.•',.

••••••'

''
••"•''
i '

wfflfflxSKJhin
WhBBIjtob

Wm6'J£i

2
T ;

HB

fflGMftl

ffWWi

gxrawwa
i
i
•;•.-M
'
i I ::
r
r
•• i
'
'

r*/ >mi«
:,•"':.-•
•' !•:
'"'I

HH£
'';:'
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/joanniscassianio02cass
PATROLOGLE CURSUS COMPLETUS,
SEURWLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRa, UNIFORMIS, COMMODA. OECONOMICA,
Waa SS. PATRll. DOGTORll SCRIPTORLMQUE ECCLESI4STIC0RIM.
SIVB LATIHOIIUM, SIVH GRfXORlIM,
QUI AB MVO APOSTOLICO Al> MTATEM INNOCENTU III [ANN. 51 PIIO l.iTIMS, 1 T> )

ET ADCOXCILll FLORENTINI TtMFORA (ANN. 1499] /'«(> GHMCIS FLOKULHUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIIM UU.E KXSTITEKE MONUMEMOKl M (.ATIIOI.ICK TKAPITIONIS l»ER QUINPKCIM PKIOltft
I-CCLESIjE S/ECULA,
IUXTA BAITlOMU ACCI H \TISSIM»S, INTRR Sfi CUMQCR NONNULMS CORICIBUS MaNUSCRIPTIS COI.I.ATAS, PKHQUvM lnl ,181 ll»*
TKH CASTICATA IHSSEKTATIONIIU S, COMMKN TA ItllS VAHIISQllF. I.ECTIONIRUS CONTINKNTKR II LUSTRAT» IIMNIIHS
; ;

orHUBCS rOit AMPI.ISSIMAS F.RITIONF.S QIIJC TRIRUS NOVISSIMIS SKCIII.IS RF.ItENTUR A HSOI.lt AS HETFCTIS I ,

»UCTA INRH IHUS ORRINARIIS VF.L l.TIAM AN A I.YTIMS, SINGUI.OS SlVE TOMOS, SIVK AUCTOHF.S Al.lCIUrs
;

MHUI N SIIISI QCI.STlRUS, RONATA

I I CaPII II 1S IN THA IPSUM TKXTUM HITE RISPOSITIS, NF.CNON KT TITUI.IS
;

SIM.IUMM 1'U.INAItfM MaKCiNF.M SIPKUIORKM DISTINGUF.NHIIUS SUIIJKCTAMQUE MATF.HIAM SIGNIII-

vMlllfS, APOHNATA', OPF.RIHIIS CUM Rl ItllS, TUM APOCHVPIIIS, ALIQUA VEHO AlCtOr.lTATK IN
I

OHIHNK AD TKARITTONKM KCCI.KSI ASTIC» M poi.l KNTIRUS, AHPI.IFICAT A ,

DiiKNIIS F.T (ICADR W.INTA INHK.IBUS SUB OHNI RF.SPECTU, SCIMCET, AI.PIIABI.TICO CIIRONOI OCICO, AVxl.YTK;», ,

ANAIOi.HO, M riSTICO, SYNTIIF.TK.O, KTC, OPKKA, KES ET AUCTORES EXlllHFNTlltUS, IT.\ l'T NON BOLUM*
\

STIUIOSO, SfD NF.COTIIS IMPLICATO, F.T Sl FORTE SINT, PIGHIS ETIAM ET IMPEIUTIS PATEANT OMNKS
sn PAIRKS, I.of.l Pl.F.TATA SED PK.ESEP.TIM RfoRFS IMMKNSIS ET GENI.RAI.IBf S INUICIIICS, Al.TKHO
;

sCIIKKI ItEKUM, QUO C0N8ULT0, QUIDQUID NON SOI.UM TAI.IS TALISVE PATEK, VKRUM KTTAM
UNI SQUISQUfc PATHUM, ABsQUE ll.l.A I.XCKPTIONK, IN QUOIH IRKT TIIKMA SCRIPSKRIT, IINO
iniiitu consitciatur; ai.ti.ro SCIUP UICE SACKjE , quo i.f.ctori com- I M
lERIRK SIT OltVIUM QIIINAM PATHES ET IN QIIIBUS OPERUM SUORCM I.OCIS
8INGUL0S SINGUIORIIM I.IBKORUM SCRIPIfH.t VEKSUS. A PRIMO GKNESEOS
USQUE AD NOVISSIMIiM aPOCALYPSIS, COHMKNTATl SINT :

ERIliu W.< HATISSIMA, C*TKRlSQUE OMNIBUS FACII.E ANTEPONENDa S! PERPENDANT UR CIIARaCM' Rf M NlTII»lTAS|
l
,

LHAKl.f. QIIAMTAS, INTEGRITaS TKITU8, CORRECTIONIS PERFECTIO, OPERUM RKCUSORUM TUM VARIKIAS
II M Nl MKRIS, FORMA VOI.IIMINUM PKRQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROl.OGI.E DKCURSU CONSTANTfclt
BlMIIIS, PRETII KXIGUITAS, PR.tSERTIMQUE ISTA COM.ECHO UNA, MF.THOIIICA ET CIIRONOI.OGICA .

SfcXCENlORUM FRAGMENTORIIM OPUSCUI.ORUMQUE IIACTKNUS II IC II.I.IC SPaRSOHUM. VEI. ETTAM

INEDITORUM, PHIMUM AUTEM IN NOSTHA BIBLIOTIIECA EX OPERIHUS ET MSS. A D OMNES ,

.ETATES, LOCOS. I.INGUAS FORMASQUE PKRTINKNTIRUS COAI " A M1M, .

II KX INNLMIKIS OPERIBLS TRARITIONEM CATIIOMCAM CONFLANTIBUR, OrUS U.V .BILITER EKITCI N ICM» I I

SEIULS LATINA,
l.> OLA PRODELNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCI ESI.E LATIN.E
A TEKTLLLIANO ADINNOCEMILM III.

ACCURAFSTE J.-P. M 1 G LN E ,

Bibliothccuc clcrl imi vcrstc ,

SIVB LUHSUUM CUMI'LET0RUM IN SINGULOS SCIENTL* ECCLESIASTICA UAMOS RUITOHB.

P tTJMM OI.U. Mi INsTAH IP-lf S RCCl ESI«, IN DUAS PARTF.S DIVIDITUR. Al IAM NKMPK I.ATINAM, ALIAM GK.CCO I.ATINA M.
,

AMI M.PARIES JAM INTKCRI. EXAKAT^F. SUNT.LATINA, 222 \ Ol.f M INI l:f S MOLK SUA STANS, 1 1 10 FRANCIS VKNIT GR.tlCA ',

lifll.KI IHMH.NK 1YI'I> MANDAIA KST. PHIOR GR/ECfM TBXTUU UNA CUM VKHslONE I.ATTNA I.AIEIIAI.I COMII.K-
I

CIITUR, ET 10» VOLUMINA 1N 00 TOMIS, PRO PRIMA SERIE, NON EXCI.IHT. POSTKRIOR VKRSInNKM LATINAM TANTUM
1

EXIIIHET, IHF.OQUE INTRA 55 VOI.UMINA RETINETUR. SECU.NDA SERlES GR.ECO-I.ATIN.V AD58 VOLUMIHA TAMTUM ATIT.N-
GIT, DfM IILJUSVEUSIO MEHE LATINA "29 VOLfMINIHUS EST ABSOl.UTA. UNIIMQUOIiQfE vol.UMIO Gn*:CO-l. V INIIM (S, I

I Nl MQfOliQf E MIHK I.VllNfM 5 FHANCIS SOI.UMMOHO KMITUR UTROIIIQUK VEHO, UT 1'RETII IIUJUS RENKITC,,» !

IHlAiCK EMPTOR, Cnl.l ECTIONI.M INTEGRAM, SIVE l.ATINAM, SlVE GH/KCAM COMPAHET NECKSSK I.HIT; SKI US KNIM
Cl Jl -01 I Viil MINIs AMPI.IIUIHNKM NECNON ET Dll FICUI.TATKS VAHIA PRIillA i:QU A UUNT IDEO, Sl Qllls TANTUM EMA f
I

LK.I.T IMKCP.E, SlD SCOHSlM, COM.KCTIONKM GRiECO-I.ATINAM VEL EAMDKM K\ l.R l.CO I.ATINK VERSAU, TIIU nfOUQI K ,

VHLIIHKN PIIO VI L PH0(i RANCIS SOLUM OIHTNKHIT. IST/E I.ONHII IONKS POS
'.) I RiORI PA ROI.OGI.i; I.AIIN.E SI.RIKI. I I I

PATKES AB IRMOCEJITIO III AD CONCILIUM TRIDKN INf M IXIIlfKNTI, APPMCABI NTUR. PAIROI OI.IA QU IIANI S< H Pl 'S
I I

IN BIRMOTHECIS Of.BIS UMVERSI QUlESCENTIBUS CO.NS Alll MX.NoN 1'ATHOI.tl.lA ORIENT AI.IS, CO.M). Ki.MIH; s SPhr
I I , I

ClALIBUs SUBJICIENTUK, ET l.N TEMPORESCO ANNINTIABU.NTUR, Sl TEMPUS KAS TVPlS SJ.ANDANDI NOIIIS NONULl Cl.RI T.

PATROLOGIM LATINM TOMUS L.

JOAN. CASSIANUS, S. COELESTINUS I PAPA, S. XYSTI S III PAPA, S. VINCENTIUS LnUNEXSTS

b. ELCIIEKIUS LICDU.NE.NSIS. S. HILAKIUS ARELATENSIS, YICU.llS DIACONUS. ALIL

X ';
)KHA,1;U KT VEN,T APUDJ.-P. IIIGNE, KDITOKEM,
,';
•n vi, ,u, ,!
[ilK 0UM l*'AUHOISK PKOPE IOKTAM II 11.11 E PAItlSIOHUM VULGO
n IIJ,
ut.>tbh ^l" l,!
:
NO.MI.NAIAM, SEU PETIT-MOflTROVGE, NUNU VERO IMKA IIOENIA PAKISi.Ni
%

1803
 AVIS IMTORTANT.
ZQGO
Efaprea nne deslois providentlellei qul regiisent le monde, rarefcienl f«a awvrei afxdeaeoa dt 1'ordfnafre Mfnnt
aana eonlradlctiooi plut ou moioi forteiet nombreueee. Lea Aleliert Cathotiquei ne peevalentfoere echapperl <«»
cicliet divln <lc leur utBlle. Tantot on a nii- li-in exnrtence ou leu» imnortanee; lariloteii a dit qo'iI« elalent
fermei
on qulla allaient relre. fopondanl Ui poursiiivcrit feor carnere deputi 21 ini, el lei produclfon* qol eu torlent
devieniieut de plui en ploi gravej el lolgneei
: bouI paraftril cerlaui qu'l moJM d'evenementi qu'aacone prodence
inmi.iiiic nc laurail prevoir ni empecber, ceaAleliers le le rerreeroiit qee euimj u Bibliolhique du <;i.'
terminee en lei 2,000 volftnei in-r\ fcopMte pareft un snr garani de 1'areiHr, ponrce qu'il y aa eipereroua
craindre. Gependent, p.irmi toa ralomniee auxajveltee ili le lOBt trenvei en batte, II ea e*t deoi qnt ont eie conti-
niellerneiit rtpfstees*, parce djtt drtarii ploi bapuarea, letnr eiict eittrafnafi plui de eonsequencei. De peiiti ei ignarei
riiiiciiirents.se aontdonc aeharnea, par lcur rorrMpondance oii leure voyageora, a repgter partoui qoe noa
Editioni
etaient mal corrfgeea el mal iinprimccs. Nepoovant attaouerle fbeddei Ouvragei, qui, pour la plupart, ne nonl
que les chefi-d'ceuvre du Catuoliciinfe recohuui pour Leladana touifei lempe et dane toos lei payi, II fllakbiei
se rejeier sur la forme dana ce qu'elld p de plns lerfeui , la correctfon et fimprenion ; en effet, iMcheuHfa
jiiciiic 11'auraient qu'nne (iemi-valeur, si lc lexlo cn ctait inexact ou iliisihle.
II est tres-vrai que, dans le primipe, un succes inoni dans lea fasics de la Typographie a.varil. forco l'Kdilcur de
recouriraux mecaniquea, afln de raarcher plua rapidement etde donner lee ouvrages a moindre prii, quaire roiumes
du douhlc Cours d'Ecriture lairtteel de Thdologie furent tiros avec la correclioa rMufDaante doonee rJaoa lea tmpri-
riieries a prcsque tout cc qui sYiditc; il csl vrai aussi qu'un ccnaiii rmrnbre d'aufres rolomea, appartenant a
diversei
Fublicationa, hirent imprlmris ou trop noir ou trop blanc. Mais , depuia cei tempi eloignes, lei mecaniques ont
cede" le Iravail aux preaaea a hras, et 1'irnpression qui en sort, sans 4tre du luxe, atlendn qoe le loxe jurerait dans
des ouvragos d'une lelle nalure, cst parfailcment convenable sous tous les rapports. Quant a la correction, il eit
do fail qu'clle n'a jamais ete portee si loin dans aucune edilion ancierme ou contcmporaine. Kteommeni cn serajtHl
autrement , apres loutes les peioes et toutcs lcs depenses que nous eubleeoM ponr arrirer a purger nos eprearei de
inutcs faules? L'hahilude, cn lypograpbie, meme dans lcs meilleurei maisona, est de ne eorrwer que deui epreuves
et d'cn confcrcr une iroisieme avecla seconde, sans avoir prepare en rien le manuscritde auleur. I

Dans les Ateiien Callioliques la diflerence cst presque incommensurahle. Au moyen de correcteurs h'anrhis 'ous
\i' harnais et dont le coup d*ocil typographique est sans pitic pour les fautes, on commence p.-ir
preparer la c&pfe d'on
houl a l'aulre sans en excepler un seul mot. On lit ensuite en premiere epreuve avcc la copie ainsi preparee. On lit
en seconde de la meme manicre, rnais en collalionnant avec la prernicre. On fait la mf-me chose en lierce, en rolla-
tionnanl avcc la seconde. On agit de meme en quarle, en collalionnanl avec la kieree. On rcnouvelle la m^me op<-
ralion en quiute, en collalionnant avec la quarie. C.es coilalionnemculs ont pour but de roir si aucune des faulea
signalees au hureau par MM. les corrccteurs, sur la marge des epreuves, n'a echappe a MM. les corrigeurs sur le
marbre ct le mdlal. Apres ces cinq leclures enlierss conlrolees l'une par 1'autre, el en debora de la preparatii n
ci-dessuS menlionnce.vient unc revisi»n, ei souvcnlil en vient deux ou trois; puis l'on cliche. Le clichage opere, par
consequcnt la pureie du lexte se trouvant immohilisee, on faft, avec la copie, une nouvelle leclure d'un bout de l'e-
preuve a l'aulfe, on se livre k une nouvelle revision, et le tirage n'arrivc qu'apres ces innombrables precautions.
Aussi y a t il a Monlrouge des correcleurs de loutes les nations el en plus grand nomhre que dans vinpi-cirni
imprimeries de Paris reunies Aussi encore, la correction y coiite-t-elle autant que la composition, landis qu'ailleura
!

elle ne coilte que le.dixieme ! Aus«i enfin, bicn que 1'assertion puisse paraitre t^meraire, l'exactilude obienue par
tant de frais el de soins, fait-clle que la plupart des Editions des Aleliers Catholiques laissent bien loin derriere
elles
celles meme des celebres Bentdiclins Mabillon et Moulfaucon et des celebres Jesuiles Petau et Sirmond. Que l'on
compare, en ellct, n'importe quelles feuilles de leurs cditions avec celles des notres qui leur correspondent, en grec
comme en lalin, 011 se convaincra que l'invraisemblable tsi une rdalite.
p'aileurs, ces savants eminents, plus pr6occupes du sens des textes que de la parlie typogTaphique et n'etant
point correclcurs de profession, lisaient, non ce que portaient les epreuves, mais ce quidevait s'v trouver, leur
haule intelligence suppleant aux fautes de 1'edition. De plus les Benedictins, comme les J^s-iites, operaient presque
loujours sur des manuscrils, cause perpetuelte de la multiplicit6 des fautes, pendant que les Aletiers Catliotiques,
donl le pn pre est surloul de ressusciter la Tradition, n'operent le plus souvent que snr des imprim^s.
I.e R. P. Dc Bucli, JesuiLe Bollandisle de Bruxelles, nous ecrivait, il y a quelque temps, n'avoir pu trouver en
dix-huit mois d'etude, Uiie seule faute dans notre Patrologie laline. M. Denzinger, professeur de Theologie a 1'L'ni-
versile de Wurzbourg, et M. Heissmann, Vicaire General de Ia meme ville, nous mandaient, a la date du 19juillel,
n'avoir pu egalemeni surprendre une seule laute, soit dans le latin soit dans le grec de notre donble Patrologie. Enfin,
lesavant P. Pilra, Benedictin de Solesme, ct M. Bonetly, direcleur des Anuates de plnlosopliie chreiiemie, mis au
deli de nous convaincre d'une seule erreur typographique, ont ete forces d'avouer que nous n'avions pas trop
presume de notre parfaite correction. Dans le Clerge se trouvent de bons lalinisles et de bons hellenisies, et, ce qui
est plus rare, des bommes tres-posilifs et tres-pratiques, eh bien ! nous leur promettons une prime de 25 centimes
par chaque faute qu'ils decouvriront dans n'imporle lequel de i;os volumes, surtout dans les grecs.

universelle de ses innombrables cliches. Ainsi chacun de ses volumes, au fur et a mesure qu'il les remel sous presse,
est corrige mot pour mot d'un bout a 1'autre. Quarante hommes y sont ou y seront occupes pendant 10 ans, et une
sommc qui ne saurait etre moindre d'un demi million de francs est consacree a cet imporlant controle. De cette
maniere, les Publications des Ateliers Catholiques, qui deja se dislinguaient entre toules par la superiorit6 de leur
correction, n'anront dc rivalcs, sous ce rapport, dans aucun temps ni dans aucun pays; car quel est 1'editeur qui
pourrait cl voudrait se livrer APHE9 C.OUP a des travaux si giganlesques et d'un prix si exorbilant? II faut
certes etre bien penetre d'une vocalion divine a cet elfet, pour ne reculer ni devant la peine ni devant la depense,
surli ut lorsque 1'Europe savante proclame que jamais voiumes n'ont ele edites avec tant d exactitude que ceux de
la Bibliotiieque universelle du Clenje. Le present volume est du nombre de ceux revises, et tous ceux qui le seront
a l'avenip porteront cette note. En consequence, pour juger les productions des Ateliers Catholiques sous le rapport
de la coneclion, il ne faudra prendre que ceux qui porteront en lele 1'avis ici trace. Nous ne reconnaissons que cetie
edition et celles qui suivront sur nos planches de m&lal ainsi corrigees. On croyail autrefois que la stereot.vpie
intmobilisait les fautes, attendu qu'un cliche de metal n'est poiut 61astique; pas du lout, il introduit la perfection,
car on a trouve le moyen de le corriger jasqu'a extinction de fautes. L'Hebreu a ete revu par M. Drach, le Grec
par des Grecs, le Latin et le Francais par les premiers correcleurs de la capilale en ces langues. -- ;

Nous avons ia consolalion de pouvoir finir cet avis par les reflexions suivantcs Enfin, notre exemple a fioi par
:

ebranler !es granoes publicalions en Italie, en Allemagne, en Belgique et en Erance, par les Canons grecs de Rome.
le Gerdil de Naplcs, le Saint Thomas de Parme, Y Enajclopedie religieuse de Munich, lc recueil des declarations des
rilcs de Bruxelles, les Botlandisles, le Stiarez et le Spicilege de Paris. Jusqu'hi, on n'avait su reimprimer que des
ouvrages de courle haleine. Les in-i°, ou s'engloutissent les in-folio, faisaient peur, et on n'osa,l y toucher, par
erainte de se noyer dans ces abimes sans fond et sans rives; mais on a fini par se risquer a nous imiter. Bien plus,
sous notre impulsion, d'aulres Editeurs se prtparent au Bullaire nniversel, aux Decisions de loules les Congregatioii';,
ii une Bioijraphie el a une Hisloire generale, etc, etc. Malheureiisement, la plnpart des dditions deja faites ou qui se
font, sont sans autorite, parce qu'elles sont sans exaclitude la correction semble en avoir 6ld faite par des aveuglo'-,
;

so't qn'on n'cn ait pas senti la graviie; soii qn'on ait recule de^anl les frais; mais patiencel une reproduction
corrccte surgira hicntot, no ful-ce qu'a la lumiere des eeoles qoi se sont faitcs ou 'qui se feront eucore.
 TRADITIO CATHOLICA.
S.ECULUM V. ANNUS 450.

JOANNIS

CASSIANI
OPERA OMNIA,
CLM

AMPLISSIMIS COMMENTARIIS ALARDI GAZ^I.

ACCEDUNT

S.COELESTINI 1, S. XYSTI III, ROMANORUM PONTIFICUM,

S. YINCENTII LIRINENSIS, S. EUCUERII LUGDUNENSIS, S. HILAIill ARELA
TENSIS, ANTONJNl BONORATl, YIGILIl DIACONI, FASTIDII, ETC.

SCRIPTA QIMB EXSTANT UMVERSA;

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC/E CLERI IMVEIlS.l,
81 VE
CURSUUM COMn.ETORUM 1N SINGULOS SCIENTIiE ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORS-

CASSIANI TOMUS POSTERIOR, CiETERORUM TOMUS UNICUS.

i g i .i i

VENEUNT DL'0 VOLLMINA 14 FRANCIS 6ALLICIS.

EXCUDERATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNK RMTORBM,

IN VIA niCTA TBIBAVD, OUM PAMBOtSE. PKOPK PORTAM I.UTKTI/E P.\ltlSIOIU'M VUI.GO
VLSFMi NOMINATAM, StU PETIT-MOXTROVCE, NUNC VEUO INTKA MOENIA PAKISINA.

18Co
 7 7

TRADITIO CATIIOMCA.
SAECULUM V, ANNUS $50.

ELENCIiUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO L CONTINENTUR.

joinnes CASSIANUS. Eormularum spiritalis intelligpntiae ad UrWtum

liber unus.
(contimjatio.) 7*7
Instruclionum ad Salonium libri duo.
I)e incarnaMone fhrisli libri VII quibus triplcx
Passio AgauneDsiarn martynim ss. Msiiricii <•(
appen lix subjicilur. 9
socionnn ejna. Premillilur Tbeodorid Ruinar-
VIGILIUS DIACONUS. lii Admonitio.

Rpgula monacborum quaa vulgo dicilur Rcpula S. Euchcrii Homiliae sr>

oricntalis. 373 Exbortatio ad moiiachos 86:;
EASTIDIUS BIUTANNORUM EPISCOPUS. Epitomcs operum Cassiani ad Caslorr-m Aplensem
libri duo 8',
D I tm idii wlatc, relms geslis et scriplis.
Dc vita Clnistiaiia liber unus.
3T79

385
ArrENDix adopera S. Eocbehi. — Scrinla ni
dubie vel fttlso S. Palri alliibula.
ROSSIDIUS CALAMENSIS EPISCOPUS. Commenlaril in Genesra. 893
in libri/s Itegum. 1017
Notitia hislorico lilteraria ex Schocnem.iuni liibl.
Uist. Ptil. 40 I
Sentenlia ad monaclios. 1207
PossiiHi VilaS. Aurelii Auguilini et Inliculus Admoniiio ad virgines. 120J
Operum ejusdem Autjuslini. Epislola dicla S Encherii Lugduncnsis Ppt«Cflf>i
(Vide loinuiii XXXII, Augusti i Operum tom. I.) ad Philonem presb.ylerum Mittm, Haltuio edilu -a

in appendice ad opera S. Agobardi. 1213

S.. COELESTINUS l PAPA.
S. HILARIUS ARELATENSIS EPISCOPLS.
Notitia ex libro Pouli/icali.. 407
Nolitia hislorico-tilleraria ex Schcenemanno 1213
Notilia ex Gallandio. 409
S. Uilarii Arelalensisvila, ab uno ex cjus discipu-
Nolitia terlia ex Schwnem. Bibt. hisl. till PP. 409
lis scripta. 1-19
S. Coelesiini I Epistolae et Decreta, ex edit. Peiri
Couslanlii. 417 Epitaphium S. Hilarii, in tabula marmorca parieti
infixa in ecclesia S. Honorali Arelatensi. 12lo
ANTONINUS HONORATUS. Admonilio in S. Ililarii opuscula. liio
Epistola consolatoria ad Arcadium. 567 S. IIiLAnu Arelatensis ppiscula gemi.na

S. XYSTUS III PAPA. Sermo de Vila S. Honorati Arelal. 1249

Epislohe et Decreta.
Epistola ad S. Eucherium Lugdunensem episco-
bSI
pum. 1271
Nolilia reliquorum scrivtorum qtuc ad Xijstum III
Opuscula dubu,
allinent. _ 61
De miraculo S. Genesii martyris. 1273
S. VINCENTIUS LIRINENSIS.
Versus in nalali Machabxorum. 1275
Prolegomcnaex Biblioth. Gullandiiel Schoznemanui. 623 Carmen in Genesin ad Leonem I Papam. 1287
Commoiiilorium duplex. 637
PASCHASINUS LIBYB.ETANLS EPISCOPUS
S. EUCHERiUS LUGDUNENSIS EPISCOPUS.
Nolilia ex Schoenemanno. 1291
DeS. Encherii wiate, rebus geslis ct scriplis, ex Epistola ad Leonem I Papam de quaeslione pas-
Sclixnemanni Bbt. hist. hll. 68o chali. 1291
Andrece Schotti, S. J., Vreefatio edilioni Colo-
uiensi anni 16f8 prwmissa. 697 P. ANNiELS SYI.VIUS EPISCOPUS OCTODU-
RKNSIS APUDIIELVETIOS.
Akxandri Brassicani Epistota ad Janum a Suolla
in S. Eucherii opuscuta anuo ISH Bailew ab Lalerculus sive Index dierum restomm. 1295
ipso edita. 699
S. Eucherii SCMTTA.
TURRIBIUSASTLRICENSIS EPISCOPUS.
Dc lande ercmi ad Hilaritim Lirinensem prcsby- Nolitiaex Schccuemanni Bbl. Uisl.tilt 1293
terum. 701 Turribii Epistola de uon rccipicndis in auclo-
Epi^tola ad Valeriannm eognatiun de contcmulu riialem lidei apocrypbis scripturis. el de sccta
nnindi el s*cularis philosophias. 711 PrisciUianislarum, ad Jduiium cl Ceponium. 1295

Parisils. — Ex typis J.-P. MKi.NE.

 j* am>iBMaM^a

JOANNIS CASSIANI
MASSILIENSIS PRESBYTEKI

DE INGARNATIONE GHRISTI
CONTRA NESTORIUM HvERETICUM
LIRRI SEPTEM.

*
pvacfatto,
AD LKONEM ROMAN/E URBIS EPISCOPUM.
* Absolutis dutlum Collaiionum spiritalium libcllis A porlu silentii collocarc , ut excusarcm, quantum iu
sensu Mgifl |na scrmonc insignibus (
quia allo mc csset, per taciturmtalis verecundiam loquacilatis
saiiciomm virorum sensui sermo noslrjc imperitiae audaciam. Scd vicisti propositum ac sentcnliani
impar fuil), cogitaram el propemodum c constitue- mcam laudabili sludioet imperiosissimo affectu luo,

ram, posl illum prodityc inscitiae pudorem.ila me in mi Leo venerande [Lips. in marg. vencranda], ac

ALARDI GAZ^I COMMENTARIUS.

Pr.Tfalionem banc ibris de Incarnatione Cbristi
* Neslorianam ex Pelagiana prognalam defcnsorcs ha-
a Cassi uio prxlixum, alque, instar episloku nuncu- bere in Occidenle qui Pelagiani erroris quoquo modo
,

patnrise, Leoni Romanx tunc Ecclesise arcliidiacono, suspecli redditi essent, pcr utium ex illis voluerit vali-
postea siimnii) ponlifici crcaio, qui scribemli hujus dissime Nestorium oppugnari. liursum vero ne qui in
operia ei auclor et Btiasor fuerat, una enm ipsis li- Occidenle articulum illum de libcro arbitrio Pclagiani
bris dire«'iam ac desiinaiuui fuisse col igilur ex ve- erroris scripiis editis liactenus defendisse.nl , affinitale
teri et rcoepU Gennadii senientia, nbi bsee de Cag- dogmatis, consurrecturi essenl pro defensione Nestorii,
simo (Dc Yir. Illu^t. c 01) .1.7 cxircmum rogatus : Cassiauum in primis, qui omnes anlecellebat, Leo dia-
a Leone urbis liom. ardiidiacono , postea episcopo , conus prudenter quidetn scriptionc sua eum teneri vo-
tcriptit adversus Nestorium dc Incarnatione Domini luit obligatum et cum eo omnes qui inter caiholicos
,

libros sepiem; ei in kis scribcndi apud Massiliam et
i
nciulifuiem fccit, Thcodosio et Yalentiniano regnanli-
bus. At oper.e prctium faerit Annalium Ecelesiasti-
coruin scriptorom de bis plenius et accuraliiis an-
dire dissereotem, nec aliis quam suis hiscc verbis
(Tom. V) Hoc ipso anno (nempe Christi 450, Cozle-
: lestatus. Insuper autempotuil illud etiam fuissehacde
itim papir sepiimo) Joannes Cassianus tnonilu Leonis
Hamanw Ecclesia archidiaconi, adversus Nestorium de
' stantinopolilanw olim Ecclesia: diuconum, Constanti-
Incurniiiione Verbi seplem libros lueulenlissimo» edi-
dit. Cum enim ipsos ab eo scriptos conslel, dum adhuc
Neslorius sederet Constantinopoli, quem tequenti anno
in concitio Ephcsino ti'iuet e sede dcpositum. el Maxi-
muiuuminejuslocuinsubrogatum.cumquenullainsuper
JN eis de Ephesino conalio mentio habeatur, eujut
necessario memiuisse oporlui! plane ante Ephesinum
,
concilium damnationemque Nestorii eos ab ip c,o fuisse
elucubratos, dicere necesse esl, et liocipso quidem anno
quo (ut v dimu*) Invr.sis Netlorii plane innotuil Occi-
demali Ecclesiw ante aute.n susnrri tanlum quidam
; Urbis errare (Cassian. de Incar. Veibi lib. vn)? Et
de ea perligeranl oras Occidentalcs. Sed cur ( dixeril
aliqnis) per Cassianum Lco arcliidiaconus ista prceslari
voluit, cum ipse Leo et erudilissimus
sime id exhibere valuissel, eum prwstrlim Cassianus
de libero arbtlrio liaud recle snuire, sed cum Pelagia-
nis aliquiil habere commune editis Collationum libiis
innoluisset ? Post scriptus enim Colluliones ipsum
horlatu Leonis, elucnbrusse commcntnrium illum con-
tra Nestorium, ipse in operis prwfatione lestatur : Ad
hwc quidem iltud in primit duendum esl Cnssiannm et
alios qui hoc tempore S. Augusliui scripta carpebanl
,
liaud se Pelagii errores fovere professos esse; sel,ut
Pelagiani enoris vidcrenlur esse fautorcs. Prwslitii id
-. libenlissime Castianus, omuiquestudio in opus incubuit,
" qno se acerrimum hostcm cutn PeUigiani tum Ncstoriani
prwseferrel erroris, quem jam Peiagianorutn omnium
famosissimus Leporius publicis liileris udeo fucrat dc-
re Leonis consilium, ul pcrJoannem Cassianum Con-
nopolilana admoneretur Ecclesia vitnre Neslorium
;
ut enim id etiatn opiuari possimus. aposlrophe illa Au-
ctoris ad fincm operis collocata facile persuadel , cum
demutn post alia ejusmodi Neslorium exagitat inve-
cliva : Tu, o impiissime atque impudentissime prwdarw
urbis contaminator , catholica: et s nciw plebis gravis
el exitiosa contagio, stare in Ecclesia Dei ei loqui au-
des , el blaspliemis ac furiosis vocibus tuis sacerdoles
scmper illwsw ftdei el catholicw confcssionis infamas,
magistrorum priorum vitio plebem Constanlinopolilutiw.
csetera qnoe b;ibeniur in line libri seplimi, quac et
iniegre reeital Baroniu-;. Ex quo (|ua ratione quave
, et quam felicis- C occasione Cassianus ad scriliendos bosce libros a
Leone fuerit impulsus, bactenus didicimus.
b Satis cvidens est ex boc loco Joannem
Cassia-
, num, antequam ad scriptionem borum librorumma-
,
num admoveret, jamdudum absolvisse libros Col-
lalioinini nt recle colligit Baronius
, islis Gasslani
verbis in mcdium adduclis : Ex
quibus, inqnit, pos-
sumus inlelligere ipsum anno supcriori (429) vel qui
eum prwcedit, nisi forte hoc ipso, easdem Collationcs
absolvisse. Hoc igitur exlremiim Cassiani opus ct ,

sapius Prosperait, el indicant litterw Ccelestmi Ro- poslrcmus ejus ingenii parlus dicendus est, teste
mant pontificis ad G dlos, ut calholici versabantur in- etiam Gennadio, qui uit in bis libris scribendis apud
ter eatholicos, el Pelagianos sc damnare errores, et in
Massiliamvivendi lincm fecisse.
cos declamareprwseferebani. quod et videmus ab eodem c Sic enim ipse in
extrema periodo collaiionis vi-
Cassiano faclum in his ipsis libris quos de Incarnalione gesimae quarlae professus fucral Superesl ul me pe
Verbi adversas Nestorium scripsh
n :

dum frequenler , ricutosissima hactenus tcmpestate jactatum uunc ad ,

exclamat Nestonum ipsum a Pdagianis esse mutv.atnm tutissimutn silenlii portum spiritalis orationum veslra-
trrortm. LeonU igimr hac ex parle , illua videtur
, rum aura comitetur.
(uisse consilium, ui ne opinarenlur Orientules hwresim

Patrol. L. QQl 1

V.l
 ^

II JOANNIS CASSIAM
susplclenda charlia» mea Romanae Ecclesiac ae dt* A ilnooaU tractibus di i n vis prophetica <<

\\u\ minitteril decus ,

producens mccx illo praeme* nis evangclicl dlrii i
ririus, me quasi incaniatore.
diinti silenlli receisu in publlcum formidandumque Irrumpat. Pareo ob ccrailonl tuse, pareo hjtsinni;
judicium ; el nora subire cogis, adhuc do pracleritii malo enim de me ipso tilii quam mlbi credere,
erubesceniem ; cumqoe eilam minoribos impar fue- marxime qula id lecom amor Je iu c\ r i l i Dotnini mei
n>, par majoribus a ic csse compellor. Ego enin ne praeeipit, qui boc ipsom etiam in te jabet. Sopi

in illis quidem npusculis, quibus per ingenioli nostrl ui eflVctum imperati ncgoifi ab ii»s'> per
oblatiuuculam Domino sacriflcavimus, moiiri aliquid quem lm] erasti. Tua enim jam liic magis eausa qoam
aui usurpare icniasscm, nisi episcopali iractus im- mea tcrliior, luum magis judicium quam meum o(-
pcrio. Crevit iiaquc pcr tc oris nostri ct styli digni- flcium pericliiaiur. Me enim , slve par sim too im-
ias. Nam qui jussi anlea de Dominicis stmliis loctiti perio, sive non sim , ipsa aliqnatenos obedientias
sumus, nuuc id cxigis ui dc ipsa Incaruatione Do- ralio atqne liumiliiatis exeusal ; nisi quod boe plns
mini ac majestate dicamus. Ha qui pius in sancta meriti est in obsequio meo, si minus est ia possibi-
templi velut pcr sacerdotalem manum introducti litale. Facile enim cujaslibet jufcsioni ex abundanlia
nunc ductu luo atque subsidio qnasi in san-
siiinus, tatisfacimus illius officium grandc est : et mt>a«
ctorum sancta pcneiramus. Magnus bonor, sed peri- R bile, qui etiam idcm in roto baket qood in viribus

culosa progressio [Lips. in marg. profcssio], qira non habcl. Tua ergo huec res , luum nogolium , tui

obtineri sacrorumpenctralium ac divini praemii pai- pudoris opus est: ora et obsecra no imperitla mea
ina non potest, nisi liosle superalo. Exigis itaque ac pcricliic ur eleclio lua ; et opinioni tanlse nobis non
jnbes adversum recentem hseresim ac b novum lidei rcspondeulibus, etiamsi cgo per obedieniiae reniam
hostem conserere imbecilles manus , ct conlra pe- bcne parco , lu tamen per incon-idcrantiam judicii

stiferi serpentisgraves biaius apcrto , ut aiunt, ore ma!e imperasse videaris,

consisterc : scilicet ut insurgentem in Ecclesias Dei

ALARDl GAZ/El COMMENTAttHJS.

'Mendum npparet in liis verbis, quac nec praece- nnm, qiti asino Domini 4-28 wl 4-29 docere ccr-pit
dentibus nee consrqueniibus eohterenl; et mubo B. Virg'nem Maiiam non esse Seeroxo*, id est, Dci-
magis in editione Lugdunensi nbi habetur Susei- : param, seu Mjtrem Dei sed XpurroTGXoy , ut voca- ,

fienda eharitas mea Iiomanw Ecclesiw, etc. Quidenim b\t, id est, non Dei, sed Cbristi, id est, hominis pa-
lllud sibi vult Cliaritas mea Romanw Ecclesiw? Cre-
: renieni et in Chris-lo duas esse personas, alteram
;

diderim sic emendandum ut clarilas, non charilas , divinam, al eramhumanam.lla Prosperin Chronico:
legatur. et mea expungaiur boc modo : Mi Leo ve- rVestorius, inquit, Constontinopolitanus episcopus nr-
nerande ac suspkiende (vel iu alia lectio su- habel) : vum Kcclesiis moliiur errorem inducrre prwdicans ,

spkknda claritas Homanw Ecclesiw ac divini ministerii Christum ex Marin hominem lantum, et non Deum na-
dccus, eic. Ul haec ad ipsum Leonem referantur, tum, eique divinitatem collalam esse ex merilo. Huc
quem his tilulis honorariis cxornnt Gassianus, ut impklati prwcipue Cyrilli Alexandriui episcopi indu-
claritatem, seu lumen Ecclesiae Romanap, et decus striaet papw Cwkstini repugnat micloriias. H.tc Pro-
ecelesiastici ordinis, seu ministerii, Uti vere fuit, Al ,le Ne*inrio 'i"is qiialisvc fuerii, plcniui iu
C s ' ,or -

eum appellet. scqm-iiiibus declarabitur.

b ScilicelNestorium episcopum Constaniinopolita-

LIBER PMMlfS.
CAPUT PRIMUM. damna crevisse, ila ut novo inaudiloque miraiuo,
Uwresis hijdrw poeticw comparntur. multiplicato monibus suis monstro lucri genus esset
* Tradunl fabulae poetarum, deseciis quondam amissio ; scilicet dum quidquid fcrrum secant.s

hydram capitibus, numerosius renascentem per sua abscinderet, totum id fecundilas prodigiosa gemi-

ALAKDI GAZ^El COMMENTARIUS.

lia D. llieronymus in Commenl. in
proocmio 1. 1 Injdra, mulliplex caphibus fera de Valentiniani schola
Jeremiam : Lernwum anguem (abulw ferunl mullis, generata Alhanasius contra Arianos
est. Hwrelicus, :

ex medio capite ,
pullulasse serpenlibus. Et in pr*fa-
tione Ezechielem, ubi de Rufini jam defun-
lih. vi in
Cti in impietate successoribus agcns Pulabum, in-
quil, qnod mcdio serpente confosso , non reviviscerent
Injdrw novella planlaria; et juxla fabulam poetarum,
Scylla mortua, nequaquam in me Scyllwi swvirent ca-
nes, qni latrare non cessant. Porro bydram finxerunt
poetae belluam multoium capiturn, in Lerna palmle
omuia vastantem, quorum uno exciso plura renasce-
rentur, quae tandem ab Hercule ferro facibusque
oppressa fucrit. Dequo vide llesiodumin ©soyov., et
Platonem in Sophisla. Solent Palres cum boc mon-
slro hrereses ati|uc haereiifcos conferre. Sic Irenacus
Gnosiicos suggillans ( Lib. i c. 5i) Tales, inqnil.
tecundutn :os, scntenliw sunt, a /uibus, velat a Lertuea
ait, ut res pravum omnino el undequaque
ipsa docet,
corrnptum animum ad impielatem habel. Ecce enim
: ubique rcfutali Ariani , erubescere tamen nequaquam
possunt : sed quemadmodum in fabulis ethnicorum ce-
D lebrata Injdra, subtatis prioribut serpentibus uliisque
pullulanlibus , pervicaciter conlendebal uovo semper
objectu anguium contraeum qui ipsi suos serpentes tol-
lebat, ita qucque ivsi exsecrabiles homines, elhnico
animo, dejecti ab illis quw objiciebant, alias reperiunt,
Judaicas et slultas controversias comminiscuntur , ul
ila se magis Chr.sli perduetles ei oppugnatores decla-
rent. Ejii^dem etiani labulae elcganlem acconnnoda-1
lionem habet Casilius Magnus in calce libii de Vera
: Virginiiate.
 ;

13 DE INCARNATIONE CIIRISTI LIB. I. fi

nnrei, d mec Liborans alqnc acstuans ccept.T illiua A Domintu Dcua nosler ul quod de mu e dydraj iiliiu

deseclionii induslrius appetilor, cassaiis loiies incf- genliliuin fulsitas finxit, lioc in Ecclc i.iruni bellis
ficaci opere virtulibus, fortiludiuem belli armarel veriias pcragal, ei ignilui sancli Spiritus giadius
arte consilii, et, admotis, ut aiunt, ignibus, inulii- ita iii exsiingueuda novella bacresi penilus raedullas
plicem p rientuosi corporis prolem fcrvcnii gladio pcrnicios.negenerationis exurat, ui landem prodi*
desecartt; ae sic , ambusiis iiitrinsccus mcduilis, giosa recunditas emorienlibus vcnis parero dc»isiat.
cum rebelles veaas improbx fccunditatia exurerel,
CAITT II.
iiiiilom parluriiio mouslruosa ccssaret. Ita ergo Yavia iwrueon montira cx utt imiccm putlnlontia
i ti.un haereses in Ecclesiis, iilius quam poeiarum deteribit,
imenta Onxeruni bydra similiiudiuem gcruni ; ct 'Nonnevaenim suni haec in Ecclesiis mousiruosi
islac enira advei sitin nos linguis feralibus sibilant, ct scininis geraiua : semper bas Domiuici agri scgcs
i i f virus lethale jaciunl , el istse seciis capitibus bippas sente&que toleravit, el assiduum i;i ea suffo-
renaseuntur. Sed quia rcMirgenie morbo non ilebel calricis zizania: germcn cmer.-it. llinc euim b llc.liio-

cessarc medicina; ei quanto major fueril acgriludo, nilao, binc c

Sabeliiani, hinc u
Aibrai, hinc tl^ii i.pio
i.mio insianiior dcbei essc curaiio; polens cst enim • Eunoraiani et f
Macedoniani , hinc s Fuliniani et

ALARDI GAZ/EI COMMF.NTAUIUS.

«In hujusoperisadiiu inerest primuro nossecirca B irem ezstiiisse Wasphcmabai. Ircn. lih. t advcrsus
ueriiiin Incarnaiiouis Domiuice, varios exstiiisse h.cres. c. 2ij, Epiph. hseres. :
0, Aug. I. dc llacres.
errures et haereses olim sb Rcclesia damuatas, qnas c
Sabeliius ISoeti discipulus el hajresiarcbes (aquo
fcre nmncs comp indio recensei Auclor; iiuariun alias Sabelliani, qui ct Patripassiani dicti ) personas iu
velnti parentes, aliae soboles earumdem merito ap- saucta Trinitate confuii lebat [Baron. snb anno 2C0 ),
pciicniiir qua
quidem ad iria capita revocari pos-
, asserens Deum, secundum quod vellet, aut Pairem
sunt.Tria quippede Christo poiissimuui reiinenla, e>se, aul Filinin, aul Spirilum sanctuin, pruiude I'a-
quanium ad personuni ejus attinet, fides eatbolica Irem, et Filinm , ct Spiriluin sanetuin unam esse
pioliieiur: 1'ruiiu ii. st ejns divinitas, seu divinac na-
t
persouam et tria nomina. Coutra quem Alexandriua
iur.c venlas; sccundum bumaniias, scu veritas hu- synodus congrcgata tres Buhsistenics personas in
,

:
e aun.e
i tertium barum naturarum c;i con-
; iiiii Dei subslautia conOtendas decrevii (Baion. tom.
junctio, per quara lii ul veraciter propi icque et Deus III ). Epipb. bares. 57, et ex co Augustinus ubi
Proinde iriplices etiam haireses circa
et borau sit. supra.
Cbristi personara reperiuutur c;rasso. Nara, ut ail a Arius, sive Arrius, de
qno alias etiain dictum
D. Auguslinus, I. (]|uas&t. Evang. c. ult. Aut de 1 , est , presbyter Alexandrinus tempore Constantiui
divinil de humanitale, aut de utroque scu uiri-
tc. 'iiii Magni iinper.,Chrislum Deuinesse uegavit, creaturani
utque conjunctione falluntur. Ei I). L»-o serm. 8 de asscriiil.necFiliiiin Dalrico;tternum, eto^oouo-tov, hoc
Nalivii. Domini, similcin fere cum Ca si ao calaio- est, coiisub>ianiialemelC(ie-seiiii ilein aguuvit. (Juam.
giiin hujusmodi liiireseon de Cbristo coniexens Et : obrem a magna synodo Nica?na conuemuatus, in-
alii (M.n icb.ii), in |uil, Domino so!am liumanitalem, lami exitu in publicis latrinis animam simul cum iu-
ahi solam ateripsere deilaiem. Alii veram quidem in ^ tcsiinis excievil. Epipbanius hneiesi GfJ, Augusliutis
ipso diiinitatcm, sed c^rncm dixcruni fuisse stmulatum. hasresi & J, Theodoreius dc Fabul. Ilxretic, Socratcs
l

Alii profet veram eum susccpisse camem, sed llei Pa-

i
iris n n habuitse naturam;et deilati ejus qua erant
humamv substanticc deputuntcs, majorem sibi Dcum,
minoremque (inxerunt, cum gradus in vera Divinitute
esse non p issil. Quoniam quidquid Leo minus est, Dcus
non esf.A/ii(SabelIiani, 1'atropascbitae) cognoscentes
Pi trit Filii nullam esw distantiam, quia non po~
i
'
leranl unitutcm deilalis intelligere, nisiin unitate per-
sona', eumdem atseruerunt esse Patrem quem filium,
el nusci ct nuiriri, p.iti et mori, sepcliii ei resurgcre
ad eumdem perlinere, qui hominis perso-
nam impleret ct Ycrbi. Quidum putnverunl Dominum
lib. i llistor. cap. 25.
e Eunomiiis
Aetii discipulus, eique impiclate par,
et haeresiarcba lurpissimus , ut cx Epiphanio et
cpistola synodi Constautinopolitanac ad Damasuiu,
necnoii et Suida el aliis liquct, non suluin id ipsum
lcuuil quod Arius, Dei Filium creaturam assereus,
Cl idem qiioqucqiiod Macedonius, dequoinfra, Deum
iicgans Spiritum saiictum , ct eum inier creaturas
rollocans, sed amplius addidii ex coenusa praeceplo-
is sui Aetii diabolicaque doctriua, Spii ituni
i
sanctuin
p*>r omnia
creati Filii creaturam csse. Quam ob causam D. ILc-
et
ronymus iu epist ad Epbesius c.ip. iv dixit Arium, :

Jesum Cnrittum nonnostra substamia c, rpus habuisse, Macedonium et Eunomium, concordante in impietate
sed ab elementit superioribut ac sublihoribus sum- discordiu, ex uno fcnte divertot hcereseon duxisse ri-
pium. Quidam auicm [ Yalenliniani , Apollinarisiae, vulos. Vide D. Dasilium lib. ei u in Eunouiium, i

Eunomiani) arsiimaverunl in earue Christi hwuanam
animam non hubitassc, nec fuisse , sed pariet animce
ipsam Verbi mptette dciatem. Quurum impudemia
\)
in huc transiii, ut ar.imam qnidtm in Domino fuisse
faterenlur ; ted eamdem dicereul mente caruisse, quia
tuficerel homini sua dciias ad onmia rationit (fftia.
Postrcmo iidem assercre pratumpserunl parlcm quam-
dam Ycrbi in carncm fuitte coincrsam, ut in unius
dogmaiis varietate mulhplici uou carnis lantum uni-
AngUSlinuni hxresi 54, Sozomenum I. vi c.ip. 2G
(B„ron. lom. III, anno 2G0).
f
MacedoniusepiscopusConslantinopolitanus circa
aniium Domini 558 docuil Filiuiti quidem Dui es>o
per omnia similem Patri, sc«l Spiritum sancium csio
cre.auram. Quein synodus ConstaiiiinopoUiana jussu
Damasi pontilicis congregat.i damnavit (.-inno 381).
Epipbanius haere>i 7a, Augustinus baeresi 52, Sotra-
les I. cap. 55, Tbcodorctus Ilistorijo Ecclesiasiicaa i

majque nniura, sed etiam ijtsius Verbi solveretur cssen- 1. ii c. G.

l:a. Haec S Lco(Y idecumdem serm.i de
Naliv. Dom.). 8 Fotinus, vcl riioinus Sirnvcnsis cpiscopus, pro-
0'ia: ei bi> quae infra dicentur evadenl clarioia.
diit baeresiarcba tempore Consiautii impcraioris, de
h Ebion, sen Ilcbion
(a quo Ebioniije, seu Hcbio- quoS.Epipbaniushaecscribil (Ilwies. 71, liaron. tom.
nit.T) primus b -rtsiarcha post Simonem
Hagom, ut
i
III, sub anno 347 el 357) Photinut { ex quo sunt :

leslaturD.lgnatius in cpistoland 1'biladclphios (Fide
Buron. tom. anna 7i), semiclinsti.mus, el seuiiu-
I
dxws a D. Hieronyrao appeHatus [In epitt. ad Gat. c.
ni), Cbristum purum bominem.seu bominem
lantura,
uoo etia.n Deuui, asserebal, idcoq-:e non aate niu-
Photiniani) hoc temvore vixit, ct cpiscopus tanctCB Ec-
clssia; catkoliccc fuit, qui infamia non minima clalus,
cl supra omncs anle se furiosus facl.'S, sunilia his quo-
Paulus Samotatenut docnlt.de Filio Dci sensil,cl
verbii msledicenlia neutquum consistert vatcniia eio-
 :

!S JOANNIS CASSIAM r.

» Apollinarlils, crcierlqtic Eccleilarum veprei, el a In TrlniltUs lubitantias. Eanomiai intem potl bai.c

cnecnntei bonsn fldci frugnm tribuli pullulirnnl. quidem, ted ejmdera idmodnm praviiaiii, * licel

Ojuorum priiiius llebion, dum focBrnetionem Domi- siniiicm ilbi divinam eisea lerait Trinitaiem, divcr-

iiicim nlrok nsseril, divlnitilfi f.im ccnjunctinne s ini laincii a leipsa mi ' conii ndil, idniitteni •
mi-
ini(l;ivit. Siiln-lii autem poii hunc b ei diiiimilitudine liludinem, excludens pirilliatem. Macedoniiiiqooqae

hterescos iuperioris sc!. ism;» prnrnmpeni, dom in irrcmediabili fn Spiiitum sanctum Impietaie Mai-
Palre nc Filio el Spirilu sancio distantiam nullam pbemlns, licet ejasdem snbitantiae Pairem et Piliom
cssc. coniomlii, sacram ci ineffabilcm Trinilaiem, discrit, sanctum lamen Bpirimm creatariffl roeani,

qunntum in ipso fuit, hlaephemn confusione permi- rcus toMus Dirinilalfl fu.t, qoia l.idi in Trini tte ali-

scuii . Scciii;i eslrieindc htincquem diximui c

Artanse cfuid non poteil sirm toiius Trinitalii injurii. Fotinui

pcrvcrsitalis impielns : quaR nc videretur sacrns mi- autem • quamvii Jeiuro, qtti ex Virgine natns est,
sccre personas. diversas cssc dixit atque diisimiles Dcum dixcrit, malc tamcn ' cum principio hominis
ALAKDl GAZ/Cl COMMENTAIUUS
viuit. Ilicoriginem a Sirmioduxit, et quanda z'xanium invidia haresiarcharum pmpter quam cau%nnt lupi
in iitvexit, qnod temporibu» Con tantii factum
mundnm ijraies ab Apostolo vommnii stntl ( Acl. w ) : Hnmo
est, usque huc in vita superfuit, a stjnodo Occiilenlali fulem nostram , dum sibi ndversnntui-, affirmani. Kl
in Sardica congregaia subvcrsus ob eam quam evomuit Uilarius 1. vn de Trinilate Incensona perfidorum :

blasphemiam Asseril autem hic ab initio Cltrislum non sentenlia in unum rerliv. fidei modulum concinui.t ;
esse, verum a Maria, et httciisque ipvnn existcre, ex auQ tropccuntqiie noslrat viciorice, enrvm eatsa certa Uia i

Spiritus sanctus, inquit, supervenit in ipsam et genttus '• gignunt. Sabellii enim pcrfidia Arti dtnmat error.m,
est ex Spiritu sancto. H;cc Eniphanius. Addii S"ZO- rursus Ariani duymatis error Sabeltii impietatem exiln-
inenus (Lib. iv cap, 5), Pliolinuni non lanlum Pauli dit, »ii Yi:.' lius inaiiyrqin hoc argninentHtii copiosc

Samosateni, sed (.'erinllii et Eliionis damnatas ha:- iraciat ( Lib. n el iv, contra Eutijch.). Ouo si ali- I

reses de Cliristo rcstiluerc alque inslaurareconalum. qnaiido inicr se cniiveniaiit. id dcnnim efficitur, qnod
Quod ct beatus Hieronymus, quantuni ad Ebionis AibanaMiis scmit cntia ArianOT, orat. 1, ni^lar
liyerc.-im allinet, confirmat (Lib. de Scrip. Eccles. Herudis et Pilaii in Ijlasplien.ias adversus Clir.sluin
in Pltolino et in Epist. ad Calat. c. i), ex quihus patet conseniirc.
Photinum cuin Ebione ct aliis liscresiarcliis docnisse c Libct bic alterum el buic sini'cm catalogurn
''Cbristum esse puruin hominem, nec anie Mariain bserescoii a S. Leone contcxium ascnbere. ut ulrins-
exstitisse. Deitcm personis idem qiiol
ilivinis que collaiioiic, lotus bic locu> magis iflustretar. Sic
Paulus Samnsaienus ac SabeTuis, uiiamque taniuni enim ipsc. c.x-teias lucreses dc Cbri^tn cum mia Ma-

operalionem Palris el Filii, ,et Spiritus sincti nicliapoinm b;crcsi comp.irans eique oppnnens : AHar,
cssc docuisse tr.idit Tlieodoretns ( De Fab. Ilceret. inqtiit (Serm. 4 de Nativ. Dom ), kwreses, licet me-
lib. n), qiiod condrmat Socraics (Lib i Hist. cap. rilo omnes in sua perversilate damnandce siut , habe.nl
25), ob idqtie in concilio Sirmiensi fuisse damna- tt.men singnlce in aliqua sua parie ,
quod verum cst.

uim scribit.
aApollioaris, vel Apollinarius ( a qno Apollinari-
st;c, vel Apollinarii) Laodicenus grammaticus, pii-
m iim calliolicus, ct magnae iulc.r catho'ic.iS auctori-
Utis ( Baron. tom. IV, an. 373 et seq. ); posl brre-
•
licus factus, ct condemnatus, qtiod Verbiim Dei do-
ceret accepisse carnem humanam absque an;ma
raiionali; divinas peisonas esse inoequales, riwgtnirn
videlicel esse Spirilum sanctum; majorcm Filiuin,
maximum Palrem. Epipbanius hacreii 77 Augustinus
Arius Dei Filium minorem Patre et creati ram defi-
nicns, et ab eodem inier omnia crea:um putans Spiii-
tum sanctum, magna impietale se perdtdtl; scd scm-
Q piiernam alque iiicommulabilem deilutem, quam in
Trinitalis uratale non vldit, in Patris cssentia non nc-
gavil.Macedonius a lumine veritalis alicnus, diviniia-
tem sancd Spiritus non recepit ; sed in Paire et Ftlio
unam potentiam el eamdem confessus cst esse nalu-
ram. Sabellius inexptanabili errore confusus, virlntem
,
substantiw in Pa'.re et Filio, el Spirilu sanclo inse-
,

liaTesi 55, Leo supra cilatu?.
b Sabellii hierfesim ac schisma ex dissimilitudine
scu conlrarietate ba>reseos superioris, nempe Ehio-
nitarnm, prorupisse, id est, emersisse, vel orlnm
babuisse, dicit; (jtiia cum Ebioniias Chrisium puiiini
parabilem sentiens, quod cequalitali Iribucre debuii,
singularitati dedit ; cl cum veram Trinilatcm inlelligere
non valerel, unam eamdemque credidit sub tripliciap-
pellatione personam. Phoinus menlis ccecilale deceplus,
in Chrislo verum et substanlia? nostroe confessus est
,

bominem assererent, ne diviniiaiem in Chrisio pas-
sam admiltere viderentur, lii ex adverso (ut ab illis
longissime recederenl ) unam Patris, ei Filii. et S|d-
riius sanctipersonam agno-cebanl unde iliad cnri-
sequebatur, ut sicul Fiiius, ila et P.ner, et SpTritus
sanclus ab eis aeque dicerentur (prohscelus! ) incar-
naiiet passi. Sic haereses plerDCtjue ex incauta alie-
rius hareseos fuga ct insectatione ohorlac legunlur,
ut de Ario compertum cst, qui Sabellii personas
coiifundenlis odio, in naturse dislinclionem incidit:
honnnem, sed eumdem Deum de Deo anie omnia see-
cula genitum csse non crcdidit. Apollinaris ftclei soli-
ditale privaus, Filium Dei ita veram humanw carnis
: credidit suscepisse naluram, ul in itla carne dicerel
animam non fuisse, quia vicem ejus expteveril ipsa tli-
vini.as. Hcc modo, si omnes, quos catholica fidcs dam-
nal , retractenlur errores, in atiis atque aliis quiddam
invenilur, quod a davinabilibus possii abjungi. In Ma-
D nichceorum autcm scclesiissimo dogmate prorsus uihil
esl quod ex ulla parle possil toUrabile judicuri. Ha-

ei de Enlycheie, qui Nestorii errorem fugiens, in clentis sanctus Leo.

d Repugnare bis verbi-; videtur S. Auguslintis,
naluiarum ccnfcisionem incurril unain in Cbrisio ,

nalurain eduabus cotiflitam constiluens, ut de bu- nisi hanc similiiudinciu cum magna dissimiliiudine
jiisinodi nicriio dici possit conjunclam inlelligas. Sic enim ipse baeresi 54 :
Eunomius in dialeclica pratvatens acutius el celerius
Incidil in Scyllam, cupiens vitare Charybdim.
defendit hanc hceresim , dissimilem per omnia Patri
Inde vero consequcns esl, quod a Patribus prordica- asserens Filium, et Ftlio Spiritum sanctum.
tur, hocreticorum inier se pugnas ac dissidia prae- ,
e Non apparet ex Epipbanio, llieronymo el aliis,
claras esse Ecclesiae catbolicaB victorias et tropaea. quod Pholinus Jesuin Deum conlessus fueril , scd
Sic Juslinus Marlyr quoeslione 4 ad onbodoxos : poiius conlrarium, ul ex diclis patct; nisi Deum itn-
Nnnc, inquit, cum damnent hcerelici alii ulios ob , proprie ct acquivoce nuncnpaveril ut alii haere- ,

vpinionum dissemiones persp.icuum est omnes edrum

, lici.
hareses occasionem habuisse ex ambitione el mulua 1
Pbrasis obscura. Suisus est, Cluisium nou
 ,s
17 DE JNCARNAllONi: ClirUSTI LIB. I
*' U« »ln«iai ej tiu ili itid nc b*rescoi hx-
principiam cssc Dci eonfinxit. Apollinans ve.o lio- a ">J"'i>
resim pn croaiilos, omnes quidem B se divc.sa, sed
u.ine.n uniiu.n Dco inconsiderate inlelligens, lum.a-
nam euin non babuisM ani.i.a.n male crcdidn, ium eeiiieettnicn fldcledfferttseitferunl.Nnper quoque,
i»pro< ld est, in dieboa nostris, emeffsisM
u
bwreiun vc.e-
non min.His errorii . st Domino Jcsu CfcriBlo

,,i,!,:,. ain proprie derogere. Qeed c.,i... df nosam, * et mazime Beligaffnm [Upt. awa. ex w
,„,:, q

dkRur m csi eiiamaf bonor videeter, masinu Voligarumj urt* conapeaimus, cernerroria,
i io non ita ,

aLARDI GAZ£I COMMENTARIUS.

garum positum pro Belgarumf N>.n eiiarimo non

s.lum ut hnmincm, e\ lempore nalum, sed ctiam
enini i» Bclgin, seu Gallin Belgica, scd Narboiiomi
quaienus Dcum; quia nimirnm credebat Phoiinns
non peff (puia apu.l Massiliam), episse ci scripsisse meinora-
ChristO ci-inniii.iicatnn B Hco «liviiiiiaiem
lur Cissianiis, Gl >«lio, Ti itlicmio, aliisqiio auclo-
g.Micrai.ononi alrroain per iinclioneni giall33
, se.l
ribus. In bac ambiguilaie hihilpriuB occmrii,
quatn
i iufa ibii iiionem ; proinde posse Cliristum appellari
,

PelagM pniriam, puta Britanniam, vcl Britannix ur-

Deiun sed lieuiiifaeiuin el lempnr.ilein, non :i'ler-
psiis illa cmcr-eril, llic vHeri «lcsiir.ia-
,

iiiim. Qnod i.lem eiiam doroit Neslorius apud Tlico- bom, mi.it>

H>rel. Fah. tun. Pelagium m<>n .cl.um Pelagianx liswesis

Nam
.1 netimi lil». iv
• Pefctgiaiiain lia-rcsiin, ctsi eam non nonunet, auctorem, Briionem, <>eu Briiannnm naiione cxsti-
li.se insinual S. Ilicronymus cpi>tola ad Clesip'
on-
omi.ino designalam existimo, cjnom et sequeMicep.
quas sient ab Mnon larnm erro.e tcm (C.p. I), <lum e.un ejusqiie commililoiiem ('.t:-
acrius persiringit , fenilis
Rinem, iia eem ad Nestnrrnra ei Neelorje-
leslium perstringens, Briiannix lyrannorum
traxii ,n
" et Scoticic g^niis meminii ( sic enim legendum,
in k lemporc mier ntrosque media, nt iu-
transfudit,
Scoticiv, non Stoica\ lil l.abel Mariani leclio).
Iv.ii-
ferius dlcil unde illornm soboles et llia, honin
itorens el
:

prncreetria dici notoit, nli infra pleniwa sus alibi (Inpwlnl. lib. in llicrcm.) mIiac do
lamcn nomine llabcl cnim pro-
co.lem, suppr.sso
o*tendetnr. Hancantcm hrresim, Pelagianam
:
s.ili-

cci, nuper, i.l est, suo lempOfC emer isse dicit Cas-
geniem Scolicce gentis de liritannorum vicinia, qui
'juxta fabutas poelarum, instar Ccrbert, tpiriluali per-
msiius , nempc circa annum Domini 410 secun.lnm
cutiendus et>t clava, ut aierno cum suo magislro Pln-
Baronium. Undepassimab Hicronymn fncatur «ora sigms,
lnxre- tone silciilio conticescat. Il.rc ibi. Quibus plane
tx teteri kmrerit, el Polsgiani novi ex veteribus videas dc-
enp.3, *25 el 30). Et Augu- ait Daronius (Tom. V, sub anno 410),
tici iBieron. in lliiem
Pelngiaiwruin, inq.i.t, esl tcriptum esse Petagium nalione llrilannttm, voluptuo-
slinus libro de ll.cresihus :

hceresis lioc '.empore omnium re<entissima a Pelagio sum lunc monaclnim. Denique S. Augustinus cpistola
tnonacho rxa-ta l.ini fCffu inceffti nominis, sed cerli I0> Pelagium asseril Dritonem fuisse co^nomina-
errons essc dicit, qui* twnc nondum ejuo auetor in- tum. Neque vero inde consequens esi, Cassianum in
noiucrat. Pel gium enim diuti&simc inteff caibolicos Britannia, vel in Beligarum urbe fuisse non ciiim :

dicil se liritanniam aut Beligarum urbem

oculis
laiuis»e et -uas haresea clanculo semiuasse, ante- (nempc
conspexisse, sed illam venenosam baeresim
quani detegeremr bi p ticus, cjusque nomen propo-
Hiernnymus in in suis sequacibus) in.le sub inceno
nomine recens
laretnr, band obscnrc mdicat S.
Subito /<*> emergeniem et prodeuntein. Qmul si luec expositio
r T.iti.u.e lil). iv in llieremiam,
.i
ul)i ait :
sug-
de Beligarum urbe alicui displiceat, alteram ei
I

r.sis Piyliagora e< Zeiwnis ictemMtme , wd ktafutfrct-

qnw olim 1J gero non minus probabilcm, qnam, si n.agis arri-
«riz,-. id .$', imitottibilitittia et mpeeeantim,
dent, seqiinlur, Ul per urbcm Yclgarum
Eva- (non Beli-
in Origme et dudnm in ditcipulit ejui Crswto
Boma, Veligarum, id cst, Bo-
qriaque Pontico, e Jotiuiano jugulata e*l ccepit re- garum) Velia, id est,
,

tiritcere, et non solnm in Oecidenlit (Bar. n*i tnpra),

nianoium urbs. ct quidcm n.axima, ut boc lo«n
iiabel altera lectio, intelligatur. Siquidem
Bomam.
sed it in Orientit partibnt tibilarc, et in quibusdam
vocabulo, Veliam, vel in plnrali, Vi lias, fuisso
insuhs, vra?cii>ueque Sialiec el Rhodi maculare ple- prisco ,
d.cio,
rutiue. et crescere p r dies nnpnlos, dum secrclo docent appellatam a Velia Bomtc colle ediiiorc, sic
sohii quod ibi pastores lai.am vellere
et publice ncgant. Cui rcspondere diu tacens et ddo- q ,, a - i Vellia,
esseni, anclores suut qui dc aniiquitatibus urbis
rem silenlio devorans crebra (ratrum expostulatione
Bnm;e'et Bonianorum scribuiil Vid. Synonyma Or-
.

computsns; nec tamen liucusque prorupi ut auctorum

(

lelii, verb. Iloma). El luvc quidem conjeclura et

nomina poneiem. malent eos corrigi quum infamari :
nec enim hominum,sed erroris iuimicus sum, etc.Qund
quafiscumque exposiiio eo plausibilior apparel, q.ioJ
c»m abOrientis pariibus,
certo constet Pelagiom,
enimhic Pel "ianos nolet lliero.iymus, manilesluin Occidentcm &e
esl cx rpislOla rjnsdem ad Ctesipliontem. cl ex dia- ubi priiniim damnaius fueral , in

conlulisset, primum ili urbe Boma, qnarumdam

lo-is adversus Pelagianoe, ubi inler alios Pelagiano-
qiKcstionum practextu, suarum bseresnm venena
ruiu errore<., pr.ecipne illam KirAOtun el iemumpvn- Ong.
impassibilitatem et impcccantiam in-
cst,
sparsisse, i.l attestante Auguslino (Lib. de Pec.
ffixv, id
cap. 21), ubi ait, eum diuiissime Bomsc vixisse, ibi-
Fectainr. Bubdit porro nbi supra idem Hieronymns, vcrsalum,
Pelagianos occulie latenles, et dncentcs exagiians : quc in disputationibus, contenlioiiibusqiie
Aut bona sunt quw docetis, aul mala. Si bona, defen- n captanlem undique occasioncm bsresis propf»gaiidre
intcrciinenie, per-
dite libere ; si mala, cur occulte miseros jugulatis er- et propugnandjc. Quo tempore
qiiam credibilc est , Joannem Cassiinuin RoniSR
rore, rcccefue fidci ad decipiendos simplices jactatis miiiius
exposilionem? quce si vera esl, cur absconditur? si c"i^se,el apud siimmum pontificcm legati
cxplevisse, cuin
falsa, cur scribimr? flngo, quw esl ista insania? prw-
pro Chrysosiomo in cxsilium pulso
scilicct hasc fcnenala bxresis, velut borridns an-
cipiente Apostolo. ut parnti simus ad salisfucicndnm
guis e latibulo suo sensim prodirel, et
suo alllatu
omni posei nti ROI ralionem de ca qnm nobis esl m ut meri o
clamnnte Loquebar ae pcsiifero nrbein illam maximam inlicerei,
spe (I Prt. iii el Propheta :
)
nupcr cam cx maxima Vcligarum
in eontpectn regum, el uon confunde-
testiiuoniis tuit dixerit Auctor,
anl.quo usns
bar (Psal. cwm). Isti p> biicum fuginnt, et susurrant urbc emergenlcm oculis conspexisse ,

vocabulo, eoqne minus noto, ne Bomanx urbi fide-

in angutit pirditorum, dolentque quau pro suis, quce
retur Bpnntc detraliere, eamque infaniare voluisse.
sm tnetuuni eonfiteri. Ita Hieronymns.
quidem animus acquiesccrei.
bBasilecnBis endez, qnem secutns Plantinn*.
|ta
Verum cum nec in bis
rursus de Vclia, scu Veligarum c.vilate a
iter
Aliivero, ul in margine notatur, Ex ma.vima Veli- alia
quo.lnm A. bellu
opinandi sese nbtnlil occasio, ex
garum urbc. Quas leclio rrque probalur. At q.iKnani philosophum l

hxc Beligarura scu Veligirum urbsl An foite Bcli- loco (Xoct. A:tic. Itb. i eep. l J), ubi
 , :
,

19 JOANMS CASSUNI
inrortl nomlnu : qtiia mm rccenti cnpili • cs antiqua A iii rel assumptum i
* eouflnif scilicel butc h
Eblonltarnm stirpe turrexerii , dubium admoduoi etl qnae ntn e entat, ei quasi germana ac co -

Aiiilqua maglsdici,an rcccnsdcbcsit. Novacnimai er- quseque lam Ebionfti* quam hii rerentibui <

toribus, led vetusta cnoi ilms (nii. Soliiaiium quippe tanca, lempore qufdem Inter utrceqoe roedfe,sed
I omlnem Dominum no-inim Jcsum CJIirisi mn natum utrisqae tamen perTertitate eonjuncta. Sint qaamvli
esse blasphemans, b< c qnod ad Del postea honorem ejusnonnulla alia hisqa ejara dfxinras eoMiaalli*,*ed
poiesiatemquc pervenii, bumani meritf, non divlnae longum eil univeria memorare. Neqoe enim minc
nsseruit fuisse naturan : ac per hoc eum divinitatem ad dicendum commemorationem prxteriloraa
ipsain iioii cx proprieiate unitae libi divinitalis scm- confiiiationem novorum lumpeimuf.
per habuiase, scd postea pro prarmio laboris passio- CAPUT III.

nisqnc mcruisse; cnm ullquc Dominvm Sa|\alorcm> Pelaqianorum peitileniem crrorcm notat.
quc no>truni non Dcnm natum, scd a Dco blagphe- 1 lllud
sane unuin prxlereundum non arbilramur,
ALARDI GVLJEl COMMENTARIUS.
qucmd m inducit rcprcbendentcm bos Virgilii vcr- rianas liquet proqretgas e$*e blasphemias : ul non mi-
sui (JEneid. vi) : reris cum vides Netlorium, Pelaqianos ha:relico» atq it
dumitalos episcopos recepisse Constaniinopoli, aque
Eripe nre liis, Invicte, malis, aut tu rnihi lerram xil qenliles suo.-, omni officiorum geuere Conjfoi
Itijice (namque potes) portusque require Velinos. ecriptisseque pro his iterum ad ipsum Romanum pun
tificem Ccelestinum. Synibola namque inlercessis
Quomodo, aicbat ille, aul Palinurus novissc, aul no- V, ier Pelagianam atque Neforianam ha:resim plane
minure potuit portus Vetinos et /Eneas ex eo nomini , detcqit Casciauus, secrelorum Pelagianorum opti t
locnm invenire, cum Velia oppidnm, a quo porlum, conscius, inlibris ad Leonem, Uomanm Ecelesia
mti in eo loco est,Velinum dixit, Servio Tultioregnanle cr,num,de I ncarnalione Verbi,ubi primum hwc liube '

llomw post annum amplins sexcenlesimum quam , lllnd tane unum prcelereundum non arbilramur, auod
.F.neas in Ilaiam venit, conditum in agro Lucano,et ire el prupnum uiprcdicKe
illius hccreseos qua
eo nonvnt- appellalum sit? Nam qui ab Uarpnlo reqis cx Pelagiano errore descenderat, fiit quod dicentes
Cyri prwfecto ex tcrrn Phocide fugati snnt, alii \'e- quidem tolitarium hominem Jaum Lhristum sine ulla
imm. panim Mats.liam condiderunt. IIx-c ild. Con- peccaii contagione vi.risse, eo proqressi tutil ui ai
seutanee Auibros. Calepinus e<c Stepliano Velia, : rent homines, it velim, sme peccalo esse possc. El iu-
inquit, Lucanitv oppidumin sinu Pw.tario conditum a fcritis Uude advcriu novus nune jam non nova- h.r
:

Phoceensibus,antea 'E)ie* dicta, et incolw ipri Eleatw. reseos auctor (Nestorius sciiicet) qui Dominum Salra-
Kst et Velinus lacus de quo Plinins lib. n cap. 12, toremque nostrum tolitarium hominem naluin e^e con-
et Columella lib. vi cao. 16. Ex quibus conjicete tendit, idem se omnino dicere quod Pe!aqianis:az a.le
licet lnnc fortasse Veliam (a qua Velinus porius dixeruni, elc. Et paulo post Nec dubium c.sl, reipsa
:

dietus) a Roma longe diversam ac dissilam, Imc
loeo a Cassiano designatam, utpote Massiliie, in qua
ngebai ipse cl nomine
, ct anliquilale supparem,
, relas fovct, el scriptis tuis causam illorum asserit quod
inuno et con.Iiiioie cognatam et vicinam sibique
probe noiam et frequentaUm, qua Pelagiana l>,c-
resis jam lum pullulare, aut sua venena diff.mderc
coeprii. Habes, lector, triplicem dc Velia et Vel.ga-
rum civitate opinationem aut conjecluram , non as-
sertionem. Tuierit judicii vcl arbitrii quam malis am-
p'ccti, autquidmelius, si occurrai,benigriestiggeiere.
a
Qualcniis Pelagiana ha?resis ex antiqua Ebioni-
penitus declarante; hinc enim illud esl quod interces-
sionibns suis (Neslorius scilicel) Pelagianisiarum que-
, subittiter his ac(ui verius cicam) tubdolepatrocinalur
i i conjanguinece sihi improbitali improbo tuffragalur o'-
fectu, sciens scilicel ejusdem se csse scmus. ejutdem
spirilus; el ideo dolens cognilam sibi haresim ab Kc-
clesia esse disjunctam, quum scit sibi utique pcner.i-
late Qpnjunctam. IIuc Cussianus de protectiont el co»i-
munionc Neslorii cum Pelagianis; idcmque inferius
eadem refricat et extigqerai el acerrime (ul par e.>.)
,

larum stirpe surrexerit, et noniiullam originetn trave-
iit , in sequentibus exjilicat nimirum qua parte
cum Ebionitis Cbristi divinilatem negantibns, ipsum
solitarium, seu purum homincm asseruit qni lamen
error inier errores Pelagianorum ab Hieronymo et
Angustino n<n exprimrtur, nisi sub illis verbis Au-
gusfini intelligamus csse comprehensum ; ubi pnst
peculiaria Polaginnorum dogmala reccnsi'a : Obji-
ciuniur, inquil (Lib.de Hceres.c. 83), es cl alia non-
nulla, sed isia sunt maxime, e.t quibus inlelliguntur
etiamilla, pene cuncta pendere. Porro spectavit
v>>l
liunc locum B.ironius cum de Nestori.uire hteresis
, piia in ipso videas,
<>riii et scaturigine agens (Tom. V sub anno 428)
Deducil, iiiqtiit, eam Cassianus e fwculentis fonlibus
IHonwis, derivatque per lululentos ipsorum cuniculos,
qui Chrisli uegaverunl divinitatem : demum per Peli-
gianorum esse perduclam cloacas Iradit. Ila c Baronius,
qua? bnic loco nonnihil lucis afferunl, ei nostrscex-
posilioni suftraganlur.
b Confinis
Peagiana hceresi Nestorianoe , intcr
Lbionilas ei Neslmianos media , ut dictuin est.
1 Illusirai itidem bnnc
locum card. Baronius, at-
qne ex eo palain osletldil Nestorium non lanium fa-
vissc Pelagianis, (jnod piius demonslravit tum cx
edicto Theodosii imperatoris, ium ex liitcris Ccelcs-
lini papte ad ipsum Neslorium; sed etiam in aliqni-
b'ts eadem sensisse cum iliis
dc radice truncus, ila ex P-elngiana impietaie
in nef.ndum hixresiarcham !Ses'orium invehitur. Sed
, hcrc omnia in Leporio Pelagiano salis perspicuo de-
monstrovit exemplo (Libro v de Incnrn.), ea discr is
: sane veibis ipsum esse professum in Occidente, qnce
poslea in Orienie Nesiorius creatus episcopus praedca-
Ule pcenilens ptiiniolium recanlarit. Sed sirnt
vil, licel
dolosnm, itn inanem prorsus esse scias excusation.m
illam Ncslorii ad Ccelesiinum, qua, ut se Pelagianum
minime esse diceret.de prccato originait atque de libero
hominis arbitrio demonstravit >e recte sentire ; nam,
elii non omnia haresis Pclagianw Lemww hudras ca-
unum saltem, illudqne ferocius, in
: Fitium Dei ejuque ilatrem extcntum fuisse conslai.
Ilucusque Baronius, cx lioc prxcipue Cassiani I. co,
ostendendo quae fuerit Nestorio cum Pelagianis a^ i-
D morum et senleniianim coinmunio et conc«irdia. Kx
quibus inielbgimus Nesiorium cum Pelagianis non
in omnibus quidem consensi-se, sed in duobus pi;r-
cipue capiiibus, puta de Cbrisii divinilale, sive de
tinica Christi persona in duabus naluris siibsislcnie
per uniouem hyp >stalicam, qua (ii ui idem sit Dens
et homo, et de vera 0£crc.V.o'j, seu Deipar.u Virgiuis
appellatione, sed quod Virgo Denm el hominem ge-
nuerit, quod Nestorius Pelagianis dogmalibus.inb.-e-
rens peinegabat. At Pelagius peccaliim originale
in parvulis negabat, et libennn bominis arbitrium
: Etenim, inquit, sicul graiioeDeiprsrponebal; Ncstoriusnon ilem.utexlille-
Nesto- iis ipsius ad Coclestinum pontificcm colligit Baronius.
 DE ISC.\a.NAT10.M: CIIRISTI UB. i.
w
21
sortie Dei esse pouusaet. Ac iie oultam facereol i«-
quod pecuhare ae propi u « M.prailicix ill.us ba- A
ler e em horainom tc Dobhbuib nosirum Jesum
reseos, qua: ex Pelagiauo errore descei.derat,
f..ii :

Cbrislum esse distantiam ; eam idem utique

nomn
quod dicenles quidem solilaiiuni hounnem
Jesuin
nis;. stque indoslria sua n.ereri
peasit, quod Clni-
sine ulla peccali coniagione vixisse, eo
Christum cst ut
homines, b si velmt, sius sludio ac labere ineriiisset. Qu<> foelon
progressi sunt , ul asserere.il
eiistima- in majorem qaoejue ac moastruosioreoi iosaniam
sine peccato esse posse. Consequens eoita
Christus sine pe( calo prorumpenies, dicerent Dominum Boatrum Jesum ,

baal, ut >i hoaae solilarius Jestis

Chrisium liunc ii\ mundum, non ad prxslandaiii lm-
foissel, on.nes quoque l.oniines siue Dci adjulorio
inano generi redempiioiicm scd ad prxbenda bo-
liomo solitarius silM con-
,
ei e possint, quidquid ille
ALAHDl GVZ.El COMMENTARILS.
•CramotlBM coudidit ct cxcmplnm, ut unnm
iipiireheu-
• Suspireiur forlasse quispiam de Nesloriana ln- tmitnndo. I hl
Q«« tx derent renascendo, alterum seqnerentvr
resi iix' d ci, quod verba isia pwseferunl :
niysierium re-
nota primo locn Bacramentum, sen
Vdngiano errore iLscenderat. Nesloriaoam liquidei i

primariam causam adventus

demptionis humanas.ui
bxresim ex Pelagiano errore seu hawesi descendisse ipsms «teni-
fonte profiusisse, jain ostensuBi est, ei Chrisii designari ; seciiBdariam vero
... reloi ex El rursus alibi Ab
pliiin ad iiiiiiandiini propositum. :

alias eiiain plenius ostendendum. Verum aliter se

ha?- R omnipotenti medico duplex nobis remedium prtepara-
ion habet. n enim dealti quara de Pelngiana
N
lu m esl, cujus nliud csl in sncram.nto.
aliud tn exem-
.
posse manifeaium eai ex seqtientibus,
inielligi per uliud ertgan-
PeUgianoruin, plo, ut per unum confernnlur ilivina,
ubi commemoratii allquei erroriftui Bernaidus conlra Pctrum
qond Pelagia- tur Immana. Sanclus ii<m
sulhlit Auctor Nesioriam idem dicere
ipsumNestojiuni uon Abailardnm <|ui eumdcm
,
errorem pra?dicahai,
istae lote dixeruntjelidcirco
Quid lex, inqnil (Epist. 190), quid prvpliettrt,
i

novae bcreseos auctorem noininat, quia seilicet

eam- :>gens :

ipram lenuerai et ro- qutd apostoli, quid uposlolici viri nobis uliud evangok-
dem Iiaresjm Pelsgiua ante i

Deum vidclicel /<«-

Neqoc vis illis veibi- facienda e>l Qi«? zanl, quam quvd f.vlus tu ncqas,
n ulgsrat. ifl .

ei Velagianoenore descenderal. Dicilur eiiim lia i< sii ctum hominem ut liomincm liberaret? Etsi angelntfle
avlo aliud nobis evangcUzaverit, analliema sil. El
m-
quia a
Pelagiaua ei Pelagiann errore descendisse, st t,on
cnante eir>.a lidem naufragantc invenla tt ferius : Quitl prodesl si nos instituil (Chri^tns),
Pelagin el
non de-
reslituii? Aul numquid [itislra inslruimur, si
propalata. uttiltra non terviamv*
slruatur in nobis corpus peccati,
»» Inlellige, sine Dei adjuorio, ut postmodiim ex-
peccato? Si otnne qtiod profuil Christus in sola futt
ponitur, id e^t, Miie anxilio Dei supernaturali. Einj- quv-
oslensione virtutum,resta: ul dicalur quod Adattt
merantur aulem bic quatuor errores qn<>s Pelagianu wo
que ex sola peccati oslensioue uocueril, siquidem
utlribuit Auclor. Prnnus error, Dominum Jesiun
qtuilitaie lulneris allala est medicina. Sicul cnim
i»i
Cbristum I" nem esse sol larium, id eal, purnm omnes 1101/1-
Adam omnesmoriiinlur, ila et in Cliristo
|)0n. im iii. non Deum, quod anle Pelagium ninlti
alii

unumquemque ciibtinlur. Erqo sicul hoc, ila et iliud. Si vitu quam dut
li i-reiii docoerunt. Secundus error,
i

Cltristus uon est alia quam inslitulio ejus nec tnors

bomiaem, si relit, posse ease absque peccaio, idqu«
,

quam Adam alia erit similitir tiutim insli-

sine auxiio gratiae divina?, ut dictum est, qucm err
.»- utique dcttit

Pe- tutio ejus;ut quidem ad peccatum exemplo swo,

ille
rem dicil e>se pioprunn ac peculiarem haercsis
liic vero exemplo verbo ad bene vivendtim el se tlili-
ct
lagiam- n<>n quod vel primus vel solus id Pelagius
:

ntlum hominet informaret. Si Christiunw fidei, et noti

docuerit, cenirariuin enim asseril D. Hieronymus in <j.

'Velaqinnce liccresi, acquicscentes, gctieralione, twn in-

opistola ad Ciesiiiliontem, nbi et Itanichaeum, el
illa
stilulionejraductum w nosconfuemur Adx peccatum,
Priscilliauum, ei Origenem, et ali.>s ejusdein bsere- est etChri-
ei per pecaitum tnorlem, fateamur necesse
sis ponil auctores et assertorcs, quod Pelagianis <x-
sto nob.s non instilutione, sed rcgeneratione
rettihttam
pre*rans:P«dea.'erao,inquil(Can 8), eos prmeipum
juslitiam,el pcr justitiam vitam ut sicnl per unitis tle-
ct toeierumtuorum, uvi oiunl pvsse hotninern tine
pec- ;

licmncs condcmnationem.sic ct per

quod Greeci dicunt «v«fxa/5TrjTov lictum in onnes in
cat'i eue, ri velit,
untns justitiam in otnnes homincs in justificalionnn
sed quia id uiium ex prxcipuis capilibus ^barrrseos sequuntur in eam-
vitte. Il.rc S. Bernardus, et quae
Pclagiana;, ac veliitisingularedogma Pelagii, majore
(len. semvntiam. Quai ms error PelagiaBOium bio
stadio ei eonieinione al> ipso promulgalum, hi p:>tet
notatus, Christuro non natura, sed suis mcrins lan-
tnm iila <>|MSt>l.i D. Ilieronymi, tum ex libris ailver-
mis Pelagianos, ubi catbnliius, sub noraine Atiiti,
dem adepium esse. divinilatem; nempe anno trigesi-
pviiiiuin dialitgum cum Ci iiobulo Pelagiano sie e\- mo factum esse Christum pcr haptismum, et post
ordilur Dic milii, Critobule, verumne est, quod a te pissionem et resurrectionein suis etiam ineriiis fa-
ctum csse Oeum ; et posse eodem modo alios liomi-
:

scrivlum audio, posse hominem sinepeccalo esse, si ve-

Idipsum etiam
verum. iniuauiu
Critobulus, vcrum. i>->» ..w»-». ....--- bene viverc, el ad bealitudinem et
nes suis virihus ,_
lii?' Fa respondei L.rttoouius, r ...
lit t.l resvonaei

tesiatur S.VuMinus,
(llozres. 88)
bsecde Pelagialis
u- ........ «- , ..~ n se.ibens
--
In id e:iam progredtuntur, ut dictutl vt
:
<

D nuamdam dmnjtatera
W^!^^2^!L
veiiit.Quosomneserrores (exceplo forlasse seciimlo)
. .,

tam jtistotum in Itoc scecnlo nulluni omnino liabere secutum esse Nestorium indicat Auctnr, ul Pelagii
peccatum, ex kit Ecclesiam Ckrhti in Itac mortali-
et
non solum collega, srd discipuius dicimerito debue-
rii. Ubi aBiraadverteodum est NeMorium
sie dtias in
tate perfici, ul sii oninino sine mttcula el ruga; qttasi
Christo posuisse persons, ot eiiam tempore prius
non sit Christi Ecclesia quw in toto orbe lerrarum cla- Verbo
kominera essediceret, quam a lasumeretur,
mat ad Deum : Dimitte nobis debiln noslra. Denque
inconcilin quodam Palxstinoeompfllsusest Pelagius
siqnidem sludio et volunlaie virtutun.que nieritis i.|
damnare huiic artkulum Eilins Dei non posse vo- :
tandem bonoris consccuium csse, nt Filio Dei sin-
cari, mtriomni modo nbsqtie o:nni peccalo fueriut /]e- ,
Bulari amieitia jungeretur, imrao et FiliusDeirt
Deusdicerctur. Unde memoraiur Nesiorii blas-
illa
rti (Vide Ihiion. tom. V ann. 415). Terlins error,
plien.a jaclantia : Non invideo Christo faclo homiui
Christnm Dominum in hunc inuiiduin venisse non nd
Dei, quia, volo, el ego. ldeoquc Prosper, in epi-
redimeiidam genus hnmanum, ^ed ad pniieBdum fio
si

dumtaxai virtutis exemplum, nempeut hominesdo- laphio Ne-loiiana: et Pelagiana) baereseon, sic eas
cerei liuiniliiateiii. cbarilatem, ctc. Contra quein t-r- loqueiitei introducil (Lib. de Ingratis) :

rorem saoctus Leo pie et prudenter admonnit in Q110 nos prscipites insana supcrbi.1 mersit,
Chrisiimorte duo esse ronsideranda, exemplum et Exulas donis, <u lumidas merilis?
saerameotiim : Salvatar, inquil {Serm. 14 et 1 «V Nin. Cbrislum [>ielaie operum et merc.le \'.|riii(!»
l'ass. Dom »;oj.'<t miirfrj/s in ic aetlcntibus ct ta- I. .c Deuro, iii i-ypius fatlere non glclimus.
),
 * 8
IOANMS CASSIANI
noram aciuam exempl. vc.issc : ridelk.1 ut dl ,i- A rilIn Mi ,, )(: ^u^, « ,,„.•„„
„„ J
. .

fiflfl D
„am ... .eqiicn.es homine., dqm per eamde. s,,,ai ,„„,,
, ( ,

or.od« tl nunc D i

n p,- vcinrer.t eva,„

: - ...tes, ,«.„*« l„ i„sis «am s, lllt - pri.un, .!,., ,,,„ , „,, ,,.
i. (

^»
,

It omne acri adrenta. d»„„„, ,. , ln (I|V11 , ;1; ,„, M1!llorilln inih|s simi!(:m ;
rederoptlonl, gmi.m, eam
fdem dieerent komine. lar. LepoH..enkn tanc moaacbu. „„, .
consc(|iii posse vivcndo, quod praMiiissel
Dcus pro ter, qui ei Pehgii, „i supra disimae, msiinuions,
liamene saluie moriendo. Addiderent quoque
Donri \,l poiius pravilalc, d,s„r,<l,ns apu.l GeHtaa I
nuiii,Salvatoremqae nosirum post bepti.ma rectum lor pradicta bcreeeoe, aot inter peJmei, am
csse Chrislum, posi resnrrcclioncm Dcum inter
-.-i
ellerum
.
signan.es uiiononis mysteno, alteram meri.o
.
:
—
maximoe, >
""
f„ii nobiaadnonitoa,
a hwi/io
" .luiniiiiuus, y mcnmiii
Peo feaseadaiaa;
a im:o
pas- i,, malc conceptam per.nasionem ma.n
,
oms unde adver.it novus nnnc jam, non nov*
:
navit, ut
fi ,,_

non minus pcne admira./d, J emecUo

«-rcseo.sauc.or, qui Domim.m Salvaloremque no- il,i,js,
q „am il.a.a mu,Lm „,!,,- q.iia a
Z
,,,
•s n,m soli.armm hom.ncm nn.inn cs-e con.endit,
cirorcm pcni.us non incorrcrc, sc „, c i i,
em se omn.no d.cere quod Pelagiani.,* aniedixe- pudiare. I.ergo in se reve««s. „«„
,ol-« i„ iTrica,
runt ct consequen. error, s„o essc, ut qui
.
ulique B ubi .unc eral atqoe nunc
e.t, .am crrorem suum „„
IM peccato solitanum hommcm Jesa* Chris.um
dolorc qoam sine pudore confcssus e.t,
.ed e.iam
vixi.se assent omnes quoquc per sc hnmtne. sine
, ad omne. admodom Galliz civiia.es
flebile. c< n!,s-
pecca.o posseesse blaspbcmct ncc necessariam Bioni.acplanclu8.ui liltera. dedit : «cilicel ut ubi
:

quoque exemplo illius dicant redemptionem Domini devia.io ejea prius cogui.a erai, illic e.laa, cmei.da-
fuisse, cum ad rcgnum suo taniam homines
ccelcste tio nocereli.r; ei qui lesles crroris anica fucran.
nisu (ut amnt) valeant pervenire. Nec diibium id iidem postea correctionis essenl.
cst, re ipsa penilus declaranle. Hinc enim illud
est, t quod inlercessionibus
CAPUT V.
suis Pelagianisiarum
Publicum peccalum publica confessione diluendum esse
querelas fove. et scriplis suis causas illorum as-
,
Leporii cxemplo confirmat, simul ex ejus senlentia
serit : quod subliliier his, vel, ul verius dixerim, docens quid de Verbi Incamatione sentiendum sil.
subdole palrocinalur,
tali
...
improbo
"
et consanguineae
sihi improbi-
r
suffragatur affectu, sc.ens scilicet ejus-
Ex ——
cujus
« confessione,
">• polius
vel
«•! |'u-iuo deploralione,
UC|JI'JI tflMJHe
nonnulla h.serenda exislimavimus, duplici ex causa -

dem se essc sensus, ejusdem spiritus

, et ideo do- at correctio eoru.n el nobis tcstimonio et bis
qui nu-
lens cognrt.ni [Lips. in marg. cognatam] sibi bsere- lanlexemplo essel ; quoru.nque crrorem sequi non
eim ab Ecclesia esse disjunclam, quam scit sibi uti- C erubuissent.eorum emcnda.ionem sequi non erabes-
que perversitale conjunciam cerent ; ac sicut simili xgriiudine infirmaremur, iia
CAPUT IV. simili remedio sanarenlur. Is ergo agniia api»iouis
Leporius una cum aliis nonnullis Pelagianismum suaa pervcrsilate, et inspecla fidei luce, scrihens ad
recanlat. episcopos Gallicanos, iia exorsus est : Quid in me
Sed lamen quia illi qui de hac pestilentium spina- primum, o domini mei venerandi et beatissimi sa-

ALARDI GAZ^I COMMENTARIUS

a ita
divus Rernardus Pelrum Abailardum similia
cum Pelagio seiilienlem, redarguil (Epist. 190) Si
hoc sapit, cum Pelagio desipit. Quidquid horum sen-
tial, quod quantiim in ipso est evacuet alti dispen-
palel
sationem mysterii, qui totumde salute tribuil devotioni,
generationi niliil ; qui noslra; gloriam redemplionis et
summam salutis non
sanquinis, sed in nostrw constituit conversationis pro-
feclibus. Milii anlem absit gloriari nisi in cruce Do-
mini nostii Jesu Christi (Gal. vi), in quo estsalus, vita
et resurreclio noslra. Et quidem tria quwdam prcccipua
in hoc opere nostra: salutis intueor : formam ImmiUta-
tis,in qua Deus semelipsum exiuanivit ; charitalis men-
suram, quam us'iuead mortetn, et morlem crucis, ex-
tendit; redempiionis sacramentum, quos ipsammortem
quam perlulil, sustulit. Horum duorum priora sic sunt,
ac si snper inane pingas. Maqnum profecto el valde ne-
in virtute crucis,
d Prislina
Pelagiana, id est, anterior; nova Nes-
: loriana, id esi, poslerior, ul dictum esl.
e
Dequo iia Gennadius (De Viris Illusl. cap. 59) :
Leporius adhuc mona:hus, postea presbyter, prwsu-
mens de puritate vitw,quam arbiirio tanlum <l conatn
proprio, non f)ei se adjutorio obtinuisse credebat, Pe-
non in prelio lugianum dogma coeperal sequi; sed a Gallicanis doc-
toribus admonitus, et in Africa per Aiigustinum emen-
dulus, scripsit emndatiouis sua> libeltum, in quo ct
satisfacit de errore, el gratias aqit de emcndalione :
.j simul et quod de Incarnaiione Christi male senserai
corrigcns, caiholicam senlentiam lulit diccns : Maiun-
jj
tibus in Christo in sua substatilia duabus naluris.unam
ciedendmn Fitii Dei personam. Ha.'C Gennadi.is.Porro
himc auclorem fuisse Nesiorio su;r ipMus hvrcsis
Cassiauus iiidem alGrmat libro vn de Incarnalione,
uhi inieralia hrcc hahel, Ne-torium alloqnens Ita :

cessarium humiliiatis, magnum et omni acceptione di- ergo et tu Pelaqiamv hwreseos spinosa soboles, ostendis
gnum charitalis exemplum, sed non habent fundamen- in germine quod pater tuus habuisse tradilur in radice?
tum, ac proinde nec statum, si desil redemptio. Leporius enim ille (ut Leporius discipulus situs dixin
b Quomodo Nestorius suis
iniercessionibus Pela- Dominum nostrum asserebat Christum faclum esse per
pianorum querelas foverit, et suis scriptis causam baptismum, lu in baplismo lemplum dicis factum esse
illorum defenderil, patet ex ipsius lilleris ad Coeles- per Spirilum. Non quidem ad plenum eadem verba
limim papam dalis, quas rccilat Raronius (Tom. V, sunt, sed ad plenum una perversilas, elc. NoLivit
sub an. 430).
Baronius (sub anno 420) alium itidem inveuiri Le-
« Saiis obscure indicat quosdam ex
Pelagianis ad porium genere clarissimum, in monasterio S. Augu-
sauiorem menlem e. h<lem catholicam revocalos, in stini profiientem, de quo ipse Auguslinus serm. 50
quilius Lcporius, de quo infra dc Diversis.
 DE INCAKSATIUNE CIIRtST! LIB. I.
M
43
Del, qui sibi anie s:ecula nalus ex Pat.c esl. nobil
.-- accll , cnl ll0SC io, el
quhl in ne primtim A
^ '

"«r^ cum
ImpJriti. c, snpcrbia, sic
persuasione noxia, sie fervor
a tempore de Spiri.U sa.„
gine factum homincm,
to, e,

Deum naium.
Maria sempcr v.r-
Bl conlileni. s

stulta M.nplicilas unum eum-

verius dicam, cuin sui uirainque siibslaniiain cainis ac Vcrbi,
cnni intemperanlia, sic, ut
nie omnia rceepia denique De«IB atque liominem inscparabilem scm-
diniinuiione dcbilis lides, simul in
per pia cretluliiate smnpimus; el ex lempffN
lol cl tantis simul sil ct obedisse eon- li.lei
viguerunt, Ht
MSCeptSB carnis, sic b omnia diciinus qmc cranl Dei
fusio, el nstt eadeni ab animo potttisM ccdere, miln
liansisse in lioininem, ul oninia t|ii;e erant h<>mmis
Mtpenea gr.itulaiio. Et poet ptnet Mbjmgil
Si :

sen u Detim vcnirenl. El « h.ic inlclbgci.iia Vcrbum

polentiam Dei, in
ergo minime percipienlel hanc
caro. n< n ul eonverMoue aut nmlalnlitalc
laiionc sapienles quasi in infe- f.iflum sil
nostro el prop.i»
non cral, sed nl polenlia
infeiiora] se Deus agerc aliqua ttrperil esse (|Ut)tl
riora [Lips. in marg. quasi
dispcnsalionis Verbum Palris iiumquam a
videalur, ita hmiiinem cum Deu Mtun esse dicainus, div.nS9
dignaictur, in-
Dco dennis, et seorsmn Pttre discctlens, bonio proprie lieri
ut seoiMiin qoao Doi sunt soli
inystcrio quo
quartam carnatus.i-ie sil nniuenitus secrelo illo
irats suui hominis soli homini reputeinus, °

quod] ip-c novii noslrum namqne csl crederc,

in.inifesiis>ime inlrodiiciinus iu Trinitale
Itrwnm, [Al. ;

B IMM nosse. Ac sic ip^e Deus Vcbu.n, loium BUSCt-

et de uno Filio DM
i.o.i unu.n, >ed lace.e i...
ipin.us
assu.nplus v
Do.ninns el piens quod esl l.on.iuis, hu.no s.l; el
dnos ChristOI |ne«- a nobis jan, ipse
Ergo coi.fite.nur Deminum l.on.otoium aedpicede quod Dei esi, aln.d quam
Deae CbriatM avertat!
iio>lrum Jesum Cbrislu.n imicum Pilimn Deus essc n.m pos>it. Non lamcn quia • incar.ialus
ac D.um
ALAIUU CAZ.€I COMMLNTAIUIS.
Agno- n.ine.n inleUigentes humanam naturam.
Qui tamen
Sif A.igusiiniis tractaiu 78 in Joanne.n
• :

sicubi circuinspectius magisque proprie loqni volue-

fcamus, inqu.i, geminmn substantiam, dniiiam scili-
runi, iion hominem, sed humaniiatem a Verbo
as-
eet, (/«.( mquatit kumonam, qua mim>r est
etl Pairi; ei
suinpiain eique unitani diveru.il quomodo frequen-
tmut non duo, sed unusesi
:

Patre : utrumque auiem thet l- *pr«,

quatemitas, uon Trinitas Deus. Vin- lius ac libenlius loculi sufnl posleri«»res
Cluistus, ne sil
cap. 18 el ±2) praesenim scholastici iSobis euim inhit qua religio-
centius item Lirineusis (Commoi.it
:
\

loqui est nc ver-

Nettoria, ne- iwm spectant, ad certam regulam fat •

inier a!i.>s hseretiros, tmalhema dicit

quw sigmficaulur
cxplosa Trimtuiis borum liccnlia eliam de nbus hit
g.imi cx Virgine Demn natnm, et,
iinpinm gigiial opinionem, ail S. Augiisliuus (Lib. x
fide,quaternttatem nobis introdueenti.
de Ciiit. Dei, cap. 27>h
b Per iilam commnnicaiionem idiomalum ex nni- syno-
qua inferios o rsotnda si.nt abquot vocabula qnibus nt
tate personae in Cbristo resiiluulem, de
nyniis uiuntur Palns ad siguilicandiim Incarnalio-
ii.li.ni, ipia lit ui propneiates bominis Dco, et p
u nis inysieriinii. Primnm est ipsum Incarnnliouis vo-
proprietates Dei liomini, vere iribuantur [Euthym.
cabulum, qnod Scripiuris non exprimaior,
licet in
m c. iv Joan.), el de una Cbnsti pcrsona \ieissim tam Latinis qiiam Cracis, post
enuntie.iinr, c.nn sit idein uumero Deus et homo,
laincn a Pairibus,
et ui Graeci feliciter Inquuntur, 0£«vO/>w7roj :
Q»i ticet concilium Nica?num, npporiuue invenlum et iisurpa'-
lumen unus Clui- tu... esl,ulpole ex illis verbis Joannis Verbum caro :

Deut sil ei lionio non duo , sed esl ,

(actum est (Joan. i), man fcste derivaluui. ldeni

.111111
ttus, ait D. in symbolo.
Aihanasius
Veibum carncin lieri, ct incarnari. Uhi per
« modis una subJlaiHia dicitur fieri alia
T.ibi.s : esl,
synectbx ben caro pro homine pouitur, pars pro
(Eutlnjm. in cup. Joan.) Primo inodo pcr n uia-
i :

Scripmris frequentissimum est ut

liouem, conversiontin seu transitionem uniiis na- ttjto; quod in ,

tura: in alter.m). sic ul altera siib-laniia in allerius o^iendu B. Aujjuslinus Encbir. cap. 34, et noiaisunt
nniur mcoinuiutciur,ui cninaqua lit vinoin, J»an.u; esempla Videbit omnis caro salutare Dei (Isai xl).
:

A o» limcbo quid fac.at miki caro (Psal. cxvii). lix

T

virga serpens, Exod. vi. Secundo per succes>ionein, (llom in).

operibus legis non jusli[icabiiur omnis caro
ut cum ex nocie lit die>, ex nihilo crea ura, cx pane
corpus Cbrisli in eucbariatia, et incaeteria in (|.iitius y....re cu.n ex illo Joanuis oraculo deductum fuerit
Incarnatiouis ?oeahulum, aptissime denotat
i,.sun.
alteia subsiamia in alierius plane intereuniis locum uon so-
inyste.iuni, qnod Deus Uei Filius factus e-i
si.ce.l t. Teriio p<*r assumpiionem ^ive accessionem
l.im earo, sed homo, qni nmiiine carnis siguiQcatur;
alierius subslauliae seu naturae, ila m c\ ulraque
in-
Buhjrcium exist.l, tlicitur eniui Vcrbinn incamatum, non qnia carni
columi, salva el i.Hegra. unu.n Au-
fcrruui lit ignis,
11111 iu m cuin
*-""' in " -•• earni; copulalum,
" vl "'-"'» aui
inclusuni, r- — quomodo apud
diciiur. Oi:
liVUnSiaolS (l.CllUl.
(|ll:l' hypostasis
qi.f Sic ii-i "d '-> i ' • •
a.'

animarum, episi. /8,

eum iu converiiiur, ui ferrum igois non dicatur, D gvtiinnni dic.lur inc.ri.aiio
...... ..r. ;..... r.i-.i -iiii nnn versum,
VlTSU.II.
iiinlloqne miniis iucamatum quia in (ann-in
. ! I. lil il i
-
l •
-
l

sed ferrum igniium, quia naliiram et proprietaiem Dciis lactus

ulriusque, ferri videlicet et ignis, conservet. Bic Bed quia Verbum cnro (actum est, id est,
hoiuo. servata iitriusque proprieiate nalurae. (Juare
(nam hac Hmililudinc uluulur SS. Pat.o) Verbum
vocabuluin Iuearnationis quani
caro facium est, quod carnem .-eu naluram bum%nam plus compleciitur
vocabulum unionis ei comniisiionis, qu.lms ciiam
iu se Miscpciit, non quod in cam ctuiversum sii,
ant in ejus pereuntis locum successerit. Sicuti enim vocibus hac in re veleres nsi reperiuniur. Nam am-
maiii uniiani carni rcclc dixerimus, non autem in-
primus bomo dicitur factus in animam viveniein
(Ge«. i), scu auin.a \iscns. quud auimain viveiilem camatam, hoc sensn, id esi, carnem facuun; non
divinitus inspiratam et in uuain bvuo»tasim con-
sii.i
cnim anin ia caro anl homo facta est, scd ex aniina
et carne eflicitnr mo. Porru vocabulum iinimiia
ln
Qaiam acecperii, s.c Verbum faclmii est raro, id est,
assumpsit carnem iu uniiatem persnnae divio Quod c Erasmus quodam lamquam nnvitium et siho«
loco
d.iolinsversicubs exposuil S. Alha.ia-ius in sym- 1isiicmn repudiat, non attendens gravissimos ncto- i

bolo : Duus miiem non conversione divinilalis in car- rcsboc rreqiieiilerusurpa«se. Leo serm. de Natiyit.: I

nem, sed iissumptioue liumaniia is in D< um, unus om-
nino non confusione tubslanliat, ttd unitate pertona".
d Sic lib. ii rap. 5 llomo uiiilut Deo. Cujusmodi
:
locuiione, licel improprie, Bubinde usi Palres (Aug.
tib. deAgone Cli'i>t. .- II, ct scrm. 8 de Verb. Dom.),
maxime qui Nestuni icmpora pr.cco^senml per hu-
Natura, inquil, inviolabilis naturcc est uniia patsibili. V
Coucilium Lhalcedoncuse dicil naiurarum unionehi
inChristocssefc.iam. Et alii Patns passim iia lo-
quiiiiiiii. Vocabulum item commiationis lanieisi du-
riusciilum vidcri poiesl, lamcn a PatribiM «ubiuile
;
usurpatur. Tertullianus in Apotogci. yatatur, inquit,
 ;

JOAN II , CASSIAM **
dicilur, ei imroixloi, diminutio ejui etl sccipicnda A Deoi bouio /esos CbrUus Filiua Dei '.
,,,
d-
i.rfManti»; dovIi cniin Deus tiuc ui corrupiione leruiru.n unun Qi Vcrbum et caro : ut maueule »u
mltcerl, el lamen in veriiaie Miiceri; novit ... sc iu> perfociione ..aiu.ral.ier uiraque Ru b .„.,,
ita luecipere ut nii.il ei crcicai augmenii, bicui iui projudicio, ei buraauitati d.vina commu.iic,
•eipsum lotuna noTit infundere, mi nibil accidat de- et diviniieti buineua participent. .
,
Deus*
trimonti, Non ergo ad i.uelligeniiam imbeciiliiaiii alter bomo, sed idem IJlSC Deui qui ei bomo m
nosirjc secundum experiineniorum viiibilia docu ... I.oii.o, (j.ii el D< ms JeiUI Cluisiuu u.iii» Dc
inenla facientes conjecturam deeequalibusse invicem
Filius Dttoeupetur el vere sii ci Ideo
: id afeadum
ingrodieniibue creeturii, putemui Deum homincm- nobis icmper eei ei credeodum, ut Dnoiiaum n -
que cemmiitum, et tali confuilone caroii et Verbi itrum Jeeom Cnrieiani Filiura Ddi, Deum i
quasi aliquod corpus cllccluin. ° ALsit ila crcderc, quem eum Peire lemperet Bsqualea Pairi ajiti
i.t conflatiii quodammodo genere duaa naiurai in cni.i eonfliemur, eumdema leaapore leieeptaa i

uiia.ii redactas arbitremur cssc substanliam; bu- factum Deum bomioem dou Dcgemus; oec,
jusmodi ciiiin coinmixlio parlis ulrinsqnc corruptio |.cr gradus ci icmpora proficieuteui in Deum, alie-
esl. Deus et.im, (|..i oapax non capabilis csi, pene- ri.is siaius fuisse am,: resurrectionnia credamus
irani non peoetrab.lis implens non in.plebilis,
qui alierius
B peei
resurrectionero, sed rjnsdem semper
ubique r-imul to.us est, ct ubique diffusus csi, per picniludiuis a.quc vinutis. El ite... paulo pest S d
mfus.on ,„i poientias sux eiicorditer natorae est
...i
quia VcLu.n Deos in bomi.mm dbjoanter bomiix-m
m.xi.is humanae. Et posi pauca Nascilur crgo nobis
: mseipiendo descendit, ct per Miseeptiofeem f)ci bon o
proprie de Spir.tu sauclo el Maria icmper vkgine ascc.dit in Verbum, »»
loius Deos Verbum faclos c-t

AI.ARDI GAZ/EI COMMENTARIUS

^/ liomo Deo mixtus. Cyprianus lil). de Vanitate idolo- quce sibi invicem sunt mulliformium
nim Deus cum homine miscctnr. Vigilhis martyr blasphemiarum
:
cognatione connexce, de ls pothsimum errorlbus
lib. conlra Eulychen deeli-
i
Filius Dei ostendere voluil
:
nandis observantium veslrir. devoiiouis admonco.
noslri gencris nauram, pzr commixtionis individuam qw>-
rum unus dudum Nestorio auctore rouswqere non
unitatem. Auguslinus vero epistola tcrtia, qua3 est ad impune tenlavit , alius uuper pari cx^ecralione da-
iVoIusiam.ni, dicil Dcum homini admixlum. Lco tnnandus Ewyclie asserlore prorupit. Nam ilie
serwi. 5 de Naiiv. Non sie, inquit, creatura in socie- bealam
:
Mariam virginem hominit tantummodo attsits esl prcc-
tateni sui Crc.ttoris assumpta est, ul ille inliubilalor,
dicare genitricem, ut in conceptu ejus et
partu nulla
ct illa habitaculum esset; sed ita ul nalura aliera V eibi et carnis fncta unitio
crederetur, quia Dei Filiut
ullcri misceretur. Dcuique G.issiauus, vel poiius Le- uon ipse faclus sit liomiuis filius, sed crcato homini
porius, Ii:'C loco di.il Deuni incaniaium el im- sola se dignatione sociavtrit. Quod cailtoliccc
inixiu.n, non nog?iive, quasi non mixlum, scd po i- aures
„ nequaquam lolerare potuerunt, qutv sic Ecangelio ver'.-
live c affirmativv, quasi inlra mixiuin vel co.mra x- K tuiis
imbutm sunt, ut Hrmissime noverinl nullam '

imii. Undesubdit poslmodum Novit enim Deussine humano generi spem salulis, nsi ipse esset (ilius Vir-
:

sui corruptione misceri. Cic crum prudenler admonel
Augusiinus.epi t»la pra?dieta ad Volusiauum debere
1) c auditorem catliolicum recedere a consuetudine
cor-
porum, qua solent duo liquores ita commisceri , ul
neuler servet integritatem suani, quamquam, inquit,
ct in ipsis corpmibus aeri lux iucorrupia miscealur.
Itaque juxta biinc Auguslini admonitinnem, cnm lioc
commixiionis verbum auditur, vel legitur, u<in nd
liquorum mixlionem rcspiciendum esi, sed ad c;ini
in:igis qua lux loliic aerem pcneirans, ei prmij.ce-
lur. Unde Cyrillus, in libro qui dcitur Golia, ncgat
ginis, qui creator esl ma'ris. Ilic autem
recenlioris
Siicnlcgii profanusassertor unilionemquidemin
Ch
duarum confessus est naturarum, sed ipsa uniiione id
dicil effectum, ut cx duabns una remaneret,
nullalenus
allerius cxistenle tubstanlia, quod utique fieri nhi am
consumptione aitl separalione non posod. Hacc S. Lro,
duas bxreses desciibens simul et courulans. Vidc
eumdem epistula 97, etepistohtm Piaviani adipsui:.
Leonem, et Tl.codoretum lib. iv deFab. Il.cret.
b lloc expiicat
Damascenus in hunc moduni (Lib. m
Ortliud. Fidei cap. 7) Totus (Clirislus) esl Deus
per- :

naiuraro divinam in humanitale perpessam es-e
commixtionem. El in oflicio ecclesinslico canilur de
Clirislo Non commixtionem passus, neque divisio-
:
uem. Superest quailum liis aflinc, nec miiius usi-
latu.n , assumptioi.is vocabulum, quo commuuiter
utentes Taires (S. Leo episl. 97 cap. II), el llieologi
feclus; sed non totum Deus, scd el homo. El tolut
liomo perfectus, non totum aulem homoftnon solum
eniin liomo, sed et Deus. Nam toium, est naturce
siqni-
ficalivum; lotus aulem, lnjpostaseos ; quemndmodu,:i
aliud naturce est, alius autem hypoitaseos. Ubi coi;i-
menlans Joan.Cochhsus 7« supcrsancta>, inquif, :

doceut in Chrisio non natura.n a nalura, neque per-

sonam a persona, sed naluram humanam a persona
D Trinilatis nnjsterio iiidem et Incarnalionis enuntiando,
divina assumptam. Vide Hagistrum Senicnt. lib. i.i
disi. 5, ei DD. ibidem. Est aiilem boc assuinendi
veibum buic inysterio valde accoinmodatum, unde cl
eo similibusque Scriptura nnn raro uliuir. Paulus ad
Ilelmcos u Nusquam angelos appreliendit, sed semen
:
Abraha; irnluu:Scaszixi, apprebeiulit, acccpit, assuni-
p-it. Ad Philipp. n Formam servi iluSiv, acccpit,
:
assumpsil.
4 Ha?c enim
fuit l.rcresis Eutycheiis, abbalisCon-
gtantinopolitani,qui,ut Nestorio coniradiceret,unam
tanlum asseruil in Cbristo nalotitui ex duabus nalu-
ris in ipsa Iucarnatione conflalam et cnufusam
quem cum Dioscoro Alexandrino synodus CLalcedo-
nensis damnavit, anno Dmnini 431. Uinc S. Lco
scrm. X de Nativ. Voit diversas, inquii, impietalet
;
totus, aliits, et similia nomina in masculino genere
hypostasim ct personam designant, in neuiro vero na-
turam et cjus proprietales insinuant. Proplerea in Tri-
nilale admittitur atius esse 1'aler, et alius Ftlius. Sed
non aliud Pater, aliud Fitius, quia direrta cst Patris
el Filii persona, non tamcn alia uniut et alterius sub-
stuntia. E diverso, in siisceptionis humanoe nalurae
commercio, aliud Dcus et aliud homo, non lamen atlus
Deus et t.tius homo, quia diversoz sunl Dei tl hominis
naiuras, non lamen personw. Sic recte dixerimus quod
Christus esl totus Deus perfcclus cl totus homo per-
feclus, cum nihil eidem dcsil divinitaiis neque cti,>m
humanitatis; non tamen totnm est Deus, cum non
solum hnbeat natnram divinam, scd el hum.n.m; ne-
que totum es! homo, enm eticm habeat diviiuv nrtlurz
communicncm; Sic ille.
 ;

£ ,, DE INCARNATIONE CHMSTl LIB. II

d eontr:, boc «ntirenii,.

Mu* bomo. Nen enim Deos P.tcr homo f..etus est, A >-,,. disscntil]. Ita

lur, hnjiw
..I
<j

prlma statim rronte non lam s.t aud.n..'.,

aee Spiriius unetm Md Unigenilus Patris; ideoque
ass rtio, quam darananda perversitas qnia pra .,,-
est earoli el Verbi, ut
l.de- :

„na persona aeeipienda

unum cnm- dtciurn socom damnationis eihibuit , qn. ind.clu...
liter sine aliqua dubiiatione credamus
nniversitttia impugnat; el aud.enlx locum »..n
demqueDeiFilium.inseparabilemaempcr*een,ii«
in diebui habet,quia eunctii i.aiuia convelit. C men
substtniia, ctiam tfgantcm nominalum
semper omnia enim semel abomuibua venlate, quidquid eomra id
earnis su» [P»U*. .v.u), ei vere
venit, hoe Ipso itatim ralsitts esse noscendum
esl .

-esMsse .,..,> sunt bomiois, ct vere aemper

posse-
ex quod . veriiale diisen.it Ac per hoc sufOcerc c.
5iss« qu. Dei suni. Quoniam ei sic cruri/teu. cst
eliam solom conveml ad .enttnt.a» daranat.on,*,
i„firm»ate t scd mU « mtute Dei (II Cor. .,..). id

quod diserepal a judicio veritatia. Sed tamcn qni i

CAPUT VI
raUonl non obeii lermo rationia, et semper veriias
dispu-
Concora caikolicorum doctrina uti orthodoxa fidei ventila.a plus rutilat, meliuaqueesl errantes
ampUcttnda est.
nionis cura.ione eorrigi, qiram censura severila n

damnari; curanda est, quanium in nobis est, per

Uane ergo ejua confessionera, id esi, eaiholieo-
divii.am epem in u», novis licerei.cis velus hseresis,
r„ni omnium fidem, ei omnes Africani episeopi, undc B
medel-i
recepta per sacram misericordiain san.tale,
wibrbal eiomnes Gallieeni, ad quos scribebat,
comprobaveruot. Neqoe ollus adhuc omnino
e.siitil poliaseorum det sanctac fidei lestimonium qnan.
crimine displicerel,
siue inSdeliia.is
damnatio jusicc severilalis exemplum. Adstl lantuni
c»i fides l,..-c
sermoui de sc babito ipsa Veritas, ei
di patttioni ac
qui, prorossio impietttis esl, probolam negare
piett-

mmc ad conluiamlam hee- pieiate qua Deus ad bomines venire d.gnaiua

illa
c I

lem Sufneere ergo solus

resiin debcret consensus omnium, quia indubiwias humanis erroribus opituletur, qui ad boc se v. I

verittiia manifcstttie eel auctoriiM nniversorum,

ci ma.ime in lerris atquc in bomine nasc. volu.t, ui
perfceta ratio laett est ubi ncmo diseensii [Ly*. fu fcW « mplius locus essc non posset.

ALAHDl GAZ.Ll COMMENTARIUS.

420), anlequam a Nestorio soa baeresis promnlga-
Ita
t.
camt Eccles.ai :.
in
k*« nn
hyrano it»
dc Nativitate
Natmtttt e-v
^. .^. ^ g Lepori0j |h() psiu? |ibc „ peni>
.

(-,oi, i. substtnUa, ins conru.atain, assertamque ea ilt: re sincere cath< -

Alacris ui eurnt tiam licam Bdem, qua Cbrisius Dominn.inuna pcrso.n
ad inuu auui
psalrai svm Exsultavii ut g-gas ad verus Deus ci homo e. sanctissima vir.o Maria IM
.,,nu, iis aa
.iladens ill.nl u :

Geniiri. oi Deipara jure aslruiinr. Et magno quidcui

,
"T^"! Leporii . quam ad Rnem usque miraculn raetum est ut ipsc aniea l.,,-esi,r, ba a .1.
S uppfe,
sincera adeoque vcra cor.ressione ^mnarei q.ia
n-
,,,„.> prsxeden is prosecuuis esi. Mirum au.r,,.
,

quod et Baronius observavi. (Sub mno C gnaci disputatione ante defcndere consuevisset.
^ e J.

LlliEll SECUNDU'8.
amcn nc praEJudicio magis adversum cos quam
C\PIT IMUMU.M. .

vellee.is.imen.ur, ipsa.n eorura in me-

Voswriorum hareHccrum errores in auctoribus atqut fudicio Oti
blaspt.c-
innntoribtu snis damnatos ci confutaios esse. diuin pcstifcram pro, osiiioncm, vcl polius

Quoniam libello pri.no «pneda:., prsraisimua, Biantem araenlian. proreramus : Sumentes te omnibus
seulum fidet, et gtadium sptriius, quod eti verbum De,
nnibus*..ovnm bxn-.ieum ex antiquis bajreseoa
(Ephes. vi) scilicet ut resurgcns veiusl. draeonn
iirpibus nullulare approbarcraus, sulfice.e qui.Iem
,

capul idem divioi sennonis glad.us eliam nunc in

ei ad e.cipiendani jus.a damnaiionis senteniiam
jus.a damuatm. Qnia novis angoibus deseeet, qni prius m ant.quis serpen-
debet priornm basreticorura
amputavit. Nam cum idem horura error s.t
cumeasdemradiceshabeat,atqueiisdem erroribns libos
qui illorum htt, pro descc.ione islorura
baben debel
[Livs. in marg. scrobibus] eraergal, satis jam in
deseeiio iUeru.n el q»ia renascentes colubn pesti-
auctoribua suis ipse daranatm es. maiime eum id- ;
:

ci ttbescere
ipsum quod ipai aaseruni, etiam bi qui pro.ime ante fcros in Ecclesia Domini Batua agont
sibilis suis faciunt, jungenda
est propler
bosmalesecutisunl bene condeinnarint, ui sufll- _ qucedam
v aniiquis curationibui recens me-
eere bis abunde jam ii ai.eru.ro,, suoru.n eiempla
novas
infirini.aics

dela, ulelian. illudquod priusactum est hon valel

debeant. vel borum seilicet qui emen.lali, vcl coruni si

in morfj. eurat.o-
quicondemuatisunt. Si enim corrigi queunt, babent ad languoris dainnationem [Lip*.
ad lan-
in suorum correc.iombus medelam; si corri-i non nen.], boc lamen quod nunc ag.raus valeal

queunt, liabent in suorum damnalionc seiilenli.mi : guonlium aanitttem.

ALARDI GAZ.-LI COMMENTARIUS

pynclirouum qucm eiiam in prxfaiione «ocat
-
Seilieei Nesiorium, ipsius Cawiaoi lempore exortum et ,

Rovum fidfi Itutt m.

 :>\
JOAN.NI >
CA8SIA.NI
32
_
CAPUT ll.
A ei Virgfnc naioni DCgai, Mariam
„. .
...aire;.. Demi.w
V.rfl,,,,», D«/p flr «i« fum tamum[Xpioxortom. verum
etiamBtorbim,eiChrittumvereDeumeisedemonitrat
noitri Jeiu Cbriili • Btorbrm id csi
'
BMW
Hu,,,,, > u "- " n«
<
... . .
'
PPeUari non poite, ied Ifurror»»*, Itnc eat. Chriaii
Dicia iiaqtie, qmequji ei iile haeretice, quf Deum tanlum mairem, non Dei: neuio euim, inquia,
ACAi.oi (.V/.IA COMMENTARI1 S.
Qui Mariam be.iiiaafmam virginein rere el pro-
imbutut opinione, Judaicornm dogmatum
pric 6ier($xov. id esi, Deipnrain, teii D.'i tjtm ttm
mairem Net oriut aeerrimut fautor , ei ei a l
neg:iverint haenntici, in dii.di.-i d>ffer opeuum pro- . ,. ,

h repe< nctscenti comet, ubi Nettoriut eum

riuniur. Niiin Valentiniani <i"i corpus rcslesie
Theodoro mbe m
,
Blopntesliqcongressus, audita Ulius doctrina aiern
Christo iribuebnnt, ei eum d« cmlo lapaum per M.i-
ptetate detcivit Inattasius, inquam. ul a Theodulo
;
ri.nn quasi per caualem llnxisse atMrebatii; nec \n
eptsiola quadam de iis rebus tcriptum
ikiii MauicliiBi ett, \n ditputu-
qui corpui pbaniaiticum ei afiiuge-
, tione apud populum Chrinum
banl ei si qui ahi similia commenii, cum sancte col nlem, in I e-
,
per iioc elesta Conttantinopolitana
asserereni Christum nihil de Maria fraxisie subnan- habita , palam nutut est di-
cere : Nemu Mariam Deiparam vocet, Nam inquit
tiae, conseqitenier eam Christi mairem
pernegabanf. liomo erat, atque ab homine Den% nasci non
Alii vcro (,li.'i>ti matrem eam potesi
eonfesii r|uidem, icd Qum quidcm verba cum populus Chrittc
eoutecralus
Dci iiKilicin, ac ©eoTo/ov, iil esl, Dciparam
nega- . yrawter acerbe ferret, ei diiputalionem illam
et
runi, ut Phoiiniis <-i Nesiorius, tametsi ex alin aique non
ttne cauta haberet pro blatphemia, Nen
aiio ftindamento. Photinni siquidem post Ebioniia», htiut
tHatphemee auctoret dux, nontotum non prohibuit
de quorum errore mperiui dictum c-t, ide» Manaui U-
luin, neque rectam temmmmu
Dei mairem negavit, quia Chrisium non Deum, doetriaam lutatus est,
sed vcrtim etiam verba revera in
primit roborareconteudil,
purum bominem esse credeb.t, qui lamen suis vir- el i/i ets defendendit acrius
intli it. Atque tua ipsius
lutibus eo profecissct landem, nl Fiiius Oei eogno-
optmone hisc adjnncta atque adeo ateripta,
ininaretur. Neslonus vcro eam Oei inntrem faleri venenoque
aninusni m kcclesiam e/fuso ei ejecto, mullo
noluit quia pcrson.is dividebat in Chriito , dicena maiorem
,
blatphemiam docere conatut cst ; adco utad sui
alium csse qui ab selerno genilus sii ex Deo Patre, ipsiut
capitis perniciem, hanc impiam
ab illo homine qui in lempore natua essetex V.rgiue senltntiam, nimirum :
h.go enm qui spaiiis menstruit, hoc
esl, bimeslri et tri-
mnire, duos videlicct iilios, alterum Dei P.uris, alte- mestri, el ita deinceps, adoleoerii,
iiim Virginis malris; illum Oeum ac Dei Deum cerie non ap-
Fi ium, pellavero, proferre uon dubilarei, sicut
iiunc lioniinem ei hominis filium con^liiuens. lutn a Socrate,
S.mt tum a pnore conciho Ephesi celebrato, perspicue nar-
autem hac duo capim doctriute Neslonanae ila inier raumest. Unciisq.ic Evagrius, qni el inferius (Cap.
se connexn et cohaerentia, ut altero admisso aut
1 ejiisditn lib.) ^crihii eumdein Neglorium a coocilio
negaio, alierum etiam admitli ant negari necesse
fcphesino damnatum, el in Oasiin raii.o-issimiiin exsi-
sil; et uno desirucio, alterum similiter destruatur,
lu locum, Theodosy imperaioris
ul per se patet. Si enim Clirisius Mariie lilius verus
decreto deporia-
tum, lii.gua a vermibut exesa ac loio
Deus sit, utique Mariam cjus matrem , 0-o-oxov computre- ,

sce.iie corporc, d.gno ob i.nminiiiam

Deiparam, esse eonsequens est. Etaboppoito con-
,
Detparx digni-
G lai<'in supplicio fuisse
consumptiitn ( Vide Baron
sequeniis ad opposiiu n antecedenlis, si M.iria Oei- tom, v, anno 450 ). Subscribil
para non est, nec uliquc ClirMus ejus filius Oeus Ti.eodoretus F.A>.
Haeret. cap.4, ubi h.vc inier a!ia, de N.storio :,
cst. Qui ergo Oeuin ex Virgine natum negal, ul
hic 1'rimum, inqmt, quod innorare aiiqressus est,
fuil non
ailAucior, ex consequenti, Mariam 0sot6zov, id es;, oporiere tanctam Virginem, qum Dd Verbum
peperit,
Maircm Dei inliciaiur, ei e diverso. Ac proinde quae- quod ex ip.-a carnem suscepU, Deiparam
eoufiteri, sed
CHmf]iie valenl acl probandam vel Chr.sli divinitn- tatttuni Chrisiiparam cum tamen anliquissimi onho-
,
lent, vel idiomaium communionem, qu.rque lum ab doxtv fidet prcrdicalores ex apostolica iraditione do-
aliis Pairibns, iiim a Cassiano in hiinc fiiiein
pr.fe- cuertnt nominare et credere mairem Domiui.
El i«i fine
runtur, eadem omnia valenl ail probandum bealam cap. ha-cde infelici Nestorii exi.u
Virgincm verc ei absoluie e-se Dei matrem, Gsotoxov,
Unde quoniam :

turpissima et maxime ignominiosa morte perituri sunt

ac Deiparam, sicque nb omnibus pleno ore nun- iwqui, pontificatu per sancios qui Eplip.i congreyali
ciipnndam. llinc S. Cyrillus, epislola prima, valde fueranl divino suffrngio ejectus esi. et jussu imperato-
niiraiur eos qui dubilant an D. Vi.go De.para ris Ousitn habitare dumnalus, futuri impioium supplicii
nominari debeal, necne. Si namque, inqiril, Deus iiinc coepit exorditun ; ui qui a sua amentia consum-
el Dominus noster Jesus Chrislus, quomocto Virgo plus sil, et in se diclum Apostoli compleverit : Qno-
quai illum peperit Deipnra non est ? Et ibidem la- rumdam liominum peccala manifesta sunt ,
prceceden-
lius <le uomine Deiparae
disserit, ei haiic esse ap»- lia judicium 1 Tim. v ). Ila?c Tbeodoreius qui
ctd
( :
slolonim docirinani lesiatur, supponens ut rem no- quidem aliquando Nesiorii studiosns ei fautor, post-
lissimam, secundum lidem Clirisium hominemesse ea lamen resipiscens, enmdem gr^viier insectaius
Oeiim. Ut auiem hacc qun: de Nestorio ejusque erro-
,
p
e^-t.Ilis demu.n accedii Vii.ce.ilius Lirine.tsis
m»stri
libus diximus, clariora certioraque reddantur, vete- Cassiani aqualis, idemqne hirreticoruin insectator
ruin aiicioiimte compr«bari raiio posiulat. Sicigilur acerrimus: Nestorius, inquil (Commonit. i, cap. 17),
Evagrius, Sicraiem (Lib. vn cap. 32) et alios se- conlrario Apollinnri morbo, dtim sese duas in Chrisio
cuiiis, Nesionum ejusque hueresis priinordia descriliit substaniias distingueie simulut, dnas introducit repen-
(Lib. i cap. 2) JSestorius, qui lingua Deum uppugna- te personas, inaudito scelere
:
et duos vult esse ftlios
vit, qui alterum cum Caiplia contra Filium Dei co- JJet, duos utuim Deum, allerum hominem;
Cltrislos ;
egit concilium, qui blaspliemix «fficinam in qua Chri- unum qui ex Patre,alterumqui sitgeneratus exMatre.
stus drtiuo trucidalur et divendiiurinstruxil, qui tiatu- Atque ideo asserit sanctum Mttrium non Gsotozov, sed
ras illtus (qui in ipsa cruce ne os quidem, tUi saiptum Xpi(TTo-Qy.oii esse dicendam; quia scilicel ex ea non itle
est, omnino habuit confraclum, neque ve\tem penilus Chrisius qui Dcus , sed ille qni erat homo natus sii.
lexlilem a pamcidis discissam) divisit diremitqiie vo- II. »c ips", et quae sequtiniur in eamdem
,
seutentiam.
cem hanc Deiparam a multis leclis speclalisquc Patrt- Porro adtersus Nesiorium, nt dictnm esi, congre-
bus fabricaiam repulit atque adeo rejecit , el vocem gaia syividus universalis Epliesiii., aique interqua-
Christiparam fl se veteratorie fffictam et conflalam ei tuor primas et sncrosanctas lerlio loco celebrala sub
uppositit sedilionibusque infiniti» refersil Ecclesiam,
, Ccelesiino pontilice et Cynllo Alexandrino ejus vi-
aique inteslinn nc civili sanguinis effusione replevil. El cesgerente, prxdictos errores ciiin suo auctorc da-
post pauca Conccrtatio in Ecde&iis suscepla hinc ha-
:
rnnavit, edito ibidem boc decrcio Si qitis non con- :

tuil inilium, Anastasius quidam presbyter perversa filetur Emmanuelem secundum veritaiem esse Dcum,
 ;

31
53
DE LNCARNATIOSE CIWIBTI LIB. IL

ALAKDI GAZ.EI CUM.HESTARU'S.

earnaliter cmm t\ quamdam atque unitam pcrsontx unUalem sicut Ver-
hlcoque & Vngintm Dci
sccundnm quod
gcintricem (
b .m in curnc caro, ila lioaio in Dco Dcus est. Il.ic
,

Verlum Dcicanum fuclum g.nuit ,

ips.\ Seeundn iH.l.iudum qoml Patresiiirenliw B. Vir-

tcnniumest, Verbum taro fattum esi) anatkem* .<•//.

ui altera gineui ooii esse dicendam Cbri Liparam, k«'d l>eip.-

Huimis iu svimdo Cbaleedonensi, ct dctnde
ambus uinvers.«les r.in, ii
i prnptcrea quod eam n<>:. esso (.lni^ii Ma-
. 1 1

ConttaiuiiMi|M>Uuwi (quae eiiain

seu Deipatie nniHiuiu a- Irem sentiant , ab ea voce absiinendmn a.lmoiient,
luerunl) nomen Dsomo* l

seil quia Ne»l"rius sic eam Cbristiparam a«trnebat,

consensu romproualum ei eommendaioui
est,
irmii.
maxiine bonorificum. Sic oi Deiparam noitarei, siguilteaiM Cbrisium ex oa oo-
ui li Virgini pronriom el
Cousiaulmouoliunx, qroe luui puruui esse b»inincui, non Deum ; at.pie lioc
eoiro camme scxio synoili
Clinsii; aii vocahulo ii.lroiluc o, iiomeu Deiparaj e
1

leguur Si quts
irixiis aucioriiaie niiiiur, definuum .

D« «/enilrireoi rftcil B. I iromitn, sirmon' cl iis.i li.teliuiii pci.i n almlere alqim cx- -

abusnc et uou vere

aut lo leie iiiiel.atnr i.kirco sapienii-simi D.lres ca
per rclaiionem, WHiqiroffl humiuc puro
Nfllo ,'
I
,

aiJ (
B*m- liiii|irsiaicClins ip n.c noinen. ul al. b .reiie.s exCO-
ti «« is homiMM NilriceMi r. cm tam, «uf Cbrisli
3
non tpe- gi.iatiini ei usurpatum, im*riioqu« sus|.ectum averaa-
iiicc///, i</f>oid Urtsto mon exislen/s Deo ;
el
Uel ge- bantiir.Sic Daui.i cenus I.I.. vn de Fnle Onlio.l.cap.
cktbter seu proprie , el Mcu«d«m »erilflieni.
1-2: (.hrisitp iiuni, in iuit, Neoa tquaui tLcimus smiciain
oilricem coN/iielsr , oe id wtod mtie ssreiaa
eomdem
Virgintm, q ia <at re nuendmn vocubuium 8teroxoi;, id
eailm Deus \ crbum i« uitimjt dicbtts c.r cu incurnatut
\

el naius $$t t ntqut m

pit sccuiidum laiiclim Ckalte
esi.
cum
Uripara,
sapiens Sesloriui id atlinvenii V<-runi
JutUvis
ei I ei geuilrix, scelesius, et oailulis, et

dontnstm so;*ud.iiM, Uei geniiricem eam tonfitert re-

conedrom L»iere- posterioribus sa-cuis, cx-iincia i.iinirutn cl cxsiir-
Hutt. tatisanathematH. Beuique
oeose s.il) Mariinn mrimo cmsult. 5, 3: Baulabrroi ou *
Nesi< rian., ct subluo crnris ac per-

mucIoj Paim non touptetur veisr intelligeniim periculo, inbil velat qiiouiiuus,
oiii», iuqutl seaiNdmN ,

genitrieem snuttam ut oiiiic passim lii li leles B. Virginem proiiiificue ,

proprit, et teeundumverital*m,Dei
Muriam, e ci XotoToroxov, el Geotoxov, h-.cest; ct Cbristi, ci Dei
semperqut Virgiuem, d Immaculalam e.,
Matifin a|.pelleni ip.einailinoiiuoi <>a ciliorum ge-
damnatmt ssi. II -c ibi. E^t au em b c olieervaiiduin
:

nera ([U.bi.s tuinpore morbi absliiieiidiim e>l, depul-

SS. Patrea imliuaa «iinodum ei magua
cauiiituo
specialiler, ei so iiii inorbo, iiiipniie simii |.ns>unt. Po^lremo bic
adj*e«ia>e adverbia illa, vere, proi>rie, j

ani me a- annoianlu.il, lioc noiiien GcOtoxou, Deip t;c, sen ma-

bis siindia, ne qui* ini|iro|irie, abiisive,
riisiimarot liis ac genilricis D'i, ommmii (p.;e b. Vtrgini tribtti
pburi«-e niairem Dei Mariain appellari
quU.piis Deum sua aui alio- po sunt es-e iiobilissimuin et augu.stissimuin, om-
oa s. ilicH ratiooo qna iu

rnin iueoie lidc. per chantalvm iipeiaulege«ierat,

Ma- nem |iie cie.lu.a; exced.-ie digiiiiaieni. Uuidquid
vin- e.ini prxstanliie aul excellentiae ni aliis est ejusdem
ier Dei quodam mysticn el spii iiuali cognaii«nis
ijoeniadiiiodum apud s.cral.e Vuginis deiioininaliouibus, id qnoque iu bo^
culii in Scriptura appellaiur;
matet lua et (,aues MDgnlari i.omi..e, Dcipara, conliueiur. Quam ob cau-
Mmllisemn euidam dio-iiu: Eeee
li/i [oris stant qtuvieules le, respondil Dommus, cx-
sam observat D. Tbomas ( p., a. 28, a. 5, ad 4), m
mater mca «o/i solere eam in EvangeHo uominari nisi cum cogno-
lenia nianu in ili-cipito^ suna Ecee et
:

roluntaiem Patrrs minatione hujus dignilatis, quodsil maier 3e.su. M.ttb.

fratret *ei. Quicnmque enim feeeril
el mater },Juscpli v.ram Muriee, dc qna uatits eslJesus; ibidero,
mci. qui in cnlis esi, ipse m.us frater, soror,
modo, Mater JesuMaria. Ei cap.n Invenerun' puern m cum
est()latiii. xn). At noii taiiluiu e<> spiriiuali
:

proprio genuiuo Maria mutre ejus. Lnc. VmU- hoc iiuln, ul veniat
verutn eli.m etbmge aln. magis ei i :
fj

De> matei csl, ul qn;e ex se re- Muter Dumini mci ad me ? J o n n El crut Muler •
. :

auciissiroa Virgo
Jesu Et cnp. ux Siabant juxta cruccm Ji.su Ma-
vera etirporaliier Deum geiHterit,et seconduui ipsius
ibi. :

iei seciusa oumi locntioiiis roetipbora ei ambigui- ler ejus. El Cum vidissel Jcsus malicm, dicit malri :

nec solum Dei inater est su<x'. Eamdem liuju> digniiaiiset uonieuclatura! prx-
taie) verain exbibilionem :

et uuiicupalur, i)uod relicissimo panu Dcum

ediile- rogativam mt.l is elogns conimendanl ac pradicant
rit gcnueriique, sed eliain qula Denin concepii,
non SS. Daires. e .iiiibus p.uci dumtaxat bic sulj ciam.
iiinh;:ii bominem, .-ed rorum Doum ei veruiu homt- D. Aiigusliniis lib. iii de Symbolo ad caieclciinciios :

Tantaest, iuquit, Virginis dignitas, eo quod muter Dei

ueiu.ui pracedeniia i|uu luedecJarani.Esteniinabso-
ut iilane excedat imn solum omnium hominum di~
rectissiroa materni nomiois ratio, qua
lutissiroa et pei
sii.

Dei mster vere diciiur, .|iiia verum Deum etconce- gniialem, verum eliamangelorum, cumlonge prmlubi-
>am nodum
eoucijpiasel et purttffl lius et excellenlius sH csse. malrem prmcipis quum mini-
pk el pepenl. si

lioinniLiii per se ubsisieoteso, el in sola hyposUsi

sirum. Tunlo cnim perfcciiur iniaquaque ics appella-
quanlo magis uniiur el conjutigitur D>o, qui est
liuinana susteniaiuin aliqiianlo len.pore, ei deniilo lur,

inte tempoia partus a Filio Dei assoroptum , luin summa perfeclio. S. Jo.ini.es D.unarceinis loco cilalo

qoidero verum Deum ol bomioom partu eilidisset, (Yide lnc tommentar. Joa.Coclrfa-i)-. Jure, ait, opiimo
ii.in lamen idcnto adeo vere el absolule Dei geni- e' pro vcritute Deiparam incontuminatam nomincmus
irix diceretur, quandoquidem ex conceptu prxeipue Muriam, lioc enim uomen ornnc dispensaiionis myste-
suinitur maiernae denominationis eonsideraiio, <|u;e rium commendat. Xam si Deiparu esl qcv geimit, ,

tiihc deesset. Eedem spectat quod Vineentius Liri- revera Deus est, qui ex ipsa genitus esl ; rcv.ru eliam
n
"
nensis non minu> enucieate quam |>ie admonet his et lumo. Quomodo enim ex mulnre genitus nalttsqite

\cilus Absit ut quisquam sauclam Mariam dMnm

:
Deus est, aitte sovctda lnjpustasim liabens. nisi homo
grutiae prisiUgm et sptcmti gloria fruudare eohetur factus? ElD.BernardiuusSenens.serm.52de Saluta-
\C<>mmonit.\,cap. 2) Est enim smgulai i quodam Do- tione angelica A fidetibus satulalur B. Virgo, cum
:

i/.i/iiac Dci noslri, Filii aulcm sui muiure, ttrissimt diciturMater Dei. Tunlu uempe taus csi quum ei tri-
<c beatitsime 0£OTo'xor confitenda. Scd non eo more buimus cum dicimus Malcr Dei, quod ucc in persotiis
fc):oToxof «7»o impia quccdam hwresis subpicalur, qutv iucreatis reperiutur liar incogilabilis dignilas, scilicet,
eam l)ci M atrem
usherit sola appelUuione dicendum, quod habial Dc\ Filium, nisi in una persona, qutr e.W
quud cum scilicet pcperit lto<ninem, qui posiea factm Patris cl una persona humana, quce est Malris. In-
,

est Deus, sicul dicimus pretbgttri mulrcm, aul cpiscopi super mtijus tsl Iwc dunum , quud sit maier Dei qutnn ,

tiiuirem ; nun presbyerum aul cpiscopum pariendo, sed quod sil domiita crealurarum Dci, quia hocdepi ndet ab
• um ansersma» liuminem qni postea presbyter aut ,
ilto, sicut ramus a radice ; proplerea ei potius dicimus,

cpiscotus faclus est ; non ila, inquam, sancta Maria Maler Dci, quam domiua mundi vel uunersi. Ad h.< C
6£o-jy.of , scd ideo putius , quoitiam , Ut supra diclum S. Tl.omas B. Virgincm cum bunianiiate Cbrisli sic
cnI. jum in ejus >acru:o utero sacrosanclum illud nnj- comparal ( p., q. 25, a. G ) , ut utrique tribuai
i

\ltrium perpelratum est ,

quod propier singularem qoamdam dignitatein infinitam cx bono iuGoito,
 ,

53 JOA.NMS C.\SSIAXI
36
• BMiquiorem sc paril. A<: de lioc quidem Um ilulio A raiu ! li uiique bomo tx liomine, ci caro lani
argumcnto, quo nativitaiem Dei carnali inlelii- modo naacebaliir e* carne,
quippe lantuin ad
gentia «siimandam pulas, et myiierium majeilalis potucrataul volunlai divina mfficere Si enim ad
[d
1'umaniierediicense n eiw rationibus, poiica, fcbricaodos coelos, rundamlam lerram creandum
m Deus annuct, dispuiabimua; nunc inierim et mare, icdei denlque ei throno ;eloi et ar-
Ghriiium Deum, ei Hariam Al.tmn Dei divinii leiti- changclos, el principatua, ei poteil u i riad erean-
bua approbemua, Audi iia<)ue loquenlom ad paaiorci dam poairemo omnem co lc U .,, miliiiam el ad illa
de Dei ortu ongelu.n Dei Natu, e,t, inquit, vobis nntmen divinorum
:
\ exercitm.m miliiura millia aola
hodieSalvator, quient Chmtu, Dominu,, t» civitae Bj W „, .
roluntaa Dei imperiumqne suffecit (q.iin
Davul (Lu((e
v
n). i\<: s>> um utiqne iu Lhrislo lioini- ; ai-i,
nma iltxit.et , , ,
,

.
' ' *P»e facla sunt; ipsemandavit, ct creata >unt
ncm uilelligcros, el Dom.ni Ubi et Salvatoris nomen </i,„/„.
\i saim, VYVM1
,\x xii), nnm
„> ,
cur i<l
. , .

ad conccpl ,

onem fui tu :u )
Hitjecit, sciiicet utquem Salvaterem eaaecognoacerea, uniiia hominia parnm viaum est, qood latii ad pro-
Dcinii nequaquam cs^e dubiiares; ct cum saivandi
creaiionem diviuorum omnium fuii 7 el id poientia
virtus uon ni-i divinae competerct poicsiati, divioae ac tnajeslas Dei in oriu uniaa iofaatuli parum <r.:-
essccum poteniix uon ambigeres, in quo poiemiain
..... liniit,> quoiJ
I
'"' ""
a<l eonditionem
'•uiiuiiiuiii iii lermiArom
n;ii' n ii,i;i omnium
iimiiiuim
salvandi esse d.d.c.sses. Sed hoc incredulilati lua B ccelcalinmque suffecit. Sed iilud utfque est , «nd
paruin fortasse vidcalur, quia cumangelus Doiuinuiu
illaomnia opcra acta fueraol pcr jussionem D<:i ;

polius cl Salvatorcm quam Deum aul Dei Filium nativitas autem agcnda non erat ni>i per aeVentum,
iiomiiiavit, eum utique impiissime Dcum negesquem quia etconcipi ab homine D;us nisi se donante, ef
Salvalorem esse falearis. Amli quoque archangclum nasci nisi se illabenle, non poterat; ei idco arol.n-
Gabrielem Mariae virgini praedicanlero : Spiiitns gcius superve iiura.n Virgini majeslalcm taerara - i

im;uil, sanctus veniet in te, et virtus Mtissimi obum- dicabat, vid. lirei ui quia ad tanti rcs per homiuum
brabit tibi : ideo el quod nascelur in te sanctum voca-
,
officium non v.ileijat, ip-ius ad fuluram dccei t
bitur Filius Dei (Lucce i). Vides quemadmodum oati- [Lips. in marg. dicerelj majestalem in coi.ceplu, <;;.i
vitaiem Dei indieatun.s, Divinitatis opera praemise-
cr:ii r.iturus in parlu. Et idco descendit Verbon
nl? Spmlus enim sanctus, i.iquit, veniet in le, et Filius, adesi majes.as Spirit.is sancti, virtus
obun-
virtus Alltssvm obumbrubil libi. Pulcherrime loquens bravit Palris, utiqUe ut in sacramenio sacra. eon-
angeius, diviniime verborum majcstalem divini ccplionis
, o.nnis essct cooperalio Triniiatis Ideo
0| cris explicuit. Spiritus eni.n sanc-us Virginis inte- inquil Et quod nascelur ex
:
te sanctum vocabitur
r.ora sanct.f.cans, el in l.is poientia divinitatis sua. Fil.us Dei. Bcoe addidif, ideo, ut ostenderet scilicct
sp.rans, » humanas se inseruit miscuilque natura.,
G ideu l.xc sec.lura, quiaruerant iiia prsemissa ct
at«|ue id quod alicnum a se fuerat suum fecit, vir- «,uia [) e „s s.. P erve..isset in concepli.me, ideo Deus
lute.dsua.sc.l.cei, ac majestaic praesumens. Ac ne fe.urus essel in partu. Rationem cr-o fa.it c r i

ad iniroitum divinilalis l.umana fortasse infirmitas

p „ell e icldidit nescie.ili, dicens : U.ique n„ia SiA-
non snbs.steret, venerandam omnibus Virginem vir- ritus sancius superveniet, e, quia virtus Altisrimi
obnm-
«us Altissimi roboravit, ut corpoream imbecilli.a.em brabit, ideo et auod nascetur sanctnm, vocabitur Fi-
circumfusa umbrce suoe proieclione f.rmaret, ct ad lius Dei. Hoc esl dicere : Ne ignoi e_ iuqoil hmc
co.isummandum conceptus sacri incnarrabile sacra- tanl» rei apparatum, I. ,c lanli mvstcrii sacnmc-
mcnt.im i.umana infirmiias non deficeret rjuam
, tum, ideo in te lola venict
D..-i, quia cx ie m ijesins
divina obumbratio suslineret. Spirilus ergo, inrruit, nascetur Filus Dei. Q„id hic ullra adliuc ambisi
sanclus veniel in le, et virtus AUissimi obumbrubil ai.t quid amplius dici poie^t ? Denm
dixit saperven-
libi. Si nasciturus itaque de sana Virginc liomo lau turmn,» Dei Filium nasciturum.
w^,,„,, Tn
a ,, quxre llillli;
uuilii; nmic, i|
,
,. . si
tummodo sol.tar.us erat, quid lantn agcbau.r sac.i quomodo aul
placel, Dei Filius Deus noi. si.
•
a .,i
adve.itus nunlio? quid tanlo uivi.iit.uis ipsius appa-
qoomodo quao Deum edidit, Thcolocos, id e-t' Dci

ALAIIDI GAZ.EI COMMENTARIUS.

quod e<-t Deus, cui proxime uniuntur Humanilas materChristi,
:
I) id est, homims tantum, non Dei Ooo.l
Chrisli, inquit, ex lioc quod esl unita D,<o. tl beatiludo arg.iir.cntum copiose refellit Cassianus
lib. vn Se.l
creala ex lioc quod est fruilio Dei. et U. Virgo ex hoc breviier hic r.spomleri potest, non
quod esl mater Dei, luibent quamdam dignitalem infi- posse alhim "i-
gnere ahquem sc auliquinrem . scu anleriore.n B°e-
niiam ex bono infinito. qnod est Deus ; et ex hac parle cundum id quo cst ai.tcrior. Iiaque Maria pep.>r,t
non potest aliquid fteri inelhis ris, ticut non potesl ali- Douni Lbnsiiim, uon secundum divmi.atem,
quid esse melius Deo. Et Peirus Canisins lib. m de qua er..t
anlerior, sed sccundum liumanitalem,
Virgine cap. 13 Si enim, inquit, quo allior est flius, qua erat no-
:
sterior. Nec miri.m si exempla alia
ro riigninr mater censenda esl; quis jure ambigat qnin nou haheimus •

qi.i. myslerium bnc singulare cs\{Vide infra ad lib

filii iiifiniii aucloritas ac dignilas ad matrein
ipsam iv cap. 2). Si ratio quairiiur, non erit
rednndet, ac honorem immensum illi conciliet mirubile ; si exem-
quee , plu!,noneril singulare, aitS. Augusiinu>
sola cum Patre Filio aterno dicere potest episl. 5.
: Filius meus Scibcet per illapsum et influxum gratiaj , .,<•„
es tu; rq<\ genui te? pcr unionem
a assumplionem hyposiaiieam; qoo-
el
Moc erat argumenlum Nestorii Ncmo potcst modo Verbum
:
imnianae se inseruii mbc.iique naiu-
anicriorem se gignerc : Deus est anierinr Maria r.c, ut dicium est. Solus
;
enira Dei Filins naturam
non is'uur Maria Deum gigncre poiuit; quare non eit assumps.l bi.manam, non Pater, nec Spirilns
sppeilanda Dei genitrix,et ©sotozo»-, sed Xjstc-Torozoi-, sanct.is
de quo b.c agiiur.
 :,s

57 DE INCARNATIONE CHRISTI LIB. II

r ater csse non nossilf Sufficere ergo bxe

libt sol», A Dcus. Roc enlm appellatuT noniine, qnod natnra
cum vocandura eum Dei Spiritus Deum dlxe-
in,::;o sufflccre hxc tibl siimma debefenl l'n le

rit, probat sc ab Spiritn Dei vaeuuro, qui se a con-

CAPOT III

sortio reddit divinas nnneupationis alicnum. Ecce

)'rosequitur idein argurnentum vetcris
Scriplurcc tesli-
tnoniis. crgo, Inqnit, virgo concipiet, et parie: filium, et voea-

Sed quia testimonfe flaerae mitivitatis abonde sup- bunt nomen ejus r.mmunvel, quod esl inlerpretatitm,

ciunt, nlpote qom fdcirco omnia seripla sont ot Nobiscum Deus. Scd illud est forsitan «pm se infldc-
I

ipsiua testefl easenl, inspiciamus lo panxilla aliqoa lis vcrlat lergivcisaiio, ut dical hocqu id vocandum
p;>rlione. cti;nn ad nontialionem ilc Deo veicris Tes- eom Deum propheta dixerat, onn lam ad majestatrm
lamenti, utintelligas futnruniex Virgine Dei ortum, divinitalia quam ad appellatioiiem nominis peninere.

non iimc lanium cum factus csl nnntiatnm scd , Sed quid facimufl quod appellatus hoc nomtne in
J

c iam ab ipsoadmodaffl mundi ortue-sc prxdiclum; Evangellis Christns omnlno non est, ct lamen mcmi-
revera nt qoia imHabile opns agendum erat, t«lle- tus essc per prophetam Dei Spiritus dicl nou potestf

,.,
ret qnandoiue
r .^
,,.,....„„ —
incrcdulitalcm
- —
rcrum praseriium
, Quidergo
K „ illud ——
- est?
nomcn umc
ntlntelligamusulique
„
pratdixissc,
...
prophetiam
non carnls.
pncmissa semper annnntiatio futnrornm. Ait itaque illaoi divinitatis

I>aias propheta Ecce rirgo coucipiet, et pariet ji-

:
ft
B Nam cum'»liudin Evangeliohomo unilusDeo nomen
littm, et b vocabunt uomen rjus c Emmanuel, qnod est neceperit, necesse cst iitique lioc vocabultim hoinitiis

iuteipretatttm, Nobiscum Deus (Isaiw x\\). Qius cst fuisse, illud divinitilis. Sed pcrgamus nUerius, et

bic iiicredulrc ambiguitali lorus T Coiiccpturam pro- alia ad veritalem probandam veritalifl testimonia

pheia virgincm dixit, virgo conccpit ; lilium nasci- convoremiis. Ubi enim de Dco agiiur, nulla re divi-
iiirnin, (ilius natus cst ; vocandnm Deuro, vocaiur nitas melius quam suis tcslibus approbator. Aiiergo

AL.MIDI GAZ.EI COMMENTARIUS.

»D. ITicrnnvnins in cap. i Matlhrei Pro co, inqnit, :

ad Orthodoxos 151 Tertulliamis adversus Ju-
qiicc 1. ,

qnodevanqeKslaMailfneusdietl : In utero Itnbebit, in contra Marcionem, Lactantiut lib.w de.

dmos et lib. 111

vrovhetatcriplum esl : In ulero accipiet. Sed propheta, Vera Sopienlia c.\~l,Clny ostomus tib. de Incarnalione
quia futura provtlicil, s qnificat quid fnlurum sit, et
; cap. *i, prophetam, non qui vocandus Chrittut, sed qtti
setibil accipiel : Evanqelisla quia non de fitluro. sed futurus;evangelistam, tjui vocandus et quifuturus es>ct,
de prw erito narrat liistoriam, mutavit, accipiel, et po-
•
declarare voluhse. Noluit enim dicire proplieta fore
suti. Itabebit. Qiiieniin habet, nequnquam acceplurus est. tit proprium Chrimti nonten essel Emmanuel, sed ut res
i>
cniin locum Isaiae ciial et interpreiaiur co nomine significain itli conveniret, ideoque merito
Sic
Mi.iImus (Cap. i), cum lamen apud Isaiam snlum Emmanuelem vocari posse. Queinadmodum idcm
li.ihc.iiiir El vocabis nomet*
: ejus Enmemuel. Quod Isaias cap. pra>dixertti de Jerusalem : Post Ita-c vo-
1

adnwnel Hieronymus in illum caberis civitas jitsli, urbs /idelis. Nt:n ,uod eo umqiiam
iio 1-nit mirelnr, l>.

lncum in muliis testimoniis quce evangelhtce vel apo-

,
nominevocandu cssel, sed qu;d talisfulura, itt iiante-
stoli de. hbris veteribus atsumpserunl, non eos verbo- p rilo vocari posset. Et de Christo ipso idem Isaias
ritm ordinem secntos esse, srd sensutn. Unde in pra; " di.ri*, cun. ix, fore ut vocare.ur nomct ejus Admirabi-
tenti, ail, loco, pro, concipiet in utero, Mattlucus po- lis, consiliarius, Deus, fortis, pnter fuluri UBCUli, prin-

suil, in utero habtbil et pro, voeabis, vocabunt.

, ceps p icis ; non quod tot nomina, sed quod tot res Ita-
,

c Alexandrinus lib. de Iucarnaiionc biturut esset. Et Jeremias cap. xmii IIoc est nomen
Cyrillns :

C.-Ugrnili [Cap.i etad Uebr. n) Einmanuel nomi-
uatr.r Deut Yeibnm, quod Abralice sctnen apprehendit,
el similiter ac nos participavit carni el sanguini.
tervitttilur atttent Emmanuel, Nobiscum Deus. Confite-
vt'ir aitlem nobiscum fuisse Dei Verbum non loculiter.
Ii q:to enim loco non esl Deus, qui implel omnia ?
Nec qnnd adesse nobis conspicitttr aitxilit rationc, di-
ctum est entm Itoc modo ad Jesum (id est Josue) El
: quodvocitbuui euni, Dominusjustusnoster. Vereenim
Christus Dominus justus noster fttil. Vere quoqite Ent-
In- tnanucl. quod est nobiscnm Deus. Ita evangelistam
locum Isaia; intellexiise, ex eo manifestum est, quod
cum dixisset : Vocabis nomen ejns Jesttm, quasi ut
probnrct ita vocari debuisse, Isttia> locum indixil : Et
vocabtlurnomen ejus Emmaniiet (lstt.\u). Idem erqo
eslJesus el Eminannel, non sono, nt ait Terlutlianut
:

sicul eran cum Mosc, ita cro et lecum; sed quod fu- (Contra Juditos cnp.d), sed sensu. Esse cnim Deum
etut est in noslris, id est, in humanitate, non der-tieta nobiscum, qnod Emmanuetis, est Beum Satvatorem
untnra sna. Ergo nobiscum factuin esse dicimus Der.m esse nostrum, quod nomine Jew significatur. lliicus-
Verbtfm o lempore de quo dicil Baruch : lu terrn vi-
. quc Maldonalus paucis iiilcrmissis.
e Neinpe nomcn Jcsu, quod vocalum est ab angelo
sut est, et inler Itomincs conversatus esl. H;t c Cyrillus.
Kxqoibus inlclliqimus quod Jesus et Emmanucl, priusquam in ulero conciperelur. Necesse est ulique
quod ad remailinet, idem suni, hcei diversa unroina hoc vocabnlum kominis fuisse, id est, Clirislo nt lio-
videantnr. Jesus sonat Salvatorero Emmanuel, no- D mini attribuinm; i//«d (nempe Emmanuel) divmita-
;

li leuin hens. Ad hnc amem fuii nobiscum Deus ut lis, id est, Cbristo ulDeo convenire, ulpcrse sonat;

ims salvos lacen t. Nihil ergfl aJiud sigoifical, Dciis proiode Chrislun et veruin bouiinora ei verum esse
est nolii-c.um, i|iiim, Diu^ SaJva or nosierest. Heum, quia non alia esi persona Verbi, alia bonii-
d Tangit objectionfm qnamda n quxde hie no- nis, sed una eademque in duabufl naturis, divina lu-
n.ii-c Eniniamiel moveri poseel, qnonn do l-;iias di- niaiiaijiie, subsisicns ; quam persome unitalcm ne-
xerh voc.indiim Eminanocleai, cum in BvangHiis cessario cnn«eqiiiiur idiomalum seu proprietaluiu
iiusqnam legaiur Christus hoc noniine appella.usf ntrinsque naturae cororounicalio, nl quascuroqoe do
Ihiiic qnae»tiooem ciiam movel et loivii darissjmos Chrisio Deo vere et propiie dicuntur, de eodeia
doctor Mal.lonaius bis verbis (/» cap. Maitlt) : Chri-lo bomine vere proprieque dicanlur, ei coniia.
1

Dubitabil atiquis quomodo anqelu» Jaumvocari

ju- riidisicuicailndii nC'>n[ilemurt;ni)iiieimi(lcinqiiceS'Q
beai, Itaias d xeril vnrrnidum Emmanuelem ? ld
cum Deiini clboininem, Filiiim Dei cl uliuin bouiinis, ili
nobis Julcci, ut probenl tilam in Chrislo prophctiam conliieri dcbeamuseumdem esse Emmanoeleoi a pro-
tf>i tnnvenire, tolent objtcere. Sed tatis copinse pro pi.cia pradirtom, et Jcsum in Evangelio nomiuaium.
nouis jwn diu veleres av.cijr^i ret"onderunt Juttintu
 ;

JOANNIS CASSIAM ;o
i.lcin prophela slibl iFiliui nattuett nobit, panulut \ leconferas! icpta s( conchiis lunlontuia. non est
tlatus c:,l nobis, CUJUI p iiuipiitus kuper liumerum ejns, uiquam pcnilus eseundi locui, Superesl ul erro*
<t vocabllurnomen ejuimayni coniiliiangclut, * Deui, i. m <]iicm roluntas noluii inlelligere, lauden inci-
fortit, pnter (uluri tcecult, princept paeit (hu. ix). piai rel neceisitai confiteri. Sed non conienti bii
Sicut mperiui utique vocanduin eum Bmmanuel pro« qu.c luOiciunl, quid etiara per ilinn prophetara
plieta dixerat, ilu bic vocandum eum ct magni con Spiiilus sanctus dixerit inquiranut :
(
.Si affijei, in-
lilii iiuulium, cl Dcum, lorlcin, ct palrcin ftituri s;c- qu l, Iidiiio beum suum, quia vos affijiiis me (Mular.h.
culi, ct pacU principem dicit, cum utii|ue nullo loco iu)I ut evidenliora utique Dereni quae proubetaban-
ciiin in Evangeliii vocatum his uominihus legeri- tur, qimd de paiaione Domiiii nostri propbeta ceci-
mus ; ul inielligamus scilicet * non caruii esse ha?c nit, quasi ip»iuade qno dicebatore praediaii ; Siaf-
vocabula, sed divinitalii : alque iilud in Evangeliis ftijel liomo Ueum suum,quia
\os affiglit me Nonne '.'

d
c
nomen csse homiuis sqsccpli, lioc ingeuitae po- tibi, qu.cs Dominui Deaa noster quaii
i, dixiiM lioc
tcslalis. * El quia iiascilorus in liominc Deus erat, aJ cruccm duciiis videiur? Cur, qoatso, Redempto-
ila nomina ipsa per (lispcnsaiioiiem sacrarn fuisse icin vcslrnm n.e non agnnscitis? Cur Deum indiilum
divisa, ut ctcarni hominis noinen inderei, ct divini- pro vobis carne liescitis v Sjlvaiori vestro necem
tati Dei. Vocabilur ergo, inqilit, maijni cousilii nuii- B paralU? aucturem \ilae ad mortem ducitis ? D.us
tus, Deus, forlis, pater (uturi tacnli, princept pacis. vcsler sum, f|tiem suspenditis, Deus vesler quem cru-
Nou hic, quisquises, o haeretice, non hc pmpbeta ciligiiis. Quis, rogo, liic crnr, aui qu;i: insani.i e-a?
ille diviuo spiritu pleous, exemplo asseniunis tuae, Si uffujel liomo Deum tnum, quia vos affigi.i, me? Vi-
illum qui natus e>l, confialili slaiuae et (iguienlo in- dcs quomodo vox lixc i,>sarum quodamuiodo quac
sensibili comparavit. Filiut eniin , inquit, natus est aclae sunt rerum vox sit ? Nuntquid expreiSius quid -

nobis, parvttlus dulus est nobis, eujus princpatus su- quam aut manifestius quacreres? Vides quomodo
per liumerum ejus, et vocabitur nomen ejus mugni con- lcs imonia Bacra naium in carnc Duminnm Jesutn
stii nunlius, Deus, (ortis. Nc Imnc qucin anniinlia- Ciiristum, quodammodo incunaliulis usquc
al> ipsis

bat alium quam illom qui in carne nalus cst inlclli- ad crucem, quam perlulit, prosecuta sint? Cum uli<
gercs, nomen naiivilatis adjecil, dicens : Parvulus queillum quem alibi lcgis Deum in carne nasci, b1c
ttutus cst nobis, filius dutus est nobis. Vides quot CO- Deum in cruce vidcas afligi. El ido a ropheia ct i

gnoinii ihus ad demonsti andam corporalis ortus pro- i lic ubi nalus esl Dens diciiur, ci illic ubi crucilixus.
piveiatem proplieia usus sit? ct naiuni enim eum et esl Deus evidentissimc nominalur; ne scilicet i:i

parvnluni nominavil, scilleet ul evtdentitis significa- aliquo dignitali divinitatis praejudic:.rt-t carnis as-
lionem naUe sobolis nomen expiimcrel parviiaiis : C sumptio, ei honorem majeslaiis infringercl vel hu-
pracvidens absque dubio divinus Spirilus banc blas- militas corporis, vel contumelia passionis ; cum uli-
plieiiiaiuiuiu hacrclicorum pervcrsilatem, liis o.inni que augere in nolis ;iffeclu:n eju^ el (ulimn debent
inniido Deum qui nascebalur lerum ipsarnm voca- vel dignatio tam humilis naliviiaiis, vcl pietas lam
bulis dcmunstravii ; ul eiiam si blasphemare haereti- beniyna palienlis, qu^a maxiinum u.iijue ei imma-
cus quaereret, brasphemia» lamen locuin peniius in- nissimum scelus est, ut ideo ajuid ims minus huno-
venire non possei. Filiut ergo, inqnit, natus est no- ris liabeat, quia p!us amoris impendit.
bis, parvulus dntus est nobis, cujus principatus super
CAPIJT IV.
humerum ejus, el vocabitur nomen ejus magni consilH
nundus, Deus, (orlis, paler futuri stxculi, princeps pa- Ex apostolo Paulo ejusdem doctrince testimonia
proferl.
cis. Parvulu-m Imnc qai natus est, et pacis princi-
pem esse docuit, ei fultiri sacculi pairem, et Deum, Sed his omissis, qu;e expiicari idco nullo modo
forlem. Quis est tergivcrsandi lucus ? scparari par- possunt, quia sicut imniensitas Leneficiorum illius,

vulus bic qui natus esl a Deo qui in eo nalus esl non iia et relaiio modum non habct, letnpus est ul fnr-
pote-t; htinc enim quem natum dixit, patrem luluti tissimum de eo ac nianifcslissiiniim lestcm ejus
saiculi nominavit; hunc quem parvulum nuncupa- D apostolum Pauluni consulamus ; fideli-sime enim
vit Deum, foriem praedixit. Quidcst, baeretice, quo nobis omnia de Deo dicere potest, e cujus s&mper

ALAUDi GAZJEI COMMENTARIUS.

a Debenl hacc duo vocabula disjunciim legi, com- iioc nomine denotatur. Unus enim Media!or Dei et
inale scilicel ioterposilo, cum siut duo disiincla vu- homimun, homo Clirislus Jesus (I Timot. n). IIoc,
cabula seu epilhela parvuli illius queni propheta no- suuple noinei) Dei, quod in nuniine Emmanuel con-
bis naium esse dicit, qnorum nlrumque apud He- linctiit', ctalia huic siniilia.
braios Dei nouien est. Ita docctD. Hieronymus co d ld esi, divinae et a ternaa majeslalis.
ioci. e
ld est, in bumauilate, ut supra, non in personn
b QunBt;imen, propter unionem hypostaticam di- homiois.
viniiaiis et carnis, uni eidemque personae el suppo- f Iia Uieronymus ex Ilebraeo, et est Vulgata ver-
sitodivinopariter conveniunt. sio. ScpUi:>gmt.i vero, ut ipse ibidem nolat, inter-
c Nomen Jesu, nomen snpplantabii, {>ro
hominis suscepli, id est, pretaii sunt : ttcmpvui, id est, si
humanitatis assumplae, ut superius explicntum est quo Aquifa, el Symmachus, etTheudotio posuerunt
vel Chrisli secunilum bumanilaiem, secundum quam txn «iroo-repwei, id est, si fraud:ibit, ul silsensus: Si
Convenitei ofiicium Salvatoiis cl Hedempioris, quod Jraudat bomo Dcuin, quia vos fraudasiis mc ?
 41 nr INCAB.NATIO.XE CKUISTI LIB. II. ,1
.H,.orc lon.tus Deus
est leslaUt ergo in hunc A Dcum ««
didici»*, *«p«/™l«. ,„,„,«
ldci| ,
pioiliim ile gralia atqne advcnlu Domini Dei noslri, Aposlolns. beakrm spntt> ela(lvc
„lum gloriw magni
missns ad ilcstruendum gcnlilis supcrslilionis erro- B«, et Salvatorit notlri Jesu Chritti.
Vidil profeclo
rem elcc|us genlium m.igister : « AppmrnU, inijiiit, »lh «liM".c Mj.iciuiae
doeteradin idlosas callidi-
gratia Dri el Satvatoiis nostri omnibus hominibus, cru- lales dieo<dicxeaptkmis limplieem tantommodo
u tnt not ui abnegantet impietatem non
et stBeularia desi- tofiieere dortrinsm, aisj
saneinm fldei praedlcaiio-
deria, sobrie et pie etjustc vivamus mundo,
in lioc ex- nem inii.iiminc oa.itien.1
armaseet. Et idco cum su-
tpectanlet bealam spem el adventum glpria magni Dei, perius nomen Dei Salvatorisque
petoisMt,
etSalvatoris nostri Jesu hic a,l-
Cfirilti [fil. n). Apparuit, didit, Jesu Christi; sciticct
nc nd significandum IV,-
inquil, gratia Dei Sulvatoris nosiri. Bcne congruo ad mmum Jcsum Chrish.ni sufliccrc tii.i forsiian
osiendcudum novae gralioe
nomrn
ct gcneraiionis adven- solum non crederci S.dvatoris,
rt non cumdem ,lc-
luin scru.one usus cst. Diccns enim, apparuit, orlum sum Cliristum Doum essc inlelligcrcs
noTJB gratixac nativil;ilisc\prcssit. quia exindc ap- quem Salva-
torcm Deom esse cognovisses. Q.iid ergo
parcrc donum gralia. nov.u cccpit, cx quo Dcus ait? Ex-
in spectantet, inquit. beatam spem,
et adventum glorhv
mtindo naius app.irnit. Digna ergo el congrua liane
magni Dei ct Satvatoris nostriJesu Chrisii.
Nihil hic de
c l tl " t,,m " IC Clbalva-
liidicanle.i_innsir.ivt.
[ndicante, monstravit. Il^ ,>,.;,»
Hoc cnim _**.>:..____.
reeUsaima app;>-
'
>

torcm, et Jesum ct Cbristnm

vidcs. Sed omnia ha>c vi-
ruis.-c diciuir, quod subiia quasi apparitionis luce dens.omniain Dcoesse pcrspxis. Audisti
meu&traior. Sicut in Evangeliis apparuissc sicPam
cnimDcum
sedSnlvalorem. Audisli Deum, sed
magifl orienlalibus lcgimus Jcsum. Autlisii
(Mattli. n) ct E\o-
; in Deum esse, sed Cl.risium. Separari
hoc ippellationii
do, Apparuil, inquit. Mqsi an,gelus in igne flammcc
diver>itate non valet, qu-.d divinitas
rubi (£xod. unitalc conjun-
iii). omnibus enim ct bis et aliis vi-
In
xit. Quidquid libct dc his reqnisicris, idcm invenics.
sionibus sacris hoc utcndum vel maximeverbo Scri-
Snlvator Deus est, Jesus Deus est, Christus Dcus
piura existimavit, ut apparuisse lircc diccret, qucc est omne hoc quod audis, b Iira c est
:
insolita claritate fulgcrenl. Ita ergo ct Apostolus p nuncuna ^ ] i

tione, scd unum esl potestate. Quia

sciensadventum coclcstis gratiae,
cum elSalvator
qu.e ortu laera Deus lit, et Jcsus Dcus, ct Chrlstus Deus,
nativitatis apparuit, verboeam intulligere
folgids npparilionis
apertumcst quod omnia hrc disiinguuntur
expreisil, ul apparuisse uliquc appella-
id diccret quod no-
lione, scd jungiinlur
Incis f plendore r;idiaret. .Apparuit
majcstalc. Et cnm cvidcntis-
ergo graiia simc audins quod unus in singolis nuncnpr.tur Deus,
Dej S.lvnioris nosiri. Ntimquid causari bic aliquid
intelligcrc utique apertc potcs
quasj de aml.iguitate nominum quod est in Umnibus
polcs, ut dicas aliud G unus Detp. Ac sic non licel libi jnm ex dissimililu-
esseCliristum, aliud Dcum?
ul Salvatorem a mnjes-
dinc Dominicac nimcupntionis qu.Trcre di.^crcpan-
tatenominis sui distrahas, et Dominum [Lips.
m liam potestatis, ct pro vnrictalc
appellaiionis diver-
marg. Deumja divinitatc secernas?
Ecce bic vir Dei sitatcn.
cx Deo loquiiur, ct
r.iccrc pcrsonr. Non Tcct dicerc : Christus
apparuissc cx Maria gratiam exMaria nnlus cst.et non Dens; Apostolusenim
D:i cvidenlissima prxdicaiione pro-
teslalur. Ac ne c!amat:Dcns. Non liccl dicere, Jcsus cx Maria natus
furte non cx Maria Deum appnruisse dicercs,
nomcn
est, ct non Dcus; Apoxtolus cnim
tcst::lur Dcus.
slatim addidit Snlvatoris, scilicet
:
ut cniii
Non licct diccre
Snlvator natus cst. ct non Deus;
naium cx Maria Deum crcderes, qnem Salvatorcm :

Apostolus enim eonfirmai Deus. Nihil est

natam negare non possis, juxla illud : Quia natusest
qno le :

vobis hodie Salvalor (Luc. n).

conferas; quidquid de Dominicis vDcabuIis sum-
ndmirabilem et verc e
a D.o datum gentibus magistraml qui s; iens
pseris Dcus cst quod nominaris. Niliilqnod est
fotu-
dicas, nihil cst qttnd affcras, nihil quod improba fal-
r..m banc hccrcticx pnvitatis insanin», quse
in li-
silnle conflngas. Poles hahere in
icm vocabula Dri verferet, etcalupinjari incrcdulitatc impia
Deo d«
s-iis nominibus non
quod non Credas, non hahcs in cnlumniandi occa-
timeret, ne Salvaloris vecabn-
lum sionc quod dencge -'.
1

l)a;reliciis a divinitate nomen Dei ^

seccrncrct,
antc pr.Tmisit; scilicel ut prxmissum Dci nomcn CAPET V.
oin;ii.i sibi qua3 scquerentur nomina vindicarct, nc- Ex divince mujreribus guw
tjratia'. \yr Chrislum acci-
que ullus in scqucntibus solitnrium cssc bominein pimus, r.olligii ipsum vcre Ueum esse.
Cbristnm crcderct, quom in primo staiim vocab.ilo Quamqiiam quia de divina hac Salvntoris Domini
AI.ARDI GAZ.EI COMMENTARIUS.
• Urgcl ctiam bunc lonnn D. Ileronvmns (In et ante satcula, et post srrculn, et ante mundvm,
\entario) el
adversus hjereiicna negantes CliMsti postMariam, imo ex Marin, maqnum Dcum appclla-
iiajem Vbi. ait, ett serpent Ariusf (Jbi Euno-
:
mus Salvatqrem nostrum Jesum Christum.
mnu eoluber? Mdgnus Deus Jesut Chrixtus dicitur b !<1 est distinctum appcllaiione,ut infra exponi-
non piniiogeintus omnis crcatiirw, non
Verbum ei m' tnr, quia divers;c sunt appi llaiioncs et nomencla-
weiUiaJid est, non quaienu^ Deus ct Filius Dei)
sed tura:, qu.x lamen uni eklemqne pcrsonne conve-
JcsusChrislus; quw vocabula auumpli
hominis (id niiinf.
est, nssiimptrc bumanitnti*) su»(.
Neque vcro alium e
Id est, Quidqiiidnominaver.s, Deus est Chrislns
Jetam Chnstum. atium Ycrbum dicinms, ut ,
nova h(c- qnidquid de co dicatur, quidquid dc homine dicilur.
rmn (scdicet Wesloriana) ealumniatur ted eumdcm
dc Dco dicitur.
Patp.ol. L.
«3 JOAMNIS i.aSMAM :;

no-.lri gralla panl > shjhm in^ loqul < a-pimiis , volo Ut A qnis es, o bttretiie, KlilMM hxt id Eecletiai l'au

de eadem re adliuc cx leciiuuibu* laerii illqiu <li- lus, quid his preeabaluf ad auoi icribebat? tiratia
Uoniini notiri Jesu Cltiisti tobiuuiii.
nn.us. Legirnuiin Aciibui A,poitolorum, ftpoatolam ciiini, iflqult,

Si liomo '".olnai ius Jerai Chrfolui, ergo optani

Petrum eoi qui, Ev&ngelium redpieutei, nihilomi- el ille

niistamen jugnm vetuitae legii pnrtandum hh cen- <lari Eeeleeiii gratiam Chriiti, gratSam darl hominii

sebant, ita redarguenlem Qnitl, Inquit,:

tentmi» otptabat; etdiceni, gratia Chri$tivobitcum, hee dice-

U um, iniponere jugiini wpcr ctrvicet discipuluruni, liai.graiia bomfnii robiwom, gratia carnii voblu ,

quutl iieque patres noslri, neqitc nos porttirc potuinms? gratii imbeeillilaiii eorpere*, gratia fragilttatii b i-

Sed pcr gratium Uumini noslri Jesu Cliristi credimut man:e Aul cur orniiino rioriicn giali.r: ipsius noini-

talvari, qucmadmodum ei illi (Aaar. xv). Dnnum narei, si gratlam hoininis opiarct, quia optandl ra-
leaum Christuin datuin apo- tio non sub>is'obai, nbi non erat <|iiod optareiur,
cerie graliae hujui per
Respondo mihi nuiic, si plncct, gratinm ncc prccandum cr.it nl cjus grat a liis COntingeret,
Slolui dicit.
ab homine, qui snbslanliam, ipsins qurr. oplal.alur gra-
banc quse ad salutein omnium <lata esi, ut al«,

:»n a Deodalam cxistimes? Si

ab homine, retlamal li.-c nonbabcrct? Ergo tidei h:rc slulla etM penilus
lllll Vas
libi ?U5 Dei U'»uJ, «.«v..«
l/tl IPaulus, Apparuit
dicens .: -- rr - gratia Uei Sal- ,,
ct ridicula immo potius non ridicula, sed deflenda
;

vatoris noslri (Tit. n). Divini csse graliam

banc do B ea enim qune qnibusd.im facilioribus sunt ridicula;

sane piis ac IdetibHl flenda sunt, quia in stullitia vestrae

meris, non imbccillilatis liumanoe. Et
infidelilalis eflundunt laerymas cbarilaiis, el in
sacrum lcstimonium non suppeteret, ipsa
illi
cliam si

rcm per- insipienlia impietatis alienrc illi h abent lacrymas pie-

rei veritas lesiimonio crat, quia proeslarc
non pos- lalis s Resipiscamus ergo aliquando, el respirc-
pelui et immorlalis honi fragilia ct tcrrena
i.i!.

valet quo ipse in- mus, quia sensus hic non sapicutia l.nnlum, led
sunt, nec dare quiiquam alieri

diget, aut tribncre iMius rei copiam cnjus rci iuo- ctiam spiritu carel cum sit utii|iie el spiritali sapiontia

vacuus, et spiritu salutis alienus.

piam sustinere falealur. A Deo ergo necesse est
graliam daiam non neges. Deus ergo est qui dedit, CAPLT VI.

dala auiem est per Dominum noslrum Jesum

Chris- Divinas gralim conferendae facultalem non accetsiise ra
Chrislo tew.poris progressu, scd ab ipso ortu ilti
lum; ergo Dominus Jesus Christus Dcus. Si aulem
covgenitam (uisse.
esl il!e, utique ut esl, Deus, ergo Hla qmo Deum pe-
ad Sed dicas forsiian graliam hanc Domiui nostri
perit, Tlieotocos, id esl, genilrix Dei. Nisi lorte
Jesu Chrisli, de qua Apostolus scribit, non cum ipso
tam ridiculam blasphemicc contradiciionem tendere
Dei matrem naiam, sed posiea ei illapsu divinitaiis infusam
vclis, ut il!am ex qua Dcus natus est,
;

..eges: cum illum qui natus cst, Deum negare non C quia et homo ipse a te Dominus noster Jesus Cbri
© _... \* . &__&_
*-,.« r\.v_^.
stus, qucm solilarium dicis, non cum Deo nalus, scd
_ : t ; _ _j ! ___.£__ «... »____.•______ ri-__i

possis. Sed videamus tamen quid de hac

eadem Do-
senserit. postea a Deo dicatur assumptus, ac per hoc toium,
mini n;>slri gratia etiam Evangelium Dei

et veritas per Jesum Christum facta homini illi gratiam quando et divinitalem datam? Ne-
Gratia, inquit,
est (Joun. i). Si solitarius homo Chrislus, quomodo que nos aliud dicimus quam quod divina gralia cum
Christum? Unde in co virlus divina, divinitale desccnderit, quia et divina gralii Dei sit
hoec facta per
humana conditio? Unde cceles- et largitio quodammodo ipsius divinilatis ac douum
si in eo sola, ut ais,

lis largitas, siterrena piuperlas? Nemo cnim potest munificentia gratiarum. Temporis ergo inlernos for-

quod non habet. Dans erg> divinam gra- sitan putelur magis qoam rei esse distantia, quia di-
tnbi.ere
enim po- quam nos cum Domino Jesu Chrislo na
(i.un Christus, habuit quod dedil. Neque
vinilatem
lam, tu posiea dicas infusam. Sed illud est quod
lest harum diversissimarum inter se rerum
quis dif-
natam cum Domino divinilatcm negans, nec postea
lorenliam sustinere, ut simul et patiaturindigenliam
iideliter confiteri potes, quia non polesl tina eadem-
inopis, ei habeat munidcenliam largieniis. Et
ideo

»l_ICU3 dp.-miu»
«ciens apostolus Paulusomnes
_......-.« divitiarum
_..--- coelesiium que
A
res in parte esse impia,
eadem
.

in porlione
...
fidei et in
et in parte probari pia,
-

portione csse perfi-

ihesauros inChristo esse, recte ad Ecclesias scri- et

bit : GratiaDomini nostriJesuChristi vobiscum (lCor.

D di;r. Primum ergo illud a (e requiro : Dominum nos-

eumdem trum Jesum Chrislum, qui ex Maria virgine nalug

svi). Qni scilicct sapius jam docuerat
ma- hominis lantum filium, an eliam Dei dicas Fi-
Dfeum esse quem Glirisium, ctmciamque in illo est,

nmnem in eo corporaliter lium? Nos enim, id esi, catholicorum omnium fides,

j.'S'aiem deiiatis esse, et
omnes utrumque hoc et credimtis, ct
liienitudinem Divinitatis lnbitare, recte utique jam nos, inquam,
gratiam et scimus, et confilemur, quod et ho-
«ine adjeciione nominis Dei solam precatur intelligimus,

Quia cum eamdem docuerit sonpius gratiam minis e4 filius, quia ex homine natus cst, et Dei Fi-
Christi.
quia ex Divinilate conceptus. Tu ergo ulrum-
Dei esse quam Christi, plenissime nunc solam
pre- lius,

graliam Chrisli, quia in gralia Chrisii omnem que hoc, id est Dei Filium atque hominis, an lan-
i>atur

Dei gratiam conlineri. Gratia ergo, inquit, Do-

scil
tum hominis esse asseris? Si tantum hominis, recla-
mini noslri Jesu Christi vobiscum. Interrogo te, quis- mant tibi apostoli, reclamant prophelae, rcclamat

ALARDI GAZ>E1 COMMENTARIUS.

a Id est, a Deitate sejunctus, vel purus homo, ut supra, et alias soeptssime iu hoc tracta.u, quod semcl
Eionuiss^ satis sit.
 : ;

•i5 DE INCARNATIONE CIIRISTl I.IB. II. 4«

denique ipse • per qucm esl fact:i conceptioSpiritus A riam virgincm Dei matrcm ; Spiritus, inquii, satwiits
sanctus. Oliruiur iiiipiidcnlissimum os tuum cunclis veniti in tc, ,t virtus Allissimi obumbrabit libi.
ldeo
ilivinorum apicum testimouiis ; obruitur sacris vo- el quod nafcetur ex sanclum, vocabitnr Filius Lei
te
Juminihus sanctis tesliluis; ohruiiur «lon itjne ipso (Lucw i). Vidcsquod ut sccunduin carncm boniinis
IVi F\angel o, qnasi divina ina:ni. Fl Gabricl ille ficret lilius Jcsus Clirislus, anlc e&l Filius Ivi pr;e-
inagnus, qui in Zacharia voccm incredulain virinlc dicatus? Paritura cnim Dominum virgo Maria
,
vcrbi sui cocrcuil, miilto magis in lc blaspliomam samto in sc Spiritu descendcnte et virtute Altissimi
atquc impiani euo ipso orc dauinavii, dicens ad Ma- coopennlc conccpit. Ac per Iioc intclligis >»
quod
ALARDI GAZ.EI COMMKN AUIUS. I

• Conceplio scilicel Christi, qux per Spiritum
sancliim dicilur lacia, quia non opcre virili. scm! vir-
tuic vi ope.ialit ne Sptnlus sancti conceptum
forautum est in utem Virginis corpus illud qttod in
vemiur, Spiritni sancto tiibuitur. Unde cl ad Roma-
noa I, Spirittts sanctifiattionis vocaiur. Et banc
el , raliooem insinuasse videlur Angclus (Luccv i)
quando post illa vcrba Spiritus sanctus svpervcnic'(
;
,

ipsa sui fdrinatione el conceptionc simul cum anima in te, cic, subjecit quod seqnitur : Idcoque
et quod
rilionali a<snmptum est Verbo seu Filio Dei. Iloc nascetur cx te tanctum, etc. Xascctur, iuquit,
cx te
qmpye sensu Cbrisium conccpium dc Spirilu sancto g sanctunt, quia Spiritu sanclo stipervcniciilc concen-
6igmlie.it Lvangehsta, dicens Mariam imequam : tnm, niilla omnino pfer scxus comniixtioncm libidinU
conveniient (scilieet ipsa et Joseph in opus matrimo- immupditie concurrenfe. Non crr.o Imroundum cri
nii) inveniam in utcrohabere de Spirilu sanclo (Maltlt. quod nasceltir, quia non dc immimdo concipictur
i). fct Angelns Joscplio Quod enitn in ea naium est
: seniine, sed de Spiritns sancti virlute. Altcra
ralio
de Spiriiu sancto est. Ft ad ipsam Virginem Spiri- : ut S'gnilicclur dtiplcx bcneficiiim, cl ulrtimqtie
ttis sanctus s:;pervcni,l i:i le, el virtus Altissimi
maxi-
abum mum, pcr lncarnationem nobis a Deocollalum, alic-
brabil ttbi ; quod enim uascclur ex te snnctum, ctc. rum Christo bominl, sive sccundum humanam naiu-
Uude inSjmbolo profltemur, F.lium Dei conce- ram,in co quod buinana nainra, nullis pr;rcedenlihuo
ptum de Spiriiu Sanclo. P< rm ad amplioiem merilis, in tantum bonorem subvecia csl, ut Filio
hujiis rei declar.itionem aliqna hac loco an-
, stiiil Dei in pcrsonx unilaiem jiiiigcrclur, cl ab omni con-
notanda. Primum, opus Incarn nionis Dorainicx loli tagio rcdderciur omni ex parlc immunis alterim: ;
es-e Triuilati asciibendum , laraquam effectrici loli humano
generi, scilicel bcne(icium redcinplio-
causx, juxia vu'gatam ealholice lidci regu'am qua iiis, pcr liicariialioncm ct di«pcnsalionem
,
Mediatoris
iradilur, Opera Trinitatis csse indwisa; nam , ut prociiiaiun solcnl enim in Scriptnris Spirittii sau-
;
ai'. D. Aognf liinis lih.(Cap. {)
i dc Trini
Per- ;iie : Clo attii!>ui dona graiiarum, el quTciimque ad
sotuv illw divince sicul inseparabilcs. ita etiam insepa-
hb-
niinum sanclificalioncni periincnt. Cum ergo
nulla
rnbiliter op:rantur. Et S. Leo(i'en». 3 de Pcnieco.): sit major graiia, nulluin prxstanlius
donum, quam
ftiktl, iuquil, ibt eslin actione divisum ubi nili.l cst , qund in Mysierio Iiicamalionis continetur, npiissims
in volituiate diversum. t.uiu ergo Filius dc Spirilu lanlum bcnelicium Spirilui sancto allribuilur.
saicto conceptus sit, non lantqtiara de geiutore (nnii Vida
^ S. AiiLUslinum Enchir. cap. 36.
eniin Splrilus sanctus siiam ei cominnnicavit sub- b Faieor
me diu multumque in hujus loci elncida-
siantiam, quod ad ntionem parenlis aul gcnitoris tionc liTsisse, nec mentcm Auctoris satis
pro voio
periincl), sed lamqtiam d.« effeclurc et fabricalorc meo a^secutum fuissc, anlcquam in doctissimi p.itris
humani m co cornuseuli; sequitiir emi.lim opera- Maldonati commentarium (In cap. \ Luc.) inciderem;
tionem periode a P.ure atque a Filio esse profeciani cujus proinde scnleniiam inicgram' hic reciiarc
ideo ,ue cum in hoc opere Spiiitus sanctus nomi ct
a- cum hocCassiani loco confene visnm est operx prc-
inr, c.Ttcrae gooquc personx> dehcnt inlelligi
; sicmi Hum, ncc leciori fnre ingrattim. Sic igiiur iile expla-
ciiam ubi in aliquo opere nominaliir soltis Pateraut nans vetba Angeli ad Virgincm Ideoquc quod nasce- :
iolus Filius, non debet excludi Spiritus saucliis. tttr ex te sanctum
Sc- vocdbitur Filius Dei. Post refula-
,
cundo, quamvis lnc.irnatio, ut csl actio qu:edaiu et lani Eulhymii senieniiam. qui lantum
intelligit Cliri-
ojieratio. coniinunis personis, tamen s -
sit tribus sfuni vocandnm ab horaimbus Filium Dei
lum Dei Filium iiuainalum csse tenel Bdes calho- [»ro|)icr
ailuiiiauila atque divini pera qux facturus eral, <

I ca, ut merito jam obm d.imnali sint Sabelliani h;c- Alii, inquit, Otnnes, quos viderim ita interpretaiilur, ,
rctici, qui Patiem eliim inearnaium ct in carne quasi de Clnisto, ut Deo, aut certe nt hominc,
in unatr.
pasMim asscrebanl, non minus qiiam Kilium (unde cum Deo persoiiam assumplo, loquatur Angelus utra-
el Pairopascbilx, sive Palripassiani siinl appellali), que enim ralione Christus verus, naturalisqtte
;

propierea i|iiod penonas in Deo in.n disiinguerent! Dei Fi-

litts est ut Deus quidem, quia ceterna a L)eo
ilii|us aiiiem vei iiaiis rali.» cl explicaiio in
:
gcltera-
eo |ibsiLi lione productus; ut hotno quia licel 'in iemporc ,
esl ijiiod tuiio illa n.iturac human.-n cum divina. D genttus, in unam tatnen cnm Deo
pcrsonam uni- Filio
quam Incarnaiionem vocamus, facta sil ac lerminaia ius e>t. Quare non
ad
non duw pcrsoticc
dtto filii , sicut
Bolara Filii porsonam earadera ; proinde licct sed unus Filius, sicut una persona est. Qitamobrem
miionem tres person.e coopcraix- sint,
solus laincn anliqtti illi auclores Netlorii lnrresitn duos
in Chrislo
Filius incainaius solnsquc caniein
assutnpsisse di- Ftlios, sicul duas personas fingrntis, cx huc
loco re-
Cendus esi, quod exemplo illo vulgari solel a!i.|ua- fitlaruni, ut Gregonus lib. xix llor. cap. 37.
et lieda
tenus declarari silres bomines ad vcstiendum iinum
:
tn commentariis hujtis toci. Quamquam cgo quidem
ex ipsis concurrant, bic enim inuis et solus sihi ve- aliian arlitror esse sensum, ul nuii de Clirislo,
siem induit, eaque pcr cbnseqdeos indunur, qua
quam- Deus, neque qtta homo pasonce conjunctus divitnT,
vis etiam alii ad vesiilionem concurrant.Sic
in operc sed de sola concepiione, humanaque generalione
Incarnaiionis et assumpiionc liumanx naliirx, hoc
tres intelligaur, qnasi dicat Attgelus : Vocabitur, id
(|iiidem |.ersonx divina pariter opcrando est,
concurre- erit Filius Dei, quia non a viro, sed a D.o, viriutc
runt, sola tinien pcrsona Filii carnem
assampsil Spiritas sancligenerabittir. Nequc enitn de Chrisli na-
sibi.pic univit. Terlio, cur autem Incarnalio,
seu tura, scd de tnodo generationis Angelus agebal
; et
conccptio Filii peculiariter tribuatur Spiiiiui sancto,
causa quam reddil quomobrem Filius Dei futurus sit,
cum de Spirilu sancio conceplus dicatur, duaj ratio-
qu«d Spirilus sanclus superventurus essel in Vir, inem,
nes pr.xcipux a Patribus assignantur. Prima
ut . eamque obumbra-ura virtus Altissimi, uon erat iiptaak
sancliSpiritus audilo nomine, conceptionis bujus ab proban.lum eo smsu Christum Dei Filium fttiurum
omni peccati labe mundities ct sanctitas cogiielur. fuissc, quatenus Deus aut quatenus homo in eamde.n
Peculiariter enim auidquid sanclum in crealuris
in- cum Deo personam astumplus; quia potuit ttiam purut
 JOANNIS v SlANI .8
4,1

Inde cit origo, unde C .PUT VII

Dmniui Salvaioiisque nottri
deaccndentfl in Virglnoni loiini Verfeeiam nb wternc tm* ct fore in Chri*to
f»i* e ,

concepius; et com wrtutem,< V

dtvinitatem, majettatem, pountiam,
Divinittiis plcitilodinc naliis sit, Rliftft
csso lioiniois

oisi |.iius Del Filius fuis et, 61 id.-.o Oioois argo ln eo |ralia, omnit viiins, onmft p«-
HOH polcrnl,
niis-ns ad annuniiandain saeri orlus
nativilatem ao- lciHia, omn'u divinitat, omnit deiiiqno diviniiaUe M
anlodai inaj'' liis ipsius pl n':tnlo oum co al ;ti' ill tO tOHt-
geUll Dt:i, eiitnsai raniciilutn eoneoplionis -

dtcont: Idec et per roeruiit, ti¥e In reelo, tlfi in lerrt, sivc m

gct, partoi ip ii Aomen ini|>o nii,
,,( '° ,l(; "
smtctum, rucubilur Fitilk Dei ui.-r >, sivc io ortu : n hd ninqo;un &*• (l
''

quod nuscetnr cx lc
soutper eniin cnin D o deiut, non loco UBiquam
(Ik.c est, illius Filius nuncupahitur b quo gcncranic fuil,

Jesus Chiistus, quia al> co, non lempore teparata : uniqiie enim Deu io-
csl gcneralus). Dci ergo Filiut
c diviniiate eonceplus. lus,nbique perfectue, non divbua, aoa denauistna,
cl a divinilaie genilus, cl a

d Si autciii ergo indubilanier Dcus ; si

Dei Filius,
non imminulut est; quia nec addi omqttam Bee nee
ncquceiiim dctr.dii qnidquam potett: sic enim ImminnUoncm
auicin Dcus, crgo graiia Dei noncarcns,
augmeatun. Jdein
quam ipte IVcil. Cratia enim doilalis non hab l, sicnl i.cc '

eareumquam caruit
in terris fuit, qui et in coelis ; idem in humilibus, qei
el verilas pcrJcsum Christum [acla est,

limn0
smii
modo
,

Virqincm
M
«....» — supenenienle
«/"'"» sancio
UIIIIIV , --
obumbranie, concipi,
etrirtutcAttis- B inquit
,

qut neulro illo

Fi/tus esset Dei, cum neque D,:us esset,
ncque
scritur
ALARDI GAZ^El COMMENTAUIIS.

_ _
:
no^naMtatu /««
nos quxppe ctsi sancli efjicimur, non tamen
nascimur, quia ipsa nalurcc corruptibilis conttilione
^SSTSSiSL
pcrsoncu. Ad probandum autem, id constrinqimur ; ul merito cum Propheta gemenles sin-
divince conjunctus F.cce enim in iniquitatibut
quli dicamus (Psal. l)
quodnascilurum cral ex Virgine, Dei Filium fnlurum
:

ralto ertl Angelt, 'conceptus sum, el in delictis concepit me matermea;

tuisse co sensu quo exposui, aptissima qui ut ipiam
ille atttem solus veraciter sanclus esl,
quia non cx viro, sed ex solo Deo concipiendus
erat.

Deus non fuisset, dlo lamen corrnpiibilis naturcc conditionem vince.et, ex covamix-
Iianue etiamsi Christus
tione copulce concrptui non csl. Sanctum,
carnalis
modo qenitus quo qenitus fuit, merilo Dei Films voca inquit, vocabilur Ftlius Dei. Qivd hic dicis, Nesto-
non solum ul conteri viri sancti, de qutbus
tus fuisset,
riane ? qui beatam Mariam Del n^gans esse grmlri-
diclum (Psal. lxxxi, et Joan. x) : Ego dixi Dn
ccm. aperte nileris impugnare ve.ilutcm? Ecce Vcum
esi ,

Excelsi omnes ; scd sbujutan quadam et

et Filii
dixit superventurum, Dei Filium nahciturnm. Quo-
estis
propria ratione, quod non aiium
quam Deum haberet
alio quam ab eo generalus : eodcm modo autem aul Dei Filius non est ; aut quw Deum
Patrem, non ab non esre
cap. m, Adamum Filtum edidit, quomodo 0£ot6zoc, id est Dei genitrix,
p orsus modoquo Lucas infra
Deo getutns fueral. poie.t? Hsec Ccda, cl ea*ieoi fere Grcgorms u!n su-
Dei vocat, quia non a viro, sed a
qui Henos, qui (ml Seili qut pra (Lib. xvm, Moral. cap. 37). Porro vocan, hoc
Oui fuit Cainarn, fuit ,

Dei. InlcUigiiur enun nomcn , loco, pro esse ponitur llebrxorum idiomate, ut
Adam, qui fuit
fail
in omnibus suprioribus. Qu.d igtlur ? idem sit, vocabilur Filius Dei, vel, Ftlius Aliissinu,
Filius sicut
contra Nestorianos mutiLs
hic locus, et
ac crit revera Filius Dci Altissimi; ol merfto sic
Pcribitne nobis Post Itcec
nqbis bcrtplura: tesii- voearl debeat. Sic apud Isaiam cap. i :

erW Non pcrit nam non desnnt

:
civilts
errorem refuiemns, e\ qu\- vocaberis civitas justi, urbs ftdelis, id csl, eris
monia quibus eum Neslorii
omnisqui relictus fuertt tnSton,
cx pronmts verbis jusli. Isaiae iv Et erit,
:

bas mtlius ex hoc ipso loco et

vocabitnr, id est,
Regisln epist. 61. Namcum cl residuus in Jeruaalem, sanclus
IX
Greqorius refulamllib.
Quod nascelur ex te , tisa- erit. Ne quis vero hic haereat, nt Arfani,
verho m
Anqelus dical hoc loco :
antcquam na>ccre-
vemat Mater lu uri temporis, vocabitur, quasi
beth versu&S dicil : Unde hoc milu, ut
eamdem lur, Dei Filius no.i esset, observandum est hic agi
Domini mei ad me? Vnde Colligit Gregorms Virgo,
matrem Iwminis, de quo Angelus et ma- dc homine quem cniceplura et paritura erat
rirqinem el non modo Filius Dei,
Elisabeih lOqUitur, simut fmsse : qui antequam conciperelur,
trem Dei de quo Concepiura enim erat
sed ne hoino quidem erat.
miorcnonduos, sed unum fuisse Filium ; non entm Deum bo w>
negabal bealam \xrginem \irgo non nudum Deum, sed hominem ;

ntia de causa Neslorius anteqnam conciperelur scd

Dei matrem ac gemtncem esse ntsi autcm Deus non fuit :

6*kox» id est,
lSuc.isn.ue Rlakto- homo conceptus, faclus esl Detis, qnia m ipso con-
Qivaduoshi Christo ponebat filios.
videlur bic locus salis alio- ceplionis niomento, a Deo in eamdem hjposiasun
tiatus lix cujus sententia
sic posse elucidan Sal- est assumptus.
obscuriis et iotricaius non emm
:
niiin
vatoris nostri inde est origo;
scilicct secundum hunia- Md est, quo orerante et producente;
ceierna generalione a Patre, sed tle
nempc a hic de divina et
nam naturam, unde conceptus tpse esl, humana Christi conceplione et exortu luc agilnr, ut
iinmo a tola Trinitaie seu totuts
Spiritu sancto.
hic dieitur. Ubi conceptus diciinn cst. ...
divihitatis plemtudine. ut
Deo, seu operationc divina; nam opi
•

potesi esse vel tubstantivnm, ut nt

idem quod con- D « Id est, a
ut docet san-
nt ad Cbrislum rcferaiur, nitas proprie nec gignil nec gignitar,
ccplio ; vel adjectivum, post Magistrum {M«g.
et natus est. hl fi- ctusThomas(ip.q.39,ari. 5)
qui ex'Spiritu sanclo conccptus gencran personu3
pnus esset lultus lib. i dist. 5). Nam generare et
lius hominis esse non
poterat, nisi
Filius se fecil nr.um hominis; conveniunt, non natnnc. . .

Dei nuia ipse Dci

d Eo scilicet mndo Deus quo Dei Films lntcll gi-
hominis
eratigitur Dei Filius antequam essetfiiius
:

lur. Nam si Dei Filius ea ratione,

qua Maldonaius
nalura) quain operari,
«sse enini prius cst (salte.n Deus, sed
Ei quamvis cx illis verbis exposuit, non proprie et essentialiter
secundum Philosophum. Dei Filius appet-
essc Filmm nuncupalivc dumiaxat , cum idcirco
Anaeli nan possel cerlo colligi ipsum non cx viro, sed ex Spi-
ralione peculian, letur quia eo modo, id esl,
Dci naturalem sed ea dumlaxat ,
conceplus est. Si vero eo scnsu qucin
solo Deo genitus est nec ritu sancto
quod non a viro, sed a mtel-
Deum, quo modo Adam aliiauctores tradiderunt, Filius Dei naturalis
alium habuit patrem quam esse non
Scrip- li^atur, et Patri consubstantialis, certe is
tamen ex alns
etiam Dei filius nuncupatur, Dei Filius, ergo indubi-
et aperle colli- potest nisi Deus. Proinde si
inraB locis simul collalis id affalim
tanler Dcus.
g Ad dittinctionem.
» Venerab. Beda in huac locum :
 iO DE 1NCARNAT10.NE CimiSTI LIB. III. fcfl

iu exceUis; idem in Iioniinis cxiguitate, qul in Dei A in Evangeliis : Quod ex te haicetur tanCtum , vocabi-
roajestate. Et kteo benc Aposlolus Chrisli graliara tur Fitiui Dei (Lucw i). Qoc aulein jiomIo, scilo te
nomfnana (I Corint. xvi), Dei gratiara nominabat, quidquid de Chrislo legeris, de Dei Filio legere ;

i]iiia Clirisius lolum eral quod Deus : omnis in ipsa quidquid dc Doinino aut Jesu legeris, Dei Filium
staiira hominis coneeptioae Dei virtus, onmis ilivi- nominant : omnia hxc ejus vocabuia, Filiura Dci
nilatis venil pleniludo. Inde eniin il!i oninis divini- clamant. Et ideo tu in lns omnibus quxcumque au-
tatis perlectio, unde et origo. Nequc enini nmquam dieris, nonien divinitalis agnoscens, ciun in omiui-
sine Deo fuerat Immo ille, qui ulique hoc ipsuill bus videas te Dei Filiura inlettigere debere, argu-
quod er.u, a Deo aeceperat. lloc Itaque priuium, menlare, si pIacet,quomodo Deuin valeas a Dei Filio
velis, noiis, negare non poies, quod Dominus Jesus separaic.
C i stns Fili.is Dei sit ; Arcbangelo utiquc clainanlo

LIBEll TEIiTHfS.
CAPUT PRIMUM. B tus est, Deus esi. Quid circuniis? quid lergiversaris?
Clnisium ex Israel natum tecundum carncm Deum
Chrulum eumdem kominem ac Deum secundum car-
ncm ix hraei ti nrgine Maria cditumesse. essc Aprtstolus dicit. Tu docequaudo nou fucrit. Es
quibus Chrittus, inquit, secundum carnem, qui est su-
S.r.bees Romanis divinus ille Ecclesiarum magi- pcr omnia Dcus. Vides quia hoc Apnstolus unitale
Mer, cuni argtieret, immo drflere! ludxorum, id COnjunxerit, separari omnino non polcst Deus a
csl, frairum suorum iiiliJelitalein, liis verbis usus Clnisto. Sicut enim cx Clirislum
illis Apostolus
esl :
Oyt.bum, inquii, anatltema
esse ipse ego a piajdical, ila Deum in Clnislo esse confirmat. Aul
Christo p.o fr.trtbus meis, qui sunl cognati niei sc- uirumque hoc neges neccsse est, au-t uiriimque fa-
cinidum camem, qui sunt Israclitw, quorum adoplio learis Natus secundiiin carnem Chrislus cx illis di-
est filiorum, el gloria, et testamenlum, et tegislatio, et cilur, sed idcm in Christo Deus ab Apostolo prasli-
obuquium, et promissiones b quorum pulrcs, ex qui- catur. Unde el alibi Deus enim
; : eral in Christo mun-
bus Chrittui srcundum carnem qui ett supcr omnia dum reconcilians sibi Cor. v). Dividi hoc ab al-
,
( II
Deus tencdicuts in smcula (liom. ix). afleclum, et lenitro nequaquam
Aut Chrislum ex illis polest.
fidelissimi apnstoli, et piissimi propinqui, qui
• r- i | i -,--«-«.-
incesii — cditiim
-- denega, -"- ex
o— atit «"- ..pwn. Deum
Virgine iMuiu iii
> in Christo
\jiii-iii .

mabili charitate moii vult, el pro cognalis ut proxi- C cdiium confnere Qui est, inquit, super omnia Deus
:

mus, et pro di cipulis ut magistcr. Et quaa tand.-m benediclus in sivcula

cansa ut mori villet? una ulique, ut illi viveren!. CAPUT II.
Vita aiiiem eorum in quo conlinebatur? in hoc scili- Dci appcllatio aliter Christo, aliler hominibus tribma
cet, ut ipse aii, ul Deum Cbristum seciiiidinn car- est.

iieinnatiim ex sui carnc cognoscerenl. Et idco uti- Suflicere quidem fidclibus ad indicandam majesta-
que Apostolus plus dolebat, quia eum ex Isracl na- tem divinilalis nomen Dei abundc poluit scd ad- :

tum non inlellige:eni, qui

exsuiscdilum plus amare dindo, super omnia Deus benedictus, blasphcmiam
debereni. Ex quibut Chrilus, inquit, secundum car- peitidae asscrlionis exclusil; ne (|uis sciliccl impio-
ncm, qui est tnper omnia Dcns benediclus in swcula n:m vocabulum Dei inlerdum ctiam hominibus lem-
(Hom. u). Eum scilicot ex illis Christum naliim ait porarie dono divinx dispensationis indultum, ad in-
secundum earoem, qni sit super omnia Deus bene- jiiriamsuininajilivinilaiisassunieret, elcontumeliosis
dictus in sivcula. Christum utique sccundiim cariiem De.i comparaiionibus coaptaret, sicul utiqnc iliud
miiim ex iliis non ncgas sed idcni qui cx na- ubi Moysen
; illis acl dicit Deus : Dedi le deum VharaonU
ALARDI GAZi£i COMMENTARIUS.
Egregie lnmc locum elucidavit Joan. Gagn.iins
hocc brcvi
nrevi rnmmpDi.irin Ri /1« h«i; An «i: . a .a n._: M D si.n, opiarim anaihema
,•„„>•„ esse, ct quod Gra-ci dicunt
ronimentario Si de abalienatione •
Cbri- :i ^ . . i . .
:
KvcwefwtTi?scr»at, lu c»i, pessnnidaii et exterminari a
sti gl-.ria intelligimus, byperbnliea
est loculio, ad Chrisio, modo vel sic illis prosim. Certe llicronyimis
sunni in Jiniios afleetum designandum. Neque
enlm anaihema suroit pro corporali occisi.me. Sic ille.
qiii paulo anle dixii .Scio quod mdla treatufa polerit
:
Vi.le ca>iera in eamdetn senlenliam alibi notaia (;t./
me separare a charitate Dei, qnce est in Christo (Fiom. collat. 9 cap. 18, et coltal. \7> cap. 6); cl jilura tlu
vr.i), statim revera ab co divelli
nptaret; sed hyper- anathemate ejusque varia siguilieatione apud Baro-
bolicus .-ermo cs', qualis illc Movsi Exod. xxxn : ii
i lib. i Annalium.
ii ii i

Aut dimiite eis hanc nvxam ; aut si hon facis, dvle

me b Quorum
patres, id est, de qiionnn genle patros
de txbro tuo. Videtur aulcm mibi sine
bypcrbole et patriarcbx prodierunt, ex quibus Clnisius s. -
posse legi. Nam anathemata Grxeis dicuntur sacri
cundum carnem progcnitus. Ilunc etiam iociim Ori-
M lestique boniines, qui a.l urbis lusirationem
diis genes, Ambrosius, Cliryso.stoinns, el a'ii sic iulelli-
M.imbus et inferia inaclabaiiiur, si qua: lues
aut ia- giini. ut Clnisuis drcatur rerua Deus. quaudoquidem
l.m.iias ingrueret, quara hujusmndi
liominum inter- BHper omiiia nibil est, iii-.i siiininiis Deus.
n.(i. .ne. iilac.uis diis.sedaiiini ii pniabant, ad c Vul^atus
i < iijus- textus Ecce constitui te deum Phu-
:
m.-.ti sacrificia alludens Paulus
Usque adeo mil.i :
raonis(Exod. vn). Dcus Pbara.mis dieliis esl Moyses
d.ilei, in,|iiit, Jinl.roniin
abjectio, quod si D>:i ail- r.lione pote.statis ei a Deo collaiyc ad COnterendani
versum ilk-s iram vcl (.uovis meo ma!o placarc pos-
PbaraMii luperbiam, ut (jui Deo eubjici nollet, ho-
51 JOANNIS CASSIV.M H
( Exod. vii), nut illuil, Ego dixi, Dii ettit (Psul. A diriu» in tacula, <:t VCt siaiim probatur iu veibo, t\

i.xxxi), cuiii Utlque evitlciitissi inani iinlulii noiiiiiiis vcrlii rei deoiouitraior in nomioe, quia Dei ocaueu
lialieni ilgnfflraUonem, Nam ubi diclt, Egodixi, uon in I)rj Filio • non ligntflcatio Ml adoplioiiis induluc,

inm nomen eit poteiiaU* quam lermo dicenlla. Sed 8cd vcrilas pmpriclasquc naiura:,
ct ilhiil ubi dicit, Dedi te dcum Phuruuni, DOO ilivi-
CAILT III.
iiiiaicm aCcipientii, sed poteitalem dantii exposuii.
Exptkat illuil Apd&ott, tlougx hoe neminem nozimut
Nam ciiui dixcril, dcdi, in illo uliquc ligniflcata csl
tecundnm carnini, eic.
Dci poleitai qui dedil, non divinilalis natura in co
h
(jui accepit. De Deo autcm ac Domino npilro Jeiu Itaque, inquil idem Apostolus, No» neminem ex
Cliristo cum dicilur, qui ett tuper omnia Deu» bene- hoc novunut ucundum curnem, r
et ti cognovimut

ALAIIDI GAZ.IH COMMENTAIUUS.

mini Dci ministro iubjtceretur, ln Scrlptura sacru, Scriplurat, Jesum Eilium Dti nusquam adopiione in-
veni. S. tfilarius lil>. m de Trinlale Dominut dicens:
»it I), Gregoiius (tiomil. 8 in Ezcch), aliquando :

Deut nuncnpatiie, aliqnando vero essentialiter dicitur. Clarifira Filium luum, non solo nomine lesialu» ett »e
Nuncnpative enim dicitur, sicnl scriptum esl : Eccc NM Filium, sed eliam proprittate. .\'os siimus (ilii
constitui te dcum Pliamonis. El sicul Sloyses ait : Si Dei, ted non lalit hic Filiut. Ilic enim verutet propriut
quis hoc vd illud fecerit applica illum ad deos (Exotl
, ett filius origine, non adoplione; terilaie, non nuwu-

xxii ). viddicel ad sacerdoles. Qui rursum dicil : Diis H putione ; natici ale, non crealione. S. Hicroiiymus iu
non detrahes, id esl, sacerdotibus, Et sicut Psalmista cap. i a Ephesios De ChritlO Jesu scriptum est qutit
I :

dil : Deus stetit in synqgoga deorum, in niedio aulem scmpcr cum Ptv.re fuit, et nuinquam eum, ul etset,

deos discernit (Ptnl. LXXXi). Essenlialiler autem Deus volunlas paierna pnecetsit; et illequidem natura Fil.us
dicitur, sicut ad Mousen dicilur : Ego sum Deus patrh c-.t, nos vero adoplione. Hte numquam non fv.il Filius ;

lui, Deus Abraliam, Deus Jsuac. Deus Jacob (Exod.
Iii). Unde Paulus apostolus volens nuncupalivum Dei
nomen ab essen!iuli discernere, de Redemplore nostro
loc ulut ett dicens
t
: Quorum pulres, ex quibns Chrisiut
teeundum carnem, qui esl super omnia Deus benedictus
injacula (Rom. ix). Qui enim nuncupative dicitur,
deus intcr omnia ; qui vero essentialiter, Deus svper
omnia est. Ut ergo ostenderet Cluistum naturulitrr
Dev.ni, non hunc Deum lanluin, sed Deum super onnva
esse memoravit; quia et tlectus quisque, sicut prcemisi-
nius, vel in exemplo juslilice proerogando positus, deus
noa anlcquam cscmus, vrwdcslinali sumus, el tunc tpi-
rilum adoptionls accepimus quando credidimus in Fi-
lium Dei.
b Id est, ex boc lempore rpio per fidem cngnovi-
mus vivendiim esse soli Clirisln, qui pro noliis rnor-
luus est, niillius alTinitateiii aut cognalionem carna-
lem spect:imus aut revereniur; qui omnibus ex aequo
piodesse cupimus, nemineni agnoscimus sccundiim
carnem, sive iile affiuis sit, sive aiquando conjun-
ctus, in cujus gratiam vivere cupiam. Speclavit enim
Apostolus v iba praecedentia Ut et qui vivun',jam
:

dici potest, sed inter omnin, quoniam nuncupative non sibi vivani, sed ei qui pro ipsis mortuus est el resur-
deus ; Cltris'us aulem Deut esl super omnia, nalurali- re.rit (II Cor. \),
:

ter Deus. Ilactenus D. Gregorius. Id est, taraqiiam bominem nolii- siMiilom in terris

«Christus enim non adoplione, sed naliira Deiis,
et Dei Filius appellalur; nec ullo modo Filius Dei
adoptivus dici potest, cum secundiim divi.nam nitu-
rain Fiiius Dei sit naturalis, seu verus, ut loqiiitur
Scriplura i Joan. nlt. Scimus qnoniam Filius Dei
:
venit, el dedil nobis tensum, ut coqnoscamus verum
Deuni, et simus in vero Filio ejus, hic est verus Deut,
el vita ceterna. Idemque confirmat vox Pairis de ccel ',
et Petri confessio, qua Christus sic Dei Filius astrui-
tur, ut ab aliis quibuscumque viris juslis et sanctis
distingiiatur, quos constat Dei filios fuisse adoptione
( Mag. Sent. in 3 et 10). Sed neque
secundiim bu-
inaiiam naturam, five quatenus liomo Filius adopli
q agentein : Sed jam nunc non uovimus, id est, n"ii
talem eum modo agnoscimus, sed verum Deum ct
hominem, eumqne post resurreciionein suam, un-
inortalem, impassibilem, et corpore cliam glorifica-
inm. Iiaque jam non secundum carneui, id est, car-
nalem seisum, Christum novi.eus, irt Judiei, vel se-
cundum conditioiiem carnis passihilis. Sensus ergo
duplex esse potest. Primo ut Paulus de se loquatur
P'0 eo lempore quo Cbristum
persequebaiur, et
nicat : Etsi aliquando ( nempe cum essemus in Ju-
daismo) s«cundum carnem, id est, carnaliter judi-
c^ntes, indignam existimationem babuirnus de Chri-
stc-, lamquam puro et mortali honiine, sed jam mm

vus dicendns est, quod repugnei eaindem personam ita novmius seu existimamus. Vel secundo, ut^ baec

esse naturalem filium et adoplivum. Nqm fdiatio, verba referantur ad diversa tempora, non fpsius
ail S. Thomas (3. p., q. 13, a. 3). <iicul el adoptio, Pauli, sed Christi, scilicet elad tempus carnis mor-
proprieconvenil Injpostasi, non aulem nalurce ; est enim talis, quo ipse nostris passionibns suhj^ceb.it, de quo

filialioproprietas personalis. In Cliristo autem non est ad Hebrapos V In diebus carnis mm, id esl,
dii it :

ulia prrsona vcl hyooslasis qnam increata cui convcnit passibililalis; et ad tempus resurreclionis, in quo
esse filium per nuluram, per quod excludilur omnis Cliristus resurgens ex moriuis, jam non morilur (Rom.

raiio adopiionis. Ille enim adoptione fdius evadit, D vi), quo.l supra naiuram carnis est. Itaque etsi, in-

qui cum non essei, uul certe nou esse possel filius, quit, in illo primo tempore (ut in persona apostoln-
hoc bcneficio coapiatur in lilium qun niodo angelos :
rum magis quam sua loquainr) novimus Chrisiuni
et primos homjnes a principio su;e creationis lilios secnndumcarnem,id est, passibilem, qund propiium

Dei fuisse dicimus per graliam adoplionis, quia etsi est carnis sed nunc jam, hoc est, lempore post ejus
;

numquani ab hac gratia et jure haereditatis aetenuc
furrjnt alieni. tamen esse polerant, si in puris naiu-
ralibus condili fuissent. Per^ona aulem iu Christo,
cum iiqii alia sit quam divina eademque, Deo Patri
connaluralis et coaBterna, numquam poluil extranea
esse ab hoc jure filiationis, quod ei ratione suob ori-
gimsdebebatur. Proindo nulia ratione dici potest li-
lius.adoplivus, nisi, ex sententia Nestorii, pluralitas
iii Christo statuatur personarum|, quarum altera na-
resurreclionem, i;i qun non ipsam carneui, sed
inodum proprium carnis amisil, non novimus, scilice!
passihilem ( Vide S. Thomam in Commentario). Qtue
expnsiiio Iraditur in «entima synodo sub linem (Ha-
betur in Actis concilii Ephesini, lom. \). At priorem
sensuw, ut pleniorem, magis spectavit Cassianus
h oc loco usus ad prohandam Chrisii Deilaiem, ut
patetex lexlu. Cui accedit S. Cyrillus Alexandrinus
eiimdem locum expnnens Quid est, inquit, quod :

turalis filii, altera adopiivi nomen oblineat. Iluic Paulus hic ait? numquid Chrisli resurreciionem infx-
doclrinne accedunt SS. Patrum suffragia. D. Ambro- ciutur? nonne illum secuwlum carncm resusciialum,
sius in cap. i Epist, ad Romanos Legi et relerji :
eumaue eadem illa carne m coclum profectum norat
53 DE INCARNATIONE CnRISTl LIB. III. 5i
s ci ndtm CflrMM Christum, sed nunc jam non novimia \ niatis cxposuit. Dicens enim Et si cognovimus ,

(II Cur. v ). Bene sihi ciincla sacri semionis scripla Christum secundum camem, sacramentiiin naii in
convcniunt, et in omni penilus sui parte, ctiani uhi carne Dei loculus esi ; adjicicns aulcm, Nunc jam
vcibiiiiim gpeeienoa c<>nsonani, rerum lanion virtme non novimus, vini deposlta infirmilaiis explicuit. Ac
Cooconlanl : sicnl in foc quod :iil, et si cognovimus p**l hoc o gnilio illa carnis ad signilicalioneni per-
Christum secundum curncm, sed nunc jam uon no- linei hominis, ignoratio aunn
ad honorem divinila-
t imn; lestiinoniiim enini ilicii prscseulis con(irmuiio tis : lloc est cnim dicere, Cnguovimus Chrisium se-
MipTioris est, quo d.xil, Exquibus ChristHs secundum Ciindum carnem, qaamdiu qnod secundum carnem
curnem, qtti csl super omnia Dcus butcdictus in nvcitla agnoscereiur, fuil ; nunc jam non novimus prsiquam
(Hom. ix) lllic cniin posuil, exquibus Cltrislus secun- esse desivil. b Nalura cnim carnis in Bpiritualem c^l
tluiit camcm ; hic autem, ct si cognovimus Cliristum translala siihsiauliam ; et illud quod fucrat (|uondam
seiitndum ca nem ; illic, qui est super omnia D^us; hoininis, facium esl lolum Dci. I l ideo non nnvimus
liic autem, Cluislum secundum carncm nunc jam non Chrisiuin se< tintlum carncm, quia absorpta per di-
nuvimus. S;>t, cie> veiborum esl alia, sed rei virlus vinam majestale n inlirmilale corporea, nib.il sacro
iiicieumdem enim qucm illic secumltim carnem
; resedit corpori ex (|tio iinbccillilas in eo carnis pos-

nalum Deum super omnia pncdical, hic secundiim Jj sil agnosci. Ac pcr lioc quidijtiid fueral prius sub-
c.irnem se jam non nosse conlirmal. ldeo scilicet, siantiaj dnplieis, factuin estvirluiis uiiius. Cum uli-

qtiia cumdem quem naium in carne noverat Deum, que non sil dubium Christum qui crucifixus esl ex
in ssecula conlitelur, et ideo a se eum ignorari sc- infirmiiate nostra, toium vivere ex majestaie divina.
cundum carnem, quiasit super omnia Dcusbenedictus
CAPUT IV.
in sarcula; ac per hoc el illud \b\,qui est supcr omnia Ex ea quce ad Calatas est Epistola profcrt testimonium
Deus, et hoc dicit, Non novimus jam Christum se- quo probut infnmitatem camis in Christo per divi-
ntndum ca.nem, quia est Deus benedictus in so?cula. nilatem absorptam esse.

Aseendit ergo quodammodo, quasi in aliorem gradnm Quod scilicet Aposlolus omni scriptorum suoriim
d.icirinae aposlolicu? prxditalio, ct licet sibi sensu corpore prjedicans, bene eliam ad Galatas scribcns
in ulroque conveniat, sacramenliim lamen peiTeclae ait : Paulus apostolus non ab liominibus ncque per
fi lei quasi senteniia expressiore confirmal, diccns : liominem, sed per Jesum Cltrislum et Deum Patrcm
Et si cognovimus secuudum carnem Cliristum, sed (Galat. i). Vides quam bene silii in prioribus prae-
• r.unc jam non novimus, videlicct, quia prius cum senlibusque conveniat. Illic cnim dicil, nunc jam
et homincm scimus et Deum, nunc tanlum Deum. non novimus Cliristum secuudum carnetn ; hic aif,

Cessanle enim inlii mitate carnis, nihil in eo jam no- C non ex lwmiitibus,neque per homincm,sed per Jesum
vimus nisi virtulem divinilatis; quia totum in co Christum. Palet qiiemadmodum etiam hic idem quod
virtus est majesiatisdivinie, ubi esse desiit infirmiias in superioribus doccat. Dicens enim, m :
ssum se
iinbecilliialis humanre. Omnc ergo p-niius hoc lesli- non per hominem, hoc dicit, non novimus Christum
monio mysterium et sumptx carnis et pcrfccl.x divi- secundum carnem; et ideo c non pcr hominum mis-

ALARDI GAZ.£I COMMENTARIUS.

Ecquis islud illum ignorasse dicere audeat? Qualem nola nesciri, quia nihil in ea passibile, nihil rcmansit
namque in coelum oscendisse, ac olim inde rursum ven- in ea infirmum, ut et ipsa sit per essentiam, et non sit
turum sciebat, talem el in illo quoqne existere neuli- ipsa per gloriam. Quod autem mirum, si hoc de cor-
qiiam ignorabat. Quomodo igitur FHittm sccunditm pore Christi •profiielur (Apostolus) qui de omnibus
camin se nosse neqai? Quoniam simut atqne ex nior- Ckrittianh spiritalibus dicil : Itaque nos ex hoc, ne-
tuis revixerat, talius erai ex divina eminentia illum et viinem novimus secundum carnem. Ex hoc, inquil, ini-
'e el profiieri, qitam ex carnis inf:miialc. Etenim tium nobis factum est resurreclionis in Christo, ex quo
liisp^nsalionis myslnio nondum expleto, secundum in eo, qui pro omnibus morluus est, lolius spci nustra:
camem prwdicabattrr, quo nimirum Unigenitus caro forma pracessit, etc.
fiicttts crederelur. Al vero sucramento hoc jam consum- e Per hominem, puTtim scilicet et morialem, scd

mato, prorstabat ex divinitale illuni agnoscere ac pro-
fiteri, qvam ex camis humilitate
iiaque esl Christus et Filius, el
Non quod homo esse desierit, sed quia nihil
linmaniitn, id est, infirmum et niortale post resnr-
rectionem suam retinnit, sed omnem infirmitaiem
tnorlalilalis humame deposuit, ut infra exponitur.
b Non quod vcra caroet corporea esse desierit,secuu-
dumse.sed quia 'piriialiseffecia, idcst, incorrtiplibilis
i i'4loriosael oinnisinfiiinilatiscxiicrs.queinadinodiim
(licil Aposlolus I Corinl. xv : Seminatur corpus aui-
mnL',surget corpus sp rilale. liesurrectio enim Domini,
riii S. Leo pontifex (Serm. i de rcsur. Donani), non
finis carnis. scd commutatio fuil, nec virtutis augmen-
to consumpta substantia esl. Qualiias transiit, non
pcr Jesum Chrislum verum Deum. Ctilur eodem
et exinanilione Unus . argumento Cyrillusad eumdem scopum quo Cassia-
Dominus. Ila Cyrillns. ^ iuis, ad probandam scilicel Christi divinilatem :
Annon. inquit, Dcttm incarnatum, unumque ulrobi-
que Filium et Dominum per htvc nubis insinuat Apo-
slolus? Qxid planius cnim diti potesl, qttam se non ab
homine, nec per hominem, sed per Jesum Christum
missnm esse? Quid erqo? numquid eum, quem univer-
so orbi annuntiaral, hominem esse ignorabat? Ncqua-
qnam. Noral ulique hominem esse ; at non hominem
solitm, sed Dei Verbum homincm factum. Cum erqo
se non ab homine, sed per Jesttm missum dicil, quis
dubilel quinJesumChrislum verum Deum csse slatttal?
etc. Similiter ct D. Hieronymus in eunidem locum
Aposloli commentans Ex quo, inquil, approbalur
:

natura defecit; et factum esl corpus impassibile,quod Ebionis et Photini etiam hinc hwesis retundenda, quod
potnit crucifigi; factum esl immortale, quod poluit Dominus noster Jesus Christus Dcus sit, dum Apo$to-
occidi : factum est incorrup'ibile, qnod poluil vuln ra- lus, quia Christo ad prordirationem Evangelii mitsus
ri. Et oierilo diciiur caro Chrisli in eo slalu quofueril est, ncgat sc missum csse ab homine.
 JOAN.NIS CASSUNI
scd per Jiiunj,quia per Chriitum iniitui , non
A am bome
-•• !,
pe«Jtfli sine Det, aui Deej fctoe orti,
liominem misiui tum, scd por Deum nointn
)•«•••
\
credatur. Bono erfo ApottoUx mis.um se ftfeflta
eiiim iu eojam hominis non cadit, in ijiio loltim liiij Deo Patre, lu et a Deo Fillo prodieani, ceofeetie-
ilivinifas vindiravii. Ei ideo cuin dixiliet mil»uiu oeoi siaiim Dominies lacarnationii idjmiit, di-
sc twn ab hominibus, tteque pcr homiiiem , ted prr cens Qiti tutciluvil eum u mortuit; veruni scilicet
:

Jetum Cliristitm, bene addiilii, et Dcum Patrem ; HOc incarnati Dci coijhis siiscilaloin I rnoriuis 000001
ett, niissum sc a Dco Patrc cl a Dee Filio esse dcsi- juxta illud : Et ti cognovimut Chri.stum tecundum
guang. In (|uil)us uiique licci propier niy»teriuiii carnem; bOM addens, ted jnm non novimut. Hoc
lacrae et ineffabilii generation.it, duplei ^it penona, eniin se in 00 OOOM dicit sccuiidum can.cm, qno.l
Kerieraritis el genili, una tamen cst vinus milteutii lit a mortuis siiscilatus. lu eo vero sc cnin jarfl non
Dei. Et ideo ille missum sc a l)co Patie <'t Deo Fi- nosse sccunduin carncm, quod cessaute carni-. fra-
lio dicens, in personis quideui dualeui oslcudil nu- giliialc, in sola emn novcril Doi OMO viriuie. Kidc-
merum, scd in misiione uoain docuit pbtestatem. lis scilicet prx-dicanda; Dominica: divinitalis et saiis
,APUT V. idoneus tcslis, qui in princijuo voraiionis su;e coeli-

Sicut blasphemia esl Christo adimere diiiniluiem, ita lus ca>ligatus, majestatem susciiali a moriuis Do-
quoque verum Iwminem illum esse Hegare, bUupht- U mini nostri Jesu Chrisii, non iide tanlum animi sui
mum esl.
credeiet, sed c etiam oculis corj.oralibus tppro-
Scd pcr Chri&tum, inquil, Jesum, et Deum Putrem, basset.
qui suscitavil eum a mortuis. Pracclarus utique et ad- CAPUT VI.

mirabilis niagister, sciens Doniinurn Jesum Christum Ex appariliotre Chrisli, qua Apostolo p?rtrquenti Ec-
sicutverum Deum, ita et verum liominem cletiam fucta esl, uirumque naiuram in eo (uiise
praedi-
ttemonstrat.
cahdum, ita semper majeslatem divinilatis in co
praedicat, ut Incarnationis confessionem penilus Unde cliain d apud Agrippam regem et csetercs
non relinquat : excludens utique et a pbaniasma mundi judices disserens, ila ait Dum irem Damat- :

Marcionis Incarnatione vera, et b pauperlatem Ile- cum cum poteslate et pcnnissu principis sar.erdulum,
bionisdivinitate perfecta; ne scdicet per alteruir.un die media in via vidi, rex. de ccelo tupra splendorem
blaspbemiaj perversitalem Doiiiinus Jesus Chrisius tolis circumfulsisse me lumen, el omnes qui mecuth

ALARDl GAZ.il COMMENTARiUS.

" Ccrdon et Marciod hscresiarclitf, et posl hos tlolos. el tnrravit illis quomodo vidh*et Dominv.m.
Manicbaeus, docuerunlCtiristum non verum corpus, Tcriio Paulus ipse I Corint. i\ aii ISumqnid non :

ais! yeram carnem, sed phaniasticam assumpsisse, sum Apostolus? Nonne Jesum Chrhtum Dominum
prupterea quod earnem <,ua nalura malam esse el ex C tioslruin vidi? Deniqufe idem Apos\olus 1 Cor. xv
inaio ortam principio fabuiarentur. Qiicm errorem teslatur Cbristum post resurreelionem suam pluri-
ex professo refellunl Tertullianus lib. de Carne inis apparuisse, id est, visum esse, in carne scilicet
Chrisii, irenajus lib. i cap. 29, Augusiinus innume- vjsibili et aspectabili, et modo his, modo aliis dis-
ris prope loci* contra Manich.xbs disputanS. Cipulis Novissime autem, injuit, omnium,
: id est,
h Alludit ad nomen Ebionis,
quod llebraice pau- post omnes alios, lamquam abortivo visus est etmihi.
perem seu inopein significat. Sic B. Ignatius episco- Quod non nisi de corporea visione et apparitione
pus et mariyr in epistola ad Philadelphienses Si : imelligi potest. Enumerat siqnidem boc loco testes
unum esse Deum,
quis, inquil, dical et conjilealur resjirrectionis qui Dominum oculis corporeis vide-
Christum Jesum, sed eumdem nudum esse hominem rant, et se inler eos ponil. An vero Paulus alias, et
putet,hujusmodi serpens est, fraudsm et errorem pnc- quas habueiit Chrisii visiones et appariiiones, sive
dicans in exitium hominum, et est ejusmodi inops sen- imaginarias, sive iuicllectu les, mn esl hujus loci
«(, cognomento Ebion. Et S. Hieronymus in c. i diaculere.
Isaine Arat, inquit, hi bove et asino Ebion, uignus
: dTres Agiipj>33 apud judxos resnasse Ieguntur.
pro liumflitale sensus, pauperlate nominis sui ; qui sic Primus Arisloliuli filius, inagni Ilriodis Ascalonita
reciph Evangelium,ul Judaicarum superstiiionum, quw (qoi primus alienigena sceptrnm regni Judaici obti-
in umbra et imayine proscesseruni, cceremonias non jiuii) nepos. quem a Tiberio imper. in vincula con-
relinqual. El rursus in cap. lxvi Isaiae Judcei, in- : jectum C. Caligula solvit, regemque Judaiorum con-
quil, et Judaici erroris hceredes Ebionila, qui pro sntuit; de quo Josephus lib. xvm Aniiff. cap. J4 ct
liumilitate sensus nomen acceperunt. Paupertaicm 15, ei Eusebius lib". n cap. 4. Secundus llerodcs
itaque Ebiohis vocat Auctor faluam illiusus de Chrislo
D Agrippa, priroi itidem Ilercdis Juda ormn regis tiius
lamquam de puro homine existimationem, ex pau- a Claudio imper. regnum Judaeorum coiisecutus, qui
perlate sensus el judicii inopia, sed magis ex sanae Jacobum apostolum cccidit, el Peirum in carcerein
doc:riiije deleclu ortam, de qua superius diclum conjecit, ac demum, ob donaium sihi a pojmio ncc
esi. rejiudiatum divinilaiis honorem ab angelo percus- ,

Quod Paulus oculis eliam corporalibus majesta-

c
sus, a vermibus corrosus, ioierih, Aci. xn, Jo^ephus
tem, id esl, carnem Chrisii gloriosam, seu Ctn istum lib. xix Antiqiiitatum Judaicarum c. 7, Kuscbius lib.
in carne pravsentem et sibi vicinum viderii, Aclo- Iicap. 9. Tcriius denique hujus lilius Agiipp» junior
rum nono coliigilur. Primo ex luce qua3 illum cir- dicius, de quo hic agilur, apud qiiem et Feslum,
cumfulsil, tum cx cx-cbate quam ex nimia ejus c!a- Xudseas praesidem prxsente etiam l)ereniceAgrip[i3e
,
ritate incurril. Secundo ex verbis Anania3, qnibus sorore, Paulus a Judasis accusatus, oratiouem habuit
S;t Saule frater, Dominus Jesus, qui apparuit tibi
:_ etcausam suam egit, Act. xxiv el xxv. Hic usque ad
invia. Si apparuit Saulo, certe visibilem se in pro- tubversionem Hierosolymorum Judieai rcgnum teni.il,
L ria carne et specie exhibuit. El apertius ex Gra;co, liomanit scmper amicus, ait Beda rn commcniariu
bbj habelur : 6 oyBds coi. Qui visus est tibi. Etibi- ejus loci,
('.L'in Barnabus apprehensum Paulum duxil ad a\o-
:
 bfc INCARNATIONE ( illUSTI MB. 111. 58
r,7
quoque
siiHkleranl : humw hoi eu.n riceidiMiptu
•II
i« ter- A namis deaupor
U-kla ... . _./._. fn__ itn ,.
majestaiis urgcrct, audires
lun
duenum m.lii
l

ILbraica
. L _ ._ * . _

l.iujua,
!llii.l !__
illud in tanla mcntis coufusioiie
._ . . i _ .

diguum
i I ii» i t II 11 _ li.ll'.
perfidU i»
lua I _

niMi audivi vocem

Saulc, Saule, quul me pcrsequeris? durum csl tibi liomen, Saule, Saulc, quid me perscqucris? et qua-
rcnli libi quis esset, rcsponderetur a coelo Etjo sum
cuntia ttimulum calcitiure. Ego autem dixi Quii es, :
:

Jcsus Nuzarenus, qncin quid diccres!

Domine! Domiuus aulcm dixil ud mc : Ego sum Je- tu p.rsequeris;

Xazaieuus, qucm tu pcrstqucris (Affl. xxvi ). Niscio, non ad plenum adhuc credo, dclihciaie
sits
amplius inecuni volo queui tc esse exisliuicui
Vides quod emn Apostolua, qucui io tanto majesia- ,

qui ine fulgorc di\i-

fulgure viderat, reclc jam sc seciindum carnem qui c coclo loqncris, llUB
tis

Cuu enim jub.ir illud divlni lu- uiiaiis obruis, cujus voccm audio et maje6tatem fcr-
oon notse ilicebat.

n.inis qiibd so&liner* noa potuit, in ipsasui prostra- re non possuni. Tractai.diim milii de boc negolio
esl, tredenduin libi sit, au uon crcdeiuliim Cliri-
lioac vidissel, VOX li.ic MCiOa cst : Saule, Saalc, ;

stus sis lu, an Dous si Dcus solus sis, an iu Cln isto;

quid mc persequeris ? Cui qu.eienli quis essct, ila :

suac Biguificatione rc- Cbristus solus sis, an in Dco. Discretionein hanc

avideuii Dominns per&ons si

obscrvari et diligeuter considcrari volo

spondil : Ejo sum Jesus Naxctrenut, quem lu perse- snbtilitcr

quid crcdendus ois, quid judicandus sis. Nolo enim

quris. Tc, te, iuquai», ln lctice, nunc interrogo, te
crcdis dc se ApoatoJo, aut non credis? Aul B aliquid de ollicio nico perdere, ul cu.n le ut liomt-
ippello :

Domino, aut non nem dcspiciam, al iqiiid tibi divini bouoris impcn-
si parum id .eslimas, credis de sc
Hoc enim ne-
credis, ftuita quastio est. dam. Si ergo ut Paulus tunc apostolus jacuit, pro-
credis? Si

16« esl quod nos credimus, credas. Nos ei.iin, suatus hutni jaceres.ct lulgoro divini luiuinis obru-
jnxta ApOStolum, et si cognovimus Christuin sccuh- lus extremos spiriius ageres, h;ec for.an diceres,
dum tarnem, sed nunc jam non novimus. Nos Chri- hac oliosa loquacilaiis garrulit.te gannires. Sed
stiim conluincliis non afliciinus, nos carnein a Deo iiuid facimus?quod aliud lunc Aposlolo visuin esl.

ncn separainus, el tolum quod Cbristus est, esse in Et ciun tremens ac semianimis concidissct, dissimu-

Dio crediinus.Ta ergo si idem quod nos crcdimus, landum ultra non censuit, deliberandum amplius
eredis, eadem neces.se est fidei sacramcnia faiearis. non pulavil; suiTeciique ei quod incflabilibus expe-
Si aiilem a nobis dissides, si neque Ecclesiis, neque qucm ignorana bominem esse credidii,
rinieiiiis

aposoK», neque ip>i denique de sc Deo credis, os- admoniius Dcum esse cognovit non dissimulavit, :

lende n d»:s in boc quod Aposlolus vidit, qnid sit nondislulit; nec male concepium erroreni iniidcli
caro, et qnid sit Deus. Ego enim hic discemere amplius deliberatione suspenait, sed audito e ccelis
IUI\.V. video
nhil valco:
IMIII »IWV<w >ii«,.««'.v - •- — 7
inelTabilem illuininationein, video Je-u
V nomine,w subditaut famulus, trepida
Dumiui sui
i_r*_w-t_-u «-••><.-— — -

iiiexplicabilcmclariialem, video splendoicm huuia- C ut flagellatus, devota ut conversos voce respondit

... •_ .o r* A _-.. A ........ ;,-. .,.._ o/» /I_av_i
Quid (aciam, Domine? llaque paratissima ac devo-
. . • i p _^ . . r\
_. i

djc fragilitati intolerabilem, el supra id quod ferre

quem fideliier crc-
nioriales oculi queunt, inxstimabilem majestalem, lissima fide id staiim meiuit, ul

Dei luce fulgentem. Quac bic divisio, quae bic dis- didit, eo ipso jugiter non careret ; cl ad qucm cordo
cor ejus ipse transiiet, diceiue
cretio est? In voce Jesum audimus, in majestate iransierat, is in

una ea- se Apostolo An experimentum * qiuerilh

Deum cernimus; quid est aliud, nisi ul in ipso de :

denique sub.-tanlia Jesum esse credamus? Deum el ejus qui in tne loquitur, Christus (II Cor. xm) ?

Volo tamen de hoc eodem adhuc aliquid apud lc

CAPUT VII.
loqui. Dic mihi, quxso, si tibi nunc persequenti
Aliis rursum Apostoli testimoniis Christuin Dcum csss
lidem calholicam id appareret quod ignoranli Apo- pronuniiut.
stolo tunc apparuil, si le inopinaiitem alque securuni
haerelice, ut mihi disseras, hnnc
fulgor ille circflmdarei, et perculsum alque pcrter- Qtio loco volo,

rituin splendor immensi luminis constemeret, jace- quem loqui Aposlolum intra se dicit, homo sit an

resque in tciiebrisoculorum atque errorum luorum, Dcus? Si homo, quomodo in corde ejus corpus loqui

quas libi immensas ct intflabiles angustias pavor potcratalterius? Si Dous, ergojam non ho.no Cl.ri-

nientis augeret! Dic mihi, obsecro, cum te iinmi- D slus, sed Deus : quia cum locutus in Aposlolo Chri-

nentis mortis formido premcret, et terror conimi- slussit, ct b loqui in co non poiuent nisi Deus, ergo

ALAKDI CAZ.C1 COM..IENTARIUS

" IIoc est, vul.is experiiiieiiio probare qnanta sit rie ii : Anqclus qui loquelatur iu r.ie, el d.emones
potesias jud ciarii inibi a Cliristo collaia, qui iu me Biepissime loquantur in daemoniacis ? Respondeo :

ei per nie luquilur, ui per suuin ruinisiruui etorga

v
giimeniatur Auctor ex supposilis; supponii enim
_ :..
: « .. ..„:i;.. ... c... ... ..„_ .-..
quod eliam esi supponendum , Chiislum ((ui loque-
iiiini : sicul rex in suo euncilio et senatu et per sc-

oaium loqui ei decernere dicitur quidquid seuatas, baitir in Apostolo, non es>e a-.gelum, iieduin dia-
aiiciorilale regis, loqnitur et deccruii. D. Ambrosius bolum, (piod neque Neslorio veuii in meniem. Iloe
legil Qtiomodo probationein qunritis ejus qui in me
: snpposilo, necesse fuit Chrislun. , qui in Aposiolo
loquilur Christus ? etc. Et sulnlit Prdviuionem qua- : loqiiebatur, aut esse Deum, aut certe puruin bomi-
runt Chritli loquentis in Apostoh, dum prwceptis nnn rfem.utvolebat Nesiorius. At si bomo purus fuissei,
obediunl,volenles probare,si ausit vindicare, ul per id noii potuisset loqui in Apostolo, qiioniam
oponmsset
intelligalur essc Kdai aucloritatis, ac de cajtero li- cum suo corpore penetrare corpus Aposloli, quod
meatur. seciuiduni naluram et humana viriule fieri nequit;
b Quomodo, inquies, non poluit loqui in eo, nisi erat igitur Chi islus Deus, qui loquebatur in Paulo,
Deus, cuui ct angeli in piophctis locuii sint, Zacha- ct nou purus homo.
.;<)
JO\N\|S CASSIANI m
toentui in eo esl Chriitui Dctii. VWei llaque nibH A LotamqnelnPitto Del Chriitoei Pil I Di i majettsteai
osso llic j^mi quod dici qiio;it, ncc disjtinclioiiemaul clPaiiis f». i poiesttfteifl.KTm raim 1'ater ju.lirat
divisioncm :i'i(]ii:im intcr (lliiislum hcri ct Deiiui qurmquam, scd judicium omne dedit Filio, ut omnrs
posso, (|iiia tolus in Christo Detis, ct t;tus in DeO lionoTifirc.nl Fihum, sicul honorificant Patrcm (Juan.
(llirislus. Nulla liic recipi di.ssoparaiio pofcsi, nulla v). Ori ctiim negat Patrem, et Pfllum : omnis qui
disoissio : mia laiiliiin c>lsimplex, Uiia taiitiim pia, neijat Filium, nec Patrem Habei ,
" qui conjHetut 1 1-

iina lantum sana confessio, adorare, amarc et colera ttUm, ct 1'niTcm linl/cl (\Jonn. II ). Ditce ilique it.

Chriilnm Deum. Vis autem adhuc pleniui ct cumu- parabilem cssc Palris ac Filii honorcm, iMopara-
latins scirc niillam intcr Deum ot Chrislum essc di- bilem dignilalem; rioquo hOnorari Filiuuisinc Pafre,
staniiam, ci ciiimlcm Deum iiilelligeinluni
pcnitus ncc Patrem posse sinc Pilio. Ilonorarc anlcm Deom
cssc quem Christiim? airdi Apostolum ail Corimhios ac Dci Filium, nisi in Cluisto unigonilo Dci Filio
loqiienlcin Omnes enim nos inquit
: manifcstari , , riulliis v;ilel, quia spiriium ipsiim uiiquc honorandi
oportel ante tribunal Cliristi , ut referat iinusquisque Dei, nisi in spiritu Chrisli habere non potest, diccnte
propria corporis, prout gessit, sive bonum, sive malum \\ ostolo : Vos aulcm in curne non estis, ted in spiritu;
(
II Cor.v). Alio autcm loco ad Homanam Ecclesiam si tamcn Spirilus Dei habitat in vobis. Si quis autcm
scribens : Omnes, inquit, astabimus ante tribunalDei B Spirilum Christi non hnbet, hic non est ejus(liom.
( llom. xiv ). Scriptum est enini Vivo ego, dicit Do-: viii ). EtiteniT!) Quis accusabil adversus eleclos Dti? :

minus, quia mihi fleclclur omne genu, el confitebilur Deus qui justificat. Quis est qui condemnel? Christus
omnis lingua Deo (Isaicc xlv ). Vidcs ergo iinum alque Jesus, qui mortuus est, etimmoquiresurrcy.il (Ibid.).
idem tribunal Dei fuliirum esse quod Christi? Intel- Vidcsergo jam, etsi non vis, nullam ornnino penilug
lige ergo indubitanicr Cliristum Dcum ; et ubi vides vel iulcr Spiritum Dei et Spirilurn Cliristi, vcl ihtet
iuseparabilem ponitus Cliristi ac Dei esse subslan- judicium Dei et judicium Christi cssc distaniiam. Tu
tiam, inseparabilem quoque agnosce esse personam. eligeuirum malis, allerum enim ficri nccesse est.ut
Nisi forle quia Apistolus in alia nos manifeslandos aut Christum Dcum esse fide inlelligas, aul in Cliri-

epistola ante tribunal Chrisli, in alia ante tribunal sto Deum damnatione cognoscas.
Dei dixit, duo forle tribunalia facias, et alios judi-
CAPUT VIII.
candos a Chrisio, alios a Deocenseas. Sed hocc frivola
et fuiiosa sunt, et in^anientibus insaniora. Agnosce In confessione divinitatis Christi, crucis confetsioncm
non esse silentio premendam.
ergo omniuni Dominum, agnosce universitalis Deum,
agnosce in tribunali Cliristi tribunal Dci. Ama vitam, Sed vitleamus tamen cactera quae sequuntnr. Si ri-
ama salutem luam, ama a quo creaius es, metue a C bens ad Corinthiorum Ecclesiam idem, de quo su-
quo judicaudus es. Velis ehim, nolis, m-inifeslandus perius locuii sumus, doctor Eccles ;
arum omniuui
anle tribunal Christi es , et seposila impielatis bla- Paulus, ila locutns est : Judovi, inqui:, signa peiunt,
sphemia, ac verborum infidelium canlilena, si alind et Grceci sapientiam quosrunt : nos autem pro?dicainm
puias trihunal Dei esse quam Christi, venies ante Chrhtum crucifixum, b Judwis quidem scandalum,
Irihunal Clirisli, el invenies ulique documento in- * gentibus autem slul(il;am,ipsis aulem qui salii dunl,

"cxplicabili ipsum tribunal Dei essc quod Chrisli, Judceis atque Grwcis, d Christum Dei virlutcmet Uci

ALAHDI CAZ^EI COMMENTARIUS.

Vide hanc senlenliam iuferius explicalam. Patre genila. Eccli. xxw.Ego ex oreAltissimi prodii
b Unde el ab Isaia, et nb a|»oslO!orum prineipe primogenita ante oinnem crealuran. iVon e&t aniem sic
offensionis et petra scandali ( haicc
dicttis est lapis inlelligendum , quod Deus Paler sit forlis, el sapien*
viii, qnia in cum nOn credentes JudaM, et
IPetrn); virtute, aul sapn>ntia genila. quia, ul Augustinus pro-
de ejus passiote et iij;nominia scandilizati, ipsum bal, vi de Trinilule (Cap.%), sequeretur quod Paler
[occasionem et objeclum su-e
sibi lapidein offensionis haberet esseaFilio, quia hoc esl Deo esse, quod fortem
damnaiionis et perditionis] et pctram sc3ndali suo et sapientem esse. Sic S. Thomas in commeritario.
viiio et c;yciiale feceruni. Unde el Simeon ille justtis Et in prima parte, q. 3^», art. 7 JPafer, inquit, non :

dixit ad Mariam matrem

Ecce posilus esl hic in
ejus : esl sapiens Sapientia quam genuit , quasi solus Filius
ruinam el in rcsurreclionem multorum in Israel, et in sit Sapienlia, el sic Pater el Filius simul lantum pos-
aignum cui contradicetnr, Luc. II. Et Chrisius ipse sint dici sapienlia, non autem Paler sine Filio;sed
fflatfh. xi Beatus qui non fuerit scandalizatus ir„ me. •_ Filius dicitur sapientia Palris, quia esl sapiemia de
:

c Stullum quippe, ail B. Gregmius (Hom. 6 in

D Patre sapientia. Vterque cnim per se esl sapientia, ct
Evahg.). honunibus visum est, ut fro hominibus Auclor simul ambo una sapientia. Unde Puter non est sapiens
vitw mdrcrelur. El inde conlra eumhomo scandaluin Sapientia quam genuit, sed sapienlia quce esl sUa es-
sumpsit, unde ei amplius debilor ficri debuit. Nam seulia. Hactenus S. Thomas. Verum Aposldus vide-
tuuto Deus ab hondnibus dignius honorandus esl, tur hic proprie spectasse humanitaiem Chrisli, cum
quanlo pro hominibus ct iudigna suscepit. dicil Prwdicamus Jesum crucifxum, Judids qiiidem
:

scandalum, gentibus autem slultiliam,et tainen eum-

Possunt Ikcc dupliciter intelligi, nimiriim de
rt

dem Dei virtutem Dei sapienliam vocalis Judwis el

Christo ut Dco, et de eodem ut homine; hoc est, vel et

secundum ejus divinitalem, vel scciindnm humani-
liitem. Si scciindum divinitatem, dicilur Christus Dci
virlus, el Dei sapieulia, per quamdam appropriatio-
nem, Thomas. Virlus quidem, in quanlum per
ail S.
eum Palcr omnia iperalur. Joan. l Omnia per ipsum
Grwcis, id est, his qui de Judieis el geiilibus ad
iidem Christi conveilimtur, qui in carneChrisli reco-
gnOscunt (verba sunt ejusdein S. Thoma?) Dei virlu-
lem,per quam et dccmoncs superantur, et peccala re-
: mitluniur, homines salvantur. Christum ergo eliam
el

facla sun'. Sapienlia vero in quanlum ipsum Verbum, secundnm humanilatem vocal Dei virtulem et Dci
quod est Filiut, nihil esl aliud quam Sapientia de sapicntiam, quia in ipso et per ipsum cruci aflixum
61 DE INCARNATIONE CllUISTl LIIL III. C-2

mpientlain (I Corinth. i). forlissi nitiin (idei Magi- \ caliat, Jmkris quidem icandalum, genlibus nuteni
siru:u ! cui docenii Ecclesi s parum eliaa Imc loco sluliiliam. Sed lamcn boc quod crat aliis scandaluui
visum esl ut Chrisluin Deiini essc uYcerel nisi cruci- ac Blullilia, aliis eral viitus Dei el sapieniia. Pro
fiinm addidisset,scilicetut ad exertissimam ac \ali- diversitaleenim personarum, eral divcrsilasscnsumn;
dissimam lidei dot trinain eiimtlem quem crucifixum ct quod expers sani inielleclus ct incapax veii boni

diceret, Dei sapieotiaa prxdicaret. Non ergo snl»ii- diriidcmia insipiens denegaverat, id intra ipsos aniiox
Jil.ile aliqua aul circumiiinne verboruin u-us esl, ncc recessus sacrum esse ae saluiiferum lides sapiens
in prxdicaudo Domiai Evangelio crucis Chrisii no- seutiebat.
inen criibuii. Ctlicei boc scandalum essel Juikms.et CAPUT IX.
stultitia geniibus, * Deam Demn au-
audire natum, Apostolicam pra'dictv\onem a Judwis et gcntibus rcpu-
ilire corporeum, Deuai audhe passom, Deum audirc diatam csse eo quod Chrislum cruci/ixum Deum esse
crucilixum non tamen ille proplcr Judaici SCSlidali confiterelur.
;

impietatem, virtutem |
i.i:ui> sux non cnervavii, aut Dic mibi crgo, bacrclicc, hostis quidem omnitim,
sed luus maxime, cui crux Domini noslri Jesu Chri-
1
propier alienae stiiliiiix iiifidelilalem fidei siku iobur
Iniuiimiii; sel p.ilam, coiisiaiiter, forltlereum quem sii, ct cum Judais scandalum csi, ct stullitia cum
caro ediderat, bominesoci ideraut, lancea perforarat, rj geuiibus, qui sacramcnia verx salutis el illoruin re-
crax dislenderat, viriuleni Dei el sa;icuiiain prxdi- spus scandalo, et islorum non sapis stolidilalc; cur

ALAKDI GAZ.EI COMMENTARIUS

clarissimc nianifestata csl Dei virlus et Bnpieatia. inaiuin; in qua proimle fnmlaniur omnia argumcnii.
Quia i/uod slulliim csl Dci. inquit, sapiailius est homi- quilius uliiur Cassianus cl alii Daircs, ad prnbandam
nibus; el t/iiot/ infinnumest Dci, forlius est hominibus. Clirisli diviuilatem , ul nierito bac de repluribus
II c est, quod in Deo cl bominc Cbrisio crueilixo agenoSira liic fuerit, in qua totius disputalionis cardo
ridicuium ab hnmiiiibus imbecille, sapion-
piil.itur et versalur. Dorro ex bis salis intelligitur hanc com-
lius est el loiiius omm sapieutia et virlute biimana. niuiiimiem idiomalum in duobus consistere. Nam aut
*Quod Deiimamlirc nalmn, corporcum, p.issiim, prnprictates divinx Iribuunlur bomiui, et filio bo-
moriuuin, elc, Judaeis scandalum, gcinilnis anleni ininis, ut cmn homo ille Jesus est creadr
diciiur :

Btultitia viaa sit, id uon aliunde provenii quaui quod
inysicriiim Incarimlionis noo iignoscerenl, nec vel-
lenl agnoscere. N.nn qui Clnistuin eumdem el Deum
el hnniin. m agnoscit, duhitare non pmcsl eumdem
cl corporctini nl liiiininein, cl incorporeuin ut Deum.
Quod cum Judxi el genliles 11011 capcrenl, el Neslo-
ri.ini h.i-rctici pernegarenl mirum non est si Deum ,
non posscnl audire Corporeurh, pa<sum, moriuum,
qnod et Scriplura apciie lesiaiur, et catbolici aon
solum in symbolo, scd in quoiidianis eiiam sernm-
nibus proliteniur. Postulat enim boc illa idiomalum
cominunio iheologis cantaiissima, quae ex nnitate
personx in Christo nccessario consequilur, qua fii,
ut utriusque naluroe proprietaies, Grx-cis ffiiuuMte,
de se invicem, el de una eademque Christi hypo-
slasi, seu persona, simpliciler ac veraciter cniuitien-
lur. Qur.d qui intelligii, non minus crcdil Detim esse
corp rcuin, crucilixum, inorluiim, qiiam Dcnin csse
cocli el terra\ rex regmn, et Dominus dontinanlium,
aicrnus, omnipotens, cic ; aut proprielalcs bmnanx
liibiiuiiiur ueo, el Filin Dei, ut cuin dicimus Filiuni
Dei de Virgine nntum, crucifivum, niortimm, cic. In
uiioque auicni gencre dti) ohservanda sunt. Primn
inspicicnilnm quid sccumlum quid dicatur, ne aiu
sermonis ahsbrditas, aut impossibilitas, vcl ctmira-
rieias cogileiur. Nam bumana de Deo dicunlur, scd
seciiniluni naturam cjtis liiinianain ; divina quoque
aiiribuuiilur bomini , scd ratione aalurx divinae.
q Proinde nulla cppositio aut contradiciio meluenda
bic est, tamquam conlrariorum de eodem eunntiaio-
rum, quia iton sccunduin idem de eodein intelligim-
tur. Secundo ailendenduin in abstraclo an in con-
crelo ponaiur id cui lil aiiributio. Nani ut vere 1I1-
(iiiiu-i hominem illuui oinnipotenlem , iia falso
huiiianitaiem esse oinnipo.enlem. vere Itein licet
duas Deuin passum crucilixum mortimm, non ta-
, ,

hominem, Verbum carncui factum, Filiuin Dei fa- inen vere divinitatem passam, crucifixam, Inorluam ;
(luin ex muliere,elc. (Vide Damascen. lib. mOrlliod. quia pati, cruciligi, mori ad personain spnt nl (|ua:
Fid. cap. 4). Nain si bomo, certe corporeus, passi- in concreto cxprimitur, non ad iiaturain quaeiu abs-
biiis, elc; si Den?, cerle incorporeus, impassibilis; iracio ct pcr nioduin (nrmoe. Tertio notandum ni-
ei proiude itlem corporcus et incorporeus, passi- plicia idiomata inveniri qiuedam nalurx divinae
,

bilis et impassibilis, quod verum non esset, si plu- propria, qoxdam humanx, alia pcrsonx eauiraquc
res in Clirislo esscnt persoiue. Sic enim nalura coni- naiura composiup. Nam creare, ornmpotenlem esse,
paraium csl, ul mnnquam quod proprium iinius el omniscium, aliaque ejusmodi, solius nalunc di\i-
naturae est alteri iribuatur, i\W\ ulraque communem na? raliouc dieunlur; pali vero, famcre, silire, alia
persouaiu vel ciimmiine subjccium habeat oporlel ; ejns generis, solius nnlurx 'hiiinana: ratione. Al sa-
eniin omnia illa in unum supposiium convenire quan- lisfacere.rediniere, mediaiorcm esSe, pmpter utir.m-
rnmque de una eadeinquc re singulari predicaniur. que natuiam Cbrislo Iribiiuntur. Nam el aclioncm cl
Sicut mui dicimus in accidemibiis dulce album D aliqiiam complectuniiir satislacere ctiiui
|.;isS'Onciii ;

esse, aifl cum Dlraque natura dulcedinis el al-
Ledinis ideiu subjectum ac supposilum babcnt,
ul videmu-. in lacte. Alqni niillum aliud supposi-
tuin nulla alia peraOM in Cbristo (ingi potesl
, nisi
.i irna persona Filii Dei. Nam si eani liominis per-
inclildit ct moriem , ci morfis criicaciam , (|iioiiim
illud qiiidem in naturam bumanam cadit, boc vcro
a nalura divina dependel. Ia(|iie bxc allribula, ra-
, lione ulrinsqiie natnra', in iinam conferunUir bvpu-
siasimjcaiera vcroralione allerius.diiinlaxal quein- :

sonam esse dicas, seqnetur, quml esl absurdissimum, admodum ct (!e bomine qiiaulam dieuiitur raiioue
personam Dei non esse in Cbri-to, vel exsiin-
Filii anim;e tanliim , ul quod sapil, inlelligil qmcilani ;

ciam Verbi locaruaiioae, rel ab ea proms

in ipsa
alicnam. Igiiur fticot a pnoii, ul loquuutur dialeclici,
seu tainquaui ex causa, consequcns probalurin Chri-
sio comiuunio itliomalum cx uuica ipsius hyposiasi;
iia vicissim, sed a posteriori, el tamquam ex effectu,
('emoiistratur unilas personx cx cominuiiiouc idio-
ratione corporis lanlum, quod pingois aut mai •ilenius
sit ; quaedam raiione utnusqiie, ut quod loquitur ,
scribii, clc Et b:ec quidem de idiomatuin comuiuni-
calioncin Chrislo Domino, pro locihujus explicalione
ct aigumenti ncccssiute, bieviicr dicla faint.
 : ,

0~>
J0ANN15 CASSlAMl </*

Paull apoitoll praedlcailo, aui paganfi ituhitla, aul A tus. IHe qoem ludasl inseciail mnt, quem gentflei
Jmi.i isicendalum fuit? numquid potuerat offendere ii iiini, quem lu cum iliii ipse pei -; Hle ,

homiiiei, liCbristum, ul iu siserfs, •lifarium e M Inquam, qui ei pagania s'u!i'uia est, el Judaeii lean*
bmninem etfam lp*e rlocuinet? cui enim naiiviias dalum, ct libi utrumque ; iile, inquam, est Del rli lui,
panio.cui cnix.cni peremptio fncredibilfi
illius.cui
ei Dei lapfentia. Quid babei qood sgas ' ,: -" 1

aui graviiesie potuiiietf aoi quid nevi vel Inaudlti forlaue aurei ne audiaa. Hoc ei Juda:i, Apottoto
in ie Pauli praedieatio babuerat, %\ id passom bomlnem Quidlibet facias Chrituu in
pra-dicante, fecertinl. ,

Chrisium etse dixisset, quod passini quoiidie in lio- ccelo esi. et in Deo, ct cuin co, aique in ee ia lope-
minibus condilio humana tolcraret? Scd illud uilque rioribus, in quoel in inferioribui foit, perseqoi eom
ciat quod gentilts ituftitia non recipiebai quodJu-
, jam cum Judaeis non potei. Bed focti loom lameti
daica infidelitas respuebat, quod ChrUtuin otlqlie, quod potcs, pervequeris eura in Qde, persequeris in
quemilli, ut iu, solitarium hominem arbiirabanlur, EcclCsHa, persequerfs opinioois impias leio, perse-
Apostolus Uciim esso dicebai. Hoceral ntrque <|uod qOeris pravi dogmalis gladio. Ploi forte aUquid qoam
iinpiorum Bensiis refutabat ,
quod perfldorom aurca quidain vetcruin Jud.rorum facis : ChristOffl lu nunc
fcrc nnn poterant, in liomine Jesu CbttslO Dci pcrscqueris, postquuin eum eilain illi qui persecuti
praedicare nativiiateiii, Dei asseri passionem, Uei 13 fuerant credidenmt. Sed rafnorts criminis forsan
amiuirtiare erucem. Iloe ttiiqoe erai grave, boc in- putas ,
qnod injicerc in eum jam uiunus nou DOles.
credibile, quia lioc erat incredulum bumanae audien- Non iniiiiis, inquam, non minus illi gravis illa est
ii:c, quod iiiauditiiui fuerat divinae contigisse naiurae. perseculio, in qua eum in suis impii persequunlur.
Ilaque securus es tali aiiirinatiuue aiquc doctrina, Sed offendil le Dominicae crucis nornen, boc el Ju-
qiiod numquam prxdicatio lua aut gcntibus stultilia, dxos scmper offendit. Exhorrescis Deum audiro
aui Judaeis scandalum erit. Nuiuquam lu a Judaeis passum , hoc et genlilis error irrisit. Qusere ergo
alque gentibus aul cumPetro cruciligeris, u aut cum nunc, in qua ab illis parte dissi<Jeas, eum in hae libi

Jacobo lapidaberis, aut cum Paulo capite plecleris. aique ills perversiiaie conveuiat? Scd ego pradhsa-
ISon enini habel prcedicatio tua illorum offcnsionem. lionem lianc sacrae crucis, pracdicaiionem baoc Do-
Soliiarium horaincm nalum, solitarium passum asse- minicae passionis non solum ooii imininuo , scd ,

ris. Timere non poies , ne perseculione sua le illi quanlum in voto est ac substantia mea, augco. Ilunc
lcedanl, cum lu eos lua praedicatione confirmes. enim qui crucifixus est, non solum virtuiem ac sa-
CAPUT X. pieritiam Dei, qua nihi) majus est, sed etiam totius

Quomodo Christum Dei virlutem et Dei sapienliam divinilatis ac majcstalis Dominurn pncdicabo. floc

asserat Apostolus. C niagis.quod liic sermo meus doclrina Deiesi, dicenle

Sed videamus tamen adliuc aliquid de hoc ip^o. ^poslolo: b Sapientiam loquimur inter perfectos : sed

Christus ergo, juxta Apostolum, virlus Dei et sa- sapienliam non hujus sacitli, neque principum hnjus
picntia Dei est. Quid balies quod respondeas ? quid swculi, qui destruuntur ; sed loquimur Dei sapienliam
iiabes quo te conferas? Exire hinc et progredi nus- in myslerio, quoe abscondita est ,
quam prwdestinavit
^juam potes. Cbristus Dei sapient a est, et Dei vir- Deus ante swcula in gloriam nosiram, c quam nemo
ALARDI GAZ.El COMMENTARIUS.
Suspicari posset quisplam Jacobum liic posiium
tt
mortem sed vultu sursum sublato , genibusqv.c
otiit ,

pro Slephano prolomarlyre, quem consiat luisse la- flexis dixit Obsecro, Domine Dens Paler, da illis ve-
:

pidatum, quod de Jacobo apostolo non ita liquet. At niam, ?iesciunlenimquid faciunt, coeperunt saxain eum
tiuic suspicioni repugnat, immo eain penilus exclu- conjiccre. Cutnque lapidibustllorum oblcrerepeiqerent,
dit, quoil nimis incongrue inler duos apostolos , et unus de sacerdolibus ex /iliis liechab, qui sttnt Jere-
auostolorum principes, Petruin et Paulum, posuisset mice testimonio commendati, voce emissa conlenlius
Auctor Slcplianum mediumordinedignitaiisconfuso. dixil: Quid agitis? Justus pro vobis Dettm precatur.
Proinde noir alius quam Jacobus apostolus intelligi Attamen unus ex illis, qui fullo eral, arrepto vecte, qtto
debet, qui frater Domini, Justus, idemque minor est vestes solebanl prentere , in capul Jusli impegi'. ba
ippellatus, et prinius Hierosolymorum episcopus a vitam beaio et fetici martyrii crucialu a/jecltts afflictus-
B. Pdro ordinalus, de quo Paulus Apostolus scribit n qne amisil. Ila Egesijipus. Idipsum eliam coulirmat
ad Galatas (Cap. i) Alium autem aposlotorum vidi ne-
:
D D. Hicronymus Josepbi testimonio, quod apud rpsum
minem, nisi Jacobum (ratrem Domini. Et ejusdem est videre est. Yide eliam notas Baronii ad Martyrolo-
epistola unica quue n:ier seplem canonicas numera- gium primo Maii.
mr auclore eliain D. liieronymo (Lib. de Script.
,
bSapienliam interpretaiur Auclor vel ipsumCbri-
Eccles. in Jacobo). At quom.ido liic insinuelur aut stum verum Oeum el homiuem, vel idem, et doetrj-
supponalur nonnuila difiiculias est, cum
lapiditiis, nain Incarnationis ejusdem quam Aposiolus vocal ,

in Martyrologio Rom.
e pinna templi prascipitatus
confractis crurjbus, et fullonis vecte in cerebro per-
cussus occnbuisse dicatur; queinadniodnni eiiam ex
Clemenie Alexandrino referl Eusebius, lib. n llisior.
cap. 22. Al hanc difliculiatem sustulil idcm Euseuius,
oslendens bistoriara uiarlyrii cjus ab Egesippo, qui
a;tali Apostolorum proximus fuil, uberius aecuratius-
que iescripvam , ei quod a Clemente prsetermissum
,
J)ei sapientiam in nnjsterio abscondilam, quia nou
potest natnrali ralione cgnosci.
c Principes saeculi iuterpretalur Chrysostonnis
Hsrodem, Pilatuni, et Judseos , qui etsi nonnullam
Chrisli cognilioiiem babueiiut, numquam lamen c<>-
gnovcrunl e>se Ueum, qviia si cognovissent, numquam
Dominum gloriw crucipxissenl (I Corinlh. u) ; sicut in
Aclis ait Petrus Scio quod per ignoruntiam fecisiis
:

esl, ab eo suppletuni etexpressum. Narrat enim Ege- sicul principts veslri(Act. 111). Ambrosius interpreia-
sippus Jacobumprimode pinna lempli proecipiialum tur dedaemonibus, qui si verc Deuni elRedeinplorein
Li quoniam, inquil, dejeclus in prwceps non slatim nosseitt, numquain ejus mortem procurasscnt. D.
 ; ,

05 PE I.NCAII.NATIONE CllltlSTI LIH. III. tji

ptincipun UBCUli linjus cognovit. Si enim cognovis- \ figel.ant. Ilabcnl ergoquj confilentur cnm COnfiientO
icnl , numquam Dominum majcstatis crucifixittent Aposlolo paileiu, lniias lu neCOSSe OSl CUIU perse-
(iCor. n). Scd, sicui scriptiim esl ,
Quod oculns non qiicniihiis portionera. Quid ergo est liic jam i|uod
vulil, nec auris uu.iivit, ncc in cor liominis ascendit, diei queat ? Dominoro majceiatk crucifixum Aposio-

qna praiparuvit l),us liis qui diligunt cum (Ibid. ct lus ilieit : immula bnc si pole»; separa nunc, si wa-
Isuiiv lxiv ). Yi.les qiiam breviler serino Apos:oli- lcs , Jesuin a Deo. Crucifixum certea ludaeis Chri-
eus «] u n
< t.i dixeiil ? Sa;>icniiani se Ioqui dicit, sed stuni ncgare non p< te>. Sci Dominua luajesiatis esi
sapienti nn quani perfecti laniummodo sciant . pru- q.ii crucilixns csl , crgo lieceSM esl aul Cln isluiii
d.nles sxculi nesciani. Dei cniin hane ail esso Ga* aflixura esse in cruce dencges,uui Pcura affixum
iiai!'. i|ikc sit divino teela mysierio, el anle oni- esse falcaris.
hia mkiU in sam icriiin gloriam praadeslinaia ; atquc CAPUT XI.
itleo ewn bil lanluin qni Peum sapiunt esse COgni- Evanrjclicis (cslimoniis canulcm dodrinam corroborut.
tain , priaeipibus auieni saeeuli bujus penitus iguo- Se.d forte offendil tc «i uo«l linnliu iiniiis vel inaxime
t.un. Causain auiein suhdidit, qua iilruinqiie quoil P.uili aposioli t< sliuioniis loquor. S.ilis milii idoneus
dixerat eomnrobaret, dicena : Si enini cognovissent, csl qucin clegii Deus; nec eniin cruliesco eum lidci
uu.nquam Dominum niajcsluiis crueifixutent. Sed JJ »«• lialtcrc lestem, qiiem DeUB voluil iniindi totius
iliiii» esl : Qiii>d oculut uon vidit, ncc uuris au.ii- csse doctorem. Sed lamcn ul acquiescam in hoc vo-
vil, ncc in cor lioiuinis asccndit, qmv pitvparavit Dcus luulati lu.r, qui habere me forsan alios quorum ular
hit qui ddigunt cum. \ ides crgo quod sapieulia Dei tesNnoniis non arbilraris, audi perfectum hinnanc
in inysierw aliscondila, et anle saecula pracdesiinat i, saiutis ct scmpitenuc beatiaulinis sacramenium
liisfuit incognita, qui niajesiatis Dominum crucifixc- Maribam Evangelio praedicamem. Quid eiiim ail!
in
runl ? Iiis auieni cogflita qui siiscepcrunt ? Benc au- Ulique, Domine, a ego crcdidi quia tu es Cliristus Fi-
tcin in myslerio abseouditain di< it Dei liiissc sapien- lius Dci vivi, qui in huuc mundum venisti (Joan. xi).
liain, .jiiia nnll.us Inc umquam liominis vcl oculus Disee a mulicre fidem veram, disce actcrnae spei
vi.leie, vel audire auris , vcl cor poluii cogitarc, confessionem. Hahes tamen graiule sola ium ; m>n
quod majesutia Duminus vel nasciiurus csset cx crubeseas ab ea sacramentum salulis agnosccre, a
Virgine, vel veniiirus in earne, vel omni affieiendus qua tesiiii.onium Dcus non refqtavit accipere.
pceme ct conturaeliae passione. Scd h;cc mi |uc Dci CAPUT XII.
dona, sicut nemo est qui, cum essent abscondiia in
F.x II. Pctri laudatissima confcssione Cliristum D um
niysleno, sapeic uniquam per sc poiuciii, iia heaius esse convincit.
esi qii revelata cngnnvii. Unde quicumqiie eam non C Quod si aucioriias tihi fursan persun e majoris
agnoTerunt, ncccsse lubcantur inler principes sac- plaeet qaamvis nullius displicere vcl persona vcl
(

Culij qui auicm cognoverunt , inler sapicntes Dei. sexus debeat cui confessio sacramenii auctoritatem
Noa agnoscil ergo Deum in carnc natuin, qui negat; facii, quia ojuamlibet comlilio cujusquam aut locus
ergoei vosnon Bgnoscili-i, qui ncgatis. Sed quidlihct minor sit, virlus tamen fidei nescil imminiii ), intcr-
f.icialis, qtiamlibel impie ncgetis, nos plus Apo>tolo rogemus tamcn non incipicntem aliquem piieruluin
crediinus. Ei quid Apostolo dico ? plus Deo crcdimus. cnjus insiiluiio rndis, aut feininam cujus fides for-
Ipsi enim per Aposlolum credimus , quem loculum siian videatur mcipiens, sed summum illum ct inier
iu Apostolo cerli sumus. Dominum niajestaiis sermo discipnlos diseipulum, ci inlcr maj;isiros magislrom,
di\iiiuscrucifixumaprincipihus hujussxculi dicil; lu b qui Romanae Ecclesiae gubernaculum regens, e
sic-
negas, et illi negabant Deum sc crucifLerc q;;i ernci- ut fidei babuil, ita ct saccrdoiii prjucipalum. Dic

ALAItDI GAZEl COM.MI.NTARIUS.

Tliomas in Com-iieniario dneet posse inlelligi de Ronia Evangelii sui clnvibus januam rcgni cwlettit
iriplki genere principum Seocularet, in iiiit, pri/t- : Leo serm.
aperv.it. de Natali apostolorum Cum
1 :

cipe» lumc sapienliam non cognoverunl qitia excedU apottoli imbnendum Evangelio mundum, distribulis
,
rnlinncin liuiuani rcginnnis. 1'liilosoplii nnu cnqnove- sibilevrarum parlibut, suscepisscnt, beatissimus Petrut
runt quia excedit raionem liiunanam. Unde dicilur
, princeps apostolici Qrdinit, ad arcem Romani dettinalur
Barucli in Exquisiloret prudcntitv ct teientias vium
: imperii, ut lex verilntis, qiuc in omnium genlium veve-
iipintia: nescicrunl.Dicmones eliam non cognoscunl , D labaiur salulcm. efficacius te ub ipso capite pcr lotum
quia excedit oninem sapientiam crculam. mundi corpus cffundcret. El Prosper lihro de Ingr..lis:
* llis vcrhis hreviier eonfessa i-t.Marlha quidqnid
de Christo polerat coufiteri ( Vide Maldon. in hunc Sedes Roma Petri, quae pasKiralis lionoris
Facia eapui mando, quldquid non possi.Jei armis,
l<cum), ejus scilicet divinitalem ci bumaniialem
Itelligiouc lenet.
nihil cniin amplius Pelrus enafessua e>l Mailh.Ti xvi,
ruin Cliri>tns eum hcatum appellavit, et super ipsum c
S. Leo serm. 5 in anniversario : De tolo, inq'iit,
RcdesiM suam se fundalurura promisiL Quin Pelri mundo unut Petrus eligilur, qui et universarum gn-
conf. s^ioni hoc ctiani addidil Qui in hunc mundum : tium vocationi omnibus aposlolis cunctisqueEcclesiai
, ct
lenisti, ul Rupertus aniiuadveriii quihus verbis no- ; Ptitribus pricponatur, ut quumvis in populo Dei mutii
tavit officiinii ac my>lcrinni rc.lcmplionis noslrc, sacerdotes sint multujue pattpret, omnet lamen proprie
qui fuil finis et scopus adventui et incaioUionis Do- regat Pctrus, quos principalittr regit ct Chritlui, Mn-
iniuicr. Ad hoc eniin venit Filius bominis, ul qiuv- gnum mirabilc, dilectistimi , liwc viro consorliuiu
cl
reret et S'ihum faceret quod pcrierat ( Luc. xi\ ) potcnlia: suw
tribuil diinii dig uto. Kt si quid cutn
Eusehiiis, lib. n llisl. cap. I i, <le Peiro loquens: co commiinc avteris voluit ette principibut, nutvquum
utaris, inqnit, prccdiculio tis verbo, primus in urbe niti per ipsmn delit quidquid ali.s non ueyavit. (hnncs
 ;, ,

JO\NMS CASSIAM C8
C7

nnbiiergn, ilie nobb>, qfucflomuj, p.i.ireps :»i»«>su>- ;\ UcMtMetMMretpoiMioatoqnl entboMrifl; etipefl

i _ I • _ ______ I - r !-_*__i 1.
' qui Ai.IaAAiIamI
_ni aMtecedebtl A
*_*! _
;h> e.
loruin Petre, dic quemadmodoiB crcJerc Eccleflta nrtcccdfrcl cotifoMinne,
Qnid ergo attl ' Tu es, inqoit, Vkritiw FUiut Dei
Bettm oVbeiml? Mquum csi ciiim ut deeefli noc, <h>-
.- Muiih. xvi Siiiiplhi et rustiea interrOgfllMM
cius DominO', cl apcrias nebil jniuain, cujus cl
:<
v.ri ( ).

vcin iccepiiti. Exclude omnec Miffodientei cceleuepi ad confutandum ic r*ibi. baereiiee, pti i i ^t-

ct eoi qui i»cr a.luUcrinas eevernai 01 illi- DiC milii, qme-o, ',uis illfl fiienl, cui Pelrus i-la ra-
domum,
moliuninr arerte, quia ccrtum spomJit? Negarfl noo pole» Gbrifltum nmmc. bifam o
citos inirare aditui
ergo, Cbriitum bomineninu Deum ?
qpeoi vocas?
esl quod nullus osiium regui inlrarc polerlt, nisi» ciii
colj.ta] ro^craiit. hoiiii!;'in utique abeqne dubio; hine eniM flmnfa Mt
clavig a te in Eccleiiil ceHocata |

Christum ei iua eresi quia a< rMtem F.iium fr-i. t I

Dic ergo quemadmodum crederc Jesum

'
li
,

etiam Hariam Cbrifltotocon non Thcio-

confitcri commuucm Dominum debeamui. Reipon- iileo eflflfl,

cnn diiis, quia Cbfilli genilrix sit, iion Dei Chri-

debis utique absque dubio Quid mc consulis quali-
:
;

confitcntlus cum habeai qualiter sim sium ergo tantow bominem assciis, noa Deura, et
ter Dominus sit,

ideo filium essc eura bominifl, rm Dei. Quid ergo ad

ego ipsc confessus? Lege Kvangelium, ctnon requi-
llll.ni", cum
llKISUIIrtlll mcam, habcas confessionem meam; b_e respondit Petrus? Tu es, in.p.it, Chritius FiHut
res personam
II» v..i '

immo illichahcs personam meam, uhi confcasionem B »« »** Christum l.unc que... lu l.omm.s lan.u.n f.
V floi ("lll \ « IT"
lium csseas<eris,ille tesia ur Pilinm Dei. CoivM cre-
1? „_:,. :il« Inr-ln I \ 1 1 r . , i

meam, quia cum pcrsona mea aucioriiatem sme

,

eonfessione non habeal, auctoritas cst personrc meae

damus? lihi, anPelro? opinor, n..n es lam impiideiis,
ut pnrponere tc audeas piiuio a;.o-t'.lorum.
Tan.eiM
ipsa eonressio. Dic crgo, cv.mgelista,
dic nohis con-
hominenine quid csl qood lu non aude.s? aut .iiicinadmodum
fessioncm dic summi fidcm apostoli,
:

apostolum non despicias qni Deum n^gire poiuisti?

tanlum confessus sit Jcsum, an Deum; carncm in
eo

tanium esse dixerit, an Dei Filium proc.licaril? In-

Tu es ergo, inquil, CkrisHu Filius Dci livi. N.imquid
terroganti ergo Domino Jesu Chrislo quem eum crc- hoc amhigui aut ohscuri aliquid in se h;.bel? Sim-
Dei
qucm confiterenlur esse discipuli, respondit plcx tmliim cst ct aperta confessio, Cl.risiuni
derent,
Filium praed.cat. Negas fortasse dictum, sed pvange-
primus apostolorum Pctrus unus atique pro omni- ,

habe- Au mentiri apostolum dicis? led dc-

bus; idem enim unius habuit responsio, quod
lista teslalur.

d.cuit rcspopdere, ut falsitas, aposlolum falsitatis aecusans. An

batomnium fides.Sed primum testahilis

ALAKDl GAZ.El CQMMENTARICS.

homines opinen accipienda, quod Petrus c.eteros omnes aposiolos
deniquc aposlolos Dominus quid dc se
tamdiu sermn respondenlium commn- setale antecesserii, sed quod plerosque sallem et
tur inlerrogdt,et
humance inlelligentia; ambignitas ex- omnes. ferc
fiis est, qnamdiu
quid liabeat sensus discipulorum exi- Noiandiim primo hanc Pelri confessionem ex
«
plicuiur. At ubi
qui primus peculiari Dei revelatione loli Pelro factam, eauidem-
gilur, primus est in Dornini confessione,
(tnosluiica dantttie.
est in apostolica dgiitttte. que
„ «c simul
^ ••_>» ^.
• trihus
a d.vinis
,....- Kpersonis
~
i
approbatam,
„ ir .-. ,

reve-
ut ——
* lorasob eun.s et, ni f llor, vtiaius. Ubi pro C observat Auctor
<equcnli cap.; quas fljndem
pro itio inier alias P. tri pracrogalivas
mcriio annnnie-
a le libi; pro in Ecdesiis, in Eccleda; collocttta,
puto. Quis enim ralur; de qua vi.le Bcllaruiinnm 1. t de Rom. Ponii-
collata emendandumetreponendtim Christnm interro-
non a Peiro, sed fire cap. I'J. Secundo notandum
nescit c'aves regni ccelorum Peiro,
nisi forte sic ex- gasse quein dicerenl hoinii.es esse Filium homiiis ,
a Chrisio eolhUas, non coUocafcis ?
pie sd- est, quid de se sentireni, qu m se es>e exisiima-
ponalur Clavis, id est, poleslas ligandi at
:
id
per humilitatem
lidei eouirover- rcni; >\c enim se Filiimi bominil
vcn.li, S.ripiuras interprclandi et ,

Christi vieano, vel solebal appell.re, el de sei'pso loqui in lertia per-

siis (lelinieiidi, a Petro ut primo
relicta. sona Petrnm vero respot.d sse in sccunda peisona;
per Pelruni, in Ecclesia coll<icata et ;

t Videtur Auctor iunuere Petrum caeieris np- slo- Tu es Christu» Fiitus Dei vhi; .juasi d.cal:Tu, licet
sis filius Imminis, et Fi'.ium h.miinis ie
nomines, es
Jis seniorem fuisse,
sive paeteros aposmlos ;eiaie
Joaunis tanicn ei Filius Dei nec alius in te lilius bominis et
prECcessisse, quod et sentit Beda in Cip.
i
;

primatum Eccle- Filius Dei, scd unus et idem hoininis et Dei Fdius.
scrihens. Fuere etiam nonnulli qoi
|»r..pier utaleni, qiws Q.iod potissiimim valet coutra Nsst»riom, qui filium
si;e Petro collaltim dixer.inl
relutans Baronius (Tom. Anml. sub anno 31 ) Ex
I
hommis in Christo separah?t a Filio Dei, lioc est,
:

qiu prima- dnas in eo consiituebat personas. Teriio

notanda hie
his, iiiqiiit, apparet, quam
lurpiter errent
piilchra aniill;e-is. Cbrisius rogat Quem dicunt ho
(um pulaut Veiro collatum, quod senior cwleris essel
:

ain, cerle Andreas wines essc Filnm homiuis? Pelrus re^pomicl Tu es

nain quod ad hoc spectat, elsi non
:

'major
puia
pita cu.iv
i 2
a't,tte, vnor
uiniar wtate vocauone, ei
prior in vocatione, m pn
et in turon»
perfectioris ™.c
viltv

oJedione Petro pra-stabal : sed si divini {) stus,

.

consild ralionem liumanat menti

,«„«„«1111
concessum esl
.
Christus
«,i«io.«o

ali." humiliat,
psi ali
Filius Dei
«•••---*-»
tanlnm enm extollit
slus, «anlnn,
exaltabilur.
humiliat. exaltabitur.
viii. Qnantum
-•"•^-~-
cxtolht Peirus
Pe.rus
Poslrcmo
Poslremo
sc
- -
Quia
notandum
depriimi

notanduni
stum vere et propric Dei Fdium appellan, hoc cst,
omms
omnis
hic
inc
Cl.n-
qm
qut
Clin-
Cli
se :
:
. .

quando perscrutari, illa in Petro, quam dixmms, caitsa

praressisse videtur, ut princeps ommun:
conslilnerctur non adoplione, aut gratia, se.l iwtnra, u. dicium e>l.
upostoloium, quod in professione fidei catertz antecel- Cujus rei certissimum argunientmn est, quod 1'et.us
ad Mariyrologinm Chrislum Dei Filium appellans, Joanni, Elia% Jere-
luil lhvc Daronius. Et in notis
Chrysoslomi verba mi;e et alds prophetis opponat, quos nemo neget
30 Novemb. ) refert hsec Joannis
(
juslificalionis.
filios Dei fuisse gratia adopiionis et
sermone de S. Andrea Posterior Petro in viam in-
:

sed naiuralem Dei

Evangeltum Cliristum ergo non adoptivum,
gressus est Andreas, et prior Petrum ad
perperam in- Filium appellavit; quen.admodum ct aposiolus Pau-
allexit, elc. Quce verba, inquil, nonnuili
sic comparat
fuisse An- lus a.l Hebr. l, ubi ipsum cum angelis
telligentcs, dixerunl Petrum a>tatc majorem
testatur ut solus ipse naturalis Dei Filius, angeli vero servi
drea. Al vero Andream Petro seniorem fuisse
mmisiri dicanlur, qui lamcn alioqui filii Dei stml
S. Epiphanius hccresi 61. Iluciisque Baronius. Porro et

quod ad vcrba Auctoris atlinet, ul eum commo.le adoplivi, ct quidcm prscipui.

qnoad licet. inierpretemur, non videntur ita strictc
 ,

60 DE INCAItHVTONE CIIR:SII LIU. iii. 7>

de alio Chrislo aliquo foisan lioc diciuin e»sc con- \ IVlniin, qux> dieta a'i.i < onseqiuinliir? Et ego, ini|uii,
tcndis? Sed novuin lioc prodigioei coniinenli genus. libi dico : Quiu tu et Peirus, ct srper hunc petram
Qmd ergO relii]iitim esi? iiiiuin scilicel, ul cmn cl adificabo Eccletiam rneam. TVdes quod dicttun Pctri
quitl scriptum sii legatur, et verura sit quod iegilur, Ecclesiae files esi? ergo eitra Eccleiiam sii nacease
landeni vel vi vel necessitate conslih ius, cum faUi- cst, qui liilem Ecelcsi.e non tenel. Et tibi, inqoil
laiera aslruerc noji valeas, veritaiem impugnare de- Dominus, dubo cluves regni calorum. '»
Fides h;rc
bUlas. cqelum meruil, fides bxcclave* regni ccelesiis icce-
CaPUT mii. Iniellige qn.c
pit, ie maneant. [niroire cl.ivis lmjus
B. Pelri confessia a Chrislo ipso veri.alis lestimonium
jaiiiinn iion poleris, qui fidem clavis istius
tlCiCpil. denegasti.
Sed lamen quia sunimi aposloli tcsiimonio usus Etporla, inquit, iufeii non prceiuleluvt adiersum lc.

suiii, quo Domiiium Jestim Cliiisiuin coram Dco ipse Porlas infenii, Qdes esi lixreiicoruni, immo perfldi».

C— m fess sit, vide.uiius qiiemadmoduui confessionein Quantumenim a ccelo inferna disiant, lanjum ab eo
quem confessus est apprubarii, quia plus est
ejtis is
quiChrislum Deum confessns fuerll is qui negat.
mnlio quam qund aposlolus dixit, si diclum illius Qum liyumis, in.ju I, in terri , Ugata erunt in ccelis ;

Deu-. ipse lautlavit. Dicenti ergo aposiolo, Tu es et qutrcumine solveris super tcrram, erutit soluta et in

ChrUtus Filius Dm vivi, quid a Domino Salvalore * *•**•• Perfecta apnsloli fides potestatcm i
quodammodo
Bcaluses, mquil Simon Burjuna, Divinitatis accepil ut quae ligassei vel
pOMIim e>l? » , ; solvissct n
quia curo sanyuis non revclavit sed Spiritus Pa- lcrris, vcl ligaia essenl in coelcslibus,
el (ibi, vel soluta. Tu
tfis mci qui in catlis est. Si displiiel libi uli aposloli ergo qui cnfflra fidein aposloli ven s, ciun ligalnm le
lesiiuioniu, Dei ulere; laudando enim Deus qtiod di- jim in lerris videas, supcrcst ut ligaium quoque iu
(iiini esl, aucloritaiem suam apostolico dicto addidil: coelis esse ceguoscas. Sed longum est ire per sin-
iia ui etiam si dielum illnd apostoli ore prodiil, sutim gula, qux prolixissimqm et COpiosissimam disser-
boc lamen Deus fecerit qui probavit. Beatits cs, lationemnuniero sui faciunt, ctianisibrcviler slriciim-

inqiiil, Simun Barjona, quia caro et sanguis non reve- qiicmemorentur.

lavit libi, std Spi.ilus Patris mci qni in ccclis est.
CAPDT XV.
ErgO in aposiQli diclo et Spiritus sancii, cl prac>en-
Eamdem Petri fidem D. Thomas quoque post resur*
lis Fdii, et Dei P.itris leslimoniuin vides; quid ergo
reclionem bomini professus est.
nmplius aul quid simile requiris? Filius laudavii ,

Paicr inierfuit, Spiritus sanctus revelavil. Aposioli Sed umim addere lamen adliuc libi aposloli testi-

eflfa tlicium lolius Divinitaiis esl leslimoniuin, quia

monium volo, ut inteljigas liis quaj ante passionem

illius necesse esl hoc diclum aiiciorilalem liabeal , C Domini acta sunl , ca etiain qiue post pas.-ionem
quo auciore procossit. Beatus ergo es, ioquit, Simon sunt sccula congrueic. Illapsiis in conventum disci-
Barjona, qnia caro et sanguis non reveluvit tibi, sed
pulorum suorum dnisis Doinintis januis, cimi veri-
Spiritus Putris mci qui in ccelis est. Ergo si Pclro
lalem corporis sui apostolis dcclarare voluissei
non caro et sanguis revelaverunl ista el inspirave-
palpala Tlmnias :ipos:oIus carne illuis traclato la-
,

runl, jam inlelligis quis inspiraveril libi. Si illum

lere, exploratisque vnlneribus,
comperta pcnilus
manifesiati corpoiis veriiaie, quid proclamavii ? [) -
Spiritus Dei dccuil qui Clirisliim Dcmn es-e conlcs-
sus est vides quod lu spiritu tkiiiioiiis
minus, inquil, mcus Deus meus (Joau. \\). Nuin-
et
; dnctttS sis,

qui negarc poluisti? ipiid ilixit lioc quod ln tlic.s? Iiomo ct non Dcus
c.vpur xiv. Cbritus, ct non Divmiias? Corpus ntiqtie Domini
B. Petri confessioncm loiius Ecclesicc fidcm essc. sui leligit, cl Deum essc rcspondit. Nuniquid discie-
Sed tamen diclum illnd Domini, quo collaudavit tionem aliquam hominis et Dei inlulit? aut c
carnein

ALAHDI GAZ.£I COM.MENTAR1US.

M csl, ldeo bealus es , ait S. Lco (Scrm. 3 in D v.rsario) Hoc, inquit, obtinuit itln confessio, qua' a
:

Anniversario et serm. 2 in Nataliapislol.), quia Pater Dco Patre apostolico inspirala cordi omnia liuuiana-
meus ledociil, nec terrenu opinio lefcfellit, sed inspi rum opinionum incerla trtinsreiidit, el firmilaem petra:
rtitio ccelestis instruiit; el non caro ei sanguit, setl ille guce nullis impulsiombus quateretur uccepit. In uni-
me libi, cujus sum unigenitus Filius, indicavil. Ei ego, versa namque Ecclesia, Tu es Cliristus Filius Dci vivi
imiuil, dico libi : hoc est, sicul Pater meus manifesia- quolidie Petrus dicit, et omnis I ntjua qua? Dominum
iil libi divinihitem meam, ila el ego nolam libi facio confitelur magistcrio hiijus vocis imbuiiur. Hccc fides
excellenlitun tuum : quia tu es Pelrus, id est, cum ego diabolum vincit, et caplivorum ejus vincula dissoliit
;
$im inviulubilis petra, ego lapis antjiilaris, qui facio hazc erutos mundo inscrit cailo,cl porlw inferi adversus
utraqne unum, ego fuudamentum prwter quod nemo po- eamprcevalere non posiunt. Ttinla enim divntitus solidi-
tt ,t ul.ud ponere
; tamen tu quoque petra es ; quia mea latemunita cst, utcam nec ha:reticautnquamcorrumpere
v r.ute solidaris, ut qucc mihi pulestwe snnt propria pravilas, ncc pagana poluerit superare perfidia.
,

Itnl tibi mecum parti.i\>atione commuiiiu. El super httnc Ex similitudine vocum error liactenus in cdi-
pctram cedificabo Eccletiam meani. Super hauc, inqnit, tione ciiam Planliniana irrcpseral, nt pro Tbeodo-
[irlHnduiem, alernum cxstruum templum, ci Ecclesice chon, vel Gr;vcc Qio^oy^ legereiur Theoiocon, ,

mecc coelo inferenda sublimitas in hujus julei firniiiae qu;e vox, cum apud Gracos pfo diversilale aiccntus
consurget. lltinc confessionem porlw inferi non lene- bifariam accipialur, nciilro lamen niodo ac sciimi
hjinl, morlis vincula non ligttbunt ; vox enim isla vox polest huic loco convcnire. Mam esorozor cuni ac-
Yilce est, etc. Uaec S- Leo, ct qux sequiinliir. centu in penuliima signilicai paxentem Dei, sive
b In
eamdcm senlcntiam S. Lco (Serm. \ in Anni- Dcpar.mi, ut superius dicium cst, quomodo Nesio-
71
JOANKJS CASSIAMI
luiccplricem A priroen», hoc lantum quod didiccrai tenebat. luque
illam TJieadpcbon, nl lu aii, id ert,
ul tu forsiian puta», ruilicu* el imperfloi brevi
noroinavii? w.l more impielaiii luac cum
llle,
Dcitalii
non proplcrBe, »ed propler cum quem l« nunc re»pon»ione concludit, paucii sermoniicol
nucm coniigii
\L' V s m marg. lermon bui »ui»] conteret. Quld
vcuerandum esie mcmoravit? ted
i

i„ nc receperal
aposiolui Dci torie auo tolui 1 homn lciigit, cum ad palpandum Deum
.nbiiMiatem banc discreiionii luas
ac differentiara acce«it Chriuum uiique abique dubio. Quid auvm
?
non norat eteleganliam judicii lui
homo videlicet ruilicug ei imperiiu», eichmavli, Domhus, inqull, meut, et De,s meu*.
„o ; habeuat|
pl.ilosopliica dlipntationli Nui.c li pole», ei ChrUuira i Deo lepan, el m»ta
dialcctic® artia nesoius,
abupde >u(- dictam hoc, s, vale*. Da di .leclicam dhpulalienem,
i marus cui scilicet iniiituiio Domini sui

nisi boc quod da prudentiam mundialem, ef Blullam ilUm rerb«*a

liciebat* et qui nihil omninp scieba*,
sormo saua cafiiditaie sapieniiam. Verte orone» lete m Uci< I

Domino docente cognovcrat? Et ideo

conlrabe. Qnfdqufd sive : „u.„is iHre erle «alea»,
cajlestiBdoclriiiaeral.ndeBBpama^steriumdivinum
suo Doroinum qnidlibetdica» f qnfdlibel t* re h ec ,.<.<
q >mm
eraf disiungcre ut m facii, a corporc
a sc ipso Deum pcnitus vale», nfil hocqnod apoatelas leiHjil Deam eue la-
non didicerat et divellere
pc- tearis. Et qnfdero »i qen modo ee »ii im„.„ia<e for-
Sanctus, sincerus, pius, innocentiam,
nesciebai
riti ,m fidem Ilbenm. scientiam iiicorrup.am
haben», B m histori» erangehc* pr, d„ •,ii.„,< ; ,,, relie, at nee
„ec
cum perfec.a sim- corpus Domini Tborou ipoitolui cnnng.sse
"seTsam c«,a astulia simplicem,
ma!i expcrtem, lotius Chrislum Dominum D,um dix.sse legerciur, sed .m-
nlicitate • samonliam totius
bteretic* perversilatii mu.ari quod in Evangelio Dei scrip.um est ncqua-
corruotionis ignarura, lolius
formam divini magisterii in se ex- quam potest. Cvlum enim et terra trmmbunt, verba
imnmncm, et qui

Al.ARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.

aliud sonetTheodochos quam Dci susceptorem

rius nolebat Mariam dici
8mtow»v, sed XpwTOfoxov, nil.il

non Dei. ©soroxQf vero cum aut susceptricem (Vide plura ad lib. v c. 2).
id est Christi matrem, " Opporlunc hic occurrit Joan. Molani de l.ac voce
accenlu in an.epenultima, id ost, genuus a Deo.
Christi dici posse, neque a aliisque nonnullis notaiio (lnaddit. aa Martyrol. 23
Neu.rum autem de came Febr.) Non esl, inquit, dicendum. Deitalem, meiia-
nonun est. At vero :

Nesi..rio dicium fuissc, per se

cap.ens, a
id eat, Deum lorem, salvalorem, ei similes voces non esse Latinas,
,ou5o/o ? vel 9soSo Zof,
,
quia sceculo Ciceronis Lalince non eranl; sed agnoscen-
quml es. cap.o, vel susc.pio Unde
vcrbo oWo«uu, dum Chrislianos auclores locuplelasse et omasse
propriissime exponiiur :
camcm Theoio- esl
siatim ei Latinam linguam hnjusmodi vocibus, quce instituendcs
e'l, susceplricem Deitatit.
Sic mira .mp.os
chon id
e.i anl ad ea Chrisliana
religionis rnysteria explicanda,
id est, humamialein Gl.nsti,
ille Nestorius can.em, ignorabat (Yide Rcron. in nolis
genlililas
Ueo id est, a quie cccca
vel Chriatum hominem non Qzo-ov.o-j ,
ad Martyrol. 9 Novemb.). Augusinus lib. vn de Civit.
Dei susceptorem et
Lniium, sed 6io56 7.ov, id csl, Hanc divinitatem, inquit, vel, ul sic dixe-
Veluti hospitem, vel
eeo^ov, ,d est, De.ferum ap- Q Dei cap. 1 :

homoaDeo, quein rim, Deitatem, nam et hoc verbo uli jam nostros ncn
nelhbat nuasi alius essel Gunstus piget, Crwco expressius transferant id qund illi
ut e
et intra se gerebai, non unione hyposta-
Busceneral Qzovmuappellant. ln quem locum legeLudov. Vivem.
et amicili* praeroganva
lica iedquadamdigniiatis Haec Mobnus. Porro (ut hoc etiam onere ipsum ad-
Contra quam b»resrai, in syoodo
eidem conjanctui. eundi lectorem sublevem) nostros interpretal.tr ille
Ephesina editi sant eauooea, et suh anatbe-
eenerali iii ronyn.um, Lactantium, Fulgentium
et addit Iia:c
n^ate sancli, e quibus
tertius sic habet S» qms : w ,

Croici olim a Qdoc, hoc est divinus.

:

umonem dividil soia eas noti spernenda :

post
uno Chrislo hynostases subslantivum derivabanl Qeiaryc, divinilas ; qua vox
secundum dignitatemvel aucton-
qiice sil
Ckrisltanis homvribus tam la'e patere visa est, quam
conriexiotie
unwn.mnatu-
tniem et non poliu^ qn,v titsecundum nomen ipmm divinns. Idcvco cum propriam itlam
Et eannii qu.nius
raiern conjunaens, anaihcma
:
sit.

Deiferum audet aicere , et Dci naluram appositiore vocabulo significare vdlenl,

Si qnis Chrisium homiuem
anathema sit Qsororoi. nominarunt Athanasius, ulerque Gregorius et
non poims Deum secundum venialem, Grceci, quod ipsis magis pcrmVtcbalur, ut
Quinti-
sicut et ©eoSo/ou, abu alii
Hoc eni.n eeoyopou noinine, lianus ait, Sed nec Latini deterrui sun:
quam Latinis.
Nestorius kd i.idicandiim personarum ex
tebitur quominus et tpst
prcecepiis,
volebat, disiinctionem. arciis Unguce rigidisque
nuibus Christum compositum dicerent, naluram illam Dei signiftcanles,
natura, sed di- Deitalem
Siouidem Deifer dicitur bomo qui „0:1 quce Deo propria est, nec acl aVa egrediiur, ad qum
di-
Deus est, quod Deu.n babeat
vinitatis pariicipaiione
vinus el divinitas. Nam divinitas dicilnr
orationis ,
habiiatorem, etintiinum bospitem, quem-
suicordis gestce,hominis et aliarum rerum ; Deitas non
admodum pollicelur Dominus Joan. xiv Si qmsdt- :
libri, rei
D dicilur, sicul nec illa sunl Dii, licel esse divina
possint.
liait me. sermonem
meumservabii, et Pater meus dih-
el mansionem apud eum
Quocirca Lalinos Christianm pietalis scriptores imme-
aet eum, et ud eum veniemus,
solus et nudus est nto mihi Laurenlius Valla in Dialeclica sua videlur
(aciemus. Al quisquis est talis,
arguere, quod Deitate utanlur, novo quidem
vocabulo,
sola particpa.iouis ra-
Dei dcnoininationem
l lom o
sedinre priusnonusu trila. Nam Grcecos reprehen-
tione 'soriitus. Chrislps vero non pariicipaiione, sed hoc eU
Deus deDco dcre, quod verba suo sibi fingant arbilratu,
na.ura Deus est, et naturalis DeiFilius, libertatem opprimere. Sic ille.
appellan- antiquam Grcecice
geniius.Non igitur Deifer, vel Dei susceptor aslutia, id est, prudenlia vera et clirisl.a-
contendebat Nestorius, volens lstiusmodi i>
Cum
dusest, ut quae iiumica
negare divi- na, quae opponitur prudentiae carnis,
anoellationis oblentu veram in Chr.slo
est Deo. Rom. viu.
solam humanitalem astruere, quorum
nitatem, et
Sapicntiamputo hic redtmdare, cum ad scnsum
«
Htrumque impium est et bhsphemum. Ex lns
patet
illum simplicera Iktc referri possint de
quo inni.e-
immcri.o expunctam fuisse voculam
haud teraere et ignarum,
ratione quave diate, ulet sequentia epilheta, Corruptionis
imaqinem, ut superfluam, et nescio qua immunem, nempe sensum, in ma-
inlrusam. Quid en.m comraune tolius pcrversitalis
incuria vcl imperitia
Theodocl.on, sculino; nisi quis legendum putet, ignaram, ut ad
carni elin.agini?et qi.is camein Clnisli
sapieniiam referatur.
Busceptricem Dcitatis, imagincm interpreietur, cu.n
 :

-.
p- INCARNATIONE CilKISTl UB. III.

vero Dei non preettrikunl [Malth. xxiv). F.crc enim A re sola doctus crederes, q:m eiiam illiqui persecud
eiiam nnuc libi ille qtii nunc [
forte tegendum lunc |
fucrant crediderunt. Sed tamen quia rosleslia sl

lesialus est, Tbnmas aposlolua clamal: Deus est recimus mentionem, osirndam tibi dc cos'o signum :

Jesus quem ieii pM, Dcus esi ciijns memb'a palpivi ;

<i quidem iale,cui ne dxmonesumquam coniradix?-

noii ego incorporalia tenal, nec inlraclabi i.i uactavi, runt; dnin ipsa veritaiis necessiiate cogente, I

non spiiiiiiin n.anu contigi, nl c!e eo lanlum cred.ir Jesinn coi| oieiini csse ccrnerent, Deum Ittmen,

dixisse, Deusesl; tpiririu enim, juxia Duinlni mei quml er.ii , esse clamabant. Qnid ergo ait Evai.

dictura, earnem et ossa uon habct ( Lucw xxtv). Ego lista de Domino Jcsu Clni-io? Baptisatu», inquit ,

corpus Domiai mei lctigi, ego carnem ei <>s-a pal- confettim atetndit de aqna. it ecce apcrii tunt ei cceii,

pavi, e^o digiloa nicos in locum vnlnerum tnisi, el fi vi Ht ipiritum descendentem tfcul columbam ct iv-

nientrm tvpertt. etce rox de ccclis dicent b Ilic c<t

de Clnisio Domino me», que n palpaveram, procla- l't :

inavi Doniinus m tu «f Dcus ;,uus. Non euim liovi

:
Filiits meus dilectut, in «7110 milii complacui(Matih. 111),

inier Chrisium ei Deum facere distantiam, inserere Quid ad li.Tc iiiiiic, bxretice, ais? dictum displicet, an

sicrilcgas opiniones inier Jfsuin el Deiim nolo, di- persona dicenlisTNec imerpretaiione ceite indigct

v I >n >>'
M lS0 Dominum mcuin nescio. Facesso a iuldligenlia alloculionis, nec commendalioue ver-
ni quisquis dJver»a scntis, quisquis diversa lo.jreris. D borum dignitasalloqueniis. Deus Paler esl qui dixit:
• EgoaliudCbriitum quam Deumessenon novi, hoc l'\idensestquod diclumest. Numquid aul tam i;:t-
c 11:11 coapoelolis meis lenui, l.oc Ecele.-iis iradidi, boc pudentem, aul tam sacrilega;n vocem proferre po-
niibuspradicavi.boceiiamlibidamo.CbrisiosDeua iciis , ul dicas de unigenilo Dei Filio uec Deo Palri
g
Cbrisrus Dcus cst. Aliud mena sana non seniit,
,
csse credcndiim ? II ic est enjo, inquit, Filius meus
aliud lides sana ncnloquitur.divelli a sc Diviniias nou dilcctus, iu quo mihi complacui. Sed lenlabis forsitan

potest. Ei cumuiique quid juid est Christua Dcus sii, dicere.ui esi demeulia, r
de Vcrbohoc, rnui i!e Clni-

iuveniri in Deo aliud non polcsl quam Dcus. slodicium fuisse. Dic mibi crgo, quis eratqui bapii-
CAPUT XVI. 7. ibaturt Verbnm, an Cbristus? caro, an splrilus? N< -

Dei Palrit dc Filii divinitate profei I tesiimonium. gare 11 1 que nou potcs Cbrislum fuisso. Homo ergo
Quid ais lii minc, h;vretice? soHiciiiiilne hxc tcsli- ille ex boniine ac Dconams, Spirilu sanclo in vir-

monia lidei, eiiam summs inGdelilali, an aliquid <

t
iiiem descendente, et virtute Allissimi obumbrnnie
adbuc addeudum esl ? el quid vcl po>l proplielas, concepius, ac sic liominis et Dei lilius, i!Ie iniquc ,

vcl po>l ipostolos addi polesl , nisi forle, u l Jud.ei ut negare non potcs, baptizatus csi. Si ergo ille

ijii n. I.i. 11 exposliihibanl signum libi dc ca-Io, eiiam baptizatus cst,ille ct nominalus: quia ille utique
tu dari poslules? Sed pc;enli boc libi , illud quod C nominatUS, qui baplizalus est. llic est , inqtiil, Fi-
< --p.msum lunc illis est, ueccsse est rcspondcii : Vc- lius nipus dilcctus, in quo milti complaciti. Numquid
neratio prava et udultera signum quwiit, cl signum dici signiflcanlius aut cxpicssius quidquam potcst?
non dabilur ei, nisi signum Jonce prophehv. El vere Cbrislus baplizatus est; Cbristus ascemlit de aqua;
suflkere tibi signum boc vcl ciim Judxia trucifigcn- Christo baplizato cceli aperti sunt; propier Chrislum

tibus potcral, ul Dominum noslrum Deum eliam bac columba desccndit saper Cbristum ; in corporali

ALARDl CAZ.FI COMMENTARiUS.

Alium malira dicere quam aliud. Nam alius pcr- \idil poteslus von , discernit ce'ernitns. Hic cst Filiut

soiiam, aliod naturam proprie denoiai, ni su miut iwrti proprius ; non aliuiide crea-
adoplivus, sed
ustensum <-i. Uude alium dicimua Filinm a Palre in iits, sed ex me ijenilus, uec de alia nalura mtlti
divinis, id est, aliam personain, non aiiml, id cst, ftctiis comparubilis, scd de mea essenlia, milii nal ;

alms n:i t ur.i^. ul docel S. Tliomas (1 p., q. o\,a>t. crqualis. Hic csl Filius mcus , per auem omnia fucta
22). Dorro Nednrins aliiioi Cbristum quam Deum nt , ct quo faclum est nihil; quia omnia qua' fa-
sine
astruebat, quia puruin booiiuem, 01 Deiun 1 cio, timul et quidquid opzror
ct ftcit
; inteparabiliter ,

acebai ; cui contradicens Auctor non nlium essc, sed mecum aique indifferenter operatur. In Patre enim esl
unuin ft euradein cum Deo, et ip-nm D -11111 e-se. c\ Filins, el in Filio Puter, uec umquam unitas nostra
vi-iins Tlioin r apastoli ostendit. Nam secnuduni bu- dhiditur : et cum alius cgo sitn qui genui ; alius ille , ,

iii.uiiini naiiiram negari non potest Cbrisluin alinJ (/unn genui ; non uliul tamen de illo vobis fus est co-
esse quain Demn alind, inquam, id cU, rcni aliam,
; gilare quam de me senlire possibde cst.
.

pita liomin in non lamen alium id est, aliam -') c Ad lollendam ambiguitatem sic conslruenda hxc
; ,

personant. sviit;ixis Iloc diclum fmsse de Ycrbo, non de Clnisio.

:

b *0 iefmiarne, q.d. Filius ille meiis; llle,

-jio,- j.rj lioc, nempc oraculiin» Dalri-, Ilic cst Filius meus di-
in.iu.im , c lanssiuius. Oateudil eiiint gcmino articulo tectus. Verbum aulem persnna Filii accipitur, quam
sc non de quov s, sc.l de naturali, de unico, de Nestorfus a Cliri^-to, sen persona separabal Cliristi
Xterrin, de -ilii :rqii.ili Flio !oqui nam ca-teri lan- : sic vafcr ille, cum
premcreiin, a Dali ibn- orlliod >xis
iinn adoptioue Hlii -nni. Ita Uatdeuatas. Plenius i.l eoiuni argumenta etuderesatagebai. Cum enim dua\
e\|ilicat S. Lee puniifei serm. d>- Trausflguratione in Cbristo personas dislinguerel quxcumque e Scri- ,

Doin. Laium, iuquam.el mul.iplex leslimonium fuit,

; ptnris ;id probandam Cbristi divinitalem objicieban-
et plus iii verborum virtu e qnam in sono vocis awli- , lnr, ci non de Clnisto, scd dc Vcibo ChrhHum iuba-
lum enim Patre : Hic csi Filius mem di-
est. Uic>'tite bilanle inlciprelabaiur. At lioc clTiigiuni Nosioiio
Uclus ,in qtto mihi complacui ; ipsum audiie. Non;ie praeeladUur, cuni e Scriplurisnianifcstissime osteu-
nter auditum eu : llic etl Filiut meus cui ex mc , ditnr eumdem essc Cbri-tum, ct Vcrbum, ut bic
ft mecum ase tinr tempore esl ? qitia ncc genilor gc-
, oslendit AiiCl t, ct alii Patre* ostcndernnl, pioindo
ni'o prior, nec (jenitus est gtnilore postcrivr. Hic est de CbrisUi d e.quxdeVerbo dicta fatebatur
FAius mcus ,
qiu-.n u me iwn tepcrul dcilat , iwn di- Neotorius.
PiTRJL. L. 3
 , ,
,

/ I
J0\NN1S C IA?H

ipecie Spirlius lanclui asiiiit; Chriiluoi Pater ap- A Fili*jm dcscend sei, neo PaUrFilium iilsivereFtlium
pcllavit. lloc si de Chriito dictuin negare ausus <•-
,
dcclaiauei : praeserlim cum bii divinae natlvltatii

nupereit ut ncc baptizatum Clirislum 'uisse, u c ligniflcalio ilbui, qux non lolum r< ritaiem pix Itdi I

Spiritum deicertdiise, nec Patrem locutum c coufirmarcni, sed eiiam pravi a*em Impix opinionii
conicndat. Sed urget Lanicu <;i premii le ipsa veri- excluderent. lueffabili eniin diviui dicii maguiflcen
iis: ui eiiara si conflteri cam nolia, lamennegare i ;i cum espresseai ftcanter diiisset Pater,Aie

non poisis. Qniil enira ait evangcliata ? Bapti%aiui ett Filius meui dilectui, addit ciiam illud quod secu
autem confeaim ascendit de aqua. Cjuis baptizilui lum est, d lectus icilicet, In quo mihi complacui.
est? Cliristus utique. Et ccce, inquil, aperti tunt ei Uti |ue sicui per prophctam Di um rortem, <:t Deum
coeli. Cui sciliccl , nisi illi qui baplizatus <:>l? Chrino magnumjam prxdicaverai [liaians): it:i bicdii
uliqtie. El viclit spiiilum Dei descendentem sicul co- Filiui mcus dilectui in quo mihi complacui, imuper
lumbamet venientem super se. Quis vidit? Chrisius propriiFilii sui nomen adjecit, m proprielatem di-

seiliccl. Superquem descendil? supcr Chrisium uti- vina: videlicet naiurse noiniuum ligniQcarel adjei I

que. Et vox facta est de cozlo ,

dicens. Dc quo? dd el iil ad honorem Filii Dei peculiariter pertfneret

Ghrisio scilicet. Quid enim sequitur? tlic est Ftliut quod niilli omuino liominl contigisset. Itaque

meus dilectus, in quo mihi complacui. Ul onuiia illa l\ iila propria ac peculiaria in peisona Domini noitri

propter quera facta esscnt, nstcnderemur, voi c<m- Jesu Chrisli fuerunt, qnod ceeli aperti sunl, quod
sccuia est dlcens: llicest Filius meus dilectus, buc cinn Dcus Pater cunciii videntibus per adventanlem

cst dicere: Ilic cst proptcr quem cuucta baec facta arpic astantcm columbam qunsi manu quodammoilo
suni. Ilic est euim Filius meus, propter hunc coeii sua leligit , et quasi digilo indicante monstravit,
:i|>erti sunt ,
propter liunc spirilus meus venit ,
pro- dicens, llic est Filius meut: ila illud quoquc pio-
pier bunc vox mea facta esi. Ilic est euiiri Filius piium ci ac singulare, quod pcculiariler dileclus,

mc.us. Dicens ergo, hic est Filius tneus ,

qucm desi- ei peculiariter Pairi complacitus nominatnr: ui pe-

gnabat? illuni uiique qucin coiumba laugebat. Queni culiarem utique naturm signiflcaiioncm peculiaria

ergo coluraba teiigit? Cbrislum scilicei. Ergo Ckii- adriilamenta mon trarent, et proprieiatem nnigeniti

stus Filius Dei est. Impleta est, ut reor, sponsid mea. Filii etiain cognominum propiietas confirmarei ,

Vides ergo profecto, baereiice, signum libi de ccelo quam jam bonor signorum praeccdentiuiii CompiO-
tlatum : et quidem non unum , se.i et multa ct singu- basset. Sed jam libelli istius finis sit. Neque enim
laria? llabcs enim unum in aperlione cccli. aliml in dictum hoc Dei Patris aui augeri hiimanis sermoni-
^piritus descensione, terlium in Patris voce. Quse bus aut exaequari polesl. Nobis de Domino nostro
iitique evidentissime omnia Ghristum Deum c.>se de- C Jcsu Cbristo Filio suo , satis per se ipse Deus Pater
claranl: quia eum et reseralio ceelorum Deum indi- idoneus testis esl, dicens , Hic est Filius meus. Tu

cal, et descensio super eum Spirilus sancti Deum si contradicendum bis Dei Patiis vocibus putas : ili

approbal, el alloculio Patris Deuni esse conflrmai. a te necesse est coniradici, qui eum cvidentissima

Neque enim vel Cuclum nisi Domini sui bouore pa- declaratione Filium suum esse ab omni mundo fecit

tuisset , vel Sjiirhus spccie corporali nisi super Dei agnosci.

LIBER QUARTVS.
CAPUT PRIMUM. perioribus libris Dominum Jesum Christum non pro-
pbelicis tantum atque apostolicis, sed eliam evan-
Christum ante carnis susceplionem , Deum ab wterno
fuisse. gelicis alque angelicis lestimoniis , cum in carne

Consummatis libellis tribus quasi (idelissimis al- atque in terra essel , Deum probavimus nunc : eiim
qui in carne natus est eliam ante carnis susceptio-
que opulentissimis testibus utpote quorum verilas ,
,

non bumanis lantum , sed etiam divinis testimoniis nem Deum semper fuisse monslremus : ut inlelligas

>eupleiata esl , sufficere quidem nobis ad causac consentientibus et quasi conclamanlibus sibi divi-
I

probalionem, per divinam aucioriialem abunde po- norum voluminum teslimoniis, eumdem Le in nati-
lerant; cum ipsa utique pcr se causx suae auctori- vitale corporea et hominem debere credere ei Deum,

las divina sufficiai. Sed tamen quia plena est bis quem anle nativilatem corporearn tanlum Deum: et
teslimoniis sacrorum voluminum series ubi lot quem post ediiionem Virginis in corpore Deum
tesies sunt quot senlentiae, immo ubi ipsa Scriptura eumdem ante partum Virginis Verbum Deum. Disce
sacra quasi unum quodammodo divini oris est testi- ergo primum ab Apostolo totius mundi magistro

monium: accumulanda quacdam adhuc puiavimus eum qui esl sine exordio Deum Filium Dei, in fine ,

mundi, temporum plcnitudine, Filium

id cst in
non pro necessilaleapprobationis, sed pro facultate
,

ut quidquid necessarium non essel hominis factum esse. Ait enim At ubi venit plenitudo :
r :rum el copia :

a misil Deus Filium suum factum ex muliere,

dcfensioni, lotum proficeret ornalui. Ergo quia su- temporis,

ALARDI GAZjEI COMMENTAtttUS.

Icgavit. Misit, inqnam, Filium non a se separatum
a Grcece ilaniauilt, propiie emisil, vel potius
 V7 D:: INCAUNaTIuNK CIHUSTl LIB. IV. 7$
faclumsuu tege (Gelal. ir). Hi :
milii crgo iiiine, anlc- \ omnibus licet, non flYea| [q >c , <
l qui iili^ue in na-
quara Doniinus Jesus Cbri.lus ex matreMarianasce- lura tleilalis ip ius idbabet ui oipnia |>o«sit I). us,
relur, hibi.it Deus Filium, aut uen habuitr Negare in sin lantum persona id nou liabeai, nt sii Detis in
non poies (juiii babueril : ueque cuiin umquam aut Iioniinc. Sequestralia cigo ac rcpuJl.uis f.ivolis u
sine patre lilius , aul sine lilio pater: qeia steut cx eaducis icrrcuaruui argumentalionum stolidiiatihu*,
p.itre liius, ita ex lilio pater dicilur Bhnplici laiitumraodo tcsiificationi ac nudss crcden-

CAPUT II. dum esl vcriiali : ci iiis lantum dc Deo teslilus fldcs
Colligit ex liis qucc dtxit, Yirqinem Mariam antiquio- accommod mda , quos Deus mi-ii, et in qnibus ip«-e
rcm et niajorem se i ilium peperisse. de sc ut ita dixcrini prasdicavit.
, , ifjquum est eoim
Vi.les ergo quod, dicente Apastolo, misit Detis Fi- nt de agniiione lllius ipsi crudamus cujus scilicct
liuni sutini , stiuin ulique Filitim , ut ip>ius verhis lotum e-t quoJ de eonovimus quia agnosci utiquo
utar Aposddi, suum Filitun Deus misit. Neqneeaini Deus ab bomiue non potuii, nisi agniiionem sui ij>sc
aul aliciuim aliqucm filium misii , quia suum mi- ii ibuissct. Ei ideo jusiutn cst ui lotum credamus do
sisse dicilur : aul omnino miitcrc potui! , si non erat eo qtiod .icimtis , cnjus est omne qnod scimus: quia
qui mitiere ur. Misit ergO, iiiquil, F.liiun siium, fa- si ei 110:1 crcdinius aquo ScimilS, (it ul omiiluo nihil
ctiim ex muliere. Ergo cl qui 1 niisit etiin, misil qui U seiamus , dum ei non Credimus per qucm scimus
eral : cl quia suuin inisit, 11011 alienuiii utiqtic, scd
CAPUT IH.
sutiin misil. Ulii ergo illud esttuum tallidilatis (er-
Ex epistota ad flcman. probat Chrisli ab ccterno
renaiargonentam * Neao snteriorem se parit? :
divinitatem.
Numquid cnim 11011 antiqu or Maria Dominus? 1111111- It.iquc quia Buperiore testimonto patuii, quod Dcns
quid iionanliqiiior (ilia houiitiis, Dei Filitis? numquid Filiuni suiim misit, ct is tliius homiuis facms est, qui
non anliquior denique liomiuc ipso Deus? cum uii- *empcr Fiius Dci fuit ; videamus an idem Aposiolu-
que nulltis bomieum non cx Deo. Vidcs cr^o quod aiibi similcali juid tes.imonio lu.c dixerit, ui lucens
11011 solum, inqaam, aiiliqtiiorcni sc Maiia peperil jain per sc vcrilas dupticata icstimonioruni
:
,
tace
noii solum, inqiiam, aniiquiorcm se, sed auciorem plus luceat. Ait idem ergo Apostolus : Misit Detn
sui , et procreans procreatorem stuuii , facta esi pa- Filium suum in siiniliiudiiitin b carnis pcccali (Itom.
reniis pareas: quia quam prumptum uliqtie fuit Deo viii). Vides utique Ajiostolum non casu aiiijuid aut
nativiiatcm liomiui liihuere tam pronptum sibi;
, Inconsiderata voee dixisse, ut id quoJ scmpi dixerat
qoam ficile ul liominem nasci faceret , tam facile ul praclerirel? quia seilicet wec cadere In cnm casui
ipse cx lioniine nasccrelur. Neque cnim citcuniscri- aut inconsideranlta poterat, in quo plenitmlo divlni
pia cst in personasaa potestaa Dei, ut qnod C consilii et sennonis ci in habiiabat. Qpi ergo aii : Misii
ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
scd per hoc quod assump it nnluram huminrim, sic
, manos 1, facius
Christas cx setnfne David:
rlrcittir
tumen ui asiuu Patrisnun rccederet testante evange- , niiiiiriiin ui signiflearet Cliristum
non cousueio ge"
ttsln. qaiait
: iuitj rflfflN qni est insinu Pt;lris(Joan. neiationis modo procrenttiiii , scd singul.iri
1),
...... —O opero
«pviw * *-
a:lernaHter,a,iS. Tlcmias; el Juau. 111 Scmo
scilice'. : (livnniatis 111 ulero vuginali uicarnalum cl boiuiium
asccndit in ccetum , n>|i qui deuendil de coeio , Filius facium.
hvminisqui est in coclo: quia licel descenderit perassum a Nestorii axioma,
de quo Buperfus (I.ib. cap. i!i, 1

ptionem c.irnts , mans t tamcn ffl ccclo pcr prcvscnliam quo probabat Viiginem Mariam nmi esse l).-i jiarei -

aivininris Itcm emisil ,

vcl misil eum in mundum , leni, boc form >to syllogismo : Nemo ai«teri<>reiii ei
uou ut indperet ihi esse , u6i prius non faisset, scd ut at.ti Deus ei anierior ei anliquinr
itiiorem se paril :

ibi novu raiione esset , qua prius non fueral , id est, ut Miria ergo Maria Dcuin non pcperil. Resi«4i<lct
:

tisibilismundo appnrerel, induius carue mortali. Quod Auetor neg aiione majoris quo vcluii fnnd ui e.lo :

cxplkans subdil Apostolus : factum ex mnlicrc. Idesl, subvcrso , lolum eorniit argiiiiieniiim. Simtdiciter
ex Maria Yirginc. Sam mulicr in sacra Scriptura non ei.im ct absolute faisum est, qu»d nemo anteriorcm
semper dcnotnt corruplioncm , se.l sexum dumtaxat sc parit quia simpliciier ct absoluic veruru est
:
,
naturalem, ut pat.t i»enesi» 11 : jEdificetit Bomhtut Mari.im jiepcrissc anicriorem qma pej erit Dci Fi- ,
coslam in mutiercm. I.t rursiis Mulier quam deuisli :
lium De.i i'airi coaiternutii. et pniinde suum aucio-
milii. Ubi senno esl de Eva adhuc inlegra cl hrtaciS rem et crcatorem : tjuod exemplum, licel singulare,
viro. Nec diibitavil (brisiiis matrem suam mnlicrem ad cveiicndmii ilhid
sulficil .«i.vMi,.,,,,,,,
.....v.. lllllll axioma,
. /, 1 1- .i.xiwill.l, qnu IXCSKiriUS
IIIIU Ncstorius
appellare.Joati1. 11. <Ju,d mhi,ettihest, mulier? Per niiehalur quod lamen
n reaitimu seiiBU si sano el
hoc cliam a 1 S. Thomas,
Thouias. nuad
71/od dkiiur fnrin* »r
diciiur fuctus ex ,»«.
mu-
u i,iioii;»,i„i.
nlelligalur , ,.
:

a t\...\,» n ... j..,.i _ __ „ .__. _

.
,
calholicam doeirinain .
dc my>lerio ln-
licre, destruuutwr duo errores, salicet Ynlenlini ai- caruaiionis noa inlirmat, sed confirn.ai. Vere cnim
centis Uirislum non sUMpsisst copus de Virgine, sed
dicitur, quod nemo anleriorem s<: j.atit, nionriim
allutisse illud de ccelo, et per bcatam Yirtjintm, sicul
(jtiaieous anterior est : qtiomotbi Harta anlerioicm
pet fistnl.imniit canulrm trunsivisse : quod si vcrum sc Deum parere
pmuit , qnaleuus anlerior, id
11011
essel, non fuisstt fuctus ex miilierc, ut iluit Apostolus. est. anle ipsam
ab a-lerno g.nilus secundinn dt-
, ei
flnc euim p.opisitio {cx)causam malcrialem dcsignu! .
vinitaiem. Siroplieifer lamen fateudiun csi llariam ,
Item error (f._rorn dicentis beatan Y injiuem non esse |C|i.ris-e anteiiorem se, quia euimlcm Dci Filium
tnatrem Filn Uc sed /il.i kominis, euod futsum essc
,
in tempore peperit de se ncara ilont, Uade meritu
OsteudlU r verhoc qmnl dict Aposiolus : Misit lleus eaiul Lc
, lesia : lieata cs. Virgo M.ina, q„w Uotnnum
/ Jium suutn factum ex muttere Q cmm f,l ex me- porlasli, creatorem
1
mundi;
gaiuisii au, te fecil etc
liere. cst fihus ejus- s, trae Vtliui Ihi cst facins
« b | la f^tiwi rommuiiitcr
, ct cst v.il-.i, ^ewto
mulu re sahcet ex beata Vtrgtne, mauifeettm esl quod Gr.ci autem h i^ttimrr., i.. sim litudinu Au»ustinus
btara \ injo est Mater t,ln _»„. H«C S. Thomas ln
seun. G de Vc.is A,^.,,!,, ulroqua modo legil,
t.omnicnur), qm cl suhdii ra.iouem, cur Apos.olus (
qucmadmodom et Cassiauus in hoc ea... Vide««ter.
dixe.il factum ev mulicrc, qucmaduioduui el ad Ko-
u, baflC scn cntia.n abbi notaU.
 ,; :

JOA79N1S CASSIANI BO
79
earnii peeeati A a«l lahilcm liumani generli proteilatur. Quod ti
Deui Filium suum in limilitudlnem ;

Mi u Deui Fitium evidcoliu* deelarandum pulai, quem Filium

jdcm ilcral, Idem incuicat diceni :

ud homines Dei quamvis propriui

admirabilii magiiler n \. 1 1
ii •
,

luum. Eximiui uiique et :

l<

aique unigeniiui Del Filiui nbn nisi unui lit et

boc lotum pcnitus catholic» lacramjntum
:
fidei
in
cl mi cu n Fillum luum miiiise dicitur, unigenitum utique
contineri ut natus in carne Domiiius
,
,

hoc suum miiine monstretur. Amli lamen David pro-

csse in liunc mundura Dei Filius credcreiur ,

alque eliam clamiial diccni Mitil Deui plietam eum qui ad salutem humanam
,
lil,
riiinn :

evldenliuime deiignantera. MUil Inqoit, b Verbum

Filium suum. N.c mirum li ad evangclizandum Dei
,

cum tuum el sanavit eos Kumquid verlere (1'sa'm. cvi).

advciituin peculiariter miisu» iic pracdicavit ,

lalor legis ipsc cla i.avcrit di- hoc ad carnem potes? ni dicai ad 'anandum buma-
id ctiam nnte legem ,

ccns: " Obsecro, Domiue ,

provide alium quem mittas num gcnus hominera lintum a Deo miiium. N n
Qin"l Ilebraoruin voluminibus mullo potes utique : reclamat enim libi ciri I ui Scri-
(Exod. iv). in
quem linris s:iciis Davld prouheta, dlceni Hisit Yerbum
cvideniius Iegilur : Obsecro , Domiae , mitle :

suum, tt tanavit cos. Vides ergo ad s inandos Imm

Pius ulique prophela et totius in le
misturui es. ,

Verbum sa- missurn e se quh licet per Cbristum

ceneris aftcclum habens,
buraani auixuiin
generis uumani eum qui
nanciia, tinii n<
mitlendus -
fuit
:

»..#.,.
Verbum taraen Dei in Chroto
,
. Patre ad redemplionem ac salutem
omnium eral B uitas data sit , ,

quod pcr Christum cuncia sanavil ac sic unilo per

lotius a Deo
:

ul quam cclerrime miucreiur , quasi

diccrm sacramenlum Incarnalionii Clirislo et Veibo Dei ,

Patre humanac camis vocibus posluiabat,

:

factiis est Chrislus et Verbum Dei unus ex re

uiraque
es. Misit ergo,
Obsecro, Domine, mitte quem missurus
simililudine cumis Filius D.i. Quod utiquc apostolus Joannes declarare
inquit , Deus Filium »uum in
aperle volen«, Hisil, inqnit, Deus Filium suum Sal-
peccati. Bene cum missum eum in carne dicerel
enim, inquit, valorem mundi (1 Joan. iv). Intelligis rjuomodo inse-
peccatum ab eo ca.rnis exclusit. Misit
peccati parabili connexione Ucum bomtacmquccOiijunxeiiil
Deus Filium tuum in similitudine carnit
:

agnoscerelur Christufi enim .jui ex Maria natus e-t, Salvator attf-

l-.oc est, ut in vera carnis susceplione
quc dubio appellaiur, secundum iliud Quia natut
veritas non fuisse peccaii : et quantum nd corpus ,

simi- at vobis hodie Salvator qui cst Christus Dominus

verilas inlelligevciur : quanlum ad peccatum, ,

(Lucce n). Hic aulem ip.-um quod missum est Ver-

liiudo peccati. Quia cum omnis caro peccalrix sit

Dei, Salvatorera nominat, dicens Misit Deui

similitu- bnm :

iilc autem sine peccalo carncm habueril ,

babuit, dum in carne Filium suum Salvalorem mundi.

,!iiicm peccairicis carnis in se

csset :
: veniaie
veriiatc auu.m peecati
autem jiun.au caruit, M
va.u.v, - pec-
..« sine
quia r ~- CAPCT. V
^... ^ •

inquit Deus Filium suum in C p r0 ner hypostaticam uiriusque in Chrhto nalurm

con-
Misit erqo
.
i^ift fnit , ,

.'
. .- ;„,,/-/,v„,,m
jnnciioncm, etfii Verbum hominem
Yerhum Salvalorcm sive hotninem .

timilitudine carnis peccati.

incarnatum, et Dei Filiutn recte appellari.
CAPCT IV.
Patet ilaque quod per sacramenlum uniti cum
sententice lesiimonia.
Aliunde profert ejusdem
praedicarit omine Verbi Dei , et Vcrbum quod ad salvandum
Vis scire quam bcne hoc Aposiolus ,
I

missum csl, Salvator dicilur ct Salvator in carne

os Apostoli quasi cx ;

amli quemadmndum hoc in ,

nun-
Nvn dicente Doinino nalus, per Veibi uiique consorlium Dci Fibus
ipsius Dci ore deluxeril ,
:

uijuun^
utjudkct cupalrrr:ac sic ind.screta utriusque nomini> ma-
eninimisil
enhn misit Dcusfilium
Deus suummmunaum,
FUium suum in mundum ,
>..,- - .•

V quia oi.it» est cum homine Deus qu d-

per ipsum (Joan. v). jeslate ,

nu dl sed ut salmtur mundus

quid est
,

homo ct Deus totum penitns noncupalur

vides, Dorainos raissura se a
Deo Pal, e ,

Ecco «;; ut i
t

ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS

b Verbum hic suqiit A.uctor personaliter, seu pro
D. Iliero^.ymus in Isaioe cap.
Ad bunc modum p^rsoni Filii, cujus proprium nonien csl Verhum
a
Donunu» : \eiii miitam
,

cui dixerai
si Moipcs, inquit, qnnd Yerbuui
-

/EqijpU. El dle ait : Oosecro, ut docel D. Thomas (i p., q. 34, art. 2) :

te. ad Pharaonem
rcqem ad sanaiidos liomines.
per Incarnalionem missum cst
Bomine, non sum dignvs. Provide alium, quem miltas datum hominibus,
quem missurus es. Non enim esl aliud nomen sub cotlo
ut in llebnco leqitur, Miite,
tirt ut dicii
qnooporhat nos
^
salvos fieri :
sed de humiUtaU•rcspondit. buut
^^Z^Zl^SZ- D SnT^do
iii
Non de contempiu
contemptv .

DTWlta. exponens eumdem versi-

ighur b:cc vorba
rem vocat cum
U
a
ys.s quem 1 »i Auctpr legisiaio
Domiun mUleretur ad populu.ii culura : Jtfodum, inquit, sulmis docet : Deutmum
Deat ^^ homo{nam .

vtDeus,
faclus, et missus ul
,

Pbaraouem sese ab boc Yerbum, homo

licbrseoruro, ci ad regem ,

incircnmscriplus est) omnis generis animarum

vulnera
obeuuda excusanlis; quasi di-
munore et legalioue
corruptas menles incolurnes reddidit. D. nem
Jtfiite quem missurus
es , id est ,
quem nosii sanavit, el
ceret
legalionem, et quera revera mUtere Hierouymus Verbura interpretatur ipsum Filium.qui
idoneum a.l h»i»c eral Verbum, qui in Evangelw tanat
omn> m
in priucipio
t .crevisti. Scd bsec vcrba per allegonam mterpre- ct omnem infirmilatem
plebe (Joan. i). m
( |
re- lanquorem
tatur Aucior de Messia, qui miilendus erat ad impenum seu volun-
quemadmodum et.am Ali'i per Verbum intelligunt
dempii.raem generis humani :

ti!em Dei, q a tamquam causa pnncipali sigmncat

verba in officio ecclcsiastico ad Uiri-
Fcclesia eadeni dese.io sanatos a morMi ser-
quein SS. patnarctise et Psalmista Hebraos in
sii ;ulventum accommouai, acueo, quem erexil Moyses,
cujusmod. pentuni non a serpente,

preplielae a.deniissimis votis

exnpiabant :

Mspirip £mi(f« aflfiiuni, vel aliqua alia re creata.

L.nt piecar.ones ilbc cl :
ex uniona
Ratione communionis idiomatum, quae
,
c
Djnlw, dominulorem lerra tfsam xvi). fjltaamdl- uno eodemque supposito con-
lmv) .lis.ia duarum nalurarum in
rumperes eceios, et dwenderes {Isniw .

sequilur ul sarpe dictum esl (Vide

cap. U lib. n).
OUMide noins, Do-
wij in salutah tuo (Psal. cu).
:

(Psal. lx\ix
inine, [acim tuam, ctc. ).
 ,,
;

81 DE INCAKNATIONE CilStlSll LIC. IV.

Deus. Ki ideo idrm A| Oituhis I ene subdidil dii cus .

A Luni A, .1 lulu n co : 17'iUJ , iti ,t:ii , Do-
Qiiisquh eredideril quia Jesus csi Filiut D i, Deut in uj uo f**r J:i:s Chrislui . p:r <;uem omnia (I Cur.

illa tr.antt, et charitas Dei in co perfeela est 1 J an. viu ). Je u bonc, quanla csi aucloritas in \c

iv). llluni vere prsedical credere , illum pleiuim di- lu s ! tua enim stinl quae a t.:is per te dicuutur. I".

\ina a-s.tiii charitale, qui Jesum Filium D.i crcdit. li c Apo»toli.dicluin quain paucis quanla complecii-

Fi um ul in I' i Verbiim Dei esse leslatur : ac per Itir ! Unus, inquil, Dominut Jesus Christus, p:r qu
Imc iiniiin atque idem penilus vuli inielli^i utiigeni- omnia. Numquid ad praedicandum lauii myslcrii si-

iinti Verbum Dei , et Jesum Cbrisium Filium Dei. c amenium aliqua circumitioue verborum u>tts est?

, auicoi plcnius sciie, quaravis Chrisius secunduro aui id quod iulelligi a nobis \o!nit, longx oralimiis
nem vere e\ bomine bonio natni csi , lamen nnrratione traclavit? Unus, inquit, Dontuus noster
propter ineflabilem sacrainculi unilalem, qua unilus ii Christus, per ifuem omnia. Si u» ; •' i* i lanlum et

cum De.) Iionio esi, nullam peniius inier Cbrisium Lrevi lcculione arcauum lanix majcsiatis edocuit
ci Verbum esse disiantiaro? Audi Dominicum Evan- h scilirei fldutia, qua scicbat sernionern suum in

gelium, imino potius audi ipsum descendeulemDcum. ti.i Dei longis argumcntailonibus non egere. ct
flttcest, inquil, vita alerna, b ut cognoscant le solun: fldem dictis suis diviuilaiem dare. Sola enim ail Ji-
tcrum Deum , el quem misisli Jesum Chrisium (Joan. B ctorum confirinaiioncm , rerum suffieil dernoiistru-
ivu , 3). Superius audisti vcrburo Dej ad sanandos lio ,
quunlo probatlo in aucioriiatc dlcentis <•

hom nes missum esse : bic auiem audis eum qui Unus ergo, inquii , Dominui Je*us Chr.stus per que.n
misstts sit , Jesum Clnisttini esse. Scpara hoe si oinniu. Conshlera ubi hno tle Verbo Pairis legcris
potes : ctiin videas taniam unilaiem Cbristi et Verbi qiiod* de Cbristd legis. Omnia, ini|uit Evangelium,
e , ut non solum unilum cuin Chri.-lo Verburo ,
per ipsum f.tcin sum, et sine ipso factum cst nihil

eti i'n proplcr unit; u-ui ipsam Cbrlsius jam Vcr- (Jvan. \). Apostolus dicif ,
pcr Chrislum omnin.
luin isse uicatur. ng»'lium dicil , per Verbum ontnia : nnmquid
CAPUT VI.
repugnai.l sibi sermoues sacri? hon u iqie : se<l
Unam esse in f.kristo Injposiasim.
urtum at|ue eumdem infelligi vriluil et Apostolus
Sed parum lioc elucere forsilan puia-; : non quia Cfiri iiiin per quem bmnia creata divii , ei cvauge-
partun luceat, sed infldelilas tenebrosa semper ip>.i lisl i
Verbiim per quod oninia Cai la esse memoravll.
sibi cliain in luce lem-bras facii. Atnli itaijuc paucis Atldi , iii|ti:t:!i ; quid ipsc tlc s-C Veibum D< i Dcus
scrinoiiibus omne boc uniiaiis Dominic.e sacrameu- prominliarii. c Nemo, ini|tiii, asceidit in ccctum ui i

Al.ARDl GAZ^il COMMENTARIUS.

,
qux tmica et
Quanlum ad personnm auinet C c
Noiandum liie ulrumque vcrbum , ascendit ei
individna in Chrislo : in qua proinde nulla potesi detcendit, tetoporis csse praeterili, non prsnsentis, m
esse disiauiia, id e-t, sejum lio, et distinclio homin s ex Gia ci- consial, Kva&finjxsvet xanx€ue: undeduplex
,iDeo, scu Verbo. Efntu enim e»i Chrisins >u»i confu- emergil difftculias altera de aseensu, aflera de de- ,

sione subslanl.w, sed uniiaie personce, ail B. Albatia- scensu dt; asceiifti quidem, quomodo dicatur Filiiui
:

sius. bominis, id est, Ciirisius, jam ante ascendisse iu

b
Ahntebanlnr Ariaui hoc loco et ev eo collige- , ccalum cuiu b:i'C Nieodemo loqueretur, ciim n u
,

bmt Filium non esse verum Deum, quia solus Pafer .in:c quadragesin um diem a sua rt surrectione aseeif-
erus l> us sppellsitur. Quibus Patres v; r is mo- deril in :ce'tiin dedescensu vero, quomdUu iiicaiur :

<lis respondeninl. Primo verba ill.i soUtnt wrum : desceudis e de coclo, <|iii ul D iis omnia replel, ct
Deum, non resiriugi ad Patrem, scd exlendi etiam toiu> ubique es: >i ui homo, anie coneepiionem ;

ad Filiom per conjuuclfonem copulativam, cuiu sub- nt iii ta-lo iion eiii? Qi.e diflieulcit s aliter I'

tliiur, Et qiiein misisti Jesum Chri tum htinc eniin : sulvi non possuui oi-i faieainur euuidem csse Fi- .

tsse ordiaem verborum li;ec csi viia aetcrna, ui le, : lium boiniuis, ei Filium Dei i|tii tliciitir ascendis e :

i'i qn<:;ii misisti Jesum Cliristuin aguoscani veruui , in curinn aulequam liyc loquereiur, quia per iu-
,

l>iiii. Iia Ciirys stnnuis rl Cyiillus in euin Incuin. caruaiionem ei unioncm hyposlaticam factiiinest,
Facilior est responsio, per sotum uou excludi Filiuiu, tu lioino ille Clirislus inciperei esse in coelo, uln
aot Spiriiom sanc nm qui smii persooa ejusde:.i , anle eoiicepuouein siiam non eral. Hoc euim cxi^ii
naturae cum Pafre s«d excludi taiitummodo idola ; illa idiomalmn communicatio, et muiua qiiiiiaiu
ct creaturas, qua; nnn sm.t veri dii. Quod aulem ty allernaiio, ul loquilur Dama cenus (Lib. c. 4 Ur- m
:nlililur, ci quem inisisti Jesum CluisHim, de Cliristo ilwd. jid.) , qua; e\ ill.i iinionc Irfpostatica rcstiha:,
dictum, ui horuine, ul lne sit sensu»: Ifacc est vita iil iliciiim cst. Quia igiiur homo ille Gttristus, ante-
aelerna ,
i<l est , via <t raiio pervenieiidi ad vilam <|iiam concipereiur, iu ccelo m n erat; e( po^i c<m-
.< :<:in iiii, si coxnoscani homiues per fideai ic Patrem repiioncm proplcr liyposia ic m uuiunem , in cudu
solum vcrum Deum , id esl , prx er quc <m est lni, in cu-liini dicilur asccudisse ;
quia si hmnann
*' ii • I i Ogl C i:il ci nii morc lo piamur, qu id i
rius iu lerra luil , deinde in
iinum Hedinl qucin n i-:i i coe!o esse ccepii, incoeluinascendisse dicilur. E <ii-
m Cbrisium. Sic llil-irius lib. ii tlo Triniiaie. verso auti m de <<j.'1o des emlissc diciiur, <|iii.i qui
Supponil auiein hxc rc>p<msi<i id quod <st veris- , prius in ccelo erat, iu lcrra aulein lameisi erai
ii. paniculam *-,ir;i uon esse subjcctum , sed laiiieu i.on videbatur, sumpia umana uaiura <(c.i;i !

atiribnium, vel.ut dialeciii iqiiuniur, non se i I i i•• •'• ii

i
in lerris tideri , perinde ac si de ioalo
i «_•

0X p.irie sulij cii, s<-d p a seu,t|iiod idemesi, scemlisoei. Iiaque cjus desceu-io ei asctutsio ujliil
nmi referri ad Pairem, sed ad Dtim. Nou enim e.u aliml ipiam limarnalie, qua Fil us !><'i faclus <'si Fi-
settsiu ut <•• gnnscani i<; Patrtem. <|ui i-o'.<is <:s verus
:
Ims homiuis, ct >i<: per cnminuuii ationem idioma-
D"its sc<l , nl cngnoscaiil ie, <pii <s ille Deus, qui
: iiuii FiliUs bominis asoenUU in rodum, ti desceuUit
Boluse»! \.in> Deu* qu>diu Gra-co textu d*rius ; <!c tuln. AM-en.iii |>'i exaliatioHem humauiiai
exprimilur : &« yrj -,,» a)tflvib*&tcn*. descttidil pei liumtlia'.:oucm divinilstis : quia Fi
 ,,

^ JO\NN!S CA8SIAM 81

iiij de ccelo dacendit Fitiut fioinhtit i/ui ett <<i twlo \ Vctbu.n Dei : a-ccndii a.iien. Filiui hominii : ipium
(Joan. 111). Ei ilerum : .Si viderilii , inquil , Filium autcm aicendiiie <f<it quem deaeendUsc F.i^o vi-
ItOmlnil ascendenlem ubi erat prius (Jouii. \i) Filitiin <!<> quod iihi.i cl Filius hominll, Vcrbum I>ci. <| ii

liominls in cocln f.iiiie dixit Filiura houiiiiii <• < miu

,
CAPUT VII.
desccnditse memoravil. Q id eil? <|ui<J mo»ilias!
Itevertitur nd priotem romiderationem, ut o tend.it a<l-
V gnto hoc , si hoc val.*s. Sc<i rationem dicti '| se-
vrsus Nesloriauos de homine diri qitce tum divinat
ris? non reddo: interim Deua hoc dixii : Dcui boc ttalura tamauam de hupostast d vinee uututce ; et de.
loculus est mihi ; verbiun illius lumma ralio eit. Deo ea qitcn sunl huinaiio: nulnrai tamquant de hnpo-
ttati hnmanee natura, propterea quod hnpouatit in
Rcmoveo argumenta , removeo disp<ilatioHea : lolu
(.hristo unica el timptex
milii ad credutilatem snfficit pcrsi.ua dieenlis. Nou
li.et itiihi de fide dicti ambigere, r.on licct delibe- Et ideo tecundum di\ini rerbi magiileriuni inlre-

rare. Quid milii quxrere quomodo verum sit quod I"''* J

am el incunctanler ei Filius bominii c <

I).us dixerit : cum dubitarc iion debeam, quki v<-- deacendine, el Dominui majeitalii cruciflxDi csse

i ii-ii sit qund D.us dixeril ? Nemo , inquil , atcendU dicendui est : quia lecunduna toieepti eorpori

in cotlmn , niti qui detcendit de ccelo , Filitu hominit cramentum ,

ct F.liui Dei factus eit Filiui hominii
qni csi in coelo. Vcrbum utique Patris scmper in ccelo D cl '» FUIo bominii crmifixus csi Dominui majesta-
lut: ct quomodo ille Filium hominis scmper iu lii. El quid plu» ? longum eat de iwgulif multa di-

rcelo fuisse mcmoravit? luteiiige crgo quod eum cer * : dies cnim omnia quae ad banc me deficict, si

Filium lioiniiiis esie docuit, i|ui semper Dei Filius rem pouunt, conquircre aut expficare tenta-
afferri

fuit : cum uti<|ue euiii qui Filius hominis nujier cx- voro Revolvenda enim lioc volenti sacra Scripitira

stiiit, in coelo semper fuisse confirmeU Huc accedit omnii, ac legenda est. Narn qux sunt qme non per-

i.iajus aliud, q.tod eumdem F-ilium hominis, id esi ,

lincant ad hoc cum omnia scripla sint propter hoc?

Verbum Dei quod de^ccndisse dc eee'o dixii ciiam ,

Breviier ergo ac striclim nonnulla dici nec -sse est

ttinc cum in lerra loquiuir, in (oelo esse lestatur. ul dici enumeranda quxdam magis quam
posiut : et

ISemo enim, inquii, asccndi! in cozlnm uisi qui de explicanda :.c damt.is (ut ila dicam) damna redi-
,
,

ccelo clescendit , Filius hominh qii esl in ccelo. Quis ,

mcnda. Cum proplcr lioc mique convcni.-.l aliqna

quseso , est qui h c Inqoiiui? Christus utique. Uhi transciiiri, nece>se sii prope cuncia reliceii. Veuit

aulem lunc crat cum loquereiur ? in lerra scilicel. crcjo , iuquit Salvamr iu Evangelio, Filius hominit

F.t quomodo se et e ccelo < inn nalus e?t dcsconiiisse; salvare quod p^ricra! (Lucue xix). Et Aposlolus , Fi-

el cum loquilur, in c ce'o essc lc-tatiir : el eumdem detis , inquit , sermo , et omni acceptione dignus :

c qv.oniam Jesus Chrittm venit in mundum peccatorn.

s«« Filiuin hominis esse dicit , ci.in utique el e. coelo

nisi Deus descendere non pnueiii : et cum in teria salvos facere ,

quoruin primut ecjo sum (I T;'i>i. 1) Se.l

loqurlur, et iti ccelo utiqne nisi iier Dci infinilaieui ct Joannes evan^elisia , In propria , inquit, venit ,

esse non pns.-it ? Adverie ergo taiulem cl percipe et sui eum non receperunt (Joan i). Vidcs eigo quol
, ,

hominis, Jesiim C!;r -

liiiod idem esl Filius hominis qui Verhum Dei quia Scripluri alihi Filium alibi
;

ei Filius liominis dum ex hoiniue vere nasciiur ; et sium,alii)i Verbum Dei in mnndum vcnisse [ir.tdi-

Verhum Dt , diim idem qui in lerra loquilnr, ma- cat? Inielligc itaque ° dissimilitudinem appellaii i-
i

uet semper iu ccelo. Ac sic linmanae est nativitatii, i.uni esse , non rerum : el in diversa iiominum spe-

iiiiod F.Iium se hominis vere dicit : divinae auteni cie b unam esse virtuiem. Nam licet venisse in

quod e coalo peniius non rccedii. E' ideo mnndum nunc Fiius bnminis , nune Dr-i nominelur,
tnfinilaiis ,

hette Aposlolns inslar divinorum verhortim d.-cens: i>\ esl Verbui.i ; unus lauen in uiro jiie noniine

Qui enim, inqnit, dtsccndil , ipr.e esl , el qui ascendil designatur.

super omnet ccelos , ul implerct omnia (Eplus. iv) , et CAPUT VIII.

ipsum descendisse dicrt qnem ascendi^se. Descen- Uanc appellationum varietatem niltil pnvjudiatre
divime polesiali.
dere autem e co&lo non potuil, nisi Verhum Dei.

Q.;od uiiquecji.-ii in (orma Dei esstt , ezhvinivit semei- Nam cum ulique secundiim eVangOlistam is iu

ipsfli», formam sem accip-ens, in simililudinem ho- iitniidum venerit per quem ipse factus est mu..dus ;

humiliavil et KiUus hominis faelus sit, qui est mundi erealor

minum fnctus , et habitit invcntus u! Iiomo :

Deus non inierest quid in sing.ilis nomineiur, q.ii

ieme(iJMMR ,
factut obediei.t uttme ad moriem, ntortem :

aw.em erttcit Vkilipp. n ). De-ccu.iit ergo e cmlo Dcus io omnibus inlelligilur. Non prajudicat eniin
(

ALADIU GAZ;£l COMMENTADIUS.

fo>mam nem d.mi 1'iliuni liominis dicii e-^e in ccelo quia
Dei leste \,>o -tol.». exinanvii semelipsum ,
:

servi accipiens, in siinititudinem hominum factus, et pr.«.pter Iwnc unitatem necessann sequitnr, nl n....-
hubilu inventus ut homo IPhit. u). liac crgo sci.ie.i- eumqn* vere dicunlur de Filio D.-i etiam ve.e di ,

ti. tria ciedcndi Cl.risms iudiraf, ua-lnrae

linec
cwiinr dc Fiiio bominis, et enntra.
cum ^<: se «wi
dicit " II esi , personanim , ul Nesio.ius doceh at.
«rslicel
scllieet l.uman.n assumpiiK veriiaieui
humanai ass.iinpi:e v.sriiaiem i:uhi ,

na- h Quam
b hypn$lasim ,, L.i:ni
Ouam Grasci liypuslasim snppositmn,
Lalmi snppo»ilnin
v:
Fil iiui ..;.. ic
hominis, i<I csi,
:,i i. e( hominem;
iinmiiipni s divinre
ftivinrE it.>m
it.-m na
vel poraoaam., Auctor supr.., ailini vecab.>h», inaje-
t .r;e veritalcm du.n se e coelo de.-cendisse , el in
,

cuni hyec loquchatur iu lerra ct stiiiem appclkl, id cn, diviniiaicm, bsu diviiiani
coeio csse nsseril ,
:

naiurarum in unitatem pcrsonaB conjunctio- peisonain.

bsrum
 :.

b5 DK INCARNATIONK CIIRIS'11 LIH. IV.

d.vinilaii dgtialio, aul vulunla» su.i ; cum boc u.i- A atque apOStolicis quaii novis leslibu> u-i sumus :

que magis diviniiatera ip>am coroprobel ; quia qoid- nunede prophetirii veterihus [Lipt. i'n marg. de pro-

quid voluit, lioc fuit. Ergo ei quia roluit, in mun- pbctis vetercs ]
proferamus : admiscentes interdnm
dum venit : et quia voluit , lnnuo natns e>l : el quia anliquis nova , ut inlelliganl omnes , Scripluram
voloh, Filius hominis appellalus est. Omnia enini sacram vcnturum in carne Dominum, loto quo-
sicut voeabula Bunt, iia \iiluies Dei. Non nnniiiiiiil dammodo suo cor; orc ,
quasi uno ore clamaase.
in illo dissimilitndo nominis vim poleslatis. Quid- Ail itaque eximius ille ct admirabilii tam munerc
quidlibet diclus fuerit, in cunciis unuin esl ; sciliccl Dei dives, quam lesiimonio, b cui uni admodum
111 specie vocabulorum aliqua diversitas, non esl in contigit lanciificari antequam nasci ,
e
Jeremtaw
J
virlute nomioum nisi una majestas. prophela ,
lltc ts'., inquiens, Dominut nos.cr : non
rcputabitur alius pra:!er eum : qui invenit omnem liam
CAPUT IX.
Propheiurum nuciorilate scntenltum hanc dis.iptiiuv , et dedit eam Jacob puero suo , et Isracl
Ycterum
corroborat. dilccto suo (Daruch. 111 ). Post bacc in tcrris visus

Vcrum quia liactenus evangelicis vcl maxime csl , ct inlcr homines cnnvcrsalus csl. llic cst e.go.

ALARDl GAZ.EI COMMENTARIUS.

(i ponii veteres tesles, id e>t. prophetas, novis B Qunmodo autem vcrum sitqund hic ait Auctor, quod
lea i
1
.'
:>. scilirei aposlolis. Alia leclio quae bic nota- uni Jeremiae conligeril sanclificari antequam nasci,
iur, eodem recidit; /).• prepketU veteres; labouditur non sati> ezpedio; et puto foiia-se illud nnl es-e
enim, illud svangeli-
testes, et vidctur alludeie sd ebrcplilium, ni>i de sai.ctis \e:eris Te>iamcmi so
cnin Umnis sciibu doctut in regno ccelorum simitis ct
:
lutiimiido loquatur, Nam si sanctilicaiioncm pro pia.>-
uni qut profert de thesuur» suo nov.i et velcra. dc»linnii<iuc el vocaiione divina accipiat, ut n.odo
{Ual h. mii). exposuimns, ea certe commnuis fuii omnibus r <- i

utero matiis sanctiQcatuni fuise

a Jererniain ia plietts. Si vero de saiii iilicaiionc inierna per gratiuin

anteciuam nasceretur, diser e tradil Scripiura, dicente Dci ftiaiii, u t videiur iunuere, constni eitam Joan-
i

Doniiuo Priusquam le formurem in utero, novi te; el

: nem Bapiislam eo modo sai.d ficatum fuisse anie- ,

anteqnani exires de vcnirc, sancti/icuvi te (Jerem. i). (|ii.m nasceretur, dicenie angelo Et Spiritu Snncto :

Sed iiiiuin per lioc intelligalur Jeremias in uteio repkbitur adhuc ex titero malris stue (Lucw i). Ut uilnl
inatcrno sanctificatus, i.i esi, justificaius perinfusi >- de B. Virgine, nibil de aibs sanclis dicatur. Qnomodo
nem gratiai et ablutiouera peccati originalis, quemad- eig» uni, id es!, soli Jeremiaj co.>tigit sancuiicari
modum de Juanne Baptista certo creditur, id nu . autcquain nasci?
c Uoiis ex qunluor
usi|ue adeo etarum exploraiumqae est. Q <a de ra |iro)i|ietis, qui majores x«r'
vidVndi suut ejus loci interpreies. Certe D. Iliero- ilo/jrj vi cantur, de quo, prxier ea quae in lacris lii-
i .vuitis iion iliud lanctificationis uomine inielligere lens legiinlur, «cniit Joscpln.s Aniii[. lib. \, c. (
:
,

videtur quam
prxdestinaiionera ac specialent Dei 7, 10 ei II, Epiphanius de Viia et luierilu propiie^
videntiaro, et consilium qio preDordioatus nierit q tarum cap. 8, lltcr nymm cap. in Jeremiam, Au. i

lereuttas ad propbetandum, sicut 1'aulusad evan gustiims xvi!i de Crvit. ca|>. 53. Nolandum vero b u
lisa .ilinn. Sic enim cxpouit iliud Antequam te for- : c.itni propiietiaiu sub uomiue Jcremiae, qux tauieu
mtrcm, cc. Non quo, aii, ante conccpiione n , ui lnv- p.\ libio Baruch de-uinpia c>t. ut notatur, proplerea

resis tuspicaluT, fuerii Jeremiat; ted t,uo prajscieril eum qnnd Barucli noiarius et scriba fneril Jeremiac, ut
futurmm Pominea, em necdum faetajam facta sunt, s cun- paict ex proplietia Jeremia; cap. xxxvi. Qita» cansa
dum illud qiud Apostolus loquitur : Qui vocarit ea qitiv loii, ur concilia aniiijua et Patres non posuciiin,
i

uon cranl, quasi ea t,ua? essent (liom. iv). Quod aulem
twici-ftrw.urin Ulero, juxta Hlud Apostoli tie emus ucci-
pere: Peotquam atuem placuit ci ut me s greguvit de
ulero matris mea, et voccvit per gratiam sttum, ut reee-
larel Filnim suum in me, ut ewmaelitarem illum in gen-
liutiih iioiii inat in in canoue, qm lamen a 1'atrilma
(niicilii Tridf ntini inler sacros aoctores rccipitur
i
t (
Scss. 4), i|uia iiiniiiiim bunc librum panem e> u
jndicabaiil valiciniorum Jeremia?. S<c Clcmens Mc
\ iiid. hl». Pjedagogii (Cop. 10), ciiai nomine Jeiu-
i

ttbus (Galat. n. Ii.i Hieronymus, indican* Jeremtam roiae illud Darnch. nt Audi, J^rael mandata vitcc.
: ,

eo moil'1 sanctificatoni, qno Paulum, id est prasseitum Ei ilii I Baruch. iv : Beati tumus, Israel, quia
ci praenrdinatnm D«so ad opus prepuelictim. Nemo
;• piacent Deo manifetla tunt nebis. S. Basilius lib. iv
enim dixeril Paulum bitra vWcera materna fuisse san- in Eunomium,
ei S. Chrysestomus in oralioiie auod
ciificatum, id eii jniiificaium pei graliam Spiritos San- t.hristus sit Deus, adduciiiit Incum istum Banicb. ui
rii. Similiter D. Augustiuus epist.57, ad D.irdanum: Jlic es: Dius noster, nomiue Jeremia*. D. AugiHtinus
Jlla, in(|ii piiusqiiam exirel ile vulva, sanctificatio Je-
', xvni de Civiiale cap 33, ciians etimdem locnin, sub-
remice, quamquum
nonnidit 'iccin lijpum Salvatoris ac- dil II o<- testimonium quulam i.on Jcr< mix, scd t<
:

cipiunt. qui reqeneruti ne non eguit, tanifit ,-liumsi dc D tjut tvibunnl, qui vocabatur Varuch. Scd Jctemim n.
ipso proplieta uctipi.tiiir, p >tcsl cl secunduiu prndeslinu- Uiratius habetur. Iia Augus ii us.
iio em non incoMtenieHler iuttlliai ; sicut fitws Dei up d Uanrfestum est h.nx' propbeiiam lo;ui
de vero
pellat Ettathjetnm rt\ien<r(i'os, ubt Caiphat cum de D»- iVo Lvrael, cui non assimilabiiur, nednm a^uabiiti
tniito dixistet : Li]> dit vob.s ut Httut moriatur hoir.o pro alms (lcu>; ipti discipiiuam, id es^ legem iradid , t

populo. el non tota gens pereat, mox Etan§ebum .v cutum Israeli tn monte Sina qui tandem in leri is \1mi> c-i, ;

udjunxil : hoc auteine semeliptonon dijrii ; scd ctun es-ict pi cu;n lnnniuibus conversalus, Bcdicei homo factus
poutifex anni itiius, prephetavit quia J e*ut moriturut Nam si de alia appariiione htquereiur, qiMe median-

v> o gente, et uon taiiium pro genie, s d nt filios Dn iiotis angvlis in Hbsumptis cnrponbiis, vel per sola u
gui iranl disjiersi toneregurei in unum. iilios Lei ep- Ima^ nanani .ii»l seii6ibilem r. pr.t sentniiorieiu < , l i

peliavit uiqne presler aebrceam gentem , i .

rteterit S"'<i non di erel, Pott Imc iu territ visut ct, eitm
,

. ui qniubns comtitu:os , nondum ful.ies ,

hihIi i
amn
Ifgeiu daiaui fucril ip>e iu terris visns t-i
n iiidum buptizut s. Quontodo ergo Da filiot, n ti «•-- t iirchii viinveiB u->. Loi|ui4ur ergn de sin-
tui pai
ciimluui pradetlinationem, tecuitdum euam ct Aposto- inysierie In arnaiouiit, ui SS. Parres cuin
I

lu rticit. qnod nos 'legerit Deut tn Christa anle con. i Ca'siaiui expiiutini (Greg. .\t.ziau. orai. 5Ce(4t;
luriouem mumii (K]ihe». i). Illu autem in unum co (ye- i broi ; i de Fidt c.i, Augutt. xriti fU
j !<i ra eot aat Jiliot Dci. Uxc Augustiniis.
i
c, 5).
 ,

17 JOANMS CA SIANI
Inqull, Deut no$kr. ViJoa a prophela Deuni quasi \ Vidcscigoqu J hxc D |
mChiiklopetuij
manu Indlce osiendi ,
cl qnasl digito signiflcjnic iuui : el idco n n repulabiiur alius aJ eua, quia
momlrail 7 llic eit enim, Inqutl, Deut notier. I>i •
itnu In liac glorije ac beaiit jdluit siuguhiriuie !>•

milii crgo, qucm Deum liis lignii prophela lunc cx Deo naius e i. Id e»go prophclica doctiioa lone
aique Indiclii demonslrabai l numquidnam Palrem '
agcbaiur, ui un genilui cuni Del
a lii Patria [

Ci qnld noccssc orat njtcndi eum quem s« omnei di*ccntur Lipt. in marg. diceretur caaad Fi
; ei
nos?c crcdcbant? Non enim Judjel Deum lunc iguo liom non repmari Deum alterum audirent, uuum
rabanj :
qnla sub Dci Icge vivebant. Sed id ngebanir uliquc in Pa rc ac Filio um I- icerenf.
uiique, ut Filium Dci Deum nnsc reni. Et ideo beun Poii h re, iuquil , in terrii viiui ett , a cum ItomU
prnpheia eum qni omnem discjplinatn invenbisei , ld uibut comern lut «'. Videj quod ev dei ler h c a l -

cst, legcm dedissct , videndum i.n terr'8, id esi, veniu? Domini ac naliviiai deignatur? Numquid
venlurum in carnc dicebai : nl quia eum qtii legein et.im Pat< r un imam qui non niii Filio lantum ii-
,

dodisset, Deum esse Judai nmi dubitarenl, eum sibil'8 e>se lcgiiur, aut in icrris visui esi, aul in
qui in carne veniurui cs-ci Deum esse agnngce- c rnc edilus, aut iiiier hominn cnni \ Non
rent : cum eum uiique quem lcgislatorem Deuni tuiijue. loiHUgis ergo quod omnia hac de Filio Dci
crederei t , videndum inicr liouiincs fcr susceplio- U dida suni. Nam et cura vidmdum in lerris Dcum
nem humanae carnis audircnt : ecdera ipso qiioque propheta dixerit, el aliui prxter Filium non st *i-
pcr propliciam adveatum proprium pnllicenle : Quia nts in t. rris , non de alio lioc absque dubio j rnpbci i

ego ip~e qui loqucbar, ecce adsttm ( haiiv u\ ). IVtn dixii qnam de quo d clum postca res probavit. Cnm
repw.abilur ergo ,
inqnit , Scriptura sacra ,
alius proj- ciiim videndnni uiique Dcum dizerit, uon de alio
ter eum. Pulchre hic prophela |
rrcviJcns perver, »a h c vcrc iliccrc polnil , (|iiam qui vcre postea risus
dogmata, omnem scnsum hxrelicat penersilatis fuit. Scd de hoc satis baetenus, nrunc aJ ali.i tran--
rxcltisii , diccns : Non reputabitur alius pneler eum. eamus. c
Labvr, inquit Isaias prop^ela, labor A'.gy-
Hic est enim unus a
ex Deo in Dcum natus ; rujns pti et negoliutio Mthxopiat , ct Sabaim viri svblimcs
jossione universilalis opns sccutum csl ; cujus vo- ad te transibunt, et tui erunt. Posl te ambulnbunl
kintas rerum ortus cst ; ciijus imperiona mundi fi- vincli manicit pergent , et le adorabunl , teque depre-
brica e^t; qui cuncta dixit, cl f.uta sunt : cutlCla cabunlur quoniam in te. esl Deus , et non ett frce-.cr
;

mandavit, ct creata sunt. Hic crgo unus est ad pa- te Dcus. d Tu cs enm Deus noit.r, et nesciebnnus .

Iriarchas loquens , in prophctis mancns, ex Spiri.u Deus Israel Salvator ( haice xlv ). Quam hcne sihi
conccptns, natus ex Yirgine Maria, in mundo wsus, drvina semper scripia conveniunl! Superior eaiiu
inier homines conversatus, b affigens ligno ciucis C propliela dixil : II. c est Dens nos'er ; istc autem , fti

chirographum pcccatorum , triumphaiis in scme;- es Deus noster. Iii illn utiqne divina dociiin.i , in fcoc
ipso, adversarias nobis inirnicasque viilutes morie Immatia confesio es'. Alter perso;iam magistri do-
«ccidens, resurgendi fidem omnihus irihuens, gloria cenl^s, alter pcrsmi m populi confitenlis [ confir-
mi corporis cornijil oncin humanscarnisinterimeiiS. :

mamis ] cxplicuit. Poue cnira nunc docenlem quo-

ALARDI GAZ.-EI CDMMENTARItS.
* IJ est, Deus natus. Undc
Symholo dicimus in : Deas Israel Salvaior. Quera locum quoi iatn nomiiil i

Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verumde Deu Laliux eloi|uenlhe nimis ^ludosi lic vertunt, ut pro
vero. Savatore, Servatoretn dicant, a Salvaloris voce ut
b A'ludit vcthis Aposloli ad Colossenses n : Delens minus Laiina abliorrenie.-, operae pretium cxist;nia\i
qnod adversus nos eral chirographum dccreli quod , J' annis Molani viri dociissimi gravem et uttleni mi-
erat contrarium nobis, el iptum tulil demedio, affigeus per hac re censiiram hic ascrihere. Sic cnim ille iu
t7/iid cruci, eic. Lhi chirogrnphum voc.il dchituin ,
annolalionihus ad Usu:»rJum ad quintum calend.
seu reatimt, quo se pcr csum hgni velili suosque [,o- Mailii : Yalile, inquit, demiror quosdaoi scriptorcs
sicros Adam seiern-e n.orii rcddideiat ohnoxios ,
ei inierpr-elcs sentper deelinare uomen Salvaloris,
juxta decrctum Dei dicentis, Quacumque liora coir.e- quia Cicero ait in Verrem aciione i liaque non so- :

deritis, morie moriemini (Gen. n). uifH pntronum liujns insula>,sed eiiam sot.ra vidi inscri.
c Verha sunl jelerni Pauis ad i"ilium in can,e vcn- . p um Syracusis. Uoc quaulum csi ? ita magnum , vt
lurum, ci verum Messiam fuliuum, quilius cjus divi- •*'
Latino tt>io verbo exprimi non possil. Is csi nimirum
niins raanifeste compr«haiur. Adeo uiDw llieronymus s<tcr, qui salulem dedit. Hac quidem Cicero. Verum
scrihal nulliim esse effugium a laqneis hujus lesiimu- cum ahud '•it esse Scrv; torcin, aliud essc S dvatorcm
nii. Quamvis enim in pr.rcedcniitus loquatur dc Cyro (quod e\ dicto Ciceronis hco cousiat, ait enira cuui
rcge Per.aiiiin, lamen cx iis quae suJj uno ciiutcxiu qui salutem dat uno Latno verho exprimi non posse),
hic conscqu,tiiiliir, patct h;cc tion ad Cyrtim, sid ad nos hbantius utainur voce s.lvatmis, quuj eccle>ia-
Ghrismm esse nfcrenda. N;in, ul aii I). llicnn ymus, slicis scriplorrbus multo est usi aiior, et Saivatoris
qnomodo Cyri personce conveniet illiui ; Wre lu es nos:ri Jesu Chri>ti cilicium tiiulto MJiiilic.intius ex-
Deus, Dens abscondints, Lens Isracl Saivntor? Ergo pritnit, quam vocahnlum servatoris. Nec nu.gni Cacia-
Dcus, in quo est Deus, Dominus noster Jesus Chiislus mus Robcrti Stephani verba dicenlis Salvaluris vo- :

reciius iniell qilur et vcrias, qni in Krangelio bqiti-

:
,
cem, lamquam paruni probam, crudiliores religiosu
lur:Egoet Pater unumsumus; elego inPaire,el Vuler 1'ugiunt, qiiciiiadmoduiii et verhiun salvo, quud nec
in me esl (Joan. x, xiv). Qui DlUs appctlalur ubsrin- ipsum satis l.aiinimi judicanl. Huciisijue Molanusjcii-
diftt», proptet atmmpii corpnrit sacranuntnm, et Deut jus seutenliam approbal el coiumeodal Uaronius in
Israel Sduator, quodinterp.retalu.rJ.esvs. flac lliero- nolis ad Marlyrologiuiu (9 /Vo»«n/»r«), elalia eidem
uyinus. ilociriiue coiiscntanea insuper addil, qua leetori, ne
d Iia D. Hicronymus cx Seplunginla. Ex llchi.io nlmius syn, adeuoda relinquQ,
i . ,

eutcni Vulaata vcrsiu cst Vere m es Dcus abscandi'nt x :

 :

.U.N.UIONK C.lli.lSil LIB. IV. »•

|... IN
g9
.endtmt. Palam enim es« m.odleom nescisse .e
prius
uuic Ecclesia,
"<*" msicu. racii, Jeremiam propbetam
in
A
lidie _ ._ „.,..i; ___,_,_
eonfltenles, nn
quem adhue , ; i

dicunt, post nnraniiam

ac dicentcm de Domho Jesu
Cluisto tfie Ml
i
:

qnid aliud Bliqoe responderet escianl dencgantes.

noster (Baruch. m) ;

CKPUT XI.
cuncta Eeclesia, sicut facit, quam id quod
alius
lledil a.l vatieinium Itai r.
propliela ad Dominuni Jesinn dixit, 7« es Deut
nos-
i>
Labor, inqiiil, ./'</.;''' tl negolialio .-luliiopitr, et
ler ? beue prsesenti confessioni euam prsBter-
lia ui
Tu Sabaim iiVi siiblimes ud U transibunl [lsaite xi.v). Iti

iia ignorauiU |>«>ssit adjungi, dicente populo :

qui his diversarum naiicnum vocab adventnm credi- lis

tt Dem noster,et neseiebamut. Bene enim lii

igno- lurarum geutium Bignificari nciniui dnbinm <-i. ,

prius, daemoniacis superslitionibus occupali,

Translsse autem ad Christum genle« ncgire non ,
possunl
rabant Deum , conTersi ad Bdem dicere
e nomine Cliristi; nitaiis indepto,
netciebamut. vales, u'.pote qnae
Tu es Deus noste>\ et
i:on lide taniuin ad Doininum Jt-sum
ChrUtum, sed
CAPDT X. c li.ini ipso nomine iratisieriiul. Qnia cum idem quod
suiii voccntur,
a racluin esi qimd er.u fldei opua
Probat Chrisii divinitaiem tum exjudai*antiumJudao-
,

qtri ad Chrt-
rvni perfidia, lum ex confetrione iUorum nominis sacramontnm. Al te, inquit, transibunt, ct
;/i jident convertuulur. vincii mankis pergent.
D tui erunl posi te ambulabunt,
:

probari Sicut suni viiK ula cnercitionis, ita suni vincula cliari-
i)\ d si cx Jud;vorum niagis pcrsona tibi

igno- s-ctindum illud quod ait Dominus " Attraxi

Idipsum enpis, considera po>t infelicem illam latis, :

se cos in vinculis charitatis (Ose. xi). Vere enim mngna

raniiani cl impiam perseCUlioiiem conve.itentes
Deum pass m populos h:- sunt h:v.c vincula, el ineflabilis charilalis, quihus i.ui
ad lideni, et agnosccntes
Dens alliganlur gaudeni catenis suis. Vis soire hoc verum
daeorum; et vide an rccie dicere possiut, Tu es

esseT audi apostolum Paulum gaodenlem ct exsul-

Sed ego addo aliud
nostcr, et ncs.iebamus. ul libi ,

t.mt in vincnlis suis, cum ait, Obtecro vos ego vinctus

non cx conlilcnlibus Unluminodo Judxis, sed eliam
Domlno (Ephet iv). Ei illud Obtecro, cum sit tatit
(X neganlibos probein. Interroga enim eos qui pcr- in :

Paulus s ne.r, nunc autcm el vinctut Clnisti Jetn

duraiu adhue in sicrilegio Judseos, an scianl vel cie- ul

(Ad PhiUnwnem). Vides quantum gnudebat vinculo-

dant Deum. S. ire alique se el credere confltebuntur.
ruin suoruni meriio,
f qunrum eliam alios piovoca-
At conira inicrroga an credant Filium Dei, negabttnl
eo b.it exemplo. Non dubiuin cst auiem in
quibus unus
profeclo et blasphemabuni. Vides ergo quod de
esi Domini amor, unum csse Dominicse
vinculationis
boc pro, beta dixii quera Jud.ri ct nesc criini semper,
olTeemm, secundum illud Multiludinis auiem creden-
.1 adliuc neecinnt; non de e* qnem utiqoe et ere :

eral cor unum anima una (Aclor. iv). le, et

dere se putant cl confue.i. Et Ideobenehi qui ex f' tium
inquit, adordbunl , teque deprecabunlur ,
quoniam m
Judxisad Qdem post ignoraniiam venitint, dicere
Dcus, uon esl prater le Deus. Dictum pro-
,ni Tu es De<s nosler el nesciebamus. Recte
: ,
te cst el

pheia» Apostolus evidenier exposuil dicens Quo-

enim hi qui pnst ignoranliam credunt, nescisse se ,
:

nfam s Deus erat in Christo, mundum reconcilians tibi

dkuni, quem adhuc uon credenles se nescire con-
ALARDI GAZiCI COMMENTARIUS.
Judxi sciliceiad fidem eonver*! qni, deposila tive Judai eujusdam, siveJoannis secUtore^qui^i
ignoranlia, id e^i, iufldelitaie, Christum Deum suum quasi Christi Ecclesias eonfitebantur ; quin poiius uno
quem amea nesciebam ignorabant. disripulorum nomine eensebantur, Tune apostoti con-
agnosrunt, < t

h D. Hicronymus In cnmmeniario hnjus loei : venientes (sicut Luca narranle Acla teslanlur) omnct
Chritto scilicei ) ASmptum,et discipulos uno nomine Cliristianos appellanl , disccr-
S isse, iuquii.ei
nenlet a commnni disciputorum vocabvlo; ei utdivini
(
JEthiopas,et $abam excelsos viros cl sublimesnemo
dubitat, cum ei videcit mundum esse subjeclum, et cx per Italam oraculi fenno compleretur, quo ait cop.
lxii S«THen/i6i£j tnilii vecabitur nomen novum, cte.
paucarum nominenutionum , qua habitanl in extremis :

Alhnnasius.
(Inibut ttrrte, eunctoi cceirum cardinet et omnia terrte
Ii:rc
* Vnlgaia cihiio Jn funiculis Adam traham eos,
liiiora ei ereditura pertviciat. Untie pulchre quati la-
:

in vinculis ehariunit (Ote. %i). Ubi pro, Adam, Aqnila,

inlibut in errore xdoloUitrice, cessare Ir.bor /Eqgpti
hoinincs,
ncminalur. Nulla cmmgenstia
minalur. .\u'.lu ueuuu /hi',
idololatrice dedila
enimgens ita taoioiai.ue (uii, ojhmh-v
Syinni. cbu., " «:
el _•-; el
Sepiiiagiula,
,
•• Tliendoiio,
; -
n
i
ri
diccrei t : /n
ui diccrent tn r«.™'« hominum tra-
funiculit »•
et tam innumerabilia portenia /• venerata etl , quam transluleruitt,
.ransiulertittt, ^^ul :

/> • .-

ham
i.r.,Y> /./,<: iu vmrtiliK flitimmis. aii
vinculis charitatis, ail l)
1) Hierouyinus.
lliei
/Egyptus, de quasupra legimus : Kcce Dominus ascen- cos, in
.

ei iugredietur^ JEggptwm , et
f SnperflHe antea legebalur Quorum etiam ali; s :

dei super nubem levem ,

movebuntur si;;'.ulacra /Egijpii a f<tcir. (jus cl cor ,

Pcus prcvocabai exempi.o. Qnorstim enim hic l>ni-,

ciiin tle Apostolo ha?c dicaniur (ul ipsa

syntaxis et
: ti labescet in mrdio ejus (lsaia> xi\).
verbornm c niextus di.cei) qui eigaudebai snuriim
c ludepl» pr« a Ifptn frequens apud Cassiannm.
vi culirum meriio.cl eortim eiiain
cxemplo alios
d HoC e-l, ex lide in CIk >:iiiii Cinisecuii siiiii iioincn
ChrLliannrum, quod e s t fldei el religionis symboliim provocabal, scilicel ad paiienliam ei iiiariyriuin pro
M sacrameulum , qno nomine primum Antiochix Chri^iM subeiindiiin. ln Basilcensi eduiune pari er-
rore legimr |^i.orvni e;iam noi Deus provocabut
Rdeles cngiioniiitalos S. Lncas in Aclis c •inmemoral
:

m). Qua raiione ver

. acc derii, S. Atliana- i i I
exemplu. IJlti eiiam oiniililur hiihs in vcrbis praece-
- in orationc adversns Arium ila expunit Omnes, :
cleiiiilnis In q-ubits uniit cst Domini amor.
:

k Quomodef inqnii Ambrtisiiis ( ln commeutario

inquit, qui credebanl in Domino nottro Jetu Chritto,
uon Chrisliani, scd ditcipuli tanlummodo vocabanlur : luijits toci) : m
vicario, aut tegato, ticul fuit in
Quasi
ei qnia mutii iioionim dogmaum uuclorei exttiterunt,
prophetit, aui alilert Non li ul fuil in prrfheii
Irtltgi potftt sie (ui>se el in Filio ; filwt «MMI
miHtiu-
docirimv obviantet aposlolica, omnes seclalores suos
titereit Patru D i. Vnde dieit : Qnia Pater in me <*l,
i cipul ii nee ulta erat noininit ditcretio
uoihiiiabanl ;

ego in Patr«. P«fer eniw p r id intelligitur etn m

r vero* falsosque dacipulus, siveCh i,.". Dotilhci, ct
 '

01 J;;\.\.\l , CASSIANI ft
fll (.'«'/. v). ln t< ergo est Deus, inquit, t n n est A vator, Quamvii muliiajan) Scriplura et evidenllbi

prater te Deus. Bene Propheia diceni j /// tc est fcignii , de quo l.i jaeretur, Mtenderet , cxprcssit i.i-
n
DciiSf non lanium eiun qui praeaci i eisei, sed eliam iiicn mauifeiliMimc in Salvaiorii uoniine Cbriatl no-
i um qni cisct ii) pr.iienil, monstravit, babitanlem
men, quia idem Salvator ulfque qui Cbriitui, dieeiiu
icilicd ali co in (|no habitaret, '*
natnrarura lignifl-
angelo : Quia natui ctt vobit hoAia SalwsUar , aui ett
cationein, non unitatis abnegalione distinguenft
Christui Dominus (Luc. n). • Jeiua cnnu Bebri
CAPUT XII.
Salvatorem interpretari nemini dubinm cst ,
- r

Salvatoris (tppellationem aliter Christo et aliler homi-

nibut tribuiam ctse. angelui lanctsc Harix rirgini proteitatur, diceni
Tu, inqub, Deut, et neieiebamus, Deus Israet Sul- F.t locabisnomen ejnsJesum : ipit emm salvum faciet

AEAUDI GAZ/EI COMMEN lAlill.S.

Filio, quod una sil eorum substanlia. Ibi enim est uni- Thomae (7>>, p. 37, art. 2), q :o.l nomim tingularium
tas, ubi nulla eil differentia ; ac per hoc invicem iunt, hominum commnniler imponuntur ab uliquu propnetnXt
quia et imago , ei timililudo eorum una ett, ui vide is tjut cui noinen iniponitur ; xel a tempore, ttCUt impo-
Filium, vidissc dicatur Pairem, sictit ei ipte Dominut nuntur noniiiia aliquorutn sanctorum hit qui in eorum
u l : Qui videl m , videl el Palrem (Joan. xiv) Uecte fssiis natcunlur; vel a cognatioue sieut cum filio im- ,

ergo diciiur : Deus eral in Christo, hoc eat Pater in ponitur nomen pniiis; vel alicujut de cognanonc ejus,
Filio, mundum reconcilians sibi, etc. Sic Am- 15 sicut propinqui ioannit Uuptitias volebam eum vocare
hrositis Deum Patrein in Cbri&tu, id e*t, iii Filio es-e, nomine patns sui Zachariam non uulem Joannnn, ,

• t er ip^tim sibi mundum, id esl, buiiiainiiu grnus

| quia nnltut erat in cognatione ejus qui vocaretur hoc
rcconcilias-e imelligens ; quod et antecedeutibus con- noniine, ut dicitur Lucee vel etiam ab eventu, sicut
i ;

groit, ubi (liciiur Omnia autemev Dco, qui nos rcconci-

: Jospli vocavit priniorjenitum s um Manassem, dians :
liavil sibi pcrCli.istum. libi inanifrsteilisiiuguitur per» Obbvisci me fecit Deut omnium l boruui ineorum ; vet
sona Pauis coeleslis a perse-na Filii, id csl, Cbrisii; eliam ex aliqua qualitate ejns, cui nomen imponitur,
et P.ner reconci"lialus, Filius rcconciliaior designa- sicut Genesis xxv dicitur quod quia qui primnt egressut
iur. Alii lameu aliler exponnnt , lioc modo : Erat est de utero mmtrit rufut erat, el totus iu mo. ;m p lln
Deus in Chrislo , id (-sl , in Cliristi huuianilate eiat hitpidus, vocatum est nomen ejut Esan, quod intermre-
Dei Fiiius hypostaiice iinilus. Proinde D.a.is erat in latur rubeus. Nomina autem qace iniponuniur aliqtiibus
Christo, idem csi ac si dicatur Deus er;«t Cliristus, : divinitus, semper tijnificant aliquod gratuitum douum
mundum econcilians sibi ut D.o, ct proinde loii sau-
i eis divinitus dalum
Gene»is imi dlltun: esl
, sicul
ciissimaj Trinitati ; sed per se, id est, per saani liu- Abruhae : Appeliabcris Abraham quia patrem rrulta- ,

nianilatem. Ex vi auiem communicatiouis idiomatum rum gentium constitui le. Lt Hatlhzi *vj diciuni est
tribuiiur ipsi Dro imuidi reconciliatio, qiiae est opus Pelro Tu cs Petrus, et super hauc petram ced ficobo
:

im/isii mediatoris sieui alibi dicitur Deus acquisi-

: Ecclesiam meam. Quin igit r Christo hoc niur.us gralice
vi-?e Ecclesiam sanguine suo (Acl. w) propier idio- colluium e:at, vt per ipsum omncs salvareniur ideo ,

raalum cominuiiioncm, qua lit ui qnaj propria unius convenienter vocaium est notnen ejus Jesus, id czl,
ni!tiir;c siinl , aiieri iribuanliir , ob unioneni hypo- q Salvator, angelo hoc r.omen prcenunl anle , non solnm
slalicam, ut s;epe diclum esi. Atque hunc sensuui miilri, sed ctiam Josepho, quierat futurus ejus nutri-
speclasse videtur Auclor, ut palel ex icxm eumque : tius. Iia S. Thomas. Secuudo notandufu boc nomen
diserle inidit S. Leo his verbis (Serm. 18 de Pass. Jesu Chrisio Doinino essc imposiiuin lamqiiam pro-
Dom.) Opposito caruis velamine , Deus in Cliristo
: prium ac personale, ct esse unmen illud novum et
viundum sibi reconcilians legebatur. Quud non nisi de singulare de quo Isaias jira-.lixerat (Cap. lxii) : Vo-
persoua Filii inteiligi polest. cabitur libi nomen novum, quod os Domini nominavU,
a qui visibiiis appareliat, ut homo; ssd
ld est
, Quamvis enim muiios alios aqtea hoc noiifine appel-
eliam eum qui esset in prccsenti, id esl, Deum in hu- latos legimus , in quibus prxcipui sunt hi, Je.-us
inanilale laienlem. Erat enim humaiiitas veluli tem- filiusNave, Jnsue i; Jesu> fiiiu* Josedecb sacerdos,
jihim divinilalis. Aggaei i; et Jesus fi.ius Siracli, cujus est liber qui
h Id esl, disiinguens in Christo naluras, uon per- Ecclesiasticus dicilur: lamen si ail rem hoc uomijie
sonas. Cum enim
iia Chrislum hominem alloquiiur : significatam atiendamus , certum cst soli Clni-oo
Deus, signilicat in Christo aliam csse na-
/// te est Domino nomen boc conveniie, eique proprio eisiu-
luiain Dciialis , aliam humauilatis unam lamen : gnlari jure ac ratione fuisse allribulum , ut qui snlns
personam in uiraque subsistenlem, et Yerbum habi- perseijisum , sua vi ae merilo saluiem non corpori-
tarein carne.ei carnem habilaii a Verbo. bus lanium, sed et animis, ei siiulem non tempora-
c D. iiieionymus in cap.
Maithxi Jesus Hebrcco i : riam tanlummodo, sed el maxime quidem a-teniam;
sermone salvator dicitur. Eujmoloijiam ergo nominis neque iliam uni tanlum vel duahus gentihus et po- ,

cjus Evangclista signavit dicens : Vocabis nomcn ejut pulis , sed omnibus esset allaiurus. y iam raiioiicui
Jcsuin : quia ipse salvum faciet populum siunn. Cynl- D et significationem angelus aperuit dicens Ipse euirn •

lus cateehesi dccima

Jcsus, inquit, appellatur. vero
: salvum faciet populum suum a peccntis eorum
nomine a saluiari mediciua habens uppellationein. J.sus (Maith. i). Ilinc Cyrillus locum illiim Isaiaj inier-
itaque apud Hebrccos talvolorem : in lingua veio pretans aomen, inquit, novuin Verbo diciuo esl -lesus,
:

Grcvca medicum sonut : quandoquidem el corporum ei concurrens cum cnmis naiivilate. Aliis quippe no-
uiedicus est, et animarum curalor. Denique D. Augu- men erat quodammodo commune , etcene vulgaie;
^tiuus in suis Medilalionibus (Cap. 5!)) eamdcm ety- Christo aulcm proprium et ut propbeia pi»<bxii ,

mologiam inculcat liis verbis Quid enim est Jesus,
uisi scrivuior? Ergo propter temetipsum Je^u, csto milii
Jesus. Veiuin id explicatius ei emineniius docuit S.
Pelrus aiiosiolorum princeps duui ait (Act. iv )
Nolum sil omnibut vobis qnin non est in olio aliquo
: (Isaiiv lmi), noviim et singulaie, quia eo uiodoquo
de Chrisiodicitur, nemini praterea convenit, quia n»ii
e>l in aliquo alio .-alus. D. Hierunymiis snpra cilatns
: eamilem nominis etymologiam ab angelo diviniuts
Lraditain, et Cinisto propriam ac peculiarem, cxp i

stilus, nisi in nomine Doruini nostri Jesu Chrisli ; iie cans Salval quidem, iiHjuit, non incredulos, sed po-
:

yue eniin aliud nomen est sub ca-lo dutum hominibus. pulum siium hoc est in se credentet
. el salvut ntn
, ,

inquo oporlcal nos salvos fieri. Poiro de boc sanctis- tam a visibilibus hoclibus quam invitibilibus, hoc esi a ,

fcimo noinine Jc-u suppetuiit alia noniiulla hiic loeo peccatit sntvat, non annit pugnundo sed prccata re- ,

iiccoiimiod.it i. Piimo supjioncndum ex docirna D. laxanda. Ct S. Cbiy-oslomus in eumdem lotum ;

C3 D!C IXCARNAllONE CIIRIdTI LID. IV. 9i
populum s:.Hiiin 'peccatit eorum (Luc. i, </ Matth. i). A c.:ta mundi (Joaii. i). Cateri eiiiin non ititim pnpa«
Ac ne forle euin hoc modo Salva:orem diceics pras- 1 m, scd Dci; cl non a peccalis , sed ab bastibtlS
dicatum quo ile aliis dictum est : El b suscitauit eit salvavci unl.
Dcminus salcaiorem e Otlionie! filium Chcnct (Judic.
CAPUT XIII.
111 ). Kl ilcniin : Suscitavit Ml Dominus satvatorcm
d Aod fiftitm Ceia (Ibid.) ; adjecit : Ipscenim salcunt Expotth qntrumiinm in iltis veib;s, Tit cs Dcus noucr,
ct netciebamut personum si slinucril Vrvpheta
faeiel populum suum a peccatis eorum (Matth. i). Notl ,

Isaias.
esi ; utein liumamc opis redimere |> pulum a capii-

viiaie percali quod illi soli utique possihile cst de Tu cs ergo, mquil, Dens noster,
,
et ncsciebamus,
liictuin est Etce arnus Dei , ecce qni lollit pec- Dcits Israel Salvator (Itaios xlv).
:
» Quos mngis putas
ALARD! GAZiEl C OMMKMAims.
Ipe enim salvum fac ie t , eic. Aori a bello, inquil, nos ct Nesiorianos, Clirislum esse verum I) um, qnia
visib a glad.o bavbarnrttm
R , nccscd quod ionge , . soiins Deiesl peccata dimfiiere, seu a peccatis libe-
niajut ctl. a peccalo suo populum nun i.tl aiigeliu libe- rare, nropria scilicet auctoritate ei viriitie, juxta
rtuidum. Quod prastare nulli fuil hoininum aliquando illud Uaiai \i.in Eqo tum, ego sum ipte qui deteo ini-
:

pottibile. S. ilem Anselmus lib. Cur Dcut homo : quiintes. Sic Severianus episcopus Gabaiensis lln
SaleabH non ab hostibus corpornlibus ticut Josne el , c. i Matihcci) a S. Thoina in Calena Veniant, Inquit, :

Dai. I non cti hominum, ted Oei R cttntiiwtl, q;ti rctju;nint, quis cst qucm Jlttriu qeituii?
soltut. Et liinc Oseee iicilur : Salvabo eos iu Vomino Ipse fiiim SK.Icum faciel pnputum sutim. Undefapec-
m.o et non talvabo cos in arcu
. et gladio, ct in , catis corum. Esse Dcum. qui peccala donat; si Christia-
. ct in c/uis, cl equitibut Denique l>. Tiiom >s : uis iion credis, ciedein/i.leLbus, vcl Judceit diceniibut
:
D cc- dum,
inqait, pivd hi$, q^i fu. rur.i anic Cltristnm, Nemo ;nt s; peceata dimiltere, nisi solus Deus (Luc.
piiuii cinvtniic lioc iio i:cn Jcsnt seciinduiii aliquam \) igenes Horail. 39 de Diversis :lpt»enim talvum
uliam rationcm, putaquia aliquam peculiarem ei tem- faciet popnliim snum a peccatit corum. Duo enim per
poralcm tatmtem attuleritnt; sed secundum riilionem hoc vcrbwn prtvclare deiignantur el quod verut Dcut ,

tpiritualit tt nnieeriali» \alniis, li>c nomen proprium sit et verut homo

, et quod populus ejus a!> ipso sit
,

ut (.iuis'o, et secundum kocdicitur esse nome-i noviun tahandus ; tl idco dic-um esl : Ipseenim satvum fadet
(i'ip., q. 57, a. 2). S c ip<e. 1 1 »c ergO piopriuui esl popnlum suitm a pcccaiis eorum ui Deut vcrus. Dei ,

Clitisli noiiien , q iO et divuia siinul liuin:in:iqne na- enim virtulii esl a peccalo salvare vet pecctva dinvi-
,

tnra et prrstaniissiniuni Redemptoris olliciura de- tcie. Theopbyiaciusetiam breviler Salvabit «oliigii :

clarauir. II oc est ipsi datum nomen , quud e*i su; cr popitlum sttum a peccatit eorum. Unde mauifcstitm est
omne nomcn, nl iu nomine Jcsu tt (lcctniur, Deum esse, qni nascetur ; solius enim Dei cs\ condonare
ctcl siinm , tcrreslrium et infernorttm (Vhilip. n). ha- peecata. Similia loca ex Chrysost»mo pj Anselmosu-
que recie a quibusdam anuoiatum cst evangelistas, perius annotavimus. Accedatdcmum I). Tbomasom-
cum Salvalorem nn-tnim proprio nomitie appetlare nium Patrum mcdullam colligere solitns :
veluii
volunl, non Cbristiim, sed Jesum appellare, ui Mu- Noia, ii.quil (In
cap. i Maiih.), qucd lic confi:ndi-
ili ei i. .uo.** i, ii, ni, et alibi
I Cbrbtus enim nomen ;
p tur Nestoritu qui dicebat quod illa qme Dei suni, ut etse
esi ofiicii, Jesus natura* atqne personae. Nonien crgo ub (Clerno esce omnipotentem , vei hujmmodi non
,
,

JesiiS, cngnnmen Chtislus. Tenio nolandum in l.oc eonveniunt ilti homini. Ecce qvodidem ille Iwino qui
i o iiine reliqua noinina lam propria quam nielapho- , natus esl de Virgine, qui vocatur Jcsur, ipse salvurh ,

lic.i, MiSM.e in Scripluris Iribuuntur, virime

i| i.e facict poptilum suum a peccalii eorum. Unde cum pec-
cnntineri. Coniinent cuim omnium nominiiiu pro- cutadimiitere non possil, nititolus Deus, opnrtet dicere
prieiaies et virtutes unde merito a neniMjllis diciiur : quod homo iste sit Dcus, et quod ea quce Dei sunt ei
epilngus «inniuni Chrisli operum ac beneliciorum. vcrissime convcniant.
(hmd theologicc et suo more exp'ica( I). Thnmai b Similia suni loca,
in iiuiliiis Salvatoris nomen
( Ubi sitpra) h.s verbis ln omntlus illis nominibus : linmin bus Irihuilur. IV Rcg. xm Vidit Dominu» :

(in argiitneutO pisitis) qnudamn odo tigr.i ficaliir hoc an(j'istiam Isracl, et dedit Dominus salvatorem I rueli.
non.en Jesus, quod esl significalivum salutit. Sani in Itein II Esdrasu: Clamaveruni ad te, et tu de cceln
hoc quo.l dici<ur, Emminuel, quod ittterprelaluT, no- aitdiui, et sccundum misera:ioncs tuas tiiulta-; dedisti
biscum Dus (Ita. mi), detignalur eauta talutis, quit' eis salv.itorem, qui salvarel eos dc mauu hosiium suo-
< unio d^vi' cc et Itumana: ualurce in p.rsona Ftlii
/ rum. llx quibiis colligere debemus, quod ud hujus
1) i, p r auam factum c>t ut Dcus essel nobiscum, quayi lociintellectum pertinet, duplices esse salvatores.
p trticcps nos.ra: nutura'. Ver lioc autem quod tHcitur : Unui esi siinimus et primarius, 1'eus jcilicel alii :

Voca iiomen ejus, accclcra, spoita dtlruhe, etc. (Isa. Becundarii, qni el summi illius Salvatoris siuit adnii-
vm), detignatur a quo nos sulvavit , juta a diabolo, iiisui et coo|>eialores. Jesus igilur, quatenus Deus,
(ujut .«po/irt abitulit, teeundttm illud ad Colossenses n : piimarius et a nuUo dependens Satvalor : qualenus
l.xspolians principalut et potestates, traduxii confiden- D h imo, secnndarius quidem, sed iia, ui in eo
C;t
l-r, elC. In hoc aulem quod dicitur : Vocabiluf uomen gcnere cateios ihiiiics la ef!icacitale, qnain digni-
i

(jus, c.dniiiabilis , eic. , designaittr via cl tcrminut ta'.e antecellat. Porro de Salvutoris et Servatorra
no trce talutis, iiiquantum tcilicet admirabiti divinilatit vncahulis dictum e^i superius (Cap. 9).
consilio et viiintc, cd hwrcditaiem futuri teteuli perdu- c
llic iuiiiius iuier duodecim Judices qui, post
eimur in quo erii pax perfecla filiorum Dci sub ipso
, moriem Jo>ue, pnp ilum Israelilicuin rexerunl rie :

pcnicipe Ueo. Quod vero dicitur : Ecc. tir, Orieut i.o- quibus essiat liber Jndicnm inler sacros ubi idem :

men cjus (Zachar. vi). ad idtn refertur ad quod pri- fraler Calebi, .'cu poiius Caleiii ex fratre nepos
mttm, ttiliret ad lncarnaiionit mytterium , sccundum diciiur.
quo l exonum csi in t •m brit lumen reciit corde ( Ptalm. a De Aod, qui
secundus inier eosdem ju iices no-
cvi). Iliiciis|iic S. Tbomas. Plnra ile glririoso nomine ininntur, dietum est aliu loeo.
Jesu vid .tjiini eiiiurleiu opu-ctilo 60 , et apud c
Rectc quideni sccundum Grnpcam vcrsionem,
i» Bemardmn serih. ii el losuper Caniica, etAbn- quam >eqtiitur ei mn lum Am lor nmi ita sc- utg«'t :

I. nsem iu cap. \\ Esodi, qnxat. 7; ev receniioTilnrs t nndum Latinam Vere in Deut abscomiitut : pro
: e<
v.td viilr Salmeronciu inn o III dc liifanlra Satvatoris, ijiio verieruut illj l.t ,c ciebamus, quod sd JinraVos
:

irsci 5T Si ri»m li. in J.>-uc cnp. n.

. i i i I i ri gemiles refertur. Ai uoster lettns Deo Patri iri
- rA h - m:, i.o Itgunt Patrcs comra A:.a b itur ei ab i|'s;> ad Filium dirigiiur, ol dicium csi
03 JOANNIS CASSIANI 93

hoc dicere? qjuibui hoc magis piiia* couvcui.sio? A dlcai, qoJ nimmque eot. Quid iul i te f iufelia

Jiul.iis, an genlibui? 51 Judaeii ; Judasi utique '.lni- furor, iitter Deum et Cbrifclum nilerisf quid Mpamro
siiini non cognovei unl, secundum illud i /irail au- < 01 pui -,1111111 d Filio D< i appcti*, et i| mm 1 m Inmm
tem me non eognovit, et populut meui non inlellexit dividere conarii? uniia di 1 ei conjunefi di,-
{haia 1), et illud : El tnundui per ipium factui eit, cernii. Verbo Dci de Dco crede : nulla euiin n »e-
c/ iiiuniiiis cuni non cognovit : in propria venit, et tul lms confllcri divinitalem Dei < mnino poierii, • qaam
eum non reeepcrunt (Joan. 1) si autem gentibui : li ea ip a deie, licul Divinitai docuit, voce fateai 1.

pal.mi est i|iio(l Chrisium geniililas idolii occupata Bcitote enim juila pmpbeiam, quia DomuHM i j>so

nescivii : quamvis illa nec Patreni icieril : led eil Deui, qui inveoit omnem viam di cipJiua : e/ii

tamen eliamsi nunc novit, non nui per Chriitum utiipie «t in lerrii •
, inter bombiei conver-
lamen novii. Videi ergo quod si\e cx genlibui sii satui en. Ip e lumen fldei in mnudiim intulit ips': :

credens populus, sive cx Judads, hene pro se uier- lucem laluiii oilendil. De 11 enini Doir.inus, et illuxil

que dicit, Tu es Deut noster, et nesciebamus , Ueus nobii. IIiinc ergo crede, bunc dilige, hunc conlilere.

J ,)«(-/ Satvwor. Quia ei gentes colcntea prius idola, Cmia ^qoando ei, ut icriplnm est, omtu genu flecte-

igiioraliani Deum : ct Jml.i i negantes Dominum, tur, cceleslium et terresirium et infernorum, et omnii
ignorabant Filium Dei. Ac pcr hoc bene ile Chrislo B Hngua confitebitur, quia Dominui Jesus Chrittut in

t;ini illi, qtiam isti dicunl : Tuei Deus noster, et ne- gloria est Dei 1'alris (Philip. 11) : velis, nolis,negare
sciebamus. Quia tam illi nesciebant Deutn qui non non poteris, quia Dominos Jesos Cbrislus m gloria
ercdcbant, qiiam illi qui Dci FiIjihii negabant. Sic esi Dci Palris. Ha?c cniin perteclae confessionii per-

ergo Christus crodenilus est, ui vciiias loquitur, ut fccta virtus e>t, Dcum ac Dominom Jeaum Cbristum
divinitas protcslalur, ui Chriitus denique ip.^e pr.c- semper in Dci Piitris gloria coufiieri. Amen.

ALARD1 CAZ/El COMttENTARIUS.

Utiovis lamen modo locus esl manifestus et efficax Clni-ii, quae lunc potissimum el palam omnibus
ad probandain Clirisli deilatem scd efficacior vide- : innotescel, quando
curvabilur "inue geno, i;l c*t
ei

tur in \ul$jaia ediiione, quain sccutiis i). Hicrony- at>ud Isaiam cap. xlv, ad quem locura allusil Apn*
liius el alii Palres. • <-l<>lus ad Rom. xiv; tum judiciaiia pntestas Cliti-to
a lia eiiiendaiiimex editione Basileensi ubi lamen : ut Iioinini a Paire tradita, a quo conslitutus est judex
desideralurcoivjuiictiosi,omnino neee*saria,Respicit vivorum et mortuorum (Act. x) : non cmm Puter judi-
eniin prascedentia verba neuipe, Vnita el conjuncta,,
cat qnemquam,sed omnejudiaumdedit Filio, ul omnes
puia Deum et liominem in Cbristo, (|ii;e laineo divi- honorificent Filivm. sicui konorificant Patrem. Elpo-
debat eldiriiitebal Nestorius. testalem dedit ei judicium facere, quin filiushominn
b ln jndicio scilicet universali, nuando ow.nes est[Joan. v), idost quaiomis honinost.,nlD. Angust.
astabimus ante tribunal Christi, ul recipiat unusquisque cxoonii ; nam secundum qnr.d Dei Filius est, semper
prout gessit, sive bonum, sive mulum (II Cor. v). lilis habuit, ail ipse (Traet. 9 in Jom. et ser. 64 de Verb.
enim veibis signilicatur tiim mauifestatio divinitalis C Domini). ViJe S. Tbomam 111 p-,q- 08 el b'), a. 2.

LIBER QUINTUS.
CAPCT PRIMUM. • mndo solilarius crederetur ; et arrepia posirnodum
virlulis via eum pie religioseque vivendo obti-
Acerrime invehilur in errorem Pelaqianislarum qui ,
id

Christum solitarium hominem afprmaverunt. nuisse, ut dignus per hnnc vitne sanclimoniain fierel,

Diximus libro primo 8 lixicsim illam PelaglanaB cui se majestas divina sociaret : ac sic exclusa ab eo

Iirereseos discipulam atque imitairicem, id omnibus poniius sacr:e originis dignitale, sola ei lantummodo
modis teniasse atque pugnasse, ul Dei Filius Domi- meritorutn relinquereiur electio. Id adnitenies uti-
que ac laboranles, ut eo quasi b in plebem omnium
nus JesusCbristus, natus ex virgine, bomo lantum-

ALARDI GAZ^l COMMENTARIUS.

» llxresim scilicct Ncslorianam, quam etiam Pe- D Jngratis), quod sic incipil :

lagianae hsereseos discipulam ct imitatricem oslendil Nestoriana lucs successi Pelagiame,

lilt. 1 cap. 2. ubi ail, Neslonum idem omnuio ducre,
y llffi lamen est utpf0 pr0gCTfiraia me0 .

quod PelagianislCB ante dixeranl : ideoque non novas Infelix miserae geniirix, eililia naia3 :

hosreseos auctorem, sed
Unde ct infra dicitur bxre.-is
Cassiani videlictt aetaie, et
quasi redivivos cincres suscitasse. S. llidem Prosper
in Cbronico de conspiratione Pelagianorum ciim
Nestorio, et simili consecuta damnatione isla babel:
Congregala apud Ephesum plus ducentorum synodo
sacerdotum, Nestorius cum omni hceresi nominis sui et
cum multis Pelagianis qui cognalum sibi dogma juva-
bml, damnalur. Teslatur id ipsum elcgans epila-
pliium de lucresi Peiagiana damnala, el cum Nesto-
veteris instauratorem esse.. Prodivi ex ipso germine, quod peperi.
Nestorii recens orta,
Pebgianae praviiaiis Plura de hac utiinsque hreresis arfiuitaie et cogna-
tione diximus in piaeeedentibus. Ct Aucior sequenti
cap. eara rursus inculcat.
b Id est, in conimuuem hominum sortem et con-
dilionem redaclo.deiractovideliceldivinilalis, quasi
nvliilbalis titulo. Alludii ad morein Romanorum,
a ud quos plebeii iimlii fiebant cx pairiciis, siculi
conlra ex pleheiis palricii. Et iili quidem dicebantur
iu piebem miui, id est, in vulgus, seu facem populi

nana scpulta, ab eodem Prospcro edilum (Lib\ dt rclfgari, ob ignaviam vel flagitium.
 : ,

cv/ DE INCARNVTIONE CHRISTl L(R. V. 98

mls*% ei ve!ut tn t:irbam humanl generis aggre- A natum esse : el ideo * Mariam Christoiocon

gato, id per bonorum actnum cOnversaiionem mereri Theoiocon esse appellandam, quia Chrisii n

o:niies hnminei posso dicerent, quidquid bene vi- non Dei. Adiiil pracierea sacrilegaa assenioni qnam
meruisset. Pesiifera scilicet ac lethalis prava argumenta, lam frivola, dicens N anie-
vendo ille :

assenio. quce ei Deo vcra derogans, et hominibus riorem so parit. Qnasi vem nnigei iii Dei naiiviias a
prophe pranlicia, a sa-culis pi enimiiala, huuiauis
promiitens, in uiroqne nefandi esset damnjbi- is

dnm cl sacrilegii injuria Deum afficit, sit iracianda aui aeslimanda raiionibu* : aiu vero
lis mendacii,
ipsa, quisquis es, o hacretce, qui de pariu *m> ca«
et hominem in spem felsac praesumpiionis indu
Perversissima s t i ; u-
;

• i alque impiissima assertio, lumniaris, virgo Maria propriis hoc quod acium est,

» dunans qnod non erai De>> tolh egerii consuininariiqne viriutibns ui ei in lanta 10
morUlitali ,
:

quml erat. fliijns rrgo pernieiosae ac morliferae pra- ac tmio opere imbecilliias objiciatur humana. Si

vitatis liaec quse nunc orta esi recens haeresi?, «;n:i>i qi iil iiaque in liac re per hominis opus actuni est,

redivivee quodammnd susciiana cineres, in veteri- i

bumauas quure raliones : si autem loium quod aclum
lnis fa\illis novum movil incendium Solitariuin :
ett, Dei virtus esl; quid impnstfibililaieni Bpecias

quippe hominem natum esseasserilDoininumJesum humauam, nlii elficientiam vules cs>e diviuam? Sr.l

Cbristum. El ideo quid necesse est ut rcquiramus, B > ! « boc lamen plenlus poslea. N mcquod paulo anie-

an in eonsequeniibus ejns perversitatis sit quae e-t rius Jicere coepimus exsequamur : ui omnes sciant

iu capite Ipso sceleris nnius! Superfluum quippe esi in Peiagianis cineribus ignes quaerere le,»etnot i

exsj ect ire in posteiioribusqualissit,qu;eexspectandi sacrilegiorum flaiibus faviilas veieres excilare.

oii.niiio causas jara in principio non reliquit : Qnse

CAPUT II.
eniin ratio est explorare, an in similitudniem supe-
rioi is haerescos eadem promillat bomini qu;c (qinxl Pclagiano errori conjunctum ac vicinum est Nestcrii
(togma.
iiiiiiiaiiis>imum scelus est ) eadem lollrt Deo? [la tit

pene Unpium sit, cinn vidcamus qtlid pr;eecsserit, Dicis ergoChrisliim hnniincm tnntummodo solila-

requiicre quid sequatur : quasi veio aliqua in con- rium natum esse. Iloc utique et illa quam in primo
sequentibtis causa afferri possit, q u i se prohct iwn lilno evidenter ostendimus, Pelagianae impietatis
esse impinvn, (|iii negaret Denm. Ait cr^o, ul s.T|ie haeresis praedicavit, Chrisium homiuem tantummodo
jam diximus, nova liacresis, Dominum Jesum Clni- solilarium natum esse. Addis pra?terea Domtnum
bium homincm lantummodo soliiarium, ex virgine ipsomAmuium Jesum d Christum0so5o^tov imaginetn

ALAIIDI CAZ.EI COMMENTARIUS.

8 ld est, homini mort.ili altrihucns, quml ci non C vivossuseitarecineres^invclrribusfivitlisnovummovirj
competit, scilicei posse divuuiaieiii assequi suis incendium, in Pelagianis cineribns ignes qvterere, et
ineiiiis. novil sacnlegiorum flanbus favillas veteres exntare.
b C"iitra S. Leo epistola 97 ad Lennem Auznstnm Ojiihus aflines sunl aliae seq lenti c:i|». Petagianum
Anotiiematiznur, a i, Xestorius, qui B. Virgincm Ua- vints vomere : Pelngiano tpirilu sibilare.
rimn uon Dei, sed liominis tanlv.mmodo credidit geni- d Nescio an hic lcr.it lector, ei rursus infra (Cap.

tiicem; ut aliam personam caruis, aliam faceret Dei- seq. ), vocabulum iiiiagincm ciim satis cousiet ex ,

iuis. Et Gregnrius Naxianxenus episiola prima ad diciiset ex ipso lextu esse frustraneuin, et ex igno-
CteduniUHi: St euis, inqtiir, Virginem Mariam ne- rantia Graecse vocis©so86^ov, vel imperitia lihrario
quaquam DeiGeintricem esse credit, ie etiam a Deiiate riim, in icxtuni inlrusuiii. Theodochon eniiti legen-
tit separatus. Deni |iie iu concilio Epbesino generali dnm non Theoiocon superius 06lendi
, quae vox
, :

h;cc (luo cnpiia potissimtim fuere conlra Nestorium ( Theodochos scilicet) nihil aliud RigiiiAcat iiu it> sn -
deAnita. Primum, unara esse Ciui-ti personam, non scepirii em Dei, ut mox etiain ab Auctore exponiiur,
dnas; seciiiuliiin, Mariam Virginem vere et proprie s(>'i qui Deuin exuinii, am suscipii quemadmodum ;

Tlicotoc-m et ihmi t bristoloron, il est, Deiparain et et sapi ri us carnem Cliristi Theodoclion, id est, Deitalis
on Clirtsiiparam esse appellandam, non quod non suteeptricem dixit. V.\ mrsus inlra Lt p.-r hoc , om- :

es-set Clui>tipara setl ne pularctiir soluin Chrisii-

, nes Theodochi sunt, nnllo imaginis rcspeclu, aut men-
para, et non Deipara, qmtd volebat Nesiorins. Porro lione, quia nihil ad rcm facit msi sic. interpreteris :

de vocahi^oQi&Toxov ei Xo/.ttotowj iginnis supcrius. Citristum ihcod ichon imagiuem id e-t, imaginem ,

Notandu n vero qnod, quamvis U. Maria vera et na- _. Dei susceplriceni a Nestorio appellaium qnod ha- :

iuiai-.>it Mater Dei, eo quod geuueritChiistmn, ** etenos apud alium auctorem uun legi , nec facile
qui non solinn 1) mo, sed eiiam Deug est; mn i.uneii mhi persuasero, banc phrasiui l> illo iisurpatam,
e-.i, ncc dici poic-i uiatiT divimtatis, nec genuisse cuui dt; imagine nulla .-'u habila qu^siio, sed de di
divinilalem, aui deilalem, ui docei S. Tlnuiias his vinitnte. Quia lamen lam ediiio Bisiteensis qtiam
verhis Qmtmvis Deilat el Deus non differant re, dif-
: IM.niiiiiiaiia ii haheul nolui hoc loco, nec interius i ,

ferunt tamen secuudum moduin siguificandi : quia Dei- expungere, sed satishabui leciorem <lc his monuisse,
las sigmftcat uaturum dninr.m in abslnicto : unde n>n siniin cuiiiiii* libenim relinquens judicium. Porro ne
polcst su; ponere pro persona ; Deus autem, quia signat qilis temereTlieOtlochon proTheotocoii inti atuin exi-
>ia.'iirm»i divinam per modum concreii, id est, liuben- stimet, revocandum hic in memoriam dUciiinrn su-
lem diviniialem, putest rfddere locuiioncm veram pro perius indicaium, i.itcr h rc tria vocabula sibimul-
suppiisito : et ideo quia B. Virgo est mater Filii Ue>, luin aliinia, Theotocos, Tlteolocos et Theoutocos; de
potest d.ci HMtsr Dvi, et nnn dninitalis. lta S. hoinas singnlis nonnullae auctoi ilales proferend*. Ksi e.rgo 'I

(In ni, disr. 4, a. 2, a. 1). notandum, composila, seu derivata a tktu, si\e
c Non
quurerese, utuntei fnit i:npr<'S-iun. Nesto- t6xo 5-, cum passive smnuniur, proparoxytona esse;
rium enui ln.cusque alloquilur, et spectat superiora sr.c notari iu antepcnullima cum veroactive, in :

verba quasircdivivonuscit .nscmeres, elc. Sunlaiit •

: pciMiliima et hoc siue cuniroversia apud omues i :

hic elegautcs poeiaplrorae et \ hr^ses synonym c, redi grammaticos. Iiaque Theoiecos ',uuiJ vocabulum '
v
 :

C9 JOA.N.MS CASSIANI 100

appellandum, Id eH.nonDeum, ledsuiceptoremDei; \ Deamintetiucipia^boaoraodum puus. BoeuufiHj
«cillcet.titeumnonproplerie, quia lilDeus.icd quii iUaetiamquamaatedisi haeresjsasserel at,«<

AEAKDI GAZ^EI COMMENTARIUS.

npwd Graecoi Patrei uiiutiiftiinuin osi) Dei pnrcntcm ttum iinuni Deum tt hominem confitenmr, tum tamauam
BiguiflCat : diciluique TheoiitoC I<! Tl'iCOIOCO| el hominem cum Verbo coadoranlet, ne dh
(Ynli! Damascen. I. m
Orthod. fld. cap. \i). Uipc datn tpeeiet indueaiar, %ed mum tantum, et
eumdem
ciiiin ilini posteriora imn rwo vcrsosgratia usurpaut adoranlet, quia non etlatienum a Vnbo corput tvum,
poeice. Sic Nonnus in Joannem (Cap. I) : niiitguoetiam ipte attidet Palri. I.i h.i<- rinidem illj
napllvlxT] XolffTOtO BtOVTOHOf l/.tTO p.r|Tr,p.
conlra Nestori im, <\ j i hatc verba vulgo fereba it«r
Virgo Clni.sli Deipara venil maler •
Propler eum qui hominem induit, eum qui induut
esi, veneror : propUt ut\:i ilxli-.m, adoro
F.t rnrsns Cap. 2 :
vitibilem,
( )
hiis similia infit, qux npud eumdem Cjrrilliim ai |>j
napOIvs; (o(idioT1}ffl 6tOUT^9tO<j l/Ut prjTyjp.
h-guntur( Epitt. 10 et l2!J). Propter abtconditum adoro
VirgO scquclialiir Deipara lilium matcr. eumqui apparuil : inr.eparabilit et Dem ab eo qui
Tlicoiocos vero a Dco genilus cpparvit : quapropter honorem ejus qui w.n
inlelligilur, ut <}ocoi teparaur,
non t.eparo : nalurat sepnro : adorationen
llenricus Stephanus ox. aliis siniilibus cnmpositis : vera inie.
Ilaec Nesloriiis. ln quibus rerbii
lilem in PrOIOlOCOs [ L g. rpworo/o; |
el PrOlolOeQS cu n Ratii evi lem
Leg. TrpuToxoY.o; Pelut. Ep. I i, rp. ~,\ ).
Isid. detnr duarum hypostasion, ieu personamm
j \
(

calio, cilin diciiur propter abscondi um udoraii

Nam Protoioco3, primogcnilus. Lucae n eVexl
id est, eum,
qni apparait : quasi alius sii jn Chri-to nbceoiMliuis]
tov viov auTrlf t6v 7rpo)TOTOzov Peperil filiuitl suinn :

primogeuium. El ad Colossenses piiino, irpazQroxai jj

alius in.iiiife-.ius : csi, alia persnna Dei abseond ti,
i I

alia hominis apparentis tamen cillidissime \\ gcbat

7ra.aing xtio-cw, primogenitus ownis crealurce id esf,
:
',
:

valcr ille quamdam adorationis uni -nem

anie omnem creaturam genitus, sivc quem Deus quod ; i

iiiiain adorationem lamquam unius

Patcr conuil, anleguam quidquam fncrrel a principio, esse eeuscr t, e 1

qnia uuius adorationem ab alieriui adorai

ut Sciiplura exponit (Proverb. vni); ibidcm, elApo- one >:i-
calypsisi, 'o -rcptozo-ov.o; h. twv vizpojv, primogenitus stingui nollct, quin scilicet dum adorareiur
uuus,
all<r etinn adoraicur, propicr arclssiinam
ex murluis,pro quo noster iulerprcs vertit posteriore , ut di-
loco : primogenitus moriuorum id cst , qui primus
cebat, iiniiis cum ahero coiijunclioi em non lam n ,
,

omnitim a niorie resurrcxil, propria sci ieet virluie, liyposiaiicain ct subsiaiiiialvm. Et boc cst
quod a
vcl primus restirgentium ad vitam immorlalem, she Ne.-iorin assertum hoc loco indicat Auclor, Clirislutu

ea rcsurreciione, quam mors nulla secuia sil. Pro-

non pn.picr se eolendum; quasi dicerei, Christnra
lciucos vero qiuc priiiunn gentiit. V.x llomeri lliad.
hom neui noii propter sc eolendam, <ed propter
P n^itoTOTo/.o?, r.ivvpr), ovTrpiv sio vt«TOzo:o. Iudc npm-
:
Deiim inhabil.iniem, a se peisonaliler disiiuctum, li-
cet arctissimeconjuncium. Porroad amoliorem hujus
TOToxsuprimum pano. PorroTheodochoseslqniDeum
l ci elucidationem, sciendnm primo, lotani hanc do-
cxcipil, vel suscipit, ut dicium est : diciiurque eiiam
Theod<>cos. Composiia enim a 5i^ou«i admiTtunt x firiiiam de Chrisli adoraiione, in doebus nriicnlis

el^. Nain (liciiur Xenodochos, hospes, vel Xenodo- con-isiere, quorum piimus e^l, Cbristum, sen per>o-
cos, ci ^voSo^iiv exi ipere, unde xenodochium dici-
nam Chii.-ti in div n
et humana natura subsisieo-
i

tnr; cl OsovSoxo; poelice, ulsupraNonuus in Joannem

leni, adoramlam perfectissim.i il'a ailor.ui n .tr.aj 1

loquens de Magdalena (Cup. il ):
Xp'.ffToy xaX).tt9t'.pa Otsuod/o;,
Christi puicliricoma
Ainhos uuxit.
qua lola Tiinitas et singnhc person;c diviu.c a.loran-
C lur. lloc certa fide letiendum e^sc ex Scriptmis ma-
rj Tto^a^ ayroii nifestum cst. Clirisius eniin de se louvens dicii J ai-
nis v Ut omnes honorificcnl Filium iicul lionori/i-
:
Dei hospita, qua? pedes ejus cant Patrem. El Paulus ad rtanauocxrv dn Clnislo
exponit illml Isaiae xlv Milti curvabitur tr.nnegenu :
:

Ilsec e grammaiica de trihus vocahulis pro hujus isiis quod de adoratione soli Deo d^biia dict .111 cs-e,
loci oceasione graminiiice prolata, rudioribus ac, neino dubitet, Eleodem scnsu ad Plnlippenses u di-
si inihi licet dicere, insipieiuibns, quibus pcrinde ac cil :In nomine Jesu omne genu /lectatur. Et Tliomas
sapientiluis, juxla Aposioli diclum, dehitores stimus, apostolus adorans Chrislum dixii lominus meus . :

cxposiia, atqui, bonique, spero, consulenl x-qui bo- ei Deus meus (Joan. xx). El eadem fidc caecus a Chri-
niipie leclores. sto illttminalus, proeidens adoravit eum (Jo:n. i\ ).
a
Quivsliooem de Chrisii adoralione, seu cullu ei Eadem et Cenlurio, cujus lidem Christus iaut<>pere
exhibendo, ipsi quoque Nesioriani moverunt. Nain coiiiinendivit (MuW. viii).A(IIIehr.cos i cilat Apo-
qni diias in Chrislo ponehaut persouas el Deuni, , sloliis ilia verba ex psal. xcv Kt adorent enm omnes :

aique hnmincm tamquam altermn, aique alleruni

, aitgeti ejus. Uhi ceituin est a^'i de adoratione latnu)
slatttebanl iia etiam duplicetn adoiatiouem, seu ve-
: soii Deo propi ia. N im pnccessil Confuudantur omues :

nerationem aiebant csse defercudam. un un lamquain qiti adoranl sculpilia, et qai glorianiur in smulacris
lioiuini, alieraui seorsim tamquam Deo. Qiiod ut , sttis. Uhi oppotiitnr idolol.itna cultui Dei Et de eo- :

Hdei caiholicit' conirarium, gcneralium conciliornm dein cultus genere intcll gunt Patres adoraiionem a
decreiis jure damnatum est. Sic enim habel Ephe- D Magis Christo exhii.i am, ut ipsi suis inuneiihiis -alis
smi concilii ( qttod conlra Nesioriiim hnbituin cst ) professi siint Jfa/Mi).D<:ni;ue Apocalypsis v et \x:i
(

canon oclavus Si ijuis auilel dicere assumpium komi-

: hoc modo adorant sancii oinne-. Agniim occisum;
nem coaderandum cum DeoY erbo ,el conglorilicandnm, atqne illi et sedenti in tlimno simitl caniaiur ab
qnnsi alterum cumallero,el non potius una adorat.one omnihus Benedictio, cl honor, el poteslas in sttcula
:

colit Lmmannelem, unamgue ei glorificalioncm defert,
juxia guod Yerbum caro fuclnm csl anatltema sil.
Kursam concilii Coiistautinopi>li!a.ni
decrctiim esl : Si qnis adorari in
Chrislum, ex quodua: adorationes iulroducunlur, seor-
sim Dei Veibo, et seorsim liomini, et non una adora-
lione Dei Verbum incarnalum cum ejus carne adoral ,
juxla gitod sanche Dei Ecclesiw ab inilio traditum esl,
aiiailicina sii. Eamdem doctrinam ut catholicani ad-
\ersus Nesiorianos tradunt Patres, e quibus Cyril|as
in epibtola ad ipsiim Nestorium lia, iiujuil, Cltri-
tmcubrum. Denique qua Ciiinque probant Chrisium
, homincni esse etiam vcium Deum, probant ex cou-
eanone nono sic seqiieuli ipsum esse adorandtim ratmnc unionis hf-
duabus naluris dicil postalic;c <t comnumionis idiomaluni uinusque n.i-
tur.c, ut dictum e^t. Umle Athanasms, Augnsiiiius,
ei alii Palies scribenies contra Ariaoos, ex hac ado-
ralione, qnam cx Scnpiuris constal Cliri-.to Doinioo
deberi, tainquain ex S'gno, seu a posierioii, concltt-
(lunt ipsum csse vertini Deum. Secuiulus articulus,
hiiuianiialem Chrisii simul et eadem adoraiione cuui
: Yerbo ndorandam h c es', humauam Cliristi natu-
,
 :1 1
/

tOl DE INGAlWATIONE CflRISTl LIB. V. 10?

non prop:cr se colendum , videlicct quia Deos esset, A Netloriani Cluisto tribuunt, omnibus virh tanetii
Bftl quia bonis ac piis a libus Dcuni in ^c habcrc nie-
communm csse.

ruisset. Ergo vldes Pclagianum le virus vomcre, Ais crgo Christnm GeoSo^ov Imaginem appclhin-
Pelagiano ie spiriiu siuilare. Unde convcnit, ui de dum, ld cst , non propter se eum quia sitDens, s-1
t^ non tain judicandura qnam judicatum essc videa- qnia Deum in sc susceperit hnnorandum. Ilocmoda
iur : qtiia curo ejusdem erroris sis, neces eest cjus- ergo nihil inler eura ei omnes qui fiteriint sanctos
i
inioi|iie cii.iin damnationis esso credaris. Ul non bomincs esse asseris, quia oroncs ulique sancti lio-
dicam illud interim, quoil imperiali sialua Dominum mincs Deum in bc ibuei unl. Siquidem el in pairlar-
1i

comparaus, in lantam sacrilegii impic.aicm ac hla< chis Deum ruisse, et in prophetis Deum locutum non
spheiiiiain prorupisti, ut recte admodum eiiain Pela- ignoramus. Onmes denique non dico aposiolos,
giuin ipstini qui pene omnes impietate viceril, hac mariyies, scd oiiincs quoque Banctns Dci el servos
ainentia vicis-e videaris. Dei habere in se Spirilum Dei credimus, secunduin
illud , Yos etlit templum Dei vivi; ticut Diiis d.xit,
qiiiu habitabo in eii (II Cur. vi). Et itcruni Ncscitis
C\\ Uf ||| t
:

quia lemplum Dei estis el Spiritut Dei habilat in vobit

llanc dhinitatis participalionem quam Pelagiani el B (l Cor. 111)? Ei per hoc omncs tt
Tbeodochi suni, ac

ALARDl GAZ.CI COMdENTARIUS.

parle;qnc ejus, eorpus et aiiim.tni, non diversa divii.aj majestalis, CUJUS Cttltum el reverentiam in
a ah iiia, qu.e Verbu debetur, adoratione co- ejus corporeet sanguine, saciilegn coniaclu ct usu
lcnd.i esse. qucmadmodum docueruul Nesioriani; violat. Altera ralio est, qnnd in deferendis honori-
sed eadem prorsus rum ea. qu;e Deo exhihetur. |ta bus respiciinr personrc dignitas h.ec auiem a«sti- :

dorent D. Thonms (m p. q. 85, a. \ et 8), ct 1 1 n.atiir cx co quo.l est nobilius aique prasstanlius.
.

post Magisirum (/.,'. m, ditt. 9). Chjus do- Quoniam ergo Chrisii persome dignuas in eo potis-
cirime duplex raiio assignatur. Prioresl unitas per- simum consisl t quod Deussit, in eo honorando hoc
:

Bonx iii Chrislo. Proprie enim honor exl.ihnn [i.ti debemus aiiendere, non autetn id snlum, quod igno.
i.-i Bubsistenii, i.l est, hypnstasi, seu personsc. qnaj
bilins est ideoque qui Cbristum
:
orarei lanium I

cum 8M iimca iii Chrisio, tiuus qm.que honor, sive tithoroinera prasierita ejns divimc majeslaiis con»i-
adiiratio loti Chr stn debetur, e;i videlicet quaui la- deraiionc, isdignitaii persous? injuriam potius quam
iiiain v cani. Sic eniin Augusiiuus cultnm soli D,o bonorem irrogaret.perinde r.ique si quis episcopum
ilfbimm, ona v<>ro exprimendum ceusel (Lib. x de venerelur laiiiummodo ut artiuin magistrum Quo lii
CnU. eap. I ). Non ergo seeratm in Ch.isio naturam cliam ut, quamvis Chriaius inierpellei pro nobia
humaiian, veucrari debemus, sed quaienusesi n.lora apud Pairem. quia lamen iuvocatio ua iiiius onem .

Ve bi f.cta cm proinde cum boiiorem dererimus,

: imploramus honoris olficiumcst, honor aniem -.pe-
co ipsn Terbum, cujns natura cs:, veneramur. Sic ciat id qned esl in persona prapsiantins non recte
Aug istinus sermone 58 tle verbis Domini Ego, in- : dicalur Chri>lo -.Orapro nofcu.sed, Fili Dei miserere
qun, Domtmcam carnem, imme perfeeiam in Christo nobis. Est praelerea notandum, proposiiionem illain
lium imtatem propterea adoro, quod a dhinitate sutce*
c
Chrislum non propterte colcndnm, e>se amphibologi-
p a, atque Dcttuii umia csi, nt non alium alque alium, cam, ct pnsse liabere duplicem scnsiini alierum Nc- •

tedunum, eumdemque Deum et hominem Dei Filium storianum et hajrelicum, nempe Christum non nro-
confitear, etc. Ei m psalmum icvm de Chrisio expo- per se colendum, cultu scilicet latriae qui soli Den
nit illa verba Adorale tcabellum pcdum ejus, per
:
debetur, et qnia non Dm.s ip^e, se.l purus homn sii
scabcUum, ejus bumaniiaiera intelligcns. quem ibi alius a Deo, ipsi lamen aretc conjtincius : raiione
tassiod.ims iniilauir. Similiter ct Damasceuus (Lib. cujus conjunciinnis non suhstantialis, se acciden- I

iv Urtliod. fid. cap. o) dicit carnem Clu isti p r se esse talis, si.ml ipse homo cum Deo colerelur et
similis
in.t.lorahilcin; aulem m Verho coi.j.incl;.iii, sin.ul ctijiis.lai.i venerationis parliceps esscl. Al.iue
lioc
eadeui adoratione colt. Non enim , inquii, carnam sensu eam propositionem damnaveruut Patres nuia
nudam adoramut, sed camem I),i, id ttt, incarnatum Cbristum divideret et a Deo separarel ut n •uVi ex
itrbum. Ilts accc.lit concilii.m Tridenlinura (5$. 13 diclis. Alter sensus catholicus ct verus Cliristnni
cap. felcan. 5), deOmens Eucharistke sacratneniuui,
bomiiicm non propter se colendum et adorandum
propterdivinitatisei liumaniiausChristi praeseniiam, id est, ratione humanitaiis suac. scd ralione .'
divin
adorari lalria NuUut, ait, dubitandi locut retinqui-
:
hyposusis, in qua subsislit humana naiura siveauia
tur, qnm omnes Ckrtttt fidcles pro nmre in caiholica ide.n verus Dei.s et l.omo esi t.t tola ralio adoralio- ;
Eccletta recepto, latrnv cultum.qui rero Deo debelnr,
nis Chrislo dehiioe. non ex ipsa humanitale sed ex
imic tanctttttme tacramento vi teneratione exhibeant
diviniiale ei.lem u.iita spectetur: ex qua unione ado-
neauecmm tdeo mmut est adorandum, quod fuerit a ra.io Christo exbibiia, in ipsam hi.mai.itatem ictlt.n-
Lkrute Dommo, ut sumatur, tnstilutum. Nam Ulum » det, eamque pariter comprehendat. Et hoc csi nu.»d
eumdemDeumpronentemineoadeiucredimui,qjum dicunt humanitatem seu carnem Chrisli
Patres,
Patercclernus mlroducens ,,, orbem terrarum, dicit : ad.irai.da.n e*e, non seorsim Consideraiam, ned U
eumo » me » a,, Det(Put. xcvi. li.br. ,).
(Z liam
Quem 9^
«V" proadenles adoraverunfquem ui.i.am Verbo, c.e. Proindecum sie oramus Jraii.no
denique in Ecclesi». Anima Chrisn, sanclifua me, „on poslt.l ,-
a acl0 lu " r"' s S mp,u " sal,:r
n u u Tn° ?
1

f
' fl
mus 8 » ,a a!iil " ,y,l "l^"" »b auctore s.,,,ct lic
:
'
;i
(Matt u
Matt. xxv.ii; Luc. xx.v ; .
U.vc ihi. Ex q„i-
-
.
e ,„, qu;c cst opus Dei
,, sed ah ipso Chrisl er , .
h.is "'tell.»,mus ... Mcramcnio
AJiaris aon adorari merilum animaa ip.ius : .icu eKm a iniiiTS

W
uinmodo Cbrist. d.vimiaiem s-d et a,„ humaci-
la.em. circa qnam prox.roe exercetor adoratio
, ipsius petimus, ut abluai aes Imc l\ a! ipV V
ira- : Bto, per raerilum passiouis,
ali^sa.fgu effu .. mm
i; ^;;^ 11

tonium, sed ul wr eai,

>

.llaadorauon..i. nd Duliam,
D '»"" ;il

ips.us Dei;
noo
.11 homi-

omnisque
d,., au« per sacramentum Altaris su" «fuo »"«V
sanguis et caro ejus contineulur (Cub. Vatqucxm 11
s.,I ad Latriam perti- p.,disp.i,G, a.b). Alde hissaiis

S«"; li
indigne acc.pt
,iidl c "'» " nde A f,uS,ol,,s
*>i
sjcranic.itum, reutn esse corporis
l.oc
• Theodocbi poiius quam Tbeotnci hoc locn le-
gendum admonel ipa v.ies conl.xius Exnliral
t: tanauims Domnn[\
v Cor
~v zi)
..; reum sc.iKei
n,uiu Its-p
sr.licct 1X5* .
:
. tiiim „, n
„.,; »'.int
;.,,;,.. i[Mi ti
Oseo&x '
u
t.
The-doMn, -.
id esi, susce -«
i . '
 t, ,

10-, JO.SNMS CASSlANI «01

ilc hoc modo cunclos admodum Cltriilo similei ci A omnei, Itabu runtquidcmi im, ct omttci lilii

Deo parei Scd abiit hsec abominandi errorii

«l i
<• ^ .
Dci fai i lunl , 1
1 '
mne I b < loi i fuerunl; i

impletai, nt facturae luae hctor, ui famulis mii diverifl utique multo diuimilique i -•* i i ne. Oini i

Dominui, ut li rrenae fragiliiati Di ui li rrei Irium 1 eiiim cred< ntei Deum filii D i luni per adopiiouein,

ccelestium comparetur; cl lucc el e« ben Ii< ii i uuigcnilu* aulcm tanium Filiui i

cr naturam; qui
iniuria Ilat, ul ijui habitalionesua ilignalur Itornincm, i iiii cx malet ia . i qu i <-t a Patre geuiiui , i

idciroo idera quod liomo osae dic il r. l omnii rerum maleria per unigeniiuiu
CAPUT IV. D i Filium esi ; non <\ nihilo, quia ex P li ; non
Inter Chrislum et tanctot quid intcr.it. r,uasi paitui, quia niliil in Deo vacuum aique muta-
Quinimmobocinlerillum interestetsanclos omi e , bile; led ineflabiliter alque inaestimabi iier D
qiiod inter habitaculum cthabitatorem, quod uiique Paler in his quae ingeuila in sc erant, Unigeniium
ut habitetur non habitaculi est.sed habiiatoris, in i iiimi genuit; ac iic abingenito lummo et lempitern i

cujus scilicet arbitrio est ct xdiflcatio habilaculi ct P ire iinigenitui summus et lempilernui eii Filius,

ns;:s; id est, vel ui, ciiin vc-lit, habilaculiim ipsum idem habendui in carne qui liabetur in ipirilu, idem
fiiccrc, velut.cum fcccrii, digueiur habiiare. An credendm in majestate ,
quia nasciturus in cine
e.Tpeiidicii/nm quwritit, inquit Aposlolus, ejus qui in B [Lipt. in marg. idem credendui in eorpore qui ci

me loquitur Cliristus (11 Cor. xm)? El alibi : Nescitis (liiur in majesiate, quia naiciturui iu rarn<-]. N n

quia Christus Jesus in vobit esl ? nisi forte reprobi etiit iJivisionem aliquam aut discissionem sui fecit, ot s>:

(Ibid.) Et iterum 1 1n interiore, inquit, kotnine habilare (x parte aliqua non nascenlepara sui aliqua nasccre-
turjaui aliquid in eo diviniiaiis poitea laperveniret,
Chrislum per fidem in.cordibut vesfris [Ephet. m).
Vides quid inlersit inter doclrinam Aposiolicam ct qnod in co natum ex Virgine non fniss<:t. Oiunis

blaspheiniani luain? Tti in Christo Deuin velul in cnim, juxla Apo^tolum, •> omni» in Cliristo pleniludo

lioniinc hnbiiare dicis ; illc Christum ipsum in homi- dmnitatu habitat c.rporaliler (Coluss. n). Non qui i

habilare testaiur. Quod profeclo uttuais, aliquando habiiaverit, etaliquando non babitaveril;
nibus ,

ncc quia postea fueril, el anle non fuerit. Alioquin ad

caro et sanguis facere non possunt, scilicet ut cx hoc
probelur. illam Pelagianae c h:creseos iuipietatem devolvimur,
ipso quo eum Dcum lu es<e negas, Deus
bomine habitet, Dcum non ul dicamus ex ccrlo lempore habitantem in Chrislo
Nam cum eum qui in
eum quem in hominibushabi- Deum; lum iu eum supervenisse, quando ille vita et
ncges, necesse c*t ut
Deum es>e crcda- conversalione id promerueril, ulin se virtus divini-
lare cognoscimus, evtdcttlissime
sive prophetae tatis lialiitaret. Ilominum ergo, hominum sunt hacc,
mus. Omnes ergo sive patriarchre, ,

apostoli, sive mariyrcs, sive den que sancli C non Dei, ul in quanlum humana imbeciliiias valet,
sivc

ALARDl GAZ/EI COUMENTAK1U3.

ncinpe in quibus, secuadum Apostolum, el quod Dei filii, sciiicet adoplivi et utroque nomine ;
lores Dei ,

eos Chrislo confereliat , non aliud ipsi propriinn ac

Spiritus Dei inbabiiat, tamquam in lemplo suo;
peculi;ire reservans, quam excellenliam quamdam
quomodo superins (Lib. 111 cap. 15) dixil Cliris-
tum Theodochon Nestoiio appellatum, quod Deum a [rre csetcris ac dignitatis pra?rogativara.
quo etiam modo omncs sanclos
b Corporaliler, id esl, substantialiler, et secundum
in se susceperil;
non secundum cnergiam et operatio-
ecoSo^ou?, ac per hocChristo similcs, immo pares
subsiantiam,
licm lanlum ; vcl, corporaliler, id est, vcre et non
imniiis nslrliebat.
ille. _
figuram (antum si< nl in an-
_

legondum stt, ambi-

*Theodochi, an Tlieotoci hic secundum uiubram ct ,

gclis veteris Tcstameini personam Dei gerentibtis;

gua inihi sententia cst. Nam nt Theodochi suadere
Auctor vel corporaliter, id est, in corpore per unionem hv-
videtur quod eadem vcrbasuperius usurparit
:

posiaticam el non hi anima tantum, ut in aliis sanc-

Omnes Theodochi sunt ubi Thcpdochi pnlliis Iegi ,
;

divina natura nnita est non tanlum animap,

dehere monuimus, magis lamen probalur Ii.trc Plan-
tis, (jiiia

Theotoci pas- sed cliam corpori Christi, el ex Verbo di\i:io et hu-

tiniana lectio, quac ct BasUeensis , ut
s.ive hic dicanlur homines jusii , spiritali regenera- mana natura una substaulia corporea et visibitis
per constal. Ei hoc modo D. Atiguslinus per illud, cor •

lionc a Pco trcniti, scu ex Peonati. et Doi lilii

exponit poraliter, idem signiflraium e^se dicit «niod illis ver-
adoptionem effccli , quenuidmodum siaiim
homines liis, Verbum caro (aclum esi [Joan. l). Theopbylaclus :

Aurtor ; quo itidem modo D. Joanncs dieil

Habitavit, inquit, in eo corporatus, et una subslanlia
Dei filios fieri qui non ex snnguinihis, neque. ex vo

vocabula superins memo- quontodo corporaliter in Christo habital, nisiquia caro

jgitur cx Cassiano tria itla
nostri gjneris facla esl caro Deitatis ? elc.
rata, et in hoc argumento frcquentata, Thcotocon,
caeleris usitatius est Theo c (Cap. 5), ubi Pelagianorum errores
De qua I b. i
id e>l, Dciparam, quod ;

rcccnsct Addiderunt quoque, inqnit, Dominum Sal-

tocon proparoxytonum . id est, a Deo genitum, vel
:

valoremque noslrum poal baptisma (aclum esse Chns-

rx Deo naliim ac Dci filium; et Thcodochon, id
est,

susceptorem vel susceptricem. Neque referl tum ; posl resurreclionem, Deum ; alterum assiqnantes
Dei ,

unctionit mgsterio, alterum merito passionis. Hsec ibi.

quod superiori capile Theodochi, hic vero Theotoci
saucli; utrumqne enim adinitiebal
Fuit idem crror Photini aniiquioris h;cresiarchx
dicantiir viri
a quo PeUgiani arceperunt, ut cap. prsecedeiili ejus-
Mestorius iiimirum eeoS6x ov > ^ 1 ©eoTOxouf esse,
,

doui libri cb-i annotatum ex Epipbanio et aliis.

qtiod et Dei su -ceptorcs esseut, id esi, Dei liabitacula,
 : ,

105 DF. INCARNATIONE CHRISTi I.llt. V. 106

Deo 50 humilienl, Doo sulxJa.il, Doi se habilaculum A CAPUT V.

facianl, ct habcrc liospttem alque habitilorem Dciiin Chiistum ante ortitm temporalein Dcum scmper n
propheti» appellatum (uute.
fide et pieUte nereaaiur. Ojuia prout quis idoucus

inuuero Dei fu rit, i a cuin divilia gialia muneralur. Islc crgo est de quo prophela dicit : Quoniam in

Piom si quis dignus potatur Deo, iu Dei fruitur td- <« ««< Vms . «' «w etl praner te Dcus. Tu es ntm
Si I)e " s ,l0Slt' r et «nciebanue, feni Isracl Salvator
v.-iii», secim.liim iUam Domiui promissioneni : >

[Itaiat itv); qui in terris utique poatoa vistu est, ei

ttrfi dtfigil MC, sermoMBi bmnm tcrvabil ; ct cgo et
cnm hominibus convcrsalus esl (liarurh 111). Do qtio
Fater metu vcniemus adeum, et mantionem ttpmt
ciiam David prophela es persona ipsius dirit : De
eumfa:icmut(Joan. xiv). Longcaulem alia de Christo
veulre matris mete Dcus nu-us es tu (Dsnlm. xxi), ns-
n i :iti|iic ratio est, in quo omnis plenitudo divinitatii
lendeua uiiqoo quod numquani '
bomo ille Domini-
liabilal corporaliler, cl qtii ita divinilatis plciiitndi-
cua sinc uniiate Dei fuerit, in quo in ipsn ataiim
ncm in se babel, ut cunctis do sua pleoiludine lar- Yirginis ulcro plcniliido divin talis habitarct. Sicut
itur; qui inhabitanle in se diviniuiUi pieniiudino, ol alibi idcm | rophcla, Yerilus, inqilit, de terra ort.i

ita ipse in singubo sanciorum habitat, proul cos di- cst , el juttitia dc ccelo prospcvil (Dsal. lxxxiv), ut

gnos suo poiarit habiUculo, el ita omn bus de pleni- l> inielligeremus scilicct prospieienle e crc!is Filio Dei,

tudine sua tribuil ut ipse in pleniludinc SUO jugiier id cst, adveniente ac dcsccndcnte, justiliam naiam

cum corporc suo cssc e carno Yirginis; non phanlasiam corporis, scd
porso v eret ; qoi utiqne
ciiam in tn
veriUtem. I[> c cst enim vcriias, sccuudmn illml
terra essel , animabus timei sanclnrum oniniuin
ipsiua leslimonium Ycrilalis : Ego tttm vcritas, et viia
iiicrat, coelos, lerras, niarc, omr.em denique univcr-
(Joan. xp). Ergo quia anierioribus libris vcriiatem
silatem iiifiiiiiaie potentioe suoe ac majcsiatis implo-
lnnc, Dominum .lesiim Chrislum natum ex
id cst,
bal; el ila lolus in seipsocrat, uteum tamcn miindi
Virginc Dcum probavimu«, nunc, ui libello abhine
univorsj non caperent. Quia qtiamlibcl magna sinl et roximo insliluimtis, eum qui cx Yirginc nasciturus
I

ineffabilia quaifacla sunt, nulla tamcn tam capacia ct essel scmper Deum pr.rniiniialum cssc doccamus.
iinmensa sunt, quce ipsuin possint capcrc faclorcm. Ail ila(|ue Isaias prophrla :
k Quiescite ub homine

ALARDl GAZvEl COMMRNTARIUS.

De homine Dopiinico, et Unde discimus editioncm Gixcam, quao
an Cliristus dici deboat altCilalur.
liomo Dominicus, dictum (Ad collal. loco
uuuc circutnlcrlur, non esse Seplunginta Inlerpre-
CSI alin
II c p. 13). Et snis miiiiin o-t Cassianum , cura in tum, ant eerte noa esse puram, sed alicubi auciam
hislibriscontra Nestorinm ex professo agat, non abs- vel mouura ( Vide Bellarminum Lib n de Vcrbo Dei
timrisse ab hac phrasi, qucc Nestorio favere , ct cap. 6) ; quod et Justinus in dialngo cum Trypbone,
duas byposiascs, duo supposiU in Cluisto innuere et Hieronymus prccfaiione in Paralipoiueuoii et alibi
tidetur. Et quamvis etiain alii Patres, prcesenim C affirmant. Siquidem in omnibus exemplaribus Uiu
D. Augustinus, interdum hac lociilione usi leganlur; Gr.ccis quam Latinis ha;c scntciiiia reperitur inte.
Umen ipse Augustinns eam pos:ea reiractans, sibi gra, ct cccteii interpreles, prceier SentuaginU, cant
displicuisse dechrat, ut sunloco ostcndimus : cujus reddiderunt, licet aliter quam nosier interptes.
r.tiacialionein secutus D. Tbomas (Part. m, q. 16, Aquila cniin qui vclus Tesiamentuiii ex llehrao iu
a. 3), negat Miopliciter banc locutioncm es>e tisur- Grecum transtulit, posleriorem p:iriem ila reddidit :

pandam; quia Dominicus dicitur dcnominative a Do- Quia in qtto reputalut est? quasi dicat in nullo. :

inino, et Mipp"iiil disiiiiclioiicm a Domino; quare Pagninus, qui ex Cncco in Latinura vertil, sic edi-
(iim Cliiisius ipse sit Dominus, non deb.:l bomo dt Qunl enhn reputationis est ipse f Haerelicus in- :

Dominicus appellari. Njiii p:r boc iudicatur errnr terpres Munslerus hoc modo Quid enim ille reputa- :

Nestorianus et distinciio personarum. Undo et D. tur ? Solus D. riieronymus co modo interprcaius

Gregorius Nazi..nzenus oratione 51 referl Apollina- est, ut babet L tina et Vulgata vcrsio, quam lioc
ristas illa voce Uli sohre ; ipse vero Subdit : ft'e ho- locn, ut veriorem etevideniiorem, magis probal ct
mmet iafi aliot decipianl, vicissimque ipsi decipiantur, (oininendal Cassianus, qui tamen alibi frequenter
homiium Domir.icum ut ipsi loquuntur, vcl potius
, Craecam ver.-ionom Sopinaginla scquilur, ul videre
Dmuinwn et Dcum nostrum mentis expertem esse asse- cst in indice locoruin hujusm"di ab ij.so cilaUiruiii.
rentes. Xeque eiim hominem a divinitate tepar::mut Sccundo nol.nidum ciiam, cx liieronymo, vocabu- ,

tcd unum el eumdcm confitemur. Ubi Elias Crelensis lum Hcbraicum Bamuhesse anibiguum interdum :

Peiquam caule. inquit Umquam videlicet non citra enim signilical exceUum, intcrdnm, in quo. lleclor
errorem Domiuicus dicius sii , idque divisionis sus- j^ Pintus in bunc loeum commentans : Ihec dictio,
picionem inducal), et ba;c verba adjunxit, ul ipi inquit, Bamah, significal excelsum ; in quam signifi-
aiunt, el item c.orrcclioncm banc, vel, ul reclius lo- cationcm acdpilur I Beg. ix A/i tcquam ascendat cx- :

tfuamur, Dominum ac Deum nostium. DominUS cnim celsum. El in Psatmo : Et sup r cxcelsa ttatucnt me
in lotum, ac Dous Christus e>t, non autem Domini- (Vsulm. xvn) Et aliis in locis. Quam tignificationem
cus bomo. Il-.c enim Apollinarisiae nugabantur; in prwsenti secutut ett, et rette auidem, divus Iliero-
taniqiiam aliu. alqueabus o^sot, nompe Duminus et ngmus, qui iia tranttulit, ut est in Vulgala cdilionc.
conspiciius ille lioino. Sic ipsc. Quatcnus lauicn barc Sed quoniam mah tigmfuat quid, tl la tgnificul in,
locutio cxcusari possit, ctquo senso inteidum a Pa- cxistimuvit kquila hocin loco duas e*te dicliones, qua
tr.b is usurpelur habes alilii in notis explicaluin
, ratione adductut transtulit, in quo, dicens : Quia m
(Vnte Suaret in ni purt. ubi supra). Yide, si lubcl, quo reputatus est ipse? Ila Pinlus. Terli banc Aqui- i

Rufinum in Ap dogia pro Origeue, circa fincm. I.e inierpretationem , ut Jodaicam et malitiosam
b Locu^ kaije diflicilisei obseuros QuarenoUn* (cui affiuiscst illa Pagniui et altcra Munsieri), gra-
:

dum in piimis, quod SepluaginU Inlerpreles ( ut vitor refulai D. Ilieronymus, et suam s mul a|ieii
refert Hier.inynnis) bauc sei.lontiain omnino pr.c- senleutiam bis verbis Inulligeniet ergoJudwi pru- :

leimiserunl, qood et RasHius in bunc bcuni tcribens phetiam esse ieChrUtO, vcrbum ambiguum in tletero*
P>,tp..jl. L. i
 ,

107 JOANNIS CVSSI\NI 103

tujus ipirilus in naribut quia \n quo reputatus A
efut, itanter reritatem liominii itiereret qnm D.-i, qnia
nt ipse, vel, ni rerim nque evhlcnliui ° llcbrxo
in h <<•.
nde v. .:. mi el eetholiea eredere D mlnam
»'si. quia Excctsus reputatui eil \pte [Itaice u) Pul« h ii ii Chrittum it.i rabiianiiam rcri corpnrli
ehre autem dieem, quietcita, verbo vim proliibeiitii reriiaieni perfectae dirinitatii habuiise. NUi fcn
kiquiaUidincm perieculionii exprestit. Quietcke illo aliquid ambigendum ptitea, qola* EaeHtam pro
iuquit, db homine eujut wpiritut in naribut ejui quia Dco
, |i<,Miii; ciiin utique bic moi Bcrtpiarae lacrae
Exceitui reputatui ipie e$l. Numquid non una eadem- sii Exci i ii:n pre De i dicere, licut illud pn pheia»,
q.ic aenientiaei humani cerporii laieepiionem et Dcdiivocem tuam ExceUut, tt mota ut terra {Putt.
DeiioetttusealverUaiemfQai^tV.inquit.aaAamintf, xr.v). Et, Tu ioIui ExceUut tuper omnem terram
rujut spiritus innarbus cjns, quia ExceUut repnlalus (I' sa l. LXXXIl). Iiaiai qooque, qui h.ve dicil : Excel-
est ipsc. Nonne til<i, qu.T,io, pnlam alloqut pcrccu- tus tublimit habllani oslerniiatem
el (hniw i.mi ;
. In
torca Doniini videlur, diccns, Quiescite ab homine quo manifesie intelligendum eit : cum iliic Excelsutn
quom persequlmini ,
quia hic liemo Deas cst? Et sine ulla adjectione Dei poiuerit, quod etiam h -

licet in humiliiate humanm carnis appareat, in cel- Deum nomine nuncuparit. Ergo q
in Excelsi
sitiidinc lainen divinoe magnincentiae perseverat. denier per propbeiam sermo divinus Domi.nini Je-
Bene autem dicens prophc.la ,
Qniescitc ab homine B sum Clirislum cl hominem el Deum
cujui spiritus in naribus ejus ,
ccrtissima hiim.ini videamus an veleribus testimoniis eiiam nunc con'
COrporia s
:
gnificatione liominem dcmonstravit. In- vcnianl et concordent nova.
trepide nt qte ac fiducialiter,
;

uipote qui tam con-

ALARDI GAZ/EI CO.UMENTAMUS.

rcm partem interpretati sunt, ut viderenlur non laudare rcpulalus esl ipse. Swpe euim id quod non rid-mus,
Chrittum, sed niliili pendere. Qnw est enim verborum oiore comprehendimui ; ita ut nonnullw res ctiam eum
conseqnentia, el qui ordo ralionis ac sensus, ul dica- longe jaceant fragrantia nobit suw qualitatii innote-
,

vius : Cuin hwc ilu se habcant, et dies venlnra tit scant, dumqueper nares spiritnm ducimus, plerumque
Domini, in qua universus Judcrw status subvsrtendus aliqua invisa pertpicimus. Iledemptoris ergn notlri
et
est et omnia contcrenda , moneo vos o.tque prwcipio, spirilus esse in ejus naribus dicilur. ut videlicet
scien-
ul qnicscatis ab homine qui ila spirat ac vivit ul nos tiu illiuiessein prwscientia desirjnetar
; guia quwcum-
homines, quia in niliilo compiitandus er,t?Quisqutvn,te qne se scire in nrtlura humanitais innotuit, hrcc nimi-
hnminum ila quempiam
taudet, ut dual : Carete ne rum ante swcula ex divinitate prwscivit. Qui unde
offendalis eum
qui omnino niliil esl? Ercjo econtra- spirilum in naribus habuerit, mox pcr prophetam s-ub-
rio sic intelVujendum : Cnm lucc universa ventura sint junxit dicens : Quia excelsus reputalus esl ipse. Ac si
robis, et prophetali spiritu prwdirantur, moneo alque diccret !n iuferioribus venlura prwscivit, quia ad ima
:

prwcipio ut quiescatis o.b co qni secundum carnem c de ccelesiibus venil. Ilsec Greg rius.
quide.m liomo est, et habet nnimam, et xta spirat et a Sic D
llieronymus venii ex Hebraer», et s'ib!:t in
nnribus lialitum trahit ut nos homincs spiramus elvi- Commentario Qv.od aulem Christus Excelsus sit, rel
:

rimus; sed secundum divinnni majestatem excelsus et Aliissimus, qui alio sermone ap:d Hebraos appeltatur
est, et reputalur, et credilnr.Tacila meciunmente per- Elion, in octogesimo sexto psaltno legi us : Xumquid i

Irac a'is, non possum invcnirc ralionem quare Septua- Sion dicet, homo Itomo naltts est in ea, et ip,e\un-
et
ginta lam perspicuam de Christo prophetiam in Grw- davit eam Altissimus? El in Evangelio : Et tu puer
cum noluerinl verlere. Cwleri enim, qui vsrlerunt propheta Altissimi vocaberis. Ac ne longum funem
quidem, sed sermonem ambiguum ad impietatis traxere tralian, bama, apitd Hebresai
non excelsui diciiur, ,

sensum, non mirum cur maie intcrprelati sint, necvo- sed excelsum. id esl, ip;a alliludo, atque sublimitas;
luerinl de Chrisio gloriosum quid dicere, in quem non quasi st de aliquo dicamus non est divintts, sed divi- ;

credebimt, videlicet ul Jttdwi, aut semijudwi, id est, nntio non esi rivus, sed fons; non
; est homo, s^d ipsa.
Ebionitw. lluc.isn.ue D. Ilieronymus. Et hcc prima humanitas.
uapositio liorum verliorum, quam hic secuius est b Est enim Excelsus, alias Aliissimus;, nomen
Ca-si;mus, ul patet ex decursu hnjus capitis. Alii proprium solius veri Dei, D. Ilieronymo asseriore
pauli) aliler sic exponunt Cavete oflendere a*it in-
:
in epistola 130 ad M.rcellam. Nam in psalmis qnos
jnria afliccre hominem illum, ncmpe Messiam ven- hic citat. Auctor, non Excelsus. sed Allissimus legi-
uirum, quia spiritus in naribus eju«, id est, quia tnr in Vulgala editione. Porro b ic nomen iribuiiur
irim suam vohis manifestabit, et magno spiritu in Cliristo a Davide psalmo lxxxvi, ut modo diclmn
vos desseviet, ul solenl homincs aii inagnos spiri- i
r
D esl. Dnde idem Hieronymus ibidem Aiianos, peritde
tus ei flaius ex ore ei naribus offumlere. Unde et ac Ciis^ianus Nestorianos, hoc 1 ico exagilans Ite- :

ile diabolo furente diciiur : De naribus ejus procedil spondcant. inquit, Ariani, quoniar, dicuni Aiissimum
fumus, sicut ollw succensw atque ferventis (Job. xli). solum Pairem ecse. Ecce hic de Filio dicitur : Ei ipic
Sic Pinlus Habere, inquil, spiritum in naribus, est
:
fundavit enm Altissimvs. Non dixil : Filtus Dei, qui
iralum esse. Dicens, Qniesce ab homine, ostendit erat a principio apud Palrem ; sed quid dixil? Ho.r.o
Christi humaniiatsm. bicens aulem, Quia excclsns nattts cst in ea, et ipse fundavit eam Mtissimus. Si
repututus est ipse, ostendit ejus sanctissimum nomcn. autem Allissimus, qttanto magis Yerbum Dei? llu>c
Ac si diccret : Videte ne Christum contemnatis verum Hieron. Idem nomen ciiam Cl.rislo tiibuit Zu barias
I)c:nn, et vrum hominen, qni iralns potcritvos facile Lnc.-e i tesle Deda in Commcnlnrio, et verba ip-a
pcrdere, et owtem
vestram rempublicam labefactare, salis npcrle hoc significanl Tu, ptter, pmpheia Al- :

et penilus cxttinquere. S c ipse, qui lamen ct al erani tissimi vocaberis; prwibis enhn ante faciem Domini
fifferl cxposiiianem D. iiienmymi superius rOiataffl. parare vias ejus. UbiJoannes diciiur fulurus pro|die-
Tertia exposiiio esi D. Gregwii lib. x\xi Moralinm la Allissimi, quia praeibit ame illtim pararc vias
cap. 21 Ncribus quoque, ail, prcrscieulia Ovsiqna-
:
ejus : praeivit auiem ante Cbri-tnm, non an'e ali-
tur, sicut per prophetam dicitur : Quiescite ab homi- q<:em alium, ut notum C;t.
ne t cujus suiritus est in naribus ejus, quia excetsus
 '
-

100 DE LNCARNATIONK CUIUSII LIB. V. 110

I lPI I VI. A maui{eslata est; et vidimus, etlcslamur,et anuunliamui
vobis vilam aicnr.m, fna erat apud Putrem, et ap-
/ mdem doctrinam noii Inttrumenli tettimeniit
paruil nobis. Vidcs qu
illuslrat.
it indiciis, quot modit, quain
variis, i|iiam mulliplicibut dilecihiimus illeacde-.
" Quod aposlolus Jn.inne», a principio, \iiiciissitnus \Lips. iu murg. ilovm is^iiuus
fuit, inquil Deo apo- j

quod audivimut, auod vuiimus oculis nostris, quud stolut aacramenlum diviux lactnuUooii intinuei
pcrsi>eximus, l et manus noitnr pulpaicninl d* Verbo Jini priinum qood cum qui in priueipio lemper fue-
et vita manifestata csl ; ct liilimus, etlettamur, rit, \istim
incarne eate leslatar. Deindene id quod
et unnun.iamus vubis vitam tvternnm, qtnv erut apint audiunn uc visum dizeral |iarum Ineredulis vid
Palrem, ct apparuit nubix. Vides quciiiadmodiim vc- lur, palpatum quoquc, id eti, i.ctum atque
hacta*
tcra receutibui roborenlur, et ami|iiam praenuntia- iiim i.im snis quara cacteroruni manibus conUrmavit,
liouera nov.u prmdicaiinnii confirraaiio cons.qua- Bene uiii|uc pcr maniGHtaiioiiem asaumpias carnit,
c
Itir? Isaias divit : Quietcite i.b homine, cujus tpirilus opinionera Marcionitarum ac Mauichxi errorem
in naribus, quia Excdstts reputalus cst ipte (leatB n). eicludens; irequis pbantasiam ab liominibus visam
];> B Joanncs aulcm, Quod inquil, principio, crederet, ctrai palpatam corpoiis veritatem a
fii.t, ti se
qu<d audivimiis, qnod vid.mus ocuHt mntrit, quod B aposiolus prxdicassel. Dcinde addil Verbum vilae e|
pcri/i.-iiniii*, et mnnus nostiir palpaverunt. Ille pcr- vitam manifestam, boc se. vidisse, boc annuniiare,
scijncndiiiii a Jutl^is hoininem cssc dixii, pal- boc pioicstari, simul scilicet cl extequeut
liic offic ; un|
patuin bominem bumania manibua Odci, ci ingerens lerrorem increduliiaii, ut
praedicavii. lllc cum ille
eiiiinlcm qiiein lioniinein annuuliarat, Dcum exccl uti|iic protestaiur sc prxdicare, sibi jmputarel pc-
sumesse prxdilil; hic eum (iuem palp.ilum ab ho- riculum suum qni noluitset audite. Annuutiamut
niinibus essc ducuii, Dcum in priucipio semprr vobis, inquit, vitum ovWrnum, aum erat apml Putrem,
fui-se meii.oravil. Ergo cvidcnlissiinum est qu< d et apparv.it quod apud Palrem scmper
ncbis : lioc

ambo Dommiiin Jc>mii Cbritluin ct bominerd mani- bominibut apparuiste ; boc quod iu princinio
fuit,

fcaiarunl ct Deuaa, quia euaadem po 5 tea bominem semper toit, ab Ivominibus vi.-um etse; hoc
quod
quem scmper Deum, ac pt-r lioc lioniincm cl lKuin, Vtibmii vita siueexordio crat, palpatum
bnmmis
quia homiiiem ipsuin Dcum. Quud fuil crgo, iuquil, manibus docuii eaae. Vides qnoi modis quam v.i-
iii principio [Lips. in marg. a principio], quod audi- riis, quam multiplieibus, quam individuis, quam
vimut, qnod vidimus oculis noslris, quod perspeximus, apertis ita taeramenlum uuitx cum Deocarnisex-
el manus ncs!rtv palpnvcrunl de Yerbo vita\ et vita posuii, tit ncmo alierutrum dicere otbniqo potijt
ALARDI GAZ.LI COMMENTARIIS.

i)p. o1 A fT ii
nem. Itespomlet, m
initium Epislolai suw inilio Evan- slinus lili. de Hacresibtis, hrrcsiil.ldem
:

neiii sui concordarel, ubi diciliir : Jn principio erat

poitmndina
docuil Mircion ejns diacipulus, conira quein
Vtibum, clc, ut sic appareat eumdcm scriptorem Tctul-
lianus niulta scrinsil (Lib. de Came Chrisli
et tib iv
Evangclii el Epistolo?, et quasi lioc opcri Evangelii conira Marcionem). Lenaeiis itcm lib. i advcrsus
ln>
prarcedenti conlinuaret. S;c ipse. Admoncl deinde reses cap. 29, fepiphanius lixreti i-2,
ronslriiclionem hujui leitUS sic debere. ordinari ;
Ambrosius
bb. de Incarnanonis Daminicx mysterio,
ISos apostoli, et vidimus, ei tettamur, et annuntiamut
Augustiims
aaresi ±1 et atibi ia?pius. Ifarcioni Buccessfi
tobil illud quod fuit ab initio, id est, aeternaliter,
Auel
les ejns di-cipulus, qui quod atiinei ad
cariiem
sciliccl Verbum DeL El addit Tria tempora sint,
: Cftristi, cum tuo mafri-tro nou omnino eadcm
pra hritum, prorsens scn»
cl fiUurum. ln liis, quod perfec- tii; Uebaiur enim vera.m carnem in Chrisio
uee convenit quod imftrfectiomt, non. ted
lionis est, ; eam sumptam ex elementis asserebai, i.on auiem
1'ralcritum vcro de D,o dicitur, propter perfectioncm, ex Virgme, ct tdeo Christum in passione siii
prasens firopter actualitalem, fumrum propter d'ira- ele-
mentis eam reddidisse. Ita narrani l'ljil:si.r in
iii,ro
tmn m. Alias vero nullum lempus delieo convenrnicr de Il3eresibas,et Augustintis lib. de Ibfresibus,
dicitur : wec pnBleritum, quia uon est ; ucc preetens,
can
28. Cum Marcione autem ei aliis conveneruut
Ma
quia transit ; ntc (umrum, quia nondnm esl. H.ic n..ba3i bieretici, sic dicti a Manetc quodam, natione
S. 'Immas. I
Perta, sive a Manin, ui ait D. Auguaiuut
b D. lib. de
Auguitinut in bune locum Quis esi qui mi- :
llajresibus, cap. 25. Eumdcm errorem
posiea do-
nibus tractet Verbum, nisi q:ia Verbnm caro facium cuenint in Hispania Priscillianos episcopus
esl, el habitavit in nobis? Iioc autcm Verbum, quod
Abulen-
m*s, ei discipuli ejus dicii Priscillianitise,
caro faclum est, ul manibus trnctarelur, ccepil esse tempore
Leoms pnmi pontificit, qui prxdiclum errorem i..
caro ex virgine Maria, sed non lunc ccepil Verbum, eii d.imnat epi>lola 95 a.i Tui ibium.
quia quod cral ub initio dint. I). 1 lioma-, binc sninit
Damnaiur idem
error in concilio Laleranensi (Cap. h
meutun quod non solus Thomat apostolus pal- et I7)<nb
lonocemio t.-rtio, ct refertur in capjtulo Firmite/
pavil latua .-t vulncra Cbri-ti, sed etalii, inquit. se- (Lib. i Decretalium), de summa Trinilate el fidc a -
coiidiiinGlnssain. Ouod ettignifical Auctor ii.ferius, Iholica, ct iu omiiibus conciliis in quibus
tlcflniitii
ubi ail Palpalum quoque, id esl, lartum alquc Iru-
:
lur Ju.r iniiira; in ont persona Christj.
De quibuf
clatum lam %uit quam ca:erorttm inibus. m supra. Vitle Alplionsum a CiiSl -.',,. '

c
D
h\< ictuin superiut. Puil autetn inec aniiqua hxrcsi 2.
haurcsi-. u ;o.-a ;>;iosio!oruai exorli, P.lium
 ,:

III J0ANNI3 (• \SSI\M 112

i;ni i.on ulrumquc memoraret. (Juod Ipic quoquc A iii iii ,
? icilicet quia idcm in bomine ooper 01 tui, qni
Apostolui ilibl evidcnliiiime :
" Jeiui enim, lnquft, ante orlum omuiuiu Deui. l.t ideo Chriilui lotnm
(llirislits heri el liodte, ip$e et In sncitla (llv.br. xm). nominatur quod Deiti, quJa lanta eit Cbrliti n i» i

Hoc oi I illial utique quod auperlore leilioionio disit i.uil.is l iiciiio Ulique
, ii im omiiino poiiit v< Chl j I i

ijuod eral fl priucipi>, lioc utriuus not!rw palpt- m in djcem iion Deum in ChrUti nomine dicere,
ii \ < I

veru.nl. Nmi qtiia palpari spirilus per sc possii, sed Deuni diceni uon Cbristom in Dei nomine uuucu-
quia Verbum saiicet caro factum in bomine quo- pare. Ac lic oniio libi penitui per majeMatem ia-
(I immndo cui unilum fuerat palpubatur. Et ideo crse naiivitaiia utriuique rabiiaoiiai laeraroeMto,
idemJesus heriet hodic, id eit, idem anle exordium V quidquid erat, iciiicet bomo et Deui , factiifli

iniimli qui i» carne; idem in pncierito, qui in prac- to iim Deus. Unde hp< iloioi Paoloi rideni rereUtii
sent: ; idem quoquc ctiam in 83'Cllla, quia iilcin per fidei oculii loiiim in Chriilo incsplicabilii m j

nmuia, quiante omnia. Etboc telum Uominus Jesus iis arcaiuim, ita loculua eit , invitaoa ad referendam
I.hlislUS. Deo gratiam , ag oaceotei beoeficia Di i
p >pnloa :

CATUT VII. Graliat , iliquil , aijentes Patri, qtti dgnos uon feeit
fiursum ostendit cx conjunclione duarum in Chritto porlione sortis tanclorum in lumine, qui eripuit not
naiururum in unam psrtonam ca quw divinw na- ,
de potemuie tencbrarttm, et transtulit in reguum Filii
iunv. competunt, homini ; ci qu e liumancn, Dco reite "
accommodari. dileclionii suw in quo habemut rcdemptionem per ,

Et q-.omudo idcm anle muncli orium, qui liuper sanrjuinem ipsius, rentisAoneni peccalorum ; qui ett *>

AE\RDI GAZ.EI COMMENTAIUUS.

Cyrillus Alexand.: Verbum , ioquit, quod exD.o
a ii u!i en Uei ,
juxla illud Apostoli Immortali, invisi- :

tunc demum Jesu Christi appellaliomm sor-

(liijiiitur, bili, soli Dco liouor et gloria (I Timoih. i). Al respon-
litum comperhuus, cum ex, mulicre factum esi hoino. dici, et essc perfectissimam deruiii Patres Filiom
Sed quomodo idem esl et heri, et imagiiiem Uei invisibilis, quia ciiain ipsa iiiiagn e^t
hoclie, cl in scecula ?
non alia utique ratione, quam carnis, qv.am astumpsit, invisibilis ; est enim simillima ipsi exeiuidari, et
cum Dei Veibo cunjunclione ejusdemque ad unuttt Fi , proimle omiiiuo t.ilis quale ipsum. L;.de ad llebraeoi
iium rclalione. tlac nanique consideralione eliamsi ut idicilur splendor gloriw, et (igura aubstantiat ejus,
,

carne iudulus est animo concipialur siiaiu n.liilomiitus supple, Pairis; id est, omnimoda similittido, et cx-
,

naiuralem slubililatcm iniegram temper retinet. Plttrei pressa eaque non aecideniaria sed snbsiaiitialis; , ,

aliasexpositioncs hujus sentenlioe videre e>l apud F. non imitaloria, sed naturalis imitatoria eniin uoago :

Kiberam , ab ea quoe hic subjicilur nonnibil diversas. non est ejusdem cuin exemjilari suo essemi;e; pro-
fiuic tamen conscnianea est aut cerle affiuis expo- inde sic esl Christus imago Dei invitibilit, ut sil et ipse
siiin D. Ai selmi, quam idem releil his verbis ( In invisibilis, sicut Pater, a.iS. Tliomas. (Juo eniiu in- I

i.omnuntario Episl. ad Hebroeos): Heri, iuquit. omne visibilis ctiam Filio periude ac Pairi convciii.it, quia
praeterilum tempus et omne spalium wlcrnilatis quod _, nimirum secundiim su im Ueitalem videri i;on poieat,
^ nisi se ipse manifesiet, quod soli Ueo pr<prium esf,
ante tnundi origincm fuil significat ; hodie, omne pnv-
1

sens tcmpus ; illua aulem ipse el in swcula, omne

, spa- palet Maithaei undecimo, ubi dictiur Nemo novit Fi- :

thim temporis ci inftnitalis quod futurum csl. Jtaque lium nisi Patcr; neque Patrem quis novit, meiFilim, et
Jesus Chrislus fuil heri. qu:a in principio crat Verbum cuivoluerit Filius revelare. El Apocalypsis xix Et :

el ab ceterno usque ud noslra tcrnpora ipse est; liodie nomen habel scriptum, quod nemo novil , nisi ipse, et

(juocjue, idest, in nostro lempore cril et in swcula, quia nomen ejus est V erbum Dei. Unde colligilur Verbum
cetcrnaiiler mambil. Unde el Apocahjpsis primo de eo Dei esse qnid in vtsibile, quando solus ille, qui est
dicitur: Qni erut el qui esi, ct qui, ventnrus est id Veibum Uei, novit quid hoc sil; nec lamcn exclu-
,

cst qui futurus cst pcr otnnia scucula. Sie Anselinu-,

,
dunlur Pater et Spiritus sanclus, qui eamdem cum
c.ujus exposilioneni amplexus videlur D. Tbonaas, Yerbo essenliam et scientiam habeni. Obset vat prae-
cum in commenlario hujus loci ila concludjt Jn hoc terea S. Thomas (In Comment. ad Cotosx. i) in illis
:

cryo oslendii Xpostolus cttemiMtem Chrisii. Gagncus in verbis Aposloli, quae hic citantur, triplici ex capiie
eumdem locum Jesus Chrislus heri el hodie, idem ipse seu triplici comparaiioue commendjri ac prxdicari
:

pernwnebit in sa cula, id esl idem est qui ab aeterno , Christi dignitatem et excellentiatn quud etiam ad ,

fnit, hoc significat heri ; qui nuncesi, hoc signih- hunc locum et scopum Aucioris speciat. Primo re-
cat hodie, cl swcula, qui permanebil in aelcrmun.
i.'i spectu Patris, seu comparatione ad Pairem, cujus
Bellarmiuus paulo brevjus (Lib. de Christo cap. cst iniago perfectis?irna, sicque ad vivum expressa,
i

.S) iJesus Christus heri, el hodie et in scncula. id cst ut eamdem numero et lolam ejus romplectalur es-
heniper fuit, semper esi, cl semper erit. Similis sentiam el naturam. Seeundo res^ectu creaturarum
rsl locus Ilebr. Vii : Neque inilium dierum, ncque D in ^enere,cum dicilur, Primogenitus omnis creaturw,
ftncm vila,' habens. El Joannis v Uicesl verus Deus, id est, ante omnem creaturam genitus, utChiysosio-
:

ct vita aiiertia. JNain si Cliristus vita seterna esl, inus interpretatur non qnia sil prima crealura, ut :

ncii polest nnii luissc alque esse cliam ipse a-ter- volebat Arius, vel quod creaturam de se poslea Pa-
nus, ac pro:mle verus Ueos, quod intendil Auctor. ler genuerit, sed sicut secunduin humaniiatem pri-
!> Propter omnimodam ait Chrysostomus simili- , inogeniius Mariae dicitur, non quod alios de se postea
,

ludincm el wqualitatem, Filium vocal imaginem. Chri- Virgn genuerit, sed quia non alium anle iji^um ge-
slus cnim ut Uei Filius, dicitur imago Uatris, quia iiuil; et quia mos est Sci ipiuiae primum pioiinosu-
Pairi per omnia simil s, Pairem perfectissinie rc- nicrc, ut idem sit primogenitus ac iinigenilus; qua
(invseniaus (Vide S. 7'hum. p., q. 57, art. 2), sicul i i!e re infra latius (Ad lib. vi cap. 18). Vel, sccundum
ipse diiil Qui vid.et mc, videt el Patrem (Joan. xiv).
: S. Thomam
,
primogeuilus cmnis creaturw diciiur,
Esl auiem invisibilis hic genilivi casus, ct teferlnr quia sic a Patre gcnitus, ut Verhiim inenie conce-
nmi :>d imaginem, ^cd ad Ueum Palrem, tit patel ptuin icpracscntans omnein creaturam, et ul prin-
cx Gneco ao/;«Tou. UihIc ahutehantur Ariani hoc cipium oninis creatura Unde Aposlolus cxplicans 1
.

loco, ilirenles iioc nomcn invisibilis , soli Ueo Palri quod dixerat, mox subdit Quoniam in ipso condila :

convenire, non Filio, proinde Filium non cssc vc- sunt omnia, ctc. In ipso, id est, pcr iptum, ul dicitur
rum Ueum, cuui mvisibilts inter alia, sii proprium , Joamiis primo Omnia per ipsuin facta sunt, Vcl in
:
 ,

1,3

knago Dei imUMUt,

Dfc INCARNATIONE CUIUSTI L)B. V.
m
primogeuitui univerut creaturm ; \ quia m
com Slacuit omucm ploHuJinem kubilare
ipso
qnia in ipso condita tunt univerta in cvelit et in teira, ei p.r iptutn reconciliare
omniu in ipum, pacificant
mibilia et invitibilia , sive throui, tive dominaiionet ;>>r tangumem crucit
,
ejut, tivt qnm in cais, sive qua\
nce potestales: omnia per ip.utm c! in ip>o creata sunt, in terra tunt. Numquid indigel primatu universorum
et ipse est ante omnet, et omnia in ipto tonttant. Et Creator omnium? aut primatu eorum qux a se facia
ipae etl caput corporis Eccletim 7*1 <\>/ principium, sunt, rpsequi fciit? Aut
,
uamquid iliei de Verbo po-
ptimogenitfs ex mortuis , ttl sit in omnibut iptt pi- ie.*t quod iu co qui mi primogcnitui ci mortuis
malum leiu-ns quia in ipso complacuil oiiincm nitu-
; pl, complacuerii omnem plenitudinem liabitare, quf „ti-
dinem habiture, ct per ipsum reconciliare omnia in que unigeniius V. rlimii Dei anie unl- Filius Dei ,

ipsum, pacificant per tanguinem crucis ejus, sitc qi m versa rcrum exordia, Pa.rera invihiblem iu
se ba-
in cwlis sive qiuv in lcrris sunt [Colott.
,
.). Ni |uiJ bens, ita prius omnem plenitodinem iu se babuit,
ei !) c ;li.|ua interpreiationis adjectione indiget, ute>sei ipse omnium plenitudo? Et quid pefilremo'
cum n, co, 1 .se ei evtdcnier expressum sit, „1 i„ se Omnia, inquil , pacificant per tanguinem crucU ejus
non >o rerum Rdem sed etiam exposilinnis ba-
„!„ tive qucc in terra
, , tive quce in calis tunt. Manifeslavit
*ai clar.tatemTGrauas enim agere nus uiique apcrlissime de quo dicerct,
Palrijubei, quem ptimoge-
magna uli.|ue causa agendj» graiiae adjecta quia u nitum ex mortuis nominassci. Numquid eniui
,
p.r
d kbos n .1 f.cem pnrtione lanctorom, ct ereploa Verbi aut Spiiitus sanguinem rcconciliata
ac paci-
de potesiate lenehrarom transtulcrii in regnura Filii ficaia suni omnia? Non utique. Neque e. ira in na-
dileciio habeamus redempiionem el
.is iu«, in ,,„., turam cadere impassibiiem res ulla potuit paa ionis
rero.ss.onem peccaiomm qui sit imago Dei invisi- aul
; ft.n.li sanguis valuii „isi bomiuis , :,,t „ ori alier
bi u primogeaitus uoiversae crcaturae ; quia in ipso quam Louio; ei lamen idem qui in sequeutibus
.

mor-
m P r insu.n creata sim omnia, quorum utique sicnl tuus dieitur, superius Unngo Dei invUibilis
praedi, <-
racior ipse, ita etiam gubernator sit. F.t quid posl lur.Quomodo ergo et l.oc? scilicet quia id omni
I1.1 e Ipte est, mqu.t, caput corporis Ecclasim, qui ett
. modo ab aposiolis cautum esi nc aliqua videreiu,- ,

mnapuun, prunegeniius exmoriuis Resurre lioncm in Chrisio esse divisio, et unilus in fllio borainis
F -
qna» generationem Scriptura nominal; r,uia sicul liusDei inci,.erel per erralicas inlerpretationesduas
generaiio vitam creal, iia resurreclio generai ad vi- babere personas.ac per pravas atque impias
opin 0-
ia,n. U« le eiiam resurreclin ipsa re e.KT;.tio ,...„- „es qui cs S ct scil.cct in se unus du^.lcx fierei
i„ „0-
cupatur st-cunduin iilud Dominl lesiiraonium : Amen b/s. E. ideo pulcbre ac mirabililer 0!, ins» unigenitu
*cc vabtt quodvos qui tecuti e S ,is ,„e,in regei.ent- Fi .... Dci ,1,1,1,0 ad unilura Filio u,\ fiUnra bominis
^ecumsederitFtlutsnominis in sede majcstalis tttm,
C pra.Iic.lio apos.olica dcscendil; ut sieul ipse
rerun,
sedeottise s.pcrsedes duodecim judicanies duo-
vos
ordo, etiam doctri.ue scrmo decurrcret. I.a cuncta
ita
deam tnbut Itrae (Matih. xix). Ergo
primogeniium inseparabUi connexionc ct quasi quoda... ,:or.te co„-
ex „,or,,,.s eum d.cit, q .,, m supcrius invisihi.cn Dei tinuans , ut sine ulia peniius divisione et

IhS
intervallo
im3S,nem P ra Ji ^vi.. Quis autem in.ago
.
;
cun. quem mundi legeres, m Q,e leraporis
in principio
ei,n S,Umgen,,US,VerbUmDei?£l(|110 -
'

i"vcnires,ne„ucullaom„in MlUlractio„ei,,,,J.li 5 - ;

do» reeurrexiaselei raortuis dicitur, qui imago cesaionisadmiasaunttmincarnealquealiuminspiritu

ae Verbim De. ,n«a,b.l,s
nominalur? Et quid .:,.„„ F.lium Dci credercs; cura ita apostolicum magiste-
aunucauiim.r.Lu.^uK,,,.,, i pu primatum lenent rium, Deum pariier alque bojninera per sacraraenium

X^s^^^
cum Et ipse est eaput corporis Ecc
dicit, r
est principium, etc. Sic ad
:
ir aui
fepbCSicJT^ EtimumdeSt
ALARDl GAZ.EI COM.\I! INTAIillS.

:::^^,;; d
w„iSS.
VV " '
.;

'
al
;';;Sa
. \
"'
?
,10 aml,ls csl;
a cr,1,,, jr

™ '"
'
-

Ap °
Priin
et v
quodammodo
a,yPii
^
C:
^ '
»-
XU
re-
:

* 'V"' mvam a
" 0i ""''
caput tuira omnem Ecoletiam ault
m*m£ttm 11
v ,s 5
SJ™
">
/V , r" C
- :

elplemnido ejus. Supr, otnnltuT^^ f '°

T™' El D ,,(il,us "
'"^ s "'-""^

lr n S,
j
'
"
lem scil.cct i,, lerrU, e. co" s iframn ,"ni C °' '" Ver ° Cxlos el '''"""" «™"
^ D ^"
<

SSS;
i

'; ,
V-« extpcctamut.
H' ^SJ"
secundum Augu.tinum (/,, Ft I-aias
1-«.:...- ca P- Lxv 1' tLcce eao cteo cmlos i:oios, el
conmkciitur. Unde cbneiudit AposioluaChristu,,, . •
terram
<'.„,,, hus pnn.atiim
in novam. Lt cap. lxvi Sicut cceii novi c
lenere
:
, terra nova
s.\c „1 Deus :
, s.vo ut quw ego ficwstare cor.m me,
l.o.no consbleretur. dicit Dominut, sic tta'
bttsemen ves rum et nomeii vetlrum.
• Reginj-ratin du|.]ci i„ Spriptuns exprimitur:
V.i I). Paulus a.i
Ro.nanos viii Ipsa crcaiitra tiberabilur a tervilute
al.era e»l bapttsmus de qua J .an. „1
:

, : Nisi quis re- corruptionis in libertatem glornv filiorum D

natut fueru ex aqua et Spiritu iancio, eic; i. Allera
ad Titum quia tunc morulitatem cxuti, induii
,..:balvot uot l"c pe>- lavacrum regeneralionis vero immorta-
et rc- l.iniein, regenerandi qui.damrooilo homines su.nus
omi Spirilut tancti; ct Pe.ri , Regenetavit
I :
ut D. Paulus
nosmtpem mam. Alteia, resurrectio ranriuorun, i„
;.it II a.I Corinlhioa v
Nam ct qui tu' :

muH labermculo, iligemitcimut gravati, eo quod

in Itoc
Uue UBculi.d.:qna apud Mallbxum, in regeneralioue nolumuiextpoliari, ied.tupervettiri,ut abiorbeatur quod
<um uderit Filiui kominit; Cracce, iv
TitcS^ytvtsia. mortaU est a lita. ht ad Phili|,p. m,2l Reformabit
ilxc eiiunresurreclio, velot quaedam :

generVtiu eiit corpus humitilatii noslrcc 7./,»«™..».

»i'i
ea...d.», j., f ..
corp,,:,
1 1 1 * 1 1- — .1
,i„o,„ a j„„'„ „„,
1 < 1 1

,::
. , 1

l ,',,;, :;«"sr':" configuralum r«,„.„

corvori n„n.
cluri-
 ,,

11.1 JOA.NNlS CASSIAM (16

tntporeae tiativitatii unlnet, ut eumdem tibi recoti- j

misium esse dicebat. Unde etiam iltud fait quod

tillmitem in cruce omnia demonstraret qaem ante dici ntibllS ad Be Judxis, Quinquaginta annoi nondum
,

bxordium mundi Imagfnem Dei invlf ibilif prscdicast et. habe$et Abraham tidisti t conTenicnlissima seterni-
lalis ac majeslatis sux roce respnndil.dicens: Atnen
CAPUT VIII.
atnen dico vobfi, l priutqnam Abraham fierel tum •
/

Apostolicam icnlenlium Domini ancloritale corroborat. '

(Ibid.). onifio ergo, cujus dictum hoc velii i

Quod quidem quamvii Apostoli ilicium sit, tamcn Clnl ii utique absque dubio. El quomodo qui natus

iloctrina Domiui cst. Idem eniin h<>c in Aposlolo ad recentl lempore fuerat, ante Abrabara te esse dice-

Christianos, qui con*imile lllud in Evangelio ad Ju- bat? Per illud scili et, cui uniiuserat penilu», Ver-

daeos per se locuiUS cst, dicens : Nunc aiticm quce- lium Dci, ui inteiligerent omnes quanta esset Cliruii

ritis me interficere homincm, qui * vcritalem vobii lo- acDei uniias, cnm quidquid Deus in Clirislo dicen t,«

cntus sum, qiiam ttudivi a Deo. Neiue cnim ego a mc touinjnm bibidivinitatis unitas viudicaret. Beneau-
ipso veni, secl ille mc misil (Joan. \m). El Dcum uii- icm conscius xtcrnitatis suse, illa in corpore tuncJu-
ipie sc cl hominem esse indicans. Ilomincm in lioc dxis voce respondit, qna quondam' Hoti locutus fue-
i|iiod hominem es9e se prxdicat; Deum in hoc qtiod ratin spirltu. Iliccnim ait: Priusquam Abrahamfieret,

inissum se esse conflimat. Apud eum enlm riecesse 15 eqo tum. Mosl autem : Ego • svm qui tum [Exod. m).
ftst fuerit a quo venerat; et ab eo venerat a quo se Admirabili utique diviou naluraearteroilatem sermo-

ALARDI gaz.li commentarius.

a llanc veritatem, ait Chrysoslomus ( Ho-
scilicel suin, ctc: Utitur, inquit [Lib. e. 23), Dominus n
mil. 55 in Joan.), quod sit Patri cequalis, propler lioc nosttr ttd eos verbo estenliam deiignanle absolute
itl>j

mlm Judcei qncerebanl euin interficerc ; el ut osleiidut el sine cujusquam adjectione sumpto ,
quo dhMlalem
iioc non esse contrarium Pairi, subdil : Quam audivi a suam artius significaret cum eo de se verbo lo-
illii ,

Deo. qr.alur qund soli Deo compelere diqnoscitur, el prius ad

b Appende Verba , inquit Arguslinns (Tracl. Ao m Mosen de Deo dicium est. Cmn enim Moses ad tibe*
Joan.), el mysterium. Anlequam Abruliam
cognosce randum ex ASgvpli tervitule populum h.ra lilicum mit-
ad humanam natnram; sum tendus interrt garet de nomive millentis re$fondU ,

fierel-; intellige fierct ,

,

vero, ad divinam pertinere substantiam. Fieret, quia Dominus : Ego snm qui sum. El runum Sic dices

creatura erat Abraham. Nvn dixil : Antequam Abra- ad fitios lsrael : Qui esl, misil me ad vos (Exod. i

ham esset, ego eram; sed , Antequam Abraham fierct Hoc igitur verbo revocat eis in memoriam seipsum, qui

qiti nisi per me uon fieret, ego sum. Neque hoc dixil : prius ad nomine vocari eontestatut est.
Mosen hoc se

ego factus sum. ln princi- Atigusiintis Iraclatu 58 in Joannera Mnltum est, in-
Aitequam Abraliam fierel ,
:

pio enm fecit Deus coelum et terram; nam in princi- quit, quod ait ipse : Ego sum, quia sic dixcral Doir.i-
pio erat fieret, ego sum.
Vcrbum. Anlequam Abraham nus Mosi : Ego sum qui sum. Qu.is digne eloqitatur
Agnoscile Crealorem, discerniie crealUram. Sic Augu- quid sit sum? Miltebal lleus pcr angelum suum scrvum
siinns. D. Giegorius (ttom. 18 *n Evang.) : Aiile,'\\\- suum Moysem, ad ttberandum ex /Egtjp o poputum
ijtiit, prmterlli temporis est; sum prcesentis. Et quia ,
suum ; mitl.bal tremenlem, cxcusantem. sel obidien-
premeritum et fuiutum tempus D.vinitas non habet, J -> tem. C.um ergo excusaret, ait Deo, qnem loaui inan-
qelo inlelligebal : Si dixerit mihi populns : El quis esl
^

sed semper esse habet, non ait : Ante Abraham ego

fni; scd anle Abraham ego sum. (Jnde et ad Moysen Deus qni misit te? quid dicam eis? El Domntus ad
d'citur : Ego sum qui sum; el dices filiis lsrael : Qui eum : Ego sum qui sum. El repctivit : Dices filiis
esl misit me ad vos. Ante ergo et post Abiaham ha- Jsrael : Qui est misit me ad vos. Non ail iii : Ego
buit, qui et accedere potuit per exhibilicncm pra'sentia>, sum Deus, cgo sum mundi fabricator, aul ego sum om-
et recedere per cursum setuper esse
vita>. nium remm condilor aut ego sum ipsius populi Ube-
Veritas vero ,

quidquam nec priori tempore incipitur ranii propugnalor; sed hoc tantum : Ego sum qui
liabet, qitia ei
nec subsequenli lerminatur. Ilaec SS. Palres, Cassiaoi sum, et dices fttiis Jsrael : Qni cst. Non addidil : Qui
est Deus vester, qui est Ueus pulrum
veslrorum; sed
dictis io lioc cap. perquam consentanea.
tantum hoc dixit Qui est misit me ad vos. Tertio no-
c Crediderim potius Icgendum Toium libi divini- :
:

tas unili vindicaret. Et.liunc esie sensum Quid |tiid :

tandum, ex illis ipsis verbis colligi Imc nonien, Qi-.i
esl, sive 5v, uniun esse ex propriis el majime
pro-
Deus iu Christo loqueretur totura homo Cluistus ,

priis Dei nominibus, quod unaninii corisen-u afftr-

loqiieretur, ob unitatem scilicet personx in Chtisto.
Unilus euim homo , inell gitnr-lmmanilas uniia di- manl Patres. Dionysnis Areop.giia de Div. Nom.
viniiali in uniiale personx , ut alias diclum est , ut cap. 15 : iVoti abs re, inquii, D.-us ipse ab ea nuncu-
palione, Qui est, celebratur principalius et potiusquam
idem sil divinilas unili, ac Iioiuo Dco unitus, et Dcus
a reliquis aliis, tamquam a dono ahtiquiore, priote
et
lioiiiiiii.
in
a ld cst in sua divinitale; opponit enim divinita- anleriore (sciiicet naiura) quatn sunt reliqua ipsiut
creaturas difjusa dona. Enimvero ipse Deus habens
teni corpori, id cst , humamtati Clnisti ; vel in
rexislere , et
spiritu, id esi, spiiitali et aenigiriafica visione et lo- D anie crealuras omnes prccexistere el sup
[ecit coitcris
tutione. qutdem supereminenter, ipsum per se esse

• e Notandum ILibrxo legi Ero qui ero.'

pti',no. in :
suis muncribus, quK rebus conditis eommunicaoit. pr&-
esse,
-
Uebrxi enim uiuntnr tempore luturo pro pix-enii, eminerc et supereminere, alque per idipsum per se
ul quidquid atiquo existendi modo
esl,subsisterel, ef-
qnia veibum Hebraicum caret tempore prsesenti ; inter
fecit. Grogor. Nazianzenus oralione 56 dicit,
in Gr.ceo aulem : r/w elp.1 ouv. Ubi particijiium est
Ego sum itte qui esl. Secundo no- omnia mniima Dei, Ens et Deus , csse maxime pro-
&v, quasi dicerel :
nomen fcntis
pria, et in er b:cc duo, proprius esse
:

t;in lum, adverba Chrislum allusisse, cum ali-

liaec qua>
Quianos, iuquil, naluram ejnsmodi inquirimus
i|iioiies in Evangelio d xil Ego sum, ul suam De:-
hoc significut tsttd nomcn
:

Anlequam Abraham insum esse per se habei : ct

laicm significareu Joaunis vin :
Lu<e-
Si non credideritis quiaego E»t, sive, Qui esl. Eodem modo interprelatur
fterel, ego sum. lbidem :
et 7 :
bius Csesariensis lib. xi de Praparat. ca|>. 6
smn, moriemini in peccalis veslris. Joan. xvn Ubi ego
eodem modo scmpcr
:

Qui id est qui necessario et

tum; et illi sinl mecum. Et alias sxpius. Qiiod non est , ,
Pytliagorx el
Cyrillus iu Joannem, etislit. Ubi eliam refert sententiam
annotavcrunt
«iliiier P.itres.
Plalonis, qui boc nomine Dcum
appellaBdum docuo-
ImclSnS illi verba : Si non crediderilis quia ego
 ,, ,

1,7 OE INCARNATR3SE CIIRIiTI LIB. V. 113

Hia magiiiflcei.ua prsrdicavil ,
quia • nN.il de Deo lam a dem ipse Dominus Jesus Christus , cum .!e Abraham
eonveniens diei petest, quon ut seeeper csse diealur, diceret, dlversll.leicrmonls ostendit, direns : Prius-
quia esse nec praeieriti inilium ncc faiuri terminum quam Abraham fiertt , ego sum. Dc Abrabani dixii
t. El ideo aperUssime lu c do eierni D« nalura priutquam
i
fieret; de se aulero, ego ntm; scitioel quii
d d:ur, truod aeteroiiati opiime coaptaiur. Quas qui-
lemporaliiaiii esi ttcrl; esse, BternitaUi. * Et ideo

ALARDI (;\Z.l ! COMMENTARTUS.

rimi et ei PJutarcbo referl
Ita explicalum verbum
;
quajnerte facla sunt, quid tst quod tibi proprium
GiM-.um quod lemnlu Delphiro erai scriptnm, ul in qiuddam tenuisti tpsum etse, qyod aliis hoh
(|ui iiluc iugreder«i.tur, eo verbo veluii ealuiarent dedisii, m
tit sulu$ essett Nam quoinodo audio : Equ
sen confltercntur Deom, dkentei sum qui
tl, es. Ambrosius : sum, quasi alia uun sint? El panlo pi si Sihi
cpi t 63 idem o.>men eiplicans respon-
Uocett, ait, ve- : del : !ie$ quaiibet prorsns
qualicumqui cjcellentia ti..
rum num.n Dei, t*u sempmr. Uieronymu8 epist. iSfi ,
mutabilis est , non vere est. tfon enim ,si ibi
;.d M irceltam, inter ven i
cein Dei nomini Hebrae s usi- d. esse, ubi est et non assu; quidquid euim
mutari puitst.
lala, sexto lo. o p.n
Eser tkeie t guod in Exodo, in- t
mutatum jam est quvd er,tt ; $i mn c$t qiwd crat, mors
q>u, Ugiiur : Quiett, misii me. Augusiinus lib. m qitaJam ibi facta ett ; peremptum est aliguid
cniin.. Baximum cap. *26 ei lib. u ((.'«/>. quod
1) de ftlo- erat, el non cst. veritas qua' vere e$! uum m omni-
ril.us Manjihxoruni, i alihi d cit bnc esse nom »i .
, bus uciouibus et motibus nostris et in cmni prorsm
immuiuliH:uU$ , quia omnia quae n u antur aliquo agi',it:one creaturce. duo tcmpora invenio
,

d !o desinuni esse; <: D prwterilum ,

atternl.aiu, quia illud, Ego et futiirum
; prwsens quovro, nihil $lal ; quod dixi jum
tum, c! ,
(jui esl, idem valei quod wlernvt ium; iu non est qucd dicuru$ $um tivndum est. /'»•<{•
qno niliii ,
eritum
iuit, nec futurum esl, sed laniummodo est.
Ruperlus
et fittirum tnveuio in omni
mou reium; m vcritate
lib. i in Exodum c..p. 14 dicit Deum illo quoy maucl, p wieritum et futinum non
loco Ex invenio scd ,
<li iii duplei sibi irarosuisse nomen , alte- soluiu preeseus ct Ituc incorrupiibiliier, quod
rum naturae,
; crea- in
sciUret, Quiett; alterum dignation s ;
tura non est. Ihvc
Cvrillus Alexandi imis in Joan-
ibi.
Dnu Abraham, el Deus Uaac, lc.
ei gratios, s ilicei,
. nem lih. m
(Cap.^Z) Si leruni, inquit, omnium na-
:
Ibniasee ui i(Cop. U) .1,- Onhodoxa Fide lib. : luram indagttver.mus, soli Deo esse in primis
J rtnapaliut vuletur convenire
tmnium de Dco dictorum nomi- comperiemus, ut qui ab alio minime subsiHat, scd fons
mm hn, Qui esl; quemudmoduni ipte dans respon- primarius ett emstentia rerum omnhtm, exquo, per
sum Mosiin monte, inquit : Dic
filtis Isratl : Qui est quem et in quo sunt omnia. Neque quidpiam
mutl me. Toium eiim in seipso compreher.dens, lu-bet atiorum
ad perfectionem divinw essentiw pertingcre valet
; scd
velnt quoddam pelagus tubstanlice infini-
,
cilra prvportioncm oinem ab ea deficit,
lum ct quodnm-
iuterminum. Bernardus lih. v de Cooiidera-
et
modo ad non esse dilabitur. \n comparalioue siquidem
tione Nil compttentius esterwtati, quw D.us est
:
ejus qui vere e$t, qui incomntulc.bihs, ct exordium
quam Itoc uomen Qui cst. Si bonum. ii magnum, vel ,
nt.bet, nec aliunde accipit c$se, scd
naii
quidqutd tule de eo dixeris, in Itoc verbo instauralur, a $e hubel, qitasi
non sum ,
qum
mutabilia tunt quw principium tui
[ DeuiqueS. 'Ilumias (i p., a 13, a. 11) hinc
dest.
esse habcnl,
,

idipsum ab alio s rtinntur. Quod enim

el
I robai nomen, Qui est, esse maxime proprium Dci.
dicitur fuit, non est; et quod dicitur erit
(|ina rormal ler
signiticai ipsum csse, quod esl ipsa
nondum ,

est. Deus aitiem tanium est

ess. nii.i Dei, C
iffurtque du:.i al.a; rationes ejns-
qui no,it fuisse, vel fuiu- ,

rumesse. Gregoriu* lih. xviii Hoialium cap. 55 So-

dera ass n ouis, quas apud ipsum videndas relinquo.
lus vcraciter esl, quia solus incommulubilh
:

tM ignur hoc iiome

ess.niiale, ci Deo inlimum i
est. Ul ergo
in participatione illius
e$$entiw aliqitid simus, cotjiio
es perstinas, ul 6imi unus Deus, qui
I
est scamus nosmetipsos, quia proprie niliil sitmus. Alia
ruos ei origo lotiu^ csse, et cujus .-ssenii^
cst ipsum plura praiermiilo, ne lcctori ladiuro aflciam.
'•; elcom nou habeat esse ab alio, dat rebus om- b llnnc
niuus iu locum et magnam parlcm cap. scquents
sn.i. Uuicafiiiiia sunt alia duonomina, ii*dem pene verhis rxprcssa reperio in seim. nc il!o
nempe, Deus ei nomen tetragiammaion, quod
,
a sive tractatu de Assumpiione B. Mariae, qni ad Pau -
braxu «wxytnnrro», ineffabilc dicitur. Ilaec enim lam et Eustochium ti ulo D. Hieronymi falso inscri-
etinm ab eo, quod csi, desumuntur
; sed hoc cst dis- pius inler ejus opera ciicumleriur
c-riiiiiins, qiimi nomcn ( Tom. IX, epist.
Dc'i;s signiflcat i| siim cs-e 10), quem nonnnlli exislimanl esse illius Soplirouii
t/ei, velul in specie; Q,ii est, antem, sigi ifli ai
ipsum cnjus idcm I). Hieroi.ymus mcminit in dc
esae in % n< seu ab-olutc el absque ulla deiermina- libro Ec-
.
clesiasticis Scriptoribus,
qua de rc posimodum vidc-
lioiie : nomen vero lelragrammaton
signiiicat ipsain bimus. Quia veroauctor ille non pauca Buperaddidii,
n.i esseniiam existentera
in iribus personis [Biero- quas hic vel a Cassiano, vel ab ejus exseriploribus
»yn. ep:tt. i3i «d MarceUam). Scd
hoc ohitcr, et aut lypographis, per oscitantiam
exoci asione dicium sii. fortasse pratier-
a imssa desiderantur, quae lamen huic loco elucidando
Ifulta sunt -i prsclara SS. 1'alrum elo ia
? in non parom suhsi.lii ac supplementi afferre possiut,
eanuiem scneniiam (prx'cr ea qn.c modo
dicta iuni n<ai ahs re viswn e-t ejusdem aucioris verba hic dc-
de nommeQ»! ett),e quibus nonnalla eiiam hic de- v scribere,
ass
ul iis cumCassianu collatis, ejns seuteniia
.',
''
'' J" s eipbna i«me juTabit. II lar iu magis
ii dc rnniiaie, iractana illud
illusireiur, ct qimnd c;us fleii polest in int -
• i
qui sum. : Egotum ltiiiii resiiiiiatur. Sic igitur
post multa do lau- ille,
Ajtmiratui sum, inquit, plane tam
abtotuiam <!c D,-o d.i.ns Deiparx Virginis
tijnificanoiietn, qute naturee divinai mygterio Incarnalionis ct
incomprehensibi- dicta Constat, iii.|i.ii, tempus non praejudicasse sa-
m coud ti, nem aptistimo ad meUigentiam :
'

humanam cratneuta unilihonvnh ac Dei; i'a ut jam csset in illo

s-rmene loquerelttr; non enim aliud proprium
maais p r itniltitem persmiw ab initio tceculi, qui iiondum cra!
tteo quam tsu
intelligitur. Ilieionymu^ epU.
57 ad natus de Maria oirgine, quod multh Scripturarum de-
Uam >sum Vna est I),-, et tola natura, qu<u
:
tere ett Claratur indicih. Cnde Dominus ad Judwos
est, ,,„,«. (X »e hahel es«e, : Ante-
•

idque incemmmabile quum Abialiam

et aeiermim El inJ.dil i.,|,riu-
fieret, inqu.l, ego sum. Nam Abraltam
Solum Deum este :
aniequam ftercl, Immtiiiiluiis esl brevitat. Ego aulent
qui essentice nomen vere tenel. Auguslinus in iracialu
iil«' oi iii Joaui
tum , «eternitat iwturce deelaratur; in qua nimirum
em, sic Dc.m alloquilur Domine wleriiitute jum se fuisse, qui loquebntur, per tacramm-
UOU nn$'er qmd est quod ah ? numquid lerra :

.
non liim suw incarnalionh hutnuat Quod Ap
«i numgmd non sunt ca quie in terra el in siohtt Judai
.
ccelo volens ap.riuts dilucidare : J ,$::$, inquit, populum
tuul / numqui.i homo ip$e cui
loquerit, non esl? num-
ex
giilo salvant, secundn eos qui n, n
umd anoelus qucm miltis non cst? Si omnta !
ercdideruni per-
ranl liac didit [Jidw i). Et ahbi Pautus : Neque tenteinus
 : . ;

m
ll9

i.w ta ««,
niiicin, suin

utique, qui pcr

, nullira sua\
sacramcntum
- <*-
El
uuiil
LiaeC
»;»«;
JOANNIS CASSJANl

omina Cbn-t
bominii ac Dei
JS
a
^js^TW
ortumtuum lemporuiem entititu.
ma-
dilucidare ac
in iiio (]ui lemper fueratjam sc fnis.se dicebat.
«
Quod apoitolui quoque cum
locnluaeal: b Quo-
nifeitare ooinibui cuperet, iia
CAPUT IX.
nlam Jeaus populum de terra Agypli tahant, te-
Cinn Christo iribvantur prodigiota itla opera qua

ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.

'-
Corinth. ajtatcHieronymi de incarnalioneCliriiiiobmlara li

Christum, tieul quidatn eorum tentaveruttt (1 inqnit, manifettam

natus cx reiim ci*e coirilet. Hine rideut,
x ). Non quod jam essel Jesus, aul Chrisiu»
Filio Dei jamumiai hominis impistnram, qux ad promerendam fidem, Bie-
Maria; sed quiain illo unico
mytterto. touymi, Paulat et Ettiloehii nomina est eo overe nun-
veriona commendabalur, qnce occutta erai in notis ad
ante dinatas, Haec ibi Baroniu». Idemqne
Quod el alibi evidenter Qui elegli not, inqu.il,
:
(15 Augutti); Exttatiermo Mulo S.
[Ephes. i); quta profecto Hartyrologinm
mundi conttituthnem in ipto
Bierongmi ad Paulam ei Euttochium tcriptut. qti
qiiidquid Deut fecit ab initio, ChriltUt fecit toluiiip-r
uonnulti exisiimarunt esseili
unilatem tacramenti. Et ideo jam Jesut erai inEtlto '«» Ee-
S. Uieronymui meminit in libro de Scriptt
;

tentabatur,
qui pojmlum educebat, etChrisiut ineo qut awtiai ette aticujui
unitatemtn Deo [utsse cletiatl., sed neulritti pulo : quin
quoniam semper per sacrarnenti Ephe-
Chrtilut auetoris qui vixil circa vel posl lempora coneilii
non dubitaiur. Alioqui niti iia crediderit, aut mnttum enim versatur de- m
sini vel Chalcedonensis;
Deus non eril omnitto, autconlra prophelam Deutrecent quas
quatiamur calumnm,
B ttruendl Neitorii atque Eutuehetii dogmoiibtu,
esse videbitur. Sed ne talibui ulque Sophro-
umlas m C//r/«lo qtiidem longe posl tempora Bieronymi
scrutandce iunt Scripturce, in quibus irruperunt. tiucusque Baro iiu-«. tu-
lempui uii in Ecclesiam
commcnrfafur personm. quoniam non prmjudical nlione
quoque beatut Pelrui lo- jns quidem ratiocmaiio llla cx icnipornm
ue unus semper dicaiur. Binc eflicai a.l inppri-
Pcr gratiam Domtnt nostrt ducia, nescioan saiis ralida lii ei
qncns de Palribus, ail
mendain illam pt-rvulgalam opinionem deSopbronio
:
et UU
Jtsu Chrisli credimns salvari quemadmodum ,
coni snpcfioi ex
Dominus ducebal, el nvn iilius l.belii seu sermoniiauciore;
(Act. xv) Namque iilos solus
reccns, Cassiano demonitratum sii Nestorii dngma iea Iisb-
eral eisDeus alienut. Unde nec nobiscumDeus excgca-
ducior futt, et resim non ab ipso primum inv-ntnn ei
quia unus idemque est, qui et eorum Pelagio alii*que antiquion-
unus st- lam, scd multo ante a
noster per passionem carnis suce redemptor : etiam
sacramenlo, unus tn spt- bus bscresiarebis inveciam; qnam pr.unde
quidem sua in came, unttt in
sive Sophroimis, siyc
homtnts, aiius ante Nestoiium auctor ille,
ritu nec admillit ralio, ut alins Fiiius
:
occasiwne, impugnare polncni,
lempore pmscrtbttur, quis alius, oblaia
Filius Dei intelligatur : qui nec
sed tolus Deus tn Chrittum, et quen.admodum de Leporio Pelagiana a.l (idem cou-
nec patsione separatur; cerii bae
DetFiltut ett, verso supcrius oiximus. Q.nrc cum mhil
Chrislus in Deutn transi l ; utquidqutd po-sit, nec Baronius ipse eiploramm
carne [pnsius wperlu- de ie haberi
Chrislus dkatur : rt qmdquid rem ii.certam a<: duhiam in
credatur. Altoqm st ad ra- qui.l babueiit, satius cst
lil, id Deus perlutisse recle afflrmare.
humanos,nequaquam niedio rclinqnere, quam »1 qnid inconsnltii
lionem respiciamus, ct ad sensus a Aposiolus scilicet Ju.las, non illc Iseariotes pro-
Dettas el hu-
ita hactenns potuerunt inler se convenre dicilur, cujus ex-
tumen tn Lhrtslo , ct n dilor, seJ aller, qBielThaddams
mana condUio : convenerunl ^ Ecdesia ut caiionicam,
Ilac ille, ct alia quae stat Epistola, quam recipit
unus ex ambobus Emmanuel. Patrihus, ut canomca [Dtonm.
tantum, sed et ciiatur a SS.
sequimiur Cassiani dictis non sensu Nom. i, Bietrmym. cap. 1 ad ft-
adeo consonaniia, ut Kreop. de Div. c.
et verborum contexUi ac stylo
tum,Conc. Tfid. sess. 4), ex qua desu.npium
esl
se conferat, dubitare neuttquam
qui ulraque intcr
testimonium quod .scquilur. Porro cnm aticior su-
Cacterum de au-
possil aherum ab altero mutuaium. expre.sve
pradictus loco ciiato aposto'um Judam
lnc
docios viros
ctore ilto. quis fuerit, non una inter leshmoninm
epistolam illam, nominel, et poslmod.im almd Pauli
sentenlia est. Nam Erasmus ccrie
etiam dicat Lt attbt Paulus,
ejusdern generis quario subjiciens, disiince :

ul sUpposititiam, cum aliis

absque ulia disiniciione subdil,
tribuen- pro quo Gassianus
tomo concluserat, quam Sophronio poiius Sedet atibi, quasi de eouVm sposlolo lnqnem;
mim
Marianus auiem Victonus in no-
dam exislimavit. Cas-iani lexti.m esse vma-
eamdem conjecit, praj- evidenter apparct. hunc
num tomum suae editionis lum et m.iukun, aiqne ex illo auctoie
sup;.leniluin
missa lan.en iu prsefatione ejusdem taac sua cen-
vtrgints ad a.n exponendum.
Mira : Sermo de Assumptione bcatce Marta b bis verbisnoiandum prnno quml pro Jesus
r

Eusochium Gracipotius qvam Latmi tto-

li.
Paulam et
hattd Gr;«re est Kvpio; id esl, Dominns, q..od ci.ntra
il os

quippe crtm Laline scribere exefcttaius

,

minis est,
hx»c de Jesu Nave, Sive Josue li"o
Nim,
sit , et Grmcum hominem Latine eo loquentem m facil qui
inlerpretantur. Secundo :

D. ttieronymt M-.sis successore, dicta

videre liceat. Sophronii autem esse,
Bieronyml cataloqum de Scrt- Populum de /Egypto salvans. G.aece esl parlicipinm
qui id est, cum salvasset
amici, illius scilicet
pro comperits- prateriti tempor.s, e&w,
ntoribusEcclesiasikis Grojcumreddidtt, D salvauo e. hberano
aliorum fortasse sen- u bi maniiesle Iribuiiur Glirisio
M,.rianus, cx
timo credttur. lta servilute ^gyptiaca, raiione
tc.itia magis quam sua liacc
scnfcens. ab his \emm populi israeliiici a
Christo est, Deus el
(Tomo r,er-oniC divinae qure una in
Aniwlibns 1,
aissentit card. Ba.onius lum
in
ad iilud De.iicro-
liomo. Speciat siqnidem bic locus
anno tum In nolis ad Mariyrolog.um
Christi 348), Dominus Veus tuus, qut eduxt te
du- nomii v : Ego sum
Rom. Priorc loco de Assumptione B. Yirgmis Denleronomn %%\n : Do-
Quod otttem pertm l de lerra Aigypi, et illud
putans, h:«c inler alia scr.bit : minut solus dux ejus fuit, et non eral cum eo Deus
ephtolam ad Paulam et Lusto-
ad libcllum illum sen de vero et summo
Eteronymt nomtne alienus. Qu* sine coniroversia,
ehiutn de Astumplione B. Marice, quemJi.da.-i colebant; dicuntur. Et lamen Ju-
Hieronymt, tea D'0
vrcenotatan, cam non lanlum non essc de JEgypto salvans,
Uieromjmus memirni (nl das apo lob.s ail Jesutpopulum :

nec Sophronii, cuius idem secundo eos qui non credidermtl perdtdtt. Ergo Jesus
judicium omnium erudilorum cp-
aliqni existimaruni),
commenlarto to- est ilie ven.s et sammus D
us. Notavii boc argu-
Videre esl enim auctorem eo ler-
pello
dogmate JMetto- mentum etiam Venerab. Beda in b.mc locum.
lum esse in insectando ac impugnando
tio advertendum quod illud
secundo quod seipninr m
tempora
rii lonqe posl Bieronymi ei Sophrontt
quem sumitur pro, deinde, aul poslea, u
posl, pnmdem senlenlia Juda»,
vixisse nulla esl dubitaiio. Et pnuro
cxpouit Glossa. Quarlo, roi qm
non creiiiderunt, m
cx co «|u«d nullnm
uciorem mcndacii redargui»
 ; :

DE INCARNATIONE CIJRISTI Llll. V. 122

121

cumloeot qui non creJiJerunt perdtdil. SeJ elalibi, A eqoareoi vias siccis pcdibus abduclum, ac pcr va-
« .\eiue Untemus, inquil, Chrisium sinit quidam illu- stas cremi Bolitudinea eonservalum, non nisi a solo

a serpenlibus perieruni Cor. t), absqoe dubio Deo novimus, seeundum illud : Domi-
ruin tentuverutl, ct (l

Petrus mtne suid nus solus ducebal eos, et non eial cum cis Deus alie-
Eiimiu quoque apostoioram : t't

Deum, imponerejugum super cenices dtscipu- nus[Deut. xxxii). hi quomodo apostolus tot et lara
tenlatis
evuleniibus tesiinioniis cl a Jes liberatum ati
lorum, quod neque putres noslri, n que nos porlare , 1

potuimus? Sed per graliam Doinini noslriJcsu Chritti JCgyptn popolum ludcorum, ct Cbrtstum a ludarts

queinuJmoJum et HH [Act. xv, ii). tune in tleserlo tcnlatuin pnedicat, dicena, Ncque
ered mtu snlteri
Libcratum sbiBgyptoDei populuoi.el per ingentea le lemus Cttristum, sicul quiJant illorum tentaveiun! t

ALARDl GAZ.Ll COMMENTARIUS

cst, qni non nerseverarunl iu Bdfl et CultU veri Dei, Kst aulem bic in priniis cavcndus crror Origenls,
sed adbaeserunt Core et aliis. Quinto, perdidit, per qui pu-uit animas hununas longo temporis inter-
iserpentes ignitos, Numer. xu, et aliis modis, aji S. vallo, auteqnam torporibus unirenlur, in coelo crea-
Tliomas Multil enim moitis veiurunl : quiJam iijne,
:
ias fuisse; unde conseqoens essel sanctissimam
Mumer. \i tt im; qtuJam deeoratione terra), Numer. Chrisli aiiitiKim prius unilain fuisse Divimlali qiiaiu
ivi; quilam morie tomn.uni, tcilicei omnet a viginti corpori, et iuiic vocatum esse Cbrislum ; queni er-
annii, et tipra, excepiis Jotue et Caleb, Num. \iv. rnrem refulal Joanncs Dainascenus bis verbis Non :

ril er u populum RHffl prjHKJ pet misericor- R Ul quidam ful.o astruunt, anle Iiicarnntiunem cx Vir-

Jitrn : td pun vil teCUildo prr jnsiitiam, qnia nrum- gine, anima unita est Deo Verbo, et ex tunc. vocaius
piior ettDominut ad miterendum quam ad punien- ett Clnistus. Ilwc cnim esl ci Origenis delirainentis
Jum. I(i 5. TbmilM. abturda pronuntiatio, prmexhleriliam animarum Ju-
a Tentanl Chrislum qui de ejns poienlia, vel pro- qmatizanlis, Nos autem Eitium, ct Verbum Dci, et
tideutia, v.-l Diisericordia dilliduui, sicet Jiul.ei in genituin, et vocalum dicimus, ex quo in lanclat Vir-
deserto dicenies Cur eduxisii nus Je /Egypto, etr.
:
ginis utero couceplus est, et caro incommutabililer
[Numer. xxi)? Ei rorsua Numquid potent Deus po- : factus est, el unita est caro Jivinilali ; unctio enim
rart mensam in Jeserto [Psal. lmvii)? Chrisium ips.iuJ humanitatem nttin t, ut theologut ait Crcgo-
e.t saceriimus Alexandrinorum epitropus Cijrillus
Deum eorum docem in M yse teniabani. Qui enim rius,

expe. iii vinuteui aui bonilatera alicojos cupit, de ad Tlieodosium scribent. Hccc autcm dicit : Oportere
illo se il fiitleie ostendit, euniq ie lenlare me.nto tli- dieo ncque Verbum, quoJ ex Deo abique humanilate,
ciitir. Ei ideo a urpenlibm perierunt, donec scilicei neqne ex mulisre nutum hominem, el templum non
eiectus est serpeiis aene >*, atl cujos aspectnm sana- unitum Verbo tetum Chrittum nominare. Na-.n huma-
bsiitur. es boc loco cum verbis Moysis collato
Poro nitati tecundum dispensativam unionem ineffabiliter

simile r >rnutur argumenliun cum eo quod snpra, conjuncliun, quod cx Deo esl, Verbum intelligitur
:>tl probaodam Christi Deitatem. Siquidem Nuinero- Ckristut. Et infra ex Atbanasio Piwexisleut Deus :

ruiii x\i ilic tur Loculusque poputns contra Beum et

:
o.nle adventitm in carncm, non ernt livmo, sed Dens
M uten ait : Cur eduxii nos Je .Egtjpto, ut morere-
i
crat apud D.mm Pairem invisibilis et hnpassibilis exi-

mur in loiitttdine? eic. Quanobrem misit Domiuus in q stens. Qttuiido vero facius e*t liomo, Nomen Chrislut
populum ignitot eerpeutet, etc. Ubi procul duhi» agi- inditcium ett, et qmv sequilitr nomen, patsio el mors.
tur ile unicti ti wero Deo Urael. Et tamen Apostolus Siquidem divina Scriplura affirmat: Propter koc unxil
aii illum ipsOm Deom esse Christum Neque tente- lc Dens, Dcus tuur, oleo laliiia; [Ptal. xi.iv). Scien-
:

nu, inquit, Chrittum, iieui quidam eorum tentave- ihiin auiem quod dioina Scriptura scfpenumero utitur
runl, el a serpenlibus perierunl "1 Corinlli. x). Igilur prieteriio tempore pro fuluro, ul : Posiluic in terru vi-
oporiet Cbristom esse verom Deum, ci unum om- sus ct cttm hominibut conversalus [Baruc, ni'.
est,

nino Deimi cum Patre. Ert praiieiea aoimadver- Nondum enim visut fuerat, neque cum hominibut con-
teudum in duobns loeis inodo explicaiis (quod etiam vcrsatus, quando lucc dicebantur. Ei : Super flumina
advertii au( t r ille de Assomptione U. Maris), Do- Dabytonis, itiic sedimus, et (levimus. Jnm recordaremur
titi, Sion(Ptal. cxxxvi). Nondumhmcfaetaconligerant.
mioom -c Salvalorein nostruni, et Jesum, el Chri-
stom loisse appellatuin ante ineffabilem cum carne I! c Damascenus, es quibus duplex elicitur ralio,
1

iiiiiooeui. llliceniin [In Epiit. Jndit) dicilur, i«>u, cui Scriptura Cbrislum ante ipsius advenlum in car-
duce Moyse salvasse pnpulum de /tgyplo; hic vcro iieni nominarit. Primo quidem ad desiguandam uni-
(I Cor.n.h. x) lilios Isracl lc:.iasse Cbristum in de- laiera et idrntitatem peraonas seu hyposiasis Verbi
serto qoorem olrumque longo ante Dominicain
: anie et post carnis assomptionem, cx qua unitate
liicarnaiionein lempore factuni esse conslat. Insu- seculura esset illa xocvuvuc iBtuuirwv, comniunio
per Ecclesiasticus (Cop. ilvii) dieit in laudeiu Da- idiomaiom, qua fu ut oiriusque iratura: proprietates
vid reijis : Cliri*tus purguvil peccala ipsius, et exal- Christo vere et absolute trihuantur, u t saepe dictuin
lavit in ecternuM comu ejus[*'u: enim babeni v.iu- est ; proinde quidqoid Dei Pilius gessisse', vel cirea
stiora Biblia). Uaotfeslom auiem est peccata David,
u ipsom gesiuni esse legitur anie liicariialioneni, hoc
diu anie aashioiitionem earnis a Deo esse porgaia et Cliristus gessisse, et circa ipsuin gestum e»se di-
(II Reg, xn). Riirsuin Apostolusad Epbesios 1 oe- ciiur. Secundo, ad insinuaiidum qund licet anie ad-
nedietui D us. el PaUr Domini notiri Jesu Chriiti, \cn tini Cbristi incarnem non fuerit exhibita reipsa
qut beneJ xii uo» omni benedictione tpiritali, in coelr- uiiciio hnmaniiatis assumplae a Diviniiale (unde
tnbus, in Chritlo, e! eiegii nu.s in ipso uiiie mundi tumplum esi 1 indiiuin Gbristi nomeo), fuil lamen
«

cunsiiiuiiuneiH, etf., ubi oicil Paulus nos a Deu Pa- a Deo prxdefinila, prajdeterminata aique pra»or-
ir>- eleckui e»se anie inoudi constiiulionera, in Cbri- dinaia, et non minori cerlitudine fulura quam si

sto (Ephes.i), id est, per Clirisium, vel ob merita
Christi. Seti ci pluribus Psalioorum locis, Cbristum
appt'l a un legimus, ut psal.no 11 : Attiterunt reget
terree, ei principei conveneruni i>t unum adveriui Do-
minum ei adrersut Chrislum ejut. Psalnio lxsxvih*.
Tu vero repulisli, et dctpexitli; dtsiulisii Chrislum
tuiim. P«aluio cxxxi Ptapter Davidteroum luutn, non
averius faciem Chrisli tui. Ilem Abacue 111 Egretsut
cs iii telutem populi tui, in talutem cum Christo tuo.
j.nn iuiic ctunpleia fuisset. Iiaqne ad cominendandum
mysterium bujusce uniouis, lut n-.v. quidem secuu-
(limi exliibiiionem, scd a Deo praJV BX, lacrx lilie«
rji ipsum nominavi riiut Chrisiura ante assompiio-
nein caini-. Sicul propbeiaruni nracula futnriim
quidpiam deountiantia ^ub prxieriti temporis ia-
tione sappeDonaero conscripia sont, ad denotaiidara
: rei fuiur*, perinde at|uc si praeterita Forel, Infalli-
bilem eerliludiiiem.
 : a

^3 yjwsi , c . SUM |^|

tt a $trpcniibus pericrunt? *mn<n quoque nncUMqpi a rem ex figypio laraeliiicai plebii e*te dicabal, ut
vix.ruhtsnl, legevcleriiTeilameoli, bealm apoilo- eum utique qui ei Vii¥inenatuieilhomioem,iemper
lui Potrui per graiiam Domiid noitri Jeiu Cbriitl per lacrameuti uniiaiem \a Deo fuiue lentiiet;
prxdicit ene lalvatoi? Exi iiaque, efluge fainc, il aiioquiu, nlsi
iia creditur, inl cura bareticii Cbri-
potei, tu quiiquii ille ei qui, rabido ora ac bU- nui Deua, aul certe conira Prophetau recetu
iioii

ipbemo spiriiu furens, nihil intereiae admodum in- eaie crtdtlur Sed abaii boc a catbolica Del piebe
ier Adam et Chrislum pui s, el qui o eiiam pejl ui aul a Propbeta dii enlire, aul cum b ien-
partura Virginis Deuai denegai, nitende peuiiui lire rideaiur; et in malcdicttm fortiian illud po-
quemadmodum etiam ante orium corporii Dcum pulu» benedictioi.il ineurrat, ul ipem luun m ho-
non ruiise convincai. Ecce enim Ajostulm clamitat mine poiuine dicaiur. Quia enlm Domii irum
populum de terra iEgypti ahj.su csse salvalum, in Mium Cbriilum lolitarium bominem natum asseiit,
deierto nb iufldelibus Chrisiura eiie tenlatum; pa- dupliciter malediciioni obnosfui sit necesie est|
trrs quoque noiiroi, id csi, patriarchas airjue pro- sive in eum credal, live non credat. Si enirn credit,
phcias per graliam Domini noitri lesu Chriiii sal- h Maledictus qui tpem suam ponii
in homine [Jerem.
valos; nega tn hrc, si potes. Nec miraborsi lereris, xvn). Si aiilem non credii, maledictus Blique nihil-
ut neges qnaj omnes lcgimus, qui quaj omnei credi- B ominui , quia licet in bomincm non crediderit,
mus denegasii. Intellige ergo landem quia j.m lunc Dcum taraen penilus dencgavit.
et ex /Egypto populum in Deo Chrisliis eduxil, cl iu CAPIT X.
Deo Christus a populo lentatore lcntalui est, ct om- Explicut quid sit confiteri, «i quid sohereJetum
ncs justos in Deo Cbrislus graiiue suu: libcralitaie
Hoc enim iilud cst quod, revelanle sibi Domino,
salvavit; quia per sacramenli unilatem ct Dens
iia charissimus llle Dei fuannea praevidem, id de eu
in Christum et Christus in Deum tran iit, ol ct ipeo locuius est qni in le loqucbatur. Omnit, inquir,
quidquid Deus fecil, Chrislus id pcrfccisse; et quod spiritus qui confuelur Jeswn in carne ve.iisse, ex Deo
poslca Christus perlnlit, Deusid pcrlulissc dicatur. est; el * omnis qui solvit J'esum , ex Deo nonett ; d elhoc
Et ideo diccns Propheta, Non erit in te Der.s rs- quod audislis quia veuit, et nunc jam
esi Antichrisii,
eens, nec adorabis Deum alienunt; hoc sensu ei hoc inmundo est {\Joan. iv). Oadinirabi'em Dei siigula-
spirilu praedicabut quo apostolus Christum cducio- remque pietatem, qoj velut cauiissimus ac pruden-

ALARDI G.\Z/£I COMMENTARIUS.

Deus recens, id est, Deus quem non cokerinl
patres iui. S.c enim hoc expl.calur in cmlico Moy-
sis, Deut. xxxn \ere lamen scnb t S. Augustinus
omnes lalsos tleos, esse deos recenie*. quia non
suni sempiterni, nec carenl pnncipio, scd niiper in
oilicma sculplorts, vel 111 cerebro lnunanx vanitatis
tormati; nnde sculpiiba et idola vocantur. Redar-
guunteiiam ista,&\l D, Casilius (InScholiis Psalm.),
elAru el Eunonui insamam. Si enim Unigenitus Pt.tri
Nestoriut netcire se proddit hanc authenticis esempta-
ribusinditmn fuisse tenlenliam, atuue ideo solvcrenon
timuit Jesum, iicens bedam Mariam virqinem non Dei
C sed kominis tantum exsiitisse genitricem ut aliam per-
sonam homims, aliam facerel Dci atis eic I! e< V. n
Bedi, qui quod .le erasinne islius sei.i.-niiae ab hse-
reli. is prassiimpia, et de Nestoru ins.iiia
a S< craie
accepisse videiur, qui h.rc c;idem la iu< commemo-
rat his verbis (Lib. »11 llist.cap. 32) Porro aWem :

nonest homoousws, uttque recte vocabitur alienus. Et ignonvil (Nesu.rius) quod scripium sit in leiusiis exem-
u fmt tempus aliqued quando non erat, ergo recens plaribv.s Epistolm cuiholiccc dhi Joannis : Omnis tm-
nt ei nonse r.pitmim. IIx-c Ba i!iu
S qi,i cm.i Aiio ritus qui solvitJetum ex Deo ncn est. Quippe hancsen.
ct biinoiiiio Ncstonum ulique nominasset,
si euni tentiam omuet qui divini:atcm ab hamemlale Christi
noii pra-ccssissct.
sejungere studebant ex vetuslis exemplaribns deee lol-
bic et I). Ilieronymus ex hoc locoargumcniaiur lereque non dubiiarunt. Quapropter vehres xnUrpreus
^imaledictus est homo qui confidit in homine Paulus , idem ipsum significuruni,quosdam vid.lcct esse qni il-
nutem Samosntenus et Photinus, quamvis sunctum ct lam Epislolam depravasseiil, quo in Christo homtnem
cunclts excelsum virtuttbus prwdicent Salvatorem, ta- D o separarent. Est auiem ejus humanitas cum dtvini-
men homiuem confilentur; ergo maledicli erunt spem tale conjuncla, el non sunl duo, sed unum. Qua
ratione
.tabentes ui liomme. Lbi simililer posuissel Hierony- Mariam Deipuram appellure nun sunt veri-
niari veteres,
iiius Nestoriuiii, si eum novisset.
ti Iiaetiam Eusebius PumphiH in tcrtio libro [Cap
bolvit Jes.un proprie, qui dividit Salvalorem in 42) de Vila Constantini loquHur: Nohucum Deus vro
iluos, seu qui duas m
Christo personas siatnit, m nobis nasci susiinuit , et locus iltiut tuttivitatis propr.o
Cerynihus, Nestorius alu staluebant. Vel laiius,
el u nomiue apud ilebrceos Heihleem appellatur.
Quocirca
ut exponii Heda II e solvit Jesum, qui vel divini-
: imperatrix sanctissima Belena, Deiparce parium eximns
'alem ejus (ul Arius), vel annv.am ra.Lnutem (ut monumenlis decoravit, sacrumque illud antrum v;riis
Apolluiari.-.) ,
yel camem
ncgal (ut Manichaeus ) , eujmque generis iltustravii iusignibus. Quin etiam Ori-
(,uaj eum verar.ter habere
fides cathoiica docet. Solvil geues in primo lomo Commentariorum in Epistulam
ettlle Jesuir qut mandaia et veiba Jesu vei perverse Pauli ad Romanos conscriplorum. hanc rem pluribus
vivendo. vel perverstus inUrprelando conumpit. Sed discutit, dum explicat causam cur Maria Deipara duta
etttle qut umtalem sanclee Ecclesiat, quam Jesusvenit sit. Itaque Nestorius videlur veterum lucubraiiones
pe-
colligere, turbut, Jesum quantum in se est solvere niti- nitus iqnorare, et ob eam causam hanc vocem Deipmam
lur. Jecmnumsitates ex Deo non sunt, qui
Deiope- iusectuiur. Hucusque Socra:es, quuj cum Cassiani
ta, vetverbn, vel tacramenta rescinduni.
In tantum aigumeuio bene concordanl.
nnmque ex Dea non suni, ul quidam eorum, qui pravo d Iia ex Graeco
lextu
xstl toOto etrct tov 'Am/pi-
:
dogmate separare volebanl ab hominis dispensatione
Al Latina et Vulga.a versio babei
cttou o «-/.rjxoaTe. :
divtnilatein Lhr.sli, hunc quoqne versiculum, Et luc esl Anlichrislus, de quo audtstis, dc. Anticbri-
auo dici-
tur : Lt omnts spintus qui solvit .lesum ex Deo non sius non in persona, sed in figura, sicui Joannes dici-
est, ex liac Epislola eraserint, ne scilicet per auctqriia- tur Elias, Malth. xi. Antichrislus, id esl, prceambulus
lem oeatt Joanms convincerelur error eorum.
Denique Antichristi, ait S. Thomas (ln Qomvis"tario).
 ;

t'2G
DK INCARNATHJNE CUItlSTI LIB. V.
,, 5
aui solvit Jcsum, cx Dco non Cti. Solverc aulcm L.OC
llsthnee inedlcus ven.tuos
quauduque iu Eccle-ian, A
cst, q.iod u„,t„n. eel iu Jeeu velle runipere, et qood
suara morboe ;.uie praedixUI elenei pr.enuntia,c iu-
mediciuam, i.,divid..u.., separa.e. Qttid eiltem in Jcsu unilum el
urmitaiem ded.l ex ipsa prxMinntialione
indiv.duum? Iloino ttlique et Deus. Ergo llleJeettm
utomnes^ilicetagnosce.ilesla.^uoremingruen.cn,
.olvii, qui h.cc s, T a.ave, -,. al.p.e diSTUfH -r.t. Al.o.,.,..,
proculjama.q.elongeMtareincipeientqu.ci.nm,-
non disrumpil, ea seperet, ergo nec lolvii. Siau-
Omnie,
nere didh*eeul. Et ideo saoctas Joaooei
: li

lem separal etque disrumpfi, ille ulique lolvit.

koe eti
inquit, nri seWi Jentm, rs Deo »0».
ett, et

Auiichristi. Agnoseisne cum, haereticel

Agnoscis de CAPUT XI.

te jam p-lam ei designantefr dixis-e?

Nemd enim ita Dominhw Incarnathnit lacramtntim Chritti dklni
Deum. Cum late n manifcste coarguU.
soiv.t Jesum qttem qui i«on conliteiur
ulco on.ni boKini in lianc blasphemiam atqee
e.im in aoc omnta Eccleiin fi.les et emnii eulltts
sit, l.i
Do-
quis magis venerali n em insaniam prerumpenti, ipce prose in Evangelio
m De.mi terum lateri,
locului esi
co miuus Jesus iltad quod ad Pbarisa?os
ejue euUutn solvere potuit, quani qui lotum in
..•'.

b Quod Deut eonjunxit, liomo

obse- claraal ac proteetalur :

qu d O.IU..S colimua deoegeviil Ce eaa ei .o,

QttOd licel illic ubi a Deo
queat. non teparet [Mattk. Iix).
cro, eaveas ne qnii etlem Aotiehrisium dieere
Non meum es, B dictumcst, « edceoeam al.am respoosum eesev.den
Co. viciari mc eut maledieere putas!
d.cii Omms eni scl- tur, t.imcn profunditas Dei, quae non magis de car-
q i.»d lo |uor, ecce cvangelista :

nal.bus .|iiam de spiritoal.bus loquebatur,

eum de illo
t ; J.sum, ex Dco non est, el hc e l Anl chrisnis. Si
quia credot-
Je-um Deom non eegas, Anticbrislum l.oc,lum magis de lioc voluit inlelligi;
non folvis et
tibus luncJudieisid quod tu dicis, homiuem lanlum-
in nollue dicere potesl. Si autem negae, quid accusas
Deo cnm dc societatc conju •

quod Aiiiichrstum
(IUII.Hllltlll OlUill quisquan»
II.-. te
I» i esso d c.il? Tu
r ...... ~~~~ . -- lioc modo Jesum sine esse,
I
( ,__,.,—, ...,l
ui
mm.em.dam negas, ipse d rist». Vis scire gii Dominus mterrogeretur, non de eo ta.uum
de te tu
coniullus,
,: rum csse? Dic mihi Jcsum eu.n ex Yirginena- eliam de boc edocoit, et de miuor.bus
ctiam de allioribus majoribttiqtte respotidil, d.cens
scere.ur, quiJ vclis, ho.ninem tail e a„ Dcuu, ? Si
N -
Quod Dcus conjunxit komc non scparct. loc es. I
.

Peum l.,n.„m, lolvis ttliqee Jeium, m.l in eo bomi- noa sepa

llle U «parare quod ,n me
Deus ,on»<
ncm un t,.m Deo fuisse doneges. 81 autem bomi, em, ,

qui solum tantnm.nodo, rct bumana impiejas quod u> mc univil d.v.na n a A -

s.ihis utiq«e ttibilominus,

auten pleniua scire hoe itaesse, audt
Aj-o-
homloem natnm esse W«pl.en,ee. Nisi forte etei. Vis
b , racis,
docu.t
evi-t mis q ,od non solvai Jeeum, qui fuisse eum
etolum de his ipsil de qmbns tunc Salvalor
disscrente.n? qui ulique utpote mag.ster
a Dc. m.s-
Doom nee -s, qui Mlveres utique etiam si oalum cum
forsan l.oc C sus, ul caperc lunc audilorum imbeeilliMi poterat,
Deo hon.ine.n denegares. Sed esen.p is

accipe dc utroque. • Mani- ea ipsa qtt» Deus inmystedo prad.caral exposu.t.

n.anifestius vel.s lieri ;

cl, , us extra Ecclcsiam esl, qui Jesum Deum tantum Cum enfm de conjugio earnali, unde inierrogatus m
rcpl.cav.t ea
f i se Dsserit; llebion, quia ho.niue.n. Uterque enim Evangclio Salvator fuerat, dispularet,
leg.s veteris lesu-
Je „.,. negavil ic solvit, alter soh.m dicendo hon.i- ip>e, quibus ille usus lunc fueral,
monia, quod eamde.n rem
scilicel ui intelligeretur
oem alier tantnmmodu solam Dc.m. Quie licet di-
Adjieie»
versi diieriot, par ta.nen ipsius divereiMtis impie-
eeponerel qui iisdem lestimoniis uterelur -

pricterea, nedcosc causae aliquid v.derelur, etiam

t.s Nisi quod si ulla inie, melorom megnitodinem
ac v.n nomen,
potest es-e discrctio, injuriosior blesphemia tua est, carnale conjngium, mulieris quoque
affiClum, na posui. :
solum hominem quam
asserit, illa que solum q«os ad mutuum adhortabalur
qtue
malum conluraclio- Viri, diliaHenxora vestras,skutet ClmstusEccUs-.am
Deum •
quie Hcet Dtnimqtte sii,

(Bp««. v). Et iierum Ita etvtn debeni diigere uxo-

s:„s laraen estditinaDomino quamhumanarapnisse. :

Mntum vcra res suat, ul corpora sua. Qui uxorem tuam d.hgit te-
ro bxc lantum catliolica, h.cc
habutt,
esl, Don.iin.m Jes..mCbri,.um sicut Deu.n, ita et l.o- ipsum dilig t. Nemo umquam camem tuam odio
scd nutrit et (ovet eam, tieut et Cknttut Ecclettam,
minem.eteieot bon, nem.itoelDeum credere. Om..ti

ALVRDI GAZ.Ei COMMENTAUILS.

IHtcram dicium c^i a Domi >o, allegftr.ce accnmmo-
• UaniehaPnsChrisli.m vc:<m < arm^m, seiliccl hu- D quo ibv.,,.-
Incan.at.onia,
negabu, sed phai.ia ma du.n- d.,t ^octor ad mysteria...
manam, aisum^sissi!
nna hypostasicnniauciaesimt,
hoDiin.im aspeciihui ohje- lasethu.naniiassic in
t;i\„t aul inan.- s|icc.iuu.
tnntum agno- II, nnlla raiione
separari ac diri.ni queoni. Li i.ota.i-
ci-se propiereaqne C r sia.n ul Dei.ni
;

Econirat o Ebion, ( |„.n nuod non

diiit Domi.ia», Quo- Dcusconjunxu,
non ciiatn
.•!... lio.nincm.
eoniunxit ul wm Lamqua.n de d..o
s. ',,

seciator Nesiorins, hnmiueui sed Ouod

•
Deut
Cerimbus, et l.orum
lius ied lamquam de o..u
corpore ioqui v.dereinr :

lanuini oblalrabani, ut sa?ne .liclnm ost. Hlnc I). non tunt duo %
qn.s paulo ame dixer:il Iiaqnejam :

Mieronymui in cap. a.l Cilat s Ecclettee fals,

i :
Incaruai.o-
faltorum dogmatum naufragia conttituta, s d una cnro. Quod eliara i.i mysierium
inqt.il, fnter unut ut
nis qu.drat, uhi Deiui ethomo
non duo, aed
<i Chrittum fateatur honim m Ebion, Pkotinutque .
euod
Chrittnt, u.»a hyp istaiis, unum inppobitu.n,
subrepunt. >"i Oeum ese eonlenderii, Manichaus et
dissolvi scparari neqnit.
:u:
Marcion, el nor.li dogmatit auctor cbulUunt. Bt D.
Lbiunwi Ckrittum c al iniermsa.ios.em Pl..iriiaeorum de
Ncmpe
Angustinus lih. de Haircsib.is :

rain.li cmjugiu vjri ei mulicri?, cl ca isis

diiu.l.en-
ctiam lantummodo kominem dieunt.
iceundum dl !.S lla.
Q,i d de conjunctioue riri ci uxoris
i>
 111 JOAVNIS CASfUANI ,.<;
qula me.nbra ivmui corporit ejus (Ephn. v). VJdes A Efmgeflo DwmhtM mm r«anrt leattmftnM d
W . ,.

qwmadnmdumChriail alque Eedetke dobIm vhrl M « /»,•„„,„ ,./,»,«,/ «mm patrem tuum ei u,
muliern nominibtn odjungeni, omnei i cnrnali au- ,„„,„, i, adjungeiur * mrm wam, n trmi
dlentia ad ipiriiualem mtelligentiam iraslt. Cun carwima (!/„„/,. m). Btqafdem mm M "asi
,,-,-,• ..,.,>
onim omnia isia dixlnet, lubdldit ea quibM in nafM elamerii protottaUone rahjeci t : * Sacramen-

ALARDI GAZiE! COMMENTARIUS.

Vrrhn simt nnn Apoiloll, ied Adamt in GcmiI
ft

et Ecclrxia. Saaamentum igitur mnquwn, quod pro-

(Cap. n). Sed quia licetabAdnmo dicta mmi,
Dei miisum tpectavii. Adam iibi eonjunctam ndit quam
lamcn alftalii et inipirnlione dicla lunt, propterea credidit conjugem. Kobii per fidem vivorum siqnavit
Dolninus in Evanjrelio a Deo dicla coinmemorat futuram Ecctetiam. Matrem appiluit omniumtivo-
(Matth. xix), qnod Deua per Adamum, seu Adami rum, ea xrilicct cnma, (fin ex fatert Atiic donnicnlit
ore, ea prolulerit : sirut locutns est per os propheta- formata Eva; ex latert Chriiti m cruce pcndentis, for-
rum (L»c. i). Porro ex liis verbis colligunl Patrei, mundam, ut faclum ett, vrccvidit EccUtiam, quxe est
Adamo in illo aoporesive exsiasi libidiviiiiiuiimmis- mater omnium vivorum. Ueec e>,t enim illa mulier, qua
aa revelatum fuiase mysierium Incarnniionis Domini- cuttoditur per temput, et tempera, et dimidium t<m-
cx\ eumqiie a somoo illo excbaium, in illas ?ocea poris a coiupcclu serpcutis, ut in Apocahjpj d* Eccle-
erupisse lloc nunc os de ossibus meil (Gen. n), el
:
sia dicitur (Apoc. xw). Bernardui lerntoi e u de \\*\-
qme sequuntur, hiique verbis si^nilica^sc arctissi- . li:, Nital.s I):)iiiini Primut ho.no omnium tivenlittm
:

mam (quae per Incarnattonem futura er;,t) Cliriati patcr, magnum eructam taeramentum, quodin Chritto
conjiMctioneni ciim Eccleaia, vcl ciim n:ilur;» hiim;,- ct in Ecclesia Apo&lolut potimodum
eiidentiui com-
iii (iroinde abexordio generis humani Christum in
:
mendavit /{ linauel, ait, homo patrem et mutrem, et
:

carne venlurum hominibusfuissedenuiiliatum. Eun- adhmrebit uxuri sittr, et erunl duo in cnrne una. Et
damcniiiin auiem prajcipuum, qno Palres utuntiir, sermone 2 <lc Septu .gesima Qualis ille topor dicen-
:

ut lianc sciiicn ian, astruani, est testimonium Apo- dut nt fuis ,e, vet eredendut, quem Uomiuus immitit
:

sioli, quod Iiic cilalur, ulii explicans

verba prasdi- in Adam, in quo, sine sensu omnino doloris. in mv.be-
cla Adami Sacramcntum, inquit, hoc mnguuin cst,
:
rem ardificandam co.ia sublata est dc latcre dormientitt
egoautemdico in Christo et Ecclesia (Ephes. v). Hoc Bihi quiilem non ivsi iicommtttabilis vcritalis intuitu,
e^t, in illis verliis Adami laiei magnum mysierium et abysso divince snpientia;, corporeis excedens sentibut
conjunctionis Christi cum Ecclesia. Sic Tcriull. lib. obdormis;e videtur : qttod ex ejus verbis vel maxime
de An i iria (Cap. 11 et2\) Adnm slalim prophetavit : conjici potcst. IWdiens tiimirum indical quod abisset,
magnum illud sacramcntum in Christum et Ecclesiam: dum lamqnam ebrius de cclla vinaria veniens, el eru-
Hoc nunc os ex ossibits meis, et cnro ex carne mea; clans illud maqnv.m sacramcntum, intod tanto post in
pfopter hoc relinquet homo patrem et matrem, et ag- Christo, ct in EccUsia Apohtolus commendavii : Hoc
glulinabit se uxori suw, et erunt duo in unam carnem; nunc, inquii, os ex ossibus meir.. El propter hoc,-in-
accidentiam spirittts passus est, cecidit enim exstdsis qitit, relinquet homo patiem et malrem, e;c. An tibi
super illum, sancti Spiritus vis operatrix prophetia'. penitut obdorminse vidctur, qui in hinc vocem exrila-
S. Epiphan. hacresi -,u
.... .•.^..^oi 48 uiui A.iam iiiis
dicit rvuuui uiuia vtvi-
iilis vorbis lus ci»|Mi, et nun
erupit, ti non ihuij
magit
i'i< i- ««•) :t uitti potuitse : cqo
diceree poiuisse E/o aoriiiio
dormie,
c.nntnm essse dc futuris. Hieronymus in cumdeui lo- C et cor meum vigilut (Cant. v)f l:^c Beruardus
cl taj-
cii in ad F ipliesios Primus, inquit, homo , et primus lcri Paties cilali in eanidem senleiitiain.
:

vates Ada•m, hoc dc Chriito rl Ecclesia proplieiavil, h T6 fivtrropiov, mystprium, qood

nostm* interpres
quod nerit Dominus
reliquerit /)/imin«« noster
,,«i „tn„.> Salvator
atque w
Kni„ n i nr Patrem
Vntvo.» vcrtit sacraiiitmliim, lioc loco appellat Apostolus,
luttm Deum et malrem suam cwlestem Ilierusalem, et quod iu pnori ad Coriulhios (Cap. \) vocat -zi-v/,
venerit ad terras propter suum corpus Ecclo,iam, cl de liguram, ei iu Epi-to!a ad Gdalas (Cap. iv) allcg >-
suo eam latere fabricalus sit, el propter iltam verbum linn, in qua significalinne hac voce ususesi N.izian-
caro factum sit. Augu-linus !ib. ix de Genesi ad littc- zcnus, ut vi.lcre <st in conimentario Budxi in lin-
ram (Cap. 19) : Illa exslasis, inquit, quam Deus im- guam grxcam. Hinc D. Ambrosius Mytlerium, in- :
misil in Adam, ul soporatus
obdormiret, recle.intclli- quit, hoc magnum est : cyo aulcm dico in Cluisio el
gitur, ad hoc immissa, ut et ipsius mens per exstasim Ecclesia. Mysterii sacrameatum grande in unitate viri
fieret parliceps tamquam angelicw curice, el intrans in et femince esse siguficat. Et liierouyinus : Id ipsvm,
sancluarium Dei intelligeret novissima. Deniqne evigi- mquit, per alleiforiam in Christo imerprclatur et ui
lans lamqitam proplieliai plenus, cum ad se addnctam Erctesia : ul Adam Chrisium, et Eva pra'figuret Ec-
coslam, mulierem tuam vidisset, eructavil continuo, clesiam. Fnctus esl enirn novissimus Adam spirituin m
quotl magitum sacramentum commendat Aposlolus : vivifirantem ( I Cor. xv ). Ul quomodo de Adam et
hoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mca ; uxore ejus omne homiuum nascitur genus; sic de Chri-
hmc vocabVur mulier, qnoniam de viro sumpla est : et sto et Ecclesia omnis credenlium mullitudo gencrala
propter hoc relinquet homo patrem suum el tnotrem. et e*l qutv uiiun Ecclesicc corpus efjecta, rursum in la-
:

adhxreb.l uxori sucv, et erunl duo in carneuna. Qita 'ere Cluisli ponilur, ei costce locum replet, e'. unutn
n
verba cum
primi hominis fuisse Scriptura testetur, Uo- viri corpns efficilur, ipso Dominoid in Evangelio pos:u-
minus lamcn in Evangelio Deum dixisse declaravil. Ait '
lanle : Pater, da, ul quomodo ego et tu unum sumus,
emm : Propler hoc d mittcl liomo ptitrcm el matrem, sic et ip i in nobis unum sint (Joan. x). S. Th<>m»s in
esc. Matlh. \i\), ttt liv.tc intelligeremus propler ex-
( Commentario sacramenlum interprelatnr sa-nc rei
slasim quw prwcesseiat in Adam, hoc eum divinitus, signum, scilicet conjunclionis Christi et Ecclrsice. Scn-
taniqua n prophetittm, d.ccre potuisse. Leo P.ir. epist. sus igilur Aposloli a Palribus t.aditus liic esl Lxct :

23 : Ah ip^o, in,|uit, piincipio gene.ris

humani, hvmi- ad lilieiam cl historice de mnlna viri et uxoris con-
nibus Chiislus est deuuntiatus, in carne venturus. In junciionc et dileclione dicla sml h,ec verba ab Ada«
gua (ticut dictum esl) elerunt duo in cameuna, Deus nio, lioc lanien niagnum est sacrainenlum, et my-
et homo, Christus et Ecctesia, quw de sponsi carue sterium, hoc est. sub iisdem verbis ct sub primasva
prodiil, quando ex latere crucifixt, tnananle sanguinc matrimonii instilutione n,ysiice latet, et designatur
et aqua, sacramcnlum redemptionis et regeneralionis Clnisti cl Ecclesiaa unaniinis el indissolubdis con-
accepii. Prosper lib. de Pr.rdici. el Piomiss. Dd
i juuclio. Sicut enim patrem et matrem reliuquit ho-
(Cqp. i) Iloc, inqirit, (actum esse, ul rem gererel et
: ino, ul uxori adhae.reat sic qnodainmodo Patrem
:

fguram. Apostolus Paulus teslis est. ExponeiiS qliippe liomo facius dereliquit Christus, sicul i,,se ait:£xiri
hunc locum in Episiola ad Ephe»io>, aii Sar.ra- : a Patre, el veni in mmdum
(Joan. xvi), non per de-
atenlum hoc magnum cst : Ego autem dico, in Christo sertionem dciiaiis, sed per liumanitatis assumptio-
 1£9 n:: incaRNATI >ne CHRISTI Lin. v. l:,o
fum.inqult, hoc magnum
Removii ulique de hoc A lcm faciliora rognoscant, ul cum prnmptlorem Iniel-
est.

omnino ci amputavil carnalem inleilectum. itbi sa- lecium coeperini capere, ad aliiorem valeanl pcrve-
cramenlum penitus dixit esse divinum. Ei quid la- nire, et planioris nunc rei adipisceniia sit nostea
iii.n posi ista stihdidil? * Ego autem dico m Chritto et pn.fundioris via.
i.i Eeclesia Cinii dixisscl, sacrainenlum bnc magnum catut xii.
e-i : non dixii, luec est exposilio sacramenti. Sed Lntius txponit quodnam i lut sncrnmenlum sit quotl
quid? Ego aultm dio, in Christo ct in Eecletia. sub viii et uxoris nominibus dcsignatur.
li"C cst dicere : lllud quidem magnum csi tacra- Quod ergo magiiuni illud esl sacramcntum, qno.l
meninm, sed ego in Cliristo dioo et In Ecelesia. Hoc sub aique nxoris nomine deaignatur? Apostolum
viri
est, b quia
eapere illud <d prasens forsitan omucs
iit
ipsuni inierrogcmus, qui ad docendam e.imdem
rem
nonqueunl, vel boc capiant, quod lamen at> illo non alil.i verbis rei ipsius usus csl dicens c
: Et manifeste
epat, nec dirersumest.quiaulrumqitedeChristo magmm est pieatis sacramcnlum, quod manifestatum
est. Sed qul profundiora illa non capiunl, lixc sal- esl in carnejustificalum est in spiniu, apparuit ange-

ALAUDl GAZ.Ll COMMENTARIUS.

ncm matresa syBagogam, cni quatenus Jttdaiiis,
;
ei
B nium, rajione tignificationit, quia significat conjun-
suberat, dereliquil, ui uxori teu kponsae bu», id cst, ctionem Cliristi et t.cclcsice.
l clesiai gentium adhxnrn. A nua expositione ve- a
Ainiolavit I). Hieronymns, ei anie ipsum Cre-
iinii Pairara nonnibil deOeciil
t
Auctor (Cup. teq.), gorms Nai anzenus paiticulam illam, Ego autem
nt himc lonmi apoatuli ad suum inslitutum trahai dico, modesiia) el bumilitaus causa :ili
ei accoiniin dei. Nam q od illi de eonjunctione
Aposiola ad-
Chri- dilam Uumilitatis, inquii, ejus indicium est,
:

li eum Ecclesia,
inferen-
nl verl»a apostidi pru> se ferunt ei i:s : Ego aulem dico in Ch isto el in
Ecdesia. Grego-
cxiguni, hoc ipsc de coujunctione diviuitaUa cuni t.us <Saz m;z nus n> talde cloquens
:

anima in carne Christi in:erpretatur, nt leqnrnti

el in Saipturis
appnme erudtius. r.um de hoc mcciim tractaret
loco,
eap. eiarius paiehit. Porro solct eiiam bic locus a sotebat dicere : Vide quanlum ittius
capiluli tacra-
Palribus ad.luci ad confirmationem ecclesiastici do- mcnlum sit, ul Apostolus in Clnisto illud et in Eccle-
alis, quod malrimonium
>it sacramentum. Sic enim tta interpretans, uon se ita asserat, ut
testimonii postu-
ipsi verba Aposi
iniellexerunl, ut pronomen hoc
li lubal dtgnttas, expretse, scd quodummodo
d:xerit; scio
iiiin sohun rvferat my»terium lutens
in verbis illis qma locus iste tncffabilibus plertus sit saciatnentis
Ad.nni, nempe des|>ousaiii>iiem ac unionem Chrisli et
dtvinum cor qucaai interpretis. Ego nutem pro pusillt-
cnm Kcclcsia, uldictum cst; verum etiam rem primo tate sensus mei, in Chrislo inlerim illud
cl in Ecclesia
significatani iisdcm verbis, puta arctissimum matri- inlelligendum puto : non juo aliquid Christo et Ec.
lesia
monii vinculum et conjunciionem eonjngalem imcr majussil, sed quod totum, quod de Adam et de
virum nx.ircm Evadici-
ei
quae conjunciio licel lam in l.go
: lurtn Christo ei in Eccl, sia inlerprelari pos?e
naitir:r, quain Mn-;ic;i, nott ni i naiiltalis difficilesit
conlracltis b
Locus ohscurus ct ai„h guus. Quid ciiim :

lueiii in offlcium quiitein rcicrt

uatur« ante peccatum, in ^ tllul qood ad pr.esens f..r>itan omnes capere non
remediun aulem roneupiscentias po^i peccatum : queant, ct hoc quod facilius cnpiam? Spccarc
modo lamcn, boc e&t, in Cliris o, sive suh Clnisto, mibi
videlur verha pneccdei.iia Sacramcntum hoc ma- :
el in Ecciitia magnum e*t tacramenlum, id esi, gnum est, non dixil : hax est exposilio sacramemi
verum
ct proprie diciura novaslegis s.icramentum,
quode-t Sacramenlnm ergo vocai quod ex ipso verhorum
hi is gratia! signum effieax a Chrislo sono staiitn concipitur esse illud inagnum
Doniiuo
iiisliluinm Mag. Sent. in iv ditt. 26 pieiaiis
i

S. Tliom. ; Sotut ; sarramcntum ab Apostolo commeiiioratnm, quod

et nln tbid.). Id patel cx cmcil o Florei.lino ( 7/t mamfestatiim esl in came, id est verbum Dei
dc-crcto Armenit dato), uhi inier incar-
scptem sacramenia naium quod iniii capitis sequenlis proponit i
tgis annnmeratur mairimonium ; ex
l

ctexprcssius Apostolo, et bunc vocat paulo posi,

(•x concilio Trideulino (Cnp. Ad abolcndam pnmpiioretfi
de , tniellecium. Exposiiioneiit auiem saciamenli
videiur
'. u 21, in doctr. dc Sacrnm. matrim.), uhUinc ti.lclligere profundh.rem elrecond.iioretn
iosum definilur his verhis aliegoriam
Graliam vero, qtur na- : dc Christi conjuncttoue cutn Ecciesia,
tnralem illum amorem velutcapitis
perficeret, et indittolubilem ctim corpnre, sponsi cum sp >nsa
ti-iialem quaj non iia fa- :

confirmartt.
cunjugesque sanctificaret, ip<e cilc, et in prompto ex iliius sacramenii
Chrtstus veneruiilium tacramentorum insiitulor aique atiditu con-
cipiiur, Itcet utrumque de Chrisio sit,
ul ail infra et
ptrfeelor, sua nohis pass:on» promeruit, ,/uod Paulus ad Clirtstum referatur. Facilius et.im, ut et nrius
npottmlus tnhuit dicens : Vtri, ditiqite uxores vestras, nalura, quis concipit Clirislum csse
tnut Christus dilcxit Eccled.nn. el seipsum Iradidit Deum incarna-
tum, quain esse caput et spnnsum
wro ea; mox subjungens : Sacramcntmu hoc Erclesias quo :

magnum D propne spectant verba Aposioli ad Ephesios v.

jo auttm dico m Chrisio et in Ecclesia. Cnm igi- c
M
anifesle,bno\oy C yju.iw ,quod perinde sonal
tur in lege evangelica vderibus connubiis per ac
Christum si dicas, confesse, vel in confesso e-i.
Unde Amhro-
c.ratia prcEstet; merito iulcr nonr
legis sucramenta sius penphrasi rcddidn : Et qtiidem, inquil ( Lib. ad
"nnumerandum sancli Patres iioslri, concilia, el uni- Impecat.), omnium confessione, magnum est p euiis
ttrsalis Ecclesiee tradilio semper docuerunt, elc. El sacramentum, etc. Cyrillus hunc eutndem loeum
rannne primn dc eadera rc ediui : .si quis dixerit ma- eontra Neslorium allegans
trtmonium non esse vere C^"»* «, quceso, est, in- :

proprie unum ex leptcm el qml, qnt m carne manifestatus est? An non

Igis evangeliccc tacramentu, a Lhristo Uon.ino modis
insiitu- ommbus perspict.um est, non utium esse, quam ipsum.
tnm, scd ab homimbus in Ecctesia inentum;
neque met Deum Verbum? Hinc namque tuacjnum illud
gratiam confent, anaihemu sit. H.i c il>i. pie-
Nofl esl de- tatis mgtterium perspicitur. llic
autem ab angetis visus
niqiie pnpiereuudum, qnod hic prseierea annniai S. est, cum tn cw.lum susceptus
I liomas (//i cowmentario) , quod qtiaiiior suul
est. Pnrdicanis poro
sacra- cjemibus est per sanclos aposlolos. Creditus
nienia quaa dicuniur magna, ted diverna aulern e.U
raiione tit tiinndo. Sed iiumquid
•

ut homo absolute nostri simi-

liiiDtismus, inqnil, ratione effectu»,
quia delet omnem li* ? ^equaquam verum
culpam, et ape.it pamdisi janumn. Confirmaiio,
: ul Dcus homo faclus, nottro-
raiione que limtlem orlum sortitus. Astumptut tandem e»t
numstri, quia soL.m a pontificibut et non ab in
aliis con- glonam : quo Patrem dicentem audiat : S.<-de a dex-
fertur. Euchari tia, ralione cunlinentiaz
( id eH, rei trts meit, donec ponam inimicos
ttiot scabellum pedum
contemtm}, quia itHam Christum continet.
Ei matrimo- tuorum [Psal. cixj.
 ; '

JOAYMS C 13«
l7ll

lis, ftrgdicatum est genilbui, creditum M \n mundo, A bxiil bumana carni, qui i uxori su^. Et iil<ii<o

Tim. m). Quod ergo ma- d.; iv.im: espreesc <J i x i

t ,
relinquei homo palrem
atsumvtum eti \n gloria (l
muin de matrc autem non dixit, ioam, fcd tau-
gnum est illnd lacramenium quod mai>ifeslalum i -
:

lummodu matiem posuil, quia doii lam ipsiua crut

in canie? Deu? icilicel nalui <: carnc, Dcui viiui in

uiique sicui palatn eii manife latm in maler, quam univcreorora credentiom, id <st, om-
corpore : <i"i

niura nonrum i.t adjuuclui <:st nxori ioa», quia

carne, iia nalani <st aasumptui in gloria. IIoc ergo

maguuin cii lacramentum, <le, quo ipie ait :

Propter- licutvir et mulicr unum eorpos mni, itamaj**iai
adlur- <li\init:itis caro liomi is unionlor, et fa<u i nt
ta relintjuet homo patrem tuum ei matrem ,
et el

rebit uxori sucv : el erunt duo m carne una (Uatlh. m). duo, id eit, Deui aique anima in carncuna. Q ia

carne un»? Deui icilcel licut caro llla habitatorfin in se babnit Deum, ua
Oui fuerunl ergo duo in

* una ei.im, quae Dco uniia e t, animam quoquo in le c< habitaniem Deo. Hoc <rgo
atque anima. In

aiquc anima, secunduni illud magnum est illud lacramentum, ;<<! quod inquireo-
came hominis Deui eii
duin nos admiratio Apoeioli vocal el a<ili>ita io Di-
ip-ius Domini, Nemo polest a me lollere animam
vinilalil inviial non alicnuin uli pie c i:»m a Cbri-
meam sed ego pono e.am a tne ipso. Poteslatem liabeo
:
;

potestatem habeo itcrum tumendl eain ito et ;<b Ecele ia, ut ipee ait, ego aotem dico iu
ponendi enm, el

(.loan. x). Tria crgo nunc in h"C vi<les, Deuni, car- B Chriato et in Eccleeia. Qola ei care Keelesix caro

D<mis cst, qui loquitur; caro, in qua Christiest, etin caroe Cbristi Deaeeetalqoe aniraa;
nem, animam :

loquitur; animn, <le qua loquilur. Propterea ergo idem in Christo quod in Eecleeia, quia sacra-
a<: sii

dicii, b Frater non redi- incniiim quod in Clnisti carne creditor, cti;<m ftdc
hoino ille de quo prophcia
homo(Psalm. xluii)? Qui, ut dictum in Ecclesia coutinetur.
mit, redimet
de quo CAIUT Xlil.
esi, ascendit ubi eral prius (Joan. vi), cl
legi-

qui de coilo de- Quanto des dcrio veleres pairianha: tacramenli isiius
mus, Nemo asceudil in coilum, nisi

caeto(Joan. ni). Pro- revelationem videre ex"plarunt.

scenditFilius hominis,qui esi in

IIoc crgo lacramentom, quod et maiiifestatum est

pier hoc, iuquam, ruliquit liomo patrem suum el

carne, ci apparuit in mnndo, et geutibua pr^dica-

malrem, id est, Deum ex quo natus est, ct Jerusa- in

esl maler omnium noslrum et ad- tur, d multi sanclorum vcteruin sicul r.isvidcijant
lem illam qjae ;

ALARDI GMJ£\ COMMENTARIUS.

verba Kxspedas ul homo teredimat ab ira ven-
Singularis mihi videtur Cassianus in hac sua in- li;cc :

tura? Si non redimet, homo te redempturus

lerpretatione qii* nulli.velerum venit in meniem, ut
te frater
Apostoli. est ? Q..is est frater, qui si non redemerit, nullu»
homo
palel ex dictis : nec saiis qiiadrat diclis suamdixit:
magnum cst : ego redemplnrus esi ? Qui post resurreclionern
Non enim ail Sacrainentam hoc
Chrislo lantuin, sed, »« Chrislo et in Vade, d.c (ratribus meis ( Malth. xxvni Joan. xx ). ;
antem dico in
Quorsum enim adderet el in Ecclesui, si Fruler nosler vcluil esse, el cum didmut : Pater no-
Ecclesia.
i-ter, hoc tnanifestaiur iu nobis.
Qii enim dicii Deo :
taiitummodo Chiistum spectaret, hoc cst, unionem C Frater. Ergo si ipsenon
Patcr noster, l.hristo dicit
Verbi nmi aninia 111 carne Cbristi, ul bic Auctor
:

uni«ne dicit. rednnet, redimei homo ? Aliqvis homo redimet, si Fi-

cxjionit'.' quaravis vcra sinl, qu* de hac
llomo ille lius hominis non redimt ? Si ChrUtus
non redimit,
Pijcerea illa comnientaiio hic adjnncta :

etc; liomo Adam rednnet ? Sic Augustinus. Chrysoslomus vero

dequo propliela ait : Fraler non redinut,
Ule adhcedi humance carni, quasi uxon suce : et alii toium de Chrislo iuierpretanUir, in hunc mo-
imiuam,
quam dura sit, et a sensu Scriplurae extranea, nenio dum Non redimet Christus ( miindnm s< ilicet ) ut
:

ac defen- frater, boc est, ul Judaeus, sive per legcm Jud.icam,

noii vidct, quamvis eam iuferius excusare
At tnc lieeat ipsi abundare in sensu sed ut liomn factus. Neqiie pro sui redemplione of-
dere nilatur.
feret seipsum. nec dabil Deo placationem suara et
suo ubi pro fide, non contr.i, abundalel
laborat.
b Versiculns hic varie a Palribus exponuur. D. pretium redemplionis aniin.e su.e, sed pro aliis om-
connneuta- nibus. Chrislus non ;>ua enim causa, sed nostra, mor-
Anil>r<isius cuin Cassiano consenlit hoc
tuus est.
rio Qjuem frater codem malris utcro effusus in lucem
Arguta obscrvaiio, quasi r.on suhaudireUir.soflni,
:
e
redimere non potesl. quia pa.ilis naturce in(irmitatere~
;icul ante cxprimilur, suum. Certe D. Ilieronymus
tinelur, rednnet homo, sed ille homo
de quo scrip'.wn
in Coininenlario tpisloke ad Epliesios,
babet et
qnia mittel illis Dcminus hominem qui salvabit
eos
est Quin et ipse
Quaritis me occ-.dere suum et suam, licet ibi omiiiat suam.
tlsaice xix), <7»i de seipso dixit :

sum vobis (Joan. vm). Cassianus snperius (Cap. ii) ita eilavit Prcper noc :

hominem qui verilalem locutus quol

intelligitur qm peccalo relinquel homo pairem suum et malrem suam,
j£t infra : Solus liedemplor ,
texlus sit v.tialu?.
^ mirum
Ergo per homniem, est ipsi excidisse, nisi
vcteri obnoxius esse non possit. adver-
qut suscepil homuas Conseotanee bnic loco C.
<i henaeus lib. iv
Dominum Jesum inlelligamus ,
iwqwil, non solum Quoniam,
sus baeresescap. 34.
cunditioncm, ut in came sua peccaium om.mumcru.cifi- prcescieules per Spiritum
suocruore dderel. proplielw, sed et justi multi
gcrci el chirogrnphiim uuivcr&orum
Al Ilicronymus per iiilerrogaiio- adventum ejus, oraverunl in illud tempus venire,ti
fia Ambrosius. I).
qito (acie ud faciem viderent Dominum
stium et ser-
lioc modo Frater non redemii, redimtt ,

nein legit :
Dominus (ecil manifestum disci-
interpreiationes Si Clin- mones cjus audirent,
homo? Cldu.s suggeril :

Mulii prophetce el justi cupierunl vulert

Mos scilicetqui conlidunl pulis dicens :
stus, inquit, iion redemil (
audilis, ei
dixit aposlolorum, quce videtis, et non viderunl. et audire qucc
in vnlute sua.eic), qui se (rulrem x). Quemadmodun,
primogenitus rcsurgeutium non audieruut (Matih. xni, Luc.
el resurgendo factus est prasasseni
homo mortuus non re-
quia primus igitur concupierunt et audire et videre, nisi
tion redunct Adam.
Chrhtus cst, Deus et ko- fulurum cjus advenlum? Quomodo aulem prcescirc po-
sunexit. Xam fraler nosler
ab ipso prasscienliam anle aceepissenli
Moyses, luerunt, nisi
mo, qui nos rcdemii; vel, quod non redemit
Ilgec llieiqnynius, seu quis auctoi elc Est auicm in illH Domini verbis observaudum,
redemil Qtrislut.
quoad priorem exposilinnem quod Matthaeus prophelas ct juslos, Lucas vero pro
ejus Comraentarii.Cui, au M.)
Aughstinus in pbetas el reges noroinavit. El crcdibileest,
ct inlerro-aiioneni iliam, conscntit
 133 DE LNCARNATIOXK CHRISTI LIC. V. Hi
In spiritu, iu videre eiiam in carnc voluen.nl. Aaeen A dili, qui advenlum
ipsius precabjnt.ir sic eral ac ,

enim, inquit D;>miuu<, dicovobis quia mulii propheice loquebaiar. Et quid necessc crai ut hoc omnes
po-
et justi cupiertu.l vitlere quce vos vidislis, et non vide- scerenl qnoJ babcblBt, si lioc pctebant quoj
jam
runt, el audire quce audistis et non audierunt (Metth. eccperanl ? Aul quid vi.Icrc oculis eupercnt, quod
xm) Et uloo lsaias propheta. liinatu, inquil, Do- corJc retincbanl , prxseri m cum plua sit eamdi i:i
" ,; " unperes ccelos, ct descemi.rcs (Isa. imv). rem haberc qnempiam Inira se, qitam ridere ew
i

Sed ol D.nul : Domine , inclina coelos, et desccv.de se? Aut si sic habiiaturuB erat in Cbrislo Dous
sicut
(Psat. cxliii). Moses quoque b Ostcnde, Iftquit, mt/tt
:
insanctisomnlbns, eor magia Cbristom videre
omncc
teipsttm, utmamfesie videam te (Exod. xxmii). Noino ssneii eopcrenl quam leipaos? El si eamdem i

:iiliiii>Jiira propius qsam llosCfi l«geifl Captenc, allo-

Domino Jesa erant quam in se babebant,
ri in
quentem c nubihus Deiiin, aiquo ;.J ips.nn admodum cur non pivi mul o irbhrarentur eamdem
rem in sc
Btcseaiiaa majesiaiis eccesait. Et qoomodo cam baberc quam in altere ridere ? Scd erras, infelii fu-
n.iiio prepiora quun ille Je Deo ecmerct, adbuc ror, ><o/i inttll gcns, ut Apostolus ait. et quce hquarit
in nif.sliora poscobat Jicens : Oslende mihi, inqail, et i!c quilnts afjirmes (I Tim. 1 .Omncs enim prophetx
teipsum, ul manifeste videam te ^cilicct quia ho<
, ille ct omnos sancli porlionom quamdam divini Spii itus,
Bcri prceabauir quod uadem admoaH» verbk Apo- B proutcapere potcrant, a Deo acceperunt. In Chrislo
llolus facium csse Jicebut, ij esl, ul palam Dominus auiein omnis plenilrdo dirinitatis liabitavil
itque ha-
nnnifestareiur carne, palain appareret munJo,
in
bitat corporaliter (Colos. n). Et
i.Ioo longc Je ejus
palam nssumerciur in glori.i et omni.i oculis tan- ;
pleniiuJine omnes suni, ex cujus pleniludine
aliquid
Jem carnalibus sancii cernercnl qux spirilalifcua
, accipiunl (Joan. i); i|uorum aJimpIclio
Chrisli mu-
prxvidebant.
nus, quia vacui ulique omncs erant, nisi
ipse csset
CAPUT XIV. omnium pleniiuJo.
Impium el bhsphemam Itwreiicorum scnteminm redr.r-
i I) um in Cltristo vclul in organo
tivetlalua CAPUT XV.
'inbitasse et locuium esse dixerunt. Sanctorum de Mcssicr adventu vota quid continebar.t,
aut quate itlttd fuerit desiderium.
Alioquin si. 01 hrrcticus ail, Dcns futurus in Do-
mino Josu Clnisio erat, • velut in stnlua :iut in or- Hoc ergo sancli omncs optabanl, hoc precabanlur,
gano, id est, ul babitarel lantum quasi in bomine, et hoc sic videre oculis dcsiderabanl sicm animo ac
loquerclur quasi per hominem, non ul ipse essol qui mcnle sapiebant. Et idco Isaias prophcta : Vlinam,
habitaret, atque ex se et ex suo corpore loqueretur inquii, disrumperes ccelos, et descenderes (Isaice lxiv)
De;is; jam ulique sic et babitarat in sanctis,et locu-
Q Sed et flabacuc idem amninlians quod ille optans,
lus fucral e sanclis. In bis quoquc ipsis, quos supra Dum appropia::!, inquit, anni, oslenderis d ;inadveniit
ALARDl GAZ/EI COMMEN TARIUS.
donalns (In cap. xi i Mnltlt.), Clirisluin ea tria pcr hominc Christo babitasse, ct pcr os hominis illius
s.inariim prnestanlissima nomioasse, prophelas, ro- loculum fuisse : Sicuti eliam locutus est per os- sancio-
gos et justos ; scd llalltucum rc^cs , Lucain justos rum qui a sceculo sunt propltetarum eius (Luc. i). ,

pra lermisisse. tiullam vcio baboisse cum eo uninncm liyposi.aic.ini.

a
Ut ardeni eoruni Jesiderinm ostenderet prophe- Aut lajnquam in organn vcrha edidissc, sicul vontus
la, non ait Utinain jam venires, sed
:
Ulinmi di- : aut spiiitus somim cdit in nrgano, et per oreanum,
rumperes ccelos, et descenieres. Quasi Jicorei Ulinam : Sciiicei in^trimientiim niiisicnm ; aul in org.no go-
lini ciio veniros el lam veheinenli impetu, ul non neraim, idest, lamquam in instrumento. Nam ijp-
qnxreres oslium, seJ subito coelos rumperes et de- yxvov est iosli iinicniuni qnodcomque. Porro e^se Dei
MeiiJoro>:n(iiiqiioJiiecesseesselDe;iinca)losoisriim- nabitaculum et Dei instrumentum , commune est
pere antinfringere ul veniret se:l loquilur propheia
morehuiiiaiin.ulforvorem JesiJerii.qiioanliqiiiPatrcs
; cuin aliis sanciis liominibns. Quod onim Dous m
sanctis suis, ui in templis habilei, lesi.itur Aposto-
aJvontiiiii Chriti cxopiabani, demonslrarel. Eodem lus ICorinlh. m: N cscitis quonittm lemplum ettis Dci?
niodo David Domine, inquil, inclina ccelvs luos et de-
: et Corinlb. vi
I i\escitis qitia mnnbra vestra tem-
:

tccnde (Ps. c\li). Ubi ingons exp: imiiur cximii pro- pltim sunt Spicitus sancti, qut in vobis csl. Glorificate
pliei* JesiJerium, Jum ne Deus in aperiendis coeli et porlate Deumin corpore vestro. Quo aulem per I

forilnis moram facerei, polii ul cadum inclinet el homines, ui per orsana ei in^trumenta sna. operetur
de^reii.lnt. Deus, iJem A|iosiolus inculcat Rom. xv Non audeo :
b Disus Hicronymus in c. i.vv I-:»i;e : Ilunc, ait, . aliquid loqui eorum qutr per me efcit Ctiristus re>bo ,
T
qucrrebat et Mopse* loquens Deo : Si inveni graliatn ' et jactis, in virtute tignorum el prodigiorum, in nrlute
apud le, ostend •
lc mihi manifeste. Majores divilias Spiritus taneli. El lCorinlh. xn Divisiones operatie- :

tltesauris ASgypti , Cliristi
dttm retribntionem desideral futurorum, et invisibilem
Dettm, quasivideiet, animo cuntemplutur. De qtto el
in Psalmis legitur : Spes omnium finium terrce et in
mari longe (Pt. iaiv). El in Geiiesi Et ipse erit ex-
tpeetalio gtniium (Gen. m.ix). Ita Hieronymu sig Jfi-
<ins M.iysen illis vcrbis expetiisse advenium U
opprob.ium pcccslolans uum sunt, idem vero Dcus qui operatur omnia in omui-
,
bus. Hacc igimr, et alia his similia, qux Neitnrius
tribuebai Christo, et in cxicris sanciis invcniunlnr.
, At certum e>t longc aliter Verbum incarnatum h;i^
:
bilasse in homine, iJ esl, in humaniiate, et per h:j-
manitaiem nobis locutum esse, quam in aliis sanctis,
ciun Jical Apostolus mugnum esse pieiatis mytlerium :

in carne, iu qua manifesie vid reiur. Ai D.

Augu- et sacramer.luin, quod Deus app.nueril in carne(lTim.
stinus (Qucvst. 151 iti Exod.) ct alii exislimant Moy- ii!-). Qui.l cniin magnum ct siugulare quoJ aliis om-
scn efjDagitasse viaioncm divinaeesscniiu». nihiis ost couimuiie ?
e
Quomodo dxmones in natuis et iJolis hahita- d Id c<t , manifesiaberis. Vubjata edilin habet .

bant, et lubinde loquebantur, et or-imla sua redde- In vncdio annorum notum facles. D. Ilieronyniiis ex
hn»; sic impios Ncstorius blasphemabat Deum in Septuaginia vertit Cum appropinqnavcrint anni t c-
:
 ;
,

1?KJK JOANNIS i.WSSIAM

temporum demonttraberu ;Dm dcTheman, live illud, A i|iiiiii, Intclligentes, quii quanieflj i t semo imeiii-

Ueut ab Auttro icnict [Uubac, m). David qeoque: gii, eoniooi omnei idvenluro Dei roce M ooaei con*

veniel /'«. imi). El lieruu 0«i eeutu iiMiino postulabant. neieofee utiejue i» kec
Ifeut manifetie ( :

sri/e. super clteruhin , appare (/'«. i.xxix). Alii ad- spora oiiiniiiin consistere, in boe saiutem omnieui
contineri qoia nullue eolvere vinetoi poseli, nisi
venium ejui qiicm muadu praJiiDfl , annuntiabant, ;

iiniiiiiiiis vinculis; DUilul eximcrc pwaiorcs, nisi

postulabaui. Noniiulli ipecie diipari, ied iffectu
:i
alii

pari, [ntelligentei utique aliquaienu» quantam rem pceeate cerenij neroo enim liberarc aliqui re quero*

precareutur, ut Deui in I»';» hsbiians^, in forma Dei quam potest, nisi ea re ipsc liber ut qoa a i
e ilioi

ac stnu pcrinaiiens, icmetipium exinaniret, formam liberalur. IJ ide« curo in omnei more perfcaeeiieei,

servi acciperet, et sc uBque ad suscipiendai emnei

oinncs viiii indig«*banl, nt in Adam seilicei moriewte
in Chriilo vivcrcn''. Qui.i qeemvii n.uiii saocli, mufii
passionum aecrbitates contumeliasque lubmitteret,
subiret poenam pro bencficiis, cl, quod inlolerabilis-
cl acfamiliarei admodum Deo foeroot, nulli ta-
cii

siinum e t et indignissimum, ab bis \pU miirtcm mcn potneront per sc penitee esee taW, uiii fo sseuv
exciperel pro quibiis ipse moreretur ; intelligentes advcniu Domini ci redeinptiona salvati.

ergo hoc aliquatcnus sancti omnes, aliqnalcnus, in-

ALAHDl GA-iEI COMMENTARIUS.
dem&netruberis. B cuc juxla Ilebraiatm legimus ln medio duorum lem-
(jnosceris. Cum temput ,
advenerit :

Quod excepiis, inquit, Septuaginta,nec in llebraico, poruiii cognoscerit. Scnptum esl in Kvangelio tecun-
Alibi dumJoannempertriafestapascaliaDominumnenisseia
uec apud quempiam aliorum habelur interprelum.
Jerusalem, qucc duos annot cffmunt. Hjcc llierony-
iTom. II) idem Hieronymus eumdem locum respi-
ciens : Duo anni, inquit, de quibus i;i cantico liaba- mue.

LIBER SEXTlfS.
CAPUT PRIMUM. quinque panibus, innumcram Dei plebem es«e sa-
turalam (Jocn. vi). Et quomodo id lamen factum
Ex miraculo saluraicc mullitudinis e qninque panibus sit,ncccnarrarc sermo, nec colligere aestimatio, nec
hordeaceis et duobus piscibu$,divincc virtiilit immen-
concipere sensus potest. Tania ct iam incompreben-
silatem ostendil.
sibilis divinae vis potestatis est, ut cum habeanius
m nobis facli ipsius conscientiam, b impossib le
«LegimusinEvangelio, appositisjubente Domino,
ALARDI GAZjEI COMMENTARIUS.
niiusmodi miiaculum C cap. xv Maiih.) bis verbis : Tanium inquii, in his
Bis in Evangelio legimus
a
qucc discrepant immoreinur. Supra (Matih.wv) lcgi-
contigisse.In priorefquodquatuorevangelistaeretule
est, viro- mus Vespere autem faclo accesserunt ad eum disci-
rtiut) quinque millia hominum, avSpwv id
:

puli dicenies Deserlus est locus , et reliqua; hic

rum, mulieribus, satiavit Domi-
absque parvulis et
:

(Mallh. xv) discipulis convocatis, ipse Dominus loqui-

nus quinque panibus hordeaceis etduobus piscibus
tur : Misereor turbce, quia triduo jant prrseveranl me-
(Mailli. xiv, Marc. vi. Luc. \\,Joan. vi). In poste-
cum. Ibi quinque paues eront el duo pisces, hic septm
riore (quorj soli Matthceus et Marcus commemorani)
et paucis pisciculis quatuor lantnui
panes et pauci pisciculi. lbi super fenum discumbunl
septem panibus
Fuisse hic sujrer terram. Ibiqui comedunl ,quinque mitlia sunt
millia pavisse legitur (Malih. xv , Marc. vw).
hic quatuor millia. Ibi duodecim cophini replentur de
autem baec duo diversa miracula, manifestum etiam
pa- reliquiis fragmentorum , hic sephm sportce, elc.
est ex verbis Domini ad discipulos de penuria
h Impossibile pro valde dilticili positum existimo,
mim diffidentes, Matthaei xvi, quibus ulrumque dis-
ut sarpe in Scripluris Quamvis enim Dei
ponilur.
tiucte commemorat et inculcal. Quid cogjtaiismo-
omnipotentiam, tum bac panum multiplicaiione et
in
dicce fidei, quia punes non habetis? noudnm
intelligjtis
dislributione, tumin aliis miracul s, comprehendere
neque recordamini quinque panum el quinque millium
non possimus tamen ex aliis similib-is exemidis et
liomimtm,el quot cophinos sumpsislis? Hinc Augu-
,

mir.iculis possomus hujus miraculi raliones seu mo-

stinus lib. n (Cap. 50) de Conseusu evangelistarum
:

dum aliquatenus intelligere. In hac siquidem fra-

lloc sane, inquit, non ab re fuerit admonere,
in Itoc
panibus, quod duo evangelislce Mat- ctione ac dislribiuione intelligenda est mirabiliier
miraculo deseptem
aliquis eorum id facta panum multiplicalio, ad eum moduui quo per
thceus et Marcus posuerunt, quia si
D
quinque panibus non dixisset, con- multiplicationem seu addilionem materi3e extranee
dixis&Cl qui de illis
non exislimaret ex costa una Adae formata est Eva, Gen 3 ii;el gun
trarius cceteris pularetur. Quis cniin -
unum idemque faclum csse ? Sed quia illi qui miracu- hydria farimpnonilefecit, et lecythus olei non pst i-
lum de seplem panibus narraverunl,ncc iliud de qum- minutus in domoSareptanae, iuxta vcrbum Elire III
que panibus tacucrunl, ueminem movct , et
utrumque Reg. xvn et quo parnm olei ad prcccs Elisnei mi-
;

oc ideo diximus, ul ticubi nlevil vasanon panca, IVReg.iv. Primuincxemp'um

facium omnes intelligunt. II * .r* -«T* __ i:i. .4« C ...,, Ml_ . .. r. -..-, t-, i i .
 «37 DE INCARNATIONE CIIIIISTI LIB. VI 138
farnennobissii factiralionemseire. Jamprimum enim \ non incongrue, ul reor, quinque eos libris quosjam
quis coinprelientlere queai quomodo lam exigiius evolvimus comparamus. Sicut cnim numero p:.r. s
paniii.inunierus.non dicam id esum ac saiuritaiem, snnt, sic specie non ilissimiles. c Nam ciim illi hor
sed eliam ad divisionem ipsam apposiiioiiemque deacei fucrint. elhi, quantum ad ingcnium noslrum
sufTecerit, cum plura mullo millia liomintim fuerinl pcrtinet, honleacei dici p«SMint, quainvis leslimoniis
Ojuam panes ipsi, plura pene convivia quam de (ot sacris lociipletati, dcspicabilibus involucris saluli
panilius fragnicnla esse possinl? b Nata esl ergo cx feras opes contegant. Eliam in lioc scilicel ab illu
vcrlio Doinini refTMI copia. Crevil in actu opus. Et non discrepames, qtiia sicui illi cum esscnl paupe-
cum parum esset quod videbitur, faclum est in;es- res specie, facti sunl divites bcnedictionc ; iia hi
timabilc quod dabatur. Nullus crgo hic conjcclura?, quoque ciim ingenio imstro viles sinl, sunt tamen
nullus liuniaii.e xstimaliotii aut rationi locus. Solum sacra admixtione preciosi ; et cum prxfcrani in se
est quod in lali re fidelium ac sapientium menlibus cx scrmone nostro liordei vililatem, babent lamen
scire liccat ; ul quamlibet inagna sint qurc a Deo intrinsecus ex Dominicis teMimoniis panis vivi sa-
fiunt, atque inxsiimabilia, etiamsi ea ipsa sensu porem. Superest ut ad cxemplum illortini, per divmi
non capianl, impossibilia lamen Deo nulla esse co- muneris graliam, innumeris ex seminibns salutife-
gnoscant. Sed de his lamen tam ineffabilibus divinae rj ros cibos prxbeant; et sicut illi corporalem dede-
viriutis aciibus, quod rectissimc ineffabil Ims sacri runt edentibus fortitudinem, ita ii spirilalem legcn-
< itusniiraculiscoaplalur.quia ila res poscil, pl< nius libus tribuant salubritatem. Potens cst amem Domi-
poa ea. nus, cujus eliam hoc donum est, sicul illud fuit, ut
CAPUT II. qui per cibum iilum fccit non delicere in via saturos,
Mutterium hujus sepienarii numari quiuqtie ponum ct per hiuic quoquc faciat non deviarc saiur.ilos. Scd
duorum piscium uucior suo vpcri accommodat.
lanicn quia illic ubi parvo quidein csu, sed magno
Intcrim quia quinque panum fecimus mentionem, nuinere innumera plcbs Dei pasta csi, atldili quin-

ALAKDI GAZ^II COMMENTAMUS.

oblatos viginli panes hordeaceos, cum populo
provide comp.iialu muhiiu-
jussisset, tl minister eju»
t
dine et patuli mediocritate, respondissel : Quid ego
lioc dcm in conspeclum centummillilus liominum? Du,
inquit,etwumducabunl, Buoniam hax dicit Domitnu.
Et mc.nducaverum, el reliquerunt reliquias, secundum
dictum Domini. Sic ille. Ubi pro cenltim millibus Se-
dislribui dislribntionenumerusmandticantiumcilopercipi pos-
selab aposlolis, quoruin eliam ministerio ob hoc
eslusus, et ip*i ctiam manducantcs melus adverte-
icnl miiaculi niagniludinem et veritalem. Sicipse.
b D. Ililarius lib. v
deTrinitate: Quinque, ail, pa-
nes offeruntur lurba; et frauguntur ; subrepunt in fran-
C gentium manus qucedam fragmetitorum procicationes •

ptuagiiiia verierunt exarov noster interpres, centum, non imminuitur umte perfringitur et perfringenlis
, ,

mi lexendum est, omi-so millibus, ut notat Pame- manum [ragmenla occupanl ; nun sensus, non visus
lius. Ambrosius (Inc. ix Luc) confert Imc
D. eti.uii profectum tam conspicabilis operationis assequituf-
ideui miraculum cum niiraculo aqme in viniim con- esl quvd non erat tidetur quod non intetligilur so-
, •

vers.e in Cma
GaliUese, Joannis u. Sic innuptm, lum superesl ut Dcus omnia pvsse eredatur. Ambro-
inquit, ex fontibus vina, minislris opeiuntibus, colorun- sius in Lucain : Visibilittr, inquit, panis iste, incrcdi-
Utr ; et ipsi qui impleveranl htjdritis aqtia, vinumquod bili rutione, dum
frangitur, dum ditiditur, dum editur
non detuleranl Itauriebant. Comprchende, si polts, sine ulla dispendii comprehensione eumutatur, Hec du-
lanla reium miracula. Hic edentibus populis, crescunt bitcsquodin munibus ministrantium vel in edemium
suis fruQincnla desideriis, el de quinque panibus ma- ore abus increscat, quando ubique noslri operis testi-
jnres reltquice quam summu esl colligunlur. Illic in moiiium ad firmamcntum credulitalis adsciscitur. llie-
ulienum speciiin vertuiilur clementa.nec suos paiitur roii\iiui> iu Commentario Frangente Domino semi- :

iiutura defectus, ncc suos ugnoscil ortus, usus tamen narium fu ciborum. Si enim fuissenl integri, et non in
proprios recognoscil. Quin etiammelior esl mutalivini frusla discerpti, nec divisi in inultiplicem segetem, tur-
natura qttam unti, qttia in arbitrio Ci eatons est, et quos bas, et pueros, cl feminas, el lantum mullitudinem
velit usus assignaie naluris et quas naluras imperlire
, alere non potrant. Sulidil deinde allegoricitm sen-
gignendis. sum : Frangilur ergo Lexcum Propftetis, eiin frusta
a
Spectat illud Lncx. ix Facite illos discumbere discerpitur, et cjus in medium mysteria proferuniur ut
per convivia quinquagcnos. PrOqimapud .Maiciiiiik-gi- quod inlegrum cl pcrmanens in statu prislino non ale-
I)
mr: Pnecepiteis ut accumberefacerentomnes tecundum bal, divisum in parles alat gentium muliimdinem
conlubernia sitper viiide fenuin. Et tHscubueiuitl in par- Haec SS. Patres, qux ad loci hujus expianationem
tes, per centenos ct quinquagenos (Marc. \i). Ubi p itinere visa suni. Porro ubi multiplicati ftieriut
Tlieopliylactus Ptrhoc, iiiquit, dutitr inlelligi qutd
: panes, uirum in mauibus Cln isti, an in manibus apo-
sequesliati discubuerunt per purtes etpartes. In Crwco sloloriMn, an in manibus aut in ore siinientium , du-
enitu, quod hic dicitur, secundam eontubernia, dupli- bitat Hilarius. Ilieronyinusiii manibus Cbrisli, Chi y-
cutur, ac si dicerelur, per contubernia coulubernia. sostomus et Eutbymius manibus a|iostolorum iiiul-
in
Janseniua i<l cltru-. eiplicaus (Concord. Evang. c. liplicalos fuisse pulant. Ambrosius v. ro eliani in ma-
57) Quod uos li.ibemiis, iuquit, secundum contuber-
: nibus et ore edeiiiium iJ factum innuere videtur.
nia, Cr.cce est, rvfuroffia cv/xrroffta, hoc esl convivia Sed b.ec prooccasione Imjus locidicta sufficiani.
convivia. Estautem Hebraismus , quo dictiones ge- e Plures ex|>ositioncs tuin allegoricas, turn mora-
minanlur pu> nuinero disli ibulivo, ui sil senstis per : lcs, dc panibus hordeaceis et tOla bujna miraculi
se-
singula couvivia, aul pcr distribula convivia. Sic et rie videre lieet apu SS. Patres, Ililarium eanone
I

postea cum ioHarco habemus, per panes (Murc. li in Matlhasum, Hieronymum, Ambrosium, Bedam
vi), Grxce est xpa.uta.i Kpuemi. Iioc est, areolx areo- in Connneniariis Cyrillum lib.viin Joanuemcap.17
;
'
lae, pro eo quod esi, per areoUs singulas. Praecepit Aiigiisiinum lib. lnxxiii Quaesiionura ijua-si. G|
antein Doniiims lurbas discuiubere, idque in sodali- Glossam ordinariain, superdlud Septem pa/ic«, etc :
'

lia iiuincru centum, ant quinquagiula, tum ut omnia qtiam relerl cliam D. Tliomas in Catena.
ordinate et sine tunnltu fiercnt, tutn ul exlmjusmodi

Patrol. L.
 t\ssia .
'•

»uni, r"r*
qne illis panibui diio pitcei legontur, par eil ul noi A letbifero lilo lii 111

animaruin nttntium italo, peetifcroi

(jnof|uo qni ofTcni per nos ooinibui tequentibui roptoqoi .-.<:

" spiiiialis praodli aHmoniaoi cupi- renii langueniibut morboa irabunt, Jei cuuctie aani
Deuro populis
lemui vigorem, des pienam fidei aanitateai, al wi-
inus, quinque illii librii quail qelnque ptoiboa,
diios adhue libelioi quasi duoi pisces adjiciainus. l.iicns per fccripta hnec nwtri operiatui inuneriiia-

To oranlcs, Domine, lc obtecraoteft, ut videns ni- lularcm omnibus cuiam, ad inst;.r penlllM IUnrtii«

1,11111 offlcii ac voti riostii, dei pio couatul opui effi- cati in Qvangelio a ic cibi, licot per eiuoi iilum eor-

cax ; et cum nos pro obseqnio aflcciuqiie noslro nu- roborasti eiurientea, ita per b»nc lannri )nbeua ta-

mcruiri tllum parium ac piscium libelloriim nnnicro b tteentef.

ex&'quarc cupiamus, tti virlutcm bcncdiclionis illins CAPUT III.

in haec transfcras ; et qui scriptiunculam no»lram

Tetiimonio Antiorhentc synodi advertnrium convincit.
mimcro evangelico numerarii, numcrum qimquc ip-

suni evangclico fruciu expleas, tribuasque lucc ad Igitur qufa neganti Deuui nasretko abundejam, nt
fianclum et salubrem cibumcunctis Ecclesiae luae po- reor, cunctis superiorilm-, scripiis diriaorum \et

pulis, omni aclali ct omni scxui. Kt si qui forle jam monioriiin aucioriiate rcs •ondimus : nunc ' ad fidem
ALAUDI GAZ/tl C0MMENTARIU8.
Hactenus imprcssum fuerat, nescio quo crrorc
* R rnplam scripiocdiiam declararnnl, eamquead i|i~um
:

Spiritalis prandii cupimus, elc. Ubi cerlunt est ali- PaulumSamosai.episcop. ex lynodo miaerunt. Eam a
quid desiderari ad sensum perliciendum ideirco FranciscoTurriano e latebrii vindicatam et Laiinilate
:

vocem alimoniam, ul buic loco propriam et accom- douatam, integrain retulit Baroniua loino secnndn
modaiam, omnino adjicieudam duximus. Si (|iiisali- Annalium.Sed hic ejuiinitioin Uuicioco aceommoda
ler iudicet, non repngno modo quid melius sug-
, tum rcluli-sc luffecerit, quod eil hujnsmodi Decre- ;

gerat rimut fidem tcripto edere et exponere quam upri'icipio

Nolandum hic primo, quod dnse Aritiochire cla-
t> accepimut et liabemus. traditam et seriatam t'i cuilio-
rissimae urbes eiiam in Scriptuns meinorantur. Al- lica e.l sancta Ecclesii utque in hoditrnum diettt, a

lera Syri;e metropolis et lolins rcgionis caput, ad btaiis apostolis, qui viderunt ,psi t et ministri fuerunt

Orontcm fluvium sila, qiue prius Reblatha dicebatur, Verbi, pr&dicatam ex le/je et proplieiis, ac Not Testa- >

ubi Nabuchodono^or, coram palre imerfeclis filiis, .mento : Esse unum Deum ingenilum. sine prmcipio,
oculos Sedecbiae jussit aufeni (IV lieg. xxv ei llie- ,
invisibilem, immictabilem, quem nullus hommum vidv,

rem. xxxix). Ali.is etiam dicla rst Coele, cl magna tieque vidcre potesl cujus tjloriam vel amplitudmem
',

Hemath, ui auctor csl D. Hieronymus (Incap. iv Isa. intellicjere autenarrare pro dignitate, ut in re et in vt>-
proximo comment. in Amos). In hac disripuli rilaie est. Iiumana nntura non pote.-.t : nolionem vero
el in
appellari cceperunt Christiani, Acior. xi. In ejus, utcumque viediocrem,si habemus (levelaute Filio
primum
el Barnabas in opus et prsedicationem
Paiilus ejus, sicut ail : Nemo novit I'atrem,nisi Fithis. et cui
it.ic

Evangelii a Spiritu sancto ordinali ac destinali, Act. Filius revelareril), contenti csse debemus. Huncauin:i

xm. lii hac etiim orta conlentio inicr Petrum et _ Filium genitum, unigenilnm, imaginem Dei mvisibilit,
Paulum de legalium observalione, Gal. u. Denique *-*
pri ogenitum om<is creaturw, sapientiam, el verbum.
Autiochenae Ecclesiae primus episcopus fuit tic virtutem Dei ante sxcula, non prteccgnitione, sed
mijus
substanlia, e! hijposlasi Deum, Dei Filium, cum in Ve-
Peirus apostolus, eamque septem annis rexit, anie-
quod Lucas leri et Novo Testamenlo cognoverimus, eonfitemur et
quam Romam concederet in Actis
: pcni-
ait Div. Hieronymus po»t Eusebium in prtetlicamus, ctc. Hac confessionc convicius ille Pait-
tus omisit,
lus, errorem suum recanlavit, et fidem caiholicarn
Chronito. lloec eadem a Jusiiniano imp. inslaunta,
Theopolis, id est, Dei civitas est nuncupata, teste se servaiurum promisit. At postmodum curn velnt
Nicephoro lib. xvu c. 2, et Cedreno, anno 2 Justi- canis ad vomiium rediisset, et abdicalam semcl hnc-
imp. Altera est Aniiochia, Pisidire metropolis, resim atqiie p-.iori concilio Anliocheno projcriptam
niani
Slrabo xn. Est au- restituereconaretur, ob hanc causim iterum Antio-
de qua Plin. lib. v c. 27, et lib.

regio Asiae Minoris cujus populi olim chia^ convenientibus episcopis, omnium scntenlia
tem Pisidia
dicti ut tradit idem Plinius. In hac ili-
suntSolymi, condemnatus est, atque episcopatu dejectus. Atq:ie
dem AntiochiaPaulus et Bnrnabas prredicarunt, Act. hoc est secundum concilium Antiochenuni sub eo-
xiu, ubi non simpliciter Antiochia, sed ad distinctio- dem Dionysio papa habitum anno Domiiii 272, di
ncni alterius, AntiochiaPisidis nuncupalur. Secundo,
quo Eusebiuslib. vn cap. 23 et 24, ibique altera li-
dei professio edicta ilidem referl Banmius
quam
noiandum symbolum Anliocheniim, cujus hic mentio ,

(Tomo IV Annalium) quneque apnd synodum Ephc-

habetur, referendum esse ad piiorem Antiochiam, ,

sinam habetur iniexta,cnjus initium est Confilemur

quae et scriptoribus uoiior, et ob sedem patriarcha-
:

lem et sedem Petii ibi collocatam celebrior et iUus-

Dominum nostrum Jesum Chris-um ante stecula qui-
D detn ex Patre per Spiriium sanclum;no issmis vero
trior, hoc nomine simpliciier appell.iri consuevit n
Anliocliia Syriae ediluin inielligiiur hoc
c temporibus ex Virgine secundum carnem nntum : una
illa itaque
symboluin, quod inde Antiochenum vocalur, id e»!, dumtaxat persona,ex ccelesli divinitale et humana came
conflata, subsistenlem, etc Terlium concilitim An-
formula seu profeSS»0 Gdei in concilio ibidem habito
expressa etapprobala. Terlio, omissis mnltis conci- tiochenuman. 565,sul) L
bcriopapact Joviano im-
hsrelicorum, quae An- perat., celebratum, ubi nulla nova lidci formula 3ut
liis, seu poti.is conciliabulis
tiochiac diversis temporibus baberi contigit, recen-
symbolum ediliim legiiur, sed fides dumtaxat Nic:e-
uae synodiconlirmata etstabilita hoc attestanie D.
sentur tria prsecipue concilia Amiochena ab ortho-
:

doxis seu catholicis habita, et ab Ecclesia approbala : lleronymo in Chronico his verbis Synodus Antio- :

chite a Melelio et suis facta, in qua liomiusio et ho-

Drovincialia tamen, non generalia. Primum concilimn
anno Domini 266, Dionysii papa^ sexto,Gallieni inip. meusio rejecto,mediuminter litvc liomoousion receperunt
12,contra Paulum Samosaienum congregaium.cujus et ilacedonianum dogmarejecerunl. Ex dictis colligi-
meminil Eusebius Caesariensis lib. yn llistoriae c.22. mus Antiochenum symbolum de quo hic agitur, ad
in hoc concilio episcopi qui conveiierant,ipso primo illudprimiim vel secuiidum concjliuin Antiochenum
congressu, ante omnia, caiholicam iidem de Eilio esse referendum; vel quod verius puto, symbolum
Dei.quam a majoribus accepissent, et ipsi abaposlo- Antiochenum hoc loco intelligi, quod a Nicsna sy-
iii tradiiamservassent in omnibus
illibatam et incor- nodo accepium,in posircmo iilu concilio Antiochenc
 < ;

141 DE INCARNATIONK CIIRISTI LIR. VI. li>

Antiocheui symboli virluiem |iie vcniamus. u
In qua \ esl Credo
:
vcrimi FViim, P.urem
i«> uiiiiiii cl miIuiii

cum ipse baplizaioa sil ac rcnatus, suis eum profes- oinnipoicnlcm, crealorem oinnium visibilium et in-
ionibus -»rgn suis ut ita dicam) nrmis eonleri visibilium crealorarum; et in
i , (
Dominum nostrum J •-
o; ortet : liic cnim onlo est, Dl superattis jam lesli siitu Cbrisluin, Filium cjus unigeniium cl primoge-
moniis Bacris, eiiam seipso (ut ita dicam) teste su- nitum tolius crcaiur:v, cx co natum anle omnia
peretur. Neque enim aliis jam rebus conira eom agi s cenl.i ct iion facitim, Deiitn vertim cx Dco vem,
necesse erit, cum palaw se el evidentcr ipse convi- r
bomoousion Pairi : per quem et sa^cula COmpagi-
tcrit. •>
Textos erg<> ac lides Antiocheni symboli hace nata suni, cl oninia facta qui propier nos venil; cl
;

ALARDI GAZjEI GOMMENTARHJS.

eonfirmatam est ei approbatum (Boro*. tom. III, ort. lemne itidem Otiffl fuisse ut calbolicl eum bsreticis
515). Ilrc enim esi stcra Qdei rorronla in majmo agentes.autcontraeosaliquid delinientes, fldemsuani
concilin Nicxno roneepia, quam Bymbolum Nicxnum in qua baptiiati fuisscnt, illis obtenderOut et
appdiarc liiielos eonsi>e\ciuni <|ii;c Cum apud ui- objecta.
;
rcnt, ol hoc vciuii clyueo muniti, furlins illos
vetsea Bcripi s, verbia nonnihil diversis scripta
impu-
i
gnarentaai repellerent. SicinconqilioCbalcedonensi
rvperiator, a D. Aihanasio in epistola ad Jovianum [Act. I), p Kt expositionem symboli Nicaeni, a
P.nn.
inipcra-orom, liiinr niodiun exprimitur ('.rcdimus m : bus acclamatum lcgitur : Heec catholkorum
iu Denrn Patem, omnium titieiUum ti invisieiUum fides
hitic omncs crctlimus; in hac
baptixati tumut et bapti-
ereatorem el in Dominum Jcsum Christum Filium
;
zamus; hwcvera (iilcsjnrc tana ftdes, ha'c scmpilenm
D.i. nniiiin ex Paire ei unigenitum, lioc cst, e.c tttb- 1> /tdcs; in Itac baplizali sumtts, in hac
biiptizamus. Ilnc
ttantia Patris, Deum ex Dee, lumen dc luminc, Deum Bpectat quod accedentes ad baptismum, si
terum ex Deevero, genitum, non faelum, et contmb- adultifue-
rini, symbolom apostolicum palana
ore proprio reci-
siuiitialcin Putri, per tfuem omniti furta sunt, tam in lare constievcriin si vero infantes, scisciletur s.t-
:
ccelis quam in terrm. Qui propt.r uos liomineset propter cerdos a parvuln Credis in Deum Palrem omnipo-
:

tiostram saltitcm rlcsccndit. ct incurnatits cst, ct Itomo icntem? Pairini vero scu susceplorcs
ejns nomine
fectut est, pauas
resurrexk teriia dic,et ascen
esl, ct
respondeant Crcdo. Cujus antiquissimse observatio-
:
dil iii caelos, vrntnrtts indc ad judicandum vivos
et ms lestes ipsi antiquissimi, S. Dionysins Areopagita
ii:ortuos. l.t in SpirtfMM siiiictuin. Eot autrm qui di-
(lc Ecclesi.neliierarch. cap. ult., ubi illos ivdar-mit
ciint : Kral quando non erat, et aniequam fieret non
qm buncriuiin irridebant, quod qtii infanles
offerunt
iiut; aut ex uon entibns cxstilil, ex alia substantla,
pro eis abrenuiitiant ei Bdei sacramenla
si.bsistenliaque aul crcalum, ant convcrtibilem, aul at- pioliienlur'
S. Ambrosius lib. u de Sacramentis cap.
t rubilcm
7 Inler- :
diceuics Filiiiin Dci : hos a.ialhemalc. ferit rogalus es : Crcdis in Deum Patremomnipotenlcm'
catholica ei apostolica fides. Iluctisquc Nicciiiiin .-vni- Bixisti : Credo, ettnersisti, elc. S. Hieronynuis
bolum, fiuod sccuniliiin diversas iransl itiones seu
in La- qui^ auctor in cap. u Provcrb., ait
baptizandos pr«-
linnm facias, iuterdam aliqnibus iliversis vcrliis b en se syinbolnni cinliluros. El in
dialogo adver-
acripinni lialieinr, coneiiio Clialeedoneosi (Act.
iit in SOS Lueilcrianos : Pra-lerea, inqiiii, cum
apod ium solcmne sit
ei (Epist, 78) aliisqae iu locis.
I». Itasi m lavacro post Trinitatis confessionem,
interrogare
Kv i|imi|uidem syinbolo citf vil Auclor quae ad suiim tredis sanctam Ecclcsiam calholicam ? credis
institulom facichaui.nuiissisrcliquis. dequibus infra, rcmissio-
nem peccatorum? S. Augtisiinus de Fide et
(] Opcribns
l-.i r.liqua, inquit, iiimirnin illa reliqua
ab ipso prae- c. H
Curergo baptizundis vel symbolum Iradimus.
:

lermissa. vcl rrddendum rcposcimus? Ei in episl. 15ad Bonifa'

lnq.ua, seiliect fide. non in qno, utantea cxeu- Cium, circa finem -.Iiaque panntum, etsi nondum
sum.Noia diligenter olini observatum in qua quisqne jides
illa qita- m crcdcntium vnlnnlalc
consistit, ja,u lamen
eccleria baptizatus fuisset.UndeNestorium vehemeu- tptim fulei taeramentum fidclem fecit
; nam ticul crc-
liic urget Cassfenus quod Hdem Antioclienx
Ec- dere respondetur, iia
fidclis vocalur, non rem ip- etiam
x, inqua baptizaius eteducatas fuerai, impu- sam menie annuendo, sed ipsius rei sacramentum erci-
gnaret, aique instar viperaram, materna viscera piendo. IIoc qui non crcdit ct ficri non posse
arbitratur '
dilaceraret. Siquidem Neslorium patna Antiochenum profeclo infidclis est.
•l ex nionacho Autioebeno presbyteram, deinde veio b Verisimile
est Cassianum lianc fidei formulam
creatum fuisse episcopiun Conslanlinopolitanum Craece descriptam et in Ecclesia Auiiocliena conser-
iradil Soeralcs (Lta. \i:i cup. 24), el laiius infra 08-
vaiara, ex concilio illo postrcmo apud Antiochiam
lendetur.Nec vero alia raiione opinor bic Autiocbe- habuo accepisse, et hisce verbis in Latinum
iiiiin hynibolum a Ca&siano nominari, qnod potius verlisse
Wam alia certe symbida Amiochena
qu.c exstam
Nicxnuni dicendum fuerat, nisi m fcntiocheni sym- cisi re convcniant, verbis lamen non parum
boli commemoratione, Nestoriuin ip*nm, ntpote discrc-
ci- panl, ut ex dictis paiet.
vem Aniiothenum, ui palric religiimis et fidei pro- De bomooiisio, sive bomousio, vel
:

(l-loiein ae ileseriorein acrius homusio Iria

pungerel etsuggillaret. dicenda sum primum, quid significet,
Iliuc cli.im apud Giatiainnn anliquitiis Slatutum le-
:
et qui ab'.-.lii s
vncibus consimilibus differat; secundum,
cur posi-
giuir. iil iiiii ailulli bapiizarentur. noinen el votum
i
v itim fuerit boc vocabuluni in
synibolo Nicxno et
siium in BCriptis dareat, qaod in libro peculiari in-
Constautiiiopolitaiio, nernon, ul hic habetur,
Bcriberetar (n. q. I, cap.Legum; etdeContecr. eliam
in Antiochcno lerliuin, i|iiot modis accipialur Ilo-
:
r/i»i #, liapiizindi). El in concilio Tridenlino
ca;>.
moousios qoid sil, Patres concilii Clialcedoncnsis
inonentiir parncbi ut baptizatorum nomina in libro
expresserunt, aci. 1, ubi in expositione symboli
describant ( Sesa. 24 cap. 4, de Heform. Matrhnen Ni-
). exni, postilla vcrba llomousion Patri,
Ail eajns rei imitatiouem D. Benedictna oap. 58 ]{- addiderunl :

hoc est, ejusdem cum Palrc tubitantice

gul» slaiuil i>l su^cipiendus \rater (seiicet ad profes- (ejasdem in-
quam, et nnius snbstantix, i tantum specie s-d
sionciii qitx scc nnilus bapiisinvs a Patribus
appelia- uumero et individuo) pro quo in Bymbolo Consian- :
lur) in oralorio coram omnibus promiliat de stabilitalc iinopoliiano quod in Ecclesia canilur,
siki, el convnsione morum suorum,
obed enlia coram et
baben.us •

consubstanlial.m Patri. Dicilur enim

Deo ei sunciis, ul si aliquando aliier feceril, ab eo se homousios :ili
ouif.idesi, iilcin et oOo-ia, Bubstantia vel ab
damnandum scial quan irridet, Dc quu pronm 6(«oS, id est,
,
;

siniiil , iu expnnit Marius Viclors

sua faciat petitionem qnam manu sita Bcribat; aul certe nuj m hliclio de Homousio. Stmt autem
si non scti interus, aller ab eo rogatus scribut, el ille alia duo
voeabula huic multum affiuia ab eodem fome, ,
noviltuf .lignum faciat, cl manu sua cam super attare
nempe owto, denvata puta sinousios et bomo..- ,
ponal. llac ibi. Sed et illud observaiione digniim so- sn.s qiiornm Btrumque eui sano aliquo
,
sensu ad-
Ifc JDANNIS CaSSIANI Ul
naiui ost ei Haria Virgiue ;
01 crucifitui lub Pontio a Scripiuras; el in cosloi aici n rum venU l

Pilalo, et •epuHui; et lcrtiadie rciurreiit icc lum jmlicare vivoi et mbrliiot. Et reliqua. In tymb
ALARDI GAZiCI COMIIENTARIUS.
tniul po9*et el ile persouis divinis pracdicari, lamcn narum dittinetio, el naturce unitai tignifieatur. D
Patrihus 1111111110,110 susiiectuin el ineriio impmba-
, que llarim ille mpra cilalui: Hoeuno, iO'init [Lib.
illud Sabeilio et Sabellian 1 per- 11 advereut Arium), noeabulo, homoou$io$, omne vene-
miii est : , 'I"" 1

Minas divinas ro<>fuudenlit ui hoc,

quod Aria -
; ,
num Ariani dogmatit interneealur. doeti tpieeopi,

.1-, Chrisii divii i atcni abneganiibtn favcrc videretur, tancti, falem tpiritu confirmomte* t o Yerbum, xere
et ab ois ad *uiq>rime.idam toO ouoouffiou fldeiu s.ili- Yeibum Dei, quo De.n* tt Aoyof oitendiiwt ex teterno,
wogPatmn et iuirodiiciuni e*tot. N.vn lyuou- ei tempet, eademque tubuaniia; Dietum igitur Lattne
dol*
sios quauivis iilem fo.ro sonol 8C consuhslaiithilis, ta- eit homoouiion: unde neceuurio etiaut Greeee ponen-

iiioii (|iiam(lani confusionem, aul coilionem, vel coiu-

dim aujue truciandum. II rc ipto. Qttai V*ro oceafio
inixliononi innurro videtur synousiou enim signi- :
Nicasnoi Patrei impuleril, ut uujmnnodi vocabuluin
licat tinitatem sine disiinctionc homouiion vero :
adhibereni in docirina fiiei deCnrisli diviniuie tan-
signilicaiunilafem cuna diniuclione, et processionq cn-nda, idem Ambroiiui tie eiponiti OeFidel. 111,
cap. ult.), nt, quod jilauc mirandum osi, Ariano^
unius A< altero. Unde Epipbaniui in Ancoratti Tt'6,- :

Jv.oovcto; t~> n«Tf'. , ou ffuvouffioj , a).A' oftooiotoc' ipsos mucronem hunc, quo eorum jugulatui ac pro-
TOU n«T/>6; yivvr/J-:t,- U( Wt{
OUX fiigatui est error, catholicis porre&iMC iminuei sic ,
TOUTSffTiv fjfwflsv ,

Etcwvsta opspovTKi, Oea£t Oi^ovTS? etvai tov ftov, xat ovx cnim aii Quid e$t aliud,cur kotnoouiion Patri Ftliitm
:

c/jrfiiiu. Zvj~ElT/uo; OS TJfc mtTXtWt QBOOUfflOV Mytn. notunt dici, niti quia nolunt illumFilium Dei confileri?
'F.avyap etit>jf t6 owooufftov, e^uff«f E«(vs)Atou t/,v ovvic- sicni auctor iptorum Euiebiut Nicomedieniit epiiiota
lmv' ouoS •va/sofAOOUffiovfua? uTroffTao-iojjcffTt
o/j/ojtizgv, r. tuaprodidil, diceui : Si verum D<i Ftlium et inrrea-
«\).a xat 6vu7roffTaTOV ffijaaivet tov Mv.ziyx, y.ul imrco-
tum dicimuiJiomoouMon cutn Paireiacipimut confiteri.
IlviiJp.a TO aytov. Iticc cum tecta essei epistola iu concilio Nicatno, hoc
ctktov tov Ttov, xat svviroffTKTOV TO
II/.Xi.v 3i to ofAOOUfftov oux aX/oTftov TWff auTiif bsotjjto?, verbum in tractatu posuexunl 1'alres, qttod viderunt eut-
0-6v s* 6sou tov Tiov, -/.at 0s6v to llysvpa versuriis esse jormidini, ut tamquam exarjinuto ab ipi.it
o-vjf*«tvSl . a).Aa
gludio, ipsorum nefandie cai>ut ho?retis antpularent.
T ;'aytOV
;
T»f KUT«f OsOT-flTOf GU T/JjUC ©souff. I' lllHS,
,

"^S Ambroiius signilic.ins occa .o..c.» bujus n,-

esthomoousiosPatri. non sijnousios, id est. $$
,„,'il.
,„ul hobens esscntiam, sed homoousios, id ett, non ex-
™™ usurpand. a
?
Palrtbiis Ntcxui conc.li, accepimn
Arian ...
Patrentncnitus, ut auidam ironia jnctant, poeitu ** ve.b.s L.iseb.i NicomeuiOBSIS episcopi
\

'nJadouL rolente esse FUium et non ve'itate. ^do rccilalis

.
Porro <iu,,.ia aniinoM.ii. contcn-
t«onc laborarun. Ana... ul pro l.omoous.o l.o -

CoJZisr^temestftdeidicerehomoousionMesl^us- , ,

ous.on iniroducercnt, ct bae voce s„ml .ma, et u.uus

dem essenticv.Si enin dixerit hemaousim, idesl, coes- d.fferen tc ... OJum I.-
dttmiaMl ilterul* adjeetWM
emialem. soixistiSabelliivim. Nonenim unam hupo-
del.u.n imluc.a, tou oftoovffuw no,. Mkun reia sc 1

tioatmfiam>(f(AM«c« sed in sesubsistere Patxem, t

Spixitum voce.n ipsam pen.tus ab Lcclcs.a proscviberenl, ei

iu sesubsisere Filium, et in se snbsisteve
"'Sior.a eccles.asl.ca nottssimu.n esl quod tamen,
sanclum. Pxwiexea vexonon alienum ab eademdeitate
:

Jjec v. ulla nec f.audtbus asseq-.i poluerunt, Paln

sianilicat, sed Deum ex Deo Filium, et Deum Spixitum
bus orthodoxis in hac .ver.tate pers.slent.bus, e vo-
Jnctum eiutdem divinilatis, non Ixes Deos. Sic Epi-
nhanius. Cui consonticns C*sarius, Nazianzeni fra-
cem illam, qua^ de WpM
Ar.a.mru,.. dugmate in
„ concilio Nieamo triumphum egerat, inconc.sso reti-
Lr ... libro Q..xstionum (Qumt. M) Crede, ait, :

cumPatxe essentiee esseFilium, non cumuna <- nennbus-: qm et homousiasiarum no.nen, q.iod .ps.s
einsdem
ob banc causam, probrose ab Ananis ob J!C solebat
essenlia, iuxta Sabellii cxapnlam. tllud enim (homou-
.

sion) declarathuposiasim, sive subsisientiam. tloc au-

amplum el hononf.cun. s.b. se.nper ccnsuerunt, ut
testalur D. Bas.l.ns (Lpist. /6). Quod vero calumma-
tem (sunousion) blasphemia> est, Filium el Spiritum
re.itur Ar.ani vccem tllam esse exot.can. et novam,
sancium miscenlis cum Patre, el in unitatem, Txinita-
nec ... Scr.ptura sacra reperir. respondernnl Palres
tem resokentis quod prorsus aliennm est a divinis le-
:

prinio, non qtiidem voccin, sed re.n ipsam, seu voc.s

aibus Sic ii.se ex versione Cenebrardi (Lib. ide Tri-
nit ).Porro homiousios. idest, similis nalur*, sive
sin.Uisinnatura,essenlia,velsubstanlia (haecenim
svnonyma suui),simile auicm subslantia longealiud
esta consubstaniiali, nuod utrumque compleciitur,
nen.pottex Patris substautia esse, etsimilem eidem
esse subslanlia. Nam similem tnquit Alhanasius
(Lib de SiinodisArimini et Seleuciw),Patrisecundum
significationem ex sacns l.ttens baben, pr.Tsert.m
illis verbis Domim, Joannts x: Lgo el Pater unum
sumn*. Quod non abud esl, quam, unttis et ejusdem
sumus substanli». Sic Augustinus lib niconra M;ix.-
minum (Cap. 14): Paiex, tnqun, et Fihus umus sunt
.
ejusdemque subsluntice. llocesttUud homouswn, quod
in Concilio Nicceno adversus luereltcos Arianos a La-

subslnntiam Ftlium dicexe, nentiquam salis est, cmn tholicis palribusvcritalis aucioxttate,etaucloxilaiis\-xi-

slannum quidem axgento simile sil, et lupus cani, el a-s tulefirmalum est : quod postea in Concilio Arumnensi,
fuhescensvero auro :stunnum lexonequestlaxgentum, propter novitaiem w
verbts minus quam oponutt, mtel-

neque ex argenlo-.nequelupuscatulus canis hubealur. lectum, quam lamen fides anttqua pepererai, mulln
Ex his paietjiocnomenho.noousii divinilus, eiuon paucorum frande deceptts, hmelica vnpietas sub lue-
sine n.agno miraculo inventum videri, nimirum ad n relico impexatore Constuntto labefactare tenlaiit. bed

deslfuendas simul conlrarias liserer.es Arii et Sabel-
lii Sabeilins siquidom f-ilebalur Patrem et Filium
eamdem habore essentiam,sed r.egabat unum ab alio
procedere. Ariani vcro falebantur Filium essc a
1'aire, sed negabanl ejusiiem esse subsiantise undc
Athanasius in libro de Decretis NicaBiia; synodi, dicit
Arianos omnes alias voces admisisse, pia^ter istam,
quia (.mnes alias poteranl trahere ad suum sensum:
el icloo Niopenam synodum in symbolo, postquam
dixerat Filiuui esse Deum verum de Deo vero, geni-
tum, non faclum, et ex substantia Palxis natum, ani-
madverlisse isla omnia eludi posse ab Arianis, et
ideo addidisse, homoousiou Palri. D. item Ambro-
sius Ijb. 111 (lo Fido (Cnp. 7) liecte, inquit, homou-
sion Palri Filium dicimus , quia verbo co et perso-
posl non longum tempus, libertate fidei calhohcm prrx-
valente, posteaquam vis verbi, sicut debuti
est,homousion illud calholicce fulei sanitale longe la-
teque defensum jalias diffusum} esi. Quid esl enim ho-
:
mousion, nisi unius ejusdemijue subslantice? Quid est,
inquam, homoution, uisi : Ego el P.ater unum sumus?
Hi.cusque D. Augustinus: cujus verba eadem cilans
(Lib. 1 Sentent. dist. 34) Petrus Lo.nbardus, infert
deimie: Non ergo inler profanas vocnm novitales hoc
vitandum esl. Secundo responderui.l Paues n/m esse
lianc vocem novam aut recens inventam, sc>l ab
anli •luiorihus Patribi.s ante Nicaenun. eoncilium
usurpatam, nempe a Dionysio Komano pontilice, ct
: a Dionysio Alesandrino ep.scopo, et aliis, ul videro
esl apud S. Aihana^ium el llieouorctum (Athanas.
 :

I)E INCARNATIONE CBRISTI LIB. VI. i;.,

quod Ecdesiaruui oninium Adem ioquiuir, scire opio
A cedo. Ei quid coneedo, dicam? ad uirtuiique le,
qttid sequi mali* : bominum auctoriutero, a.i Dei! eliainsi uoiis, traho :
» uirumque cnira in syroboro
Qoamvia ego te.um oon ceasorie eul severe agam, esse \is,
si oportel sapias volunurius : si non ,
•

i.i lil.i eligeadsi Untum

alterioa rei onpiam Iribuain, necesse est compcllaris invitus. Symbo quippe,
ut • iiihki. perimens [Ltp». m mmrg. permftUns], al-
ut scis, ex collatione nomen sccepiu Quod enim
tetnni nrgam utrumque enira do, ntrumqne con-
:
Grcce ripffbV»» dicilur, Latine eollailo nominatur.

ALARDI C.xZ.El COMMENTARIUS.

in ep.d dttret.Nicceni concl. coiilru Arianos; Tlicodor. b Uirumque, nempe Dei aucioriuiein , simul ei
lib. i sequcm ). Ja.i. voro a.l iil, quud
//,;>/. ciji. 1\ (| lnniiiiiinii. De nuibus sit| eiius.
tcrtioroco qujsrebatur, quot modisaeeipi couiiiigat 1
luier varia* ei multiplices symboli acceptionea
i.
C viK-abiiliiin, boinoousion, rcspon-.lclur, pnslcon- ei noiiuues, quas referl vir docus Bodams iu suo
c iiiiin uagHuui Nicaeoum nonaiiterncatitolicis a -
Tliesauro, trea suni praecipua! qu.n syn:b<lu lidei
eeptuni ei uMirpaiiim, quam ibiliia Patribusfueiat m ndaptari possuut. 1'iima, quss luc languur, m syin-
i >al.luiuuieiexplicaiuni,ui raodu expl caviiuusunte i Ioiuin coilatin cxpoiiainr, a verbo avp.SiX>.opeti cuu
lameii, ucmpeiii concilio ilio t\i li leueuu couira Pau-
fero, conjicio. Ilii.o Pacbymeres Diouysii imerpres
iiiin Sa.iii.s.ileiiiim congregalo paulo al.l.T imellc-
bi cap. teriium Eeeles. Hierarchijp, scribii
cuim.
bvmbo-
lbi eiiiin
iiisei le egaruut 1'aires FUium Palri 1limi siguific re rovf]a«vov, coliecUm,
y.a xq 3u$6ju i

i sse moouMoii^udsecuiiduiu nieniemSauiosateui,

lj<
££,- oftffvev, ni est, quod conlrrebati r
pro cosna, ut
iui Filium dicebai 1'ain consubsUul alem quomodo apml Teri nliura in Andr.a Sumbolum tt.dit ; ei Te :

boiuo lnni.ii-i c nsubstaniialis esi, sicui dusesinl -ub- u //</ sijntbulum :

veuiie ututuiu non pudel ? id est ad cos-

nitim.&edejusdeiuspei iei.Memuui bujusi oniruvcr-
i r s. a h ui.-siu »(/„//>. dt Synodis), cum
agitadversus
Aii.ui is.qui carpebaui N.camam synodunt
deverbu
CMsubsuntisiis s syuoda Annocliena siiter accepto
ticdoiu nstrans u rumqne coneilium idemde Cbristi
diviniute scnsisse. .Si igitur, inquit, aliqui> carpn M-
Civeuws, quod »o/i dixcrint onnua, qtur ipsorum ante-
cess.nbus platmerunt, idem quoqne marito carpsaii
teptuac,inta eptscopos Panli Samosalcni condemnato-
nam, ad quom parandaui multi conferebani. Unde
MVftSoXoc iliicbalur, <|iii gralis ((liiam mimpsissel.
Ex qua significatioue plerique Pairum brevem iilam
articulorum lidei eomplexionem symboium appella-
tam ceusoerunt, quod qnisque spostoli rum uliquid
iu eommune ad cerUm lidci regulam,
uiuquaui
mensam, credeutibus insirueudam, contulisset. Si<:
praier Ca.ssi. numhocloco, CleinensRomanusepist.
i
ad Jacobuni rralrem D uiiui Christo, inquit, /v.m/i- -.

'fv, quod e.i, qua' antecessorum erant,

non obseivave- U cl tticcndcittc in cwlum, misso S. Spiritu col-
riut: un eccssorcs au:em corum futrunt ttuo isti l)io- ,

ititn aposlolis scicniiu liiiquaium, adliuc

in uno posili
i/ysii, cn rtfUC, qui RoUNB tiinc congreyati
fuerc. \ e- sumbolum, qnu.l nunc (iJctis tenel Ecclesia, unusquii-
rtim Ufamt kat, n,que culpurc : Oinncs
illos (as csl que quod scinit dicendo,
condiderunl ut diseedentet .
••/
curam yestere, ttudiaqut sua contra luv-
Christi
ob iitcicm hancregulam per onmesgenles
reticos inttnderunt ; et hi quidcni Stimosaieiium, il.i ptxdicarent.
Summam ergo totius fidei catholicm recementes, m qun
.///./n/ keeresim condemnarunt liene vcro ct lii :
et integritas credulitutis ostendilur, et unius D,i omni-
«/ //// pro euhjecta maltrit tcribunt. El paulo inlVrius
:
poieiuis(i. e. sunctw Trinitaiis) aaualitas declaratur,
A/ si ambori.m iuilwru.it Palres dicersimode dc cou-
t
el mysterium incarnaiiou.s FjIH Dci, qui pro talute
mailioncm (ccere ; non tamcn eu dc causa
'ttli
ub Hlis dnsidere debemms, sed iltorum menlet
C humuni yencris, a Patre de coelo dcscendens, de Vir-
mutari; gine utisci djgnalus cst, quoque ordinc, vel auando
'/'/'</ si feeerimme, cmnino
inveniemus ombas smodos mortem pertulerit, quomodo
sepuitus surrescerit ct in
intcrse con entire. Qui enim Samotatenum sitstulc-
carue ipsa
asccndeiit, ad dcxlramque Patris
coelos
runt ; lianc vcccm CORSUBSTaMTULIS, corporultler
ac- consederii, etJudex venlurus sit, acqualiter remissio-
cipere ; cnm Ptuthu sopliislicari vcllet tic dicerct
: Si ncm peccatorum >acro baptismate renatis contulerit,
Cmrittus non tz bomine Ueus factus cst; iqitur consuL-
ct rcsurrtciioucm humani
itant.alis csl Patii tt ncccssaiio scquitur ires q neris in cadcm cartte , i/I
essc sub- vitem ivternam fuluram stc docuerunt. Syinbolum
nantias:mnam quidem, quw prior
enim
sit, ul princeps Cracc. Luiine coilatio dicitur. Ll Itoc prwdicli sancii
;
retiquas iero dttas ex ea oriundas. ldeoque
merilo vi- cpostoli iuicr te pcr Spiritum sanctum talubriter
tautes illud SOpAmhm Pauti, di.\;re Christum (ut
non esse dictum tst) condidcrr.m. lla pontilex. in eamdemsen-
eonsubstantialem : non enim ita se Itabel Filitts ad Pa-
i.Y//z.
teiiliam l>. Ambiosius serm. 58. Arbitror. inquit,
/// i/ (l coqitttbtt.
Uasc Athauasius, quse lnc apostoltcam fidetn duodecim urlificum cperalione c n-
prolixius reciure visumest, ut intelligemus qua ra-
(latani.l). Ilieronymus, teu potius Beda
ion in cap. xxm
rit auct..r in symbolo Aotiociieno
[
l.aberi, Proverbiuruni, eamdem spectansetymologiaoi Sym-
boniooueion lairi cum c eonlnrio eousiet, banc
:
:

voccni ibi Cuisse rejecum. Non euiin

bolum, inquil, Cracum notnen est, etinterpn talur cul-
deprimoei lalio. vl[ iufra : Symboli.m vero dare esi, sicut unus-
secuudo syiubi.lo ti eoncilio Antiocbeno, quod
illo
quisque soletpro parte sua cibos ad vetcendum, ila
ante neum
baereani Ani babitum cs»,scd de tenii) m
confabulatione detructionis vcrba tonferre. D. Augu-
iuieliigeuduin vkletur, ubi gymbolum Nicaeuss
Bynodi ^ siiiius serm. -1 inRamis Palmarum Symbolum, .n-
recepluni et approbaiuiu, m quo verba :

iliacouli- quil, comprchensio cst atque per(cctio. notlrw

ueniur, m superius ubtOMum st \Vid. fitlci ,

Baron. tom. .
Quai vorbs mutuatus videtur boe loco Cassiauos. Sub-
Ul.t.n llh; Betlarm. lib. u
<UCAroi»c.3).Aldeho- dii (leimli: Augustinus collationem siiiguloimu
mooiisio bacteinis saiis qui lainen plnra arti-
desideral :
culorum bujus symboli n singulis aposlolia factam
Mdcat Barouium m Annalibus, ei
Bellarminuni in boc modn Piirus dixii : Credo inDeum Palrem tmni-
:
toulruv/ rsiis.
poteiilem. Jotiuucs di.rit Crealorem twii Ju-
• lu m e.lnioue Basiloeo»L Saggeritnr ci tcrrtv.
:

lamen i» cobus dijtit : Crcdo

Jesxtm Chrittum Filium ejus
ct in
euiiioue Plantiniana, ad marginem,
aitera lectio ul unicum, Dominum nostrum. Andrcas dixit : Qui cou-
pernutieni pro periment legatur. At
bseceodem iv< i
-
ceptut est dc Spiritu sancio, nalus ex Maria virgine.
il. Nam penmens lioc loeo, iilein ac
deliniens (Je- Phtlippits dtxil : Passus sub 1'onliu Pilmo, crrtifnut
lermiMns, concludens. Sic ap.id juriscousultos
per- mortuut et tepultut. Thomai ait : Descendit ud in-
empta caosa dicilur.id est.deflniu, lenninata ,

per- fernu, teriia die rcsuircxit a morluis. Barthotonusut

emptoria exceptio, qme lilera lerminat,
si probaia di.cil : \sceiidit ad calos, scdet ad dexleram Dei 1'oliis
iuerit; terminus peremptonw,
id est, deiinitus. Et omnipotenlii. Malthmus dixit: Imle venturut eti judi-
in indo pei-iuii dieitur, quod jure, vel t-ponie
'
carcviios el moriuos. lacobut Atphtei: Credoct tn
cediiur.
Spintum tanctum, sanclum Ealetiam cathvticam,
 :

|47 JOAN.NIS CASSIAM 1*8

Collslio aufem ideo, quia in uiium collata ab apo- A mensa fundilur eopfa, lotom intjrmboli eoliigifor

Holii Dominl, loiiua catholic* legii llde, quidqoid breviiote perfecla ; leeundom illud Apostoli, • fer-

)>er univeraum divinorum volununum corpui rm- bttm, inquit, eotuummant et breviaru in wqiuate

ALARDI CA/./l.l COMMI.YIAIULS.

Simon Zetotes : Sanctorum eommunionem, remittio-
nem peceatorum. JudaiJacobi : Ca\ n\t reiurreetionem.
Matthius compleril : Vilnmwternam, Amen. Il.rc »pud
Augustinum quarovis an sii ille aermo Auguaiini.
:
occurrerit qui$,de quo dubitctur, interrogatue fymbo-
liaii, prodat «i titnmtii, an $ociu$. Haelonui Rufi-
noa. Subnci il) i etiani S. M. x iiiui Taurioensii ep
acopui, in bomilia de iraduione Symboli Beaii :

revocetur in dubinm, ut nolsvit Baroniui ( Tom. I
Annal. an. 4i) Sed cujus tii, inquit, niAil intereit,
:
cum de singulis dnodecim Apostolormn
giis, suppetunt elium aliorum lestimonia. Nam ieiit-
dem nngulorum Apostolorum senimtiis luvc etiam
upottoli, inquit, Chntii exempii m >equenie$, Eeekiiee
l)n, ijumn adversui malitiam dmbotici furorit arma-
distinclis elo- banl, mytlerium sijmbulo tradiderunl, ut <\uiu sub uno
Ckriiti nomine, tredtntium erai fttttwa duertitat, tig-
nnculum Sijmboli inier /idcle perfido que seceii

S. l.eo pupa /d Hulcheriam Auguttam (Epiit. 13) : d alienus a fide atq ekoitii appareret Lccles o\ r mj I <-

Jpiius catholici $ymbo'i brevit et perfeeiu confrssio, loco, iit irailii Budasos, ov/a6oXov aign lical liiniliiu-
qum duodeciin apostolorum totidem csi tiijnala senten- dinem, ct quamdam naiura rommunitatem qua ra- :

tiis, ium inttructa tit munitione 'caeletti, utomnet hce- lione Aristotcles (Lib. u ie Ortu) polchre dixii
retieorum opinionet solo iptiut possint gladio delrun- menta, quae inier se qoalitate noa eomoiuiiicaui,
ij/C'//i?£tv.'E;v''Ja-oj, iv. ynt irif eVrvt*
iin|iiii v.xi
enri. Endem Vcnantius tortunatut, et alii tradunl , -/i,

(Vcnanl. in prwfat. expos. Symb.;Alcuinus de Offic t/ii •jka auvu r.oli rxfifej ixvftooAa, Anjm uaec rali i

Eccles. c.lt; Raban de Instit. Cier. lib. n, c. i>>> ;

etiam noairo Symbolo n-.cie eongrait, quo lamquam
Uudieus supra;Genebrar. lib. ui de Trinit.). Sic Ba- loiins religionis ct fidei comp'cxu ct eoramonione
lonius. PoiTO quia syinliolum alia lignificalioiie nOlal ftdelcs se conspirant et concordant, ct lani-
intcr
B quam certa regula aatricti eontineniur, nt ue Intoin
signum, indicium, tesseram, malnerunt alii ducta a
lessera miliiari simililudine, qu;c miliiihui, ut se qu dem unguem a veritale aberrent. Quod etiam
muluo agnoscant, dalur, Symbolum fideivocari : innuere videtur Apoiiolus lis verbia Solticiii $er- i :

quasi indicium etsignnm quo milites Chrisli a fal-is vnre unitatem spuitus in vinculo pucis ; unum eorpu*.
iratribus Satanae mereniihus disccrnantur. So'cbaut et unus tpiritus, sicur vocati eilit in una spe rocationii

etiam Graeci in p.ictis couvcntis uti quibuidam les- vestrw. Unus Dontinus, una fides, unnm bapitma
seris, quae loco tabulariim syographarumque es- (Ephei. n). Kt alibi Elenim in uno Spiritu onmei
:

sent, ex quibus jus dicerelur, qu* et vocarentur uos bap.izali sumus, $ive Judwi, sive gentilet, tive
symbola. Ad hunc igimr modum summa fidei com- servi, sive liberi, et omnes in uno spiritu potati tumui
pcndio verborum concepia sive ab apostolis, sive (lCor. xn). Id est, una fitle ct doetrina imbuti. Simi-
ab Ecclesia, symbolum vere dicitur, quod ea in liter D. Augosfinui sermone i in vigilia Pentece^tes:

indicium Ecclcsiae relata declaret penes eum esse Sancti apostoli, inqnit, cerium regulam fidei trudi le-
religionis veritatem, qui ipsam in suic fidei proba- runt, quam secundum numerum apostolicum duodecim
tionem coufeii. Sic Ciemens locociiato, cujus verba senientiis comprchensam Symbolum vocaverunt, per

referuntur iu concilio Florenlino sess. 21 : Dicitur, quam credentes caiholicam tenerent unitatem ei liwre-
in iuit, et indicium, quod per lioc qui recle cre- ticam convincerent praeitatem. llac igiiur ratimie
,

diderit, indicalur. Ruiinus auiem>-Aqiiileiensis utram- Symbolum diciiur, qua««i quasdam unio el complexio
qiie symboli raiionem sinul et originem plu- ,
lidelium ; quae tamen ratio cuni priore lere coinci-
,

ribus verbis exponit in bunc modum Tradunl ma- :

dii. Sed liaclenus saiis tle noinine et eiyoioiogia
jores nostri, quod post ascensionem Domini cum per C Symholi.
tuper smg
singulos quosque apo- " lia citat A:»oslolu^ cum leaiae paucis immuto-
adventum sancti Spiritus super ,
1

stolos iqnecc linguce sedissent, nulla lingucs barbaries lis, qui secundum Vulgatam versimem
habel sic

tnaccessu videretur, el invia, praiceptum eis a Domino Coiisummalio breviata innndabii justiliam. Consttm-
ditum, ob prcedicandum Dei verbum , ad singulat malionem eniin el obbrevialiunem Uominus Deus cxcr-
quemque proftcisci naliones. Discessuri itaque ab in- cituum fuciet iu ntedio omnis terrw. Esi autem lnc
vicem, normam prius fulurce prwdicationis in commu-
verbum accusativi casus, ut pnet ex Gnvco ).oyov
ne consliluunl, ne forle alius ab alio abducti, diversum (TvvzekSn, et sensus est verbum enim el sermonem
:

aliquid his qui ad fidem Cluisli invitabuntur expone- coiisummans consummat et breviat, vtl
est, id est,

renl. Omnes ergo in uno posili, et Spiritu sancto re-
pleli, breve istud futurw sibi, ut diximus, prwdicatiu-
nis indicium, conferendo in unum quod senliebat unus-
breviabit Dominus sermonem. Hinc Tertullianus.ad-
tersus Marcionem (Lib. iv cap. 1 ) sic legit et expo-
nit Quoniam decisum sermonem faciet Dominus in
:

quisque, componunt , a'que hanc credentibus dandam tena ; compcndiatum esl enim novum Tetttmentum, et
csse rcgulam slaluunl. Symboium aulem hoc mullis et u Legis laciniosis oneribus expeditum. Sic ipse : quem
Symbolum iiniiaius l). Hieronymus (In Comment. Isa.) in eum-
iustissimis ex causis appellaie voluerunt.
enim Grwce, indicium dici potest, el colla.io , hoc e-:t, dem locum Abbreviatus. inquit, alque perfectus sermo
:

quod plures in unuin conferunl. ld enim fecerunl apo- Evangevicus, qui pro cunctis laaniosw Legis cwremu-
sioli in his sermonibus, in unum conferendo quod niis d\dit prwccplum breviisimum dilectionis et fulei.

unus uisiiue sensit. Jndicium autem, vcl signum id LlbiRhenanus ad Terlullianum Laciniosa inquit, : ,

circo dichur, quia xllo tempore. sicut ct Pautut avo- onera vocat muliiplicia, et quw homincs occupatioui-
D sicut impedil ingressu-n vestis laci-
distinebant,
s otus dicit (II Cor. xi), ct in Aclis Apostolorum
re- bus
niosa. Sic D. Basilius in commeniario ejusdein
ferlur (Act. xv), mulli ex circumcisis Jadwis simula
ille

loci Apostotus, inquit, in ea, quw ad Romanos est,

bunt se esse apostotos Cliristi, et, lucri alicujus vel :

rcntris gratia, ad prwdicundum proftchcebantur, no Epistola, hac senlentia prophetw usus, paucis admo-
tninantes quidemChrislum,sed non integris traditionum dum dictionibus immutatis. Si quis vero causam exqui-
rat quare alia quidem prwtermisent, alia vero immu-
Uneis nuntiantes. Idcirco ergo istud indicium posuere,
Aposlolus, illud noverit priinum, quiais Hebrwus
per quod agnoscerelur is qui Christum vere tecundum tarit
cum esset, noluil serviliter uli (ditiombus quibns nos
npostolicas regulas prwdicarel. Denique et in bellis
civilibuthoc observari ferunt, quoniam el armorum ( Grwci nimirum ) utimur , sed seruum Scripiurw
quemudmodum jacet interprelalvs ita expjsuit. Si-
et tonus vocis idem, et mos unus est, atque
iiabitus par,
eadem insliluta bellandi, ne qwi doti subreplio fiat, quidcm Hebrwi videntur propius occcdere et co;i-
symbola discreta unusquitque dux tuis mHiiibuslradit, senlame magis Aposlolicw enarrutiuni. il#c Bas,-
quw Lutine vel tigna vel indicia nominantur ; u; a fort> iius.
 ,

1*9 DE INCARNATIONE CllRbTl UB. VI. 1 so

quvi verbum br.viutum (aciel Dominus super tcrram \ esl ex Maria virgine, el cruciilxus sub PaiUio Pilaio,
(Hom. i\). Iloc csi crgo brcviatum verbum quod fc- cl scpultus. Et lertia die resurrcxit secunduin Scri-
cil Dooaiaus, iidem scilicei duplicis Tcstamcuii sui pmr.is, cl in ceolos asoendil. El ilerum vcnict judi-

in pauca eolligens, ct * sensuin omniiim Scriplura- caic vivos et moriuos. Et reliqua.

inin iu brcsia coiicludcns, sua de suis condens, el
CAPUT V.
\iin lolius legis compendiosissiina brcvilale perli- Leetistimit argumentit agit eonira advertarium, et a
cicns. Consulens scilicet in hoc, ul piissinms pater, majoribus acccplam reiiaionem moidicus ttutadam
esse ostendit.
vel negligentise i|iiorunidam flliorum suoruin, vcl

iiii; eriliae: ul non laborarcl uliquc, quamvissimplex e Si Arianae aut Sabcllian.* hsereseos assertor
et iinperila, mens caperc ,
quod possit ficile etiam esses, et non luo ipso syuibolo lecumuiercr, convin-
niomoria coi.tineri. cerem tc laincn tcstimoniorum sacrorum auctoriiate,
CAPUT IV. ccnvincerem legis ipsius voce, convincerem dcniquc
Symbolum [idci divinam et hiiiiiuiuim Habere auctori- probaia per universiiin mundum Symboli verilate :

ta em. dicerem te, ctiamsi expers intelligenita ac sensus

Videa ergo in Symbolo auclorilalcm Dei esse : esses, oporlcrc lamen scqui sallem COnsensum go-
Vtrfciim enim breviatum faciet Dominus supcr lcrrum \\ neris huinani, nec pluris faccre debere paucoruin
(liom. ix). h Sed lioiniiiinn forlassc quiris. Ne id iinproborum pervcrsilalem quam ecclesiarum om-
quidein deesi, per lioiniues eniin id Deus fccil. Sic- niuin lidcm ; qux ulique a Cln isio fundaia, ab apo-
iil eniin iiuiiieusain [ Lipt. in marg. Ulliversam J
slolis tradila, non aliud exisliuianda cssetquam vox
illain Scriplurarum sacr.num copiam per patriar- atque auctorilas Dei, quae haberet in se utique et
clias el propbetas maximc mios condidit, ila Symbo- vocem el senstun Dei. Et quid tanJem si sic aptid
lum per apo^tolos suos sacerdote-que consiiluit. El te agerem, quid diceres? quid respondcres? nonne,
quidquid illic per suos larga ac reilim Janli cop a obsecro, illud ? Non iia te imbutum, non ita insiitu-

dilalavit, i lcin bic per suos plenissima breviiale iuin esse; aliud libi a parcntibus, aliuJ a magistris

conclusil. Nihil ergo in Symbolo deest, quod ex aique aucloribus tuis traJitum. Non hoc te in con-
scriplis Dei pcr apostolos Dei condiiunt, toiuin in venticulo illo paterni Jogmalis, nec in ccclesia ve-
se, quanluin ad auctoiitatem pcrlinct, babel quidquid Slno profcssionis audissc ; aliuJ postremo lexlum
vel boniiniim esl, vel Dei. Qunnvis eliam quod per ipsum alque sermonem iraditi libi atque insinuati
homines farlum est, Dei cxisiiuiandum sit, quia symboli conlincre. In eo te bapiizalum, iu eo le re-
noi) lam illoruin per Ojuos fdtim esl, quani illius Hoc lenere quod accepisses,
n ituin esse. et in eo i

creJeiiJum esl csse qui fecil. CreJo, ergo inquit C vivere diceres, in quo regeneralum esse didicisses.
Syinholuui, in unum vcrum, solum Deum, Palrem Nonne, quaeso, diccns hxc, forlissimo te eiiam con-
omiiipolenlem, crealorem omuitim visibilium et in- tra veritaiem scuto uti arbitrareris ? El vere in ne-
\is.biliuin crealuraruin ; et in Dominiiiu nostrum goiio quamvis improbo non iinporluna defensio, ^t
Je-imi Chrislum, liliuinejus unigenilum, et piimo- qu.c non absurde causam erroris diceret, si perli-
genitum totius crealurae, ex eo natum aiilc omni.i naciain non sociaret errori. Nam cum hoc teneres,
stfcula, ct non facium, Dcum veruni ex Deo vero, quoJ a parvo accepisses, d plus
haberet in te emen-
bomoousion Palri, per quem et sa.cula compaginata dalio quod de praesenti errore corrigerel, quam se-
sunl, el omuia facia. Qui propter nos vcnii, el nalus veriias quod dc praelcrilo vindicaret. e Nunc auiom

AL\f;l)l GAZ.4EI COMMENTARIUS.

• S. l.yprianiisilo Oraiione DoOHoica : Cum Domi- pnucis verbit dicalur, unde multum acquiratur. Simi-
MM noster Jesus Christus colligcns doctos pariler et lia habent IsiJorus (Lib. udeOffic. cap. 23), Raba-
t.doctot, omni sexui atque pneceplu sululis de- fflili mis (Lib. ii de Institut. Cler. cap. 56), et alii.
dtrit, vnrrcptorum suorum grande conpendium, feeit b
Supple, nuciorilatem in Symlmlo, Je qua supe-
ut in disciplina castesti ditcenlium memoria non lubo- rius Jixil 7« Symbolo, quod Ecclesiarum omnium
:

raret, sed quod es.t.el simplici fulei nccessarium veloci- fidem loquitur, scireoplo, quid sequi malis, liominum
trrdnceret. D. Ilier-nyinus iu epulola ad Panima- D auctoritaiem an .Dei /Videtur anVein hTc^Symbo^iiiii
cliinm {tpist. 61) ln Symbulo jidei el spei nostnt,
: aooslolictiiii cum Aniiocheno, ile flno suura e«it
qi.od ab aptslolis tradiium uun scribilur in chart ct i (Cup. 3), confunJere, et de alteroad alterum tram.-
atramento, sed in labulis ccrdis camalibus, post con- iie, quod ulruuii|ue veibuin abbievialnm, id esl,
fessionem Trinitatis, et unilalem Ecclesia, omnc Clni- biovo compendium loiius dortrimo catbolicae, vere
stiani doginalis sacraiuentum carnis resurrectiom con-
d-ci pos.ii, el atriusque eadem sii liJes, eadcm sen-
cludilur. S. AugBstinus sonn. i in vigiiia Peuteco- icnlia, licet aliqnid in uno expressius dicalur. quod
sies : Symbolum, inquit, breve esl verbis, sed magnum in .ihero subintelligilur.
cst tacramenlis. Quidquid enim prwfiguratum est i:i c De Ariana el Sabelliana
hjcresibus, earumque
patriarcliis, quidquid Aenuntialum in ScriiHuris, quid- aucioribus, alibi saepius acium esi.
quid pradiclum ett in I'ropheiis, vel de Deo ingenito, d ld est, plus laboranJiim
essoi Jc pr.rseuli errorq
vel ex Deo in Deum nato, vel de Spiritu sancto, vel corrigcndo, ojuani de culpa prarteriia vindicauda.
de suscipiendo omni sacr.mnito, vel de morle Domini, e
Urbfl sciiicet Antiochena. Urgei rursum et ve-
resurrecliomsque ejus mysterw, totum 'bnviter
-— — '»•»«
lioc bemenler
9- • v,i,i...,.w.
•<
r .... fcl l Nestorium,
pungil tlGBIUIIUIH, iii
III patiia-
|>,llll.r el .IVIliK
ui aviiae r«-
|'t'-
Sy mbolum coniinet, ei[eontinendo habet
t, eicuiiiiutnii; li -bet conntendo,
et coufiiendo
el li^ionis desorioicin, ut qui fldem in qua baptiiatus
Et in alio sermon e [Serm. 3 de feria 2 o*t (hmini- / fuerat, njuamquea mnjonbus acceperat, abnegassot •

fOHi Pulmaiuiii) Symbolumest breeiter compUxa re- qua de re supra (< ap 3).
aula fidei, ut mcntein intli onaet tnemoriam ;
i.-ll JOANMS CASSIANI * . *

cum in eatholiea nrbe natui, caiholica ftde insiiin- A fldem, lene Sjrmbotl reritaiem, lem» baptismaita
tiis, eaiholico baptiamate regeneratui iii, numquid lafotess, Quod genui m ie predigii, quoo §mm
agcrc lcciiin quasi cmn Ariano aul Sabclliano po -
n onstii e-,? » Pra te lu non faeli qnod atli I ttitm pro
um? Quod minam fuiaiei I minui dolerem ln m;.!is errore feeerunt. Sed pfogreni «-atis in alium Mmat;
edilum, quam de bonis lapinm ; minus fldetn nnn el c pr.. cognnia nrbli ifeeta aetjimniei ih.ion-,
liabitam quam amissam ; ininua velerem bcreticum imeetum qnaii rentun lerretieni , dum enpMi
quam noviini apostatain ; niiinis cn m intnlisses cmi- CoriBI siiiiuis, tcnoicin adoioiliiiii reeii itilMfil cx-
cta; Ecclesia; vel labis vd pesiileiuiae; mlnua deni- ccssiuius
<|ue erses vel acerbus ad dolorcm, vel gravis ad CAPUT VI.
cxcinplum, a si popularis potius tcntare quain saccr-
Ilursu» ad Aniiocheui tgmboli profestionem iltum
(los Ecclesiam posses. Ergo, nt supra dixi, si Sabcl-
provocat.
liana;, aut Arianoc, vel cujaslibel h;crcseos disnpu-
lus aique asserlor csses, tucri utique le parentmn Syinholuin ergo, baerel ee, eujua mperiui lexium
exemplo velis, magislrorum institutione, plebis dixiinus, licel oiiiniiim Ecclesiaruin sil (quia una
societatc, symboli fide ; non iniquum, hocrelice, non oinnium fides), pcculiariler tamen Aniiochcnc m-
iniquuni aui grave aliquid postulo. Iloc fac in callio- his eslatque Ecclcsi.c, id esl, illnis, in qna tu edilui,
Hca lide edltis, quod fueras pro perversitate factu- in qua institntiis, iu qua renalus cs. Ilujus le per<
rus. Tene parenturn instiiutionem, tene Ecclcsia; D duxit symholi fides ail vit;e foiilem, d ad salulis

ALARDI GAZ^I COMMENTARIUS.

a Si poputaris, iil est, la cus, nt vttlgo dicitur, aul
;
d Sacramento bapli-mi sive rccncrationis, sla- ,

quivis c populo. Minus enim scandali alTerret laicus ti:n eucharisliam subjungit, spclans, opinor, anii-
Ecclesiam iinpugnans, quam si sacerdos, immpepi- qiiuin morem primilivae Ecclesia; , qmt bapiizalis ,
scopus, Ecclcsi;e sponsus et pastor, ut crat ille Ne- sive infantibus, sive adultis, mox a baplismo |>orri^i
storius. Quam grave aiitem scandaliitii per ipsum solet eucbarislia utlradit B. I>i >ny*ius Areopagita
,

Eccle^iae illatum fuerit, Vinceniius Lirinensis ejus duobus in locis. Primum in Kcclesiastic.c Hierareh.
lemporis scripior graviter expendit, el deplorat his c. 2, ubi coinmemoratis ritihus el c.ircnionis in
\erbis (Conlraprofan. hceretic. Novil. c. 16) Quaiem : h.iptismo adhiberi solitis, ila concludit : In fme
fuisse nupcr tenlaiionem putamus, ctfm infelix ille Nc- autem omnium, ponlifex ila perfedum ad sacratiui-
storius, subito e.t ove conversus in lupum, gregem Chri- mam eucharisliam vocat, atque eon»u nmuntium illi
sti lacerare coepisset ; cum hi ipsi qui rodebanlur ex sacramgnlorum communionem Deificam iradit. \:\

viagna adhuc parte ovem crederent, ideoque morsibus qoem locum Stapnlensis, vir anti ;ii laium peritus
)jiiH magis palerenl. Nam quis eum facile errare arbi (Sotus in 4 dist. 12, q. 1, art. 9) : Primilivae, inquii,
irarelur, quem lanto sacerdotum stiiclio prosecutum vi- K< clesia;moris fuit, purgalos sancto rcgeneratiunis
derei ? qui cum magno sanctorum amore, summo po- lavacro, et baplismo peracio illinnin nos , ad con-
puli favore celebraretur, quo'idie palam divina tracta- sunmantem communionem sacrnsancli eorporis et
bat eloquia, et noxios quoque Judcvorum atque gentilium sanguinis Redemptoris noslri \ocare, el e<>s aliissimi
confulabat errores. Quo tandem justo modo non cuivis mvslerii oinniaquidem illa consiimnianiis p.vriicipes
fidcm faceret se recla docere, reclu prcvdicare, recta p efiicere. Quod et adhuc in antiqvts inysterioruiii
senlire, qui ul uni hcercsi suce aditum patefacerel, cun- voliiiiiinibus eti;urt de iuf.iniibns hoc inolo lcgilur :

ctaium hcereseon blasphemias insectabatur? etc. Nec Si episcopus adest stal m confmnari oporiet ; poslea
,
;

iniiuis apposite et accommodate ad imnc locnm D.
Auguslinus I. xxi de Civitale Dei (Cap. 25) lniole-
rabile, inquit, atque a sana doctrina nimis devium,
ut multi ac pene omnes qui hcereses impias condiderunt,
exeuntes de catholica Ecclesia , et facti sunt hceresiai-
communicari. Episcopus u prcesens non fueril, ar.ie-
: qnam lactelur infans, un.t aliauid guslaverit. communicet
euin sacerdos de corpore el sanguine Domini, anle
Missam etiam, si neee&sitas ingruil. M;cc ille. Rursus
idem Dionysius ejusdein libri c 7 Tradil , inquil, :

chct, meliores habeant causas quum hi qui numquam
fuerunt calholici, cum in eorum laqueos incidissent ; si
iltos hceresiurchas hoc facil liberari a supplicio sempi-
temo quod in catholica Ecclesia bapiizati sunt , et
, proftciat. idem etiam quoad infanles colligiiur ex
sacramentum corporis Christi in vero Chhsti corpore
pnmitus acceperunt; cum pejor utijue sit desertor
fidei, et ex deserlore , oppugnator ejus effeclus quam
ille qui non deseruit quam numquam lenuii.
b Pro verilate, legendum puiem,
puero sancla tnystena poniifex, ul nutriaiur in ipsis,
neque vilam atiam habeal nisi hrtnc, quce divina inspi-
ciat semper, et quce hujusmodi sancta communione
sermone D. Cypriani de lapsis, ubi de quibusdam
Christianis agens, qui lempore perseculionis idolis
,
immolabail, ait infanlcs eornm, qui ad idola porla-
bnitur, non amisisse justiliam quam in baplismo
o: ponend i enjm perceperant Quare cum dies judicii venerit, Deo,
:

bic veritas errori, ut sit senstis tu flde.n et verita-
tem catliolicam non lueris, quani a m.ijoribas et
jiareotilius accepisli, cum alii e diverso errorcm a
majoribus acceptum mordicus teneant ac defendaut,
paternae insiilutipnis et exempli obtenln.
c
UrbisscilicelCoiistanlinopoliianye, ubi Cassianns
apud S. Chrysostomuui cominoralus et honoriflce
habilus est, quam idcirco vocal sibi cognatam, id
est, amicam, familiarem , magna necessitudnie con-
junctam; cui merito et ex affectu talem dolei obii-
gisse pastorem, qui in liipum conversus eam dila-
itiaret: vel cerle, cognatce urbis, id esl, Anliochena?,
ipsi Nestorio coguafcv, id est, ejus altrici et educa-
ui< i, cui eiiam jure condolendum fuit talem obti-
gisse aluinnum ac civem cujus verbis ei Eccle^ia;
; Dogmalibus,
meminit etiam initio cap. sequenlis ln qua, inquil,
: inquit, dicere polerunt : Nos nihit fecimus, n c dcre-
licto poculo Domini, ad profana contngia
cibo, el
sponte properuvimus. Qu:e verha D. Cypriani ciiaus
D B. Augustinus in epist. 23 ad Bonifacium, snhdit
aliam bistoriam, ab eodem Cypriano relaiam, cujus-
dam infantulae quce, turbatis, in mii, in fugam paren-
tibus, nutrici derelicta, et ab eadem idclorum sacrile-
giis impacta, pbsteainecclesia illatam sibi eucharisliam
tniris motibus etgeslibus respuebat, quia, inquil Cypria-
nus, in corpore atque ore violato eucharistia perma-
nere non potuit. Eamdem coiisueludinem communio-
nis parvulorum sua adbuc iclate viguisse testatur
iilem Atigustinus cpist. 107 ad Vitalcni. Denique
GennaiJius , seu quisquis auctor de Ecclesiasticis
c;ip. n'2, cl refeitiir ap:id GraUanum
: de Consecrat 4 cap. Si qui
dist. Si parvuli sunt, :

edUus, in quaimlitutut, in qua renatuset. inquit (scilicet bapltzandi ), vel hebetes, qui dociri-
 133 DB INCARNATIONE CHRtSTI LIB. VI. 154
Domiai
1

regeneraiionent, aa Kucharistite gratiam, ail ,\ non ractum. Jam primuin ad haee respondere te con-
eommunionem, Et quld plura 1 iiimiiim gravis m venit : Cnnfttearis hoc de Jcsu Clmsio Dei Filio ,

lucluosa conquestio ! ;ul miniMeiii enani offlcium, aut negesT Si conflterls, sana suul omnia. Sin ini-

a<l presbyterii culmen, ail sacerdntii dijinitatera. Fa- nus, quoinodo nuuc negas quod ipsc antc confessus
cile boc, infe ix furor, aui leve tsse arbitraris 1 Non es? Elige ergo quid malis, aherum enim c d lObus
videsquid egerisT in quod le barathrum precipili- fleri necesse est, ul eadem te lua ipu confessio, si

ris ? IVnlens symboli fidem, " lotum sjuod (ueras, perroauet, sola liberet; aut si negaveris, piima con-
perdidisti; saerameata eiiim sacerdotil ac sahnis demnet. Credo enim, diiisti in symbolo, 4o Domi-
lu.e symboli verilate constabant. Negare tc lautum- iium nosirum Jesum Ghrislum Filium ejus unigcni-
roodu tHud putae? Tett, inqum, ipsum negasti. Sed tum ct primogenitum lotiua creaturae. Si unigenitus
ire le forsilan non ptuas. Vidcamus symboli et piimogenitus lolius creatiiKB Dominua JesusChri-
i
ixtum, ut si ea ilicis qna* prius, non srguaris ; sin sius, ergo tua ipsa confcssione indubitanter Dcus.
a lcui iniilln alii el contraria. non eiepectes jim Ut Neque eniin alius iinigeiiilus primogcnitiis totius
a me confuteris, ciim ic m ipsc dainnaveris. Si enim ereator», nisi unigenilus Dei Filius. Sicul primoge-
et aliiui nunc asscris quam in symbolo cst, cl ali.ul
nilns c|
.

e;iUirarum> ila et crcator omnium Dcns . Et

quam prius ii.se dixisii, quid reliquuin est. nisi ul B , ... . „, .
1
quomodo solilanum lioiiiinein ex Nirgine naiiini
iiulli, pneterqnam libi, impotes animadversionem
asseris, qucin Deum antcssecula fuissc confessus es?
tnam, iiim eamdem es-e videas seiilculiain in le
., ., . . . Dcindc, inquit symbolum,
J cx Pairc natum anic om-
i.mn.iim quam tuam .' Credo, mquil symbolum, in '

" ia SXOul: '' el non fi,ct,im fl™bolum

,,oc '

PL r
umi.ii Deum. 1'atren. omuip..iemein. crea.orem om- -
l «-

niu.n viMbilium ct invisibilmni crealurarum. l'A in

loculU111 cst, boc lu per syinbolum Jcsum Chrisluin
:

Dominum Jcsuni Cbristum, Filiiun ejus unigei.it m anle BXCula ex Deo Patre natum, et non faelum.
totius creatune, ex co iiatu.n ante omuia sxcula, et Numquid atrquid de pbantasiis bis quibns nunc furis

ALARDl GAZ/EI COMMENTARIUS.

vam non capiant, respondeant pro itlis qui eos offc- ( i)e hwrelic. fab. lib. iv): Omnibus, inquil, nottuilU
runl, juxta morem baptizandi ; et sie per mamis impo- cxstitil. ExGermaniciorum civitale ( Suidas |/»i .Yes/o-
sitionem clirinnale commumcaii, eucliaristUv vujsteriis rio] expoi.it, cxGcrnianicia urbe Syriae, ne quis dc
admilUmtmr. Ilsec ilii. Verura eumapod aliosauetn- Gcrmania bic cogitct) ortus homo iste, cuinamexer-
res nulla vel rari-siina lial h.ijusce consuetudinia Ex alia vero uliam
eitio iuilio deditus fuerit, iunoro.
mentio, merito suspicatur dnetissirous Pammelios regionem peragrans, instat JEgypliaca} plagce, aima-
i .!(/ I.icnni Cijpiiani supra cilatum neque universa- ) cjnam Antiochcnsium pervenilurbem, in qttu iiberalibut
ii. Imsse, neque poet D. Augostinum din illam per- G. urtibus mediocriler
I' instructus el imbutus, et pulcher-
durasse. ld enini ahquibu-* loeis, tempore praeseriim rima et maxima prasdilus vcce, in Ecclesiam Dei cum
per-eculionis, lacliim, vel potios perniissuin ab Ec- cerla ejus pemicieirrepsil ; el sacerdoium nuniero a-
clesia credere |>ar est, qno ab idolorum sac.iliciis scriptus, populi Dei regendi suscepta cura, in ipsomet
in quihus aliqni idolotbyti ciiain inlantibus iu os
I
principio, quulis in tota vita sua futurus essct, aperie
n soleret, hominea magis abstrahereutur. Ces- ostenait. Non enim ingenuum illum ei fruetuosum di-
veio perseculionum procella, et adultoruin
•
cendi characterem imilulus est, qui hominum animos
Inptisme in desucluditiein abeuine, merilo sublala pasccre posset ; sed ad popularem aurum declinando,
iil i onsueludo, cnm aliis itidem ritibus circa bapti-
i el vanum populi applausum, ut quivh alius, aueupando,
Ealos olim oaurpari solilis, de quibus Diiranlus iuslabile et ubjectum vulqus aa sni desiderium conci-
De llitib. F^ccles.) lib. cap. 19, cuni ratia doceat i lavit.Sordida quidem indutus veste, mo>stu.>, et tiistis
I

inl nie- neqiie eucliarislian. ab aliis cibis dijudicare
ac discermre, nei|ne ad illam acc ipiendam eam
anuni pieiaiem ct sui ipsius probationeui, quam re-
qinrii Apo-tolus Cor. m), «Iferre posse. CrHerum
(
I busetsimulationibusplerosiiuealliciebat ad sui admira-
qui ;eiaie bapiizalus fuerii Ne-torius iu Ecclesia An-
iiocbena, in'ans, an adullus, id non omnino constat:
sed si conjeeluris agalur , crediderim polius jam
adulla a-late fnisse baptizatum. Id enim innuerc
videntur naecAuctoris rerba ln gua tn editus, in qua
tnsnttilus, in qua renatus es. Id csi, in qua natus,
ciiei bizaius, ae deinnin baptizatus es. Quod si insii-
lutiis et caiecliizaii.s aiuequan baptizatus, eerte
rationis et ins(iluii«iiis rapax, no» inf.ms, sed adnl-
ui- ct inenlis compos Alioquin inlirmior el miuUS
eiflcai viderelur hsc
Nestoiiuiu mvectiva, qua sic
in
quod a lide quam publice
cui.i peisti ingilet suggiilai,
in b.ipiismaie profesM.s fuciat descivisset, si non per
se, sed di.intaxai per si.us parcntes, aul susceptores,
adbuc infans ei ignarus id pi;e-iitisset, ut modo in-
fanleslaeiiintdum bapli/.anlur. Yer.im id inullo cla-
rius colligi videturev Tbeodereto, si cmn Casaiano
eonferatur. Sic enini ille de Nestorii onu adveniu
Anlinchiain, educatione, monliii-, ae studiia, ac de-
: D
, nrdinis sacerdotalis et episcopalis cbaracteres omni-
incedens, forenses tiimnlins devitiins, corporis pallore
el mncie abstinentiam simulans, libvis domi nl pluri-
mum incumbens et inunius. etquielesibi viiiiis; hisarti-
lionem, quousque ad graviorem provenit ivtatein, videvi
potius quam esse Christianus, cl suatn magis quam
Christi gloriam qnoercre, sludens. Hajc Theodo.etus
de Neslorio, el alia qux sequuiilur, alibi reciiata.
Ubi advcrtcndum quod ait ipsum cx alia aliam regio-
uem pemgraulein, demiim Alltiocbiam pervenisse ,
in qua liberalibus arlibus iusliliitus eliinbulus, sacer-
dotinm tandem assecutus sit; dequo hicmenlio ha-
betur. Quod si iu Aniiocbena urbc cl Ecclesia conli-
gil ipsum Nesiorium bapli/.a.i, ut jam aliqunties
inculcal Cassianus, quod tacuit TheodorelUS, consc-
quens cst, ipaumjam in pueriii.i saltem, vel adole-
scentia, posl peragratas alias regiones, Antiocbiam
adventasM', ibique baplismum percepisse. Qunmodo
enim adhiic itifans varias regiones peragrasset,
priuequam Antiocbiam vcnirel ?
a Non
quod vel baptismi, vel coufirmationir, vel
n*iindelebiles amiscril ; se.l quod omn Ghristiani- ;

m'1111 sacerdoiio, ct cura populi ibidem suscepta, latU merito ei r.linis ecclesiaatici honore ac munere
i.iiti-qiiain ad ei>i«co|tatum Consldntinopolitjnuin se reddideril indignura etvacuum, dum fidcm loiius
.erctur. comnieinorat in enistola ad Spoiadium Ghriblianitalis symbolura ei (ui.danienium amisit.
155 JOA.YNIS CASSJANI 156

ymbolum Numquid etiam lu ipae dixisti?

dicit? AProplei m '-11111, led propler cum qul quaii in eo
Ul)i hicitaluaf ubi organum luum, Inquam? Abiit spiret :>c retonet booorandum eiie blaipbemai?

euim ul lioc alieriue si quam luum. illud

t quod Dixisti in tymbolo Dominum leium Cbriitum nalum
1 > I >
i

Dominum Jeium Cliriilum ilaiux initar ifflrmani, ex Deo Patre anie omnia laecula, et non factum,
noii quia Deui, led quia imago Dei, adorandum pu- quod utique nonniii unigenilo lanium D< Filhi i

ins etex Domino majestatii organum facicni, non

,
competit, ut nalivitai iUiua facuira non iit, ci •»

ALAKIU GhlM\ COMMENTARIUS

Spcctat qimd tuperiui dixil (Lit. v c. 14) Si :
lnr, creaiura etiam faclus primui nioenilur iuter liO-
ut hasreticut ( Neatoriui) ait, Deui futurus in Doinino iiiines, quos uswmptu naHira refui mavil , et D.nna-
Jesu Clnisto, velut in ttoti a, <iui iu orguno, id cst, ut tceni lil). 111 de Pide c. 4 Chrittui hoc quidem
:

liabei, qmxl utrumque simul et Deut •' liomo dicatur,

habitarel tantum quasi in homine, <•' loqueretnr quati
per lionhnem , etc. C.eicium quod his ipsis vt;i !:>, crealus el increatu», panibilii et unpustibilis. Ex L<-
Nestoriui usus aliquaudo fueril, etChriitum Dci sia- linis vuro Palribui ideni non minui clare docuerunt
D. Aiubrosius lermone ." iu piilmum cxviu rTon
luam et Dei organum appellarit, apnd alium aucio- :

vereor, inqnil, ne quii dicat : Creatum ergo Chriilum

reiii 11011 reperio. Sed qtiod ad rem attinel, mauifeiie
iil colligitur cx doclrina Nestorii, imde coll git Cai- aiseril ? respondebo, iia, Creatum dii <>, quenitidutoduin

siaims ita revera eiim sensisse, etsi verbis forte non factum tego ; id est, jacium ex muliere, [avtum tub
le,je, creatub ett, ui redimeret creaturai. Simililt r
expresserit ( Vide Bellar. Iil>. 111 de Incarnat. cap.
.',

et 6). Qui eiiim Jesuin purum hominem aiseruii, D. Iliernnyinui in cap. 11 Ep itolae ad Ep iesioi: Not,
" \nauit , libere proclamamui non e*te pe-iculum eum
non Deuin, sed Deiferum, vel Deificatnni, velDei
duniiaxuihahiiaculiini, liospitiuin,iniaginem8eo36xov, dicere cicituruni, quem vermem, e! hominem, et ciuci-

idesl. Deisiiscepiricem, Deicooperarium.elhoroiiiem fixum, et nuled clione n tota spei noitra fiducia profi
temur. Ubi pcr ciilum e-se negat erroril el fa sii
Dominicum, et ipsum non propter se, scd prnpler
colendum adoranduin, quia scilicei metuendum noo sii ne a vero aberrei ,
Deum inliabiianiem esse et
(|iu Cliristum dixcrit esse creaiuram. Plana quoque
quid aliud, secuiidiiin reni, quani
Doi 6l%l«nrYi fiul
simulacrum , aui orgauum , ipsum fiuxil? Ipsius e»l bajc D Leonis seiiieniia lermonc h ile Penti

quippe Nesloni verba s »* n cx ipsius scripiis col- ,

ste Sihofno ad imaginemet timititudinem Deifactus,
:
t

in sikh lionore naiurm mansissel, nec diubolua fraude

lecta, et in exiremu lomo Upermn Cyrilli relata :

Fum qui dixil : Deus meus, Deus meus, ul quid me decep'us a lege sibi posita per concupscenliam clevias
sct, Creulor mundi creutura nun fierel. Onia igilur
dereliquisti ? qui tribus diebus in thorte permattsii,
cum
hunc cum tamquam divinai aucloritatis co-
divinitate,
liomo iion inansit in smo lionorc naturjl, fateturLeo
operarium, adoro. Et post Propler eum qui gestat , :
Creatorem mundi facium e>se creaiuram. Denique
eumcolo qui gestatur propter ubscondiium, adoroeum D. Aiigustinus lib.de Fidcct Symboio (Vap, i) Ea- :

qui apparuit. Sic ille suani staluam et orguium com-

dem, iuquit, sapientia, quaz de Ueo genita esl, dignata
csl eiiam in liominibus creari. F.t sermoue 1"2 de lein-
poneus. At contra banc statnam, vel poiius idolum
Nestorianum ei organum phanlasticum aut Satani- pore: Propier nos crealus ed Creaior. His auclorita-
tibus accedit itidein manifesia raiio quia certiiiima
ciini, D. Cyrillus Ims analhematismos, eosque pe-
:

Si qnis Jesum a verbo Dei tam- regula e*l, el axioina ilicoiogoruin, de Clirisii bypo-
remptorios, intorsil :

qnain liomhiem actum et impulsum esse, et unigeniti C stasi ulriusque naturas pn.prietaies ver.iciier d:ci ,

qloriam ilti, lamquam alleri cuidam a se diverso, ucca- ralione uiiiunis liyposlaiicae, ul snperius d:ctuui cst.
Si qnis audet dicere Sicul crgo crealor est et diciiur raiione divinilalil ,
sisse dicit, anathema sil. Iiem :

ila creaiuraesl ratiune bumaiiitalia: quemadniodum

assumptum hominem una cum Deo Verbo adoiandum
ut est incorporeus et incoinprehcnsibilis secundura
et glorificandutn, et Deum alterum cum allero appel-
lundiim csse (illud enim particuta, cum, perpetuo, si (livinilatein , iia cs-t corporcus et coiiipieliensibilis
secundum liumanilalem; ideoqne sicot sine addito
adjungatnr, inteUiqere cogii), et non magis una ado-
veie dixil Chiistus Pater majet me est (Joan. xiv),
ralione Emmanueietn honorat, et iiiiam illi gioriftca-
:

lionem sicu: Verbum caro esl faciitm adnpiat, anatke- quia majoresl secuudiim divinitaiem ila vere e> sine ;

inn sit. Item Si quis nnum Dumiinun Jesum Chrislum

:
additainento dici polest Cltristus minor esl Patre.
:

a Spirilu, lamquain uliena virtute, qua per ipsum sit Ut dixit AlhanaUus in symholo '|iiia rniiior est se- ,

usus, glcrificaium esse, el ub illo accepisse qiice conlra cundum bumanitalem. Quod enim additur, seci:ii
spiritus immundos operatus esl, et qum divinitatit
diim hancaiil illam naturam, 11011 sermonis, ut verus
iigna inler Iwmines prcestitit ; et non mngis propriutn sii, resiriciio est, aut delermiuatio necessaria; sed

ipsius esse Spiritum dicit, per quem diviniialis signa explicalio, qnid secundum quid debeat intellig'.
opcratus est, analhema sit. llsecCyrillir. Cnde el siinphciter el srne addito dicitur Deus nalcs,
*> In quseslionem vcrtitur apud scliolasticos ilieol <- passus, mortuus; et Chiistus honio creuor, omni-
pos (il/a<7. Senl. lib. 111 dist. II, et DD. ibidem), niiin poiens, aeternus, elc. Veruiri his ex adverso et pio
Cluislus dici possil creaiura, seu factura ? Pro cujus p?rte negante opponuntur verba D. Ambiosii lib. rlc
no.iiiulla explicatione, uuam hiclocus videtur poslu- r\ Fide Prcbemus, iiiquil, creuiuramiion esse Uei Fi-
:

littm. Audisimus enimin Evunyelio Dominummanduste

lare, notandum in primis Christum, qualenus homo
discipulis : Prcedicme Evungelium universa: creaturce
est, creaiuram esse, intcr dociores non amhigi. Fst
enim Iiumana natura in Chrisio, sicut in aliis omni- (Marc. x\i). Qui universam creaturam dicit tiuUum .

proiude Christus, qualenus conside- cxcipit ; et ubi sunt qui creaturam (.hrislum appellant ?
bus, creatura :

raiur ut homo ne^ari ac ne dubitari quidem |iotcsl

,
JSam sicrealura esscl, sibiviandaret Evungelium r*m-
dicari, et subjectus essel vanitati, quia.teslaitle Aposio-
quin sit crcatura. Sed in hoc versatur quKltio, num
simpliciter ct absque addilaniento admiilendasit h;ec lo:Omnis creatura vauitati subjccta est (liom.xtti).
propositio: Clnislus est creaiura, vel : Christus est fa- Nonergu Christus creaiura est, sed creatut, qui do-
ctus, aut crcatus ? Secundo notaiidum divcrsas esse cendtv creaiurcc discipulis mandal officium. lu-m Au-
hac in re SS. Palrum seule itias, et in speciem con-
gustini 1 b. 1 de Triuit. cap. 0' : Omnia, iuqml, per
irarias vidcii. In |iariem cnim affirmativani, pr*ler
ipsum factasunl (Joun. 1). lSoti dicil emnia, Htd quce
facta sunt ; id est, omnem crcaluram. Unde iiquido
ap-
Scripiuram, ubi dicitur Christus faclus ex muliere,el
qui secundum Deum crealus esl (Cul. iv, Ephcs. i\). purel, iptum factum non esse, per qvem omnia fucta
Aperta cst iu primis n.ssertio Graacoruin Palrum ,
sunt ; factm non esl. creatnra nonesl. Et alihi
et si

Nam cum rursus(L»7?. lxxxiii Qit:vst., <•/. 07): Dicitur ereutura,

Cyrilli Alexandrini I. x Thcsauri, ubi aii :

omnium Dominut ,ir t a quidquid fecit Deas PaterperFUium, quinon potcst ct-
ipse Halura 11 ;', ei t
 ,

1,7 DE INCABNATIONE CHRISTl LIB. VI 159

natus ifintummodo, non factus esse, dicaiur; qufa a Rgmenlum. Dixisti in symbolo vernm Deum, nuno
cimira rationem rei ipsius atque honorem eii, ut dicis horoinem soliiarium. Quomodo baee aibi cam«
hctor omnium lactura esse eredetur, oisic ipse peiereeteoapMri queun^ ut idem summasil virius,

aucinr eosplorum omnium cceperil sicui ab eo ctm- , idera sii soia inflrmitai; idem sumins majestas, idem
c a cmperam. Et ideonaius, non factue dicitur, quia solamurtalitaa ? Non eonveniunt lwc sibi in uuo
singularis ei esl naiiviias, non rselura communis. eodemque Domino, ui eumdem in eulluiu et to cou

Ei cum Deo nams, toium neeesse

sii Deus i>\ est huueliau dividens, ex parte qus mavis faciaa booo-
haheal divinilas geaiti , quidquid magniiudo gene- rem, ex parle qua mavis facias injuriam. Duisii in

, anl s>j
symbolo, ciim sacrimenlum verss saiutis aceiperes :

CAPUT VII. Dominum Jesuin Christum, Deum verum ex Deove-

rauiin m codem urgumento ex kwiocheno tymbolo r0i ijoinoousion Palri, crealurem Bseculnrum, facto-
«<MmP,tf "
rt m
.
omnium. Ubi cs, o dolorl ubi es ille qui tunc

Sequkur auiesa ia symbolo Deum verom cx Deo

:
fuisii ? nbi illa li.lcs T ubi illa confessioTIn portenta
quem el sa-cula compa- nunC alque prod.gia recidisli [Lips. in munj. reces-
vero, lioniooiision Patri, per
El cum boc loium dixc- sisti]. Qua: ie Blulliliae, qua amenlia perdiderunt?
Einata tuat, et omaia
heta.
i-. mesaento de Domino Jesu Cbrisio ie euncta B Demn totius potentiae ac msjestalis ad insnimam
materiam Qgmeiita insensibilia transtulisti pro-
d^iss.'. lloc emui iu tymbolo i.abes: Ciederc lo in ei :

f.cit videlicetfldes lua tempore, profecil aeiale.pro-

Duntinom Jesum Cbrisium, Fnium Dei unhjeuiluin,
saccrdotio b deterior senex quaiu quoudani
ci primogenitmn loiius ereatwra. Ei post haec atque IVcii ;

Deum verum ex Deo vcro.liomoousion Pairi, parvulus, nunc pejor veteranui quain lirunculus,
nlia :

perqoem Msaseuia coatpaainata buiiK Oi'<»»odo ergo deterior episcopus quam incipiens facms cs, ncc di-

Scipuius poslquam inag ster essc coepisii.

:

ni Deuselnoii Dc.is, idem Deus el idem slalua,

i lcm Dcus et idcm organuui ? Non eoneordaol sibi CAPUT VIII.

b ec, o basreliee, ia aliqim, nec conveninnt, ul eum- Quomodo Chrislus dieaiur vcnissect natus ex Virgine.

dem, cuin volueris, dieus Deuin; cum volueris, putes Sed videamus caeiera quoe sequuntur. Diccns ergo

ALABDI GAZ/EI COMMENTABIUS.

pellari crealura,quoniam per ipsum facta sunt omnia. qui Clirlstum asscrcntes crealnrani non id s. cun- .

lia Anguiiinus.' Denique in symbolo Nicaeno, Con- dum humanitatem, sed secuudum propriam Filii Dei
iianiinopolitaoo, vel m nasiiauns vocat, Antiocheno, nalnram intelligebanl ; juxi. qtiem intellecium me-
Athanasiano, Filium Dei(jenilum,nonfuetum,
.11 rilojam olim illa proposilio lamquam ad Ariaiumi
siropliciter contitemur. I.x quiims eiiam concludit dogma pertinens, a Pairibus damnata est: aut certe
Auctor lioc loco, quod Clinsli nalivitas fuctura non iu liujusmodi prnpositionibui, dc quartini intelleclu

Sft, et natus ip<e tuntummodo, non factus esse

dicatnr, C hxresis aliqnando exsliiit, ea caulione uiendimi. ut
rtc. Tertio loco notanda et amplecienda rcgula D. naturamdequa inleiligendac suni expriroamus; quod
Aiiguslini (Lib. deTrin. c. 12), qna ait: Cum de
i et a Pairibus faciuni, quotics circunispectius Uqiii
Christo loijuimur, qud,secundum quid el propler quid voluerunt. Nam llieronymus et Ambiosius locis
dicatur, prudens el diligens, uc pius lector inlelligere inilin ciiatis seipsos exponunl, lc-tanles sc loqui d<:

debet. Secundum qaid, id est, secundum quam natu- Cliristo secundum naiuram assumptam. Posiremo
ram divinam an limnanam. tlis pramolaiis prop..-
,
notandum Cassianuni lioc loco non lemere aul for
iti: qii.i-siioni respondendum est de Filio Dei ,
luito usum facfura nnmine polius quam creattirae.
duplicem esse considerationem, naam qua ad Incar- Cum enim ait Dei Filium non factum, versutos quos -
nationem ejus respieitur; alieram.qua in se conside- dam Arianos et eorum sequaces Nestorianos impelit
raiur. rem«>to lior mvsierio, sicuti ei ante omnia ac pougit. siquidem crealurx vocem ut nimis
Hi
sascola exstilil onigenilus l>ei Filiiis; <|iia posteriori cxosam inundo invisam, non usui pbanl, qui
ct toii

-..leraiione eonleudebat Arius Filium Dei crea- majestati Bedemptoris sui, a quo tota ^pes saimis
liiin esse, qnia non gfnilus de Palris substanlia, sed dependeiet, taitlopcre delrahi non sinc horrore fe-
ejus omnipotente voluiitate ereaius denihilo essei. rcbant. liaque virus suum melle oblinentes, subinde
Atque iil esi in (|uo illi hx-reiico SS Patres constan- faiebautur Filium Dei non csse crealum, et creaiu-
iissime rcsliteruni, docenies Filiiim Dei noii esse rani sed facluin pr;cdicabant
,
atqne hoc specioso ;

rreatum sed ex Deo geniium, nec inier

a l'.nre, litulo significare volebanl Cbristum non essenatu-
creaturas depotandum cum is sit per quem omnia ,
ralem Dei Filium,ei Deum verum, sed Deificatum et
Tacta sunt. Cum autein ad Inc irnaiionis inysterimn Jj
essenlialum, ac dono gralia; a.l taiitam lliajestalein
respicereni, quoDeushomo, eiproindecreatorcrea- evectum, ut Deus dicereuir. Quo eliara spectans
iura f.atus est, non ab^urde censuere Filinm Dei Alh nasius in symholo, disiincle ct absque taulolo-
vorari crealuram; neque eiiim lanium creaiura aut gia dixit Filiuni Dei non laclum, uec crealum, sed
pura creatura asserilur, sicut ab Ario , sed simul genitum.
creator et creatura. Cxterum quia pierumque cum
u Quid enira relativum qui cl
referl pronnmen
rreatura sine addiiameolo dicitur. neque apparel quem , nisi Deum verum dt Deovero,
iininediatc 00-

circumstaniia qnac indicio lit quonaui respicialur minatum ? quod e« grammatici, iiiuno idioke iion
tevil intelligi creaiura cuiiiexclusione creatmis, ignoraol. Cur igilur Jesura solvil, et in duos dividit
i.l est, ea qua; i>ur.i -ii creatura ; eo lit ul p:i^im Nestorius, et in unu eodemque conlezto symboli par-
oiqne n-ir.iie neque expediat neijue conveniat Chri- lem pariem alteri iriboii
uni, quae ;>d uuum eum- ,

smm vocare crealuram, qui poiius pro sua, in i|iia dein.|iie DeiFilium manifeste referuntur ?
b Parvulus, non l.inen inlans, ut 0|iinor, sed ado-
icqualia est Palri, .•xcelleiuia , crctoris VOCabulu
b.inorandtis. Abstiuendum itaque abistiusmodi ser- lescens, aut puerrationis compos, cum bapliiaremr
mone ineriio renseni DD. ob erroris et perverki in- ei lidein prohtcreiur, ul supcrius ostensum(Ad cap.
irllectus periculum, ne cum Ariauis sentire aul GhujutUb.).
munia sallera cuui illis habere verba videamur,
 , ,

159 JOANMS CAS8IANI

symbolum: Dominum Jeium Cbriitum, Deum rerum A erti luppelere poterai ut reoiret. Homoautcm iute
i-x Deo vcro, homoouiion Palri, per quem leeula eonceptum omuino non fuii; ergo ie sc non habuit
compaginata luni, et nia facia, boc inieparabili iii renire poeiit, Deum ci(^o venine eertmn csi

•talim conneiione iubjuniii. Qui propter noi, in- b cui in ulraque re propoiila et ene luppeiil ei \e-

vcnit, etnatua cst cx Maria virgine. Ille ergo, niic, Oui utique ei quia eral venii ; et qubi vcnire
<]uii,

qui vcms Deui, (|ui bompouvioi Patri, qni creator temper potuit, lemper fuit.

s;i( iiloriun, qui factor omnlum ; ille, inquam, renll

CAPUT IX
in mundum , et natui ex Haria virgine; leeundum
illud scilicct Pauli apusloli : At ubi venil pleniludo Rursut u Iversarium ex sua ipsius ronfessione pesliferi
errorit redarguit,
(emporum, misit Dens FUium suum factum ex mutiere,
fuctum sub lege (Calal. i\). Vides quomodo Scriplu- Sed quiil ilc verbo argumeniamur, eum res clu-

ris sacris symboii sacramenta conveniunl? Aposto- ceani? ci in lymboli texlu judicia rerum qnaerimui,
lus Filiutn Dci missum a Patre prxdicat, symbolum cum ipse in co lil .-crmo rerum? Repetamui confes-
venisse conflrmat. Hoc enim erat consequens atiquc, sionem symlioli, ci tuam; tua cniin qus illius, quia
ui quem miisum Apostolus edocuerat, fldes confite- coiifcssionem illius tuani confitciido fe<isti, ul iniel-

reliir nOslra venisse. Deiude Apostolus ail, cx mu- B ligas prx-varicaluni te non taiitum a symbolo, ted et

liere factum ; symbolum autem, ex Maria procreatum. a tc. Credo ergo, mquit symbolurn, in unum lolum
Advcilis ilaque quod ipsa in synibolo Scriplura lo- vcriim Dciiin Patrem omnipotentem
, , creatorem
quitur, a qua symbolum ipsum se desccndisse lcsia- omniinii visihilium cl invisibilium creaturarum; el in

lur. Bene autcm Apo-lolus, factum, inquiens, ex Doniinum Jesum Cbristum Filium ejus unigeiiitum,
muliere ;
a
facium pro naio posuit, divini eloqtiii et |irimogeiiilum lolius creaiurx ex eo nalum anie ;

consuetiidine, qua f-ctus pro natoponilur, secundum omnia saicula, et nou facluni ; Deuni vcrum ex Deo
illud :
b Pro patribns tuis facli sunl tibi filii ( Psalm. vcro, homoousion Palri, per quem ei sxcula com-
M,iv). Vcl illud :
c Priusquam Abrahum (icrct, ego sum paginata sunt, el omnia faela ;
qui propler no> venil,

(Joan. vm). In quo scilicct evidenler dixisse nosci- et nalus e>l ex Maria virgine. Proptcr nos ergo, in-
tur : Priusquam nascereiur, ego sum ; facli nomine quil symbolum, Dominus noster Jesus Cbristus venit,
rem osiendens, d quia eflicienliani Maria virgine, el crucifixus e>t sub
nalivilalis facti cl nalus est ex

liabet quidquid non indigel ut fiat. Qui propler nos Pontio Pilato, et sepultus, et resurrexit secundum
ergo, inquit, venil et natus est ex Maria virgine. Si Scripluras. Confiteri lioc Ecclesias non puJet, apo-
liomo solitaiius ex Maria natus esl, cur vcnisse di- slolos prxdicare non puduit. Tu ipse, lu , iiiquam,
cilur? Neque enim venit nisi qui babet id ipsum in C ipso, cujtis nuuc omnis vox sacrilegium est, qni nibil

cssenlia ut veniie possil. e Qui autem nondum id- aduiodiiin non negas, hxc lamen omnia negasli,

ipsuni acccpcral ui e^set, quomodo id liaberc poie- Dcum uiique iialum, Deum passum, Deum resurre-

rat ui vcniret ? Vides ergo quomodo ipsc adventus xisse. Et quid post liaec? quo dcvolutus es? quid

iiomine fuisse anie designaiur adveniens? f

quia fa- eflectus? in qux redacus? quid ais? quid evomis?
cullatem non liabuerat, nisi cui ex hoc ipso quod h quod nec ipse scilicel , ul quidam ait, non sani

ALAKDl GAZvEl GOMMENTARIUS.

a
Sic et Ifieronyrnus (ln comment. Imjus loci)
l). eliani auclores pro nasci sumilur, ul apui Platonem,
factuui pro nato posilum interprelalur. Diligenier epist. 8, '/wegScu «jtw, sibi ipsi nasci ; ci cpist. 9,

inquit, aiiendite, quod non dixerit factum per mulie- «xKfftoj TiO.oi-j otjx «tjtm uovov yiyovs : Nostrum (juisque
rem, quod Marciun el cceterce liccreses volunt, quce pu- non sibi scli nalus esi.
lalivam Chrisli camem simulanl, scd, ex muliere ; ul e Similiier iu Grxco 7r/>tv 'A6pa«fx yiv#<r0ou. Op-
:

non per illam, sed ex illa, nalus esse credalur. D.Tlio- ponuntur enim bic velut e diamciro, fieri cl esse.
nias m eumdem locuin Apostoli ( In comment. ad Fieri ul bominis et cujusvis crealurx; esse, ul Dei
,

Gulat. iv): Licel, inquit. possel dici natus ex muliere, proprium, ciijiH esl tlicere Ego sim, qui sum :

signanler tamen dicit, factum, el uon nalum. ISasci ( Exod. in). Vide qux supia iu liauc
senlent am no-
enim aliquid, esl ipsum produci solum ex principio lata.
conjuncto; sed fieri, esl produci ex principio scparalo. d ld est, ipsam verit ilem el significaiionem ; qimd
Arcu enim fil ab arlifice, sed frudus uascitur ex arbore. peiinde cst ac vere facius dicilur, qui jam nalusjn
Principium autem fmmance crealionis cst duplex, sci- ** cipit esse, cum anlea non esset. Sic ct alibi Cus-
lcet materiale; et quanlum ad hoc Chrislus proccssil sianus efficieiiiiain usurpat.
e Id e>t, qui secundiim Ncstorium non erat, anle-
ex principio conjuncio, qui materiam suicorporis sum-
psit ex Virgine. Unde secundum hoc dicitur nasci de qiiam na?cereiur ex Virgine, qua ratione venire
c«,.Matili. i: De quanatus esi Jesus. Aliud est prin- poterat? Alqoi venisse constai; cral igitur antequam
cipium aclivum, quod quidem in Christo, quanlum ad veniret.
id quod principium habnit, id est, quanium ad forma- f
Habuerat pro habehat fjeullalcm vcniendi sci-
,

tionem corporis, non fuit conjuncium, sed separalum, licet in carne, et in carne nascendi si non anle ,

quia virtus Spirilus sancti formavil illud. El quantum adventum siium exstiasset.
ad hoc, non\dicilur natus ex muliere, sed faclus, quasi e Id est, cui ulrunique eompelit, ct semper esse,
ex principio exteriori. S c S. Tbomas. ct semper venire posse.
b Ita c vcrbo •jiwimt, fio. Al
Grxco eygwjjQflo-av a
k Non sanus, id esl, insanus. Parcemia est a Juye-
Vnlgala versio mehor, qux hahet Pro patribus luis :
nale et aliis usurpata in homincs amentes el lurio-

nati sunt tibi filii (Ps. xi iv). Nam magis proprie di- sos, qui quidlibcl elluiiiinl, imant, pejerant, ct
cuniis filios gigtii, aut nasci, quam (icii, quod latius nesciuni quid dicant, iwstar Orenlis, quem poeix
patet ; ct verbum yiyscrOeu passim aimd profaiios (inguut ob inatris cicdem furore cor.replum, et uieiitc
 151

rsse hominis non sanus jurel Oresles. Quid

DE INCARNATIONE CHRIST1 Lin. VI m
eniin A es-e iliei i? Quomodo eiiam tu ip-c dixisli! Conferamui
dicis? Quid est , ini|iiis, quia ev ChrbtolOCO natns enim eum his quae antc a te dicla sunt ea qusc nunc
est Filios Dei! ui puia si dixerimus, Credo in Deum a ie dicuntnr. DixisU prius : Credo EnDeum Patrem,
Veibuin riliuni Dei , nigenitum cx Patre naiinn, el inJesum Christum Filinm ejus, Deum verum ex
Ijoinoou-ion Palri, qui doscendii et sepullus esi ; Deo vero, liomoou-ion Patri, qui propier nos vcnit,
iion st.iiini audiius ipse accipit plagam? Deua mior- ct niius ev M;.ri:i virgine, et crucifixus est snb Pon-
lous? El itcriiin. >> N.o (ieri, in.|iiis, potest, ul qui •
tio Pilato, et sepulius ost. d
,
Nune autem quid aisT
anle oinnia sscula naliis esi, « sccumli vice nasca- Si duerimus Credo
: Verbum Filmm Dei
ln Detim
tur, et lioc Deus'' Si lieri oinnia b;ee omnitio nnn unigenitum, ex Daire uaium, homoousion Patri, qui
pcituerunt, quomodo Eccksiarum symbolum f.icia deseendit, et sepulius est non statim auditus ipse
;

ALARDI i;.\/..i:i COMMENTARIUS.

alienalom. Unde Virgilius m
/Eneid. : F.t teelerum siernam et divinam: cnm vero deeodem Dci Fifin
furiis agitatus Oretles. El Slalins lil». Tlnb. El Josu Christo d.ci.inis
i :
Qui eoneeptut cst rfo Spiriiu
:

itumem mcntis Oretlem. Iluicaliud siniile provcibium sancto, tutus es ilur.ti lirgine; alloram et secim.l.iin,
;ipud Jimiiiin [Cenlur. Oretiit insaniam insanis. ;'>
) : neinpe bumanam et lemporalem uativitaiem
apene
Confert igilur Auclor Nestorium cum Oresle, ut Unde
profileraur. in concili.»
Constaniinopo itano ca -

aincniem ctim aineale, modo afflrmantem niodo , none2 anathema dicitur, si quit non eonfiteretur Ue\
negantem, ct mnre Protei varios induentem vultus, K I erbi ttuas esse mtticilalcs,
uiiam quidem nnte tcecula
iinuio el ipso O.esic amenliorem arguii, ul qui lalia etsme temporeex Patre incorporaliter; aliam vero ejus-
evoiuerei qu lia necOrcsies insaniens cflulirel. dem in novistimit diebus descendeiftit rf<- aelo, cl in-
llunc locum antea manifeste depravaiuui, fi:
1

cantaii ex saactaet gloriosa D/i genitrice. 1.1

ipsum an-
resiiiuendum coujcetavimus ex sequenlibus , ubi lea iu concilioEphesinu, necnou in Chalcedonensi, cx
eailcin verba rcpetunlur, demptis superfluis. Suni epistola Cyribi al Nestorium, fueral declaraium his
autem hxc vcrl) ipsius Neslorii, qucm Aucior lo-
i
verhis ls, mquit, qui ante teecula omnia cst
:
nalut
queniem iuducii, ct Imc modo, ni tallor, exponenda: ex Vttlre, etiam ex muliere carnaliler esl procrealut in
Qui ! cst quia ex Chrislotoco nalus est Fitius Dei? II lempore : uon quia divina ipsius natura de Virghte
est, ijii.iin absoniiin, ot paradoxou, ul ox Chrisiotoco, sumpsit exvrdium, ncc propter seipsam op ts habuii
id c-t, Chrislipara virginc natns credaiur Filius Dei, tecundo nasci post illam nativilatem quam habebat ex
pula si ilixeriniiis : Civrfo in Demn Verbum Filium Patre; est enim ineplum et slullum lioc dicere, quod is
fiei, noitne auditut accipil vlauam? id est,
siaiim qui ante omnia tcecula est, et conscmp teruus Palri,
iiouue hoc aiidito, siaiim aures perceTlunliir, per- sccuiulw gcncrationis cgucrit ul esse incipercl; scd qnit
horrescuiit, et ferrc uequeunl? Et Deus mortuut est; propfer nostram salutem tiaturam sibi copulavil huma
il est u dixerimus, quia Deus niorlutii esl, nonne
, nam, et processit ex muliere, id irco dicilur
ette nalus
similiter auditus rcfugit, et co audito graviter sau- carnalii.r. Nec enim primo homo natus esl
commums
c.aiur .'
de sancla Viraine, el lunc deiuum inhabitavit in eo
\ pcr dipbihnngiim e\ Grxco vai, adverbium
.-
Ycrbttm; sed in ipsa vulva utero.jue virginali tectun
i-llirm.iniis vcl f.-ria-M- inlerjeciio admiraulis, til caniem conjunxit , et suttinuit generationem carnalem,
:

C
apud Ciccrnueiu iu Catilinam : .Va', illi vehemenier sum nativiiaiem carnis suam facient. IIucu«que Cyril
trranl, i.l inversum fuerit
cst, cortc. Sed foriassis lus. Est igitur secundum lidem caiholicam unius
vocabulum. scribarum aut lypographorumosciianiia, ejusdcmque persoiia> Clnisti duplex agnoscenda ge-
nt pro fierine potesl, legerelur, ne lieii polesi, cic. ncralio, et gemina naliviias; et conse [iienter faten-
Suit cnim h;r.c rursus veiba Neslnrii geminam, id dum e>t Christum bis natum, bis genitum esse, semel
esi. divinam ci humauam Christi naliviiaiem abhur- ab aeteruo, et iteruni in tempore, quemadmodum a
reolis et pro absurdo ducenlis. quodam pocia non ininus elegamer quam vcre dic-
c
Sic NVsiorius ali impossibili, ut cpiiialiatur, lllin est (Vida, inilio Clirisliados) :

argumeulaits, geminam Cbristi gencraiiouem oi nali

Spiritus alme, tuo lieeat milii numine Regem
viialem impugnabai, fcre ad inslir Nico.lemi simili
Pisgeniiumcaiiere.
argumcnto in siuiili negniio utentis, Joanuis 111. Ut
eniiu illc adhuc rodis dicebal Numquid potest liomo In utraque aulem Christi nativitate, ct alirjuid
:
simile,
nasci, cum sil senex? numqnid potest in ventrem matris et ali«|uid singulare in illa euim Patrem habuii :

siur iieruto mtroire et reuatei? Iia Neslorius N.nn- Christus sine matre; in hac vero roatrmn habuit siuo
:

quid lotuit Dei Eilius secundo nas< de Virgine, qui
j nn anto ontnja s.rcula et ;<li aetcrno nalus est? Q.md
ciim impossibile esse praetenderet, consequens esse
voiebal, ul nec f><i Filius de Virgiue ualus, nec ipsa
Smtoxoc, Deipara, sed hominipara dumaxat crede-
reur. Ilic iiannni.: fuit lotius Nestoriaiiae Iraguedix L> nalus esl cx Yirgine. \on enim ex liriti semine gene-
scopus ic finis, ut et Clnislo divinitas el Mari.e m&-
terna Doi paremis diguiias adimeretur. Coulra vero
Ecclesia eaiholi. a Cliri-lum vei umDeuui ct boiniiiem
;'gnoscens, Deum aeterna, bomiuem leuipnrall ^ene-
raiione, non naturarum confusione, duas itidem na-
livitates in Cbristo conUietur et eredii, alieraro qua
»x 1'atre nalus Dei Filius anie sxcula, aheram .(iin
ex matre naius csl liomo cl hominis liliu. in tcui-.
ii.tre. Ilinc Damascenus lib. 111 de Fide Oiihod. cip.
7 Cuvfxiemur, inqiil, rf.:n.s {'.li\i\ti nalivitalet, unani
:
qnce esl cx Putre anema, cl unam quce e*l ex malre
iemporalis. II;ec porro doelrina manifeste col igiiur
.'v i|,so symbolo apostolorum. Cum eniin diciui'.s
patre. Quo relulit D. Ambro-ius qiio.l scripturo
i
e^t
ad Hebncos cap.vn de Melchisedecli in figura Christi:
Sine patre, sinemalre. Sine matre enim, inqiiit, naius
est Dci Fttius generalione caelesli, quia ex solo
Deo
Patre natus esi ; et ilerum sine patre natut, quando
ratus esl, sed de Spirilu sanclo cx virgine Uaria utero
editus virginali. Neque vero proplerea duos lilios aut
duas proies dicere uecesse esi, quia duplex sit agno-
scenda j.'cncraiio; scd iinuin duntaxal Dei et bominis
lilium, propter unitaleiu person;e in quam uiraque
iHa .adii nativitas; impossibile videri debei quod
fuerit antcqiiaiii ex matre nascerciur, quia secundum
aliud (nempe Deitaiem) semper fuit, et secundum
aliud (nempe liumanilaiein) nascendn esse coepit.
d Kx hoc b>co
approbalur correclio textus supe-
rius indiict.i. Repetil enim et inculcai semel dicti,
nec hic lanium. sed el cap. I!, ut Nesloriuin sui
imroemoreui sibique i|»si contradiceniem redarguat, :

' ,./s in Jesum Chritlum Filinm ejus unicum, priroam qui quod in symbolo professus fuerat, retraciarci
oscimus generationem et nativitatem nempe ac pernegarct. ,
 ,

1 63 JOANNiS CASSHNl 1

iui paganomm calholicai

accipit plagamT Axerbltai quidcra :,t T" impietai A : ">i Judieorum qui piam

dicti lui cogere noi a<i immoderatuoi

ic rcnridiim (idei lymbolum neget, nom tudiendum eum nUti*
reipondendi impetum poieil, ied reilringenda pau- nn:s euel oon utique. Quid il id ipium baereiieai
n
iiilmn pii dolorii lunt retinacula. : t
. 1 1
Bpoftaial multo cerie niiuut, quii intotcnbi-
CAPUT X. i.iisest veriutem cognitam derelioqoere quaai beo*
Invehitur in illum quod desertor eatholiecs religionii ridemoi, caiholU m
,
gnitam negare. Duoi Igitur in le
nihilominus in Ettclesia docere, sacrificarc, et jus
etapoitatam; el priuiquidem catholfcom, ct post
dicere autus esset.

Te, inquam, ergo, le ipse conmlo : dic mihi, qnaeso, ' Bpottatim. Qood ergo nobii leqaendamputei, |

ALARDI GAZAl COliMENTARH S.

(II nir; e (|inl)iis ill.e quatuor in prin eelebrei Athenii
» Ex senteniia principii apoitolorum dicentii I

Petr. ii) Si ettim refugientes coinquinationes mundi

:
fuere, Academica , Peripatetica, St<»ica, Epicuraea,
Je$u Chrisli Eiiperioi a l). Hieronymo noininatae. Hiui liani
in coqmtione Domini nostri et salvatoris
•

his rursus implicali superanlur , facta sunl

eis poste- Gra-ca roce Cicero loin in Paradosia (Ad Attic. lib.
riora deteriora prioribus. Melius enim erat iltis non xiv cp.st. \H, a.d Famil. Hb. xiv epist. \t>) , tum aiiii
reiror- in locis. Pbilo itidem Jurfaeua in lib. <le V t suppli-
cognoscere viam jnsiitia', quam posi agnitionem
.
i >

sum converti ab e.o , quod illis tradiium est ,

sancto H cum a|nnl Eusebium (Lib.w Histor.cap.il), no-
mandato. Contigit enim eis iUud vcri proverbii : Canis Btram religionem haere»iin vocat , neqoe in nialim

revcrsus ad suitin vomitmn , el sus lota in votutabro pariem tainen, led more illiui aetalii l<t<pieiis. Scri-
luti (Prov. xxvi ). Ubi vide S. Thomam in Commen* psit et Galenui et iMcripait librum ttspi edpint» , ,

id est, I)e lectii leu opinionibai medicoruin. Deniqoe

tario.
b Nesiorimii nempe cx catholico factum haereiicum eiiain Phrasi 1^:11111:1 non male dicitur In ea uum :

et aposiataui, id cst, lidei deserlorcm. Cujusocca- haereii, idest, opiuione. y<i:ii eliam in saerig Litierii
sione hic obiter aliquid dicendum de hasresi et apo- pro indifferenii interduru accipilur. Acl. Surre- w :

stasia , et uiriusque discrimine. Primuiu quod ad xcruut ijuidam ex k«resi Pharisworum. Acl. xxiv :

nomen et nolionem haereseos atlinei, illud vulgatum Conjiteor aulem lioc til>i, quod secundum sectam, qitam
est, haeresim ab electione dici «rco tou afptfoftat, quod tocunl hwrcsim, sic deservio Patri el Deo mco. Rttrnus
esl eligo (Alphonsus Castr. cont. Hceres. I
b. eap. 9, caji. xxvi Secundum cerlir.simam seclam nostrrc rcli-
i :

Melchior Canus lib. xn de Loc. Theologicis c. 9). Hinc gionis vixi Phuriswus. Ubi Gi:cce xctra vav oaps<rt». :

Tertullianus lib. de Praescriptionibus Haereticorum Sxprus tamen et usiiatius in nialaui partem accipiiur, :

Uwreses , inquit, didw Grccca voce ex interpretalione ul I Cor. xi : Oportet hmrescs esse. Ad Gal. v Opera :

electionis,qua quis sive ad instiiuendas sive ad susci- carnis sunl htcreses, invidiw , cwdes , etc. Ad Titiini
,

piendas eas utitur. Ideo et sibi damnalum dixil Apo- ( 111 : Hwreticum hominem post itnam ct alteram atimo-
slolus ad Titum ni hcerelicum, quia el in quo dam- )
nilionem devita. 11 Pelr. 11 : lnducent exitiales hwreses.
nalur sibi elegit. Et lib. adversus Marcionem Vl i : Ati|iiehoc modo Cbristiani scriptores contracto vo-
hinc, in iuit, jam destinari possit hwreticus, qui deserio cabulo haeresim nuiiciipant seclam et divisionem qua
P
quod prius fueral , id postca sibi etegerii quod relro (juis a eommuni se Ecclesiae fide sejungit, privatam-
non erat. Eodem perlinet illud Irensei adversus Hae- que opinionem olipen-? a ciiliolica insliiuiione ct
,

reses lib. iu c. 2 Hanc, inquit, sapientiam umuquis-:

veritalis regula discedit. Unde et illud consequitur,
que eorum esse dicit qiuim a semciipso adinvenerit , ,
quod licei omnibus notuin sit
, cofhmemorandum ,

ficlionem unusquisque enim ipsorum omni

sciiicet ;
csi tamen, doclrinam evangelicam atqueCatholicam

modo perversus semetipsum regulam veritatis prasdi-

,
proprie neque haeresim neque sectani esse appellan-
care non confundilur. I). liieroinmus in c.ip. v ad d.nn tiini quia eam n n sequimur ex electione ro-
,

Galatas tipstu, inquil, Grcece ab electione dicilur,

:
stra , sed extnni quia ut a l
iristitulione divina ; ,

qiiod Siilicet eam sibi unusquisque eligal disciplinam Terinlliai.us (L de Prmeripl. Iheietic. c. G), nobis
b.

quam pntat esse meliotem. Quicumqxe igitur atiter nihilex noslro uibiirio inducere luel ; sed nec elige c
Scripturam inlelligit quam sensus Spiritus sancti flt- quod aliquis de aibiirio suo induxerit. Apostolos Dotnini
giiai, a quo conscripta est, lircl ab Ecclesia non reccs- habemus auctores, qui ncc ipsi quidqnain e.r suo arbilrio,
serit, tamen htvrciicus appellari potest , et de
cani s quod indttcerent , elegerunt , scd uccep.am a Ckrhto
operibus esi , cligens qu« pejora sunl. Simililer iu disciplinam fideliter nalionibus assignuverunt. llaque
fclpisi. ad TiiiuiiHmresis Grcece ab eiectione
c-ip. iu :
ciiiimsi angelus de cxtis atuer evangetiznret, anathema

dicitur quod scilicet unusquisque id sibi eligat quod dicerelur a nobis ( Gal. ). Sic ipsc. Cni consenlit 1
,

ei melius esse videatur. Philosoplii quoque Sloici , ,

Theophylacius in cap. 11 Kpistobe ad Colos^eoses.
Peripaletici, Academici, Epicurcei, itlius vcl illius ho3- Porro 0'rigenes (In cap. Epist. ad Tilum) I1.1 rc- m
nseos appellantur. Haec Hierouymns. Eadem fcre ticum homineni hoc modo depingit Hccreticus ha- :

'0
K dorus Elymolog. 1 br. vm cap. 7> et Ra' aiins ,
bendus est omnis ille qui Clirislo quidem crederc se
dc lnslilui. Cleiic. libr. n cap. 58. Porro Graccam profitelur , aliud tameu dc fidei Cltrislian« veriiatc
vocem Laiinus Novi Tesiamenti interpres interdiim credit quam habeal definiiio iraditionis ecclesiastictc.

serval ( I Cor. xi ) inierdum vero in seciam vertu, .

Paulo aliler D. Auguslinus lib. de Uliliiate credemli
ut ;ul Galatas v, ubi cdilio Lalina intcr carnis peia < cap. 1 Hmrelicus est qui alicujus lemporalis com-
: .

secias nominat , Grseca liabet, baereses. EtAct.xxvm modi. el maxime vana gloriw, principatusque sui gratia,
Ju.l.ci, ciiin Paulo iiiquiiinl iVom de secia hac noium
:
\uls(ts ac novos opiniones vel gignit , vel sequilur. Lt
nobis quod ubique ei conlradicitur, Lucas Giace lib. xvni de Ci\ilaie (Cap. 5t) : Videns, inquit, dia-
,

liarcsim dixil. Secia igimr ct haeresis eadem ics bolus templa dwmonum deseri et in nomen Uberantis ,

sunt, sed ui secta a seclando, sic haeresis ab eligendo Mediatoris currere genus humanum , hwrelicos movit ,
dicitur. Cnm igilur haeresis nihil aliud sonei quam qui sub vocabulo Chrisliano doctrin« resisterent calho-
piivatam alicujus eleciionem , qua quid proprioju- ticw; qitasi possent indifferenter sine ulla correpVone
dicio eligii ei nie inhaeret, (onsequens esi vocabulum haberi in civilate Dci sicut civilas confusiouis indiffe- ,

ex se esse commune ei adiaphorum ei unamquam- ,

renter liabuit pbitosophos , inler se diverstt el adversa
libet sectam designare unde apud ethnicos vari;e :
sentienles. Qui ergo in Ecctesia Christi morbidum ali-
philoiopliorum laciioncs a Grrecis ha rese?, a Laiiiiis
j
quid pravumque sapiunl, si correpti, ul sanum rcclum-
seci:e iua oiiincm contumeliam et prohruni iioiiij
(
que sapianl , resistuni conlumaciter , suaque pcstifent
nabantur quod alii atqne alii genus aliquod disci- el mortifera doqmala emcndare nolunt , sed de[cn*ore
,

pliua* ei instuuii proprium eligerem atque se< tareii- iiaiumuni, harclici fiunl, etc. Sic Augnstinus. Ve-
 ,

1.13 : E INCARNATIONE CIIKISTI r.in. vi. im

eonstttue; alteram eaim praeponerein le non poie--, A minnm utiqne Jesnni Christum, Deum verum «-x
nisl allerum in le ipsc damnaveris. Dicia ergo dam- Peo vero, homoonsion Patri, per queni sacula creai i

nari a le cum qui pritis luerit, d.unnari ealholiciim sunt, et omnia faei:i, Imiie eiimdem propter m>s ve
a te symbnlum, damnari omnium confessioncm, da- nisse, et natnm esse si fttaria virgihe. Guin ergo
mnari li.lem? El i|uid igiiur? o indignum facinus I Deuni naluni ex Maria dhteris, qoomodo Mai iam Dei
intolerahilis dolor! » Qoid facis in Kccle-ia callio-
•
matiem negas ? Cnm Deum venisse dixeris, quo-
liea, eatholieornm pnevaricator? Cur eoatnm popuii modo Deum nune negas esse qui venit? Dixisti in
polluis, qui fidem popnli denegasti? Insuper el con-
symbolo Crerio in Jesom Gbrislnm F.Iiura Dei,
:

sisiere in altario, ct conseoDdere tribunal, el ofTerrc credo in Deuiu verum e\ Deo vero homooiision ,

impodenti*simum ac perfidiesimura m inum populo Palri , qui propter nos venit , et natus esl ex Maria
Dei antoa esl ooeopare catbedram, praesomere sa- virgine, etcrneiflxns suh Pontio Pilato . ct sepolius
etrdiitium, proliieri magislrum? Dl quid docesCliri- e-t. Nnne aiitcm dicis : Si dixcriinus, Credo in Denra
stianos, Cliristum non crodcns ? euni ipsnm, in cujus
Verbum Filium Dei nnigenitem, ex Patre natura ,
Dei lcmplo sunt, Deum negcs : el post h.xc omnia, homoou ion Patri; qui deseendit et sepulius est ,
;
o in«anial o Ibrorl doctorera te etepiscopum puias, non st'tim audims ipse accipil plagam? Vides ergo
cuni cum ipsum aiiqne, o infelixcaecitasl enm ipsnra, R desirtiere le penilus alqiie. eradieare omncm callio-
inquam, Denm deneges, cnjns te csse asseras sacer- lici symboli, omnem eatholici sacramcnii lidem ? o
dotem? Sed effeiimur prae dolore. Quid ergo inqoit seelus »> o porieninm! ut ille ait,
! in ultiinas terras
(ymbolnm? vel qnid lu in symbolo ipse dixisti? Do- asportandum! qnia hoc rectius de le diciiur, « ut in

ALARPI GAZiEl COMMF.NTARIUS.

rvm, nl clarius, ita exaclius, a scholasticifi hoe roodo ctione haereticus , sed a discessione diccndus esi
definiri solent Heeresit est ejus qui fiJem profettut
: apostatp, ui vocabula ipsa sonant.
fuerit erro pertinax voiiati callioliav cOHlrariut. ILv- " Ad eumdem fere moduro Coeleslinus papa in
reiiins vro proprie dicitur , qui sub Cluisiiani v.o- ad Nestorium scriptis
litteris (|u;p et in concilio ,

minis pio(es*iune conlra fidein calhoiicmn finna vo- Ephesino lecise sunt (Baron. tom. V, an. 550), ipsum
tunlatis opinione errat . aut contraritim dogma am- graviier increpal, et exagiut his verbis Quit enim :

picc>itur. Liii priniis

rlansula i)ua
in notanda illa intra ovite rtipaccm lupum putarct abscondi? Li
infra
dicilnr sub Chriitiani no:ninis professione , eie.
, Mnlc tu in lninc arnta ilesperationc movitti
, qvi te
Qna parte distiuguitur baeresis ab apostasia proprie super familiam suam, velut fidelem prudenlemaue per-
Buntpia , ut postmodnra ostendetur. Ipsum aulera miteral atile eonstitui. Periil tibi liujns vice
ifficii bea-
noiuen apostasiae nihil aliud sonat qnam desertio tituito promissa. Non sotim non dat eibum in
tenipore,
ncii, defeetionem, atil relrtu c-sionem. linile dislin- vernm eliam vcneno interficis quos illc suo sanguine
^
guilnr a canonistis triplex ano&usiae species: prima el stia moi'e qtnvsivit. Yencniini namque cst snb n/»s
a lide; scrunda a religione , seu monachaiu ; lenia labiis, quat maledictionis et amariludinis plma
videmvt,
.b ordine. seu clerieaiu. Aposlasia a fide, de qua lnc (unt coutra eum, qui snavis est, niteris disputare.
Vbi
:ur, deflniri potesttotiusChrisiianitaiis, seu Clni- et dHigeiitia pastoralis ? Pastor bonus animam
suam
siianoE Qdei et religionis , abdicaiio et abnegatio. pouil pro ovibus suis ; mercenarius v.roest,
qui ean
I ile mauifestum evadit qu.i raiione aposiasia di- lums dimillit ei tradil (Joan. x). Qui hic tu pastor
ilinguatur ab barresi. Nani eisi in hoc cunvenfam aclurus es qui Domimcum gregem pro tapis ipsc tli-
,

iuod a flde uiraque recedit, diflerunl tainen in modo spcrgis? Ad qucvnam

grex Dominicus sepla confugiet ,
reeedendi siquidem apo»Usia a lide recedit abso-
: si intra ovilia
saucialur ? Qua futurus etl
Ecctesioe
lute ei loUliter, haeresis vero non nisi quoad aliquid; luitione defcnsus, qui te paiiiur pro custode
raptorem?
ct bxreVis eiiam nomen et professionem Chrislianae Et alias inquH Dominus, habeooves, quaj non sunt
,

religionis silii vindicai , qoaro aposiasia penitus ab- cx lioc ovili, et illas oporlet me
adducere. Itle alias sc
jicit ci abilic.it (Gregor. Valent. in 22, ttispul. 1 promiltil adducere,
q. ,
tibi pereunl habebas. Tameist
ijitas
11). Is crgo proprie aposlala <!it iiur. qui cuni lidVin quidem certum sit quoties ista eonlingunl
, non oves ,

eaibolicam semel ainplexus fuerit, posiea ab ea pe- pasioribns, scd maijis ovibus p rire pastores. Et
vocem
niins recedil , Verbiquu Dei doctrinam ut stuliam , meam, inquit, audient. Quaret ut fial unus grex. Ad
inidei insectaturque, sicut Julianns imperator fe-
, iUius voccni, unus jil cjrcx ; ad luam vocem uut in/ici-
< i-sc legitur unde nomen aposuiae sonitus est.
: lur, atit fuqatur. Durum esl ul in le de Aciibus Aposio-
veteres Cbrisiiani eos infaroi voc.ibulo apostaias toruin beatt Pauti verba convenianl Ego, inquit, scio :

vncabant, (|in abjecU non soluiu flde, sed etnomine
Cbri.-tiaiiiutis,ad paganismnm autjndaismnm d»*fe-
cisaent. Ex lns palet, si apostata proprie ct sirietc
somaiur, neqne baereticum apostatam neque ai.o-
rUtani esse b rreticuni quod vel Sola iiuiiiiis
I) quia introibunl post discessum meum tupi graves in vos,
uon purcnites gregi; et ex vobis ipsis surgent hominel
quwrcnlet perversa, ut abducanl discipuJot posi ;e
, (Act. xx). Ila-c a te aliis quum itiiio libi velimtis.
, Doeenda enim tibi fueranl non diseenda. Nam quis ,

Cbristiani professione ei aboeg.dione ioler se diffe ferat duceri episeopum qualiler deleut esse Chrislianut .'

rant; sin vrin minus proprie cl l.irgius sumdur Di igeiiter atpice in quam conditionem toceris,
accer-
epoataia, pro qnolibei fniei desertore, quomodo bic s ris, aiqtteris? quid horum convcv.it
sacerdoti, t-ic.
suiint Aucinr, duiii Nestoi um h eret cnm vocai Bimul L
C<cero Aci. iv in Vei rem.
(t aposiaum sic omnis baereticns aposuu diei
,
c
Videtnr inc Cassianus propbeUm aul vaiem
poasii; ai non contra q lia la ius paiei ut noium
, , egisse et prresagiUsc id quod fulurura eirat, nempe
est.Umle velercs illi ei l.itnosi epOfcUU?, Aquila cx ul in Oasini sen Oasenam Solitlldinem inter
^gvpti
Judco Cinisii iiuis et ex Gbristiaiio Jud.ius, nec
,
soliludines reraoiissimam ei vastissimam impiusille
non Liieiainis, Juliaiius,
Porpbyrius et aiii similes , Nestorios, quod alias iiidem nouviraus, posi laUm
atbei aui p gani effecii, iiusquara bxretici appell ii in ipsum v concilio Epbejino daranationis et depo-
ntir. l.t meriio quidem. Nam ot ait l). Tbon Bitionis senteniiam Tbeodosii imperaioris cdicio ,

q\i toiam Christi doctrinam rcjicit, ttihil videtur e iue- deporlaretur, abi nullum, ul liic dicilur, queiu per-
re , ted pcnitus a fide dtscedere. N n crgo is ab c.e- di-ret et luresi 6ua inflceret, invcnire possct.
ln
 ,: :

iCJ HANNIS CA8SIAN1 lf;8

iiI.iui icilieei loliludinem iraniea», nbi niiiiuiii vaieai A nolis quod i n •

mnt, quod ln velis. Prjeetari \i-

invenire'qaem perdai. Fidem ergo i&lotii Mtflrc , delicel iMeioriiaa, m <|uia Uj <|uod eras non es , esse

Hacramentum ipei eccleiiattiec lu ;• n<)ii us lui atque iiiihkIiis deiinai quod faK.

plagam pniMs. Ei quomodo quondam, cum

:tiiriiiin C\l'IJi XI.
ad baptitmaui curreiea sanis haec lacramenia ai»> ,
biluil objetlionem tacilam Ittrriticorutn qtti fid/x suaz

rilms audiebai? Quomodo cam le magirtri Eccleiia- profestionim ni pturili a>la'.e factam recantare

smu? volunl.
riim (loccrent , Biiret lua non vnlneratae ii e

ulla tunc certe plaga duplici oria aiqne aurium fon- ><
Sed parvulura liian, cum reneeeareria,

gebarii offlcio, cum et audila ab aliii dicerei, et fuissc dieii ; <:i ideo n<:<: apere tnnc, n- <: reeif are
ipse te dicenlcm diclor audires. Ul i crant tunc basc valuissc. Verimi c-t, obftlilit lihi inlantia n<: conlr. -

aiiriurn tiiaruin vulnera? ubi baec audiltis tui plegft ? diceres, c qm mori vir contradh ernlo pohiis-<s. (} i

Cur iion conlradixiili et reclamasti? Sed videlicet cnim li d in illa fidclissirna ac ilevoiissima Christi

pro arbilrio ac lihidinc tua, cum vis, discipulus cs ;

Ivclesia, « cinii laeerdoe lymbolum reepo*deu4i ct
el Eccletiae, cum vis, bostii ;cum vis caibolicua , ;
actiamanli popalo I)- i Iradcret, nnilirc iu in aliquo

cum vis , apostata. Dignus uimirum auctor , qui in aul reclamaie tmiasscs? atiilien<Ius torlaeie fuer.is,

quamlibet pariem le coniuieria , Eccleiiaa peel te B ac non siatim ul novum prodigii aul nOAllri gcuus

tralias, cujus volunlas lex vitae noslrj; lit, qui niiila- in pesiem aliquam exleriiiiniiimque mitle du». Nou
bilitate tua bumanum genus uiutes; et « quia lu csse quia [,iisf ima illa ac religioiiseima plehs Dci coota*

AEARDI C.Vl/El COMWENTARU

Oasim siquidem exsilio relegalum ac deportatum in hoc cap. um ha-
siihiluhilasse, el quasi incxplora

esse Nesiotiiun Theodoretus in epislola ad Spora-

,
huisse. Nam
euiH hacienus velut pro eerto iupp"iue-
diiiin tradil liis vcibis Non solum saccrdolio Neslo-
: rit ipsum aduitiorein baptizalum et renatiun, pnnc,

rius ejecius fuit; divino siquidem judicio sanctorum ,

contraria bypolbesi ei conce*sa, ipaum nibilominui
Epliesi conqregaiorum Patrum decreto sed imperiali , redarguil, quod eam fidem ijuam per suos sa lem
nutu Oasim incolere damnalns pcenas quce impios ,
susceptores olim profesiBi fuerai post, ereecente .

cxspeclani prcegustare ccepit. Idipsum aflitmal So- aeiate et rationis juilicio, cimi adolevisset, jam ma-

crates (Hist. lib. vii cap. 53). Iti deniiiue ex ipshs turus, ac sui compos eftVclus, ucn ic raciarit; immo
Nestorii liiteris Evagrius p otlil iia scribens (Lib 1 et in ministerio ecc!esia>tico ac saeerdoiali, tanto

cap. 7) Qttemadmodum autem ISeslorius in exsilinm

:
tempore, et ad seiiescenteni u-que actaleiii, sciena
ejeclus quid po&tea de tllo factum, el quem vilcc
sit, et ac prmlens retinueril ; unde jain refraciarins ei re-
exilum sit el quas pcenas blasphemiie cuusa
consecutus, caniator, pe:iiilia3 noiam eiiam bac ex parte efiugeie
dederil neutiqmm
,
illis qui e]us res gestas scnptis nequeat.
prodide.ruul traditum est. Qua! omnia plane inlercidis-
c Iil
esi, qni moriis perictiliiin inciirrissej, si adul-
settt, fuissentque temporis diuturnitnte ita delela obru- tus conir.nJixisses.
d Amiocbena scilicet, in qua Ncsioiius baplizatus,
taqite, ul ne de illis otnnino vel semel attdiri posset
nisi in librum qttemdam ab ipso Nestorio editttm in ,
ul supra :qua Pcirus apostolus ct fidcni pl.mta-
in

quo islarum rerum conlinetur narralio forte fortuna ,

vit, et ^cilem locavit (Act. xi), el in qua primum
incidissem. Et infra ex aliis ejusdem Nesloiii litteris, r discipuli Cbristiani sunt appellaii q ;e ex fuie etiam ;

refert h;cc ejus verlia Ex Imperatoris edicto Oasim,

:
ac devoiioiic Theopolis, iii e.4. Dei <.ivi;as postea e^t
alio nomini Ibin appeltatam, demigrare coacti sumus. iippellatn (Niceph. lib. xiv, c. 3i).
H;ee apuil Evagriuni. Porro qu;c, et qualis fuerit Solemnis riius et anliqua cseremonia jam inde
6

illaOasis sditudo, in quam facinorosissimi homines a lemporibus apostolorum in baptismo adminis-

relegari solerent , habes accuraie explicatuin a Ba- Irando ohservaia, ut baptizamii, si adulli fneriitt,
ronio in notis ad Marlyrologium ( Ad 12 Junit) , ut etcalechumeiii,symbolum a, osiolicum perse,seuo:e
aliumle nihil opus sit accersere. proprio et palaiu reeilent; si vero inlantes, scisc le-
« Muliliini e-se liuiic locum, et hiulcum, quamvis tur sacerdos Credis in Deum Patrem omttipo:enlem?
:

lam Basileensi quain Planiiniana edilione iia exru- et patrini, seu SHsceptores, pro infante respondeant

sum, nemo non videt et hoc modo suppleii sensus : Credo. Hujus observalionis testes sunl S. Dionysius
omnino poslulal Quia tti esse nolis (stipple catholi-
:
Areo|iagiia Ecclesiasticai Hierarcb. c. % ubi ilicit
cus) quod omnes sunt (<iui recie sentiuni) omnes sint, eum qui haplizttnr ter Cltristum profileri, et omnibtts
quod tu velts nempe haeretici Nestoriani. Vel si sic
, ftdei documentis diviniius traditis consenlire, quo.l nli-

consonantius videaiur Quia tu esse nolis qnod omnes: <|ue per syinboli prole-sioiiem et S. Ambresius
fit ;

sitnt, omnes quod lu es esse velis, iieinpe htreticos, 1. ii <le Saciainentis, c. vn, Inlerrogatus es, in |iiii,

ui modo explicalum est. Sic eniin iile oiiines sm credis in Uetun Palrem oiunipolenlem? dixisli : Credo.
simiies esse, i<lem sentire, ac sapere oplabat, quem- El mersisti, etc. S. Hieionymus aiversus Luciferia-
ailinodtim Paulus, Std alio sensu el spiritu, dieeuai nos Cum solemne sit in lavucro, post Trinilulii con-
:

Volo omnes vos esse, sicul me ipsum (I Cor. vn) F.t : fesiionem interrogare, Credis sanclam Ecclesiam cnllu-
alibi ad Agrippam Oulo apud Ueum, et in modico,
:
D Hcam? credis nm
ssotiem peccalorum? Et in cap. u
el in magno, non lantum te, sed eliam omnes qui au~ Proverbiorum, ail baptizandos profueri se symboluui
diunt, Iwdie fieri lales, qualis et ego sum (Act. xxvi). credituros.S Augnstmus lib. <le Fide et Operibus
- Cum renascereris, id e«!, cnm baplizarerK c. 11 Cur ergo baplizandis vel sumbolum tradimus,
:

vel reddendim reposcimus? Ei iib. iv <Je Symbob» a«l

quod esl renasci ex aqua cl Spiritu sancio, Joan-
dis iii Aliud effugium, aut cavillus, quo sibi ohjerla Catecbumenos Accepislis symbolum proteclionem
: ,

eludere potsel Nesloiius, dicendo sihi infanli bapti- ccnlra puriurietttis venena scrpenlis. El I. in c. 1 :

Sacramenlum symboli quod memoricetuc

zalo alienani (ideni male inipuiari nec potuis^e m- ;
accepiitis,

fanlem quid lieret intelligere, aut reclamare. At mattdatum pro veslra salute retinelis, noveritis lioc
liuric cavillum falsum ac meiidacem csse super.us esse cxitlwliax fidei fundamentum, sttper quod mdifi-

ex Tbeodoreli et Cassi;mi diciis inter se collalis cium Ecclesice constructum est tnanibus aposlolorum et
lomprobavimus, el ipsum non infanlem, sed adul- prophelarum. Vide plura superius allata, ad hunc
lum baplizatum ostendimus, quod et A'ictor baete- litum spectantia.
ims consliintcr asscruil. De quo lamen v:deri possit
 : '

169 DF INCARNATI9NECI1RISTILIB. VI. 170

luinari vel impiissimi cujusquam sauguine velit; »ed A Doniini, <iue stulliiia genlibui et JmLcis
scandaluiu
<l«ii;imagnis pler,umque urbibus (ervens Dei amore
iu
fuit, ntrumque csi. Neque enim aul stuUitii ulla
libi
populus, cum eisorgere conlra Deum suum
quem- majorest quam non oredere, am majus acnndalum
ptam viderit. calorem lidei reUnere nou
uovil Scd quam audire nolle. Vuluerabantur ergo itlorum
au-
esto: iufans, si lameu iia est, coniradiccre ac n icsad pradi.aiionem ac pajSienetB Dci,
aicul nuuc
mare symbolo nou poiueris; rur adultior jam ro- vulnerann.r tn.r. |'i„, ,„ , sSe hoc audilus sui puia-
busiiorque taeuisti? Crevistj certe, et vir l.cius. baot, si.ui
et iii p.,i:.s. El biuceral quod ;.d n
inimslerio ecclesissiico inscrtus es. IYr tol
i Del ae Domini J.su ChrisU, pracdjcante Cbriatom
iies, per toi ofttcii au digoitalis grados, numquam Deum Aposloln, h cbu.dcbant ilii eapitis sui aures,
inicllecia a te lides csl, quam t;niidiu ante doeuisli ? i iu clandis animi.
hac parie utriusque I»,,- ,„
Diacnoum eerie ejua ie et presbyterum raissc nesii veslrum videri posscl impiclas
,mj nuo.l hoc ma- ,
si di-piicibat salmis regula, cur nscipiebaa ejus
libi
jusesl erimen luum, qued illi eum negabaut,
in quo
rei liouoreni, cujus non approbabas fidem
? Sed pro- adhue paism eiiondebai bominenj; iu eum
dcnegai
vidus videluei vir ct simplex religiosu»,
ita icn.pc- quera etiam resurreciin jam piobavii
Denm. Ac pi r
rare le loter utrumque voluisti, u( leneres hoc illi eum perscqtmbantar iu lerra, lu
et aacri-
pcrscqueris
i
perfdiam, ct calhoiici dignitatem. B cl in ccelo. Nee i»lum id, sed boc uliqtie crudcliu*
-c.bstius, q«:od negabaui per ignoranliam,
CAPDt XII. iili
im
pon lid.M.i; ilii nescientes Dominum, tu conf.ssus
Ufislus cruci/ivus scandalum cl stvl(iti,i esl iis <jiii
illum soutarium kominem fuissc affvmant.
Deum; illi sub semublione legis, tu sub professioi;e
anlistUis; illi eum a <,uo sc arbitrabaniur alicnos,
Plaga ergo audiius vulnus nirram tuarum
tui ct
Jn
eum cujus saeerdos es. facinus indignum
De;is m.tus, el
esl el Deus passus. El ubi illud luuui inandiiiiiii ! euni ipsiim pcr.cijiieiisinscciatioiie.ciijus
esi, Paule aposiole Not autem prmdicamus Christum
:
adlme uleris dignitaie.
aucifixuui, Judais quidcm tcandalum, gcnUbus
aittem CAPUT XIII.
sliiltitium, ipsis autem vocalis Judwis el GtCBCts Chri- licspondet objcctioni illi q, (l diccbant liomoousion
ttum Dei virluleui et Dei sapiemiam (I Cor. i)? Quid parienii esse deberc nativilalenl.
..-i aapienlia et vinus Dei? Dcns ulique.
Cbrisiurn Sed magno vidclicet pcrfidix atque inaipietatjs lu.n
aniem, qui cnniflxus esi, Dci vlrtutem ei
sapientiatn arg.iiiicnio ad ncgandiim ac perseqtten.Jum Domi-
i
si absque dubio sapientia Dci Cbri-
'
nuin Deum utcris, dicens :
« llomoousios pareuti debct
sl,l ~
'•>:"• «lubio Clirislus Deus. Nos crgo,
^
esse naiivilas. Nondum ad plenum dico ac profe o
i quit, prrrdicamus Clirislum crucifiutm,
Judwis qui- ^ in Dei naiiviiate peiuiin l.oc non esse servandum.
d m fcandatum, gemibus autem stuttitiam. Crux
itaque d quia non parientis fuil nativilas ipsa, sed
na;i- et
ALARDI GAZ^I COMMENTARIUS.
Dc qua superius (Cap. 5) dicebat Nestorius
•
: auribus. El rursum Coulinuerunt aures suas, im-
bonne stalim audttus accipit ptagam? audiendo :
ct
scili- petum fecerunt unanimiter in cum.
i-i Deum natum, Deom passum, monuuro, cic. « lii e>i, fi.im debct esse eonsuhstanlialis
h
Ubinam Paulo
dicanle Jud.fi vcl gclililes pr;. ma;.i
seu ejusdeni naiur.e cum matre. Abstracium
aures suas occhiserlnt, nullibi reperio enim
erpres<nm hic ponitur pro concreto, nativitas pro nato.
nisi sic accipias iliud, quod iu
Actis legitur
Arau-
Viden- : fiieiiiuin autctn hoc Rcslorii subobscure
les turbas Judcei, reptcti sunt z.lo-ei indicaium
contmdicebant clarius proponitur in hunc modum : Filius
his qncr. a Paulo dtcebantur , deb-t
btasplumantes. Tttnc essc l.on.oo.isios paremibu?, scd Chrislus non
constanter Paulus et Bamabas dixeruni :
Vobis opor- homoousios Maiie, cum ipse sit Deus scicrbus
lcbai primum loqui verbum Dei; ei
ted quoniam rep liitis omnipotens, qnae Mariae nullo modo coiiveniunt-
illud , el inditinos vos judicatis trtcrntv
vilCB, cic. ergo, eic. Iluic argumeuio el objeciioni
(Aetor. xni). Lt rursum Ctun tnttem qttidam indt :
respondct
Casslaiius duobus modis primo negando assum- :
rentttr, et non eredetenl,
viam D„ mutedicentet pinm, sic universe acceplum. Nam ut hoc
coram multitudine, etc. Quibus similia aiioma
simt loca vcrum essci ac perpetuum iu rebus naturalibus
Act. iiii etiavut. Porro de hne genere
hominum cujiis i.iincn (oiiuarium multjs eiemplis
astruiiur
ad prxdicationem verbi Dei aures sive
capitis sive libro sequcnti (Cap. 3 et «JY; nou tanicu
mentis claudentinm, crebra in Scripturis est sequeretur
menii».' lo< iim lial ere in naiivitaie Filii Dei,
.(iia! snpern.itu-
Is .vi: Exc* a iof poputi hujtu, et aures aq- ejus rafisesl. N;mi Mipia commuuein uaturae legcm
gtava, ct oculos eju* ctaude; nas. i
ne forte vtdeat ocuHs potiril, ul voluii, (|ui naiuraii) ijis..m condidil,
tun, ci aitr.ius suis au corde mo intetlihat } nec se
converlalur,
iat, ei
ct
j
naluij- IcmIiIis
n;illir.i' nclrinvil Siantti^tn
lcgihus a.-trnixii. S.-cumJo .1 m
respoudet conce-
.

el sanem eum. Qnem locnm sic reliilit deudo illnd assumpium, ei ostendendo etiam hahere
Maliba-us [Cap. xm) Auditu audietis, ,i non
:
i locum Cbristo, sl sane
in el lcgiiime intelligaiur fi
gelis; el videnles vidtbitis, et non vi.leb.lis.
ln. onstur. Nam sensus illius aiiomatis legitiuius
U ,n m cor poputi hujus, et auribus grariier
au- .
liiiuin debere esse homoousion pareniibus
dierunt, et oa unt, nequando videant sc-
ocuhs, et auribusaudiaul, c: corde
cuudum cam naturam quam ab eia accepii, iive'qua
intetliganl et con- parte eorum filius est. Cb istus aulem
verlaniur et sancm eos. Alii Evangelista Deusnon ac-
et Paulus cepii aMaria naturam divinam, sed
yerbis quibnsdam iinmntatis am omissis humanam; mc
(Marc \V r-i elits filras, nisi quaienus homo ac proinde
Luc. vni. Joan. xn, Aclor. xxvm). SiC :

Je.cmi.e v :
csl sihoiuoousios quaieira* boin»,queiuad-
inatri sii
Haben'es ocutos non videtis, c: t uo „ auditj$ miuinm Pairi csl bomoojisfns quatenus Deus. A que
:>. \i : Incircumcistc anres eortim, et audm b:cc soluiio, ut facillor, ita el multo solidio.
po*fanl.Miclixxvii:4tim eorumsurdte erunt. Za< li i- priore.
rr '-if Anres suas aggravaverunl nc 'andireiil
.vior. mi
:

Dma
d
W '
'• n 11 lam maiii nscribcndum, qnod .-v
: cernce, ,t inciteumcisis cordibus ct ea natus sit Dei Fdius,, quain ipsi naio, qui sic naiu.
1'AfHOL. L.
 •

171 .!0\NNIS CARSTANt 172

iMsft nnius ost ut voluii, cnju. fuit hoc ijMiim nt A Iniifari qimi aliquando
. 1111 &inu Deum <l t n<-

naiccretnr. Interlm qnl bomoouiion parcntl dicii ln ntimquam. Quanvujam nec illorum hal i i»

nativitaiem esie» debere, ego

:
Dominum Jemm Chri- a«lplenum vera confenio, qui Salvatori p.-t pa
V Kimn liouiooiision dico 1'nisse ot Patrl paTiter, et lionem (antum honorem divinftatii impert.unt; et
mniri. Pro perioi aium eniu. diversUate rcddidit eum eum ante Deum negent, posiea eonAleatui

paronii unicuique itmilitodinem luam. Secundum qui», ut milii videtur, in Deo qui partem denei
diviititaiem ciiiin lionioousios Patii, lCCUndum car- iji, t<itum negal ; et (|iii non lemper fuis •<; con !

netn aniem horffoooiioi mairl fuit, Non qiiod alter fuerit, seroper negat. Sicutei lu, etiam li bodie iu

qui lioinoousios Patri, alter qui homooiisios malri, coeloDomiuum /eium Chriilum, qui ex Maria vii

scil quia idcm Doniiiius Jcsus Cliristiis et hOmo natus <st, verum Deum dicerei lamen nisi

nalus ct Dcus ulritisquc in sc parcntis hnbuit pro- lemper Deum diceres, non vere confilcrcris,
prtefatem, <lum ct iti co quod homo cst humana. videlicet non vis moiare in aliqoo ani variare i <"

matris rcddidit simililudincm, ct in co quod DetiS tentiam : quezn naium bomrnem lolitarium dici

Del Patris liabuil vcrilatem. etiaro hodie Deiim non ene contendis. nova ac
CAPUT XIV. singulafii impietas! qucm cum baretici- bomiunn
Comparat hunc errorem cum Pelagianorvm doclrina. P csse asseris, Dcum nec cum hxreticis confileris
Alioquin si non idcm Christus cx Maria esl qui ex CAPUT XV
Deo natus, duos absquc dubio Cliristos facis, secuu-

dum illud scilicet Pclagianae impictatis scclus, quac Eos <\ni huic crrori palrocinuntnr duos Christet agne
... . .

bominem cx Virginc nalum asserens,

,T. _•_. _.. sare
re ostendit.
solitarium
*>eruditorem eum dixil bumani generis, magis quam Scd tamen, diccrc institneram, duos tc ab

redemptorem fuissc; quia non redemplioncm \it;c dubio Christos lieri, idipsum dilucidandum <si. !•

hominibus, sed vivendi dederil exemplum : vidclicet mihi ,

qu;«'So, tu qui Chrislura a Filio Dei sepa

ut sequcntes eum bomincs dum similia agercnt, ad quomodo in symbolo Cbrislum ex Deo natuin <

consimilia pervenirent. Una ergo impietalis veslra fatcaris' Ais enim Credo iti Deum Palrem, <:t
: iu

origo, eadem errorum radix est. II! i solilarium ho- Chrislum Jcsum Filium Dei. llaties ergo hic Jesuiii

minem ex Maria nalum asserunt, ct tu idem. llli Christum Filinm Dei. Dicis aulein cx Maria n< n

filium hominis a Filio Dei separant, et tu idom. eumdem Filium Dei natum. Ergo alter ex Den
c Illi Salvatorem aiunt per baptisma Cbristum esso Cliiistus, alter ex Maria. Duo ergo in senteutia tun

factum, tu in baptismo lemplum Dei faclum. Illi Chrisli sunt. Qui cum in symlolo Cliristum non n<-

cum Deum non negant faclum post passionem, tu C ges , alterum ex Maria Christum asscris quam eum
negas eum etiam post ascensionem. In uno ergo quem in symboio confileris. Scd dicis forsan Cbr •

admodum tantum dislat vcstra perversitas, quod illi stum non essc ex Deo nalum et quomodo in sym ;

in lerris blaspbemare videnlur Dominum, tu et in bolo ais Credo in Jesum ChrUum Filium Dei ? :

coelo. Vicisli ac supergiessus cs, non negamus, quos Aut negaturus es ergo symbolum ,
aui confessnrus

ALAKDI GAZ/El COMUENTAKIUS.

est, ut voluii, et quando Virgine
voluii, et ui ex ibus, tempore armsiolorum, ul oocet Irenaeus lih. i
nasceretur effedt. Non hic, _ de
ait S. Leo {Serm. coutra ha_rescs cap. 25, et TerluHianiis lib. deCarne
Nativil.), cogitetur parktitis conditio,sed nascentis ar- Clnisli. ili namque separabant Christum a Je&n, <!.
bitrium; qui sic homo natus est, ul volcbal. ct palcrat. Jesum nudum hominem esse vo'el».;nt es Maria <-t
Si veritatem quieris, humance naturw cognosce
mate- Josepb nalum ; Christuin auieiii Filiuin Dei aeternuiii,
riam ; si rationem scrutaris originis, virtulem confitere anno trigesimo, dum bapiiz;irelur, in Jesuai deseeu-
divinam. disse iu specie columbre, et in eo babtasse, et b;<;
a Parenli polius quain parienli, tum bic, tum modo fuisse Jcsum unitum cutn Cliiisto, persocii-
superius, legendum colligiiur cx scquentihus, ubi latcm quamdam el inh.ihilationcin. Qiiam hiTjresini

Patri pariter ct postea iterum excitariml Peiagi;mi, de quihtis h c

liicitur, velut cxplicationis gratia :
agitur.dicentes purum liominein csse natutn, eteum-
matri. Et paulo post : Viriusque parenlis. Esscl la-
men generalior sententia si parienti legalur, cl na- dem' suis merilis, anno dcmutii trigesimo factum
livitas pro omni felu accinialur. D esse Cliristum, ct po-t pas^ion m suis eti;<m merilis
b Pelagiani neg.mles peccalum originale, ct gratiic faclum esse Deum, et posse eodem modo alio-; bo-
neccssilaiem, conse<iuenler negarunt Cbrisium nos mines suis viribus, bene vivendo, ad heatiunlincm
r.demisse, aut pro nobis satisfecisse, se<l ad boc pervenire, sicut Christus pervenit. Ita Cas-ianus
lib. i cap. 5 Pcl igianorum errores commemorans
lantum venisse, ut docirina et exemplo suo homines
:

Addiderunl, inquit, Dominum Salvatoremque noslrum

erudiret, el ad virtutis studium provocaret uixle :

eum, non redemptorem
crtiditorem et doctorem
mediatorem, agnostebant, utsuperius osleiisiun est.
Quem errorem ex parte secuuiis csi Peirus Abailar-
acritcr impu-
dus, tempore D. BerUardi, qni ipsum
gnavit (Lib. I, cap. 3, epist. 190) quamvis cniin ille
non negaret pcccatum originalc, negabat tamen
Cbristum nos redemisse ct liberasse de polestate
diabOli. Damnatur idcm enor ab Innoecntio II, in
rescripto ad ipsum Bcrnardum, quud exstat iiitcr
epistolas ejnsdem (Epist. 19-i).
ct posl baplisma, factum esse Christum ; post resurrcciio-
nem, Deum; alterum assignantes unclionis mysierio,
alterum merito passionis. S c ipse. lios dennim s<>cu-
tus est Neslortus; qui hoc tanieii amplius addidil.
;
ut Christum etiam post ascensionem suam De«m
esse negarel, et purnm hominem astrueret, ui bi<:
d.eclaraiur. Ejusdem crroris praecones, el antesignani
Theodorus Mopsuestenus. Anastasius quidam, et alii
Nestorii assechc el palroni, ut refcrt Theodorelii
lib. iv de ilaeret.

e IIujus iKciesis primi aoclores Ebion ct Ceriu-

 : ,

i-3 DEINr.ARNA.T10NECHRISTII.in VI \:\

Filiiim Dei Cliiisium. Si autew couflieris iu sym- A «*t i
«I"«
>:| < vdU esse? Dicjs liomioom solLhrium
bolo Clirisium 1'ilium Dei , necesse e*l ul euwdeu joxia illud quod i, sc duil :
b
C )
,
' <' , <<' ^ ./ /* ^** at i i

••\ MiirM confilearis Cliristurn Filium Dei- Am si ccriw eare est (ioan m). Sed appellari homo uo i

aiiiiin cx Maria Chrisuim at-seris, d«os uiique Curi- potesi soiiiarius, qui s< 1 1 iu n csi bumanaj creatio-
sios esse blasphemes[>Lips.mswf. blaspheraas]. nis lege gencralus. Quodemm in m nattun est, ln-
CAITT \M. (|iiil ai.gelus , de Sp.niu sttncto csl (HftUh. 1). Ki
Osicndit intuper doctrinam hanc Trinitalit eonfet- lioc lamen oiiam iu ipse, <i<i i orauia Jdmmiu u
re. saciamenia s.ilmis uegas, negare n n audes, Cum
etiamai perversitas ac perfidialua bae
S.-«I i.inie!i, ergn e\ Spiriiu boniosancto uatus sii, ct di i mm
tymboH Ide non condudafur, nonne, qnseso, raiione queai soliurius, quj est Doo inspijranie conceptus;
ii>sa ac Inco veritatis ohrueris? I>»c miiii. quaeso, aj iltc mm
esi,qi:i, juxia Apnstnlum, temetiptum
qnisqnis iMe es, haretice. Tiinilaa rerte esi quam ciiimnivit , forotam tervi accipiens (Phitipp. n) ; ei
cieduniK, quam confiterour, Pa er et Filius et S;>i- Verbum cara factum est (joan. i); ».i kumtiiant sc-
riius samtus. De v Patiis ae S,niitns nulia mclipsum fuclus obedicns usquc ad morlcnt (Philipp.
qa«i4io eot. FUiocalamniaris, eon.uod roo ewndem m) ;
ct qui proptcr nos egenua faeiut est, cum
e\ Mana dieas etliimn quem o\ IV.» Patre genora- D dives (II C.or. vinl; riic milii crgn, quis illc esl, qfrt

iiim. Dic inilii ergo : cum Filimn Dci unigenitum •* •* Spiritu saneio eililtis, ct Deo obombrante con
naium ex Deo " non negas, bune qjij exMaria iialug oc|>tiis? Akeruni c
ahsque dtiliio esse dicis. Duocr-o

AL\IU)I G.-Z.Kl COMMLNTARIUS.

ft
Pcrperam omissa fueat negntiv no in pr ce- • i i iinfus,qno qui nascuniur, pecratorcs, id es! carnalet ,

denti «Miiiioiie, seuso peniius everso. .Non enim ne
gahat Neslorius Dei Fiiium ei Doo Patre n.itiim,
ut noMiin est, el l Miis inanilcsla!.
H«c eiiam loeo abmebatur Nestorius, c\ eodein
l>
raliociuans Qutf* naium csi ex carne, caro est:
:
Chrislns n.r.iis esl e. eanie; ergo Clirislus Csl caro.
Quod quidera totum veruin est; al nilnl pro Nestorio
l.nit. tjuis enim negai Cbri<tuin esse carnem, ctim
Verbuui caro ractum sii (Joan. i), ei in hnc lotnm
et Euthymius merito exeitatam non sutis, meoqui-
demjudicto, explicaverunt. Si qnod natvm est ex spi-
ritu, spiritus csl, Christum, qui cx Spiritu sancto
natui
est, spiritum esse oportere. licspondcnt enim iiiietiam
nascunJitr, el animus ipse, licet substantia
spiritunlis,
peccato inquinatus camalis est. Contra vcro caro cum
pcccalo iibera est Ueoque conjuncla, spiritus dicitur
Qni adkaret, inquit, Domino, unus spiritus est. | Cor.
vi. Iline quccstio illa facilc solvitur, quiiiii Chrgsosto-
mus

mysterinm Incaroationis consisiai? .\t noo iode efft-
citur Cbristum essc laotumraodo carnem, ct proinde
boniinem solitarium, id est nudum hominem, non
Denni; aui aliiim essecarnis, scu bominis lilium,
alinm spiritus, nt videbat Nesiorius; sed eunidem
carnem et apiritum. N.nn sequitur ibidem
ex carne Yirginis natum esse, itaqueveram haberecar-
ne.m. Quasi refonnidcnl coneedere Christnm spiritum
esse, non earnem, et exspiritu, non earne ntlumesse:
quod eo quidem scnsu qno Chrislus hic loquirur refor-
midandnm non eral. Nam quamvis C/trislvs veram
kabeat carnem, veraqve cx carne natus si:; tamen co ;

Quod uaium esi ex tftiritu, tpirilutest. Dndo simili sensn quo hic ijj.se loquitur, neque cx cnrne natus ext
argumeiiti conira Nesturium coiicludilur Qnodna- neqnc caro eit. Nasei cnim ex came, lioc in loco es\
:

tiun t ex spirilu, spiritus ett : Qrristus nalus est ex

>• hurnano nasci more, nasci ex Itomine peccatore homi-
P
spiritu, k1 est, Deo, nam spirilut ett Deus, Joaim s ' uem peccatorem, alqUe hoc ipsum est esse carnem : tt
rv ; ergo Chrisius Spiriius est. Non ergo tautura Chrislus neque peccator, neque ex Homine peccatorc
i.no; eed (iro ei spiriius, id esi, homn et Deiis nalut csl. Itaqne carnem liahct, sed caro non esi. :

caro ei carne, spirllus ev spiritu; nam si priiir se»- Contra vero sp:ri!u:u csse, el ex tpiritU uasei, rst l). <
tenlia in lilinst" locum hahet, enr non et posle.ricr? similem esse, ejusque spiritum accipere : t/ua' dua cum
Taugit lioc argniiicntuin TertuJlianus lih. de Carne iii Chritto nuuina fiterint, htaxime itte omnium et c i

C risii c;\). 18: DonrtM«s, inquit, tententialiter et spiritu nniiis cs! et tpiritttt est. liu :us ;ue M.ild ••- ,

defmitice pronunliavil : Qitod iti carne itit uni cs!, c naius.

e-t, i/iiiii ex carne ualum eti. S, d li le homine t.intum- Hnc enini Nestorii do^ma peculiare et Vulgatum
r •

modo dixi , noii et de *ein<.iipso, ptanc nega homincm

1
nlium vel alterum esse Jesum ex Virgine nalnm, et
>, et ita defendc nott el in ipMtin aliuni Dei Firimii <x Patre natum, m ei toto hoc
Atquinmbjiiit : l'.t quod despirittt italum cst, spiritus iraclaiu etaHiindeconstii^ei quod inderevsra sequi-
cst: quia Ueusspiruut esi,et de Deo natus est. fci lihro lur, qn 'iiivis Ncsloiius noii eiprinierel, duos c>se
adversusPraxean (Cap. il) ExhisJesusconslilil^ex :
Fil ns ia Christo, duo snpposiia, riuas persouas
catve Iwmo ; ex spititu spirilus. Sic i|isc. Sicul erg i
disiiiu.-i.is. Cujus occasi me du v agiiantur qujcstioncs
(\ posieriore senieuiia et >yllogismo uon iec:ecnO- a scholasiicos (Mag. Sentent. Itb.
iul ditt. ct m
cludilur Clirisiuin esse soluuiiiiodo s|iiiiiiiin; ii.i nc- /) Kibid.) una, au Cbristus dici pnssrt aliirs atque
:

qne cx jiiiiirc recie infertnr tpsum esse sotuni nodo
(.irnciii, et iion spiritum. Piam exuno, iiniuil ihidein
Teiliillianns, Ittcc esse possunt. Ex liis Jesus constitit,
eic. Veriiin ali.nn illurum verhoruui (.lnisti tenleu-
tiam, el sensu Nestorii l«mge diversain, propouii
••
ei explicat doctissimus Haldonatus, cujus verba ad
Imjiis elucidationcm m lime opportunn liic
lnci
a cribere opera pretium duxi Dene, inquit (In
< iiiment. Joan. in), a Tlieonliylaclo observuutm es/,
eurnem hoc loco prohomine carnaii , tpiritum pto
syiiiiunli, id est,subs:anliva pro adjeciiiis. Tolus emm
liouio dicitur ex curnc nasci, el lot.ts quum-
tu anin.us ejus pars uec ex carne nascatur, nec
nlteiti
alius, ve| .liter ot nlter, vel piures anl duo in mascu-
lnio. Qiie quidem licet subirliora, lamen ad hujus
D luci spectari videninr intelligcntiam, proinde
noa
Oinnino prxlerennda. Qnod ad piimnm aiiinei, vera
ei cailiolici sementia esl, Chii>luin non posse dici
aliuui aiqne alinm, vel nlterum et aiierum, neque
|io-s, d ci diios vel plures; si-d omnino
;
dici debere
: iin et eumdem; quas scmentia apud I'.iiics cst
notissima, et optima ralioue a}> iisdem confirmalnr
unus inaseuliiie proprie refertor ail nni-
i|uia sicut
tateni personse, ita alius it aher, et duo rel
plurra
,
, ad personarum distinctionem. Ilnde in divinis dici-
nuis liuui (>-,.> Pairein, ajium Filinni, aliimi Spiri-
.

taio sit ; quia cx tanguinibus, >t i voluntala carnis. • luni - iuiiini. quia alia ett pertona Patris, alia Filii
<! ex VOluntate viii, Itoc csl, earnau tt liumauo m ulin Sviritut tancti, all S. Albanasiu*. Cnm aulem iu
 :
:: ;

175 JOANNIS CASSIANI m

himt : id ost, ot ille qal eit ei Deo Patw In ccilo A peculiaritei mo quemque bonore renererto. A<- per

geniius, ci ille qui cx Maria Deo mipirante eonce- hoe ioiellifii quod negando ac lepar.mdo liuin

ptui. Ac per hoe B quartui cst htc, qucm introdtx ii Del, totum, qeantum in te <st, acramentum diviw-

iiuem in tanlum cum vcrbis bominem aciliarium <ii- i.ui-, evertii. Dum enim quartanj in Trinitate f

ras, rc ipsn solitarium non fuissc confirinas ; ni lonam conarii inaerere, viilcs le totam Trinitatem

etiamii non ita ut debei, tamen et bonorabl- pcuiius dencgasse.

oiini,

Icm ct vcncrandum ct adorandum csse raiearii.

CAPUT
.

XVII.
Krgo cum et adorandus sit ulii|iic Dei Eilius qul cx
Qui uno catholica' religionii artintln haUucinatvr,
Patre nalus, ct adorandus qui pcr Spirilum sanctum
in
uniiersnm ji tem fideique meritnm eiacunt.
cx Maria procrcatus ; duos crgo ei honorabiles tibi

et vcnerabilcs facis, quos in tantum a se dividis, ut Quxcumili sinl, b ncpans ergo unuin h
ALARDI GAZ£I COMMENTARUJS
Christo unica dumtaxat sit pcrsona, conscqucns cst pliciter dici qitotl (Jtrisivt tit dito. Ilaclcrius S. Tba-
nlaliuset alius dici nullatenus deboat. Arque haec nias. Quod interdum legi ur Cbri-
igttur apttd Patrei
doctrina probatur essc dc iidc, omnibus Scripturje stus csse aliud atque aliud, propter duas in eo na-
lestunoniis, quibus probari potest; ct proliavii h:ic- turas, ut apud Hilarium lib. ix de Triniiate diceu- ,

lenus ac dcinccps Cassianus Cbristum unuin ct tem quod Cliristua sii aliud de Patrp, aliud de roa-
euindem essc Dcum et hominem : et absoluic etiam ire. apnd Augustinum lib. i de Trinitate c.7, <t
ilelinita est in coneilio Alexandrino, in
cpisiola ad B Enchir. 5S, nbi dicit Clnislum cs--c aliud proptar
Ncstorium, qusc estdecima inler cpislolas Cyrilli, et Verbum, etaliud propter bominem ha.* ci bujus- :

piobata in concilio Epbesinoin confessionc fidei, ct moili seutemia; impropriae ccnsendae sunt et com- ,

canooeS et5, ubi damnantur qui Ghristum in duos modam rcquiruul inlerpretationem, ul leniusail,
dividunl; et Chalcedonensi, act. prima, ubi defmi- in Cliristo csse, vel ClirUtuin in se habere aliud ai-

lur Chrisium esse unum. Canone autem lerlio damna- que aliud, id cst, aliam aiquc aliam naturam. Ii.i
mr qui dixorit alium esse Dci \erbum, alium Cbri- enim conira Felicianum scribens, seipsum Augusti-
sum, qui passus cst. ln sexla synodo, aclione4, ex nus expobit, nbi cum dixisset, In mediatore Dei cl
epislola Agathonis paptf, ubi expresse dicilur Chri- hominum, aliud Dei Filius, aiiud hominis filius, sub-
stum non esse alium et alium, neque esse alium iu dil [Cap. 11): A/ii(f/, inquum, pro distinctione substan

alio Christo. Denique in concilio

Lalcranensi sub (iw. non alius prounilate personw. Gregoriu» autem

Marlino primo, consultationc 5, canone 6, delinilur Nizianzcnus in epistolaf adCbclidonium, ma^is pro-
Christum esse unum et eumdem. Patres eliam lum piie el accuraie loculus : Aliud, inquit, et aliuJ. sunt,

Graci, lum Laiini, idem docent. Atbanasius in sym- c.vquibus esl Salvalor, non tamen alhts atque ulius.

bolo dc Christo loquens: Qui licet Deus sit et hoiuo, Absil. Ambo enhn hcec conuexione unum sunt. Et in-

non duo tamen, sed unus esi Chrislus. Leo Magnin fra : Ergo secundum aliud et aliud, primogenitus sc-
epist. 95, cap. 1, damnat eum qui dixerit Christum cundum humanilatem, unigenitus secundum dhinita-
esse alierum ei allerum. Hilarius ix de Trinilate : tem.
Et cum non alius sii filius hominis, alius Filius Dei, sccundum Neslo-
a Clnislus scilicet nalurrje filius

etc. Angustinus F.nchiridii cap.5S:

Utrumque simul, n rium, tilpote personis divinis qiiodaromodo
iribus
scilicet Deus , ei homo , non duo , sed unus Clirislus. a^citus ct associatus, et velut aacriptitius Deu-, (|n<i-
Id. Anselmuslib. de lucarnatione cap. 5; Damasce- modo deos oscriplitios vocabani gentiles Graece,
nus lib. h , cap. 5 et 7. Quoad alteram quaeslionem, Txa.pEyypv.K-zovs, minorum genlium deos, qui ex ho-

iilud in primis tenendum est, quod quamvis in Chn- minibus in deorum ordinem coopiati fuissent (Cicem

sto sit aliud aique aliud, hoc est, alia natura divina, de Legibus ; Lucianus Dialogo : Jufjiter tragcedus
alia bumana, non tameu proprie ncque usilate
dic.i Greg. Nazianz. Oral. 51). Quarnvis enim Christus
potest Chrislus est aliud atque aliud ; et multo
:
liouio solit.irius Nestorio diceretur, idesi, a persona
minus dicendus esl esse plura, vel duo. Rationem Verbi et a divinilate sejunctus ; pari tamen honore
luculentcr explicat D. Thomas his verbis ( ui p., q. colendus et adorandus censebatur, ob arctissimam
17, a. \ ) Dicendum quod nalura secundum se con-
:
c.um ipso conjunctionem , non tarnen bypostatiCim
sidcrala, prout in abstracto significatur, non vere po- et personalem, sed accidenlalem dumiaxat, ei pre-

test prcedicari de supposito, seu persona,

nisi in Deo, cariam, ul superius explicatum esl unde el inferius :

in quo non quo cst, ul in prima

differt quod est,
parte habilum est. In Chrislo autem cum duce sint na-
turw, divina scilicet et humana, altera carum, scilicet
diviua, polesl de eo prcedicari et in abstracto et in
concreto : dicimus enhn quod Filius Dci , qui suppo-
uitur in hoc nomine Christus, el est divina
natura, cl
esl Deus. Scd humana nalura non polest prwdicari de
Christo secundtim se in absiraclo, sed solum in concreto,
proutscilicetsiqnificatur in supposito.
quod Christus sit humana naturu,quia humana
test dici
natura nonesl nalaprcedicaridesuosupposito. Et iiifra
et quarlani vocat in Trinilale personam. Quem erro-
rem spectavit D. Augustinus iracl. 78 in Joaunem,
ubi ait : Agnoscamus geminam substanliam Christi,
dirinam scilicet, qua cequatis est Patri ; et humanarn,
qua minor est Palre. Utrumque autem simui,non duo.
sed unus csl Chrislus : ue sit quatemitas non Trinitas
Deus. Sicut enim unus est homo, anima rationalis <>t
D caro : sic unus est Chri&tus, Deus et homo :ac per hoc
Nonenimverepo- Christus est Dcus, anhna rationatis et caro. Ita Augu-
stinus. Porro aliam qtialernitatem in di\inis posvit
quidam abbas Joachimus nomine; quam refuiat , el

Nesloriani, ponenlesin Christo duas personas, diccbant damnat Innocentius III extra de summa Trinitale et

Christum non solum esse duo neulraliter, sed etiam fide cathoiica cap. 2 (Lib.
Decrelalium lil. \).
i

duos masculine. Quia vero nos ponimus in Christo

b Hacc assertio, quamvis non absolute deomnih is
fidei ariiculis, sed accommodatc ad rem proposil;ini,
nnam personam, el unum suppositum, ut ex supradi-
seqnitur quod dicamtis quod non scluin
pilel, ei secundum mentem Auctoris, ut apparet, de solis
clis
Christus est unus masculine, sed etiam quod esl unum illis, qui ad mysierium Incarnationis pertinent,qui-

ueulraliter. El in solutione quuiti argumenli

addit, quc ex se mutuo dependent , et invicem cohaereiit,
qttod myslerio divince Trinilatis natnra dhnna pm-
iii
x\l scquentia declarant, exponi possii tainen etia.n :

dicalur eliam in abslraclo de liibus personis : cl itteo generalim a D. Tlioma astruitur, videlicel nnn
simpliciler polesl dici quod tres personce sint uiium. posse baberi unius articuli , absque fiibj
fiilem

Sed in mysterio Incarnalionis non pnvdicanlur ambtc alterius; et o,ui fidem unius amiserit, eliam coete-

naturce in abslracto de Christo : etideo non potest

sim- rorum amiltcie. 1'rouat autem S. Tliomas luc
 ; ,

<T7 DE IXCABNATIONF.ClllliSTILlB. VI. 17S

Christom Filium Dei, negasti omnia. Namel lia-c ra- \ dicontc Apastolo : Qui tnim daeemtit, ipse est q«-
iio ecclesiaatiei lacrementi el catbolicse fidei cst, m tueendit (Epkee. iv). Ergo quantun in ie est, Domi-
i|ui p.irlem ilivini sacramenli DCgat, partcm non va- niis Jesus Cbriitus neque ib inferia resurrexit, ne-
leal coniiteri. Ita enim sibi coonexa ct concorporala que ccelum ascendit, neque id deztram Dei Palrii
miiiI oiiuiia, ut aliud sine alio stare non possil, et sedei, Dpque a<l illnm, qui exspectatnr, eiamina-
(|iii iinuiii ex oanibus tlenegaverit omnia
alia ei tionis ulii.na. tlicm veniel, ncc vivos ac
,
mortuos ju
eredid ise bod prosit. Itaque si ncgas Deum Domi- dicabit.
iiuni Je-um Clirisliim, necesse est ut, Filiuin Dei de- CAPUT XVIII.
iii gans, eliain Pairem ncges. Quia juxta Joannis vo-
Convertit termoaem ad iptum advtrtttrium tonira quem
a in : (Jni mn hnbct Kilium, necPatrem hubet : qui disputut,ct itlum ud rcsipisccndum iiivitut. Rtconci-
antcm habetFiliwn, ct l'atremhubct(lJoan. n). NegaM liutionis sucrumcnlum tupsis ud talutcm ncccssa-
.0 gcnituu), etiam genitorem negai. rium.
Negana <|uo-
qtie Filium Dci in carne natum consequens est ul Inielligis ilaquc, infclix el
,
furiosa perversitas
riiam in Spirilu natuin neges, quia iilem natus in evacoasse pcnitus oninem symboli ftdem,
ie smnem
carne, L qul priua natus in Spiriiu. Non credens er spei sacramenti<|ue virtuleni. El in Ecclesia insupcr
go m carne editum, ueeesee cst etiam passum esse rj stare ausus es, pi essc
sacerdotem putas cuir, te
Hon eredas. Nou eredens lutem illms passionem, illa omnia dencgaveris, per qu» sacertlos esse coe-
quid reliqnum est, nisi eltam resurreotionem ncges? pisti ? Redi crgo ad viam reetam , recipe sensum
<|ui.i Qdee suscit.iii e_ fide mortui est. Nec stare pristinum, resipisce tandera si aliquando sapuisti.
pntest ratio reaurreciionis , nisi Qdes mortis ante Regredere ad lemetipsum , lamen nabuisti
si in tc
praecesserii. Negaus ergo passum etmoriuum, negas quondam aliquid quo lunc regrediaris. Agnoscc sa-
quoqne ab inferis resurgentem. Consequens uii«|uc cramcnta salutis tu_c , per quae innovatus per quge
,

e»l m aegei etiam iseendentem, quia ascensio sinc renalus cs. Non minus tibi ounc opns sunt quam
i.Miricctione esse non pi.tnit. F,l qui rcsurrexisse lunc fuerunt : ul « te per poenitentiam niinc regene-
n n creditur, neccsse est nec asccndisse credatur, rent, quc per foolera antc geoerarunt.
'
Tene ple-

ALARDI CAZ.d COMMENTARIUS

Djeendum, inquil (4-3, 7. 5, a. 3), quod in fides, acceplam justificationis gruliam amilli. IJhi |j (( 1.
1

co diteredenu unitm wrliculum ftdci,

nen manet non defimatur cxpres.se, tamen supponitur haec ve-
nequt formalh, neque informii. Cujus ratio tst, ritas ui ceria el indubilata. Cxterum in contrariaui
tptciet cujuslibet kakitut deptndet ev formati ru- pailcm non de.unt etiam argumenta complura nec ,
tione objccti ; qua sublata, species liabitus rtmatttre improbabilia <|iiibus lamen proferendis breviiatis
:

11011 potest. Formule

. _ _ autem ..,..._,„.
objectum ,,_,_. __. verilas
fidei esl cansa superscdeo,
supri
, _vii.ua i..u.-,i ca contcntus
scucii, Ud -tmi.llllis ai
atlulisse, qua: Au-
prtma, teeundum qnod manifestatur in Scripturis sa- C ctoiis nosiri senientiam conflrmant.
cris tt diiclrina
rris ti ducliina Ecciesiat, mm> procedil
K.cclcsitr qitce nmcailii e.v .,<ri'i„i> «,.,'
_i- verilate
pri- Verba
n \ ...i. l.. ......:.- ..........1: :_ __:
Joannis ..
apostoii in prima Canonica Quis :

ma. indc quieumqut non mhartt kuic infallibili et esl mendax, nisi qui ncqut quonium Jesus est Ckristut
?
divina: ctjuliV doetrinet Kcclcsitv,qua procedil cx veii-
1
Ilicest Aniicltristus, qui negal Palrem ct Kilium. Qui
nitc prima in Scripturis sucris inunijcslata, ille nou uegat Filiitm, nec 1'atrcm hubel qni confilciur
: Ki-
kabet habitum fidei : sed ea qmv sunt fidei, ulio modo liinn, et Palrem liubet Joan. n
Bgnoscit. ( I
), id e»t,
tjuuin p,r lidcm. Sicnl si uliquis ttntl mente ali- Proinde nescio nnde occiderii ni pro Joannis antea
qnum conclusionem, non cognoscens medium illitts de- Ifgereliir, ipsius patris, qtia-i Dei D.itiis baec essel
uionslrationis , munifeslum est qnnd 11011 liubct cjus vox nisi quis malit legere, jtt.itn pii patris voccm,
:

scientiam, ted opbuonem solum. Maniftttum est au- quod f\c Joanne apostolo inteliigendi_m sit.
tcm qund ille qui inhmcl doclrincv Ecctesiee, tamquam h ld est, in
diviuHate, jnxia illud Jnannis iv Sph :

infnllibili requltv, mnuibus asseniit qutt Kcclcsia do- ritus Unde <u sequenti cap. dicil: Natum in
estDeus.
cct : alioquin si de liis qutv Ect lcsiu docel , qum Deiiale, nalitm corpore, qimd liic in curne.
vnlt teuet et tfutt non vull n'on lcnct, non jtun inluv-
, Iil est, reparentac restaurenl.
1
i
Nam regeneratio
rel Etctttim
doclrnnv. , sicut infullibili rtgulct , sed propiie baplismo convenit, quod est lavucrum reqe-
propriiv volunlati. El sic inuuifestitm est quod liwreli- ntrationis et renovationis Spiritus sancti (Tii. 111 ).
qui perlinuciler discredil uniim articiilinn fidei, Qiiia tanien hic confcrlur po_niteniia cum baptiMao,
rM .•_(* purutiis sequi in oiiinibits doctrinum Kcclcsiiv. v-lui uin piima generatione spiritali , non mal« di-
<

Si enim m,n aertmaciter, jum non cst bstreticus, std ciiur et ip>a regeneraiio, id est, altera, vel secunda
tofum erriins. Unde maniftttitm esl quod talis lnvreli- generatio spiriialis ( sicut frequeuter a Patribus
jj
ttu eirca unum articulum (tdem non kabet d aliit ar- (Tertul. lib. de Pmnit.; Ilieron. in cap. iii Ism.
,
ticulis, sed opiitioncm quumdnm, sccundum proprium (irntiunus de 1'ivnit. disl. i; Conc. Trid. ss. cap.
I i,
volunhiltin. Il.rc S. llmin;is qinlnis eti.ini Scripttl-
:
1) diciltir secuntla pott naiifriujium tubitla : tecundu-
BTragari » detur. Nam Apnstolm b__peiice_ qna- s<ilict:t pnst baplismum post naufragium Beilicei:

Ifscumqne censel nanfragiuin facere in Kde, atqnc |)<-ccaii) baptismus vero dicilur rcgeueratio absniu-
1 leo ib excidere, quos lamen cunstat non negare
<• 1
te, <iui succcdit generatiooicarnali.juata illudJoau-
oinnes articulos fidei.dum monet,ul Uabeamus nis ni ISisi <iuis renalus fucrit dciuto ,uon polcst vi
fidem :

ft bonam tpnscientiam, quitm quidam, uu\\\\i,

repellen- dcreregnumbei. Quodesplicaa. posimodumsubdidil:
t s, nriufraquvcru»! u fi t Tnn. 1). Et ad EpllCsios I
IVist quit fenalut fuerit exaqua et Spiritu suncto, etc.
iv afftrmai verara fidem imn esse nisi »_», i.l esl, u
Per foniem scilicct bapliami. Generarunt, si so-
per quain
al) omnilms credanlur eadem
verilales cundam renovationem <i spiriialem quaradai
ilviniiu. revelaix, ct ab Ecclesia pr»posiia_. Ihs
ac- geiierjtionein, qna lit per peBnitemiam recpicias ,

rcdit contilium Trideniinum s>. (i, cap. 15, ubisim- verius

at regeneraruet , si primani geiioraiioiieiii
plkiiei asseriior, per inftdeliialem (cujus spccies
esi carnalem specles, nt diclum est. Estauiem lii»,- s\ -

imitii liib iii. Attertndum ett, inquii, non

necdocbica qii__d»mlocutio, qua geuus pro specic
infidttitate, per quam et ipta ftdcs amilt\lur,tcd ponitur, lacramtnta taUtti» nostnv pro poeniieutia <i
c.iuin tfitvl.bc'. mortaii ptccato, quainvit
non amiitntui ba|Hi mo, qui pcr foiiiom el foul natur, |
 joan.nis CASSIAM 1S0
, 7y

nura irmboli ordinem lene perfecta i Qdei rerHi A in unum genilorem ei in irooni geuitum (e< eumdem
Deun Pairero, erade ta Filium Deum lamen unigenitum ei prluwgenikim ) Dowiuuui
tem. Crede in s

ALARDI G.V/./EI COMMENTAWUS.

vi Benediciie Domino, de fontibus Itrael. Iiaiae xn
:
; repugnal eumdem eese primogenitum ct unigenitum.
tlaurietit aifuas ingaudiode (ontibut Salvalorit. Zach. At hsec primogenili lignilicatio longe contractlor ei
mii : Frit font patens Dormni David , et habitanli- Htrletior cst quam altera, qua primogenitui veeatur,
bas Hierutalem, in ablulionem pcccatoris ei mia anlequem non eai aliue geniiue live poat ipsam ali(|m

geniti lunt, poit Ruben,aiii

11 1 Blii Jacob; lire duIIw
ttruatce.
" Primogenitus Chrittut secnndum liumaHUalem ,
po«l ipsiiin genituiei natui, ul posi Dominum neetrum
secundum divinitalem, ait I). Gregoriui nullui cx lacratisiima Virgine Haria nato »n
nniqmilus
Miiziaiizeniis ilipra ciiaius (Ad cap. xvi). At quasret iliim quam primogeniti aeceptfonem, omnia raigeniiui

<|iiispiam cur non eii;<ni priiiiogeuiius eceunduffl <li- <m etiam primogenUus,at non ediveno,ul noium ei i.
vinilatem , et uuigeniius lecundum humaniiatem T Hoc igiiur modo docet I). Hieronymoe, et aln Patn
Curnon primogeniius Pairis, sicutpriraogeniius ma- infra cilandi, Chriiium appellari primogenilum, nen
tris, queniadmoduin unigeniinl et Patris et raairii? (|iiodposteumaiiu*genitni ct oatw litnlios, utvoieliat
spero poslinodiim ex Patribua sali--
iluie objeciioni llelviilius; ied quod ante eura iicmo genilus sit bu c :

faclum iri, pauca lanunn prasmisero. In prirais

si
frequentigsiraumScripturaiumesseusum.ui nni-
cniiii

existimo Gregoiium Nazianz. speetas^e duo loca genili etiam priuiogeiiili dicanlur : quia qui nnigenitus
Evangeltorum notisslma, quorum altefo , videiicet est, necessarlo anieomnes alios,id eil.nemoanieeura
Maillnei i dicltar Maria peperisse (Hium suum primo- geuitusest; quod est esse priinogeiuiuin. Sic Exodi
ij.uitum, qnod nd liumanitatem sjiectat. Aliero, nein- iv Deus vucat populuni lirael primogenilum suum,
umijuam ciiin aliuin sui ciiltorein non baberet. El cai>. sn <Ji-
l>e Joaunis piimo: Deum nemo vidil : uniqe-
ipse euarravii nobis.
D cilur percussisse omnia primogenita lerrae &;f\l\ :

7iitus, qui esl in sinu Pulris,

dnbinm quin aliqui uuigenili fuerint.
Quod utique ad divinilatem refertur. Ex bis itaque inter quae noii
Et e;ip. xmjubet omnein priraogeniium sibi saneti-
«Inobus locis iitriusque livangelii velnt iuiliaiibus
coiisuetudoautem, legis interprei, etiam uni-
ei pervulgaiis intulit, ut opiuor, Nazianzenus sen- licari :

lentiam illam qua dixit Cbristum unigeniium g.-niios intelligendos : alioqui exspectaudum
docei
,

secundum divinitaiem , el primogenitum secuii- erat, donec alii posterius gcniti nascerenlur. Cum
diim btimaniiatem; liotl quod non sit eliom uni- igiiur usilatiore Scriplurariim more primegenilus
geniius raatris secundum bumauilatem , et primoge- appeilebir, qui primus est genitus, et ante quem nui-
niiusPairis secundiira deitatem, sed quia Evangelium lus alius ab lisdem |iarcniil)us esl genilus, nec p»st
utramqtie appelrSlioneni ita distiiixil,uialleram a di- eum aliquis gigoendtis, manifestum est, Cbristo Dn-
viniiiiic, alieram ai» liumaniiaie primo ei iribuoret. minoutruiii<|uenoraeii eluiiigeniti cl pi unogeniti pio-
Quod enim eiiam secundum divinitatem primogeni- priissimeconvenirc, sivea patre,sivea matre genilus
tns dicendus sii Chrislus, Scriptura inanilestuni l'a- ouisiderelur. Solus eniin ab aelerno naturalis e-i Dei
cit, (liiin cuiii dicit primogenilum omnis creaturw, ct lilius, omnisquc crealurae priini.geniius ab Aposlolo

primogeniium iu muilis fratribus(Coloss. l; Piom. vm). nuncupatur, quouiam ante omnia geuitus est, ct ni-
N.un si priinoi;enilus, c<'i<e genilus, nec ;:b alio bil ante ipsum (Coloss. l). ldetn vero ctim bomo esse

(jiiain a Deo Paire ergo [>i iitiojiOiiitus Patris. Sed

:
voiuil, Mari.c ftctus est priniogeniius; idemque uni-
expressius id ipsum allirmit Aposiolus ab llebraeoi l, g.niuis, quia primus el solus ex illa nalus, nullum
cum ait Et cum iterum iniroducii (Pater ccelestis)
:
nt babeal fratrem ex eadem malre iialuraliier pro-
primogenilum in orbem term. flaque etsi verbo et C creatum. Sed quo ipagis bcec pateant ei elucescant,
uolione aliud, re tamen ipsa piimogeniius ei imige- audiamus uunc Patres de ulraquejam dicla nomen-
uitiis iaCbristo idem smil ideni quii>pe unigenilus
:
clalura Clnisto D..tiiino tribnenda non uno mo<lo
el primogenilits, ta;n Pairis secundum divinitatem, (I sserentes. Athanasius, contra Aiianos, sermone 3,
quaiii niairis secunduili bumanifatem priinogenitus :
specians duo loca Apostoli (Coloss. i, Hom. vin), ubi
(juia primus ; unigeuilus quia soltis ct unieus lilius. Ctuisuis primogcnitusilic tur respeclu crealurarum :

Atquo[iiodo,iiiquis,priinogenitus, siutiigeniius. cum Non poiest, inquit, idem unigemlut primogeniha

et

Jilcc videaniur repuguare? Dbi enim secundo geni- e-.se,nisi alio ulque alio referalur, ut umgenitus qui-

tns nulliis est, nec primogenilus csse potest pn-
nitun cniin ad secuniluni, et qtia) doinceps sequtm-
uir, respeclum babel. Iloc aiuuniento utebaatur,
llelvidiu* conlra qtiem D. ilieronyinus, aliique b;e-
relici, qui de pcrpetua M.iri» virglnilate male sen-
serunt. : q>ii quidera ex eo, quod evangelisiae Cbri-
sii n Mana) primogeniluin appellent, astruere conali
snnl ipsam post Ciirisli nativilalein alioa i.idem li-
li.isex josepb genuisse quorum collatione, Daminus
;
: dem habeaiur, ob generalionem ex Paire; primogenv-
tusvero, ob condescensum ad creaturas, et multorum
(ratrum, qiue inde efticitur, congermunhalem. Cum igi-
lnr duo ista inter se conlraria sint, meriio quis dical
oblinere potissimumin verbo proprietulem unigeniti, eo
quodnon sil aliud Verbum, aut alia Sapknlia, quam
ipse qui solus, unicus ac verus esi Palris tui Fitiut,
et non cum causa adjuncla, sed simpliciter unigemtus
Fdius, qui est in sinu Patris appcliatus : primogenitus

i!>>ster prUnogenitus diceretur exisi'unan;es emn ,

autemdictuscinnadditamentocaus'X:creaturariim euim
solum primogeniiuui dici debere, post quem alri qrutia, primogenitus esl jactus. Sie Atlianasius. Lbi

snnt Kcniti. Iliuc Hieronymus Ui illud Mailliaei i,

!>. ^. advjerte quod non negat absolute Cbristuin dici de-
Acccpil Josepli conjtujeni suam el non cognoscebat ,
bere primogenilum res| ectu Patris, sed docei bac ex
eam, donec peperil filium suum primogeniium : Ex parte magis ei convenire propriciatem unigeniti
hoc loco, inquil, qmdtvm perversissime suspicantur et quain piiinogeiiiti respcctu antem creaturarum,
:

magis convenire proprietatem priinogenili quainuni-

ntios filios li<ibuis>e Mariam, dicenles, prtmogenitum
non diei, nisi qtti liabeal el (ralres : cum hic mos sil geniti. Quoeliam sensu Gregorius Nazianzeinis supe-
dmnarum Scriplururum, ul primoge.nitum non eum rius dixil Christum unigenilum secundum divinilatem;
vocent, quemfraires seqnanlur, sed eum qui primus piinioqenilam vero secundum liumunitatem. Siinilncr
rniiusstt. Leije prwdiclum iibellum ndversus Uelvidinm. el Cyrillos Alexnidrinus lib.de Pide ad Tbeod«siura :

Ilicc Hieronyious ex cujiis senteniia colligiiutis pri-

:
I.tem, iiiquit, uniqenitus et primvgenitut est. Vnigeni'
inogeuitum duobus niodis accipi, aflinnative <;t nc- tus quidem, ul Dem : pr.mogcmtus vero, quateuus st-

u .ittve. Priore modo primogenilus diciuir, qui pri-

cundum ceconomicam unionem inter nos et inler mul-
in ipso
nuis inter Iralres ex iisdein parentibus geratus, et tos (ratrcs Itumo versulus est, quo el uos quoqne

p ist quein alii geniti sunt; quomodo Kuben primo- el per ipsum secnndum naturam el grauam, filii Dei
geuitus Jaiob dicitur (Cenes. xux) el hoc rnodo, ;
cfflteremur. S cundum naturam qnidein, vci nuturaks,
 .

<3* DE liNCAWIATIONECFIRISTlLIB. VI. US

omuiuin Jetum Chmitim, homoonsiMi Patrh natum A pnrdicabat, dicena : Tu u Chrittut Ftliut Ua ,u t

in ileltale, natum in cnrpore d.. Licis quidem nati- (1/,,;,/,. XVI ).:
ideo :
Thoran ..... caruen laugeret,
uu.iis, sed unius majestaiis. Qui creetor nntniura Deum se letigisse c.edeb.i, diecus ;Domiuus meu\
creaiurari.m idera fuerit nalus ex Pat.e, qui poslea el Dcus meut (Joan. sx). Uuu.n eni.u Christu.n o..i-
natua cx Virginc. „ es conlilehaniur, ne duo> l..cercnt. llunc ergocrede;
CAPUT XIX. el ila crede Do.ninun. oinniuin Jesuin Christuin, uai-
Tmpordm Christi orlum nihit honoril aul virlulit gcnitum ctpriiiu.gciiiluui,eumdcm rcru.n crcatorc.n
'
detraxxste (Itvintttiti. ,
q lem l.oinmm» co.iscrvaiorei.. cunitlem priuscon- :

lloc euira, quod ei caroe alquein carne venii, diiorem imins mundi, qnera poaiea redenptoran
ortus cjus fiiit, nou immiuulio ct naius l.nn.m csl, : gencis humani. Qui cum iM.e at«M in Palre per-
.... demuiaius. Quia licei in rorma Dej maneos, for- maneee, DomeoMios PatH, juxia iposulom, for-
.00 servi as&nmpserit, inlirmilas lamen habilus hu-
.
„,,.,„ sav i aceipims, humliawU u usque ed mortem
uwni ...... inii.n.avit naiura... Dei sed incolun.i xaorimt tmim cruek
:
: et juila symlmlum : Nams est
mique atque integra divinitatis virtuU in carne ho- ex Marb Virgine, c.u.iiix.is sul. Poetio PMato, etsc-
rainia lotmn quod acuni esj, • prorecius fuii homi- pekus; ct die reeurrexit,
lertta tecundun Seriptu-
i.u, m.ii defeciiomajesiaiis.JNan cum editus i» carue b ras; et in cealwn aseendit; et iierom veniet judkare
hu.nana D. us esi ,
h uondum c t in carne natus, ne vivos ci mortooa. Hasc cst cni.n Bdes nosira, beec cst
Dcus iu se maneret, sed ul Deo in se inaneiile homo Deum
saras neslra : ac Don.inum Jesum Christum,
i. li ulco M, .1:1.1 cura carnalibus ocuJis euimjen 1 ci anie omnia crcdcre, et peai omnia. Quo-
honinem cerneret, spiritatibus lomeu Deura coufiie- ,„„,„, m icriptum eai « Jcsus Chrittut keri
,
ct hudie,
Utique, Domint ego ctedidi quia tu cs ip e et ra ta-cula (//</.,-. xin). In beri
:
,
onim oi.mc pra>-
Vhristus Filius liei vivi, qui ,„ tuundum venisti (Joan. u-riitim tcmpus ostendii, in quo anie principium i.a-
x.j.ldco Peirus, revelanteSpiritu Baucto.cumexiriii-
lus a Paire esi. In hodie autem Bceuli bujus spatbi,
bccus lil.um huniois aapicerel, Dei laraeu Filium
irfquo rarsus ex Virgine natus cst, passus est, re-

ALAKDI CaZ.LI COMMI-.ST.UIIUS.

mmquam ruembra ipsiut : participatione icro et secun- ipttm etse primogenitum, tamquam ipse etset creatura-.
ttuni gratiam per ipsum in Spiritu. Quemadmodum Quiti vcro tt priuwgenittu et unigenitut diciiur, opor-
igitur < hri. n humamtati,propterea 'jituii secundum dis- tct utrumque in ipto salvare ( Viile ibi Comment. Bil-
nsationis eopulam, verbo conjuncla unigenitum cst, lii). Primogenilum dicimus iptum omnis crealura?,
etsc ct dici proprium effectum c-t : ita Verbo,eo quod quia ipse ex Deo, el ereatnros cx Uco ; scd ipse ex sub
unitum ett earni, idpecutiare faelum esi.ut intermultos stan ia Dei Pairis solus inlemporaliicr genilut, el id-
^
iratres primogeaiiut sit ci apptUelur. Po.ro D. lliero- C circo non ubs rc unigenilus. Primogenitus, ct uon pri
nymua contra llelvidium oslendil Christum etiam mocreaiut : iiam creatura non cs: e.c substdntia Panis,
undum homanam naiurain Hiiigenitum ut et pri- sed voiuiittitc ejui ex nihilo ad cs?c deducta. Primoge-
mugeniiura vere dici ci esse. Ex hec, inquit (scili- uitiis autem in muliis fratribut. iV <•/»// et unigenkut e.t
•• I co .Maihci sujira citato), Ueleidiut nititur ap- n.aire cxistil.
I

Potteaquam pariicip uit carni el santjitini,

probare pnmogenilum nun potte dici, nisi eum qui sicut el nus, c.l bomo siimus etiam
faclut cst, facti
li.ib-at et fralret ticui
ille vocatur qni unigenitut
: ct nos pcr ipsum fUii Dei, adoptali per baplismutn.
enJibue tolnt stl /;lius
uot aulem iia definimtis : ; lpse vcrc naiura Filius Dci , primogeniius in nobit
m* unigenilut nl et primogenitut : non omnit adoplione, et gratia fUiit ei factit, ci (mtribus ejn»
:

nitm cst uniijciiiii^s. Prinwgeuitut csl, non existentibut factus ett, eic. N ulc Uidoruni Peiusintam
tautum po.st qucm cl alii, ted anlc quem nullus; ulio- episl. lih. lii episi.3l, cl llispalensem hb. de Dilfc-
si non ett primoqenilus , niti it tantum quem i« ntiis (|. 5, denique S. Thomam 111
1
p., q. 28, art. 0.
uiitur fratret, tamdiu sacerdotibut primogenita
Leo pontifex sermone 11 de Passiooe Doraini
non debenlur, quamdiuet alii nun fuerbil procreati; Uac, .iiiii.il, fidei regula, qituin inipio exordio tum-
ue \octe panu posu.i ,, „ tequente, unigenitus sii, el
per aucloritatem ApostoliccB intlilutionis acccpimus,
:

tton primt mfra Denique interrogo de

;"i , :
Dominum nottrum Jesum Christum, quem Fitium /;</'
Joauue, quem couttat nitum, an ct primo-t
Patrit omnipolentit uuicutn dicimus : Eutndem quoque
qenilus fmeritf Uirumne ct ipse, teeundum legem, pro dc Spiritu sanclo naium cx Maria virgine confuemur.
xoto ei tegi fueril obnoxius? ambigi nvn potett.
Cerle i\tc ub ejutdem tnajettate discedimut, cum ipturr.
ripiuru sic /o /»,'/«j- : Clioi expieli es- t)
(
crucifixitm, cl mortuum, ci dic lertia credimut tuteita-
•vii diet pnnjatioi.is eonm, tecundum legem Mousi, tnni. Omnia enim qvee Deitunt ct quce huminis. simu!
dnscrunt tum in Bierutalem ul offerrent eum Domino, cl humanitas ei deitas exptent ; ul dum pattibili im-
ncui tcriplum esk in leqeDomni:Quia onme matculi- passibilit inest; nec vntus infirmilaie affici, nec infir-
iiniii adap ,,'. us vulvam, tanctum Uomiuo vocabitur, lc. < miius votsit virtute superari. El Eeroione 8 de INati
(IfUC. Si beeelex tautum ad primogenilos perlinet:
11).
vitale Dcus Dci J'itius, de sempiterno et Ingenito
:

piimogenUum autem sequentet faciunt, non debuit lege /'(,',•. unigenitus, tempiternut manens in forma Dei, a
mogenili tencri, qui de tequenlibus ignorabat. Sed
incommutnbilitcr attiite intemporatiter habens non aliud
qu.u unetur lege primeuenUi etiam .'//• quem
fratret c>se quam Patcr, formum savi sinc suk delrimento
iion sequuntur, cotligitur cum primogenilum vocari majettatit accepit, ut /'// sua nos proveheret, non ipsr
viilvtun aperiat, ci enle quem utdlut sit uon eum in nostra d. ficcrel. Unde ulrique natunv in snis pro-
'
;

m
fraler potjt genitut tubtfquatur.lUec 1>. Ilierony-
prielatibus permanenti, tanta csi unitalis facia commu-
miis, et qux ><: lu.miur n. eauidera
senlenliam. Ac- nio, ut quidquid /'/ ett Di non ,s/( ab humanitate dit-
ccda et Daraascenus, qui lib. iv de Fide orthodoxa, junctum, quidquid aulem cst hominis non tita dcitaic
ca P- 8 ita ribil Printoyemlut cst qui primut geni-
- :
divitum (Vidc cumtl, ni scrm. I ct 2 de Nativit.).
tutett, sivc unigenitus, sive aniealiot 1
fralres. Si igi- ld esl, .101. ita est iu caine natus, ut nou D(U»
Utrdiceretur Filiut D,i primogenilut, etnon eliam </<
5C lll.Uic.Cl.
m, sutpicari pottemut creaturarum '
Hxc scnienlia supciius ciiaia ct cxplicuta c i.
 :

i»5 yms CASSIAN

lurrc&it. In eo rero quod ipse In ia:culn ificHur, \ pmphetarura itque lanctorum dirtnitae renit : erge
" oimiis luiura: aeiernitatii imincnsilaa detignattii .i in lllii in quibui Verbum habitare dignalni eit,
caro faclora e t ergo pe» unumquemque iUerwn
GAPUT XX. :

•viiianivit lemelipsum, formeeiaerfi iceiuieni. Ac

Docet ex dicti» non efllci ul Deut mortalii vel carneut
ante BBCula fuitse dicalur, etsi idem tit Chrittut per boc nihil novum nec prxcipuum in Cbriife fa-

qui ab wtemo Deus ct in tempore liomo fti<;lu:, i '

etum eit; nihil lingutare, nibil mirabile uec eoaee-

Sed ilic.is fonttan : Si eumdem in llne lemporura piio ipsius habuil, nee nativitai, eee men.
natumdicani ex Virgine, rjui anle omnia netui fue-
CAPUT XXI.
i it ox Deo Patre, carneum me etiam aoie mundi initia divinarum Scripturarum
Clirittum ub wterno fuitte,
Peum diccre : qui ipsuin tlicam poilea bominem, iradil aucloritax.

quera semper Deum ac per hoc hominem illum qui

Et lamen, ut ad luperiora redeamui, eera haec iia
:

nalussil, posiea suinper fuisse. Nolo te liac Igno-

sint omnia, licul diximui quomodo Jesus Chriitui :

rantise caecilate atque hac crmrum nocte confundi,

(quem tu liominem tantummodo esse aiierii, etiam
ut puics mc b homincin qui cx Maria natus est, ante
antequam ex Virgine naeceretur) semper fuis6e le-
exordia rerum assererc, ct Dcum c pnnci-
eiiam anle princi-
g. Wf el a p r0 p| iet s a tq a e apoetelii Deus etiam ante
i

pia mundi somper corporcum pracdicare. Non ita, U

s;u( (jla pra d calur ? d CC nte Paulo, unus Dominus
. .
j i

inquam, non ilu dico, quoii priusquam nascerctur vm). Sed

Jesus, per quem omnia fJLCor. el alibi :

homo, in Deo fueril, scd qnod poslea in hominc nalus

Quoniam in Christo, inquit, creala sunl omnia in cazih
Deus sit. Non enim caro illa fjnu; cx carne Virginis (Coloss. i). Symbo-
et in terra, visibilia el invisibilia
itata est, semper fuit, sed Deus, qui sempor fuit, ex
lum quoque et humana pariler el divina aucloritaie
carne Virginis in carne hominis advenjt. Vcrbum Deum Palrem, in
contcxlum : Credo , inquit, in et

eniin caro factum, c non carnem secuni exhibuit, sed Jesum Christum, Fi-
JJckih [Lips.inmarg. Dominum'
carai se hominis dignatione diviuitatis univit. Dic
liumejus unigenilum, et primogenilum tolius creaturw.
enim mihi quando vel nbi Verbum caro factiwa est, Deum verum ex Deo vero : per quem
Et post alia :

autubi cxinanivit semetipsum formam serviaccipiens, omnia Et ilem

et d swcula compaginala sunt , et facta. :

autubi egenus factus esl, cum esset dives? nisi iu natus ex Maria virgine,
Qui prapter nos venit, el est
illo sacro Virginis utero, ubi, dum incarnatur, Ver-
ei crucifixus, el sepultus.
bum Dci caro dieilur factum ; dum editur, formam
scrvi in veritate susccpit; dum humana condilione CAPUT XXII.
cgenus, et pauper reddilur Coujunctio hypostatica facil ut ea quce carnit sunl in
patibulo afligitur, fil
Chrislo, Deo tribuaniur.
passione carnali , cum esset majestate divina dives? G
eum, ul in unura Quomodo ergo cum ipsa e confessione nostra ante
Alioquin, si, ul ipse ais, post hsec in

ALARDI GAZ^l COMMENTARIUS.

a Alii codiccs : Omnis fulura cvternitas el immen- « Carnem prius exLteniem, vel aliunde
scilicet
acceptam Apollinaris dicebat Clirisium
quomodo
sUas designatur. :

b Ilotninem, nempe ul hominem, vel secundnm de coelo traxisse corpus, ei per Virginis uierum qnasi
per canalem permeasse quemaduiodum referui.t
humanam naluram. Alioquin simpliciter et absolttte :

vera est haec propositio, demonstrato Christo: homo Epiphanius et Augustinus lio. de ilseiesibus. Vel ut
alii dicentes carnem Clirisli conceptam
prius quam
iste ex Maria naius ante exordia rerum et ante s,e-
cula exstiiit qnia horao supponil pro persoua, quae
:
a Verbo assumeielur. Contra quem errorem idem
Atigustiiius lil). de Fide ad Petrum cap. 18 Firmis-
nmt alia est in Chiisto quam persoua Filii Dei, quaj
:

.«einper et ab sclerno fuit ( S. Tliom. p. m, q. 16, a. sime, inquit, crede, et nullatenus dubiles, non carnem
Chrilli sine divinitate conceptam tn Yirginis utero ,
9, el Mag. Sentent. init. dist. 12). Unde ipse de se
in Evangelio loquitur Joannis vm : Anlequam-Avra-
priusqnam susciperetur a Verbo, sed ipsum Yerbum
ham fieret, cgo sum : quod non minus vere sic elo- Deum suce carnis acceplione conceplum, ipsamque car-
•juj potuil Antequam nmndus lierel, ego sum. Sic
:
nem Verbi lncamatione conceptam. Et epist. 3 ad Vo-
enim alibi loquilur : Pater, clarifica me clariiatc lusianum Cnm eniin Verbum Dei permixtum esl animcc
priusquam mundus fieret (Joan. habenli corpus, simul et animnm snscepit et corpus.
quam habui apud te
Athanasius de Incarnatione Verbi Carnis unio
lib.
Et jam olim Paulus Samosaicnus haereseos
:
^vn).
damnalus est quod diceret Chrislum non semper
.
cum Verbi divinilate ex ulero originem traxit. Ibi enim
luisse, sed initium ex Matia habuisse , ut relert eam Verbum, cum e coelo advenissct, conslituii : quippe
quee non erat , anlcquam Verbum coelitus
adveniret.
S. Aiigusiinus haeresi 44 ( Euseb. lib. vn Hislor. n
D
c. 24). Et illud Arii de Christo dictum, Eral,
quando Damascenus I. m
de Fide Orihod. c. 2 Ilaquesimut :

non erat; el non erat, anlequam nascerelur; a Patri- caro, simul Verbi Dei caro, simul caro animala ratio-
nis particeps, intelligens, proptereaque
non dicimus
bus Nrcaenae svnodi analhemate damnatum ( Rufin.
Ilistor. Eccles.). Sicuti ergo Fiiins hominis est
hominem Deificatum, sed Deum humanalum. ldem c.
tib. i

12 : Simul conceplus, subsistenlm mirabiliier con- et

ubique, et in ccelo et in terra, quemadmodum ipse
de fectasunt; conceplus quidem Verbi, camis autem in
ait, SSenw ascendit in coelum, nisi qui descendil
ccelo, Filius hominis, qui est in ccelo ( Joan. iu ), non
Verbo subsistentia.
-i
Aliihic, tum in prsccedentibtH legunt :
tum
(juod in ccelo tum esset quatenus Filius homihis, sed
ila vere di- scecula creaia sunt. Ubi saecula, pro rebus s;eculari-
(jiiod idem esset Dei et hominis lilius :

seu crealis in sasculo, sive tempore.

titur semper fuisse, raiione personcc, non
homo ille
bus,
-10} Nestoru
« ( Cap.
nimirum, qua superius
ratione humanse nalura?, ut Netorius somniabat, aut
Illa
errorem et falsam inierpreiationem exelusit dicens:
cavillabatur quemadmodum ex eo quod per incar-
:

naiiiincm corporcus factus sit Dei Filus, inferebat Non ita, inquam, non ita dico quod priusquam nascere-
homo in Deo fueril, sed quod postea in lumine nu-
tnr
ipse ab aeierno corporcum fuis^c , lam nug*torie came
tu< sit Deus. Non enim caro iila, quce ex Virgi*
quam fraudulenier.
 ,

W5 DE INCARNATH NE cuuisti Lm. vi. i

parlum alque concoplum

Virginis Dominicus homo A aique concorporat, ui
>

nec in lempore idmodom bo-

oinnino non fueril, Cliristus lamen, qui a ic hotno
minem quia a Deo, nec in Passiono possil Deom ab
s:<li;arius dieilur, Deus in scriptis Miictis sine exor«
liomme discernere. Si enlra ad lempna respicis, in-
dio prcedicatur? et tanta hominis ac Dei uoitM legi-
veniea semper Filium horainis com Filio
Dei. Si ad
lur ut et lioino Dco scmpcr anic coalernos, r ct
!•
ionem, invenies semper cum Filio borainls Dei
I
ostea bornini Dens compassus csse videaturf eum Filium ita scilicei unilum et individuom sibi Chri- :

uliqiienec d ininitiabilis homo, nec p.issihilis Deus sium Filiuin lioniinis ac Dei Filium, ut quantum ad
eredeodoj sit esse. Illml est utiqoe, qnod jam supe- m cem dfvinae Seripturai pertinet, nec bemo separari
rioriluis scriplis testaii sunius, qood unilus homini, a Deo lempore, nec ab bominc Deoa omnino vale;U
id est, suo corpori Deus, nullani Qeri pati.itur inier Passione. Ilinc enim illud est
lioniinein ac Deuin liumana Opinione dislaiitiam. Nec
• Nemo aseendii
m :

talum, niti qui dc aclo descendit, Filius hofninii qui

odiniiti omnino voluit. ut aluis l qnoqoam Filius t$t i-.civlo (Jotm. in). Ubi cinn Filius Dei loquerelur
liouiinis, aiius Filius Dei erederetor. Sed it.i omniboi in lerris, Filium esse bominis, lestabatur in cu:lis :

scriptis sacris Domiiiicum bominem conncclit Dco ct cunidciu Filiiim hoiniiiis quem ascensurum dicebal

ALAIIDI GAZ/EI COMMENTARIUS.

ata cst, semper (uit, ctc. Ulii niaiiircsium cst ,
j> jutmodi quce dieuntur de Christo (sivc teeundum divi-
hominem accipi pro ipsa bumana natura, seu carne nam nainram, sive tecunduM humanum ) dici posse
Imminis, utipse statim exponit : quoroodo Patres tam de I) o qiuun de fiomine. Unde Vtjrillut dieit
( ln
saepe loqnumur, quamvis iniiius proprie, ui alias di- tomilio r.phcsino can, 4 ): Si quit duabut personis;
\,
rium eat, comdicnni bominem a Verbe assumptom:
vel Deum io Iroroiue naiun
tett tubstanlHt, id esl, htjpostatibus
, cas qua evan- m
per hominera nou per-
: gelicit el apostolicit conscriptionibut tunt, dividit
vo-
soiiam, sed naturam hominis iiilelligcnte ces, vcl ca qux de Citristo a sanclis dicuntur, vel ub
n llic
rursus impingit in illam phrasim a Palribos iptfl Clnisto de semetipso, aliauat quidem ex hi» ho-
et
ptarisqoe improbatam, ci Ncsioiin poiius faventem, mini upptienndas ci'ediderit, aliquat vero soli Verbo
de qna supra ( Lb. v, c. 5) ubi lamen, qua ratione :
deputaverit, anathema sit. F.t ralio hujus estquiacum
aliquateuos lolerari possit, iodicatum es nimirum 1
, siteudc :i hijpostasisutriusquenaturaj eadem hypotlatit
t
('ii alias inierpretationes umiitam) si
per horuinem supponitur nomine utrrusque natvra : sice ergo dicatur
inteHtgamus ipsam buinanitalem, ul niodo dictum li -o, siv,- Deus, tupponitur
>
hypostasis divinoi et liu-
e«t, el coosequenter per horoiiiein Domiuicom, ipsam maiHv ntiiune. F.t idco de liomine possunl dici ett quce
Donnni liuman t.iiem, seu Dominicam carnem ct hu-
tamquam ite hypostasi divinm nn-
sun'. dicitia: naturo},
mioilatem:q >iiio hoc loco plane exigitur. turaj,et de Deo possunt dici ea quw sunl huinona;
Quamvis euitu bomo Christus cow non distinguatur nutunv, tamouam de lujposta^i humanw naturm. Ei
a supposilo divino, quod csi Dominus, non possit infra in soluiionc primi Dicendum inquit, quod
:
,
L niciis sppellari, quia innuilur error .Nesiorii et
opposita prmdicari de codcm teeundum idem, est im-
"inciio person.iruin in Chiisio (Sitmcz. in 111
disi
pos-ibtle : sed secundum diversa, uihil prohibet. Ei hoc
p., ,
6, a. 3 ) tamen nihil repugnai, quin bumanitas
:
*-
tnodo opposita prmdicantur de Christo, non secunditm
Chrisu vere possit dennminari Doroinica, quia est idem, scd teeundum diversas naturas. Haec S. Thoinas,
riislincta a supposito, sioul dicitur cru\, vel passie quae ad Iiujhs capitis intelligentiam ei lotam Nesto-
Doniinica, et hoc fortasse modo locmi Patrrs tum rianorum cum catbolicis coutroversiam, quae bis li-
Grar-ci, tiiui Luini, cum lioininem Domiiiiciini no- bris (onscribendis occasioncm dedil ct arguuientum,
ininaiu ni Aili mas. in Expositione lidei, Clirysosio-
:
peniius ac medullitus concipiendara visa smu neces-
homilia de Cruce Dominica, Fpiplianius h.eresi saria; ideoque niiniine praetermitleiida, qu;i' cum iis
Augustinus iractatu 28 in Joannem, ct alibi s:e-
(J->,
qu:c de comraunicaiione idioroatom alibi notata sunt
pius. o md auten banc expositionem prasaens rocns contolisse juvabit.
expostulet, patet c\ eo quod dicitur, et iterata Au d II csl, alis(|iie initio : Gra»ce uvapzos. Porro,
ctt.risconfessione a-seritur anie cooceptua et pnr- quamvis neqoe bomo Bccundum s-e iniuitiabihs, ne-
luni bomo Dominicus oronino non luissc. Quae pio- qiie Deus secundum se passibilis
( Damate.lib. 1 dc
posilio, si personam Chrisli rcspicias, iu veiba so- lide, cap. \ ). Cbrisliis l.imeii. (|iiia Deus et bomo,
nant et supponont, absoluie falsa e^t, ut cx dictis e iam iniuitiabilis qua Deus, id est, ueque initium
patet. Debetergodehumaoiiaie intelligi, reldeCbristo dicritm, neque finem vilw liabens (Ilebr. vii ), ul ex-
qnaienna bomo est. ponit Apostolus; et passibilis, (|iia boino vere el
b
Cbrisius bomo aeternus, qnia idem esl
ld est, absolute proedicatur ; umle eiiam sequilur, ut ba:c
el fuit semper Dcus. eadem pnedicaia de se muluo possint pradicari. Si-
e Id evl,
cuin bominc Deus passus, qnia idem Deus cut cnim vere dicitur, lloino esl Deus ita non mi- :
ei bomu passos. F.\ qii3 identuale et unilate
sequi- |) nus vere, Sei vus est Dominiis, fmiiiis cst iiifinitiis ,
tur illa eoremnnieaiio idiomatnm, de qoa saepins in
lemporalis cst aeiernus, minor e--t aequalis, ct e ron-
praseedentibos ( Lib, m, c. 8). F.i D. Tbomas propo- versn cujusmodi enuntiationes reperire licebil nitud
:

sito boc ariiculo ( i'. iu , q. 1(>, tvtt. 4) : Ulrum ea Leonem sermone c2 de Nativiiate, Vigiliuro Tridenii-
quw coiueniiml /ilin hoiniiiit, possiut prmdicari de Fitio nuni I. v, etalios Palres. Hapcemmalternatio etmo-
J)ei, el e converso? Consenlaiicc buic loco ita sciibii : lua prsedicatio oihil aliud est i|uam idiomatum com-
/' c ndum quod hanc qucestiouem, dnerntat fuit
citra municatio, nt docet Damascenus lib. iu deOrtb.f.e.4.
inter Mcstorianos ct cutltoHcos. Nettt nuni cnim e
vocet Si Cbristus (se cniin vocat Filium boroiuis) cral
i.utv dicunlur de Christo divulre vo ebuut
ui ea qna; pertinent ad Immttna
Iwc modo , m ro?Io qoando lo«|uebaiur in lenis, igiiursimul iu
naiuram dictrcmur ii
ccelo et in lerra eral :uon autem corpore luneerat
de howine. Inde Nettorhu di.ril : .\i quis Uet Veibo
iu crelo, cum sediceret asceMurura in ccelum; i^i-
lenlal passioncs iribuere, anulltaua iit. Si qum vrro tur alia io Cbristo naiiua eral prxter biunanam
uomtnti :$inl qua: perlinere potiunt ad uiramquc ntiiu-
illam qu c cernebainr oculis, videlicct dtviua, quv
lam, de lalibiu nreedieabanlur ea quw tunt utriutque iiiime cosluu siranl ac terrani replei IBel-
sa est, ei
t
hoc nomcn Cliri-.ius itl Dominus. Onde
aturo?, sicuii
lunn. de Chritto cap. 8). Vide cajtera in nauc
lib.
tedebant Chrittum esse notum dc Vhrgine, eel ho-
seoteuiiam superius annotaia (Ad lib. iv cap. G).
miiTcm "b mterno fuitse. Cath I ci ro vosnerunt. hu-
1X7 JOANNIS C.VS 1AM
iii ccelmii, dcsccndisse quoqua aniea leiiabatui e A ergo qood Cbrwttu <mmi et nwne» HIhi
rtelo. Vcl illihl :
" Si videriiii Filiutn homitiis aicen* licaiio uirin <|uc naujrx : quia et bomo et Dess \v>

Ueiitem ubi eral priui (Joan. \\) : cum eum qui cx il:i cl iii sc cuucla compli-clitor, ut in cjus M
lioniiue natui est npmiuei, in supernii Lainen lem- mine nibil decsic nowatur. Non orgt auio panum
pcr luisse te tatur. SmJ el Apostplus, ii a<l leinpui Virginis eadem In praeterito eternitai bominii quai
rcspicilur, per Chrisium omnia facta pr.¥dicat:[/nui D i : scd quia in nlcro Yirgiuis uinlii^ Ml Dous lio-

enim, inquit, Dominus Jesus Christus, per quem omnia inini, l.icluni cst ul in Ghrislo oiiminu non possital-

(I Cor. viii ). Si autem nd passionem majestatis, Do- toruiii s.nc allcro noiiiiuari.

minum cruciflxum essc dcsignat. .' i enim, inquit,

cognovissent, numquam Dominum majeslalis cruci/ixis-
CAPUT XXIII.

senl (I Cor. 11 ). El idco eliain symboluiii, unijmni- Synecdochicam hane locutiomm, qua a parte totum
inleiligilur , divinit lillerit esse pen/uam fumi-
luui et primogenitum Dominum Jcsum Christum,
liarem.
Dcuni verum ex Dco vero, bomoousion Patri, eterea-
torem omnium dicens, natum cx Virgine, ct cruci- >> Quidquiil crgo de Doniino Jcsu CbrifltO dixen>,

flxum, postea et scpullum esse tcstatur. Ita concor- (oluin dicis, cl in Dei Filio Filinin hotuiiiis, ct in

porans scilicct Dci ct iiomiuis Filium, ct unicus ho- H homiiHB Filio Dci Filiuu. Duneupabis; ' Iropo ici

niincni ac Dcuni, ut uec in lcmpore licri ulla valcal, liccl synecdoclics, qnoet a parie lotnin inlclligilur,

noc in passione, divisio ; cuni ideffl ulique Domiiius et a lolo porlio noniinalur. Docenlibus id Utique

Jesus Chrislus, cl pcr aclernitatcm lemporis Dcus, etiaiu scriplis sacris, in quibui Domiiius saepe lioc

ci per tolcranliam |iassionis liomo csse doceatur : ae Iropo ulens duin de aliis sic doccl, sic ctiain dc
licct nec lioino initiitiabilis, ncc Deus passibilis dici seipso voluit inlclli^i. Ncque eniin in divinis volu-

deheat, in uno lamen Domino Jesu Cliristo cl bomo minibus alilervel dies interdum, vel res, vcl Iionii-
d quod
anle pcrpctuns, el Deus morluus prxdicaiur. Vides ncs, vcl lcmpora designanlur. Sicut illud ,

ALAHDl GAZ.EI COUMLNTARIUS.

Augustinus in euna h>ctim (Tracl. 7 in Joan. vi ):
" lcmporibus. Et primum quidem exemplum ordinc
Filius hominis Cftristus ex virgine Maria, hic esse coe- retrogrado piofert in temporibus seu spatiis tempo-
pit in (erra, ubi carnem (issumps.it cx terra; quid enjo runi desiguandis, de quo postmodnm.
d Dilficulias non parva inter Scriplune inlerpre-
vy.lt, quod ait : Cum viderilis Filium hominis ascen-
itcntem, ubi eral prius, nisi ut inldligamut unam (es et commcntatores orta ex duobus tribnsve locis
pnrsotium esse Christum Deumet hominem, uon duas? sibi in specicm repuguanlibus, quorum primus est
nc fides nostra sit quaternitas, non Trinitas. Sic erqo qui hic citatur ex Genesis decimo qninio cap., ubi
eral Filius homims in ceet»,quemadntodum Filius Dei privdixit Deiissemen Abraliaa, id est, popuhim Israc-
eral in terra: Filius Uei in tena iu suscepta carm; lilicum, serviturum in iEgypto(ut videiur lexius
Fitius liominis in ccclo in unitate persoiuv. G innuere) annis quadringcniis. Cui conseniaiieus cst
h Id csl, idein el dc eodeni dicis : quia quidquid loens A<t. vii, ubi S. Stephanus aii Locutvs cst ei :

d« Chrislo eniiniialur, lam de Filio D quaai de i Dtus, quia eril semen ejus accola in terra aliena. ct
Filio homiuis enuntiatur per communkatioiiem scrvituli eos subjicient, cl male tractabunt cos annis

iiAioiaatMnj, quia Cliristus unns idcun|uc Dci el h •- quadrinqenlis. Tertius, Exodi xn : Uabitalio autcm
minis Filius. filiorum Israel, qua manserunl in JEgyplo, fuit qua-
c De hoc (Juinlilianus lib. vin c. (i et lib. i\ c. 3. dringentorum triginta annorum. Quibus explctis, ea-
De iieijucnii autem syuecttoebes usu insacris litteris dcm die egressut est omnis exercitus Domini, eic.
videndus*D. Gregorius Nazianzenus oraiione 51, QuartusApos-toii ad Gal. iii Uoc tmtem dico testa- :

sive epktoiaadCiielidonium, ubi piura ejns rei aflVrt mentum coufmnatum a Deo, quw post quadrinqenlos
non irritum Quas
<
xempla. D. Augusiiiius lib. de Doctrina Ghristia- m triginta annos facta esl lex,
Lex Mosaica, q««
facit.
posl
na, c.35: Tropus, ait, syneedoche, nul a parte totum,
vci ba sic construenda sunt :

aut a toio panem facit inteiiigi ;skui unus cvanqelista annos 450 facta, et dataest, non irritum facit, id est,
pos! dies oeto faeium dicit quod alivs posl dies sex, nun abrogai, nec infirmat, tcstamentum, id est, pa
qmndo m monte, discipulis tantum tribus pnescnlibus, ctum, seu proinissionem factam Abrab.e de bene-
dictione gentiuin in seminc ejus. Totius autem dif-
fucies Domini u( sol resplenduil, et vestimenta ejns
ficuliutie summa induobus consislit primo, quanlo
&icut nix (Luc. ix, Matlh. wn). Ulrumque enim vernm :

lemporis spalio, sive quotannis man>eiint aulscr-

essc non possct, quod de numero dierum dictum est,
Me* octo, («".•<«</""« partem vieriut lsraelilx'ifl .-Egypto; secuadn, innle, seti a
v.isi ille qui dixit posl dics vcw, inleUicjatur r ,.,^->
impletum, pro <l»o lempore, compntai.d. smt anni isti. Ad qnorura
novissimam diei cx quo id oslendit totts
D
duobus diebus atquemtegris
que tiv.eqr posuisse ; is vero qui dixit Bonnullain ac snraraanam expheationeni qna.u hni
post dies sex, uilcgros omnes et lotcs, sed sulos medios
locus soluinmodo requirit (nam plcnior ei accura-
linr ahipsis inlcrpretib!!s(Fids Glossam crdni. Abu-
camputasse. iloc modo loculionis, quo signi/katur a
sotvilur lens. et 1'everium, et alios) peienda est) suffeceril
pnnc totum, eliam itia d'e resurrectione Chrisii
qncestio. Pars enim novhsima diei quo passus est, nisi ahquot auclorilaies velerum in incdium aitulisse.
Priinum Eu-ebius C;iesariensis in Cbronico lucc ha-
pro tolo dic accipialur,id est, adjuncta etiam nocte
prwlerita, ei noxin cujus parlc ultima restinexit, nisi
bct Abroham cum 73 esset annorum, divino diqnus
:

accipialur, adjundo sciticel die illnccnte htbelur alloquio, et repromissione quai ad eum fueta
tolus dies
dics, et tres noctcs, csi : a 75 Abrahcv usque ad Mosen et egreseum ex
Dominico, non possunt esse tres
i/uibus se in corde terrce prwdixit fulurum. ikcc Au-
ASgyplo qentk Hebram suppulanmr a;>>ii43b\ quorum
inle- mcmiuit Pavlus ilu diccns :Testamcntum confznualtim
gustiims, et plura aiibi in eannleni sentenliam,
qnadnipli- a Dco, qiue post 450 aunos factaest lex, clc. Ipsequo-
ruis recilauda. Indicat aulem liic Auctor
qtte in Exodo Mos s liis congruens loquitur : ilabaa-
cis gcneris synccdochen i;i Scripitnis usurjwri :

1° in dicbiis scu nciuicro dicinni cl noctiuni 2° in ;

tioaulem filiorum Isracl, qua habitavcrunt in /Eqyplo,
pro ,t terro Chanaan, ipsi el patrcs eorum, anni 450.
in
rehtis qoibiifilihei , cum pars pro toio, anl lolu.n
4° in ILcc Eusehius. Hieronymus vero quwstionein haue,
parte pouitur; l>° in boinnibus speciatiiu ;
 i ;,

!M DE INCARNATIO.NE CHRISTI LIB. VI. 190

quadiingcntis Israelem annis serviiurum Xgvpiiis A quia peregrinum tril temen tuum in terra non$ntt,
Deus prxdicat, dicens ad Abrabam : Seiens seitC, et tervUuii eot tubjicient, et afjUgtnt eot emni* quadritt'
ALARDl CA/.r.l COMMENTARIUS.
mdecisam reliquil
indirata tanttim ejus diflieultate, reritate subnixa est. Ab illa enim pro~ mca, perspieua
Sic enim Commeniario Epistolsad (l.ih
Bcribil in missione computal quadringentoi triginta annos, qua
tas (Yidc etittm ibi Commentarium I). Thonue) Su]> vocavit Dcus Abraham ut extret de lerra tua tn terrum
:

putandi in hoc loco anni ab to tentpore quo Dominut
ttd Abraham locutus est iicent Et in stmine tuo be-
: mendarel fidem, in ea promistione, qna Cliristum vnlt
hcdieentur omnet gentet [Gen. xxn), utque ad legitla-
Itrem Moyten, utrum quadringenii iriginta sint;vel
ijitomodo iu Cenesi ipsi Abniluv Dominut pollicealur
ijuod post quadringcntot annos de terra tervitutit filii
tjut exilun sunl ; non cn.m parva rtt c*t. et n multit
quatita, nescio an al> aliquo sit imenta. Ubi nolandiim
iion dubitasse Hieronymura de veritaie illius suppu-
latlonis, ul liene monet Pereriqs (Comment. in Gen,
lb. 111). sed de modo oondliandi locum illum Pauli
cuin aliis Seripturx loeia in speciem discrepantibtis,
ul dictum est. Ueminit idem Hieronymus ejusdem
uifflQultatis in epistola ad Damasum (Epitt. 125),
ii aesiimie 2«. Augusimus lib. ivi de Civitate
Chanaan ; quia ct Apostolus cum laudaret et com
intellitji prophetalum, id ett, qua promitii Deus A6ra
luv ijttod benedicercnlur in co omnes liibus terrcs: II
auiem dico, inquit, quia testtuuentum con/irinatuin a
Di o, yost quadringtntos triginla annos facta lex non
injirnial ad evacuandas promissiones. Kx illa ergovo-
cationequa voeatus est Abraham, et ertdidit Deo, post
qu idringenlot et triginta annos factam ligem dicit Apo-
ttolut, non ex tempore quo Jacob intravU in Aujy-
ptuin. Deinde ipsa Scriptura Exodi satis Itoc sitjniji-
tavit ; no:t enim dixil : Incolulus filiorum lsrael,
qitem incoluertutl in tcrra V.tjijpli, annis quadringen-
tis triginta ; sed aptrtt dixtt : Quem ineolutrunt in
>«
lcrra ASgypti, el in terra Cliunanii, ipsi et patres
i -

i |). "21 ijuod diitiun est, inquit, ad Abraham : u lorum. Ai ptr Itoc manifcsiiim est cumpiiltnidiim ettt
:

! iciendo tcies quia peregrtnum erit temen tuum in ter- tcmpus ctiani patriarcharum Abralue, Isaac. ei Ju-
io, et in servitulem redigent eos, tt ujjli- cob, ex quo pcreqrinari cwpit Abialiam in terra Clm-
ij ni eot quadringentit annis, de poputo Itraet, qui naun, i</ est, ex illu promtssione in qua ejus fidem
urui, apernssime prophetaium •
laudut Apostolus, usque ad illud tetnpiis qno ingretsut
Non qttoa in tadem seroitutt sub Mggptiit affli-
.
tst Israel in AHgypium. Toto quippe islo tempore pe-
quadringentos anuos fuerut peracturus , ted regrinatx tuni Patres in terra Chanaan, ei deinde ie-
1 ipsit quadringentis annit prwnuntialum est lioc [a-
1 tnel Israel in /Egypto, quando facta esl lex in monle
lurum. Quemadmodum enim tcriplum esl dc Thara £tna,etc. Ac posiremo landem ita concludit Quod :

p <\re Abrahee : Et fuerunl diet Thanc in Charra, t go dixit Deut ud Abraham : Sciendo sciat i/itui pere-
uttinque et ducenli anni; non quia ibi omnet acti sunt, grmum erit temen tuum in terra non propria, et in ter-
4,\/ qttia ibi co npleti tunt; iiu et hic proptt vilutem redigenl eot, et noccbunt illit , quadringentit
tervituiem redigenl eos, et afJKgent
l i
amtis, non stc accipieudum esl, quasi in illa durissima
annit : quoniam isle numerut eu- m senitute quadringentos annos Dci papulus fi.erit ; sed
npletut ett , non quiaibi universus quia tcriptum est , I»i Isaac vocabilur tibi senwn, ex
pe.uc us est. Quadringenti saue dicuntur anni propier unno nalivitalit Isaac utque ad annum egrtssibnis ex
plen iiutinem, quatnvis aliquanto amplius sinl,
i
jEgyplo, computuntur tnini quadringend quittque. Cum
c tempore computentur quo ista promitteban- erqo dequadringenlis triginta detraxeris viginti quinque,
<<\ su-t? txqtio natut esl Isaac proptet scinen t/ui sunt a promissione usque tul nalum Isaae, non mi-
Abrahi, de quo ista prwJicunlur. Compulantur ei.i.n. rum est , si quadringentos et quinque annot siitnma
*"''" »«J n duimus (Cap. 1G ejusdem lib) ab C solida quadringentos voluil oppetlare Scriptura , qiuv
\o tepluagetimo et quinto Abruluv, quando ad eum solet i mpora i;a nuncupare, ut quod dc summa perfe
l iriua promissio, usque ad exitum Israel ex ctiorit nuweri pautulum acvrescit aut infra esi, non ,

ito,qnadringenti ct trifinta anni, quorum Apo- computetnr. Nonilaque quod nit : Iu tervitutem redigeul
iniuit. Jum ergo isti quadringenti trigtnta eoseinocebunt iltis, ad quadrivgentos annos referendum
quadringenti polermn nuncupari, quia non stuil c^t, tamquam per iot annos eos habutrint in tervitute
amplius; quanto magis cum aliquot jam cx it o ferendi sunt f/j<<:</ inqvnli amn ad id quod dt-
nt, quando ilta in viiu demonslraa c.um c^l, Peregrinum erit sementuuminterranonpro-
Abralnv, vel quando Isaac nalus est ccn- pria quadriiiaentit annit. Illud aultm inierposilum in-
pa ri suo, u primu proniissioite post viginli quin-
i»
itur Lt
lervilulem redigenl cos
: in et noccbuut ,

qnc annos, cum jam cx is:is quadrhujcntis ~cl Irigin a ila ui ati tjii idringentos unucs ista inltrpositio
quadtingenti cl quinqut remanerent, quot Dcui qua- non ptrlineat. In exlrtma ilenim partc annorum sum-
dtingentot votuit nouiiuaii Il.ec ibi Augusiinus. Idem . mcE huius, hoc esl , post mortcm Joscph , (uctum esl
fem (Ltb. ton. IV) super Exodum quacstionc 17,
i 1 1 /Egypto populus Dei duram peragcret servilutem.
in
i|!i .i--t.oiii.-iii eamdem c< piosius tractans :Si
quadrin- iluciis<|ue I). Augustimis in ciijus verbis illud prl-
;

t, inquit, annos sic acceperimus, ul in servitutt mo observandum est, quod aii in Exodo habcri
pliis intetligantar, non purvum temporis spa- puta juxta translutionem Septuaginta, habitationein,
uii quo ila populut multiplicarelur. Sed toi an- seu iocolaiuin ac peregrinationem flliordm lsi;iel
.

i! fuitse apertissimo indicio Scripturu tetlatur. in /ftgypio, et in Chanaan fuisse ir>o annorura qnam :

i
mi enim puiant quadringentot triginta annos ac- leciionem necessario sequendam , eiiam ex veritato
quo Jucob intravit in Jtgyptum,donec
D
Ilebraica docel vencrabilis Beda lib. de Sex setat bus
,'opiilus pec Moysem liberatus, quoniam in I mundi : eamque omnes chronographi lum Gi;i-<i,
tcriplum esl : Incolatus autem filiorum Israel, quem luin Latini secuti suni proindejuxtn hanc inierpre-
:

incoluerunt in terra l.gijpli el in lerra Channan, ipsi lationem inlelligendum esse locum illuni Exodi, qui
'•
patrcs eorum, anni quadringtnti triginta. Servitutis in vulgaii) edilioue lantnm habet, Uabitatio fHiorum
autem torum volunt esseatmos quadringentos, propter- Israel in Aigyplo eie. (/.t<;i/. mi)
, chiii conslct , :

eu iiuo.l scriptum esl in Genesi : Sciendo stuts quitt lilms Isrnel uun liabilasse <SUO aunis in ifigyptu sed ,

nium (uiurum e t • ,m-n litum in tirru uon sua,

</ in servitutem redigenl eos, et nocebunl illis
u.ulto minus, ut iufra patebit. Cuin crgo benesis w
quadrin- diciinr semen Abrahse peregriiiaturiim il)0 biiiiN
annis. Sed quoniam tervitutii anni pott mor- in icira non <u:i per lcrr.nn nou suam iiiielli^i
,
inn Joteph compulanlur (illo enim non solum
ei<v, ibi debel uon solum lerra yEgypti, sed cti;>u) terra ha- (

< r«Mf, veruin etiam regnaverunt), nou est ii:iii,in qna non solum Abraham, s<-il et Isaac et Ja-
admodum computeniur quattringenli trigiula in ciib neregrinati sunt, usque ad descensum ejusdein
'io, elc. El inii.i Proinde illa nimirum compu-
:
-V|:iuin ntraqne enitn peregrinaiio in illo isii)
:

.:iu* est Eutebius in Uistoria sua chro- auiiorum .sjiaiio comprcheudiiur. Secundo colliguur,
 : :

JOaNNIS CASSIANI 191

191

xv). f.tim, s oiiiiic lempui v.\ quo A gatur, mcnliini fortiun, quod abftil a Cbrilliania
genlii (Genea.
termo videaiur. Sed dum uUque
Doui loculut est contideretur, plui siut quam qua-
biii, Dei a

lempore divinae »oei», et lotura viue lempoa innoi

dringOllti si autem lllud lanium quo lervieruni,
;

niii lioc tro|>o inlelli- plui quam quadringcntoi, et lervitui miaua mulio
minut. Quod scilicct lempui,
AI.AP.DI GAZ/El COMMENTARIl S.

disiinguenda liic esie quatuor lempora. Prnnum, a

illud tewpus qt'o servierunt Hebrxl in ilgypto. At
promifiione Abrahae facia uique adexilum e% /Egy- de bi-.hactenus sniis.
auod leut- ld eit, promiiiionii Abrahamo bcta?, de bencdi-
iiio, et legem llosi dalam in monte Sina :
Apoilolum ad Galaias. ctio e gentium in lemine ipiiu$, qui est Christut [Gal.
|,us fuit 430 annoruin, juxia
Secundum, lempui peregrinationb) , live Incolati iii) :quam promiisionem Apoilotui roetl lciiamen-
qufl semen Abrahae peregrinatum est parlim
in lerra iiini Den confirmaium. Ubi I). IDeronymui
:i Si :

:iii, diligenter Uebrtea volumina et cceb rus editio-

Chauaan, partim in ^Eeypto : quod computan debel
primum lemen Abrataae nes tntit '
<p'uuijintn ntlerprelum translatione conlu-
a naliviiaie Isaac, qui fuii
sii anno ubi tcstamenlum scriptum est, non tetta-
per repromissioucni datum qui cum nalui
lcril, inveniet,
:

hoc tempui tuenlum sonare , sed pactum , quod llehrceo sermone

ccnlesimo palris sui , conseqnem est ,
detra- dicitur nr.r-.ir. Ei infra, mentem Apostoli explicam:
durasse annis quinquc supra quadringentoi ,

riis nimirum viginti quinque, qni ab anno septuage- Simplex, inquit, sensus, qni in hoc locp lexilnr, lianc
vim habet, ut doceal Aposiolus non pos*e per legem
simo quinio Abrahae ad centesimum usque excur- ,

xv ct quiv ptistcn daia est repromissiones quce anle facta;

ruut. Et de hoc icmpore imeiligittir illud Gcn.
,

semen Abrahae serviturum annis . sunt ud Abraham deslrui, et posteriora prioribut prcc-
Aci. vii, quodicitur
judicare, cum repromissiones ad Abraham ante qua-
}
4u0. Quod ciiiin Scriplura400 annos tanlum nomi-
diingentos trirjinta annos datoa sint, quod benediceren-
net, hoc facit more suo, qno solet in suppulatione
tur in illo universw naliones : l?gis autem obtervatio,
Lemporum velrerum, numerum cardinalem dumta-
xai. exprimcre, licet aliquid supersit aut
desit. Nam quod qui fecisiet eitm liverel in e.a, pott quadringen-
,

mirum non tos triqinlaannos Moysi data sil in monte Sinn. a I

si in jurc, de minimis non curut prcetor,

est, si Scriplura magnnm illum ei solidum 40.)
anno- Hicronymus. At jam quxritur de qua promiisione
rurn numerum nominans, parvum quinque annorum hic agatur, a qua initium computatiouis illorum :m-

cxcessum non curarii exprimere. Teriium lerapus ,

noriiin sumendum sit? Multiplex enim legiiur pro-
peregiinationis seu babiiaiionis IUiorum Israel m missio lacta Abrabae, ut observat I). Auguslinus iib.
Jacob in xvi de Civitate Dci (Cap. 10, i8, 21 el seq.) Hartm,
le.rra ^Egypti , quod inccepit a de-censu
:

prima ila legilur : Et dixit Dominut ad Abru-

iEgypiuui, duravit<jue annis dumtaxat duceniis quin- inqjuit,

decim, ut tradunt JosepliTis, Eiisebius, Augustiuus , ham : Ex\ de terra tua, et de cognalionc lua, el de do-
«•i ali
, ct colligiiur ex veibis Apostoli (Gal. m).
Nam mo pniris tui, el vade in lerram qnam tibi demonstra-
si lex lata est annis 430 , po>t proinissionem
illamvcro, et faciam te in gentem mngnam, et benedicam le,
el bene-
annum sc- et magnificabo nomen tuum, el eris benediclus,
Abrabae factam, quo tcmporc ageb;>l dle
Genesis xu cum dicam benedicenles le, et maledicam maledicenles le et .
ptusgesimum quintum ut leg.lur
,
:

benedicentur in omnes tribus terrce (Gen. xu). Ubi

ab eo tejnpore usque ad ingressum Jacob in ;Egy-
le

pium effluxerint anni dticenii quindecim nempe advertendum cst duas res promissas Abrahce, unam sci-
,

licet, quod lerram Chanann possessurum

fueril semen
tisijiie ad Ofttira Isaac viginli quinque , Gen.
x\i
ubi dictum cst Vade in ler-
hino usqtte ad orium Jacub sexag-inta, Cencsis xxv C1 ejus: quod
sigmficalur, :
:

demonslravero fuciam te in gentem

inde usque ad iugressura Jacob in iEgyp'um, ceiuun: ram quam libi\ el ,

duintaxat, usquc magnam. Alium xero longe prceslantiorem, r.on d cui-

irlginta, Genesis xlwi; supersuni
nali, sed de spiriluli semine per quod pater non e*t
ituliegem lalam, siniii 215, qui, cttm pari illorum nu-
,

unius gentis Israelilicce, sed ommum gentium , qu<e

mero, efficiuui annos illos 450 de quibus Apostolus.
llehraeo- fidei ejus veslhgia consequunlur quod promilii coipil
Quaridm leinpus servilulis et afflicliouis ,

in te omnes tribus lernc.

,

po-t mortein Jo- hisverbis: Et benedicenlur

ruin in ^Euypto, qnod coepit paulo
seph et fratruin ejus, ut dicitur Exodi i, duravilque
:inns circiier centum viginti. Cum enim exduccnlis
quindecim annis, quibus Hebrjaei habitavere in /Egy-
|!o, detrahere oporleat tinum et septuagitUa annos,
quns vixit Joseph postadventum palris stii in /Egyptuni
( ioto enim Itoc tetnpore non scrvierunt, sed reynave-
runt potius Hebrcei in jEyypto, ait S. Augusiiiius su-
Aiqne hanc promissinnem ^pcctavit Apostolus, dum
ad Calitas scribens ail : Providens autem Scriplura
quiaex fidejustifUal gentesDeus,pro?nunliavil Abrahce,
quia in ie benedicentur omnes gentes (Gal. ui). Ab bac
auiem promissione compuiationem illorum 400 anuo-
rum ducendam esse docet idem Augusiinus verbis
consequcnlibus Hanc, inquit promissionem factam : ,

arbitratur Eusebius sepuagesimo quinlo cetalis

Abrahee,
pia); et praelcrea detrahendi suni anui viginti tluo,
quilius Levi frairi suo Josepbo supervixil ex quibus
tnmqnam mox ut facta est, de Charra exierit Abraham:
:

efiiciuniur anui nonaginia tres : bis detractis cx ilfis

quomam Scripiurce conlradici non poesl, uti tegitnr
ducentis quinque annis, supersunt lanluniniodo anni
Abralmm erat qitiuque cl stpluuginta annorum, cum
exiit de Charra. Sed si eo unao facla
est isia p omissio,
cenlum viginti duo, Jndaeorum serviiuti el afflictioni demorabatur Abra-
assignandi. Sed hnec plurihus apud Pereritim babes n
jam utique in Charra cum palre suo
^'iiam; neque enim mde exi.e posset, nisi prius ibi ha-
explicata. Ex bis porro exponendus nsiat noslri contradiciiur Slcphano,
Auctoris texlus quo ail Si omne tempus cx quo U cu-
:
bitussct. Num qiudnani ergo
'dici/nli : Deus ghrice apparuH
Abralnv palri noslro ,
tus cst Deus, illtid netnpc qttod pnccedil, Sciens
scito
cnm csset in Mesopotamia pnuquam habilaret tti
etc. , considerelur, plus sunt
,
tjuia peregrinum erit
esl , quod eodem
,

Churra (Act. vn). Sed inteliujendum

qtiam quadringenti quia 430, ab co tempore usque
ouno facta sunl omnia. el Dei promissio antequam in
,

ad egressum ex ^Egypto ci finem serviiutis /E-ypna-

Churra hubiluret Abraham, et in Charra habilatw ejus,
c;c, numeranlur: Si auiem illud tanlum quo
servie-
e> inde profectio : non solum
quia Eusebius in Chromcis
rutil, minus, et mullo minus cerie, ut patetex
dictis:
promissiouis compulal cl cslendil po-..l
Ita (il, ul vel a loio pars, vel a parle totum valeat inlcl-
ab anno liujus ,

quadringenlos et triginla annos exitum esse de Agijpt»,

ligi, id est, vel lottini pro parte vel pars pro loto ,

quando lex dala esl ; verum etiam quia id commemt ral

ponatur, per synecdocben scilicet, qua? sacrse Scn- Augusiinus spectans lo-
apostoius Paulus. Ilaciemis
ptura: fiequens ac famlliaris est. Pars siquidem pro
loio posiia intelligilur, si plures quadringentis toium
cum Aposloli, qucm eliam cilat Eusebius , ubi ail ,
:

lcgera latam post quadringentos annos

ab illo lesia-
vero pro parte si pauciores. piioris excmplum, si
,

sive pacto et promissione Abrabae facla, annc

oiune lempus, cx quo ileus locutus est Abrahae usquc
iuciiio
ui St riptuia.tcsia-
ii-tatis ipsius sepluagesimo quwito,
ad Iigcm dalani, considerelur : postcriosis, silanium
 , 1

m DF_ INCARNATIONI CIIRISTILIB. VI. iw,

qoam qoadringenloG lial.ei : iia fit ut vel i Urio pars, \ phela a
fuitinim FUiom heminii Dominus in oorda
vcl a parle toinm valeat intelligi. Non dissiiniiis lerr» Iribus diebus ct tribos inuiilnis esse pracdixo-
qnoque ciiani .lu diebus interdum ae noclibus signi- ril (Mutth. xn) : ( >t pusl sextam sabbati, <iua cruci-
licaiio esl : ubi CUM iu Ulroque lempore ttWU dies lixus e-l, imu nisi liua laiitiiin Ipud mferos tlic: et
inielligatur, m parte uuius lemporis lempus uiniiii- duabus nociibiia fuerit, quomodo ilivini Bermoiiii
qne uMnetraior. lioc siquidem modo eliam illud, veriias inveoilur? Tropo scilicct synecdoches, id
uuod lie lempore Dominicaa passiouis obscurum \i- est, 01 a.l diein qua croeifixua e*t, doi prasterila' ci
deiiir, epcritur. Cuni nun sub exemplo losuo pro- aj noctem qua resurrexit, dies fulura referaiur :'ac

ALARDI GAZ.Kl COMMENTAMUS.

iur. Nhii cerlo cnnslaret numerus isteannorura
(-11 111 cius: Fimje atiquem hora
'_.~0,
i

noua egrmum esse _/«> tnnn-

posierioribus proinissionibus d>*d i-
si alt aliis tione, allerins dii hora
1 t i lertia ad'maminnem alie am
ceretur, ui manifesle d icct continuus sacrac clirono- perveniste: dixero breoi eum fecisse iter, non staiim
11
lu^iie decunus. Neque bi* obsiat quod in priioa illa reprehendar mendaeii : quia ille qui ambulavit
non
promissione nuUa ti.it meutio de semi ie \brali:c ci omnes horas utriusque diei , scd quamdam partem
in
henedictione omniuin geniium in seiuine e" us. quain itinere consumpseril.
>«»»uwif/w»t. i.i
El in Cnmmcntario Mincr
v.uiuiixniario '
'i , •
w% * iii
super Mai-
— .
;

promissionem nrgei— m Apostolus eo loco; ^e.l de |-»— pos- i i "

B tlia.mn (Cap. xn). De hocloco plenius
in commentarih
LOCciAllO terra
li-'i n I li'ln'nii Nltll «ll /MiPulnm n.m i.ai
Clianaan, quc /__._.. '

sessione ad Christum m>n per- Jona

/
propheta dispulavimus : ad illum
i

ergo locum
. •

tinei. Niin lieet in prima promissione nominatim lectoris diligeuiam remittimus : /...<• breviler nunc .//-
ei espresse non Qat meniio seminis Abrabae xisse conlenti, quod tynccdoehice toium
intelligaiur ex
•raecipue maximeque nrget Apostolus lacite lameu : parte, non quod omnes tres diesettres noctes
in inferno
«•i involute insinuatur illis verbis ln ic benedicemur :
Dominut ttttetU, ted qnod in parte parasceves, el do-
tmnet gentet m_ cogualione* terra:. Ilmd namque, in nunicoj, et lota die tubbali, tret diet e>.
totidem uoctes
if, dicluin esi pro, in seuiine tuo, quod explicite intelligaiUur. Ita
1
Hicrouymus. Augustinuj vero lib m
icue posiea dictum est Abraiiai, cum immolare dc Consausu Evai.gelisiarnm (Cap. xxiv)
: Usitatu
voluii iiiiiim l>i ic ii n enuii verba illa, si ad perso- :
iiiquit, loquendi mudus divince Scriplum est , .< pa te
ii.im Abrabse referanlur, verain sentenliam contiuc- toium significare. Nam el ipsum triduum, tfuo
Dowi-
rcnt sin autem ad Cliristuiu
: ijui e-i scmcn ejus, , uus mortuus ett, el re urrexit, nisiitto toquendi
coiitineiit verissimam. Paulus igitiir primain ill.ini
modo
quo a pane toium dici sol ., recie inteltigi non
v<>
proinissioneiii commemorans ex ea, quod inleii-
, ei Uinc magnii reddiiur ratio verbi Domini. Ipsequiyvt
debat cencludens ad , seiileiitiaiu poiius spei ai; : Sicui fuit Jo:>as in ventre celi tribus dlebut <i

fuara verba. 1 a I'. rei bns noctibus, sic eril Filius hominis in corde
terice tri-
" (Jiio sensu Films liominis. id esi Cbristus di- , butdicbusei iribus noclibus. Quidam aulem , huuc
catur fuisse tiilnis diebus et tribus uoctibus incorde modum loiutionis Scripturee nescientes, noctem volue-
r""*"" " ruw
icn.e. Iioc esi, vol in sepulcro, vel potius in '"I5UIU
iuferno »... annum.rnre
winnHirMiie iiia illas horas
Ires I.IIIS noius u
•" • I
• '
a sextii
sexta usqve
usque ud 110
no~
(uude arliculus Qdei de d Cbiisli ad inferos) p nam, quibus sol obscuratus est, ei diem ires horas atias
i|u iiidinpiidem seila
iiii iiidiiiiuidem fena seoiillus.
s.xi.i feria sepuitus, die Dominica,
Diniiiiii.j qu bus ilerum
au.bun Uerum tarri*
terris _><< r_.w, /,#... .•_/«_.,
esl redditus. -
id ett, a nonu usque ud
qiue prima sal.liati vocabatur, resurrexerit ; nou uno ejut occa iumi.quitur enim nox futuri snbla i, qua cJtm
__.'

Pairibus expouUiir. Isidoms PcliiMi.ies C|ii- tuo die compulala, crunt jam dua: nocies cl duo
dies.
Itela lUlili. i |'liires aflerl exposiii -iies, quaruin Porro auiem post sabbatum, sequitur nox prima
sab-
iln.c [ir.i -cipu c l.is verliis coucept.c Sexla hora po> : ba.i, id ed, itlucescentis diei dominicce,
inqua luiic
is in irncem aclus est Daminus. Ab luic horu ud Dominus returrexil. dno Erunt ergo duw noctet, el
nonam usque tenebrai exttilerunt. Hoc lu uoctem inivl- dies, una nox etiamsi toti posset inlelligi nec os-
el ,
]
l:g '. liursus a nona lux. Iloc rurtus pro diehube.
Nox lenderemus, quod illuddiluculum pars ejus extrema sit.
nutut purusavis. Tum dies sabbali, nox sabbati, domi- Quapioplcr nec annumerqtis illis sex Iwrh, quarum
wci diei diluculum, juxta evanuelistam dicenlcm : IV- tribus sol conwncbratus est, ct Iribus eluxil
con.iabit ,
.;i<TciiiiU'i/i sabbati, quw lucescil in priina sabbuti. Quod ratio irium dieiuin trium noctium. llettul igitur <:t
el
_i eitiam erposiiionem ex me inleUigere poslulas, i.i i!loScrip ururum usilalissimo loquendi modo, qua u
nt hujutmodi : In die parasceves Dominut tpiritum parie lotum intelligitur , inveniamus exlremum
diem
Vadidil. Ea u»a dies. Sabbdtuui lotum in sepulcro lcmpiis parascevet, quo crucifixut et sepultus ist
l)o-
: posiea ejus noctcm. Luccscente dominica e se- nuui i , et ex ipsa extrema purte tolum dietn cum
tu i

fnlcro suricxii quuque dies est. Siquidem a parle,

: id iiole,qui \am peraclus fueral, accipiamus : medium
lutum intelligilur. Sicautem nos quoq
-.',
i vero id esi, tabbati diem, uon a pnic, s<d iutegre to-
,

r.;<u qui mortem obeunt memoriam celebrare co tum : tertium rurtut a parle sua prima, id est,
a noac
i.hiu... Quacmnque ciiim
\iinus. ynui....ii./i._: euim nir
di<i noiu vitu.n cum
quiipiam vuii.u
liora i/uispium cum suo diumo
lotum cuni
tutum aiuriw tempore : ac sic eril
i
erit tridm
tridunm m
morte commutarit posleio dumtaxat die, iiUcrjecto ,
D q-.iemadmodum kli oclo dies, posl quos aicendil i'n
,

pust
>
lcrtiunum ipsiut
vusl die tertianum itisius diem tinimus. II. or
agimus. II. lci.
c: Isi- tnonlem, aunniromiili,,.
tnmiii>in quorum i,,i„„. n
medius integros ...,^,,.^„..f
altendeiV.es u ...#.
Matlhwus
.. ... .

iorus. Verum priorem illam exposiUonem DD. Hie- ei Marcut dixeruni posl sex dies Mmc.
( Matlh. xvn ,

ronymus et Augu t nus pari sludio et senteutia refol- ix), qnod Lucus dixerit post oclo dies (Luc. \xi\ ). II., ,;
liini. Sic enim Hieroiiymo!) in eap. n Jonx : llujus io loeo Auguslinus. Ideni vero alibi (Lib. iv deTtin.
[',.i mijsterium in Ecangelio Dominus exponit (Matlh. cap. G) paulo tlarius Imc ipsum exponit Imc inodo :
i superfluum etl el i tiptum vel aliud dioere. lloc
' i
Iptum aulem triduum non totum ct plcnum (nitse
\olum quarrimut, quaudo tret dies <i tres noctet fecerit Scrtplura testis e»t; sed primus ilies a parle extrem t
i'i Ctrde tcrra? Quidam Kapcttrxsvfo , quaudo sole /'//- totus annumeratut cst : dies vero terlius <i iane prima
ab hora sexla *id horam nonain nox successil
. ei ipse lotus : medius aittem inter eos, id esi, secundus
i duos di< s ct noctet dividunl,
ct apponeules sub- diet absotule totus, vigiuti quatuor lioiis tuit, duode-
bntum, tres diet ei noctet CBtiimant tupputandat.
tret cim noclurnis ct du \d im diurnis : lioxeuim u • i

- /:.; totum inlelligimut a purte : ut, diluculum auo I) ini re&urreclio dcclara a eti
, >
u<l .

.x eo qnod h -<xpt .t, unum diem sup- lertium pertiuel diem. Sicit enim primi diet propter
tiuiemus
, el hcciem, et tub tram : (ertia n vero (uturum lioiiiiuii titpsum a luce iu uoctetn , ita , /

qua- diei dominicce mancipaiur , referamut ad

n, \ler hominis reparationem, a tenebris in lucem cor.i.
nordium diei alicrius : nam ei in Genesi nox i.on praj- iiur. Ilict.iius SS. Pati nduo moriis et
tedeutii diei csi, ted tcqueu is, id esi, princip um fnturi, sepulturx Domini.
uvit fihif prtrteriti. UoculintelHgipottit, dtcam rimpli-
 i

m JOANWIS ( ISSIANI
m in nno Deraino Jein Chri un-
nocie quas priffCMil diei iuif,« die q ,i

lic iddUii el
niliil defuiwc iniegro i,,.i,hiii-. et Verbi intiquitai demouetreiuc. Ae
eit oocti luaa,
i , .

q U mbiecuiua
|

impletur. Scaient iic (ii ut nnui idcinquc Doniioui aote illum feerii et
lemporl noieliur,quod a rai parto
wcres, led lcngnm p it Uliim renerit, quia et lecundum eaveem 't •

ins r.< lioiiuni ciemplit Serlplurae

lenne poiterior, leeundum divii ica-m oaanibua
nnivena roeniorare. Sie cnim diecnte piftlmo:
< i
.!

osi
hoio, qnod memor es ejus (Ptal. viu)? 8 prior. Ei idco ille vrrnm lentunmode eoaahjMs, et
" Quid csl
mtncupa- hominem demonitreril, et Verbum; qaria c Do«
parie totnm intelligitur, <lnm uno iiomine
nrinui Jrsoi Cbriitoj Fitioi Dei, el hoaeme Beeeoni
lo, plenitndn humanl geucrUdemoiifiratur.Sicetiam
plebs ilicilur; iuatus fncrit, et Verbo, nnum de po dieena, o a
illinl » iibi Acli:\l> peccavit, peccasse
deinonsiravit. Clquid plora? Diee me, nC reor, de-
diini universitaieappcllata.a toto portio de>ignatur.
lici..t,siomni:i q«i:«; de hoediei posennl ant
e Jeannes quoque pra»ces or Dolhini, PoH me, inqhit,
prior me erai eaarrare ienta*ero. i latii hasc,q«ai eooc dii bmc,
faeiui ett, quia
i

ticni( vir qui ante me

igiturpont sc vcnturnm imlii in hac negoiii parie dumtaxat, el ad lymboiii
(Joan. \). Quomodo •'»',

bojnine cxpositionem, ci ad caosa officiom, et ad 1

il» t-

quem ante se fuitee desigeat? Si eniai de

mcduin.
lioc, q»i P"8iea natii5csi,inlelligttur,qnomodoante
dc Vcrbo, quomodo vir d pott me venit?
insum fuit? Si
ALAUDI GAZ^I COMMLNTAIULS.
B Imroinis Filium, de Vifgine nalum, pas-ihilem. mnr-
Duo exempla synccdoches ad himtines spectan-
troim, etc. Qua ratione idem Cbrislus ct Joanne an-
tia : primum in quo pars |>ro toio ponilur, howo
,

aliernra, in quo lerior el posterior vcn: dicitur.

singularis pro loto getiere buinano; d Qui post me vcnit. Quidam «pnonnl de adventu
parte populi de alna
lotum i«ro oarte, popnliis pro :

exenrplura quod ad necun- Chrisii pcr nativitaiem iu nunidom, quasi pwt Joan-
vero rebus nullum attulit
dam speeiem superius expressam atiineret qnod ,
nem venisse dicatur, quia scato poVl ill«m inc
passnn n:(tuse.4t. tta Epiphanhn ha;resi 69, Ambrosius lih.
hujusmodi efempla freqncntiidma sint ei
quo caro vei aniwa pro toto iti de Fide cap. 5, Gregorius homiiia 7 in Kvangeli».
obvia illud prsesertim
Ei Cassianos boc loeo videiur innucre, dum ait De
homine poniuir (Genes. xlvi ,
Rom. in et iiii et
:

Joan
b
i).

Acbab seplimui r gum

,..ii
Israel ,
id est ,
decem
homine hoc qni postea nalut ett. Ai pauieiphim ipxo-
f/evoff, qui vcr.it, praesentis temporis,
posilum tan
uxore Jesabel, regis Sidouiorum
qui, docta
pro fuiuro, qui vcinnrus est, non videlur hunc scn-
tribuum
ab ca deraeniatns idoia gentinm introiluxil, ,
sum adiniltere. J >m cniin Cliristus natus erat cnm
filia
, aliare Baal ci lucom Jnannes lucc diceret, el tamen lnquiiur de futuro :
Pnnini in Saroaria awiificavit ,

denrque Bovas snperstitiones sicut de Llia dixit Ifildiaei xvii : Llius qmdem venit,
irtolis dicavit primus
pro vcniuius est , ut Mosieretiam vertii hiterpres.
,

invexit umle illud vulgaliini in ScripUira Qut pec-

:
: ,

(III lieg. xivetxvi); lion Helins ergo de Chrisli praedicalione ostensioneqne

cuvil et peccare fecit hrael
populus Imjus exemplo pec- inlelligitur, ul CbrysostonMH ci Enthymin* cxpuiiuut.
nuod lotus Israeliiicus
sed major pars, Cliiisus enim post Jotinem venisse dicitur,
carit et cultum veri Uei dcseruerit ;
Nam et teropore Eh;u dereh- |o-t emn se-e nutudo per prsedicaiinuem et miracnla
ut indicat Aucior. r
^
liic
manife^lavit. IIHsautpm vethis Ante me faclu* e*f,
lsrael septem milha vtrorum,
:

querat sibi Dominu* in

non sunt incurvaia anie Bual , III Keg. dneenl Paircs significari non Cbristum producinie
quorum genua
portw designaiur, a:iie Joannem, scd Jmmni pneiatum ei aiileposhum,
xix. In hoc itaque exemplo a
tolo
ac si Joannes dixissct : Qni posl me venit, in jor me
id est, lotum pro parte ponilur. Forlior me eit,
e Hic iara ostendil quomodo etiam m
sermonc de e?t; vel, ut aproi M .Khamni h^if.r :

tocutio, cujus cujus non snm dignm enkeamenta portare (ila:tk. t i ;

Christo locum hahcat illa synecdocbica

idque colligitur ex texm. Nam sic »it Anle me
<

Scripturis protulil; qina m- :

exempla pr«cedentia e
esl, quia prior me eia>. ; id csl, pra ccssil me
dtvmam digmtalc,
mirum quod Chrisio convenil sccuudum ira-
quia pra-cessit a-leic.iiatc ipse enim elemus, eg«J
homini tribuiinr, cum dicirons bominetn
,

lurain i in Joannein .
Filium Dei, «ier- lemporalis. Augnstiims Ita tract:ilu
istum, demonstralbChrisio, esse prwkilus cst mihi.
El vid-sun, qoidqmd bo- Anteme, inqirit, {•:ns cst , ifnia
nuro, omnipotenlem, etc.
Yerbum el ver-i
convenit secuuduro proprram naturatn, eiiara Prior me erai, qnki in prineipio erat ,

mini il!i
bum eratapud Oeum, Ueus emt Wrbum.
Deo tribuitur, cum dicimus eumdem
Clirisium esse ei

LIBER SEPTIMVS.
I) neriiu, euro ipsmn finero incipiam melucrc, ad quen
CAPUT PRIMUM.
„.,. ,;;,.-.,; nnmiiij* dcsidcraveram pervenire. Sed ut Propheia ait Do :

Advcrsariornm cuummis responsurus div.ni nami.tts . '

'orationem p mmilleudam minus mihi adjutor est non hmebo qunt ,anat nuk
Ineinimphr.t ul doceat ,
,

esse ab his qui ad disputandum cum hteretiek atce- jlomo (pS alm. cxvn) : non limeamus prsteutas h:rre

dunt. licoiuin insidiantium foveas et ohsepias spinis [>as

his solet qui cum pelagus jaro eva- sirn horrenlihus vias qnae cum asperenl magis iii
Quod evenire ,

aui vicina ncra quani claodant de cmundatione rod.is pnliu

aut prailentas porlihus syries,
lil- ,
serini
lahor, quhm de possibilitaie forroido. Qu.a cuui nc
torihus saxa formidant, mihi hoc adroodum acci.lit,

quihusdam haereiicoruro his ageniibus reciuro iter inlinniler se ubjiciant, (

ut rescrvalis ad ultiinum
hrarrcant amhniantibos magis qoam obsint, >> plu
eiliHi.niis cum jam ad exacti laboiis lerminura ve- «

ALAUDI GAZ.EI COMMLNTAUiLS.

• pavore conouiianlur nnbis
horrore ct , est ablalivus absoiutus.
Id e«i
Domini, eic, ubi ambuluv.i.bus '

lloc cst, mag.s Uhorandura nob,s est.de cxpui

aiubulantibus in Tia
 I n DF INCAKNATI M cnBisTiLm. vn. m
hahel iifficitmi \i<\\ie. opns nosl tim
purgaimnc A etdraeonem (Lntmx, Pm.Sm.ic). Triboesmje
in
pcr
quod itg.it, qmm ox difflculUte quod limeat. l^imr mtrepidaui innoceiiliaj cenctantia audaciam J
m :

.1 moosti nosi: jii illod loilnfni serpeolis eapat dclectetur infniit ab u( ere super
/ ramne aspidis , et m
rohtewes u: iiMiii] et pertrccitrc omnia admodum euverr.am rcijtili
,
, i/ui ablactulus (uerit , inanum $u t m
illigata Ingmtibus .-piris loriuusi eorporis membra mittat (lsui<v xi). Da rrgo ci nobia m caveriiaa liujua
cepientet, le, qneni lemper preeaii sumos, eifem unmaiiisslmi ac leelestissimi regnli mnoeuaa
manna
aiquo rtiam, Domine Jesu, precamor, ut dn m raittere. I.t b! in furaniinibus quibusdam jam, id •••
i,
verbum ui aporHem sffc (Epkea. \i)ad '>
deotruetionem in sonsii hiiniaiioriiin lafebrac aet eobilc liaboii, ant
tuuiiiiwmtm, cegitatione* dewuenles, ct omnem altiiu- ova posuit, aui sqnamosi tractua semiiam dererhmit,
diu.mi extoilentcm se ud ersum scientiam />,/', vl .
aufer ab oniversis peruiCiosiM mi sagois hitjus sor-
pti+emm tmttem hiieUectum in obedientfa lua (II didom
r. el ferale contaginm. Extrahe illataa 'terfidiaj
l); qma vere ille hbor lit, qni effiperil libi csst: ca- immttndiiins, obse»sas rcdolcuti
etcmno aiiimas
piivus. A.lesm erge tu r
effttio tue operl, toie pro reniilabro sacra purgaiionis emutida, ul speluucx
•'

ie supi.i inoiiMirani \irimn eenniteiUibu?. Di I, i ,i. I ia l.ilronum domos oratioiilim sim. El f in quibus aunc,
i ovi Mrpentk or.i , et Uimeniia lethaJibua venenis ul sciij tom csi , diversoriia ericii el onoceolauri, et
r.nliaeenterere; qei faeia sop a icrpenies et .-<vr- 15 pil si , ci divcrsorom prodiginrnm toonstra versan-
piones ilkrsec crc.leiiiiinn podes htgredi ac aofier iur (Isaite \\\\\), in bis sancii SpirilOS
,
mi doaa, id
upidem el basiliscuin ainbiilaie, conciilcare
leottem esi, fidei ac reiighioie «Jccora respiendeant. Ac si.ut,

ALAUM GAZ/EI COMMF.NTAKIUS.

it inunditia conlis noetri , (|iiam de difficid-
>n>'
herbu fultonum, ct tedebit eonfian* , et emundant nr-
,: ac molestia qnam nobis alqicere possint; quod
»ie
n.um. et purqabil /ilios Levi, et cotabit eos quasi
alia phrasi synooyma pauln antedixii
<j
au-
Deemunda- : rum et argentum. Ki Lnc. iii Cujus ventitabrum iu :

tione nobis pothts lubor quam de possibilitale vel, , manu ejns, et purgabit aream tuam, el congn gabil tri-
poiins, hnpossibititatc, formido. ticum in horreum suum. cic.
est, Keetorii batrestm vaiiis ambagibus ct f.l-
1
1
f
Spccial loonm ls:ii:o xxxiv ulii il<>
Xerosalem ct
laciis iiuplexam oi iiii|,liciiaiii. Jii(l;o:i (iicitur : El potsidebunl eam onocrolatus et eri-
b
Verba simi Aposmli in seeunda a<l Cnrintbios : cius, ibis et corvut habitabuni in ca, tt erit cubile
dra-
rYoa secundum ettrntm mililatnu*. arma miltiiv Nam conum cl slritlltioiium, et cceurrent dtemonit onocen -

nemtrm non carnaliu sunt, sed patmntia Dto, ad destru- lauris, ei pilosus clamubit alter ad alterum; ibi cubavit
%em mumiionum , eomitia dcslruentes, et omntm lauiia, et iuvenil requiem : ibi habuit foveam ericius, ci
ii tiladinetn esioilentem se adversus teieniiam Dei. lllii enutrivit eamlos, etc. Ubi D. Iliernnymus (
/• Isaiie
P'teii:i Deo, e.-t, usipie adco por Dei graiiam va-
i<l
c. xxi, et Eiechiet. xm et xvni, et Ose. xn. et alitn)
liii.i, oimios Satanae moninenra ct maehioamenta
ut ^ Qui tropologiam inipiit , sequuntur
:

esepulso poputo
, ,
destruere |)"ssim et evertere. ConsUia destruentcs, Jttdworum, sub bcsliarum et poiteuontot noinnbu-,
t.iice xaTstt;v:vT-:.-. in qoibus verbis soloecisinus esl,
idolotatras (m sunt etiain ha?relici , nain el ba?resis
nisi ita legamus : Non teemdmm earnem militamus, species csi idoloiatri.e , eodem aociore) et variis su-
eousilia dettruenies, elc. Sic enim legil I). Ambro.-ius,
perslilionibus servientes in Jernsatem habitalurot esse
ni qos iiiiorc. iliint per parenibcsim legantur
; vei confiinumi, el hos esse onocroulos et ericios, ibin et
.innis parlicipiuiH pr<> rerbn positum, uthicinci- coiium, d.acones cl slruthioncs, et onocentauron , et
ial sentonii.i Consilii enini deslroiinos elc. Ubi tltrmoniii, el pilosos, et
I :
.
qutv Hebraice dieiiur lamiam ,
eontilia Gnrec est hrytetiovc, quod Theophyla- Itlith , it a solo Symmaeho translata e*t
lamia, quam
- inicrprtt tnr sylloi;isiiios , et humaoas |»hiloso- quidam Ilebrceorum ipvwnv, id est furiam suspican- ,
t.tioriiin atqoe hmreticorum raiioocoias, qoibus se ad tur. Ita llieronymns. Talibus itaque mnnstris ct
por-
cvertendam « lidem munlre snlcnt.
: r
• r-i
--
• i
lentis, dequibus etiam alibi egimus, comparai Auctnr
c
SuperOue ndditum ridctur officio, tiisi officiHm Nebior iim.ejnsquesimUeshaereticos, quemadihodnm
pro beneflcio -raii.o sen efficacia accipias, ut offkio ci D. II CronyiiHis cooira Vigilaniium
h%resiarcham;
ablativi c:isus , quasi ex nlficio. Dnnntns eiiim
q» a si novni OMSlrom in G;illiis exortom (>:i(lo:ii ,
'ii.n ;ib eflieiendo dietom pulat, qood
sii iiiod n n^ allnsione, elegaulissime -ciipvit Muia in orbe :
ii<ioil qnemqoe pro conditinxle su:f p<rs
i,- monstra gtncrata sunt. Centaurot et sirenas, ulutas et
;it. Drrde l>. Ambrnsins lih. Dfficinniin Ofti- i : cuocroialos, in Isaia legimut [Isaia xxxiv). Job Levkt-
c um, inf|iiit. al> tfficiendo dictum vut. mnt, (fantt than ct Bettenioih myttico termone describil (l>b xi.).
tffi-
c.um; sed propler deeorem termonis, um immutala Cerb iiim pi Slgntphatidas, aprumque Erimanlhum, ei
[)
Ittt ra, offkium nuncupari. Se<l forlas iiiOlins liic l fiiein Nemwum , chmarrtnn afque hudram multo-
iiiiii,
inicrposiia conjiii<ciinue~ Officio tuo ei rttm capitum uarrani fabulce poeiatum, Cacum descri-
optri. Viilctnr enini respicern qond niperius
dixil : bit t triformem Geryonem Hispaniai prodide-
irgilius;
Plus habel offieium alsjue opus tioslrum. ctc. Ubi ofli- riini; sola Cullia montlra non habuit, s: d viris scmpcr
c iiin ciiin A| ere conjungii sed qnoil ibi suuin di ii, ;
fortisstmis et eloquenlissimii abundaiil. Etotius ett
lnc D<-i nionos agoo»eil, Dcoqoe arceptimi !'• i
trtbito Vtgilantiut, teu vtriut tl> rmitantiut, quiimmun-
d
Iia Tcrioll ainis lib. iv adversu tlaiciniu m, d»
setl pngntt conlta Uiritti tp ri/um, eie. Ila llie-
tprrxta
a ii versione Creator, inquit, hanc potetlatem eiiam
:
iKiiyiiins iii iino Vigilanlin nmnes hseresiarchas de-
parvnlis pueris per Isaiam repromisit , conjicere
ma- P ngctrsel moiisirisass milans. Alii Paires comparaiii
uiim in cnv.rnm atpidum, el in cubile uatorum
uspi- eosiicin rcedissimis ferocissimisqoe hestiis. Ignatiiis
<'">n. ncc omnino Uedi. Ei ulique tcimut (tatva
tttn- epistola ad Suyrii:i'"s, caniliiis rahidis. serpeniibus,
piici ate Scriplura n:i.n nec et ipsw betlim ndcere ,
bisiliscii <! sqo.miosis draconibns. I>. Cypriaiins
voterunt uii fides fuetii) fiqaraie per scorpios et eolu-
(Epitt. :>!) Iupi> o! canibn», qnod ei Seriplura enn-
'•os portendi tpirilatia nequitia? quorumtpte
princepi ; Ifrinai. Ainbrosioa (Serm. «5) noctuis et yulpibos.
draeonit ei eminenlittima cujusque bc-
:>cniis et ,
Microuymds iiem (/» c. n Habdc.) scar bseis. Vineen-
nomine deputetur, eic. lius Lirinensis (ln Commonit.) ranis et.moscis iiimi-
• Allulit etiani a<l locum Malachix ni
nbi do Mes- lurii. A mslinus cimicih is, qui dum vtvunt tnordent.
•ladiciiur Ifne cuim quan ignit conflant tl
:
, >lt (In /'. (....:. i \ .\j.
 ;

2''')
JOANNIS CA8SIAM
190
|»e A 1«. h*e dici po.*uoi. Nemo e.
»»«m
u " «nunde«
s
..«eito
e Idolornm euUibu. eiter
«,»«'" ,,m " ,.„,..•. ..,,•.. ,,n., i:iii, lue.mt
ie gtgnere praraiet, qnta ea qu*
l „„,... orta jani llli-iinl

imulacri», feci.li es feni*

deMnowim lempla «/,rw-
„i rttrtnm non aueuntj ut no»« cceeli
>

eerpentem et .corpionum ,,,

lum ln.eren.in eavernee pereri M

ei eubilibu. errornm ac generentur. Rl idfeo uemo antcrieren
fulgemii lu.-.inis radioj, et ootoel q"ia '" "
ac pnicbruudi. qiHtuiam nee Mrterioram g ,

lurpiludinum domoi ernamenlomm fenernnd 1

veniicau pariendi nifi «;* poeaUulitaM

omnlboe quorum ecuiue cdigo
;•

iiiiiu reddldiiti, it»

'

Ti. ergo id in n.iMi.1.

omrtipoteuU. Dd, ,«od »
pe,ve,sit,,.s ebeedU lueoni «Uericordi.
cl .

uJacveritatiainfunde.nt taearnaiionta unn «a- ortu lemmornm noimdinm c*. PJ

*"*-
Lnum ac .alutiferum .acriimenUim
ITlo lumine contuente., U. te en
reeerate landem
eeem..ncto ille
et ,i oMnrem humnnie eaud.uem. nbjtee, q«

enet, r .,- »
VWleeorgo n,

qu,
«*re d,x.

«etora. feinti
rtf

ne- — '
,

utero edUum mnudo verum bo- Mire le nnde .* de qno dica. ,

mmae!dL
"
Virgini.
B.tim.nd*« De, n«upoteut««
veru« ta.nen Deum sem- comparas, el ad

^ ^.^ ^ ^ ^ ^ ^
,mnu ul

^
e " ... esse inielligant,
c B
earum rerum exemplo nlerie ,
quas ipaa ntique n< ..
t
pcr fuisse cognoscant
.^ ^ ^

qua
,,

«
qnande vol.m ct es ea
JM.ee/». objeclionem e«np»n es «« twHi i ergo u- voluit .
ei ,
-
se parii. Nec tempne d nee pereona nec ro
iVcnu. auimorem rj |,, U , advm.il ,
.

inmpio qna. n*> s,.««d» hou.ii.u.n nc, exemp-.a rcrum praj«du

his rebu. loqui
,

Ac nriusouam de
»q«u« arbitror rimt; qnia *+m d oo„ pom.« ta cretnr.ru.,
m ,m
u
ITpnnhn
en iar qu« j.m anteeL
b briZpermribn. pr*liba\i,
promi.i, ui ex-

iberius de in,actis dtcerc

enondnn. ,
q„i ,,, creator
«el.li promp.nm
ip.e cunctor.«n. Et poese,«
fuit ,
quia ^otcstas edfm
g4
^inn-
,-nta dt «nnipnenu
Kr I e polliciti. sa.isfeccro.
Mo«
Ait orgo ad
sibibns in Dei
t;,ti.

Dei !
V,s s-ire aHquateuu.
e.iam Dou.inum de crca.nns sms taeere
ego W
d s r 'enTm sacn, livhalis fceeve notmnen
posse credn quod lu en« de se ,pso
tl h nvu o »ber :
- Nemo anterio.em se pa-
dicas, sed non credi,
,

euim a,
ia antie q«» posurmra
P n rjo e „on solum «,uid

cnim scirc, se pariu.H, si modo i Dcus jubeal, » antermra m«ho

I

Tdica rlcire arbitror Si

ruiCTJ^
,

Nam et cibi ip.i et pocuia , ea

^uaquam un.eniti se plrere possunt. .,

Divinitatis vulunt s sit ui conceplus guosdnm ei

monalis opiniimculae ralione cen-
,

Dei na.ivitatem Aqu;e denique ipa», qui-

progonies verli possunt.
qni exira coneeptam bumamn
ori-
seres ; neque ei
el quitnn admo-
bumanis definiliunculis ptDCJudlcare bns ab exordio rerum mananlibus ,

ginis natus es< ,

si id De,.s
IIUU>&IUI1IIJIC3 umiiu. om
"• dum
"• omnia animantia uumuir, corporari ,

tentares ; aul lerrenas impossibilitaies

iicercs si Deo i
divinse

pos*ibile n U.il m W C j«be« , in viscer,l,us el «igw possnnl.

.

U"«
.

c,.,
;
„

ri. Dic mi „i oe ,„ii.o S ,e ,o q ,,i e.nsis do

vm» ,
,
M» eireoio
Q«,d fe"»« ( '»« >• ' )
cnbe ,
, ,
,

-
n np«,
^

^ i^
,

,,„or„m aniowmiu», xs,i,n;,s Jefmirc

naums ? I,»n„- o,c„ e, «
:

«"»""•""
, ,,„ s ,« an feris

"„;:;
.vibos an ,,ecndil,„s legem pnnero
.»„,nz ,1,. s .
de „,,. « ^s ALARDl GAZ/tl COMMt.NTAft.US.
Drum posse n-ga anler o.en, nasti

,
,

« ••«» ,ni|,oss,i" ,e dc
°
" ,m

cortndScnre, ccrte i.on vidco, nisi aquas in toia

Nestorii axiomale aliquolies egimus in
« De lioc
snecie accipiaums qu* an e homuieu, cond.l» suni,
prapcedjeutibufi. .;'.«. d.c. potesl. At bsc
r ^ uuod de cibis ilidem ac polibus
•
si Geret quod
,

b Ma"..o quidem miraculo ni fi -rei ,

per.-p.cum es.
alind esenmla non innltum urgere, satis
numuuam faclu.n legimr, ut ani.nal q.rodda.u pro- ,

ueque aliter a Cassiano prolata fuisse ,

n.s. ui nU-
ani.nal de novo gignerel ac
niind prius exstiiit,
parerc, sftcundum qua.enus rem expunerel , et ob.ter osicndere f.en
duccrel (quod esset antc-ius se ut posienor anl.no-
tamen Deo uupossib;!, nec dos<u per divinam potenliam
verba Nestorii), non ,
axioma promde non
ac supernatural, «luam est mysie- rcm se pariat, comra Nestoru ;

se Uei
tam admirabili, ut Maria antenorem
Dens ldem uuweru esse Deo impossibile
rium lncarnationis. Polest enim non enl im-
in sua pnma uriucip.a Filium pepererit.attesianie angelo,q«.a
cor.ms exstinctu.n, iiuino vosslbile upudDeum omne verbum
(Luc. i). .11 q>so
restituere ut certa (ide credunus de
resolutum tibi possibiliasuni
,

Salvatore dicenie : Pohr, orwia

,

lapidinus su-
resurreciione liominum. Pol.s, et de ab^olule ,
tam de aqms quam de ci- IMarc xiv), quae scilicet po^sibilia s»nt
scitare lilios Abralur, et contiadiciioiem ut exio-
quodvis animal produ- seu .iu;c noi. implicani ,

bis el potibus hominem vel

l>art. ,, q. SS, mt. posl D. Au-
sicque cibi ipsi et pocul.i iu couceplus quos.- D nil S. Tl.omas (
5).
cere ;
gusiinum lib. v de Cvitaie Dei cap. 10.
ui h:c d.c.iur. tl
dam ac progeoies verterentur, « Locus est Isai», qui in Vulg-.ta
editiojie s.c lw-
eic, dum in
veituntur sane cliam citra iniraculu.n ,
lulnni pavlo sno, Qwdjacts, ,.
materiam semenHuam uaiu- bcf Vumquid duit
BHbetentiam aliii et in
progemes na- o s tuum 'absque
l)U
manibus estj V<P e»»,«V^ P01 "'
raliter couvertuntur, unde felus
el tu. sn
Qnid generas? el tnuLteri, Quid pariurts ?

scuntur; qua ratione Gl ut bou.o, vel quodcmque M*

Jeremiaj xvu. : Numquid sicut figuhu ,

se gtgnere ificus
animal anteriorem id est antiquiorem ,
Lmul? aU Oamuius.
non potero vobis facere domus
, ,
,
quodammodo dum ,d qtiod prius
ac p.trere videatur, vos m munu mea
Qua cliam Ectestcut lutum in manu (iguti, sic
exstuit iu aliau, subsiamiam emergit. imiiaius Aposmli» -«
et dotnus lsrael. Quem locuin
i atione aquae ,
qu;e anie bominem exstite.unt .
figmeittuni et
Romanos .s scr.bit Numquid dtcil
in eorpore Homi-
:

promde anteriores bon.ii.e sunt

fectsli stcl Annon
,
nu habei
animatuui eflorman nui se firrxit: Quid j

nis corporari, id est, in corpus luli ex eadem massa faarre ahad uuiatin
aqua vel bon.o dica.ur statem fiaulus
quei.nl. At quomodo tunc «•
vus Iwnorem nliud vero in co
ut viUeiur Au-
:•; ,

auleiiorem vel anteriu. se parere,

 , :

801 DE INCARNATIONF. CHRISTI LIR VII. Q02

rst, cur ei impossibilitatea in suo ipso adventu A coiistitulionibus constiliiior. Vi$ aulcm plenius scirc
<>l>jicis , eui impossibile nihil in omnilius essc co quam non solum impise. scd etiam incploe sint Iw
gnoseis? calumnia tna? el non vitlontis penitus
. Dei omnipo-
( APIT III. leniiam caniitenae! Dic mihi, qu.xso, iu
, qul non
nisi ex paribus paria nasci puiai
unde :
InexpHca-
;> nJct </;/ illa verba : homoousios poricnii
dcln: nalivilas.
lnlis ilia qoondam in cremo coiurnicum<>niimcrosI-
tas ad paslmn Isracliticu- plebis rcpente nata sii
Sccunda aul pehrcrsitalis tnse vel calumnia l>!:i- (Num. xi)? Non enim eas ante in alfquo loco a ge-
splicmatiix, vel blaspliemia calumniatrix esl, qua suiseditas, sed subilo advcntu lcgimiss
iiitricilnis

:
» Homoousios parieuti debel esse nativilas. Non illatas. c
Cilms denique ipse ille ca«Icstis, unde per
(li-similis superiori ; verbis cnim magis qnam re ct quadraginia annos in Ifebworum castra defJuxii ?
genere diversa csi. Cum enira de nalivitate Dei .<ga- numquid reannam manna generavit Exod. x\i ? ( )

tnr. idem dicis, potenliorera ex Maria non poloisse Sed ha»c de vetusiis rerum miraculis. Quid de
m>-
n:isci , ipio i superins, anteriorem non potoisse ge- vis?" Paucis paiiibus ac pisciculis innumeras
1

po-
ncr.iri. F.t ideo vel id quod supra dictum est {Vidc pulorum seqneniium lurbas Domiuus Jesus Chfisiu?
c p. t r> ,';/>. vi) , ctiain de boc responsum puta ; vel 15 in eremo non scmel payil ( Matth. xiv et xv ). Saiic-
i ! qimd inmr dicendum cst , cliani de illo respon- tatis ratio in cibis non fuit, quia esnrienies causu
(I ii exislima, Ais ergo: homoonstos paricnii dcbct iuvisibilis el arcana saturavit, praeserlim cum plus
ii livitaS. Si :ul lerrenaa creationcs respicit multo supciTuerii saturitati quam apposilum merat
rel maiime ita eveaii. Sin amem ad ortum Dei, esuritioni. Qua ratione hoc totiini facii/m cst, nt
quid in nativitate ejns natnrae cxempla consideras? cum satictatem edentcs capercnt, etiam
augmentis
quia coiistiiuiiones constituiori snnt obnoxiac , non ineRabilibus cibus ipse ditesccret? « Naium in
Cali-

ALVUDI G.NZvEI CO.MMENTAMUS.

Alterum Nestoiii axionn, dc quo iu superiore quo Sedulius pr.Tclarc ct consenlancc bmc loco cc-
libra neiora est (Cap. 13) nbi etiam psrenti potius : cinit (Lib. n)
quara parienti approbatora.
b Innumcrosihis antca legebatur. Ouid roferam Innomeras conlesti pane catcrvas
At quid OpllS
tagelicos sumpsisse cibos, nimbisque superni
barbarie, ubi Laiinitas suppeUl? de bac porro co-
Ntciaris, aeria populum dulccdine pasium
lurn.cum numcrosiiaie divhiitus knmissa, sic in Nu- Fn pluviis habuisse dapes, et In imbrrbos
cscas?
uieris legilur Ventu» egrediensa Domino, arreptans :

tram mare colunvces delulit, el demisit in castra i/i- Quod vcro Christus, Joannis vi
ail ISon tiomt* :
,

nere quantum uno die confici polest cx omni parte dedit vobis punem de
rcc/o, intclligcndum est
, deccelu
rnrum psr circuitum tulabtint/iue in aere duobus xlhereo quod proprie dicitur ccelum. Dc ccelo
. ,
cnim
cubiiis in ultitndine super terram. Suraens ercjo popu propne essc dicilur, quod de ccelo ip<o vero
dc-
lus i.to die illo, et nocle el die altero congregavit scemJil quomodo ChriMus verns panis de ccelo
, ;
dc-
coluniicam , qui parum , dcccm coros (Num. xi). H;ec G ^noit ideoque vere cceles.is panis fuit. Manm
,

ibi. Coutinet amem corus iriginta modtos, vcro illud non de ccelo sed de aere pluerat
secun- dirc,

duin llieronvmum (In cap. iv Ezech.). Unde acsiimari bajurquc improprie panis de ccelo quemadmodnm
;

pmesl quam inexplicabilis fuerit ill.i liumerosilis volucres coeli appcllanlur, sive quia aer
ipse ncr
cniurnTcnm si qui pamm seu minimum e populo , , ,
catachresim coelnm dicilur sive quia quod alle
de ;

collegerat, deceaa coros ex ei< impleverit. Unde in aere cadit , de coelo cadVre videtor. Ita Cliryso»ln-
psalmo axvii comparalur ha?c lam ingens copia pul-
i mus, ei Augustihus in Joanncm (Chrysost. hom 41-*
yeri terne.etarenae maiis. quas numerari uequcuni. Augutt. tract. 25).
1'luil, iuquit, itfil sicul pulverem curnes, el
sicut are-
«• De boc miraculo egimus etiam snperiore libro
nam maris volatiliapennata ; el cecidcrnnl in medio (Lib. vi c. \ ). De quo iudem Sedulius,
ipsum cnm
caslrorum . cirat tabernacula eorum. Et manducave- velusiis illis miraculis compar-ns, sic
Evaneelicain
runt et saturali sunt nimis. Sciendum aulcni
,
bi- ;i
bistoriam illustrat :

Hro daluni fuisse llcl>r:eis cibom canns, semel ima

Cumque debinc po|»ulum seso in (lc^crla scciilum
c:im niauna bxodi x\i Eactum est ergo vespere ,
ct :
, LtlypicusMoses, verusque Pro|ibeta rideret
ascend.ns coturnix, coopcruil caslra ; mane qno>jue ros Antiquam senUre famem, majoribus aclis
jacttitper cireuilum cattrorum, eic. Et rursus solius Aoliquam monslravit opem; tunc alitc niulta
c:irnis Nura. \i. Ei inanna cnm carnibus daium esi, Carnis opima dedii pteminis modo piscibus
, :
auxit
antequara aquae edoeerenlur de petra, sed ciims SullkicnstuncManna ploit modo paolbus impium :

carnis solins datus esi post ilhmi eductionem Quinque dedit viclum pcr millia nuiniine virorom
aqnaj. Cclera lurha lalct, uuuiero ncc clauditiir uiln
• "" de cotnrnkibus , carumque proprlelalibus
'

n Haxima parvornm legio, vel buxima malrum

multa scilu digna iradit Plinius lib. x cap.
23. (Jnoqun ma^is stupeas, cophinos abiaia replerunt
• Qui manua dictus est, ducto
vceabulo ab admi- Pragmina liissenos, po|iiilis(|ue voranlibus aurla
ratione pnpuli Israelitici qui videns tcrran:
, coopcr- 0u« rcdita cunclis non csi dala copia mensis. '

iim novo illo ciho, exclamans aii Man Im qn< d '

:
El infra de allcro simili miraculo
Mgnificat; Quid est hoc? Unde SeptuagiiiM :

l„i<,-
pretes, pra-termisso ipso nnmiiie, s< lam 1'isciculis paucis, ctseptem panibua agmen
posiuru it Pavitenorme vinnn, prxterque iolirma secundi
nominis interpretationem t« fom TowTojqnos
sccu- :

Sexus el a-ialis, saluravii quatuor illic

ius rlavius Josephus lib. in
Antiquiiaium Judaic. Hillia vesrenlum pltis ut uiirer», el auclas
:
cap. nebroH, iuquit, hoc edute vocanl manna.
| :
liisci' rnisse dapes epulas oulrivll edeu lo
:

Ban emm tecundum nottrum veruaeulum termonem \ algus, el aitriia; creverunt morsibos
esca».
percunclativa partieula est Qnid ett hoef
mterrognnt. ,
Sci.e in hyrano ecclesiasiico
Nc ipse. Dicitur anlem mauna cibus,
vel panis ice- cliltvinnin expliiulione hujut htjm.)
( Vide aun '
(\L
lcstis, q.iia e coelo aeren plnebat canitui
-.
ei panis ai
rum ,
quia opera et rainisieri angelorum
nni Kriius poiPiili.T :
»
flebai ; dc A'j'ia.' rul eacunl bvbiijc.
L.
 ,

m J """'
JOA.YMS CASSIAM
l>,,; ulll,i A lCM **» ,,a,us "' ''' " lIo0,OOOii *****
*°»

|*a vinuu, 4e iquli 1*1»««. ( " ) ' "|

'

qualilale inbiianiiam dis- debel etse aalifilai quail rero cum qoohbei bomi-
omodo dUparem n mi :

? pra»crliin cum id qood Do- iuun liumauis legil m agai, cui impo**ibiIiiatem Mam
oar natnra gcneravii
nobiiiorii ad- objiclai, quem icrrena liinrmiieie condudae. Conv
minicas nativitati maxbne convenll,
munem enniom dieii eonditiMeni aaeendi,
rci orlui e« inferiore
processeritl Die mibi
modum peuiiui
earodem iegem eue generandl non pouriiee
erao quomodo cx illa aquas liroplicliaie egregiui ;

univcriltaie generii buroani nni laiitnnt borofni

vini et adinirabilii aapor natui iltt quomodo mi in

infuaum? Numquid cisicrna illa eoniingere, quod velueril Deui omnibui prove.i.re.
aliud haustum, aliud
puteui banc naiuram habuit, ut
uquas ex le Non ImefligU de qno d.cas, non vidcs dc qoo loqua-
vel
quia aucior uiiqoe omainm cowlitionnm ei cun-
optima vlna mutarct? Aul numquid va-
ri> :
sumptas in
clarum lea naturarom cst, perqiiemert,«tqeidqmd
sorum qualitaa, aul ministrorum egit induelria?
>d
quomodo facti ralio cogiia- l.omo poieil.ei quidq..idi.oi.poicsi;quia ip.euinu»-
ruhil ulique horum. Et
lamen que penilui rooduui st;.tuii, et uaque qu<> acce-
lione cordia uon comprcl.enditur, cum facti rei

dere faculiai, et quo ulterius noii progrcder.-iur

veriiasconscientiajflrmitaieiervelurfCajcoiuper
luium posilum est inflrmiiaa. Quam iuiane erge lu ei impo»iit4Jiiatem
oculos in Evangelio (Joann. ix)
B humanam objicii, cui possibililai ipea debeturTSi
eioculiablotonaU sunt. Numquid aut aqua banc
ut lucem pcrsonam Domini lcrrenis iiiflrmilatibni a slime», el
naturam liabuil ul oculos parcret? aut lutum
prsDicrtim cum ao.ua omnipotenliam Dci liuroanis ratiouibus metians, w-
crearei? nibil mique boruro,
lolom au:cm videntibus eliam utique.quod acei.ndum corporeai ips.us pasuooes
l.il
ca>cp nihil confcrat ,

nocendi vim in se Deo coi.gnu.m videawir, mveoiee.Si euim veriwmile

obesse possit. Et quomodo res
quas videri poleit, ut H»ria eulcriorem sc Dcum parere
habens oflicium re.nedii ac saluiis exhibuit
; ct

tunc sanilalis non qniverii, quoinodo ve.isimile er.i quod cruci-

obosse sanis lolcl, quasi ministra
,

Dei fltiii ab hominil.us Den* fueril! et taroeo

idem qui
luit ? Dicis itaque Dei banc tribuisse virtulcm ,
b Si affigethomo
medicinam : et omnia hmc qu* diximus crucifixus est, Dcus ipse pwcdUil :
prasstilissfi
qui potens Deum suum, quia vos me (Malach. m? Si ideo
«mnipotenliam penitus effecisse divinam,
affigitis

naltis ex Virgh.e Doniiiras non puiabitnr,

quia ante-
sit «tique ct ex ins.diUs
nova condere et ex con- ,

ri»r parienli fuerit, qui nascebalnr

q.iomodo Dcs
irariis salubria constituere, cl ea quse tn iropossi- :

sanguinem babniMC crediiuri et lameu ad presbyie-

hililatihos atqne in efflcienliis siia sint, in reruin
ros Epheaiorum dicimr liegite Ecclesiam Dei,
quam
possibilitatcs effectusque mutare.
:

acquisivit sanguine suo(Act. xx). ro-tremo,

quomodo
CAPUT IV
iame»
suo C auctor vitaB privauis vi.a exU.in.abilur? Et
Dcum sina i„ rebut cateris , i>a)n temporati erl.
Peirus Auctorem, in |uit, nf<e tnferfeoeia (Actor.
omnipotentiam suam declaravisse. ,

quod de rebus m Nemo tenis situs, tn cce'is essc potesl et

Idem ergo de ortu ipsius Domiui, ). in :

omnibus conihere. Crede Deum natuin. ut voluit, qnomodo Domious ipse dicit, Filius hominis qm est
forte i n ccelo( Joati.m)? Si denique
ideo naturn ex Virgrao
quem non negas potuisse quod votnit : nisi

adfuit, ad scipsum Deum non putas, quia horaoousios paricti debet

virtutem, quae^ei ad alia omnia
quoiuodo res dissin.ilcs ex dissin.ili-
aestimas deruissc ; et ipsi ad nativitatem suam o.m.i- csse nativitas :

procedens universa bus crediturus e< substiiisse naiu.is? Ergo apud le

potentia sua deluit, quae ab eo
Domini, objicis: nec coiun.ices subito vemus intulii, nec manna dc-
penetravit. Tu mihi in nativitale
anicriorem se parit; ct in partu, quo omiiipo- cidit, nec vinum ex aqua prodiit, nec multa milba
Memo
ALARDI GAZi£l COMMENTAIUUS.
Vinumque jussu fm.dere luli virln e, scd divina Cl.risli poleolia, curaiione.n
facieiida
Mutavit iHida origiue.1. r..isse facta.n. Solet Deua hac de causa ad I

miracula, rcbus uti macime co.urarii>. Nilnl es.

ciiam eleganles hac de re Scduliivcrsns
Noc Dnssnm
P
S/fJ! in . • q»od aquas magis amaras atque impotahiles rcdda
pra5terire(Ceii».l.tu).
, /
Atqm
ade.se n linm sa l : quis enim marinas bibat aquas?
Prima sus Dominus thabm.s dignalus Elismus mn.isso in amaras aq as salc, dulces ac

^^£SLfitt)Vr
^wicU
nSomSSvortft aquas dimitterc :
D 5SSt533S (IV Be 9 ,„. (?uid tam contra
exlral.endo de aquisfer.o, quaro l.gnura ; qood
ipauui
.

=;
lanien, ui-
i.ecesse est? CUsaus
Pallorem biices mutavil ljesa si.porem
: re alia extrah.tur,
emnes secuns quoil
Unda suunvlargita merum, mensasquepcr jecl(1 jn n.iviuii} iigno, fecil, ulferrum
musto. vi). b.c
Dulcia non nato nibuerunl iiocula iuflumcn cccideral, enataiet (IV lieg. I».
UmsXxxs Lzc-
Implevit scx ergo lacus hoc nj-clare in cap. xxxvm ubi dicitur
.

Hierooyraus Isaise,
Uuippc ferax qui eral, viitu^ colo.u j
u 'cc. ibus apnlicar, Hiassam
v, .s , Bcuil»,

M.L.S mocc.uuab

Plerique intcmretes
Pi.rim.e
».
w
cxistimairt .»»
micrpreieb Lxisiiiiid.n,
csi,

ideo luluro a
w,^
JJJ^ uvas
'

^ vra [enilime Septuaginla, ulcus

nus. Xam et Aquila,
,

Symmachus ,
et
tonare, rwu vul-
1 heodotw ).^;
regium mteltigi vu-
>

Cbfisio posi.um raper oculos cxc, nati (J*an. w). "'«»«*

i„ip r »retati s»u
'« «' ver
*ȣ?"> auod

^
morbum
JU J ,„ cilf0m iel

^™^™ft^ ^
Ete- W JJ t

quo n :uis apparcretvis

„,„, si
ct
a!ia rc
magn.tudo ...iracu •
.
J^' ;.J ^."J J ™aue S untdulcia.
d
Ergo, K i Dei
ad*er>a>, s-
se wZ'tia moVsmrTtar,
P
per rcs noxias
pnlu.sset non divina. scd nalurali ahqua
aiqiiL
x
Microuvmus.
^^^^^SSSim
.

Irc.a mediranen.i virtuic curav.sse (Maldon in

u.cojcx^
mi (LU>.
mhil ma- » ssentennam nanc v.uc \
6'omieirt ). Cumn.nem luto curav.rii, qun
iton potcralnaturul pucatem.
gis contrarium oculis.es», crcdi
 '

20 *

omiuum cxlguo cibo

DE IXCARNATIONE CllRlSTl
pasta siiut, uec post luium A
LIB.

r e.a. nativius esse dcbeai, id e>t,

VII.
^
quod dissimile,»
e;i co lumcn apparuit. Quod si bxc oiuiiia Incredi s bi res quxlibei parere iioii poasll : etlam lerren*-
bitia otiqne el eontra rationem ridenlur, nisj Deu lu.n rcrun.
;>
escmpla profera.n quo cx dissimilibus .

faeta credantur cur in nativitale ejus denegas, qood nasci n.ulta

,
convincam. Non quod in tali rc compa-
in opcribus conlileris? Aut numquid prasstare orlui raiio ulla aut Deri possii, aut
essc debeat, s,-d ut noi.
suo adn-ntuique noupotuit, i|uod bumanis reniediis
dubites ... sacroorloexisiere id potuiese,
atque utiliialibus quod eiiaui
11011 negavh? iu terrenis bis ct caducis vjdea*
provenire. « Apes
CAPUT V. sicm minima adniodu.n
prudentissima a C soler- , jia
Aruumentis, exipsa natura depromptis, docet, reuulam tissima animalla, ei djversissimii
edi legibus atqua
iliam adversuriontm. qua statuuul liomoousion
pa- exire naluris.Cun. euim sinl miri
rieuti esse dcbeie nativilatem, iu mul.is ii.genfi animamia
fatlere.
et non solum sensu, sed eiiam pru.leniia
Longuin abundenl'
cst de am- iiac rc cl prope fabulosum, cxccrpiis quibusdan. Iie.barum lloribus
procreantur'
Scd laincn ad conluiandam ineptfam
pliua diccre.
Q.iod majus exemplum adbibendum,
aut assumendum
stquc iiuanfao luam, qua ais, qnod homoousins
pa- > es atomis animaUa
[ Lips. i„ marg.nh,-
ALAKDI GAZ.EI COMMENTARIUS
- I).' apifau, earumque soertia ei induslria juve.it
B tuanuonem, unius pairm Clai
clauduntur
" un '"r l.mme,
lncc imuuulla
nounulla lumiii.ii ex
ei sacris, lum cx aliis
sacns. it.m auetorilms
a is aucloribus mune «™„;i...
,„,,„<> /„/.„:
ommbus laboi li
,„;
m com- ' . .
l i
.

elogia detibasse. lu priniis noiaudi duo commums cibus communis ooe ,

Scriplura:
I ci insigncs prior Proreriuis cap. vi : Vade ad
<-x
:
cn. 114-l ti piura v.
npem, (t disce quomodo operaria est : operationem Uam non mpdo
Ambrosiiis. niicli,
* nm s „.., n
quoque, qam vcncrubilcm facit; cujus labores reijes el
ex Prove.biis Sal!, „* a
eiiam egreg.e et particulati.n e,i
idiotatad saitrmcm a/Jeruu/. Appetibilis autem en
mntbus, ct ctara, etiam ci.m sit robore
miisin cap. ui faecbudis
explanans S I
Et i» Prover%iU% l:
.V
:
.
S„
<
mftnnu sa- ape dicttur quamquam hoc t
yicntiam lionorans evecta est (Prcv. vi secund. Uebrxanon habenltem-
LXX). plana : \ ade ad apem et disce
O/ii locus ..iiainvis neque iu II. br.eo,
neqiic iu vulgaia
quomodo opratrtsl
ei opus suum custum
cdilione coniineatur, cit;.iur la.neii a fueiat cujus laboribus "Z%"s ,

Patribus ut impenh pro sanilate abuuntu, . El

scoteniia Scripturae, sicut altera qnas
, de formica Rusticum n.onac b.im, eamdem
U enistoh i ,
eodeiU Scripltir.r loco babetur. Inlcr alios I). spcc.ans s. tian. ,
Basi- Apum, inquit, labricaie atvearia, ad
Ims boiniliaSin llcxaemeron, post
;.|i.im
qmbus
prop.i. t.ics
recensiiasaliquot
Andiant, inquii , luvc ChrUliani,
:

lege sancitum est, ncnuni umquam homini

Salomonis Provcrbia, et
leginm dtsctpUnam in parvi,
monastrriorttm
quas Umuunt

disce. coporibus.
\ cun
od"
rcd'- dein quoque locu.n alludere '"
'

iteie nmtum
pro malo ; scd malum vincere, supera- videiu, L (t c | j
,

bened.ctmne cerci pascbalis

reque bono. Imitare mores apis peeuliara,
qiuv nemini
apieulam feltive^i
uidat b.svvrbis Susape,
prorsus offiaens, nec ulicuos fructus d moliens, eancte Paler, uc^sllmL
:

favos sacriftctum vesperlmnm, quod

ex.uruit, ei compingit suos. Etenim tibi ,n hac c
cerain quldem a ttone solemnt eiobl,
per mumtrorum numtts
lioribus npcrie col.igitmel autem. Iiiunorem, qui spe- ; C ,

dpuin sacrosancta reddit Ecclesta.

d ToVribu*
ciem pnvfert roris.inspersum E. ,.o l,n .luu
floribus orc tibulum, at- censo ccreo, subd t S '

^Zn^A^
.

que atiractum, in cavos favorum siuus immittit. Qui ticn <it ,/,„; :

Ira Pulchra decuraque tuude a Provcrbiorum

:
El iu-
auctore
•«ujuati tamenlumints^ u tle^l
pcedicala esl apis, sqpiais opcraliixque ntmiquanttbusceris, qua S ,,
nuncupala Hujtu lampadis apts maler
zub*iantiaTp\*ota)
aleu pubttlum diligenter elaboraleque eduxit. Deuioue eoT,
congerens Cu- ,
pectal qi ,od in ofr.ci ,'
" ''"
jit» tabores, uiqitu, tam B Cav
W. WsiapU argumeutosa L«l?&/?AlS
.
reges, quam privati homines („ |,-

ud tuendum s.niiatem edunt. Adeo

sapieitlcr adco .cis Ecclesia tui x ,
exacta, mtraqne arte apolhecas
mellis exstruens atque : BrevU m volaMbV, .

apU
>n*um dttlcorts Itabet fructus Vt
fingens, elc.S miiiier D. Ambn.sius lib. tUit,s.\}U\ ,nil" n,
v llexaenie- mierpres pjo
s,,
i. cap. 21 Meriio, inquit, quasi bonam operariam prinoipuu , quia Cr.eca \ x IT
LZ^
:

'Hruinquesignilicai. liabet enim

nplitra apem prcedical dicens
Vade ad apem el :
mel c, i

rule quomodo operaria est. «"«..rispriucipainm.U.idcsacraSe, i, '

Op rniionem quonue quam du ced.neu. nounne mellis , nm

venertibilem opemtur : cujus
laborem reges, et inedio
cresad salutemsnmunt. Appenbilis enim XVlll
solet exprimeie!
Dutcwra tuper me el favum Ps,| r «vni
.
Buu
n
est Omnibus
el clara. Audis quid dicai prupheta ? mitiii utique
te ut SS*
tCCli.
*""- ,m '" ''
S"s
xv.v rf • "'--;;
upicitUviltiusseqitaiis exemplttm, imileris Sptritusmcussupcrmcldulcis
et Itmed
operalioncm Uismett sttper mel et favttin.
Vides quam laboriosa, quam grala Fructus eius
sit.
Apocal. x ln oe luoerit :

dulce lamgugm mel.

Denique praferi „„ ,nbu r ,'
' *****
rcmbus pariter,
regibus partter, ac mediocribus wauali
suav.Z ffi£
wquali suavitalc
KittNee solitm voluptuii, s d etiam suluti
iliv, et
d,scemitur;sed
lulc -
qiuvntt,r,necp,o pcrsoua
M^ZlTSSt D Z, f "ij™fe?7iT"*\
5"/
W™
SS
:u.,.u,,,.iumetAo
'
1
!
i;;o S
il
,e "! d,,s
' ail
?
iI

li

i;,;n^-;;:;:-a ;--"^
JudicuS
J ,dit1 ""
'

'"^"»e
™
a,v\
c. „1,1
QuTd
'

est : fauces Mbi alia iHci.ii ;lo.t.s.e pmbabilior

obditlcat. etcur» vtlnera, inleruis bic in mar
qucqite medicamen- giue ascnpia babeanr,
lum ntinndit utcenbus. Itaque cum n bajc etiam „on
sit infirma robo>e
nenda uec reapueuda v sa^st .,„ ,. ,., ,», '-
..-

aT^
*pu,valida est vgore sapienlice et virtutis. , '

Ki i„j. m
rjusdcm c;.p. idem Ambrosius lloc,
bltcw usus est,
inquii, reipu-
leget ommbus
:
:!:rrr'
citur, Yere en.m
>•
ezatomis apesgignu,.tur
id cm
s.^ftfiM
esse communa,
cbscrvan
Ttnculo
ex devotione communi
non alterijus
: uno omnes
atque
teucn
ji minu .ssiinis e, teuuissimiJ succis
Qtuui. fc.sie.un, aiomu, individuum
, il
hcere; sedquod Uceat
licet
;

omntbns non licere. Esse eliam

esse,
,
quod alins sibi
Ucere onnnbus ;
intelligal
et quod
non
i,o„
nuud ul.ra J.v.i). el sccari
l " s a 1"»"»'
„
conmsculu,
"""-
po(esl> y,
esse disii corpuscSlis
,,
,
^ '

,e commuLn , -
;i"- i«if««U
.

uer feuesiram radlis soli* "„|

i b
tenUam palrum guormm co,nili„respublica einU
»
q„beme;u
eommune omnibus urbis domieilium,
communis con.c,'- '"" Ml \"
*at>on,i officium unum praneriptum, ommbui unnm '/ l"': t»]»r.caium cxisiimavi,,
rc ei ut |
,

comilmm. Hagnaluec :
esse Aruifleles in l.brode Oriu.
%ed guanlo in apibui Altera lamen leeiio ,
i,:,v- dixi, probabilmr ac germaniur
*? $UlW '" °""" iere ""« '•"""'"'". apparVt, T2£
«"«- e
™
f
nZ
munem ommbus sobolem
' J"'
lutbcnt, unam omnes incotnnt
AncioriJ sc.,p„ „,agis accommodaia
p.Miam tnagis cxp cs?a.
ei 3l Vr?, ! L P rQ "
 JOAYNI I \ 8!AM 204

•enslbilia] nasciw. A maierna carnc didicerunl ? * Y < uterum utiquoao-

;
mimi ailtmalia, cs iniensibilibui
qui rornnlur ruiii, nec icnien iclunl depa ti lautummodo Aorei
iliic, q»l fabrlcalor e»r t
:

lur. Quioplfei
congeriintur; c\ quiluis inaeaiimabili
corpofum, qui Insplrator aiiimarum ?
Somim dcnii|iie in nlvearia

quii dedit? Con- upidcio apes exeuni. N.liil illic geuilrfcum virrera
ipsum, quo interse qua>i '« quuiitur,
[Ups. inmarg. prolibui conferunt; neqne apea <x spihui eJuntur;
cmiiiUlcs has pedum, artciu oiium v -

operarix Bimi tanlimi, non pro< rcah x ci l>

•

iugcnioTumJ.eleganliamqucpinnaiumLLipa.in marg.
I i
i< ;

- Ingenium, iinn (loicuiii aiiiiiianlia prodeunt quid ibaile bcibis

pcnnarum] quis finxil alqi'0 composull?
:

placidiiaiem, concnr- ei animanlibui? quii fabricator igitur rermn isiarom

iiam, piovUionom, molnm,
bella, pacem, ordinalioncni, lilcredu iuteliigis. I nuncei anibige, m potueril na-
,liain, dissensioncm,
denique tivitaii luac Domiuui i-J tribuere, quod vi.l.^s eum
aispoaitionem, orQcia, priucipaius , ornnia
pMB '' Boperiuuui forle
qurc sunlillis qunsi Cum bumano gcncre communia, ctiam facluris n.ii.in.is I lil

po-ibac elalia addi aliqnid sed lamen etiam

cujus docirina, anl cujus inuncre,
quo iiiibucnic ani sii :

patemo ikui necessaria ad excmplum, aildantui ad rnmnliini.

,;un instilucnie sumpserunt? Numquid lioc a

gcnilali ulcro, atque in

e
Loi nsiia repentc subieii aera, impleri teir i
sciuiuc indepUe sunt? aut in
AEAlll)! (;.v/>i:i COMilENTARIUS.
cxjdiciU, legal \\ lisut est numquam. Plurei exitiimavere oporlere eonfi i

Qni volei
» ista fusius iradila el
Aliqui
floribut composilis a/.le alque uliiiler.
t
111 dc Gencrationc iinimalium,
cap. 10
Arsmu-leni I. Sie
cap 10; Varronein ejus qui Jlx in quoque appellatur < illc.
etiib ix dMlistorh aiiimafium, abiquc coitu
Unslica cap. IG; Plininm ld>. u cap. p
Vcrum alii i! prn ccrlo auniurfl. apcs
iii dc Kc
I

Virgilium iv Georg<C'tn, uhi gcnerarccl genenri, atqueaden \i gmes permanrre ;

ci seqncnttbns ; denique
dc*cri- quoil bic Ca^sMiMis ui eompertatn ei vulgauiu afiir-
Hc-iniis-imi' apmrt naturara proprietatesque
ex Pairibus insuper add.», non uii- mal. Ua Yirgtlius in iv Georg.
bii Pattca lamen
jnCtfudi. Gregorius N.zi .nzemis
Ir/tanlum, scd et lllum adr-o placnisso apibusmirabcr'.' morcm,
s solults penms, et re-
Orati ne *3: Nnnc MduLe "F >
Ouodnoc coucuWta iadulgeni, nec corpora se nes
suce documentum pmbent,
Iklis abearibus, sapieniice \'.[ » solvunt, autfetnsnivibnseouni
enercm :

ttitfae adprata convolant, ftoresqUe diripiunl; ac pir- Vcrum et suavibus licibis

i(isa3 foltis n?.los,

iHn cetlulas eiaborahl,

stxangulus el inler se o, p >*
, Orc leguuL; ipsa Itegem parvosqae Ouirites
rietasque angulanbus alternan- Siifficiunt, aulastiueetcerea rcgna refigunt.
,ns ftiulat allexenles,
s non minus
ad operis eleganHam q:tam ad secup-
t
Ei Virsrilinm imitatiis liaud ikibie D. Ambrngins :

tatem partim mel in

• horrea recondunt, alque hospitt
et inaratum proferuul : qnem- Commanis, [Vbisupra), omnibus gmeralio, in-
ipqiiil
SUO l ulcem fruclum
legritas corporis virginalis omnibu* communis,
el par-
quoque, qu\ Christi apiarium
«dmodam ulinam nos nllo concubitu mhcenur; nee h-
partm induslruv ct tns ; qudniam nc-iue
>umus, ac vde parim sapientiw,
accepirrms. Ubi ei Nicelas pulcnre bidineresolvunlur, nec partus quatiuntur doloribns, ct
labom exemplum
Epbrem m sermonn qno- r subito mr.ximum fitiorum examen emiilunt, e fobis et
ci coniosc de nsiem. S. ^ Aqoileiensts
monicl.nm sic allo- he.rbis ore suo prolem legentes. Rufiuus
,M,n ascciicode Viia religiosa, sim.libus naiur."
apem, charhsime. el admtrabile ejns in Exposiiiouc symboli a; os'o!ici.
(iniiur- Imiare
paclo illa cx varns spamsque excmjilis ct argumenlis cum Cassi«no uiens, probat
cerne musterium, qno Qmd en.m,
opifiium. In Itoc ergo no!i esse incredibileVirginem peperisse :

terrce floribus sunm

celligit
magnam constdera. ait mirum videtur^siTirgo conceperil, eum Oricntis
anhnante solerlium
varvo <tc vdi taninm sine conjuge
sapxentes terras cunctique orbts plulo- nvem, quam phcenicem vocant, in
Si enim omnes ul semper et una sit, et umper
sapientiam illms edisserere nasci vel renusci conslet,
tovhi conqregati fuerint, renascendo succedal ? Apes certe
vequaquam i-nl bunl, cic. S. Am
brosjus u bi supra .
: sibi ipsanascend) vet
omnibus
nescire conjugia, nec felus r.ixibus edere,
Oaus ivsum suave de (loribus, de hcrbis dulabus fuu-
palam esl. Sed el alia nonnulla deprelienduniur
nfj
enim ahud
damina prima pokmrur. Quid
est favus,
nascendi. II oc ergo incredibtle rule-
castra tantum
species? Quas Imjusmodi sorte
umauadr.m castrorum rcdintegralw em
qnantum habent craies
gratiai bitur divina virtule ad totius mundi
possi.nl kabere arlis ei
animaliuin nalivitaie
rolundw cellulw con- factnm. cujus exempla eliam in
favorum in quibus minntce ac apposite ad l.unc locum. U. Augu-
Quis enim arclnlectus cernunlur? Sic ille
nexione svi invicem fulciuntur ?
27, de minutis r.i.uua-
siinus lib. xv de Civitaie,cap.
eas docuit hexagonia illa
cellarum indiscrela lalerum
libus agens: Alia, in ptit, sunt quw de
quibusqm r. bus
a>aualUate componere, ac tenues inlcr domorum septa
sine concubiln ila nascunlur, ut postea concumbaut, el
susvendere, stipare mella, el intexla flonbus hor-
nihil *H
generent, sicut muscw ; alia vero in qmbus
ceras
? cernas omncs cerlare
rea nectare quodam distendere car.li-
invigilare qucerendo viclui ; alias sol- maris, vel feminw, licut apes. Pelros Datniani.
d< mwiere : ulias
u epistola 18: .4 c$
adhibere cuslodiam; alias fulurps ex- D nnlis Oatiensis, Epislotarum I.

tiettam eastris etiam nulalenus cor-

cursus mibium; alias de sciit sunl immunes a coilu, ila
tttorare imbres el speculari sexus sexn
in partu; ei sicut in conceptu
.

pigere alias infusum floribus rorem ore rumpunlur

flnribus ceras ;
edendis feiibus nequaquan vtrg -
non miscelur, sic in
nuliaih tamen alienis inudian labonbus el
violatur. Non enim vulvu, sed, ul Ua
'
colliqere
atqne utinam raptontm insidias valis inlrgritas
rapio vitam quwrcre ;
sobolem pvocreani, et illibatw prorsus cl
sua, mtcr nnlLt loquar, bttcca
non limerent! Habentlamen spicula
cl

kmtvenennm,sifuerintlacessUiB.ammasqueponunl inlegra! ab omni corruplelat contagio perscverant. A«»i

ffm posteittnlt
vindietw. Hucusque Au.brosias ore filhs e foliis lequul, ct sic successivw
,n vutnere, ardore Sic ipse. Po.ro apcs ctiam cx bu-
nmiuaus. Uitcra vi.lc examcn emiitnnl.
n.altis pbrasibiwex Virgiii »
Undc Vir-
bulis carnibus ct limo nasci vulgaium
csi.
Similia iiabet D. Cbryso*iomus l.o psm-
aoutt eumdem. Georg Arsumir. aaemdan
ad Ephesios cap. iv, queni giliua (in fine iv )
miiia 15 in Epislolam ali^uot
rem fiiitfit, qui pri.nusamissas apes, jii-ulatis
njptu preliaitatis practcreo. iiiqiut, qui
non bouin jugis, repararil. Et Plinius Snnt, :

.\risioides l.b. v. dc Animalibus (Cap.

xxi),
i>
bubuhs rc-
generentur, ali.s negan- pu'cnt iii lotum amissas reparari ventribus
coiistarrt dici quomodo apes juvencornm cor-
depormre returam. Plmius cenlibus cum fimo obrulis; Vi gilius
lilmscoir.'., sc-l slonile n»ema«
de apum gcmtura scrilnl {Lib. psre exanimalo. Plura de apibus vide apud
itcin (luhitamr,r \\xc.
qnonam modo progenerarenl, magna Cinlipraianum i:i suo Apiario.
xi c V^-Fctus c Locusta salis noiuin .nuiialculum de
gcncrc i«-
imrerudiios ct subtitis qumtio fuit. Apnm enim
co tus
 ; , :;

W3 DE LNCARNATIONI CIIRISTI Llii. VII. «;n

a
nni- . Prode e.mini sctiiina, prodo urius, prodc A nnnc es iu ncgmida Domiui nativilate furiosus. i i

renerairiees. Inde eiii:n, ut vides, exeunt, unde na quid jiosi lutc? Numquid progredi uos dcbere ulirn
icunlur. Prascribe liis rebus omnibus, quod homo- vcl tu ipseexistlmasTAdhuc addimus lamcn aliquid:
ousins parienij sse naliviias Bua debeat. I.i laoi in- b
ex ovis volucrum, quas in ^Egyplo ibcs vocani, ba
venieris in pnescripiionibus his ridiculus, quam Biliscos setpentes gignl indubiiabik csi. Quid cogiia-
ALARDI t.WZ.Ll COMMENTARIUS.
secinruin liun i itor plcrumque c( saliaudn volilaus ; ijusdem libri cap. 17 latiusde locusiis .'t earuin
nmlc ei Galtice nomeu hnbet Sauterelte. Iu
Africa partu disseric Prodii cl IM nius lib. xi cap.49
de lo
et Sjria niujoie eorpore nascuniur, liriuioribus^ e • us:U ngeuii l'tiriimt, inquit, iutcrrum, ftemisso >
:

alis; lap autem copia, ui herbas mcss< s

i
omiios |tie caule, ova coudcnsa, uitlumiii temporc,
elC. El iulra
rodant, aut laciu aduraiit. Quin etiani ei maria
i
f.oitut locutlarum, qui et insectorum
omnium qnce co-
Irausvol le dicunlur, el, assumplis doincs - omuir euiit.marcm portanle fcmtr.a. Ilaec Plinius. Al llic
lloii
bus, exieroa pabnla qu.rrne, mui sine iiiTan lo eo- de orduiaria ei uaturali, Bed extraordiuaria , et si
imii prteaagio ad '|in>s pervenerint. 'Aapioac idcirco 1,0,1 supenwiurali
et mirticulos», cerle pmdigiosa
Grtrci rocant, vcl quexl siiiiiiintaus frugum ei uib>- lufii larum
K '"<
,

ii"iic agiiur, o.ua:i.s li.md dnbie ilia

, ' i

lain dcpnscantur , \il, ul mi Isidorus (E ijmnt. Iib. t .l-.-y|iii:..i ; .;u-'is et aha a l>.
Uicronyuio cnmnic-
\u tap, uli.i, quml longia pedibusel «jiiisi bast lis inorau, .1 i.i genus alia?, quarum semina, nrius,
ge
»int: undecihasi gones voceuiur. I». Basilms b«- uorairices, ut hk habetur, quis prodat, <piis
maoi-
iniiia S n llexaenierou : Quonam paeto, iii.|iiit, tibi " li-aiei,etpalam racial inbisbuimoiisinn eiSeparlenii
milttitis cxerciiusqu
enurravero, qum, .
i ribiles ii.il \ laiem hoc c-l quod vnliiii Auctcr.
i '.'

if/.ii itjiuine fmio, sn(> una tttstra in tublime uni- b

S inilc quiddam l.-i u, ariac i.ix, quo respexlsse I

versa simul elata, cattris toto tate posi'is uqro, mm ndetur Aiutor :(j,u, iuquil, espidum ruperunt, et
sune fructui iepatdtw
i
psi stt a De» eon- tttiis nrwtete le.xuerunl :
qui comederil de ocis eorum,
rtttvm aitjue mundatum, e;c. S. Anil-r.isiti-, lili. v morietur; et qnud confotiim esl, eiumpet in rcgnlum
llrx.iciiieinii cap. •2": Utqutaa' locustani quoque arst- ubi I). Ili.roiiyiin.s lain ex llelinco quam
ex Ora-co
titi tliiiitu penelravil, qum cum aanine ca gio vfiiit ova a.v iilum, ut ci ceieri
intcrprcles, ciiin
nis cujuttjai aa upav* rit latilu linem, iunoxio \ ritntim Cbiidaeo paraphiaste. In sequentibus vern varias af-
\ertui li.iuiituulo, mc fntctut iuliostntitli htcursione rerl expoMiiones: Qui cotnvderU,
inquii, tleovis <o-
iiscilnr,
nui diriuoj signuiu pnvccpiionis acceperit. ru», Itoc est, qni consilii:; eorum cequieverii, qnomodo
F.tcnin s cut in Lxor.o lejimus (Kxod. \), ea quo/iue Abcl acquievit C,in dicenti Trunscamm incampum, :

ttUit uiliemem offeusionH exsequilur, pice minittra statim iiuerficietitr ; sive, ut Septmginta Irwistutcruni
vindicttv. Iltinc ijuoque avis devorat seleucis (sic
enim Qai vul-teiii de ovis eorum comedere, conterens invc-
Graro uuncupatur nomiiic) dalu ad remedium
avis lucc i:i putrittttm. ei iu ipso rctjultm. Qui cnim prima
t

malorttm qua- locuslu consutvit mferre; cui Creator jromv deceptat, ova pulaverU mttlinarum et atiarum
iiiexplib.lem ddit dcvorandt ntilurain ut iitsaliabili , lolucruui, quarum estts muoxivs est, si
fregcrit anlc-
pustu platjtm qunm tupttt diximus pfittit exstinguere. qu.un comedat, stutim puiorcm letenimum
fetoretnqtte
Sic Ainbrnsiiis. Ldciis autein rlle Exndi est cap. x, cognoscct; el crttod cvnfotum est, imeniel
regufum;
nbiinterpl gypii ectava reeensetur plaga lo- Csite,jux:a Sijmmcclu.m cl ?'Iieodoiwnem, aspidcm.
» us ariiin, Itis veiliis : Extendil lloytes virgam svper .•l7.(./««;//,iHfi ;en,Hi;;oAi</;.IiallitM-..iiyiniiy.Oii()dfr^(i
/
terram I gtjnti; et Dominus indux.t ventum urentem
iiMdeaspideejusqucovtsdicitnV, Imciribuiitassiamis
tnttt die illu. et nocte ; et mane facto oentus urens le- ibi, Sfii ilinli : unde vi.lcri possit, cl non lcvis suspi-
iai it hcuttat, tjutv atcendertmt tuper umoersam ter- cioe«l,proovisaspid«iii lc-is-o, abalio auiliis.se, m-I
rum .I.yypti, et sederunt in cunciis fuiibits /Egyptio ovailiiduiii, erroreadmoduiuproclivi ex
tanta rocuiu
rum innun e ubiles , quales anle illnd tcmpus non Mfinilalo: vel ccrto dicenduui quod h:rc eailcni pro-
fmerant, ncc post.a fvttwrm sunt. Qperueruniqm uni- prietas etiam ibiili a nainra insii, ut cx ejus ovis
tertam superficiem terrtt, vattantet omnia, elc. D. conloiis clcalolactis rogiilussivc b.i-iliscus crumoa',
i)oius Jnclis : Eliam, inquil, nostris
i
iii

trmporibut lidimns ugiuinu Itnuatarum terrum texitse

c.ip. ii qtiod Cassiaiius imiubitanier allirmat,Um vcl cx m
.-acia:Scriplur;eaiifioiiiaie, vel ab cxplorala prolia-
Jiidwam, qmv postea misericordium Domini inler vcsti- t que lioiiiiiiiiin lide rl c.xpcrieniia , coinperissc vi-
lu!um e> tiire (huc tsl, int, rrii M et resurrccn
i,
tlratur. K>t auicni ibis, do qua h c agitur, avis
so!i
lutum) tacer otibus et popuiit Doiiiuium deprecanti- /!: jrpto peculiaris, qu.e soi pcnlil i:>
vcsoitur deqna :

bus i.lque Uicent.biis ; Purce poputo luo , venlo ;ur-

Ciceiolib. ii dc Natura Deorum: foei inquh, maxi-
aenle, in mare primum et wjvisaimum prtecipiiaiw t
mam vim snpentum conficinnt. cum sini nvcs cxcclsa',
Cnii.que tiiioia utnusjue nuuis aeervit mortua-
tiiiit.
dwis cruribus, corneo proceroque rostro ; avertunl pe-
uiu lot uttarum, quat aqute euomutraut,
.
implereuiur ; sleut ab .Kgijpto, cum volucres angue» ex vaitilate
putreda ciiriim tt fetor in lur.tum noxiut fuit, ut aerem Lthjat vento Africo invetlat interficiunt atque consu
quoque corruwperet, et tatn juineulorum
petlilentia i-mul ; ex quo fil u! illtv vivw ucc. morsn noceant, itcc
quam homiiiuw qttineretur. Deniqne augustinus Iili. V ottore mor.ittv. Et iiirsiiin in Tiiscnlanis
( Lib. v) :
iii de Civit;itc c|'. ,"j|
Lecvstarvm, inquii, in Africu :
lipiiorum morem qnis igtiorut : quorum imbutiv mei,-
multiludiuem prodigii rimitem fnisse, cum jam ettet ie pravilalis e.roribus, qitamvis carnificinam pritts
•

ptmuli Rotmui provincia, littc.ir, mandavervnt : con-

subierint, quam ibim, uui atpidem, aut crocodiium
tumptis enim frvctibut foliuque li(jnoriim, iiujenii ut-
violent. Plinius item lih. x c. -J,S : Invocant AS gu.pt ii
que ineesiimubili nubt in mave dicunt csse dejectam.
ibes suas contra scrpiilium advaitum. El cap. 50
Qua morlua, reddttaque lillonbiii, atque lunc aere :

Ibis circn Pelusium lantuni liujra esl, cceleris omnibus

conupto, ttiitttim orlam pettilenliam dicitnt, tu in
io/o tocis candidu, qimd Cl Aristotele siiinpluin cst (Lib.
'r oclingenta ttominvm mitlia perUtte
1 '
''
J/" •
ix de Animal. eap. St7). D.niquo Isidorns Kiyino-
referautur, <t multo ampliui in tenis litloribusque
l"j:iariiiii lil>. xn c»p. 7: Ibis avis Nili (luminit
proxiinit. II ..• Aogusiious. Cladem autem
istam a qitaj semetipsam purgat rostro in nlium aquam /></<-
luciisii> illaiaiu r. fciiiiit eliam
Liviua lil>. ix, Orosius d.us. Ihrc urptHlium ovis resatur, ex ris fH
lib. v cap. II, Eutropius lib
5, graiiisimam nuh.-. tuis deporlam. ll;oo de ibi, rjusque
ProUit quidew Arisioleles lili. v de llisloria ani-
|iiiij>iiclaiil>iis.
liasilist ns vt:i«i BerpenS
nialhiiii c qui La-
iu (Et |>. tib.ndtGenerat. tmimat. c. lo)
,

iino regulus ilicmir, s..lo aspt.iu lioiiiincs nectHis,

ulii haccdc in-cfiis Provremtur porro instcta aut tx
:
do quo ilidoin UieroofHlUl ln c.np. xiv hnitv) : (
ammalibui geuerit cjutdem, vt phaJangia etaranei cx Regulut , inqnit , qurm Graci vocam basilitcum,
p.mlawuis ef araneis, ut bruci,.locu*ia;, cicadts. fci cujui utpectum nulta avn potcst tttccsa iramtirt ; scd
 ; ,

411 J0ANNJS CASSIAM tli

itim ci consentaneutn aVi alquc lerpentiTCurhomo- y^ utii , ei :<! Lnium, qu id possibilhaie agenduai erat,

Ousios parlenli nitivitas sua nonesi? £t lamen bitc \ •!!.: suffceil<

omnia ncc gigncmes agunt, nec nascentes iciuni CAPU1 VI.

sed llunt lalcutibus causia et inexplicabili quadain

AUudNeitorii argumentnm, quo Chrittt m AaaMo pct
atquc mtilliplici gignenlis li-ge naiune. El lu ejilS
vrintiu parent efficere cuntettdebat, refeltil.
hntivitati terrenarum opinionum prasscripliunculas
objicis, qui nc carum quidem nativiialum rationem Sed lempus tandrm esi ut reliquas eiiamoccaitin*

rcddcrc poics, qu:c nuiii ipsius ac prceceptione na- res aiqne iiisidiosiore* blaspbemias toas, quia, qtuaJ

«runlur,
«• cujusarhitrium
~-.j.-~
>
toltirn
- Bgil|
-, CUJilf
- --j --~
- —
ioiperium
, maloissemas,
--- -- - jam
.
ignorare
«y .
non pessmisf, s.ilicm,

lotiiin eflicit : cui uihil coniraire, nlhil obsistcrc po- nc ignorantcs capiant, delegamns. P<»uisti ifl qu •

ALAKUI GAZ/EI COMMENTARIUS.

tinanivit procul fuerit, ejut ore sorbelur, id cst, af- omnes hivreset, libros otlo, el ndcersmNestoremlibroi
flaiti perimilur. In boc porro lam insolii.ie genera- sex, el advcrsus l'elaaium libros ires, rtC. Quss la-
tionis exemplo bic commeroorato, duplex elucet na- men vcrba non <s-e ip*iu< Geiiufldii, sc>l ab alio ad-
turae miracnlum, Nestoriano axiomati connarium : censenl (Posscvin. in Appar ).
jecia nonniilli Ndjae
qliodavis serpcntem. ibisinnoxia et vcneni expers b:i- hieCaialogus jain ex«tare ndtftor. 1'i'iro de lnijus-

qiliscum vcnenosissimum alque nocenlissimtim c suis tnodi Nesiorii scriplis eorumqae pcslifera promul-

ovis procreet gignaique, ut hic diciiur ; cougrua ni- B gaiionc agens Baronios in Annalibns (.4itno -i20; :

miruni alimenii, id est, serpentnin, quibus veseitur, fieslorius, inquii, g«oni promulgasseiluvresin Comtan-
virulentia iu scmeniinammateiiam profhiente, ut et linopoli, cupiens pcr tolum orbem amplioribus spaii s
Ciceronis sententia colligilur ; unde tonsentaneum dilatari, omnrs guibus pollebat, vircs impendU, ttUf
sit virulentum animal aliquando prodire. Dbi lanlnni ista posset implere; parum cnim s>bi visusin ipsapri--
abesl ut bomoousios sil fetus parieuli, ut aiebat Ne- maria nrbe novam lianesin promulgasse, ad eam lalms
Storius, quin potius toto genere ab ea distcl. Quia diffamandam sua srripla od iivenoi (Ldil, el inlcr
alios al /Egypti monachos. guos ul deciperet, se non
enim nescit aliud esse genus volaiiliiim, aliud repli-
liuni? Si>ni'e adagium etiam apucl Isaiam legiliir nisi NicanK professorem esse ctlentans, nihil «c
fidei

i*ap. xiv de rcdice, id est, de semine, ut Sepluaginti niii ex Niceeni concilii prccscnpto ducere, fmnduienter

verlerunl, seu , quod idem est , de ovo colubri eare- suis littiris prcc se ferebat : ex guo fartum e$i ul non-
Hietur regulus, et semen ejus absorbcns volucrem. Quod nnlli ex eisdem /Egypti monachisipsius erroricouieusc-

si secimdum proprielatem vocum et naiura*. verita- rinl.Ihrc guidem oniniaCyrillus psc teslatur (Episl. 1).
i

lem aliud ilidcm heterogettise genera-

intelligatur,
iionis exemplum suppeditai. Namcoluberct regulus
baud dubie beterousia sunt, el specie differunt. Ca>
lerum neino atlcnius non animadvei
iiibil aut facere, el poiius ad bomi-
parun ad rem
iicin producia csseet rcsponsa Neslorio. Cum enini
iste cx suo illo axiomaie probaret Cbristum non esse
Uei Filiiim proinde Mariam Chrisliparam, noii
, et
Ueiparam, es-se appellandam, qui.i bomo Ueo bomo-
ousios csse non posstt, n^c Uens bomini; hujnsinodi
1'orro non litteras tantum ad diversot Solorius spar-
sil,sed el libros ejusdem hftresis defensores dedil
guos etiam p"r Anlwchum, rirum illustrem, ad Ccele-
tit liccc exempla tlinum pontiftcemmisisse, iilem giu acccpit ipse Cccle-
stlnns papa tetlaiur{Epi*t.h). Quaiet autem Uetseot,
gvaz de iisdem Sestorii l.bns posiea per visnm donon-
strata fuerunl sanctissimo Anachoreta:, dechrant, guce
£ hic adducemusin mediumex Suphronio rem gestam,
nt se habuil, describvve hu terbii (Prat. spirit. c.
GG) Accessimus ad abbatem Cyiacnm presbyterum
:

fixeuipla oppnsuil Cassiauus. ut osienderet etiam Laurm Ccelomonis jnxta sanclum Jordanem, narraiit-
guf. nobis dicens : Uie guodam vnliper somnium mulie-
lielero-euia el h>terous'a ab heierogeniis et beler-
ousiis gencrari; ac proiude falsum essc eju< funda- rcm, houesla (acie, purpura indulam, et cum ea viros
tneuium, nec quidqiiaui ex eo coticludi. Al revera duoi, et ipsos venerando habilu ct aspcclu prwc.laro.
Chrislum ut hominem mairi su;c honiiui bomoousion Arbitraius tum mulierem illam esse Dominam nostrum,
esse, sieut eumdem ul Ueum seterno Deo Pairi con- sanclam D?i Ccnitricem ; dnosque riros, gui cum eu
sub^tantialem essc, nullus negat, nisi Arius, Nesio- eranl, S. Joannem Baplistam et S. Joannem theo-
tius, et id genus hxrclici. Proinde etiatn hic citra logum et fvangelistam. Egressusgue decella, rogubam
illam ul ingrederelur;guce non accessil. Permunsi
ergu
periculum admitti pole-l axioma Neslorii, ut supe- aver-
rius osiensum est ; quod lamcii in quibusdain pa- diulius oruns et obsecran-, dicens : Ne, qwrso,
titur cxcepiionein, ut exemplis a Cassiano produciis tatur humilis factus confusut, el alia vlmima Iwjus-

liquet. modi. Illa igilur, ut me vidil instareprccibus, camdem-

a Iucerluin qno. Multos enim hnjusmorli tracla- gue poslulaiionein ilerare, severius mihi respondil, di-
cens : Habes inlra cellam iuimicum meum, et vis
ul
uis et libros eiliilit Ne-l<»riu«, blaspliemiis refertos,
inqrediar;el,his diclis, abscessit. Vigitans auie.naf-
de quibus Gennailius Massiliensis ila scribii (Lib. de
fliji cccpi, et cogitabam numquid iu menlem peccatum
Eccles. Script. 55, sive in Catal. lllustr. Virorum'
c.
D contra illum admisissem; ncgue enim aliguis alius in
-

Ne&torius (alias Netlor) hwresicrchcs, cum in Aulo-

chena Ecctesia pres!>yter in docendo insignisex tcmpo- cellamea, nistegosolus. DtiHtusigitur meipsumdi»cu-
uihil inveni guod in illam peccasscm. Cum
vero
tiens
re declamalor haberetur, composuil infimlos tructatus ,

vidissem me nimio meerore absorberi, nrgms cepi

h-
diversarum hypotyposeon, in qutbns jam tunc snbtili dolo-
brum utlcgerem, quo per hujnsmodi lf •lionem
tteguitia infudit poslea prodiclw impictatis venena, guce
rem meum cogitalionesgue revellerem ; librum autem
moratis interdum occullabat suadela. Postquam vero,
i'lum mulito acccperam a B. E»ijchio presbyteto
llte-
eloquenlia ejus et abstinemia commendante, Constun- imeni
rosolymitnnie Ecclesice. Evclvensque I brum,
linopoltttnce Ecclesice pontificatu donatus est, apcr-
inm se Ecclesicv hostiin, guem din ce.larat, ostendens, dnos Nestorii libros in fine voluminis scriplos, moxque
scripsitlibrum de Incamaiione Domini, sexaginta et agnovi Ivmc esse ininvcum illum sancla? Domimc nosira?
Jici Cettiiricis sempergue viryinis Maria\ Tunc
tnrgeni
•iuobus dtvina; Scripturw testimoniis pr-no sensu suo
abii, librumqueilli gui eutn mihi. accommodaverat reddi-
constructum ; in quo guid assevcraverii, in Caiatvgo
Gennadius. Qnein vem di. dicens Accipe Hbrum luum, fraier , negue ciiun
illi :
hcereticorum demontlratur. Ita
Calalogum harelicorum liie intelligat, non video, ex eo lantum utilHmit accepi guanlum detrtmcnti.
nisi quem ipse desigmii, el iuicr sua opera recen- Cum ilte vero dclnmenti ipsius eausam tcisciiaretur
fcel in crrcmo li)>ro de Viris lllusttilms ubi ait :
omnrm illi r?i ordinem re'uti. Qtti te'o succetlSHS, prc-
prwcidit
advenut tinus rf«os illos Nestoru libro» tet volumlne
t'40 Gcnnad:us MassUiiP presbuler, tcripsi
 ;

•13 DE 1NCARN.VTIUNE CliniSTI L!B. VII. 214

dam p.\siifcro iraciatu luo, ilicvns : Quoniaiu divi A plionem, pieias divina .epararit : Cnrruplam enim,
nae nalurae iniago csi homo, h.mc muioui pr< jfiit dia- inquis, reparai imagtncm. Jam h'»c quam subdolo
Imliis in corruptioncni, delui tirui pro iinngiue sua qnod ais, corroptam reparat imaginem, sciiicel, ui
bcus. sicm prn sialoa sna imperatnr, el eorrupiam peranadeas uibil plns fuisse in eo in que iinagu rc-
rejtarai im •ginem ;
«i >inc scmine formavil de Virgi- p irabatnr, quam In ca ipaa hnagine fuerit eni rcpara-
ae n.iiiiram, secumlum semine nauis illimi qai sinc tio praestabatur. Ac per boe idem tantummoilo vis
cslAdam.oi pcrhoinincm liuman:im naiuramsusciiat; es«e Dnminum qund Ailam ; uiliil plus imagiuis rc-
qujnram enim per hominem mors, ideo ci per homincm paraiorcin quam ipsam imaginem corruentem. Pe-
mortuoram (I Cor. \\). Vcnclicorum quo-
resitrreciw niqucquiil agas, quid motiaris, seqnenlibns prnbas,
runnlim, nt aiunt, consuetinlo cst ut in poculis qu.e Sino scmine
iliccns : fi.nuavii natnrani secundum
cmificiuni vcnenis mella permljceant, ut dokibus iilnm qui sinc seirdne nascitnr Adam, ct per bomi-
nocitura cclcntur; el qnis meltis dulcedine ca- nem humanam naluram b
dttffi suscital. Siinilcm in om-
piiur, vencni peate perimatnr. faergo ct tu, dicens: nilms ct parem Adae Dominnm Jesuni fuissc asscris i

Divin.v natur;c imago esl hoino : lianc atttc n proje- illiMi Mne seiiiine, et bunc sine semine
iitque ;

cil diaholus in corruptionem ; doluit sicul pro ima- illuni homincm BOlum, hunc Imminem soliiariHm.
gine sun Deaa, sii ui pro Bta;m sna imperator : B Acper lioc vidcs te diligeutcr cavissc ac prospcxis.se
• nra qnodammcdn poculi pesiilentis dultedine qua- ne npmtous Jesns Cbristus aut major in aliquo
dam et quasi mefle cii cumlinis ut biuiicntes inge- Adamo, aul fortc melior putarciur; cum
;
iia eos silu
sium pculuin iiomii.es, dtim illecebmsa degnstant, mensuris paribns eomparaveris, ui derogaturum m
perniciosa non senliant. Dei nomen objicis, ut reli- qiiodammodo Ada: aKqitid crederes, si cidcm qui.l-
gionia aomiae menHarts ; sancta prasmittis, ntper- piam prsstulisses.
vcrsa persaadeaa; eteonfitciida Denm id effleias, ut GAPUT VII.
<
-mipsnm neges, (|uem confileris. Quis cnim non Ilarctici dogmata sua divinw Seripturte pnttio tegere
vidcl quo eas, quid moliaris? Dicis quippe consueverunt.
Dolu t :

Skat pro imaginc sua Deus, sicut pro s atua sua Quoniam enim inqnis, per homincm nwrs idco ei
im- , ,

praior. ct rorruptaai raparal imaginem, et sinc sc- pei hominem resurrcclio murtuorum. Eliamne apnstn-
mine forniavii dc Virgine naturam, senindum illuni I co tcstimonioperversiialem acscelus proliare nite-
qui sinc semine iiascitur
Adam, cl pcr liominem l.u- ris? ciconlagione imptctatis tu.e Vas elecHonis in-
maaarn naistran susciiai qnoniam enimperhomi- mias vidcliccl, ut, quia a le auclor salutis
; f ? uuc non
nem mors, ideo ct per liominem resuneciio mortuu- ii.lelligitur, idcirco eliam Aposlidus Deum ncgasso
rum. PJoe crgo lanlo sludio, l.oc tai.t,. aclu pnelo- C videaiur. El tamcn, si Aposiolicis lesiimoniis uli
cutionibua blandis fallax insidiat
r egisii, Deu.n m pjaeeb.il , cur nao ejns conlenlus cuncta siluisti, ct
i praccdenlibus i.ominans. ad liominem in cot.se-
'
l.oc non subdidisli statim : Pmtlus apostolns ab ho-
qaentibui pmenirea; et eum ipsura snlitarii homi-
minibus neque per hominem, sed per Jesum Chrietum
ni 5 coiitun ell.i post afficeres, cui snbdol.c bumiliiaii, (Galat. i)? aut iilud : Sapientiam (oquimur inier pcr-
honorem Dei ante delulisses. Di.iscr^o qnod
officio
fcctos (l Cor. n)? et p..8t alia Quamnemo,
: iiiquit.
«mag.nem Dei, quam diabidus projcccril in corru principum sceculi hujns cognovit. Si enim coijnovitscnt.

ALARDI GAZ,EI COMMENTAIUl S.

eosque ttjni tradidit, diccni : \on m.tnebil in cella mca
Tbc ..loictus (/;i procemio lib. Ilaret. Fab.) Cum i :
Domtnce nostree snnacr Dci '.enitricii lemperaue eirgi- homines ii.qn sua opcrniione dignos eleqksel (ilia-
t,
Rll Marny inimicui llac ibi. Ejusmodi uamqnc bolus), et lamquam melle qitodam os poculi illivisse!,
fue-
runt fibri,Ui qi,os (ut d.ximus) per diversas
t orbis par- rxi iale
mendacii vcnenvm liomimbus obtulit. At mnltn
la .\rstorius di<u1gi;vil; quoritm btasphcmias
iJcm. expressms Viuceutiiis Lirineusis iu l!ommonilnrin
qui supra, Cyrillus seorsim collegit et
confulavit. Hac- (Cap. Tanio. inquii, n,(ic<is cavcndi nc pcrl.me-
5."i) :

t. iius ex Bamuiii ci a.n loribus *b e<> cit >(is. scendi nl hirrelici.

quanto occnltius sub divincc legis
s,
Melius furiasse oras bgereiur, juxta iflod Lu- umbraculistalitnnt. Scniut cnim fctores tuu» nnllifortc.
eretna l>. Hieronymo lelanmi ineptsiola
adCtcsi- c "o es e plnciiuros, si nudi ei simptices exhatemur
pbo.ilcm :
V aiquc idcirco eos rcclesiis eloqiui velut quodam aro-
Ac vclnli f.tirris ;.l.sin.lii.i tclrn niclciites
mate aspergunt, ut illc qui humannm fncile despiceret
thrc eonantur, prius oras
(..iiii errorcm, tlivina non facile conlemnal uracnltt. Itaque
pocuU circum
LonUiigiint dulci ucllis lUvoque facinnl quod hi sotent qui parvulis austern quailam
Uquore.
OuiIh.s vcrsibiis D. Ilieronv.ni.s temperaluri pocvta. priusorat mcllc. circvmlinunt, vt
RuOiiuin peralrhi- inciiuin a,'ias, cum dulredinem prwsettseril, amaritudi
ren?, qui, bac rraude usu<», in l.bro
qnem de M- u m ron reformidet. (Juod etiamhii cura estqni mala
g-aniina et noxios succos medieamirinm vovabulis

T
vrn%; ,,., ^ rZh
IhZmest uvrili
tU m «
'

sanclum
lP "
f,t:sse
P0*,,,,
uon
rroycohranl
remedium
u, nemo fre. „bi mpra seripium lcq.nt
.

snspicelur vcnmiim. Vide eil.ndein

r ^pc^ t^x:zri^^™
n"
^ a,-.
. i

l,l,r " el ,m,a '

,s
ess'4-st "•

rfWcedtni 'ten,v"a!L
fl \oemZ
I • c e
3 ^lntj'"'?* '• f
k r'
"""'" '"""""
mHts
'"?""" ''
*
" ;i "
;
'
m an '"
!
m,am A,lam0
""* ln, " C "
:
lril ""-""-
in i,,a I" ;
" ,: "
e!
i;
' «
ui.i.mq.., cx-
I" ">" ,a "i i-

•».dS-K^r««i
lonc aHhL
tonc ", ;'""
an„dJ,n
/
;""
M
lnt ' ',
contamnant, conta-
m,a <;, "^<""' """
Ii,,,r '

rium bomii em asscrebat.

"i»i porntn ei solib».
adha-icutc
»
u,f,rt. i.i eadem similiiudiue asus
 , ;

'
JtniSM LS SIAM tio

Iwoor eei, q«»am mj«" Neqtie ettim ia hoc

numquam Dominum
'
majistaiis crucifiaisunl (lbid.)1 A laui
t>.
«-

I.../.PI.IH ;llU<l.ll
..'
. . * * I t
Dou.ino
. . . I
Jesii
. . /
Chri-lo
l .
l.oi.orciu divuiiu
I

u:l illmi Quonium m ii»,<> habilui omnit pl ij.so liii) ii->

-

(CoLm. n)'.'ct Utttu tji, s..l negai Subiili quippe impietalii aiie bouo-
:„,!(, diuinilalii corporaliter :

ptrguem omnia Cor. wn)? ii.inf.i (tin D.o dicis, oe Deom asae (aieerieiei
Domitm Jetw
, :

Chrisius, (1

parte repro- l.oc i|.so i|iio \ .1 ril .inn lallacilcr coi.jn.ixi-

••
An iii parte A|i'»si.iltim probani, in ,

pro «Iis|).i>- diftpingas. N-nn cuni uliquc cnm IIOO ut Dcuui colin-
l.ans.in 00 liiiilmn cimi recipis in <|iio

as, (liiin, scd quasi < iim l)co honoraiiduin cs^e blasphc-
saiione hnuiinem CUrisium nomiiiat; in eo r<*pud
iribuisdivimcviciuilaliseoiijunclioiieiii,
inquo Deum? Paului eohn homnem Jesuin non nicS, ideo Ci

hoiniueai conliie- Ht dcilalis anf.ras v- ritalcm. Iinpiis-ime et ca'.L-

eegat; setl Deum lamen euindem
luimano geueri per bniniiiem reeurre- disiime l.o-tis Dei, peragarevia lealoa uef»a4i», Mib
iii,' : o.i ita
inimiiic roiililcntis. Ilniioremu-, inquis. sicut
divina».
«lionein venissc pnedical, ut ill homine lamcn ipso
insc.aiabil.in slalt:aiu sictn UMgMeM
resurreaisse conlinnei. V.de eniui, au eom, VoUlBlalil
u.ui ,

Deum
lalenlis Dci. Profecil videhcci apud nos, pcr bcnc-
icsiirrexeril, Denin pr.cdicct, qui cum ,
qui cruci-
fiiia sua, houor Cnaiotis ac
Uede.iploris noilri
lixus est, Deuin majest.itis esse tcsiamr ?
imcr-
Domini Jesu Cbrisii. Si i.leo ab co de atterno
CAPUT VIII.
D itu redcmpli sumus, ul Redemptorein noslrum s:a-
tribuunt hivrelici
Solnm imnginem deitatii Chrislo tuam diccremus : digno vidclicct obsequio, digno
id&oifue cum Deo, nonuli Ueum honorandumas-
pieiali illius iiiliniur,
cultu respondere bcniguilaii ac
serunl.
(|uam ille propier nos bunidiarc i oi
Sed taincn, ne Dominum Jcsum quasi unum dc si niajc.-talern,

icuuii, nos cliam aufcire conemur.

pl ;be credercs, dedisli ei aliquid dignilalis, trihucns

ei lionorem ut san. non diviniiaiein vcro

t<» liomiui,
CAPUTIX.
liomini ac vero Deo. Quid enim dicis V Fojmavit
b thfiotoci fonr.am Errare orlvm occultum (uisse d<xe-
illos, qui Chrisli
Deus Dominicam Incamaiionem :
iacob mamfeste demon-
runt; cnmellam patriarehce
lionoremus cum Dco , sicut unam forniam deilatis ,
strutns (ucril.
sicut divinat voluntaiis inseparabilem slaiuam, si ul

iinagirrem lalcnlis Dci. Superius imaginem Dei Adam Sed excusas videlicet illalam Domino coniumeliam
subdili bonoris offrcio, dicens i tamquam irnaginern
c>se dixi-li, hic Chrisium imaginem dicis : illum
gratise videlicel libi latentis Dei. In hoc,quod imaginem dicis, bumana!
siatuam , et liunc stafcuam. Sed
lalciilis Dci,
ciim comparas conditioni. In boc, quod
pro honore Dei agenda: sunl, quod iheoloci formaiu c Deus enim, inq.nt
in quo non certissimae dcrogas dignitati.
lioiiorandam cum Deo csse concedis :

- Attendc in Ncs.orio
.cnium, et nntiqunm a.til.cium in pe.vcrtendis
iruiicandis.etad suossensns deiorquendis Scnpluris
ALAUDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
comn.one h.rcticornm i«,- C li.me theotoci
formarn com Deo
oraodam

illetheodochi formam et imaginem

^^Jj^^
ri>J
Chnsto „,«„„„.
.,„ alfnige-
,"g
*™™*£
..
Lmsit :
^
nam ci

saepenumero a Patribus notalum. Teriull.ai.us l.b se ferebat ipse

id e-t, quam gerehat, ac
l.at
pra:
Pra-scripliouibus adversus haereticos : llarresis,
hospes cojus
Christus flgoSoxof Dei susceptcr et
«Itt :

uiqinl (C«p. *.7), non recipil quusdam Scripturas et

«p«e volcbaj.
Dcus inquilinus et ii.babilnlor, ut
quas rccipil adjeclionibus el detraclionibus
ad dis-
atlvenlu,
Quainvis bic locus de secundo Clinsti
si ,
c
intervcrtit el si recipit, non
positionem inslituti sui :
iiiielUgatnr, ul sequeu-
si aliqualenus intecjras piovsta'. , iiempe ^d judicit.ni, u.aii.feslc
recipil inlegras : tl
docent, et Pat.es micrpreianiur,
convertu. lia ejusdem psalroi
niliilominus dicersas expositionescommentata mcariicin rclcri,
Ecclesia; Corruplores Anctor tamen ad primum advenlum
S lii>. de Uniiale
Cyprianus :
veiussc, non q:io<
in quodicit, eum etiam
manifcste
Evangelii atque intcrpretes , extrema potiunl et
falsi fue.n; sed
et inanifcstaius
partis rnemores ct partem sub- lunc omnibns innolueril,
prcetereunl
superiora ,
nuod suflicientibus signis, tum e ceelo, ium ... le.ra
scissi sunt ; ifa
dole comprimenles. Vt ipsi cb Ecclesia ,

niullis lnnoltieiil, ac
scindunl (Vide ibi l ume.n edilis innotesccre poU.erit, et
capituli unius senleniium ac n.apis incla.uent. Quo eiiaui
Maniclia?o- paulaiim niaeis
Auguslinus h:cresi 40 scilicel
videlur D. Ilieroi .ymus eumdem
uotam). D. Psalniista; lo-
modo
rum : lpsius , inquil, novi Testamenti scnpturas ua a.lvcntu inlerprclan , scnbcns
quod noliul, cumde primo Cbristi
lequnl ut, quod volumnl, iude acapiant; cos cum en-

J^^»"» £™ ^! (S^-
reiicianl. Et hsercsi 70 Priscillianisiw lnuuii :
hoc ,
i ;1 c xw
l-aix, ubi alios Scripturae I

Zs^ons^ich^
•> J „ ,Iii,..ivii»u ( /iiin_
-qnod nihil scripturarum
. * /. ! I
CaZ p minciei I

uicarm repudiant, sitnui cum aprocryplm

tegentes ,_,,?„.
inlellig.lur
qui de priimi aclveniti baud dubie
omnia et in auclorilale sumentes : sed w suos sensus lai)
inainleslus es^c dc-
sanclis libris esl, Coraulem non omnibus statim
alleqorizando vcrlenles, tjuidquid in adventus, humana naltv.tas tres
eadem lucretico- bueril Chnsu et
quod eorum cverlat errorem. De hac raiiones aifcrt D. Tbomas (ui p
«j..o6, art i): Di- .
baeres. 4-2.
i fraude lalius disserii Epiphanms,
iiin
quod nalivilas Christi non debuit esse
b Tbeotoci, id est, a Deo genili, a •ntcjm. min
cendum, inquii,
quidem, qma
alras egliuus (Adlib. commnniler omnibus manifesta. Prhno
0'OTO/of dequoru.n discriinine redemptw, qntv
per hoc imvedita fuisset humana
:

Nestorrus cujus ha:e

v cap. 2). Impius siquidem ,
quia ut dicitur pnnue ad
consiituens personas, ct per crucem ejus peracla est :
sunt verba, duas in Chri^lo
Cor u Si cognovissent, mimquam Dommum gloriw
cx consequenti dnos filios, alterum bommem, alie- :
menlum
Secundo, quia hvc diminuissel
crucifixissent.
ruiu bominem iiluni subinde vocabal theo^
Deum jusii/icare, secuadum
Mei, per quam venerat homiucs
;

Dei formam, sialuam, imaginem, Jesu Clm-

id e<l,
liomanorum iu Jusliiia Dei per (idcm
toci filii
illud :

orgauum et bis similia, ut ex prarcdeuUbua bq»tl, Si enim manifeslis

indkiis Christo nasccnteejns
unde statim bic cxponit lmaginem Dei latenti* sti
(oileretur ratio fidei
:

nativitas ommbus apparerct, jam

quamvis alias eumdem ctiain SeotJoxov, id csl l).'i
,

guce esl argumcntum non apparenhnm ,

ul diatur u^
hospiiem appeUaret; ct utraque ia-
bUsceptorem et
 ::

217 DE IXCAJINATIONE car.isTi lib. vii. 0-3

David, mar.ifcstt vcnni, bem nottet ei uon tite enim latiioiuriitn, qui veniurom omnibus prajdlce-
t'.m. xi.ix). Et venil uliqii el uwu biluit , uui iiair. Erras iiifeiix caociias , causaa blaspheinainii
|n iusquam ipse quippiam pos«t oriniu suura dicerel, qmcrens, ei non invenlena. Tu eum laiuisse eliam
ilveofatn foum et lerrenis pariier, el divinis lesti- jiii^i ailventum siium dicis : c^o cnni nec prius qui
l)ns decluavit , duni slella indical. dum magi ad- dem latuisse approbo, quam veniret. Numquid enim
ii-.nii, dum angeii lonvatiani. Quid qmrris implius? 1
patriarcham illum eximium coi vocabulum visin
adhuc vnx illios silehal in lerris, ei lionor illinsjani Dei praesenlis imposuil ,
qua ex supplanlatoris no-
claraabai iu cu-lo. Latuisse ergo io eo, ac laiere tu inine h in Israelis iioincn asccndit ; nuinqnid sacrs-
Deuin dicis? ai iiou Im c propketat, non patriarchae, iiitiiiniii nasciiuri cx virgine Del latnil ? c
qui cnm
iiiin den ii|uc lex iniversi przdixil '.'
Non dicebatit inv-ici iinn rutursc Incarnationis cx conceriationo

ALARDI GAZ.i:! ( :o.\i.mi;m.\i:iis.

h>(roritin uudecimo. Tcrtio, qtia pir lioc venissct in tlu-
bimu Mritai hum tnitatn ips<»\ ttnde Aignslintu dicit
iu epistoln ad I otu iuninn : Si nutlut ex pary ulo in ju
.n luutn princept cum Dco, lioc esi, Isrrtel. Qno-
: modo ciinu princeps ego sum: sic ct tu. qui mecum ln-
\ri potitisti princeps vocuberis. Si (lutem mecum
,
,

ventnttm m
mtnrtt a"ut.s, nnttmt cibos, nitllns eaperet t/iti Dcus snm , sive angetns (quoniam pleriqtte vtiric
t imos, iioinie op nion eonffrnmrtl erroris: nec ho- m iiiierprcttintur) pugnare potuisti quanto magit cum
:

winem verum nullo modt tnteepittt credereiur, ei dum liominibus, Itoc csi , cum i'.stut qucm formidtne non
,

timiiia miraliliicr facit , aujerrel quod misericordiler B dcbes Illud tntem,

feeH ?
J
Jaetib nitnirnm, qui piinio dictus Jacob, iil csi,
.'iaiii.iinr >ive quod in ortn plantani nasccn-
: vhtenter milii interpretatum videlwr. Ojiod probat c\
tii iratril appiebcnderit sive niinil postca enmdem
arte dejet ei it, af luuerarit, pr.i repiis ei pritnogeuiiis
ot benedtelinne paierna. Unde Esau ari patrcm
Jntte, iin|ii t, vwuiitm e$t n ich ejut iaeob: supptan-
tarit euim mc in atiera rict [tien. xxvit).
b bl
eei , nonMii Israelis diguius ct sairctins soni-
tus csi, vel Asetoris phrasi, indeptus, po>li|tiaui cuin
angelo collucuiiis est. Gea. xxxn. Cujus nooiinis
'.'
qi od in libro nominum interpre-
tt.tir Israel, vir videns Dciun, sive tnens ridens Deutn,
omnium pene scrmonc detritum , non lam vere quam
: liiieris llebraicis, qiiibus ulriimqoe vocabulum, sci-
licel Israel, ei videns Dcum, scrihilnr. Deiudc suh-
<lit : Quamvis
iqitur grandis auctoritalis sint et elo-
> qnentite ipsorum mvbra nos opprimat, qtit Isiuel
, et
virutn, tirementem videntem Dettm transiuterunt : nos
magis Scripturte et engeli sive Dei, qui ipsum Israel
VOCOVit, auctoritale ducimur, quam ciijusUbel cloqiwu
titr. Sic llieronyntus. Ateia it:iiiir l-raclis elymohi-

iii.lirciii inierpretatioocm apml veteres reperio Sfciinilnin liierouymum, illa esi, qu;c ex verbis
.

i|uaa bicmeretur uteumque discnti. Prima el eommu- nngeli cotiigitur : Nequaquam Jacob appellabitur no-
nis inlerpreiatio est oui Lrael expouilor, vir vident vtcii tuum, sed Israel : quoniam si conlra Deum fortis
Denm. It.i Casstanns lioc loeo, ubi de Jacob Cat, : fnitli, quanto magis contra honiines prcBvalebis (Gcn.
inquil, vocabnlum vitio D.i prtetentit unposuil. El in nxxii)? Quibiis verbis eiymologiam niMninis a sc
prinia prxfalione Collalionutn, utrinsqoe noniinis impositi manifeste dcclarat, uletiam D. ifieronyunis
spectans tropologiam : Quuquh, inquif, J.icob illiut inculcai. Cui expnsitioni suffrngatur eliain Tertul-
uiiellujibili* ntmcn earnaliuni titiorum tupplantaticm r iianus lib. iv adversus Marcionem, cap. 51*, ubi aii :

promcruit nunc eliam non tnm mea , quain Patrum

, Cum Dco invalaccniis, quod est interprclatio Israelis.
insiititia siucipiens, divimv jam puritutu inluitu , ad •Iuxta banc igilur inicipretalioncm Isracl dicitur, ,

vicrilit.u ct (ut ita dixerim) di.jnilatcm traiisicns 7>j ,

- ijiiisi princeps cnin Dco ul virtt Hieruuyinus , vH ,

ls,qtiiJ in Itoc quoque peifeetionit eulmine debeat pnevalcns, aul duminaus Ctim Dco, Vcl inval.sccns
roart, sim litcr inttruatur. Iti cii.un L). Hierony- Deo, iit Terinl ianus. 'IVnia lamcn Imic aflinis iu-
miis in rap. x\\i Hieremiae Ittc, :iii, hrael est, qui : lerpretaiin cst, njna Israel '/j'J-c/-o; ©rou id esi , ,

mr.te cennl Dcam. El in psalu ttui cxiu El nos, 111 : iccii-sinuis Dei, vel dircc u> l»ci appelfalur. Unde
qnii, p imitus esseJacob, id ett, suppUtntatores viiio- D. tiieronymus ulramqtic mtcrpretaliocem conjungit
rum deb.mus, ut pos.ca pottimm esse hratl, nl etl, h»co cilato : Jsraet, ail, intcrprtiatur prmceps Dci,
animm tidentet D-um e: oculis cordis contemplaii , sive dircctus Dei, hoc cst, cjO-jtc.to; Gcou.Alii:i vcro
Demm, teeundum illud : Beati munda cordc; quomam (Incop. m.iv Isii.o') banc sepaial ac distinguil Pro- :

ip i Beum videbunl {Mattli. v). Simililer I). Augnsti- prieenim, inquit, juxta Ilcbraos ct lilterarum fidetn,
nus wi de Civitale Dei, eap. 40: Interpretatnr, aii, Israet rectus Dei dicitur; vir auicm vident D.uni ,
Israel videns Ua m, quod
fme prtemium omninm crit in uon in clementis, sd in sono vocis cst. Unde cl libet
jutlorvm. Idi Ciegoriu- Nazianze-
iii 1
1 ;im iiisinual Cencscos appellattsr ev6eta>v, id cst jusiorum Abi:>- ,
,

iin- b s verhis {Orat. sxxiv) Jacob pro pietalis prm- : liam, Isuac, et Isiael. Et in cap. xu Osea! Jatob , :

mit, i.ominis commuttilionem accepit, pro Jacob nimi- n ipi.t, in fortitudine dircctus csl cum
angclo, quand>t
rum, mugiio i lo et eximio It.raclis nonitne nvneupu- ad torrentein Jacob advcrsnm angrlum tola noclc pn-
ins. ViTiim banc inierpretaiionejn alibi miuos probnl ijiiavit. l'j qnia directus est cuni tmgelo , proptcrcn
l>.llieronvinus(iif qneett. llcbr. in Cniesim), c:\mt\-.r. D tvfar&rou, qnod llt braice dicilur tasar, hoc est, diri-
viotentan asserk, ii.i eitaua verba ang^li ad Jaei<t :
gcnlis, tive direcli, nomcn nccepit. Ilanc qnoqne ely-
Jam 110:1 vocabitur Jacob iionicn tunm: ted vocabitur moiogiam speciasse videlnr Cassianus: ColbMione \±
nonien luum Itraet : quia iiualuisii cum Deo et rttm , <ap. II ail Quisquts ergo intellccliuiUs illius Jacob,
:

homini us ' (Gen. xxxu). Josephns in primo An-

eatt bis id est,supplantatoris Iransccntlcril gradt.m, tibillacon-
liijuitaium libro (Cap. ^T), Itraei idco uppctlaliim pn- lincntid' cotluclutionc ac supplanlatioue vilicrum, ob-
Mt, quod adversvs Angelum tteterit: tjxtotl cqo diiiy.-it- itupefaclo fcmoris ncrvo, tul Isruclis incriium pcrpelvn
ter excutiens in llebnro pcnilut invciire non pelui.
, cordit directione contcendet,
r.cquid me uecesse esl opiniones quccrere tingulortm, c Allcgorica expositio collllctationis Jact b cum
cum etiHT.ologiam nominis exponat ip*e, qui v»n t :'
AiircIo, iid rpiam spccialquod Ensebiiis C*»aiiensis
.\on vocabitur, inquit, nomen tuum Jncob. sctt israei scribit lib. HintorisB rap. 2, ubi uroliat Cbrislum
i

eru nomen tunm. Quarc interprelniur Aqwita, on cliam a Patribus veterrs Tcslamcnti sub fnrma bu-
i; utra tftou. Symmachut, tnt iayyt itpin
«<*[«.> niana visiim, culiumque ct invocalum Kunulcin, :

<•"--'
•iijiittn ct Theodi tion , Wtc^itrai j-.--> inquit, in funna rursus Jacob coiupnreiiieni,
liomiiin.
Hi',\>. Sariilt enim. quod ub Isra I > cabuto dernnlttr ,
eumqut nc compellaiilem : \on amplius vocabitur m>-
mtiucipetn souut. Sentut hu itaque est: Non vocab iituiii Jacob, ! <t hraci eril itomen tnum, qtiia in-

'imKHnr, hoc ettyJacob, n d po bilur Valuisti '11111 Dco, divina S ript ira Dcum uominal. Quo
 >

f
-'19 JOANNIS CASSIANI 220

hictanclil iicum hominii agnovis«cl : Vidi, inqnit, a [Cen. xxxn). Qnid, queso, viderat, ut \idisse i.e

Deum facie ad faciem, el salva facta est auimu nua I)cumi ercdCTI !lt iiiiin(|ui(J inlcr fnlgura se ei el lu-

AI.AfUU CAZ/I.I COMMENTAR1U3.

tinidcm tempore elium Jncob voavit nomtn loeiillitu co'', et s propbeUi dicere poiuit, eos scilicei vi-
; I i i

vitionem Di, tie enitn locutut est ; Viiii uetnm facie ad ii a hoc e*i, pr.Tvidi»»e, aguoriue, lide nimfrum
b,

facietn, et salva facta csl miiina mea (Ccn. xxxii). SiC ei propbeiica refelalimie, dfetn tuum, id est idveu-
ijise perquam consentanee huic loco, iiueniadinodum liiio suiim in c:iri c, cl lcmpus dispciisalionis el con-

etCyriiliis Alexandrinui lil». i\ adversus Julianum, versatiouis ipsiui in tcrri-, ui SS. Pairc cipoaMl.
ulii, enmmcinoraia cadem hisiorta Jacnb, nubilii : (Irenaut l. iv c. II ei 12, Ihlnr. xv de Triml., Leo
magninn mirnculum ct viriutem ad inlelliqcnilum
, , serm. deEpiph.,Beni. scnn. G de Vigilia Mniiv. c.28.)
d Ouoniodo
cluro sensu tl subiili meute sacramentum Chrisii ! Cer- Jarob riderat Deum faeie ad facicm,
icinte enim homine, facie ad faciem vidissc te dicil noil ininima niiXSlifl esl (|'i im muissi' al i> :ni( lori-
,

J)eum, et spcciemillum uominal. Deus eniin erul

l>ei lins, cx solo Gregorio elucidasse suffeceril. Sic au*

vere, et est Verbum, lamelsi faetum sit earo. Qnod ait- lem i|i~e scribii lili. svm Moralinm cip. 57 ad illa
lein homo luctans coiitra Jacob sit uniyeiiitus Dei Ver- verlia lii.ri Joh: Abicoudita esl ab oculis onniium \i-
bum, quomodo futurus erat suo lempure in specie no- Viuiium Sapieniia, inquit, quw Deus cst ; si omnium
stra, prwmonstrans sanctis Patribus, ex liis quw Moy- i iieuiium oculis occulta esseljtanc procul dubiosanclo-
tes scripsit facilequisque consideraverit.Ailenim: Dixil rum nemo vidisset. Sed ecce, ftuic tententia; Joanuem
tnilem Dominus ad Jucob, elc. D. ilem Amlirosius ai do ci/iicordaiilcm, qiti ail : iJeum nemo vidilum-
lili. ii de Jacol) el Vila Ucaia Quia insuperabilis erat
: iiuani (Joan. \et\Joan iv).RursumquecumTesiamenii
fides Jacob atque dcv itio, sccreta ei Dominus mysteria velers puiren iulueor, tnullos horum , teste ipsa sncrce
revelabat, tangens lalitndincm femoris ejus, eo quod ex p. leelionis litstona, De.um vidisse cognosco. Vidit quippe
ejus erat generalionc Domirius Jesus oriturus ex Vir- Jacob Doiniiiuni, qui ail : Vidi Dominum facie ad fu-
qinc, qui Deo nec impar nec inwqualis esset, cujus cru- c e.n, cl salva facla csl anima mca (Gen. x\\ Vidil i .

ccm obstitpescens fcmoris latitudo signabal , eo quod
diffusa per uuiversum mnndum remissione peccali sa-
luiaris foret omnibus, qui stupore corporis sui, ac su-
dote resurrcclionem tribueret defnnctorum. Vnde non
immerito exorlusesl sol sancio Jucob cnjns geueri crux
Domini salutaris illuxil ; simul quia Sol ei oritur ju-
stiliw (Malacli. i\),qni Dcum cemii, quia ipse est lu-
tnen wternum. 1 a Amnrosius. Paulo aliler D. Augu-
1
siinus (xvi Civil. cap. 39), sub eadem tamen allcgo-
ria docet, non Dei Filiuin, aui diviinm nersonam,
scd angeliim, Chrisii tamen vices ac ivpuin geren-
lem, sub humana snecie Jacob apiiaruisse, alque
cnm eo luciatum fuisse, iia scrioens Hoc nomen
(Israelis) illiab angelo impositum, qui cum illo fuerat
in itinere de Mesopotamia redeunlc luclatus (ijpum
Clirisli evidentissime gerens. ISam quod ei prwvaluit
Jacob, ulique volenti , ut tmjslerium figurarct, sgnifi-
ei prcevalere Judwi. C
cat passionem Cliristi, ubi visi stinl
El tamen benediclionem ab eodem angelo, quem supera-
verat, impetravil; ac sic liujus nominis imposilio bene-
diclio {uit. Et alibi ideni Augustinus (Serni. 40 de
Verb. Dom. sec. Joannem) Jacob cum redirel de Me-
: nisi in
sopotamia, luctatus esl cum eo angelus iit via. Qua>
virlns comparari potest augeli el hominis? Krgo my-
,
steriumesl, ergo sacramcwuni, ercto proplteiiw : qnaudo
victor a vielo bencdiceba nr, Cltritus fiyurubalur.
Hurstis alibi (Serm. 80 de Tempore) Jucob in illa
colluctatione Judivorum populum fiqiirarit angelus
Moyes Dettm, de quo scriplum est : Loqiu bntur Dnm-
ttus ud Mogsen (acie ad faciem, sicui loqui lolet Itomo
ul a.nicum suum (Exod. xxxiu). Vidit ilcm Job Do-
titinnm, qui dicil ; Auditu auris audivi le ; nunc aulem
.
Oculus meusvidel te (Jo&.xlii). Vidil Isaias Dominum,
qii ail : Anno, quo morluus esl rex Ozias, vidi Domi-
u it,n selentem super solium excelsum el elevatum
(Isai. vi). Vidit Michuas Dominum, qui ait : Vidi
Doiuiiiuin sedeniem super solium suum , et omnem
exerciium caeli assisleutem ci a dexlris el a sinislris
(II Par. xvm). Quid est ergo quod tot veleris Testa-
menli patres Deum se vidisse lesluli sunt, el tamen de
: h.ic Sapienlia, qvw Deus est, dicitttr : Abscondiia est
ab oculis o.nnium viveniium; el Joannes ait , Deum
, tiemo vidit umquam; nisi Itoc, quod paUnter dalur in-
telAgi, quia quamdiu hic mortuliter vivitur, tideri pcr
t^uusdam imagincs Detts potest, sed per ipsam na-
turw suw speciem non potesl ; ut antma grulia Spi-
riius offlntii p r ftgnras qnasdam Deunt vidcat, sed r.d
ipsam vnn ejus essentiw tion pertingat. Ilinc est enim
qtiod Jactb, qui Deum te vidisse tesiatur, htinc non-
augelo vidil. Hinc e.,( quod Motjses qui cunt
Deo ud faciem loquebatur, sicul loquisoltt liomo
facie
ciiui amico suo , e't inter ipsa verba snw locutionis di -
c t : Si inveni graliam in conspeciu tuo, ostende milii
lcmetipsum manifesle, ttt videam te (Exod. xxxin).
: Cerle enim si Deus non eral cum quo loquebalur,
,
(J tende milii Deutn, diceret, et non Osiende temet-

qui cttm illo luciabahtr typum Domini Salvatoris prce- insum. Si aui.em Deus erat cum quo facic ad fuciem
fercbat. Luctabalur Jacob cum angelo populus ,
qtiia loquebalur, cur pelebat Dcum videre, quemvidebal?
Judworum luclauiruscrat cum Cltrislo. Vincebal Jacob S^d ex hac ejus pelilione coliigilur quia eum sitiebat
anqelum, quia Judworum populus Chrislum usque nd per incircumscriplw naturw suw claritatem ccrnere,
tnuitem persecnlkiuserat. Et quianontotus poputus Ju- quein jam cwperat per quatdam imagincs videre; ut sit
dworum infidelis cxstiiit Cliristo , sed non parva multi- siipcma essentia meniis ejus oculis adessei qualenus ,

tudoiniioinincejushgiliircredidiisejdeoaiigclitstetigii c.d wlcrnilatis visionem nulla imago creala temporali-

femur Jacob, ct claudicarc cocpit. Pes enim in quo clau-
dicabat Judwos qui in Clirisium non crcdiderunt figu-
rabal ; ilie vero qui sanus remansil illorum typum gcs-
tit, qni Cltrislum Dominu n receperunt, etc. 11.1'c de
jillcgonco sensu illius colluctaiionis, qui ad myste-
nuin Domiiiic.i; Incarnationis speclai. Morales vero
sive tropologicas exposiiiones qui requirii, videai
Amlirosium loco citalo, Ilieronyniuin in cap. vi
ter inieressel. El videruut crgo paires Tcslamenti vete-
u r.s Dominum, et tamen, jtixta B. Job senlenliam :
Sapienlia, quw Deus est, abscondita csl ab octtUs om-
niitm viveutium, quia in hac morlali carne consislen-
tibus et videri potuit per quasdam circumscriplas ima-
gines, et videri non poluit per incircumscriplum lumcn
Wernilatis. Ilucusque D. Gregorius; cujus docirinani
S. Thomas compendio tradens (p. l,«. 12, art. 11) :

Epislulae ad Ephesios, Augusiinum in psalnmm Dicendum, inquit, quod secundum Dionysium, i cap.
lxwii, Gregoriuin homilia 1-4 in Ezechielcm.et alios Cwlcsiis llicrarchiw, sic in Scripturis dicitur aliquis
iu illum locum Geneseos commeutanles. Quod au- Deum vidisse, in quantttm formaiw sunl aliquw figuicc
leinliicdicitur Jacobinysteriuui futurx Incarnaiionis vel sensibiles vel imaginariw , secundum aliquam simi-
in colliiclalione agnovisse, roiisenianeum est illi^ litudinem aliqnid divinum reprwsentaui.es. Quod ergo
Chrisii verbis Joanois viii Abraham patcr vrsier ex-
:
dicitJacob : Vidi Deittn facie ad faciem. referendum
tnllavit, ut videret diem tneum ; vidit, et qavisus est. est non ad ipsam divimim essentiam scd ad figurmn ,

0"od cnim de Abrabaiu dixii, idem de Isa;ic, cl Ja- in qua reprwscntabalur Deus.
u \ DK INCARNATIONE CIlfif^TJ LIH. V !.
aaa

nilrua Deus proiulii? <>ui reseraio intrinsecus rad •

a ai •
\cnuii-. Q ia-.ii ;
,;im quld ipii cinnr, si (anius
eoruscans se ei facies divinilaiiH o-ieiulit? Nibil p:\lriarclia indoliiiauicr cicdidi:, quud ei ipsc per se
ulique «orum, sed t diverso m:<gis vidit hominem . Deus intii evidenter nstendit, dicente ipsn : Vidi
ei ngnovit Deum. vcre dignus a indeplo noniioe, Deum f.nie ad faciem, et sntvn facta esl aiiima mca ?
eiqni inlerioribus magis, quam exterioribus oculis, Qnid ei laniiunDeus prxscmis diviuitaiis o-icnde-
vncabull a Deo daii meiuit digniiatcm I Luctantem rai, ui dcmonstraiam sibi raciem Dci dicerct ? Homn
sccnin liuin:iii:iin ipeciem videbat, ci Tidcre se Deiim cniiu ei, ut videbatur, lautummodoappirurrat, nneni
proleslabatur. Sciebat utiqnc ,
qnod illa liominis eiiam concertatione tuperaverai. s,,i boc ittique
iu

species Dci veritas erat : quia in qua lune erat spe- per pracurrcniia rcrum indicia Dcus ftgebat ul nc- : ''

eie Dcua visus, in ca erat speciei ipsiua posien veri- nio eaRct, qui Deuon nalum cx bominc nun ercdcrci,

AL.MIDI C \Z Kl ( :OMMKNTARIUS.
a Indepto, pro adepio, pnssim in Cassiano no an rfi Scriptiirarum tettimoniis ett r mprobatu perfacile.
duin, nowine, scilicel Israelis, id cst, videnlis Deuin; II ic illi. Al pio ..licra parlc sl.mt a ii anlKpisMnii
nt qui interioribus oculii Dcum in bumana Bpeeie ctsanciissiini P.ilrcs. Dionysius Areopagila, cujus
gnnverit , ei Deuui m
vidisse afQrmarit, uomenquc b;rc suni ycrba, lihru do Cad sli llicr ucliia,
cap. 4 :

loci illius visionem Dei appeilarit. l.e.r (ut divina Srripiura tettatur) pcr angelos nobis
b II >nr raiioiiem siiliindii al ciiain S. Leo, in cpi- indulla csl , inclulosqite istos patre* nostros qui ante.
,

slola 13 ad 1'ulclioriam, cur BCilicet Deus anliquis ^ L qem, qitique fucre pott ad Deum sub- lctjem. tingcli
pairibus et paniarchis sub liumana Ibruia appariic- vexere; sive qnid agendum essei admonentes, atque al>
ril : Potucrat. inqut, omnip tcntia Filii Dei sic ad enore taerilego vitaaue profana ad rectum veritatit iter
aoccndos jttstificandotquc homines appdrere, quomodo tniducentes: sive sncrtt queevit instituta, snt coileuium
n potriarckii et propkelis in specie carnit apfarv.il, sacramenlorum oceultat vitionet , sive divinas aliqum
cumant luctiiinen iniit, aut sermoncm consernil, cumve. pradictionet doceudo pandeniet. Ki hlr.i Catlernm :

itfjicia hospitatilatis non abnuit , vel eliam appotitum
ttbttm sumvsit. $ed Uttt imaqines hnjut homuns eiaut
indicia, cujiit verita'em cx pnvcedeniiinn pitrum ttirpe
siimtiidum significationes mijsticw nunliabanl. Poi ro
jiic «b«crvaudum esl duhitari non pnsse Dciiin in
veteri Tesiamenlo frcqucnter in ibrtna visibili appa-
misse. qnod Sciipiura diserlissiino icsiaiur : veruui
illud in qiKvsiinnctii vcrlilur, an Dcns per sc et per-
sonaliter ap:>aru>»rit ; per scco>pns et speciem aspc-
ciahileni asaumpserii, et in ca ^e visibilem exhibue-
iil? an vcro peraBgeloS hxe (ieri curaril? Sunt ennii
in iitratnque paitem appositae vciorum senleiiiia;.
Cassianus siquidcin hoc loco soniire videltir D< Fi-
linin per se et in propria persona tun Jacob quam
aliia patribus appamisse; pra*scrtim paulo superms,
iibi ail : Scicbat utique (Jacob) quod illa hominis
species Dei verilas erat, elc. Si Dci »crilas eral, D.-us
ergo erat noa angeJus qni api-an bal. Kl rur>us o*
.
,
ip*a raiione quain subdil Ul nemo esset, qni D.uin
: lib.
naium ex hoinine non credtiet clc. Cum ergo Dcus
per se ci pcrsonaliier in carne mlus sit cx Virgine,
cotisequens vidcinr ut cl |cr so in buiuaua spcc e
nlim se nianifesiarii. Cui Betiteuiis, praeter Ajnhro-
sium siipcrnis ciiatum , suffraganlur eliam alii u n
pauci, nee obscuri auctores. D. Clcmcns l,b. v Apo-
Mnl rauiui Constiiulinaiim , c.ip. 21 , sic Inquiliir
llunc Christum vidil Jacob uii ht,m':nem ct dixit :
Yiili Deum facie ad faciem. ci sulra a ett aiiima mea.
Iluiic Abraham accepto kotpitio juHictm suumque Do-
ininum cniifessus est. Ilunc ilouset in rubovidit. Iliinc
vitlilJcsus Savf, dnx c.rcniius Domini armaii m , si-
mnl piKjnantem iul Je.icho. Origenes liomi '. iu cap.
vi Isaiaa : Quis est iste u:iut de S;ruphim? Doininut
meiis Jesus Chrislut : iste juxta dispensaiionem cumis
HtilJMI cst, habens in mnnu sua larbonem, el dicens :
diciitti- ilhv apparitionet tanclls viris per signa beo
convenientistima, sacris quibusdam et intuentinm modo
ae viribusaccommodatis conliqerc. llujnsmodi vcro d<-
vinas visionet ceteberriini ilti palres nostri ministcrio
ccelestium virlutum ediseebanl.S. Hiorouynnis in illud
ail Cal ias tertio Le.r ordinata pcr angetos, ctc. : II oc,
inqiiit, vult quod
omii velcri Testamcnlo,
inleltuji, iu
n'i angelns primnm visus
refrlur, e t postca quati
Dens toqneiis tnducitiir, angelus quidem vere ex mini-
stris plunbus quicumque sii visus, scd in illo Mediator
loijiiiitur, qui dicat : Eqo sitm Dcus
Abraham , Deus
Isutc, et Deus Jncob. Sec tuirum, si Dcus loquatur in
i a gelis, cum etiam pcr anqelos qui in hominibiis sunt
loqaatur Deus in propiietis, dicente Zacharia : E/ ait
L. anqelits qui loquebaiur in me; ac deinceps injcreiite :
lla-c dicit Duminiis omnipolens. ISeque e.nim
angelus
qiu esse diclus fucrat in propheta ex sua persona ande-
b.iltoqui, htxc dicil Dominus omnipoleas. Aiigu-tinus
cmiira Adimantiim cap. 9 : Ip.e Filius, qui cst
, Verbum uon solum novissimis lemporibus, cum
Dei,
in carne opparere diqnalns cst, sed eliam prius a con-
stitulione mundi, cui volnil.de Patre aniiuiitiavit, sive
loquendo, sive apparendo. vel ptr angelicam aliquam
potestalem, vel per quainlibel creatuiam; quia ipsc in
itnnibus est vcritas, el omuia iUi constaut , et omn.a
: illi ad niitum serciunt alque snbjccla sunt, ut ctiam
, cculis per visibilem crcaliiram, cui vull. quundo di-
gnaiur, eppareat; cum ipse lamen secundum divinita-
tem suam. et secundum id quod Verbuin est Putris, co-
w erniim Pairi el iiicommuiabile, per quod facia sunt
omiiia, non ui:,i purqiitissimo cl simplicissimo corde. ii-
I denlitr. I:t ideo quibusdam locis t-tium Scriplitra ip n
; sicut m
testnttti aiujelum visum, ubi dicil Deuin visiim
i[ u Iw talione Jacob, cl anqetus dictus esl qui appa-
[)
ruit(Gcii. xwii el cum apparuil in rttbo Moysi (lixod.
;

Ignem veni millere in lerram. Tcrlulliaiiiis lib. ad- m), et itcrtan in crenio, cuinjam ditxisset populum
vcr-ns Jod.cos, sic babet: Qvi ad Uouten loquebatur. de tcrra .Fai/pti. qunutto Legem accepil, Dcns ei lo-
ipte Ftl.us, qui el semper vilebainr. Deum enim cutus est. Sed sire in rubo, CUttl eitm mi.s:t ; sive
1'ntrcm nemo vidit iiinquam, el vixit ; el ide.o contlut posiea, cuin Lcgem dedit, augelum dicit Siephanus in
ipsum Dei Filium Mouti ette loculum , ei duntte ad Actibut Aposioloriim ci apparuisse. Quod idto dicimns,
popitlum F.cce, cgo mitto anqelnm meitm anle. faciem
:
ne qms aibitreur Verbum l'ei, per quod facta snnt
niam. Kosebin- Crsaricn^is loCn sii'ra cilaio, li.it- , i mnia, (/utisi per /«<« p tte drfimri, et aticui visibihter
addil Se sittpicnri qu.de. n ftu est titionet Ulut Deum
: itnparere, msi pcr uliquam risibilem cienlv.ram. Sienl
repriTsenlanles ut sunl i'l(V facltt Abraliamo ei Jacobo), niiiii verbum D.i est propheta, ct tecie dicilur : Dixit
quoc sunt sacris hlleris prodiia, anqelis voluwaii l)e< Dcntintts quia Verbitm Dei. quod est Chri.tits, in pro-
tervientibus, eju.sque seduto obennlibus minitieria, ai pbeta loquitur veritaiem ; sic cl in angelo et ip-e
tribuendas esse; quandoquulein quisque ex istorum mm lo'ittitur, qiianilo verilalem uiujelus aniiuniiat, et rectc
ttumero liominibiis risn^ sit. non occuliat sane Scri- dicilitr : Deus dixil, et Deu» apparuit
El item recle :
:

ptnra, sed nominatim angelnm, iioh Deum, neque Do- Angelut dixit , ct angelus apparuit; cum iilud dicatur
mnum komviibus locuium c?»e atsevcrat, sicut iufini- tj persona inhabitamis, istud ex fcrsona servienti*
 I0ANN1S CASSIAN1 4:4
223
Denm jam pairiarcba anle A CAPUT XI.
cum in numana spccle

vidissct.
Damonem mullls ralionibus impulsum fuUse ul Cfcri
stum Deum e$u opinaretur,
CAPUT X.
Diabolui deniqoe Ipte, com eom omni illecebrarum

ainhilu, otiini ncquilia: 1036 arte lei.tarct, <|U.d ailt

Congerit plura ejusdm rci lestfmonia.
nesciena suspicabatur, aut lentans scire cupiebatl

Sed quid cgoln iino exemplo lamdin commorot', aut quiil lanlopere eum moverat ,
quod 1) um In

qua-i imilia (Jesiut? Numquid enim Iniere hominps hominis humililaie quaerebai? Numquid documenlis
jam tniii potcralin carnc venturus Deus? cum de en prioribue i<l didiceratT Aut quem vero in humano

quasi ad omne homanum gentis palam propheia dl- ci rpore Deum v< n sse cognoverat? Non ntique; i I

cerel : Ecce Deus vester (Isaice xi.); Ct alil>i, /•.'<< magnuj sigRnrum indii iis, magnis rerum «perimeu-
Dcus noster (Isaiw xxv); et illud, Deui, (oftis, patef li>, cl vfiiialis ip»*MM vocihus ad -u-|.icimiem elin-

fuluri swculi ,
princeps pacis ; et regni ejus nonertl quisitioncni rci hojus compelletotor; sttpete et <|i«i

8 Ecce agnus Dei, ecce

finis (Isaiw ix)?Sed ct cum jnmvenisSet, numquid temeljam a Joantie aodierat :

peccaium niuudi (Juan. i;. El iteruiu »b eo-

»"
latcbat
""* 1*"" veneral, qui venisse cum rpalam
*""* quod
eos ' i
ffui lollil
-i

coiifitcliauiur? Numquid Ignorabat Dei adventum B dem : Ego a te debeo buptttnrt, et lu+ents aame
Desccndcns quoqae de cu-lo, ct stani
Pelrus, dicens : Tu es Chrittus, Filius Deivivi (Maiih Mattli. iii)?

maiii
\vi)? Nuir.quid Martlia quid liiqucreiur, aut quem supra esiput Demiui cnlumba, evidentem se ac
crcdcrel, nescicbal? Utique. iuquicns, Domine , ego lesianda: claritali \Lipi. in marg. inaiiifcslam decl.i
quiinhunc raii] Dei iudteem dederal. Vo« qnoqneevm
non p<r
credidi, quia tu es Clnistus Fitius Dei vivi,
mundum venisti (loun. xi)?Omnes deniquc, qui ab amigmala nec pcr Dguraa a D o missa permoverat,
co vel morborum remedia, vcl membrorum restitu- diccns Tu es Filius mcu, dilectus, in le complacui
:

ob (Ibid). Et ideo, lice» bominem cxliinsccus in J

lioncs, vel morluortini vilani peicbant , liomini-.
videret, b Eilium Dei investigabal dicens : S/ Fittus
id infirmitate an a Dei omnipotentia poslulabanl?

ALARDI GAZ/EI CO.UY

creaturce. Ex hac regula etiam Aposlolus ait : An vul- Deuni immediale ac per se corpoream aliqunm _-;•-
ci:'m assumpsisse, in q«n Olim morlabbus sit
\i-
lis experimenlnm ejus qui in me loquitur Chrisli (11
Corinlh. xni) ? Idem lib. ni de Triuitale c .p. 1 1 O.n :
q.iemadmodum Patres pro piiore sententi.i cit-ii
nia, inquit, quw patribus visa suut, cum Deus iltis »e- docuerunl. Secundo colligu niliiloioinus aliortim Da-
cundum dispensationem suam temporibus congruam irnm sentcntiam, qurc docet divinas illas apparifo-
prwscnlarelur, pcr crealuram jacia
vr&scntarelur, essc mauijesium
facta esse manifestum angclorum »
nes aiigiaoiuni
ncs opera
V v.. a •• "•
ci minisierio y ••-•
factas. n
• — ----

cst Et infra occurrcns huic objectioni Sed ait ali- :

C probabiliorem, tum quod lini.ior.biis argumentis ct
.>- ..-.. if_.. .;„_:!.. — „:,„..,., ill-i nrnncinici ctt quam
ftiniu
r itionilms nitatur, quarnm
•. r\ . . ,,,,.,,11.11 illa praecipna est,
Cur ergo scriplum est : Dixit Dominus ad Mvg-
. .

quis :
ii!eDionysiussiiggerit(C*/<?st\ Hiemr. cap.l),
sen et nou polius : DisAt angehts ad Moijsen ? Quia divinus
qimd Deui bunc inumium, el qmPCimique in miiiidn
,

cum verba judicis prceco pronunlial non scribitur in ,

seenndas,
gestis : llle prceco dixit, sed : Ille judex. Sic etiam suitt, non pcr sc solum, scd per causas
Propheta iu.c.serlim vero per angeb-s adiiiinistret, lum qund
'loquente prophela sanclo , etsi dicamus :

magis rccepti et c<nnn»oni tl.eolog.irum

dixit, nihil quam Dominum dixisse inieltiui vo-
allnd in scholis sit
assensa compcobaia ut vldere est apnd Magisirum
Ittmus. Et si dcamus: Dominus dixit. prophelam non ;

sublrahimus, sed (jiiisper eum dixerit admonemus. Ac Senlent. n lib. disl. 28 <l DD. ihidem. Teriio ex iis-
-
demum i" fim; ej" s bbri ila concliid.t Sed jam s-v- : dem auctoritalibus pro hac scntenta prodoclis ,
I

tis, quantum existimo, pro captu noslro disputalum cile est rcspondere prsecipuo fumlamcno prioris

constilutumque, et probabiliiate rationis, quantum homo, sentt-nfix, quod es. Scriptma netitur, qu.c Deum iu

vel potius quantum ego polui, ct firmitale aucloritatis, veteri Teslamentn multis app^ruisse commemoral.
quantum de Scripturis divina eloqnia paluerunt. quod Jam enim a Patribus responsum est bujtismodi ap-
Dei
antiquis patribus nostris anle Incarnationem Salvalo- paritiones Dco atlrihui, quod angeli appareiiles
auctoriiaie ac mag.steiiu
ris, cum Detts apparere dicebatur, roces iltce ac spe- vices gerercnt ejusque ,

corporaies per angelos faclcc sunt , sive ipsis lo- fungereiitiir. Vide plura *pdd Petrnm Thyrx-um
cies
quentibus vel aliquid agentibus ex persona Dei sive
,
, (Lib. dc Vision. apparil. cap. -25).
i

a Ita Grfcci codices et multi Lal-ni lcgunt hi singu-

assumentibus ex creatura quod ipsi non essei, ubi Dcus
laii, peccatnm mundi. E« rationem alfcrt
Theopliy-
JquZe'demomnareturli^ |)
Po-tremo D. Gicgorius xxviu Moraliinn eap. ,..hens
lactus ita scri Qunre uon dixit, peccuta mundi ?
:
stiims.
unicersafv.er
% omnem Dci locutinnem, quae non lit sola vi in Ul ridelicet per hoc quod dixii, pcccalum,
Scicn- pcccalum videretur innuere ; srut consuevlmus dkere
tern;e inspirationis, docet fieri per angelos :

dum, inquit, <7«i« duobus modis loculio divina distin- quod homo ejectus csl dc naraiiso, id cst, o.nne genus
(juilur. Aut per scmelipsum namquc Dominus loquilur,
humartum. Sic ipsc. Solcnl eliam Hebraei , ul recte
amiotavil Lyranus singulari nnmero l.aam rci ua-
aut pcr crealuram angelicam ejus ad nos vcrba forman- ,

lur. Scd cum per scmetipsnm loquitur, sola nobis vis luram <t ingensem copi.im rignificare. Venit, inqutl,
inlernce inspirationis aperitur. Cum per semetipsum lo- musca qravissima, Exod. vin; hoc csl, magna m.isc i-
gnilur, de vcrbo ejus sine verbis et sgllabis cor docctur, rum mullitudo, aul omne muscarum genus, ut ibidem
sublevatione cognosci- evponiiiir.
(fidj. virtus ejns intima quadam
tur, etc. Habes, lector, quid <le re controversa seittianl
b Pcrplcxa admodum el ambigtia qunestio esl, an
ct quando diabohis Christi divinitalem et
mysterium
amiqui Patres. Lx quibus collig.» prhnom quaestionem rediversa
lncariiationiscognoverii?Snnieiiim hac in
hanc non esse ex cariiin numcro qiiarum altera pars cmm
lidc sit lenenda altera, ul lidci contrai ia, respuenda
;
: Scriptura: loca in speciem pugiianlia. Qund
pas-
sed prohlcmaticis quaestionibus annumerandam, de diabolus Christutn vcrum Dcum eliam ante ejus
agnoverit, colligi vulctur
quihus, salva fide, utrumlibet sentirc liceat, cum sionem cl lesuneclionein
clamave-
neutra pars Ecclesja; jtidicio sit dclinita vel impro- <x Evaqgclio Matthaei vni ubi daemones ,

Qiiid nobis ct libi, Jesu rili Dri' veniiU

hus
bata ; proindc abs"que meiu haercscos dici possc runt :
 t ,

2-5 DE INCARNATIOXE CliRISTl LIB. VII. 22'i

i, dic ut lapidet isii panet (iaui(M*tth.vi)Mum- \ «iniutis eiipi.it. ,.i per lioe, tjned bomfnem viilehst,
(|ui<I diabilo conlemplalio homiuis suspicionem di- rredcrel Douni csse non posse? Non uliqne; seJ

ALAR3I CA7..I1 COMMENTARIUS

ante ItMpHt torquere iio.s .'
El Marci i : Quid ttobis cl ter expiieindis el conciliaiidis «liro primo d.-pmonem
t :/, Jesit Naaarrnet veniiti ptrdtrt nos'.' Seio qui tii, ol. h.iiic rausini
praecipue ad lcntandum Ghrisium
ttmetut /><*;. o uyo; , addito articulo empliaiico, i.l aecessissc, m
ejns divlnitatem exploraret; pioiude
nnnoiant Fn.iiymuis ei Theophylactus qu Deus > sil id usque tempus,
,
es his qu:u tum in uaiivitatc
ipM , ul prnprio noniine, sancfna uotiiiuutur. I.i Lhristi ac deinceps, tum iu ejus bapiisino ac
dei ps
l.uc:r vni : ()/(/(/ n//7/i e| fiW, JftSN /'/7/ />«'i aliissimi .'
audierai ci viilerai, adliuc dubiura etanxiiim
fuisse
Nrc daemenes suii , quos l»c le possemun ciedere niim Lbristtifl Filius Dcl essel , nrqne
id cxplorate
liiissc meuiitos , mi ndulaiorie ita lueuios , ne a ruguovisse; nec lamen exisiimasse id heii
ncnpnsse
Flnist.. lerquerenttir, aftirmanl se Ghrislum coeuu- ui recte comludii hoc loco Cassianus;
Mrrr ied ipsi eiiam evsngelislae, qni mi niii eei ••,
nemo siqui-
; i
dem dc eo rtubilat aul lei.lando inquirit, quod ,

Spiritn snneio moveuie, n u potueruni, doeeni eos ecrio novil es«e faNuin aut impossihilc
proindn :
verecognovisse. Mareuaeodem eap.: Datmonia multn deiciior diabolo Neslorius ostemlitur, qni,
.', cl non siuebut eu loqui, quonium sciebaut quod
diabolui vrniiii esse suspicab.tur, falsuin
Exibam
omniuoet
nui. F.t Lueas eap. iv ; a multis damonia impossibile astrnerei. Hxc eadem est
sententia b
clim lutin. et dicentia, tfiiia tu et Filitt» l)t i ; et merepent l^iiaiii autiquissimi Patris in epistola ad Pbillp-
tion mmtbitt cti lotjui ///n,/ tciebeni ipsvm ette Chri-
,
penses : Te, inqnit, o damon , angetorum
nnlutatio
ttum. Ilis accedil c< riissnna d?monstra io. qna rolli- obsupefacie!:at, inagorum aioralio ex.<rtus
stella- ml ,

gere pntuerii riaemnn Chrislum esse Deuin, ita neenm torantiam dentto redis, ob ea quce cernis vitia.
raiiocinamlo: Qued Dons pcr miracula confirmal, fie.tstlia nti videnlur cnnabnlu
Sam / .

crrnmncc , circunirisio ,

nnn poicst nonessc verura, alioqui lestisesset talsi- loeiatio. Indigna libi lia-c Dco vidavur,
eic. Item :
ir.iis ct inendaeii sed Clirislus permnlta miraenli
:
\ idisii hominem quadraginta dietus et noaibus nullo
prohavii se verum esse DeumetDei Filium; crgo humano cibo degustato perteveratte , nngelos mini-
neecsee c-t id esse rermn. Non cnim ignorare po ttrantet, qu\ primum viderut qttasi hominem
iint ti.rmon mkarula Christi omneni natura vim
communem
baptizatum, deinde post jejuninm eturientem •
rurtttm
supersre et esse rere mirncnla; ncc ea enlumeiari animum re umcbas , ac tentabnt qunti communem tn>-
pouii mnre J.idmruui dicenlium In Beelzebutfi tniiiem ignarus quit essel : dicebat cniin
:
; Si Films ,

ejicit dtvmi,uia (Mittli. \n) , rl alia edit miracula, Oei (s. Hoc enim est vjnoramicc.
Ilactenns IJ mi ,lius I
rini. seirent nihil lale sil.i rrncessimi; diibitaro ergn l.ie n doceni alii Paires
c Graidis Chrysostoo.us :

tlc lur vr.ii.tic ftnintno non polucrui.l. E diver-o loinil. 15 m iMaitli.Tiim : Nctciem
manifesle suscepti
tani. n oi nnii ill.i Pauli sentenlia, qna disene te-
i
liominis sacramentum, ci quisnam ettet
Christus retia
s atur >:•: it-r.n .in in mysterio nbsoondiiam quam jncere tnolilur, per qtuv se istud serrrtttm
,
opnalur ad-
iraitieabal, nece»t, mysteriom kirsrnaiionis ac disccre. E Lalinis S. \mbrosiiis in
Luesm (Cap. iv)-
l
:.-s oiiis Dominicse, eliam ipsoe ila-inones, qnos vo- Cognoverat dcemon Filium Dei venturum sed
uenisse ,
< ,t principes lmju> s.i culi laluissc: Loquimur, inquil, prr luuv itifirmilatrm cjrporis non
putabat. Sic lental
/>. i tapienlittm n mij>tcrio, /////• t;bscondi'a es', quam ut cxploret ; sic explorat ut tentel. Econtra Dominus ,
ytviLsiiuiv.t Deut ante tateula in gloriam notlran, ne fallu, ut vmcat; sic adliuc vincit , ut fatlat.
tjuiim n mo p-.nc pum Itujus strculi cognovit ; si enbn
Nam
si cenvertittei naturam, probarel
creatorem. D. Iliero-
camnotfctent nuniijunm Deminum nlorite erueifixittent
(I Cur. u). Qnoddedaemnnibus interpreiainr Aml.ro-
p nymus .M.itth.vi (v In omuibus tentation bns hoc aqit :

diabolus ii t intelligal si Filius !)ei sil.

sius eo lueu , et Hieruiiyinus in c p. x Damelis, et
Sed Dominus sic
responsionem temperat ul eum
Paircs. Loqnitur auicm Apostolus non dc lem-
:»lii
, relinqual ambiguum
S>. Aiigiistinus I. ix de Civit.tc, c. 21
oie ipio lixc diccl.ai; iunc enint dsrmonea bane no-
: Dubitavil ,
I iii.|iiii, de illo dmmonum princeps, eumque tenlavil atl
vrrant «apicnliain, sicuti cl nunc ipsos agnosccrc ct Chmlu» exptorans, quantum
esset se trniari ipse per-
irrdrie (lirisinm esse Deum ncmo est quiambigat, tnnit. hominem quem gerebat ad notlrce imitationit
itt

Jarobo .nposlolo dicenle ICt damones eredunt , et :

lemperarel exempium ( Yide S. Leonem tet m. -2
rl 5 de
eontreniiscunt ; credm.t, inquam, non fide infusa el Quadrag.). Quod cxponil Ludovicus Vives
siipfrn.ilnrali sed aequisiia et experimentali Ne ip-c :

, sim! : veteri hominum conditioni vidcrcltir ezempttis

Inquiliir Apnstolus dc tempore quod Christi passio- quod solus abiret inlentattis; ne posi Ulum alii ni/i
nem et Evangelii praedicationem praeessii; qno cum venerarcntiir indigne ferrent lcnlari
se, qui -ri-
lemp t>' d.rmones, >i Chrhtum verum Deum ei mnndi rent invideniissimum illum ei confidenlissimuiii
redemptorem engnovissem, namquam rjus mortem hu-
mani hostem gcneris ne a Cluisio qiiidera
procuraesent, sed conaii poiius esseni eara impcdire. tempe-
rasse. Sic ille. S. Maximus bomilia 2
Ai/pii iion impedivcriinl
de Quadragesi-
sed prociiraruni. Miserunt ,
inali Jejunio Cogitabat, ut tcslimo, apud sc diabolut
:

enim in cor Judai Ui trad rcltum, Joaimis Jtili, El et dtcebat: Si luc ipseesl (scilicel
Deus, vel Dei Filitis)
Jndaeos ibideni :u\ ijns ncrcm impuleruut, ipso ai- ctijns pracepio eturientibus per deterta
ipnI:hiic, nlii ail popullt tnannu
l o.s e% patre diabolo estis, ct
:
den- llnxit, polerit miiic in pninm lapides
deria piiris vestii vull.s perficere, id est, mc intcrli- tramfjrmare.
Et st uon mea pelitione , tua tamen
necettitate g<ti
rere, ul ipseeeet espnnit Joannis thi. idem collijri- D esnrit. Quod Dettm probabo; si nequiverit
si frreril,
i»r rx tenia >. ilms diabeli; ium qnis, si veruni Dei
i
liominrm deprehendam, eic. Denique S. Lco
im reramqne Messiam engno*issei daemon, uou pontifex
Bermone 4 de Quadragesima Expavetcent, inquit :
id lentsiido esplurssset; lum quta eo fine tentavit, dtabolut tn Cliristo quadraginla dterum
i.i i.l esplorate cognoscerrt. .Si Filiut Dei es. dic ut
nocliumqite
jejunium, explorare caltide voluit ntrum hanc
Innidcs isii panes finnt. ti rurs.is Si Filiut Dei es
centinen-
:
tiam donultim liaberet, an propriam, ul non
rnine te deorsum (Mutili. iv). ,\:, inler alias raiiones tnetucrel
deccp-ionum tuarum opera solvenda st
[nas voluerit Gbrisius ei virgine desponsaia , Christui ejus
el etsel eonditionit cnjus esl corporis.
vere nnpta na;ri l.ree eliam Drimo itaqne doio
Palribns alTertur, ut
, :i
icrittatusest an ipte ettet iubtlanliarum creatar
mystei imn Inenrnationis diaboln celareiur, dnm rum qui
rcrumcorporrarun pissct, iu quce vellel mutare
p-ilai non de rirgine, scd de uxore natiiin. nutu-
Ka S. Ig«a- ras. Seeunde «/ sub humanm
carnit spccie
lius in epistola ad divinitat
Pbilippenses. I.t refert obtimbrula legeretur cui facile esscl pervium facere
1). Ilien.iiyiniis m caj>. primtiiu llallh ri. Siu.t autein aerem, terre.ia per vacuum membra
et
,

librare. Sca
in tam velernm qnain reccniionnn
l.ar qu:rsii •!..•
cumilli Dominiit juttiliam maluiitet opponctt
juciuium discrepantes lenlenlitr; pro quibus brevi- veri
liominis qnam potentiam manifcslare
Dcdatis, ad hoc
 , ;,

2.7 J(i\NM- CASSUM *M

n m lapids» pane» perflrnilabaliu i3e vcrliate eiai solliciludo, noa
Si Filiu» D,i dle itti i i

;ni? , ,\ ;
Ijlliil

utiquc etse potse quod au estei ilu iinpossibili a'c sci unias.
liunt. Non aiubigcbal
ALAHDI GAZiCI ( (J\]\II.M AKII i.

quia vidcbai iliabolits in Chrurte multi sifM9

conwr/ii «?r/i« (>uudit Ingenhtm, ut tum in qvo
di- eti ,

h.ln mii u Iiuinaua?, i|uu! iu D.-uiii ca.lere pinie n"n

ihun potetiaTn tigua cettaveranl, donuuaiidi cupiditate
. -.

reguu mundi polli- pniahal; nec videtmt ip an bumaniUitMi Chritii

letitaret, et ad venerationem sui ,

ccndo, tradueeret. Sed prudenliam diaboli tlullam (ecil

ciini p-rsoua vtibi hypuitaiicfl stte eonjunciani
sapientia Dei; ut tvperbu» lionil» liominem vident,
boc c.iiii Miperoaiurfl e etl quod auiem nttn i« :

ijuem aliquando tnper* verat (in Aduno scilicel), non luram esi, dasn on »u<«pie ingenin eapeM Dequit. Mi-
r.ieula aiitem Chrisli iion erani ila pir»pi«**fl ct eti-
tnetueret eum pertequi . quem pra 9 :nibu» oportebal
t.-uia- deuti por se siifiicreiii »d Hilciu ceriam «le ejnfl
occidi. 11 '•' S. L»v. duplioeiii iiulicaut diaboli
iii i ,

al- Deilatt! fnciendani seu nd credondum ChriflUim csse

lioiicm, sive dupliccm in leniandu iiiieuliuneiu,
,

Dei n.itur.ileni, abtqoe ii.lerni ins;ura iune ,

teram pifficipuam ct primaiiam, quain dixiuius, ui FilittiU
illustratione el iiioiieue diviiia, fljuam tUeflaenet uti-
cxploraret, quod -ciicavcbu ei SHspieabaiur, [)cu«uc
ussct Chrisius; alicram sccuudariam, ut ad peccaiuin
(|uc non babucruui. Pminde quamvii sciicm vera
e»«e miracula , lamen propria inaliiia exeaecaii su"-|) -
:

i|ualccumque allicerel de quo genere leiiialimiis

:

noslris eiiali. c.ibaiitur forlasse, aut certe Mibduhiiabanl, liuc a

:ilihi Cassianus cl Palrcsiliiilem in nolis
Vcriim hic (|ui'iei ali<iuis qui fieri poiueril ut <lia- D.o licri uoii atl pKibintlain cjus divn.i aicin ^el ,

bolusex divinis vaticiniisct prophetiii, ex angidica cximiam taneiiiatem ei dignitalis pr»r<-|ati*/am: ttade
nnnuniiationc, cx |iartn Virjnis incorrupio ct illas.-a colligebantCbrisium esae Ojuidem DeiFilimn.flinga-
ex aiigelorum gralulalioiie, inagoruin laiitcr adoptalum et unii c dileetum.Bun laiueii imiu-
vjrginitate ,

raleni, genuinum ac proprium. Qna raliune respen-

adoratione, Simeouis lesliwmio, cx vi-rhis Jeannis, U
tletur (lenioiisiiaiioni superiiis faciae. Purro Cerlitu*
ex P.itris voce in baplismo ccclilus emissa, aliisque
udmirabilibus sigtiis, uon iulellexerit Clirislnni e«e (linem quamdain et moralem eoeniiinnem, bou lamen
antequani ad eum leittaudum accederi-t? oiiinun<<dam ct indubiam dc (>iuisii divinitate in.Tsiia-
Deum, eiiam
si.ineni d.cun-iiibus liibuiint PaiTCS, pra terCassiaiiuni
Hespondct Cajeianus in cap iv Luca», daemonts iu-
fuissc a Deo impeditum. in lioc ct s-qnenti cap. D. llieionyiuue in cap. vin
icllectiiM), ne id intelligcrct,
magistro Cajeianus. Sic eiiiin Miillii'i, ad iilutJ Qaid nobis ei hbi, Jesu Fili Dei?
Quod a suo didicil :

Dicendum, inquit, Tam (Uemones, inquil, qnaui diabolus iil csl, dx-ino-
D. Thomas (m p., q.2i,art. 1) :
(

dicil in ui de Trinilale {Cap. 7 niiin piinceps) suspicari magisquam nosse Filium Dei
quod, sicul Auyustinus
a qui uitellujendi sunt. Aiigusiinus seu quis auclor Ou.xslio-
ci 8), diabolus mitlla potest virtule siue nalwrce,
iiiim novi ct veteris Teslamcuti , a D. 'J boma <i-
bus lutnen prohibelur virlule divina. El lioc modo
potesl dici quod virtute naturce suce diabolus coguoscere
latus in Ciiena Quoi autem dcemons clamanl :
:

polerat matfem Dci non fuissc corruplam scd virgi- ,

quid nobis et libi, Jesu Fiti Dei? magi» ex suspi-
nem; prohibebaiur tamen a Deo cognoscere modum cions quam ex coguilione dixisse credendi sunt. Si
pdrtus divini. Quod autem postmoditm eum aliqualiter enim cotinovissenl , numquam Dominum gl ria cruci-
fiqi perwisissent. El aiioloco (LifJ. ix de Cuii, c. 2l):
coguovit diuboius esse Filium Dei , non obstat , quia
Tpsi, ail, dcemones elium hoc i'.a sciunl, ul eidem Dc-
\am icmpus erat ut Cliristus suam virtutem conlra dia-
bolum ostenderet, ct persecutionsm ub eo concilcttam mino infirmilale curnis iudwo dixerint : Quid nobis el
nalerefur. Sed ia infanlia oporiebat impediri malitiam
tibi,Jesu Nnt'ira>ne.?Venisli anle tempus perdere nos?
diaboli, neeumacrius persequcrelur, quando Christns Clarum est in his verbis quou in eis et laula scientia
C erat, el charitas non erat. Pce.iam quippe snum fi rmi-
nec pali dii<posuerat, nec virlulem suam ostcndere, clc.
lla*c S. Tbomas; qui quod de virginiiate Dcipan:
dubant ab illo non in illo justilium dtligebant. Ft in-
,

incorrupta asserit ctiam de aliis multis signis ct

,
IVa :posl illum vero tentationem cum ar.geli, sicut ,

iudiciis inlejligendum reliquit, cx quilms poluisset

scriplum esl , miuistrarent ei , boni utique et suncti, ac
dxmoii paUirali fucultate ci ingenii perspieacia col- per hoc spirilibus immundis meluendi et tremendi
ligere Clirislum csse veiuiii Messiam, verumque Dei macjis magisqne tnnotescebai damonbus quanlut e-set,
ut ei jubenli, qnamms in illo cout.mptibilis videreiur
Filiuni, i.isi a Dco iiupediliis fuissel. Favei buic sen-
loDtiieS liiliiius, ila scribens (Can. 5 tn Maltli.) : caruis infirmiias. resislere nulltts auderel. Remigiua
Ita dicjnuin neqnitia diaboli erat, ul in eo, cujus cala- apnd euuiilein Thomain : Quoiieicumque ejus vir-
mitatibus gloriubalur , homine vincerelur , cl qui DA lute torquebunlur. ei siqna ei mtrucula facientem vide-
cum esse Filium Dei ; postquam vi-
beneficia liomini invidisset , anle tenlalionern Deum in bant, crsltmubuni
debanteum esurire sitire, etItis similia puii, dubi-
homine iiitclliijere non possei , elc. Et S. Augiislinus ,

credebant J..h. n
hominem purum. Gregorius
lil». ix dc Civitaie 21. Jantum Chrislus dtvmoui-
caj>. ttibunl et

quanlum voluit : lantum autem voluil (Vide cumdem xxxiu Moral. c. 7) Maliguus,
lib. :
bus innoluil ,
sptrilus, cum lledemptorcm nosuum miraculis
quantum oporluit, clc. Hinc, ii»|uil Cajetanus , ap- iiiquit ,

paret intelleclum dccmonum tigalum, seu impedilum coruscare conspicil, clumat : Scimus quod sis Suuctus
csse a Deo , in poenum peccati; ila qnod von solum
Dei qui luvc dicens cognoscentio Dei Fiiium pcrti-
,

poteutia eorum est ligala, sed eiiam inlellectiva vis, ut mescil. Sed tamen vim supem.c pietalis iguorans dum ,

non posseut cognoscere quee ex vi lumiuis nalurulis passibilem consideral, hominem purum pulut, elc. De-
(la Lti s> iv : Quem dierum IQ jejunio (atigatum dia-
cognoscere potuitsent. Kx eo enim quod posl verba I)
Gabrielis ad Virginem, poslverba angeli ad pastores,
bolus hominem ccgnoverat, uec lenlando vulebul an ,t
post terba de cozlo in baplismo ediia, diabolui non Dei Ftlius csse! experiri, jum nunc per signorum po-
cognovit Jesntn esse Filium Dei habetur quod nou ,
tentiam vel intellexit, vel jioiius suspkatus est e^se Ft-
inteUcxit teslimonia. Sic Cajelanus. IJem scuiit Anu- Uum Dei. Denique S Thomas (ni p.. q. 44, art. 1) :
qusesiione 22, I wmon, visis miracnlis. ex quadam suspicalione coit-
lensis Matlli.ci iv
Sccunilo di.o, iion a mejpso, sed a Palribus, jeclttravit, Ftlium Dei. Fx bis patel quo-
eum esse ,

inodo inielligeiniiiiii sii illud quod in Evaugelin le-

Christiim Dominuin etiim post lcntaiiones diaboli
gi ur (Marc. et Luc. iv) A/o/i sinebnl ea loqui, quo-
cassnlas, iu infra dicilur, id cst, superatas, el in cas- i :

Mim rcddilas, pcr opera ct miracula sua dasinouibus niam vel quia sciebaut ipsum essc Christum. Scicbant
n.agis ac niagis InnotUisse, el morali saltem ceili- enim nnii cerla et evidenli cognitionc, sni probabih
ludine pro Deo, et Dei Filio, vcroque Messia babi- conjcctura et vebemenii suspicione. ut d cium est.
lum luissc; non lamen omnino stabili et lirmo as- Quainquam alii alitcr c\| onunl quoniam vel quia pru
tjttod posilum essc. ui sciinus sn non duehaj Do-
st-iisu ac persuasione, absquc ulla dubilatione ct l..i-
:

loquunlur dialpcticl. Huio ij.iuus d ir.ones boc diccrc, scilicel quod scircnl
uiidinc de opposito , ui
 ; ,,

i2 ° df lncaiinatione CIIRISTI Llli. VII, j$o

CAPll XII.
A icr ic, qnj diabuticam iinpietaiem lueiit supergros-
Ilanc uatmonis opinationem et teritimiltm tnspicfm- bos; ijikiiI iiio in bomino cenfeesos ost esso
nem comparai cum peniuaci elprotfracta adversario- posse,
rum ienlentiu, et hauc illa ntquiortm magitque bla- tu non i Tedis t-ssc potuisse.
tphemam tsst dcmonttiat.
CAPUT Mii.
Atqui seiebal ulique Doiiiiiiuni Jcsiiui Cbrisiam Datmonem hanc divinitaih in Cliristo opinationem, pro-
CI
pter oecuttam ejut quam
Ifsria satum esse, seiebat pannis obvolulun iu prm-
.•>
utii operaiionem , usque
(ut ipaem ermoem et mortemejut tempti humuitme.
tepio po«iluui,»p.Hipcreii>cjusintcr liumana oxuidia
Sod eessavit pesteaf..r«iiai« ac eunqnievit; et,
p.irvitaiom luisse, ot egeuaiu oiinu lcgiUmu incuua- easeatii UMHsiionibus suis, di-sosait suspicionen,
bulorum minisleriis inl.iniiain non dubitabal q„„- quia non inveniebal olTo. ti.in.
:

Muusil quioiram* in «J

que eum vorain carnem bubere, vore lioniinoin na-

oii soinper.ct usqueadipsainDouiiiii cruconi
Mispicio
tiuii esse. Et b cur ci boc ad sccurilatom
parum visiun in eiiiu per ronnidines proprias cim.ulala pervenil.
cslTcureum.quoin vere lioniinein cssenoveral, Do.im Quid plur.i? luno quidoin opiuari de co Filium
i.e
possc cssc crodobal? Disce ergo, Infclu furor, dLcc,
l>oi dosiil poslquain l im i„ eum porscruloribm
insaina el crudclis inipielas, disco tandem vol a suis licore cogi.ovil. S.d oallidus ntH,ue bosiis imer
diabolo uiii.oris cssc perlidi.o. lllo si dixit, Fitius ip-as quoquo corporeis passiones sigua divinilatis
Dei cs; tu dicis, Filius Dii non cs. Quod ille inlci- aspiciens, eiisinsi esse eum malebat bominem , su-
v.t, iu nog.is. « Netno adliuc inventus cst, pras- spicari iaii.cn compollolialur Doum quia Ijcel ; lioc

AL\RD1 CAZiEI COMMENTAIUUS.

ipsum esse Mcfsiam; inm permiuebai e«>s lo.|ui ver- r dil quod gutture
lenerei. Nam quamvis eum
l»a isla Not tcimut q ui sis, Sunelus Dci , id e»l,
:
fuerat
ipse confessus Filium Dei, velultamen purum hominem
Messias a Doo inissu. quia mcntiob intur dicenles ;
mort credidit, ad eiijms mortem Judteorum
6e scire q..o.l nen sciebani, ei nolebnl Clni-tus animos con-
a "lavtt. I). Isi.lorus lili. do Suii.n.o Bono [Cap. 10): i
1'airc mendai ii lesiinmnium accipere.
Iia Cijeiai.us, (.iiristiis, ostensa tuce earnis mortaliiete, qumm
Jansenius ci alii. haqne roii a>seruni cvangelisuc interi-
mendam diubulus appeiebat, abs ondit dhinilatem
ilonione> oe scif i>se ; scd b c tautum dixisse se
I ut
laqueum quo eum velut avcm improvisam
Ki.ro oi a Ciinsi.) proliibitos esse.
.
irretiret .
, Simiiis ,>>[ | ltcu3 eic. I>.'iihiiii S. Tlioin.is in prima pai to (Qua-st.
'

Matilu-i \vi Prteeepii diseiputis suis, ut nemini ol

:

eertmt quiu i ,se nset Christus. Ubi msnifeste 7'<i«

rfi- art, | , ad 4) : M gsterium , inqi.it, regni Dei qvod
;
ro esiimpleeum per Christum omnes quidem angeii a
.

ijuod ponitur, ,

prinetp o ali /uo modo cognoverunt ma.xime

Toriio diio iii.lem cx seitenii.i Palriim ex quobeatt-
Mysl-- :
ftcatx suni visione Verbi, quam
rium redempiinnis emisnai per m»rte,u et rcsur- dtemones.numquam ha-
buerunt, non tamen omnes unqeli cognovervnt
reciionem Cb.isii non engnovemnt daemoues, an- perfecte
neque tequaliler. Unde damones multo
ie.|uam rcip a peracium fuu. II.c minut Christo
esi oi.im sapien- cxisientein muudo, perfecte muHerium
tia in mytlerie ubscondita, boc
cst , secretum, seu Incarnationis
coqnovernnt. Non cnim innotuil eis, ut
inyslerium qn.id eiiam dasmones laMlil: quum
,
Auqustinus
ut dicit {Ltb. ix de Civit.
21), sicm angelli sanctis qui
,
c.
.'iii A|.o tolus, nemo principum hmjmt steeuti toanovit I erbi parttcipa'a
tnim cognonssent a".emita'e pcrfriitmtur sed sirut eis
si
, numquum Dominum qioricc tru terrendis innotescendum fuit per
,

nluisseni (1 Cor. n), a qu<> soilicet se debeJlancloi

q queedam temporalia
effecta. St autem perfecte et per
«t spi.liandos intetligerent. Iia certitudinem cogno-
S. Leo sermone 9 ile vissen; ipsum esse Filium Dei
I as>ione Doimni et effeelum passionis
Nee ipse diubulus
stenendo m Chntlum suum destrueret
:
intellcxit
principulinit
quod ejms, numqu
Ii
,

m
Dominum giorite erucifigi procnrasseni.
ss. Paires. Ai do proposiia
i

qui aiviqiuv fr.iudis jura non quxsiione plns satis'

perdtret, si sea Oomini nicium. Ignoscal lector si liu.iies uoialiunum
Jesu tanguim coniineret. Scd matitia nocendi in re
atidus
dum inmii, ruit ; dum capit raplttt est ; dum perse-
i.i.i ambgunpcrplexa nonnmil exccsscrimus in
ei
.
qui oii uii Cassiairas loiis t.iln.s caphibns
quitur mortatem, mcidit m Salvaiorem Et sermn o " biiiulibiis rerbi.4 S.
immoraiiir
L,„ serinone4 de Kpipha-
ll:C/tm/iu tiumaiutm geims viiuulis morliferct
ul
ii.
a Ytderunl magi et adoraverunt puerum
:
prawaticattonU abtolreret, el uevienti d abalo quan- ,
voien- tHate parvulum, aiience opis indigum,
m smm mnjestalis occnluit, et infirmitaient iwstrce et iii nutlo ab humance infantiee
fandi impotem
humililaiit objecil. Si enim crud tis generalitate distimilent.
etsuperbu» inimi- b Id ost, iit
sccurus ossot, nec dubiiarct non essii
cus contiltum mitericordim Uei
noste potuisset, Jnd,i o- Denm.quem bominem,
riim unimos maiisueiudin,.- polius iiiuno pueruui parvuluiu esse
temperore quam in- videbat.
rutfil odus studttiss.t
uccendere; ne omntum euptito-
iuiu aotuteret teroiiutem, dum • Esl Iiypcrliolc.Nam ci alii Nesiorio aniiquiorcs,
nihil sibi debentis per- Clinsio perinde injuriosi, nec minus quam
,

sequttur hhertatem. Fefetlit crqoitlum illo dis- ,

matignilas tua bolicam impicialoni sii|i<Tgrcssi liac i.i
tntulu supplicium Filio Dei qnod parie di
cnnclis ftliis homi- ,
possu.ii, ut Coiinilius, Ebion, Arius,
i

num mremedimm rerteretur; fudit tanauincm Manicliaus

jnstnm ot alu hTresiarcli*.
(jin recoiiiiliando muudo
et pretium tsttt, cl poculum I> d
Esistiroani nonnnlli pnst diaboli lentationes
El iiiisus s.Tin.ii.o 18: lloc magnce piclutis Sarra- in
memium ddectistimi sicut Judaica impielat. dcor.o caasaias et supcraias, non mod» suspicionem
.
ita dia-
.
vol npuiioiiein cum r«»rinidi,ie «ie
holica tuperbia nesciebut. $i
enim cognovissatt nppositn mansisse
quam Dommum , mm- in dxromiibus, se.1
persuasionem certam Hdem ;.c
gloriw cruciftxissent. Sed quia
hostnn Deitatis Cl.risti eis ubortain; aJcoque
erts hmmmmi latebal consilinm lunc ciiam
mitericordicr Dei et ver.nn f„is>=e quod ail npnstolos Jacobus
•mpottto tmrmis vetmmine, Deusin Kt dtvmo- :
Chruto mmndum s bi ncs credunt, n contremitcunl (Jae. n). Iia
ucmmahans tegebatmr. perstitii in eum Mal.lon uus
fmrere, in uuo iii cap. vi, Ma ilni. At buic opii.ioni nmlias S..
mhtltumm poterat intenire. D. Grrgorins ad i

M J..I». xl: .\nmqi.id illudes ei . quan ur, >

illn

l„
v'-r
v is-
raliuu,o|i.,,n„,ess„pcriiisoppnsi,i,ii„s, qilibns osten-
diiuus dxmunes nec Cfaristi divinii icro,
«o«,li,q,,il, Domunts Hlusi, „,; nco redem-
td , «, dnnLn piiouis oosti;.' niys( .,i„i„ cerlo ei
rxploraie cog„„.
(

visse antc cjus moriem, quaudo

mbsemmht. du mati quod u-ipsa et ccrio
\ ,
ore ,
J txporiniciito i.l didicciunt.
 2: 2
231
J0VNM5 CAfiSIANI <

lameoe.l \ tcm qnii lOpergreMM eil ? We ''"ni Filium Dei '

miMei credore, quod rolcbai cogebalur ,

ei e loipicatua est, etlom eom orteni

pertuiii; iu
i,i, eertii rerom Indkii»,
qnod rtmefeai. Nec mirum;
flageltoUim « uegai eliam eum retorreili. Mle tum Dcuin mspi-
quamviienira rum ei coniputum , el ,

octom rideret, catm ett col leocculolt, In negai, cui probavit.

couiqmeliia affeclom, el iu craecm
,

injurjarumlndigniiatei,
cernebai tamen imer ipaai CAIT T XIV.
divinai exabundare virtulca, dum velum Lrmpliscin- Scripluram taeram lueretkat perverier* ottsadit ,

diee obscuronir dom re pondeni u<t eum rulionem qna ipotloll \trbi\ :
ditur.duiu Bolrerugii.diim ,

omoja sentluni; cuncia eiiam Smepatre, tim matre, e«c, flebr. ru.
,,:,s iouii firtntem
divinitatis agnoscunt. Et Uteria crgo adreriu* Deum Scriplnrii tacris, cl
qira Deiim neeehint, opoi
omufmodo per- mios in ipium leiiei agere i 5ed qonmodo?
ideo fideni hoc diabolos ac tremene
vere, ut non lorom Dei scd eliam ie*rtmonioriiiri
venire ed Dci agnliionem, etiam In Ipta bominii ,

ipsoruiu pi.rvaricalor lil. Nc<: ininim ulipic.fi,

,.on<mmmetione, lentafit dicene pereoiqui
erueifi-

de cruce vis non pniei, id facis lOlum qood po-

« Si Filius Dei esl, descendal uunc ,
ijnia id qtfflri
xerant:
qoi rericre in Deum tei imonia lacra nou vale«,
(Matth. xxvii). Sei*it ulique Domiiwra
lei ;
,1 aedimus ei
h;i- quod valos, ipsa pervertii. Dicis cnlm Ergo ei Pau-
corporis redemptioneni
:

Detim noetruui peewme

b Sine matre, tine
se destrui ac I) lus mentiiur, de Cbriilo diceni :

manaj snlwiii «perari, aitnulque ea ei

Et hieo hostis genealogia. Inicrrogo le, de quo lioc velis dixi se
subjugari, et nos redimi aique aalvari.
Paulum de Filio el Verbo Dei, an de Christo, qiiem
cl omni dolo eassari ra
?
generis humani omnimodo
cognovii. a Filio Dei separas, ct hominem laoiura esse bia-
pro omnium redemplione
t:i
voluit, q.ie agi
nunc decruce, ei spbemas? i?i dcChrisio, utiqnequem liominem aolila-
Si Filius, inquil, Dei esi, descer.dai
contuirelia, rium quomod.o nasci homo sine malre ct linc
dicis,
credimusei; scilirei ut.iiiolns verborum
genealugin malernx orig nis poinit?Sin autcm deDi i

Dominus dcscreret saeramentum, dnm

ulciscereiur
in crucc posi- Verbo ac Dci Filio,quid racimuiquodidemAposiolw,
injuriam. Vides ergo Domirium eliara
quod nomi- uiiu BOCritege assiimai, testis luus, eodem locoatque
ium Filium Dei appellari; vides eos id
superiua dixi, vel a ccdein testimoiiio eum, qucm tu sine malrc as-eris,
nanl suspicari. Disec itaque, ul
Dei cre- iamsinepairc csse leslaliir, dicens: tinepalre, sine
pcrsecutoribus ipsis, vcl a diaboio, Filium
.

infideliia- muir.\ siHeg*neai(Hjia? Ergfl superestul Apoeloli i«sti-

dere. Quis umqu.m aequavil drcniouiacam

ALARDl CAZFi COMHENTAKIUS.

serm» nc de Passione Domini C Sera ducitur pmmlenlM". ei q»os instijavit ad crucift-
« Cluysosomus iu
:

diaboli, quomodo getdam, intligal ad suadendum ul detcendat de cruce.

Considera, inquit, voccni ftliorum
diubolns enun dicebal : Dcnique si rex Israel est, imjmtmt, descendal de cm-
imilantur vocem pnternam:
ce, ct credimus ei. Uccc plane terpeuat aslnlia,
licrc
deorsum, si Fihus Dei es. El Judtei dicunt :
Mitte te
de cruce. Hieronymus ui adinvenlio nequitiee ^prilunlis, ctc.
Si Filius Dei es, desceude
autem esl promissw, cum
t>Elegaiiiiusin Cr.rco. vociims cor.posilis, legitur,
< o-nmentario
Fraudulenta
:

dddunl : el credimus ei. Quid enim plus csi,

de cruce «rarwo, Kfnsrup ecysveakarrnTBG. Snnt anlem luec M
de sepulcro moriuum Apostoiu 'dicla (Uebr. mi) 'lc reg.j Mrlclfisedech,
adliuc viventem descendere, an
enjo, eliam.i i|ii,ileiius Clnisti lypumelsiniilitudiiiem gessil.qucm-
resurqere ? Resurrexit, et non credidistis ; Neque initium
Sed miln vidcniur admodum et qua$ sequunlur ibidem :

de cruee descenderet, non crederetis.

dierum, r.eque finem vitie habens; (jnarc n-'ces>e *st
hoc davnones immiilere ; slalim enim ut cruaftxus
esl
crucis, et intellexerunl nlriqne suo modo convenire, el de utioque f«re
Dominut, scnserunt rirlutem
agunt, ut de cruce enumiari. At priinam paiiem huju-. scntenliie, ()ii..<l
jractas esse vires suas; et lioc
insidias, sibi contraria esset, callid.- sabticebat N sL.uins. c,
descendat. Scd Dominus sciensadversuiiorum
diabolum destruat. Leo pon- ea sic truncala, ddligebai Mariam non e^se eeorexoy,
permanel in patibulo, ut
qnam daemonum ma- Dei Matrem, cum Clirisms a.<j.r,-wp, >ine muire, .m
tilex lain Judmorutn c;eciialem
Aposudo dicerctur fallaciier dissimulans cadem
redarguens (Serm. 4 de Pass. Dom.) : De quo, ;

ratione colligi posse ncc Cliristum ut Dcnm babere

litiam
;.it, erroris (onte, Judcci, dc
quo laLum invidice lacu,
(htacilal S. Thomas PatreWi, cum eliam &Koen>p eadem Apnsloli seoientia
blasphemiarum venena polasiis
praedicelur, ut hic l.nins dcclaratur. Diclus auieni
in Caiena omissis nonnullis)! Quis vobis maqtsier n |

" esi Melcliisedeeh sine palre, sine ir.a're, sine genca-

iradidii, quce doclrina persuasit,
qnod illum regem
debsretis, qm se aut logia, non quod palrem, aut malrem non liabuerit,
I„rael illum Dei Filium credere
confixione clavorum liberum sed quia de his Scriptura nau mcminit. Et bac ra-
crucifiqi non sinere.l, anl a
aiu tione Chrisli lypns «xstitit qui.i sicut iliius pater :
non lioc vobis Legis nnjsleria
coruus excuteret ?
secundum caiiicm
vere non iuv.nitur, ita ne ;»ie Chrisii ;

propHetarum ora cecin runl. Scd illud legisfit :

spnlorum ( h. cl sicut illins neque Ctirsii

m>ler non legitur, ila
faciem meam non axerli a con{usione tecundiim divinilateui immo nec reipsa haLui.
manus meus, et.pettts :

iii». Et iterum : Fodennt

Uude versns eliam a D. Thoma citalus(/w comment.
.

mea (Psal. \w
meas el dinumeraverunl omnia ossa ad Hebr. vn)
Dominus descendit de cruce ! S rl :

Numqvid leqislis
:

leaislis :Do'miim rcgnavil a ligno, Sinnlia lial.eic-t- Ym siiie nialre Deus, csl sinc i>atrc caro.

L-oriiisliomit. 21 in Evangelia, et liernardusserino-

lloc est. inqnit, quod
dolel Cni similis alius :

ie (\o.
1 H(snrrcctiMie :

reneualiserpentisastittia,exaltaiumindeserloserpen De genilore Deus, de gr-niirice pucr.

quai m-
tcw a-nevm cujus niluitu sancntur vulnera
Alioquinquoiamatiotnsttqantemi- Nioiirnm Dens sinc matre, puer sine patre; etsicnl
(Ihil (iVwui xxO.
ud ipsum,dicenlfm: rViAjl Melchisedech KyevsaXoyirroj , sioc geneafogia iu ,

sisse credimus uxorem Pilai

enim pis»a sum Imdie pcr n- Scripluris repcrnur, quia non nohiinatur, sic neijne
tibi et insio illi, multff
nunc divinse Christi geueraiionis origo et moJiw com-
in.,i rmpter illum? Timebat ergojam lunc,,sed
enenarl se sentiens inimicus. prenendi jicte)!.
waxime vinute cructs
 SZ -

533 DE INCARNATIONE CIIIUSTI LIB. VII.

*n
nionio utcns, qm., F.u.m, D i s-.te maire asseiis AA ..:<.•> .•
v«iatemcorporissib.in8
. «
.
' suflec tsneoatre I, . i
eii.un sinep.lre esse blasphemcs. Viilcs ergo perver-
qnil Aposlolus, sinc patre, sine matre, sinc
genealogia.
sita.is ac Beqoilia lux sltulio, in qund le impietatis
pra rupiiun jeceris ut quod neme adh.ic
CAPUT XV.
:
a sseculis,
Quomoda Chrisius sinc genealogia ab
nisi ins:,niis forlssse, «lixit, dinn Filium Dei mitr Aoostolo fttiue
:n
dieutur.
non hahuissc tlicis, etiam pa-.ivm ijsitis deneges. El Quomodo Bine genenlogia Dominum fuisce dicii
lioc laincn neseio is.piet.te m.jnri an inepii.
.... ... ;' quia
•
eura
o~> •"•
Ev.ngeliura MaubaBl
•'.•III. 1:1 evangelisi»
c>ant'e!isi a' a £»eii,ynn
geneah i
qui.l «UIUOS, ( ,.i,J inc.i.ius. quam Olii nomcn pone, e C03, eril S.lv.lO. is. dlcen. Liber ,mcr ,Lit Zu
* ! "*
ceo iionncgo. Et
' ,e
" vel!c
qoh ergo
<**"»
te
?
^ «*
foror comp.I.«, lestf-
No- .o.i- CAmrf, fitii David, fitii Abrakam, E
:

L et
(

,,, v
gelisl.m babet gcnealogiam, et j x.a Aposto um"
|non,,„„ ,:„,d po.ie.c, ubi du,n n,:u,em cn„, „„n
babmes. d.c.s. e„:„„ pa.rcm rj.is i.egasse videaris
„ abe,
quia juxt, Evange«um
mate la c :

«
? juxt, Aposlolum cx paire
non babet. Et deo be„e
Nara c:„„ ,.,eodem tesumome, sicut si„e ra.lre, i.a Apestolns dlcens, Sine patre, sine
matre sine aenea
etia. s.ne petre e»e d.cator, ueeose es! ut ,i si„c togia; ubi eum si„e matrc gcni.um essc o .f
,,re ,

«£
i„te,.,i
ibi

ire esse ,b, mtcll.g.iur, et,a„, sine

po*s,
petre esse cre.la-
eo,.c„, modo „,,0 si„e „,a-
B
c„„,
i„
si„e genealogi. aTj^ZZ. 172 '
'°
u(ra(|IJe Domilli mivh
,
el
u.r.S-,1 ,,;,,!, up.a ,llaa.l„eg:„H].„„Dci„„i„s:,nia apos.olica siraul scripta convei.im.t " ;
'
'

„icll«„
Q ui ,
.-«)-,
j
oikx cum i.l trui.ca.um poueret, q„od cvangel.s.am habet genealogiam
.ine pa.re in ear, ra
.n.egrtm, scnp.um e>«, ,,„„ vu... r,se,a.a sacri vo.u- „ ,.„s el
,'

; j.uta Apostolum ,,on babet s,

m.m. ser.e red .rgui impndcns atque apertum posse Domiuus
, ,

Deitste generat-.s, Uta dicenle i„ • b r •

me.Mj.cium. s.ulla blasphen.ia e. a,„e„.ia ! qu» rationem autem ejus quis euanabi,
(I, Lm ) 7
dumipsa non vidcl qni.l sequi il.beat, etiam illud
non sapuit
f\PHT vv.'• '

q.,id legi possii quasi vero quia

*-TS!&^»~J^
«

reba, m MHpd^ ;

a„r.,,c ,„,.• „„„„„„.

aufe- Ad ,„„„, Ami . . „, .

lectionem; aui ideo perdilcri o.ines ad

legendtia Cur ergo, haeretice, non boc modo qu*
oculos capitis sui esseni, quia ipsejam meniis legeras
oculoi inlegr.
- et incorrupta posuisii ? Vides iiaque Aposlo-
,. r ,„„i«e, AuJi erS o, ,„„,„, „„,„ fmtM ,.
s , ta .,;;,;;"'^;:;™ ,;„:;'::„ ';;:;;•;
ml, ,,len. e, „„e S r», q„x d.Uli. ne „,„,0»,. p„. ,,«„!,, l,„o «i.m i„e m„,re posnis.e m ,, , S •

su„„ Aposiolosd «,,, nei n.iivii.iem in S im,arc „<« Inlelllgerelnr esse sine patre, hac «oscereiur
,,„„„b„s e„,„e„s, „, el i„ D,|U,« «u. D,„„i , essc sir.c m,.re. E, sico, „o„ possi „„,„""„
'

- -* ss
geucratus, corpore est sine pa.rc ac sic cum
ita in
s,e,„ i„ nei,.„c rrs:
:
p^srk^tjs sr
ingeris, pariem subtrabis; el ui astrucre falsitatem
ncc sine patre, nec sinc malre sit,
ct sine palre per scchu possis, verba furaris. Video a veriiaiis
lamen et sine maire credendus Quia
cst. si dum . x qiiod.c.uscs. Uli„s enim habere credendus
pa.re nascilur, respicis, sine matreessc; esinsli-
si diim ex lu inncm, cnj.is scqiieris exemplum.
matre, sine palre. Ac sic i„ Bingulis Sicenim di:il.oiiis
nativitaiib.is i„Evangelio lentans Deero: Si Filius, i„q U ii,
alierum habens, al.erum Oei es,
in utroqne nou h ,buii mittettdeorsum. Scriptum est enim quia
;

q„ia ncc di.iniia angelis suis

is Mtivilas ra.tre cguii, el ad naii-
mandavit dete, ut custodiant le in
omnibiisviistuis(Ltu.
ALARBI CAZ/EI COHUENTARItJS.
a Id est. nolchrtt inteMigctc n»mtn nnod lcclii
Ps.lra.sta: Noluit iutelligere, uTbineaaeret'
s.„rio prop.ie, ... hene sentirel ,.
c Ne
#;„ »^- i^
9
""Z "?
Z' "" a, " yeTD " S in C """^'
d »l'Hciler intelligi '
1 i i

•'
• ,

^ T™ <
'

oaSetiir ln V f *,

"" 'f' t

ZJuTZT
\

i rrtu
> lll.' verha bri. ,1- divi, e Virginis. Apertiss.me (
,, e l cnn Cl.risii
generatione . Patre i„.c, „,. ,, ir
..vmus scribena in cap. M i.he, foluda i, m
J [> ; 5S l IT «rf^J^Zr 3 ?^ N;aawweii/irai,
/1 ""'""""a
*
" A,J "

7„
ivi,:Ue : '''"'"'•

Filiu»
j «"
. •
v
»™Wlernm c esi Palri,
ligmm : Generalionem eju» a, i. ,„"„,!",i £ , "vo lyn scd etiam ad hlnc ortum
D £l
P«e evangetivam P7opkL euecon trarium
it dZume* ZllT™em 9" " e,(' t,0 "
'*'' "">"»**"»• 1***
amad \He mpowbitediiit Iffam, hic s (!">* enarraHi ? Iu , %r .
narrarJincZiJ- "«
.
MhLX^J^SSSL
,

!'° U "
,

auia dc generatione U<U "°" so1 '"" 5 ^«"

,bi
LTo l "' T'1? T'
T ^ *"
''

Sl
^c
</,c ,•„»,.

e,..rs„. esi
A M ,

:
il,,,, .snl.V .,.
A.ifr,r generai^Jein
q ,i s „i „

qCS
v •
Z
S 2?2l
/ /"' V ,

'^ "" ^ 1
'

/ """"'"
I "' •«««'«•" "n/.
"»*' 'W»". ,
m
r

Du. id (
»/,„//,. , | . etc? Ve. .„„ .IH P ires cm
" ,le
I'
"
^f ""'^' rt "I
^
7 "^ f/ «<' ««»«-''
c '"'"
" '"" '"•"'"'"' ? 6lC ' D '"""'^ *«»-

^ W^^
l.-C,.,., etinm ,le bum.n. ., ,e„. P ,, , ^, ,,
o nulZnJir,
"" " ,ex P l,Ci,n e coneilian«;
'

Mi..,ivita,eCl,risti ex Virgine esnonuhl TerTi ??V215 j (3 „., a .3|,/i.

n,:s lib. adversu. Judajos ,,,, Hf
S^jS?
, I
* lw ^»"i^ ,

Joannem
Dapiista.
B.piisra,
e. l,
Ambrosms
Ambrosins
CbryMiram
d, F„h>
f„ v

l,b
r' \,l
Fide, ,adCraiianuni
l,|,...' ,
,
h !,:,'. >s L MI
in
''

C
J
KL
""^
7 "
'

".'"""" "'«"«' ff«.r /m„,,H Lhristi

humanuatem
'-

t7iri«/i serundum
,

Sl .r Un rf Mtt
/ ""'"' »''" n a
generaiianrm
ra
"' e «'«^w,
- "'
<

: noa qutdem exptieam

c. n. „1.1, (•„,., pnus .le ;i>ier„.i generaiione •' modi m Incaina-
il.x. sel tioms. qiiui hncettam est iaefabUe,
«/-/,, qwJem impo-isibde est genemtionis scire sccre- scd enumeraai „a-
tresexquibut Chrtitui secundum camcm
tm : Btnu ./.'/, r, f. n n mea tantum to.r tilet,
sed et « De hac
nn.cessit
angelornm, 8„hdii haereUcerui.. praviisie .„
IVon sola adnirabUU ex inferi.is : trunc.iKli.Vl
d.jacerandis Scr,pi„ r ,s superius
Putrc gn,cr.vioth:isti. admirabitit etiam dktura esl.
ejuigenera-
Patp.ol L.
8
535 JO.WMS CASSUNI C.1

cohxrcinii ct A pcr Spiritum tanclum elevatus etl (Ador. i).

iv, ps. xc). Et cum lioc dixlsset, suli- tlegit,

jcct:i suhtraxii, i<l cst, Super atpidem et batiliscuin Ilnric. deniquc qui tantam gloriam Cluihlo iOM«lf.
conculcabis Uonem el draconern. Callidc Oumis ergO in lns blasphemia tua huc eit, ut nihil
ambulabit, et

utique lupeiiora posuit, infeiiora subtraxit ;

illud ChrieiUI pe? M habucril; icd nec ipfO, ut lu ais,

06 se solilarius homo ali<|iiid a Verho, id esi, a Filio Dei

cnim posuit ut circnmscriberct, boc rclicuit

ipse damnaret. Sciebat cnim sc aspidcm ct basilis- acceperil, Md loium in co don— I Spiiiuis fuerit.

draconcm prophetiea vocc si- Si crf.-o omne id quod tu ad Spiritum reren, cise
ciim, sc lconcm ct
ipsius deni<.ii->lr:ihimui, quid reliqumn est, nisi ul
gnari. Ila crgo ct tu partem objiciens, parlcm sub-
cin umvcnias, lioc i|iicm lu i'lco homincin vi» btelligi, quia, ul ais,
trahens, illud sciliccl ponis ul

tolum utique posucris, circumsciip- totuin hahucril iilienuiii, nos i.leo prohemus Dcuri',
subtraliis ne si
quia hahucrit lolum suuin Et qnid.: D hoc non dis-
tionem tuam ipse condemncs. Sed tempus landem
?

nimisenim diu in singulis puialionihiis lantum, aut argumcntia, sed vocc ipii«S
cst ad ulicriora iransire;
affeetu copiosse responsionis du- Divinilalis prohahimus, (piia nulla de Deo nciuR
commoranies, dum
cimur, modum libri ctiam Iongioris excedimus. quain divina lesiantur. El quia nulla «e melius qnam
ipsa Maj< sias Dci novit, nullis de Deo diguius cre-
CAPUT XVII. B dilur <|uam his in quibus D us ipse est te.slis suus.

Primum eigo quod ais, quia huniaiiiiaiem eju« S|>i-

Chritti gloriam et dignilalem non ita Spirilui sancto
ascribendam esse, ut ub ipse Christo negetur pro- ritus sancliis crearit, pi.sscmus id nos simpliciler
fecta, quasi omnis quce in ilto (uil excellentia
aliena
intelligere, si agnoscercn.us lc id non infileliter
et aliunde profecta fuerit.
protulisse.Neque enim no6 concepiam ex Spiiilu
Ais ergo in alia dispulalione, immo in alia blas- simcto Domini carncm ncgamus; sed ita lamen con-

phcnva tua, et Spiritum de divina nalura separans, ceplum coipus coopcrante Spiritu dicimus, c ut
qni humanitatcm ejus crcavit.
b Ait cnim quia Quod crealum tamcn sihi a Filio Dei hominem suum es-e
(Mallh. dicamus, dicentc ipso in Scriplis sacris Spirilu san-
ex Maria natum est, de Spiritu sancto cst i).

quod creatum e=t. Ait cnim cto, atque ie>lante :

d Sapientia cedifuavit sibi domum
Qui et justitia replevit, ;

Spiritu Tim. m). (Prov. ix). Vidcs ergo quod id quod conccplum esl a
Apparuil in came,justificatus est in (1

metuendum. Ego Spirilu sancio, a^dificatum a Fdio Dei atque perfe-

Item, qui eum fecit et damioniis

enim, ait, in Spirilu Dei ejicio dccmonia (Luc. xi). cium cst?non quia aliud opnsFilii Dei, aliud Spiri-

templum. Vidi enim Spiri- lus «ancli; sed quia per unilat;:m diviniialis ac ma-
Qui et carnem ejus fecit

lurti ejus descendcntem quasi columbam, et manentem jestatis, et operatio Spiritus acdificatio Fdii Dei sit,

donavil elevationem C et aedificatio Filii Dei, cooperatio Spirit is s:mcti. Et

tuper eum (Joan. i). Iiem, qui ei
e non solum Spirilus sanctus in Virgiueni super-
in ccelum. Ait enim : Dans mandalum apostolis quos ideo

ALARDI GAZiEI COMMENTARICS.

11
Scile D.-Chryso«tomus (Hom. S Oper. lmperf.) : singula totidem conlincnt conlra Christi divinimtem
diabole, quoniam Filius Dei manibus portalur legis'i,
blasphemias. Legendum igitur hic scenndo l< co et
basUiscum calcat non legisii? sequenlihus Ait enim, nempe Scripiuia; non, ait
et quia stijser aspidem et
:

Sed iltud quidem exemplum profers ul superbus, lioc enim, ut initio capilis, quod in pr.iccdenii ediiione
autem taces ut astutus. D. Ilieronyinus in Commen- non obseiv;ttum. Singulis enim suis dictis Nestorius
Hoc, inqui», in nonagesimo pmlmo legimus; singulas Scriptur;e aucuiritates prave iulellectas ad-
lario :

verum ibi non de Chrislo, sed de viro sanclo pruphetia hihehat, ut hic videre csl.
dtabotus. Cerle c Ilominem suum, id cst, humaniialcm suam;
est. Male ergo inlerpretatur Scripturas
quoniodo Palres sa-pe lo ,uunlur, ui :<lia> ilictum esi.
ti vere de Saivalore scriptum noverat, debuerut etillud
Suain, inqiiam. hiimanilaiem i|»se Dei Filius creavil,
dicere quod in eodem psatmo contra se sequilur : Super
quouiam ipso comeptionis momento, corpus sibi
aspidem el basiliscum umbulabis, el concutcubh leonem in

et draconem. De ungelorum auxilio qnasi ad infumum

de purissiinis immacublae Virginis sangninibns npta-
loquitur, de sna conculcalione quasi lergiversator lacel. vit, et heatis imam suam animam eidem inludit, et
eumdem psalmtnn diviiiit.item suam iitique hypostalice univii aique
Et D. Bernardis permone li in :

Animadverlite et quomodo sublicuit malignus et

videte conjunxit. Quod S. AUianasiu' in suo syinbolo lucu-
(raudulenlus, qnod malignitatis suw commenta dissol- lenier expressil.
d Hicionymus, vel polius Bcd.i in hunc lnetim
veret. Quid cnim mnndnvit nempe quvd in psulmo se- '.'
:

te in Sapientia
omnibus cedificavil sibi domum : quia hominem Filiut
viis luis. Num-
quitur : Vl custodiani
quid in pracipiliis? Qualis via haec, de pinnaculo ** Dei,
quem in unitalem sua>. personm tusciperet, ipie n
sed ruina; creavit. Chi liominem similiter pro assump.a huuia-
templi millere se deorsum? non est via licec,
et si via, tua est. non illius. Quid vero taces et illud nuate posuit.
e Sic et Chrysostomus interpreiatur (Homil. 49,
qnod sequitur : Snper aspidem et basiliscum ambulabis,
etc.Y Te enim hac parabola tangil. Monstruosa mati- in Gen. n), virlutcm Aliissimi a Spiriuis sancli oh-
conculcanda signa- umbiaiione di^linguens, et viriuiem Allissimi Clui-
gnitas monslruosis appellalionibus
sluin ipsum appcllaus : Insuper, ail :et vinus Atiis-
tur, etc.
b proferuntnr hic rursus verba Nestorn, qni ex simi obumbrabtt libi. Atlissnni Hegis ihtus Chrislus
est, qui per adventmn Spirilus sancti formalur in Vir-
sacris lilteris prohare contendehat, Christum nihil a
yine. El Gregorius xvm Moral. ap. 2 Propl^r men-
se h;ibere, sed omnia a Spiritu sanclo, quasi alio et
< :

refiigerium ccelilus datum Marioe dicitur : Virlus

grainito donaiore et collatore, accepisse, nerape lis
Allissimi obumsrabit tibi. Quamvis hac in re per ob-
humanitalem ipsam, generalionem, juslificationem,
sanctificalionem, poteniiain, exaliai.onem, el glo- umbrationis vocabulum, incamandi Dei ulraqve poiuit
riam, ac proindenon esseverum Dcum, sed homi"cm natura signari. Vmbraenim a lumiue (ormalur et cor-
piimm et solitaritim, uti vocahat. Quac quidem dicta pore; Dominus autem per divinitulem lumen est, q>-
 *

437 D E INCARNATIONE CilRISTI LIB. VII

2:g
renisse, sed e.ia.n vir.us Attissimi obumbrassc A lem|.lum, et „uod a Spiriiu eleva.us sil in ccclum
Virgincm legilur;
'iinr i' * ni quia
ul iini ___......_.._
sapienlia i ;,,
ipsa
, h i.»:i...i..
plenitudo
___••___
sacrilega ct furiosa sunl
•

omnia : non quia in bil

Divinitatls est, Sapientta sibi domum tedificanti omnibus qua: ip^e fecil unitas ct cooperatio
Spirilus
oinnem divinilatis pleniludinem nemo ambigerct defuisse credenda sil, utpote cum mimqna.n
Deitas
affbisse. Sed iofelii blasphemandi araentia, dum >e- a se desit, cl in
operibus Salvatoris scmper virtus
pirarc Christiim a Filio Dei niiilur, non videl
se foeril Tri.iita.is; sed quia iu
Domino Je.su Christo,
ipsam a se Divinilatis peniius separare naturam. Nisi qu.isi inopi et in.l.ecillo opiluiatum vis Spiritum
fnrie eredil quod ideo .edificaia ei a Spiriiu sanclo sanclum, ijui ea
ulique iribuerit, quae prastare
illi
donnis sii, quia idoneus ac potens acdificare sibi sibi ipsi non qniverit. Disce ilaque cx sacris
icslimo-
ilo.mnn ij,se non fuerit. Sed hoc quam iosanum est, n.is Deura credcrc, et fahitalem veritati
Um non admi-
ridiculum; ut qui nulu
ccelestium ac omnem scere, quia res non rccipit, et
ratio pcrhorresci. , ut
le.ivslrium universilalem creasse
creditur.aedificare divinis lestimoniis daemoniaci spiritus
inlelligentia
sibi corpus noo poluisse credatur? prccsertim
cura misceatur.
vir.us sancli Spiritus virtus ejus sil: •
et ita uni.a
sibi a.que inseparabilis divinitas CAPUT XVIII.
sil Trinilalis at-
que majestas, ul nil.il omnino in una Deitatis pcr- B lllud A P os 'oli quomodo intelligendum sit : Apparuit
SOna possit quod a plenitudine divinita.is iniclligi
M came, justi/icalus est in Spiritu, ctc.

valeat separari. Ergo boc posilo el

inlellecto, quod, Jam primum enim hoc * quod ais, quia justilia
juxta fidem Scriptur_c sacrce, Spiritu sancto
super- repleverit quod crealum
hoc Apostolico vis est; el
venientc, ct vir.uie Altissimi obumbranie,
Sapientia testimonio comprobarc, quoddic_l,
sibi domom x-difi. ave.it, reliqua.
apparuitin carne,
calumniarum blas- jusliftcatus cst in Spiritu : utrumque insano scnsu et
ipse per se alque
aioue in
iu se universa
univers.. fecerit,
..>.,..;. ;„ ....... . .. ...
•W»m " noc uuou a bpi.iiu
in cujus vis eum repletum
.

esse jus.itia, ideo ponis ut osien-

nomine ac fide eiiam eredeniium fides nolla non
das ejus vacuitatem, cui pneslitam
poiuit. Neqoe enim ille auxilio alteriu. eguit, cum esse asscns jus-
t.liae adimpleiionem.
Et hoc quod super hac re Apo-
ne illi quidem eguerinl, qni in vi.iute ipsius credi-
stolico testimonio uteris, divini testimonii ordinera
derunt. Atque ideo el illud, quod ais,
quia a Spirilu rationemque furaris. Ifon
enim ita ab Apostolo po-
just licatus sit, el quod meluendum eum dxmonihus silum est, ul
Irunraium viiiaiumque posuisli. lu id
Spiriiu fc.erit, el quod caro ejus a Spirilu
facla sit Q.iid enim Aposiolus ait? Et
manifcste « magnum est

ALAKDl GAZ.T.I COMMENTARIUS.

reum lumen divinitatis. Similiier et

Daniascenus lib. ab nm ......./, ._.!..
ommpohntm
P. _/•••*_> cl
Pains, n t?:i:: n
Filii, Spiritus sancti est
_'/» t • .
; '
P ed el Tlieo|.hylacius dis-
'."
Ex qu.bus
'
'. *
£D. ifhomas in Commentariis. cre,a majestas;
et quidquid in disposilione
omninm
Im-c summalim, more suo, rerum aq,t drvina moderatio, ex tofius
eoiligit, qna buic loco elucidando conimode ser- venit providen-
tia InmlaUs. Una est ibi
v.u..t Dicendum, inqnit beniynitas miscricordice
opus concepttoms
:
( ,„ p., „. 5-), „_ j ) amd una censura justitiw, nec aliquid est in
commnne quidem aclionedivisum
secundum tamen modum
est toli Trini/ati •
ubt nihil esl votnntate diversum, etc. m '

aliquem allribuitur sinqulis b

Quia pro qnott, justilia rep/avri.
persoms. \am Patri atlnbuitur auctoritus respectu
(scilicet Sniri-
lus) quod crcatum est, id est, Cbrisiu,,,,
fertotuB Fdn, qui per hjusmodi conceplionem sibi q„ e n, civa-
v.i. Hoe ennn esi terlium
assumpstt humanam natnram. Filio Neslorii dicinm seu blas-
autem aitribuilur phemia, inter alias superius (Cap.
ipsa carms ussumptio. Sed Spiriiui sancto 17) expressas •
formalio corports, quod assumitur
attrtbuilur Qm etjustuia replent quod crealum
eslXux infia res-
a Filio. Nam in e pondebitur.
Sotrttut sanaus est Spintus Filii,
secundum iltud Crsee
ML iv : .4/i .. I),hs Spmtum Filii sui. Skul autem
« leeifMr : k«. hpjikoyw^me , id est
om-
vinus ninrn.n qu.
II.....C ... ... amm^
est in seminr, uer
semine includitur formal corpus
noimnum;
.*il*m mi ft,
n/. qciieratione
v. atiorum
tta virtus
.

D
U i^r.wlZ^S
niniii

«^, e,o
ZJJ
212^'"
coi.fessione.

f ijmnfim)
"
ut Ambrosius veuii, vel
exlra

i CT"'l JfaLSfcSSSl
M V "uwxiaa™.
—"-«"«» f
Dei, t/uw esl ipse
inse Fitiu<i
Filuis sccun-
«./•«., S, '
.! £v ^^«Tt. I!

m^aST I .;« ;
II). m:.,,ir..c.„;.. '.. .r*.
I
.
dum iUud I Cor. Chrstum
<!> n ,,n , .
;,, "- ri
!
.

^mfemuJrsllrT ?*"*,
,
i :
'
. . ! »1 '.oslro
<u,n sancum corpus
forma:
ba a,u,eli commonstranl
i
^TS^ftTE
SnrZ 22S2 ^ "
fiS'°'*M^' "^ h0€ 7 ""'" >'"'"" h el v %'"»"
"*' **",* (u '
S '" C
'
"*>*"-
^' dicenUs
T
tanctus suverveniet in /.
(ormanda^m^a \
n,, n\;

p J^ '
n!us ™y*lerium,

?%. J«
j
^f^esl
sive sacramentmn, olcliigatiir De.is (l.ri
in carne;Y„! e , f, u an,S

i^J""!
inns
1
°
'

'T"
r w.wwir.»
f0, '" a " ir el cor
..4/rtifi

P°^
lULltlltlllt>i,

«' Cr«" f
...•.
_ • 1ri
tolligi 1
.
,_.
debet,
1 , i !
•

I __
.e .
endum
.i .1 . .
,
- — -..U...H iiii.ii.iMnaiein u,-
. __»

dmt
i I

_
xv„, Mora .. Ulfrrimw antem
,,.,:„„ j„st,ficat.. 9 d;r:i..r
intclligltur q„on.ndo et sancl.lieatus, Joannis x
Z rn l
lo.ro Euihymios
H}
?
V '-'" s at
e. ali,
J ilhu - Hocasqiie S. ThnLs.
pro eode... accpiunlel quod
sancliluavitel mtsit
Spintu, id cst, per Spi.ii,,,,,
inmmidum. Justificalus
: Qnem Pater
autem est
•
i
us sancius superven.-ri. sanctum et pleniludi-
. ,n Virginem, ei quo.l i.em gratue vel justificatus est,
Altissimi cam
oburabrarit; ui sit ejusdera id esi, ;
jusnis api.
-i.t. „«,.„ suh aliU rcrbis repeti.io, roil. Nam comessator et poiaior vi„i, ctd.c,
etsi
qo£ Scr phirS mum o-
as esi. Ll solei Spiritus babMS. a Jadsis aud.rel, j„ s .us
sanctus, sicul digilus la.ne, b
omn.bus agniius esl, ct a.nplius agnoscelur cum J™
 ,

- i0
,,
JOAKNIS CAS8AXI
ett \n earne, A lamen adblbemu. icmpla P i m hi, t\ -
o, i.. q,.i
tacramenlum, quod manifetlatum
i

./11 ....... «••

Jetatii
.»•.__ 1... I.
li
.o
.r, quod eum
„.i ( ,.l <-. I Ilimi.eruni, IIOII
mfll C lililll.-llll.l.
dapmoi.e, suum dicis,
non HIUIII
•
<ll< !>»,
iustifictttumPtlinSpiritu.meicrgoquo&myiiermm
Bed alicnmn, nec polc.iati. l.oc «s foii e, led rou«
Facramcnium, ju.tiucatum Apo.uHus
^

pietatis, vcl
qnonu ciiam non • H .tem habuil
Non enim lam immcmor ip c dictorum neiis, .1 1
|

nraedicavit?
nna ipse, ai>, indigen. fullT quomodo • in no-
Buorum ac doctrinas sux crat, ul enm
i.i iii
justitiac

m ine ejus dspmone» ojeiii, debile* curaii, roonui

juslifu.m prsedicarat. di-
dicerel, quem ip>c semper
tati unt? Petrus eniin apo»loh.« claodo il
nobis iuslitia ci sanciificatio, et
rens : Qui [aclut est
u i-eJcbal ad Spc os m poriaiii tcmpli, h\ aomine iri-
Lor. i). qn )• uc
i. Alibi quoque r.eu uvuiu, ... ., »
redemptio (I Cor. .
.
rnlenmtiol \
: ;

Cor. Qu.m longe ergo in civit >te um qm ah annm ctn a a y-

Jopp -, ad - .

Domfni «o»iri J«« Cftrifii (1 .).

,

lic». jaceh». I. lecto Mnea tan II .-,. I. Do- : »

reoe sl utadim P lelioneiustiiimindig«cri«,quijus-

mi««« /««» C»rMia;i <r et tterr.e ttbi{Aet.a).
rUi a univ <.rsacomp1cvii;elutm:.iest.8eju8J,.sliii;.m
P»ul..s .,....,,- c Prxcipio, inqui., ..*,, »d »p.r.tum
non habuerit, cujus etiam nomen
cuncta justificat. :

VideBeraovelquaminpptablaspbemialua.velquam pyihonem, in nomineJetuLhruitextreab ea{Aet.

Domin, nostro niteris, »v, ). El exiil ab ea d.i-mon mn. S-d qoam lm. BeihM
insana sit quia id auferre
fucrtt hinc ra.ellige,
large semper ef- B imbecilliius a Domino nos.ro
\Za\\% abco in omncs credentes fu.sse dico, r,„ .
";„,,„„
1,K
« nuni quam in ipsa tame, jugi largi.a.e quod ego ne illos qmdem
'
imbcc.Uo.
lece. it. Si.iu.dem
ille per nomcn suum poientc.
' I.

m '" l" lUI Domini nsurreciiouem

'

C\PUT XIX omqoam apo.tnlorum post

ipse seipsum vel dxmoncm ve! uilam inlirmilatem oUliti.sc ag.in-
Quod Chrislum non Spiritus solum, sed
quoque metuendum fecerit. vinms. Quomodo ergo meluendum euu. bp r.tus ie<J-
fecit esse me.iicndos? au. in seiDto
eum feceril drcmonibu. didit, qui alios
-Bicisquoque quod Spiri.us
n ,H„ Ad quod quidem rcspuendum ae refu- !*« «U, cujus fides etiam per alio. ...per
potestate,. a
um-
D. o
exsecrabili.as satUfecit, versa rcgnavil | Postremo hi qui
ia„dum etfamsi ipsa dtcti

ALARDl GAZ.EI C0M.MENTAP.1CS

dici debeat, id est, a tota Trinilate,
cnjusopera sunt
psalm. xv.u judteia
dex omnium apparebit. Sic ,

indivisa, Ui diclum esi. Ut igilur stulto,nempe Ne-

dicuntur jusii^cata inscmetipm, ide,t,coo-
Domini juxta slulliuam suatn respondeaiur : reptcvit

summata.quibus nemo possii detrdiCre. tt M.t.hei slorio,

bominem, quein
suis, iJ esl, com- Spiritu. sanctus ju-liiia Chr.stum
Justificaia est sapienlia a filns sed Paier,
xi
creaverat, ut ait Ncs'orius; al non solus,
nroha.a et vindicata ab on.ni calumnia. Itaque tam pn.inde et i,,se Chri-
Films, et Spiritus sauctus
aperie convn.ciiur Ne-
:
et
ex Grsco lex.u quam Latino stus, ut Deus, seipsum, uthomincm, id
est, h n.a-
versutia. Ex Grajco qindem, quod L
morii neqnilia ac niiaiem suam ju-litia el sanctii-ue rcplev.l.
sunnresso nomine (quod cum jug.iUb.,t) i.a c-
®w ,

just.ficaius a Formam <-l rati.mem dremonia ejieienli invo-

Apparu.tin carnc,
ia et verba Apostoli cmetU.risius inMiu.it, qnnnJo
:

debuisset Deus appanni catoChristinomineip

cst in Spiritu, c.m dicere
:

.lixit : In nomine meo

da?monia ejicient {M«rc. x>i).
Spiritu, elc, ul l.abet tex-
U carne, justificalus esl in
ct vera senteiu.a cst quo- Ci.deetaposloli de h,c nn.nere silii collalo glonan-
tus Grac.is, ct in.egra :
•
omine, inquiui.l, c/i«.'U dwmonia subjiciunlur
PairesGraeci,Atlianasius.mlia lib. les l
oiodo eam cUant nobis in nomine tuo {Luc. x). Immo et de
Judam.uin
A Paulo, inquit, dictum estmagnum
de Inrarnatione :

exorcistis dicit Joam.es : Vitiioius quemdam

ejmen-
nujsterium pietahs, Deum ma-
esse citra coniroversiam nomine tuo, qui non sequitur nobiscum
nifestalum essein carne,juslificalum tnSpnUuvmun tem dcemonia in

gcntibus, elc. Cl Gyrillus i» (Luc. Primi e.iam Cl.iisiiaui et viri saucii quo-
ix).
angelis, prmiicatum in
saculo hacratione in expel!cndi> d.emonibus
usi
secundi anail.emausnn contra Nesto- vis
declaratione
magnttm sunt auestanie Justiuo in disputalione cum Tryplm-
In confesso
rium Scribit divinus Paulus :
•
Dei et pnmogemlt
Deus apparuit in came, jusliji- uc 'Per nomen, inquil, ipsins Viln
melatis nnjsterium. omne adjuratum vmctur,
creaturce omnis, damanium
est
pmdicatus eJ m-
angelis,
caius esl Spiritu, visus est dilionem redigilur. Et paulo ante Ejus nomms :

esl in mundo, assumptus esl el in

ter acntes fides illi habita Iwdie quo-
quod dicil : Deus apparuil m poienliam dcemones Iremunt et form,danl,et
in aloria. Quid kfUur est crucifixt sub Pontio
'Verburn ex Deo Palre caro faclum esl, que ipsi p?r v.omn Jesu Christi
carnefHoc esl, item M.ro
non secundum transmulatwnem
aul converswnem m Pilato adjurati nobis parenl Atl.ai.asius in
nominatur vel Chnstus,
Incamatione Verbi Ubi
magis quod carnem ex Virgme de :

carnem mutatam, sed jy depelltlur, e: dw-

unus et idem appellutus vel fides ejus, inde omnis idoiolatria
snmvlampropriamsic feceril
ae quo<q:iol sttnt da'moncs
tamqnam carms cxpers et monum insidias palefuml;
Filius ante Incarnalionem, quidem ejus tole.rani ; sed ubi vel
solum id
Incamalionem vero xdem exidens ne nomen
Verbnm lantum, post audierini, in fugam vertuntur. Prudenlius, in Apo-
Ex Laiino autem interprete ei v.d-
j„ corpore, clc. Judxos
mpoie .nter Latuos theosi conira :

Kaiaversione (quam Cassianus,

e*l) ei.am rc..largui u.r Torquetur Apollo
,-tLatine scribens, secutus
exprimatiir Deus, la- nec fulu.i.ia Verbi
Nestorius, tum quia Iicei non Nomine percussus Chrisli ;

Magnum pte.aus agilant miserum tol verbora lingujfi,

men subintelligi.ur cum dicitur : Ferre [.otpsi :

sacramentum, qnod manifeslatum est

m carne, etc. yuot iaudala Dei resonant miracula Christi.
potest tara magnu.n pjc.ai.s
Ound enim aliud fingi Etut .xen.plum nm.me eenturiis profernm refert
mysterium, manifesiaium in
et relig.onis Cbristiana? Uislor. c to), <]w„i
homo, Ve.bu... Soz .n.enus de Arsacio {Lib. .v
carne etc. nisi Ci.ristus Dcns et damtonio per (orum gladto stneiB
sic in;erprela- ctun quidam vexalus
quod Chris.u.n et lumulius urbem
raro faclum est? lum curren-t, omnesque fwjerenl ab eo,
sanclo quasi exlraneo, Chnstum non„.
r«tur iuslilicatum a Spiritu occuparel, ArsZins, (aclus iUi obviam,
et nuasi per sejusiiiia vacuum,
omms graiuc ex r er- eum exlemph damoi.e
cum non a solo Sp.niu „avU, verbo liomnem dejecil,
te.net aliena^ opis indigum ,

se.pso jusul.cau^ purgniit.

Patre et a
sai,clo, sed pariter a
 1

!ii DE INCARNATIO.NK CllRlSTI I.Ili VII. 4

2i'I

acccperiint.numquam polestaie ipaa ui sua u>i mihi, A tmmdmle, immttn ejicitc(ilalth x). F.t itcrum :
>'
/•(

6ed polestaLcm ipsam ad eum a qu > accepcranl rclii- nniiiiue, iiiquii, meo ietmvnia ejichtis (Murc. x\i}.
krunt : quia ncc potcslas ipsa vim uli.im umquam Numquidad potosiaiem exercendam alterius nomino
habere pottiil, ni.-i per nomen ipsiusqui dedil. hleo- eguii, qui ipsum nonien siitiin poleslalem essc fccit?
que el aposioli ei omncs ministti D nihil in mq i Sed quid adhuc addilur : /Y.v, inquil, dcdi vobis po-
uinquam, sed in Chrisli nomino aique invocatiOM testaiem calcandi supcr >erp nies ei scorpiones et »»/•< i

fecerunt; quia potestas ipsa iinlc accipiclial virlulem, oinncm virtutcm inimici [Ltiem l). Ipse cerle mitcin,
unde lubebat cxordium ; cl dari pcr ministros ne- ut vere crat, ct liumilciii coide se cssc dicil (Mattk.
i|iiaipi;ini potcr.n, nisi al> aucioro venissel. Tll crgo, xi). El quomodo, pro Mimina ulique poln«,lalo, in
•|iii iilem Dominum fuissedicis quod unum cx servis Boaaine euooperari alioa praetpit, si ipse in oeaaine
juis; quia 9icul aposloli niliil uliquc li;ibucranl, nisi r.ibatur alieno? aot aliis dabal quasi
i'pi siium, quod
a Dinnino suo accepisscni, ita lu uiliil vis Dominiim ipse, ut lu ais, non habueiat, nui accepissct alie-
ipMim habuisse.nisi quod a S|)iritu acccperii.ac pcr Ihic nuin? Dic milii autem, qui sanitorum potesialem a
t-t ipsum quod babuit, non ut Dominum vis habaiss Deo accipienics
', sic operali siint? aul numqiiid non
scd ui scrvum accepisse: dicmihi crgo quomodo ille iliMBua Petrus creditus fuerat, aut fiirio.Mis Joanties,
pole-tato ipsa, nt sua, nofl ut accepta, nlcbaiiir? B aut amens Paulus, si quibuscumque aut cgria dixis-
Quid cnim de co lcginms? Sttrge, inquil p.uah lico, senl ln noininc noslro surgite;
: atit claudis : Iu no-
lolle grabatum tuum, cl vadc in dumum luan, (Malllt. niiiie BOstre ambulale; aut mortuis : Iu nomine no-
ix). El iicruin Bapplicaati pro filio palri Vade, in- stro viviie; aut illud ad aliquos Datnus
:
: vofcis pote-
quil, films luut vivi: (Joan. iv). El illud ubi uniciis statem calcandi supcr scrpenles, et scorpioncs, et
nialrisad scpulerum dcforebalur :
a
Adolesccns, in- supcr omncni poteslalem inimici? Intclligis ergo ex
quii, tibi dico, surge (Lucce vn). Numquid ergo, ul hoc ipso insaniam luani quia sicut hacc vcrba in- :

uios eotuiii qui poleslaiem a Deo aecipieb.uit, polc- sana sunt, si sint htimame pricsumplionis , ila (u in-
slalem quoque illo dari sibi ad flicienduin invoca- sanissiinus, qui divina:
i
hxc non intelligis potesl.itis.
tione divini noniinis posiulabai? Cur non sicul apo- Ex duobus alierum coufitearis necesse cst, aul
citini
stoli in uoinine ipsius, ila ipsc qnoqiio in iioinine possc hoinincni divinam poteslatem ct habcre ci da-
Spiriius operabaiur? Dcaique quid de ipso Evange- re; aul certc si nulltis omnino hoiniintm id polest,
lium proiesiatur? Erat, inquil, docens eos sicul potc- Deum fuisse qui potuit. Nemo enim divinam virtutem
statem luibcns, non sicul Scriba- cl Pkaruai (Maltli. polest iribucre in muuificentia, nisi qtii habucrit in
vu). Aul superbum elarroganicin forsilan vis fuisse, natura.
qMi pnt. salem quam a Dco, ul A<, accepi-sct, sux* G
CAPUT XXI.
petenriz depatarrtl Sed quid facimus quod potestas
nninquain e>l obsccuia fimulis, nisi pcr nonien auc- Clirislo perinde alqtte Spiriiui sancto ascribendttm
inis; ne«: h.ibere cflicicnii iin
esse, qttod caro el luunaniias ejus templum Uei
[Oluil, si aliquid sibi
facta sit.
cx ca facicns dcpuiavil.

CAPUT XX. Sequiiur auicm in blaspliemia lua, quod caro ejus

Ciavioribus urijniioribusque arijinncniis senlciiliam lempltim a Spirilu facla sit, ideo qttia Joannes dixe-
illam invalidarc conalur. ril Vidi cnini Spiritum dcscendcnlem
: de coclo, et
Sed quid lamdiu cvidcniibus quidcm, sed laiitcn manentem super eum (Joan. i). Quia furiosain asscr-
miuorihus argumenlis contra furenlcni blaspheiiiam tioncm luam eliam divinis leslimoniis conunnare
a«itnus? Audiamtis ipstnn a.l discipulos loqueiitcm conaris : quam ob caiisam videamus an hoc, qttod
Detim : lnfirmos curatc, mortuos suscitaie, leprosos tu ais, lcslimonium sacium dixeril. c
Fidli cnim, in-

ALAHDI GAZ^I COM.MENTARIUS.

proiiMiiu p
sed Cbristi aucloiilaie el noniine loquebatur. Uade et ct regantibus Patrem in nomine sno, Joan. xiv. P.--
alibi dicitur Chrisl.is cr miracitla inaiiifesl >s-e glo-
|
lere cnim in nomine Christi,
petcre per merita cst
nain su.iiu (Joan. n), id est, divinitatem suam; nl
Cbristi, ui Eccleeia? usus interpreiatur. Deniqne pr«>
iotelligainus aliter Cbristam, aluer propbetaa el viriute ae potestale t ilur, cum dicit O t <era qucs :

alios, miraeula feclsse. Nam iimlii quidem prophei.e eqo facio in nominc 1'aliis mei, ipsa testimonium per-
mnacula fecerutii, do iiullo lam.ii eorum dictum e t liibeni </(> me, J.iau. x. Porro, quanwis el Chrisii
glot iam cum Miam m milesiasse
im-
; qui iioii lamqnain i
perio, et Cliristi meriiis, «'t ChrUti uutestate dici
«
i.auiiariini domini, sed lauiquainCrealoris niihiMri
po sit expelli duinionia,quando ad nominis ejus evo-
iii «r.aluris niir.irtila facieliatu. g eqiie uon Sttaiii, sed caiionem expelluniur, proprie lainen virtutem ejus
Dei glnriara inaniresiabant; Chri»tus vero suaiu.quia iiiio !i;,'iinus. divinam, in |uam, vii lulem, nt idem
sit
Creator et Dominu^, ip-o pnmus auclor ac pa- in <Iim-ii 1:0 iiiiie atque in virluie Christi dxmonea
traior miraculorum era cxpellere. Quod coiiUrmai A-ieior. cum ail
ln lis> verbis duo uoian
Num- :
''
la. Primum illud, / quid ad patestatem exercendam alteriut nomine eguxt,
nomiiie meo, \
pi in Scripi ra. Neque enim q i iptum n men siuun poteslatcm eac fccit ?
'" s| H«i •
»oin uissif itic.iii». Ac< p iiu intcrdum
' • liiicci I'. Gregorius in line lib. u Moralium, ali-
pre iinpciio, scu aucioritale (cur cniui brc
disliu lei inCiiriitn, alitoi in viris sinctis Spiruuiu S. n..i-
 ,

213 JOAYNIS (.ASSIAM 241

Ailil, Spiriluin descrndenlem licul columbam, et ma- \ hahiiisse traditur in radice. c l.eporins ille e*MJ (u

neitom tupet «ta». Disccrne hic, si poiei, quis poiior, Lcporius discipulus suus dixil) Douiiinim ii"sit u.n

ipiis niajor sit, quis houoratior? is <|iii dcscendeb.ii, asscrebat Christiim f.icluui MM pcr J> ptismmti : M
an is :kI (|iicm dcscendcbaiur? is qui dcferebal liooo- in baptismo lciiipluni Dci dicis faclnin MM pcr Spi-

lem, an is cui drferebatur lionor? Ubi liic in lesti- Non quidem ad pleiimn eadcm
rilurn. d verlia suut,

nionio sonat, quod carncm ejus templiun Spirilus sed ad plcnum una pervcrsilas.

leceril? aut in quo honorem Dci ininuil , si ad dc-

CAPUT XXII.
nionstrandtim liumano generi Deurri Dcus ipse de-
scendil? Cum utiqiie non miuor inlcHigi dcbcat is, Elevationem Chrisli in coetum non toli Spiritui ascri~
bendam es$e.
cujus indicata sit dignitas, quarn is qui indcx fucrit

dignitatis. Scd absit ullam crcdere aul fieri In divi- Addisautem eliam hcc pra-didis impieiaiibns lui-,
nitiite ilistaniiam : quia eadem una deitis, el aequalig quod clevationem Domino in coelum Spiritus r-ondo-
potesias opinioncm penitus impiae inaequalilatis ex- naril oslendens scilicct sacrilego scnsu luo, quod
:

cludit. Et ideo in hoc negotio, cum et Patiis pcrsona tam imbecillttm ac tam cgenura Doroinurn J<:>uiii
ci Filii et Spiritus sancli sit, et cum Filius Dei sit CliiLlum fuis;e credis, qood nisi eum Spirilus ele-
ad quem dcscenditur, Spirilus qui descendit, Pnler B vassel in ccelura, adhuc hodie forsilan fuiurum a si-

qui lestimonium dicit : nullus plus habuil honoris, mares in terra. Ad prohalionem autem dicti eiiam

nullus quidquam accepit injuriae : sed acqualiter ad lcstimonium sacrum ndhibes : inquis enim : Dans
lileiiitudinem dcitaiis loium redundal : quia quaevis mandala apostolis quos elegit ,
per Spiritum sanctum

in Trinilate persona honorem in sc lolius cnnlinel etevatuses' (Act. i). Quid te appellem? qnid le existi-

Trinitaiis. Et ideo dici hinc amplius non neces-e est, mem? corrumpendo divinas litteras, id agis ne
qui

nisi ad manifcslandam tantum impietatis tuascausrun leslimonia sacra habeanl vim lestimoniorum? Novum

atque originem. a Quia spinoe utique ac tribuli ex audaciae genus, quod id efficere argumentis nequiiia;

radicibus emergentes qualilate sui slirpem suara succ nitilur, ut fal ilatem veritas confirmare videatur.

produnt; ex eo ipso quod sunt, indicant unde na- Non enim ita in Apostolicis Aclibus dictum cst, ul lu

scanlur. Ita ergo ct lu b Pelagianae h;ereseos spinosa ais : quid enim Scriptura dieit? Quce coepit Jesut

soboles idem ostendis in germine, quod paler tuus facere el docere, e usque in diem qua praecipiens

ALARDI GAZvEl COMMENTARIUS.

nere. Quomodo, singulare siguum est, quod Spi-
ait, nas et tribnlos, tamquam maledicta lerra, gerrpina-
riius sancius in Christo permanet? In donis, sine qui- vil) spinosa proinde progenies ostendis in germine,
bus ad vitam perveniri non potest, Spiritus sanclus id est. in le ipso, qui es germen illius, quod pater,

tive in pradicaioribus suis, sive in electis omnibus C id est, pr.vce*sor tuus (scilicet Pelagius, vel Lepo

semper manet. Jn iltis autem, quibus per ostensionem rius Pelagianus) hahuisse traditur in radice qtua
illins non noslra vita servatur, sed aliorum quceritur, ex ipsius errofe tamqnam ex radice, haeresis tua
nequaquam semper in prceiicatoribus permanel : quia pullulavit hoc est, idem reipsa duces et asseris,
-.

semper quidem eorum cordibus ad bene vivendum prce-
sidet; nec tamen per eos virtuium signa semper osten-
dit, sed aliquando se eis a signorum ostensionibus sub •
trahil : Chrislus aulem in cunclis Spirilum et semper
et continue hubet pra:sentem, quia et ex illo idem Spi-
ritns per substanliam proferiur. Recte ergo, cum in
sanctis prwdicatoribns maneat , in Christo singutariler
mnnere perhitelur : quia in istis per graiiam manel
ad aliquid : in illo per substanliam manet ad cuncta.
Sie Gr< gorius.
a est enim
Speciare videtur illud Lucae vi
quod nnle te docuerunt.
illi
c De Leporio prius insigni Pelngiano, post opera
S. Augustini, et Gallorum doctorum (inter quos
Cassianus) ab haeresi ad fidem |catholicain converso
diximus alias (Lxb. i cap. 4). Apparet autem ex hoc
loco alierum fuis«e Leporium ejus discipulum (Gen-
nad. de Vir. ltluslr. cap. 59), a quo Cassianus haec
acceperil : practer alium itidem ejnsdem nominis,
D. Augustino charum et in ejus cceonbio religitse
versantem (Augusl. de Divers. serm. 50).
Non d Similiter lib. i cap. 3 : Addiderunt (Pelagiani)
:

arbor bona, quce facit frt;ctus malos neque arbor
mala fttcicns fructum bonum. Unaquceque enim arbor
de fructu suo cognoscitur. Neqtte enim de spinis colli-
gunt ficus, neque de rubo vindemianl tivam
Nestorium Pelagians hsereseos sobolem ac gcr-
*>
men vocat, ob raiionem jam dudum expressai am :
quod Nesiorius Pelagianoe hoereseos non tanlum
hsres ac sectator, sed el patronus ac faulor exstiie-
rit, ul snperius oslensum esi (Lib. i cap. 3). Verum
alii (Basit. edilio) legunt Tu Pelagiance hwreseos
:
spinosam sabuli fidem ostendis in
: Dominum Salvatoremque nostrum post baptisma
factumesse Christum; pott resurrectionem, Deum ;atte-
rum assignantes unclionis myslerio, atterum merilo
passionis. Vnde advertit novus non nova? hmreseos
auctor ( Neslorius ) «71« Dominum Salvatoremque
n hominem natum esse contendit,
nostrum solitarium
idem se omnino dkere, quod Pelagianhtce ante dixe-
runt, elc.
« Redarguit Auctor Nestorium, quod in his verbis
non solum Scripturae sensum, sed et verborum or-
germine, quod pater dinem perverteret atque confunderet quippe cum :

luus habuisse traditur in radice. Quam lectionem sccu- verba illa. per Spintum sanclum, quae ad clecnonem
tus Baronius (T. V Annal., an. 420) colligit hinc Lepo- aposlolorum referenda sunt, ipse ad assumplionem
rium illum Pebgianum, de quo infra, auclorem seu ascensionem Christi referret, ita cilans et con-
fuisse Nestorio sme ipsius liKresis. At prior lectio struens hunclocum Dans mandaia apostolts (id est,
:

iil ficilioret clarior, Do. Cuychio in edilione Planti- prvcipiens apostolts, ul noster Interpres verlit ) quos
niana magis placuit, quam el libenter sequor. Nam eleqjt, per Spiritum sanctum elevatus est. \crum aln

vcrba Pelagiance hcereseos spinosam sabuli sobo-

illa :
auctores censent illud, 5t« nv^aroj «yioj, per bpi-
hm quem scnsum habeant,
ostendis in germine, etc, ritum sanclum, posse adjungi et prxceplo Cnrisli, et
iH qnomodo coh;creant, difficile esl expedire. Al eleclioni apostolorum, el assumptioni Chnsii. Primo
ja\ti. nostram lcciionem, sensus hic esse videlur : cnim ct proxime referri potest ad praeceptum Lhn-
I'a Nestori Pelagiunx haereseos (quaa niliil nisi spi- sii, scctindum Chrysosionium, qma bpintus .^ancti
 2i5 DE INCAILYUUIM- ClllUSTI LIB. VII. j^
aposlolis ,
per Spiritum tanclum quos clegil, as- A milii, quoiuodo ipsc ail, t>
.Yf/no ascer.dit in c<c:unt,
sumptut esl. a Quoil utiquc liyperbaton cst, cl iia
niii qui de caclo descendit, iilius Itominis, qui est in
initiligendum : Quae cce, il Jesus faccre cl doccre
ccvlo(Joan. 111)? Agnosce ergo quam ridicule el
us |iie in diem qua assuniplus csl, pr.Tcipiens apo-
siulte puias non poiuissc cuni in coelum ascenderc,
slolis qnos clegil per Spiritum saiHium ui respon- :

dcri libi forsilan amplius qu.ini lcsiimonio ipsn in

qui cum descendissel in lerris, nuinquam abfuisse
tlicaiur e coelo et an possibile fucril linquenli
liac parte non dcbeal : quia suflicere uiique a»l ple- : ei

num ventaii dcbeal inlc^ntas tcsiimonii, si falsiiali

inferos coelum ascendere, jui promptuin fueiil eii nn

poierat saii> essc correptio. Sed luncn, lu qui puias in terris sitn, semper in coclesiibus permancre. Quitl
Poininnm noMrum Jesum ( liri-tinn non potu s-e aiilem illud quod ipsc ail : Asceudo ad Valrem meum
coslum ascendere, nisi elevatus cssei a Spirilu dic (Joan. xx)? c
numquid in asccnsionc
:
liac imercessu-
Al.AHM C\Z,£l COMMENTARIUS.
durlti et inslinclu prx*cep'a iledit Cbristos ap.>s(olis sit Cbristus quam a Patrc cl a seipso, boc csl, a foia
non bumana. ait ipsc Chi ysosinmiis. Alque
spirilatin, Triint.iie, cujus opt ra sunt indivisa ul BOperius ,

ila sensus liic erit U-que :nl di.-ni illuin qno :i>- : tlu ium csl. A seipso ciiini a'ssuiii|iiii, cst, quaienus
BiimptM esi tbiio per Spiritiim sancluni uiaiul.ilo
, Imiiio, boc est, a sua driiaie, vel a sua persona
ilh> qaoa rlegrral »pOBtotis. Alludcrc
eniiii v.deiur diyina. ct ab auima sua comniunicanle corpori dnieni
ad ii,:toJ..lnm illud, qood refcil Millli. r:.p. xwiu : agililatis. qux corporihos gloriosis inler alias
dotes
Docentcs eos /ervare omna tttKTtumqm niandtivi vobis. li ;i-M»nalur, juxla illud Isai.t- xl Assument pennas, ut :

ht Mare. ull. Et Dominus q.tidem Jesus, postq uain

: aqmla; volobunt, et non deficienl.
l<.'cutus est eis, assumptus esi, eie. Pnecerit ergo 8
S;c el Vener. Beda iu comnienlariis(L;A.v;ii,c.2
apekloKs per Spiritum sanctum, qtiia liflC pneccpnmi et 6) : l'cr lnjperbaton, inqnit, letjendiim, isque in
moii Iiiiiii:iiio. sed diviiri Spiriii conceptnni apostnlis dicm qua assumpius est, prcvcipiens assumptionem, id
iradidil (ila Gagneius). Sccuinlo referri poaesi to Sii Mf, picrepla dans apostolis. ctc. Csl aiitcm liyper-
iiveuuKTo; «ytG-j ;nl electionem aposiokimra (S.itme- batou apud rbelores, vcrboium el consiruciionis
ron ei Lorinm), qims ut dVsign rei el eligeret Clni- ordo uiri.alus. Quiniilinnns vcibi transgre^sioiiem
sins, prhis penmrtesse legi'ar in maiioiie Pei qno : inlcrpielaiiir, qn;iin ricqiicnter ratfo cnniparaiionis
i stcn lcrel elecl oncm aposio'onini scqncnii die yel decoris eiigir. Nic. Peroiius (ln C&rntieop.): Est,
f.-r.-im non al> spiriiu buinnio, sed a divino pro- iii'iui(, liv|)rii).i| m undiquc Ctmlusui», ut illi.d
(
Vir-
(> cl-im ei posl resurreclioMfn an aaa insuflluvit in
: gilii (.'En. ni) :

tat >pi ilum sncium, pnstquam tlixcral Sicut misil :

Trcs noliis abreptOl in saxa latcnlia lortpiet,

mm 1'iiter. et eno ntiito vos(Joan. xx). Alqne in liunc
Saxa vocanl Ilah, mcdiis quic iu Ouelibus, Arjs.
mmisiiiii Syru> intcrpies ita vcrlil : Utuut in diein
iilum qoo sublalus nl, postquam maitd>ita dedisset Est igilur in illis verbis Luce byperbaion, id esi,
t-vo-tolis itits per Sp ri.um s.ntclitalis. Sic
quos elctjit quttlain confusin et iran-gressio verborum. N.uri
iiie. Elegil autem Cbristus spostolos pi r Sp.rilum dicciitlinn erat Vsqtie in dicni qua assumpius est,
:

saiiciuui, non quasi per alium, vc| exlancnm ope- clc. Qii.t- veio iuierjiiccni, biulcam v\ ininus concin-
ratorem, vel a.linini-irnin, ul volclial Nesturios; sed q nam retldunt oraiitincm, 111 iu illo vcrsiculo ps. xliv:
ul per ejusdeia setum inspii alionis , vocationis, Sagilice tua; acuicv, poputi sub te cadenl, in coida ini-
i lecrionis, inissionis auclorem, suuinque ip>ius >pi- wntorvm rcgis. Quod suavius d cuim fuisset et sina
iilnin, sibique cmmalur :.iem, ct in uinnibus conpe- byperbalo : Sagitrae lu:r acuta; in corda inimicoriim
i.iiittiii, qnia nihil esl in aciione divi.-ttm, ttbi nihil cst r »is. El postca
Populi svb le cadent. Sic in pro-
:

tu voluntate diversuin. ai S. Leo (Sariit. 5 de 1'enle- posilo Usqne in tliem qua a -sumntiis est (Jesus)
:

coste) : Qucv ergv Uluniinut Paier, iliitniiinit Filius, pr.rc p ens, itl e-t, posquam pratepisset apostolis
illtiminat Spiritus S., elC. Piislienio illnd per Spiri- qims per Spniltrn sanciiim clcgcral.
iitm sa»'f(iimatljungi potc-((licet inconiinnilins) veibo b raicr aiia iu baOC senleniiain alibi notata (Ad
I

assumptits est, qnanivis alicr bic senlire

.5ij, Lb. iv c. 6 e( l. vi c. 22), occmrit inodo D. Aiii:usti-
nr l.assianu- ut lnc >il ordo vei Imrum Usque : : niis sernione ii vcrbis ApOstoIi
In terra eral et
tle :

:i.l d em qua assumplus e-t per Spiri uni suicium. in ccelo »e etse diccbat majus, in coelo
; ct, qitod esl
N;nu sicuii conceptus el natus dicitur de Spiriltt sanclo, Ftlium Itominis, ttt unam demonstrarcl 111 utraque na-
M;ililii'i i ti Lticai i
; jus'ifi catus, itl esi, sancliflcntus tura pcrsonum, eic. Ei Tbeopliylacius in Joanuem :
a S|iirilu sancio, ad evange- I Tunoi. 111; uncius et Cum oudicris, in<|iiil, Filiiim liominis descendisse de
l xanditm missiit, d.cmonia Liai;e i.xi et Luc:i- iv; el coeto (Jnan. 111), ne existimcs quod caro e coelo descen-
ejecit, et alia miiacua fecit io Spirilu Dei, Mallb. derit. Hoc cnim Apollinarius docuit, quod Clirislus
xii, cl tesle Aposlolo, per Spirititm sauctum semct- liabuerit corpus decteto, quod pcr Virgiitem, tumquam
tpsum obtulil hninncut -twn Deo (Hebr. i\); tlciiiqiie per canalem Iransierii. reram quia una lujpostasis, id
loliiiu opus redemptiouis nuStrai pcculiari quatlam tsl, vmi ;> rsoim Chrtstut cx dutibus natinis coiislituta
r.ii (nie attribuitor SpirHui sancto: ila vcrc ac me D est, ideo quce snul Itominis (ticuittui de Yerbo, et ea
rito dicilnr in caium assiimpius, ut liomo, pcr tnirv sunt Verbi, atlribinnitur liomini. Sic et hoc loco
Spiiiluni S quia tjus asccnsio et assuinplio nosii ac
. , Filins liominis dicitur descendere de ccelo, eo quod una
'uitredenrptkniis complementum et cmksummaiio sil persona, una liyposiasis, tic.
Al Imic intt ilcctui iionuiliil int ommotl.iri: \idenlur e
Pra-clarc I). Crcgoi ius ( Ilomil. 29 i;i Evang.)
illa inlcrposila, cvr r?£"/=;?-o, quos etegii. Nam si de Cbrisli a-ccnsionc, tt ad illuslrantlnm Iiiinc lo-
voluis-ei Luc;is to itit Uve-JuaTOf «71'ov, conjti iilt<tc cum apposile : ln vcleri, inqtiii, Teslameulo cemtoti-
viTbo posirtnio i>..C>i'J>r l , qiiuisum nnci pnsuissct nnis quod Elias sit raplus in ccvlum ( IV fleg. 11 ), sed
illnd, ojj £';e'>»;/to, cinn proiiiiincn illmlreistivum aliud est coeltnn nereum, aliud aihereum. Ctelum quippe.
iitin aimd referre >s-it quam aposMlns? Protode |> aereitm tcmvest proxnnum ; unde el aves cccli dicinnis,
inciilo redargmntlis Ncslonus, qni banc interpie- quia eus volitare in aere videmus. In ccclitm itaffue ae-
l.ilioncm, tamo bjperbato nnf i-am et perplei 111, <
reuin Elias sublatus esl, rt! insecretam quamdam terrtB
qnam tluas priorea et eomuiodiores de indusiria m I Ttcjioncin rep>'iile ditcerctur, ubi ifl inaijua jam carius
imiliiia potius eiegetH, 111 Miocnoii fncum obtendo- el spiritus qttiele viveret, quousquc ad fnitm mundi rc-
' quo lamen uili;l SSOcrulUS isi cuin pcr Spii i-
• l :
; deni, et mor.is dtbitum totrnt. Ille etcnim morlem dis-
anctuiii, ct Spiritu sancto m n alitcr assumptus tulit, iton evtttil. Itcdempior auttiii i;os'cr qv.ia non
Ul JOA.N.MS CAKSIANI zXfl

ram opcm * irulicavii allcrius, qui in lioc ipso quo A li!i plninias inas adjcctione concluda». Qui tamen,
nicemurum sc este dixit, virlulera propria poleila- injiiis, glorinm Chriito dontvit. Glorfam nontmi
lis oslendit? Dtvid quoque de ipsa Domini ascen- ul conliiincliam l.icias. Nam il <(> quod donaium
sionc : Ascendit, inqnit, Deus in jubilo, Dominus in Doiniuum gloria asseiis, dum MOtpitM ilicis, indi-
voce tubcc(Psal. xlvi). Kvidcntcr majestatem ascen- gtthtM blasphcinas. Hoc cniin aii inipius sciimjs suin,
dcnlis per poteslatcm asccnsionis explicuil. ut Inrgiui moneranlif mdigentiam aecipientii osien-

CAPUT XXIII. dat. infelicem impietaten tuam! ct ubi ilrad i

Persittil in endem arqumento , ul ostendat, Christum quod dc Mceedeiite in etBiam Domino Jom Chriso
non indiijuisse uliena g'.oria, sed liubuisse propriam. ipsa olim divintas pi.cnuntiavil? u Altolllc, inqoieni,

Sed videamus tamen qua landem prxcedcntes portas vestras, et introibit Rex glorim ( Psal.nwu ).

ALARDl GAZ^L COMMENTAIUUS.

I

itintulit, tuperavil, eamque resurqendo consumpsit, el enset in ctelum, doctntibus nosse; quosdam iiem
aliis
reiurrectionis suce gloriam atcendendo declaravit. No- ad Jtsu ipsius asp^clum, divinique illiut
lnusilantes
tandum quoque est, quod Elias in citrru legilur ascen- operis el pro nobis assumpto? carnis scientiam discere
iisse, ut videUcet aperle detnonslraret quia homo pnrus cupienlcs, quos ipse Jesus per se doceul, eximiamqne
tidjulorio indigebat alieno. Per angelos qitippe facta beniijnilatem suam primo ipsis insinucl : eqo enim. in-
illa et ostensa snnt adjumenta ; quia ncc in cozlum qui- quit, toquor juslitiam, el judicinm saluiaris (haice
dem aereum per se ascendere polcral, qne.n naturm B lxiii ). Diqnum vero miruculoest, cur prinm illte quo-
s.ua infirmilas gravabat. Redewplor auiem non curru, qne viriutes anqcliccr. (quaz cozUras tanto ciUitudinit
non angelis sublatus legitur, quia is qni feccrat omnia, honore trmscendunl) divinarum inelligenlias rerum,
ninirum super omnia sua virtule ferebaiur. lllo enim qu isi non summa:, sed mediaz sint, a Ueo reierenter
revertebatur, ubi erat; el inde redibat, ubi remanebat : atldiscere cupianl, non enim ad ipsum sialim verba
quia cum per humatiitatem ascenderet in ccelum, pcr dirigunt, interrogantet : qnare rnbra s'inl vesiimcnta
divinitalem suam, ct lerram pariter continebal et cce- tua sed prius inl*r se hozrenles, inqn runt, ut oslen-
?
lum. llxe Gregorius. danl quidem se discendi avidas, et divini operis scien-
a Legcbaiur antea, indignit. Nec omnini ni.de. tium cupere, verum lianc sibi nequaquam ante divinaz
Sed miiiandns fuerat accusativus in ablativtim, cjtiem illustrationis graliam suo ordine procedentis usurpare
postulat verbum indigere. Al hxc nosira lectio laci- pazsumere. Hxc divinus Dionysius, ulrumqiie Scri-
lior et aptior videiur. Respondet enim verbuin, indi- pturx locum, ulpote consimilcm el maxime aflinem
cavit, verbis sequenlibus, dixit, et osiendit, spectat- inier se compon^ns atque conjungens. D. Hierony-
que verba snperiora Ascendo ad Patrem meum, clc,
: mus in epist. 142 ad Damasum : rirr;</e«, inqu.l,
quibus verbis non indicavit, non significavit Chri- quaz Domino (ascendenti ad ccelestes
) mi. iislra6roi/
|
,

stus iniervenluram sibi opem altcrius, in sua scili- alias fortitudines proctamabanl, ut pandanl januum
cel Ascensione, sed se propria virtule ascensurum Domino revertenti : Totlite portas, principes, vestras ;

ostendit. sive, ut Aquita interpreialur : Atlollite ,

poriaz , capita
b Varia et multiplex bujus versiculi et sequenlium vestra, el iniroibit Rex gloriaz. Rurtum iltaz quem in-
rcperitur exposilio. Prima, ei maxime obvia, et lit- r> dutum carne confpiciunt, novo nnjsterio tlupefactce in-
leralis, ut sit sermo ipsius Psalmislx, qui prophelico lerrogant : Quis esl iste Rex qloriaz? accipiuntque re-
spirilu prxvidens, ac menle contemplans ChrWtum sponsum : Domiuus virtuium ipse est Rex qlorir. Quod
devicta morte gloriose in ccelum ascendentem, nimia in Hebrceo scribitur : Dominus Sabaolh. Sciendumque
admiralione correptus, angelos cceleslis aulx prin- quia ubicumque Sepluaginla Inlnpretes Dominum vir-
cipes sic alloquatur et interpellet, ut portas coelestes tulum, et Dominum omnipotentem expresserunt in ,

adveuienli Resi glorix cl Domino virtulum, id est, Hebrazo sit positum, Dominus Sabaolli, eic. Et in c.
Chrislo vero Deo apeiiant, et ipsum iriumphantem lxiii Isaix, ubi hursc locum cum il!o similiier con-
ovantes cxciphnl et more poctico introducal an-
: ferl Iste est, inquit, quem angelicoz potestates viden-
:

gelos, qui vieissim ipsum interrogent quis sil ille
Rex glorix : non quod nngeli in hac Ascensione Do-
mini ignorarent Cbrislum esse Regem glorix, sed
ut exprimat ingentem admirationem quain secum
affercbal novitas illa, quod cerncretur vetus liomo
corporalis asceudere super omnes ccelos, non tam-
quam hospes, sed tampiam Dominuset Rex gloriosx
les ad Palrem ascendere cruentum , imperanl cazterit
angelis, et ab eis audiunt : Levate portas, principes,
vcstras, et introibit Rex gloriaz, elc. lnierrogini iqitur
angeti, rei novitate perterrili (mysterium enim passio-
nis el resurr ectionis Christi, secundum apostolum Pau-
/u/n[l Cor. n], cunciis relro generalionibus fuerat
ignoralum) Quis est iste qui de terra cruentus advenil?
:

el sempiternx civilatis. Respondet auiem Prophet i etc Denique et ipse commenians in psalmnm xxm:
liegcm glorix cssc Gbristum Dominuni forlissimum Ascendenle, inquit, Domino, hi qui prazcedebant, sive
et poieniissimum, qui potenliam suam ostendit in coniitabantur, aliis eorum principibus acclamabanl :
prxlio contra principem lenebrarum, quem devicit, Tollite portas, principes, vestras, et elevamini, porlaz
spoliavit et alligavil. I:a Kellarminus. Sic videiur D azlernales. Hoc est, reserate cozlesies cditus, pateat
Auclor inleliigerc, cuni subdit Cumque ipse sibi, ut
: aztemalis ingressus. S. Aigiislinus sermnue 5 de Ascen-
solet sermo divinus (id est, propheiicus ) quasi sub sione Domini Viderunt, inquit, coel:tes cuncti specio-
:

inquirenlis nomine respondisset, eic. Secunda expo-
sitio ut sit quidam dial gns ei colloculio angelorum
bonorum, superiorum videlicct et inferiorum, de ad-
miranda Chrisii Ascensione inler se conferenlium,
Cat communis fete SS. Patrum. Sic enim R. Diony-
sius Areopagita Coelesiis Hierarchix cap. 7 Istud,
in |uit, theologi id cst, rerum divinarum scriplores)
(
sum vulneribus Ckristum, spolia de caslris tyrannicis
reportata, el admiranles fulgentii dhin e virtutis ve-
xilla, talibus concrepant hymnis. deducunlque laHantes;
Quis est, inquiunt, isle Rex gloriaz? el niunt : Dominus
virtuium ipse est Rex gloriaz. Hic en ilte candidus et
: roseus, compunclus a mullitudine. Hic esl ille, qui
non habuit speciem neque decorem ( haiaz liii ) fe- ,

aperlius indicant, inferiores scilicet coelestium spiri-
luuin ordines a superioribus divinorum operum scien-
tiam honeslissime disccre ; qui vero celsiores omnibus
sunt, a Deilate ipsa ( ut fas est ) seorsum sacratius eru-
diri. Qnosdam enim ex ipsis inducunt a priorihus sa-
cramenta pcrdiscere ; Dominumque cceleslium virlutum
esse, ac Regem glorice, qni humana forma assumplus
fvrmus in laqueo, fortis in spolio, vilis in corpusculo ,
armalus in prozlio, fazdus in morte, putcher in resurre-
cliune, candidus ex Virgine, rubicundus in cruce, fus-
cus in opprobrio, clarus in cozlo. Terlia cxposilio, ut
sit b ic nmiua collocmio el responsio angelonnii
biinorum ei malorum. Sic D. llicronymus in C >m-
menlario ejusdem psalmi : Vox, inquil, anqehrum
 ,

84) DE lNCAK.N.VTIuNK ClllilSTt UII. VII. 250

Cmnquc Ipse sibi, ut si'lci sermo divtnus, quasi miI> a eum gloriam haberc propriam, ui non ncgcmus la-
iui|uiieiuis nomine raspondisset, Quis est isic Rex men bane ip-am glorix propriet.ttem ei cum Spirilu
gloriae? statini subdidit, Dominns fbrlfa et poiens , ac Palre esse coiniiiuneii). Qnla qaidquid Deus pos-
Vominus pntens in pralio ; sub prxlii utiquc gcsti sidct, Deitatls esi ; et icguuin glorix ita esl Filio
noiiiine, victoriam Domini Iriomphantis oslendens. Dci proprinra, quod nou est tamen a t iiius Deitatis

Deimle cuin aJ compleiulain rei exposilionem, icx- proprietate divisum.

tutn supradicii scrnionis ilerasset , 1 1 ni majestatetD CAPUT XXIV.
Domini eoelna introeantis conclasione monstnvii, li. Hilarii auctoritate doctrinam lianc corroborat

dicens: Dominus virlulum, ipse esl Rexg'orice. Scilicet Scd tcinpus landem e^t finem libro, immo universo
ne suscepiio corporis hnnorem summx imminueret opcii imponere, si pauconru tamcn Banctorum vi-

d vmilaiis, eiimdtera bic Dominum firtuium, et rc- rorum ati|iie illuslriuui sacerdotum dicla subdidero ,

gem coelesiis glori;c csse dbcuit, qneffl supcrius vi- ul idquod auclnrilaic lcsliinoniorum sacroram jnn
clorem lnferiii pr.clii pr.edicavit. Nunc ct donaiain approbavimus, etiam fide prxsenlis lemporis robo-
Domino gloriam csse dicilO, cum ct prophelia euin renius. * llilarius vir virlutuin oniuium alque orna-
Regem glori.e esse diveiit, el ipse de sc ila leslifi- mentorum, el sicut viia, iia elnqnentia insignis, qui
r.iius sil : Chm vencrit Eilius hominis in gloria suu II ct ntagisler Kcclcsiariim et sacerdos, non per stia
(Mutih. ntj. Repugna, si potes, et contradicito; ut tuiituin mcrita , scd etiam pcr profeclus cre\il alio-
cum iile se babere testeiiir gloriam suara, lu acce- rutn, et intcr procellas persecutionum iia immobilis
pisse ciim dic.ts alienam. Quainis nos dicamus ul per invictx forliludinem b eliaiu
ita p rstilit, fidei

ALVKDI GAZ.-EI CO.MMENT.VKIUS.

bonorum ad angelos malot. quornni priuccps diabolus fuil implctum, liabucrunl notitiam expcrimcntalem, sive
tst. Et infra Quis est xsie 11, x glorioJ? Vox majorum
: intuiivam, elc. Juxta bmic igitur sensiim interprc-
datmonum, ac si dicerenl : iYos nostrum regem hnbe- landa simi verba Diouysii ci Hieronymi, qux igno-
mus diabolum itle Rex glorite t/uis esi ? Dominus fortij
; pantiam lain Incarnalionis quam divinitalis Chri»ti
ct potens. Vox angetoru.n bonorum : fortis et. qui al- .eiiant beatis angelis, ct in ip.sa ejus Ascensione, tri-
ligavit fortem principem veslrum ; forlis cum suscepil Ibtiere vidcntur qiiia iiimirum non plene et explo-
:

inorlem, polens cum vxcit infcrnum. ln pr,t lio : cum Jr.tte cognovcrunt omnes ejus circumstauiias, cundi-
rpoliato tarlaro, reduxit sccum multiludinem capiivo- 'lion-s ct effectus , (|u»is posiea per reveiaiioneni
rum. llaSC Micronyiiius. I:t eanidem senlenUatn D. divinam, et per prxdicationera •, oiolor.nn et ipsatn
Tliomas (111 p., q. lil, a. 2), dum causas afiVrl cur experientiam didiceruni. Quo ciiam spcetat illa D.
ronveniens fuerit Cbristuii in iufernuin desceudere, P:iu'i sententia (Epltes. ) m
Slihi omuium sanclorum :

banc lcrliain nssignat Ut sicut, inquil, potestalem tninimo dula cst gmtia hccc , in genlibus cvangelizare
:

r
L
tuam OStendit in terra vivendo et mnriendo, ua etiam invesligabiles diviiias Chritli, et iltuminare omnes qutv
potestalem tuam ottenderel in inferno, iptum visilaitdo sit dispcnsatio tacramenli abscondili a seeeulis in Deo,
et iUuminnndo. Unde dicilur in psulmo vitjesimo teilio: qnia omnia creavil : ut innotcscat principibus et potesla-
Atlollie porlat, principes, vestras. Glossa, idest, priu- tibus in ccelestibus per Ecclcsium multiformii scienlia
cipet inferni, auferte poleslatem veslram qua usqtte ,
Dei, elc.
nunc homnies nomiite
in inferno detinebatis. El sic m a
Piclavoritm cpiscopue, el S. Alln-
S, llilarius,
Jesu omne g nu fleetatur, non solum cx-lestiitm, sed nasii xqualis, quamvis jam provectsc
a-lalis Chri-
eliam infernorum, ut d.ci.ur Philip. II. Sic D. Thomas. stianus factus, tainen brevi in ecclesiasiira doctriua
Plnres abas exposltiones aflert idem Hierotiyiiius iia profecit, ui doi tor maximus, et Ecdt-six caih«i-
eodcm loco, quas breviiatis causa prxiermilio. Porro lic.e cotnmna ntciiso habitUS sil (Bittarm. lib. cle
ciim ex prxdiciis Patribos, prxsertim Di mysiu et Script. Eccles.). De eo Mariyrologiuut Rom. (13 Ja-
Ilieronyino, videri po sit laut angclos quam dxmo- nuar.) Piclavis in Ctillia natalis S. Ililtirii episcopi
:

nes iguorasse, etia ii in ipsa Asceusione, Chrisium et confessoris, qui tb catliolicam fidem, quam strenue
vcriiin Deuin, noiandum bac de rc ejusdeio propucjiiavit, quadriennio apucl Phrygiam retegatus,
Thotnx insigne documentum (i p.. g. S7, a. o,ad I morluum suscilavit. Scnbil de.eo-
intcr ulia mirucitla
De mgtterio, inquit, Incarnationi» dupliciler contingii dem, ut notat Baronius ibideui , in primis S. lliiro-
loqui : uno modo in gcnerali, et sic omnibus revelatum nyiniis lib. de Script. Eccles., in Apolngia adversus
est a principio tucc bealitudinis. Cujus ratio esi, quia Kiiliinnn, in cpistola G ad Floreniium, in epislola 7
hoc esl quoddam generale principium, ad qitod omnia ad Lxiam, epi»t. 84 ad Magnum, adversus Lucife-
eorum ojficia ordinantur. Omnes tnim sunt adinini- I) rianos, aliis |ue in locis; Sevcrus Sitlpiiius I7b.il
stralorit spiritus, ut dicitur Uebratorum prinio, in mi llisiorJ;e sacrx; RuGnus lib. u Hislorix, c. 50 et
nitlcrium mi-si propter eos qui htcredittitem capituit 31; Socrates, I. iii c. 8; Sozomenas lib. iii c. I3et
lalutis, quod /if \>er l:\cc.rntiV.onis mysterium. Unde lib. v c. it; Cassiodorus in pru:f.tt. Divin. Lecl.For-
cportuit dc Uoc mgtlerio omr.es a principio communiter tuuaiiii res gestas Hilarii duobns libris conscripsii ;
edoceri. Alio modo possumus logui de mgtterio lncur- sed cx mullis pauca pcrstrinxit. Ilabet et Venantius
nationis q> anlum ad tpecia'et condiliones. Et sic non Portunalus dc eodcm epigramma lib. xn de ejus
omnet angeli a \r.ncipio de omnibus sunt edocti ; immo miraculis, Gregorius Turoneusis de Cloiia conlcs».
quidam ttiam superiores antjcli postmodum didicervnt c.2.
til p.ilet per aucloiUulcm induclam. Sic D.
Diontjtii b De nomine confe»soris non prxtereunda hoc
Tliomas. Lyr.nnis iddii sngelis innuiuisse mjslerium ioco c;ird. Barunii insignis ei sc:iu digna noiatin (ln
i
liicarnaiionis per Ecclcsiam cogniiione intuitiva, nolis cid Mttrtijr. l Januar.) Scienaum ett, inqu l, :

qiiwd aoiea cognoverant cognidoue absiraciiva Non diversa admodum signifieatione a prccsentit tempons
tolum , inquii , r.ominibut fuil abbconditum Christi itiu hanc voc.ni a niijuribus usurpalam. llli cuim »,•-
mgsterivm, tt m.ixime de voeulione griitium ; sed etiam tninetn eo tiomine tippclUtla l, nisi eum qui Christi ft-
anqeii sancii non cognonruiit ad plenum, dor.ec prce- dem imerpellalui coram fidei hostibus cu fvnns c^
iicantibus apotlolis fuit impl lum. Quia antea" tantum Si vero aliqnod genus tormentoium esiel experlus, uee
liabueritni timplicem notitiam, quce po'est dici abttra- l.iiicn marttjm occubuisset, tttnc et m.ir ijr VOCqti
tliva, in qutwtum ca ni r,o:t prcescniis ; tcd quando idtmqut aliquando etiam dictut repcriiuT cr
251 JOANNIS ( ASSIANI l !

confeiiorli ceperlt dignllalem; in llbro QJei primo A I) ut uostri causa hotno, id qnori lutn non eial, gigne-

Lib. i de Triniiat.) , Dcum verum ex Deo vero Ij<>- relur. IiIimii iri cndciu '.
Tcrlium deinreps illud con-
(

minum Jeium Curinum, ct ante ixcula nalum, ct tjruum fn.t, ul quia Dc.ns liomo genitnt "i tnundn, et

poelea hominem genitum csso leitatur. lleni in ie- cwtera. Ilic quidcm pauca Hiiut de salis un.llis. S--d

CUndo lil>ro :
h Unut unigcnilus Deus in corpuscnli hu- lamcn vldei ciiam cx lns qgai dixiinus r|Uod pabun
tnani formam sancicr. Virginis utero inserlus accrescit, ct cvidenlcr naliiin cx Mana Deuiri pracdical. El ubi

qui oninia conlinet, et intra qnem cuncta snnt, Ituinuni illtnl iuimi : Non [lotuii creatara parere Creaiorem ;

partus lege proferlur. Ilcin in e xlcm libro : Aurjelus quod natum cst cx carnc, caro esl ? Lonfum cst (le
d singulis perionU conreufemia iliccre. Envmeratio
teslis esl, Deus nobiscum est, illc qui nnscitur. Ilem in
lihro dccimo : A'a/i quoque in hominem ex purlu Vir- magisrjuam cxscculio dictorum agenda cst, quia sibi

qinis Dci sacramentum docuimus. liem in eoilem : ad exscciitioueui sui ipsa sufliciunl.
ISamqne cum in hominc natus Deus sit , non idcirco CAPUT XXV.
natus esi, ne Deus non maneret. Ilein cjusdcm in prooe- D. Ililario Ambrosium astipulari aslendit.
e
mio Expositionis - Evangelii seciindum Mallbaeum : Ambrosius eximius I)ei sacerdos, qui a manu I)o-

Erat namque primutn necessarium nobis, ul unigenitus mini non rccedens, in Dci semper digito f
quasi gein-

ALARDI GAZ^EI COMMENTARIU3.

quod scilicet nondum marhjrium consummasset Licet, . B gno ponlifice iri epislola 97, qoae est ad Leoncni
si vim liarum vocum expendas, ewdem sinl ; nihilomi Augiislum, c. 3.
c Ejus etiam meminit D. Ilicronymus in Caia'ogo
nus tam apud Terlulliunum (In lib. adMartyr.), quam
eliam npud Cijprianum, et alios pierosque antiquorum, operum Hilirii.
d Id esl, de singulis
auctoribus tesiimonia consen-
eo sensu, quo diximus, eas voccs accipi consuevisse,
perspcclum satis exploratumque habetur. Coimde, si lanea profcrre. Enumeratio magis quam esscculit
Iwc exactius scire cupis, in primis Ctjpriani episl. 7, diclorum, etc. Excussio dictorum poliu^ legeflifum
9, 10, 15, 30, 51, 52 et 81 edit. Pamelli, qui eadem opinor, ul sensus sil Salius e.«t nouflulla de inultis
:

annolavil in 9 (Nol. 1 ep. 9, 30, 83).

sclioliis cpisl. recensere aut indicare, quam ea discutere el exanji-
llacc Baronius, ac paulo post subdit Juxia ejnsdt.x : naie quia sibi ad excussionem seu dueumonem sui
:

Cypriani sententiam, qui non inlerpellatus se marlijrio ipsa sufficiunt, id esi, lam clara et apena sunl, ut
ingerebat,hic diccbalur profcssor; si adhuc autem quis discussione non cgcani.
e S. Ainbrosiiis episcopus Medi(.Iancn<;is , doc(<»r
limore correplus, ne fidem proderet, sua suosque re-
tinquens, exsilio spotitaneo procul a patria vitam age- Ecclesia^sanclissimusei doctissimus, subGraiiano et
ret, hic appellubatur exlorris, cujus non erat de>pi- Theodosio quo M uiyrolngiuiii
irnjier. Iloruit, de
cienda condilio; nam etnumeromariyrum recensendus r.oni. Iiaec Depositio S. Antbrosii
babel (4 Apritis) :

erat, si ea de causa mortem oppeiiisset. Hcec omnia episcopi et confessoris cujus studio, inter caetera do-
,

tnore majorum alque velusio loquendi gcnere. Oblinuil clrince et mirgculorvm insignia, tempore Arianoe perfi-
postmodum usus ut omnes qui sancta et laulabili vila dicc, lo"a fere Iialia ad caiholicam fidem conversa esl.

vixissent, sanctoque demum ac probalo finc in Domino „ Cbi videndus Baronius iu n tis. Exsiat I). Ambrosii
quievissent,confessores appellurentur. Hactcnus Ba-
^ Viia sumnia fide descripta a Paulino qiiodam, nou
ronius. Consule eumdem tomo III et IV Annalium. illo Nolano episci'po, ut osiendit idetn Baroiiius in

Uude promplum est intelligere, qua ralicne dicatur Annalibus (Tom. Y sub an. 597), sed clerico Medio-
Ililarius per sanetce fidei forliludinem etiam confessoris laneusis Ecclcsi:c, et ipsius Ambrosii ainanuriisi,
cepisse seu accepisse dignitatem, quippe qui fidei con- idque suasu et borlalu D. Auguslini, ul ille ipse ejns
stantia non lautiim episcopos Arianos, sed el Con- exordio tcstatur, ila scribcns : Horlaris, vttterabilis
staniium impei- itidem Ariauum superaiit, et ratione Pater Augusline, ut sicut beati viri Athanasius ei II ie-

perseculionunf; et exsilii pro fide tolerati non modo
confessor, scd etmariyr veiusto ntore appellari me-
rueril; quo modo de S. Mariino Turonensi canitur
in Ecclcsia sattctussima anima, quam et si gladius
:
persecutoris non abslulit, palmam tamen martyrii non
amisit (Ex Sulpit. epist. de Obilu S. Marlini. Baron.
I. IV, suJ) an. 309).
a Libros lidei vocat libros de Trinilale ab Hilario
conscripto*. dequibus D. Hieronymus in Catalago
ronymus presby er stylo sunt Vitas sanclo-
perseculi
rum Pauli el Anlonii in ercmo posilorum; sicul eiiam
Murlini veneri.bilis tphcopi Turonensis Ecclcsicc Se-
verus serrus Dei sermone contexuit; sic etiam B. Am-
brosii epi>copi Mediolanensis Ecclesiie meo persequar
styto, elc. Sic illc. Attamen, inquil Baronius, brevius
quam par erat, el non levi jaclura poslerorum, qnam
plurima ab eo prcclermissa noscuntur ; quibus quidem
auctam ejusdem sanclissimi Patris Vilam a nobis
:

De synodo Byterrensi in Phrygiam relegatus, duode- conscriptam, Sixtus ponlifex maximus, cnjus jussu
cim adversus Arianos confecil libros, eic. Commendat eam suscepi provinciam, sua; editioni ejusdem S. Am-
eo-dem scribens add Lrelam (J (Epist. 7), bis verbis brosii operum prccfixam edendam curavit ; qttam ad
Athanasii epistolas, et Hilarii libros inoffenso decurrat D scripla de eodem in Annalibus, cum quid diversum in
pcde ; illorum dilccietur itigenns, in quorum libris ea invenies (quod posteriores cogitaliones metiores esse
pietas fidei non vacitiat. Ilaec llieronymus quoad sa- soleant), confirmanda intelliges. Hsec Baromus. Et

nani de Trinitate doctrinam, de qua vigebaut inler eadem fere in notis ad Mariyrol. ad sepii um De- i

Caibolicos et Arianos conlrnversia?. De iisdem bcec cembris, quo die commemoratur ordinatio S. Am-
Sozomenus (Lib. iii c. 1) Ililarii aulem libros de
: brosii episcopi el Ecclesice doctoris, ubi fatetur ejus-

fide, eliam ab iis qui conlrariam luebantur fidei catho- dem Vitam eiiam a Joan. Coslerio ediiam , editione
ticce opinivnem, admodum commendulos esse pr&di- nimirum Basileensi, anno Domini 1555.
cant. ForroCassiodnriis (De Divin. Lect. c. 16) trede- Alludil ad morem magn.itum, qui gemmam, si
f

cim libros Ililarii (uisi forte mendum sil) de Triui- quani liabeant aliis pretiosiorem, el egregie rulilan-
tate scriptos commeinorat, ita scribens Ad confir- : tcm ac praBlulgentem, auro inclusnn non lam digiio
malionem igitur fidei nostrw, et hccreticorum prceca- quam oculis gesianl, summa cura ciisludiunt, el vix
vendas insidias, tegendi sunl tredecim libri beali Hilarii, uimiuam deponunl,el pro sigillo subinde ulunliir :

quos de sancla Ttinilate, profunda el diserlissima ni- unde annulus sigualoiius, aul sigillaris dicius. Cui
vtis oratione conscripsit. accedit vulgatuin apud nos adagium Gardeton fi- :

b Citantur hajc et alia Hilarii vcrba a Lcohc Ma- dclc servileur, comme la perle sur Congte. Et illud
 25T DE INCAIyNATIONE CHRISTI L!B. VII. 2>I
nia mtiavil; in libro, qui esi ad Virgines, ila nie- A munJi nasciiur, ct nulttts est grmitus parientis : vu-
icoimi yLib. i) :
b Fraicr tneus candidus etrubicundus. cuaiur uterus el verut iufans etcipitur, ncc tanien vir-
Candidut, quia Palris spltndor est ; rubcns, quiapar- giniias violatur. Fas eral, ut Deo na%cente meritum
tus esl Yirginis. Memento tamen antiquiora in eo di- cresceret castitalis; nec per ejus egressum violarentur
vinitatis insignia quum curporis tacrumenta. .\onenim inlegra, i/tti vcncrat santne corrupla. llem in e Expo-
tcepit ts Virgtnt; sed qui erut, venit m Vtrginem. litiune Evangeiii secundum Lucam : Quod eapotissi-
lt«m ipsilU in c .Nal.iii Domini : Videte n:i:acutum tnum tecta e\l ut Dcum parerel. qiuv erul detpontata
* mut (a />. iniiiiea : virgo concepit, tirgo pcperit, eirgo viro (Lib. n). Natum certe rx Viigine Deuni pra-di-
cum parturit, virgo gravida, virgo post partum. Sicut cal, M iriatn Matroin Dei nominat. El ulii illa esl
in EatckuU dicitur: F.t porta erat clauta, et non est prodigiosaatqueexsecrabiliavoi lua, qua ats, f
Quo-
apena, quia D niinus tranivil per MM (Fzeclt. xi.r). inodo nia'cr |K>le»t esse al.eni a natuia si;;i '.'
si au-
Ciorioia tirgiuiiui, et praclara fecunditas. Doniinus lciu niatcr ab ipsis vocalur, lnnnanil;is csl quod na-

Al.AKDl f.AZ.El COMBENTARIUS.

Ecclfsiasiici xxmii Sl es< libi servus fldeUe, sit tibi
: rius in ps.Vminn quinliim poeriiteiitialem Candidut :

quasi anima tua. Kodem referri polcsi ilhnl xodi I c.v rubicundtu tX ])tissionis cruore.
tiivinilatis specie,
xiil F.t erit qnasi iignum in manu tua, el quasi mo-
:

numeiiiuni anlt oculos luos, et ul lex Domini seifnr

S Reruardus in liune locuni Canltcoriim (>'eim. M
iit Cuiiiicti). Singularis, inijuil, mixtura e.st colorum,
sit i/i 01 e luo. qui iu soLi persona Domini operaiione divina conve-
Qjuaiuor libms seu po'ius Irartaius, ejusdem fere uiur.l in ttnum, nec ul sint unus, sed ut sinl in uno.
argumeuii edhlil S. Amhrosius, qui Omnes in primo p gratiostis sponsus, et aiuabilis vnldc, in quo geueralio
toino vetrris cilition s Parisiensis aliartimqne vetu tlivina candet, et rubc't liumana ! lf.se esl enim cantlor
siiorinn contiichaiiiiir. At in alia posieriore edilio- lnctstvttrna:(Sap. vn), etc. El inlra Quidni eandidUsf :

ne Pari.-ie-isi aii. t.*>sij inverso erdine in quinltim
el posircnium loinuni conjeetj suut. Primus iraciatus
esl De Virgi ibus ad Marc.-lliiiani sororcm suam, trcs
lil>rop coinplecii-iis; serundiis Ad virgines exhorlatio
Jil). unicus icitius: Insliutio virtjinis inscnptus , ad
; amuiern, non eum sentis rubicitnduin. ln seipso uirum-
Eudiuni, li'». uniius: quartus Ad pirginem devo-
lam unicus. Sequitur deinle lihor aliii- Ad virqi-
lib.
nem l ipunn. Al liic, li.-llai inini juduio (Lib. de Scr.
Eccles.), noii rideCuf c»se D. Ambresii ol> rationem
nt) i|>so r dliiam. Porre <|ikt liic citaniur verba Am-
biosii n .n iii io libro habenliir t|iii vutgn Ad Virgi-
nes i scnbilur, scd in piimo libio De Virginibus : et
paub» a.itcr ..pud ipsmn aiictorein lcgunlur, in liui.c
iniidiiiii: Fialeniua nieus candidus el rubens. Decet
enim ut plene noveris, virgo,
in eo el assump'a; mystcrium
ingenitee dhinitatis
ipse lux est. ei in eo lenebra? non sunl utlcc. Quidni ru-
bicundus ? Deus enim ignis est, et ipse iqnem venil
mittere in terram. Si tibi ministral intelligenticB lu-
: cem, candidus est ; sed si non tnviriu n uccentlit ad
: queest, sed tibi uon esl, rusi curn eorum in te senlis
effeclum, etc. Plurcs alias espoaiiionrS Ijeges »pud
Tlieodoreluin, ci alios, qui iu Caniica sciipsere.
, Suiii autem fratruetes, ut boc obitci addain, duorum
fralrum (ilii;qui el Iralrcs patrueles a jurisconsul-
tis dictiinui ()iiialrairil)U.s cx duobus prageneraiilnr,
sicut coiisobrmi qni ex duabus soroiibus, ul docct
Jiistiniaiius lib. iii lnstitutionum.
c liabeiitur ha?c vcrba non in aliquo sermonum
quem d.l.gis, utqite omne qni iinnc lcni.ilur S. Ainbrosii iiomine, sed in ser-
et mone sexio S. Augustini de Natali Domini saliem ,

incorporaliunis atjno cas. Candidus meriio qnia Pa-
ttit splendor; rubens quia parlus esl Virgims. Color ,
•mm in eo fulget et rulilat ulriusque naiura'. Memento
tamen uniitjuiorain eo divinilatis iiisigniaquam corporis
tacramenla ; quia non ctrpit ex Virqine, sed qui erat
venit in nrgintm. Sic Ambrosius. Ex qu bus Cissia-
nus pauculi verba inuiavil, ei pnicuia non neces-
saria omisil; et pro libro qui esl Ad virgines, sccun-
duui vntgalom liodie litulum, dicere debucrai : libro
, inajori ex paite. Nam mulli sermones Ambrosio
C ascripli inveiniiutiir inler scrmoiies Au^usiini : alii
i:em infer sermoncs S. Maximi, ul osiendit Betlar-
mii us (Lib. de Script. Ecctet ): Ut ptane, iuquit,
judicari non possit, ulrum Ambrosio vel Maximo iribui
Sed e. quam pluiimos serir.ones e^usdem
debeanl.
Ambrosii constalesse deperditos, ui docel Barouius
(Tom. v Annal. an. l'J~), ()ui tcin|iorc Cassiaui for-
lassis exsiab.Mil; intcr (pio-. dse [>< ui senno ille >t t

priino De Virginibus. Scd error e^l lorlasse teinporis de Naiali Domii.i, unde vciba ista deproilipla qu;b
poiius qiiam auctoris. liic citantur.
b
Vul^aiiis lextus d
Dilectus meus candidus el rubi-
: In seru-one illo apud Augtisiinum lcgilur : Ma-
cimdus. D. rlkronymus passim legit FratrueH* meus. : tris Dominici corporis.
tklque varie eipenit, qneraadiuodam el abi 1'aires. e lliijus cxposiiionis (qnam nullus dubital es.'c D.
Allfgoricc de Christo, ut hic, in I-ai;e cap. liii De : Am! msii) librum seciindum sic evordimr Amluo-
(tuo, ail, el /ponsa m Can.ico canticorum
Lnlenl quidem divina tntjsteiia, nec fticile, juxta
: Fratruelis .sius :

!'<mj candidus el rubicundus, electus de millibus. Can- proplielicum dicium (Isaiw xli), tiiiisquam fioiiiinum
didus pleiiitudine ac puritale virtutum ; rubicundus in potest scire cvnsiltuin Dei. Sed tumen ex ctvlerts fuclis
pissione.de qua postea lecturi sumus:Quis esl iste, qui utqueprwccplis Uoiniui Sutv.toiis possumus inielligeie,
ascendil de Edom, fulvida veHimenla ejus? El in c:.p et Itoc propeusioris fuisse cunsilti, quoJ ea poiissiniuin
L iii tralruAittneus rubtciindus etcandidus.Ritbicuii- T\ etecta
e*t ut Durrvnuin pttreret qiuv erat desponsala ,
dutinpastione, caudidusinre uireciione. Alibf(#nejri- viro. Cttr aitiem nun anlequam de*ponsarelur, impieto
titpli.Puulcctp. '27) de Chnslo et Ecclesia ejusqufl va- est? elc. Que ergO lic BeqmnMur Mutum certe cx :

e, ailegor <v ^imul et irupitbigice : fi}<m solum, Virgine Deurn pratdicat, ete. Non sunl verla Aii.bio-
iiiquil, tifmio sanguinis in confessione reputatnr,
sed sii sed Cassiani cx AilibfOHO .Ncsloriuin aiguenti-'. ,

tl-votwquoque mentis servitus immacuttita quoHduihum Nalum eiiim ea Vhgiee Deuin r.cdical Ainlno i:is, |

umrturiuin e*i. lila corona de ro>is el violis

pleetitur, et Manani Dei HOtmnat , cum eain a Deo Minn
tiia deliiiis. Cmie et tn Canlico scribitur
Canticnriiin < lei tam as-eiit ui Dciiiii |.a:ciei. Quid eilim aiiinl
(Cap. v) Fralrttelis ranis ca:<didus et rubicundits, e>l Dci Matruui
:
seu Siotoxov esse quain Dciuo ,

cl m
pace et in btllo eadem prwma vinceinibtts tn- pe|ici st i
'.
,

bnens. Et I. i adversus J »v.ni uhimi (Cap. Cun- 1

llrcol, quod abis vnl.i. BuperUlS ( l.i!>. VI c.
17) :

didut in virginitale, rubtcundus in marttjrio. I). Au- Ij, ct l.b. \n c. 7i) di\i: Ne»tmiusi Bomceasiot p«- i

gnstinas supra eitaint (Serm. ')de Ateaneione) :Can- rew.i dcbc. cssc haticitat. Quod ibi pluriblU rclulaium
exvirgine, rubicundut in emcc, nc. S. GregO- Cil.
_.> >
JOANNIS CASSIANI
tmii csi, uon Deus, Ecce eiimlM magiater Hdei, ei a CAPUT XXVI.
DeilHl fMfl Acifdii mi prmdiela D. Hitrongmi le$t m ium.
hominem dicit cam esse (fntB genuit, el

qui naMf est; ci tarnen lioc non infldeiitatii cauinm, " iliciciiymus catnolieomni niifh»»»', eojus soii-

»ed lidoi essc miraculum. pta per ii n versum mundnm quaal divinae lami

rutiiant, ''
in libro ad EoetocbnMi : Dei, inqnu, ¥u

ALARDI (i /..11 COMMENTARIUS.

Hieronymiis presbyteret doetor Ecclesix ra-
• S. i
habuerimut oirot, neminem lamm qui (M ar taniu m
omni docirinarum genere tcioerit, et gui tot Unguarum
cipuus qui (m in Marlyrologio Rom. legilur) om-
invenimue. Quod *i in alhjua re
,
habuerii cognitionem
nium studia luerurum adeptus, ac probalorum mona-
,

ipteabatiquo vinealur, temper tamen ei tupertunt alia

chorum imitaior (actus, multa hcere$ium monttra <jl«<(io Hnronqmus
in quibut tundem illis pratlu; lictor
suiv doctrinat confodil ; demum cunt ad decrepilam
abscedal. Ilac
usque vixissel wtatem, in pace quicvil; sepullusque esl
ille.

adProesepe Domini. Haec ibi. Porro docloris Ecclesne

Librum ad Eusiorbium hic vocat epislolam D.
'-

cognomentiim ob insiguem et omnibus s.uculis ad-
iniruidain eruditioncm non modo post obitum , ecd
vivcns adimc, meriio jureque consecutus csi, uti ex
hco ln notii
lioc ipso Cassiani colligil
Marlyr. 30 Septembr.), nlii culliulicorum mujister yiu- ^
plisaimo titulo iroininaiur. Ai uon minus prasclara
Hieronymi vigesimam secundam de cnstodia rjr^i-
niiaiis ad Euslocbium Paulae nobilin Roman e Oli im,
et virginem !>eo devotam (dequaaliaa pluradisiinu*),
Barpnius scriptam, sub cujus Hnem baec vorba habcaiur, »e-
(
ciiinlum cd liocoui Mariani (Innotis ad Rrg. S. l'u-
chomii) Dei Filius pro uoslra tulule hominis fnclus
:

esl Filius : novem mentibut in ulero, ul nattatur, ex-

ct illusiria suni D. Anguslini ei aliorum Palrum de
speclal fastidia sustinet , eruenlut tfreditur paunii
S. Hieronymi aiimiranda clootiina cjusque scriplis,
,
,

per universum involvitur, bianditiit delinitur ; ei ille pugillo mundum

insiar lampadum ut liic diciiur , ,

tradita elogia, huic includens prcetepit continetur angustiis. Si' ibi At

innndiiin ruiilantibus, posierilaii ,

verosimilc cst Cassianum in aniiquis esempbiribai

iiidem loeo eonseiiiaiiea, e quihus nonnulla deiibasse
II eronymi lcgisse dccem mensibus, non novem,
uinle
sufTccerit. Augnsiinus certe qui Jowni B ptisuc ,
ei eadem verba bis rer.etit et inculcal in boc cap.,
euni compiral, fatetur in sc nec os-c, nec esse uni-
qiiam posse tantum scienlia)divinarumScri| lurarum, quam lectionem, ut antiquiorem ila et veri»rcm, re-
linore poiius quam mutare visum est. Nilnl eiiiui
quanliim in Hieronymo esse vidcliat (Epist. 113). El
in alia cpistola (Epi t. 15) Quamquam inquil, sc- : ,
incommodi cst, si dicalur Chrisius exspcctasse de-
cundum honurum vocabuta quce jam Ecclesia: usus cem mcnsibus, id esi, in ulero Virgiuis latui^sc, an-
nnn quidera decem mensibus
,

oblinuit tamen in
episcopatus preshijlerio major sii ; te.piam nasceretur ,
,

El con- iniogris , sed novcm cxp!"iis el dccimo ineboalo,

multis rebus Auguslinus Hierov.ymo minor
,
esl.
quod inore loquendi ecclcsi.istico usitalissimuin esi.
lia Julianiiin scribens (Lib. c. 7) Sec sanclum, i :

inquit, llieronymum, quia presbijler fuit, contcmncn-

Ei revcra plus encrg'aj et emplmis habet, si dicalur
dnm arbitreris,qni Grceco el Latino. insuper et Hebrceo, cxspeclasse decem mensilms, quam si noveui, ut per
se clarum csl quod iuii|ne spectasse D. llierony-
eriUitus eloquio, ex Occideutati ad Orientulem Irantiens
:

iniim perquam credibile eU suffragante Scriplura,

Ecclesiam, in locis sanctis atque in litteris sacris usquc
,

ad decrtpHam vixii cetaum, cujus ncbis eloquium ab C ubi Sab .m ait Sum q.iidem et ego morlulis homo,
m :

eic. Decem mensium tempore coaqulatus sum in san-

Orienle usquein Occidenlem, instar tampadis, rcsplcn-
giine Eniinyero
ex seminc hominis, etc, Sap. vn.
duit. I em lil). decimo oclavo de Civitate Dei (Cap.
Clirisiiiiii Dominum vigosimo conceplum fuisse
43) : Non defuit , ait, temporibus nostris presbyier Decem-
qiiiiilo Mariii, naluni vero vigesimo quinto
Hieronymus homo doclistimus , et trium Itnguaum
bris cousat lutn ex iradilione eqclesiasiica, lum au-
,

non ex Grceco, sed ex Uebrceo in Lalinuin

peiiius, qni
eloquium Scripluras convertit. Atigustinum imitaius
Prosper idem versibus expressii, ubi h.ee de Hiero-
nytno (Lib. de Ingralis)
ctoritate SS. Pairum, Alhanasii in lib. Quxsiionnm
ad Antiochum, Cbrysostonii homilia prima iu Lucam,
Augusiin. scrm. 18 de Nalali Domini el lib. tv de ,
:

Triniiaie c. 5, ubi banc sentenliam puKheriime ex-

Hehrseo simul et Grajo, Lalioaue venuslus p'icat iu hunc modum Non immeriio, inquit, iit miu :

Lloipiio, niorum exenii. lum mundique niagister, ficatione corporis Domiuici, in cujus fujura
Umplum a
Judceis construclum triduo se resuscitaturum esse d ce-
<tc. Cassianus itidcm in proefiUione Irislituiionum,
bal, numerus ipse senanus pro anno positus inlelligtlur.
Basilinm cum Hieronymo commemorans Alius, in- :

non solum suo elucubra- Dixerunt enim : Quadraginta et sex annis adificatum
quit (scilicel llieronymus) ,

tos ingenio edidil tibros , verum etiam Grceca lingua est templum (Joan. n) el quadragies sexies seni fiunt ,

Lalinum vertit eloquium. In eanulem sen- ducenti septuaginla sex. Qui nutnerus dierum complet
digestus in
novem mcnses et sex dies, qui tavquam decem menses
tcniiam Cassiodorus (De Divin. Lect. c.2\) posl prae*
In Be hteem oi.o- parienlibus fcminis iwputantur. Xon quia omues ad
darissimas de viro laudes, addit
sextum diem posl nonvni mensem petveniunl, std qwa
:

sum habilasse non arbitror nisi Ut in terra iila mira- ,

^ perdu-
perfeclio corporis Domini tol diebus ad partum
eulorum, ad instar solis, ejus quoqus ab Orienle nobis
cta comperitur, sicul a maj-ribus tradilum sut ipiens
*tampareieloquiutn. SedctMarccllinusComesinChro-
Ecclcsice cuslodii auctoriias. Octavo enm calend. Afti-
nico Finetn, inquit, vitce fecit admodum senex, ibique
conceptus creditur, quo el passus : ita monumeuto
:

(Betlileem scilicet) scpultus esl, catholicis quidem in-

lis
novo quo el septdtus esl, ubi nullus eral mor.uorum p>-
expugnabilis turris, hcerctlcis auiem infatigabilis hoslis, o
silns, nec anle nec postea, congruit uterus Virginis, q>
tam proposito vitw sv.ee quam librorum a se edilorum mortalium. Nulus
concep'usest,ubinutlusseminalusesl
Gs&ertionibns depugnans. P<>siremo Marianus Victorius
autem traditur octavo calend. Januarias. Ab illo cryo
Vit.nn S. Hieronymi a se descriplam (inain ei Baro-
die usque ad islum computali ducenli septuayiuta el
»<.*
nius [Tom. V Annal. sub an. 420] commendal) lmc numerum quadragies
Hieronmnus reperiuntur dies , qui senarium
insij;ni ornat elogio, non praeleieundo :

Latini quem compurent habeant sexies habent. Q«o numero annoru.n templum ceiificu-
vir cui nec Grceci nec
omncs ct virlutcs ila luin quia eo uumero senariorum corpus Domini per-
atiqnem. In eumeniin doclrince
:

fectum e«t, quod morlis passioue deslruclum triduo

re-
cumulate se conlulerunl , ut posl eum, quem in aliqua
enim h«c dc templo corporis sui, sicut
Ecclesia neminem inveniat. Nam susciluvit. Dicebat
re genliiu% iuvideal ,
pra>stunlissimos ac ductissinws evidentissimo et robustissimo Evaugelii teslimonio d><-
eisi tnullos in Ecclcsia
claralur, quo ait : Sicul fuil Jonas in lenlre ceti triby
diebus ettribus noctibus, sic crit Filius hominis
\nturde
'
Lanipare, pro splendere, a reibo Gra:co u^».
 f
2. .7 DE INCARNATIONE CIIRISTI LIB. VII. -

9 8
iiui pro nostra saluie hominit factus cst Filiut : dcccm A sium croator non menslum partns. Ecce enini
esl, ol

memibut in utero, ut nascatur, cxspectat ; et ille cujus ilieronymtu vir sicm maximx scicntix, iU probai s-
pugillo uiundus includitur ,
prcrscpii cominentr migu- Bimae puraeque doctrinx, iisiJcm prope verhis quibus
stir.Iiem ipsius io commentario Isnias (7;i Isniar vti) :
tn Dei Eilium mcnsium parlum ncgas, illc partliin
Dominus euim liiluium, nui tli licx goinr, ip<c detcen- ineiisiiiin essc testalur. Deccm enim, inquit, mensi-
dit in ulerum oirginalem , ct ingressus est et egrcssns hus in utero, ul nasratur, eupecUl. Secl parva tilii

orientalem portam, quec tempet clauta <st (Exech, \liv). foisiian viii liujus vidctur auciorlua : idem omnes
Dt qun Vabnel dieit ad Virginem : Spiritus sanctus su- aiquc iisdcm vcrbis putato dicerc; quia quicumque
ict in te ct virtus ALissimi obumbrabil tibi. Pro- Dei Filiuin parlum esse Virginis noti neg t parlum
,

pterca quod nateetur in le sauclum voeabilur Filius Dei csse niciiiium confitctur.
a
(Luc. i). Et in Proverbiia : Sapientia tedificarit tibi CAPUT XXVII.
domum (Prov. ix). Conipara boc, si placet, doctrinae Supcriorihus ndjungit Rufinum el bealttm Aiigustinum.
Miinio biaspbemia, qua ais : Dcus enim b men- c
Rufinus quoque, Cbristianae philosophiae vir,

ALAUDI GAZ.EI COMMENTAIUIS.

terranrihusdiebuset tribusnoctibus(}latih.xu). Ipsum R Cyrillus. Effuliit autem ista nefaritlS
Nestorius eu in
autem triduum non totum ct plenum fuitte Scriptura inter alios eoululit cum Theodoio Ancyrae
episcopo
letlit csi ; scd primut ditt a parle cxtrcma tolut annu et Afacio Meliteno, qui posiea baec
eadem deluleriint
merutus csl, d cs vcro tcrtius a pa>te prima, et ip^c to- Patnbiis m
synodo Ephesina consideulibus, ut babent
tus ; mediut aulcm inter eus, id csl, tecundut dics abso- acia ejusdem synodi.
Ime tolus viginli quatuor horis snis, duodecim ttolttr- Rufinufl vel Ruffinus pre»byter Aquileiensis
,
nis et duodecim dinruis. ILutonus D. Augustinus; et sancii fuit Ilieronymi quondam aiiiieissiinus
ui ip-e
liis sim li habet lib. lxxxiii Oji ESiionum, qusest. 56
i
divus Hieronymus scribit in epistola (|iiima 'ad
Elo-
(Et Trucl. in psal n. cxxxn). Lx quibus intelligimus rentium Fruter Ilufinus. inquit, individua mihiger-
:

no\em mentea et sex dies mlercessisse iuterconce* manitalis charitate connexut cst. Noli nos cjus
a-sti-
ptionem el naliviUlem Chrisli, quod tempus continet tnure virlutibus : in illo conspicies expressa
sanciiialit
270 dies; ex quo numero. si singulis novem mensi- vestigia, etc. Ilemque epislula 41 ad
ipgum Ruflinun
hus iribuantiir iriginu dics , sccundum antiquum seribens, suum in cum sic amorem expiimit
U si :

niorem, efficiunUir ducenli septuaginU, cl reinauent nuhi nunc (inquii) Domintts Jesus Chrislut
vel Phi-
*ex dies, qui ad mensem decimum perlincul, et pro hppi ad eunttchum (Act. vm), vel llabacuc ad
Danie-
inense decimo computanlur (Yide Oros. I. vu c. 2, ct lem (Dan. xiv) trantlationem repente eoneederet,
quam
Pelrum Damiani Epist. I. n epist. 21). Quare vcrisw- ego nunc lua arctis slringerem collacomplexibus';
quam
niuin e^i quod tradidil D.unasccnus lib. iv de Orlho- illud os, qitod mcctim vcl erravil aliquando,
vel tapuit
dox. Fide cap. IS Christum explevisse novem nien-
: impressis figcrem labiis. Et iufra Credas milti, F^ra- :

ses m utt ro matris, ei decimum jam ingressum fuisse, nj ter, non sic lempestale jactalus
porlttin uauta prospe-
ruin iu lucem prodiil. Ejus \erba sunl J
Quoniam. ctal, noti sic tilientia imbres arva :
dcsiderant, non sic
iiiquil, consueto tempore (nam novem u:enscs compt,ns cttrvo assklcns littori anxia fttium muter
exspecat
el decimum attingcns n .iscilur) id fu lege partut
; quod postquam me a luo latere subilus turbo convulsit, posi'-
aulem sine dolore, supru legem partus est. Idem colli- quatn gluiino cliarilulis haerentem impia distraxit
nvttl-
gitur ex epistola Volusiani ad D. Augustinum , et sto, etc. Posiea vero inimicissimus
evasit, ut ipsius
Augustini rcsponsione ad eumdem (Fpisl. 2 el 5 inter Rnliiii iuvectivae in divum
Hicronymum ab:inIo
epist. August.) , ubi similiter hacc verba *|iia^i ex leslanlur. Scripsit intcr alia expositionem
,
symboli
Hicronymo deprompia, babeotur : Verum mundi Do- aposlolici, cujus siiigulos articuloslatissime expii-
minus et reclor inlenierala: feminai corpus implevcri;, cai, et ulriusque Testamcnli Scripturis
confinnat :
periulerit decem mensium jasiidia malcr , et tamcn qiiod oims, Ruflni etiam litulo jam olim editum
ini.-r
virgo er.ixa sit, clc. Utruiuque igilur veruin est, sive cpera divi Hieronymi, nunc exstat inier opeia divi
dicaliir Clmsius ezspectasse novcm mensibus sive , Cypriani, ex editipne Pamelii. Dc Ruflno autem hcee
derem, si secuuduin praedicU iutelligatur. Sed liiijus habet Gennadius Massiliensis Cassiani diclis
Consen-
ambiguitalis viundx eausa, cxpressius in Martyro- tanea, libro de Illusiribus Ecclesiie Scriptoribus,
IOp'io llom. baee »erba majesiaU et sanclitate plena capile decimo septimo Rufunts Aquileiensii
:
Ecclesice
leguiitnr (S calend. Jannur.) Jesus Chrislus wlemus : presbtjler, non nvnima pars fuil doclorum
Ecclesicr,
Dcus, atcrnique Patris Fitius.mundunt volcns advenlu et in transferendo de Crccco in Latinutn
clcgans ingc-
suo piissimo consecrare de Sptritu sancto conceplus,
, nium habuil. Deniquc muxinta cx parte Crcecorttm
novemque posl conceptionem decurtit meiitibut, in Be- Bibliolltecam Lalinis exltibuit. Et infra Proprio au- :

thteem Juda ndtcilarex Maria tirgine factus homo. D lem labore, immo gratia Dei el dono, exposuit idcm
llur usque verba Hieronymi in illo Commeutario Iiufiniis symbolum, ttt in ejiis comparatione alii nec
Lair. Quae vero sequuniur, Cassia:ii sunl, cum apo- exposttisse credantttr. H.trc
Gennadius hucusque tole-
strophe ad Nes'orium, ut in praecedentibus. randus; at sub finem ejusdem capitis merito redar-
L llanc Nesioiii
blasphemiam , ejusque originem gucndus, ut non oplimne fidei auctor, dum Rufinum
flarius expressit Evagrius lib. l op. 2, ubi rcm ge- ita divum Ilieronymum deprimat, eiim-
extollit, ut
Blam narrai; cx quo superiu> talein retulimus, quas qiie velutacmulum el oblreciatorem Rufinj graviter
nihil atiinet hic repelere. Cyrillus ilem epislola 20 nisunulct: eadem scilieet temerilate (Cap. 58, 8 4,
ii c de Nesiorio scribit
i
Ubstinationem riri Imjus
:
19, 52, 42) qua divum Auguslinum, aliu.l Ecclesiae
admirali sumus. Xou eniin resipuil, neque super iis quoe lumen, de multiloquio, immo errore perstringit, <pia
contra omnium nostrum Servalorem Chrittum dicere Prosperi libruin Advcrsus collatorcm damnat, qua
esl ausus plora it, immo Ephesi coram constilutus, iis-
Pelagii Eulogias coinmendat, quas divus Hierony-
d.m usus est scrmombus, tterumque se ververta sentire mus, libro primo conlra Pelagianos capiie OCluage-
declaraxii, iia ul cuin insiqnes m. iropolitani pientissimi simo quiiito, plenas baeresibus asserii; qua dmis
episcopiilii loquerenlur, ac cum e diiina Scriplura con- Eausti Semipelagiani lihro*» de Gralia ei Lil.ero Ar-
cludcrcnl ac probarent Deum esse qui sacra est Yir- bilrio miris laudibui efifert, quos Pelrus Diaconus
mineteeundum cttrnemnaiui, scelesia vocc usus dixerit: Rl n.-s Orieuules anatbeinaiisani
;
qua Srveri
Bimettrem ego el trimesirem Deum uon dico ; et alia Dialogura praedicat, quein divus II eriiiiyinus, in ca-
iratereaquibus Vnigenili IncarnalioHem tollebat. Hxc put irigesiiuum settum Ezechielin, el po,t euiii Gt-
 . JOANMS CASSIAHI 2G0
2 j9

doctnnin. por- A Hltal« "lr earnem D.-iimque medi-n.e, gencrshis.

haud coiilemnenda ccclcsiasticonim
tio it;i ln expwUfone
srtnboH de Bomlnl nttlvlttle Romqoid nbtcure Deura <* homlne niiom lettfflea-
Filius enim , ii.quit , DeJ naseflUff ex Vir- 101 rst? >> AogUlllnui Hlppona. RegfcttJta Oppidl
lesiaiur :

gine , * non piincipaliter soli eanif loeiilui »ed, mognai Heerdoi (Troef. i m /«*».), ut tuiem

A-LUtDI GAZ/EI COMMENTAmUS.

Enciilrid. 84 : Carnetn, inquit, pro toto homine
ponlife* capile Sancta Romana, dillinclione
l.i
lasilll
nlura hil debemui aeeipere, ubi dieitur : Verbum caro (acium
decima quinta, reproliat; qua deniqne alla
suspiciouem non parvam reliquit suiv esl. Srnn niliil naturir, humnnae in illa tusceptione (as
BJmilia quibus
est dicerc Euiant eiian apud Micephorara
defni.se.
„on rectas ftdei, ait Card. Bellarniinus. Al ffCffO
<|'">

eccleiiasiicoi habendui nt (Lib. xvii 28) canonei

c. concilii Coniianiinopolitani
loco inicr Scriptorea Si qui$ dicit aut tentti animam
aucloritate, Ut etsanciiiatc, iu lianc lententiam
Rulinus, cl qiiam impar :

Doittini prceexstiiisse, unilatnque. esse Deo Verbo ante

ei doctrina longe inferior Bieronymo,
declaravit
concilio Romaiio 70 episcopo- Incarnalionem el uativitalem ex Virgine, analhemn nt.
Gelasius ponlifel i"
decreio in haec verba edito (U. Cup. El Si quis dic.it aul senlil prius (ormatim esse corpus
:

ruiii solemni
Vitas Pntrum, Vuuh, Domini nostri Jesu Christi in ulero Virgiuis, et dein-
S liomana, apud Gratianum) :

eremilarum, quas ta- ceps unilum esse ei Deum Verbum, aique animam, ut
Antonii, Hilarionis, el omnium
cnm omni ho- quce prius exstiterit, analhema sit. Tertio cavendum
men beatisiimus seripiit Uieronymus, B elinin ne sic cogilelur caro Clirisii unita mcdanie
: Rufinus vir rehgwsus
suscipimus. Et infra plu-
nore
libros, nonnullas elunn anima, ut intefligator non cain uniri pmxime et
rimos ecdesiastici operis edidil
qnoivam beatus Hie- immediaie, sed anima interposit;i, vcl (|u_>i colli-
Scrivturas interprelatus est ; sed
al.quibus eum de arbitrii ttbrrtate notavit, pante et copulanie carnem Verbo, ilcoi glutinosa
ronumns in
corpora mcdia esse dicuntur inter eas res nuai inicr
illa sentimus quce prcedktum beatum Uterontjmum
solum de Rufino sed se rolumus colixrerc. iSam divinitas pToarme alque
sentire cognoscimus. El non
quos vir stepius memoratus zelo Ua intime et carni et anima: juncta Oil, nec vicinior
etiam de univcrsis
reprehendit. Hxc Gelasius. Eatnunc potest aniiiia inleUigi quam caro, quasi quodam situ
el Mci religione
qui in sola corporum conjiin-
D. Hieronymo conleral, ;.ul ordine positionia,
Gennadius, ei Riiliniini ciini
cst, ei prasferat. ctione locum trabet. Quarto, restai i^ilur ut solum
aut q.iod impudentius
Ruliui i" his verbis nielius percipia- iiatursc ac dignitalis ordinem bic COgitare delieamus.
a Quo mcus
irtte>ra videtur afferenda
sentenlia, quae sic Cum enim naturae ordine ac prx»taiitia ct aniina
tur
Substanlia Dei, qvae per omnia incorporea est,
corpus, el animam mens sive spirilus exsuperet,
babel :
idcoque el anima quam corpus et spiriius quiin ani-
principaliler non po-
inseri corporibus, vel capi ab
eis

aliqua media sit subslanlia spintalis, quat ma propius ad naturx divinx perfeciionem ac puri-
test nisi
possit. sp.ri.us Verbi gratia, ui si ia'cm accedal; talis ordo recie in harum partium
capax esse divini
Lvxomniaquidem membra corports tllulrare assumpiione consiiluitur, ut assumpt.i dicatur anima
dicamus :

solo oculo capi po- per spirituin, et corpus per aniinjm, seu mediante
mlest a nullo tamen eorum nisi a
oculus qui capax stt lucis. Lt l 1- 1 anima. Vide Magistrum Sent. lib. ui dist. 2, et •

ie<t solus enim est

ex Virgnle, non priiuipahter C S. lli omam «..., q. 6, n. 1 et 2).
UmerqoDet nascilur
M.r.yrologi.im Rom. qu.n o caleud.c Sepiem-
„ arni sociaus, scd anima inter
camem Deumque
,
'• .

et tn secreta ra bris HipponeRegio in Africa nalalis sancti Auguitini

media qeneratus. Anima ergo m.dia,
:

Verbum Dn capiente, absque episcopi et Ecclesio? doctoris eximii, qni teati Aihbro ii
lionabiiis spiritus arce
Deus nams est ex Vtr- episcopi opera ad calholicam (idem concersus, ei bapti-
ulla qnam suspicnris, inj ria
ibi lurpe putandum est, ubt sancti- zalus, eam adversus Manicliceos aliosque hareiicos
cfine. Kt ideo nikil
qvo3 erat capnx, Dd acerrimus propugnator defendit, mullhque aliis pro
ficatw Spfrtras ineral, et anima,
carnis. lla Huttnus. Similes au- Ecclesia Dei perfunctus laboribus, ad praemia ntigra-
mrticeps fxebat eiiam
Damascenum vil in coelum, elc. Addit Baronius iu nutis, quod ad
tein scnlcntix apud Angualinnm el
libro de Agone Chri- noslrum eiiam insiiiutuin spectai, migrasse cx hac
leff.nntur. Augustinus siquid^m
v.ta Theodosio mii ct Valeminiano conss., dum ad
slTaiio, cap. 18 Invisibilis, inqnit, el incommutabUis
:

animam, et per animam corpus concilium cecumenicum Epbesinum (con.ra Nes.o-

veritds per spiritum
tolo homine assumpto, ab onvubus eum rium nempe congregatum, in quo et Nestorius dam-
tuscipiens,
hbaavil. I>a- natus) Theodosii imper. legaiione vocaretur. Is erat
infirmitalibus, nnlla sui conlanvnalione
m de Fide Orthod. cap. vi Uni- annu. a Chris.o Domino 430 {Ibi vide Baronium in
inascenus vero lib. :

cnrni, mentls medto Verbum Dei, Annalibus). Po-sidius Cnlamensis episcopus in ejus
turn inquit, est
ptirvatem et camis crassiliem. Vita Hic per acceptissimum Deo, el in oplimis viris
:
tnediantis inter Dei
prceclarissimum sacerdolem Ambrosium, verbi Dei
Principalum enim animcc et camis mcns lenel, puris-
pnxdicalorem (requenlissinthm, divina prcestante opi-
simum vero mentis Deus. Qnid auiem sibi velint Pa-
nt intelligaiur, notandum „ tulatione, el doctrinam saluiarem el diiina percepit
tres hujusmodi senleihiis,
duo noiuina, spiiiiuin et aniinam, non sacramenta. Moxque cx iniimis cordis medutlis spem
priin», bxc
res divcrsas, sed umus ejusdcmqtie,
videlicet animx ommm, quam habebul in sxculo, dereliquit. Factum-
Spinius enim, seu que est ut, interjeclo tempore, sancto episcopo Valeria
ralionalis, d.versa signare offici.i.
qux id ageute, onviibus gratulanlibus, episcopaitnn susci-
mens iuiellfgitnr pars animx supenor, diviii3
pere siw vivenle episcopo coactus sit. Atque id (uctum
«I humana contemplatur; anima vero pars ejusdem
est, vt episcopus mullo instantiusac fervenlius, mnjore
inferior, qux humanis ei temporalibus
intendit. Ita
disiinguit Augustinus. Secundo auctoritate verbum salulis celernoe alacriter pullulanti
enim hxc subinde
alque crescenti Domini Ecclesice prccdicaret. Et iufra :
nulliim lemporis ordinem liac doclrma
signihcari,
digniiaiis gradi- Tanta aulem ab eodem dictata et edita sunt, tantaque
scd iialurx dumtaxat.qui ex variis
parlium quibus nalura in Ecclesia disputata, excepta, atque emendata, vel
bus sumitur, earum scilicet
adversus dirersos hcerelicos conscripta, vd ex canoni-
nostra consial. Nam quod ad ordinem lcmporis
alti-
non cis libris exposita ad cedificationem sanctorum
Ecclesia
net, id pro certo ac definito habendum cst,
ea omnia vix quisque studiosorum nosse el
prius tempore animam assumpiam esse quam car- filiorum, ut
perlegere sufficiat. Item infra : Verbum Dei usque ad
nem, aul carnem tempore prius Verbo copnla.am alacriter. ac
extrcmam wgritudinem imprcctermisse,
«uam animam.sedsimul eodeniquemomenio omnes sanoque consilio, in Eeclesia
mcnle,
foniter, sana
liaturx humanx par.es a Filio Dci assumpt.s
esse.
Augustinus epistola ui ad Votu- prcedicavil. Hxc ipse. Exslat e. prxter alia nol.il s

Quod incuicans D.
cnconiinm D. Augustini in epis.ola 8 Ccelesiii papx i

sianum Cum Verbum Dei, inquil, permis/iim.if ant-

:

animam suscepit et coxpus. ad episcopos Gallix. qua pre.-l-jieros qiicsdaiu Gat-

ma: habenti corpus, simul et
 :

?r.l DE INCAUNATIONc cuaisTi Lin. vii. Wi

cilioni nes,inquit,' nasceientur
:
cx Deo, per (|iicn) e(- A sibi,nec in eadem miraculorum potenlia suoerio-
liciniurjet nalus cx fcininn, per qncin relic.ivmur. rem, sed plane Dominum Deum omnium, ei liomi-
Itetn illic : Et Verbum caro betum est, et habilavii ncm propter hominei lacium, veiilurum prnnuiuia-
in nol)is. Quidcigo mirerii ,
quia hoiuiuei ex Dco veruni. Qni proplerei ci ip<e lalia faccrc voluii, ne
nasciinlur? Aliende ipsum Deara natum ex hnmiui- esset absurd.un ,
quac pcr illos fccerai , si ipse non
Lus. Item ejnftdeni in spiitoli ad YoIusi.imun (Epist. facercl. Sed tuuieo et ali<|iiid proprium facere dcbnit,
3* : Sed et ipse Moyses el c< teri prr-phctx vcr.xis- Qaaci dc Viiginc , a murluil resurgcre , in coelum
sime Dominura Christuro propheiaveruni, ei ei gl<>- ascendeic. H<>c Deo qui paiiim pulai, quid plus cx-
riam m.ignam dederunt; liunc non lami|uam parem spectel ignoiv.

ALNUDI GMAZl COMMEN 1'ARlUS.

licanos ejus sori|>lis obloqnenles, eaque passim in
Mi-picioneni hxreieos iraheniea, graviler redarguit
nln inter alia, Imc :>it Auqushnuiit sanctw recorda-
: tuii, callide, quasi hlaQdieudu, moinor.lit.
lionis virwn pro viia sna atque weritis in nostra com-
munione setnper habuimus, neque nmqunm liunc /<i /.<<?;
UMptMMJI s dtem rnmor aspersit ; quem lantce scientiw
oim fuisse meminimus, ul tnter magittrot oplimos
etiam ante a meis anieeessoribus haberetur. Ilene ergo
de eo omnes in enmmune senserunl, utpo'e qui ubique
cunctis tt amoii fuerit et honori. lhcc pontifex. Pluia
in laudem B. augu*tioi apud lauctum Dieronymum
in epiitida id evradea 94. Ul>i libros duos de Ori-
giiu; Aiiioiaruin sibi lb Augusiino dicalos ill COOl-
inenihl : Certe quidquid dici potuit, el sublimi inge-
»1.0 de Scr.plurarum sanctarum hauriri fonlibus, a te
positum alque disserium est. l iufri Milit anttin
dccrelum est te amare, te
iwujue d ctn, quasi mea defendere. Et lib. iii conlra
lvi.igi.mns, ubi validis&imum comuiilitonem iu dimi-
r. >nd>) adveriui eoi lem li ereiicos se babere gluria-
tiir, ipaum videiicel laneiiisimuio, alque doctissi-
imnii Aii^iisiiuiim, quppe qui jam ante adversus
Massilienses clericos Aiiguslini .xmulus, Pela^i.mo-
rum liostem jcciiiuiiini, qiiem kcdcre ap.-nc non po-
Almeliora
sunt vulnera dttig ntitquumfraudulenlaotculaodientis,
ait Sapieni ( froverb. xxvn). El longc aliier sensit
ac judicavit Coelesiinus ponnlex supra citatus,
qui
U suos antecesiores secutaa, Augustinum ab omni er-
roris suspicione vimlicavii, cinsque oblreclaioribus
lilenlium imposuit. INec non (Jelasius itideiu ponti-
fex, qui li. Augustini opuscola (sic ipse vocat, utct
alioium Pairum scripia) eadem aucturi aie aposiol.ca
approbavit, etin Ecclesia catholica retinenda decre-
\it (l). Cap. Sancia Homana, dist. 15). J.nn vcro
quod ;id llipponem U< giimi, vcl ut lnc ponitur, llip-
pouam llegieusem, ailmet, duye memoranior boc
I : noiiiine uibes in Africa, quarum alteiam Ltica; pro-
suspicere, colcre, mirari, xiiiiiorem, llippouein Regium ; alteram a iuiore re-
motioreui, quod loco sita sit, D;an ylhum,
in palustri
boc vucant, propter aquarura irri"ua|
esi, dilutuiii
ut ;.ucior Plinius lib. v cap. i. Prior lli|>|>o
Ri-gius
appellatus, quod a regibus inhabitatus. tnde Siluis
lialicus :

c.imdcn li;iresiii. gladium spirilus exserui&set, et Antiquis dilectus reyibus Hippo.

recensiiii hac da rc scripti-i ab eo Comment r is ad
larcelltiium, it.i subdit Alios quoque speciali.er tno
:
Hujus Ilipponis Regii,
seu llipponensis Ecdesise
nomini cudere dicitur, qui nec dum in no.tras lenere , episcopus Augustinus, non alierius (ui pe r-
luit I).
(
mannt. tnde super.e lendum huic labori cemeo ne di- ^ perara nolavit Lud. Vives (Ad lib. xvi de Civit. c.
8)
cntiir ni.lii itlud Hora:ii : In silvam ne [igna fetas. Anl (onira omiiium lenientiam), Valerio ejusdem
urbis
enim eidem diceremus cx superfluo ; nut si novn vnlne- c,iscopo adbuc supersiite el procurame ad -sup-
rimus diceie, a clariss.mo tnqenio oecnpaia suitl melio- plendas ejus vices, invttus licet, consecratus
eique
ra. II. ic llii-ioiiyinus. llis accedii S. Pro.-per Angu- sulficius ; in (|uo munere cum annos circiicr
(riginta
siini obiervanliisimus, ojui de ip-o lucc habei m quinqiie \i.\isset, civitatc Hipponensi a Vandalis
ob-
Chrouieo Augutjinut epircopus per omnia excellentis- scssa, lenio obsidiwnis mense (qiiaiuordeciin
:
enim
timus morilur quinto culend. Septembris, tibris Juli ui incnses eam perduras-e obsidioiiem testatur Poeni-
\Hiet impetum considentium Yandalorum inipso dierum dius) dicui clausii cxirenium, cum eo slaiu res
Afri-
tuorum fnte respoudens, el gloriose inconfessione Cliri- canie essent, ul exceplis tribus civilatibus, Canba-
stian qruiiw perseverans. Allbet biccliam Cenna-
i gme, tirta et Hippone, reliqme omnes a Vandalis
dii [DeS npt. Ecctet.cap.
58) dc Augustiuo audirc captai esseni, post ci-jus tamen obitum, urbs
eliam
MBlentiam, quo»juilaproverbiaro, oppoiita juxia llipponensis inrohs destttuta, ab hostibus fuit concre-
seposita iuagiselucescanl. Auguitinu4,iil,Afer, llip- mata, U-sle eodcin Pussidio (Baron. an.
450). Notat
puitentit epircopnt, vir erudiitone divnta el bumana prajterea Ainbrosius Caicpinus h>c nomcii
lliiipo
orbi clarus, fide inleger. etvila purus, scripsit quanta modo raaseuiini generis cse, modo feminiiii. tnde
imeniri possunl. Quis ergo glorietur se omnia il- llippuneui Dilulum iegimus apud Plinium-, ubi
siipra
lias habcre? aut quis tanto slndio legat, quanio ille et atramque
Hippouem apud euradeni lib. vi cap!
tcripsit? Hacieuus honoriliee de Augusiino Genna- 5i. Auctor ilem e-4 Solinus iitrum.|ue lioruin
oppi-
dius. Verum auod proprium obireetatornm esi, ut D dorum u Gra-cis ei|uilibus condiiuin fuisse .-itiiue ,

posi laudem ai cnjus, vitium aliquod impingant, que inde nonien accepisse. Hajc ille. Porro rKppouani
lot.i laus obscuietur; ita Genuadius laudei Regiensem, vcl Regiense oppidum, ut bic babetur
Augusti-
no ascriptas plane denigravit, dum subjeeii Vnde :
in hoc sensu apud alium aurtorem uon lego.
ct mnlta loquemi accidit, qi.od dixit per Salomonem " Apparel hic nonniilla desiderari
ex llasileensi ,

Spiritns saiittus: lit muhiloquio non effugies pecca- edilione, qiuc sic habel Vi autem liomines, inguit,
:

tum ifiovtrb. x). El inferius : Catholuus permantil nascerentur ex Oeo, primum ex ipsis natus esl
Heut
lamen, el error illius termone mullo, ul dixi, contra- Chnslus enim Deus, et Unislus natus ex liomimbus ':

.
c j lueta bu lium exaggeratus, necdum haresis quw- non quwsivit nisi matrem in leira, quia jam Pairem
siionem dedtt. Sic ille, insignes scilicet mattiloquii habebat cwlo. i\atus est ex Deo, per quem
in
,ffi,i-
et erroris noias Augu^iino innrens; et qnam prius mur ; inius ex femina, pcr quem reficeremur.
</
Sic
tribuerai laudeui, quodammodo relraetans aut elc- ibi. Apml ipsiuii vero Aiigusiinuni postrcuia
veiba
v;ms Error, inquit, itltus necdum hwrcsis qucettio-
: ita lego .\atus ex Deo, pcv quem efficercimir :
:
ratus
nem dedit; quasi dical : Eisi nccdum banesis occi- ex femina.. per quain reficeremur ; iu ;iliis ediiionibu
:
lionem dedil, lamen in pmterum f.icile datarus cst. l'cr qu m reficenmur [Trttct. -1 i/i Join., sub finem).
lla boiuo Pelaj;iana fuligme as;LiMi~, et iuter nlios
203 JOANN CAShlV.M
auumpierat hutnana natura bbuhi e duobut ffei
CAPUT XXV II A ,
i i

,;,-,.„ ronii ttem, came ac tpiritu, aliud in

Crwcorum $ive Orientalium epi$coporum letiimonia
noia
Deum attumilur, aliud deitat s gralia prtUtat.
produeturu» primo loco D. Gregorium Nazutnte-
jimiii affert iu medium. et inaudita pcrmixtioi miraet inerquieila cemfOfoi
Qui eiai, <rr:tor creatur; et qui Immemne e$t,
Sed forie quia bi quoa numeraviraui vri in diver- fit, et

capitur mediante anima, Deo et carne; et ille qui emnee

sis muniii minui probabilei libi
pariibu» fuerunt,
facit,pauper efftcitur.
r-
Item rurstti deEpipba-
aucloritate videantur. Ridiculum id qnidem,
quia divitei

ni.i :.S<vi quid fit? quid de nobis

agitur, vel pro noois?
loco lides non imminuilur, et quid sit quis, non ulii

nova qucedam et inaudiia efficitur permuteHie uuiura-

Mt.coniiderandura, prseaenim com religio omi.es
corpore quoque rum; ei Deu$ home llem illic, ei DA id.ut ccepit
unial, el lii qui in fide una lunl, in
fit.

quos rs.se el fitius homtnit non conversus ex eo quod erat,

uno esse noicantur; sed tamen aliquos tibi,
proferemu«. inconverlibWn namque es', scd at.umcm quod non
non deipicias, etiam dc Orienlalibui
crul misericors eitim ett, ul capi pctsit qui capi BOB
«Grcgorius splendidissWnum scientiieacdoctrina: ju-
;

nunc poterat. Vides qumi prttrtarc alque magniuce ila

bar,qui cum olim jam viia funclus sil, etiam
majeslalem deitaiis pracdlcal, ut dignatiooem in-
tamen auclorilate ac (ide vivit, et cum olim jam cor-
B cari.alionis ii.siuuel? Sciens ulique admir;ibilis fidei
pore absit ab ecclesiis, tamen voce ac ma.^isterii)
doclor, ei omnibus quae nobis niundum ve-
in
non reccdit. b Cum ergo, inquit (Oratione in Natalem
liis

niens Deus tribuit, be:;cficiortim cssc cumulum, non

Saloaloris), processisset ex Virgine Dcus, in
ea quam

ALARDl GAZ^l COMMENTARllS.

An tibi parva in uno Cregorio
episcoporum Orieniu-
« Gregorius a Nazianzo secund;e Cappadocirc per.onn, ut
tium videtur auctorilas ? Est quidem tattla
oppido Nazianzenus dictus ( Marhjrol. 9
Jtfait ), S.
ex ftde Chrisltana dicerei, nec UH
amicusac socius, ob sm- neque ille hoc, nisi
Basilii aequalis, et inlimus haberenl alque venerandum, ul hctc
cognomenlo eum tatn clurum
eularem divinarum rerum doctrinam, veritalis agnotce-
qui collapsam Constantmopoli ab Ulo dicta, ex regula nolissimce
Theologi donatus, ejusdem Gregmrii
insurgcnles rent. Gregorius presbyler in Vita
catbolicam (idem restituit, baeresesque Dogmalum sublimitate ac iheologii usque
episcopi
compressit, de quo D. Ilieroi.y.nns lum
alibi saepe, :

adeo excellebat, ut quamvis permulti viri do:lnno2

lum inCalalngo Gregorius, inqnit, pnmnm
Sasano-
:

laude celebres variis soeculis llteologicoz rei

opcram de-
rum deinde Nazianzenus episcopus, nr eloquemtsst-
derinl, hic lamen solus post Joannem Evangdistam
explunanle di-
mus, prceceptor mens, a quo Scripluras
millia versuum omma opera sua com- Theologi nomine insignitus sit, atque hoc cognomenium
dici ad triqinla attributum. Entmvero
llieronymus qui qnod ait ipsi vetut proprium et peculiare
posuit. Haec et alia D. :

quemadmodum alias omnes laudes atque virtutes unimi

Greeoriuin Nazianzeuum fuisse episcmmm,
sic acci-
non quod compiexu lenebat, a propheiiai quidem gratta
ila ne
piendun. docei B.ronius (Tom. IV on. 571), Vide plnra elogia in laoilem
episcopus Haxiann, sed deserebatur. Sic ille.
aliquando ordinatus luerii
Gregorii Nazianzeni a Jacobo Rillio collecta, et an-
qnod cjus Ecclobe rtnam aduiiuistraiwucmque,
vi-
patreGrego.ioseuiure ejusdem sedis notaia in operum ejus prseambulo.
venie et rogante b II;ec eadem verba ex Nazianzeno cilal Leo Ma-
ut vicanus r
episcopo siuceperil, ct ad breve tcmpiis C
spiritualibus functionibui gessent, gnus pont.fex in epistola 97 (Cap. 9 ) ad Lenr.em
ei coadjutor in
palrii; qua de re exstat Augusmin adversus Ncstnrii et Euiycbetis blaspbc-
videlieet usque ;>d obilum
li.bita (Ural.b mias, hanceamdem eumCassianovereionemseciiitis.
ipsins oratio coram patre publice Chrtsti
iicc non eiusilcm expressa ailestalio Esl aulem bxc oraiio trigesima octava in
edit Biliian.); ediiioncin Jacubi
Nysseiiuiii in baec verba : naiiviiatem inscripla secundum
in epislola ad Grcgoiium aliter vei bunc m mo-
Billii, qui liaec eadcm paulo
til
Jnler.onmM enim conslut, me non Nasiana, sed Sasi-
antisiitem crcutum (ulsse ; tame.tsi
pains reve- dum Progressus autem Deus cum humanuate, unum
:

morum
ev duobusinter se conlrariis, carne nimirum
el spintu,
reniia el eorum qui suppl ces
lioc a me conlenderunt,
accepe- qnorum atlerum deiftcavit allerum detltcalum est.
ad breve tempus prcefecturam, quad liospites,
,

obiler qimad Hieroi.ymi scntentiam novam mixiioncm! o admirandam temperanonem !

rimus. lise
AquileiensiS Grego- Qui qni crealus non cst,creatur; qui uuiloloco
esl, fit;
dicta sinl (Epist. 42). Ruiinus
:
intetleclualis
mcomparabilis, qui verbo el operibus conlineri potesl, per inlerventum aniince
rins vir per omnia conlinetur; qui
scientice Christi Lccle- iuter divinitulem et carnis crassitiem
clarus splendidissitnum lumen
locupletes alios diiat, paupertate afficilur. elc.
dum ea docuit quce fecit; necsapsum
_

siis prcebuit,
c Esi oraiio Irigesima i.ona ejiisdem edi;i< nis
tond mnavil aqmdo contraria, quam docebal. Li niullis cogna:a, cl
Billiana', pr;vcedentis oraiionis con;es et
inleiieotis Uujus neque vitu aliquul probubilius et
ln sancta lumina, sive In feslum sanctorum luminum
:

sanciius neque eloquentia clarius et illuslnus, neque

plenius et perfe- inscripla; ubi de bapismo Cbristi agitur, qui eliam
Ade vurius et reclius, twiue scientia ipso die Epipba-
qui solus sil de cujus fide ne dtssi- a Patribusill.i-tialio appellatur, el
ctius inveniri polest,
parles el studta D ni;e lam apud Graecos q »m Latinos celcbratur; immi
denles quidem inler se ( ut fieri soiet)
obitnuertl apud Deum et de puriluatione seu pra;seiilalioue Dmniui ui lemplo,
qu* Gixc.s vno.KM7t-q dic;lur, ul qnidam opm n
disputare poluerint; sed id
ut quicumque ausus fuerit do-
Ecclesias Dei merili, editio bujus loci :
refragari, ex hoc tpso quta tpse sunt. Sicautein Billiana versio, ct.
ctrinee ejus in aliquo
namquem- Quid igitur (it? quamquc mugnum circa nos mtjsteriu n
vuigis sii hccmicus, arguatur. Manifestum
qut tn ftde Grc- designalur? lnnovanlur nalurce, Deusque homo effict-
dtciuui est, nonesse reclce fidei omnem sua? el splei-
A.ugu»linus lib. i contra lur, ct qui super ccelnm cceli ad gloriai
aorio non concordat. D. humilitatts noslr.v
epi- doi)s Ortenlem uscendil, invililatis el
Julianum Pelagianum, post ci.aios Occidcnus Deiqne Filius. hominis quoque ftltus
qunn primum occasuxelebratur;
ficopos, sic dc Grcgorio Nasunxeuq,
Cassianus boc loco, ci esse etvacuri suslinet; non qucd erat immutans (u«-
intcr Orienlis episcnpos, sicut
pro suo erga
magni nomtms et Jama que ettim mulatio in Deum cadn), sed,
noii.inal : Sed non libi dcerit
Urieniis, homincs amore, id qi.od uou eral atsument, ut qui w-
celeberrima Uluslris episcopus, de pur.tibus
gruitcr, eliam mLalinam Litrasva comprehendi nou poiesl, cqmprcken~at:.r 1 e\a
tvjus eloquiu ingentis merilo
Vidc N.cctx comuientar.uiu.
trumlata usqueqaaque claruerunl. Ll mira
:
linguam
 e

: '"
DE I.NCARXATIuNKr.iiniSTiUB. VII.
2 T
,

i.nmi.n.lioiic,., q.iia q»i.lqui«l hnmini Oe.is A semper I eus fnt, Yerbum, et Lmcn, rt
el cst F.liv.s,
|»r:rs'iiit, nu-ere ejus ,„ nol.ig del.«-i ajfe lum, „on supiemiu Patris; el quod poslca propter nos carne,,,
Hiinuere dignilatem.
nnnpsit ex Maria virgine iheo,o:o,
el liomo fai tu< e,t.
CAPUT XXIX. llem post :.|ia Mulli ergo sancti fuerunt el mumi.
:

Pioximo toco ponit B. Athanasi! aucloritatem. a

pcccuto :Jercmias et ub utrro
sauclificalus esl ; el Jo-
• Albanasius quoqtie Alexandri.e url.is sacerdns, annes cum esset in itero, cxsuttavit M gaudio voce
rxiiiiiimi cousianikc ei virlniis cxcmplum qu«w Mmmm
;
< iheotoci, Deum miqne Dei F.lium, <,„i, ,„
hsreiicc pcrsecuiiooii procella „o„ co.itrivit, bed verbis ipsius fidem iiniversortim
..n.l.avii; lo,|„ar, Verl.um c-t,
q„j siinilcm semper spleiidenli specnlo ct lumen, et sapienlia Patri^
vitam haliciK, » prtis peac proplor nos caraou
iudcpius est mailyris
sumpsisse ideo llieotocon virginem Mariam,
dicil; ct
meritum q„am cottfossorii rapercl digniutow. Yi-
quia sit Maler Dd, appellat (Lib. dc Incarn.
iIcmiim i|B (I de Do.iiim. Jcmi CarUo vcJ de Verbi).
Dooiioi
•M.ire senserit Uoec ergo, i„,„ii, imentio el clia- caput xxx.
rncter sancnr Scriplmcr, anod s,vp- di.iimus,
dupli- Addit etiam D. Joamiem Chrywstomum.
ce,n tsse in eodem saleatore significa;ionem quod 6
: el Joanncs Consianiinopoliianorum anlislitum
dc-
ALARIH CAZ.KI COMMENTARIUS
1
Sacerdos, per miosim
(•ilsu,.erius in Aiigusiin..), .,,,, ena.n.
,
,

"«I"* "«I'. s iinmiis sacerdosvel primiis

veier »ye adeo ,d morlem ^3ruST»=a
prcsbyier «li-
' lur. I nde Aug.rsiiitus
quaesi. i (Tom. IV) cx iiiro-
l-M.d«-„, el mentam non Bidnm Deom consccuhs
ap.id
S
qnemisiain: P,es!yter,.,„, uiquii, intetliqi **** «Jjer cathoiico. mafiyris nornc^pro
probal Paulus ,postotus, quando
cpiscouum J. eo
riMH, s, il„ct loquen.li
mo.e quo m.rlyr olim
T.motheum, quent
ordwavit presbylerum, instruU qnulem
deb.at creare defen,o„e,s
eptfcopum \adT,m.iu). Qu d est enim cpiscopus , experu.s, quamvis marlyrio mi„
{ v;
o.-cl.u.s.c, (Vide , ,

mii pnmus peslyter. hoc est, sum nus '

supra, cap. 24); quomodo
sacerdos> D Terl, '-
u,que non aliter quam compres! yi.ros iwnns ei Cvpnam.s mariyres solent
kic vocoi el appell.re. A„tc-
consacerdotes suos. Ikce Augustiuu<.
quam confessons caperet dignitatem,
id esl, ao.etp.am
Ail.:.„;.sio, Alexandi ino episcopo
Porro de S. Wem cail.ol.cam i„ler ,cllat„s coram
lidci l,„s
sive arcliiepiscnad pn.fessus e.set, a.,,„e i„de , l

p.-.ier ea quc alil.i nolavi.m.s eonfessoris titulo et d -

hax in Martyr»|«?d Cmtate i„ Eccle-ia Inmorari meruisset
(.tffl/i 2) habeulur
Alexumiria; Saialis sancti \ha-
:

nas„ ejusdcm urbts episcopi, sanctitate « N.ni U.coiocc, ut nntea impressum

fuit. Fst
tiansstm, m cujus persecuiionem universus
et doctnna eii mOiorteof co.nm.mis generis, „t
noi.un est Nee
pene orbis «pud Pai.es reperilur theotoca. sed
nravenv; ipse unncn aiihulicum theotocus d ,„ta-
fidem a lemuo.e xat; de q„a vocesn.s nmtla alil.i
istanttni usque ad Yalentem adversus „o.avi,„„ s
imperuiore* S Joannes archiepiscopus
prmsides, et tnnumeros episcopos Aiiunos Coiisianiiiiopolitanu*
strenue prj- propte, aureum eioquenfm
pvgnavtt, a qmbns p'u,imas perpessus flumen, coguominto Chu'
insidias tno- sotom,nu,,cu
\uqns toto orhe ncius csi, nec
utlus ei tutus ad laten- c p a,us, qui verbo et cxemplo ChriHialm
dnm supererat locus; tandem ad t uam
Ecclesiam re- mmtu vuam
™.po*multoaagoties,muitasqttepatieniuccor*na*
finivil (Ex Marlyrol. Rom. 6 kal Febr )
quadraaesimo sexto sui acerdotti nuno L iis res «estas totamqne vitam etmorlem i„ exsilio
migraut ad

H
, '

Dommnm, tempore Y ateminiam el \ alentis suseeptara cx H.stor.a ccc.Vsiastica

wiperato- co||eK i, S1I J '

ram. Ihec ibi. In ejus laodem An„al,l„.s ...ser„i,Baro„ius

»
S. Cregorius
,W '" c ulcnl; "'' habuil oraliuiiem (O.at.
21 edit
&n- e pr^clarum de Joanne
(Tom. v Annal)
elo g\un, Cu3'esti, i ,ap .
b

, Ce.u,,,,e,po .,,lu „Cu,,s!an,,no|.oli.a„„,„

tf.lhan.) Iio,: pncclaro
ezordio auspicalus : Allmna-
•"<""", ,.ie cjusd,.,, Kcdesia.
1
1

q 1 t , 1 L:
«»m laudans virtutnn laudubo. Idem enim esl paaiormn niemorram
dicere, quod vtrtutem
iilum et exemp um e.s
ol, ocnlos p„„,t, ,t
tutes omnes „, unnm
taudibus efferre, quoniam vir-
We m rel.gtoue c,.n,ta„t,r
ul i„ ,, 7^
collectas lenebat, vel,
persevereni (s «
'

ut verius "C Cas 3lai ,us) scnondmoiuu

, ,

loquar, tenet. i\t rursus bis vcrbis : An,e

o.aiione quam in lati.lem in
naautem on .
McronisscnpMi, Ail.aii.isiui., posi al.as
r tac rdot " ">«>><>«„,, vocem
lat.des. ocu-
constanter ,n hisce vobts
sumo, qua-ex prtorvm pastorum pers.stendm
vestrcrum doclrfL
2
S,° /
'

ftde, columen, Clmst, lucemam,

l /subtimem,
et secundum pmcur-
'.
!

l
t

hamttmm; ,d qmdem certo persuasum

habene s s r
mrem appellat (Orat.ic,). 6. Bas.lius doteshucusque vobisabtigisse
eliam nu sancthnonia et erulitkL
„, prceAantes; qu, quidem patemis
<""Ha de eodcm, quam ill.isnia!
l- ures ad
Cujns exstai.t com-
ipsum ep.st.,1 ,, priscrUm
a
quidem culmum recedentes,
traditionibus
summa cum paceelt"
eaZ
epiato|a 48, uiii qudtitate tccle.iam Dei rexeruni.
Nam, nTI «ortS
NWHU. facamns, quid in mentes vestras beattt m

prccduus? qnis „„nerso

Ocddenli honoalnli c m, e
MmmmMmt. ctc. De Atbanasii itidem
sc
,"
L
cum leg, comiiujat, concionetur.
saptenuam excepu oomtantia ct
Accuramm porro U,)„ s
sev, rilat tm cetebraia-
uis, esi iila praeclara
qnandoquulem sattcta memoi ue '

Cosmas abb;.i * :.puu SoD bro- episcopus AUicusChr

cuts ahqmd tnvenem, bermns, sacnlegos hicetuorum
„ec ad scribeudum cltuL furoret ucerrime",,,
hahuens, M
>jesti,ne,,tu ,uis scribe itlud
sec tabatur
,
e.c y I1(M ,
mn :
„, a,l
(
C |,, y s..s,m„
l»o „su ei
-jnnct Cas, .Ml,,,„.| n:l,,bct ,

'
sig„ilicat,o„e barnrn vocnm c
l 1
/ npnrfal. Di v.l Jc (
nf.s Ferunt uaque duuuis
(C"P. 2i).L,.,ie facile
intelligitar. cur dicatar
> Aii.;.»..,.,. s pene priusindcpiua seu
;

"> inentuin, ,,„;„„ cnofeasoris

b"
adeptas „ r -
2SS?/r :°
ScripturusretJns ,,o,ia,,e /,
p " ,c p "° qn " nd
declmasse U.mentem Alexu„dri,,nm
mauuit„,et Cyrillum rjusdem
cognamento Stio
^ ^W' -

»»-»r«q«.
caperci dL.iatei,l Jou,memU,,y i
civitaj p
os,o m um, et
".'.*
:'Zl
I...U a gentilibus lum ab ,,c. 1„ eau.d,,,.",.,,,
Ari?,,i. g«:
.

leou-mSmda»: Vmvusam, ntami

Pathol. L. (lnJmm Ch"g.
 ;

JOA.NNIS CASSlJffll 263

»67
- abaque iUa§eniiiilia peraeen- A m la-, non Dcuin ; i!ii ailtcm CnHUtUnl Dnmimim,
ms, culun •anetttai
niartyrii merita pervenii, quid de verum Deoin. Tu Mar.am CJtrfMotO.on, non thcoio-
lioms p.oceila, ftd

Dclliicarualione smiserii;.cpr;i'dic.irii, tMMHft con esse blasi hcmas • illi iia Clnisiotocon ih.ii nc-
:

Filii
non ganl, ut theoiocon essc COgnDOCaut. Non res laniuiu
Jfr i/bim, ini|"il, <?'«?'» •'» » M '' a deitale vcnimei,
stuti- bl.ispl.emiis luis suiit opp' si;c ftd el veiba rernm,
(flum, noit tcrra, non maria, non ulta creatnra
,
,

HUvxa Virginis vhcera portaverunl. ut :ipcrl( v

inlcll igamtM olim advi t-iis bla«phem
ucre poluissel ,

doorinam ciiam aliorum luas iiiiii.iuicn a Dco inexpugnabili ra paraium

Ilnjiis ergo fidcm atque , li i

ignorabas, sequi ac tencrc dcbucras; * cujus utique quod venluiain quaiidoque viin h i relicre itiiptigna-

lionis, paralo jam rnuro frringerel verilati-. Et tu, o

amore ac dcsiderio le aniistitcm sibi plchs rel |iOM
iinpiissime atque impudenliaalim praeclerae urbii
dclegil : <|uia cum de Anliochena Eccleia tc sibi
coi.lainii.atnr (aiholiccc ac lanclS lel.is (/ravis et
sumerel sacerdotem, ex qua illum antcprieelegcrat, , |

exiiiosa eonfagfo, itareln Ecclcsia Dci ac loquiau-

rccepturam se in le credidit quidquid in illo babere
des, et blnspbcmis ac fin iosis vocibus luis, lacerdo-
desiissct. Nonnc, qnxso, hi omnes quasi prophctico
oliin spiritn ad confundendas [Lips. in
manj. confu- tcssemper ilbe-ac lidci et calboliex confe-sionis in-
dixerunl? Tn enim famas, magistrorum piii.rum vilio ptebeni Coi itau •

laiidas] blaspheniias tuas cuncta

d Tu ergo eme.idaor priorotn
ti..op. nrl.is err:re?
Doii.inum Salvaloremque noslrum Christum csse c!a-

ALABDI GAZJEI COMMENTAttlUS.

B cap. k Erat namque tllic N'es'ortm
tost )Judaicam Chrisiianamquc Scripturam tlle com- Tripart. lib. xil ).

ipsum nemo. Et exGermanicaoriundns,voce inprimis sor.om. linguaque

mentariis sic illustravii, ui alius anle
diserta; et ob eam cauwm, Umqnmm od docendum po-
paulo poHl Cxterum opera ab eo contcrtpta non est
:

solius cui pnlum admodum accommodatus, de iilorum senleutia

hominis percensere numerando sed
>i ,
,

Suidas. Sed et de cjns scnptis accersitur. Hucusque cx Socrale B.rouius. Vide ca;-
uota suni omnta. II.tc
Juste et dignisstme Jo~ lera ineamdein sentenliam superius no ata.
et miM-il.us h.ee Sophrnnius :

venmtnsimt « Quo sensu quave raiione SS. Patres D. Virgincrn

annet pro pnritate doclrince, et splendore
eloqvii Chnjsostomus cognommalus esi ;
qui ex quo Mniam negarint aul non negaiinl dicendam e-se
accepissel numquam ommno Xc.TT/ioxov, Ch-isiiparam, superius abunde explica
salwarem baptismum ,

aliunde arcerserc tiim est {Lib. n cap. 1 ). Quia en m Neslorius in B.

juravit etc. Plora Iti cjus laudem
amplum el luculen- Virginem blasphenius, Cbristoiocon e»m voc-il.at. nt
sunervacancnm puto, cum tam
sequenli suppetai Joa.mis Ghry- hoc nominesignificarei ij.sam nudum ac purum ho-
luin in hoc cap. et
Cassiano ejus discipulo, ad im- minem geuuisse, qui Chrisms dictus csset, id est,
-ostomi encomium a
relictum. unctus Spiritus sancli oleo, et cbarismate in ipsum
m.-rtalem ipsius memoriam poslentati
« Non enim a gentilibus, seu paganis perseculionem
abumle effu-^o, eo scilicet modo quo sacerdotes, re-
a Tbeophdo ges, propheta3 ct boniines justi, cbrisli nuncupati
pasMis est, sed a Christianis, videlicct
Alexandrino ipsi infensissimo lnjuste con- suot, ob corporalem aul spiri alcin unclionem hinc :

eoiscepo
imperat. el Eu- ocuatissimi e.t perspicacissimi Pjtres, atten.lentes
deionatus ac deposilus, ab Arcadio
ipstim furente, veiieniim sub melle et anguem in herba latitare,
doxia Augusti, inslar Herodiatlis, in
mililibus in uliimas lerras Christipar.e nc.men adiniliere recusabanl; non qu<-d
bis in exVdiiun actus, a ^
imiignissime habitus, inedia, Ingore, absolute ncgareni B. Yirginem esse Chrisliparam,
ieportalus, et
landem m exsi- hoc Cliristum geouisse ac peperisse
est, sed quo ,

morbis aliisque ajrnmnis confectus,

ut meliorem remutiores ac s.junctiores essent ab impia Nesti.rii
lio ut diclum cst, vitam banc finivit,

merito bealus et martyr appellamlus, non asserlione et ne veibo quidem vel solo illo vocabulo
inveniret;
acceptione de qua supra, ve- cu ii cadem communicare viderenlur. Enimvero si
illa tauium generaliori
martyr proprie dicitur, qui pro intelligatur nomen Chrisii (ut dehet intdligi) iu do-
nim strictiori, qua
et
perseculionem et mortem ipsam pati- plicem naturam, divinam et bumanam, designat in
(idc aul iuslilia
quidem Joanoi Chrysostomo conligisse ex una Filii Dei byposlasi cciijunctus (secundum quam
tur: <iiicd
ncap 19) nonssi- rationemsoli Domino nostro Jesu Christo propriuiu
Mb-toria ecclesiastica {Socrat. Ub.
est ac peculiare ), conseulaneum est beatissimam
mum est. n ao ,
.

Virginem non minus vere et proprie Chrisiiparam

>»
D" hic Nesiorii electione Baromus
(Anno 'iZsj :

Felice el Tauro, k ac Deiparam appcllari ; immo tautumdem valet sive

Sub iisdem, in|iiit, consulibus ,
locum Sisinnu Constantino- (mrisiiparain sive Deiparam quis dixerit. Christus
vins Apriis, sujfectum tfl
esbyterum Anltochenum ex enim Deus noster est proinde mater Christi cadem
:

nolis ewcopi ffrttorium p

Qnod et Deipara. Et boc quidcm vocal.ulum boc tempore
monacho. Socrates tradil (Lib. vu cap. 29).
Antiochena sanclissimum ctmullis retro ssculis absque uilo prav.-e opinionis
eaim oUm nb eadem Ecclesta
S. Joannem aut communtcaiionis haerelicae pericnlo recte usur-
atque doclissimum nacla fuissel antisiiiem
cum ipsius Nestorii impietas duduni e.xplo.-;»
Chruioeiomum Conslaminop. Ecclesta, tnde alium ilh
patnr,
damnalaque, nequc amplins Ecclesiam infe^lel.
acceplura posl aliquol annorum spatium, mtra
sit
simiLm
D Sic igiiur SS. Palres MaiiainXpiaT07o'zovCbrisiipar.im
onnium consemione, Nesloriumdelegit; ejnsmodt enwi ipsum Demn, ac pm«
{nisse consilinm, testalur Cassiamts suorun non negabant, qnia Chrisiuu'.
,'lorum
i Qum inde cjus M.-lrem etiam asorfxw agnoscebant eipr*-
lemporum scriptor, cum ait hcec in !Seslortum :
saardo- dicabant.
vm de Anliochena Ecclesia, te sibi sumeret d Ties nominat rccenti tnnc memoria notissimcs
Nempe Jo.mnem ante prwelege-
tem, ex qua iilum ( )

quidquid m ttlo ha- accclcbies Constautinopoiilanae sedis au!isii:es, Ke-

ral, recepturam se in te credidit,
(aclnm scias ( au Baro- storii antecessores, sibique coutinue succedcnies,
bere destisset. » Quod pracipue
imperaloris imptdsu. Sed quomodo QrrgnHum scilicc.l Narianzenura, de quo supra, qui
uius ) Tiuodosii
Xenorii factn slt, Socro.tem mdtamus prius Sasiuiorum episcopus«i dictum est,po~lTliei>-
quandove eteclio
Post mortem Smnnn, dosi<> imperaioic procuranie ad episcopatum Con-
ila dicenlem(Lb. vnc. "29)
:

propler homines tnamum rerum siaiilinopoliianiim eveclus anno Domini aSi. po>t
visum esl mperulori,
nemincm ex illa Ecclesia ( ttcet mutti Phi- hrcve tempus ob pacem, et sedandam quorumdam
itppelentc.,
cupercnt) ad episcoforum invidiam eidem sponle nuutiuni r.nsii;
lippiun, complnrct Proclnm designatum
advenam Antiocha ac- Nociarium cjnsdcm Crc.gorii succcssorcm, qni eam-
epftcopmmm Hlum eUgere, scd demum
(Sicephor. lib. xiv cnp. o\;MitCT. dein sedcm aliquoi annislenuit, uc a:-.:.u 5sSi
ter&ere c^mliiuit
 n \ ;

2CT PE INilAKNAT CNK r.HHlsi I.IH. vii.

:

ro
n.istiuiro eoudcmna.or veienun KacerdoUtni, A rftfa (II
i„
.;„. , ). Men,e.,t.,ie ttagistror*» v,,,u',n
t« Jregori eicell.ullnr, tn Ncc.wio proba.ior, ...
.
Mcem..in., que ros.rorun, Grcgoril ob IU ,„, or : -

Joanne prastan.ior omnibusque Oricnlalium urbium bem, NecUrii sanelimnnia iusignu, Junnnis R»e
ft.cei-doiibus, q,.i eisi i ,n rjuaden nou.inis cujus bi pu.iuie mirabilis. Joaunis, inquam
nos
!lt'0< nr,m 11 v
oaainavi, .linc l. ........
1 't
ejua larueo i n.i—: r
lidei ruerunt? Qunii q„i
. o _% .

oj«.i rcre a.i

... Joaiutis .11,'.
>h..iliiudi„em
.

Jomnis evangelhta», n
ilem. quai.t.m. ail hanc causam perlinel, sufficit, disc.pulus Je u et aposiolus, qnasi
mper peciua D„
quin euui ,le Ma a/ilur. onino in e„ idcm suul quod muii Btiuper, aueriuniqite «l.Mui.uii.
Illhii, Inquan.,
o limi, iu i|ui> ooitaortcs si.n» npr,mOrum.
t
'"*"*'"oie, m sequimini ; itlitis puritaicm. .Itius
fiilem. ,||. „s doctrin ,„ rc

^
sauciinioiii.i... cogi.a e.
CAl UT XXXI.
»11,..
t^
liius me.„ei,l„ie
~ *- scn.j\mi
cr ui.iuiii, "-
doctoris VCSITI
vcsiri ac
.1C >,„ r'.
nmrilo-
•SS, tSSXsaz&JS:, 22=
hormtur aies ... u. „„„,,,.„ caiholica ei
aviia reti-
£ ' c

^ f>,
*"'"'
"""""" s '"'biacvobis n.aghner
foii
'
"' -
tjtone persevereui. c„j„s «lisc.; u i a q„e institutio sumus.
Ilims scripia

nom
luiie ego

sicu,
quoip.e i,„e

mcriio, l;,et „,.hi

l.u.nilis aiquc obscuruS ^J
~- •"""'—
^""'T™ "^i '"*"
*"* «- ^equi
"Wl» n.len, >e.
g,,mi c c,t
..,. i„ cr=

SnlenEu! n ",
'

" '"""^ P " !f,,r,,m *»• «*««.

,,,
stu li.,«p,.U™« uibis an-Mitcs
roeun u, rietri n
Qoniuanili
'

sun.n.a ,„•„,„, no„ arfrpfiu

iiM.rp:,re non potafm, studinn t,m,„ ,li>,i ,„„,„im, fc.l
pil |, ;,fl\
eu.,.n imiUlio ipsa laudajxM est
ct.imqj.i3 pnesu.no. « Adupiaius e„im quia uw»fiuam fc u
;
i l,e.,iissim.e
ineniori;e Joaiu.c
aUquw ejus rei p(»ti<ne ad pieuum Caret, ail quam
, q.iscopo i„ luinisterii.in sacrwp,
ntquo ohlati» Deo, eisi eorpore ab>om, aftVrtu lie
scandere w pervenire couv-ndnit. Ille crgo vobisin
i
sc.fu sc.„: er quasi i„ conspe,
MH»; ei ilffl dileclissimo m.l.i ac vcera.i.lissimo
« t tu sii ; i]| e j„ ailill „
nt !„e iM (ogitaiionc vers,
Oci populo, etoi n.mc pfnaentia
l.,r. I le deniwie ipse vobis
.. ,, admixeor, u- etiam bsec, qua» a
o.eu mei.teciij.mgor. Ki me snm scripta commendet; q,,,..*
him.csi quo.l condoienscl
Iwec, quae ogo sciipsi, ille rte dqcuU.ac perboc uo„
arq.«e con.paiiens, in
vocem .„„c tri.titia. coiummiis UUU mea l..,c quain illius
e&e credite , quia rivuscx
ac <l..l„ris erum' ,t q„o«l uuum
, potui, pcr o, bwuIo- foul.! (oustat, ct quidquid |,u.atur
run MNnrn sVbilen fnjrimoniM», mnsl
pro .um ad
essc discipuli, ... t

liom.reii. rcler.i convetiii

membromn aiquc arluum
neorum infirmiiaie <la- magisiri. Teautcni
praier omnia, ac snper otnnia
mavi. Kienim b
juxta Aposlolun (I Cor. vn), si
, DeusPater D„.„i„i
.
,|
nestiiJesu Cbristi aeque v «e
leute quiJe.i, niiuure
corporig parie, cendnlet
, ac mente supplici
major
J"" ohsecro
«if.-tviw ut
ui ll.c, (]„;.• PV
iKee qua-

"~
„,_., ^ . l:||£i,M
ev Urgitate
.
tui m.meris scripsi-

Z ^ ^««-" ^us nos.er

«imunoaiL.
ni no»' cn,
, de,
H ^
co „
,1 1
!
?
?** ""^ « ^ *.. mundi unig
\
u.,ige„i„ is llH1 , dtuijil
ln

^TST^KS" ^T ^
.

Dndc obsercoac '"^ 08 <,0 "° S

"" C "'^ ''' an ^
^' ^
1
'
'

-«« lilngl „,L a,„b,t, *

hi cI
- ""^"^ ™l
1 '
'" h,,n » lta loi.nl tuuu.

». « -p,etis v„ " ' "° l,,S tt0, « e" |,U

« IU " S Do-i-sDeus nostcre, „aL,
»o ^ ^ ^ ""^
' '
al,
rapui. a»i </,„,,„
£w najnoT 11' I
pnu. et ament,
1
" C
ul dignatio
'

sme [Lips.
i,a °'""- et tate«»8.«

marg
( •-'•

N», qn
lii).

a
Ar v,>,,-m„ »«oi«#«ar«,
/t

s„„t omnia in interiium

m / tt
q u ij, ro3II1 majesiatis, profeclus sit nostri
amoris
in

nec
s,e,,j
: i„ a„i
(Colos.
de m io ejus. ac sepuramini, et immnndum
..).

ue leiige-
Ejite u.is uuiversorun btunilitas
beat l.onoris, sed
iliius inniautunen
ha-
augmentum semper pariat clinri-
Al.AHDI GAZ.LI CO.M.Mr;.\TARIL'S

Prima? nd Cor. Si patitur

stl :
unum membrum
Ex i.oc eap. pmpieoe com P^tur omum membre
•
iOl quosdam errore l.,,,.o<
redarauit |farn,,i u «
°
t
(
i. M membrum couguudenl omni
:ute gkriatur unu „
membrafvos auiem eus
.„ r ,.,, r ! ,
'

.
,

>
J-"»e Chrysostomo^dlaca^
"2. munmTnft £&£?"• " ""'^ d me * '" hro
< "' e ^ »' -
|.iot nnnos ab " a
C0M exa ,VI< e, " ll
eodem expnlsnm Mas' , V' i .
**enj*'ih.
:
"
 ,

ADOPKRA J. CASSIA.M AII-i.MuX Tii

ffl
liifii :
m bcnefl. iu lacra miierfcordise Ita omnei plc A rlmnl nni Dco nwiro, quanlo huoiiUor preplf? noi

nc lapienier iiilclligamui, ut lanto plui debere noire- factui eii a sc Deui.

APPENDIX PRIMA.
• REGULA S. PACIIOMII
A S. HIURONYMO IN LATINIM BERMONEM CONVLKSA.

PRiEFATIO HIERONYMI.
diu in vagina condiius fucrit, sordescit rubigine et splrn-
Quamvis acutui gladius et levigalus, si

ALARDI GAZ^I COMMLNTAlUUS.

Pa- et conlinuanda unam efficiat. Primum quidem Pal-
» Ouo.l ad c-.rtcem Irojns voluminis regulani S.
ut creditur, Laline _ ladius (quem et Sozomenus cl Nicepliorus secuii
cliomii lilbKtil a D. Hieronynio, "
amice sunt) non inlcgram Pachomii Hegulam a je desc.i-
reddiiaui ailexcre in aniinum induxerim,
le-
una quod eamdern ptain baud obscure insinuat illis verbis, quil.us aii,
ctor duae me causa? in.pt.lerunt : in spelunca, visnm ei esse an(;e-
in ob- Pachomio sedente
lemporis veiustale pene ataoliiam, ei hacienus Pachomi, e. quid' qu.r. ad ic m
lnm qui dixit ei
scmo deliiescentem, studiose conqmVuam, a
niendis :

parle resliiuiam perthient, recte et ex rirtute ges-Nii, supervacauce

expnrgatam, et majori saltem ex
ediuone
Petrus Ciaconius preshyier Toleianns
is moimmeniuiii
sua Rnmana, ut insigne antiquita
openbus Cas-
novissime rfepeftnm, m-tar appenificis
cujus sane consihum
siani subncctei.da.ii judicatit;
usu esse duxi. Alte-
ergo scdes in hoc loco. Age ergo, egredcre, ei con-
m
grega omnes juniores monacho*, et hahil;. cu .. eis
et sequens formam qnam dabo lihi, eis lcges c«n-
slilue ; eique dedit tahulam seneam [Lipoman. legit
Conc.de
tabulas cereasj, in qua h;ic scripia eranl :

•el exenplum imi ari ex publico comed.it et bib.it pro viribus, eis (|uo-
unicuique ut
ra quod de Pachomianis, sive Tahennensihus mo-
inslitulis multa pas- que manda opera quae proporlione couveniaol /-t re-
inchis deque eorum moribus ct
scriptis inspergat noster spondeanl, eic. Qiiishoctam abrupioexordio Rcgu-
sim eommemoret, et suis
Insutulionum, lam illam augelicam cl coaleslem credal inchoatam,
Cissianus, prceserlim libro quarto
videtur hrcc regula et non multa alia praeterimssa praecep-a n.agis ^.iri-
quibus baud parum lucis allatura
lo< o reddna, et po- tnalia, magisqiie ••aluiaria, et monachis digna ? ni-
integre, qnoM iieri potuit, hoc
jusmodi sunt tani quae illic deinceps cinsequontur,
steritati strvata.
qiiam quae in h c pleniore et ampliore cxprimnn'ur.
Verum hic non parva o.cumt difficullas, num Iiacc Acccdit quod ruillus alicujus nominis auctor dc si;-
Palladius
eadem rcgula cum illa censeri debeat.qnam pradicta dislinctione meniionem ullam facial, aut
iii Lausiacis,
aUique commemorant (Pallad. Lausiae. G
58- Gennad. de Viris Illuslr. cap. 7; Martyrol.
plurcs U
et diversas Regulas a S. Pachoroio traditas

Niceph. lib. ix cap. U) agnoscat sed omnes in hoc consentiani Pachomio

;

Mati Sozom. lib. ui cap. 13 ;

:
•

cer:e argnmentis delaiam, aut diciatam ab angelo fuisso Regulam, ail

ni vero diversa? nam ex multis
si non plutes monacbo- c.jus normam inonachos insiilueret. Proindc si
colliei videlur duas saltem ,
quain Pachomii regulam el institutionem monach
;-
ab
rum Reaulas a S. Pachomio emanasse alteram :

riim translulerit D. Ilieronymus, ut ipsemel hic pro

an<*elo s^ive dictante exc
ptam, utGennadius referi,
liletur, cam ipsam, non aliam e>se oponeat
quam- :

M •irtyrologio etiam Romano suflrogante; sive iu la-

quam ah alus
Graecus ilie auctor quam verosimile sit tam ab ipso ,

hnli cnea divinitus tradilam, ut

Palribus ejus di^cipulis, Theodoro scilicet, et Orsi^-
incerlus, nec m.n Palladius Sozomenus, Nicepho-
alieram non a solo Pachomio, sio, plnribus prreceptis auciam, cnmaiaiam, et com-
rus et alii tradunt :

composit:im, el pletam fuisse : ut hac ratione plure- leguUe. vel a

seda iribus Patribus infra nominatis Suffragau
qnain D. Hierot.ymus Latiniiate do- tribus Patribus inslilnlc dici potnerinl.
iunciim edilam, Baronius, q..i lum in Annalibus
denique videtur
Non esse unani eamdemque Regulam probatur
invil
Painbiis tum iu nolis ad Marlyrologium regulas S. Padiomti,
primo Nam illa soli Pachomio, hacc trihus
Theodoro, et Orsiesio ascnhitur unde :
quas ipse angelo dictanle excepit, a D. Hieroiiymo
Pachomio,
Hwc sunt prwcepta Latn.e rcddiias disertis verbis et absque ullo discri-
initium Regnia est hujusmodi :

2° H;kc nihil fere mine afli. niat (Baron. tom.S anno iOi,et Marlyrolog.
tribus a majoribus tradita.
14 Maii). Cujus srnienlia? subscribit R P.
vilalia Heriber
habet commune ' cum iila, ul patet inluenti. Nam Pachomii.
tus Roswey.liis in praeludiis ad Vitam S.
plura conlinel pr.xcepta, e:ique ab illms
Iipc nuilto D uhi harc addit Regulas hujus aliquod hreviaiiun
piacepiisetsanctionihus olurimum diver»a.
:

Pe<uilae
iiahes h c in Vila Pachomii cap 32.
lntegram eam
ipsam iisdem
Ouod ul ceriius el clarius conslet, illam primus, quod sciam, edid.l Achilh-s Siaiius Lusita-
verlnsquihus a Palladioexpressa est, hmc subjun deinde ann<»
iius lypis Romanis, Anno Domiiil 1573 ;
ulriusqne collalione, quantum iMer
K ere slaiui, ut ex 1588 Pelrus Ci;'Conius cam coircciiorem lypis quo-
tc discrepent agnoscalur. Denique hanc trium I a-
(i.ie Romani dedit, el Cassiano a se recensilo ad-
irnm regulam, sive prccepia primuin ifigypuare est, hrcve
D. H.emnymus junxit. Sic ipse, sentiens breviarium, Imc
s,ripia, deii.de in Gnecum t.ai.slaia, fragmenunn Regule dumtaxal
lestatur pr.i latione li.c compendium , vel
Luiiio sermone se vertisse Pachomii a Gntco illo auctore
illam vero apud P.dladium descn- non lotam regulam S.
ei-dem prafixa :

quem ct Palladius el lmitati sunt, t

ptam Genli.nus Hervetns cjus imerpres e Graco

m incerto, alii
descripiam
.

aliis verbis idem expresserunt, fuisse

:

ui liihlio-
laiinum transl.disse fertur, nl videre est integram vero hanc quam traclamus a D. Hier^
nyn.o
ilieca SS. Patrum edit. 3 lom. VII. Ex adverso la-
primuin
argumenta, quibus haud translatam, nostris demum lemporihus lypis
inen non desunt itidem
Romanis, deinde posterioribus s:epius eduam,
aliis
immerilo suspicari liceat, non nisi unam
Pacl.oinu
cl ab oblivionis vindicaiam. Ilahes, lector.
injur a
KcKiiiam agnoscend.im esse, ean.que
ah angelo seu
Pachomio tradilam, »c qiuTSiinnculam de Regula S. Pachoinn ulrinque
dictante.seu deferenle, S.
venl.ratam : tui e.il judicii et soleriue
quam par- m
dcinuni a Ilieronyino L.line iradm tam; sed ejus
I).
magis propendeas, dispicere ac pervidere.
aliis otaittr ei clir- tem
pwtem lantnmmodoa P.dladio cl
l\m relatam, qux Ituic compmgen.Ia aut inter^erenda
27- ni:ci tk s. twtiio.vin. t7*

doiem pristim deeoris amiiiii. Unde cgo « moerens A sos susceperat, ut inilii injungeret uansferendos.

Miper dormilionc b sanrl:c cl venerabilis Paula- (nou A-cbal enim quod iu Tbebaide, ot in iiiona-leiii)

quuconira c [pnrccplum Apost«>li facerem] (1 FAdte. ' Melanuu' quoddcTanobo in poenitenliam felici no-
ivjsedquoiiiulloruni incis i illius inortn * refrigeria miuis convcrsioiie niutaluin cst, habilarenl plurimi
'j>pirarem) accepi libros ab lioiniiie Dei Silvano Lalinorum, qui ignorarent £gypliacuui Gracuinque
presbytero inilii directos, quos ille " Alel andria inis- serinoneni, quo s Pacbomii ci '' Tbeod<ri , (l ' Orsic-

\1.\UDI GAZiEI COMMENTARIUS.

• Iia
V
passim D. Hieronymus (Episi. 2'J) dnrmiiio- ret, e( omnis multiludo inopum sc nialrem el niilii-
nein pro (lccessu ex hae vita uuiicupat Cfijiis eliam iiain perdidisse clamarel. Uursus in epistola :id
ralioinm reddii bis verbis Advcisum nu>r!is iluri-
: I liiopbiluin, episcopum Alexandriniim, excusnns se
tiem et eriidilis-iinim necessilatem boc -olatio eri- (jiiod librum ejus 1'asclialem Inrdius in Latintim
gimnr, (|iiod brevi vWuri suinus eos quoa dnlemiis lransluli>set, occasione obllus S. 1'aula: Obeecro :

abs •nles. Neque eniio inors, sed durniitio et soinnus le, ioqnit, ignoscas tardilali mea?. lia cnim snncla"

appellatsr. Uirde et beatns Apostolus vetat de. dor- ae veuerabilis Daulae confeclus sum dormitione, ul
inieniibu- conlristari (I Thess. iv); ul (|iios dormirc aliM]iie tran-laiione bujiis libri usque imprusentin-
iiovimus , sustiiaii posse cred.unus, el posl dige- rnin uibil aliud diviui operis scripserim. Perdidimus
stuiii toporera vigilare cum aanctia,etc. Et alibi rur- eniin (ui ipsc nosti) repente solatium, quod ul cou-
siini (Lib. adversus c, p 5) Sancli, InqOit,
Vigilunt. : arlentix nnsira? testisesi Domiuus, non ad propriaa
non appcllanlur sed doiniiemes
nioriui, unde el : dicimus nccessilates, sed ad sancloruin rclrigeiia,
qui icmii recturus er.il, dormiisse perbi
B quibiis illa sollicile serviebat.
I azarus,

e
li.uir (Jo::n. \i), el Aposinlui vctal Tbes-aloi idn- Neni|.c .<£gyplia, sunt eiiim plures A!cxandri:e
ses de uorinientlbus eootrisiari. ab Alexandro Rfaguo conditae; sed bac omnium
6 H.ic e>i Paula noliils-inia et sanciissima ma- celebcrrima, II >i r.ei^ No niincupata, inler ^Cgy-
trona nomana Euslochii maier, toi Inudibiis passim pliini, Africam, el mare, quasi clausirum posila,
a D. Hieronymo celebrala (Ejrisl, '11), qua? et ipsuin jiixla Mara-otin lacuin. Plinius lib. i cap. 10.
suis faculla;ibus aluii, el, exstruclis in Rlblcem f
Metanoea Latine pnenitenlia dicitur. Monaste-
duobus moiiasieriis, uno in quo viii, abero in quo rium kaque Meancea dicebalur in quo mooachi
feniinr virgines Deo inservuvnt, ct lertio pro exei- asnerrimam agebant poanitenliam ideoque muia- ;

pienilis peregrinis qui eo ad hrvisenda loca sancia iiiin ejus nomen, quod anlea Tanobus vncabatur.

undique confluebant, perpetoaoi llieronymo sedem De bujusmodi monasterio poenitentium, quod ct

locavit (Vide lib. in lnstil. c. 4). Ouibiis beneliciis carcer appeil balur, el monacbis illic inclusis et
ipS'- non ingraius ejns vilain, morlein ct res gesias poenilentibus, mira scribil Joam.es Cbmacus gradu
insignl epitaphio complcxus est, qnam ei obiisse quinio suaeScalac.
lcstalur (Baron. in ilartyrol. Junuani -.6) llonorio k Pachomius, alias Pachumius, cx milite gemili
A. sextum et Aiislenelio coss., qui annns, aerniidiim moiiacbus probalissimuS eflccius sancli Anlonii ,

Oituphri iiiii numeiator a tlirislo 464, S.lunoeen lo

, aaqualis, et fone discipulus, dequo Marlyrologium
II m. Ecclesiac praesideMe. Fuilcl alia Paula, junior nomanum baee habet ( Vridie idus Maii ) In :

dicta, senioris jam diciae ex Toxeiio lilio neplis, dc .igyplo S. Pachomii abbatis, qui plurima in ea re-
cujns instiiutione idem llieronynius ad Lciam ejus C, gione monasleria erexit, et Jiegulam monachorum
matii in episliilam sepiiinam scrip>il, quo lentpore scripsit, quam angclo diclante didiceral. Ejus viiam
mnllo aure S. anla e vivis excesserai; ut ostcnd.l
I priinus omniiim descripsii Graecusauclor anonymus,
Daronius in Annalibus (Tom. V). eamque Liline red-Jidit Dionysius Exiguus dictus,
• PraeceptBBB Apostuli m priore ad Tbcssaloni- ipiae babelur in Viiis Palrum lib. l novac editionis.
ceoaes eap.iv, ubi ait Nalumus autem vosignorure,
: Aguni de eodem Sozomenus lib. iu cap. 13, Palla-
frutrcs, de dormientibus.ul non contrislemini, sicut ei dius in Lausiacis (Cap 58), Cassiodorus in tripartiia
caeri, qui spem non h .bcnl. Lbi Iton ab>oluie vetal (llisl. Tripart. I. vm cap. II), Nicepborus lib. ix
Apostolus coinrisiiri de morte ainieorum, scd in- cap. 14; denique Gennadius in Catalogo (Cap. 7),
onl.naleseu immodcrate trisiaii, more scilicet gen- iibieliam teslaiur nbcodem scriptas esse nonnullas
li ium, qni lidein ei spem resnrreclioius non babenl. cpislolas, quaruin indiculum recensei. Tiiihemius
Unde. tccii. xvu dici:ui : Modicum ptora sup:r (l)e Scnptor. Ecclcs.) claruisse scribit sub Valenli-
wortuum, quoniam requievit. iiiauo et Tbeodosio principibus, anno 590. Porro
d
Kefrigerium pro eleeraosyua, &u)><,.dio sive aub- diversus a Pacbomio fuil Pacbon abbas, nlias eii.uu
eliam a Tertulliaiio in Apo-
iiiinistralioiie suuiitnr Pachomius diclus, de quo Palladius Lausiaca 29.
tOgelico (Cap. ";!)) , ubi de agape Cbristianorum k De Tbeodoro abbate Pacbomii successoie
in
agens Quaiuiscuinqiie, iuqtiil, sumplibus conslet,
: monasierio Tabennensi ngit Cassianus lib. v Iiistilul.
lucrum esl pielatis iiooiine facere sumpium. Siqw- cap. 35, et collatione sexta ejus nomine inscripta ;

dem quosipie reliigerio islo jiivaiuus. Sie el

in 'pes (juibus etiam locis pluia de eodcm annotavimu-.
refrigeiare apud euindein (Adversus Prux. c. l6)pro rj Vide Gennadlnin ubi supra (Cup. 8j.
juvare, aolari, recreare, quod apud Gxaecos, auctore Oriesis, sive Oresiesis, vel Orsiesius (varie eriim
'

Cellio (Coll. Noct. Altic. tib. xm cap. «//.), dicilur scribitur) Pacbomii a:qualis, floruit anno r 40, nl no-
JhwrfvQu, quasi reanimare, aul animam resiiluere. lat card. Bellarminus (Lib. de Scripi. Eccl.). De
(juouiodo etiam verlil inlerpres apud Aposloluni, eodcm Gennulius b;cc babet fn smo Catalogo. Orie-
II Tim. i Sape me lefrigeruvit. Kt inlra in bac
:
sis monaclius aniboruin, id e-i. Pncbiimii et Tbee-
praefatione D. rlierotiymUB (Kpist. 21) S.mcia-, in- dori collega, vir in sanclis Scri luris ad pcrfectiiin
:

quii, femin:e refrigerans animam. Quoinodo autem iiisiriicius, composuit librmn divino cnndilum sale.
morie Pauke incisa, id esi, subtr.icta ei imminnta totumque monaslicie disciplin c instrumeniis con
fuerunl multorum refrigeri.i, declaral idem lliero- slrucinm, et, ut aimpliciter dicam,. in quo toliiin
nyniiis iu ejus epitapbio, dicens ne iinum quidem pene velusac novum Testainentum compendioais di>-
iiuinuiumab eaflliae dcreliclum, sed magis a.-s alie- serlntioiiibus juxta monaehoruin duntaxat neccs-
,

iium, el curnm fraiiuin ac sororum, nempe mona- siiatcm, invcniiur expo-iiuiu (piem tnnen yiceTc-r
:

fborum et rannacharura, qoibus illa exstruxerat stainenti prope diem obitus sui fiatribus obtulii. a I

i.iyna>ieiia, ct latita lide ct devotione omnia dilar- Ccnna.liiis. Al SuflVidns Pelrus addit H'C scriplor :

Hiafucrat, ui ad ultiniam egestaleat pcue perveni- iii cxcusis cxemplaribus, ut ct apud llonorium ci
 "5 AD M-KRA J. CASSJAXJ Al'P£NDIX. f7|
.; praccepta conscripta sum, qui priini pcr Thebai- A draginla plus minusvc fraircs hahiient, <|ni ohed..nil
.fiii (i/Egyplum COBIiobiorillll lui<l.iiicnla jeccnmt praposito, sinique pro nimcro fraiium trigiira, tcI
/ixl.i pr.ncpium Dci et angi-li ijiii a Deo sul> lianc <;na.Jr .ginta d ->iinis in uno monaster o, H lcinr, vel
l.sam im>iilutim>em mis:IUI fucrii. Itaqne qnia rne <lomus unam
<liu <jii:il> iu irilium foedcrenlur, ul mI
lacueram, cl dolorcm iiiciiiii silcntio dcvoraram; nr- ail npera vi„,„| sadji.l; Vl | m h.bdomalai um ini-
i;cliani aulcin niissi acl me oli haric ipsam e; usam nillerio sibi suc< •<•<! n.t p.-r ordincm. '
Cjiicuiriqiie
i.contiiis presbyicr ct ca-tcri eum co fralrcs, accilo autcm monasti liuin primiM ingrciliiur. primus 8C-
Doiario, titeriini deiEgypiiaca in Gr.-rcam lingnam del, piiiims iiiiibiibil, prifflUI psalmuin dicil, primus
vera.i, imsiro aermone dictavi : ut e.i taniis \ins im- in iinnsa inaiiiiiii exlendit, prior in Ecclcsia conimu-
nernnllhufi, ne dicam rogaiitilms obedirem; et bono, nlcal; nec ;cias inier eos qux-riiur, seil professio.
iii aiwnl, auspicio Jongum silenlium ruuipcrem, rcd- Nilnl haljent in k ccllulis prxler u piiatbian et duo
<!ens nic pristinis suidis, et b sanctrc femina: rcfri- I ••hitoiiaria (quod /Egypliis monachis gcnus vesii-
;'<ra:is animam, qua± rnonasleri"rnm seittper aniore ineiiti csl sirte manicis), et unum jam attritum ad
ILgravit, et quod visura erit in coe'o, boc iu lini, doiinieiiiluiii, vcl opcrandum; ct » arnictum lioeum,
meilitaia c-l. Venerabilis quoquc * virgo Cbrisli Eu- ) cu< ullajquc duas, el caprinam pelliculam, quairi
tochium babcrct, quod sororihus legendum trihue- B mcioiem vo-ant. ballcolum linciiin el caligas, ac
rel, nosniquc fralres ^gyptioruni, boc esl, a Taben- baculum itineris socium. j£grotantes miris siislcn-
icnsium monachorum exempla sequerenlur, • qui lantur obsequiis, et ad omnem copiim prarparali*
habenl pcr aingula monasteria Patres, et dispensa- cibis : sani tnajori pollenl ahstinentia. Bis ir» hcb.lo-
lores, et hebdotnadarios, ac minislros, ei singula- mada, die quaria, el sexta sabbali, ab onmilus jc-
runi domorum prapositos ; ita ul in una domo qua- junatur, exccplu Pentecoste. Aliis diebus coiucdunt,

ALARDI GAZ.-EI COMMENTARIUS.

Triiheniium, Oriesis;in noslris mss. God.,Oreste- Rcgula Pachoniii dicunlur principes monasicrii. Se-
- s est. Sic ille. Exstat porro bic liber in Bibliotheca cundi dicebanlur dispens ilores. vcl Granca voce
SS. Pairum editionis secundae lomo quarto. ceconomi, qui fratribus neccssaria proviilebanl el
a Noiarii apud
veleres dicebanlur, qui ab alio di- dispensabant. Teriii minislri, et hi quidern varii :

rtala litieris aul noiis exeipiebant el consignabant nam alii senitores bebdninad >rii, qui frairibus per
(Vidc Baron. tomo II, anno 220), ita expedite ct vices hcbdomadatim ad mensam inserviebant, alii
prompte, ul loqucntis celeritatcm compcndio ;rqua ministri hospilum, alii infirmoruin, alii culinae, eic.
rcnt, et qucmadinodum ait D. Hieronymus ( Epist. Quarto loco jiracpositi domorum; dislinguebantur
T4 ct 140), velocitcr dicta velox consequeretur ma- cnim domus a monasteriis nam in singulis ruona- :

inis, et litigux celerilatem prendere.it signa verbo- steriis eranl triginla vel quadraginia domus singulis
iiuii. Lnde Marlialis Epigram. libro quarlo : prsepositis subject;e, qui sub uno cominuni Paire,
seu principe nionaslerii, sive toiius congregatiouis,
Currant verba licet, manus est veloeior illis : r
*" dictis doinos sibi commis-as, velut pr^epo^iiurasau»
Nondtmi lingua suum, dexlra peregit opus.
prioratus Convculualc.s, adiiiinislrabaut. In siugnlis
jidem scribae et amanuenses dicti. Librarii vero, autcm domibus triginta, ut minimum, vel quadra-
i[ui a noiariis excepta in libris disiincieet explicale ginta monaebi degebant. Unde colligere licet quan-
ucscribebant. tus fueril monacborum numerus in unoquoque mo-
b Paul;x' sctlicet, ile qua supra cujus jam lum in ; nasierio. Nam si quidem fuerint triginta domus. et
coftlo beatam animam hae scriptione refrigeratam in singulis quadraginta ibonachi, efhcHur iinuie-
doiel, bocest, exbilaratam, et gaudio quodam ac- rus J200 monachoriim, qui hic recenseiur minimus;
ccssorio, sive accidentali, ut vocaiy theologi, affe- si vero quadragirtia domtis , et in siiigulis quadra-
ctametciimulatam; qu<>d hunc laborem ejus causa.el ginta monachi, efficilur numerus 1600 monacboruiii,
record itione susceperit, idque in gratiam el utilita- qtii bic notatur maximus. Quibus inlennedii fue-
tciu monacborum, quos illa tauiopcre ih vita sua rint 1500, !400, 1501).
«oluerat c.t foverat ; qua dc re vide cpistolaiu D. Hie- 1
lioc imitatus D. Benedictus in Regula similiter
lonymi 27. slatuit ut secundum ordines quos consiituerit abba«,
c Pauhe jam diclae filia, quae cuin matre ad pra,- vtl quos babuerint ipsi lranes, sic accedanl ad
6epe Domini sive in monasterio Bethleemilico una pacem, ad communionein, ad psalmum iwponen-
cuiu aliis virginibus enutrita, ei mairi diusupersles dum, iu cboro slandnm, el in omnibus omnino lo-
praeclaris virtutum exemplis cffulsii. Ilaac et Julia cis a-las non discematur in ordine, nec pr.ejiulicet,
dicta est, quod ex Julo el geute Julia oiiginem du- quia Samuei puesi presbyteros judicave
el Daniel
ceret, u t auctor D. Hicronymus in epilaphio Pauhc; D mni. Ergo exceptis quos allion consilio abbas
b;s
qui ciiam eidem integros Commentarius in Isaiam pr.clulenl vel degradaverii, cerlis ex cau»is, reli<|Ui
et Ezcchielem, aliosque pecnliariter et noininatim oinnes, ut eoiivertunlur [Id est, Religionem ingre-
inscripsit, et ad Pammacbium scribeos ejusmodi diuuliir, vel prnliieniur], ita siut : ut, verbi graiia,
eam coinmendat elogio Qtiid Eustocbio forlius, <|ikc
: qui secunda Imra dici venerit in monasterium, ju-
nobiliialis porlas et arroganliam generis consujaris niorem se illius noverit esse, quiprima hora veucrit
virginali proposito fr?ge<it, el in prima urbe priroum dei, cujuslibei «etalis,, aut dignitatis sit. Ilacc D. Be-
(^ciiiis sulijogavirii pudicitiai? nedicius.
(J
Dc Tabonna insula el Talienncnsibus monacbis » De monacborum vide in notis
cellis el cellulis
vide nolaia ad lib. iv lusiii. cap. I . ad lib. v cap. 57.
liislit.
e Duo sunt - IK psiathio actum est lib. iv cap. 15 et alibi
bic observatiooe digua, et ad antiqui-
atcs monasiicas speclaniia. Primum design.intur 1 %i Q. 7. R< clinam sellulam vocat Regula Pacbo-

b c quaiuor aut quinque dislincla olficia, sive ordi- ii li arL >0. De lebitonai io lib. l cap. 5.
ues ofliciariorum apud monachos illos ^Egypiios. 4 Mavcrtem et angustum palliolum vocat Cassia-

1'ii.i.i vocabanlur Patres, alias abbaj vel abbates, nt * ibidem, quo colla paritec et bumeros tegebant.
.L". hiiiiaiidi it.e, cnMiobiaicba?, id esl, rectores et I De bb omnibus sigillatimet distincie bb. i pei

uvx'»hIc» siugulurttm muousteriofum, tpii etiam ui ili^uotca^iia.

 r: M 01 LA s. PAcaoMii. stc

qni vohint, | ost meiiJicm; et in cuena siniiliter ^ ac sal acci|>il, sive uuo dic voluerif. sive bitlu".

meu-a pomtur propler laborantes, senes, ctpueios, Cuinqne inajor, vel siaus prior in gradu, inanu pcr-

asiusquc gravissiinos Simt qui sccmnlo pai iim coni- cu.-scril, ile Scnpttiris quidpiain revi.lvcns inetnori

ednnl, alii qui pramlii sivc cunia: uno lanliini cil.o lcr, i:l < ratio linitur, imllus CnaSUTgit tardiiis, Scd
ronienli stini : n nmuili gusia.o i>aululuin panecgre- oinnes p.uiler elevanuir; ne.no aspicit alierum 0; <-

ditinlur. Ouines paiiter o niedui.l : ijui ad iuen-ain ranlcin, sctl delixis ltmiinibus unusijuisque in suo

ire nohierit, telula soa pauein lantnin, et aquani, operc inlentus esl, cic.

INCIIT REGULA S. PACHOMII

Ilxc sunl * prxcepla vilalia, * tribusa niajoribuj III. Quando in lollccia oranl fralres, nemo egc-
Iradila : d aiur I ab-quc jussicne majorum ; nisi iulerroga-
I.
c Si acciderit ut psallendi lempore,vcl orandi, veiit, conccssumque ei fuciil cxire jiro naiur.c nc-
atil in mcdio lcctionis alitjuis loqualur, aul ridcat, cessitate.

» ilvet cinguluin, et, d inclinala cervicc, nianibus ad IV. k Omncs meinorilcr relcxenl qu:i: sibi fucrioi

inftiiora dejiressis, stabit anie aliare, ct a « princi- impcrata, de quibus si quis oblitus aliquid fueril, aut
|ie nmnasterii increj abilur. IIoc idcra faciet cl in hasitaverit in dicendo, negligentix et oblivionis
cnnveniu fratr;ini, cinn ad vcsceoduin pariter con- iiicrepabltur.

veiuriiii. V. 1 In die dominica, incollccla, in qua offercntla

II. Qtiando f
ad collectam « luba insonuerit per B cst oblatio, absque prxposiio domus ct majoribus
ilie:n, t|iii una ontione l.irdius vcoerit, superioris monasierii qui alicujus nnminis sunt, ncmo psallen-

iiicrepationia ordine inerepabitur, et siabit in loco di habeal potcst.iiem. Psallenle autem quolibet de
convivii. Noclu vero quia o rj*oris inlirmiiati plus majoribus, id est, dicenic resjionsoriuin, si quis dc-

al quid conccdilur, h qui post ires oiationes vcncrit, fuerit, statim antc altarc pocniteniix, incrcpaiionis
eodcm in collecta cl l
in vescendi loco ordine cor- ordinem susiincbit.

rijiielur. VI. Decollecia, in qua ofTcrenda est ofclatio, tjni

ALARDI CAZ^I COMMENTAKIUS.

• Sitirituafia , seu quiLus vita spirilualis et reli- mirum ul vel omnes :equc una pulsalione convora-
pin-a hic ducitur, et xteroa comjiaratur. Cassian. rentur, vel sigillatim forcs si:>gulorum pulsarentur.
co ii. 25 cap. 4.
I
Cujus exemplum exstal ajiud P3llad. Lausiac. 104,
b
Pachoinio stilicet, Theodoro et Orsiesio, de ubi ait Postquam hoc tnodo solitum tempus imples-
:

qoihus snpr.t in prxfilione. sel signo tnallei , «7110 cwteros fratres excit<bat, per-
,

c Sileniium iu oraiorio, .-ive in ecclesla servan- cuVens fures omnium ccllarvm , eos congregabal ud
dnni. De quo vide Cassiaoum I.b. n lnsiil. cap. 10 ,
oraiorium (Vide nolas ad lib. 111 Instil. cap. 2 ct lib. iv ,

et l).Bcncdiclum cap. 52. cap. 12). Alque hiuc fortasse mallei et tabulx per-
d Modns correctionis apud vEj*yptios monaclios. cussio ad singulas clauslri fores et olficmas, vclui
1 lein infra arl. 5 ct 78. ad inonachoruin ccllas, ciiain in exscquiis fralruni
* Alias Paire monaslerii , seu abbale. defuiiclorum, tjuibustlaui in locis ac niOMsteriis
f
II esi, ad conven.um seu coiigrcgilioneiii mo- r inolevil. Porro tinlinnabulorum usus rctlilitt Ecclc-
nachorum inorauduui, sive ad
ecclesia, sive ad ^ six pace posl lyraonoruin perseculiones introductus
verbtim Dei audiendum. Missam passim vocat Cas- fuil qux si giandiora crant, camjiame, a Campa-
:

Bianus ct syoaxioi. Similiier l>. llieronynius epist. nia regione Italia? , ubi primo fabricala sunt ; si \cro
(jO. Cuhi celebrnretur, iinjnit, collecla in ecclesia. Kt ininora, nola, a iN<la ejusilein Cani|ianix civitate
io ra ibideni Ul ibi culleclam lccum ex mure eccle-
: suni apiieliata , ut noiat Durandus lib. 1 Ration.
tiastico (acerem. cajt. 4. Illud vero admotlum sicgulare videUir, quod
s Tnba, ut opinor, coroea, pro nola, aul cani- rcferl S. Ilieionymtis epist. 27, in n.ooastcrio san
pnna, olno iu u-u apud remicol.is monacbos, ut- ct.e Paulas, uua voce aitius decantala, nnni um al-
pote itris et cujusvis nietalli inopes. Qna occasione leluia oinnes ad synaxiin vocari solilas monialcs.
,

iioiainlum irijilici uisiruiucnlo soleie lideles, j>rx- Sic eniiu ait Posl ulleluia decanlatum , quo $>gno vo-
:

sertun tnonaclios , atl ecclesiani convocari, tuba ut cabanlur ad collectum, nulli residere licisum erat ; seU
bic habetur, tabnla lignea, et tintinnabiilo, sive prima , seu inter piimas vcniens, cwlerurum upperie-
rampaita. l>c tuba iiullum aliud eseuiplum ii.ier bulur advenium. Ihec ibi.
L Ciaconins jiosuil in margine :
Christianos usurpatum bacteous mihi occurrit. Ajiud f. duas.
II -hrxos saccrtlolem ex euiineoti turri, sonitu lubx,
1
Sujierius in loco convivii , quod vu'go refeci..-
(.i.pulo cerlas diei boras et sabbala iudicare consue- rium vecatur. Qua vnce usus eiiam lniioceoiius III
visse auctor Jo-ephus de Bello Jud. lib. v cap. 9, ct pontifes in cap. Cum ad munaslerium, de slat. nm-
aatls noium est e Scripiuia lubannn ustim in sacris nacli., concilitiui Turoneuse caj>. 23, Anuisgraneiiso
inibus fufsse st.lcoineoi. Quoil ad tal.uiam ligneam cap. 117, et Leo IX apud Cialianum, 12, q. 1, ca|>.
itltiuei , ea iimic utitur ecclesia laiituuiinodo tribus D Necessaria.
posiremis diebtis majoris bebdomadas , silemibus M ijores dicebantur omnes scniores. Priores iicm
i

iimc campanis, in signimi mxsiiiix. Usi sunl lameii et deeanos vocal D. Bei.edicl. cap. 21 et 70.
«'liam olim monaciii subinde in (ignam feslivilatis k Coiiferendtis hic anictilus cum arl. 20 el 80, ubi
et latitix. Sic eniui legitur in secunda Mc.cu sy- i expliealur qux-nain fuerint meuiotiler leucuJa et
nodo art. 4 Cum itmctw civitali reliquia: sanclce a/i-
: edi-centla.
propinquassrnt , surgentes subitu , lignuque sacra pul- 1 Solcuiiie sacrillcium io diebus dominicis. Missam
tunles inticem obviam fucli sunt iu veneranda tirginis soletnneiu el convenlualem vocamus , iu qua mona-
Deipaia ccde etc. Ilxc ibi. Dujdici aulem iiioJo ule-
, cbi omnes eommunicabaat. Cassiuu. tib. 111 lnsui
baoiui ad convocandoa in eeclesiam monaehos, ni- t ap, 1
1
, .
1 ali!»i gxpe.
179

Mne prxcepio niajoris exic.it.

AD
staii..,
01'l.IlA

m.rcpah.Lur.
J- CAS>lAiM Al'1'LNDIX. m
A ptu.isaiiquid .nc.liiab,mi..r, nuliusqucbabebit oper-
VII. Maoe per siuguUn douios, linii.s oiaii<mibuK, liiin caput iiiedilaiioins teu.poic.
uon statiin ad sims rcllas revortentur scd cnnlercut Cum
;
XI. auiciu ad ves<endum venerint, ucdebonl
titlcr quas prepoiitoi ludieruit dispuuuilee, et
ie, pcr oidincm stalulis lo. is et operienl capiia. Sia-
uitrabunt cubieula sua. n DUputatio autciu pra» :i tiin ul nlji a majore fueril im p«-r<> Lum ul de alia
imgiiii domorum pcr lingulai bebdooadai tertio i. ioo i id aliain urajtieas, i.c debebis, in nullo pe-
lict, et iu i|)sa diiputatione ledeniei sive siames mliis conlradicen-. Nec anlc pra:posilum doiuus tue
Jralres suuiii ordiiicm non mutabunl, juxtt duino- uiuiuin in mciisa cxtciulas ; ucc circu.rspieias ve-
rum ordlncm et hoininUm lingulorum. sceutcs alios. Uuusqui>qtic pra •posiloruu. docchil
VIII. Si quis dorniilaverit sedcns, prxposilo do- domo
in sua quoiiiodo debeanl <um di»cip!ina, ei
iniis vel inonastciii principc disputanle, surgere sla- mansuetuilinc comedcre. d Quod si quis vel locutus
iiu. compcllilur, ct tamdiu slabit donec ei videbilur fuerit, vcl rise.il in vescendi te.i.pore, agei pumi-
»1 scdeat. tcntiam, et in eodcm loco mov increpabUur, cl sla-
IX. Quando signum insonueiit ul conveniant el bii, donec surgantalii de vcscenlo.
aadiant praseepta maji.ruin, nullus rcmauebit; * nec XII. Si quis ad comcd.md.im tardius advcncrit,
Miccei.dctur focus auie,|iiam di>pulatio complealur.
B • oxcepto majoris imperio, similiter agct pceniien-
U"i "iium niandatiim de liis praelerierit, pruediclae tiam, aut ad domum jejniius revcrtet.ir.
corrcptioni subjacebit. XIII. Si necessarium
aliquid fuerii ad incnsam,
X. Dimissa collecta singuli cgredientes us.jue ad nerao audebit loqui, sed f
uiiniairaniibus si^ui so-
(dlulas suas et usque ad vcsccndi loiiiiu de Scri- ni'uin dabit.

ALARDl GAZ.EI COMMLN AIUUS. I

* Disputationes monasticae, et in monasieriis

olim iii locis e.imdem meditalionis legem et
insiilutioueiii
frequentatae, alias collationes dictse apud Cassian. suis CGeiiobiiLs indixit. Nam c. 4< staluil horas diei
;
de quibus eliam D. Hierouym. episl. 22 liacc relerl. ab opere Dei, sive vffi io divino vacanles ita ditiribui,
Post horam nonam in commune concurrilur : psalmi ul aliw orationi (sive nicnlali sive vocali) utiw leclioni,
rcsonant Scripturee recitantur ex more , et completis mannum
,
alice operi impendantur ; in quo triplici oc-
oralionibus cunctisque residentibus , medius quem cupationnm
,
genere docet ibidern Turrecremalus
Patiem vocant incipit disputare : quo loquente tan- , vilain monauicam consistere. Et c. 58 de prima no-
tum silenlium fil ul nemo ulium respicere , nemo au- vitii recen^ admissi insiilutioiie agens
,
Poslea, in- :

dcat exscreare. Dicenlis laus in fletu est audientium quit, manducel, et dormiut in eetia novitiorum; ubi et
;
tacitce volvuntur per ora lacrymx et ne in singullus , meditetur. Ex his patet qu.m procut a sui ratk>ue
quidem erumpil dolor. Cum vero de reqno Chrhii , et iiistilnli etavita pietate deflectant monachi, ifui cum

unaqucequc decuria cum suo pareute pergil

^nlvitur, et
ad mensam, etc. Similia habet D. Augiiit. lib. i de
Morihus Eccl. cap. 31.
b Focus
conimtinis in monasteiio uhi dum silenlii
lempore assidclur, silenduiri aut leciioni vel cl- ; ,
loquio spiriluali , non fabulis oiiosis et su:culaiibus
Micandum. Ila in Consiilutionibus Cassineusiiim ad
«ap. 52 Regulae Sile-ntium servetur ad ignem com-
:
munem fratrum. Vide eliam infra art. 67.
c
Meditalionis sive orationis mentalis exeicilium
anliquis Palnbus usitatissimum, el monacliis maxi-
me proprium, a quo potissimum Surxmci, id est,
exercitatores olim dicli (apud Eusebium I. n Hist.
c. l(j). Undeexercitati inuin spiritualium lam crebra
in ipsorum historiis simul et scriptis
niliil frequeniius iiiculcemr aut impeirsrus
De eadem etiam agitur infra art. 16, 35 el 65.
.ieuir.
Kl apud Cassianum I. n Iustit. c. U, tibi docel mo-
»..(hos Algyptios lam noclu .|iiam inlerdiu operi
exercitio in dies impeuduul, loti in rebus el ofliciis
cxleniis occupati.
d
Silcntiuin in mensa sivein refeciorio. De quo I).
:
Hieionyinus ubi supra. Nullus in cibo strepilus. nc-
mo couiedens loquitur, Cass. 1. iv c. 17. Apud ^Egy-
ptios, vcl maxime Tabennesiotas, tautum silemium
ab omnibus exbibeiur, ul cum in anutn lanta rnnne-
rositas fratrum refectionis obtentu consederii, nullus
nec mutire quidem audeat, proeter eum qui sua: de-
ca,,ic pra:est. Tanlaque vescenlibus eis silemii liu-
jus disciplina servalur, ut cucullis ullra oculorum
pafpebras demissis, ne sulicet liber aspectus l.aDeat
cui iosius copiam evagandi, nihil arnplius intneantur
quam mensam, et appositos in ca, vel quos ex ea ca-
mentio, ut piuulcibos; ila ul quemadinoduin vel quautum reli-
commen- ciat alius , nulliis invicem nolet. HaBc ibi Cassianus
D plane consona huic articulo Regulx Pachomian*
Vide notas tjostras in euindem locum.
e
Ambigua siinl hyec verba possunt enim referri :

uianuum puiier et meditalioui assidue vaca-se. ad priorem seineutiani lioc modo Si quis veuerit
, :

Sicui enim, inquit, nullum ferme ab eis olii tempus lardius, nisi ex pr;eceplo majoris, vel altas legitiine
.xcipilur, iia nec meditationi quidem spirituali finis impeditus, etc, vel ad posteriorem, ut scilicet ugal
mponilur. Nam nariter exercentes corporis anunasque ftcenitenliam, n,si ex majoris vel praelati arbilrio seu
viitules, exlerioris hominis slipendia cum emolumentis imperio ab eis absolvalur vel exiinalur quamvis :

nterioris exaiquanl, ita ut quod ex quo pendeat, kaud

prior sensus nielior sil, uipatet ex an. 72, ubi dici-
lacile pnssit a quoquam discemi, id esl, utrum pronler lur Nemo exeat foras, excepto maioris imperio, id
:

iiicdvulioiiem spirilalem incessabite manuum opus exet- esi, nisi cum m .joris imperio.
eeant; an propler operis jugitatem tam pmclarum f
Signnrum monasticorum anliquitas, et institulio
iirofectum spiritus scienticcque tumen acquirant. Idein ad custodienduni silcniiuin. De quibus et Cassianus
ru.sus i.i: ulcat I. iii c. 2, et tv c. 12, el alihi docel ibidem: Decanus, inquil , si quid mensce superinferri
<x seiiienta ahbaiis Theodori scientiain Scriptura-
vJauferri ueccssarium esse perviderit sonitu polius ,
rinn m.i{:i> oraitone el meditalione quam nnilti)
slu- quam voce sigiificet. Et Nicc.pl. or. I. ix r. 14: Signis,
fli" »i teciimie cotmuentarioruni
comparari. Vide ail, quibusdam, manuum impuUione, vel nutibus rem
ctiiw iei.at. li cap. 10. D. euam Bencdictus duobus necessaiiam, ab eis quibus ul mcnice prcv':dercnt,obti-
 :

£ I
BLGULA S. PA IIOMH. 282
X.IV. Si egressus fueris a cibo, ne loquuis in red- A XX. Nnlliis introcat t loctim .< gi ot.uiliuiii qui
emiilo, douec ad lociiin limiii pcrveneris. 11011 a-grotat. Qui a-grotavcril, a pra-posito domus
XV. Ministii absque his qu;c Ul coininune Ir.nii- duceliir in tiicliniiim a-gtolanliuin ; quod si opu*
bu>. pr.i'|>.ii;ii;i siini, niliil aliud coinedaut, nec "11111- habuerit palliolo, aul tunica, aul cx-leris qu.e ad
lalos cibos sibi audeanl pr.cparare. operieiiduni vcl ad vesccndum neccs.»aria sunl, ipse
XVI. •>
Qui percutit ad vcscendum, dum congre- prar-posilus nccipiet a minislris, el dabit agroianli.
guitur Iratrcs, niediietur .ilii|uid iu perculien lo. Nec poieril languidus ingredi ccllam vcscenliiun, et
X\II. Qui anle fores convivii egrcdientibus ero- comt-ilcrc qua- desidcra!, nisi a ininistro, qu] liuic rei
t 1 fratribua* dulaainiiia, iu iribueudo mediieiur prcpositus esl, ducatur ad vesccndiim. Nnn ci lice-
ali n I de Scripluris. bil dc bis qnx- acccperil in loco a-groiauiiuin ,

Wlll. J Qui su>cipil ea qux danlur, 11011 in cu- lcrrc ad cclliilain suam, ncc pomum quidcm.
cnlla, ied pelle accipiat, neque guslabil de his qtiae XXI. ' Qui ptilineiitaria coquniil, ij.si niliil gu-
acccpera, dmicc ad domum pervenerit. Ipse auleui sian'i-s cilentibus miniiilraliunt.
i|iii ca-icris dividil, suam parlem a pr.epo-ito acci- \\ll. ' Vinuni ci J lii|iiatii(-u absque loco a'gro-
p.u. (J.iod cl c;eteri minislii facianl accipienles ab tanliiiiii nulliis aiiingat.
alio, iisliil sibi suo arbilrio vindicantes. Nemiui |>lus B XXIII. Si aliqiiis eorum qui peregre mUtuulur in
allcri d.ibil quam alier acceperit : quod si obiendi- itinere v. I in via a-grotaveril, el liabuerit neressita-
lui inlirmiias, • pra.-pos.lus domus perget ad miiii- tem sive desidcrinm comcdendi liquauen de pisci-
ttros agrulanlium, el ab liis fffm necessaria sunl bus, vel ali piid eorum quaj comedere non constte-
accipii't. vcrunl, manducabil cum fralribus
11011 Cifclcris, scd
XIX. Si de ipsis f
minislris aliquis agrotaverit, separabilur, cl dabilur ci a minislris ad < ninein
11011 hahebit licenliam introeundi in coi|uiuam vel abuinlaniiam, ut iu 1111II0 fratcr langtiidiis conui-
cellarium, ei sibi aliquid auferendi; sed ei cateri siclnr.
ntinistri id quod necessariuin viderinl dabunl; nec XXIV. /Egrotanlcin absquc concessii majoris
permitliiur coquere sibi quod desiderabit, sed pra> nullus audeal vi>ilare, nec propin iniis quidcm al-
mtttsM doniorum, qu;e necessaria viderinl ei, el ab que gcrmanus, sine inipcrio praposili domus, miiti-
a.iis minisiris accipient. slraudi babebunl potestalem.

ALARDI CAZ.£l COMMCNTARILS.

ni$sel, insinuando pelerent. Plura de his signis notald prafatione Mgrotantes, inqnit, miris susteiilmiiur
:

co.lem Cas>iani loco. Vide etiam ari. 65 iufra. ob.iequiis, elad omnem copiam pnrparalis cibis. Lt in
ld est, alios a coinniunibiis, vcleosdem quidem, epistola ii ad Euslochium Si quis coeperit crgrotare, :

>e I aliqua in re muiaios, aul aliler apparatos vel C transfertur ad exedram tatiorem, el lanlo senum miui-
ciinditiis. steiio confovetttr, ul uec delicias urbium, nec iuatris
h ld e>t,
qui sig.ium ilai aut pulsat ad mensaiii.Pulsari qiunrat affeclum. S. Augnstinus inUegula Clericorum
auleni sive iicrcuii soh-t iiislruineiiuiin, quod alii la- c. 8 S. Benedicius c. 06.
;

h
hulain, alii (intiiin ihiihiin vel nolam, alii canipanel- De piilmeniis, sive pulmcniariis nonniliil noia-
l.iin, alii cymb
ahi scill nn vcl squillaui niiiicu-
1I11111, viinus ad collaiionem L5 c 1 ; dc qinbiis cl D. Bene-
pnil, vas sciiicet aeneuui et rouindum , scilUe sive (licius capite tiigesimo tiouo Kcguhc.
eepae mariwe, qunn prnprie scilla diciiur, simiiiiudi- D. liieroiiymus i-p. -1-1 , de iisdcm monacliis
1t-iii -uprrne rcfeicns. Durandtis I. Kilional. c. 4: 1 /Egvpli s agens Vinum, inquit, luntum senes acci-
:

Squil a, inquii, pulsatur in triclinio, id est, refecloi i<>, p uut ; quilnis, el pariulis stvpe fil prandium; ut alio-
cymbalum in claustro, nola in choro elc. Pelrus CI11- , rum fessa suslenlt.inr wttis, uliorum non fiangalur in-
Mareneis I. Mirac.c. 12: A priure,secHiidum morem,
1 cipiens. D. Aiigusliiitis libro prinio dc Moribus ecclcs.
"iio iciu scilla percussa est' quo snno audil<>, relei l 51: \'on solnm a carnibus et vino ubstincnt pro
c.i|i.

detnde la^alum essc dxmoncin qui monacliuni e domandarum l.bidinum, std ab iis eliam
suffiiieitlia
<lansiro abduccre nitcbalnr. qmv tuitlo concilalius lentris et gulluris provocanl ap-
• Korte aliquid mellis vcl fi ucluum alias dulciaria, ; pelilum,quantn qttasi mundiora nunnullis vidcnlur, elc.
vel bcllaria. A<|iie binc, opinor, D. Beuedietus acccpit, quod ait
d
Hiuc discin.us monachos illos m.n (aniiini cx cap. 40 Licel legamus vinum onmino non esse mona-
:

oporibus mnniium «uarum, scd etiain cx clcemo-
synis vel emendicalis, vel sponlc oblatis el donatis
viciitasse ; unde ordines meiidicantium exemp uin
tccppere.
« Prxposilus olim diclus, (|iii nunc prior,
ut ei in
Kegnla l). B»nedieii c. 6S. D. llieronymiis 111 sua
prafaiione : II ,b nt siiigittarum domorum prcrpisitos,
«;</ i</ ia una domo quadrugima plus minusve fratres
habitent, qui cbediunt prwposito , elc. nnadius iu
l'.,cbomio ;nl ipsuui -. ripsisse ad omniiiin meoaste-
riorum pr»posi os cpi-.iol.1111 unam. Suniliier ei ad
chorum, qnia ttmen noslris temporibus id monachis
... persuuderi non poiesl, sallem vel hoc consentiamus, ut
non usque ad sulietatem bibumus, sed parcius ; quia
vinum aposlulare facit etiam sapienles. Sed illud dictuin
exiiresins legiuir in Vilis Pairtim I v, hisre verhis
(Libellow num. ol): Nurraverunt quidum ubbaliVustori
de quudam monaclio qui non bibebal vinum ; el dixiteis
Quia linum monachornm ommno non est. Sic ibi. Unde
C verisiimle cst li c <h< tiiui abiis^e iu proverbium. Le-
gerat uempc I). Beucdiclus alicubi, cum dicat: Licel
leijumut inunt, ClC.
1

M 111 reinivsionis quje niense Augii-to agilur, 111 in i Liquainen diccl.a ur liipior e\ piscihus expres-
i.iiiiiii pra-pusili congrcg.ircniur, eptatulam unaiu. Sic sn-, 111 colligilur cx art. leqnenti, ubi dicitur liqua-
Hlc. incn cx piscihus. isidurus lib. xx Ivymol. cap. 3 :

f
De
variis ininisiris inlcr illos monaclios vide su- Liquanien, iiiquit, d.clum, co quod suluti in salsamen-
P<tiu> col. !',:> nol. e. tu piscicttli eutndeiH humorem liqttant. Qui liquor ap-
'Nosneoinion, sive iuOrmarwin et mftrmorum cura pi ':aiur satsugo >el muria. Vide c-!!at. 8 cap. (
»pwl reieres m n.iihos.deqiid D. Hieronvuius in sua
 , ;

m Al) UPf.lU J. CASSIiM Al'i'l.\F):\. z\ti

\\\. Siiiniim c\l>Uul> aliquo l.i'-iit p; .. I "iiu>- A '" •"• 1»«', Cl leCUffl iqwralum ifc oiiini \iroi vi

miiii atpi» nrgi< -0111111, Increpatione loliti emefidl cinia eii iribvent: ' ut nulla iH occasfo bttapfce*
* muiidi. Qood * ii ad reapem reneriot, efej
l.inir.

XX. VI. " Si i|uis aceesscril ad Oltiuffl inonaslerii eai nefai e«i; led aecipfeiH, ut drifnrai, leattfatam
Mfculi) rerrarrtiare, ei fratnim congregarl loCOffl, et clausum eum omni diseiplina atqiie cau-
vcfiHia
fratrum liberc 100 ollicio servial, el
ntrmero, non habebit iutrandi poteslatem, led priw lcla, iil g.cx

ii;inii;il)iiiir p.tri monasterii, et manebit |»aucis die- nuili dctur DflTendicnlam deiialiendi.

li.is foris a:itc januam, et docebiiur orationem l><>- XXX. Si qnis anlc osiium s'eterit inoriasterii, di

ininicam, et psalmos inianios polueril discerc, et (cns se vclle vidcre fralrem sunm vel propinquum,

diligcnlcr sui experimenlum dabit, ne forle aliquid janilor DUntiabil 1'atri monasteiii, et ille aecim n

fc.erit, el iuibaius ad lioram disccsseiit,

b aut lub iuicrrogabit pracpositum dornus, si apud eum sit, el

;.|i.;ui porestate ilt, et ulrftm possii rcnuotlare pa- pormitteiiie eo, accipiet comitem egres-ionis suae,
propriam facultatem coritemiu-re. cujus fidcs probata cst ; et sic miticlur ad fraicm
r ntibnl suis, et
videndum \el ad proxinium. Si forle ali |ui<J aliue-
Si i .'11111 videriul apium ad oinnia, tunc docebitur et
rit ciborum quibtis in monastcrio vesv/i liciium esi.
rcl.quas munasterii disclplinas quas facere dcbeat
qubusque servirc, sive in collecta otnnium fraiium, B suscipere ipse non poteril, sed vocabil ja.iuorem, M
ille allata suscipiel; qux* si talia fuerinique
c.im
sive iti domo cui tradendus e-l, sive in vescendi
pane vesccnda sint, nihil liorum ii quibus allata miiiI
oidinc; et iustructus atquc perfectui in omni opere
accipicnt, scd cuncia ad loca agrotantium defe-
bono fratribus copuletur. • Tunc nudabunt ciim \e-
stimcntis saciihnbus, et induenl babitum mona- reniur
tempore ad- XXXI. Si fucrit de pnpiuquis
nuniiatum quod
cborum; tradetur ostiario, ul oralionis

dural eum in conspeclum omnium fratnim, sedebit quis aegrotcl, jitftftof primus nuniiabit Patri mona-

in eo loco in quo ei praceptum fuerit. Veslimcnla stcrii, et ille accitum interrogabit pra-posilum do-

nuis. Videbunt virum cnjus fides et disciplina pn.-

quac secum detulerat accipient, qui huic rei praepo-
baia sit, et mitles.t cum eo ul visitel aegrotanteni
sili sunt, et inferenlur in rcpositorio, et erun: iii

pofestate principis monasterii. lanlum accipiet viaiici quanlum praeposilus domus

XXVll. Nemo mancns in hlonasterrb suscipiendi e^us decrcverit.
XXXII. Quod si necessitas impulerit ut forii ma-
quempiam ad vescendum liabeat potesiaiem , sed
el suscipia:ur neat, et vescatur in paterna aul propinquoi um domo,
,l
mitlel euin ad ostium xenodoeliii,
ab iis (jui
1IO 11*11 buic
lllll<L> rei
t\ji l»i » U\).Jin sunt
pra-posili t7UHVi hoc non faciet, sed h manebit in dominico \el in

C uionasterio I ejusdem fidci. Quod si ei aMnes rel

XXVIii. Qua.ido ad oslium nionasleni aliqui ve
nerint, si clei ici fnerint aul m<»naclii, majori bo- cognali pra-paraverint cibos et apposuerint, oec ac-

noie snscipiautur ; lavabunl pedcs eorum. serva- cipient omnino , nec vcscenlur, nisi his qoae in

bunt Kvangelii pru-cepla, el deddceut -<d locum xe- inonasterio edere consueveruut, non gustabunt li-

nod<.cbii; prabebuul omnia quae apta sunt usui rno- quamen, nec viuum bibent, nec aliud qui.lpiam,
naclioruiri. Quod si voluerint oralionis tempore quorum edendi non habent coi.sueludinein. Si a

atque collectac venire ad conventum fratrum, si

parentibus quidpiam acceperint, lantum comedent
ejusdem fidci fuerini, minisler xenodochii nuntiabil
quanturn in via sulficit; caetera quae remanseriui
Patri inonaslerii, el sic deducenlur ad otaiidum.
dabunt praeposiio domus suae. el ille ponabil in
XXIX. Si saeculares liomines aut debiles, aut
cellam languentium.
• vasa iufirmiora, id e»t, niulierculuc veneriut ad
XXXIII. Si propinquus alicujus aut consangui-
oslium, suscipienl singtilos in diversis locis juxta
neus mortuus fuerit, prosequendi funus non
habebit
ordincm pr.cposiii el sexus sui, pnvcipue feminas
inajori lioaore et diligenlia curabunt, cum omni li- potestatem nisi Pater monasterii praceperit.

ALARDl GAZ^I COMMENTARIUS.

• Modus suscipicndi novitios, vel, ut D, Benedi-

ctus loquilur, dnciplina su&cipiendorum fralrum; de

D P^i^J^^T^J^SZ
suum
m
(id esl,
Pdri
uxorem suam)
Quasi infirmion vasculo
possidere in sanciiftca-

qua laie Cassianus lib. tv Inslitutionum. Vide eliam tione el honore ; : I

infra art. 80.

muliebri imperlientes honorem.
t Atiis verbis expbcaiur in fine ejusdem articub :

Puta servus, vel puer, sive impubes. lli enim

b

noii possunt ingredi nec admilti in reiigionem absque

Nulli delur offendiculum dctrahendi.
e Ad vcsperas, poniiur pro, ad
vesperam.
conscnsu doniiftoruin aut parenium.ul sacns est locis Donnno coi,-
i>
Id esl , in ecclesiis , vel in
canonibus expre^-sum.
c Mutatio babituset alii antiqui ritus monaslicaj secraiis. De Dominico egimus ad lib. itt his.1i ..

prolessionis ; de quibus vide Cassianum lib. iv cap. 3 cap. 7. ...

est, catholicae et orlhodoxa; lidei et comn.o-
et scq. A quibus eiiam aucloribus D. Benedictus ac-
i Hoc
nionis. Fuere enim illis len.poribus inulli monoem
cepit. viiandi, de quikw
h;erelici vel schismaiici caibolicis
Eseepiio hospitum ad quos perlineat, Cassia-
a
Ilieroi.yinus lib.
Cassiam.scollal. 1 cap.20. Hinc D.
iius lib. v cap. 23 et sequenti et collal. 2 cap. 25 ,

Apolo*. adversus Kntfitiuin , scribn se

mo-'a- m
ct 2(i. Et hoc ciiam insliluliim imilalus esl D. Beiie-
iii
Dellileemilicoagenleiii oiuues bospiles cxcc-
sterio
dictus cap. 43, i)e hospiiibm sutcipUndis.
« Solet emn. Scrijuura vasis fiomine feminam ap- pisse, pncletquain lueielicos.
 ,

M
XXXIV. a
solus
RciciiLA s. pauiomii. m
Nulliii niiiialur foras ad ali- \ oo alium, el, lola vesle, reverlenlur domtmi ; el
qn-il ncgotium, nisi juncio ei allero. Oj ian(1 " auteiu siceaiam rcponci illfl cui lioc iiijunclum est.
reversi fucpiil in m.n isieriuni, si viderinl anie XXXYIII. Niillus d<: hoilo toilat olcra , nisi ab
osiium qua-i cniem aliqiiem siioruin aflinium de his hoilulano acecperit.
i|iii 1» nasierio coiniiioranlur, non audchiint ire XXXIX. d Palmarum folia, unde lcMinlur spor-
a.l cum, et nunliare, vel vocare, cl oiiinino quidqjjid t c, neino sno jure lollal, absque eo cui palms sunt
foris gesseiinl, aut audierint, b in monaslcrio nar- (T.dilX.
rare non polerunt. XL. • Nullus uvas nut spicas adhuc immaturas
XXXV. • Si signum dalum fucrit tit egredianlur coinedcre audeai pr.rter ordinem disciplinx ; el
I I
i
piis, prrpnsilus anlecedat cos, ct nullus in mo- ouiniiio de oiuiiihiis qua' in agro stinl vcl in poma-
n oierio icmancbil, nisi is cui Pater pr;eceperil, ct rio , nemo comcilci scparaliin anlequam cunciis
,

lii qui vadunt quo pergunt imn inlerngahuni, sd frairibus Paler exhibeat.
unu>qiiisque de Scripltsris aliquid medilabiiur. Si XLI. Qtij coqi;enl, antequam fratres romedaut ,

lnr c aliquis eis occurrerit, vel volucrit cuni aliquo f

non ainlr biini edere.
corinn loqui, pr;cpositus cui hoc iujuitci iim fucrii XLII. Qui super arbores pomarias , el super vi-
(icdiriciil.hns rcspondehit. Opeianles nihil lo.ju.in- |j ne as sunt. non comedent de fruciihus earum nisi
tur s;ecu!arc, scd aul mcditcniur qu;e sancla sunl, fralres prios eotiiedeiiiit. Si jnssi fuerint |)om.truiii
a at ccrle silebunt. Nemo pallioluni lollal secum \a- vel vinearuin friictus cclligcre, pramosilus colligen-
ilens ad opeiandum, msi concessionc majoris. Ope- tium dabit in codem loco singulis ad vescenduin
rois u n scdehil sine majoris imperio. Omnia au-
modica ; et cum ad mouaslerium vencrinl , inlcr
lein f. rrann n:a post uperal oneni ad doinum rcpor-
cacteros fralres paries suas accipicnl. Si aulcm iu-
i.ihuntur.

XXXV!. Ab>que
venerint sub arborihus poma cecidissc , comcdere
pra?positi jussione nemo fratrum,
necessarium habueril
non aiidcbiint, scd inventa in transitu juxta radices
ii , ali.|uem mitiere poteiii ;

i|ii.hI si ipse qui major est cogiiur necessit.te ire ad

arborum collocabimt, Ipse quoqtic qui ca?lcris colli-

aliqnem locmn , officium suum ei qui post se est in genlihus distribuit, gustare non poicrit; sed por-
urdine delegabh. talut ad dispensatorem, qui cum caclcris dederit, et

XWYII. Si ouis lavare volncrit vestimenlum ,

ipsi irihual partcm suam.
c.iniiiini.ehii | raposiium suuin , ei ille miilet eum XLIII. b Nullus in cclla >ua reponal aliquid ad

ALARD1 GAZ.EI COMMLNTAHIUS.

- Mo is e, in monachi non soli, se.l bhi, i.l cst, C ridsritaut audierit, qnia plurimn destruclio est. Quoa
ii S"C o et cniiie foras pr.ideanl, inanavu
u^ . iiin ;
pra'sumpseril vindictce regulari subjticeat. Idem
si iiiiis
ptimuui ab exemplo Christi, qai discipulos suos non infra repeiitur arl. 49.
'"los , scd binos misit ante jfaciem suum in omnem c Modus |'io cdfii.li foras ad exercendum octis
em el locum quo erat ipse venlurus, Luc x, inaniiuni , boc est , ad colendos a<.'ros , vd hortos.
. ad parandum crenam paschalem, Luc. xxit, qtiem-
i
metendas segeics , colligendas frtiges vel frucios, ,

admodum et ad visendura eUissepulcram, Joan. xx, elc. De quo fuse Cassianus lib. x lnsiit. c;.p. 22 ei
ii in civitaiem Samarhc PetrusetJoannes,
hoc est, deincep-. I.l D. Ilieiouyuius ad hoc iusiiiiitiiin spe-
ilnosii.nl al.iciunl, Acl. vut Secundn ah inslitulo cians episl. 4 ad lluslicuin iiionachiun : /Egyptio-
saiictnrnm Palrum, Pacbomii boc loco, BasMii scnn. rum, in |uil, mvnas>eiiu liunc morem teneni, ut nullnm
1
v Inslit. monachorum, Dnroibci serm.
20, eiAu- absqne operis labore snscipiunl. Idem AugilsUuus l.b.
p.isiini in ftegula ; cujus solim verba hic
recitasse de Moril.us (cl., ul>i supia. Cassiahtia ilem Iih. u
I

•ull eceril.Quando, \n<\u\l, proceditis,simul

ambnlate cap. 5, D. Benediclus capiie 48 et 57.
tum perveneritisquo itis, simul stale. Tertio ab excm- d De paliua arhore
ejusque uniltiplici nsu apud
|»lo eoriimdcra. I',or abbas, ut es; apud Sozomenuin vclcrcs mnuacbus CKinitis lih. x cap. 24.
lih. \i cap. 29, ii(. n nisi assun
p o socio ad sororem e Cassiai.us lih. iv cap,
18, huiic locuin spcclans:
pcrgere voluit. S. Thomas Aquiuas religiogum qui Anlequam, inquit, vel nostquam teijilimam communem-
M.lus proci dcrei vocabai diaboluin soUlarium. Licum (jue refeciionem percipiant, sunima cauiione servutur
ah GBjeonomo qiii eiiin non pgm verai vocalui e&set, nc cxlru tnensam quidquam cibi peniius ori suo quis-
ad uiaccll •im comitarciiir, l*benicr ci promptc qua ;: indulgere prccstmai ; ut incedenlibus per horios
j.
iccuiiis esi, nt e t Chroiiicn Dominicaiiorum.V ide
io v el pomonu, cum pus<im blandeque per arbores poma
.iiiim hb. v cap. 40, el D. Giegorium in Regi- pendenlia, non solum objiciutU se pecloribus trunseun-
iro lib. x ep. 2-2, i.bi monacborum quemdaui C«»n- tium, rerum eliam slrata per lerrum conculcunda pedi-
>l.iut.iiiiiii uoii.iiif a frairibus expciiiuiii ahbalem
ill bu.s o(ftruni,atijueadcolligendum paruia, fucileud con-
idcirco repulii ci indigniitn judicavil quod ad mo- sensum concupiscentiai iliicere valeant intucnles, et op-
ilerium qiimldaiu >o;us pergeresinealiqnofrairiiui
.
pirtuniiuie, vd copii, quumvis distnctos, alque absti
luorum prjrsumpsjssci. Ex qnu, ait, ejus aciione co- nentissimos od sui desiilerium provocare ; sacrilegium
hwi quia si s ne te*te qmbujat, recienon vivat, aicatur non modo quidquum ex his degnstare, verum
At quomodo atn^ r gulum leneul, quam sibi ipsi nesrii etlam manu conlingcre, ubsque eo quod pulum cuuctis
tenere Il.i Gregorius. D iiiipie ali honcto et U ili leficienlibus in commune cxlnbetur ,et nd percipiendum,
>
;

luiii hnneslas rel uis <i iacbatus i«J suadei, ne i i

oeconomi disp, nsaliune, per fratrumobsequia publice mi-
Mt incf lani luonai h
i qnasi gjruvaiji cl Roluli, l U- , nistralur. II. cc ibi, qna; ctiani tpeclani articulura
lialeni coinniciiilal t eclesiasucu s ill.s verhis Vss : 42 sequenlem.
•
<jui cum eeciamt
i
, non habei sublevanlem se , Id.i.i lupra
• art. 2J.
,

ca;>. i I liifem inlia art. U5. Vide cxemplum Scrapionis

1
l>. Bcnedii us rap. <;: : .V,- ;, atsumat, iuqu i. colLt. 2 c..p. 1 1.
qu rcumque foris mona i
2K7 AD OPEKA J. CASSIANI APPKNDIX. 288

vescemlum nbsque his qtlSB a dispensaiore a-c-A M. Si Jejunli init-t dies, cl hitlrc coe, eiit, btfeeri

pcrit. iiun andcbifr.

XI, IV. Qui iiolunl in coinmuiie vcsci cnm hll. NtNM) lavare abcruni potciit aul ungcre, tftri

rxteria qnaii najori abtiine«tia se dioaiitef , ei ftiei it iinperaiuin.

,

(|u.inJo eilerc debuerint, quod eis uua dic siilfici.il ,

LIII. f
Nemo in lenebris alicii loquclur. Nfrflm

pancni cl sal accipiant lanluui. Praeler monasi. ni cuui .illcro doriuial, mauiiiii allcrius n iii<. ie eal ,

autcin coquinam, nulli coqtiendi Clbui liabeaui poic- svc amhulavcrit, sivc scderit, aut sieteril, uno <u

statem. bito di-let ab allero.

XLV. b Ncmo in cclla sua habeal pruler ea LIV. Nullus alionde.it caput , abxpie maj.iris ar-

quae monasierii legc pr.icepia sunt , nec paucos biirio.

nununos nec proprium aliquid ; evlra babilum suuin LV. k Mlilare dc his qux a pr.cpo-.iio aeccperit

si quid invencris, absque contradiclione aufercs. cum altero ncmo audebit ; ncc accipiet melius ,
et

XLVI. Si quis Iransfeitur de doino in alteram dabil delerius; aui econlrario dans n.elius, detcrius

doinum, c excepto ea quae usui quolidiano ad ha- accipict . ei iu veslimenlo , et in habitu liiO tritttl

biluin necessaria sunt, secum transfcrrc niliil po- novi, prauter cxmcios, causa decori*, inveniet.

leril. B LVI. Nemo vadens in congrcgatioiem a<J vcsccn-

h Godiccl pml
XLVll. Nullus neque ambulandi in monasierio dnin, diinillat codicem non ligatum.
d neque extra murum monaslerii procedendi lia- nonain atleudal, ad quem pertinet
beat facultatem, nisi interrogaverit praeposilum, et LYII. »
Si quis fratrum laesus fueril aui peretM-W,
ille concesserit. tamen lectulo non decurnbit , sed ambohtt invalid.is,

XLVIII. Caveudum est aulem ne quis d^ domo et aliqua re indigebit, vestiinento vel palliolo , ct

in alleram domum verba iransferat , nec de mona- cacteris ulensilibus ,

prscpositus accipiel et dabit.

sieiio in monasterium, ncc de monaslerio in agrum, Cumque sanus fueiit, reporlabit sine mora ulla.
nec de agio in monaslerium. LVIII. Nemo ab allero accipiet quidpiam ,
nisi
XLIX. Si quis ambulaverit in via , vel naviga-
piaeposilus jussei it.

veril , aut operalus fueril foris , non loqualur in

LIX. In villam nullus vadat nisi missus ; supcr
monasierio quae ibi geri viderit.
nudum dorsum asini duo pariter non sedebunt , nec
Non dormiat quis
L. ° praeter reclinam sellulam ;

cumque ad dormiendum se collocaverii , alleri non super lemonem plauslri.

LX. Ad ofbcinas diversarum arlium soli pergenl

1'iqtiamr : posiquam obdormierit , si post somnum i

uocle evigilaverit, oret. C praepositi , ul accipiant quod necessarium esi.

ALARDI GAZ^I COMMENTARIUS.

a I>. Hieronymus in praefatione sub finem: Omncs praelati ,
perinde ac donatio monachis esi illicila ,

pnritercomedunt : qui ad mensam ire noluerit, cetlula quia est actus proprietatis voto paupertatis repu-
sua panem lantum et aquam ac sal accipit,sive uno die gnans.
volueril, sive biduo. h Cura bibhothecae in coenobiis antiquissima, ubi
h Cassianus lib. 4 Inslit. cap. 13 et sequent., I>. codices manuscripti omnes condebantur el diliacn-
Bcnediclus cap. 33. Vide infra art. 63. lissime servabanlur. De qua ilidem divus Aiigusliinis
c Pro, exceptis iis.
Est enim excepto adverbium, in Regula cap. 2-2 Qui codicibus prwponunlur, wie
:

idem ac prwter. murmure serviant (ralribus suis. Et capiie 23: Codiccs

d Clausura monastica hoc cxigil ut nullus sine ,
certa hora singulis diebus pelantur : extra horam aui
licenlia de monasterio egrediatur. Quam licenliam ,
pelierit,non accipiat. Et D. Benedictns c. 48 Diebus :

ut praecipuum obedienliae et subjecli<>nis siginim ,

Quadragesimce accipianl omnes singulos codices de bi-
Patres tanli fecere, ut S. Basilius dical in lnstit. bliotheca, quos per ordinem ex integro legant. Quico-
monacli. Si q lis egreditur e monnsierio, non accepla
: dices in capile Quadragesimw durtdi sunt. Vi.ic Cas-
benediclione, aut non dimissus a Patre, et prcefecto siodorum in Instiiut. Div. lect. cap. 8. Huc peninent
monasterii , sit excommunicatus. I.lquo a nionacliis ea qiiae de scriptione librorum in monasieriis, piae-
stricte observatum fuisse palet ex Grogorio Maguo sertim Benediclinorum, olim consuela nolavimus ad
lib. u Dialogorum, ex S. Dorolheo serm. 9, Jnanne 1. v c. 59.
Climaco gradu 4, D Benedicto cap. 67 c.l aliis (De 1 Periinet eiiam liic arliculusad cufam inlirmo-
Clausura Monastica , vide nolaliotiem ad coltat. 24 n rum. de qua snpra aiticulo vigesimo.
c 4\
f
u Eranl cnim in moiia>teriis «ifuciuae omnuimrere
j

e
exlra psialhium, de quo D. Hieronvmus
Id est, artium, quae monachorum et monasteiii usjbus ne-
in prafatione, et Cassianus lib: iv c. 13, et collat. i cessaric. videbanlur. Hinc Palladius in Aplnhonio,
cap. ult., et alibi. Sellulam dicit, non celluiam. Lst de monacliis Pachomianis loquens Exercenl, in- :

quit, omnem artem: alius quidem laborat in agra

cnim sellula dimiiiutivum a sella, guae a sedendo
colendo, alius in liorto, alius in pislrino, alius \n
dicitur. Beclinam, id est, reiro inclinatam, ac resu-
piuam , ut ei incubantes soinnum caperent. Apud a-ris olficrna, alius in labricando, alius in consucn-
Pailad um in Regula Padiomii legitur : Dormianl dis calceis, alius in pulchre scribendo. Hac ille. N*
iion recumbenies; sed exslructis sibi sedibus paulc quisvero ad officinas opilicum importiinus aut in-
supiniorihus , et illic suis iinpositis slrugulis dor- jnssus accederet, sanxil eiiani D. 3a>ilius his ver-
celta-
mia^it sedentes. bis Si quis imvortune venit in culinam, aut in
:

f Cassianus
Iibro secundo , capite dtcimo quinto, rirnn, exc.q)tis ilesignatis, aut his qui discipljnw bom
et libro quarlo, capiie dccimo ^exto. ordinis curam gerunt, carcat benediclione. Vide C?.s-
k Mulatio, sive permutaiio rcrum alicujus prc.iii, siauum libro quarto capite dccimo sexto.
ut librorum, vestimenloruin, elc, absque conseusu
 ,, ,

Irt RCGULA S. PACIIO.MIL t')0

I.XI. * Ad alierius cellnlani intr.irc uullus au- A qui riserii in reiiquis oralionibus , cnnsiiiuio ordioe
-|.'liit. age; pOBuilcutiain,
I.XII. Cninmendatnra aliquid , etiam a germann LXIX Quando ilomi resideot, * nnn cis li.rai
frstre , nultus accipiai. loqui aliqnid svculare , scd si quis pr.eposiius de
I.Xlll. b Nihil in cella sua absquc pra>posili jus- Scripturit docuerit , vicissim inter se ruininenl
quidpiam condei, nec poma quidem.
-*
et r.ferenl qu;e audicrint , vel quas meinoriler
LXIV. Si pr.xposilus piofeclus fueril aui alier , lenem.
prxposiius, aut qui seeundus cst, curam pioficiscen- LXX. >•
Qui vas ficlile fregcrit , vel al.qu.uii
lis exerceat , vel quem ipse pramositus clegeiitde ulileui reiii ad usus monaslcrii , agel poenileuiiain.
fr.uribus, et ciiram ei suam injunxer t. LXXl. i
Si fraier dormieril omnis cum
, Erater-
LXV.
Quando farinam conspcrgunt aqua et
c
nitas prnsequalur.
asaaa subigunl nemo alteri loquatur. Et quando , LXXll. Nemo excal foras, nemo loquaiur , nemo
labulis ad furnuin depoitant panes, similc gilenlium reinane.il, excepto majoris impt-rio.
hahcbiiiil lanlum de psalmis aut de d
; Scripluris LXXIII. Audim signo exciianiis , aui voce psal-
aliquid me.litabuntur, donec opus impleanl. Si quid lcniis, ninnes surganl , cnrrcntes ad orationes.
necessariuin fueril, non loquaniar, sed dent signuin r NuIIhs anlc psaliai nisi ei jussum fucril ncc com- ,

his qui poseual afferre quae neccssaria sunl. Quaudo plcio psal.no, alterum sine prxpositi jussione au.le.it
a.l miscendam farinam vocaii fuerint, nullus reside.l jungcre.
in luco panes coqueniium , exceptis iis qui coclioni LXXIV. Nemo anie pra posiltim suum et duccin
Miflicieni, cl quibus jussum fuerit. siiiim ainbulei. i Nullus remaneal de ordinc suo.
LXVI. ln navibus similis disciplina est. Nemo a LXXV. Si rjuis aliquid pcrdiderit , anle alunc
terra solvii navigii funiculum , nec movet navigium publice corripiemr. Si vern de propriis vesiiculis
ab.-que ju-sione Palris. In inleriore parle navis cae- fucrii qoetJ perditum est , tribus hebdomadilns
lnrii.' M r 1,1. t>tt r\ Amm ls>nnn*MMAl *..!,. .1^1.—
lerit fratribus super iranslra et lalmlala quiesccn-
I i I i .< ? • •

non accipiei, el in quarla, acia poenitcniia , dabitur

iibus, nullus dormiat; etsxculares homincs donnire ci quod ami>it.
secuin e
nullus paliatur. Vasa infinniora cum eis LXXVI. Qui invcncrit aliquid , pcr tres die.s
noii navigabunt , uisi forte Paier mona-lcrii prxce- k anie c< llectam fralrum suspendal , ut tollal qui
perit. cognoverit.
LXVIL Niillus in domo sua autlebil f cum fucere, LXXVII. i
Lolum in domo nemo facial absqne
nisj in coiiunune umnibus succcndatur. prrcpo^iio ; cl omnc quod novum esl illius senicnlia
LXVIII. Qui una oratione lardius venerit
•*
( , vel Q disponelur.
fui inussilaverit aui loculus fuerit ad alterum vel LXXVIII. "' O.nnis correplio
, ila fiet ut discincli

ALARDI G\Z/EI CO.MMENTARIUS.

• Aliis verbis D. Benedicius capiie quadragesimo iiinmn se coiloquiis oblcctantcs. Cum aulem. inquii,
Ktave : Seque frater ad fratrem jungalur, horis in- a iud quidvis loquereniiir, slatim sancti
angeli rece-
competentibus. debanl l.mgius; veniebanl autem porci sordidissimi,
'"
kteaa stipr.i arliculo quadragesimo terlio. ei voflitakanl se inier eos. iJ.-rmones
enim in specic
« Consnnat qna» superius dicla sunt de offici- iis pccorum delcclabanlur enrura vaniloqniis. Bc.tus
nis opilicuni, in qnibus sileniium servabatur. auiem sei inr ba;c vitlcns, commonebal per monaslr-
d Vides medilalionis
exercitium, de quo supra , ria fralres dcens Cohibete a mullilnquio e ah
:
i
priscis m.nacliis fuisse freqtientissimum ac faniilia- onosis sermonibus linguam, per quam malus inter-
lissiinum. immo pene assiduuin; ila ul non snlum ilus animae generalur.
in oralorio, vel privaiim iu cellulis, sed in omni fere h
C;issianus lib. iv Inslit. cap. decimo sextn,
loco el t.-m, ore, ac pene ad omnes actus el functio- D
Bencdicmscapiie trigesimosccundo el quadra«es'iii)»
nes eo *c occupareat, ac per hoc a vanis cogiiaiio- "
sextn.
nibus el colloquiis avocarent, sicque animum ad Si frater dormierit,u\ rsi, obierit, omnis
1
emt,
cocleslia et salutaria suspiraniem et erecium rctine- fralermias, id esl, COIlgregalio fralruin, prosequatur
renl. Vide art. 16 ei 17.
scilicetad lumuluin, el honorifice sepeliat. Sauctus
• mulieres.ut supra articulo vigesimo
Id est,
ClirysoMtomus homilia piima in Job muuacburuai
nono. obitiiin l'uiui<que describcns C'«m ullitno, hiquil,
' Lassianus lib. iv cap.
16,
..»
D. Benedictus cap.
, r- 13.
M.ollo-juia de rebus vanis, prora ,„s et sasculari-
i
.
— spiritu
- Uiboiamem iunaiM iitwierini
""""iiHiim (fralrem)
r ...... habuerint, circumse-
denl , utlimaque ejus audiunt verba; adhomtioL
circumsr-
i
:

hus vilan.la. Corrumpunt

is vitan.la. Lorrumpunt enim bonos
bouos mores coUoquia
coUoauia
D et monim n'ia d*
monila a.ia -. ^
de i,„i„<,,;n
tndustria ,.,//,,a.,..,
adliibent os deosculan- ,
,

prava, Coriuih. xv. Cnssianiis lib. v cap. 9: Vidi-

I
tur ullimo osculo; exinde cum reddiderit
mus, inquit, senem, .M.icli.-ieiu notnine, Innc a Do- an.mum
tnanuscomponunt, oculos rlaudunl, elc. Vidcs D. Ilir-
mino graiiam tliulurnis precibus impetrasse ut ronyiMiiin
, in epitaphio P;.nl;r, Suliiitiuin in Vila
.iiioiquol .liebus ac not lilms agitareiur collaiio spi- D. Manini, et umnhira autiquioinium Dionysiuin
ritualis, nuoiqiiaoi somni torpoie pemtiis l.ixaiviur.
Areopagilam Eccl. Ili r.ir. cap. 7.
Si quis vere detraciionis verbam v.:l otioaum ten
ii-sci inferre, in
) ld rst, extra oidinein suum , dum simul anilni-
soinunra prniinus coneideba| ; ac lant, evageiur.
sic n.-c usque ad anriuni ejus polfniionem viVu, k M
rsi, anlerores ec< lesi;c. vel
<.b'o.|iiii |.oirrat |iiMv,nire ln Viiis Piilrum (Lib
oralnrii.
in, Lolionein vcsiiinciitoruin, aut ipsius domus
1

". 3(>; l. vi, libslto l,nnoi et

,'t
5) legiiinis magnilin vasoruni.
quemriam virnm Imne gratmm a Deo obiiuuisse, ut '" Vjile snpra,
ari. I, ei qux nolavimus a.i lib.
litqniH [ois liaiiuoi, qu.r iv
•
tle ^triis Scripluris cap. IG tlc Lorrectione et l)iscip'ina
habt-l.jnt.ir, vi.k-ici saiKt.v rcgulasi.
SnfeloS atlanles ei plu
 , , ,,

SPI AD OPEK\ J. CASSIAN1 APPLMHJL Vjl

smi qni (:oni|.iiiiiiiir, et itemissii manibii- cl liuini- A etiain nnleni lcgere compellalur ; et onmiuo uuilui
liato capite, eineiidaturoi t-e promitteuiei viua in erit iii mouasterio qui non discal Ibicr.i- ei • de
(|uilius argnontur, veniam Jepreccnlur. Scriplurii aliquid teneal quod iiiinimum eat, nsque
LXXtX. " Qtii absque ordiin: fiairnm rccesscrit ad Novuin Tesianiei<tuni el Pialtcrium. Omue qu .d
h non convcutii frairum audierint dispuiatuai, cogemur
etpostea actt posniieniia redierlt, eril in or- ln

ilinc bhii, ahsqtic inajoris impcrio. hi|er se ul rccolant.

LXXX. Oui rmlis in monasterio luerit ingretsus, LXXXI. Ad psallendum ci ad orandum oullus
doccliilur pnns qunc debeat ohservarc, el ciun dnCtul sibi occasionei invenial quibus se ilicat occupaluui
:id univcrVa ronsensntit , dabunt ci vigtuli psiimos (|iiasi Ire iion poSsil ; el si in navi fnent , et d in

aut duas Epistolas Apostoli , aut allciius Sciipinnc agio , el in iiincrc vcl in mmiaslerio, quol.bd ini-

parlem. El »i li lcras ignoraverii, hora priin.i, lertia, nUlciio dclentus , oraudi ct psdlendi tempora npn
ei Sexta vad.it ad euin qui docere poie»! el qui ci pr*tenint:at.
c
Iuetii delegalns, el stabil ante euni, ct discct sludio- De puellarum diiciplina.

sissime cum omni gratiaium actione. Postea sc:i- LXXXU. f Nemo ad cas vadat visitaml.is, uisi qui
bcntur ei eleinenia, syllab.e, verba ac noinina ; el iistbet ibi maircni , vei sororem, aut propinquas , et

ALAKDI GAZ.EI COMSILN AI.US. I

8 Id csi, practer, aut contra ordiuem et lcgcm obe- B ciunl hi quibus teciio curaz est, seu meniori I Srrip'i:-
difntuc rcgularis. rurum. ll;rc ibi. Mouacbi.s itidern solcrc Psaliiinnii
b Id esl, non obtinebii lncum suum, se.l posire- ad verbum ediscere, t-t uirniontiT tenere, oetlig pri- •

rnum in congregalione. Beiiediclus cap. 29 Ita I). : iiuiin cx verbis D. Ilicrouymi modo recilatis, liim ex
Fraler qui prvprio vilio egreditur
,
aut projicilur e , aliis ejusdem ad RusiicUm mnnacbum cpist. i Nnm- :

tnonasttrio, si reveni voluerit, spondeal prius otnnem (|iiam de inanu et oculis reccdat liher (supplc Psal-
emendaiionem vitii pro quo eqressus est, et sic in ulii- inoruin), nam siqiiilur, iliMalur l'sall»;i mm ad vcr-
mo yradu reciviatur, ul ex hoc ejus humiiilas compro- bum, etc. Et in p.-alinum (cnle^iinum Irigesiiiimu
belur. Eadein poena, pfcfiter alias, in jnre canonico leriium Scriptuias Igimu?, Psalmos edi-ciinus
:

puninnlur monachiqui de monasieriisad audicndam Evangelia lcncunis, Pn pbeia- edisseriinus. S"ieui

pbysicain, id esl inediciuam, aui lcges civiles
, monacbi hoc imer sc habere ceranicn ut pmrcs
exeiin!, et infra duos mcnses non redeuiu cap. iSon ediscanl Sciipluras, el in eo se |ni!ente»se niclioies
magnopere, Nec clerici vel monnchi, etc. Ilabes eam- si plures edidicerinl. Denique Cas-iod >ru> in pial.t-

dein pcenam inferius statutani in furiosos et iracuit- lione Insiiiut. divin. Icd. liiones Cbri^li piiniun
dos arl. 85. Psalmos disccre sundct. Porro al a expositio ill us
e Locus obscuius et (ni fallnr) corruplus. Quid senlenliai, eaque subtilior ne.c improbabilis milii ,

enim boc sibi vult usque ad novum Teslamentum el

: nnper ob'ata esl in lninc sensiim ul aliquid t-neal
Psalteriam? Pulo tamen posse sic cxponi. Quod mi- de Scripturis, qnod minimum est vtque ad novum ,

iiimum e-t, id est, intclleclu facillitniim usque ad ; Testunie:lum et Psalterium. Hoc est Tcueal ul nu- :

iiovuni Testamenium ei Psalierium, id est, praeter p niuium novum Tcsiamenium et Psallcrium; vel ali-
novum Testauienlum et Psalieriuni , quod n.emori- quid usque ad novi Te-iarnenti seu P.-a teri cogni-
ter omnes aut plerique monaclii ediscebant. Nam liouem. Ubidlud usque noneslcxclusivuiii, scd putius
quod ad pinasiii aliinet, ne cui videatur absurda , conjunctivum, seu conclu ivum. Qua signUicaLio.io
docet Ambiosius Calepinus eieganter dictum apud fere usurpatur in Scripturi-. In Genesi: Ab uoudui
Pliiiiuin Asscnsi sunt omnes cousules, usque ad
: usque ad animanlia. Seinini tuo usque in steculum.
Poinpcium, id est, exceplo Pompeio, vel prreter Usque in prceseniem diem. Io Psalmis Son est usque :

Pompeium. Quod et nostraj vernacuke congruit. ad unum. Usquead noclem increpuerunt me renes mei.
Sensus igitur est Nullus erit in inonasterio, qui
: Ab homine usque ad pecus. Et similibus b cis quam
non aliquid teueat de Scripturis, id est, de veieii plurimis, quibus non excludilur <|iicd Imic vociil.e
Testainenlo, quod facile possit ab omnibus inlelligi, adhibetur, sed concluditur et comprebendiiur. \ eruin
ui siinl pler.Tipie sentenii.e Proverbioium, Eccle- hac expostlio, si bene inspiciaiur, ferecoincidit cuiu

siasiie tt Ecclesiastici ac vulgatiores

, el farilinres pnore. Cum enim exponitur: (Jsque ad novum Testu*
l;islori:c. Novuin autcm Te.-tanientum et Psalleriuni id c^t, pr«icr novuin T>-t.i
•
mentum, Psalterium,
omncs addiscanl. De Evaigelio et novo Testamenlo, iiientuiii Psaltcrium non sic excludiiiir r#»uhi
et ,

quoad ejns lieii potest memorrae coininendaiido ,

. Testameiiluni ct Psalierium, qu isi non sil dicendum,
D. Slieronyniiis (Epist. 7) ad Laeiam in instiluijnne sed potius, ac potissiine, ac proc aiiis coinpreben-
tiliae, virgims Deo dicandae , ubi bunc ordinem le- ditur et coiunieiidaiur cdiscendum.
gendi Scripmras praescribii : DLcat primo P-alie- Simililerstatuii D. Denediclus cap. 50, ul fraires
<t

liiim; bis se canticis avocet ; cl in Proverbiis Salo- qui omniuo longe sunl in labore, el non possunt occur-
monis erudiaiur ad vilam; in Ecclesiaste consuescat D rere hora congruenli ad orutorium, agant ibidem optts
qiue mnndi -unl calcare ; in Job virtutis et paticniiae Dei, ubi overantur, cum tremore divino flcctenles ge-
exeinpla sectetnr. Ad Evangelia transeat, numquam nua; similiter qui in ilinert directi sunt, non ccs pra:-
ea depositura de manibus; Aposioloium Acta et tereant Iwras conslilutee, etc.
Epislolis tola cordis imbibat volunlate. Cumqiie e Nempe monbiliuin, vel sanctimor.ialium, vel mo-

pectoiis sui cellarium his opibus locuplelaverii nacbaruni. Kefei t Palladius in Vita abbalis Aphiho-
maudet meniori:e Propbelas, eic. Divus Cbrysosto- ui trans fluvium Niluin, e regione monastcrii Ta-
mus senn. 3 de Lazar., D. Basilius et alii suadent
ea niaxiinc el prius lcgi ac inenioiie maudaii qux
novi Teslamcnli sunf, quod lia.*c utibora, clariora , f
Id esl. invisendas ctsalutandas. Non enim l.ie

magisque nccessaria siini, et nobis rropria. Iieiuque agitur de visiiaiione nionialinm, qu;e lit a sopeiio-
Cassianus lib. n cap. 6 relcrt veleres nionachos aliis rilnis, juxta cap. Aitendentes, de sialu moiiacb., -ed
quideui bebdomailu: diebus iinain veieris, et aliam de familiari visilatone, saliilatioiie, colloquio IVe- ,

tiovi Te.it anienti leclionem Psalinis addidisse: ln die quciilatinne, qu.e eliaiii saciis canoliibus , et pccii-
vero, aii , sabb.iii lel dominicw utrumque de novo Te- liariler mowachis iuliibetar. Vide cap. , Jf fiioikrw.
slamento. Qnod etiam lolis Quinquagesima diebus (a- Ds Yi'a e: llonesi. cterie. (I.ib. t Decretal.).
 *»3

consot.rinas. seu niatreni liiiorum suorum;

WICLLi s. T'A liu.MII.
m
si aule.n A CtUOj , per sex vices con.inonebitur , el ln IM*m
el ante conversionem paterua eis debelur hxiediias, facienl etiin surgere de ordinc sess:;>nis sua<,ei
ii.tcr
a it ali<|ua causa manifesta esl, mitlenl cum liis pro- uliimns collocabimr doccl untquc eum
, i.t ab hac
bals aeUiUa virum, ac vii;c, ct videbunt eas ei pa- n.ei.iis pci tiirbaliouc
,
mundetur. Cumqtie Ires lettes
ritcr revertrntur. .Vino vadat ad ill.is , nisi l.i qt.os d. r n >s leMiiiionio adduxerii ijui
pr<> eo polLcc.u.i .r
supr.i d.ximus; ita ut priinun faciant renuniiari iie.uaqtiam Min.le quid csse facturum
recipict srs- ,

palri mon.ist rii et ille iii.iicl ad seniores s.onoin su.un ; alinqui <\ permanserit
,
, qui in vitio, mo.e-
mnnasienn virgiutiin delegati sunt ,
qui ocourrent lur d inter ulluiios, pordiio priore loco
ei>, el cum ip>is vi.Iobunt eas quas necesse habebunt, LXXiVI. Q.ii fals.un cupil probarc cot.tra alic-
r.nn o.nni dociplina q| ti,„orc Dei. Non nim,
eis loqtienlur ul opprimal innocenle.ii, terlio conunonebiiur
de rebus savular.bus. et postca I rcus erit iniquitatis, sive dc priori loco
LXXXIII. Q.iiciiinqiie de his mandatis aliqnid fueril, sive de inferioribus.
pr.ile.ieril ab>qoe t.lla dubitaiione, negli;-. nti* at- LXX.WII. I
Q..i habct posimam consuctiidinein
qtie co.ikinpl.is agel pcenileniiam ut possiderc
, v.i- Ul fr.ilies >uo scrmone sollicilet, et pcrve.lal a/.imos
lcam.rs regna crelorum. simplioornm, terlio co..u.io..cbi.,.r : si conicm P M-
* 1'nrcepla el iusiiiuta Palris nottri Pachomi, ho- B ril, ct obslii.aio animo in dt.ritia perseveraverii, sc-
minis Dci, qui fnnd..vil «h oxordio sancte vit.e com- parabunt euii. cxtra monaslcrium, el s vcrbcr l.unf.
m.mi.mcm imperium Dei. Ploiiudo legis cln-
jtixta e»m anie fojfes triginta novem. dabunlqt.c ei r,d vc-
r.tas; scicnies lempus.quod ImIcjI hora ut de son.no sceiid.in. nanein solum cl aq.iam, do.iec ii.undclnr a
coiisurgainus, qnod vicinior sil salus noslra qi.ain sordibus.
eo tempore cum creditlimus.' Nox pr;rcesil , dies
LXXXVIII. »> Qui babet pe.-simam consueludincm
aut.m apprppinquaviu Dcpoi.amus opcra tenebra- murmurandi, ct quasi
gravi opere sc Opprimi que-
r.un qu.c sunt conlenliones delr.icliones, odia, ct
,
, rilur,docebunf cum quiaquies quod sine causa niur-
tumentis aiiiini superbia. muret, el ostendent pe.spicue verilalem; si post
hrc
L.WXIV. Qu. fac.l.sest ad delrahendum et tlicil int.bediens fucril,
, et c>l perfecix auaiis ita euni
MOd non est qui i„ hoc pcccato fneri. deprel.ens.is, habebun. ul unum de
, xgrotaniibus , el poneu.r in
moncbunt e.un sccundo el si audirc contempse.i., ; loco infirmorum, ibique alotur otiosus, douec redeal
Bcparabunt epiu cxtra convenlum frairu.n sep.em ad vcritalem. Si autcm j.Ma esl illius q... rela cl
a
diebus, et « pnnen. lant.un cun. aqua accipiet , do- n.ajore inique oppri.ni.ur, qui cu.n scandal.iavit
ei-
nec poll.ceaiur atq.ic conlirmet se ab hoc vitio re- dem senlenlix subjacebit.
r ssiirum. et sic tiimitteiur
,,ucu " «•
ei c vyyiv
L rLXXXiX. c- :
• •• • r
vwv
LXXXV c
"
S, qu.s .racundus et furiosus frequenler
.
S. inobedicns i

tiosns aul contradio.tor, aut n.endax, ct es. porfcct»

qti.s fncrit, au. c< nten-

fmKllur s.nc causa ,

et propler rcm inanem ct va- jelatis, dccies co.nnoncbilur ul desisiat a viliis. Si

AL\RDI GAZ^I tOMMLNTARIUS.

I.cnncnsis, seu P.cbomiani, fuisse aliud monasteriu.n
d.uil; ab iis invice.n auod viclui opu- est resumen-
qo-idringentaruai puellarum Beq.ienlium cadcm insti- les, cic.
tula Pacbomii ad quas praetcr presi y ortim neino
,
• Ili.ic colligilurmonialcs jam tum l.ab.iisse quos.
iransirel. D. llicronym.is cpist. 1(5 Scribit S. M.r- dam scnioresseu Palrcs spirilualcs iu pr >ximo com-
cellam »b Alexandrinis saccnloiib.is et S. Alhana>io inoranles a quibi.s insiruore.ilur cl dir.tjere.Uur,
,
Vit.in S. Anlnnii nec non monasieriorum in The- , qui vulgo confcssarii vt.canlur.
baide 1'a.homii, et virginum ac viduaium ab eo in- b
V.detur hic a.ldendum alia, ut sit hx nova seclio •

'SPSS^JSffSSS^tfSSt
ICri qtitul
e»UJW Do CbffistO placert TCrn t. iisdem el
«P.nfcttl.^.d.orrec.Um^Uon.r»^,.
c
JejuiHiim in pane et aqna, in gravioribus cul-
aliis inoni:ilil)us agens epist. 48 : Moris eti , inquit, pis. Dequo eiia.n infra a.t. 87 et 121.
in .f-gupli el Syria? monasteriis, «i tam virgo quarn d I.loiii supra
ari. 62 ct infra arl. 92 et 94.
vidua, quw se Deo voverint, et sarcuto renuntianles • Calumni;e , seu falsi criminis
poenae cl.imnia-
omnes delicias saculi conculcarinl, crinem monasle- toribns st;.lulrc obnoxius, de qua oxstant duo
malribus offerant desecandum
•n
decre.a
non inleclo ,
lib. v Decrelalium, lit. 2, de Calumniaioribus.
postea, contra Aposioli voluntatem (I Cor. xt), in- f
Susurrones cl tnrba.ores co.nmuiiilatis oliui
ressurm capite sed liqalo pariter ac velalo, eic.
,
verberibus coerciti. Vi.le Regulam divi Bcuedicti
Vid.-eiimdciii in epitapbio Paulae, ubi tneuialinm ejus
cap. 23 el 28, posl Cassianum lih iv c. 10.
ilisciplinam, psallentii .noroin, allaqne insiiiuta de- b Puto csse ablaiivi casiis.non nominaiivi ; et
M-.ibii. S iic.n Augustinus loco ifln srcpe ciiaio
dc subaudiendum verberibus s.vo
Morib.is Lcclcsi.r, postqiiam de iuonacliorum el rcc-
..larum vua oger.t, s,,b. l,t de.nrfe de monialibus
n =«—
" »
speclasse —
exeinplum Aposloli, ' « >'
plaqis. Vielenlur emiii
- - - -^
qui sc profiteiur uuiii
quies quadragenas, una mi,..,s, desi, triginta nove
cl v.rgin.bus, qu.-c e.sdem lcgibus ot
insiitu.is vivc- plagas a Judas.s acepisse (II Cor. xi). Qu. rsum
lail: Ha2c est et:a.n vila reiriinartim Deo sollic.tc eniiu
ir.g.nia iiovt-m monacbi ;.d unum verherandum
j.io servieiuium, con-
iiu.k babitaeirlis srgregatx, ac c:i.Ti«sciil ? Ka.l.M.i ptrna slatuilur infra art.
121.
i fs. qnam longis<lime dccd, pi^ lant.im u Vitium
murmurationis o!im gravi.er inier mo-
ilhschaniaie junguntor, et imitaiione virtutis; ad ntcbos punitum. De quo Cassian.is lib. iv c. C cl
i.im jtivomi.ii nnlius accessns ost, neque
ipsnrnm D. Benediclusiumaliassa*pe, inm praecipue cap.
quamvis gravissimorum ei potentis.«imorum sciukh; 34:
Anie omnia, inquil, ne munnuralionis muluiu pro qua-
nisi osqiie al vesiiLoram, necessaria pnebendi qui- licuiuque causa , in aliqno qiwlicumqne veibo
ndhjcnl gra.ia. La. ilicio namque corpus exer- Vet »f-
qnificaltone apyareai.
cci.i atque *usle..ianl, vcstcsq'JC ;-;ns ;
fr^tril.us tra- D. IJe cdictus tap. 23 ei 58.
1
99j; Al) OPKIU J. C.1SSIAM APPEMHX -6«

Bntom mdirt rioiiioiii, monatieril legfbni mcrepnbl- a e* non pctnerlnl emendarl d*Wi otlo, n eorrepfi ,

tur. Quod si alterius culpa ad ha:o vitia dovolvilur, pra>pOfi(ai Diqae »d «lios triginta ipso o<»8 monere
ct lioc liiei it comprobalum, ille (|ni catisa exsliiit reus rteorripere. S1 rlderil in pmvitntc persistere, ct nou

erit ulii"iiis. nnntiaverii Palri monasteiii , et aliqnod pcecaium

%(i. Si dcprchcnsus fuerit ali(|iiis dc fr:ilril)us • in cis fucrit deprehensum, ipsc pro eis culpe sul.ja-

hbeiiier cum pucris ridere, el ludcre, et haberc ami- Cebtt, juxla quod poccaiurr; fuerit inventiiin.

citias atlatis liifriRfle, tcrlio coniirioucliilur nt rccc- XCVII. Oumcs auie.iu pucri qni non iim< nt con-

dal :il» eonim nccessitudino, cl incmor sit hnnc>iaiis lundi pro pcccato, et per bnpudentlan jodicium Dei

ac limoris Dei. Si non cessaverit , cornpietur. ul di- n<>n co^ilant, ct correpii vcrbo non emcndaverint.

gnus cst, corrcptione scvcrissima. verbcreniur quamdiu disciplinam accipiant ct li-

XCI. Qui contemnunt pnccepla majorum rt ro- inorem.

gnlas nionasterii, quic Dei praccepto consliiutie sunt, XCVIII. Qui injnste judicaverit, juste ab alii* con

ct parvipcndiint seniorum consilia, coiripientur jux- demnahiliir.

lii oidiuem consiitulum, donec corrigantur. XCIX. f
Qui consenlit peccanlibus, et defendit
XCll. b Qni judex esl omnium pecealorum, ct pcr alium delinqucntem , malediotus erit apud I). urn et

versilale mcntis ac ncgligcntia reliqucrit veritalem , tj homines , et corripbtor increpalione severissima.

viginti viri sancli et timenies Deum, sive decem el ,

Quod si per ignoranliam dcceptus esl, et non ita pu-

de qtiibus omnes dent lestimo- tavit ul vcrum est, ignoscctur ei : et omnis qui pcr
usque ad quinqiie ,

niuiu, scdebunt et judieabunt eum , el dcgradabiint IgnoraiiUam peccat, facile accipiet veniam. Qui au-

in ulliinum gradum, donec corrigatur. tcm scicns prccaveril, suslinebit incrcpaiioncm juxta
XCIH. Qui conturbat fratrum animos , et facilis mensuram opus |uc peccati.
Pachomii. h Ne plus fra-
est ad detrabcndiim , lilcs serens et jurgia , decies C. « Praccepta et legcs

commoncbitur ; et si non fueril emendatus , corri- tres facere compellanlur ; sed moderalus I.ibor om-
nes ad laborandiim provocei. Sit intcr eos pax ct
pietur ordine monasterii donec corrigatur.
XCIV. c Qui viderit de majoribus el pra?positis concordia , et libenler majoribus subjiciantur. Se-

fratrum suorum tribulationem , et nolucrii causam denles, et ambulantes, et stanles, invie.em de humi-

tribulaiionis inquirere, eamque contempserit ,

qu:c- lilate decertci.t.

Si quis peccatnm fecerii, Palres mnna-lcri«-

rclur causa a supradiclis judicibus inler fratrem at-
*
CI.

et deprehenderinl negligentia rum emendare poierunt, et c. nstituere quid sequi

que pr.-epositum ; si

prseposili vel superbia coangiisialum fratrem , et ju- debeal.

dicasse eum non secundum verilalem,sed secundum G CII. i Prappositire aulem domus, cl qui secm dus
persoi-nm, dcgradabitur de solio suo , donec corri ab eo esi, hoc tanium juris habobuiit, ut compill.mt

fraires in pimclis singrfis, vcl col ecia doiiius si\o

galur, et ab injustitire sordibns emendelur, quia non ,

cousideravil veritatem sed personas, et seivivil pra- in collecta majore , hoc esi , omnium fratriiin ,
suh-

vitali animie 3U32, et non Dei judicio. jaccre poeniieniix.

XCV. Si quis promiscrit observare regnlas mona- Clll. Quod si pneposilus pcregre fuciit , qni sc-

slerii, et facere fcejerit, easque dimiserit , poslea cundus est locum ejus implebil , iam in poenitenli.i

autent reversus egerit pcenitentiam, obtendcns inlir- liaTum recipienda quani in qnocnmque alio e< rum
mitatein corpusculi ,
per quam non possit implere qii;K in domo necessaria sunt.

laciant eum inter languentes commo- ClV. Si quis k absque cnnscientia duorum ierit
quod dixerat,
lari, el pascetur
d inier otiosos ; donec, acta poeni- ao alleram domum, vel alterius domus fratrem c>di-

teniia. impleai quod promisit. cem ad legendum miiluum postulaverit , vel qno.l-

° Punri donio, fuerint dediti lusibus libet aliud, monasterii ordine incrcpabitur.
XCVI. in si

ALARDl GAZ^EI COMMENTAKIUS.

» Idcaiilione et severilate probibitum a
ma»na D f Tribuilur basc scntentia Isidoro apud Gratia-
Paliibus,obpericuluminipudicitiae, cui puerilisxtas num, 1, q. 5. Eadem exsiat apud Smaragdunt ui

velienicnter obuoxia Exposilione ReguUe c.ip. (-9.

b id esi, sacerdos, sive superior suj.er con cien- e Alia rursum dis inciio, ad quain designandaui

ti.is subdilorum judex consliiutus.

videtur eliam bic addenduin «lia, ul supra.
1'hrasisobscura, et hoc modo extdicanda : Quis-
<•
h Idcm expressum in Regula S. Pachomii apu I

quisde majoribus seu proepositis videril tribulatio- P.illailiiun, Sozoinenum, et Nicephnrum, ubi snpia.
el D. Denedictus cap. 48 O.unia, inquil, tnvde-
ncrir aut angustiain alicujns frairis, et conlempserit
I<a :

juvarc-ct solari, immocontra eum judicaverit injusie. rale fiani propier pusilltmimes.

(lignus est qui degra.'etur. Proinde non pulo per tri-

'
Supple pubiicnui. Nam
in hiijusmodi pra-sertiiu

luilationem intelligi contentionem, tuiham, altorca- correctio inoiiachoru.m speciat ad abhatem, seu Pa-
tionem, ul posni priore edilione, sed veram angu-
in trem inoiiasterii. Vide concil. Trident. decietum
stiatn el moestiliain, tainon ex aliqua orlam conlen- sess. 25 cap. H, de RegulaiibiK.
Pianposito, sive priori claustrali, multae leges
lione cum prxposito, unde trisliiiam vocat intra, i

el liinciioncs iiiipoiiunlur.
an. 112.
d k Id ost, ni>i duobtis eonsciis et testibus, prap<>-
Id est, vacantcs ab opere manuali proptci im-
becillilaiem, vcl in inlirmario constilulos. silo scilicet et sociocum quo mittcndns. UQC eiiiui
e Puerorum institulio et disciplina de qua D. spectare videlur, ne quis lurtim vel ;olus rgrodci e-
Benediclus cap. 50. uir, ui snpra, art. 5i, 47 ctaliis.
 2*7 FU.r.U.A S. l'A< IIOMII.
«u
CV. Qui Vnll sii.c macula el coniemntu in domo A Dr ic i bm inonai horum.
(ui depuiaius esi vivere, otnnia qua pneepia suni CXHI. '• Si «|uis ilc liis qux pracccpla lunl ampl.us
coratn Deo obscrvare dcbcb l. babuerit nbsqite cnncessione majoris, deferenlur ad
CVI. Qtiidquid nccessarium est , sivc in ;'gr>., cuslodem vesiium cl inttandi illtic, vcl
; postulandi
si»e in monasterio, prxposiius eiiam 11011 postulatus nonhabebii pccslatem, se.l erunl subprxposili ar-
impleat. biirio, aut qui Becundus cst ab co.
CVII. Sox orationcs faoient vespertinat, jiixla 1
Pnvcepui Pachomii de collecta fratrum, quomodr»
cx< mplurn m ijoriscolleel c.i.i qna ,mnes fralres pa- cnllecta fieri dcbeat, cl rr.itres sint congregandi a.l
rilcr eongregantiir. audiendum vorbum Dei, juxla prxcepta majordm, et
(VIII. Summ.c dilcetionis Cst ,
i>
cliamsi di'ficile doctrinam ganclarumScripturariiin, m liberentur de
fucrii, ut nullum onus babcaut, ncc cx onere nascn- crrore animx convcrsorum ,
Deum in
ct glorifirent
lur t iilium. Ince viventium : ui sciant quomodn oporteat in do-
CIX. Si qnis deforis vcnerit, et ;rs u laboraverit, nio D.i convcrsari sinc r.iina ct scandalo, ct non
aliiquc fr.ires or.tionem celcbraveriiil non incbrientur aliqoa
, si ire pasMone ; scd slent in mcnsura
polosl, non cogatur. v.ril.ilis et tradilionibus Apostolorum et Propbcla-
CX. c Quando domoium p rnm
pra>posiii fralre* de con- et soleinnitalum «rdinem lencanl
,
, imilantes
vcrsione sanct.e \i;.e doccbunl , absque graviss ma cnnversalioiicm corum in domo Dci, et jejunia atque
.Tgriindine nullus alieril. orationes cx m»re complcnies. Qui enini bene mini-
CXI. d Majores quieumq tc c fralribas uiitiunliir straitt sequuntur regulam Scriptufartlin.
foras, (|iiamdin ibi fucrii.t babebunl jns pracposilo-
,
CXIV. Iloc cst ergo minislerium ,
quod ministri
rnin, cuncta gerenlnr arbitrio c»rum, doccbunt f,a- Ecclcsix implere debebuni. Congrrgcnt fratres ora-
trespereon>iitutos dies; cl si fortc aliquid inler eos lionis temporc, et omnia facianl qu.x rite
completida
orlinnfuerii simiiltatis, au.lient ipsi major. s, cijndi- stu.t, ut nullam occasiunem detractioni iribuant, ncc
eabmri causaai, et dignnm enlpa iucrepabunt ad
, et linant quempiam ambulare coutra rilum diseiplmx.
imperium eorum siatim ad paccm plcno cordc con-
Si codiccm poslulaverini, <!ererant cis.
scniicnt.
CXV. Si quis deforis venerit vcspcri , cl non oc-
CXII. Si quis
de fralribos conlra pnrposilum
°
currerit accipcre opus qtiod posiera die factnrus
don-us sux Iriatiliaa babuerit, aut ipsc prcpositus
esl , manc tribuant ; si dcfccerit opus qtiod babebat
contra fratrcm aliquam qncrimoniam I
, fralrcs in manibus I referat al iu;:joiis sentcntiam
,
, ct
prob:.t;c convcrsaiionis et (idei andire
eos debebunt, qnod ille pr.Tccpciil facial.
el ju.licabunt inter eos. Si lamen absens est Pater fj CXVI. k Qui niiirister csi , fiabeal sitidium nc qui.l
mon;istcrii, vel al.quo profectus primum qoidcni
, operis pereat in monasterio , in nulla onmino aric
cxspcciabuul cum
aulem diulius commoraii vi-
; si
quc exercelur a fratribus. Qnod si quid perierit, et
d.-rint, lunc audienl inter prxposilum
el fratrem, i.e negligcniia fuerit dissipalum , increpabitur a patre
dc snspenso judicio mnjor tristilia oriatur
ct ille :
minisler opcrum singnlorUm el
, ipse incrcpabit
qni nrxposituscst, et ille qni subjccius est, ci hi qui alicrnm, qui opus perdid.rit, dumtasat J jnxtn \o-
audiunt, juxta limorem Dci cuncta faciam,el
in null» luniaiem ei senlcntiam principis, absquc qua
nullus
dcni occisioncm i.
incrcpandi frairem babcbil potcst2tcm.

ALARDl GAZiEl COMMENTARIUS.

• llagna verborum diversilas apud anclores ct mittuntur fnras, clc. Solcbant euim
Inicrpreies circa btmc articulum sci.iorcs eum
Regulx Pacb,- junioiibus miin, ad coium cuiam el
HtHimr, Pailadios iia refert Constiiuit ut pcr totum iu>todiam.
diem facerenl duodecim orationes, et in
:
Magn. prndeutia et iiioderatioiieusisuni
noclurnis viqi- Patrcs
>n judicaiidis cl dirimemlis
ttii duodecun, et in maliuino duodccim, fiatrnm cau 3 ii et coii-
et hora noua trovcrsns. Vide supra arl. \)i.
ircs. boioaenos: li duodecies in singulos dies or.i- De q.iibus supra nrt. 92. Yigiuti vi,i
tancli c
'
reni,cl tub vcspcram itidem; toiies
noclu hora emm timentes Deum, sive decem, e:c.
nona terms viabus. Niceph. Vl duodecies inUrdiu :
Eranl igitur in n,..-
temper orarenl ; wdem vero ad vcsperum nasterus, prxter abbatem et pr^poitos,
alii ea se
; noctn simi- nionbus
lner ; el iteni hoia nona lcriio. ;.,l boc d.-lccti et depuiati, ui
controversias
b
Leg,bai,.r iu editione Lug.l.mcnsi
u ei coiiieniiuiies inter ipsos mtas vd emergentes
Etiamsi di-
:
rimerent, ei in ipsosetiam snperiores
faale fuerit, u.verso sonsa cl nulio. animadverie-
Vuli cni.u duere rcnt: nnde et judireseldifGiiiiores,
a.i.ant. ei verc obed emi
nibil csse diffioile aut on,- alias «liscrcii.t
consi-liore.s dicii. quorum auctoriiaie cl oflkio
ros.iin. qum
prfecta obedienUa { quw cum charilute
!).:

vide Coiisinutioues cougregaiiowls

contuncta ett) l.gem neseit, lerminis Cajsinensis v
nan'•
non arclaiur non i, c. 12.
cnmenla anguslus profetsionis, largiori
voluntate Ur- « Supple, couquerendi
lur n, laiuudmem charilaiit, alacrisjue anim,
aul murmurandi. ,

modu.n V.desupra art. io. Cassianus in lib. iv

noneonMdmms, 1/1 infinilam liberiaiem extemlitur
-.m Regola D. Denedicti cap. 35 ct 55.
cao
^" f
0rn rd ""'

,Je ^'xepi
£
6.S Retfulc
,

D.'''i;
1
et Oi,,, e ,H. Vide cap.
De.i.d.cii, c.ii Utulus
1
AliadisiiiictidelconstituiiodecoiiTocaiidiseicol-
Si fratri i,„. ligcmlis Ir.ilnbus Bive ;..l conc
p*.:sibilia mjungantnr. em, sive ad pub'icani
' A ciincuiue seu
synaiim.qua n.aior collccla dicebatur, ,!e uua
cxborlatioiie supcrioris ncmini infi ,

i ld est, cousnl ,i sti| trioicm.

al>e-se bcebal.
k
d
Cre.lo Oflicium miuislri seu prafecli operum,
legendun : Majoret qui cum ctc
fratribut Id cst, Pairis monasterii sive abbaiis.'
Patr')i. L.
10
 , . . ^ ,

, rj adopeiu j *i »w*»»w.
2
.

'--" """"• .""

cxV...s
lim invencrit diei,
« '->•
dominus veHimenti pro eo
»f » *
nuntiaverii Patri
"•';;'.
'

, reui erii peccat ^J* delm-

(,\W. Si i.i d ino sn« nraepositiii rideril
pmnitenCiani ublice in coll
increpabltur, el »gct
non iiuntiaTerii Petri monntterii, ipM
|

quentem, ei
ein ,
>'
stabilque in veicendi l«co.
increpatioiiis ordkii subjaoebH.
CXVIII. invenlu» fuerit unui e fratribua aliqnm
Si
CXXVI. '
Per domos singulas vesperi sex oratio-
per conieniionein agena , vel comradicen» maj< b juxta ordim ma
nes psalmusque complebunt,
...

impcrio, increpabitur.jiuta mensuram peccali entnmone

joris collecue quae a
- unciii rratribus in
CXIX. Qni mentilur, aui odio aliquein babere hebdomadas dlepoiiiione»
cclebratur. Per lingubi
'

deprehensus aut inobcdiens, aui plus joco

,
fuerit
prajposili» complebuitlor.
rtnHu« In domo qnid-
est, dedhus, aut oii -sus, aut dure
a
quam honesium quod praposlUH jnsseiii.
habens rratribus piam raciet, nisi
aut coiiaueludinem
omnea fratre« qoi in domo sum
respondens ,

ei oniiiina quid-
CXXYII. Si
delrabcndi, vei his qui foris sunt, iwenemara
,int pra>po«itum nimlum negligeirtem ,
est et nionasterii
quid contra regulam Scripiurarum Patrem,
eaceden em refefent ad ei
monasierii ,

amnasterii et vindicabit
discipliuam, audiet Pater faciat

r a"=^
prxpositus nil.il
eo iucrepabiwr. Ipse autem

sittkk^
juxta raeosuram opusque peccati

increpabitur
- - - . rr :r:
aliud perierit, qui perdiderit
ponelttr su- monasterii.
CXXl. Si quis tulerii rom non 6uam,
CXXVIlt. k Piaopositus non iuebrieliir, nfei '

ejus , et aget pcenitentiam publice

in
per. humeros locls, jusla va*a monasierii,
auiem in deatin l.uu.iliorib.is
stabitque in vescendi loco. Si
collecta
rurto f.icr.i
furto depretieoaw,-ir.
fuerit depr.liensus ,
,

d triginta
8 ..,« novem
..«,« —
verbca- m -c
,. rumpat vincula qua? Deus in cosiu fcoi.didil.
d|
r t0
.
m
n

^
{

uam obscventur ,„ terns ne «

bHm eum,etrorisdabunteiederep a nem,eta q Dominetor cami sucr:, juxta inen-
•opertum cilicio el cn.ere per singnla ,„ni salvatoris.
lantum, cl
ii.veniatur iu excels., cu-
poeniteniiam. suram sanctOru.n.
» Non
orationnm tempora cogent eum agere gentilium. N..n -it dupi.cis
obervi.bilur. bilibusimitatus morem
Eaderoquc lex in fugitivis
cordis sui, et suWi-
i

domus ii.erepaiioni subjace- fidci. Non sequalur cosnaiionea

CXXIl. Praepositus ai.imo poiestalib..s
,.sive in mioribus non resistat lumenti
si antc tres dies non nuntiaverit Patri
bii ,
bumiliores, non tra
quid perierit non fromat, nec irruatsuper
via, sive in agro, sive in mouasterio
franddtenlus ; nec in cogita-
ordinem cnnstilutum ferat lermiofis, non sit
et aget poeuitentiam
juxta

nw nuntiaverit Patri, reus erit

^X^^es^ncumn.af.a.rcmdedo-
perd.tionis eJUS , G
^^^^
otiosum, non ponat scandalum ? nte
pedes
non c|t0 , oqu3lur ver b„m
c.i
ammam suam non ,..v..t,r
:
"ibus diebus aget publicam pOBui- non doccat voluptates .

roo pTdidcIu
AL\UDI GAZ.EI COMMENTARIUS,
eonvenlus quou-
pro usmww, cum Minores nuum colledrr- &l privati
Dominus improprie ponitnr domibus statis l.oris et lem-
die fiebant in singulis
nullius rei domiuium
babeat monachus, nc vestis iriginla qu.dr^.u.a am
panis quo vescilut, sea poribus, ubi solummodo
nuidemnua induitur, nec liquet. N.de artic. 102.
conveniebant, ul ex dictis
dumtaxat, a voluntate supeiior.s
Simpliceni usum i
id est, ordmatioues sive
conslitaliones et leg.s
tJeiiendciitem.
el
,.
mortilicaiioms
. .

mnnasu-
...
C m ob^ervabit
b Species correciionis Ti?oc es? ^cbus consuetis e. usi.aiis
refeetmms, Ue i

siarc in rclcctorio tcmporc enim res i|nweoii-

cfp
Climacu.n gradu regulas monasterii. Opponiiur
,,„' .,' vide insig.ie cxcn.plum apud dcscendnnt et rrequenlcr ac-
suetis, qwn ex morc
q\iarto.
de qua Cas- cid^.nL^
Q^-c melotes apud ipsos dicebalnr, ^ comli ,
itine; prsposiii, sive
p.ioris, lale

"WfSnio?!! ciouYalum art. T2. ^«-^" D '^SS^ oc. sa.is expedio;

f
nisi foile ne ver-
otiam boc modo exponi , : Beraero»nn prK-
id Cst, U< u •
n
uhm
l lrt es crunt

Jiciin
dmn vefberabitur
mibus orant ad stimnn.m
Nan,

c,t
in

in
«|»gJ«*J
quadr.g.u.a monac i. i.t

praanitlonn l). Hieronymi. qnorttin

reliqni restabant irrguita
.1
2J onibii^rvabatur. De quo supraart. 22
mlirm s c'' «eni
"> P.ito, voia

* Id e,i
j
fiairum,
ne -iunet die dominico,
niajon.m
aulstatuta n.ajornm.
ut recte Ciaco-
m ^^
diiM uinis verberarclur, niusaunoLv.u. U-.od utn.m liceat
i

necne, ***"&:
n ca^. ull., collat. 2.
de c[to catum apud Cassbnn* lib.
antiquns usns li.ler mOnachoS,
e Cilicii
3
tid« annotalioucm ad lib. i cap. Bagns
f Fusitiyi et apostatai euam verbenuu^ et
non dormai qu,s extra rcch« «;•
gradu quinto. periiis dixil art. 45,
n, niti. Vufe loannem Climacum lcci.ilum, vel p» us se
'

Sed foriasse qU.a sex setlulam, idest, l.uiniiem

ha etiam superius art. 9S. dictum cst. Vul cr ? o pi.r-|.os tn >_,
jungebaiiluT , nlcifco rectrvmn, ut ibi
orationibus sex iiidem psalmi c*toros mo.aclms n n al.is
lllis prasscnptas sive nriorcs, perinde ac ne
patlaaius et alii duodecim oratlerres qnamsnispsiaii.iis. sive sellul.s;
ut c-.bilibus ^.Teular.un.
inquit, tmiiemr genMium,
s.ve
cuni convciiiebant Tore
hior clircta dicebatur, qui quo bonoraf.nrcs aul po.ci.l.ofes suul,
sivc rorigregaiio- lo u.
.

nrniica Iraires eiusdfem monasicrii et^plendidioribus thons ct enbila-

ctdumim- !o subHmio!ibus
nis hiecciesiam, diel.us nempe
sabbatliiis
ad diviiia ii.ys.ena ceie- bu> uti solent.
eis aliisuue solemuitaiibus
pcrCipienda, et vcibum Dei
audicndum.
branda ct
 - •

501
fcEGCLA S. PACHOMlJ «rf
siultoruui ri-u ac joco, non rapialur cor ejua ab bis
A. ritatem »b inm •„.,•
•<" '«* >« r. „„ „ ,„ „J. „„. ,„„. ;
,,,; : ; ";;""•/;< *•*•• » • .

»«*« p»rvui„„,„ «„„,„„ j,„ „. r;

,
;
»»"»"«
j*r -
;
,,,,;„,, ,
;
,;;
.«U..,»ri„
"•"
„il,„| j: „,„c,

•i™,„ri „u.r. il l
„„„ ,i„ !t,,

,„,,„,- «„.
„,„„„„,
,„,,,:.
,.,,

,,;;;,
„ ,

,
,

, ,
K V
;,;;:;''"
T^* "i'
1
PM
-' 1 '
''

"-'"
"

"""-
cos c.b„,
i

,
- -'""-" »«
„ „ «cillcl „cc H„c,„, ,
*.
,„.,i:,., s .„;,,
u. i„* ,;.,„;
„.,,,.,„
,::,;:;,;
,,.,""" ';:;;;
''"" "" t """"'
;
'

""" «« "««•" v„„„. „,, fl

„„,', s
,,, BoUdt; rum . ,;
„,,,„,,
,,' ;"';;
b
;
u: '"";

'"''"'
'
';'•' '"-"•
„«o do„c„ i„s,i c«»c,„ c ' "'''"''" ''-'•
idoraus „,,!„ •„, i„ si „ ,.
'
vc„,,„„i, s „„, ,„,„„„„ ,.„„,, '" lMr -
"•
?. '" — 1« » „« •
<•
„„„,„;,„:„:,;
> S ,„„„ i
:
",«•,„
t':^z::::T';
s,,,,z,,:,
* " "8"";
s ,;;:;
|, ;l
^-
hpl*
**
,
' •••'»'••''«." «uc.orum , „, ,.„„„„ scie „ liam ,, r ,„„,.„
'" ' « c.
l
"" .•—
s
"
5iii "'
.
'
<- ; « .. Ud I , ;: s o ;*;;;: •,:;:';;' ;"-'•."
'"'"'
«"r.ff "" o -"'"""" «••' » ,,,.;. ;

..".. v»„. i..j„ii i„i,,.,o, u „, „, „ .... '", ";:"

.««.., olori, i„i„s,,,ia,„. o, p,.,, ,„„.

B ^«ca. i, cLl„ ,*„,») •

„2^.1 "'"""
'"">• •« .'" i,.„o- mm ,o,,„ i,i,, us a s„„ V ;'. ,'T''
""' :

:' ' """"" "" "'""' !»'« PU.r,... I» (::,„„„„„„„. * *

„<>„ deser.,1 >o,„.„„„ liiuore s„pcra,„!, „„„ „„„. (Ecett ,,,) ,., „.„,,
c, , c,„ „, J, "" '
J r°'" e " 1

'""'•""• l»i,..a.a„i,„a„, ,„„„,„ ali r„„, ,,.„. sx B orio , x .

, .
[JtlT1 *!.'..<•.
;'".«'«
''
'">'""
, a,„r pr,.,„or
o«,i„„o,„
"- " "-'
..„,, f ,„,„„ ,
—•„, S o„, ,„i S or,o„,„i,,

„ M C0 „„., lJa
.-«.
,
;
.,„ „„.„.
,,„„„ „.
„ ,,;„ s
;,io!„ „i
,,,.
,„, ^
LJl™^ ^,
. ,„„•„

,, ^J ^ ^s ,
;,
, , t t, °:;"
««'«™
:,
^""'^
a cvo "
»'

ALAIDI GAZ.EI COMMENTAIUIS.

,r^l
b
«S !'
!;;: bSTiSS^sr JT7»1^K!5" 1?
in
>
bdl °
w«*^ ^ -* «^™ ^
b rcdas. Ii;rc il)i.
0"i cum uudiissci caDiam esse l',i Tinm i ri.s
h
l«t.Tis, rmVil «f
4. Ua retro .nVrui^viu C ,,
'
^ «^'''^'«««^.^jinM^r
:

iSSE i> s'q : ,:: .;;v; r;:;'r:; '?;

(1 !
;''- ^ p cit i,i " ij
^-
M,u tt™?»
-'- ! - q**** ^,,,
JS". 2K i^ffi
=
( , ; ' 1 '''
- i'"- I <•' accommoda.us 'T&J

EJDSOBM S. I>ACHOM!I REGULA PROUT TpALLADIO "iikZItTi^

TabcnncDib esl l.ros, qui vocalnr

k
memm
.n quo fuit P.,: on lli ;s n.nacl.us,
1
sic iu

vir ex
Thc-
i,s
riribas
,
,'
rn,,,,

o^
i^., •;..

'
" ^" '""^ ^'
SL.TI^JSr^ 1,
" ;^°" '^
«.".

Me. ut is fucrit

1^- et nn,,.,cis vi„),„,„ )S

in

g „a,us c, fu.urorun, pr.dictioni:

h Wl „ aW aajins
Slimill0

cli
„

.
perfccio luT

/
ins.i.nto,

p;ill .
.o,

, (
,
""
v
I ,
''*
* 8 " da
,
"'
'' C a '
^"
:
'">^ilb, nuteu.
S:C
dca
'"' iJ -
F«

e,

denie in bac snelunca yisus est

ci angdus Domini IIFh-„>i.,„ i .. •

n-«nt rece ctex vinu.OijesiMi: Siii.Tva-anecerg..

*., ,.,....,,,„
.' ,'

Um ^ ^'
m
({] . .. .

- i. bo. io.o.
40. ergo, egre.icre ei congn-ga
csj.miorcs inonaclns, ct liabita
J ClU,S '" U" J

" eeis
cum
s.«5» ^ «
.i"m. iv
i
i, . ,

" »«.-..
.o,.,.,,, ,„„„ a„o ,„„.
u.uotim. *
"~.
•

,
eis leges
,
constUuc. H
struciis ':sibi r';::;:;
• ,•,;,,, s. „. ,, ,
•
,

:."'"•" ....,'.. .,cs„.„„„ ,„„ b^tiL^jrr*" fi "' IC

'• Co„oodc c„i,,„c. „, „„„cd„ c L,b„ ,„„

i

" ' "" SC> """ "

' d" ;
'" n "" c ". »*
c,„c„'"''
1
ld csi, psiailnis.
, ,
,

' Id cst, tuutcas lineas.

 AI) OPERA J. CASSIflU Aill NI»1X
monasien», «pmd
™
•
n
pellem ... alb.m a
..iK,m A x s, renerit l.o-pcs alierioi
ovllUm
Vl.liabeat onosquisqoo rationem i,eem
babetaliem formem id ett rieeodi (

laboratam. Absque oa
ncquc comedanl, i.cque dOT- meea-
„,., comedet, nec Mbei, eee iafrediainr
eia
mianl. feerit lorentne in eie.
communioncm, iteriem, nie>i
VII. Ingrcdicntcs
autem ad Christi
Porro emnqui scinel ingredilur, nec po.c^l
ovil- XI.
sabbato et dominica zonas solvant, ct pclle.n eertemen, non
com^eii ed l.iennium lustinere «
dcponrml.cl cum sola cuculla ingrcdiantur. difflciliora aic
feccrit
idmiitenl. Bed cum opere
lani ,

cucullas molics lamquam

VIII. Fecit autem eis

purpurex.
,X. b Jussil autem esse viginl, quatoor ord.nes t<™
.
™
™™™* f r3lre rn videat mandcntcm.
nec „,„
^
;
g
qnetoor ht.erarum :

<"£ eemeertere.
^^ ^ ^^
fratrum, cx numcro
vigin.i
dram e. «e.» tUo
nomen e-
pr.cepi.que unicniquc ordini imponere
q
.eqoon
ab ., ? et qu» demcep
men.um Gnecnm
tur usque ad », ut dum
interrogaret arch.mandnta

dealiquo in tante mollitudinc, k"^<£"* ^"^^

\
'

ni]o
.

aulem .ideretur romedendum

duodecim .
el
„.„ duod(> .

hora nm.a ,ree.

eeee mul.i-

<c babet ordo A? aut

quomodo se habet ordo u. nnusquisqoe ordo in unaquaq,
lodiui, conslitollol
Rursus saluta R, seqnendo
qnoddam proprium no
eanerct. Hactcnni Regula
et eincenor.bos oraliene paelmom priua
men li.terarum. Et simplicioribus Pacbomii cx Palladio deprompia.
auiem 2 ct sic con- vcl pars Regnlaj S.
imponens nomcn I, difficilioribus Sozomenus etNicepbo
aliis verbis
nniciii- ,,,,,,„ aliis ai-,oe
venicnieri.,stilotiseorom.etvil33,eimoribos f
accommodans sol.s rus exprcsscruui.
nuc ordini elemenium liltcrae ,

sprilualibus inteHigentibus ca quse sign.licantur.

accbmmodando coqnomen.
liltem ipsbu habitum aplum ,

«Id melotem.
esi, .
...
c |,J e%t, relisionis ausieniatein.
expresMtNiccphonis l.b. ix
t Hunc locmn melios a Probatio iriennar.s an.e
profess.one.n
numcrnmC-wcarum autem qutbusdam m*-
o U verbis
liis : Prceterea ut ad
cohabilantium tn vi-
• Add.t Nicepborus, Siynh
ccetum monachorum rem necessnnam .«.«
titterarutn
divideret, et cutque ordim con-
nuum impulsione, vel nuUbus
,cinti quatuor ordines
aruenlem animns, vila et mores cnjusque
sicnti
\ei-
™&™"
n
Tt^esset capiendus, utorationem q^e
impmerel appellationem, scilicet ut hb. m, cap. Ni-
Ll, C«l \ voca- psalmus wcedeftl. Sozomcnus
p—
15,
ieto, qn vero pravi e senl ei mmus recli
cap. ii
et cepl.orus lib. iv,
rentur; atque aiiter alii juxia cujusque tustttulum

APP^NDIi: SEGUNDA
FLORES JOANKIS CASSIAKI
SIVE

SENTENTI^ EX BOB OPEUIBUS DECERPT.E.

TLLISTRIOUES QUvEDAM AC BHEVIORES
mtcr famnlos (Lib iv Inslil. —
Cap. 8.) Multis expenme ,i.s
(Lio iins«il.-Cflp.3.)Qoidq«,d edocii tradunl monacl.um, et
ma\,me junmres, ne
vel paucis, nec catl.ohce
Dei prxsumi tur ab nnn, voluptatem quidem concpiscentix suaepose
lel.e-

Ci
oeromnecorpos

candom,
super-
lenelur , aut
fraternitalis
eb?u.m eet: ot propjjr b,c
magisquc spccem vamtatis,
n^nmjnd^-
qua.n viriuiis
narc, nisi prins mortiticare
didiccrii volnnia.es.
per obcd.cntiam suas

(Cap 9 ) Aliter subtiliss.mus diabolus

non poteiit, ..'.->
llludere,
c«»m eum
°8 n vcl dejiccrc jui.iorem
pnucorum
Xd VGcnerali omnium
nee praj-idic
conslitolioni
sentcnua^e sive pcr arrogamiam, sive
per verecundiam, a.l
„on debet prxponi coeilalionnm s.iarum velamen illexenl. G.-i.era.e
- Cap. ^. ) B«-nc reg re. xei
rcg,

S InsiiU diabol.ca? cog,la..on«

Ub. ii
donum namqucctevidens indiciom
prowintiant, snmmumqne
(
et
^.ienlis essc rsse pr.nuntia.it, si e:.m senMri eoofunduur ape*
Nam neqnc
eSeii Spirilo, esse dcliniunl .

quempia.n posse ebten.pen.nl.-

5 i ,r , nracceo a q (Can12.) OhedteBliae virlnlcm
n>n soh.m p < ri

qoi prius nnltereii

virtu.mo
h
d iip
P
, isU
£
sn.iori pos^c, nisi e,.n,
u n°
focrit instructus nee
quicohsnmma.us
ni s.
obcd.re qocmpum
t.m„re*c,,
:
maonum, seh leclioni, vel sileniio, et
vcrum elia.i, c.mc.,s
hoic judicent
virlulibus ita
q..iei. cell.c
praeferunl,
p ..tponenda ; et »n'
owma ver »»"
'
m
f»
ctlmmihiaiis tucrit virtute prrr.-cms. conlenti sinl, dummodo hoc bonu...
7! m
lnstit. Cap. 8.) Nuilatenns -
potes
per
fra- pendja Mibiro
in nollo violare vidcao.ur. .

noctis quiete fraudar.

«it

Bil « o ita toiius

dormitaiione men a j-
,
tC"v 20 ) Non solum seipsos
non cs«e suos, sea
c .scqnentem diem
sine .
.

e.i-m.o.rnia, qu* so., sunl. crednnl

Domino conse-
poss.t scrva.e Mg..«a „. monasieno scmel
,

inioue loroore inconcussam 1> cral Propier quod si quid fuenl >

liTsemper «qiianirnius qmvhbet btifUie cumomn, decernan. revc-

fSw in.pcnd.tur; s. n- iU.inm, ut sacrosanctnm,
laslidio labor
su lineiur el sinc
'

rcniin dcbcrc ira. iari.

qnuxlam vel oper.s immu.a- uJelilcr scrvicn
terjccta el vicissitudo (Cap. 55.) Sicut immensa glona
,

tio qoaliseumqoe
succedat.
 .

^5 FLUriES J. CASSIANI. )q|

libus ac scciindinu Refeiai iusiituiionem ei adhx- (hm. t. vili.-Cn». 16. ) Summa emend.linnis ao
A
rent.bus prumittitur in foturum ita posnx gr.vis- Iranqoillltatii nostras non esl in alterius ari.iirio col-
:

simx pr.i-paraiilur his qui .ep ,le eam nefligeiiler- locanda. quod nequaquam noslrx «ulijacet p„teslaii
qiie luerun eisecuti ; et secundum hoc.quod profes.-i
(
sed in nostra potius ditiooe consisiit
sunt, vel q.md al) hominibus rsse credui.iur fru- (Cap. 17.) Soliiudo sicui novii emendatit moribrs
ctuseiiam coi.gruos s.mt.tniis eidcm e\l.:l)erc ne- conlemplationem purissimam re&erare ei inh.it..
gl r1
?,? "-. , ., .... ,
siiieerissimo «piritualium sacrameniorom scienriim
(Lnp. 54.) Abrennniialin nibil esl sl.nd qn*m cru- ,

revelare iu eorum qoi minus emei.dati sunt

:
vitia
CH ac moriincalioms ind.cium i. e. n-nrat. utat o. nnn solum servare, verum eliam exaeeerare con-
{Cnp o7.) ue.te cmptsse i.ilnl iuodent, nec pleno snevrt.
fervo.e rennntiationis arripuis>e prineipia; m l.xc (I0U.) M-gis enim exereilir,
roiqrrnus wiam Hn.s timihter non cmnmendaveni
nsnqM bnmano ce^-
tanie efferantur in uobis vitia , si non fuerinl snla
atque cnncluscni. purgaia.
(Cup. 41 ) T.ia hve In congregatione neee-sario (/»/«».'/. ix.—Cop. 8.) PrMurandom itanue nobis
">* " '"• I I", "l MMlieet Becundum Psalmi-
'

e «l, nt nostr:. poiiiis cmemlire vilia et n.ores corri-

•Le setMcntiam velut snrdtts, ei mutns, ei cxcus gere festinemus. Qune procui dubio li fueriut emen-
iiieedas:iituniveraiquu?ciimqnevideris rainus asdf •
d..la, non dicam cum h..min,bus, scd etiain cum
ncKiioms l. ..i.emia. velui ea?cus non videas, et< V,- fe , s , i hcltuis fticillime nobis cnnveuiel
iom eiquartnm hoe p. . omnibus excple. ui siul- (l,,st i. x.-Cap. h. Mens oti.-si nil.il al.ud coci-
i.iiii tesecundum Apnsioll sei.lentnm, faeia- in h.>c ta.c novil, .|..a.n de e-e:s s»c ventre
muiido. i.t sis lapiens, nii.ii scilicet duceroeus, « (Caj>. -25.) Hxc esl apud ,; im ^ gyp
ab amimj s ;

i.ii.ildijudieinseXhisoua!iii.ifueriniiniperal«,elc. P,ir,b„, sHi.cih. tenleniia, operantem mbnacbnm

(Lib.
v Imtif. —
Co;i. 4) .Monaebus S p. r .i lia d.rmone imo pulsari : otiosum vero htnumeris spiri-
raeila cnmlere cnpiens, vclul apis prudentissima, libiM devastiri.
dfbtft iiiia.i..|..a.nquc vi. lu.cm ab bis qui eam laini- (Cnp. tk.) E xpei imcntn probatum est Accdix im-
!.,.,.., poas.dc.i delorare, et ... sui pectoris vasc
pngnatit.nem nnn decliuaudo fugiendam , aed resi-
recondere necquid mtnns aliquis l.abeat discu'ere;
: sien.fo snpenndam
^ed hocl,nlu..,.,|uo.l vi.iui.s babeat, coi.templari, (Insl. t. xi.~C«'p. 7.) ILxc est subtilis inimlci
slud.oseunc d.cerpere. vcrsuua, ul m.li.em Christi prepri.s faciai teiis oc-
(L.ip. 6.) li.iuuslibei cscis rafertas vcnier semi- cnmbere. quem liosiilibus armis superare non poiuit
-

iiana loxurw
nee pravalei mmis dncretionls
parii, Cap. ll.) Ka videtis q-.am pernieiosi rerum ie-
(
|..berna ula rm.derari, eiboru.n pondere pnelocata. cundarum suleaut csse succcssus iia ut q..i non :

Vewsunaesl Patrum, pmbaiissiinaqne senentia, poiiieniut adversis frangi ; nrosperis, si incauli fue-
JCjunioru.n el conl.nemi.e modura 1.1 mensura |,ar- rint, acrius elidantur ei qui in confliclu ate.io acio :

uiatis lantom ei caatigaiioue coi.sistere : et bune moriis

, evasenmt discrimina, iropasis 'un.priis
csse perfecue virlu is in coinui. 11 ou.nibus linem, •
Iriumpl.isque succnmbanl
ut ab eseto. quas inmere sasteniandi cerporis ne-
cessiaie compellui.lur, adl.uc m appetiiu earum
1. X n.
(
Inst
Cap. 3. Nullum est vi.ium aliud _ *)

q„od oranes virtutes exbauriat, cun. laque jusiii.a

ita
posili temp. ren.us. el sauctitale boraincin spoliet ac denudet ut s.iper-
[Lap. 11.) [>uinqiia:i. polcril ardentis co cupi- Q bi;c inalum.
sceniij, siimulos ii.l.ibere quisquis desideria guke ( Cap. 87.
,
) Quisqnis superbise morbo fneril occu- -

"" ,; n, "' v, '

ri1 »on s.Ium null.m subjectionis anrnbedieniiai
,a,u, '
V
_lL«p."'o,"
21.) (Ji.idqu.d exlra
1
-

roesneindinem praSMi-
'

r.gulam cuslodire dignaiur, verum ne ipsam quidera

niiiur, usini,.|u,- co.iirauncm viu» glori* a.que
, 111 auribus snis doclrinam per!euiionis admiiti.
o.sie,,i3iioiiis iiiorbo |o!luium aniiquUsima Pairuin (Cap. 52.) NuUo m..do poterit in mima nostra
'"' 10 '"''"';
,

,,
[<ap. 41 ) li, debel monncbus jejui.ns . peram
..... viriuium siructura coiisurgcre, ni-i prius iacla lue-
rii.t verae bu.niliia.is in iiostro
eorde fuiidanentl-
uare, quas. cenhim anms in corpure contumraiurw: quae firmissime collocaia i.ei fecli onis el cbar.i.Mis
111 motus aoimi rebcuare, ei injuria.nm ob.ivisci, eulmeu vatoant snsiiiiere.
irst.u.sqce respuere, dnlnresqne ct delrimenta
couic.nne.e. laraqnam quot.dbj morilnrus.
(Collai. — Cap.
I.) Finis quidem nnstra! prow-s-
\
sionis regnum Dei, scu regnuni coelorum esi de-
(L10. vi Jnstn. —
Cap. 0.) Nulla vinute tam pro- .siinaiio vcro, id est scupos, pnrilas coidi* sineuua
:

pne caruaies hon.mes spiriiuabbus mgelis inn.a :.d illwn lin,,,, inposMb.le e>t
nuempiam pervenjre
l.o.ie coniersauomi aeqmu.tur quam n.crito et (Cop. 7.)Jejunia, vigihae, mcditatio Scrii.iurarni..
,

gn ia cast .iis, per quam adhue i„ terra degentes,

1 nuditas :.c privaiio omn uin facultalnm, non perie-
liabeni, s^cundomAposUdniii, mutiicipatumincttlis: c.io, sed perlectionis iustruineiiia sunt qtna nnn in :
quod depo-ua eorruplela cin.li biibuuros p,o- ipsiscousi>lit discipliua; isliuslinis, sedpei illa.-e)-
inituiur 111 ruturum, b c jam iu carne frafili pnssi- leniiu» ad linera Incassuu. igitnr bsee cxerc tia mo
S |i, lur
' '
fuisejuii his velut suin.no bono coiccntus in-
(tap. j,
'
,r \ c
i3.) bicut pur.tas et cusioda d.ei i.octur-
•
I)
tent.oH.in sui cordis hucusque dcfixerii, et non ,..1
iiaui prarparant casiiiaiem na nociinn.e v.g.l.a;
1
: capieiidiiiii lii.em propler queu. bxc appcteida
01 parner et observaliom diun.ae blalum
1J1
sol.dis- suiii, omni
,

c..„alu -e.ne. cxlende.it.

s.n.n.n roburque pramiltnnl. (Cap. 8.) Ilic nob.s priucipaiii debel esse eoaa-
^
n
V
p ",
M "''
,9) Fe ,,,r senleniia — '
'
u.s, lixc hnraobilis destin:..io cordis jugiter alfe-
sancliUas.ln prolata ad quei.idam synclelieum, id ctanda, ut divinis rcbus ac Deo raenssen.per tol.ae
esi, senaiorein, qu. reten.a s.bi ,arie l...n..r„nisuo- ( rcal quidquid ab bac diversuin est, quamvt.
:

rumnionacbalum professus fueral El lettaiorem, : magnum; sccuiiduni lan.en aul etiam inliuium seu ,
inqu.t, amismi, et monacbum non feci*ii. cene noxium judicauduni esl.
(Cap. 21.) iNon solum peconiarum esl caven.ia
Cpp. 17. ) '.Meniem quide.n non inierpellari cogi-
(

possesMO, veriiin eltim \ol.mtas .p»a ab aniiuu pe- laiiomb.is irapossil.i e esl suscipere \ero cas sve ;

mtus exlrudenda. Non emnt tam ;,llecius pbilargyriae respuere nmni studenti possibile est ,

(1. e. propnetalis) vitandus est, quam affecius ipsius (Collat. 2. Cap. 4.) Omnium vi.tutum gencra- —
radicitus ampulandus : nil.il eniin prodcril pecunias ir.x, cus.os, moderairisque disirctio cbt
non babere, si voluntas in nobis fueril possidendi. (Cop. 10.) Vera discreiio non nisi ve.a bumilitaio
(Lap. -7.) Ncmo est qu. i.on habeat quod d.mii- COuquirilur. Uujus bu.n.liiaiis Ii.tc crit primi pro-
lat. liMvnr.-isrcnu.iliavit facullalibus inui.di quis- , ba.io, si Hiiiversa noil Soluill qua? ageildl sunt Lcd
quualleciuiu pessidendi eas rad.utus arapuiavit. etiamqusc.gitamar,seuiorutureserven:urtxamini
 , . ,

7.07 AD OPI RA J. CASSIANI APPI NDIX.

m nnini* A M-, quam adver^is Ii.tc rnim inlt-rdmii

nilill quis judicio sim crcdens, illornni p>f
;•:•>.;> :

vUoa reti eui, a |m« Iiuiu liant cou pmi-

uVliniiiouibus aequicMuU, ei quid bonum, vel uialuni biii
. i
i

n o vel iniiju*
uiic ,•(•, enruin iradiiione cogno c iL lubci
,!,.:„.., i
Clii •
s i i .

\
|

Uate ii ib-cipi poteril quiaque, »i non wojudi-

cmcnii iil nn
: -in ac
il'a nn Mt i> tii llibu . 1 < \ i

cj,., sed majoruni \ \ exemplo nec valcbii

i :• ino : i
cxinlleniia blandimcntia, securos fclicitaUi suk p.o-
venlu riliua tnajorc pro lcrnuiil.
raUonI fjua cilliJun liosti» illudcre, qui univeri s
(Ciifi. lo.) Nulla virlus inir.iobililer ab UO-
aiiones in corde naarentea pcrniciosa verecun- |
« I < ;
•
i

rmiic pnnsideri; >ed ut paria jugiier leneatw, nc-

ilia ne>cit nlnVgerc; »«*d eaa mninro examine lenio-
iiiin vel IIHco naraquc ut
reprohat, vel adniitiit. retae ul eani seinpev illa qua xciiuiaita csi irdu-
patefacla fueril uiRJigua cogiiatio , inarcescil; etau- litaieatque indiislria, et(quod inagis venuii e*i) ju-
tequam discretionis judiciutn proferalur, aerpens \:miis gratiac bencfli io cuatodiri.
iricrrinitis vcl tenebroao ae mbierroneo apocn
t c (Collut. 9. — C"p. I.) Oiniiis n Oliaclli (inis, ((iiili--

roufassionis virlnie protractus ad lucein, et iradu- ((•ie perfecii'», adjugera atnrte indirnptan orationis
clus qundammodo, :ic dchoneslalus ansmli'. Tain- pcrsevcraul hiu leudii, ei qiianlum buniaua! fragili-
diu cniii) suggeeUoiiea ejus iinxioe doiniran nr iu titt eouccdi ur, :ni iniuKiliileui uraoqailiiiateni men-
liv :u: jici iiur purt.ilctn.
nnbis, quamdiu c-Hantur iu corde. |i :

pr.Tcipiirm diali - um (Cup. 5. anic orationli boracn anima

) (juiil(|uii
(Cap. 11.) Nullnalio viiin
lus nionacJium p« n r;> li it ac perdocil ad nmrtem; ,
imstta < orantibus uobispcr
o!i- -cpcrii,
-i u i •
I

qtiam cum enm,

negleclis consiliis senbium, su • ingesiinuem rccordaUuuis occurr^l. Quainobreui
(|ttaics oraule^ vobimus ioveniri, lalei n i aute ora-
judicin persnaserit, definilimiique conlidere. j.

semper seniorum summa caniinne lionis letnpus pr;i|iar re dcbemu>.

(Ibid.) Et ideo
Mint sccianda vesugia. atque ad eos cuncia, quae in (Collat. 10 Cap. 13.) Tri sunl quc vagam — •

nostris rordibus oriuuliir, sublaio conlu-ionis vcla- inenicm, stabi cm faciunt, vigilix, uieditaiio , ora-
inine, deferenda. im; (ju iim.i assiduitas et jngis inicniio, conterunt
(C.ap. 12.) Nnllus 'miniici fuflVrre posset insidias aniuuc siabileni lirmitaiem.
seu carnales .Tslus naturali quodaminiHlo ijnc fla-
,

( Collat. 11. —
Cay. 13. ) Ttia sunt quae faciunl
grames, vcl exstiuguere , yel reprimere: ni~i gralia biinines a vitiis tempcrarc, aiil mctiis gebenusc sive
pr:i sciilitim leguai, aui spcs alipic dcsidei;ti::i n-^i
Dei vel juvaret fragilitalem nosiram, vel protcgeret
i

ac nmniret. ruilorum, aui alTcc lus l;o:n ijisiiis, amoKjuc virtu-

(G*p. 2-1.) Geticratts liic couUwmiwp (ul est, abs-
linenUae) niodus cst ul serunduin capaciiaient
vtrium, vel aUa is, tanttim sibimei cibi unusquisque
conreiial, quantum suslrniaUo carnjs, non quantusn
desidrrium saUiruaUs cxposcil.
(C.ollai. 7>.-~Cap. 5 ) Nibil proderi: nos sublimilcr
inclioasse si similctn i-rincipiis non exhibuerimus ci
iinem.
iiun.
,
(Cap. 10.) Evidens indicium c-t anim.c needum
vitiorum fie> ibos eliquaUE, iu eriiniflibus alienis nou
affeciu misericordiac condolc e , ?cd ri^idatn judi-
canlis teuere cei sniam.
( Collal. 12.
—
Cap. 5. ) Si c^rnales ceaciipiseen-
li.tsde cordibus nostris desidetamus eytruilerc, spi-
iitua!cs eatum loris p'antemus prolinus voiutftaun .

(Cup. 10.) Quenmdmodum inspiralione Domini tit bis no-ler animiis sem;er innexus, cl liabeat

provocaU ad Viiam salutis accurrimus, ita eiiam ma- (jmbus jugiter iniiuoreur, ci iUbfiebres piDCScniium
gislerio ipsiu < et iiluininatione dcducli, ad perleclio- C ac temporalium respuai gandioru».
nem su.mmsc bcatitudinis pcrveniamus. (Cap. 01.) Quanium ijuis iu le\ italc ac paiientia
sibi sufficit ad obti- Cordis, lanimii in corporis pmitaie profnict, quan-
( C>p. 11.) i\u!lus justorum

nendam jusliliam , nisi pcr momenta singula litu- toqne longitis iracundiac prnnulcril passi nem, tanin
bnnli eidem, et cnrruenli lulcimcma manus suse casliiatcu) tena. ius obUnebit- Nen enim a^sius cor-
suppo*uerit divm cleraPiitia, ne prostraius isitercat poiis declinabit, nisi qui animi motus nnle euw-
peuiius, cuni lueril libcri arbilrii inlirtniiato col- presseri:.
lapsus. (Cap. 1G.) Unicuique noslrum a4versus spirilum
(Collat.A. Cnp. 20.) —Unum aiqne idem inobc- fornicattouis t'"is viribus desiuJauU, vicioria singu-
latis esl dc menlo conatus sui reiuediuw non spe-
dientia' prnpicr operaiims.insluntiani,
genu- esl, vcl
vel propter otii desiderium semoris vinlare inanda- rare. Qua 1
plana oiunbiis videa-
fidcs, licet facilis el
lamen tam inc picnlibus , quam
liim : tamque dis[>endin-um est prn somno, quam tur , dillicile al»

pro vigilia mona&terii statula cnnvellcre. ijisiu* castilalis pcrfeclio po-sideiur. Nutt cnm eis

(Collut. 5. —
Cap. 14.) Unt^qnisque vitium , quo vel parlicula puritaiis arriscnt, couiinuo in conscien-
li;e sn;r scctetis elalionc qti.idam subliiilcr ibabenie
masime iufesialivr, explorans , advcrstis illud arri-
piai priucipale cerlamen , oumem turam Inentis ac Sil.inicl blaiuiimitur, credeir.esque c.mi se diligenliae
Uius impngnationcm ohserva- sna» sludiu superno iilo pra-
consc utns, ncccs-e est
solbc.tiidiiicm ergt i

siilio denudaii, quas tiivina virlus nt tamdiii iiiis,

tioneinqiu' defigcns, advcrsus illttd (|uotiili:!iia j»ju-
niortini diri^ens spicnla, conlra illud ctuictis too- ex-tinxcrai , passioiubwa opcriuiauiur , quamdiii
mcntis cordis smpiria crcbtnjue gnwiiuwn tela , n expcrieiiiia dueente cognoscam »e vinbus a qnc in-
.
conlorqu-ns
. _ i_.
advcrsus
:n..
vi^iliarum i.,i.„..„..
..: .:i;„..'..... ..«
labores ac i .lnsiri:.
dusiria cm
sua inirilniis bonum cliiiucre
puritaiis lioniiiii oblinere non posse.
rmssc.
, illud
ineditMlioues sui cordis impendens imlesineutcr ,
(Collat. 15. — Cap. 3.)Non solum aciuum, vernn
ijtioque oraiionuin llcttss ad Dominum fundcus, et eiiam cogiiaiionutn honarum ex Ueo est prim ipium,
qui nobis et iui.ia sancUe voluuir.iis ii.spitai; ct
impugnationis stt.e exstUiciioneut ab illo specialiicr
y.c jiigitcr po-cens.
virtulem atque (ipporitinitaieni eoruin, qu.i- rcctecu-
(Cup. 20.) Tnrpior eiit et imnumdior aninia ac pimus, (ribiiit peragepdi.
Kutiplicio gravimc plecteiur, qu;e se renuntiassc
,

(Collcv.. 14. Cap. 6.) Impossibile e-t luuiin —

ett!i)demi|uc bmnii.cm siuiul un.versis lulgcte viriu-
buic sa?C(ilo glorialur, doininanlibus sibi viliis, qiiflm
luerat qnondam in saculo cousiiliita, cuin nec disci- tibus. Qias si <|tiis voluent pariler affeciare, iti id

eum ecessc cst ui dnm omnes sequilur

incideic.
plinam moiiachi fnissct prulcssa, nec nomen. i ,

(Ibid.) Perfecliouis puriiatcm nuniquam poleril Bi.lhm iutcgre conscqualnr, aaogisijue ex bac muta-
obtinere, quisiiuis eam de sola contincnlia id est ,
lione ei vaiiclaie dspeiidiuin capiat, qtiaui profe-
iejuuio corpornii sfwravcrii acquirendam; nisi no- Cluin.
verit ob id se hanc exerccre debere, ut bumiliaia (Ibid.) Hultis viis ad Dcum lenditur ct tdeo :

iiuii -quisqiie illam, quatn scniel arripuil, iricvocabili

carne je:uniis, lacilius adversus alia viiia possil
c.irc c .'namcn.non insolesceute carnc s,alunialis
(uimis sui ii.tcntionc conlicial, ui sil i« qualibet
tnfiuvie. prnfPSSMMM pcrleclus.
{CvUut. 6 — Cnp. 10.) F.iciliiig quis elidi polest (<,. p.l) )
Impossibilc csl eum,qui propo.-ito acqoi-
 u —

rLORGS J. CAS-IANF.
renda laui; ndio lertionis Insistit, do- A in_nl inmnre perstiarfeat, qnnd pnssii rollatlonc nl
oniii ver^'scientix promereri. inius iioii (-•!•< eliainsi |udkium cjus diabo- ;

W.np. 10.) r.viiiiaihluin lilii osi, si nd ver:nn
Soiiplura; Uin sriei.iia r penenire do-oileras, nt liu-
ntem cordis prituilee naris, t\nm le aon
od Hlain o iiiHai, sed eam qua? illuminat, scien-
t * >
uinnl C.-iy. \) ii) kari i;iii> eonsummatione perducM.
ImpuKMbile Damque esl immundain roeutein do-
lica non rallat Fflusio, elaiionis tamen et superhiae
gravtores l»queos non evadet.
(C.np. c '8.) Certissima esi pnidentissimornm vlrn-
rmn iila senteniin, voram cnncnrdiam el iti llvi Insnt
i
sncietatpm, nisi hiler emeudatos mores eiusdetnquv
vir Iti ae |<ror>.»sit virOB s ;:ro non posse.
i i

n iii scifiiliat spirH il s adipisei. (Colh 18.— Cap. 10.) i.ici nonnullis soleanl ; ,

(Ibid.) Ki idcirce wnni eauiinne deviia, ne til»i iiMiiir-ro- tr r mooa-tiia pTO nvm biis app.llaii 18-
nul.um leelionis, m»B >cieuti;o Inmen, nec il!a mcii lioc inieresi, qimd inonasirriuni iiomen esl
:

rii-
i;ii.o pcr illiimiii;;lioneni doclrime
.
proirilli- amplius qnani h cuni, id rst, habiia- v ei soi ii, n li I

lur gloiia, sed instrumenia perditionis de arregan- culum sKuinVnns nioiiaclinrum ccenobium vcro :
h:c \ :mii ile naso inti r o':;iin prefe<sinnis ipsius qualitatcm
[Cnp. 15.) Vaeare e_ncii_ rogHatinnrbns mens
disciplinamqne
'i mimasterium poiest etiam unius mona- ;
. t

luimana noi petesl et ide« Quamdhi spirilnaiibus dii habiiatio non inari coeniibium autem appeilaii
:

Mu.liis r.on fnent oecupjMa, iteceM. est e.un illis, non poiesi, nisi ui.i plurimorura babitantium de^ii
qu;e pridem didicil, impliravi. uioii cominnnilas.
yhnd iopol..:i,-.i|.orl,.omoniisi...li- Il.i Vera ot cnrdis bumililas rctinenda,
'

(Cirp.
bnrum Baluianum medicinam, qumvis qu..- non de affeciata corporis
B atque verborum, scd
l« 8 «» m
s '"
rasiidiose, ne,,li- de imima men i> Immilia,..*-..»,
ioue v-^,--.
descendit•«_ >|»m*
qua. uir
.
lunc - v *
;

R.lllorqtW SllSCipiat. rfomnm „v:,ln.„ ;....; __-

pnicutiaj succ r..r_J„„f
rienmm _..:„...: •
evidcniissimis rul"cbit indi
:

p 16.) Nutlus in quo adboc earnaSura pnssin ciis, cnm rpiis non so de se rrimina al) aliis nou i;
io. in oi iMximc l'nriiirali»iiis iloiuin:iiiir affectus crcdenda jactaveril; mmI ab aliis sibimet arroganiei
sp sidorr.
i

Ingesta contemp erit, ei irrngatas injurias mansueia

l.(i|>.
l 18.) _>•__«& ox caiiMs iu liiaeeni spirita coi dis a-quaiiimlLitc lolerarii.
1,11111 rerum conslat esse
iloch inam. Naw ant hle qui (('//).
I3.J Non cssei laial, iliilis,
nec a.lmirarola
docei inexperta coinmmdans vaiin verboru n snno
nnHis ininrcnrtmi jaculis impetila iran-
paiieiilia, si
iustruere oiikih- anditorem, aui cerk! nequam ac
Cruillitatisprnposiiuin retenUiret ; scd in coeslpra - 1
vitii* relerius audiior saliilaicm s,ii liualis vtri san-
cl.na atijuo gluriosa, gun_l irruentibus in se icinaiio-
ciaiiM]iie dueirinam nbdnraio eordr
irau recipk. niim procellis immobilis pcrsevcrat. Nam in qun
lat. 15.
Cap. 1.) I|i!iinlii;,s ost omiiinra vexni, frangique adwrsitairbus credrtur, in eo po-
virtutum coeleslis a-dilicii lirmissimum iiusroboratut ei exi magis acuiiur, iu
; i i qxuj uuia-
r.tiidamenlom, Salvatoris uostri douum propriuni
tiir oblundi.
atquc magnilicum.
(Ibid.). A pass oi.iiois caim cl sii-.lculationc pa-
{' <ip.
8.) Miijus iniraciiloii! esi de ptopria carne li: iitiam dici nnllns i«n<»»: t ; ideoqnc cons al piilien-
loinitem eiadicare luturiae quam expellere immun-
lem pronuntiari neminem posse, nisi eum qui utii-
dos spiritus i!e corporibus alienis, el tuagniflcentius
versa qmc sibi fu, tiiu irrogata absque indignalioiio
Viouii
« ,•>(- vlrlu
._ e p.iLenlia: i»
_ i'„i.i„,,,,, (n;culento>
u-utcnius 1111)111
inolu, Ha-
- .
ira- -l
1,'ieiavcnt
loloriworil.
"" 8 r
,crar , 1, n
^- S P1 1
m G C^O- No» in hocdiffert _ pcccatore vir lancim.
Csl lw
'

X!!,;,'- Tsso '"T ?' '

Ols, |no
II. csi
,'si e\tlll>
exclusisse
!; ; o> aclSvlllio.
edacissinms rlo cni',
de urnnr.n
corde•> pjoprio i
. j
,...;..
quia _ !_.:•—
non simil ... .... ..
tcr et ipse letilalur, sc.l qnia bie
• . ,

trislitiae naorbos quam valeiudinesalterius

lebresquc etj»m niiigna impugiiatione non viiiciiur, ille autem
corpnreas expaiUse.
eii .ni arva tonlalioo.e superatur.
|
'/6.7/.).Miil!isnioilispr.Tc'arior viilussiibliniiorqiie
(Cop. 10.) Nec psrversos alque exsccrabilcs qnos-
prolectus cst animae propriae curare languores
quam qiie sauciorum virorum numero insertos latitarc mi-
eorpuris alieni. Quanto enim ha;c sublimior
c-rno reinur;quia, dum
arca conculcainur
in liujus s;v<uli
esi , tanio praesumtior ejus
est salus; quantoque al|iie conic.iiiniir, m-cesse est oliam paleas igni
P'' el
0v !*^ -ooiiorisq.e esi subslaiiii.e
! , lanto perpemo deputandas i itcr cleciissitna fnmici.ta mi-
gravmris ac perniciosiorfS e^t ruin.e.
sci ri.
t<-<ip. Id.) M jor esi virius,
ac snblimior gratia, (Cap. Sciendum sanc e-i invidix morbuin
17.)
iiilernam lil.iilinem oainis ezstinguere,
<|Ham neqni- difiiciliusad niedclam quam canera \itia perduci.
tias dxmonis extrinseeus
irruenles, signoDomini ac N.un ciii» qucin semel vcneni fiij peste conupeiii,
virlulisAltissirai potenti.i subjugare, vVi de
ob.se.sis pene dixerim carcre reine.iio.
corpnriliHS dni: nomiuis invocalione propellere. i

(Coltai. 16. — Cnp .".) Hxc e>l amiciliie li.la, j n-

(ib'd.). Cunclis erpo \iiiis pcrniciosiorem alque
ad purgandum difficiliorcm essc constal invidiam,
solulnlisqne coi.jaociio, quaj sol.i \i lutum
parilitate quae i|,sis remcdiis quibus reliqua exsiinguunlur ac-
lundalor. Dominus enim inhabitare facil unius
morit cenditur.
'•' dc.mo

innnr.n.
(/»__/. i.xvn). p- idcireq in his
. -i.i.i . .
.'.' lantum imli-
.......».-
" n » MI r "-
\w.iai. 10.
(Cojla!. i:i. Cnp. o.; Melius
_/;p. o.) —
Mclius ost
est devolum
.lovoliim in n.i-
n.i

'.,,,'•,a '" *
"" D noribus professionibus, quam iiidevotuin iu i.ajo.i
volnnias '"""""'"'i;
i'
posilum
|0>|liiin ," '

, fl \oliinlas
ennciciii
.onsis umim
Unillll ve
i
o :»o
vclle nn p
ac nolle K..- r..„, •„.»...„
lnis proiessjonibu- inveniri.
J
i

(Ibid). Ap'nl Deuni morum coh-biiatin,

nou en- 1
(Cap. 5.) iM.seruin namque esl cnjusiibel artis ac
rum unita fr.iires babilatio conjimgit
nec p»,ies| :
siiniii ilibcijilinam quenipaoi profiteri, cl ad perfe-
"mqiiam pacis inlegritas CUStodiri, ul.i voluntatum ciionem ejus minhne perveuire.
iliversiias inveniiur.
(Cap. 8.) Finis ccenoiiiia- o-t amiiiOS sii.i. "iorlili-
{Cap. 6.) Qnemailno diim poieiit vel
tenueni eon- care et crucitigere vuiuidates, ac seciiiiu\i.m evange-
'ra fratrem r.iiuere uisii i.un, qui
se credii qnnii- lica: perfectionis salulare niaiulaliini, nibil de cra-
<l,e, iniuio coniiinio ;»l) lioc savn
migraiurum ? ,

stioo cogitare.
(Cap. 7.) Sioul nibil piioponendum esl
charitali, vero perfeciio c-i exutain non-
(Ibid.j. Eremitafi
l, lurori, vel iracundiie nihil
est cconirario po,i- tem lencms, eaniiuo qn.iniiim bu-
a cmictis liaiiete
i.onendom. Omnia namque, quanivisulilia ac
neces- mana imbei illii s sinit, u;iiie cum Cbi i-:<>.
f^ria videantiir, spcrnen.la
lamen sunt nlira; pertnr- (Ccp. \:>.) |n congregationibus iniiiiim salutis ac-
iMtiodeyitemr; ct omnia ciiam (jtire pntantur adver- quiritur, ei -;,io in solitudine e.-sc nou posaunt, nisi
s snseipienda, atqrte lol. randa snnt, ul diieclinnis
,,
quoS prius CCBnobiorum medicina sai.a: i.
pacisque tranquillilas illibata servelur quia nec :
(Cap. li.) De inoiboi nni siniruin coiaiionc solli-
:,> ai.|i, odio (.cioiciosu, quidqnara nec
•
cbaritale rt-niedium Miuiaredeesse non pnlcrit , e* i.icir-
r •iii_
nulius ost credendum.
<») eodeiu modo, quo uniuscuju_u,uo
[Cap. l-_.) Nullus sibi, quamvis sc ritii dcmuben-
cr.lia prccditis, dun ur indici », etiam remedia sum (jua rcuu*

311 AI) 01'r.HA J.
(Cullat. 20.— Cap. 10.) Ui UliUfflflttodqtte pcrfnium A mim
posiii exstingui, cium aique nccasio, per quam aet wr.
iidinisium, debet priinitm ampuiari.
—
(Cotlat.lX Ctip. :>.) Noil 1'in hud.ibile rst, li
bIi illicitit, quain si elia-in a liciiia tempereinuii, ct
Ms propter ejus reverentiaei non utantur, qni no- m
liis prnpier infirmiiatera nottram uienda permiiit.
(Cap. II.) Qjiidquid imperalive decerniiur, inor-
lem irrngni non implctum quaeeumquc vero nia-
: ni inf ! -ior.i :ic lemper viliera detpicMt.
iloninr poiius quaui jubentur, facta prosunt, itifccta
noii puniunt.
(Cup.W).) Omni nobis cauiione curandum esi,
omnea nostri corporis scn.-us, matutiuia praecipue
lamqiiam sncrosnncta Domini b 'locnusta
lioris,
omnibus illibaia alque intacla aervemua.
Non est tantnin lucriim jejuuii, quantum irae dis-
pendium; nec lantus leclioiie capitur fructus, i|uan-
ium cnniemplu fralris iucurrilur detrimentum.
l)no ha?c credere ii"S oportel primo quidem,
: (Cap. 25.) Si compnrarc volucris suavenlerilrm
(|iiod sine Dei permissti nullus omnino lcntelur; se-
i undo, quod omnia quac a Dco nobis inferunlur, sive
tiislia ad pnescns vel I.Tla videnlur, velut a ]iiis-
sino paire clementissimoque medico pro uostris uli-
lilalibua irrngeniur.
(CoUai.1%. —Cap. 1.) Dupliccs cougregat quae-
stus rerum spirilalium dispensator. Lucrum enim
non solnm in illius qui audit profeou, verum etiain
in sua disputaiione consequilur, uon miuus semet-
ipsuni ad desideriuiii perfeciiouis acccndens, duin
jiislruit audilorem.
(Collat. 2. —
Cap. 5.) Dna et sola est iheoria, id
cst, conteniplati) Dei, cui merito oinnia justilicatio-
ikPPENDIX TERTIA.
H. CUYCHII ANNOTATIONES
SIYE CENSOniiE NOTyE
AD J. CASSIANI LIBROS.
Gelasius poniifcx dtslinclione 15 cnp. Sancta Ilo-
mana, D. Jonnnis Cnssiani opem iuier apocrypha
"
numeral. Et B. Prosper CluBiemonis abbalis de
Cialia et libero hominis Arbitrio discepialionem
qnne collaiione lertia decima cnminefur, ex profes-
sodamnat, edito ad cjus confutationcm brevi opu-
sculo,quod inscrib.il, Couira CoIIatorcin. Quocirca
ne incnulus lector isiius Chaeremonis et aliorum
abbaluin, quurum semenlias in Collationibiis refert
Cassianus, auctbrilaie pcrsuasus, in errorem uilum
impingeret, censuras islas ad calcem operis ipsius
consulto duximus adjiciendas.
Libro vi Insiitut. cap. 18
Diversa sunt dona,el non omnibus una gvalia Spirilus
sancti tiibuilur, srd ad quutn unusquiique se siudio
vel industria sua dignum apiumque prcebuerit. De-
aique cum in omnibus apostotis sanclis virtns inle-
-ritalis perfecta fuisse. crcdatur, abundantius la-
mea scieniicc donum exuberavit in Paulo , quia se
ad lianc aptum solcrti studio alque indusiria prce-
paravtt
(Annot. 1.) Pelagianorum sententiafuU, Deum sun
munera non mere gratuiio, sed secuiidum homiinim
merimbstribuere. Sedaliud docetcaihnlica el onho-
doxa fules. Noij cnim efficiuntur.sapieiites, justi ac
lemperati qui se nd hasce virluies aptos idoneo que
faciunt,sedquosDeuS liberali et gratuita sunbonitale
virtutibiis istis ornnre dignntur. Nam Dens in donis
^ris liber esi^ ei nefnini obslrictus; quamquam nou
,
( ASSIAM APPLNblX. 311
mcriln, untv.r I \iilnliiru iludia {tr.st pomiii-
(Cep. 30 ) Qnanto mngis ptofcceril meos UttMMM,
ci ,iil siiKcriDicni ronienipl.ilionis |icrvcncrii
tiin, tantoM imtunndioroM
|uirii.'iiis inspiciet
u a s per a p
< |
piinla-
lni
i
quia noretoe esi, ui dum mimwi
:
w wm
ad lublimiorem te esiendit inmiiun», ci Mejora,
(|iinin agil, jnospicii-ns concnpiscil, illn iu quibus Ml,
(Collat. 24 . —
Cnp. 2 ) 1'arinn e*i reSMRtiMM mo-
ii.icIiiiiii -<: i-l, id
i sl. iti priinordio coovcr -ioni» VMT.
'
ut conteoiMiasc [irrnmia. ui*i cis quoiidic renuntiare
perstilerit,
in (Cap. 8.) Henanram virinm suamm anamqtiomqiM
nosirimi convemt diligentius iutc penMre. atque ad
cjus iiioiluluui arripere ojuam libuerit discifdinam :
qoia, qnamvii omnea utiles smi, taaaca aptae eunctia
cunct.c es-e non possunl.
virgiuitatis florein et tenerrimain eastimoaiae puriia-
" lcui lciris ac felidis libidiuum volut ilni> ; qmeiem
secnritatemque monacborum, penculis ei .rrumnis
ipiilms muudi liujus liomincs implicautur; pauperia-
lis nnsira- requieffl edacibus diviimn tnslinis ac per-
viiiilibiis curis, quibu» non absque smnino viix peri-
culo dicbus ac uociibiis consiiiuurilur; «uavissiinuui
jiigum Clirisii onusuue levissiuiuin facillime cornpro-
bubs.
(Cap. 26.) Mon.iclii soli perpetuae conjunciionis
relinent unitatKin, atque indiscr. te possident uoiver-
sa, qui oinnia sua e-se qua: fratruin, omnia fratuuu
crediiiil esse qux sua sunt.
Cprorsussit diiTiIendum nostrum quoque esse adniii,
velle et labornre, ut divin.e benelicenlix ac inune
rum ipsius capaces eluYiamur; duininodo lanien
banc ipsam auiuii pr.cparationem illi quoque nscri-
bamiis, a quo omne daium optimum et omne donutn
perfectnm descendit (Jac. i). Al lides et piima bona3
voluntaiis inotio. a solo Deo, nu'lo nos'ro inerito
datur, id quoJ apud Joaunem indicat Cluislns ilhs
verbis iY^nio venil ad me, nisi Puter qui misit me,
:
traxerit eum (Joan. vi). Quainvis cniiu ii qui secun-
dnm natnrae legem b 'iiesle et laudabiliter vivunt,
talcs sesC prae>ieul qui ininus sinl inepli minusquo
indigni graiia De. ac inunerilius ilHus ; non lauien
aptos, idoneos aut dignos se. divino ndjulurio exclu-
so, facere pissunt. Verum uuia liomini per bapli-
inum semel jusiificato, ei qiiaulum in se est cx in-
hnbitanle Spirilu facienli, Deu> in bis quac suul cl
ad permanenduin injusiitia et ad salutem neccssa-
ria iiumquain dce>t (Spiritus cniin adjuvat inlinni-
talem nostr.un, inquil Aposiolus (liom. u); ct ipse
D j) e „ s apuii euindem Apo^lolum (Hebr. xui), Soh U
deseram tieque derelinqaam), ideirco reclea Cnssia-
no diclum est, ituumqiiemipio nostrum in ea potis-
simum virlnle cxccllere, in qna se stndio ac laborc
indclesso exercuerit; ct scieutias douum in aposlolo
Paulo exubtravisse, quia se ad hanc soierti studiu
atque iinlusria praeparavil.
Lib. xii Inslil. cap. 14.
i'i enim d'\ im>if eonatut liumauos appreliendere pei-

5*3
fectionein pcr idpiOi siuc ud moiio Dci non possc,
ila pronuuiiamiis laboranlitiHS Inniuni nc tlesudanli
but luisericorduiin Dei griitiatiique confeni, cl, ut
ic bis Apustult lnjiuir, volenliuut et e*rrentibu$
impariiri, cic. El riirsuui •
fnvslo
casione tuntumnudo a m bis bontr
s bi
oblata, ad litvc oinwa cunferenda.
{Aimot.i.) Videniur etiam baccrerba Pelaghtnam
ha?resiin redolere, quibus asseritAnctor
ranlibus lonluni suaingratiam largiri, nostrum vero
es e bona vnluniatis nceasionem Deo onVrre, qna
provoe tu>. munera sua in nos cffundat. Yeruni se-
cusressebabet; loquiiur enim nnn de paganis aui
infldetibes aui impiis limiiinibus, seii Je bis qui
adnptionfl facii sunl filii, et quos Spiriius inlnb.t.-i
alqiie ila non excludit in isla praeparalione divlnum
adjnlorium, quasi possit bonto suapie sponie labo
rarc, ct se ad f raliam Dei suscipientl.nn disponerc,
se«l exciiat in i.is verbis ignaviam nostram, ni uos qui
Spiritum Deiaecepimus,qui semel illuminati sumus,
qui donum eaHesie gnstavimns, in liis qnas sempi-
i.rnam nosiiani promovent salulein, iiigenium et
vires ontnes intpcndamus, nl <iut)«l unice ab outnibus
in Chrntn ei per Spiriium sanctum rennt s expostu-
lai divina majestas. Quod trcro in bisce verbis nihil
iiivin;i-grathe derogare voluerit Cassianns, exquin-
i|ne sobjectis capitibus dilueide videre licet, in
quibns snam d« gratias necessitate senlentiain laiis-
sime prosequilur, eamque lura ralione, tum divinae
Scriptura; anctoiraie correborat, docens omnia
siudia nostra, lalmres, et conaius cassos esse aii|ue
iintos, nisi divino adjutorio ei pneveniamur in bo-
no, cl ninni momciiio fulci iniur ac susienieiuiir.
Qu iiii senieiui ani aden diffose el clare liic proseipii-
lur, ut persuasum milii lialieam ea qtue in liisce ca-
pn.luis e\ piopna sciipsil senleutia, iiislar apoln-
getici cujiisdam suscipi 'iida esse adversns eos qui
illuin de divin.c graii r adjutnrin perperam et conlra
i iilmliCK atque orihoilox.c (idei doctrinaui sensis-
se arbitrati Mint ; hi bis siquidem nionasiicaruni
(l<n liluliiiiium dii"ilc im libi is, sinil el 111 libr s de
Incui natione Vcrln propriam senentiaiu cxpoiiil. lu
C il iiion bus nntem lorum rcferl opiniones quns
i
loquenn s iuiroducil in qnibus si qui sub nde erro-
;
re-. cuni ve a et calbubca doclrina puguautes inve-
iiiauiur, ii ddlatoribus ipsis,
asci ibendi.
Col. I eap. 17.
ilenlem qutdem non interpellari co.jitationibus impos-
sibile cst, suscipnc mto ea ,\uv respuere omni stu-
dtuti possibilc t*t. Qnemadmodum
rnm nvn omnino pcndel a v.obis,
eltcno contUtil in nob.s. See lameu cx co quoddixi-
wnj inipossibile ttte men.em coni aiiuiiibusnon ad-
iri, totumvetincurwi v Imal ssp
iribuendum
c\t, qui eus ntiun.ir inaerere; alioqui nec liberum
in huini.ic m.*neret urbilrium, ncc
nostrce correptionis industria.
t.\nnoi. 3.) Aiibaies i>ti qtHis iu Cullatiooibuc !o-
qmmtes introdueil Joannet Cassianu*, frequen^er ita
loqui viileuUir qua-i giiili.'.' Cbri.-oj cura P» la-
gio fuerint iuiquiores ; s< d bi-ile rsi plrrusque iil< -
iiim ali boc erroro vindicare, si auHiutdveriaiuu^
emi noii loqui de lii< qni omni gral hei vacui solu
nl).i;e voluntalis arbiirio aguutur, seJ de Cbri-iia-
ms ci bis qui iu vitae iiionasiirai perfcctione inaguns
tcccriiiu pmgressus; qui per -pirinnn adnptiniMs
fac;i liiii, in co quod s< mel »c> eiieruut, perseverani,
erescom, et progrediuutur. De quibus eiiam lueutus
est Piftobus abbas lib. iv lusiit. c. 1-2, cum aii non
d<-bere ims patieutia virtuiem de aiioruiu probnate
ac modest exspectare, kl est, ui lu c eaui laiitiim-
i
inoilo po»ideaiuu.s cum a iieuniic lueriinus irril r,
ijuod ne possit non evrniie. nosirx non subjacel
pufesiati, sed polius dc propria bumililSlc ei b»n-
ganimilalCj qu.c in noairo pcudcl ^ L 1 > n
n
ii. covcuii jlviotationes. ni
\ cniin hic exclusit Siljtllnrium gratisc D. i, sed ncgai
pnicnliain sola alimum lcniiiiiuiii m de-tia acqBiri
pOSle, nnslro aiilem slmlio IC laiuue opus esse ut
ncquiraiur; proeul dubio de illiu loqueus quut divi-
est nunitiue, oc- nits Spiritus iiihabilaus ad cuimen perfeetionis ass«-
voluntdiis (|ucndiiin niuni momcnio exslimulal et imii.it ilis
itaquc propier babiiualeni gratiam, ut vocani ibeo-
logi, cum assidue vgantur spiritu Dci, qMemadmo-
dniii di licile noii esl assidua exerciiaiione »l Mialo-
Deumlabo-
»iii uVer.miia paiienliic suuiinuin apiccm Sllingere,
iia iioijut* iumuras et ab imuiundis spiriiibus su^.
«i
gcslas, sive e nol is ipsis exorlas engitaiiones repcl-
lcie ct rcfuinre; quatnquaiu inleriin dubitauduni
1 sii iju u bicut hae cogiiaiiQnes parlim a u alignis
1
f i
spimi n, siiggeriintur, pariim oriuniur ex nobis,
;
iia (|uo.|uc eai iuiideni leluiaiio atijiie rejeciio libero
nosirn arbitrio et gratiae Dei coujunciim ascribenda
sit. Oinino qitnd iu qiiibu»dam m-s. eodicibus lejji-
iii Sutcipert vcro eus sive r spuere, cnini studenti
.
per (jraliam Dti possiliie cst, quod ea lectio non vi-
rj
deamr esse geuuina, ei iu perpaucis iisquc rccen-
thiribus i.iniiim cxeniplaribus invenialur.
Coll. I cap. 19.
l'x nobis orittntw cogitationes, cum nuluraliler ea qucv
gerimus, irt g.ssimus, vel audivimut, rccvrdumur;
de qiubiis B. David, Cocjituvi tHes an.iquos, inquit,
et aitnos oyternos in mente habui, et mcditalus sum
uocte cum corde meo, et tx-.rcitubar, et scopebam
tpiritum meum.
Reatus Davhl in psalnio septuagesimo
(.4;ino(. •!.)
sexlo, uude sumjiuis cst bic ver.-us, de i.la ilierum
antiquorum ei seinpiiernorum »nnorum reeordaiione
loquilnr, qua eouferl ad vcram et clirisiianaui pue-
v
niienliam; qua peccala Cnntmissa consuleraiione
alerui el infernalis supplicii plangimus. ei s'c nos
cxercendo expurgamus, et scopaiuus spirilum im-
sirum. Ad quemeiiam modiim S. Ezeultias, inCau-
lico, reeogilat omues suo>dies in amaritudiue aniuuu
Mi*. Purro islius inodi recordalio non oritur iu no-
lns ci Snlis bberi arbitrii viribus, sed a Domino
ccclitiis percuti debei peira pectoris nosiri, ut cx
oculis nosiris largiier fluanl aqiue ei funles lacry-
inaruin, quibus veteia peccata nosiia de!lcainus.
Quamquani fieii possit u« peccaiores siibinde male
non Cassiano sunl
a se Iraus.icti lemporis esigant raiionein, el aniioiiim
a::enioruni recordeniur, de vera animi couversione
-el vitas melioiis pioposito uouduin quidquam d^li-
nieiiies cujiismodi rccordaliu cx his qua3 n iluraliier
:
gessimus tel aiidiviutus. excluso eiiam divino adju-
igiiur ortui ea- torio, iu nobis esse potest. tt baBC videtur esse ab-
ita probalio vel baiis Muysi scnteutia.
Coll. 3cap. \1.
r.tibut Sicut occasiones saluiis diversis modis D.itm coqno-
scimus operari,ila noslrnm e&t occasion.bus a Divi-
in nobis ttaret ntlaic concessis ruixius v I remusiut famulan. iSam
sicui Dei fuil locuulis oblntio, fc.ii dc leriu lua, ita
I) Abiaha; fuit cxcuntis obedieutta, eic.
[Annol. 5.) In opcre jusi ificaiionis msira' quxdain
i
a solu Deo elliuu lur, qtta ilatu vcr<> lOlijimclilll
el liliero uoslru arbilrio et l'eo suni ascribeuda.
Naui ipse priur spiiiitiui sa'uis lto!»is adliuc in ira
sua coosliluiis el iiuuienlis imptratet, ui bene veli-
nui-, cfficil deicde vem, excilala prava noslia vo-
;
luniale, operatur uua nubiscuiii velteet pcrficere pro
bona voluutw.e (Philipp. n), ac deiniini perflcit el
suprentatn adjicil luauuiu. Nec aliud vuli hne loco
Pajibnultus abbas, quemadmodum liquidn vulere
liceiex liis i|U.e luiii in boc capile, lum in sequi n-
iiluisnsqtiead lincin collationis, ac prxsertim cap.
rj ct 2i subjiciuniur. N.s euim per basc qnni protu-
limus, inquil, nou libcrum boiuinis arhitrium volu-
nnis submovcre, scd liuic adjutoriuni et graliaiu D«si
per singulos dies »c momenta necessariam loinpvo-
i 1
1
'
•
barc.
 ,

•>'">
AD OPEIU J. CASSlANI A!'!'! NMS
>'.
I i i :.]>. 7. | '"> c\ lcnaii-. tima • cntioni pro.
i imit cf quoque membris intcr-
nostris hihn videAluT, rpiiri 'iri alii ct nicnii dil.ibatui ,

ittm, ei(i,ii v,i Apostoto ita legimtti : Caro enim iilcirco t|iiii>n >i ini |" i hi uni erat, non nosiio.
coucupiscit advetauB tptrilum, tpirilut (tutem «</- iiaiur.i; \ii.o li.ii aiiiina: pcrtMgatioUterl bamMO U':-
/; caritem, Ueec autc.n invieem advenantnr Iieri iii ilai c- •. II •(. quan»ll ni tctpiiiHtol aldia .

.'.';;, ut non t/uacumque rulii. illa factrttii. Habet el Sn> iiik, mcii'cni hrniai.am qui HS iW fi ac W
hii pugnam inuitecralum quodammclo corpori no- multum molrilem, occ possc uwquain olloa m ("i -
.•tio dispennttione vrocurante. Q idquid
IXomini siiicic. s.ciil tl S i|>iciil d.ciai iiut io: u », (|ui ilicit
•>

fttim generutiter el slne ulicujut exceptione omuibus terrctiuiu Utud habitacutum aggracare xaeuum otulta
inest, qttid alitid credi po'ett nisi ipsi humanm tub- ti amem
(Sap. ix);sed no&iruin iutcrun e^sc aste
stantice posi ruinmnprttni hominit rclut naturaiier i i iii parlem mi ni cooiiMm »o
iu a tciniiaiii nlino •'<

altributum? el quod univertis congenitum corn < e\(-ri in i;.llc( lainr, :ili|ue iit longo U u
> uefacia I
•

tumque depreh nditur , quomodo non eredeudum cica bonuiu arrt ualnui circuinagat ioticfc »"« vo-
t t arbitrio Doni.ni iion uoccitlis, sed consuleitiis in- lans ( ic eniui > I
•
loqnilur), el iioinoraniii rolHii
sertum? :k qiiiiti. Non ergo lianc noh!ri aninii evagatbmcm
v«l Deo cr bon anae debemus ad-
(Annot. C>.) Concup sccnliam ;

, quae niembrU no- scriberc. icra c?t emoi Scriulura! seutcotia, Quia
sirisab ipsa origiue pr<>pter culp;irn priuiorum ho- l), miuiit jtci. hotiiiuem reclunt, ;';;*i auUm quati •: il

nrJHUin insiia niquc ingeuita c-i, q a spiiinti caro
|.crpctuo rclncialur, ipsi Deo lann|uain nucioii tri-
Jmit abbas Daniel. Quorl si tlc i.aturali appetilU iu
telligalur, qya concupiscimus
i o qino natura? no-trse snnt consentauc3,verissimam
habet senleutiam, quia Dcus nnturse, ita quoque
oiiiniuni fncultnium ct virium naturaiiuni auctorest.
Si vcro iir ipsa conrupisceiitia specicinus exccs uru
iiliim et declinationem a rcotiiudiue rationi-, qua
cogilatioues multas (F.cclc vn). Om.ri ergo snlrj c t
« ai-bas Sereous, » nobis pcnricrc cogiuuioniiin no-
Sli.iniiii qnalitaiem, nou sn: est accrpiendum q
ei appetiiuusea onuii- i.i solis liberi arbiuii viribus po->lum sit, tii spiri-
ta! lins laniuminodo simiiis animus r.oicr incura-
m bti; scd nc are vult illain ,i:>imi nostri reol.iliialeiii
et cvagalionera Dco am uaturc iinputaudaui et
iiiiii in imslia polc-laie -it accedciilc riivin.i: gialij^
aux longa assuefacliooc auiBiiim ri houcsta lan-
l.o .-

spintui caro perpctuo ©bluctatur, id iioii peiindc sancla castaque studia ct ogitationes incliuare.
iiiiii, i

Dco asCribenriinn esl : nisi forsjlau bac rattoue, Ahpie Irac csl htijus rapilis quaiti apcrla eldln ila
)iri:i Deus ooniinibus posl rumain piiinorain paren-
scntciilia. Cnjtisinodi locutioues apud D. Cbrysoslo-
iiiin frentim illud originaiis ju-tilise, quo ralio infe- iiiiim, Naziauzeoupi ct alios vcicrcs, iinrao et apud
riores oinnes inua praescriptos a se linriles ctmii ipsum Augustinuur sTcnuuio divinae graliae as«erto-
nebat, suhtraxil; quo abiato nccessarto conset tilttrn rem passiin inveniunlur. iN.iin bic, scrmone 50 iu
t -l iii vires illrti sc.itien.li, vehni indomiti f>pii,ca- sern onibus de Diyersis iia iiu|uitur : uho majus M
> isiro et repagii::S quoqunversuui
'mnibus solutis, esi (jiiud limcrc dibes (ioquuur de suppliciis gehenua:
iVrat.tar S c
;
lcie IVirus Lombardus in n Senten- el inonis ajlerna?) >'> in polestale liakes nc veniatlibi
liariiin riistinrt.Ji, proposiia inierrogatione irirum quvd iimes; et inajns es!, el longe majus, ineompara-
«•oncupiscenlia sil a !)eo an aliunde, respoiidet qu -d biltter inajus quod timeie dcbes, ct in powstate h.tbcs
«\i consirieratiorte qu> pcena esi pro; ler peccaium ne venittt libi; elenim si benc viierit, si mtile vixeris,
uillii la, Deuin balxat auciorcm; qna vero consirie morituiut es. Son effugies ut non moriaris .» u piriJi.-
Q
r itbme culpa est, riiabolum aut hominem reprobum. do bstie sen vivendo mu'e. Al vcro si elegiris hic b.ue
in his enim qni haplisinatis sacramenlo imliaii al- vivere, in eeternas posnu< non mittciis.
iiiie regencrati stint, ubi r.itm amplins hihi parel
i onrupisce . t iac, si-ri ii>; rcniiilur alque obsislil, imn Col. 7 cap. 8.
«st peecaiiim, diccnie Apos ob> ari Kom. vin miod M
Sici t in (hvmonibus esl ins.igalioi.s eopia , ila ei
itihil damnaiionis in iis
sjl qni sunt in Christo Jcstt,
nobis \irlusrespueiidj , sive acquiescendi l bcrtet esi
riui non secundum carnem, sed secundum smfitum am-
atributu.
bidoni ; rclinquiiiir lamen in illis concupi-centia in
poenam, et ut sit renaiis virtuiis cxercendae maieria. (Annoi. 8.) Consei.laneum cst iioc iis qmc proxiine
Irl quod abbns Daniel boc loco dispensalione aique antegressa notationediximos:nempe rsiarnaiiimi no-
;irbiirio Domiui non noccnlis, sed consulentis, fa- stri lubriciiatem volnbiHlalemque, qna Scepeiiumcro
ctiim esse affirmat. Eamdem senleniiam lalissime a sanc a iheoria ad cxlcrna miniineqiie ad rem per-
prosequkur B. Augustinus lib. v in Julianum, cap. tincntia evagatur, non c>se daBmonibus ascribendam,
3 et 7. sicut volcbat abbas Gcrmanus; sed nostra potins su-
Coll. 7 cap. 4. piniiati ac larditati, qui non assuefacinius nos ipsos

A nobis earum quatitas pendet, quia cogitalio bonn, sanctis et spirilabbus exercifns. Quamquam eiiim ad-
inquit, scientibus eam app:opinquat,vir autem pru- vcrsariaeiilsepolestai^s profectui noslro semper ins
dens inveniel eam. Qwdquld autem ul inveniri pot- riicnt -tr, recle tame Serenus abbas necial illas c-se >

sit prudeniiw induslriceque subjeclum eJ, s»

nostrcv rj
impulsoie- malorum. Namsi itaesset, inquil, ?;!<7/ris
non invenlum, nostrce sine dubio desidiiv vel
fuerit
omnino liominum possel vita.e peccnlum quodcftnque
illwin cordibus nostris inqerere voluissenl, si eis quem-
imprudentiaf, non naturiv vitio, imputandum est.
ndmoditm ad snggcrendvm ita el nd compeller.dv.m
Ci:i sensui Psalmista quoque congruit dicent, Bcatus
,

facultas violmta suppeleret. Quamobrrm sicul in HHx

vir cv.jus est auxilium abs te, ascensiones in corde
esi inxiiqaiionis copia, i'.a ei itl nobis rirlus respuendi
.iuo disposuh. Viielis ergo in noslra dilione consi-
siv.< libertas acquiescendi est attribrla. Quod tamcn
stere ui sive. ascensus hoc est, peitingeniss ad ,

Veum cogilaiiones, sive descensus, ad terrena sci- cini exchr-ioie riivini arijutorii niinime accipienriiim
licet el cainulia corruentes, in cordibus nosiris dis- c-sc cx snbjeeiisverbis rn«HifetHum c>l ; subjicit euim :

ponamus, elc.
Quarum tcmen poteutiam d impugnationes si pertime-
scimus, etiam protectiuiies atque adjutoria Dei econira-
(Annot. 7.) De iitconstantia lnitnanir- menlis cl rio confcrtnnus de quo dicitur. Major est enim qui in
:

evagalionibns ad qoas a iheoria spiiitalium el divi- nobis est, quam qui in mundo. Cujus auxilia mullo ve-
fiaitim reriiin animus noster rielabi solct, proposila hementiore iniliirtnt vhlnle pro nobis, quam adversuni
eral dispulaiio uiriim e:e natur:c viiio an vcio ip>is 710. ranim muliitudo co:ifli(fl- Nant bonarum rcrum

iiominibus impuiari ricbcanl. r',tmi cnini per sir»gu!a non inutum suggesior, sed eliam jnutor aique imvulsor
momcnta cogiiationibttS lubricis cvagclttr ani ni-, est Deus , ita ul n miumquam r.os cliam invitoi el
si ad Dei timorcm sivc ibeoriam sese coinpouat spi- igiiornutes altnthal ad sqlnlem. Hactenus abbas Ss-
riiiilein, iisjiie adeo ui etiam sutnmo conaminc tm- reiius.
 ,

17 If. CLYCIIM ANNOTATIOS H

C»i. 7 cap. 13. A tormeulit eoruni quot prcr-t reunl rtint dccipere,

Licet prouuntiemus nonnnllat esse sphitalet nattrras, dt eclenttir, scd tlc risu t <>:t immodo ci tUuswne con-
ui sunt im*/., arehaugtli, ceeterteqne virtntei , ips*
icni' , (aiiggre eti potiut t udeuut quam nocere ,
quoque unima nosirn, iv/ rtfft ar is'e snbnlis; t.t- lam v it) solummodo iimocuis ineubationibus
'Hcn mctrporets ttttltatanus tesriinanda swtt kabent liominum pernoclure.
;

fnin: scciinduin sc Mftw* tnto mbsit uut, l ccl multo

(Annot. II.) Bcatus Antonius apud Athanasium <lc
tenuint quum nosfn. Nam suni rarftwa tectindtmi
ingenioruiii diveisiiate qua. iu diemonibus cxistit,
Apostoli senleiitian iti iieentit : r.i orporn catrstitt <

ti corpom ttrrettria; el iierum : Semiuatur rernut

loquens, dicil quosdam sumuium nocendi verticem
unitnale, snrqit corpus spritale. Quinut mnifr.te
attingere allo&auiemes comparatione illorumpene
;

ini:oxios viilcri, cl siognlos pio pi»ssiliilii..lc virium

.ji ur nihil esse ineorporeum nisi selutn
'

D.um.
sii.iriini diversa contra singuUi aus; b sumpsisse eer- i

(Awiot. 9.) L)e corporibus augdorum vetus e&i i.inina; oinuibus tameu hosliht eonlra Chrislianos,
apml pl i 08i pbos ci ilieuJogos agitata quacii o : aliis i!i:i\imc veroeonira monacbns et virgines Cbristi,
pora eis aUribucnliJMi.s ac K-ihini Dcuin spiriiuui ii m esse. Quod ergo abbas Serenii*, qno-
bic dicii
ei mcn' iiK (ii |i ti.Miiu Q»so slaluenlw>u-, ;il^i> ucgau- rumdam cjusinodi esse ingenium, uljocari (|tiarano-
li.i.. l.a vero rvccpiior magisipic w
i liata senuuiia (<rc inalint, sic accipienduin est, divina virtute cis
i' l ui o nngclo- c
, pori8 BSperte»: f.iciJ, S:c ei ad< iii lam esse noci ndi facuUatem
| ideoque ludicra ;

iradii B. Iiiui.y ius (••]>. 1 Gc-ie.-U llifrarcb., ei de il iis on cniiiciitos esse, qnia non permiiliintur nocu-
•

Divinis N 'ini::ii»is cap. lieCoiU- | I

iiicutiiiu im' :c loin ni alii|uam inferre: qnod uliquu
iuuiii sseaiia Pairis ei KiliielSpiritus >anc;i; Gre-
i
'•> r.iccn ni nisi dn uilus proh bercnlnr. Oiunibus en in
.Naz. o ;it. _, iio i'he<dog.; Cluysol. Iioutil. __ i.icst nocen li vo'iin:as, ide >que bcne monci S. Anio-
m U - Cyri lib. i\ i:i Jonn. cap. 10; Thendor.
: . niiHi, L
1 1on n •> :ll' riiir: m cliinnlioncs, jocns, ap
contra Grircus lib iu, su!> linein; Soplirotnns in plaus ;;s,cacbiuiios, aliaipio omnia qu;« circa n s
episl. episco •. Conslaniinnpolili-u. quae lecla est
;i I u habcautus suspecta quia ciun furoic ci iiu-
n.
;

i
sexta synodo, actioue 1 1
i
D«iuaseenu 11». M Ur- ;
cuicDtia noccie nepicuai, bis dolis atquc ariibus
ibodox. Fi.i. eap. 5; Cregor. Magn is ib, m Moral. cir iunvc.iirc sludr-nt. Spcmendce sitni , in mii ,

B il 1). ilo Cenieuiis philnsoph.; denique i 1 I

c rum admoniliones jejunandi, vi</i-
iucrepatioHet ci
H. ihoin. Ai]'iin. lil». t\e. Spirit-lib. Crcaturis ;ni. ,
liurum quoqas fraudulenia sugg stio; ob id enim fa-
*>. iiii. ii
coutra Gcnics cap. 01, et parie Suinuia. i
iiiiltures uobis species assumun ul affinilaie virlulum ,

Theolog. , qtucst. 50 et 5l. Cui etiam suffragaotur uocciuci, fatilivt virut interxeranl, el innoccmes quos-
ihtfitici (liciocs in secRiidi Ijhri Senlcut. distni-
!•> sptciem honeslatih didant, Ki pancis iuler-
ciinBea (ii •lavnin scribentes. Poiesl ksec ips* sen- j& ti-> ; prop'crca ciiam Dom.nus cum de Scripluris
ii ntia ratieBibus quoque siabiliri nani angeli in ili- ;
loquentem jubebai tucere, quia peccatori dicit Deus,
^inis passnn vocantur sjiniiiis, quod c-l in-
!i t.:ris Quure tu enarras justi iu^ mens et a&sumis tcstamen-
corporee subsianlix voealmluin ; mrsus Uarci v ct lum mcum pcr os tutta ? Qmnia dajinones slmitlant,
L-Meaevi roicii Scriptura in unuui uuiuem legionciu i> colloquuhtur sfept cum fralribus el eos sa-pe contur-
i tc.rain d.cii! 'niiiin u-grossara fuis e- Legionis no- b tnf, swpe incondilos excitant sonilus, manus apprc-
inmo autoin ( uti f! llnronyin. 1:1». iv in M;Ulii;c:iiii li nditnt, iu&iphnler cachinnant, ut vel in
sibitant,
>r e t) si x inillia d;cniouura coiuprebeoduQlur :
C punc'.o peccati Chrulianum
pectus introeaii ; cumque
i;ui si corpor i esse ii, nequ oju >ra iu uihiiii li-.iiiinciii ab universis fuerinl repuLi, a.i crlicinum dcbilitatem
iii.,ii(l' |M»tuiaseiii. A i-xtrcir.iiui in syuodu Laiera- l
suam lamenta ione testanlur. i'A D~oniinus anidem quasi
neusi.sub Innoceiiiio III celebrata, ci|iu priuium Deus, conscius maj< stalis abmutescere his impe-
el sute
r
oi;ii)i. c>to siguiiieai angelicam ::alurain C"iporca:si:l) Tabnl, not nutan vestiyiis snnclorum inhwrentet, cam-
siautix cxpcriem esse. S:c cnni baJieut .erha illios dem gradiamur vam; qui memoratas subliliits [allacia.t
synodi Dftts al> inilio len p ris uframque de nihilo
: pervideitles, caicbuut: Cum cousibteret pcccator adver-
coudidit creatUTirm corporatem sciticel ei tpir.talem ,
,
sum me, obmuiiti, ct humULlus stuu, ei silui a bonis.
tieam teiHeet et mundanam; d.indc knmanam, Ia iicrum : Ego vero tamquam surdtts uon audiebam,
eommvnem , ex tpirilu et corpttrt constitutam.
: ttsicut mulitsuon aperient os suum ; et faclus sum
sicut homo non audieus. Chri,ius sileniium u' Dominus
Col. 7 cap. 30. imperavit, » 110« diaboli> nihit credamus ; el vincemus.
' n awtionem sacrosonctam a seniotibits noslris rrvifl- Si orare compeliunt, sijejnniu sundeut, non ex corum
q\am meniinimns energumcnis 'v.t.rdicltim ; quii.im- nos monilit, •elcx nostra con>-ueiudine id agamus.
tnn , n postibile esscl , etiam quotidit eis imp rtire Denique eliamsi irruenles morlem pobis vitentare vi-
cnm, fiebere ccnsebant. deanlur, ridcndi potius suut qnam timendi quia cum ;

tint debilts minantur cumla, ncc (aciunt. ilaclcnus

Excmplo ciijnsdani Andronici abbatis
Vnnoi. 10.)
alioruimiue energuinenoruui, qui per Cucharislicaiu cx I>. Antonio. E ijiiibus vciliis claruin esi omnia
.iiiiiiiinioncin a daemonibus liiicr.ti fuernnt, nsien- ilJa (|u;c (laainones circa nos faciinit, ut nos ad s::i
.

dit ahlias Scrcinis energumenos fimiliarilaicin per jocos cachinnos, cl s inilcs ,

salutaris hojus escae ;i
[)
perccpiionc ininunc arcendos essej quamqunm jiro- incptias aixlucaut, eo spectare ut ipsi nos ad pec-
pier c\-' ,, vciniiiiin cl pjus _ nrris nha in-
caudum ailiciaut ; ideoque nnmis illorum societas
cmnmoda, quihus hi qui a daemonibus obsidcniitr oli- cau e prudenlerqne vitanda cst, ut nulla i" re e s
uoxi: "Irni, iion nisi maltiro ctun judieio e< ac- acqiiiescainus, uullam eiiam quacumque in ro ser-
rnraio Pirnnnslaiiti irnm oionhiHi cxaminc pra_ini.sn monibus aut consiJiis iJJoruui adbibeamus lidem.
.1 iri iinuila li i c ci cia iny.teria -\w\ adinit-
Sic eiiiiu Cnrintliios monel Apostolus episi.xcap. I

lemK. i|m,ii n n Molo vos socios ficri dccmoniorum. fii ad FCplics. \j

|.i (,'ciict . itleri luiruui , euna ss.p«-
iiimiere etiaui h eorp nis rgritudine laim- qui sol.i
cap, cSonesiHobiscollucintio adversus carnem cl san-
:
s
rant, sacra rommuuin ju lis de caunis negemr, ne guiaem, sed adversus principes ci potestotes, adversus
miuidi reclons tenebrarum li.,rum. Uursiiin D. PeliUS
istis-imoque taeramciito irreve-
•
ntia irrogeiur. 1 ppislola. v i ao. : Adversarius vcster diubolus, inqui!
lamquam lco rugieni circuit quwrcns qunn (Lvorct. Kx
Col. 7 r.T >. ~>1.
(
quu tcmp'i!c ciiiin btpLisuiaie diabnjo reuuotia in
7 / smiem ttte iu tmtnundit tpiritibtisquol i:t homiuibtu viinus ct hosleui noins esse pro£es_i sumus, c<ipitaie
ttudia, i.o/i •npitilaiir. /VfliN nmtiivUai :. oiJiuni intcr nos ci illinn interccssit; usque adeo ui
/'
itHi <ii."s :i l»! ,/- iiuiniiu.iin vdii cuiquam iu co prodesse, quin multn
cioret el iecttti •>,«•:, ua> cn , u certa ;m. rhins, criiiciofius ac ^r.n ius la?dat in alio. (iujus
i

qutrtHtt locu scu vit mi i ; c idens lesiimooium ci c»c uplum \ iderc csi
 siy Al> 0I'ERA J. CASSIAX1 \ITI.M»IX. 320

!>. Grrgor. Ilb. MomI. cnp. 9. Quo loeo snil.it vir-

> A Satana m ricut fulgitr eade&lem ds catlo. Cl.irum igiiur
qnnmd.un energiimaiinm por inngoi ci »rl»l(»B ev.Tiii ipsom nn> cum roslo conditom e*M. II s acce-
Itlnetn
unlco iJsBiiioiiio libcrniam fuiMe s.-d m locitm (liini priina illa verba lirm-sis ln prineipio creavtt ,
iib ,

illius ^e\ Bllt neplem millia daCHlOuim nni sure.-ssissc. Deui eceium et terram: Imc esi, ui Jn l<> ct alii com- I '

Kt II. Leo sri iii. 19 ilu Piig». I)'iiniii nfflruiai d.rmo- plurci cx|)i>ntiiit cu-lum ct tcrra anic ouuiia alia
,

si iiou ui cO'pore, in anima lamcn ieni| er no- crcata ita lamcn nt cosli nomine angeli quoqoe
siii.i
iiem, :

cerc ac hwlere. Quod cii.nn conlirinal I) Angnsl. el v

u!. corporex rci ei animaiat inielligaittur.
icira

iib. LXXXIIlQuJBbliolillin, quosst. 78. SutTrngalur quoouo Boprrioribui D. K|>iphan. m lur-

reai Pauli Samosateni, quxeii 65;Aogusi. lib. xide
Coll. 8 cap. 7.
Ch it ( ap. cap. ir< 1 bnodor. quaei
<< ci 9, el lib. xii ; i

Auie conditiuncm hujui visibUii crenturte , ipirilalet

7, in Gregor. Hagnua lib. x\xu Moral. e.
Gcnex. el
cteleitesqne rirtutes Deum fecissc , qum pra hoe tO. I imerim oniiiUimui mulioi cx his quos anti:
i

ipso quod srireul se atl linitam beiiiunilinis qloritim pioil iximiis iii patrociniuoi priorif aenientix si di- ,

beneficio Creatorii ex niliilo fuisze producta* , ei ligenier iniroBpiciantur, uostra lenieniiae non dero-
!
(jiaiias referenie» indesinenter ejus laudibus inlue- nain plerique iCorurn HOfl lam asscrunt quBM
¥ <re. :

rerenl , nemo fidelium dubilal , eic.

(luiii'ai.t, itiramqoe scntcniiain propoocnlei in me-

Annot. \\\. ) Spriialca Bulisiauiias ntulta anic dium: a!ii vero s.ui temporii ratgo rocefitam '•, i'> i
•

(
crealiniiem eudi el lerrae exsiitisso. Denmquc n.nliis nem rcferunl, sicut Imc loco fecit alil.a.i Serenus.
ante sivculis l.iudavis-e recepia fu t olim apud pri-, Denique Magisier Smtcnt. cuin lota lorba icbolasli-
scos Chrisliauos seiiicnlia , sicut lioc loco Scicnus p cornm posieriori senieni aesubscribit lib. n Sentent.
abbas afflrmat. Cui eliam astipulatur I». B.silius " distinct. 2. Qnapropler nobis quoqne magis probatar
Iioiii. 1 Hexnem., ennrruis illa verba G<*iiesi< ln ca lentenlia, qu:c cum Augustiuo et his qnos comme-:

prtncipio ereavii Oeut ccelnm ct tcrram : et bnmil. *2 ,
ad i!la verba , Terra aulem erat hianii et vacua.
Origeties quoque inlibris -npi ty.oyjLv, cl potissimuui
lili. ni cai>. 3 , ei bmn. 4 ni Uaiuu; Gregor. N z.
oral. iu Clnisii Nativiia'cm; Ambros. lib. Ilexaem.
moravimus, angclos ait signilicri coelorum nominc,
quaiulo Moyses Deum in principio eoelum el terram
fecisse dit ii ; ideoi|ue primo die cum ipso crelo crea-
los esse. Ilinc eliam B. Gregor. lil». xxviu Horal. cap.
li, ad illa vcrbt, Cum me laudarenl astra maluina
i
,

cap. 5 ct in pnefat nne primi psalmi ; Hilar. lib.

, dicii nngelos vocari asira maiirii.a, (|iiia primn manc
xit deTrinit., p:iu!o uhr dimidinm libri, elin libello >
creati siml ; oec debet qnid»|iiam movcre raio ali
rotnra Aiixcniium paulo ante linem ; Hieron. iu i
, abbate Sereno in conlrariiim adduct.i ex illis \ejuis
cap. K|iis'ol,c ad Timin ; Isidorus llis|):.lens. lib. t Job, Quando facta sunt simul sidera, laudavcrunt me
dfl Siinmio Bono cap. \i; Damasc. l.b. it Fulei Or- simul omnes angdi mei. Nam ad illam olijeclioncm
ihodoxae ca|>. 3 , et enmplures alii tain Grsrci quain respoiident Tlieodoreius ei Epipbrnins locis noaii»,
Liiini. !'orro 13. Auguslious, quamquam raagis pm- steias quarlo demum die creaias fuisse, ac proji:er a
bet opinioiiem assercnlium angelos simul cum coelo jam tum poiaisse angelos Dominimi landare , sirui
cl tcrra ceaios essc, in undecin-.o lanien deCivitate revera qioque laudabant. Quod vero objiciunt , si
V
Oei volumtin' cap. 3 2 , pcrmiltit ul in h >c coiilro- angeli non fuissent ante inumlum creati, conseqiiens
viT.-ii (|iit.(l qnisque velil opiuelur, dumm> do spiri- f-ire Deum aliquando laudaloiibus caruisse, ita dis-
lalcs snlisianti >s Deo non lacial coxlernas sed soivit Theodoretiis , ut dicat Deum non indigui-se
,

oninia visiliilia et invisibilia falealur tn lemi ore •£ laudalnrihus quemadmoduin ne iiunc (Uiideiu illis ,

condita cs e. Ad eumdem quoque nndun) Theodo- opus habei. Deinde etiani hi qui staiuuni aug<*l<>s
rtiiis qusfcst. 3 in Genesin , posleaquam adveisus |>. prius factos esse, diflileri tamcn ncqueunl Deum il!is
Uasiiiuui copio-e Eiulta disseruis el , ia dciiium inulio seinper fUisse aniiipiiorem ; ac proiinie -emper
coiiclodil lllttd porro scire necesse esl
:
omma qua?- fuisse tempus aliquod quo Deus laudatoribus careret,
,

dtmque exittunl excepla sancta Trimtale iiaiuram

. aainqiiain tamen indigerel. ,

habeve eormptioni obnoriam. Iloc auMai concesso , Coll. 8 cap. 10.

si quis angelorum lurbas anle cceum ei jerram .

Priorem diaboli lapsum, quo superbiendo corruerai,

coinli a« esse dixcrii, non ofiendei vcibtim picaiis.
quo cliamserpens meruerat nuncttpa i, secunda ruina
Quod igiinr Laieranensis suiodus Romavsub lnno-
per iuvidiam subsecula esi; qua: inveniem eum adhuc
ccntio III celehrala cap. I lm'ct, Creatorem om-
uliquid in sese reclum habentem, ila ul etiam cttjus-
iiium visibilium el invisihiiinni spiriialium et cnr- ,

ditm colloquii a'que consilii cum ho tine possel ha-

poraiiiim sua omnipolenti viitide Simul ab ipitio
bere consortium, senlentia Domini vtHiter in ima
iiiramque de nihilo condidis-e naloram , spiritah-m
dejecil, ul nonjam sicul anie sublime alijuid inlueut
«t corporal m . iingel cmi videlbci et numdanam ,

excclsus ineederet, sed ut solo cohccrens reperet, el

ikiii accipiendom est
stc quasi in verhis isiis pnor ,
humiliatussuper vznlrem lerremtviliorum escis alque
illa seuienlia uii falsa reprobetur ; sed prupnsiium
operibus pjscerelur.
conrilii erat Origenis caiierommqne qni spninles
substanlias produclas a Deo dixerunl, nl sjirilali (Annot. 13.) Geminam diaholo ruinam in hi.-ce
digniiaie polireutur deinde ciim peccassenl, creaia
;
. verhis irihuii ahhas Serenus priorem saporbiae. qoa :

*^ in crtlum ascendiM'"', sup.-r astra Dei soliuni suuim

fuisse corpora oumia qinhus velul carcer.bus ,
i

errorcm cuifu- exaltare, et Ahis-imo snnilis esse voluil; poslerio-

'

iiicliis:e scelcrum darent pocnas ,

tare. Sic enim locuni luinc iniellexil S. Tbomas reni invidic, qu primos nostri geueris auctores ad
>
,

in exposiiione primae decreialis. Ese auiem posle- peccandnm induxit. Adda quoi|iie, auie sccuiulaui
riorem illam seiiientiain veriiaii magis consenla- hanc invidi;e ruinam. fuisse adhnc in d;emone ali-

neam, divinarum lilterarum et inuliorum etiam ve- quid recliludinis, ipi.m posierinre dla iran.;gressinne
temm scriptorum demonstrat auctoriias: nam E\odi amiseiii: nempe cuni Dominus illi diceret, Super
xx scr.bit Moyses Deum sex dicrum spaiio coelum ,
peclus luum gradieris. et terrum comedes cunctis die-
tcrrani, mare, et omnia qu.u in eis sunt, creasse ; btts vitw lucs (Gen. itt). Uirumque hoc loco nobis eril

angelos auicm esse in ccelo, el idcirco coelcsiem mi- exi r.tieuduni. Ac primum quidem quod ad ruinam
liiiam appellari neino esl qui amhigat. Quocirca daMimais atl net, illud in cm.fesso est ipsum, cum
conlileri oportel illos eiiam sex dieriim illorum spa- sit spiritalis el incorporeu*, propria actione non

tio creatos esse. Ecclesiaslicus quoque xvin cap. poluisse peccare nisi duplici illo peccati gcnere,
dic't, Qui vivit in celernum, creavit omnia simul, nempe superbiae videlicet el invidi;e, quod ulriusque ohje-
intra sex primos niundi dies. Et D.Joannes Epist. I ctum (ut vocant) sit spirilale; illins quide.n excel-
m cap. diaholum ah inilio peccas^e dicit: certum est lentia propria, hnjus autein cxcelleniia aliena uhi
autcm i()suin luisse iu cobIo quando peccavit nam : inipedil nosiram. Aliorum vero peccatornm objectn
Loc significani ill.i verba C!iri-ti Liiiic x Videbam :
suni pccunia» cibus, poius, volupiates tangCHdi el
,
 1 ;

52 II. CLYCUII ANNOTAJIONES. 52 i

cust mJi, ti.rpor ideoque peccata qu.e

ei tieiHia : a sempiteruae beaiitudinis adeplione ipsum arcere stu-
nrcn res*ii»las \ irssniur, noni
pnssuntdaenioiiespro- Nequc vero liect exislimar* id <|iioil hoc lino
(lnit.

prta actiono admittere, sed cousilio laiituin,

cxbor BCribil ;» l)l»ns Serciius, luisse iu drniouo post prin
soggc*liooe, co.iscnsu et simUibus uiodis. reiu su.eibue qua Deo arquari vuiuerai,
iiiinain,
laiiouo,
Liniin auieoi illoruill diiorum, supei bi.c et inudi.e, aliquid rectiludinis, quo per subsecutnni invidi.n
ahero pi ius a datmoue fnerii admissuin, eoiilroverse peccatum, divina peroiitleole jnslitis, spoliatos sii
dispuiatur. M nn It. k igust. lib xi de Gene». ad lilt., nam qoemadmodum angeli pott priioum bonae vo-
cap. scribil iiuoruuidaui htuc fjisse seuleniiaui,
U, liintaiis acium el meriluiu i a in D000 Couflrmali
datmouetn tum deuium pei cavisse, quando lioiuinem suni, ut ab eo excidcre uunniuam po-sini, ad
eum-
ad ioiagineoi IKri creaiiiui ruisac vidit, et baucei dem plaoe iiKidum oialigui spiritus ad priinum super-
gioriam iovidi-.sc, i|uod nietueret ne prar se ad im- bix.peccatiim in malo ila obduruerunt, ut ad bonmii
morialem mi.hu. nnde i.>se excideral^ elevaretur; sc couvcrtere iiumqoani potoerint, et exira statuiu
postea veru superbiascu pan, i|ua Altitsiuio aeqoolis mercudi coostitoti omoem soam rociitudiueni ci in-

esse voinit, suni D. Cypr.

accessisse. Ita opinati tegrilalem auiiscriiil. inc D. Damasc., lib u FiJ.
i

senn. de Lelo et Uvore.ei l). lJ.isil.oral. de Invidia. Onhod. cap. A, id qnod iu liomioibua est n:0's, id
in (I inon.biis primaoi illam ruiitam ImVe dicil;
Conlra B. A;igiis:imis loco coinineinoralo uinllis i

raiionimis osieudit iuvidiam soperbia foisse poste proplerea quod sicut per morteui omnis uierendi
liorem. Initium enim omnit pcccati sup<ibia, iia|uii Bc dcinciciidi via nobis prac u liiur, ili iu darmoui-
fccelesiasticus (Cop. x). Li de diibolu scribit S.
J "b, lius primus i'le casus aoie hominis creaiinoem
ipsum este reacm super omnes fUios suvcibnv IJob. oinnem ilidem niercndi poieslatein cis adeinil. Iloini-
Hnmnnam i* ino " nibus cniiu loinin hoc monalis vilae lempus pro siatu
xu). ElTobias cap. iv: Snpetbiam
pennillas; in ipm \ie eonstituii Deus, darmonibus autcoi breva«ioium
sensu, aul iu luo vcrbo duininari
enim mitium sumpsil omnis pcrdilio. llmc seoiClilke qiioddain temporis spatium ab exordio siatim crea-
soffragaolur D. Aibaoas. quarst. 6 ad An ioclium; lionis illoriim cooressit, in qun vel sempiiernam

Grcgor. .Naz. oral. de N.mvi t. Clinsii; Cbrysostom. bealitiidinem, vel perpeluaiiij horrendam »c jusiis-
lii). de Cninpunci. eordis ; Tlieodorel. in Bpilouie
i
siniam Deide-eiiioiieni pro nercreiilur. Neeuiovei nos
diviuorum decretoruoi c. de daemouibos, et hl). m quod Serenus abbas senleiiliain siiam e\ en Slabilire
niiiiur, quod daemnni auie invidia' cupam qua bn-
roulra Graecos; Ambros. in ps. xxxvi, ad illa vcrb»,
Vidi impiim snperexaltetnm, et episi. 84, ad Deme- niinem ad peceandum allexil noudum uegalum fuerit
inadeui quam Prospero plerique ascribuiu ;
D. consortium et coll»(|uium cuiii bominibus; non euim
,

xn Luca?; August.lib xudeCiv t. lioc arguit fiti&se in co aliquid rccliliidinis, cum

Uieronym. in cap.
Pci, lib. xiv, cap. 13; Leo pisl. ad Tur- i ctiainniiin ea facu'las penes illiiin relicla sit, ul se
(':«[). 6, el
xni* Moral cap.il 17; in bumanam specicin, vel etiam In angelom lueis,
ribiom, cap. 6; Gregor. lib. ,

Damascen. lib. 4; Anselm.

ndeFid. 0"iliodox. eap. Iraosformaos, nostris nbtutibus objiciat, ei verborom
iib. de C.isu di.iboli cap. 4, et Bernard. serni. 23
m illecebris in noslram scsc familiaritaleni iusinuans,

Caniic. Accedil ct ratio nam dcmon priioos horoi-

: in peecati foveun incautos praecipitare smdeat.
ncs tentavit ad Boperbiam, idcoque verisimile est Porro i|iiod attinet ad e;» verba i|u:c Dominus ad
ipsum quoqnc per superbi ni priinum cmrnisse. serpentem locutns e>t Quia fctisii hoc, mnledictus
:

b. xiv de Civit. es inter omnes bestias i.ito, super pectus luum gru-
Sic euioi raliociualur D. August. I

Dei cip. 13. Prasierea rex c.\ii.itis Dji utaxiine eni- Q dteris, elc. (Genes. ni), tii.ijor dillicultas es', propter-

luil ac illuslris fuit virtute humiliUlis ;>c

mode»li.e; ea quod per liane senteniiam videatur d.-emoui
ex adverso igiiur primcps lenebraium ct rex diabo- aliquid reclilndinis, lib«'i la is el f.•culiatis ailcmpiuni
lice civilalis potissimum ac priiiium per superbiun esse, nec cum omni ornaiu suo in quo condiuis
corruil. RorsOS Micb icl arcbangelus et militiae cc- < erat cxiitum fuisse nisi posi secundam illam trans-
le.>lis princeps cuin diabolo (|uoudam
eonflixit, ei- gressionem qua hominem pcr invidiani seduxii.
(|iie in.iximc adversalur. Is autem ab
liumililate no- Quamqiiam enim juxia U. Clirysostomi enarratio
men accepil, nam Michael idem valet, nc si dicas : nem verba ad corpoialcu: serpentem prinio
illa

Quis ul Dcus? et significai reprehensiouem super- direela sini, conlendit lamen B. Aogustin., lib. xi de
biat, ut ne quis Deo velit xquari aul
similis habe:i, Cencs. ad liit. c. 38, vel de solo daemone, vel cerre
id quod Salanicaj illi soperbiae (|iia Liu ifcr peccavit, pra cipue de illo esse intelligenda Is cnim postea-
adversatur. Ad extrcmum invidia ex sua natura quam superbi.i et livore inflainmatus homiuem lenia-

supcrbia po>lerior esi atque cx ipsa proeedii,

,
queinadmodiim erudite D. lioiiavenuna expouil hi
II Sentenl. distinct. 21, scribens Superbus, inqu l,
amal eicellentiam, alque ita nullum sibi parem ad-
mitiil, sed excellentiam appetil singuiariter et solus
possidere; el ideo tlalim vel actu vel habilu inridet,
eum uolil bonum quo;t possidet
IltfC Bonavcntura. Credibile ilaque est d.i monein
anie per soperbiam. qua in coeUnn cunscendere nite-
bntiir, lap-um fmsse quam primi liomincs a heo
creaii e^seut. Naoi bi sexl» demuui dic cx liiuo
lerrx» form.li illum aulem verisunile cA
smt;
exi^uo Bdinodom lempore in veri aic steiisse, ct
paiilo post creilionein suam, ncmpe priiuo dic, p>T
vissel, ul ei non soluin ad coeleslcm beatiludinein,
quiiu ci invidebat , ad.tuin pnecluderct, vernni
:
etiam sibi suseque lyrannidi per supcrbiaiu snbjice-
rel,euinqne jam in peccaii consensum periraxissel,
divim id exigeule jusliiia, cinnnlavit sibi dumnatio-
nem; et quia universum geuus liominiim sibi obstrin
alleri esse cemmuue gcre et subdere volueral, ideirco inaledictum illum
p. pronuutiat Domious pr.x omnibus bestiis lerrse, ac
si diceret, Tu
i imperiuin sopra boiuiues usurparn
voluisli, censeberis ab onn.ibus nialedicius, erisque
miserriinus el vilissimus, non lanium inler peccaln-
res, sed etiain super omnes belloas et animantia
lerr;e. Gradieris super pectus tuum, et terram comedet
cunctis diebus vita luw; hoc est conhsus in callidi- :

superbiam cecidisse. Crealo verobomioe,aoimadv«r- tile propria, fuiuruui sper.ibas quod supcrbo et elalo
lens diabolus ipsum in eo slatu consiiliiuiui qon po- peclore sopra omnes liomines tmperium obtineres;
leral fiaudibus et dolis >uis i.lum cireunivenire, ei al contia qiiam s|er.'b:is even et. nam prxicr ter-
in suain redigere poteslatem, vel quo, si divime jns- ram nibil eomedes, Imc esl, lenenos, rarnalcs et
sioni parerel, ad sempilernain feliciialem, e qua ipse abjecios homines. quos Domiuus ejicit aique evoiuit
d.cinon excideiai, conscciidere potuissct; superbia ex oicsuo. y*m honio, inqnit Augiistiniis, iu poenum
aK je livore inflaininatus himinein leolare toepii, peccati faclus csl diabdi cibus; quando enim seipenti
cuinque cum omnisua sob<>le elpo.steritatelyrauiudi diaum esl, Terram comed<s, diilum cst etiam humini,
Bnas snbjugare, el a spe coelestis reinbnlioni- deiur- Pulvii es. Si errjo homo peccator jiulvis, el pulvis nr-
barc conalus Kt superbia quidein illuin slimula-
csl. pen is ctbus ergo homo peccator serpentis esl cibus.
,

vii iu co quod bominem sibi subdere voluil, illiquc H.rC Angiislinus (Lib. dc Agone Chritliano cup. 2, rt
prxesse el imncrarc; invidia aulein iu eo quod a lib. ili de Genes. contra Manich. cap. 17). Iloc igtlur
J -J AD 01'I.RA J i: • !ANI A1'PI NDiX. 324

<:-i dignissimum illl r 6u;ierbia3 diabolicae, qua ho- A UlOl angnl

> . in,, <,iii ofiii ona com . i 1 1
>

minibua universis iinpcraro voluii, supplicium, ui •iojm-Ii biiIs in ii>- creaiionli tux exordio euui
ui Lerrenon, pulvprulentoi el pcceatorum lordili llichnele <-t augelh i;i coulo decertam, hon pra
Inquinaios comedere possit »c d bcat, eisque pras loii, r>cd proitraiu itojectuicnm amjeliii
giderc lii
, auleiu qui iinagiucni lerrenl hmnlnis iu terram. Ad euiiideui modum quod dieitnr in I*
cxncrc niiiintur, no >s divin.i S:riplura subiiidc mii Diabolui ttct u dextfit ejus, oon ligni ical Ju-
< .-

rotiluui ct roelestea appclht, ab illius lyrannide per <l:c traditori ilngularem aliqucm mnlignum s[)irituui

Chrisiuin exiuiereniur. IIoc enlui vcrbls illis &igni- assfgnaium ruisso, qui <i assid e fuerii a ifexirht,
licaiur qu •' stalim Kubjuuguntur Inimiclliat pouahi ted il.iin iiicui
: qnem in pra»i ede ti lien >[)• t
i

inter te el muli rem, temen tuum el \e\ \en illiut. Ip.a pellavcrat p < lorem, in illis verbii, Conttitae tuper •>•

conterct caput luum, ei tu insidiab rit calcaneo illtut; enm pcccutorem) Judac praeraliiuram
iM qua senlcnlia per scmcn serpculis Antichris^uin, enfm consiitntui llum peccaior, iire St- < l

pcr semen mulicrisCliri&tum iulelligi dOCent D. Irc- lan, <iuia tradilui e t anctori onrninm icelerum, et is
nxns lib. i>i eonira llares. eap. 3.°., I). Leo oerin. 2 potestaiem atque imi-eri idi iu illnm aceepit. Eadeiu
de N:it »1 Domiui, <i B Ropenus lib. 111 iu Geue». igimr eii et poitertori'1 liemistirhii lententia, bm-
eap. 1'.). Deus enim, im|uil Leo, prtvdestinaia reno- bolus iitt a dextrii ej s pro quo ln Cbafdxa Para-
vtmdit morlalibus tucc pielalit remedia inter ipsa mundi phrasi legilar, Diabolut stel tupef deXleram ejus,
primordia prxtignavii , denua^lcns sapenti [uiurum quam traiislaiiouenillehi icav^riiasquot|ue admittn;
seir.en mulleris quod noxii capifis elalionem su virlule lioc cst dx-nmn prxvalehit viribui aiveriuo illuin,
i
:

conterctei : Chrhtum scilicet in carne venturum />.'/</» _ ct dominabltur <-i quia di-xtras ejm praevaiebit .--t ;

hominemque signans, qui natns cx Virgine violatorem " cnim lamiliaie dlviuii I tteijs p.-r d xtraui %opn>
linmance propaghvs incorrupta nativitate damnaret. maoi potestaiemac \i;<> intelligerte.Unicuin
uoiiiiuig
li.cc il'f. Christus iiaqne e^t illud scmen mulieris igiiur angelum
custodi-in, ac wlnti mnritium <'i
hencdicium, quod conlrivit caput, hoc est, fastum pxdagogum n bis dciit Deus; maligfti aulem ia?pe
ilhim ci superbiam callidissimi scrpeutis, cffecilque plures ct varii nos infesiam, qu bus ille Saian ct
nc ille soi iinperii lerminos latius extenderct, sed serpens autiqntis vcluii satellitilnn ntilur ad ii"S ex-
solis impiis, terrenis et pcccaioribti<, qui niuiuli pugnanJus; ubi aiitem expiigmverii , lom dieitur
islius S[)iirci:iis :\c souiibus involuli n .hil pr.i icr siijna n >s c ii s:i:iitiis, et siare nolris ^ <Jex iis, si\e
lcrram et cnrneiu sapiunt, dominaretur. ilinc jam supra dcxtram.
iliiocule inleliigi potcst, sententiam istam, qua l)o- Coll. 8 cap. 12.
miiius serpe.iU maledixit, nihil reclitudinis diabolo Nullo modo credendum esl sjiiritales naturas coirc
ademisse; ncijoe verbis illis, Super pectus luuin gra- cum fetninis carnatiter posse. Qaod si aliquando lioc
dicfis, significari qtsod ante secundam transgressio- secundum lilierum potuisset, guomodo nunc
fieri
uein reclUs fucrit (qticmadmodum Serenus abbas quoque vet frequenler, vet raro idip.um non evenire
intei!e\i sc videtur), sod quia supra omnes liomincs comingeret, el absque semine vel coilu viri uliquot
erigerese ipsisquc proesidere volticrat, idcirco in ter- nasci similiter cle mulieribus co.iceptu dcemouum
rain prostramm ai<|ue dejeclum luisse, dictumqiie illi cemeremus, cum proeserlim eos consltt Lbidinum
esse, Superpectus luum gradieris,el ad insiar iilorum sordibus ad.nodum detectari, quas procul dnbin per
nnlmantium qu.ie terra pascunturet vivuol, tu eti;uii semeiii sos exercere plus quam per homines niatlent,
[.rseter terram nihil comcdes cunais dicbus vitiv lucv. ^ s. illud i.tlo modo potuissel impteri?
Coll. 8 cap. 17, el coll. 13 cap. 12.
(Annot. i5.) Divus Augiistiotis, lib. xv de Civit.
Quod unicuique nostrum dao coliaireant ancjcli, id cst, L
Dei cap. 2~>, t!e coitu spirituutn immuirdorimi < iuo
bonus el malus, Scripiura lcslutur, elc.
bominibus conlrarinm habet scntentiam iis <[u;c liic
(,'lmio/. 14 ) Sumpta el h.rc scnientia de dnobus a Sereno abba<e dienutur Apparuisse, Piiquii, homi- :

angelis iinicuique nostrum deputatis, qnoruni .-dter nibus aii(j4os in lul bus corporibus, quce non solum ri-
sit ad cuslodram, a'ter ad cxercitiuifl, <x aniiquissi- deri, verum etiam tangS posscnt, verissime sacra Scri-
iiso libro queim vocani 1'astoris, quem nb Uerma pima tehlalttr; et q.ioniam crebeir.ma fcma esl mul- ,

.liscipulo, cnjus aliqtiando nicminit Apostolus Han- tiquese experios,velabeis qui experliessenl, dc quornm
lus, dictalom csse asscrc.ni. Eao.dcm senteilti nn ubitandum non est, uudivisse confwmant SHoa-
fide i

Oiigcnes qnoque ui atus 35 in Lucam.

est
Veruoi quod a.l libri illius <jui Pastmis m-cnbiuir
anctoritatem ailinel, quam<|osin apud Aihanasiura,
Thoodoretom et alios, pro canonico subinde cite-
liomil. nos Faunos, quos vulgo Iucubcs vocant, improbos
et
scepe mulieribus exsiilisse, el earum appetisse ac nr-
eqisse concubitam , el quosd.ni diemows, ai.os G
Dusios nominant, hanc assidue .mmundiiiam etlen ioe :

mr, I). Hieronymus lainen in Prologo Galeaio, et ct efficcre. plures ta'esque asseverani, ut hoc negare
GctasiuS Poni. in concilio "0 episcopoiuni iiitcr impudentim videatttr. I£x*tai e. Iimoceiiiii VIII cpi-
:>;>ocryphos illum rejecerunl. Neque movere nos sloh decretaiis adversus maicficarum mulieiuiii li:c-
debet Origenis auctoii as, nain is iii inuiiis passim resin, iu qu.i legunlur h:ee verba Son sine in ewi :

ballucinaius est. D. Prosper quoque, in opusculo
advcrsus lertiam dtciniam collationem edito, hanc
ijisairi sehtentiatn de duobns angelis, altero ma-
li^no, altero bono uli falsam rejieit.
ncqiie nccessedoos augcios nobis depuiari,
fuii
neqOc congnuim aut conveoicus ipsi cniin d.iciiio-
ntfs non cgenl inritatione aliqua ut nos inlestent aut
ad peccandiiio incilent, cum ad id f.iciendum ex
pcTverase iratura? sua3 iuclinatione ipsi propeiideanl.
8i vero c.iam Deus maliiin angclum nobis cfeptilasset
in excrciiium, viderettir profecto [leccati auctor '-ssc,
uimirUin ipsutn [leccili aucJoreui, fomiiem, sive
fausaui noliis sobmmistrar.s. Porro Satau illequi D.
p. motestia ad noslrum pervenit audilum comptures utri-
usque sexus personas proprice salulis immemores, ei a
fide catholica deviantes, cum damwnibus, incubis ct
Nec mirnm; nam succubis abuti. Quaprop'er ne labes liujus liivrelica:
pravilalis in perniciem aninarum sua veneia difluud.J,
: opportunis remediis. prow nosiro incumbii officio, pro-
videre volentcs, stutuimus nt inquidtores pjr v.os de-
putali debitum inquisitionis t-fjfieium in hujuunodi per-
sonas exsequaiilnr. Sunl qui Sereiium abbalem excu-
santes dicunt eum uon voluisse negare quin dxumnes
cmn homiiiilios [iu-siut coire, sed id non [o.-se na
loraliter lieii et n;il:irali aniinanlimn amre, hoc esl,
semfende sna subst uilia coinmuiiicando Nam possui i

jibum lcntasse <iicilur, non fuil illi a Djo [lecolia- qiiiib-ni dicmom s, Augusliiio lestc, non solom coiie
riter a<l cycrcilium dejnuntus, quenradmoduin 0|>i- cum IVminis, sed ciiam sobolem p.ocreare ei vcie
natur ;il)b;is Sercniis; sc creiiibile cst fuisse dr.ico-
I hosiiines gin<r;:re, inui lanicn |iivi|«ii seoiiuis vir-
tiem illitm el scrpcntcm antiqnum <le (juo Joanncs iu tole, quod uullum ex seipsis habc a, cum sint in-
Ayoc, <jiii vocatui diabolus ct S.ttanas, qui sedicit corporei, sed Ope alietii scmiois, (jiio.l )p»i niar-b;i.
uuiverbum ofbviit; qui obambuiai el circumii qua- sticcubantes lurpiter exceperuut, qjuodque e*«wi*a«
 -

II. Cl YCIHI ANNOTATJONES.

feftiiliis in< tlef ni ; iia ut, juxta II. . V 1
1
iinrum esse v i*m aptern im. Narti huii
linstini lenio de Trmitatf (C#p. 8) senientiam, is
iii Miilenli.e sacr.e liltcrx pa sim vclamant
monei i :

rjiii ei ejusmodi generatimi nascnur, non diemonis, imira Kcclesiasiictu nc <j^ emquani bcalnm
dicamos
sed hoiiiinis filurs sii. Qjui d liumi niodiira alibntem :nte inoriem {Eeeli. xi >. l.i apostnlufl Paulus vult
retrara excu^ani, vidcntur nro earnaiiler legissc nos metuere, ne i.b oka excidamni (Aom.xi); ul qui
natvraliler, cuni latnen n ss, coJices omnes, q stat, tideai
ne cadai [\Cor.x); ideoqoe hortatur
nol)is quidera liaclouus vld to cuil legnnl carna- l , etiatn ul enm
timore ei trerm re satmtem nustrum ope-
liier. Jam vero addil daemoues libidinura Bordibns r< mr [Philipp, u). Quis euim Bcial se m profectu
ni ixime oblet lari, quodque cjs er scmetip-oi mal- \
jiisi iifi persevuia uruui nsque
in flnem! ni-i tb illo
lent quam pci homincs es<-r< s hoc ul!o modo aliqua rerelalione fia( cenos, qui de hae re ju-to
lieii poiti ssel; id nobi q loquc non videtur proban
• I lentique judieionon nmnes instruit, inquii Augusi.
diiin. 1> rraones enira voluptatibus el illeeebria carnis iiii. ii de Bun. persever. cap. 13, ei de Corrept.
nmi proptcr >e delcclanlur, lamqoam illae sini na- ci Grat. cap, 1
"., ei rorsum lib. n de Civii. lici
iuraj itlurutn conscntanex, sed qnod experiineatn et cap. 1 1.
rerum usu didicerini eam e*se nainrae nosirie Co». 9 cap. <H.
pravltatem fa»diiaiemque, ui illis cupuiiiatibus sctnel Videtit ergo qualis nobit ab ipso qui per illam
implicata eluctari ncqueat. Nulliiin eniui e>i vitinm exoran-
dtu estjudice orationis sit modulus el forma
i|uod perinde eflbuiinatoi ac inoliea flicil bourines
propo
i
./a ; in quu nulla dkitiaram peiitio,
nutla memoria
|ue Inxmia, inilliiiii aeque obiutidii, nbnubilat ct diqnitatum, tntlla poten:atus ac fcrtitudinis
posltt-
nscai ingenii aeumen. Ahsmrbeiur enitn raiio per /"/(o. nuila eorporeos tauitaiis teu
votaptates venereas, intellecins obscuraiur, sensus
U temporalis viim
m.niio conlinetur. Nihii enim caducum
vult a te
pervcrtitur, oi onivi rporis aiqoe auimi virea niliil nle, nilut lemporate, wlernilalum
nervantur, frangunlurqne; iia ni ttinil ain- conditcr
r,
implorari.
ptius bomo pcrcipiai de his qn» Dei sunt natn e«- :

i-itis illa el obiusio meniis lollii omnem spiritaliutn (Annot.il.) Redan;uii abbas Isaac illos qui po-
rerum noii tanium guslum, dulcediuem el soavita- uora et spinlalia bona posieriorc loco habenl,
tt
lem, verum eiiatn cogniiitinem. Recie autera repre* bis prjptermissis lemporalia peturtl a Deo.
De lem-
heudit Serenns abbas ilms qui asserebani feraiitas a pnralibus enira et caducis bonis, <| nijuam a De<>
nobh be.uisiiue augelis adaraatas, et 1'cedis congres- <|uo<pie exspectari el expeti debeani,
minima nobis
sibtis vitiatas, eum dicitur in Genesi (Cav. vi),
Vi- cuia esse debet. N<m eiiim fruslra nos monei
Chri-
dentei Dei filiat hominum quod pulchrce essertt,
(itii stufl <h prinium quacramus r< gnum
Dei <•! justni.im
etc. lNnn impostihile esl ui corpnreu: illae mentes ejus, ac tiim lore promiliil ui reliqoa nobis
adjician-
contcmplo divino araore in qno »1 m fuer.mt per Dei iur. Ei banc fuisse is:ius abbatis senifntmm
e\ sub-
uiniain coiiflrmaLc, sce demiseriut ;>d nnpiiram jeciis verbis liquido aniniadverlcre licet. BnbjieH
feuiraarum libidiaem, rnulata angelic:i natora in hu- ciiim ltaque maanificentiai ejns ac ntunificenthn
:

inanam furmaui, juxla poeticarum Melamorphoseou mnximitnt irrogabii injuriam, auitqvis his tempiternis
lilmlas. Id quod diserle osiemlit B. Chrysostmn. i
<n lonibus preeiermissis transttarntm aliquid ei ciidu-
iiomil. 11 in Genrs., AngUNtin. Iil>. xv de Utvii. Dei ciini ut> ,o malueril poslnlare ; et o/]ens<;»i potius
cap. 23, el qtiaest. 3 in Genes., et 1'hilastrins Uri quam prupitiuiionem judicis sui , titltate oratiouis iu-
xiensis episc, cap. 1 08 Catalogi sm adversus Ikc- C tnftet.
reses.
Col. 9 cap. 51.
Col. 9 cap. 19. Si cunc tv exauditionum eamct nt>s omnino ileficiunt,
Secunda petitio mentis puritsintte advenire iumjamqne saliem ammet nos imporlunilatis instanlia; abs- qum
rerjnum sui Vatris exoptat; nempe iltudquod pra- que idlu m.riti velluboris difficullata, in cuiusque
biunto tempore omnibus esl peifectis el filiis Uei volentis silct est poleslate. .

raiiter repramittum, in quo eis ttieitur u Chri- (Annot. 18.) Nnn excluditur divin.ie grali;e adjuto-
slo : \ paralum
cniie, beneiicli 1'ttliis mci, possidele
lium, <|ina (pieniadniodum absque illo n m p.issnnuis
vobi; rtgnum a eonstvulione tnmnmi; httentit auo» orere, ila nef|iie a^sidui vel imporloni esse in ora-
dammodo obtutibus ac defixs desiderans el
illud
lione. Qood e go abbas Isaac banc imporlunit tis
dieentane d eum : Veniat regnnm
<
insiHiitiam in cojuseumque \o!cntis potcstate posi-
tiium. Xotn enim tesiimouio eonscientiat suoj cu.ni lam esse
,
dieii, intelligi debel de iis imos inliabitaus
apparucrii, mox ejus $e futurum esse consortem. Spiritt» sancius assidne regitae ducit, et in qitibus
(Annot. 16.) Iptetpiritus, inq Apostolusad Rom.vin lii lons;o usu coniirniaia er,i beoe agcndi aique oraudi
cap.: Testimonium reddit tpirituinostro quo I svmnt filii voloniftt. Videai leclor annolalioiiem lerliam.
t>ei ; si autem fitii et Intredtt : harredet auidem D i,
coheeredes auiem Chritti. Ei D. Joan. Episl. v cep. 1 :
Col. 10 cap. 2.
Qui credit, inquit, httbei testimonium Dei in se. Qiiatn- Inlrn ASmjpti rcqionem nws iste antiqua IradJwnr.
quam h icatin non ii\ certa i-it abi evidens servatur, ui peracto Epiphamorum die [tfuem pro-
ot non liccal de ea dnbiiare nemo enira nosiruin
U trincia illius snctrdoies
: vel Dominiti baptismi,
vel
ni^i per d: vinani revelatitinem cerio cognoscere po- secnndum carnem nutivitutis
esse definiunt; ei id-
lest ^itoc aniuie an Odio d gnus, n.ino certo sialuerc circo nnn bifttrie, ui in occitluis pronnciis, sed
si b
quod fetUrus sii - iclesiis et sempiterni re- unn diei liujus fcttivitate, lntjus mcramenti solemni-
iributionis divinus
; sed s;:iit g suggcrii nobis ia'e tr.icm conceLbiuni) eptstoite ponti/icis Alexandri-
lcstimonium, ut beite confidcre de Dei bonitate de* ni, e;c.
beamos, otque |>>a conscieniia i noslra propler con- (Annot. i$.) Sentcntia quae liac parenihesi inter-
soniuiii Bdei, propfer cominone vinculum cbariiatis cluditur, dubia, obscura et explicatu <li!(icilis es'
et commtiRica ionem meritorum Clnisii qin- nobis quam obscuritatem potissimum inducit illa disjun-
in sacrameniis applicantur, certa tum (Idncia pro- gens conjunctio, vcl, quo* pro cnpulinte videtur ac-
pii.e saluiis ci aiern;e vite bona exspeetare atiduat.
cipienda csse lioc scnsu quod apnd iCgyptlos sa-
:

Sic enim Bpes Cbrisiia orom a tlieolngis deliniii ccrdotes rccepta fuisse videatur ea sentenila qu:c
c
olet, quod sii virtuj infnsa divinitus, per quam ceria babcl Christum libcralorcm nostrum codcm <lie na-
cum fnlucia no-tr.c salmis et aslemx viise bona i>x- lum ei baptixatum, auo Magis ex Perside venieiiti-
spectahiur. H*c o a nobis annotata sunt, ne quis
i
bus est manifestatus. Nam hac <le r<: variant vetehni»
cxistimet abbaiern Isaacum bis verbis cuni sectariis senteniic. Quamquain ea npinio jam satisobtinueilt
noftri lemperis affirmare volnissc quod quigqne no- apud Chrisiianos, qua crcdilur Dominus eodem diu
siruin ccrto ei infallibiliter apud se slattiere debeat a Hagis adoratus. ct cvoluto irigesimo seiatis
sux
 CASSUNI APPENUIX 318
3-27 Al> DPERA J.

nno Nati.i:aie nnicin inrerto rl

bapliialiifl. D. \ lll. et «-* noleniiluii-, re»ellil»u* ei refractarii» ri .

ftffrwi 51 drfgrn. lesfacii; id quoil in noslris viribu. fiuiui aon est.

vnrii e»t npinswin (EpipA/in. fo ;

lom. 't"<fcr. serm. __, a />. IXaiu voluiiiaa iioftliaqua eligimu» ct refugioiu*, ii<
Aomf/ 8 d- divenie II ;

perp.cc_.uui et iiiobedieniiaui printe-

lan$eniu$inConeordia Evangeliea) ; quam no_ alnij
c depi
i .
\-
: 1 1 :»

iini bominum, 1 suii naU_ralib__ pra*flidiifl noa

relinqniiuufl dUciuiendain. Casierum
quod aumei «I i 1 i

constai ex H<>- sii i|uidi|uam vel'e, nedum facere, quo_ nd Miuiom

celebmli >m Utaruin fealivitalum,
necaiione Armenorum comrover- coiifer.l, uisi graiu io Dei munere priaa eseitata at
rci.iiin ivnndo,
pulU-imnm <].)• ailjuia fueril. Dei <le vcro »emel pei grauani li-
»iam aliquando fuUfle iu Ecclesia, qno
deb<reni; quam coiitroverriam beraia ei laiiata, non uotc-l in eo <iu<«l bosum r<-
lempnre ceebrari
Eug-mius pontifex eju« nominlfl qnartus in >uo illo
lumquc esi per.Ulere atqtic prolicere, nisi per n <»-
<

adjui.gitur, deiini- menia idogula di-inx gralue i»nsiiiiis adjuveiur.

rleoreto qiiod »ynndu Floreniinas
!Nam in <•• _ Con-lituiionU ilims B|K)»iolica au- Ueut eiiiui e$t '/'" <>p ratur nobie velle et perfn.te m
vii.
Armeui», ni coiisueludiiiem Roma- pro bona vbluntate (P/n/u). Qu»d regiui prophr-ia
etorilate maiidat /'.'/"
Divi.i in P»al. ixi» i|iini|»e i-guoflcit, euni a t.
EecleBkn, qusc saiietorum Palrum t-iiimoniis
ei
M: ,.
tam Graecaroin quam dui in abuiidanlia mea Son motebor in «'truum;
oninium aliarum Ecclesiarum
Laluiarum conflueiudini con»eniauea e»i,
iuscipi-ni Oomine, m
volunlate tua prattitini deio.i mco lirtu-

sequahturqtie ; ntqae Annuniialioiiifl Deiparas

Virgi- lem ; averti$'.i fad iua:n a nr, el ftctut sum contur- m
Mariii, Nali- bulu$. Miiiimuin ig inr e»l qu»d in "pre ju»ufie.iii«-
nis festum die vigcflima qniuta meufis
iit- noitrae a uobi» ip>is agilur, iia ni peue loinm
viiatis I). Jo;.n. BaplUlae vige»im.i quarta Junn, Na-
I)»:o s;t aflcribendum : nam ijise piior uos v<<*cat «:i
lalem Christi vige.ima quima Dvcembr s, Circumn- R m ut reiimus, ;»<• demuin eon-
fl-xUi Januarn, ive. (leinde efflcil
sionein prima Januarii, Eptphaniaiii
;

Fubruarii fe liv.i ac so- Biiiiiuiai a<- p rflcit folnutaiem no»'rain. In i»rnii<)

el Purificalionem secunda
iia iueet leifm lioerlau DO»lrae licet tribuerc,
niliil
lemni rficordalione cel. brent.
quia siotit D<-i gratia ad bonuiu noi pricr inviiat, it.i
Col. 13 cap. 8. nostram fierfici Se in me-
sola eliam volunlalem t . I

Ck»i " nobis Deus orlum q e.mlam boiue vounlalis iji<>, niuiirum conseusu, et, ut iii loquamur, iu i|>sii

impexerii, iltuminal eam coiifestim alque eonfortat, voiiiione jjraii.e cooperatur nostra volunia» sic :a- :

tribuens ei ac primas paites obii-

el iiuitut ud saltuem; inciemenlttin me.i til bic eiiaui polissima»
qnam vel plantuvit vel noslro conaui viderii emer- neat gratia, secuudaria» volunlafl iwstra ea projjier :

biise, clc. iu divinifl liueris maj r fre |ue ii' rqne esl d >iu.c
grali.c, quaiu no-tra; «oluuUlii ommendalio nem-
Hscc Charenmnis abbatis sementia
< ;
(Annot. 2.0.)
pe quia tb cst preciptium roimr et cflicicndi fa-
proisus baBrrlica est, quain idcirco prudens leetor
illa

cull.is; el <iuin boc propier nos ila iieri espedmtal,

us<|iie atl liiKin collalionis pertranseal. Mulia
eniin
vircs, ad exiinemlam e utenlibus nostris omnem scilicet
bic proferuntur ad exlol endas liberi arbitrii
ad.ulurii necessiiatem; arrogantiain. le discernil, u lionm? Qu d Qu s euim
et ad deprimendam diviui
eniiu liubes quod non accepisi? Si anlem accepi&ti,
quae idcirco eliam Dionysius Carthus. iu sua Para-
rcctam, quid gloriaris quasi non acceperi.s (I Cor. |v)?El :»lilii
phrasi consulto omisit, et iu locum iilormn
:

orthodoxam et catholicam de gr;tlia et libero korni- Nemo polesl dicere, Uominus Jesus nisi in Spirilu san-
arnuno uocirinaui
ius arbiirio
nis
nendio rem lolam exponamus, h c
>"<«-»,•
osi. auiem,
subsiituit. Esl
doctrinam tsuijsiuuii.
abbatis
nt ""•
com-
Cl.are- c
cto
*-~ (
\
I
• Cor.
cientet cogitare aliquid cx nobi$
rxil).
> "
RurMis
... II C<»r. in : iVon >umus sufft-
^u-
•

quau cx nobts, l\\

$ed
I *•
. .-i :..:»...„ „„«.„ r,on;
i cffii,,,»;,,
nn.fr/i niiiui*
nolra omnis expr Deo
l)f(\ ttt. Neiuo
est. i2itur a
^filllO igittir I
geri sujficientia
inonis senlentia, qux-dam ab hnminibos recte
.

graiiam vel ad qnodl bet bonum per eogiiaiionem

praevenienie et inctlanie illos divinae grati;u b
uefi-
n-lurae duclu, exduso bonam se quoquo nmdo dispniiere potest, absjiae
eio; quxdam vero ex s lo
inchoa singulari ntunere el gr.»lia tpsius Dei. Nam B. Au-
Dei adjtitorio ita tamen ut Deus ipse quod
:

gusl. conl. duas Epist. Pelag. cap. 19, retle

lib.
tum est atque incoepium perflciat. llanc senl<:iiii;nii
i

lir.em oct;.vi c;ipilis illis verltis qua:' inonct non dixisse Christum ueminem posse ad
posteaquam sub
prosequitur deinde ipsumvenirenisiPaler eum duxerit.sed msi ir:>xer l
liic annotaia sonl proposuissei ,

(Canon. 15) nt ostendal quod :ni'.equani Ueiis pia-

etconlinnat in cap. noi;o; deinde vero undccimo,
:

veniat, neiiio velit ire; ac proinde neminem e-.-e

duodecimo, lerlio decimo, qnarto decimo, quimo
qui se disponat. Nam qui se disponit, biccene vult
decimo, et septimo decimo capiiibus, argiuneniis cx Et dxi, in-
ae Jemnni ex ire. Hinc etiim David in Psal. lxxvj
sacra Scriptura, ex variis exemplis
:
,

quit, iiunc coepi, liocc mutatio dexterai Excelsi. S;c

ipsa ratioite depromptis corrobnral. Ver-im B. Pro-
sper Regiensis episcopus pecnliari volumine liunc
lsuas cap. lxv, ex persona ipsius Llei, /»u'e/!<*its su n
it non quarentibus me, palum apparui his qui de we
cirorem confutavit, quod inscribit, cwitra Collal»;-
von interrogabant. Sic Jereniias m brenis op. v: '1

rem. Est auicm perplexa et difflcttis de gratia et b-

beio arbilrio disceptalio, propter ptignanies ei con- Comerie nos ad te, Domine, ct converlemur. Con eiti
ba reses, qtiarum alier» libero arbitrio, aliera
ir;iri.ts
aittem procul dubio esl disponi ad sa!u!em el gta-
gi;itia:Clnisli iniquior est ; idt-oque m<'d:ociiialcin liam qnam dUposili nem bic a Deo exspectndam
;

in ipsam
vetitali-m
el vetitat» ipsain atiingere perquani uiuivnc
allingeie perqnani diliicile «»».
esi. csse
usau .<-»"»;. insinuat
verbis bis
»»<>propheia. Sic
«•«»»—«• i"-i _._——, _ S.
tleiii.ji.e

quod ipsa quwque Scr.piura d.vin.. libeii D hzecl.i»

' - cap.
- u |''
__ _.\_- xxxvi
.._-..
i i.- Non
—
i
_-- propter
r•
1 ¥
vos ,go
_r
faetam, :
- - >

•uii accedit *4
Cui _<-_-_»» , ».,,._ r i
,in,iif.n meum.
tnetim. Dens ergn
De.nS »'1
domus Israel, sed propler nomen ">> iu
_ , .
III
arburii vVres ita subiude exlollil quasi gratia.
mnl
nnllo morialiuin quidquam invenit, cnjws imuilu
lum derogalum volnenl, subinde ad gratiam oinni.i
de Zicba-O et Latroue
arb trio exclu>o ; qtianiquam ipstmi vocei adsaluiem; sicui
refene videlur libero
sentit ablias Cbacreiuon; sed quidqnid circa bomi-
secusressebaLcal: nam Spiritus sanctus utramque
ei Mani- nem ex mera mi<ericordia et gr.tlia sua iuiuic-
lueresin, de graiia sctlicei Pelagianorum
facit,
scrnio- rilis elit.dignis pra_ lal. Id quod non s» luui ex divi-
cb-corum de n.liira cxorituram pr;t-videns,
nis luce clarius deuiunslraii polesl, venmi
nem stium in diviuis li.ieris iia lemperare voluii, ul litteris
ctiam apud veleres <l oitbodoxos Patres pa^.iiu d<>-
propier ulrumque errtrem alibi ad graliam, alibi ad
vitlereiur : nenipe cclur. Nam iu _ynodo Arausicaua, quae panlo posl
l.bei um ai bin ium umuia rottdisse
Ijiiic iiilel,i creinus nos esse cvvzpyov;, boc est, lenipore Cas iani coacia el celebra a esl, el quam
i:l r

cooperalores gr;»lix' Dci. Colicurruiit eiinn gratia et D. Leo pmilifex bujus erroiis ucca^inne convocavit,
Itbeium arbiniuin, alquL' ila ea locn Scriplma. san- negnnl Patres posse quentqnam invocare Dei gra-
redigunuir tiam absqtte gr.uia Si quis. inqniunt (Canon. 5), per
Clte quae pugnaie inier ^e viileniur. facile
:

in c<ncoidtam, si nostrae volunlalis aclum et

Cona- invocalionem bumanain graliam l>ei dicit posse <on-
ierri, non autein ipsam gtatiam f.icere ut
invocelur
lliui cuin Dei auxilio copulemus : ita lamen ul ipsi
et pnliores paries Iribuainus. Ipse euim a nob.s, conlradicit lsai__ prophetaE, et Apostuln
Deo piimas
idem d lnventut sum a non quareniibus me t
m omnem bona- volunlatis motioneui aniever- ce;ili :
nobis
 u 2U
n. CDYCHH ANNOTATIONES.
530
palam apparui dc mc non intcrroqalumt. \'a
hit aui
\ Col. 17 cap. 8.
rursnni cai.onc i lins synodi ci teqoentibus,
i
ei i|»-
sius Augustini verbis quasi ex prolesso
adverva sen-
Sadnrm ms hoc mcrutacii zei von impleta
Brewtt-
lcntia ntpote hjereiicael t..ls roaderonatur. uvmt tubm dispendium quod temet
Postea- i
pra-teritum ,

'!""" •''''" Ivi.uii doclrina, nec tpntm ultra jam repeti,

qua ille boininos nee nlia per temel note-
"t aenerarepeccata;
••nioia linn.i pira velle ct lacere posse staiuehai
i
anamin Mud incidere, peranod
ahsi|ne gratia Uei, nisi uomi.ie gr.iliaj tepidwm vtto!, ,,< <fc,tis, mtus
ii.U-lligereu.r anotiiiano xos atguc
hlwriim arlnlriuMi, lex, doclrina, correptio mtcrmmaluti aficiat dctrimcv.to.
el liis
s 'Mi :ii.-i eitema
mliniuicula, ah tcelesia rcjecta fuis-
M«t, psoni siint quiiiaui ;ilii m
'";';-!) Non teinero ca qu.-e ahisloc.ip. octavn
Galliis ac poiissimum sque ad flnem coHationis de
i
apud Mi-siii:iin quos vocanl reliquias
mentiendi licentia i,a-
,
Pelajiia- ditabbas Josepb, Dranysins Caribosianni
iuirum, qni mediam quamdam viam inier uriho- •'plira.. omisit.
in Bua na-
doxam KrcU-i.r .lnetrinam
Nam h.
AugosUous in libris de Mm.-
Pelagianum errorem ei i acioet eon.ra Mendacium,
nmgri-Mi, docehant non pnssc quidem bnmincs etalibi passim null i
ad dc causa raenliri liccre gravissimis
v «ram ustuiani perveuire sine
auxilioDei: attaineu
raUonibus demon-
strat; in cujus senientiam caieri
ipsuin Deiiiu oiunihus offerre aique quoque orthodoxi
proponeru salu* KTipiores uese.mdnnt. Vcrum
lcin ac lidem, nec aliud requirere OrigenOS in Commcn-
aut exspeciare ano Eptst. ad Galat. et in lih. vi Stromatuto,
quam prnmpiimdinera voluntatis nostra» posso
s ,-
; lationes ei meudacia Qiristianis hominibos lieii,
aniem oiiiiiiiqncmque ex virikus l.beri arhiirii
vclle esse asseverat Homo, inquii, cui wenHendi necetti-
credere, cl vcilc sanari, quamquaiu Dei :

esset bauc
volnntaieni pcrliccre et coiisumraare.
tat
^ tamquam
mcnmbtt, nttendal interdum utatur mendacwm tic
IsliergoDei condmenia
gratiam fouli piiblico comparabant, de quu medicamine, uttervei mentu-et
possent excedot termmat quibnt uta etl
quiciimqne velleni hanrire; vel soli, q„i omnes illu- l™')™;»" Jndith
conlra Uolophernem, ct v,at cum
miuat, duiiiioodn nculoa aperiaut, nec aliud prudenti timuloHone •

hnpedi- imtelur ttther aua Artnxcrxis

nieutum npponant; vel liberalissimo
ttmtenUam diu taeita
,

medico qui gentis veruate corrextt; ct in

omni'8 fnlyrilcs gratis curare parauis sit. primis pat,iarcham Jaeob
ba dotmil qucmlcqnnusbencdutioncs mOrit arli/icioso
PaustusquidamGalliarum episcop s, ei |<erinulii lii .
meudaao. Lx quo perspicoum esl impetraetl
iirterqiios etiam veuit numerandus i>t.- nisi iia men.il,
Ciltre.iiou luerimus, ui iUagnm
ias. Sed contra buoc errorera
scripsit D. Prosper
«« x ll0C .„.,.,.,, ,.
ajMnJod
ho...m.,.,ud.c:...di sumus quasi in.n.ici ejus nui
de Voc.-u. Gent. cap. :.. In opusenlis coutra
i -,j
bgo sum veritas. In eodem libro approbat
t-ollatorera, ad objectiones Viuceniianas, Plaionis
ad rapitula semcntiamquojestiiilib. MideRepuW.,
Gallorum, et alil.i. Scripsit eliani h..c ubi hahei
de re in ii.ao Uea atudem tndeeent et inulite esse
epistola qnadaiu aJ Augostinora quae
estinio.no cnim, komtmkut vero quandoque menda-
\u operura Augustini , cui adjuocta esi utile el necettarii-m
ejus- ut co tumquam m.dicmneuto
dera argurucnli l). Hilarii Arelaiensis utantur, ad maqna bon'i
epistola ad procuranda, vel mngna mala evilmuta.
eumdeiu Angustinura. Et occasioue ejusdcm erroris Kursi.s lih x
btromaiun addu Petrum et Paulum
videtur Gehuius Pont. in cooeil. 70 episcop. ,
non wra ^i
Joaonis simulata conteniione invicem apud
Lassiini opuscola iuter apocryi ln reccusubise, Aniioebiam cnn-
f-icut leiuiisse, iii eo suuulationis
ci libros Faasti Galliarom genere .lud.eos et eemi-
episcopi. Laudat vero l> les mier sedc leg.liims
Aug istini et Prosperi ucripui in quibus hic error diss.deiiies ad coneordiam
coa C rcvocarcn, Qu.r fuit eliara B
ratalus cst. is adjiciendi sunt I).
1 1
Fulgent. de Incarn w ep.s. ad
llieronymi scnvmh
et Cratia Christi cap. 15, 17, l&etseq.j
1). AugusL et in Gomioeniario Episl
Gregor.oi balat. docenus hypocrisin honis vi.is
ad
homil. a m Exechielem, Beroardus in leinpore ue-
de Graua
in litiro eessaria... ad imiralionem
mulio.um ilhistrium viro-
ei LiberoArbitrio:liiniiceniius primusepist. adcon-
rum, de qumuni numero Jehu rex
cil.Carthaj}iniense,qu«91, interepisfolasAuguMiui- braet, sub falla.i
La.desiii.us pninus in epistcla ad
promustone colcndi Baal, sacerdotes
cpiscopns Galli .- ejusrlem n,:,|
M.tere.n.t; David licia insania,
rmn, ubi dicit coercefldos esse ilioa qui peiieulum vita- eva-ii -

conira 11 \ u- laulus, smii.h.ta ohjurgaiione, Peirum

gusuni senlentiam in hac materia sentirentaut nullius culoa'
scri- reura ad terrorem Judaizanttum
bcrent; I). Ilieron. contra Pelagium
scribeos; deni.iuo reprehendii et ui
Jmkcos Lbristo hierif.iceret Timotheum
B. Augosl. prope infinilis locis, et
pnecipue in l.bro circumcidu
ipsoqpe caput lotondit i„ Cenchris, ei
dc Graua ct Ltber. Arb. cap. 14 et facto ealvnui
17, l,b. contra ,
oWationem obtulit ia Jerusalem. VLletur
(loas cp.st. Pelagian. cap. ult., quoaue
et lib. n cap. S-io cjimD. Il.eronymo sensisse S.
lib. iv io Juliao. cap.
8, epU(. 107 ad Vitalera, et i.i Chrysostomus , r,„i
i.i flue primi liuri
diiobus libnsad Prosperora ci de Sacerdoiio, fraudes, d.dos
Hilarium : aliero de deeepuone, qu;c non nocemli simlio, ae
Pridestmau Sanet., altero de Dono Perseveramiaj scd nia-ni '.li
c.jus bofli gralia suscipiontur
uuc specl mt ei illx coraparationes Scriptora , quandoqi.e adeo nc
sacrai cessanas e>se ariirmat, ut aliqui
quibus amma nostra vel luto vel icrr;e pcsnas aum lueri.u
inaquosaj -i- rraudesuon exercueriMt. Id quod non
milis esse describitur. Sk eoim regius solora coi.flr-
Propbeta ost- i roai cxcmplo imliium qui i„
caquara dixisset nemincm in conspectu |>ello vario siraiaae
DcijnsUli- rw maluin genere hnstcs suos lallunt,
catum in, paulo post adjunzit Expandi tnanvt meat D imi li. artihus
et
~.- -:
medicoramuui
:
multis .ii-i. ...
agrouw ... -

circumveniunt
ad te, anima mea stcut tcrra sinc nt smiiant
aqua tibi ( P,alm amara pharmaca, sed
cu.ii). Si ahsqueaqua sive arida etiara aneiorilate apostoli
cst anmia nostra fauh
auera l.oc smiulationis geuerc srepe
niliil ilaque germinare potcst.
Dcindc si recte Jere- ruisseusnra scri-
oit, ct hac raimne multas
mtas in cap. x\m, et Apost. ad Rom. myriades Judaornm ad sc
ix lu:o ,
com- traxisse. Frandis, inqnit, magna
paraverunt animara botnanara nibil igimr vx -cs.>
vis est, du.iunodu
;
noii bni a.iiuio fraudulcuto.
ipsa poiest, scd a Domino Caeterom uoi recto scm
omneni non solum agendi per ralle insreditor, de eo numqoam
racultaiem, verum etiara praeparationem defleciena s.enn
esspcrian luuieietiam cui oou aslun. aliqoem
"euei, queraadmodum lutmn non siroxerii malo
tamum form.tur a rum mcoinmodorumqiic quam plurimoruu.
ngulo m vas ligulinura sed ab auctnr sil
eodeui eliam rama-
,
, Udem K,,is.. ad Galat. scribens
,..
ratur, mollilnr ac disponiior. cxisiimat cnm li'
IU-c a nobis bruviier
quanium Jlierooyino Pelrum et Paulum i.on vera, sed
insiiiuti nostri raUo postulat, li.uu-
dicfc. snlli- lata eonleiiiione ad
ciant. >am
dissoluUoncs argumeniorum qn:c ah , discipulorum et fiddiun. m,i
imo pr.rs.-nies ade.ant miliiatem,
Cbajremone m medium allala sunt ad Mim.na ani.ni concor
enervaudaw d.a intcr se eoniendisse; ut
divmi adjuuiru neeessitatein,
apud D. Pro<pcrum vi- dmn Petrus a Panln B j
d""cesl qui smgula diffuse im.laia reju ehen>ione p.opier
admodum i„ opusculo legalium observaiin
contra Lollatorem proseqnitur " red; "»
,iei
^
""" coBtradirii, sed qoasi debeium
ei perstrifigii suiim a X no«ceus ebtiMiescit,
Jodaei, et q..i baalia
servaiHia Kotabaiit, reHipisrercm,
Pathol. L. eta legaliaiu yj>
11
 \ ,)

ai> 1
1»] n I\M AN I.Mi.X.
:z\
Miipnlan A circa iniiiuiii t) ju-ji iuquil ii tcit menda-
«crvationn ahstincrcnt. Eidcm Benlenliae
I . I » r : . .

lleracleas episcopuf, Eusebiui bme- (inni. Ei i: Apolog. 1 conira lluUnuni

lliernn. In
mrTUeodonia proptei locum paulo ante >\ hh.
argnil Orl
«u eriflcopu* Didymus Alexandrmuf,
Apollinariuf n i

Tbeodorelus Cyri episcopus, vi Slromat. a nohif adduclum. Accedit IJ. Crcg0r a

Laodiceas episcopus,
ei GEcumenius in Epiftolaiu ad <.a- xiii Nural. cap. 2, ubi eiiam levif»'una ineuda
Thoopliylacius,
Addunt insuper neulrum lllorum apo- dicil esse peceaia. 15. Isidorut nuoqne in lib. Synu-
lat scribenies.
liceat, immo nymorom nmne mendacil genut iugieiidun <;-s<; de-
aiolorum Bimulando peccasse, eo quod
plojuvandi Bludio nonnum- Imii. l.i Innoccniius papa ejus nnniiuin lerliui in Dc-
ci oporteat siroulationcm
asserliones Au creialibuf, tit. di Usura, cap. Snper eo, divini |»rzce-
nuam adbibere. Sed h;<s illorura I».

Censentium qworum pii verbo cunflaniet veiari alfiriiiai, ne quis eliam

giiBiinus in libria doobus ad ,

Mcndacio, altcr contra Mendacium, <x pro alteriuf vita tervanda mcntiaiur. Alquehuictan-
•ilter e_.t de
d.iln ctioni pontiffcia? omnef iheologorum scbeUe fubscri-
iirolcssoda.nnat; el in epist. ad D. Hieron.
liiini iu iii Seutent. dial. 37 t 58 scribente*, qui nwn -

eam aliauandp ab« Bieronymbdefensam rwsse

[bpttt. <

loquilur in ca cpisloh Legi qua- solii.n mendacium omne proOteuittr ef*e peccaium,
8 c 3) Sic enini :

dicercntur in Epistola» Pauli, qua- veruiiieli.nn Oliiuein siveuoxiain tivc nfficiofani siinu-
tiam scripla qnw iua
vcml m ma- latiouem <t rraodem c-<se viiiuin veriiati eonlrarium,
rnm unam ad Galatas cum ctwdare relles,
apotlOhu Pcrus a perniciosa shnu- et ad mendacii criinen peniuere. Nam five termone
nus tocut ille qno
tuteeptum sivc quacumqire facto vel l&dendi vel javandi ttudio
rcvocalur : ibi mcndacii patrocmium
latione
mcdincritcr dolco. Mihi ennn vide- quispiam meniiatur, mcndai est et mnne mendaeiuin
abt te tali viro, non
Iwmines pcr qnos nobis diri- peceatum. Et Aristo;clc-> in iv Eihieornm [Cap. l),
tur exilioshsime credi eos R
minittrata e*l atqne contcripta ohquul Mndacium, inqOlt, ex sese pravum esl el fugienduiu,
nrc Scripiura
,

Alia quippe qumttto cst sitne altquando vcrum atilcm omne bonum atquc landubile. »J .<><l si <:x
fnisse menlitos.
boni, el aiia qucestio esl ulrnm scnptorem
se inaluin est et vituperabile mendacium, nullo igitur
mentiri viri
oporlucrit; immo vcro line, null.ivc circumslantia honum efliei potest; ue
sancltirnm Scriplurarum mcnliri
nulla qnceslio est. Admisso eium semel ui liiiu quidcm quamlo huinililatis vel podicitix ac >:\-
non alia, scd
mendacw , lutis causa snscipilur; sicut fiirtuin, rapina ct siini-
tantum veritatis fastigium officioso aliqno
librorum particula remanebit, quce non iia peecata , si ad proximoruiu subveniioiiem refe-
nulla illorutn
morcs d.fficUis, vcl ad fvlem ranlur, non propterea peccili ralioiiem aniiliuiit.qna
7U cuiqm vidcbitur, vel ad
ad (inein honestum aique inilem ordiuanlur, eo quod
incredibWs eadem pcrnicioshsima rcgula ad menltenl s
Si emm men- in propria ralionc malitiam inchidant, e.l, sicut phi-
auciorit consilium ofjiciumque referatur.
Paulns cum apostolum Petrum objnr- losoplii loquuntur, hahenl c inolniain iiialiliaiu. Jam
tiebalur apostolus
non vcio quod atlinet ad ca qu.e iu ista collalionc ex sen-
qansdiceret:SiluJuda;us cum sis gentihter, et

quetnadmodum gentes cogts judaiza.e? lentia Jo. cphi abbatis scrip .1 Cassianus, ul rem lo-
(

'(ndaicevivis.
Pelrus fechse ,
videbatur quem non recte lam compeadio ahsnlvinniis, rcspondemus ex senten-
et recte illi
quid reipondebimus cum exsur- lia S. Augnstini toiam mcndiciorum inulliiud.nem
fecitse el dixil el scripsit,
pro*eq»ilur Au- qux in divinis liitcris coniineri vidcntur, in diuis
texerint perversi homincs? ete. Idena
ad eumdem Uieronymum cap. 3 classes dividi posse, in quariiin priore slatuendi sunl
nuslinus cpistola 9
sed verc lii qui revera mcnliti non suni , tamc:si mentiri vi-
et 4. Petrus itaquc non ficte aut siniulale,
rcprehensus est, quod iila simul 4io deantur. Primum enim err.:t in co abhaa J «epfa qnod
ac juste a Paulo
salutem suscepta in scandalum cl per-
^ sponsionis ac promissiouii mntalitinem cum mendacio
iii JudiEoruin
coiifumlil, in hanc senlcuiiaiu, ul quemadnmdum con-
i

liiciem genlilium ver-eret, ct illos in errorem illum

legalcs al) silium ac prop<»s tiim licet mntare dura aliquid nobis
inducerel quo existimarc potucranl rilus
omnihus servandos csse. Qmmquam etiam faleri meKos ac sanius occurrii aique suggcritur, ita quoque
subindc dc Petro scnpsisse divum meutiii licere asseverel. IN un sponsimiem quidem
oporteat accrbius
etiam jurejura.ido confirm ilam, praesertim si incania
Aneusiinum.cum ail illum superstkiosa et prava
volmsse, cl imprudeos sit, ahsq ie iiliius mendacii periculo licet
siniu.alione legis onera gcntibus imponere
simulali mem iuter gravia illius mulare et corrigere. Unde B. Isiiorus hcne monel,
ct dum hauc ipsam
qucmadmodum videreest in Com- ut in malis promiflsis rescindalur fides, sicut babelur
trimina admiscet,
2-2, qu.-cst. A, cap. ln malis. Ilinc recle abhas Joseph
uientario Epislol.r adCalatas.cidc Agone
Christiano
umquain iuisse cap. 8 isiius coll.il onis, Veniabiliter, inquil, immo el
«ao. 50. Porro aatem non esseneque
qu-dem inslrumenti lein- laudabililer defmitio intauta tmttabilur, si ad salubiiu-
.ic.la mendacia, ne vetcris
ahhas Gi-rmauus sensisse videtur iu cap. rem transcal parlem; ncc comlan ice pravaricaiio esse
i>ore (sicul
Scriplur.i manifesle docel Exodi credmdu quotics sponsio ritiosa corrigitur, sed, te-
e_.
\ 8 huius collalio:iis),
mendacii, inquit BomitHjs, nuritutis emenda.io. Id quod deinde ia.iiiii.jus el
ixiii. Non suscipies voccm
manum tuam ul pro impio dicas falsum lcsli- excmplisei; divina Scriplura cl aliunde allalis, nuno,
vec junges
Et paucis interjeclis Mendacium fugics. qinrlo dcctmoet vigesim > seplimo capitihus conlir-
moniinn. :

itiat. Verum sp.msionis sive pactionis correciio non

Uirrsus Propheta reg us iu ps. v Odisti omnes qui :

perdes vmuca mcn

loquuntur «ew.-
qui luiiunnim
otnnes ijiu esimendacium,
- r ~ existimavit
utiipso .. qui cnimaliquid
,
iniquitatem, pziuc»
. .
; .,
orcranur iniquuatcm,
oreraniir
, .

quoque in Provei hiis {Cap. xx), ! un- promiltil, si h ibeat vo m.tatem exsequendi id quod
dacium Sipiens [)
ct poslea os ejns promillit, non mentKur qnaud.i prmnillit, quia uon
»•< est homini panis mendacii, inquil,
molebitar calculo. Et Sapienlise i Os quod memitur
: 1><i«ilur aliud qnam faccre inlendil. Sj a.ite.n nm
vu "-
Noli vclle implet quod proinisit, vuletur qiiidem violare fidem,
accidit animam. Deniqac Ecclesiastici :

quiaconsilium ei institntum mutat, potesl lamen ex

menliri omne menduciutn. Quam
scntentiam latissime
duplicicausa correctio ista atque mitalio excnsari.
proseputus e-t B. Auguslinus in duobus illis ad Con-
Priore, si promiscr.it id quod non licet, :.ul, cujus
'entium l.bris, uhi ncque pro servanda pudiciiia
neque nlli omnino C-tsecutio divinoe fegi conlraria csl ; qni enim promil-
iieque pro vita temporali tuenda,
tendo peecat, cnrrigendo promissionein snam bene
de causa adversus Priscillianistas (quorum crat illa
facil. Uectc itaqneDavid postquam tenicre jurassetse
{.enlentia : jura, perjura , sccrelum prodere
noli

licere ostcndii. El heatns Joannes Anaclio- occisnrum Nahai, rogaius et increpatns ab uxorescu-
iiieuliri
lentiam ct jurainei.tum suum relractavil, intelligens
rcta magnus ille propheta apud Palladium c. 43
i!i-

docet neque parvom, nequemagnum se jurarenon dehnisse ijuod po-tea ceruebalse facere
siorm: Eausiac;r,
niend.Hiuni csse fingendum, eiiam hmiilil.lis tueu-
non dehe.re. Id quod bcne annoiavit B. Augnslinus
contra Mendacium cap. 9. Posteriore, si res ipsa-,
iJai causa (id quod
abbas Josepli cap. 21 cl 22 h.ijus
omne a rerumque circnmstantias el conditioncs muiaia_sum ;
collationis peimittil), eo quod me.idacium
de Bencficiia, c. 7>i
ut cnim reite <licil Si-ueca lib. iv
n.alo sit, uti Joan. viu d cilur. Sic cliatn D. Justrnus
;

cl 55, tene:ur homo id faccrequod promisitsi

ornn.a
in Apologia secunda dicit
Chrisliaoos mori mrHle
qu.im setnel mcnliri. Ambro-ius lib. ti in Luom,
pcrm neant immutala alioqui cn m non fu t ir. P'o-
;
:
 ,

333 II. CLYCilll A.\.\OT.\lh)M;S.

35«
mitlendo mendax, quia proniUi q„od habebai in
A apostOlut Vctms hoc ignorabat, sed id faciebal
mente; nec luit infidelis noa implendo, quia eaedem tim-ns
tosqui de eircmmcisioneerant. Ilucusque
condhionea non exsianl. Et ad bunc modum oportet I) Aneusti
rms. Quam senlentiam etiam
aposiolum Paoluin a menoacio vindicare, qood non prosequitur in Iib7cnn-
ir.i M.M.hui.Mi, ij
iverit Corinlhnm qoo se iiurum promiscrat,
eii3 capitibus, exponens muba
quia Bimiba loca Evangeln, qiue
nroptersuperTenicniia impedimeata ire prohibebatur mendacio palrocinari
videniur:miibua annumerari debet
(II Ccr. i). Nec aliter intelligemke som racium apostoli
mi.us illu; Pault quod urgel abbaa Joseph
iiuibus Dens in ScripiurisEzechiasmorlem, in cap. SO huius
Ninivitis collatioids. quo jussus esi ab
subversiooera cl eicidiuiu, ei peecaioribus diversa aposiolo Jacobo
monbus Erclesue Mosaicos ritus Jerosolymii ei sc-
supplicia romniiuatus esi, quas iutultu supervenien- ob«er-
vare, nc videreiur legem
u> poauitenUae illuin legimua relaxasse contemncre aul" improbarc
acreroisisse Nam,,„ hoc^facto non usua ost prara
qua: omuia bic abbas in coiifirmatiouem airaulaiioue
sentciitiac A|.o to Hs; >edquud veriis
sua adduciloap. 15 hujus coilaUonis, ul slaluat licita : esset legis sinulator vo-
init mdicare, quodque
esse mendacia, quasi veroDeusetiam, qui <le lege non nenUret nerne-
estprima ram aut perniciose, sed ejus observationem
ct infalliliilis ventas, absque ingenti btsuui
buwphemia aii- ex J.id.ns convcisi erant esse liberam,
quando menUius fuisse eredi possit. Non disiinxii gcniibusau-
le.n neq.iaqua.n imponendam.
igitur Auctor imer commioationem et HincB. Augusi. io
aflirra itionem, lib. deMendacio cap.
ilem mter mendaciura et proposiii mutsUouem, Sexcusai emndem Apostolu...
qua- a snspicmne simulationis,
quae iili imputari posset
lis luit illorum angeiorum quos
Muyses scribii prius propier r.motbei
uoluisse iiigredi doroum ipsius Loi, ted pestea circutncisionem et alia quasdam
pre. Judaica sacramenla al.co observaia;
cibus illius .1,1 iii; tos ut seuteniiam mutarenl (Genet. n boe fec.sse ei asseriteum
ei libenate sententi* sua»,
xix). Quod deinde in cap. 8 limolaUouea ei limo
es
qua nrmd -
cavil uec gentibus prodesse
oinnes putai esse meudacia, ipsesqoe circnmcisionem nec Ju-
apostolos a- d.e.s obessc idcoquc et Timolheus, inquit, cttm
:

seril mendaeio subinde usos fuisse, id in

quoque falsum prarputw vocatus esset ; tamen
esi quamqoam enim U. Petrus, sicui paulo anie a quia de Ju.hea malre
;
orius erai, et Ostendere cognntis
rioliisiliciu.ii est, iu eo quod cibos .
suis debebat ad eos
discernerei, el lucnfaciendos, non l.ocse dedisse in
simiUa quadam legis prajcepia propter Juday» i>b»er- disciplina Cliri
sliana.utsacrameiita illa quce logis
nret,simulaUouesit usus, non lamen mentitnafuissc veleris essem
aboniinarctur, circ.iincisus csi ab
pulandus est Mon enim mcntiinur nisi falsum tiliquiJ Apostolo ut boc
:
modo deraonstraretJudaas, non ideo geniesea
ustendamms; ncc mmm quod fimgimms mmdaciutn est, susci
perc quia mala sint, et pcrniciose
mquil Aiigu.-tinus (Lit>. u /K Evang. c. a pairibus obser-
, .
51), ted vaia.sedquia jam salu.i ..on necessaria
quanJo id ftngimits qttod nihil significal. Cum propier
autem adventum tanti sacramei.ti quod
/ictw nostra refertur ud aliquuin p r ta.n loniTa tc.n-
significaliomem ve- pora to.a vetus iil, Scripiura
ram, iiou est memdmcimm, ted aiiqua propbeiicis locutioui.
figmra verUaiis. uus parlurivii. Minoris moinenti
Etproreri argumenlum siraiie in figuratis locutio- sunt qua3 isil.ic
alleroniur cx xvn Actorum
nilius, quales suut metapboricac, Apostolicorum capiie
ironicae, byperbo- aut ex Epistobs ad Romanos et
ucaj, amiphraslicae, in quibus lingiiur Coriulbioa iu aui'
qusedatn res bus etii inulia dicai et
1,0,1 ut asseratur vcra, sed indulgeatApostolus ex affe, t„
proponitur uii figura ahe m.sericordiaj, nilul l.men habel in
rius quod asterera voluraus. Ad |U o fallacissi-
<
bunc igiiur modtiin mulaiionis aut mendaciijure argui
Cbrisiusin EvangeJio Bnxitse longias ire, i|uij possit. Huc re-
eom- L fem possunt omnia bellica
posuil rootura Buuwquasi siratagemaia, militares
voientts ire loogius; sive in»idia>, caeteraeque
ad significaodum quod ipse longe adbuc medicorum el judicum si.nul,
abessei •>
tiones qu.e, reniuto omni lilsilalis criu.ine,
bde illorum, ul vuliGrcgnrius (Iioin. -23 in i„ Sl)ia
Evanq ventaiis oecutlatione consislunt.
Mve qma cum loiigius ad eUj discessurus e>set )
Namiu illo iud.Vio
in cce- balomoms ui Keg. cap., quod abbas
luii), per bospitaliutem
quodamuiodo retinebator in
.
Joseph addu-
eit in cap. 25, ad staiuendaiu
lerra ,queiuaduioduui exponit Auguslin. lib meniieadi licenliam-
n item in verbis Josephi patriarchiE
quasst. Evaug. cap. ul .., et ii, lib. conira
1 Cen. xiu „„,'
Mendacium ille ad Iratres suos non
lara asscrendo qiiam
cap lo. Talis lunet apubioli Pelri simulatio, cxillo'
quise rando et lentando locutus est, nuUum
Judxuni Judaicis illis observatioiiibns simulabat-
in ineudacium
coniinelur. Hursus, nec illi menijli
iion quod JucUcus esse sul baberi sunt, q„i |i„,,
vellet, sed ue Ju- raie,,. yst.ee ac propbeUcc
dsei offeoderentur, si nna eum gentibus locnJi fuisse dcsc.ibui.-
legis onera lur. Uujiismodi locuiimiis exemi lum
coutempsisset. Similem quoque simulaUoiiem babemus in J
babuit ;«'" |«jtriarcha, in lllis verbis,
ei Buscepitin seapostolusPaulue,
quamio Jmteis Ju-
Egotum primogmitus
tuut bsau. Non cte.iim hoc
dins, iniiniiis inlirmus, lns qui sine mendacium, inquit A .-
lese eram giwi. Hbr. contra Mendaeium cap.
quasi siue lege «ue.it. ei omuibus omnia lactus 50, sed myste ium '
esi Qnaj s, mendacta dixcrimus, omnes
utomnea iucrareiur. Ume cnim, tesle B. Augustbio etiam piituboU
ac figttrte sigmficandarum
(Lpist.Q aJ Bieron.) eompasmoue quarumcumque rerum ama\
t miserkordite dicta non ad propri.uuem acciptendie
tunt, iion simutatione failacim. Fn sunt, sed in eisaliud
emm tamquam ex alto cst mtelltgendum, dicentur
earotmt qm tmmttralmgroto, non cumse febres habere cs,e mendacia
Quod absit ommno. Ideui prosequiiur
mentitur, sed cttm mnimo condoientis cotjiua Angustiniis
qucmuj- "quaesiione /4 m
Gencs. ct Arabr. II,. m de Ja
modumsibi ministrari vellet, siipsc Kgntaret. ob
UUqut JuJccus eral, Chiislianus autem
Nam cap. 2 ei In.mceiiUus in cap. Gaudemus lilulo
facsus, non
de I)i-
vorins. Verisimile eti.iin cst ipsiim
JuJaiorum sacramenta reliquerat, ,,uv Jacob i.oniffuo-
convenicnier r.-visse quod secundum d.vinam
tuepovuluset ligitimo tempore quo oportebat Providentiam auae
acccpe- illum ad pnmogenituram delegerat,
rat. Ideoque susceperat vere i.rimoce-
ea cctebranJa,cum jam Chrisli nuiis erai, et jure frairi suu
esset apostolus, ut docent non aniepositus. Id quod ex
csse pemiciosaiis quia
ea vcllciit, stcui a parenltbus matrescire poierat, quae revelationem hujus
per terj-m acceperam eu- mvsi,-
ru divinituaaccenerai. Nonrecieigitur
stodire, etiam cum Chrhto abbasJosepb
credidissent ; non tamen iu
am comtttiuermti tpen salmiie, qmonhtm ptr Oomi- <ap. lictu bujus collationis, patriarcbam Jacob
asseru non solmn pro inendacio su»
mmm Jesmm tmims illa quw illis sacramentit nullam cun-
tignificm- traxi9sed.nimatioi.em aut repriheusionem,
balur, admemermt. Quapropter verum
non ideo Petrum elnen- ttiam pcrpeiua benedictionis haerediiate
amnt, quod patemus traditwnes obsnvuret duaiu.n
; quod si esse. De Dav.d quoque insaniam
iacrre vellet, nec menauciter, siniulante (I R ea
ncc incongruc faccret xxi), dobium non est q„i„, sic.it
ied quomam genles cogebut alibi paasim, iia
juduizare : quod nullo m.' imc locoei.am ci.risti iy |lUm
ao fossel, msi easic agoet tamquum e( ngiirain expres-
aJhuc ctiam ;. >«| Beru. Porron qui aliquid veri
uoimm aJvcntum mxessaria tmluti forent; alfirmantes, aliuuid
quodvehe- eiiam quod verura esset utili siic.ti,,
mcMterper apostolum Parndun teritms conticueruiu
dissuasii $ec ad bauc priorein quoquc non
meniientium classei»
 ..
pcrtincnt. lloc enim ililucide ilocci B.
rnmmenlaria pinlmlqiunlienarraiiiverba illa Per-
dei omne» qn\ loquuntur mendacium : Ne qui» arbitre-
Inuuii, perfeetum et $piritalem liomhum, pro iita
iiir
temnorali vita, in cujui morta non occidiivr anima,
tive sua, tive alierius, debere mentiri, Sed quoiiiam
nliud cstincnliri, aliud csi veruin occullaro liqflidem
liiiuiiesif.iimindicere.aliudesl veroru iacere,ui siquii
litrlo vel :ni istam visihilcm iiioriem noil vull ItOtni-
neni prodere, paraius ciie debet verura ncouUare,
non falsum dicere, ut nei|ue prodat, ncquo meotia-
lur, ne occidal anitnatn suam pro coppore alierius.
Ail quoin inodnm Al)r:iliain palriareha Gcucs. xn
c:ip. q iando Saram sororem suam csse dixit, non
«•si mcniuus ; sed dicendo verum vrritalcm lamcn
aliqunm snbttcuil. Erat enini soror ipsius non ex
maire, sed cxpaire, nllnquiiur Scriptura; id quod
recentiores nonnulli, iuicr qnog est Cajetamn m
Genesim.ei DominirusSotolib ude Jusiii.ct.lur. qu.
3 art. 8, proprie dictum accipiuut, quasi Sara nou
fuoril quidem uterina sorop Abrahaj ex eadem maire,
scd cx eodem piire geniia. Scd liuic iniclleclui re-
piigii.nil Joseplius lib. Antiq. cap. 14; I). llieron.
i los lc^inius
in qiiaesl. super Gencs., explicaas caput un lecimum,
etAugu lin lib. xvi de Civit. Deieap. J, ct li!>. xxn
contra Faustumcap. 55, qui dicnni Saram tion fnisse
ejiissoroiem, proprie loqili velimus, sed liliam fi i-
si
tris. Nam cap. xi, postenquam dixerat
Cenes.
Moyses Abrabamum ct Nachnr accepis»e niores,
illim quidcm Sarai, lninc Melcham, siatim addit
Mclcham el Jescham lili.is fuisse
h.-e Nachor. Jescliam aucm D. Ileronymus asse-
el
rit fuisse Saram non enim credibilc est Scripiuram
; mcndaiiiim simm D.miini bencdictione (lilitum
prodidisse nomcn palris Melche et non Sar;c. Sic
cxistimat D. Augustin. fib. xvi de Civit, D. i cap.
12. Dcindc propriam sororem accipere uxorcm natu-
ra penilus abhorret, usque adeo ul Lcvitici xx occi-
di jusserit Dominus illumqui sororem, sive ex patre,
sive ex malre, acccpissel uxorem. Est vero divinis
litleris familiare nvos vocare patres , ncpoics filios,
et consanguineos fr.ilrcs ; sicut Danielis v cap. Na-
buchodonosor vocatur p.ucr Balthasaris, ciijus avus
crat, qiiemadmodum seribit in illum locum S. llie-
ronymus. El Lot in Gcncsi [Cap. xnt) vocalur fratcr
Abraline, cum tameit cx cap. xt consiel ipsum Ibisse
fifium fralris Abrahao. Uursus Tobias junior cap. vni
libri Tobiaj dicil quod non luxurise causa sororem
suam acceperit uxorem, qnae lamcn non erat propric
soror. Quapropier in eamdem plane scntenliam acci-
picndiim est, Saram fuisse sororem Abrabae,
consanguinea erat, et fralris sui filia. Aliquid
veri tacuit, inquil Augustinus, non falsi aliquid
Abrabam, quando tacuit uxorem, dixit sororem.
ci lilius ejus fccil Isaac :nam et
pinquain suam conjugem fuisse sortiium. Qund vero
iilcin Abraham cap. xxn Geneseos, immolaturus fi-
lium, ad pucros suos dieebal, Exspeclale liic cum asi-
no, ctjo aulem et puer illuc usque properantes, post-
qitam adoravetimus, revertemur ad vos ; D. Ambro
sius lib. i dc Abraham cap. 8 sic exponit, ut falca-
tur cum fuisse meniitum dissimnlando, et si-
i lic
mul etiam prophetasse, sicut fecit Caiphas, qui nc-
sciens propltctavit; aique iia radcm verba putat
fuissc mendai ium uii ab Abrahamo proferebantur,
et prnphetiam quantum a Deo dirigcbaniur. Hectius
lamen mea senlentia, U. Angustinus sernionc 72 de
Tempore cl lib. n Uetracl. cap. 22 negatin hisver-
bis Abrabamuin fuissc meniitiim Credcbal cnim
Deum statim a morte excitaturum fuissc Isaac, si eum
immolasset, atque ita se una cum illo ad pueros rever-
turum ; juxta illud quod Apostolus de illo dicit in
V.pistola ad ttebr. (cap. xi) Fide obtulit Abraham
;
Jsaac filinm suum, arbitrans quod a mortuis suscitare
potens cst DeilS.
gecunda
In «lasscrcponimus cos de quilms
dnbiiare non licot quin mentiti fucrinl «liiomo-
\\) mnliius csl David coram Ai •hiincli ch sarcr-
M> OPKIIA I i
\ I\M M I ENMX. 37.6
AHfuiiiiiiiii in A doic (I Reg \,n II \ llien live Jtrhu cum wn-
: d iiiims lii Reg. x), Ksinh nro exploratoribns
i (IV
Jinl ••oruin [Joinm i), l.lnii ad Absalom pro Inbilfl
regil Dnvid ( Iteq. xvn), Juditli nd llol<?p1ierti«*ui
:
!
(JhiIHIi. xi), obstrtriccs Ili.-br.coriiin [Exod. ij, Tli i-
inir (Genes. xxwm), ei complurei alii. Vernw <•*
; boniiii laim ct ntendacio neniiqnam rfScUur b< i >
esie ni.iid ui.i Non oinnia enim, inquit Aufwtiiiius
.
1 b. it ronira Hi n lai um cap. 0, qu t a laneiii vei
jnsiis viri> legimni facta, Iransfcrre debemui in nto-
res ; sed ciinn hinc discere quani late (ia'c.1, ••[ :id
qnnd usque pcivcni:ii, qitoii Apotlolm ail (Galat.
vi), Fralres, etsi priroei upatus fnrrit liomo in iil.i/uo
(li-liclo, vos qni tpirilales eslii , insruite liujvsniodi.
Prnceccnpatiooei enim inni i-.i.c, inquibni delhi<|Ri-
tur, (bim quiil faciindiim -it, aul ail borain nou vi-
delur; aut qui viderit, vincitur; ui icrlieet fni pec-
eaium, cum \cl bitct veritat, vel eempcllii inftrmi-
tas. Qnamqvam cnim divini Scriptun hatc mendaria
«> rcccuseal, iiusquaio tamcn ca landat vel apprnhat.
Nam iilos ip^os quirfem qui nicnlili (iierunt niuinum-
qnam laudalos cl bonis lcmponilibus a Dco Ctimnb-
lnne:i fPHhnarc lieet, re-
; niillo ico I i
muiicratam sivc landatam in eis fuisse f.illari.nn sive
1
(
nieiuljcium ; scd pictalem, tbarilalein, et fi lcni qnt
eomplexi suni ilios, pro qiribus mentiri n«»n limue-
runl, qnemailniodiiin prolixe ct erodite prO»eqiiiliir
0. Aiigusiiniis conira Mendarium cap. li, l.i, 16
el 17. Oiiorirca pcrperam Cnllator i>te (Cap. 17)
eentet Raab merclricem mendaeii sui merito pnpulo
Aram fralris Ahra- Dci a:inumer..tim, anl genealo^iie Clirisli a ttal-
thco insertam fuisse; vcl |>airiarcham Jaci b propier
finsse, sirul Iilissinic noiatis capitibus prosequilur
Augustinus.
Prseier enumerata divrnas Scripturne testimonia et
cxcmnla qucc Auctor adducil ad statuendam m n-
liendi licenii.im, cavcmke snnl in bac icsa colla-
tione scnicnli e aliqaot perniciosre, quas hic ex or-
C dine subjicicmus.
Prima cst Mendacio lamqnam ell boro utendmn
:
esse, quod sumilur imminenle aliqv.o exiliali nwrbo
(Cap. 7 el r>). Corporisquidem salus et viia nicn-
dacio subinde servalur : at quia ex sese pravnm cst,
idcirco nuliei vis inesl aniniuin medendi sedqua- ;
cumque tandem causa adhibeatur, nocumentinn ei
inferl, diceuie Scriptura, Os quod menthur occidit
animam.
Sccunda : Qunndo qrave aliquod imminet de verita-
quii tisconfessionc discrimen, tunc mendaciorum sunt rc
crgo cipicnda perfugia ; ita tamen nl reatn kumitis eon-
dixit scientim salubriler mordeamur (Cap. 17). Qm,l non
Ilnc esl alitid dicere, quam bicienda esse maia, ut ve-
ipsum novimuspto niant bona.
Tertia Dcum non
: Gstimare vocnlem respicere nec
sive cxiernum confessionem, sed intimam lan-
veritatis
lummodo cordis pietatem (Ibidein et al.bi pnssim).
Ucpugnat Apostolus, qui dicit, Corde credi ad jnsti-
p, liam, ore auiem fieri coufessionem ad salutem. K\ rc-
gius propheta psalmo xiv ab homine justo ulniuiqne
requirit ulet veriiatem loquatur in corde suo, nec
:
agal doluiu in lingua sua.
Quarta : Pcr mcndacium polnisse qnosdam justifi-
cari (Ibi :!em). Alisil a mentibus ul crc-
.
Christianis
dant juslitiam mendacio comparari. Non cnim est
justitia tilii dolus regnalvel falsitas.
Quinta Charitate excusari mendacium si ad ser-
:
: vandam alienam ptt-
allcrivs vilam, vel propriatn aut
dici.iam, vel propler maqnum aliquod lonvm susri-
piatur. Nam Snpiens dicit eruendos eos qui dunnitnr
nd moriem. Kt Atiostolus : Kemo quod suumcsl qr.ar-
rai, sed quod al:crius (Cap. 19). Ucctius IL Augusti-
nus in libris de Jlendacio ct conlra Mendaciiiin, do-
ccl ita studendum essc a:ien:w saluii, ut propriBin
la ni en nonpostjionamns. Si quis, inquii,fld le confu-
:
gceit qri mendacio tuo possit a morte Itberari, non e*>
uicntiturus ; os er.im quod mcntitur, occidit amm n m
 , ,

5>T7 II. COYCHM ANNOT.YITONES. 3^3

z^:l^r;!,r:^r:Vrc"
non
rttmiir, sed
roniieaiiones, ner
t * 2rt^-----i--M-s»*
immcriio suspectnm Nam
- pcr vi;is obliquas,
mcndaeta, iul quaxamqne :iii;i
pcr rarta, p*r "<>"
nobis reddiderii. <t
sub linem collationts iialoquilor: Uac btathtimi
pecc.ua. ,N;iin pcr bcc non promovetur cbaritas '
Joscj.it insniutione attut thctrima vctut divint
aed \ iolatur. oraculo
con/trmuli,
,n Aujtjpto rcsidcrc vuduimus,
Srxi;t Kcrtl Al quibusdam nocuit. ct profuit men clc t I
:
qued tnagn ad rcni focit, in lib. vi
daehtm. Nam Detg Idmtunueum apud Smuem pro- Insiitutionmn d«
Archebioabbateaeribena [Cap, 57), dicii illum rcli-
dkhliet faclum saccrdotis Achimclcch, pro lutc vcritutc po>a circumvcniionfl etcbarkatis
eradicuri incruit ile terra rivcutium ul dicitur iu ps. mendacio :ij.n.l
,
iraircs usum fuisse. Quea
U, iu qua terra Raab mcrctrix pro mcndacio cnni sutt locuiio nou aliud sonare
Mtietur quamquod servanda cbaiit.iiis
cognatioue plantata ett. S.imson quoguc irodittv vcn- gratia el ad
juvandos alioe metitbeia reeia
taiit ,ustas luiu va-nas [Cap. 20). adbibeantur, id quod
De Kaabditimus in HacieuuS oslcndiinus non liccre. Iiiiiiki
iii.i non pssc remuneratura nulltim OSI
inendacium, sci piet.tem otnnino ebaritaiis menaaciam; non
eifiti, in iii eiploraturesurbisct enira pugnaui
lerra lerkbontinte clianias ei veritas, sed contra potiu»
Nec refert quod veritatis confessro, si iucaute et cbaritas raeiida-
im- Cin <t f.ilsilaii inimica esl.
prodenter facta sii, qaibusdam male cessciit. Illos
QuikJ <lcni<|iie in uliimo C.p. islius collaiionis
1111111 nn*i«. veiiias sc-
ejusve confessio qaam impru- plimaj deeimx vciai nbbas Josepb nc
dentla qna usi sunt, in d scrimen adduitt. monacbus quiil-
In nartyri- quain deliniat, aut quidqaam ceni
b«s aiitem eonressio verilalis, quaraquam siatuai do obwr-
te.per.la vamlis COr
corporalibas
,or;,,,,, " s exercilaUonibus
mcnmentll. eis atlulcril ' eaerciiatientbus , utpoto
utpole de ir-
no. ,,r , leVea c c ,s rZill Jejun.iiigorc, de vmi, ,

ruisse putandi s,„t; setl

et ad sempiiema.
ei a<i
b«cc"sadSm axlh
^...JoViES"
serapi.ern.m vicioriain siqtie salutem.
"^'
Qui mirabitia virtulum suarum, vcl pro-
Setplira.
priot aclus, quos ucccsse erat ad inslruct
:
,}

Sl
,

tle "S!!!
couiueiido, d
'•
siveolei, sivc carninn,
d ° P^ressu «ejlula. peuitus
leciioms seu meditationis incessabiii
jogiute, non cst iutelligendum de liis
quas solemni
onctn junio- v<>to m religionibus
rum in colltuione proferri, sub aliorum solcbant colo- subinde promittuniur, nara boc
iioet ni approbata religkrae;
inrc pcrwnis, quid aliud possumut qttam scd dc bisqua: quisque
apcrtum tu- monacbus privata quadaai lemeriiaie apod se spon-
per lus judicare mendacium ? Ad quod cti.tm
vos stto oet, qtKcres uii itnprudenliaj, ita
maqislerio doctor gentium ei idcnter instiluil perkuli plet.a cst.
; qui reve-
lationum suaru.n maanitudincni cx utterius mnlttil Coll. 20 cap. 8.
pro-
fcrrc pcrsonn tticens : Scio Itomincm iu Clnisio
sive Quh etl qui von passil tnppliciler dicere , Peccatum
tncoiporc,cic. (Cap. 2i). Frivoliim piane meum cognitum
argumen- tibi feci cl hijustiliam meam von
nim oaiii qui in teriia nersona tle se op rui ? ui pcr htinc confcssionem cliam
;
loqaitur non illud confi-
prupierr. meniitar, nibil enim fal>i enantiat, d, nicr tubjungere mcrcatur, Et
qua.- lu rcmisisli impictti-
qnam aliquid «rcri taceat. Verilatem aotem sileniio tcm cordit mei. Quod si, vcrecundia retrahcntc,
rc-
|«remere, non est mcntiri, sicut antedictum vetare peccata lua corum hominibut erubescis,
cst, nivi illi
ralsnas alii|tta misceatur. qucm lalcrc non possuvl confileri cajuqi supplicutio-
Oct.iva Humiliiaiis causa menticndum esse, ut ne
: ne non desinas, ac diccrc : liuquiatcm mcam
cgo
<tnis aitnr. intnroqatus prodat aliis coqnosco, et pcccatum meum conlru me cst sewper
proprias virlutcs,
;
i ne prodendo jiictantiam noxitv vauitutis incurrtt libisoti pcccavi, ct malum coram
qvi cl abs- te fcci,
[Cap. i Ilanc scnletiliam .lamnai B. Au-
I
.
-27, ct U ). C que ullius vcrecundice pubticaiione curare, el sine
gustuius Ca. humilitatis causa mcn-
iii liac verli.i : improperio donare consucvil.
tms, si von eras pcccutor uviequam
vienlireris, men- (Annot. 22.) Similia loca complura vidi-re cst .•.pml
ticndo efeerit quod vilaras : vcrilus
autcm ipsa in te D. Cliiysnslomum Joannis Cassinni pi aeceplorejii
iton csl, msi te ita dixeris pcccatorcm , ut ctium
essc ho nil. 2 in Psalmiim l, liomil. 4 tle Lazarn in cap!
ou;it; veritas aitlem ipsa esl, ut quod
es dicas. vi Luc;e, bomil. de publicano in
i*nm quomodocst humilittis ubi rcgnal faltitatt IMuri cap. ivui Lu<;e
lioinil. 1 in cap. xu Epist. ad llelir.,
viderc est apud Gratianara 2i, liomil. de pce-
qwest. 2, Cum huml nitentia et confessione, bomil. 8 de poenilentia,
liiatis, qm osi < an.m nonus, el s^-q. Ncc movet c»
n<.s ho.il. 5de incomprehensib li uatiira Dei qua: loca
argumentum Joseplii abbilit qnod hal>el in cap 21 :

Lullierani nna cuni Calvino c. J liisiiluiioins addu- (

nujus collationis ; affert cuim illic lestimonia
evaiige- cant r.dversus sacrameolal.s cOnfcssionis necessiia-
bca, qaibus vetat Dominus nc velimus
vidcri jeju- lem. Sed perperam cl imperile non cnim
nanles. Ei rur 3 u.n Netciai tinittra lua quid faciat :
biquuiitur
;

Cli.ysosiotnus et Caasianus de secicta ei auriculari

dextera. Quam objeciioiicm liene dissolvit
15. Gregn-
confessione, qu.-e sacenloiibus liai, ct sacramenii
r.us homil 11 super Evangelia
InvenSat ihesaurus, :
poeititenlis pars cst. Scd hoc solum diccre volunl
mquil, absconditur ui scrvciur, quia sludium ,

lestis detidi rii

coc- quod non sit ad salutcm necesaaria illa ibcalraln et
a maHanit tpirilibui cuslodire non
suf- publiea confessio, q»x in publica poeuiteniia olini
licu tjui kot el ub kummnu
laud.bus non abscondit. bt:b;:t, quando poeniicns ceu in
In prtcsenti clenim vila qua i in via tbcairo coram epi-
sumus, qua tid scopo, sacerdolibus. et popnli mulliludine crimen
un pergimue. Maligni aulem
tuiriittt, quasi qui- aliquod cnornic conlileb.nur. Ad banc. igilur confes.
dmtatrunculi iier noslrum obtident. Depiwtlttri Jj
crgo Monera eos qui occulic deliqueranl, I). (.Inyso^io-
denderal qut thesaurum publue portat in
va. Iloc au- inus adigere iioluil, lum quod uon judicarel omnia
l<ndic:,non ut proximi opera noslra bona
von vi- occulta pcecala publieanda c se, lum <|ti<!d circa h:v-.
dcam, cum scnpiu:n sil, Videanl
opcra vcslrabona ipsa icmpora publica eonfessio metu fureuiis
ct giortftcenlPatrem vetlrum qui . ccclis cst pnpuii
sed aNeeiario Cuasiantinopol lano epiacopo ipsius (.ln v-
Ut p r hoc quod agimus
laudct exUrius non quaramui
S,c outem tit opus n publico, soslomi praedcccssorc abrogata csscl idquc pmpter ;
quatcuus intcmio ma- i
nia.ronam quaindain a diacono sub conlessionis prsi-
ncat m occu
to, u! ct de bovo opere
proximis pra<b a-
mut exemplum, ct lamen per intentionem textu comprcssam, sicut refeil Sozoincnus
lib. ix
gua soli Dco llisl. Tripart. caj). 55.
ptacere gucerimui temper optenwt
tecretum. Ilactenus
ea <.rcg..ri >. Qui ergo Col. 21 cap. 4.
,le virtuic qnam babel
l

aul
de bono aliquo opere a Sic et David pracepta Lc u eognovhnut tvpergreisun\
se admisso inlcrrogams
jcnutem confltetur, nec in eo sibi qui prmcipienle Mousc ut iuimicis tutio redderetur,
placel, sed Deo
•• :.ccep."m ilbque gloriam non solum
oninem ascribit, nun lu>c non (ecit, ve:um ciiani dilectionc com-
'I in illam lcgem f iYearfoi plcxus cst perteauenlet, cl pro lus Dumino pie sup-
tinhtra'tua'quid"fa-
'WdBfcra quajOc sola intemioneac proposju)
a i.i- plicuns, cliam lugubriter flevxl, ct utius ttl intcr-
Bi nosin dispnmt ac '

prxcipii. fcclos.
11« scnientias Josepbi abbaUs rideiur
Joanaes (Annot. 25.) Vidctur alludcrc ad secundi libii Ilc-
 -

AD OTBRA CASSIANI AWE&MX.

^•*^«&-^ia??2 -2S
.1.

37,9
,

vii m raiuil pri,n„„>, „" -»«* -

ijonaib etmulUi sliisio pr»»»*!»' erOmJuUu

,,,<,/.„/„/„« nundeMw; tmposxta eet
SiiTnoruni interfeelU , eaque re ad eurei Ipsiui
o,,,,.-..««s.,:, «.'-,-
!,,,,):,,,, !)avidsr.id,M-,l.,
!

planxcruni, e 11.-
„„e viri qui erant e„„. eo,
e.t
„ cl neniniquerepetUw.liaqueeumpeccetqunmmofaate
,„. eii,'junaverunli.,dieillao
qnead vesperam
v .

ejuf et^upe
i,"r s.,ui«is»p, rJ«,m.tbnm(ir....:;
:

Domum eo qood
Eaoauietn dieo tobu non r e»*m
Urael,
nopuliim Domini, etiuper
corr„issc,.lgl;,dio. i',.er„i„ vc.o A,»ab< >.<„><)>» Ba-C S,".;U/,< ;.-.,. •nl.:...il»-
malo.
||i,ro..y...Hsn.:..r»..sl.,.,.C
„,:,,>„„> M,:,,,,na-
.

nu„.i:,l,:>lJnlerli,ij„ssi.,coMUod no>ter vtcnsttu-

ba-c e* „ ,. q„.
.- M U..lo< •um,i iasCT,bil:/>omm«l
sisse. i» christum Domini.Erai tru\uot initio
V^torum^egenamque
boste... suum pieias, qu»
im dnemtolien,,
dain l).,vidisi„ Saulem pouatorum
semper pepercit, n-gavit pro c„
D„,»m„,„ _
,
* culpa enundaiur,
Ihc
hic
ilia quae lalionem
Lex iai.ur
pneopieoai, «-^^HJ;-
»ejumivii. U„„.i vero
ille
,nort„o lacymalus est, et ,^
ii"X.a,ll u, 11 r,-n
n,nu,,^
;;: K-iLo;, 1; a .,. I

talioni6d lCit, ,lb,ma JAovse

»£™ ei a qoo
i

Tbeon,sabbasdel^e non enim bcekal l*W; ;

pra>ceptam esse, n„n

a
sic
#

c l
W¥«'dutcu fieret eompensatio;
i,.!us erattalionemreddere.sedjwtex qui pa-nMii
cep.io.em ad onmes pertinuisse, ei a flttO
. :

hane deceroebat, idem et exifebat.

dan.„> mlerrc
pennissu», lucit taulumdem - 21 cni.
sel.; sed ad j„d C« 1.
Lesus essel, qua.Hum pass,, f„i
Kepubl. juxta Pl, losopi.i
; l ir '""' T " f««'¥« «'?»*;
Utri$iut «d «"*'««
'
;
lcx illa pcrfmebal, qui in
,,
- Uon ergo
I. v Etkic c. 4)
sunt vc l„ ...
sememi.m [Anst. -

JJ W- el eoXubrnoU cotutln el
dium et justum quoddam au.matnm ea uUrti proroau pote*tate
IV a
perfectionts accendit.
•
red.gci.ies
eq„alia sunt ad asqualitalem ,
daidetio
:

esi, pracscn b.l r

o -
n
Provocal quidem Christoe liben
ar-

U
xx l-.xodi ubi lcx isia decreta
tAnnot )
judices ... pumendisdc!., U6 neqne parerous
,„ a (,„;edam ce.ta, quam
sequimur
'eqm del.eaot. Sic enim
l
"J-
Wta «lf» « hiiriifires- sed «os non
Si ipsiue Dei. Nam ipse lang
nisVexmunere
i

propones eis, etc l- lc ,..

incJinat, ct ae.t ut
llcvc sunl judicia quct 1
crda nosr,, movet, excitat,
legem s»bd«l Do-
prajceptisipsinai nec lanium 10
lalioois ,.,:«-
xx.v pau'o posi repctitam Slemus i.

minus De»s, /Equum jndicium sil iwer VOS., stve pe- ,vcr.. m elia......co,.sil,,s C van.
cn5 S sivcj..ssi;..,il,u
SusS ciJ peccLrit. Denique in Deutcrono-
pra^cipit Dominus ut pe„es
jnd.ces et Scis suscipiendis. qua?
S

quo wnl exceUiora s„bl,-

M
„> impean.ur,
nno Cap. x,x)
qm cum inve- BSqu??«p-Wl°»»^ J m tori-a
late prosecuti sumus
'
cenl«>.es S/fcnAtlu. defini.io;
fnirem "SStTlS li;,c
ne. „l lalsum aliquem testem
: dixisse cootra

uum mendacium, reddent ei skot

pottss.mnm bc
hmjo« jar„m et himu
brevitaU boe loco stude-
e ima notatione;
idcireo
leciorem ad e„m locm
remit.entes MuUa
orcurrent e quH
cogitavi,. Al Jnd.ei, ac
,
,
I

ln.j„s(e,nodi loca passim

va os s q. idcm
omues cliam V indicabimus. ln qmbus
Pharisoeorum schola, ad ,

„5 qu:rd:„n tan.ummodo
extendeba„l,q»asiqullibel illoram ,u ler ua
1

mines legem mcrnmissevole.quod

lud semnerlec.orem
liai.c
banc
oseta
Kn s
proxi.no suo,
p«i„am exige
si

e.
ab illo lajsus
Huic porro prav* illornm
esset
«3e a nobis diclum 0*1 , nmurum abbales

ci.n, ei Idsum est.

Lnstitutorunu Nam quoniam prnno
ordebant nudto amplms se
vmdicare quamet a lla «^^JJ^J t ,
Col. 21 eap. 9.
morte
te abslrnherea
conshtulus est ets ptimu» ittquil beatus Theonas,
eoo ",/.<
inria de qua querebmtor, S'J ego,
St »„«»„, sw/inA. nec lu mese-
oquuuruzorlmsuam^neciumeer.
Z^miall
S
Sis S qladus ut injuruo acccpto?
ESr vindicani
aliquando posset injuriam
mensuram nullo
excederet. Stc
,
fnt^emii
^tmmsjaotperEvangeh m«-
«-
pnm>*£mj* «^ Cam
SJri
ctnnDe' llbTedLrtium.
c/./imaoms s«ff exser«lio ? em
ms/««fpf
Aspirante fr-o*

rare didkisset. Unde Htucg intepescere per altqitam

moram
tiam ad summam pacem
populum d.ducens fl
VaTessus\st, rtec

Z supemdiftcaZ alterum, ut qmjam

vindiclam qnam qutsque tam
«£*«£
nmnd-na
.. pasi
facultate nudatus ad monaf.erium per-
amplioren
placalamettte totvm se donare
gaud etet ^lf^m
Quod ettam
D volavit.
Propheia pra>< ncat, dice ns Uo istnd abbatis Tbeona.,
qna
in illis veleribus ittrts m mam {Annol 25.) Elsi ractura
rtnquuas
Le Deusmcus, st feci istud, st est
sireddidiremkuenubus m ./, tmala
s. x .

bus trnis,
enu«
Propheta dicit de hujnsmoc1
no p
Et alius ;

/e«««me fofmir: /' '''g'

W™:™^^
'
„n«.s, «l
; f" '
o
Ui/to. aoiwooimr opprooms
vutdtcandi teac. carnaiiuus
iZi llimtur et mensuram

,a«mm no»o Testamento esse

i«
untein veteri pramuniialum.
Ka.nde»,
r^^^X*
^^ ,,wm
| J"'

cap »:^^t^ ^!^ VZ?,

\7ndaevXndtctcc qnantum accepit ittjurta'? Nonne
g
9 vt-

habet, secundu,^ A
o-
non
Tmusuv^ IwL homines ruolni
»«'»»« «tw/e ««Hf»™' jf^XSr» •
tn s.ucy.iJ""» potesiatan
Sslicornpri* ^ „i;„,-- , 11 pi v c ssii). multer non
.

««,»«,, »,a;auem»eniremmfl/«5 justu

fSmSmoder«/fl; ac tnjusta- ulftotn lex
talionis institmt hoe est ut
potc5tcrg.»vinc»lumconn,gale J a«°« 1
,CI "P u
mZumfigenspcenam suvpltcnnn rep.cn-
qtlncintulit injutiam, lale
 1 ,

3^1 II. CIYCII.I A.V.OlAllO.M.S. oi^

ntentem carnis eopulam, ct per mutnam corporum A in hvcuIo rcinui er< I'i.. ick.i Alexandei III Exouensi
.

traditionem coosummattim perfeeiumque e>l, nisi episcnpn scribens de cutversione conjugaiornm cap.
toit corporis morie dissolvi, nec pniesi altcr in alte •i Yide etiam ibid. c. 8, Uxi rotut, et c 13 Ad epo-
(
lius pra»judiciuiii coniineniiae votum Doo nuncuparc. stolicam): Cum sis, ii quit, prteditut tcienlia tittera-
Ilmc rorsus Apostolne td Romanns ((.'(.7;. \n): Quk. rmn, jguorare nou debes tauclorum Putrum este cou-
sub viro ett mulicr, vivcutc viro inqnit, otligata etl , siitutioni eontrarium, ut vir uxo*e tua, aut uxoe viro
/.<// (nempe « lubh) si ttutem mortuus fueril vir
: c,us non attumente religionit habitum, dcbeat retigio-
ejns, totuia r-t (i lege, ut non rii adiittera, tt fnerit cum iicm inUare. Ad monatterium converti
dctidcrani, pro-
<.iio viro. Porro matrimonium contrarlum qoidem
ti hibetur suscipi, nisi usor ejut pariter couvertatur.
mi per Miiiimi.il censensum aliaqne umnia quse ad hn-
Nam
eum uniim ulrorumque corpus copulatiom
coitjugii
ju^ sacramenii perfectione i>cessaria esse Triden- faclum, incongruum est partem converti, it partem in
im.i syii:»lus defiuivit, notiduin antem acccssii car- saculo remanere. Inde esi quod auctcritatc apoitolica
narita enpnla perquara itterque suum corpus in alie- prohibemui ne in episcopalu tna virum veluxnran,
mik notestaiem, inanei adhuc libcriasilht
ir.i.isitM.ii
msi uterque ml retigionem migravrtit, trantire permit-
a.i vnu sanciiora etiam invibt aliero transeundi; ta». Verum si uxorita tenex etl ei steritit, qiiod shie
i|imiii|ii:iiii secus npinatns s:t Ei astuus
Roterodamus, tuspieione possit etse in tacuto, ditsimutare poteri,
qni rnoiis Fpistolae ad Corinthios capui sepiimum ut ca in swcuto remanente et castitatem promiltente
ad
eoarrans, ntai non debere spnnsotn sim spons.i fran-
|
retigionem tranieai virejut. Nec refert, quod caiioncs
ii:ui propter approbatae religionie ingressnm. Al i-ii multo post Tlieoiuc abbatis et Cassiani lempoM
eoniia sarri canones deliniverunt, qnemadmodum edili snni, cuin niairiinoniniu con»ummaium, e\ sua
\ idere liceleap. Verum deConvers. conjogatorum, U
1 conditiotie ei natnra, non autem cx pontificia babcat
cap. Kxpublico. ei -17, 4. i, ex Euscbio, et ex Nicn- tuciorilaie , quod dissolvi nequeat. Cojus vrnceli
lao. can. ScriptH , ut ihii iianius exempla
Macarii, ires potissimnin caus;e sunt primuni eniin sacrn-
:

Aletii , ei afioium qoos kgimns eelebratis nuptifs

raentl raiio itnpedit nc possit utlo moilo dirini;
attte Matritnonii OQoSRmmattonem casiitath v«io
unde Iviigenius punlifex in syuodn Fl»renlina Ter :

astriiuisse Qond eii.iRt de D. Joanne Evangelista tiuin bonum, inqnit, est indivisibilitat malrimonii, pn -
niii.laiii MMisciiiui, qneui tsserunl
e mediis nupiiis a pler lioc quod significal indicitibilem conjunclionein
Qkristn ad aposiolatus bonoreni evocalum atqne eve- Chritti et Ecclesice. Quamvis autem ex causa fornica
ciiiin iui.se. Si vero p«»si eonseiisuui
cotnmixlio it tionis liceat tori separationem faeere, non lamen ali tt
nniiii corpormniradiiio fuerit eonsecma, lolliturisia
1
malrimonium conlrahere fas esl curtt vincnlum lcgi ,
libcnas, ui nenter sine alterius voluniate rel
gionein time eontracii matrimonii perpetunm sii. Sic eiiam
fegrcdi aui prottieri queat. Quemadmodum enini A|iosio'iis Ephes. v Sacrameumm lioc magnumest,
:
sptrilalis illa el nrior enpul.i, qnse per muiuum
coit- ego autem dieo iit Christo et Ecclesiu. Eamdem ralin-
MiiMim in ipsius sacramenii snsceplione cfficitur
, nera subindc nrget B. Angnst.de Bi-no Conjitgali
per soliiin religionis ingressum, qui csi velut
mors cap. 7, lib. v coutta JiiUan. c:ip. J,lib. 1 de Ntiptiis (

qoardara spiritiltfl dirimilur; ita ..iinalis copula et etCoocupisc. cap. tO ei 21: Aliera raiio stiuiitiir ex
rerporuin commixlio, sola cerj>-iris niorle dissolvi lege fjiiani Deus
paradiso primis bomiiiil.us 11.1-
In
poic-i. nisi forie ex niuttte
consensu uterque conjux scripsit(6'eHe«. quam Chrislus apud MaiiliaMitn
11), ei
religiancm velil prolileri, Hinc rccie li. Augustinus
^ repetitet cttniiintai, cnni aii (Cap. iy) Propler hcc :
im psal. cxlix Si dkut vir, inqnit, Continerejam volo,
:
C relinquel homo patrem et matrcm et udliwrcbii uxori
Solo autnn. uxor; non potesi. Qnod enim 111 vis,
Ula sikv, el cruHl duo in carne una. Itaque jam non tunt
nun vuli. Numquid per eonlmentiam tuam illa
debet duo, scd una caro. Quod erijo Dcus coujunxil homo ,
,'ixi fomicaiia? Si atii nupscrit
te tivo, adultcra erit. nvns parct. Ad hanc lcgcm rcspexii Apostolus Cor. 1
Ntmiuti ;ali iucro Deus tcle damnum compensari. vn Ilis, inquii, qui malrimonio juncti sunt prncipio
;
ddc debitum, ct ri non erigii redde. I'ro
/.'
sanciifi- ,
uon cqo, scd Dominus, uxorem a viro non disccdere
cuiione perfecla Heus libi eomputabU, si ;
non quod tibi quod si dhcesserit, mauere innuplam, aiit vbo suore-
dcbctur exigis, scd rcddis quod debcs xori
(33, qvattt. 1
concUiari. Hanc <|iio(]iie legem urtei B. Augusl. iu
\ <„n. Si dicul vir). RursOfl e; i-I( la 1»)'J, ad Edi- M)i is ad Pdllenliiiin de Adulicrinis GunJugiiS, ei cap.
RRI (Can.Secundum verba): Secunduiu " libri de B^no Conjiigali,
'
verbaAposto- obi hanc legem vocal di-
lica itium ri vir eontinere
votuisset, In H noluisses vinam regulam. Denique insolubile est conjugium
dibitum reddcre cagcretnr. El epiSI. 43 (Con. Una
tiii
ex ipsa lege naturae, id quod illa Clirihti inlenogalio
soJu) Una sola causa esse potesl qua te ait id qnod
;
vidctcr insinuare, qme cst apnd Maitli.Tum
nti uon m< d non horiareinvr, ted etiam prohibe-
i
Non le- :

gistis, inqnit,quia qui fecit ab initio, matculumel fc-

i mus Umplere,
si forte tua conjttx hoe lecum
suscipere mimim fccit eos? ac si dicat, ideo sic condit Deus na-
animi vel ,an,is infnmitcte rtcusarel.
Namvovenda iiirain in gemino illo sexu, nt cx ipsius
naiurascon-
mlia non sunt a conjvgiilis, nisi cx ceuscnsu
,t lotuu- stitutione inielligeretur non jiossc mairimonium ulla
tate coimuni; et si prapropere fattum fuerit, magit ratione diritni ant dissolvi. Hinc B. Hirron., criar-
>st corrigenda temeritat, quam persclveuda promitsio. rans liiuic M.nili;ei locuni, dicit Cbristtim Icgnm na-
-> 'i cnim Deus c.iiqit si
quit f.x uitato aliquid voverit,
rj liiralcin in testimonium adduxis-e. Nisi enhn ;<b i[>s.i
oliu. u>nrpareve'.al iilienum llticosque
cx Au"u- lege naiursc, et cx primxva crealione vinculum isiml
s 1110 qui alii.i eliam [Lib. 1 de Adul. Conjugiii t-.°i)
:

humanas natmae insilum fuisset, sed lanlum ex con-

»:uic sententiani aposioli Pauli nucioriiate- eorro- stiiulione aliqua posieriore obligaret, non siririgcret
borat ; nara 1 d»r. vn.non vnlt conjnges
se invi- igiiur cllniicos ci infideles; qnod lalsiiiii esl
eem fravdare earnali debito, uisi ad tempus, t;i nain :

va- Innocrntiufl cap. Caudemus, litulo de Divorliis, eibni-

ccni oraiioni, idqve cx muiuo
consensu. lu iierum cis repudium csse illicitum, Ipsosqne
tmini, inquil , uc icuiei tos Satunas pvopter cum prinia
incon- uxore pcrnianere debere, aflirinai. Ilinc aj.ud gtnies
Unenttam vestram. Accedit ad j.un dtcta
Reroensis ei pra?sertim 3|iud Romanofl vilio verlebaiur
si unis
conctlii ancti.riias(S5,eHt?tt.5),
inquu decrelumesi, conjtigem repudiasscl : nam Spnrio Caibilio qui
mw quiniorem suam permueril, alian. i.on velari quingentis viginli irihus annis al. Urbe coudita iuo-
aictpiat, sed siniiliier convetlaior.
El S. Grecoi ius I lein repudbivit, iJ vitio dalum fuil, uli Atitus
dUrbiciun nbbatem: Quia Agatho vrw' Gellius
lib. iv cap. 3 aucior est, ei Vatcritis M.i.v. lil».
»' lator m monaturk diteclionis 11 pap.
tua convcrti l.Hujus ciiiui Sinnii excmplocompturcs alii Romani
destderut, hortamur ut cum omni
eum dulcedine dile- levissimis d(> causifl conjoges rcpudjabant,
eUoneque tusapun. Quem tav.cn ita quemad-
t» pend 1
iiiodiini scribii Plutarchus iu Itomanis
'''»'"" '
Prol lemaiibus.
P«Hi similiter couverti Nec veNsimile etiam est Judays'i!inquam liciluni
nam cum unum ulrorumque ccrpus eonjugii votuerit
eopulalioue luisse rcpiidium, quemadmodum liic atl
iuhi, ihcongruum a,t partem suae volut.ta-
eomerti, ,: partem ns coiifirniatioj cni el cxcusationeni assciii
Tbeouaa

3« AD Oi'i;i..\ J.
(Cap. 9); scd propter diuili.in conlis ipsoium mi
i
une lantummodo perniissum crat ut uxorei dato
libetlo repuiliareiit. Fuilautein liic error icribaruin
'i pharisxoruui sicut apud Maillueiini videre licet,
, iufidetu csi, fonsiUum Apostoli auenduiur ut ii infide-
i.iind repudium lempore loj^is lieilum fuis«6 ercde-
'rut; i|uod etiam senftcriiiil Durandus , Pelrus du
1'alude, Scoius in Seuleiitias Mayisiri scribenles, el
Aiplionsus To^iaius Abiilensis episeopus Mailluriioi
»"••» rrans. Vernin cuiu bac seiilrulia pugual ipse
I-li ristus apinl Maiihamm. Dictumest, inquit (Cap.v),
Quicumque dimiserit uxorem suam, dci ei libeUum cc-
pudii (Deut. xxiv); cgo aulem dico vobis, quia omuis
qui dimiseril uxorem suam, cxcepla fotuicaiionis cnu.su,
jucil eam mcecliari; el qui dimissam duxeril, adutlerai-
Si adultcrai qi.i diinissiiui duxcrit, non csi igilur
ipsa duni-sio sic ticiia, quasi per eam conjugium
iiisSolvalur. Rursiis apud eumdem Mattbaeum len-
liiniibusDoiiiinum Pharisaeis etperciiiicianiibusanne
liccret quarumque ex causa dimillere uxorcin? re-
spomlci Non legistis quia qui fecit ab initio, mascu-
:
lum ct feminam fecit eos? el dixil, Propter hoc dimitlet
homo patrem et malrcm, el adliccreb.t uxori sua:, ct
erunt duo in curnc una. Itaque jam non sunt duo, scd
nna caro. ergo Deus conjunxit, homo non scpurct.
Quod
Hiirsuni fuierrogant: Quid crgo Moyses mandavit dari
libellum repudiiel dimitiere? Ail illis, Quonium Moyses
ad duriliam cordis veJri permisil vobis dimitiere nxo-
res veslras: ab initio aulem non fuit sic (MaUh.
Acsidiceret M
yses quidem praeccpit dari libclliiui
:
ante dimissioneni, in quo diiuiltendx uxoris accusa-
lio scriberetur; ipsam autem dimissionem et ropu-
diiini non prsccepit, quamquani non puniverit proptcr
duritiam veslram. Ab inilio aulem non fuit sic; quia
alia fuit Dei voltinias, ct aliud insliiutiim in paradisn
id quod inagis inviolatum serv.iri conveniebal. Sed
et ipsa Moysis quae est in Deuteronomio (C«p.
lcx
xxiv), pala.ni arguil ipsum Moysen adeo non prace-
jiis^e repiidium, ut eliam faleatur cam quae repudiata
e*t noii esse Iiberam aut solutam a lcge viri, scd
poliui si niisccatur alieri. Si acccperil homo uxorem,
iin|iiit, el habuerit cam, et non invenerit qratiam anle
oculos ejus propler aliquam fveditatem scribet libellum
rcpudii, ei dabit in manu illius, et dimiltet catn de
stta.C.umque egressa allerum marilum duxerit, et ille
quoqne oderit eam dederitque ei ttbellum repudii, el
dimiserit de domo sua, veL cerle morttius fuait, non
poterit prior marilus recipereeum in ttxorcm, quia pol-
luta est , et abominabilis fucla coram Domino. V.l S.
Jeremias cap. m
Yulgo dicitur, iuquit, Si dimiserit
:
vir ttxorem suam, ct rece.iens ab eo duxerit virum alie-
riim, numquid revcneiur. ud eum ultra? uumquid non
polluta et contaminala erit mulier illa? Si pollula,
coiilamUiata, et abominabilis est ejiismodi inulier,
iion erat ijiiiur soluia a lcge cl vinculo prioris ina-
riti, nci; lei.'ilim.c cranl secu d.e nupliaj quas dalo
icpudii lihello coiitraxcr.it. Ilanc scntenliain amplc-
cliinlur D. Aogust. contra Faiisiuin bh. xix cap. ^G,
Clirysosiomus in v ct xix Malih. cap., e( D. Ilicro-
nyni. in cap. xix Matlh. Minus monienli babenl ra-
tioncs ah;e quas adducit isle Tbeonas nani ve/ba : niodum 21 annolaiione dixinnis de iis qui inciiiili
Hla qoibus Douiious patrem, in.itrcm, uxorem, aut
hlios, aui agros relinquentibus cenlupliira promiltit
iu hoc s:eculo, et in aliero vitain aternain (Matth.
\ix), iion ila sunt accipienda , iuquit Chiysosl. Iiiinc
locum cnarrans, ut pcr eas nujiiiic iuteiliganliir di-
vellendiC aul diritnendae, nisi forle cuni ulriusque
ioujugis consensu. Et L'>. Augusliuus (Epist. 89 quasl.
i) : Iu iis quat Dominus diiniilenda tnandavil, etiam
nxor commemorata est, iin|iiit., qnam nullis humanis
lcqibus titei v.ndac, Christi utttcm hgibus ncc dimit-
tere, cxcepta cuusa {ornicatiouis. Quid sibi ergo tolunl
ista prweepta? Non enim possunt inier se esse conlraria,
utsi quia occurrit aliquando necessitalis ariiculus, ubi
tntl uxor diiiiilalur uut Christtts; ul alia omiittim, si
ijisi uxori muritits dispUcuerit Chrislianus eiqueprdpo-
suarit mtl a se.divortium aul u Ckritlo. II ic ille qiiid
,
itiofil, n;si Chtistum, el Aimittat ux.orem laudabiliter
: ;
CAS IAXI Al I'...NI)iX.
A propter Cltrittumf Au.bobu* quippe Chritiianis I)omi-
iii* prtvccpil ue quisquam umrem dimiltat , excepia
niuta fornieatlonis; ubl autem quol bet ex ei> pertona
ti, conseniit ItabUare cum viro in/ideli, vr non dimittui
vxoren. SimitUer ct uxor fideli* wirum, si cum illo Ita-
bilare contcnserU. Quod si infidti.it, inquit, dnctdit,
(litcedat; non est enim serciluii subjeclut fraler aut
toror in liujusmodi : id isl, ti infidelit notiicril esse
i um conjuiie fdeli, hic agnoscat fidtlis suam hbertaiei»,
>ie ila sc. subjcctum depulel servituli, ut iptam dimitiui
fidem, nc coujugem umillal infidtlem. lioc cl de fitiis
atque parenlibus, hoc de frairibus el sororibus intelli-
qilur, propier Chrislum omties esse dimitlendot cum
propuniiur ista conditio, ut Christum dimiilat, si illos
secum esse desiderul. II:cc co loco Aiigusiiiiiis, in
(iiiilius vcrbis dilucide exponil quoinodo inlclhgi de-
beant ilfcs Scriplura quibus aduioncmiir ui parentes,
IVaires, cognatos, uxores, insuperet animam aostraoi
odio prosequamnr; uiex hac expesttioM Bsaoifestum
B cvailat quain frivolum et irilirmuiii sit argumentum
quod liinc sumit abbas Theonas ad divortii ac rcpu-
iiii sui excusationem. Non enira dixit Dominos apud
.Matlhu-um quod quisquis dimiserit uxorem, pairem
aul inalreni, centupluin accipiel: sed qui hac dimi-
serit, inquit, proplcr nomen meum, id cst, propler
nomen Chrisli aut Chrisliani; nempe cum illa con-
xix). d lio proponiiur, ul vel Chrisli nomen, vcl illa sinl
desereuda. Ad cnmdein piaoe inodum, ioeplum rst
ct illud quod addit, se ad evadcndam getaennae pce-
iiam ad sanciiora vola transire dcbuisse: et rursum
quod subdit, Si non possum te a morle abstrahere, nec
tu me zeparabis a Cltristo. Videlur enim in hiscc ver-
bis daninaie coujwgii sacrainenium, quod tamco
Apo>tolns dicit magnuin es6e*afrar/icHiu»i. in Ghristo
ct Ecclcsia (Epbes. v) etad llebra-os scribens (Cap.
;
xiii), Honorabile connubium, inquil, in omnibus, et
torus immaculatus. Hinc recie etiam D. Augiisliiius
(Epist. 89, quovsl. 4), Desinant isti, inquit, contra
C Sctipturas loqui, et in suis cxhortalionibus ad majora
sic excitent, ut minora non damnenl. Num enim el
sanctam virginitalem aliter exhorlando persuadere non
domo possunt, nisi conjugalia vincula damnaverint, cum, do-
cente Apostolo, Unusquisque donum proprium habcat a
Dco, alius sic, alius autem sic? etc.Non oponet igiiur
conjiigalorum ordinem aut conjngii leges abipso Deo
in paradiso institulas, etinditas homini, cl a Clnislo
rinsuni in nova lege latidatas ac sacramenti honore
ditiilas damnnre; nec licet conjugale vincnbiiii pra:-
lextu sanctioris voli dirimcre, sicut feiit isie Theo-
ii;is conjuge sua reclamante; quamquam id cuin
ulriusque consensu, et si uierque ad rcligionem pro-
biitam Iransire velii, legiiime lieri queal. Quod si
quis objiciat hiinc Tiieonani loliu^ collegii sui suflra-
gio, omnibus aliis in diaeouiae numcre prselatum
fuis>c, alque adeo ab ipso Deo edendiirtim miraculo-
runi dono fuisse exornatum, respondebiinus in ipso
zcliim illuni etstudium perfeclionis ac pudlciliyc rc-
D iiiuneralum fuisse, non auiem divorlium, quemad-
alii|iiaudo fuerunl, Peuni in illis numqtiam taudasse
inendacium, sed bene pielateni illam ac sludiuin ju-
\andi cos proquibus nienliii luisse leguntur. Vitleinr
anlcin hic Tbeonas in seipso sensisse pudiciliae do-
uiiiii, allendisseque i|Uod non tam sua volunlaie
«jiiam |i;irenluin imperio conjugii Icgcs susce|iissct
s (tit liabct caput primum hujus collal., coipie conli-
dciuius dimissa conjuge ad nionasleriuin pcrvo-
lasse.
Coll. 21 c:.p. 29.
Quadrages.moe lcge is qui juslus est a'quc pcrfcclus
voa tenelur nec cxigui hnjus canouis subjcclione
,
conieutiis estquetn profecto illis qui pcr totiim an-
;
iiim dtticiis negoliis seecuUuibus impltcantur,
vel
EicLsiuittm principcs sialucrunl , ctc. Cl po-t pau-
ra Calcrum iusti,qitibus lcx non cst positu,q;iiqu->
syirilalibus vffiais non cxiguam illum, id est, dva-
 s 1

54 *> II. CIYCIIII ANNOTA TION,' S 3J(i

mam partem, <cd Mini fc SMX teMjMU impcnJ.mi', \ oois /,,•.. tctiplum in coulxtus suis (fton u). .'
1
.

quia iibcri tunt u dccimurum tcgulium fuuctionc, i.t- Oiiiu 'S itaqiM legi subjecii santjnsli alque iujusti;
circo si eos mjwnwN<*fiu tontsia el neceuiftM mmm
mnI Ii.k: a sc niviccin disianl quod illi spoule ac li-
coarclv.ril, audcut slationcm jejiinn aisquc ntla rfil- l.oiiior pnreui, hi auieui inviii eoguniur; et ois lt>n

efpffltioM faucert. omnis dura, accihi ei observalu didici is esi, 1'nii

anicin liic crror Tlicoiia: altliatis Begardis 01 15c^ui-
(jtnnof. 26.) Apostoliis Paulus I Ticnolli. cap., uis oonimuiiis, qnj dixorunt bomines Cbrktinuos ad
i

cmn dicii IfgeiU juslo DOil CSSS posiUlU, sod nj nsl s, oi lesiaslica jejunia nen leneri cuni ad perfeciiiHiia
i i

tH iinn Mililiii-, impiis, el peecaloribus, de loge w'- siaimu pervenerunl, qui errorin coueilio Vienncnsi
ii-ri inlelligcndusesi,quae limoreoi babel conjuuclum, sub Cicmeiiie qoinio eoudemnatui csi.
.Hiioinin ci pccnaui naiu paulo auie horiauu
:
i
Col. 21 cap. 50.
c .ii miiiiii Timoibeum ui denuuiiarei quihusdani ue
.1 i. r decereut, neque inlenderenl lahulis, cic.
Scicudum sane lianc obscrvautiam Quadrageramtz ,

ijuuii.diu Ecclesia} iltius primitiviv perfectio inviolatn

Doiude addil qutbus quidum ubcrruntcs etmversi
: .1
pcrmaiisit, pcniius non fuisse. Mon cnim prcecepli
» (i/ in vaniloquium, volcnlcs csse lcijis doctorcs ; non
liujus necessilate, uec quasi teguli sanclione coustri-
nitclligentes ncque quce tuquuntur, ucqiic dc quibus af
/iriuant. Scimus atiloni quia bona esi Ux, si ijuis ea
cti, arclissimis jejnnioium terininis claudebanlur,

i uiiime ulatnr, quasi diceret Lcx illa velits h.ilmil

:
quiper totum anui spalium wquali jcjuuio COllclu-
s i.im mililatem in populo D >i, tjue n liinore urgehat,
debantur.
rteralilh vcluii pxdagogus ituidain ad Chrisiuni; .. (Annol. 27.) Qmdragosiinalis jejtinii oltservalio-
te iii babel limoiem conjuneiuui.ei compellii ;»ii|iic
I
nom esse nposiol caui sanctionem et iraditioneni,
cugit, imn periioel ad justos ei ad volunlarios qua- : l>. llitToiiynms in epislola ad M.invllam adversus
li s illi suui ijui p>T graiiam n«»ri Teslamenii el psr Moniani iiores, manifesie siguihcat iu li;oe veriia :
t

inlialiii.inlcin SpiriliiUi sanctiim legeni eilMiodlUulJ Nos unuin Uuttdiagesimtim, sccuudum upostolorum
n .iiii Ims noii 0|>iis osl liuiuru aul pce is adigcre ad irndilioiicm, lemporc uobis congruo jrjunumits; illi trcs
|egi> obMTv.itionoin, quautquuu al.o ;in etiani prss- iu un:io Quadruqcsimas fv.cntnt, quusi trcs passi sint
(• |iiuin sii justis ut iion uccidaul, nun foruiceuiur, Snlvv.i rcs. Cui asiipulaniur canon i) J uiier canones (

liou li.rluin ficianl. Lcx voro pru lege vcio: Imc l aposiolorum, Div. Cleutcns Koin. lil). v Apo^tolica-
lin o aceipi iii". el iii oi |i euiluiline, ul in se comprc- iiiin Couslituiinitum c. 12, D. Ignalius in Kpisiol. ad

beudal Oiuuia illa lenii.uncula, eoinmiiiationes, po>
ii i> elonera quae Moy*e veieri populo daia eranL
ll.cc cnim eessare debuii, quaudo per graiiam uovi
'I e-laniciri rcnali huiiMies , nun ainplitis limore
a:uniur, sed spuule ac liliouicr jusliii.un coluut el
pra-cepta ch iritaiis de corde puro, couscienlia boua,
oi fide iion litia cnstodiuut. Ilauc esse bujus 1< »c >eu-
lentiam mauilesle iuihVat B. August. coneinue 10
super psalmum cxtiii, exponens illuin vereiculuui :
<n pone milu, Uumiiie, i i .1» juslificalionum tua-
Tum. Numquid tutis eral i!lc, inquil, qui dicit, Lcgem
potse milii, Doniine , quatibus beatus Apuslolus dicit
pvsitam tcgem? Absii ; si enim talis esitt, non superius
duissel, \ ism mandalorum luoium cucurri. Quid crgo
quo.l orat ul sibi lcx a Domir.o ponalur, si non poniiur
iusio? An eo n.odo non poniticr juslo quomo.lo posila
esi populo conlumuci in labulis tapideis, iton in iubutis
s carnulibus, secumli m vctus Tcsiaincutvm in
• quod nicinoriain contiueal viue Clnisii cl evangeli-
u.ontc Sina, iu scriiiutcin generaiis; sed sccundiim no-
n m Tc;lamcnlum, de quo scriptum est per Jeremium
propliciam : Pust iltos dies, dicil Dominus, dubo legcs
vicas in mcntibus corum, cl in curdibus corum scr.bum
eut. Eccc auomoduvoluil islc lcijem poni sibi a Donino:
von sicvt injustis ,t non subditis ud vctus Teslumculum
pcriinenlibus, scd sicul sunciis ,
filiis
tnpcrmr Jerusalem, filiis prumistionis.
lisaHernat sancto SpirilU tumquam ditjitu Da in menle
tiiilur, cl in cordil us scribilur,non quum mcmoriu te-
ucan! ct vita negligant. Ilaclenus Au^uslinus. Fallilur
Tl.eonas duin puiat A|io-toliini dc omni le^o
lot uium fuisM^ ideoque \iros justos ac religiusos ad
legeiu ecclesiaslici jejuuii uon astringi; sed po^se
illud propier lione»tam el 'anciam aliquam nccessi-
latoin laxare et soheie Omnis enim anima potesta-
:
tibus sitblimioribus subdila csi ; non essel auloni suh-
d.ia potcsiaii superieri, niKieiiam b*gibusilliu«es^el
miIij tti; ntc polest quisquani quanturavis justos ao
Pbilipp. cap. \, ubi Qiiadragesiiuse jejuniuui, Deiet
liominis imiialioiicm nppellui; Basilius Magutis ora-
lione de Kliriosis, ei in ulroqne de Jejunio sermono,
iu qoorum aliero tlicil angelos letnporc Quadragesi-
, in e per oiniies Ecclesias jcjuniniics tlesci iliere, el
iiintis esse periculi si niiies abjecto clypeo ad iniinl-
i cortini acie.n etcastra lranseat,quam si Cbrisiianus
quispiam exlra calaloguiu jejunaulium inveniaiur.
In eamdem sententiatn B. Ainbrosius senn. 2 noa
love peccatum esse asscrit iudictam a Domtno 0" a ~
G dragesioiani violare, quia qtu dicit se in Cliri-to ma-
nere, deliet sicut ille AniLtulavit cl ipse anilmlare.
1 s 1assenliunlur Epiplianius, Leo, llieronymus,
Tlieophilns, Euscbius, Cbiysosloinus, el plurus abi
veiusii 1'alres, qui concordi sonleiilia Iradunt quoil
ab exoidio nasceniis Ecclesix fuorit iposiolica do-
ctiin.i ei consiiiiiiio de lioc jojunio suscipiendo, eo
ca: legislaiionis. Nam Donnnus prscdicaluriis hvaii-
gfliuin, jojunavil jirius quadraginta diebus et qua-
draginla noeiibtis, quod jcjiinium quiccinque noliis
imhcium csse ncgant, sicul faciuni protoslanlcs, hi
noluni ciiain vitcC Chrisii meinoriam haboro ; queui-
aduiodiim uoii vull nieinoi iam passiouis Chiisti lia-
libcrce, lioc esl hore, qui non vnll setpii vesligia cjus ci coinpaii, tu
fitiis lnxredita- conglorilicelur. Sieut eniin pa>sii-i esl Cliiisius ulct
nos scqiiamur vestigia ejus, ila quoque quadragiiiUi
diehus jejunavii ul nos illuni iniilareniiir jejuiiaitdn,
orando, abstinendn, et per omnia vesiigii-» illius iu-
ry sisicndo. Naiil hoc csl Iwp-ywf, iil esl, elfieacilcr ct
ip;o alTecttt lncminisse viue Cln i-li, imiiari illaui, ei
pro nalune DOSirx inoilulo, uttjuisfpie fcrre putesi,
inorihus ct vi;a expriiuere.
Col. 23 cap. 2
Quid sil principaliler bonv.mquod Apostulus non po-
tueril perficere citmiilld, dillgenlius indcgcmus.

i
toim-i ah oliligaiione eaiom legun qua; lnii reipu- Uulla emm novimus bnnu qutv bcatiim ApOSlolutll
omnesque illius mcriti viros ct liubuisse peT natu-
l>iic.e Clirisiian.e pratcipiuntiir, eiimi, nisi lex ipsa
aw legislator jnsta de eausa dispensfi. Quod si •; n i
ram,et acuisse per gruliam ncgurc non postumus.
l"i e eoiilendil apostotnm 1'auhim de omni iT.ice- (.limo/.28.) Bonum bifariain dieitnr, nempe officio
piiono ae le.e locuunn fuisse, non lamen liine elfi- sive seeuiiduin subsianliam aclus,ul loquunlur scbo-
ciel, jusios non leneri quadragesimalis jejunii <•!> cr- laslci.ei honiini vir.c \ii lulis, tpiod sit aiei na: viia:
v.ti.ono, sicut vult abbas Theunas; xed negal Apu- lueiilorium. llluil pulesl ah hominihiis licii cx Soiis
ktolus jusios este sul) lege, qui i uulla esl lei <|na; m naiurae viribus, sicul permulti pbilosophi ei apud
illos babeat vim coaetivain, ut loqnunlur, situl ba- BiiiuanosaiqueCrxcos celcbrcs vni multa inoralilei'
l.ct in injustos ; aique iia juslo non ttl lea uosiia, oi olficiu teitUS houa fecerunl. M.iusil enini iu lmini-
tiuia ipsi sibi tunt lci, inquil ApotlolttS, rfuiu DSuTB- mbus posl [itctaiuiii iucliiiaiio iiuxdaiu geueralisad

:.47 Al) OPKll.Y J.
vutuieg, sen rellqufai quxdam virtutum, propter A mius, llilarius, Arnohius, Cl comincntai i is D. II»*? —
«iuas iii parabola evangellca pofl ruinaro luam bomo , ronyin. BBCriptUI cx[i iniint, si lioininis juslilia ad
»cmivivui relloiai ful«M deieribiiur, cujuimodl rdi
(|iii;e surit: Bonum 6116 amarc Pciim, hcncfaclori-
hiis eiie repondendam gratiam, parentec eiae coien-
«iiis, neiuioera injuria afliciendum eite. Per liai
rcliquias, II. Augustiuus libro u dc Senn. Domilli in
inonie, Dcuni quiiidic etlam in pcrvcrsis iltnii boini-
nilnis loifiii asseril; miiiiqiiaiu ciiim ilhi: penitui
niilitterantur aut exitinguuntur, ledqnamdiu nalura
ips.i per.tererat, tarodiu manel etiam aliqua ad l>o-
iihhi inclinalio, sicul ostendil Augiislinus libro do
Spirlln ei Littera cap. 2!> ct 27, ct lib. u de Libcro
Arbilrio cip. 10; Basil. in Hegulis fu.sius diipuiaiii
cap. i ct 3 Cyrill. super illud Joan., lUuminut om-
; illo siaiuanliir, nihil lucis haheie rideblinlur. Nam
nem homlnem venientemin liunc mtlndum; D. Thoma.s
1-2, qu;e>t.G5, art. 1, et quasst. 85, an. 1, 2et5.
Qiiornin lentfiiiise aitipulanlur Neoterici, I). Turn-
hoiiiius, Ruardiii, Laiomus, Dominicus a Sot >, el
complures alii. Al verse virlutis bouuin, quod Deo
nos graios efficiat, ct ad sempiierme salutis adeptio B volunias tam xqua csl quam ipsa asqoiiaa. luge »U-
neni proiiiereiiilani conleral, non csi in vinhus nostris
posiUiin, sed divinitus donari debet, rpi a Deus gra-
i
tuila sna honitate dcpressos nos sub onere pcccati
cxcitare, illuminarc, ci per Christum eii^ere debet.
Nam ipse cst qui, siculait Aposiolns, operalur in no- inulto iuinus ergo juslilicari polerit homo in ronspc-
bisvflle et prrficere pro bona volunlale (Dhilipp. n).
Ilinc henc confiiciur S. Jeremias, Scio, Domine, in-
quit, quia non est hominis via ejus, nec viri est ut am-
bulet el dirigat gressus suos (Cnp. 10). Et alibi :Sicul
JEthiops non poiesl mutare pellent suam, sic nec vos
poteslis beuefncere cum silis mali (Cap. 13). El ipse
Doniinus iu Evangelio Nemo venit ad me, nisi Pa.er
: pter snbrepcntes superbiae cogitaliond et veniaiia
qui misil me traxerit eum. Rur.siis alio loco : Sine me
nihil polestis facere. Sic etiaiu apostolus Paulus su-
perbiani nostram iocrepans loquilur : Quid habes, o
homo, quod non accepisti? Si auteni acccpisli, quhl
ghriaris quasi non acceperis? Non enim sumus svfji-
cientes quidquom coijitare ex nobis taniquam ex nobts,
scd sufficieniia nostra ex Deo est. Multa pru.'lcrea bue Z Merit. et Remiss., D. Hieron. ad Ctesi[ihontein, ct
afferri possent, scd remitiimus lectorein ad vigcsi-
mam noiationem, uhi diiruse liac de re disputavmius. Porro Isaias propheta, cujus aactoritatem ex eapite
Quod crgohoc loco dicii Thennas apostolum Paulum
aliosqtie ejusdem meriii viros h buisse niulia boua
per naturam, ei mulia pcr graiiam aci|iiisivisse, si
de illis bonis inlelligaiurque vcre hona siml,el (jua)
ipse panlo post numerat, uipote de casliiale, de mi-
sericordia, de tempcrantia, de jusiiiia, crror csi, et
ad Pelagianam h.Tiesim nccedit; si auiem de naiurae
douis qiiihusdam accipiaiur, tolerari pot<rst,qiiia non
esl dissunile vero quod Apnstolus hahucril quasdam
propensiones ab ipsa naiura, sive ad liumanitalem,
sive ad inisericordiam, prudcntiam ct similes virln-
les, cujusniodi propensiones Dcus ipse naturac homi-
num alias alquc ali;«s indere consucvit.
Col. 25 cap. 4.
Sicut bonitas ncstra superuce bonitalis intuilu in mali-
tiam verlitur, ila etiam juatilia nostra divincc collata
jnstitice panno menslruatw similis deputatur, di- ry
cente Isaia, Sicul pannus menslruatce universw ju-
stilke nvs raz.
(Annot. 29.) Joannes Solteau sacrne theologise li-
ccntiatus, in praefatione opcrum B. Prosperi, occa-
sione eorum quac in hoc quarlo cap. 23 collationis
de justiiia boininum per qiiamdam TaTmvwa-rv sive
extenualionem dicii ahbas Theonas, peslilenlissimum
ilhnn Marlini Luihcri crrorem, quo justiliam no-
Rlram verius csse injustitiam docebal, atqne adco
ncininein in hac vita jiistum esse nisi externe et pcr
imputalifinem justilia? Chrisli, Cassiano impingii
sed temere et falso. Non enim negat Theonas in no-
his esse justitiain, sed dicit illam comparalione ex-
ccllcntis justiiiic quue in Deo existit ohfuscari, ita ut
non vidcatur csse justilia. Ad quem iiiodum Psalmo-
graphus in psalmo cxlii dicit quod non justificabitur
in conspectu Dei omnis vivens; hoc est, uti Eulhy-
;
CYSSIANI AIITl.NDiX. 5.8
eximiam illam Dei juitiUam roinparciur, etjuxi.i
illaro exquiratnr, non Juiiiflcabilur in eontpeciu
illius, ucfl ridebilur eue juiiiiia. Numquid emmfu-
slificari pote$t houio cotnpo itus Iho (inquii S. Joh iu
c. ixv), aut apparere mundm nalus ae tnmUert? /'.<"•.
luna uun spleudet et stella? non tunt uiundir in contne-
ctn ejus, quanto maijis honio pmredo et filius termie ?
Et cfl[>. iv Numqutd homo Uti comparatione justifi-
:
cnbiinr? Adeo aublimii igilureit Deijnstilta, ut imii-
nis hnmana ct angelorum jmtitia cuni ca cemparata
injuttiiia eiae rideator. Sicul itellae irat qnldem in
1« clariaatmas, at*i ad aolcm eonferantur ani coram
D. Bernardoi lerni. '> de Verbii l-aia: eiiam ad an-
geioa extcndit illud Prophelas, N«n justifieabitur in
conspeetu tuo omnis vivens. Justi sui.t angeli, inquil,
scd ex co, non auiem coram eo; et muncre ejna,
non coiuparatione. Ipse eiiim libiju liiii eii, cujna
i
tcm vivuni lanio vcrius quanio propini s ii uul ei
i
apud (picm cst fons vit.e. Ideoqne juatitia illorum ad
Dci exaciis-imam jusliiiiun ei rcgulam auam wnn-
parata, non videuir esse justitia. Quod si iia cst,
clu illius, uipotc cui ira, inquit ililarius, r ui «loh-r,
cui cupiditas, cui ignoratio, cui oblivio, cui (asi!-,
cui necessitas, vel pcr naiuram eorpnria, vcl pernu •
tnm animas sem|ier flnefnantis admixfa suni. Iliuc lit
ul jusiiiia qua: in nohis est, qttamquam sit veri u •>-
niinis justiiia, tamen propler occullas maculaa, pro-
delicta, qu;e frequentcr a nohis eliam cum reclc npe-
raniur adinittunlur,ct quihus ipsa ojiera noslra bona
venialiler saltem inquinanlur, immunda qiu>dam-
modo csse vidcaiur, el veluii pannus menstruoram
sordihus inquinalus. De hac dispulajiune plura vi-
dcre est apud D. Augiisiinum toto hbro n de Pcccal.
D. Greg. lib. ixMoral. cap. I,el super psalm. cxlii.
i.xiv hic adducit abbas Theonas, in illis verbis Sicut
:
paanus menstruatw, ctc., su-linet per.-Oaam impio-
rum.quorum justitiaB erant conlamiuatae inuliis sor-
dibut idololalriae et similium scelerum, quia elsi
Deum uinim colere vidercnlur, hanc jiisliliain lameu
frequenii idoloruni cullu sa-peniimeri) conlamina-
bint. Oucm locum Isaiye adversus noslri tcmiions,
haerelicos doclissime tractalB. Auguslin. de Spiritu-
ct Litlera cap. 3j.
Col. i8cap. 16.
Licel hunc Nicolaum quidam asserantnon ilhim fuisso.
qui ad opus ministerii ab apostolis est cleclus, nikilo-
niinits lamen eum de illo discipuiorum fuisse nu-
mero negare ncn possunt, quos omnes tales tamque
perfectos in temporeillo fuisse manifeslum est,quw
les nunc perpaucos vixin cinwbiis invenimus.
(Annot. 50.) Hanc notalioncm trigesiinam el po-
slremam exlra ordinem adjicimus, propter opiuio-
nem quorumdam qu;e hic referlur de INicolaitis bae-
reticis, quos opinaii sunt noniiulli ah alio Nicolao
accepisse nomenel appellationem.quam sit diaconus
illcuuus e septem qui in Aciis Apostolorum ah apo
stolis ad minisierium ecclesiaslicum electi fuisso
dcscrihuniur. Est enim Ii.tc improhabilis opinaiio,
et receiitae apud omnes passim sententiae coniraria.
Nam D. Ignatius ad Traliianos scribens, a Niculao
diaeono Nicolailas puial esse nuncupatos Fugitt:
immundissimos Nicolaitas, inqiiit, amalores libidinis,
malos calumniatores. Nam talis fuil apostolorum mi-
nistcr Nicolaus. Suffragatur huic seulentix B. Iie-
n;eus lib. i conlra Ho3res. cap. 27, Epiphaniiis hac-
rcsi 25, Augiisiin, luvrcsi 5, llicronym. ad Sabinuin,
cl ali: complures.
r>to P. ClACOXIl OBSERVATIONF.S IX J. CASSIVNUM. 5.".0

P CIACOmi OBSEUVATIOM.S 1TV J. CASSIANU3I

Quoniam GelaMM ponlifex maximua in eoncrlin A nnii sntumnmqne bnnum, nemprDeum, imn rcfcre-
aasiani npera aporrypba lniu. Jiim.i hauc sanciorom Patrnm doctrinam ex-
70 episcoporuiu Joaouia I

raiione pntissimum, quod collal. pnni poese videiiir de montli soliim tiono prima ilta
dicavit, idque ea
j

15 aliisque lncis d« gratia ct libero homiiiia arbiirio ("assiani propositio, videlicet Posse nos uliquid : —
more Pelagiaimrum locutus, a Prnspero Aquitanicn, boni vellet'1 fncere ex nnturw riribus. lloceniin af- —
scripl<» adver>us euiu libro, COllviclUS esset, dispi Qrtnal colbt. 93 eap, 2, ct collat. \7> eap. 4, 5 el 12.

riemlum quid in ejus srriptis respuendum sit, qu il Qtiihua locis illnm dc niorali liono loculuin e^se indo
aotem piam reeipere postit ioterpreiaiioiiem. Locn perspicuum ssi, qaod aKbi neti semel ne^at nns aii-
igilor omuia quae Pelagwnisini suspicionem gen«- quid c\ nobisaul perBcere, aut ineipere, aui velle
peaseni, uadeeim propnsitiouibus comprcheii- posse, nisi Dens opituletur. Quas qutdem apic nmi
rare
daui. eobscrem, nisi posteriora hrac de buto qood Gltri-
siianse imtitiasesl inttmum, eiponaniur, priura vero
PRHIA CASStANl PROPOSITIO. illa de boneato moraliterque laudabili. Tametsi nou
Prrasquam primam propo«itionem bic ascribam, uegarioi Cassianum licet de bae ipsa re non male
illu.l conimonenduni vidctur libcrum bominis arbi- : lentientem, ad eam tamen probandam collai. 13 c
tiiiiin ;ul glorian pmmerendam, nu-
vel ad gratiam l'2 aliusum utciimquc Iiiisse exemplo David de :cdi-

gendain, Spiritus sancti graiia inbaereute penitus licamlo lemplo cugitantis ex semelipgo; etenim non
indigerc; ueqae totam legem l>ei impbiv possc suis es semetipso, sed ex Dei gratia cogitasso proba-
i'.l

viribus, neque ad gntiaui se praparare ex propinqun, lnluis est propter ipsius opcris religionem.
nisi Splritus saucti moiione suhlevaUira; neque dc-
iiiuin ali iu. I uo ad ajiernam salutem speciet, ex
.
1
II SFXUNDA.CASSIANM PROPOSITIO.
scijis i
velle seu fa< ere, qna de ransa Dotninus dixit, Veruiufuod recte faclum ac bonam voluniutem pnzse
Smm uie mliii potenit facere; eouira vero Dei gralia nos t\x noHs utcumque ad giatiam pnrparare, ila ul
ciiiiiiniiniiuiii ii.vc otnuia po&se prsestare. Ita Gi ut Spiritus sancii motionem voiuntus inlcrilum noslra pra:~
aanclae actiones ac recte tacta nequesini solius gra- veniul. —
Ita videlur doccre lil). xu de Itislit. Renuitl.

tiac neque solius libejri arbitrii.sed utriusque, quem- c. 14, collat. 7 c. 7, coll. 13 c. 7, 9, 11, 12 el 13.

adinodum rectum iter conficilur ei gradientis equi II;ec seciinda propositio, ul iiitclligalur cailiolice, il-

Ubere et ci|n lia dirigeutis industria. Cxterum pr.e- linl prssfandum cst, duplicem a theologis distingui
ler bseu opera vera justitix intiraa, sunt ct alia quse disposiiionem seu pncparalionem ad gratiam rcmo- :

ii. ii poteat, potest Uraeu no mu la, alioquin non d<f
fcriet a nioriun. Tucniur banc senteuliam, inter
BCholaslic s S. Thom. 1-2 quaest. 10'J art. 2, ct 2-2
qtufei. Iti art. 4, ct utrohique Caj. Alensia part. iii
quaasl. 69 in« ti.ln-. 3 art. 5 ad fmcin, Bonavcn. lib. n
Sent. distincl. 2s ait. -2, et caeteri fere omnes. Ho-
mni doctrin.e favenl plerique P.iires, ac primutti S.
Ilieronym. hb. m
contra iVl gianos. Hoe cst, inquit,
quod iibi in principio ilixcram, in nostra esse posi-
tum pnlcsiaie w| peccare ^cl non ;>eicare, ct vel ad
lioiium vel ad maium extendere nianum, ul libeium
lam unam, qu?e per opcra qu:cdam moralitcr bona
lieri solet, lamquaiii inilium qtioddam rcdcundi ad
Dcum eique obtcmperandi, dum naturaleni quis ra-
lionem, quod est luuien vullus divini signatum su-
per nos, recte aliquid agendo iucipit audire: qua ex
re aliqualiter idoneus cllicitur cui Dcus opituletur
ad suam gratiam coosequendam , cum ei docilem
traclabilemqiie aliqua ex parte se pisebcat; allerani,
quam appellant proximam disposiiionem, qu.Te in eo
posila csl, ul animiis noster divina ope subnixus cre-
C dat spcret, et diligat Deum ut oportet
, el propicr ,

servetur arbilrium se»l boc pro modo ct lempore

;
cum peccatum onine delestetur. Ilujusmodi prseaa-
et eonditione fragilitaiis huroana?, perpelnhatem au- ralionem Tiidenlina synodus sess. 6 c. 6 describit,
len impeecaottas >oli resenrari D< o,et ei qui Verbum subditque Cap. 7 Hanc disposilionem seu procpara-
:

caro Factos, earnis delrimenia cl peccaia non perlu- tionem jusliiicalio ipsa consequitur qure non cst
;

lii. Nee quia td breve possmn, cogcs me ut possim
jugiter. vigilare, ambulare, legere,
Possum jejunare,
psallerc, sedere, dormire; nnmquid in perpetuumi
Kt aliqnante snperius lloc et nos dieimus posse bo-
: jusius, et cx inimico ainicus, ul sit h:vres secundum
ininent non peccare, si velil, pro lcmpore, pro loco,
pro imbeeiHitaie cnrporea, qnamdiu intentus e»t
aniraos, quamdiu cborda nullo filio laxaiur in Ci-
iliara; quod si p.niluluui sc remiserit, quomodo qui
sola pcccatorum remissio, scd ct sanct ficatio, reno-
vatio inleiioris bominis per volimtariam siirceptio-
nem gratiic. et donorum , unde bomo ex injuslo fit
spem viue alein.T. Hac ibi. El quidciu certa fido
crcdimus proximae piaeparationis non nisi adjuvante
Deo compoies esse nos posse. Conslat deinde, etiam
si remola dispositio adsil, non esse salis ad gratiam,

attverso flumine lenbom trahit, si remiserit mairas, nec oportcre ut semperadsit, cum interdom sine ea
siatim retrolaoitur, et Rnenlibus aquis quo non vult ad proximam veniatur. Illud etiaui inter theulogos
ducitur, sic lnimana conditiosi paululum se remise- convenil, uonnumquam iinpium .ideo male esse affe-
rit, discit rragililatem soam, et multa se noa posse clum, et tanta pcccatorum sarcina oppressum, ut ne
eognoseii.Mulia in eamdem sententiam Origenes lil». remotc qoidem ad graiiam ipsc se praparel etiam ,

ii ad Rom. cap. n, atqne bomil. G ct 14 iu

iu Epist. si forte pos~it, nisi Spiritu sancto stimulante incile-

Genesim, Basilius m
Regnli^ fu-ius explicatis ad ,. tur. Contra vero accidil sepenumero , ul iionnitlli
qwaest, 2, Prosper de Vocatione Geiiiinm c. !2,
lib. i quoriiin animi aciem vitia tniniis licbclarinl, sicut so-
OEcomenius in eap. ix Epistolaead Rom. Solent <t la naturae vi, multa qua; o'iicii lioneslique ralio cxi-

Paires laudare nonnullorum philosopboruni bone- git prasiare possuni, ila per ca rcinoiesc praeparenl
Stissimas actionesex viribus naturx pmrectas, nt Ba- ad gratioC donuin adipisceiiduin, facientcs ali(|iia cx
silms m eptst. ad adolescenles, llieronymiis libro n parte quod iu i)isis cst. Quam sentenliani amplcxi
aihcr-us Jovin., Clemens Alexandr. in lih. Slrotna- >iunl theologi scliolaslici quam plures. Meque uhest
lum, AngtMt. lili. Hypognostic. et lib. de Spiriiu et buic seiitcnliae can. 8 concilii Arausicani, quo alic-
Litti-ra c. -1<, ct lib. de Civiute I).'i c. ->. ei lib. x\i iius a fide ceusetur , qui putat alium inisericordia,
c. Ki, ei lili. iv contra Julian. Pelag. cap.3 Quihns . aliiim nt.1 apli-mi graiiam posse per liberum ai bi-
I

loeis Augustinus concedil sine Spii itus sancti pratia Irium pervenire ; non obcst, inquam nam ad ba- :

pntulsof! philosopbos ea tquaB ex suo t,"'"crc hunesia piismi graiiam non venitnrsine pruximadiapositioAe,
sunt eisequi, reela; rationis praseriptum seqnentcs; qu.c rien eurrenti» hominis, nee votemis est.sed mise-
tametsi nolit ca noiuiuc viituiis oni.nc, quia nd vc- rentit Dni. Huic doclrinx favcnl aliquando plciiquo
 )

,1 Al) OPKRA J. CASSIANI APPI.NIHX. z:,t

Palrei, dum docni nonnumquani Denm nobii pra \ TERTIA CA8SIANI PROPOSITIO.
vi-nin, vcl cum nou pnrilare aiixilitim gralia msi Aliquod vel iniiiitih pcsnitentict , "/ propotitttm mu-
«is qul tedignoi effecerint ; rei lutn nobii idenfe,
tandce contilium revcrtendi <ut Ueum cr nobit
vitte, vel
«Mim uos quod in noliis c l |>r siilei iiniis vcl bonum ;
Sic nentire ridelur eoli, 13, cap. II, 13 ri
Bliquem nostra roluutalii anVcturo aui conatum ,
15. Ific poBiiitenlia leu converiio, de qua Caiiiaum
eiapectari a l>eo priiuqoain nobisopituletur. Adquss Bgit, iuchoata qii.fdam alli ilio csl , (iinin pcriqutj
omnia comprobanda, lestiinonia quxdain Patrum ad- itieologl in potc-taie naturrc colloiant, S. Tlnnn. m
diicam, Prinuini.Chiysostoiii. Iionul. dcConvers. Pan
Iih. iv Sent. disiinct. 17 q. 2 an. 1 q, 3, Bonaven-
li, cl lil». i de compimctiouc COfdil Vcnil, iliquil, ad :
tirra liii.n Scat. disiinci. tH art. 2 quani. I ad Bn. et
ii:iiiiiii|iii'in(|iic gralia Dci scd apud eoi qui digne
s
alii; idque ea raiione, quia licot omni natnrai insi-
cxplent ca qns in ipiis Mint, permanet ab iis vero ;
lns esl naliiralis amor lui, ii:i ct natura i^ liinoreo-
<|iii iniiuis dignc agunt, cito disccdit ; ad cos autciu
qui nec inilitim faciuiil convcrlcudi ad Dominum,
mm quse nt nmia concipiuntur. Jnn r»to cum pec-
calum v:i!dc iioccil , ci boiniiiis (hgiiilali oh suam
omnino non venit rcclas enim mcnles diiigit, ci sinc
:

tnrpitudinem, tamae atqne bon ri si aliis innote-

el
lnco propositiim.Qiiod eliain inPauIorespiciens, licci
icat, ei rci f.ninliati si ca dilapidetnr ei corpori si ,
adliuc alio itinere videretur incedere, laincn qtiia
morboi parial; cumque ex culpa reaius omnii exi-
proposito recto et zelo Dci hoc agebat, dieitde eo slal pccuaium (pias vcl biiiiiana lcx vcl ilivma dc-
,

Doinintis : Quia vas cleclionis esi milti islc. ldcni ho-

eernil, non cst omnino inpra nsiuram odine pecca-
mil. 19 in Acla ApOlt. Digiium prolecin mirari cu-
:
tiim, quod naturain Epitam lot malii nocumentis facii
iiuclium illum Candicis regin;e n<ui vider.it Jesuin :
" ohnoxiam. Atque boc initiam qimddam posnitentia*
Christum, non vidcrat signuro; ultra viderat quii esl el rcveisionis ad Dciim. Qu.ire ila Cniifclitnta, lo
staius llierosolymis, et credidil Philippo. Unde igi-
lerari poteit illa distinetiu ( licet paulo durinr sil
tur talis faclus est? Sollicila erat aniuia illins, aiten-
quam Casiianus tradit eollat. I."cap. 17 Quornm- :

iljt Scriptliris, vacavit leclionihus. Idcm liadil pl-iri-

dnn, inquit, Deus esl susecplor qiioruiui nn s:il\a- ,
hiis aliis locis. Hieronymus initio lib. 111 COiitra Pe- lor. Non cniui ihi de gralia jtlStiicailte loqni vidcmr
lag. : Scito, inquii, baptismum practcriia donarc pec- (sccundnm eam namqne emniom lalvalorest, quia
eala, non fiituram scrvare justiliain ; qtiae iabore et
qiiicumquc jnsiificanlur ah hoc salvatore ju-:i-
,

luduslria ac diligentia , el semper super omnia Dei

lieanlur), »cd conaiu acces.suqtie ad jn-
reuit.lo
vlementia cuslodiiur , ut nosirum sit rogarc illius ,
stificationem , sccmidum (piem eoruin vocal Denin
iribuere quod rogatur ; nosirum ineipere, illius pcr-
sarvalorem quos cx otio et iguavia salval in
,
licere ; nosrum offerre quod possumus , illius im- totum, eorum vero suscepiorem quorum bonani ,
plere quod non possumus. Scribunt nonnulla in banc :iliqiiani sollicitiidincni henevole suscipii el ini- ,
parleai August. lib. xxxvm q. 68; Ambr. lib. n de A-
sericordiler promovet. Posiremo quod ail C;is
hialiam c. 10, et in Ps. cxviti, serm.10; Uilarius in
sianus coll. 13 cap. 19, divinae fuissc dignalioiiia
Ps. cxviu, iu verha : lnclina cor nieum Deusin lesti-
quod David per Propbetam fueril reprebensus, qu d
vtonia tua ; Clemens Alex. lib. vu Slromat. ; Cyrill. vcro peccatum suuin agnorerit, propriae fuissc hhei -
Alexand. in Apol. conlra Jiilianum lil). ni ; Origenes tatis opus, exponi potesl juxla id quod ipsc ibidein
I. vu, in vin cap. Epist. ad Hom. in vcrba : Qui secun-
praecedenti capiie scripserat, nempc in boroinis cs«e
dum propositum vocati sunt, Haec illi Paires, qii.c Cas- liliertale et arhiirio gratiam Pei negligere vel ama-
siani senlenliae sullragari videntur. Nequo vero si C re, eique vel obsequi vel resisiere, ut deeernii Tri-
aliquo noslro conalu possumus ad Deiim paulisper
dent. conc. sess. 6 c. 4, iia lamen ul uumqiiain in-
accedere, atiractio divina lollitur. ll;ec eniin proprie lclligaiur cxclusa specialis Dei moiio, qua lit ut vo-
Rccessum istum consummat , non ille conatus , cuui canti ohsequalur, et peccalum eflicaciter dctestclur.
nec salis sit solus, nec necessarius semper nec nisi ,
Quare cum Cassianus piacmisisset Dei graiiam, quae
improprie tanio diguus accessu neque inde fil cou- ;
non so!um inliis sed eiiam foris arguehat Davidem,
,

sequens ponionein quanidam credenlium Christi gra- subdit propriae fuisse liherlatis opus quod peccaium
Jia juslificari, cacteras naiurac viiibus : id cnim alie-
biiuni agnoverit.
num Cassiano
est a qui omnium redempiionem
,

rtscrihil Chrislo pa=sim in libris vn de Incarnalione

QUAHTA CASSIANl PHOP0S1TIO.
—
:

Omnis namqiie justilicalio gratise est non tainen , Nonnullum tnotum cx nobis incipere.
ftdei Si-
omnis prseparatio ad eam nam proxima quidcm : enilicalur id coll 13 cap. 11 ci 13, clarius vero c.
t.

semper est Spirilus sancti; reinola in quibiisdain 15, ubi cxercuisseCluisliim scrihii coraiiones serim-
cst fruclus gratiae ; in aliis nalurae. Neque adversan- tl ii
i mcnsiiram lidei in qua unumqueinque rcpcrii,
tur Cassiano nonnulla Scriplurarum , conciliorum vcl sicul unicuique ipseparlitus esl ac si dical, fi- ;

Patrumqiie loca, quae nihil nos boni ex nobis aut fa- dem aliquam nos babere ex nobis, quanidani vcro
rere aut inclioare aul cogitare posse, frequenter
, ,
D iiiii impariiri. Multo rectius senser .1 coll. 3, cap.
inculcant: id eniin elCassianus docet idenlidem. Illa 10, donari et augeri fidem a Deo, i.isi b;cc cl id gc-
ergo erit borum omnium concilialio, quod cuin boni uufi alia lnca intelliganlur de lide seu persnasiono
quidquam noslrae tiihuitur facultali , iiitelligaiur de liumani cnm iis qnae revelat Deus per Eiclesiam,
,
j)
«•a operuin volunlaltimquc bonitalc ,
qu:e et in honc- incipiuius saltem probabililer asseniiri prop'.er ali-
sli oITk iique ratione spectatur, el ad gratiam dispo- ijiias rationes argunienla
, niiracnla sanclitaleni
, ,

l:it e longinquo ; ciim vero oinnis ad bnntiin conalus evangelizantis Christum; cujiisinodi lidem natnrali-
ac polcstas uostrae dcucgaiur uatiirae, de eo expoisa- ter acquiri posse auctores suut Solus lih. in Seiit.
lur bono quod aut gloriam mcreatiir, aut ad graliam disiinct. 27 qiKTSl. unica, Durand. lib. u Sent. dis-
pra-paret e propinquo qnodque verae pieiati, Chri- lincl. 28 (pi.rst. 1, Alex. Alcnsis part. in quaest. G8
;

sliana? juslitiae,vilaeque seeundiim Dcum insiiiuendae inembr. 2, Douaventura lib. hi Seui. disiinci. 53 arl.
intimum sit. Augusiinus de naturae virihns prius te- 2 qu. 2, Cajct. 1-2 qu. 109 art. 1 notab. 3, Capreol.
nuissime seniiens, demuin ila secxplicat lib. iv cont. lib. iii Sent. distinci. 21 quaest. unic. arl. 5 ad arg.

dnas Kpist. Pelag. c. 6, 1. n de Bono Perseverantiae, Scoti conl. 2 conc, ubi etiam mulla loca S. Thomaa
cap. 13,lib. iv conl. Julian. Pelag. cap. 3, tract. adducit pro bac sententia ; a qua certe nec videlur
45 in Joan. cl lih. de Spirilu et Litlera cap. 28. El aldiorrere ipsemet S. Tliomas 2-2 quiest. 6 art. 1,
Tridcnt. synodns sess. 6 can. 3 huc respiciens ila uhi eoncedit |iosse esse aliquam persuasionem bu-
deccrnit Si quis dixeril sine praevenienlc Spirilus
:
inaiiam induccnlcm ad credcndum , sed uon sulli.-
snieli inspiialioiic atque cjus adjulorio hominein cre- cienlcni, ncmpe ad fidem calbolicam nam ad hu- ;

iieie, sperare, diligere , aut pceiiilcre pos-se sicut uianam non ncgarcl, cum omnis pcrsuasio buinani
«iporlel , ul ci jdsiiiicaiiuuis gratia conferaiur ana- ,
naturaliler apia sil ad giguenduui aliquam o.pinioneni
thcma sit. el assensum levcm saltem. Quare ibidem qu est. «
 ;

553 l\ CIACONIl OBSETIVATIONES I.N J. CASSIANUM. 35 i

arl.3, hxreliro nnn crodenli nnum nniciilnin ilc- A afclerin procnirere, eamqoe a Doo ex.indiri, ni>n cx
nrgat fidem caiholicam eiiam circa reliqua quaeere rtchito jii-inir, seil es pirra misericordia , si ncces-
dit concedit tamen bumanam ex pmprio judicin ac
; Bnria :nl -.iiiiicin perseveranter ac pie pro so homi-
volumaic nasceniem, itl qund baereiico pos»et nlnin- nes petant; quotl nliimiim Cajetanui evnnnit de in-
gere eiiam ame acquisitum lidei humannc habilum, lentioue, rpia etiam pcccator pntesl iti aliqon opern
qna Imr.i credidit, pnatmndum non credai. Hoc
ni si diligcic Deuin propt-r ipsum Deiim'. Si
quii aiitem
ipsum eiiam rationi valde coqsenianeum esi quia , cniitendat hanc pietatem atl impetrandum necessa-
ca qune exirinsecus noa ad Rdem movenl, qualia sunt riam, non pnsse esae eine aliquo speciali auxiti», iu
Imiracnla, vitse sanctitas, propheiia?, el caetera id ge- signilicare videtur ibidem art IS ad I, certe
isne-
inis, etsi non pariunt evidcntiam veritatis afiVnint garc non pnterit ex sciitentia S. Thomae aliqa mi <>r;i-
,

tMiicnevidentiam credihilitatls idest, ostendnut
non ease lemcriiaiis vel imprudenlis credero et
propierea in aasensum aliquem potest sua sponte
natnra prorumpere; non eatholicum lamen, nisi
, lionem posse ex uaturne bono prodire, quamvis im-
, peiratura non sit, nisi ex diviiio auxili» aliqtia illi
pieias adjungaiur. Neqnequem nmveal ranone3ron-
cilii Ar.iusicnni sic siatueuiis Si quis invncaiinneiu
:

Spiiiius sancti Inmine collustretnr. Sed qnalisqnalis humanam grali:e Dei dic.it conferri, non anicm ipsam
ruerii CassUni sententia , certum est multo inagis graiiam fiiccre nt mvocclnr a nohis. eo tradicii Isaim
prubandam rs«e Pro*peri expositinnem cnniemlcn i> prophclae vel Apnstnlo Idem direnli /nvenhta stini « :

lam Audreae, Petri, Pauli, atiornmque aposiolornm non qmerentibus me, paLim apparui iis qni me non in-
Rdem, quam Zachri, Cornelrt, Cenlurionis ct Latrn- tencgabant. Ipsnm enitn coiicilinm canone G scmet
nis rocaiionem, graiiae ascribendam et nnn mnd.i ;
exponit, cum anirmai sine gratia Dei uon posse orari
j,
iiom illns, s -d ne hos quidem babuisse ullum Rdei sient oportet; id enim uiopnrtet (ieri non potest
,

nioliun, anieqnam ^ratia prxvenirentur, qnia rlccl sine lideet spe. Augnstinus in Psalm. i.xxxvn En/i, :

Spiritus s metus foiis cos non traxerii, iraxii tamen inqnit, ad Dominum clamavi, Imc csi, Dominum
ut
iniiis, i|ui suos v.irie trnliit ad salulem Neque cniin, s ilvns essem, invocavi. Quomodo autem
:
invocarem.
inquii Prosper\ putandum est qnod poiemia graiiaj nisi crederem ? qunmodo crederem , nisi audirem?
eos laniura adFilinni attrahat, qnns aut voce incrc- Sed ut aodita crederetn, ip-c me atiraxit. Ex quo lit
parit, aut posna aitrivcrit, ant lerrore lremefec»rit; ut recte consilium siaiuat gratia faciente nos nrare,
illmuni auiom monlilms niliil sue virlulis admnveat quia non oramus nisi ex fldc, qua graiiie douum
ncr Iranquillam eohoriatinnem. Haec Prosper. Certe est:et qui sentiat solam fidem absque nnvo auxilin
hic locus prjeier alios cansam videtur pnehuisseGe- ad aliqualiier Deum dcprecamlnm saiis esse a prn-
lasin papac ut Cassiani opera intor apocrypha numc- modo sanctorum senieniiis non aberrabit, dum-
laiis
raret. modo non neget etiam ipsisjam credentihus per e
QUINTA CASSIANI PROPOSITIO. ctnin orandi stndium non pmvenire nisi ox
Spiri u
s aicio, (|ui postulal pro nobis
gemiiibus inenarrabi •

A'o5.'n*s orasiinbur, nonnumqnam Deigratiam prm- libus,tamelsi cum naiuraliler divinamProvidetitiain

iri, juxta \llud : Et wane ormio mea prceveniet te. agnosci pos«e recipiamus, nihil mi absunli ex naiurm
— Traditnr id coll. 3 c. 19 ot coll. 13 c. y ct li. Ni viribus ettra nllani fidem divinam posse csse orauiin
liil li:rc sentcntia bahere videtur absurdi. Liceteuiin afTectnm, si non efficacem etardentem, at aliqueni
ipsc nrandi Deum affecms sit dtmum Dei, nihil ta- tamen, eiim ipsac genies iis quos deos putabant, lem-
men prohibet aliqiiem ejos conatnm cx nature hono C pla dicarint, aras victimas, p;tona, sacerdotes
insli-
posse deprnmi , el per eum nos Dei adjuinrio qua- tuerint. Scnsisse amem Cassiamim modico
quoilam
damtcnus dignns cfhii. Id enim quodammodo sHii- solijm conatii orandique affectu Deum a nobis prae-
ficani ii.xc vcrba Patrnm. Chrysostomus homil. -2 in voniri, plenum anieni ac perrectura a Dominn pr;c-
Epist. II ad Corinth. :Tu qunqtie et illud jam niibi v ,:i "<: proficisci, significari videtur collat. 13 cap.
C"ii>idcr.i quod oli.m si qnid Dens praestal cx mi-
,
12 ad finein. Prjevenit, inqiiit, liominis voluiilaiein
sericordia, uunen multura hxc momenii aff.rrat d*c- misericordia Domini, de qua dicHur: Deus meut mt-
t
P'<-c.iiio. [nilio siqmdem misericordiis D 'i salnie-n ;
sericordin ejas prwvenielme. Et rursus Dominum
sitn-n acccplam lerehat
re-
Deus, inquit, miserieordta- :
morantem atquc uliliter quodammodo subsistenlem
rum if>$e noseripiet; liic vero illorum etiain precibus n t nostrum experiatur arbiiriura , voluntas pravemt
,

arceptam rcferl. Nun ot idnm qui lam multa lalema nostra, cum dicitur : JEi mane wa'io mea preeveniet
dybcbat, nbi prociibuissCI adgenoa, miseratos e»!
; «I ilerum
t Prajoeni in maluritate el clamavi ; et
:
, :
enim scriptum c-t Uisericordia molns dimhit :
Prmenerunt oculi mei ad ie dilvculo. Advocai etiain
illum. Quin eiChannnex p st muliam inslanliam nos fl inviiat cuni dicil
et Toia die expandi munus
:

impnrtiimts clam»res , landem largims osi liii.c sa- m.a* adpopulum non credenlem mifii et conlradicen-
luiem, ci lameq illam cx misericordia servavit. Ilinc tem. Et iuviialur a nohis ciun dicimus ei : Tota die
iti|uo discmms qnod quamqnam miscricordiam sn- expandi manui measad te. Exspeclat nos cum diciiur
nm- cxpcituii, lamen ntnos ips >s prius misericordia per propbetam Propterea exspeclat Dominus, ut mu
:

m.i pncbeamus eporicl. Hieronymus lib. m con- sereajur vestri. Et exspeclatur a nobis cum dieimus
lr i
Pelasianos : Sciio. iniiuii, I

eiorum ad Dcum oraiio cst, toia nratio et depre- sus: Siquis silit, veniat ud mc e.i bibat. Claroal oiiam
exlorquet clementiara Salvatoris, ut qui no- ml eum prophoia : Laboravi clamaus, raucce faette
ilris yiribns et sludio salvari non pnssumus, smii f.iuces meiv
illius defecerunt oculi mei dum spero in
,
misericordia conservemur. Dbi auicm iniserie r- Deiun meum. Quaciii nos Dominus, diocns: Quwsivi
,
dia <t graiia esi, liberum cx parle cessatarbJirimn, ft non erul vir; vocmi, et non erat qui
responderct.
quod eo lantuin esi
iii ut vclimus ;iique cupiamus,
,
Quxiitur cl ipse a spunsa Qebilitvr conauerenie :
ct placiiis iribuamus assensom. Jam in Domini
po- In cubili meo iu noctibus quasici quem dilexii anima
tcsiale esi, ul id qund CUpiiniis, quod laboramus ac mca, quwsivi emn ct non inv.ni; vocavi eum el non
, ,
niiimur, npc ci auxilio implere valeamus'. Uila-
i J tiits responlil milv. (El cap. 7: Divina, [nquit, beniguiias
iio/i in Ps. r.wiu K-t a uobis, inquit, cum nrarous,
:
cuin bonae volunlaUs in ilobis qoanlulamcnmqufl
cxordiuni, ut uiimus a Dcn sit. Nec S. Thomas
ab scintillara emicuissc perspcxerit, vel quain ipse
laio-
hae docirina videtur alienus: nam -2 qu. 83art.
10, quamde dura siiicenostri cordis exrussejil, confo-
Cuttcedil percaiuribus oraliuiieui ex Iwun uaiura: de- \ci cani oi cxsiiscitat,
, suaque inspirati< nc confor-
 AD OPERA J. CASSlAN! APPENDIX. 550
555
libero arbitrio. cicludit gratiam, quari nla |raiia
lai.) Vides in iis locif non soliun prsavoniri IMM m- A
aui libcrum arbitriuin Mlum Miflicbi ad lalvaudnm
tcrdum, praivenire nonnumquam, ted noilrum eliain
pr;i»veiiir« cssc iuodicum Bliquod inilium,
qtiod Ul liominem. Recic quidein, qnia cnm aliq lid c\ mvll i
dependet, nunc uni earum, nunealteri pm^i
pciiiciamus prxvenimur a DOO,
, i i
i

ntcribi, d modo caler» non eicipbntur. Ilinc

SEXTA CASSIANI PROPOSITIO. illa Scriplurarum vocei : Spe taivi fucti esiis;jiwut

Ktiam pott prwvaricationis lapsum mansis e itlAdam ix fide vitil; Cliaritat operit mnllitudinetn peccaiomm;
tcicntiam boni, cum sil lex ipsa naturahs, el qiiatlam Pomilenliam agite, appropinauabit regnvm cctlorum;
Fides tua te taleam fecit; Eleemosyna n ijuit p<c-
virtutum semina omni animtr bcneficio C.realoris intet ta.
• \

Idad verbum scnptuin reliijuil collat. 13 C. 12. Ne catum. lNilnl borum cerle wlnm juilitiam peil
auiein quis existiinel scientiam boni cuni lalic pec- Chriitianam, qiwe lanie nunc i-ti, nunc ilij tribuiuir
«

P .- seor-oin, quia hi^ omniliui \'-'a pietai nllibir. Sic

cati non potuissc consisteio, fcre omnei sancti
ires naluralem aliquam, licet minui claram quam (liam loquunlur ct sancti Pairei, ei <i" f ms*na no- '

liis ad inlclligi-ndum Cassianuin prxiidia c mparan-

qu:e fuerat iniiocciiiis Ail;r, scientiam boui in uobil
tur. iNaui quod ad e< gitaii»niim qnaliiatem ipeciat,
agnoscunt, ct quxdam virtulum leinina prnpeniio-
nesqtie ad ea quae recla iuiijl Ita Baiiliui in Rcgul. Aiigustiuui lib. iii de LiImto Arbilrio iiascribit:
Qnoniam volunlaiein nou allicil ad raciendi |U»d-
fusius explicatis ad qttiCSl. 2, Auibros. episl. 71, S.
quod auteui q Isque vel
ntsi aliquid visuai,
llieron. epistol. 151 ad Algasiam quuest. 8, Cyrillus
liliet,

Alexaml. lii). III contra Julianuni, Clnysosioiiiiis respuai cst in potesiate; sed quo vi»>o lan-
suni.it vel

liouiil.9 de Poenilenlia, alqne inlerpretes lere omnei n

gaiur nulla pote-tas tsl, .ileiidiim esl cl cx luperio- I

Gentes quoc legem " nbus et ex infeiiurilMis viiii animum langi, ul ralio-
iu cnj). u ad Rom. super illuil ;

nitiis iiibsiantia ct cx utroque sumatquod voluerii,

uon habeni, ut Cbrysosi.Uieronym., OEcnin. ei alii.
Qiiin ijuod ad veri bouique scieotiam pertinei, Au- et ex merii" sumendi vel iniieria vel bealilai sub-
fciislinus relraclat apcrte quod lib. n Soliloq. advcr- sequalur. Idem iradil Basilius in bomilia , Atteude
libi ipd. Augustiuuui et Basilium sequilur Casiianui,
sus lianc senteniiain sciipsisse videbalur : Non .<[>-
probo, inquit lib. l Rciract. cap. 4, quod iu orationC doceul qualiialein uosir.iruin cogiiaiiouum a nidjis
dixi Deus qui nisi innndos
:
veruni scire nolii.sii; pendere; s<d neuter id nobis «oluiu dcpulat, verum
responderi euiin potest, inultos eliani non mitndos iudtcare volueruui essc cliain penes nos, adjuvante
inulla scirc vera. De seminihiis vero virlutum ila l)eo, visa quibus tnigimur respuere, vel probare, el
Satis enim |)iis iueiliiaiionibus consucscere, ul lurpibus visil
scribit lib. de Libero Arbitrio, cap. 10 : ila

esl quod istas tainquam regulas et quacdam iumiiia adilus prxcludat .r.
virtutuin et vera et incommuiabilia, et sive singula, NONA CASSIA.M PUOPOSITIO.
sive omnia, communiler adesse ad coriteinplaiid.uui
Post reccv.lcm iiominis. lapsu.n clarius fuisse lumen
eis qui haec valent sua quisqiic rafione ac nieute con-
ratiouis, v.t minus Dco lunc egerel illuminante qitain
S|)icere, pariter mecuin vides, cerlissimumqiie csse
concedis.
posimodum. Sic l.abetur coll. 8 cap. 25. U»" 11 quidem
novuin judicati nou debet, com id ante Cassiauum
SEPTIMA CASSIANI PROPOSITIO. docuerit lUerouymus episl. 8 de Virginit. ad Demetr.
ne ita ad Dominum omnia (bsertis verbis, cujus rei \>xc ratio po:est assign.ui.
Cavendum esse nobis ,

sanctorum merita referamus, ul nihil nisi id quod ma- G Noiissiinum cst pbilosophis alfectus qui sentieniem
lum eU ulque pcrversum linmunw ascnbamns naturW. aniinum perturbaul siue corporis coauuutat <m qua-
diin noii excitari: sanguis cnim nunc tffervescit,
Verba sunl Cassiani collat. 13 cap. 12. Ex quibus
nuiic lepescit; fluit, rcfluit , prociirr.t , recurrit.
coiligas quosdam naturae nteiitis, quOsdam
divina
ne
Ci»r eiiain varie, aul coiilrabitur aut dilalatur.
Ili-,
gralia salvos ficri. Nou euiui id tradidit Cassiauus ,
cordis el saiigiiinis affectionibus afficiuntur varia
sed docere voluit, non sicut omnia mala sunt ex no-
bis, ita ouinia merita esse ex Deo solo, cmn et
l)ei el p.irentum corpora, corumque facnltas seminalis,
cooperatur euim gratiae riostra (|:i;e vilium quod bausit a fonte ad liberos lamquaui
noslra sinl omnia,
volunlas in inerendo. Iia passim scribit Cassjanus , ad rivos trausfuiidil; et dum lilii nalursc quam acce-
ullib. xn de Insiit. Hen. cap. 12; cdllat. 5 cap.
li, perunt a pareulibus vitiaiam, suis ipsi moribus ad-
jiciutil corruptelam, lil ut quo diuiumior
temporuui
12, 15 ei 19, collat. 5 op. lti cl 24; et coilat. 15
11 el ull. N.c Cassianus soius sed el decursus est, eo bona naturae semina magis obruan-
cap. 9, 10,
nepotibus quam eorum niajoribus nc-
iimveisi Pairc-s docent hberi arbiliii vim non sohiin lur, iiiajiirquc
cessilas gratiae illumiiiantis accedat.
iu eo sitam csse, nt aUquis rec'e faciat ex
sejpso ,

vnque vocanli inoveiitique Deo j>oss'.l obniti, sed DECIMA CASSIANI PROPOSITIO
eiiam uYopus bonnm el ineritorinin no:i solus Deus
Dividere Spiritum sanctum varios gratice gradus pri
pcrliciat, sed Deus et volunlas noslra, el lotum
qui-
Paires fere omnes doceni. vario hominum captu, Uibore, indusiria. conatu. Kl
dem ille, totum et isla. Ila
ad Dcmelriadem de Virgin. significatlib. vi de Instii. Itenunt. cap. 1S. coll.tion.
S. Ilieron. in episiola
servand., et lib. n et ni contia Pdag.; August. I. dc n 3 cap. U
el 12, coilal. 15 cap. 15 et 1G. Hoc ul ca-
^ ib.ilice iiitelli^aiur, iilud lenendum est, nosirniq
Natura el Gratia c. 16 ei 29, el lib. de Cratia ct Li-
m
Hypognoslicon ; Cbry- bunccaptum et cor.atum, cui Dcus suai g ati;e dici-
bero Arbitr. cap. 4et5,lib.
adaptare mensuram, referri posse ad iria. Pri-
sostomus liomil. 2 in Epist. II ad Corinlb.; Ansel- tiir
quae cuul
iiuiiii quidem ad remotam praeparalionem,
mus in Epist. Corinlh. cap. xv, super llla verba :

nonnulla esse possit ex nobis, cum Deus eam mise-

I

Non ego, sed gratia Dci mecum; S. Greqorius boinil.

ricorditer resj.icit el juxta eam sua dona largimr,
9 in Ezecbielem Bernardus lib. de Graiia et Libeio
;

dici polest utcumque no>ter conalus mensiira

gratia:.
Arbitr. et concil. Trident. sess. C can. 52.
Utcumque dixi, quia non proprie et perfecte, lum
OCTAVA CASSIANI PROPOSITIO. (juia istluec jjra^paratio vix fines meriii
congruenliS

flostrarum qualitatem cogitationum aut recordalio- ingreditur, tum quia illius modum divinas largilitts
inagnitiido frequenler excedit, quod diserle Cassia-
num m
nostra positam csse polcstate. Id aflirinal col-
II et
Iloc loco illud iins aflirmat coll. 15 cap. 16, additque, cap.
lat. I cap. 17 et 19, et collat. 7 cap. 4.
Anselmus lib. de Con- 45, nonnullos esse quos de salutis suae remedio nilnl
aiinotandiini est quod scribil in
cogitanles, neqne ad id se pneparanies, Deus spon-
cordia pra-scientiic et prafdestinalionis, gratiocque
liberi arbilrii c»p. 5. Si bene, inquit, conside-
tanea graii.e suic diguatione praeelcgil. Referri potesl
ac
rentur quae dicta sunt, aperte cugnosciuir quia coin secundo loco noster ille conatus et aptus ad pnm- <

aliquid dicit Scripuna pro gratia, non aniovet oin- inam disposilionem cujus quia Dcus est aH«lor, Ciun
:

iwfl
nino ltberum arbiliium; nequo cum loquilur pro ejus modulo Deus juslificantcm graliam metilur,
 1 ,

5«;7 P. CIACOMl OB FKYAiiONFS !N 1. CASSIANT.U. 558

p>'iest uostra vcluntiis dici mcnsnra gralix, scd tli A gratia auxiiianie ad pcrferendnm, se<l degratia nos
vina, qux tantum gratix qua jnsiinciinur inrundit, protegente a malis, patei ex verhis qux de Job
illia
qiiaiiliiiu grali.o prxvcnicnli aduinvcrai, liCOl Cliaii) m bunc modnm scrlbit ; Lieci eliain gratia Dei nnn
hic no>trac vo1uui>ti8 exigatur, qui tunen
conalus in loiinn defuisse credenda su, qux taniam len-
illi

riiin divim licet inotione conjonctiis, ad 1< 1 j 1 1 1 i :

• 1 1
latori tentandi tiibuii potestaiem,
quantam ei illum
wseqoendam, nicrili obtinel coiulignitaiein, ui i-i resistendi novcral liabere virtuiem, non eumab
illius
concil. Trident, sess. c. !< decernitur. Postremo impuguatione sic protegcns ui nullum virtuti Immanx
nnsicr illc cantus et conatus Bpeclari potest in eo qui roliuifuerel lorom.sed IAic tatttuin procurans, ne vio-
graiia jain inhxrente justus csl, et negari imn |io- leniissiinus iniinicus, sniniam eju< ameutem raciens et
tesi iihuii esse mensuram ev eoudigniiate parem impoiem »cnsu, impari eum atque iniquo certsminis
angendx graiix et charitati. Charitas, inquit Augu- [•ondere prxgravarei. Ei infra <lc Abraham
: Unde
siinus traei. 5 in Evang- Joan., mereiur augeri, nt '"•I"' 1 . " 01 >
herito lldei <'jus constaiiii cnraproba- i

aucia mere itur clpoilici. Idcui concil. Trid. Bess, t> tur, atque ad eum
subveniente gratia Dci, qiin eum
r.ip 1 El licel vir juslus solo babilu gratix virm-
1
> . i paulisper subreliquerat ut probaret, ita dicimr
:

tnmquc iufusarum non satis muniius s ad pieiaiis i Nt inferai maRmN tuam inpuerum neque facias ei
opcra vci oimi vel semper obeunda, ad uoiiuuIIj
i i qnidquum nnnc enim scio quia limcs Deum tu
,
,
i.iiDOM ot aliquamdiu iuhabilantem gratiam et virtu- et uou peptrcitti fUio tuo dilecto
propter me. Itaque
irs saiis esse circa uoviauxilii necessitatem sentiunt docere tantum voluit jnstos destitui gratla qux
vin-
CajeL 1-2 q 109 art. 8, Dominicas Sotus lib. m do dieai ab adversi», non ea qux eos in adversis
fovei
Natura et Gratiac. i, ei Decanus Lovaniensis art. 7 ac snsiiiict ne succumbant et
1}
pngnare eos non Dci
;

de Lili. Arli. F.i sicut iu poteslaie cst obiinemis gra- vinhusait, scd snis Dei namque viribus iunc pn-
;

liam ea nilnl uii ad operandiun (propterquod rogat gnabsnt eum Dco ageule *ervareniur illaesi,
suis
Apustolus Nc in vacuuni gratiam Dei recipiamus, et vcro pugnanl cuin Ixsi tnleraui ea qux Ixdoni.
:
Suis
ipse tlo sc prxdical \Graiia ejut in mt vacua uon dixii, non suis laiiium. ui nosirie
voluntalis confli-
fnit), iti eltam justo unlcuique libcrum est vel lan- ctniii et conaiiiin sdbibendum essc mouerci non
tuin operari quautuin potest <x gratia, vel mtnus; aiitcm gratix fldendum. Ideo dixerat de Joh
soli
iti iii possc opcrari laiiiinn, am lanlum, sil ex grati.>; oinii conira mimicnm sua
virtnle, non Dei solius
operari voro lenlius aul enixius, intra mensuram et graiia proiegente, congressuoi essc,
ncc absque ulla
laiiiudiuera acceplx gratix el per graiiam quam ;
viriute patientix su;c divina (aniiim
opiiulatioue
pnssidet, ali;tni majorem miiioremve lucrari, ex
, suflultum. Et infra Cum isium, inquit, propheiani
:

nosira pendeat iibertate, ul ait Cassiauus, nec ad id aut somniatorem surgere permiserit
Dous, itaneeos
novo semper sit opus auxilio. Multa sunt in banc quorum lidem probare disponit protectnrus es>«
Bcnientiam s>nctorum Patrum tesiimouia, pixsertim crcdendus esl, ut iiullum penitus locum ipio
suis vi-
llieronymi lib. u advers. Joviuiatiuui, ct lib. iconira ribus <iiiu icniaiore conflii/ain libcro
corum roser-
Pelagian., Dinnysius Areopag. lib, de Cnslesi. Ilic- vei arbilrioY Alteram subjiciam
interpretationem
rarch. cap. 9 ei liu. i\>- Divin. Noin. eap. 5, OHg. nt hcct graiia proprie pro dono
inius opilulanie aut
vu in cap. vni ad Roui., Chrysos.'. Iiom. J quod
lil>. (
eiinm uihabiiante sumalur, hac tamen
bifariani dc-
nemo ladiiur nisi a so ipso. Iuiiun idem bic sanctis- siiioi nos posse intclligamus.
Primum ctmi non sup-
sinms docior bomil. 19 m
Acl. Aposl. signilicai id peditalur laculias ad sustinendum necessaria.
Iteriiin
(piinlCassianus lii> ix cap. 18 docci de peculiari C ciim licet quanium satis est suppetat,
nil ultra la-
progressu S. Pauli iu scientia ol» vehcmens Scriptu- inen addiiur, <]iio<l id, i|uod pati possumus,
ox qra-
raruiu sludium. tia minus laboriosum molestumque
reddatur. Primi
quidem modo namquam Deus quxrentos se derelin-
LMK.CI.UA CASSIANl PROPOSITIO.
quii,posteriore autem frequenter. Vult enim
suos
quorum Ucus fi.lem ac virlulem per se vcl p:r aihletas virtuies quas ipsis impertiit exercore,
nec
alium tentalortm exploral a divina gratia pautisper quxrere ut nuflo doloriuu mole.-tiarumqnc
sensti
tinqui, ul probentur, et suis non Dei viribus vin- langantur, lamquam divinx du'ccdiiiis ehrietate
cant. Totidem vcrbis itl asserit roll.it. 15 cap. 14, consopiti, scd accepix gratix vim lotam experian-
aique iia lentalam putat tolerantiain Jnl> iraditi in inr, perforendo et quauia illa ost tn
praxim ct o|)us
in.nnis Satanx, obedieutiam Ahrahx in Giio immo- adhibendo, licct fd ipsis multum iiistiti.i:
et angoris
lniil », et hdem centurion s cui Dominus snam prx- sit allatiirum, ui in eos qnadrenl iihc voces Euntes :
seniiam obtulil, dicens : K/jo veniam et cnrabo eum. i ani et ftebant mittentei temina sua ; Omnis
creatura
Uirabitur qaisquam lam gloriosam de leterrimo ingemiscitei parturit usque adhttc; Non solum
autem
boslc vicloriam fortissimo Job olilingerc pniuisse illa, sed ct nus ipsi primitias tpiritut hab<-ules;
Mulier
sinegratia, ut ei videaniur uec marlyres fn snisago- cum parit, tristiliam liabei, quia venit hora ejus,
eo.
nibus gratix viribtu eguissc, si Job lam gravem oi>- Dcrolinqiiit igitur snos Deus cum novam gratiaui
pugnatorem Deo non jwanle prnstravit. Duplex Imic non suggerii, sed collatx usum exigii. Prxclare lo-
potest adhiberi inlerprelatio. Prior quidem iitm liunc locnm illuslraiOrigeneslib.iiiffefittioxSv,
,

qund Casiianus usurpet graiix nomen jnxta Ij-

i>ic
Sicut lii, inquiens, qni agonibus prxsuni eosqui
jj ad
ejus sign llcati uieni, qna non solnm int< r-
i.im certaracn veniunt utcumque neqne fortuito inter so
nas Spi.itns sancli moliones babitusque infusos, scd sinunt inirc ccrtainina scd diligente exanunaiiono,
;

emnem etiam graluitam Dei curafn jusionimque pr<i-
tertiouem cxi is*adhibiiara comprebendit, quo
Btne modo eos desiiluerc divina graiia dtcitur quos
molesliis, laboribus, xruiunis, nocumeutis uon
Mrvat aut liberat. llinc ilii justorum gemitus
rebe Deut, Deut meut, quure me deretiquitti ; Di-
:
centes, Deus dereliqnit eum, persequimini et comprrhen-
diteeum, quia non est qui eripiul ; Et dixil Sion, Derc-
tiquit me Domiaut, el Dominui oblitus eil mei, eic. Et
bxc derclictio sanctoroin vexaiii ncm cmciatumque
nat, inm internx forliludinis amotionem. De
hae enim prxcipue sunt illx promissiones : ltion te
in, neaue derelinquam; Cum ipia tum in tribula-
1'one; iVon v,di justum dcrelictum Sapientia vcndi-
; Blatem illjin vcl illam, alius vcro advcrsus duas \
tum justum non dcreiiqnit, elc. Cassiauura vcro non
prout corpora vidciini vel xiaies, xquissiraa cbm-
parationo jungenles illum ciim illo, vcrhi gratia,
pueros iiini pnerls, viros cnm viris, qui sil>i vcl xvi
vcl roboris propinquiiaie couveniant ; ita
inlelligcn-
et que- dum cst eiiam de diviua Providentia, quod omnes
qui in lios lnuiian.o \it;c dcsccnderml agones jtistis-
sima fnoderatioue dispensei secuudum rationem
uniuscujusque virtuiis, quain ip e solus qui solus
corda hominum intuciur agnoscit, ut alius quidcm
pitgnet adversus carnem talem, ct alius quidem in
lantum lempus, alius vero in lantura ; et ut alter
instiget carncin in lioc vel illud, alius vcro in aliud;
luni \cro ut .ilius rcsistal adversus inimicani poto'
t \

ircssimul; aul nuiic quidem adveisiis aliam,

•oqiitdc inlcrna dcrelictioue, scd dc exierna, nccdc nuue
iicrum advcrsus aDain, e« ccrlo tempore quo
advcr-
 : .

, n0 AD OPERA :> CASSIAN1 VITENPIX.

.
..
9

gesta adversus qwa» p«ig '•'.

pnst qus A elnm viribu» coufiielur. Illiu», inquit, viribus, quia
lito ill.im; vcl
iKi«t quie vero adversus quas malilia». lntucre
c.i.n tui» Ille viribiH usus c»t, graiia prxferem i wm
nliquid indicetor per lioc qu«.«l dic.u midefcliani, nec cxspectam tamain u 10 crin riiti«li
i
!ie forte lalc
(Vposiolus : Fidelii auiem Deus, qul non patietur vm gratinni, qiix onuiem molcsiiam absorberct; »«*l
i«n/ari sapra ul quod po/M/u; id est, pro
<:<« quo«l exprompfii quidquid in Ipso crat ut gi e«»o| • i * - i

ninouli prn viriuus su:c quuiiliiate v«l pu»siiiilua c reiur, <iu» q-iidem alnqne dubio pugna erat srqm-
lenianlur. Nec lamen quoniam «lixinins jusiojudicio li». i
cel air«»cissiina?. Non i ie copiusa
unumquemque virtmis «uiu «iu^ntitaio leniari,
i>r«>
nbertaiead lantam pcrvcnissei sanciiiaten. ««iani:»m
idcirco pntaudum «-st quia omni gonere rieceat vin-
<l finum illnd pra*coninm declarat Wumquid con*i- :

ccre qui lenialur; sicui ille quidem qui iu agono dera*ti wnum meum Job, quod non iU ei timitii in

coniendit, quamvis :rqua modcraliono comparaimi
sii adversario, non tamen omni genere vjncere p«»-
leril. Vcriiin nisi scqualis fucrit ccr:antiiiiii vinus
(erra, homo rimplex et reetu» ac timeni Deum, ei
rccrdcu* a malo? Uanc prajierca Gassiani fuisse wu-
lentiam «lcrlaiat, qiiod <l<: Abrahain ibidem subd i :

non eriljii&ta palroa vincentis, nec juaie cii'pabiiur Exploratloiicin, iuquil, fidei in Ahraham qw.q.ie
propterea quod permiltit qnidem uos t«*«- divina difpen.-avit justitia cum dicitur : Et factum
viclus
eii poti hac verba leniavit Deus Abrahom. Non enim
t:»ri non lamen supra '.d qund possunius, pro \i>i-
ui vero lioc i|iio«l pos o illaui fidem quaiii ei D iuus inspirabai, s<-«l iilam
biiscnim noslris leuiamur :

ix.bis ip-edclii vel sirenue vel segniter inipleauui-, quam vncatu* semel atque illnmiiiatns a Domino, pef
arbilrii liberiatem polcrat exhibere, exnerin voluit
in nohis csi Dubium cnim nmi csi iiuiu in onmi len-
divina jostilia. Vides augmeulum solum graiiae tem-
laiioneadsii iiobisjLolerandi virlus.si taraen nos com- «>

pcienter ulamur virtute conccssa. Non euim ideni e t

habere vincendi virtulem, ct vincere; sicutipse
Apostoluscautissimosermonesigiiavit, dicens: tju a
dabit Deu» exitunt, ut sustinerc possiiis,
ncatis Multi enini sustinent, sed in tenlatio.ic vin-
«nninr A l>e<> autem daiur non ut sii-iiiicainus
(alioquin. nullum jam videretur ««s>c cenarocn) ,
scd ut suslinere posaimns. Ka ouiem vJFlute,.qn;e
' pore lenlationis removeri, uon gratiara aroe colla-
lara. cujns usum in teniaiionepoieralexbiliere. Ea-
dem ratione cxponi potest lam quod subdnde Dco
non ut susti- nos probantc |»er psemloprnphelam aul somnialorcm,
qiiam qiuxl scnl.n de gemibiM m cireuilu llcbraco-
rnm relictis nt Israel exercereinr ad praJhuin ; Hlod
eliain quod d'c Ccnluriouis fide affirmat, dc qua Do-
liiinus in Evangebo y,on tm-em tantam filem m
:

nohis daia esi nt vinccre possuiius secundnm liberi Israel. Non enim Cassianus. qni saepe docuerai fidera

arlmrii facullaicm, aui iiulusuie i.liniurcl vincimus, essc donum Dei, negat Ccuturionis fidem a Palre
aul segniter et superamur. Si enim toHun noljis Ii«c luminuro <lc<ceii(li-se, sc.l supra fuicm qna jam On-
uiomui genere superemiis, et nullo modo lurib credehat iu Qiiisium, aliam adjeclam rnis-e,
defiir
vincamirr quae jaro superest causa cenandi ei qui ut in magnilicam illan professionem erumpcet:
vinci non poiest ' aut iTiiod palm;e meritum nbi re-
Domine, non sum d;gnut, cic lllam enim conlcn.lu
pugnarxH adiroitur vinceudique facultas? Si vero exhiberi potulsse ex fide qnaro jaro babebat. Cui rei
qnscdam favere videulur argumenta primum, qii'.<l
•e<iue fiuidem mnnihus nohis vinccndi possib litas
:

prcbeaiur in nostra autcm posiium sit potcstate , scribil, cum Doiiimiu nsiiam obtulit preseniiam,

ouomodo liac possibiliiale uli debeamiis; id esl, vcl

idco oblulisse ut lidcm tenlarel m qua lidei ex|do-
,

raiione siu ili-m tllum facit Abraluc, Abraha» vero non

induslrie vcl scniiter, justa crii vel vicii culpa , vcl
C fi.icin ascribit, scd usum. Demde, quo«l subdu l.aec
Ua'C Origenes. Cui eousimUw scribii
n-ilnn victoris
8 Greeorius sed brevins lib. n M.iral. cap. II. veiba : Tale esl et illnd quod ab Aposiolo «jicitur :
Idcm veni cum Origene sensissc Cassianum, ex cl- Itaque qui se exislimal stare, videalne cadat. Teniatio
lat 13 cap 13poiest inleliigi ; namque Sic sciihit: vosnon apprelund.t nisi humana. /• idehs autem Dcus,
Magisier genliinn licel gralia Dei apo&lolalus gradum "on permutel vos lentari supra ul quod polesiis ,
<7'«i

Gratia Dei sum sed faciet eum tenmtione exilum, ulstuHnere possitu.
sortitum se fuisse testeiur, dtcens :

id auod sum lameii se quoque divince gratiae respou- Cum eniin dicit, Qm
slai, videat ne cadat, soflicnani
reddit arbilrn liberlatem, quam utique noverat per-
disse nronuntial dicens : Et gratia eius in me vacua
non fuil sed abundantius itlis omnibus laboravi ; non ccpia gratia vel Slare per mdustriam, velcadere pcr
aulem eqo scd qratia DA mecum. Nam cum dicit : negiigenliam pos.se. Cum autem mferl r«?iita/io vo* :

Laboravi 'coiialuin pn.prii signal arbitrir. Cum dicit non apprehendii wsi liumana, inunniiaiem eoruin ct
inconsiauliani i.cidum robusuc mciitisexpiobiat, qua
Non dutemeqo scd qratia Dci, virtutcm divime pro-
tectmnis osiendu. Cum dicit : tfecum , rion otmso adhuc spiritalimn uequitiarnoi turlnnihus p«»le-

nenue secnro sed laboranti ac desudanii eam co- rantimpugnan, adver»unj qnos semetipsum vel ilos
operatam fuissc declarat. Hac Cassianus, ei subdit perfectos noverat qu-.lidie dimicarc, de quibus ad
staiim initio capitis 14 Qund etiain in Job, proba-
:
dicit Jam non est nobis coliuciaiw adeer-
Ephesios :

lissimo athlcta suo, cum cum diahohis expetissel ad sus camem ct sanguwem, sed adversns pnncipatus,
sin<mlare ccrtamen divinam legimus providisse
,
adversus poteslates, adversus mundi reclores ten bra-
jusuliam Vidcs quod de P.iulo dixeiat, transferre rumliarum, coutrn smritalia nequitia in caelestib»*.
eiiam in Job ncrope ut laboraverll qmdem, noo la- jy
Cum vero subjungil Fidelis auiem Deus qm n«n : ,

permittet vos tentari supra id quod potestis, non un-

mcn soius scd gralja Dei cum ipso, ct gialia Dei in
co vacua nou fueiit, quod ct scquenlibi.s lOulir.nat qiie optalne eos Doininus tenian permilierci, s..l
•
inimicum, inqnit, non sii.i virlule, ne supra id quod sustinere potcrant tenlarentu.
vcrbis b-icontra
Illud euini iiulicat hnmani arbitrii facultalem , h t
scd Dei solnis fuissel gralia proegcnte congressus,
et absrrue ulla virlute patientias Suaa, divina laiitiun vero Domini grai.iam leniaiiomim luctamina mode-
(animadverte nnn excludi gra- ranlis ostendit. ln his igiiur omnibus approbatur na
onituiatione suffulius
tiam sed solani faisse negari, qaia Jub cx sc adhi- semper divinam gratiam arhnnum hoiniius niciia.e,
bnit u-iun gratiaj el oc appellatCassianus
I
sua illiim ui illud non in omnibus lahtcr protcgat ac defend «t,

Virtute puMiare)' multiplices illas teiit.uionuin mo- ul non eliam propriis eum conalibus congredi adver-

les peiluhs-ci quomodo non illahj calnmnioSam surt spii itales. faciat uumicos, in quibus vel granam
diabolus quaro i.rius cmiserat voccm adversuseuin, Dei vict<»r, vel inlirmiiatem suam superalus mielli-
iustius iterassel : Numquid gratis Job colit Deum ? gal ; ctita dhcat non desna loiinudine, s.dde divi-

Non cum ac domum ejus, ei univcrsnm

tu vallasti no semper spcrare sullragio, alque ad smim jugn«T
substaniiam ejus per circuilum? Scd auf.f rnauum rccurrere proiecloreni. Neque moveal qiieuiq.iain
iMarri id esi sine eum suis iiiecnm virihus deceria.c,
quod de Ccnlurionis lide paulo ante dixeral : iNulnus
Hisi in faeiem tuam bencdtxeril libi. Sed cum m.llam
L.udis cssel ac inenti, si id iii co Cliristns dund ip->e
nuscen.odi qnc .
caiuinniosqs
iiiioniaui h.isiis piisl donaveral, pr.ct.disscl ; alioquin dix.sset A«>»« «/«.' :

COilUiciuin audeal itcrare, non Uei scd illiiis >c vi- lonwm fid.m in Isracl. Non cuim dc lulc habilu, ul
 JCI CASSIANl S!.M.::.\TI.E N\\l INTERPREJATIONEM DESIDERVNTES. m
nstcndimos, loqnitur, sed de usa atqtie actu quem A cnnvenirc videniur, auarum alicram uisi cauius
eihibere ostrae poiestatis esi
i ci m hoc posiia esl ; lector adhibeal, Gassianuni luie iu re cum Pelagiauis '

raiiu meriii nascentia et opere operaniis, de quo liio "

Bensisse faciie judicabit.
ei.it icrino. Hae du.e eipoaitiones Imic capiti posse

PAUCA Ql i: DA.M CASS!ANI SENTENTLE

PIAU INTKRPRETATIONEM DESIDERANTES.

. S, rnp. 17, el Colt. 13 Cap. 19. damnai m Pnscitliauistishtereticis. Undelnnocenilns

1'nicuique
- / uo&lrum — duo- coharenl
-- ann »
//, id esl,
»• * •' > bo-
vv.
III cap. Super eo de Usuris,
decernii divini verhi
nus malus, ut liber Dasioris docci.
ct Da ln >c
;/

— |>ra?cepio uieri ne irais etiain prualterius

vita ser-
libro Pastoris ita scrilnt lliernnymus in Caio'oK<) vanda meniiatur. Verimi prinsquam ea
verilasah
virornui illuslriuiu : llermas cujus aposmltis Paulus Ecclesia dellnireiur, nonnuHi Patres,
Platonem lih
a,l iiniiniiDs scribens meminit, asseritur aueiorcsse vdeRep. secuti, sensei uut
prudentem poss»- virom
lihri i|iii .i|>; ell iiur Paslor, et a; tid qu isdam Gr ciae i
U ollicioso mendacionon secusnti quam medicanientu
Ecelesias etiatn publicc legitur. Revera ulilis hber, ltaOngei.es lib. vi et jt SlMmat.
Chry.ostumus ;

muliiqufl de eo scriptorum vclerum usurpaverunt lii line lil.n pruni

de Sacerdmi.», « hmuij ol et 5 T .
iii Genesim, elepist.
lesiimouia sed ap id Latinos ignotus esl Ifncc lli'"-
; ad Olymp.; S. Elicronymos i..
rouvmus. Exicrum lanlo ante Tertulliamis in libro cap. Epistolaead Galatas: quod ei per
I| litleras ob
de Pudioi a. e.nii scripturaui ab omni concil o Ec- jicit Angusimus. Uorum itaque i-ementiara
i>ecuius
clesiarum interapocrypha el ralsa jiidicatam affirmat* esl (.issianus, priusquaui Ecclcsia cunlrarium decer'-
et demuii) Gelasius papa iu ca \ Sancia llom. ilis- neret.
linei. 15, ni apocrypham rcpulit. Itaque quod de Collat. 20 cap. 8.
iuali» angi-lo liherille Pastoris aTirmat, falsum e t, Qitis est qui
non possit suppticiter dicere :
Peccatum
licei iil MTipserii etiain Origencs uomil. 55 iu Ln- mcum cpgnitum tibi feci, et injusiitian
meam non ope-
cam, nisi lorie figurale, uiali angeli nomiue, q i riu ut per hanc eonfessionem
eliam illud conlidenir
nnliis coha-rel, fomes ip»e iiilclligatur pecc.in, qui submngeremereatvr : Et tu remimti impietalem
cord t
ej mali angeli suggeslione traiit origiuem. mex Quod si vereeundiu retrahente revelare
?
eoram
htmmibus erubescts, ilii quem latere non possmtt
Coll. 9 cap. »9. eon-
Itteriea jugt suppheatione uon detinas,
-\c dicere'- Ini-
Qui meniis puristimce. novii testimonio couscien-
e.\t
quitalem meam eijo cognosco, et
tiai su(v, cuni appnruerit Chrittus, tnox eiusse futu-
peceatum meum contrn
meesl sempcr ;
rum eue eonsortem. lluc pertinet illud Pauh ad — feet; qm
tibi scti peccavi, cl
et absqne utlius vcrecundicc
malum coramte
publicalioue cu-
R anos rap. vni Ipse Sprilns testimonium reddit
tpiriiui notfro, qucd sttiims fiiii Dei, ct illu
:

II ad I
^ rarc,
Nun
ct svte unproperto peccata donare
Yidelnr neg.re ncces-iotem
consuevit —
pcenirentiaj etcon-
Coriiilh. Glorianoslra hwc, leslimonium conscientiie
i :
tessioms secreta?, sed publica», cujiis
nostnv. El lioc lestiiuonio tlicit Cass anus nosse ipsemci Cassia
nus memmii lil.. u de Institut. renunt. cap
ji.-tos re se Chrisii consortcs, sed non aflirmat eos 15 e t 16
l'i
lil». «n cap
7 lib. ivcap.lSet 20, l,l>. , de
i.l certo nosse quia lia c notilii certi rinceniorve essc Incar-
nat. cap. 4. tt ceriesi quis aticnie
cjns verba per-
pwteat, proul Spii ittis sanclus per clariora vel oli-cu- spiciat, ai.imadvertei eain publicam
riora signa reddil imliis de nostra salute testiino-
quadrare pce.ii-
teiitiam de peccalis secretis
Si tevelare :
iiiau.i
niiim, qualia suut interna dulcedo, meMtU illustratio, pecc.Ua lua coram hominibus erul.e.-cis, '

vitas purilas, et id genas alia, in quibus tamcn uihii

nou dixit
coram homme, vel sacerdote; etsubdit
est induhilaiuro, nisi ceriissima accedai revelatio,
Deus rerait- :

Wfecmisuevitabsqaeulliusverecundiajpublicationc
quaii liu ian;e meiiti opus est, ut in agnoscenda el siue unproperio; nam a secreia
confessione lonee
Spiriius saneli prarsenlia non lallaiur, multo .mi^is ausuntet publicaiio .-t improperium : de
destn perseveraniia bono certior qua lllnin
iit in fiat. Quare uonesse locutum, illnd argumenlo est,
ipiod Cassiauus lesiimouiuni conscienlix de
poiit quud nullus
veteruinaui receuiioium hunc illi
oblinendo Clirisii consortio, nec de perseveranle, erroremobicceri'
fiuaresecutusTidcturdoctorerasiiiim Climostumuiii
nec de praesenie justilia polesi esse certum, sed vel ili pissim loqiientera,
qui lamen mnuiiuam
de altera, vil de utraque probabiliter vcruin. sic-t
nec pra?decessor Neclarius, secretam
ejiis
sustuli
Col. 9 cap. 23 sive 84. confessionero, sed puhliearo, ut lu<c
adversus Calvi
n P Dccai11 ^ Lovanie..sis arl.
In oralione Dominica nilul caducum SdeConfes-
vult a sr. Cliri- Ds ione
tius, niliil vile, niliil aicrn tatum conditor temporale
rmplorari. —
.V n quod pulel Cassianus lemporalia
Collal. 21 cap. 4.

noii es»e peienda, sed uon esse cori.in causa peti- SicperDavidpra-ccpia legis coqnoscimus,
oreeci qtti
lionem spiritalniin posihabendaro. Subdit eiiim pieme Mose m mimicis talio redderetur,
:
non solumhoc
liagniliccntias 0<i ac uiuuificcuiix inaximam irr,,";..- non lecit, verum eiiam dileclume
complexus est oerte.
bil injiinaiu, <iiii-ii'iis lns sempiternij petitionibus quentes, tt pro hit bomino pie
supplicans eiianilui,,'.
pnetermissis transitoriura al quid ct caducura ah eo urtter flcvit, et ullus esl inlerfectos.
mqnit; etvere: pracipimr eniui
— Praicipiente
m.ilueril pu.-tuhire. Exod. ixi Levii'
Coll. 17 cap. 15 el sci. rt 1 b. v dc Inslit. Rcnunl.
siiv, Deuter.
nistri Dei 8u.it ad vindieiam
m
; sed judicibut pnBcipiiur,'
qu i mi :
c ip. 37 ei 59. malorum, laudoni v,, ,

Ej quadam ccconomia et dispevtatione licere offirtosv

""'•'nim;|)r.v;,.,s memid non pr*cipilur, i„„„
;i
..

prohibeiiir, cum dicnur Deut.

memiri ht lianc maculam scu nubeculam quamdamsu- iixii: Mea est uttio
et ego relnbuam. Q„«,,|
liit- potiui qnam veritatem pro/iieri nobis nelaliit uo-
Pauluj Apostolus in Euisl
a.l
Roni. cap. III, ..Sverl,isrele,t:Sc,,p,,„nesi
.'ii probuiur expalriarcharum mnltit proiihelarum- vtndica
m'iIu :

e, ajo reiriOuam.
mt ••! ndaeiis, qui omnibus omniu la /i. aliquid a per- Tameisi ne>>los<H
neque i.lla lei votmi, qnin deposlio od ,,
' ctionis riqosc relaxavrrc menliendo. 11 c lenlfln- — i

wan^lo^posieniprivaiiajodieibusexposcernuliio-
\Z .,, s ;, MI .:

i
luta n"n probai Anpistiuus libris
est, nt ruse
nem studiu j.istiti« bunive publici,
iJiioliii.s conira Meudaciuin ad onsvniium eamiiue <
rel a,l emeiih
boneoi peccautis, ... fuse declarai s. Tbmnai Ji
12
 , ;
,

"
»

AD OPERA J. CASSIANl APPF.NDIX.

505 .
aclionibui, ei vr.i-.u-i
omnihui momcntii 1

m n ,,, 1
Injnriis ac
wn
,

fl«* de perferendii
,

\
10 <: nam omuci
quentia Imai obedienii* laudei. quibui
..„ \

liatwnmr ln Evangelio, non tccundmn

1
ope-
iueniin collaiione rtlam
isiitutionci ci Cllatioi eiaiperiii,
»> lemper, » cd »ec«indum animi pras-
l

risexhibiii is.nua •

19 c {, imer alia co.mnoda viia; ioi ...

Daraiione.neapoiiHAugufiiiiual.b.deSenn.Doiiin illudadjicit abbaijoannei,

legia conceiiinnem diciinr
commemorai inroBi.obio,
„ nioiiic cap. 54. llanc ,,„0(1 ue ad flnem, liiquti, lubjeciui abbati,
ui
tHuni
qund nnllrt un lcge qnas pr.rci- Hwm-
bavid i.ipcrgrciius .,1 ,i e ,ii videar ajmul-.rl, de quo dicilur :
pnese.lira
jud.cibui ut ulionem redderent,
, | i

picb.it
Uavit temeliptum factut
obedien» uvme ad mortem,
cum t|«n la.sicrant posiularenl. Qum non
id
merearque llliui rerbuui hnmitiier dlcere :

lln.l.in cap. 10. meum sed rolunlalem eju» qui

veni (acere VOluntatem ;

matrimo- iiaque Quadragcnnw non

Facium Theouw qui post consummatum A
mitit me Patrit. lege

nium reli ta conjuge, monaslicam vitam urof ttut etl ,

eximii perferto», vel nomine pprleeiioow , « pras-

nonstudio luudatom, ai /uie n«r- lexiii vanas liberiatii, quo

nilebantur Begardi et Bc-
CoMiunM norrol m
1'uto tot tpiruaiium vtrorum Deo lmi ni dicenlM Ubi Spirittu Dominl, ibi liberlat; s< d
ratoriseiiubdit: :

judicium; quod eitam nihu' de cauiii.qua; cx ejui verbti colligi

potmni :

nuctoe prolatum non errasse Ap

suprajam dictum est admimuo primu.n, M"i \atlo non eti lex ponta, ;.u itolu»
Zta signorum u! ,
;>

;dc-ii.dequia.|uiiolu.nviuelenipuiip.nialihui
ITim.i
Sp.n tui mterven.ise vd oriiciia iinpenduiit, liberi aui.i a
deciaaarnm legalium
queni inaiincium sancK
- .

runciiooc, qiialcin dicit eise Qnadrageiimam.

p<-r
fac'eudum, vel fac.uu. coinprobani.*
Jeiieniii ad Oeo
ordinem «-110 nu..m tamquam decirnaiio quxdam dierom anni
vinuien.iraculorum; idque prseter
non q.iod imi reddiiur; po>lremo, si cos
superven^ens booe»u .-t
liaberemui quod mirjremur
I!

g em , ut
,
bae trei cam»,
tiiremur. sancia neccssitai coarctartt. A.qne
cap. 29. inielliganlur, vcrasnu.t. Quod etiam ad pn-
Ib.dem si recie
jusios ac pcr-
illud videlur pra?. mam auinet, uoiiaiiroum est virni
Pro intelliiendo cap. 29 col.2l, fe.tos leueri quidem lege , ei
culpe poen*que
lcgiilaui
monendum, d iplicera n ih-ologis diiiingiu
un.m i.buoiios c se, si eam ut recie vivendi ducem »«
diviiie uuam humanae
\im ac poiesiaiem
sequanlur; l.beroi lamcn a lcge dic, qua
:
parte tcr-
instnr regnhe biimanas dirigit
acliones,
«uidem niue cultum observan-
ro.ibua ac pocis bon.ines ad
sui
peccaii yinculo duv.ncii alie-
suique ^rnnsgressores hoeeuim scventais mrto oon
;
,

observant.am cg.i tiam.|.ie compellit,

qua subditos ad sui
ram vern indigent viri quibus Spiritni sancti graiia et
justi,
cocrccdo. Et quidem conslat
nVinis eos pffinisque viam mandato-
qu d ad vim directneem per- cl.arit.s dilalavit cor ad currendam
Snter omnes eaibolics luni Uei. In <|uem sensum seipsu.n exphcal Caiuna-
sive ii.j.islos s.ve
jiiilos,
tinet onincs legi subjacere, 13 el lib. .v lnstil. Renunl. c.J.
perfecios, itautqu.ea.n v.ola. t „us in bac coll. c.
ive imperfectossive AUera vero causa vi:n babet apud eos qu. sciiuunt
antca sancl.ssi.i.i lucni.l, bumana, apu quos
scien.es el volenles, licel
non tencri em lege, praserlim
I

eiculpa.net poen* reatmn incurrani.

Quod verospe- Nam si quailra-
locum non babet.
polestatem, |.erfec.oi finis el ralio legis
cat ad cogi-ndi puniend.qne iu>t.iuium r..it ut deeimae .iuac-
exin.ii, cnm d.cit Justo genarium ieiunium
viros a leae Pauhn apostolus
dam annui lemporis Auctori temporum
.
solverentor,
lex posita; qula non coacli me.n nowrudl else totos
non est
a P"l«' a *' abunde eas sdvunl qui onme vilae lempns
ol.lemperant legi, sed ex char.iate.qn*
10. n Den taniquam holocausia qmedara extnbeni, m multa
scul.t Augu-l. cui.cmoe angu-
foras mittU timorem. ita
{
necessilalibus, tn
in tribulationibus, in
'

ivdel..st.renu»t. cap. palienlia,

,s-,l civiii: iiae.
Cassianqsl. vigUiis,injejunii$,tn castuate, eic.
5.' expositis facleest caihnl.ce uiis in laboribus,in
et cnl 2! cap.13. Ilis niiiiur, non possunt
scribit eaden. col. Certe ii lcgis poieslas legis lu.e
mierprela.i quod de QuadrageMma non urobare secndam Cassiani
ralionem, qui leg s
Hac igitur Quadragesvnwlcgequi
, 29 ;
•
iceuim ait :

obli-aii nci ex -j'is fme desumunl. Unurun se.,-

nec exiguihu-
juMiaiq** perfeclus est nontenelur, Ccclesia nnsquam damna*ent,
L canonis subjeciione conlentus
spalium
est, qvem pro\eclo tl-
delieus vel negolm sa>
leiilTa licrt eani
quinim.no a pe.isque viris doctmimis
defeiidalur,
Lis md ver totun
anni usquequaque probatur, nis. lerna
princtpes ^luerunt milii ta.nen u-n
cularibit vnpitcantur Ecclesiarum houeita et s.ncta
conslncli Ca^Biaiii ratio accedat, boc est,
quodammodo necessitaie penes
ut vel liac iegali ad prailatos
Domino cogerenlur ac dte- necessil..s,qua; sisit evidens, ncc
liis sallem diebus
vaca>e bujusmodi bccle
totosquasi [ructus quosdam \uc- quos jus estdi-pensandi in
rum vvm suw, quos poteM per se ipsom
dedicarml.Cxterum ciion.bus racilis palet accessu^,
raZ voraturi, vel decimas Domino unusquisquejejunium lolvere, ul auclor est D.
Tho-
\Ziquibus lex non est posiia, quique 'J^»"" mas 2-2quasi. 147 art. 4.
cxiquun Ulain, id est,
vilm
decimam parlem, sed lolum
iafwnpusvupendunl, quia liberi sunt adeamarum Coll. 21 cap. 30.
si eos supervemens
Iwnesia
leaalium funclione,idcirco
jejunu Sciendi m sune lianc observantiam Quadragesima:
coarctarit, audent staHonem mvtolaU
elsancla necesshas quamdiu Ecclesiai iliius p imiiivas perjeclw
Hoc .,.sum probat
permansit, penitus non fuisse. Non emm
disceptalione laxare. pnecepn In,-
absque ulla
eleric cap. 20, e Is dorus conslricli,
Itabanus lih. H de Instit. D jus necestilate, nee quati legis tancttone
Lcclcsi.siicis Oflicus cap. 06, et uie.q-.c ciardebantur. qm lolum
1,1» ide arctissimisjejuniorum terminis
ass iaiu tes.imou.o id conftrma.
N m deiunt tam.n concludebanl. Verum csn
Cass.anum Begar. ,s anni spalium cequuli jejunio
spice..tur bocloco favere deseiscens quolidie creden
q damnatae suni sub Cle- ab Ula apcstolica devolione
Beguinis, q.iomm l.areses incubaret, nec ees tuM
e liurn nudtiludo suis opibus
Vic.nensi, relato inter Clemen- instituta dnideret,
n en e V n c .ncitio
deH^iencis. Deiecundo cunctorum secundum apostolorum
,» 1,. cl.-.n. Ad nosirum, consulens non servare tan
sed privalim impendiis suis
Sneiteriioillorunierroreitasc.ibH conc.l u.n -: tum srd etiam augere conienderel, Anamael bappluroi
oporic l.om
Seruut secundo quod jejunare no» perlcci.oms exemplum non conlenta secluri ; id umversis tunc
sa-

ncui nec otare pos-quam

gradum ] 1
cuns svculanbus u.i-
t:i ei l iia cerdotibus placuit , ut homines
n.od. Iuc.it assecuius; qula lunc sensnal aatos et pene [ut ita dixerim) continentuB vel com-
o-
subiecla , quod bo.no canomca jefU-
perfecte ipiritui ci rationi
plarcl.Tci no. vunctionis iqnaros, ad opus saucium
1,-st libere corpori
ronced. re quid.|iud velul legalunn dect-
perlecl.onis et uiorum indictione rcvocarent, et
q„i s ini in pra-dicto gradu comp Uerent, quw utique tnfirnut
f|(10( iHi |

hu.nan« subjecti obe- marum necessitate q»l

.ni.il.tft limuialis, non s.inl
prodesse posset, perfectis prwjudkare
non possel
obligan-
;,.,oe ad aliqua pnecepia Eccles.ae loluniarta legem deio-
rilnii: sub qratia Evangelii constiluti,
tur, n„ia (ut a^serunl) Vbi Spirilus
sapil
Dommi, xbi Itber-
Cassiauus, qn. col. 10 uone transcendunt. Hic —
lut-us nou ougnal usque-
leiitenlia qm
tas. Neutrum errore.n quaque cu.i. Patrura consiantis&ima
c. H> perfcctos toio anuo affirmat jejunarc, orare
 , , ,

SC CASSIANI SENTENTI* PIAM I.NTI TJTIRTATIONKM DESIOLIWNTKS.

3<i'j
Uitadragesimam »d aposioloram refciuni iraditio A nisMmfik,,,, ;,„i;„ n
^
•
,

aem. Lieel enim

ncm.Licel enira instiiucndi nuad,a,esin,;,le i,i,„ "?„ *
instiiocndi quadrageaimalejYju.iium
ratio ronsocr.ua fueril tiim in llosis, Eljaa ,t Chri-
wio unenie
Orieni ZfiSS
j»jtmari ^£3 -^
cx irad.imue aposiol
,d,lc "
P"**"""
a nui.,,<
-:':;•';»'=•«. dicbus. sabbaiu veroe.
sn jYjunio, lum prjeceplo Duuini de jejunamlu
in
jej imura solvi, ne cnrpu* iuedi,
dihit7«lS
generaliter, rum dicii Luc. « : Venieni auiem Oac-scat, idcUr
biint, elc., iinn
iiet
cum ublalus fuerit ab iltis sponsus, ei luuc jejumi-
•h».
»ria.nul.is,ma*imeamnnncbi8,
Koraaeetiara
lestaiur
pauciaai.uos cteric«a ,,ut
W.
I
in miilt s c.mmndia qo-* ei jejuiijo H««»s srx
d.ebus j..j, in are. „. mlo ,

oriuniur; Herl tamen poiuii ui euui primis

*cenus Kcclesia annia fere quntidie jejunarent
illis „a- niuui relaxeni lliud et.am
die domi coje
Caasiano cum Anjr.,
£
uni- convemt, „ec „, Orien.e, nec „, " ,

versi n |i„ m ftaeril de Quadrt.igesiin.i ,„„„ s 5ffi

praeceptum, partibni labbaio jc unari cx
sed n piisimndum ad pullulutem jam quorum<
i i : q„o colliguni hoc c
,mn d 1' ii."
jonium ex apnitnlorun. iradiiione
d»m liceniiam coercendam accesscit .1«?
omnium sacerduium, boc esi, apostolorura ei
aenienlia
aenio-
^'^^ Innocen-iua jejnnium aabtoiTpt J
n
r mNantriiam hosadhiberi soliios in eoneiliumab w™nipr»eep.o.,,s.iin.iunladit.Be.lexe,nplo,ne n N
*9* .loiis Li.cs \ci. xvtesiatur. Certura neq«.iaapos| II cum Cbrirua pateretnr
itaque esi fXnarun
Uuadrageaimam apo tolorum esse in-iiuumn, pnariamiameneis »xiainferia3iejuniodcpu.a.asab
1

proba-
Mie einm cun ipsa incoepisse Erclesia;
hoc Umen «niere Judaci di' occdendo
non usque adeo rertum, ut caibolice Domino ; hanc vero
potuerii i
q«na ... ea mortuoa esi; sabbaio
tjpman _i.as*.a„i,s p.>si aliqu.,1, lioc est, antem, quia ouievit
decem vel i» scpnlcro post
iiuodecini annua ii.stiiuiam, el ita
quidem, m ejua
opua redemptionia, m oiim Dcis
peractn crcationis opiflcio.
institutio ei perfectia
Cas-ia prasjudiearet, m B
n orta varieias, ul alii sinl
fnde, aii AuiMinW
" :|s •' eomodo
qiiem expnsuimus superiore ca-
'•
(maxime Orienia^pSi
fl«« pw|«ler requiem signillcandam
pite, et incontinemes ad oliicii
muous revocarei nb malleni rihSr
lN p.opie.- hnmilitatem
ejun,»,,,; ;

•l"; pue iiisiiiucbaiur; qnod non ohscure inor.is D,„,i „|

si- jejunire, ncut Ruo.ana et nu.,„uii
gmucal S, Leo scim. ' de Qnadr.rgesima. x Occidenlis i c !

Debeha- cles.ar, inier q.,aa fuil Africana, a

'»". inqnit, qoidem lantis .,„., Me.fiofauuln
n.ysieriis ita incessabilia
nevoiiu, ei c, n
p.ofecia maier AugiMini, cum ibi non
jZ * "
uala reveremia,
iviiius in c>. spcrtu Dei,
»cstu d.gnum e>i inveniri.
qu-les
i

Sed
ul tales
nos
i|U.a
i.i ips»
penn.iie-
lVelnli
labbato reperissei, huj sncdi
s a,,,p,t
'.
Q, iand0 :
responsu,,, ab
"
Rom:B Mm ,
12
A «
s

h.ic furtitudo
paueorum e»t, el dum can.is fragiliiate austerinr « epsio.a 128 ad Januanum
observaniia relax.tur, dumque per i narrat. Ei n„i,icni .,,,
variaa acl.om-3 desabban, scd de quarta- eisexue
viias nttjna Bnlliciiudn f..,i:,.'p. r „
necesse e-t de distcnilitur, jejumo, lamquam per loiam flI

uuiidann pulvere etiaui religiosa corda Eccleai.m recemo

sordescere abaposiol,stradi.o,id.mc.,m Augustino
magna diviux instiiutimiia salubniaie
pruvisum est Ue.nens Alexandrinus lib. v,i Sb«
in ad reparaudaui
men ium purilatein quadraxin.a Siromaum E„in '"
nobia dieruni excrc la iomederetur,
in qu.bus aiio-
»jus hajresi 75, Origenes
hom. 10 ,„ Levi.
scenus lib.de Maue.ibus, i„ Acrijnis. Z
f"»« iciniiorum cul|.as et pia opera redimerent, et
jcjuma casta deco.|uerenl. L b v de Ins.itut. Renunt. cap.
Zi.
Lil». v de
Renum. ca;>. 40. Insiilut. Abbas Theod rus mmel monaefmm
ad Scriviurarvn
Umdaiduot adoletcemei, qui vilam amitiere ma- C ,'"" 1' er "" J
( ere cupientem , M animo
nihl quam gando tunim m
liamln quam t>, ra„„i,.i,,„,. // p ti„s 'vu
r
luerum, ,in., ...
c.rca Kuiorum mandalum
: ,
commentatorum iibr.s ...

vesci ficu- operam dtque

biis, cumaitud non kaberent.
nnedieiiliain et si.njdic.tatem
- R« c
.e quidem laudat
ob q.ia.u ipsia id vitio
indusinam dcbere collocare. Non
al„,d
quam quod „„,ver-i Faires, pracipunm ceilc
nempeta
2
l« bgendarum
!'' »"' »••» esi, tamtiM ex
suogenere nun sapie, tr bcnpturaru pra>sidium in crdis ,,' .,

'"lu.n euiu p.tuisse,,i (ni-i aeutis s.tuu, esse pur.tate,

sii, lamelsi commenatfruin libros
imperitia
H.ssei) inaudutuin seuio.is in praeiertim sanctorum nequaquam damnet: se ip.um
extrema nece-si-
ate pio seuterpreiari, si id ad vitaiu surflceie
en„n damnarei, qui i„ bbro ulti.no de
,
o- Incarn. ti. n,
luisscl. ' o.n„„ ad flnem ex Palrun, l.bris
clarissima a ver-
xn de losiitul. Reaunt. cap. i et
f.ib. sua Nesionum icl.monia
5. depromii, „ec deproinere
promere
Aimsit diabolus bcaliiudhum qua potmssei.nisi eos diligemer
D,i mvnere frue- perlegisset.
*aiuT.—Beatitudiiiem viia: iuteilige,
nun patria*. Illa Coll. 1 cap. 20.
»' «!<!«. ape, auiure el cnle.nplatione
posiia e-t; hzc vero in Deo
abseutis boni Quo genere illi quoque decepH sunt,
vidcndo faciead Eacieni qui post profes-
swnem monachl niiore sermonis el
ii<iue eo sicut cogniti sumus quxbusdam sunt
cognoscendo. phtlosophorum dogmaiibui ineitaH,
Lib. quay prima fronte
ii, de Insliiut. Kenuiit. cap. 2. pitt qwbutdam senstbus ac re!igioni consonit
audientes
(•ratius e>l
vulumariun munus quam funciiones lelui auri fulgore, fallemia,
auce quos semel superficie ,1-
canonica compulnone reddumur.
nobis; nam Dco, „ „ ji e ,„, „, s
Gratius, subaud, — lexerant, v. l„t numtsmalibus
perpeiuo uudos ac miuros
eereit falsisque deeevios
ex accide nti , cuni .

n reddtderunt, vel ad stvcuh

trisuua ei prxcepio moliun, eos sirepitum revoeantee,
demi.es animi bilaritate vet hcereticos erroret
ac rrar- ,
cujusrood, affeetio ap.ior esi ad sumptwnes lumidas pertrahekes. Quod
iiicrementa ebari' etiam Achat
smatum ouam ir.stitia ex necessiiale, in hbro Jesu Natte legimut
fuisse perpessum, qui d:
,
JJdarem enim
uutorem diliail Dtiis. casins Mlop/njlorum regulam
auream eoncupiscens
Ibidera, cap. aiq„e furaius, analhemaie
9e. 10. percuti atqne mernamerun
Causam cur morte damnart. INou damnai Caasianua
In (Jrbe sabbuto o!im iejunaretur, pulal clomientic
csse quia vel pbilosopbiac aiudium,
apo»iotum Peirum todem die ,p,o r-djuti et invisibUin
comra Snno- i pereaqum facla suut imelligimus, et diviu,
nem magum COnfiiCtaturvm Romani i

,„,„
assererenl ieiit-
naue, cum anteanon jejunaretur.- d gmatum venta.em explicamus, luemur
At ln.,ocen.i..s I et exm-
naiuusj sed iueautoa reprehendit,
tpist. I .id Eugubmum episcopum cap. 4 feria qui vauia quii.u»
«.exi dam
1" 1»'»;'«;' J''J'«»;'»-I».». esse
nujsiiob Cbnsii Doinmi moriem
iradii , quia ea bi.fuo
invent.s plnlosopborum rapiumur
cx
ipsorum siercore aurum excernant,
potius ouam
ei
t>x causx nequeunt
jVjunarunt. Si •,,„- rum se supcrsiiiioneconlamina... poifua iE«vnti..-
esse vene, error est Cssi,„i i„ qnau; fosjj
iiibtoria, quam, cuuj ipse
lainquam injustis pnsscssoribus
ab Urbe longe abessei vasa detrabant ,d :

retubt sicui acceperai a

i ,
»en Dei culium iransferenda, quod
quibusdam Rnnianoruro racicdum e<se
ducet Aoguitmus lib. iide Doctrina
«b
iin e. senie.Uia fuisse referi
Angus.inus enist.' cum eibnicnrura libris vacaiur
Chriaiiana c V
..d Casulanum, lamcisi addai a plerisijue lio,na-
: q„ delcctu ac di«
' i;
» me qm usi „„„ sum, multarum bxreaom
iege-
 ,

Al) 01 I.IU J CAS! IANI kV\ BNDIX

867
ilni A nenl. Cacleri Iram altffiiai «I" roncednni, qoia M'U
|.liilo<AOphiam, «" II i

,,.„, ac pabulum luibwrfl raiimiis cacilai ac n.etie*

PrmMriplionibus liaireileorum, intelligunl, qu:i! imperium
TflriulUaniu lib. da Moral. <ap. 33 '
,iii,. Unde s. f. !.••_. lib. i :

,i iib. adver.us Hermogeuem. tummopere fit,neira,quainttrumettium

(i,,ii, inquii
Llb. 8 de Insiitul. Renuni.
cap. 20. virtuiii uttumilur, menli dott » '»< ; nee qntui do-
quibutdam exempla- .
eeat, led quu»t ancilln ad obteqtdum parala,
Sn>'i</»'" tameii in co quad \n
.
.

t\M cauta, m» n rationii terao Ei l.cet * aaaiai ..-

numauum > '..

ribui invenitur : Qui iraschur fralri

et adje- „, |ib. e. 6, 7 il 8 siiinincei ir« miniaieritini
reut iudicio, tvperflmm ene, tine cauta,
erit
lioesolum nobiaesw' inaertum, ni kseivieoii
',

ium ub amputandam iram pro juttu cautu mi-

hii q»i
a,|
irascamur. ia.. ... sniini »«n ri
nullui quamltbjt abtque vitiis
;•'•
iiiutibiis
n me putavfirunl, cum ulique
cauta le dicat iratci. Quam- e dem <i causa nonn iiii«i«:im «t nn erga alies iratn
rutiono commotui line
udjeclum qut propottium non \n-
anpitret ub eii
proierendaiii m raii po t«.l «rii, nmi ol *<<•'«•
i
.

obrem M. ctan scribH tiet eao dtzt

leUexerunt Scriptum volentu
(omitem iracundtat omm- bigu Dc tcoll 16, <•• :

ac rolu tn viriut loleran-

amputare, nullumque indignationii occaitonm quod illius q«i (ortu e*t
modis
cum cauta, liaque vincenda m. ted <iu»d infi mi patlima tale-
mervare, ne dum jubemur ijasct
venitus
nobis tnlromtitalur oc- l< do, ill ui <\"i sanut etl tema iome lutrita, u que m ••><<

etiamsi tine cauta iratcendi <•/.< ra wa tit cnu-.a* ob

casio Finii enim palimtiai non tratcendo jutte, m det rius quotidie prolaben .

eowtM; hcet u qut- quas tpse uV.ta \\o\ dtbeai sutiiu ri.
$ed oenilui in non iratcendo
qnod tine cauta, \ta m-
busdnm hoc iptum, dtcitur,
C II
'.
I cap. n.
tciam, quod tciticel tine cauta \raica tur u
terprelari
Cassianns Cliri»tani cat l.oiiiincm Domioicum, \

ut expetere ultionem irulo

non liceal. Meltut lamen
,
qtiomodo vt nnle vmara mulli aniiqni Patni «t
multa etanttqua
i

lenere, ul novella exemplaria -

eit itu
vmnia inveniuMur etse perscripta. Iiteiu anie tas- — AugustiuiH.lib. txixiii <|u«n 3*. iamel-i lianc 1
poslinoduin e.i.end.irii II). i R^lrael. <'•

Uicn. y.nUS snper illud Matlli.n v : c.ii.o ..:,!!

s.a.ium dixerat Dominua Dominicns - n
codi- mqmt. 19 quia c-m Cbrisiu* -il,
(tui irascitur (ralri tuo. In quibiisdatn, arnur enim illnn bomi
vens dehuiia pronriedcereiur : -i- iii •

ribus additur, sine causa; caeierum iu ac Doinii.um, sed Domimcum,

cse Deum
lolbiur. Et contra le- ,, ,,, >i,
sententia esi, et irn nenitus suppi.situin bumanuu unilum I) m u ;,
(ratri suu sine causa reus ertl lioc est, esse
lasianbs Qui iratctur
:
duo supposita in Lbn-
anliquis, sim seu supp< siio Domiiu; quare
iudicto, licel in nleris.iue codicibus i|Uomam
scilicet, ne cu.n causa si.. fingereiiiur, quod Nesiorianum est. Et
causa, addiium ix.n sil, ui ^e-
cnam lib 1 Ke- consial Ca^sianuni nonsilum n<<ii consensisse
ouiileni debeamus imsci. Augusiiiius sci psisse,
eu ho. dociores credenaum storio, se.l contra cum sepiem l.bros
iraci. c. 19. Neque t.
qu bus probai non duas, .-cl nnam ea-e
Cbri6ii i«er-
commendare v.duisse St«<icoruin «TraSctav, quam
esi
souaui ide» hmno Dominirus apud enm exeusaiidns
rebillit Augusi. liU de CLiiate Dei, c. 4, cl mer.to.
u .

qua -
modo qnem li «nas iu part., '1
Cnyso- ,..i en p uil S.
i\am non (, e.ii
siira cum causa subett, ut ait
inquit, Dominicus iioonulla
•

ari. H»mo,
Mom. hun. 11 in Mattbeum, nec doctrina profictl
I
•
7) :

lioiie i«oss«'t defendi, quia scilicet posset aliiiins

nec fudicia stanl nec crimina compescunlur. Ir;e na-
.

affccium ilicere <| >od dicitur homo Duiumicus raiione liuin .ne
que noiiiine, Hieronymus et Cassianus
iianre quam significal boc nomen homo, on
auli-m i

unt qui raiionem auteverlU. Ilic

uncmdam inlellcxe. Apologia pr.. 0.. m
1 . ..__i
•
nodun
*_i s_ C i.l>_
_
ser- _ .1 . * _ 1
C ratmne .«ppoj.iu. V.de Rnlinn».
etiamsi ex jusia i-waa erumpai,
.

,
prope Iuimii.
vare non potcsi ; ideo penims non irasccndum uw- gi-ne,

ALVAREZ.
DE CASSIANl DOCTHINA ANNOTAMENTDM DSDACI
arbiL
Ex lib. i disp 2 § 3 de Auxiliisdiv. grat. el viribus lib.

circa necessitalem gralice et vlres naturales nostri arbitrii.

Error Cassiani
naturaliter ea quce lcgis sunl (aciunt , eic.
Ail emm .

Bubjiciamus, advenerc
Cassiani quam non
Aniequam dicta
Conccpii eryo Adc,m, post prcevaricattonem ,
eollat. 13 abbai.s Chairemoou,
oportet , ipsum in
g.atia.net habuerat, scientiam mali; boni rero anam acceperat
mentemejnsdem abbaiis aperuisse c-.rca non umitit. Denigue non amtstste humanum
qma nou re- scientiam
sen.cm...... ,

StoraiD •rbUrium. Cujus. qenut poslpmvaricaiionem,scientiamboni,

ettam Apo~
seqm; ae propterea S. 1 rosper n. dtcu : < um
nrobat eain, visus est
ttoli tentenlia eiidentissime declaratur,qua
cm.posiut. emn vehe-
ibro (luem contra Collatoren enim qentes. qua: legem non habcni.
nalura tter ea qua
menterimpugnal.etaPelagianorumsemilisnondis- paulo subd.l
leqis sunt faciunl {Kom. n). Ri iiiferins :

argumeniis ex bcri-
oedere evidenlis.imis demonstrat Deniqueul possibihtatem in eis esse tignarei ,
tncrepam
nmra sacta elAut-ustiniscripusdci.ronipt.s.Undeet Pharisceos Quidavtem, inquit, elicm ex
volis tpsti mfl
Sancta Romana, Joann.s
:

Gelasius pontifes d. 15 cap. juriicntis,qtto.l.juslumesl{Joan.\n)lquoduttqueetsnon

appellatur Paslons, mter as-o- id quod mquum est.
CasMaui .ibrum, qui dixisset, ni>i eos iutiicio namrali
doctores Lova.ncnses, qui in do-
crvnha numerat. El D scistet pctte discemere. fjude cavmdum est nobts tte
udilissimi, annotai .ones quas- merita re(eremut, ui mu
cirii.a Auaustini sunt e. iia ad Deum omnia tanctorum
lo vaiia dicta Cassiani
subjecerunt,
dam et censuram perversum ett naturas asatbaniut
quod malum
atque ,

A«iucr|.iJe I5i8. inqnt: Manet ,n n,<-

in fiueimprcssionis .

humancB. Et |-aucis ii.terjeclis,

Cassian. Hon o m na-
Esl erco piiinum diclum graltam Dei pos-H,
:

tnine liberum temper arbilrium, quo

judicium ad cognoscen-
,„ra lapfahabetnaturale vel neqliqere vel amare.
malum, el naturalem faon laiemad ,
quae
dum bonum et (Collat. Dicitsecundo, bon.inem l.abere naturaliter
ampieoteudun. Verba ejus su.u pcr gr.lK....
utrumque
JScc enim talem Deus homtnem dam virtuiu.n semina quae tamen nisi Dubtian
,
,

i3 c \'l in princ.) :
iervenire non possunt
ad perfectione.n
:

nec pos-
feciise credcndut ett qui nec velii umquam,
(Cap 1"2 eil.), non polett tnetsequtdem ,
permwtarbttnum erqo, inqt.it
sii donniH, alioquinnec ei hberum ontni animce nalura iter virlulum semna,
beuefiiio
tantummodo malum ul velit et potttt,
vero bonum opitulatione Dex (ucr.n
si ei Creatorii interla; sed uisi lusc
velle nec potse conceml. Et pos poictu-i
a tewetipto nec
excitata, ad incrementum perfecttonunon
ge.nis humanun, post
pauca, probatnon amisisse vervenire, qttia secundum
apottolum: Neque qu\ plan-
;.,;rvaricatione.n scientiam boni, ei Ulo ad
Acl:e, rtgat.t.d qw incremettluffl
nabent, tat est aliquid, neque qtli
Rom. u:C«m enim getttes, <j«rc legem non
 ; n ,

'•1,9 DK CASSIANI DOCTRMA a.woi AMKNTUM DIDJfcCI ai.vaki.Z. S70

dut Deus ,1 Ctr. iii). Et cap. 8: Qui csm m mthis A Propkekmn Prepterea exumct* Dominus nlmit
\IIeut)ortnm qnemdftm bona votuntatu mspex rit, illu tnr nouri (Itaia wo.
"liinii eam conf
ttim, ai jne eonforial, et incitat tid ta- Quod
auieni nliquando Deus non picvcniai, affir-
tutem; incremenium Iribn ni ei, qrufm tel rase gfon- mai eodeui eap. 12, runi nii PravenU trgo haminis :

lortf, iv/ nottro conatu eiderii em rsisse. toluntatem misericordia Domini, </•• qna dicilur: Deus
Dirit lertio hominein pos e ex - 1 1 i
•«•-
1
!

* i '
«*
tiberi meus miteikcrdia ejus prtvveviet mt Psal. i.uii). (
arbilrii li brre c at tate . Culligiuir b.vr as-ertin /'.(•
Dominum rtmorantem, atqut ulililer quo-
rursus
r\ ijus dkiliS. Ctltt. 13 C. li, ii ii eipliiauS ,| l( ,
| nmodo tubsislenlen ul uosirmn experiatur sttbi-
Deuer, xm (Secundum l.\ |: TVnfnl Dom\
le trium, voluutas prmenit no»tra,cum dicitur:
tnnne /•.'<•

Dtut raui u( palittN /n/, nmi diti.jm enm in I oratio mea pra-veni te (Ptat. i.wxun. Et
/
enp. 17
icn/c f«<> , rt 101« anini tui , /n nou, ia<rnit >,•/ rf'»cei Denno qttnrumdam
,
«i i«i .
in v leoiium < t siiicn-
ntique ntc lentwi eos jntti ia Demmi p rmishset , nisi liiim cursum ail majoiem
inciiare lagrttnliaiii, qnos-
rtm in eis tcistrl tivrtutem, qtta dam vero eiiaiii nob-nlei iiiviiosque compellere. Kt
/> issenl trquitatit judi io in utroqtu m rito vcl rci vcl i'l ni repctil cap. I-:. ttbi ait Et alios quidem vo- :

tandubiles judieart. I Irin co li-nur r>x c ipite dccimo tentei rurreni tque tutcipere, nlios quidem nolentes
,
r,-
iiinfnteiur, innsse oiinii anim.r naiurabier virtutum niltntetqnt ptrtrahere, et ad bonam cogere volunta-
scinin in qnibus etiami
eomprebendil charilatcm
,
, tem.
i -11111 absotnte l»quatur ile virtulibus. Uiule sanclus Dicii, scxio, non esso a
i loium Iribucndum gra
Prosper lioc ciimi tribuit Cassiann
il , cnm ail 1(Lib. ii.i'. i| liu aliqu.i laus el indnslria
ini.iiMiia scrvaiKi.i
,__,/• i, ' servnnd.i sil lihern
sii lilicni
cap. ka,
'
/', I '

wum
, '

(. . 50). tantattt, teenndum

//. l.t
, ,, arbtlrio.
,

Aii emin (CoDut 13 r. I!) nnllius enhn

,

tiben trbum
incolumitas tet facvltei, chorita- " Itmdit estet ucmeriti, >i ulin eo Chritlus
•</
auod iim do m
teui qtnv in omnium arce virtutum ett, nun ex Uti
mu naverai pratutisset, tlioquin di.ri s,-i ; S vidi t,m. M
nere, sed e% toit habt t tohmtate. ktm jidcm in Isrtet. Hanc clam a-ssertioni-m iribnii
Dtcli (jii nto. i|u kI Ii 'iii > 'm naiurs lapsa sufficien- Cassiano S. Pro-per( Libro canj. Collat. <l'jji<iit. tl),
lcs virc* lialu-ai resisteodum icntalioiiilms miiui
ail ciini ait Impiut sentus, qui putat bealiorem e.\sc ko-
:

inluis. rt snperandas qgascumqne diriicultaies. imiiem cui Dms n lnl dederit, quam cui un vcis.t
la cvn-
dieit eollal. I3cap. 14, ubi loqueiisde lentaiio- tulertt.
ni nis Joli,
!

»r >vis«iin e fueru t, inquii qme

Sed cum : Dicit, sepiimo, hominem o\ fai ullaie naiursc
pos-c
nullam ejusmodi quenmonimm ealumtiiotnt hosHspo i mcdicuinrnt.erere, ets.ioiuiemdesidi rare: Neeenim.
conflictum auteat itertre mtn Dei, sed illiu^ se ii- ,
impiil (Etid Ceiial. c 9, i finc), cum volueritquit ta ,

cium viribut ctnfitet&r. Lictt etnnn gralia /><.i non in niiale perfruitur, tml de wgritudinis morbo,
pre mb:-
lotnm ith defuisse credenit xit q w temtam tenlatori tr i sni desiderio tibrratur. Qnid avtem
,
t prode sani.
i tribuit poe ta'em i;ua tim , <•( iti ,,, retitten- tntis qiaiinin concttiiis.se, nisi Doninius qi,i viuv ipsiut
iii novernt h ibere virlulem. non tum • i liu, impugna- utnm eiiam mgtrcm incelumitatit impartiai?
Iribuit,
,

l one vc pro'e'j'iis, ut nuUinn viittui hiniui w relin- Olli' veilia sanclus Irosper impii-nans (S. Prosper.
i lociun. El ptMtcis inlerjeciis: Kt quii vox nt- Lib. cont. Collat. c. 8) ait Doces crqo uon po te :
w v I tentari, qui s ita in/brmos novil nc /V iqitet, hominem per aemetipsum apprehendere saui a-em tted .

ulnequaqntm virtt leantr, %is*ere lentatori? Si d kabere enm a semetipsa detiderium sanitatis, ei tua
uliqne uec tentari eos jus itia lh mini periuitUtel, nisi tan:uni sponle. veniieud inedicum, non e.i -m lioc ipsttn
porcm mi eis reststendi uisset ineste virlutem qna pos- , Q »i<
J
di,i este inwd veniat
\,'n/ ivqntinn-.
,/ ,nn/,i',' ,/;..* rt ;., .-^....^ .,.»..: _ t\
tent judicin i". _i
in utroque merito vei rei vetlau-
( t .. .* . i

Di'il, ocl .ivii, hmnini c\ iialm alilms

conanii facci.;
dabilesju 'ieari. Et cdl. 7 cap. 7 Germatm il eenli : «limiJ in scesi graiiarn ilari «|ua Deus Imims conans
ftestiti i/ is ^r c leiitaiionibiti lerribi ibus
{
| i
adver- naiur.c di igit, coiiforlat, ct volimlaieiii imiiai ad
sariorum) ab hac prceserlim fragili earm nnpossililc lalutem.Ne auicm cmn Pelagio coii*ei»iire viJealur.
crederemnt, nisi ad hanc opinionem vestris sententiis s c isiam Bssetnionem lemperai,«i dical conams illos
s animarntdvr oraeulit. Respondei ca-
l>
oon es6e meritorios nec semi cr neces^arios. nratiar,
piie nciavo, ejusdem c»llai.: Q tamobrem ticnl in illis El qitidem i|uod b<>Hiini r.maiiii ex naturas viribus
rtl insligationiscopia ita </ nobit virlns respuendi , m deiurgrmia, aflirn.al eoll. 13 cap. 8, cmn ak Qui
iiw uc,tti scendi tibertas est ttlributa. Unde rapile :

dectmo quarlo esplicii illnd Fid tis trntem Deus,

ct.m intiobi;, ortiint quemdam b volantulis conspe- mw
:
xerit , iltuminai eam confethm, ataue confortut,
et
qui iiun permittet vot tentari supra il qnod poteslis incitut ad salntem incmucntiim tiibtiensii qitam vcl ,

il ' or. \), de potestale resi*ler>di lcniation.biis

cx ivte plantavil, vei urntro comaiu viderit
emersitte). Ei
facultate ualurar. Ail cn m Fidelis avl m Dettt, qvi :
rap 1| Sam
cum videt nos Dcus ad buimm vdie dc-
:

non permittei \iari tuvra id quod potestis, ted flcctere, oceurrit, dirrgii, atqut confortat : Ad rocem
um lentaiione etexitum,mt suslinm potsitit. cnim elamoris tui ttatim ut atidieiil, rcspondelil abi
Cnm enimdieil, Qui stat tideai ne eadat, sollieitam (Isaim wx).
reddit arbilrii libertaum, qnam ulique npverat, per—
(jnod auieui illi eoiiatns non sinl merilorii grati;r,
cepta gralin, vct titre per industriam, vet cadere /;> asM ri
.'--..
mnlin ;,li ,„
;'-'""""' rVi
PaH.ca
P J 7"S " ule "
/,;
,
'
i" IO cj
cap. 16
in i.ip. cjumI,
lixini)
ii) ColtailOIIIS,
collaiionis, Slalllll
sialfui in piin-
III T> III- :

'•'
I"» l ; 1 ri »»' '"M"il Nemo aittem existimel lurc a nobis
(
c,llli
l> us. qiu
I> us, non permiltel
qtu noii permittet tos lentan supra 'V' "
I)
- :

vos tentari id auod po

tuvra idquod oo- ol> hnr
ob f«i«* ««'/,#- „,
hoc fuissepruala, ,„•
ut nitamw _ ..
astruere stimmain sa-
i- : non utiquc opiai ne co. Dominus tenlari p r- , liuis in nottra filci ditione consistere
milteret, sed ut supra id quod tuslinere poteranl tenta-
tecundum quo-
rumdam profinnm opinionem, qui lotum libeto arbitrio
renlHT. Illud eniiti indicut humani arbltrii facitltatem' d utantes, yratiam Dei dispensari tecundum merilum
/

hoc tero D.miitti gratiam tcut itionum tuctamina mode-

uniuscujnsque definiunl. El cap. 13, posiquam dixe
ranlis ostendil.
rainonnmiiqiiam Deom exigere vel exsper tarcl|iios-
Dicit quiulo,
us ex*peeial noslrosconains ei 1)
, conaius l.oii.c vnluntal s, subdil Et nihilominus
(l.iin
:
sliquando noa praveiiii. P. imaiii pirtem hujus ilicti gratia Dei semper graluita peneverat
eipressis Tfibis Iradil Cassianns collal. i3 c. 13 dum exiguis ,

quibusdam parvisque conatibus Utntam immortalilalis

cmn semp
aii :
/•.'(
ita
gralia Dei nostro in bonam r
gloriam, tanla perennii bealitudinis dona inaslimabili
pirtnn eoop.ralur aibiirio , atque iu tmnibus itli.d
ad tribuil taraitate. Et posl pauca
QuaiUumlibet erga :
ii, protegil ac defendit, ut nonnvmquam
etiam b enixa fu rii humana fragilHat, fulura retributioni
ee quosdam conams bonm volunla'is, vet exigat, v, par
l esse iion poierit; nec ila laboribus tuis divinam in.mi-
ctd, ne penitus dormienli anl inerti otio dissoluio
<.>$!>
graliam, ut nontemper perseveret.
ittiit
-na dona confei ilur , occasiones qnoJammodo I
veni C'Hiatu> illj uon sint semper nccessnrii
I

i quibus. hiuiiame segniiiei lorpor-: discusso allinoat cap. 13 Cilaln, ini|llieus : El ita
hration
, sempcr gru-
Jkmi ibilis muinficeittiie sti/c largitus videulur. ua Deinoslro in bonam parlem cooperatur urbiirio
Li cap. l^ inquii : Exspectai nos, cum diciiui per atque in omnibus illud adjuval prolegil ac defendit, ,
 5T2
371 Al) 01'FJlA J. CASSIAMI AI'1'I.NMX
eodein eapiti eielurfli merilum
m d<- een
Ht nonnumquam elimn ab §0 anotdm ronaltti OOnat \ expreeoe
gno; i.ain ii't<:r ali.i inquit: Dicimut enim teeun-
voluntalii vA exignt vel exsprcut. Nunnumquam ( in- (i

etumpla, dum Salvatorii untentiam iari quidem peteutibui H

•liiil), non lemper. Et eap,
17. Per krnt igitur
aperM pulianlibut.ei a quarentibut iuveniri ; * a petl*
quw de ttangtlieit protutlmt» monumentu, evidtnttt- ew
condignam,
atque InnumtTll tfonem ei pultalionem notiram non
timt poierimus advertere, diver is Dm id quod pf.tunus dederii, Kl
<"•
kumani niei mitericordia 1

inodis, et intcrulahitibui viit, Detm talultm llilarin» epintola

volenlinm scnsii Semipeltgianoruni errorein
gtnoril procurare; et quorumdmn quidem ipxw
a.i Aiiguilimim InieilexiMe ridetur, cum
ref< 1

ei tHientium eurtum ad majorem invitare flagrantiam, 1

Nec negari graliam, «i pnecedere dicatur

eruitse,
quosdam vrro etiam nolentti intitotque compellere. fcl mm
autem
talii voluntat qute tantum medieum
qaatrat,
nunc quidem , ul Impleantur ea quoe utiliter a.nobit In eodem ien»u loquiiur
ipttut qnidquamiptajamvaieat.
desiderata perspexerit adjuvare, nnnc vero lltam Si quis sine g<utta
ve\ tntltnm boni <011c.1l. Araijsic.mum , rauone 1. :

sancli desiderii inspirare prineipia ,

Dei eredentibut, votentibut detideranttbut et pulian-

uiu|iic: ,

opcrisvel perseverantiam eondonare. Dicens dicl <ov\<rrt. Mi Bl or-

Quorumilam quidem volailium ei titieiilium curti m
libns nobis misericordiam '

faielanlur auxilia
diem, iuquit; nam Meuilieiisea
admajorem invitare flagrantiam quotdam vero no- ,

Coiiatns priKvenientU gratiae adjiHianiia dari <;< inixericordia,

lentes compellrre , satis indic-.il pr:i'ie<lenles rentibu», pul<
ut iio.i cx debito jusiitii: peteniibax, qo 1

1)00» voluniaiis 11011 semper esse uecessarios cei oeeaaione norum

santibas cx facultate aatora, l

auxiliom gratiae homlnl conferatur.

coiiatiium nalur:e tribucrelur a D
••<).

Dicit, nono, graliam praevcnientem

pendcrc <;x
Eiimdem fuisse Seiu.pelag'aiioruin sensum ralen-
nperibm nalurae, et rausah-m Ulam esse veram, qu«i " q.iidam tbcologi rciciitio.es cx illi» qui negani
lur
initium bonae volunlatis |ir»-bei homo.ideo Dcus
1111-

Consiai hoc ex collai. 15 c. 11, pnn m Deum, actuali gratia adjuvante, prxmoveie, appli-
seretur ei.
c.ne scii praedeterminare eflicaciter foluntatem
cipio, ubi ait: Elitasuut katc quodummodo
tndtscrete ,

tnler ir.atam ad eonsenliendum , quod eonllrmaut aucto-

permixta atque confusa, ul qmd ex qtto pendeal
riiate sanctorum Patruiu, praeaeitim Augnsiin. Iib.
multos magua qucestione volvatur, id esl ulrum
quta
agttur
de Dracl. SS. c. 2 dicentis: Videte si attui
initium bdnce volmtatit prabuerimus, mtserealurno- secundun mcrila nostra deiur
conscquamur bona: islo modo nisi ul gralia
siri Deus; an quia Deus misereiur, poi.de-
singula Itac credenles, quoltbcl modo, ac sic gralia non sil gralia. Ubi
rolunlalis initium : mulii enim ruodo, nain amp.iat
contrarns rant parliculam illa.n, quolibei
uc juslo atnptins asserentes , variis stbiqne
discursu ejusdem collai. ineritiim ad quemcum<|iie medum meriti.
sunl erroribus involuii. Rt in
Uliimo d.c.t pr«desiinatimiem Dei es^c gencralem
tlocet al.quando quh inilium b.mae voluntatis prae-
et non gratuitam rcspeciu aliquo-
:

Deus ahqmndo yero, re-pectuoiunium,

bemus, miserctur nostri ;
c.I. 15. c. 7, obi ail Cujus be-
ini- rum. Constal boc ex :

quia Deus miscn-tur, consequimur bon;n vohi:!l:iii:- san-

nignilas cum bonec volunlatis quaniulamcumque
liumjsatisaperte indicansquod propter boiium ilhun qunm tpse lamquam
tillam emicuisse prospcxeril vel,

usum nostrse voluntatis datur auxilium praeve»ieiilis eorporU excussent, confovet eam
ubi de dura silice nostri
grati;B. Idem coliigitur ex eadem coll. Cap. 9, conforlans , vult
gratiam mtclli- et exsuscitat, suaque inspiratione
<ie operibus nattirae pracedentibus ei ad agnttt nem verilatis
omnes homines salvos fieri
t-il illud Aposioli: Deus reddet unkutque secundum Qui enim, ul pereal unui ex
venire. Et post pauca :

opera ejus (Ihm. 11). Cnde S. Prospcr banc

asser-
pusillis non volunlalem, qnomodo sute tngeiih
tionem tribuit Cassiano, cum au {Ltb. contra Loll. C liabet
cmnes scd
te in ttlud damna- sacrilegio pulandus est , non univertaltler ,

Quomodo autem non adverlis com-

6)
quosdam salvos fteri vellepro o.nnibus? tlxc 111
c. :

dicere gra-
tum incidere, quod, vetis nolis, convinccris
merita noslra dari cum alhjtiod muni dicta sufficianl deeirorc PeiagiannrumetSemi-
tiam Dei secundum
nelagianorum. Cx qtiibus facilc polerit unus
,
iUisq.ie
quod
prcecedere boni operis ex ipsis kominibut propler a Pelagiauis diffe-
Hoc aulem dicium, colligere.in quo Seuiipelagiani
qraliam consequanlur affirmas.
conveniant. Hoc ut.uin cst 111
utdicat rant, vel cum ilbs
sicut et praecedens, iia lemperat Cassianus,
calcehuiiisdisputationis nutandum, quod Fmsius
et
opera, ut pn.pter
gratiam nondari propter bona illa
prcvenienteia
Cassianus quamlibet vel .|ua!emhbet
merila, sed lamquam propter solam occasionem ut ,
eam landem re ipsi negayerum,
nam- eratiam admUcrint,
patet ex lib. xu Iust. c. 14,ubi ait Prattoesl
:
secundum merinim hdei uubii dan.
a no- cu.n asseruerint
que (sclicel Deus) occasione sibi lanlummodo, qui in st.o
bis bonce volunlatis oblala, ad Imc omnia conferenda, Unde Mixeniius loquens conlra Fai.stiiin,
probalurum coulra Pelagiuiu
libio promiserat se
Quibus verbis ab operibus natura omne meritum secundom merila nostra dari inqmt :

cum gratiam nnn ,

exchidit lam de condigno quam de congruo, loiam pleuuu

occasionem qua accepti Postea auiem immemor sut promisti ,

ilicat illa opera solum e>se

va gruliam evacuare convincilur.
Deus priora auxilia praevenientis gratioe.
coi.ferat

*¥¥*

v
 ;

Ji.) YICILII DIACu.Nl KEGULA UONACHORlal. 3N

A.1MO DOMINI CDXXX.

VIGILIUS DIACONUS.
PKOLEGO.MENA.
Vig lius Diacoou-!, ioquii Genoadius cap. A llxc
i
51, Sclioenemanuiis. Jam anica Regulae Vigili
« cmnposuit ex traililione 1'alrum Slonacliorum /i,- ipse cdilor Mariamis Brockie dixeral :

i gulam, qux' in cu-iiobio ad profeclum fratniin in Hucusque octo Regul.c Orienlalium

< Pairum ex'-i-
i reovontti legiiur, brevialo et aperio sermone io- Jjiiie suul in lioc Lncce Ilolstcnii Cvdice, cx quibus
« lius ooaoiitae pn f s ionis in se teneoiera d sci- Vigilius DiacODUS lianc Mouachoium Regul.un coin-
« plniam. » lo Triiheinii Coinmeutariis baec auti in |)o-uit, quae proin meriio ct Orienialis dici poiesl,
leguniur « Vigiliua Diaconus el monachu.i vir in
:
, (|iiaiuvis in Oecidenie scripla videalur. Laudal qui-
« Scnpluris taaclia siudiosus et erudilua, nsonasiicaj dem lianc Regul.un Genuadius, asscritquc illam lire-
« tliscip in eusies ei reelur, fenur ad aedificaiiooem \iaioci aperto sennona tolius monaslicae professio-
« modacboroin qoaedam cudisse opuscula, quas ad nis disciplinam continerc, e\ qua proin S. Beuediclus,
« no ir.mi inenioriaiii venire ei locnrum el tempo- Anian.i: abbas, 6uae RegularMin Conrordiae mulla iu-
riiiu ilMamia probibuil. Dicil auiem pic-byicr
«
s.rnii; quemadinodiun el Suiaragdus, S. Michaelis
< Gennadius, scripsUsc illum valde utilmi Regulam in Lolharingia abbas , iu sua Rrgulae Bcnediclime
< ile coovemtione mnoocbomm in uno hbro. De Exposilioue. Coustai autem hac Regula XLVIIca-
« c.eleris nou lot|niit!r. Claruil suh llonorio cl Theo- pitihus, (piibus iocludilur quidquid ad bonum cujus-
« iosio priiieipihus onno i-20. > Exslai lanu n liaec R (|ne monasteril rcgimen pertinet, el quoi ex Rcgula
Ktgula sul) lilulo Regulic Orientalis ex Ptttrum Orien- S. 1'acliomii plcrunique desumitur; cum persaqe
tulium liegulis collcclx a Yigilio Dittcono iu Co- iliitlen) propria: S. Pacliomii seuieoliae reperianlur.
dice Regularum qiuni editln Konue an. 1661, iu i°, Vixit quidem Vig lins Diaconus soecuiu quiuiu , sed
Luc.is Hobleoios; parl. eJ. 1'aris. loG5, in-.i%
i
ignor.aur cujus E<clcsi;c fueiil diatonns , quamvis
p. 88-95; el no\;v (|uain atcuravit Maiianus Biotkie apud Callos lloruisse supponi possil, cuni nom.ulli
(l posi morteni cjus ediderunl socii cjus Augusiaj contendanl, liauc llegulam Orienialem, ab ipso com-
Vind. an. 1719, sex voiuininibus in-folio, loin.
I p. p.isiijin, in monaslcrio S Maximim Trcvircnsis eo-
00-64.
dein sa:cu!o fuisse observaiam. >

VIGILII DIACONI
REGULA MONACHORUM,
Quiv vulgo dieitur

RF.GULA ORIENTALIS.
( Cud. Regular. Uariau. Brockie lom. I.)

I. Ut ueqoe seniores iu rcgtndis fralribus inaniier gcl

C ,
condeinnei , vel suscipiat, si ila uiile videlur.
laborent neipie disciplioa jauioriuii vacillet, qure
,
venientcs ad monasleriuni ; \el ejiciat, si iia neces-
-ilib tis conversaiione siabilila firma sil, oportet ab- si'as fu. rii, male liabiianies.
a.iiein irrcprebensibilem esse, seteruiu, patienieiii, II. In monasterio seniores snt duo,
ad quos vel
jcjiinuni, pium, buiiiileiii : m dociori* ei pairjs locuiu prasenle abbale. vcl absenle omiiiom fiatrnm dist
i
nnpleat seipsum formam pracltens bouorum
operum. plina et oinnis cura inonasleiii periineai
Ad cu,us ordioaiionem omnes fratres dantes :

respiciani sibi vires per dies, ci dividenies inter se pondus ac

iilulsiiie consilioelaucioriiaie ipsius facieuies. Qai
oeces>iiaien mena>ierii; ex quibus unns lompore
siisiineus monasterii Decessiiales de omnibus quae
luopraeseus in monaslerio sempererit, ad praeslan-
in luouasicrio sunt libere judieabil
nullius ptrso- ;
dum abhaii rulaiiiim , \el ubsoiuiiim advcnieolihus
aam aceipiens, nec
gratiam pra»sians, scd unum-
ulli
fratribus; et ad procedcodum, ubi necessilas com-
i.ucmqiie sccundum mcrita
qnoiidianae ronvcrsalio- muuii cxcgerii , atque diligentiam ciroa omnia qu.t:
n:» iu vciitatc judicaus, adurncai, bortclur, tasU- .id quoiidiaoam custodiaui ci cou\cis.itionem moua-
 ; ,

UUI.II DIACONI 'J ,

515
A iiik i|.i-,ai-.(|ii(:(|uo iiiillus incrcpaudi
Kterii pcninenl adl.ibcnd.m : ul qu:c( •uinque ad ob- iir.ihciciili.io: j

m-qiilum uwmque monaiterii facienda luni , line fiatrem babebit pote latem.

negligenila et qucrela facianl. Aliui curo frmribut

XIV. Si invenini fuerlt nnui a fntribof iliquid

t-rii, tempore suoexiturui cum ipiii ad orania

opcra per contenlioncm igeni, rel coniradiccM ma,
rovidcns ne quW ceotrt imperio, inercpabit jusia mentoraai peeeatitai.
et omnem neccmiiatem , i

fariam. Qni cooeidewna Rmoea icioi XV. Qoi inci.tiiiir, aut odio quemqoam babcre
rlisciplinairi

quae conira raiionem facta viderit, fucrit deprebeniua , aui inobcdieni, am ploi joco
singulorum , si

scu per ie emendet, vel abbati indicet. quaiu houeitum eitdeditm, aai oiioeaa, aat dare

Ille vero (|ui lecumium ordinenj diiclplins rcspondeni, am babena coiiFaetadiuem frairibaide-
III. ,

omnium traheudi rel bii qui fmis 1001, ct omnino qaidqoid

nrdiiiatione abbatia px comilio et voluntate
eootra Regul<m Scriptareruai efl et Bidwuierii di-
fratnim frairibufl prajpoaiiua est, omnem ad s-c co-
scip'ina:n ct aud eiii palcr inonasieiii vindicabit
diaciplina frairum et diligentinm monaatrrii
,
,
ram de
juxia mensuram opus(|iic pcccali.
rcvocabit; Itabens potestalem abbaie abaente faciendi
XVI. Si omnes fratrei viderint pnr-positam ni-
omnia quae abbaa praesens facit. IHe aotem paticn-
miiim negligeniem, aut dure increpantem frairei, et
i mansnetudinem , bumilitaiem , ctaaritatem,
am ,
a-
srquitatem sine personarum accepiionc servabit
B mcnsuram monasterii cvecdcntem referant b< c p ,

tri, et ab eo increpetiir. Ipse auiein pra posiius iil.il

ila agens, ut nec abbali lacdium gencrct, nec fratrcs
faciat, nisi quod pater jusserit maxime in re nova.
ilemperanlia illius laborent. lla?c ob ervabil seiror
:

Quac cx more descendit, servabit Kegulam mona-

monaslcrii (|iii fiatribus praepositus cst, refercus ad

nbbalem omni.i , vel praecipue illa qux per se non sterii.

XVII. Pr.xmosiius vero non inebrieior, nec sedeat

voluerit fxplicare.
am germano fratro in humiliorihus locis. ISe rumpat vincula qu:c Dens
IV. Commendaium aliquod el :
a
in coelo condidil ul obscrveninr iu lerris. Ne lu<.-cat
nullus accipi;it : nihil in cella sua absqne pra-posiii
nec poma quidcm vilis- in die festo Domini Salvatori*; dominetnr carni su:«
ju sione qnispiim habeat ,

sima, ct caclera liuju cemodi.

jiixta mensuram Sandorum. Non invenialur in excel-
u- sis cnbilibus, imilans morem genlilium. N<m sil du-
V. Operanles vero fralres nilul loquantur saei

lire : sed aut mediientiir ea quoe sancta sunl, aut

Non sequaliir cordis sui cogitaliones, sed
plicis fldei.

ecrle silcbunl.
lcgem Dei. Non resistal subl mioribus tumcmi ani-

VI. Qui aulem coquinat , anlequam fratres reli- mo pole.-t itibus. Ne fremal, nec birrial iratus super
hnmiliores; nec transferat lenninos Regula?. Non sit
eianl, nnn gostabil quidqttam.
domo sua babeat qnid- C fraudulentus, neque in cogiiationibus
ver-etdolos;
VII. Netno in cella aut in
comnnmi immasteiii lcge ncc negligat jeccaium aniime suse; nec \incaiur
qu m pr;*i«r ca ,
qu:e in
carnisluxuria. N< n ambulet negligcnier. Non l-.qna-
prsreepia snnt.
VII!. Cnmque ad dormienduni sc collocnveriui, tur verbum oliosum. Non ponal scand.dum ante pe-
uon loquatur. Cellam alierius, nisi prius des caeci. Non doceal voluntatern aniinam snam. N< n
alter alteri
resolvatur risu slultorum ac joco. Non capiatur cor
ad o-iium percuiiat, inlroire non audeat.
ejus ab his qui inepta quunlur el dulcia. Non vin-
IX. Miiia.e de bi^ quue a praposUo acceperit eum I<

Nec accipiet melius ct dabit de- catur muneribus; non parvulonim scrmone ducaiur.
altcro non audebit.
et deterius acci-
Nondeficiat in iribulainme. Non mortem tiineat, sed
terius, aui econtrario dans melius
pnc- Deum; non praevaricator sit pro ler imminenlem
piens. Nemo ab allero accipiat quidpiam, nisi
ijmorom. Non relinquat verum lumen propter inodi-
positus jusserit.
cos cibos. Non nulet ac fluctuet in peribus suis. <

X. Clausa cella nnllus dormiat, nec habeat cubi-

forle selati alicujus
Non mulei sentenliam sed firmus sit solidique de-
.

cuiiim qnod cl-.udi possit , nisi

veri-
creti; jusius, cuncta considerans; judic.ins
in
vel infirmitati pater monasterii concesserit.
absque appctitu glori;r manifesius Deo et bomi-
late ;
XI. Nemo a terra solvat funiculum absque jus-
D nibus, el a fraude procul Ne ignoret conversalioncm
sione pairis. Qui in monaslerio fratrum inveneril
siiorum, nec ad eorum scienliam c:tcus exisial.
Nu li

qu (Ipiam , suspendal ut tollat qui cognoverit.

noceal per supcrbiam ; nec seqnalur concupiscenli >s

XII. Ad collcctam et ad psallendum n U llus sibi

oculoruni. Verilalein numquam praelereal : oderit
occasiones inveniat quibus se dicat occupatum
,
injustiliam. Secundum personam numquam jinlicet
quasi ire non possit. Et in monasterio, vel in agro,
pro muneribus, nec condeinnet animam innocenieni
si

minisierio fuerii,
per supcrbiam. N»n lideat inler pueros non
aut in itinere , aul in quolibet dese- :

psallendi lcmpus non N«n despiciat eos,

orandi et praeleruiiltat. rat verilalem limore supcrams.
XIII. Qui minisier esl , habeat studium ne quid qui indigenl misericordia. Non dcserat jusiitiam
t peris pereal in monaslerio. In qualicumqiie omnino propier lassiludinem; ne perdat animam suam pro-
quid perierii, el pter verecundiam ne respiciat dapes lautioris
arte, quac exercelur a fratribus, si
:

per negligentiam fueril dissipaium, incrcpctur a pa- mensae : nec pulchra veslimenta desideret; nec se

tre minisler operum; ct ipse iicrum increpel alium negligat, scd semper dijudicet cogitaliones sua*. Non
babeat veri-
qui optis perdiderii , dumiaxat juxla voluulalcm i;l inehrieiur vino; sed bumililati junctam
 ; : "

yl REGULA MONACHORUM. 3 3
..lero. Ouando judic.., stquatur pracep.a majorum a s, „„,„ co,i!io. Qui eliam omuia u.ensilia qu*
elleg De, quam u>lo orbe prsdica.a es.. mon asterio
" e ";" S U
„, s,n„ , i d est, res.cro, v, terlZ
'•
,Ur al " |ms e "•""'- <"'"• el ^'dquid usibus qm.tidianis necessarium est,
libe. lei cl UMmnuAm
^wSSS^'T^' —
; I

CU8l0di " l; Cl —'-"nuc re ,ere,,cum

* Commm,e
dal be T b e «u.., ,,e c,«,,„d,ne
';
1
ct ,n,m«r .,t
ur
;
bonclati.
'" ^ueril

cai u.endo
neceswrium
,
ab eo itcrum ad reponendum
,

sign.ver*. recep.urus. A,l victuu

et UmorikDei :
u non cesment, corriiua.ur , ui vcro rritrum »r„i,,.,. „ , 1. sepnroan.ru.
.-
•

«• ad
severiseima. I!
^
, ,
di«
SeCUndUm °
XIX. Qui conteuroun. pr*cep, a majnruro
el Rc d,M * ex P« nSiB consueludinera, neque prom T""™ e neque
Kiilasmoiua
•.'II.IS U.C n
lllOIIJSItril, ....•* Mc|i„i|;, C|)(0 COllSllttlt I
1
C SIII.I «.,..„. .... ' '

parvi, endun. .eniorum Lsili '/

r^° '"T *?' ^" '*"" " ' UD8,J,nlia Br "
^™ T"
-

corripianur ta u '?
'

»rdineu, conatilutum, donec crriLulnr

,

'• "' njUriam ' S "' el ' 1 '

mii
m,„.
\\ BlaiOrCS u,em ."flrmorum
f
fratrum ac laborem considerans
AA. 'iia.ucrdiia,

^
,
p»
Oi-mdin ,.,i fuerl
. (iii

,
cu,„

babebu,.
raln bus mrlnii m-
,
f,

Z
'
^**™" "«*«•
-i -i
1
neget ex bis, ,« ba-

«
COmuilm,
eoru» regcntur
die>; ct
mbitrio.
„• iiuccos
Doibum J ,
^ " Jl,,bu ' CiC
l»«» '»»' «• » »' c enl cura cs.o-
si f o >,„„ J„t ,J ce| r recurrens semper ad seniorum consilium,
-liioid simuiui s, andici ipsi majo, es c i,
'

I I causaut , e. ,„ r cab
dignun, culpa m'ic|'abiii,t, 1
I

vel ,d
.id
T™?*
proprio suo
(m "" buS VC
ii.iellectu
• Pr e « e "* «."*
nou nou.eiit ad.mplere.
adimiwVr»
' ™P»
irapermu eoru.., ttaiim paceu pleno curda conso-
,„.,„
**"
x\Vl "stiarn lurl
Os.iarii euia sit
'

, ut onmcs adveniente.
«-s
nueril tr,s„i,:„„,
XX!. s, ,;,„ fr-ter contr.
,„, Se
.u.^it,,,,,
pnepositus con.ra frat.em
s„„m l,a- ^n IZZ^' reverentia, ac statim nuntians
vei
eis res P „,,s,m, boneetum
;

^
,
i
(

SC, " 0,lb,,S,

"" 16 K e,C '"-

Sf " fT? ^""^^

:i..,ua„, querimoniam pr bate frl, e, m ^1
' 1
*' '''"^ ''

^"^
',

N
. ise, fidei eos audire I bcn, t ,
'r

^
,',

"""" C ^
^™ T
, i ,

f '' a "' ibllS

co.. Si .a,„e„ ab.cn. e>t petir „,o„^ '
LTiT
11110 " 1
" ' acu '-
r-bi profeetus, priroum quTdem e..p a L „ 2.'
f
""""^ "^ " 1
'
"' SC "'°-
's ,

"'-T
-em diuti, viden.
-;
.
te- p,.amos,,um et fra.iem
fo, i.

;
demora^
„e diu .uspenso
,unc audTeli
j.n!,-
^r^r.^^^^ fr^^npt^^
nia , priu.qo.ro abba.i vel se
ior.b s J
e,0 tris I, ,a mapr onatur, ut et ille „ui pucpoi.us oumia
, i ,

st e, illequi .ub;ec,»s est, et i.i „ui audiunt, juxta

ostiarius Mouas.erii l>*co^"2
" "i^n
q „ am de fra(l , ll|IS loris "Jre permil
,ni,am e
j; e m.
iminm., De, cnrta fac,,„l, G ' J at. ,
et „o„ deut i„ ullo »c- Xy
X v IL
,, c: nnic
S qmS access ^'l nd o.tmm volcns
.asi..nem discordiai. .
'
sxr
renuniiare, et fralrum aggrecari iiumero
yyi, IWta.
I»l. m.i , . . g „„„
m,:tatur for.,s ad aliq„„ d ncgo.i,,,,, « '
babeat li])emiem imr f f
. ... Mta. vcro „on s„, s „„, sed bini vel tcrni a,„-
.
e,,t
.
u, d„„, se „n ,cem cus.od.nn.
eteousoiantur,
monasterii
nuam, ac docebitur orationen, Dn
, et i.ianebi, p^i.eis diebus or s.Ha
e,sen,ore. eorum cam e pslt
,ie b ,t, eorum conversauone
-n smi, h ,11. „o„ pcCtc.n,, Observantes
,„os qnanto. p„tuerit discere;
et w£Zl ,

,,,-
perimentum dabit, „e forte mali
-en Imc, „t mvicc, fabuli. inanilms de-
,,o„ se q „, Ipi , fccer ,
u, turbatus ad horam timore disces.cr I aut sub
...„,,

£gm m » acu
«eque ueghgct , dct locum destructionis
suo at,c,.,s sit, prct tem-
aliqua potestate
rctibus s„is
si, ; utrum possi, ren,m,ia"e
el Z
£wni .,
Sieimi vidermt apliim ad omnia
, e, propriam contemnere facltl.
l„„c doccbiiur et
XX.ll. n..o i^
Qua.,lo au,e,n revers, fuerini
. ,

i„ m.maslo- reli M „: lS monasterii disciplinas qo. facer dc a

l;a2^
;

UliqUemqmenleB n-.-pieservire.sivei^ol.Jct^.mn^^r:
:t k q
";
'" ,U0UM n,n " mi " Bivelod »m *^^^use.t,sivevescen,liordi,,e
m„ ... v.,.,
',
l,u„t,read ,,,„,, c „,„„„„,, Ve „t i„s,r„c, a.qne perfcctus
- D ^^
. |
in omni opere b„„o
^
;

:Zo ,„ r:
,imo qm
Pr ^
,m r"
,m; n,
'
,s

•
'
si rii "-
»-

--efeie,,.
-,.,..,„, „ e C ; ,^ Ml j „„„,, c„
,'
sic, superius scripl„m ia
est
XXh.
XX V Ommbm, .

er„ potesta, JegendJ „ 5 -,,.e

,
e, :,„
.d „„„.i,,„s seniorrtw
•".i;n.i Kili.ini
:
si tamc nulla c.i.isi exsntcril (|„a
«-»».iw-iii, naa VWill
a.wiii. «,.,.,; . • •.
... ,.
Sc .11 1 aii.nii ad 1
ci bo 1
; nara-ii .,s vcl nH

ms, ,,„., sia.iia su,,,, s, C „, scrip,.,,,, csr, per s„- q»X ad obsequium MaSq„ e
* z^odtrif 27 vd des di
-
r
i, " erc,;,,e '" semper p:,,mi si -- ,ios
'"
i,a
monaslerii
aiia -e: r :
™ "™"
prt„,c,

pr
.-.
i

"r or
-
; funr
m
Vln,
•"•
T
,Ud,CaW,,
.
"'

*5 •*
"^ *"
>-
^'
'" ;!
'"
"" "
"*»
"" C
p(
S:U,ll "

«"'«en.er impleant.
m lm ,enda " ,
'
•

E),
"'

si q.,id forta
"'^
—
t'-

X XV Ce." cr
'"
.7
1 - "" SC " ,M,> "' ' liS nmB a? " e ''"^ -" c «-»»«'-
'

" St "' ,b8lin* nti e*

-.„rn,;,^
' e« ti(
'^ ^"«^ .emper i,„erroge,,t.

He« .
n
1 " tradens
quidqu.m tr a r S „ ;C
^

.«cori.a.c vel
'
S, ' SCi - ° Plni0
sil,i
'

injuacia
VCl " l,S °'

Bdclitcr
"" m ° nM,Crii
cu.todia„, el
(rC
i,
' ,il "r

HM
' eiBrin
|| us
 ' *

-en
FASTIDIUS, BlUTANSOUUfl EPISCOPUS.

™ "•.** t-: :::,':;::;::v;;;;::

a nlionni -I

::::.:::;:..
limorc Domini
-*
lll i"i ca»ligallotiiuOI el l"l

i* «-- -
pericliteniur.
nu« in
ipix m uif,"i.i conlinenlur;i per Iptotqne dertniclio
nUuU I
Yvvvi Quoo locutae inerit, rel
XXXVl. « laliauis
nuod ti "l u
i

nrr qunsdebel *d fieaho crescerc,

'
,.„.,.,., u
•
,, SM.

r-KJi
'

..- . ... .

''V-r;-:;;::::::;,:.:::::;:;:;;:::-.,
- uuJ* ,, « bUMl - rimiliter t|« p«oilen.tam,
f ,
.
„..„„,,„„-
li (M\.il)Hiii
-.,
\>i a l,«qi,e majori» Imperio,
-" J
\\X nirr oiiimos fralrcs li"C 'I

—
i , '

:::• ::„:;:::,:;;:::,::;::::::;;:::;::::::;;;;: «S^«i-. « -

t^::xzlu .^ r =
dine . ila <n nemo annm qnidqnam n.idie.1 .
i.e,|«c l bui r*l> '« » •'•>.»'
::i;:;::::::;-::,'i::;,:::;;::::: '

'

..»., **- Pee«li.nter m ;

.ed l,al,ea„, .,«-
»»-J- jJ^JEEE , lln a ccc-
ira comiiiiiiiu. . .
„„„<, ,l obiendiuir Inmmil», pre»o.itt. domm
*™- Si " c se "i0 ' ""'" "
neque accipiat ahquid, ne-
"7" •""'„* ;..a« a.ro. a.gioi a ,i.i«,n, .b b.s ,« «eccs-
fralrum qiiidqnam agat :

saria sunt accipiel.

que det; neque usquam prorsus procedat. riiqni renerint,
ille qui XL. Quando ad osliom monasterii
XXXII. vero inventa fuerit culj>a
Cum ,

si clerici
monacbi majori booore susci-
fucri.it aut ,

ent-p.bi.ta inveniior, corripiatur ab

abbaie secretius.
Evai-gelu
pieniur lavabimtqne pedcs eorom, juxia
ad emendalionem, corripiatur a
:

Quoti si hon -ufficii

qua apta sonl
bupt eis omnia

"^"^ ^
praceptuni, el pracb. ,

paucis senioribus. Quod si nec sic emendaverit, ex

c„,„„„,„icc;„r; e. ,„„, mandnee, ,».*,«.«.. tol .1

„,„„ a , cni ,roerU , „icr„,
IU. b "' s
„ cc h„c qnidem profneri.
pm,remm inler o
, in qnolibe, loco rnenl,
cs in psaiiendi „rdi«e p„n;,lor
v,i « .«. r. " -' M '

-"„,„ v .,
I
iu ,

comitem,
,
.
,
nuntiabitabbati, et permitiei.le eo
accipiet
Quod in pravitate perscverat, etiam psallendi ei
si
miuelur ad frairem
hacc confusio non cujus (ides probata est; et sic
facultas auferatur. Quem si vet
iia ut videndum vel proximiim.
commoverii, abslinealur a conventu fratrum ; mortuus rucrit, pro-
cum eo ullus XLII. Si propinqmw aUeujus
ncc oiensc, nec Missae intersit, neque licentiam nisi paier

— se,|uendi funus non babebit ,

frater de junioribus colloquatur.

Abstinebitur autem
C
• ' *• «' -"'"- -"- •••"-* •^SVSZuL.
nn.n .olla. oicra. nisi ab „„,.,,
vcl se ex XLiii.
sccnndum abbalis ac senioruin arbitnum;
et veniam lano acceper.i
corde pro eulpa pmniiens bumi'i iverit ,
tenebns; nullus
XLIV. Nemo aiteri loqnrtnr in
omnibus prresentibus petieril. Qu..d si in
ermris sui
dormiat; .uanum alle.ius
in psiatl.o cum aliero
frairem peccavit , eiinm ab eo fraiic veniam pe;al, ambulavcr.t, sive
nemo teneal ; sed sive sleterit, »we
ctii inju.iam fecit.
se.lerit, uno cubilo distet ab altero.
et secun-
XXXIII. Si quis errori ejus consenserit, ponelur sn-
Si qnis tnleril rem
non suam ,
dumduriliam
du... duriliam illius
ill.us consilium dederil,
magis cons.i.nm «. se
ueueut, ut » XLV
"" ^ " "
,.iteniiam ,ublice
pm...te..ua
In.meros ejus; et s.c agat D(E
. Al , ir flpat
cum in l.oc orrore fuerit por ,

lardius bumiliel, sciat se,

judicaeidum. in collects
deprebensus, simiti modo culpabilcm injuste jndicaverii,
inj"Sli-
XLVl. Si prxposilus
XXXIV. Hoc eliam addendum fuil nl f.aler, qui ,

patien- lix ab aliis condemnabitur.

pro quatitvet culpa arguilur vel increpalur ,
et defendii ai.um
sed hu- XLVII. Qui conseniit peccalis,
liam habeat, el non respondeat argucnli se :

apud Deum et hom.ne,,

emendet. dclinquentem, malediclus erit
n.iliet se in omnibus, el
tam durus et lam corripielur increpaiione severissima.
XXXV. Si vero fneril aliijuis

ANNO DOMIXI CD5.XX.

FASTIDIUS,
BRITANNORUM EPISGOPUS.

PROLEGOMENA.
IN FASTIDIHM.
GALLANDII NOTITIA HISTORICO-T.ITTERARIA
(Biblioib. Vett. PaW Gallandii t. IX.)

Tbeodo.os A„cyr,,„s a„rnUs. ,.«,«« Faaiidi™.

, . Q„„ ,,„porc c,ar„cre CyrU.ns Mcandr s ac ,
 , ,

381 PROLtGOMt.NA. 382

Britannorum episeomm ex Gennadio ii-.tclligimus A Michaelino, Victorino ac iloobm Sorbonicis, nec

t|iii medium inter eos linnc scri|itorcm rcccnsei («)• oon cum ilolstenii editione Rumana colla uin, evnl-

Episropi liiuluin Fa^lidio Jelrahunl viridoctissimi (6), garuni clarissimi operum Atiguslinianoi um cditore*
ijiios item Pagiui est secutuj (e); permo i scilicet au- Parisienses (/>). Aique bujusmodi pncclarum etem-
ctnriiaie veiusti Gennadii exemplaris Corbeieusis, in p';ir lypis exprimendum iradidimus. Verura nerao-
quo legiiur laniiira, i\ s i.iius Diiito, iicque priiua neri nostro penitus deesse videremur, illud iterom
maiiuasrri|.luiii babel euindeni litulum, se<l addi uni oiiii) odiio llolsteniano compnravimus : qna e\ colla-
pnsi vocem Briito calamo recemiore. At unoexcepto lione nonnuliai deteximui lectiones quibus fortasse
Corbeiensi, reliqoi codices, qnos iotor oo mulio pr e- planior scriptorii texius reddntur, easque proinde
staiilior feroneusis, ui fuse probaiii eruditi viii ((/), siiimolnre libuit.
:iliii|iie (lin) pervetusli biliiinibec t Lambeihanae War« 3. Al vero baiul rst plane pra?tereundum ,
quod
ibeno laodati (e), vulgatam Geanadii lectionem pia? J
:,1| > pridein iuonr.ere viri dociissimi : Fastidium
io ferunt : noquc aliier in sue cod ce legisse eoiiipo- scilicei Pelagii conlcrranei bui hscresi luisse addi-

rilur llonorius Angusmdunensis !

Uennadium es- cium; adeoque nihil u.irum de eo tradidisse Genna-

scrihens : ui propier.a praelor citalus B-dleriuios el liiam, fuisse ipsuni imbulum tanaeldigna doclrina :

Wanhonum , Dsserius quoque (g) nc Norisius (h), R presbyterum enim illum Massilienscm diviuae gralise
quibus sccedere videttirei Tilleinunlins (f), Fa«iiriii iuimicisfavisse incoinperlum iieuiiui. Qua de ream-
episeopotosi agnoseaol, licet ejus sedes babraler pHsoiinum bistorix Pelagianoc condiiorem (a) et qui

ioeerta. ejus opera janctim edeuda curarunt (r) nec non lii-

1. resiator Geanadius scripsisse Fasiidium <«l

s,oriaB li««erariae G.rilic* auctores (s) prae ca>teris
(/)
Futalem de VitaCliri.-iiaua libriiin,etulium de \ iduitute tonsiilis velim. Sed nl in viam redeamus, Faslidius
ttreania, sana tt digna d ctrina ; ui forl eodev Cor- de Ad mo liac babel (.) : ln quo niliil fuisse incre-

ln iensis. In editis Geunadianis !• gimr ud Fatatem dulitalis invcnio prater sulum inoludieniiam , cttjus

quemdain errore foitc sive ip-ins Gennadii, causa ille damnutus esl , ct omnes suo damnantur
, si\e
pu iuslibrarii uam liberdequomoi dicturi sumus,
:
evf.mplo. Ilaec vi ro ipsa esi Peiagii hajresis iia do-

ad viduam ouamdam missus cs>e perbibetur, qoam ceniis, ul aitsanclus Prosper (») :

dilctti timam tororem auetor appellai (k). Ilinc vero Progenilos igitur nullum tnxisse realum
sbs reansam arripuisse Pagium (/) Fastidio abjmli- De |iatrilnis, rux dissimiles nunc nascier illo
Crlu primorum, qui liberlate male usi
candi librum de quo Geunadius, recte arguunt virl Peccai unt, forma aocui, nonseiuiue proli.
erudiii quos modn biudavimus (m). Errasse qnoqne Et clarius adliuc auclor incerlus e, islotae ad Deme-
Gennadium tlatuii Pussiuus (u) rum aliis, qni ex <-
iriadem (v) : fftnc, inquil, Adce peccatum, exejiplo
iino libro iluos feeit qund sub opusculi
: enini finera posteris atteribalur nocuisse , non transitu. Quem
diserii auetor de tripliei Viduiiate (o), haud novus Pelagianum errorem passim exagiiat sanclus
ijiiidem
traclatus, sed libri de Vita Cluistiana clausula esf. Augustinus (x). Pr.rterea sux vidu;e isia snggeril
llic pono libellus qui jam dudum inier opera sancto noslcr auclor (y) : llte autem ad Deum merito cxtullit
Augiistino snppoita sxpius prodicrat, paremi suo manus, UU preces bona conscientia funiit qui po:est
lanilem Luras llol tenii siudiu est resiilutus. Nictus dicere, Tu nosli, Doniine, quam sanctw, quam innecen-
ei.im virille doctus vetustum exemplar in monaite- quam ab omni fraude injuria ra-
tes ,
pura: sint et el
:io Cassinensi Fasidii episcopi nomine insiguilum pina, quus ad te expcndo manus; quamjusta, qunm
epusdescripsit acediiinui paratum rcli ;uii : iiludque immaculata labia et ub omni mendacio libera, quibut
deinoe|>s cinn duobus aliis opu^culis ex museo llol libi , ut milii miscrcaris preces fnndo. Ilac poiro
,

ileniano Rotoa» in lueem emisit anno IG'6'3 Pelrus suiil ipsissima P( lagii verba, quibus viduani Julianani
Possinus. Quod quidcm opns denuo expnliiom et Demetriadis mairem docebat, quemariniodum sancli
ciim veieribu codicibus Corbeiensi, Reraigiano, oraie dib ant. Ea rocital sauclus Angtisiinus (z' t

(a) Geonad. de Vir. IPusir. oap. 56. D (u) Fastid. I. c, oap. 15 infra.
(b) BB. in Append.ad «m. VI npp. S. Au,-. pag.
i
\H7>. (p) InAppeiid.ad 10111. VI opp. Aug..pagg. 183-19-2.
(f) Pagi. ad nnn. 4"2u. § \mx.
(q) Noiis. Ilist. Pclag. lib. II, cap. 16, opp. 10111.
((/) Obscrv. ad
Baller. i) iV . Noris. tom. IV na" I, jiagg. -i(i-2 seq.
°
884 ot 923-92«. '
!
(r) liillor. ad Noris. oor>. lnm. IV, pagg. i'23 sei|.
(e) Wanb. llisl.de nps
deean. Londin. |iag. C. ol (s) nisi. liiteV. de la France , loiu. II, pagf . 653
(/") liomir. Ang. lib. II ri Script. Eccl cap. 55. sc.|q
I7) Usser. Briian 1. EccIrs. Auliqq. oap. li, pag. de Vil. Cliri>l cap. 15 infra.
(/) F.islii'.
171 idit. sec. Londin. 1687. Prosp. Ctiii. de Ingrat. i-uii inil. opp. Lom. I,
(11)
(/11 Nmis. Uist. Pelig. I,b. 1, cap.
19, opp. lom I pag. 71, nov. edit.
191. (v) Ibid. in append. Episl. ad Don.elr. oap. 10,
Tiliem. tom. XV, pn*. 10 et 18 inil., ac |.ag. pag. 527.
Sj". not, i, sur S. Germain.
(r) Ang. de N.il. el Grat. cap. 9, opp. tom. X,
lj) Gennad. I. c. pag. 131, cl nlibi.
(k) Faslid. prafai. de Vil. Christ. infra (u) Fasiid. I. c. eap. 11 infra.
(l) Pagi.l.C. (1) Ang. lib. de Gesl. Pelag. cap. 6, num. 16, opp.
(m) Baller. I. (0111. X, p
nag. 200.
('i Possin. in Monil ad Fatid. cdit. Rom.
 FASTWU BRITANNORIM tPISCOI v ;
-
w .
l

Chriitiana P. lagii seinentiu eui :ript;

,„„,„* ln Dtopolitana lynodo Pelag o roii ,e objecla. A Vita in |»ii

eruerit, Pelagiana illuro loligine aaperaum non

tadem quoque referl sanclua llieroiiymut («) ; i,i

exclaroal duliito Indeque uiap < t, quod Pelagioj

i| ihus in meiliuoi ad luctii , slaiiio :
:

lateqne ea cstis univer-

Chrieliani eit liwe , an Pharuai luperbientii oratio? Brltanniam p.lriam ii.fecii, i

Unde anno 2'J a eon-

Aii.i iiisuper iniiHis recie prouuntiau noUt i" lioc sam Inaulam pervagata fuil. 4

IJ.iiai.-
Fa*tidii opusculu TUIemoiilius ('<)• « Quare, ul cum cilio Gallicano legati contra Pclagianos in

Noriaio loq.iar (c), cum Fastidius bic dicto libro de niaro miiai tunt. >

(n) llioron. lih. III Dialog. ronlr. Pelag., niun. U, {e) Koria. Hi>t. P< lag. lib I. caj». I», opp. uu.l.
opp. tom. II, p«g. 78 i, edil. Vcron. pag 105.
(b) Tillem. lom. XV, pag. 17.

FASTIDII
BRITANNORUH KPISCOPI

DE VITA CHRISTJANA
LIBEll DNDS.

^pracfatto.
impcrlii ad cujus non tam munei i* spcc.e quam
U ego pcccator » et ultimus, insipientior rmieris B :

aniroi respice voluutateu», ct d.l.genier adverle

quid
ei iroperiiior linivcrsis, le, ut sanciitatis et justithe
b potuilqu..d
libiilla ncgare poterU.qua! totuaa dare
vi.m pergas crebrioribus audeara litteris adroonere,
hauebat. Obtulissel eii.u.. quod non babebal s. posset,
non me proprias justitiao fiducia, non sapienthB peri-
qiue toiuro • potuil quod babebai offerre. Sitii lUque
lia non sch-nti-c gloria, ^ed sola quam secundu.n
sed paruro, qui decurr.ntis interun r.v, aqua
Deura animo ac mente eonrepi, chaiitaus vm causa
ille,

polest es>e coateotug, donec ad fontero ube.

,-
rompellii qu* me peecatorem et ignarum ad dicen-
;
>«
per.-eniat. Nec illum sat.s esur.re
du.n hortatur el provocat, ut curo loqui nesciaro,
ita
rcm purioremque
qui cum panes cibarios Irobeal, nitidof cx-
credo,
.acere non possim. Vellem ilaque et libenter opta-
spectal ei candidos. lu et lu, dieetiss.ma soror,
rem le eorum habere nolitiam quorum et sapientia
ccer
facundia major, et scientia ube- quaro ego certus sum esurire niro.um et s.lire
„rfl U entior est, ei
leaii., cibarios inlerim roande panes, dm.ec s.l.g.ne
rtor. e. conscientia ab ou.ni peccalornro contagione
aqoaiu
candenles inveUias ex.gu. el lurlralent. nr.li
liherh.r, qui le ve. bis juste iuslrueren. et exemplis.
;

pur.urem Rec
N.s enim prauerquam quod roen.em nos.ran, ita p«U, osqueq.ro affluenUoris haunas
v.deaUir
inierim panis noster, qna.uvis r.st.c« S
insipientia: et ignoranti.fi caligo cT-cavii, ut diviuum
libi

d.spliceat. Rusiicus emro pams mcu t.or vide-

aliquid oeqneet sentire vel dicere, adh-c insnper et G esse,
tur esse, sed forlior et celertus esunentero stonla-
o.nnium redarguU conscientia pecca.orum. ut etiam
churo s-.tiat, fessuroqne corroborat, qnam qn. s.hg,-
si ,
lU id lu.ninis possit habere, ab^condat; et ita f,t

neus videlur et nilidus Nunc ergo d.cam

sermo,.en,
ui pra terquam quod dice.e non habeuius, hoc eliam
agere cro.v. -n.ai.
fiduciali.er proferre, couscienlia prou. valeo, et quid Christian.m
nuod babemus non
ut polero, explicabo. Cuj.s re. el unde prro, exor-
probibenie, possimus. Tu tamen, du.n pcritior libi

d.um sun.am, jus.ius oeo mremo. quam ut prinu.m

apparere possil et roelior, rudibus adrooni.ionibus
disputem, e. cur q..ls
nostris interim esto contenta, et charitati da veniam,
de Chr.stiano ipso vocabulo
nun considerare quid offerat, nec quod Christianus nuocnpelur expnnam.
cujns est
non l.abe. quserit, sed ton.m quod babet libenler ^

INCIPIT LIBER.

Clnis , M. .».« pre.»ri, «^rih. « »»»- "«" —

<"'"'"• '»
f '
S
'T*T^ZZ- E u
II, ul'»s ienont. Unco, ve:o oon nisi s^ne.os
fnisse m..,if«lura
«wrtito».. »»x„
creden... .11, e.
(P.. *i .v, 8
l,ap„s,n»LS
^ .

.ll.ns .a„e l ,r,e.,., „,e

P
1

viros o, sa.is Deo digno. semper pri.is fuerai.

purgati, non aliqumli, sicut sub Lege
es;, nec alios quainpropbelas aul sicerdotes aut
omnes in prophetis et
sacerdolibus ungnntur ct
myste- sed
reges. Et tam magnuin fuit ipsius unctionis ad-
sed regibus. Cujus unclionis quales csse debea.nus
rium, ut in Judaico populo non omncs iilml,
tolnni Seiiit q*od potuh
prhnus, quod abcsl a rass. ei
c Ua mss. Al Uolstcn.,
Editi
•»
hic add. vft nbai.
offerre. Edili alii, fofum qiiod pvtuil
Holstenii edilione.
»=
Editi, t'o/ut'l.
 3<r,

woncmur rsrmpln, ut lu qitilms

DE VITA
iam samla
I HR ST IANA LIIJBll U>U3. m
esi \ Doniiuus loqnitiir, u qunnium
liomini miseii- velit
oneiio, lii aon niiims sancta conrcrsaiio Ei racra- co di;e pieiatisque largiri, propriaa
vocia benigniiate
inenio euin onciionis liujus, el Christi el Clirislia- depron.il, dicena El iniquut H eonvertal se ab omnU
:

iMiiimi omniiim, id «.t, in Cnrislo credetitium, wi- hM iniquitatibui $uit quat fecit, tt tuttodiat
manda a
bulura descendil el nomen quod nometi ille f u- m
: .
,/, et faeiat judierum ct juelitiam ,t mistrkordiom ,

sira sortilur, qui Cbrislum minime imiiaiur. Quid W'r« Vivtt, ct non nwriciur; omnia dtlicta tjus qua-cuni-
<•» m iii i prodol vocari ajuod i ea, el nomeu tibi qut fcci>, ,ion crunt in mcmorin : i u juttilia sun quum
n»urpare alieuuraTSed
itviai, anaaa
li Chri&tianum le e»se de- M, tivel [Eteth. xv.ii, xt, nu E , .
.\ lull lll:il Vl ,_
,

Cbristl inm gere, ei merito libi Uiri- lunlote po/e mor em injutti, dieit Adonai Domii mr,
siiani nomei aseutne. Am forsiUn aon ewe, sed oiMM ut avtrrmi u a via ,ua maia, ei vivert eum [n-
vocsri ileeineras? Iloc sa U Fcb Ihiii el miserura e»t, n m (IMof. ^Y! El alibi : Iniquilat iniqui non noce-
le velle voeari quod non sis. Ncme enim iu iransit bit tum, in quucuniquc die ave.tcit U a tua iniquitaie
ad Clnistum ,
iu Cbrkiianua api eCetur, el n n lil. (Etech ixxni, 1-2). Et iieri.,..
Conrertmtm/, /f/ii, con-
;

Qui Clii-isiiamiN diciiur, Ciiriatum sc hahoie Dutiii- vertentei, M tgo sanabo contritionem vestram
(Jerew.
Mim proiiteinr. Ei vero babet, li ei in omnibus
-21). Ecce qu modo iii,
te Dcns, ul a peccatis
tnis
obacajuaiw ei lerviat. Si 0,110 minos, Cbristi illenon B vel seroeonvenarisoi salvusesse
poisis, monul el
f.ininliis, s.d siih-aiinaior cst ei derigor qui ejus se provoeai. Ecec qualiier jam
moni ubnoxium ut vivat
•ci viiin dicii, eui sei \ ne dissiroulai. Ilii e ergn judi- horiatnr, quam leniter, quain
ti.iin geniiiiiiin icnralnr, e. nre Pei lubsauuaiione,
ciementer inviiat, m
eiiam n«>ccaioriliu pairis non negei pietaiem ei
bjmo sinc eausa I) imiuum ap| elJavit, el ro quali- adliuc lilios apf.cllat,
:

Detim peeean.lo qui patrera

taie pcccaii.
perdideruDt; sicnt aliose se perdidisse
peccaiorr-s
CAPUT II. ali«> in co cum voce flcbili ct miserabili «nadam
I

'• /A-us illico duplici cx causa r.on puuii. lameniaiione lesiatur, dicena Siue fit.is
factus sum, :

ftrdidi pop lum meum p. opter peccata

Sed plerosque incredulos eorum ( Jerem.
et impudentes et perii-
dos misericordis Dei longa p.itieniia
w, 7 -. Ea boccrgocognoscequaliierieDcusdiiigal,
peecare c t f,
i..a\uli vive.e <|uani perire.
qi.e.ii
inirepidos, ui ei boe peccatorura soornra El u. eum con-
Deum non lemnis et despicis, qui au plius quain u.
arbitreniur ullorem, quod oon slatim velii ipse le d,-
punire
ligit, (|ui le mori cupienlem vuli
peccantea M seri ei ingrati, sux vivere? Xolo
saluiis iraprovidi, ,

b
quia h
inquil Duminas, mortem '
peccatorum, scd ut comer-
c eiiam Deo imputaiit, quod eorum
differa-
tantur tt vivant (Execlu ivm,
tor ii.teriius: ignorantes Dci
provideotia dupliei ra-
Tu ergo mori vo-
5'2).

C luisli peccand., ille te « vivcre vult co.ive.tendo.

tione servari, ut et humano generi longa
ejus pa-
s:ulle, o irreverens el ingraie,
lienlia consulator, et ne ille judicetur impatiens
qui nec in h. c Dco qul
si
t.b. vult misereri consentis, qui
illico voluerii r
damuare peccanies. Nam si iam pa- i e mavult sua pie-
liens non esset, jam diu humani generis
lale salvare quam luo pcr^re peccaio !
origo d,-
sei; nec jnstos de peccatoribus
i
haberemus, si CAI UT III.
confestim Deus veliel punirequi peccant. Pietate Dei abtilenles, eliam
Nonnullos liic puniri.
finm seioiui ct tegiiBw qui antea, am
ignoranliai Nemoergo sibi ideo blandiatur, ncmo se stulta et
cxciiate, aut rausa perfidiae, aul adolescemiae
yani- vana suspieione decipi.t, i,e'mo idcirco sec.rus de-
tate decepii, mnhiplici ei
vario peccalorum gencre li»'iua| el quod -u,.er pecea ores confcsii..,
l.l.er,
le eh.mi.ir obnoxii, t per sustenlaniis Dei clemen-<
Dei ba judiciumque uon veniai,
lissiroam patientiam post.nodum ab m ei boc opincn.r
errore sunl con- se impune pecasse, qm>d no.i illco perimaiur; scd
»ersi, majores adl.uc d
oper,s fecissc jastitiae quam boc magis differre Deum quam
anle peccala dissiroulare cogno-
eommiserant. Deua eoim non donai seat, ct iram ejus peccaioi ibus t
quuii
peecaia, sed differt; nec perseveraiiiem veniam
pecdtnrem subiio et repci.te venturam,
morte liberat, sed ul sicnt scriptum esi
vel sero cnnveitatur el vival
D
Ne dixeris, Peccari, ct qnid acddil mihi triste?
patienter ex.pectat, sic.u t \
beatna Peirus aposlolus cnim Mtissimus reddiior pa.iens
ait Non (Eccli. v, 4). El alibi:
: lardat Dommu» • promitiii ; ttd paiienter Netardes couveni ad Dominum, ueque
»gil propter vos, uolcns aliquos perire, di/feras dc die
scd omnet c.d mdiem; subito enim veniet ira ejus Ibid S !i
titentiam conver.i ( ,
(II />,,. m, 9). 111« enim ic Qund in |)l.;.isf|ue ini] lelur,
quasi pius, benignus ei clemen*, quthus ob iiimia peccata,
illuo i.lcireo m.u etin pra-se.iii Dei ira supervei.it, et in
cu,il ul, "qn»ntailliu8e.g3ie8iipietas.qiiania fmuro i. n \,-
»
lur. Sed hoc nemo iniell.git, nemo cognoscit,
dementa reco.noscas, qui te peccaiorem ei
sit nec
im- 'iir^qiic adver-a su>iin,-ns malis suis ajsiimai
i;
I"'"" exsneciare mavult, el servarc
conversum, gari, se<i ijnol pertuleril
rwra punire peceantem lirni pcr consueiiidfnis p lius pu ai
:
prbpbeiam ipse esseiiuam c.i..,i„is. El idcirco Deus inprjese.ni
1
nun
K.liii, sintt.
f
b llolsten., morientium m»s. Sorhon.
Uolsien., qui. ; ei II roic
e morienttbus. Micbaci., p.ccanlium.
Plerique ms<., pnuire. Corb. pecct n-
r.diii, opera, rciiueniil
/'«.< morien ,

u< mss B M-s . v.vificnre.

Us, Corb., vromistu reddi re. L
I- I 1'. 'tii mvii c:a !, .-;; ( ;,7.
 . *
,

387 1 ISTIDII imiTANNOl.UM EIMSCOPI m

punit n » A fcuhoc niagi.tenlircno.c nvenil, umdi m,
„,,.,.„
m.h i.n puil jrc peccaule.,
|>uiiii nuia c
|
........ ...i .... i..: .....:....,;....,_ i.iri
..Kicuiari, n.iai.ilii.
rjua diu nn.i luiil
nunduni
neino intelligit, i|ii q,
,.
.,,,,„. |,,., paiicmia i

gnoicitur. MuUi aunl enim fjiio.

dicm peccatiiriim terminum Bium«iue r.pleut

.m.r.im :

,,u nuvliitudi prccaiorum jaw ante jnilicii

cunauinmatn cum » '. nce Uli u»m »e-

ln prasenii etiam judicamur An d.d uuia »i t|uein ,i
,,. I

l-ibariuiii, lio- iii.iiu ullaiu reeei rari.

sacrilegum, saiiguinarium, rapaeeiu,
micidam, fnrein, fraudulenttun, adullcrnm,
calero- C\PUT IV.

ruinqiie erlmiiium rei vel in prsaenli tempore Cerlo percalorum numero complelo beu.n pMjffi pec-
caiorem.
potuerit videre louga.vumi No« enim plurmorum
F^sr; autem eennm peccalonuu ..lodum alquc
cxcmpla videmus, per quae probare ndlicimiw
scele-

eompletfl mensuram, Dei ipsiu»ie»iiiiiM«i« deebraief. Elquod

ratos <'i impios, peccatorum .uorum Hne ,

^i- iinuiqui-que vel eeleriui vel tardius, prtmipecca «>-

lioceliam lempore juilicarl, cl praaeutem ei«

et
rmnsuorum ,».,.1.11.1 .xplevcril.j.idio-lur, cvid.-..
i.tni negari non minu. rj.iam f.iturain.
sime demousiratur, qaaiulo de Sudomorum el
0-
Scd hoc ille faclius inteilrgere pulest, qui pcr di-

tempora divorsorum judicnm impia

sceeraie- morrbaeorum iuteritu atqae weeodie, qm aua jam
v,'rs,
« exspeciavii interiium. Qubrum peccaia repleverant, ad a>brabam DeM toqu.lur, di-
que convers mlium
„„«, .lotesus sublimior cst, eo
peccandum major b cens
a.l :Cfawor Sodomorum et GooHtrrhmomm repleius
el veccala eorum magna
vehemenler replela sunl
audaca quae lotuui sibi licerc credil quod poleal, et e,t,
v.ro qoid dieit, qui
( |,„» alterius judicium uon lunent qui alios jiidica..l (Gen. *v„,, 20). Dc A..,«rrl..cis
Ita lit ut qui hombis B „ a ,,o..du.n peccaia nVieram,
quos « l mui.os a«- i

ad peccandum prmcipitea suni.

delinquendo j.idicium, Deum judicem nos quam supra dicuu civiiaies ere.it* suui, con-
non lime.u in
qnibus alii qui iiisonlium stat csse deletos?
«eutiaut ei iiltorem. li\

efifudCraul, ita iram Nondum repleta sunt peccaia Amorr/ueorum utmu

animarum sanguinem frcqueuter
''' r^'»»"-
adhuc (Gen. xv 16). Quo e.emple « a
M judiciumque sensere, ut ipsi postmodum san-
libenier r,n- h.siruimur et docemur, suujulos
:

™™*™*«^
guinem fundere cogereutur suum, qui
lamd.u
vco qui similia commisera.it rum suorum p'en tudmem eoo.uu.mar., et
debaut alicnnm. Aiii
sant, ut insepulli ja-
,

ul eonvertantur susiineri, quamd.u cuuiulu», wvm

sic Dei iudiguatione prostrati
non habuerinl delicorum. Nea.0 se n.quam,
fa.ia,
f.erent. Aiii
ere„, et esca feris et cceli volucribus
ne.no se decipiat mal«s uon amat De„s, peccatore,
,'qui iiiuumerabilem bomiuum multi.udinem :

im-
par.iculatimve con- nou aiuat, injus.os non amat, rapaces crudeiea.
uiuste perem-raut, membrati.u
pi„s; s.,1 amat bo,,«s, justos, p.os,
bum.ies, mnu-
c u, uon mu.o,- fuerit comisura memhrorum
mitcs, sieu, .cripmm est Quomam non
quam quos imeri.ui feceraut numerus punit.rum. El C ccntes, :

tu «. Non h.;htubu juxta te

\ '„•„..» judicio marits injusle peremptis inulta, ef- Deus volens iniquilatem
onuos luos.
orphaui patribus nceiaia derelicli, mcdignus, neque v er,nanebuni injust, ante
lectie viduae, multi
imquilatem, perdes omnts
Odisti vmnes <,ui operantur
qi.il.us pnctcr orbilalem mend.citaa inferebaiur el
meridacmm [Ps. v, 5-7).
nudilas [nam addebant impictati ci crudelilali qnod qui lo juuniur

.leerat, ut corum quos fecissent occidi

spoliarent el
CAPUT V.
el lilii
liberos], nunc vero ipsorum conjuges vidu.e
Murs propera malis ad pxnam, bonis ad securitutem.
nrpli.ni alienis quotidie cgenl panibus.
Nonnc vide-
bonos
cs^.e compleium Scd .lH.it aliquis, Ouid esl quod videmus
iur tibi i^iud lesiimonium in ipsis
percui.t, sed eva-
Viduam
.....«••- ct orphanos
-r c i.m perire cum malis? Illi no ,

cmnminanlis
CDUinii.l 1,11 S Dei
L.i el dicentis
Cl uit.i;iiii-> ,
, ~-

liDer.ulur, e. .d re,,i,ei» tr ujtou r_ I

d „,„a K ri», ai „. «...dta» ,«,f««li.»» ecr,,,, el

^
ir.

«
ZZ7d£
K .;
li„»
'
»,„,»» ,l >ttri»,am

,, fl»
nef.,1 o
«n »W!.,
M n\vp«L sce.es.,,,,,
«I

( M
erun, »»;.-
«...
fneinus! n
muriunlu,- el pereunl, quos
'e- ».

....
*** »dUuejud.cii
Vocnntur UU>
e,,i„,
<ie l.oc

snppne nu, e«,ecu. a „«-

.emp»s»ou, „e dinl.us e-
n.u»<lo receJe»

^ «
n„
„,

airccissima uno perpclrautur i.i

.n

er»de.i.a S
lempore, hoi.iii i-
. D„o 5 „ iss e, D «„.„.»„
no> din ius persequ
*, m»,i «--»"'--»'• "£
tribu-
: .i,U.r. Jusii de pressnris,

mci- bii..niba. e. a.. S «su.s vo.a.i.ur a.l reqmem . u.p.

( , tnl »,itutr ap
ina"succed,,i; occid.m.ur m.rili.
op.bus et del.,..s rap.i.ntu. ad
ius vidu. spolien.ur ,, vero de lu.uriis et
« „ e patres q»o f..ci

poBua.n. liii enim v.,du,,t u, iud.ccit. ,t. m judire»-

h ni et rquisque in alterius morte congaude,
ut .« eos v.ud.cla celc-
lur; «t viudieen.ur, ist,
qnandoq-.n mori.u.us. Heriio cr,o
illi
nuas non it ips

suum in „uihusd,,n c iam prccoccupatus (nerU, m r, frtgenocrU Sap.iv,

7^
lll0 Tetur. Herita judicium est (Itnd.,
p«- lienim Vivens inter peccatores translalus
Meri.o vita lalibus nec
:

inus ostendil.
,e e,
Deo ammu ejns
s Z Ira^conccditur. Quorum nos, ne sccie- 10). El i.erum : Placita enim erat

admonemur e.emplo. I >•) E« i.erum :

Cmarmpu. iter n. mortem, *
T,ossc cxis.im mus,

Pro. »f?ecia»Ji.
 3*8 D3 VITA CHBISTIANA LIBER UNUS 3'<0
icm suit m pace (Sap. 111 , 5 . Vides er^o lia.ie snlu- A CAPUT \ II

lionem rorporis jnsiis el Dei calloribuf reqoiem essc, Deui temper jusiitia piao /,, („,, et injuttiik ofitn-
non pcenara; ct eura dissolvuntur, liberari eos poiim sns.

quam perire. Et i.lcirco ipsara soltfUonem qui flde- Sed ne me ex sensu proprio loqoi quis arbitretur
lei suni aec limcnt nec rereolur, sed reuirc magis aut credat, aui eum putci se facilc posse couiemne-
deeiderani el - exoptant, per quam sibl requiem in- re, qood sua poiius vuluniate quam legia auciont.-ue
i.lligunt exhiberi, noa pasaam. biqai vero el impii lo uatur; jam ounc Ipsius l-»gis, cujus prieceptis no-
ei suurun seeleraai eooacii oaui ineriio naiurali pro- bis viias aditus aperiiur, lam veleris
qoam novae
videntia |ieriimcscunt, per quam se nesciunl ju- ineipiam ezempla proferre, el ustendere qnid Dcus
dieari. Quapropter bac raiione roddiia et accepla, ib inhio * slaius mundi bumano generi observare
nouoponet nos omniuo peceare, praeserlim eum nou praeceperit, in quo semper placatui fuerit vcl offm-

ignoremuapeceaioribus judicium ct inpracaeoU esse, mis. Lego enim post Adam, qni a Deo primus for-
ei in fiiluio servari. inaius esl (Gen. i, 27), ile cujus causa nunc dioen-
CAPUT VI. (luiii non est, in exnrdio mundi Cain et Abel fraires
lndeccrttm est C.ltrisliaui nomen sibi arrooare sine
iv, 1 seq.) e quibus unus re. fuisse germanos [Gen. :

Nec
boe nobis nomiue lantum, quod Cbriaiiani B Deo pUuuit, eo
iu
quod iunocens esset et juslus: altcr
dicimur, bliodUmnr, sed propier boc eliaui oos ju- vero, quia injusms ei nocens, Dco placere uon po-
dica.uioi crcd.in.us, si nomcn nol.is liusi.a vind ce- luit. Deinde intervenienle leinpore,
Eooch satis ju-
mus alieuum. Aut si aliquis lam incrcdulus cst, lam atum fuisse Scriplura desiguat [Gen. v, 22 seq.), cui
inflddia, lam perUnax, tam obsUnaius, lam audaz, tantum justiiia coniulit, ul nec praesentem mortem
quas quandoque venlura est, b Dcj j(U icis , ra|n
ui |
gdre|j seJ et ^ immorl
de mC(Jio on|nlum
.

llil;llem
l.-d.gnalionemque oonmeiuai.velhumanam consue- morlalium singulaiiter raperctur. Cujus monstratiir
ludioem mibescaljei videat quam brutus, quam in- exeuiplo, unnm Deo jnslum plurimis peccatoribus
npiens ille, quam stullus ab inais etiam grnlibusju- chariorem. Noe quoque et ille justus (Gen. vi, 0).
diceiur, cujua lanta est vauitaa taniaqne dementia, cui justitiae meritum quid prajaiitcrit r-ovimui, u!
ut sibinomen adipucatur alienum. Quis enim tara cum sais lantum viia daretur, pcr diluvium imn
ipsi
vanus et miser est, qui advocataui, cum liiieras
nc- muodo damnaio. Abrahara quid per Rdei justiiLc
scit, aodeat proflteri! Quis lam iosanos et excors, meritum consecums sii Scriptura icsiatur (Cen. xv,
M pror.teau.r miliicm, qui ncsciat ar.na geatare? 5, 6), ut ilio in lemporc solus aimcus Dei essci n
Nemo enim quodcumque nomen sine eausa sorl.lur. lerris, qui solus fuerat jdslus inventus. Lnth vero
Bulor ut dicalur, necesse esi ut ealceamenia confi- C (Cen. zix, 12) nl pereuntibus cunciis <le Sodomiia-
ciat; vocetur qois faber aal artifex, arlis peritia
rj|
rum liberaretur incendio, quid alind quam jusliliaj
facit; ut negoiians naucapelar quis, carius qu.-d merilum fuit ? Longum esi nos ire per sin ulos,ct
v.lius emcrai disual.it.
Hujusmodi enim ez«'mplis orauiuiu raeriia recensere.
aguoaeimus nullum sinc acui nomen, sed oiiine cx
C\PUT VIII
aclu nomen. Tu erijo quomodo Cl.ristianus
dic.ri- i , , .....
Isnicliuis uleo multts misertis nfjhxit Deus, ul
°. „
ad opera
ni quo ihil iis Cbristiani aetus, Chrisiianus ju-i ii ••,
ptelatis instruerel.
bouiiaiis, iulegritaiis, patieniia?, castiiatis, prudcn- P.ipnluin Jiidaictim, quem ad se Deus primum ex
llJ*. c
bumilitaiia, bumaailatis, inuoceniiap,
'
pietaiis
I
Msmine- Abraham
— ... prae
f..
W caeicris
».«..v-,J^ gentibus
p O.l-ll) pertiiiere
|" I iV. I 1 1

esl noraea et lo iliud tibi quomodo defendis et opiavit, qu-.modo erudiorit, quid
:
uum, ut sibi pla
vindieas, cni de lam plurimis rebus nec pauca sub- eerei, facere, quid observare prrceperil, scire n >s
lisiunl? Cbristianus illeest, qui oon noroine lanlum, convenit. Primo in loco, quod dcrelicta regione m
sedopereesl; iile qui Cbristum in omuibus iuiitalur qn.i habilare semper optaver.it, patriaque deseita,
«i seqnitor; qui sanctus, innocens, inconiaroinatus, in alienam provincium, hoc est, mi- in iEgyptum e

mi ctiisesl; eujus in poetore maliUa nou liabct lo- grare fecit, nou sinecausa nec sine Dei provideuiia
c.i.n. eiijus in pectore seia pieias cousisiii L)
ei boui- factum esse rcor. Sed huic fuisse puto raiionem :

tas; qui Remioein novii nocere v,-| lacdere, sed om- quia Deus populum suum qucm elegerai f
, miseri-
opea ferre. Cbristiauua ille csi, qui ezemplo
bni
cordix*. pieiatis, justitiae, c;flerisque bonis operihiii
CbnsU nec inimiens ovitodisse.acd magis advr-
cupieus erudire, voluit euin in extera patria pro
untibui sibi
Denefacere, et pro per ecutoribui sus Lcmpore es-c peregrinura et captivum, ut caplivita-
et fiosiibus evorarc nam et quisqnis aliqnem ke- :
tis el pcregrinaiionii iniseriam discerct et laboris;
dere aut noeere paratas cst, ille meuUtur se esse quo faciiiu* po tuiodum misereri peregrinauiihusct
(.lirisiianum. Cbristianui esl, qui potesl ju ta vo.e laborantibus n..s-et, si ipseante peregrinaiionis mi-
d.cere :
Neminem nocui boniii.um, justc rixi cuin serias didii isset. Nemo enim percgrino lam liheuter
miseretur ci adveum, msi qui peregrinaUonii exitui
*
Us8. t.es txtpecttmt, e
>
,

Abc-t a po'.ioribus mss. migrare, pro quo in

Abesi voz Dti ...~s. ;.
Sorbnn. ire, apad Holslen. iter.
Deesi i» i.is-. vnz humil uui*.
j
' S\c l!o'..-ien. rccic. Abest m>\ quem in cdii. BB.
Sic i>oiioies nibs. Ai cdili. shn,,r.
 l v ill.Il BIUTANNORMI EPISCOPI
>»l
'ropl.H m pnrceplum, et illum
m hntpilc.n ei rina lecto, iuo inlro- A c i

,,„.„
nuvii. Ncmn ilc
i>< > > >

qui anic indiguit alieno. Ne

i

i
,
,,, i ,,, ,i .
— ..-
mii h i>-
„„.„„.
1n r
» 1 1 1
.
• i
,
t
„.,, ......
implere
•

;
...
niliil euim
,i Ciiitn

aneii hotpitio, uitiut

(

potai, aliud in legeveierlq mpri quaui ut

Oeum el proximnw
mo ba eiurieniem cibat, ncmo mc eiilenlem
legii coniuminaior 01 fador e -r,
Nemo Jiliga». Ei vere ille
m «j iii qui litim eiuriemqtie perpeitui ett.
l). -11111, ncc in proiimo n peceat
ricile nudum tuia opcrit vettimentii, quam qui qni n c; in
i;,„,

nudiiatii ct rrigorii novil injuriam.

Nemo »ic Iribu- C\PUT IX.

hinti i-t miscro ct laboranii luccurril, niii ul qui I), nm quis dil gn'.
iribulationum el miscriaruiii ca»u* expcriua eil ct
Snl D um, qoid protlmum sit dilig-re, pr#-
qoiil
miecricnrdis ct pieiatia
laborum. Meriio ergo Dcua Deom
ernt edituru», per teiire minime ae diitimulare debeo. d.ligit,

magister, qui legem poaimoduin Peum

qni suis in omnibtn mandalii obtemperat.
ci pietaiis mnnitim-
quam p»pulo suo miscricordise leges ejui et pracepta ctntodii. Denm
diligit, qui
opcium pnrcepia IfMiwru», voluit
q „e bonorum qui nt ille »a ictui ett, et ipte M ranctiftcai.
,,ressura» ei iribulaiione» el
angu- diligii,
eum priua omne» ei quoniam
quo facfltus po»te:i pos- si.iiiKriptum e-t Snncli estole : ,
alienn,
stias in terra perpeli [Levit. xix, i
ei suis obtemperare tanctut sum Dominut l)cu% tetter
s ,t laV.a patienlinm o.isereri,
^Zm7nZ\^cohW^ D Deum diligtt, qui ct itlud Propbetm dicen.it i.m>.
mandaiis. Ui puie» c
Dominum, odi'e nwlnm {Pt.
ei ra- e| ,utnm Qni ditigitit
miitat, diu lerram arairis
:

priutquaiii semen quam cceletiia

xr.M, 10). Deum qui noo alia
diligii,
ne quod crediiurus esl semen pcr-
iili
stris doinat, enim non nisi eancliiali- et
macerat cngiiat cl divitm. Peus
eat
•
ita ei Deus populum suum d u anle Dcum diligit,
pictatis an.au r est; et ille
saluiarium mandatorum semen
jii&iitiae et
et domat, quam ei
causam ha-c cum per- qui non aliud quam quod Detfa amare ridetur npe-
impertiat. Denique utob hanc
Domini intueamur ratnr. Qaid sit eniin Deum dilig>-ro, Domini ct Sal-
lulisse cvidentius clareat, ipsius Qui audit verba
non vexabitis, nectribu- vatoris doctrina declarat, diceinis :

mandata, dicenlis : Advenam

mea, et facit ea, ille csl qui diliijit me {Joan. xiv, -21 ).

labitis eum, fuislis eienim et vos advem in terra

Si igitur ille Deum diligit, qui quod Dcus praecipil
Ei iterum legimus Deut
JEgxjpii (Exod. xxii, 21).
:

qui non facit, iste non d ligit. Omi.is vero qni

personam, sed ncacapu mu- lacii ;
magnus, qni non accipit
Unde clarum atque manifestoffl
proselylo, orpliano et ttduiv. non diligit, odit.
nera, (aciens judkium
cst, ab eis Deum odiri, qni tua mandata non scr-
dilige, quia elipse futst
Dare pancm el vestimentum Nonm
Si vant, de quibus c Proplictam dixisse pnto :
dicil :
JEgypti (Deut. x, 17-19). El nlibi
i» terra

auum
aukm messus (uens
mcssus agro
in «
fueris messem tn y
tuo, et
>
obltviscent "~ qui oderunl Domine, oderum, et
uos la Lesccbam? Perfecto odio oderam
te,

Ulos,
svpcr inimkot
et M
a rnanuam,
orphano ct
nn mvertens acctpere iliom, prosdg.oat
tiduas e,i(, ut benedicat
le Dcus in opertbut
C
L
mici facii suut mihi (Ps. cxxxmii, 21, 22).
ojk Pro-
Odii ^
ct Dei
quia famulus eras ». nheta justiis peccatores, adulieros et injustos,
mamum tmrum ; cl memor eris
Virfi
verbum hoc{Deul. mandaia spernenles; sicut alin in ioco dicit:
lerra,E(jijpH;ecjo ideo prcccipio libi
prcrvaricantes pactum ; et tdbetcebam(P*. cxv.ti, 158).
pervidetur atque dignosci-
xxiv, W-22). Ui.de facile legem tuam dilexi
Et ilerum : lniquos odlo habui, el
mreum ob hanc causam cunclis afflicluni
populum
(Ibid.Wo). Vide ergo qnam jusli, qiam inlegri
suodocereiur cxe.n-
fuisse miseri.s.utmisercrialteri praelerquam male
populum tuum es^e debea.nus et sancli, qu.bus
scriptum est : Docutsfi enim
pl„, ticut sed nec male conversnnics
humanos conversari non lice',
justos esse el
pertalia opera, quoniam oporlct
agnoscere. IIoc el beaius ApostoUis evidenier o-len-
{Sap. xti 19). Qualem populum suum csse ve.it,
nec panes cum peccatoribus frangi prx»--
,

dit, qui
patet; et quibus possit operibus
late.ut arbitror,
pit, dicens Si quis fra'er cognominatur inler r<s
:

promereri, plurimis probatur

exemplis.
aut maledi-
volunlatem parum fornicator, aul avarus, aut idolis serviens,
ejus
Sed ne ad inanifestandau. cum ejusmodi nec cib«m
et Propl.e- cus, aut ebriosus, aut ravux,
videat.tresse quod diximns, Legia eliam
quid Deoplaceat s«m sumere (1 Cor. v, U).
ei
tarum pracccptajungamus;
perque pi.itueui, ct t „ An „ B ; AM iniHsiit» ininuilatis
ioiqnitalis alienum.
omni contagione injnslitae et
praecepe.it, ta.n veteris qu m »» nova; Legis tesiim •

Diliget Dominum Deam luum ex Talem etim esse vo'.uit,lam ju tum, lam pium, tam
niis comprobcmus.
piirum, taui immaculainm, tam simpiicem, ut
nibii
ex tota anima lua, et ex tota meute
loto corde tuo, ct
qnod eo gemes redargtterenl, invenirent, sed quod
in
tua, et ex totis vribns tnis {Deul. U, 5); et diliges
admirareiiliir, et dicerent Benta gens cujus esi Do- :

ipsum (Levit. xix, 18). Legts

proximum tuum sicut le
hccredita-
Domini minus Deus ejus, elpopulus quem elegit in
et Prophetariim prsccipunm es-e mandaium, convei.it e<se JM
comprobalur, dioen- tem sibi (Ps. xxxii, «). Tales
el Salvaioris nostri testinv nio
servos, mansuelos, graves, prudentes,
pendet ct pnphe- cultores et
tis : in his duobus mandatis tcta lex immaculatos; m
iireprcliensibiles, iniaclos,
Quod rescindi non potest nec pios,
tm (Hatlh. xvii, 40). et diral,
omne lam Lcgis qi.isquis eos viderit, stupeat, el admiretur,
mutari, iu duobus istis mandatis
c rescripsimiis eumf liolst. ct ex coiuettu. \t
iia
a
Alias, manipulum, renueniibos mss. per Iro; K.
edil. UD., de quibus
i»
Ms^. plerique, quam novce iucipinm exempla pro-
ferre. Di.icjes.
 Z ™ , !

M VITA CIIUISriA.NA i.ihli; UNUS. -g<

Vere l.i hon.i,.es IK-i s„..t, ,.„„.• „,n lalii etl eonver- \ .,„,„„„ ,,.
fccer.nl, omdenmaniur. e, ,„ c ,„,,„
I.I.O. Iia N bome De. etbibere dcM cl agerc, ut q.iisque prudens el sapi.ns rec |noscal m.am tpeo.
muuo »il qui e.m ..„„ vcl.t vidcrc, qoi „o„ ardrc illibabero possul q„i rerteetur in .„,lis, q „ :ili ,l„
desidertt; eeuio no„, eum *jdcrii, Dei cs^e lilin... eiiam illis vi.a n.-gatur eui iuell ..il.il fecenmt uisi
i redat; ut yere m co prophcii. ..... illml in.pleatur : etiem a!i,,„id gesscrii.t boui.
Kequc e„i.n Deus hoc
Faucea ejus dulcaiLis, ei lottu dasuferuu» (C.ant. y, lantam quaeril a nobis,
scd „t „i mall „,.„ sj,„„ s
18). Nau, si sc tue... esbibeal Chrisiiamjs, si se ta- efficiamur l.o.,i.
malia c.im opcribu. voiantur Ev
e.n esl.il.eal Dei wrves, ut bit qui dsmeeiii ido- mali, lla c couirario ex
booia appeliaulur boni Et
Isq.m de*ervM»t, coover.^audo cfficialur a.jualis duusuui q.iiLus honi 'scrvirc vidc.iiur
;
bonus
el n.ali
incipiel pcr eum Dcus biasphemeri el diei, Chu- Dci.s, eui oinnesbenc convcrsanlcs dcscrviuni- lh (
tliinum De, scrv.im ! cujus lam n.ali aclus, lam lur- bolut aulrm malus, cujus quisquis
qui male opcralur
pis opera acquem est conversatio; c.jus
t,„, eet femuh». No„ enim enobis
,
boc solun, poscilur .,'
mi-. laoj mpia, t„„ scelesln, lam lusuriosa, lam non vivendo malc servi cssc di.bo.i
desiuemus icd
rdkla, Et erit illius propl.ctix reus, JVwnen vivcndi.bcncDeoservire vidcamur.Nam>isquisnee
raiM Dci per vos blasphematur intct gentes Isa. IM, majum videtur operari „cc bonum cujus
(
servus ,

S; Ilom. n, 14). Sed v» iiiis per quos nomen Do- B videatur esee iguoro ; vel quomodo' vitam a Dco
"»<» lueni Uaaphematana, Dcus enim a i.obis nihil potc.it sperare perpeluam, quam bcnefacicndo non
eiagu desnlerat ct reqnirii, qu;,m ut
p r aetus no- n.eruil. Ne.no, • inquam, scnsu proprio se decinial
siros nomee suum nagniiicctur al> onmibus
, sic.t et iiludai, uemo se vaua esislimsUoee scducai
tcriptum est Sc.cnfica sacificium laudis (Ps. Quisquis bonus ..on fucrit,
:
vilam non habcl Quis
suK. 14). IIoc eel euim secriieiiua quod Dc.s su- qnis jus,iii ;e et misericordia? opera eou fecerit
peromncs boUias qu.rit ct diligit, ul pcr josiithe bou potcst regeare cum Christo. Quisquis „o
noMrceopcranome:, sumn uhique laudelur, et Dcus «aeril humanus , pius, hospiialis benignus cle
jrerni esse scrvnrum suorum aclu et opere compro- mc.s, geheniwc noa evadct iucejidium,
Deus m.los
hrtar. III, vcra
diligunt, qai aoa aliud qua» D lU iu non am,t. „o„ diligit pcccatorcs.
QuNquis malum
midenomenejusgloriuVetureiercent. f,cep., iuimieus esl Dei.
Quisquis si..e dolo no„
'
,,lcri ""» poiest babere cum Christo. N.hil
CAPUT X.
'' I
)ai 1 *-'"»

°"' n1 a!n ' )lius est cliri *liaiio quasreudum, nil.il

Proiimi dlec io desi-
dcrandum m.gis, „ihi|q„e plus totis virihus enilen-
n
Quojnoda n
Deus
i ,,. •

diKgi dcbcat, ut potuimus, divi- d„,n, quam „t maliii.im suo

excludal cxco de
n us „„,,c vcro
Q u»d s,t proximun, tamquam se ip- C qusm nequi.iam in.ra pcctoris sui conscientiam
ut
",n d.l,g,re, u» possun.us, expl.cemus : quamquam ,„,„ ad„,i,t,t, quan, „t bonita.em tencat,
justiia,
.,,,, eaus, expo.t.o al,o „, loco brevi.er disse- scrvct, puriute» mentis custodi,,. Esto

r^dct
uo- er d.ct o
Omtua
}
*
aucvcum.ue ,««,
,us

uu
quo lue
;
„|
cl Saha,nr
faaunt aa-
-^wwi^UpK
lem trahil? quid oequitia, qu e prvhibc
Lenar. c„ :
.

^zt;
Q. mn N csi :emm
e,vos faale

q„, s,b, < r" optel ab

malum
iliter ()la " h -
"• c,,risu '' <ius sc ^»
u te « «E-i-' .'r
a.iqno ptum est Auima eni,n neauam iisperdel
n ll.c ergn prox.m,,,,. s„um ,a„i,,„a„, se
:
aui se Zlt
ip um (Eccli. v, 4). Si vis vivere, aud Prop

TZ
;
,
, n
«>|ii, qmei „o„ ma a.iqnid, q„i, uec sibi, v„lt loqoitur;
(

,
si regeem chris.i di.igis, a q
eri; sed . q„,d bon, prout ipse ab omn.hus pcr-
utm oputet emmeqei, .ibcnier impcrtit; qui, uoe
il.ud merearis adipisci. Quis ^ i„q, i,

olmn a C r,st,a„o qu,. r it„r, « e,al. careat,

,,/t ritam, et cu ,t videce dtes

luam a
P
„
bonos?\ lUZZ
uTZ
.
me.'o. , a bia tua ne loauantur dolum

t
d u xcrceat
bon,,
booum ,.i ctiamsi nibil mal, fece-
:

amen ad ..ern, v.t.e pra,niu,n no„

a malo,
(Ps. «„,u,
et fac bonum
13.15). Hujusniodi
; mauirepacem,
euim ho„
et e£r
„ , I
2
c
dm„t, nr.sed gehe,,,,, ,gu,,„s manrip.u
,r, sic.t ho,,or,t et diiigil, qui
in
D malum ne.ciunt, q„i ,„ e „
ngelie Don„„., m dn^, legimoa de iis qui nil,I non noiu „t, quorum dolum labia non loquuntur
i
M, S |, r:u„,, nrc bo,„ a „ ie „ ali
q „id operanlur
t
: quibus „on nisi boniias videtur el puritas
lermfim a me, maLdicti, n ianem
i
mtermm .
»•
auem Innoccntia esl qux nos commenda, Deo steudi-
Praparanl Putcr m ,us diabolo et anaclis eju, Esu- citas cst q:,:c facitregnare cum Chnsto. Q„o , ,

on dednus nuh, d7' T ,1 bMre;

"'""
hospes
'" andUCare;

fui, et non susccpis-

"'"'
C/
'
« Deus no " -W i—entes
conjunctos, .estimomis plnrimis dcclaratur
dUigal, et sibi ve. ts
cn
ri^,
"'"
*
^ "°"
TT
U
-! "' rm '
"' "° n P """ is -*- CS1 : ! ""° Ce "^ « ™* "^scrunt
si ,

tl-43). Nu. quia mallim gess( runt?

^,,
, .

sr .
d qilil Cuilo({i muoeMiiUHt el
,,.
le iam tmt
" Sic mss. Ali.s, Sacrificium laudis honorificavit e f.olsien. pi m»*., erudiri.
d Si.'legiinus cum Ilo.stcn. Scd edil. BB. quisquis
JJtl??
t*r w
diabolus vesti-r
C Cl inf,a r
et angch. ,
'P- »5. °><"» Pnravi, pu- qni
c
t. r.

IIr;J ,teil . et U>85., iwpnt.

"

Patsjl. L.
13
 — <

:9;
.
FASl 11)11 l.ltlTANNOl.l M K I' !S' J>f
*»

JZm hoiBlfH ^rtttWI c.confcm.cl,;,,,,-,

comprob
1*0
,n.r i\a ,n b lu illum Cliiislianum pulas, in quo nullnft
mm vclur, prophctac David leslimonio ;

se Chrisliai.it. tis csl ac.m lll quo eonveisaiio nulla

graviter anlc pcccassct, posiea judicari
,

i,n> cum
cupit tirnt jusiti.T. esi, scil ncquiii <, impielas et scelus? Illum
iinii limct, ex qtio innoccntiam nossc ,

quoniam ego in innoccn- Cl.risiimnm pulas, qni opprimit miserum, qii pau-
ipsfe dicit Judica me, Deus,
:

Di-rcin travai, flui res COnCOpi Cit alicnas, qui ut se

mea ingressus sum {Ps. xxv, 1). Scicbat igitur sibi
lia
quia innocm- divitem faciat, plure» efficH md.gen.es, q..i taerta
a ,„ „oi. metuendum cssc judicium,
j

,1/, g.mdet i..ju=l.s, qui dc alienis !.,« .y„,„ eifc.nl eapit,

dicil
sero ccgnovcr.it. Et alio in loco
:

i,„» vcl
miserorum d.tatnr ii.lcritu, ei.jus os Hcndae
suscepisli [*. it, ttjMk- qui
antem proptcr innocentiam md.gna ct
que.n mendacio violatur, cujus lab.a non n,s,
c it postmodnm propier innoccntiam Deus,
Innoccntcs vero obscena et soelesla loquuntur ct turp.a cui cum .1-
nnmicr malitiam anlc rcpulerat.
bealur dislribuere sua, invadil al.cna? Et ad
eccle-
manifeslum est, cum
ncc confundi coram Dco possc,
ZZ Quanto tempore innocentes custodierint
jus-

0). Nil.i. enim

siam lalis audenter acced.t

expandit
et temerc
impias manus i.Uc.to ,apt„
et iiuportune
u,on ,uu, «
i non confundentur (fhrt. x.u,
charius cssc potcst, qua.n ul B cruore violala., et ore .llo polluto a.que rttrikgo,
D o dignius nil.il

observatione leneatur. Licet quis in quo fuerat paulo ante aul falsa ,,.,,,,„, Ut lurpia
lce, tia to'.a

t^^Mt^rtt.i Hlam mm non habuerit, prcccs ad Dominum, quasi n,l.,l s.b, fcrt consc,,.,,

mto^^^Hri***
etiamsubveterilegedegeniibus.quandoadhucillisini
JutKxis fundiL Q,Jiu agis irapude,,s el m,se Q J
°'

rum peccalorum onere gravas? Quid Deo prceler

odisse.observareprxceptumest; quid conlempium injuriam iirogas? Quid ad provocan-
micum licebat
lcstimonium pceme lu*
dam celerius ejus iram in
ienunc agerc convenit Chrislianum, qui inimicum
44)?Quando enim in- scclcralas ad Deurn porrigis manus, ad quas il!e
,„„mjuberisamare(Ma«/t. v,
non respicil, qui non nisi snnclas ct immaculatas
iiocensnon ens, \ci «vui coov, p«i.^i "
'nocensnoneris.velcuiessepoterismalus.quiinimicis
>i
proximum sibi jussit offerri? Quid ore illo Dcum mgas, mio
..nrciperis esse bonus? Sed tu forsi.an et
el fra- pa „l ante locutus es male, cujus, quaniv.s mull,-
„,lis cui nec externum od.sse conceditur ;

plcentur, abominatur prcccs, sicut scr,|.lum esl

:
inimicum;
trcm nersenueris qui amare pneciperis
et Cbrislianum te esse credis,
qui ncc novi nec vc- Cum exlendeiitis manus vestrat, avertam faaem meam
sine mulliplicaveriiis prcces, non exaudtam;
tcrisTestamenti prxcepta custodis ? Sed ne a vobis; et si
sunl. Latanmu ,
solo lihi nomine mflBUS enim veslrce sanguine plenw
oausa te Chrislianum rxslimes et de
mundi estote, auferie nequitias ab ammis vestns (
Isu.
blandiaris qualem te csse oporteal Apostolum audi C
mngis 15 , 16 Bene conscius esse dehet et Cer-
sibi ille
tlicentem Qui (urabaiur , jam non furelur ;
l
,; ).

quod bonum est, sure imiocenli* Hdus. cfui ad

Dcu.n inanus
lus , et
autem laboret operando manibus suis
paticnli. Omnis extendil et porrigit, cum Aposlolus d.cai, \ olo au-
tf | habeat unde tribuat necessifatem
omni loco, (evantes puras manus
s ermo malus de ore vestro
non procedat; sed si quis tem viros orare in

ftdei, ut det gratiam audien- (I jim.u, 8). « llle au.em ad Deum mer.to ex.olht
bonus ad cedificationem
bona conscenlia fundii, qu. p»-
sanctum Dei, in niaims , e preces
Et nolite conlristare Spirilum
il|
tibus
Omnh amari- lcsl d i ce re Tu nosli, Don.ine, quan. sanctc, q
quo signati estis in die redemplhnis.
:

indignatio, et clamor, el btasphemiaau- innocentes, quam puroe sint ah omni fraude et inju-
tudo, et ira, el
el rapina, quas ad te cxpando, manus; quain
feratur a vobis cum omni malilia. Eslole autem invicem ria

invicem, sicut et quam immaculata labia et ab omni mendcio

misericordcs ; donanles justa,
benigni et
28-52) Es- lihera, quibus tibi, ut niihi
miserearis, preces mtodo.
Deus in Cliristo donavil vobls
(Ephes. iv,
fd Talis enim cito merelur
audiri, e. an.equam pe-
tote autem imitalores « Dei, sicut fdii charissimi ;
el

ddexil nos, nims preces fundat,] poicsl impetrare quud postolal.

ambulatein dilectione, sicut et Chrhtus
oblalionem "
nobis wi.,.,««t".
tradidit semelipsum pro iwui»
el traauhl
et
el hosliam — enim esse quos
Scio ^
^,-, -,
ita nequitiic el avariiis pr.i-

odorem suavitatis. Impudicitia aulem et omnis D f imiia caligo crxcavi. ,

ut c.im ill,S pro^pcre ccs<c ,t

Deo in
qund aut pauperem per polentiam vinxeiiut, nm
im
immundilia el araiitia ncc nominetur intcr vos,sicttt
noceniem testimoniis falsis obruerinl, aui iuttrmiiia
decet sanctos, aut lurpitudo, aut sluliiloqitium, aut
f.cerint aul r:,|>i-
ad rem non pertinel, scd macjis graiia- virlute superaverint, aul fnrlum
scurrilitas quce
perpe
Hoc enim scitole, quod omnis impudicus, nam Deo gralias aganl quo opilulnnle laiia
;
rum aclio.
idolorum sereilus, trasse se credunl, ct lam iniquum Deum judi.eni,
aut immundus, aul avarns, quod esl

(Ephcs. v, I- eum scclerum suorum fu.sse part.cpem

ut putenl
non erh hceres in regno Christi el Dei
judicet, qui haec pra3-
5). Ille se merito Cliiisiianum CAPCT XII.
custodit, qui sanctus, humilis et
pudicus ct
ccpia injuslis.
Eleemosynce de lucris
justus est, qui in misericordi:e ct juslitiae operibus
Sluhi el miseri usque -.ideo suis iniquilutibus e\ce-
conversalur.
dial. 5.
»'Mss., excepto Micl.acl., mei.
,

m?s. vox esl isle, et ;>pc,

Num. «i
Pro his vcrbis unica in
i>
Sic Ihdsi. el BB. Foiie
apud llieion. sub fihcm IIolsicu. is.
«
Ip a rel.igii vcrba
 ,, .

_«n DB VllW ClllihTI.N . I.II.F.H l \l S.

5>il
rati.ol non i„.cll g:„,t Beo „„„ posse ptacere ,,„„d Ada... i
,_ Bee fac.us i t !„„„„ primus •
i„ p,,.„o »uiii
|H..l..lH t e. qu.vi „„„„, crimei, alis non s,t ftfei „,„„d,
; . ,
, perlidi.e >| peccati , ails:l damna.us es. ((.V„
adhuc male .entiendo de Deo :uljic.at„r et al„„l. ,„ 17/. |„ ,,„
, „i!,.| f„is>e i.iceduli.alis invciio pra-
Aln vero l.oc se juetifleari existi.„..nt , qaod ile s,.L- ,er solan, i„o! edieniiaiii
ille dan.ua.u , c..j„s cat^a
stani.a pauperum ex.gua... eleemosyua.n facianl ; et ,,t, ,| on.nes suo d,n,.,a„l„r exemplo. Ca„, quouue
-I.- M quol ptu.i.i.is abs.ulen.nl ,
u„i quiddan, mini- „„„ perSuKt causa , sed quia lYatrem i..te,e„,er ,t
inuin largiai, „r. Cibatur unus unde plures esiuiuni, condeini.aius esl (Gen. Quid plura
i Y . 1 1). ? Iniiu-
ct de niiil.urun. sp.diis vix pauci teguntur. Non ta- mis l.ic nmndus ul diluvio iu.erirct, non perlid.a. ca„-
lem eleeino.yna.n Deusq.ia.ril, nec vult pictaicm t.ni sam ,
sed criminum Ugfl luisse (Gen. vi, 13). Sodo-
de alurius crudelitale praeslari. Melius est ei.iiu te ma clGoinorrlia ul repentino cremarenlur incendio,
i.on laeere eleen.osynam ,
quani u„de paucos Ugifl luillam c.iiisam
,
incrediililalis invenio, nisi pecea-
i„de plurimos facias denndare et ut unum vesiias,
;
lor.iin el scelerum (Gen. xviu, 20) ; quod Scripim.,
plures spoliare vesi.to-. Illa.n eleen mjmm Dcus ev,dentissi,ne de.nonslrat , et dicit : Ilomuns Sod,-
comprobat ,
qua_ de justis laboribus u.inis.ra.i.r, > i- tmt(e muli el ,.,,,,,«,___ „ Ml ,- .
^ p
c.,i

bus,
scnp.um
cdtttba
est
et
: Ilonora
de uur jnstui* fructibus (Prov.
Deum 4e tuis justis letom {Gtn . XI1I> ,- }
. ,, opil|(ls
m ^^ ui fc

„,, 9). B qiiehler in.crire vidce.ur e. corripi

, nonne ueeca-
Vl1 " lll,m al»omi..a.ur et reproba. quce de lac.y.nis
,
l0)um c3usa praBsUbal .

prxs,at.. r alienis.

e.1
Quid enim prodest
„„„s „nde P l., r ,m, maledicunt ? Vel quid confcri
, si le benedi- Sed dicil
non accipio, nisi n.il.i ei novi
^, ^^ .
'
.

Teslamenlieum.nl.nT
l.b. ,1!, Hremosy,, q„ e de subsl.ntia prxsiaiur al- luleris.
,
:
Accipe Ananiam elSappl.iram
M -'osa-^i ,1
Kevera ,„„e„d..,n est quod Deus non habeat ca senlenlia, non pftrlidiascrimin,., ,'.
se' fur.i I
,„u,
unde paupere. suos pascat nisi tu alicna diripias , d..ciir a „<ad«ni,,:,vii(,Icl.
v,4-9). Fo silandictun s
Bl nulii O.udergo Aposlolus
CAPUT XIII. :
diril ; Arbilramureniin
justificari liomincm
p, r fidem sine operibus Irgis (liom.
Fidem sine operibus non prodes c.
iii, iS) ? Ips.im qui hoc dicit, lego liominem
ibsen-
Alios anlem novi , quos i.a i„6ipicnli__ ct in.pru- lem eiiam conde.nnasse quia uxorem patris acce-
,

dei.i.c lenebro.a ignonnlia fallit acde.ipil, ut li- pcpil (iCor.t, I). Iniclligei.da Scrij,tura, qua3
scien-
(lem ,|„am liubere se siinula.it , sine jnslitiie opciilui- libus coi.venire videiur in omnibus, et non
nisi .-olis
apud Deam sibi censeani proluliirain : el boc crroiis a quiLus miaimc iuteil gitur discrepare. Justificari
gf.iere s ne melu crimii.a nela.ida commiliunt dum licmnem Aposlolus per filem ,
sine opehbus Irgis dicit
Mclunt Oeu.n no„ ci.i.iuu,.. sed perfidiie tai.tuin C (Rom. 111,2«) sed non
sine ,
, dc q„i- :
illis operibus
«lio.em. E. ej..s„,odi non Solun. se ipsos perisse
|k» alterum apostolum audio dicei.iem Fides sim :

NUteMti sn„t, sed et alios, in quibns nullum divi- operibus mortua est (Jac. n, 20). Paulus
n-n nH ^.i —
enim aoos
sciei.lue l.m,
nnc c^ioi,ii.n * ,_ ••
lumen est suis niiuii.iir la.],ieis i„i|,li- ,
-

lolus de operibus legis locu.us est lioc est, de cir- ,

care. tl impletur in illis Salvalo.is noslri senlenlia cnmcisione carn;;li, el neomenia et sabbalo,
, ct
dit.nii, : Cacus ti cceco duculum prmlet , ambo in bujusniodi c.Tteris, quae lex fleri anle prcecepeia.
fowam cadunt (Matlli. xv, 14). Nam si nullum cri- et jam Cbris.i lempore n,>n era.it necessaria ; iste
i.if.i smI s«da perlidia condemnatur ergo sccuri
,
; vero de operibus justitiaj loquiiur, qujc qui non fe-
pcecan.us et lil>eri. Et sine causa dedit Deus maii- ceril niorttius cst , quamvis se simulel es-e lidelem.
da.a j„-tiiiic, m sola sioe JMiCiai opeia (ides pro- Sed dieit quis illud Aposloli dicenti> : Corde cnim
df-l. L'„de bic tam impius, tam seele-tus , lam crcdilur ad jmtitiam , ore autem confessio ad sa-
fit
|e,l. I„_ igm.ranti* error ol.rcpseri. , scire non pos- lutem Rom. x, 10). Stulle, hoc baptismi implclur
(
m.ii.us n.s, forte ex qui
,
illis l„, c exe.npb. i„ lege in tempo.c quo ut bap.izelur quis
, , sola co„fes,i„
teieri populu.n sedncebant el se, Menue m„ni
,
„... deHderatur et fidcs. Nam quid libi ipsius bap.isn.i
e. |erp .no l.adebantf
i.i.eritui de quibus sc.iptum lavacrum prode.l, si sola sine jus.iiia fides qu.^ri-
M
,

JVoffN audire scrmones prophetarum qui prophe- I> lur?

•

Bailisn.o ei.i.n peccala ablui iides onmium le-

Iniil J — * .; _.
taut #,/_/i-r
tobis,quoiiiam vani sunl ipsi s
et visiones a corde
. .• _ * _ i _-. . . .
,
net. Si deinceps peccandum cst abluisse qujd pro- ,

suo toqituniur, el uon ab ore Domiui. D.cunt enim Itis

desl? Audi quid dical Dominus liomini semel sanalo:
qui reycilunt rerba Bomiui Pux eril vobis ; et omni- Ecce sanus fnclus es , « jam noli peccare, ne quid
,

tibi
bus qui vctdunl in vAunlaiibus suis omni qui vadil in deterius evenial (Joan. v, I i). Ibc ,
et bealus Pelrus
trrore cordis stti dicunt Son venicnt super le
: mala aposiobis manifeslissin.e docfl, ei delerius aliquid,
[Jerem.xun, 16, 17). Muiia qaidem nobis, immo qui |ost agiiiiam juslili.e viam peccaveril
, evuiire ,
loii.is |< gi^ les.ii.io.iia aderant qnibiis lam pcrnicio-
, Ctiin dicil Si enim refugientes coinquinalivties inundi,
:

siim f.ioie.n ile«trnere ac M>pellre pnteramut ; scd M cogniiione Domini uoslri et Salvaloris Jcsu
ClnU:i
getriem AuiiM faiigf.nus ^ sufliua.it pauca dc his rursum implicali supernntur, fucta sunt eis posie-
piirin.is. Itf-i de.il milii il'e cujus ImIis c-t .ens.ib : riora dcteriora prioribus. ilelius cnim erat
illis , i.on

S ;
c „u<. r;i idiii, statim in prmtipio mtintfi. c
L
;
M-s. „0, 1111'i , nltcrius ;<....
Mss. j
teriquc, tam cres)re ittteriret, monm«.
 : , n
;

FASTIDll BRTTANSOMJU
tWSCUPI UBKR VITA CHRISTIANA. M 404
•S3U
*»
^ *— *~
'

eo. »o.. ..«re-

v o„ *****
A rc-i.d.sH, mii.i »ndc «t»li|i tetac
mm
" f/n „ iUilll «v •

1 L, c (0 ,,,/^:
«i*. ««.» -
* ;

- *•
^:i:; «/; ai ;iL«c..„
inmcunviliuiuuquvu, I
l .

«•« «» ^Avtn prorerbn tuun

liiaiem »u*
i:,«,»m MM .lainn-Miilos.
dauu.ii.dos. .

wnm
MtfJiMfl CAPDT XIV.
tuum vomilum, «, S««
Wa
i» MtaUftro /«/• (II
«rf Quii sil vere Chrititanut.
Hoc cl bc.iUis apMtolufl Poulus tes-
Pfl/r 11 20-22). ,

^nciiuea- NciOO igimr altcrum decipi.it, nemo

sedurai. NM
tfitai clHmlur,
hon.incm post bafltiMri
quu iualili fooril vilam non liabcl oifi qu.s in
, ;
o..>-
peccantem i.ou nnc mgenl.
tinncm pristi.io crrorc po-
poeni.eutia conservari ,
dicens ImpmiMe :
eot mm nilnis C',i.is'i ma.idala scrvaverit, flMMflJ i.on

gmtannuit tisi l.aneic cum illo ;

nisi quis lcrrena d.spexer.l
semel illuminati sunt ,
cos nni postquam liumana conlemps-rit »o»
participes sunl facti S
rUus V <li\ina non capiet: nisi ,

t »am donum cceleste , el

ossidcrc culestia. Nec quisquarn se C»TM-
nihilominus bouum Det vcrbum poiest j

sancti, gnstaverunt qui CliriUi ct doclrinam scqui-

lianuin judiccl , i.isi
uriutesquesceculiventuri^tprolapsis^^renovan
lurcl imilaiur fxemplum. Scd tu illum Clirisliai.um
pvnitentiam , mrsns cruci^es mkimei
rursus aci esur ei s,
j.utas, cujus numqiiarn panc ullus saturatur
habentes \fl*r. « ,**) ,
Filium Dei, et ostenlui
ipsis
et qutd
accefsuM,, »/»
Salvaiorem airessiiuv.
on TSaivaioreiu
ra-
— - cujus polu nullus relicitur sitiens, cujus uie.nsarn
ne-

«,m w» pm
B m *tmm
•im ad -i

•#
, .
Qiiemdam
«*
<**>. -cc
aicrnam
iam o-iti
eiemlo vilam 1 ZmZ
II'»» pe-ipcre.
percipcrel
f4 v
Wcio^sc,
interroga>se, cv.n-
cv.„,-
<•: -
.
.&« grinus »i:/...
•.
,

n ..,i.. succedil,
aliquando <.iippi>rln rniii*. ck tm
ne.ino nudus kfiMr
cujus nenio
ita a Domino responsum e,l
gelisa tesuuur, cui cu-
Non veslimeiitis, ciijus pauper nullus T.vetur auxilio,
manciata (Matlh. x,x ,17).
vis vitam habere, serva sentit, cujus misericordiain nemo
qu*rf- jiis bonum nemo
.lixit, scrva tantum
fidem. Nam si sola f.dcs
inidet
cognoscit; qni in nulo imilalur bonos, sed
jubentur mandala scrvar.. Sed
abs.t
tur, superflue non ces-
potius et subsannat, et panpores perseiiui
ut ego D.minum meum aliquid dicam pracep.sse M- omniinn
Absil hoc a menlibus Chrislianorum ,

qui peccando jam l.l.i sal ?

periluum. Bed dicunt l.oc illi ,

absit ut hujusmodi Chrislianus diclur, absit ut Dei

perdiliouis eirecli snnl j et
hoc tanlum solalium se ha-
possitappellari qui lalis cst ( "liristianus illeest,
alios sccum potuerint
morl. pcrpc- filius
uerecredunt, li
in oinnil.us
peccalorem non pumt, qui Christi viam sequitur, qni Chrislum
,u.v mancipare. Nam si Deus Qui dicit se in C/.riVo
iinitatur, sicut scriplum est
Si juslus vix salvus ent
:

ubi est illud propheticum

,
:

peccator impius ubi parebuni (Prov. M, 51 ;

et
I M. manere, debet, sicul ille ambulaiit ,
cl ipu mhulmre
omnibus n.iscri-
xxxvi, (IJoan.n, 6). Clirislianus est, qui
tv 18)? El alihi Q«i« veccatores peribunt {Ps.
:

cordiam facil qui omnino non movciur injuria ,

qm
lerra et iniqui,
-Deficiant peccalores a
,

80) El iterum :

se pr.xsenle non palilur, qui mi-

iurum :Sicut deficU opprimi p.mperom
m ul nou sint (Ps. cm, 55). Et

(wm itfam , ,
<i™< P"
""• I
' •" „,„,„,.,ih„. m r ,, cui »
aterius quasi pr,-
qui dolorem alcriui pr.>
Nttlui hic mcereniibus mceret, .

eant peccutoies a facie Dei (Ps. lxm. , 5).

qui ad flclum flelibus provocatur alie-
i

sed peccatorcs au- prium scnlit

t.ntum imrcdulum et inhdelem,
,

Salvatorem nosirum quodam ioco nis, cujus omnium communis est domus, cujus ja-
Oio co idemnari. Et
nemini clauditur, cujus mensam panper nullus
dixissc lego omnes qui dicunt milii , Domine,
: Kon
ntia
cujus bomiiTi
sed qui faciunt ignorat, cujus cibus cunctis offeriur,
Domine, inlrabmt in regnum ccelorum ,
injuriam qui Deo die
cceiis esl (Mallh. vu, 21 ). omnes norunt , ct nemo sentit ;

voluntalem Patr.s mei qui in indesinenier

noctuque deservii, qui ejus praecepla
IjtiqueinClmsiumcrcdebant, qva eum etiam Do- mundo efficitur, ui
idcirco illis ccelesf.s re- meditatur ct cogitat ; qui pauper
.ninum nuncupabant; ncc
Deo locuples fiat qni inter bomiues habetur
inglo-
illum ore, quem facl.s ab- ;

gni janua panditur, quia gloriosus appareal

ut coram Deo et angelis
uuunl, confiteniur. Negaii autem Deum factis non rius ,

videlur habere s.mulaium

mmm
"
verbis Apos.olus dixil : Deum confiten-
10). Et Do-
qui in corde suo
f.cturn ; cujus simplcx ct
nil.il

immaculata es, antma c

1

s „o lactis auln ne g ant (Tit. , ,

Dc
jus conscientia f.delis et pura es,
cujus tota in
Evangelio : Multi mihi dlcent in illa die ,

„n r in
cujus omnis spes in Chnsto esl ; qm
c.les,
nonne in nomine tuo ejecimus ,<e- mcns
DcZn DoZnV ,

humana spern,,,
D polius quam tcnena dcsiderat, qu,
Ta eTZine tuo virtutes multas i ecimus Et
tn nomine im
?
moma,el nj hoc S3?cll | lim
vos cognov. Dtscedile me a
d.rarn illis: Xumquam
,
glorianlur et
(Matlh. v„,22). U s - diligunt, el qui in pra:senii lcmpore
qui operamini iniquilalem amkitia
Do- complacent, audi qn d dicitur : Hescilis quia
isli c.edidissc
dicuniur, ut in non.ine
q ue adeo hujus mundi, inimica est Beil Et quicumque voluent
operarenlur nec tame» <is |-ro-
hiini v.rtuies etiam
:

amicus hujus sicculi inimicus Dei conslitmw

opcra nou feceru.it. Haque esse ,

deril tidcs, quia juslitiae -

angcl.s Saia..ae in (Jac. ,v, &).

si sola iides prode>l , cur illi cum V
CAILT XV.
mancipanlur, qui non
perpeiunm geheima; ignihus Viduanim triplex genus.
quia boni oihil fcceranl judi-
periidiac ca.isa, sed
,
quid Chrislianmn
Et dicet eis Rcx qui a Hsec tibi, soror dileciissima ,
cantur? sicut scriptum est :

explicavi. Si ergo
gehennam agere conveniat, prout potui,
vmt : Discedite a me, maledicti in
iiniittit
,
csse
angdis omncs generaliler qui Chrisliani nuncupanlur,
meus diabolo ct
mternam quam paravit Pater prudentice esl aeslimaM
oportet; nunc tua?
,

mihi manducare tales

Esurivi enim el tion dedistis ,
eius. ,

non qualein tu tc viduam debeas cxhibere,

qam eM>
(MiuA.xxv,*!, 4f). Non dixit utiqnc, quia
etc
 ,

401 IOS61DILS tPISCOPUS CALAMENSIS. 1'KOLECOMLNA. J02

ttis bene conversantibus csse oporlel ex *-n> j»I n i»i . A viduain dicii, qux nilul lale aliq imdu opcrulu estT
Tria autcm esse viduarum genera non ignoraie le Sed sunt illqtUB diviics, nobiles ct potenles, quibus
credo. Unum quod perfectissiiiiuin csi , ccelcsli forsitan videiur iiidigniun, ut aul filios Dco, el non
pra?mio destinatum, qnod , lilu illius de Evangelio sa?culo cducenl, aut hospitio rccipianl advcnam, aul
vidu;e (Luc. ii, 37), Deo oralii)nibus et jejiiniis die sanctorum pedes laboriosos, lululcntos cl horridos

noclui|ue dcscrvii. Aliud vero, quod filioruin curani lavcnt, cl deiicalis et nilidis manibus langant. Scd
habere diciiur el doinus, DOfl lanlo dignum, ncc ncc dignc crunl tales in fuiuro lempoie sanclorum

laicen peccalis obiioxinin. Tcitium autcm genus esl cssc consorles, quos ita in prxsenli spreverunl; ncc
in epulis el «Iclicis, quod Kternse morti scrvaiur et partetn habere po'ertinl cum Christo, quem susci-
posnae ; sicut scriplum esl : Yidttas Iwnora ,
quce verce pere nolueninl , et cujus planlas suis contieclaro
tidum sunt (I Tim. v, 3). Istae suut prima;, qux di- inauibiis horrucrunt : quia Christum spernii, qui-
cnnttir el ver.e , et quae jubcntur a tanlo sacerdole cumque ejus famulos spernit, sicul ipse dicit : Qui
hoc est, a Tinio.lieo honoraii. Sccundx* sunt, qtii- vos tpernit, me spernit (Luc.x, 10). Maria?, uiide
b
bus jain habcri non jubciur honor, ncc lamcn vila Christi pedes lavarct, lacryma: abundarunt ; nostri

ii' -gaiur; de quibus dicilur : Qitce autem filios liabent auiem lemporis fcminis undc pcrcgrinorum pcdes-
uut nepoes, din- :nt priinum (lomum suam pie a tra- B lavent, ipsa delicil aqua. Tu ergo sanclissima ct
cture, rt parem graliam reddere parcntibus (lbid.,i). prudcnlissima femina , ne velis iniitari hujusmodi,
I l.c vero tcrii;u siinl, de quibus scriplum est : Yi- quaj cum audenler malefecerint, benefacere erube-
dna autem quce in deliciis cst , vivcns mortua est scunl; et confundunlur jusle vivere, qunc non sunt
{lbid.,G). Unde inielligi datur, non omnes viduas pcccare confusav, ct quoc se morli ullro obtulerunl,
esse jequales ; nec cas Dco placerc, quae corpore nec invilalaB revertunlur ad vitam ;
quae hominiim
t .inium vidnae videniiir e-sc non opere.
, magis risus, subsannaliones el fabulas, quam Dei ju-
Qualis autem Chrisii vidua debeal esse, Apostolns dicium perlimescunl: el quibus charius est mi&cm
dicit : Qucc autem vere vidua est, sperat in Domino, et honiinibus placcre quam Chrislo. Sed cslo lalN.qua-
t:ttat orationibus die ac nocte (lbid.,5). Nec illud lem tc Dominus csse prancepil, qualem Apostolus
praeierire te volo, quod qnando veras viduas Apo- juhet c exhiberi Christo. Vidua esto sancla, humilis
slolus nominat, c-sc demonstrat et faisas, hoc esi, el quiela ; misericordlc ct jus-tilicc opera indcsinen-
aclu, menle, conversatione, iion corpore. El alibi ter exerce. Et quisque te in opprobrium habeat,
viduac yerae cl electae aclum conversationemque de- quisque subsannel et irrideat, tu lanium Deo pla-
icribit idcm Aposiotus dicens : Yidua eligaiur ceas, et qurc Chris:i sunt geras. Ante omnia inces-
i;itiV fuerit in operibus bonis testimonium habens : Si C sabiliter Domini lui medit.ire mandala, oralionibns
filius educaiit, qnod suhintelligitiir, Deo ; si Iwspitio et psalmis insianter incumbe; ut si possibile esi,
recepit, si tancturum pedes lavit, si tribulationem pa- nemo le aliquando nisi aut legCHtcm inveniat ant
tientibus sitbministruvit, si omnc opus bonum subsecuta orantem. El cum fucris (alis, noslri memenlo, qui
est. (Ibid , 10). Ilanc e>sc veram vidtiam judicavit, te lanlum diligimus, ut quod pra?sentes prxstarc non
cnjus (alia sunt opera ; illa vero quomodo se Chrisli possumus, conferamus absenies.

" I i plcr squc in.-s., bene. <>

ha legimus cum Holstenio. Neque enim placct
S. Aug. ;crin. iio, i). I, in append. hujusmodi edit. BB. leclio Jttbet exhiberi et : Christi
lom. V. vidua, esto t elc.

A*NO DOMIM CDXXX.

POSSIDIUS,
EPISGOPUS CALAMENSIS,

PROLEGOJHENA.
SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTLRAKIA IN 1'OSSIDIUiW.
(Schocii. Bihl. Hist. Lilt. Patr. Lat. lom. II.)

§ '• * ' !a - amara ulla dissensionc familiariler uc dulcitcr tum

Afci ,
Au-ustini discipulus cl laniiliaris, quo vix Augustino vixisse, nec miniis honorificum csl lcsii-
clijnor.ni ille aut amanliorcm sui habuit. Quippc moniiim, quod Hipponcnsis cpiscopns de amico juxta
ipse de se narral robsidias annis [erme xl absqut qijiin disciputi) lulit iu liileris ad Memorcm Carc.i-
 401
POSSIDIlS I-1'ISI.OI'LS CALAMtMftlS,
ic
.»«^.1« c,,- ila-,. NYap.l,» RUI vc.issc
^ropu.n iulia.i lxl,.,,,s,s ,,,l,v,n, „„„. A»<
not bMu u(]c.o diem nipremum >" li*Iu c au
nhfffl iiiqnit, IN(fPBMmi «c ferrenm fu;t, ul le ffui
§ II. Strifta.
siramnsjtir stinrlus [ralrr rl rollcgn noster l'os»idius.
D, l0 exftant Poitidu acripla, digna amicili* el
in ijiiouostram tum parram pr-tsrntium reperus. vel
mouumuuta, Vi/« A«gu-
disrerei, vel sinr. titteris nostiis tiucerct. Esl eunn anMH-is ejui in AugneUiuiui
uoii
litlcris ilits, qiuts vtiriu- stini .;l liuiuulus scnp^orum ejus.
pkr minsterivm nostrum nou
Kdiitones, versioties el cod.ces.
$ed doinhitco § III.
ritm wvi i.buiinum liberttles roranl,
FMilioncs.
vnne nutrilns, iiitaiititm ri politil per noslras unijuslitis
ab incunic arie lypogr.iphica oinnibus Tcrc
ttisptwiri. Qu;e qu d>;m satis manifest.nl, qu.m :.r- III:,

opusculoruin AugUStiui collcetiouibu»

fuerit \inculuin.
11111.1 cos niv-iiv
(1.(11 III IIUIII intor
llU.iimC diuiurnuni ....~ ^w operum
r- ct
ctum, qu.imvc
CUIUI
1,™"«' eowwi. ca r ,e .ia od »»!«« '««»»»"
,]„de imraw*. .«»»,, coosooa eliam »mo-
,,a„,l
„,ss. codicoo, copiao, cmcdala a Ma„,„„s p..r.bo.,
„,m no», iscip.om t„l.. Po«idi,,m sooicl.li illi
Mta dciuue „„»„ , .riarum e t ,,o„,,„, .**.
o.erico.o,,,, q „a,„ 4„ 8 „ 8 „„„ S presby.cr ll,pp„„c
reeogoiu cl nous n„„ ,od„c.„ ,ll„ ,..,,„ e« J„» »»«
, „ g ro 6 „cra. Ilogoiis ,„o„a Sl ici S Mriuxcra..

SSl
e.
iHmo „ codcm mo- m»*f* ^^1'»", W«
J-J*- g^^TJ^
i,oprobabi e;„l„,„r,
1

„a 5 ,erio „ episcopa,,,,,, .'.a,a,„.a=, oppidi Nomidio,, B

uon longe ab llippoi.e Kcgio distanlis, esse cve-
Operum AugttUni edilioncs, et ex vetustis
in varias
ci.im : id quod anno 597, post Megalii obitum, ac- BeiiedicUnorum e.li-
mcmbranis castigatus est in
cidit. lu co vero loco spaliosus ipsi aperiebatur
lione. Sed longe plenior el
emcndalior cx ms. Ye-
Ci.iiipus ad cas dotcs explicandas quas Uipponen-is
I" sequenli
eo cffinxeral roncnsi prodiil Veneliis a. 1755
prccsulis insiitulio aut consueludo in
accuraliorcm msi-
com- indice nihil omissum est quod ad
»'l foruiaral, nec pauca sese offercbant, qua)
singulorum
gniorum cdiliouum noiiliam conducit;
innni amici consilio gerenda essent, in quibusve vel
vcro Augustini oj.erum recensionem
uemo exspe-
i.uctorilate v. I adjutorio ejus indigeret. Talia fere
cum ipse lum ciabit.
.•rant qute sub iniiium muncris sui S.ECVLO XVI.
Ecclesia ejus a pagnnis C;ilamensibns patiebatur; iu-l". Pos-
accepit ccrlamina. 1564. Lownii apud Uieron. Wellxum ;

mox item qucc cum Donatistis

Operum
gidii Calamensis episcopi Vita et Indiculus
cum non magis univers;e Afiicce Ecclesice
Quce causa margiuaU-
D. Augustini ex edilione el cum scboliis
communis quam Augustini propria esset, non pote-
stuaio suscipi.
1'OSSidio levi studio
ral a Possidio J^in a 404
uaquu jam
SUSCipi. Itaque ^j --t Joannis
bus "
Ylimmerii; cum Sermon.bus aiiquol
Au-

Crispinum Dou.Us.arum apud Ca.amenses +*>.**** ab eodem rccens

„^| oi ; T mi h-pc Vliin-
ed.t.om ... Bas.leenscm
?"^™\^™™ fi

ineundum sollicilaut, merii opera translata est ,n

pum ad colioquiurn secum
Operum Auguslin. a lSfi?.
invitumque coegil et solertia sua superavit. Anno AmiW
Agrtppm.; tn-foL tua A gu
410 una cum tribus a.iis

canis Cart,,gi„e congregatis legatus missus est ad

Honorium Aug. pro abrogatione
episcopis a patriuus Afri-

legis in favorem
1573. Colonice
episcopi
postea episcopo
ed.ta a Poss.d:o
CaUmemu;
IV P a og
^™^^
Uvgm^
u,

SS. Vith ad d.em 2S Aug.,

.

D.matistarum latce et ad obtinendam cum Donatistis

mer.se, pagg.
deinde a. -411 in collanone novissima Coloniensi a. 1018, fc*
collationem. Allcctus fuit
502—509.
eum Donatislisinter septem actores partis catbolicae S^CLLO XVII.
..ctisque cjus subscripsil. Interfuit eliam conciliis
apud Franc. Muguet ; in-fol. S Au-
1G90 Parisiis,
Africanis ob Ccelestii et Pelagii hceresim celebralis,
auclore Calamens.
Augustioi Hipp. ep. Vila,
unaque cum aliis Numidice episcopis ex concilio Mi-
relii

Roma- episcopo, ipsius di^cipulo.

hem Indieulus librorum,
leviiano litteras ad Innocentium cpiscopum Augu^lini H.,.p. ep.
450 Vandalorum tractatuum et cpislolurum S.
num dedit. Ingruente tandem a.
editus cura Possi.Iii E C.
ex variis codic.bus mss.
sccvo pcr univcrsas Africce provincias exercilu, et op- diversitale in P. lli ap-
mtpulsus D
V emenda
pmpii.lata et cum kctionis
a e
pressa ab iisdem Calama nutu quas, d.v.no B enediciino-
confevret. Vix en.m pcndtc s tom. X
Opp A g 18 in
fuit Possidius ut Hipponem se,

rum. In ed. An.u erpu . P ..

codem concesserat, cum et hxc t.rbs obsidione clau- -tant,
a
sun ,

^^ J^
decumbcrel observa.a ^Po-ud m
e r etura,queA„gu S tinusfebrecorrep
(l

,l post pauco, dies astante am.co

obdu™ireu T ^i 1 cuare p .
omllis
Augustini obilum rarescit el^iam Possidn memor.a, sed aliis quoque jactata
dcfensio non solum ab ipso,
nisi quod Prosper narral in Cbronico ad cons. Ae:ii
in solo conatu defecit.
U et Sigisvulti (a.437) Possidium cum Nov;.lo ct
SiECLLO xvin.
Severiano catholicis episcopis, Genserico catholicam in-8". S. Amelii
1751. Iiom(e,typisJo.£empel;
tidem Ariana imp.etate subverlere cupienti forliler Vila auclore S. PoS-
Augnstini Hipponensis episcopi
rcstilisse; sedeodem mcruisse-ut ecclesiis suis pri- recens.ta
sidio Cahmensi episcopo ad mss. codd.
varetet civilatibus pellerel. Unde colligunt cumdem, Salt-
el s.udio D. Joanms
..o.isque illustra.a opera
capta ;.b Genserico a. 439 Cartlmginc, cum
ingcns
Ncapolit.uii Ca... Hog. Lai.
ac Sac. Tneol. Iccl
proscri- nas
C lericorum lurba cx omni Africa ojicerclur,
 ,

4(5 PKOl.EGO.UENA. m
ad rcvert njissimuin P. I). A.-canium Varesium Can. A auclorc S. Pos.idioCalaniensi episcopo ad niss. codd.

Keg. Lat. abbatein gcncra'em. 2° Ibidei$ eodan. Pe reccusila, notisque illuslraia opera elsludio D.Joan-

vua et icbus gotis S. Possidii Calamensis cpiscopi nh Salinas Netp. Can. Reg. Congr. Lat. Aeeessit

Dissertalio ei P. Aogusiini-cripiis ecclesiasticisque Mkhaelis III ad exemptas Insulas Wengense* Cam .

monumentis concinnala opcra el studio D. Joannis Regg. LHma. Suevorum prselati, S. Cci. acCaih.
Stihnas, etc. Maj. consiliarii ct sacellani j ei pelui Disquisilio cri-

Textum editOf juxta Ucliones a PP. M.mrinis ex tica de variis gestis.dictis ac visionibus S. Augustino
codd.mss. proposiUS et velusia cxemplaria Valuana falso aul minus solide tributis. — In posleriori dis-

ncniiiie ante adlnbiia rccensuil, variclates diligcn- scrtalione mullarum de Augus:ino fabularuin origo
ter notavil nolasquc el obscrvaliuies addidil, Bcne- doctc ac sagacilcr ostcndilur.
diciinorum aliorum ;ue virorum dociorum eoptii Veisioncs.

abunde ditalM. Ardunm profeclo non eral in tania 1742. In Yenezia, per Pietro Dassaijlia e Franeesca

Augustini et de Augutino scriplorum copia et posl Uerlzliauser; ta-4°. Vila di S. Aurelio Agoslino

lol lamquc diversa circa res ab eo el pcr xvum islud sciitla da S. Possidio vcscovo di Calama, tradolt.i

gcstas
^v ^...._ sludia,
_..._..., prsesertim
,..„-... vcro
~._ posl
f erudilissimuin in
... ~~ un' aulore anoniino col teslo Latino
da
lialiano
..„......" ;

editorum Parisiensium de vila ejus Commcntarium, B in liminc operis Auguslini de Civitate Dei Latnic ,

nolas non plane incptas ad Possidiuin fundeic Al juxta quam Italice ex anliqua anonymi aucloris, scd
que bi duclorcs procul dubio Joanncni Salinasium quem vulgo Jaeobum Passavanlium pulanl, inlerpre-

suis ipsius viiibus alioquin minus alacrcm, ut Vin- lalionc duobus voluminibus b. I. et a. cdiii.

centii Lirinensis codem anno ab co cademque forma 1701. Jn Milano, presso Antonio Agiielli ; iii-8°. Vila

cJiti
— _... el
... Clemenii
._._...„... XII . ., -_.. exemplo
...... dedicali __-...,.., ostendemus,
„_. ,i v .___ ( di S. .._._
_, ^,. —
Agoslino vescovo
Aurelio „ -. d'lppona doltore di ,

nnrifice sustentarunl. Spoponderat in prirfatioiic, S. Chiesa, seritta da S. Possidio vescovo di Calama,

Augiislini vilae se junclurum cssc Hugonis de S. Vi- tradotla in Ilaliano da un' aulore anonimo; in quc
ctore opusculuiu de InsiilutioncNovilioriim unacum sla seconda edizionc ridotla sccondo il tcslo Latino

aucloris hisloria ; scd mutavilposteaconsiliumel loco de' migliori codici manoscrilti, accresciuta di alcunc
ejus, scparatini tamen, exscrili fecit Dissertatioucm uoie, c dedicala alP illustrissimo signorc D. Anlonio
de Xiia el Hebus geslis Possidii amplam sanc el non Fissiraga, doitor di Collcgio, dccurione, el oiatorc
indoctam; quo magis inirari subil, < ui tani scro in cmerito della cilla di Lodi.
cam cogiiaiionem auctor sit adduclus. Cf. N. Acta Editor F. Romualdus Maria de S. Caetano Augu-
Krudii. Lips. a. 1754, pagg. 18-41, stinianus Excalceatus Mediolanensis vcrsioncm su-
\iyi.Yenetiis Possidii Indiculus scriptorum G perioris cdilionis, sed ad novissimac recensionis tex-
S. Auguslini vulgalo auctior ex vetusli.simo ms. ium refictam, ipso texlu Latino omisso, cxcudi cura-
co.tice Vcronensi; cnm duabus Augustini Epistolis vii. Nolas quas aspersit ingenue fatelur non sHifde-
Man- Betfve-
Gotiwicensi Austria. abbat a recens reperiis. beri, sed e Bencdictinorum, Salinasii, Ccesaris
;
in

scripioris)
sius ad Fubric. Jiib. M.etlnf. Lat. Alibi laudatam nuti et Laurenlii B.n. (Vil-cAuguslinianrc
non inveni, adco ut, quce priora sinl, posteriorave notis aul Coramentariis csse selecl;.s.
in liac edilione prorsus ignorem. CocHccs.

1743. Aniuerp.ce, apud Bem. Alb.van rf<r Plasche 1. Yitce Augustini : Bencdictinorum ; . ex ,
ncmpe
;

in-fol. S. Aiigns'ini Vilx p.us secunda, prscserlim duo Floriacenses, Gcrmanensis, Ycdasliuus, Fossulen-
ab anno liigcsimo icriio aelatis usque ad obitum au- sis ac Ci-f-rcieMsis. Ex bis larga provenit
varianlium
clore S. PoSMdio sancli Docloris discipulo ejusque lcctionum copia. Nec vero pauciores cx quinque mss.
per annos fcrc quadraginta conlubcrnali. Ex cdi- quos Salinasius in usum vocavit, quorumaro quiclcm
lione Koinana a. 1731, collala cum \el"sto ms. co- cxsiabant in bibl. Bcgina! Suecorum sub num. 541 et

dice. Accedil Iixliculus scrijilorum Auguslini eodem signa-

1025, Ires vcro alios ex Valicana naclus cral,
auclore ; in Actis Sanctorum Anluerpiensibus mensis los 1188, 1100 ct 1101. Ilis tandeui
oninibus accen-
Augusii lomo VI, pagg. 427-460. — Secunda Vitcc D Sr ri dcbet cxemplar ms. Musei Societatis Jcsu
An-
l\ • •• II .. t_
luissc P.
- _ _• I .

tuerpiie, quod Bollandisice notanl signalum

pars audit Pos^iilii opcra li. 1. propterca, quod ei

pr-emittoniur Confessioncs Augustiuiance, quibus Bol- MS. 5, cl vetusiissimum dicuni.

landisur liiulum prioris partis Vitae Augu.-tini po- 2. Indicis Operum Aucjusiiiii : prkn« cdiliom* ,

su.Tiinl. Accedunt singulis scctionibus annotata docic ms. bibliolheca abbaiice Yillaricnsis, cx qun cuin pi i-
et sobrie scripta. inus excudit Ylimmerius. Bcncdiclini
cosdem adbi-
I7t>5. Auguttcc Yindclironnn, upud Fratrcs Y t < h biieiunlquos in Vita Angustini cod.ccs. Novissima
;

i»-8\ S. Aurclii Anguslini lli; •poncnsis cp sco;J Vila landein cditio manuscriplo Ycronensi debetur.
 ,

PAPA. 408
407 S. CCJLLESTINIS 1

POSSIDII,
EPISGOPl CAIiiMHWM ,

DE VITA S. AURELII AUGLSTLM

LIBEH UNUS,
ET

INUICULUS OPERUM EJUSDEM S. AUGLSTIM.

Operum S. Au S usliui tomo 1 ( qui *»tr» FatroL UfceAuu.' «eundu, e>M )

B«c
* duo exin.ia opera jam edidunu. iu
JM- sji ^. iur
I

^^ benevolum , cclorem admonere , ut adeat locum c.talum.

ANNO DOMIM CDXXll-CDXXXII.

COELESTINIJS I PAPA.
PROLEGOMENA
NOTITIA LIBRI PON T I F 1C A LIS .

(Ex Nov. Coll. Concilior. Mansi t. IV, eol. 433.)

Campanus], A pensantes singulos libras 3; aquamanilos argenUos,

Coclesliniis (fl) nalionc Bomanus [Al.

mensibus 10, diebus pensantes l.bras 10 [Al. 20] candelabra argenlea 2.

;

cx patre Prisco, sedil annis 8, a:rca

pensanlia singula libras 30; cantl.araceroslrota
fect, et constituit ut
17 (b). ffic mulia consiituta
anti- vel amea [Al. vel aenea deest] 24, pensantia singula
psalmi David CL ante sacrificium psallerentur,
sed libras 30 [Al. 20 ; item coronas argenteas 10, pen-
phonalim ex omnibus, quod antea non
fiebat ,
1

deest];
[Al. Epislola santes siugulaslibraslO [A/. ilem... libras 10
tantum Epistohs beali Pauli recitabant faruni
Evangelium. Hic iecit con- ad beatum Peirum [Al. Paulum]aposlolum,
recitabatur], et sanctum
reiigioni- canlharum, pensans libras 23 [Al. 13], ex argento
stitutum de omni Ecclesia, maxime et de
tenetur recondi- purissimo [Al. ex argento purissimo deest]; canthera
bus, quodbodie archivis Ecclesi* gremio
argenlea [Al. deest argenlea] ceroslrota in
linn. Ilic dedicavit
basilicam Julii in qua obiulit
basilic3e[A/. deest in gremiobasil.]2i,
pensanlia sin-
[Al. rostignegeticum. Forte
poslem
posiigemzclicum
gula libras20; ad bealuin Paulum aposlolum,
f..ru:n
sethicum]; patenam argenteam,
pensanlem libras 26
pensantes singulos li- cantharum argenteum, pensans libras 25; canthara
[Al. 25]; scyphosargenleos2,
singulas libras cerostrota 24, pensantia singula libras 20 [Al. hccc
bras 8; amas argenleas 2, pensantes
deest] argenteos 5, omnia desunt ab ad beatum Paulum].
10 ; calices minores [Al. minores

haeresi sunl
vacas- B lagiana, Orientales Ecclesioe a Nestoriana
(a) Cum post obitum Bonifaciisedes dies9 Hiberni ad fidem Christi
Cliristi 425. Tl.eo- cxpnrgata'., Burgundiones et
sei tertio nonas Novembris, anno itaque unus Laureniius Valla
smv conversi. Oiiam inepte
in.peraioris 16, Ccelestimis, sine ullaplebis
dos'ii
erammatictis, ecclesiasticarum reium plane ignarus,
discissione. inquil 161, ereatus est
Augusiinns epist. Nesioiium
faclioms erant m Coele^iinum papam, qui piimus omnium
pontifex, quamquam ii qui Eulalii
b>gatosab oecumenica synodo
pacto cum Coe- Romrc damnavit el pe.i
schismale perseverarinl.neque ullo «csloni
TheodoMiis, pietatis Ephesina aeque ejiciendun. curavil, ejusdem
leslino communicare voluerint. a^scruerit, nemo non m-
imperator, propter nn- lurresibus infeclum fuisse
et religionis amanlissimus Baronius an. 423 ct
defensam lelligit. Haecex Prospero, Beda,
nusnatas hacreses et catholicam fidem
metu sequentilms. Sev. Cinils.
Dei benelicio uninium tyrannorum
siii"ulari
Ariana! perfidias Octavo idus Aprilis anno 452 defuiiclus, aD
(b)
ac periculo liberatus luit. Af.ica, mensihus d.nn-
persecu- exordio sedis usque ad diem ohitus,
lenacissima , el acerbissima call.olicorum etdiehus nihus post ueteiuiium ab>o-
Vai.dalis alnsve barbans laxaiquiiique
irix occullo Dei judicio, a praedicw
centum demceps anno- lutuni, sedem io.iiul-sc potuit. Baronius
incensa, direpia el vaslata,
jugo perinansit. Auclori- loco. Sev. Bimus.
rum spatio suh barbarieo
tate hujus pontificis Britannia,
gcoUa et lUlia a 1 e-
 ,

409 PKO~ECO.MEN.V. 410

Hic fecit ordinaliones tres in tirbe Uoma pcr incn- A COWnelerio PrUcilliC, via Salaria, mii idus Aprilis.
si-m Decenibrem, ptc-byteros 32, diaconos 12, epi- Ei cessavit episcopiius in mbe Uoma dies 20 [.-1/.

scopns perdiversa loca 40. Qui eiiain sepnltus est in dies 211.

NOTITIA GALLANDII.
(DiMiolh. Vett. I'atr. loin. IX.)

1. De sanclo Coelesiino verba facluri, ea poiins Pagiiis ccilttm esse dcbere , ait ', eum tedisse annot
^uaninoslra.liicdeseribendaexisiiinanius, quxpaucis uovcm. meuscs dcccm el diet novcm, idcoque obiisse

licct, salis tamcn apposile ad nosliuin insliltiliiin die 18 (tut 19 Julii. In Corbeiensi lainen codice Vi-
cdisseruit vir doclus Coutanlius. Sic igilur ille * : gilii papae lcmporibus exaralo, cum quo nonnulla
< Cum Bonifaciu-. anno 422, Sepiembris 4 die, ex salicm Cbronici Prosperi excmplaria consentiunl
luc vila migrasset, inox, Augiislino leste b , Coe- annos 9, menses 10, dies 17 sedisse dicimr. Uinc Se-
lcstinum in liomana sede Dominus Deus sine ulla basiianus Tillemoniius Coeleslini morlem anno 432
20 dic consignare licere arbitratur d lluc-
plebis suas discissione constituit. Observat vir erutli- Julii . »

tus, eum Ecclesise Ronanae innc luisse norein, ut B usqhe V. C.

nisi quid obsiarct, defuncio ejus cpiscopo sialim 4. Jam vcro ejusdem Coeleslini cpislolarum cdi-
successor sufficerelur; adeoquc Coeleslinum, cum tioiicm ab ipso Coulanlio ndornalam exbibemus,
in eum conspirarinl lolius plcbis suflragia, nnlla in- nonnullis in locis reccnsitam; ex cujus proinde an-
lerposita mora , ac proxima post Bonifacii moriem notatis baurire in prmnpiu est, quie ad bujtis ponii-
doininica, quac in 10 Scplenibris diein incidcbat, ficis res pracclare gestas magiselucidandas perlinent.
fuisse ordinatum. Quod supercst , si quid iis addendum, lcgendam
2. < IMuribus gestis episcopatns ejus ins gnis :
ftiit: exisliniarim disqiiisilioncm in decem eapilula epislo-

nmninatiin vero adversus Ne^loriuin sententiam pri- hc Cuelestini 21 ad episcopos Calliarum subjecla,
nius cdixil : Cyrillum ad eam exscquendam vica- qiiain viri eruditi elucnbrarunl •, ubi accuralissinm
num inslitiiit regulam prascripsit ac furniaiu
, et ,
posiipsunmet Contanliun quid de illis sii ceiisen-
quaoi ut canonicam Ephesinx synodi Patres sequise dum cxponunt. Cujus quidem epislolue Coelestini ;>d
uitro suni profcssi. IiaMerca hojus synodi confirma- Calosoceasione annotare libet, Vinteniiiim Lirinen-
vilacta; Lclagianos lotitis Iialiae finibus delurbari semmagni fecisse illamejusdem poiililicissenlcnliam
curavii ; Novalianis ecclesias qnas Boina: plures ha- quoe in ca epislola ad Calliarum episcopos habetur
bebant , ademit; naseentem coercuit Semipelagia- G liis verbis f
: Desinat, siita res sunt, incessere novi»
nam hxroim, el Aiiguslinuni advcrsus novos ejus tas velustatcm. Quibns relatis, subdit Vincenlius «:
reprcliensores defendit. Ergo hcec fuit beati Cwlestini beata sententia, ul non

3. < Eum ipso anno 432,quo Maximiani in Nesto- vetustas cessaret obruere novitatem, sed potius novitas

rii locuin suhrogaii ordinalionem , vclul ad coroni- Haud equidcm ignoro

desineret incessere vetustatem.

dem profligaiae bocrcseos Neslorianae, approbavit, ejusmodi Vincenlii verba in alium sensum ab e<>
lam gloriosum ponlilicatum finiisse , Prosperi ac quem prrc se ferre vidcnlur, detorsisse dociissimum
Maicellini Chronicis confirinatnr ;
quo die, non ita cardinalcm Norisiun h : ejus tamcn opinio nullo

esl cvploratum. Eum Aprilis vcl 9 dic sepullum pncto probalur erudito Coutmlio {
. Neque veto
ponlificaieslibri ac Martyiologia Iradunt. Veruin sibi illudprxclarum de Coelcsiino Prospcri tcslimonium
non cohxrent pontilicales libri , siquidem annos 9, hic demum oiniltendum Cui, inquil, ad catltolicic
i :

menses 10 el aliquot dics, non secus atque velcres Ecclesiw prcesidium mulla Dominus gratia? sua> donu
ealalogi, poniificatui Co3'estini ascrihunt. Antonius largitus est.

• Gemtant. Epist. Uom. Pontiff. pag. 1051. 8Vinc. Lir. Comir.on. cap. 52.
*> Aug. cpisti. 209, nnin. 1. LNoris. llisl. Pclag. lib. n cap. 11, Opp. loin I,
Pagi. ad ann. 432, § 5.
' pag. 591 seq.
d
Tillem. loin. XIV, pag. 738. '
Ceusfant. ad epist. 21 Ccelesl. not. 3, infra t ol-
• Ualler. lib. u cap. Observ. ad Opp. Noris. lom. 529.
IV .|>ag. 909 scqq. i Prosp. con'ra Collai. cap. 21 ,
al. 41, muii. 2.
' Cuelest. epist. 21, § 2. D

NOTITIA SCHOENEMANNL
( Uiblioih. llistoiico - LlUcrar. tora. II.)

§ I. Vi.fl Cceleslini papo?. rabal adluic Uomau;e sedis in Arrorum judiciis po-
Pat: i.i Caiopainis, Prisci cujusdam (ilius, proxin a lestas, tamdiu ab ipsis Africanis episcopis couccssa
ii imiu post iroriem Bonifacii Doninica , id cst 10 donet consultis Nicxni coucilii verissimia cxcmpla-
S ptcmbris die a. 422 cpiscopus ordiia'us csl. Du- ribus , utruni iu eis rcpcrirentur l.uidali a Zi sim i
,

n S.COELfi$TWU« I 1'AI'A- '

.«uu reptMfil ct ddeicMii,..»
facii .s,,„. Que jure a Carteetfoe A -,„: posth,c lutt,
canonei, cerlidroi Calli.K
laico lioiiiinc
|',0Min.) Aquilano cl llilar.o
in ipsis Btatlm muncris novl ausprciia Anionii Eus
opM grtvfcef rcprcln ndil qnod lantuin |.res-
episcopi ci alii|UJi»W pOlt Apiarii ob nova
,

iBlensil
provocantis cau bylcii, BUia iii«lul-<r«iil, nl indiicipliualat quaHwtui
rcinoli ct ad CuelcMinuin
;i
flslgltla
veriluii,
voranict ifl mclium,prcedicarenl adterianlia
Buscepta fuit. Sed illius querelaa, aubdolaa etinjustas,
Aug&aiino, quera impenM lau.bt, obfttrepereande-
cvenit Augustinui , suaqtie rci getlae eharratione ei

ul scnlcnliain apud Afros r.-nt c Puatec baae Proepef moio badUM pnedieai
spml Ccelesiinum pcrvial,
.

ejui liudium io PeUgianii non solum

ex tota Itaiia,
liuiic propria scelerum
in cum .alam ratani liabcrct ;

scl etiam BriUnnia ctiminandii, quo noirrme ab

damnavit confcssio. Quain dum Coeleslino nunliant, Aulissiodorcn
appellationibus eodcin missus est lanctui Ceriuanus
liuud ouinc jus , quod interim dc
de- siscum Lupn Treccnsi cpiscopo. Prosperi deniqoe
lUmame sedi pcrmiserant, pcnilus sustulerunt,
cx Africa venienlcs sive
quod Pirtladiuiri eodem ad Sc<»-
tcsiiinonio nititiir,
prccautcs , nc in poslcrum
clcrici sive tosin Cbristum credenlcs ordinatus et primus ep:-
opiscopi sive presbyleri inferioresve ,

BCOpUB niissus sil. Obiil Cuclestinus anno 45i, meiM

l

b.ici ctiam facilius adniiilerentur, excommunicaiive

incommuiiioncm proepropere restituerenlur. Neque Julio.

enim boc magis quam iliud, quod pridem de jurc

B 11. Cxteslini papce scnpla.
§
cpiscopi Romani lcgalos a latere in Africammiliendi
Rcstant XVIII Coeleslini epislotoe inscripU? ; I ,
qua; ex au-
,

1-austinus asseruisset, inNicseui coucilii,

II, Universis
episcopo sibi Episcopis Illyrici. Assignatur anno 425.
ihenlico ab Altico Constantinopolitano
episcopis per Viennemem et Narbonrnsem provincias
reperiri.
transmissa esscnt, cxemplaribus scriptum
constitulis, scr. d.25 J.tlii a. 428. III, tfnireriii ephco-
Quapropter nullum omnino judicium transmarinum scr.
pcr Apuliam Calnbriam constitulis
nedumclerieosRomaiioslanquam
iifdiim elericos exsecutores --
ltoinauos iiiiiiiu<«iii i-Aowvu.vy«- ad se — pn
r •
et
n
,

, .
!

scr. d. 2 Aug.
Sed 4-20. IV, CyriUo Alexandrino epncopo,
ui PM
is sos V
nussos crum laturos
puhixiui.i ,a sse significabant.
o
._.,_,„ . .„,. „ m0i m ,„i„ m «i
a. 430, quemadmodum et tres
1 cs. V,
sequentes.
sp.mien
. 1 . i Johan-
V. Johan-
liac parte Romame se-Iis poteslali decc
quidquid ex episcopis per Oiientem,
rcparavitini- ni, Javenali, iiufo et Flar.ano
dcreviilebatur, exalteraquodammodo populo Constanli-
a pari. VI, Ncstorio. VII, Clero et
Coe.esliiio cum Cyrillo Alexandrino
foedus con-
tiiii. a scri|»lasesse,
ut qusc- nopolitano. Quatuor bas cpislolas Latine
traNestorium, quo tam sapienter usus est,
siudio, dubitaii nequit, sed stalim h linguam Gr<ccam oon-
ciimque bujus causa gesla non magis
Cyrilli
veisas et una cum versione Graeca ad Cyrilb.m trans-
quam Romani episcopi vigilanlia deberi vidercntur. siinul lamen
missas
IIII5S.13 esse suspicalur
CSSt "»«|"*" Coustantius;
Namsimulacsalissese aCyrillo instruclum scnsil, l

,gC eumdcm csse priuiigenium, quem nos babcmus Ux-

quid pro liacresi liabendum csset, feslinavit, ul priin scr. d- 7
probavii. VIII, Cyrillo Alexandrino ,
liini
cam anaibcmaieferiret, ejusque auctorem,ui erro-
Maii a. 451. Hairt ex Grxco versam, non Latmo au-
ribusvaledicturus csset, communioneprivarel ;
mox
n^lis silti deprc-
thentico descriptam esse diversis
ad syiioduin ab imperalore Theodosio apud
Eplie-
Episcopis ct pres-
bendssevi^us est Couslantiu^. IX,
siimindictam legatos misil liac generali pncceptione,
byieris euniibus ad Orienlcn Commoiutorium, scr. d.
ul iNestoni dauinationem 9 et a scde siia deposilio-
8 Maii a. 431. \,Sanctce sijnodo apud Epliesum con-
neiii urgcrciit :
quaicasus vcl disce-
in reliquis vero,
moniti eraiil, utquid- ijregata:, scr. a. 431 Latine el M Ep!ieMiio concilio
ptalionis ordo aliaturusesset,
primum lecia geslisqne inseria, lum vcro
ltaquc Latine
quid in Cyrilli arbitrio viderent, facerent.
Laiine nesciebanl ,
<|iia:cumque ab eo insynodo is'.agestacssent, plene etiam in graiiam eorum , qni
scr. eode.n
approbavil, eique etomnibus, qui in ea cum eosle- Grwce recilata. XI, Theodosio Auguslo ,
Gatliarum, scr. eodem a. Xlll,
icrant, ipsique adeo imperalori, invito sane
victori, a. XII, Episcopis
scr. uli cl
lanquam devictoria ab boslibus Chrisli reporlata Sancta synodo apud Ephesum consiitula;
Nestorii. XIV,
Maximianum Nestorio de- sequemes a. 432, post damnationem
gratulatus est, nec non
Maximiano cpi-
slalim salutavit hoc Thcodosio Aug., post synodum. XV,
palso suffectum episcopum ,

servavit Frflgf.iien/ui» ser-

proeciderelur b Enimvero in bis ad- de conlliciu cumSerapione
Cl rcslitutionis .

mense
pars Coele- monis,quem Coztestinus in concilio Jiomano ,
vitce
vcrsus Nestorium gcstis illnstrior
Auguslo anni 430, adversus hceresim ISeslorii habuit.
slini, non tamcn omnia ejus de calbolica fide et Ec-
scdis apostolica epi-
qui exu- Auctorilates aulcm pr<r.eri^r«m
clesia mcriia conlinentur. Idein enim fuil,
vcriusCoelesiinoadjudicantur.
scoporum de Gralia Dei
bcrantem in Gallia bsresim, qu<e Semipelagianx no-

sen- 1201.
Ilanc in concilio Rom. in Neslorium dictam
a p.
primuin et nisi
t>ad synodum Ephes. poslNeslorn damnalio-
E)>.
tcnliam per Cyrillum ad Nestorium
Orientis epi-copos nem apud Cnust. 22, p. 1146.
ille pariturusessei, ad reliquos arguineiiiuin in
c E,i. t\ apud Cousl., «ui ob hoc
mitli curavit. Alque hoc est, quod vice sua (.yrilluin ancior.taiet
plcrisque codicibus adjici consiicvcrunl
vel Ne.Unrio vel
agere dixit, quatenus statulum suiun
Nesioiium, pta-lerkoritm sedis epo$tolkk*f n M gratia
univcrsis fratribns i.inotesccrcl. Ep. »d
Episi. ad Ule- Dci ei libero aibi^rio.
13..pud Const. p. 113!), et Kcriira in

runi ct po|»»ilum GonsU»irtia«q»oliUnura. CwuuWnl.

 f -

PKOLECOME.NA. 41»
Uu* porro ipsi falso iribuU 1'uerunt, atit deperdita A 1 5T(". /, aalttadii, t'i typcKji-. Dav. Sartarii; iu-4'.
sunt, indicat Coustuntius. Vari.c CosJesiini Episiola- occasione concilii Epbesiiu

scripuv ; intcr Acta otnnia sacros. tnagni el oecum.

§ III. EdManet openm (Xterthri.
concilii Ep!tcsjui ed 0|ier ( m ,
odoyi pdtMi soc j

Ex us CcclesiiniepisiolislV, V.VIet VII, inAciis cap. 16, 17, 18, 19, G4, pagg. 448-74 et 388.

concilii Epbcs ui, II, 111 et XII, iu Colleciionibus Suut Epislokc sd Cijrillum, Nettorium, Clerum et
Dionysii Exigui, lladriauea, Uispaoa et Isidnri ser- Pop. CP Jounncm Antioch. el Synutlum Epliesinam.
,

vala- ct i iiin ii) iis liini ei iisuYin per varias Conei- 1591. Ronuv ; in-fol. CoelesliuJ papse EpUtolz, iu

li 'i-iuii ediiiones uilgala; sunt. Augeri ccopii iiunic- Tomo 1 Collect. Epstolaium Dccrcttitium Ponlificum
rus prinnun per 1'elrum Crabbium Iragnienlo cpi- Ilomanorum, quain a runi. Anloiiio Curafa inclioalain
sud.e X, quam iinegram poslea Antonius dc Aquino ab<olvii Antonius de Aquino.

inCo 'leciiono I pislolarum Ponlilii iarnin Anlonii Ca- Octo sunt, ncmpe quatuor inier Acia coucilii
rafa cardinalis proulit. Idein vero Antoniiis plures Epbesini, tret per Dionysium Exiguum nobis trans-
(ai-lfsiini epislolas eruias suhinde e scliedis Vali- iiiiss.e. Una vcrn, cnjus rragmcnliim anlea Peirus

canis dalurus erat in Aucluario, quod laudaix Col- Crabbe deder.it, nunc integra prodit, vclut ex Cres-
lcciioni addere decrewT.it. Sed ciiius falo occiibnii, B comana colleciione excerpla, ut Couslanliiis inquil.
uec quidqiiain ex omuibus, qu:e iudefesso illesludio 1594. Romo?, ex Tijpogr. Vat.; in-fol. Crclcstini
luci paraveral, lenebras evasit praetcr epislohs ,
EpHstolae (XIV) ; in Baronii Armatium lomo V, ad a.
quas olim Buronio concesseral. Ilinc laciiun esi, ul 430-32. Sex anlea inedi'w ad a. 431 num. G, 19 et
tex novae CoelosUoi epistola?, tidelicei VIII, XI, XIII, 43-2 num. 4, 12, 17, 20. Repelilus est liic l< nius
XIV. XV, XVI, in Anndibus ad a. 431 el 43-2 pro- Romce 1607. Com| lcciitur idem annorum spaiium
dicrinl. ilis ualuordecim Lpistolis, quas juncliin iu- lomu-; qninlu-, ed. Coloniensis a. 1621, ct sepliuuis
lerea exhibent Biniusel Colleciio Conciliarum Regia, Vantiana Lucoz 1741. Sperabat Daronius Anlonium
moxque corrcctiores passim rcpeliil Ph. Labbeus, <'e Aquino, a quo inediias illas epistolas accepcral,

accessil laudean I per HoUtenium iu Collectionc Ro- in auctario Epistolarum Pontificiarum qnod mediia-
inan» bipirlita, cl IX per Stcplianum Baluiium in baiiir, funteS, undc cas Iiausissct, indicalurum. Vo-
Nova Concilioium Colleclionc. Totautem perpolien- rwn spes irrila fuit.

das et usinndas acccpit Patrut Coustanlius, cujus

il S.CCLLO xvn.
cdiiioncm nuper ilcruiii Andreas Callandius expres- 1(06. Colouia' Agr., apud Jo. Ctjinnic. el Ant.
sil. Mansius vero Labbei vtsligiis inb;rrct. Ilierat.; in-fol. Viia, Episiola? el Decrela Coclcsiini
C papnc I; in Conciliis Scverini Binii T. I pagg. G22-632.
S.CCCLO xvi.
Ex quatuordecim, quas Rinius panini ex Anlonio
1525. Moguuiitr; in-fol. Dccrcta Coeleslini papx de Aquino, parlim ex Daronio collegit cpislolis, non
numero X\li, i. e. Epistolw tres : 1° ad Ephcopos omnes una serie producimtur, sed nonnullx numeris
GalLarum, cui junguniur Auctoritates p.wteritorum lantum suis indicatac inlcr Acta Eplicsini concilii
sedis apostolicw episcoporum deGratia Dei ; 2° ad epi- locum oblinent. Aliquibus addiloe suni Nolae Bi-
scopos per Yiennensem el Sarbonensem provinciam; nianrr.
3° ad episcopos per Apuliam et Calabriam consliluSos; 1603. Lutelice Parisiorum ; in-S'. Dccrcia Cccle-
iu Joannis Wendelstiiiied. Collectionis Canon. Dionijs. siini papa; I (Epislols tres) iu Codice Yet. Eccl.
|53j. Colonia ; in-fol. Eadcm ; in Coll. Concilio Rom. pagg. 404-426.
rum Jac. Marlim T. I, fol. clxxxiii-vi. Editio prinia 1629. Parisiis, suinpt. Seb. Cramohy ; in-fol. Cee-
facia est a. 1523. Tertia prodiit a. 1335, Parisiis, lesliui papac 1 Episiolx ducc ad cpiscopos Viennensis
in-8°, ubi Ccnesiini Epislola; exstant fol. cxcvn-cc. et Narboncnsis proviucia? ct cpiscopos univenos
1536. Basilca ; in-fol. Coeleslini papas Dccreia i. Galliarum; in loino 1 Conciliorum Cullice Jac. Sir-
c. Episiola ad uoiversos Galliarum episcopos subje- mondi.
cli^ capilulis seu indiculo constilulionum sanctorum D 1C44. Parisiis e Typogr. Reg.; in-fol. Viti, Epi-
Piiruin de Gratia Dei ; inter seleclissimas vctustissi- slolac el Decreta Cceeslini papx I ; in T. IV Conci-
morum prxsulum Epislolas additas Clementh Reco- liorutn collectionis Luparensis pagg. 469-510. Auclo-
gnitionibus ex edilione Jo. Sicliardi pagg. 302-306. ritalcs de Gratia Dei epislolas aniecedunl.
1538. Colonim, apud Pelrum Quentel ; in-fol. De- 1661. Lutelia: Parh., apud. Lud. Billainc ; in-fot.
cr. ta Calesiini papn, i]mo nomine comprehenduntur Calcsiiui papnc Decrcta (Epistoke tres cum Ancfori-
Epiitolcc tres laudaia?; Decrela ex Graliano et fra- tatibus); \n codicc Dio ysii Exigui apud Guft. Voel-
gmcntum Eptylola: ad syn duni Eplicsinam; in Con- Inni el llenr. Justcllum in Bibl. Juris Canon. pagg,
ctliis Pelri Crabbe T. I, fol. cccix cccxm g j -22.'.

1579. Colonim Agr., apud Jo. Brinckmannum; in- 1662. Ronuc ; i;i-8*. Cocleslini Epistola ad episco-
fol. Ccclesl.ni I»itlI.i sru Epsiola ad iiniversos pns pcr Illyricum nunc primum cdita e scbedis Vali-
Gall arnni epiSCOpQS, BtC, inler Epitlolai Pontiff. canis inier Acia synodi Komana; sub Bonifacio II ; in
Roni. D. Clemenl.s Uacribus >\ cd, Lamb. Cruteri Colleclione Rum. Biuart. Luca floUtenii I, pngg,
p.
ubjecia 61 5 >;, 88,
 ,

41! S.COEI.l.STlMJS I PAPA. IT.OLI.COMLNX. m

!C7f. Luletim Parisiornm ; in-fol. ¥ila, Epislola; A ei ed. Pranc. PilhaH b.a.el l.roeuto pagg.21i>-24S.
«•• itcerefa Crelesllni papae I, eum notii Sev. Binil, SjBCDLO xvill.

Obts. 1'hil. Labbei; Concitiis 1715. Pansiit, cTypogr. Ileyia; in-fol. CcelrSiini
Ja*. Sirmondi et in

Gabr. Conarlii cura lonio II, |npi- Decrela (Epittolaa lllj; item EpiHetaB per Ac,a
PhH. Labbei ei eJiliii

lagg. 1610— 1638. Ephedlti concilii i islribul;r, *& Neslorium,addrrum

Nonimlbx epistolae nornen [aninm euum in hac pl populum ad Cyrillum, ad Joannem Antioclie-
CV .,
serie profcssae Biinf. I,tsae exsiant intcr Acfa E, Jie- num, Commonitorium ud legatos, ad rynolum Ephe-
biiii 3i0 % 353,376, Gli.
concilii tomnlll, pagg. 345, sinam, ad Thcodosium, ad Cyrillum secunda, adtyno-
Pressius nimirum sequitur Labbeus Biniumct cdiio- dnm pMt tlaiiin:ilioii<:iii N'-stoni, ad Tlieodosium Juti.,

rcm Collectionis Regtae. Quo obseqnio adeo factuin ad Maxttnlmtum, ud eUtvm etpopulum CP. setenda;
est, ul alias bis cxseriliendas dcderit. Nam quue in in Jo. Ilarduini Aclis ConciliorumT. I, pagg. 1251
—
his suut I\ ad Theodosium , X ud Cyrillum, XI ad 02. 1-299. 17.11, 1321, 1323, 1347, 1407-71, 1071
tynod.Ephes., XII ad Theodosium Jun., XIllaci.Mu.ri- -82.
mianum, clXlYad ConstanHnopolitanos, recitanlur 1721. Pariiiu; in-fol.S. Coelesiini pap* Epistotfl

itcrum iiilegrjE lomo III, pagg.619, 621, 1009, 1072; el Decrcta ad jusium lcrnporis ordinem reductae,

T. IV, pagg. 107i et 1075. Accediini in Appendice B juxta vct. codd. lidem recngniiac et emendat:e, pra>

liujus secundi tomi pagg. 1817—19, Notcc poAhumce viisadnioniiionibus, noiis criiicisel disseriaiionibus
per Pelrum Coustant; in Epistvlis Poniiff.
Sirmondi in duas ad Galliarum epiacopos ei Aucto- illuslratae

liiates sedis apostolicce. Rom., T.I, pagg. 1051 — 1228.

1 075. Lu'.eim Paritioriun, apndJo. Bupt. Coignard; Inseriae snnl epislol.-e alioruinad Coelcstinum, vcl

in 4°. Epislola Ccelcsiini papse ad cpiscopos V.en- ad res abeo gestas specianles, sciiicelab iuitio om-
nenses el Narbnuenses. Ejusdom jue ad epi.-co, os nium 1° Augustini epistola ad Coeleslinum, scr. circa
Apuliae ct Calabrias ; in Codice Canonum Ecclesice iniiium a. 423, imcr Augusiinianas 209; 2° Aurelii

Ilom. a Pascli. Questnlloin lomo II Opp. Leonis M. et ccelerorumqui universali Africai concilio Carthaginit

vulgato, cap. 35 cl 56, pagg. 155 — 157, cdilionis adfuerunt, ev codice canonum Eccle-iu; Afriiana: ,

Lugdunensis (a. 1*00) pagg. 71 — 75. scr. judice Couslanlio vel sub exitum a. 425, vel
ineunie a. 42G. Itcm post III, 5° et 4° duce Keitarii
1682. Lovaniw, typ's Hieronynii Nempai; rn-4°.
Commonitorium ( ce'estini papscepiscopis et presby- ad Coeleslinum litterce Gr.Lat.; 5° EpislolaCyrilli ad
Ccelesiinum, scr. a. 430 Gr. Lat.; 6° Commonitorum
teris euntibus ad Uriemem: nunc primum e Vatica-
ii.tc bibliolheca: manuscriplo in publicam lucemdaia Cyriili Posidonio cum Romam mitteret datum, Cr.

C Lat. Post XIV, 7« Nestorii ad Cceleslinum scr. a.

pcr F. Clirisiianum Lupuni, Iprensem, iu Epistolis ,

variomin Palrum ad concilium Ephesinum ex «*. 450, Gr. Lat. Post XIX. 8« Eplslola synodi E,.hesma.
Cassin. Bibl. ab cudem desumptis et editis, capile ad Coelestinum, Gr. Lat. Dcciino loco esl fragmentum

226, fol. cccclxx. Ilepetilum est boc opus in lomo sermonis a Coeleslino habiti. Subjung lur Notitia Epi-
stolarum, quce ad Cceleslinum pnpam attinent.
VII Operum Chrisliani Lupi (Vcnei.is apud Jo. Bupt.
Albritium, Q. Hieron. el Sebast. Coleii a. 1726 ; in- 1757. Veneliis, apud Sim. Occhi ; in-fol. Ccelestini

inque eo Ccclesiini Commouiioiium jagg. v85, p'p:c Epistola ad episc. Viennenses et Narlonenses,
fol.),
ilcm episc. Apulia: et Calabri* cum varietale cxem-
586.
typoyr. Franc. Muijvet; in- piarium tam editorum quam mss. ; in Codice Vet.
1083. Parisiis, ex off.
Canon. Constilut. S. sedis aposloliice P.isch. Ques.
fol. Commonitorium papx Ccelestini daluin e,ii.-co|iis
nelli iterum edilo a Balleriniis Frr., lomo III Opp.
et presbyteris eunlibus ad Orientem. Ejusdem vaii.e
Epistol.u occasione concilii Epbesini script.c ; in LeonisM. cip. 55,36, pagg. 270—77.
Steph. Baluzii Nova Coll. Conciliorum, T. I, agg. 1760. Florcnlice; in-fol. Vita, E:>islola? et Decreta
j

S. Coelestini pa|>ae I, cum nolis Dinii et Sirmondi

581, 424, 431, 456, 438, 489—93.
Co .monitorium reperit prknum in vctusiissiino ilem Excerpiis aliipiot ecod. mss. epistol.irum et li-

codice bibliplheese Colberlina^ num. 1865 optiiuc D lulorum vetennucpislolarum quarumdam Coelestini;
Vaticano recen- inloinoIV Colleclionis ainpiissimcc Conciliorum Jo.
exaialo. Aliud deinde excmplar in

liore num. 1520, Nicolai V ponlificaiu scriplo, ad Domin. Mansi pagg. 455 74. —
eum misit Hieronynius cardinalis Casa iata. Scd Epislolas, quae inler Acta Ephesini concilii bocipso

•meiidatius crat in Cilberiino quam in Vaticano. lomo cQinprebensai referunlur, non inlegras in bac

Iguoravit autem Baluzius idcm annoante jam a Lupo icrie repra3senlavil, id quod posl Labbeum etiam
luisse cvulgatuin. Reliquae Epislol.u ,
inter Acla (j letus, quem raro alioquin Mansius deserit, fece-
Lphesini coiiciliidislribulae,suiit 1° Epistola ad Ne- sequi maluit, lilulisque et verbis
:
rai ; sed Binium
storium; 2° ad clcruin el populum Constanlinopol.;
iniiialibus recitalis, ad illa lectores ablegat.
3° ad Cyrillum; 4° ad Joannem Aniioch.; b° ad syno-
1773. Venetiis,exnjpoyr. Jo. Bapt. Albritii;in-fol.
dum Ephesinam ; 6° ad Thcodosium imp.; 7° ad Cy- quibus non-
S. Coelestini papsc Epistolx et Decreta,
rillum Alcxandriiium.
nulla inlexla ad eumdem sanclum pontilicem perii-
1687. Purisiis, e Typogr. Hcgia: in-fol. Dccreta
ncnlia. Ex ediiione V. Ci Petri Coustantii; in tomo
Coclcstini pap3e(Epi ? t.III) mCodiceCan. DionysiiEx.
/17 S COEI.ESTINI I PAP/E ITiSlOL.E F.T DECRETA. 4IS

IX. Ihbi. /'/'. ct NS. Yet. Rcel. Andr.tv Gallar.dii \ in-fol. Ccelestini papo? epislola itd episcopos provin-
ptgg. -287-340. ( ix Viennensisci Narbouensis, Item Epi-lola adcpi*
Admanilhmet Coustaniii cpi^tolis aliquibus pr.c- scopos Gallia», pro S. Augusiino, addilis decreiis «t
mis>as resecuil seuientiasque earuni passimin nmis (lecretorum liiulUuecnonexSirmoudi, Quesnelii ei
• i.iraxii. I)e Cceiestino disseril Prolegg. cap. S, Coustanlii nuiis oi lectionibus varianlibus excerpiis;

ptfg> XIX, x\. in Dovissima Conciliorum Uallim Colleciione a PP.

1 789. Paiisiis, sumplib. /V.oi Didol ftl. priinog.; Muurinis nuper iuchoau, loni') 1, png. TjSi el 426.

S. CCELESTINI I PiiP^
EPISTOL/E ET DECRETA
(lix cdil. Couslantii .ipml Bibl. Yelt. Palr. Galland. lom. IX.)

• EPtSTOLA I. B Iongum cst explicare : iia ut ibi presbyleri qui ei*

f
congregandis a nobis primitus consliluti suni,
aicistim BlMMMRirsri rnscori An coei.f.stihim
PAPAM. exspoliarentur, cxdercntur, debiliiareuiur, excxca-
rentnr, occiderenlur ; quorum lamen pas>iones imi-
Ai trnii rp : scnpi Fussalentis, qui adiiiinitlritlionr kr- liles ac steriles non luerunt, nnilatis illic sccuriiai n
ilesiie suiv ob teetera privutus, upostolicam srdrm
t-pprlluvera!, cansa evposita, obles'aur ut tatam iu perfeeia. Sed quod ab Itippone memoraturn casiel-
ipiitii. ienliuiiiiin vijrre sinai. Inni niillibus quadraginta sejungtur, cum in eis

rcgenilis et corum rcli(|i:iis licet cxiguis colligendis,

Doroino beatissimo ci debila cbaritate venerandn qu.c in utroquc sexu aberrabant, non minaces utie-
SanctO pap;u CcelesTino Aigustinus in Dotnino
salotea.
rius, scd fugaces, me vidcrem lalius quam opnrle-
bat exleiuli , nec adbibeudae sufliccre diligenliae
1. Primiiin gralulationem reddo merilis luis, quam cerlissima ralione adh.beri debere ceme-
qurnl te illa scde Dominus Deus nosler sinc ulla, bam, episcopum ibi ordinandum coiislitucndumquo
Mcul aiidivimus, plebis surc discissionc b consliiuil. curavi.
Dcinde iusinuo sauctilaii lu.e quse sini circa nos, 3. Quod ti I fierel, apium loco illi corigruumquc
ul non solum orando pro nobis, verum etiam con- C requirebam, qui et Punica lingua es-et instruciu-.
sulendo cl opilulando subvenias. In magna quippe Et babebam de quo cogtlabam paralum presbyic-
liibulaiione posilus, bxc ad tuam beatiiudincm rum, propter qucm nrdinandum, sanclum d senem
seripa dircxi; quoniam volens prodesse quibusdam qui tunc primalum Nuiuidiae gcrebat, de longinquo
in noslra vicinitate mcmbris Cbrisli, magnam illis ul venirel rogans lillcris impetravi. Qno jam pr;c-
rladem improvidus el incaulus ingessi. sentc, omniunique in re lanta suspensis animis, ad
2. Fus^ala dicilur Ilipponensi terrilorio confine boram nos ille qui mibi paratus videbalur omni n;o-
casiellum. Antea ibi numquam cpucopus fuii, sed do res:s'endo deslituil. Ego aulcin, qui utiqne, sic-
Hinul cum coniigua sibi regione ad jaioeciam Ilip- ut exitus docuit, differre polius debui, quam peri-
ponensts Ecclesix peitiuebat. Paucos babebat iila culosum pra'cipiiarc negotium, dum nolo gravissi-
lcrra catbolicos, cxlcras plebes illic i:i magna mul- mum et sanitissimum sencm ad ims usquc fatiga-
litudine bominum cons'itutas Dunatfetaruin error tum, sine cffectu nropier qucm venerat tam longe
miserabiliter obtinebat, iia ui in eodeu casteUo ad propria rcmcare, nbiuli non pcteulibus i{ueind.>m
ntillus essel omnino catbolicus. Acium est in Dei adolescentem Anlonium qui mecum tunc cral, ii>

misericordia ul omnia ipsa loca unitaii Fcelcsiae monnstcrio quidem a nobis a parvula aeiate nutri-
cobvrcrcnl, per quanlos labores et pcricula nosira, tum, sed prxtcr lectionis e
officium nullis clericatus

• Sciipla circa iuitium anni 423. Lior

Augusiini D ccmmunione suspendunl, quorum scliismate plebs rtiam
epi»inlas est. Statim atqne Coslesiini eleelio ei <>r- reliqua His, convcntione pramissa, vigimi
viliatur.
dinatio in Africa divulgata esi, adeoqtie cirea auui dttiuincondonamus inducias, inlra quos nisi ad cvin-
3 piincipium, seriptam cs-c Aiigusliiius ipse ab munionh redierint uniialrm, expulsi usque ad cenle-
esordio satia aperie decUrat. Neqoe verii scrupuii s.miim Inpidem, scliludinc quam eligunt nutcercntnr.
deAnionii Fussalensis caasa ipsi injecii prncrasli- * lloc esl. s» lii>maiicis ad uniialcm r< diiecndi*.
nare enm sinebaut am quic^cere, donec promptum d Pula Silvanum, qui
apud Aogusliiium epkuola)
ti> remedinm invenissel. 128 ut Senex ccclesiw Summensis, ct cpistolae 129 ut
t-
Quamvil necdum cx Eulalii faciione dcfecisscnt prima' sedis provinciw A'umi'c/i<Eepiscopus subscribil.
scbismalici, tontra quns Baronius ad ann. -423 ei • Zo-imiis episl. 9, n. o, decernit, lit qui <tb in-
iiS pu at legem Gi tit. 5 lib. xvi Cod. lb. Aqui- ftinlia ccclesiaslicis niinisteriis noir.en diderit, inter
Ifi .f, odosio aug. xi el Yalentiniano cxs. conss.,
Tli.
ledores usque ad vicesimum wtaiis annijm continuata
b e t .•
Boa ISS, xvi kd. Aognsti dataiB, qua ca- obsrnatione pcrduret.Qua in reis papa Siricii episl. 1
vtt ir Lirca hos autem maxime urgenda commotio
:
n. 13 decreluin secuuis cst. Quociica Anionius ille
c.:, 7 i provij suasionibus a vencrabilis pnpo? scse a parvub cctate icclorinUiatus, stalimque Auguslino
4,9 S. CeELESTISI I PAPA EP18T0UE l.l DECRBTA. '
'

miieti, qwnd A 8.Sed^H»uWeiiwerttol»bore,0bi*efO,io-

gradibos cl laborlbos noiom, Atitli
bi-cum, pietate renerabilii domine beat «*im<
luturom luerat Ignoranlei, offercnti enm milii nbe*
, 1 1

dieniiMlme credldcrunt. Quid plura? facium eei, dcbita eharitatc reoeremle laoeta paoa, M }«ba iibi

c|)iscopus coc[>il. (|u c riirecta wot omnia redtari. Vide epihcnpatum

csse illis

\. Quid faclamTNoIo apud tnam reneraiionem qualiter getcerii qeemadmodura jodieio nostro m-
;

gravarc qncni iiiitricndiim collegi ; nolo desciere qiie adec eontenierit, eommnnionc privatm, niti

qnos colligcndos tiinoribus et doloribUI purturi vi ;

prius Fussalensibtis oiiuiia icddciciitur; jam |iosica

ct qnomodo tttrumqufl agam, rcperirc non possum.

ui ro acta awtiwatia rabua m \ulot lepeeoerit, ai d
comn redderclur; quam \ersuta loaaiooc san-
Rea quippe ad tanlura scandalum vcnii, ut in eum uiiio

hicapud noscausas dicercnt, qui dc illius epi copalu ctum sencin " piimatem DQ triim gravis imuiii vi-

rum, ul ci cuncla crcdcret, quem velui omni modo

suscipicndo, lamquain bene sibi consuleniibus, ob-
noliis. ln quibus causis cum slupro- inculpatuin venerandi pap.c li D facto commeiida-
tcmperaveranl
non ab quibus cpi- rcl, induxerit; el extera qux a mc quid opus eit
rum crimina capit.Y.ia, qu;e Ipsfs

scopus erat, sed ab aliis quibusdam objecla fueraut, recoli, cum memoralus vcn rabilis scnex ad luam
minime potuissenl, aique ab iis quac invi- sanctinioiiiam universa retuleiil?
probari
videretur essc purgalus, B 7. In illis auicni ii.ultiplicibus geslis quibui de
diosissime jactalK.nlur,
ct aliis, ut quid- illo nosirum jodicium contiueliir, magis deberem
tam miserandus factus estet nobis
illius regionis bominibus dc vereri, ne tibi minus scvere quam oponerct judicas-
quid a caslellanis et
de rapinis et diversis op- se videamur; nisi sciicm vos lam propeaioi ad
intolerabili doininaiione,
misericordiam, ut non solum nobis, quia illi peper-
pressionibus ct contriiionibus objiciebalur, nequa-
cimus, verum eiiam ip>i existimelis es.~e parccn-
quam nobis talc viderelur, ut propter hoc vel pro-
dum.Sed ille,quod a nobis aut beuigne aut remir-se
pter simul cuncla congesta, episcopalu eum puta-
faclum est, in praescriptionem verleie atque usur-
remus esse privandum, sed reslituenda qu.e pro-
pare conalur. Clamat : Aut in mea cathedra sednre
bareniur ablaia.
debui, aul ephcopus esse non debui; quasi nunc sc-
Denique senleutias noslras sic lemperavimus,
5.
deat nisi in sua. Propter hoc enim loca illa eidem
ut salvo episcopatu, non tamen omnino
inipunila
dimissa atque penuissa sunt in q libus et prius
relinquerenlur, quae non deberent vel eidem ipsi
cpiscopus erat, ne in alicnam calbcdram conlra
deinceps ilerumque facienda, vel cxteris imitanda,
statula palrum b tran^lalus illcile dicerelur. Aut
proponi. Ilonorem iiaque integrum servavimus ju-
minuimus pole vero quisquam ita esse debel sive severiialis sive
veni corrigcndo; sed corripiendo
cum qui- C leniiatis exactor, ut qui non visi fuerini episcopa
statem, ne scilicet eis praeessel ullerius,
egerat, ut dolore jusio eum sibi prxesse lus honore privandi, nullo modo in eis aliquid vin-
bus sic
omnino npn possenl, et cum suo iliiusque dicetur; aut in quibus aliquid visum fuert vindi-
ferre
periculo in aliquod scelus forsilan erupluram impa- candum, episcopatus honore priventur?
tieniiam sui doloris ostenderent. Quorum talis ani- 8. Exislunt excmpla, ipsa sede apostolica jadi-

tunc, quando cum eis de illo cpiscopi canle vel aliorum judicala c firmante, quosdam pro
mus eliam
egerunt, evidenter apparuit, cum jam vir speclabilis culpis quibusdam, nec episcopali spoliatos bonore,

Celer, de cujus adversum se proepotenti adininisira- nec reliclos omnimodis impunitos. Qucc ut a no^iris

lione conquestus esi, nullam gerat vel in Africa vel temporibus remotissima non rcquiram, recemia
u.epiam potestalem. memorabo. Clamet Priscus provinci* Caesariensis

tradtlus non immerilo credatur, uli lunc con-
sucvisse pluribus exemplis in citalum Siricii loctim
probavimus. Ilis adjicimus illud Chrysostomi, de
<|iio l'alladius dialog. pag. 227 scribit Octodccim
fieri ccns populis scandalo est et exiiio; nec tam facile
sincientnr, postquam Ecclesiam primum sibi cre-
ditam bcserint, procul ad aliam adminislrandam
: transire cui lanlo ccnitis inseiunl dammim, q'iaiito
;

minus ab eorum fl.igiliis caveiur. Hoc ad suminiim

aivws nalus recessit a rhelore Libanio, atque a Meletio
Antiochensi archiepiscopo baplizaiur, et lector ordina- licerel, cum gravium scelerum accusali, nec (ilane
iur. Aiiionium tamen ultra vigesimum actatis an--D convicli, propri* plebis ob aspersam_ farna: macu-
iium in lecloris olficio persiilisse liinc colligitur. lam minus utiles fore judicarentur. Sic se primum
Valeniinum scil. Baianum, qui in lronie epist. 2
« gessisse videtilur Afri crga Apiarium, cum objecia
ad Bonifacium primce sedis provincicc Numidice in- crimina impudenler negaret, nec esset unde apcrte
scribilur. Hunc inter Antonii judices mm sedisse convincereiur.
Verumeiimdempostea,conimuni( aiis
liinccolligilur.
c Apostolicx sedis in Afrorum judiciis pde-ias
cnin eo sesis, non tantum erroicm abjecisse, scd hic aperie pr:*dicaiur sed obscrval vir oudiiu-j,
;

et veriorem omninm relationem ad Coelesiinum h:cc eo inlervallo dicta essequo Afri Romam appel-
nn:t ciim bac Augnsiini epistola misisse subnexa in- lare permiserant, douec consuliis Nicmni con. ilii
dicanl. verissimis exemplaribus, ulrum in eis rcperircntur
b Aliis ignota lum erant Sardicensia decreta, ut laudati a Zosimo canones, certiores Tncti csse^ t.
cx epislola sequenii, n. 5, palam liet. l)num igiiur Cerle Laureniius infra appellandus Cod. can. Eccl.
hic inlelligil Augustinus, ac servanduin sibi propo- Alr. c. 155, anno4l9, C;nlhaginiensi concilio non
suerunt Auionii judices, Nic.iPiii concdii canonem 15, lannm velul Jcosilanus c;>iscop:is, sed lamqiiam
(|uo statuiiur, ut de civitae ad civitatem non episco- leqalus provincia; Ca'sariensis subscribit. Nondum
p«.s, jio/i presbyler, non diaconus transferatur. Optan- igiiur lioc anno adversnseum prolala ernt sciileniia

diim ford ui el nostni setaie scrvarelur Incc regula, (|uam Aogiisiiiiiis nn x iiicmoiat.

nKiximc eig.i presbytcros iiuorum vila ttirpis ac no-

 '

i- 1 LMST. II. CO.YJIL. AKUiC. *D CULI.KSIIM.U 1'Al'AM. if]

eaiscopus Ant a,l prlmalum locus, sicut caeteris A biium, aond
:
sallein aotaie Ormntum, i nuo sic
et mibi paiere debuii, aut episcopatus milii rema- aflligercniur, inflixi. Neque buic noceii vnlo, cui
nere non debuil. Cla.net alius ejusdem provin- quanto magis sinceram babee cbaritatem, tamo
cix Victor episcopus, cui relicto in eadem poena iu n.agis prav;e ejus cupidilati obsisio. (Jlrique mue-
qua et Priscus fuii, nusqiiam nisi in diojccsi ejus al> licordiam mereantur luam, illi ne malu paiiantor,
aliquo coniiiiunieaiiir episcopo ; cla.net, iiiqnam : isle ne facial; illi ne oderinl catbolicam,
si a calbo-
Aul ubique communicare debui, aut eliam in meis licis episcopis, mazimeque ab ipaa sede apoatolica
locis como.uoicare non debui.Cla.net teitius ejus- COnlra c;.ll.olicum non eis subvenilur episcopum
tle.n provinci;e Laurenlius epscopus, et prnrsus istc autem ne se lanio scele.e obslringai, ut quos
liiijus vocil.us elan.el : Aul in calbedra cui ordina- rooliiur invitoa faeare suos, a Cirislo faciat
alienos.
tus sum, sedere debui, aul episeopus esse non de- 10. 11« sane, quod confltendum est
beatitudini
bui. Sed quis ista a vituperet, nisi qui pariun at-
IU3R, in islo uiiorumqiie periculo tanius liinnr et
tendit, nec inulta omnia relinquenda, nec un.i modo rooaror excruciat, m :.b officio cogiiem gerendi epi-
omnia vindieanda? BC ipatus abscedere, et mc lamenlis errori meo con-
9. Quia
ergo pastorall vigilique cautela beaiissi veiiieiitil.us dedere, si pcr eum cujos cpiscopami
mus papa Don.faems m ep.stola sua posi.it, de Au- 15 per imprudeniiam sufiragatus sum, vastari
Eccle
lonio loquens episc -po, et ait, Si ordiucm rerum si.iinDei ei, qu.id ipse Dous ayerlat, etiam
cum va-
tiobis /ideHter indicaiit ; accipe nunc ordine.n rernm, stanlis peidilione periie conspexero.
Kecolens enim
qnein ille in suo libello reiicuit, ac deinde quaj quod ait Aposlolus : Si nosmcl ipsos judicaremus, a
po>t ejus sancur memeri e viri in Afriea leclas lille- Domino non judicarcmur
ra,
(I Cor, xi, 51); judieabo me
l>
gesi.i su.il; et snbveni bominibus opem luam ipsam, ul parcal mibi qni judicauirus esl vivos et
in Cbrisli iniserit
avidius qiiam ille po-onlia nii.llo
morfQos. Si antem ei membra Cbristi quae in illa re-
seemibns, cnjus Ibqwtattdlne desiderant liberari.
a
gionc sunt ab exiliabili timore ac trisliiia recreavc-
Judieia quippc illis, et publicas potesiaies, el
mili- ris, et meam seneclalem l.ac misericordi jusiilia
l.res impelus tamquam ' exsceuturos »pe*te4k!ai fueris eonsoUus, rclribuet libi, et in pra-senti et in
sedis senienliam, sive ipse, sive rumores creberrimi fulura viia, bona pro bonis, qui per
Le nol.is io isia
comnii.iamur; ut miseii boniincs Cbiisliani catbo-
tribulalionesuccunii.etqiii te in illasede consliiut.
lici graviora foi •midenl a calbolico episcopo, quam, d
cu.n essenl bcreiiei, a eatholicoram imperaioruin
LPISTOLA II.

legibus formid ibant Non sinas isia lieii, obsecro

COMC.LII AmiCAM AD PAPAM C0ELESTINUM URBIS
le r.OM.E EPISC0PLM.
pcr Chrisii sauguincm, per aposioli Petri C Vo um
roemo- ,
facinnt qui Apiariits flaqiiia sua faleri cca-
ei
riam, qui Cbrisli .n.irtim pra-posiios populorum
mo- cius Tinn rogant, 1° nc a' se excommunicntos
sil.
nuil (I Palr, v, 3)neviolenter domincnlur pnrpropere comnmnioni reslituat,*» ut presbyte.ro-
in fialres.
Bg« r*mal»iLJ calludcos, lilios in Cbrislo mcos, rum aliuru que clericorum improba refuyia seu ap-
i

pellationcs repellat, ,V ,ie de latere

et Antonium episcopum, filium in suo miitat qui
Cbrislo mcum, uppellanns causam rccognoscanl, 4° neqite
benignitaii cbaritatis sanciitatis
peieuh-
lua?, quia utrosque bus exsccutores concedat; postremo
ne FausHnum
diligo, uirosquc commendo. Ncqne Fussalensibus m Africam remillal.
M.eeenseo quia jnslam de mc .|ticiimoniam ingcrunt Domioo dilectissimo el honorabili fratri Coei.estino
Alrelils, e PALATiNus, Aktokius, Tutus,
luriboi tuis, quod eis bominem nonduin mibi pro- Seiixus-
Dei, Teuemtius, Fortunatus, Mautixus,
3
Januarius,
l„ promplu erat bis exe.npl.i.n
adjicere Apiarii Apiarii, qui anno 419 concilii
ile quo Africanuni conciliiin. epiSI. 2 jd Cartbaginiensis s.-ii-
Booifjcium iciuia remoius ab Lcclesia Siceens',
p.pam statuisse se sc.il.il, ut de Sieunsi Ttaabraeam ce-
Ecclesia lebrem in proconsnlari proviucia civitaiem
itlo scUicei Itonore gradus sui,
renioverelur sese re<
ei ac- ceperai. Sed ab url.is l.ujus civibus
u ubkuntaue alibi Vetlet ei posset presbw
epistotio, denuo nef.,ndis
ll.giuis accusalus. eaque de causa
honore fnngerelur. Verum ul„ Aiigu^tinus
l ab aliero Culli i

D i.nli-
COmmun
T^"
'
rinriiin co.Ia *\nt\L #«!:««
ede-apostolica«i M i ^ ;
° " e P rival, '«. I^"ia.n co,,-
lirn.a.nnun "exen HSSHH
^Stm' ^ %Z^?WS2l liSSS^^SS^
i l

o.cdiuro a.,d,,ct, ...inus ad ren. illius

exemnlum Ap.aru, qul et pre,bjier ta.u,,,,,
Afn.ain Fausnno, ut et ibi conummio ei
'•;•". -•! abAr.i, na esijndicatus, reddere
ulcoiu,,, j.idic.uiu
al. aposiohe:. sede firniatiiin tur.U!,serv;,iTillemonhus lom. XIII p.g. 860
non legatur \d nro tumul-
lUs ex Hnnorii inoite et usurpalione
bamlain lamen Antonii iniquiiaiem Joaimis in Occi-
valel, nnatem.s de »ie excitaios ab Augusio mcnse
a.,|o..„cer,c,.mpro ,,| .is,l, p',. :iipos^o (
1
anni 4^23 ad Ju-
| 5 te.,d.t Iiiiiii anni 4-2.>. libeium Romain inter
ttt l.onoris su. gradu n,.,i oi.u.ino (bj.ciaiur et Africam
» Wx non cx-tant.
non permisisao «ommereium j adootiKe
eenjlolam
De eisecutorum bane vel c.rca exilon. anni 425, vel in
« totmere eommodius ann.iin 4-2U
notia in esse d fferendam. Ut eni... a.ino 423
cp.s.i.lam 2 disseremiH. nova A„,u,,i„i edilione
l„ anle Aogusium
m "1 scnpa cred.ilur, m„, sinit ejoa exord.n.n.
mj Tf
A ""
S Kc. lesix ;,.,.,
iiusira.ione.ii, liq.iidein
, " ,
° ,:1I,II, " reddiiam Fussalen-
,;
nulla est, qu* pra?leriri non solei, d e
.n ouo
felicibus novi
curam eius ponl.lic.s aus, iciis graiu'atio.
X..,m,M,,„.suh m,;c sme linen,
gereha. .
adeo, e ; .
• Quida.ii inrerioria boub moa.,
'"!.•>,.„„. nilnl eorum moliium Palasimus. I„ uno
presul tantopere ve.eh.iur.
ease qme pius
V ille Harlieo apul Merlm., PalmHssm.
i.t
Apud Lab in
•'
canonum AWcanx Eeclcsiac bnc
<.o,i,. v marg., Palnainut et PaiaUmts; at ...
.exi.i Yaten-
E * sto «P """' ln .-I n.n.ss. epUtola Hnw:quod«l arriperemus ,.!.,„, niai sinVeriores
i Md "Ur
^«''^•.'»'T"bnsepisl
-

,,
.
eicoVe-
,„ V(l .^ im
mss |„ K Ulb.duo llailei, eic.,
.
praferrenl />«/„.
t.nui, qiiomodu legn ei ini.rprt,
,

"dB. 1
«ira dttmeaslaredx«,i St-ii Grjecoa.
|
,i a caloccaaio2
 , ;

DECUKTA. ¥t
'-. S. C(B.I.isilM i PKPM iriviui ]. l.l

ViNCKP- A forlll ci longanliliil magno con.p ntlio rcsecavil,

OPTATM «C»LTCM, D.nam s, Tiii:xsii;,

FoBTCIUTIAIlM , t\ ra-lcri fi-n in I iuv.

i rs.ili '!"• Irior»: quippe a<: puli.l ore obslmailonc Comprcisa
rilis,
Afiiiaiio coiicilio
' C .rlliaginis a.lluimus.
qua lanium libldinum cosnum Impudentii negtfto-

c quemadmodum iinctltai tua nii vi 1 bit obruere, Deo nottro ejus conscieniiani
1. Optaremui ut
misili percom cnarctanie, ei oceulta quae m linoi corde lamqbafli
de idvento Apiarii la-laloi vos niliae
in rolutabro crlminum jam damnabal, ctiam liomi-
prcabyterom noslrum Leonem lllierii Intimnril,
ita

•cripte com lae- nibm publicante, repente in coiifeMionem cu: etorom

nos quoque de ejus purgatlene b*c
miiercmus. Esset profetto et nostra elTCltra objeetorom flagiliorum dolosui ncgaior erowi. El
ccrtior, ncc prafpropera
vidcretur, tandem de omniboi IncredibilibM opprobrili oliro-
modo alacrltas
A
de audiendo quam de audito praecesse- neui se ipse convkit, atque ipsam qnoqoe neetram
nuas adhuc
Adveniente saue ad no« sancto fratre
ct coepi- ipein, qua eom et credebamos ei optabsmua oc lam
rat
congregaviraus, pudendii maeulii posse purgari, eonvertil in gemi-
scopo nostro Faustino, concillom
credidimos ideo eum illo missum ,
qooniam sicut toi : niii quoniam isiam nostram mee>lhiam ono ian-
ct
prcsbylerio antea redditoa fiurat, lum solatio mitigavit, qnod el »of laliorc diuturnio-
pcr eius operam
criminibni a Thabracenis ris quacslionis absolvil, et suis vuliieribus qualem-
ita iniiic possel de lanlis

ohjectis co lahoranle purgari

cujus lanta ac l m : D cunn|ue medelam, h etsi inviia ac suae ronscienlix

Qagitia deciirsum
• nostri concilii examen reliictanle confessione, providii, domine fraier.
immania
memorati patrociniom potius qtiara 2. Prxfalo itaquc dehitx saluia-ionis officio, »im-
invenil ut el
jndicium, ac defensoris magis operam
quam f discc- pendio deprecamur ul deiuceps ad veslras auies hinc

ptutoris justitiam superarent. Nam

primum s quan- venientes non facilius admiltalis, ncc a nohis ex-

tum ohslitcril omni congrcgationi diversas injurias communicatos in communioncm ulira vclilis cxei-
Romanae asscrens privi-
ingerendo, quasi Ecclesiae p ere> q„j a i 10 c etiain N caeno concilio i defiuiuini

legia, et volentes eum a nohis in commumonem su-

lacile k adverlat venerabilitas lua. Nam et si <le in-
scipi, quem tua sanctitas credens appellasse, quod
ferioribus clericis vel de laicis videur ibi pracov.i i,

prohare non poluit, communioni reddideral? quod quanlo magis lioc de episcopis voluit observari n-i
?

minime tamen licuit, quod etiam geslorum melius sua provincia a communionc suspensi, a lua s;ni-
in
lectione cognosccs. Triduano tamen laboriosissimo
ctitate pracpropere vel indehitc videanlur couirnu-
agiiatojudicio, cum diversa eidem objecia affiielis-

Fau- nioni reslilui.

simi quacreremus, vel moras coepiscopi noslri

ipsius Apiarii quibus ne- 5. Presbylerorum quoque et sequcniium clerico-

stini, vel tergiversaiiones

fandas lurpitudines occulere conabalur, Deus judex, C rum improba » refugia , sicuti te dignum cst , rcpel

« 1 ii aut Celticius. In aliquot

vulgalis, Celtilius, c lbilioiie cap. 2.J8 llahildens dixil, Magnum ju.ti
cognitoris indicium est,quod uni jxirli concessxt. ulleii
mss. Celsilius. In mcliorihus, Celticus. Episcopi liu
ius Atignstinus lih. de Ocio QuaM. ad Dulcitiuni,
non neijare ; vel quod llonorius inip. Cod. Tb. lih. xvi
expiiuiitur, Nequecnim morte cognioris /<.'-
5 le-r 45 edicit
q. 7, n. 5, ubi nec una ralione in miS.
lit. . :

meminit. rire, debet publica (ides.

s Graxo s inieipres, irpifaw yxp brtirtn, l.oc e^i,
Colb. ms., Carthayine adsur.us.
t>

Mss. magi.o consensu, siquidem admodum, nisi

c priinnm enim cbslitit (seu a.tversalus esl) vchcm idtr
qiiod planins suhlato interrogalionis puiiClo.
ouod in uuo Ilarbco, siquidem quemadmodum, ct in _ »...., I,i.-n,II,i
h lla cuin ,r.iiiiir n ,cli
f I.. i c
nisi qnod iu
•
• >
quemadmodum, quod Jusiello oinnes noslri niss., i t: l
• I ; I i , ( i i i i 1 _ i

Coislin.,secundis turis, si
Leonem auleni mox uno Colh. ct licet invilus suce conscienlia: nluctmle
Merl. ct Crab. arripuerunt.
:

appcllatum alitim esse ah eo Xyslo papa. suc- q<>i confessione prodidit. At edil. concil. elsi imiia et :

cessit, hoc argumeuto cst, quml Pro^per in Chro-

sua conscientia reluctanie confessionc providil. In ro-
sterioribus tamen suhlaluni est eonfessionr. Ad ii vi-
nico hunc Leonem etiam sub Xyslo diaconum ntni-
tas ejusmodi confessiones reos coinpehit Deus ca \ r-
cupat.
<t
ln edilis, ul in ms. Reg., hic ad.lrur tam ;
q.in.l t ite, qua omnia polesi. Narrat Augusiinns epis .
mss., Iuco potius sub- nlias 157 nuiic 78 n. 3 Mediolani apud m.mo.ium
melius abesl ab ejus<iiie :
aliis

audilur. Quam parli< ulam reticere AiijMisiinoiilii-que ^nuctorum, ubi mirabiliter el lerribiliter damoues ron-
familiare est. I rapropeiain (ilenlur, furem quemdam qui ad eum locum remra! ut
eius a-vi scriplonbus
quamdam festinalionem, qna Apia.mm
Coelesliiii fatsum jurando deciperel , compulsum fuisse confnert
n
d.ininatum audieril, <|iiem poiius autiieiiiluni differre furtum. Idcm et Nulae in eo loco, ubi heati I. lics
cor,ius conditum esi, contingere M.lere ibidem i.sia-
debuerat ouoad parles adfuisseut, modesle hic Afii
carpiiut.' lnr 5 eaque de causa duos e clericis suis sese inuiuo
• videl cei, cujus agendi ralio hic argui- accusanies iliic misit, ul rei veri.as pateli.rc:.
Fi.ustini
Itir, qualcnus cum ju ti judicis el
aqui eognilorls Isidoms M rcalor in epislola, qu:nn Ori.nialium
'

partes implere debuissei. paltoni ac defensoris olli- nomincad Juhnin papam scribentium ctnilinxii. lume
cto ruivcbalur. S d ejus operam Apiarii viiia supe-
locum exscrilieas, pro impcndio, subslitu,! propcr
beati Petn honorem impznso.
rarnrrt, adeo ul illa delenderc aul purgaic prorsus
iiou valueril.
Nicxn. c<mc. c. 5.
'

k Ita ms. Colb. Ai Mcrl., adverlil, el alu libri, ad-

f
Hoc examinantis vice fun?itur, unde
est, qui
a.quam senlentiam lerat. Grxcus inlerpres tum hic vcrtet.

dilceplatoris, lum in'ra, n. 3, cognitorum ntimina nno Coucilii Hilevilani n

t canonc 2-2, consmuiiiir : .

e.oil.MiiqueTou <W.7vwaTo0eiTf7-v'5ta7vwo-Twv vocahtilo Vl prcsbyteri, diaconi vel cwten mfenorcs clerici ui

rethlidit. Cognilor autem is vocatur, qui c.ius:e cng- caus s quas habuerint, si dejudicits episcoporum suo-
-

iioscend.-e juilcx el arhiler prseest. Q" nomine Mar-

1 » rnm questi (uerim, vicint cpiscopt cos aud.aut, el m<«'
cellinus Comes in eollatione Carlbaginiensi cui prcc- cos quidquid est fi.dant adlub.lt ob eis ex coaseusu epu
ya-
ftiil passim donatur. Iluc sj.ccal quod iil Cidin sco;wru»i uiorum. Qncd ,-f cl ab cix ? cvcav,.4um
 4^5 EWST. II. CONCIL AFRIC AD CCELESTINUM PATAM. ftg
l.it sanctius tua; quia et nulla palrnm deflnition A »el inuliis aliis impediincnlis, adduri non * potc-
lioc Ecclesiae derogatom ett Africsme, et deereta runl ?

NiexBa sive inferioris gra.lus clericos, sive ipsos Nam,

4. ut aliqui lamquam a tua^ sancliiaiis la-
episcopos, suis metropolitania apertisaime cnjnini^c- lcre miiiaiitiir, in nnlla inveniinus • Patrum syn.ulo
luut. Prudeniisgime enim jnstissimeque rklcrunt, consliiiilum : qun illud quod pridcm per eiiin.l.ni
sjweeamqoe negotia in snis loch, nbl orta rnint, 8- coepiscopnm nosirum Paustinum amquam ex parte
nionda, nec onicuique provideutisa gratiam tanctl Nic;cni concilii exindc tiansmi-isiis, in conciliis
ve-
S Miitus (lefiilurain, qua flrquitas a Chrbti sacerdo-
t
rioiilms i
qnc acefprantnr Nica?ni asaneio CyriHo
libus ct prudenter videaior, et constaatissime lenea-
coepiscopo nostro Aletandrinx Ecclesiir, et a venc-
. lur : msxfuM quia onicuique conces^um est, l>
si ju-
rahili Atlico Consianlinopolilano antislite, cx
dicio olT.nsus fueril cognilorum, au-
ad concilia su.c
prOTiacUB, vel etiam universale, c
llienlico missis, qux etiam ante hoc per Innocentiiini
BTOvocsre. Nisi
lone qoisquam est qui credal uni cuilibel
Vresbyierum et Marcellum subdiaconum, per quos
posse Deum
nosliuin examinis inspirare jiisliliam, ad nos ab eis diiccta sunt, venerabilis
ct inntimcra- memoriae
bilibns e*ngregada in concilium sacerdotibus dene- Uonifacio episcopo deccssori vcstro a nobis trans-
|are. Aut quomode ipsnm transm.irinum judicium B missa siinl, in quibus talc aliquid non potuimus re-
ratuin eril, ad quod teslium iecesssriae persomc perirc.
vel
prnpter sexus vel propter senectutis ioflrmitatem, 5. Exsecutorcs s etiam clericos vcstros quibusqtic
taverint,non provocent tihi ad Afiicana concilia v,l ad
primatcs provinciarum suaruni. Ad Iransmarina autein J
In ms. Heg.,
judicio. Id porro concessum qm
Milcvitaiu canone c22, et confirmaliun in
ii concilii
qui putaverii appeUandum, a nullo \ntra Afrieam in Codice can. Eccl. Alr. cap. 28 et 195.
communiir.em suscipi ititr. Totidem verbis InSeriUS c
Ideoqne eoucilinm Cartbaeiuiesse nr, oan. 2
esi isie c.inon Godiei can. Eeel. AtY. c. 125. Cujus ronslitiiii, prou hocstatutiim Codici can. Eccl. Alr'
litlenc si hiureamus,
soli preslyieti inferioresve iusertuin legitur, utsecundum Nieeena statuta propter
elerici, non episeopi, ad transmurina, hoc est ad
apo- eausas ecclesiatlieas qu.v. ad pernieiem plebium
stolicam sedem, proTOcare prohibcniur. At licet vctera-
scunl, sinaulis quibusque annis concilium
nunc Afri, ad idem derretnm verl.a sua accommo- convocetur
att quod omnes provincue quce primas sedes
dantes, CccVsiiniim, ut presbytenrum ct sequentium habent d'e
conciliis suis binos aul quantos delegerinl
elerieontm improba refugia repellat, rogent, n.qun- episcopos
mtttant, ul congregato conventu plcna possit
"" la esse au-
'l" ;
episcoporum ad iransmarina appellatio- ctontas. Hinc quid Afri hic simpliciter
ncs permittere se signiflcant; immo qnae hac concilium uni-
de re versalc, eoncilium Cartbaginiense in.can. 7
qui.i
senientia sua sii, moi aperiunt, cum Nicama
lau- concilium universale anniversarium, quidve
dant decreta, quce sive inferiorit gradus clericos, Aucusti-
sive nus variis in locis conciliuni ptenarium vocet,
ipsot episcopos, suis metropotilanu apertissime Intcl-
com- ligere est. Quippe concilium quod universale
miserunl. Et is qnidcra canon in landato Codicc apnei-
can. latnr, quia ex omnibus provinciis
congregatum ptc-
Eccl. Afr. c.p. -28 sie exhibetur, nl appellationes
ad nanum iiem nuncupatur, quia in eo plena auctoritas
iransmarina non minus episcopis <|uam c;eteris cle-
ncis prohibitas fuisse doceat. Sic etiiin p sit.
ejus clausula n, li
'VJ" 5 vilandi !«««. Cyprianus
l
ibi effertur : Quod si et ab eis provocandum putave- f, ''?"f .
eplat. 5o edixil
Oporlet ulique eos quibus prwsumus
:
nnt, non provocent ad transmarina judicia,
sed ad . . illic agere cnusam, ubi et accusatores
.
pnmales suarum proiinciiuum, aul ad universnle Itabere et
con- te tes sui iriminis possint. Jdeo ct Alri Co.J. can.
n/iu»«, sicut el de episcopis s^ipe
constitutum est. Eecl. AIV. c. 30 caverunt , ut accusalus
1'nde in Bieroorato Mileviiani concdii vel accusalor
canone episco- vi o toco inde ille est qui accnsitur,
t

si metuil aliquam
poruro inentio videlnr iden praelermissa, qnia
de ip vtm lemeraruv muliitudinis, toni.ii sibi ebgai
sil jam sspe eadem res decreta yroxi-
luerat. Pnrro bxc mutn, quo non sit difficile lcstes producre
accessio, Sical et de episcopis swpe constitulmn ubi cOusa
cst, jin atvr.
quara et Dionysius Exiguus asaervavit, magnis
con- • Hoc igitur si io Sardicensi
irowaiia, qnibus dirimendis non synodo, cui Gratus
sufflcii marginalis Canhiginiensis episcopns interfuit, siatutnni
angnsiia, locura dedit. Si lamcn perpendamua fuis-o
basc compenssent, nnllo, ut videtur, negoiio
Lypriani sub Bnera episiolat 53 sii-^cepi^-
Cnm statutum sit :
sein Sed et ah hoc suacipiendo
deereto non narum
omntbus nobit,etaquumtit pariterac justum, ut unius-
eosdeterruit Eaustini in toto illo negotio
cujusque causa itlic audiatur ubi est ouidaro
erimen admis- lyplms nec satis aeqna agendi ratio.
wm;ai etiara aba, qu;e idem sanctus his sobnectii Ueg. ms., qui accipiuniur. Cioecus intcrpres
f

enm usquae nnnc opponunt conferamus ; facile

Afri hiinc
loeum na vertit. ut le^isse videatur, in exemptis
noiiin in iiiis ingcnium ve-
el animum a Iransmarinia rwnbus
app llulionibus pariter abhorrentem Ntccetn concilii, quce accepimus a sancto •

deprebendc- quod sane nilidius esl.

IIIIIS.

lloc sutem pioviderunt eancne 5,quo prxcepe-

D s Ezsecutores
secondnm superiorem epistotom n.
J n voeabantnr, qui tamqnam exseculuri
mni anuis tinavlii per unamauamqne provinciam apostolica;
bis sedts sententtam (lestinabanlur. Horiim
m anno connlia cetebrari, ul, communiier ontnibus inunus erat
ti- cos qnorom intererat convenire, ac de
mul episcopit provinciw congregatis, dicta scnien'
disculiantur Im- iia idmonere et ceniorea facere,
tusmodi qua?ttionet, quae oborke fii.-rant. ut li inlra certos
Eodem ca- dles jndicata re starc uolleni, vel.it
none pneterea neepiscopi extra lines rebelles habe-
provincia» auas renturac aegregarenlnr. Ilinc ct actus
judicentur vetiinm esse pariter ille q..o con-
iniellexerunt Orieii- veniebantur, comentionis peiinde et ex.ecutionis
laJes, iit iii epislolam 4 Innocenlii
pajt. 775 not c
no-
n.ii.iliiis dOflabatnr. Ita
pbservavirou». Nec male dicuni Afri p.»rro Ccelestinus epist to
episcopoa et n. 4 Cyrilliim ut vicanum
sutim, ac su.c adversus
mrenons gradus dericos metropolitanis suis
en :pso INestonum lenlenli» exsecutorem alloquitur
«'aiione fuisse cominissos; quia
licet in hoc diserla
Aucto- :

rttate igiinr
tccum nostice scdis ascila, vice nostra
etropohtani memio non fiat, id laroen ip 3 usu<
non im- i hanc Ex^QCF.ius dittriclo vigorc
^eruo irihmiur, qnod conciliiim tententiam, ut aut
protincia cui pi.c- m/r« decem dtes ab hujut
SSl, decernii ac judicat. CORTLirTHMn ate numerandos
pravus prasdtcatwnet snas scripla
rrofessione condetn-
Patrol. L.
ifc
 » : ;,

*M
m s. coi.i.r.sii.Ni i PAPiB liisioi./E EX
A
i>r. iu:i.\.

cauiarw. poierWi edaerlcre. Nune lai

ueienlibui Boliiemitlere, noiiu-. cencedtre; na r«- liUUfl

Qrwhaeeaae proiincia eawa boi menmt, ubi auo.

Bcclesiam Chriili qu* b>
•
mosum lyphum wculi In
Deum vidcre BCCUSanUum UtiOM fraf.r
ru.n<J.»m ct COepisi
n-m simnlicilalis ct l.umiruatis diefi
noeie* ' Felis, li aoo nosira iuianreoiaiel diUgeutia,
cupieuUbui prarferl, vidoaaur l^ucera.
(amotojam pro fuiue. oppreaiua. Nec nova bsac ledi ipotU>ucc cura
6 Na.n de fratre nosiro PauMino
Eccieaia doiendo de vobii cst lUlulaoi i noiirii sxp u i sfcninc
«u* ejpitiii
nefaitdi* de Chrieti :

probilalc ac mo boc, 'inod nos aginiua Tbessslouicenfi E

Apiario) securi sumus, quod cum iinii ,

cbariiate, siae lemper ease comroissum, ui vobis vigilanler in-

aeraiiono lu» sanciitaiis, salva fraierna
manu : icndat. Facile discipUnas subdi se paiUur, qni ipsam
Alrira minimc
b palictur. Ei alia
iljeriui
xvo longiore oran- i,t condecel ampleciitur duciplinam. Iia enim or-
joeus noster laoctilatenj vestram
diuaii euncta ie babct, ut majoribuf ea qn* »uli
iem pro nobis custndiat, domine rraicr. i

lijs es-e docentur, obediaoi, el iu b c gradu regula-

c LTISTOLA 111
rum cuncta vertunlur. Nosque praecipue circa omncs
PAP-K AD EP1SC0P0S ILLYRICl.
COELE^TINI 1
cura consiiingimur, qnibus neeessiiJlem de oauiibus
Qui quominvs traclandi Cbristus in saaclo Peiro apostolo,
Quanla cius cura de provincia Illijrici.
Dunhaceiue provinaa;
provincice emscopus
episcopus quaHam
a quaaam
claveg a (irien(jj daudeiidiqne darl,
Felix Dunhacence .^. iudulsil
R ;

factione oppres.ua .
ifl
_
,&**£'*** imm iC
cl inter
el suos ,
aDOSlolos suos,
j lller aposlolos non qui allcro cssel
quj allero infcrior,
easel infcrior.
illius polestas
liufo commisisse. Quce.
scd eum maxime qui esset primus, legii. Domii.cn-
Dilectissimis fralribus
d Perigeni, Dvnato, Basilio,
Jlliano el bE- lur h nobis rcgula?, non regulis do.ninemur; simus
Sapio, Paulo, /Eternali, Sabatio, serva-
mecioni episcbpSs per lllyricam
Coele.tinus. subjecti canonibus, cum canonuni prxcepia
qua? ad noi mus. Sunt culpx aliquanlae non lcves, quae illia in-
luter cxteras cnras et diversa negotia
propensiorrm nalaj provinciis ad i.os, cum simus lopgius, non
ax cnnciis veniimt semper Ecclcsiis, non
gerere, el ex dccre- possunt pervenire; aut jam semolis omnibus,
„os eliam vestri sollicitudinem
ita ut sunt acla, inlcrposilo
lemporis fpaiio perfe-
ipsarum qua-
lorum nostrorum sanclione disceiis ct
aliqiiid so-
de ceperunt regulas exseqnantur. At a?peri..s
net eic Et ad calceni epistol* il Nestonum verbum apud Gregorium lib. xn lnd. 5 epist.
Cynllus convem- nat blem
missa a se furmula, cum qua eum 31 ubi Joanni prinise Juslinianae
cpiscopo prsfc.pi-
interpretem admonet lns ver
rrt seeundum veterem tur, ut conlum.cem quemdam episcopum iioimne
aqnosce hanc nostram essc se.tven-
|,i's'- Palam compellu
icjilur exseculione
adqranda Paulum, distdcta facial
nisi hanc infidelem novilatem ab
tidm quia . .
» In ms. Colb. bic addiiur, asemetipso separalus
iulra decem d,e$
tl veneranda Scriptura se.junxeris, ct quod admilti posset, si prremiliereiur, qui est. 1«
liujus E\sECUTio*is:4*e- nu- C
a orimo inr:otescenlis tibi superioris episiolae clausula eum, qui ipse
seseparet,
damnareris ab
mitvndos aperta et scripla professiom segregandum esse definitur. -

excommumcatum. Il.nc illn-

omni catholica Ecclesia Ita codex Coib.; alii vero, i>
paliatar.
Alncanas
stratur quod in eodicc canonum
licclesiaa Hol-
« Ex biparlita collectione Ron.aua quae Lucce
t f )6 leaimus Placuit prwterca, ut exsecutores in prodiii, a nobis descripla est.
:

qmnque postu- stenii opera in lucem

omnibusdesideriis quce habet Ecciesia, Etiamsi quo anno scripla fcit certo nequeat
deQnin,
provinciis impertianlur utni-,
lentur qui in diversis ;
primam ill.m viden, qua
Donatistts, in eodem ilUid lamen a-serere liceat,
miron decreii de convenicndis curent. 0_uo- Ccelestinus Illyrici episcopos de vice sua per ipso-
Codice cap. 1)1 praemissi, esseculionem rum provincias Rnfo demandala cerliores
recerii.
123 staiuitur ut si episcopus in
circa subil.de up. Ut autem ei hanc q.iantocius demand^iret, induceba-
f.ient, a vicinis
converlendis Donatistis negl.gens tur lum decessorum exemplis, lum
novis moliliom-
tres ab h.nc menses,
eoiscouis conveniDtur; ac
post
bus nonnullorum qui Komanx sedis Illyricuni jura m
perslilerit non ei comm.in.ceiur, ai.l.siilem
si in nealigenUa
,
anliquare, et ad Constanlinopoliianum
si in ejus promncia cxsc
ca tamen conditione posita, transferre len.averani. Quapropter epislolam istam
prsecipitur, ut s» exsecutor ad
culio fuerit. Alioquin sequeniibus aiileriorem facile credimus. Ac
prscierea
cpiscopo. Iniiuit pra3-
ioca non venerit, non
ascribahir sileutium non levi mdicio
de Nestorii rebus alium
supenori n. 4 clencos
terea Augustinus in epbtola est, hunc haereticum nihildum in
Ecclesia movisse,
a Romano episcopo desunaios pu-
illos exsecutores
militarium manuum prsesi- cum scripta est. .

blicarun» pitestatum et ^ d Epbesino in concilio act. 6 recenselur Pengtnes

exsequerentur,
< ium ouo apostolicje sedis sententiam D episcopus Corinlhi Bonifacii epi-iolis salis noius
e.s non
iSBm adhibuisse. Sed bic Afri fastum in episcopus
iiem Z, «'ia(«s, seu Dinalus, vel Donatus
Y

Ctrumque vero Leo epist. 12 bco-

violenUam arguu.U. Nicopolis Epiri vcleris ac Senecion episcopus ,

hAnastasio palam reprehendit

primum quide n n. Pelag. UB.
Iisec, Henricus Noris. Hist.
: |

quam consulere drensium. Ad ,

')
\% verbis :Dum dominari magrs
:

ii c 9 pa a 232 et 253, Basilium

Lartssae 1 hessa- m
et quod pro-
.

superbiam, non-
Ubditu vlacet, honor inflat lia,'et U\Vium>£ardicce seu Serdicw (corrupte
concordiam, tendit ad noxam ; alterum
v umestad nullis in scripiis Eridicce) la Dacia
mediierranea
Nudatum esl Ulud,
verTnum. 3 in i.unc modum :
melropolitas fuisse probat
aaitam scilicet lllyrici prcefecturam
inter mundanos apices
potestatem in
etsu
exlubitionem
exsec«tione ter-
ib- J—
o Forte, movit.
f Notatur el in actione 6 concilu Lphe s
mi tetix
. . .

L «nmtitis exatatam;ut missa

adjungerel etc.
.

Apollonice, quac Dyrrhacena3 provincix seu Lp.n

r>biu quce omnia sibi publica officia novaa urbs est celebris, episcopus.
nullo vel suo, vel deces-
Scd bujusmodi eisecutiones b Forte, nostis scepius experimenlo.
umquam pro- , .

sorum suorum scripto apostolic* sed, Ip^e

t»
Huc spectat monitum Augustim in
supenori
idempapa i,. anc nuip.J J?truU. obsecrantis per beati
bliaa esse enistola 1 num. 9, Coelesiinum
exiequendi verbo ut.tur in lis ep st. 7o prceposuos popu-
s.mplicius Petri memoriam, qui Chrislianorum
nodros post diem vencrabilem &rHW*.V*>-~" lorum monuit, ne violenter domineniurtn fratrcs. uui u
aut cum menw
nuw a nobis fuerinl constitula exsequantur , scnb.t, quidem Coelestinus, cum haec scriberct, W
a se missos
JJSt. 7G Lncentinm et Basilium quas ac- habuisse baud temere censeatur.
qui dispositiones meas, mquit,
secundum eas
 :

M9 EPIST. :\\ S. COELi.Sll.Nl i>ap.e AD ErtSCOPOS PROV. VIENNENSIS.

rmiiMr; qnas omnes nos iiitercessione frairis
«M
ei coe- ACotwsTrxos universis episeopis per Vieunensemei
piscopi nostri Knli, ciijus exporicntiain CoraprObalam Rarbotiensem provinclas constitutls •.
o-sc in causls onmibus oi vitae aciibus liquet, vnln-
I.Cuperemusquidem de veslrarum Eccle iarum
nius reserari. Ctii vic m noslram per veslratn pro- 1:1Minaiione gaudcre, m coograiularemur
potius
viiieiain Miiveiitis esse enmmissam : ita nt ad enm, deprofeciu quam aliqnid admissura
frai.es charissimi, quidquid cootra discipli-
de causis agilor, refera- nam ecclesiasticam doleremui. Ad
lur. Sine cjus con-ilio nu!!us ordinelur nostram enim
: iuillus nsur- lasUliam et bene facia peryeniunt, ct mceroiis acu-
', eodem ineonscio, commissam » illi proTinciam. leis no, quao fueriui male facta
Colligere nisi cum ejus volunlalo episeopos non pras- compungiioi. Ncc,
silerc Dotsuniis, f
cuin hoc, ut ab
siunant r eum etiam ad nos, si quid est, refera- illiciiis rcvoce-
:
p
nius aliquos, ofBeiinosiri
tur. Sed provocemur inslinciu; la
liac proceplinne cngnoseei.t, cl eum qui speculis a Deo onslituti, ut rigiluiti e nostraj dili-
lefragandum nosirce auctorilati vel illiti^ credidorit gentiam comprobantes, et quae coercenda snnt
jussioui, a fraiernitaiis occiu, rese-
com ipse h
se separet, cemus, ei quae observanda suni sanciamus. s Circa
icgreajiodum.
quamvis longinqua spirilalis cnra non deficit, sed
EPISTOLA IV
peromnia qua nnmen Dei praedicalur extendit; nec
^
ccei.estini r.vp.r ad j
i EFiscorOS MioviHeiA vie.n- *!
notitiam nostram sublei fugiun t quae in
Ml Ll : V NSI-'.
eversionem
regularum, novellaa praesumplionis auctoritate,
len-
I. Quodnon dcbeanl snctrdoles aut ctcrici pattiis ami-
inlur.
itt ttui prwcincii luntbis in eeetethx miui\trtirt>. — t

—
II. Qno.l nulli sit ultimtt pceniientia denegunda. — Cap. I. 2. Didicimus enim quosdam Domini
III. Quotl per aradus ecctesiusiicos ud episcopatus sacerdoles supcrslilioso poiius culiui in^erviie
quam
debeat officium perveniri. IV. Quo.l unaquceqtie — meniisvel (idei puriiaii. Sed noo mirum.si
comra
prt.vinciu tuu metropviituno debeal csse. contsnta.
V. Qiiod nolcntibus (addH Im.I. clericisvel populis) ectlesiasiicum morem faciunl, qui in Ecclesia nou
nemo debeal episccpus ordtnari. VI. Quod ab — creverunt, scd alio venientes h
e riiu, secum liacc iu
iiiicitis sit ordinaiionil-us (ibslinenduin. Ecclesiam, quac in alia «
ccnvcrsatione iiabuerani,

Quod Njcaena synodus metronoliiano euique in omnium nietropolitanorum jure tervalo; VIII. de con-
sua pmrincia, eorumque eonc.liis bis in
anno con- junctionibus qui ad sacerdotium a.hnitlendi sunt.
gregandis, vimluat, i.i ThessalouiceOsi cpiscopn Dio-
hic nysius autcm Exiguus loiam epislolam in
M deineepa aitr.Lui vir eruditus observat; adeoque
partilus est titulos, quorum primus apud ipsum XIV
qoinque
et cum superioribus, quibus Cce!esiinus
regulis sc secundus XV, et sic deinceps numerantur, quia \-
on dominari, sed subjectum esse profilelur, ista
mirum duas alias Ccelesiini epistolas, quas in XIII
i

eompoai non possc censet. Verura oadcm synodus C liiulos divisit, huic praemillit.
eodem canone 6 Tilulos illos ex inso
constituit ut suis prhilegia serremur
descriptos exhibemus.
h.cclesut. Necullus inlicias ieril, nihil hw Thessalo- D;on. ct Isid. hic addunt, in. Domino
!

incensi episcopo a Ccelejtino altribui, nisi salulem '

quod sal- quod abest a potioribus mss.
lem a Damaso cjusnue successoribus constantCr ei Edit. Rom. et conc. posl Crab., ad hoc.
concessiim fuerit. Nil igitnr adversus f Pr.-epo-
synodum de- silionem ad expungimus auctoritate Merl.
vit Coelesiinns, oum privilegium et oin-
toi deressorum nium mss. Solus Quesn. locum hunc ila
-11111 auetoriiate
i
flrmatum servari voluit. Practerea exbibet
Qu/n ab itltcitis revocemus atiquos, el officii
metropolitanis Illyrici episcopos vel ordinandi noslri pro-
vel vocemus ad bonum instinclu.
oi.lhgendinon omnimodam negal poiestaiem, sed k Edili cum Dion. cl Isid.
ne Et quamvis circa ton-
aneruirom praefer episeopi 'Ibe.vsalonicensis con- :

guiqaa; quinque oplimorum mss. auciorilale

seientiam apgredianlur, dumtaxal cavct. Quo cor.i-
autom guntiir.
modo et Thessaloniceiisis antisliiis piivilHgium o| h Editi
ac plurcs mss. itinere vcl in itmere;
inoitopolitarum jura servanda sint, Leo
eimt
emen-
p ii ' dantiir ope rodicis Corbeiensis sacculo
ii. 8. 9ot rOeiptraat. vi scripti et
b Vociilam
unius Colbertini, in quibus exstat trriVum,
se supplemus, quam librariis, pro e ritu
cum ter boc est norma
et ratione vivcndi. In ahoro ms
repetereiur, semel er.eidisseml miium est. posi
Ilac clau- verbiiin creverunt, proxime subjioilur,
Mila Cceleslinea, ul el infra episi. i-2, Quce euim i,t
n. -i, sogrega- alia conversatwne. Torro iilud in
i:onis seu oxcommnnicationis invidiam Eccletia non creve-
in ipsummet runl, non ila inielligemlum quasi exlra Eoclesiau.
reu.ii eonfert.
Afros. Apiario amoto, eamdem
Ita et ,

'" hunc presbylerum conlulisse poslrema D "' liaeresi aulscliism.le adoleverint; scd ibi Ecciesia
in episto- ecclesiasucum ordinem, cui monastious opponaiu.
lam -1 ik.i;. ost probalum. sonat. Neque obscurum est eos hic nolari, quos ox
ln edit. Concil. |f. Qiiaeantem \ erat, nunc
II monasteriis ad Ecclesiarum suaium regimeu
BxsUI iii plerieque omnibus anliqnis collectionibus' Nar-
bonensis atiaeque rieinarum provinciarum
pula Dionysii Exigui, Radriani, civitaios
codicis a Quesnello accersere amabant. Aliquamdiu tamen ad
voigiti, Hispana, Isidori
Mereateris, nec non in ea non me-
diocrem Eoclesiaa uiiliiatem perseveravil lisec
Muain evhibe.it pervemsta exemplaria,
Corheiensc.
e mo-
nasteriis, pra^sertim Lirinen>i, episcopos
Lolbertinum lilleris Longobardiehl evaratum. variiscivi-
Lau- laubus qu crcndi consuetudo.
uattir a Cresconio iu Bieviario can.
et aliis. lloc esi,
d A|.nd ' in alio vivendi genere. Quoeirca
Qnesn., ui m uno ms. Colb., inscribitur non
nd cpncovos \,ennenset et placetquod in duobus mss., conversione. Mabillo-
Na,bonentet constitulio n.us no.sier,
i tutortm XI nuMo tamen subfeeie l.lulo. pi*fat. in n part. saec. iv act. Bened
In veier- ii. 1.9, ob>ervat episcopis monastioen
nn.o codiee Corb. lota ra base octe prius nro-
dhridiior capim. lessisjam gaeculo v refisJoni fuisse monastirum
\. de: tacerdotibus super>.lilioso cullu liabi-
detervtenli- larm pemtus abjicere. Tum ex
ous; ||. de ptnileuttam morientibus hoc loco prul>..tf(iuu«i
non iKffsrHH de nt rertum omnino ct evidens
mptruu epucopii ordinundis; IV. de conlirmare Dolim vi-
ordmalionibus der. tamen potcst probabilc)
tacerdotum; \ de a, cusatione viryirtum nonnullos eliam et»T-
.
monachnrum scopos, qua.nv.s monasiicac
vl. de rcsenato prmlegio vitx> experles, eor.i.M
udi upos:o'ictr; VII. d'c cxemplo monasticum babitum suscepissc.
Saltem d*
43 |
s. CCELESTIM I PAI-.L ZHSIOLM i l DKCRETA. 433

iutuleruni; amicti pallio, ei lumboa praecincii, cre- A lua aui lempore boe animae auae cupienJ r eaa e d io

dentei le Scripiuxae fldem, non per ipiritum, ind per mbveniri. Horremtu, toieor, laniae impietatia ali-

litteram compieturoa. Nam al ad boc iita prxcepla quem reperiri, ui dc Dci pieiaic deaf iret : faaai

suiit Ut lalilcr scrvarenlur ; CUr non flunt pariter non pos it ad M qnovis tempnre concuireuii loc-

qu;e scquuntur, ut luccrnac ardcnlcs In manibui» CUITCre, ct periclit.nrcui snb oncrc peccaloruin lio-

mys- mincm, pondere quo ae cxpcdiridesidcrai, libe-

iina cum baculo tcneantur? Habenl lunm |aia ille

terium, et inteliigentibus ita clara itinl, ui ea magii rare. Quid lioc, rogo, aliud e&l, quam iinnieiili

qua decct significatione serventur. Nain in lumbo- moricm adderc, ejuique animam sua cradeutaie, tte

abiolula esse possit, occidere? curn Deus ad .'ub\c-

tium pnr.dnctione caititai, in baeulo regimen pasto-
/rale, in lucernis ardenlibus boni fulgor operis, de
niendum paraliuimui, inviiaus ad poenilentiain, sic

quo dicitur :Opcra restra luccanl (Matih. v, 1C), indl- pron,illal : 1'eccalor, inquil, quacumc.ue die conver-
l>
Ilabcant tamcn isium forsitan cultum, sus [ueiit, pcccata ejus non impulabuntur ei ( Ezech.
caniur.
inorein polius quam rationem scqucntes, qui remo- xxxm, io). El iterum : Nolo morlem e peccatoris,

tioribus babitant locis, et procul a caeteris degunt. sed taiitum convertatur , cl vivat ( l bid.,x\ 111, 23
Salulem ergo liomini adimit, quUquis morti-> f prae-
Unde hic babitus in Eccle->iis Callicanis, ut tot anno-
pontificum alterum habilum B tcrili tempore joenitentiam denegaril. Et desp ra-
rum tantorumque in

consueludo vertalur ? Discernendi c a plebe vel cac- vil de clemcnlia Dei, qui cum ad subveniendum ino-

lerissumus doctrina, non veste; conversalione, non rieuti sufficere vel momenlo posse non credidii.

babilu ; mentis puritalc, non cultu. Nam si studere Perdidisset lalro praemium in crur.e ad Christi dcx-

teram pendens (Luc. xxiu, 42), illum unius borae

incipiamns novitati, tradilum nobis a patribus ordi- si

nem calcabimus, ut locum supervacuis superstitio- pcenilentia nori juvisset. Cum essel in poena, pceni-

mentes ad talia pcr unius sermonis profes«ionem habitacu-

nibus faciamus. Rudes ergo fidelium tuit, et

non debemus inducere. Docendi enim sunt polius lum paradisi Deo promittente promeruit. Vera ergo
quam d ludendi. Nec imponendum eorum est oculis, ad Deum conversio in ullimis positorum, menie po-
sed inenlibus infundenda praecepta sunt. Erant qui- tius est aestimanda, non tempore, propheia lioc tali-

deni mulla, quae pro disciplina ecclesiasticavel ipsius ter asserente ; Cum conversus ingemueris , tu.nc sal-

rei dicere ratione possemus; sed ab bis ad alia revo- vus eris (Ezech. xvin, 33). Cum ergo sit Dominus
camur. cordis inspector, quovis lempore non est denegauda

Cap. II. — 3. Agnovimus poenitenliam morienti- poeniienlia pestulanti, cum illi se obliget judici cui

bns denegari, necillorum dcsideriis annui, qui obi- occulla omnia novcrit revelari.

iis qui a monasticae vitae professione ad episcopatum C munes. Nominatim vero Sirmondus apudLab. lom. II

assumpti fuerant, hic praedicalur, Amicti pallio. Et Concil. pag. 1817 clericos a caeleris non iu vita so-
liujtismodi quidem pallio Ccsarium Arelatensem, lum communi, sed et sacro in ministerio hahitu in-
ubi ad episcopatum accersitus venii, amictum luisse discrelos fuisseastruit. Nec dissimulat quod Hierony-
Ennodius epist. 130 notat. Quocirca mox dictis ver- mus haec Ezechielis xliv, 17 Cumque ingredienlur :

bis pallium monasticum rectius intellexerimus quam portas atrii inlerioris, veslibus lineis inducntur, ila
cum llolstenio notis in epistolam Damasi ad Acho- commentatur: Per quce discimus, non quotidianis et
pallium philosophicum, quod a Da-
et socios quibuslibet pro usu vilce communis potlutis vestibus nos
lium
maso in eadem epistola habitus idoli vocatur, et a ingredi debere in sancla sanctorum, sed munda con-
quo philosophi ab Augnslino lib. xin de Civ. Dei c. scientia et mundis vestibus tenere Domini sacranunla.

16 cognominantur Palliali. Tacendum non est quod
Cresconius cum hoc Ccelestini loco sub eodem titulo
copulat etistum concilii Gangrensis can. 12: Si quis
virorum propter continentiam , quce putatur amiclu
pallii Utitur, quasi per Iwc liabere se justiiiam credens,
et despicil eos qui cum reverentia
Neque hinc de senlentia movetur. His quippe Uiero-
riyini verbis mundiores quidem et nitidiores, sed nou
stngulares el ad sacrum dumtaxat ministerium desli-
,
nalas vestes commendari intelligit. ldem sentit ct de
eo quod idem doctor dial. 1 contra Pelagium, qui ve-
birris it aliis com- siium ornatum Deo adversari contendebal, aii Qua; :

munibus utunlur vestibus, anailiema sit. Unde

el solitis
sunt ,rogo ,inimicilia: conlra Deum ,si tunicam liabeo inun
iaret paliium speciale quoddam fuisse professae
diorem, si episcopus, presbyter et diaconus et reliquus
or ^° ecclesiasticus in administratione cum candida vesle
conlinentiae indiciutn.
a Haac verba, una cum bacuto, in uno ms. Colb. et processerint ? Ibi enim candidam vestem interpretatur
u
D nilidara. Observanl alii, vestes illas nitidas, dum rarius
altero L/uidun. desunt. Ea omittenda non esse ex
subnexis planum est. Eane a Coelestino in Evange- inusumadhiberentur ei asservarenlur studiosius, eo-
lio Lucaj tunc lecta sunl, qus nunc
in nullo cxem- que pactociiius mutaretur communis vestium forma,
plari legimus ? Nihil forte aliud voluit ille
papa, nisi quam illae perirent, paulatim evasisse singulare>.
quam incoinmodum forel, si praesules Merl.Crab. et edit. Bom. cum Isid. illudendi.
d
ut osienderet
'

quem ecclesiastico usii gestare solent, Veterrimus codex Corb., mortem morieniis; ac
e
cum bacnlo
etiam lucernas ardentes in manibus ex evangehcae dcinde, tantum reverlalur, ubi apud Q\iesn.,sed macjis
pr;escripto tenerent. ut convertatur.
litter;e
f
cum ms. Pith., mortistempore speralam poe-
Edit. Rom. et concil. cum exemplis coll. Had.,
»>
Edili
quippe nitentiam denegarit. E caeteris mss. ntillus, sicui nee
tiabent. Rectius alii libri, habeant. Permittit
Ivo, ti.-bet speratam. Sed velus Corb. cum uno Colb.
Coeleslinus habitum iilum singularem remotiorum
procul prae se feri, prcelereat tempore pcenitentiam denegare.
bicortim babilatoribus, hoc esl monachis qui
hominibus degebanl, cujusmodi erant Li- Nonnulli alii, p:ceterea lemporepaenitenliam deneg.ul.
caeteris
Veiius reliqui, piccteriti, etc; quod ita forel cbnus.
i

rinensis insubc incolac. Jam igilur mos el usus

obli-

nuerat ut a vul"0 monacbi vestibus secernercnlur. monis tempore pcenitentiam prceten li denejarU. LoiJeiii
« Inde confici°censent erudili, laicorum clerico- loquendi modo episi. 22 n. 5 visur sunius Xunc :

quia de pnvteriti cmendatione gaudemus.

rurnque vesles primis Lcclesi* ssiculis ftiisse com-
 —

433 EPIST. IV.S, COF.LESTINI PAP.E AD EPISCOPOS PROV. VIENNENSIS. 431

Cap.Hi. — 4. Ordinatos vero quosdam , fraires A direximus), in pontificii dignilatcm lioc tcmpore.
eliarissimi, cpiscopos, qui nullis eccloia-ticis ordi quo ad causam diccndam missis a nobis litteris vo
nibus ad taniie dignitatis f.isligium fucrint insliiuli, cabatur, obrepsil. Sacro nomini ab>il injuiia Faci
a
conira Patrum drcreia, Iuijus usurpatione qui se lius est ul hanc dignitatem lali dando ipse amiseril
liocrecognoscil fecissc didicimus ; ctim ad episcopa- e
ordinalor, quam eam obtineal ordmatus : cui coo-
tiiin liis gradiboa qnibus frequon:i<sime cauium est victo sociabilur qui eum sibi credidit, largienda
deheat peroniri, ut minoribos Iniiiall officiis ad pontificium, sociandum. Qualisenim ipse sii, quis-
majora firnicnlur. Pebct cnim ante esse discipulus, quis tales ordinaril, osicndit. Ilis ergo in medium
quisqtii. doctor csse desiderat, ul possit docere quod nonc deductis, cura plcrique veslrum stnt, qui apo
didicit. Oinnls vitae instilutio bac ad id quo leudit se stolicce sedis staiuta cognoterinl
nobiscnm tem- ,

raiione eonfirmal. Qui minime litteris operam dede- porc aliqnanio versati, ad disciplinae hormam, nos-
rit, praecepior esse non potest liilerarum. Qui non tris conventa adliorlationibus , omnia fralcrniias
prr singula Blipmdia creverit, ad merilum stipendii vcsira revocare lestinet.
ordinera non potest pervenire. Solum sacerdotiam Cap. IV. — G. Primum, ut, juxla decrcta cano-
inter i n. rogo, vilius cst? quod lacilius tribuitur, num, unaquxquc provincia suo melropolilano con-
ciim difflciiios implealur.
B tenta sit, ut deccssoris nostri f
dala ad Narbonen-
5. Sed jam non salis csl laicos ordinare, quos nul- sem episcopum contincni constiiuia, ncc s usurpa-
lh> Beri ordo permiliit, scd cliam qiiorum crimina lioni locus alicui saccrdoti in alterius concedatur
longe latoque pcr omncspcne sunl nota provincias, injuriam. Sil conccssis sibi conientus unusquisi|ue
ordinantur. Daniel, nuper niissa relalione cx Orien- limitibus; alier in allerius provincia nil prasumat.
talibas ad nospartibus, ab omni quod lenucrai vir-
7. Nec cmeritis in suis ecclesiis clericis peregrini
gimim monasieriu nefariis est objuciionibus accusa- et extranei et qui anie ignorati sint, ad cxclusio-
los. Mulia b de muliis objecla flagitia. ln quanam iicm eorum qui bcne dc suorum civium merentur
lateret lerrarum parte quaesilus est, ut si suae inno- testimonio, prseponantor, ne novum quoddam, de
lice confideret, conlra se judicium posiulaium quo episcopi lianl, inslitutum videatur esse colle-
in iiime declinaret. c
Missum ad Arelatensem episco- gium. Cap. V. Nullus invitis detur episcopus.
puin per F.rlunaluin subdiaconum noslrum, ut ad Cleri, plebis et ordinis, consensus ac desiderium re-
jiidicium desiinarelur, epistolium. Tanlis gravatus quiratur. Tunc de altera eligatar Ecclesia, si
alier
lestimoniis, lania facinorum accusalione pulsatus, de civitalis _______
ipsius clericis cui est
— ' i v episcopus
-
^r mv*'
-
ordi-
VII —
<~- . ._- _ ^,. |.-l_._' \_» I

m, t.l dicitnr, virginum pollutus incestu, cpis- nandus, nuHus dignus, quod evenire non credimus
copns asseriinr ordinatus ( in nostris libein scriniis
q potoerrt reperiri. Primum enim illi reprobandi
A
conUnenlur, quorum ad vos quoque exemplaria sunt, ut aliqui de alienis ecclesiis meriio prseferan-

s
Sincii videlicet episl. 5, n. 5. lnnocenlii
epist. eruditus , quxsilum existimavit Danielem , ui ad
57 ii. 4, Zosimi epist. 9 n.2. llis adtlil scboliastes in
onentales episct.pos, ab iis ot propriis cpiscopis ju-
llarlro m*. Sdvesiri decreium 11 el 12 ex Consli- dicandus, dcslinarelur. VernmipseCcelestinus, infra,
uio videlicct, quod in appendicem tom. II aman- num. 9, de mente sua ambigere nos non sinii, ubi de
11-.
eodcm Daniele subjicii, qui se nostro (non Orienla-
1
Edil. Rom. ei Lab., a multis. Unus ms„ nuat a linm) judicio dcbcl objicere. Porro epistotium perindc
mmlHs.
est atque maudatum liiteris denuntiatum. Qnocirca
c
lia vetus codex
cum Colb. nisi qund in
C<>rb. qui iiuiic misso epistolio, mox missis a nobis Ivteris
" episcopulem, in illo
episcvpalium, locn vocis epi- yocatns dicilur. Is v_ro episcopus, ad quem mis.um
liun, essiel. Eamdem lectiunem confirmat alier
boc epistolium, Ilonoratus fuit, qui Patroclo anno
.i-. Colb. Long bardicis
liuens exaratus, uipote in 4_G, ut Prospcr in Cbronico auctor esi, ca?so suc-
uir, Missa- ad Arelatenscm cpisccpum
pet For-
•

cessit.
.unatum subdiaconum nostrum, ui ad judicium dcs:i- d
Edit. llom., continetur; Merl. et Crab. post
•larrtur, epislola: Ab hoc
primaevae CoNecUoois Dio- Isid., ul in nostris libellis scrinii continelur
i y-n exemplar regium tantura in co distat, <|uod ; Quesu.,
aute et ul in nostri scrinii libellis conlinetiir
; emcntlanlur
_a, ut ud judicium, prce se fcrl pra-cepliones
pcr- ex abis libris. Monct Coelesiinns libellorum ad
peramaddiiom. Hincin exemplis se a
coll. Iladr. factum, toto virginnm monasterio adversus Danielem misso-
Missa-... prwceptiones ut ad judicium destinaretur ept- rum, quorum apograpba mitiii, autograpba in apo-
seopate. ln.ie in priscis edit. coocil. et Ilom.
ut in mss. Stolicae sedis scriniis asservari.
j_)
Uid. ublinojl, Missw sunt.... praceptiones, ut
ad ju- e
Ordinalorem bujosmodi, non secos alque ordi-
dtcium episcopaU destmaretur ; Sirm. Missw
snnt.... natum, cadcm pceua plecii paiiicr Zosimus enisl 7
Ut ad judicium episcopale destinarctur •
epislolm , n. 2 vu:t.
Q-eso.com lerlio ms. Colb. ei Lab., Missa est (Lab. f
Imnifacii episl. 12.
nmiliil esi), ut ad judicium episcopale
tpulola. In boc peccant omnes illa. lectioues,
deslinarelur, Ma ms. Piib., usurpationis. In
volgatis ut in
vei exemjilis coll. Hadr. cl Isid., usuipatione Islud
fljuod atldititiumverbum praceptiones babeant, vel Cce-
lesiinus posl laudalam cpislolam Zosimi ad llilarium
quod ex corrupia voce epislolce inductiim
episcopale Narbonensem subjiciens, privifegium quod Pairo-
vocabulum una cum ipsa episiota; voce retineant.
Ne- clus in duas Narbonenscs provincias obtinuerat
qne vero de episcopaii proviociae
Arel-tcnsis judi- usurpaiionis arguere vidctur ac noiarc. Nec aliud
eio, scd de jodicio aposiolice
sedis, ad quam de'a- qmdein Leo epist. 11 n. 7 de boc privilegiu scniit.
jum ruerai Danielis
nomen, sermoncm bicesse, ver-
bum Fatendum tamenest generalem hk a Cee!e ; lino de
detnnarctur ac loia oralionis scries
suadcnl. ommbns provinciis reguiam praescribi, seu poiius
i rcdietae vocis episeopale acccssione
decepius vir cnnlinnari.
|55 S. (OLLKST.M 1 1'AP/E EPI&TOLJS KI DM.KLIA. 436

tur. I!a!tc:a Mae fruclum miHfue in A reret, lel veilro cum audieodum collegio delegamiu
unusquUqufl "
•

Daia vu kalendat Augusti, h Flaviii Peiice etTauru

Krclciia Inqua suam per omnia
offlcia traniegilas-

nec larjsiimii comulibu

li.tem. lnal.cn.i ttipendia miiiime altcr obrepat,
viriif < i.

niii debitain aUer sibi audeat vindjrare oiercedem. i

EPlSTOLA V.

Sii f.iculias clericil rcnitondi, si sc vidcriiil prae-

I. Quod nnlli Baeerttoti rnnoncs liceat ignorare. —
gravari; ct qnns sibi ingcri cx transverso agnove-
II. Qaoi non OporitOA,COHteinpti$ clericin Ecctesia-
lint, non limc-.r.i r. futare. Qui si non debitum praj- n. de laicis cp tcopoi ordmuri. — lil. (Juod do-
iniimi, vcl liberum de <o qui eo> reciurui cst, dc- cenduiiil populus, non segueudu$.

benlhabere jndicinm. Cm.i.i. ruit episcopui univeriii episcopii per Apu-

ini ct Calabri itotil.
£ Al .
vi, _8. Abstincainr ab illicitir. ordiuatioui-
li i i

bus. Nnllus cx bicis, nnlii.s digamus, nullns qui fil l. Nulli i saccrdotuin iu i licei eanonei igno-

viduae marilusaut fuerii, oidinelur; scd

irrcprclicn- rare, nec quidquam facerc qnod Palrum poiiit regu-

sibilis, ct qualem clegit Apnslolu?, fi.it- Per Moysc» lis obviara. Qua? eniin a nol.i-. r< I
serv.tbiliir,

Dominus Virginem accipiat sacerdos uxo-

praeccpit :
si decretalium norma coniiiiutorum pre aliquorum
libilo, liccntia populis pcrmis-a, frangalur ?
rem (Levit. xxi, 13). Subsequitur ct supplet Aposto-
lus, codcm loculUI spirilu , unius
uxoris virum D 2. Audivimus quasdam propriil de-.tilulas reclo-

Tiw. lil, 2) dcbere cpiscopum consccraii. Ad banc ribus civitaics episcopos peicrc libi vellc de laicis,
(I
quac fa- k lantumqne fasligium tam vibj eredere, ut boc iii
ergo eliganmr furmulam sacerdotes: el si

removeantur quo- qui non Deo, scd sacculo rnil. laverint, acsliment nos
ctac suut ordinaliones illicit.e, :

niam stare non possunt, ncc discussionem nostram po&se eoi.ferrc; non solum malc de suis clericis, in

svibt rmgere poieruut, quamvis lalcre sc

seslinient quorum contempium boc faciunt, judicantes; sed de
'< quialiter perveneriun, ut nulla religionis revcren- nobis pessime, quos credunl boc pogse facere, se»-
Quod numquam audereni, si non quorum -

lia obscuritate fuscctur. Non sit vana glorialio pal- lientes.

dam bis conse.ntiens senteniia connivcrei. Ita

liatis. Episcopalem morcm, qui episcopi sunt, se- illic

nihil qiuc frequenliui sunt decreta proficiunt, ui

quanlnr.
boc, quasi nnmquam de bac parte scriptum fuerit,
9. « Danicl, ul diximus, qui accusalionem ponti-
bonorc subierfugere se posse credidit, et ad ignoretnr. Quid prodcrit per singula clericos siipen-
ficali

f.iStigiura tanltim, accusalores suos d fugiendo, per- dia militasse, el omnem egisse in Dominicis ca^lris

actatem, qui his procfuturi sunt, ex laicis requi-

vcnit, a sanctilaiis veslr.-e ccelu inlerim se noverit si

qui sc nostro judicio debet objicere, sj runtur, qui vacanles s-xculo cl omnem ecclcsin-ti-
scgrcgatum :

conscientisc su:e novit confidenliam se babcre.

C cum ordmem ne-cientes, saltu prcepropero in alie-
10. e Massiliensis veio Ecclesiae sacerdotera, qui num bonorcm ambiuni immoderata cppiditate trans-
est, in nccem fratris f
ta- cendere, et in aliud vila? genus, calcala reverenta
«licilur, quod diclu nefas
eccle-i^sticne disciplina*, transire? Talibus itaqoe,
liier gratuiatus, ut buic qui cjus sanguine cruenlus
fratres cbirissimi, qni juris notri, id
est, canoniim
advenerat, portionem cum eodem babitunis occur-

Patroclum quibanc sibi Zosimo concedente arrnga-

a In edit. ac posterioribus bic additur cleri-
Rom.
qimd bat dignitatem, inimicilias et simirfiates quasdam
inuniis
corum. Monet vir pius c.|.i^cop:de
viri sempcr ut foFOiidanduin exstitisse.
summi ac £anclis-imi Particula el, pro ctiam posila, ex ms. Lotb.
g
re-
.

fruclum mihtiLC
fugerunt, non ab ipsis clericis vclut c*l<c.s cum Merl. et
cen^cndum esse. vocatur, snffragautibus ej
suae, sed ab aliis .

quibusejus loco legitur ex. Sobinde et eum

\etcre codicc Capucm. Hoiom. Crab. in
<um
expuuxil Qucsn., nec negandum est hanc vocu-
i'Ita dueso,.
Editi alfi cum uno ms, Colb. ei aUero Harkeo, se-
qui taliler. Cscicri vero mss qualtter. lam redundare, scd in oninibus mss. exhihetur.
cmidis curis,
Julii 25 ann. 428. Prcenomm
Flaviis jam Sirm.
:quam i»
c Cnus codexColb.cum Corb., Damhelum Colb.
nova e.usedi- renituerat ex ms. Corb. Exstat etiam in uuo
loculionem Hilario usitaiam fuisse in quod iidem consiiles
b, 579 nol. a, AQo not, c, ob- elPitb; nec moveri quisdebet,
tiono pag. 3i5 Dot, leg.
cod. Th. lib. iv tit. 6 leg. 2, el lib. vi |it. 2
servatum est. •
r ,
ctc, sinc lmc praiiioiiiiiie notajitur. ln
eodem
Dion. exempiar, dolendo. Exempla
15,
dRe«ium coll bujusmodi omit i solenl.
exccplo Quesu., quippe codice pr.enomina
Isid. necnon edili bbri,
Antca codex Piih. pne se ferl, Dalum vm kal.
coll. Hadr. cl
Uuus codex Colb. cum vctere
Corl.., (a-
Scripta anno 4i9. lu edit. Conc. 3. Qos
latendo. autem 5
Verius alii duo Coib. ac Pnb. cum Q.csn., i

ciendo.
erat, nunc 14. In ii<dem exstal mss. in qmbns su-
praemonuimus. Al non eidem est
ln »adf. coll. cxcmplis, p riorem exsiare
^C.oH)'. ms., ManiUmsU. omnibus liiulorum divisio. Dionvsius eun in
ires
Venenus. in
Maxiliensis. ls episcopus puiaiur Qua-
partili.s est, quos XX, XXI ct XXII
appetlavit
sut.
f Edit. Rom. ac posieriores concil., fratns
ms. Corb. pra;miiiiintur, quornm priiim?
Abest W
a Mcvl., Crab., Quesn. cl mss.
Noiar.
episcopi, qui,
tnc
ut
uior ei in
idem qtji apud Dionysium; II. de latcts
qmdner ad-
vidctur mors Palrocli A.clatensis tu ordma-
a tri- Uo miUantur ad clerum; III. item de lakis, ut
stuluta m
lonuitur Prospcr in Cbronico ad annu.n
tion.ibus non prceponanlur cl-ricis ; IV. llwc
buno qnodam barbaro vulneribus lamaiur ; >ed Itoc /a- Colbcrlinum c«dins
o.unes Ecclerias innolescanl.
magistn mihtum
«iHtil ad occullam jusnonem
Felicis lr nulim
episcopi qui intcrem- Oucsn. exemplar unum bunc pr-.c se fert :

refcrcbatur. Ouocnca bt.jus

admittatnr.
fratcr ccnsendi.s esfi Tdjcorum ad ordincm sacerdolii
lous cst, MassilSensis prssuj dist. oS, C. 4.
cst inter succes- fia Siric. epist. I, num. 21,
i

«li^nilaie, non gei.cre. Ncc miiu.n k Vide cor.cil. Nican. cap. 2.

prierogaiiva.n in lllis
sorem Proculi, cui primatis
synodus can. lndmserat, et
proviacui Taunnensis 1
 417 EPttT. VI. NESTORH AD COELESTIMM TAPAM. 438
gubernaculu eustodimut , necesee est obviemas : a genere, in quo qnis sensns suos apertre limens, vln
hisque fr.ilernilalom veslram eptslofls cominonemus, iih.s puucis relegii com Nettoriui in efdstola Hla
;

haeresim tuani s:.tis ample atque copio-e aseerat,

ne .jtiis laicum ad ordincm cleriealus admillal tt
;
adco tit laiere aut ambigua videri jam nnn possit.
tinat nerianda et illum decipiat, et sibi causas ge> 5. In uiramque cndil ista Cassiani de Nestorio o\-
neret quibos retis consiituiis decretalibus li.t. pdatulaiio (Lta. 1 tte Ine. c 5), quod i*tetce$»ionibus
suis PetaauinUtarum querelas fovel, et scripiis
3. Docendus est populaa, BOfl sc.piendus. Nos- $tt 1

tausat ilforum adjuvat. Uude non lcvis ionjec'ura

•
», si aesciant eoi fnid liceatquidve noti licent, capitur, sultfin priorern anuo i'2'.i fnisse scriplam,
coininonero, iioii liis CStieenSUm pr;i'bere debeinus. Hoc qnlppe anno lulianaa eum tocfit Constaniino-
Quisipiis veio conutus ftierit teuture probibil:i, ten- politanam civitatem inquietodiue toa periurbatse
cerlum ett. Nec alia de causa, nisi ui buic roalo ine-
tiet ceiiMirum sedis tpostolicse ininime defulurum.
dereiur, Marius Ifercator in contulalu Florentii et
Q«3B eniin sola admonilionis anctorilate non corii- lHonusii boc csl ipso unno 4-29, Cnmmorritorio
,

giaHH, nece m
esl per teveritatea congraeniem re- ipsi Eceletie? Conatantinopolitanae aliisque oblain,
Juliani uc sociorum baeresim et justam illius pro-
gulis vind cen.us. Per totas boc, qmc propriis re-
Bcriptionem omnibus manifesiam fccit.
doribus cannt, Ecclesias vohimiis innoto.sC.it, ut Neque eonjecturae buic repngnat, t|uod Augnsio
jitill :s sibi spo ali.pia foftitaa blandiius illtulut. duiiitu.xat inoiise anni 450 Cailosiinns ad Nesioriuin

D.U.i * diiodocimo k.iiend rescripsit. Nam et isto pnpa responti lardilatem

is Au-nsl:, Flaviis Flo- 1}
iude excusat; quod diu exspectatus sit, qui Nestorii
rentio t Dionvsio viris clariasimis consulibus.
.
liueras l.aiine redderet. Forte etiam ex earmn In-
Iei|. reiaiit.no nianifestas in illis deprehendens ba>
MONITIM I\ DUAS EPIST. SEQUENTES. 1. ims notns, rescribere ciiius tiinuii, donec de boc
I. Djue illf epistolae s Baronio loio negotio ceriior instructiorquc (ierct.
primum atl an-
iiom l"n i- Bcbeois Anlonii AilgUSlini, liim a Luli-
lom. III Concil. pag. 3*9 e codice ms. veteris EPISTOLA VI
ed lionis Laiinae Epbetini concilii. postremoa Steph. KESTOIUl AD COELESTINUM 1'ArA.M UnElS ROM^I
Baiuzio nov toii. concil. pag. 428 es iribns mss.
editae sm.t. Ainl.as Joannes Garnerras priraae parti Vt ci siqnifirel quo pacto gerere se debeal cum epi-

eperum M. Mer.aioris pag. OG scopis qiiibusdam Occideulalibus, qui se iniqua pati

inseruit, cura cl tlili-
,iu adhibitu, t|tia eas ex proprii ingenii conjectu- cxpastulabant. Tum ut liwreticos traducil qui Dcum
emedctoret. Graecus earum Verbum naitnn , morluum, sepultum, ac Hlariam
i i
texttrs, quem unora
srne i>iieipiei'iione Laiiim Nestorins miserai, exci- 6toTozov ataerebmnt.
ii,i. BaroM saltem prima,
chrni exspeciaretur imcr- Fralcrnas nobis invicem debemus colloculiu-
1.
p es, reep nso diu caruit. Unhsqne, sicut ct c.eie-
luruin, quae »el Constantinopeli Romam Graece, nes, 111 una inler nos ieccndum c obiineiilem con-
vel
Itoma Constantinopalim Lutine roissae sunt, obscura cordiam pugnaiuri diibolum pacis inimicuin. (JuOr-
idenlidem ei intrkaia iitterpretaiio, indicio cst in sum hoc antcloquium? Julianus quidam et Florus
utraeoe illa arbe raroe tnm fui^se qui Latinum simul C
et Oronlius et Fabius, <i
dicenles se Occidentaliniu
ei Graraamlinguaniapprimecallerent, adeoqueCoele-
stino poniiQce de airaqne illa civitate lieuisse di- pirtium episcopos, s;rpe e.l piissimutu et pra.'dica-
cere, ipiod de Ceirtianimopnlftana suo sa-culo lissimum imperatorem adioruni, ac suas causas de-
Gre-
porius hb. vuopist. 50 ad Narsen tcripstt qnia iio-
<he in Constaniinopotiiana civitaie qui de Lnlino in
:
fleverunt, tamqu m orlhodoxi tcmporibus orlhodo-
l.iiccnm diciatu bene transferant non sunt ; diun enim lis perseeulioiicm passi : sa-pe eadem el apud nos
vnba cuslodiunl, et sensns tninime ailendunt, nec lamentantes, ac scepe rcjecti, eadem facere non dc-
verba inlelligi faciunt, el scnsus fraiujunt. Qnn
in re sierunt; scd insistuut per dies singulos, implonies
ee Leeatt aeeam felicius fnis-e Flniani apnd
cnm-
i

<l m Leonem epistolaj 57 anlitjuior iniorpretalio aures oinnium vocibus lacrymosis. Ilis quitlem nd
excmplo crit. cos sormonibus, quibus oportuit, usi sunius, cu;u
•1. i.pisiolanim iilarum veritatem non lantnm Cce- negotii corum ver.tm fidem nesciremus. Sed qno-
inus, sed etiam Caasianus etCyrilloseonfirmant.
h quidem adJoannem Antioehenam scribens, niam ajieitiore nobis de cnusis
eorum notitia opus
ipsa-
ui' prions epiaiolse verba cilare ae describere
t esi, ne piissimus et cbristianissimus impcralor 110-
non
dublainr; ted quatemn episKdam iih.in prolixam sier molestiam sxpe ab his susiineal; ne nos, hjuo-
[ftaxp&v) dizerii, mmufl e?t perspieuum.
rantes eorum cuu^as, circa ncgoiii defensionem di-
Neque taaten vel
qoaereada, vel ea, qua? ad alia
pervenit, mutila videri debet. Hseeaute1n0ro.fi vidamur, dignare nobis notitiani de bis largiri, ne
iuta, sen poiius longa ideo forsitan vel quidam, ignorando justiliam veriialis, imporlun
appellaia esi 1

«piia neqiiatpium de illo est breviorum

episloluruui niiserationeconiuibenlur, vel canonicam indignaiio-

" Vide Gelas. epist.

2nnm. 15. « lia Bnluz. At Bnroii. el Lab., secundum
b Julii
un. 429. In uno e mss. Colb.,
Stl obtiuente
Dataxm concordia. Noii displicel quod Luhbeus ad inaiginem
lug. 111 allero ut in Corb. Data kal. Aug T11111
;
annoluvil, unanimiler nobiscum oblinenle concordia
nhiK ilein Corh. Bubdil, ff. ilti Forentini, el
Pith jf impugnaturi. Garncrius vero ipsum eiinin tcxltim i;:I
II. Florcnsio ct Dionyxio. Sicut pro angusto
aolarii coiiiposnit velut (vcra inier nos sccuudum Scripiu-
scnhero soienl aug. el a»gg. geminata lillera :

g pro ras obtincnle concordia) pugnaturi in Diabolum.

auautnt; tia enm pro Ftavio pingere sole: d IIi
nt Fl PeUgianae secta; sunt aniesignairi. Jolianua
pro Ftnilt pinierunl FFtt. Quocirea
oon placet Eclancnsi> cpiscopus suis in AHguttinum
qiiod vi-tns exemplar cod. tcriptit
Qoesn. babet, Flavio ct famosissimus evasii. Floro ilie ba?c scnpta inineu-
tlorennno a Dionysio ; sed prxferimaa
eara uno pivu, in qiiibus et eumdem apud Aogaatinua,
UHli. et (.orb., Flaviit Florentino hb.
el Dionutio. Ahis i Op. Impeif., c. 2, piissimum patrem appellal.
m libns desideratur FlaeUt. Di-.nvsius
vero totam
Alter
'nnsu chrenicara ootam, ln cod. Tb. Iil>. e praecipuit Pelagii dieeipaJU, Anianus nomioe
l«-
lex 29 iisdcm consulibtis
x\i tjt g cubraimnem qoa bomilias Cbry*osiomi Latiuitaieido-
cousignatur. navii, On niio msi ripsii. Yidc mfra
eptetoism 19 n. (>
159 s. CfELE&IIM l IWI-.L LIIVIOL/L 1.1 DECWtTA. 410
iiciii beaiilu Jinis tua:, qu.c cm.tr.i <•(>•> pio scclis rc- A Di-iiaicin Uuigeuiii ei ad origioeni coitjaaets nroii
ligionis foilc " probata Mt, aliiul quiddain qiiam boc icfcnini, ci (i/iiiiin,! iific;.n! c.,i iii. Caraem rere eon<
.cstiment. Nani seciaruin novilas h Miiiliain nicrctur jiliiCtaiu Dcit.ili ad Dcilali-ni liansihSe blasplicmaet
defensiincm a vcris paslorilius. ijivi vcrbo k Deilil alioi.i,. Quod n hil esl aliud nibi
2. Undc cl nos noii inodicain cori npiionciu oillio- ul-aiiique cni ruuipcrc.
(loxisc apud quosdam Mc rcpcricnlcs , ct ira cl lc- 3. s.cil ct Virginem Cbrblotocon Mfi Mnt tom
niiatc circa argros quotidie iilimnr. E>i cnim agri- BlOdO quoilain Tlnv tOCOfl diCOTO. Ilanc ciiini ' Tlico-
iudo non parva , scd alfini» putredini Apollinaris ' lUCOfl vocanlcs noii pci lioi r'-ciini j '
cum sancli illi

ct Arii. Dominicam cniin in liominc unioncm ad ct tupra oinneiii praedicationeai Potroi [>er Nieapam
ctijiisdam conlrniperaiiuiiis confusioncm passim niliil Rflspliuf dc MDCta \iiginc dix^sscnt , nisi qaU
< ommiscent : adeo ul ct quidani apud nos clcrici, D ;iii nus iiOSler Jcsus Clirislus inc irnalns e l t% S; i-

quoruni alii ex iniperiiia, aiii ex luwclica frande in riiu sancto el Maria virgine. El l.icco Scripturas
fc olim cclata, qua plurima ct Apostolorum lempo- (|nie ubiquc Virginem ni.urern (mristi, non Dei Vcr-
ribus conligcrunt tamquam liaeretici ar-grotent, , el bi.el pcr angelos et pcr apiislolos piadic.iiunl. Dro-
aperle blasplicmenl Deuin Verbum Patri bomousi n, pier quae quanta ccrlamina suslinuimus, astimo fa-

lamqiiam originis inilium de Chrisloloco Virgine B mam prjccedeniem docui^se beatitudiucm tuam; Imc
sumpsisscl, et d cum tcmplo suo acdificatus csset, et quoque atlcndeiitcm, quod non frustra ccrtaveiimus,
carni conscpultus. e Carnem dicuul post resurrc- scd cmendati sunt gratia Domiui multi cx iis ,
qui
ctionem suam non mansisse carnem, scd in mttaram perversi erant di^ccdenlcs a nobis. Quia propria J

transiisse Deitatis. Ut in compendio dicam ,

f
et est parienti liomoousios nativitas.cui vivere commissa

Magis arrideret prolata, scil. indignaiio. Ita Ne-

ft
invidiim facere conatus est, quasi humanam Chrisi 1

Morius subdubitare se innuil, num expulsionis prx- naturam conversam in divinam pr*dicarenl e»quc :

ilictorum Pelagii asseclarum alia exstiteril quam re- de causa libellum coinposuii, eui litulum indidcrat,
ligionis causa. Adversus e.os cjui propler unionem aut Unigenili deiia-
b B iron. et Lab., mulium
; et ad marg., nultam : tem comminuunt, aut humanilatem deificant. Quem
(iiiam co!ijec!uram Garn. in textiiin tran^tulit. Eam libellum Cyrillus jn cpis ola ad cleritos Cl\ apud
tamen recie B.duzius moniiil a Neslorii mente esse I.abbeum lom. III Concd. p. 535 a rcfuiat. Adeo ve-
:dienam. Ille quippe hoc tantum sibi vult, quoties ro Deificationis verbum carnis in Cbrislo naturam
iiovaj excitantur sectae, multam a pastoribus deside- periisse non sonal, ul eam ciiam mutationem quae a
rari vigilamiam, Bt a lupis oves defendant. cseieris hominihus post rcsurrpctionem speratur,eo-
c Si re ipsa catholici quod illis affingebat
Nesto- dem vocabulo enuniiare sancti Patres nou dubiteni.
rius sensissent humanam videlicel divinamque na- _ Bernardus lib. de Diligendo Deo cap. iti, deperfecta
,

turam in Cbristo confusam fuisse, Apolliuariset Arii ^ praloculus charitale, quam in solis beatis esse po-
errori valde allinis fuissel eorum sententia. Nam stea dcclarat, virlutem illius ita exponit Sic affici, :

sicul cx prava Arii et Apollinaris opinionc, qua Ver- DESFiCARi est. Augustinus hunc Deificaiionis modum
bum vice animae functum esse volunt sequitur ut cxplicat poslretnis bisce verbis Sermonis 16(j De-
, :

irislitia, dolor alireque aficclioncs, qtias solius animae ponentes ergo mendacium, loquimini veriiatem : ut et
sunl, in Verbi naluram ceciderinl iia et cx proedi- caro isla morialis quam adhuc habelis de Adam praz-
,
,

ca naturarum confu.-doneconsequitur eadem perver- cedcnle novitate spirilus, merealurel ipsa innovationem
sitas. Scd catholici personse uniiatem ita propugnan- e' commutalionem lempore resurrectionis suce; ac uc
tcs, ul naluras distinguere non desinanl ab Arii et totus homo deificatus inhccreat perpetuw atque incom-
,

Apoliinaris commentis procul absunt. Vitle Cyrillum mutabili Verilati. Quomodo spiritus inhaereudo cami
episi. 1 ad Suceensum pig. 131. carnalis, el caro obsequendo in omnibus spiriiui spi-
d Supple lamquam. Quocirca non placet quod apud rilalis facta dicilur ita homo post resurrectionem ;

Garn. Cum templo suo wdificutum e^se et carni con-

: hninanae infirmitatis nihil habeus, ac divinam quam-
sepultum. dam indutus viriuicm, Deificalus prwdicatur. Immo
" B.non. et L <b. Eamdem dicunl pos! resurrcctio-
: et anle resurreclionem corpus , quod Deus Verbum
ncmsuam commiscuisse carnem, sed. Garn. Eamdcm suscepil, ut in epistola ad Paulum Samosatenum
:

camem dicunl post resurreaionem non mausisse, sed. Lab. tom. I pag. 8i7 e Ioquunliir Antiocheni coucilii
Baluz. Qarnem dicunl post resurrectioncm suam non
: Palres, tzQcotzqLwzui, Deificatum est.
miscuisse carnem h IIunc
scd : quae lectio, sublato inendo,
, locum diserle notat Cyrillus epist. ad
quo miscuisse pro mansisse irrepsil, oniuino sincera Jianncm Antioch. part. concilii Lphes. c. 21, ubi D l

cst. Singnlarcs auteni Patrurn locutiones, quae ca- de Nesiorio habet In prolira epistola ad dominum :

lumnias uiiic ansam praebueruut in gcnerali praela- meum Coelestinum piissimum Ecclesiai Romana: episco-
,

lione nova3 editionis Ililarii a numero 182 ct dein- pum missa, inler caztera adversus eos qui ab ipso dis-
ceps explicantur. senliunl adjecil Sacram virginem Dei genitricem di- :

f Suppressa conjunclione el, quae hic abundat, to- cere non horrent. ozt tijv ayiav nupQivov ©io-ozov ).»'-
la evanescel luijns loci obscurilas. Quia nimirum jmtss ow fjotTOvm». Lumdeni, ut videtur, summatim
catholici unigeniiiim Demn et nalum prolileniur el perslringens Cassianns lib. n de Incarn. c. 2 ail :

nioriuiim, calcmnialur Nesioriu*, eos et naiivitalem Ji .cis ilaque quisquis es ille hanelice qui Deutn ex , ,
,

cx Virgine el mortein ad divinam rcferre naiuram, Yiryiue natum neyas, Muriam matrem Domiiti noslr>
perinde ac si divinitatcm cum conjuncta carne simul Jtsu Christi Theotocon, id est matrem Dei appellan
msci et simul mnri seniirent. Quid nempe inter iion yosse, sed Chi istolocon id est Christi tamuu ,

Deurn nasci et diviiiilali-m nasci ditreral, dissimulare MATREM, NON DeI.

solet, riuainvis ip-eapud Baluzium nov, coll. concil. Ita Baluz. At Lab., quod sancli ; Garn., quan- 1

pig. 69o discrimen aliquod inlcr uirnmque l-cutio- dosancti; et infra uterque, dixisse leguntur ; pro di~
nem agnoscal ,
queralurqiie cum dixisscl , Maran xissent.
non peperisse dwinitatem, sic diciiim suum muialum, Apnd Baron. el Lab., quia propria ct pariunl ho-
i

ut divinitatis loco Dei vox siibsiiluerctur. mousios nativilas, cui vivere ccmmissa est : illa in /,<,-
§ Propter vocis hujus usum Nestonus catholicis mine unio creaturw esl humanitatis Dominica , Dco
 til LPIST. VII. NESTORII II AD CCELEVflMJM PAPAM,
B»l, illa ifl lioinine unio creattira csl huiiouiilalis A EPISTOLA VII
Dimiinieir Deo conjuncia: cx Virgine por Spirilum. RESTOail .w> CQELESTIKOM 1'APAM IMSTOLA II.

Si quis aulcm lioc noinen Thcuocon propter natam

llerum rogat ut quo pacto a m Juliano aliitque ejus-
liumaniialcm eonjuociam Deo Verbn, non proplCT dem seetm tese qerere debeat tntain primtm nun
•pareniem proponet, dicimus quidera h<>c vocabulun ai- suot laboret jaaiiut adwtut cos quot duaXlui-
sii nalurat confnndert obtendil,
in ea qu.c pepeiit, noo ose convoniens. Oportet
cnim vcrani inaironi ilo eulem esse essentia b ac ei 1. • Saepe scii|)si beatitodini
Ibsb propier Julia-
se naiuin. Feni laiiien potest hoc vocabottin pro- nuin, Orontiunel cseler<'S,qui sibiosarpantepisco-
pter ipain o. nsiiloiaiioneni < el qtiod sotani nonii- palom digniiatem , et crcberrimam aditionem apud
neiiir de Virgine noc verbun propler inseparabiie piissimuin ei pradicatissimum imperatoreni racinnt,
icinpluin Dei vcrbi ex ipsa non qnia ipsa ma-; nosque eoncidunt freqnentibns lamentalionibos, lan-
icr Vorbi Doi d nenio onim
tii , antiquiorem se quam lemporibus orthodoxls de Occidenle projecti.
paril. Ai lnio tisquc scii]ila do lna veneralione
liis a non
-i. ll.i-c (piiJem existimo pnccedentera lainatn suscepimus: quae -i haberem, posacm eis rcspondere,
:
sgniicasM exponimus vero etiara qux coniige-
:
darenqoe conpendiosun responsum luctibus co- f

iunt. Relms ostendinuis quia fraterno anirao nego- B rmn. Nuuc onim ab inoerlis dirtis oorimi non Iiabct
lium corum qoos prxdiximos noase cnpinua , non quis ad quod se convcrtal, aliis hxrelicos eos e vo-
io onriosi atis imporiunz
I i cuin et noslra n v- caniibus, et idoo de Occidenlalibos partibus proje-
;

lainus laraqoan fratres Iratribus, veritalem secia- ctos esse dicentibns ip.-is vero jurantibus caltim-
;

ruin nobis imioom poblicantes, nl sit mihi litiera- niam se sustinuisse, et perirntun pro orthodoxa
rnm principitim verissiinuin. Dixi cnim, ciim lias fide cx subreptione perpessos. Quoruin ulrurnvis cer-
liiioras inciporom. quia Iraternas ndifs debemus in- tum sit, nobis giavis est ignorantia. Nam condolere
viccm colloculionos. Omnem qux lecum est in Cliri- cis, si vere liccretii i sunt, crimen est ; et itcrum non
sto fialernitaiem Sf4 el qui mecum sunl s.iluta- condolere, si calumniam suslinent, durum et impium
inus. est. Dignetur i"itur nmatissima Dei anima tua infor-

eonjuneUB cx Yirgin Cnsti^atior visa itum. susceptns a natura nostrw natura: primitias.
riivinitatis
esl lectio Balnxii, nisi creatura quod ubi h:i!>et, tisto Dei genitricem fatebatur, ut perso-
Ita il'e .M.iriain
SSt, pra ferendtiin duiiimis, uuio creatura est. Garne- naiom negare unitatera et Chrisium in dttos, in bo-
rins veio btinc locum mulaitdo atque invertendo , minem scil. et in Deum, dividere videretur. Non in-
vciba, iia emeiulare conalus ost, ut nenio primige- Gciabatur quidem naturam a Verbo suscepiam esse
iiniiii tcxttim ab eo cxhiberi dixerit. Neslorii aulem inseparabile templum Dei, vd, ul ad calcem sermonis
senfentiam sic explicare licot Qnia proprium est pa- :
C 5loqui:ur, Deitalis iiispoliabile vestimenlum ; sod ut
ritutis toboUm, tui vita (GraeCC to £f,v pro r> £&jt)) im- monel Cyrillus in epislola 2 ad Succensiim , secun-
prrtita est bomousion g<gncre : illa in Iwmine unio
, duin honoris wqualilatcm, secundum auctoritatem, se-
humanitatis Dominicae Dco conjunctw ex Virgine pcr cnndum eamdcin volunictcm (non secundum personaD
Spiritum creatura est, non Dous. Quod qiiidcm hte- unitatem), indivisum illumcsse hominein in quo Yer-
reticus ille apml Marium Mereaiorem edit. Balnz. bum It ibilavit, volebat.
pag. 5a etseqq. apertius asseriiin h;ec verba \on :
d Iluc spectare vidclur illud Cassiani lib. vn dc
Maria peperit Dcum ; quod enim cle carne natum cst, Ineam. c. 7 : Ail ergo ad destruendam sacrai nativita-
caro est. Xon peperit crcatttra incrc.abilcm, sed peperit lis (idcm sibilans in Dci F.aiesia novus cotuber : Ne-
hominem deitaiis iiistrumentuin. ISon creavil Ueum mo anteiuorem se parit. Qii.uiiquam IScstoriiis etiam
Verbum Spiritus sanc us quod enim incarnatus esi, (
in sermone 5 apud Mar. Meroatoinm pag. 71 cam-
de Spiritu sancto est ) scd Deo Yerbo templum fubri- dcm senlcniiani repetit liis verliis Nemoenim qui se :

calus quod babitaret, cx virgiuc. est antiquior generat. Ncc cerlo apparet ad utrum
Forle, purientt m. scriplum Cassianus respioiat. Cyrillus quoque in
h Parliculam ac quoe facile propter superiorem contestalione qua Neslorium Paoli Samosatensis sc-
,

vncem in a desincnteiu exeiderit, suppleraus. Apud Clalorem essc astruil, art. 5 ct 6, utritisque in boc
Bnbizinm auiem posl vorbuin conveniens proxime nominatim dicto ccnsensioncm sic probat Paulus :

adjungitnr Ferri tamen po:est hoc verbum proptcr

: di.rit, Maria Yerbum suscepir, ct nonest settiorV erbo ;
imeparabile templum Dei, pluribus omissis. Nestorius dixit, Quomodo ergo Maria se antiquiorein
c l'r<> et quod mallemus eo quod. Mox ex Grreca r\ peperil ?
|'br.i>-i to3 £; v-jrn;, non siinplioiior ex ipsa, sed quod e
sfrpequasdam inniiil Neslorii lilleras dosi-
Illud
ex ipsa ortum tlucit, converlonilum fucrat. Iloo onim derari. El quidein Cyrillus in epi^tola quam Cocle-
siln vult , Mariam dioi Dei geniiricem tolerabililer stini rescriplo adjunxit memorat Nosiorii ad Ccclc-
,

posse oli iin iii) illain rattonem, qula corpus quod in- Siiniini epistolam, in qua illo so ideo laic<>s a commu-
scparabile Doi Verbi lemplum est genuit. Quo- ,
nione suliioovisse, ct clorioos deposilione mulctasse
rirca in sermone 4 quem posl acceplas Coelostini indioabnt, quia sibi conlradixisscnt , ctim lamen ncc
lmoras protulit , npml M llercatoren pag. 78, por- in bac nec in sii| eriere epistola dc hujusmodi depo-
ini til nl dioalur genilrix Dei propter unitum Ycvbum sitis aut excommunicaiis ulluin sit verbuiA.
•<lo, genilrix Dci non propler nudain huiuanitalis f
Gam. tamcnorationi
substiinii vocibus. B.eliijua3
ditinitaletn sed propter unitum templo Deum Ver-
, magis cungruit luciibus.
buin simulque vull ul et dicaiur kominit genitrix, b Maiius Mercator, Gomnonitorio Constantinopo-
id esl
,

M
p wt ux &mf, prcpter templum quod subslanliale
(leg. cvmubsluntal ) est natuialitnr Yiigini; vol ul
litanx Ecclesias oblato cos non Bolum lucreticos
vocab.it ,>od ct ab hxreseos labe immunes non esse
,

liabi:l -onn. 5 pag. 89, genitvix quidein Dci proplcr- denotiBirabat. lioc ipsu:n evincebat Zosimi iracta-
tn quod templum quod in ea cr.alum est a Spirilu san- ria qu.r iiiin iia piiJcm, ip<o M. Mercalorc pag.
,

cto, uniium e*l Dcttali ; h.omiuis vero genilrix, proptcr 138 totie, Coosiaotioopol m missa fuciat.
 *i3 s. CCELESTINI I 1'AlvE IOL.L E1 DEl .l;K'IA.

inare noi ,
qui ;><l utrumque momenlum huc mque A lignificat ulraroqui naturam, idesiCbrUiut, cst I

dividimur , i<! eit, 01 ad odium ei ."1 miaeralionem tati J*aiiis boroousioi; bumauitai vero posierkiribufl

corum. Doceri outcin volumus quam de bii icnten- temporibui nata o.t ei imcui virgioe, f
qeei an>-

liam teneamus. " Differiraui enim eo dem viroi por ptor conjunctionem Dcitalii !ue et bominibus
dics linguloi , dissimulantei ipe ci exipectatione s iin o l colitur.

bealitudinii tua?. Non eit enim, o venerandiwime, 7). Kiiin ergo qni bic propter tectarwn prevttaiem
siiul nosli, ros vilis dilCUIlio ptao secl;r )
noc parva tot iaboribua raiigalur, coniidero t qij i<j Ueruoi
ost probaiio eormn qui boc agunt. liali necesse est, flj negolium pr.id;ci<>ruii; virorum
2. Muliiis oniin etiam nubii labor hic celebralur, nesciat, lixaeatqoe nimii ee addiiameatun basreti-

duni elaboramua cruere lordidiiiimam impietalem corum per igiior.inliaiu b liic poiiUM fa< i. i. I i
de
peisima^ opinionifl Apollroaris ct Arii de Eccleaia rogo ul iindiqne studio-um sil sanclo aniuia: tuo do-
Dei. Nescio cnim qucinadinodiim quidam dc eccle- nare notitiam prx-ilicloium virorum, maxiuie cuui

siasticis , quamdam conlompcralionis iinaginoni ex lillerarum lequeiter Odelinimufl Valeriui cobicula-

Dciiatc cl liumanitatc Unigeniti accipiontcs ,

sr-gro- rius pofliit beatitudini tux pet te eiponere moleitiai
t:uit aegritudine pragdictorura hajreticorum , dum ct eorum. Omnom in Cbriflte fraiemiiaieiu quag Lecum

corporis passioncs audcnl superfundcre Dcilali Uni- B csl cgo el qui inecum sunt plurimum salutainus.
geniti.et iinmulabililalcm b Dcilalis ad naluramcor-
poris transisse confuigunt.ei utramque naturam quac
MONITUM m EPISTOLAM SEQUENTEM.
per conjunctionem summam ct inconfusam c in una 1. Episiobc liiijus Lilicraius roeminit his vcihis
(Cap. A ) Cyrillus vero per Posidonium diaconum
:

persena Unigeniti adoratur, contcmperationis muia-

suum reiulil de eo (Nestorio) pnpiz Caelesiino, et quid
bililale confundunt. Caeci, qui ncc sanctorum illo- Constantinopoli aqeretur, per epittolam suum allpgavit.
rutn Patrum exposilionem memincrunt , aperle ad Apnd Cyrillum (Epist. Oj ei Labbeum i p.wt. Concil.
d unum Dominum Je-
Ephes. cap. II, Crxce ei Latine, in ediiioue aiiieui
cos reclamaiilcs : Credimus in
Roniana pontificiarum episiolarum laiitum Laline
sum Chrislum Filium Dei, incarnatum ex Spiritu san- habetur. IIppc antem interpieiaiio quamvisin muliifl
cto el Maria virgine. ILoc cnim e vox, in nominequod deficiat , in citatis tameti locis eadem servala e-t.

n Apud Baron., detinemus : quo verbo 3pnd Lab.
ad marginem rcjocto, obiinel (/e/ecimus, haud dubie
pro deferimus ut a Baluzio cx mss. restilulum est.
, btimanam aceepit, fornwm servi, non Domini, ace
Orationis series postulat differimus, quod el Garn.
pritulit.
b Calumnins liuic refellendae sufficiunt hsec Cyrilli
in epistola ad ipsummei Nestorium i part. concil.
Ephes. cap. $ pag. 320 b Dei vsrbum in ipso utero
carni unilum, secundum carnem progcnitum dicilur ,
utpole suw carnis generaiionem sibi ut propriam vin-
dicans. Ad eumdem modum illud passum et resusci-
lalum dicimus non quoJ Verbum Dei aut plagas aut
: tus esl ex virgine Maria ;
perforalionem clavorum aut alia id genus in propriam
naturam acceperil ( nam ul diviiunn numen corporis
expers est ila perpeti quoque nilid polest), sed quia
,
corpus, quod sibi asciverat, hcsc [uit experlum, eam ob
rem ipsum nostri causa illa perpessum asseritnr. Impa-
minum per se ulramque Cnrisli naluram, sed unam
(iivinam signifioal : adeo ut Yerliiim, ciun naturain
pisse ab Apisiolo dicatur. Chuius Iiac ita erdtna-
rcnlur: llac enim vox, id esl Clirisius, quatenus kat
nomen utramquenaluram significat, est Deilaii Patrit
C liomousios* Nestorius ipse, in IVagmfinis a Cyrilfu
: exccrptis apud M. Mercatorem edii. Biluz pag. 10:»,
hanc senleiiliam suam planius exponil bi^ verb s:
Modo enim venio in recordaiionem concilii Mcani,
quod nusquam ausnmesl dicere, quia VerbumDeus na-
aii enim, Credimus in unvm
Valrcm omnipotentem, ei vnu n Dominum Jesum
in
Chrislnm. Aitendite quia prius cvm posuiisel Chrisi m,
quod duarum nomen natincrum demonslral, non dixe-
runl, In nnum Deum Verbum, sed acceperunl ncm n
quod significuret utrumque. S rnilia rursurn in cp sio!a :

TIBILE ENIM YERBUM IN COftOORE PATIBILI EXISTEBAT : ad Cyrillum lam. 111 Concil. Lab., pag. 524 a, repe-
adeoque falsum est hnjtis doctrinse assertores , aut tcns, h:nic adjuugit ehservalioneei (Jua quidem in :

patibililatera divinac Cnigeniti naturne, autimpaiibi- re Pauli aucloritalem secuti srnt. llicenim divinaiin-
lilatom seu imniutabililatem corporis ipsius naturai carnationis facta mentioue, eaque tnox subjunclurus
ailribueie. quce passionis erant, primum iilud nomen Chrislus, ut
Nestorius catbolicam fiilem bic aperle profi eri
c paulo ante dicebam, utrique naiurce commune ponit.
videretur, nisi de bujusmodi locis Vincentius Lirin. Niliilque am in s-ennonibus ant in epistolis Nestiirij

\ cap. 17 id nos monitos voluisset Quod si quis eum : frcqucnlius recantaliir boc ijisius eflalo, Chrisli uo-
j
(Nestorium ) putal in litteris suis unum Chrislum di- p men es^e duarum naturarum appdlationem significa-
cere et unam Christi picedicare personam, non lemere tiiam.
credat. Aul enim istud fallendi arte machinatus est, ut
flllud qnce non ad Yirginem, spd ad humaiiilatem
pn bona facilius suaderet et niala aul certe post . . . refertur; ideoque a Garnerio, ut ambiguiiatom lolle-
parium jam Virginis ita in unum Christum duas per- ret cum antecedenle verho est suppressum fuit.

hibel convenisse personas , ul lamen conceptus seu 6 Apnd Baluz., quod ilerum. Roclius al i libri,

partus virginei tempore, el aliquanto posiea, duos Chri- quid. Nestorius, qui , ul suos pro sententiae propri;e
slos fuisse conlendal. Yerum si unam Cbrisii por- asseriione labores jaciilaret, inslilutum de Pelagia-
sonam in virgineo panu ideo negabai, ne Maria Dci nis sermoncm intermiserat, nunc ad eumdem rcdit ;
geiiilrix et Deus n.aus d;cereUir; niliilo niagis etiam ailque considerare se quid sibi Juliani ac sociorurn
pnslea unitatem personx in Clirislo admisisse cre- gratia patiendum sit, si veram ignorans eorum cau-
dendus est , qni Deum passnm aut Deum morluuni sam, practer haeresim qua cl Ani el Apollinaris er-
non minori siudio qu.un Deum conceplum aut natum rores induci dictitabat, eliam novorum illoruin bae-
pradicari prolnbebat. relicorum accessionem in urbe sua per ignorantiam
d Leg. reclamanlium. fieri permitieret. Nam illud, £uni crgo, non de alio,
e Garn. legit Vox. in Dominum, significal ulram-
:
sed de se ipso dicit.
h Apud Bdiiz., imposilis faciant. Magis placerct,
naluram;eten;m Christusest Deilatt: qunm
cjue lectio-
nem Bahizius mcrito respuit; non cnim vox in Do- hic positis faciat.
 ii5 MUNITUM i.N II ST. CYiilLLl . D CQELLSTISUM. ;. >

Quiii ul priusquain eam

operam doderil Cyrillus, ,\ mihi per epiitolam deelarare si quid ci tamquam bl«-
luiiterci Laline converterelur ,
vi\ ambigendum , sphemum vcl impitun videbatur debere uotari , coi/ti-
e>l; cum cirra toruos ei adjunctos id prxslilissc se etiopum lerrore permotut, etadjutricet ob hoc pettur-
ad ipsius episiolx calcem conceptis yerbis signiGcct. i onos exquirent, od llomanum Cotlettinum conver-
i

Sed lianc iuierpreiationcm Liberato ignotam fuisse iitur, quippe ut ud sinipliciore.il quam qui pottet vim

h"C indicio esi ,

quod cum aliarura Cyrilli epistola- imatum
tubtiliut penetrare. I.i ud hac inveniens
rniii quoties meulionem f> ci t , priina verba quibus simplicitalem, circumfert (leg. rircumveiiii)
viri illiut

iHcipiuiii iml care soleai , h nc inorera circa istani . pucnl.ier a i illutionibus li'lerarum, olim qui
servet. Neque eliam in antiqua concilii Eptiesini
i
d in no ii;\ comscripta trttnsmittens, tntatiad demon-
iiiterprclalionc, quam penesGrcgi rinw atque ipsum I ttrationem convictionum quibui contradici non pottet,
Libei alutn !u
;

-o
Steph. BaluxTus observal (Nov. eotl. lamquam cgo Chrittum purum bominem definirem, q"i
cil. putj. 5S5), compirei. Cum igilur vetus illa et 63 Cod. Tli. lib. xvi tit. 5) im,r
certe legem (scilicei
uina intei ierit, nec in otunibus probetur qux ob- ordinaiionit meas in.iia contra eos qui Chrittum
i

tinei, oova ni bls concinnanda fuii. purvm liominem dicunl ct conira reliqiius Uceieset in-
-2. Si Nicephoro Callisli liabenda Bdes (Lib. xiv nov ci. I. (i spTto.NBS vero intertexent urmonum con-

r. 7)7)), e synodo proviuciae AJexandrina curo ejus- tcripta compotuil. ne tocietatit compactione deti gfi r*i»f
tlem synodi gesiis Roroam inis-n esi lixe epistula. i//aia cutumnia. El quaidam qmdem iLLOCDTiotUBUs
\( ipsc Cyrillus iufra n. 2 sibi quidera in aukno , , KOSTBI8 aitjiciens, ahquorum vero parles abruuipais ,

fuisse tynodicit litteris Nestoriura commonefacere .

ei illa contexent quce a nobit de dominicu humanatione

sed hoc se minime focisse lestatur. Ne Coelesliuum „ suut dula, velul de puro ca hoiniue dixcrimus, diiini-
quidera de bac causa nUi summa cautione monitum
** / tis uvlcm quw a nobis dictw situt luitdcs quasdam
,

v inii. Nerope adactus necessiiate ut et cntholieajn quidcm modis omnibus a conscriptis altscindens, non-
fidera sdversus hxreticam novitalera, ci se ipse con- nullas vcro exira ordinem reliiiqucns, ila seductioncm
tra Nestorii calumnias lueretur , ipsuro Nestorium verisimilcm concinnavit.Et ut in paucit ejus nequitiam,
liinnit praeveriere. Quocirca Posidonium in Urbem etiam circa rcliqua, propalcmus, dictum est
(jualis sit

mittens cum isla episiola, in qua liaerelici prxdicii a nobit alicubi dum conlra payanot loqueremur, di-
,

sic noiniiii paieit, u' vix oum semol appollei, Iioc ei centtt (id esl, qui diccbunl) quod nos substanliam Uet
inninl.iiiiin doderat, ui tradiiam sibi eptstobtm Cue- crcalam noviter e.r Virgine prtrdicemus , non pepehit ,

lestino nequtquani redderet, sed referrei poiius, si OPTIMI, UARIA DeITATIM, SED PEPERIT ROMINEH DIM-
> istorii sdversus ipsum scripta eidem papee minime MTATIS INSr.PAHAIUI.E IX.sTT.l MF.NTl.M J
(ll UU COreill
d.iii comperisset. IIoc in Ephesino concilio
esse uni.MTATis immutans, fccii No.n pepekit optimi ,
, ,

nov. co!!. Baluz. pas 153 iia narratur Ediscens : MvniA Deim. Tuni Imic excmplo alierum adjicit saiis
idem reverentissimus Cyritlus, quia et liomam destinata: prolixum, cui simile est quod in Epliesino conciliu
IIMi ab co Neslorio) cpislolce ei codicet expositionu m
\
• 1. 1, velut e\ ipsius Nestorii qutternione 27, pro-
1

ejus scripstl et ipse ad reverentissimum episcopum

,
fertur, indeque probare nititur Cyrillum in suis ,

llmnr Ccelesiinum pcr Posidonium diaconum suum ,

ipsius dictis resecandis mulla sibi contra fidem per-
demundans ci : Quia si iwenli fuerint redditi ip.;i mi-isse. Ac demum concludil Simpliciier muttit :

(Cce e-iiim) codicet expositionum ejus ct epistoke, rcddc
ct meat cpistolus; sive (Ir-g. si icro) non, ajfer eas Imc
non reddiias. Isie inveuiens exposilioncs et epistolat
ei redditas, n reddidH. El teriptasunl
q;uv competunt u sanctissimo et reverentissimo lioma-
norum Ecclesice episcopo Coeleslino , formam cerlain
continentm.
.">. F.\ temporc
pii, eolUgere esi teatpus quo scripta est ista Cyrilli
epistela. Yeri enini simile non cst Crjele>iinum in
lam gravi oegotio, ij.ioJ moras non paliebatur, re-
sponsum iliu ilistuli-si>, maxime cum Cyrillus cpistobc
su;e Latinani intei preiationein adjuagi curasseL S c
i.uiuii fes insste iredcodus rsi iiic paj):-, ut niliil
opere agerei, quippe qui hanc causam, uti Cy-
la'ibus et lulrociniis ct additumeulis, sicut ei visum est,
utente Cyrillo, teduclionibus ejus mox tam atii quom
C fiiim Ccetettinus abieplus est. Cerle Baluzins aiinola-
tionibus iu hunc locum ibi a Nesiorio notari arbilra-
tur Cyrilli liicubralionem , qux in fronte tom. VI
Ojierum hujus sancli di ctoris prxmiliitur. Ll huic
qtiidcm scripto congrui t tomorum appellalio. In lihros
rpio missa sunt brec Ccelestini scii- quipne quinqne divisum e>i, quorum singuli tomi
niiiicupaniiir.Prxterea Nestorii constHt dlctis, quibus
Cyrillus in calholici dogmalis gratiam sua inlermi-
SCel. In eo etiam cum epislola (-yrilli, quiv siniul ciun
toinis ad Ccelestinum missa ost, consentit, quod in
utroque stripto nomini Nestorii scque pareaiur. In
hoc lamen opeie non ea ipsa verba quse Neslorius ;•
Cyrillo prxter fidem exsrripta es e queritur seil ,

nllu- epist. ail Joannein Aniiochcnum doeet, multit lantum similia pag. J0 iffendimus. L't utest, lomo-
eoneetsthut consuttaiioiiibusque habitit priOS tlisculi ,
rmii a Cynlio ad Ccdestimnn missorum nomine in-
studiiit. quain qu dquara rescriberet. Atqni CeeJesti- lolligond.is csse dubium iiou est sentonlias e Nestorii
iiu- iii Augusli die anni 4jo resci ipsit.Nibil esl igiiur scriptis ac forteeliam ePuirum caiholieorum Oj>en-
cur Cyr llum aut mullo ante, ant longe posi medium bus excerptas, cujusmodi Epbesino in concilio act.
aiinnin 430 epistolaro islam scripsisse ponamus. I habenlur, ut Nesiorii asscrlioncs a Palrum (ide
4. Posidonio iiun bac epistola Romam prolici- disseniire comprobeiur.
scenti Cyi illus Commoaitorhun tradidii, quodl a Jac.
D (j. Jam voro de mox dicta Nesiorii sive cum Cy-
Sirmondo in schedis relictum et a Stepb. Baluzio rillosoit ctini Coslostino exposlulalione ipiid scntiei,-
coll. Cflucil. pag. 557 pnblici juris factura aij , dum sil, cuin ea de re hic prorsus silero nobis nnn
episto x calcera subjicimus. Dcmum Cyrillug simul lce.it, paucis aporiondum est. Primo qitidcm circa
sd Coelest num per eumdem Posidooiuin miticre se locum iu <|uo, ciim dixisse se asseral , i\on peperit
ai tuin epistolarum duaruro quas ad Nestnrium
i
M aria divininuem , Cynllum diviniaiis vocein inu-
erai templa, tom tomot excerpta qusedam ca-
i lasse (|iioritur, ac feoisse, Non peperii Maria Deum ;
continentes
i
quibus qux Nestorii, <|iixve Pa- ,
(i|)miv iinus eumdom locum a M.n io edit. Haluz. pag.
iruin scnieiitii sii Ccelesttnus mgiteseere valeat. , 55 iisdom vorbis relorri ( parl. ConciL Eplics. c. 15).
i

ct capiiula, quibus Cyrillus in Commonilorio

ii Nec negamus lanieu clerum Constantiuop. in conte-
do irinam Nesli rii suroroatira perstringil, ad ejus- staliono, qu;e publice proposita cst, divimtuiis vocera
thevn Coniinoini' ii catcem m tomot vocet, \alde
i 1 1 > servasse, eomque dixisse memoret,eTRiv,2 pf5tT«m,
taineii ab iis divcrsi sunl illi IntM quos sub lincm Mwpia t«v ©so-hjtk scd nihiloininus iilcm clorus ln.c
:

ad Ccelesiuuim commemorat. cflaumi arguit, haiid duliie propler adjuncia, indeque

iiids illos indicare videtur ipse Nesiorius apud
i
Nestorium cum Paulo Samosateno conseniire pn bat.
itianum Lupum loiw. 1 eap. 6 ac Steph. Baluxiuu Beipsa locum eumdem Arnobius lib. n de Cunfliciu
iuv. coll. cmicil. pag. 694 ubi cum CyrUlo expo- , oum Serap. ila refort ISon peperit sanctissima Marui
:

*iulai m huuc moduro : tlle vero (Cyrillus) omittent Diitalcm : nam quod naium cslexcarnc caro eit, JSoh,
 , :

«517 S. CCELESTINl I PAPjE l.li 'K-L.L ET DECRETA. «48

peptrit ereatura Creaiorem, ied peperit homlnem De\ \ riia Coeleilinl limpli ereticui illc effuiHl fiil rn
tiins miniitrum, Unde Mariam Ncstorio nnn tolum ;.
inl ' a lera hujui
icripia leu b pontilicii
Deiiatis, led el Dci atqnc Crealorli genltricem pro- (V. concil. Ephe». ]ian. c. 26). Ad bacc Coeleuinum
i

mlsciie negaiam ene liqnel. Sane 11 l.a tcDeitatii in bac cauia nihil egi -< mtai iine tynodo Koimua, i

vocabula confundere Ipie no:i uffeclasiet, nihil ei cui maxime in rel u- quae id Qdem utineni leien- ,

fuinet cur Cyrlllo Aiii Apollinariique commenta itnm defuiue nemo nisi alumnioic diierit. ILc reco- i

t.iiu pertinaciter attribueret, Verum in eo quoil ;iit lendum c-t quam rarum tit haereticoruni ducei uan-
siiii a Cyi illo >«-r epiitolam declai ari debuine si quid ciici quibui aui amicum errorem mendaeiii lueri,
i

vclni Impium in ipiiui gcriptlivel dictii offendi n t, aut eoi conlradicunt calumniari, religioni lii.
(|ui tibi
idi|ut; ab illo pranerminum esie afflrmat, mendacii 7. Longc tum Cyrilli animoi erga Cce-
alia ralione
iipCrte convincilur. Non eniin una iantum,iedet leitinura affeciui erat, lis enim icriptisquae tunc al
duabui epislolis, hac de re illum Cyrillui monuit illuiii misii boc insertura esse credimus lummae ob-
a<lco ut Coelestinus duai illas epistolai dnarum mo- lervantiae testimenium, quo Arnobiui lib. u de Con- i

niiiortum canonicarum vicc baberi voluerit. Quapro- fliciu cura Serapione meraorne prodidit Ins verbii
pier ucc majori dignum csi lide quod adjlcit (Epitt. Sanclui Cyriltui Alexandt leiiee epiieopui, eum
'

13 n. >), mulia suis ipsms scripns nequiter a Lyiillo

r
. coquovisset Netlorianum dogma coniranum fidei pnl-
^el detracla vel addita esse, quibus mox lam alii quam lulare, scripsil per lotam Jsgyptum el ad lanclum ,

etiam Ceelestinue abreplue est. Certe Ccelcsiiriuiii Cyrilli
tatrociniii ei additamenlii scdnctum atque abreptum
esse frustra obtendit (Epist. 15 n. 2), cum ad ipsum
scribens is papa, illius naeresim non aliunde magis
qnam ex ipsiusmet liltcris ab eo ad se missis sibi ex-
ploratani csse testetur. Neque minus iis quse de impe-
Cazleslinum apostolicoj recordaliouis aniitiilem nitsit
dicens ad laudem suam pertinere $i ab eo qui ; onlifica-
tus arcem tenebat fuissel aliquid emendatam ; lioc est,
B Coelestiui censune ac judicio sua lubmiiit icripta ,
laudi se habiiurum lestatus si quid ab eo cmenda-
retur.

- EPISTOLA VIII.

Quam pestilem Nesiorii sit doclrina, quidve haclenus egerit, quo eum ad reCam fidem rerocaret, Carillui expo-
tiit. Ab illius communione se nondum aperte dhcessisse, doncc a Cazleelino quid sibi faclo opus sii didicrrit.
Vt Coelestinus missis quam primum ad Orientis ac Macedoniw episcopos litteris, suam ea de re sen'en.iam nu-
T
tam faciat. Svbjectis ad calcem capitutis quibusdam tola !\ estorii doclrina explicaiar.

Sanclissimo Deique amantissimo patri Coelestino Tw offiwTKTO) y.cd &eo«ptkearcitu itaxpl %tt\tax'tvu\
Cyrillus in Domino salutcm. Kvpo/.o; b> Kvftw ycXpztv.
1. Si silere, et non, pietatem luam de omnibus E( uiv yv <rtu77yjc-«( , xci ur) t.cvzc tv (Tp 9eooe6t *
qmu movcntur lilteris certiorem f;icere cilra culpam ypcfovzc zc. y.ivovuzvc, xai u.iu.-Lzoi; ^u ygvioQcu , xtd
ac sinisiru; susi>icionis rnetum liceret ,
praserlim Siaavyeiv oJv«c-6«t to Soy.ovv Ivnypov , xaX p£kwxm m
in rebus adeo necessariis, ubi etiam rccta fides a mceyxaioi: outai irpfevpaatv, onov y.v.i -n to; -nLz-i;*; hp-
nonnullis depravata periclilaiur; iu memet ipso dice- 0OT»3f 7TCpK!Ta~/.evi7CU TZC.pv. TIVWV, SfTT* ci:j ev iuccVTC*'
rem, Uonum et periculi expers est silentium, prse- Kclri Y.ci C.Y.L-J0W0; h o~w^h. xal ~o vpepelv -ov -c.pc.--
statque quietam vilam agere quam turbatam. Sed •zic^c.i y.pzl-~ov. 'E7ret3vi oi y.c.I 0£oj c.r.c.\.~il t.c.o ip&»
quoniam Deus lii^ce in rebus vigilanliam a nobis C T0 vwpoikv b> rourotc, xal -c. uaxpa xSn ~Exx\vot&v
exigit, et b longa Ecclesiarum consueludo suadet, ut e6vj vTStQouctv c.vcY.ooova^c.i zf, ~n bautrrizi, ypetfa t.c.~

bujusmodi res cum sanctiiate tua communicentiir; liv c.vcyY.c.ir->; , exstvodykw», 6t( iiaKux5.ra ite~na v.y.ivvvo
scribo plane necessitate adactus, ac significo, Sata- Icxkvc.;, Y.ciaiTC. [F. leq. xar&] rS/v'Exxi.vaiSaiv zoo 0ioij
nam in praeseniia omnia miscerc, et contra Ecdesias \icdvi~c.i, Y.c.i opQoToSovv-x; iv T.i~~ii tovj c.-c.v~v.yoo-i
Dei furere, nec non oinnium ubique populorum qui lccov; Tiipv.zci Sikct pi'iziv . O0 ycp rt uvj.il t6 t.v.-j.t.o-

in recla fide moliri. Non

ambulant subversioncm vwpnv ZY.ilvo Onpiov xai - svfopmov zl; SureSeuxv. "Eaejav
enim ab impictalis sludio uraquara desistit pessima [liv ovv T.c.pwyjivhzc Y.c.tpov' xal ovoiv o).o>; o'jzz Tpo;
illa et effrenis bestia. Sane bactenus alium tacui, ac tjjv o->',v 6cO~iSiiccv yiypc.fc Tzepi zov vvv ovzo; iv K-ov-
niliil omnino de eo (Neslorio) qui Constautinopoliia- o"TKVTivov7To).ct , zat T/;v "Exxijjffier» 8t£7rovroj, ovze u.r.v

riam Ecclesiam nunc adminisirat vel ad pielatem Tph; Izzpov tgjv av).).zi~ovpyoiv, zb iv zovzoi; tootzzz;
luam vel ad ullum consacerdotum nostrorum scripsi, ovy. z^w uiiuov Y.uaOxi. Tiazzvuv. EiteiSv Se zi; c:/.\j.r,v

persuasum habens praciphem in bujusmodi rebus ioaTzp r)/.o;xzv zov y.cy.ov , ozlv Mrfir,v cvc/Y.cioj; ecVUVCU

celeritatem a vilio non esse iramunem. At quia ad lotTov zr,v yitozzav xai tcvzo. utzZv zc. xextvvuiva.
extremum propemodum malorum devenimus, omnia
quse acciderunt, rupto silentio, necessarioenananda D
esse duxi.
2. Nempe memoratus simul ut ordinatus esf, cura 'O ycp u.vriuovsvBzi; ay.a Y.zyzipozovnzci, y.cX Siov

cxbortationibus populos, tura propiios, lum pere- zct; Tcpctviazat, zcl; zi; to «y«66v, o\fz\ztv, zov; ze
giinos, quorum magna multitudo ex omni, ul ita ixziaz lc.ov; x«t zov; TapzTt%r,v.ovvza; \ivov;' tcu-
dicam, civitate ac regione illuc confluere solet, ad to)jm Zi oJTOt, y.ci C.TO Tcari;, w; £7ro? sijrstv, to).ioi;

bonum excitare debuisset; praedicare affectavit ab- ze Y.ci yojpa;' aTOvtr,v zOzzo ).«).£tv eztottk t(v«, xxi

surda quaedam et a raiione aliena, quse longe absunt elloi Ibyov , Y.ci baa u.cy.ocv iazt zn; a.Toazo\tY.n- v.cl

ab apostolica ct evangelica fide, quam patres magna zvayyz*htY.n; Ttazzoi; , f,v uiypi tc.vzo; zzznprixaatv ct

a
Cirea med. annum 450. serie usiiaia consueiudo coramendalur.
k Lab. pra^tulit veius. Pr;rsiat Grxcae brerere lit- c
P^orte, wfopnrtov.
terae, qua non tantura antiqua, sed ct longa leraporuin
 U9 EPIST VIII. CYRILLI AD CCELESTLNUM DAPAM. iM
gemper constantia servaverunt, el nobis velul pre- A iroXurrfiov fuipytipirnv.
lios.nii margaritam iradiderant. iniua autem homi- Kc/.t t«« yh hfukias ,);
-
iu; tipvx», xai
,
touto
1'raa,
a quas iu erclesia ct frequcnler haliuii, et lia- irAitvTaxiCi vxi- )iywv ouir«uiT«t, irtiro«f« -.0 tr$6W«-
bere non ce^sat, lamquam evidena doctrinas illins SttC, w,- ItSjxnv u/u-..,. •!./.', •':
£«0X079, 'M.-.'>l (3»U"
(umentum, ad pietatem luam misi. M.hi quidem, Ir/Jii; ffuvoocxw yf.uyy.y-t fKVIfldv u :j-f.>
xaT««TQ«K|,
raieor, in aoimoraissel sy^.cdn i-. iilum liiteriaeom- oti rav-a. XtyovTi y.ui ppovouvn
xotmniitv ou 8uY«fu6«'
mooefaeere.notcum eoquitaliadicai ac sentiatcom- toCto ui-j ou vivoudw' loyto-a/avoc 3i , ort xf* ™>
inunicare non poeae sed lioc aon feci. Ratue tamen tttaftavttai
:
xjipa 3toov«t,xKi ,:>-
«8il*x»u« nwtvra?
lapsis maoam porrigendam, prostratosqoe ut fraires r/uoui, -upyj-act ypuyya-.to-j,
ftlfi ur.oayjaQui nj/
eriyendos cs>e; illiun perliiteras b exhnrtalus sum ut TotauTn,- xaxooo;i«ff. 'AXV wvrjcraacv ouSiv. IJrricori 8i
a prava hujusmodi docti ina abscedrivi. Scd nibil pro- yvyuQt.y.i-j. 07t TOaoUTOV affarrvjx ftiv tou tcc «ut« fpo-
iiitiviiiiiis. Iuiiiio uhi didieil lanliim ahesse ul eadom vtfv, u; y.ai i~L-lr,7xsi-j aurdv fUTtt«TvTvai tSv oixituv
sciiiiaiiius, ut eum etiam objurgemua, et asuiscom- ruftyiar«>v o-j yap kv ii-oiyi 5o ««twv,
,
(
irctvra vpanw
meniis (non eniin iloginata dixerim) discedat adino- fatSouXftc xfltriNBxs, xai ttff ftrt «ftXiuuv ou TrausTat.
neamua; nullam struendarum insidiarum viam noa Ot- Si ir^oaiSoxfifMv kutov Oipeciriuio-Seu, z«i
unoo-^i-
tcniavir, ethuc usquc teniarc
ceasal.Dum autem D aOai twv x«t« X^tarou So^tiiTwv, tyvwfav ort
nofl
Siny.up-
exspectabamoj donee resrpisceret, etab iisquai con- TQXafUV rrjj iXirtSof, to«o-jtou tivoj yiyovoro;.
tra Chrisiiim docuerat ahstineret, hac nos spc falsos
esse eomperfaaus, cum talc quid contigissei.
3. Erat Consianiinopoli episcopus aomine Do- Hv jv Kr.jv<7TavTtvou7ro'),ei sjriaTtOTTOff ovouare &wpoQiOC,
rolheiis. cadem qua> ille scnlicns, vir quxslUS cau-a t« «0t« ypovwv «utw, «vwp x^twoiedj xai
irpoffiT^r
adulationi dedHus, linguaquQ ad temeritatem usque,
X*Acar, v.'s r'Msyiypv~Tui- 6 5- gv «uvagtt xoOi^o/mvou eVj
sicut scriptuu) est, promptus. Is in publho convenlii, toO 0;o6vou Trl» "ExxXuataf tou tuc awv«T«mvouirdii«*c
revereadissimo Nesiorio in catbedra Constantinopo- •uXaSio-rarou Nio-Topiou, «vaoTKf fMyaLj t>5 ywvij «-
litanx ecclesis sedente, smgens magna voce incla- zolyr.y.VJ IlVltV et Ttj 0£Oto'xov £lv«i ^jyst T«V MapL.v,
maie aosua esl : Si quis Mariam Deiparam dixcrit, outo 5- a-juQiyu itnat. Kai yivovc ftiv jtfMtuy^ «s^alig 7r«p«
analhcina sit. Tuin ingettt univcisi populi clainor ct nravrdc tou Xaou, xcd sxSjaouii Ou yip m9s>ov srt xotvot-
discessio consecuta esl. Nolebant enim cum iis wtv auTOff TotaiJT« fpovouatv. 'Qoti -/«i vuv ar:oo-uv-
amplius couiiniinionein hahere, qui lalia senlircnt ; axrouff stVKt TOUff Aaouf t« 5- Kwvo-TavTivouTir6/s -,
&Js ttIjJv
adeo u( eliamniim plehs Constanlinopolitana, paucis 6).r/cov i).«pf>OTioojv,xat twv XGXaxEudvruv awtdv. Ta Si
lcvior.hns el qui illi adulantnr exccplis, synaxi ahs- ^ f/ov«o-T>7f)t« or^iSdv arravTa zat oi toutwv apyjyu.-jlpl-.ai,
lincat ,
sed neque eo conveniunt monasleria pene y.al Trjff avy/.7.r>Tov -olloi ou auvayovTat , SsStortff w/j
oinnia eorumque archimandritie et senatorum mulii, ROtxqQuo-tv irierrtv, «urou xat tuv
tiff o-uv kwtw, ou^ a-6
verenies ne aliijuoJ Gde delrimenlum accipiant,
in Trjff 'AvTto^aaff avaoatvwv rjyay-, TravTwv ).a).ouvTcov tr
cum et ille, et ii onmes a quos secum Autiochia dis- SwoTAOftfuva.
ccdens adduxil, perver>a prttdicent.
4. Cum autem homiliis ejus in /Egyplum perlalis, Errctorl 5i tcov bytli&j «utou svs^flstawv stff Tiiv At-
levioiesquosdam in erroremahduclos, cunctanlesque yuTTTOv, Sftaflov drt ii.aypoTZpol Ttveff ayrnp-uaQr.au-j,
rcciene loqueretur an erraret invicem quaeritarc y.ui ).ot7Tov svSota^ovTSff
T
irodc a).).rj),ouff iyao-xov Apa
didicUseaa; veritus ne morhi contagium altiorcs ra- opQo>; liyn; apa i-hy.vr/Jn; clidoixwff fir) ptwGyj Ta rijff
dices in simpliciorum meniihus ageret, ad JSgypti vdaou iv Tatff twv a7rXouoTtf)uv ^u^ats , eypa-^a toi;
monasteria generalem cpistolam e scripsi, ut eoruin y.uTu t:\-j Aiyj-7o-j ftovacmj^iotff xadoiXtxQv ixc wto^ijv ,
moiKichos in recla lide
confirmarem. Ciijus quidem ps6«tfiv KUTOUff stff vrtcTTtv bpQvj. eItu TtVSf u.-ityayo-j iv
epislokc excmpla Conslantinopolim a nonnullis de- Kwvc7TKVT'.vou7r6),£i t«
T/? tcra, xat w'j/i)r,vTat f/iv ava-

Ne>loi ius ip?e cxegeseon tuarum quaterniones jam

ad
D Cyrillus part. Concil. Eplics. cap. 10 exponit, sta-
i

Coeleatinum miserat, ut Cyrillus a.l Joannem tiinque subdit Quid vclabat et tws quoqne vocibus il-
:

Anlioclieuiini Ephcs. i part. c. 21 scribit

concil. lius contrariis scribere, ac dicere : Anathema sit qui
Q .;n obcausam, ioquii ibidem Cyrillus, compuuus
:

Mariam Deiparam esse negavil? Verum id liactcnus

tum cl ego quoque ea omnin quce inier meel illum in- propler Nestorium facere nului, ne sinl qui Alexandri-
urunl (eidem papa?) aperire. IIos aotem Nesto- num eviscopum.iigijptiainve sijnodumauuiluinaiis scn-
rri (|iia!ernioni's sibi |>er Anliochom vinmi
illustrem tenliam in Neslorium tulisse dicanl. El hac quidcm
reddiios ruisaeC elestinusinfra in cpistola 13 testatur. umis cst moderatione, lum ut caveret senisma, lum
b Litleiarum
illarum exempla una cum hac e| i- etiam ne Theophili avunculi suierga Joannem Chry-
6iola ad Ceeleatinum misisse se Cyrillus in modo sostoiuiim iniqu laicm iinilari puiarctur.
laudala cpislola ad Joanncm commemorat. Exstant d lnler pcrveisos illos
pracones, quos Nestorius
ipart. Concil. Ephes. cap. 6, ct apod Baliizium nov. Antiochia secum addnxerat, a Liberato c. 4, post
coll. concil. p. 400. cx antiqua interpretaiione, scd Socralem lib. vn c. "ri, notatur Anasla.>ius pre.by-
alia abea quam Liberatus di.ic. cap. 4 piimis ea- ler, qui in ecclesia docens, tesle Socrate, erupil in
riiin verbis rclalis, s-e vidisse indicat. h;i'c verba Ncmo Mariatn vocet Deiparam, Maria
:
c
Scilicet, Marcianopolis
Moesia, quicl in Epbe- in enim liomo (ttit, ex homine aulem Deus nasci non
smo latrocinio Cyrilli ac Memnonis depoaitionl sub- polesl.
6cripsit. Rurtus camdem cpiscopi hujus impietalcm c
Qux in Epbesini comilii i paitc c. 2 habetur.
431 8. CCELESTLNl I PAfM EIMSTOLi* E1 DECRLTA. 4"?

portata, ibiqne lecia, lanto adjumento fucrunt, ul A yvbmts nuvv r./>//., '.--.- r.u\ '/typufuat» ()/',

pluriml e magi traiu milii ejus causa graliai per lit- .

•

leras egerint. Verum lioc Ipii " Irae contra me iu - -. .: «:>;/',. \virns,xul >:>; i //>.>:, uuy>jtat

fomenlum subminlstravlt. Ile itaqueuthoitem *'/j>** lyxa\ttv, -> uovm ovx /.././ zi uro. -.

ceptac /,

impugnat, aliud plane nihil de quo me Incuset ha« o/~> 'A\\a xal lirnvojp9uaa r.oiio*;, fo itupt\ut

ln'iis, nisi quod ab iis qtiae lentft abhorreo, eam- ir. itutipm iturtet xul & IpMopst Ir. vhs 6t iuf rpt
que quam a palribui accepimus, ct ex diviuis Scri- ixtlva ',>,
xataittiDm uvtove oltaiat itxta. 'Oums //<.

pturis didieimus, fidem amplectendam csse serio per- oiJ fpovtiaat -.~,,j itap' uvtov ytvousvon xutiyuov « ) u

suadens, muitos ad sanammentcmreduxerim. Verum eiw Zovs -'i> r.<j.;r's. u&vrt /./>. layvov-tt, ita\a itipav

flocci facieni quac adversum ine macliiiiatus csl , ir.>.i-.;ri,-i yiypufu t& ponjpmtvtivti , viv It&tacv o\s iv

Deoque qui orrmia novit ct valei, comtnittens omni i, awtbpua ri; bpQhs itiattus ixpvauv, itapaxu\u>v -.. v.ua

alteram rursus ' episloiam, quac rectac fidei exposi- xul itapiaptvpovpttvos ovt« * iiv xul hdxlv ;>'
w
tioiieiit brevi coinpcndio complecterelur, ad meino- avnau ita\tv ov9iv, B'/ttat ii xai tts ievpo t&v xirup

ratum misi, Irorlans simul el oblestans nc aliud sen- yj.;, v.u.i ov rravrrou \aj\uv ~.<x duarpapuicvu.

liret ac loquerciur. Sed ncc rursum quidquam pro-

feci. Iis enim qu;e ab iniiio commentus fuerat, huc B
usque pertinaciier adhrcrct, nec fmem perversa do-
cendi facit.

5. c Sciat et hoc pietas tua , in omnes Orienlis Tcvuaxita 84 xai tovtt i an fcoa&eia.o i xui xitaat

Cjiiscopos convcnire quae dicuntur, scilicct offentJi xols xuttk rhv uvovnkh» bttaxbitois awaSei ta \xyoptvv.'
omneset dolerc, niaxime vero reverendissimos Ma- xul tivaxepuivovai r.v.-jrt; xul \vrtowtut, rat ptakurt*

cedoniae episcopos. El cum boc compertnm habeat, ot xatu fr/v TiaxtSoviuv eiftaGiatatoi inurxojtot tsdrovra

se omnibus d sapienliorem esse, sc solum Scripturce eli&s, ct:-xi Sti ttavrav l^zi aovavepos ral \tvns oVie

divinitus inspirataB scopum atligisse, et Christi tbv axoTtav tw 0so*tWuct6v Tpafns , xal tb tov Iptatoy

niyslerium cognovisse arbitralur. Atqui quomodo [tva-Hiptov xuiroi it&e tf&x S9tt itknpof opelaQat p£&ov
non oportuit cum illud potius pro ccrlo babere, ctim «utov, on r.mzo>-j rfiv r.zrx iramuv t*,v olxovubmv op9o-

totum orbem constituti orlhodoxi episcopi Bo?tiv eirurxbjtav xai hxlx&v but&oyovvtaiv, oti ral Bebs
omnes [>er

ac laici Clirislum Deum, ac Yiiginem quae illum ge- h o X/xo-foY, kui Bzvtozos i tixavaa avtm irapBho:,

nuit Deiparam confiteanlur, se solum qui hoc infi- it\av5.tat ubvos a.Wos toGto b.pvovuevos\ a/Xbfpvetat,

cialur, errare ? Verum fastu tumens ac scdis poten- x>xi oi$tatb^ityBwuateiatov6pbvovnuat»evi€ov\evotv,

lia, ut omnibusinsidias struat, abuiens, effectnrnm C xa !V3ftac r, xai touc cDJiovc «-«vtkj xvuneiaet t« «vt«
se arbitralur ut et nos et reliqui omnes sua3 ipsius
mpoveiv «vtw.
sentcntiae subscribamus.

6. Ecquid igilur faciemus ? cum neque ilium ul

Ti TOIVVV 0O«(70U.;V ," O-JTs «V«-£l9oVTc> OUTOV , OjT£
resipiscat, neque ut ejusmodi concionibus absistat 77«-jo-«t Zvvuuevot twv toioutwv bfuktuv, r.ai oanuipai
inducere queamus populusque Constantinopolilanus
;
tojv lauv twv ev Ktov5-Tavrivou7ro).tt, v.vX
/.a7zyft<yp<J.iv(>jv
magis ac magis in dies corrumpalur, tametsi hacc
Suo-%JC«'.vovtwv usv, h2z~/_ous-Joyj os tjJv Tzy.pv. twv lo-
indigne ferat, eiaborlhodoxisdoctoribus prassidium
0o5o'5wv St§c.o-z«).'jJV sny.vjpix-j ; z«t o-i Tre^t tgjv rvyvj-
esspectet ? Nobis sane de rebus vulgaribus scrnio
twv br\byog hy.lv, «A/VjSe «/ivoyvof t) awrrri- Ei yap
non est, sed neque periculi expers foret nostrum
ovg"/)<j.zitm Xpio-rb;, 7rw? •hy.si; o-tw7r-/iaw«ev v.zirci tov
silentium. Si enim Chrislus conviciis appelitur, quo-
;

modo nos silebimus ? maxime cum Paulus scribal : n«v).ov ypufovtor Ei yup e-/wv toOto ttc«o-o-w, ft«r6ov

Neslorio, cujus nomen in vulgala inter-

a Scilicet, Socrates ibid. ex eo probat, quod Mariam Dei geni-
pretatione hic et infra expiimilur quidem ; sed cum uicem nuticupare renueret, qnam veteres Scrip uris
iioc Cyrillusnon sine causa eonstanier Grsece sileat, nixi, nominatimque Origenes tom. I in Epistolam

eliam Laiineduximus tacendum. D Pauii ad Romanos, et Eusebius lib. de Yita Con- m

Exstat el h;cc epislola i part. concil. Ephes. c.
i> stanlini hoc nomine appellare non dubitabant. Uoc
8 Antiquamillius interpretationem Steph. Baluiius Nestorii exemplo admonentur qui simili dicendi
nov coll. concil. pag. 404 exbibet, sed aliam ab ea faculiale gaudent, banc unam dolem ad traciandas
ntiam Liberalus c. 4 primis illius verbis indicat. fidei res non satis csse; discantque caeieri quibus
'
A Gncca lillera recedit \ulgata inlerpretatio in ingeniorom acumen aut gratia plus aequo placei, ne
htinc modum. Sciat niliilominus el hoc quoque sandi se inde abduci lemere sinant; res enim fidei non lam
las apud Cyril. pielas) tua, netnpe commenta illius iiigenii quam tradilionis esse, easque non acuti- ac
(

Orientales non probare, sed o/fendi eos ac dolere. subtilibus humanae meniis invenlis, sed Dei verbo
d Idem in eo vilium Socrates lib. vn c. 32 rcpre- consiauli ac fnleli Palrum tradilione nobis transmis-
hendit his verbis Arrogantia enim elatus ob dicendi
:
so fulciri. Ad imitationem aulem eorum quae hic
facullatem, libros etiam veteruminlerpretum haudqua- Cyrillus de Nestorio narrat, isia Vincemii Lirinensis
quam Irgere dignabutur, sed seipsum reliquis omnibus ad calcem cap. 42 expressa sunt verba invectt :

pra-aarecxislimubat. Ilunc arrogantiae morbum redo- eliam sumus in JSestorii iclcratam prcesumptwncm,
Jent verba illius in snperiore admonilione telata, quod sacram Scripluram se prlmum ei sotum inlelli-
quibus Crjelestinum simpliciorcni alque hebeiiorem gere el omnes eos ignorasse jactaret qutcumque unte
,

munere praditi divina tloqnta tractaviS-

pracdicat, quam ut ad dogmatum vim ac sensum se magistetii
jsenetrare valeai. lpsius vero Neslorii ignoranliam sent.
 s ; ^ '

181 msT -
lx CYRILII EPISCOIM aVMMOMTOUirM,
ETC. 434
Si cnim rolcns hoc aifo, mercalcm habeo si autem \ --'
,,>• ;
1 ,-; »_
_*_, *___ ._ __«, ,„ , 1 __.. „, 17 1
* ;:--„.'„:"•:•' •.""""•'
_**__"'?• °'' roiv "

«*•
m isiIiopc
« -"

obiicuerimus
« **- *tai _
?
.. ,i ,0,,- _. w ZZ _£L? '
~
f
"* •"""•"'•

7. Ab inm, communionfl

^
illias ,,.lm„ el .perte 00 *,.*„,„ _. _*, -.,__ a .._. v y
m«W,
«^ca-imns. Digneri, igit. , )lS „,,..._„_ ^-^Io fc

S^~ ^
qu.d t.bl v;d,:,„n- ( 01 rtnm. .liqmmdo nnn wA
illo coi» «vttpfc *_t. v
* „ . .- . j
_!_*,
"^"
. .'
mui.ic.re oporteat, an iibere denuntiare,
«-
we» «
D emi.em
eo ,u, :,„, scnti, :,, docet, communicare.
1033 piet.tis super hac , sente.ula
Opus
tum
Um_
fcfc.
„L___. T -
JL.I. «Ti
,
, ,

y/)a
. __,

TWV
!_
£ EfcT
_™ ^*.
7„

mis Delque .«anl.ss mls Macedoni*

episc pis, .v_.fc<rT_.o.; __| Mf a2t££ l^rj ]

Jumomni «
b
Orientis antis, tibus per littcras
emra cup.ent.bus ans_m dabiraus
___._.
,1
»
f»3 n ^p
. „„.

„_..* jAaoun 4
fcj^
.
£ZI^Z
„- .
.
" n0i ' 0inuna 'j
*^^«'*l*_deiB*^

^«^ ~! ^^ V?
qu-Mmptign.turopemfer.nt. ?

— 8. Qu.mium
";'—
enira in fllo ruit, et patres nostri

- P«*-«— vi,i,
q ui sanctam
illi

Vi,
rotyw^.

Xo. __y
r
o<rov yip T 6 *_t* «•>.-, »*> „? ,„ -j • - .

—
gmem de.param „se dixcrunt, ,1 nos qui adhuc .Mm» mfc^w,^, li Zfett Z
^ ^ «^S^
superstfles simus, cum - itlia anathemate pereussi «MelCfimf fa uiLvto&im -

cm """ """'
vl! ^7-
sumus. Et
a"U

q iem
™ -—
nt hoc >e pr«sente
<
id Ipsc ore proprio

"i-
,1 audiente dicerel induxil
facere
Oorotheum:
nollet, ,:,

^
Mbm. fiL. C<x T

««VOVTOC- X y.Ul XOT«M«iv «770 TOO G^OVOU

cum quoetiam, confestim e cathedra
descendeos, vwv/,x:v, iff.Teiio-«f
tOMf « xot .

t« 9.«« fiuo-T^ta.
i- mysteriis celebratis,
communicavit.
9. L'i antom sanciiias ina quid ille dical ac scn- *rTri,o Si toO «'«va. o-aySff tt;v
o^v oo-to^Ta, T fc«
lial, quidve beali ci magni patres nosui, cxploratum

r
-»ta.«H» *« „,,„,,•, L:„,„ c ,,.„ c „„,i. c faVt*. 4 , ^4^1 t^xi-;;:;;:;
,!„,„, „,i„„ S e„s ,„, „ «. s.,„c„, ali te o*». r_v». «i _* ^^7.»T.tr
S,« commchitoriiim sanctissimi episconi

__r_j__r - •>
""'"' M* Curilli
EPISTOLA
ouod

?;==s::s;^
IX.
'Xj-r^.-^r-.^.

I Wfttl
™r

TWV Z«T« XeO-TOO£OV

'

SVtSWV.
I Nostoriindes seu ootius pervcrsa sen.enlia sic
^.^Si,^i
^ to^ ^
'a
w^ trn^k»
e

VKgme
habet. A,t Deum Ye; b„m, cum eum qui ex sancta

et,
naiu. e« , tanetm et magnum futorum Pr«-
ipsum .dcirco elegissc, ac
^^
fc
^ ^ ^^T^"
^%^ZZ^7
•

c I]K/;5ivou ysv
fa ,
x r_o

''

r TL__T"' e cquc ci
recisse ul siue viro

™ "" liSiC
! 8rs -
^.«^ ^__CT.r.'1-
7X - e ;- ^«j&vbj.™ - , '

":,
!
„,„„ De, ;"T'
s sc "'1Sse Q " " irta "' -
c
: ' ,mi:;e - «™- '°™ * *-«fa»_* «JL wSTS i
^er„„,„ -r.,„„„,„.„ ,,c„„ r ij, , Jicil „ r 9«,
J*
«.,.,-, fc, _* K _5_, /^, ; fc
in.».,..., ,,„,„ c„„, l,„„„„e ,,l„s.,„cio o„i Jc Vir-
_^w, _„' fa „_, «™„
«m, «.« se,„pe r M. Q„e ma J,„.,J„„, „,„c„,
D
„„„. „ ra '„.„
_TJ___ ft , , fj
w,,.„_7„'.
'
, „„, prop e„s s„, ,„,„„, M, c„, _, scc„„J„„, ___ VV% J,. _, __ ^, __LJJ_" „
„„.jo,c,„ < c„„ 1 „„c„„„e:„. Qoare ,„„,,„„ f„ 6 i, Jiccrc _ h__ «X" W__ <nTfal_. __! __, ,
,

Nestorius Dorolheo asseniiens, iis qni Hariam

De,param vocarinl anatbema dicenti, 3qu e stalira
» Infterores ani onenm num b_i„_i.
eommiimonem suam impertiens, et paires vita fun-
vit,
Domimu»
de suo
ei
IWTS^TJ^S^itt!^
Chrhtu*
i_
1;»
ua :
,
ci,cere ' r Filnis '
l
,

ctos ei superstites catholicn. analhemate

,, rcellwe tur nisi i
fom id a^
i<

I \>Z « 1
i
P '° "°* M '"° we -

eo modo cei.se.ur, quo llilariii. in hbro d_ s res l»»" d «e« i»

Vu 5 Cr_c?lib? _rii ,i , „__*?___!,
... 91, ex decreto Ancyra
ediio, in quo horaoJsio, «•

,k«;i'
Graei Htt.ra Kn^I "•'•"'l""- "'-
'''''^ *«-__l-m s__
11

nnedicaniibus anathema dicebatur, probai soqm ut

m nnathemaie sml Palres Nicaeni aliique sacerdoics e D.cst Cro..iJ .n, n,„
" cl1i," 3|
,,
r t,
T C0 .•
un. t, q„i ii. Christo quiescebant. u»--_'n,
.

"1>. ei p__J_
nl
'

_„,„ _.
k 8 "' " S "' ,,(ii C0 "^
Tre, videlicel, >,i fallor, .uperius, num. 3 ,. 4
oniS rS.Vlnn^' 5°."- ,J

memoram.. quarum
dl.i ad ipsuci Ncstori.im scrij.i.e.
,,,a ad monachos ^gyp.i, .I__ I„°r i
'

51, S "eS
*5 I- Gau'-W-
.
._"'
^r!» <
''i
^86 "

1
r
!_____«^'_r°/..P/!;/
ioeoque tlin.tus «0/«« fatoij pKecipnam
.

eonjun-
 :
,

s. CGELESTIM l P.iPA EPBTOL^ i.T DECRETA. *»)

'

conjunctionem vocal, quali» esi ea

°
,', , //. : - / / •/.', ry.; '\--.-. f*T
unilionem, ted
qua l), '" s OVTWC '•;'-•' p :z ./ KO/TTT'... '/?t-
qua conneciitur qni exlrinsecoi Ml, et de
'.
ItoOfffi,

dicii ad Josue Sicut (ui eum Moy$e, ita ero tecum

:
» / .y | ,
OTI R v/:;.c; "' vvt^.

(Joaue i, 5). U t autem tegat impietalem, Verbum

h dicit fuisse.
ciini ipso cx utero
verum Deum, Ai« TOVTO OVTI 8*0V «/oOivov KVTO* M*M MjfU, V-i i •„;
2. Idcirco neque ipium esse dicit
rvSoxia tov BioS uxkepkttn ovrue' '''> *&P*H «»•#•«"
swl velut cx beneftcenlia Dci
c
eo nomine donatum.
ovT»f vuku >/> >-*'" rtpi, &e wfi
Et quamvis Dominus sit sppellatus, eadem runus
r/j.-t ,

ei Deus Ver- AtWoU /'/r.iryj.ij't j OVTM TO Ka3 Ctf8« Ml O/TOJ.

ralione vult esse Dominum, quia hoc
bum dederit ut sic appcllareiiir.
Dci d pro nobis wite Xiyottcv, luro9avth vnip <;'''"> »«
Mfl fjjtrtv orc
3. Nec ait quod diciinus, Filium
//<
liomo (inquit) Ttov toC 8tov, xai iuaarnvcu, i Mpunet v-.iWii,
mortuum esse, et rcsurrexisse : sed
o etvdocojrog iatiavo' wcl QV&kt ' tovto 7Tfo; TW TOK
raortuus est, et liomo resurrexit, nihilque ejusmodi
8tOV /oyov
ad Verbum Dei pertiuet.
K«t rjttetc uivyap o/uiVtyoviu* Sti ucl &9ctvaTOf ttrr»
4. Nos quidem Verbum Dcum immorlalem ac vi-
n tov 8«ov Ao/oj xcu £mjj etrrtv' «/'/« irtarfvottcv oti
o
laniesseconfilcmur; sed et crcdimuscarnem ractum,
yfyove TOvretrTt» Ivwtrtw iavrfi tjJ» crepxei t«Ttt
lioc est.cum univisset sibi carnem cnm anima ralio- tretfjj ,

appxl taxatas r-<v.y/.f w*i li

carne secunduni Scripluras; ct ^v%fc Xoytxfr, iicafft
nali, passum esse in
to kvto/ rriT:ovO:v KUTO« W;£T«t rraO^rv, XCUTOJ
quoniam corpus cjus passioncm sustinuit, ipsummet
,
trSftfl
" ; »fift« "W"5 ******
cxpers palien- tw ipvtrt» KTTttWf Sv' wd IwwJ^ --

dici passum esse, quamvis natura sit

ov -/ap sl-n iuvfOopA» r, vaf\ bcOtov XlyeTCtt on kvtos
ejus, non
,

di; rursumqne quoniam rcsurrexit corpus

avio-Tfl u7T£p -j-ypCi-j. E/.iij'>> oe ov Tttvra Soxet, rm«
enim vidit corruptionem caro ejus (Ps. xv, 10),
yjjerw oTt cV»8/»w7rov yeyovs to jraflof, r.ai Mpancov i
ipsum dici snrrexisse pro mortuis. Ille auiem non ila

ioiKazwis, y-vX e» Totc pftrrqptotc crutctt etrr« cwfl/>o>KOv

sentit, scd passionem hominis esse, el resurreclio-
<cti
quod inmysteriis proponitur, f to jrpoxetttsvov «uets oi jrttrretJotie» oti tov V670V
nem liomiuis esse ; et
"'•'•''*
aap\ &o»ojroacv l*xvttWTa 0M TOvr0 ' 0T£ ' '
ro J TW
hominis corpus esse procdicat. Nos autem credimus
^worotouvTOc >070-j yeyove av.fc, xctt «iy-«.
Verbi carnem idcirco 6 viviftcandi vinuiem obti-
ncre, quia Verbi omnia vivificantis facta sit caro et
sanguis.
cum non sustincrei, effecit ut T«ut« ovx «vi//jv iiyecv Ixstvof, Ki/io-rjov jrapecTorot*
5. Hffic ille dicere

Cceleslius libellos traderetadversus

h Philippum pre- C o-ev £7ri8o0v«t litvj.o-j; taxa *Oivvao jou jcptaGweipvn»,

calumniose, quasi Christum punun

ciionemad Deum Verbum, in svmbolo Nestonanoapud c. 6, se a Cyriilo
praedicaiur. hominem praidicarei, infamatum.
Mar. Mercatorem edit. Baluz. pag. 191 d Si totum, inquit apud Mercal. quatern. 16pag.
a lmmo huic vocabulo quasdam adjungehai parli-
cogitalione 210, novum scrutalus fueris Tesiamentum, nusquam
culas qifibus ab arciissimaa coniunctionis
Certe Mar. Mercator pag. 206 ex in eo invenias mortem Dco assignatam, sed aut Clirislo,
niens avocabatur.
15 illud profert Colamus quadam aut Filio, aul Domino. Sed si Chrisius non alia ra-
ejiis quaternione :

coadoran- tione Dominus et Filius quam qua Deus appellalur.

divina conjunctione cum Dco omnipotente
dum hominem. Cui cognatum est et islud symholi utmodo vidimus, ac symholum Nestorianum p. 191
apud eumdem M. Mercatorem p:ig. 191 explicat; ex quo morlem ipsi JJomino ac Filio no\um
Nestoriani
Jnducentes eliam assumptum Filium de Nazaretk
Tesiameiilum aiiribuii,eam etiam Deo assignari per-
quasi conjunclione
el vlrlute mittit. Quia Deus est qui est mortuus, el-i nnn se-
quem unxil Deus spiritu
ad Deum Verbum. Quapropter et Cyrillus cvnjun- cundum naturam divinam, vcre tamen Deusmortuus
clionis seu trvvafeiaf vocahuluin quo
Nestorius ute- dieitur.
e
Forte, TOtovTo.
hatur, repudiabai, fxscAlov 5e to t«? crvvaf etat; ovotta
£'x«v txavwff cnoarjvat tyjv evwertv, Id qucd Nestorius simpliciler jrpoxeiftevov, et
f
7T«p«tTou(j.£0«, wf o\jy.

inquit ipse ad Nestorium tom. V part. 11 pag. 71, !i«c Marius Mercator procimenum Latine vocat, idem
conjnnclionis respuimus nomen, ul minus
Jmmo Ne-lorius apud eumdem Mercalorem p. 209, et apud
est :

ideneum quo unitio signi (icetur ; seu , ut Mar. Mercator Cyrillum lom. VI p. 108 c d, nequaquam Deitalem,
Immo potius n sed hnmanilatem cxhibeie affirmat. Nec vidit hare-
edii. Baluz. pag. 5G2 Laline convertit :

conjunclionis eviiamus nomen , tamquam non existens ticus in his Christi, Skul misU me vivens Pater, et,

arcanum. Qui manducat meam carnem meumsanguinem, el bibil

idoneum quod siqnificet unitalis
111 me manel, el ego in eo, verbis me et ego
non hu-
i>
Ne qtiidem symbolum Nesiorianum npud
istud
manitalem, sed personam quce divina est s gnificari.
Mar. Mercat. pag. 190 citra ambiguitatem elTert. Nam
in liis, hominem nostroe naturce consimilem
Spintus Pravam ilhus intelligenliam refellil Cyrilius tum loco
cilato tom. VI, tum anaihemalismo 11. Sed in hac
sancli virlule in vulva Virginis fictum ( Deus Yerbuni)
incestimubilitcr sibi conjuiixil, utrum in vulva Virgmis
conlroversia, de hoc Cyrillum inter et Nestorium
convenit, verum Christi corpus in eucbai islijj sacra-
ad fictum, an ad tifri conjunxit, referalur, non mani-
festeapparet. meulo a nohis manducari.
« Appellaiionishujiis ralionem Neslorius quatcrn. 6 Apud Baluz., idcirco vivificatam esse, oscitantia,
Quiain assum- t.t puto, librarii, qui vivificatam loco verhi vivifican-
16 apud Mercat. p. 207 hanc reddit :

assumpsitjs qui assum- lem aut vivificam, supposuil.

pto IwmineDeus est,ex eo qui
h Is Philippus, ut ex Socr.ile lib. vn c. 26, 27 el
ptus est, Qiusi Deo conjunctus, Deus esse cognoscitur.
Item in symbolo Nesmriauo p. \91 legere est Do- :
29, discimus, cum adhuc diaconus e^set, una cum
miniis per substantiam esl Dcus Verbum, cui iste con- Joan. Chrysostomo versari ut plurimum est solilus.
De''iide in suburbano Constanlinopoleos cui
nomen
juuclus honori communical. Querehatur tameh Nesto-
posl Altici ejus-
'rius, ul videre est apud Christianum Lupum tom.
I i£lea, presbyterii gradum sorlilus,
 ,

437 EPIST.X.-FRAGM. SERMONIS IN CONC. ROM. ADV. II.KK NESTORll IIABITI. 40*
sbytenim, qui enra arguebat, ci cnm ipso propter A My X >m «Orov ,,; uwdxt M^Mm »uva*»W
Ii rresim nolcbat amplius convenire. In liis autem uct «urou 3<» ™ t X,«i>« f «ma n;
n. Deir.de
i accusaiia quu Jam erai, qnod Manicl.xms e* j* b'ti H«vt Z aio« «W eI™ xcxVi T ov «,0,*™ ti;
bominemciuriladconcili.MB.Venitme, nviipm- x*x»?v«* vb, ^ « 7 a« zo,^ wvovtxov
dum canones sese gercns, qao causam dicerct. ^oifwaf rx<uv *irolo7*<ra<r9«t. -Eku&j ii ovMv ilZ!
foElesiiusaulein.ami proharenihil valerei.clanculo
CulkllllVll ».( .«... r...s.. .€.?'..
j<iui..i
8«igat i
*\»
itXiarw;, ayavij
„
f«u T ov. mmWi. wd oi*
fcri
abduxit, lii'S>
nec ;nl conciliam 1

accetsit.
\

Kir/)At9(v it;
I .

to trwiSotov.
.

C. Ilac occasione com decidissei, aliam excogfia- °'J

/ s-ji-.iv >.v:..v v,,v c..'.-.7,;v ifiriptn i%&ai)9tv.
\it. Dicebat enim
Curprivatos ciuivenlus * egisti, : '•

I
,
1 .o,- £'.«/;v irapaffuvaftv £-o(r,c-^,- y.vl h
ci in liomo eMatiunein celebrasti?
Atque omai prupe to Otxta -coo-yocav huiia;\ aaVTOc; g/joo-j tou xWou
elere dlcente U fdcit unusquisque nostrom
cum lem-
:
r.ryevTOf, oti *c.t iiutuv e/.c/.vro; vj vu.ir,~.i v.ox /luv.*;
l'iis oi necessiias Oagitat, deposiiionis seuieui tovto irotit, i;iv£-/ziv «Troyacrtv xaGaiejcrewff z«t'J: tgu
adversua bomincm tniit. u.-j
() r,'.<r.
u.
Kn babcs <• iiiinos qnibus capita blasphemierum 'loou »xiiff TOiiouc £/ovry; xftpaXata t&"iv /j).atrtraai£t<
rii comiuenlur. NitTTOptOU.
J
FRAGMENTUM
Sermonit quem Ccelettinut in connlio licmano kabuk advertus heernim Nettorii.
ieais roemorix Ambroaium is die B aaUira non fiUi Ld, per ipsum
,jficiwtur filii Dei ;

NataMa Domii.i neslri lcse Christl omnem populum qiuuiio magit ipsc qui natura Filiut Dei est,
hunc cwu
f.-cisse uua voce Deo canere : Feiii, Redemptor gen- quo voluntatc sua alvo virginali coneeptui et natua 1

es .

tium, Meade purtum Virginit : miretur omne saru- itu tubUmavil in Deum, ut in ejus
nomine omne (jenu
liim, latis dcccl partns Dcum. iNuinqui.i dixil : Talis flectatur, cceiettium ci tcrrcstrium et infernorum, rt
purlm deeet hominem ? tr r -
sensus fratria nostri Cy- omni.i lingua eonfitealw, quia
•»
Dominut Jcsus in glvria
rilli, in boc quo I dicit etoTaxov M.niam, valde cou- est Dci Pairis (Pliilipp. u, I(i).
cordat, Tatis ttccct uariw Deum. Deura parlu suo Itcm pr.iTosor mciis
3. D amasjjs scr.hensail P.ui-
\irgo clTuJ.i. ipso potente qui omnipoteiiiia ptemn liiium Anlioclieuac Ecclesiaj < piscopum, f
iolcr c;r-
e»t.
lera ait : Amnhemalixamut eosquiduos filios Dci as-
2. Hilarius quoque rir acris ingenii, sciibensad scrunt, alterum qui cx Patre ante swcula cst geniius, el
..u> iaiini.il imperateren, de Incarnaliorie Domii.i
;
alterumquiex astumptionecarnitnatusest axVirginc
' iiliiis, ii.quii, Dei faciut homo Deut etU Et Item ipse apostolic-ememoria» vir Damasus in alteri
irMsrepelit : bmu filius hamiuit factut eti epl^a • ad Paulhium inaiAema/iaaiiii» eos
:
qui
(honio em„, factutett Deut, ,wi, Dtmt fuetut est homo), duot in Salvatorc ftiios eonfitentur, aiium ante incur-
et fit,ut hmntnit faclut ett Filiut Dei. Superavit cnim C nationem, alium post attumptionem earmt ex Virgi-
et
magnttudo Domini ptvrmlatem senilis formm, ita ul
ne, el „on eumdem Dei Filium et anle el postea iptum
ipsa scrnhs forma quam UtttmptU
ccssarcl csc servi- esse Christum Dominum Dei Ftlium qui natut ett cx
(N ,cr emn Dunmium qui eam assumpsit. Si enim qui Yirgine, confitentur.

MOMTLM IN QDATDOR SLBSKQUENTES EPISTOLAS.

I.D' il'ann.. reriiaie nailus estambigendi locns, 2 E Roraano concilio, cui Cpslestinus pr.vr.iii ,.
iipote qu;c non modo relerum codicum auc.orilate, in quo conrenerani qui tum in U.l.e raperii mi.
e.l e. N,oi,i I pap», Liberati diaconi, Cyrilli cpisco,.!,
moltis ennses^ibus habi.is scTipias e" e^L
,US A " ,,oc! " ,ni '«*
m " ls . , a s';.n " 111nr
M l ,,
***™V* heratua diaconus cap. g ct Cyrillus in epistolfs .«I
'
" •
Joannem Anliochenum et ad Juvenalem iraduni. Id-

nuc successoris Sisinnii mortem, a mul.is in eornm laudem vrroCyrilli et tnconspeclu Dei et omniunt pra~-
locuni cooptaius, Sisinnio lamen ac postmodnni Ne- tlicasset,asserenstensvmejus praxlarorum nostrmpro-
rio posiposilus biit. Coslesiius auiem Pliiiippj ac- vincia; episcuporum prirdicatione roborari, ct
cusalur is putntur Pelagil discipulus, qui Altico pon- Dantati
Ambrosii, liilarii, liunc fuisse termonem. Ailenim in
lifire.ui Mar.Mercator p. 115 tradit,
Constantinnpoli ipso concilio, Hecordor. eie. Nequc obscurum esi lioc
pulsus fuernl. Ail lninc Cosleslium ex^lat .'.pml Mar. in eo dictnm e-,^c concilin i:i quo Caelestinus post ac
Nereai. p. 151 Notor epistola, qua cmii velut indi- i
i) cepias Nesiorii Cyrillique lilteras, senieniiam iu
R ,,; » pai ei injn-ie riaronatum &ol.»lur, ac
bono illmn bacreticum ac sequentes liitcr.is conscripsit,
anirao ewe julie.. Id \ero Pelagiauis solemne
erat adcoqne inense Atiguslo anni 450.
•s quasi liberi arbilrii erersores
Manicbxos ~ In nnva
Ililarii edilionc p. 1213, ol.sei valimi
appellare. c-t
L^-c ui-j/j-j-j-H;. ct iufra B&wTtnrof. verba hic laudata ad eam libe^li ad Consiantiuui i

b
llos cnnvealus l.unl dubie Philippus peni: ere pariem quas manifeste matila c-t. Qm> an-
agere lura
roBpii, cum Cons.aniinopoliiani audiia lem i.uelleci.i ea protulerii Uilarius, ibul. pag. 13(;t
impia Dm-o-
uoi. b. el in prxfatiooegpnerali ntim. I!0, exp<u.;-
fbei eoiicione, eonvemri; cum Nestorin dcsieru.il, nt
t.im est. Etea quiilem ad illusirandum et loulirmau-
iu eptsmla saperiori n. i n irratnr.
c
Ilnc est, se.itcntias suinraaliin dnm quod dc iiiiinr.e lniin.ii:,. po6l resHrrerlioneiw
ei Nestorii liluis
(^brisii Deificalione Cvrilias asserebai, ul mea esMi
i
|
i
B.
d e\ prsedieia expiicaiione planum lict.
Amnbiaslib. n deConfiiciu curo Serapione mo-
n.men um lioc oobis iransmisit, dc quo ib -\c. pra- f
Epist. ."»
nnm. 5.
l.iMir :.S./;i Cojl tlinut ilaencomiastetejut (Cyiilli)
.,',,., k Hoc csi. in expositione caUtniicrc Rdei qux sub-.
"t in Nettorii damnattone
dictasset tenleniiam, ncxa esi ej istolx 5 pro?,ime laudaix ... l.
Pithol. I.
1j
 ,

l'M'^ EPl TOLyE DECRP/I 460

v;%
s. CdSLBSTlMI 1
l l \

A nesclebai. sewindo qnod Romauii pr»-

docet, Cr*ce,..-.-......,
Pipco M
cvrillus idem ci In eplitola ad Joannem
.
atque
<
i I i
,

nulibus i'l mnrii eral ui L iline a<i Graecot scribcrent,

, , -

syiioilo, «'i in epistola ad luvenalem,

Etomansc
omnibus exeni- ,i in ipiig etiam Gra:c6rum rrnodis eorum liiteroB
nlil,;, CoeleslMW atlribuit, cui uni
in
primum Latine legercniur, ui «x Epbetini emicilii
phribm ascribuniur (Concil. Ephes. p. c- ^l
*•'
i

boc dissident ociione 2 pag. IH comperimu». E«n uunen ravisse

24). in dcsignando die quo dalse sinl, «s S"ia \cr-
Au- nrbilramur, ne Neslorii inslar lii
veicres codice», quod In aliis m, in aliis iv idus
nacula lingua siue idonea Interpretatione miu«?i
t.
l' isti consigncniur.
Inde sane Pleslorio daia fuis el occatio ne lillcria
:,. Qnaliior illiE rpitlols per Posidoninm Alexan-
Cyrilli liiluras ei iliis inlra lempua pr*scripiuin obsequere nr. Imi-
drinro Ecclesiae diacouum, qui
t.itus csi poliui Cyrillum, qui quae ad ipsum mifcrat
pcripia Ro.nam pertulerai, ad cumdem
Cyrillum
cjus opera ad eos quibus inscriptae Mripia prius ln Latinum sermonem conterii cura-
missre sunt, iit r«'<l<:ii<lus «'St, quod
<l<: epistolis 13 vcr.it. Tunc i^iiur i'l pracstilisse <

ernnt tranimiilereniur. Id nominntim fedt, obi synadom

Epist. Un.8), ac de II Cynllus poslca scribens ad Epbei n
i>i 14 Coelestinus (
legaii Aposiolicae »ed - lilieraa ipsiui Laline scripias
ad Juvenalem lestaulur. Joanncs quoiiue
in episiola
Cffilestino Cum r,;;r:<;i inicrpi cl.ttio 10 ohtulcruril. Ccrle hlll
Amioclienus exemplum epistolae sibi a
se. Nestono quentes epistolas ciiam utraque lingua vcicns co-
missae ab Alexnndrinii clericis accepisse >-
25). Ad Rufum <i dices exbibent. Duos nempe Cratcos in rcg a bib i

nuuiiat {Concil. tphes. p. i c.

cum Urln essent v.n- iheca, uiiuin Lalinum in Navarrea uacti smnns J un
Flaviaiiun quod attinel, lii

par exem- aniea c tribus aliis, Turouensi uimirum, Beliova-

niores, nil opus crai, ut ejusdem epistolaj
censi, at(|uc Colberlino Siepb. lialuzius iii nota col-
Cyrillo suscipereni. Quia tamen c:i ipsa, quae
iilinn a H
ajpan m- Icclione Laiine illis cdiderat.
Joanni uussa est, simul Rufo ct Flaviano
co suscepisse pro- Hinc nova oboritur quxslio, num ridelicet
G.
sciiliitur, lios eiiam cpisiolam ab
primigeuius earum tcxtus ad nos pervenerit. Eum
babile esi, a <iuo eamdem Joanncs
accepit.
quod Ccelesimus, cam quidem, qoem ciiamnum babemus-, veterem eeie
Notatu dignum cst scribit
tesles suul mox memorali codiccs. Iinmo nequ
4. aliuin .

esse causam, quee ipsius praesenliam

«ciliret Nestorii cst sncculo vi, circum-
longa loco- csse ab eo qui Liberali aevo, id
postularet; sed quia id nou permliterel
negotio suam se vicem ferebatur, hoc argumento est, quod idem Liberatus
rum iniercapcdo, in hoc loto
epistolarum 11 ct 13 principia lisdem verbii quibua
Et huic quidem inandato paruit
Cyrillo delegare.
hcc ad nos perveiierunt indicet. Qu;clain
lameu w
Cynllus cidcm morem gesserunt alii, neque illi
:
deprebendunlur iropropna:
Immo illis, maxime vcro in 14
Joannes Antiocbenus refragatus ca (Ibid.).
Ncstorium, ut eis ol^e- loculiones, unde non c Latino foiue, sed e Graecis
susceptis Coeleslini lilteris,
vcrb s Licet dominus rivulis flucre comprohanlur. Quamol rem sicubi m-
uuerelur, borlatus est bis :
scn scn-
Deo devotissimus episcopus decem ciduni bnjusmodi minm proprwe I»culi"ne8
mens Cee'.estinus
allerulrius linguae idiomate deri-
respon- lentiac cx aiici|iiti
tantum dierum inlervallum, lerminum usque
valde ungustum lilteris suh inlerpo T valx.eas ui plurimuin vcl nolarc, vel eli im explicare
nmi piguit. Quod praserlim in po->lrema, qua
sioui prcefinitiim ccle-
suerii; tamen res ea ejusmodi est, ul
non dico decem
confici possit. risprimigenii textusLalini mhms tenax est, duximus
diebus, scd uno, immovero paucis horis
praestandum. Observainus praelerea, cum in liac
p<>-
Joannes, sed multi euui
Isla vero non solus scripsit
quam Ccelest.nus in
cilccm reeenset. strema repelatur scntenlia
eo episcopi, quos ad cpistohc
C aiitcccdente adversus Nestorium pronunliat, ulra- m
Qua liogualumscripseritCoelesunuSjGraecane,
5. sed
utraquc, nonnemo torsitan quaeret. que tamen non iisdcm verbis non solum Laline,
nn Latina, an
inde eiiam Cr.cce, enuniiari.
nos quod attinct, eum Laline seripsisse
nobis est pcrsuasum, primo quod, uti epist. \o ipse

EPISTOLA XI.
EPISCOPLM.
COELEST.NI I PAP* AD CXR LLtM ALEXANDR.NLM
, c , ,
, i i.A*t r»l attinn* ct hffresim Neslurii damnat, c.c, nisi comgalur, Lyrillo,

videat
Tw «7«7rr37w «§c).<5pM Kvoillw Ks).s<T7i-jo;.
Charissimo a Cyrillo Coelestinus.
Trj riuZTipty. CTiiyuoTrjTt t« 01« tou vtov rjftuit Uotrsi-
Trislitiai noslrae sanctitatis tuac liUerac misssc
1.
Sovioo toO StKxivo-j «7toc-t«/£vt« Tca.pv. Trj? cf,; xyut'
pcr filium noslrum Posidonium diaconum
lactiliam
t/jtOs •ypappura, «ttjSwxsv euGvpav, v.uX «vtiz«t/-,'/.).«;«-
reddidcrunt, ct gaudium allernavimus cum mcerore.
ptdu to i)fog itphc; t6 'j.v-ov-j. 'kiioSksno-nes y*p "«'
Cum cnim rcspicimus cl reccnscmus quoc dixeral is
,

6VVOOUVT£fi V.TTZp iXr.Z-J 6 TQV £V K0JVCTT«VTtV0'J7:6;.£l E-/-///i-

praedication bus
qui Conslanlinopolitanam perversis
c-iav iutrrpaupivBUS nf>oo~ouit\&ous T«/s«TTav litiyjipt,»
mrbare conatur Ecclesiam, non parvo animus
noster
ymtoAxv» rv» L-jyj.-j ireirkvyuhoi itovm 5t«-
slimulis vc- vj o-pixpw
dolorc concussus, diversis cogilaiionum
Wjoov-j-z; o~u;
persisie- yopotff o-v.i^zu-j y.i-JTpoi; fiao-mt&ouiQa. ,

vahalur, qualitcr populis pos.it, ut iu fidc

L zi; -o Euphea ~i--zi. 'Q.; oJ njv iuerepca
reiu, sobveniri. Djui vero mcntcm noslram ad luoa fjorfjzl-j -f,

F converlimus, paratum jam re-

D ot«vot«v eis t« ~up'}. xl; -fiS o.nzl'^o-n-o; ypafhra ue-
fraterniialis scripta -

«tuv eWjs z-oiu.o-a.-r, hzpv.r.zio. ct ie

morbus salubri remedio vi:a- xe--v-up&v, o'y bri
t
raedium qiio pestifer
fontis liquorcm dc XotftwSuff voo-oj uytstvia fappuu*M anslaOzir,- f*ui 84
relur, invenimus ; scilicel puri ri

tSjs xu&apae -nyr); IV.potav, twv

u~b to« )iyou ih;
iv.x chariiaiis scrmooe maiinniem.qui ccenum omne rr.-J
d jt«t5«/>utTiH i uuf
de fide uyarzns iv.pzov-v.-J, ot'ou ~o\-a
rivi detergeret, ci omni&us quid
o-rjff
male fl lentis
muyerxi
-ov v.vvm; ^tuyzouz-jov pziQpov Jtai t.v.-vj
debeant aperirct. IJt illum ergo rcprc- ,

iioslra senlire
C.oc-
Nec ad plura Cyrilli scripta perlinet insijnis illa
« Ex Gr:cco hic ailjiciendum fratri. Po-idon trad.ta
lestini approbaiio, qua qus sibi a
b Ro" mss. (5orj9«9rj?. Forte fiorfiri ti». ,
cum lidc sua pror^us consenl.re leslaiur. J>
cum supenor. sunt
b iloc cst, quc Cyiiilus proxime analbemalismos ailinet.
ad Nestorium epuuo- initur lucc ad Cyrilli
episi. 8 ...iscr.ii, scilicet duas d Fcrie K«6sttt>EtT«.
innn»chos, cum t .mns qnibus quae sNe-
UnUS IllS. y.'Jjy.pil-0-t.
Iir unam ad
qyac 1'atrum cs-ci scnenlii pitcfjcicbaL
sljrii ci
 * ' T n -

iljl
£ WST. XI. - CflELESTLNI I'\IM- AD CTRILLUU. 4C2
bendimos et notimus. iu «Miiiiim rn.ru veht A rpfcroc r* itotaK «rf t*, «nrrfp» »(,*„ fcvd»*
pr*sen,em « ht.eris suis
dominico sumns duriute «my oSv i„*ov «1 orUTo/uv «1 ^«1«, ,;Ttt -, v
.ouq,| u .,,c,,m un„n, idemque nos

"
sentire de I) no «r* «ytdrer», oWo ,r«/,ou<r«v rofc «fc,c ypeW,

^
fc
i.dercmus.Nec mirnn, esl providemisM.uum
Domi.i r$ TOu K-^ov «y^ J/,„rWu,fl«
ueerdou», J-Wfa fv
pro Bdei .«ore > kec , irtnte pugnnre,
-dv .r,or„ m .rnprob. reehu,
», to dJ „,, T0 ; IJL £/ ^.
|( b* ;
,00.0», e, sibi ere-
•nlnuuuuone eonirmel, Qu.m erge nebh
*to t,j ,p£ourmfcr«ov k,,L ^«
t* »Ut«« r>»roc to,«ut« 8«u6 ««r9« iorrf
J
« >-runt amaia, z
^ _ ^ -^^ ^ ^ fiari

£^
,an, sunt dulcia; ,„,«, i„ a
rnoo.eeu.umUUM.,
ista T, fcfc^
i,^^
; vavT
~ J

«
"
— Maeuui, ,u. «|,u.uam,o, deeeeeerum „,,-
,u cl ,pw sem H r *»*•»•
purn. Cr.to.«nur Untam t«orfi
6«*«,. 'o^p i^, u i^ rr.xpn, oCto,
; !LoTt«c
t«Ct« i".
fim, «T« aufioV, ouro, t«Ct«
'

ortoodeii dogma- «lu

.' '

x«oW. i«i
lUeruat, exemphjam riee.fo. Vere tibi evan- z «ipor«v ro^im»
gelieuin pojesi lesiinioniuin convenire,
fcrtv«, opfivrtc t* an ru>.«*,i« i^.
quo didtur : 7000», fic rt Sn az MMxqxtvgei t« UTrootiyuara
rfiv <rov
Pastor tonuspomtanimumsuam pro ovibus suistJoan. xpov/ricausvw, ytvoufcau uii y.ci «urfiv Ixomwv T0U
x, il). Sed ut lu lionus pasior, iia
il.e nec Mmcra.m QffaMCov %fwn;. 'Afcrffic tj Irri co
o- k/juom, »
m.lus potesi
fluoi ovcs
fjUOd oves ro iniinii arguilur,
relinqu;it •jrfTi.liiir c^.i
meceeMriM teenuri,
scd «jiiod1 eas ip-e
qni oon idee
• .1 .
B «^77.fee
j • »
a./m.pl, «
- »
Umw
. .
-o rroeu«v 5
^ *-* ^
/ "" »
1'
la i-jyjrj kutov TiO.-o-tv inip rfiv Stoiv npoCurw. 'A).>'
niare invenialur
fiom^ o-.j irotu^v ayaSof, o^tw,- Ixstvoc .oO.jj fi c xaZf;
nueoiroc KLTrrtopiZriai ^to,- Sf oO Std to^to 8t«6a-
-
Xmtt, ro 5 T a iaUTOU X8tT«>t7r«V KpoZuzx,
iOXSn rtxj.iJa
auTO,- 3£«o-7r«cc<TTwv a-JT«.
2. Ackleremus ahqui.l, f ra cr cl.anssime,
si noi ,
n/.oo-O.Bn.
1-flW. 5i t«« xod /u^-
71«^'
1
,
uiem sentire qu;, sen.imns o.nnia
tfk£ fcX. „ '
« m ipsa asser:ionc
videremus,
li.lei defens„ren. fortissimu, ^ ^o^t^l^ Z' 7*
rf «,

Pro.inssemus
.•nlinem a „|,o nostro Posidonio
,
llg es,a

diacono, q UXClIm .
veio no,s siuu cncta per
^
ul£Z ~ fc^ W^TI^ ^-
^ ^ w ^j ^ >x,

S
i.

toIIt X^
nt" ./v ,
''

1« de b,c re n, soncitas ncrip.!,.

e«la; P,,,,,c.„ionis eallid.

.ris,o
On.nes tendi.
ietr.hU, c idem uiiier,
Deo no.,ro eredenUnm cor i„ altera.n
ontxfcou, oV«

y;y P
l^«c.
^, a
Z
J« IZ VI**-
olL
l, 1 T
T*Z tZZ tZ
'
^ -^

P-rle. ira.ii va.eat, comn.uniis.i. M.ignus

fidei no-

— ^L LZ
Juv« ff9 «c «5v «^fc, T Jx 1,^7 "^- ?
l

—
nnmpno, esi, e, asseruisse. no,tra tam forli.er, C ovt.v * r'ov IJ^mJI l TT '
'

M .ivem «neurnm Scrip.urarum testimoniis si

Q-ii a S a, J; in, ? q,,o se i„e
;•
eircnmfer.,, ^frS^T^^
ler, t5c ^7^ 7 ZJo '

q»>. .msJor impi. noviiatis,

du.n suo voluit ctius tU iti
, Tij s- rfiv 9tim r/wyfiv
[xupzvpiu,-. Ti ).o t ;rdv
.ngenioservire quam Chrislo, sibi
credilan, plcbeni o £ «7r/)«? S T«t;
i rroO loturov fcetvoc itepunptyet;
veneno voluit nue pnedieationia 6,-
y£ .
inieere; cum et vi/wvoc l/.«err»Jc • ««ffoOc vsompitruou
legere debneri, et tenere.
. fi ff Waditro
pravas quaestiones el f/«).).ov Tttfc .«utou f
fcvouttc JouX«v'gtv fcturfi , >5 T«

"r„r
[Tii. ui,9)?
-" o,i,,i *»" seiucn " as ?*•
ovto x*i xortxetv,
;s - t-'«"- >'^A^%z
0« t« ^«t« ik Miunct, y.ai /«}
rrpoxoTTTOvTa tlc iyUm», «».« Z«pouvrw sie ^u^fiv
«7rw).£,«v ftvytrv /z«).).ov.
Sed .d prnecipitia
,
^ fcrt^Tttv 3er.

'p,.,, unde corroat, consli,olom,

fesiinmcn, immo jam
si possimus
in

3«
'A).)/

tt% fc
wm,-
«Ot^
tlc

rfi
x W vouc «utouc Iffttyousvov,
xpwtvfi, d9:v
M «)).ov
•care dehcnus, nc ruinam 7r ; o-crr«t, 3 £ « 7 ovt«, -X

^^
ejus, si s non succur- SW«t««.
r

*****
nnis,

nos d.,cuit(L„
—
nrg. i n. nj . Chrisina
ta.is
-.
infenur, pro una
xv, 5),
Dens noster
ve
n.i

I
s,,-,.

r
n
T-

S
•

"'^ ^-
-^™
-

^ P-
^ *" ^^
^"
«v«^).n-0-9« £ 0>ttX0«tV,

^
"
/.^ T*.

"° X f
TTTfio-tV

6 e ,o ff

'— voleus ea. ou.Z

T
( '
•
suis

&
,s reroeari, „e rVpaei .epe neUe U Z T T"" H» «*««- «*. «-
* ^ *«*«« «# W
1^" T^^f5^' ^-.
mri o £ «
,,:
"»- 1- -us ovis enrrere salnu
„0, docn
,'
.OSOOCI,,,, tti asry 7 , v . Lira „ Wi|(tf o
„
rw ^ jft

•!U mw. Ai C( |j L j;5d-j..

Owv.
Apnd Ba.nz.,
amoreae eirtute ^rajra littera nn
M'«erapo-
>-«; tfc, : csiiganmr ex nu
»' 'w?,*«( 8eoA«;«, mfl
1 porj9t,j addiiii
q a„, haii.l dttbi. ex
d
Jd«„ bic addunl Juvaoia,, •„, mw. nnta mareinaH
quis antMpianus pan.culam
«alllZ., /r;„,, L i„ ,„,,.,,

?
f 1:I r||
•• <-' h.m «I 0,, nr C «. c ,„ r
„„„ „,,„,,,„ ,,;
;

.
. .
,

^ 7
'.*•
l-rnlntun, desidemri monucr;,,.
cs oe/ respmidet i.oetr.
u« anle Mrbui
i, .^
forte, eaqne pari.cuia0-'
C '

"' 'as ipse liinvire

•
nveHtus sil
lare solent .nuqui .eciiones qu.s
filg.tiaprSfcpJJ.
,

In mss. deesi i^r das censenl ac ineliore..

Ceniuii iri„, r anUouariw
r n "1 v * '««
|

tdlt. no>ter Gracce eeeodNm -m „„ a. pL-

ffwXriwfiyft, ?«UT,p rl Tfi X/.tTTfi I5««X0U- 1 ram ,., r
" " n P0i""tv, ejnsqne cen-
Wa*uiecUoLau«a, w ,
,.,, saCf „,,•:,;,..,.,,
conirrnat.
ir.J s coele ;tini i r.\;.i: r.nsToi ;. \:\ df.ci <f,i

--
qiiiiliter nos vuli pr<»lpsflrurooviumlaborflropfl lore, \ <->„-r, </<.>/; r.<~„; '/<./ >. >

rov ~un -/•'/".>

-
nii i olflcii 61 < inli cjui oblilui in rapaciialeui z/i inip •/,-.:> r:>->i,:; .
<.;

lupi se ipsc convertii, grcgem cupieni perd^rc, q>iein ryr.i,- !<,[.</ ; -.•/.;<.; /'/< - ,,'-.> >>/-. rtayi

ilebucrat ciifltodire? Qucm noi a sptis agniirum vo», '/'/-•>; iotvrbv -; '
ir.pnccyv» Xvwu > - <. >S
removere debemus, si non iia ui roluroui corriga- QvptGn '/'.! iaou -i.t // .-. / '. / '/,--.- "--'': - "~ i
'!,-'/.

iniis. Sit b spcs vcnia: corrigenii; malumui eniin ui TOVTOV OVV i.'1'.l' 's.-rn 7;',; IttpixXlUTtUi tSn /<>'> v.i

rcverialur el vivat, si vitamiibi commhisorum ip-e rj^aou >> >, />;> >'„ '>./'>>:./, ~r> '/>'»-'„-

iHin perdat.Sil ~ apcrla scntentia pcrdurauli; absci- >.<.i'i>j. \/<r, fre >-.-j- //<'„!<,; flbrk oV. '> > » yup
denilinn cst eniin lale vulnu<, i|iio m»n unum incui- \,>j bitacnpi^ - ml ''<,-?, d /?, oftt

liruni laedilur, scd totum corpus Ecclesia: snii<i;<tur. ipumttta t itanA km tX% '• ->; *p\ >

Quid enim - cum con9cnlienlibus f.iciat, qui solus u-wv.at; xmt' teinov lu-ti >/-'.; \. //;--/. > yap -.-.

sibi sapiens a noslra crcdulil.iic tlisscntit? Sint in towvtov -f/rw, (V ai •>>/_ kttxr.oii, <//'/>:

coinnuiuinn", quoi ipse rcsislcnies silii a coinniu- jww to truput -7,; ExxkwTutg ;•/-- y'„T/.-.-;-/:. Ti yup
nione f suliuiovil ; nostramque comiuunioncm ha- nouZ "tt-ttx xu* u//r,toi; opowoowrwv ,
*..- :-..;; iavru
hcrc sc non posse nnvorii, si in hoc pcrvcrsitatis ypovtiv 3ox&v arro -?,; r,-/.-.-iyx; ttjmml rtiattu; ;

su:r tramite aposiolicae doctrinse contrarius peniu- rj 50«v f«viT»c*v b -~n /.;<:>„ //., oj,- ctvtic </:>-. >.>i- /•>/-/;

rarit. kvtoj aittximot -?,; xotvamaf. K«i ymutrxiTu oti -

;
tjiwtipoa xoniowtav i%tt* ov ovvjitreTW, ien i/
-/
t. ,v

t~\ -r~,; wj.--.wjr>; ooai iraoccfiMvj) i iv«vTtovft«vo{ t/,

ut-ov-'// LY.r, ')l. r)V.'/J,

h. Auctoritate igilur lecutu nostrse scdis asciin, EuvayOeionjff coj toivuv t^; (tvfevTt«« toiJ nptetipou
- nostra vice usus, hanc exscqueris districlo vigore Bpbvov t/5 vtaxtfa !l
mv.W/J, /or,'7'j •/-:/'>; , trwtjjv

sententiain, ut aul » intra decem dics ah hujus con- '-,.<l&v.<-ii; mpiSei ent^p^v-jtt -<••> kitbtpowe», h/. h Ivtoc

veniionis die numerandos pravasprscdicaliones suas 5ix« ipepuv «^tfi/xouftev»»» i~i -r^ npipoxe ->,; ir.oy.vv-

scripta professione condemnet, el hanc se de nalivi- c-r^ «tevtvjv, Tti «xuck y.nr/jyyj.-v. iv:/-'// i-rypecfw bu*

taie Christi Dei noslri fidcm tcncre confirmet quam X»vm bhi-r,--, s;«i e«t>Tiv »5te»5e»3t«A<riiT«t xotvt-tt* rjete-

cl Homana, et tuas sanctitalis Eccle-ia, et universalis Tv ; v vtlo-tiv --oi -l; yvj-jr^i^' tov ~\o<.--'y/ rou
^ £(V
devotio lenct; aul nisi iioc leceril, mox sanclitas q zo ~ ^ a oJV , yjv zai n VupateM xai « t»k ff»5 «yaVnjTo;

tua illi Ecclcsia3 provisura, a nostro eum corpore lnX*o-ta, mi w z«0o'/o-j xoatoc-toie-t; r.v.-i/n' r, iu-j un

inodis omnihus sciat esse removendum, qui nec in to 0to 7:ou,<™, £JWj r? 0-/3 kytbrn.- ertvro* rv' irxhiauts

-e medentium curam voluit admitlere, el in perditio-

q ^pow-aa^ivt- , u.aBri rvtov «wrrt xpbntu a-o tou r,u.t-
'

nem lam suam quam omnium sihi credilorum i male T c 00 y aMu.v.rlo\) ur.-/.»<- iov, r
>;
~ :'j-~
-'.•> -•'•> Bepa-

peslifer fcslinavit. x-not9e%pL-rSt-x, xcti d; v-<'// <//

tteuovtwv utatv rfiOr,?;
KUTOU T£ Z«i VTKVTWV TWV «UTW 7T£77lCTcUy.iVOJV /.//.:.;

lot-taiBv? r,-ziyfir>.

5. Eadem autem scripiimus el ad sauctos fraires Ta Se «ut« iypc/.^c>t<j.'v irpb<; tov? «-/tovj «3e).«ou5 -/^i

k Kufum, Juvena-
ct coepiscopos noslros, Joannem, o-uvi-to-y.oTOuc V7U&JV led«vv/;v, 'Poufov, lou&ev«*tov. x«i

lem el Fl.ivianum : ut noia sit de eo noslra, immo */\«6i:«v6v iv« ftxv-pv. y 17 ire/»J «-Jtou vptav, ixv./ivj oi »1

Christi nnstri divina senlenlia. Data 111 idus Augusti TOU XOlffTOU J7!/.WV 9c(7. «/T09K0-(r-
1
Theodosio xm et Valentiniano ra
111 consulibus.

a Ita mss. At edit., etg cj.ptrotyot /\v-/.ov Inter cos aulem quos Neslorius suhmoverat. pra>ci-
h Editi Gra>ce, ei eti cu^-vvoju.v}? sliri" SiopQoiaouivu, piius censensus est Philippus prssbyter, de quo in
siijieriore epistola 9 nun:. 5 est dictum.
SvvnasToii itep&eiT-eaQixi' Wkouev : casiignniur cx mss.
a El hic cum L.uino sermone consentit Graecus
(inihiis Latina leclio et orationis series suffragantur.
-~ia vulgatis, sil certa sententia. GraBcus textns regiorom exemplarinm textus. In vulgntts auiein
-~~'
postulat fcti aperta sentenlia, hoc est palam et aperle h;ilielur, xcei-tf »«eT»Jp«To3 tottou S(«So^ -$ovauj
Dxfwipw, nosiraque vtce uc loco cvm poteUa.e
.liCta sentenlta damnetur, si in errore persis'at. Hic
rcspondet Coelestinus ac plane satisfacit Cyriili peii- vsns.
h ln ms*., So/J.
liooi. Is enim epist. 8 n. 7 nondum quiilcin se a
l
Ita ms. Isav.r., snff .aganie Grceco. At La.uz.,
Ncstorii communione aperte disccssisse significarat,
nuid deinceps sibi agendum foret , Coeleslinum infra.
Hinc perspicuum est Gr«ce mqwit, non, ui m
.-eii

ut docere dignaretur cnixe rogabat. I

mss. Regiis fertur, r.aSwj legcndum es^c. Lx n

..0
d Iloc esi, cum iis qui in una fide concordant. Allu-
mendo locus datus videtur gl«>semaii, quo.1 yul-
verba Cyrilli cpisl. 8 n. 5, unde
111
dit Coslestinus a,l
Ne^iorium a sen-
communi oinnium orthodoxor.im gatis exemplaribus Grascis (dit.net, ot« Jotttwdasvotroj
vT~~i/Jri 8/>««sfv StaroO t«c Er./Xvaia.; auutxro;
eixwc-vo-
lentia discedere, seque unum omnihus sapientiorem '

arbiuari didioerat. *** Tamquum peslifer morbus 1« tolum Lcclm ce

-
In vnlg. addilur «piCTa. corpus invadens festwavit serpere.
f
llis ei Cvrillws obsequens, proxi.ne poslquam
R"fnm ei Flavianum ideo nominal
has aceepit Coeleslini litteras, ad cUrum populum- quia bic archiepiscopus et ille primas erat M;iced<'- ,

(|ue CP. pari er scripsit : Cum iis clericis el poputa-

num, quos novis Nestorii commeniis praviier offen-
ribus quoque, qui propter rectam fidem ab illo excom- sos csse Cyrillus epist. 8 n. 5 praen.onuerat.
tnuniaiti vel g>adn moti snnl, nos libere communica-
1
Augusti 11 , anno -430.
mns, injuslam iliins senlentinm minime approbanles,
""
ln inss., Yulcnlininno VI.

tcd eos potius qui ista perpcssi sunl ccmnwtdantes.

 , ,

165 F.PIST. XII. — COfcXK.STIM PAPjE AD LTISUOPOS LCLLI-S. ORII NT. 4fi6

EPISTOLA XII.

QaaiH exiticsa tit AVvot.i doctrinu, Codeilinusexponil. Se u sua communiui e iltum ejiuque fuulores secrevisse,
ei contra in (oarmunionem recepittt mtot Ule uaoiuinu abjecerat. Li infra tcripli prtvtulet (orliter pro Ecclaia

eertent horlaiur, monttqut Nettorium a coinmunione Eccletiat removendum,tuti admonitut mlra decimum diem
damnel quod prwdicurat.

Cuei i.stimjs episcopus a Joasni, Juvlnvu, Kiko, ci \ T^ xyottmxi^ BdiXf>£ 'Iwetwji KiXmtivo;.
Fi.avia.no episcopis pei Orieniem, u a pari.

I, Optaremus quidcin, s i cu t i una esl c LVi cssen- EJ/ou-Ca uiv ( uairij) uta iffTt xig 0JOTOTOS ouffta

li i
, il.i iiiler oinnes qui ubiqtie sunl hoiiiines unain ovTto vui Tupu r.O.nt ici; orro-jOriroTi ouffiv av6oo»T0t;

rociao lidei veriiatem leoeri. Minof innen gemiius ftitaris opAiff iriorswf tLkrfitur* £/£tv 'E).aTT'.iv oi Zuw;
0»l, si oui se exlra gregen DoaiotCUB segrcgantes, o 9T(v«yjso; iortv , iav Ttw; aOrou,- {xtoc "or «'/;)./,,-

J
ei per anguios latebrasque latiianie» , liioi sibi vel nijj 8(oiroT(X9C a-o/MstiJovTs;, xai ota ytuvuav xcu t7'j-

pof nl ({ui seemn seniiiint, occulio crrore persua- oxi&jv tottojv ).av6avovT£> , eavTOt,- rj xat o).i
r
/otc Tta:

dtitiii. Cuui TOre aliquis sacrosanelx Ecclesiie Dei o-vuC'jv)->.J7tv, ouovooOctv iu\i~oi; £v Trj ioevS«vo0ff>3

suli noiui e |
r.t posilus sacerdotis, ipsiim Cliristi vT/.avr) Otl 0£ £v Tfl toO 0£oO t£/)a 'ExxXrjffia 6 jtoooc-

popul .10 a traunle vcritatis in pnecepfi devuc per- Hr,'j.ijo; vtq tm 0VOIV.OTI toO hpiu; a-JToO tov toO Xct-
MOsiooil avenil , el Imc in aniplissima urbe, ad CToO o/juov arro Trij oooO T'«; Utlfiliu; xaTB XOXJUVWV
(jiiaiii propter inbabitaniis imperii reveienliam de a7T0ffT6£'f £t Trj OJX OpOrj ffVUoVj/./j , zc.t toOto £V Tri !/£-

umvtrso urbe coofluil niiilliUidn ; Uine planaeilge- '/tffTrj T7'j).£t, £t» rjv tJta tvjv Ttfujv toO cvot/.oOvro; f
pv.cri-

n.in.uitla l.unciilalin, el major lellieitudo, ne quid ).£tov «no ytkvto; toO -/oo-|j.ov ffuvTpi/et to T,r/)o; -. ors
lupi s rapecites piavaleal, adnibenda. Minor eni.n g SrjWiii 5t7r).ao-iaffT£oj eo-Ttv 6 Qp-avo;, y.v.i w£t?wv >j y/sov-

. i eil ob»ide.iis iniinici quain intra ineeiiia de- xtj, Iva ptrj ti rj apTrayrj toO ).0zou jrajOayevoKSvov k«t-

" Qmedain in C.iaea el Lalioa epUtolx biijus to- lestii'i epistolam merrto referatnr illnd Grnnadii tle
Mriplioue apparel dissensionis ipeeiei, ciiin in illa Script. Lct I.: Cceleitinus n bis Iwnuv rpicopus decre-
uiii Joinni, iu b..c pluribui aliis inscribilur. Lniinae lum tunodi raanx) ad Orienlis et Occidentit Kccle-
(Hi
suffragl ur liioi Liberaius diaconus rap. 5, ubi hanc sius dedil , uabus in Chrislo manentibut
confirmans i

Ceeleitioi epistolam sie indical, Eadeoi rfe r« (de qua perfecte naturis, unam Filii credendam esse personam.
1
v lil.') .nter seripsii Juuiuti Antiocli :no, HufoTlies-
fi Iltic enini COiilirmavit, non toncept.s quidem verlrs,
,n lo»ieen*i, Juveiuiti Hierosotymtano Flaviuiu: /Vii-
el setl qiialeinis Nesttiriuni, qui.iit
stalim exponit Ce.n
lipp nsi aulvepiscopis ; iiiiu Gceleilious in superiore nadios, hvic senlentiu' oslensus est esse conlrarius
;i, obi babei, Scripsimua et ad sancios
epistola 11 n. condemoavit. Ad Latinum episiolai Imjus texium
eoepiseovos nosirvs Joaunem, Rufunt, Juve-
fitttret i/ qiind attincl, eum exbibemus, tjiiem Sieph. Ualuzius
nulem el Flaiiamtm. Ilis aicedit el -Nu <> ;iu< papa I ad quaiunr oU8.,OOS ad N.ivnneum rceognoviinus,
cpill. 8 ad Mithaeleiii, epistol.iin istiMU ul Orient li- qucmque Nicolaus I cnnstanier seqiiit.ur.
us tpucopit »< ript.un comoieuioraos. Grxcx nibilo-
t b vocabuliim a pori.iu u>s. Navar. tmiissum, D.ilu-
nrioos lavet :oiius epistola* conlextiis ; ouiiiuaoi eoiio zius e i-uis expressil qui et noiat ea loculiont! nl
;

.id plures, sed ad unum Ccelestinus lenaooeni con- signilicari quod apud Liber.itum c;«p. 5 pariter, qunj
vertit, nee \erbis fraircs churistimi, sed fraler churis- Gracce apud Cyrillum epist. ad Jo;innem Anlioch. t«
time, tititur, el sancliuuem tuam, non vestram, com fo-a (addeie polerat, el qnod apnd Mar. Mercatnrem,
ifll;n. E>i et al l quaedam Cynllum inier et utrius Coininonil. c. 3, simitia eademque cxempla) ideoqoo ;

qu- tevtus iii-eiipiionem pogoe. U»DC eniiii episiD- Tbeodcsius parl. Goocil. Eplies. c. oi scribn,
l.nn, qnain u eiqiie lex'ns Coeleslino, Cyrillus synodo
q quod i

yiypuT-cai yup zu lou tucv. riie r^i-zipu; yalwjf, non

iribuii. Fiiin:iui dissensionis speciem conciliat atqno inale ab auliquo interpVete ChiCiIh Lpbesiui apud
couiponil CyrillHs epist. ad Joaonem Anliochenuin psum Baluzium nov.coll. cnncii. p. Abi Latine con-
'piein s.c alloquitur: Scripsil (Roinana synodus) t?l ad ver^um OsM, Scriplum namque c.%/ a pari a noslra mu-
\i tuum. Stripmt et \ paiu (to iTo-«) ud liufuni jestate. Iline el niere obscrv.il uijecturain Lupi Clui- <

tiiuh Tiicssuton:ccnsem episcoptim el ad nonnul- stiani, qui Tbessaloniceusi episcnuoiu riiilippcnseui

ios atios religiosissimos Mucetioincv episcopos , qtii ei nullain lum aoeioritatcui fuisse tolligit , quasi hae
temper suflragari soltnt. Scripsit nilttlomiitus tid Ju- locutieoe u pturi, is illi par et ajtpml.s diotur. Pr.e-
vtiiulcm Uierusotymorun cpiscvpum. Laiiiin qufpfje lerea nule ii-lnl.i ni" enlein Lupi conjeciura , tjuotl si
i

olarum, t|uaj piuribui u pari iuscribebaiUur, uui- ea calerel, Phiiippensis episcopus non minus Antio-
.iiiqn.' eoruoi quei uni oomina pi x >e fcrebaot, simile cbenoquam Tbessalonicensi par et aequalis dicendus
exemplum separalim mittebatur, proprio cujusque luret.
houiiik; invfiii lllln Qu.ipn pier sic iu is loquuinur - i
c Diio iibs., cnnscntienie
Graceo, Dciltttis.
i';'pe, t|uasi ;id iiiiuin seribereul et cuin uiuuu bu- d lllud ulios ikmi iiuvit Gra cu- texlus. Clarior
; e.-sel
jiisiiintli e\eui|)luin luujul; re reper.tnr, ejus iiniiis Latinus, si ilaeuerretur, vet ~.<bi, vel paucit aui secum
rui deslinatum
ouoien pr.e se ferre debei. Ilinc
er.it tenliunt, occulium errorem perluadeant. (jia-ce aputl
i(OOd uni JiKinni incrib.ilur Ci.i eus epi>lola: hu- Lab. b jiere esl, ).av6avovT=r ;'j.uto-j; zi/.uMi; /oyot; Ttffi
;•!» leMus, boc indicin esl loHHii bnjns cxiiiipbiui OUOVO£tV £a'JTOt,'. AOMIil lct IJO Sl IIIS-.
0-'JLtO0u).£'JwfftV t

qiiud Joaoni iniisum fuerat, repertuui ae vulgatuiu Keg.,nisi quod in uiid pio omovooOctiv cvsial ouovo.-tv,
• »e. Epistulas lutem quai Knmani poutilices luibiia D ac veteri Laliuo leaiui magis est cousenlanea.
pnus synod.) seribebint, ipsi .-ynodo inbueie licebat, c Nilidior es-el haec cOiiSiructio, pnrpositus sub
i|uamvis ei> ipsis pontihcibus vulgo ascribendi m s nomine sacerdolis. Uoi luco dctite p.rsuastvnis, Cit. •

ei uius obtiiioerii. (juochrca barc eptetoli eta Cyrillo cus inieipres leyit devia persuasione.
ni- syoodo, ei ib aliis Cuelestiiio aacribiiur. 1
Sic mss.;a| Lab., paatHu;,
ISeque obscurum csl ipsius Cyrilli votis nunc Coelc- Adde advenientis.
s
sliiiuin obsequi, quem prx»ul epist. 8 u. 7, i»b-
ille ,
b
8eu solltciiudo esl ciiin , murum obsidet ,
liostis
secrai i
M super Nesiorii doctrioa seutentiain susm ouoni cum intra dcbaccliuUir ; teviusque sollicilul ei
t m )I icdijn.tc episcopit lum Orienlit antittitibiit , wtfjtl finimum tupus.
pertpicue pcr titkrtu txponeret, Prxlerea ad lianc Cui-
 t ; ,

//7 s. COELESTINI I I'AI'/F. EPISTGLjE M DF.UiETA. ;<8

ii.ii i (i:miis ; levlusque BOlliciial 1 n ; > ns cxtra ovtlia A it/jto. 'tJkaxxon yita icrrni h fpovxls no\npxovvxoi

pererrans, qoain inier gregem locum pasioris inva- toG 'x$pov, h nxbs -.h/<~.,j ix&axxcvovroc nci /vj^o-

rlons : quia bclluin pluf quam civile est, cum imra xtpvt napnoyrkfi i > j/or ixtoY xSn nkw
Kcclesiam, id e.st inlra " ipsum Chrisil ihalamum v&tuvoe;, »)Tr«/> h avrfi t^ etyi/ty tojtov '..-,-. w/f.K-

tcla sectae impiae jaciunlur. Unde velicmenier con* tuvoj" Int&nntp nkiov tov lufvkiav «c rtt»,otecv

liisiata suiit noslra viscera, quod is qui Conslanli- ivtic tfic ixxXncrtceri TovTto-Ttv wtoc; ctvrov to-j o&ov tov

nnpoiiianam obtinere videtur Ecclesiam, devolihsi- Btov, ibpuxa lcxovxUinxat ro; lurtfove 9pvcrxtiae'o$n

inis Chrislo pnpulifl pervcrsa qmcdam conira reve- Jrewu owxtxapaxxw. hy.~j.-j xt\ on'kecyX'im ott ovtoc, c

ron i:i 111 virginei parluset contra spera nostra bb1o« SoasZ xuxix t ~* xnv ixxknoicn imcrxtnxivovn6/\tt*s, xole

lis infundil. Ilacc ad ims ingercote dolorc (ideiium Kctfoent-Jttivotc xov tptorov Srjtte xutuva xna

pervenerunl, haec libris qnos ipsc miserat puhHcata hykt, vntvavxia -(,; xtuiie xal aUove tov toxcrou xnt

sunt ; ct, qnod majoris probalionis e^t, hsec ad DOB ttykct naptihov xal forrvctvrta -i; i>r nutxipae

inissis cpistolis h ipsa aucloris subscriplione nni- vtotnpuve. Txvxa ttcrftk"n vnotatOjovtniS xfe aXyni

nitis ita insinuata sunt ut dubitari ulira nou x&v ntcrx&v, a iy»t»pio9n ita xSn >. v.t.zo ttvxbe

liceat. tntui\t' nai oicip tteiiTovoc knootSfytus r;j, ntftVfOtttfSn

B lmiTo>'7>-j rrpoc hy</;, inojpctf^ etvttfG rov ecvAcVrov

t,\yyp;>[j.i-j',yj, d>; u[j.-

{
i'Jit,'i(;j'/.<.
c
r.'j.r! Mpon y.r, {.<
tt-jui.

ojx certtv ktTtfukhs

% Unde quoniam in talibus causis non cst iuta "OOev eTreiS/j vrre/j XOtOVTtOf vx-t<~»'>

r <7~/ :. r)<;>
longior connivenlia quia lantumdem pene criminis h fttcxpoxipu -cv.[JVJ J-'j'j.r)'jis' TOBOVtW "j'/p intt
,
c
talibus quanti scelcris cst lam sacri- tyxkvfia 7z-/.[jf/)v[jizi'j )'/.t xu xotcivxvc, cVjrowv ir:-.t ptvcroc
cst connivere
quis xoiuxjxu t£fo(T u).c. liytrj' tov tniaxmttn Keoxopttv,
lega praedicare, et episcopum Nestorium ct si
,

y.v.i

alius eum sccutus haec proedical, a noslra commu- ayTw

xvX tl Tt; c</o).ouOric"«s tow.tjtk Xiyet, 'j—'j
«).).of
"
nione sccrcvimus, d quanidiu sciiplnra professionis x~- -h-L-Tiput; xotvowutc knoxt^°fL**- l 'J -~ <> 7j ^ h'/ r-</ ~

emissa pervcrsiiaicm quam coeperat docerc condem- c^o-j opoloyias nettfBeunis , tijv Staffroofqv, <h nfeaxo

net, et banc de virgineo p:irtu, id est de humani ge- SiSctcntetv, xaxaxphf, nap-
y.v.i tkutyjv ictvrov nepl to3

neris salute, fidom asserat se lenere.quam secundum QevatoS toxou, xwxiaxncepi x~s aunvpiae %ov xtn c«v
aposlolicam doctrinam Romana ol Alexandrina et Qp&non yhove, rir» icierxtv bttokoyitfv xaxixtn, n» xna
calholica tinivcrsalis Ecclesia tenct ct veneratur et z«T<i rr)v «7roo-To).t-/.rjv StSacrxaltav i 'Vwjm-j» xai r]

prsedicat. Si quis vero aut ab e ciiiscopo Ncslorio, 't^xavtpian, xain'xado\ocinayxaxovexAacriaxaxixet,

aut ab iis qui eum sequuntur, ex quo talia prnedica- G f

wpoerxvvwrTi xz v.vi bttokayfan. Et rtc 5i f) anbJKeerto-

re coeperunt,vel excommunicatus, vcl exutusesl scu

pi~v, n «tto twv aklon ovr» it>roWno-avTtav, «-.' w
nostra com- ^a TotavTa ^^«-o ).«).etv, r, ixotvivrjroc iyiv-o f5
antistitis, seu clerici dignitate, hui.c in ,

et s durarc manifeslum est e

rj[Lw~n xne xoi> iepiuc; «?ia?, n xve xov xkaptxov, tov-
munione et durasse ,

quia non polerat quem- tcw iv r~ nuexipa xonenia xct! tuttevnxhxi, xtti tcivetv
nec judicamus remotum :

quam cjus removcre sentenlia, qui sc jam prabucrai e'V to igaff diiokbyvxuf *at oOSi /^yo/tev ttvxo» unaxext-

ipse removendum. vnaQut- eTcetShnep ovU hov-juxo rt->u n tovtov aTrosacrtc

«Troxtvetv, oo-Ttc e'auTov •Kupiiyvj rj'5rj cWoxivutIov.

luam t«0t«, TtfttcVrctTe npb; rh-j trn» tntatrwrm

3. Ilasc, frater cbarissime, ad sanclitatem a5e).f»i ,

scribenda duximus, ut in Domino roboralus, ei fa- eypecyptv/e», hu nSvvaju^k » tw Aeo-TroTJj. z«t tov
miliarem pectori tuo loricam Chrisli cum k scuto ca- oiwJov tw cmjfiec 6^«z« xai t»jv elTrtoa zhs xaQgkuxe
iholicsc praodicalionis indulus, greges Domini noslri o>).o 7 i«c iv5uo-«//evoc, t*» iyvvj xd" nuexipov Setnro-

qui tou 'Irjo-ou Xeio-Tov, otrrts vrre> nuSn byetvi&n xai ena-
Jesu Christi, qui pro nobis natus el passus est,
oVrtc xat «voi^evTcov xSn -mxaytiavUn xeti tov 0«-
reseratis inferis et morte devicta pro nobis die terlio Oe-j,

a persuasionis pessimaa pravitate de- vkto-j »TTu»evTOff, <>7-ip ipgn xh xpixn hu.iou cniaxn,
resurrexit ,

, .. D arro t«c rrovrjpac xctt uiayiatns StSacrxctMctc el/;juns-

"0«"«/» 5i r.ui r.pb? t6v ttytcWTov «5e). 6v xctt trwe-

H. Sicut aulem ad sanclum fratrem el coepiscopum ?

nostrnm Cyrillum, bonum - ftdei catbolic.-c defen- nbfxxnxo-t «ftSv KvptXXw, tw kxpSn xne xa%okt^'~ixxkn-
sorem, scripsimus, banc de eodem Neslorio sciat atac xai rrio-Tewf exStxov, pypec^Bfcev, nepi toO «vtov

Deo latam Neo--opiov vtvojc-xsTw h vh cVywovMi icv.p iuSn, pakkm

tanctitas tua a nobis, immo a Clirislo ,

decem dies cx con- Se vrr' etvrov tov Ssottotov Xoio-tov x«t 8eov e^evnvsyus-
csse senlenliam , ut aut intra I

~
Crrjecus interpres legil, intra ipsam domum Dci. s Adde dcinceps.
I' Supra epi-it. G et 7.
b Pro scuto male interpre^ Gra-cus legit spc.

~ In Graeco, Ecclesioeel ftdei.

Leg. -rtpurtipcji.
d M>s., ex conventione hujusdiei. Ex epistolasn-
i
Ccu quoad.
e Nomcn epi&copi Grxcus inierpresreiicel; et mox periori legendum esse liquei, ex conventionis huju-
die, vel simpliciler ex cunventionis die , boc est , ut
pro prcedicare Co&perunt, lcgit prwdicare cocpit. Ipsa
i.\men leciionis Latina? verba Nicolaus I cpist. 8 ad inierpres Grfjecus recle intellexil, ex die quo conten-
lus fuerit.
Mich. relinei.
m
' Leg. Trpoj-xwet rr y.ul 'ui).<ry i.
 a'G9 EPIST. \i|l. - COELESIIN! PAP.-E AD NESTORIUM. ro
\entioms hnjus dte numerandos , sacrilegas de A ww tl»«u o-r)j «no?a7vj,hu jfrri» 3»« ifttt&v upiQfw
C.iiristi nativitaie predicationes suas scripia profes- ptvu* «?' f,; iuiptte. v7Tcv.vr,o-9;i; T a: ctootruiouc «utov
sione condemnet, ct Iinnc se prolitealttr Odem sequi SicTao-xcOtia; ir.-ci tijt toO Xeto-Tou yfvnjcfiut. «y eaaw
quam Romana et Alexandrina ct nniversalis servat 6po>oyi« xaraoWoTi] . x«i tuvtv IuvtI-j ouolo^r.Gn ttj

Ecclesia ; anl episcopornm coeta renotns, intelligat -rlo-zti «xolouOitv, 9% tiv« x«i 15 'Pwuaiwv, x«i >j \v)f£
sibi Buam obfuisse perniciem. Sed ut liasc qu.*e a «vfyiuv, x«t 17 x«9o).ixr) pvlitTstv 'ExxXncrioi fj «-
deerela sunt b exercilatius agerentur, per li- c-wooVj twv fatcrxoffm
9 «7ro-/!<vr( '3;-t >-, ytvuo-xrru ocxttu
linni nostruni Posidouium Alexandrinx Ecclesix (outov j3-6).i-..i3«t oltOou. "iva 3i ravra Tti -nup' r,uH%
(I aconum nosiras ail dilectionem tuam votuimus lide- cbrofavStvrei G-7rov5aioTfeov igavverdiui, c!t«Tov ^uiWpov
J
liiis epistol is r
eommeare. DaU idus Augusli Tbeo- viou Hoo-EiSoovicy tov chaxovov T& 'AJtfifavfotCdV ix/).rj-

Josio x ii e 1
Valenliniano 111 consulibus. o-i«; t«,- nui-ipu; iirtffTolaff ttoo; t>,v gt,v tStaOso-iv r]Cov
MJvfin/UCV TftTTOTSCOV iStaxO/ZtaQrivc/t. 'O 0£O; Oyt^ivOVTa
CS OtamAaTTOI, «.5:)tpS TtC/lWT«TS.
« EITSTOLA XHI.
COELEiTl.Ni 1'M.i: 1 AD RSSTOBJCM.
IptUIH iwphv noi.ilaiinreum convinci ti/f/ite nnathemale dhjnum esse. Dcnuntiat ci Rlli (71/05 e r<Mia uiiV
,
,

injuste eject rai rmrarit, rl i/uoti i'»p»'c tenseraj aperfg damnarit posf decimum diem ab Ecclesics communione ,

searegandum et

Dtlectisthno fratri Nf.st.iri» Coele^tinus. B Tw «ysTrrjTw uhlfu vjsatopi^ Krltartvor.

I. AHqnaniis diebus vilse nostrse, post nefandiim 'Eynuipu; n-ji; rn; £wrj; «ittfiv psTci t6 «voo-cov y.w
et Sape damnalura dngina Pelagii alque Coeleslii, -o).).«zt,- xaTtntotOev ooyua lls/aytou xac KiWtiou ij xa-
' CJtlinlicam Qdem i| nie» babuit, ciu.uido eos cum SUX Oo).txvj Tric-Tt; rprjviueriv, ottoti txiivout; /ust« twv tiro-

dispuUtionissequacibusstelonniiseseiitenliaeOriens uinn -cn SoHp avTwv irjTi'AvaTo).>j y.«i r) Avo-t,- axovrtM

OetidtMiSi|iie percussit. Deni|ue sanctaj recordjtionis cru/iywvovcmt; Krroy«o-£w 5- tVlqeltv. AvTi-/.« 6 tjjj «yi^c
Aliicu-, cilliolic.e magister fidei , ct vere bcalo fivnun; 'Attcxoc , 6 5t3«G-x«).or tH; y.xOohy.r); tio-ti ,-,

J"3iini eliain ad isla successor , eos iia persecntns x«i ilijOwt; tov ttaxaoiou 'luawou xat kV T«vTa ot-Joo-

esl pro u icge conimuni, ut iis ne standi quidem illic x°»"> oStgjj Ixttvouf iStwcjiv v7T£/) tov xotvou P«t7t>iuf,
cnpia praestaretnr. Mansit nns post ejus exilum solli- wgt£ ccvrotc ur) tov ix£t c'o-T«vat avto-cv avyxwpnBmai,
citudo »el maxima, cnm succcssor ipsiusulriiiii eliam "Btrxtv r,uu; pnu vit* txtcvou e^oSov oO^ jj tuyouo-«
in ejua lide succederet qnxrercmus, quia difficile cst fpomlc^ IxStxotttvouc ttoticov ixstvov SikSe^c/.uevo;
conlinuari qnaa bona sunt, nam sibi sa?pe alternis tin «vtov xat d; ti,-j rrtc-Ttv 5t«5oxo» • 'E7T£t5ri Suo-vjioi;

vicibus adversa snccedunt. Habuimus tamen post io-Ttv txTtivto-Oat t« x«).«- 7To),).«xif "y«/3 iu-jtu; umi-
hunc,a quo eramus coniinuo i dcserendi , sanctum 6«S6v «t ivavTtoTrjTi; StzSi/ovTat. 'A^io-^xauiv uit'

Planius ad lilicram Graecam, proprii exilii se sibi C *«" habuit sed refrngnnlibus luni hnjus epislol.r
,

/"uisse auclorem ; quo paclu inferius, epist. 1^> idem lum antiqux intei pn taiionis eoncilii Ephesini ins^.
Nestorius ipto perilurus auctore dicitur, si oblatum
1 8 Editi , tclis :c deinde Baron. sccuudum edit.
,

rormlo remedhim respnat. Pergii Coeleslinus totam Rnm. unilatis : corriguulur cx mss. Qund nunc me-
excoiiiiiniiiic ilioni- invidiam in reuin transferre. moratiir, inaxime accidit ciim episcopi Zoshni cpi- ,

b Seu accuraiiin. Inieipres Grxcus legisse videiur siola, ut Marii liercatoris pajj. ir>8 verbis ular , qvcr.
tlwdiosiut perficerenlur. tractoria dicitur , qua Coelestiut 1'eiagiutque damnati
Ediiicum tribusmss., eommendare: cnrriguniur
c tunt, et Constantinopolim et per totum orbcm missa,
e. Beindeex (ir.ico supplere licerei,
coilice Bellorac. suburipiionibus tanctorum Palrum est roborata.
luus le incolumem cuttodiat. Hox in iik-s. iv idus, et h Edii. Rom. et Baron. prore
communi, refragan-
Conlra adit. Yaleiiliniitno iv. libus aliis libris et Grseco. Rej?em communem inlel-
d Augiisii ligerecst universorum regemChrislum, cnjus graliam
i I anno 130-
e ln cdiii me Rom.
Lalinus ejus contcxms roiatur Pclagiani, nt Aposloli verbo utar, evacuare niteban-
iit Eunidem exbibent Narar-
e Crescunio dcscripius. iur. Qniaiiiem Atticus eis resiiteril, H. Hercator in
reusaliique tn-s mss..;i Balnxio memoraii. Ejus ini- Commonit. sic narrat Sub sancta? memoricv Attico :

timn Liberatus cap. 5 lia indicat :• Ceelestinut vero episcopo urbem Constanlinopolilanam peliit ( Ccale-
papa H inunus scrip it Xes'.o:io increpaiionis epislolam siius) ubi in timilibut delcctus , magno studio sancti
,

cuni exhortatione et tituperalione, qnia crrare non de- illitu viri ex prcvdicla alma urbe delrusu* est, litltris
bucri' ad cujus ordinationem gavisus est. E*t eus tuper ejut nomine et in Asiam el Thessalonicam et Car-
"J'>' em a '' episcopos missis.
principium : Aliquentis diebus vilce nostrcc. Eadem th ( Quain ob causani el a
n
I)
eitisloia luilaiiir ab Evagrio l-b. I c. 4 , cl Pliolio Prospero in carmuie de ingiatis sic laudari ine-
cod. I"; j Nes niio, ut infra visorisnmuS, Novi m- ruil :

bris 30 di accepta esi. ln concilio Ephesino perh cia

OnM loquar et curam magna qiiam gessit in urbe
esi lota. Nenipe act. I. 4uven. Hieros. posiuiante ul
dorto bonus ore sacerdos
C.oii.itanlinopoli
leqantur et UltercB sanctissimi et revercnlissiiiii archi- Auims, anliqua legalOS liaeretitorum
ephcopi Romanorum CaHeslini, quas destinuvii de fide, f.oiifutando lide, etc.
primiccrius uolariornni leg 1, 111 babetur apud I5;i|u-
z 11111 p. 4G2. Episiola domni Ccelcsiini cpiscopi lio-
: 1
h mSS. R(Sf. abcst ixSs/o/xivovc;.
niani adTSeslorium. Dilectissimo fratri Mesiorio Coele-
ttinus. Aliquantit diekus vinv nostra post nefandvm
j (>inn scilicel bienninra nouduin explevissct, m
lib. vn -28 iradit
Socrates, qui el eap! 26 lestatur
<•.

•/ Htpe damnatum dogma Velagii , elc. Gracum eum ubii|iie celeberrimum fuisse lum pielatis nomine,
•11 ;>d inss. n
ornni lidem cu-gimus. ;• tum quod pauperibus fctendis ttiam ultra vircs incum*
' Edili, consciiiicnlc Grxco, catholica fides quie- berei.
 .

.71 s. COELESTISI I PAP/E I PISTOL E !.l DECUETA.

Msinniiiii), cclebrnlum limplicilale ei .auctiiate cnl- A Ixitvov riv j.-i'.j-'/ .'.-
/; -//.„; //-./, iritv, r6v lc/un

icieaiii . eam flJem quam invenerat praedicanlem. ZtfftVtOV, . i .:/: ii,i-jj--j llti li-.i.-.i. KOiVbn

Legcrut profecto simplcx •anciiiaa ei iancia simpli- u jxi.j -.i,j nieuv, ov tvpt, xnpvxxovxu.' s <!<-,-

i-iias i
timendum magii qtiani altc sibi ease •apicii- )«•<;, '/ IV»] r, i/r.jt, ';>>'/-. "j. /j< j-.'iij-r,;

sedanda non >,',.•; './[ //'

., iiii (Hom. xi, 20); ct alibi, altiora ul'j.ji',j i, "..-/; tTvvicjlu; '',/',;; 'Cr.-.iij'

t-.se (Ectli. iii, 22) ; et iieruin : Si quii aliud prcedi- '/>//:, , / , :..,/, -./ :/',',-.:/: /J.i tc/.u-j, \."

caverit quam <i'i<>d proedicavimut, analhema sii (Galat. Ttff '/)!', y;,','j{ui //.'. VOUvftlXrilM T./:: ' I t j ,

i, S, !>). Iloc liimen eseunie de saeculrt, cum se solli- '/,/'.. ii-j Kcd tovtov ir. xov xcktuov tu$u7xa
iiiulit nostra iu lantum , in quanlum ei Doininus ,',-j , '„; i. i. ).-.'.;/ a,povri{ ir.i xoajovxcn itutxrn

permisit exlenderet , laiilicavii animiim nosirum tiiv t W oacr» ij

Kvpios ir.i-.;
'

/ V/uponsovaott <;/''„/

'..'
,

venieuiium narraiio nuutiorum, quam mox Qrmnvii TVjv ':'/_' '''

porum qni inlerfucrunt ordinaiioni tu:c relatio colle- 0i',>; iol^euoifffV i. -„j i.j:- ' , .- -'./•• / /,/-':/ T'7.v

iiirnm, (pii libi testimonii lanlum deiulerunt, quan- nupaytvouivoy» xi nh yitpovniyi' ',1 Ttvif roffovrov irot

[iiiii ferri Imic debuit qui aliunde videbatur clecius. iuaprvpyiaav , offov (//>',/ r>'„ t/j/j/j/iij iicikfyfiivrc

Tanta anic opinione vixisli, nt luis le aliena civilas MiTA Tjt/. '/-',; icpoztport ',-',> i,'/i',>; i-r,T/; . uart raX

b iMrrnai xolt aol; -',>;' \uru roaav"

invideret ; lanto nunc liorrore vitaris, ul lui iu aliis \\ etXj\orp'ux

videant iiuairer fuerinl liberaii. aroTcitxt ftvxxicn ciavrov ittxpcaTxtvatjac, >'.,; -:.;

IV (/./.)>,- '/:,!.; O0OV, ij-',,; (/-/,/)/:jr,Tj;j.

c
2. Duduin suirpsimus episloliS tuas, quibus i;i ripoiqv iZii'j:j.-Jjy. -':.; itus tixurxoluke, v:.; l/ axtv& ovx
angusto uiliil poiuinnis dare responsi; erai enim in r.ij-j-j .;0 nj.vj K7roxotvaa0at ' loet •/'/.{/ tov Xoyov tU Pa>-

Ijiitinum sermo vertendus. Quod cum licei sero uuiy.vj \j.z-'/:ji:rfj~r:j'j.i. Oirtp u; f)puoio>t otaTijv Zvo.yzin
d facimus sancti fratris cl cocpiscopi mci Cyrilli iirotovusv , iiizZ'J:j.zOv. tcic.vt'/ ixzpl aov ypuuuuxu tov
,

probati.simi sacerdi.iis pcr filium iiiemii Posidoniuin txyiov koe^vov xui avvticKTxorcov ttov tvoiOlXov, tov oo-
de e quibus
diaconuni talia le scripta suscepimus, y.i'j.',)~'j.T/v i.srji;)? , ota toO vtov ftov Doaitoamov roO
his qui de tua ordinalione rctulerant pcrissc suum otaxovov , ao' wv aooopu skvicrfivusv KjroAwAivat twv
(estimouiutn doleremus. Bonis enim principiis luis 7rspi cou icjVJi-j/.ijj-.wj xr;j \x'j.c,tj oiu-j "
y.c/J'j; yip <TO'J

inalus, quanlum videmus, successit evenius : brmi», rtj; upyus yj./.o, o!»; optauev, wiroZuais otsoajaTO" xvmjx;

inquam, principiis quce apad nos ila celebrala fue- yr;/.', tj.c/y.;, xu; jrap* »iaiv ovtw frtuurBti/jue, '„; ZzItj.i

rant , ut responsum danles nd relalionem fratru.n, r,'j:j.; ev t<^ KTcoxpitrtt Tn TC.0; Tr,-j uvatfopK» xSn aoiA-
f
faceremus participes gaudiOrum. Sed consi- ; rsj
iios xOfVuvot Tr,;/'j.yj.;.'K/i
(lerantes huiic el querelam dc le pracdicti frairis, ct C,
fwv
XK(
07t'/)j Jjttsv
i

TJJV 7T;Ol 0"OV

._.• _
UTJ.yvJ TOV TCpOZtpnQUSVOV UOZAfOV,
.
j. / EWOOUVTEff,
,^._, y:j.t

iir.erpretatas tandcm epistolas luas apertam blaspbe- xu; acr.; zTiizoic/.; epurivzvQturus , ai tjz; fuvepa;
niiam continentes, illud nobis Anostolicuin videmus t/o-jcri pkuayriuius , op&ue» ot Aexteov icup ijuZjv tq
esse diceniliim : Vellem mutare vocem meam ,
quia Ur.OGTJKV/.UJ BXEtvO' "hOeAov 'j.jo.jiJtj:. ftOV T«V 0',j-jr;j

confundor in vobis (Gat.n. iv, 20). Quin immo inu- ort y.y.TJ.icT/jrjoyM i-j vucv. HaAAov os rf/.).«;a , £t nri

tavi, nlsi de praecipiti se revocet impius diSpulator; z'j:jtj-j c\to tov xorjwvov KvaxaAea.tEv o io-ior^ irpotto-
necesse est enim ut maliim ex rtobis ipsis, sieut pukvrrts' uvuyxrt yup i-ra , tva i.o r.uiov «-jt&jv t6 x«-
j.racipitur, auferamus. Legimus ergo epislolarum xov , oj-Tzo r
i/.z).z-j'j- irl 'j.zv , c/—.0T-.r,-'jyj.vj. ~A.viyv6*usv

icnorem,et eos libros quos illuslri viro fi.io meo totvvv tojv s7rto"To).oJv to vcso^, •/«( r«c ptoAovj TOV fig-

Antioclio rerldenie siiscepimlis, In bis quidem s no- ytfJ.OT pzTZGTJ-ov u-jSoo; zov Otov r]y.'7;v 'Avtio/o-j irro-

bis vetligatus, deprcbensus et lentus, quodain mul- oioovto; «-EO£?«,a;9«. 'Etti t'/.-jw.'.-: KVt^vevOet. aiv

liloquio labebaris , clum vera invoLis obscuris, ajtttv xat svpzdii; xul y.urv.cT/sOsi; iroXvAaAta Ttvt ecoj-
' rursus utraque ronfundens, vel conliieris negala, ).t70«v-j, T'«Arj9rj Totc G"/.oT£(voif lyxaAviTTOiv, z«t jraAn
vel niieris negare confessa. Sed in epistolis tuis tjvy/soiv sy.br.iay., rco oftoAoyetv aiv t« apinjSevra, -7rt-

aperlain non tam de (ide nnsir.i ,

quam de te lulisti /sipslv 5. 'j.p-/zl-§ci.i rc/. wuoioyrrjzva. 'Ev 5e t«(V o-«Ij

8 lloc esi, cx aliena Ecclesia,Antiocbcn.i. nempe D f

Seu, iit Gia3cns Sermo babel
nos oslendercmus :

Urtciilenduni quid bac de re Coelestinus ipse epi t. 4 participes. Iloc Ccelesiini sicut el cpisco- n sponsum,
n. 7 pnecipiat. porum de ordinalione INesiorii synodalis relatio desi-
b fcdit. Rom. errorc, Baron. terrore. Caleri libii derantur.
Latini htrrore. Lt liiijus quidem horroris teslis est .mi- e ha mss. Al edil. Rom. el Baron. a nobis invc- :

ci'"rCviillie|iisiola 8n.3. Deinde Graecus inlerpres sligatus, deprehensus et tentus es, quod mnltitoquio tabe-
pro vilaris, leyissc videlur vitandum le prabuis'i. factaris. His concinil et Lab., nisi quod posliemi
*•'
lloc est, cilius nc modica inlerposila mora. verbi loco re^tituit labebarh.
d Grifcus lextus posiuiat : QHod cttni sero propter - Ad liticram Gr.feam el rursus utraque confun- :

necessitatem (intcrprelc scil. prius deficienle) face- dis, vel confitcndo ncgala, vct n.tendo negare conf;s>a.
remus. Nesiorius in litloris ^uis primo Hartam Dei genilri-
e Accuralius qnid sonat Graecus lextus, videlicet cem esse ncgat; lum qmd nesarat vhleliir conlileri :

exquibus eorum qui de ordinalione tua relulerunl testi- et utrumiiue poslmoduiu C(»iifiindil, dctm, ex coqimd
monium permt>e (atque evanuisse) valde doiuimus. Non res crcata gignere non poluit increalam Deitaiem,
enim eis qui (lederunt, sed Neslorio cui daluin fucrai, Mariam ncgai Verbum Hcum carnem lactuni gigncndo
periil hos tesiimonium. geuuissc Deum.
 "7> EIIST. Xill — COELESTIM AD
^^
l»AP<£ NESTORIUM. .71

habet oiimiuin ili-piilare

>.'i Vecb.i ftnicr«iiwmfidc8AJirm<0*k 1in»fpivAKi «r a wi oC«.
t Z , R (
p_V ttitt:-.',- --ci. ma.T0u iejavryx.c, >'..;
-sAojv ntpi
tou ©IO. /07 vj : //•.>.; MQp.gat, rirr-o r) t-kjtmv irurTt.

o. Ecce nunc iu qaaiu de le vocamiir bCnieul am '// RXOMMrei rr-ct ctoO" kSo.
pn« i|in- luaium siiui benelicia DovitJium. r«»v(_
r
Ocy.l It.tv
•

a;
•

ijipyiivjc
.
'
'

tUV C7'.")V KKlV_TT)t_*U' &V 0U

i| ann iguoralus elei iu< es, el cog litus ao _«aris,j_m „- voov'u.:vo;
/
<_iv " Rjrt '/iy/Jr,; , yj>„cOii; U yyrr.y
inuic ciiiii ii!o gentiuiii Dociore diceiidum JVom
c.-i : AOUTOV t-KR TOU : / 8lS«0<_aA_U /£ZT£0V Tt
'/'"< / "' :;"(/ oporlet, nesciimis (Hom. yao iug_tf_s6_
'

c.i,- /'../). ovx IWv. '.\« &. taura T_

viu, 86). Nonue li*c licclesi.c illi irrba conveuiunt, pqftaxa ixii-jri rf 'CxxXna-if iroiiwt, ijtt. Stooxtciarpii
H»:e | robatos l t-ibi viros , non neiiiiam tuam sed v..v ivituTf ivC, p_ur_iv Rarrtfoowrcv, ixoAou... aa rrj o-rj
i.i.n.i ii secuia, cmiiempsii? Iinposituui est opinioni papva, o. t/j yvwfftt; r-.un/in h urrovotoi to.v KauUttV rr^ct
bene iic te eredentiuiii. Quis eniin « inlra ovile vehil o-o-j rrtoTtuo-eivT-iv Tt; y«p £vt6; trpo.RTM f___Ao. 5o-
rsipacem lupura puiarei abscondi? Voxesi eju-dein
rcrvc xjy.oOcpOat a.xov vou-tortt ; tpojvxj .artv kuto. to5
Ap iloll Oporletetiam kmrtsm eue, Ht protmti ma-
:
cnraoToAou, ottv xk/ Kipio-t; stva_) tva ot Ss.eouu_-ffa.voi
.../v-./i

ilfiii .mI
/m„t
Tiinoibeuui
ii Cor. m. 10). Aperi aures lu»s ei ejus-

Tim.
B r ,, t?rA &«..
"
Av0JV / - ou ,_, Kiaif , ^ „,;'_

(,1 vi, .0) vel Tiiuni ('/'//.

mpof Ttu'jOio-j y.c/i Titov RXOUI Xoyouc. Tt vjj.o xiAsust ,

iii, 9) dictosaudilo sermones. Qnid uis aliud prue- r, uw tk; ^io/./ou; zatvoTr,Tv; twv yajvwv arocrTtryoiv-
i:ipii quani m novitaJes vitent vocura profanas? ad tc/'. ; t«vt« yc/o -tV at7£*jtc/v TTCjoywpii c/.-io u-i ''
uy.u-j-
impict-tlrm qui| pe i- ia proficiunt, ijuae seinper spiuas r
.'/; y.v.i tptooXovc rrotii. Tov oi Ttfwflsov zzt rraccxrx^
M u ibulos iniiile-iiir. 1 iinoibcum cerleetiam r.i^asse
x;vy.t SKVtOV ivjTtv, (VK T/j 'Erfiirj'.) TTKOKuivcjv TUOO.'/-jiUn
s ili< ii ^l Tim. i, 5) m Epbesi remaiicus deuuutia» t 7c v..', rtj a))o mo0u£>). iio6 6y6«Aiv.(_v -f/ot eo-ti tc<
rei qiiihusd-imme i|iiis aliler prccdicarel. Anie cu-
<
y.Tc. 'Isosfttou tou TrpoyiQTOu '
<l>o ££ </ cz , fijcTtv, rysvsto
l«>s inihi JiTtMhi.c prii|hetx verba s:uii : BorrUilia, srrzvcd to; yr,;' M TZfoyr-ui (eStXtKV rrjSOfqtSVOUO-t.
iiiquit, faeta <unt ti/p i terram : prophelte iniqu TautK, £'.-: aot, w; KyvaioTK cot n».pipytiui , r) u;
uroptutaui (Jerein. v, 50), Hase , dicas \o'o, quasi fyvwo-j-ivoni >c tKypovits ; st |_iv o',j k-/v&)c-tk ooi
•..;noin le Iranseuul, aul quasi nola conicmnis? Si c
-jy.yyi-i/.L ,
^xrj KtSlffQ^S uc/. Jzrj t6 6fl66v , atf ou-.<
qua»i i-nola le Iran-enni, no:i sit pudori di^Cire £-.o *,,'),,; ' to Stia-tOKftfuvov StSa^at. Ei3s &j? syvuo-uivow
leclum quaiido limori non fnit doceie perversum.
,
xaTKopovstc, vost 0« iva-o).6-/>jTK ffoi e"o-T«i orav axo
si q ia.i uoia cimiemnis, iuieilige le iiiexcusabilem o-fcu tov iTcc-py.T.i-j-o; crot taAavTOU tov /oyov ixitvo
i'it', cum a te commissi libi laleuli auxsierit
«ju.v. 1,1,1 ii ille
iiil i. T -•-,>^,_;^ s-
o; s.*_...-
quuv > - - < •
s
srrtCjijTjjT»! , ot rjy-cov s.
«.to
arro toutou tou ayiou
kviou o-/.v£t--
ralioiieui (JTulfAi. sav, 2$), qui per nos de hoc san
(iktoc sautw y.ipijo; uii exSij/STKt. 'Oca o"k ti-
irln (enore siiuin lnciuin semper exspeclai. Aspice ftOJfltK JXStVOV (XSVSt TOV XCUIpKVTK £').r/ £t
r , £Tt J(I av.v
<|iie poeua illnui mam-ai , qui ab»condit acccptum, tov oAOXAigpov K-0/CKTa0"TrJ0-KVTK rj-jo
y./j s3_MB£* 0/£V
f
ipi miefriUB certe reeiituk <|uuri arcepit unde
:
•tKViflwc TzpoTiyj, ocro; zKt oto; 6 xtvouvo; ,
u/i5i
(
6'ttec/
ei i.lenicr adverle «|no.l sii el vel quaie periculum, nuc iAkdsc KiroStSovKt. /if.a cr) t'J> A:o--6t-/j riucov ipeig' Ouc
quod aoeperis rcddidi«se. An m Demino Dostro
OSGCOZK; /XOt, £'j/u).KCiK 6~6t£ OUTOJf KXOUOftlvS (7/t^£G0c.-.(
klurua es Quoi dedufj nuAi, autodivi (Juan. xvn,
:
£(';
|-.p, t-6v _bex_jjo-_~v kutou ; ftif oIk; truvstSrjo-st-;
12), cuni sic scimli in partea audiamui ejus Ecde- ?/;, ayywj utco Ttkvt&jv «v TKUT»; Trj Tr6).£t XKTK/Etv9st« ;

ii? Qua conecieotia vivi.*, penc ab

omnibus in hac Vjy^burr/ kvtov; tot£ f*a).Aov ysyzvto-Oty.t c/.aaulzi; . r) v.v
t.viiaie deserlus? Opiaveram eos iunc fuis?e
tam liotv, h 6t3 eTrt^r,TovcTt iKVTOtc [3ori_6tKV. Bo.iv aot £«';

Ina i|iiain nmic Bmri eum silii desideranl subve- ,

tcikutk 'Cr~:.[j.y.-'J. t6.vnv Aoyouc, KTT£o svvoetv {jlc/.ayo-
hiri. Unde ti i-i in lias quasstiones rerba tlirigere,
ftov ; tt60£v sirto-xorr&j £t; Sriaov; tkvtk xr,cvTT£/v, ot'cov
' quas sil lilasp liemuin coglasse? Unde in populos TO (7:W,- TOU TTKpOcVfXO V TOXOU TlTOtWCX-TKt i 0UK 6'>£t-
lt_M ppisC"|>o pr.iili.:.!!.:, qniljns virjinei parlns re-
).ovo-£ Trj; upyc/.iu; Trtc7T£c.j; Triv xaoaconrTR |5Aaff"p7jftoi
rrremia saueieiur? Non ulijliii •''".
duhent veipris
tcicns naei r>nrti«
Hiipi puriia- D
u ;
j n; •,-. ?
tov 8t«v /o r/ot iiiwcupuyj.i
lein blasphema in Deiim rerba lurbare.

I i.us n.s. rrg. hriAiy9iH;; allcr, ujriAiyJ_jc. e

Editi hic addunt piuOzi-j, et mox zki anle StSaljKt,
gfngis placerct cuiii Gra?eo, ibi., bocesl
»>
in suo refi a.anlihus niss.
ipsius i-iiiu et obse.quio insiitiit.is de qmbus idein f
, Clarius dicerelnr nc certe integrum ; el in Gnrco,
episi. i n. 7dicii
i
Prtm-ni i//i reprobandi sunt :

-/KtTot yt -zo-j //ev oAoxAijpov. Cerle oralionis scries \v.\r-

ut aliqui de alien
eeeleuu meriio preeferaniur; ctde s
liculam ftri resputt. Ikec aiiicin senienUa propier ,
qiitbus siaijm subjicil ////6(<a; unusquiique stue :
fnt- ^eilnini £(').riv£'. repeiiiuni, in Reg. mss. ezcidit.
rtum militice in Ecclesia in qua tuam p.
omma ojTj. /•
b Iia inss. Ai ediii hic addunt o-cyK^eo-OKi x«i , el
cia transegit cetaiem. Decrcli h ijus n
cessilaieHi coiii- oinillnnl et; ftiptj.
mendare videbatur Nestorii ezemplum ; sed eam h Mss. oti, oiiii-^^o Rlipra tot£.
hxreih ns ilre pi_eseferebai pl. tatii upeciem cum
elo- 1
Edi'. K iiii. el H.iion., /////! sil bliispliemiu ; reni-
i|itenlix laude cmijunciam , ut ipsam
Antiochcnam lcntiliiis iii^s. et Grirco. Anie.i pro vcrbis: Optaveram
am in qua merueral non miuu» rallerc po- eos, m:*Hemus , Vtinam tunc (cu_a ie elegerunt) tui.i
ini-sei.
1
fuistent cauii quam nune svnt, cic.
Gr.ree intra ovinam pelUm, rapacem.
:

d
J A mss. alnsi -
r:' ; -.':•/
0t6v.
Mss. kj, pro „a el moi irot^, non rrouf. ;
 , ;

(,:. 8. COELESTIM I l'.\i\l. l.l-.-JOi.l. i.i DECRETA. ro

\. Q'iis umq-nui 11011 ili/mi> c-t ainiheiiiaie jmli- A Ti; t.u,t.'.->. ovx iW\tot toC tnafitparioQrflm Ufit
r.iius, vel adjicieni vol detrahen* li lei? Plene etenioi ifoupm t« 3 npoariBtlt rh r.ivru; ri yao uttrx&t • i

ac muiii esie Iradiin nb Apo*toli« nobii, nec nug n- tjuvtp&t no > hp.lt itapa t<;>v &jto<tt6Xmv, >"j-.i

lum, nec iinminulioncm reqnirunl. Legimui in lilnis npoaQnxnv ' >tcj intxMyntxat. 'Avfyvwon h xult
imstris {Apoe. sxn, 18), non nddi debere, non de- fr
';>',<; fju&v, pjri npoaxMvut 8itv, p./iTt &m»iIv'
iralii : magna quippo el ad.lentcm el detrnhentem utyiaxn yup x«I t ;
/-> npoaxtQivxu xal ~.'<,i Inaxpo .

poena constriiigii. Unde cauterium prxparamus et xifuapia itapti. 'ofliv xxvxnptx xal atinpov IxotpUuXou .,

rerrum, quia nltra non eriint fovenda vulnera, quas ijrii3jjjrefi {ri/»»; ovx eb-ri xaxavx/.nxta xu xpa.vu.axa.
merenturabscindi.Scimus certe majora vitia majnrc &ntp laxl Wotnbv ctnoxtnrnt u%ut "laptxvyup -v. luyurxu
semper dolore sanari. Inler multa quae a te impie lXxxxi>u\axa fuxu uti£ovot kii xtbvov Btpantvoutva.
prxdicata universalis rccusat Ecclesia, symbolo nb \xtxa\\v jroXXaJv, untp napu. aov itrtt&t xvpvxxop
upostolis tradilo plangioius li.ec verba fuisse sublaia xaWXov xK<$ttxai^xxj\naia,x\uu>utv •xuXurxa to, xc
i|ii.e mdiis totius spem vilre salulisque porniituil. xu php.'j.xu itaptt aov InrTpOn b--, xo\> ., untp
Quodquarefialloquinilurcpistol ciu.c, dequibus riulia jjpv itiurnt Xfirht xal auxnplat lirayytilexai xhv -

diibiialio csl quia eas ipso misisli ;

quas in in.nius "orrep Stot xi yivexax , Twtlovtrcv ai inurxoWax oov, r.tp\
n islras nolueramus venire, nc de tanli cogcremur B wv ovdsuta auftffoXia laxiv inttZh xavxat avxbt v.~i-
sceleris genero judicare. Omniura disputaiionum tna- orsiXac, at ovx >j6ovX6jxe0a (knlvBsvat tlt hutxipat xtl-
riim vias brevis caruin sermo conclusit; extendis i put ,'
vJ, mayxaab&puev Stxturat xcipX tov etdovc tov
le latius, multis anfractibus circumi-ti , sero tauien rnXixovTov u.vaovf. \kaxr5n xav outkiXeuv aov xat iiiovt
diver-o iiinere perveuisli ad impiuin constiinliun. i fypayyt Ir.eivcov itipuxistat Xoyof' i'~/',.-v; atavxvt
Scimus quid illecaveril, qui prxcepit contentinnes itijurvxepav' r.ax tto/Im; ''
mpurrpofxlt ntptipBef i-lz

et ptii>nus legis esse vitand.is sunt enim , inquit : oi ',y.;,; ota. otsctpopuv oowv elt tov uaeSr] opov iyjv-y;
inuliles ei vancc [Til. Quod igilur vantim et
111 , 9). l-u.;v o tj i/.-.li'j; otiruSfiv o xeiivaat <ftvyttv -v.; ipt-
iuuiile judicitur, nemo dubital miuime profuiuriim. oa.t y.y.l -v.; [xx^rut ri,- -:ioi xov vofwv* Eto t
,
yet/J, cjmjo -.

ay anarot xax u&xutat, ottep toiwv uyanaxtn xori u.aruiTt

xpivexat, ovSst$ Kuyi€«XXet uaxpav ttvax iaojeWzvut.

5. Ilaquc quamvis el jam fraier Cyrillus secundis Toiyupovvei xai l 'Mtty,; tLvptX/.o<;

c
w aeiukSevxe-
le epislolis suis asserat esse couventum, inlelligis otav iTuzrok&v ueOoSev&qvae y^Tt, OeXcav tre tovto
v>!o, posl primam et secundam illius, ei lianc cor- jtouiv, oti jxexa itnv npinnv xaX Zevxipax exeivov, v.r.i

replioncm iiostram, qnam conslal esse jam d tertiain, Tavriiv t*jv nu.eripm eitixiu.ntrtv nv 3aX6v Itrxa etvat
,

n Verba, ab apostolis traclito, Graecum interpretem

C psit. In cilala auiein e, islila, in qua banc symboii
fugerunf. Ex eorum regione Romanus editor anno- Nicycni ct Scrip urae >acrx d^pravationem aperl ssi-
tavit, symbolum apostolorum Nestorius mntUavit, Cce- mim esse asserit, non vocum syll.ibas. sed genui-
lesiini mentem, ni fallor , baud saiis assecutus. Is nam earum inte!l 'genii nn sive a symb lo Niccuo,
cnim pontifex verba quac «pem saluMs promittunt a sive a divina Scriptura auferri perspicuura est. Ipse
Nestorio sublata esse qoeritur, qualenus nativam eo- eliam Acacius iu verbis relatis suam ea de re ineu-
runi nolionem susiulit , non quatenus ullos apices leni salis explicit.
b
suppressit. Nempe cum apo^tolnruin symbolum primo Untis ms. rleg.,t-rpotpaxt Kpor^tBe-; altcr, trxpofoSs
ponat, Et in Jesum Christum Filium ejus unicum, Do- hrOJks.
minum nostrum; ac deinde stibjicial , Qni conceptus c Leg. OeJXtii tre toOto voetv.

est de Spirilu sancto , ?ia/»s ex Maria d Ipsc

Cyrillus his obseculus huic Cceleslini epi-
Virgine ; no-
>ireina Ikic vcrba funditus lollit qui Mariatn Dei ,
sioloe adjuncta propria, qu;e babeiur Ephes. Concil.
t;eniiricem ncgnt. Nam si illa Dei genitrix non esi, piri. l c. 2G. Nesloriiim convenit alque all.iquitur
neque etiam Dci Fdius Dominus nosler nutus cx ftla- liis verbis Ecce igilur una cum sancta synodo , qnce
:

ria tlici potcsi, (juibus verbis eum qui Deum hahet in magna liomanorum civiiaie sanclissimo el reveren-
paireni el Mariam inatrem liabere proRlemur, Cmlc- dissimo episcopo fratre et comministro ncstro Ccelestino
siiui successor Xysius epist. 5 n. 5 Nestorii coni- prcesidente convenit. jam tertio liis te litteris contesta-
iuenlis de r.ymbolo p imum inler apostolos tradito de- mur et ob.estamur, etc. Nuiiiir autem hic ni<>s pr;c-
roguri parilcr scribit ; ac deindc cpisi. G n. 4 snam cepto D uiiini Matib. xviu, 15, quo quemaduioduiu
»c decessoris sui menlem aperilel esplicai bi- verbis : coriipiendiis sit frater p^sescribiiur, ut ipse Coelesti-
D 9 exponil. Civilem ea
Hominem namque natum Christum tantununodo prcc- iius episi. 2i- n. fle rejudicio-
tticabat Nestorius), ««/(?reHS Incarnationis mysterium
( rum legem Julius explicu
/'auli lib. v lit. 5 iia :

il ittud evacuans irnmo illud impugnans, ex quo se-

,
uno pro omnibus dalo,
Trinis titleris vel edictis, aul
cundum symbolum et fides el salus nostra suvsistit. aut trina denuntiatione conventus, nisi ad judicem tid
lloc coniiunare licel verbis Acacii Mcliicua; episcopi quem sibi denuntiaium est, attt cvjus titleris vel ediclo'
iu concilio Ephesiuo aci. 1 pajr. 4^5, primuhi «le Ne- conventus est, veneril, quasi in coniumacem dicla sen-
slorio sic loquentis, ut qui divinas Scripturas depra- t,'nia auctoritatem judicalarum rerum oblinel. Quin
vaverat, et sanclorum quoque dogmata adiilteraverai immo nec appellari polesl ab ea. Nouts esl ea de re
iiim ad hujus rei probationcm lixc subjicientis : Et- apostolorum canon 73, «pio episcopmn accusatnm ,

cuim epistota illius quce pntito ante recilata est, apertis- si se judicio non sisiat, prius leriio vocaudum esse

sime iiidical quod vocibus quibus de unigenito Dei Fiiio pr.i cipilur, quam
sentenlia aiJvcr-us euni pronunlic-
518 patres et divini episcopi suo in stjmbolo usi sunl Ittr. Iloic autem
juris prascriplo sic inoicni gess»il
quce ad strlularis illius dispensationis myste-
ablittis, et Cceleslinus, ut duas Cyrilli epi-lolas ad Nesloriutn,
rium periinent solicarniiribuiis, nudum Dci tempum ctiain ante scriplas quam is ad Komanuni prrrsulem
nativitalem et mortem sustihuisse prccdicarit. Ita ipsi rieferrelur, duplicis mouitionis vice coinpmaii \> Iup-
tjitoque diiiiuv Scripiuroe lententiam hanc fuUo atcri- rii. Niiniruin a'gri(ud:n s qualitas, ut infra nuin. 9
 '

477 KNST. XI COELLSIINI PAIVE Al> NKSTOItllM. 47S

• ab universiiate collegii .-t convenlu Chrisiianornm A Xomov rpfnrv , KcnrtkSs «-o T ric to-3 c-wtSpiou omSv,
te prorsiK esse sejunctum, mox qnx male dicta
nisi x I r5c rfi» Zpiorunfiv rwMtu a.Tr.-x).sio-Ouc , idv utj
s :m eorrfgantur, nisi in eam viam redeas quam sc itMfac tz roxuc ifpjjucva fcopSojtric, iav f*rj£tc Ta-Jrr:*
Ghriius esse lestalur (Jufl.i. xiv, 6). Mate in lmnc T rjv 636v trravASiic, »3v iau T 6v 6 Xpto-roc ttvat fMtprvpi-
anna desperalione movi.-li qui to super fan.il am , t«. Kaxfic xora toutou ott5.« x«T'«vt>TrtaTtav txtvwac,
suam vclui Hiielem prudeulemque servum permiseral £,- frrdvo) ot rfiv otxtTfiv kutou , fc irtarov xat *uvirov
anle constilui (Jfallft. xxiv. 45). Periil libi bojus 3o-:).ov tTrtrptvJi irpovtpw x«T«9-rir«at. 'AfroftiTo erec «5

oflicii beatiludo promissa. Ron sotum n n das eibmn utrip vnt Totaurw virupto-iac toraTytABtioa paxaptoriic
iii i npore, verum eliam veneno interficis, quos ille o) y«p povov Tpopiv oti irapjx*ic iv xatpfl, AMta xai
sun sangaine -i sua morie qufcsivit [Aet, xx, 28). JuWruptoi «vatetfc, ooc fxtivoc tu Wtu atuart xotJ t6
Veaeiiiim c
namque csi sob tnis labiis, quse maledi- t'3tw OavaTW htlpoovt. Arj/rjT/pfov yiio Otto to[; oofc
clinnis el amaritudinis plena videmus , cum rontra £ftAt<Ttv £7tj ravTa, arrsp xxrdpac *at 7rtxpoT>}T0C ttf-
cmn qui snavis est , ntteris disputare. Ubi <st dili- o-Ta xa6op6>ucv, ottots xard tou ovtoc WfOC itrt^rtpftc
gei tia pastoralis? Pastur b intis animam suam ponll Sta^iyr-rOii . IIoG iotw n irotutvrxyj i-rztuils ta ; rrotfttiv
pro ovibus suis inercenarius vcro J eas lupis dunil-
; d-yaOoc T/iv ij>u;£rjv auToU TiOrjo-tv uTrip twv tStwv 7rpo-
til et Uadit Joan. x, |l). Q.iid hic lu pasior actorus B Cd T wv fttooWoc 3i «Vriv, oc xaCTa Toi"c Xuxotc xa Ta-
es q ii dominieum gregem pro lupis ipse discerpis? hairavtt i x«i TrapaSiS&io-i. ri 5i *u, Z iroip*», fciT«C9a
A.l quxnam grex dominieus sepia conltagici, si i .tra icpi$ttc. oVt t«/ Snnrorrxvv 071^ ovrl Wx«v outoc
evilia Ecclesia saucieiiirl qua raturus est luiU<me 9tmii *p& i t ncl tfe irolwc >o«ro> «poyuo&c >j SttrffOTixrj
dereosus, qni te patitur pro custode raplnrem! tf kjdui xarayuyttv 8uvaT«i, ti«*vroc rSv twdrtjo-raaTtxwv
o/ins, in.|uil Dominus, ort's /iti/ico (711« »;o'! .siinf f.r /ioc jrtptgoXMv TtTpi&axtTat ; >5 rrofa fr«pafu)iaxf «o-y«l*if
OW/i, e« i//tii o^ortd« »«C adducere (lbht. 16). llle *,.
e TK£ , Jj-ots « ttkt-/-:.. «vrt yuiaxo,- «piraya : zat a).).a.
alias se proraitiii adducere; tibi f
pereuut qu;is ba- ywiv Kupto; , zyj-i 7rp66aT«, ur.zp ovv. *ortv «rro
brbas. Tamelsi quidem cerium sit, quoiios isia con- ro JToy tov 7rpo?aT:i"j oj
-
xaxttva 5:i xaTayayttv.
, fxe
lin^uut, non oves pabtoribus, s.'d niagis ovibus periru ExitvOf a).).a iTzxyyDlzjai uyvyzt-j , oot 5i a7rtp J«x £ f
paslores. Et voctm nwam , inqiiil , audient (Ibid ). a7ro).)/jTat. Et v.at t« pta).to-Ta yavspov sffTtv, oaaxt;
0'iai e ? (// fiat unus grcx. Ail illius vocem unus lit Ta.JTa ouuffatvst , ou Ta Trpo^aTa rotc notplctv , a)).a
grex ; ail luara vero aul tuQcilur, ;iut fugatur. fia).).ov Totc jrpoffaTOtc tojc Trotutvac a.7r6).).uo-9af.. R«t
t/,v fUVjjv f/.ou ,
yriciv, axouaovTat. Ata Tl ; tva yhnrut
\t.i'j. roiftvrj. IIpoc Trjv sxitvoy ytuvvjv ptta «^jXvj ytvtT«f
*-• 7rpoc Si T rjv &-/iv (5).aKTSTat, rl cpuyaSiiiiTat.
6. Dirimi csl, ut in le de Aclibus Apostoiorum Sx)r,p6v io-rtv, tva S7rt coi apftoo-rj T a p'qpt«T« to-j
beali Pauli verba convenianl : f.'<jo, inquit, «cio <y/f /Vt
ftaxaptou IIau).ou «ro twv ITp-^scdv twv «7ro«To)ko>v
intrabuiit posl disccssum meum lupi graves in vos, non 'E-vw, otSaoTt stVs/ivo-ovTKi
©-/io-tv, pttTot Triv iftrjvava^w-
pnrccntts gretji. El ex vobis ivsis extmgent homines prjctv )'jzot (3apstc xafl" iluwv , ftvj oitSouivoi Tou 7rot-
loqutnlct pcrvtrsa, ul abdiuani dis.ipulos post se (Act.
ftvtov. 'A«p' uftcjv «vao-Trjo-ovTat avOpwTrot Xa).ouvrsc
xx, CJ9, 50). Ilocc a le aliis qoatn libi dicia vellcimis. StsoTpa^ftiva. tva t/.yuy^-zt TOiic p.aOrjTac OTrtco) avrwv.
Docend.i eniui tibi fuerant, non di^cenda qu;c dici- TaiiTa Trapd o-ou
rj^o-j).6ftc0a a).).o<c , rj 001 EtprjoOat'
nius. Nam quis fcr.it doceri cpiscopuiu (]ii;iliter de- otOOXTia yao r,v 7r«pd o-ov, 0) ftaOrj T £a oot, a;rro )i r /o-
beat esse Cbrisiianos? Diligenter aspice in quam Ttc '/ap ^ioEt, StodazscOat
ftsv. EirtOTtOTrov ottmc oveO.tt
• ndilionem voceris. Inccs>eri-;, argueris, accusaris; stvat ^ptoTtavoc, iTTtfteAoJC 7rpoo*tjfi ttc otorv arpsatv
qnid boran convenit Mcerdotil Duris dura respon- y.ix)./iTai Ilpoxa)./), Staod).).p, x-/.Trjyoprj' Tt tOutuv tepet
sio, si (qua) tamen vicissimdo e^t . verbis blasphe- T.pir.z<\ trxhipols oxAijpd «7roxptartc, st T tc apa eo-tiv
miam vindieire. An libi a noliis cxisiiinas essi» p :r- «uuva, Xoyotc rtpia>peio-9at Ta ^ldayrjfta.
T
II x/Tolvyfju-
eendum, cura animx luae ita ipsc non parcas, ut om- vi« fri jjuttc 0-00 yiio-ofttSa, 6tt6ts ^y/^c
tvjc lauroiJ
uibtts velis ct pnBltrilU, et prLC-cnlibus , el futaris D auw ou ystSrj, oc Travrac 9a £ tc touc y8aaavTac s xat

loquiiur, nallas indu.ias permiltebat. Immo ad pr.v.- no-nam confirmal quod mos sequiiur, prcemium con-
s<Ti|.tuui Domini Mattli. xvm, 15, Coelestinus bac in fcssionis acquirere. C«rle in Iribus illis locis uno veibo
re se gessit. xipoccivetv inlerpres Grapcus u-ti> est.
• Magis plaeeret qno.l babet Groccus sernio, a no- <=
Ad litleram Graicam, namque sub labiis tuis sunt
fcj socitlate collegii, vcl simpliciler ut infra, n. 10, ea, quce.
a nnslro collcgio. Kadem ralione de bxretico eodem d lia ms«:. Al e.lili, mercennrim tst qui cus; et in-
seriptum legimus epist. 11 n. 4 : A nostro eum cor- fra disperqis, pro dtutrpis. Anica iiiore Ivpoium inal-
pore sciat essc rtm.vtndum, ei epiit. 12 n. \ : Aut lenms. quam pro lupit.
episroporum rtmotus, ctc.
ccetu e £diti, Sv toic TzptSolotg. CorrigunHir PX mSS.
b a B.l.iz. euiii m-s. At cdiii
1 alii, hujus vict. oficii. t
ln vulgalii oblinel Gr.ce o-xj Zi 7j.r-.zo Ct/j.-> uiro\-
Grtca littera sic
Ptriu libi
sirapliciter reddenda : Xuttc, tu autem quat habebat perdit. Ai lectioni La-
pro tali ministerio pronutta beatitudo. Mox pro qntc- linaeconsentanea esl Graeca in mss. regiis, ni>i quod
itwi, Gra-ea int.-rpretatio suadet legeudum esse acqui- in raendose exslel c-J 3i, pro oot *t. Ncstraui
bis
1 rii
;
maxime com ad verba Tauli Act. ix. 28, bic corrcciionem subneta confiimant.
r spici manifestum sit. Minc et infra, n. 7, qi'rr,uut t |n ms*. non cxsiil xai rouc irapoVrac-
pro acqnitiius |>0jiium suspicamur luspicioneinque ,
 , ,

S. COELESTIHl I PAP.L BMSTOLiE LT IV. IM I v < 3

11%
l , iirliciii!!! labiibi anfvrro? Periequar plaue bnni A tov; ttkoovtw; x«i tw» /tittovTas «ya - i

i>,.„,,„i ,„ri BJelil vruis immc.s; cum Prupli !•• /•" -'.; vuxnpiuel liinua anltnixi tovs '//:••'•" "-

a#»orol, eos odioie i di«M perfecio (i>«. cxxxmii, >)

22). / /i: j \.-,r '•,'.•, j tfOV, IttOTQS' MTOTI fVTtV
-.::/,', UO '•' '
i~:JJi\jji,; /:
Moneor runui, altero loqueiilfl ne parcani (I lley.

ciaiu? cui honorie al iid uat T.y.n.j 'ji'i',j i '//'.: .-:;, tva y.r, ftiatauau Tti
kv, .

). Queui liic ego n:-|> i|

mee cao»a ivtuvQu npoayju', tivi Jirori tovto

hkJo agitur ut uiiui loiiui -p
' .

scrvcin, <|u i

Evangelio verbn -uni DomLii, q ii- Ipu npurroutvov, hu </','.

&p9$ ',
'/-'/-; - VHQ
tolliiiui? Ipsius in

sibi patrciu, nou siSi mairem, iioh li io», 6 .71.; kvtov tou Kvpiov rv T^Bvay; wt« stt-.v,
bui ail, 1 1 « >i i
;

yn«, u« prrzp« y rizva jnj tiv/ T,y

iu>n aliqua.n neci itudii.em debere prajpnni (Matlh ots ituripa. •/..-, :

ciiim TAUS rrBEQBESTEB imctas, ex <|u:i yiwwov B**i).«iv «u ''«'''" "' "' vy- "'-' "•""•
57). Esl
Totwna isittw. rixaxtu, Su vtxuane
uascatur impietaB, cum, vineenie carnis affectu, clw-
kvoifieia , iuf f,e

lil.ai illi qu;c Deus eil, charitas praeponiiur

cor|»o- vis v M -.u. aupm itafHatae, itfivne ris ujxmte, '.-•:

.alis, cujus intuiiii aliquibui saepe defcriqius. » Ai

1 cum Io-t» q esos, ^ auuaxixh kyum irpatpbHxai, Jt fa no\-

iii himc leiidilur qui eat ipsa dileclio , nccessc e>l /«™s piv np&us» «v«s 'AXV ort «jt Ixmvou lariv, oe.

ncc ila serveniur (|uoruni aucior vocalur in causam. io-Tiv uvxi i kyavn, htwfm Xomtov xaxtivue xae
c
w
B voiaj i/.Zu/J.icCj/i , 'J>v o c/.fj/oy',; £'!; oisar» x«)jtT«t.

non sunt iMx (!i- '^--jWy^ ty fforr o« y«f fcxriov xawelypv/o-

7. Expergiscere tandeni , (,uia

cendie vigitia, quas non exhibes cubtodia, sed ra-

**rw, « i7rovi« g t £ w t^ Yjjw, *>>-,. tj ^«yj.
pma; l.nni.irc lc vellcn.us in liOC quod pnedicaa, cl
W^y^-

wu-fiu «vrnv, wstte/s »r«pet).>]fl»etff, wi -cjo-.mo',,;

ei essetsi bauc spunso suo, iia ul susccperas , resi-
zi -'/'um; IftSpoSvv»; Xiyovros tou a/j^tTexTOVOf
Daw
guares. Sed quid multis imuioror, lo(|uenle aiclii-
5t« ffou ir.iv-i-^h Tt SflTW, £v w 0u% o/iw
lecto Paulo, Frustra per le superadilicatuni aiiquid
).ou, p.'/.T/vv

0su.i)tov.'Azov&)^iav v7ro«ivetv to/? YJ.opi/.o'/; usy'urrv».

quo non invcnio fundanienlum (1 Cor.

^
(juxri), in
rov; /.-^o".^; ypovovvT«c, otf wftstf xotvwvov«ev, ue
iii, II)? Audio eviu. niaximam caliiolice sentieutes,
«vtov ? xai xvs *wwOiiefl«. Xatpoae»
q.U,.H iios communicmus, clericos su,line.e , iia le eo-0«t
7
his etiaui civitas intcrdicia dicaiur. Laetamur eos ort to eV«e>ovTnc ouoXoyias exipa«vav' aX)* Xv»ou«e8«,
,.i

eViov-oTros 5 8tix«v. 'O ««^ptos ajrotrro>os

Davlo;
prcmiun. confcssionis aequirere, sed .L.lcmus qnod C on
cpiscopo persequentfi. Beatus apostoius Paulus k-o StixTov eis xi»/»vxa «sth^th' «« 8i fteytwov

mu:avU nefas est taiSnpa, ek h*»v.TW ktto xnpvros usxn}^&X9m-

i"
persecutorem praed catorc :

rotavxas tr-^tt;
maximuin prasdicalorem perseeutore mutalum. Di- tov^ vulat aipe-txoiie,
%Ksknaia emjvsTxav -k «6»*ot6 a-o votavxne
ol rtves

tpiAoe
p
t^cie iii numerum retro l
h.Terclicos, qui liujusmodi

]iu;csli0!ics Ecclesiae inlulcrunl. Quis umquain de wxnaas «vs^wpvjtKV, i'/_£t; j-ooer/y/. ne Bt»)e»s Tas
"
revenil? Ilabes ccrie luae ci- ras. BaiXos S«p>o-aMvis iirt6«s. t»s *Avr»ox£ "* £X
l.oc ceriainine victor
c,

Samosatei.us, oc- j^o-ios, «s «v« |x»/>vtts, owapf t«v tSiiav a*tfuia<at

vilalis exemplum. Paulus civis i

cupata Anliocliena Ecclesia, cum aliqua praedicaret, to 9i P o;. Tous Wirous riiv xoxow svpgro^ xaTo.aK irzae

collegit suorum seminuinTuessem. Reliquos inven- twv hxknatu»., ud h «utjj (rrsppoCTS tjjs Kjroyoo-ews

malorum Ecclesiis occupatis sentenliifi censura v.tx-ctS^lna.

tores
bcmper non dispar ejecit. , T , .

'*XM x«i tovtovs tovs «tpsTtxws, «ptwv npxs,«c

,

8. iios quoque baereiicos

eonini qu* gesta sunt nescius

, de quibus nos
, consulere voluisli
, velut

,
t« x«t kvtovs «7-/00»-/, i p<U T«o-«t a8«1»o-as, ex w tfftoiv

S8tx« ).«).ouv-«;, .«fraltxfl Stxata

^saMrw,
scd.bus suis injusta dicentes expulit jusla damr.a- 6pov«v, «is

Memor corriguntur ex mss. et rem ibid. vocat.

« Edili , rursus :
q f Forie, ucquisilns.
Grseco.
adeum. Roclius g Nitidior oratio hoc verlor.nn online
licrel :

i)
Baron., pnsl edil. Ilom. Al ubi
qulku,cvm
ins-. Al cum in hunc, hoc est adversum eum seu ,
Audio clericos, qui cathoVce sentinnt et
cttwi quis adiersaiur ei qui esl ipsn dileclio, tum se- ,
co nmunicamus, vim maximam su*linere»c paii.

h Gia-ca lillera: Ex pcrsecutore in pradicatorrm

ciirolum Grtfic, necesse csl ei Uli atjicianlur affectus
nunc vero maximum esl neias ex prai-
ijuorum, elc vmtatns est; .

persccuio-
dicaiore (seu e.nn qui prx-dicaior erat)
in
c
Leg. Euvoi«;.
Kx Gr.i co liic supplentbini, Sed q;dd dico?
d rern ftifsse muiatum. ,

Cedex Belovac, hrvre'icorum. Relmenilum

htc-
ad liileram Grscam , neminem verdercs,
i
e Seu
antoa rccense aut enumera mxllemus,
nemimm acquireres ( aul lucrifaceres ) ; Ecclesia de reticos ; sed
hc-
(|iiani (//f;cr<? in numerum. H<«
gau- JEectetiis lo> .
nullo mtererel animarum damno, de nullo lucro
ciesice, Baluz. cuni mss. pr.vlulii.
derel ; satis ei "ssel si ipsam sponso suo, ctc. H;cc Nesionns
i.lciico scribif Cce!estinus, quia ut infra cpist. 25 n. Iu mss., Sfl»no8n/«iw. L« b"c Panh»
i

is orium
8 , fatebitur, Ncstorium in nffieio pasiorali rton dcsi- babere dicilur eivitalis Hias exeni|ilim', quia
Paubis Ecclesiam oicu-
dcm, non negtigcntem, sed hominem scrmonis nssidni babneral Aultetil«, cujus
tsse noii ijfi.orabat. Qaocirca cuiii vigitm petdUo- pavit.
 .

181 LPIST. XIII. — CCELESTINI V.V.W. Al> NESTORH U. m

esM \ ov; Kvdirauatv 6«vua{ovtcv' tvprtx&si
invenisse requieni nen putamui
ovj
lio, 'iiios Hlic
impiani^pmrdieailn- yua u.Ti(,i; /r,o-j- uu., <J-t iv rvyxpian iovTOVf ivoutoav
ntirandum ; imenerunl enitn l

ovrvOvvov;. lEvTavOa i-i <j., r, i-j/.jiiiv. tou /oyov a-rj-

eojua coinparalioiie sc existimert imiocenics.
iifin,
t»3(7£v, Ov SvvdftlOa aiurav Oirio 0«vpd(optv 'Aviyvuu.1*
Hoc loci», quia opportnnitM scnnonis exposcil, 1:1-
Legtmns amn irw; x«)ot; T."7-v'jf; -"-'/' "'.; xaxit yivHTfi «ya/vTtv-;.
rere buii po BUinus quod stuperous.
miomtf ctxtTV» njv yvatv Sitxvvtt; zi.ui /./-.'/ /y.j xv.i
bene lenees originale peaaium, qoaliier ipsam na-
TOvrov ul/.ukjj; (nrooovvvi vo jjfiiof, o; ibra tou vivovff
iuram asterfs debitricem ct cum
n
debiium merito ,

quid tov jjpciffTOV y.u.7U'/i-'Ji. Tl vjtx tov ttoivCciv Ot xa-

reddere ipii desccmleril de generedebhorrs;
T«XOt0ivT£;. OTt Tavra r,yjt',TU-J7 rJ OUOtlTOTI avvirojT-
negande damnarH
'

qui b suni
'.

lecam f.iciimt, haec

qux s,m hdVerea T&>; T« ivaVTM £y'JTOt; rvitfuviL 'Aaam «r,v t£t£aAAovTQ,
Numquam sine suspicione ea Sllnl

(•(iiivcniiiiii. Ejicerenlur denique , si ttbi quoqne sl-

£t Moi mi Ou.oioj; «rrrioc^zov. OfAWC o.a t! VVV t« xar'
''
tXtivOM TT£-Ca'/ 'uiv« ?/,T£tT£ 07TOT£ (Jrj.'OV ;'<7T!V t>Tt
m.liier displicerent. Cur lamen ea qnae in bos tune ,

cum certum no- a ix£t(J£v — oo; ri««; tt«o« tov totj ettitxottou tov y.uCo-
suni acti quxruutur, sii illine (I

}.IY.'J\J 'ATTtXOV T« VTTOVV.i;/«Ta «77£t7T«).r) 01« Tt arj 6

calholico Itnic aniisiite Allico gesta, • ilirccta? ent
;

Tri; «yt«; ftvqfUJC XtTtvo; £^r,Tr;7-: Ss).aa>i '.Tt JOoxt-

noii s.incix iueuiori.c Sisinins isla qnxsivil? Ojiia ;

uiii|iie Sub decessore stio prohavcral eos jure dam- B uuGfj «Jtov; tt«o« tov Trconyqffctjbuvov otxcuw; e v.ury.-

Nneciatiat. KXatiToiffav ol u/fuot i/.-i-rwor:; xi; xxr

natos. Dcdeanl infelices, f
spe se bominum fnisse
ivfiflwxovt lAxioo;, ot rtviff ti; fcovr/V rriv >to:vi)vi«v ota
deceplOS, quibus b jam poluit propler commtinio-
u£T«vota; {jOriQeltrOui riovvavTO. 'I0ov r,fv5&j ftaQltv tteci
ncin sola pa-niientia subvenire. Eccc scire ile liis
avroiv £i Tt TrotZiTOv riyvor.Tx;.
iocipis, si qu.i anle ucscisii.
'AAAa TO ffOV Tcavaa fta/).ov, r; to «a/ojv, xafioAiy.rj wt
9. Cansam ' tuam magis moilo quam aHoram ca-
£7riTa/vvou.ivrj o-zi^£t (Jeouttsvz, oti ripfioaptvwf )iyo-
tliolica et foiiua deliberatione curato, qttia conve-
y.iv 'la.Tf/i, 6ipa7Tlvi CJavTOv, o \3vr/jilv «./,).ot; ctzettto-
nieiiler clicimus, tledice, cura te ipsnm (Lvt. iv,
u£vo; r; TTOtirrj; Tr;; voaov Trj; ao; ovre iizini/fzv'
27)), qni aliis destderas snbvenire. ASgritudinhi tux
ovt£ £7rtT/;iTT£t ooO.^vat uju/.-jt/r.v . Tov ispioif :?,; \\'n-
qualitas non recipit aul prssstari permiiiit imlucins.
^avooi'.jv £xx).rj7ta; tvj ttittiv xat ia/jj/.y.y.i-i, y.ui s/ojzj
Meiandrfo* Eectestaa tacerdotia fidetn el piobavi-
SlSoxtfcaff/xcvgv. Kai av 5t' aurou vrrov.v/i^O-i; t« avrx
inus ci probanHM ; et tu admanilus pcr euin, rnraus
riaiv 7T«).tv opovqffov, ic p.sO' rjfiwv stv«t Oi).et;, &j «SiAvi
j senti iioltiscuin, si vis esM nnbiscinii. Cui fralri
k
Et oiooT«t «o« coi cvv-ti;, jrayroiv xaTavvov;, oVj
5i a le pr.ebeiur assensus, damnatis nmuibos qn:c
«/ot tov -apovTo; iyoov/jTa;, evflvf TavT«, &'j; CiAouev,
luic ii-que sensisli, slatim hxc volunnis pracdices

Edit.Rom. ac Baron., delictum: emendanlur ex C oblatum Commonitoiium rciri:» uibc pul-os dicai.
m^. etGrxco. Imino certum est eos ii.de necdum exlurbatos cs-c,
b Crac. Qni (iiua fctrfi neqabant. sunl damnati.
: ciiin Nestorius secuudani epistol.mi qna k>nge post
c In m-s. Kcg desider.ilur avJ7r67TTO);. priinam scripta ost, »d Cctlcsiiiniin misii. Ncqun
J Lc-;. £r,T£lT«l. obscurum esl Coeieslinmn eosdem cjeclos ignora>se.
Mar. Mercalor in Conimonilorio Atiicum, Coe-
• cuin linnc ad Notoriuiii scriberei. (Juod enim nunc
lesiio ex nrberegia ejecto, statrrn liiteras snper ejns ait, D.flcanl infeliccs spe se lio.i.inum fuissc deccpios,

nomi»e i» ytsiunt c/ Tliessalunicnm ad episcopos mi- iion idco dicii, (jina Pelngiai»os iinperiali pnfccpln

nisae diceaa, ea qum lunc lempnris grsia sunt etiain icgia urbe pulsos scircl, scd quia absolulionis jjra-
Romam tr.nsmissa csse siluerat; sed hoc nunc liam cujus spem ilhs Neslorius dederal prorsus ne-
Ccolcslinus siip|ilct. gandnn ccnserel. Ulruin igilur Theodosiils inip.
\.l tpeni alludit, quam illis Neslorius feeerat. 1'clagiauoi rcgia urbe ante delrudi jnsseril qtiam ba:
N:im liccl lia-relicus ille, nl M >r. Mcrcaior j.r.i IVi. Cnlolini lilici.T in Oricnicin pci vcuircnl ccrto cx ,

iii ir.iciatus Nestorii cdit. U.ili.z pag. 119 expouit, Mercaioris vcrbis consUlui ncquit.
;iPelagianornra placiiis disseniiret, laineii Julianu n B Mss. xexpiaBai.
,

otim apostolica sentemia exaiictoraium atque deposi- Cr.ci a lutera: Q\,bus ad communionem solam
''

n.m in nnuciiiam inicrim cuin si ciis f<?nsui/ suscipien- per ptxnitentiam poiuii subveniri ; uon malc, si lioc ua
diim. Spfm cnin cbsoluiionis promittens ipsum quu- , intelligalur, utcumcommunioue simul ci digniiatn
que (oeltsiitim liiteris suis consuliilus est. Quo iiuicin exciderint, sida cis pcenitentibus communio resiiiui
animo eos .<;"' w»* promiMtonM fuvendos et lactandot potueril, non dignilas. Quamquam ncc alius esi in
pularit, idcm anctor ibul. sibi iuc.. riuiu faletur. llac " lelleclus Laiinae lectionis, cui f vet illnd Pro^pcri >

Nestorii dissimulatioae eum periculum fidei immi- eonira Collai. c. 21 n. "i8 CoeUsiinus sciem damnatis :

nere HercaUMr laadains ceroerei, anno 4^9 Theo- tioii exmnen jttdicii s,d sotum pxnitenliw riniedium
,

diisio angnsio Coiiiiiionitoriuin obtulit, perquod, esse prmtandum, cic. Nam lc^e Ccclc-uc consiilu-
caqnilo fune.-.tissimo errore imprriali proecepto /rtut , , luiiicrat ui cx pceiiiienlibus nuilus ad clcrtmi admit-
Julianus sequnx ejus Cov.leMii ) cum cwteris toiiis et
( terelur. Idem, Augusliun tcsie lib. de Pecc. Orig.
parlicipibus suis, quam posiea idem Coelesliut de (.ou- c. 2-2 ct (pist.19.) ii.-2-i, jam pr.Tce-scrat, Innoceniii

sianiinopoli urbe detrusi i;i njnodo q:.uque Ephe- , ac £osimi de 1'elagio cl Ccelcsiin jndicium.
seusi episcoporum scnlenlia postmodum iu prce
-.."> In Crxco, vulnus luum, qnod cum subnexi
'
i

senti daninuii sunt. o nlius ei verbis plane couficitur, aptius cohxret.

anic eos qnam pb«si syno lus lial)erc:ur Coustanti-
I Ita Baluz. cum nr-s. At edit. Itoin.: llursus
nopoli fuisse pulsos. lisiiiun fiilius Henricus Norisius eadem sentire te oporlet qurv nos; ac deiude : Si uo-
llisi. Pclag. lili. ii, cap. 7 pag. 20 1 , pulsos putat biscum, fruter, esse vis. Si libi sensus dalur,damnaiis,
aniequam hr. Coe'csiiin ad Nestorium litli.-r.c Cnn- (jnod poslrciniiin consentil cum Gixco.
k
iianiinopolira |>crveiusseiii. At noa necessario istud MiS., 7Tao« ffov.
t\ Mercatoris diclis scquilur, cum uon Blatioi posl
 -

43- s. COELESTINI l PAPvE F.PI TOLjE E'l DECRETA. 181

yap
nuicipgum lideas praedicare. Noi " eontra f.>s eiiam a /rWjx-t, arrep uvxb» mp^xxovxa KgBof&t. Uutte
Biicerdotea voiumui o>se correctoa; quibui aicul rcapct to npinov v.-A xoug Uptle «v»>t« '.-„'..,-/'•

uTX Sttnttp f povriSourv b ccutwv npbxtpon tvu»,

pra-missa conveuti conaulhuoa, iia in boi ne-
i
tcj»

(\:.ss.- csi damnationis aenlentiam ai Bbutumur 110« ouVac tl&noxpnaonxoxy vyul vnourbett ktayr$i buae
,

Bira saiubri admonilione, flrmemua. Hoc lamen pt6ou&<reu mt «vxur» xiu ~r',; taxalixne knbfaon

erii, e poat damnalioiietn pravi dogmatia, pienum Tovxa H iaxtu, fux& xb rMxayvuvaL vt toO jcnftov iY-

correctionia indicium,ai revocctitur omnes a<l Eccle- aayuuxoe, utoxbn uvpxvpim -',; ' tuuAunut, "' w«-
siam, qui propter Clirintum , caput ejua, virlentnr xWtoeri jrovri e tle xii» haiknvut» ove bn-o» itrxt» Aro-

exclusi; rcvoccniur • omnea. Ouod niai ftat qund * l

i
ntrXturBui iuk rov fytorov og -iTTtTioT/,; xkjkc^. Av«-
ciimis ejiciendua qui ejeeit, quanrvia in ncsiia xXijfl&eH rramf t& ' <l ttn ycvijTot b^iyopw»,

communione sint isti in quos lalis cognosciiur cx- be e;=C-/'/.=v ei xai xa ua>joxa h x% nutxipq xotveovia

glj|JSSC
£t-7tv, Slf OUf 6')///; TOtOVTOf.

10. Ad clcrum quoque Ecclesiac Coiistaniiiiopoli- Kat rrpof rov xfccpov '~i t/„- irxknaiae xhs w« Kow-
vcl omucs qui censcnlur nomine Chrisiiano erTavTtvouTnAtv, xoi novrtzc Invypafouivove xb xov
-.'>>;
tanop ,

qualia necessilaa exigii, scripia f

direximua; ntai _ Xpto-roG ovotto, ola &n i,- r,~-.-j i, avayxg, antnxtDjxutv

iu perversae disputalionis obstinatione porsiatia, nec ypauptaxa' ha d ev t/> t/,.- iuoxpaupimt ZutjSS^ue

hacc qnsc frater CyriHua nobiacum prwdical |»r*dioa- napauovi) SutxtUfipe, nai ui xavxa, intp b uoi>/gbe

vcris, a nostro collcgio, cum quibus libi non potest K.6pi).).o? ptff itpia» xrjpvxxet, mpvXne, uaOtoo-i cs itno-

essc communio, le inloMiganl scparalum, sciluri , xg%6)pto-flcc( rou ituatipov owJtopiov, [i.t'i' m o-ot ou tw-

exemplo jain cauli, qualiler ariima? suoe decoclo cl v^rat xotvtavia etvat" etVoitsvot zai touto ,
/'/.i }«9t*ro«

inaiuralo judicio dehcanl providerc. ovtsc; to) i/Trodiiyf.KTt uayakue. g orrwc T^f yw^ijc eaw
twv TToovosTaOat oyeO.ovtrt xaBrj^vuevy mi neirtuuivy

y.ciiizt.

1 1. Aperte igiiur li^nn nosiram scias esse senten- *«vJow? Toivvv To-Qt, TauTijv q|xuv etvcu tSv ctirofcarcv,

liani, ut nisi de D.'o Clni^to noslro en proedices quaj tif Eav fi-/i 7repi tov 0soO X//t7To0 qttwv T«vr« xnpv^vt,
ct Romana et AleNaridrii.r. et universalis Ecclesia arrep zai >7 'Pwptaiwv xai rj 'A/sHavops&jv, kcu «racra r, ru-
cailiolica tenet, sicm et sacrosancta Consianiinopo- xaTS/et, o>; /ai rj oeyta r, v.v-v. -.'r.-j
h
Oolr/.i) 'E//.).flo-ia

lilanrc urbis Ecclesia ad le usijue oplime lenuit, et

f/.£-ya)-/3v K&jvaTavTtvoyrro).tv 'E-/.7.).rjo-ia eoj; Cftw XflM 6JfT«
iianc perfidam novitalcm, quae hoc quod vener.thilis
v.aT£C/e' xatTOUTini xv» uirt(jxo'j v.avJO-r,rct. c,~it errt-
Scriplura conjungit nilitur separarc, intra decimum
,J ysiptt yjopiCzfj o.r.ip g"jvz7ttei 17 «'/ta rpttfn, bvtoc
tliem a primo ini.otescenlis libi hujus conventionis
die numerandum aperta ct scripta confessione dam- Z-™™s wh^ ap^uovuhme ano xienuepas xavxr*

naveris ah universalis te Ecclesiae caiholicae commu- rHt vnop.vho-etAt t favepa kcu effp&fu bp*byiu uBexv-

Quam formam ad te nosiri judicii trnt, ' ur.o 7rao-»j? /.cuvwviac rve xafiolexw BxxXntriac
nione dejeclum. i

pcr memoralum iilium meum Posidonium diaconum iyMQ.vcrui. "Ovmp TUTrov 7r|so s cre ttjj
- ^et£/5«; /( t-iojz,

cum omnibus chartis ad sanctnm consacerdoiem ^ T0U jxvjjttovsuflsvToc vioO nftwv noo-Et3wviou ~o\>

nicuni memoratrje Alexandrince urbis antislitem, qui 5t«v.6vow p.iTU rravT&Jv t&jv yup-icov rzpbt t6v
aytov xai

ad nos super hoc ipso plenius relulit, destinavimus, eruvETrto-xoirov <j-ou rrit »W/fioveu9e«eriis 'A).E?avo/>Ei>s-

ni agat vice nostra, quatenus statulum nostrum vel \ , .

tte/h
,

ToyToy auTOu evte/es-teoov

» - <

icOEa, tov rrpo? Yjaac

lihi vel universis fr.iliibus innolescal quia omnes
,
avEVE-v/.ovTa, a7reo-TEi)af*£v. tva k TOTCOTJjpwv nuh tovto
debeni no^se quod agilur, quoties omnium causa
Troa^rj, ojo-te to Trap' «awv upuruswt, ~oi -z v.ui T.uat
tractalur. El alia manu, Deus le custodiat incolu-
Dala m idus Augusli, toi? «SsV^ yavsptufl-flvai* enseU r.u-jxit mSbmi ifii-
lcin, frater charissime. ' 111

« Coelcstini mens exprimitur Cra?co ] In edit. Rom. desideratur ad le.

Ciuirinir.iis
k Jlss. TOTroTrjp/jrwv r)uco'j.
tcx u, qiinin Lilinc reddere sic liceret: iVos enim
eti.mt majori quam decet paienlia saccrdoles corrigi Augusli 1 anno 450.
1 1

lti ms. Navar. cuin edii. Rom. Bar. cl L;ih. At

m
exxpectamus.
k ln iino Re^. ms., eoutoOj. Biluz. cum iribus mss. praclert iv idus. DeiiMJe i.i
f)
c Gr*c. Postqnam dampaveris pravutn dogma.
:
cdit. Ixom. Tlieodosio xiv, mentlose. Ilenriens Kori-
d !l:i mss. Atcilil. , cruvEto/jo-E&jj. siu> tnsi. Peia"
ein. Ilisi uu. «
rcia^. liii c. 7 Dag.
II *- r, 504* obscrval in <o- 1

Palatino-Vancanosermoncm haberiNestoriicum
« m-ocen««r mu/m vuiciur abundare; idco-
Mud dice
nue aoud Lab. Grxce cl Latine supprcssum csi. Ex- hac epigraphe llem ejusdem sermo m eccksmliaouus
:

siat tamen in edit. Rom. et veieribus utriusque lin-

poslquam litteras lcelesUm Romam epucopi et Ujrdli
A/ea;attdri«i rfenHntiaftonis acceptt, v
guae codicibus. ct quamdam babct emphasim, qua id
consulatu Tlicodosii xiu ct Valenliniam aucj',. p>
111 1

(inod jubct Coelestinus, maxime velle se signilicel.

sextum diem quam easdem litteras tumpsil. Queii) co-
Antei in Gra:co : quos manifcslum cst exclusos esr,e
propler Christum. Deindc in eodem Graco , quibus diccni Sleph. Hauzitis cum recognosci curassct. ei-
reticrissct
(elcganliiis quam quod) nisi ftai. Mox in cdit. Rom. quc M. Mercaloris exemplar Bcllovacense
cognosreris pro connoscilur, favcnlc GroiCO Z>yOr,;. coiiseiitaneum, nov. coll. concil. pag. 4i2. uionuii
f Epist. 14. corrigendam e^se apud Ganierium pirt.^S pag. 84
6 MSS., 6'rrip. ejusdem sermonis in>cripiionem, qme nimimni pra
litteras Coj-
b Mss., ft-7a)6rro)tv 'ExvlwTia. se ferl: S-»»io m eciesia habiius, in qua
lcsUtti aecepil vil idus Deccmbns , cum rctiiicndum
* ln uiss. lionesl arro rrao-i;;.
 .

EMST. XIV. CCELKSTINI PAPiE AD CLEKU.M ET POPULUM CONSTANTIM

m
P. m
rheodosio xui el Yalenliniano auguslia cooiu- A Wit* */>«TTQ>«vm, toixtf • i mpiutmov ***»»*** '
,lbus - rj traf c
b
EPISTOLA XIV
COILESTINI MM I AD CLEIUIJi ET I'OITIlM CO\S TANTI.NOrOl.n \N( J|

CohorUUur tum populum, ul in doctrniu sibi a majoribus tnidita constuntcr

rumjnetates, tumclerum, ulpro fide adversus eumdem fortiter certet,
persevertt U0MI rrtw/fal V <•„ M
terunmus patienter iw.t Zctimnt
exstha. IrrttamdeclarattententtamuuaNestorius nonnullos vel loco
suo vel communiont deiecerat Vic» '

suus Ctfritlo commumt uuntuu. u El ud calcem, stntenrim adversus Nestorium lauc rmam subjicit.'
f,

episcopus presbyleris, diaconibus, cle-

stihijs iiAe<mvof iVio-xojrof npt^iaoie Stoxovoir
Mc.8 De, servis, et caihobco populo, dcgentibua
. xV „
Lousia..tinopoh dileeiissimn l.air.bus ... Dom.no
e.ou 8o0lo« «ri x«6oLo) )J
iU^rThuSS^
saluiem.
twouwoJHi, eV^woff
? o'iff h K-jph* *L v«tW
1. Ad eosqui faciuni Ecclesiam c
mibi locuturo Bphe TOUTOUff fxot SiaAgjrOwo/Mvw, oiTtve; 'ExXAJjeriaV
ilet apostolicus seimo prineipinni, ul sancti discipoli 6eo« irotoOo-f, jr«oao-
Z <M o «TfoerroAtxof Aoyo,- jroooitttov,
i rius audianl illius qui pra-dicavit geiitibiiN verba tva oi tvhtSele fia9»T«/ ir/aewTov axojJerojo-tv gxeivou toG
doctorii: Prteter illa qucr sunt, Inquil extrinsecns, in- SiSor.o-y.ulou t« p»««T«, o; toic ftWtv h.nry^t-y 'Ex T 6ff
tttmtia mea quotidiana, sollicitudo omuium fcclesia- exeivo», fntv, ^ l9 i„h Z$,,v) VJy j EVittovvi«ou
Z a6V
ntm (II Cor. XI, 28). El rnrsus Quis infinnatur, ei B Ittpmh, y fpo-jzi; TraaoJv twv
, exxAjjo-ttov. Kod jtoaiV Tt,-
ego non infirmor? Quis scandalizatur, el ego non uror ctaOtvd, y.ai oux &<r0evto ; TiSmotvi&tZtTou, >.ul oux eyoi
(Ibid., 20)? Ita el nos, licet longe positi, ubi per- xabpai; outw y.ui fysic, ei y.a.1 noppu ovT£f. u{ eyvcL-
wrsitaie ilocirincc cognovimus noslra membra lace- wtfwv ivT«u0fli 5i«o-T/so
? r5 SiJaffxaAiaf t« jjfzlTsoa ug).>7
r iri, paterna solliciludinc nos
urente pro vobis, alicno 3t«an-ap«TT£o-9«t, ir«TpHOjf ftflovTiSof
jjttaf vitip ip&v
(lagravinius incendio; licel inler Ecclesias Dei, qnrc y.rxtoCo-n; , vllo-piy irvpi htitpnoOnusv' ei y.ai T « //«-
in uniim Cbrisii llialamum ubique referimtur, nihil A£(tt« 7r«o« Taif IxjtAijeriatf tou Gsov, «! TtV gff eie h/.
longe sit, nii.il censeatur alicnum. Ciim
ergo nostra 9aX«ttovXptrro5jT«vT«xoO avaygoovTai, Tt otv g£j iro^ga,
viseera sitis, jure trepidavimus, nc lidcm veslram Tt Si MouiaBcin a^OTptov; ovtwv ouv u/mjv
, (ptSTepuv ag.
qaae ubique prsedieatar, a tramite veritatis insinuaiio >5v, Stxaiwff »j7wvtao-«/xev,
urj mjv Ufig T gp«v
jrio-rtv, r,;v
male doccntis avcrlat. Nam Nestorius episcopus de JT«VT«ZOO XJjpUWttgVJJV, «770 T »Jff o^OV Tijf
«AJjegtaff vj
virgineo partu et de divinitate Clirisii Dei IvSeAg^gia toO xaxwff StSaaxovroff
Salvaloris
onroo-T/3g'i|.'/;.Ngo-TopjGff
nostri, velul ojus revcrcnti;e ct coniniunis oinniiim yao o i-nirsxorro; Tzepi tou jrapegvtxoO toxou xat 77 S-pZ t/,;
salulis Oblilus, nefanda pradicat, vitanda pcisiiadet,
SeoTJjTOf toO X/sto-ToO toO 8eoO xaj 0-wrij/JOff jj/twv tuo-jre/j
sicul et ejus scripia ad nos ab ipso cum propria toO «effao-ttaTOff aurou, xat T»jff xotvijff jt«vtwv erwTijr.iaff
subscripiionc iraiisinissa, sicut etiam relatio sancti G eiriAehio-ttBvoff, «6«>it« xjjouTTet, yeuxrea eru/igouieuei,
fratrisci coepiscopi mci Cyriili per filium meum dia- ci? -/«t t« ypufiiuem «utoO ^et' ttTiaff vnoypx^; a^00 Ta . -

conum Posidonium ad me missa .patefecit. Quibus )evT« Z «J

rjttfv. eaff ,5 «vayooa T ou ayiou «Se).yoO -/.«t
omnibus recensitis, magnam vitandamqi.e perversi- cruvgjrio-xojrou /tou Ku/jD.>ou oj« toO u/ou pou noeretSta-
tateni impiae pnedieationii invenimus. Rumanam vtou toO otaxovou wfoff £ug «jrocrTa).ettra e5i5«Egv. rQv
enim in Cbrislo nostro d
discutit divinamque natu- jtovtwv avaTvwerSevTtuv, tteyierruv xaitpeuxTgav
Staerroo-
nunc sohim bominem, nunc ei socielatem Dei,
r.iin,
yjjv aereffouff xjj/JuyftaTOff eup>jx«ttev. Tviv
yap avt5oeMriv>iv
quolics lamendignatur, assignans. Sed nos, sicut Je-
x«t T rW Octav yuo-tv ev :w X/jkttw «vax/f ivet, vuv ttovov

missel, pnstquam litteras Costestini. tvecpit rmidtts. Textu eodem

. .
iisiis esl Nicolaus I epist. 8, 40
P.irro ei moi dicta noia discioiua bas Coelestini ad
ei 43.
Grsseom e Concilii Epbesiui part. i cap. i0 exscri-
.Ne-ioiiiim litteras prius ad Cyrillum quam ad Nesto-
ptum ;.d duoruni m-s. regiorum lidem rec< gnoi imus.
rium liii.-e missas, easque a Nesloriu Cyrilli opera Jolam c|iivtolam Liberalus diac. c. S sic sumimuim
rumaiiis ip i.is Cyrilli uhimo Novembris die anni
430 perslringit: Scripsit el ad clerum Constantirwp, admo-
• fui>s<'acrepias. Norisius qoidem loco laudHto, dum nens eos eontra doetrinam N-etlorH (ortiler s:aie. cjus-
istud, vni ulus Decembris, cum proximo verbo acce-
pit. non cum superioiibus sermo in ecclesia habitus
D qne perscculioncs palienier ferre, qttm ftuelut
effrrvnt
, coronarum; scientes ab eo
excommunicalos vcl dejectos
copulat, liiieras ill.s sexio Decembris eensuii acce- iu apostolica sedit permanere communione.
ptas. S.mI buc die t iiiiiiin Nestorii serinonem babi- c
Adde Dei.
lum ibi iudicari suadet luin ualivus oralionis ordo d Cum vcibiun Graecura ovoxowei prnprie oueFstio-
,
lum maximc qux simpl accepla est Cyrilli ad Nesio- nmi habere smiel, nou male iste locus Laline sic red-
riuin epistola synodica, utpotequx tfala
m ntit So- dereiiir: Dehumana euim in Christo divinaque
natura
eembris die ZOindict. 14 m omnibus ms-. not\lur ut
quetttonem habet, nnne solum hominem (s.ipplc asse-
Stepb. Baluzius nov. coll. coBcil. pag. \±i observa- rcn.s) nunc ci societatem Dei, fuoties dignatur, cou-
,
vn. Ibi eiiini verbum doia, m idem vir erudiius
mo- jung ns. Cui i.Uerpreialiuni lavci illud uuin. 2 lm-
nuil, non lempus quo scripia esi epislola, :

sed quo piam disputationem debet fi.es veslra respuere ; nec

orio tradita csl, ct ex quo dec^m induciarutii di.s iion istud iium 3 Qui de Deo nostro aluer dispulat.
:
nuinerandi eraul, designaL
Kadem tamen ralioiie qua duiic, infr», wim. '., \c -
ft
Iu mss. dcesi i.
t

b
Liiin mixptvci usurpalur. Noc uegaiiduioest C.el.-ii.
In editioue Roin. notalur e Cretconio Laline
de- iii), nbi ili; impictale Ncstoni agilur, rerbum ditcu-
scripia. Lutiiuis illc textu<, qui nunc a quam
[ii:;riinis fere vaide esse familiare; nominaiim
mendis emaculatus prodit, rero epist. Mi
Siepb. Baluzio ad tres
a n. ."), rum ipsn exposiulai qund ejus
iii^!. :-c iiovissime a lemeriiate discu-
noliis ad Navarreum cxactu ; est.
tilur qii diseunurus csi omncs.
4tfl B. COBf.ESTlNl I PAMv l.Plsio: .1. !.'i t r: i.i.ia.

iinns \ kvtw <"-• Lcuvti >~

rcmi.is ail i:iliu:n |iiii|ihi'l:iniin v;iti'is 110:1 (i.s (
///'•,'.,:--</ ri>v • '

Mrmonos {iftent. \xtn, 16). Audial << Ete« jrpoacn . , •. -. Twvrotc.

Biidire
,'•'•"
chiclein; cl (|uid silii immi .oal rcco,.ni^c:ii /'.'.t(.'/i- rrov,/, '

c/am, iiKiuiti fMflnum mMm tstfttr propluta* q tri Mteni 'A««iw»i*/o>'U5««rA.x«ll«Ky»&T. aui i B»

uicndacui , cl loqnuntur vimn ;

D ia papuU mci tHtci» pnal twi " pJkyjJLtpk* f*ov inciciu xuv «i

/Wi//« no/i crunt, nrque iu scriptiira domus Israrl scri- Lpinxun \

. wti )« '- - / .
-
. Ittcvhp^ ''
\-,yjt,>
benlur, el in terraiu hracl non intrnbunt, quia popu- \txov uou ovr.taovx<xt ovoi j ~-y. '

lum meum teiluxerunl (Ezeclt. xm, 9, 10). Ubi est yptxfriaovxui, xui tif tw yv~J xov lcp

debiia erga sam-ium gregcm cura, pasiorix? IJuic-i «tut, o« tov aoov uou r--j.-r,-'jj Dov eanv h yjptaaxov-
domiiiicmum sollicilufln seplorum ? Qui I ipci bsbeat p.hr, iupl ~/,j upc\v -/. fts» y
grex, quando lupuui bc ipse pasior ostendii, ei sic irpovotu xotv otairoxtxuv ixtpmo/MV', v.ictoa

ovcs invadit, ut grasselnr in shigulas ? Eo i.annpo i%tt i\ itytJa), '•,-.-.

\vw» wvs . - xttt

ore lanianlur, quo impia profernnlor. Pramcniur ovxu TQ& r ',</,'/.-<,<; Ir.ipfixux u; /'// ixaaxov / joca'',

reiecmra, sod noiia. Uealut lajnen i-Ativu t-7j oxoptKt oiv.-r;/ y/ -:<,,-;/< Uff OV T«
pabula '
noii ytxf .

grcx cui dedit Doiniuus de pascuis judieare. kok6« TzpoviptXKt. 7y,yj.l T'jyj'.'j.n';j-.'/<. oj/ « «rtoi

at Xs*rTwvouo;at. Maasa/>ia oi oa*»s v: ur,,

II vovo-at, «/). /,
t

/'.'<:, ivj Tttpi ~r,; v,<;/;

ri irtxpiayfiv l\',',",; .

Unde sicul vos hccre non ambigimus, impiam 'Oflev, o oua «fiyt£aX*ojtM r' T! - ''-:'"^ "•' /'-'.
r f'"-<-
2.
(lispulaiioneiii (lebcl (ides vcslra respuere, ul apud /egiv K4rw0eZo-e«i '> u'/.u
r
a Tric-TJ,- vpii' •« «*/>

vos, d vigilantes in Cluislo, inter cibum et venemim h Xptaxy iypvyopoai f&vepu /, Iwy.y/. -yyl; ssoi

sit certa discretio, ct pcrmaiicaiis in liis quuc ser- hrtr,p'wj, /m ir.vj.v:jr-i xovxotg, v-ip xw Xoyov t«5«

nione superioruin paslorum docenlc didicislis, scicn- ifooxepum -yj.i-j<,>-j iuVuTxonxos u*p*&hwxf v.<.:-.i; -,-.<

les fuissc vobis liaclenus saccrJolcs ma^i^terio el v-yupt tou tt«^6vtq? la^ixfitxe itpkus sv xt xf it&acmjiq
sanctitale pollentes, (|ui numquam a p.ilernis Iradi- -/.'A b.-juj-rr.i ny/j/vj-v.;, d xt>ee ou3evo« /„'.<'-<,>--<'<.

lionibus deviautes, Ecclesiam Domini summa quielc tm r.v-y/M mxpuSoaem, tv» ^'.-///ncLy.-j xov \\-jy.<;>

rexerunt. Naui ul a reccnlioribns iocboemus, qnid p&xu yeyiaxvi hv?i,pxnae» wu^ia?. btt yup taei xu;
fae&ute -v.i: vvZ Kt » v7 '
,jV '
non animis vestris eruditiosanclie mcmoriae cpiscopi vsa/swv i.ywj.t^'/., ti vj/. .

Joannis infudil, Cttjns sermo astruens ealholicam t.umivjh tou xr,; v.yLct.: <;.-ji,yr,; jrto--/.o-o-j 'lw-v//. '-v

lidem tolo orbe difTusus est? qui nusi|iiam per do- o /070; ets jT«vra tov xoaftov etjsF^uOij, ot^jjbopta» th»

stp-Ttv; o; oaS«/tou z«t« 5i5ae-za)ia»i ««

clrinam siiarn defuii, qui;i ubicumquu leciiis cs', /.'/.Oo'h-/J,-j

prxdicavit. lilius e diligenti prndentiae consianiia C oV.ov yi/s o/jroT: k-vj-j^jt,, impv&. 'ir.-j <,-: zxtaw
relcbraia succes>it. Hexit enim s;inc:;e memoriac i-ziinlr] avnteai-j cx&ppoxns St«6s<5onftev»j oieodjxzo i./.j

episcopus Alticu.s Clnisiianiim popiilum decessoris Gipvs m o tijc «yict; y.-j/,yr,; ir.iz/.oT.'.; 'ATTtatos

vnootvjuart,
t«i

cxemplo, ct sacrilcgos pcr^ecutus cst lM relicorum %

/j.irj- iv.-jvj Xaov t^ tou •nptjvfoettpstov
0-/..-
fiirores. Ilabuitnus, hoc diicedcnlc, collcgain bealx zat joiw?» t«? tjooo-j/o-j? t&jv «toeTtzwv ftavta;. 'I

iiiciuoii:c Sisinium, scienlem r

quid |ioss:t gloriie re- xajAiv Se, to-jto-j v.Toyiwj.vjvj , Tt/uww rov t/,c «^uti;

inanere, si inlegra el inlemeraia, qiue ad se usijue yjyjr.; Ztahiov, etSora 00-« ooH« «jto-j eftetvev, ; jw-

perveneranl , catliolicae fidei ornamenta servarct. X^eiev, o/\mh)fiq, xfti ct£)M&a xtk v-xpt? Oto^zvmvxu x%i

columb.c simplicitatem nec Ti<7Zzt,,; y.obu.ul. Evojjca/tev orr-..j Exetvw oj/.

Inicllexiinus ci nec ,
y;jfio\i-/:r,c;

s prmlenliam deluisse scrpentis. Flevimus, fratres E/jcJ/t xat y.TAoxr,; T.iy.n-.iy/.; , Kat o-vneo-tf eprreTou.

cbarissimi, velut pracscii fulurorum, cito nos ejus 'Ex/.soJG-aptv , cc/</— r,~oi «Si/.soi, oJ/r-cO rpcoy,.-j-;; xa
:
pr:rs dio dcsiitulos. fti),W«, to -<j;/i<j>; nu-ae xrt; ixetvou fiorftziv.; uneexs-'

pqafiai.

7>. I 1 h'ic eniin, qui de Oeo nostro aliter dispuiai, 'Ev toutw 70:0 «yvow Trotav £/.— ioa i-jyr,<70-j.i-j, o; r.ioi

quani ipse de se, quam de ipso apostoli tradiderunt, Tou 0£oij wwv a/./oo; ota/«v.?av£t, rj ecvrof jreot eocuto5,

quid spei inveuianuis ignoro ;

qui non solum aliritos D r\ ot arroo-ToAo/ jrrpJ «uroti r.v.yj.ZiV.r/.-j.-vj- 0; o-j u.ovov

non solum elisos to-j; ffuvTeTpiftusvovs oj o-jvo£o-uu, a/./.a >:s:i rruvrpiCei

tion alligat, setl et alterii alligatos;

non eleval, sed eliam slanlcs conaiur allidere; non zo-j; o-uvSeSe/tivou;" o-J fwvov -oj; KrjxaGebfausvovs ovr.

solum dispersi non colligit, sed et collecta dispergii. vteipet, «).).« -/;A vov$ iorapevous «txTaSaUetv H«%st-

Qua uvis nec conlcri possitDeo mcns dicala.nec elidi p-V o-j aovov Ta 0L-<7Tv.p<j.i-j'x o-> o-uvayst aUa -/.-/.i Ta

ti i siat virlule coelesli, sed nec sancta turba dis- q-uv^psvA Suxpspi&t. Et »:at rc yA.Lo—.v. outs o-wtoi-
«I

pergi. Apcrlc ergo dileclioni veslne, quod sine Ia- 6rjv«t Svvwrat Stovota aftepuuivq 0£w. oure xara./r-
crymis non possiiinus dic.ere, nnnliamns. Movil dis- 9«vat to-r««ivoj oupavia Suvaaet, ouTe to igoov r.n.jo;

linus e mss. Rcg., <j.i/;/uicv.. L-'g. ^stoa.

» nacius barenlem. Ambiguilatera et obscurilatem
b Itam*S„ consenricnic'Gi'.i'C". Ai cdn. Hom.,m vilassel, liimc ita rcddens, <t«m vigilatis in Cltristo.
- Id est, linnc diligenlia ct sludio coininendaliim
concilio (Yulsata, »'/t consilio) populi mei non crunt.
< V.r-vc. AT o» qvtv sagiuenl cl pinyuefaciant, sed
:
Bttccessor cxcepil constanlia celebris.
q-iiv e-tenncpt.
f Graec. Quanla ipsum gloria maneret.
:

J l.ic locus intcr;)ix".em prodil Cr.ccic litier.c tc-

f Edit. Rom., attvtiam.
 4S«J EPIST. XIV. CQELESTIM PkPM AD CLERCM r.T POPl'Ll'M CONSTANTINOP. 490
pu.ator VeftUNT pncIittBD veritali, ai.liqux- lidei iululil A StCUUpfrof», •avt/Sfi; Ovv rperyetin, ««5», tirtf ywp/;
manw; impugnat iposloloi, propbetal respu i, Smeptfe» o-i oWpcfa eiiwev, 'eWetyyfl&tjHev.' 'Bxiwn, ,5

ipaius Doinini nositt de se dicemis verba non sequi- »eet3tttertxdc 0»fiv a*x*v irpec r*. ttrtfetov, ri aoyai*
^.f
'

h.r.

pu.n d
Cojui religionis, vel quil.us .cgibn se episco. ,rimi x£ r, K - £7rr; V£yz; ,
_,,,:.
T0
-
.
^ 03-4 orjf
cil, ibusui i.OVO el VOlftri Teslainenlo. Na,„ ndc rpojtrrac «V,a).)..t, «OtoG rov Kvptou jSuflv trcp!
ei intellecluu figune respait, ei inlor UO| vcsal.,.,, fauw€ Xtyovroc roi; p\ju«em oux ^o/ovOa" Dottrc 0/cr,-
i.o:, reeipii verHatem; liiier >>
denique Cbrisii Doi emmt.eirriotc eVvrdv iirtatmrov
vdttotc Uyc, eWo™.-
OOfctrl IncUt arcam.m, quaui Qdel nosine paiilur c^-vo; rjj xatvrj x«i Tri *«£«,« 5.«W K «t y«» xeti To
nerameniuin, quod ravereuter secuius
caibtHieus dbpuialor. Neme eni
esl

bene religioni de-

omnis vor.Tov to-:

rcdjj 4ufii
tr
z^aT mi oiJixmn
off eV*ettti,, w«
^
..
icmrrptfthrn «Wrcttv **i l^,- &\*s '

diius aliud de Cl.rislo eeul t .]uan. de se voluit (>*« *tp| TO o ttvtrrupfeu roS Xpterrou wv ScoO fefiv ot«-
Moril al.quando J '

•eertiri. sacrilegam qaaaaiionem )«*?«•,«« . * «vs>st«. ri ** ^, r;„ £T£ ^-

Sanmatenus Pautua, enm sancix apud Aniiocbinm £ <u , t « «eeWftetroc r zo o 5rjo £ ff5c
«-,««,*«,
; ).
-
«e^I
pneesscl Beelesis; sed eem de ibrone cui leraiiler imH*yi{U^. oudeic 7 «o x«).fi,- rf Bp^.dx * fcfotWg'-
prsesM sacerdotum calbotieorain rantentia uulia
bat, -,o,-, SXkmc ntpi ™o Xpterrrii ^owjmv,'^ «drdc ntpi
dejec.l. Sen.per enim sbscidcndi sunt Lujusmodi,
B i«, 7o0 o C o-,s«tr9«. dMhew. -Exivwe ttot. lepdtrvXo»
qui eonlurbantei animum populi Cl.ristiani, et pre rfrucm 8 fe*ejwrr,vc n«3W, Sre rijc «yt«c ie*r* r»v
a.biuio suoerangelia • evertentes, Deo fructificare Avrto^stw iax^utreac Hrooferraro' «).).« roOrov a7r6 t&O
ihui pnssnnl : et eidenda est vinea, qnae jus posscs 6oovov, iv u fu«oe5c -oojza0i?£TO, X«9jjo»x«v t««<9t(tr«
.soiis ngnoseat. tew zy.0o).txwv itpewv «royao-tc. 'Aei yao oyzaovaiv o'.

tetofiroi xwpiwf foctbrrscrlofi , ot rtwifi ru* ^jyi-j rou

r^voO t
/aoO o«t««ttovt ; ;, xai ttooc t*i yv^tzrjv Triv toi^v Ta c^yV i),« oWroiyovTec, rr7> ei<7> y.cp-
il-j oO ovxcvrai md yt«pyuTra ioriv tj c-arr^oc, rj t6 Suumn ttfu mSropoc ilriytv««rxov»«e.
4. Certum est auiem euia lales iermonam novi- »
Arj).ov |«r„, fa „«• rot«5r«« Tdiv /iy W v x«,vot»«-
ia.cs de ranai glorias amore deaeendont. Dtnn in 6 fmrem» r^rrac
sibi
w '

qwrant
:iull. volunt acuti, perspicaces ct sapienlea videri,
quid uovi profcrant, unde apud animos
„«,' fe^ rWv j.^
ri TrooartvcyxoitT, |svov,
3i?

o'flcv
yiv &J vT«t.

57rTtJeoi

«*pi
xaj

r«Tc
^ Qff twtf

Wsorotf ^-
e fc'w
£

impentoa lemporalem icumbis gloriam eoosequin-

Xms ir/odtnMUoov 36f«v itJJTDrec ^c-ywavrw. 'Am
tur. Scd qnis u.nquam veram gloriam, dun. s.bis.-
«Vrooroiv TroTi Aifii 86?«v ixi 8«vsv fevtto
, oVxwv
p.ens v.detur, obtiuu.l? Deus eui.n noster inflrmi
mondi
e^ovmoc; o yeVo 8cdc rjacov t« «4vrj roO »Wj «V.-
elegil s contra forii., et sapientes pcr mundi C Wy«r«t, x«i h rfiv ^«vrtwv troy^e. r« bX vP & x«i
stul.a confuudit (ICor.i,f7). Quis in mundi sa- «oc uoovfuovc 3t« t6)v toO xdtraou ««ofiv.
T*V 7» r«
pientia glorieli.r, niii qui se confiietnr esse de
mundu, to3 ^oVturo ao ta x«-
? jx «t«, d o/rtXoyfflv i«,-6v «*'x ,
rf
n.s. qni iliius se ncgat esse
dUcipnlum, qui ail se taOxdo-aoo tTv«.; d tfh Apwv^vo? tWov ««ivov etv*.
non esae de muudo (Joau. «vn , 16)1 U..a esl gloria, nuftrrrlv, roO «Vovtoc nd cTv«. «rordv «rr6 toO xd,tto U -

ul, s.cut Apostolus an, qui gloriatur, in Domino yi* eVri 865«
glo- , fwt. fic pom o 'AmWroXo?, 6 x«v zLt'
nefar ( Cor. , 3l ). Nonoe liuic ves.ro ep.se p voc h Kvoeu xeevxiooW. T
1 , > ,
"vroi tw vutripeo Ao« h »«
sed nunc usqu, ve s .ro, nisi qond credimus eredat)
(
***#*? («»« &xpt v 0v uurrep», r*v'«^ rr.trr.vtr»
v.demus banc senten.iam convenire : Slullui f.c.u, o-o rrto-T^v), oo^vt^t.v t^ yv^^
eat,cum se dicit lapienlem (Rom. ,, 22)? professa
^^«v-
u,^ ; jyevtro, 6c Xly« l«urov ,o ? 6v: dtoJoymifca
qmppe stult.iia est illum quem Dei sci.nus esse sa- v«o
ior,. ^pi* t6 fc.ivov «yvosrv , 6v iWv g! o J,L
pieniiam virtuteorque (IGV. i, 44) neseire. Nescire
etv«t xui 8vv«ft,v. 'GitoXoyj. y»p e'«vrdv t«Otc/ er/voeiv,
enim se ea qux .lisculit conliietur. Nec l.unc di- i
etirsp Rvaxpevet. K«i pj i oWttatr») rj eVveWri] uttfiv t)-6
leclio ves.ra mi.-elur a via verilatis errasse, quein tnc dtTov n5c 6t>ij9stej ftrro7r).etvatr0«, tovrov, 6,owo-« drt
Cbrislum qui e via nos.ra (Joau. xiv,
.... '
t
. .. . .
*'
G), "•»•
"" videat ov apwrov,
tuv XotTTov, oerw o36c uawv
oerrtc odoc rvy^ctvei, «rrwWs
«afiv Tvy^avst, «jrw>so-s Ka-
Ka-
perd,d.sse.De,»re!.end,m.is,ntcrdumscsinis.rad,s-I>T^
? ^v «vrdv ivto^ trxttia 8,«>sfn rroootSo^ov
prodentein, interdum lalcnlcm quibusdam
j.iita.ione
eSwre x/JVTrrd.uevdv t/o-j XavtlavoverKK 8-6oot,-, z«t oxi
ennicalis ei sua venena cclantcm; el cum oporiueiit
jrovra t« XStx or,/rrr,y.y.- x«t Jsov r,y.u; «xo/\ov9ouvTac

• In e.idem edilione Cujus legis se ipsum ruisco- :

I Edilio Roni., ul confundal forlia, rcniieniibus
puiN judicai : reiragaiitibus aliis l.b.is et Crarco. L.il>., D.iluz. :,c mss. Ad Craecam Iitie.i.m legi nduiu
b Ui IJiluz. ciioi ui^s. Ai
edii. Ilooi., aliter emm, esbct, ele.c cuiiirmiis confundii forlia. Sed
el verbuiii
ac de.nde cu.n aliis edit. De CJiritti Dci uottri tra- eonfundit, quod Laiine ambiguum est, el vcl com-
.

clal nrcano. Cus'.estinus arcanuu, Cbrisli vocat incai-

rnivtionein, vel pudnris sitffusioiiem son;.t,
uaiionis nijslerium. Grascus
inierpres cnulra Coelesii.ii menieni reddidil,
c
Meg. ni-s., i/L, dum
nequajiuain ipso Apostoli verlio xarattryvvet, qnu.j
d
Apud L.l). ul .1, edu. ilom. bc ad.l.lur hanc, eslpudore tuffundil, sed \e.bo c-j-
/y i<"i, quod e»t
nuae voeuia abesl a msa. et Grxco. Vid. Euseb. llisi!
comiMtscel, us.is est.
Kr.cl. I>h. vi, cap. TjU. h ll. IIISS. ICg., o'.v.
6 Sic Daluz. ac
inss. Alii vcro cdiii vertentet. Seu quae in cm. iroversi.ini vocat.
1
,

Graera voi p^rvencmes proprie sonat. Ri*g.

J ll.SS Opa.Jo-71.
ln m -.s. iieg. decsl Xaov.
'

1'atrjl. L.
16
 S. GGELKSTINI lAIMi CP18T0LA El DfiCRETA.
l
141
icquonten icnlenliam prudontiiiimi Salomonii, A Tji />•:': vov »«y«T«Tou v . ^ 3i4ovm
iiof
iarwptvtv tr^oV t4» £vota« ** oft*1* 1 >-'
nullum ad ejui imprudentiam prabcro rciponsum
•/»•

inadomui vwp«6a' »»«« aufi&ruXtuoftiv, iw df«S» wfc •

Prow. xxvi, 4), nc limiles ei eiicmui f*«6

:

lamcn ut apoitoloi, ut prophelai iiobiseum leqmlur; o-toXow «Jwft npoffaaw 4j»^ou6S»otj , ftii

u occurrit, solus ab omnibttf uovw Miaxaxai, fuWo* rtapa jrovrwv ixti Tfufc
nc cum omnibus solus
' .

refuleiur. Vobii vero diligenliui vigilandum ett, ut ft i*tfuX«tmfov iyy/, iQm< «« krsssrtntt

uiiniici pradicaliooitmi reiiilatii. Major enira vohis Tofc wO *%fc>oC mpvyfuvi. lUtiJcm y«f «jkv

sollicitudo cst, curn inlra Ecclesiam vobil Eccloiiai Ttf. orav >ro; tb« 'ExxXii««a< Wynwn ifwv T«i rf Ex

ad- *kvruf cWrioufawa. 'Exitwxm rxcow» «vox»x«v

adveria dicuniur. Ilabeant laboris inducia<, quoe
vcisarius 1'oris posilus inccssit, qui disperii '• |>ro- xaftatw*, ove ir/wxaXiirai o «vrioW «sw Wr/t**, vA
mignaculis.niurorumscdefensioncltiianlur.Nesciuht ol rtvtc sopl to& jrfioftcifcwiias 8«*« . twfuki-

lerias, in quibus inlus cthoslis. Sed in boc

intcslino t>w«t imzovs zn twv xss%Sn ^mfitim '
bV ^WM
hoc domcsiico pr.clio fides vobil murus sit, tviov tov aiXfftov , apym oix &ra*tv. 'Ofuts h tout»
bel!o,'in
tclis ipsa d defcn- t* *f«fuXt« ffoWft», iv Taur» cf »fc tk vuZ*
conlra perfidiam spiritalibus sc
.

ci

det. Scrvemus hanc, quia uos scrvata custodit. Per T«tX«K *«« eauT«v »5 «Wi WW w 4*«wi« kmw
fafaafesi wssvftaxixok tosovTtw, #uX«Swft«v t«ut>7v,ot«
hai.c firmamcntum nostrum Deus est alq.ic rcfugium R

i/'s lxx, 3).

c Eripil dc manu peccaloris, cui vos friUcfwpsn fi»Mmi vj.-;.;. fca t«wpm $ (MfuUtn \

lariv 9toc,xai « xftxafwfb* 'Afiu&u e'z xetpoe

convcnit dicerc, Dominc, liiera nos,
iiU.',,-)
in fl.iclu positos
auapxotkov.
r
Toure* ijftac Iv xXyowvi uiitivoui; rrpgmi
p n'tnu« (Matth. vui, 25).
Xsyerv' Kupt:, IXsuOe/icao-av auaV, 6ffoXXu««fla.

Ilootf uttac vuv, &> xXnptxot xa2 iravrec oaot xaOupu-

5. Ad vos nunc, clcrici el omncs qui devoti estis
agvoi £ot£ tw 0«w, fisxaaxpsiFtioe waf*Ji\ua» Xoyoff.
Domino, nostcr sermo vcrlcndns es'. Dicat forbtsse
aliquis ordinem non csse servatum. Voluimus ct
nos 'Epu tw wZ«, t«v Tf6tn «* «y«X«x««. HeeXsaaaev

prius quod ralio poslulabal, hahere verba vobiscu.n;

xai hy.il; vfatm, oxzp iwfm n «xoXouSac, »«^« -

sed eorum cura major obtinuit q.ms volui.m.s

in w ifrf»' «XVIxfiawov »5 «*4 smwws ?pov«« «e«>v,
^«/n
commune servare. Neqnc cnim de
debcmus quihus utiq-.c ducibus illos
credimus. Sancli et Deo amahilis
vobis d..bi'are
«

fra.ris
pro fide stare

ct coepi-
»««

W»« »?^
^lWav

vo uf ev rj5
efe

irarret
to «otvov

taTovo.
•• 8 ^ «7«"
«Aa«. 0«t«

*****».
,

«vayo^a tou
,
u««ov

•»;

«yiou xai &s& e/.«af«ou tou «JeXtjou xai cruveir«Txo ffou

ocr filium
CvriUi pcr
mai CyriUi
,Poni niei mcum Posidonium dia-
scopi ..

conum ad me direcla relatio ea contra vos ngi lo-

«» f*ou supOXw ,
«v «^TetXe «w 3«« tou v.o^ *m b>
quitur, qux potest i». Eccl.sias membra agere
nui C «^'
TSffOat xxO' -jf/.wv aiczp 8vvaxat xaxa t«v fteXcov rn:
discrucient
cjus capiii non pepercit. Non vos ist>
,

'Ez/.X«cri«s TTOisc-j rf.s v.zyvln; avrnz pn «/eurastevo».

quia cerlamims
,

Major gloria est in labore majore :

nohis- 'AXXk t«utk uftas 'J-h flatraviZena. Mei^cov yap oo;z ectcv
qu.ditas facit praemii qualitatem. Legitis enira
ev u.ci'Co'ji xafuartji' ort v icoiqtqs tou «ywvo? izoul -.:;>
qui lcgilime certaverit, coronahilur
cum, quod is
vauv,
r<*v «9)ou 7rotoT>jTa. AvaytvcicrxeTe yap ftefl ort
(II Tim.n,5). Unde adhorlaUo vobis nost.a dehetur,
6 vouifuuc K^wvtSouevoc ffTey avouTai. *0»>v vj > nporponn
qu:Tj ct pusillanimis et viriliter resistentibus
neces-
toj;
iuani zpsaKrntraA uutv, ^ xat tcuj fuxpoipuxotc
-/.«c

saria cst : ut tcntamcnta valeanl ferre qui i nequc-

Numqunm (ivSpsiwc <z-Ao-Tau.ivoi; «vayxaia eo-TtV tva w.i to-j;
iint, et firmius possint stare qui cerlant.
pi Suvauevoi, xat cV/j
omnis tcn- petaacrfwufi SuvjjOficrt yepeiv oc
uoslri regis arma vincuntur. Probalio esl
poTJfiov aTwcriv oc «v6tffT«UeVOt.
O-JO£770Tc Ta OTiXa toO

^
latio Chrisiiano; quippc qu^ patientiam, sicul bgi-
atriXiwc »u£.v ^TT«Tat. "EltyyM ecTi tt«; jretfiafrftcc
ious Rom. v, 4, 5 opcratur. Ex hac spes nnscittir,
(

Q u* ncminem Scripturn
),

spondenlc confundit. Dnde, t# ^urTtavfi

k toutw 7 «/> > * *»^o^v« v

fratrcs charissi.ni, quia consolalio vcslra ex

Deo spya&ra*. Ex tc-.-jt^; e>is ysvv«Tat ,w ;
,
t«
iw«774X<#«aCi aJr«Tij«v. 09ev» oyamrzot
est, cui corpora vcstra, hoc cst vosipsos, ut ait tyofur
hosiias cxllibdis, reptl- D «SeXyot, iitsiSn r, jzap^ia uufiiy «rro Geou etrTiv, V Ta
AposKdltS (flom. XII, 1),
cr<!»u«T« uuwv, toutIo-tiv yuas
«utou;, ?wcra;. w; fwrev
pnanlcs l
nolilc dcficcrc. Oat ille virtutem ,
qui per
csse vult 'Attoctto/o; 6ucri«; rrfocryeceTe, U5Q «rro/.i^Te «veurra-
Apo->tolum lios monens (
llom. vi, 13), .

nrudenlin dicame sermoncm linbuissel oxcns.n- . W

a Plnnius in Grucco, resislil atque opponitur. laionem dignitalis cleii
voluit ultro
Gr.vc, circa propugnacuia. Deinde edil. Rom.:
t.im , f:il<iis
>»

almd postul:.>se nisi pia :.ece sitas rcrnm ordincni

dcfensionc niimitnr. NesduM ferias quibus
,

Wuroram
mntnre coegissei.
intcrcsl liostis, corruptfi*.
Dalnz. cuni m«s. , circa vos agi. Dcmoe magis
h
e lleg. mss., otxsiax4<
plarcret ul c-t in Gnrco, edocuil, quam loquilnr.
'i
Iblnz. ciim nis .. d fendat.
ln uno reg., rpo-^v i" alien» , pvriv.
R>m., refwnium demantt, nmtsso
» iiis. ;
'
L.b. post edit.
revocaiur. Ni- Mallemus, 7«; 110» valenl, prac inliriuitaie vule-
">rl'o eripil, quod cx mss. ci Gi.tco
i

verborum, De nianu pcccalons licei animorum.

tidior is cssel 01 do k v-ouovnv.
Leg. outo;
tripit cui.
1 Noc repugnare ac revslere nc cessehs. r.t
est
Forle, outo; to uu5c, fublnio prius pnncto.
,
'
paulo
6 Grarc , t« fiic. Nolalu dignus is locus , in qno
hic locits sapit intcrprciem Grrrca: phrasts
tcnaciorcm.
cuui Coelcslinus nrius ad popuwm, quam ad clcrum,
 W I 1 M\. COELESTIM r.\l'.L .D | LERI M 11 POI i LUM CONSTANTINOP. i .4
metnbra nosira arma j« sli iire itue. Ilabctis uxempla x m '
Uj : m . 0; m/. -.'.-j
airoa roXou
sanctoiiiiii, (jni olim leininaniai in hicryraU, in '' ^'' ''
•
,J
bi wrl« thy.i
gmdio iiicssuri sut.l in lutara [PaaL i.vw, .*;). N n »«VToC ;
t'X«Tt vwoottyMOtai -£>-j U-/U..J,
el
amai DoMinn aeeter tervum niai espcrimenrts TtWf ITOTI ioTttipm» CV ^«X/tVflrn», UCTt0«V 3t t'y ya.-.'i
inobaiuni. Cbrittianai aniinas rerum palaslra sem-
O-pt^-r;. O0 ftlti tfUnpOt
i UiTTTijZn; JoiW, ti u>j
pet exercet. Carrite, res in viii Domini invicem m rw h. rr £t oz 8tS«wp«o-uA»o».Ttir^/»wTitw*e ^v^ti; Ati
transoatis. Nolo vo . al> advorsaiiis eonipreheii.li r
. rj tfin ^c^utiTcdti irteAatVrpH yuar«t>i
Oporiere
T«t^trt tw
ilicit eaae Apostobia cptaj videmus ( I Cor. atiftftouf iv Tttft 55oif toS K-jrAuj Kncpilbnt,
m. ( ,o Qiiw
19). Fertifadinem fidenique Hoaoisi campaa os- uudc ti*o rfi» oWtduHo^ i»
>«T«>tt a€«wflai.
leadit. DtfHcile eat oiiom coronari t «wili xaj
: prtemta nonuisi i «7765-70/0;, x^avtti
y«viera«i u--p tf«utv. "W^wv Ktd
lalioiilms iloforiMilur. Nulo salntis pale.im capiia '' rrtTT.v oO feituttte:*!, £t «j totto,- rof o-utigo
vo-tra depoaanl n„lo ro rieam
i I. Ikk-i oxuat, qaj 'iit-V.^v tntftcviaOm
iloi;ouin Cbrjfli ,„ lilem prolitolur.
8*nppic xi tWtO0tK et' ur) tots
xtmaTMC o-: owovx^i. T^v )rf/itxtt;ttX«ieo, T >,; vyuiaf K i
/)ca Ouwv uvj «TToOwvTa-- «vj |txoiien}Ttu
T/5; ~ - rm. ^pv.y.a
l
-'-- rrfmTUrrvs roi Xfurrxti uinycsoj;.
,;
-
Nosu-i nabtt bella
maveruui; ai lamen auatri II O: 4uii«/Mn KttS^Hfiv Tri/r^ov
diecudi sui.i,
Wxiv^xflitrty, u «c«
nuos »d utimfctun iransi.se rupto ittivytt r\smiot oJtoi
c , 0); foOixtf* pvivTo; toO rnt
fodere Bemianiu.. Ycsirmii est siantea f
padea ba- fAimt vov.o-j, 77^0» tov iyOrAv i»utotaiXj|jaiv«i.
M iu asriis Jciusaleni (P 5: l. cxm, ).
'TtMrt-

vobis gressus e^se

-2
Voltmius />4» ecrrtv iirritKivouf f/jn, W 0f 7700«; sv ro« rt^i««-, v
perreciaa ae umquam cxe.n- ce^OUO-c^. 0i>o^^v Oadiv T«f jS««e;
plaaa simiie alicajoa veattgia
, in
^1 TtXfiaf,
«w
moveantur. Se,|uai.!iir iron ir^t Trcv
cu.n n.nio
h-uo-ouni.
l dtabolmn
q„i ae cx eo simul e sc co-
,

Vos qui hiii Dei operibas apparetis,

. Kai «colouftboTB,,, tfi
vtraoityiuii

|„tj^
r«
^ Z vu
i twc« r^o-.w./jvt^.
_ o0
XK;;o0) &
.

i;r ^_
ci ir.ictibus vuli
ouia
Buumottemqae cognosci (Msutk. vtt,
voWaovnc i«u«oOf
e^{) »•
tc* fp 7 o ( ,-
ij- .«^
ptLwctfQ.,
0VTKf
inuSi
. «^-fj &7 fwg<
U Tfiv w.orrr.v W).e
^
1«, -20 vicissi.u inontes consolainini pusilloruni
,
) , 1
, iitROTtv 3(07tvoMfMa««( «ttoutaScv
inlirmos quo^quc suscipite
,
xut &«voi«$ rfit
confirmantes eos. Nou ,
«ne^uxttv wiuwuvddsiRrOi , h«I £'/«o-tov T i_m «o^avuv
vos setlucat iinpictas, sotl tle l.oao
Itale sui tenetc scuienliam
cl nialo pro qua-

viiantcs porvcrsa quaj ,

,
U77o0i;ao-0»

•W€««.
, ^ffottoSvTf, KUT0 .j-.
mpl
TOU K«X0ti M(( TOU ««*{£
i).).«
H*T«T»iV
^ - K#< ^^ ?
aunl reola
laudauies. Ab miuaiioni cst onim
Deo , iihrmv rzodznru t^v v.pi^ y:c,riyjze
S..l<unonedire.,te(/Vou. xvn, 15), qukquis
vel ju- 5««T^ea_usv«, y.ui t« 6^0a .ir««,oQvttff.
ri ,
^y^H
sium pra injusto, vel pre justo ducit 'AlroeJftrrioc yip
iiijusiom. Nulla C EO-TI T0i 0SW, ),i
V 0VT0f TOO _0W,-.T0,-, OffTtf « TOV Sl -
e_t irBmlatM lon.poralis, I si sit anieoculos perem.e xkiov ivrl fttrsou, j «wi ttHtdw t8^««t USm». eutev
pramiaaa, cui nil.il ccnvenit antcponi.
Clamatnostcr oi j<rm *pi*X<»po,
>i 0).i-p :. g , av tt^o 6? ^)^v^t6
bjmnidicuj (
P sa i. X xv, , 3 ), si adveraaa se caafra «j-tvto. iiraflXov, ou oOoiv
coi.si.ia.u, S |,e ^«ywtov. i;o« . ^i r ^o;
i luBunatioail illius sibi penilus non fa„pt».6g, ect iaw x«t'«utou o-uarTj
timendum. jro^euoc _X7rt5*
Si canamea curn gontibus babcreiis.esset
ittsim toS furtefuv plwf ou
,

pSuftjo-STai. tj « « vai
utiq-ie magna
vicioria supcrasse cos qims _cmpcr 7
k
haberetis inimioos. Qua.ua cst
,
«p>_ t« cSw, £ ^,Tr. t^ota «syiVrw ^v v«qf,vtfco> «
abi saccrdos, pra-dicaiionc mutata
dicenda vicioria
,
Tovf M y A -j
V£ voaivou ? e
Z 0oov;. 1^/ixr, tl NMtVQ H
catholicorunl ,
VtHll AextW. O770U . Uflfic,
faolus csl pcrsccutor; cor.tn
i;..}.a
V ivTo; T0.
V v. s, TO -, xy,o.J
IVjIuu, p, ,.rie in .4_uct9c twv xaC'o).r/o,v ryivfTO, «ttiH.C iv br.uc. ,,'-l.
omn.bus senliens q„i Evangolii Domini qnod
,
anle Duuiou fpoafiy, 6; toO rua^fJuOu toO
A.erat persccutus, .aclus cst Luotou, ou t«_ f
o.tea pnedicalurl ,
De- HT»IC V» «/>0T3^0)l, UO-TcOOv £ ivJTO
scrius cst i.opius di<pntalor V H^Hig; X«T-_»i>.fl i
'
a sanclo Spiritu, posl-
fc«.ijc -McXixtixoc jstAfm toO 9bwu
quam m ipsum Spiritam Uvsu««toc, «rors w.i
sensit adversa. Mcrito si rvtoC toC Osnu Hv:u_*toc iysovwtv
pc.si.iit, audict a nobis ivavTt«, atx«it-c,
Sa.m.clis vcrba qu.c Sauli
,
t«V ETIJtftVIB, «HOUaiTOt 77_p' IJMtiv t« pvp«T* TOM _a-
tunc ab ipso dicta su.l saccrdoic
: Spcmel lc Lomi- Dr,.o, «rrro tot:
.,)., Tr7, _«o:X TO »' «UTW toO tjp^C*

' E» C«BC0 imcrprctari liccrct ,„ tcnialione pro- b

balum magis ad rcin facil
: «piod
,
Uous ms. rcg. hic addH x«
Onus e mse. reg. hic addti toC k„
1
Lab., fzao-TOf.
Ap.id L.b., cemprekendi : ct.u p» u . i Ex Kiliizio li nis«. parlicula ti . i„ a JiJs lilirs
Apniolu» d.cat id oimssa. revccatur
oporicreesse ttcu/i wdenuu. ,',„, : idcouuc Gr,rcc _v c...„
Ileiine,„i a leciio ca tcro- ro
acodcum. Reapial dice regio, r.on cnm ra;icri« i)),;
CoelesiiiiMa ad iilud A lHls ()i . pra-ferimus. Anlea
•iUodeiinepi ioa Pro ««/(« «-/, ,„ G.a^co oxsiai nUiil
suneriori ad Neslorinm n e« l.oo o,l ""j
; 3 cmo- niliilo repuoiur.
,
'

k
l.r^., habuitlit.
uno Ldii. II..IU. „fl,; f ,. sp :
* ln mas rg. ( ,A ,,-:-.,
'
r ;/«. tine