Professional Documents
Culture Documents
Doracak Per Pregatitjen e Provimit
Doracak Per Pregatitjen e Provimit
JURISPRUDENCS
Implementuar nga:
UNDP, Kosov
Projekti pr Provimin e Jurisprudencs
Programi i Sundimit t Ligjit:
Virgjina Dumnica
Rrezearta Reka
Parathnie
Kan kaluar mbi shtat vjet (2001) nga botimi i par n gjuhn shqipe i
Doracakut pr prgatitjen e provimit t jurisprudencs. Rndsia e botimit t
Doracakut t par konsistoi n mundsimin dhe lehtsimin e dhnies s
provimit t jurisprudencs pr kanditatt e shumt q pritnin nj material prej
nga do t prgatiteshin pr at provim dhe aftsimi i tyre pr tu inkuadruar
n institucionet e drejtsis.
Doracaku i dyt pr Provimin e Judisprudencs u ribotua n vitin 2004, si
nevoj pr plotsimin, rifreskimin dhe prshtatjen e tij me legjislacionin e ri
t paslufts, t miratuar nga Kuvendi i Kosovs, i cili sht koherent me ligjet
evropiane, prkatsisht n harmoni me Acquis t UE-s dhe me aplikimin e
drejtprdrejt t Konvents Evropiane pr t Drejtat e Njeriut dhe
dokumenteve t tjera ndrkombtare, pastaj me rregulloret e reja t UNMIKut me t cilat rregulloheshin shtjet nga fushat e caktuara, q sipas Kornizs
Kushtetuese pr Vetqeverisje t Prkohshme n Kosov ishin prgjegjsi e
rezervuar pr Prfaqsuesin e Sekretarit t Prgjithshm t Kombeve t
Bashkuara.
Iniciativa pr botimin e tret t Doracakut pr prgatitjen e provimit t
jurisprudencs rrodhi si rezultat i zhvillimeve t ngjarjeve t reja shoqrore e
politike q ndodhn pas botimit t dyt t Doracakut, i nxjerrjes s nj numri
t madh t ligjeve t spastruara dhe ligjeve t reja, ku bn pjes edhe
iii
trashigimore,
sendore,
detyrimore);
drejtn
tregtare
iv
familjare,
trashigimore,
sendore,
detyrimore);
drejtn
tregtare
Nekibe Kelmendi,
Ministre e Drejtsis
PRMBAJTJA:
---------------------1
E Drejta Sendore;
E Drejta Familjare;
E Drejta Trashgimore;
Mbrojtja nga Dhuna n Familje
Ruzhdi Berisha dhe Atdhe Berisha
-----------------------------313
E DREJTA DETYRIMORE
Mr.Sc. Rifat Zylfiu
---------------------------------------------- 503
vi
E DREJTA E PUNS
Selim Nikqi ---------------------------------------------------------869
E DREJTA ADMINISTRATIVE
Osman Tmava -------------------------------------------------------- 947
vii
13
14
EKZEKUTIVI-QEVERIA
Qeveria si organ ekzekutiv paraqitet me emrtime t ndryshme kushtetuese. Ajo determinohet nga tradita shtetrore dhe modeli i
funksionimi t qeveris n nj shtet.
Mnyra e zgjedhjes dhe format e organizimit t qeveris si organ t
pu- shtetit ekzekutiv n sistemet parlamentare zgjedhet e kontrollohet nga
ana e parlamentit. N shumicn e shteteve me sistem parlamentare rol t
rndsishm n formimin e qeveris, ka shefi i shtetit, i cili propozon mandatarin
(kryeministrin) pr formimin e qeveris. Varsisht nga mnyra e
zgjedhjes s qeveris dhe pozita e saj n raport me parlamentin, n
13
14
18
Po aty, neni 93
Po aty, neni 94
17
Po aty. Neni 95, paragrafi 6
16
19
18
Po aty, neni 95
20
SISTEMI I DREJTSIS
Parimet kushtetuese t gjyqsorit
Pushteti gjyqesor ushtrohet nga gjykatat. Pavarsia e gjykatave
garantohet dhe sanksionohet n Kushtetut dhe n legjislacionin e vendit.
T gjitha institucionet ( legjislative dhe ekzekutive ) qeveritare dhe t
tjera, kan pr detyr t respektojn pavarsin e pushtetit gjyqsore.
19
Gjykatat, gjykojn n baz t Kushtetuts dhe ligjit dhe ky parim sht
baz dhe korniz e pavarsis s tyre. Pra, gjykatat realizojn funksionin
e tyre n mnyr t pavarur dhe t paanshem nga institucionet dhe
subjektet e tjera t percaktuar me Kushtetut dhe ligj. Gjykatat i zgjedhin
shtjet q u parashtrohen me paansi, duke u mbshtetur n fakte dhe
sipas ligjit, pa kufizime dhe pa qen objekt ndikimesh, nxitjesh,
presionesh ose ndrhyrjesh direkte ose indirekte.
Ne kuadr t parimeve t prgjithshme t sistemit gjyqsorit
hyjn: pavarsia e gjyqsis nga legjislativi dhe ekzekutivi paraqet
parakushtin kryesor pr ekzistimin e kushteve pr pavarsin e gjyqsis.
Ky parim konsiston n mos varsin e gjykatave nga parlamenti dhe
qeveria, dhe n mos ushtrimin e kontrollit politik ndaj puns s tyre;
depolitizimi i gjykatave, paraqet nj parim tjetr, pr funksionimin e
gjyqsis s pavarur. Gjykatat dhe antart e saj nuk mund t involvohen
drejtprdrejt, aktivisht n jetn politike. Pra, brenda organizimit gjyqsor
sht i ndaluar do veprim politik, n baza partiake ose n forma tjera t
20
organizimit politik;
financimi i pavarur paraqet nj garanci t
funksionimit t gjyqsis s pavarur. Kjo nnkupton se, gjykatat duhen t
financohen nga nj buxhet i pavarur i tyre, i cili nuk do t jet nn
kontroll t prhershm t qeveris, por do t administrohet dhe
menaxhohet nga vet gjykata; respektimi i procedurave gjyqsore sht
nj kusht tjetr pr ndrtimin e konceptit t gjyqsis s pavarur dhe t
shtetit gjyqsor n prgjithsi; zgjedhja e gjyqtarve me afate t gjata,
paraqet nj element tjetr t ndrtimit t gjyqsis s pavarur, i cili
siguron sigurin juridike t gjyqtarve dhe ushtrimin e funksioneve t
19
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosovs 2008, kapitulli VII, sistemi I drejtesise neni
102
20
Burimi: Kushtetuta e Republikes se Kosoves, Neni 106.
21
SISTEMI
KUSHTETUES
JURISPRUDENCS
DHE
ORGANIZIMI
21
22
me ligjin pr Prokurorin.
Emrimi i prokurorve t shtetit bhen nga Presidenti i Republiks t
28
propozuar nga Kshilli Prokurorial i Kosovs . Kshilli Prokurorial i
Kosovs sht insitucion i pavarur n kryerjen e funksioneve t tij dhe
siguron q Prokurori i shtetit t jet i pavarur, profesional, i paanshm.
Kshilli prokurorial i rekruton, propozon q ti avancoj, transferoj, dic29
iplinoj prokuroret n menyrn e rregulluar me ligj .
Duke pasur parasysh natyrn dhe karakterin e funksionit q kryejn,
prokurorit e shtetit jan t lidhura n vij vertikale mes tyre. N
ushtrimin e funksionit t ndjekjes s kryesve t veprave penale dhe t
veprave t tjera t dnueshme, t caktuara me ligj, prokurori i shtetit
prcakton dhe merr masat e nevojshme, n bashkpunim me organet tjera
t autorizuara, lidhur me zbulimin e ktyre veprave dhe kryesve t tyre.
N pajtim me autorizimet e caktuara n ligj, prokurori orienton
procedurn paraprake.
Avokati i popullit (Ombudspersoni)
Institucioni i Ombudsmanit si mbrojts i t drejtave dhe lirive t
individit dhe t personave juridik nga veprimet abuzive t organeve
shtetrore dhe t administrats civile, i ka fillet e tij n Suedi, ku u
formua pr her t par n vitin 1809. M von, gjat shekullit XX, ky
institucion u themelua n shum shtete evropiane dhe n SHBA. Sot,
shumica e shteteve antare t Organizats pr Siguri dhe Bashkpunim
Evropian (OSBE), kan t themeluar apo jan n themelim e sipr t
institucionit t Ombudsmanit. Ka dallime prej shteti n shtet, sa i prket
bazs ligjore t themelimit, organizimit, fushveprimit, kompetencave
dhe emrtimit t institucionit t Ombudspersonit.
Disa shtete e kan t rregulluar me kushtetut, themelimin e institucionit
t Ombudspersonit e disa t tjera, kt e kan rregulluar me ligj t
veant. N disa shtete, si n Kanada, Itali, Zvicr dhe n SHBA, nuk ka
Ombudsman n nivel nacional, por atje ky institucion ekziton n nivel
provincial apo lokal. Shtete t tjera, kt institucion e kan n nivel
27
23
GJYKATA KUSHTETUESE
Gjykata kushtetuese sht organ i pavarur i mbrojtjes s
35
kushtetutshmris dhe bn interpretimin prfundimtar t kushtetuts.
Ajo sht nje organ i veant kushtetues, t cilit i besohet mbrojtja e
kushtetutshmris dhe ligjshmeris. Gjykata kushtetuese n shum
vende paraqet mekanizmin kryesor institucional, q n mnyr meritore
mbron kushtetutshmrin dhe ligjshmrin dhe siguron parimin e
30
24
26
43
44
45
SISTEMI
KUSHTETUES
JURISPRUDENCS
DHE
ORGANIZIMI
46
31
a. Pavarsi financiare
32
55
Shih Pasqyra nr.2, Shtetet antare t Komisionit t Venedikut dhe Pjsmarrsit e saj.
36
40
46
57
INTERPRETIMI I KUSHTETUTS
sht interpretimi i kushtetuts?
Nj nga kujdeset kryesore q duhet t ken ekspertt kushtetues gjat
procesit t draftimit, sht hartimi i dispozitave t qarta kushtetuese, me
formulime t plota koncize dhe t kuptushme. Normat kushtetuese nuk
guxojn t ken dy ose m shum kuptime, por duhet t jen decidive dhe
prekluzive n rregullimin e marrdhnieve kushtetuese. Mirpo, n
praktikn kushtetuese, jan t shpeshta rastet kur gjat implementimit
praktik t dispozitave kushtetuese ose n rastet e krizave kushtetuese
shtrohet nevoja e prcaktimit t domethnies s sakt t nj ose m
shum normave kushtetuese. Ky proces krkon interpretimin kushtetues.
Interpretimi kushtetues sht nj proces juridiko-politik i prcaktimit
t domethnies s norms kushtetuese. Norma kushtetuese shpesh ka
nevoj pr interpretim t saj, n rastet kur ajo nuk sht e qart, ka
kuptime t ndryshme dhe n praktik shkakton dilema rreth domethnies
s sakt t saj. T interpretosh nj dispozit kushtetuese do t thot t
prcaktosh domethnien e saj dhe kuptimin q ajo ka. Nevoja e
intrepretimit kushtetues, shtrohet zakonisht gjat zbatimit praktik t
kushtetuts, kur organet q jan prgjegjse pr zbatimin e kushtetuts
nuk e kan t qart kuptimin dhe domethnien e nj ose m shum
dispozitave kushtetuese, ose bjn interpretime t ndryshme t ktyre
dispozitave.
Arsyet kryesore q krkojn interpretimin kushtetues t dispozitave
kushtetuese jan:
a. Ekzistimi i vakumit kushtetuese;
b. Paraqitja e krizave kushtetuese;
c. Norma kushtetuese jo e plot;
d. Norma kushtetuese jo koncize dhe
e. Norma kushtetuese me dy kuptimsi;
Kush e bn interpretimin e kushtetuts
shtja e par me rastin e nevojs s interpretimit kushtetuese sht
prcaktimi i organit ose subjektit q sht kompetent pr t dhn
interpretimin zyrtar kushtetues.
58
60
61
62
Ismet Kabashi
PJESA E PAR
E DREJTA E PROCEDURS PENALE
KAPITULLI I - DISPOZITAT E PRGJITHSHME
do procedur q udhheq nj organ i autorizuar pr t zbatuar ligjin ka
parimet e veta themelore. Edhe procedura penale i ka parimet e veta dhe ato
prmbahen n dispozitat e Kapitullit t par t Kodit t Prkohshm t
Procedurs Penale t Kosovs, n tekstin vijues KPPPK. Shumica nga kto
parime n t njjtn koh jan edhe parime t Kushtetuts s Republiks s
Kosovs t parapara n Kapitullin e dyt t drejtat dhe lirit themelore.
N krahasim me legjislacionin e mparm n kt lmi risit kryesore
jan parimet mbi paanshmerin e gjykatave, parimi akuzator dhe ai mbi
barabarsin e armve t palve n procedur.
Parimi akuzator dhe ai i ndjekjes penale sipas detyrs zyrtare dhe
legaliteti i ndjekjes penale jan dhn n dispozitat e nenit 6 t KPPPK.
Padits t autorizuar pr t ndrmarr ndjekjen penale jan prokurori
publik, i dmtuari dhe paditsi subsidiar.
Pr veprat penale q ndiqen sipas detyrs zyrtare prokurori publik
detyrohet t filloj procedurn penale prveq n rastet nga dispozitat e
neneve 226 dhe 227 t KPPPK.
Pr veprat penale q ndiqen n baz t propozimit t t dmtuarit prokurori
publik me rastin e fillimit t procedurs penale duhet t dshmoj n gjykat
s ka siguruar propozimin t till.
Baz pr t filluar ndjekjen penale sht ekzistimi i dyshimit t
arsyeshm s nj person ka kryer vepr penale q ndiqet sipas detys zyrtare
apo propozimit t t dmtuarit. Dyshimi i arsyeshm sht nj dyshim i
nivelit m t ult s dyshimi i bazuar q duhet t ekzistoj kur nga gjykata
duhet marr vendime pr kufizimin e lirive t personave t dyshuar apo
urdhruar masa t fshehta teknike t vzhgimit dhe hetimit me rastin e
zbatimit t s cilave poashtu cenohen t drejtat dhe lirit e qytetarit.
Prokurori publik ndrmerr ndjekjen penale sipas detyrs zyrtare pr t
gjitha veprat penale t parapara n Kodin e Prkohshm Penal t Kosovs, n
63
tekstin vijues KPPK dhe n ligjet tjera pr t cilat me ligj nuk thuhet
shprehimisht se ndiqen sipas padis private.
Pr veprat penale q ndiqen sipas padis private padits i autorizuar
sht i dmtuari.
Padits subsidiar sht i dmtuari n rastin kur prokurori publik hedh
kallzimin penal, pushon hetimin e filluar apo trhiqet nga aktakuza.
Parimi i barabarsis s armve nnkupton barabarsin e palve n
procedur. Procedura penale mund t zbatohet pran policis, duke prfshir
edhe procedurn para oficerit t autorizuar t Shrbimit Doganor t Kosovs,
prokurorit publik dhe gjykats dhe q t tri kto organe prveq s jan t
detyruara q me vmendje dhe prkujdesje t njjt dhe me prkushtim
maksimal profesional t vrtetojn t gjitha faktet me rndsi n procedur
jan t detyruar q t gjitha ato fakte t`ia vjn n dispozicion dhe shfrytzim
edhe pals kundrshtare.
I pandehuri n procedur ka t gjitha t drejtat q i ka prokurori publik
prveq atyre q ky i fundit i ka si organ shtetror. Institutet e reja t
procedurs, mbrojtja e t dmtuarit dhe dshmitarit, mundsia hetuese e
jashtzakonshme, krkesa e t pandehurit pr mbledhjen e provave duke
pasur parasysh edhe t drejtn e tij q ta kundrshtoj do prov me marrjen
n pyetje sigurojn parimin e barabarsis s armve.
69
82
PJESA E DYT
KAPITULLI XIV- DISPOZITAT E PRGJITHSHME LIDHUR ME
PROVAT
Gjykata, prokurori publik dhe policia jan t detyruar q me rastin e
marrjes s provs t respektojn rregullat e parapara me KPPPK dhe ligj q
rregullojn mnyrn e marrjes s provs konkrete.
Ndr provat e papranueshme jan deklarata e t pandehurit dhn
para prokurorit publik apo policis n kundrshtim me dispozitat e neneve
155 paragrafi 1, 231 paragrafet 2 dhe 3 ose nenit 234 par. 2, deklarata e
dshmitarit dhn prokurorit publik apo policis e cila nuk mund t
kundrshtohet me marrjen n pyetje n ndonj faz t mvonshme t
procedures, neni 156 par. 2, dhe deklarata e dshmitarit e dhn n
kundrshtim me dispozitat e neneve 159, 160 dhe 155, provat e mbledhura
nprmjet kontrollit nn kushtet e parapara n nenin 246, provat e marra
nprmjet masave t fshehta dhe teknike t vzhgimit dhe hetimit, neni 264
paragrafi 1, etj.
Mbshtetja e aktgjykimit n prov t papranueshme paraqet shkelje
esenciale t dispozitave t procedurs penale, neni 403 paragrafi 1
nnparagrafi 8.
shtja e pranueshmris s nj prove mund t shqyrtohet n krkes
t palve apo nga gjykata sipas detyrs zyrtare do her kur gjykata n
munges t krkess s palve dyshon n ligjshmrin e provs.
Gjykata vendos lidhur me pranueshmerin e nj prove me aktvendim
dhe ajo menjher veon provn nga shkresat e lnds dhe n t mund t ket
qasje vetm kolegji prej tre gjyqtarve n procedurn e vendosjes lidhur me
ankesn e paraqitur kundr aktvendimit me t ciln prova sht shpallur e
papranueshme.
KAPITULLI XV- DSHMITART
Dshmitari mund t jep njohtime pr vepren penale, kryesin e veprs
penale apo ndonj rrethane t rndsishme pr veprn penale siq jan njohja e
sendeve, personave, etj.
Dshmimi sht detyr e do personi q thirret n kt veti n
gjykat duke prfshir edhe t dmtuarin. Personi mund t jet shtetas i
Republiks s Kosovs apo shtetas i huaj. Nga kjo rregull bjn prjashtim
83
PJESA E TRET
PROCEDURA PENALE
KAPITULLI XVI - KALLZIMI PENAL
A. MNYRAT E PARAQITJES S KALLZIMIT PENAL
Paraqitja e obligueshme e veprave penale q ndiqen sipas detyrs
zyrtare vlen vetm pr organet shtetrore t t gjitha niveleve, lokal dhe
qendror dhe ndrmarrjeve publike q menaxhojn me mjete publike. Ky
obligim vlen pa marr parasysh se organi shtetror apo ndrmarrja publike ka
apo nuk ka njohuri pr kryesin e mundshm t veprs penale. Paraqitjen e
veprs penale t zbuluar gjat ushtrimit t detyrs jan t detyruar ta bjn
personat zyrtar dhe personat prgjegjs.
Qytetart kan t drejt t paraqesin veprat penale q ndiqen sipas
detyrs zyrtare. Ata jan t detyruar t paraqesin vetm veprat penale t
dnueshme me burgim afatgjat.
Kallzimi penal prmban sa me tepr q sht e mundshme t dhna
pr veprn penale dhe kryesin dhe mund t paraqitet me shkrim, me mjete
teknike t telekomunikimit apo gojarisht.
Personi q dshiron t paraqet gojarisht kallzimin penal duhet t
paralajmrohet pr pasojat e kallimit t rrem dhe fakti s ai pr kt sht
paralajmruar duhet shnuar n procesverbal q hartohet me rastin e pranimit
t ktij lloji t kallzimit penal.
85
89
91
prezentuar personit kundr t cilit urdhri sht lshuar dhe duhet krkuar
nga ai vullnetarisht t dorzoj personin ose sendin q krkohet.
Prshkrimi i veprs penale n urdhrkontroll nnkupton emrtimin
ligjor t veprs penale dhe dispozitn gjegjse t ligjit penal.
Shpjegimi i arsyeve pr dyshim nnkupton rrethanat q shtyjn
gjyqtarin pr t besuar se me kontroll do t mund t gjendet personi i dyshuar
apo sendet q duhet konfiskuar e q shrbejn si prova n procedur.
Prshkrimi i sendeve duhet t prmbaj prshkrim sa m real dhe sa
me t plot t tyre. Nse dyshohet se n shtpin e nj personi gjenden nj
pal rroba meshkujsh q ai i ka bler nga kryesi i nj vepreje tjetr penale
kundr pasuris duhet prshkruae sa m detajisht t jet e mundur markn,
ngjyrn, llojin e stofit dhe t gjitha tiparet q i dallojn ato rroba nga rrobat
tjera sepse pothuajse secila shtpi ka rroba meshkujsh.
Prshkrimi i shtpis apo lokaleve n t cilat do t zbatohet kontrolli
poashtu sht me rndsi. Nj person mund t ket m shum shtpi n nj
qytet apo qytete t ndryshme. Mund t ket m shum s nj lokal pune
prandaj duhet shnuar adresn e sakt dhe prshkruar shtpin duke prfshir
katet, dukjen e jashtme, etj.
Kur urdhrohet kontrollimi i nj personi konkret urdhri prveq
identifikimit t personit duhet prfshir edhe infomacionet mbi qllimin e
kontrollit q mund t jet zbulimi i gjurmve t veprs penale apo
konfiskimin e sendeve q shrbejn si prova n procedur penale ndrsa
personi ato i bart me vehte n trup apo ndonj mjet tjeter si jan antat,
valigjet apo ngarkesat tjera q mund t jet edhe thesi.
Kushtet nn t cilat policia mund t kryej nj urdhrkontroll n baz
t urdhrit me goj t gjyqtarit t procedursparaprake jan dhn n
dispozitat e nenit 245 paragrafi 3 ndrsa kushtet pr kryerjen e kontrollit pa
urdhr t gjyqtarit t procedursparaprake n nenin 245 paragrafi 1.
Arsyet q i bjn t papranueshme provat e mbledhura me an t
kontrollit jan dhn n dispozitat e nenit 246.
C.2. KONFISKIMI I PRKOHSHM
Konfiskimit t prkohshm i nnshtrohen sendet t cilat duhet
konfiskuar sipas KPPK dhe sendet q mund t shrbejn si prova n
procedurn penale apo dyshohet se jan dobi pasurore e fituar me an t
veprs penale.
Te gjitha sendet pr t cilat me KPPK sht parapar se mirren
detyrimisht mund t jen objekt konfiskimi. Objekt i konfiskimit mund t
jen edhe sendet t cilat mund t mirren n baz t nenit 489 par. 1 edhe n
96
KAPITULLI XXIII
AKTAKUZS
AKTAKUZA
DHE
KONFIRMIMI
A. NGRITJA E AKTAKUZS
Aktakuze mund t paraqesin prokurori publik dhe paditesi subsidiar
ndrsa paditesi privat vetem propozimakuz.
Aktakuza mund t ngritet n baz t provave t mbledhura n
procedurn e hetimit, n praktiken gjyqsore e emrtuar si aktakuze pas
hetimit, dhe n baz t informacioneve q disponon prokurori publik dhe
pr t cilat ai vlerson s paraqesin baz t mjaftueshme pr ngritjen e
aktakuzes, n praktiken gjyqsore e emrtuar si aktakuz e drejteperdrejte.
Informacionet q i disponon prokurori publik jan kryesisht informacione t
mbledhura me masat e fshehta dhe teknike t vezhgimit dhe hetimit.
Me rastin e paraqitjes s aktakuzes s drejteperdrejte prokurori publik
do t duhej t jete i vemendshem sepse gjyqtari i procedurs paraprake ka
autorizim t vlersoj s informacionet dhe provat e prezentuara mbeshtesin
apo jo dyshimin e bazuar s i pandehuri ka krye vepren penale dhe nse gjen
s ato ato nuk jan t tilla do ta pushoje procedurn dhe hudhe aktakuzen,
neni 316 par. 1 nepragrafi 4.
Me aktakuze percaktohet personi apo persosnat t cilit duhet gjykuar
dhe vepra apo veprat penale pr t cilat ekziston dyshim i arsyeshem s ai
apo ata i kan kryer.
107
AKTVENDIMIT PR
HUDHJEN E
111
PJESA E KATRT
SHQYRTIMI GJYQESOR DHE AKTGJYKIMI
KAPITULLI XXXIV- SHYRTIMI GJYQESOR
A. ARSYET E PERJASHTIMIT T PUBLIKUT
Shqyrtimi gjyqsor n parim, neni 328 par.1sht i hapur dhe n t
mund t marrin pjese personat e rritur pa kurfar kufizimi. I vetmi kusht sht
q ata t mos jene t armatosur me arme apo mjete t rrezikshme. Pr kt
qellim sht i lejuar kontrolli fizik i personave q marrin pjes n shqyrtimin
gjyqsor.
Perjashtimin mund ta bj gjykata sipas detyrs zyrtare apo n
propozim t paleve. Perjashtimi asnjehere nuk mund t behet pa degjimin e
paleve sepse kjo paraqet shkelje esenciale t dispozitve t procedurs penale
nga neni 403 paragrafi 1 neparagrafi 4.
Perjashtimi i publikut mund t urdherohet nga i tere shqyrtimin
gjyqsor ose vetm nga nj pjes e caktuar e tij q kryesisht ka t bj me
prezentimin e ndonje prove t caktuar.
Arsyetimi i aktgjykimit duhet t permbaj arsyera pr perjashtimin
n t kunderten atij i mungojne arsyerat lidhur me faktet vendimtare.
Sekreti zyrtar nuk ka t bj me procedurn penale por me ruajtjen e
sekretit t asaj q mesohet nga degjimi i deshmitarve t privilegjuar t cilet
n shqyrtim gjyqsor merren n pyetje pasi t jene liruar me par nga organi
kompetent nga detyra e ruajtjes s sekretit zyrtar apo ushtarak.
Ruajtja e rendit publik nekupton ruajtjen e rendit publik n gjykatore,
n ndertesen e gjykats dhe jashte saj n vendin ku sht selia e gjykates.
Ruajtja e jetes s t akuzuarit, t dmtuarit apo personave tjere ka t
bej me ruajtjen e integritetit t tyre fizik ndrsa ruajtja e jetes s tyre familjare
do t thote pengimi i publikut pr t mesuar dika nga jeta e tyre familjare e
cila do t kishte pasoja pr integritetin e tyre moral.
Femijet, sidomos kur jan viktima t veprave penale kundr
integritetit seksual, trafikimit me njerez etj. jan shume t ndijshem dhe
112
sht n interes te tyre q t mos mesohet s cka kan pesuar ata gjat
kryerjes s veprs penale.
Ruajtja e t dmtuarit dhe deshmitarit, kur kemi t bjme me
deshmitarin me anonimitet t kufizuar dhe ate me anonimitet t plote, sht
detyre e shtetit dhe mosperjashtimi i publikut nga shqyrtimi gjyqsor ka gjasa
se mund t zbuloje identitetin e tyre dhe ta sjelle jeten e tyre n rrezik.
Nse publiku sht perjashtuar nga i tere shqyrtimi gjyqsor dhe
shqyrtimi nderpritet dhe nuk ka nevoje t filloje perseri, me rastin e
vazhdimit t tij, nuk ka nevoje t mirret vendim tjeter pr perjashtimin e
publikut por, nse shqyrtimi gjyqsor i nderprere fillon serish ather duhet
marre vendim t ri pr perjashtimin e publikut nga se kemi t bjm me nj
shqyrtim t ri gjyqesor.
B. PRISHJA E RENDIT N SHQYRTIMIN GJYQESOR
Kryetari i trupit gjykues udhheq me shqyrtimin gjyqesor dhe
kujdeset pr mbajtjen e rendit n gjykatore dhe ruajtjen e dinjitetit t
gjykats dhe pr kt ai ua terhjek vrejtjen t pranishmeve menjihere pas
hapjes s shqyrtimit gjyqesor, neni 333 paragrafai 1 dhe 335 paragrafi 1.
Prishja e rendit n shqyrtimin gjyqesor do t thot pengimi i rrjedhes
s qete t shqyrtimit gjyqesor ose mosveprimi sipas urdherave t kryetarit t
trupit gjykues. n t dy rastet kemi t bjm me pengimin e zhvillimit t
papenguar t shqyrtimit gjyqesor.
Rendin n shqyrtimin gjyqesor mund ta prishe do pjesmarres, i
pandehuri, mbrojtesi, prokurori publik, perfaqsuesi ligjor apo i autorizuar, i
demtuari, dshmitari apo do person tjeter i pranishem ne gjykatore.
do t pranishmi n shqyrtimin gjyqsor me rastin e prishjes s
rendit kryetari i trupit gjykues i terhjek s pari vrejtjen dhe kur kjo nuk ka
sukses mund t ndermerr masen e largimit t te pandehurit nga shqyrtimi
gjyqsor ndrsa personat tjere, prveq prokurorit publik, mund ti largoje dhe
n t njjtn koh ti denoje me gjobe gjer me 1.000 eruro.
Aktvendimi mbi denimin me gjobe sht aktvendim i posaqem i
perpiluar dhe arsyetuar me shkrim dhe kundr tij sht e lejuar ankese e
posaqme neni 337 paragrafi 1.
Dispozita e nenit 336 paragrafi 2, n t tri gjuhet, sht
n
kundershtim me vetevehten dhe parimet themelore t shqyrtimit gjyqesor. N
t thuhet se i akuzuari mund t nxirret perkohesisht nga gjykatorja por nse
sht marre n pyetje n shqyrtimin gjyqsor ai mund t nxirret gjat tere
kohes s shqyrtimit t provave. n baz t nenit 371 paragrafi 1 i pandehuri
mirret n pyetje pas perfundimit t procedursse nxjerrjes s provave dhe
113
115
D.
PERMBAJTJA
GJYQESOR.
PROCESVERBALIT
MBI SHQYRTIMIN
me dashje dhe nga pakujdesia, rasti i veprave penale kundr trafikut publik,
n dispozitiv duhet shnuar edhe paragrafet q ligjedhenesi i ka parapa pr
dashje, pr pakujdesi apo pr pasojen e caktuar.
Me shenimin e denimit n dispozitiv t aktgjykimit nekuptohet
shnimi i denimeve t caktuara pr secilen vepr penale n rastin e bashkimit
t veprave penale, denimin unik, denimet alternative ndrsa n rastin e
shqiptimit t denimit me kusht kur ekzekutimi i tij kushtezohet me
permbushjen e ndonje detyrimi nga neni 43 paragrafi 3 i KPPK edhe detyrimi
apo detyrimet q duhet permbushe i akuzuari dhe afatet pr permbushjen e
tyre.
Nse t pandehurit bashke me denimin kryesor i sht shqiptuar edhe
masa e trajtimit t detyrueshem aktgjykimi permban urdherin pr masen
konkrete ndrsa nse sht urdherua konfiskimi i dobise pasurore edhe
urdherin pr konfiskim.
Ne denimin e shqiptuar me burgim apo me gjobe llogaritet edhe koha
e kaluar n paraburgim apo arrest shtepiak. Dnim i mparme i vuajtur mund
t jete denimi i shqiptuar pr kundervajtje nse lidhur me nj ngjarrje pr
t cilen gjykohet i akuzuari me par ka qene i denuar pr kundervajtje. Rasti
i dyt i llogaritjes s denimit t mparme t vuajtur n praktike mund t
paraqitet kur me mjete t jashtezakonshme juridike anulohen aktgjykimet dhe
urdherohet nderprerja e ekzekutimit t denimit kur i pandehuri ka filluar ta
vuaj denimin n baz t aktgjykimit t anuluar dhe n gjykimin e serishem i
pandehuri perseri shpallet fajtor dhe gjykohet me dnim me burgim.
Dispozitivi duhet t permbaje edhe vendimin mbi shpenzimet e
procedurs penale dhe kohen mbrenda s cils i pandehuri duhet ti paguaj
ato. Obligimi i t padnehurit pr pagimin e shpenzimeve t procedurs penale
nuk mund t shendrohet n dnim sikur mund t zevendesohet me denim me
burgim denimi me gjobe nen kushtet e vendosura n aktgjykim.
D. PERMBAJTJA E AKTGJYKIMIT T PERPILUAR ME
SHKRIM
Aktgjykim burimor sht aktgjykimi nga procesverbali mbi
shqyrtimin gjyqsor pr kt arsye n procesverbal mbi shqyrtimin gjyqsor
shenohet i tere dispozitivi i aktgjykimit. Aktgjykimi i perpiluar me shkrim ka
tri pjese, ate hyrese, dispozitivin dhe arsyetimin.
Ne hyrje t aktgjykimit duhet shnuar se ishte apo jo i pandehuri
prezent n shqyrtimin gjyqsor nga se shqyrtimi gjyqsor, n rastet e
parapara me ligj, neni 472 par. 1. mund t mbahet edhe pa prezencen e t
pandehurit.
124
permbaje arsye pse gjykata i fali besimin provs s caktuar dhe pse provs
tjeter nuk i fali besimin.
Palet kan t drejt t propozojne nxjerrjen e provave t reja gjer n
prfundim t shqyrtimit gjyqsor dhe nse gjykata nuk ua mundeson kt t
drejt aktgjykimi duhet t permbaje arsyet e refuzimit t propozimit pr
nxjerrjen e provs apo provave t reja t propozuara.
Aktgjykimi duhet t permbaje arsyera pr kualifikimin juridik t
veprs
penale dhe arsyera pse gjykata nuk aprovoi propozimin e paleve
lidhur me kualifikimin juridik.
Gjykata sht e autorizuar t individualizoje denimin dhe n kt
drejtim ka mundesi ta zbuse ate apo ta ashpersoje. n t dy kto raste
aktgjykimi duhet t permbaje arsyera pse denimi sht zbute apo ashpersua.
Nse gjykata n kushtet e parapara me ligj t pandehurin e liron nga denimi
duhet dhn arsyera pse t pandehurin e liroi nga denimi.
Ne arsyetimin e aktgjykimit me t cilin refuzohet aktakuza shenohet
vetem e dhena s paditesi i autorizuar ka hjeke dor nga aktakuza.
Aktgjykimi kundr t cilit nuk sht paralajmerua ankese nga asnje
pale me t drejt ankese nuk ka nevoje t permbaje arsyetim, neni 400
paragrafi 3 ndrsa aktgjykimi i marre n baz t pranimit t fajsise duhet t
permbaje arsyera lidhur me plotesimin e kerkesave nga neni 315 paragrafi 1
dhe arsyera lidhur me vendimin mbi denimin dhe nse jan shqituar edhe pr
denimet alternative, masat e trajtimit t detyrueshem dhe konfiskimin e
dobise pasurore t fituar me ane t veprs penale.
126
PJESA E PEST
PROCEDURA ME MJETE JURIDIKE
KAPITULLI XXXVI - ANKESA KUNDR AKTGJYKIMIT T
GJYKATS S SHKALLES S PARE
Ankesa e praqitur n afat dhe nga pala e autorizuar pezullon
ekzekutimin e aktgjykimit, pa marre parasysh arsyet e kundershtimit.
Aktgjykim i kundershtuar vetem pr arsye t vendimit mbi
sankcionet penale pezullon aktgjykimin edhe sa i perket zbatimit t ligjit
penal dhe rregullueshmerise s marrjes s tij sepse gjykata e shkalles s
dyte,sipas detyrs zyrtare e lidhur me ankesen, e shqyrton ate edhe lidhur me
shkeljet e caktuara esenciale t dispozitave t procedurspenale dhe shkeljes
s ligjit penal n dm t te pandehurit.
A. E DREJTA N ANKESE
Ne dm t te pandehurit ankese mund t paraqet paditesi prokurori
publik dhe pr veprat e caktuara penale edhe i demtuari.
KPPPK nuk parasheh mundesine q ndonje person tjeter prveq
mbrojtesit, perfaqsuesit ligjor t te pandehurit dhe prokurorit public t kene
t drejt t paraqesnin ankse kundr aktgjykimit n favor t te pandehurit.
Paditesi privat dhe ai subsidiar edhe pse sipas dispozites s nenit 65 par. 1 i
gezojne t gjihta t drejtat q i gezon edhe prokurori publik prveq atyre
q ktij i takojne si organ shtetror prap se prap nuk kan t drejt t
paraqesin ankese n favor t te pandehurit. Vetem prokurori publik sht n
t njjtn koh organ shtetror i autorizuar t ndermarr ndjekjen penale dhe t
kujdeset pr mbrojtjen e ligjshmerise.
Kunder aktgjykimit t gjykats s shkalles s par ka t drejt t
paraqes ankese prveq prokurorit publik kompetent pr t veprua prane asaj
gjykate dhe prokurori publik me i larte me kusht q t dshmoj i s ka
vendosur t marr persipr ndjekjen penale nga prokurori publik me i ulte n
baz t autorizimit q i jep Ligji mbi Prokurorine Publike. Ai nuk mund t
paraqes ankese jashte afatit e as n rastin kur prokurori publik kompetent pr
127
134
135
PJESA E GJASHTE
PROCEDURA E SHKURTER, DHENIA E URDHERIT
NDESHKIMOR
DHE
SHQIPTIMI
i
VREJTJES
GJYQSORE.
KAPITULLI XL - PROCEDURA E SHKURTER
A. AKTET ME T CILAT FILLOHET PROCEDURA E SHKURTER
DHE PERMBAJTJA E TYRE.
Padites t autorizuar pr fillimin e procedurs se shkurter jan
prokurori publik, paditesi subsidiar dhe paditesi privat. Prokurori publik dhe
paditesi subsidiar procedurn e fillojne me propozim akuze ndrsa paditesi
privat me padi private.
Propozimakuza dhe padia private nuk konfirmohen sepse n
procedur t shkurter nuk ka procedur pr konfirmimin e aktakuzes.
Propozimakuza dhe padia private jan parashtresa dhe ato duhet t
permbajne t gjitha t dhnat e nevojshme pr t mund me veprua sipas tyre.
Propozimakuza dhe padia privat mund t mos permbajne arsyetimin.
B. PRABURGIMI N PROCEDUR T SHKURTER
Arsyet pr caktimin e paraburgimit jan ekzistimi i dyshimit t
bazuar s i pandehuri ka krye vepr penale dhe s masat tjera nga neni 268
paragrafi 1 nuk jan t mjaftura pr sigurine e pranise s t tij n procedure.
Rrethanat tjera q tregojn s ekziston reziku nga ikja duhet t jene t
atilla q tregojn qarte rrezikun e tille.
Pr arsyet nga piket (ii) dhe (iii) t paragrafit 2 t paragrafit 1 t
nenit 281 paraburgimi mund t caktohet vetem pr veprat penale kundr
rendit publik dhe veprimeve ligjore, veprat penale kundr integritetit seksual,
veprat penale me element dhune t denueshme me me tepr s dy vjet
burgim dhe t gjitha veprat e parapara me KPPK pr t cilat sht parapare
denimi me tri vjet burgim.
136
KAPITULLI XLI
PRODEDURA PR DHENIEN E URDHERIT NDESHKIMOR
Dhenien e urdherit ndeshkimor mund ta kerkoje vetem prokurori
publik. Kerkesa pr dhenien e urdherit ndeshkimor paraqitet me
propozimakuze. Me krkes pr urdher ndeshkimor prokurori publik mund t
kerkoje vetem denimin me gjobe si dnim kryesor, denimet plotesuese
ndalimin e drejtimit t automjetit, konfiskimin e sendit, vrejtejn gjyqsore,
urdherin pr publikimin e aktgjykimit dhe konfiskimin e dobise pasurore t
fituar me vepr penale.
Kerkesen pr dhenien e urdherit ndeshkimor e hudhe gjyqtari kur
gjene s vepra nuk sht vepr penale pr t cilen mund t kerkohet dhenia e
urdherit, kur n krkes sht kerkuar shqiptimi i denimit i cili nuk mund t
shqiptohet me urdher dhe kur gjyqtari vlerson s t dhnat nga
propozimakuza nuk ofrojne baz t mjatftueshme pr dhenien e urdherit
ndeshkimor apo shqiptimin e denimit dhe denimeve alternative t kerkuara.
Ne rastin e hudhjes s kerkeses procedura penale nuk pushohet dhe
ajo vazhdohet sipas propozimakuzes.
Urdheri ndeshkimor ipet me aktgjykim dhe kundr tij i pandehuri dhe
mbrojtsi kan t drejt kundershtimi. Paraqitja e kundershtimit nga i
pandehuri ose mbrojtsi e bene aktgjykimin pr dhenien e urdherit
ndeshkimor t paqene dhe procedura vazhdohet sipas propozimakuzes.
137
138
PJESA E SHTAT
PROCEDURAT E VECANTA
KAPITULLI XLIII - PROCEDURA NDAJ PERSONAVE T CILET
KAN KRYE VEPR PENALE NEN NDIKIMIN E ALKOOLIT OSE
T DROGES.
Masa e trajtimit t detyrushem pr rehabilitimin e kryresve t
veprave penale t varur nga alkooli dhe dorga shqiptohet me aktgjykim
denues dhe me aktgjykim me t cilin eshe shqiptuar vrejtja gjyqsore. kto
masa ekzekutohen pavarsisht asaj s i pandehuri sht n liri apo jo.
Koha e qendrimit n institucionin shendetesor n t cilin zbatohen
masa llogaritet n denimin e shqiptuar me burgim.
Kohezgjatja e mases nuk caktohet me aktgjykim dhe varet nga
suksesi i trajtimit ndrsa gjykata sht e detyruar q do dy muaj t vendos
sipas detyrs zyrtare s a ekzistojne ende kushtet pr zbatimin e kesaj mase.
Zbatimi i mases pushon kur trajtimi i detyrueshem dhe rehabilitimi
me nuk sht i nevojshem. Kur masa e trajtimit t detyrueshem sht
shqiptuar bashke me dnim me burgim ajo nuk mund t zgjase me shume s
denimi me burgim ndrsa nse ajo sht shqiptuar bashke me denimin me
gjobe, me vrejtje gjyqsore apo me lirim nga denimi ajo mund t zgjase me s
shumti 2 vite, neni 77 paragrafi 3 i KPPK.
KAPITULLI XLIV - PROCEDURA E KONFISKIMIT
Sipas KPPK, neni 60 nga kryesi mund mirren sendet me t cilat sht
krye vepra penale, sendet e dedikuara pr kryerjen e veprs penale dhe sendet
e perfituara me ane t veprs penale. n dispozitat e KPPK, lidhur me veprat
e caktura penale parashihet marrja e detyrueshme e sendit, vepra penale nga
neni 222, 223, 224, 240, 241 etj.
Keto sende n parim mirren me aktgjykim me t cilin i pandehuri
shpallet fajtor apo i shqiptohet vjretja gjyqsore apo me aktvendim me t cilin
shqiptohet masa e trajtimit t detyrueshem pr rehabilitim t kryresve t
veprave penale t varur nga alkooli ose droga..
139
140
KAPITULLI XLIX
PROCEDURA PR KOMPENSIMIN E DMIT, REHABILITIMIT
DHE PR USHTRIMIN E T DREJTAVE T TJERA T
PERSONAVE T DENUAR OSE T ARRESTUAR PA ARSYE.
PROCEDURA PR KOMPENSIMIN E DEMIT
Personi mud t denohet apo arrestohet pa arsye pr shkak t
procedures penale q i ka parapri denimit dhe si pasoje e denimi apo
arrestimit t paarsye ai mund t pesoje dm material pr kompenzimin e t
cilit ka t drejt sipas dispozitave t ktij kapitulli.
Te drejt pr kompenzimin e demit nuk ka i denuari nse ai sht
denuar n baz t pohimit t rreme s sht kryes i veprs penale prveq
nse ai ka qene i shternguar ta pohoje rrejshem kryerjen e saj, nse procedura
e re ka perfunduar me aktgjykim me t cilin refuzohet aktakuza e paditesit
subsidiar apo privat ndrsa refuzimi sht pasoje e mareveshtjes s t
pandehurit me paditesin subsidiar apo privat dhe nse n procedurn e
rishikimint sht refuzua aktakuza pr shkak t moskompetences s gjykats
ndrsa paditesi i autorizuar ka ndermarr ndjekjen prane gjykats kompetente.
Kerkesa pr kompenzimin e dmit mund t realizohet n procedur
administrative dhe i denuari apo i arrestuari pa arsye s pari duhet ti drejtohet
me krkes pr kompenzim organit publik pr qeshtje gjyqsore, Keshillit
gjyqsor t Kosoves, dhe nse nuk arrin ta kompenzoje demin me
mareveshtje ka t drejt ti drejtohet gjykats kompetente pr t kerkuar
kompenzimin e demit n procedur civile.
Kerksa pr kompenzimin e dmit parashkruehet me kalimin e tri
viteve nga dita kur aktgjykimi me t cilin ai n procedurn e re sht lirua
nga aktakuza apo aktakuza sht refuzuar me vendim t formes s prere.
Dmi n kompenzimin e t cilit ka t drejt i denuari apo i arrestuari
pa asrye sht dm material dhe jomaterial. Trashigimtaret e t denuarit apo
t arresutarit pa asrsye kan t drejt n kompenzimin e demit material por
jo edhe t atij jomaterial. N se i denuari gjat jetes ka hjeke dore nga e drejta
n kompenzim t dmit trashigimtaret nuk kan t drejt t paraqesin
krkesn pr kompenzim.
Paraburgimi sht heqje e lirise duhet t llogaritet n denimin e
shqiptuar prandej personi q gjat procedurspenale ka qene n paraburgim
dhe me aktgjykim t formes s prere sht liruar nga aktakuza apo ndaj tij
sht refuzuar aktakuza ka t drejt n kompenzimin e demit pr kohen e
kaluar n parabrugim.
141
KAPITULLI
XL
PROCEDURA
PR
DHENIEN
LETERRRESHTIMIT DHE SHPALLJEVE PUBLIKE
142
SHEMBUJ T AKTEVE
PROCEDURN PENALE
1. MENDIMI I PROKURORIT
KOMPETENCS.
PROKURORIT
PUBLIK
LIDHUR ME KONFLIKTIN E
REPUBLIKA E KOSOVS
PROKURORIA PUBLIKE E QARKUT
PPN nr. 7/08
Date 10.08.2008
P R I SH T I N
( n shembujt n vazhdim emrtimi i prokuroris
GJYKATS S QARKUT
P R I SH T I N
( n shembujt n vazhdim emrtimi i gjykats
Ua kthej shkresat e lnds PN. nr. 7/08 dhe n baz t nenit 39 paragrafi 2 t
KPPPK jap
MENDIM
Pr t vepruar ne shtjen penale e t pandehurit H.H. nga Podujeva
Kompetenc territoriale ka Gjykata Komunale n Podujeve.
Arsye tim
Prokuroria Publike Komunale ne Prishtine, Gjykats Komunale ne Podujeve,
i ka paraqitur propozim akuzn PP. nr. 7/08 date 10.07.2008, kundr te
pandehurit HH nga Podujeva pr shkak te veprs penale Vjedhje pylli nga
neni 285 paragrafi 2 te KPPK.
Gjykata Komunale n Podujeve me aktvendimin P. nr. 7/08 date 10.07.2008
ka shpallur jokompetenten territoriale dhe shkresat e lendes ia ka drguar
Gjykats Komunale n Prishtine.
Gjykata Komunale ne Prishtine pretendon se nuk ka Kompetence territoriale
143
145
ta veni veten ose ndonj person t afrm para turpit te rende, demit te
konsiderueshm material apo ndjekjes penale.
Ju trheq vrejtjen se jeni te detyruar t flisni t vrtetn, se nuk guxoni te
heshtni asgj q dini dhe njhersh Ju beje me dije se dhnia e dshmis s
rreme, sht vepr penale Deklarim i rreme nga neni 307 I KPPK
Dshmitari
dhe
vrejtjen
Deklarata e dshmitarit.
Deklarata e dshmitarit duhet shnuar n procesverbal n mnyr sa m
besnike dhe me fjalt qe i ka thne vete dshmitari. Nuk duhen shnuar fjal
t cilat dshmitari nuk i kupton dhe pr t cilat ne shqyrtimin gjyqsor, mund
t thot se nuk jan fjal t tij.
N procesverbal nuk duhet shnuar pyetjet por vetm prgjigjet e dshmitarit.
Pyetjet duhet shnuar vetm nse paraqitja e pyetjes konkrete sht
kundrshtuar nga ndonj pjesmarrs n procedure dhe sht paraqitur edhe
prkundr kundrshtimit.
Pasi prokurori publik t merre dshmitarin n pyetje atij pyetje mund ti bjn
edhe mbrojtsit e t pandehurve. Nuk sht e nevojshme as shnimi i
pyetjeve t mbrojtsve por vetm prgjigjet e dshmitarit. Shnohen vetm
pyetjet te cilat prokurori publik ka refuzuar ti parashtrohen dshmitarit nga
ana e mbrojtsve.
Un e udhzova t dmtuarin n t drejtn e paraqitjes se krkess pasurore
juridike dhe ai deklaroi; i bashkngjitm ndjekjes penale mirpo, nuk
parashtroj krkes pasurore- juridike nga se jam zhdmtuar n trsi, m jan
kthyer 5.000 euro t cilat nga t pandehurit i ka konfiskua policia.
Ne procesverbal, nse ai sht lexuar, konstatohet se sht lexuar dhe se a ka
vrejtje n at q sht konstatua ne procesverbal.
U krye ne ora 11.00
Dshmitari
Mbrojtsi i te pandehurit HH
Mbrojtsi i te pandehurit PP
E vrtetojn
Prokurori publik
Sekretarja juridike.
147
149
5. AKTVENDIM I PROKURORIT
KALLZIMIT PENAL
MBI
HUDHJEN
Emrtimi i prokuroris
Prokurori i Shtetit I.I. me sekretaren juridike VV ne baze te nenit 208
paragrafi 1 n 2 I KPPPK merr
AKTVENDIM
Hedhet kallzimi penal i Policis s Kosovs, Stacioni i Policis nr. 1 ne
Prishtine nr. dat
i paraqitur kundr te pandehurit HH nga Prishtina pr
shkak t veprs penale
Vjedhje e r nga neni 253 paragrafi 1 nnparagrafi 2 i KPPK.
Arsye tim
Policia e Kosovs, Stacioni i Policis nr. 1 ne Prishtine ka paraqitur
kallzimin penal kundr te pandehurit HH pr shkak t veprs penale Vjedhje
e rnde nga neni 253 paragrafi 1 nnparagrafi 2 I KPPK.
Nga kallzimi penal rrjedh se i pandehuri veprn penale e ka krye n d t
axhs se tij, te dmtuarit DH i cili sht me pun t prkohshme n Zvicr.
Me 08.10.2008 kam ftuar n bisede t dmtuarin n baz t autorizimeve nga
neni 209 paragrafi 2 te KPPPK dhe i dmtuari me at rast ka deklaruar se nuk
sht i pajtimit qe i pandehuri HH te ndiqet penalisht dhe nuk me ka dhne
propozimin pr ndjekje penale.
Ndjekja pr veprn penale Vjedhje e rende nga nj 253 paragrafi 1
nnparagrafi 2 i KPPK kur sht kryer n dm t personit me te cilin kryersi
ka lidhje familjare, ai me axhn e vet sht ne shkallen e trete t gjinis se
gjakut n vij ansore, ndrmerret sipas propozimit. Ngase nuk kam
propozimin e te dmtuarit pr ndjekje penale nuk jam padits i autorizuar pr
t ndrmarr ndjekjen penale sipas detyrs zyrtare.
PROKURORI PUBLIK
150
Kallzimin penal e kam hedh nga se kam gjetur se vepra penale t ciln ju e
keni paraqitur n polici, nuk sht vepr penale por raport juridiko civil, dhe
shtje e broqit.
PROKURORI PUBLIK.
8. AUTROZIM I PROKURORI PER ARRESTIM DHE NDALIM
Emrtimi i prokuroris
POLICIA E KOSOVES
Stacioni i Policis nr. 1
P R I SH T I N E
Prokurori publik, I.I. me sekretaren juridike V.V. n baz t nenit 212
paragrafi 2 t KPPPK
Autoriz on
Policin e Kosovs ta arrestoje menjher posa ta gjeje te dyshuarin HH nga
Prishtina.
Arsye tim
Sot jam njoftuar nga DD oficer i policis gjyqsore se n Prishtin, n rrugn
Sami Frashri, sht krye vepr penale Rrezikim i Trafikut Publik nga neni
297 paragrafi 5 lidhur me paragrafin 3 dhe 1 te KPPK me crast ka humb
jetn kalimtari J.J.
Jam njoftuar se i dyshuar pr kryerjen e ksaj vepre penale sht HH nga
Prishtina i cili ka ik nga vendi i ngjarjes me automjetin Golf 2 me targa
xxxKSxxx.
Nga se ekziston dyshim i bazuar se ai ka krye veprn e prmendur penale e
cila ndiqet sipas detyrs zyrtare dhe se ekzistojn arsye pr ndalimin e tij
sepse ekziston frika e bazuar se ai pasi ka ikur nga vendi i ngjarjes do te
fshihet, neni 281 paragrafi 1 nnparagrafi 2 pika (i) jan plotsuar kushtet
ligjore nga neni 212 par. 1 nnparagrafi 1 dhe 3 pr arrestimin e tij.
PROKURORI PUBLIK
152
Arsye tim
Dyshimi se i pandehuri ka krye veprat penale ne drejtim te se cilave kam
filluar dhe do t zbatoj hetimin rrjedh nga kallzimi penal i Policis s
Kosovs, Stacioni i Policis n Podujeve nr.
dat
dhe shkresave
tjera te lendes me t cilat disponoj.
Nga kallzimi penal rrjedh dyshim i arsyeshm se i pandehuri ka krye veprat
penale ne drejtim te se cilave kam filluar hetimin.
Ne deklaratn e dhne policis me rastin e arrestimit, ne prani t mbrojtsit, i
pandehuri nuk konteston faktin se ditn kritike ka shtne me revole tri here
ne tani te ndjerin dhe se revolen e ka mbajtur pa leje te organit kompetent.
Mbrohet se ne tani te ndjerin ka shtne n vetmbrojtje nga se ai e ka drejtuar
dorn ne bel dhe nga se e din se tani i ndjeri ka mbajtur gjithnj revole me
vete ka arritur ta nxjerre revolen i pari dhe t shtne n t.
Mbrohet se revolen e ka mbajtur pr siguri personale nga se punon si tregtar
dhe shpeshher barte me veti shuma te konsiderueshme te parave.
Kto prova dhe procesverbali mbi shikimin n vend, procesverbali mbi
obduksionin e kufoms se tani t ndjerit ofrojn baz t mjaftuar pr te
vrtetuar se ekziston dyshimi i arsyeshm se i pandehuri kreu veprat penale
nga dispozita i ktij aktvendimi. Nga kallzimi penal rrjedh me tutje se
prezent me rastin e kryerjes se veprs penale kane qene edhe dshmitaret
XHX, DV.GA dhe HD. Me rastin e shikimit te vendit te ngjarjes jan gjetur
katr gzhoja q dyshohet te jene te plumbave te shkrepur nga i pandehuri.
Ne procedurn e hetimit me ane te veprimeve hetimore, dgjimin e
dshmitarve, ekspertizn balistike do te siguroj prova n baze t t cilave
do te vendosi se do ta akuzoje te pandehurin apo do te pushoje procedurn
penale.
PROKURORI PUBLIK
154
157
158
159
MUNDSISE
HETUESE
shtetase e
T
.
Arsye tim
Me aktvendimin mbi fillimin e hetimit PP nr.
/
dat
jam duke
zbatuar hetimet kundr t pandehurit GG pr shkak t veprs penale
Trafikimi me njerz nga neni 139 paragrafi 1 I KPPK dhe te pandehurve HH
dhe SS pr nga nj vepr penale Trafikimi me njerz nga neni 139 paragrafi 5
i KPPK.
E dmtuara dshmitarja SS sht shtetase e
. Nga policia jam njoftuar
se ajo ka krkuar nga Organizata Ndrkombtare pr Migracion Ti
mundsohet t kthehet n shtetin am. Ajo ka t drejt t kthehet n shtetin e
saj nga se sht viktime e trafikimit me njerz dhe nuk ka mundsi ta
detyrojm t qndroje n Kosov gjer n kohn e mbajtjes s shqyrtimit
gjyqsor n t cilin ajo do t duhej t dshmoj.
Duke pasur parasysh se jan shume t vogla gjasat se at do t mund ta
sigurojm t dshmoj ne shqyrtimin gjyqsor krkoj qe sipas mundsis
hetuese t jashtzakonshme ta merrni ne pyetje dhe se me rastin e marrjes ne
pyetje t ftoni mbrojtsit e te pandehurve avokatet DD.FF.dhe TT qe te tre
nga Prishtina dhe te pandehurit GG, HH dhe SS q t tre n paraburgim n
Qendrn e Paraburgimit ne
.
PROKURORI PUBLIK
160
PROKURORIT
PER
CAKTIMIN
Emrtimi i prokuroris
Emrtimi i gjykats
N shtjen penale kundr t pandehurit HH nga Podujeva, pr shkak t
veprs penale Vrasje n tentative nga neni 146 lidhur me nenin 20 t KPPK
n baze t nenit 282 paragrafi 1 i KPPPK paraqes
KRKES PR CAKTIMIN E PARABURGIMIT
Kundr t pandehurit HH nga Podujeva i biri I D.H. dhe S.H e gjinis
,
i lindur ne Podujev me
ku dhe jeton rruga
nr
, shqiptar,
shtetas i Republiks se Kosovs, i martuar, babe i tre fmijve nga te cilt dy
te mitur, me profesion
i punsuar ne
, ne ndalim policor nga
10.08.2008 ne ora 12.00
Pr shkak te ekzistimit te dyshimit te bazuar me 10.08.2008, n Podujeve, n
rrugn
prpara shtpis se tij, me dashje qe ta privoje nga jeta te
dmtuarit XX , pas nj fjalosje t shkurtr lidhur me znkn q nj dit me
par kishin pasur fmijt e tyre te mitur G.H dhe Z.X, me revolen
nr
kalibr
shtini 3 here n t dmtarin nga nj largsi prej 7
metrash dhe e goditi me dy plumba n dorn e majte dhe ne ann e djathte t
kraharorit duke i shkaktuar lndime t renda trupore t rrezikshme pr jet n
momentin e shkaktimit ndrsa veprn nuk e prfundoi sepse u pengua nga
bashkshortja e tij S.H. e cila i doli prpara dhe ia morri revolen nga dora.
Me ka kishte pr te kryer veprn penale Vrasje ne tentative nga neni 146
lidhur me nenin 20 te KPPK.
A r s y e t im
Dyshimi i bazuar se i pandehuri ka krye veprn penale n drejtim t s cils
ndaj tij kam filluar hetimin me aktvendimin PP nr. / date 12.08.2008 te
162
167
Arsye tim
Gjykata Komunale n Prishtine, me aktgjykimin P.nr.
/
date
n
baz t nenit 390 nnparagrafi 3 liroi nga aktakuza pr veprn penale
Mashtrim nga neni 261 paragrafi 1 t pandehurin HH nga Podujeva.
Aktgjykimi prmban shkelje esenciale t dispozitave t procedurs penale
nga neni 403 par. 1 nnparagrafi 12 I KPPPK nga se dispozits sht n
kundrshtim me arsyetimin ndrsa ajo q thuhet n arsyetim t aktgjykimit
lidhur me faktet vendimtare sht n kundrshtim me prmbajtjen e provave
n shkresa t lnds.
Nga dispozita rrjedh se gjykata t pandehurin e liroi nga aktakuza nga se nuk
u provua se ai kreu veprn penale pr t ciln akuzohet. Prkundr ksaj nga
arsyetimi i aktgjykimit rrjedh se gjykata te pandehurin e liroi pr arsye se
vepra penale pr t ciln ai akuzohej nuk sht vepr penale. N pjesn e
aktgjykimit, faqe tre kryerreshti 2, gjykata thot nuk sht kontestuese se i
pandehuri nga i dmtuari morri borxh shumn prej 2000 euro me kusht qe
t`ia ktheje pr pes dite. Me huazimin e parave n mes te kontraktuesve
krijohet raport juridiko civil dhe nse ndonjri prej kontraktuesve nuk
prmbush obligimet nga kontrata ka te drejte t krkoj prmbushjen nga
procedure gjyqsore n kontest civil. Nga ky fakt gjykata gjen se n veprimet
e t akuzuarit nuk prmbahen elementet qensore t veprs penale dhe se
kemi te bjm me raport juridiko civil.
N arsyetim t aktgjykimit gjykata me rastin e paraqitjes se prmbajtjes se
provave ato i paraqet n kundrshtim me prmbajtjen e tyre. I dmtuari n
shqyrtimin gjyqsor deklaroi se te pandehurin e njeh qe dy muaj. Dy dit para
dats 08.08.2008 i dha 2000 euro hua pr pes dit nga se i nevojiteshin pr
ta drguar t mn e smur nga kanceri pr shrim ne Republikn e
Shqipris. I kishte thne se vllai i tij q sht n Suedi brenda pes dite do
t`ia drgonte parat ne shume prej 2000 euro. Me tutje i dmtuari ka
deklaruar se ka bisedua me dshmitarin GG dhe i ka treguar pr huan.
Dshmitari i kishte thn se t ka mashtruar nga se n kt mnyr ka vepruar
edhe me persona tjer. Pas kalimit t afatit pr kthimin e borxhit i pandehuri
gjithnj sht fshehur dhe nuk sht paraqitur n takimet e caktuara n
telefon. I dmtuari nga dshmitarja DH motr e t pandehurit ka krkuar
numrin e telefonit t vllait t saj n Suedi dhe kur i dmtuari ka biseduar me
t me telefon ai i ka treguar se nuk sht e vrtet se ka marre pr detyre ti
drgoj t pandehurit 2000 euro nga se nenn as nuk e ka t smure nga
170
Arsye tim
Me aktgjykimin e prmendur, gjykata n baz t nenit 390 nnparagrafi 3 i
KPPPK liroi nga akuza t pandehurin HH nga Podujeva pr veprn penale
Vjedhje pylli nga neni 258 paragrafi 1 i KPPK.
Gjykata nuk vrtetoj n mnyr t plot gjendjen faktike kur gjet se nuk u
provua se i pandehuri kreu veprn penale pr t ciln u akuzua.
N kt shtje penale gjykata dgjoi si dshmitar dshmitarin XX roje e
pyllit dhe GG nga fshati xx. Me dshmin e dshmitarit XX u vrtetua se i
pandehuri ditn kritike n pyllin ne vendin xx kishte prere 1.70 m3 dru me
qellim t vjedhjes dhe se drunjte e prere i ka bart me qerre te hekurt qe e
trhiqnim dy lope nga te cilat njra e kuqe dhe tjetra e zeze. Me dshmin e
tij me tutje u vrtetua se ai shnimet personale pr t pandehurin, nga se ky
kishte refuzuar t`ia jap, i kishte marre nga dshmitari SS i cili e njeh t
pandehurin dhe i cili at e kishte pare me qerre te ngarkuar me dru qe e
trhiqnin dy lop duke kaluar rrugs se fshatit pr n shtpin e vet.
Dshmitari GG deklaroi se t pandehurin e ka dhndr dhe se ditn kritike ai
ishte ne shtpin e tij ne fshatin xx dhe se tere ditn se basku kishin punuar
n hapjen e pusit pr uj t pijshm.
Gjykata nuk vrtetoj n mnyre t plot dhe t drejt gjendjen faktike nga se
refuzoj t dgjoj dshmitarin SS i cili do t dshmonte se ditn kritike
dshmitarit XX i kishte treguar pr identitetin e t pandehurit dhe se e kishte
par t pandehurin me qerre qe e trhiqnin dy lop e t ngarkuar me dru duke
kaluar rrugs se fshatit pr n shtpi.
Pas vendosjes lidhur me kt ankese dhe anulimit te aktgjykimit propozoj q
ta udhzoni gjykatn e shkalles se par q n rigjykim t merr kt prove
me dgjimin e dshmitarit SS nga fshati xx.
PROKURORI PUBLIK
172
173
177
180
Ismet Kabashi
lnduar dinjitetin dhe personalitetitn e tij njerzor, dhe duke i mundsuar atij
ndihm t menjhershme ligjore dhe ndihm tjetr adekuate me moshn dhe
nevojat e tij.
KAPITULLI II - FUSHA E ZBATIMIT
Zbatimi i dispozitave t LPM prcaktohet n baz t moshs s kryesit
n kohn e kryerjes s veprs penale dhe jo n kohn e gjykimit. Sipas
dispozitave t ktij ligji do t zbatohet procedura ndaj personit q ka kryer
vepr penale, si i mitur pa marr parasysh se ciln mosh ka ai n kohn e
gjykimit. I vetmi prjashtim kur nj personi q ka arritur moshn madhore t
gjykohet pr vepr penale t kryer si i mitur, sht se n at procedur nuk
aplikohen dispozitat e neneve 41 dhe 45 q kan t bjn me t drejtat e
prindrve dhe t drejtn e organit t kujdestaris, pr tu njohtuar me rrjedhn
e procedurs dhe pr t propozuar fakte dhe prova t rndsishme pr marrjen
e vendimit t drejt nga ana e gjykats.
Madhor i ri sipas nenit 2 paragrafi 3, do t thot personi q ka mbushur
tetmbdhjet vjet dhe nuk ka mbushur moshn njzet e nj vje. Mundsia
e shqiptimit t masave ose denimeve ndaj madhorit t ri pr vepr penale t
kryer si madhor i ri, sht parapar n dispozitat e nenit 10 t LPM.
PJESA E DYT
KAPITULLI III - MASAT DHE DNIMET E ZBATUESHME NDAJ
T MITURVE
N procedurn ndaj t miturve atyre mund tu shqiptohen masat dhe
dnimet. Masat jan ato te diversitetit dhe edukative, ndrsa denimet jan
denimi me gjob, urdhri pr pun t detyrueshme n dobi t prgjithshme
dhe me burgim pr t miturit.
T miturit, q n kohen e gjykimit nuk ka mbushur moshn
gjashtmbdhjet vjet, mund t`i shqiptohen vetm masat e diversitetit dhe
masat edukative pa marr parasysh peshn e veprs penale pr t cilin
konstatohet se e kan kryer ndrsa denimet mund ti shqiptohen vetm t
miturit q n kohn e kryerjes s vepres penale, ka mbushur moshn
gjashtmbedhjet vjeq.
182
PJESA E TRET:
PROCEDURA
KAPITULLI VIII - DISPOZITAT E PRGJITHSHME
Mbrojtja e detyrueshme e t miturit varet nga faza e procedurs, pesha e
veprs penale dhe nevoja e t miturit pr mbrojtje.
I mituri mund t mirret n pyetje n proceduren paraprake nga ana e
policis dhe ngase, ajo sht marrja e tij e pare ne pyetje, ai duhet t ket
187
IX -
dhe prokurori publik vlerson se nuk duhet zbatuar procedur pran gjykats,
pr shkak t natyrs s veprs penale, rrethanave nn t cilat vepra sht
kryer, mungesa e dmit t rnd apo pasojave pr t dmtuarin, e kaluara e t
miturit, karakteristikat e tij personale dhe kur ekzistojn rrethana tjera q
pengojn ndjekjen penale.
Pr pushimin e hetimit pr kto vepra penale, prokurori publik
informon gjyqtarin pr t mitur, ndrsa t miturin vetm nse prokurori
publik, ka ndrmarr veprime hetimore n procedurn pergatitore.
KAPITULLI XI - ARRESTI I PRKOHSHM, NDALIMI POLICOR
DHE PARABURGIMI
I mituri mund t arrestohet nga policia, nse zihet n flagranc gjat
kryerjes s nj vepre penale, q ndiqet sipas detyres zyrtare, nse ndaj tij
sht lshuar fletreshtimi, nse duhet vrtetuar identiteti i tij, verifikimin e
alibis s tij dhe kur ekzistojn arsyet pr ndalimin e tij nga neni 281
paragrafi 1 nnparagrafi 2 pikt (i), (ii) ose (iii). Arsyet pr ndalim nuk sht
e nevojshme t plotsohen kumulativisht dhe ekzistimi i secils prej tyre veq
e veq, jan baz pr arrestim.
Masa e arrestimit t prkohshm dhe ndalimit nga policia mund t
urdhrohet n kohzgjatje prej 24 orve dhe nse gjyqtari pr t mitur, me
krkes t prokurorit publik, nuk urdhron paraburgimin, i mituri do t
lirohet.
Arresti i prkohshm, ndalimi policor dhe paraburgimi, jan masa q
duhet prdorur si t fundit dhe vetm n rastet e domosdoshme, kur masat
tjera pr sigurimin e pranis s tij n procedur, pengimin e rikryerjes s
veprs penale dhe sigurimin e sukseshm t zbatimit t procedurs penale,
nuk jan t mjaftueshme. Detyr e organeve, q zbatojn ligjin, sht q t
veprojn me shpejtsi dhe arrestin, ndalimin policor dhe paraburgimin ta
reduktojn n kohzgjatje sa m t shkurtr t mundshm.
Paraburgimi, sht masa e fundit q mund t urdhrohet ndaj t miturit.
T urdhrohet paraburgimi prjashtimisht do t thot se ndonjra nga
alternativat tjera t paraburgimit, nuk jan t mjaftueshme pr t arritur
qllimin e masave nga kapitulli XXIV I KPPPK.
N procedurn perkatitore, gjyqtari pr t mitur mund t urdhroj si
alternativ pr paraburgimin edhe masat: vendosjen e t miturit n strehimore
ose institucion t ngjashm edukativ, vendosjen e t miturit nn mbikqyrjen e
organit t kujdestaris, transferimin e femijes n familje tjetr, kur vlerson
se sht e nevojshme q fmija t ndahet nga mjedisi n t cilin ai ka jetuar,
192
aktvendim, kur gjen se vepra penale pr t ciln gjykohet i mituri, nuk sht
vepr penale, kur ekzistojn rrethana q prjashtojn prgjegjsin penale t
t miturit dhe gjen se nuk sht provuar se i mituri ka kryer veprn penale,
pr t cilen shte paraqitur propozimi.
Masat edukative dhe dnimin me gjob dhe me urdhr pr pun n
dobi t prgjithshme gjykata i shqipton t miturit me aktvendim, me t cilin
t miturin nuk e shpall fajtor. Aktvendimi prmban dispozitivin dhe
arsyetimin. Vepra penale pr t cilin t miturit, i shqiptohet masa edukative
ose ndonj nga dnimet tjera, q mund t shqiptohen me aktvendim,
prshkruhet n arsyetim t aktvendimit e jo n dispozitiv. N arsyetim,
prshkruhen edhe arsyet q vrtetojn ekzistimin e veprs penale dhe
elementeve t saj qensore dhe arsyet pr shqiptimin e mass apo denimit.
Dnimi me burgim pr t mitur, shqiptohet me aktgjykim dhe
aktgjykimi duhet t prmbaj dispozitivin dhe arsyetimin. N dispozitiv,
prshkruhet vepra penale duke prfshir elementet e saj qensore, llojin e
prgjegjsis penale, emrtimin ligjor t veprs penale, dnimin e shqiptuar
dhe masat apo denimet e shqiptuara plotsuese, vendimin mbi llogaritjen e
paraburgimit, vendimin mbi shpenzimet e procedurs penale dhe t krkesave
pasurore - juridike.
Arsyetimi i aktgjykimit, prmban justikimin pr do pik t aktgjykimit
pr: veprn penale, aplikimin e ligjit penal, vendimin, vendimin mbi
shpenzimet e procedurs dhe krkesat pasurore-juridike. N arsyetim,
paraqiten faktet e vrtetuara dhe arsyet pse ato konsiderohen t vrtetura,
vlersohen provat kundrthnese dhe arsyet pr mosaprovimin e
propozimeve t palve t paraqitura n shqyrtimin gjyqsor.
KAPITULLI XIII - MJETET JURIDIKE
Me ligjin pr t mitur, rrethi i prsonave t autorizuar pr t paraqitur
ankes kundr vendimit me t cilin jan shqiptuar masat e diversitetit,
aktvendimit mbi pushimin e procedurs penale n shqyrtimin gjyqsor,
aktvendimit mbi shqiptimin e mass edukative dhe aktgjykimit, sht m i
gjr se n procedurn e madhorve dhe autorizimet e mbrojtsit, jan m t
mdha.
Prveq t mitrurit, mbrojtsit dhe prokurorit public, ankes n emr t t
miturit, mund t paraqesin edhe bashkshorti, prindi, prindi adoptues,
kujdestari, i afrmi i t miturit n vij t drejt t gjakut n cilndo shkall
dhe vllai ose motra e t miturit. T gjith kta prsona, mund t paraqesin
ankes edhe kundr vullnetit t t miturit.
195
PJESA E KATRT
KAPITULLI XIV- GJYKIMI I MADHORVE PR VEPRA PENALE
T KRYERA NDAJ FMIJVE
Qllimi kryesor i gjykimit t madhorve nga trupat gjykuese pr t mitur,
sht mbrojtja e personalitetit t fmijs, viktim e veprave penale t
parapara n dispoziten e nenit 141 t LPM. Kjo mbrojtje realizohet, duke
vepruar me kujdes t posaqm me qllim t eliminimit t pasojave, q femijaviktim ka psuar gjat kryerjes s veprs penale. Ndr masat pr t penguar
prjetimin e srishm t ngjarrjes gjat t cils sht kryer vepra penale, sht
edhe kufizimi i marrjes s fmijs n pyetje n veti t dshmitarit. Marrja e tij
n pyetje n kt veti, sht e kufizuar n m s shumti dy her gjat
procedurs penale duke prfshi edhe procedurn paraprake. Kur fmija duhet
marr n pyetje n veti t dshmitarit kjo zbatohet me ndihmn e pedagogut,
psikologut apo ndonj eksperti tjetr.
Kur gjykata vlerson se fmija nuk do t duhej t shoh t pandehurin n
shqyrtimin gjyqsor ngase kjo do t ndikonte negativisht dhe do t kishte
196
197
198
t afatit prej tri ditsh dhe kohs kur do t duhej t paraqitej n institucion pr
mbajtje t denimit, sht smur rnd nga ndonj smundje akute ose i ka
vdekur bashkshorti, fmiu, fmija i adoptuar, prindi ose prindi adoptues.
Nse krkesa pr shtyerjen e fillimit t ekzekutimit t denimit, nuk
prmban prova me t cilat, vrtetohen pretendimet q arsyetojn shtyerjen
kryetari i gjykates kompetente komunale, kerkon nga personi i denuar t`ia
bashkangjes krkess provat, n afat prej tet ditsh. Krkesa e kryetarit t
gjykats, drguar t dnuarit pr bashkangjitjen e provave, q vrtetojn
pretendimet nga krkesa, duhet t prmbaj edhe paralajmrimin se krkesa,
do t refuzohet nse n afatin e ln asaj nuk i bashkangjiten provat e
krkuara.
Procedura pr shtyerjen e ekzekutmit t dnimit, sht urgjente dhe
kryetari i gjykates komunale, duhet vendosur lidhur me krkesen pr
shtyerjen e denimit brenda tri ditsh nga dita e pranimit t krkess prveq
nse nga i dnuari sht krkuar q krkeses ti bashkangjes provat e
krkuara.
Kompetencat e kryetarit t gjykats komunale, jan t aprovoj
krkesn dhe ta filloj ekzekutimin e dnimit, t hudh t pa lejuar krkesn,
nse ajo sht paraqitur jasht afatit prej tri ditsh, neni 20 paragrafi 1, kur
krkesa sht paraqitur nga personi i paautorizuar ose kur i denuari nuk i
bashkangjet provat, q mbshtesin krkesen n afatin e caktuar sipas nenit 21
paragrafi 2.
N procedurn pr shtyerjen e fillimit t ekzekutimit t dnimit,
zbatohet parimi i dyshkallshmris, n rastin e hudhjes s krkess dhe kur
ajo refuzohet e pabazuar. Pr hudhjen dhe refuzimin e krkess, kryetari i
gjykats komunale, merr aktvendim kundr t cilit i denuari ka t drejt
ankese n afat prej tri ditve kryetarit t gjykates s qarkut.
Krkesa pr shtyerjen e fillimit t ekzekutimit t denimit, pengon
ekzekutimin gjersa lidhur me t, vendoset me vendim t forms s prer.
Shtyerja e ekzekutimit t denimit, mund t urdhrohet edhe n
procedurn sipas mjeteve te jashtzakonshme juridike, krkess pr
rishikimin e procedurs penale dhe krkess pr mbrojtjen ligjshmris.
Dispozita e nenit 28 paragrafi 2 i LESP, sht e gabuar, sepse n procedurn
pr zbutjen e jashtzakonshme t denimit, nuk sht e lejuar shtyerja e
fillimit t ekzekutimit t denimit, kjo ngase n dispozitn e nenit 449
paragrafi 2 t KPPPK, thuhet se krkesa pr zbutje t jashtzakonshme t
dnimit, nuk pezullon ekzekutimin e dnimit.
Pr shtyerjen e fillimit t ekzekutimit t dnimit n procedurn pr
rishikimin e procedurs penale, kompetente, sht gjykata q ka marr
aktgjykimin n shkall t par, q sht edhe gjykate kompetente, pr t
202
203
204
HAKI LECAJ
E DREJTA PENALE
206
210
212
Veprimi i njeriut,
Kundrligjshmria, dhe
Prcaktueshmria e veprs penale n ligj.
Kto jan:
mbrojtja e nevojshme (neni8) dhe nevoja ekstreme (neni 9).
NEVOJA EKSTREME
Me dispozitn e nenit 9 paragrafi 1 t KPPK, sht parapar rrethana
e dyt e cila e prjashton kundrligjshmri e veprs, edhe pse vepra e kryer i
prmban t gjitha elementt e veprs penale.
Sipas dispozits se cekur, thuhet se nuk sht vepr penale ajo vepr e
cila sht kryer n kushtet e nevojs ekstrem
221
222
223
224
Prgjegjshmris, dhe
Fajsis
PRGJEGJSHMRIA
fakt,n rastet kur kryesi n kohn e kryerjes s veprs penale nuk ka qen i
vetdijshm pr ndonj nga tiparet e saj t caktuar me ligj, apo kur gabimisht
mendon se ekzistojn rrethanat sipas t cilave po t ekzistojn ato faktikisht,
ajo vepr do t lejohet.
Lajthimi lidhur me figurn e veprs penale ekziston ather kur kryesi
ka prfytyrim t gabuar apo kur nuk di pr ndonj rrethan tipare e cila me
ligj sht prcaktuar si element konstituiv i veprs penale.
Lajthimi n fakt mund ti prket,veprimit t kryerjes,pasojs,objektit t
veprimit, kauzalitetit dhe t gjitha rrethanave t tjera,t cilat n ligj jan t
parapara si element t figurs s caktuar t veprs penale.(dikush merr
valixhen e huaj duke menduar se sht tija,mjekut i przihet analizat e dy
pacientve dhe jep terapi t ndryshme).
Lajthimi n person (error in persona) ekziston n rastet kur pr.
shembull, personi A,natn e z pusi n vendin e caktuar me qllim q t vras
personin B. mirpo n at rast me q nuk e ka pa mir pr shkak t errsirs
,n vend t personit B, vret personin C.
Prkundr faktit se n rastin konkret personi A vepron n
lajthim,lidhur me personin C, konsiderohet se vepra penale e vrasjes sht
kryer me dashje dhe ku lloj lajthimi sht irelevant pr drejtn penale,nga se
prkundr ktij lajthimi,kryesi ka qen i vetdijshm se sht duke vrar
njeriun.
Mirpo, lajthimi n person mund t ket efekt t caktuar,mund t jet
relevant,ne rastet kur vet statusi i personit ndaj t cilit kryesi ka qen n
lajthim,sht tipare e veprs penale. Nse dikush vret gruan pr t ciln nuk e
di s sht shtatzne,do t prgjigjet pr veprn penale t vrasjes nga neni
146 e jo pr veprn penale t vrasjes s rnd nga neni 147 par.1 pika 2 t
KPPK.
Mirpo, sht situat tjetr, lajthimi prkitazi me lidhjen kauzale, kur
kryesi ndrmerr veprimin ndaj subjektit apo objektit t caktuar,kurse pasoja
shkaktohet ndaj subjektit apo objektit tjetr. Raste t tilla n drejtn penale
quhen sulmi i gabuar apo shmangie nga veprimi (aberacio ictus). p.sh.
Personi A shkrep me arm n drejtim t personit B m qllim q t privoj nga
jeta, mirpo n at rast e qllon personin C. q sht gjetur rastsisht aty afr.
N kto raste konsiderohet se personi ka kryer dy vepra penale n bashkim
ideal. Ndaj personit B. vrasje n tentativ, kurse ndaj personit C. veprn
penale t vrasjes nga pakujdesia. Por nse kryesi ndaj t dy personave ka
vepruar me dashje, nuk ekziston aberacio ictus, por vrasje e shumfisht, apo
vrasje e rnd.
230
231
PRGJEGJSIA PENALE
( Format e fajsis )
Dashja,
Dashja direkte,
Dashja eventuale,
Pakujdesia,
Pakujdesia e vetdijshme,
Pakujdesia e pavetdijshme,
Tentativa dhe tentativa e paprshtatshme.
Pakujdesia pa vetdije.
Pakujdesia pa vetdije apo neglizhenca ekziston kur personi nuk sht
i vetdijshm se pasoja e ndaluar mund t shkaktohet si rezultat i veprimit
ose mosveprimit t tij. edhe pse ne rrethanat dhe sipas vetive t tija personale
ka mundur t ishte apo duhej t ishte i vetdijshm pr kt mundsi (neni 16
par. 3 t KPPK).
Pr veprat penale t kryera me dashje, kryesi gjithher prgjigjet
penalisht, kurse t veprat penale t kryera nga pakujdesia, kryesi do t
prgjigjet penalisht vetm pr veprat penal ku me ligj shprehimisht sht
parapar prgjegjsia penale dhe pr veprat penale t kryera nga pakujdesia.
Kshtu, n Kodin penal t Kosovs prgjegjsia penale sht parapa
pr kto vepra penale: veprat penale kundr jets dhe trupit neni 149 vrasja
nga pa kujdesia, lndimi i rnd trupor nga neni 154 par. 5 t KPPK, vepra
penale kundr shndetit publik, prhapja e smundjeve ngjitse neni 215 par.
3, neni 218 par. 2 punsimi i personave t smur nga smundjet ngjitse,
trajtimi i pa ndrgjegjshm mjeksor nga neni 290 par. 3, prgatitja dhe
dhnia e pa ndrgjegjshme e barnave nga neni 222 par. 2 KPPK, prodhimi
dhe vnia n qarkullim i artikujve t dmshme ushqimore nga neni 224 par. 2
t KPPK, veprat penale kundr mjedisit, kafshve, bimve dhe objekteve
kulturore, nga neni 276 par. 2, 278 par. 2, 279 par. 3, 280 par. 2, 281 par. 4 t
KPPK, veprat penale kundr siguris s prgjithshme t njerzve dhe t
pasuris, nga neni 291 par. 4 t KPPK, neni 292 par. 2 KPPK, neni 293 par. 3
t KPPK, 294 par. 2 t KPPK, dhe veprat penale kundr siguris s trafikut
publik nga neni 297 par. 3 t KPPK, 298 par. 2 t KPPK, 299 par. 2 t KPPK,
neni 300 par. 3 t KPPK.
Kto jan vepra penale t cilat Kodi Penal i ka parapar q mund t
kryhen nga pa kujdesia, por Kodi Penal nuk e bn dallimin n mes t pa
kujdesis me vetdije dhe pa kujdesis pa vetdije.
Tentativa
Tentativa e veprs penale sht e parapar n dispozitn e nenit 20 t
KP t Kosovs.
Sipas dispozits s nenit 20 tentativa ekziston kur kush do q me
dashje ndrmerr veprime t drejt pr drejta pr kryerjen e veprs penale dhe
vepra nuk sht kryer ose elementt e veprs s qllimshme penale nuk jan
realizuar, konsiderohet se ai ka tentuar t kryej vepr penale.
234
235
Tentativa e paprshtatshme.
Sipas dispozits s nenit 21 t KP t Kosovs tentativa e pa
prshtatshme ekziston ather kur mjetet t cilat jan prdorur pr kryerjen e
veprs penale apo objekti ndaj t cilit sht ndrmarr veprimi i kryerjes, nuk
kan mundur t shkaktojn pasojn e veprs penale.
Pra n rastin konkret nse vepra penale tentohet t kryhet me mjet t
paprshtatshm, p.sh. me arm t prishur, me t ciln nuk mund t kryej
vepra, ose me materie e cila nuk sht helmuese tentohet helmimi. Po ashtu
nse tentohet kryerja e veprs penale ndaj objektit t paprshtatshm, p.sh. t
tentohet privimi nga jeta i personit q ma par ka vdekur, ose t tentohet
abortimi i femrs e cila nuk sht shtatzn e kshtu me radh.
Sipas dispozits s nenit 20 par. 3 t KPPK, personi q tenton t
kryej vepr penale dnohet ma but se sa kryesi, me pajtim me nenin 65 par.
2 t KPPK, respektivisht me t dnimit t parapar pr at vepr penale.
N mes tentativs dhe veprimeve prgatitore ekziston dallimi n at
mnyr q t veprimet prgatitore vetm krijohen kushtet pr kryerjen m
efikase t veprs penale, ndrsa t tentativa fillohet kryerja e veprs penale
respektivisht ndrmerret veprimi i kryerjes.
BASHKPUNIMI
Vepra penale mund t kryhet me veprimin e nj personi apo t shum
personave. N rastet kur n kryerjen e veprs penale marrin pjes dy apo m
shum persona, kjo n t drejtn penale quhet bashkpunim, ndrsa personat
me veprimin e t cilve sht kryer vepra penale quhen bashkpuntor.
Pr tu konsideruar se ekziston bashkpunimi nuk mjafton q n
kryerjen e veprs penale t marrin pjes shum persona, ngase sht e
mundur q n kryerjen e veprs penale t marrin pjes dy apo m shum
persona, mirpo me gjith at mos t ekziston bashkpunimi, p.sh. nj person
e thyen marketin dhe nga ai i merr disa sende, pas tij vjen tjetri edhe ai po
ashtu i merr disa sende, pas tij personi tjetr e me radh hyn dhe marrin
sende, por ne rastin konkret nuk ekziston bashkpunimi.
Pr t konsideruar se ekziston bashkpunimi me drejtn penale midis
pjesmarrsve duhet t shprehet lidhja e caktuar objektive dhe subjektive.
Lidhje objektive qndron n at se secili bashkpuntor duhet t
ndrmarr ndonj veprim me t cilin i kontribuon kryerjes s veprs penale.
236
kishte kryer vet veprn penale pa marr parasysh peshn e saj, me kusht q
vepra penale t jet kryer me ndikimin e tij. Pra si pre supozim q t mund t
ndshkohet shtytsi duhet q kryesi t ket kryer veprn penale.
Prndryshe edhe pse parashihet se shtytsi dnohet sikurse edhe
kryesi, nuk prjashtohet mundsia q shtytsi t dnohet m rnd se kryesi i
veprs penale.
Sipas nenit 27 par. 2, shtytsi do t lirohet nga dnimi po q se
vullnetarisht e ka parandaluar kryerjen e veprs penale.
Me KP shtytja sht e parapar edhe si vepr e posame penale. Me
pjesn e posame sht parapar me nenin 115 vepra penale e nxitjes e
urrejtjes prarjes, ose mos durimit kombtar, racor, fetar ose etnik. N nenin
130 sht parapar shtytja pr luft agresive ose konfliktit t armatosur. N
nenin 208 par. 2 sht parapar si vepr penale ,nse prindi, adoptuesi apo
ndonj person tjetr e shtyt personin e mitur nn 16 vjet q t jetoj n
bashksi jasht martesore me personin tjetr. Po ashtu n nenin 151 sht
parapar shtytja n vetvrasje.
Kt ligjdhnsi e ka parapar pr shkak t rrezikshmris shum t
madhe t ktyre veprave penale dhe natyrs specifike t tyre.
Shtytja e pa suksesshme
KP i Kosovs nuk e inkriminon shtytjen e pa suksesshme ,por nga ky
parim ekziston prjashtimi n rastet kur n pjesn e posame t KP,pr shkak
t natyrs dhe rrezikshmris s madhe t disa veprave penale shtytja sht e
parapar si vepr penale e veant e pavarur, n kto raste ku shtytja sht
parapar si vepr e veant, shtytsi dnohet edhe pr shtytjen e
pasuksesshme,pa marr parasysh se a sht kryer vepra penale nga i shtyturi
apo jo.
NDIHMA
Si form e bashkpunimit, sht e parapar me dispozitn e nenit 25
t KP t Kosovs. Ndihma sht ndrmarrja e veprimeve me t cilat nj
person me dashje ndihmon tjetrin t kryej vepr penale. Kto jan veprimet
me t cilat ndihmohet kryerja e veprs penale, apo veprime q ndrmerren
gjat kohs s kryerjes s veprs penale me t cilat lehtsohet kryerja e saj.
Nga nocioni dhe natyra juridike e ndihms del se veprimet e ksaj forme t
bashkpunimit konsistojn n ndrmarrjen e veprimeve t tilla me t cilat nuk
239
kryhet vepra penale por vetm ndihmohet kryerja e saj. Pr ndryshe veprimet
e ndihms duhet t paraqesin kontribut n realizimin e veprs penale. Ndihma
si form e bashkpunimit mund t kryhet vetm pasi q personi tjetr ka
vendosur t kryej vepr penale, ashtu q n rastet kur veprimet ndrmerren
para se t ket vendosur personi tjetr t kryej vepr penale, mund t
konsiderohet vetm si shtytje e jo si ndihm.
N nenin 25 par. 2 t KP t Kosovs, n mnyr ekzemplare jan
cekur disa mnyra apo forma me t cilat mund t kryhet ndihma. N kt
dispozit sht parapar se ndihma, kryesit mund ti jepet n dy mnyra,
ndihma fizike dhe ndihma psikike. Si ndihm fizike konsiderohet vnia apo
dhnia n disponim e mjetet kryesit, pr kryerjen e veprs, mnjanimi i
pengesave, brja rroje gjat kohs s kryerjes s veprs penale, kontrollimi i
mjeteve me t cilat duhet t kryhet vepra penale e kshtu me radh. Si
ndihm psikike konsiderohet dhnia e kshillave, udhzimeve, premtimit pr
fshehje t veprs, kryesit dhe gjurmve t veprs penale.
Ndryshe nga shtytja e cila pr shkak t natyrs s saj mund t kryhet
vetm me veprim, ndihma mund t kryhet me veprim dhe mos veprim.
Lidhur me kohn, ndihma jepet zakonisht para se t filloj kryerja e
veprs penale, mirpo ndihma mund t kryhet edhe gjat kohs s kryerjes s
veprs penale, deri sa nuk ka prfunduar vepra penale n kuptimin material.
Veprimet q ndrmerren pasi t jet kryer vepra penale nuk mund t
konsiderohen si ndihm, me kusht q t mos jet premtuar m par, para se t
ket filluar kryerja e veprs penale. Nse jepet pasi t ket prfunduar vepra
penale, kemi t bjm pr veprn e veant t fshehjes s kryesit pas kryerjes
s veprs penale apo ndihms pas kryerjes s veprs penale.
KP nuk prmban ndonj norm me t ciln rregullon shtjen e
ndshkimit pr ndihmn e pa suksesshme, mirpo ndihma e pa suksesshme
mund t inkriminohet si vepr e posame penale. Rasti i till sht me veprn
penale, furnizimi me pajisje ose materiale q jan t destinuara pr prodhimin
apo trafikimin e substancave narkotike ose psikotropike ose analog, (neni 230
par. 3).
Sipas dispozits s nenit 25 par. 1, kush me dashje e ndihmon tjetrin
t kryej vepr penale, dnohet deri n e maksimumit t dnimit t parapar
pr veprn penale, (sipas nenit 65 par. 2 t KP). Sa i prket prgjegjsis
penale ndihma si edhe shtytja mund t kryhet vetm me dashje, qoft direkte
apo eventuale. Lidhur me ndshkimin e ndihmsit, mund t konkludohet se
ndihmsi ndshkohet gjith her pr do lloj t veprs penale pa marr
parasysh peshn e saj, nse vepra penale pr t ciln sht dhn ndihma, ka
mbetur n tentativ ndihmsi do t dnohet vetm nse sht fjala pr aso
240
BASHKIMI KRIMINAL
Bashkimi kriminal sht forma m e rnd e bashkpunimit edhe pr
nga natyra e tij juridike dhe kriminalo politike dallohet nga format e tjera t
bashkpunimit. Specifikat e bashkimit kriminal kan kontribuar q ky lloj
bashkpunimit me arsye t trajtohet si bashkpunim sui generis.
N KP t Kosovs, me termin bashkim kriminal nnkuptohet
organizata kriminale, grupi i personave t cilit jan marr vesh pr t kryer
vepr penale, rrjeti i personave me qllime kriminale si dhe format t tjera t
ngjashme t bashkpunimit pr kryerjen e veprave penale. E veanta e krimit
t organizuar nprmjet bashkimit kriminal sht se m kt form t
bashkpunimit, kryen vepra penale shum t rnda, sikur se q jan trafikimi
me drog, me arm me njerz, formave t rnda t vjedhjeve, grabitjes,
shantazhit, larjes s parave, korrupsionit e etj.
KP i Kosovs i kushton rndsi t posame krimit t organizuar i cili
kryhet n forma t ndryshme t bashkimit kriminal. N pjesn e prgjithshme
t KP n dispozitn e nenit 26 sht prcaktuar nocioni i bashkimit kriminal
ku thuhet: kush do q shprehimisht apo n mnyr t heshtur merret vesh
me nj apo me m shum persona pr t kryer ose pr t nxitur kryerjen e nj
vepre penale pr t cilin ligji parasheh s paku pes vjet burgim, dhe
ndrmerr veprime pregaditore pr realizimin e marrveshjes s till, si dhe
merr pjes n bashkimin kriminal, dnohet sipas nenit 65 par. 2 t KP (3/4 e
dnimit t parapar pr at vepr penale). Sipas praktiks gjyqsore me
nocionin bashkim kriminal duhet nnkuptuar, marrveshjen, grupin,
241
dnimet kryesore,
dnimet alternative,
dnimet plotsuese,
vrejtja gjyqsore
Dnimi (nocioni i dnimit)
40 vjet (neni 37 par. 2). Pra minimumi i prgjithshm i ktij lloj dnimi sht
21 vjet, ndrsa maksimumi i prgjithshm sht 40 vjet. Edhe pse n KP nuk
sht parapar, ky lloj i dnimit duhet t shqiptohet n vitet e plota, sepse
dnimi me burgim afatgjat e humb kuptimin nse shqiptohet edhe n muaj.
Dnimi me burgim
Dnimi me burgim sht lloji i dyt i dnimit me heqje t liris i
parapar n KP t Kosovs (neni 38). Sikundr dnimi me burgim afatgjat
edhe dnimi me burgim sht dnim kryesor. Mirpo, ndryshe nga dnimi me
burgim afatgjat dnimi me burgim sht i parapar pr numrin m t madh
t veprave penale. Minimumi i prgjithshm i dnimit me burgim sht 15
dit, ndrsa maksimumi i prgjithshm sht 20 vjet (neni 38 par. 1). Nse
minimumi i posam pr nj vepr penale nuk sht i caktuar, ather si
kohzgjatje me e shkurt e dnimit me burgim konsiderohet minimumi i
prgjithshm (15 dit). Ndrsa nse nuk sht i caktuar maksimumi i
posam, ather si kufij m i lart i koh zgjatjes s dnimit me burgim
konsiderohet maksimumi i prgjithshm i ktij dnimi (20 vjet).
Dnimi me burgim shqiptohet n vit dhe muaj t plot. Ndrsa nse
kt lloj dnimi gjykata e shqipton n koh zgjatje deri n 6 muaj, ather
mund ta shqiptoj edhe n ditt e plota (neni 38 par. 2).
Po ashtu n nenin 38 par. 3 ,Kodi Penal i Kosovs, e ka parapar
mundsin q kur gjykata cakton dnimin me burgim deri n 3 muaj, gjykata
mund t caktoj q dnimi me burgim t zvendsohet me gjob ose me pun
n dobi t prgjithshme, por me plqimin e kryesit.
Dnimi me gjob
Dnimi me gjob, bn pjes n llojet e dnimeve pasurore. Me an t
ktij dnimi kryesi i veprs penale detyrohet q brenda afatit t caktuar t
paguaj nj shum t holla n dobi t shtetit.
KP i Kosovs dnimin me gjob e parasheh me dispozitn e nenit 39.
Dnimi me gjob sht i vetmi lloj i dnimit n KP i cili mund t shqiptohet
si dnim kryesor dhe plotsues. Dnimi me gjob sht dnim kryesor kur
sht i parapar si i vetmi sanksion pr veprn penale t caktuar. Ndrsa ky
dnim sht plotsues kur pr nj vepr t caktuar penale sht i parapar n
mnyr kumulative me dnimin me burg. Krahas ksaj dnimi me gjob
mund t parashihet edhe n mnyr alternative me dnimin me burgim. N
246
gjoba,
heqja e s drejts pr tu zgjedhur,
ndalimi i ushtrimit t funksioneve n administratn publike ose n
shrbimin publik,
ndalimi i ushtrimit t profesionit t aktiviteteve ose detyrs,
ndalimi pr t drejtuar automjetin,
marrja e patent shoferit,
marrja e sendit,
urdhr pr publikim t aktgjykimit,
dbimi i t huajit nga territori i Kosovs.
Matja e dnimit
matja ligjore,
matja gjyqsore,
matja administrative.
Matja ligjore e dnimit si tregon dhe vet titulli bhet nga organi q e
nxjerr ligjin, me rast ligjdhnsi cakton llojin dhe lartsin e dnimit me
rastin e parashikimit t veprave penale. Matja e dnimit nga ana e
ligjdhnsit bhet sipas rrezikshmris abstrakt t veprave penale.
Matja gjyqsore e dnimit. Kt lloj t matjes s dnimit e bn
gjykata kur n procedurn penale konstatohet se kryesi i veprs penale sht
penalisht prgjegjs pr veprn e kryer. Sipas rregullave, gjykata mat
dnimin brenda kufijve t minimumit t posam dhe maksimumit t
posam i cili sht prcaktuar me ligj pr veprn e caktuar penale.
Matja administrative e dnimit. Sipas ktij sistemi,dnimin e matin
organet kompetent pr ekzekutimin e dnimit. Kjo matje e dnimit mund t
aplikohet vetm t dnimi me heqje t liris, me rast gjykata cakton vetm
llojin e dnimit kurse koh zgjatjen e dnimit e cakton organi administrativ.
Kt lloj matje t dnimit KP i Kosovs nuk e njeh.
Individualizmi i dnimit
Me individualizimin e dnimit e nnkuptojm prshtatjen e dnimit,
veprs penale dhe t kryesit t saj. Qllimi i individualizimit sht q t
shqiptohet asi dnimi i cili n mnyr m efikase do t ndikoj n riedukimin
e kryesit t veprs penale.
Matja e dnimit nga ana e gjyqit bhet brenda minimumit dhe
maksimumit t dnimit t parapar me ligj pr ato vepra penale dhe duke
marr parasysh rrethanat lehtsuese dhe rnduese. KP me nenin 64 parasheh
n mnyr t prgjithsuar se cilat rrethana gjykata do ti merr parasysh gjat
matjes s dnimit dhe me at rast i cek rrethanat me tipare lehtsuese dhe
rnduese, duke i ln mundsi gjykats q n do rast konkret t marr
251
252
sistemi i absorbcionit,
sistemi i asperacionit,
sistemi i kumulacionit
257
c. kalimi bhet ndrmjet ors 20:00 (8) n mbrmje dhe ors 06:00 t
mngjesit, gjat periudhs kohore prej 1. prill deri m 30. shtator, ose
ndrmjet ors 18:00 (6) n mbrmje deri n orn 06:00 n mngjes,
gjat periudhs 1 tetorit deri m 31 mars,
d. nse kryesi posedon arm, municion, rroba ushtarake, furnizime apo
pajisje.
Pra kto jan rrethanat t cilat me ligj jan parapar si rrethana q
veprn e bjn ma t rnd nga vepra themelore e parapar n dispozitn e
nenit 114 par. 1.
Me paragrafin 4 t ktij neni sht parapar se nuk sht penalisht
prgjegjs personi i cili n nj pik kufitare e bn kalimin e pa autorizuar,
nse kalimi ka ndodhur n nj vend kalim i cili prkohsisht sht hapur nga
komandanti i KFOR-it.
Po ashtu me paragrafin 5 t ktij neni sht parapar se nuk mund
fillon procedura penale nga ky nen, apo t vazhdohet procedura kundr
refugjati n mir besim ose kundr personit t zhvendosur brenda vendit q
vjen nga territori ku jeta e tij, trupi a lirit fundamentale ose t drejtat jan t
rrezikuara, me kusht q ai t jet i paraqitur policis, KFOR-it brenda nj
kohe t arsyeshme dhe t tregoj arsye bindse pr kalimin e vend kalimit t
paautorizuar t kufirit shtetror ose administrativ.
2. Nxitja e
urrejtjes,e prarjes
kombtar,racor,fetar a etnik(neni 115 t KPPK).
ose
mos
durimit
kryerjen e veprs penale nga par. 3 t cilat veprn e bjn m t rnd dhe
kto rrethana jan se nse kryesi keqprdor pozitn, autoritetin apo shkakton
trazira, dhun ose pasoja t tjera t rnda, do t dnohet pr veprn penale me
burgim prej nj deri dhjet vjet.
VEPRAT PENALE KUNDR T DREJTS NDRKOMBTARE
Vshtrim i prgjithshm.
1. Kontrabandimi me imigrant (neni 138 t KPPK).
Sipas dispozits s nenit 138 t KPPPK-s, kontrabandim me
imigrant nnkupton,prokurim me qllim t fitimit t drejtprdrejt ose
trthorazi t nj dobie pasurore a financiare i nj hyrjeje t paligjshme t
personit n Kosov i cili nuk sht banor i Kosovs ose n shtetin n t cilin
personi nuk sht banor i prhershm apo shtetas i huaj.
Hyrja e paligjshme sipas dispozits n fjal,do t thot kalim i kufirit
ose kufirit administrativ t Kosovs pa i respektuar kushtet e domosdoshme
pr hyrje t ligjshme n Kosov ose kalim i kufijve t shtetit pa i respektuar
kushtet e domosdoshme pr hyrjen e ligjshme n at shtet.
Dokumenti i rrejshm i udhtimit ose identifikimit do t thot fardo
dokumenti i udhtimit ose identifikimit.
- i falsifikuar ose ndryshuar n ndonj mnyr t caktuar nga cilido
person pos nga personi ose organi i autorizuar n baz t ligjit pr t prodhuar
ose lshuar dokument udhtimi ose identifikimi.
- q sht lshuar ose sht siguruar n mnyr jo t duhur prmes
keqinterpretimit, korrupsionit ose trusnis apo fardo mnyr tjetr t
kundrligjshme ose,
- shfrytzohet nga personi i cili nuk sht mbajtsi i tij i vrtet.
2. Trafikimi me njerz ,(neni 139 t KPPK).
266
267
271
Vshtrim i prgjithshm.
1. fyerja (187),
2. zbulimi i rrethanave personale dhe familjare (neni 189)
Pacenueshmria e integritetit personal dhe jets familjare sht nj
ndr t drejtave q mbrohen dhe me ligj dhe me kushtetut.
E drejt sht e do njeriu q t krkon nga t tjert q ndaj tij t
sillen n at mnyr me t ciln nuk e fyen personalitetin dhe nderin e tij ose
e dmton prestigjin e tij n shoqri. Kuptimi i nderit sht kuptim normativ e
jo faktik. A sht fyer nderi i ndonj personi, kt fakt e vlerson gjykata n
baz t kritereve objektive duke u nisur n at rast n kriteret e aprovuara nga
shoqria lidhur me kuptimin e nderit dhe cenimin e tij e jo sipas vlersimit
subjektiv t dmtuarit ose vlersimit t personit t tret.
Kuptimi i nderit nuk sht konstant por sht relativ dhe i
ndryshueshm n koh.
Fyerja neni 187.
Prcaktimi ligjor i ksaj vepre n Kodin Penal sht: kushdo q e fyen
personin tjetr. Sipas prcaktimit ligjor t veprs penale t fyerjes, veprimi
dhe pasoja jan t prfshir bashkrisht. Ligji nuk po e prcakton n trsi
kuptimin e veprs penale t fyerjes duke konsideruar se sht e mjaftueshme
t ceket se kushdo q fyen personin tjetr. Ekzistojn definicionet e ndryshme
lidhur me fyerjen por fyerja mund t definohet si deklarim (deklarat) ose
veprim tjetr me t cilin sipas vlersimit objektiv shprehet prbuzja ose
nnmimi i personit tjetr.
Pr t ekzistuar vepra penale e fyerjes duhet t prmbushen disa
kushte:
273
1. me forc,
2. me krcnim t rrezikimit t atastshm t jets ose t trupit t
personit t till a t personit tjetr,
3. duke shfrytzuar nj situat n t ciln personi sht i pa mbrojtur dhe
siguria e tij sht n rrezik,
Me paragrafin 3 t ktij neni sht parapar dhe nj form m e rnd
e ksaj vepre penale dhe rrethanat t cilat veprn e bjn m t rnd, nse
kryhet n kto rrethana,
1. nse veprs s dhunimit i ka paraprir, ose sht shoqruar apo
prcjell nga tortura apo trajtimi njerzor,
2. kryesi i shkakton viktims lndime t rnda trupore ose rregullim t
rnd pr shndetin fizik apo mendor,
3. kryesi prdor arm apo mjet tjetr t rrezikshm,
4. kryesi me dashje e ka shkaktuar dehjen e personit me an t alkoolit,
drogs apo substancave tjera.
5. vepra sht kryer bashkrisht nga ma shum se nj person,
6. kryesi e di q personi sht posarisht i ndjeshm pr arsye t
moshs s vjetr, rregullimit fizik a mendor ose pa aftsis apo
shtatznis,
7. kryers sht prindi, prindi adoptues, prindi birsues, njerku, gjyshi,
ose gjyshja, daja, tezja, vllai ose motra m e vjetr e personit dhe
personi i till sht midis moshs 16 dhe 18 vjeare,
8. kryesi sht n marrdhnie familjare me personin dhe personi i till
sht midis moshs 16 dhe 18 vjeare.
Me paragrafin 4 t ktij neni sht parapar forma m e rnd e
veprs penale nga paragrafi 1 dhe 2, nse vepra penale kryhet kundr personit
nn moshn 16 vjet.
Dhe me paragrafin 5 sht parapar forma m e rnd e ksaj vepre
penale, nse vepra penale nga paragrafi 1 dhe 2 rezulton me vdekjen e
viktims, (kryesi do t dnohet s paku 10 vjet apo me dnim me burgim afat
gjat).
276
278
279
281
282
283
289
294
295
299
Kushdo q me dashje:
a. shkatrron ose largon fardo shnimesh q duhet ti mbahet n pajtim
me nenet 3.8, 3.13, 4.4, 5.3, 6.10 a 8.3 ose
b. nuk raporton n pajtim me nenet 3.9, 3.11, 4.5, 5.4, 6.3, 6.7, 6.8 apo
7.2,
-
304
Materiali.
E Drejta Penale Dr. Ismet Salihu.
Kodi Penal i Kosovs
Kodi i Procedurs Penale t Kosovs
Rregullore nr. 2004/2 mbi pengimin e pastrimit t parave dhe veprave
t ngjashme penale.
306
URDHRES
MBI ZBATIMIN E MASAVE T FSHEHTA
308
Hep.
nr...../2008
Gjyqtari i procedurs
Z.V.
G.J.
G.K. nga i ati Z.... dhe e ma Gj..... e lindur M......, i lindur me dat
12.02.1968 n D...... Komuna e Prishtins ku edhe tani jeton, bujk, i martuar
baba i dy fmijve, ka t kryer shkolln fillore, i gjendjes s mesme
ekonomike shqiptar, shtetas i Republiks s Kosovs.
CAKTOHET MASA PARAQITJA N STACIONIN POLICOR
n kohzgjatje prej nj muaji, dhe at pr t pandehurin K.A. duke filluar nga
data e arrestit dat 02.08.2008 dhe do t zgjat deri me datn 02.01.2008,
ndrsa pr t pandehurin G.K. duke filluar nga data e arrestit dat 03.08.2008
dhe do t zgjas deri me datn 03.09.2008.
Obligohet pandehuri K.A. q do t hne n ora 09,00 t paraqitet n
stacionin policor n Prishtin.
Obligohet pandehuri G.K. q do t marte n ora 9.00. t paraqitet n
stacionin policor n Prishtin.
- Nse t pandehurit nuk i prmbahen ksaj mase ather Gjykata kt
mas do ta zvendsoj me masn e paraburgimit konform dispozits s nenit
273 paragrafi 4 t KPPK.
- Ekzekutimin e ksaj mase do ta bj Stacioni policor n Prishtin.
- Obligohet stacioni policor n Prishtin q pr mos respektimin e
ksaj mase te lajmroj Gjykatn e Qarkut n Prishtin, si dhe Prokurorin
Publike t Qarkut n Prishtin.
Tek gjyqtari i procedurs paraprake t pandehurit jan sjell me dat
05.08.2008 n ora 15.20.
Arsyetim
Prokurori Publik i Qarkut n Prishtin me aktvendimin pr fillimin e
hetimeve HP. nr. 186/08 t dats 05.08.2008 dhe me krkes pr caktimin e
paraburgimit me numr t njjt t dats 05.08.2008, ka krkuar caktimin e
paraburgimit pr t pandehurit A. K dhe G.K. q t dy nga fshati D.....
Komuna e Prishtins, pr shkak t dyshimit t bazuar se kan kryer veprn
314
penale t lndimit t rnd trupor nga neni 154 par. 1 pika 3 e lidhur me
nenin 23 t KPK-s, prkatsisht veprn penale mbajtja n pronsi, n
kontroll n posedim ose n shfrytzim t pa autorizuar t armve nga neni
328 par. 2 1 KPK-s si dhe masn paraqitja, n stacion policor ndaj t
pandehurit K. A nga fshati D..... Komuna e Prishtins pr shkak t dyshimit
t bazuar se ka kryer veprn penale, lndimit t rnd trupor nga neni 154
par. 1 pika 3 e lidhur dhe nenit 23 t KPK-s 1 KPK-s, konform dispozitave
ligjore t nenit 281 paragrafi 1 nn par. 1 dhe 2 pika nn (I), (II) dhe (III) t
KPPPK-s ka krkuar caktimin e paraburgimit.
Gjyqtari i procedurs paraprake duke vepruar sipas krkess mbi
caktimin e paraburgimit ka caktuar seancn e dgjimit.
Prokurori Publik i Qarkut n Prishtin E.G. n seancn e dgjimit ka
deklaruar se mbetet n trsi pran krkess me shkrim.
Mbrojtsi i t pandehuri A..... K...... avokati L. H ka deklaruar se nuk
qndrojn arsyet ligjore pr caktimin e paraburgimit pasi q t pandehurit i
dihet vendbanimi dhe se nuk ka pasur dshmitar q t ndikohet n ta prve
t dmtuarit n t ciln nuk mund t ndikoj, si dhe n kt rast t dy palt
jan t pajtimit q t pajtohen dhe ka propozuar q ndaj tij t caktohet masa e
arrestit shtpiak.
I pandehuri A. K n trsi pajtohet me t cekurat e mbrojtsit t tij.
Mbrojtsi i t pandehurit K.A. avokati E.N. nuk e ka kundrshtuar
krkesn e prokurorit pr caktimin e mass s paraqitjes n stacion policor
pr mbrojturin e tij.
I pandehuri K.A. n trsi pajtohet me t cekurat e mbrojtsit t tij.
Mbrojtsi i t pandehurit G.K. avokati K.R. e ka kundrshtuar
krkesn e prokurorit pr caktimin e mass s paraburgimit duke shtuar se
pajtohet me t deponimet e av. L.H dhe ka shtuar se vepra penale q i
ngarkohet t mbrojturit t tij dallon nga veprat e t pandehurve tjer dhe se i
njjti ka pranuar kryerjen e ksaj vepre penale dhe se nuk mund t ndikoj n
dshmitar dhe ka propozuar q ndaj t mbrojturit t tij t caktohet masa e
arrestit shtpiak.
Gjyqtari i procedurs paraprake pasi q i ka vlersuar thniet e palve
ka ardhur n prfundim, se:
315
Gjyqtari
procedurs
XH.XH.
KA. Nr .258/04
AKTVENDIM
KONFIRMOHET aktakuza e PPQ n Prishtin, PP. nr. 330/04 t
dats 08.12.2004 ndaj t akuzuarit N. G nga fshati B... Komuna e Prishtins,
pr shkak t veprs penale t dhunimit nga neni 193 par. 3 nn par. 8 lidhur
me par. 1 t KPK, meq ekziston dyshimi i bazuar se i pandehuri ka kryer
veprn me t ciln akuzohet.
Aktakuza sht n fuqi juridike q me ditn e sotme 22.12.2004 dhe
s bashku me t gjitha shkresat tjera i drgohet Kryetarit t trupit gjykues n
procedim t mtutjeshm.
Ar sye tim
PPQ n Prishtin, me aktakuzn e tyre PP. nr. 330/2004 t dats
08.12.2004 kan akuzuar N. G. pr shkak t veprs penale t dhunimit nga
neni 193 par. 3 nn par. 8 lidhur me par. 1 t KPK, para Gjykats s Qarkut
n Prishtin.
Gjykatsi pr konfirmim ka pranuar aktakuzn dhe nuk ka konstatuar
ndonj munges t saj sipas nenit 305 e 306 t KPP, prandaj ka caktuar dhe
mbajtur seancn e konfirmimit me datn 22.12.2004.
1 akuzuari N. G. nuk ka pranuar kajsin sipas pikave t aktakuzs.
317
Gjyqtari pr
S.S.
318
P. nr. 3/2004
N EMR T POPULLIT
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, n trupin gjykues t
prbr nga gjyqtari P.A., kryetar dhe gjyqtarve porot R.I., dhe S.S.,
antar t kolegjit , me pjesmarrjen e procesmbajtses Z.N., puntore e ksaj
gjykate, n shtjen penale kundr t akuzuarit D.D., nga Podujeva, pr
shkak t veprs penale vjedhje e rnd nga neni 253 par.1 nn paragrafi 1 t
KPPK-s, sipas aktakuzs s PPK n Prishtin Pp. nr. 24/2004, t
dats............ pas mbajtjes s shqyrtimit publik gjyqsor me datn ...... , n
pranin e PPK n Prishtin ER, t dmtuarit S.K.- t akuzuarit D.D., dhe
mbrojtsit t tij avokati. P.N., morri dhe publikisht shpalli:
A K T GJ Y K I M
Kundr t akuzuarit D.D., nga Podujeva, i biri i V....dhe nns S.... e
gjinis M....i lindur me 23.07.1955, n Prishtin, ku edhe jeton, rruga TK. Nr.
40, shqiptar, Kosovar, i martuar , baba i 3 fmijve, i gjendjes s mesme
ekonomike din shkrim dhe lexim, ka t kryer shkolln e mesme, i pa dnuar,
mbrohet n liri.
REFUZOHET AKUZA
Se me datn rreth ors 11:00, me qllim q me prvetsimin e
sendeve t huaja t luajtshme vetit ti sjell prfitim pasuror t kundrligjshm,
n Prishtin, n afrsi t tregut t gjelbr, ka marr veturn e marks "Golf "
ngjyr t bardh, me tabela t regjistrimit 101-KS-000, pron e t dmtuarit
S.K. nga Prishtina, n at mnyr q posa e ka vrejtur veturn e parkuar, me
mjet t prshtatshm duke prdorur forcn ka thyer cilindrin e bravs s ders
s djatht, cilindrin e ders s bagazhit t veturs, ka hyr brenda dhe me an
t telave t kontaktit e ka vn n lvizje veturn dhe sht larguar nga vendi
i ngjarjes, mirpo, t njjtn dit rreth ors 14:00, n afrsi t fshatit L....,
sht zn nga ana e policis,
- Pr shkak se paditsi PPK sht trhequr nga akuza n shqyrtimin
gjyqsor.
319
Kryetari
trupit
RA.
P. nr .280/2005
N EMR T POPULLIT
Gjykata e Qarkut n Prishtin - Trupi gjykues n prbrje prej
gjykatsit S.S. kryetar dhe gjykatsve porot: K.S. e B. S antar, me
pjesmarrjen e procesmbajtses F. K, duke vendosur n lndn penale t
akuzuarit AA nga Prishtina, pr shkak t veprs penale tentim rrmbimi t
personit nga neni 159 par. 2 lidhur me nenin 20 t KPK i akuzuar nga PPQ n
Prishtin me aktakuzn e tyre PP. nr. 307/05 t dats 23.11.2005, n
shqyrtimin kryesor publik t mbajtur me dt. 25.01.2005 dhe 31.01.2005 e n
t njjtn dit pas pleqrimit dhe votimit n prezencn e Prokurorit publik t
qarkut n Prishtin B.B, t akuzuarit A.A. e mbrojtsit t tij avokat D.D.,
prfaqsuesve ligjor dhe t autorizuar t dmtuarve avokatve J.A. dhe M.A.,
mori dhe publikisht shpalli kt
AKTG JYK IM
I akuzuari A.A. i lindur me 11.11.1969 n Prishtin nga i ati Jusuf
dhe e ma Nazmije, e lindur n S....., tani me banim n rr. "Ulqini" nr. 125 n
Prishtin, puntor, i martuar, ka t kryer shkolln fillore i gjendjes s varfr
ekonomike.
LIROHET NGA AKUZA
Q prej dats 17.10.2005 e gjer me datn 19.10.2005 kur fmijt
kan prfunduar msimin rreth ors 14,30 minuta pasi q sht afruar
shkolls fillore "Avdyl Frashri" n Prishtin, ka vu kontaktin me fmijt
Besa D..... K...... e lindur me 15.05.1999 nga Prishtina, dhe fmijn B.... H.....
B.... i lindur me 26.02.1999, t njjtit fillimisht i ka josh se do t' ua blej nga
nj or t dors, u sht paraqitur me emrin e rrejshm "Hasan", iu ka thn
q t' i prshndesin prindrit n shtpi sepse t njjtit i njeh duke pasur qellim
q ditn e fundit t njjtit ti rrmbej
- ksodore do t kryente veprn penale t tentim rrmbimit t personit
nga neni 159 par. 2 lidhur me nenin 20 t KPK,
-
Kryetari i trupit
SS
P.nr.299/06
N EMR T POPULLIT
Gjykata e Qarkut n Prishtin, n trupin gjykues t prbr prej
gjyqtares R. E, si kryetare e trupit, gjyqtarve porot: L. T. dhe F. K, si antar
me procesmbajtsen Sh. B, n lndn penale e t akuzuarit N. G, nga f.sh. B.
KK Prishtin, pr shkak t veprs penale t marrdhnies seksuale me dhun
nga neni 193 al. 1 t KPK, sipas aktakuzs s PPQ-s n Prishtin, PP. nr.
330/06 t dt. 08.012.2006, t ndryshuar n seancn kryesore m dt.
24.01.2007 t mbajtur n prezencn e Prokurorit publik R. R, t akuzuarit dhe
mbrojtsit t tij A. K, avokat nga Prishtina, t dmtuars Z. B. dhe i
autorizuari i saj A. B, avokat nga Prishtina, mori dhe shpalli kt
A K T GJ Y K I M
I akuzuari:
N. G. nga i ati H.... dhe e ma Z.... e lindur B....., i lindur m dt.
15.03.1979 n f.sh. B.... KK Prishtin, ku edhe jeton, shqiptar, kosovar, i pa
pun, i pa martuar, ka kryer shkolln fillore, i gjendjes s varfr ekonomike,
ka qen n paraburgim q nga dt 12.11.2006 deri m 29.01.2007.
SHT FAJTOR
Sepse, natn n mes t dt. 11.12.2006 rreth ora 02:00 n f.sh K.....
Komuna e Prishtins n hotelin "BERISHA", t miturn Z. B. nga f.sh. G...
Komuna e Prishtins, e lindur m dt. 31.12.1989, t ciln e ka vajz t dajs,
e ka nnshtruar pr t pasur marrdhnie seksuale pa dshirn e saj, n
mnyr q dy dit m par e mori nga shtpia e saj pr t shkuar gjoja n
fshatin Z.... pr t bler kartel telefoni, por n t vrtet shkoi n drejtim t
K.... pastaj n K..... ku u vendos n hotelin e lart cekur, e siguroi dhomn ku
e vendosi t dmtuarn duke ia kufizuar lirin e lvizjes dhe natn e dyt e
detyron n marrdhnie seksuale, e t nesrmen s bashku shkojn te nipi B.
A n fshatin P....... ku e dhe takohen me t atin e t dmtuars,
- Kso dore ka kryer veprn penale t marrdhnies seksuale me
dhun nga neni 193 al. 1 t KPK.
325
mngjes ai nuk ishte i gatshm pr nj akt t till dhe kshtu s bashku kan
zbritur pr t ngrn. Natn e dyt ka pasur marrdhnie seksuale me Z...
njher por me plqimin e saj pa rezistenc. Ajo vet i ka zhveshur rrobat e po
ashtu edhe ai i ka zhveshur pizhamet e veta, duke e pyetur m par se a
dshiron t ket marrdhnie apo jo dhe mos rastsisht ka ndonj lidhje tjetr
me dik, duke mos e detyruar n asnj mnyr dhe ajo pranoi pa kurrfar
rezistence. Ajo ishte vergjin. Prndryshe ditn e par sht 1ajmruar me
telefon dajs M... duke i thn t mos merakoset pr Z.... se ndodhet me te duke
mos i treguar vendin ku ndodhet sepse kshtu dshironte Z.... Po t kishte
dashur Z..., ka pasur rast t lajmronte policin sepse ditn e dyt para dite
kishte ardhur policia regjionale n hotel e gjat s cils koh ata t dyt
ndodheshin n lokal pr t pir kaf, mirpo ajo nuk veproi gj, prkundrazi e
thirri pr t shkuar n dhom sepse ishte friksuar se mos policia po e krkonte.
M datn 12.11.2006, n mngjes kan pir kafe dhe jan nisur pr n fshatin
P...... tek nj kushri A. B. dhe pas nj kohe ka ardhur babai i Z. me nipin e tij
A. S..., i cili ka filluar ti qortonte. Zonja ka treguar babait t vet se me dshirn
e saj sht nisur me te dhe ai nuk ka prdorur kurrfar dhune ndaj saj. Ajo
ishte nisur me babin e vet pr n shtpi e po ashtu edhe ai shkoi n shtpi ku e
priste policia. Prndryshe, ditn e par n t arritur n K.... kan hyr n nj
dyqan ku ajo kishte zgjedhur nj pal rroba pr vete dhe at nat, si dhe natn e
dyt sht e vrtet se ajo ka krkuar t kthehet n shtpi ose s paku ti
lajmrohet nns mirpo, pr shkak t mungess s mbushjes s telefonit nuk
kan mund ti lajmroheshin. Ka ditur se nuk i ka t mbushura 18 vjet.
Mbrojtsi i t akuzuarit avokati A. K. duke mohuar tezn e akuzs
deklaroi se me asnj prov nuk sht vrtetuar se i akuzuari ka kryer veprn
penale pr t ciln akuzohet sepse vepra n fjal mund t ekzistoi vetm n
raste kur vrtetohet q ka pasur dhun fizike nga njra e rezistenc fizike nga
ana tjetr. N rastin konkret e dmtuara me plqimin e saj ka pranuar t
shkonte me t akuzuarin me veturn e tij, n destinacionin e caktuar ku gjat
qndrimit dy ditor ka pranuar q t ket marrdhnie seksuale me te. Pas aktit
ajo nuk ka shprehur shqetsim gj q vrteton se ajo nuk ka treguar ndonj
mosgatishmri pr t pasur akt seksual. Propozon q i njjti t lirohet nga akuza
n munges t provave.
I autorizuari i t dmtuars, avokati A. B. theksoi se nuk pajtohet me
rikualifikimin e veprs penale nga ana e prokurorit publik, duke menduar se n
veprimet e t akuzuarit formohen elementet e veprs penale si sht dhn n
aktakuz, prandaj propozon q ndaj t akuzuarit t shqiptohet dnimi pr kt
vepr i cili dnim do t ishte nj satisfakcion moral pr paln e dmtuar dhe
parashtron krkes pronsoro-juridike.
328
Kryetar i trupit
R. E
331
Kryetar i kolegjit pr
D.A.
Antar t kolegjit:
1. H.F.
2. J. M.
335
336
faktet vendimtare, ato pak arsye q jan paraqitur jan t paqarta dhe
kundrthnse ne mas t konsiderueshme, n dispozitiv t aktgjykimit
thuhet se e dmtuara e lindur m 31.12.1989, ndrsa n arsyetim se ajo posa i
ka mbushur t gjashtmbdhjetat.
Sipas vlersimit t Gjykats Supreme, pretendimet e msiprme
ankimore nuk qndrojn.
Aktgjykimi i kundrshtuar, pra edhe dispozitivi i tij sht i qart dhe
konkret, nuk prmban kundrthnie me vetveten as me arsyetimin. N
arsyetimin e tij jan dhn arsye t mjaftueshme faktike dhe juridike t cilat i
pranon edhe kjo gjykat. Gjykata e shkalls s par vlersimin e provave e ka
br n pajtim t plot me dispozitat ligjore t parashikuar nga neni 396 par.
6 dhe 7 t KPPPK, duke paraqitur qart se cilat fakte dhe pr far arsyesh i
konsideron si t provuara dhe cilat t pa provuara, duke br vlersimin e
provave kontradiktore. Ajo ka br vlersimin dhe analizn e thukt t gjitha
provave t proceduara gjat shqyrtimit kryesor dhe, lidhur me to, ka paraqitur
prfundimet e veta, t cilat, si t drejta , i pranon edhe kjo gjykat, ka dhn
arsye t mjaftueshme prkitazi me rastin e zgjidhjes s shtjes juridike ,
veanrisht me rastin e vrtetimit t ekzistimit t veprs penale dhe
prgjegjsis penale t t akuzuarit si dhe zbatimin e dispozitave t caktuara
t ligjit penal ndaj t akuzuarit dhe veprs s tij. Fakti se Gjykata e shkalls
s par n arsyetim ka konstatuar se e dmtuara posa i ka mbushur 16 vjet pr
kundr konstatimit se ajo sht e lindur m 31.12.1989 nuk e v dispozitivin
e aktgjykimit n kundrshtim me arsyetimi. Pretendimet tjera ankimore n
kuadr t ksaj baze ligjore t ankess kan t bjn me gjendjen faktike pr
t ciln do t bhet fjal n vijim.
Mbrojtsi i t akuzuarit , prkitazi me bazn ankimore vrtetimi i
gabuar dhe jo i plot i gjendjes faktike, n esenc e konteston vetm mnyrn
si jan vlersuar provat e administruara gjat shqyrtimit gjyqsor nga ana e
gjykats s shkalls s par, si dhe konkludimet t cilat i ka nxjerr ajo
gjykat n baz t atyre provave. Pretendon se provat jan vlersuar n
mnyr t nj anshme, kshtu q edhe konkludimet kan pasuar t gabuara.
Konsideron se gjendja faktike n kt shtje penalo juridike sht
vrtetuar gabimisht, nga se aktgjykimi sht mbshtet vetm n dshmin e
t dmtuars dshmia e t cils sipas ankess ishte konfuze dhe me plot
kundrthnie.
Gjykata Supreme vlerson se gjykata e shkalls s par n mnyr t
338
Kryetar i kolegjit pr t
L.R.
Antart e kolegjit:
1. H. F
2. D. A
341
Kryetari i
K......
Antart e kolegjit:
I.D.G.
2.J.M.
3.D.A.
4.H.F.
346
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
A. PJESA E PRGJITHSHME
E drejta civile sht dega m e vjetr e s drejts. Njhersh, ajo
sht edhe nj ndr degt m me rndsi t sistemit juridik t nj shteti. E
drejta civile pozitive nnkupton tersin e normave juridike t cilat
rregullojn marrdhniet shoqrore me karakter pasuror, prkatsisht t
atyre marrdhnieve shoqrore qllimi i fundit i t cilave sht karakteri
pasuror.
I. PARIMET E S DREJTS CIVILE
Marrdhniet juridike civile karakterizohen me parimet e
prbashkta q kan, andaj edhe kto parime i prcaktojn marrdhniet
ndrmjet subjekteve. T gjitha marrdhniet shoqrore t cilat kan
karakter pasuror e q jan t rregulluara me norma t cilat i prkasin t
drejts civile bazohen n kto parime:
1. Barazia e palve dhe e vullneteve t tyre,
2. Iniciativa e lir e palve,
3. Qarkullueshmria e t drejtave subjektive civile dhe
4. Sanksioni pasuror.
1. Barazia e palve dhe e vullneteve t tyre n marrdhniet juridike
civile.
N marrdhniet juridike civile subjektet jan t barabarta,
347
E DREJTA CIVILE
348
E DREJTA CIVILE
4. Sanksioni pasuror..
Nse nuk realizohet marrveshja e lidhur n baz t vullnetit t
lir t subjekteve juridiko civile, apo nse ndonjri subjekt nuk sillet n
pajtim me at q sht prcaktuar sipas asaj marrveshje, do to vije n
shprehje sanksioni ndaj atij subjekti, si shprehje e domosdoshme e ndonj
norme t caktuar ligjore. Me kt sanksion goditet masa pasurore e
subjektit. Ksisoj, n marrdhniet juridike civile sanksioni sht gjithnj
pasuror dhe i prket pasuris s pals pjesmarrse n marrdhnien
juridike civile. Ky sanksion nuk ka asgj t prbashkt me at penal apo
administrativ.
II. SUBJEKTET E S DREJTS CIVILE
Me marrdhnie juridike civile nnkuptojm marrdhnien
juridike e cila bazohet n rregullat e s drejts civile nga edhe krijohet,
ndryshohet apo shuhet ndonj e drejt subjektive, e bazuar n t drejtn
objektive. Marrdhniet juridike civile jan t llojllojshme, qoft sipas
llojit, sipas mnyrs si krijohen, varsisht nga afati i zgjatjes, apo nga
veprimi etj. Mirpo pavarsisht nga lloji, mnyra e krijimit, zgjatjes dhe
efektit, t gjitha ato kan elementet e prbashkta e kto jan:
1. Subjekti n marrdhniet juridike civile,
2. Objekti i marrdhnies juridike civile dhe
3. T drejtat dhe detyrimet nga marrdhnia juridike
civile.
T drejtat dhe detyrimet n marrdhniet juridike civile
ndryshojn varsisht nga vet marrdhnia juridike civile, ashtu q edhe
varsisht nga marrdhnia juridike civile ekzistuese do t mund t bhej
edhe fjal pr t drejtat dhe detyrimet e subjekteve nga ajo.
1. Llojet e subjekteve t s drejts civile
Subjektet n marrdhniet juridike civile jan bartsit e t drejtave
dhe t detyrimeve, q nnkupton subjektin t cilit i prket ndonj e drejt
apo ndonj detyrim nga nj marrdhnie juridike civile. Subjekte t s
drejts civile mund t jen:
349
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
1998 dhe 1999, nga se shum persona jan t zhdukur dhe nuk dihet ku
ndodhen dhe nse jan gjall apo jo.
Kushtet dhe procedura pr t shpallur nj person pr t vdekur
jan rregulluar me Ligjin e Procedurs Jokontestimore - LPJ (Gaz. Zyr.
e KSAK, nr. 42/68). Pr t vendosur lidhur me propozimin pr shpalljen
e personit t zhdukur pr t vdekur kompetente sht gjykata komunale
sipas vendbanimit t prhershm t fundit, e nse nuk ka pasur
vendbanim t prhershm, sipas vendbanimit t prkohshm t personit i
cili duhet shpallur pr t vdekur. Procedurn e zhvillon dhe aktvendimin
e merr gjyqtari individual (neni 60 i LPJ). Procedurn mund ta inicioj do
person i cili ka interes juridik pr kt dhe prokurori publik (neni 58 i
LPJ). Me aktvendimin me t cilin nj person do t shpallet pr t vdekur,
nse mund t vrtetohet, do t caktohet edhe dita, nse sht e mundur
edhe ora, pr t ciln konsiderohet se ka vdekur. Nse ora dhe dita e
vdekjes nuk mund t vrtetohen, ather konsiderohet se vdekja ka
ndodhur ditn e par pas kalimit t afateve t parapara ligjore (neni 57 i
LPJ) pr shpalljen e personit t zhdukur pr t vdekur. N t drejtn
trashgimore, n rastet kur nuk ka mund t vrtetohet dita e vdekjes, si
dit e vdekjes e personit t zhdukur konsiderohet dita kur aktvendimi me
t cilin personi sht shpallur pr t vdekur, sht b i plotfuqishm (neni
125.1 i LT). Nse pas plotfuqishmris s aktvendimit pr shpalljen e
personit t zhdukur pr t vdekur kuptohet se personi ka vdekur tjetr dit
nga ajo q sht konstatuar n aktvendim, me propozimin e do personi i
cili ka interes juridik, gjykata , pas zhvillimit t procedurs, sa i prket
dats s vdekjes, do t ndryshoj aktvendimi e mparshm.
Propozimi pr shpalljen e personit
t zhdukur pr t vdekur neni 58 i LPJ
GJYKATS KOMUNALE
Rahavec
Propozuesi: Agim Agimi, nga Rahaveci,
rruga Lidhja e Prizrenit, nr. 22
P R O P O Z I M
Pr shpalljen e t zhdukurit Arsim Agimi,
nga Rahaveci pr t vdekur.
351
E DREJTA CIVILE
Propozua
Agim Agimi
E DREJTA CIVILE
A K T V E N D I M
I zhdukuri Arsim Agimi, me vendbanim t fundit n
Rahavec, rruga Lidhja e Prizrenit, nr. 22, i lindur m 24.06.1950, n
Rahavec, nga i ati Zaim Agimi dhe e ma Drita Agimi, SHPALLET I
VDEKUR, e si dat e vdekjes s tij konsiderohet 14.07.1998.
A r s y e t i m i
Agim Agimi, nga Rahaveci, ka paraqitur propozimin q i
ati i tij Arsim Agimi, nga Rahaveci, t shpallet pr t vdekur. N
propozim thekson se ditve t lufts dhe at m 12.07.1998 me arm n
dor ka dalur nga t shtpia pr tiu bashkangjitur shokve n luft. Pr
her t fundit sht pa duke luftuar m 14.07.1998, ditn q jan zhvilluar
luftimet n qendr t Rahavecit dhe q nga ather m pr at nuk ka
kurrfar informata. Konsideron se kt dit sht vra n luft por kufoma
i sht marr nga forcat e armikut.
Gjat procedurs, gjykata paraprakisht ka dhn shpalljen
e cila sht qitur n Gazetn Zyrtare t Kosovs dhe n tabeln e
shpalljes t gjykats, me t ciln i bht thirrje atij si dhe t gjith
personave tjer t cilt din dika pr at, t lajmrojn n Gjykat. N
afatin e caktuar prej tre muajve nga data e shpalljes nuk sht lajmruar
askush.
Nga deklarata e propozuesit dhe dshmitarve sht
vrtetuar se Arsim Agimi sht zhdukur m 14.07.1998 dhe q nga kjo
dit m nuk dihet asgj pr kt. Kujdestari i caktuar i tij ka deklaruar se
pr t zhdukurin nuk ka mundur t kupton nse sht gjall.
Nga t cekurat, n baz t nenit 57 par. 1 pika sht
vendosur si n dispozitiv.
Gj y q t a r i,
353
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
355
E DREJTA CIVILE
P r o p o z u e s j a,
Drita Besimi
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
1.
2.
3.
4.
Sendet,
Veprimet e njeriut,
Vlerat personale dhe
Pasuria si objekt i s drejts civile.
1. S e n d e t
Sendet jan objekti m me rndsi i t drejts civile. Gjat
zhvillimit historik t njerzimit ka ndryshuar edhe kuptimi i sendeve.
Pavarsisht nga kjo, sendet jan pjes materiale e natyrs. Pjesa e natyrs
pr t qen send n aspektin e t drejts civile duhet t plotsoj dy kushte:
a. Kushti fizik ajo pjes e natyrs t mund t jet n
pushtetin e njeriut,
b. Kushti juridik sistemi juridik duhet tia pranoj cilsin
e sendit.
N kt aspekt n kuptimin fizik si sende mund t konsiderohen t
gjitha pjest e natyrs t cilat mund t jen n pushtetin e njeriut dhe q i
shrbejn ndonj nevoje t njeriut. Mirpo vetm kjo nuk mjafton. Ka
shum sende q, edhe pse e plotsojn kt kusht, nuk jan sende n t
drejtn civile, ato jan jasht qarkullimit dhe si t tilla ndaj tyre nuk
mund t fitohen t drejtat civile, si konsiderohen sot t mirat publike, si
rrugt, publike, parqet, tregjet, ujrat etj. N kt aspekt , sipas t drejts
ton, ato jan sende, t mira publike nn rezhimin administrativ, jasht
qarkullimit, nuk mund t jen objekt i marrdhnieve juridike civile.
2. Veprimet e njeriut
do veprim i njeriut nuk e ka cilsin e objektit t marrdhnieve
civile juridike. Kt cilsi e ka vetm ai veprim i njeriut i cili n ndonj
mnyr sht shprehur n vler monetare. N baz t nj pune konkrete
juridike njra pala mund t merr pr detyrim t kryen veprime t
caktuara, ndrsa pala tjetr ta shprblen at. N kt marrdhnie juridike
veprimi i njeriut sht objekt. sht i shprehur n vler monetare.
Edhe prmbajtja nga nj veprim i caktuar i cili n rregull sht i
lejuar, mosveprimi, nse ajo prmbajtje prfaqson ndonj interes pr
paln tjetr, mund t jet objekt i s drejts civile, psh. moskultivimi i
360
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
362
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
366
E DREJTA CIVILE
V. PUNT JURIDIKE
1. Kuptimi dhe kushtet pr krijimin e puns s vlefshme juridike
Me pun juridike n kuptim t gjer nnkuptojm do shprehje t
vullnetit me t ciln krijohet, ndryshohet ose pushon ndonj marrdhnie
juridike civile. Shprehjet e vullnetit prfaqsojn fakte juridike me t cilat
krijohen marrdhnie t llojllojshme juridike. Nj lloj i shprehjeve t
vullnetit dallohet pr nga efekti, e kto jan shprehjet e vullnetit me t
ciln jo vetm q ndryshohet ndonj marrdhnie juridike por me t cilat
bartet ndonj send apo ndonj vler tjetr pasurore nga nj pasuri n
tjetrn. Nga kjo mund t konstatohet se me pun juridike, si mjet t
qarkullimit juridik, nnkuptojm shprehjen e vullnetit e cila krijon t
drejta relative (detyrime).
Pr t qen e vlefshme nj pun juridike duhet n mnyr
kumulative t plotsohen kto kushte:
- t ekzistoj shprehja e vullnetit,
- t ekzistoj qllimi (kauza),
- t ekzistoj objekti,
367
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
miturit, personat t cilt nuk kan zotsi t plot veprimi, t cilve u sht
hequr zotsia e veprimit si dhe pr shkak t dmtimit prtej mase (neni
139 i LMD).
Pr anulimin e kontratave t rrxueshme pr shkak t t metave n
deklarimin e lir jan parashikuar me ligj afatet brenda t cilve mund t
krkohet anulimi i tyre, asht q pas kalimit t ktij afati nuk mund t
paraqitet krkesa pr anulim.
6. Kundrshtimi i punve juridike (Actio Pauliana)
Me padin Actio Pauliana i mundsohet kreditorit mbrojtja nga
debitori i pandrgjegjshm. Kreditori mund t dmtohet n mnyr q
nuk mund t realizon krkesn e vet nga se debitori ka tjetrsuar me kt
qllim vlerat nga masa pasurore e tij. Nse debitori ka ndrmarr nj pun
juridike me nj person t tret me qllim q ti pamundsoj kreditorit
realiziimin e krkess, kreditori ka t drejt ta konteston me padi at pun
juridike. N kt rast pal paditse sht kreditori, ndrsa pal t
paditura jan debitori dhe personi i tret me t cilin debitori ka lidhur
punn juridike. Pr t pas t drejt n kt padi duhet plotsuar kto
kushte: a. pr shkak t ndrmarrjes s puns juridike kontestuese
kreditori nuk ka mundsi t realizon krkesn nga pjesa tjetr e pasuris
s debitorit, b. q debitori t ket qen i pandrgjegjshm, prkatsisht t
ket ditur se me ndrmarrjen e ksaj pune juridike i pamundson
kreditorit realizimin e krkess dhe c. q personi i tret t sht i
pandrgjegjshm, t ket ditur pr qllimin e pandrgjegjshm t
debitorit.
Me kt padi nuk mund t krkohet q puna juridike e cila
kontestohet t shpallet pa efekt juridik n tersi, nga se ajo nuk sht as
nule e as e rrxueshme. Ajo pun juridike nuk sht n kundrshtim me
normat imperative e as nuk ka t meta prkitazi me shprehjen e
vullneteve t palve. Me kt padi do t krkohet q puna juridike t
shpallet juridikisht e pavlefshme vetm prkitazi me paditsin, kreditorin
dhe deri n lartsi t krkess s kreditorit. Ma aprovimin e krkess
debitorit i kthehet pasuria e tjetrsuar vetm n lartsi t krkess s
kreditorit, me qllim t realizimit t saj.
371
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
shprehimisht deklaron se heq dor nga kjo e drejt dhe punn juridike e
konsideron juridikisht t vlefshme. Ndrsa, n mnyr t heshtur bhet
kur personi i cili ka t drejt t krkon anulimin, duke kuptuar
paraprakisht pr shkaqet e anulimit, e prmbush detyrimin q rrjedh nga
puna juridike dhe ksisoj heshtazi e fuqizon punn juridike.
Nga mnyrat e paraqitura t konvalidimit rrjedh se ai sht akt juridik i
njanshm dhe pr vlefshmrin e ktij akti nuk krkohet plqimi i pals
tjetr. Ky akt ka veprim retroaktiv ashtu q konsiderohet se puna juridike
ka qen e vlefshme nga fillimi.
9. Modifikimi i punve juridike (kushti, afati dhe urdhri).
Modifikimet (kufizimet) e punve juridike mund t parashihen
nga palt t cilat veprimet e veta i kushtzojn:
-
me kusht,
me afat dhe
me urdhr.
Kushti sht nj rrethan e ardhshme joevidente, nga paraqitja e t
cils varet paraqitja apo pushimi i ndonj t drejte. Kushti duhet t jet i
ligjshm, i moralshm dhe i mundshm, n t kundrtn punt juridike
jan nule.
Varsisht nga pasojat e shkaktuara me kusht n punn juridike,
kushti mund t paraqitet n dy forma: Shtyes apo suspenziv dhe shkputs
apo rezolutiv.
Shtyes ose suspenziv sht ai kusht nga paraqitja, prkatsisht
mosparaqitja e t cilit varet veprimi i puns juridike. Nse kushti
plotsohet, dmth. paraqitet rrethana e ardhshme joevidente, puna juridike
do t prodhon efekte juridike. Nse nuk paraqitet rrethana e ardhshme
joevidente puna juridike nuk do t prodhon efekte juridike.
Shkputs ose rezolutiv sht ai kusht paraqitja e t cilit shkakton
ndrprerjen e veprimit t puns juridike e cila sht paraqitur dhe ka
filluar t veproj m para, vjen deri te shkputja e puns juridike e cila ka
vepruar deri ather.
Varsisht nga kush varet paraqitja e rrethans s ardhshme
373
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
378
E DREJTA CIVILE
B. E DREJTA SENDORE
E drejta sendore sht deg e s drejts civile e cila rregullon
marrdhniet shoqrore t cilat i kan pr objekt sendet. N kt aspekt
marrdhnia juridike sendore mund t paraqitet vetm ndrmjet titullarit
t s drejts sendore dhe t gjith personave tjer t cilat mund t vijn n
kontakt me sendin. N t drejtat sendore klasike numrohen pronsia,
servituti dhe pengu. Varsisht nga sistemet juridike ekzistuese ndryshojn
edhe t drejtat sendore q rregullohen me t drejtn objektive. Kjo nga
arsyeja se e drejta objektive parasheh dhe rregullon nj pr nj t drejtat
sendore. N baz t drejts objektive subjektet realizojn t drejtat
subjektive lidhur me sendet. N t drejtn ton, prve pronsis si m
kryesorja, si t drejta sendore konsiderohen edhe e drejta e servitutit, e
drejta e pengut, e drejta e ndrtimit e drejta e prparsis s blerjes dhe
ngarkesat sendore.
E drejta sendore n kuptimin subjektiv nnkupton autorizimin
konkret t titullarit t s drejts sendore t cilin ai e ka ndaj t gjith
personave tjer prkitazi me sendin e caktuar.
I.
PARIMET THEMELORE ME T CILAT
KARAKTERIZOHEN T DREJTAT SENDORE
T drejtat sendore karakterizohet me kto parime t
prbashkta:
1. Parimi i absolutitetit,
2. Parimi i numrit t prkufizuar t drejtave sendore,
3. Parimi i publicitetit dhe
4. Parimi i (specialitetit) prcaktueshmris s t drejtave sendore.
1. Parimi i absolutitetit
T drejtat sendore bjn pjes n grupin e t drejtave abso- lute,
andaj edhe parimi i absolutitetit sht karakteristika themelore e tyre, q
379
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
381
E DREJTA CIVILE
II. SENDET
1. Kushtet q di t ket kuptimin e sendit
Kuptimi m adekuat pr sendet do t mund t konsiderohej se
sendet jan pjes materiale t natyrs t cilat ndodhen n pushtetin e
njeriut dhe n t cilat ekziston e drejta e pronsis ose ndonj e drejt
tjetr subjektive civile. Nga nj definim i ktill rrjedh se me sende
nnkuptojm pjest materiale t natyrs t cilat i plotsojn dy kushte.
Kushti i par q duhet plotsuar sht kushti fizik q nnkupton se
sendi duhet t jet pjes e bots materiale, me mundsi nnshtrimi
pushtetit t njeriut, t jet nn kontrollin e njeriut. Nga kjo do t rrjedh
se energjia e lir dhe elektriciteti i lir n natyr nuk jan sende n
kuptimin juridiko civil. Mirpo, pr t pas di kuptimin e sendit nuk sht
medoemos e nevojshme q ai send t kt ndonj form dhe t mund t
preket. Ksisoj, sende jan edhe forcat natyrore dhe energjia n formn e
elektricitetit, nxehtsis, gasit etj. nse ato mund ti nnshtrohen pushtetit
t njeriut dhe t vihen n shrbim t njeriut.
Kushti i dyt q duhet plotsuar sht kushti juridik, q nnkupton
se ajo pjes e bots materiale e cila sht n pushtetin e njeriut njhersh
duhet t jet edhe objekt i t drejts s pronsis ose ndonj t drejte
tjetr subjektive civile.
N kt aspekt, duke u bazuar n kto dy kushte, sipas nenit 141
t Kodit Civil t Republiks s Shqipris Send sht do gj q mund
t prbj objekt pronsie ose i t drejts tjetr reale.
382
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
2. Objekti i posedimit
Objekt i posedimit mund t jet do send n qarkullim. Nse n
nj send sht e mundur pronsia, ose ndonj e drejt tjetr sendore ose
387
E DREJTA CIVILE
388
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
IV. PRONSIA
1. Kuptimi dhe prmbajtja e t drejts s pronsis
E drejta e pronsis nnkupton pushtetin e plot juridik t nj
personi ndaj nj sendi. E drejta e pronsis sht e drejt absolute
pronsore. Personi i cili e ka pushtetin juridik ndaj nj sendi, n rregull,
ai e ka edhe pushtetin faktik, mirpo kjo nuk ndodh gjithmon, nga se
edhe pse e ka pushtetin juridik, mund mos ta ket at faktik.
Aktualisht e drejta e pronsis tek ne sht e rregulluar me Ligjin
mbi Bazat e Marrdhnieve Juridike Pronsore (LBMJP).
E drejta e pronsis ndaj nj sendi nuk prfaqson vetm t
drejtn mbi at send por, si marrdhnie juridike, prfaqson edhe
marrdhnien themelore, m t rndsishme juridike pronsore.
Prmbajtja e t drejts s pronsis sht parashikuar n nenin 3 t
LBMJP, sipas t cilit nen edhe sht prcaktuar se ajo sht e drejt nga e
cila pr pronarin rrjedhin autorizimet: a. q ai sendin pronar i t cilit
sht 1. ta mbaj, 2. ta shfrytzoj dhe 3. t disponoj me at. Kto t
drejta dhe kto autorizime n nj mnyr i kufizohen pronarit brenda
kufijve t prcaktuar me ligj, si sht parashikuar n nenin 8 t t njjtit
ligj.
Kushtetuta e Republiks s Kosovs prkitazi me t drejtn e
shfrytzimit t prons ka prcaktuar se shfrytzimi i prons do t
rregullohet me ligj, n pajtim me interesin publik (neni 46/2 i
Kushtetuts).
Duke prcaktuar tri autorizimet e pronarit si msipr, ligji ka
parapar edhe mbrojtjen gjenerale t drejts s pronsis, prkatsisht
detyrimin e donjrit t prmbahet nga cenimi i ksaj t drejte, pasi q
ajo vepron ndaj t gjithve.
2. Subjektet e t drejts s pronsis
LBMJP ka hy n fuqi n vitin 1980, andaj edhe ai sht prplot
elemente t sistemit monist, far ka qen n kohn e nxjerrjes s tij. Kjo
vemas vjen n shprehje me rastin e prcaktimit t subjekteve t s
drejts s pronsis, prkatsisht se kush mund t jet barts i ksaj t
396
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
Bashkpronsin,
Pronn e prbashkt dhe
T drejtn e prons n kate.
E DREJTA CIVILE
399
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
Krijimi i sendit t ri
401
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
403
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
Okupimi
405
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
408
E DREJTA CIVILE
409
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
Padia pr vrtetimin e ekzistimit t drejts s servitutit real.Padits sht pronari i paluejtshmris s privilegjuar i cili
konsideron se e ka kt t drejt mbi ndonj baz ligjore. I paditur
sht pronari i t mirs shrbyese. Fjala sht pr padi pr
vrtetim t nj t drejte. Krkesa sht vrtetimi i ekzistimit t s
drejts s servitutit real. I padituri mund t bn kundrshtim se
kjo e drejt nuk sht fituar mbi ndonj baz ligjore e n kt
mnyr edhe nuk ekziston. N gjykatn ngel t vrteton nse
ekziston apo jo e drejta e servitutit e fituar n ndonjrn baz
ligjore pr fitimin e saj (neni 56/1 i LBMJP).
414
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
n procedur gjyqsore,
duke e marr kolateralin nga vet pengmarrsi, nse kjo ndodh pa
prishjen e qetsis publike dhe
nprmjet t administrats, duke e caktuar nj person, n
marrveshje me zyrn e regjistrimit, q ai ta merr n posedim
kolateralin, n rastet kur pengmarrsi nuk mund ta merr vet
kolateralin (neni 19.6 i Rreg. pr Pengun).
E DREJTA CIVILE
VIII. HIPOTEKA
Objekti i hipoteks
Hipoteka n Kosov sht e rregulluar me Ligjin nr. 2002/4 pr
Hipotekat (LH), i cili ligj rregullon vetm nj lloj t hipotekave dhe at
hipotekat e kontraktuara si dhe me Ligjin mbi Bazat e Mardhnieve
Juridike Pronsore.
Ligji pr Hipotekat prcakton kuptimin e hipoteks ashtu q sipas
ktij ligji hipoteka sht nj e drejt reale mbi nj pasuri t paluajtshme t
kreditorit apo nj t drejte nga ajo paluejtshmri, e cila i siguron
kreditorit prmbushjen e krkess nga shitja e pasuris s paluajtshme
apo t drejts nga ajo (neni 2 par. 7 i Ligjit pr Hipotekn).
Nga kuptimi i ktill i dhn i hipoteks rrjedh se objekt i
hipoteks mund t jet pasuria e paluajtshme, apo e drejta q rrjedh nga
ajo, me t ciln pronari posedon brenda kufijve t prcaktuar me ligj. Pr
t qen objekt i hipoteks, sendi i paluajtshm duhet t jet n qarkullim
juridik dhe t ket vler pasurore. Njhersh, sendi i paluajtshm duhet t
jet i individualizuar, pasi vetm si i till edhe mund t jet objekt i
ndonj t drejte sendor, pra t jet n qarkullim juridik dhe t ket vler
pasurore. N kt mnyr sendi i ardhshm nuk mund t jet objekt i
hipoteks. Sendi i paluajtshm sht objekt i hipoteks bashk me frutat
t cilat nuk jan t ndara dhe me t gjitha pjest tjera prbrse si dhe ato
aksesore. Objekt i hipoteks mund t jen edhe disa paluejtshmri. T
422
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
425
E DREJTA CIVILE
AFRSIA GJINORE
1. Llojet e gjinis
Gjinia nnkupton lidhjen biologjike - shoqrore ndrmjet dy apo
m shum personave e pranuar me ligj. Lidhjet gjinore mund t bazohen
n fakte t ndryshme. Varsisht nga fakti n t cilin bazohet dallojm: 1.
Gjinin e gjakut, 2. Gjinin e krushqis dhe 3. Gjinin civile.
426
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
430
E DREJTA CIVILE
431
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
437
E DREJTA CIVILE
438
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
444
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
446
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA PRINDORE
Prindrit kan t drejt dhe detyr q t kujdesen pr
personalitetin, t drejtat dhe interesat e fmijve t tyre t mitur. Ata jan
t detyruar ti rrisin fmijt duke u kujdesur pr jetn dhe shndetin e
tyre, pr edukimin e tyre t drejt, pr shkollimin dhe aftsimin
profesional varsisht nga prirjet dhe dshira q kan, duke i aftsuar pr
jet t pavarur. Kan pr detyr t kontribuojn n ushqimin e tyre,
451
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
prindin t cilit nuk i jan besuar fmijt, nse prindi tjetr e pengon n
kt, ose nse gjykata konstaton se kjo sht e nevojshme pr mbrojtjen e
fmijs. Pavarsisht nga fakti nse gjykata ka vendosur apo jo pr
mbajtjen e marrdhnieve personale t prindrve me fmijt, gjykata
kompetente mundet n do koh t rregulloj mnyrn e mbajtjes s
kontakteve personale t prindrve me fmijt varsisht nga rrethanat e
ndryshuara (neni 145).
Ushtrimi i t drejts prindrore, n mnyr t gjithanshme dhe t
vazhdueshme, mbikqyret nga organi i kujdestaris (neni 138). Kjo
mbikqyrje bhet si prkitazi me zhvillimin e personalitetit t fmijs s
mitur ashtu edhe prkitazi me administrimin me pasurin e tij. Organi i
kujdestaris ka detyrim t ndrmerr masat e nevojshme me qllim t
mbrojtjes s t drejtave personale dhe pasurore n interes t fmijs s
mitur. Organi i kujdestaris mund t caktoj mbikqyrjen e prhershme t
ushtrimit t s drejts prindore, prkitazi me t gjith fmijt ose t
ndonjrit nga ata, nse kt e krkojn interesat e fmijve.
2. Kufizimi dhe heqja e s drejts prindrore
Sipas kushteve t parapara me ligj ushtrimi i t drejts prindrore
prindrve mund tiu kufizohet ose tiu hiqet n tersi.
N rast rreziku lidhur me edukimin e drejt t fmijs, organi i
kujdestaris mund t vendos q fmija t merret nga prindi dhe ti
besohet personit tjetr ose organizats pr ruajtje dhe edukim. N kt
rast prindrit nuk lirohen nga t drejtat dhe detyrimet tjera ndaj fmijs.
Sa i prket pasuris s fmijs, m qllim t mbrojtjes s saj, organi i
kujdestaris mund t krkoj q gjykata n procedurn jokontestimore t
lejoj masa t siguris n pasurin e prindrve, ose q prindi, prkitazi
me administrimin e pasuris s fmijs, t ket pozitn e kujdestarit (neni
148).
Ndaj t gjith fmijve ose ndaj fmijs s caktuar prindit mund
ti hiqet e drejta prindrore nse:
1. E keqprdor ushtrimin e t drejts prindrore,
2. E l rnd pas dore ushtrimin e t drejts prindrore.
Pasi t ket hetuar t gjitha rrethanat e rastit dhe marrjes s
mendimit nga organi i kujdestaris, vendimin pr heqjen e t drejts
453
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
458
E DREJTA CIVILE
IV. KUJDESTARIA
Kuptimi dhe rndsia e kujdestaris
Kujdestaria sht nj nga format e mbrojtjes sociale sipas s cils
bashksia shoqrore u siguron mbrojtje t veant t miturve pr t cilt
nuk kujdesen prindrit, si dhe personave tjer t cilt pr shkak t
paaftsis ose nga arsyet tjera nuk jan n gjendje t kujdesen vet dhe t
mbrojn t drejtat dhe interesat e veta.
Qllimi i kujdestaris sht: mbrojtja e plot e personalitetit;
mbrojtja e t drejtave dhe interesave t t miturit; dhe mbrojtja e pasuris
s personit t paaft pr pun. Prkitazi me t miturit rndsia e
kujdestaris sht zhvillimi sa m i plot i personalitetit t tyre, duke i
ngritur, edukuar dhe arsimuar. Pr personat madhor t paaft qllimi
sht mbrojtja e personalitetit t tyre, shrimi dhe aftsimi pr jet t
pavarur. Te t dy kategorit e t prkujdesurve sigurohen edhe t drejtat
pasurore dhe t drejtat dhe interesat tjera (neni 215).
Kujdestari, kushtet pr caktimin, detyrat dhe t drejtat e kujdestarit
Kujdestar caktohet personi i aft pr t kryer detyrat e kujdestarit,
pasi q ai paraprakisht t jep plqimin pr kt. Pr kujdestar n rregull
caktohen personat t cilt jan n gjini me t prkujdesurin, t cilt edhe
kan detyrim t pranojn kt detyr, me qllim t mbrojtjes s t
drejtave dhe interesave t tij. Nuk jan t detyruar t pranojn detyrn e
kujdestarit personi n gjini gjaku nse i ka mbushur 60 vjet; nse pr
shkak t smundjes ose puns q kryen nuk pritet q drejt t kryen kt
detyr: nse e ushtron detyrn e kujdestarit ndaj ndonj personi; nse
kujdeset pr dy a m shum fmij t huaj; dhe nse ka tre a m shum
formoj t vet t mitur (neni 212).
Nuk mund t caktohet pr kujdestar personi:
- t cilit i sht hequr e drejta prindrore,
- t cilit i sht hequr zotsia pr t vepruar,
- interesat e t cilit jan n kundrshtim me interesat e t
prkujdesurit,
- pr t cilin, nga arsyet tjera, nuk pritet t ushtron me
sukses kt detyr.
459
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
469
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
471
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
473
E DREJTA CIVILE
2. Masat mbrojtse
Me qllim t mbrojtjes s viktims dhe evitimit t dhuns n
familje, varsisht nga lloji dhe intensiteti i saj, n nenin 2 t ksaj
rregullore jan parashikuar masat mbrojtse t cilat mund t shqiptohen
nga ana e gjykats ose komandantit rajonal t policis ndaj personit
prgjegjs pr dhun n familje.
Prpos masave mbrojtse t parapara n kt nen, varsisht nga
situata e paraqitur, mund t caktohet edhe ndonj mas tjetr, e cila sht
e domosdoshme pr mbrojtjen e siguris, shndetit ose mirqenies s
pals s mbrojtur. N kt aspekt, gjykata ka autorizim t cakton edhe
masa tjera, prpos atyre q jan parashikuar me kt rregullore.
Propozimin pr caktimin e nj ose m shum masave mbrojtse
mund ta paraqes: pala e mbrojtur ose prfaqsuesi ligjor apo i autorizuar i
saj, antari tjetr i familjes, qendra pr pun sociale dhe do person tjetr
i cili sht n dijeni pr ushtrimin e dhuns n familje.
3. Llojet e urdhrave pr mbrojtje nga dhuna n familje
Me propozimin e paraqitur mund t krkohet t lshohet:
1. Urdhri pr mbrojtje,
2. Urdhri pr mbrojtje emergjente dhe
3. Urdhri pr mbrojtje t prkohshme emergjente.
Ditve t puns dhe gjat orarit t puns s gjykats propozimi i
paraqitet gjykats q t lshoj urdhrin pr mbrojtje apo urdhrin pr
mbrojtje emergjente. Ditve t pushimit dhe jasht orarit t puns s
gjykats propozimi i paraqitet Komandantit t njsitit rajonal t Shrbimit
Policor t Kosovs q ai t lshoj urdhrin pr mbrojtje t prkohshme
emergjente.
Me nj urdhr mund t caktohen nj apo m shum masa
mbrojtse. Me urdhr pr mbrojtje mund t caktohen t gjitha masat e
parashikuara n nenin 2 t Rregullores. Me urdhrin pr mbrojtje
emergjente mund t caktohen nj ose m shum nga masat e prcaktuara
n nnparagrafet (a) (h). Me urdhr pr mbrojtje t prkohshme
emergjente mund t caktohen nj ose m shum nga masat e prcaktuara
n nnparagrafet (a) (c) t nenit 2.1 t Rregullores.
474
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
476
E DREJTA CIVILE
Institutet e prgjithshme:
1. Trashgimia, nocioni dhe prezumimet e trashgimit;
E DREJTA CIVILE
3. Fitimi i trashgimit;
Q nj trashgimtar apo m shum sish t fitojn cilsin e
trashgimtarit duhet t ndodhe vdekja. Vdekja provokon thirrjen e
trashgimtarve si testamentar po ashtu edhe atyre ligjor. Momenti i
vdekjes s nj personi fizik, sht momenti i cili prcakton subjektet t
cilt kan t drejtn ne trashgim. Sipas LTK vetm personat fizik mund
t jen trashgimlns (neni 4.2).
4. Koha dhe vendi i hapjes s trashgimit;
Vdekja e nj personi sht momenti kur edhe provokohet hapja e
trashgimis, gj q pr kt arsye, e drejta n trashgim fitohet n
momentin e vdekjes, t njjtin efekt e ka edhe shpallja e personit t
vdekur. Kt cilsi e fitojn t gjith ata persona t cilt n momentin e
vdekjes s personit apo shpalljes s tij t vdekur, kan fituar t drejtn pr
t qen trashgimtar (neni 5.1), po ashtu, kt t drejt e kan t gjith
personat q jan t aft pr t trashguar, po q se me ligj nuk parashihet
ndryshe (neni 5.2).
Ndrsa si vend i hapjes s trashgimis konsiderohet vendi ku
trashgimlnsi n kohn e vdekjes ka pasur vendbanimin e prhershm
apo t prkohshm apo vendi n t cilin gjendet pjesa me e madhe e
pasuris trashgimore t tij (neni 95 i Ligjit t Procedurs
Jokontestimore, (LPJ)).
5. Barazia n trashgimi;
Sipas LTK t barabart n trashgim jan t gjith ata persona
fizik, t cilt kan qen gjall n momentin e vdekjes s trashgimlnsit
(neni 3.1), n kushte t njjta, jan t aft pr t trashguar edhe personat
e paslindur apo t cilt ende nuk kan lindur, me kusht q t njjtit t
ken qen t zn n momentin e vdekjes s trashgimlnsit (neni 7).
Gjithashtu, jan t barabart n trashgim edhe ata fmij q kan lindur
jasht martese por t cilve me ndonj vendim t gjykats apo organi
administrativ ju njihet atsia, apo t njjtit jan adoptuar nga ana e
trashgimlnsit (neni 3.2), qoft edhe nse t njjtit jan shtetas t huaj,
me kusht reciprociteti nga shteti i huaj, i cili reciprocitet do t
prezumohej (neni 3.4).
478
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
II.
Djali 1/3
Bashkshortja 1/3
Vajza 1/3
Fig. 1
481
I ati 1/2
E DREJTA CIVILE
E ma 1/2
Bashkshorti 1/2
Trashgimlnsi
Fig. 2
Fig. 3
482
E DREJTA CIVILE
Prindi
Prindi 1/4
Trashgimlnsi
Bashkshorti 2/4
vllezrit e trashgimlnsit
dhe pasardhsit e tyre
Fig. 4
b.3. Pjest trashgimore t cila do tu takonin prindrve t
trashgimlnsit (sikurse t ishin gjall), t cilt kan vdekur para
trashgimlnsit dhe at e trashgojn pasardhsit e tyre, n rastin
konkret vllezrit dhe motrat e trashgimlnsit si sht prcaktuar n
paragrafin 1 t nenit 15, ndrsa pjesn tjetr prej e trashgon
bashkshorti pasjetues, me kusht q trashgimlnsi t mos ket ln
pasardhs.
Prindi
Prindi
1/2
Trashgimlnsi
Bashkshorti 1/2
Fig. 5
b.4. n rast se njri nga prindrit e trashgimlnsit ka
vdekur para trashgimlnsit e nuk ka ln asnj pasardhs, pjesn e tij
483
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
485
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
487
E DREJTA CIVILE
488
E DREJTA CIVILE
1. Transaksionet juridiko-trashgimore:
1. Cedimi dhe ndarja e pasuris n prgjithsi;
Prve mnyrs ligjore dhe asaj me testament, me LTK jan
parashikuar edhe mundsi tjera t kalimit t pasuris nga paraardhsi n
pasardhs. Neni 58 parasheh se paraardhsi me an t veprimit juridik,
pr s gjalli mund tua cedoj dhe pjestoj pasurin e vet pasardhseve
t vet. Nj veprim t till mund ta kryen me an t kontrats pr ndarjen e
pasuris gjat jets.
2. Kushtet pr vlefshmrin e cedimit;
Q nj cedim apo pjestim i pasuris t jet i vlefshm LTK-ja
parasheh kushte t caktuara, ato jan: a. pajtimi i t gjith
trashgimtarve ligjor pr kontratn pr cedimin e pasuris. Pra, q cedim
apo pjestim i pasuris t jet i vlefshm duhet q pr kt kontrat t
jen pajtuar t gjith pasardhsit e ceduesit, t cilt do t ishin
trashgimtar t tij n kohn kur sht br cedim, t jen pal
kontraktuese dhe b. Kontrata pr cedimin e pasuris duhet t jet e
forms s shkruar dhe t vrtetohet nga gjyqtari, pasi q i njjti tua lexon
dhe tregon kontraktuesve ne pasojat e ksaj kontrate.
3. Objekti i cedimit dhe pjestimit;
Objekt i cedimit apo pjestimit sht vet pasuria e
489
E DREJTA CIVILE
490
E DREJTA CIVILE
8. Borxhet e ceduesit;
Pr borxhet e ceduesit, nuk prgjigjen pasardhsit t cilve vet
ceduesi ju ka ceduar apo pjestuar pasurin, me kusht, q me rastin e
cedimit t mos sht caktuar ndonj detyrim tjetr. Mirpo, prkundr
ksaj, kreditort e ceduesit sipas dispozitave t parapara pr
kundrshtimin e disponimeve pa shprblim, mund t kundrshtojn
cedimet apo pjestimet e bra.
9. Shuarja e kontrats;
Ceduesi ruan t drejtn q t krkoj shkputjen e kontrats n
mnyr t njanshme dhe kthimin e sendit t ceduar, n rast se prfituesit
e cedimit apo pjestimit kan treguar nj mosmirnjohje t vrazhd ndaj
tij. Nse kthimi i sendit sht i pamundur ather duhet t kthehet vlera e
sendit t ceduar n pajtim me dispozitat pr pasurim t pabaz.
Nj veprim t till ceduesi mund t ndrmerr edhe n rastet kur
prfituesi i cedimit nuk i jep atij apo ndonj personi tjetr ushqimin e
caktuar, nuk paguan borxhet e ceduesit apo ndonj personi tjetr, t cilat
detyrime i kan parapar n kontratn pr cedimin apo pjestimin e
pasuris. Gjykata, n kto konteste doher duhet ti kushton kujdes
rndsis s detyrimit, me rastin e vendosjes pr kthimin e t mirave apo
t vendos pr prmbushjen e detyrimit.
10. T drejtat e trashgimtarve pas shuarjes s
kontrats;
Trashgimtari i cili ka qen i detyruar q ti kthej ceduesit at q
ka marr me cedim, pas shkputjes s kontrats pr cedim, ruan t drejtn
t krkoj pjesn e domosdoshme, q do ti takonte si trashgimtar ligjor,
pas vdekjes s ceduesit, me kusht q t mos ket hequr dor nga
trashgimia, t mos jet i padenj pr trashgim si dhe t mos jet
prjashtuar nga e drejta n trashgim.
491
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
8. Ekzekutimi i testamentit;
Me qllim q testatori t jet i sigurt q testamenti i tij do t
ekzekutohet, ai me testament mund t caktoj nj apo m shum persona
pr ekzekutimin e tij. Ekzekutuesi nuk sht i detyruar t marr prsipr
kt detyr. I Njjti duhet t ket aftsi pr t vepruar. Ekzekutuesi ka pr
detyr q me rastin e ekzekutimit t testamentit t kujdeset pr ruajtjen e
pasuris trashgimore, ta administroj me at, t kujdeset pr pagimin
borxheve dhe legeve dhe pr gjithka q ka dashur testatori. Pr t gjitha
kto veprime ekzekutuesi sht i detyruar t jep llogari para gjykats, i
njjti ka t drejt n kompensimin e shpenzimeve dhe shprblim pr
punn e vet.
9. Revokimi i testamentit.
Trashgimlnsi n do koh mund ta revokoj n tersi apo
pjesrisht testamentin e vet. Revokimi i testamentit bhet sipas
rregullave q vlejn pr prpilimin e testamentit. I njjti, testamentin e
vet mundet ta revokon me shkrim, sipas procedurs s parshikuar ligjore
apo me asgjsim t dokumentit.
Pasi ta revokoj testamentin trashgimlnsi, revokimi shnohet n
testamentin q ruhet n gjykat (neni 190 i Ligjit t Procedurs
Jokontestimore).
E DREJTA CIVILE
495
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
500
E DREJTA CIVILE
BURIMET JURIDIKE
I. E DREJTA CIVILE (materiale)
-
PJESA E PRGJITHSHME
E DREJTA SENDORE
E DREJTA CIVILE
502
E DREJTA CIVILE
E DREJTA SENDORE,
E DREJTA FAMILJARE,
E DREJTA TRASHGIMORE,
MBROJTJA NGA DHUNA N FAMILJE.
503
E DREJTA CIVILE
E DREJTA SENDORE
- PADI PR SHKAK T PENGIM POSEDIMIT -
504
E DREJTA CIVILE
P a d i t s i,
Driton Gashi
505
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
507
E DREJTA CIVILE
I
Pr shkak t pengim
posedimit t drejts s
servitutit t kalimit
vl. kont. 100,oo
E DREJTA CIVILE
AKTVENDIM
Detyrohet i padituri Durim Krasniqi, nga fshati Shkoz,
brenda 24 orsh nga dita e pranimit t ktij aktvendimi, t heq telat me
gjemba nga rrugkalimi n gjrsi 3 metra dhe gjatsi 25 metra i cili kalon
npr parceln kadastrale t paditurit nr. 234 nga fletposedimi nr. 432
ZK Bardhosh, deri te parcela kadastrale e paditsit nr. 456 nga
fletposedimi nr. 654 ZK Bardhosh dhe ksisoj ti mundsoj paditsit
Astrit Dauti, nga fshati Bardhosh kalimin me traktor npr kt
rrugkalim, e n t ardhmen t prmbahet nga pengimi i ktill apo i
ngjashm, nn krcnimin e ekzekutimit t detyrueshm.
P a d i t s i,
Astrit Dauti
509
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
P a d i t s i,
Durim Dogani
511
E DREJTA CIVILE
cilin e
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
P a d i t s i,
Zaim Gashi
514
E DREJTA CIVILE
IpadituriDren Osi
515
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
M 24.07.2006.
P r i z r e n
Durham
nr.
133/a.
P A
I
Pr
dorzimin
paluejtshmris
Vlera kontestuese 250.oo Euro.
Paditsi sht pronar i vetm i shtpis me oborr e cila
gjendet n Gjilan, rruga Edit Durham nr. 133/a, n siprfaqe t
prgjithshme prej 4.24 ari, parcela kadastrale nr. 81/4 nga fletposedimi
nr. 8071 KK Gjilan.
Prov: Ekstrakti nga fletposedimi nr. 8071 ZK
Gjilan.
518
E DREJTA CIVILE
519
E DREJTA CIVILE
P A
D I
Pr dorzimin e paluejtshmris.
Vlera kontestuese 3001 .
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet krkespadia,
Detyrohet i padituri Dukagjin Dukagjini, nga Peja, q
paditsit Hasan Hasani, nga Peja tia dorzoj n posedim parceln
kadastrale nr. 278 nga fletposedimi nr. 7845 ZK Pej n siprfaqe prej
68 ari si dhe tia kompensoj shpenzimet procedurale, t gjitha kto
brenda 15 ditsh nga dita e pranimit t ktij aktgjykimit, nn krcnimin
e ekzekutimit t detyrueshm.
M 13.11.2000
P e j
P a d i t s i,
Hasan Hasani
521
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
M 11.04.2006
Kamenic
P a d i t s i,
Lirim Krasniqi
523
E DREJTA CIVILE
524
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet krkespadia,
Vrtetohet se paditsi Dukagjin Kryeziu, bujk nga fshati
Buqe, nn kushte t njjta, e ka prparsin e blerjes t ars n parceln
kadastrale nr. 5322 nga flatposedimi 534 ZK Buqe, gj q edhe
detyrohet i padituri Guri Shala, nga fshati Buqe, ti ofron paditsit blerjen
e saj para t tjerve, nn kushte t njjta si dhe tia kompensoj
shpenzimet procedurale brenda 15 ditsh nga dita e pranimit t
aktgjykimit.
M 24.10.2008
D r a g a sh
Kryeziu
P a d i t s i,
Dukagjin
525
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Aprovohet krkespadia e paditsit Kushtrim Shala, nga
Vushtria, ashtu q konstituohet e drejta e rrugkalimit t servitutit t
prhershm npr parceln kadastrale nr. 13 nga fletposedimi nr. 24 ZK
Vushtri, si e mir shrbyese, pron e t paditurit Ngadhnjim Shala, nga
Vushtria, n t mir t parcels s paditsit nr. 12, nga fletposedimi nr.
23 ZK Vushtrri, me kultur shtpi dhe oborrsi e mir e privilegjuar, n
pjesn jugore t saj, n gjrsi prej 3 m e n tr gjatsin e saj, nga
parcela e paditsit deri n rrugn e fshatit, gj q detyrohet i padituri t
pranoj dhe lejoj shfrytzimin e ktij rrugkalimi si dhe t kompensoj
shpenzimet e procedurs kontestimore, brenda 15 ditsh nga dita e
pranimit t aktgjykimit, nn krcnimin e ekzekutimit me dhun.
P a d i t s i,
Kushtrim Shala
527
E DREJTA CIVILE
E DREJTA CIVILE
A K T GJ Y K I M
Ndrprehet e drejta e servitutit t kalimit npr parceln e
paditsit nr. 32 nga fletposedimi nr. 42 ZK Drenas, si e mir shrbyese e
n t mir t parcels s t paditurit nr. 33 nga fletposedimi nr. 43 ZK
Drenas, si e mir e privilegjuar, ashtu q detyrohet i padituri Shpendf
Bardhi, nga Drenasi, t pushoj dhe ndrpres s shfrytzuari kt t drejt
t servitutit, t duroj q n baz t ktij aktgjykimi t shlyhet e drejta e
servitutit t kalimit si msiprm, si dhe t kompensoj shpenzimet
procedurale, brenda 15 ditsh nga dita e pranimit t ktij aktgjykimi.
P a d i t s i,
Gazmend Bardhi
529
E DREJTA CIVILE
E DREJTA FAMILJARE
- Propozim i prbashkt i bashkshortve pr
shkurorzim me marrveshje (neni 68 par. 2 i LF)
GJYKATS S QARKUT
P r i z r e n
Propozuesit: 1. Afrdita Guri, nga Prizreni,
Rr. Hasan Prishtina, No. 22.
2. Bekri Guri, nga
Prizreni, Rr. Ismail Qemali No. 12.
P R O P O Z I M
I PRBASHKT I BASHKSHORTVE
Pr shkurorzim me marrveshje.
Propozuesia Afrdita Guri ndodhet prkohsisht me pun
n botn e jashtme, andaj edhe n kuptim t nenit 76 par. 1 t LF, nuk do
t zhvillohet procedura e pajtimit.
Propozuesit kan lidhur martes ndrmjet veti m
21.07.1989 para organit kompetent n Prizren, e cila martes sht
evidentuar sipas numrit rendor XX/1989, e nj koh m para kan jetuar
n bashksi jashtmartesore.
Prov: Certifikata e martess dat 08.11.2005.
Nga kjo martes dhe jeta e prbashkt bashkshortt kan
katr fmij: Arbr Guri i lindur m 31.01.1990, Rabije Guri e lindur
m 19.04.1992, Arbresha Guri e lindur m 28.11.1994 dhe Sidrita
Guri e lindur m 04.06.1996.
Prov: Certifikatat e lindjes s fmijve.
Nj koh pas lidhjes s martes bashkshortt kan pasur
marrdhnie t mira bashkshortore ndrmjet veti. N ndrkoh, pr
shkak t botkuptimeve t ndryshme dhe mospajtimit t karaktereve,
530
E DREJTA CIVILE
marrdhniet ndrmjet tyre jan rregulluar, nga edhe shpesh kan pasur
mosmarrveshje ndrmjet veti. Mosmarrveshjet e ktilla m von jan
b gjithnj e m t shpeshta, duke marr karakter t prhershm. Disa her
bashkshortt kan tentuar q harmonizojn marrdhniet, mirpo nuk
kan pasur sukses. Nga kjo arsye edhe q nga janari i vitit 2005 e kan
ndrpre edhe jetn e prbashkt, e q nga ather fmijt e mitur jetojn
me t atin. Pasi q nuk ka kurrfar gjasa pr rivendosjen e bashksis
martesore, bashkshortt jan marr vesh q martesn ta zgjidhin, andaj
edhe paraqesin kt propozim dhe propozojn q ajo gjykat, pas
zhvillimit t procedurs, t merr
A K T GJ Y K I M
I. Zgjidhet me shkurorzim martesa ndrmjet
bashkshortve Afrdita Guri dhe Bekri Guri nga Prizreni, e lidhur m
21.071989 para organit kompetent n Prizren, e evidentuar sipas numrit
rendor XX/1989.
II. Fmijt e prbashkt t mitur: Arbr Guri i lindur m
31.01.1990, Rabije Guri e lindur m 19.04.1992, Arbresha Guri e
lindur m 28.11.1994 dhe Sidrita Guri e lindur m 04.06.1996, i
besohen n ruajtje, kujdes dhe edukim babait Bekri Guri.
III. Detyrohet propozuesi Bekri Guri ti mundsoj
propozuess Afrdita Guri mbajtjen e marrdhnieve personale me
fmijt e mitur, ashtu q ata do t qndrojn tek e ma gjat pushimit
veror dhe atij dimror nga 10 dit si dhe nga nj dit gjat festave
shtetrore dhe fetare.
IV. Detyrohet propozuesi Bekri Guri, n emr t
kontributit pr ushqimin e ish bashkshortes Afrdita Guri, ti paguaj asaj
nga 200,oo Euro n muaj, duke filluar nga dita e marrjes s ktij
aktgjykimi deri n ndryshimin e rrethanave, n fillim t cdo muaji e m
s voni deri m 5-tin e muajit vijues.
V. donjra pal i mban shpenzimet e veta procedurale.
M 28.10.2005.
P r i z r e n
P r o p o z u e s i t,
Afrdita Guri
Bekri Guri
531
E DREJTA CIVILE
GJYKATS S QARKUT
P e j
Paditsi: Gzim Kosova, nga Peja,
Rr. Leka No. 4
E paditura: Drita Kosova, nga Peja,
Rr. Tirana No. 8.
P A
Pr shkurorzim.
Paditsi dhe e paditura kan lidhur martes m 28.10.2001,
para organit kompetent n Pej, e cila martes sht regjistruar sipas
numrit rendor 3/2001.
Prov: Certifikata e martess dat 15.12.2006.
Nga kjo martes dhe jeta e prbashkt kan nj fmij:
Arbr Kosova i lindur m 08.12.2003.
Prov: Certifikata e lindjes.
N fillim dhe nj koh pas martess, bashkshortt kan
jetuar n marrdhnie t mira dhe t harmonizuara bashkshortore.
Viteve t fundit, pr shkak t mospajtimit t karaktereve, marrdhniet
mes tyre jan rregulluar, ashtu q fillimisht koh pas kohe kan pasur
mosmarrveshje. Me kalimin e kohs kto jan shpeshtuar e m von
kan marr karakter t prhershm. Nga kjo arsye, jeta e prbashkt mes
bashkshortve sht b e padurueshme, pr t ciln arsye edhe n
muajin qershor t vitit 2005 kan ndrpre jetn e prbashkt, n mnyr
q n banesn e t paditurs, ku kan jetuar bashkrisht m para, ka
ngelur t jetoj e paditura bashk me fmijn e mitur, ndrsa paditsi sht
larguar nga aty, ka kaluar t banon me nj banes me qira, dhe q nga
ather bashkshortt nuk kan pasur kurrfar kontakti mes veti.
Prov: jokontestuese, n rast kontesti dgjimi i
ndrgjyqsve si pal.
532
E DREJTA CIVILE
P a d i t e s i,
Gzim Kosova
533
E DREJTA CIVILE
D I
E DREJTA CIVILE
P a d i t s j a,
Zana Gashi
535
E DREJTA CIVILE
E DREJTA TRASHGIMORE
Propozim pr inicimin e procedurs trashgimore
GJYKATA KOMUNALE
P r i z r e n
P R O P O Z I M
Pr inicimin e procedurs trashgimore.
Tani i ndjeri Ylli /Gazi/ Berisha, ish nga Prizreni, Rr
Kuksi nr. 26, ka vdekur m 09.07.1986 n Prizren, pa shprehjen e
vullnetit t fundit.
Prov: Certifikata e vdekjes dt. 01.06.2006
N momentin e vdekjes nga pasuria e paluajtshme ka ln:
Ngastrat kadastrale: 78/5; 202; 277; 318; 470; 522; 717;
794; 833 dhe 924, nga flet posedimi nr. 152 ZK Nashec.
Ngastrn kadastrale 35, nga flet posedimi nr. 65 ZK
Atmaxh dhe
Pjest ideale prej 1/5 t ngastrave kadastrale 957 dhe 958
nga flet posedimi nr. 129 ZK Vlashne.
Prov: Flet posedimi nr. 152 ZK Nashec.
Flet posedimi nr. 65 ZK Atmaxh.
Flet posedimi nr. 129 ZK Vlashne.
Nga trashgimtart e mundur ligjor, ka ln:
1.
2.
3.
4.
E DREJTA CIVILE
T r a sh g i m t a r i
Mentor Berisha., nga Prizreni,
Rr. Kuksi nr. 26.
537
E DREJTA CIVILE
Aktvendimi i trashgimis
(neni 12.1 i LT dhe 128 i LPJ )
GJYKATA KOMUNALE N LYPJAN, gjyqtari Agim
Agimi, n qshtjen trashgimore pas vdekjes s Blerim Kryeziut, nga
Lypjani, rr. Lidhja e Prizrenit, nr. 2. pas shqyrtimit trashgimor n
seancn e mbajtur m 24.03.2008, mori
AKTVENDIM
I. Konstatohet se trashgimia e t ndjerit Blerim Kryeziu,
nga Lypjani, rr. Lidhja e Prizrenit, nr. 2, i lindur m 22.05.1927, nga i
ati Hasan, bujk, shtetas i R. Kosovs, ka vdekur m 12.02.2007, prbht
nga kjo pasuri:
1. Paluejtshmria:
- shtpia me oborr n Lypjan rr. Lidhja e Prizrenit nr. 2,
n parceln kadastrale nr. 234, siprfaqja e prgjithshme 5.12 ari, nga
fletposedimi nr. 3 ZK Lypjan,
- livadhi n vendin e quajtur lugina parcela kadstrale nr.
543, n siprfaqe prej 25 ari, nga fletposedeimi nr. 47 ZK Lypjan,
2. Luejtshmri:
- automobili i marks Opel Kadet, me targa t regj. 543KS-132, me numr t karoseris WWW23871, dhe t motorit VRW9769,
viti i rpodhimit 2002, n vler 6.000 ,
- para t gatshme n shum prej 12.000,oo t gjetura n
banesn e tij,
- sendet shtpiake t gjetura n banesn e tij , sipasd
proqesverbalit mbi regjistrimin e br nga kjo gjykat dat 23.07.2007,
nga numri rendor 1 / 52.
II. Trashgimtar t t ksaj pasurie sipas rradhs ligjore t
trashgimis, me detyrim t pagess s borgjeve eventuale t
trashgimlnsit deri n lartsi t vlers s pasuris s trashguar
538
E DREJTA CIVILE
SH P A LL E N
1. Drita Kryeziu, amvise nga Lypjani, rr. Lidhja e
Prizrenit nr. 2, bashkshortja e trashgimlnsit, n
pjesn prej t gjith pasuris,
2. Burim Kryeziu, jurist nga Prishtina, rr. Agim
Ramadani nr. 15, i biri i trashgimlnsit, n pjesn
prej t gjith pasuris.
Arsye tim i
Gjat procedurs trashgimore sht vrtetuar se trashgimlnsi Blerim Kryeziu, ka vdekur m 12.02.2007, pa shprehjen e
vullnetit t fundit, e nga trashgimtart e mundur ligjor ka ln
bashkshorten Drita Kryeziu, nga Lypjani dhe Burim Kryeziu, nga
Prishtina.
Trashgimia e tij prbht nga pasuria m afr e
prshkruar n dispozitiv t ktij aktvendimi, gj q nuk sht kontestuese
mes palve.
N seancn e mbajtur m 24.03.2008, trashgimtart kan
deklaruar se e pranojn pjesn e vet q u takon sipas ligjit.
Nga arsyet e cekura e n baz t neni sht vendosur si n
dispozitiv.
Gj y q t a r i,
Agim Agimi
539
E DREJTA CIVILE
I
Pr anulimin e testamentit
vlera kontestuese 900,oo Euro.
E DREJTA CIVILE
M 04.04.2005.
P r i z r e n
P a d i t s i t,
Naser Mamusha
541
E DREJTA CIVILE
542
E DREJTA CIVILE
Pala e mbrojtur,
Fitore Hoti
543
E DREJTA CIVILE
544
E DREJTA CIVILE
545
E DREJTA E DETYRIMEVE
Rifat Zylfiu
E DREJTA E DETYRIMEVE
1.Nocioni i detyrimeve
E drejta e detyrimeve sht nj deg e veant e s drejts dhe bn
pjes n grupin e lndve civile. N kuptimin objektiv, ajo prfshin
normat juridike, t cilat rregullojn marrdhniet juridike t detyrimeve.
Regullativa juridike pozitive n Kosov nuk e pcakton kuptimin e
marrdhnieve juridike t detyrimeve, si nuk e bjn kt edhe shum
kode civile dhe ligje t marrdhnieve t detyrimeve n t drejtn
krahasuese.
M prcaktimin e nocionit t marrdhnieve t detyrimeve merret
doktrina e s drejts s detyrimeve. N kt doktrin ekzistojn shum
prkufizime pktitazi me kuptimin e marrdhnieve t detyrimeve, ndr
t cilt zotron prkufizimi sipas t cilit marrdniet e detyrimeve jan
marrdhnie juridike mes dy subjekteve, nga t cilat njri quhet debitor
dhe tjetri kreditor, sipas t cilave kreditori ka t drejt t krkoj nga
debitori nj dhnie (dare), brje ose veprim (facere), mosbrje ( non
facere) ose psim (pati), ndrsa debitori sht i detyruar q ta prmbush
at.
Megjithat n disa kode civile sht prcaktuar nocioni i detyrimit.
Sipas Kodit Civil t Shqipris detyrimi sht nj marrdhnie juridike,
me ann e s cils nj person (debitori) detyrohet t jap dika ose t
kryej a t mos kryej nj veprim t caktuar n dobi t nj personi tjetr
(kreditori), i cili ka, gjithashtu, t drejt t krkoj t'i jepet dika ose t
kryhet apo t mos kryeht veprimi (neni 419).
E drejta e detyrimeve, n kuptimn subjektiv, prfshin pushtetin juridik
t subjekteve pjessmarrse n marrdhniet e detyrimeve, t cilin e
nxjerrin nga e drejta objektive e q ka t bj me autorizimet e krditorit
pr t krkuar nga debitori prmbushjen e detyrimeve t caktuara.
Fjala detyrim rrjedh nga fjala latine obligatio q do t thot lidhje,
ndrsa n t drejtn romake sht kuptuar si lidhje mes debitorit dhe
kreditorit.
547
E DREJTA E DETYRIMEVE
548
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
551
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
556
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
558
E DREJTA E DETYRIMEVE
KRIJIMI I DETYRIMEVE
Pjesa e 1
KONTRATA
1.Kontrata si burim i marrdhnieve t detyrimeve.- Kontrata
sht burimi themelor i marrdhnieve t detyrimeve n t gjitha
sistemet juridike. Nocioni i kontrats gjithashtu sht i njjt n t gjitha
sistemet juridike, d.m.th., ajo sht marrveshje, prkatsisht manifestim i
ndrsjell i pajtimit t vullnetit t dy a m shum personave t caktuar
dhe ka pr qllim t krijoj, t ndryshoj a t shuaj nj ose m tepr
marrdhnie t detyrimeve.
Kontrata sht nj veprim i dyanshm juridik, me t cilin arrihet
ndonj efekt juridik detyrimor. Kontrata sht institut i s drejts civile.
Kontratn n t drejtn detyrimore e dallon karakteri i saj pasuror nga
kontratat n degt e tjera t s dretjts. N t drejtn e detyrimeve dhe
ekonomike ka hapsir t gjer t zbatimit si n qarkullimin e mallrave,
ashtu edhe n dhnien e shrbimeve ndrmjet pjesmarrsve n
marrdhniet e detyrimeve.
2. Lidhja e kontrats
Kushtet e prgjithshme
Kontrata lind me pajtimin e vullnetit t palve. Ajo
supozon persona t caktuar q shprehin vulnetin, me t ciln dshirojn
t arrijn ndonj efekt juridik. Pr t lindur nj kontrat dhe pr t
prodhuar efekt jufidik, medoemos duhet t plotsohen kto kushte t
prgjithshme: 1.aftsia punuese e palve; 2. pajtimi i vullnetit t palve
kontratuese,3. objekti i kontrats, 4. baza ose kauzs i kontrats dhe, te
kontratat formale, edhe forma e kontrats e parashikuar me ligj. Kto
kushte duhet t plotsohen n mnyr komulative dhe jan t nevojshme
pr lidhjen e do kontrate.
Kushtet e veanta
559
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
aktit psikik - vullnetit t brendshm dhe shprehjes s nj akti t till vullnetit lidhur me ndonj rrethan. Q t mund t ket ndikim n
vlefshmrin e kontrats, lajathimi duhet t jet thelbsor. Lajthimi sht
thelbsor, nse ka t bj me cilsin e objektit, me personin me t cilin
lidhet kontrata, nse kjo lidhet duke pasur parasysh personin e caktuar, si
dhe me rrethanat t cilat, sipas dokeve n qarkullim ose sipas qllimit t
palve, konsiderohen si vendimtare, ndrsa pala q sht n lajthim nuk
do ta kishte lidhur kontratn me nj prmbajtje t till (61 p. 1 t LMD).
Lajthim thelbsor te kontrata pa shprblim prfaqson edhe lajthimi
lidhur me motivin i cila ka qen vendimtar pr marrjen prsipr t
detyrimit.
3. Mashtrimi ekziston ather kur njra pal e v ose e mban n
lajthim paln tjetr, me qllim q ashtu ta shtyj t lidh kontratn, t
ciln ajo nuk do ta kishte lidhur, sikur ta dinte ose ishte dashur ta dinte
se sht n lajthim. Pala q ka qen n lajthim mund t krkoj anulimin
e kontrats edhe n rast se lajthimin e ka shkaktuar personi i tret.
Forma e kontrats
Forma e kontrats sht kusht i veant thelbsor pr lidhjen e disa
kontratave, pr t cilat me ligj ose me marrveshje t palve kontratuese
sht parashikuar forma e caktuar me shkrim.
LMD dallon formn e shprehjes s vullnetit (neni 28 ) nga forma e
kontrats. Vullneti mund t shprehet n forma t ndryshme (me fjal,
me shenja t zakonshme ose me ndonj sjellje tjetr, nga e cila mund t
konkludohet me siguri pr ekzistimin e tij), prmes s cilave vullneti i
brendshm i subjektit shfaqet jasht.
Me form t kontrats kuptohen ato forma t shfaqjes s vullnetit,
n t cilat mund t shprehet prmbajtja e plot e kontrats. Forma sht
shfaqje e jashtme e prmbajtjes s kontrats.
do kontrat ka nj form t caktuar qoft me goj, qoft me
shkrim, ndonse LMD pr lidhjen e kontrats nuk krkon nj form t
caktuar t saj, prve kur me ligj sht caktuar ndryshe. Megjithat, pr
lidhjen e disa kontratve t detyrimeve krkohet forma me shkrim e tyre,
si, p.sh., pr: kontratn e shitjes s sendeve t paluajtsheme, kontratn e
kredis, kontratn e qiras, kontratn e shkmbimit etj. Kur pr
kontratn sht parashikuar forma me shkrim, kjo vlen edhe pr
ndryshimet dhe plotsimet e mvonshme t saj, prve ndryshimeve q
kan t bjn me klauzolat dytsore, pr t cilat n kontratn formale
566
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
sht dita e fundit e atij muaji. Nse dita e fundit t afatit bie n ditn kur
me ligj sht caktuar si dit jo pune, si dit e fundit e afatit llogaritet dita
e ardhshme e par e puns (p.sh., 1 janar), dit e fundit e afatit do t jet
dita e par e pusn, pas 1 janarit. Fillimi i muajit konsiderohet dita e par
e muajit, gjysma - i pesmbdhjeti, ndrsa fundi - dita e fundit e muajit
(neni 77 LMD).
Rregullat e prmendura m sipr pr llogaritjen e afateve t
caktuara sipas LMD jan t natyrs dispozitive dhe me plqimin e
palve ato mund t ndryshohen.
Kapari.- Kapari sht nj shum e caktuar t hollash ose nj sasi
e caktuar e sendeve t zvendsueshme, t cilat njra pal ia paguan
pals tjetr kontratuese, si shenj se kontrata sht lidhur. Konsiderohet
se kontrata sht lidhur ather kur sht br pagimi i t hollave ose
dorzimi i sendeve (neni 79 p.1 t LMD). Domethn, kapari shrben si
prov q kontrata sht lidhur.
Kapari sht nj instrument i sigurimit t prmbushjes s
detyrimit kontratues. Nse pr mosprmbushjen e kontrats sht
prgjegjse pala e cila ka dhn kaparin, pala tjetr, prve s drejts q
t krkoj prmbushjen e kontrats, shkputjen e kontrats dhe
shprblimin e dmit, sipas zgjedhjes s saj, mund t knaqet me
mbajtjen e kaparit, por n qoft se pr mosprmbushjen e kontrats sht
fajtore pala q ka pranuar kaparin, pala tjetr, sipas zgjedhjes s saj,
mund t krkoj prmbushjen e kontrats, t krkoj shprblimin e dmit
dhe kthimin e kaparit ose t knaqet me kthimin e kaparit t dyfishuar
(neni 80 p.1 dhe 2 t LMD).
N rast t prmbushjes s detyrimeve kontratuese, kapari mund t
llogaritet si prmbushje e pjesshme e kontrats. Kapari sht nj lloj
kontrate aksesore dhe reale, ngase konsiderohet se sht lidhur me
dorzimin e shums s t hollave, prkatsisht shums s caktuar t
sendeve t zvendsueshme, ndrsa rrjedhimi i saj varet nga ekzistimi i
kontrats kryesore.
Masn e kaparit e prcaktojn palt sipas marrveshjes, por, me
krkes t pals s interesuar, gjykata mund t ul kaparin nse ky sht
tepr i lart.
Shembulli i padis pr kthimin e kaparit t dyfishuar:
572
E DREJTA E DETYRIMEVE
Nr.vep. C.
/2004
GJYKATS KOMUNALE
PRISHTIN
PADITSI: Ylber Berisha, nga f. Mramor.
I PADITURI: Zeqir Berisha, nga f. Mramor.
P A D
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
/2004
GJYKATS KOMUNALE
P R I SH T I N
PADITSI: Ylber Korbi, nga f. Hajvali
I PADITURI: Gzim Guri, nga f. Marec.
583
E DREJTA E DETYRIMEVE
P A D I
Pr shkputjen e kontrats s
shitblerjes dhe kthimin e mimit
Vlera e kontestit 750
Paditsi, m 20 janar 2004, e ka bler nga i padituri nj lop
qumshtore t moshs pesvjeare t racs "Busha", me madhsi
mesatare, laroshe, me mim prej 750 , dhe menjher pas lidhjes s
kontrats, shitsit ia ka paguar mimin e shitblerjes dhe nga ai e ka
marr lopn, t ciln e ka sjell n shtpin e vet.
PROV: Fakt i pakontestueshm dhe, sipas nevojs, dgjimi i
palve ndrgjyqse.
Pas nj jav lopa ka filluar t dobsohet, me gjith faktin se paditsi
e ka ushqyer at me ushqim t mir, dhe ka filluar t paksoj sasin e
qumshtit. Pr kt paditsi, m 30 janar, e ka ftuar mjekun veterinar, i
cili e ka kontrolluar lopn dhe ka konstatuar se ajo lngon nga nj
smundje e shkaktuar nga gjysma e vitit 2003. Paditsi e ka njoftuar pr
kt shitsin dhe e ka ftuar ta marr lopn dhe t'ia kthej mimin e
shtblerjes, por shitsi ka refuzuar ta bj kt.
PROV: Si m sipr dhe dgjimi i mjekut veterinar dr. Ilir Ndrecaj,
puntor i Stacionit t Veterinaris n Prishtin
Pr arsyet e msiprme paditsi paraqet kt padi dhe i propozon
gjykats t marr,
A K T GJ Y K I M
Kontrata e lidhur mes ndrgjyqsve m 20 janar 2004,
konsiderohet e shkputur, kurse i padituri detyrohet tia paguaj
paditsit shumn prej 750 , me kamat vjetore prej 15% , si dhe
shpenzimet e procedurs brenda afatit prej 15 ditsh, me krcnim
prmbarimi.
584
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
592
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
HUAJA
PA
AUTORIZIM
E DREJTA E DETYRIMEVE
606
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
Realizimi i t s drejts
Krkesa q prmban letra me vler sht e lidhur me vet letrn
dhe i takon t zotit t saj ligjor. I zoti ligjor i letrs me vler sipas
609
E DREJTA E DETYRIMEVE
prursit konsiderohet prursi i saj; i zoti i letrs me vler sipas emrit ose
sipas urdhrit konsiderohet personi emri i t cilit sht shnuar n letr
ose t cilit i ka kaluar letra.
Prokuruesi i ndrgjegjshm i letrs me vler sipas prursit bhet i
zoti i saj ligjor dhe fiton t drejtn e krkess me regjistrim edhe ather
kur letra me vler ka dal nga dora e dhnsit t saj prkatsisht t zotit
t saj t mparshm edhe pa vullnetin e tij.
Kalimi i letrave me vler
E drejta q prmban letra me vler sipas prursin kalohet me
dorzimin e saj.
E drejta q prmban letra me vler sipas emrit mund t kalohet te
tjetri. Me ligj t veant mund t jet caktuar q kjo e drejt t kalohet
edhe me indosament. E drejta q prmban letra me vler sipas urdhrit
kalohet me an t indosamentit. Indosamenti sht mnyra e kalimit t s
drejts q ormban letra me vler, ashtu q n letrn me vler shnohet
emri i personit tek i cili kalohet e drejta q prmban letra (indosadarit )
dhe nnshkrimi i kaluesit (indosatit). Ky lloj indosamenti quhet
indosament i plot. Indosamenti blanko ekziston kur prmban vetm
nnshkrimin e indosantit. N rast t kalimit te prursi, n vend t emrit t
indosatarit shnohet fjala "prursi".
Letra me vler mund t kalohet ashtu si kalohet prokura,
prkatshit si ndodh kalimi i pengut.
Me kalimin e s drejts nga letra me vler kalojn t gjitha t drejtat
nga i zoti i mparshm tek i zotin i ri.
Indosatari i fundit e provon t drejtn e vet q prmban letra me
vler sipas radhs s pandrprer t indosamentave. Ndalesa e kalimit t
s drejts te letra me vlerr sipas urdhrit bhet me klauzoln "jo sipas
urdhrit" ose me shnimin e nj klauzole t ngjashme. Pas ksaj ndalese,
kalimi i letrs me vler mund t bhet me an t cesionit.
Shuarja e detyrimit
sht normale se detyrimi q prmban letra me vler shuhet me
prmbushjen etij, domethn, ather kur dhnsi i letrs me vle ia
prmbush t zotit ligjor t letrs me lr detyrimin q sht objekt i
drejts q prmban letra me vler. Kjo mnyr e prmbushjes sht
parashikuar me dispozitn e nenit 253 par. 1 t LMD. Krkesa q
prmban letra me vler shuhet edhe me an t fuzionimit, prkatsisht
610
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
EFEKTET E DETYRIMEVE
612
E DREJTA E DETYRIMEVE
Rregullate e pregjithshme
1.Prmbushja e detyrimit dhe pasojat e mosprmbushjes
Efektet themelore t detyrimit, pa marr parasysh bazn e
krijimit t tij, jan q debitori ta prmbush at ashtu si sht
prcaktuar, kurse autorizimet e kreditorit jan q t krkoj nga debitori
ta prmbush detyrimin. Debitori sht i detyruar ta prmbush
detyrimin e vet sipas prmbajtjes s detyrimit n vendin, kohn dhe
mnyrn e parashikuar pr prmbushjen e tij. Te detyrimet kontratuese
n rast se nuk sht caktuar afati i prmbushjes s detyrimit, kurse
qllimi i veprimit, natyra e detyrimit dhe rrethanat tjera nuk krkojn nj
afat t caktuar t prmbushjes, kreditori mund t krkoj prmbushjen
menjher. N rast se nuk sht caktuar vendi i prmbushjes s
detyrimit, kur detyrimi ka t bjn me dorzimin e sendit t paluajtshm,
prmbushja e dtyrimit t till bhet n vendin ku gjendet paluajtshmria,
kur ka t bjn me sendin e luajtshm, n vendin ku gjendet selia,
prkatsisht vendbanimi i debitorit, ndrsa n rast se detyrimi duhet t
prmbushet n t holla, vendi i prmbushjes sht n selin, vedbanimin
prkatsisht vendqndrimin e kreditorit. N rast se debitori nuk e
prmbush fare detyrimin e vet, nuk e prmbush me rregull ose e
prmbush me vones, kreditori mund t krkoj prmbushjen e detyrimit
dhe shprblimin e dmit, t cilin e pson pr at shkak.
Q kreditori t mund t krkoj shprblimin e dmti pr shkak t
mosprmbushjes ose prmbushjes jo t rregullt duhet t plotsohen kto
kushte: 1) q debitori t mos e ket prmbushur fare detyrimin e vet
ose ta ket prmbushur me vones at; 2) q t mos ekzistoj ndonj
baz e parashikuar me ligj pr lirimin e debitorit nga prgjegjsia; 3) q
kreditori vrtet t ket psuar dmin; 4) q t ekzistoj lidhja kauzale
mes dmit dhe mosprmbushjes s detyrimit, prkatsht voness s
debitorit n prmbushjen e detyrimit dhe 5) q kreditori t provoj
ekzistimin e dmit, llojin dhe masn e tij si dhe lidhjen kauzale.
Supozohet se debitori sht fajtor pr mosprmbushjen e
detyrimt ose prmbushjen e parregullt t tij. Mirpo, ai mund t lirohet
nga prgjegjsia pr shprblimin e dmti t shkaktuar nga mosprbushja
ose prmbushja e parregullt, n rast se provon se mosprmbushja e
detyrimit ose vonesa n prbushjen e detyrimt kan ardhur pa fajin e tij,
pr shkak t ndikimit t forcs madhore, pr shkak t rrethanave t
shkatuara pas lidhjes s kontrats, t cilat nuk ka mundur t'i parandaloj,
613
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
615
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
SHUARJA E DETYRIMEVE
Qllimi i fundit i krijimit t do marrdhnieje t detyrimeve sht
realizimi, prkatsisht prmbushja e tyre. Prmbushja sht kryerja e atij
veprimi nga ana e debitorit, t cilin ka qen i detyruar t kryej,
prkatsisht realizimi i s drjts s kreditorit, e cila i takon nga detyrimi.
Ekzistojn shum mnyra t shuarjes s detyrimeve, por prmbushja
sht mnyra e rregullt, m e natyrshme dhe m e shpesht e shuarjes s
detyrimt. LMD rregullat e shuarjes s detyrimeve i ka parashikuar me
dispozitat e neneve 295 -393.
Detyrimi shuhet kur prmbushet dhe n rastet e tjera t
parashikuara me ligj.
LMD, me dispozitn e nenit 296 par. 1-5, ka parpar rregullat e
prgjithshme, sipas t cilave detyrimi mund t shuhet me prmbushje.
Kush mund ta bj prmbushjen
Ekziston nj rregull e prgjithshme se detyrimin e prmbush
debitori, sepse ai sht i detyruar ndaj kreditorit. Por, kt mund ta bj
edhe personi i tret, kur ka ndonj interes juridik q detyrimi t
prmbushet, si sht rasti me dorzanin, pengdhnsin, kundrshtarin
sipas padis pauliana. N kto raste kreditori sht i detyruar t pranoj
prmbushjen edhe kur kt e kundrshotn debitori. Prmbushjen mund ta
bj edhe personi i tret, i cili nuk ka ndonje interes juridik dhe kreditori
sht i detyruar ta pranoj nj prmbushje t till me kusht q me t t
jet dakorduar edhe debitori, me prjashtim kur, sipas kontrats ose
natyrs s vet detryrimit, kt duhet ta bj personalisht debitori.
Kreditori mund t pranoj prmbushjen e detyrimit nga personi i tret pa
dijenin e debitorit, bile edhe kur debitori ta ket njoftuar se nuk sht
dakord q personi i tret ta prmbush detyrimin e tij. Nga kjo rregull
del se kreditori ka t drejt t pranoj prmbushjen e detyrimit nga
personi i tret, pa dijenin dhe plqimin e debirtorit, ngase me kt
mnyr t prmbushjes s detyrimt assesi nuk i rrezikohet e drejta e
debitorit. Kreditori nuk mund t pranoj prmbushjen e detyrimit nga
personi i tret, pa plqimin e debitorit vetm n rast se debitori ka ofruar
q vet ta prmbush menjher detyrimin.
Prmbushjen juridikisht t vlefshme mund ta bj vetm debitori i
619
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
ose sht shrbyer me t (neni 305 p.1 dhe 2 i LMD). Nse prmbushja i
bhet kreditorit trsisht t paaft pr t vepruar, debitori lirohet nga
prgjegjsia, n qoft se nj prmbushje e till sh e dobishme pr
kreditorin ose objekti i prmbushjes akoma gjendet tek ai.
Objekti i prmbushjes
Objekt i prmbushjes sht ajo q debitori i ka borxh kreditorit.
Ky prbhet nga prmbajtja e detyrimit, t ciln debitori sht i detyruar
ta prmbush dhe nuk mund ta prmbush me asgj tjetr, por as
kreditori nuk mund t krkoj di tjetr (neni 307 p.1 LMD). Mirpo,
debitori dhe kreditori mund t merren vesh q debitori ta prmbush
detyrimin me di tjetr e jo me at q ka borxh. N at rast ekzisotn
zvendsimi i prmbushjes. Te zvendsimi i prmbushjes fjala sht pr
ndrrimin e objektit t detyrimit dhe bazs s tij. (p.sh., n vend t
rrobave, dorzon stofin). Nga zvendsimi i prmbushjes duhet dalluar
dhnia pr prmbushje, e cila ekziston n qoft se debitori ia jep
kreditorit ndonj send ose t drejtn e shitjes s tij dhe nga mimi i
realizuar t arktoj krkesn e vet.
Koha e prmbushjes
LMD prmban rregulla q kan t bjn me kohn e prmbushjes
s detyrimit (neni 314-317). Detyrimi duhet t prmbushet brenda afatit
t caktuar me kontrat. Nse afati nuk sht caktuar me kontrat, kurse
qllimi i veprimit, natyra e detyrimi dhe rrethanat e tjera nuk krkojn
ndonj afat pr prmbushjen e detyrimit, kreditori mund t krkoj
prmbushjen e tij menjher, por edhe debitori mund t krkoj nga
kreditori q menjher ta pranoj prmbushjen. N rastin kur sht
kontratuar afati n interes t debitorit, ai ka t drejt ta prmbush
detyrimin para afatit t caktuar, por sh i detyruar ta lajmroj
kreditorin pr qllimin e vet, duke pasur kujdes q prmbushja t mos
bhet n koh t paprshtatshme. N raste tjera, kur debitori ofron
prmbushjen para afatit, kreditori mund t refuzoj prmbushjen, por
edhe mund ta pranoj dhe ta rezervoj t drejtn e shprblimit t dmit,
n qoft se pr kt e njofton manjher debitorin. N rastin kur afati
sht kontratuar n interes t kreditorit, ndrsa debitori nuk i ka dhn
sigurimin e premtuar, ai ka t drejt t krkoj prmbushjen e detyrimit
para afatit. Kur caktimi i afatit sht ln n vullnetin e kreditorit apo t
debitorit, pala tjetr, po qe se i autorizuari nuk e ckaton afatin as spas
621
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
626
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
630
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
mimi q varet nga mimi i materialit dhe puns dhe elementeve t tjera,
t cilat ndikojn n masn e shpenzimeve t prodhimit n koh t
caktuar dhe n nj vend t caktuar. Kjo mundsi zbatohet te kontratat
sipas t cilave, njra pal detyrohet t prodhoj dhe t drgoj prodhime
t caktuara si dhe te kontrata e ndrtimit (397 LMD).
2) Detyrimet alternative
Detyrimi alternativ ekziston kur detyrimi prbn disa objekte, por
debitori, pr tu liruar nga prgjegjsia, sht i detyruar t dorzoj vetm
nj objekt. Nj detyrim i till ekziston kur debitori detyrohet t t'i
dorzoj kreditorit njrin prej dy sendeve - nj televizori apo lavatrie.
E drejta e zgjedhjes i takon debitorit, prve kur me kontrat sht
kontratuar dika tjetr (neni 403 LMD). Kjo e drejt mund t'i takoj edhe
kreditorit ose nj personi t tret. Debitori mund ta shfrytzoj t drejtn
t zgjedh kohn brenda s cils, n procedurn e prmbarimit, njra
nga sendet q e ka borxh t mos i dorzohet kreditorit sipas zgjedhjes s
tij. Pr zgjedhjen e br personi i autorizuar duhet ta njoftoj paln tjerr
dhe nga ai moment zgjedhja nuk mund t ndrrohet. Me brjen e
zgjedhjes konsiderohet se detyrimi q nga fillimi ka qen i thjesht dhe
objekti i detyrimit ka qen sendi i zgjedhur.
N qoft se zgjedhjen duhet ta bj personi i tret dhe ai nuk e bn
kt, secila pal mund t krkoj q zgjedhjen ta bj gjykata.
N rastin kur nj objekt detyrimi bhet i pamundur pr pasoj t
rrethanave, pr t cilat palt nuk jan prgjegjse, detyrimi kufizohet n
sendin tjetr t mbetur.
N rastin kur sendi zhduket pr fajin e debitorit, t cilit i takon e
drejta e zgjedhjes, ai do ta dorzoj sendin tjetr t mbetur. N rastin kur
sendi zhduket pr fajin e kreditorit, e drejta e zgjedhjes i takon
debitorit, i cili mund t zgjedh sikur t'ia kishte dorzuar sendin e zhdukur
ose t'ia dorzoj sendin e mbetur dhe t krkoj nga kreditori
shprblimin e dmit. N rastin kur sendi zhduket pr fajin e debitorit,
ndrsa e drejta e zgjedhjes i takon krediotrit, ky mund t krkoj ose
sendin e mbetur, ose shprblimin e dmit.
3)
Detyrimiet fakultative
632
E DREJTA E DETYRIMEVE
Detyrimet e pjestueshme
633
E DREJTA E DETYRIMEVE
5.Detyrimet solidare
Detyrimi solidar ekzisotn kur n nj marrdhni detyrimore marrin
pjes shum persona, qoft n ann e debitorit, qoft n ann e
kreditorit. Detyrimi solidar mund t krijohet n baz t veprimit juridik,
ligjit dhe me testament.
Varsisht nga ajo se n ciln an t dbbitorit apo kreditorit marrin
pjes shum persona, detyrimet ndahen n detyrimet solidare aktive dhe
detyrimet solidare pasive.
1.Ddetyrimi solidar pasiv ekziston kur n marrdhnien e
detyrimit ka nj kreditor dhe shum debitor dhe secili debitor i
detyrimit solidar sh prgjegjs ndaj kreditorit pr tr detyrimin dhe
kreditori mund t krkoj prmbushjen e tij nga cilido debitor deri
ather kur detyrimi t prmbushet n trsi, por kur nj debitor e
prbmush detyrimin, detyrimi shuhet dhe t gjith debitort tjer lirohen
prej tij.
Nga shum debitor solidar, secili mund t ket borxh me afat
tjetr prmbushjeje dhe n kushte t ndryshme e me dallime t tjera.
Secili debitor solidar mund ti referohet prapsimit t kompensimit
dhe t bj kompensimin deri n masn e pjess s vet t borxhit, pr t
ciln pjes borxhi zvoglohet ndaj debitorve t tjer. Falja e borxhit
ndaj njrit prej debitorve i liron t gjith debitort e tjer, po qe se kjo
nuk sht br me qllim q ta liroj nga brorxhi vetm debitorin t cilit
iu ka falur borxhi dhe me kt rast do t zvoglohet borxhi pr pjesn e
tij. Me prtritjen e borxhit me njrin prej debitorve mund t shuhet
detyrimi n trsi, por nse kreditori dhe debitori detyrimin e kan
kufizuar vetm n pjesn e detyrimit t debitorit, me t cilin sht arritur
marrveshja e prtritjes s detyrimit, detyrimi i debitorve t tjer nuk
shuhet, por zvoglohet pr pjesn e debitorit pjesmarrs t prtritjes s
borxhit. Ujdia e lidhur mes kreditorit dhe njrit nga debitort nuk ka
efekt juridik ndaj debitorve t tjer, por ata kan t drejt ta pranojn
at ujdi, prve n rastin kur ujdia sht kufizuar vetm me debitorin q
ka lidhur ujdin. Kur te nj person bashkohen cilsia e kreditorit dhe e
nj debitori t detyrimit t njjt solidar, detyrimi i debitorve t tjer
solidar zvoglohet me shumn q i prket debitorit t fuzionuar.
Vonesa e kreditorit ndaj njrit prej debitorve ka efekt juridik ndaj t
gjith debitorve t tjer, ashtu q n at rast detyrimi shuhet n trsi
edhe ndaj debitorve tjer.
Kreditori q ka prmbushur borxhin ka t drejt t krkoj nga
bashkborxlinjt e tjer t'ia kompensojn pjesn e detyrimit prkats, e
634
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
NNQIRAJA
Kontrata e nnqiras sht e rregulluar me dispozitat e neneve
586 - 590 t LMD. Esht nj kontrat e veant e qiras, sipas s cils
nj person q ka cilsin e qiramarrsit detyrohet q sendin e marr me
qira t'ia dorzoj pr prdorim dhe shfrytzim (nnqira) personit tjetr, i
cili quhet nnqiramarrs n prdorim, ndrsa ky detyrohet q pr t t'i
paguaj nj shprblim t caktuar.
Kontrata e qiras ka efekt juridik interpartes. Nga kjo rregull
ekziston prjashtimi, kur qiramarrsi sendin e marr me qira ia jep me
qira tjetrit vetm n qoft se me t nuk i shkaktohet dm qiradhnsit
dhe me kusht q qiramarrsi t garantoj se nnqiramarrsi do ta perdor
sendin sipas kontrat s qiras.
Kontrata e nnqiras mund t lidhet pa lejen e qiradhnsit,
prve kur ekziston ndonj rast i arsyeshm q krkon plqimin e tij,
pr shkak t t cilit mund ta refuzoj dhnien e lejs. N qoft se sendi i
marr me qira sht dhn me gjith mungesn e lejes s qiradhnsit,
ndrsa sigurimi i nj lejeje t till ka qen i parashikuar me kontrat ose
ligj, qiradhnsi mund t krkoj denoncimin e kontrats s qiras.
N mes t qiradhnsit dhe nnqiramarrsit nuk krijohet
marrdhnie e dretprdrejt, mirpo, qiradhnsi, pr realizimin e
krkesave t veta nga qiramarrsi, t krijuara nga qiraja, t'i krkoj
drejtprdrejt nga nnqiramarrsi arktimin e shums t ciln ky i ka
borxh qiramarrsit sipas bazs s nnqiras.
Kontrata e nnqiras pushon n do rast kur pushon kontrata e
qiras.
TJETRSIMI I SENDIT T MARR ME QIRA
Kontrata e qiras mund t shuhet edhe me tjetrsim t sendit, i
cili sht objekt dorzimi n prdorim t qiramarrsit. N rast tjetrsimi
t sendit i cili m par sht dhn me qira, n vend t qiradhnsit vjen
fituesi i sendit dhe, pas ksaj, krijohen t drejta dhe detyrime t qiras
mes fituesit dhe qiramarrsit. Shuarja e ksaj kontrate sht e rregulluar
me dispozitn e nenit 593 t LMD, ashtu q, kur sendi pr t cilin sht
lidhur kontrata e qiras i sht dorzuar fituesit e jo qiramarrsit, fituesi
paraqitet n vend t qiradhnsit dhe merr prsipr detyrimet e tij ndaj
qiramarrsit, po qe se n momentin e lidhjes s kontrats s tjetrsimit
646
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
dhe shfrytzuesit t
E DREJTA E DETYRIMEVE
656
E DREJTA E DETYRIMEVE
KONTRATA E
MANDATI)
DEKRETIT -
URDHRIT (CONTRAKTUS
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
E DREJTA E DETYRIMEVE
LITERATURA
1.Dr. Alajdin Alishani, E drejta e detyrimeve, pjesa e prgjithshme,
Prishtin, 1985;
2. Dr. Alajdin Alishani, E drejta e detyrimeve, pjesa e prgjithshme,
botimi i
dyt, Prishtin, 2002;
3.Dr. Alajdin Alishani, E drejta e detyrimeve, pjesa e veant,
botimi i dyt,Prishtin, 2002;
4.Dr. Aleksandar Goldstajn, Prolegomena Zakonu o obveznim
odnosima, Obvezno pravo, prva knjiga, redakcija A. Goldstajn,
"Informator" Zagreb, 1978;
660
E DREJTA E DETYRIMEVE
661
Adem Vokshi
b)
padis) n gjykat pr sigurimin e mbrojtjes gjyqsore pr nj t
drejt t tij subjektive civile pr t ciln ai konsideron se i sht cenuar. I
paditur sht personi kundr t cilit drejtohet nj krkes e till e
parashtruar n gjykat ndrsa gjykata sht subjekti i tret i cili me an t
vendimit t vet e jep mbrojtjen gjyqsore t krkuar n rastin konkret.
Gjykata n kto raste vepron sipas rregullave t procedurs
kontestimore. Me kontest duhet kuptuar situatn n t ciln nj person
pretendon se i takon nj e drejt subjektive civile ndaj personit tjetr, e
ky e mohon ekzistimin e saj apo nga ndonj shkak tjetr e mohon
detyrimin e tij q t sillet n mnyrn e caktuar nga ana e atij personi.
b)
Procedurn prmbaruese e prbjn veprimet t cilat i kryejn
subjektet e interesuara: kreditori n njrn an, dhe debitori si pal
kundrshtare n ann tjetr. Kjo procedur vihet n veprim n baz t
vendimit prfundimtar t procedurs kontestimore me t cilin gjykata e
ka detyruar t paditurin q t sillet n mnyrn e caktuar. Kshtu, nse i
padituri nuk ka vepruar n pajtimin me vendimin e till (detyrueskondemnator) brenda afatit t caktuar nga gjykata, paditsi mund ti
drejtohet gjykats kompetente me krkes q vendimi i till prfundimtar
t ekzekutohet me dhun.
c)
Procedurn jokontestimore e prbjn veprimet procedurale q
kryhen nga subjektet e caktuara me qllim t rregullimit t nj raporti t
caktuar, t ndryshimit t statusit t nj personi, t themelimit apo
ndryshimit t nj t drejte pasurore etj.
T gjtha procedurat pr t cilat u b fjal m lart e prbjn
procedurn gjyqsore civile. T gjitha ato jan rregulluar me ligj, si n
pikpamje t rolit t subjekteve procedurale, ashtu edhe n pikpamje t
vlefshmris, radhs s kryerjes dhe efektit t veprimeve t kryera nga
ta.
3. Burimet juridike:
N ushtrimin e funksionit gjyqsor gjykatat jan t pavarura dhe
gjykojn n baz t kushtetuts, ligjit dhe akteve juridike t prgjithshme
t tjera. N sistemet bashkohore juridike, ku bn pjes edhe sistemi i
yn, burim t s drejts, parimisht, jan vetm rregullat e shkruara
juridike. Kontratat ndrkombtare zbatohen nga dita e hyrjes n fuqi, n
664
PROCEDURA KONTESTIMORE
-Subjektet n procedurn kontestimoreKontesti juridiko-civil lind midis dy personave. Cilsin e palve
n gjykim ata e fitojn n momentin e paraqitjes s padis n gjykat.
Pr ekzistimin e procesit kontestimor nevojitet ekzistimi i tri subjekteve:
palt dhe gjykata. Palt ndrgjyqse jan: pala paditse dhe pala e
paditur. Paditsi me padi e cakton t paditurin. Gjyqtari pr zgjidhjen e
kontestit t palve caktohet nga ligji (apo me vullnetin e palve te
gjykatat jo-shtetrore - arbitrazhi) dhe akti mbi ndarjen vjetore t puns
n gjykat. Prve subjekteve t prmendura q jan t domosdoshme,
n procesin kontestimor mund t paraqiten edhe subjekte t tjera si jan:
prfaqsuesi i pals (ligjor apo me prokur), prokurori publik,
ndrhyrsi, dshmitart, ekspertt, interpreti, dhe procesmbajtsi.
Me ligjin mbi procedurn kontestimore caktohen rregullat e
procedurs n baz t t cilave gjykata ordinere shqyrton dhe vendos n
kontestet nga marrdhniet personale e familjare, nga marrdhniet e
puns si dhe nga marrdhniet pasurore dhe nga marrdhniet e tjera
civilo-juridike t personave fizik e t personave civil-juridik, t
bashksive shoqroro-politike e personave shoqroro juridik t tjer,
prve nse disa nga kontestet e theksuara jan vn me ligj t veant
n kompetenc t gjykats tjetr ose t organit shtetror respektivisht t
organit shoqror. (rasti i zgjedhjes s kontesteve tek e ashtuquajtura
HPDD).
666
8. Parimi i pandrmjetsis:
Sipas ktij parimi e q sht i shprehur n nen. 4. t LPK gjykata
vendos pr krkes-padin pas shqyrtimit t shtjes juridike n seanc
t drejtprdrejt dhe publike. Por ky parim nuk mund t zbatohet n
procedurat instancionale, sepse n to vendoset n baz t shkresave
prve kur gjykata instancionale m e lart vendos q shtjen ta hapi
dhe t bjen vendim vet lidhur me at shtje juridike. Sipas ktij parimi
gjykata drejtprdrejt dhe me an t shqisave personale njoftohet me
natyrn dhe prmbajtjen e mjeteve provuese t ofruara nga palt dhe pa
ndrmjetsimin e tjetrkujt vendos pr vlern provuese t tyre.
9. Parimi i shfrytzimit me ndrgjegje i t drejtave procedurale:
Nj prej standardeve kryesore n t drejtn bashkkohore sht ai
se titullari i nj t drejte nuk guxon ta keqprdor at. Atij i njihet nj e
drejt me qllim q t shfrytzohet pr at q sht dedikuar, e jo pr
qllime t tjera. Me LPK (neni 9) krkohet nga palt q me ndrgjegje ti
shfrytzojn t drejtat procedurale t cilat ua njeh ligji, kurse nga gjykata
q ta pamundsoj keqprdorimin e tyre.
KOMPETENCA E GJYKATAVE
Nocioni dhe llojet e kompetencs
Me termin kompetenc n pikpamje objektive kuptojm rrethin
e punve t nj organi apo fushveprimtarin e nj organi. N pikpamje
subjektive, kompetenca sht e drejt dhe detyr e organit q t veproj
n shtjen e caktuar juridike. Me rregullat me t cilat prkufizohet rrethi
i punve t gjykatave, caktohet kompetenca lndore, vendore (e
prgjithshme dhe e veant)
dhe funksionale n procedurn
kontestimore.
1. Kompetenca lndore:
N procedurn kontestimore gjykatat n Kosov gjykojn brenda
kufijve t kompetencs s vet lndore t caktuar me ligj.
670
gjykatave
kontestet
me
element
e tij bhet nga momenti n t cin shkaktohet fakti relevant, duke mos
marr parasysh dijenin subjektive t pals pr faktin e till.
Afatet t cilat caktohen nga gjykata mund t zgjaten me
propozimin e personit t interesuar, po q se pr kt gj ekzistojn
shkaqet e arsyeshme. Propozimi duhet t paraqitet para skadimit t afatit
zgjatja e t cilit krkohet. Po q se gjykata e lejon zgjatjen e afatit kundr
nj vendimi t till ankesa nuk sht e lejuar (neni 125.4).
Njsia kohore pr llogaritjen e afateve sipas ligjit e edhe pr
afatet e caktuara nga gjykata jan ditt, muajt dhe vitet. Kur afati sht
caktuar n dit, prjashtohet nga llogaritja dita n t ciln ka filluar
ngjarja ose koha nga e cila duhet t filloj afati, kshtu q pr fillim t
afatit merret dita e par e ardhshme. N qoftse psh., ngjarja (dorzimi i
vendimit) nga e cila duhet llogaritur afatin 15 ditor (pr ankes) ka
ndodhur me 28 shkurt, afati fillon t nesrmen pra me 29 shkurt e nse
nuk ka kt dit ather me 1 mars sht dita e par e afatit i cili do t
skadoj me 15 mars n mesnat. Kur dita e fundit e afatit bie t dieln ose
n nj dit feste shtetrore apo ndonj dit tjetr kur nuk punon gjykata,
afati mbaron n ditn e puns, q vjen pas asaj t pushimit.
Afatet e caktuar n muaj, respektivisht n vite prfundohen me
skadimin e asaj dite t muajit t fundit respektivisht t vitit q sipas
numrit t vet i prgjigjet dits kur ka filluar afati. N qoft se nuk ka dit
t till n muajin e fundit afati prfundon ditn e fundit t atij muaji.
Kur parashtresa sht e lidhur me afat, konsiderohet se sht
dhn n afat, po q se para se t ket skaduar afati, i dorzohet gjykats
kompetente.
N qoft se parashtresa sht drguar me an t postes me letr
rekomande apo n rrug telegrafike, dita e dorzimit n post
konsiderohet si dit e dorzimit n gjykatn t cils i sht drejtuar. Po
q se parashtresa sht drguar me an t telefaksit si dit e dorzimit
konsiderohet dita kur telefaksi sht pranuar n gjykat.
N qoft se parashtresa sht drguar n rrug telegrafike kurse
nuk prmban do gj q nevojitet pr t vepruar sipas saj, do t
konsiderohet se sht dhn n afat, vetm po q se brenda afatit tre ditor
nga dita kur telegrami i sht dorzuar posts, n gjykat dorzohet
parashtresa drejtprsdrejti apo me an t letrs rekomande.
Pr personat q ndodhn n ushtri n shrbim t detyrueshm
ushtarak, dita e dorzimit t parashtress n njsin ushtarake,
691
709
Bashkndrgjyqsia
Prve se kur me nj padi prfshihen disa krkesa, me nj
procedur kontestimore t vetme mund t prfshihen disa raporte
procedurale dhe n rastin n t ciln me nj padi disa persona paraqiten
n rolin e pals paditse apo n rolin e pals s paditur
(bashkndrgjyqsia, bashkimi subjektiv). N procesin kontestimor t
ktill ka aq raporte proceduralo-juridike sa jan edhe padits apo t
paditur. N procesin e till gjyqsor do bashkndrgjyqs e parashtron
krkespadin e vet apo ndaj do njrit nga ta sht e drejtuar
krkespadia e pals kundrshtare. Nga kjo del prfundimi se n do
procedim n t ciln kemi bashkndrgjyqsi, njkohsisht kemi edhe
bashkim objektiv t disa krkesave materialo - juridike. Kjo vlen edhe
pr gjykimin n t ciln bashkndrgjyqsia sht unike, ku krkesat e
bashkuara jan plotsisht identike.
Me rregullat pr institutin e bashkndrgjyqsis arrihen dy
qllime kryesore: ekonomia e gjykimit dhe siguria juridike (zgjidhja e
njjt e kontesteve t njjta). Bashkndrgjyqsia sht institut
fakulltativ. Ajo sht e domosdoshme vetm prjashtimisht
(bashkndrgjyqsia e detyrueshme). Ajo sht gjithmon rezulltat
procedural i aktivitetit t pals paditse. As pala e paditur e as gjykata,
me vendimin e saj nuk mund t krijoj bashkndrgjyqsin. Mirpo, n
disa raste at mund ta krijojn faktet jasht procedurale, si psh. vdekja e
pals gjat gjykimit. N rast t ktill n vend t pals s vdekur vijn
trashgimtart universal.
Bashkndrgjyqsia quhet aktive kur m tepr subjekte n nj
proces kontestimor marrin pjes me cilsi t paditsit. Ajo sht pasive,
kur m tepr subjekte paraqiten n rolin e pals s paditur.
Bashkndrgjyqsia sht e dyanshme ather kur edhe n rolin e pals
paditse, e edhe n rolin e pals s paditur, paraqiten m tepr subjekte.
Ekzistojn tri lloj bashkndrgjyqsish: bashkndrgjyqsia
materiale dhe formale, bashkndrgjygjsia primare dhe e mvonshme
dhe bashkndrgjyqsia ligjore.
a) Bashkndrgjyqsia materiale dhe formale- Bashkndrgjyqsi
materiale kemi n ato raste n t cilat midis bashkndrgjyqsve
ekziston, qysh para se t filloj procesi kontestimor, dhe jasht tij, lidhja e
caktuar juridike apo reale (faktike) n aspektin e objektit t kontestit.
722
SIGURIMI I KRKESPADIS
Nganjher tregohet e domosdoshme q t bhet sigurimi
krkespadis nga shkaku se po q se pritet rezultati prfundimtar i
kontestit i cili pritet t zhvillohet ather ekziston frika se do t bhet i
pamundur realizimi i krkess s pritur nga gjykimi i ardhshm dhe n
nj situat t till ligja parashef mundsin e sigurimit t krkespadis.
Pr vendosje mbi propozimin pr sigurim t paraqitur para se t
jet ngritur padia pr fillimin e procedurs kontestimore, si dhe gjat
procedurs s till, sht kompetente gjykata q vepron sipas padis.
Vendimin mbi masn e sigurimit e jep gjykata q vepron n shkall t
par, kurse gjykata m e lart ather kur propozimi pr marrjen e saj
sht paraqitur pas drgimit t dosjes s lnds sipas ankess n kt
gjykat.
Pasi t jet br i forms s prer aktgjykimi mbi krkespadin,
pr propozimin e sigurimit vendos gjykata q do t ishte kompetente
pr vendosje mbi krkespadin n shkall t par.
Masa e sigurimit mund t caktohet:
a) n qoft se propozuesi i sigurimit e bn t besueshme ekzistimin e
krkess apo t s drejts subjektive t tij, dhe b) n qoft se ekziston
rreziku se pa caktimin e mass s ktill pala kundrshtare do t mund ta
pamundsonte apo vshtirsonte dukshm realizimin e krkess, sidomos
me tjetrsimin e pasuris s vet, me fshehjen e saj, me ngarkimin apo me
ndonj mnyr tjetr, me t ciln do ta ndryshonte gjendjen ekzistuese t
gjrave, ose n ndonj mnyr tjetr do t ndikonte negativisht n t
drejtat e propozuesit t sigurimit.
Po q se nuk sht prcaktuar ndryshe me ligj, gjykata e cakton
masn e sigurimit vetm nn kushtet q propozuesi i sigurimit, brenda
afatit t caktuar nga gjykata, ashtu si parashihet me Ligjin mbi
Procedurn Prmbarimore, jep garanci n masn dhe n llojin e caktuar
nga gjykata, pr dmin q mund ti shkaktohet pals kundrshtare me
caktimin dhe ekzekutimin e mass s sigurimit.
Po q se propozuesi nuk jep garanci brenda afatit t caktuar
gjykata e refuzon propozimin pr caktimin e mass s sigurimit. Me
732
till. Aktgjykimi anulohet nga gjykata e shkalls s par edhe kur pajtimi
sht br gjat zhvillimit t procedurs s shkalls s dyt.
Pajtimi gjyqsor mund t goditet vetm me an t padis.
Pajtimi gjyqsor anulohet, n qoft se sht prfunduar nn
ndikimin e lajthimit, mashtrimit apo dhuns.
Pajtimi gjyqsor anulohet edhe po q se n prfundimin e tij ka
marr pjes pala me pazotsi procedurale, apo nse paln e till nuk e ka
prfaqsuar prfaqsuesi ligjor apo nse paln e ka prfaqsuar personi i
pa autorizuar, ose personi q nuk ka pasur autorizimin e nevojshm pr
kryerjen e veprimeve procedurale t veanta, prve kur veprimet e tilla
jan aprovuar m von nga vet pala.
Padia pr anulimin e pajtimit gjyqsor nga paragrafi 2 dhe 3 t
ktij neni mund t ngrihet brenda afatit prej tridhjet (30) ditsh nga dita
e marrjes s dijenis pr shkakun e anulimit, e m s voni brenda afatit
prej nj (1) viti nga dita e prfundimit t pajtimit gjyqsor.
Konvokimi i seancs pr shqyrtimin kryesor t shtjes
N seancn prgatitore gjykata me aktvendim e cakton:
a) ditn dhe orn e mbajtjes s seancs pr shqyrtim kryesor t shtjes;
b) shtjet q do t shqyrtohen dhe bisedohen n seancn kryesore ;
c) provat q do t merren n seancn kryesore;
d) personat q do t thirren pr n seanc kryesore.
Seanca kryesore do t mbahet, si rregull, m s voni brenda afatit
tridhjet (30) ditor nga dita n t ciln sht mbyllur seanca prgatitore.
Gjykata mund t vendos q seanca pr shqyrtim kryesor t
shtjes t mbahet menjher pas asaj prgatitore.
Pals q nuk ka qen e pranishme n seancn prgatitore, bashk
me letrthirrjen pr n seanc kryesore i drgohet edhe kopja e
procesverbalit t verifikuar nga seanca prgatitore.
746
SHQYRTIMI KRYESOR
1) Zhvillimi i shqyrtimit kryesor
Shqyrtimi kryesor sht faza qndrore e procedurs kontestimore.
At e prbjn veprimet procedurale t gjykats dhe palve, t kryera n
nj apo m tepr seanca, me qllim t shoshitjes dhe shqyrtimit t
fakteve nga t cilat varet themlsia e krkespadis. Seancn e hap
gjyqtari i shtjes si dhe e shpall objektin e shqyrtimit, e mandej
verifikon paraqitjen e t ftuarve dhe heton shkaqet e mosparaqitjes n
seanc si dhe rregullsin e thirjeve t atyre q nuk kan ardhur. Kur
konstatohet se thirrja e palve nuk sht br me rregull, seanca shtyhet
dhe caktohet pr nj dit tjetr. Mungesa pa arsye e paditsi do t ket si
konsekuenc q t konsiderohet se e ka trhequr padin, prvese kur i
padituri deklaron se krkon q t zhvillohet shqyrtimi kryesor i shtjes
n munges t paditsit e po q se n seancn pr shqyrtim kryesor nuk
vjen i padituri q sht thirrur rregullisht, ather shqyrtimi kryesor i
shtjes bhet pa pranin e tij.
Po q se m par nuk sht mbajtur seanca prgatitore, shqyrtimi
kryesor i shtjes zhvillohet n kt mnyr:
a) paditsi jep shpjegime t thukta rreth krkesave t parashtruar n
padi;
b) i padituri n mnyr t thukt e paraqet prgjigjen n padi;
c) po q se sht propozuar marrja e provs me an t dgjimit t palve,
s pari pyetet paditsi e mandej i padituri;
d) merren n pyetje dshmitart, s pari ata t propozuar nga pala
paditse e mandej ata t propozuar nga pala e paditur;
e) merren provat e tjera, prfshir edhe ekspertimin;
f) pas marrjes s t gjitha provave, t dy palt, por s pari paditsi e
mandej i padituri, i drejtohen gjykats me shpjegimet prfundimtare, me
t cilat i prmbledhin aspektet faktike dhe juridike t shtjes kryesore;
g) gjykata mund ti lejoj paditsit q shkurtimisht t deklarohet lidhur me
fjaln prfundimtare t pals s paditur;
h) po q se paditsit i sht lejuar deklarimi rreth fjals s fundit t pals
s paditur, ather edhe ksaj i lejohet q shkurtimisht t deklarohet
rreth thnieve t fundit t pals paditse.
747
757
765
766
Adem Vokshi
MODELET - FORMULART
NGA PROCEDURA KONTESTIMORE
A U T O R I Z I M
Autorizoi-m Adem Vokshin av. n Mitrovic q t m-na
prfaqsoj para t gjitha organeve dhe gjygjeve n procedurn civile,
jashtkontestimore, penale, administrative, ekzekutive, kundervajtse dhe
procedurn
para
Gjykatave
ekonomike
sipas
lnds
t
filluar
para
.
E autorizoj-m q t m-na prfaqsoj n t gjitha fazat e procedurs
s ksaj shtjeje juridike para organeve gjyqsore dhe jashtgjyqsore, dhe
pr mbrojtjen e t drejtave t mija-tona dhe interesave mund t ndrmar t
gjitha veprimet juridike dhe ti prdor t gjitha mjetet juridike, e veanarisht
t ushtroj padi dhe parashtresa t tjera, t lidh ujdi, t ushtroj ankesa dhe
mjete t tjera t regullta dhe t jashtzakonshme juridike si dhe t ndrmar t
gjitha punt juridike pr t cilat gjen se jan n interesin tim-ton.
Veanarisht si t autorizuar timin-tonin e autorizoj-m q t paguaj
dhe n emrin tim-ton t trhjek mjetet n t holla dhe t tjera sipas ksaj
lnde.
Obligohem-i q t autorizuarit t ja prezentojm t gjitha dokumentet
e nevojshme lidhur me kt shtje juridike dhe njiherit ta njoftojm n
prpikri dhe saktsisht pr t gjitha gjrat pr t cilat ne kemi njohuri dhe
jan t nevojshme pr udhheqjen me sikses t ksaj shtjeje juridike duke i
bart pasojat eventuale pr mosnjoftimin me koh dhe korekt t t
autorizuarit tim-on.
N rast nevoje kt autorizim mund ta barti pjesrisht apo n trsi n
personin tjetr sipas zgjedhjes s vet.
N Mitrovic, me dt.02.11.2008
Autorizuesi-t
767
GJYKATS KOMUNALE
V U SH T RR I
PADITSI: Mahmut Mahmuti nga Vushtria Rr. Vojin Deliq nr. 142, t cilin
e
prfaqson Adem Ademi av. n Mitrovic,
T PADITURIT: Hasime, Hysen e Rrahman Hasani q t tre nga Vushtrria
Rr.
Vojin Deliq nr. 144
P A D I
pr pronsi,
vlera: 11.500
769
i aut. i paditsit,
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
PADITSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr.12, t cilin e
prfaqson Adem Ademi av. n Mitrovic,
T PADITURIT: Hysen dhe Kapllan Hasani q t dy nga Mitrovica Rr.
Ali Pasha nr.12
P A D I
pr nulimin e kontrats mbi
falje
vlera: 50.000,oo
Paditsi sht pronar i paluajtshmris ngastres katastrale nr. 139 me
kultur shtpi n siprfaqe prej 0.01,98 ha dhe oborr n siprfaqe prej 0.00,o4
ha, e evidentuar n fletn poseduese nr. 420 ZK Mitrovic, t ciln
paluajtshmri n baz t kontrats mbi faljen t legalizuar pran Gjykats
Komunale n Mitrovic nn Leg. Nr.85/2001 t dt. 20.06.2001 e ka bart n
t paditurit.
Prov: shiqimi i kontrats n
shtojc,
N momentin e lidhjes s ksaj kontrate paditsi ka qen n lajthim se
edhe trashgimtart e tjer jan n pajtim me nj veprim t till t tij mirpo,
nj supozim i till rjedh t mos ket qen i sakt andaj i njejti dshiron q
pr shkak t lajthimit t bj shkputjen e ksaj kontrate.
Prov: e pakontestueshme,
Nga kto arsyera paditsi i bn kt padi gjykats dhe nga e njejta
krkon q t bjen kt
A K T GJ Y K I M
APROVOHET krkespadija e paditsit Hasan Hasani nga
Mitrovica dhe NULOHET kontrata mbi faljen e paluajtshmris e lidhur n
770
p a d i t s i,
771
E DREJTA E PROCEDURES
CIVILE
GJYKATS KOMUNALE M I T R O V I C
PADITSI: Hasan Hasani nga f. Rakoc, Komuna e Istogut,
I PADITURI: Hysen Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha N-2/10
P A D I
pr lirimin e baness,
Paditsi sht pronar i baness e cila gjendet n Mitrovic n rr. Ali Pasha
N-2/10 kati i V banesa nr. 26, n siprfaqe prej 60 metra katror e n baz t
kontrats mbi shitblerje t legalizuar nga ana e Gjykats Komunale n
Mitrovic nn Leg. Nr. 565/2008 t dt. 12.06.2008.
Prov: shiqimi i kontrats n shtojc,
Meqense i padituri e mban kt banes pa baz ligjore dhe nuk sht i
gatshm t bj lirimin e saj paditsi ka ngel pa t drejtn e shfrytzimit t
baness pronar i s cils sht.
Prov: e pakontestueshme,
Nga kto arsyera paditsi i bn kt padi gjykats dhe nga e njejta krkon q
t bjen kt
A K T GJ Y K I M
APROVOHET krkespadia e paditsit Hasan Hasani nga f. Rakoc, Komuna
e Istogut dhe obligohet i padituri Hysen Hyseni nga Mitrovica q t bj
lirimin nga njerzit (nse sendet jan t t paditurit ather duhet krkuar
lirimin edhe nga sendet) t baness e cila gjendet n Mitrovic n Rr. Ali
Pasha N-2/6 kati i V banesa nr. 26 dhe ashtu t lir t ja dorzoi n shfrytzim
paditsit e n afat prej 15 dite nga dita e marjes s ktij aktgjykimi si dhe n
t njejtin afat paditsit t ja kompenzoi t gjitha shpenzimet procedurale.
N Mitrovic, me dt. 10.10.2008
Shtojc: kopja e kontrats mbi blerjen e baness,
772
p a d i t s i,
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
PADITSI: Bali Hamza nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, t cilin e
prfaqson Adem Ademi av. n Mitrovic,
I PADITURI: Asllan Osmani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, tani me
vendbanim t panjohur,
P A D I
me
PROPOZIM PR LSHIMIN E MASS S PRKOHSHME
pr kompenzim dami, vlera: 125.000
Pr shkak se i padituri q nga viti 1999 e tutje pr shkak t
veprimeve kundrligjore sht shprngulur n vend t panjohur pr paditsin
dhe duke marr parasysh se procedura e zakonshme rreth caktimit t
prfaqsuesit ligjor pr t paditurin do t zgjaste shum, kshtu q pr kt
arsye do t mund t lindnin pasoja t dmshme pr paditsin i propozojm
gjykats q n harmoni me dispozitn e nenit 79.1 dhe 3 a) t LPK t
paditurit ti caktoj t prfaqsuesin e prkohshm.
Paditsi sht pronar dhe posedues i paluajtshmris e cila
evidentohet si ngaster katastrale nr. 2512/15 me kultur shtpi n siprfaqe
prej 0.01,25 ha dhe oborr n siprfaqe prej 0.03,15 ha t evidentuar n fletn
poseduese nr. 4027 ZK Mitrovic. Kjo paluajtshmri gjendet n pjesn
veriore t Mitrovics n Rr. Aradha e Xehtarve (kodra e minatorve) nr.
119. I prmenduri n kt paluajtshmri ka patur objektin e banimit prej 125
metra katror dhe t rregulluar dhe furnizuar me t gjitha paimet m moderne
t cilat jan t nevojshme pr nj shtpi.
Prov: shiqimi i dokumentacionit n shtojc.
Gjat trazirave dhe lufts s zhvilluar n Kosov n vitin 1999
kt paluajtshmri s pari ja ka plaqkitur n trsi e pastaj pre pemt dhe 3
her djeg i padituri. Me nj veprim t till i padituri i ka shkaktuar dm
paditsit n vler mbi 125.000 .
Prov: dgjimi i paditsit dhe dshmitarve
Bedri dhe Bekim Haliti
q t dy nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 14
773
Paditsi
GJYKATS KOMUNALE
P R I SH T I N
PADITSJA: Hateme Hetemi nga Prishtina, Rr. Arta nr. 94, t cilen e
prfaqson Adem Ademi av. n Prishtin,
I PADITURI: Hasan Hetemi poashtu nga Prishtina, Rr. Harum Beka nr.
12,
P A D I
Me
PROPOZIM PR LSHIMIN E MASS S PRKOHSHME
Pr pengim posedimi,
vlera: 500,oo
Paditsja sht pronar e paluajtshmris e cila evidentohet si ngastres
kadastrale nr. 3000/2 n siprfaqe t trsishme prej 00,01,82 ha, e evidenuar
n fletn poseduese nr. 03000 ZK Prishtin, sipas certifikats s Zyrs
Kadastrale Komunale n Prishtin Ul. 71208072-03000 t dt. 07.10.2008 e
edhe pse kjo paluajtshmri momentalisht tek drejtoria gjeodete komunale n
Prishtin udhhiqet n emr t t paditurit pr dhe t Hamdi Hetemi pr
gjendje kjo e cila ka ekzistuar q nga viti 1980 por faktikisht ka qen n
pronsi dhe posedim t paditses dhe fmijve t saj.
Prov: shiqimi i dokumentacionit n shtojc,
Kt paluajtshmri paditsja e ka shfrytzuar pa pengesa nga ana e
askujt prej vitit 1980 e tutje gjer me dt. 04.10.2008 rreth ors 11,oo kur ka
tentuar t hyj n shtpi pas kthimit t saj nga qndrimi tek djali n Zvicr ku
ka qndruar pr tre muaj resht pr shkak t gjendjes s saj t lig
shndetsore dhe asaj sociale dhe kur e njjta ka tentuar t hyj n shtpi
775
776
777
C.nr. 222/07
GJYKATS KOMUNALE
P E J
I padituri Hamdi Hasani nga Prizreni, prmes t autorizuarit t vet Adem
Ademi av. n Mitrovic titullit i drejton kt
P A R A SH T R E S
Me t ciln njofton titullin se nuk do t prezentoj n seancn pregaditore t
caktuar nga ana e titullit pr datn 19.10.2008 me fillim n ora 11,3o e sipas
padis s paditsit Hasan Hasani nga f. Ozdrim, Komuna e Pejs, pr pasurim
t pabaz.
Kt mosprezenc n seancn pregaditore e arsyetoj me faktin se nga ana e
gjykats prve ftess pr seancn pregaditore klienti i im ka mar edhe
aktvendimin Cn.nr.88/2008 t dt.19.09.2008 me t cilin sht pranuar
propozimi i paditsit dhe sht caktuar Gjykata Komunale n Pej si gjykat
kompetente lndore pr gjykimin e lnds s Gjykats Komunale n Lipjan
C.nr. 333/2007.
Me ftes i padituri klienti i im nuk ka marr edhe kopjen e padis pr tu
informuar se pr far duhet t pregaditet pr kt shqyrtim andaj i njejti edhe
ushtron kt parashtres me t ciln njofton gjykatn se i njejti nuk do t merr
pjes n seancn pregaditore me krkes q pr seancn e radhs t ciln do
ta caktoi gjykata ti drgohet prve ftess edhe kopja e padis.
Ju falenderoi pr mirkuptimin e treguar pr kt dhe shpresoi se do t m
informoni me koh pr seancn e radhs.
I autorizuari i t paditurit,
N Mitrovic,
Me dt. 11.10.2008,
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
PADITSIT: Menduhije Hasani dhe Magbule Hasani q t dyja nga
Mitrovica Rr. Kavajes nr.10, t prfaqsuara nga Adem Ademi av. n
Mitrovic
I PADITURI: Komuna e Mitrovics,
P A D I
Pr pronsi, vlera: 100.000,oo
Paditset jan bashkpronare dhe poseduese t nga 1/15 t pjess
ideale t paluajshmris e cila evidentohet si ngaster katastrale nr. 222/1 me
kultur ar e klasit t I e cila ka siprfaqen e trsishme prej 00.30,oo ha e
evidentuar n fletn poseduese nr. 3300 ZK Mitrovic e cila evidentohet n
emr t t paditurit konkretisht paditset jan poseduese t paluajtshmris n
siprfaqe prej 0.05,oo ha. Kt paluajtshmri paditset e mbajn n baz t
vendimit t Kuvendit Komunal n Mitrovic Komitetit Komunal pr
Urbanizm, pun komunale dhe banesore n Mitrovic 08 nr. 3531/502 t dt.
30.10. 1989 mbi kushtet pr rregullimin e lokacionit pr ndrtim t lshuar
paraardhsit t tyre t drejt pr drejt tani t ndjerit Hasan Hasani ish nga
Mitrovica.
Prov: dalja e gjykats n vend s bashku me ekspertin
e gjeodezis dhe shiqimi i dokumentacionit n shtojc,
Meqense n kohn e ndarjes s ksaj ngastre pr paraardhsin e
paditseve nuk ka qen e mundur t bhet menjher edhe bartja e pronsis
ndrsa n ndrkoh ka ndodhur regullimi total i situats politike dhe t
siguris n Kosov kshtu q pr paditset ka qen e pamundur zgjedhja e
ksaj shtjeje n at koh edhe pse t njjtat n ndrkoh kan ndrtuar
shtpin sipas lejes s dhn n at koh dhe njiherit pa kurrfar pengese nga
779
i aut. i paditseve,
780
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
PROPOZUESI: Hasan Hasani nga Mitrovica, Rr. Tregu nr. 2, t cilin e
prfaqson
Adem Ademi av. n Mitrovic,
KUNDRPROPOZUESI: Hysen Hasani poashtu nga Mitrovica Rr.
Tregu nr. 4,
P R O P O Z I M
Pr vrtetimin e ekzistimit t ndarjes fizike,
vlera: 10.000,oo
Propozuesi me kundrpropozuesin jan vllzr, dhe me te sht
bashkpronar i ngastres kadastrale nr. 888/1 me kultur ar e klasit t 3 n
siprfaqe t prgjithshme prej 01.23,17 ha, dhe ngastres kadastrale nr. 889 me
kultur shtpi n siprfaqe prej 0.00,99 ha dhe oborr n siprfaqe prej 0.05,oo
ha t dyja t evidentuara n fletn poseduese nr. 333 ZK Mitrovic, n at
mnyr q propozuesi ka n pronsi siprfaqen prej afro 13 ari.
Prov: a pakontestueshme,
Kt paluajtshmri n mes vedi ndrgjygjsit e kan ndar para vitit
1970 dhe ate vet ndrgjygjsit Hasan dhe Hysen ashtu q prej ather mexhat
n mes t ksaj paluajtshmrie kan qen t evidentuara dhe t paprekura nga
ana e askujt gjer para afro tre muajve kur kundrpropozuesi ka br hjekjen
e ktyre shenjave duke e kontestuar ndarjen gjoja se n at koh nuk sht
br ndarja e mir n mes t tyre.
Prov: dalja e gjykats n vend me ekspertin e gjeodezis dhe dgjimi i
dshmitarve: Imer Imeri nga f. Pantin, Komuna e Vushtrris dhe Gani
Ganiu nga f. Kiq i Madh.
781
p r o p o z u e s i,
782
C. nr.48/08
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
P A R A SH T R E S
i aut. i
783
C.nr.423/08
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
PADITSIT: Hasan dhe Hysen Hasani q t dy nga Mitrovica Rr.
Prishtins nr. 20 t cilt i prfaqson Adem Ademi av. n Mitrovic,
T PADITURIT: Hysen, Gani dhe Hilmi Kamberi q t tre nga Mitrovica
Rr. Prishtines nr. 20, tani me banim t panjohur,
PRECIZIM I KRKESPADIS
Pr pronsi,
Paditsit udhheqin kontestin pran titullit pr shkak t pronsis
duke theksuar se nga t paditurit n vitin 1975 kan bler pjesn e
paluajtshmris s tyre dhe ate 910 metra katror nga ngastra katastrale nr.
3067 dhe 427 metra katror nga ngastra katastrale nr. 3060 q t dyja t
evidentuara n fletn poseduese nr. 1016 ZK Mitrovic, e pr mimin prej
ather 2.000.000,oo (dymilion) dinar t athershm dhe menjher kan
br pagesn e mimit t shitblerjes dhe kan hyr n posedim t pasuris s
bler.
Prov: shiqimi i shkresave t lnds,
Pas prfundimit t ekspertizes s ekspertit t gjeodezis sht
vrtetuar se paditsit kan bler nga t paditurit nga ngastra katastrale nr.
3067 siprfaqen e trsishme prej 0.09,1o ha ndrsa nga ngastra katastrale nr.
3069 siprfaqen prej 0.04,27 ha e me masa dhe kufij si n ekspertizen e
ekspertit t gjeodezis.
Prov: shiqimi i ekspertizes s ekspertit,
784
i aut. i paditsve,
785
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
PADITSJA: Hasnije Rama e lindur Hasani nga Mitrovica, Rr. Ali Pasha
nr. 12 t
ciln e prfaqson av. Adem Ademi nga Mitrovica,
T PADITURIT: Hasan, Hysen dhe Kapllan Rama q t tre nga
Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 18
P A D I
Pr rrjedhim bashkshortor
vlera: 100.000,oo
Paditsja me t paditurin e par ka jetuar n bashksi martesore
ndrsa me t paditurit e tjer n bashksi t gjr familjare prej 15.01.1980 e
prfundimisht gjer n fund t vitit 2005 kur edhe faktikisht sht shkputur
kjo bashksi martesore respektivisht familjare dhe edhe prkundr ca
tentimeve e njejta gjer m sot nuk sht rivendosur.
Prov: e pakontestueshme,
Gjat zgjatjes s ksaj bashksije ndrgjygjsit nj koh kan
jetuar n bashksi t gjr familjare dhe gjat asaj kohe kan bler dhe ate:
mars i vitit 1981 trolli nga ish pronari Hysen Hasani ku sht ndrtuar shtpia
2 katshe, dhe po kt vit sht bler automjeti i markes Llada n vler prej
ather 6.000 DM. N vitin 1985 sht bler kombi i markes Mercedes n
vler prej ather 13.000 DM, n emr t t paditurit Hasan Rama, kur edhe
sht bler automjeti i markers Golf 2 me vler prej 10.000 DM. N vitin
1986 nga ish pronari Hajdar Hajdari dhe vllai i tij Hamdi Hajdari pr
mimin prej 56.000 DM blejn dyanin i cili shtrihet n ngastren katastrale
nr. 160 nga fleta poseduese nr. 222 KK Mitrovic.
Prov: e pakontestueshme e sipas nevojes edhe dgjimi
i dshmitarve t cilt do ti propozoi n ndrkoh,
786
vler prej 400 , video rekorderi i markes Sharp n vler prej 159 , antena
satelitore Strong n vler prej 250 , 2 stufa t plinit Susler n vler prej
120 , garnitura (3 ulsi, 2ulsi, 1 ulsi), me ngjyr t kaltrt n vler prej
700 , halia e prodhimit kinez ngjyr teget n vler prej 300 , llusteri me dy
llampa muri n vler prej 100 , perde 14 m. t bardha n vler prej 150
pastaj orendit dhe mobilet e sallonit dhe ate: garnitura 3 uls, 2 uls dhe 2
fotele kombinim me dru dhe ngjyr pjeshke n vler prej 700 , halia e
prodhimit Kinez ngjyr pjeshke me lule n vler prej 400 , perde 24 m n
vler prej 70 , llampa e kaltrt n vler prej 40 , 3 tavolina t vogla n
vler prej 40 dhe tavolina e gurit t mermerit n vler prej 100 si dhe
orendit e katit t dyt dhe ate: dhoma e fjetjes e prodhimit Italian ngjyr t
bardh e llakut n vler prej 1.000 , mbulesa e shtratit t dhoms n vler
prej 100 , halia e bardh prej leshi n vler prej 200 , termo Aeg n vler
prej 150 , llusteri i bardh n vler prej 50 , 3 kauqa n vler prej 100 , 3
dollapa n vler prej 150 , perde t bardha 40 m. n vler prej 100 ,
tepisona me ngjyr t gjelbrt n vler prej 350 , telefoni fiks i markes
Philips n vler prej 35 , telefoni celular Philips n vler prej 125 ,
thithsja elektrike kamel n vler prej 50 , hekuri pr hekurosje n vler
prej 15 , tavolina pr hekurosje n vler prej 10 dhe tavolina verore n
vler prej 60 apo t gjitha kto n kundrvler prej 11.054 .
Prov: si ma lart,
P a d i t s j a,
789
GJYKATS S QARKUT
MITROVIC
PADITSIT: i mituri Hasan Hasani, t cilin e prfaqson prfaqsuesi ligjor
e ma Sadije Hasani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, dhe Sadije Hasani
poashtu nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, e kta Adem Ademi av. n
Mitrovic,
I PADITURI: Hysen Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 79/a,
P A D I
Pr vrtetim atnie,
vlera: 600
Prfaqsuesja ligjore e paditsit t mitur respektivisht paditsja
Sadije sht njoftuar me t paditurin n vitin 2005 dhe menjher kan
filluar t zbaviten dhe t ken rregullisht edhe marrdhnje seksuale si
rrezultat i t cilave sht nisur dhe lindur paditsi i mitur me dt. 18.03.2006.
Prov: shiqimi i ertifikats s lindjes,
Pas njoftimit se prfaqsuesja ligjore e paditsit t mitur ka ngelur
shtatzan i padituri ka propozuar ndrprerjen e shtatzansis e pasi q kjo nuk
ka pranuar i njejti ka ndrprer do kontakt me prfaqsuesen ligjore t
paditsit t mitur. Pas lindjes s paditsit t mitur prfaqsuesja e tij ligjore
disa her ka tentuar q prmes njerzve ta bind t paditurin q t pranoi atsin
e paditsit t mitur mirpo i njejti gjithnj ka rrefuzuar ta bj kt.
Prov: ekspertiza medicinale dhe provat
e tjera t nevojshme,
Meqense gjer m sot i padituri ka rrefuzuar t njof atnin
paditsit t mitur paditsit tani i drejtohen gjykats me kt padi t ciln e lut
790
A K T GJ Y K I M
I - APROVOHET krkespadia e paditsit t mitur Hasan
Hasani nga Mitrovica dhe VRTETOHET se i padituri Hysen Hyseni nga
Mitrovica sht bab natyror i paditsit t mitur Hasan Hasani nga
Mitrovica i lindur me dt. 18.03.2006 nga nna Sadije Hasani nga Mitrovica.
II OBLIGOHET i padituri Hysen Hyseni nga Mitrovica q n
emr t mbajtjes s paditsit t mitur Hasan Hasani nga Mitrovica t paguaj
shumn prej 40 % t t ardhurave personale t cilat i realizon nga puna e vet
duke filluar q nga lindja e paditsit t mitur e gjer sa pr kt t ekzistojn
kushtet ligjore m s largu gjer n t 5-tn e muajit pr muajin vijues ndrsa
kistet e aritura e t papaguara ti paguaj n afat prej 30 ditsh nga dita e marjes
s ktij aktgjykimi si dhe q paditsit t mitur t ja kompenzoi t gjitha
shpenzimet procedurale e kt n afat prej 15 dite nga dita e marjes s
aktgjykimit.
N Mitrovic,
Me dt. 14.10.2008
mitur,
791
GJYKATS S QARKUT
MITROVIC
PADITSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, t cilin e
prfaqson
Adem Ademi av. n Mitrovic,
E PADITURA: Arjeta Hasani e lindur Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali
Pasha nr. 27
P A D I
Pr shkak t zgjedhjes s martess,
vlera: 500
Paditsi me t padituren kan lidhur martes me dt. 15.08.1995
pran Ofiqarit t Komuns s Mitrovics. Nga kjo martes ndrgjygjsve ju
kan lindur tre fmij Xheneta me dt. 12.10.1995, Saimja e lindur me dt.
18.01 1998 dhe Hyseni i lindur me dt. 16.06.1999.
Prov: shiqimi i dokumentacionit n shtojc,
Vetm n fillim t bashksis martesore ndrgjygjsit kan jetuar
n harmoni n mnyr q pastaj t vij gjer ke regullimi i raporteve t tyre
martesore veanarisht pas lindjes s fmiut t fundit kshtu q menjher pas
prfundimit t lufts dmth. Diku n korik t vitit 1999 t njejtit edhe
faktikisht kan shkputur bashksin martesore dhe prej ather jetojn t
ndar pa gjasa q kjo bashksi t rivendoset dhe t vazhdohet. Fmijt e
mitur kan ngelur n prkujdesje tek e paditura si nan.
Prov: e pakontestueshme,
Duke marr parasysh t m lartn paditsi duke ushtruar kt padi
konform nenit 68 t Ligjit pr Familjen i Kosovs i propozon gjykats q pas
nxjerjes s provave t duhura t bjen kt
792
A K T GJ Y K I M
APROVOHET krkespadia e paditsit Hasan Hasani nga
Mitrovica dhe ZGJIDHET martesa e tij e lidhur me t padituren Arjeta
Hasani e lindur Hyseni poashtu nga Mitrovica me dt. 15.08.1995 pran
organit kompetent t KK Mitrovic pr shkak t mosmarrveshjeve t
prhershme neni 69 Ligji pr Familjen i Kosoves (nr. 2004/32).
Fmijt e mitur Xheneta e lindur me dt. 12.10.1995, Saimja e
lindur me dt. 18.01 1998 dhe Hyseni i lindur me dt. 16.06.1999 i besohen n
edukim, rruajtje dhe mbajtje t paditures Arjeta si nan.
Kontakti n mes t paditsit Hasan Hasani dhe fmijve t mitur
ngel i lir.
Obligohet paditsi Hasan Hasani nga Mitrovica q n mr t
kontributit pr mbajtjen e fmijve t mitur Xheneta, saimja dhe Hyseni t
paguaj shumn mujore prej 20% t t ardhurave personale t cilat i realizon e
gjersa pr kt t ekzistojn kushtet ligjore m s largu gjer n t 5-tn e
muajit pr muajin vijues ndrsa kistet e aritura e t papaguara ti paguaj n
afat prej 30 ditsh nga dita e marjes s ktij aktgjykimi.
N Mitrovic,
me 14.10.2008,
paditsi,
Shtojc: autorizimi, ertifikata e kurorzimit dhe
ertifikatat e lindjes.
793
GJYKATS S QARKUT
MITROVIC
PADITSI: Hasan Hasani nga Mitrovica Rr. Ali Pasha nr. 12, t cilin e
prfaqson Adem
Ademi av. n Mitrovic,
E PADITURA: Arjeta Hasani e lindur Hyseni nga Mitrovica Rr. Ali Pasha
nr. 27,
MARRVESHJE MBI BESIMIN E FMIJVE
Titullit i kemi parashtruar propozimin e prbashkt pr zgjidhjen
e martess ton t lidhur me dt.15.08.1995 pran Ofiqarit t Komuns s
Mitrovics.
Pasi q nga kjo martes kemi tre fmij Xheneta e lindur me dt.
12.10.1995, Saimja e lindur me dt. 18.01 1998 dhe Hysenin i lindur me dt.
16.06.1999 kemi arritur pajtimin q t njejtit ti besohen n edukim, rruajtje
dhe mbajtje t paditures Arjeta si nan. Poashtu kemi aritur edhe
marrveshjen gojore pr mnyrn e vuarjes s kontaktit me fmijt e mitur
prandaj titullit i parashtrojm kt
PROPOZIM
Q fmijt tan t mitur Xheneta e lindur me dt. 12.10.1995,
Saimja e lindur me dt. 18.01 1998 dhe Hysenin i lindur me dt. 16.06.1999
kemi arritur pajtimin q t njejtit ti besohen n edukim, rruajtje dhe mbajtje t
paditures Arjeta si nan.
Me
Propozuesit,
HASAN HASANI
dt.14.10.2008
ARJETA HASANI
794
C.nr. 222/2007
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
pr
GJYKATN E QARKUT
MITROVIC
Kundr aktgjykimit t Gjykats Komunale n Mitrovic C.nr.
222/2007 t dt. 25.08.2007 paditsja Arjeta Hasani nga Mitrovica prmes
prfaqsueses s saj ligjore nns Saranda Hasani e prfaqsuar nga ana e
Adem Vokshit av. n Mitrovic, n afatin e ln ligjor ushtron kt
A N K E S
Me t ciln e atakon aktgjykimin e m lart n trsi pr shkak t:
-
795
i autorizuari i
797
C.nr. 88/2007
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
pr
GJYKATN SUPREME T KOSOVS
P R I SH T I N
Kundr aktgjykimit t Gjykats Komunale n Mitrovic C.nr.
88/2007 t dt. 14.06.2007 dhe atij t Gjykats s Qarkut n Mitrovic
AC.nr.444/2007 t dt. 10.11.2007 paditsi Hasan Hasani nga Mitrovica
konform dispozitave t nenit 211 t LPK, n afatin e ln ligjor ushtron kt
R E V I Z I O N
Me t ciln i atakon aktgjykimet e m larta pr shkak t:
- pr shkak t shkeljes s dispozitave t procedurs kontestimore
nga neni 188 i ktij ligji e cila sht br n procedurn e gjykats s shkalls
s dyt dhe
-
i autorizuari i
801
C.nr. 48/2007
GJYKATS KOMUNALE
M I T R O V I C
pr
GJYKATN SUPREME T KOSOVS
P R I SH T I N
Lidhur me revizionin e paditsit Hasan Hasani dhe t autorizuarit t
paditsve Hysen dhe Rrahman Hasani q t gjith nga Mitrovica t ushtruar
kundr aktgjykimit t nxjerr nga ana e gjykats s shkalls s dyt asaj t
Qarkut n Mitrovic AC.nr. 333/2007 t dt. 20.03.2007, si i autorizuar i t
paditurve Hysen Rrahmanit etj. nga Mitrovica konform dispozitave t nenit
219.2 t LPK, ushtroi kt
PRGJIGJE N REVIZION
Me t ciln e konteston revizionin e ushtruar si t pabaz dhe jap kt
Pro po z i m
Q Gjykata e shkalls s pare konform dispozits s nenit 218 t LPK,
e nse jo kjo ather Gjykata Supreme e Kosovs n Prishtin konform
dispozits s nenit 221 t LPK, ta hudh si t palejuar revizionin e paditsve.
Arsyeti m
Me aktgjykimin e atakuar gjykata e shkalls s pare ka aprovuar
kerkespadin e paditsve duke anuluar kontratn mbi shitblerje t lidhur n
mes t paditurve duke i obliguar t paditurit q t lidhun kontrat mbi
shitblerje me paditsit. Poqese kjo nuk bhet ather aktgjykimi ta
zavendsoi kontratn.
802
ushtruesi i prgjigjes n
revizion,
C.nr.1/08
AKTVENDIM
Arsye tim
Paditsi ka parashtru padi kundr t paditurit Hamdi Hasani nga
Prishtina pr shkak t pengim posedimit n paluajtshmrin e cila gjindet n
Prishtin.
N padi paditsi nuk i ka theksuar faktet n t cilat bazohet krkes
padia, as nuk ka prezentuar provat n baz t t cilave mund t vrtetohet se
ekziston pengim posedimi posarisht nuk ka precizuar kohn e kryerjes s
pengim posedimit dhe vendin e kryerjes.
804
805
C.nr. 08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, pr shkak t pengimit ne
posedim, me dt.18.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Padia e paditsit Hasan Hasani nga Prishtina e parashtruar kundr t
paditurit Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, konsiderohet si e trhequr.
Arsye tim
Me aktvendimin e ksaj gjykate C.nr. 1/08 t dt. 10.10.2008 sht
ftuar paditsi q t bn prmirsimin e padis ashtu q t theksoi faktet n t
cilat mbshtetet krkesa e tij si dhe provat me t cilat vrtetohen kto fakte
(koha dhe vendi i kryerjes s pengim posedimit).
Paditsi n afatin e caktuar tre ditor nuk e ka kthyer padin n gjykat.
Andaj gjykata ka vendos si n dispozitiv te ktij aktvendimi, ne baz
t nenit 102.3 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 1/08 dt. 18.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
806
C.nr.1/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, pr shkak t pengimit ne
posedim, me dt.18.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Hudhet padia e paditsit Hasan Hasani nga Prishtina e parashtruar
kundr t paditurit Hamdi Hasani poashtu nga Prishtina, pr shkak t pengim
posedimit.
Arsye tim
Me aktvendimin e ksaj gjykate C.nr. 1/08 t dt. 10.10.2008 sht
ftuar paditsi q t bn prmirsimin e padis ashtu q t theksoi faktet n t
cilat mbshtetet krkesa e tij si dhe provat me t cilat vrtetohen kto fakte
(koha dhe vendi i kryerjes s pengim posedimit).
Paditsi gjykats ia kthen padin e pa prmirsuar.
Andaj gjykata duke marr parasysh se paditsi nuk veproi sipas
aktvendimit t ksaj gjykate C.nr. 1/08 t dt. 10.10.2008 mbi prmirsimin e
padis e cila sht e pakuptueshme ka vendos si n dispozitiv te ktij
aktvendimi, ne baz t nenit 102.3 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 1/08 dt. 18.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
807
C.nr. 2/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditures BVI-s s sigurimit penzional dhe invalidor t Kosovs n
Prishtin, pr shkak t vrtetimit t s drejts n pension, me dt. 10.10.2008
muar kete:
AKTVENDIM
Kjo gjykat shpallet inkompetente q t veproi sipas padis s
paditsit Hasan Hasani nga Prishtina e parashtruar kundr t paditures BVI-s
s sigurimit penzional dhe invalidor t Kosovs n Prishtin, pr shkak t
vrtetimit t s drejts n pension.
Arsye tim
Paditsi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtruar padin kundr t
paditures BVI-s s sigurimit penzional dhe invalidor t Kosovs n
Prishtin, pr shkak t vrtetimit t s drejts n pension.
Pr vendosjen e ktij kontesti sht kompetent BVI-ja e sigurimit
penzional dhe invalidor t Kosovs n Prishtin, e cila pr t drejtn n
pension vendos n procedur administrative.
Andaj, vendosja mbit drejtn n pension nuk bien kompetencn e
Gjykats.
Nga arsyet e theksuara m lart sht vendosur si n dispozitiv t ktij
aktvendimi n kuptim t nenit 18.2 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 2/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v
.KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
808
C.nr.3/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditures Hasnije Hasani poashtu nga Prishtina, pr shkak t zgjedhjes s
martess, me dt. 10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Gjykata Komunale n Prishtin, shpallet si Gjykat jokompetente
lndore pr t vendosur n kt kontest.
Pas plotfuqishmris s ktij aktvendimi shkresat e lnds ti drgohen
Gjykats s Qarkut n Prishtin, si gjykat me kompetenc lndore dhe
territoriale.
Arsye tim
Paditsi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtruar padin kundr t
paditures Hasnije Hasani poashtu nga Prishtina pr shkak t zgjidhjes s
martess.
Duke marr parasysh se me nenin
t Ligjit mbi Gjykatat e
Rregullta (Gaz. Zyrtare e KSAK nr. 21/78) pr zgjdhjen e shtjeve
statusore sht kompetenc ekskluzive e Gjykatave t Qarkut n rastin
konkret kjo kompetenc i takon Gjykats s Qarkut n Prishtin.
Andaj, duke marr parasysh se paditsi padin ja ka parashtruar
Gjykats jo kompetente lndore (reale) sht vendosur si n dispozitiv t ktij
akvendimi n kuptim t nenit 392 pika b) t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 3/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
809
C.nr.4/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Drenasi, pr shkak t pengimit n posedim, me
dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Kjo gjykat shpallet jo kompetente territoriale pr vendosjen e ktij
kontesti. Pas plotfuqishmris s ktij aktvendimi shkresat e lnds ti
drgohen Gjykats Komunale n Drenas, si Gjykat me kompetenc lndore
dhe territoriale.
Arsye tim
Paditsi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtru padi kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Drenasi pr shkak t pengimit n posedim n
paluajtshmrin e cila gjindet n Drenas.
N baz t nenit 41.1 t LPK, pr gjykim n kontestet lidhur me
pronsin dhe t drejtat sendore t tjera mbi sendet e paluajtshme, n
kontestet pr shkak t pengim posedimit mbi sendin e paluajtshm, si dhe n
kontestet nga raportet e qiradhnies s paluajtshmris, ose nga kontratat pr
shfrytzimin e banesave apo t lokaleve t puns, sht ekskluzivisht
kompetente gjykata n territorin e t cils ndodhet paluajtshmria.
Pasi q paluajtshmria e theksuar n padi gjendet n teritorin e
Gjykats Komunale n Drenas, kjo Gjykats vendosi si n dispozitiv t ktij
aktvendimi, ne baz t nenit 392 pika a) t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 4/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
810
C.nr.5/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, pr shkak t vrtetimit t pronsis,
me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Aprovohet prapsimi i t paditurit q pr kt krkespadi sht n
vazhdim procedura dhe padia e paditsit Hasan Hasani nga Prishtina hudhet.
Paditsi obligohet q t paditurit t ja paguaj shpenzimet e procedurs
n lartsi prej 138,oo n afat prej 15 dite nga dita e marjes s ktij
aktvendimi.
Arsye tim
Paditsi Hasan Hasani nga Prishtina ka parashtru padi kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina duke krkuar q t vrtetohet se sht
pronar i paluajtshmris ngastres kadastrale nr. 444 me kultur ar klasit
t 3 n siprfaqe prej 0.33,oo han vendin e quejtur Llug t evidentuar n
fletn poseduese nr. 555 ZK Prishtin.
N prgjigjen n padi i padituri ka kontestuar krkespadin duke
theksuar se sipas t njejts krkespadi sht duke u zhvilluar procedura n
kt Gjykat sipas lnds C.nr. 33/07.
Me shiqimi n shkresat e lnds C.nr. 33/07 kjo gjykat ka konstatuar
se n mes t t njejtave pal sht duke u zhvilluar procedura kontestimore n
t ciln paditsi krkon vrtetimin e t drejts s pronsis n t njejtn
paluajtshmri.
Me q pr t njejtn krkespadi sht duke u zhvilluar kontest,
Gjykata e miratoi prapsimin e t paditurit dhe padin e paditsit e hudhi
konform dispozits s nenit 417 t LPK.
Vendimi mbi shpenzimet e procedurs kontestimore bazohet n
dispozitn e nenit 452 t LPK.
811
d.v.
812
C.nr.6/ 08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga
Prishtina, pr shkak t ndarjes s
paluajtshmris, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Prfundon procedura kontestimore. Pas plotfuqishmris s ktij
aktvendimi procedura do t vazhdoj t zhvillohet sipas rregullave t
procedurs jokontestimore n Gjykatn Komunale n Prishtin.
Arsye tim
Paditsi Hasan Hasani nga Prishtina me padi ka propozuar q t bhet
ndarja e paluajtshmris s prbashkt e cila sht e regjistruar n librat
kadastrale n shrbimin kadastral n Prishtin.
N mes t palve nuk sht kontestuese se bashkpronart jan
pronar n nga t ksaj paluajtshmrie.
Pasi q n rastin konkret bhet fjal pr ndarjen e paluajtshmris e
cila sht n pronsi ideale n mes t palve, ndarja e saj duhet t bhet sipas
Ligjit mbi procedurn jokontestimore.
Nga arsyerat e theksuara m lart sht vendosur si n dispozitiv t
ktij aktvendimi n baz t nenit 21.1 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 6/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari,
C.nr.7/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni n
shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, pr shkak t pagess s borgjit, vlera e
kontestit 2.500,oo , duke vendosur sipas propozimit t ndrhyrsit Hamdi
Hamdiu nga Prishtina me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Pranohet si ndrhyrs n procedur Hamdi Hamdiu nga Prishtina n
kt shtje kontestimore n ann e paditsit.
Arsye tim
N parashtresn e dt. 08.10.2008 Hamdi Hamdiu nga Prishtina iu
sht bashkangjitur paditsit si ndrhyrs n kt shtje kontestimore.
I padituri e ka kontestuar t drejtn e ndrhyrsit Hamdi Hamdiu nga
Prishtina q t mar pjes n procedurn kontestimore, duke theksuar se pr
kt ai nuk ka kurfar interesi juridik.
Gjykata gjen se Hamdi Hamdiu nga Prishtina ka interes juridik q ti
bashkangjitet ktij kontesti si ndrhyrs n ann e paditsit, nga se krkesa
kundr t paditurit iu sht prcjell paditsit, pr kt shkak i njejti sht i
interesuar q paditsi t ket sukses n kontest kundr t paditurit.
Nga arsyerat e theksuara m lart sht vendosur si n dispozitiv t
ktij aktvendimi n baz t nenit 271 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 7/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi nuk lejohet ankesa e
posame - neni 272.3 t LPK.
814
C.nr.8/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, pr shkak t vrtetimit t s drejts
pronsore, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Ndrprehet procedura n kt shtje kontestimore pr shkak t
vdekjes s paditsit.
Procedura do t vazhdoi kur trashgimtari apo kujdestari i mass
trashgimore e ndrmer procedurn, ose kur ata gjykata n propozim t
pals kundrshtare i fton q at ta bjn.
Arsye tim
Sipas ertifikats nga libri amz i t vdekurve i lshuar nga ana e
shrbimit t ofiqaris s Komuns s Prishtins nr. 444 t dt. 05.10.2008,
vrtetohet se paditsi Hasan Hasani nga Prishtina ka vdekur me dt.
01.10.2008.
Nga arsyerat e theksuara m lart sht vendosur si n dispozitiv t
ktij aktvendimi n baz t nenit 277 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 8/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
815
C.nr. 9/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, pr shkak t vrtetimit t s drejts
pronsore, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Lejohet kthimi n gjendje t mparshme pr shkak t lshimit t afatit
t dt. 01.10.2008 dhe prishet aktgjykimi pr shkak t mungess C.nr. 9/08 t
dt. 01.10.2008.
I padituri sht i detyruar pa mar parasysh fatin e ktij kontesti, q
paditsit t ja kompenzoi shpenzimet procedurale n shum prej 101,4o e
n afat prej 15 dite nga dita e marjes s ktij aktvendimi.
Arsye tim
Me shiqimin n ertifikatn e mjekut t lshuar nga Fakullteti i
Mjeksis n Prishtin nr. 333 t dt. 01.10.2008 si dhe n baz t deklarats
s dshmitarit Kajtaz Kajtazi nga Prishtina, sht vrtetuar se i padituri
Hamdi Hasani e ka lshuar afatin e dt. 01.10.2008, pr shkak se gjat
udhtimit at dit sht rrzuar dhe ka thyer kmbn.
Meq ekziston arsyetim pr lshimin e afatit nga ana e t paditurit pr
datn 01.10.2008 kur sht mbajtur seanca lejohet kthimi n gjendje t
mparshme dhe prishet aktgjykimi pr shkak t mungess C.nr. 9/08 i dt.
01.10.2008.
Nga arsyerat e theksuara m lart sht vendosur si n dispozitiv t
ktij aktvendimi n baz t nenit 130.1 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 9/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
816
C.nr. 10/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, pr shkak t vrtetimit t s drejts
pronsore, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Hyseni d.v.
Gjyqtari, Hysen
C.nr.11/08
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN, gjyqtari Hysen Hyseni
n shtjen kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t
paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, pr shkak t vrtetimit t s drejts
pronsore, me dt.10.10.2008 muar kete:
AKTVENDIM
Ankesa e t paditurit hudhet si e paafatshme.
Arsye tim
I padituri ka ushtruar ankes kundr aktgjykimit t ksaj gjykate
C.nr. 11/08 t dt. 15.09.2008.
Nga fletkthesa mbi dorzimin e aktgjykimit sht vrtetuar se
aktgjykimi i ksaj gjykate i sht dorzuar t paditurit me dt. 16.09.2008.
Ankesn kundr ktij aktgjykimi i padituri e ka ushtruar prmes postes
rekomande t Prishtins me dt. 03.10.2008.
Pasi q ankesa sht parashtruar pas kalimit t afatit prej 15 dite,
konsiderohet se e njejta sht e paafatshme.
Nga arsyerat e theksuara m lart sht vendosur si n dispozitiv t
ktij aktvendimi n baz t nenit 186 t LPK.
GJYKATA KOMUNALE N PRISHTIN
C.nr 11/08 dt. 10.10.2008
Gjyqtari, Hysen Hyseni d.v.
KESHILLA JURIDIKE: Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa n afat prej
15 ditesh, nga dita e marjes s aktvendimit, Gjykats s Qarkut n Prishtin e
prmes ksaj gjykate.
818
C.nr.12/08
N EMR T POPULLIT
Gjykata Komunale n Prishtin, gjyqtari Hysen Hyseni n shtjen
kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, kundr t paditurit
Hamdi Hasani nga Prishtina, pr shkak t kompenzimit t dmit, n seancn
prgatitore t mbajtur me dt. 10.10.2008 n prani t paditsit dhe prfaqsuesit
t tij Adem Ademi avokat n Prishtin, muar kt:
A K T GJ Y K I M
PR SHKAK T MUNGESS
819
C.nr.13/08
N EMR T POPULLIT
Gjykata Komunale n Prishtin, gjyqtari Hysen Hyseni n shtjen
kontestimore te paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, t cilin e prfaqson
Adem Ademi avokat n Prishtin, kundr t paditurit Hamdi Hasani nga
Prishtina, t cilin e prfaqson Agron Agroni avokat nga Prishtina, pr shkak
t pagimit t borxhit, n shqyrtimin kryesor t mbajtur me dt. 10.10.2008 n
prani t paditsit dhe prfaqsuesit t tij dhe t paditurit dhe prfaqsuesit t tij,
muar kt:
A K T GJ Y K I M
N BAZ T POHIMIT
820
821
Ac.nr.14/08
N EMR T POPULLIT
Gjykata e Qarkut n Prishtin, trupit gjykues i prbr nga gjyqtart:
Hamdi Hyseni kryetar, Ferid Feridi dhe Haki Hakiu, antar, n kontestin e
paditsit Hasan Hasani nga Prishtina, t cilin e prfaqson Adem Ademi
avokat n Prishtin, kundr t paditurit Hamdi Hasani nga Prishtina, t
cilin e prfaqson Agron Agroni avokat n Prishtin, pr shkak t pagimit t
borxhit, duke vendosur sipas ankess s t paditurit t ushtruar kundr
aktgjykimit t Gjykats Komunale n Prishtin C.nr. 22/08 t dt. 11.10.2008,
n seancn e mbajtur me dt. 10.11.2008, muar kt:
A K T GJ Y K I M
Refuzohet si e pabazuar ankesa e t paditurit Hamdi Hasani nga
Prishtina dhe vrtetohet aktgjykimi i Gjykats Komunale n Prishtin C.nr.
22/08 i dt. 11.10.2008.
Arsye tim
Me aktgjykimin e goditur gjykata e shkalls s par ka obliguar t
paditurin q ti paguaj paditsit shumn prej 2.000,oo (dymij) , n emr t
borxhit dhe shumn prej 202,80 n emr t shpenzimeve kontestimore.
Kundr ktij aktgjykimi i padituri ka ushtruar ankes duke e goditur
pr shkak t shkeljes thelbsore t dispozitave t procedurs kontestimore,
vrtetimit t gabuar e t mangt t gjendjes faktike dhe zbatimit t gabuar t
s drejts materiale me propozim q aktgjykimi i atakuar t ndryshohet dhe
krkespadia e paditsit t refuzohet si e pabaz apo q aktgjykimi i
Atakuar t prishet dhe shtja ti kthehet gjykats s shkalls s par n
rishqyrtim dhe rivendosje.
Pas shqyrtimit t aktgjykimit t atakuar s bashku me shkresat tjera t
lnds konform dispozits s nenit 194 t LPK, Gjykata e Qarkut n Prishtin
konstatoi se ankesa sht e pabazuar.
822
prgjigje t gjitha
823
Hamdi
GJYKATS KOMUNALE
P R I SH T I N
KREDITORI: Ahmet Ahmeti, nga Prishtina Rr. Kroi i Bardhe nr. 151, te
cilin e
perfaqson Adem Ademi av. n Prishtin,
DEBITORI: KS Insig Kosov, Prishtin
PROPOZIM PR PRMBARIM
pr pagesen e kompenzimit t damit,
n katr kopje dhe nj shtojc
Me titullin ekzekutiv t Gjykats Komunale n Prishtin C.nr.
86/06 t dt. 27.11.2006 debitori sht obliguar q kreditorit ti paguaj n emr
t kompenzimit t damit material shumn e trsishme prej 2.007,oo me
kamat vjetore n lartsi te deponimeve kursimore te paafatizuara nga data
30.04.2005 e gjer ke pagesa definitive dhe n emr t shpenzimeve
procedurale shumn prej 460,oo .
Prov: prshkrimi i vrtetuar i titullit ekzekutiv
C.nr. 86/06 t dt. 27.11.2006.
Meqense debitori nuk e ka prmbushur obligimin e vet n afatin
e caktuar kreditori duke ushtruar kt propozim lut gjykatn q t bjen kt
824
GJYKATS KOMUNALE
MITROVIC
KREDITORJA: Sadete Sadeti nga Mitrovica, Rr. Adem Jashari nr. 100,
t cilen e
prfaqson Adem Ademi av. n Mitrovic,
DEBITORI: Hamdi Hasani nga Mitrovica Rr. Adem Jashari nr. 102, t
cilin e
prfaqson Zenel Zeneli av. n Mitrovic,
PROPOZIM PR PRMBARIM
pr kthim n paluajtshmri
n tre kopje dhe nj shtojc
Me titullin ekzekutiv t Gjykats s Qarkut n Mitrovic Ac.nr.
200/2007 t dt. 20.09.2007 sht obliguar debitori q menjher t largohet
nga shtpija e cila gjendet n ngastren kadastrale nr. 300 n siprfaqe t
trsishme prej 00,03,oo ha, e evidentuar n fletn poseduese nr. 03000 ZK
Mitrovic, sipas certifikats s Zyrs Kadastrale Komunale n Mitrovic Ul.
71208072-03000 t dt. 17.05.2007 e udhhequr n emr t debitorit e n afat
prej 8 ditsh.
Prov: prshkrimi i vrtetuar i
titullit ekzekutiv
Ac.nr.
200/2007
dt.
20.09.2007,
Meqense debitori nuk e ka prmbushur obligimin e tij n afatin e
caktuar kreditori duke ushtruar kt propozim lut gjykatn q t bjen kt
826
827
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
HYRJE:
E drejta ekonomike prfshin kryesisht at q n bot quhet e
drejt tregtare, duke inkorporuar edhe pozitn juridike t subjekteve
ekonomike. Kjo sht nj deg komplekse juridike, q merret me pozitn
juridike t subjekteve ekonomike dhe me afarizmin e tyre juridik n treg.
Me transformimin n ekonomi t tregut, Republika e Kosovs ka
ndrmarr masa t prshpejtuara pr zhvillimin e legjislacionit q prkrah
dhe rregullon afarizmin n Kosov. Duke pasur parasysh nevojn pr nj
zhvillim sa m t shpejt ekonomik t Republiks s Kosovs,
institucionet e Republiks s Kosovs dhe palt e tjera t interesit kan
investuar burime t mdha n implementimin e legjislacionit ekonomik,
q ende sht nj sfid e prditshme n afarizmin kosovar.
Siq u cek, nj mori ligjesh ekonomike veq jan n fuqi n Kosov
q aplikohen n marrdhenjet afariste t subjekteve ekonomike. Mirpo,
duhet pasur kujdes sepse ka edhe disa burime tjera legjislative q duhet
konsultuar gjat ushtrimit s profesionit si jurist i s drejts ekonomike.
Burimet q duhet konisideruar jan:
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
Pr Ndrmarrje Individuale NI
Pr Shoqri Kolektive SHKL
Pr Shoqri Komandite SHKM
Pr Shoqri me Prgjegjsi t Kufizuar SHPK
Pr Shoqri Aksionare SH.A.
E DREJTA EKONOMIKE
851
E DREJTA EKONOMIKE
852
E DREJTA EKONOMIKE
853
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
859
E DREJTA EKONOMIKE
Pasuria e falimentimit;
860
E DREJTA EKONOMIKE
XI.
Riorganizimi.
Liquidimi;
Krkesat e siguruara;
Krkesat e preferuara, pr npunsit e papaguar parakrkesave dhe meditjet;
Krkesat e pasiguruara;
Krkesat e pronarve t debitorit, aksionarve, antarve
themelues dhe pjesmarrsve.
861
E DREJTA EKONOMIKE
bankave
dhe
E DREJTA EKONOMIKE
XVI.
XVII.
Transaksionet e pagesave;
863
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
KONKURRENCA N TREG
Konkurrenca sht nj situat n nj treg n t ciln shitsit e nj
produkti apo shrbimi prpiqen n mnyr t pavarur t trheqin blers
pr t arritur nj objektiv t caktuar tregtar, pr shembull, fitime, shitje
dhe/ose pjes t tregut. Rivaliteti konkurrues midis firmave mund t
ekzistoj pr mimet, cilsin, shrbimet, ose nj kombinim i tyre dhe
faktorve t tjer, q mund t vlersojn klientt.
N. N disa raste qllimi sht realizimi i nj niveli t ult kostoje
dhe mimi me qllim q t godasin konkurrentt. N raste t tjera
ndrmarrjet mund t shkojn prtej prcaktimin e tregut konkurrenca
shihet si nj proces rivaliteti ndrmjet ndrmarrjeve t cilat krkojn t
fitojn klientel me kalimin e kohs. Ky rivalitet mund t ndodh n
shum mnyra ksaj, duke prdorur aftsit novatore e siprmarrse t
tyre, pr t zhvilluar produkte dhe shrbime t reja, t prdorin fuqi t
866
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
Marrveshjet vertikale;
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
Praktikat e ndaluara;
E DREJTA EKONOMIKE
Sanksionet juridike.
872
E DREJTA EKONOMIKE
INVESTIMET E HUAJA
Mjedisi i favorshm ligjor pr ekonomin e tregut, liria e aktivitetit
ekonomik dhe siguria e prons garantohen me Kushtetutn e Republiks
s Kosovs. Pr t gjith investitort, si t jashtm ashtu edhe ata t
brendshm, parashihen garancione kushtetuse sa i prket t drejtave
ligjore te barabarta. N mnyr specifike, Kushtetuta parasheh se
investitorve t jashtm i garantohet nxjerrja e lirshme e fitimit dhe
kapitalit t investuar jasht vendit, n pajtim me legjislacionin e
6
aplikueshm.
Derisa Kushtetuta e Kosovs, e miratuar m 15 qershor 1008,
paraqet nj bazament pr sigurimin e kornizs ligjore e cila ndihmon dhe
inkurajon investimet e huaja, legjislacioni baz, n fakt, sht miratuar
vite m par, pikrisht pr shkak t rndsis s ofrimit t mbrojtjes
ligjore pr ata investitor t huaj q jan t interesuar t investojn n
Kosov. N vitin 2001 u miratua Rregullorja e UNMIK-ut, Nr.2001/3,
ndrkaq n vitin 2005 Kuvendi i Kosovs miratoi Ligjin pr Investimet e
Huaja, Nr. 2005/02-L33.
Krijimi i nj korniz ligjore q prqndrohet n ekonomin e
tregut dhe promovon nj sektor t fuqishm dhe konkurrues privat i
siguron edhe investitort e huaj se ata do t trajtohen n mnyre t drejt
dhe me standardet e praktikat pranuara ndrkombtare. Investitorve para
s gjithash u intereson t investojn n nj vend ku sundon ligji, ku t
drejtat pronsore jan t garantuara, dhe natyrisht, ku u ofrohet trajtim i
barabart.
Prmes miratimit t Ligjit pr Investimet e Huaja pranohet fakti se
investimet e huaja luajn nj rol t rndsishm n zhvillimin e mirfillt
ekonomik dhe miraqenien e prgjithshme ekonomike t Kosovs, dhe n
t njjtn koh paraqiten kto tri synime kryesore t ligjit:
1. T mundsoj integrimin e plot t Kosovs n ekonomin
regjionale, evropiane dhe botrore duke inkurajuar bartjen e
kapitalit, teknologjis moderne, njohuris (kno-ho), shrbimeve
financiare dhe intelektuale, aftsive menaxhuese dhe informative
n Kosov;
E DREJTA EKONOMIKE
874
E DREJTA EKONOMIKE
875
E DREJTA EKONOMIKE
II.
876
E DREJTA EKONOMIKE
c. Kompensimi
Nse i sht shkaktuar dmi, investitori i huaj ka t drejt n
kompensim t shpejt dhe n valut t konvertueshme. Kompensimi
gjithashtu duhet t jet sipas vlers s tregut t asetit prkats, menjher
pasi q akti i eksproprijimit t jet ndrmarr, me kusht q vlera e tregut e
asetit prkats:
(i)
t rregullohet n rast t ndryshimit t vlers s tregut si
pasoj e vet eksproprijimit, ose ndonj njohurie
paraprake ose pritje t eksproprijimit nga personat privat
ose publiku, dhe
(ii)
t vendoset n baz t nj valute t konvertueshme. (Neni
8.3 i Ligjit pr Investimet e Huaja).
N rastet kur me ligj krkohet q t bhet kompensimi pr dmet
dhe shpenzimet e shkaktuara nga veprimet ose mos-veprimet q nuk
prbjn nj akt eksproprijimi, shuma e kompensimit n fjal duhet t
jet e barabart me vlern e tregut t dmeve dhe shpenzimeve t
shkaktuara, q llogariten nga data e shkaktimit t dmit. (Neni 8.4. i
Ligjit pr Investimet e Huaja). Pagimi i t gjitha kompensimeve q
krkohen me ligj garantohet nga Qeveria e Kosovs edhe nse veprimi q
ka shkaktuar dmin ose shpenzimin bhet nga ndonj autoritet tjetr
publik n Kosov. Nse Qeveria e bn kt kompensim n emr t
autoritetit tjetr publik, pastaj ka t drejt t krkoj kompensim nga ai
autoritet prmes procedurave ligjore dhe proceseve administrative.
III.
E DREJTA EKONOMIKE
878
E DREJTA EKONOMIKE
879
E DREJTA EKONOMIKE
KONCESIONET
I. Nocioni i koncesionit
Koncesioni nnkupton nj kontrat t lidhur mes nj Autoriteti
Kontraktues dhe nj koncesionari ku objekti kryesor i kontrats sht
zbatimi i nj projekti t infrastrukturs dhe ku prmbushja e kontrats nga
koncesionari shprblehet trsisht ose pjesrisht me dhnien e s drejts
s shfrytzimit t infrastrukturs. Autoriteti kontraktues prfshin
autoritetet publike q n baz t ligjit n fuqi n Kosov, i sht dhn e
drejta pr t dhn koncesione. Ktu n rradh t par hyn do organ
publik qendror, rajonal, komunal apo lokal, do ministri, department apo
agjencion q ushtron kompetenca ekzekutive, legjislative, rregullative,
administrative ose gjyqsore, do organ t s drejts publike, si dhe do
asociacion t nj ose m shum organeve t tilla.
Duke patur parasysh nevojn pr harmonizimin e procedurave pr
dhnien e koncesioneve n pajtim me standardet dhe praktikat e pranuara
ndrkombtare, n vitin 2006 hyri n fuqi Ligji pr Procedurn e Dhnies
s Koncesioneve. Ky Ligj u miratua me qllim t zhvillimit t
mtutjeshm t parimeve t prgjithshme t transaparencs, ekonomis
dhe drejtsis gjat dhnies s kontratave nga autoritetet publike dhe
prfshin procedurat pr dhnien e kontrats s koncesionit, prmbajtjen
e kontrats s koncesionit si dhe shtje t tjera t ndrlidhura.
II. Paraseleksionimi i ofertuesve
Procedura e paraseleksionimit t ofertuesve sht parapar n nenin
5(4) t Ligjit pr Dhnien e Koncesioneve. Autoriteti Kontraktues
zhvillon procedurn e para-seleksionimit me qllim t identifikimit t
ofertuesve t kualifikuar pr zbatimin e projektit t parapar. Ftesa pr
pjesmarrje n procedurn e para-seleksionimit publikohet n pajtim me
dispozitat prkatse t ligjit pr prokurim publik dhe kjo ftes prmban
kto t dhna:
a.
Prshkrimin e infrastrukturs;
b. Nj indikacion t elementeve tjera thelbsore t projektit, si
p.sh. shrbimet q duhen t kryhen nga Koncesionari ose
aranzhmanet financiare t parapara nga Autoriteti
Kontraktues;
880
E DREJTA EKONOMIKE
c.
d.
e.
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.
vii.
viii.
ix.
E DREJTA EKONOMIKE
x.
xi.
xii.
xiii.
xiv.
xv.
xvi.
xvii.
xviii.
xix.
E DREJTA EKONOMIKE
bhen pronsi publike dhe cilat mjete jan ose do t bhen pronsi private
e koncesionarit. T drejtat dhe detyrimet e koncesionarit sipas kontrats
s koncesionit nuk mund ti bartn palve t treta pa plqimin e
Autoritetit Kontraktues.
ii. Kohzgjatja, vazhdimi dhe shkputja e kontrats s koncesionit
Kohzgjatja e koncesionit prcaktohet n kontratn e koncesionit
duke marr parasysh kohzgjatjen maksimale t lejuar n ligjin prkats.
Autoriteti
Kontraktues mund ta jep plqimin pr vazhdimin e
kohzgjatjes s kontrats koncesionit pr nj periudh kohore prej jo m
shum se 10 vjet, prve nse nuk sht parapar ndryshe me ligj t
veant. Autoriteti Kontraktues ka pr detyr ta jep plqimin pr
vazhdimin e kontrats s koncesionit kur:
a. ka vones n kryerjen e puns ose ndrprerje t puns pr arsye t
fuqis madhore;
b. projekti suspendohet nga Autoriteti Kontraktues ose ndonj
autoritet tjetr publik; ose
c. ka nj rritje t shpenzimeve si pasoj t krkesave t Autoritetit
Kontraktues t cilat nuk kan qen t parapara fillimisht n
kontratn e koncesionit, nse koncesionari nuk sht n gjendje t
mbuloj kto shpenzime pa nj vazhdim t kontrats s koncesionit.
Shkputja e kontrats s koncesionit nga autoriteti kontraktues
lejohet nse nuk mund t pritet me arsye q koncesionari do t jet n
gjendje ose i gatshm t prmbush detyrimet e veta; ose pr arsye
madhore n interes publik, me kusht q koncesionarit ti paguhet
kompensimi i parapar n kontratn e koncesionit.
N ann tjeter, Koncesionari mund ta shkput kontratn e
koncesionit vetm n rastet vijuese:
a. n rast se Autoriteti Kontraktues ose ndonj autoritet tjetr publik
nuk prmbush nj detyrim thelbsor lidhur me kontratn e
koncesionit;
b. nse jan plotsuar kushtet pr nj revidim t kontrats s
koncesionit sipas nenit 40, paragrafit 1, mirpo palt nuk jan
pajtuar pr revidimin e kontrats s koncesionit; ose
c. nse shpenzimet e koncesionarit pr prmbushjen e kontrats s
koncesionit jan ngritur dukshm ose nse vlera e shprblimit q
koncesionari merr pr prmbushjen e kontrats bjen dukshm si
886
E DREJTA EKONOMIKE
PRONSIA INTELEKTUALE
E drejta n pron prfshin t drejtn pr t poseduar, shfrytzuar,
shitur dhe asgjsuar nj objekt apo mall q t takon. Megjithat, e drejta
pronsore nuk kufizohet vetm me t drejtn pr t pasur mall t
luajtshm apo patundshmri. Kjo e drejt prfshin edhe veprn apo
rezultatin q del nga puna origjinale intelektuale e njerzve, pra ajo q
sht produkt mendor. Prona mbi kto vepra apo produkte mendore quhet
pron intelektuale.
Pronsia intelektuale n esenc prfshin katr lloje t ndryshme t
produkteve mendore q mund t dalin si rezultat i puns intelektuale t
njerzve. Ato jan:
1.
2.
3.
4.
markat tregtare
t drejtat e autorit
patentet
dizajnet industriale
E DREJTA EKONOMIKE
MARKAT TREGTARE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
II.
T DREJTAT E AUTORIT
892
E DREJTA EKONOMIKE
3. Veprat e mbrojtura
Vepra t autorit jan krijimet intelektuale origjinale n lmin e letrsis,
t shkencs dhe artit, q jan t shprehura n fardo mnyre. Vepra t
autorit konsiderohen sidomos:
veprat gojore, si jan fjalimet, leksionet, tregimet dhe vepra t
ngjashme t shprehura gojarisht;
veprat e shkruara si jan tekstet n libra, broshurat, gazetat ditore
dhe tekste t tjera n lmin e letrsis, t literaturs shkencore e
profesionale, si dhe programet kompjuterike;
veprat muzikore, me ose pa tekst, pavarsisht a jan t shnuara
prmes notave apo n ndonj mnyr tjetr;
veprat teatrore, teatrore-muzikore dhe t kukullave, prfshir edhe
radiodramat;
veprat koreografike dhe pantomimore;
veprat filmike (kinematografike dhe televizive) dhe veprat e tjera
audiovizuele (n vijim: veprat audiovizuele);
veprat fotografike dhe veprat e bra ngjashm procesit fotografik,
si jan fotografit artistike, fotomontazhet, fotoafishet,
fotografit e reporterve, etj.;
veprat e artit figurativ n lmin e vizatimit, t pikturs, grafiks,
skulpturs;
veprat e arkitekturs, si jan skicat, planet, maketat dhe objektet
e ndrtuara t veprave arkitekturore dhe t inxhinieris nga fusha
e arkitekturs, urbanizmit, arkitekturs s peizazhit dhe
rregullimit t enterierit;
veprat skenografike;
893
E DREJTA EKONOMIKE
4. Autori
Autor sht personi fizik i cili e ka krijuar veprn. Personi, emri i
t cilit, prkatsisht firma, pseudonimi apo shenja e tij sht shnuar ne
ekzemplarin e veprs ose sht theksuar me rastin e publikimit t veprs,
supozohet autor i veprs, respektivisht titullar i s drejts, derisa nuk
provohet ndryshe. T drejtat e autorit n veprat e botuara, autori i t
cilave sht i panjohur ( vepra anonime dhe vepra e botuar me pseudonim
apo shenj ), supozohet se sht i autorizuar ti realizoj botuesi,
prderisa nuk zbulohet identiteti i autorit, Po qe se edhe botuesi mbetet
anonim, supozohet se sht i autorizuar ti realizoj personi q ka br
publikimin e veprs. E drejta e autorit zgjat gjat gjith jets s autorit
dhe 70 vjet pas vdekjes s tij, ndrkaq e drejta e autorit ndaj veprs
anonime ose me pseudonim zgjat 70 vjet q nga dita e shpalljes s
ligjshme t veprs.
Autori mund t ushtroj t drejtat e tij personalisht apo prmes
agjentit. T drejtat morale t autorit nuk mund t kalohen prej autorit n
persona t tjer ndrsa t drejtat ekonomike dhe t drejtat e tjera, si dhe
zbatimi i t drejtave morale q zgjasin pas vdekjes s autorit, kalohen n
prputhje me legjislacionin pr trashgimi.
5. Shkelja e t drejtave t autorit
Personi, t cilit i jan cenuar t drejtat q mbrohen me kt ligj
(titullari i s drejts), mund t krkoj mbrojtjen e t drejtave t tij dhe
zhdmtim prkats n varsi me cenimin. Ai gjithashtu mund t krkoj
kompenzim pr dmin e shkaktuar nga shkejlja, duke prfshir edhe
trheqjen e gjith fitimit q shkelsi ka prfituar nga prdorimi i t
drejts s huaj t autorit. Kur prodhuesi apo shprndarsi i kopjeve shkel
t drejtat e autorit, me krkes t bartsit t t drejtave, ato kopje do t
konfiskohen nga autoritetet doganore gjat importit apo eksportit n
rastet kur shkelja sht evidente
894
E DREJTA EKONOMIKE
III.
PATENTET
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
V. DIZAJNI INDUSTRIAL
Dizajni nnkupton formn e jashtme t produktit n trsi apo t nj
pjese t produktit i cili rrjedh nga karakteristikat e produktit, veanrisht
nga forma trajta, ngjyra, teksti dhe materiali i vet produktit. Sikurse edhe
te drejtat tjera t spjeguara m lart, edhe dizajni industrial mbrohet si
pron intelektuale, m Ligjin mbi Dizajnin Industrial t miratuar nga
Kuvendi i Kosovs n vitin 2006.
E DREJTA EKONOMIKE
Mbrojtja e dizajnit industrial zgjat pes vjet, duke llogaritur nga data e
paraqitjes s aplikacionit t dizajnit industrial. Mbrojtja e dizajnit
industrial mundet q t zgjatet n periudhn prej 5 vjetsh, e m s
teprmi pr periudhn prej njzet e pes vitesh duke llogaritur nga data e
paraqitjes s aplikacionit. Bartsi i dizajnit industrial i cili krkon
vazhdimin e mbrojtjes duhet q gjat vitit t fundit t vlefshmris apo
m s voni gjasht muaj pas kalimit t periudhs s vlefshmris, ti
paraqet Zyrs krkesn pr vazhdimin e mbrojtjes t dizajnit industrial
dhe t paguan taksn dhe kompensimin e shpenzimeve t procedurs s
mirmbajtjes.Periudha e re e mbrojtjes fillon me datn e kalimit t afatit
t periudhs s mparshme t mbrojtjes.
3. Dizajnuesi
Dizajnues sht personi fizik ose personi juridik, e q e ka krijuar
dizajnin. Personi i cili gjat krijimit t dizajnit ka ofruar vetm ndihm
teknike nuk konsiderohet dizajnues. Pavarsisht se a sht paraqits i
aplikacionit apo barts i t drejts, dizajnuesi ka t drejt t ceket si
dizajnues n t gjitha dokumentet gjat ekspozimit publik t dizajnit t tij.
E drejta morale e dizajnuesit nuk mund t bartet. Nse disa dizajnues
kan marr pjes n krijimin e dizajnit e drejta i takon t gjith
dizajnuesve, pavarsisht kontributit n krijimin e dizajnit.
KONTRATAT KOMERCIALE/TREGTARE
XXIII. Kontrata pr shitjen
Kontrata e shitjes sht kontrata m e shpesht prmes s cils bhet
qarkullimi juridiko-ekonomik i mallrave. N kt lloj kontrate, shitsi
detyrohet q mallin q e shet tia dorzoj blersit, ashtu q blersi t
fitoj t drejtn e disponimit dhe pronsis mbi mallin e shitur, dhe tja
paguaj shitsit mimin prkats pr at mall.
1. Formimi i Kontrats s Shitjes
Oferta
898
E DREJTA EKONOMIKE
899
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
I. Arbitrazhi
Kosova nuk ka histori t gjat t prdorimit t arbitrazhit si mekanizm
pr zgjidhjen e kontesteve. Ka raste shum t rralla kur bizneset
parashohin arbitrazhin n rast t mosmarrveshjeve eventuale, edhe pse
kohve t fundit numri i ktyre rasteve po rritet, n veanti kur palt n
kontrat vijn nga dy vende t ndryshme, pra kur kemi marrveshje me
element ndrkombtar.
Nevoja pr promovimin e arbitrazhit si alternativ ndaj gjykatave sht
evidente, ne veanti pr shkak t strngarkess s gjykatave me lnd, t
prparsive q i ofron arbitrazhi, t prshtatshmris s arbitrazhit pr
zgjidhjen e kontesteve ekonomike, t mundsis s palve t prcaktojn
procedura me shum m pak formalitete, dhe shume prparsi t tjera. Si
rezultat i ksaj, dhe duke e par nevojn pr prkrahjen e metodave
911
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
Shembulli 3
do kontest, paqartsi apo ankes q del nga kjo kontrat do t zgjidhet
prfundimisht me arbitrazh n Shoqatn Gjermane t Arbitrazhit n
prputhje me rregullat e arbitrazhit t ksaj Shoqate. Numri i arbitrave
do tw jetw 3, tw cilwt do tw zgjidhen nga Shoqata nga lista e tyre me
arbitra ndwrkombwtarw. Vendi i Arbitrazhit do tw jetw Gjermania dhe
gjuha e arbitrimit do tw jetw gjuha gjermane.
4. Tribunali i Arbitrazhit
Neni 9(1) i Ligjit t Kosovs pr Arbitrazhin thekson se Tribunali i
arbitrazhit prbhet nga nj arbitr i vetm ose nga nj trup arbitrash,
me kusht q numri i arbitrave t ktij trupi t jet nj numr tek. Kjo do
t thot se palt mund t zgjedhin q t ken nj arbitr t vetm ose m
shum arbitra, varsisht nga specifikat e rastit. Jan nj varg faktorsh t
cilt duhet t merren parasysh gjat marrjes s ktij vendimi.
Ekspertiza e arbitrave
N rastet e ndrlikuara kur krkohet ekspertiz e konsiderueshme n
lndn e kontestit, siq jan kontestet n fushn e ndrtimtaris ose
prons intelektuale, , sht gjithmon m mir t kemi nj panel q
prbhet nga arbitra me prvoj nga fusha prkatse. N kto raste,
kshillohet q t kemi nj panel prej tre arbitrave, sepse nj tribunal
me shum antar mund tu ofroj palve nj shum llojshmri t
ekspertizave.
Orari
Prcaktimi i orarit sht n fakt nj argument kundr shfrytzimit t
paneleve, pr shkak se sht shum m e vshtir pr nj panel prej
tre ose m shum arbitrave q t pajtohet mbi datat e mbajtjes s
dgjimeve dhe procedurave t tjera. Ky sht nj problem i cili
shfaqet sidomos nse arbitrit vijn nga shtete t ndryshme dhe kshtu
917
E DREJTA EKONOMIKE
Mditjet e arbitrave
Mditjet t cilat duhet t paguhen nga palt jan shum m t ulta
nse kemi t bjm me nj arbitr t vetm. Mirpo, n raste t
mdha, shpenzimet shtes pr pagimin e dy arbitrave t tjer nuk
sht nj mim shum i lart pr nj panel i cili sht n gjendje q t
bashkoj ekspertizn e m shum individve dhe ta analizoj nj
shtje s bashku.
Atributet kryesore t nj arbitri efektiv konsiderohen paanshmria,
pavarsia, efikasiteti dhe prvoja profesionale. Paanshmria sht atributi
m i rndsishm q nj pal do t krkoj nga nj arbitr. Ndonjher nuk
sht e art q nga fillimi nse nj arbitr sht plotsisht i paanshm
pr arsye se anshmria i tij do t dallohet vetm gjat vazhdimit t
procedurave. Paanshmria sht njri nga standardet e krkuara nga nj
arbitr edhe me Ligjin e Kosovs pr Arbitrazhin (Neni 9(6)). N
krahasim me paanshmrin, pavarsia sht nj nocion objektiv dhe
mund t prcaktohet n fazat e hershme, duke filluar nga procesi i
emrimit. Mungesa e pavarsis s nj arbitri mund t jet rezultat i
marrdhnieve paraprake ekonomike, financiare ose t tjera me paln.
Pavarsia e arbitrit poashtu krkohet nga Ligji i Kosovs pr Arbitrazhin
(Neni 9(6)). Gjithashtu, efikasiteti i nj arbitri mohet shum, posarisht
pasi q arbitrazhi njihet si nj mekanizm i shpejt pr zgjedhjen e
kontesteve dhe palt e zgjedhin at pikrisht pr shkak t efikasiteti n
koh. Prandaj, sht me rndsi q t zgjidhen arbitra t cilt jan n
gjendje q ta gjejn n vrtetn n mnyr efikase. Kualifikimet
profesionale t nj arbitri jan poashtu elemente t rndsishme pr palt
gjat procesit t przgjedhjes, pasi q sht e rndsishme t kemi arbitra
t cilt posedojn trajnim dhe shkollim t prshtatshm si dhe t cilt
kan prvojn e dshirueshme n rolin e arbitrit dhe profesionin e tyre n
prgjithsi. Kualifikimet t cilat krkohen nga palt n marrveshjen e
arbitrazhit duhet ti ken arbitrit, dhe kjo poashtu sht e parapar n
Ligjin e Kosovs pr Arbitrazhin (Neni 9(6)).
Procedura e Arbitrazhit
Nj shtje mund t drgohet n arbitrazh n dy raste: rasti i par sht
kur mes palve tashm ekziston nj marrveshje e arbitrazhit e cila e
918
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
varet nga sistemi ligjor i secilit vend, tribunalet e arbitrazhit dhe gjykatat
n Kosov duhet t nxjerrin vendime n baz t praktikave ligjore t
vendit.
Si rregull e prgjithshme vendimi i arbitrazhit sht prfundimtar dhe
i detyrueshm pr palt (shih Nenin 31.1). Vendimi pr palt e ka
efektin e njjt juridik sikurse nj aktgjykim i plotfuqishm dhe detyrues
i gjykats. Kjo sht pikrisht arsyeja pse bizneset zgjedhin arbitrazhit
pr ti zgjidhur kontestet. Megjithat, ka edhe prjashtime pr rrethana t
caktuara, kur vendimi i tribunalit t arbitrazhit lejohet t shqyrtohet nga
gjykata kompetente.
Arbitrit gzojn diskrecion t gjer n strukturimin e vendimit dhe kjo
prkrahet fuqimisht nga kufizimet e spektrit t shqyrtimit gjyqsor t
vendimeve t arbitrazhit. Shum shpesh, shtja se a ka nevoj pr
shqyrtim gjyqsor t vendimit t arbitrazhit varet nga mnyra se si
arbitrit e prpilojn vendimin e tyre. Pr kt arsye, nse kjo nuk sht
parapar n ligjin e zgjedhur nga palt, ata duhet t prpilojn nj
marrveshje t arbitrazhit e cila parasheh q arbitrit t cekin arsyet n
vendimin e arbitrazhit. Megjithat, nj numr i ekspertve dhe i autorve
t arbitrazhit n fakt kan deklaruar q nj vendim i publikuar i cili
prfshin arsyeshmrin e vendimit mund ti rrit shanset pr nj
shqyrtim gjyqsor. Kjo pr shkak se arsyetimi i vendimit zakonisht i jep
palve arsye shtes pr ta kontestuar vendimin dhe pr ta apeluar at para
nj gjykate.
Palt, n ann tjetr, mund t pajtohen n kontratn e tyre q vendimi i
arbitrazhit t mos jet prfundimtar dhe i detyrueshm dhe t pajtohen q
t apelohet n gjykat. N kt mnyr ata mund t pajtohen pr nj
shqyrtim t zgjeruar gjyqsor ose pr nj shqyrtim privat t vendimit.
Edhe pse kjo u mundson palve ta shqyrtojn rastin edhe m tutje,
sidomos n rastet kur vendimi i nxjerr nga tribunali i arbitrazhit sht i
paarsyeshm, megjithat, dobit e ksaj duhet t peshohen kundr
shpenzimeve shtes dhe obligimeve t tjera t cilat palt duhet ti bartin.
Nj element i rndsishm pr tu mbajtur n mend sht q gjykatat
nuk mund ta shfuqizojn nj vendim t nxjerr nga tribunali i arbitrazhit
pr fardo arsye. Shumica e sistemeve ligjore lejojn vetm shqyrtimin
gjyqsor deri n at mas q gjykata thjesht t analizoj nse arbitrit
kan tejkaluar kompetencat e tyre, nse vendimi sht i bazuar n nj
marrveshje t vlefshme t arbitrazhit, ose nse vendimi sht fituar
prmes korrupsionit, falsifikimit, ose nga keqprdorimi i detyrs nga
arbitrit. Kshtu q, gjykata nuk mund ta shfuqizoj vendimin n baz t
aplikimit t gabueshm t ligjit ose pr gabime n fakte. Autoriteti i
922
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
II.
Ndrmjetsimi
924
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
E DREJTA EKONOMIKE
Zgjedhja e Ndrmjetsuesit
927
E DREJTA E PUNS
SELIM NIKQI
E DREJTA E PUNS
I. VREJTJE HYRSE
1. Kuptimi i t drejts s puns
N do shoqri t organizuar lindin dhe zhvillohen marrdhnie t
caktuara shoqrore, n kuadr t t cilave lindin dhe zhvillohen edhe
raporte t ndryshme specifike t cilat varsisht nga karakteristikat dhe
prmbajtja diferencohen dhe grupohen n deg t caktuara t
marrdhnieve e t cilat pastaj lidhen dhe bhen pjes e sistemit t
prgjithshm t marrdhnieve shoqrore.
Rrjedhimisht, meqense raportet shoqrore n secilin shtet
normohen me norma juridike, me normimin e grupeve t raporteve
specifike lindin dhe zhvillohen edhe grupe t veanta t rregullave
juridike, t cilat formojn degt e s drejts e t cilat pastaj s bashku
prfaqsojn nj trsi dialektike dhe formojn nj sistem juridik.
N kuadrin e marrdhnieve t prgjithshme shoqrore kan lindur
dhe jan zhvilluar edhe marrdhniet shoqrore t puns, me
karakteristika dhe prmbajtje t veanta, t cilat jan normuar m
rregulla t veanta juridike me ka ka lindur dega e veant e s drejts,
e q quhet e drejta e puns. Pr rrjedhoj, e drejta e puns mund t
prkufizohet si deg e s drejts, e cila prmban tresin e normave
juridike me t cilat rregullohen marrdhniet shoqrore t puns.
Shikuar nga pikpamja e paraqitjes dhe e zhvillimit m t drejt
mund t thuhet se e drejta e puns sht deg relativisht e re e s
drejts, mirpo ajo njkohsisht sht edhe njra nga degt m
dinamike t s drejts n prgjithsi. Kjo nga se pr shkak t dinamiks
s zhvillimit t marrdhnieve ekonomike, shoqrore dhe politike n
prgjithsi, kan evoluar dhe jan zhvilluar edhe marrdhniet e puns
si segment i veant i atyre marrdhnieve, ka n vazhdimsi ka
kushtzuar nxjerrjen e ligjeve dhe dispozitave tjera nga kjo fush si dhe
ndryshimin dhe plotsimin e vazhdueshm t tyre.
929
E DREJTA E PUNS
Kushtetuta
E DREJTA E PUNS
Ligji
931
E DREJTA E PUNS
1.3.
Aktet nnligjore
Interpretimi i detyrueshm
E DREJTA E PUNS
933
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
941
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
943
E DREJTA E PUNS
6. Marrveshjet kolektive
Marrveshjet kolektive, prkatsisht kontratat kolektive jan burim i
s drejts karakteristike pr t drejtn e puns. Ato jan instrumente t
s drejts moderne. Kontratat kolektive pr her t par jan paraqitur
n Angli n fund t shekullit t XIX si institucione t s drejts
kontraktuese. Ato njherit jan produkt i ekonomis s tregut dhe
rezultat i interesave t kundrta t punonjsve dhe pundhnsve.
Pr shkak t aplikimit t gjer t kontratave kolektive ato jan br
objekt trajtimi si i t drejts ndrkombtare t puns poashtu edhe i
legjislacioneve nacionale t ksaj fushe.
ONP shtjet q kan t bjn m kontratat kolektive i ka rregulluar
me Konventn Ndrkombtare nr.87 mbi lirit sindikale dhe mbrojtjen
e t drejtave sindikale, m Konventn nr.89 pr t drejtat e punonjsve
n organizim dhe n marrveshje kolektive dhe me Rekomandimin nr.
91 mbi kontratat kolektive.
Konventat e cekura prcaktojn rregulla t prgjithshme mbi
mnyrn e organizimit t pundhnsve dhe punonjsve, t negocimit
dhe t marrveshjes, ndrkaq Rekomandimi nr.91 prmban dispozita
m t hollsishme lidhur me kontratat kolektive. Kshtu sipas ktij
rekomandimi me kontrat kolektive nnkuptohet do marrveshje me
shkrim e cila ka t bj m kushtet e puns dhe t punsimit, e lidhur n
mes t pundhnsit, grupit t pundhnsve apo nj ose m shum
organizatave t pundhnsve n njern an, dhe, nj apo m shum
organizatave reprezentative t punonjsve apo sindikatave, n ann
tjetr.
Nga prmbajtja e ksaj dispozite rezulton se niveli dhe lloji i
kontratave kolektive varet nga niveli i organizimit t organizatave t
punonjsve dhe t pundhnsve t cilat e lidhin kontratn.
Sipas nenit 6 t Rregullors pr Ligjin themelor t puns kontratat
kolektive mund t lidhn n tri nivele: n nivel t vendit, n nivel t
degs dhe n nivel t ndrmarrjs.
Kontratat kolektive n nivel t vendit lidhen nga organizatat e
punonjsve dhe organizatat e pundhnsve t themeluara n shkall
vendi,si jan sindikatat e puntorve,oda ekonomike etj.M kto
kontrata n mnyr t prgjithshme rregullohn kushtet e puns dhe t
punsimit si dhe t drejtat dhe detyrimet e punonjsve dhe
pundhnsve n marrdhnien e puns.
Kontratat kolektive n nivel t degs i lidhin sindikatat dhe
organizatat e pundhnsve t themeluara n nivel dege, si jan
944
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
sindikat, ose nse sht antar t heq dor nga antarsia, si dhe
largimi nga puna ose paragjykimi ndaj nj punonjsi pr shkak t qenit
antar i sindikats ose t pjesmarrjs n aktivitete sindikale.
Veprimet e tilla jan t ndaluara si m t drejtn ndrkombtare
poashtu edhe m ligjet nacionale.
Kshtu sipas dispozitave t ktyre akteve juridike pundhnsit i
ndalohet q ta prjashtoj nga pjesmarrja n ofertn e publikuar pr
punsim n ndrmarrjn e tij ndonj kandidat t interesuar vetm pr
faktin se ai sht antar i sindikats dhe pundhnsi nuk mund ta
kushtzoj pranimin n pun m heqjn dor nga aktiviteti apo
antarsia sindikale.
Gjithashtu punonjsi gjat ekzistimit t marrdhnies s puns nuk
mundet q pr shkak t antarsis n sindikat dhe t aktiviteteve
sindikale t vihet n pozit m t palakmueshme nga ajo q e kishte m
par dhe njkohsisht ai nuk mund t thirret n prgjegjsi disiplinore
pr shkak se sht antar apo aktivist sindikal, si dhe nuk mundet q pr
kt shkak ti ndrrohet vendi i puns dhe ky shkak nuk mund t
shrbej si baz pr largim nga puna.
8. Mbrojtja nga aktet e ndrhyrjs
Akte t ndrhyrjes konsiderohen nxitja e themelimit t organizatave
t punonjsve nn kontrollin e pundhnsit ose t organizatave t
pundhnsve si dhe mbeshtetja financiare e organizatave t
punonjsve nga pundhnsit apo organizata e tyre m qllim t vnies
s tyre nn kontrollin e pundhnsit apo t organizats s
pundhnsve.
Veprimet e tilla bien ndesh m lirit sindikale t punonjsve, prandaj
ligji i ndalon ato dhe e siguron mbrojtjn nga kto akte n t gjitha
proceset e aktivitetit sindikal duke filluar nga themelimi i organizatave
sindikale, funksionimi i tyre e deri t punt q lidhen me administratn
e sindikatave t punonjsve.
946
E DREJTA E PUNS
I.
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
960
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
INSPEKTORATI I PUNS
E DREJTA E PUNS
967
E DREJTA E PUNS
1.2.
E DREJTA E PUNS
969
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
I.
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
976
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
I . KOMISIONI
PUBLIKE
PER
EMERIME
TE
LARTA
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
RREGULLAT
E
SHRBIMIN CIVIL
MIRSJELLJES
E DREJTA E PUNS
I.
1. Kushtet pr rekrutim
Me kushte t rekrutimit t npunsve civil nnkuptojm kushtet e
prgjithshme t cilat duhet ti plotsoj do kandidat i cili dshiron t
punsohet n shrbimin civil. Kto kushte kryesisht kan t bjn me
statusin e kandidatit, me moshn si dhe me aftsit e prgjithshme
shndetsore, t tij.
Sa i prket statusit sht parapar se kandidati i cili deshiron t
punsohet n shrbimin civil duhet t jet banor i Kosovs. Gjithashtu
t drejt punsimi n shrbimin civil ka edhe personi i cili ka br
krkes apo ankes lidhur me regjistrimin n regjistrin civil si banor i
Kosovs, mirpo nse krkesa apo ankesa pr regjistrimin civil
refuzohet i punsuari i till e humb t drejtn q ta vazhdoj punn n
shrbimin civil.
Mosha minimale pr punsim n shrbimin civil sht mosha
tetmbdhjet vjeare, kurse mosha e pensionimit sht mosha
gjashtdhjetpes vjeqare.
981
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
4.1 Levizshmria
N parim npunsi civil caktohet n vendin e puns pr t cilin e ka
themeluar marrdhnien e puns, mirpo gjat kohzgjatjs t
marrdhnies s puns npunesi civil mund t caktohet nga njeri post
n tjetrin n pajtim me nevojat e organit t punsimit dhe n kushtet e
parapara m ligj dhe me aktet prkatse nnligjore.
Ricaktimi nga nj post n tjetrin mund t bht me pelqimin e
npunsit civil ose pa plqimin e tij.
Me pelqimin e npunsit ricaktimi mund t bhet n do vend pune
pr t cilin npunsi e ka dhn plqimin. Kjo pr arsye sepse dhnia e
plqimit e nnkupton vullnetin e npunsit civil pr t punuar n vendin
e caktuar t puns, prandaj ai vullnet duhet t respektohet, kurse pa
plqimin e npunsit ricaktimi nga njri post n tjetrin mund t bhet
vetm nse posti i ri i prgjigjet prgatitjs profesionale t npunsit
dhe me kusht q n at post t jet siguruar nivel i njejt i pags me
pagn e postit t mparshm.
Ricaktimi i npunsit civil mund t bhet edhe duke e caktuar at n
pun n lokacion tjetr. Ne kto raste organi i punsimit ka pr detyr
q t siguroj mjete pr rrethanat q i krijon ricaktimi, ku zakonisht
hyjn shpenzimet e udhtimit pr vajtje n pun dhe ardhje nga puna,
shpenzimet e banimit nse npunsi pr t punuar n punn e re duhet
t banoj jasht vendbanimit t rregullt, etj.
Gjithashtu npunsi civil mund t caktohet n post tjetr edhe me
krkesn e tij.
4.2 Vlersimi i puns
Organet e punsimit pr do vit e bjn vlersimin e puns t
npunsve civil.Vlrsimi bht sipas procedurave t cilat i cakton
organi i punsimit dhe ai zakonisht arriht n baz t nj diskutimi
zyrtar brnda organit t punsimit dhe vlersimt t menaxherit t
npunsit.Vlrsimi duht t bht n form t shkruar,i cili s pari i
dorzoht npunsit civil m t cilin ai ka t bj dhe pastaj ai i
nenshtroht miratimit t menaxherit m t lart.
985
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
duhet t japin dorhqje nga posti n shrbimin civil q nga dita kur
kan dhn betimin pr postin e ri.
Gjithashtu sht detyr e do npunsit civil q ti shmangt fardo
konflikti t interesit q mund t ndikoj negativisht n kryerjn e
detyrave t tij zyrtare dhe sht i obliguar q ta njoftoj organin e
punsimit pr fardo konflikti ekzistues apo t mundshm t
interesave.
Konflikti i interesave n shrbimin civil mund t ndodhin nga
interesat personale, financiare dhe nga punt zyrtare n lidhje me
vendimet q kan t bjn me individt t cilt jan ngusht t lidhur
ose i ndajn interesat personale ose interesat financiare me npunsit
civil.
Npunsi civil ka pr detyr q t prjashtohet nga do diskutim apo
vendim q lidhet me shtjet me t cilat ai ose ndojn antar i familjs
ka fardo interesash t rndsishme personale ose financiare.
II. SHKELJET
E
DISIPLINORE
SJELLJES
DHE
PROCEDURA
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
997
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
1001
E DREJTA E PUNS
SHEMBUJ AKTESH
NGA MARRDHENIA E PUNS
1002
E DREJTA E PUNS
baz
(shno nenin)
rregullores gjegjse)
nenit
t
nenit
t
dhe
(shno emrtimin e ligjit-
E DREJTA E PUNS
t cilat do t kryhen
(emrtimi i vendit t puns)
N lokalet e puns t pundhnsit
cilat
gjinden
ktij
vendi
puns
E DREJTA E PUNS
E DREJTA E PUNS
1006
E DREJTA E PUNS
kontrata e puns
me nr.
Ftoheni q me datn
t paraqitni n zyrn m
nr.
,n orn
pr nisedime lidhur m shkputjn e
kontrats s puns.N kt takim sht ftuar edhe prfaqsuesi i
sindikats.
Shkaqet
jan:
pr
shkputjn
kontrats
puns
1007
E DREJTA E PUNS
1008
Selim Nikqi
E DREJTA E PUNS
Literatura:
Rregullorja e UNMIK-ut nr.2001/27 pr Ligjin themelor t puns n
Kosov;
Rregullorja e UNMIK-ut nr.2001/36 pr Shrbimin civil n Kosov;
Urdhresa Administrative nr.2003/2 pr zbatimin e Rregullors s
UNMIK-ut nr.2001/36 pr Shrbimin civil n Kosov;
Rregullorja e UNMIK-ut nr.2001/35 pr pensionet n Kosov;
Ligji nr.2003/19 pr Sigurin n pun, Mbrojtjn e shndetit dhe
Ambientit t puns;
Ligji Nr.2002/9 pr Inspektoratin e puns n Kosov;
Konventat ndrkombtare t puns (Tiran 1998);
E drejta e puns, nga Hava Bujupi-Ismajli, 2007.
1009
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Osman Tmava
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Nocioni
Me dispozita juridike rregullohen marrdhnie t ndryshme n
shoqri. Kto dispozita juridike ndahen n: materialo-juridike dhe
procedurale-juridike.
Dispozitat materialo-juridike jan dispozita me t cilat rregullohet
prmbajtja e marrdhnieve t caktuara shoqrore prkatsisht prcaktohen
rregulla t sjelljes, t drejta dhe detyrime pr personat fizik dhe juridik. Kto
dispozita caktojn kushtet n baz t cilave mund t realizohet ndonj e drejt
apo caktohet ndonj detyrim p.sh. e drejta n pension, detyrimi i pagess s
tatimit pr pasuri t paluajtshme etj.
Dispozitat procedurale-juridike jan ato dispozita me t cilat caktohen
rregullat e detyrueshme t procedurs t cilat do ti zbatojn organet e
administrats publike me rastin e ushtrimit t veprimtaris administrative
prkatsisht kur me vendimet e tyre do t konstatojn se kan qen apo jo t
plotsuara kushtet pr realizimin e nj t drejte prkatsisht caktim t nj
detyrimi pr personat fizik apo juridik.
Varsisht nga fusha e caktuar e drejts, procedurat ndahen n: penale,
civile, administrative etj.
Procedura administrative sht e rregulluar me Ligjin pr procedurn
administrative i cili sht shpall si Rregullore e UNMIK-ut nr.2006/3 dhe ka
hy n fuqi me datn 13.05.2006. Bazuar n kt ligj jan trajtuar shtjet
themelore t cilat i prkasin procedurs administrative t ciln i zbatojn
organet e administrats publike me rastin e ushtrimit t veprimtaris
administrative.
Llojet e procedurave administrative
Me Ligjin e Procedurs Administrative jan caktuar rregullat me t
cilat jan rregulluar shtjet e kompetencs, veprimet juridike, forma e
1011
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1013
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
4. Parimi i proporcionalitetit
Sipas ktij parimi organet e administrats publike, n zbatim t
interesit publik gjat ushtrimit t kompetencave t tyre duhet t prdorin
mjete t cilat jan n proporcion me qllimet t cilat synohen t arrihen. N
kt drejtim edhe n pajtim me dispozitat konkrete ligjore e n masn e cila
sht e domosdoshme pr t realizuar nj interes publik t rndsishm,
mund t kufizohen t drejtat e njohura me ligj, lirit dhe interesat e personave
fizik dhe juridik. Organet e administrats publike do t vlersojn n do rast
se qllimi i krkuar a mund t realizohet me masa sa ma pak represive por pa
e komprometuar efektivitetin e tyre.
5. Parimi i objektivitetit dhe paanshmris
N ushtrimin e veprimtaris administrative, organet e administrats
publike kan detyrim t marrin n konsiderat dhe tu japin peshn q u takon
t gjith faktorve, rrethanave t cilat lidhen me nj akt t caktuar
administrativ. Organet e administrats publike njherit edhe do t sigurojn
se veprimtaria e tyre administrative nuk sht n ndikimin, e influencuar nga
interesat private, personale ose paragjykime t npunsve publik t cilt e
ushtrojn at veprimtari.
6. Parimi i qndrueshmris dhe parashikueshmris
Ky parim konsiston n faktin se organet e administrats publike do t
jen t qndrueshme n ushtrimin e veprimtaris s tyre administrative, me
qllim q kshtu t respektohen pritjet lidhur me krkesat legjitime t
personave fizik dhe juridik.
7. Parimi i publicitetit
N ushtrimin e veprimtaris administrative organet e administrats
publike kan detyrim me qen transparente dhe t ken bashkpunim t
ngusht me personat fizik dhe juridik t cilt jan t prfshir n procedurn
administrative. do person fizik dhe juridik, pa pas detyrim t tregoj ndonj
interes konkret specifik n raport me organet e administrats publike , ka t
drejt t marr informacion i cili sht n zotrim, posedim t nj organi t
administrats publike. Kto t drejta prjashtimisht mund t kufizohen vetm
pr qllime t mbrojtjes t interesave legjitime publike , t jets ose
interesave tjera legjitime private, t prcaktuara me ligje prkatse. Organi i
administrats publike do t nxjerr vendim me shkrim pr refuzimin e qasjes
1014
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
dhe t revokoj do akt dhe veprim juridik t cilin e ka marr organi i deleguar
nse vlerson se ato jan marr n kundrshtim me dispozitat ligjore dhe
udhzimet e dhna.
Do t prfundon delegimi i kompetencs nse organi delegues
revokon instrumentin e delegimit. Delegimi do t prfundon edhe me
prfundimin e detyrave t parapara me aktin delegues por do t prfundon
edhe me shuarjen e organit delegues dhe atij t deleguar.
N rast se nga shkaku i mungess apo paaftsis pr ti kryer detyrat
(shkaku i pamundsis s prkohshme fizike) apo t konfliktit t interesave t
cilat prekin organet individuale t administrats publike ose do npuns
publik detyrat e npunsit do t ushtrohen nga organi ose npunsi tjetr
zvendsues i parapar me ligj. Nse ligji nuk parasheh nj situat t till
ather npunsin do ta zvendson npunsit me post m t lart n organin
e administrats publike i cili n hiearhin e organit vjen menjher pas
organit individual apo npunsit t zvendsuar. N rast se npunsa
zvendsues t njjtit nivel ka shum ather zvendsimin do ta bn
npunsi i zgjedhur prej npunsit q zvendsohet ose npunsi m i vjetr
n mosh. Organi por dhe npunsi zvendsues do t ushtrojn edhe ato
kompetenca t cilat organi ose npunsi i zvendsuar i ka marr me delegim.
Zgjidhja e konfliktit t kompetencave
Edhe pse kompetenca e organeve t administrats publike sht e
rregulluar me ligj ndodh q dy e m tepr organe t konsiderojn se jan
kompetente pr ta zgjidhur shtjen e caktuar administrative.
Konflikti pr kompetencn territoriale
Kur ekziston dyshimi lidhur me kompetencn territoriale organi q
zgjidh kt konflikt do ti pranoj, njohin kompetencn e atij organi
vendndodhja e t cilit lejon qasje m t madhe pr zhvillimin e procedurs
administrative.
Zgjidhja e konfliktit t kompetencave lndore
Organet e administrats publike mund t kontestojn n situata t
ndryshme edhe kompetencn lndore t tyre. Gjykata kompetente do t
zgjidh konfliktit i cili paraqitet n mes t organeve t ndryshme t
administrats publike. Konfliktin e kompetencs n mes t dy ministrive t
ndryshme do te zgjidh kryeministri ndrsa ministri ose udhheqsi i
institucionit qendror do t zgjidh kompetencn n mes t institucioneve n
1018
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1019
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1020
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Fillimi i procedurs
Procedura administrative konsiderohet e filluar me ndrmarrjen e nj
veprimi n baz t cilit organi i administrats publike zhvillon procedurn me
qllim t nxjerrjes s vendimit. Procedurn administrative mund ta filloj do
person i interesuar (fizik apo juridik). Kta persona kan t drejt edhe t
marrin pjes n procedur personalisht apo t prfaqsuar nga personat tjer.
Sa i prket shtjes s aftsis, zotsis pr t filluar procedurn, marrjes
pjes n procedur dhe shtjeve q kan t bjn me prfaqsimin, n kt
drejtim do t zbatohen rregullat e drejts civile. Duke pasur parasysh faktin se
me nj procedur administrative mund t preken edhe interesat publik ather
me qllim t mbrojtjes t atyre interesave t drejt me filluar por edhe me
marr pjes n procedur administrative kan personat t cilve ju shkaktohet
nj dm n t drejtat e tyre t prbashkta si p.sh. shndeti publik, arsimimi,
trashgimia kulturore, ambienti dhe cilsia e jets. Kt cilsi e kan edhe
personat t cilt jetojn n brendsi apo n afrsi t nj prone publike e cila
mund t dmtohet nga aktet e nxjerra nga nj proces administrativ.
Ombudspersoni por edhe shoqatat dhe organizatat t cilat veprojn n
mbrojtje t interesit publik mund t fillojn dhe t marrin pjes n procedurn
administrative. Bazuar n kto konstatime mund t konkludojn se procedura
administrative mund t fillohet: 1.nga organi i administrats publike, 2.me
krkesn e pals dhe 3.me krkesn e publikut.
1. Fillimi i procedurs nga organi i administrats publike
Kjo mnyr e fillimit t procedurs administrative njihet edhe si fillim
i procedurs sipas detyrs zyrtare prkatsisht kur organi i administrats
publike bazuar n kompetencat e tij duhet t veproj n at mnyr e kjo pr
qllim t mbrojtjes s interesit publik. Kjo procedur konsiderohet se ka
filluar prej momentit kur organi i administrats publike, palve t interesuara
u drgon nj lajmrim se ka filluar ndrmarrja e veprimeve procedurale nga
ai organ. Lajmrimi bhet me shkrim, nnshkruhet nga drejtuesi i organit t
administrats publike dhe prmban:
-emrat dhe adresat postare t gjitha palve t interesuara t cilave iu
sht drguar lajmrimi, emri dhe adresn e organit t administrats publike
dhe emrin e npunsit prgjegjs, emrin e procedurs nse ka t till, afatin
kohor brenda t cilit palt e interesuara mund t bjn ndrhyrje, prgjigje me
shkrim. Afati i cekur llogaritet nga data e drgimit t lajmrimit.
1021
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1024
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
shtja paraprake
shtja paraprake sht nj shtje konkrete e cila kushtzon organin
e administrats publike q n nj procedur administrative t nxjerr vendimin
prfundimtar.
Nxjerrja e vendimit lidhur me shtjen paraprake duhet me qen n
kompetenc t nj organi tjetr t administrats publike apo t gjykats.
Organi kompetent administrativ pr vendimmarrje n kt situat do t
pezullon procedurn deri n marrjen e vendimit lidhur me shtjen paraprake.
Nga kjo rregull lejohet prjashtim vetm n ato raste nse nuk nxirret
menjher vendimi pasoj do t kishte shkeljen e t drejtave themelore
kushtetuese t personave fizik ose juridik ose interesave t tyre t bazuara n
ligj. Pezullimi i procedurs do t prfundon menjher nse vendimi pr
shtjen paraprake varet nga ndrmarrja e ndonj veprimi , paraqitjes s
ndonj krkese , ndrsa pala ate nuk e bjn n afatin e caktuar me ligj.
Do t prfundon menjher pezullimi i procedurs edhe kur n
munges t nj afati t parapar n ligj, procedura administrative pr
zgjidhjen e shtjes paraprake nuk fillon brenda afatit prej 30 ditve duke
llogaritur prej dits kur sht nxjerr vendimi pr pezullim, pr shkak se palt
e interesuara nuk kan paraqitur krkes. N rast se organi kompetent nuk
pret nxjerrjen e vendimit lidhur me shtjen paraprake por shtjen paraprake
e vendos vet ather ai vendim do t jet i vlefshm vetm pr at procedim
administrativ.
Procedura hetimore
Procedura hetimore prfshin t gjitha veprimet dhe masat t cilat i
ndrmerr organi i administrats publike deri n nxjerrjen e vendimit lidhur
me shtjen konkrete administrative. Kjo procedur njihet si procedur e t
provuarit. Procedura hetimore mund t zhvillohet n form t
1. procedurs s shkurt hetimore, e cila konsiston n nxjerrjen e
vendimit prfundimtar mbi bazn e fakteve, provave t paraqitura nga pala,
provave t besueshme apo kur gjendja e fakteve vrtetohet nga informacionet
q ka vet organi administrativ por edhe n situata t caktuara me ligj,
2. procedura e veant hetimore konsiston n veprimet dhe masat t
cilat ndrmerren nga organi administrativ prkatsisht npunsi publik pr
qllim t nxjerrjes s vendimit meritor lidhur me shtjen konkrete
administrative.
1025
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
T provuarit e fakteve
Npunsi publik i cili drejton procedurn do t ndrmerr veprime
procedurale (p.sh.nxjerrje t provave etj) dhe do t cakton masa t nevojshme
(kryen veprime t caktuara, urdhron palt pr t kryer veprime t caktuara
etj), pr qllim t zgjidhjes s shtjes administrative-nxjerrjes s vendimit
meritor. Organi administrativ do t vrteton t gjitha faktet e rndsishme pr
zgjidhjen e shtjes administrative. Faktet e njohura botrisht dhe ato t
njohura nga organi administrativ nuk kan nevoj t vrtetohen. Barra e t
provuarit qndron n paln e interesuar e cila ka detyrim q pretendimet e saj
ti argumenton me prova t cilat do ti bashkangjet krkess me shkrim, do ti
propozon verbalisht (me goj) apo do ti dorzon ato gjat procedurs.
Organi administrativ ka mundsi t krkoj nga pala e interesuar
informacione, dokumente apo objekte (sende) me qllim t vrtetimit t
fakteve relevante. Pala e interesuar ka mundsi mos t veproj n at mnyr
nse me veprimin e krkuar do t shkelet sekreti profesional i pals, n rast se
njohja e atyre informacioneve sht e ndaluar me ligj, do t sht
komprometuese ose do t shkaktonte humbje financiare apo jo financiare
pals, bashkshortit, prindit, fmijs, vllait apo motrs s tij. N rast se pala
nuk banon n vendin ku ndodhet selia e organit administrativ ai ka mundsi
q veprimin e krkuar ta bj te organi administrativ i cili gjendet n vendin
ku banon, kt veprim mund ta bn edhe pr arsye se nuk dshiron t
paraqitet para organit. Pala nse nuk vepron sipas krkess s organit
administrativ asaj do ti bhet nj krkes e re ose do t ndrprehet procedura
nse me kt nuk shkilet ndonj interes publik apo interes ligjor i pals.
Pavarsisht nga sjellja e pals organi i administrats ka detyrim q me vet
iniciativ t vrteton faktet e rndsishme pr nxjerrjen e vendimit
prfundimtar. Nse informacioni apo dokumenti jan t domosdoshme pr
vrtetimin e krkess s pals ather do t pezullohet procedura deri n
sigurimin e informacionit ose provs dhe pr kt do t njoftohet pala. Organi
i administrats mund t krkoj ndihm nga organi tjetr i administrats pr
ndrmarrjen e masave pr sigurimin e provave. Kt veprim organi i
administrats do ta bn n marrveshje me organin administrativ mirpo
pavarsisht ktij fakti nj veprim i till duhet t ndrmerret brenda afatit prej
30 ditve. N krkes t pals apo me vet iniciativ organi i administrats
publike mundet edhe para se t ket filluar procedura administrative t
ndrmerr veprim pr sigurimin e provave relevante , me kusht nse sigurimi i
atyre provave do t bhet i vshtrsuar apo i pa mundur kjo prve provave t
cilat jan n zotrim (posedim), t organit t administrats publike. T gjitha
shpenzimet pr veprimet lidhur me sigurimin e provave jan barr e pals s
interesuar.
1026
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1031
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1034
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
rregullt dhe kur mjeti juridik sht paraqitur nga personi i paautorizuar.
Personi i tret do t njoftohet pr ankesn, me kusht nse me aktin
administrativ shkilen t drejtat dhe interesat ligjore t tij, kshtu q organi
ankimor ka detyrim ate ta njofton pr t marr pjes n shqyrtimin
administrativ dhe t argumentoj pretendimet e tij. Organi i cili vendos sipas
ankes ka t drejt t refuzon si t pabazuar ankesn dhe do t vrteton
vendimin e kundrshtuar. Organi ankimor njherit ka mundsi t vendos t
pranon ankesn si t bazuar dhe t shfuqizon, revokon aktin e kundrshtuar,
t pranon pjesrisht ankesn t bazuar dhe ndryshon aktin e kundrshtuar apo
do t detyron organin administrativ kompetent t nxjerr aktin administrativ
kur pa t drejt sht refuzuar nxjerrja e aktit t krkuar.
Aktet reale
Parimi i ligjshmris do t zbatohet n t njjtn mas si ndaj akteve
administrative ashtu edhe ndaj akteve reale. Akte reale jan: njoftime
publike, paralajmrime, sinjalet e koduara etj. Kto akte do t konsiderohen
t ligjshme me kusht t jen t sakta, objektive dhe proporcionale. Pasojat q
shkaktohen nga aktet reale t paligjshme do ti eliminoj organi administrativ.
Aktet administrative me natyr diskreciale
Kto akte jan refleksion i ushtrimit t pushtetit diskrecial t organeve
t administrats publike. Ky pushtet duhet t ushtrohet bazuar n kushtetut
dhe ligj. Edhe kto akte munden me qen objekt i rishikimit administrativ dhe
atij gjyqsor.
KONFLIKTI ADMINISTRATIV
Nocioni
Konflikti administrativ sht nj kontest gjyqsor. Konflikti
administrativ sht kontest gjyqsor sepse ka t gjitha cilsit e kontesteve
gjyqsore. N kt procedur gjyqsore vlersohet ligjshmria e aktit
administrativ. Ndaj aktit t nxjerr n nj procedur administrative kundr t
cilit nuk ka mundsi t paraqitet ankesa, ka mundsi n kushte t caktuara
pala e paknaqur t filloj procedurn e konfliktit administrativ. Pr kt
arsye edhe procedura e konfliktit administrativ edhe paraqet vazhdimsin e
procedurs s prfunduar administrative. Procedura e konfliktit administrativ
1040
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1041
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1042
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
mnyr t drejt gjendja faktike apo nga faktet e vrtetuara sht nxjerr
konkluzion jo i drejt lidhur me gjendjen faktike.
Nuk mund t ket zbatim jo t drejt t dispozitave n rast se organi
kompetent ka vendosur sipas vlersimit t lir, n baz t autorizimeve dhe
n kuadr t kufijve q i jan dhn me dispozita ligjore, n pajtim me
qllimin pr t cilin i sht dhn autorizimi. Shkaqet e kontestimit t aktit
administrativ kan karakterin alternativ q do t thot se ekzistimi i vetm nj
shkaku e bn t kontestueshm aktin administrativ.
Akti administrativ ndaj t cilit mund t zhvillohet konflikti
administrativ
Konflikti administrativ mund t zhvillohet kundr:
1. Aktit administrativ t nxjerr n shkall t dyt.
2. Aktit administrativ t nxjerr n shkall t par ndaj t cilit nuk
sht e lejueshme paraqitja e ankess.
Aktet administrative ndaj t cilave nuk mund t zhvillohet
konflikti administrativ
N sistemin ton juridik i akceptuar sht sistemi i klauzols s
prgjithshme sipas t cilit konflikti administrativ mund t zhvillohet ndaj t
gjitha akteve administrative prve atyre akteve ndaj t cilave ligji kt
mundsi shprehimisht e ka prjashtuar.
Konflikti administrativ nuk mund t zhvillohet ndaj ktyre akteve
administrative:
1. Nuk mund t zhvillohet konflikti administrativ ndaj akteve t
nxjerra n shtjet pr t cilat sht siguruar mbrojtja gjyqsore jasht
konfliktit administrativ.
2. Aktet administrative t nxjerra lidhur me shtjet ndaj t cilave
sipas dispozits shprehimore t ligjit nuk mund t zhvillohet konflikti
administrativ.
3. Konflikti administrativ nuk mund t zhvillohet edhe pr shtjet
lidhur me t cilat drejt pr drejt n baz t autorizimeve kushtetuese vendosin
organet m t larta t pushtetit.
1044
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Heshtja e administrats
Objekt i vlersimit t ligjshmris n konfliktin administrativ sht
akti administrativ konkret dhe prfundimtar. Ndodh q organet
administrative lidhur me krkesn apo ankesn e pals nuk nxjerrin akt
administrativ n afatin t cilin e parasheh ligji kshtu q ndodh edhe
procedura t zvarritet dhe kjo zvarritje e procedurs njihet si heshtjes e
administrats. Me heshtjen e administrats supozohet se pr paln paditse
organi administrativ n kushtet e parapara ligjore ka marr aktvendim negativ
pr t cilin fakt pala e paknaqur n kushte t caktuara me ligj mund t filloj
konfliktin administrativ dhe t krkoj nga gjykata t nxjerr aktgjykim me t
cilin do t urdhron organin administrativ t nxjerr aktvendim lidhur me
krkesn prkatsisht ankesn e paraqitur nga pala paditse. Instituti i
heshtjes s administrats sht ndrtuar me qllim t mbrojtjes s pals nga
sjelljet jo t ligjshme t organeve administrative.
Palt n konfliktit administrativ
Pal n procedurn konfliktit administrativ zakonisht jan palt n
procedurn e zhvilluar administrative. N cilsi t pals paraqiten: 1.pala
paditse, 2.pala e paditur dhe 3.personi i interesuar.
1. Paditsi n konfliktin administrativ
Padits n konfliktin administrativ sht personi fizik ose personi
juridik i cili vlerson se me aktin administrativ i sht shkelur ndonj e drejt
apo interes personal i bazuar n ligj. Cilsin e paditsit mund t e ket edhe
organizata sindikale nse vlerson se me aktin administrativ i sht shkelur
ndonj e drejt apo interes i bazuar n ligj sa i prket organizats sindikale
apo ndonj pjese t saj. Nse personit t caktuar fizik i cili sht antar i
ndonj organizate shoqrore e cila sipas rregullave t saja ka detyrim t
mbroj t drejtat dhe interesat e caktuara ligjore t antarve t vet, nse me
aktin administrativ u sht shkelur ndonj e drejt apo interes juridik,
organizata me plqimin e antarit t vet, n emr t vet mund t paraqet padi
pr fillimin e konfliktit administrativ kundr aktit administrativ. Cilsin e
paditsit n konfliktin administrativ e kan edhe organet shtetrore,
organizata (ndrmarrja) apo njsia afariste e saj , qendra e banimit apo grupi i
qytetarve edhe pse nuk e kan cilsin e personit juridik mund t fillojn
konfliktin administrativ me kusht nse munden me qen titullar t drejtave
dhe barts t detyrimeve pr t cilat sht vendosur n procedurn
administrative. Prokurori i Shtetit t Republiks s Kosovs ka cilsin e
1045
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1046
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Dorzimi i padis
Ligji pr konfliktet administrative parasheh disa mnyra t dorzimit
t padis n gjykat. Kto mnyra jan:
1. dorzimi i drejtprdrejt n gjykat
2. dorzimi prmes posts
3. deklarimi i padis n procesverbal te gjykata kompetente apo te
ndonj gjykat tjetr e rregullt.
Dita e dorzimit t padis prmes posts rekomande (t porositur) dhe
deklarimi i padis n procesverbal, konsiderohet si dit e dorzimit t
drejtprdrejt n gjykat. Nisur nga fakti se pala sht e pamsuar (e pa
informuar) e cila nga mos dija apo pa dashje dorzon padin gjykats apo
organit jo kompetent ndrsa ajo padi n gjykatn kompetente arrin pas
kalimit t afatit t parapar ligjor, do t konsiderohet se padia sht e
afatshme me kusht nse dorzimi i padis sht br brenda afatit t parapar
me ligj. Pr personat q ndodhen n forcat e siguris, shrbim ushtarak dita e
dorzimit t padis n njsin ushtarake-siguris do t konsiderohet si dit e
dorzimit t padis n gjykat. Kjo situat do t vlen edhe pr personat tjer
n shrbim n njsit ushtarake-siguris, n vendet ku nuk ekziston posta e
rregullt.
Forma e padis s rregullt
Padia si parashtres pr t qen e rregullt duhet t prmban elementet
t cilat parashihen me dispozitn e nenit 27 t Ligjit pr Konfliktet
Administrative. Padia e rregullt duhet prmban kto elemente: n padi
paditsi duhet thekson emrin dhe mbiemrin, profesionin, vendbanimin
prkatsisht selina e personit juridik, aktin administrativ kundr t cilit sht
drejtuar padia , shtjellimin e shkurt t shtjes, arsyet pse ngritt padia, n
cilin drejtim dhe volum propozohet anulimi i aktit administrativ. Bashk me
padin duhet t paraqitet edhe nj kopje ose origjinali i aktit administrativ t
kontestuar. N rast se me padi krkohet kthimi i sendit ose kompensimi i
dmit duhet t paraqitet edhe krkesa e caktuar n pikpamje t sendit apo t
shums pr dmin e psuar nga ekzekutimi i aktit administrativ. Padia duhet
t paraqitet n disa kopje prkatsisht prve pr gjykatn nga nj kopje me
shtojcat e saj i drgohen organit t paditur dhe do personit t interesuar nse
ka t till n procedur.
1048
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Padia e parregullt
Padia n konfliktin administrativ duhet me qen e rregullt ka do t
thot duhet me qen e plot dhe e kuptueshme. Padia sht e plot kur
prmban t gjitha elementet e duhura formale. Padia do t jet e kuptueshme
ather kur prmban krkesn e kjart dhe t caktuar me t ciln kuptohet se
ka konkretisht me padi krkohet (krkespadia) . N rast se padia nuk sht
e rregullt, kryetari i kolegjit do ta ftoj paditsin e n rast nevoje edhe prmes
gjykats tjetr t rregullt, q brenda afatit t caktuar ti mnjanoj t metat e
padis. Gjykata paditsin do ta udhzoj se ka dhe si duhet t veproj por
edhe do ta paralajmroj pr pasojat q do t paraqiten nse nuk vepron sipas
krkess s gjykat. Paditsi n rast se nuk vepron sipas krkes s gjykats
ndrsa t metat e padis jan t asaj natyre q e pengojn punn e mtejme t
gjykats, me aktvendim gjykata do ta hudh padin si t parregullt. Deri te
kjo situat mund t vij me kusht nse gjykata paraprakisht nuk konstaton se
akti administrativ i kontestuar sht i pavlefshm.
Padia nga baza e heshtjes s administrats
Organet administrative gjat veprimtaris administrative ndodh mos
ti prmbahen afateve dhe detyrimeve ligjore. Kshtu do t ndodh edhe nse
organet administrative n afatin e parapar ligjor , nga arsyet e ndryshme nuk
nxjerrin aktvendim lidhur me krkesn prkatsisht ankesn e pals n
procedur. Ligji pr konfliktet administrative n dispozitn e nenit 8 parasheh
parimisht mundsin q n rast t heshtjes s organeve administrative mund
t fillohet konflikti administrativ. Ky konflikt administrativ do t fillohet nga
baza e supozimit se organet administrative kan nxjerr vendim negativ lidhur
me krkesn prkatsisht ankesn e pals paditse.
Kushtet pr ngritjen e padis
Pr ngritjen e padis nga baza e heshtjes s administrats parashihen
kto kushte:
1. N qoftse organi i shkalls s dyt nuk ka nxjerr aktvendim brenda
afatit prej 60 ditsh ose n nj afat m t shkurtr t caktuar me dispozit t
veant, lidhur me ankesn e pals ndrsa aktvendimin nuk e nxjerr edhe n
afatin e mtejm prej 7 ditsh, sipas krkess s prsritur t pals, ather
pala ka mundsi ta filloj konfliktin administrativ sikur ti ishte refuzuar
ankesa.
1049
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Procedura Paraprake
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Procedura e rregullt
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1054
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Faktet e vrtetuara
Konflikti administrativ parimisht vendoset n baz t fakteve t
vrtetuara n procedurn administrative. N procedurn e konfliktit
administrativ nuk nxirren prova por vetm vlersohet rregullsia e procedurs
s nxjerrjes dhe vlersimit t provave n procedurn administrative.
Kufizimi i gjykats me krkesn e padis
Gjykata shqyrton padin dhe vlerson ate ka krkon paditsi
prkatsisht nuk mund t vlerson dika ka ai nuk krkon me padi. Pra
detyrim i gjykats sht t e respekton vullnetin e paditsit t shprehur n
padi. Gjykata me kt rast nuk sht e lidhur pr arsyet e paditsit t dhn n
referatin e padis sepse pala zakonisht sht e pa msuar dhe n kt drejtim
gjykata sht m elastike dhe ajo prqendrohet n krkesn konkrete t
padis t ciln e ka baz dhe detyrim t vlersimit t ligjshmris t aktit
administrativ t kontestuar.
Vlersimi i nulitetit t aktit administrativ sipas detyrs zyrtare
nga gjykata
Ligji pr konfliktet administrative parasheh detyrimin e gjykats q
sipas detyrs zyrtare t kujdeset pr nulitetin e aktit administrativ. Shkaqet t
cilat aktin administrativ e bjn nul jan t parapara shprehimisht n Ligjin e
procedurs administrative. Pr shkak t rndsis s pasojave t ktyre akteve
administrative ligji e detyron gjykatn q sipas detyrs zyrtare t vlerson
nulitetin e aktit administrativ pavarsisht se kt fakt e ka theksuar apo jo
paditsi.
Kshillimi dhe votimi
Kshillimit dhe votimit bhet n seanc jo publike , pas prfundimit t
seancs publike ndrsa prezent jan antart e kolegjit gjyqsor dhe
procesmbajtsi. Gjykata aktgjykimin e merr me shumicn e votave t
antarve t kolegjit gjyqsor. Pr kshillim dhe votim mbahet procesverbal i
veant t cilin e nnshkruajn t gjith antart e kolegjit dhe
procesmbajtsi. Kshillimi dhe votimi bhet pa pranin e palve. Pas
prfundimit t kshillimit dhe votimit merret vendimi lidhur me shtjen
kontestuese.
1056
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1062
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1064
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
1065
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
PROCEDURA ADMINISTRATIVE
Burimet:
Ligji pr Procedurn Administrative, i cili sht shpall si Rregullore e
UNMIK-ut nr.2006/3 dhe ka hy n fuqi me datn 13.05.2006
1070
DR . GJYLIETA MUSHKOLAJ
MBROJTJA NDRKOMBTARE E
1
LIRIVE DHE T DREJTAVE T NJERIUT
Nj historik i shkurtr i t drejts ndrkombtare
E drejta ndrkombtare moderne filloi t zhvillohej me lindjen e shteteve
nacionale n Evrop, ather kur idet baz pr territorin dhe jurisdikcionin
nacional ishin themeluar. Juristi i shquar holandez, Hugo Grotius (15831645), nga shum autor, me t drejt konsiderohet si nj ndr figurat m t
rndsishme q e ka br artikulimin e parimeve t s drejts ndrkombtare.
N veprn madhshtore Prolegomena pr t Drejtn e Lufts dhe t Paqes
(1625), ai kishte nnvizuar se marrdhniet midis shteteve duhej t
rregulloheshin, duke theksuar:
Kam par se n gjith botn e krishter nj paprgjegjsi n luftime,
pr t ciln gj madje edhe kombet m barbare do t turproheshin.
Luftrat fillonin me pretekste triviale, ose fare ma pretekst, dhe
zhvilloheshin pa iu prmbajtur asnj ligji, t perndis, ose
2
njerzor.
Idet e tij u bn gurthemel i sistemit ndrkombtar t vendosur me
Traktatin e Vestfalias (1648), me t cilin iu dha fund lufts tridhjetvjeare.
Me at traktat u krijua nj struktur e shteteve sovrane me pozit formalisht
t barabart.
Shih
faqen
e
internetit
http://www.un.org/members/growth.shtml
1072
OKB-s:
Gardiner, R.K. International Law. (Harlow: Longman, 2003) [ISBN 0582369762] fq.98.
1073
Traktatet
Traktatet prioritare
Traktatet m t rndsishme, pr qllimin t ktij Doracaku jan:
Konventa pr Parandalimin dhe Dnimin t Krimeve t Gjenocidit, e
vitit 1948 (n fuqi prej 1951)
Konventa Ndrkombtare pr t Drejtat Civile e Politike e vitit 1966
(n fuqi prej 1976) drejtprdrejt e zbatueshme n Kosov, s bashku
me Protokollet e saj, t vitit 1966 dhe 1989 sipas Kushtetuts s
Republiks s Kosovs)
Konventa Ndrkombtare pr t Drejtat Ekonomike, Sociale dhe
Kulturore e vitit 1966 (n fuqi prej 1976)
Konventa pr Eliminimin e t gjitha Formave t Diskriminimit Racor
e vitit 1965 (n fuqi prej 1969) (drejtprdrejt e zbatueshme n
Kosov sipas Kushtetuts s Republiks s Kosovs),
Konventa pr Eliminimin e t gjitha Formave t Diskriminimit ndaj
Gruas e vitit 1979 (n fuqi prej 1981), (drejtprdrejt e zbatueshme n
Kosov sipas Kushtetuts s Republiks s Kosovs);
Konventa kundr Torturs dhe Trajtimeve e Ndshkimeve t tjera
Mizore,Jonjerzore dhe Poshtruese e vitit 1984 (n fuqi prej 1987),
7 Chinken, C.M. (1989) The challenge of soft law: development and change in international law ICQL 38 1989, pp.850866
1076
Definimi i Traktatit
Konventa e Vjens pr t drejtn e Traktateve e viti 1969 e definon
traktatin si nj marrveshje ndrkombtare t lidhur midis shteteve n form
t shkruar dhe t udhhequr nga e drejta ndrkombtare (Neni 2(1)(a)).
Duhet theksuar se traktatet mund t lidhen midis dy shteteve ose
palve, ose midis m shum shteteve, ose palve. Shtetet q jan pal e nj
traktati quhen pal kontraktuese. Shtetet q nuk jan pal e nj traktati quhen
pal jo-kontraktuese.
Rezervimet
Rezervimi sht definuar n Nenin 2(1)(d) t Konvents s Vjens
mbi t Drejtn e Traktateve si:
Deklarat unilaterale, sido q t formulohet ose emrtohet, e br nga
shteti, n momentin e nnshkrimit, ratifikimit, pranimit, miratimit, ose
dhnies s plqimit pr nj traktat, me t ciln deklarohet se e
prjashton, ose e ndryshon efektin juridik t dispozitave t caktuara t
traktatit, me rastin e zbatimit n at shtet.
Tradicionalisht sht mbajtur qndrimi se rezervimi mund t
prfshihet vetm nse t gjitha shtetet kontraktuese e pranojn nj gj t till.
N munges t marrveshjes unanime, rezervimi ishte nul dhe void.
Megjithat, me rritjen e numrit t shteteve dhe me rritjen e numrit t
shtjeve t rregulluara me traktate, arritja e pajtimit t t gjitha shteteve ishte
br problem.
1078
ICJ, North Sea Continental Shelf , ICJ Reports, 1969, para. 74 and
77.
11
Thorpe, Susan, A Guide to International Legal Bibliography, in Schaffer, Ellen G. and
Randall J. Snyder. Contemporary Practice of International Law (Dobbs Ferry : Oceana,
1997) p.. 44.
1080
Vendimet gjyqsore
Vendimet e organeve ndrkombtare dhe t gjykatave nacionale
gjithashtu jan t rndsishme pr zhvillimin e t drejts ndrkombtare. N
t drejtn e t drejtve t njeriut, kjo sht e nj rndsie t veant,
meqense sot prballemi me nj numr gjithnj e m t madh t organeve
ndrkombtare dhe regjionale q merren me t drejta te njeriut. Ngjashm,
gjykatat e brendshme, respektivisht nacionale, gjithnj e m shpesh merren
me zbatimin dhe interpretimin e instrumenteve ndrkombtare pr t drejtat e
njeriut. N kt drejtim, vendimet e gjykatave nacionale mund t shrbejn si
qndrim i Shtetit pr shtje t caktuara.
GjND sht gjithashtu kompetente pr t dhn Mendime
Kshilluese, pr cilndo shtje, me krkes t Asambles s Prgjithshme t
OKB-s, t Kshillit t Sigurimit, ose t organeve t tjera t autorizuara. Si
sugjeron edhe vet termi, Mendimet Kshilluese jan vetm kshilluese. Ato
nuk jan juridikisht t obligueshme, megjithse, prkundr ktij fakti, GjND
ka dhn nj varg Mendimesh Kshilluese q i kan kontribuuar zhvillimit t
s drejts ndrkombtare materiale.
Jus Cogens
Jus Cogens sht norm e pakundrshtueshme e t drejts
ndrkombtare, e pranuar dhe e njohur nga bashksia ndrkombtare si
norm nga e cila nuk sht e lejuar shmangia.
Ndryshe nga e drejta zakonore, q tradicionalisht krkon plqim dhe
lejon ndryshim t obligimeve midis shteteve nprmjet t traktateve, normat
jus cogens nuk mund t shkelen nga asnj shtet nprmjet t traktateve
ndrkombtare, ose rregullave lokale ose t veanta zakonore, e madje as
12
Henkin, Louis, et. al., International Law: Cases and Materials 3rd Edition (St. Paul: West,
1993)
1081
historik
mbrojtjes
13
1083
Karta
e
Bashkuara
Kombeve
te
16
http://mfa.gov.al/web/pub/deklarata_20universale_20e_20te_20drejtave_20te_20njeriut2870.
pdf
1087
20
21
1094
Procedura
Nse ankesa i prmban elementet esenciale t prcaktuara, rasti
regjistrohet, respektivisht, formalisht regjistrohet si rast pr tu shqyrtuar nga
komiteti relevant. Pala q parashtron ankes, informohet pr regjistrim t
rastit. N t njjtn koh, rasti i drgohet pals shtetrore ndaj t cils sht
br ankesa, pr ti dhn mundsin q t paraqes komente. Nga shteti
krkohet q t paraqes vrejtjet e veta brenda nj kornize t caktuar kohore.
Dy fazat kryesore pr do rast njihen si faza e "pranimit" dhe faza e
"bazueshmris". "Pranimi" i rastit i referohet kushteve formale q ankesa
duhet ti plotsoj para se komisioni relevant t shqyrtoj prmbajtjen e saj.
"Bazueshmria" e rastit sht prmbajtja, n baz t s cils komiteti vendos
nse jan shkelur t drejtat e pohuara n ankes, sipas traktatit, ose jo.
Pasi shteti t jep prgjigje lidhur me ankesn, pals, parashtruese t
ankess i ofrohet mundsia t jep komente lidhur me prgjigjen e shtetit.
Prsri, afatet kohore ndryshojn paksa ndrmjet procedurave, sipas
traktateve t veanta. N at moment, rasti sht i gatshm pr tu vendosur
nga komiteti relevant. Nse pala shtetrore nuk prgjigjet lidhur me ankesn,
komiteti prsri e prkujton pr rastin dhe nse srish nuk ka prgjigje,
komiteti merr vendim pr ankesn n baz t ankess s par.
Pranimi i rastit
Para se komiteti kompetent pr ankesn t mund t shqyrtoj
bazueshmrin e ankess, duhet t jet i sigurt se ankesa i plotson kushtet
formale t pranimit. Kur kontrollohet pranueshmria e rastit, komiteti merr
parasysh nj apo disa nga faktort vijues:
a) Nse ankesa sht br n emr t personit tjetr, duhet
shikuar se a sht br me autorizim t duhur, respektivisht a sht
parashtruesi i ankess kompetent pr t parashtruar ankes
b) A sht parashtruesi i ankess (apo personi n emr t t cilit
parashtrohet ankesa) viktim e shkeljes s pohuar? Duhet t dshmohet se
parashtruesi i ankess sht personalisht dhe drejtprsdrejti i afektuar nga
ligji, politika, praktika, veprimi apo mosveprimi i pals shtetrore pr t ciln
pohon se i ka shkelur apo sht duke shkelur t drejtat e parashtruesit t
ankess. Thjesht nuk sht e mjaftueshme q t kundrshtohet nj ligj,
politik shtetrore, ose praktik abstarkte (e ashtuquajtura actio popularis) pa
demonstruar se si individualisht parashtruesi i ankess sht viktim e ligjit,
politiks ose praktiks n fjal.
c) A sht ankesa n prputhshmri me dispozitat e traktatit n
baz t t cilit sht parashtruar? Shkelja e pohuar duhet t ndrlidhet me t
drejtn q faktikisht mbrohet me traktat. Nse ankesa sht parashtruar sipas
1096
24
Bazueshmria e rastit
Nse komiteti kompetent i prcaktuar me traktat t vendos se ankesa
sht e pranueshme, fillon shqyrtimi i bazueshmris s ankess, duke i
theksuar arsyet se pse ka konstatuar se sht br apo nuk sht br nj
shkelje sipas dispozitave t ndryshme q i konsideron t zbatueshme n rastin
konkret. Disa shtete kan br rezervime t fuqishme n traktate, gj q
mund t kufizojn fushveprimin e detyrimeve mbi t drejtat e njeriut q ato i
kan sipas traktateve. N shumicn e rasteve, komiteti nuk do t pranoj t
shqyrtoj ankesa q u prkasin fushave t q jan t papranuara me rezervim,
edhe pse n raste prjashtuese, komiteti relevant ka mundsi q nj rezervim
ta konsideroj t papranueshm dhe rastin ta shqyrtoj prkundr rezervimit
t pretenduar. Pr t kuptuar se ka komiteti konsideron se hyn n
fushveprimin e t drejtave t prfshira n traktatin pr t cilin sht
prgjegjs, duhet shqyrtuar "Komentet e prgjithshme" ku bhet interpretimi
i dispozitave t ndryshme, si dhe vrejtjet prmbyllse t komiteteve pr
raportet e dorzuara n mnyr periodike nga palt shtetrore pr traktatin n
25
fjal.
Shqyrtimi i rastit
Komitetet e shqyrtojn secilin rast n sesione t mbyllura. Edhe pse
disa komitete kan dispozita pr komponent gojore t procedurs n
rregulloret e tyre t puns, sht praktik mbizotruese q ankesat t
shqyrtohen n baz t informacioneve t shkruara, t paraqitura nga
parashtruesi i ankess dhe pala shtetrore.
Si rezultat, nuk sht praktik q t pranohen parashtresa gojore nga
palt ose dshmi audio, ose audio-vizuale. Gjithashtu, sht me rndsi t
theksohet ktu se komitetet nuk krkojn informacione t tjera, jasht atyre t
siguruara nga palt, pr t br verifikim t pavarur t fakteve. Pr m tepr,
komitetet nuk marrin parasysh informacione prmbledhse q i vijn nga
palt e treta (q shpesh quhen amicus informacione prmbledhse).
Pasi q komiteti t merr vendim lidhur me ankesn e parashtruar, ai
vendim u drgohet t dy palve njkohsisht, pals ankuese dhe pals
shtetrore. Nj apo m shum antar t Komitetit mund t japin mendim t
ndar lidhur me vendimin nse ata vijn n nj prfundim q sht i
25
1099
Detajet e procedurs
Sipas Protokollit Opcional, ankesat q prmbajn elementet e
domosdoshme, i referohen Raportuesit Special t komitetit pr shkresat e
26
reja . Raportuesi Special vendos nse rasti juaj duhet regjistruar sipas
Protokollit Opcional dhe jep udhzimet prkatse.
Nse rasti regjistrohet, rrjedha e zakonshme e puns s Komitetit
sht t shqyrtoj pranueshmrin dhe bazueshmrin e rastit njkohsisht,
dhe kjo bhet pr shkak t numrit t madh t ankesave q pranohen sipas
ksaj procedure. Kjo sht edhe arsyeja q, pala shtetrore kundr t cils
sht br ankesa, ka gjasht muaj pr afat pr paraqitjen e parashtresave mbi
pranueshmrin dhe bazueshmrin e rastit. Kur kjo t bhet, parashtruesi i
ankess ka dy muaj afat pr vrejtje, pas t cilit afat, rasti sht i gatshm pr
tu vendosur nga Komiteti. Si sht theksuar edhe m hert, nse pala
shtetrore nuk prgjigjet n ankes, parashtruesi i ankess nuk sht n pozit
t disfavorshme. N rastin e till, pala shtetrore merr dy shkresa prkujtuese,
pasi t ket kaluar afati kohor prej gjasht muajsh. Nse srish nuk ka
prgjigje, Komiteti e shqyrton ankesn n baz t informacioneve q
parashtruesi i ankess fillimisht i ka ofruar. N ann tjetr, nse pala
shtetrore paraqet parashtresa pas shkresave prkujtuese, ato i drgohen
parashtruesit t ankess, n t cilat ekziston mundsi q t prezantohen
vrejtje nga parashtruesi i ankess. Nganjher, Komiteti miraton procedura
t ndryshme pr t shfrytzuar maksimalisht kohn n dispozicion pr
shqyrtimin e shkresave, si dhe pr t kursyer prpjekjet e panevojshme t
palve shtetrore dhe parashtruesve t ankesave. Pr shembull, nse pala
shtetrore, dy muaj pas marrjes s ankess, paraqet parashtresa q kan t
bjn vetm me pranueshmrin, dhe Komiteti konsideron se mund t ket
dyshime serioze n at pikpamje, mund ta ftoj parashtruesin e ankess q t
komentoj vetm ato parashtresa. Pastaj, Komiteti merr vendim preliminar
26
1104
27
Shih editorialin e Lord Goldsmith QC and Nicholas R. Cowdery QC, The Role of the
Lawyer in Human Rights, in HRI News (Newsletter of the IBA Human Rights Institute),
vol. 4, No. 2, 1999, p. 1.
1107
KSHILLI I EUROPS
THEMELIMI DHE ORGANIZIMI
OBJEKTIVAT
VEPRIMTARIA
1111
1.
Komiteti i Ministrave sht organ vendim-marrs i Kshillit
t Evrops. Ai prbhet nga Ministrat e jashtm t dyzet e pes shteteve
antare, ose nga prfaqsuesit e tyre diplomatik t vendosur n Strasburg.
Me antarsim n Kshillin e Evrops, shtetet e marrin obligimin q ti
pranojn parimet e sundimit t ligjit dhe t drejtn e qytetarve t tyre n t
drejtat dhe lirit fundamentale. Gjithashtu, ato e marrin pr obligim q t
bashkpunojn n mnyr t sinqert dhe efektive pr t arritur unitet m t
madh dhe pr t ndihmuar prparimin ekonomik dhe social. Secili shtet
antar sht prgjegjs pr respektimin e ktyre zotimeve. Komiteti i
ministrave siguron q shtetet t respektojn zotimet e veta. N rast t ndonj
shkeljeje serioze, Komiteti i Ministrave mund t suspendoj prfaqsimin e
shtetit antar gjegjs, ta thrras at q t heq dor nga antarsia, apo madje
edhe t vendos se ai shtet ka pushuar t jet antar i Kshillit t Evrops.
Komiteti i Ministrave siguron q konventat dhe marrveshjet midis shteteve
antare zbatohen. Kjo sht sidomos kritike kur sht fjala pr tekstet pr t
drejtat e njeriut (m i rndsishmi prej t cilve, Konventa Evropiane pr t
1112
PRMBAJTJA E KONVENTS
1.
HISTORIKU I ZHVILLIMIT
2. ZHVILLIMETEMPASTAJME PROTOKOLET
Q nga hyrja n fuqi e Konvents, jan miratuar 12 protokole t saj.
Protokollet Nr. 1, 4, 6 dhe 7 t Konvents i shtuan edhe m tutje t drejta
dhe liri katalogut t siguruar me Konvent, derisa Protokoli Nr. 2 ia njohu
Gjykats pushtetin pr t dhn mendime kshilldhnse. Protokoli Nr. 9 iu
mundsoi parashtruesve individual t ankesave q ti paraqesin rastet e tyre
para Gjykats, nse shteti i paditur ishte ratifikues i Protokolit, dhe nj gj e
till pranohej nga Komisioni i kontrollit. Me Protokollin Nr. 11 u
ristrukturua makineria e zbatimit t Konvents. Protokolli Nr. 12 e ndalon
plotsisht diskriminimin, pr ndryshim nga teksti baz i Konvents q e
ndalon diskriminimin n mnyr t limituar, respektivisht vetm sa i prket
gzimit t t drejtave t tjera, mbrojtja e t cilave sigurohet me Konvent.
Protokollet e tjera kan t bjn me organizimin dhe procedurn para
institucioneve t vendosura me Konvent.
1116
3.
Organizimi i gjykats
Gjykata Evropiane pr t drejtat e njeriut e themeluar n baz t
Konvents s ndryshuar dhe plotsuar me Protokollin Nr. 11 prbhet nga
numri i barabart i gjyqtarve me numrin e antarve t shteteve kontraktuese
t konvents. Gjyqtart zgjedhn nga Asambleja parlamentare e Kshillit t
Evrops me mandat prej gjasht vjetsh. Mandati i gjysms s gjyqtarve t
zgjedhur n zgjedhjet e para skadon pas tre vjetsh, n mnyr q t sigurohet
q mandati i gjysms s gjyqtarve t prtrihet do tre vjet. Mandati i
gjyqtarit gjithashtu skadon pasi q ata ta arrijn moshn 70 vjeare.
Gjykata plenare e zgjedh Kryetarin e Gjykats, dy nnkryetar dhe
dy kryetar t sektorve pr periudhn prej tre vjetsh.
Sipas Rregullave t Gjykats, gjykata sht e ndar n katr sektor,
prbrja e t cilve sht e fiksuar pr tre vjet dhe sht e balancuar n
pikpamje gjeografike dhe gjinore, si dhe ka parasysh sistemet e ndryshme
juridike t shteteve kontraktuese. Secili sektor kryesohet nga kryetari, me
1117
4.
ii)
Parashtruesit grupor t ankesave. - T drejt pr t
parashtruar ankes kan edhe organizatat joqeveritare dhe grupet e
individve. Kjo i prjashton kshillat e pushtetit komunal, por nuk i
prjashton politikant n cilsi individuale, ose partit politike (Liberal Party
v. Mbretria e Bashkuar dhe rasti The United Communist Party of Turkey
and Others v. Turqia).
Konventa nuk e njeh akcio popularis, do t thot ankesn e parashruar
nga personat e interesuar q nuk jan vet viktim e shkeljes (X. v. Austria). Si
rrjedhoj, organizatat joqeveritare, ose grupet e individve nuk mund t
parashtrojn ankes, thjesht pr t kontestuar nj veprim konkret t
ndrmarr nga shteti, si shtje t tyre parimore.
Rregulla 45 (2) krkon q ankesat e parashtruara nga organizatat
joqeveritare, ose grupet e individve t jen t nnshkruara nga personat e
1122
1125
2. E DREJTA N JET
Neni 2 i prcakton obligim pozitiv shtetit q t mbroj t drejtn n
jet dhe gjithashtu e siguron listn e plot t situatave kur vrasja mund t
lejohet. Me fjal t tjera, me kt nen individi mbrohet nga marrja arbitrare e
jets nga ana e shtetit, por me kt nen nuk vihet jasht ligjit dnimi gjyqsor
me vdekje. Pr ta prmirsuar kt gj, Asambleja Parlamentare e Kshillit t
Evrops n vitin 1985 e ka miratuar Protokollin Nr. 6 me t cilin anulohet
dnimi me vdekje n koh t paqes. Asambleja parlamentare vazhdon q t
paraqet propozime pr ndalim t plot t dnimit me vdekje si n koh
paqeje, edhe n koh t lufts.
Gjykata Evropiane i ka pranuar disa ankesa q kan t bjn me
mbrojtjen e t drejts n jet, sipas Konvents Evropiane pr t drejtat e
njeriut. Shembujt m t kqij t marrjes s paarsyeshme t jets paraqiten
gjat kohs s lufts dhe gjat trazirave qytetare, dhe n t kaluarn kan
shkaktuar konteste gjyqsore ndrshtetrore nn Konventn Evropiane. N
rastin gjyqsor t filluar nga Qiproja kundr Turqis pas intervenimit turk n
pjesn veriore t Qipros n korrik dhe gusht t vitit 1974, Komisioni kishte
vendosur q atje ishin br vrasje t paligjshme t shkalls s gjer, vendim
ky q ishte mbshtetur parezerv nga Komiteti i Ministrave. N rastin tjetr
gjyqsor McCann and others v. Mbretria e Bashkuar, Gjykata kishte
vendosur se vrasja e tre terroristve, antar t IRA, t dyshuar n
pjesmarrje n misionin e vendosjes s nj bombe, paraqet marrje t
paarsyeshme t jets. Derisa Gjykata kishte refuzuar padin se vrasjet ishin t
paramenduara, ajo e kishte kritikuar kontrollin dhe organizimin e veprimit t
forcave t sigurimit.
1130
7. E DREJTA N ARSIM
E drejta n arsim sht prcaktuar me nenin 2 t Protokollit 1 t
Konvents Evropiane pr t drejtat e njeriut dhe rndsia e ksaj t drejte
sht vrtetuar edhe m me aktgjykimin e rastit Kjelsden, Busk and Pedersen
v. Danimarka (1976), ku shprehimisht theksohet se arsimi sht qensor pr
ruajtjen e shoqris demokratike
N kuadr t ksaj t drejte, nj ndr rastet m t njohura t vendosura
nga Gjykata Evropiane e t drejtave t njeriut ishte Cambell and Cosans v.
Mbretria e Bashkuar,1982, q kishte t bnte me rrahjen e nxnsve shkollat
shtetrore. Gjykata Evropiane, jo vetm q kishte vendosur q rrahja ishte
kundr t drejtave t prindrve q fmij te tyre t edukohen sipas bindjeve t
tyre filozofike, por edhe kishte vendosur q prjashtimi nga shkolla i njrit
prej fmijve q kishte refuzuar ta pranoj rrahjen, ishte shkelje e t drejts s
1137
Maltretimin n shkolla;
1. E DREJTA N PUN
Neni 1 i Karts Sociale Evropiane prcakton se shtetet pal domosdo
duhet t pranojn si nj prej qllimeve dhe prgjegjsive t tyre parsore,
arritjen dhe ruajtjen e nj niveli sa m t lart t punsimit q sht e mundur,
me aspirat q t arrihet punsim i plot.
Shumica e dispozitave t ksaj karte kan pr qllim q t mbrojn jo
vetm t drejtn n pun, duke prfshir edhe ndihmn pr ngritje
profesionale, por gjithashtu edhe kushtet n t cilat njerzit punojn dhe nn
t cilat ata jan t punsuar.
Kto prfshijn:
MBROJTJA E
KOMBTARE
DREJTAVE
PAKICAVE
Mos-diskriminimin;
Arsim,