TAMİR-BAKIM

PLANLAMASI

Hazırlayan: Firudin SULTANOV

TAMİR-BAKIM FAALİYETLERİNİN
ÜRETİME ETKİSİ

 Yüzlerce tezgahtan oluşan bir üretim

hattında birkaç makinanın arızalanması,
zincirleme etkilerle bütün sistemi felce
uğratabilir.
TB faaliyetlerindeki aksaklıklarının
üretim akışı, verimlilik ve
maliyetlere etkisi...
 Makinaların ve onları çalıştıran işçilerin boş kalmaları.
 Dolaylı işçilik ve imalat genel masraflarının artması.
 Müşteri taleplerinin karşılanmaması, satışlarda düşmeler.
 Aksaklığın meydana geldiği departmanla ilgili bulunan diğer
departmanlardaki gecikme ve boş beklemeler.
 Iskarta oranın artması, kalitenin düşmesi.
 Siparişlerin zamanında teslim edilmemesi yüzünden
müşteriyi kaybetme veya tazminat ödeme.
TB planlamasında başlıca iki
faaliyet..

 Tamir
 Koruyucu Bakım
TB Maliyeti

Toplam
Maliyet

KB Maliyeti
Maliyet

Tamir
Maliyetleri

KB yoğunluğu
Optimal KB Yoğunluğu

Optimal KB yoğunluğu tespiti

TB FAALİYETLERİNDE İZLENECEK
ALTERNATİF POLİTİKALAR
1. TB ekibini geniş, kullanılan araç sayısını
yüksek tutmak.
2. Koruyucu bakıma ağırlık vermek.
3. Yedek üretim kapasitesi bulundurmak.
4. Makinaların güvenilirlik derecesini
artırmak.
5. İş istasyonları arasında yarı mamul stokları
bulundurmak.
FABRİKALARDA TB
ORGANİZSYONU
 Fabrikalarda TB faaliyetlerini yürütmekle sorumlu
olan departman genellikle Bakım Mühendisliği
(Maintenance Engineering) adını alır.
 TB departmanının temel fonksiyonu: ÜPK ve
imalat departmanları ile işbirliği yaparak bakım
planlarını hazırlamak, arızaların minimum zaman
kaybı ile giderilmesini sağlamak ve TB ekiplerini
yönetmektir.
TB departmanının
görevleri...
 Üretim araçlarının giderilmesi,
bakımlarının yapılması.
 Fabrika binası ve yardımcı tesislerin tamir-
bakımının yapılması.
 Makina, teçhizat ve tesislerin periyodik
muayeneleri.
 Yeni makinaların yerleştirilmesi,
değiştirme işlemlerinin yapılması.
TB organizasyon yapısı...
Fabrika
Müdürü

imalat Bakım Müh. Endüstri Müh. ÜPK

Temizlik
Tesis Bak. İş Hazırlama TB Planlama Tamir Bakım
koruma

Ustabaşı
Ustabaşı Ustabaşı
Ustabaşı Ustabaşı Marangoz
Borucu Motor
Makina Tamircisi Elektirikçi Demirci
Tesisatçı Taşıt Aracı
Yağcı Sargıcı Boyacı
Kaloriferci Vinç
TB PROSEDÜRÜ
 Bakım önceden tespit edilen programlara göre
yürütülür. Arıza giderme amacı ile yapılan tamir
iki şekilde başlayabilir. Periyodik bakım
muayenesinde tespit edilen arızalar ya derhal
müdahele edilerek giderilir veya ustabaşına rapor
edilir.
 İşçi tarafından tespit edilen arıza en yakın
amirine duyurulu ve durum yine bir raporla TB
ustabaşına rapor edilir.
Bir işletme planlı TB için elde
bulundurulması gereken
bilgiler...
 Geçmişe ait TB kayıtları
 Arızaların meydana geliş süreleri
 Makinaların kritik parçaları ve ortalama
ömürleri
 Ortalama TB süreleri
 Makinaların durması sonunda ortaya çıkan
kayıplar. Üretim kapsitsi, işçilik, genel
masraflar, satışlar.
 Yedek parça ve malzeme fiyatları.
 TB işçilik maliyetler.
Makinaların Arıza
Karakteristikleri
100
Şekil: Makinelerin
Arıza göstermeme % si

Arıza dağılım eğrileri

a-az değişken
b ve c çok değişken
(b)
50 (a)

(c)

0
Ta 2Ta 3Ta
Arızasız Çalışma süresi
Koruyucu Bakım ve Tamir
Alternatifleri
Şekil: Koruyucu bakımda; bakım, tamir ve arızasız çalışma
sürelerinin zaman ekseni üzerindeki dağılımları.

Tb Tm Ts Tb Tm Tb Tm

 KB için harcanan zaman (Tm) tamir süresinden genellikle

kısadır.
 Önceden saptanmış bulunan KB periyotu (Tb) , makinenin
arıza dağılım eğrisi ve çeşitli faktörler gözönüne alınarak
hesaplanabilir.
Tm ve Ts’nin meydana gelme
olasılıkları;
 Tezgahın arıza dağılım eğrisine,
 Tm ,Tb ve Ts’nin uzunluklarına bağlıdır.

Tb kısaldıkça beklenmeyen arızalar azalır. Ancak

bu sefer de sayıları gittikçe artan Tm’ler nedeni ile
makinenin çalışmama yüzdesi ve dolayısı ile
bakım maliyetleri artar.
 Arıza dağılım eğrisi az değişken olan bir
makine için Tb/Ta oranı küçüldükçe çalışır
durumda bulunma olasılığı azalır.
 Tb/Ta oranı arttıkça bakım kesintileri toplamı
da azalır ve dolayısı ile çalışır durumda
bulunma olasılığı artar.

(Tb)=KB periyotu
(Ta)=Arızasız Çalışma süresi
Koruyucu bakım politikasının
anahtarları
1. KB arıza dağılım eğrileri az değişir olan
makinalara uygulanmalıdır.
2. Tm/Ts oranı 1’e yaklaştıkça KB’den
vazgeçilmelidir.
3. İlk iki prensibin bakım politikası üzerindeki etkisi
makinelerin durması ile ortaya çıkabilecek
maliyet karşısında ortadan kalkabilir.
4. Çalışma yüzdesini maksimum yapan optimal
çözüm , yani optimal bakım periyodu uzunluğu
hesaplanır.
5. Makinelerin durma maliyeti çok yüksek ise
ayrıca; 1.Tb’yi kısaltmak, 2.TB ekiplerini geniş
tutmak, 3.TB ekiplerine fazla mesai yaptırmak
gibi çarelere başvurulur.
Çok Makineli Sistemlerde TB
 Çok makineli sistemlerde TB planlamasında en çok
uygulanan matematiksel yöntem Kuyruk modeli (Queuing
Model) veya Bekleme Hattı (Waiting Line) modelidir.

Population of Arrivals Queue Service Exit the system

dirty cars from the (waiting line) facility
general
population …

Dave’s
Car Wash

enter exit
 λ = Mean number of arrivals per time
period
µ = Mean number of units served per
time period
Lsλ = Average number of units
–λ
µ(customers) in the system (waiting and being
served)
=
1
µW–s λ = Average time a unit spends in the
system (waiting time plus service time)
=
Lq = Average number of units waiting
in the queue
λ 2
=
µ(µ – λ )
Wq = Average time a unit spends
waiting in the queue
λ
µ(µ – λ= )
p = Utilization factor for the system
λ
µ =
P0 = Probability of 0 units in the
system (that is, the service unit is idle)
λ
=µ 1–
 λ = 2 cars arriving/hour
2 µ = 3 cars serviced/hour
λ
µ–λ 3-2
Ls = = = 2 cars
in the system on average
1 1
µ–λ 3-2
Ws = = = 1
λ 2 22 hour average waiting time in
µ(µ – λ ) 3(3 - 2) the system

Lq = = =
1.33 cars waiting in line
 λ = 2 cars arriving/hour
µ = 3 cars serviced/hour
λ 2
Wq = =
µ(µ – λ ) 3(3 - 2)
= 40 minute
average waiting time

p = λ /µ = 2/3 =
λ
P0 = 1 - 66.6% of time
= .33 mechanic
probability
µ is busy
there are 0 cars in the system