Id do

Spis treci
Przykadowy rozdzia
Skorowidz
Katalog ksiek
Katalog online
Zamw drukowany
katalog
Twj koszyk
Dodaj do koszyka
Cennik i informacje
Zamw informacje
o nowociach
Zamw cennik
Czytelnia
Fragmenty ksiek
online

Kontakt
Helion SA
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Helion 19912011

wiato i ekspozycja.
Warsztaty artystyczne
dla fotografw
Autor: Harold Davis
Tumaczenie: Radosaw Brzozowski
ISBN: 978-83-246-2940-4
Tytu oryginau: Practical Artistry:
Light& Exposure for Digital Photographers
Format: 200230, stron: 184

Sztuka byskotliwej fotografii

Praca z trybami ekspozycji
Odnajdowanie najlepszego wiata
Twrcze wykorzystanie szumw
Twrcza obrbka zdj w cyfrowej ciemni
I staa si wiato! Oto jeden z najwybitniejszych wspczesnych fotografw napisa prawdziwie
smakowit ksik dla wszystkich mionikw cyfrowej fotografii. Jeli Ty rwnie jeste wiadom,
e kade wybitne zdjcie rozpoczyna si od dobrego zrozumienia owietlenia i twrczej ekspozycji,
bez wtpienia docenisz warto tego podrcznika. Zaprzyjanij si ze swoj przeson, poznaj
zasady uycia czasu otwarcia migawki i doboru czuoci dowiedz si, kiedy naley te parametry
zmieni i w jaki sposb ta zmiana wpynie na zdjcie.
Dziki opatrzonym przejrzystymi podpisami zdjciom poznasz tajniki wykonania kadej fotografii,
co pozwoli Ci tworzy wasne perfekcyjne prace. Ksika oferuje rwnie zestaw praktycznych
rozwiza, dotyczcych doboru wiata i nawietlania, gotowych do natychmiastowego
wykorzystania. Ponadto studiowanie wymienitych fotografii autorstwa Davisa oraz jego pasja,
bezkompromisowo i inwencja twrcza stan si rdem nieustajcej inspiracji dla Twoich
nowych cyfrowych dzie.
Wybr czasu otwarcia migawki
Korzystanie z trybu penej automatyki
Twrcze nawietlanie
Makrofotografia a przesona
Przygotowanie do zdj nocnych
Wykonywanie bardzo dugich nawietle
Celowe przewietlenie lub niedowietlenie
Cyfrowa ciemnia
Ksika, ktra rozwietli wszystkie Twoje dni pracy z aparatem

Spis treci
Wstp

1. Zrozumie ekspozycj
Czym jest ekspozycja?
Rwnanie ekspozycji
Praca z trybami ekspozycji
Pomiar wiata
Celowe przewietlenie lub niedowietlenie

2. Praca z przeson

13
14
20
32
40
46

53

Przesona a gbia ostroci

Ostro selektywna i bokeh
Przesona i narracja
Gdy przesona nie ma znaczenia
Makrofotografia a przesona

54
66
70
76
80

3. Wybr czasu otwarcia migawki

85

Wszystko jest kwesti czasu

Czas otwarcia migawki i drgania aparatu
Czas otwarcia migawki a ruch fotografowanego obiektu
Twrcze wykorzystanie ruchu

4. ISO i szum
Zrozumie czuo na wiato
Kiedy naley podnie czuo ISO
Twrcze wykorzystanie szumw

5. Korzystanie ze wiata
Twrcza ekspozycja
Odnajdowanie najlepszego wiata
wiato i temperatura barwowa
Praca z balansem bieli
Owietlenie przednie
Owietlenie boczne
Owietlenie tylne
Pochmurny dzie
Fotografia nocna
Korzystanie z lampy byskowej
Wasne studio

6. Cyfrowa ciemnia
Konwersja plikw RAW
Korekcja ekspozycji
Korekcja balansu bieli
Redukcja szumw
Wielokrotne wywoanie plikw RAW
Krosowanie
Czer i biel

7. Skorowidz

86
92
96
104

109
110
114
116

121
122
126
130
132
136
138
140
142
144
148
152

157
158
162
166
168
170
174
178

182

3. Wybr czasu otwarcia migawki

Wszystko jest kwesti czasu

Ustawienie czasu otwarcia migawki okrela to, jak
dugo pozostanie ona otwarta, nawietlajc tym
samym matryc. W czasie, przez ktry migawka pozostaje otwarta, wiato odbite przez fotografowany
obiekt przechodzi przez obiektyw i jest zapisywane
przez matryc.
Jak ju wyjaniem w rozdziale 1., czas otwarcia
migawki jest jednym z trzech elementw rwnania
ekspozycji i jednym z trzech ustawie, za pomoc
ktrych okrelamy nawietlenie. Ustawienie czasu
ekspozycji jest niezwykle wane w niemal kadej
sytuacji zdjciowej.
Jestem pewny, e wszyscy zgodzimy si, i czas
otwarcia migawki 1/10 sekundy przepuszcza jedn
dziesit wiata, ktre wpada do aparatu w cigu
sekundy, czas otwarcia migawki 1/125 s dwa
razy wicej ni czas otwarcia migawki wynoszcy
1/250 s i tak dalej. Zwizek midzy czasami otwarcia migawki jest bezporedni i liniowy.
Korzystanie z czasw otwarcia migawki jest stosunkowo atwe. Jestemy przyzwyczajeni do obliczania
czasu w naszym codziennym yciu. Nie ma potrzeby zagbiania si w obliczanie czasu otwarcia
migawki tak, jak byo to konieczne w przypadku
przesony (zob. rozdzia 2.). Aby na matryc pado
dwa razy wicej wiata, wystarczy znale nowy
czas otwarcia migawki, mnoc poprzedni czas
przez dwa (na przykad 1/15 s wpuszcza dwa razy
wicej wiata ni 1/30 s). Aby zmniejszy ilo
wiata o poow, wystarczy podzieli czas otwarcia
migawki na p (1/60 s przepuszcza poow wiata,

ktre wpadoby do aparatu przy czasie otwarcia

migawki wynoszcym 1/30 s). To jest naprawd
takie proste.
Wyzwaniem nie jest opanowanie sposobu obliczania
czasu otwarcia migawki, lecz nauczenie si, kiedy
naley uy jakiego czasu. Wybr czasu otwarcia
migawki jest tak wany, e najprawdopodobniej nie
powiniene pozostawia go aparatowi, z wyjtkiem
sytuacji, w ktrych jest on bez znaczenia (zob. strony
89 i 97, gdzie znajdziesz wicej informacji o sytuacjach, kiedy czas otwarcia migawki jest nieistotny).
Ustawienie czasu otwarcia migawki okrela, w jaki
sposb na zdjciu zapisany zostanie ruch. Warto tu
pamita, e moemy mie do czynienia z dwoma
rodzajami ruchu: ruchem fotografowanego obiektu
i ruchem aparatu. Kady z nich odgrywa rol przy
tworzeniu zdjcia.
Gdy analizujemy czas otwarcia migawki w odniesieniu do ruchu aparatu, s to zwykle rozwaania
techniczne, zwizane z mechanik. Czy krtki
czas otwarcia migawki sprawi, e zdjcie zostanie
rozmyte przez drgania aparatu? W wikszoci wypadkw, gdy kto widzi nieostre zdjcie, po prostu
odwraca si od niego. Nikt nie zatrzyma si, by
odgadn powd nieostroci.
Robienie zdj przy uyciu czasu otwarcia migawki,
ktry jest zbyt dugi, by utrzyma aparat bez ruchu,
stanowi jeden z najczstszych powodw braku
ostroci (rozmycia). To, e na zdjciu nie ma rozmy
wynikajcych z drga aparatu, stanowi warunek pocztkowy (i konieczny) dla powstania dobrej fotografii.

Mglista noc nad mostem Golden Gate poczona z dugim czasem nawietlania pozwoliy
na zapisanie ruchu samochodw i ladw pozostawionych na niebie przez samoloty.
Obiektyw 18 200 mm VR; 18 mm, 120 s, f/8, ISO 100, statyw
Strony 84 85: Wybraem dugi czas otwarcia migawki, by stworzy z pdzcych samochodw niemal abstrakcyjn kompozycj. Trwajca dwie minuty ekspozycja sprawia, e
wiata jadcych samochodw wygldaj jak cige linie o ksztacie litery S.
Obiektyw 18 200 VR; 55 mm, 120 s, f/11, ISO 100, statyw

86

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

3. Wybr czasu otwarcia migawki

87

Woda z hukiem spadaa z Nevada Falls w Yosemite. Wychylajc si nad krawdzi i kierujc aparat wprost w d, uyem
krtkiego czasu otwarcia migawki (1/1000 s), by zamrozi ruch
wody.
Obiektyw 18 200 mm VR; 27 mm, 1/1000 s, f/5,6, ISO 100,
zdjcie z rki

88

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

Jeli fotografujesz nieruchom ska w jaskrawym

wietle soca, wybr czasu otwarcia migawki,
jakiego dokonasz, prawdopodobnie nie bdzie mia
wikszego znaczenia. W kadym innym przypadku
musisz wzi pod uwag zarwno estetyczne, jak
i mechaniczne aspekty wyboru czasu ekspozycji.
Rozwizaniem problemu drga aparatu przy dugich
czasach otwarcia migawki jest unieruchomienie go
w taki sposb, by pozosta bez ruchu zazwyczaj
za pomoc statywu. Warto powtrzy, e jeli czas
otwarcia migawki jest zbyt dugi, by zrobi nieporuszone zdjcie z rki, naley uy statywu.
Jeli jeste przyzwyczajony do korzystania ze
statywu, czasami decyzja dotyczca wyboru waciwego czasu otwarcia migawki bdzie wynikaa
zarwno z tego, jak bdzie wyglda zarejestrowany,
ruchomy obiekt, jak i z tego, czy statyw jest w danej
sytuacji wygodny.
Jeli korzystamy z czasu otwarcia migawki po to, by
okreli sposb, w jaki sfotografowany zostanie znajdujcy si w ruchu obiekt, wybr nasz bdzie wynika
przede wszystkim z kwestii estetycznych i wizualnych.
Bdzie on zalea od tego, jak chcesz, by wygldao
zdjcie, od ruchu sugerowanego przez odpowiednie
rozmycie, a po ruch zamroony w jednym miejscu.
Krtkie czasy otwarcia migawki powoduj zamroenie ruchu. Przy czasie ekspozycji wynoszcym
1/250 s lub krtszym wikszo rzeczy bdzie sprawiaa wraenie zamroonych w jednym miejscu,
bez wzgldu na to, jak szybki jest ich ruch.
Przy czasach otwarcia migawki wynoszcych 1 sekund lub duszych znajdujce si w ruchu obiekty
(nawet jeli bdzie to ruch stosunkowo wolny)
zaczn przypomina linie obejmujce ca trajektori ich ruchu przez kadr.
Przy czasach ekspozycji pomidzy 1/250 s a 1 s
znajdujce si w ruchu przedmioty bd w pewnym
stopniu rozmyte, w zalenoci od szybkoci, z jak
si poruszaj, czasu otwarcia migawki i owietlenia.
Oczywicie sposb oddania ruchu zaley rwnie
od prdkoci, z jak porusza si fotografowany
obiekt. Do zamroenia pdzcego wierzchowca
potrzebny jest o wiele krtszy czas otwarcia migawki ni do zamroenia wia.

O wiele atwiej jest zrobi zdjcie z rki, na ktrym

nie ma rozmycia powstaego w wyniku drga aparatu,
jeli korzystamy z obiektywu szerokoktnego. O wiele
trudniej jest utrzyma aparat wystarczajco nieruchomo, jeli korzystamy z teleobiektywu lub obiektywu makro. Zastanawiajc si nad czasem otwarcia
migawki, naley rwnie bra pod uwag ogniskow
uywanego obiektywu oraz to, czy przy danym czasie
bdzie moliwe wykonanie zdjcia z rki, czy nie.
Im bliej fotografowanego obiektu si znajdujesz,
tym wikszym problemem bd drgania aparatu
(dzieje si tak dlatego, e wszelkie drgania bd
wzmacniane proporcjonalnie do ich wzgldnego
rozmiaru na zdjciu). Oznacza to, e aby uzyska
nieporuszone zdjcie, naley uy krtszego czasu
otwarcia migawki, pracujc z teleobiektywem, ni
byoby konieczne w przypadku obiektywu szerokoktnego. Rwnie wykonywanie zdjcia zblieniowego wymaga uycia krtszego czasu otwarcia
migawki (lub statywu) w celu uniknicia utraty
ostroci wynikajcej z ruchu aparatu.
Jeli rdem wiata, przy ktrym wykonujesz zdjcie, jest lampa byskowa, to wanie czas trwania
bysku okreli sposb, w jaki odwzorowany zostanie
ruch, bez wzgldu na wybrany czas otwarcia migawki. Innymi sowy, to czas bysku lampy przejmuje
rol migawki w kontroli nad czasem nawietlenia.
Czasami owietlenie byskowe jest wykorzystywane
do czciowego owietlenia fotografowanej sceny,
szczeglnie jej obszarw znajdujcych si w gbokim cieniu. To zastosowanie nazywamy byskiem
wypeniajcym. Jeli korzystamy z lampy byskowej
w trybie bysku wypeniajcego, czas nawietlania
naley okreli, biorc pod uwag czas, przez ktry
otwarta jest migawka, i bysk lampy.
Podsumowujc: najwaniejsze jest zapamitanie,
e im duszy czas otwarcia migawki, tym wicej
wiata wpada do aparatu i nawietla matryc.
Czas otwarcia migawki wpywa rwnie na to,
w jaki sposb na zdjciu oddany jest ruch. Z punktu
widzenia fotografa mamy do czynienia z dwoma rodzajami ruchu: ruchem aparatu i fotografowanego
obiektu. To, w jaki sposb oba te rodzaje ruchu
oddziauj na zdjcie, w duej mierze jest okrelane
przez wybrany czas otwarcia migawki.
3. Wybr czasu otwarcia migawki

89

 Pracujc nad makrofotografi kwiatu, zostaem zaskoczony przez t

ukrywajc si w nim szaracz. Uyem trybu priorytetu przesony,
wybierajc przeson f/20, by uzyska gbi ostroci sprawiajc,
e cae ciao owada byo ostre. Korzystajc z bezprzewodowych
lamp byskowych w trybie priorytetu przesony, aparat okreli si
bysku dla uzyskania dobrego nawietlenia. Chocia nominalny
czas otwarcia migawki wynosi 1/60 s, czas bysku wyemitowanego
przez lampy bezprzewodowe stanowi rzeczywisty czas ekspozycji. Wiedziaem, e czas bysku bdzie na tyle krtki, by zamrozi
nieustanny ruch szaraczy.
Obiektyw 200 mm, f/4 makro, 1/60 s przy uyciu bezprzewodowych
lamp byskowych, f/20, ISO 100, statyw

90

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

 Ustawiem ostro na oczach tej kijanki, okrelajc jednoczenie stosunkowo krtki czas otwarcia migawki i niewielk gbi
ostroci, tak by odizolowa je od otoczenia. Przy czasie otwarcia
migawki 1/250 s wiedziaem, e nie musz si specjalnie przejmowa drobnymi ruchami fotografowanego obiektu. Za pomoc lampy
byskowej w trybie bysku wypeniajcego wypeniem obszary
cieni, uzyskujc oglny efekt przezroczystoci.
Obiektyw 200mm, f/4 makro, 1/250 s z uyciem bysku wypeniajcego
wbudowanej lampy byskowej, f/5,6, ISO 200, statyw

3. Wybr czasu otwarcia migawki

91

Czas otwarcia migawki i drgania aparatu

Drgania aparatu to skrtowy termin uywany dla
opisania sytuacji, w ktrych ruch bd drgania
aparatu sprawiaj, e zdjcie nie jest wystarczajco
ostre. Jeli czas otwarcia migawki jest wystarczajco krtki, problem ten traci na znaczeniu.
Poza tym drgania aparatu to przede wszystkim zagadnienie mechaniczne. Co, lub kto, utrzyma aparat
bez ruchu w jednym miejscu?
Oczywicie, czasami mona dziki poruszaniu czy
nawet podrzucaniu aparatu w czasie robienia zdjcia uzyska ciekawe efekty poruszenia, zazwyczaj
jednak ruch aparatu jest niepodany (zob. strona
105, gdzie omawiam sytuacje, w ktrych moemy
chcie porusza aparatem w czasie robienia zdj).
Pozostawanie cakowicie bez ruchu jest dla ludzi
o wiele trudniejsze, ni nam si czasami wydaje.
Wystarczy zapyta kogo, kto rozpoczyna zajcia
z jogi czy medytacji. To, jak bardzo nieruchomo
potrafisz utrzyma aparat, zaczyna mie due
znaczenie przy czasach ekspozycji poniej 1/250 s.
Przyjrzyj si poniszej tabeli, ktra okrela, kiedy
naley uy statywu dla uniknicia drga aparatu.
Czas otwarcia migawki

Czy niezbdny jest statyw?

1/250 s lub krtszy

Nie (moe by potrzebny,

gdy obiektyw ma ogniskow
dusz ni 300 mm)

Od 1/125 s do 1/30 s

Moe okaza si niezbdny

(zob. ramka poniej)

Duszy ni 1/30 s

Tak

Wiele zdj zdaje si przypada na obszar poredni,

gdzie moe nam si uda utrzyma aparat w rku.
W takich sytuacjach warto sprawdzi przeson; by
moe jestemy w stanie wpuci do aparatu wicej
wiata, tym samym uzyskujc krtszy czas otwarcia
migawki bez utraty niezbdnej gbi ostroci (zob.
rozdzia 2.). Warto te wzi pod uwag podniesienie czuoci ISO (zob. rozdzia 4.), aby mc uy
krtszego czasu otwarcia migawki.
Czynniki, ktre naley wzi pod uwag, by okreli, czy moemy z powodzeniem utrzyma aparat
w rku, czy nie, gdy robimy zdjcie w porednim
zakresie czasw ekspozycji, obejmuj to, czy korzystamy ze stabilizacji obrazu (zob. ramka) oraz czy
uywamy teleobiektywu, czy obiektywu szerokoktnego. Im dusza ogniskowa obiektywu (czyli im
bardziej obiektyw staje si teleobiektywem), tym
wikszy problem stanowi drgania aparatu. Jeli
wykonujesz zdjcie makro (zblienia w wikszym
stopniu ujawniaj drgania aparatu), najprawdopodobniej bdziesz musia skorzysta ze statywu.
Ostatnim elementem jest to, jak nieruchomo Twoim
zdaniem jeste w stanie utrzyma aparat.
Niektrzy fotografowie maj przesadnie dobre
zdanie o swoich umiejtnociach utrzymywania
aparatu bez ruchu przy dugich czasach otwarcia
migawki (podobno czasami jest to nawet kwestia
mskoci; prawdziwi faceci nie pozwalaj, by ich
aparat by niestabilny, nawet przy dugich czasach
otwarcia migawki).

Trzymanie aparatu w rkach

Aby utrzyma aparat w rkach moliwie nieruchomo, przede wszystkim sam zajmij stabiln pozycj. Jeli to moliwie,
oprzyj si o cian, podog czy ska.
Nastpnie przycinij aparat do ciaa (zwykle do czoa). Trzymaj go nieruchomo za pomoc obu rk.
Warto powiczy nieruchome trzymanie aparatu, zanim znajdziesz si w sytuacji, gdy bdzie Ci ono naprawd
potrzebne. Jakie rozwizanie sprawdzi si najlepiej w Twoim przypadku? W jaki sposb moesz chwyci aparat bez
przypadkowego nacinicia guziczkw?

92

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

Stabilizacja obrazu
Mechanizm zwany stabilizacj obrazu (IS) lub redukcj drga (VR) jest wbudowany w wielu aparatach (zazwyczaj tych
o niewymiennej optyce) oraz obiektywach (przeznaczonych gwnie do uycia z lustrzankami cyfrowymi). Producenci
twierdz, e skuteczno systemw stabilizacji obrazu wynosi 2 do 3 EV (stopnie ekspozycji), co przekada si na
moliwo ustawienia nawet omiokrotnie duszego czasu nawietlania ni bez stabilizacji.
Nie ma wtpliwoci, e dziki stabilizacji obrazu moemy zrobi z rki zdjcia w niekorzystnych warunkach owietleniowych, ktrych nie bylibymy w stanie zrobi bez technologii stabilizujcej obraz.
Jeli korzystasz ze stabilizacji obrazu, by uy duszych czasw otwarcia migawki, warto wykona kilka wersji kadego
z uj, poniewa efekty zastosowania tej technologii bywaj nieco przypadkowe i nie zawsze przynosi ona oczekiwane
skutki. Z mojego dowiadczenia wynika, e z kadych trzech zdj wykonywanych przy dugich czasach otwarcia migawki z zastosowaniem stabilizacji obrazu, na jednym korekta drga dziaa prawidowo, a na pozostaych dwch nie.
Stabilizacj obrazu naley zawsze wyczy, jeli umieszczamy aparat na statywie, poniewa moe ona sprawi, e
zdjcia wykonywane przy uyciu statywu bd mniej ostre (chyba e aparat lub obiektyw ze stabilizacj ma specjalny
tryb zaprojektowany do pracy ze statywem).

Czas otwarcia migawki wynoszcy dwie sekundy by do dugi, by uzyska przyjemne dla oka,
biae rozmycie w miejscu, gdzie ten leny strumyk pieni si na skaach, ale nie do dugi, by utraci szczegy w nieruchomej wodzie. Uyem statywu, by aparat pozosta cakowicie nieruchomy
podczas caej ekspozycji.
Obiektyw 18 200 mm VR, 2 s, f/25, ISO 200, statyw

3. Wybr czasu otwarcia migawki

93

Zanim przyjmiesz, e potrafisz bezpiecznie utrzyma aparat bez ruchu przy dugim czasie otwarcia
migawki, we pod uwag, e zawodowi fotoedytorzy zazwyczaj odradzaj takie postpowanie.
Przejrzyj te zdjcia testowe, powikszajc je do
duych rozmiarw na ekranie komputera i szukajc
przyciemnionych pikseli przy krawdziach obiektw. Te dodatkowe linie wskazuj na nieznaczne
rozmycie zdjcia i bd widoczne, jeli zrobisz
z niego due powikszenie.

Dla zdjcia makro robionego z tak bliska jak to zdjcie

kropli wody 1/5 sekundy stanowi bardzo krtki czas
otwarcia migawki, poniewa blisko fotografowanego
obiektu i aparatu wzmacnia wszelkie drgania aparatu.
Wiedziaem, e ujdzie mi to na sucho ze wzgldu na
jaskrawy promie soca owietlajcy kropl, widoczny
na zdjciu dziki blikom po prawej stronie kropli.
Obiektyw 200 mm, f/4 makro, 1/5 s, f/32, ISO 100, statyw

94

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

 Zachd soca by fantastyczny, a fale uderzay mocno o brzeg nad Pacyfikiem.

Czas otwarcia migawki wynoszcy 4/5 sekundy by do dugi, by przyjemnie
zmikczy fale, a jednoczenie na tyle krtki, e ich ksztat pozosta widoczny.
Obiektyw 18 200 mm VR; 56 mm, 4/5 s, f/9, ISO 100, statyw

3. Wybr czasu otwarcia migawki

95

Czas otwarcia migawki a ruch fotografowanego obiektu

Wiesz ju, e drgania aparatu mog istotnie
zaway na jakoci fotografii, lecz moim zdaniem
znacznie ciekawszy szczeglnie pod wzgldem
artystycznym jest wpyw czasu nawietlania na
sposb przedstawienia poruszajcych si obiektw.

przez kadr, co oznacza, e bdzie on tylko czciowo nawietlony, jeli skupimy si na jednym
wybranym punkcie na zdjciu. Pynca woda czy
wiata samolotw zostaj przeduone i staj si
abstrakcyjnymi wzorami.

Ju wspomniaem, e jeli fotografujesz co, co si

nie rusza, na przykad martw natur czy ska, nie
musisz bra pod uwag ruchu fotografowanego
przedmiotu. Ale jeli dookoa tej skay pynie woda,
sytuacja ulega zmianie. Czas otwarcia migawki,
okrelany przez odpowiednie ustawienie, zmienia
sposb, w jaki ruch strumienia otaczajcego ska
zostaje oddany na zdjciu.

Ponisza tabela pokazuje, jak rne zakresy czasu

otwarcia migawki pokazuj rne znajdujce si
w ruchu przedmioty. Wskazuje rwnie sytuacje,
w ktrych niezbdne jest uycie statywu.

W rzeczy samej, moliwo pokazania upywu

czasu na zdjciu stanowi jeden z najwikszych
atutw nieruchomej fotografii. Kiedy wybierasz
czas otwarcia migawki w sytuacji, gdy fotografowany obiekt znajduje si w ruchu, decydujesz,
w jaki sposb zostanie on zatrzymany i przedstawiony na zdjciu.
Bardzo krtkie czasy otwarcia migawki sprawi
wraenie cakowitego zatrzymania ruchu. Korzystajc z nich, mamy gwarancj, e nawet najszybszy
ruch, taki jak ruch ptaka w locie, pdzcego samochodu czy rozbijajcych si fal, bdzie sprawia
wraenie zamroonego.
Porednie czasy otwarcia migawki spowoduj
zazwyczaj zatrzymanie ruchu (chocia nie cakowite). Przy tych czasach bardzo wiele zaley od
precyzyjnego doboru czasu otwarcia migawki do
ruchu fotografowanego obiektu. Ruch jest zazwyczaj zatrzymany w miejscu, chocia z nieznacznym
rozmyciem. Panoramowanie (ledzenie ruchomego
tematu obiektywem aparatu) moe te przynie
ciekawe rezultaty, jeli uyjemy jednego z duszych czasw ekspozycji w tym zakresie.
Bardzo dugie nawietlenia wymagaj innego
spojrzenia na wiat, by zwizualizowa wpyw
wybranego przez nas czasu otwarcia migawki.
Znajdujcy si w ruchu obiekt bdzie pyn

96

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

Zakres czasw
otwarcia migawki

Efekt

Czy konieczne jest

uycie statywu?

Bardzo krtkie:
1/250 s i krtsze

Ruch ulega zatrzymaniu, zamroeniu w kadrze.

Nie

rednie: 1/125 s
do 1/30 s

Poruszajce si
obiekty s wyrane, lecz lekko
rozmyte.

By moe (zob.
strona 92, gdzie
znajdziesz wicej
informacji)

Dugie: pomidzy
1/15 s a 4 s

Poruszajce
si obiekty s
rozmyte lecz
rozpoznawalne.

Tak

Bardzo dugie:
dusze ni 4 s

Poruszajce si
obiekty prawdopodobnie przejd
przez cay kadr
i zostan zapisane
w sposb abstrakcyjny.

Tak

Pomyl na przykad o poruszajcej si wodzie.

Pomaga ona uczyni otaczajcy nas wiat piknym
i stanowi cz wielu fotograficznych kompozycji
przedstawiajcych natur.
Przy zastosowaniu krtkiego czasu otwarcia migawki fale i spadajca woda zapisane zostan ostro
i wyrazicie, zamroone w miejscu (zob. zdjcia na
stronach 77, 88 i 99).
Przy ustawieniu redniej dugoci czasu otwarcia
migawki woda nadal bdzie czytelna, jednak gdy
bliej przyjrzymy si zdjciu, zobaczymy nieznaczne
rozmycie. Tak na marginesie, wanie te ustawienia
mog okaza si najlepszymi do fotografowania
poruszajcej si wody.

Poruszajce si obiekty i korekty czasu ekspozycji

Jeli poruszajcy si obiekt zostaje zarejestrowany w czasie, gdy porusza si przez kadr, przy bardzo dugiej ekspozycji,
pozostanie on niedowietlony w kadym miejscu swojej podry (poniewa nie bdzie przebywa w adnym z miejsc
przez cay czas trwania nawietlenia). Niedowietlenie oznacza, e obiekt bdzie wydawa si by ciemniejszy ni
byby, gdyby znajdowa si w jednym miejscu przez cay czas ekspozycji. Niedowietlenie to jest do pewnego stopnia
rwnowaone, jeli w ruchu znajduje si kilka przedmiotw; gdy jeden z nich opuszcza kadr, inny zajmuje jego miejsce.
Z mojego dowiadczenia z fotografowaniem poruszajcych si przedmiotw, szczeglnie w oglnie ciemnym otoczeniu, wynika, e dobrze sprawdza si przeduenie czasu nawietlenia (zob. zdjcia na stronach 84 85 oraz 106, gdzie
znajdziesz przykady sytuacji, w ktrych celowo przewietliem zdjcie). Jednak najlepszym rozwizaniem w sytuacji,
gdy mamy do czynienia z ruchem, jest eksperymentowanie z parametrami ekspozycji. Prawdopodobnie nie dowiesz
si, jakie ustawienia s najlepsze, do chwili, kiedy sprawdzisz wszystkie opcje.

Gdy czas otwarcia migawki staje si duszy, poruszajca woda nabiera coraz bardziej abstrakcyjnego wygldu (na przykad zdjcie na stronie 93).
Przy najduszych czasach otwarcia migawki woda
wyglda zupenie naturalnie, zdajc si by cig
bia wstg bez jakichkolwiek szczegw (na
przykad zdjcie na stronie 98).
W rozdziale 2. wyjaniaem, e czasami wielko
otworu przesony nie ma znaczenia (strony 76 79).

Czasami nieistotny jest rwnie czas otwarcia

migawki: dzieje si tak, gdy nie ma problemu drga
aparatu, a fotografowany obiekt pozostaje bez ruchu. We wszystkich innych sytuacjach zagadnienia
zwizane z wyborem czasu otwarcia migawki maj
gigantyczne znaczenie dla fotografa. Twoje zdjcia
znacznie zyskaj, jeli powicisz wystarczajc
ilo czasu na pene zrozumienie implikacji wyboru
poszczeglnych czasw otwarcia migawki.

Uznaem, e ta g kanadyjska
uchwycona w locie tworzy ciekawy kontrast z przemysowym
dwigiem znajdujcym si w tle.
Aby zamrozi ruch gsi, uyem
bardzo krtkiego czasu otwarcia
migawki (1/1000 s).
Obiektyw 70 200 VR; 200 mm,
1/1000 s, f/5,6, ISO 100, zdjcie
z rki
3. Wybr czasu otwarcia migawki

97

Wykonywanie bardzo dugich nawietle

Kade nawietlenie dusze ni kilka sekund
powinno by uznane za bardzo dugie i dlatego
wymagajce uycia statywu. Radz zainwestowa
w dobry statyw, co pozwoli unikn pniejszej
frustracji. Niektre z lepszych systemw statywowych wykorzystuj pytk na stae zamocowan
do korpusu aparatu, tak by mona byo go atwo
montowa i zdejmowa ze statywu.
Dostpnych jest te wiele rnych podprek,
z ktrych mona skorzysta, robic zdjcie z wykorzystaniem dugiego czasu otwarcia migawki,
od woreczkw z grochem po specjalne statywy na
elastycznych plastikowych nogach. Warto poeksperymentowa!
Musisz rwnie znale sposb, by wykonywa
dugie nawietlenia bez dotykania aparatu, poniewa nacinicie palcem spustu migawki wprawi
aparat w drgania przy dugim czasie nawietlania.
Samowyzwalacz wbudowany w aparat zazwyczaj
stanowi dobre rozwizanie.
Wiele aparatw ma najduszy czas ekspozycji
nieprzekraczajcy 15 czy 30 sekund. Aby uy
duszego czasu, aparat musi by wyposaony
w ustawienie Bulb (nie wszystkie aparaty umoliwiaj wykonywanie zdj w tym trybie).
Jeli korzystasz z ustawienia Bulb, migawka pozostaje otwarta tak dugo, jak dugo wczony jest
spust migawki. W tej opcji nie mona korzysta
z samowyzwalacza, poniewa migawka musi by
cay czas otwarta, by nie przerywa nawietlenia. Aby osign taki efekt, niezbdny jest nam
pilot zdalnego sterowania. Niestety, w przypadku
aparatw cyfrowych nie s to proste, niedrogie
i typowe kabelki z epoki analogowej; jeli jednak
planujesz korzysta z dugich czasw nawietlania,
ten element wyposaenia jest niezbdny.
Warto te pamita, e bardzo dugi czas nawietlania zawsze powoduje pojawienie si na zdjciu
szumw. Jeli aparat posiada ustawienie pozwalajce na redukcj szumw przy dugich ekspozycjach, naley upewni si, e jest ono wczone.

98

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

Moim zaoeniem przy wykonywaniu tego zdjcia Yosemite Falls byo uycie dugiego czasu otwarcia migawki,
by rozmy ruch wody. Aby uzyska wystarczajco dugi
czas ekspozycji, musiaem zredukowa ilo wiata
docierajcego do matrycy przez wybranie maego otworu
przesony (f/25). Uycie tak maego otworu przesony
umoliwio ustawienie bardzo dugiego czasu nawietlania (trzy minuty).
Obiektyw 18 200 mm VR; 95 mm, 180 s, f/25, ISO 100,
statyw


Pewnego dnia, pnym popoudniem, przechadzaem si wysoko ponad
poudniow, osonit stron Point Reyes pno pewnego popoudnia.
Patrzc wprost w d, zobaczyem, e wiatr wypycha wod w jednym
kierunku (ku otwartemu morzu), a fale nadchodziy z kierunku przeciwnego. Powstae w ten sposb dwie linie wody spotykay si, krzyoway
i tworzyy ciekawe wzory. Wiedziaem, e aby zamrozi te wzory, musz
uy stosunkowo krtkiego czasu otwarcia migawki (1/180 s).
Aby wykona to zdjcie, uyem koowego filtra polaryzacyjnego. Filtr
polaryzacyjny moe pogbi kolory i wzmocni (lub zredukowa) odbicia,
szczeglnie odbicia na wodzie. Aby skorzysta z filtra polaryzacyjnego, po
zamontowaniu go na kocu obiektywu naley obraca go a do chwili
uzyskania zadowalajcego wygldu zdjcia.
Filtr polaryzacyjny ograniczy ilo wiata padajcego na matryc, gdyby
nie on, mgbym ustawi jeszcze krtszy czas nawietlania.
Obiektyw 18 200 mm VR; 105 mm, 1/180 s, f/7,1, ISO 100, filtr polaryzacyjny koowy

3. Wybr czasu otwarcia migawki

99


Krtki czas otwarcia migawki (1/250 s) pozwoli na uchwycenie tej waki unoszcej si
w promieniach soca.
Obiektyw 105 mm, f/2,8 makro, 1/250 s, f/8, ISO
200, zdjcie z rki

100

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

 Miaem szczcie, poniewa ta kropla wody znajdujca si na patku kwiatu pozostaa bez
ruchu przez ptorej sekundy niezbdne do nadania zdjciu odpowiedniej gbi ostroci.
Przy tak dugim czasie otwarcia migawki wida ruch w grnej (rowej) czci kropli wody,
podczas gdy odbicia w kropli wewntrz kwiatu s cakowicie nieruchome.
Obiektyw 200 mm, f/4 makro, 1,5 s, f/45, ISO 100, statyw

3. Wybr czasu otwarcia migawki

101

102

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

 Ten mak opiumowy chwia si na silnym

wietrze. Aby zamrozi jego ruch, uyem
krtkiego czasu otwarcia migawki
(1/320 s).
18 200 mm VR; 120 mm, 1/320 s, f/5,6,
ISO 200, zdjcie z rki

To zdjcie klifu i morza nawietlaem w rodku nocy, korzystajc

ze wiata gwiazd i odlegego blasku San Francisco, przez pi
minut. Nie byo szansy na krtsze nawietlenie bez podnoszenia czuoci, a chciaem maksymalnie ograniczy szumy, ktre
zawsze stanowi problem przy dugich nawietleniach. Do pewnego stopnia szumy mona zmniejszy na etapie obrbki (co
wyjaniam w rozdziale 6.); w przypadku tego zdjcia uznaem,
e szum na klifie i oceanie wzmacnia oglny efekt tworzony
przez zdjcie.
Obiektyw 12 24 mm; 12 mm, 300 s, f/4, ISO 100, statyw

3. Wybr czasu otwarcia migawki

103

Twrcze wykorzystanie ruchu

Gdy nabierzesz dowiadczenia w twrczym pokazywaniu ruchu, prawdopodobnie bdziesz te czasami
potrzebowa wzi pod uwag czas, jakiego potrzebuje fotografowany obiekt do przebycia drogi
przez cay kadr. Jeli uyjesz tego czasu jako czasu
nawietlania, na zdjciu znajdziesz ca trajektori
ruchu fotografowanego obiektu (zob. zdjcie zachodzcego ksiyca na stronie 106, ktre stanowi
przykad takiej wanie sytuacji).
Zastanawiajc si nad czasem otwarcia migawki,
powiniene zawsze bra pod uwag to, jak szybko
porusza si fotografowany obiekt oraz jak jego
szybko ma si do czasu otwarcia migawki.

104

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

Przedmioty znajdujce si w ruchu stanowi jeden

z najwaniejszych elementw kadego zdjcia
(chyba e fotografujesz martwe natury, pomniki
czy skay). Pynca woda, szybko poruszajce si
chmury, poruszajce si pojazdy, ludzie: wszystkie
te obiekty s w ruchu. Poniewa ruch stanowi tak
wan cz naszego ycia i fotografii, naley zastanowi si, co mona zrobi w przypadku kadego
ze zdj, by zmaksymalizowa oddziaywanie ruchu,
ktry fotografujesz, oraz pomyle nad relacj pomidzy fotografowanym ruchem a uytym kadrem.
Sugeruj, by zastanawia si, jak daleko przesunie
si fotografowany obiekt w czasie wykonywania
zdjcia w odniesieniu do obszaru, ktry na nim

rejestrujemy; interesujce interakcje pomidzy

trajektori poruszajcego si obiektu a tem zdjcia
czsto tworz bardzo mocne kompozycje. Jednak
aby je uzyska, musisz wiedzie, jak drog pokona
fotografowany obiekt. Warto rwnie zastanowi
si, czy dystans, jaki w obiekt pokona, bdzie mia
wpyw na ustawienie ostroci, i czy w zwizku
z tym naley zmieni przeson, by uzyska wiksz
lub mniejsz gbi ostroci, tak jak opisywaem
w rozdziale 2.
Ruch ma wielk si wyrazu, tote nie zapominaj
o nawet najprostszych technikach jego wykorzystania. Nie kade interesujce zdjcie przedstawiajce obiekty w ruchu wymaga skomplikowanych
oblicze i przygotowa.
Najprostszy sposb na twrcz interpretacj ruchu
polega na wykorzystaniu naturalnych zalenoci
midzy czasem otwarcia migawki a wizualizacj
poruszajcych si obiektw. W zalenoci od ustawionego czasu nawietlania ten sam leccy ptak
moe zosta zamroony w uamku sekundy, pokazany w postaci rozmytych, przezroczystych smug
bd w dowolny poredni sposb.
Jak ju wspomniaem, czas otwarcia migawki i sposb uwiecznienia ruchu zawsze id rka w rk.
Krtkie czasy otwarcia migawki zatrzymuj ruch,
podczas gdy dugie czasy zapisuj ca trajektori
ruchu fotografowanego przedmiotu na zdjciu.
Staraj si eksperymentowa z rnymi ustawieniami czasu otwarcia migawki, by okreli, jaki
wpyw krtkie i dugie czasy jej otwarcia maj na
ruszajc si wod, ludzi, zwierzta, traw, chmury
na wietrze, poruszajce si samochody i ich wiata

w nocy. Uzyskane wyniki mog Ci zadziwi! Robic

zdjcia wszystkich tych poruszajcych si obiektw z wykorzystaniem rnych czasw otwarcia
migawki, nabierzesz dowiadczenia, ktre bdzie
miao wpyw na Twoje wybory czasw otwarcia
migawki, a take zrozumiesz, w jaki sposb mona
twrczo wykorzysta poszczeglne sytuacje.
Korzystajc z tego dowiadczenia, gdy znajdziesz
si w sytuacji wicej si z dynamicznym ruchem,
bdziesz w stanie instynktownie wybiera czasy
otwarcia migawki, ktre pozwol na zrobienie
znakomitych zdj.
W caym tym rozdziale niejednokrotnie podkrelaem, e czas otwarcia migawki determinuje sposb
odwzorowania dwch rodzajw ruchu: fotografowanego obiektu oraz poruszenia samego aparatu.
Zmiana czasu nawietlania w przypadku zdjcia
poruszajcego si obiektu pozwala na stworzenie
zdj dynamicznych, penych godnoci bd siy.
Celowe poruszenie aparatem, gdy migawka jest otwarta, z drugiej strony, pozwala na stworzenie zdj
nieco eksperymentalnych.
Nie zamierzam sugerowa, by beztrosko podrzuca
aparat z otwart migawk (chocia niektrzy fotografowie i tego prbuj). Pamitaj jednak, e ruch
dotyczy obu elementw. Gdy ju nauczysz si pracowa z czasami otwarcia migawki i fotografowanymi obiektami, pamitaj, e niektre efekty mona
wzmocni, wykorzystujc ruch aparatu (przyjrzyj
si na przykad zdjciu na stronie 107). Tylko jedno
sowo ostrzeenia: jeli masz zamiar w czasie robienia zdjcia rzuci aparat w gr, upewnij si, e go
zapiesz, zanim rozbije si o ziemi.

Zbliaa si chmura deszczowa, a sucha trawa szelecia na wietrze.

Zdjcie zostao zrobione niemal w nocy, a dugi czas nawietlania
(30 s) zmikczy ruch zbliajcych si chmur deszczowych i koyszcej si trawy.
Obiektyw 10,5 mm cyfrowe rybie oko, 30 s, f/2,8, ISO 100, statyw
3. Wybr czasu otwarcia migawki

105

 Oceniem, e do zachodu ksiyca pozostao mi okoo czterech minut, tote

postanowiem nawietla zdjcie przez
cay ten czas. Przeczyem aparat w tryb
Bulb i uyem programowalnego samowyzwalacza. Moim celem byo zrobienie
zdjcia ksiyca powoli zachodzcego za
horyzontem.
Obiektyw 18 200 mm VR; 200 mm, 240 s,
f/5,6, ISO 100, statyw

106

wiato i ekspozycja. Warsztaty artystyczne dla fotografw

 Fotografowaem w zachodzcym socu most Golden Gate od strony Baker Beach w San Francisco. Mj statyw znajdowa
si niedaleko linii wody, tak e fale czasami moczyy moje stopy. Wraz z upywem wieczora wyduay si te czasy nawietlania a do momentu, gdy robiem zdjcia z czasem 30 sekund przy maksymalnie otwartej przesonie.
Nagle, w czasie nawietlania, nadesza bardzo dua fala. Aby unikn porwania statywu i aparatu przez wody Pacyfiku, podniosem je do gry i zaniosem na pla. Po umieszczeniu statywu na ziemi zmieniem ogniskow zooma z 60 na 80 mm,
aby w przyblieniu zachowa poprzedni obrys kadru. Ekspozycja trwaa nieprzerwanie przed, w trakcie i po przeniesieniu
aparatu, a jego rezultat mona obejrze poniej. Kto mgby przewidzie, e zdjcie bdzie wygldao wanie tak?
Obiektyw 18 200 mm VR; 60 i 80 mm, 30 s, f/4,8, ISO 100, statyw

3. Wybr czasu otwarcia migawki

107

Skorowidz
18-procentowy odcie szaroci, 132

Adobe Camera RAW, 160, 163

Blacks, 164
Brightness, 164
Contrast, 164
Czarne, 164
Ekspozycja, 163
Exposure, 163
Fill Light, 164
Jaskrawo, 167
Jasno, 164
Kontrast, 164
kontrola kolorystyki, 166
korekcja balansu bieli, 166
Nasycenie, 167
Saturation, 167
wiato wypenienia, 164
Tint, 166
Tinta, 166
Vibrance, 167
Adobe Gamma, 133
Adobe Photoshop, 160
APS-C, 10
automatyczne ustawienia ISO, 36
automatyczny balans bieli, 133
automatyczny pomiar wiata, 25

balans bieli, 131, 132

automatyczny balans bieli, 133
JPEG, 133
korekcja, 166
RAW, 134
szara karta, 132
ustawianie, 132
bardzo dugi czas nawietlania, 27, 98
bardzo dua gbia ostroci, 56
bliki, 66
bysk wypeniajcy, 89
bokeh, 66
Bulb, 98, 106
burze, 127

celowe niedowietlenie, 17, 46

celowe przewietlenie, 17, 46
chd rda wiata, 130
182

Skorowidz

chmury, 104, 123

ciepota rda wiata, 130
CMYK, 174
Color, 170
cross-processing, 174
cyfrowa ciemnia, 158
konwersja plikw RAW, 158
konwersja zdj na skal szaroci, 178
korekcja balansu bieli, 166
korekcja ekspozycji, 162
krosowanie, 174
oprogramowanie, 160
redukcja szumu, 168
cyfrowe krosowanie, 174
czas otwarcia migawki, 14, 20, 23, 24,
86
Bulb, 98, 106
dugi czas otwarcia, 86, 89
drgania aparatu, 89, 92
krtki czas otwarcia, 86
ruch, 86, 89, 96
statyw, 89, 92
szum, 98
twrcze wykorzystanie ruchu, 104
zatrzymanie ruchu, 96
czer i biel, 178
czuo filmu, 110
czuo ISO, 114
czuo matrycy, 14, 16, 22, 114
czuo na wiato, 110

dugi czas otwarcia migawki, 27, 89

drgania aparatu, 89, 92
dua gbia ostroci, 23
dua rozpito tonalna, 48
dzieci, 114

efekt Ansela Adamsa, 181

efekt przejrzystoci, 140
Ekran, 171
ekspozycja, 14, 25
czas otwarcia migawki, 14, 86
czuo matrycy, 16, 114
korekcja ekspozycji, 162
poprawna ekspozycja, 17
przesona, 16, 54

rejestrowanie tej samej iloci

wiata, 24
rwnanie ekspozycji, 20
tryb automatyczny, 25
tryby ekspozycji, 32
twrcza ekspozycja, 122
zdjcia w nocy, 144
ekwiwalent ogniskowej, 10
EV, 22

f/n, 16, 54
fale, 99, 107
filtry polaryzacyjne, 76, 99
filtry redukujce poziom szumw, 117
format plikw
JPEG, 48
RAW, 48, 131
fotografia makro, 55
fotografia nocna, 144
fotografia zblieniowa, 80
fotografowanie kwiatw, 55
fotografowanie poruszajcych si
przedmiotw, 97

gbia ostroci, 21, 22, 23, 39, 54, 57, 70

kontrola, 54
mae matryce, 58
podgld gbi ostroci, 59
postrzegana ostro zdjcia, 57
przesona, 54
gwiazdy, 27, 119

HDR, 50
hiperfokalna odlego, 57
histogram, 19, 46

informacja o zjawiskach naturalnych, 127

informacje techniczne dotyczce zdj, 11
interpretacja ruchu, 105
IS, 93
ISO, 14, 16, 20, 22, 23, 24, 110
zwikszanie czuoci, 114

jako bokehu, 66
Jasno, 170
JPEG, 48, 133

kanay, 174
CMYK, 174
RGB, 174
karty wzorcowe, 132
kt widzenia, 71
Kolor, 170
konwersja plikw RAW, 158, 163
konwersja zdj na skal szaroci, 178
korekcja balansu bieli, 166
korekcja ekspozycji, 162
zdjcia RAW, 159
korekta czasu ekspozycji, 97
Krajobraz, 37
kreatywna ekspozycja, 123
krople wody, 29, 59, 64, 74, 81, 101
krosowanie, 174, 176
kwiaty, 55, 90
Kwiaty, 34

LAB, 172, 175

lampa byskowa, 62, 148
odbijanie wiata, 148
osona przeciwsoneczna, 148
zasig, 149
zewntrzne lampy byskowe, 149
zmikczenie bysku, 148
LED, 153
Low Pod, 82
luminancja, 168
Luminosity, 170

agodne wiato, 171

makro, 17, 60
Makro, 34
makrofotografia, 55, 61, 80
krople wody, 81
kwiaty, 90
mieszki, 81
obiektyw makro, 81
piercienie odwrotnego mocowania, 81
piercienie porednie, 80, 81

przesona, 80
soczewki makro, 81
sprzt, 81
statyw, 82
szyny, 81
teleobiektyw, 83
tryb makro, 81
ustawianie ostroci, 81
maska warstwy, 168, 170
maskowanie, 168
master, 149
materiay do tworzenia te i aranacji,
153
matryca, 10, 58
ISO, 16
mieszki, 81
model RGB, 174
monitor, 133
CRT, 133
LCD, 133
Multiply, 171

narracja, 70
nawietlenie, 17, 72
niedowietlenie, 17, 46, 49, 71, 97, 122
nieskoczono, 57, 76
Nik Software Dfine, 117
noc, 86, 146
Noise Ninja, 117
Normal, 170

obiektyw, 10
bokeh, 66
obiektyw makro, 81
obiektyw szerokoktny, 56, 57
obiektyw typu rybie oko, 39
ogniskowa, 10, 55
obrazy HDR, 50
obrbka plikw RAW, 158
odlego hiperfokalna, 57
odnajdowanie najlepszego wiata, 126
odstp sygnau od szumu, 111
ogniskowa obiektywu, 10, 55
oprogramowanie, 160
osona przeciwsoneczna, 148
ostro, 57, 66
makrofotografia, 81
ostro selektywna, 66, 67, 70
ustawienie na nieskoczono, 76
owietlenie, 19, 40, 152
owietlenie byskowe, 89

owietlenie boczne, 138

owietlenie przednie, 136
owietlenie tylne, 140

parametry ekspozycji, 19
Photoshop, 160
redukcja szumu, 168
tryby mieszania, 170
warstwy, 168
piercienie odwrotnego mocowania, 81
piercienie porednie, 80, 81
pliki RAW, 158
pynca woda, 104
pochmurny dzie, 142
podgld gbi ostroci, 59, 65
pokazywanie ruchu, 104
pomiar wiata, 25, 40
pomiar wiata przy uyciu oczu, 42
tryb pomiaru punktowego, 41, 42
pomieszczenia, 138
Pomn, 171
poprawna ekspozycja, 17
portrety, 140
poruszajce si obiekty, 97
postrzegana ostro zdjcia, 57
poszerzony zakres tonalny, 50
poziom szumw, 22
pautomatyczne tryby ekspozycji, 32
priorytet migawki, 31, 33, 34
priorytet przesony, 33, 34, 36
proces korekcji ekspozycji, 162
profil monitora, 133
profilowanie monitora, 133
Program, 76
przejrzysto, 140
przesona, 14, 16, 54
f/n, 54
gbia ostroci, 23, 54
makrofotografia, 80
narracja, 70
przesona maksymalna, 16
przesona minimalna, 16
stopnie przesony, 55
przestrze kolorw LAB, 172, 175
przewietlenie, 17, 18, 23, 46, 122
przygotowanie do zdj nocnych, 146

RAW, 48, 50, 131, 158

balans bieli, 134
konwersja plikw, 158
obrbka plikw, 158
Skorowidz

183

wielokrotne wywoanie plikw

RAW, 170
redukcja drga, 11, 93
redukcja szumu, 112, 168
obrbka pliku cyfrowego, 117
RGB, 174
rozmycie ruchu, 96
rozmycie wody, 31
rozpito tonalna, 48
rwnanie ekspozycji, 20, 24
ruch, 33, 86, 89, 96, 105
twrcze wykorzystanie ruchu, 104
woda, 88

Screen, 171
selektywna ostro, 67
skala Kelvina, 130
slaves, 149
soce, 140
SNR, 111
soczewki makro, 81
Soft Light, 171
spektrofotometr, 133
Sport, 34
sprzt, 10, 152
fotografia makro, 81
stabilizacja obrazu, 11, 93
statyw, 82, 89, 92
stopnie Kelvina, 130
stopnie przesony, 55
studio fotograficzne, 152
materiay do tworzenia te i
aranacji, 153
owietlenie, 152
sprzt, 152
szara karta, 132
szum, 17, 22, 58, 98, 110
czuo ISO, 110
odstp sygnau od szumu, 111
redukcja szumu, 112, 168
szum gaussowski, 111
szum kolorowy, 168
szum losowy, 111
szum luminancji, 168
twrcze wykorzystanie szumw, 116
wewntrzna redukcja szumw, 112
rda, 110
szyny, 81

lady gwiazd, 27
wiata miasta, 123
184

Skorowidz

wiato, 126, 130

temperatura barwowa, 130
wiato zapisane, 20
wiato arowe, 19
wiatomierz wbudowany, 40

teleobiektyw, 45
teleobiektyw makro, 83
temperatura barwowa, 130, 131
trajektoria gwiazd, 119
tryb ekspozycji automatycznej, 25
tryb makro, 60, 81
tryb manualny, 35
tryb penej automatyki, 34
tryb priorytetu migawki, 31, 33, 34, 35
tryb priorytetu przesony, 33, 34, 36
tryb Program, 26
tryby ekspozycji, 32
tryby mieszania, 168, 170
tryby tematyczne, 34
trzymanie aparatu, 57, 92
twrcza ekspozycja, 122
twrcze wykorzystanie ruchu, 104
twrcze wykorzystanie szumw, 116

ustawianie balansu bieli, 132

ustawianie ostroci na nieskoczono,
76, 77
ustawianie temperatury barwowej, 131

vibration reduction, 11
VR, 11, 93

warstwy, 168
krycie, 168
maska warstwy, 168
tryby mieszania, 168, 170
warto ekspozycji, 22
warto ISO, 20
warto przesony, 16, 24, 55
wewntrzna redukcja szumw, 112
wielko otworu przesony, 55
wielokrotne wywoanie plikw RAW, 170
winieta, 135
woda, 88, 104
wschd soca, 127, 136

zabarwienie zdjcia, 131

zachd soca, 45, 49, 78, 95, 107, 136
zamraanie ruchu, 88, 96, 103
zapis RAW, 48
zatrzymanie ruchu, 96
zdjcia czarno-biae, 178
zdjcia makro, 17, 80, 82
zdjcia o poszerzonym zakresie
tonalnym, 50
zdjcia o zbyt duej rozpitoci
tonalnej, 50
zdjcia w nocy, 27, 86, 144
ekspozycja, 144, 145
przygotowania, 146
zagroenia, 146
zdjcia z rki, 22, 23, 89
zewntrzne lampy byskowe, 149
ziarno, 16
zjawiska naturalne, 127
zmikczenie lampy byskowej, 148
zwikszanie czuoci ISO, 114
Zwyky, 170

rdo szumu, 110

rdo wiata, 131