Örnek: 2s orbitali için ,

I. Baş kuantum sayısı n=2 dir.

II. Açısal momentum kuantum sayısı l=0 dır.

III. Manyetik kuantum sayısı ml = 0 dır.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I , II ve III

Cevap: E
Örnek: n =3 ve l=1 kuantum sayıları ile tanımlanan bir
orbital için ,

I. 3s orbitalidir.

II. Manyetik kuantum sayıları +1 , 0 ve -1 dir.

III. 3. enerji seviyesinde bulunur.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I , II ve III

Cevap: D
Örnek: Bir elektron için aşağıda verilen kuantum sayısı
serisinden hangisi olanaksızdır ?

A) n=1 l=0 ml =0 ms = +1/2

B) n=2 l=2 ml = -1 ms = -1/2

C) n=3 l=2 ml = +2 ms = +1/2

D) n=2 l=1 ml = +1 ms = +1/2

E) n=3 l=1 ml = 0 ms = -1/2

Cevap: B
Örnek: 1s orbitali ile ilgili ,

I. Çekirdeğe en yakın orbitaldir.

II. n=1 ve l=1 kuantum sayıları ile tanımlanır .

III. Elektron bulutunun dağılımı küresel yapıdadır.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I , II ve III

Cevap: D
Örnek: 3. enerji seviyesindeki p orbitalleri ile ilgili ,

I. Enerjileri 2. enerji seviyesindeki p orbitallerinden yüksektir .

II. 3px , 3py ve 3pz orbitallerinin enerjileri eşittir.

III. Baş ve açısal momentum kuantum sayılarının toplamı 4 tür.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I , II ve III

Cevap: E
Örnek: 2s ve 2p orbitalleri için ,

I. Baş kuantum sayıları

II. Açısal momentum kuantum sayıları

III. Elektron bulutunun geometrik dağılımı

nicelik ve niteliklerinden hangileri aynıdır ?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I , II ve III

Cevap: A
Örnek: d orbitali ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) l=1 değerine sahiptir.

B) n=2 kabuğunda bulunamaz.

C) Elektron bulutunun uzaydaki dağılımında beş farklı yönelim

söz konusudur.

D) n+ l toplamı 5 den küçük olamaz.

E) Çekirdekten geçen bir eksen etrafında iki ayrı lob halinde

bulunur.

Cevap: E
ATOM MODELLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Pauli İlkesi

Bir atomda dört kuantum sayısı aynı olan iki elektron bulunmaz. Buna göre

iki elektronun n, l, ml ve ms değerlerinin tamamı hiçbir zaman aynı olamaz.

Örneğin; bir atomda n, l ve ml değerleri aynı olan iki elektron olsa dahi

bu elektronların ms değerleri farklıdır.

ATOM MODELLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Orbitallerin Enerjileri

Tek elektronlu yapılarda elektronun enerjisi sadece baş kuantum

sayısına(n) bağlıdır. Örneğin hidrojen atomunun n=2 kabuğundaki s ve p
orbitallerinden hangisinde bulunursa bulunsun elektronun enerjisi aynı
olacaktır.

Hidrojen atomunun en karalı hali, elektronun 1s

orbitalinde yer aldığı haldir. Bu hale temel hal denir.
H
Bu durumda elektron çekirdeğe en yakın konumdadır
ve çekirdek tarafından çok kuvvetli bir şekilde
çekilmektedir.
 4f Çok elektronlu sistemlerde, iç
kabuktaki elektronların dış
4d
kabuktaki elektronları perdeler.
n=4
4p Bundan dolayı orbital enerjileri
3d daha karmaşık bir yapıya sahiptir.
4s
Diyagramda kabukların enerjileri, n
Enerji

n=3 3p
in değeriyle orantılı olarak
3s
artmaktadır. n değeri büyüdükçe

2p kabuklar arasındaki enerji farkı

n=2 azalmaktadır. Dolayısıyla üst
2s
kabuklarda bazı alt kabuklar iç içe

n=1 1s girmektedir. 4s – 3d gibi

Kabuk-alt kabuk enerji diyagramı

ATOM MODELLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Atomların Elektron Dizilişi

Bir atomda elektronların orbitallere dağılımını gösteren yapıya elektron

dizilişi denir. Kabuk , alt kabuk enerji diyagramı elektronların orbitallere

yerleştirilmesinde dikkate alınır. Elektronlar tabloda verilen kabuk ve alt

kabuklara sırası ile yerleştirilir.

Aufbau Kuralı

Bu kurala göre, elektronlar çekirdeğe en yakın olan ve en düşük enerjili

orbitalden başlanarak yüksek enerjili orbitallere doğru doldurulur.

ATOM MODELLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Çok elektronlu yapılarda orbitallerin enerjileri n+l değerine bağlı olarak

değişir. n+l değeri büyüdükçe orbitallerin enerjileri de artar.

1s<2s<3s 3s<3p<3d
n+l= 1 2 3 n+l= 3 4 5
Eğer n+l değerleri eşit olur ise n değeri büyük olan orbitalin enerjisi daha
yüksek olur.
3d<4p<5s 4d<5p<6s
n+l= 5 5 5 n+l= 6 6 6
Örnek: 3.temel enerji düzeyi ile ilgili aşağıdaki yargılardan
hangisi yanlıştır?

A) Elektron kapasitesi 18 dir.

B) s , p ve d orbital türlerini içerir.

C) Orbital sayısı 9 dur.

D) Eş enerjili 5 tane d orbitali içerir.

E) 3s ve 3p orbitallerinin enerji değerleri aynıdır.

Cevap: E
Örnek:

 Çok elektronlu atomlarda n+l değeri küçük olan orbitalin

enerjisi de küçüktür.

 n+l değeri eşit olan orbitallerden n değeri küçük olanın

enerjisi küçüktür.

Buna göre , aşağıdaki orbitallerden hangisinin enerjisi en

büyüktür ?

A) 3d B) 4d C) 4f D) 5p E) 6s

Cevap: C
Verilen bu kurallara göre çok elektronlu yapılarda elektronların dizilimi şu
şekilde yazılabilir.

1s

2s 2p

3s 3p 3d

4s 4p 4d 4f

5s 5p 5d 5f

6s 6p 6d
2 2 6 2 6 2 10 6 2 10
7s 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d …
ATOM MODELLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Orbital Şeması

Bir atomdaki elektronların orbitallere dağılımı orbital şeması ile

gösterilebilir.
Boş orbital şeklinde

Yarı dolu orbital şeklinde

Tam dolu orbital şeklinde gösterilir

ATOM MODELLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Elektron dizilişi Orbital şeması

H 1s1
1s

He 1s2
1s

Li 1s2 2s1
1s 2s

Be 1s2 2s2
1s 2s

B 1s2 2s22p1
1s 2s
Hund Kuralı

Elektronlar bir alt kabuğun orbitallerine maksimum sayıda paralel spinli ve

eşleşmemiş olacak şekilde yerleşirler.

WRONG RIGHT
ATOM MODELLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Elektron dizilişi Orbital şeması

C 1s22s22p2

N 1s22s22p3

O 1s22s22p4

F 1s22s22p5

Ne 1s22s22p6

Na 1s22s22p63s1
Küresel Simetri

Bir atomda son enerji düzeyinde bulunan orbitallerin tam

dolu veya yarı dolu olması hâline küresel simetri denir.

Elektron dizilişi s1, s2, p3, p6, d5, d10, f 7, f 14 ile biten atomlar

küresel simetrik elektron dağılımına sahiptir. Bu tür atomlar,

diğerlerine göre daha düşük enerjili olup daha kararlı

yapıdadır.
Küresel simetri nedeniyle elektron dizilişlerinde değişmeler olur.

Örneğin 24Cr ün elektron dizilişi :

1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d4 şeklinde değil

Cr
4s13d5

4s 3d

1s2 2s2 2p6 3s2 3s2 3p6 4s1 3d5 şeklinde yazılır.

Aynı durum 29Cu da da vardır.

29Cu : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d9

Cu
4s13d10

4s 3d

gerçek elektron dizilişi ise, 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 3d10 dir.
Elektron Dizilişinin Kısa Yazılışı
Atomların elektron dizilişleri soy gaz olarak bilinen ve
elektron dizilişleri s2 p6 ile biten elementlerden
yararlanılarak kısaltılabilir.
Örneğin;

10Ne: 1s2 2s2 2p6

11 Na: 1s2 2s2 2p6 3s1 dir.

Na ‘ un ilk 10 elektronunun dizilişi Ne ile aynıdır. Bu

nedenle Na un elektron dizilişi;

11Na: [Ne] 3s1 şeklinde kısaltılabilir.

 16
S
32.066

Elektron Konfigürasyonu

S 16e- 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4

Elektron Konfigürasyonunun Kısaltılması

S 16e- 2
[Ne] 3s 3p4
Element Elektron Konfigürasyonu
Ca [Ar] 4s2
23V [Ar] 4s2 3d3
F [He] 2s2 2p5
47Ag [Kr] 5s2 4d9
53I [Kr] 5s2 4d10 5p5
Xe [Kr] 5s2 4d10 5p6
Fe [Ar] 4s23d6
106Sg [Rn] 7s2 5f14 6d4
Uyarılmış Atomların Elektron Dizilişi:
Uyarılmış durumdaki bir atomda elektronlardan bazıları temel
hal enerji düzeyinden daha yüksek enerji düzeyine çıkabilir.

11Na: 1s2 2s2 2p6 3s1 temel hal

11Na: 1s2 2s2 2p6 3p1 uyarılmış hal

İyonların Elektron Dizilişi
Negatif yüklü bir iyonun elektron dizilişi yazılırken öncelikle
iyonun sahip olduğu toplam elektron sayısı bulunur . Daha
sonra en düşük enerjili orbitalden başlanarak elektronlar
orbitallere yerleştirilir.
Nötr N atomunun elektron dizilişi: 7N :1s2 2s2 2p3

N–3 iyonunun elektron sayısı: e- = 7 + 3 =10

N–3 iyonunun elektron dizilişi: 7N-3 :1s2 2s2 2p6

Pozitif bir iyonun elektron dizilişi yazılırken , öncelikle atomun

nötr haldeki elektron dizilişi yazılır. Sonra en yüksek enerjili
orbitalden başlanarak yük sayısı kadar elektron orbitallerden
çıkarılır.

17Cl : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5 17Cl

+1: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4

17Cl
+2:1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 17Cl
+3: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p2

17 Cl +4: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1

17 Cl +5: 1s2 2s2 2p6 3s2
Geçiş elementlerinde, önce en yüksek enerji düzeyindeki s

orbitallerinden, sonra da bir alt enerji düzeyindeki d

orbitallerinden elektronlar koparılır.

26 Fe : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d6

26Fe : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 3d6

+1

26 Fe+2 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s0 3d6

26Fe :1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s0 3d5

+3
 28

Nikel elementinin orbital diyagramı

Ni
58.6934

2 2 6 2 6 2 8
1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d
Uyarılmış hal

1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p6 4s 1 3d 9
Pauli ilkesine uymaz

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d
Hund kuralına uymaz

1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d
ÖRNEK:
16X-2 iyonunun elektron dizilişi ( konfigürasyonu ) 1s2 2s2 2p6 şeklindedir.
Buna göre nötr X atomuyla ilgili olarak ;
I. Atom numarası 12 dir.
II. Proton sayısı nötron sayısına eşittir.
III. Elektron sayısı 8 dir.
İfadelerinden hangileri doğrudur ?
Cevap: II ve III
ÖRNEK:

17X , 20Y , 36Z ve 30T elementlerinden hangileri küresel simetri özelliği

gösterir ?

ÇÖZÜM:

Son orbitalleri yarı veya tam dolu olan elementler küresel simetriktir.

17X : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5 küresel simetrik değil

20Y : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 küresel simetrik

36Z : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 küresel simetrik

30T : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 küresel simetrik
ÖRNEK:

Atom numarası 32 olan X atomu için ;

I. Elektron dizilişi 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p2 şeklindedir.

II. s orbitallerinde toplam 8 elektron vardır.

III. 15 tam , 2 yarı orbitali vardır .

İfadelerinden hangileri doğrudur ?

Cevap: I, II ve III
ÖRNEK:
1s 2s 2p
X :

Y :

Z :

T :

Yukarıda orbital şemaları verilen X , Y , Z ve T elementleri için ;

I. Y , X in uyarılmış halidir.
II. Z ve T küresel simetrik özelliği gösterir.
III. Y ve Z in değerlik elektron sayıları eşittir.
İfadelerinden hangileri doğrudur ?
Cevap: I ve II
SORU:
I. 30Zn
+2

II.22Ti+2
III.25Mn+2
Yukarıdaki iyonların hangilerinin elektron dizilişinde küresel simetri
vardır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III

Cevap : D
SORU:

Elektron dağılımı 3p5 ile biten X atomunun nötron sayısı 15 olduğuna

göre, kütle numarası kaçtır?

A) 30 B) 32 C) 33

D) 35 E) 37

Cevap : B
SORU:

21Sc: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 4p1

Elektron dizilişi verilen Sc atomu için
I. Uyarılmış durumdadır.
II. Bir tane yarı dolu orbitali vardır.
III. Elektron dizilişi küresel simetriktir.
yargılarından hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III
Cevap : E
SORU:

29X iyonu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

+1

A) Geçiş metalinin katyonudur.

B) Elektron dağılımı 3d8 ile biter.
C) Değerlik elektronları 4s ve 3d orbitallerindedir.
D) Tam dolu orbital sayısı 14 tür.
E) s orbitallerindeki elektron sayısı 6 dır.

Cevap : B