Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 14.

Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from

University of Toronto
http://www.archive.org/details/operaomni14duns
JOANNIS DUNS SCOTI
DOCTORIS SUBTILIS, ORDINIS MINORUM,
OPERA om\x
JOANNIS DUNS SCOTI
DOCTORIS SUBTILIS. OllDlNIS MINORUM,
OPERA OMNIA
EDITIO NOVA
JUXTA EDITIONRM WADDINGI XII TOMOS CONTINENTEM A PATRIBUS FRANGISCANIS

DE OBSERVANTIA ACCURATE REGOGNITA
TOMUS DEGIMUS QUARTUS
Quoostiories in tertium Librum Sententiarum a distinctione prima usque ad

vigesimam secundam.
PARISIIS
APUD LUDOVIGUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM
VI A VULGO DICTA DELAMBRE, 13
MDCGCXCIV
THE INSTITUTE OF MEDIAEVAL STUOi£S
10 ELMSLEY PLACE
TORONTO 6, CANADA,
0CT2'cl93)
T75
R. P. F. JOANNIS
DUNS S G T I
DOGTORIS SUBTILIS, ORDINIS MINORUM,
OUJ^STIONES
m LIBRUI TERTIUM SENTENTIARUM

CUM COMMENTARIIS 11'" P. F. FRANCISGI LYGIIETI BRIXIENSIS, ORDINIS
MINORUM REG. OBS. OLIM MINISTRI GENERALIS,
ET SUPPLEMENTO R. P. F. JOANNIS PONGIl HI15ERNI, EJUSDEM ORDINIS
IN COLLEGIO ROMANO IIIBERNORUM THEOLOGLE PRIMARII PROFESSORIS.
Approbatio Supplementi commentariorum in librum tertium Sententiarum.
Ex commissione Reverendissimi P. Mai;istri sacri Paiatii vidi attente Supplementum Commen-

tariorum Lycheti supra tertiumlibrum Scoti in Sentcutias,et('ommentarios ejus integios in septem
posteriores Distinctiones ejusdem libri, eIal)orata ab admoduni R. P. Fr. Joanne Poncio S. Theo-
logia> Lectore in Collegio Romano S. Isidori Palrum Hibernorum Ordin Minorum, in quibus sub-
tilitatem Magistri clara niethodo exornat, et soliditate doctrinse claritatem firmat. Omnia Scoto
subtilissinio consonant, nihil lidei dissonum, et in nulio Lyclieto inferiorem se demonstraf.
l*ropterea dignum luce judico. Die decima nona Martii anno 1638.
Fr. Jo.^.NNEs CoNZALEz i»K Leon, Maijister et Mincrvx Re<jen$.
LMPIUMATUR.
Fr. Nir.OLALs RiccAHDiLs. .S. I'alalii Apustulici Magisler.
TuM. XIV. 1
LIB. III. SIvNTEiMIAUlM.
DISTINGTIO I.
(Textus Magistrl SeiUcntianim)
De Vcrbo Incarnato. deni (juai in c(i'H>i sunt el (jucE in

(f6'?7'/.bM'eslauraret. TUec est inulier
A. (Uini ccuit i(jili(r plcnitudo lcnipo- evangelica, qua; accendil lucernam
Gai. 4.4.
Dubuim 1.
//.v, ui ail, Apostulus, misit
'
.
Dem Fi- et draclimam decimam, quiv. pcrdila
2. et3. Iium suuni, /aclumcie rnuliere, Jac- fuerat, reperit, Sapientia, scilicet
lum suh lecje, ut eos cjui sub le(jc eranl Patris, quai testain humana^. infir-
redimerel.^ utin adoptionem. /iliorum niitalis luinine sua' divinilatis ac-
Dei reciperemur. Tenipus aulein cendit perditunnjue hoininem repa-
p)leniludinis dicilur Lenipus gralia^., ravit, nomine Ilegis et imagine
quod ab adventu Salvatoris exor- insignitum. Ideo etiain Filius inissus s.^cunda
Psaiui.ioi. diuin sumpsiL Iloc esl temnus mise-
^
est, et non Pater, quia congruentius (JnVuen
14. Psalin. , . . . .
64. 12. rendi,, et annus boiKpiitalis, in quo mitli debebat qui est ab alio, quain ''^
*
(jralia et veritas perJesum Cliristum qui est a nullo ; Filius autem a
/acta est ; (jratia, ({iiia per charila- Palre est, Pater vero a iiulio esl.
lem iinplelur quod in Lege prceci- IJt enim ait Augustinus in libro f/c Aa?"^''!
pieijatur ; ceritas, quia per Chrisli Trinilate : « Non enim habet de quo
adventum exhibetur atque perlici- sit. Siciit ergo Pater genuil, Fiiius
tur huinana» redemptionis sponsio genitus congrue Paler inisit,
est, ita
facta ab antiquo. « Filii ergo niissio Fiiius missus est. Ab iilo enim con-
Lib. 1. est ipsa incarnatio. » Eo eniin inis- venienter initlitur Dei Verbuin,
dist. XV. ^
, ,
• ,. ,
• •
sus est, quod in torina hoininis ciijus est verbum. Ai) iiio mittilur,
mundo visibilis a|q)aruit, de quo de quo natuin est. Mittitur quod
supra sufficienter dictumest. genituin est. Pater vero, qui inisit,
a nuiio est. » Ideoque Pater missus

Quare Fiiius carneni assumpsit, non non est, ne, si mitteretur, al) alio
Pater vei Spiritus sanctus. esse putarelur. Missus est ergo pri- lei-tia i
mo ImIius qui a solo Patre est ;

inissu
B. Diligenter vero est annotandum, deinde etiain Spiritus sanctus, qui

Prima ra- quareFilius, iion Patcr vel Spiritiis est a Patre et Filio. Sed Filius solus
^ '.
tio. ^
sanctus, est incarnatus. Solus naiii- in missus esl, non Spiritus

carne
que Filiiis hominem assumpsit. sanctus, sicut nec Pater. Qiiod ideo
Quod utiqiie ordine congruo at(|ue factum utqui eral in divinitate
esl,
allo Dei sapientia fecit consilio, ut Dei Fiiius iii humanitale fieret ho-
Deus, qui in sa[)ienlia sua inuiidiim ininis filius. Non Pater vel S|)iritus
2i%:phes. condidcrat, secunduni illud : Omnia sanclus carnem iiiduit, ne aliiis in
^'î^.^^^^tn sapientia /'ecisti Domine, \\\ ea- divinilate csset Filius, alius in liu-
DISTLNCTIO I,
3
iiiiiniliilc, et iiL! itlom csscl Palci- cl

l-iliiis, si Dcus l*ak'r (h* liniiiiiic iias- An luliux.nui lanhnn rarncin acrrpil,
itTclur. riidt' (leniiadius /// Evrh'- ali(iuiil fccci il, t/uiid luni Palcr rcl
siasliL-i.sdoijiiKilihus : « Non Paloi' v^"ai- Spirilus sanclus.
ncm assumpsil iieque Spirilus sanc-
lus, stMl Filius lanlum.iil (lui erat in "îid forle aliijui diceiil : (aiiii iii- y).
(liviiiilale Dei Filius, ipse liertM iii divisa siiil oj)era Trinilalis, si Im- Dui)itaiio.
linmiiie lioiniiiis (iliiis, ne //7/7 no- lius carnein assum])sil, liiiic Paler
ineii ad all(M'uiii li;nisii-el, (jui mm et Spiritns sanclus ([uia, si Filius
esset aderna nalivilale lilius, Dei carnem assum[)sit, nec hoc fe-
er^n» Filins liominis faetus esl liiius, cil Palervel Sj)irilus sanctus, non
naliissecundum \erilalem iialura' (•iiiiie qnod facit Filius, facit Pa-
ex Deo Dei Filius, et secundum ve- ler el Sj)ii"ilus sanctiis ; at omiiia A.igust, de
I I k I I i^* • Triuit. lib.
rilalem naliira' ex liomine lioniinis siinul l'ater et Lilius
I
et
1
amho-
1
i.s. cap. ii.
'^''''""'""'
liliiis, ul veritas iienili noii ado[)tio- rum Spiritiis jiariter et concordiltM-
ne, iioii a|)j)ellalione, sed iti ulra- ojêrantur. Ad quod dicimus, quia
(jue nalivitato //7/7 noinen nascentlo nihil ojieralur Filius sine Patre et
liaheret, et esset venis Deus et ve- Sj)irilu saiicto, sed una est liornm
iiis lioiiio iiniis /i/iii.s. Xon ergo triuni o])eratio indivisa etindissimi-
diios (llirislos neqne duosfilios, sed lis ; et tainen Filius, non Pater vtd
Deiim el li(»minem iiniim niiuni, S])iri(ns sanclus, carneni assuin])sit.
({iieiii j)roj)le!ea et luiii/enitiun dici- l])sam tainen carnis assnmptionein K„ii,en-
inus, inanenlem in duahus suhstau- Trinilas o]ierata esl, sicul Auûsli-
^"'iaîiJ;
liis, sicut ei natura' veritas contulit, nus de fide ad Pelnun :
dicil/yz lib.
non confusis naturis neque iminix- « Reconciliali suinus per s(Muin
tis, sicut Timotheani volunt, sed so- Filiuin secunduni carnem, sed non
cielate Fcce
unilalis. liabes, » soli Filio secundum deitatein. Tri-
(jnare Filius, non Pater vel 8piiilus nitas eniiii nos sihi reconciliavit,
sanctus, carnein assumpserit, [ler Iioc quod soluin Verbum carnem
i])sa Trinitas fccil. » Trinitas igitiir
ilrinn 1'aler cel Spirilns sanchis po carnis assumplionem fecit, sed Ver-
lucrit incarnari rcl possil. ])o, noii Palri vel Spiriliii sanclo. Si
eiiiiii Pal(!r sihi, el Filius sihi, vel
Si vero qmeritnr, ulruiii lîler Pater Filio, et Filius Palri carnis as-
vel Sj)ii-itus sanclus incarnari />/>////.'-

siiinj)lionein ojêratns esset, jam
ril, vel eliain niodo possit, sane non eadeiii oj)eralio esset utriusque,
lesponderi j)(dest, et jiotuisse olini sed divisa. Sed sicut insejârabilis
et posse nunc carnem sumere cl ho et indivisa est uiiitas subslantia'
mincm lam Palrem (jiiam S[)i-
lieri triuiii, ul ait Auûstinus /// lih. de i. dcTnn.
c. 4.
ritiirn sanctum. Sicut enim Filiiis Triii. ila (;t ()[)eratio ; « noii laiiien
homo factnsesl, ita Paler vel Sj)iii- eaindem Trinilati^m iialaiii de Vir-
Ins sancliis j)oluit el jiotesl. fiine, crucinxam el sejmllain Callio-
lici Iraclatores dociiciiint, sed laii-
tiimmodo Filiiim ; nec eanidem Tri-
LIB. lll. SENTENTIARUM
Dubium 4. Kil^tifêm in specio coluinba' descen-

disse super Jesuni, sod l<antum
Spiiitunisancluni ; noc eamdem di- QU.ESTIO I.
Matth. 3. xisse de Cddo Tu c^ Filliis meus,

:
hu-
Ulru)?i [n) possibiie fuerit naluraui
5*.^Marc. 1. sod ttiiitum Patiis vocem fuisso ad Fi-
ma?iam uniri Verbo i)i iDiitate sup-
^*' ot Filius
lium factam, (|uamvis Pater positi ?
et Spii-itus sanctus, sicut inseparabi-

inseparabibter ope- Aleiisis 3. p. q. 2. m. 2. D. Thom. 3. p. q. 2.
les sunt, ila et
art 3. el hlc q. i. art. 1. D. Donav. art. 1. q.
rentur. Utvc et mea fides est, quo- l. Richaid. art. 1. q. 1. .Kgid. q. i. Durand.
q. i. Suar. 3. p. toin i. d. ^j.sect. 1. et 2.

niam hcBcest catholica fidos. » Licet VideScol. o. Met. q. 1. ct 9. Mct. q. 12.
igitur sokis FiHuscarnem assumpse- Bacon. 3. Sen. c. i. q. i.
rit, ipsam tamenincarnationem cum
Patro ot Spiritu sancto operatus Circa primum arguilur quod non, i
est.
quia actus purus et non infinitus Argum. \
est alicui componibilis, ut probatum

(Finis textus Magislri.) est distinct. 8. lihri primi. Verbum
est talis actus ; ergo, etc.
Postquam Maîster i?iprinio libro PrcBteroa, inter unibilia est aliqua ^,.„,
a'uum. »
detorminavit de Deo, quantumadra- proportio ; finiti ad infinitum, nulia

tionem suco naturalis perfectionis, Verbum est
est proportio. infinitum,
ut generare ot spirare ; et in secun- natura humana est finita ; ergo non

do lihro determinavit de ipso insunt unibilia.
quantum ejus perfectio relucet in Prseterea, contraria non possunt Argum.
oporibus creationis in hoc tertio

;
simul esse propter eorum repugnan-
determinat de Deo inquantum ejus tiam natura creata et increataplus
;
perfectio relucet in operibus restau- ropugnant sibi invicom quam con-

rationis. Et circa prima?n disii?ictio- traria, quia contraria sunt in eo-
ne?n hujus te?Hi qucBruntur quin- dem genero, non sic creata et in-
que Pjimo, utrum possibile fuerit
:
creata natura, patet ; ergo, etc.
naturam liumanam uniri Verbo in Prima probatur por PJiilosophum 4.

unitate suppositi. Secundo, utrum Metapli. ubi arguit, quod si contra-
tres persoucjo possint assumore eam- ria ossont simul in eodem, etconlra-
deni naturam numcro. Tortio, utrum dictoria essent simul vcra.
una persona possit assumere pluros Pr;oterea, incarnare est agoro ; ^Lrsrum
naturas. Quarto, utrum suppositum ergo incarnari est pali. Verbum di- J°/^[2
croatum possit sustentilicaro liypos- vinum non |)atilur
'
;
'
or2:o
^^
non incar-c^s.
text.
pj
c,
tatico aUam naturam croatam. Quin- natur. Probatio consequentia?, quia et i. c
to, utrum formalis ratio torminandi omni actioni correspondet aliqua

istam unionom sit propriotas rela- propria passio. Et si negelur hoc
tiva. proptor instantiam de a)?iare ot
a??iari, orgo eodom modo de u?iire
ei?(niri.Non valot instanlia, quia
illa estactio immanens, cui non cor-
respondet passio aliqua in objecto ;
i
DIST. I. QLVESTIO I. S
sed incaniare est aclio Iransiens iii liiin per acUnn inlellecUis ; ifiiUir si
objectuni extra, iîlnr sibi corres- nnin est lealis, et illa realiter sunt
pnndobil passio ali(in;i. lanUnn nnnin, toUiin (|nod est
Aiv„m. 5. Pra»terea, per ali(jnas raliones ilii, terininat islain niiionein rca-
5. qû-est.' speciales ar^niUir, el primo ex parle lein.
6^27. ^' iiidnrce assnnij^ta^, quia eadeni na- Pnelerea, oinnis dependenlia est Ai-um. 7.
Uira hiiinana est //fPr perse existens, ad independens et ad absolutnin, nt

et j»ersonala personalilate creata. videUir. Persona divina inquanlnin
Sed natnra nonpotesl assumi,nisi sit lalis, non est absoluta igitur nalu- ;
luec per se existens igitur non po- ; ra non dependet ad personani in-
test assunii nisi personata persona- quantuin persona sed non unitnr ;
litale proj)ria. Sed si sit personata, pcrsona^, nisi dependeat a persona

nnii polesl assnini a persona increa- inquantuni j)ersona igiUir non ;
la ; iiiiUir esl inassuinptibilis, igiUir, nnitur persontC.

elc. Probalio prinitE propositionis, Tertio arguilur ex parte unionis, Apfrum. 8.
quia perse existens in natura intel- quia oinnis dependentia aUcujus ad

lectuali est persona. Prol)aliosecun- alteruni, vel est causati ad causain,
{\vo i^ropositionis, quia non potest as- vel causati posterioris ad causatuin
sumi nisi actu exislens, et hoc exis- prius manifestum in
(hoc videtnr
tenlia sibi propria ; sed existentia omnibns dependentiis.) Natura bu-
propria nalura} qua3 est substantia, mana non dependet ad Vcrbuin, ut
estper se existentia. Probatnretiam causatum posterius ad causatum
eadein proj)osilio, quia sicul natura prius, qnia iii priiicij)io cral
^^'^- vide"'9*q
creata se habet ad singnlarilatem, hum^ pcr quod creala snnt omnia Quodiib.
;
ila natnra intellectualis salten) sin- nec dependct ad ipsum prjecisc, ut

gularis videtur se liabere ad j)erso- cansatum ad causam, quia si depen-
nalilatem. Sed natura crcala ita est det ad ipsum, ut ad causam, terini-
singnlaris, nl non j)otest manere nus istius dcpendentia^ est commn-
eadem sine sua singularilale ; igitur nis tribus personis ; igitur, etc.
nec natura intellcctnalis singnlaris Oppositum Joan. i. Vcrburn caro
potcst mancre eadem sine sna per- factum cat, ubi caro prn hninine
sonalitate. snmitur, sccunduni Angiistinimi.
rgum. 6. Secundo argiiilur ex j)arte assu- Supponendo (b) partem aninnati- 2.
mentis, qnia qn<e sola rationc dillc- vam tanquam articulum lidei j)rinci-
runt, unum non potest essc ratio palcm intcr illa qua^ respiciunt tem-
unionis realis et non alterum. Per- poralia, ad intelligendnm istain
sona et essentia sola ralione difle- possibilitatem tria sunt videnda.
runt, alias videretur csse comjôsi- l^riino, qnid debeat intelligi pcr
tio in divinis ; igiliir, etc. Major niiionem personalem. Secundo, qiia-
j)roI)atur, (jnia cum iiiiin realis sit lilcr ipsa sitpossibilis ex j)arte pcr-
ad ali(jiiam rcrn secundnm (jund ha- snna', (jua' assumit, ita qnod cx j)arlc
bct esHc reale, nihil lcriiiinat islam ejiis nnn inveniatur repngnaiilia.
iininiiem j)ra3cise, sccundum qund Teilin, (jualiler sit j)nssibilis ex jâr-
habet cssc ralionis pra^cise causa- te nalura', qua* assumilur, ita (jund
LIB. III. SENTENTIAIU M
ex parl(3ejiis non inveiiiMliir ropii- et an repugnet Verbo posse esse sup-

finantia. positum naturu' humanae.
Supponendo partem afTirmativcun
(bj
COMMI^^NTAlllUS. tawiuam articutum fidei, etc. Respon- Unio pro-

prie dicta
dendo ad qua^stionem ponit Doctor non esl in
divinis.
(a) Utrumpossihilc. V*vo intollig-entia tres arliculos. Primus est de unione
tituli qua'stionis notanda sunt aliqua. il)i \l)e primo dico. Antequam expo-
Primum, quod possibile \n proposito nam hanc litteram, praimitto aliqua.
accipitur pro possibili Logico, scilicet Primum est, quod loquendo de unione
pro non repugnantia praidicati ad sub- proprie dicta, unio est inter extrema
jectum unde possibile Logicum se-
;
realia realitcr distincta, ideo in di-
cundum Doctorem in 1. dist. 2. part. vinis, licet sit perfectissima unitas

2. quaest. 3. et dist. (5. qusest. unica, aliquorum inter se (ut essentia? et pro-
est modus compositionis formatee ab prietatis hypostaticffi, ut patet a Doc-
intellectu, illius quidem cujus ter- {qtq iii {. dist. h. quiest. 2. et dist. 26,)
mini non includuntcontradictionem : non tamen est unio] proprie dicta,
etsic hcec propositio estpossibilis, sci- cum essentia et proprietas tantum ra-
licet naturam humanam possiljile est tione, sive ex natura rei sive formali-
i//</n K^r^>o, etc. Potest etiam intelligi ter distinguantur. Secundum est,
de possibilitate reali, de qua Phiioso- quod quando in proposito loquitur

phus 5. Metapli. texl. com, 17. de qua Doctor de unione natura; hunianai
possibilitate Doctorem in
reali vide cum Verbo, sive de unitate ejusdem
Differentia primo locopraeallegalo. Unio enim na- cum Verbo, taUs uiiitas est hic specia-
inter uni-
tatem natura^ adsuppositum fuit realiter cau- lis etdistinctaabomni unitate, de qua
turfle et
sata et terminus potenticB realis, uL in- Doctor loquitur /y^ l. dist. 2. part. 2. Nota.
suppositi.
fra patebit. Secundum notandum est, <iusest. 1. ut patet discurrendo per om-
quod differentia est inter unitatem na- nes illas unitates ; hffic enim unitas
turae et unitatem suppositi. Unitasna- non est unitas aggregationis, cum ta-
turae est unitas intrinseca entitatis lis sit minima et imperfectissima ;
realis communicabilis pluribus ut quo ha?c autem pra?ter unitatem divinam

et ui quod. Unitas suppositi ost unitas est maxima, ut inquit Bernardus, et
intrinseca entitatis simpliciterincom- infra patebit. Nec est unitas per se
raunicabilis ut quo et ut quod, ut pa- compositi, quia in tali unilate aliquid
tet a Doctore i/i i. dist. 2. part. 2. se hal)et per modum potentia' passivae
quxst. 1. et vide quse ibi exposui, sal- receptiva', et aliquid per modum for-
tem si persona constituatur in esse ma^ recepta^, ut patet incomposito na-
per entitatem positivam. Tertium no- turali per se. In hac vero unitate na-
tandumest, quod naturam uniri Verbo tura^ humanse cum Verbo, nec Ver-
in unitate suppositi est denominatione bum est potentia receptiva ; tum,
extrinseca ipsam suppositari in Verbo quia hoc est imperfectionis ; tum,
ut in supposito. His preemissis patet quia aliquid reciperet Necde novo.
titulus qua;stionis. ^:t sensus tituli est actus sive forma naluraMiumanae,
quaestionis est : An repugnet natura^ quia non potest esse causa formalis
humanffi posse suppositari in Verbo, alicujus, ut probat Doctor in \. dist. 2.
DIST. 1. QU/ESTIO I. 7
part. \.queest. 1. et dist. 8. guirst. fic- luimnna iit iinita Vcrbo dioil ordinem Ouomodo
niilt. Nec estibi unitas per accidens, ipsius nalura^bumancp dependenlis ad nfana^dicat
f*''^"""'-
jiroprie loqnendo, qua* est per infor- Vcrbuni, tanquam jul sup{)ositum,
raationem accidenlis ad subjeclum, suppositans sive sustenfificans ipsam
patet. Xec est unitas simplicitatis (in naturam buraanam in se in unitatc
qua ([uidquid ibi est, transiit in per- suppositi. Quod sic expono, quia na-
fectam identitateni realem, sicut cst tura liumaiia, qua' nala cst supposi-
in Deitate respectu omnium intrinse- tari in supposito ejusdem naturie, puta
corum^ patet, quia natura bumana et quando fêneratur Franciscus. Primo
Verbum non sunt idem realiter. Xec est natura liumana. Secundo (it lixc,
est unitas formalis, quia tunc seque- sive singularis. Terlio, quantum cst
retur quod vel natura bumana csset ex se, suppositaretur in proprio sup-
de quidditate Verbi, vel e converso. posito, nisi praeveniretur ab alio ; na-
;}. Dico ergo, quod cst ibi unitas or- tura enim singuhnris, qua; ut sic, est
(linis, sed non cujuscumque ordinis, communicabilis ut «/?/o, non potest in
unde distinguo de ordine, nam alise stare, sed de necessitate dependet
quando est ordo essentialis postcrioris ad suppositum, vel ejusdera naturse
ad aliquid prius, ct hoc multipliciler. vel alterias. lilt dicitur dependere ad Quid sit
:uUif.iex Primo est ordo causati ad causara, et suppositum ejusdem natura^, quando "gj"jg^j.J^^j
Bnt*!aHs. boc modo nalura humana sive unio suppositum talerecipit pra>dicationem supposi-
natura:? humanaj adVerbum non dicit natura? quidditativam, ut cura dicitur:

ordinera causati ad Verbura ut cau- Franciscus est quidditative borao. De-
sam prffcisam, quia ista unio naturoe pendet vero ad suppositum alterius
humana' est causata a tota Trinitate. natura, quando lale suppositura non
Secundo, est ordoalicujus causati pos- recipit prffidicationera natura per se
terioris ad causatum prius, et hoc du- et quidditative. Fntet, quia si natura
pliciter ; vel quia causatum posterius humana suppositarelur in supposito,
prn-supponit de necessitate aliquod pula bTpidis, h«c non esset per se et
causatum prius, sicut volitio inteliec- quidditaliva : IJoc siippositiini (apidis
tionera objecti voliti ;
vel quia causa- est homo., sic est in proposito, cum
tum posterius quantum ad suum essc supposilatur in Vcrbo,quod csl suppo-
dependet ad aliquod causatum prius, situra per se natura:; divina. Hac
sicut calor ignis dependet ab igne, ut enira est siraphcitcr falsa : Vcrbum
a causato priori. Kt his duobus modis (ut est suppositum natura; bumana»)
non est ordo naturcfi humana^ ad Ver- est per se et quidditativc bomo. Dico
bum, quia Verbum nulio modo est ergo, quod nalura iiuraana singularis,
causatum. Tertio, est ordo posterioris quaj debuit suppositari in Francisco,
ad prius ad quod depcndet, non in ra- lanquam in su[)posito proprio ejusdcm
tione causa-efficientis, necfinalis, nec natura^, suppositata fuitin Vcrl)0, Inn-
matcrialis, sed estordo ipsius natura quam in supposito alterins nalura'. In
ad id ad quod dependet tanquam ad eodera enim instanti, in quo depcnden-
terminiira sua dependentia'. nullo tia natura» buraana» debuit tcrminari
modo informando vcl pcrficicndo i[)- ad supposilum ejusdem naturjc, ct i|)sa
sum terminnm. lOt hoc molonalura natura sustcnlfiri in illo. \'(ibum di-
1 !
8 LIB. III. SENTENTIARUM

vinum terminavit dopendentiam ip- De primo dico (c), quod ista unio 3.
sius naturae humana^ et sustentavit non dicit per se aliquid absolutuni, Resoiul
iilam in se, et sic supplevit

1 • •
vicem sup- quia

•
...
quocumque absoluto
1
inlellecto
1
•
1
priini
dendi
positi proprii naturse tiumanae. Dico in allero extremo, non intelligitur

Unitas in- ergo, quod unitas natura^ humanae in perfecta ratio unionis, quia unio
carnatio-
nis est uni- Verbo, est tantum unitas ordinis fun- non inteiligitur ad se. Sive igitur
tasordinis.
dati in natura humana tanquam in concomitelur absolutum in uno ex-
posteriori, et terminati ad suppositum tremo, sive in duobus, cum non sit
Verbi, tanquam ad prius, tanquam in nihil, salteni dicit unio relationeni,

rationesustentantis,sivesuppositantis, non autem comniunem, qua? sit
sive personantis in se ipsam naturam ejusdem rationis in utroque extre-
liumanam. mo, qualis est similitudo, quia non
llis preemissis patet littera hujus est habitudo ejusdem rationis in na-
In divinis primi articuli. Et quod dicit, quod haBc tura assumpta et persona assumen-
non est re-
latio, sed unio ?ion est relatio commimis ejusdem te persona autem assumens nul-
;
si est, est
relatio ra- rationis in utroque extremo, patet, quia lam habet relationem realem ad
tionis.
ut innatura humana est relatio realis, naturam creatam, ex d. 30. 1. lib.
aliter non esset realiter unita Verbo, e converso autem nisi natura as-
et ut in Verbo est tantum relatio rat- sumpta aliquam haberet relationem
tionis, vel forte nuUa, ut posset sus- ad assumentem, nihil intelligeretur
tentari ex dictis Doctoris in 1. dist. 30. per se per istam unionem, nec illa
et sic conceduntur istse propositiones, relatio in natura assumpta est tan-
videlicet Natura liumana unione reali
: tum res rationis, quia tunc ipsa
est unita Verbo Et Verbum estunitum
: unio nonesset realis. Est igitur
*^
ista unio \
postatit
natiirx humance unione rationis. Vel unio relatio disquiparantice realis m nat
assuir
assuniii
est unitum, in quantum terminat m uno extremo, cui
.
m
.
,
altero nulla
,,
est rei
unionem realem fundatam in natura relatio correspondet, vel saltem qSpaia-

humana, tenendo quod nulla relatione nulla realis, et ita relatio ista estnullai.,
rationis referatur ad creaturam. Unio ordinis in uno extremo non relato, Vf',;^."'
ere-o
" ista est disquiparanlise
relation r est aulem ordinis causati ad causam, ''^.^p'"*'^-
-
in ass
roalis in uno extremo, cui in altero quia illa est communis ad totam "leiit*
nulla relatio correspondet, vel saltem Trinitatem, neque causati posterio-

nulla realis, et ita relatio ista est or- risad causatum prius,quia Verbum
dinis in uno extremo relato, ut supra non est aliquid causatum. Est igitur
patuit. Et exemplum sequens est satis relatio ordinis sive dependentiffi al-
notum in littera. terius rationis ab omni dependentia
etordine causati ad causam, et cau-
SCHOLIIM.
sati posterioris ad causatum prius,
Resolvit unionein nalura) humanae e(, divinae quia illa est universaliter ralione
persona) assumontis, esse relationem realem nalurcG in ulroque extremo.
disquiparantiae in natura, et rationis vel nul-
Et licet difllcile sit vidiM-e aliquam
lam, in pcrsoua assumente ; et esse ordinis,
non causati ad causam, nec causati posterioris dependenliam esse lalem, lamen
ad causatum prius, sed alterius rationis. ista potesl patere aliqualiter in sub-
jecto etaccidenle. Accidens enini ad

DIST. I. QU/ESTIO I.
siibslantiam siv(Nul siil)jocliiiu suiiia vel in formn, non propter hoc inloUi-
gitur uuio formaliter inter illn, |)atel
(liil)liponi liabol hal)itu(linoiu, scili-
qiiia uuiouo forma!il(->r aliquid refer-
ci^l iiiioiiuaulis ad iuroriualuiu, cl
isla necossario iucludit impoifoc- tup ; absoUito uihil formaliter refertur
tionoin in suhjecto iufonuato, oo adaliud, oiim absolalum sil lantum
scilicet (|uo(l ])otentialilateui hahet ens ad se, et nul!o modo est formaliter
respectu actus secunduin quid, sci- ad aliud, et per eonsequens nou est
licel accidentalis. Aliaiu hahot, ul ratio referendi ad aliud, hoc enim
esset eontra rationem absoluti et sic
posterioris naturaliter ad ])rius a ;
quo dopendot, noii ut ah aliqua patet quomodo unio non formaliter
causa, quia si hahot suhjoctum i)ro sit absolutum, cum formaliter non sit
aliqua causa, liahet i]isuiu ])r(') causa ad se, imo formaliler ad aliud, et ha-
inquantum bcns illara illa formaliler est ad aliad
inateriali, et hoc est, ;
informat ii^suiu. Si iîtur ista^ dua^ non enim natura humana per quod-
hahitudines accidentis ad suhjeclum cumque absolutum iu illa dicitur for-
ab invicein disliuîuautur, alterane- maliter unita Verbo, sed dieitur forma-
cessario estad subjectum sub ratio- liter unitaunione ; ergo uuio erit re-
ne im]jerfecliouis in i])so subjecto, latio. Sequitur Sive : if/ilur concomiletur
scilicet poteutialitatis. Altera nullam absolutu)n in uno extremo, puta quod

imperfeclionem necessario jjonit iu ipsa concomitetur naturam huma-
eo, sed lautum priorilatein natura- nam, qua^ est absolutum, et termine-
lem ol sustentaliouem respectu ac- turadVerbum ut relativum, sive con-
cidentis. Iluic simillima est ista ba- eomitetur ad Verbum ut relativum,
hitudo, quco dependentia natu-
est et termineturad naturam humanam,
ra? humaiHe ad iêrsonam divinam, ut ad absolutum, sive coneoraitetur
quae est extra omuem dependentiam absolutum in utroque extremo, ut sei-
Depen.ien- causati ad causaui. Ha^c etiain non lieettenendo, quod Verbum sit consti-
tia naturje
liitum per absolutam proprietatera, de
i , •
,
humanae uahet termino ])rimo naturam,

])ro
Christi ad •
personam
1
seu porsonam, luquantuiu ])ersona,
,
qi:o patuit in 1. dht. 20. et quod fuii-
ext."a om-'
^^'"^ (^[wh\ sicut outitas naturcO est al- deturinnatura, et terrainet ad Ver-
penden-
'eiius ratiouis ab entitate propria bum, et e conlra. E.Kemplum est ela- g^ eni-
qua) ut ab- P'"'"
P^''"sona', ul persona, ita dependentia rius in materia et forma,
S^cau-'
sam. ad tale ens, et talo est alterius et al- solutafundantunionem, quidquid sit,
lerius nitiouis. eumilla unio non sit nihil, imo vere
aliquid, aliter natura non diceretur
COMMtLNTARlUS. realiter uniri Verbo, saltem dicet rela-
tionem,non autem communem, sup-
:;,
(oj De primo dico. lixpono tamen ple, quaB sit realis in utroque extrerao,
Notanda hannljtteram. Gum dioit : hh/ u/no ut sirailitudo et cTqualitas, et commu-
lioiittera' ^ôn dicit pcv Hc (iUf/ukl aljsolutiini, eto. niteromnes relationes primi (3t secun-
id est, si unio esset absolutum, illud di raodi, ut patet o. Met. cap. Ad ali-
absoliilum erit realiter iii e.xtremis ;

(juid. Sequitur ; EhI igitiir ista unio
sed eertum est quod intelleelo quo- relatio disi/uiparantiw realis in uno ex-
cumque absoluto, vel in materia prima tremo, utin natura humana,etin alio,
;
10
*
LIH. ITI. SENTENTIARrM
vel nulla, vel solum rationis. Etdicitur tur hoc modo natura humana in se,
disquiparanticE quantum ad hoc quod scilicct ut unitur, sed causatur hoc
non est realis in utroque extremo, sod totum, scilicet unitum, sive natura
nondiciturdisquiparantia' ([uantum ad unita, sicut cum dicimus, generatur
simile nomen, quia dicimus unitum album, non quod tunc generetur sub-
unito unitum, sicut simile simili simi- jectum in se, sed generatur sub albe-
le.Sequitur : etitautarelalio est ordinis dine, de quo vide Doctorem In 2. dist. Oujd cav
in uno e.rtrpmo relatn ; non est autem. 17. et dist . 27. sic in proposito hoc e.x-
^*^''"''
ordinis causati adcausarn,ûidiUîy\v?[i tremum, natura sub unione reali est

humaucB unitae ad Verbum, quia non unum e.xtremum relatum, et ut sic, di-
est causata a Verbo, sed a tota Trini- cit ordinem causati, quia natura hu-
tate,quia omnis etTectus causatus a mana fit realiter sub tali unione a tota
Deo extra necessario est a tribus, ut Trinitate. Ut vero unio comparatur
Causaiitas subtiliter probatum est in 2. dist. 1. </. pra?cise ad Verbum assumens, sive ut
busperso- ^* ncc causati posterioris ad Verbum, terminans istam unionem, dicit rela-
"'^-
ut causatum prius, ut supra patuit. tionem ordinis sive dependentife alte-
Hic tamen adverte, quod cum dici- rius rationis ab orani dependentia, et
P
tur relatio ordinis posteriorisad prius, ordine causati ad causam, vel causati
potest multipliciter intelligi. Primo posterioris ad causatum prius, quia ille
illa relatio est ordinis, puta causati ad est universaliter ratione naturai in
causam, quando fundatur in aliquo utroque extremo. Vult dicere, quod
causato, ad cujus esse ex natura rei dependentia naturee ad Verbum ut ad
sequitur talis relatio, sicut filiatio di- suppositum, est simpliciter alterius
citur rclalio postorioris essentialiter rationis a dependentia omnis causali
causati, quia fundatur in re, qua? vere patet^ quia omnes relationes, 'quse ha-
causatur, qu;c ad tale causatum ne- bent terminos alterius rationis, sive
cessario concomitatur ex natura rei, rationes formales terminandi alterius
non quod talis relatio sit causata pri- rationis, necessario sunt alterius ra-
mo, et sic omnes relationes primi et tionis, patet, quia rclationes distin-
secundi modi, inter quas est aliquis g-uuntur propter terminos, ut patuit
ordo prioris et postorioris, erit prav in 1. d. 30.
cise talis ordo fundamento-
ratione Sed ratio formalis terminandi rela- 7
rum ; et hoc modo unio non dicit or- tionem causati ad causam est entitas
dinem posterioris prfficise ratione fun- absolutasivenaturaabsoluta,quiaquod
damenti, sed ipsa primo caui-ata
est estratio formalis causandi /1, est ratio
a tota Trinitate, et ideo dicit ordinem formalis dependentiam
terminandi
posterioris essentialiter ad prius, ut ad ipsius A, ad ipsum causans. Hoc patet
causnm, scilicet ad Trinitatem. VA a Doctore in QiiodlH). q. 8. et sic ratio
cum dicit, quod est rclatio ordinis in terminandi relationem causati ad

uno extremorelato,ipsa avtem non re- causam est natura, et si causatur a
fert?/r, sedest rafio refere/uti, dchei in- Doo, Doilas sive voluntas est ralio Qunmodc
telligi quod proprie noii causatur re- formalis torminandi, cum eadom sit u^.rtinnT
latio sive unio in se, sed causatur na- ratio formalis uni persona^, sicut et "^"^'
tura humana unila ; non quod causo- tribus, licet orgo tres persona'' termi-
;
niST. I. Qr.KSTlO, I. 11
eaiisali ul ihkkI, non IniUKiii.i', t'l rcjicil ralidiKin i|uaiii ad id allc-

nent relalioneni
riiiil llciiiiciis cl I). riioiuas.
tamen terminant nl 'inn, qnia non sunt
ratio formilis (erminandi. Simiiiter l)c siViiiHJo (licn (d), quod si rc- |.
ratioformnlis lerminandi relationem ])niiiinfcl pcrsdiicC (liviinc sic assn- Rcsoiutio
causcU est natura in ipso (>ausato, quia mero aiit lci ininaro dopondonliain dendi.
causatura per ipsam habet simplioiler naluia' hninana\, aiil hoc essot in-
et essentialiter csae, terminat bene ({iiantiim (^st persoiia divina, aiit
causatum ut i/uihL sed ratio formalis in([naiiliiin osl Ihoc porsoiia. Non
ierminandi est nalura in ipso. In pro- piiiiK» iikhIo, (|uia istud lorminare
posilo terminandi do-
ratio formalis (lopondonliam noii infort ali({iiid re-
pendentiam natura' liuman* ad sup- jnii^nans personfo (livin<o, qnia nec

posilum est simplioiter ratio formalis ooinpositionoin, noc poteiitialilateni,
suppositi, scilicet ipsa personaiitas, nec limilalionom. Xon eniin oporlet
sive ratio supposilandi sive personandi. nisi qnod lonninans islaiii depen-
luomodo Verbum enim divinura terminat ut (lonliain sil iii so ali([iii(l indepen-
numltv- 'iii'>'l, et proprietas personalis est ratio dens, habens onlitatoin lalom, qiia-
"'"'''•
formalis terminandi ; modo natura lis reqniritiir ad lorminandnm de-
et proprietas personalis sunt simitli- peiKhîitiam ; nec soqiiitnr ali(|na
citer alterius rationis, patet, quia na- compositio, nec potenlialilas, patet
tura perlinet ad esse quidditativum, nec dependentia in persona divina,
proprietas non ; tura quia natura ut (juia non oportet eam realiler re-
natura est communicabilis. proprie- ferri, tantum terininare depen-
sed
\ tati autera repugnat patet ergo quo- ; (lentiani natniw hnmancT assnmpla»
modo dependentia natura? humanee relata' ad eam.
ad suppositum divinum, ut hujusmodi Nec secundo (c) modo ost ali([ii;i ^ônomnis
... respectus
sitalterius rationis a qualibet alia de- repngnanlia ex parto divina^ pcrso- ad extra
. , convenit
pendentia causati ad causam, et sic
, , ,
UcTe inquantnm IhTc, [luta, qiiod tribus.
dependentia natura» humancT creatse hcT.c persona niia assninit, et non

ad Deum creantera est alterius rationis alia, quia licet i'espectus conse-
a dependentia natuPcfi huraancC ad qiums natniain, vol tenninare talom
suppositum divinum, quia prima habet rospectnm sil coinmune tribus, (d
pro termino naturam, secunda habet ideo oinnis causalitas respocln crca-
pro termino personam, ut personaest, liir<e conveniat tribus.
id est, sub ratione personalitatis. Sicut Non lamon (f) oportet quod isto
ergo enlitas natura? est alterius ra- ros{)ectiis, ({iii non conseqnilur on-
tionis fib entitate propria persona' ut titatem qiiidditativam, S(mI [x^rsona-
persona, id est, ab ipsa personalitate, lein, sil commnnis tribus, nain oin-
ita dependentia ad lale ens, et tale nis enlitas [)(u"sonalis iiKhqioiKhMis
erit alterius rationis, et sic patet iste |)olesl siiflicionter terminciro islain
articulus. (lependontiam ; lalis(5st entilas {)ro-
[)iia ciijiisciiiiK[ii<' |)('rsona% eli<iin
SCHOI.IU.M.
iil dislinîiilnr ab alia, ifiiliir, ctc.
E.xpliciil (•!;ui' i|iiiiiiio(l() ikhi rcpiiirii.il |if'iso- 8ed islud [irobalnr alilor (^), ([uia
nam divinam termiiiare dependentiam naliinn persona (li\iiia (•oiilincl d incliidil
12 LIB. 111. SENTENKARUM
Vai-. lib. 3. in se virtualiter perfectionem ciijus- naturam ;
igitur })ersona divina in-
qu. 1. vide
1). Tlioin. libet ])erson(P oreatae ; ergo respectii dependens [KJtest sufficienler termi-
3. dist.
natura' creala^ supplere potest vi- nare talem dependentiam naturce
q. 9.
cem persona^ creatcie ad terminan- creala' ad ij)sam.
(lum istam dependentiam naturffi
creata}. Istud argumentum (li) du-

pliciter deficit. Primo secundum COMMKNTAlllUS.
eos, qui sic arguunt, quia ponunt
realitatem personalem non esse per- (d) Dc secimdo dico, scilicet qualiter 8.
fectionem simpliciter illud aulem ;

ista unio sit possibilis ex parte per- Repara
quod est ratio continendi multas sona3 assumentis, an scilicet repugnet mante
....
persona^ divmse sicassumere naturam
,
necessai
il
perfectiones virtualiter, et qiiantum ex par

naturae
est de se, infinitas, oportet quod sit humanam. Et probat guod non, quia manre i
rani
^^^'
perfectio simpliciter ;
persona autem si rcpugnarel sic tcrminare depcnden -
divina, si contineret realitatem tiam nalurx humanx, etc. quasi dicat,

unius personcB creatffi, per idem et si repugnaret, ideo repugnaret, quia
infmilas, et ila entitas personalis aliquod istorum inconvenientium se-
ejus esset perfectio simpliciter, quod queretur. Et nihil horum sequitur,
ipsi negant. patet in littera,

Primi
Pra3terea (i), ita perfecta conti- In ista littera occurrunt aliqucB diffi-
Personadi- dubiui
vina non
nenlia est in essentia divina respec- cultates. Prima, quia posito quod na-
habet ter-
minare natu naturaVcreata), sicut in persona turahumana non informet, nec perfi-
turam a
pertec- divina respectu persoucB creatcP, ciat Verbum divinum, tamen si Ver-
tione.
imo quoad aliquid magis, quia bum de novo unit sibi naturam huma-
essentia est ahsolute infinita, non nam, terminando dependentiam ejus,
sic enlitas personalis ;
sed ipsa videtur quod sit in potentia ad hujus-
essentia ex perfectione sua non po- modi terminare relationem, qua dici-
test esse formaliter essentia alicujus tur uniri de novo, et hoc est imperfe-
personcG crealcT,, ut suppleat forma- ctionis.
liter vicem naturcE creata?, quam Dico, (]uod si de novo esset in poten- Soluti
prim^
tamen contiriet virtualiter igitur ; tia ad aliquam re-lationem realem,
nec multo magis persona illa potest esset imperfectionis in Verbo, quia
sup])lere vicem illam respectu per- tunc vere diceretur in potenlia. Sed,
soncalitatis creatae. Ideo non arguo ut dictum est supra, quando uniturde
ex perfectione entitatis personalis, novo, talis unio ex parte Verbi est tan-
quasi ipsa contineat virtualiter ali- tum relatio rationis, et esse in poten-
quam personalitatem creatam, sed tia ad hujusmodi relationem non iu-
ex lioc quod illa entitas jêrsonalis cludit necessarioimperFectionem. Con-
est independens,independens in-

et ceditur enim, quod dicatur dominus
quantum tale potest terminare de- ex tempore, utpatet pcr Magistrum in

pendentiam alleiius ad ipsum, quod 1. dist. 30.
natum habere terminum lalem.

est Potest quod Verbum
etiam dici,
9.
Ista autem dependentia nata est ha- terminando talem dependontiam de secundt
^'"'"»"
bere personam pro termino, et non novo, nullam includit relationem
DIST. I. QU.ESTIO I. 13
rationis, ut posset probari et dielis suum esse dependeret a natura huma-

Uoetoris in 1. dist. 30. na, et impossibile esset ipsum esse
Seeunda difficuUas est eirca hoc sine natura humana. Nam ipse Doctor
quod dicit. Verbiim terminarc depen- probat/// 1 . disl. 8. r/. iilt. quod si Deus
dentinm naturiu humana^ non dicit ppoduceret aliquam naturam de ne-
dependentiam ad aliud, quia non opor- cessitate, ((uod haberet relationem rea-
tet Yerbum reahter referri. Kx hoc lem ad illam, et e.x quo talis relatio
videtur sequi, quod si realiter referre- realis esset idem realiter quod [3eus,
lur, quod tunc dependeret. quod ta- et impossibile est relationem realem
men videtur falsum. Tum, quia causa esse sine termino ; ergo impossibile
creata realiter refertur ad eOectum, et esset Deum esse sine creatura, et sic
tamen non dependetab effectu, licet e magis impossibile sequeretur ex mi-
contra, elTectus dependeat a causa. nus impossibili. Hoc etiam patet in 1.
Tum, quia videturquod Doctor contra- dist. 30. patet ergo quod si Verbum
dicat sibi, quia i)i 1. dist. 30. q. 1. realiter referretur, quod tunc realiter
contra Henricum expresse dicit, quod dependeret In proposito autem sufli-
non est necesse omne realiter rehilum citad hoc utVerbura dicatur assumere
inquantum tale, dependere ad aliud, naturam humanam, quod terminet
vide ibi ; ergo non videtur sequi quod dependentiam naturee humancB as-
si Verbum realiter referatur, quod sumpttC relata? ad ipsum Verbum.
propter hoc dependeat. Tum, quia Terminans enim istam dependentiam
causa creata, etsi realiter refertur ad sufficit quod sit indepondens tali in-
effectum, tamen non dependet ab efTe- dependentia, qualis requiritur ad ter-
ctu, quia ut causat effectum, semper minandum istam dependentiam. Et Accidens

intelligitur prior elTectu^ ut patet a lioc patet exemplariter in omnibus, ^^^^^55^^^^*^.
Doctore in 1. dist.2G. et in2. dist. 1. q. nam ut accidens dependeat ad subje- tura.
3. licet ergo producto elTectu oriatur ctum, in subjecto requiritur indepen-

relatio causantis ad causatum, tamen dentia sufficiens ad terminandum
propter hoc non dependet. dependentiam accidentis, et hoc est,
>olutio se-
Respondeo primo, quod aliquid ab quia accidcns non potest per se stare,
;undi du- alio dependere contingit dupliciter.
bii.
et alteri non inhairere ultimate ; ergo
Uno modo in se, ita quod recipiat terminans talem dependentiam, opor-
suum esse ab alio. .\lio modo, quod tet ipsum esse independens indepen-
recipiat aliquam realitatem ab alio. dentia opposita dependentia^ acciden-

\liquid ab
Et tunc dico, quod si Verbum realiter tis. Similiter absolutum in causa ter-
jjiodepen-
lere con-
referreturad naturam humanam,tan- minat dependentiam efTectus, et ideo
.ingit
pliciter.
du- quam ad terminum, a natura humana requiritur quod sit independens iude-
reciperet relationem realemnovam (si pendentia opposita dependenticu elVe-
tamen posset esse nova), patet, quia ctus. Sic in proposito, sufficit quod
relatio realis de necessitatc dependeta Verbum ad hoc ut possit terminare
fundamento et termino, ut patet. dependentiam naturcc liumance, quod
Dico secundo, quod si realiter possit independensindependentia opposi-
lU.
Verbum ad naturam huma-
set referri ta, quaj independentia estesse incom-
nam, quod ipsum Verbum secundum municabile ut r/uo et ut quod, sive cst
\i JJIi. 1. SENTENTIAUl.M
negatio duplicis clepeQdeiilict, sciiicct tem quidditativam, id est, entitatem

actualiset aptitudinalis. IJe liac mate- essentialem communem tribus suppo-
ria vide quse singulnriter exposiii ?;/ sitis; ha^c enim non est vera: essentia
Quodiib. qiiifst. 19. divina ost immediate unita naturoj Im-
11. (e) Nec secundo modo eslaliqua repu- mana-, nec e contra, ncc est ratio for-
Declaratio gnantia ex parte divinx persome, etc. raalis terminandi, sed sola proprietas
lilteric.
Ista littera sic intelligitur, ([uod res- personalis. Similiter terminare depen-
pectus qui consequitur naturam divi- dentiam naturae humancC (qua natura
nam, ut nalura est, (sicut rcspectus humana dicitur dependere ad suppo-
creandi, efficiendi, redimendi, pra> situm) non convenit natura^ divina;,
destinandi, et liujusmodi) est scmper quia ipsa non terminat in ratione sup-
communis tribus personis. De lioc positi, cum repugnet sibi ratio suppo-
vide Doclorem in 1. dist. 4. 7. 2. ^//5/. sili ; iste ergo respectus consequitur
30. :36. 37. in 2. dist. 1. qusest. l. et suppositum divinum. Et non mirum
alilji. Unde IJoctor i)i 1. dist. \. (puaist. quod multi respectus termincntur ad
1. dicit,quod liffic estprimo Mevn.: Deus unum suppositum divinum, et non ad
creat, non hsec : Pater creat, quia ut aliud. Declaratum est enim in 1. d. 1.
licEC est primo vera, scilicet/Jc//^' creat, quod una persona potest immediate
sequitur quod ista sit vera ; Trcs perso- terminare unam fruitionem, et alia
nwcreant. De hoc videqucC ibi exposui. non tcrminabit; patet, quia aliquis
Similiter terminare respectum crea- viator actu potest frui una persona,
tionis passiva^, et hujusmodi, est com- non fruendo alia, ut patet a Doclore
mune tribus personis, quia hujusmodi in \. d. 1. c/. 2. hoc idem patet in 2.
respeclus semper lerminantur ad dist. 43.
Deum, vel ad aliquid absolutum in (g) Scd islud probatur aliter, cjuia
12.
Deo, ut pateta Doclovein prolog. qusest. persona divina conlinet, etc. Hccc cst
1 et 3. et in dist. 30. et in 2. disL 1. ct probatio Varronis lib. 3. 7. 1. etTho-
in Quodlih. Etbreviteromnis respectus, ma} in 3. d. \. (/. 9. YA probatio stat in
vel qui immediate fundatur in Deo, sihoc, quia ex quo persona divina con-
ve in aliquo communi tribus personis, tinet virtualiter perfectionem cujus-
vel qui terminalur ad Deum, sive ad cumque persoucC creata?, ideo potest
aliquid commune tribus personis, supplere vicem cujuslibet ; et sic licet
tam respectus fundatus, quam ipsum natura, puta Francisci, singulnris sit
terminarc,semperest commune tribus. nata terminari ad proprium supposi-

(f) I\on tamen oportet. Dicit Doctor tum propricC natura^, et in ipso suppo-
quod hic respectus Verbi uniti ad na- sitari, quia tamen suppositum divi-
Deus po
turam unitam, sive ut Verbi terminan- num virtualiter continet perfectionem test
sui)
plere v.
tis unionem naturai humanic est res- suppositi sive persona? Francisci, ideo
cem caii
pectus tantum consequens entitatem potest vicem iilius,
supplere sicut sarum s
cuudarui
personalem, quia ha^cest vera de fac- etiam dicimus, quod exquo Deus con- in treuei'^
causio e
to Solum Verbum est unitum nalurx
: tinet virtualiter perfectionem causa? ticienlis
absolutii
humanx, sive sobim Verbr.m terminat sccunda\ idco potest supplere vicem et in cau
sis secui
unionem passivam natura» iiumana', omnis causa' secunda\ loquendo do (lis aszei
tibus nat
et talis respectus non sequitur entita- causa linali et elTectiva. raliter
Disr. i. ur.KSTh) i. i:j
(h) Islftd arfjiimcntifin (lcftcil (hipliri- illam (liiplicnn nef^jaliotiem, sed ncoi-
ter. \\\o. Doolor improbal haiic ralio- pit onlilMt(?m nalura' sinîilaris, (jua'
nem. qui.i uon eoncludil propositum. est apta n;ita suppositari, et si virtua-
l^t primo, ([uiaoontinerc virtualiter in- liter contineret inrinitas lales perrcc-
finilas perfectiones. dicit perfeolionem tiones, esset perfectionis simpliciter.
simplioiter et inlinitatn : scJ persona Hioo tertio, quod oliam loquendo de

secundam eos, non dioit perfeotionem ista duplicinegatione conchidit pro-
simplioiter, eto. Kt nota quod Dootor positum, quia si daretur aliquid, quod
dioithio, quod si persona divina conti- vere possot terminare hujusmodi do-
m^ret realitatem uniuspersona' orealcC pendcntiam, hoo non posset esse o.\
per idom, ot itifinitas, et sio vult infer- natura propria, quin inoluderet ali-
re quod ipsa persona csset perfeotio quam perfeclionem, et si possel e.v na-
simplicitor, aiitor nihil oonoluderet tura propria terminare infinitos, esset
oontra Varronem ot Thomam. infinittC pcrreotionis. Licotenim nega- Ne.ai)io
Sed hoc duhitatur, quia oontine- de se nihil '^"^"'îtni-
in tio sit, tamen habens in
re personalitatom aliqiiam virtualiter virtute sua posse facere naturam, vel '^'^''^^-
non est oontinere aliquam perfectio- per se oxistere, vel in alio alterius
nem, cum ipsc dioat \n{v^ pncscnli natura' suppositari ot sustentari, sem-
qiigest. fpiod pcrsona tantum dicit ne- per dicit perfectionem. Si er"o Vor-
gationem duplicls dependentiie, nega- bum posset facere hano naturam hu-
tio autem nullam perfectionem dicit. manam per se e.xistere, et in supposi-
Et secundo dubitatur in hoc quod toejusdem natura? per se suppositari,
dicit, quod si contineret realitatem certum ost quod diceret perfectionem
unius persona', quod eliam contineret in Verbo,et siinfinitas naturas huma-
infinitas. Tum quia in aliis continen- nas posset faccre per se existere, oon-
tiisnontenet, quia non sequitur, causa cluderetur inflnita perfectio in Verbo.
continet virtualiter entitatem unius Ad secundura dubium dioo, quod li.
effeotus; ergo continet virtualiter enti- Doctor non arguit sic, (jiiod virtualiter ^n Ver-
tateminfinitorumorfeotuiim, pra-oipue continet unam personam, orgo ot in- turiiteV
specie distinctorum. Tum quia non se- finitas; arguit ciiim per rationem omnes"per-
quitur superius secutidum perfectio- Varronis dicentis, quod Verbum con- '°"^''
nem, oontinet virtualiter entitatem tinet virtualiter omnes personas. Po-

alicujus inferioris ;
ergo et infinitas, sito etiam quod hoc diceret in isto oa-
non sequitur. su speciali, non haberem pro incon-
lutiodu- Respondeo et dioo primo adprimam venienti quod si virtualiter continet
difTicaltatem, quod Doctor non dicit unam, quod etiam infinitas, quo ex
hoc ex intentione, sed forfe ad dicta impossibile est aliquod suppositum
opinionis, qua; videtur ponere entita- creatum cx natura propria esse sup-
tera personalem dicere perfectionem. positum alterius natura', ita quod sit
Secundo dico, quod licet secundum suppositum duarum vel trium natiira-
Doctorem ratio personalitntis sit tan- rum. Tota enim natura oroata non
iiomodo tura negatio dupliois dependonticC, posset hoc facere, licet Deus possit fa-
r.Lliutis litmen (luando dicit quod continens cere, quod unum supposiftim, etiam
.egrtio!"
realitatem persona^, non accipit ibi creatum, terminet dependentiam plu-
IG LIB. III. SENTENTIARUM
rium naturarum, ut patet infra). Si quia ibi oporteret ostendere distinc- Var iibj
pra e
ergo Verbum ex natura propria, quod tioneni singularitatis natura; creatcc Henr.
est verum suppositum, potest se facere a personalitate creata. Probatur ta- surnrt
Quodlit
suppositum alterius natura^, et sic si- men propositum tripliciler : Prinio, q. 3.
mul esse suppositum duarum natura- quia singularilas pra^cedit naturali-

rum, sequitur quod eliam iniinitarum ter personalitatem ; Deus igitur po-
naturarum, cum non sit major ratio test influere ad singularitalem sicut
deduabusquam de infmitis, sicut si ad prius naluraliter, non influendo
idem corpus posset simul esse in plu- ad personalitatcm, et ita potest pra^-
ribus locis, ergoet in infinitis, ut patet venire in quo natura
illo instanti, in
4. Pysicorum. singularis debet personari in se, ne
Continen- (i) Pvdeterea, ita perfecta continentia^ ipsa personetur in se, sed in alio.
tia est in
essentia
etc. Hic Doctor arguit quod ex conti- Secundo, quia illud quod est
divina.
nentia virtuali non potest concludi, uniusgeneris, potest babere modum
quod Verbumdivinum possit esse for- alterius generis, ut patet de acci-
maliter suppositum naturse humana', Jente per se exi^stente in Eucharis-
terminando dependentiam illius. Et tia ; igitur sicut accidens potest
arguit a simili, etquodammodoa for- habere modum substanti», ut ibi
tiori, quia essentia divina virtualiter apparet, ita substantiapotest habere
continet omnem naturam creatam, et modum accidentis e converso, scili-
magis quam Verbum contineat perso- cet dependere ; sed hoc posito ex
nam, ettamenipsa non potestsupple- p^rte naturcG humanae,, qua^ est
re formaliter vieem naturê humaucT substantia, salvcitur dependentia et
vel alterius naturee, quia si suppleret unio illa quai dicta est ergo, etc.
;
vicem naturee humanae formaliter, Tertio arguitur, quia quanto ali-

tunc esset ipsa natura humana forma- qua sunt magis diversa, tanto niagis
liter, quod est impossibile, sic nec sunt ad invicem unibilia hoc pro-
;
Verbum vicem suppo-

potest supplere hatur inductive, quia individua
siti creati ergo ex hoc quod continet
;
ejusdem speciei sunt minime unibi-
virtualiter, nonpotestconcludipropo- ji^^ j.^g diversorum generum sunt
Quoniodo situm. Non enim negat Doctor abso- ,^^30.^3 îîhiies quam aliqua ejusdem
îiie™ lute, quod Verbum non suppleat vicem

su generis, ut patet de subjecto et acci-
vicem suppositi ejusdem naturcE, sed negat
pos.u!*^' ^Xqx^[q. lojtur cum maxime diversa
quod ex hoc suppleat, quia virtualiter sintcreatum et increatum, quia non
continet, concedit autem quod sup- unius generis, sequitur quod ipsa
pleat vicem ex hoc quod est indepen- erunt maxinie unibilia, quia unum
dens independentia, qua3 pertinet ad potentiale respectu alterius.
verum suppositum, elc. IstcC rationes (b) non ostendunt
propositum. Prima non, quia si ipsa
SCHOLIUiM.
valeret, probaret quod Deus posset
Adducit U'es rationes (luibus Varro probat
facere naturam simul manere, et
dislingui naturam a persona, easque clare et
non siugulareni vel si ;
singularem
elficaciter rejicit.
primo hac singularitate, posset
5^
Tertius articulus (a) est difficilior. eain etiaui inanentein poslea facere
siniiiilarom alia siimiilaritalo. PicO- (lislanliam nnihilinm, iiisi propter

codil oiiiiii naluniliioi- nalnra soi|)- l)otonlialitaleiii in uno exti:emo, et
sain nl sin^-nlareni ; ({nod si noôlnr actnalitalom in allero extreino, sicut

nalnrain posse lieri non sinjiiilaroin patot (le subjecto et accidente, qucE
hao (lolerininata singnlarilalo. ol so liabent ad invicem sicut potontia
ipsain j)osso nianere nisi sub eadein et aclus. Isla ratio non concludilde
siufiularilale, mullo magis sequilui' istis maxiino distantibus, scilicet

1h)C de natura siniiiilari et (^jns i)er- Verbo et nalura creata, qnianeqne
sonalilate, quia Inec esl iillima ac- Verbum est formaliter aclus natur<e
tnalitas ejus. croalco, neque nalura creata est
t Secunda ralio (c^ vidolur peccare, formalitcr potentia respeclu Verbi,
uiVideqnia inodus illc ({ni vere est pro- neque e converso, quia tunc ex eis
y.
lodlib
<i.
priiis nnius generis, non convenit natnraliter natum esset fieri unum.
alicui aiterius generis, sicut enim
est isti proprins, ita est cuicunKiue
alii incompossibilis. Nec quod COMMENTARIUS.
adducilnr de accidente separato
concludit propositum, quianon lia- (a) Tertim articidus est difficiiiov.
15.
bot illuin moduin, qni est proprius In isto articulo intendit Doctor proba-
subs!antia\ jModus enim substantitc re quod naturae humance singulari
est per se esse naturaliter, lioc est, non repugnat posse assumi a Verbo
in essendo non inclinari natnrali in unitatesnppositisive personifi. p]tdi-
aptitiidine ad aliud, non sic autem cit, quod hoc est difficile, quia oportet
xt. ID. accidens separatum. Et si adducatur ostendere distinctionem singularitatis
illud •). Metaph. ({uod ditrerenlia naturfe creata? a personalitate creata.
substantialis liabet modum qnalita- Certum est enim apud Doctorem quod Persona
•„ • incom-
est
tis, respondeo, quod non intelligit
I
natura humana
1
in se personata,
1 t
ut in municabi-
ibi Pbilosoi)hus de modo proprio se personata, non potest assumi abali- ef,\"qi?od'!
qualitalis, ut generis, sed intendit quo, quiapersona utpersona estincom-

ibi ponere multiplicitatem hujus vo- municabilis alteri et ut quoei ut quod,
cabuli qiialis, et unus inodus ojns ut patet a Doctore in primo, dislincl.
est secundum quod differentia sub- 2. el23. et 28. eiin Quodlib. quosst.9. et
stantialisdicitur qnalitas.lsle modus 19. Supposito tamenquod sitdistinctio
hujus nominis ^^^«/6% non convenit inter singularitateni naturae, et perso-
alicui speciei (lualitatis, ut est ge- nalitatem ejusdem, est videndum quo-
iius ; nec iste inodus est modus pro- modo possit assuminatura singuiaris,
priusêneris Qualitatis, sed tantuin ut prci^scindit a personalitate.
est modus istius, quod dicitur ([uale Et recitatur hic opinio Varronis iilj.
iii (•oinmnni ; igitur in proposilo 3. quxst. 1. etHenrici in sumnui Quod-

oportet ostenderc distinctionem na- tib.'.). (j. .'5. qui probant quod non re-
linwo a personalitate creata per pug-net naturu) humana.» possc sic as-
aliud quain per illud. sumi. I^t ista conclusio est verissima,
Terlia ratio non videtnr conclu- et quantum ad hocnon improbat Doc-
(l(M'o, (inia ralio nnionisnon icfinirit tor o[)iiiionem, sod quia rationes non
ToM. XIV.
18 l.lli. III. SMYHvMIAIU xM
concludurit [)roposilum, ideo improbat nem singularitatem, quia ut sic, nul-

illas. lam existentiam includit. Kt ideo forte
l^rima ratio eorum est \hi : prinio, dicerent isti, quod Deus potest iniluere
(/uia singularila.s, etc. VX ratio stat in ad prius naturalitcr existens, non in-
hoc, quia dicunt quod Deus potest influendo ad posterius, ut patet de sub-
fluore ad prius, non induendo ad pos- stantia et accidente, et sic cum natura
terius, potest enim causare substan- singularis possit vere existere (patet,
tiam, quai est prior omiii accidente, quia in Verbohabet verara e.xistentiam
non causando accidens, quod est pos- et aliam ab existentia Verbi, ut infra
terius ; cum ergo natura singularis sit patebit dist. (i.) potest induere illi por-
naturaliter prior personalitate, sequi- sonando illam in aUa persona, non in-
tur quod Deus potestinlluere ad ipsam, fluendo ad posterius, supple ad per-

ne personetur in se, sed personetur in sonalitatem propriam, qua^ est postc-
alio. rior. Sed hoc non sequitur de natura,
Secunda ratio est ibi : qiiia illud, ut praecedit omnem singularitatem.
quod esl unius gcncris, polest haberc Ipse enim Scotus habet in pluribus lo- Prioi-i I
repug
modum alleriiis generis, ut patet de ac- cis, quod non repugnat priori natura- esse Sji
posteri
cidente per se existente in Eucharislia. liter posse esse sine posteriori per di-
Haec ratio clara est in littera. vinam potentiam, quod non potest in-
Tertia ratio est ibi : quanlo aliqua telligi, nisi de priori secundum rem,
sunt magis diversa, tanto magis sunt ad quia quod non est prius secundum
inmeem unihilia, hoc probatur induc- rem^ per nuUam potentiam natum est
tive, quia individua ejusdem speciei existere sine posteriori; intelligit ergo
sunt minus unibilia, etc. de priori secundura rem, et hoc modo
IslcB ratio- (b) Istse rationes non oslendunt pro- debet intelligi opinio. Et si argumen-
nes non
ostendunt
posHum. Dicit Doctor hic contra ratio- tum Scoti concludit contraopinionem,
propo si-
nem primam quod si Deus
opinionis, concluderet etiam contra seipsum.
tum.
potest facere manere naturam singu- Doctor etiam tangit in illa ratione,
ll
larem sine personalitate propria, quia quod ex quo natura est prior singula- Itema
est prior ipsa naturaliter, sequitur iMtate, sequitur quod potest fieri sine
quod cum natura in se sit prior natu- ista et sine illa, etc. Idem dicerem,
raliter singularitate, quod Deus posset quod forte concluderetcontra Scotum,

facere naturam manere absque singu- quia ipse vult i?i secundo, disl. 3. quxst.
haritate, vel si singularera primo hac 1. quod natura ut natura sit prior om-
singularitate posset eam etiam manen- ni singularitate ; ergo sicut potest esse
tem postea facere singularem alia sin- sineista et sine illa, ita et sine orani,
gularitate, etc. quia quod contingenter se habet ad
k;. Sod hic occurrit dubium, quia non quodlibet ejusdem generis, et contin-
Dubium videtur sequi quod Doctor dicit, vide- genter se habet ad totum genuS;, patet
valde no-
tanduin. licet quod posset facere naturam abs- a Doctore in dist. 12. qiuest. 2. et alibi
que singularitate, quia aliud est loqui ssepe ; et tamen ipsevult, quod natura
de naturasingulari, qua3 ut sic, potest determinat sibi aliquam singularita-

includerc veram existentiam, et aliud tem, quia dicit quod est idem realiter
est loqui de natura, ut i)ra)cedit om- sibi.
Disr. I. gt.ESJK) 1. 19
Respoiuleo et dico, quod ratio lôc- perso/ia/i/as cst //i/i//fa a/t f/a/ilas /la/f/- Koidmon-
k)i'is vere ooiitdudit contra opinionem /w. Nota meuttMii Iloiu'ici (luod iioii ,.iei!
llenrici, quia ipse llenricus vuU quod accipit ultiiiuim actuulilateiii pro en-
nntura humana, eliam ab ieterno di- tilatereali. Xam cx quo vult ipse,y//o^/-
catentilatem realem, ut satis patet /// quod singulaii-
//b. 5. (juivst. 8. e/ 15.
pri///o, i/is/.o(K ubi Doctor improljat illas dicat tantum duplicem negalio-
lam positionemHenrici, quia sidiceret nem, hoc idem videtur dicendum se-
enlilatem realem, non esset vere crea- cundum ipsum de personalitate, et sic
bilis. lit sicsi natura singularis potest intelligendum est, (juod sicut duplex
manere absque personalitate propiia, negatio, (una scilicet qua natura dici-
qnia prior naturaliter illa, sequitur tur indivisa in plura supposita, et alia
eliam quod natura luimana in se per qua dicitur non esse idem ciim alio
divinam potentiam polest manere abs- supposito) est ultima actualitas i[)?ius
que singularitale, cum dicat veram naturcC, qua dicitur incommunicabi-
enlitatem naturaiiler priorem ipsa sin- lis ut qi/oc/, sive in plura supposita
gularitate, et sic patet quomodo argu- inferiora, ita quod talis actualitas do-
mentum Doctoris concludat contra bct accipi pro ultima determinalioiio,
Ilenricum. qua natura sit sic determinata, ut non
Secnndo dico, quod Doctor forte sit amplius communicabilis ut (/aod,
non arguit absolute de omnisingulari- sic personalitas videtur dicere ncga-
tate, sed sic, quia tu dicis quod potest tionem, qua ipsa natura est eliam iti-
facere naluram singularem manere communicabilis, et ut r/^/oc/ et ut y//^;,
absque propria personalitate, supposi- et sic talis negatio secundum llcnri-

lando illam in alio supposito, et hoc, cum dicitur ultima actualitas talis na-
quia lalis natura est prior naturaliter turaj. Sed negatio, qucC est ratio siu-
ipsa personalitate, sequiturquod Deus gularitatis, est prior naturaliter nega-
potest facere manere ipsam naturam tione, quaest ratio personalitatis, et
absque ista singularitate quam habet, sicdebet intolligi Henricus cum argiiit
cum sit prior, et facere ipsam sin- in primo argumento, quod singulari-
gularem alia singularitate, quod est tas est prior singularitate.
inconveniens, ideo dicit Doctor ibi, Si dicatur, nonne Doctor coiu.-ctlit objectio :
fjnod si i/efjett/r, etc. Dicit si tu di- naturam singularem esse priorem per- "^"."k"'^
cis, fiuod
'
talis natura non potest
'
sonalitate ? Dico nuod sic, (luantuin
1
«'' i""iof
' 1 personali-
esse sine propria singularitate, quia est ex parte sua, (piia si essent de ne- tate.
talis singularilas est actus naturcC, cessitatesimul, unum non posset essc
ut patel a Doctore in pri/m, disi. .'>.
sine alio. Si sic, tunc sequitur idem,
<j//xs/. 2. et 26. in sec/tndo, dist. :3. quod Ilenricus dicit, sciliciit quia na-
a fortiori ego dicam, quod Deus non tura singularis est prior ipsa persona-
ipsam naturam singula-
potest facere litate, idco Deus posset influere ad
rem manere absquepropria personali- illud prius, personando naturam in
talo, cum personalitas iila sit ullima alio supposito quam in proprio.
ejus actualitas. quod Doctor hic non probat
Dico, 19.
item nola, quod dicit Doctor circa ratione prioritatis, sod ex hoc, quod Soiutio.
ultimum hujus rationis, scilicet quod talis natura singularis, quu' ost vore
existens, non (leterminat sibi de iieces- respondetur quod rationalis, sicutcum
sitatc naturae magis unain personam quseritur qualis est homo accidentali-
quam aliam; natura vero, qua3 prffice- ter, respondetur quod albus vel niger.
dit singularitatem, ut prcucedit illam, Iste ergo modu?, qui est pra^dicari per
non habet verum csse reale ; data enim modum quaiis essentialis vel acciden-
quacumque natura habente veram rea- talis, no ! est modus proprius praidi-
litatem, dico quod sic includit singu- camenti Qualitatis, nec alicujus per
laritatem, quod identificat sibi illam se contenti in illo, quia nulli alteri
realiter. Probat enim \)oQ,iov in secim- competeret, sed est modus hujus voca-
do, dist. 3. quod natura secundum buli quatis, quod cst extra Praedica-
suum esse reale est simpliciter idera mentum. Nam hoc nomen quale est Qual(
iequi
realiter cum sua singularitate, etideo multiplex et sequivocum, quia prsedi- CU]
impossibile est aliquam naturam ha- caturde quali essentiali et de qualiac-

bentem esse reale separari a propria cidentali tantum nomine, eiquate acc\-
singularitate quam habet, et si sepa- dentale adhucest multiplex^ quia pra--
raretur, tota entitas realis illius natu- dicatur de quali accidentali converti-
r;e destrueretur, patet, quia sunt sim- biliter, et de quali accidentali non con-
pliciter Quamvis ergo ipsa
eadem res. vertibiliter. Et quod hoc nomen qua-
naturahumanahabensme tantum se- te sit multiplex, patet per Philoso-
cundum qidd et esse cognitum vel essc phum ubi supra sic dicentem: Quate
possibile, sit prior ipsa singularitate, et dicitur mio quidem modo dijjerentia
indifTerens ad omnem singularitatem, substantise, ut quale quid homo ani-

tamen ipsa ut habens esse reale non mat, quia bipes, sed Jt equus qua-
est prior ex natura rei ipsa singulari- drupes, et circulus quidem qualis, quia
tate, imo simpliciter eadem res et ea- quaedam figura. Et infra : vno quideni
dem existentia realiter, sed non for- modo tiaec dicitur quatitas di/Jerentia
maliter. Si etiam teneatur quod crea- substantic-e ; atio autcm modo iit immo-
tura ut existens sit prior natura sin- bitia, et mathematica, sicut numeri,
gularitate, ut exposui prolixe in secun- quates quidam sunt, etc.
do dist. 3. quxst. 1. adhuc realiter

SCHOUUM.
identiPicat sibi aliquam singularitatem
Osloiiilit 11011 eodem formaliter ualuraiii esse
a qua est impossibile separari de hoc ;
iiidividuara et persouatam, circa quod prima

vide, quse exposui in secundo, ubi su- sententia ait p(^rsonam constitui per aliquid
pra, et dic consequenter. posilivum superadditum natura? ; ita commu-
nis Tliomistarura, Cajet. 3. p. quu^st. 4. art. 2.
(c) Secunda ratio videtur peccare,
20. Med. ibi, Zumel (luajst. 3. art. 3. Capreol. 3. d.
quiamodus ille, etc Ha)c littera clara
Argent.
ri. q. 3. conrl. 2. 3. d. 6. q. 1. arl. I.
est usque ibi : Et si adducatur ittud. Vasque/, 3. i>.

d. 31. c. G. Durand. 3. d. 3+. q.
Respondet, quod non intelligit ibi 1. Suar. Met. d. 3i. sect. 4. num. 14. Hanc re-
jicit Scolus. Primo, (luia tuuc esset aliqua en-
Philosophus de modo proprio qualita-
litas positiva iiiassuuiptibilis, et consequonter
Quomodo tis, ut generis. Dicimus enim, quod Secundo, natura jam
differentia
' o iiicurabilis. assunijtta
\
subsfan- dilTcrentia substautialis habet modum carerct illa enlitate, el consequenter non
tialis ha- . i- ,
esset a:'que perfecta ac alia) ejusdem spe-
beat mo- qualitatis, quia prtrdicatur per mo-
dum qua- , ,. •
i- o- •
„ ciei. Tertio, si dimitterctur, non esset persona-
litatis. dum qiuilis essentiahs. Si
i
enim qu»- ta. Quarto, natura intelleclualis essi>t hiBC et
rafur qualis est homo essentialiter, existens, et non esset persona.

DIST. I. QU-ESTIO 1. 21
0. Iden proptor (d) islimi lcilium liie, isfi (Miiiii iilliiiiic enliliiti, (juiim ne, ut Deus
possit
?in. It» (1 i'li('iiliiiii (»j)orlt'l vidcic (iiioinodo addil persoiiii ulfra sinûliire, repii- q'.!idquid
quodl lum iiupli-
irt. 3.
.st; liahciit illiid, a (]ii(t iialiiia iiilel- fiiiiircf contradictorie communiciiii, cat contra-
dictionein.
loeUialis dieilur |)ersoiia ad illud, a sicuf iiiilurii eommiiiiiciitiir sui)|)()-
((uo naUira liilis est sinûlaris el iii- sito. Piilel, quiii j)ersona esf incoiii-
divitUia ; el jialet tjuod noii eodeni municiibilis exislentiii, el ila rejui-
fornialifer et ulliniale (^st individua finiU'et sibi conlnulictorie assuini.

el jiersonala liae })ersonaIilale erea- (lonsequens videfur inconveniens ;
ta, qiiia seeunduin Daniaseenuin //A. liiiii (juia secundum Diimiiscenum

•{. (•(/]). II. ^'erhuiii assuinj)sil iialu- 2-"). (juod est iiiiissuinj)fil)ile, est in-
riiiii in atoino, non taiiKMi persona- curabile ; tuiii quia omnis enfifiis
na via liiiii. Qiiid iiuteni sit illud ])ropriiiiii, |)()sifivacreaturci3 a3queestin poten-
(luo iiiitura est persoiiiita, duie \i- fia obedienfiidi respectu ])crson<e di-
dentur vife probiil)iles ; una, quod vina3.
personii sit persoiKi per aliquid po- Secundo, (|uia sequilur quod uii-
sitivuin iii natura ultra illud,quo fura, qute jam assuinpta est a Verbo,
natura est individua, et hoc sive Ciuêret illa entitate posifiva, ({Uie
illud posilivuin sit absolutuni sive tamen ponitur ultiina et quiisi ae-
siinda respeetiis. Alia via, quod per solain fualissiina et deterininatissima in
ia.
neîilionein additain naturie sit pernatura non vidciifur con-
tali. Et si
soiiii. Priinuni posset poni iilitjuo veniens concedere naturam isfam

inodo proportionaliter ei, quod dic- carere ea, arûo quod ista natura
tum est in serAindo libro de indivi- non posset dimitfi sibi, quin oporte-
duatione disl. 3. quod sicut cst ali- ret dari sibi aliam realifiitem ab ea
qua realitas projiriii, qua natura cst quam habet, scilicet personalitatem,
ire q. luer ullra illaiii, (|Uii naluraest na- vel remaneret non personata, quia
buius
3. tura, et luec noii est forinaliter illa, func non essef personata sineilla
ita ultra ulriimque istaruin essct realifate, et illam nunc non liabet ;
realitas alitjua, qua posset jêrsona, ergo oportel istiun de iiovo illi uii-
et illa nciilii isliirum esset forniiiliter liirie dimissie diu'i.
eadein. Iino sequitur tertio (f), (juod ista

Secunda via ne^vit oinnem reali- iiiilura non posset dimifti et esse per-
latein positivain constituere perso- sonata, quia talis rcalitasnon pofest
naiii, et jionil illain realitalein, quii esse realitas natuicc, sicut ostensnm
naturaesl limc, esse ultiinain entitii- est '/// 2. dist. '\. qmvsl. de indim-
lem |)()sitiv«im, et ulliii liiinc iioii duationc, nec p(jtcst contineri per
esse nisi nefriitionem alitjuiim, quii identiliiltun iii iilitjua natuiii, quiu
diciitur subsisttiiis in iiiituiii intelhic- iioii est e<Kl(Mii sihi. Ouidqiiid eniin
tiiali et persona. iioii (umtinet idiquain realitatem per
1. (iontiii j)riiniim viiiiii (c) iirûo idcntitiilem miinens idtMii, noii jio-
6. 3. (jiiii(lru|)liciler. Primo, fjuiii Uiik; test eam conlincre jier i(l(Mililiil(Mn.
Esse
tentia esset aliijiiii enlitas j)ositi\ii iii iiii- Quarto sequ(M'etur (g) (jiiod iiiilurii
lentia-
; e.sse luiii liumiiiiii, qiiic esset iiiiissunij)- iiilcllccfuiilis jiosstq (ieri li<-i'r et iiclii
tali
litio- libilis ii Nerbo. Probatio consetjuen- exisfens, cL iiullo modo jxMsoiiiilii.
90 LIB. 111. SI^NTENTIARUM
I*iins enim iialiirfiliter posset (ieri, entitatem positivnra, responderi po-

cl noii siib ista realitat(! qua perso- test ad argumenta ista Dootoris :
nalnr, quia ex qiio ista reaiilas non Ad primum dieo, quod illa entitas,
ponilur realiter, nee formaliter ea- quci» cst ratio persoimlilatis, est sim-
dem nalura^ ct nalura nt natnra, pliciter incommunicabilis et inas-
est natnraliter prior scipsa, ut est sumptibilis ; et cum quod tunc
dicit
sub isla realilate, posset fieri nou esset inciirabilis, quia quod est inas-
sul) ista realitate, cl in secundo in- sumpti])ile secundum Damnscenum,
stanlinatura',([uo assuinituraVerbo, est simpliciter incurabile, dico, quod Possu
tenerf
non esset necessc yerbnm tune eani Verl)um a«;sum])sit naturam buma- sonaiT
stilui
assumere possct ergo tunc iilani
;
nam, et omnem perfectionem perti- tate
tiv
non assnmere, et ita rclinquerctur ncntem ad ipsam, quae dicit simpli-
sibi, et lunc non esset personata citer eamdem rem cum natura hu-
aliqua pcrsonalilate creata, ncc in- mana et sic assumpsit singularita-

;
creata. tem cum sit perfectio natura^ huma-

na^, ut patet a Doctore in primo, dist.
COMMKNTAtÎUS. 5. quxst. 2. et 26. insecwido, dist. 3.
ipsa etiam singularitas est simpliciter

2:1. (d) Ideo proptcr islitm artici/hmi, ete. eadera res realiter, qmv natura hu-
In ista littera ponuntur dua^ viee de mana. Entitas autem personalis, licet
ratione personalitatis. sit entitas|positiva constituens in esse
Prima, quod personalitns dicit ali- personali, non tamen iest entitas per-
quid positivum additura naturfe in- tinens ad perfectionem realera naturee
tellectuali, el sic sccundura istara humana? quam si non haberet, non
viara, persona constituitur in esse per- posset dici perfecta realiter et essen-
sonali per aliquid positivura adve- non habetur pro
tialiter, et sic forte
niens. inconvenienti, quod Verbum non as-

Secunda vin negat oranem renlita- sumpserit hujnsraodi realitatem, cum
tem positivnm constituere personam, non pertirieat ad esse reale ipsius na-
etc. tura', sed tantura adveniat post com-
(o) Contru priniam vian/. nic Doetor pletiim esse reale, non sic singulari-
arguit, probando quod personalilas tas. Quod etiam dicit Doctor, quod
ipsa non dicat ali(iuid posilivum. Sed omnis entilas positira est in potentia
non est credendum quod Doctor sim- obedientiali ad Deum ; si intelligit,
pliciler fuerit hujus opinionis, cuni quod ipsara potest annihilare, tran-
ipse asserat paulo ante hoc esse pro- sent si vero intelligit, quod est in
;
babile. Sed supponendoquod dicat nli- porfecta potentia obedientiali, ut pos-

quld positivum. faeiliter argumenta sit assumi in unitatesuppositi, lioc est
Doctoris solvi possunt non contradi- impossibile. Patet in simili, quia lieet Ci-e
sunt
cendo sibi ; (U, de lioc vide glossnm simililndo inter duoalbasit vera enti- tia
diei
qunm feci in primo, dist. 2S. Et artas positiva, et realiter distincta ab ad;
quo
giiraenta Doctoris sunt satis clarn, utroqu(^ extremo,non laraen posset
nec indigent alia expositione. Susti- Deus terminare dependentiam simi-
nendo tnmen quod personnlilas dicnt litudini^^^cum do necessitate termine-
DIST. I. 01 .i:sii(» I, 23
liir iul albiim, imo deslruclo nlbo, sla- Dico quod si facerot. quod ox hoc Solutio.
tim simililiido desinit esse. Omnis er- nullum sequerotur impossibile ;

patet,
go creatiira est in perfecla j)otentia quia etiam potest facere accideus ab-
obedientiali ad Deum, ita quod potesl solutum per se exislere absquc omni
(ie illa facere quidquid vult, puta cre- subjeclo, ut j)ntol iii Isucharistia.
andoj conservando, annihilando. et (f) buo sc<iuilw' tertio. Dicit enim 2:}.
hujusmodi ; non tamen est in perfccta Doctor iu secuuilo, (list. .'>. quod reali- Quoinodo
realitas
potenlia obedientiali in liis, quae om- tas singularitatis non est rcalitas na- sinjiulari-
tatis non
nino repugnant. Lapis enim est in per- tura' ;
quod sic debot iniolligi, quod sit realitas
fecta polenlia, olc. non tamen posset homo ost formalilor roalitas ipsius na- naturio.
facere quod lapis videret, quia sibi re- tiira?, est tamen roaliter roalilas ejus-
pugnat ; sic dico in proposito de ista dem naturu', quia talis natura conti-
enlilate personali. net ipsam per realem identitatem.
00 Ad secundum lôctoris.concedo quod Modo in proposito, dicit Doctor quod
natura assumpla a Verbo careret tali si personalitas esset entilas positiva,
entitate positiva. Et cum arguit, quod non esset realitas naturre humana»,
natui'a non posset dimitti sibi, nisi nec contineretur per identitatem in
daretur sibi alia realitas, etc. dico tali natura.
conformiter, utdixi in \. ilifit. 28. pn- Dico (sustinendo quod ratio persona Personali-
tas an di-
tetenim quod si talis natura sibi di- litatis dicat entitatem positivam, ut cat entita-
mitteretur, non oporteret sibi dare supra dixi) quodtalis entitas non esset tem posi-
tivam.
aliam realitatem de novo creando realifas natura; humana', noc conti-
illam, sed dimissa sibi statim ex na- neretur naturahumana per realem
in
tura rei oriretur entitas personalis, identitatem, quia manente eadem na-
qua esset personata in supposito pro- tura semper maneret talis entitas;sed
pri('V' naturce. Sicut si albumdenovo dico quod tali natura dimissa, statim
crearetur, statim ad ejus esse, et ex ex natura rei oriretur entilas perso-
natura rei sequeretur similitudo od nalis, quia dicerctur personala, sicut
aliud album, posito illo alio albo, sic etiam habetdicere (poneiido persona-
in proposito. Similiter si ignis vel nalitatem esse negationem duplicis de-
tura ignis singularis assumeretur a pcndentia') quod ipsa natura dimissa
Verbo absque aliquo calore, (quod in se, stalim oriretur ex riatura loi
Ueus posset facere, quia posset sepa- nogatio duplicis depondentia> ad nliud
rare ignem ab omni caloro si lunc suppositum, qua' tamen negatio ncc
natura ignis sibi dimitterelur, stalim est realitas natura;humana;, ucc con-
ex natura rei^ et de necessitate natura; tinetur per identilatem realem in na-
esset calidus, cum ipse ignis sit causa tura humana.
necessaria caloris sui, ut palet a Doc- (g) Qudrlo scf/ucrctjcr. llic Doctor
Instantia
lore in<inarto dist. 10. sic in propo- ultimo probal (juud oiililns j)orsonalis pro niajori
declara-
sito. rion sit ontitas j)ositiva, ot deducitad lione inen-
tis Doc-
Si dicatur, quod tunc Deus possct huc inconveniens, (juia si sic, seque- toris.
facere naturam humanam singularem rotiir (juod t)eus possct facerc ipsam
per se e.xislere sine entitatc personnli, rialurdm singularom iu so manoro abs-
quod vidflur inconvornVns : (|ui' i)i'rs()iialila!o, (jnod vidctiir orn-
nino impossibile. Quod autem sequa- nito, et tanto amplius, quia ipse vult
tur probat, quia natura ut natura, est inprimo, dist.S. qnxst. 1. quod nega-
tionon possit inesse alicui, nisi per
naturaliter prior seipsa, ut est sub ista
realitate. aliquid positivum, cui repugnat affir-
album etiam est prius matio opposita tali negationi. Sic in

Dico, quod
naturaliter similitudine, et tamen proposito, cumpersona dicat negatio-
stante alio albo, non posset in se ma- nem duplicis dependentiffi actualis et
nere iilud album, quinde necessitate aptitudinalis, sive negationem dupli-

naturse sequeretur similitudo. Sic dico cis communicabilitatis, ut quo et ut
in proposito, qnod quaravis"natura sit qiiod, non videtur quod ista negatio
prior personalitate, videturtamen im- possit inesse alicui naturae singulari,
possibile quod ipsa manente non nisi per aliquam entitatem positivam,,
cui formaliter repugnet affirmatio
etiam maneat entitas personalitatis.
communicabilitatis. Haec via, salvo
Posito etiam quod non maneat stante
natura, adhuc non sequitur illud in- meliori judicio, est valde facilior, nam
conveniens, quod ponitur in littera, sicut ipse Doctor in seciindo, dist. 3.
quia talis entitas non poneretur ut habetpro inconvenienti, quod singu-

humanae, ut supra laritas dicat tantum duplicem nega-
perfectio natura
exposui, respondendo ad primam rationem, ut dicebat Henricus, scilicet
tionem contra hanc viam, quia hoc negationem divisibilitatis in se, et ne-
modo non haberetur pro inconvenien- gationem identitatis cum alio, quare
ti, quod in aliquo priori daretur similiter non posset concedi quod ipsa
non personata, personalitas dicat entitatem positi-

natura singularis
nec personalitate propria, nec aliena. vam ? Possumus ergo dicere, quod si-
cut negatio communicabilitatis ut

24 Adverte tamen quod hcec qucC dixi,
sustinendo personalitatem esse enti- quod inest naturse per aliquam entita-
utiiur iste
vir mo-
tatem positivam, non dixi quasicon- tem positivam in tali natura, cui re-
destia
Theolo- tradicendo dictis Doctoris, sed magis pugnat affirmatio communicabilitatis
gica.
exponendo intentionem ejus. Nescio ut quod, et posita tali entitate, statim
enim videre, quodex hoc sequatur in- sequitur talis negatio. Sic in proposi-
conveniens, ex quo ipse dicit esse tO;, si humana^ singulari con-

naturae
probabile personalitatem creatam di- venit negatio duplicis communicabi-

litatis ut quo et ut qiiod, habemus di-
cere entitatem positivam ; et ultra,
cum ipse ponat proprietatem persona- cere quod talis negatio convenit per
lem in divinis esse veram enlitatem aliquam entitatem positivam, cui for-
positivam, ut patet in priesenti qases- maliter repugnat affirmatio dupHcis
tione, et in primo ex intentione, dist. communicabilitatis, et tali entitate
23. 25. 20. et aiitn. VX ultra, quia ex- positiva posita in natura humana, sta-
presse et ex intenlione non negat per- tim sequitur illa negatio. Si tamen vo-
sonalitatem creatam dicero aliquam lumus tenere quod dicat tantum ne-
enlitatem positivam realem. Et etiam gationem, etc. Doclor arguit quod non
sustinendo istam opinionem, magis dicat negationem. et solvit ista nrgu-
possunt solvi argumenta facta a Doc- menta.
tore in primo, distinct. 28. de inge-
,
DIST. I. QLLESTIO I, ao
vidi esl imiierlccliitiiis ; crô necesse

SCIIOI.Il M. est illiid (jiKt rcjiuiiiial alictii dividi,
esse entitatem jiositivain, el ex lioc

Secuiulani sentenliam asspiiMilfin poi>o-
nam constilui per solam neiralioneiu aclualis conclusa esl entitas j)ositiva, qiiia
«lependenticr, adtlitain iiaturaj, impuijiial. I'ri- nalura est individiia o( iiidivisn.
mo, quia sic anima separala essel persona. A simiii arîKi in jti^tjxtsilo, d*!-
Secuudo imjenilum essel ratio constilutiva per-
pendere ad jiersonam extrinsocam
sonip Palris. Teilio, negatio est communis en-
est imjierfoctionis ; i<>ilur iion de-
ti t'f iioii onti ; ergo non potest esse propria
persona\ nisi supponat atTirmalionein ei pio-
pendere, sive repiifinare talihu* de-
priam. pendere, non potest esse nisi jicr
aliquam enlitatem [posilivam.
Cnnlra seciiiKlam viaiii (Ii) vidcn-
liiresse niiilla. Piinio, quia ista ne- GOMMIONTAUIUS.
gnlU) non posset poni nisi in (le})en-
(lenlia atl personani extiinsecani ; (h) Coniva secitndain viam, etc. Se- 2:;.
sed si ista siifneeret ad personalila- cunda via tenet, quod personalitas
tein propriain, tunc aniina separata nullo mo(Jodicat realitatempositivam,
esset persona, ({uod est falsuni, se- sed tanlum negationem, contra quam
cunduin Hicharduin 10. de Trini- viam arg-uit multis mediis.
tafc, cap. 'l'\.
Primo, quia tuncanima separata
{\x) Secundo, quia eadeiii argu- posset dici persona, cum non depen-
menta vidiiiitur esse contra istud, deat ad personam extrinsecam; talis
qiue sunt contraillud, quod imjeni- enim negatio non posset poni, nisi in
tuni sit jiroprietas constituliva Pa- dependentiaad personam extrinsecam.
tris, prinu lib. dist. 28. Nulla enim ('g) Secundo, quia eadeni argumenla,
neâtio potest esse de se incommu- etc. qua; argumenta patent in priuio,
nicahilis, sed tantum peraffirmatio- dist. 28. r/uiest. uit. vide ihi qua^ dilTuse
nem, et itacum de ratione persona^ exposui.
sil incommunicabilitas, nulla per- (i) Quarto, (pda sicut arguium esl
sona polest esse formaliler j)ersona etc. a simili cuin dejtendere ad perso -
I)er ncgalionem. nam extrinsecam sit imperfectionis,

Simililer. utarûtum est ibi, niil- seqiiitur quod negatio dependentite
la negatio potest inesse alicui siil)-
non poterit inesse, nisi per aliquam
jecto primo, sed lantum j)er affirma- entitatem positivam. Ha-c argumenta
lionem, quia neâtio absoluta et li- post solventiir.
bora osl commimis enli et iioii (jiiti;
eifi-o neâtio isla qtia jiersona est SCIIOMUM.
persona, ii<tii est projuia isti jierso- Toiiet Doctni ut probabilius. rationem \w\-
na», iiisi j)onatur aliqiui ;if(irmalio sona) creatiB sn|tia naturam addere tuiiluni A\\-
jirojiiia isli j)ersona'; et ita j)riusest plicem negationem actualis et aptitudinalis dr-
pendentia', et explicat optime lias ncgntioncs.

j)ersona j)cr affirmationciii (juam jku'
Ita Occliam liic q. 1. Hassol. q. 1. arl. 1. Mayi-.
neâtioiKMii.
f[. II. Ilenr. (juodl. .'i. q. 8. Joaiines dc ISeapo-
(i) Ouarlo, quia sicut arîituin est li quodl. 0. Ovando, Faher, 1'iligianis, et Sco-
/// (iiurslionc dc individnationc, di tistaj communiter iiic. Solvit argumcnta posita
20 LIB. III. SENTENTIARIIM
II. 8. pxplicat nPiialionem triplicem, actualis, in natura creata ad Veil)um. NuUa
aptiludinalis et ohedientialis communionis vel
enim est natura vel enlitas creata,
d('])endenlite, el iiltima tantum cunvenit pei-
cui rej)ujinet contradictorie dejjen-
sona? divinae. Vide Scotum infra dist. 5. quffist.
t. ct (iiiodlil). H). art. '.).
dere ad Verbum, tamen negatio de-
|)cndenticT aptitudinalis potest con-
0.
Non asserendo (j) potest inediari
cedi in natura creala personata in
interistas vias, nec concedendo cuni Ver])uin alioquin vi(jienter
se <i(l ;
jiriina via aliquani enlilateni posi-

quiesceret in persona creala, sicut
tivain esse in natura inlellectuali
violenter qiiiescil sursum, et
laj)is
increata, cui repugnet contradicto- negatio, scilicet non depen-
ita ista
rie communicari communicalione
^ denlia, non (juidom aclualis tantum, /
jy
aliqua rejMignante persouce, quia ^^-^^^ actualis et aptitudinalis,
g^^j
nulla videtur enlitas positiva in
talis complet rationem personc-e in
nalura creata, qiia» non sit jôssibi-
natnra intellectuali, et suppositi in
lis dependere ad Verbum, et ita alia natura creata; nec tamen hcec
communicabilis eo modo quo dici- independentia aptitudinalis ponit
liir natura communicari supposito,
rej)ugnantiain ad dependentiam ac-
nt qua suj)posituni dicitur ens in
tualem, quia licet non sit apti-
natura, puta liumanitate dicitur ludo talis natura^ ad dependen-
lioino, et bac liiimanitate liic homo. dum , est tamen a|)titudo obe-
Nec cum secunda concedendum est, dienticG, quia natura illa est in per-
quod sola negatio dependentice ad fecta obedientia ad dependendum
personam extrinsecam est coinple- per actionem agentis supernatura-
tivum f(jrinal(3 in ratione pcrsona^ lis; et quando datur sibi talis de-
creatce, quia sicut argutum esl, tunc pendentia, personatur personalitate
aniina separata esset persona. illa ad quain dejjendet quando
;
Dividltur Sed dislingiiendum (k) est inter autem non datur, personatur in se
dependen-
tia in ac- dej)endentiain aclualem, j)otentia- isla negatione formaliler, et non ali-
tualeni,
aptitudinalem et aplitiidinalem, et lioc vo- quo positivo addilo ultra iliam en-
lem et po-
tentialera,
cando aj)titudinalein, qua» seinper litatem positivam, quffi est luec na-
explicatur
quid sit
quantum est de se esset in actu, 11 ra.
aplitudina- (juomodo grave aptuin natum est (i) 1^(M' hoc ad arguinenta contra
lis et quid
potentialis esse iii centio, ubi sem|)('r essel, illain viam i\o, nei;alione, jiatet ad
dependen-
tia. Neg-a- quantum est de se, nisi esset iinpe- j)rimuni. Ad aiiud quando ar.nuilur,
tioactualis
et aptitu- ditum. I^t j)otentialeni voco absolule (jiiod nei;atio de se non est incom-
dinalis de-
pendentire illain, ubi nulla est iinpossibililas municabiiis, respondeo, sicut dictum
coniplet
i-ationeni
ex rejiug-nantia vel incompossiliili- disf.'l.[y\\[primi lib. et 'l'-\. incommu-
personfc et terminoriim, quod pertinel ad ralion^MU
lale et isla possii)iiilas nicabile
supi)Ositi
in qua- j)()lesl ess(! quaiido^jue respeclii j)o- j)ersoncP, excludit duj)licein conumi-
cuinque
natura cre- teiili<e activce sujieriiaturalis, non nicabiiitatem, videlicet communica-
ata alia,
a natura tainen naluraiis. Licei igiliir sola bilis iit 7//0// el iit ^//0.' nalura aulem
Clu-isti.
negalio dependentia^ acliiaiis noii cieata est iiicommiiiiicabiiis jjrimo
sufficial ad i-alionem jiersouce, ne- iiKjdo, quia singulare ; singulare,
que iiid(qjeiidentia leilia j)osset p(jiii eniin non est commnnicabile ul
DIST. I. QILKSTIU I. 27
r///f)//. \]is'i s\\ illiii)ilatiiin. iil csstmlin ^nanliam ad coinmunicationem, el
(li\ iiiii. iil '/I////1 cl nl //i/o: cl rcjm^nanlia

(m) Sod iiahira crcala iKtii csl iii- lalis iiiiii(|iiaiii potest esse nisi jicr
(•(tiiiinimirahiiis iil '/i/o. nisi iiilcili- ciililalcm jiosilivam, el ideo seqiii-

liOiidd pci' inconiiiiiniicaltilc ncâ- lurpersonam istain nuiKjuain esse
tioncin coiiiiniinicationis aclnalis cl sinc lali cnlilale; sed persona crea-
apliliidinalis ; ihiii anlcin inlciliii-cn- la, (jiiia iion rcj)n;inal ei commnni-
dit i'cj)iiîinaiiliaiii IVirniaicin nlri(jnc caii, ciiin sil in ohedien-
jiolentia
ciiininnnicalioni. liali, iioii (^sl sic incommunicahiiis,
('.(inlra, (n) Iniic iinii \i(lclni- jici- cl ideo non ojiortet siiii Irihuere
S(ina esse nnivdco iii divinis cl iii lalcin enlilal(uu jiersonalcin. I^t cx
crcalnris, (jnia ilii csl ali(]ni(l Idi'- hoc palet qualiter ista ratio prius
inaiilcr incoinmnnicaiiilc, ciii rcpn- concindit propositum de ingenito,
liiial ntroqnc modo commnnicari, non autein hic.
liic iioii iino non vidclnr cssc jiorso-
: Islnd dicUiin faciliter videri j)o- jj
iia, (jnia non liaiict dcnnitionem test. videamus difrerentiam intcr

si Differentia
inler ne-
jiersona». negationem nudam actus et nega- yationem
gationem
nudain ac-
""^'^'^\'*°'
Conceptis Resjiondco, islc conccplns (o) in- lionem aptitndinis,7
I
et neiâtionem
o tu negatio
ncoraiim-
nicabilis comnmnicahiiis, qni nc,ual commn- qiue
^
re(|nirit renu-iuantiajTi.
^
Prima "*"'," ^p^'-
_ _^ * tuttinis, et
qui neLrat
lominuni-
nicalioncm aclnalem et ajilitndina- est in i;ravi existente snrsnin res- negatio-
calionem lcni, nnivocus est Deo et crealura^, pectu uhi \\\ centro. Secnnda est u) requirit
actualem . repugnan-
,, ,.
et aplifu- jierson/c diviiite et creafcT. Ne- n cie nigra rcspcctu aii)edinis, tiam.
dinal-'ni,
st univo- gatio univoea
eiiiin est mnltis, si est in potentia neutra ad ipsain.
;u8 perso-
ijH creatie qnando idein aflirmatum a ])inrii)us Terlia esl in iiomine respeclu irra-
increata"
ue^âtnr. tionalis.
Sed negatio (p) communicaliilita- Kt iicet negatio (r) sit unius ra-
lis, (jna' includit repn<i:nanliain ad lionis in se, tamen distinjiuitnr
('ommunicari, non est nnivoca, quia comparando ad aiind, cni inesf res-
non convenit creatis, et hoc inodo jiccln lcrlii, ita iiic negalio poten-
concedo non esse personam in crea- lia' dcpendendi iiiilli creato conve-
lis. rnde si iiKMimmunicabiie, jiroiil iiil ; ne<iatio ajititudinis inest cnili-
jierlinct ad rationem jiersona» per- het naturtP personahili iii se, eliain
non lanlnin ncjiationem
1'ccla', dicil (inaiido aclii dejicndet, quia acliiin
-communicationis ntiTKjne modo, sed sujiei-natnraiem non concomitfitnr
eliaiii rej)np:naiiliaiii ad commiini- ajililndo in nalura, cuin sil lantiim
cari, nnlla eiil jicrfecle jiersona in polenlia oiiedientiaii ad ijisnin,
nisi di\ iiia. ne<ialio actus inest anima' sejiara-
Illa ciiiiii incjtidil (({) aiiijnid ahso- la'; nec secunda nejialio sola, ncc
Inte, (jiio c()nlra(licloric rcjin^nal lcrlia neâlio soia snflicil ad jicrso-
Persona
livina disii)i commniiicaii ijiiocniiKjin.' iiiodo, nari iii sc, scd aiiiho simiil ciiiii
it tripli-
iem ncga-
cl iil ////()// i'\ iil /////j. Pcrsona ciiiiii inima, (pia' iioii potesl iiaiieri iiic.
tionein. (liNiiia iioii laiilnm lialicl iic;^;ilio- Ad h-rliniii dico (s) (iiiod iie;âlio \,.{.atio
, 1 • •
• •
dnpliciter
,
nein coinmnnicalionis aclnalis cl polcst dici propiia, (jnia iioii <'St p^sset dici
P''0P'''^-
ajililndinalis, sed eliaiii liahet rejin- comiiinnicahilis niultis nt qiiody et
28 L\n. III. SENTIlNTIAmjM
ita negaLio iii crcaliiris
cst propria Et advorte, quod quandonatura sup-
27.
per islain cnlitateni posilivani, qua positatnr in proprio supposito, ipsa
natura cst Acec, cui rejûgnat natura neo aclu uec apLitudine depcn-
cominunicari mullis ut quod, vcl det ad proprium supposiLum, sic iri-
potest intelligi propria, id est, non Lelli^n-ndo,, quod ratio supposiLi sit
communicabilis alii ut q((o, ct sic aliquid in sc terminans liujusmodi de-
non esLin creaturis. pendenLiam, quia cum ratio suppositi
Omnis re-
Ad quarluin concedo
pugnantia. (L) quod si tantum dicat duplicem negationem,
creaturpe dependerc repugnaret alicui crca-
ad depen- et illa negalio nihil est in se, sequit-jr
denduni tura^, repugnarcL ei necessario per
necessario
quod non potesii terminare aliquam
illi conve- aliquod posiLivum; sed niilli potest dependentiam. Dico ergo, quod hoc Quoniod
nit ratione
repugnare, quia omnis entiLas crea- beat intt
alicujus
positivi.
est improprie dictum, cum dicitur ligi natu
ta non sfduin dependet ad incrca- natura dependere ad proprium sup- ram de-
pendeiv' r
tuin, uL ad causam, sed eliain potest positum. Sed sic debet intelligi, quod propi
supp' .-
dependere hac speciali dependentia. quando natura in se habet istam du- tum.
plicem negationem, ipsa vere dicitur

COMMl^NTARIUS. suppositum, quia ut sic, nec actu, nec
aptitudine dependetad aliud, tanquam
20. Non asserendo potesl mediari inler
(j) ad sustentans et suppositans, nam in
iUas vias. Nunc Doctor respondendo se est sustentata et suppositata. Ita
ad terLium argumentum, mediat inter enim eadem natura singularis in se
duas vias prius positasde ratione per- relicta et per se stans, dicitur suppo.
sonalitatis, nam secunda via videtur situm propri® naturte, secus est cum
ponerepersonamtantumdicerenega- comparatur ad suppositum alterius
tionem actualis dependentiai. Item, natura^, quia tunc vere dependet et
quod illud dicatur persona, quod acLu terminatur ad ;illud, eL vere suslenta-
non dependet ad supposiLum alterius tur in illo. Ua quod si haic natura hu-
natu^rae.Sed primâ via ponit persona- mana esset suppositata, puta in lapide,
Scotus me-
diat inter litatem esse entitatem positivam. Do- eodem lapide tantum diceret natu-
istas duas in
vias. ctor ergo mediat inter istas duas vias,
ram singularem existentem, quffi la-
quia ultra negationem actualis depen- raen existentia fundatur et sustentatur
dentia' ponit negationem aptitudinalis quo
in lapide, et in eodcm instanti
dependentiae, quod illud vere dici-
ita sibi dimilteretur et separareLur a la-
tur persona, quod nec actu nec apti- pide, slatim illa natura singularis
tudine dependet ad aliud suppositura, existens in se subsisteret, et per se
sed est simpliciter in se subsistens, et quia ut negatio
starel, sic, esset ibi
sic natura humana singularis in eo- dependentiffi tam actualis quam apti-
dem instanti natura", quo in se dere- tudinalis ad aliud suppositum.
linquitur, statim est persona, quia nec Sed occurrit dinicultas, quomodo
28.
acLu dependet ad aliud supposiLum, supposiLum propria' natura^ recipiL
nec habet naturalem inclinationem pra^dicationem ejusdem naturic iii
dependendiad aliud, sed tantum habet quid, cum natura singularis cum illa
naturalem inclinationem ad per se duplici negatione sit tantum eiis |)er
standum. accidens, et ens per accidens noii re-

DIST. I. QU.ESTK) T. 21)
c\\ni priPdioalionem alicujns pcr se et sursum, aj)li(udino dependet ad cen-

in t/fd'/, ut patet per Doctorem in isio trum suum, et nuUo modo actu, sed
icrlio ct in pri/uo, dist. 2. parte 2. quando in centro dependet actu et
(/icfst. 3. Propterea non videtur quod aptitudine. Potentialis quidem cst
supposituni recipiat ppcodicationem illa ubi nulla est impossibiiitas vel re-
alicujus naturcB in i/uid, quia ens pugnantia ex terminis, sicut dicimus
positivum non pntdicatur in y<//rf de quod lapis potentia dependet sursum,
aliquo, cujus ratio ultimata cst tan- quia non repugnat sibi ut comparatur
tum negatio. aiicui potcntia? potenti movcresursum.
esponsio.
Respondco et dico, quod accipicndo Doctor in ista littera dicit, quod na-
2«).
naturam singularem, ulinciudit istam tura liumana potest dependere ad sup-
Oiiomodo
diiplicem negationem est unum ens positum
^
alterius naturee actu, quod natura do-
'
peiiueat au
per accidens actu existens, et hoc tunc est,quando actu suppositatur in supposi-
modo hacc potest dici per accidens : illo, et ad hocsequitur quod dependeat
Franciscus cst homo, dicitur tamen etiam potentia, quia si actu supposita-
pricdicari in r/ui(L quia quidditas ho- lur a divina polentia,non repugnat
minis vere pra?dicaturde illo, itaquod sibi sic posse suppositari. Dicit tamen
est de quidditate et de essentia illius, quod non dependet aptitudine ad aliud

non tamen dico quod ista dnplex ne- suppositum, quia si haberet naturalem
gatio incUidat quidditatem aliquam inclinationem ad illud, tunc violenter
vel realitatem ipsius hominis, sed sola esset in proprio supposito.Hoc tamen
nalura singularis includit, ad quam, est sic intelligcndum, quod si habet
ut cst in se existens. consequitur sive naturalem inclinationem tantum ad
concomitatur ista duplex negatio. Est aliud suppositum, sive ad suppositum
etiam diflicuUas, quomodonatura prcu- alterius naturae, ita quod ad supposi-
dicatur in y^//t/de singulari, cum ha?c- tum propricC naturee non habeat na-
ceitas non pertineat ad quidditatem, turalem inclinationem, tunc scquitur
ut patet a Doctore in secimdo, dist. 3. quod dicit Doctor quod esset ibi vio-
(/. 1. elii. et vide quai exposui prolixe lenter. Si vero habeat naturalem in-
in secuwJOy dist.'3. qwest.prima, et po- clinationera ad aliud suppositum, et
teris solvere multas difficultates connaturalem inclinationem ad proprium
lingentes in istamateria. suppositum, si esset in supposito pro-
)eppnden- i^.
ripl
g^^ disHnr/uendum est. Hic Do- prio, non esset ibi violenter, ut patet a
ctor declarat quid sit dependentia Doctore in simili, dist. 1. (/u;cst. 1.
actualis, aptitudinalis et potentialis. primi, quod materia prima habet na-

Dicimus enim aliquid dependere ad turalem inclinationem ad omnem for-
aliud actu, quando talis def)endontia mam, ideo non sequitur quod quando
actu terminatur, sicut albedo actu deest sul) una forma sit ibi violenter,
pendet ad parietem, quando actu ter- licet inclinetur naturaliter ad aliam ;
minatur ad illum, quod tunc est, sic in proposito. Et nota, quod quando
quando est ibi formaliter. Aptitudine dico, quod natura singularis habet
vero tantum,quando habet naturalem naturalem inclinationem ad proprium
inclinationem ad illud, et actu non de- suppositum, sic debet intelligi, quod
pendet ad illud, sicut lapis existens habet naturalem inclinationem ad per
30 TJ15. III. SKNTEYnAIUjiVI
se subsisleridura. VuU ergo Uootor quando aliquid habel naturalem incli-

Persoiia
propria quod persona propriadicatnegalionem nalionem ad A, et nullo modo ad //,
dicit ne-
gationeiii. dependentice tam aetualis quam apti- erit conlra suam inclinationem, si
tudinalis ad aliud supposituni ; et ideo ponatur in //, et Nec

sic violenter.
natura assumpta a Verbo, quia non valet dicere, quod actus dependendi
est ibi negatio aetualis dependentia*, ad divinum Verbum tollit naturalem

imo actu ibi dependet, licet non apti- inclinationem ad proprium supposi-
tudine, non dicitur personn. Dimissa tum, (juia non est verum, ut patet a
vero in se, quia nec a(;tu, nec aptitu- Doctore i/t hac (jineslioue.
dine ad aliud dependet, dicitur vere Dico ergo, quod quando cst in sup- .^j
persona. posito divino, habet naturalem incli- Responsj
Et sidicatur, quod oportet dicere e.K nationem ad suppositum proprium; et

30.
Objectio dictis Doctoris, quod ipsa natura non cum dicis, ergo est in supposito divi-
dependet aptitudine ad Verbum divino contra naturalem inclinationera,
num, cum non habet naturalem incli- ncgatur consequentia. Sed tantum se-
nationem ad iliud; ergo est ibi vio- quitur, quod sit ibi pra'ter naturalem
lenter. inclinationem, non autem contra, et
Solulio. Dicit Doctor quod non sequitur, hoc est speciale propter perfectam po-
quia tota entitas natur* humana3 est tentiam obedientialem, quam habet
in perfecta potentia obedientiali ad ad Deum.
Deum, ideo sicut Deus dedit sibi talem Dicerem tamen unum, salvo semper Aiia re
5^°"^'°
entitatem inclinatam naturahter ad meliori non declinando a
judicio,
proprium suppositum, si suppositat mente Doctoris quod non haberem

illam in alio, non propter hoc est ibi pro inconvenienti,naturam humanam
violentcr; sic si voluntas divina imme- singularem naturaliter inclinari ad
diate raoveat lapidem sursum, ille suppositum divinum et proprium,
motus non esset violenter lapidi, cum quia ut in supposito divinoest nobilis-
sit in perfecta potentia obedientiali ad sime suppositata,et personata,ete.x his

ipsam. patet littera Doctoris.
Alia in- Si dicatur, nonne lapis movetur Mxpono tamen aliqualiter hanc lit- Exposiii
... .
litter;Te
stanlia.
contrasuam inclinationem naturalem. teiâm. Cum dnît: lamcn neyatio cle-
Resiônsio
Dico, quod ut comparatur ad divi- liendcniiie apliludinalis potest concedi
nam voluntatem, non dicitur violen- innalura creata. Vult dicere, quod si
tari. natura bumana, ut in se personata,

Terlio in- Si dicatur, quserendo si natura sive ut per se stante, haberet natura-
statur.
humana singularis quando dependet lem inclinationem ad Verbum, ut ad
actu ad Verbum habet naturalem in- suj)positura, quod tunc violenter esset
clinationem ad proprium suppositum, in se suppositata, sive violenter per se
id est, ad per se subsistendum, qua^ro staret. Hic Iôctor supponit quod una
a an habeat naturalem inclinatio-

te,
natura singularis tantum naturaliter
nem ad suppositum divinum certum ;
inclinetur ad unum suppositum, et
est quod non, ul patet a Doctore. Krgo sic bene sequeretur quod si inclinare-
est ibi contra naturalem suam incli- tur naturaliter ad suppositum Verbi,
nationera, sic violenter, patet, quia quod violenter per se existeret. Sed si
DIST. I. OI.ESTIO I. 31
ad nlic[uo{l su[)posilum naluralitor in- non [)ersonoluri, idoo diciliir complo-

cliualup, luaximo incliualur ad sup- (ivo [)(M'soiia \)vv illam diiplicoui iic-
posilum [)roprium, uou dico nd illam galioufm.

duplicem uegaliofiom, sod ad por se Si dicalur, nonne erat actu per so OllMCtio.
et iu so staudum, uoc tamou ox hoc existons. quando [)orsonala fiiit iii
seqiiilur, ([iio 1 ([uaudo porsouatur iii Verbo, (>l [tor consequens vera [)or-
\'orljo, quod ibi sit violouter, ut supra sona ?
oxposui. Soquitur: ct i((i ishi iicfjalio Dico, quod iii oodom instanti, quo Solulio.
lion dcpcndcntm non qnidcin actuutis nata fuit [x^r se stare ot per se existere,
tantain, sed etiain actuatis et a/ititudi- fuit assumpta a Verbo. Non enim iu-
nafis tafis coinpfet rationein pcrsonx in tolligo, quod ipsa in aliquo priori iia-
nati/ia intcffectnafi, et supposili in afia turcfi fuerit per se actu existens, et in
natt/ra crcata, puta iii lapide, id est, alio posteriori instanti natiira' fuerit
quod negatio conimuuicabilitatis, ut persouata, ([uia tunc prius fuisset in
fpiO actualis et a[)litudiualis complet se personata, sed intolligo quod sim-
rationem persouu' iu natura intelle- pliciter in eodem instanti natura) quo
ctuali, et suppositi in alia natura non fuitnota per se existere, fuit personata
inlellectuali. et sustentata aVerbo, quod bene nota.
'.\2. Sed hic occurrit difficultas, ([uia na- Sequitur : nc<: tanien hsec independcntia
turasingularisestper se slans,itaquod aptitudinalis ponit rcpugnantiainad dc-
inclinatur naturaliter ad per se stan- pendentiam actuaiem, quodcura id est,
dum, et ut actu per se stat videtur dependentia aptitudinali ad proprium

persoua perfecta, illa enim duplex ne- suppositum potest stare dependentia
gatio videtur posterior, patet, quia actualis ad aliud suppositum, et patet
neg-atio ad aliud suppositum conco- de facto, quia natura assumpta habet
mitatur naturam [)er se stanlem ; ergo aptitudinalem dependentiam ad pro-
talis negatio duplex non complet ra- prium suppositum, et tamen actu dc-
tionem persona?. pendet ad suppositum divinum, nec
sponsio. lîô concedendo, quod negatio sal- tamon esl in suppositodivino violenter,
tem aclualis communicabilitatis ad quia licet non sit aptitudo talis na-
aliud suppositum concomitelur siugu- tura; ad dependendum, est tamen ap-
lare per se stans et per se existens, titudo obedientia:), quia natura illa est
et [josito, per possibile vel impossibile, in perfocta obedientia [$\ dopendendum
quod natura singularis per se staret, per actionem ngcnlis supornaluralis ;
et in nullo supposilaretur, et nullo mo- ot quando datur sibi talis dopendentia,

do negatioactualisadaliud suppositum personatur porsonalitate illa ad quam
concomitaretur, esset vera persona ;
dependot, quando autera non datur,
sed quia ineodem simpliciter instanti personatur in se ista nogatione forma-
temporis (licet non forte natura^, sal- liter, et non aliquopositivo addito ultra
tem negative) in quo natura singula- illam entilatem positivam, qua est
ris ponitur per se stare, concomita- hcL'C natura.
tur necessario negatio communi- {$ Pcr hoc ad anjinncnta contra
:{:].
cabilitatis actualis ad aliud suppo- afiain riain dc negationc. llic Doctor

situm (si in eodera instanti in alio respondet ad argumenta facta contra
:
32 LIB. IIJ. SENTENTIARUM I

seoundam viam, et responsio ad pri- ivo, prxdicari quiddiiative. YA sicut al-
mum anima sepnrata

patet, quia licet bedo hsec communicatur parieti ut
actu non dependeat, est tamen nata de- fjuo denominative, ita communicatur
pendere ad corpus, non enim est apta sibi, ni quod denominative, quia hffic
nata per sestare, nec tiabet naturalem est vera: paries estalbusdenominative;
inclinationem ad per se standum. Si et hcfc similiter : paries est albus hac
enim liaberet naturaleminclinationem albedine denominative, et similiter
ad per se standum, ipsa ut separata. natura humana singuhiris communi-
esset vere persona, quia esset ibi nc- catur Verbo, et ut quo et ut quod, acci-
gatio duplicis dependentiffi, scilicet ipiendo conu?iunicari defiomi?ialive,mo-
aptitudinalis et actualis ;
habet enim do ppcieexposito, quia ha^c est vera
naturalem inclinationem ad informan- Verbum est homo, denominative; et
dum corpusetperficiendum ipsum na- similiter heec homo hac

: Verbum est
turaliler, ideo nullo modo habet natu- humaniiate denominative. Sed quod
ralem inclinationem ad per se stan- dicit Doctor quod communicatur tan-
dum. tum ut quo^ verum dicit et quod nul- ;
Quomodo Ad aliud quandoarguitur, quod ne- lo modo communicatur ut quod, debet
senon est gatio de sc nou est incommunicabilis, accipi ut quod quidditative, et hoc
incommu- c
nicabiiis.
,
etc.
i £
respondet sicut dictum
• . i
•
luit
•
t
supra modo singulare non communicatur
dist. 2. primi libri, part. 2. quaest. i- ut ^('/oc/ alicui inferiori, cum non ha-
incommunicabile, etc. Heec littera beat de quo possit prsedicari quiddi-

clara est usque ibi: Singulare enim tative.
non est communicabile , ut quod, etc. (m) Sed naiura creata. Si enim in-
34
Ratio, quia communicari ut quod, cst telligatur quod natura humana Ouom
sic,
singul
preedicari essentialiter de aliquo infe- possit esse incommunicabilis ut quo, non cd
niunicc
riori, ut patet in primo, dist. 2. Sin- iia. quodiYincommufiicabile dicat ne- alicui
gulare autem creatum non est hujus- gationem actualis dependentige et ap- rior
modi, sed hoc convenit soli Deo, quia titudinalis, et sic conceditur, quod
heec est vera quidditative : Paler est natura humana in se derelicta est in-
Omne Dcus, FiHus cst Dcus. Siugularc vero communicabilis ut quo, quia nec ac-
quod com- . .
tu, nec aptitudine dependet ad aliud.

, ,
municaiur, creatum potest communicari ut quo,

lemper nam illud quodcommunicatur ul quod, Si vero sic intelligatur, quod sit in-
^cXTut semper communicatur ut quo, quia commumcahiUs ut q uo, ut \y i?ico)Jifnu-

quo,'et
î^^^ j^gg^ gst ygpjj .
Franciscus est nicabile non tantum dicit negationem
contra.
homo quidditative, et e contra, illud dependentia3 actualis et aptitudinalis,
quod communicatur ut r///o quiddita- sed repugnantiam formaliter, ita quod
tive, communicatur ut y/ôt/ quiddila- repugnet formaliter tali naturiL', posse
tive. Ita htPC : Franciscus est homo dependere actu ad aliud suppositum ;
humanitate quidditative, illud vero hoc modo propositio est falsa, quia si
quod solum communicalur ut quo, repugnaret naturffi humance singulari

nunquam praidicatur de illo com-
cui actu dependere ad aliud suppositum,
municatur quidditative, sed tantum non potuisset assumi a Verbo.
denominative, accipiendo prsedicari (n) Conira. Arguit Doctor deducen- Declar

lilten
denominative, prout distinguitur con- do ad inconveniens, quia tunc pcr- Coctoi
DIST. 1. QU.ESTIO 1. Xi
sona non ppccdicatur univoce de peret secundum eumdem conceptum,

sona creata etincreatii ; patet, quia si quamvisille conceptus negativus.
persona creata dicit tantum duplicem Quia Doctor dicit Iiic in littera, 33.
ncgationem, ita tamon, quod repu- quod non repugnat personcC creatcc .Apparens
implicatio
gnat sibi communicari ut quo^ et per- posse assumi a Verbo, et per conse- in dictis
sona diviiia ultra illam dupiicem ne- quens posse actu dependere ad aliud
gationem dicit repuj^nantiam forma- suppositum, in islo dicto videtur im-
liter, etc. scquitur quod persona non piicatio, quia ipse vult expresse quod
pncdicatur univoce de persona creata nulla persona, inquantum persona,
et increata, sed tantum a^quivoce. possit alicui communicari, ut patet
(ui liespondeo, iste conceptus inconi- in primo, dist. 2. et 23. 28. et in quod-
nuaiicabilis. Wimq littera Hoctoris sic lil). quxst. y et 19. Si enim persona se-
declaratur : Alfirmatio cnim anima- cundumipsum, dicat negationem du-
lis, sicut est univoca.omnibus anima- plicis dependenticTB ad aliud supposi-
libus, id est, conceptus animalis affir- tum, et hfec est ratio personai, quo-
matunivocede omnibus animalibus, modo ergo erit possibile, stante tali
sic negatio opposita, qua negat ani- ratione, quod

communicetur alicui,
mal a multis aliis dicitur univoca. quia dum actu communicatur alteri,
Sicutenim animal prsedicatur univoce nonest amplius ibi negatio actualis

de omni animali, ita non animal de dependenticC ad aliud suj^positum,
omni non animali praedicatur univocum ad illud actu depcndeat.
ce. Sic in proposito, cum affirmatio Dico quod verba Doctoris sunt sane Responsio.
communicabilitatis ut rjuo, prccdice- intelligenda. Non enim vult dicere

tur univoce de omni communicabili quod rationi formali personalitatis non
ut quo^ ita negatio communicabilitatis repugnet assumi, quia illa esi simpli-
ut fjuo, pra'dicatur univoce de omni citer inassumptibilis, cum sit tantum
negatione communicabilitatis ut quo, negatio, sed vult quod natura^ singu-
et sic conceptus incommunicabilitatis potestconvenire negatio, non
lari, cui
est univocus omni conceptui incom- repugnat posse assumi a Verbo, quia
municabili. Et quando dicit Doctor negatio actualis ad aliud suppositum
de tali conceptu incommunicabili, non convenit tali naturaj de necessi-
qui negat communicationem tam ac- tate,itaquod sit formalis repugnantia
tualem quam aptitudinalcm, illc con- ipsam naturam singularem posse actu
ceptus nihil aliud est, nisi negatio dependere ad aliud ; persona; autcm
communicationis duplicis, qucC nega- diviucT repugnat, quia negatio actua-
tio sic concepta in communi prccdi- lis ad aliud suppositum inest sibi de
catur univoce de omni negatione necessitate natura), et hoc propter
communicationis actualis et aptitudi- aliquam entitatem positivam, cui for-
nalis inferioris ad istam in communi, malitcr repugnat sic posse dependere
et hoc modoconcedit quod accipiendo actu ad aliud. Et quia talis entitas de
rationem personae pro tali negatione, necessitate naturiE convenit tali per-
quod persona praedicatur univoce de sona:', merito absolute repugnat per-
omni persona tam creata (|uam in- son<c divina^ etiam ut proicedit ne-
creata, quia secundum idt-in nomcn, gationem duplicis depcndentia', posse
ToM. X[V. 3
34 LIB. III SENTENTIARUM
Quid sit ad aliud dependere, nam in illa, primo quod istaduplcx negatio de necessitate
ratio per-
son;e divi- intelligo entilatem positivam consti- natura3 convenit tali entitati,et stantc
nae et ciea-
tse. tuentem divinam personam in esse tali entitate in natura singulari est ip-
personali ; et secundo intelligo nega- sam posse assumi, sed tunc dico, quod
tionem duplicis dependentiic actualis in eodem instanti quo natura singu-
et aptitudinalis necessario concomi- laris debuit habere iilam entitatem,
tari talem entitatem. potuit pra:'veniri ab alia persona, et
36. In persona vero creata intelligo sic suppositari in illa, quia talis enti-
primo naturam singularem, ita quod tas, ut dixisupra, distinguitur realiter

nihil aliud est ibi nisi natura et sua a tali natura singulari, et sic patet
singularitas positiva. Secundo intelligo propositum.
ibi negationem dependentise actualis Occurrit tanien unum
dubium, 371
et aptitudinalis, qua3 concomitatur ta- qiiia si persona secundum Scotum di- Dubi'
occurr
lem naturam singularem ; sed negatio cat tantum negationem duplicis de-
dependentiee aptitudinalis concomi- pendentiae ad aliud, et negatio de-
tatur de necessitate naturae, quia nun- pcndentiae actualis ad aliud, non ne-
quam illa posset auferri ; negatio vero cessario competit sibi, sequitur quod
dependentiffi actualis non concomita- Angelus posset informare materiam,
tur de necessitate naturse^ sed tantum quod est contra Doctorem i?i quodlib.
Quare
contingenter, quod patet, quia actu qusesl. 9. Et ratio ibi facta a Doctore gelus
inforii
potest dependere aliud suppositum, et (quare Angelus non potest informare et anl
sicsecundum Doctorem, quando actu materiam, et tamen anima potest in- inCon
inest tali naturo3 singulari, negatio formare) est, quia Angelus est vere
dependentiff^ actualis ad aliud, tunc suppositum et vere persona, et tali
est completa persona, et negatio de- repugnat informare materiam ; modo
pendentitfi aptitudinalis semper sibi si ratio suppositi dicat istam duplicem
inest, el ista nunquam potest au- negationem, et negatio actualis dupli-
ferri. cis dependentiaB non inest sibi de ne-
Si vero sustineamus personam crea- cessitate, sequitur quod poterit infor-
tam constitui per aliquod positivum, mare materiam.
ut dixi, tunc imaginor sic, primo con- Dico, quodid quod potest informare Solu
sideronaturam singularera in se. Se- materiam, est talis entitatis, quodsta-

cundo negationem dependenti* tam tim concomitatur talis inclinatio ad
actualis quam aptitudinalis et poten- inhaerendum materiae per informatio-
tialis ad aliud ut quod, quod est im-
ita nem,quia tale ens estconditum a
sic
possibiie ipsam communicari ut quod. Deo, sicut est de omni forma partis.
Tertio, considero entitatem absolutam Substantia vero perfecte singularis ta-
advenientem naturae singulari, cui lis estentitatis, quod ad ipsam neces-
entitati repugnat formaliter posse de- sario concomitatur aptitudo ad per se
pendere ad aliud actu vel aptitudine standum, ct per consequens sequitur
vel potontia, et talis entitas constituit negatio ad inha^rendum altori, et il-
naturam singularem inm(?personali. lud quod habet naturalcm inclinatio
Quarlo, considero negationem dcpen- nem ad per se standum, licet possif
dentia^ actualis ot aptitudinalis, ita suppositari in alio, nunquam tamen
DIST. 1. QU.ESHU I
0.3
potest informaro, et patet de hac na- aliquo modo, cum nulh) modo possit
tnra singulari, qiiia etsi po>sit depon- esse actus natura' divina\ nec contra-
dere ad aliiid snppositum, nunquam lions, noc dotorminans, ut palct a

tamen potest informare illud ;
lioc Doctore in jirimOy dist.Z^. (juicst. 2. ct
idem de Angelo. dist. 2Q. est enini actus naturaj perso-
Scd neyatio cominunicabilitatis. nalis etactus persona». Si tamen per-

(p)
Dicit Uoctor quod si accipiatur perso- sona creata diceret positivum, dico
na. prout non lantuni dicit negatio- quod tale positivum ossot actus natu-
nem supradictara, sed etiam repu- ra' cui communicalui', quia sicut sin-
gnantiam formalem ad sic communi- guhTritas dicitur actus natura» et per-
cari, fpia^ repugnanlia non potest fectio ojusdem, ut patet a Doctore,

inesse, nisi per aliquod positivum, ubi supra, et determinans ipsam natu-
cui formaliterrepugnat communicari, ram ad singularitatem, ita quod non

tunc persona tantum pra^dicatur uni- sit communicabilis amplius ut r/uod,
voce de personis divinis, quia secun- sic actus personalis dicitur actus na-
dum eumdem conceptum tam negati- tunc, licet nullam perfectionem dice-
vum quam positivum, abstractum per ret, nam sic determinaret ot actuaret
intellectuma conceptibus tam, nega- naturam, quod repugnaret sibi posse
tivisquam positivis divinarum perso- communicari ut (7^/0 ot ut quod. Dico
narura; et hoc etiam patet a Do(^tore eliam, quod Doctornon dicit expresse,
diat. 13. primi, circa fincm. dist. 23. Et quod tali positivo repugnet formalitor
hoc modo accipiendo personam, dico communicare alicui, sed quod repu-
quod nonpotest competere creaturcu, gnat formaiiter constituto per ipsum,
et sic communi accepta,
persona in et sic posito quod talis proprietas po-
erit tantum nomen icquivocum et : sitiva sitin se comraunicabilis ut quo,
hoc est quod dicit Doctor. Si tamen supposito, cujus est, tamen per ipsam
sustineatur opinio quaj ponitur perso- ropugnat supposito posse communi-
nam dicere aliquam entitatem realem, cari ut quo, sed prima expositio rae-
cui formaliter repugnat communicari lior est.
tunc dico quod per- Et ncgatio 39.

ut quo etut 'juod, (r) liccl sit unius rationis
sona in communi, prtcdicatur univo- iu se. DicitDoctor quod quamvis no-
ce de persona divina etcreata. gatio in se absolute sumpta sit unius
(q) Illa enim includit. Dicit Doctor, rationis respectu omnium negatio-
quod tali entitati repugnat, otc. num absolute sumplarum, tamen ne-
Videtur dubium, nam iliud positi- gatio, ut comparatur ad subjoctum
vum de facto communicatur naturcC respectu tortii, potest esse alterius ra-
divina.'. tionis, nam negatio irrationalitatis
Dico primo, quod sicdebet intelligi, qua; fundatur in homine respectu ip-
quod sibi repugnatcommunicari, sive sius irrationalitatis potest dici altcrius
ut (fuo sive ut (juod, alteri a natura rationis a negatione rationalitatis in
cujus est, de facto tamencommunica- asino ; et sicut negatio irrationalitatis
tur naturai cujus est. in hominenon potest sibi inesse nisi
Secundo dico, quod tale positivum proptor aliquam ontitatem positivara,
non communicatur natura^ divinu' cui ropugnat formaliter affirraatio ir-
,

rationalitatis, sic negatio rationalitatis sustinendo personam divinani in
non potest sibi inesse nisi propter ali- communi dicere conceptum positi-
quodpositivtim, cui formaliter repu- vum communemillis, quod taraen est
gnat affirmatio rationalitatis. inconveniens, cum nulla imperfectio
[^)Ad terliion dlco, etc. fsustinendo ponatur in divinis. quod aliud Dico,
quod personalitas dicat negationem estdividi secundum aliquam veram
dependenlicL' actualis et aptitudinaiis realitatem, sive veram rem, ut natura
adaliud suppositum, et hoccum repu- humana est vere divisa in Joanne,
gnantia ad posse sic dependere actu et Joanne et Francisco, quia sunt ibi
ad aliud.) Dicit Doctor, quod talis in~ duu' naturee ; et aliud est dividi se-
communicabilitas ut quo, qua3 dicit cundum positivum conceptum abs-
hiijusmodi negationem, cum repu- tractum per intellectum, sicut perso-
gnantia non est in ereaturis, ut patet na dividitur in tres personas, non
supra ut\ero dicittalem negationem
; quod dicat aliquam rem priccedentem
ad communicari actu uiquo, sine re- omnem personalitatem contrahibilem
pugnantia ad posse communicari ad ad aliara et aliam personam, scd di-
aliud actu, sic est in creaturis. Susti- cit aliquem conceptum communem
nendo, vero aliam positionem, quod illis, abstractum per inlellectum, et
persona dicat ultra negationem repu- sic nullam imperfectionem includit.
gnantiam ad communicari actu in De hoc vide iii primo, dist. 23. et
alio supposito, patet quod persona ul- 26. et qucC specialiter notavi in se-
tra entitatemsingularemdicitaliquam cundo, dist, 23. qusest.2.
entitatem positivam, cuiformaliter re-
pugnat communicari ut quo.
sic SCHOLIUM.
(t) Ad quarlum., patet quiddicendum
IQ
Dividiin sustinendo utramque opinionem.Nota ^""^ ^^"'^ novam distinctam ab
entitaiem
^P^.^ "^^'^:'^ assumpta. quo, sit fundamentum

,t"doc?,cat tamen in argumento, cum dicit quod
inmpiMPf- 1- •
T , 1. „ .
unionis eius ad Verbum. Piimo, quia talis en-
fnnpm ««^^^«« ^'1 plura dicit imuer
r fectioJiem .-, v
tionem. Verbo. c
.
J i >
.
•, i ,
(^,(as essct necessario unita Secundo,
hoc debet intelligi de divisione natur® ôn cssetaccidentalis, uec substantialis.
in plura supposita, quia impossibile
est eamdem naturam dividi in plura Sed circa (a) istum articulum ter-
supposita, cum realiter sint pluresna- tium, est alia dubitalio an sit : ali-
turee in illis suppositis, Si vero intelli- qua entitas absoUita nova, qua* sit
gatur sic dividi in plura supposita, proprium fundamentum hujus re-
id est, communicari pluribus suppo- hationis nov.T, scilicet dependenticG
sitis sine omni sui divisione, hoc non et unionis ad Verbum, ita quod ipsa
est imperfectionis, sed magis perfec- posita non posset eam non consequi
tionis, imo infmitee, et satis patet a relatio ejus ad Verbum. Videtur
Objectio IdoQiQVQ inprimo dist.2%.^\ etiam di- quod sic, quia
i i
alias mutalio esset
notanda. ^
^
catur hic, quod si dividi in plura di- primo ad relationem et a relatione,

cat imperfectionem, videtur quod di- quia si Verbum diniitteret illam na-
cat imperfectionem persona divina, turaiii absolutani assumptam, roUa-
qua3 est communis Patri, Filio et Spi- tio unionis non esset, et, per le, uul-
ritui sancto, et vere dividitur in illas, lum absolutum novum osset ; ergo
DIST. I. QU-ESTIO 1. 37
niiitatio prinio ess(M a rolaliono. nis. Si snlistanlialis, non potest dici
Siniilitor si assnmorel nalni;un mo- qnttd illa sit ali(jna ros alia al) illa,
do personatani in Potro. si iinn opor- (\uiv jiolosl esse in j)orsona croata,

lorol alitjnod novnin absolnlnni ad- (jnia tnnc ant inatcria aut forma ant
veniro ad hoo ul personarotnr a snl)stanlia compositaesset in ('liristo
Vorlx), i^rimus torminus linjus niu- secnndnm luimanitatem, qnalis nnl-
tatiouis osset rolalio nova, sed con- ja ojusdom rationis csset in alio
se(iuons istnd esset contra Pliiloso- homine esset iîtnr onlitas snh-
;
. text.
\)\\\x\\\^S. Phijs. In ad aliquidnon est stantialis, oadoni tantuin materia'
l.S.
mntus, firc mulatio. vol foriUcT, vel substantiff' composi-

etiam per rationom, quia
(loulra ta% scd quidquid esl idem alioiii
rolalio uon vidotur essc nova, nisi suhslantite,manet manonte illa suh-
aIi(jiiod ahsoliiliini sil iioviim in stantia iîlur natura assumpta non
;
alloro extromo ; si onim aliquitl oin- posset dimitti a Verbo manente illa
nino eodem modo se habot iu se, enlitate absoluta.
erfio ad qnodlibet alternm ; niliil
antem est novum in Verbo in se, GOMMENTARIUS.

nec in natnra assumpta, nisi sil ali-
quod absolnlum novnm;ergo tale {di) Sed circa islum articulum. Quia 41
absolnliim uovimi oporlet j)onere. intertio articulo diffuse vidimus, quod
i:i.
Sed oj)positiim (h) videtnr proba- non repugnat natura) humana) singu-
ira hu- bilius, quia illud ahsolntum esset lari actu dependere ad Verbum,et per
ana
risti
necessario nnitum Verbo, ifa qnod consequens perfecte sibi uniri unitate
lediale
sicnt incompossibile ost illam unio- persona», et quod talis unio ex parle
lat re-
onem
onis,
nem esse, et non esse ad Verbum ut natura^dicit veram relationcmrealem,
primo Dubitat Dubitatio
a alin ad lerminum, ita incomnossihile
' 1
ut patet
r in I
articulo.
Doctoris.
itate ^ _
oluta esset illiid absolulum. qiiod est no- modo Doctor an talis unio realis, sive
'dia.
cessarinm fundainentnm nnionis, relatio realis fnndetur immediato in
esse non unituin Verbo unlla vi- ; nalura assumpta, ita quod in^tali ua-
detur lalis entitas absolula in creatura immediate fundetur ista nova
tura. relatio, an ad hoc, quod talis nova
Prcneterea, talis enlitas al)soluta, relatio realis sit in natura humana,
(jiicC esset proprium fnndameutnm requiralur aliquod absolutum uovum
unionis ad Verhum, aut esset acci- in ipsanatura humana, quod sit ratio
dontalis aut siibslantialis. Non acci- formalis recipiendi illam relationem
dentalis, quia natnra snhstantialis novam, et ad quod absolutum neccs-
videtnr j)ersonal)ilis in so, loquendo sario coneomitetur ista unio naturaj
de natura intellectuali, inqnanlnm ad suppositum divinum. lit arguit

scilicct cst prior omni accidente ;
Uoetor quod necessario requiralur ta-
ijritur sic quando personalnr in alio, leabsolutum novum, quia si non j)o-
videlur j)ersonari ut j)iior omni natur, sequiturqnod erit mulatio ad
accidente, et ita nullum accidons relationem et a relatione, id est, quod
est propria ralio j)ei'sonationis illius, erit vera a relationc in non
mulalio
et j)er conseqnons ncc isliiis unio- relationem, vel a non relatione ad re-
38 LTB. IIT. S1:NTI<MIART M
lalionem, id est, quod ipsa natura ab- nata, nuUum fuitaccidens in tali na-
solute sumpta sine quocumque alio tura ; patet, quia in eodcm instanti
absoluto, poterit mutari a' relatione, quo fuisset personata in se, assumpta
id est, quod poterit deperdere ipsam, fuit a Verbo, sed in illo instanti quo
primo, quia prius fuit sub relatione fuisset in se personata, fuisset perso-
tanquam in termino a quo, et postea nata ut simpliciter prior omni acci-
fiet sub negatione illius tanquam in dente, quia substantia ost priornatura
termino ad f/Kem. Et quod sic possit omni accidente, ut patet per Philoso-
mutari a relatione, probat Doctor di- phum 7. Mctaphijsic. te.xt. com. 4. Non
ccns, quod si natura assumpta dimit- secundo, quia. si tale positivum fuisset
tatur in se, perdit illam relationem substantia, aut fuisset materia, aut
unionis;posset etiam mutari ad rela- forma, aut compositum ; sed nullum
tionem, supple transire a privatione istorum videtur dandum, et praecipue
relationis, ut a ieTmmo a quo ad ipsam si illud positivum ponatur realiter di-
relationem, ut ad iQvmmum ad qnem. stinctum ; sequeretur enim, vel quod
Et probat, quia si natura Petri assu- essent plures materiae, vel plures for-
matur de novo a Verbo, tunc illa na- mee ultimata3 in eodem composito, vel
tura immediate transit a non unione quod natura assumpta fuisset plura
reali ad unionem realem et si sic, ; composita, quffi omnia videntur incon-
tunc sequitur quod potest acquiri nova venientia. Vel si dicatur, quod illud
relatio sine acquisitione nova alicujus positivum erit realiter idem, vel ma
absoluti, vel deperdi sine deperditione teriee, vel formse, vel composito, tunc
alicujus absoluti in se vel in alio, et sequitur aliud inconveniens, scilicet
sic perse poterit esse motus vel muta- quod natura assumpta non posset di-
tio ad relationem, quod est contra mitti ;
patet, quia stante fundamento
Philosophum 5. Physic. text. com. 10. alicujus relationis necessario conco-
42. Sed oppositiimvideturprobabUius.
[h) mitantis, ipso fundamento posito, et
Nota.
Dicit quod magis est probabile ponere termino necessario stat talis relatio,
illam relationem realem/sive unionem Verbum, et illud
patet. Sed, per te, stat
realem immediate fundari in natura positivum, quod ponitur sic idem rea-
assumpta, et nullo modo ponere ali- liter, ad quod necessario sequiturunio
quod absolutum novum in natura, naturae humanfB ad Verbum ; ergo
quod sit ratio formaliter recipiendi stat talis unio, et ipsa stante semper
liujusmodi unionem realem, et probat; natura stat unita, non posset ergo di-
qucE probatio stat in hoc, quia illud mitti in se, nisi simpliciter anniliila-
positivum esset vere assumptum a rotur, quod videtur inconveniens. Sed
Verbo, patet, quia assumpsit omnem quia etiam istffi dua^ rationes ()ossent
entitatem natura} priorem unione illa, etiam lieri contra opinionem quam te-
et pra^cipue assumpsisset illud positi- nui, ad mentem tamen Doctoris, quia
vum, quod vere fuisset ratio formalis si sic, videretur quod immodiate illa
recipiendi talem unionem in natura entitasabsolutaesset unita Vcrbo. quod

humana ;
et tunc quajro de illo positivo, est impossibile.
aut fuisset accidens, aut substnntia. Dico, quod bene sequeretur de ab-
Non primo, quia quando fuit porso- soluto, quod esset ratio rocipiendi
DiST. I. QU/ESTIO I. 39
uiiionem illam, quia esset impossibile stantiai; nam si, per impossibile, pos-
unire sibi naturam per unionem rea- set separari singularitas ab homine,
lem, quin nniret sibi iiiud absoiutum 11 non esset formallter substantia.
la
novum in nalura, cum sit ratio forma- VI quod modo dicatur substantia, per
lis immediata receptiva unionis realis, identitatem realem aecidit sibi, quia
et lalis unio esset in nalura tanlum inquantum est unita realiter tali sub-
mediante isto absoluto ; sed non se- stanticC, qua^ substantia est talis per-
queretur hoc deabsoiutopersonalitatis, fectionis, quod per identitatem rea-
cum illud modo requiratur ad
nullo lem continet suam ha^cceitatem ergo ;
talem unionem, ut patetsupra. Imo in luccceitas diceretur substantia, eo

eodem instanti quo natura esset assum- quod contenta, non autem e contra,
pta.illud absolutum,quod estratio per- quia ipsa non continet naturam per
sonalitatis, nullomodo sibi inesset.sed identilatem realem, ut expresse patet
tantum inesset sibi, quando natura in in simili a Scoto in 2. dist. 16. de po-
alio supposito non esset suppositata. animx. Dicerem ergo quod tale
tentiis
Ha?c secunda ratio concludit, quia positivum esset vere ens, nec tamen
posset quaMn, illud positivum persona- formaliter accidens vel substantia ;
sed quid erit? Pat^î^îtas

litatis, aut est accidens, aut substan- l']t ee-o qua^ro a te, pa-
tia ? Si sub^tantia, aut materia, aut ternitas in divinis, sive proprietas absit.
forma, aut compositum? sicut etiam soluta, sustinendo quod pcrsonte sint
arguit Doctor ia secundo dist. 3. de constitutoe per absoluta, ut patet i7i
ratione singularitatis, sed non est ali- primo, dist. 20. certum est quod non
quod istorum, ut patet. Dico primo, substantia, nec accidens formaliter, et
quod si qua^ratur proprietas persona- si est substantia per identitatem rea-
lis positiva, constituens personam di- lem, hoc non est ex ratione sua for-
vinam, aut est substantia aut acci- mali, sed quia unitive continetur in
dons. patet quod nec hoc, nec illud, essentiadivina ; sic dicerem in propo-
ut patet a Doctore i?i primo disl. 23. sito, quod illud positivum in se esset
sic possem in proposito dicere. Sed aliquod medium, quod nec esset for-
instetur, quia Doctor respondet m se- maliter accidens vel substantia, ut ta-
cundo de singularitate, et habet idem men est in natura cujus est ratio sup-
respondere in primo de personalitate positalis, est aliquod ens, quod esset
divina, quod licet non sit formaliter formahter accidens, nec formaliter
substantia per se et quidditative, est substantia.
tamen per identitatem realemsubstan- Si ultra quaeratur, ex quo illud po- it
tia realiter hoc autem positivum per-
; sitivum in creatura est distinctum
sonae creata' non posset dici substan- realiter ab ipsa, et potest esse natura
tia per identitatem realem, quia tunc sine illo, quando personatur
ut patet
manente tali natura, in quocumque in alio, tunc videtur quod cum talis
semper manerot illud, et sicnon pos- natura se habeat conting-enter ad
ciief"'
set personari in alio. Dico, quod tale omnem personam, quod posset fieri in
positivum posset dici actus personalis, se sine aliqua personalitate, quod pa-
et taraen nf>n substantia formaliter, tet per argumeiitum Doctoris in seciin-
neque accidens, sed esset ali(|uid sub- do, dist. 12. qiaest. 2.
40 LTB. 111. SENTENTIARUM
Dico primo, quod non haberem pro personalitas sit aliquod positivum,
Solulio.
inconvenienti, quod Deus faceret na- sed idem realiter, et suflicit quod talis
turam liumatiam singularem in se ma- natura sing-ularis sit prior natura tali
nere actu absque aliqua personalitate, positivo, et sic potest pra,weniri ab alio
sed non posset facere, quin haberet supposito ; sed videtur impossibile,
aptitudinem ad illud positivum pro- quod idem realiter, et separetur ab

sit
priumsicut eliam nunc patct de ani- illa, quando suppositatur in alio sup-
ma separata. posito.
Kem alia.
Secundo dico, quod non sequitur
quod possit facere ipsam sine proprio SCHOUUM.
positivo, quia aliud est loqui de natu-
Solveiulo arguinenlum pnsilunanum. i2. do-
ra sing-ulari absolute sumpta, et aliud
cet quoraodo iripliciler se luibeaL relatio ad
est loqui de illa ut in se derelicta, quia
fundamentum. Primo, ut eadem fundamento,
bene concedo quod ipsa absolute sum- Secundo, ut intrinsecus et adveniens. Tertio,
pta contingenter se habet ad omnem ut intrinsecus advenit ; ct iioc terLio modo po-
personalitatem, et sic, quantum est test esse per se terminus motus. Vide Ovando,
Pitigianum, ]\ada el Fabrum hic.
ex parte sua, posset fieri sine omni
personalitate alterius natura? ; ut vero
consideratur in seipsa derelicta, dico, A(\ Jllud in oppositimi de Philoso- ..
quod impossibile est ipsam fieri sine pho •").

Plnjsic. potest dici, quod re- Rgiatio
propria personalitale, quia ut sic, de lalio potest triplicitcr se habere ad ]^lf^^^
necessitate natune oritur propria enti- fundamentum. Uno modo, quod^^î'®

^ fundan _ _
tas, per quam dicitur persona. Quando fundamentum non potest poni sinetûm:| ^
, . . mo uli
vero uni alii personatur, statim impo- relatione ilKa absque contradiclio- identifi
ditur illa entitas, ne oriatur in tali na- ne, quia fundamentum non potest do ut
tura. Utraque responsio sufficiens est, sine contradictione esse sine ler- cus'ad
nien^
et non est sic dicendum de raateria miuo illius relatiouis, nec etiam tlO Ut I •
,,,,;., trinsecs
prima, ut arguit Doctor, quia si mate- sine relatione ad lerminum, ^\^^^'^ illi ad-
'^"^"
ria prima in se derelicta necessario isUa natura necessario requirit
determinetur ab aliqua forma, puta a talem terminum ad sui cstê ; tales
forma ignis, esset impossibile ipsam sunt rehxtiones crealura^ inquan-

separari nb omni forma. Si lamen tum ad Deuni
creatura inquan-
prgeveniretur ab aliquo agente, ita tum crealor. llujusmodi reialio est
quod in eodem instanti quo forma idem realiter fundamento, sicut
ignis deberet esse in materia, produ- patet ex cUst. 1. cjusest. 4. secundi
ceretur alia forma in materia, et tunc lib. Alio modo fundamentum polest
ipsa actu esset sub alia forma, et sic esse sine relatione, quia ])otest esse
materia contingenter se haberet ad sine termino; tanieu hindamenlo et
omnem aliam formam, et posset esse termiuo positis, necessario conse-

sine omni alia, quia ab omni alia pos- quilur isla relalio, ita quod ista duo
set prseveniri, ut tamen in se esset, simul posila sint necessaria causa
esset impossibile esse sine forma relationis, sive in utroquc cxtremo,
ignis, sic in proposito ; et nolo dicere, sive in allero. Kxenii)]um de simi-,
utdicit Joannes Baccon, tenens ([uod litudine in albo ot albo. Terlio mo-
DIST. 1. QU.ESTIO I. 41
(\n rclalio potest non necessano laliomiin (liclariiin. S(m1 ad ludalin-
consc(jui fuiidamcnlum, quia iion noin l(M-li() inodo S(^! hal)enU'in, ([uia
necessario coexiît tcrmiiiiim. ncc illa (.^st extrinsccns advenicns, id csl,
hahiludiiicm illaiii ad terminnm, non necessario conscqncns fiinda-

ncquc ctiam fundamcnlo cl lcrmino incnlnin, ])nla (]nalilalcm, vcl qnan-
])osilis, neccssario conscqnilur rcla- lilalcm, vcl snhslanliam, scd a])s-
quc novilate alicujus al^soiuli illo
li(t ainho cxtrcma vcl niuim scd ;
iii
conliiiii-cnlcr diciUir ;idvcnire cxlre- in qiio cst, vcl in lcriiiino conliii-
ino cliam poslquam i])suin ct quod- ii-cntcr conscquilur, l)cne potest esse
lihcl ahsdlulum in ipso ct in lcrmino mulalio, ct aliqua^ tales relationes
fucril ])0situm iii r.s-,se. Et iii islo forte pertinent ad illa sex piincipia,
inodo, iioii (i])oilcl ])oncrc aliqnod qucc dicuntur extrinsecus advenicn-
ahsolulum iiovum iii allcro cxlrc- tia. Unde et secundum cuin in o.
iiKuûm, eliam dalo quod rcla- Phij^k. motus est ad Ubi, et taincn
tio sit nova ; lioc modo se hahcnt Uhi nullain formam absolutam dicit.
multcT relationes, pnta communiter scd lantuin respectum in corpore
nniones ahsoluti ad ahsolulum. Si circumscripto ad locuin circumscri-
enim forina per se esset, et nuiu> hentem, et istc respectus locrlincl
ria pcr se esset, nt corpus org-a- ad inodum pra?dictum.
nicum ct anima, vel suhjeclum
per se esset, et accidens per se ; ut COMMENTARIUS.
panis ct quantitas, si dc novo unian-
tur, nullum ahsolutum noviim cst Tunc ad Phiiosnp/ium concedo.
(c) 45.
in altero extremo, sed ista rciatio Hic Doctor dicit quod ad relationem
contin^-enter se hahet ut possit incs- intrinsccus advenientem noii csL mo-
se, el non inesse, etiam cxlremis tus, nec mutatio, id est, qnod ipsa non
positis. potest osse terminus formalis imme-

D).
Tunc ad Philosophum concedo (c), diale acquisitus per motum vel ]3er
tur mo . quod non est motus nec mutatio ad aliquam mutationem, itaqnod aliquod
'vi\l\\o- rclalionem primo vel secundo modo agens naturale vel supernaturale [.ro-
n"c". se hahentem, et per consequens nec ducat ipsam relationem tanquam per
".
'f'?''" universalifcr ad rclationem de ac- se terminum su(c productionis, neque
cusad-
iientem.
nerc Rclalionis, ut insc ihi loquilur
^
per
'
motum neque per mutationem.
/ _
dc rclationc praHlicamentali. llla Dicimus enim, quod aliquando agens

enim csl rclatio intrinsecus advc- natnrale producit aliquid per motum,
nicns, id csl, ncccssario consequens ut quando producit albedinera iii ali-
fundamcnlnm, juila. quantilahun quo subjecto successive, ut patet in
vcl (jualitiitcm v(d suhstaiiliain, qua». 2. dist. 2. r/if^st. 9. et tunc diciraus

intiinsecus inest non al)soluta nc- quod subjectum albedinis mutalurad
ccssilate, sed posilo lciiiiiiK», ad albedinem per verum motum. qiiia iu
(juem est rclatio, quia ista non ad- alia et alia pnrte temporis Ot sub alia
vcnit nisi proplcr novitatem alicujus etalia parte alljedinis, et sic illa al-
ahsoluli in allcro extremo, et scmper bedo est vere producta per motum.
cst suh primo ct secundo modo re- Aliquando producit per mutationem.
42 LIIJ. 111. SENTENTIARUM
patet qiiando agens naturale in iillimo test oriri in ipso paternitas, nisi pro-
instanti dispositionis passi produ(!it ducatur aliquod absolutum, puta res,
formam substantialem in tali passo, qua; est filius, et sic in eodem instanli
ila quod illud passum recipit illam temporis quo res, qua; est filius, pro-
formam in instanti, et sic talis forma duciturin esse, statimoritur ex natura
substantialis est vere terminus forma- rei paternitas in re qute est pate", et
lis productionis, qu;e est per mutalio- filiatio in re, quae est filius ; et sic pa-
Quomodo nem. Si ergo relatio intrinsecus ad- tet quomodo nulla productione imme-
1'elatio in-
trinsecus veniens posset acquiri per motum vel diate attinguntur, et sic patet intentio
advoniens quod loquitur de relatione
non possit
mutationem, sequeretur quod posset Aristolelis,
immediale esse terminus iramediatus alicujus intrinsecus adveniente,
acquiri per
motum, productionis, quod est falsum. Et sic Nota tamen, quod aliqua relatio in-
vel muta-
tionem. deducerem hoc, quod Deus posset trinsecus advoniens dicitur oriri ali-
facere duo alba sine similitudine, et quo absoluto acquisito per motum, ut
quod posset facere rem,qu8e est Iâter, si ponatur nunc album ut octo in
et rem quae est Filius, sine paternitate Francisco, et in Joanne acquiratur
et filiatione, qua^ sunt inconvenientia; albedo ut octo, per motum in ultimo
patet, quia si quod paternitas

dicas, instanti acquisitionis illius oritur per-
Cci.usatur elTective a fundamento et fectasimilitudo in Franciscoet Joanne.
termino, et de necessitate, dico, quod Aliquando oritur aliquo absoluto per
hoc nihil est, quia Deus potest sus- solam mutationem acquisito, ut cum
pendere causalitatem cujuscumque substantia aliqua causatur in instanti
causae secundte, et sic posset facere tunc in illo instanti oritur relatio
rem, quto est pnter, simul cum re, causati in illo causato, et e contra.
qua3 est filius sine paternitate et filia Dieit secundo Doctor quod non po-
tione. Imo dico plus, quod si relatio test acquiri relatio nova intrinsecus
talis vere possitcausari, posset facere adveniens, nisi prius aliquo absoluto
paternitatem, puta Francisci, non novo acquisito; hoc patet de rela-
concurrente ipso Francisco, patet, tionibus, (de quibus loquitur Aristo-
quia Deus potest supplere vicem teles 5.MeL) intrinsecus advenienti-
causse secundse. bus, queefundantursuper 2//??//?2e/;^?«/-
46.
Dico ergo, quod talis relatio nullo la, vel super potentiam activam et
modo potest produci, ita quod sit ter- passivam, qua3 sunt relationes mutuae,
minus formalis alicujus productionis, ita quod aiqualitas proprie est fundata
ita quod immediate terminet illam in praedicamento Quantitatis, et simi-
productionem, sed talis relatio vere litudo in prffidicamento Qualitatis; si-
fundamen-
oritur ex natura rei, posito cnt etiam Doctor exponit m primo^
to et termino. Verumtamen dico, quod dist. 31. et in (/uodl. q. G. Non enim
non posset oriri relatio nova, nisi per potest acquiri vere relatio nova intrin-
aliquam terminatam
productionem secus adveniens, prius non acquisito
immediate ad aliciuid absolutum no- aliquo absolulo novo, vel in termino
vum, vel in fnndamento vol in tormi- vel in fundamento.
no. Exemplum, nam ^l nunc non est Dicittertio Doctor quod muItaM-ela- 47.
pater, cumnon habeat filium, non po- tionesextrinsecus advenientes possunt
niST. I. Qr.KSTIO I. 13
vere arquiri de novo. nnllo absoliilo eo, a quo realiter distiuiîiilur, ut ex-
lati'i iin- prius aoquisito de iiovo, neque iii posui i/i 2. dist. 17. et /// i. disf. io. Soiuiio.
terniino, neque in fundamento, patet, Dico, quod aliud est loqui de aliquo
quia positis 1'undamento et termino aooidente respectivo, quia etsi Deus
etiam in nllima dispositione, adiiuc possit imraediate causare utrumque
non seqnilur talis relatio o.\ natura (maximo loquendo de respectivo ex-
rei, ([uia posito agente et passo oj^ti- trinsocusadveniente),non ooncurrente
rae dispositis, non de necessitate se- aliqua oausa secunda in ratione
quitur talis relatio, ut patet in camino oausa^ eflioiendi, est tamen dilTerentia,
trium puerorum, ubi ignis, qui est quia aocudens absolutum non de ne-
maxiine activus, erat optime approxi- oessitate determinat sibi aliquod sub-
matus pueris tanquam passis, tamen jeolura, adquod actu dependeat; res-
non fuit seouta passio ; sic est in pri>- })ectivum tamen quodoumque deter-
posito, quod posito Verbo, et
dioo minat sibi de necessitate aliquod sub-
posita natura humana, optime dispo jectum, ad quod aotu dopendeat, ut
silis, non sequitur ex hoo quod sit ^^[ein. \)0Q.iQV(i in quarto in materia de
unio naturfe humanct' ad Verbum. A(J Eiicliaristia.
Iioc enim quod sit unio, requiritur quamvis

Sic dico in proposito, quod 48.
neoessario, quod Verbum terminet unio naturae ad Verbum sit imme-

dependentiam illius naturee, et tuno diate causata a tota Trinitate, nulla
intelligitur terminare, quando unio causa secunda concurrento in ratione
causata in natura, qu;t^ est relatio rea- effioiendi, concurrit tamen i[)sanatura
lis, aotu terminatur ad Verbum. Si di- humana in ratione subjecti recipientis
catur. a quo causatur talis unio na- ipsam, ita quod impossibile'esset unio-
tura' humana.'? Dico, quod immediate nera naturee humanae esse sine natura
a tota Trinitate, nullo alio absoluto humana tanquam subjeoto, siout
oausato in natura humana, sed a Ver- etiam dixi de personalitate, sustinendo
bum solum terminatur. quod dicat positivum, et etiam abso-
Si iterum dicatur, quod si talis unio lutum ; et posito quod immediate possit
immediate causatur a tota Trinitate, causari a voluntate divina, nulla se-
sequitur quod posset facere talem ounda causa ocourrente in ratione ef-
unionem, non concurrente natura hu- fioiendi, non posset tamen ipsam
mana, etsic Verbumpossetdici unitum causare in se, et non concurrente na-
propter terminationem talis unionis tura cujus est, tanquam subjecto rece-
ad ipsum, posito quod natura liuma- ptivo. Si enim posset productio illa in
na non esset in Verbo ; et patet ([uod aliquo priori terminare ad unionem

potest sic causare, quia omne illud illam, ita ([uod in illo priori diceretur
quod potest (;ausare sine alio imme- vere producta, et non necessario in
diate, potesl oonservare sine illo, ut aliquo subjecto, oonoluderet ratio ; sed
patot a Doctore in 2. dist. 12. Si enim dioo, ((iiod in oodem instanti, sive
creatioimmediate terminaturad ipsam tomporis sive naturie quo produoitur,

unionem in aliquo priori nalura, se- nocessario producitur in tali subjecto;
quitiirquod possit ipsnm conservare magis enim dioitur, natura produci-
pro quocumque instanti sino omni tur sub tali unione, sive unitum pro-
;
44 LIB. Ilf. SENTKNTIARUM

ducitur, sicut dicimus, quod album Ad tertiuni (li), dico quod contra- Esse mafl
diversu
producitur. De hoo vide qua^ exposui rin, non quia diversa,id est, in nullo non es
causa iiiS
in secundo clist. 17. convenientia, ideo sunt incompossi- composs:!]

bilitatis
bilia ; nam
hoc modo, divorsa ge- sed essf
repu-
nere sunt magis diversa quain con- I
SCHOLIUM. gnans.
traria; sed quia in illis est repugnan-
doctrinam argumenta tia, licet in nniltis conveniant, qua-

Solvit, per optimam
posita in iiiilio qua'stionis, qu» tangunt varia lis repugnantia non est in illis, qua^
principia doctrinalia, ut noto in marcine. in nullo vel in paucis conveniunt.
Nalura igilur divina et humana,
Ad arûnienla (d). Ad prinuim licet sint magis diversa quam con-
16.
dico quod infiniluni non est conipo- traria, non tamen magis re})ugnan-
Infiniluni
non est nibilc ul pars, quia parle totum est lia. Exemplum, superficies et albedo
iTurâJs^ perfectius, infinilo nihil est perfec- magis sunt diversa quam album et
est tamen ,. r n m*!
unibiie.
•l
tuis. Inhnitum lamen est unibile,
i .
nigrum, et tamen snperficies po-
i!on'habet !<-! cst, potcst temunare dependen- lest esse alba, non tamen album
^^^^^"1 aUerius ad ipsum. potest esse nigrum formaliter, vel e

'^queêns"
'ormaiiter, j^j^ ^.^„1 additur.ibi (e), quod in- converso, propter eorum repugnan-
sed virtua- . . .
liter aut
finito uou potest ficri additio, igitur tiam formalem.
^minenter. o
Ad quarUim (i) dico quod incarna- Videdeh
.
,^ ,
•>
nec unio. llespondeo, inhnitum plenius
4. dist.
non hal)et in se quodcumque tioni actioni correspondet aliqua q. 2. adp
:
passio, ex quo est actio transiens mum.

ens formaliter, sed virtualiter vel Incarnai
Verbum modo eo sed ista passio non significatur per non esl
eminenter, et ita
passio.
quo non habet in se naluram huma- hoc quod est incarnarl proprie lo-
nam, illa potest sibi addi, hoc est, quendo, sed per hoc quod Gsiiuiiri
quod formaliter talis natura depen- vel assumi. Nam ista actio uttransit
deat ad Ver])um. Ut autem (b) est in objectum, transil in naturam hu-
in Verbo eminenter vel virtualiter, manam, non in Verbum, et ideoilkid
non dependet sic ad Verbum, quia quod correspondet sibi ex parte na-
sic non habet entitatem dependen- lune humanee est passio licet igi- ;
tem. tur vocaliter et Grainmatice, incar-
Ad secundum (g), conceditur pro- nari videatur significare passionem

porlio, id est, determinata habitudo hujus actionis incarnare, iamQn rea-
non quanlitativa, qualis dicitur esse liter significavit per hoc, quod est
dupli ad dimidium, nec quanti ad nniri vel assarni; el concedo quod
quantum, sed qualis dicitur esse natura assumpla patilur, et est lu
generaliter passivi ad activum, et potentia.
e converso activi ad passivum, vel Ad illud speciale (k) ex parte na- 17.
quod non Non eod<

actiis ad potentiam. Natura auteni turfe assumplcT dico, eo- conipleti
humana possibilis est dependere dem complelive est nalura humana nalura
mana
1)
e:
respectu personje divina», de])en- ])er se existens, et personata perso- perse ex

tens, €
dentia aliqua speciali, et ista de- nalilate creata, quiadiclum fuit in "i. perso na
pendentia est sufficiens proporlio ad art. quod non est ])ersonata nllimale
talem unionem. aliquo ])osilivo; per se autein existit
DIST. ] Ql.ESTlO. r. 1.)
exislLMilia posiliva croala, l()(|iieiiilu
(lc propria oxisitMili;i iialiu'a\ COMMhlNTAUlUS.

A(l |uiiiiaiii prolialioiiein (1) islius
assuiiipli, eiiiii diiMliir (|uoil illius {A) Ad aryuincnta. l^rinioarfîiiL Uue- i!l.
o.xistentia osl per se e.xislenlia, coii- torprobando ciiiod repugnatVcrbo as-

cedo, socunduni ([uod per ae e.i-istc- suraere naturam humanam iu uni-
re distinguitur conlra inesse, ([uod tate suppositi, quia tunc videretur
conveniat accidonti. (aiin assuini- Verbum esse componibile naturu3 hu-
liii', ({uod jior se existentia in natura mana', quod est conlra rationem iu-
iiilellectuali osl personalitas, noô finJLi intensive, ut subLililer probaL
universalitor accipiendo per se, ut Uoclor in 1. dist. 8. c/. 2.
prius, ut scilicet dislinîiitur coii- ilespondet UocLor quod infini-
Ira inesse alii, ([uia ad })orsunalila- tum non est alicui componibilo ut
lciii refiiiiritur ultima solitudo, sive pars, quia totum est perfectius parto,
noiiatio dependentia' actualis et est tamen alicui unibile terminative
apliliidinalis ad iiorsonain alterius lanLum, quia poLest_,Lerminare dopen-
naturio; non aulem omne (iiiod per denLiamalterius ad ipsum, sicutetiam
so existit primo modo, ut distinûi- Lerminat dependenLiam creatune^ sic
hir contra accidens, oporlet per se poLest terminare dependentiam cu-

oxistero secundo niodo. juscumquenatura! supposiLabilis, sup-
Satiiraciv-
iia est hêc Ad secundam palet, f|uo(l natura. posiLando et susLinendo illam, et
iliqiio po-
sitivo, as-
creata est luec alitiuo posilivo, non uniendo illam sibi in uniLate suppo-
signatui"
ratio qua-
oodem formaliter cntitati naturio, siLi, ut supra exposui in primo arti-
re.
(luia repugnantia ad dividi non culo.
competit naturce creata^, nisi pcr (e) Et cum additur ibi, quod injinilo
alifiuam entitatem positivain ;

non non potest fieri addilio ; iyitur ncc
sic autem ultra entitatoni illam po- unio.
sitivain sinûlarilalis oportot pone- Respondeo, infinitum no)i luibct in .se,
10 ali(iuam aliam positivam perso- elc. VulL dicere quod eLsi infmitum
nalitatis. continet virLualiLer et eminenLer om-
In Deo Ad diccret perso- nem non
pro|ii-ielas
aliud (m), (lui aliam creaturam, tamen
personalis nam tantum diHerre rationo al) es- continet ipsam formaliter, quia tunc
dirtert a
natura sentia, haberot contra se illud ar- dicereturformaliter lapis vel homo. Et
plusquam
ratione. gunicntuin, sed aliîua distinctio addit, quod atiqua creatura, qux non
qu.est. 2.
posita est naturae et proprietatis, ut continetur in co fortruditcr, potest sibi
patet dist. 2. primi. Si tamen po- addi formalitcr, sic Lamen iiiLelligen-
neretur j)rimiim, adliuc posset res- do,quod possit terminare lormaliler
Iionderi ad arîimentum illud per dependenLiam illius ad se, et per con-
fallaciam ampliihologia» ; (iuaM'e in sequens sic Lerminando, eriL lalis for-
d. 20. prinii lib. de personis ahsolu- inaliLer, non quod sit perfectio ejus
ti.s. formalis, necaliqiio modo acLus ejus,
sed quod susLenlat illam in se, (^t
nullo modo perliciLur ab illa. UiciLur,

quod erit talis formaliLer, sicut di-
46 L1J3. III. SENTENTJARUM
cimus, quod Verbum quod ex hoc vel conservati vcl raensurati, et hujus-
formaliter terminat dopendentiam na- modi, et hoc modo dependet a tota Tri-
turai iiumanaj, est formaliter liomo, li- nitate.
cet ipse homo non perdciat ipsum (g) Ad secundum, respondet quod 3J-
Verbum, nec sibi formaliter inha^reat, multiplex est proportio, scilicet quan- ê^^^luHi
sed tantum in illo sustentatur si ergo ; titativa, qualis est unius quantitatis P^'c',.pio
Verbum actu non terminat depen- ad aliam ; et talis proportio non po-
dentiam naturaj humanic, tunc na- test esse inter finitum et infinitum.
tura humana potcst sibi hoc modo Alia est proportio, qua; non dicit
addi, quia pjius ejus dependentia commensurationem, nec similitudi-
non terminabatur ad ipsum, nunc nem, imo magis dissimilitudinem, si-
autem terminatur sed talis additio
; cut est proportioactivi ad passivum, et
non dicit aliquam perfectionem in e contra, ut pateta Doctore m 1. dist.
Verbo, quia tunc mutaretur et fuisset 3. etvi 2. dist. 3. Dicimus enira, quod
in se imperfectum. activum licet infinitum proportiona-
50. Ut autem. Et quod dicitibi:67
(f) tur passivo, non in sua entitate, sed
aulem est in Verbo eminenter vel vir- in agendo, quod tantum potest
id est,
tualiter, non depoidet sic ad Verbam, producere, quantum passivum potesfc
quia sicnon habet entitatern dependen- recipere ; et sic est aliqualis proportio,
/m, quod natura humana,

vult dicere non tamen sic absolute et sirapliciter
ut est in Verbo virtualiter vel eminen- intelligendo, quod infinitum tantum
ter, sicut alicE creatura) non dependet potest producere, et non plus quan-
sic ad Verbum ista speciali depen- tum passivum possit recipere, quia
dentia, qucu est naturfe ad supposi- hic sensus est falsus ;
patet a Doctore
tum, quia suppositum ut sic continet, in 1. dist. 2. quia non est repugnantia
non est ratio terminandi, quia tunc cx parte ^556 infiniti, sed ex parte me
sequeretur quod Deitas esset magis creatura). Est etiam proportio actus
ratio terminandi, quia magis continet ad potenticara, quia potentia intellec-
ea virtualiter et eminenter ista ergo
; tiva proportionatur intellectioni sucD,
continentia non est ratioquare natura non taraen in entitatc, cum ipsa sit
sic possit terminari ad suppositum, substantia et operatio accidens ; sed

sed independentia suppositi opposita sicdicitur proportionari, quia taHs ac-
tali dependentia) naturffi humana^, est tus sic proportionatur potentia; intel-
ratio terminandi naturam, sive ratio, lectivcC, quod non potest esse ab aiia
qua natura sic possit dependere ad ip- potentia. l^st etiam proportioactus ad
sum in unitate suppositi. J^^t hoc est objectum infinitum, et hoc in ratione
quod sequitur : Quia ut sic non habet terminati ad terminans, quia actus
entitatem dependentem, id est, quod quo intelligo Deum, terminatur ad
ipsa natura, ut emi-
virtuahter vel Deum. Est etiara proportio potentiic
nenter continetur in Verbo, non ha- finita.' ad objectum infinitura, non in
bet entitatera dependentem ad ipsura entitate, sed in attingendo, quia ipsa
Verbura in unitate suppositi, licet ut potentia finita mediante operatione
virtualiter continetur, habeat entita- sua potest attingere infinitum in se,
tem dependentera in ratione causati, scilicet intclligendo, et in talibus pro-

DIST. I. QryESTIO I 47
portionibiis finili ad infinitiim non ninnt ctiam qnidditativo magis repu-

est commensiiralio, ((uia iicet potentia i;-nant, uf duo rontraria qna' magis
finili possit inlellii?ere Deum, non la- conveniunt, qnam superficies et al-
men potest inlelligere ipsnm quantum bedo, quia contraria conveniunt in
esl intelligibilis ; patct. quia natus eodem genere proximo, et superficies
est intellijî intollcctione infinita, qua- ct albcdo, nec conveniunt in genere

lisnonpotest esse in potenlia finita. proximo, nec; in generalissimo, et ta-
Sic in proposito, internaturam luima- men contraria magis repugnanl. Non

nam et Verbnm cst aliqua proportio, enim minor convenientia in aliquo
non in entitatc, scd in ratione depen- quidditative facit majorcm repugnan-
dentis ad independens, quia natura tiam, ut patct in excmplo, nam qutc-
humana potcst dependere ad Verbum cumque repugnant, suis rationibus
tanquam ad suppositum. formalibus repugnant, ut patet a Uoc-
52. Tertio principaliter arguit, quia tore in I. distinct. 2. qttiest. 1. ct dis-
contraria minus repugnant in codem tinct. 13. y. 2. et sic major vel minor
quam ajternum et temporalc ;
patet, convenientia non est prcccisa ratio ma-
quia cTternum et temporale non sunt joris vel minoris repugnantifc. Et sic
in eodem genere, imo sunt primo di- qUf? conveniunt, sive qutc sunt com-
versa, saltcm in realitate, licet non in possibilia suis rationibus formalibus
conceptu, ut patet a Doctore?// 1. dist. sunt compossibila, sic qufficumque
8. qusest. minus conveniunt
"1. ei sic ;
sunt incompossibilia, sive repugnan-
contraria vero sunt in eodem genere, tiasuis rationibus formalibus sunt in-
et sic magis conveniunt, et illa qucC compossibilia, sive repugnantia, ut pa-
magis conveniunt, minus repugnant, tet a Doctore ubi supra. Dico ergo,
sed contraria non possunt simul esse quod quamvis Verbura et natura hu-
in eodem subjecto, patet per Philoso- mana minus conveniant quam duo
^hnm \. Metapli. text. c. 9. et 27. ubi contraria, quia Vorbum et natura hu-
arguit,quod si contraria essent simul mana non convcniunt in aliqua reali-
in codem, et contradictoria essent sitate, nec sibi conveniunt in aliquo

mul vera. Si ergo contraria non pos- conceptu generico, tamen minus repu-
sunt esse simul, cum minus repugnant in codem quam contraria. Pos-
gnent, crgo nec natura divina, et hu- set etiam faciliter responderi, (licet
mana possunt esse simul in eodom Doctor hoc expresse non dicat) quam
supposito ; autem simul, si
cssent aliud est loqni de repugnantibus in
Verbum assumcrct naturam huma- eodem, id est, in formantibus vel per-

nam, et sic sicut ista est vcra : Vcr- ficientibus, sive essentialiter sive ac-
bum est Deus, ita ista esset vera : cidentaliter, et aliud est loqui de illis,
Verbum est homo, aliter tamen et quae si simpliciter non dant m^, nec
aliter. perficiunt saltcm unum illorum.
•ifferentia i\y\ Ad tei'lii(in. Ilespondct Doctor Dico ergo, quod esset simplicitcr in- .".3.
nantia, et quod aliud cst diccrealiqua magis dis- compossibilc, quodVerbum haberet si-
linus con- ^ •
i-i £• i-v •( »
anienti?. tiuguunt, sivc minus conveniunt, et mul
,
cssc quidditativum
i
per Ueilalem
aliud est dicere magis repugnant et ;

ct pcr liumanitatem, quia tunc essen-
patet, quia aliqua, quic magis conve- tialiter ct quidditative esset Deus et
48 LIH. III. SENTENTIARUM
homo, temporalis et aiternus. Sed liu- faciente recipere caliditatem ; sed in-
manitas in proposito nullum dat esse carnare est actio realis, ergo in-
Verbo, nec informat nec perficit, sed carnari erit passio realis ; sed Verbum
tantum ejus dependentia terminatui^ dicitur incarnari, ergo dicitur pati,
ad Verbum. Si enim paries esset actu non enim dicitur naturam humanam
niger in summo, et posset terminare incarnari, ut patet. Et solvit instan-
dependentiam albedinis, ita quod ipsa tiam de amare et a))iari, quia amare
nlbedo nullo modo informaret, nec videtur actio realis ; ergo amari vide-
perficeret ipsum parietem, nulla esset tur passio realis. Non sequitur, quia
incompossibilitas sed si est incom-
; dum Joannes a me amatur, nihil reale
possibilitas, preecise est ex hoc quod recipit quo dicatur realiter pati, ut
contraria non possunt simul perficere, patet. Dicit Doctor quod non est simile Responsi
Doctorii
sic in proposito. Patet etiam hoc, quia amare et amari, quia amare est tan-
certum est quod natura lapidis et natum actio immanens, quse nullo modo
tura humana sunt simpliciter repu- transit in objectum, ut per illam ac-
gnantia in eodem, cum sint duas spe- quiratur aliquid in taU objecto, ut ter-
cies disparatee, et tamen Verbum si- minus illius actionis, sed tantumdici-
mul posset terminare dependentiam tur terminari ad objectum, et ut ter-
utriusque ; esse tamen incompossibile minatur ad tale objectum dicitur
quod simul perficeretur illis naturis. amare. Sed incarnare est actio tran-
Patet etiam, quia lapis ut includit es- siens, patet, quia per ipsam natura
sentialiter naturam lapidis, potest per humana est realiter unita Verbo, et
divinam potentiam terminare depen- sic incarnari erit passio recepta non
dentiam naturee humanee in unitate in natura humana, ut patet, ergo in
suppositi, ut infra patet, et sic simul Verbo.
concederetur quod hic lapis esset la- (i) Ad quarlum. Respondet quod
pis, et hic lapis homo, esset ta-
esset incarnationi actioni correspondet
men incompossibile quod perficeretur aliqua passio, cum sit actio transiens ;
ipsa natura humana, sic in propo- sed talis passio non significatur per
sito. lioc quod est incarnari proprie lo-
Quarto arguit Doctor deducendo ad quendo, sed per hoc quod est iini-
inconveniens, quia sequeretur quod ri vel assumi. Pro cujus intelligen- ouai-e\
Verbum posset pati passione reali, si- tia est advertendum, quod \êrbum p,.?e"di(
ve quod posset recipere de novo ali- proprie dicitur incarnatum, quia ter- ^^^^.î^'
quam entitatem, secundum quam di- minavitdependentiam natura) humanee
ceretur pati, quia omne receptivum in unitale persona', et quia eodem mo-
formse pati dicitur quando recipit. Si do terminavit dependentiam omnium
ergo Verbum posset incarnari ; ergo partium humanitatis, quo etiam intel-
possetpati, id est, recipere passionem. liguntur in natura humana; prius enim
Probatur, quia actioni reali in agenle natura intelligitur homo utsubstantia ,
correspondet passio realis inpasso, si- deinde ut corpus,deinde utcaro, etc. li-
cut calefacere, quse est actio realis, cet omnia ista ut in homine simul fue-
correspondet aliqua passio realis, qucC rint in eodeminstanti,utpateta Doctore
erit calefieri, hoc est, ab agente cale- i/iA. d. \.q. \.et in isfo'S. d. 2. Et ideo
Disr. I. Qr.ESTio I. 49
intelliîtur prius Verbum terminare assumpsit naturam in atomo, id est,

dependentiam oarnis liumanie, et ut singularem, secundum Damascenum ;
sie. in tali priori proprie dicitur incar- sed utsic singularis et actu e.\istens, Lib. 3. c.2.
nari, pro quanto i:i illoinstanli intclli- est persona ;

patet, quia ut sic, dicitur
gitur earnem uniri : in re taraen solum per se stare. Si enim actu existit exis-
fuit una unio natura', soilicet liuma- tentia propria, et ut sic nuUi inha^ret,
na*ad ipsumVerbum. Dico ergo, quod nec ponitur pars alicujus (ad exclu-
proprie loquendo. dicimus quod Ver- dendura raateriam, qute licet nulii in-
lU!U.
bum est incarnatum, quia terrainat h.-ereat, esttamen pars compositi), se-
unionera naturic humana) secundum quitur quod sit vere persona, patet,
carnem, quaj tamen unio fuit vere cau- quia ut sic, necactu nec aptitudineest
njo
sata in natura humana a tota Trinita- in alio supposito. Si ergo ut actu exis-
. le- te, et talis unio dicitur passio corres- tens est persona, et nonpotuit assumi,
'iliUL-ai'-
;ionein. pondens incarnationi actioni, secun- nisi ut actu existens ; ergo non potuit
dum quam unionem dicitur natura assumi quia persona, ut persona, est
huraana realiter unita Verbo, sive rea- simpliciter inassumptibilis. Et quod
liter assumpta a Verbo. Cum enira di- existentia propria natura^, quee est
cimus, in re Trinitas fecit hanc insubstantia, sit per se existentia, et per
carnationem, intelligimus quod cau- consequens persona, probatur, quia
savit unionem realem in natura hu- sicut natura creata se habet ad singu-
mana terminatam ad Verbum, qua laritatem, ita natura intellectualis,
unione natura humana dicitur reali- saltem singularis, videtur se habere
terVerbounita,qua etiam unione, non ad personalitatem. Sed natura creata
ut in Verbofundata (quia hoc non fuit ita est singularis, quod non potest
possibile), sed ut fundata in natura manere eadem sine sua singularitate ;
humana et terminata ad ipsura, dici- igitur ncc natura intellectualis singu-

tur vere incarnatum, quia ut prtecise laris potest manere eadem sine sua
terminans talem unionem, dicitur in- personalitate, qua' personalitas non
carnari sive carnem assumere et sic ; videtur aliud nisi per se existcntia,
patet quomodo vicarnari non dicit qua vere per se existit.
realiter passionem ahquara in Verbo {\C) Adillud speciale. Ilespondet Doc- An
* ^
natura
luunanasit
incarnato, quia licet vocaliter et Gram- tor, quod non eodera completive est perseexis-
tens.
maticaliter incaniari videatur signifi- natura humana perse existens, et per-
care passionem hujus actionis incar- sona personalitale creata, quia dictum
nare, tamen realiter significatur per fuit in terlio arliculOy quod non est per-
hoc quod est uniri vel assiimi, et sic sona ultiraate aliquo positivo; per se
conceditur quod natura assumpta pa- autem e.xistit e.xistentia positiva crea-
titur, et est in potentia ad liujusmodi ta, loquendo de propria existentia na-
unionem realem. turte. II ic Doctor non negat, quin ipsa
Quinto principaliter arguit Doctor natura singularis, ut actu existens et
• ).i.
per rationes speciales, et primo e.v per se stans,sit vere persona, ad quam
humantB; et ratio stat in
parte natura.' tamen ut sic, necessario concomitatur
hoc, quiaassumpsit naturam actu sin- negatio ad aliud suppositum, qi:ia, ut
gularem et exislentem, ut patet, quia dictum est supra, si posset vere per se
ToM. XIV 4
;
50 LIB. 111. SENTENTIARUM
existere, ita quod nec actu nec aptitu- per se exisleîtiam, ut distinguitur con-
dine ad aliud dependeret, et ibi for- tra accidens, debet accipi ibi accidms
maliter non poneretur negatio actua- pro omni eo quod natum est inha^rere
lis dependenticC, esset vere persona; alteri per informationem. Sed sub-
de facto tamen et completive dicitur stantia perfecta hoc modonon inhseret,
persona, ut includit iliam duplicem nec est nata esse pars alicujus, et ta-
negationem, scilicet aplitudinalem et lis substantia, licet hoc modo includat

actualem, ul sffpra patuit. per se non tamen de nocessi-
exislere,
'^""
Ad primam probalionem. Dicit tate includit negationem dependentise
Dupliciter
accipitui-
(1)
Doctor quod
,
yf?c/'.sx>
....
cxistenda, sive per
t j i- •£
actualis ad aimd suppositum.
. i
^^'terr'^ 5<? existere accipitur dupliciter. Uno Si dicatur, quod materia prima vi- .j7.
modo, ut nec actu nec aptitudine de- dctur hoc modo per se existere, quia oi^jeci
pendet ad aliud alterius naturie, et sic nulli inh^t^ret, nec est apta nata inhci^-
omnis natura singularis, qua3 nec ac- rere per informationem, ut patet
tu nec aptitudine ad aliud dependet, ergo videtur quod sit in se supposita-
dicitur suppositum vel persona. Alio bilis, eo modo quo est substantia per-
modo accipitur/;er se existere, ut dis- fecta, vel alteri, si non relinqua-

sibi
tinguitur contra accidens, qcod alteri tur,quod est inconveniens, et quod

inhccret actu vel aplitudine in ratione habeat propriam existentiam nulli al-
formoe inhasrentis, et formaliter perfi- teri inhserentem, probat Doctor in 2.
cientis ; et hoc modo omnia acciden- dist. 12. quxst. i. et 2.
a^ckknJia îa et omnes formse substantiales, quae Dico, etsi materia primanulli inhfe- q^°\^*
iiabeant
g^j^j^ forma' partis, semper habent in- reat per informationem potest tamen "^^?^?'
tiam ad heerentiam ad subjectum vel actu vel esse pars alicujus compositi, et talis i'eai
subjectum. ....
aptitudine, ita
,
quod sunt
,
aptcc
,
nata)
,
,• ,.
pars essentialis non habet proprie ra-
i i .
informare et perficere illud ; et tales tionem suppositi, cum ordinetur ad

nullo modo sunt apta3 nata3 supposita- substantiam perfectam.
ri in aliquo, nec in se, cum habeant Sexto arguit, deducendo ad incon-
naturalem inclinationem semper ad veniens, quia sequeretur quod essen-
perficiendum aliud, et inhcerendum tia divina posset assumere, patet, quia
ad illud. Substantia vero perfecta^ qucB essentia et persona sola ratione 'diffe-
est in recta linea prccdicamenlali, ha- runt; ergo si una realiter assumit, et
bettantum aptitudineai ad per se stan- reliqua necessario assumit, cum sint
dum, et per se subsistendum, et talis penitus idem realiter, et pra?ter opus
substantia sic perfecta^ nullo modo iutellectus; enim ista unio est vere
si
inheeret, nec perficit illud in quo est, realis, ergo habet terminum realem,
et sic natura humana singularis, ut patet, quia relatio realis necessario est
est in supposito divino, est vere per se inter extrema realia ergo persona non ;
existens, id est, quod est taiis natura posset esse realiter terminus hujus
et talis entitas, qua; nullo modo nata unionis realis, quin natura simul rea-
est informare vel inheerere alteri per literterminaret ; hoc autem est falsum
informationem, cujusmodi est omne ergo persona non potest assumere.
accidens et omnis forma partis. Vlt (m) .4^ alit/d, etc. Certum est quod. ^d
quando dicit Doctor quod accipiendo difficile esset hoc argumentum solvere
*
DIST. I. OU.ESHO 1 ol
I
tenonti porsonam nullo modo distingiii et una res. Vel sic, si iinum torminat
ppivtor opiis intelloctiis ab ossonlia di- immediato, ot roliciuum, adhuc hic
vina. Doctor tamen dicit, qiiod susti- sensus est falsus ; si voro unum termi-
nendo illam opinionem fallaciam am- nat immediate, et rcliquum modiate,
phibologia' solvi posset. Unde aliqni hic sensus est verus ; tamon in roi
solvunt, quia dicunt, quod amphibolo- veritato noscio videre quomodo pos-
•
,o gia est dubius sermo et sic potest acci-
;
sint solvere argumentum.
pi, velpro ratione ratiocinante, vel pro
' ratione ratiocinabili. Sed hoc non vide- SCIIOLILM.
tur, quia isti tenent quod prcecise dis-
tinguuntur ratione ratiocinante, quia Sententia llcnrici Vcrhmii teiiiiiniuc uatii-
raiii liunianam, in genere causa^ enicientis et

pra'cise peractum coliativum intellec-
fornialis. Rejicilur id dc cfficientia, quia Tri-
tus, ul patuit //i primo non oportot ;
nitas a3iiualilor operalui ad extra. Secundo,
ergo distinguere secundum alium et porsonalitas non esl acliva ad extra. Tertio,
alium sensum, ubi prsecise secundum jiersonalitas croata non apit respectu suic ua-
unum sensum accipiunt, videlicet pro lura". Uojicitiir otiam id, dc causalitateformali,
ratione ratiocinante. Et posito quod alio(iuin Pater essot causa fornialis Filii, (luia
ferminat ejus relationem. Explicat quomodo
persona et natura divina prcccise dif-
Vorbum torminaro possit naturam, sive tonea-
ferant per rationem ratiocinantem,
lur suppositum divinum osse quid absolulum
amphi-
potest solvi ratio per fallaciam vol relationem, de quo lato egit 1. d. 2(1.
bologia? videtur ergo aliter dicendum

;
secundum aliquos alios, quia unus Ad aliiid (n), dc primo itieml)ro Henr.
modus attenditur, quod una oratio ha- quod respectiis non lerminat depen- is""^)''^'
oratio bet pluros sensus, ut ista : Cwhnn cnn- dentiani naliu\'c absoliila'. dicilur '^,'ê Vai
liic q. 4.
iensus. Wifjit vidcre, quae potest sic intelligi, quod personadivina inqiianhiin rela-
quod contingit quod aliquis videatca'- tiva est, terininat dc|)endenliain iia-
lum. Secundo, quod contingit quod tiira' crealcC adipsaiii, el hoc iii dii-
CQ^-Ium si videat aliquid, sic in propo- plici genere causcc, scilicet efficien-
sito,quai solarationedifTerunt, si unum tis et forinalis. Piiinuin declaralur
terminatnaturiL' dependentiam; etaliud sic, (iiiia Vêrbtim assurnil, id est, ad
nam potest intelligi ly terniinarc dupli- se suiiiit, non sic alice persona'. VA
citer, etsecundum quod aliter etaliter eliaiii ([uia incariiari est specialitcr
accipitur, facit sensum propositionis illabi, ct illiihi perlinet cid causain
alium et alium, etsic erit sermo dubius. efficienlein, et (|ui<i Nêrbmn cst
Kxemplum, ut si unus terminat in ra- poteiilia operaliva INilris, ideo j)o-
tione omnino incommunicabilis, simi- lesl habere operationem piopri;mi,

liter et aliud ; ot hic sensus est falsus, prcF^ter iliam, qii<e est comiiiiiiiis loli
ut patet, quia essentia divina, cum sit Triiiilali. SccHiidiiiii (lechiriihir sic,
simpliciler idem cum persona, non (jiiiii sccuikIiiiii ho(; est causii for-
terminat dependentiam natura^ in iiialis, secundum qiiod forriiiililcr
ratione umnino incommunicabilis, vel tcrmiiiiit. Terminiit iiiilciii in(|ii<iii-
sic, quod si unum essentialiter termi- hiiii j)(3i'soiia reliitivii, ilii (jiiod juo-
nat ot reliquura ; et hic sensus verus ju-icliis rclalivii esl riilio lciiiii-
est, cum sint simpliciter unaessenlia iiiiiidi ; (,'rô iioii (lcbcl iiilclliî
K) LIB. III. SENTENTIARUM
causa formalis, quffi sit altera pars supplet vicein suppositi cieati, in-
compositi, neque causa formalis su- qufinluni talo, est agens respeclu
perveniens compositioni, neque natuFrje.
forma exemplaris, quiahic est com- Quod secundo dicitur (s) de for- 19
munis toti Trinilali sed causa for- ;

nia, videtur abusiva locutio, sive
malis, quia formaliler terminans, inipropria de forma, sive causa for-
hoc est, dans forinam specialiter illi, niali, quia secunduni lujc, Pater
quod est inter naturam unitani et iiiternus in({uantum Pater, esset
ipsuin, ut lerminum, vide •). i^/e- causa fornialis Filii, quia inquantum
taph. qruEHt. 2. inprinc. Patcr, terminat relationem Filii ad
18. Gontra hoc (o), quod dicitur de Patrem.

Tota Tri- piopria officientia Verhi, quce non Quod etiam (t) adducitur ihi de
nitas
cequaliter Sl t communis toti Trinilati, sunt supposito, quod liabet rationem to-
ra7na't:o- auctoritates, quas adducit Magister tius, igitur et rationem forma^,

nem.Vide Text
in littera, quod tota Trinitas sequa- sicuttotum est forma, ex 5. Metaph. etc
Aug. 2.
Trin. c. 7.
liter est operata incarnationem. et antecedens est falsum et conse-
et 4. Trin.
cap. 21. Ft si dicas, quod aliquis inodus quentia nulla. Primuin patet ex
agendi specialis est ihi, propter dictis, quia persona nullam addit
quem dicitui' sustentare naturam, entitatem absolutam ultra naturain
modo quo Pater et Spiritus sanc- singularem, et ita nec supposituni
tus non dicuntur sustentareeam. in communi, persona in
sicut nec
in actione Gontra, iu aclione ad extra (p) natura intellectuali, et per conse-

^so^narJ^m non triumpersonaruni
cst distiuclio quens non est totum respectu natu-
^^ iii agendo, nisi consequons origi- rto singularis.
non
^""est
''^'I^J."?!^'^'
nem, pula, quia una persona agit Secundum prohalur (u), ideoenim
qmeconse- ^ gg alianon a se, sed ab alio. Sed totum est forma,7 quia QUcclibet pars
quitur on- ' '
_
i n i
ginem. is[a distinctio non est ratio, quare est quasi potentialis respectu ])er-
unapersona dicatur assumere natu- fectionis tolius.

ram humanam, vel personare r\fV- In proposito (x) autem Verbuni Lib.
2. 3.
turam, et alia non, quia si Pater non est potentiale respectu persoucie
incarnaretur, et Trinitas ista incar- quasi compositcE. Si etiain deheret
nationem efficeret, essetista distinc- esse hoc totum, prout Damascenus
tio in operando, quia Pater ageret dicit et concludit personam com-
a se, Filius non a se, sicut mo- positam esse Verhum, hoc non est
do. de persona ahsolute accepta secun-
Prci?terea, respectus (q) persona- dum entitatem personalem compa-
lis non potest esse propria ratio ratam ad naturam, sed de persona
agendi ad extra i. lib. dist. 4. et 18. in natura ad naturam comparata ;
de do)io. ita igitur deheret concludi, quod

Praeterea, suppositum (r) creatum Verh umincarnatum esset ut forma, Supi
litas
non agitrespectu natura3 cujus est, non autom Verbuinahsolute. Si enim hab
tion<
quia secundum eos, natura praice- ahsolute consideraretur entitas pro- teri
pect
dit naturaliter supi)ositum, non sic pria supjôsiti et natura", respectu tur?e
for;
actum agens ergo noc illud, quod
;
entitatis totiuscreali, entitas propria
;
suppositi nnn ost fornialis ivsportu liani, qutie est altorius rationis, illain
naturas s^mI niaîs inatorialis. scilicot,,qna' osl nalnra', ad suppo-

20. Ou<i(l auloni addnoilnr (y) pro islu siluni, inqnanluin sni)|i()siliiiii. Ad
dicto, assiifncrr osl ad so sninore, torininandnin onini illain dopoudon-
respondoo, siimrre ul nolal ahsolu- liam sullicil (lua^cuuKjno outilas,
lo actionoiu, ost aM]ualilor Idlins Tii- qiuo potest esse propria ralio sni)-
ahs^juo oinni dislincliouo, positi, ol j)onilur luoc onlilas
tnilatis lalis
praMor illam qiuo cousequilur ori- rolaliva.

g;-inoiu, sod r7f/ ,sv', ut nolat tormiuum Ad ullimuin dico, (juod ista j^ro- fônogjî^
actionis ost Vorbi,' nl torminal do- positio
'
quod omuis
est falsa, scilicet ^
?.®i"'"'*''"-
1 tia est cau-
iiendonliam assumjÛo natura». Si- dopondontia esl causali ad causam, ?ati ad
nulilor quod dicilur ao ilUioi, res- vei ad causalnm j)rius ost onim ;
jxjudoo, si accipialur illapsiis j)ro ali(jiia depeudoulia allerius rationis

aliqna c(tndilione efficientis, sive ab illa, (jute non est ad ali(juid in-
j)rodiicentis, sive conservanlis, tota qnanlum liabot quiddilalem, sed in-
Tiinitas eodom modo illahilnr illi quanlum quid, vel ens subsistens
natura' ; sed si accipiatur j)ro inti- vel suppositum, lalis est ista depen-
inilalo aliijua, cjualis est suj)posili dentia.
ad naturam, qua» depondet ad ipsum,
hoc inodo solnin Vorbum illahilur, GOMMIiNTAUIUS.
quia soluin terminat dopendontiam
illius naturae ; sed istud illabi non (n).46/ rt/iWi^/. Doclor hic recitat ratio- ^jy
est aliqua efficienlia, sed oinnino nem Henrici, Qiiodlib. 13. quxst. 5. opinio
^^"'''*^'-
lomolro'^ prioritas Quod
altorius ralionis. quam improbat. Dicit enim Henricus
|"jg'^JJ^^'^
eliam additur, quud Verbum est quod persona, inquantum persona di-
potentia operativa Patris, verum vina, terminat dependentiam natura^
»airii'^
est, quia agit aliter quam Pater, creatae, et ingenere causse forraalis et
quanlum ad dislinctionom qua» efficientis. Secundum patet, quia Ver-

consequitur originem, scilicet a se, bum assumit, id est, ad se sumit
et non a se, sed ah alio, propter sumcre enim aliquid ad se videtur
qiiam dicilnr Palor creare j)Or Aor- dicere quamdam efficieiitiam, quia
huin, et non e converso. Sed propter videtur quod faciat illam dependen-
istain distinclionom non est, quod tiam ad se terminare, et ultra, quia
una j)ersona hoc modo a<ial ut in- Verbum incarnari, est specialiter il-
carnata, et alia non sic agal nl non labi, ct illabi pertinet ad causam effi-
incarnala. cientem. Kt quia Verbum ost potenlia

20 Ad ar^Mimonlum iîilur principale operativa Patris, ideo polest habero
latio di
na non (z), dico (juod si j)ersona divina est actionem propriam, pra^ter illara, quae
T
de-
absoluta, ' absoliiluin torminat do- estcommunis toti Trinitati. Primum
""'^"-
m cau-
iKUidoiiliam
'
illiiis nalurce. Si aulom declaratur, quia terminat iiiquantum
' '
^ _
.sedna- csl rolaliva, dico(|iiod otsi roIali\uin per.sona, ct sic terminare dicit causam
» bene. .
'
. .
'
inqiiaulum lale, n(jn j)ossit termina- formalem, quod proprietas est

sic
ro doj)endontiam causali ad causain, ralio lormalis lerminandi non or^ô ;
j)olest tainon terminare doj)ondou- dicitur causa formalis ut lorma jtarlis,

;
54 \A\\. III. SIOTKNTTAHrM

neqae ut forma totius, neque ut forma pium formale operandi tam ad intra
exemplaris, quia hiec est communis quam ad extra. Sed ista distinotio non
toti Trinitati, sed causa formalis, quia est ratioquare una persona dicatur
formaliter terminans, lioc est, dans assumere,et nonalia, puta, quia Filius
formamspecialiterintervallo illi, quod operatur istam incarnationem non a
estiuternaturam unitam et ipsum ut se, sed a Patre, ideo solus Filius po-
terminum. test assumere istam naturam. Et quod
Imprnlialio
Heiu". (o) Contra hoc. Hic Doctor improbat luec non sit ratio, patet, quia Pater
Henricum quoad illa duo. I^t primo de potuit eamdem assumere, ut infra pa-
illa efficientia non communi
Verbi, tebit, et tamen oiêraretiir illam a
toti Trinitati, quia contra hoc est Ma- seipso,
gister et auctoritates Sanctorum qua3 (q) Prseterea, respectiis personaiis non
adducuntur a Magistro in 2. dist. 1. potcst esse propria ratio agendi ad extra,
Est enim impossibile aliquam perso- ut patuit in \. dist. A. q. 2. el dist. 18.
nam agere aliquid ad extra sine alia, de dono, in additionibus positis ad

loquendo de quocumque esse creatura', illam, dist. 18. Hoc idem m 1. dist. 27.
sive simpliciter, sive secundum (juid, et in 2. dist. 1. (/. 1. art. 1. et in Quod-

sive possibile, sive cognitum, sive vo- lib. quiest. 8.
litum ; et hoc prolixe ostensum esl in (r) Prsetcrca, suppositum creatum non
2. dist. 1. (jucest. 1. et vide qua; ibi agit respectu naturse cujus est, patet,
exposui. quia est simpliciter posterius ipsa
Et sidicas, quod aliquis modus agen- ergo nec illud, quod supplet vicem
di spccialis. Quia diceret Henricus, suppositi creati, inquantum scilicet
licet non possit aliquid agere siiie aliis supplet, quia ut sic, tantum habet
personis, potest tamen dici agere terminare dependentiam naturae, etsi
propter aliquem modum specialera suppositum divinumpossitagere istam

agendi, qui modus erit specialiter sus- unionem, unacum aliis personis, ta-
tentare naturam, qui raodus non men inquantum prfficise terminat, non
convenit aliis, sicut etiam dicitur forte potest agere, sicut licet substantia
habere modum specialem creandi, absolute possit producere accidens,
quia ut potentia operativa lâtris. tamen inquantum prajcise terminat
(iO. Contra, in actione ad extra, etc.
(d) dependentiam illius, nullo modo po-
Hoctor improbat hanc responsionem, test agere, ut palet.
quia in actione ad extra nullus est (s)Quod secundo dicitur de forma.
modus agendi, nisi consequens origi- Hic improbat secundum dictum Hen-
nem, id est, quod sicut Pater quod rici de forma, et dicit quod ha?c locu-
habet, habet a se, ita quidquid operatio est abusiva, quia sic sequeretur
tur sive ad intrasive ad (;xtra, a seipso quod Pater, inquantum pater, esset
operatur, quia principium formale causa formalis Filii, quia inquantum
Fiiius quo- ot)erandi habet a Similiter Filius
modo
se. Pater, terminat relationem Filii ad
opo- '
raiur. quidquid habet, habet a Iâtre, ideo Patrera.

Filius, nec ad intra, nec ad extra Si dicatur, quod in hoc videtur sibi
Cl
operatur a se, scd a Patre, quia a contradicere, quia in 1. (/. WQ. probat „!
^^
Patre habuitper generationem princi- quod relatioterminatur ad absolutum, "ô"^'

DIST. I. QU/ESTIO I
nec eiiiin paternitas terminatiir ad 11- ronseqiienlia, qnia ti)tiim liabet ra-
liationem, nec ad Filium. inquantum lionem formiv» ed' ."").
Metupli. tcjct. com.
l'ilius, sed ad absolutum l'ilii.
Soiutio. Dico, loquamur de ratione

quod si Respondet Uoctor quod anteccdens .Siipposi-
tiitn noM
formali terminandi, {)aternitas non est falsum, et consequentia nulla; dicit ali-
quod to-
est ratio formalis terminandi, sed ab- primum, scilicet quod supposi-
patet tuni.
solutum. Si vero loquamur de conditum non dicat aliquod totum sine
tione terminantis, adhuc paternitas persona, quia per.sona nullam addit
non est conditio terminantis relatio- entitatem absolutam ultra naturara
nem ; palet, quia absolutum, ut pricin- singularem, et ila nec suppositum in
telligitur modo, paternitato ter-
suo communi, sicut nec persona in natura
minat filiationem, et per consequens intellectuali, et per consequens nonest
est ibi ratio formalis terminandi, totum respectu naturse singularis.
puta, natura illius absoluti,et conditio Si dicatur : Nonne persona divina objeciio
terminantis, puta. singularitas illius ultra entitatem singularem addit ali-
absoluti. Si vero loquamur de aliquo quam entitatem ipsi singulari ? Ger-

uno termino, non per se, sed eo modo tum est quod sic, ut tenet ipse Doctor
quo potest poni terminus, sic lîlius in prsesenli dist. et alibi; ergo, etc.
tmmunis terminatur ad Patrem. Dico tamen, Dico primo, quod persona, etsi Soiuiio.
linio de
onstitu-
quod ratio Doctoris specialiterconclu- addat entitatem positivam, quffi dicit
.'er-
im.
dit in divinis, suslinendo quod perso- tantum actum personalem, sive sup-
nee constitunntur in me personali per positalem, ut patet a Doctore in 1
relationes, ut videtur tenere commu- disL 26. non tamen addit entitatem ut
nis opinio, et sic paternitas est ratio perficientem vel informantem, ut
formalis terminandi filiationem ad patet a Doctore iihi siipra. Modo in
se; non enim essentia est ratio for- composito vel quasi composito, ali-
malis lerminandi, quia tunc esset quid se habet ut perfectibile vel quasi
realiter distincta a (iliatione, licef perfectibile, et aliquid ut actuans et
enim fundet illas immediate, non ta- perficiens, sive informans vel quasi
men terminat ; sequerentur etiam perficiens; modo natura singularis in
alia inconvenienlia. Pater ergo, et divinis non est perfectibilis, nec quasi
si sit correlativum Filii, ad quem perfectibilis, ut probat Doctor in 1.
Filius refertur, quia dicimus, Filius dist. 5. (juaest. 2. et dist. 2G. nec enti-
Patris Filius; paternitas tamen, cum naturam singu-
tas suppositalis actuat
sit ratioconstitueudi personam Patris_, larem, nec quasi actuat, imo proprie-
erit ratio formalis terminandi;, et sic tates illcc magis dicunturesse in na-
ratio Doctoris si concludit, specialiter tura singulari, sicut subsistens iii na-
coiicludit de personis divinis. tura, in qua subsistit, ut patet a Do-
(t) Qiiod etiam adducitur ibi de siip- ctore Loquendo etiam in
iibi siipra.
<)2.
pnsito. llic Doctor addncit unam ra- nobis, tenendo quod suppositum dicat
tionem Henrici, qnam intendit pro- entitatem absoliitam, talis entitas non
bare, quod su[)positum habeat ratio- dicitur perficere naturam singularem,
nem forma*, quia habet rationem nec natura singularis est in potenlia
totius ; ergo et rationem formcC. Patet ad illam, nt perfectibilis ab illa, et

;
56 LTH. llf. SENTENTIARUM

per conscquens ex nalura singulaii, Primum, quod Verbum absolute sump-
etentitate suppositali non fit aliquod tum non est potentiale respectu per-
totum, multo minus fiet totum ex na- son* quasi composilse, ita quod per
tiira singulari, et illa cluplici nega- sona incarnata dicatur persona quasi
Quomodo tione. Singulare tamen in creaturis composita, et sic Verbum sit quodam-
sinL;;ulai'e
in creaUi- potest dici totum, quia natura nata modo potentiale respectu illius. Se-
ris possit
dici loluni est contrahi et perfici entitate singu- quitur secundum ibi : Si etiam deheret^
laritatis,utpateta Doctore in 1. dist. 5. id est, si etiam concederetur ipsum
(/. 2. et sic potest dici totum, sed non Verbum personam compositam,
esse
lit totum ex natura singulari et ratione ut concludit Damascenus, hoc non est
suppositali. Singulare vero in divinis de persona absolute accepta, id est,
non est totum, nec quasi, cum omnia, quod si accipiatur ipsum Verbum se-
quffisuntibi, sint simpliciter in ulti- cundum suam personalitatem pro-

ma actualitate, ut jâtuit in\. dist. 2. priam comparatam ad naturam hu-
5. et ('). et q. 1. quodl. et alibi sxpe manam, tunc sequitur quod ipsum
et quod consequentia non valeat, sci- Verbum vel persona Verbi non dicitur
licet est totum, ergo habet rationem causa formalis respectu naturce.
forma", patet ibi. Hic tria considero: Primo, ipsum
G3. (n) Secwidum probalur. I3icit Doctor Verbum secundum suam propriam
quod totum ex hoc dicitur forma, personalitatem. Secundo, naturam
quia quselibet pars illius est in po- humanam ad quam comparatur. Ter-
tentia ad illud, quasi ad perfectionem, tio, entitatem totius creati^ scilicet en-
et ex hoc dicitur forma, quia perficit titatem totiusincarnationis, sive unio-
partes. nis, qua aliquid dicitur incarnatum,
Apparens Sedin hoc videtur sibi contradicere, quai quodammodo resultat ex Verbo et
contradic-
tio. quia hifra disl . 2. q. 2. dicit quod natura humana. Et tunc manifestum
forma totius non perficit nec mate- est quod si ponatur ipsa unio quasi
riam nec formam. compositio, quod ipsum Verbum non
Solutio. Dico quod non est rontradictio, quia est causa formalis respectu naturee,
ibi loquitur de perfectione essentiali sed magis materialis, sicut etiam pa-
per informationem, sicut materia es- tet de materia respectu formas partis.
sentialiter perficitur pcr formam sub- Et hoc est quod dicit ibi : 5/ enim ab-
stantialem, ad quam est in potentia ;
solute consideratur, etc. Sed si conce-
etsic nec materia nec forma dicuntur datur ipsum Verbum esse personam
aliquid essentialitcr perfectibile, per compositam, ita quod dicatur ex hoc
receptionem forma^ totius, cum illa quasi forma totius, dicit Doctor quod
non recipiatur, ut patet. Hic autem hoc debet intelligi de persona ipsius
loquitur de perfectioiie participata, Verbi existente in natura humana
quia pars, ut est in composito, dicitur comparata ad ipsam naturam huma-
perfeclior participatione totius quam nam et sic Verbum, non ut absolule
;
extra, et hoc patet a Doctore in secun- sumptum, dicitur persona quasi com-
do, distinct. 17. et in quarto, dtstinct. consequens forma. Sed
posita, et per
43. ipsum Verbum, ut incarnatum hoc

(x) Inproposito. HicDoctor dicit duo. totum debet dici persona quasi compo-
;
niST. I QU.ESTIO II. .)i
sitn, et sic Verbuiu iit inoarnatiim, \'erbum, ut lerrninat istam unionem,

erit forma, non autem Verbum al)so- non di('it ordinem alicujus prioris,
kite sumptum. Kt tuno non est ad pro- pula causcG ad elTecluni, vol conser-
positum Henrici, quia ipse vult quod vantis ad conservatum, vel mensu-
Verbum absolute sumptum sit fornitT rantis ad mensuratum ; sed prircisc
ipsius natura^ absoluia'. dicit ordinem, ut personantis, vel sup-
••- re est
(y Qifod autem adducitur. llicDoctor jiositantis siv e sustentantis naturam
lune
tnnus. respondet ad probationes, quas facit humanam ; vel dicit ordinem, ut prio-
Henricus pro eflicientia suppositi, et ris terminantisMependentiam, qua; est
dicit quod simicrc, ut notat absolute simpliciter alterius rationis a depen-

actionem, est commune tribus. VA dentia causati ad causam, ut supra
sensus est, tres pcrsonse assumunt, id patuit.
est, unionem, qua natura
efficiunt El quod quod Verbum est po-
addit,
vere assumitur, sive faciunt naturam tenlia operativa Patris, patet quod di-
dependere ad Verbum si vero ad se ; citur potentia operativa Patris, quia
sumere notat terminum actionis, est operaturnon a se, sed alj alio, scilicot
Verbi. ut terminat dependentiam a Patre, id est, ideo dicitur potentia

iissumplcT naturpe. Et cum dicit, quod operativa Patris, quia a Patre habet
ly w</ .s7% ut notat lerminum actionis, principium operandi tam ad intra
nondebetaccipi proprie termnius actio- quam ad extra ; et hoc patet in 1. dist.
;i/.9, quia talis est unio passiva causata 27. et in 2. dist. V. q. 1. art. 1. ot in
a Trinitate, et non Verbum, ut patet quodlib. q. 8. et sic patet quomodo e.x;
accipitur ergo ibi actio passive, sive hoc non liabct specialem actionem.
acta, qu.c est ipsa unio realis, quee (z) Ad argumcntum igitur principale.
66.
vere terminatur ad Verbum. Nunc Doctor respondet ad argumen-
Et quod dicit de illaln, dicit Doctor tum factum, et dicit quod dependentia
65.
quod potestdupliciter intelligi. Primo, causati, vel conservati, vel mensurali,
ut notat efficientiam, vel conserva- ct Ijreviter (ut patet e.x supradictis)
tionem, et sic est commune tribus sup- omnis dependentia, qua^ fit ratione
positis divinis, et communiter iUahi natuTce, terminatur ad absolutum,
notat efficientiam, ut patet a Doctore Ista autem dependentia specialis po-
in secundo et in quarto. Secundo, ut test lerminari ad relativum, maxime

nolatquamdam intimitatem sive spe- quando relatio estconstitutiva personT
cialem intimitatem. Hoc modo Verbum in esse personali, aliter non esset ratio
iliabiturnaturae unitae, licet enimtota formalis terminandi, quia tunc non

Trinitassitperfectepr8esens,etperfecle esset ratio independendi independen-
iiitima omni creatura^, non tamen est tia opposita dependentia) natura' ad
intima ista speciali, qua Verbum dici- suppositum, utsupra patuit in secundo
tur inlimum naturse assumptic isfa ; articuln. Si enim persona esset cons-
autem specialis intimitaêst pra-cise tituta per proprietatem absolutam, illa
tcrminare dependentiam natura hu- proprietas esset praecisa ratio termi-
raancC, et talis illapsus specialis non nandi.

estaliqua efficientia. sed omnino prio- Ultimum arguraentum, scilicel,
ritas alterius ralionis, id est, quod omnis dependentia est causati ad
;
58 LTB. III. SENTENTIARUM

causam, vel eausati posterioris ad Filii, sicut nec personalitatcs ad
causatum, prius clarum est cum sua quas sunt isla? potentia^ ; igitur |jer
responsioiie. hoc, quod una reducit ad actum,
non reducitur alia.
QUyESTIOll. PraUerea, natura exislens in Ver- Arg
bo habet inclinationem ad proprium

Utrum tres permnse possint assumere sui)posituin, quia illainclinatio sibi
eamdem naturam numero ?

est naturalis ergo habet inclinatio-
;
nein ad quodcumque potens sup-

Alciis. 3. jmrl. (jtt,vf^t. 2. memhr. 4. IJ. Tlioni.
|)lerevicem proprii supposili tale ;
3. part. qunesl. art. G. D Fioiiav. hic art. 1. est persona Patris ifj;itur cum hoc,
;
quocst. 3. All)ort. quaest. 1. artic. 10. Richni-
(Ins art. 1. quaest. 4. yl^]gidius quxst. 5. Du- quod personatur a Filio, stat polen-
randus q. 3. l\aludnn. q. Suarez 3.
3. ai^t. 2.
tialitas ejus, ut personetur a Patre.
piirt. tom.. ]. disp. 43. seet. 2. Vasquez d.part.
disp. 29. Pra^terea, idem accidens potest 2
esse in duobus snbjectis ergo ea- ; Arg. ^
1. Circa seciinduiii arguitur, quod doin natura in duobus suppositis.

Arg. 1. sic. Uivc iiatura antequam assuina- Consequentia probatur, quia habi-
tur ab aliqua persona, est assumpti- tudo accidentis ad subjectum est
bilis a quacumque divisimi agent simillima isti dependentia^, ut dic-
igitur omnes simul in eodem instan- tuin est inq.praiced. Probatio ante-
ti ad assunqjtionem ejus ; aut iîtur cedentis, simul possunt esse corpus
assumetur ab omnibus, et habebitur gloriosum, non gloriosum igitur
et ;
propositum aut a nulla, quod est

;
habent idem ubi, quod iibi est acci-
inconvenienSjSi agant ad assumptio- dens locati. Quod autem sit idem
nein ejus inquantum possunt, quia uhi probatur, quia esL idein locus,
est in perfecta obedientia earum ;
idem autem locus habet unam cir-
aut ab aliqua una sola persona, cumscriptionem activam igilur sibi ;
quod est inconveniens, quia non est correspondet una circumscriptio

major ratio, quare ab hac magis passiva, qua' est ubi.
sumilur quain ab illa, cum ri3quali- Gontra, Anselmus, de Incarnatione âp.
ter qucidibet agat ad hoc. Verbi, et secundo Cur Deus ho- :
Arg. 2. mo, cap. 9. Plures persourB eum-

PraHerea, ante assumptionem hu-
jus naturae a Filio, ipsa fuit assuinp- dem hominem assumere omnino
tibilis a Patre ; iîtur et modo. Pro- nequeunt.
batio consequentite, quia prius fuit Piceterea, multiplicato supposito
assumptibilis per hoc (piod hiit in creato mulliplicatur natura ; ergo
potentia obedientiali ad personam simililer ot increato. Consequentia
Patris ; non evacuat
sed illain probatur, quia increalum sii|)plet
assuin|)tio ad personam Filii, (juia vicem supjtositi creali ; igitur ila
personalitas Filii non ost ejusdem distinguit s-icut croalum dislinguo-
rationis cuin personalitale Patris ;
ret.
aut si esset ejusdem ralionis, non Pneterea, quod convenit alicui, Ratio
... .
,. opposi
tamen fuit eadem potentia obedien- ,
ut (lislinguitur ab alio, non potest
tialis ad personalitatem Patris et inesse alii. Incarnatio compelit Fi-
DIST. I. QILESTK) 11, :;o
lio, iil (lisliiiiiiiiliir a Palro ;

erp) essenlia diviiia concluditnr esse in-
iion polcsl coiMjiclcrc Palri. Miii<»i- linilacx lioc qiiod ijisa cadem jiolcsl
palol, qnia coiivonil siiii secuiHliiiii esse iii liibns j)(M-S(mis ;

iîlur ista
propiiclalcm ejiis, sociinclmn (|nain iialiir.i cssct inlinila, si posset esse

(lisliniiiiiliir a l*ali'i3. in jilnribns jicrsonis. Prob;itnr c(m-
sequcnlia. qiiia (jiia ralionc j)osset
SCllOl.ll M. esse in duabus jiers^mis, jiari ra-
lioiic, et iii inlinitis.

Senlfiitiii iiniriiialiva, ((iiaiii liMioiit Vano cl
Si etiain siniul (c) jiosscl liabcn^
U. Thomas ciini snis, supia, suailflur (luplici
j)Iures j)ersonaIitates j)erfeclas in-
ration»'. Se»I refnlatur priino, quia concluclitur
creatas, ifîtur posset liabere jêrsG-
infinitas natnra} tlivjna\ ex eo (piod polest esse
Seeundo, alias ]iosset natura creala
nalitatem creatam et increatam, vel
in tribns.
esse siinul in sua, el diviiia pcrs^îiia ; addiicil el [iliires creatas, ([uia non inaîs re-
rejicit solutiones Varionis. [)Uf;nanl siinnl esse personalitas

crcala et increata in natura una,
Ilicdicilnr ([nod sic (a), qnia sicul qnam dme j)ersonalitates increata^
prius j)olesl esse sine poshnioii quarnm niiiujne j)erfecle supj)let
abs({ue c^nilradiclione, ila polest viccin personalitalis creata'.
niaiH.ne idein plurilicato posleriori ; \(\ jniinam (d) istarum rationum Var. u})i
supra sol-
jnior anlem est ratio sinîilaiilalis, dicitur (jiiod essentia ilivina est ea- veiido pri-
muni argu-
sive iiidividuationis in natura cieata dem illis tribus personis, et ex isla mentuiu
opinionis
qnain ralio persoine, quod apparet, identitate sequitur (juod sit infinila, prini;('.
quia VerlHim assnmjisil naturam iion auteni ex boc quod absolute est
aloinam, non lainc'n personatam ; iii illis tribiis siinul. Illa antein na-
ifritur potest manere eadem iiidivi- tura assumpta non esset eadem illis
diia nalnra, Jicct pluriflcenlnr pcr- tribus personis, sed advenlitia, licet
sonalitates extrinsecae respectu illius siinul esset in eis. Simililcr natura
natiira'. divina fnndat tres relationes et tres
Praderea, dislinclio relationis non personalitates increalas, et ex boc
est cansa snfflciens dislinguendi sequilur ejus infinitas, illa aulein
absolnla, siciit patel inductive ; iî- nalura adventitia noii fundareteas.
Inrciim personarum divi-
(lislinctio Contra istnd (e) objicilur sic :
naruin sit lelaliva, non oportet Quiasicut forma substantialis, qii.c
jiropter eam natnram absolutam dis- substantialiter j)erflcerel jilurasiij)-

linj.tui ;
potest i^îtur assumi a tribns posita, esset actualiter illimitata, ita
sine distinclione sui. Dicitur iîtur, accidens consequens, quod accidcn-

([iiod sicut aniina eadein potest e.sse taliler perflceret cadein snjijiosila,
iii div(jrsis jiarlibns corjioris siinul, esset illimilalum. Mxcmjilnm, siciil
el idcm corjnis miraculose in divcr- anima est illimitata ad jicilicicndnm

sis locis simul, ita potest iina naliiia |(liii(!S j)artes corporis subslantialcs,
siiiinl esse in diiobus siij)j)osilis, ila scientia est accidens illiinilaliiiii
fjuando isla siij)j)osita siint cxliiij- rcsjKM-tn jilnrinm jiartinm corjioris ;
seca, ct non cadcin illi miliira'. iîtnrsicnt essentia diviiia, (jiiia csl
4. (^)nli<'i lioc (b) objicilnr sic, (juia esscnlialitcr natura triiim siijqiosito-
solula, quia posterius non est suffi-
riim estinfinila, (iiiasinatura essen-
natura humana ciens causa distinguendi prius. Sed
tialis eorum , ila
licctquasinahiraad- distinctio personarum est relativa ;

esset inlinila,
venliliaplurilius su])positis. ergotalis distinctio potest slare cum
Confirinatur istud, quia ita im- unilate naturee singularis, ila quod
possibile videtur unum accidens eadem sit personala in tribus. Dicit
esse in duobus subjeclis, sicut ergo quod sicut anima potest esse
istc,
in diversis partibus corporis, et idem

unam forinam subslantialem esse in
duabus maleriis igitur si necessa- ;
corpus miraculose in diversis locis,
rio sequitiir infinitas ex boc quod ita potest una naturasimul esse in di-
una forma subslantialis est in pluri- versis suppositis,quando ista supposita

bus materiis, necessario seiiuitur sunt extrinseca, et non eadem illi na-
infinitas ex hoc quod unum accidens turfe.
estinmullis. (b) 6'o;?/m /ôc. Ha^c littera stat in Jnjpjjôb
8e cunda ratio peccal,patet de vo- duobus, primo, quia sequeretur quod

luntate, qu» polest fundare relatio- talis natura esset formaliter infinita ;
nes diversas, et allerius rationis, et patet, quia essentia divina per hoc,
tamen est finita similiter idem ;

quod simul est in tribus suppositis,
album multas similitudines, et idem concluditur esse formahter infinita, ut
Pater mullas paternitates sine inli- patet a Doctore m 1. t//^/. 28. Et prx-
nilate, et eadem natura multas per- cipue, quia qua ratione potest esse in
sonalitates imo infinitas,

creatas, pluribus, eadem ratione potestesse in
quia non magis repugnant infinita^ infinitis, quia ex quo non determinat
quain dua% et tamen infinilasnon sibi unum, et per consequens potest
sequitur. essein pluribus, statim sequitur quod

simul possit esse in infinitis. Sic enim
COMMENTARIUS. arguit Doctor in 1. dist. 2. part. 1.
qiiaest. 3. quod si possunt esse plures

. (a) Ek dicitur qiiod sic. Doctor in dii ; ergo et infiniti. Hoc idem arguit
ista quaestione duo principaliter in- indist. 2. p. 2. q. 4. primi, quod si
tendit. Primo, recitat unam opinio- possunt esse plures Filii in divinis, ita
nem, quam improbat. Secundo, res- et infiniti. Hoc idem in qiiodl. q. 2.
pondet ad quaisitum. Quantum ad quod si possunt esse plures productio-

Op'"- primum
^ recitat opinionem Varronis nes ejusdem rationis in divinis, pos-
Varron. . „ . . .
lib. 3. q. 5. qui dicit quod sm, et pro- sunt esse inlinilce, nisi appareat de-
bat hanc positionem aliquibus ratio- terminatio ad certum numerum, ita
nibus. Prima ratio stat in hoc, quod hic in proposito, cum non appareat
priori non repugnat multiplicatio pos- determinatio ad certum numerum,
terioris ; cum ergo natura singularis hoc idem videtur sequi.
sit prior personalitate, per consequens Sed in ista ratione Doctoris videlur o
potest stare unitas naturae singularis difficultas. Primo. quia si natura liu- i Dubi
cum pluribus personalitatibus. Se- mana ex sua naturali perfectione pos- %o^ct
cundo, quia distinctio relationis non set esse in pluribus suppositis. seque-
est causa sufficiens distinguendi ab- retur ejus infinitas. Sed si hoc habet
DIST. I. niLESTIO II. (;i
aliunde ct ab exlrinseco, nun videlur (juxst. 2. dist. :i(). et in simili (//.s7. 1.
sequi infinitas, patet in simili, nam Sic ergo patet, quod non potest con-
ipse Doctor iii 1. disl. 2. concedit im- cludi talis infinitas in natura creata
mensiiatem Doi, qua' includit infinita- ex hoc quod actu esset infinitissuppo-
tem formaliter, quia ipse Deus habet sitis.
hoc CK siia natura propria, quod si- llerum difficultas est in hoc, quod 3.
mul omni aliquod DubiiDU

sit in loco. Kt si dicit quod si natura singularis creata tiiliin.
corpus esset simul etiam in inlinitis potest suppositari in pluribus supposi-

locis tantum per aliquod agens extrin- tis ; ergo et in infinitis. Mo modo vi-
secum, dicit Doctor quod propter hoc detur sequi do natura divinn, quio ex
non esset immensum ; sic in propo- parte sua posset suppositari, ot de
sito de natura singulari suppositala facto suppositatur in pluribus, quod
in infinitis suppositis (divina tanieii otiam in infinitis, cum non sit major
virtute). non sequitur ipsam esse for- ratio Iiic quam ibi ; ct si potest, se-
malitor infinitara. quitur quod de facto, ut patet a Doc-
Secundo, videtur quod non sit si- tore i)i i. dist. 2. p. \.ct p. 2. et quaist.
mile de essenlia divina, et hac na- 2. quodl.
tura ; imo valde dissimile, quia quod (c) Si eliam simnl posset, etc. Doctor
essontia divina sit in pluribus suppo- vult deducere quod si non repugnat
sitis, sic ost in illis, ut ralio supposi- sibi suppositari in pluribus suppositis
talis magis dicalur actus ex hoc quod divinis, quod non repugnat etiam sibi
est in essentia divina, et subsistit in suppositari simul in supposito divino

ipsa, quam ex hoc quod actuet ipsam et creato, et in pluribus creatis, quia
essentiam. Imo nullo modo actuat, ut non magis repugnant simul esse per-
patet a Doctore in primo, distincl. 5. sonalitas creata et increata in natura
quxsl. 2. etdistinct.2Q. Hic autem nauna, quam dua) personalitates in-
tura esset vere determinata et ac- (;reatte, quarum utraque perfecte

tuata per aliud el aliud suppositum, supplet vicem personaHtatis creata?.
et sic licet respectu essentia? divina^ Respondotur,primo suppono ali-et Responsio
ad dubia.
possit concludi infinitas, non tamen qua. Primo, quanto aliqua forma est Aiiima in-
telioctiva
respectu hujus natura3 singularis. illimitatior ad perficiendum plura, perlVctior
oninibus
Tertio, nullo modo videtur conchidi tanto in se est perfectior. Hinc est, forniis.
lalis infinitas ex hoc quod actu esset quod arguimus animam intellectivam
in infinitis suppositis. Imo magisvide- inter omnes formas perficientes ma-
tur concludi imperfectio, patet, quia teriam esse perfectiorem, quia tota si-
esse in pluribus suppositis est reali- mul perficit omnes partes compositi.
ter dependere ad ilia, quod est im- Sictamen inteiligendo, quod quia por-
perfectionis ; et quanto aliquid magis ficit ipsum corpus primo, ex conse-
dependet, tanto imperfectius, non sic quenti perficit omnes parles, sic quod
est de essentia divina, quia etsi ipsa tota est primo in loto corpore, et se-
sit in pluribus suppositis, non tamen cundo ost tota in qualibot parte, non
dependet ab ilia. Imo omnis perfeclio sicde forma simpliciter corporali, ut
suppositi originaliterestab ipsa essen- forma ignis, quia licet tota sil iu uia-
tia, ut patet a Doctore in 1. dist. 5. teria, non tamen lota est iu (pjalibet
62 LIB. 111. SIOTEiNTIAIUJM
parte, quia una pars estin una, et alia cut etiam patet deessentiadivinn, qua'
in alia. Kt si anima intellectiva eadem est tota perfectio suppositi divini, et
esset forma perficiens plura supposita si per possibile, esset in aHo supposito
distincta et separata, adhuc esset illi- non includente naturam, illa essen-
raitatioret perfectior, quia a^que pri- tia esset sibi perfectio.
moessetin illis, secundum se totam. Quarto, suppono quod quando aliqua 5.
Secundo suppono, quod natura si natura in se nata est esse perfectio
posset esse simul in pluribus supposi- plurium, et totalis, si sit adventitia
tis, quantum est ex se, supplentibus iliis, ita quod actu non dicatur eorum
vicem proprii suppositi, sic nata esset perfectio essentialis, quia prgehabent
esse in illis, quod sibi derelicta esset aliam naturam, non tamen ex hoc in
statim in proprio supposito, ita quod se est minus perfecta; patet, quia et
sibi derelicta, de necessitate naturte essentia divina, qu» nata est esse per-
determinaret sibi proprium supposi- fectio trium suppositorum, si tantum

tum in quo esset^ ita quod totum esse in uiio non poneretur, non propter
suppositi dicens perfectionem, essel hoc esset minus perfecta, patet. Sic
ipsanatura singularis, et hoc est per- dico in proposito, quod si natura sin-
fectionis in natura. gularis posset suppositari in infinitis
Tertio, suppono quod quando com- suppositis includentibus proprias na-

paratur natura, puta ad decemsuppo- turas, esset infmitai perfectionis, quia
sitaejusdem naturse, ad Franciscum, quantum est ex parte sua, nata esset
Joannem, etc. si eadem numero sup- esse perfeclio essentialis eorum, lo-
positaretur in illis, ita quod illa sup- quendo tamen de suppositis ejusdem
posita haberent in se esse perfectionale naturai. Si etiam dicerem de suppo-
per distinctas humanitates singulares, sitis alterius natura', hoc non habe-
tunc si natura singularis esset suppo- rem pro inconvenienti, sicut albedo
silata in illis,non daret eis proprium es- singularis, si ex natura sua nata esset
se perfectionale, cum illud prahabere- simul perficere tria subjecta, et posito
tur; tamen quantum est ex parte sua, casu, quod illa esset in illis, et non
si non pra;haberent tale csse perfectio- per informationem, sed haberent pro-
nale, si in illis suppositaretur, esset prias albedines, non propter hoc esset
tota perfectio illorum suppositorum, minus perfecta, quia quantum est ex
et si posset esse in intinitis, tunc esset se posset perficere iila.

formaliter infmita. Quod autem quan- Quinto, suppono quod nullum cor-
tum cst ex parte sua, daret illis tale pus determinat sibi de necessitate ali-
esse, patet, quia aliud suppositum ideo quemlocum, nec habet naturalem in-
terminaret dependentiam illius natu- clinationem ad illum, ita ut sit perfec-
ra) in hoc, quia suppleret vicem pro- tio illius. Et quod illud sit in
ultra,
prii suppositi, sed cum est in proprio duobus vel tribus locis, hoc non esset
supposito^ dicit totura essc perfectio- ex aliqua perfectione sibi intnnseca,
nale illius ; ergo si illud aliud, quod sed quia esset simpliciter in pura po-
supplet vicem, nullam aliam naturara tentia ad Deum ; naturam autem sin-
includeret, ipsa natura singularis sup- gularem simul posse esse in pluribus
positata esset ejus perfectio totalis, si- sujipositis est experfectione intrinseca
.
DIST. 1. QU/ESTIn 11, «3
illius, ut dixi supra. et multa' alia' oon- quod si esset in pluribus suppositis Ail ter-
tiuin.
clitioiies possefit assii^niari de eorpo- allcrius natura\ itaquod dependeret
re existente iu iulinitis locis, propter ad illa. quod csset impcrfectionis, non
quns non sequitur iramensitas illius, autem ut comparatur ad pro{)rium
sieut se(|ueretur inlinitas de natura in suppositum, quia majoris pertVctionis
inrinitis suppositis, et sic patct (|uid est absolute posse per se stare, quam
diceiidum ad primum dubium. ad aliuddependere.Sed dicotuncquod
0.
Ad secundum dico, quod si ista na- talis imperfectio sibi accideret, ex boc
seoim-
duiu. tura esset in pluribus suppositis ejus- quod comparatur ad illa includentia
dem natura,' (sustinendo quod suppo- proprias naturas, tamen non inclu-
si
situm dicat entitatem positivaml,ipsa deret actu esset eorum perfectio.

esset totaessentia.et talis actus positi- Si dicatur, majoris perfectionis in
vus posset dici actus natura^ incom- natura bumana assumi a Verbo, quam
municabilis, ita quod ille actus cum in se esse, jâtet responsio, quia hoc
tali natura constitueret aliquod infuit propter multas circumstantias
communicabile, sicut etiamproprietas consequentes, non autem absolute lo- Soiutio.
cum essentia divina. Kt dico ultra, quendo, quiasimpliciter est perfectius

quod talis actus bene esset actus natuin se et per se existere, quam ad aliud
Itimus
ra?, sed non perficiens, nec limitans dependere.
tus natu-
non de- naturam, nec determinans, sed tan- Ad ultimum patet responsio ex mul- Ad 111
ulti-
um.
>rniinat
aturam. tum determinaret constitutum ex natis dictis Doctoris i?ip?'imo et in(/iwdli-
tura et tali actu, et sic intelligit Doc- beto. Et quod essentia divinanon sitin
tor de essentia divina et de proprieta- infinitis suppositis ejusdem natura),
te. Et quod dicit in 1. disl. 5. qusest. 2. hoc non estex latione essentiaidivina),
scilicet, quod actus adveniens naturae, sed ex hoc, quod ilbT dua3 productio-
ereata^ determinat illam, loquitur ibi nes sunt omnino ada^quata^; paterni-
de sing-ularitate, qua^ advenit naturae, tas enim in divinis, ita est ibi neces-
qute non est de se /lasc, et posito etiam sarioilla prtEcise, quod si per impossi-
quod esset de se hspc, et loqueretur de bile illa non esset, nulla alia posset
actu personalitatis, ille actussic deter- esse, et sic dico de aliis proprietatibus
minaret illam naturam siugularem, divinis, de hoc vide Doctorem iiufuod-
quod stante illo impossibileessetipsam lil)eto (/??,TStio?ii'. secunda.
naturam singularem esse in alio sup- {d) Ad p?'i??i((?n ista?'u??f. Jlic Varro 8.
posito, non sic est de proprietate divi- respondet ad primam rationem Doclo-
na ; essentia enim divina, ut actu est ris de natura divina, et de natura crea-
sub una proprietate constituente unam ta ; et veritatem dicit quantum ad hoc,
personam, actu estsubalia constituen- quod non est simile, quia esscntia est
te aliam,si tamen Ihcc natura singula- realiter idera cum personis, et natura
ris crealapossetesse inpiuribussuppo- ista non idem cum natura
est realitor
sitis, et per consequens in infinitis, ac- divina. Sed quantum ad hoc quod
tus personalitatis sic nondeterminaret dicit, quod ex hoc solum essentia
illam quin simul posset esse sub alia. divina est formaliter infinita, quia
/ Ad tertium dubium, cumdicis, ([uod idem reaiilcr pluribus suppositis, iiou
hoc est magis imperfectionis, dico, autem naturahumanu, in hoc non di-
64 LIB. III. SEiNTEiNTIARUM
cit VGrum, et improbabitur infra a tum est ex se, in infinitis suppositis,
Doctore, imo si essentia divina esset est ponere ipsam continere virtualiter
distincta realitei' ab iliis, et simul es- sive eminenter omnes perfectiones,
set in illis, esset formaliter in(inita, qua3 natae essent esse infinitorum ;
similiter natura divina. Dicit etiam suppositorum ;

patet, quia ex se nata
Varro, quod ex hoc essentia divina est esset dare perfectionem illis, maxine
formaliter infinita, quia fundat in se si ponantur supposita ejusdem natu-
tres personalitates increatas, ita quod ree, ut supra dixi. Et quud actu non
illse personalitates increatte sunt for- det perfectionem alteri supposito, ut
maliter in essentia divina,et realiter ; patet de supposito divino, cui non dat
natura vero creata, quee esset in plu- perfectionem, hoc accidit sibi, quia
ribus suppositis, vel divinis, vel crea- illud suppositum non est natum reci-
tis, non fundaret in se illas rationes pere perfectionem a tali natura, dum
suppositales, patet, quia illfe fundan- vero comparatur ad supposita ejus-
tur in suppositis terminantibus, et dem naturse, si ipsa natura, singula-
quantum ad hoc dicit verum, scilicet ris actu existens, simul posset esse in
quod essentia divina fundat, et natura pluribus suppositis ejusdem natura',
creata nori fundat ; sed ex hoc velle ex se nata esset dare me illis pluribus
concludere, quia non fundat in se rea- simul ; et si infinitis simul posset dare
liter illas personalitates,quod non sit esse, esset formaUter infinita, quia, ut
formaliter infinita, non est verum. sic, suppleret vicem infinilarum natu-
(e) Contra istiid. Hic Doctor impro- rarum singularium, etper consequens
bat primam responsionem Varronis. esset formaliter infinita. Et licet ex se
Et ratio stat in hoc, quia ratio hujus non determinet sibi magis unum sup-
infinitatis est propter illimitationem, positum quam aliud, quia ita posset
ita quod illimitatum esse ad infinita suppositari in supposito Francisci
supposita, includit infinitam perfectio- vel Joannis, sicut et in proprio, ex hoc
nem.Quod modo tale ilUmitatum sit tamen non sequitur major perfectio
idem iUis reaUter, vel non idem rea- natura', quia, ut sic, non habet sup-
liter, hoc non facit ad perfectam plere vicem aUerius natura?, quia tan-
iUimitationem ; et patet, quia sicut tum potest esse in unopraecise supposi-
anima, qua3 est forma substantialis to, et non in pluribus. Sed nonest sic,
dicitur iUimitata, q uia informat sub- cum sit simulin pluribus. Et dat e.xem- ^^^^^JJP
stantiaUter simul plures partes corpo- plum de anima, et patet quod si anima
ris, sic scientia finita in anima dicitur simul posset perficere infinita corpora,
iUimitata respectu partium corporis, quod esset formaUter infinita, quia, ut
et tamen est sibi totaliter adventitia, sic, virtualiter contineret perfectionem
sic in proposito de natura divina et infinitarum aniraarum, quia quodUbet
creata. corpus natum est perfici una anima
9. Et simpUciter tota ratio stat in hoc, pra^cise. Si ergo una simul perficeret
noirifo^^test
^^^^ continens virtualiter vel eminen- infinita corpora, esset simpUciter iUi-
esse in diter iufiuitas perfectiones
^ erit formali- mitala respectu
^ infinitarum perfectio-
^
versis sub- . _
jeciis. ter infinitum, hoc patet. Sed ponendo num, sic esset in proposilo.
naturam humanam posse csse, quan- Nec valet dicere, quod huH; natura
DIST. I. UU/ESTIU II. »0
liLimana essettantum adventitia,etnoii perficere, adhuc erit simplicitor illi-

csset de essentia suppositi, quia posito mitata.
quod infinita eorpora haberentaninias
proprias, si una anima adhuc posset SCHOLH.M.
advenire infinitis oorporibus auimnlis,
Sonleulia Docloris
adhuo esset simpiiciter illimitala ad (liio contiiiel. Piinium,
o.iindem natuiam creaUuu nou possot assumi
infinitas perfectioues. Ei palet etiam
a liihus porsonis ininiodialo, quia iu omni cie-
per exemplum positum de seientia in
peutlontia ossoutiali uuum (lopondol atl uiiuui,
anima, quiu licet adveniret parlibus noc idom efTectus potest essc a duahus causis
corporis, et esset accidens illis, esset tolalibus. Probatur cliam rationiluis allatis
tamen limitata in perficiendo iliaspar- coiitia priniam seulenliam ; ita cum Scoto,
-Alous. I). Bonaveut. Richard. Albert. Paludau.
tes mediate,quia immediale perliceret
Duraud, omnes Scotista' hic Sociiu-
citati, et
animam, et medianle anima perfice- dum, cauulem naturam assumi posse a tribus
ret omnes illas parles corporis, quic porsonis modiale, quatenus hfcc ossentia divi-
ab anima immediate perliceren- na, sou hic Deus, potest assumore
eam ita ;
tur. communis, de quo Alcns. .3. p. qua?st.7. memb.

1. art. :i. D. Tliom. supra art. W. D. nouav. 3.
(f) Co/i/trma/i/r istud, '{uia ila inipos-
dist. 5. arl. 1. quajst. 4. Richard. hic artic. 1.
sihile, etc. Ista ratio tenet propter illi-
qujpst. t. Durand. qua^st. 2. Occham qua;st. \.
mitationem simpliciter. Si enim una (iabr. qua^st. 1. art. 3. Vide Scolum infra dist.
forma substantialis esset simul in dua- .").
qua}st. i.
bus materiis, simul daret perfectionem

et actum primum illis, et per conse- A(l (|Ucestioneni (g) igitiir dici po- ^
quens erit illimitata, quia suppleret lest dislingiiendo, quia aut potest in omni
vicem alterius forma' nata' dare ac- intelligi terminuspriinus
islius
ji «..7 -
'1®''^"'^^""
.
jjj^ essen-
tum primum materia), et per conse- unionis esse personn aiit essentia ^'^''""'""
quens,
riis,
si simul esset in infinitis
esset simpiiciter illimitata, et vir-

tualiter eontineret perfectionem infini-
mate-
,
d.
.
suosistcns comniunis ti^bus. Priino

o, non videtur quod una
possit siiriul assunii a hibus perso-
, , ,
natiifa
dependens
nondepen-
det nisi ad
unum.
tarum formarum substantialium. quia nis, quia in oinni dc])endentia essen-

suppleret perfecte vicem omnium illa- tiali unuin dependens non dependet
rum. Sic similiter, si idem accidens pnecise nisi ad iiiiiim, (|U()d lolaliler
numero posset accidentaliter perficere terminal ejus depiMidentiam ; in ista

simul plura subjecta, et per conse- unione est deiêndeiitia essenlialis
quens quantum esset ex se inlinito, uiiius natiira', et iiiia j)ersrma ler-
esset simpliciter illimitatum in perfi- ininal lolaliter eain ; ig-itiir iion j)((-
ciendo infinita subjectn, licet acciden- test idem hoc niodo (id
(lojioiKlere
taliterquantum est ex se, perficeret. Sic pliires tales personas. Major j)i\)l)a-
in proposito de natura humana, quae tiir in omiii dependenlia causati ad
si suppositaretur ininfinitissuppositis, causnm, (jiiia iinpossibih^ est ideiii

nata esset perficere illa'simul, et posito causaliiin liabere jilures causas to-
quod tantum adventitie perficeret, et tales in eodom genere eaiisandl, a
posito otiam quod actu non perficeret qiiibiis dejiondoal ; soqiioroliir onim
propter impedimentum in supposito, (jiiod (JSS(;iilialitor (l('|)oii(l(3rcl ab illn
si tamen sit nata quanlum est de se ul a causa, quo non cxistenle iiilii-
ToM. XIV.
or. LIB. III. SENTKiMIAIiUM
loniiiius essuL Si enim habeat A sine quo imp(tssibile est fundamen-

pro lotali cansa cfficiente, et cuiii tuin esse aliquo inodo, sicut dictum
iioc // simililer, A sunicientei' efil disL I. secnndi de relalionibus q •*• «'
elficeret ipsiim, quocumque alio cir. crecaturcie ad Deuni, ila nec unde
cumscripto, alias noii esset ejus relatio, repugnat sibi, quod i)lures
totalis cciiisa ; ifîtur (itrectus esset ejusdem ralionis sint in eodem, sed
al) .1, /j iKMi existente, et ita non ali(|uibus specialibus relalioni])us
(]ei)en(ieta B. Consimiliter ariiuitur repu,u:nat, pula dependentiis essen-
Idein effec- ' /. • •
A, si n j)onitur causa
^
lus nequit (j coiiverso de
,
tiaiibus. Talis enim si est una ad ter-

esse a dua- . i- •,•
bus causis (\|us lolcilis;

, ,
iL;iliir si A sit causa t i
minum terminanlem, non

b)laliter
totalibus !• /> •!. •
i-elinquit fundamentum dependens

, , ,
ulriimque
,
ejudemra- lotalis, ct 7/ similit(;r,

tionis.
^^j,j| (..^ms.;, (,j|-iiis^ (.( iieutrum ; ita dependentia siinili ad quodcumque
videtiir iii omnilius dependentiis, aliud, (|iiia tunc non esset depen-
ctiam non sunt caiisatoruni ad
(jihc dentia terminata.
causas, quod ciiin dependenlia ali- Si vero intelliii"atur (k) seciindo Natura
,
. . . vinaar
cujus fuerit totaliter terininata ad modo, (jiiod priinus terminus unio- lest tel
aliquid, ipsum non potest dependen- nis sit ipsa natura in tribus per se "p^Jndl
lia ejusdem ralionis dependere ad subsistens, videtur possibile quod {-^"Ivi
aliud. Confirinatur lioc de accidente una natura assumatur a tribiis,

respectu plurium siibjectorum pri- ({uasi mediante una essentia exis-
morum. Minor probatur, quia per- tente in tribus, sicut una albedo po-
sonalitas creata totaliter terininarct lest esse in tribus corporibus, si
ipsam, et illa stante, non posset si- iiiia superficies in uua est, esset in
inul esse in alia persona creata vel eis. Quod autem ipsa essentia per se
increata. Non minus enim terminat existens, posset esse terminus pro-
naturam dependentiam ejusdein et ximus illiiis unionis, videtur, quia
personalitas qucecumque persouce ipsanullum cssc habct a persona,
divinsL^ quam terminarelur in se ;
sed est jirius naturaliter quain sil in
igitur, etc. persona, et dat csse persona? ; est
G. Objicitur contra ista (h), (juianon eniin natura de se ha^c, et per se

Piuivs re- videtiir inconveniens piures relalio- snbsistens, licetnon incommunica-
ejusdem ucs ejusdem rationis essc in codem biliter videlur autcm quod incom-
;
rationisda- i •
ii
,
•
, • •
i i •
riineodem îibjecto, sicut si idcm albuin (iluri- municabilitas non sil necessario
subjecto.
j^jîj^ albissit siniile ; igitur similiter nilio projiria tcrminandi islam de-
in i^roposito non erit inconveniens pendentiam, sed subsistenlia singn-
pluribus dependentiis ejusdem ra- laiis.
tionis idem absolutum dejiendere nd Ad arûmenta principalia (I). Ad 7

])lures personas ; (juod si iionantur })rimuni dico, quod si oinnes IresAdar
dependentia) ilice alterius rationis, agerent secundum ultimum polen-
inagis habel)itur propositum. Res- tia^ sua^- ad assumplionem illius
pondeo (i), siciit non oinnis relatio natura», non jôssent agere ad as- |
iinde relalio, est eadein fundamento, sunqitionem ejus a Iribus, qui

licet aii(pia sit talis, (fua' scilicet est essent tres termini Iriiim assuinplio-
prima in fundamenlo ad lerminum. num, sed ad assumplionem ejus ab
i
niST. I. QU.ESTIO II, 67
;ili(iiia iina, (jiiiv ((inniiiol. ila (IikkI liiliim r(irin;dilor, in (jin) himhilur
licol tii's aiiaiil, iiiia (aiiKMi lcriiiinal noii ;tcli<i, sod rohilio ill;i, (jinc si-
eain. lA ('iiiii (|iiaMis, a ((iia ifiilur i;n;ilnr jicr nKidiim îclionis. iil cir-
siinuMiii' ? (lico, (|ii(>(l al) illa, ad ciiiiiscrij^lio ;iclio. dmo circuinsciij)-

quain i\'s iiniiinl eain aclivo. Kl si lioiios himhui in oodoin
jiossunl
(licas, (juod possnnl siinnl aiioro absoluto ad duo coij)ora circum-
quiolihol jiorsona ad unicndnin o;iin scripla. Si aulom locus dical foiimi-
sil)i, no^"o, qnia iinj)ossil)ilo osl iil litor rospoclum ad lociiliim, ot m;ilo-
simul unialui' j)luribus, quia iinjios- rialilor fundamonlum, in quo fnn-
sibile osl lolalilor dojiondero (loj)on- diUur isle respoctus, liiuc est unus
dentia ejusdom rationis ad jilures locus i)r()j)tor unitalom mcitoriiilis,
porsonas, oum sil nala lorminaii ad sod duio localiones formaliter, et
unain porsonam, ol ad iiicomjxjssi- nlroqne inodo conmullij^liciiliir cir-
bilia non jôssunt persona' simul cumscriplio ac(iv;i ol i);issiv<i.

afroro. Ad j)riimim (o) in oj^jiosilum j)o- 8.
2. ot ?.
Ad secundiim (m), oL lorlium si- lost dici, (juod Ansolmus hxjuitur, Ad ralio-
neiii inop-
mul dico, quod si una poloniia obo- si primus terminus unionis sit per- positum
num. 2.
dionlialis est in nalnra, (jiia jjotost son;i, quo luodo nunc natura est
uniri Iribus, hoc est cnicum(|ue assuinj)ta, quiasic tres j)ersona^ non
triuin (lisjunclim, ilhi iina roducta possunl eauidem naturam assumere.
ost ad acluin j)or boc, quod Yerbuin Ad ;iliu(l, hoc concliidil, (jmindo
ura liu-
0(011 suslent;it. Si ;iuloin siiit tres suj)posituin incre;itum ost j^rimo, et
laVerbi
Ipotfst jiolentia', concodo, (juod si hoc, I^roximns torminus unionis, non
lumi a
atre. quod un;i roductaest ad actuin, non auloin quando iiio(Ii;itiis, (jiiia tunc
reducitur ;di;i, et potest rodnci illa iiatura assumjita umi jiolost esse in
;ili;i, scd noii cum aclu ;dterius po- inullis j)roj)ter unit;itom natura3
tonti;i' propter inconq)ossibilil;i(om illiusciii j)riino unilur. Xec naturee
acluuni, sicut potenli;i ;id albedi- (issumpho de immodiate con-
se, et
n(Mn non j)otc'st i'e(luci a(l;ictuiii cuin \oiiit osse in Iribus, sod hmluin j)er
ni^rodino, ol i(;i natiir;i luiiic jKiiso- ili;)iii natunun iii(inil(Un cui priino
nahi a Verbo, si dimitleretur ;ib oo, unidir.
posset assunii a Palre ; sed slante \'A si hic (ir<iiiitur (ji), sicut ;irf;iii-
acluali assumjjtione a Verbo, licet lur contra j)riinaiii oi)iiiioiiciii, (jiiod

sit in jjolentia assumj)tionis a l*atro, accidons o.\isUn)s in j^luribns ost
n(jn jxjtest tainen leduci isla jioten. illimilatum, sicut substantiae.xistons

tia ad actuin j)ro|)tor incoinj)ossil)i- iii j)liiribus est illiinitata.
lihilom illiiis ;icliis ;i(l isliim. JJici j)otest, quod hoc voriiin ost,
U4.
in acci- Ad quartiim (iij, iioô assuinj). qmuido ;icci(Ions dat ;di(iiiciii ;i(iiiin
ns non
e»t esse tnin de accidenle ot subjectis. Ad forimdem illis, qiiorum ost ;K(i-
iiul in
(iribus jirobationem dico, qiiod snnl dno dons. Ista ;iuteni juilura assiimjila
ijectis.
uOi, ot tamon ;il) uno loco circiim- si primo uiii;iliir ossonti.o, nnlliim
scribente. lA ciim dicil, (jnod iinius actuin d;it jiorsonis, sod hiiilnm do
loci orit iin;i ciiciiinsorij)tio ;icliv;i, jicikIcI ;id cssciili;iiii, iil ;kI niinm
dico, qiiod si hjcus sit ;tli(jiii(l abso- terminiim inimuiii, cni iil sic ;icci-
dit esse in Iribus, sicuL niodo ornnes etuno corpore in diversis locis, non
creaturfle dependcnt depcndenlia sunt ad proposituin, quia non in-
causati ad causarn ad tres ])erso- cluditur ibi abquid incompossiJjile
nas, ut sunt unuin iii naturâ, nec aniince infornianli vel corpoiî localo,
piôpter illanr dependentiain causati siciit Iric includitiir.
ad tres personas ponitur causatuin

Unde nec illa
illirnitatuin, ratio GOMMKNTARIUS.
niultum valet contra primam opi-
nionern, sed habet solvi, sicut Irrc, (g) Ad quxstioncm. Dicit Doctor,
licet sit contra responsioncm ibi quod primus terminus talis unionis Prinii)
termin
dictam. vel dependentia), potest intelligidupli- unionis
test int
Ad tertium dico, quod tunc non citcr, vel quod sit essentia divina sub- ligi duf
ciler.
conveniret Filio sustcnfiricare natu- sistens in tribus personis, vel quod sit
penden
rain, inquantum distinguitur a Pa- ipsa persona divina, ut distinguitur essentit
accipit
tre, sed inquanlum Iric Ueus exis- ab essentia. Isto secundo modo dicit, triplicif
tens. quod est impossibile eamdem natu-

9.
Ad argumenta (q) pro praina opi- ram numero terminari ad plures per-
Ad argura.
Vai-r. nione, licet individuatio posset esse sonas in unitate suppositi, et ratio
Non quod-
curaque sine personatione, non tamen se- clara est. EL quoddicit, quod /^/a zmzo
prius po-
test mane-
quitur quodindividuatio posset esse dicit depcndentiam essentialem, debet
reindistin-
ctum cuin
eadem etuna cum pluribus perso- sio intelligi, quod dependentia essen-
distinctio- nalitalibus tunc enim posset hoc
; tialis, aliquando accipitur pro depen-
ne poste-
rioris. concludi de personalilatibus creatis, dentia, quaaliquid dependet in ratio-
respectu quarum individuatio est ne causati ad causam, et de ista non
prior naturaliler. Unde non quod- loquitur Iiic, quia talis dependentia
cumque prius potest manere indis- est ad totam Trinitatem. Aliquando di-
tinctum cuni distinclione cujuscurn- citur dependentia essentialis ex hoc,
que posterioris, rrraxiine quando quod aliquid de necessitate termina-
distinctio posterioris concludit in tur ad aliud, tanquam ad prius ; et sic
priori aliqiiid sibi repugnans, si sit dicimus quod accidens dependet essen-
idem. tialiter ad subjectum, quia dependen-
Ad aliud dico (r), quod distinctio tia illiusnecessario terminatur ad sub-
relativa etsi non causet distinctio- jectum ut ad prius. Aliquando dicitur
nem absoluti fundantis relationem, ex hoc, quod terminatur ad supposi-
potest tamen causare distinctionein tum sive ad sustentans, et sic dicimus
absoluti sequenlis naturaliter rela- quod natura humana dependet essen-
tionem, et dcpendentis ab ea, quia tialiter ad Verbum, non quantum ad
distinctio prioris sufficit ad causan- esse suum, quia ipsum esse est a Deo,
dum distinctionem posterioris. Ista nec quantum ad unionem, quia illa

autein natura absoluta assumpta unio immediate est a Deo, sed quan-
non pra^cedcret relationes, sed se- tum ad hoc quod natura humana de
queretur, et ideo secundum eas necessitate sustentatur in aliquo, vel
distingueretur. Excm|)Ia anteiii dc in so vel in alio, et ut sustentatur in
aniina in diver^sis partibus corpoi-is, Verbo, sic perfecte sustentatur, et ejus
DIST. I. QU.ESTIO II, (iO
dependentia notualis sic perfecte ter- ordinatas, quie tamen causcG sint sim-
minatiir ad \'erbtim, ac si esset in se pliciter alterius rationis, utquod idem
sustontata. Modo Doctor probat esse essonlialiter possitdopcnderea duabus

impossibile ipsam simul posse depon- naluris spocificis, non essentialiter
dore ad plures personas, dependenlia ordinatis, uta duabus causis totalibus.
ejusdem rationis, supple dependentia, Quarto, quod idom dopendens ossen-
qua natura dependet ad suppositum, tialiter simul [)ossit dopondere a dua-
quir dependentiio dicuntur esse ejus- bus causis totalibus ejusdem rationis,
dem rationis; et probat per simiie de sive ejusdem speciei nullo modo os-
elToctu, qui non potost dependere a sentialitor ordinatis, ut (juod Joannes
duabus causis totalibus ejusdera ra- siraul dependeat a Petro et a Francis-
tionis. co. His preomissis, dico quod idem de-
Tamen pro majori intellectu hujus pendens essentialiter simul potest dc-
12.
iiaratio ratiouis, declaro aliqua dicta hujus pendere a pluribus causis essentialiter
^^"''''
Viiienv. Primum est : In omni depen- ordinatis, loquendo de causis primo
dentia essenliali iinum dependens non modo, ethoc prolixe exposui m 1. dis-
dependet prxcise, nisi ad unum^ quod tinct. 2.part. 1. qiixst. 1. vide ibi mul-
totaliter terminat dependentiam ejus. ta bona. Omnes tamen illffi caus» lia-
Ha'c propositio potest habere multi- bent rationem unius per se causae,
plicem sensum. Primo, quod unum quia dicunt unum ordinem essentia-
dependens essentialiter in ratione, pu- lem ad invicem. Dico secundo, quod

la efVectus, est prcecise ad unum ordi- loquendo de secundo, tertio et quarto
nem causarum essentiahum, ita quod modis, estsimpliciter impossibile idera
omnes ilifo causse essentialiter ordi- posse essentialiter dependere a pluri-
natae Sunt caustP totales respectu illius bus causis totalibus ; et his tribus
eflectus, ita quod ille eifectus praecise raodis procedit ratio Doctoris, scilicet An idem
possit de-
dependet simul ab omnibus illiscausis, quod tunc idem essentialiter depende- pendere a
pluribiis
ut sic essentialiter ordinatis, ut Joan- ret et non dependeret, vel simul esset causis tota-
libus.
nes a lêtro, Sole, Deo. Secundo. quod et non esset.
untim dependens essentialiter simul Secundum dictum est : In ista

13.
dependeat aduobus ordinibus causa- nnione est dependentia essentialis unius Impossibi-
le est, eain-
rum essentialiterordinatarum, utquod ?2alune, una persona totalilcr lermi-
et
dein natu-
Joannes simul dependeat in esê a nat eam. Nota prirao, quod cura dicit, ram nuine-
ro suppo-
Petro, Sole, Deo, et simul dependeat quod in ista unione est dcpendenlia es- sitari in
duobiis
ab alioordineessentiali, puta a i^>an- sentialis unius naturm, non intelligitur suppositis.
cisco, Sole, Deo. Semper enim ordo quod in tali unione natura dependoat
causarum essentialium dicitur variari quantura ad suura csse et conservurij
saltem causa propinqiiiori variata, et patet, quia unio illa pra^stipponit na-
sic dicitur alius et alius ordo essentia- turam essetanqtiara fundaraentum il-
lis, quia est ibi saltem alia et alia cau- lius unionis ; sed intelligitur dopen-
sa proximfi, ut patet in exemplo. Ter- dentia essentialis prsicise quoad sus-

tio, qtiod unum dependens possit es- tentificari, (|uia suppositatur et perso-
sentialiter dependere ad duas causas natur iii personii, et quantum ad iioo
totales, non ad invicem essentialiter dicitur essentialiter dependere ad stip-

70 LTB. ITl. SRNTEMIARUM
positum (Jivinum, nam per illam patet, quia idem totaliter polest de-
unionem a tola Trinitate causatam sic pendere ad plura dependentiis alte-
perfecte unitur Verbo, quod liabet rius rationis. eadem albedo nu-
iNam
simpliciter idcm suj)positum, quod et mero, ut comparatur ad causam ef-
natura divina, licet aliter et aliter, ficientem, et ut comparatur ad finem,
quia natura divina dicit totum c.sse ct ut comparatur ad subjectum, habet
essentiale Verbi ; natura vero humana aliarn et aliam dependentiam alterius
tantum ibi sustentatur in unitate per- etalterius rationis.
sonoe nullo modo perticiendo illud, et (i) liespondeo. Nota bene hanc lit-
sic est simpliciter impossibile eamdem teram, ubi tria dicit. Primo, quod non
naturam numero suppositari in duo- oranis relatio, unde relatio est eadem
bus suppositis simul. Si tamen esset fundamento ;
patet, quia si relatio in-
ordo essentialis inter suppositata, ita quantum relatio, esset eadem funda-
quod plura suppositata sic se haberent mento, qucclibet esset eadem funda-
ad invicem, sicut se habent causse es- raento. Secundo, dicit quod relationi
sentialiter ordinatae respectu efTectus, unde relatio, non repugnat quod plu-
nulla esset difficultas ; sed casus est res relationes ejusdem rationis sintin
simpliciter impossibilis, scilicet quod eadem natura, hsec est falsa relatio :
dentur plura supposita, qute in ter- inquantum relatio includit de necessi-

minando dependentiam unius naturoe, tate, quod tantum una relatio ejusdera
unum dependeat ab alio, et simul ralionis sit in isto fundamento, puta
concurrant,et unum terminet, sive in quod in albedine sit tantum una si-
terminando sit alterius rationis, et a!- railitudo ejusdem rationis. Tertio, di-
terius ordinis. Et sic patet ratio Doc- cit quod si loquamur de relationibus
toris. Gonfirmatioillade uno accidente in particulari, aliqua relatio potest
numero (quod non possit simul es- esse eadem fundamento, ut patet de
sentialiter dependere ad plura subje- relatione creaturae ad Deum. Et quod
cta) eodem modo tenet, sicut de eo- dicit secundo, patet, quia multae rela-
dera effectu respectu plurium causa- tionesejusdem rationis possunt esse
rum talium, modo preeexposito. in eodem fundamento, sicut multge
(h) Objicitur conlra ista. Doctor ar- paternitates possunt esse in eodcm
14.
guit probando per simile, quod non patre. quando relationes
Et breviter
videtur repugnare eamdem naturam non dicunt dependentiam essentia-
posse dependere ad plures personas lem, possunt esse plures in eodem
dependentiis ejusdem rationis. quia fundamento relationes vero, qua) di-
;
illcfi dependentise, sive illse uniones cunt dependentiam essentialem, non

nd personas sunt ejusdem
relationes possunt esse plures in eodera funda-
rationis ; sicut ergo idem album po- mento, non enim plures filiationes
test habere simul plures relationes possunt esse in eodem lilio numero,
ejusdem rationis, ut quando compa quia tunc dependeret quantum ad
raturad plures alba, sic similiter erit suum esse essentialiter a pluribus cau-
inproposito. Etquod dicit supra, quod sis, sic est in proposito. Et dicit Doc-
si dependeat dependentiis alterius ra- torquod dependentia naturie ad sup-
tionis, magis habetur propositum ;
positum est dependentia essentialis,
,
DIST. I. QIIyESTIO II. 71
seqtiitur quod non possunl esse plurcs sic intcllif^cndoquod natura singnlaris
dependenti*! ejusdem rationis ad habens talem unionem, etsi non de-
plura supposita linila in eadem natura pendcat ad Verbum quanfum ad
numero. suum esse e.xistentiic, dependct tamen
i:j Sed movetur hie una dirficultas, in quantum ad csse subsistentia', quia ex
hoc (luod dicit de relatione, qaa3 dicit quo non est suppositata in proprio
dependentiam essentialem, et sic unio supposito, neccssario sustcntatur. et
natnra3 singuhiris ad suppositum divi- suppositatur in supposito divino,

I
niiiii dicit relationem, qua» includit quando est unita sibi. Kst ergo rehatio
urdincni cssentialis dependentia», et rcalis, diccns ordinom cssentialem
per conscquens impossibile est cam- ij)sius naturcT;, ut sustentiticatae se-
dem naturam numero uniri ad duas cundum totum esse suum ad supposi-
vel Ires personas, quia tunc essent ibi tumsustentificans totum me illius na-
[)lures ejusdem rationis,
relationes tura^. Si ergo eadem natura posset
)ubiiini.
qua3 dicunt ordinem essentialem. Sed uniri duobus suppositis, sequeretur
tunc qua^ro unde unio natura) ad Ver- quod dependeret ad ilia duabus de-
bum dicat ordinem essentialem ad pcndentiis ejusdem rationis. secun- l^]t
Vcrbum ? Si dicis, quia natura fun- dum totum suum esse esset vere sus-
dans tah^m unionem dependet essen- tenlificata in duobus suppositis, sic
tialiter Verbumad ; et hoc non, quia perfecte in uno, sicut et in alio ;
et
totum suum esse a sola Trinitate de- sicutperfecte in uno, et sic in duobus,
pendet. Si vero dicis, quod talis unio cum secundum totum suum esse sit
e.Khoc dicit ordinem dependentitC es- sustentificata, ita in uno, sicut in duo-
sentialis, quia in e.s.96? suo dependet a bus, et tunc stat argumentum Scoti,
Verbo ; et hoc non, quia talis unio est quod esset sustentificata perfectissi-
immediate causata a tota Trinitate, ut me uno supposito,
slante et non esset
patet supra. Si autem dicis quod hoc sustentificata non stante alio ;
patet,
dicit ordinemessentialem, quia natura quia cum ad illud aliud dicat depen-
liabens ipsam, de necessitate termi- dentiam unius rationis, non stante
natur ad suppositum divinum, quia illo, talisdependentia non stat. VA sic
ipsa unio ad Verbum necessario ter- noii est simile de pluribus paternitati-
minaturad illud ; tunc eodem modo bus, nam elsi paternitas sit necessario
dico de Patre habente phires paterni- ad filium, ut ad terminum, non ta-

tates, quia illce paternitates de neces- men ost relatio dicens ordinem essen-
sitatc ad distinctos fiiios sunt, et sic tialcm simpliciter, quia res, qua; est
pater liabens ill;is necessario cst ad |i;itcr, nuUo modo dependet a lilio, nec
plures filios; ergo sicut plures pater- in ratione causcC efficientis, nec ut
nitates ad plures filios possunt fun- sustentata in filio sustentante, et sic
potesthnbere plurespaternitates. In li-

dari in eadera re, pariformiter et plu-
res uniones tcrminata' ad plures per- lio autem tantum potestesse una lilia-
sonas possunt fundari in eadcm natio, quia illa dicit ordinem dependen-
tura singulari. tia^ essenlialis ipsius suppositi filii, ita
,,. Dico, quod talis unio est relatio, di- (jiiod uotatipsum lilium de neccssitate
1 tj
,„.
". cens ordincm dependentia.'essentialis, dcpendere secundum suum esse a patre.
vesponsio. '
72 LIB. ni. SENlEiNTIARUM
17. Si dicatur, si eadem natura creata modo pro natura actu existente et per
Objectio. non potest esse unita plaribus suppo- se stante, itaquod ad niliil dependet,
sitis, quia tunc secundum tutum suum sed per se vere stat et per se vere exis-
^55^ esset sustentata in duobus, et sic tit. Et hoc modo solanatura divina
dependeret quantum ad subsistenliam singularis est per se existens et per se
totaliter a duobus, videtur hoc sequi stans, etiam ut prsescindit ab orani
de essentia divina, ipsa enim est tota- proprietate personali, et hoc modo vo-
liter sustentificata in Patre, secundum catur subsistcjis. Alio modo capitur
se totam ; ergo non potest sustentifi- subsislens pro natura singulari, quae
„ , . cari in Filio. nec actu, nec aptitudine
^ communica-
Souilio.
Dico quod non est simile ;tum quia tur alteri, nec ut quo nec ut quod, ita
essentia divina, ut prior omni pro- quod tantum est in se quoddam sin-
prietatepersonali est vere existens, et gulare,cum ista duplici negatione, et
per se existens^ ita perfecte, sicut mo- tuiic talis natura cum ista duplici ne-
do, et impossibile est suum me sus- gatione dicitur subsistens incommu-

tentari in alio (sicut dicimus de na- nicabile. Et hoc modo natura divina
tura creata), nam ipsa, ut in Patre est, non potest dici subsistens, cum sit in-
non dicitur sustentari in Patre, quasi communicabilis tribus suppositis, ut

si esset separata a Patre, oporteret ip- r/uoeiuir/uod, ut patet i/i \. riisL 2.
sam dependere ad aliud, sed ut est in ^^ i>i islo 3. dist. 1. fjuxst. 1. subsistens
Patre, vel sub proprietate Patris, tunc tamen primo modo potest terminare
ipsa cum proprietate constituit suppo- dependentiam naturae humanse sin-
situm Patris, hoc idem dico de Fiho, gularis, sustentando iUam naturamin
non sic est de natura creata, quia vere se.
sustentatur in l^îho Dei, et vere depen- Sed in hoc videtursibi contradicere, 18,
det ad iUum. quia supra dicit, quod Apparei"
.,
(k)
,
Si vero
.
intelligatur, etc. Dicit

11,-
dependentia
rjurest. 1. art.
naturae
1.
humanae ad per-
contradi
lio.
Doctor quod si natura humana imme- sonam divinam est alterius rationis a
diate primo terminetur ad naturam
et dependentla ejusdem ad naturam divi-
divinam, ita quod sustentetur ibi, nam. Et tamen hic quod essentia
dicit,
potest concedi, quod mediate sust<Mi- divina potest terminare dependen-
tatur in tribus. Sicut dicimus, quod tiam eamdem immediate, sicut et per-
sicutanima intellectiva est immediate sona.
in pluribus partibus corporis ita Dico, quod dependentia naturse hu- De^pende
scientia finita in anima mediate est in man» potest capi dupliciter. Uno mianr
^'jf^jjjfa/"
illis, et sicut dicimus quod relatio modo, ut terminatur ad aliquod vere '^^^^{l^
creaturai Deum immediate termi-

ad sustentans ipsam naturam humanam
natur ad ipsum Deum sub ratione in se, et hoc modo est ejusdem ratio-
Deitatis, et mediate terminatur ad nis, cuni dependentia ad personam,
personas. Quod autem dicit Doctor, ut persona consideratur inquantum
quod essentiadivitia est de se ksec ei per sustentans naturam in se. Alio modo
sesubsistens, licct non incommunicabi- consideratur, ut talis dependentia ter-
potest ca"pi ^^^^''"' hcc saue debct intelligi, nam rainatur ad aliquid sustenlans, non
'^"P'"^'*®''"
5?^65^7^/^5 potest capi dupUciter : Uno absolute, sed in ratione personai vel
DIST. I. QU.KSTIO II. 73
supposili, ita quod talis natiira sic test assumi ab alia. Si vcro sint pln-
sustentata dicalur vere immediate res potentige obedientiales, patet quod

personata et supposilata ; et hoc modo una actum, stante illa,
reducta ad
dependentia natura' ad personam est alia non potest reduci ad actum, quia
alterius rationis a dependentia ipsius actus allerius repugnat actui priori.

Sicutponendo quod in iôdeni subjecto
ad naturam divinam, quia, ut natura
est in persona, dicifur vere personata,
una ad albedinem
sintduci' potentije,
ut vero sustentatur in natura divina, in summo, et alia ad nigredinem in
nulloraododiciturpersonata nec sup- summo, licet idem subjectum ita pos-

pQ5^.^.^ sit esse sub nigredine, sicut sub albe-
(1) Ad anjiimenta principalia. Nunc dine, cum sit in potentia ad utrumque,
Doctor solvit principalia argumenta. tamen ut una est reducta ad aclum,
Adprimum respondet. quod si tres simul non potest reduci alia ad actum,
agunt ad assumptionem ejus, tantum aliler duo contraria simul possent esse
agunt ad assumptionem unius, unien- in eodem subjecto.
do illam tantum uni persona^, nec Si quod hoc concludit de
dicatur,
20.
possunt agere ad uniendam eam plu- actu adscquato, tenendo quod tanlum
Objeclio.
ribus, quia hoc est simpliciter impos- sit una potentia obedientialis, quia
sibile, ut supra patuit, agunt enim verum est, quod reductaad actum sibi
tantumad possibile, quia potenlianon adecquatum, non potest simul reduci
respicit irapossibile. ad alium actum, si ille actus primus
Secundo principaliter arguit, et sit sibiadsequatus, tam intensive quam
ratio stat in hoc, quod sicut natura extensive.Sietiam sintplurespotentise,
assurapta antequam assumeretur, Tuit concludit de illis potentiis, quarum
vere assumptibilis a Patre ; ergo et actus simul repugnant, ut dixi de
modo est assumptibilis, quia mere potenlia albedinis et nigredinis; hic
est ita in potentia obedientiali ad Pa- ergo oporteret probarc quod actus
lrera,sicut prius. Hanc enim obedieii- istarum potentiarum obedientialium
tiam non evacuavit Filius perassump- sint simpliciter ad invicem repugnan-
tionem illius natura.', cum personali- tes.
tas Filii non sit ejusdem rationis cura Dico, quod hoc supponit, ut jam Solutio,
personaHtate Patris, utpatet in primo, probatum in corpore (jua^stionis, ubi
dislinct. 13. e!. in (juodlibnto (/Uiest. 2. probavit esse simpliciter ira[)Ossibile

aut si sint ejusdera ralionis, non ta- earadera naturam singuhirem simul
raen esset eadera potenlia obedientia- posse suppositari in pluribus suppo-
lis ad personalitatem Patris et Filii, sitis.
sicut nec personalitates, ad quas sunt Si iterum dicatur, (juod etiam se-
istff' potertia^ obedientiales. cundum non videtur

ipsura Doctorera,
Adsccnndum. Respondet Doctor,
(m) sequi formaiiter, potentia habens
quod si una potentia obedienlialis est actum sibi adicquatum in uno sup-
in natura, qua potest uniri tribus, non posito, non potest hai)ere actuni in
simub sed disjunctim ilia una redu- ; alio supposito, ut patet a Doctore
cta est ad actura, ut natura assurapla i/i 1. disl. 2. et in 2. dist. 1, et
est a Verbo, et sic stante illa non po- in qiiodl. <j. 2. vide ibi quid dicendum,
(

sed lioc magis perLinet ad materiam remotis imperfectionibus, ut supra
primi. patuit. Patet antecedens, quia duo
21.
Ad tertium respondet primo, quod corpora possunt esse simul in uno
lioet liabeat naturalem inclinationem nbi, quod ponitur accidens ; ergo,
ad proprium suppositum, sive ad per etc.
se standum, etiam ut existit in Verbo (n) Ad quartuni nego assumj>tum de 22.
divino, quia aetus supernaturaiis non accidente, et subjectis, Nota, quod si

dô°cor
tollitnaturalem inclinationem naturae, locus accipitur
y pro
^ ultima sunerficie ^'^ 1^°^^'
i
esse ad
stante natura ;
patet, quia naturalis corporis ambientis, concedit quod duo ^''cem
inclinatio est simpliciter eadem natu- corporapropter penetrationem dimen-

rae cujus est, ut patet a Doctore in sc- sionum ad invicem possunt esse im-
cundo, distinct. 6. quceU.2. etin quano, mediate sub eadem superficie.quae est
distinct. 49. qtixst. 9. tamen non po- subjective in corpore ambiente, non
test suppositari in proprio supposito, antem in istis corporibus locatis, et
stante ipsa suppositata in Verbo ; sic tunc sunt ibi dno respectus terminali
in proposito, posito quod ipsa, ut per- ad duo corpora, scilicet respectus
sonata in Filio, habeat naturalem superficiei circumscribentis, termi-
inclinationem ad suppositum Patris, natus ad unum corpus circumscrip-
tamen stante ipsa, ut suppositata in tum a tali superficie ; et alius respe-
Filio, non potest suppositari in Patre. ctus terminatus ad aliud corpus, et in

Si dicatur, ergo erit violenter; patet duobus corporibus correspondent
illis
Objectio.
responsio dupliciter. I^rimo, quia si duo rjspectus corporum circumscrip-
teneatur quod habet naturalem incli- torum ad superliciem circumscriben-
nationem ad plura, dum esset in una tem. Si vero accipiatur tocus pro respe-
illorum, non dicitur esse ibi violenter, ctu circumscribentis ad circumscrip-
ut patet de materia prima ad plures tum, dicit Doctor quod tot respectus
Triplex formas. Dico secundo, posito quodnon fundantur in illa superficie, quot cor-
solutio.
habeat naturalem inclinationem, nisi pora circumscribuntur ; de hoc vide
ad suppositum proprium, non tamen quae exposui in secundo, dist. 2. quxst.
est violenter in supposito divino, quia (). solvendo rationes Gregorii. |
est in perfecta potentia obedientiali ad Doctor facit aliqua argumenta in Eaiiem
ipsum, ut supra patuit. Dico ultra, pede quffistionis ad oppositum, quibus suppos
quod possetnegari,qaod natura habeat probat quod eadem natura non potest ^^s"su
naturalem inclinationem ad Patrem, suppositari in pluribus suppositis. l^t
^{i!^^'^®
"^
bene verum est, quod si haberet natu- quia tenet duas conciusiones, prima "°'V''?^*
ralem inclinationem ad Verbum,quod quod non potest eadem natura suppo-

etiamhaberetnaturaleminciinationem sitari immediate in pluribus supposi-
ad alias oersonas. tis, et sic sunt soluta argumenta facta

Quarto, arguit i3octor perargumen- contra illam conclusionem. Secunda
tum a simili vel forte a fortiori, idem est, quod eadem natura potest mediate
accidens potest esse simul in duobus suppositari in pluribus suppositis,
suljjectis,ergo et natura, quia habitudo puta si natura divina terminet depen-
natura' ad suppositum est simillima dentiam natura) humanie immediate.
habitudini accidentis ad subjectum, Ft illa argumenta videntur absolute *
DIST. T. QIJ.ESTIO 11. 73
probare quotl niillo modo posjît in Ista littera stat in hoc. qiiod etsi uni-
prioris po-
pliiribus snpposilari. tas posterioris pra^supponat unitatem test starf
(o) Ad prinium. Uespondet Dootor ad prioris, et non possit esse unitas pos- cnni distin-
ctione pos-
auctoritafem Ansolini qiiod loqiiiliii', terioris cum distinctione prioris, ut terioris, et
qiionioclo
ponendo qiiod persona sit primus ter- dilTuse declaratum est disiinct. 2('y. sc- nnn.
minns. quod oonceditur. cundi, unitas tamcn prioris stat cum

Ad secundum, dicit esso verum, distinctione posterioris, ut patet; sed
fpiando suppositum crealum ponilur hoc non est universaliter verum, sci-
terminus primus immediatus, et
et licet quod unitas prioris possit stare
sic etiam suppositum divinura, sed cum quacumîue distinctione poste-
non concludit, si ponatur quod essen- rioris. Qunndo enim distinclio poste-
tia divina sit primus et iniinediatus rioris concludit in priori aliquid repu-
terminus. gnans, si sit idem, supple ipsum
(p) F.l si hic argutum
artjifiiitr, sicut [)rius, ul patet, nam filiatio est poste-
est prius contra Varronem. Pro ma- rior naturaliter suo fundamento, patet,
jori intelliêntia responsionis per pla- quia fundamentura prius natura po-
niora verlja expono eam, ut cognos- nitur in esse, utpatetsupra a Doctore
catur contra quani rationem teneat. in 2. distinct. \ . el in primo, distinct.
Adverte ergo, quod si accidens imme- 3. qu3Bst. 5. Sed dua; distincta^ lilia-
diate perficeret tria subjecta, esset illi- tionesnon possunt esse in eodem fun-
mitatum. Si vero immediate perficeret damento, quia illai dute filiationes
unum, pula animam intellectivam, et concludunt aliquid repugnans tali
raediante ipsa perficeret partes, in fundaraento reraanente eodem, nam
quibus est ipsa anima, non diceretur concludunt idem fundamentura se-
illimitalum ; et sic dicit, quod illa ra- cundura totura suum esse dependere
tio facta parum valet. Nota
supra, siraul dependentiis essentialibus ejus-
bene, quod quantum ad hoc, quod di- dera rationis ad duos patres, ut ad
cit ibi de scientia perficiente plures duas causas totales ejusdem rationis,
partes corporis mediante anima, quae quod est irapossibile et iraprobatura

non concluditur illimitata, et quan- supra. IIoc idera dico de natura sin-
tum ad hoc, quod applicat de natura gulari, qucC non potest remanere
humana, quae esset quodammodo ad- eadem cum distinctione unionis ad
ventitia personis, si referatur ad illud, diversa supposita, ut di.xi supra.
scilicet quod natura humana esset {r) Ad aliud dico. Hic Doctor distin-
2i.
quodammodo accidens tribus personis, guit de relatione. Kst enim qua^dam
Distinclio
et adventitia, quia mediante essentia relafio, qua? fundatur in aliquo, et relatio-
iiuin.
divina esset in illis, et sic esset illimi- multiplicitas hujusmodi relatiouis iion
tafii, hoc non Inquantum
sequitur. causat multiplicitalem absoluti de ne-
vero ipsa natura humana comparafur cessitate; patet, quiii dccem similitu-
ad plura supposita, in (juibus esset dines ejusdera rationis stant in eodem
immediate ajqu<i primo, stat ratio Do- fundamento. Sunt taraen alirjuu) rela-
ctoris prima (jiiod esset formaliter iiifi- tiones, qua3 etsi non causent distin-
nita. ctionora absoluti, supponunt tamen
'oomodo
unitas (q) Ad aryumenta pro prirna opinione. de necessitate distinctionem absoluti,
76 LiH. Tii. senti:nttarum
ut ducC liliationes, ct similiter dusB suppositari in lâlre, etiam essentiali-
uniones reales ejusdern natura? ad duo ter dependeret ad Patrem dependentia
supposita. Sunt etiam qua'dam rela- ejusdem rationis, quod est impossibile,
tiones, qufe possunt causare distin- at hoc modo loquitur Doctor. lilt non
ctionem absoluti sequentis naturaliter intelligit Doctor hic, quod distinctio
relationem, et dependentis ab ea. absoluti sit effective causata a distin-
Exein-
plum. Exemplum : Nam iâter et Filius et ctis relationibus divinis, sed quod illa
Spiritus sanctus possunt causare dis- distincta relativa essent termini, ad

tincta non
absoluta, et creare, licet quos talis natura dependeret essen"
tamen immediate, quia Deus immc- tialiter dependentia ejusdem rationis,
diate creat per suam voluntatem, quffi et cum duo termini ad(cquate non
est eadem in tribus suppositis. possint terminare dependentiam ejus-
Et quodaddit Doctorad propositum, dem absoluti. sequitur quod ad dis-
quod natitra assumpta sequitur relatio- tinctionem illorum sequatur distinctio

nes divinas, et ideo secundum eas distin- absolutorum dependentium essentia-
gueretiir. Hoc sic debet intellig-i, quod liter, modo supra dicto.
priussunt supposita divina relativa in

SCHOLIUM.
se, quam natura singularis habeat
esse \n se, velle esse sustentatum ab
OstendiL, quod assumptio naturaj ad subsis-
alio. Et ut sic, quando in se non sup- tentiara Dei absolutam, non esset ad uiiitatem
positatur, ut comparatur ad personam natura; nec persontc, sed ad unitatem unionis
divinam, de necessitate suppositatur cum natuia. El quoad modum loquendi expli-
in una illarum, ita quod totum suum cat quare conceditur naturam
assumptam a
persona assumi ad unitatein persona^, non
esse adaequate sustentatur in illa, sicut
tamen concediturnaturamassumptam anatura,
sustentaretur in proprio supposilo, et
assumi ad unitatem natune, quia hic signifi-
quia quando est in proprio supposito catur identitas, vel compositio, ibi non.
stante ratione propria suppositali, est
impossibile quod suppositetur in alio ; Sed contra (s) secundum mein-
sic quando est in uno supposito divi- Inaiin solutionis arguitur. Quaeritur 10.
no perfecte supplente vicem suppusiti eniin ad quani unitatein esset as- Dubiun
curiosui
proprii, est impossibile quod in nlio suinplio in itlo ineinbro ? non ad
suppositetur, stante unione ad illud iinilalein naturtc, quia tunc esset
Ratio qua- supoositum.
' '
Et si iu alio supposito,
r i 7
eadeiii natura assuninta cuin assu- 1
re natura
assumpta puta iu Patrc, posset suppositari, tuuc inente;nec ad unitalein personte,
non potest illa d uo supposita relative distincta ad quia persona non est lerniinus illius
etiaui assu- . . . .
mi iii Pa- mviccm, priora ipsa

,
natura, et non unionis jier j)osituin, sed essenlia;

''®"
fundata in illa, de necessitate causant iîtur ad nullam unitatein essel as-
distinctionem realem, id est, quod illa suinj)lio
duo supposita non possunt

relativa Uespond(M) et dico, quod
esset ad Resolul
suppositare unum et idem absolutum^ unitatein iioii identilalis vel coinj)o-
quia tale absolutum quando snpposi- sitionis, scd unionis natura» liiijus
tatur in uno relativo, puta in Filio, ad illain, et ista unio esset specialis
essentialiter dependet ad illud quan- dej)eiidenlia natura? ad natiiram si-
tum ad sustentari. Et si simul posset iiiilis illi, qua* iiunc est naturce ad
:
DJSi. I. QL.ESTIO I!. 77
persoiiiiiii. (Jiiando iiîliir ilicis, si malilcr nalura' assiim|)la', scd laii-
esset ad imilaleiu iiatiira', iiiiliir liim iil lciiuiiius (loj)Oii(lciilia', siciit

essol ima iialura assuiutuis cl as- noc uiiilas ualiira' comuiuiiicatur
suiiipta, (lico quod iinii (>sl coucc- formalilcr nalura* assiimj^la', si iia-
doiiduiii (|U()d sit ad uiiilaloui uaiu- liiia csscl lcrmiiius uiiiouis; iic(|uo
i.c, scd lauluiii csl ihi uiiio ad iia- cliaiii o.\ jiorsoiia assumonto ct ua-
liiiaiii \"'i ad uiiilalciii uuiotiis liira assimijila lit lortium comjiosi-
iialiiiic cuiii iialuia: qiiia ciiiii di- hmi. sicul iicc ox natura et iiatura,
ciliii" imilas iialura', acci|)ilm- ihi scd lanlimi iiiodus loquondi cst aiius
lutitds /lahiiff cx vi coiisliuclioiiis dictMido imilalcm iialura» ct uiiilii-
j)n) imilalc idoulitalis vcl coiiiposi- lciu j)t3rsoiuo, (jiiiii iii |)iiiuo iiiodo
lioiiis: ucutraost ihi: ikui sic autoiii lo(juondi notiitur uiiitiis identitatis
accii)iliii" inii/as, cuiii diciliii' alifjiiid vol compositionis, iii socundo non
assimii iu uiiilato porsoiue, quia ibi notaliir iiisi uiiio ad personam, ut
ex vi coustructionis accijiilur iniifas ad toriiiiimiii.
pro unitato unionis.

Contra (l), sicut sequilur,porsona COMMENTARIUS.
est priiniis lorminus nnionis, orô
assuinpluui uiiitur in unitalo per- (s) Sed contra secundum membnim T^.
sona', ila vidolur soqui lioc : Nalura otulionis. Quicrit liic Doctor Q;'"ni"do
quod si
'
natura liu-
est priinus lorininus unionis; v/i- i.atuni humana uniatur naturto divi- '»aua unia-
tur naturte
tur assuini)limi unilur in uuitato na- Hio immediatc, ut dictum est supra, divime.
tura\ quomodo natura humana uniaturdi-

Rospondeo, licot iiriiua conso- viuce. Gum enim dicimus, quod na-
quontia tenoat, ({uia idoiu siunificat tura liumana assumitur, vel unitur
consoquens, (juod antecedons ox supposito divino, sic intelligîmus,
vi coiislructionis uiiitatis cuni \y pcr- quod unitur sihi in unitate suppositi,
snuce, tainen secunda consoquontia ita quod ipsa natura humana et sup-
non tonet, quia antecedens siiiiiili- positum divinum dicunt unura suppo-
cat naturain osse termiuuin imioiiis, silum, in quo natura humana supposi-
sed consequens sifiuificat uuilalciii tatiir, ita quod ha;c de rijôre sermo-
idoniilalis naluiw ad naturain ôl nis est vcra : natura humana unitur
composilioneui ox natura ot iiatura. supposito divino ; erg-o unitur sibi in
Uiido projiositio tacita in |)riiuo unitate suppositi, quia statim (it unum
ontliymemate vera est, iuoc vidoii- suppositum, cum non dicat aliud
cot : Quod unitur persoucii unitur suppositum ab ipso. VA licet ipsa na-
ad unitatem, vol in unitate personui. tura liuraana unita supposito sit dis-
Propositio aiiloiii tacila in secunda tincta reaiiter et essentialiter ab ilio,
consequenlia falsa osl, lucc scilicct tamon ut unita sibi sic perfecte sus-
Quod unitiir natune unitur ad uni- tentalur in ilio, ut dicatur unum sup-
tatetn, vol in unitate natune^ nec positura tam natur» divinio quam
est luTC (lifficultas roalis, scd tan- liumauic, suppie ipsum, et non est ibi
tuiii (jrammaticalis. In re oniiii imi- aiiud et ;ilind suppositum et hoc est ;
tas persona} non communicaliir lor- de rigore serrnonis.

2(;. Gum vero quaTitiir, quando uniLur creans, et Pater est creans, et Filius
Quoinodo naiuPtje diviny, ad quam unilatem ter- similiter.
natnra liii-
inaiia sil minalur, vol in qua unitale unitur si- (t) Conlra. Hic Uoctor intendit pro-
unita II a-
turic ili- bi ? Dicit Doctor quod de rigore ser- bare quod natura bumana uniaturna-
viiiii'.
monis non unitur naturen divinfB iii tura; divinaj in unitate naturcC, et ar-
unilate natura;, quia sequitur de guit a simili, quia bene sequitur, per-
faclo, quod nalura divina et bumana sona primus terminus unionis

est ;
sit una natura, vel quod ibi sit unitas ergo assum[)tum unitur in unitate
compositionis, et sic natura bumana persona;, sive bene sequitur, natura
non sit aliud a natura divina, sicut humana immediate unitur personfe ;
dicimus quando unitur supposito di- ergo unitur sibi in unitate persona? ;
vino in unitate scppositi, quod etsi sit ergo a simili essentia est primus ter-
aliudin ratione natura', non tamen est minus unionis natnrtC ergo natura ;
aliud in ratione suppositi patet, et sic assumpta unitur sibi in unitate natu-
bene concedimus, quod sit sibi unita rsD, sive natura humana uniturimme-
in unitate suppositi propter unitatom diate naturse divina^ ; ergo unitursibi

ipsius yuppositi. Sic in proposito, si in unitate naturse. Et nota, quod idem
concederemus quod natura bumana est simpliciter, natura terminatur ad
unitur naturge divime in imitate na- suppositum, sive unitur supposito,
turee, statim notaretur ibi unitas et sive unio tcrminatur ad suppositum,

identitas natura^, et sic natura divina sive dependentia naturee terminatur
et humana una natura con-

essent ;
ad suppositum.
cedit tamen quod natura humanauni- Respondet Uoctor negando conse-
tur naturte divina' in unitate non na- quentiam, sive similitudinem. Prima
turae, scd in unitate unionis, id est, enim consequentia tenet, quia hoc an-
quod quando natura humana unitur tecedens {perso?ia est primus terminus
naturffi divina', tunc inter illas duas imionis nalurse), de vi constructionis
naturas est unitas et identitas unionis, significat idem, quod consequens,
cum qua unitate slat perlectissima scilicet ergo loiilur in unilale suppositi
distinctio naturarum ab invicem et ^wi^personee ; cum enim natura unitur

impermixta. persona", ex vi constructionis notatur
Sed dubitatur : Si natura liumana unitas personas, id est, quod in tali
unitur natuicC divina^, quomodo ipsa unione notatur unitas persona?, non
et
natura prsedicabitur de natura di- notatur ibi unitas identitatis nec com-
vina ? enim sunt talsfie natura
heec :
positionis, quia ibi praecise nolatur
divinaest natura humana, vel natura personam personare, sive supposilare
divina est homo, ut patet. naturam, et ut sic, non notatur iden-
Uico, quod ipsa natura humana titatis vel cumpositionis unitas, sed
prffidicatur de ipsa natura divina, ac- tanlum unitas persona3 in natura sibi
cipiendo utramque in concreto, quia unila. Sed in secunda consequentia
hsec esset vera : homo, et si-

Ueus est antecedens ex non si-
vi constructionis
militer concederetur quod Pater cst gnificat idem quod consequens. An-
homo, et FiHusest liomo, medialc ta- tecedens enim prpecise notat quod Uca-
men, sicut conceditur ista Ueus : est turae humana3 unio terminatur ad na-
DIST. I. ni .ESTIO II. 71)
turam, sod conseqnons ex vi construo- subilla ratione. (|ua sit per se stnns.
tionis signifioat unilatem identitatis, Si quieritur, cssetue porsona, ul iii uii-
quia e\ vi conslruclionis lalis iinn h<<.- Itira divina ? dico, quod si persona
Ijelur prci3cise, {|uod natura divina udu includit incoinmunicabilitatcm,
sustenlet naluram humanam, sicut sed tantum per se subsistentiani,
jiabetur in prima, scd iiabelur vel quod esset personata ; si vero includit
quod natura divina et iiumana sunt incommunicabilitatem, non esset per-
una natura, vel ex eis fit unum com- sonata in natura divina. Uicosecundo,
positum ; littera sequens clara est. quod si depondentia dicatur terminari
Videtur quod Doclor conlradicat sibi ad incommunicabile, quod osset alto-
^^^j^|. in hoc quod dicit m 2's7rt qtarst. ([uia rius rationis a depondentia, quic est
"i'^s. /,f [^ r/(fcesf. quod ha3C
art. 1. di.xit, ad naturam, quia terniini sunt alte-
depend(*ntia natura' ad suppositum est rius rationis.
alterius rationis ab omni dependentia, Ad secundum dico, quod loquitur
qucC est ad naturam, sicut natura et de dependentia, quic terminatur ad
suppositum sunt alterius rationis, et suppositum in unitate suppositi in-
hic dicil, quod Iium? unio esset specia- communicabilis.
lis dependentia similis illi, qua^ nunc
est naturge ad personam. VX respon- QU.ESTlO III.
dendo ad qua^stionem circa finem di-

cit quod propria ratio terminandi is- Utnn/i u/ia {n) persona possit assiimere
tam dependentiam, non videtur in- plures iiaturas .
communicabilitas, sed subsistentia

1). Tliniii. '.\.
p. (/. :i. firt 3. el liic q. i. ar(. .).
îngularis. liicliard «/•/. I. </. .i. l)ur;uul.(/. 3. .\Uisiod.

'cunda
iib. i. >ûm. Iract. l. c. 1. </. .5. Siuir. .•{. p.
ncultas. ^poiinfln
becun(JO MUOLUt
vidpliinsihi conlradicere
siDi (.ontiduiceie,
lom. \.<l. l.]. sert.H. Vide ScoHk McKiph q.
quiasupra q. i. a/t. 2. di.\it, quod ad 3.t'< i. Mct. q. 4.
terminandum dependenliom naturcC

requiritur, quod terminans sit inde- Circa tcrtiiini arîiilui' quud non, ,
pendens independentia opposita de- quia aul esset unus hoino aut plii- A,gam. i.
pendenticC natura;, sed natura divi- rcs. Xoii nmis hoino, quia non iiiia
na nonestsicindepeudens, utpatet. natnra lanliiin ;

iioii pliiics, (iuia
^sponsio
Uespondeo ad primum, (piod de- non phira supposita. Piinia consc-
^" qucntia probatnr pcr opposilnin,.
main. pendentia esset eju.sdem rationis, si
inlelligatur terminari ad aliquid per qnia Ircs pcrsoncC sunl nniis Deus.
seexistenset per sestuns, et sic na- Sccunda probaliir pcrhoc, qiiod
liabens plures scicnlias propter
lura dicitur per se exibtens, etiamsine
personis divinis. Et similiter persona unilalcin su])p(jsili, (3st unus sciens.
^'^''^'"- ^-
potestconsiderari ut simpli(;iter per Pra-terea, naliiia hahct nuinera-
se stans, ethoc modo depeiidentia na- lionein ct iinitatcni a sujiposilo,
tunc humanuj ad naturam divinam et (piia naluia, ul abslracla ab indi-
ad personam sunt ejusdem rationis, viduis, noii nuineratiir; i^îliir si
et simpliciter alia a dependentia cau- uniini supposiluin, cl iiiia iialura.
sati, etc. quia illa terminatur ad iia- Coiilia, alia naliiia poliiil assiimi ^j^K»;^
turam quidditalive sumptam, et nun ista iion assuinpta; iîlur rt inodo

quia sumere plures naturas in unitate sup-
potest. Probatio consequcnticT,
nec potentia alterius natura^ est positi, id est, an duai natura? numero
reducta ad actum per Iioc, quod Ih'cc possint simul suppositari in eodem
est assunipta, nec i-elatio ex parte supposito divino in unitate suppositi,
Verbi assunientis ha])et istam natu- sive plures naturai specie distinctai.
raui a(hpquatain sibi iu ratione Arguit pro utraque parte. Et primo,
terminati dependentis ad terniinans quod non possit assumere duas natu-

independenSj quia ununi cau-
etsi ras simul quod arguraentum solvetur
;
satum non posset dependere tota- postea. Deinde arguit, quod possit
ad i)lures causas totales, tamen

litcr assumere, et argumentum est ibi :
bene potest una causa totaliter ter- Conlra, alia natura potiiit assinni ista
niinare dependentias muUoruin cau- non assiunpta. Et ratio stat in hoc, quia
satorum ; igitur, etc. quando aliquid est in potentia ad plu-

ra, si reducatur ad actum per unum
SCHOLIUiM. sibi adveniens, adhuc stat in potentia
ad aliud ; sed Verbum est in potentia
Unam personam divinam assuinere posse
ad plures naturas, itaquod est in po-
plures naluras, quia id non repugnat ex parte
terminandum dependentiam
tentia ad
personae velnaturae.
plurium naturarum ergo per hoc ;
Respondeo, cum aliqua natura quod assumpsit unam naturam, po-

tentia ad aliam naturam non est re-
posset habere dependentiam ejus-
dem rationis cum ista, et etiam si-
ductaad actum, et per consequens si-
mul cum ista, quia non est repu- mul potest assumere, quia da opposi-
tum, quia aut est repugnantia ex par-
gnantia respectu naturarum. Actua-
te naturarum, aut ex parte suppositi.
lis enim dependentia unius natura»
non repugnat dependentitL' alterius Non primo, quia sicut plures etTectus
repugnantia ex possunt essentialiterdependere ab una

natura3 ; nec est
causa, ita etplures naturcP possunt de-
parte Verbi, quia per hoc non po-
nentur in eo nisi plures relationes
pendere ad unum suppositum, ita
quod tale suppositum potest actu ter-

rationis, vel nuUa relatio rationis,
«îâre dependentiam plurium natu-
sed tantum quod ipsum terminet
ârum sicutergo idem absolutum in
plures relationes reales ad ipsum. ;
âusa potest simul actu terminare de-

Iloc autem non est impossibile, si-
omnes pendentiam plurium efiectuum, ita
cut tota Trinitas terminat re-
lationes reales creaturarum. NuUa idem suppositum divinum poterit si-

est igitur causa impossibilitatis vel
m^^ ^^«tu terminare dependentiam
plurium naturarum. Si dicatur, non
incompossibilitatis assuinptionis al-
est simile de efTectu et natura assum-
terius natune, etiam ista nalura
pta, quia etsi duo efTectus disparati
manente unita.
possint efiective esse ab eadem causa,
COMMENTARllJS. non tamen simul possunt esse forma-
literin eadem causa, sed si Verbum
(a) Ulnnn inia persona. Tertio qua'- assumeret duas naturas, simul essent
rit Doctor an una persona possit as- formaliler in eodem suppositD. Dico,
DIST. i. (JU.ESTIU 111, 81
quod argLimenlum concluderet,

forte tioncin, et non uiiiim in entc est
si formaliter essent in eodem suppo- mulla necessario. Alitcr diciliir (c),
sitOj ita quod essent ibi intrinseoe, qiiod esset iiniis luuno ab iinilate
el Iiocquidditative. aut denominative. supposili, sicut iiiius sciens, licet
D. Tlioui.
Sod ista' ducC nattircC assumpla' non scirct plures scienlias. Sed coiitra ^}/,Iart
essent hoc modo, quia nullomodoper- hoc esl, (piia tiinc projjler pltiiilica-
"^"".J',"'
^"
ficiunt, sed tantum ibi sustcntantur. tioiicm sunnositoiiim Llebcrct nlii- '" "^«i"'---
_ _
' ' '
argum.
Xec est ropugnantia ex jârte Verbi, rilicari tale concretLim et natura,
tum quia tantum ponerentur in eo et ila pliires personic diviucC essent
plurcs relationes rationis, vel forte jjlures Ideoque dico
Dii. (d) terlio
nulla, ut supra patuit. iv\ liis patet niodo, sicut dictum est d. primi i'2.
ista littera et responsio ad quaistio- libri, qiiod Paler et Filius sunt unus
nem. spirator, non tameii unus spirans,
sed (luo spirantes: quau-e ibi.
SCHULIUM. Ad aliud dico, (|iiod sicut siugti-
larilas jjrcucedit rationem suppositi,
Uefutat Hichardum asserentem, quod oo casu
ila })otest jjluralitas uaturaiuni slare
iioii esset unus homo.nec plures rejicit etiam ;
rationem 1). Thomaj, quia si uuitas supposili

in eodem suj)posito.
suflicit ad unitalem concreti, pluralitas ejus
faceret plura concrela, ct sic plures personae GOMMENTARIUS.
essent plures dii : secundum mentem Doctoris
esset unus homo. Primo, quia ad mulliplicatio- Ad pvinnnn argumenlitm. Nunc 2.
[\))
ncm concreti non sufficil multiplicatio for-
argumenta
Doctor solvit principa-
ma), nisi multiplicentur supposita. Secundo,
lin.
quia ly homo est terminus adjectivus respectu
persona) divinaj, ex Scoto infra dist. 7. qua^st. Primo arguit, quod non possit as-
I. et ideo numerari non potest nisi numeratis sumereplures naturas simul, quia ha-
suppositis ; et si teneatur quod est terminus bens naturam humanam est homo ;
substantivus, adimc erit unus homo, quia ad haberct plures naturas iiuma-
ergo si
multipiicationem concreti subslantivi, requiri-
nas, aut essetunus horao, aut plurcs ;
tur forma, et suj^positi multiplicatio, et ideo
tres persona; non sunt tres creatores. Vide
non plures, quia non plura supposita,
Doct. 1. d. 12. patet ex hoc quod habens plures scien-
tias propter unitatem suppositi est
Ad priiniiiii ai-^-Liinontiini (b) dici- unus sciens, ergo ubi non sunt plura
tur, qtiod nec esset unus homo, supposita, ibi non possunt esse plures
nec j)liii'es. Sed coiilra, iiniini et homincs aut esset unus liomo, et hoc
;
niiilta stiiil o|jposita iinrnediale di- iion, quia non liabct tnntum unam
videiitia ens ; iîlur a siinili circa naturam humanara, sed plures.

lioc, ens qLiod est honio, unum Adprimum. Hic primo recitat res-
vel alteiuin est immediate veriim, ponsionem Richard. Hh. 3. dist. 1. part. sum-
ut si est homo, iiecesse est ({iiod sit art. 1. (juinst. o. qui dicit, quod ncc '"'^';.t.'^7."''
unus homo vel plures, aliler non esset unus homo, nec plures, etc.
essel homo. J^robaliir eliam hoc Sed cojilra. Hic Doctor improbat
|jer Liiium, et ikjii iinum, (|ii(r circa hanc responsionem, quia idem eipin-
(piodctimque inchidiiiil cMiitraflic- ra sunt immcdiate opposita dividenlia
ToM. XIV. ti
82 L1I3. III. SENTENHAUUM
ens ; ergo si suppositum divinnm est ibi, quod unum adjectivum non po-
homo, seqiiitiir quod est unus vel test determinare dependentiam alte-
plures, alitor non esset liomo. sicutunum adjec-
rius adjectivi, etc.
(e) Aliter dicitur. Ha3C est responsio tivum non ponit suam det^-rminatio-
Thomo', lerlia par/e summic, gua^st. 3. nem circa significatum alterius adjec-
artic.l. in solutio7ie secundi argumenti, tivi, utrumque terminatur ad sub-
sed
qui dicil, quod esset unus homo ab stantivum, quod est independens, et
unitate suppositi, sicut unus sciens, ita tam .s/?«'r«/i,s' adjectivum, quam ^?(ro
licet sciret plures scientias. adjectivum ponit suam determinatio-

Secl contra hoc. Hic Doctor improbat nem circa substantivum ; et sic cum
responsionem Thomas ex hoc, quod si dico duo spiranles, id est, ducC per-
pluralitas suppositorum inferat plu- sonae spirantes, ly -^/«o ponit suam de-
ralitatem naturarum, cum in divinis terminationem circasignificalum sup-
sint tria supposita, essent ibi tres es- positi. Hic sunt dua^ opiniones expo-
sentise. nentes hic Doctorem, secunda tamen
(d) Ideo dico tertio. Hic IJoctor res- expositioestmagisad mentemlittera',
pondendo ad argumentum ex inten- qu8e ponitur ?Vi 12. licet prima ex-
<:/.
tione remittit se ad iHud, quod dixit positio sit subtilis imaginatio.

in \.dlst. 12. quod Pater et 1^'iliussunt Dicunt ergo secundum primam
sic
unus spirator^ non tamen unus spi- expositionem;, quod si Verbum haberet
rans, sed duo spirantes. duas naturas humanas, non esset
VA pro clariore intellectione, dico unus homo, nec plures homines, quia
3,
secundum Doctorem, quod si Verbum cum dico, unus homo^ ly ?//^^/.s' (({uod
assumeret duas naturas, nec esset est adjectivum) ponit suam determi-
unus homo, nec plures, quod patere nationem circa significatum hominis
potest ex his, quse dixi iii piimoubi (quod est substantivum.) Et sic sensus
supra, quod quando adjectivum unitur esset:Verbum est unus homo, id est,
substantivo, ponit suam delermina- quod Verbum tantum haberet unam
tionem circa significatum illius sub- naturam humanam. Nec etiam sequi-
stantivi, sicut dicimusduo spiratores, tur quod plures homines, quia licet ly
nam dao est adjectivum, et spiralor /dures adjectivum ponat immediate
substantivum, et ly duo ponit suam suam determinationem circa signifi-
determinationem circa significatum catum hominis, et sic p/ures homines,
substantivi ; autem significat
spirator dicit de|iacto plures naturas humanas,
immediate rationem formalem spi- tamen negat quod suppositum sit
randi, sive principium formale pro- plures homines, quia ad pluralitatem
ductivum spirationis, quod est volun- hujusmodi, requiritur etiam pluralitas
tas divina cum essentia. Et sic si Pa- suppositi. Diccret ergo Doctor, quod
teret Kilins essent duo spiratores, se- Verbum haberet plures naturas hu-
queretur statim quod principium for- manas, vel est habens plures naturas
male productivum spirationis Spiri- humanas, quia tam ly ha(/ens, quara
tus sancti, cssct divisum in illis ; con- ly p/ures sunt duo adjectiva, etponunt
ceditur lamen quod Pater et Filius suam deierminationem circa signifi-
sunt duo spirantes, quia dicit Doctor catum substantivi, quod est Vcrbum,
IHST. l. (JL.LSIK). IV. 83
et sic Verbiim ost liabens duas natii- pra'intelligere aliquod substantivum.

ras. Si ultra c|Uii'ritur, si (»st liouio, circa (iiKid illa adjectiva pouuntsuaiu
aut est unus, aul iîuros ? Dictum est, (loterminationom. ot lalo orit pluros
quod nee unus uec plures, sed est personcc scientes.Dicunttamon primi
unum suppositum habens unam na- expositores, quod ad hanc expositio-
turam vel plures. Si dicatur imiim et nem secundam sequuntur multa in-
nudla immediate dividunt quodlibet convenientia. Sequeretur enim quod
ens ;ergo sequitur, (juod si esl homo idem suppositum divinum, cum in-
quod erit, aut unus iiomo aut piures, cludat naturam divinam et humanam,
Dico quod unnm el nuflla vere divi- qucT sunt plura entia perfecta, posset
dunt quodlibet ens, accipiendo pro si- dici plura entia,
quod non videtur. Si-
gniticato entis; et cum homo significet militersi ponantur in eadem materia
naturam liumanam, conceditur de pluros forma! substantiales, posset
facto, quod si Verbum est homo, vel concedi quod ipsa materia si t plures
quod est habens unam naturam hu- substantia). Sed secunda expositio di-
manam vel homo se-
plures, vel est cit. quod sicut ista simpliciter conce-
cimdum unam naturam humaâm, ditur Verbwn est Dcus, et Vcrbufuest

:
vel secundum plures. I^t non estdi- homo, ita non videtur inconveniens
cendum, quod nnnni et mulla divi- concedere suppositum divinum esse
danl quodlibet ens, ut comparatur ad pluraentia perfecta, materiam esse et
aliud in reclo ; sufficit enim quod di- plures substantias, et similiter Ver-
vidant in obliquo, et sic Doctor quan- bum divinum esse plures homines, si
tum ad hoc, quod dicit Uichardus liaberet j)lures naturas humanas.
quod Verbum non est unus homo nec
plures, non discrepat ab ipso. Kt ratio
QU.KSTK) IV.
non concludit.
Secunda expositio, et magis ad pro- Ulrum suppositum crcutftm possit sus-
positum est, quod Verbum essetduo tcnlarc hypostatice aliam naturam
homines si haberet duas naturashu- creaiam '!
manas, et tres homines si haberet tres.

Et modus ponendi est iste, secundum Alens. 3. p. 7. 2. ///. (>. 1). Tlioin. 3. ]>. 7. 'i. n.
l. (i'l 2. Ucnv. (MO'11. 11. 7. 10. Orcliaiii. .'i.
verba et inentem Doctoris fn primo^ 7. 1. dith. ult. (1(1 \'t. Alm. hk 7. 2. hassol. 7.
dist. 12. quiaillud adjectivum piures, 0. Durand. 7. 5. Solo 4. dist. 9. 7. 2. art. 2.

Suar. .'J. p. (oin. 1. disp. 13. sccl. 4. \ns(\. ihi.
ponit suum significatum circa ratio- disp. 2;i.
nem formalem hominis, (juiahonw est

vere substantivum, etsic potest imme- (îrca qiiartiiMi argiiihii', quod 1.
diate terminare dependentiam illius sic. Quia iHajor cst j)ropoilio illiiis Ai-g"'"- i-
adjectivi duo,el sic nonsequitur idem natura' croala' ad suj)posiliiiii croa-

de accidente concreto, quia non pos- tiim, (jiiam ad siipj)osiluiii iiu roa-
sumusdicere, quod homo habens plu- lum; tiiin (jiiia lilc iilnmHjiio lini-
rcs scientias sit plures scientes, cum tiiin, ibi allorum iiiiiniliini, altoriiin
ly scieiiles sit adjectivum, et non po- finihiin; liiiii (iiiia hic porsoiia cst
test iinmcdiato terniiuare dcpfMHlon- al)S(diila, ol ila siiiiilis iili pcisdiia',
tiam alterius adjectivi. Ideo oportet (jiia' ii;ila ossot osso liiijiis iialma';
,
84 LIB. III. SENTENTIARLM

persona divina cst relativa igitur ;
unionem natura^ creala^ ad ipsum.
si persona relativa potest susten- Primo modo dico, quod sui^positum
tare aliatn naturain qiiam suani, creatum nnn potest sustentificare ali-
vel niultas naturas creatas, ita niulto quam aliam naturam a sua. quia
magis liic. natura alia ad taleni unionem cum
Argum. 2.
PrtEterea : Omnem perfectionem ipso, non est in potentia, nisi tan-
limitatam potest Deus dare creatum obedientiali, quia aliter esset
tura3, (luffi non repugnat si[)i ; sed violenter sub proprio supposilo,
suppositum unius naturte posse sicut grave sursum. Potentia obe-
sustentare aliam naturam creatam dienlialis in creatura respicit effi-
non ponit inlinitatem in eo; igitur cientiam primi efficientis, non abam
nec repugnanliam. Minor probatur, potentiam activam.
quia illud suppositum, et illa natu- Secundo modo dicitur (b), quod
obecj
ra sunt finita, et finitum additum non potest sustentificare, quia non lis i|
respi
linito non facit infinitum. est illimitatum suppositum, et ideo fici
Var
Arguin. 3
Prccterea : Superius continet in- non continet in se perfectionem d. 1
ferius in natura finita ; igitur per- alterius suppositi creati. Continere
fectio superioris continet perfec- enim eminenter totam perfectionem

tionem natura3 inferioris ; igitur suppositi creali, non convenit nisi
potest supplere vicem suppositi infe- inlinito, quia licet finilum unum
rioris. sit eminentius allero, non tamen
Ratio ad
opposit. Contra, natura ci'eata et supposi- unum continet tolam perfectionem
tum creatum sunt ada^quate propor- alterius, quia entia ordinata essen-
tionabilia igilur neutrum excedit
;
tialiter tantum distingui viderentur
alterum igitur sicut natura non
;
per negationem, quia inferius de-
potest esse eadem plurium supposi- ficeret a superiori.
torum, sic nec e converso. Sed non videtur con-

ista ratio
cludere, quia Verbuni non est in-
SCHOLIUM. finitum secundum rationem perso-
nalitatis sucê, secundum quam sus-
Naturam alienam suslentare eOective non tentat naturam assumptam; igitur
potest supposilum creatum, quod nec eliam non requiritur illimitatio vel infi-
terminative tenet Varro, cujus rationes, scili-
nitas in illo supposito, quod sic
;
cet, quia non est infinitum, nec poiest illabi,

sustentificat. Assunqjtum patet, quia
rcjicit neutrum liorum convenit
Doclor, quia
Verbo, tamen sustcntat terminative naturam tunc aliqua perfectio infinita for-
humanam. maliter deesset Patri, qua? est in Fi-

lio.
Respondeo (a), sustentare natu- Alia ratio apponitur, quod solus

Sustentare
accipitur ram potest accipi dupliciter, elTec- Deus potest illabi creaturai illapsu
dupliciter.
tive et formaliter, sive terminative. generali ; ergo et islo illapsu spe-
Primo Trinitas sustentificat natu- ciali.
ram luimanam in (^bristo, id est, fa- Sed ista ratio non concludil, quia IIL
ne
cit eam sustentificatam. Secundo illapsus generalis includit in se pri- cl
se
modo solum Vêibum sustenlificat milateLu causcu efiicienlis in illa-
DIST. I. OII.ESTK) IV. s:;
causffi
l^f''!^®, iioi) sir iuitoni isla sustenlatio nnionem aiicujus nalura^ singuiaris Primum
'«"''* iiatiira' a siipnosifo. Patot in (woin- terminatam ad supposilura alterius cf,-ca'i.Tu>
te. plo, cni est Ihec siistentatio in;i.\iine natura' sinoiiiaris, rnôd etiam iiiud
'*'»'» occur-
«cc
' '
reus.
siinilis, accidenlis vidclicet a sni)- idem posset facerc crcatura. Tum,
jecto, (jnia elsi snl)j(H"tnin snsten- quia dicit Doctor in 2. dist iS. quod
let pi-oj)i'inin accidens, non tainen potens producere elTectum perfectio-
hahet j)riinitatein eflicienlici3 res- rem ejusdem rationis, potest etiam
j)eclu ejns, nec aliquain causali- producere effectum imporfectiorem
talein iinjuantnin praicise sustenti- ejusdem rationis. Sed sustentificare
iical iiiud. naturain in supposito j)roprio est per-
fectius, quam sustentificare in suppo-
COMMI':XTARIUS. sito aiterius naturae singularis, patet,

quia ut est in proprio supposito, est
(a) liospondeo, sîsteutare natnram ibi actu et aptitudine, ut vero in alio
potest accipi dupliciter, etc. In ista lit- est tantum actu, ut patet in prima
tera Doctor dicitquod solus Deus efTec- qiixst. hifjiis. Tum etiam, quia sicut ggcundun
tive potest sustentare naturam in alio agens naturale potest producere for- dubium.
snpposito, sic intelligendo quod ipse mam substantialem, uniendo illam

solus potest causare unionem realem alicui materia^ puta A, et sic causnn-
j^^ terminatam, pulaad suppositum Fran- do illam unionem, quae dicit ordinem
cisci, et fundatam in natura lapidis, essentialem forma; in ratione posterio-
qua dicatur ipsa natura lapidis susten- ris sustentabiiis terminatum ad mate-
tari, in Francisco,ex quo enim efTective riam in ratione prioris essentialilor
sustentat, et causat effective, corres- sustentantis, ita eamdem formam (si
pondet aliquiseffectus positivus, etiiie esset praesens alia materia disposita)

effectus in re nihii aliud est, nisi unio, posset unire illi matericC in ratione
qna' est relalio realis extrinsecus ad- sustenlati. Fodem modo dico, quod
veniens, dicens ordinem essentialem quando agens naturaie producit ali-
fundatum in natura lapirlis, tanqiiam quam naturam singularem, quod sicut
in |)Osteriori sustentificato, et termi- producit iilam in supposito proprio
natum ad jirius essentiaiiter in ratione uniendo, sic si aliud suppositum esset
suslentilicationis. Modo taiis unio non perfecte pra:'sens, et ejusdom rationis
potest causari, nisi a Deo immediate, cum supposito proprio, posset iliam
et hoe est, quia talis natura sustenti- unire tali supposito.
'
'
Tum tertio, quia
T
i'ft'"'"
dubium.
(icanda est in perfecta potenlia ohe- est raihi difficuUas de essentia divina,
dientiaii ad solum Deum, ad quem se- quomoflo efTective, vel qunsi effective
cundum totam suam entitatem depen- uniatur supposito divino. Nara si esset
det. Ideo soius Deus potest facere, quod roaliter distincta a parsonis divinis
in eodem inslanti quoipsa sustentare- per irapossibile, quaireretur quis face-
tur in se de nece>sitate natura', si sihi ret talem unionem ? Si diceretur, quod
relinqueretur, quod sustentetur in alio essentia divinaelTective causaret iliara
causando hujusmodi unionem. pariforraiter, et nunc quasi effective
Sed occurrit difficultas. Vidotur causat illam, cum distinguatur ab ii-
enim, quod si Deus possit causare iissaltora ex natura rei. Patet por ilintn
86 Lin. 111. SENTEiYIIARUM.
propositionem Doctoris in quxst. pe- instanti non per se existcrc. Kt sic pa-
iiult. proloyi, et iiiprima quiest. Quolib. tet ex pra^suppositis, quomodo agens

qualis est ordo inier aliqua si essent naturale non posset facere substantiam
distincta realiter, talis est ubi distin- singularem esse in alio supposito al-
guuntur ratione, vel ex natura rei. Si terius naturee singularis.
erg-o essentia divina elTective causaret Si dicatur hlc, supposito quod in eo-
Obj
unionem sui ad illas personas (si esset dem instanti quo natura singularis
realiter distincta a personis),cum talis causatur ab agente de necessitate, sit
unio non possit causari nisi a Deo, in se subsistens, queeritur modo, si
sequitur quod nunc quasi eirective inquantum est subsistens, puta per
potest causare illam, cum distingua- diem an aliquod agens naturale pos-
;
tur a personis, saltem ex natura rei. sit ipsam prius per se subsistentem,
o Hespondeo supponendo aliqua. Pri- sustentiticare in alio supposito, quia
Responsio mo, quod quando aliqua natura dictum rst siipra qusestione pmma,
""dÊn"'" babetnaturalem inclinationem ad aliquod tali naturao prius in se subsis-
quid, si non est impedita in eodem. tenti non repugnat prius posse assumi
instanti, est ibi. Hoc patet quxUione ab alio supposito.
prima kujus tertii. b)ico, quod sicut nullum est agens So
Secundo suppono, quod quando ali- naturale, quod possit facere aliquam
quid habet naturalem inclinationem, formam substantialem prius depen-

puta ad A, et in instanti /i, est in ulti- dentem ad aliquam materiam, ipsam
ma, et perfectissima dispositione, ut dc novo facere dependere ad aliam
sit nullumagens naturale potest
in A, materiam, ut patet, quia tunc trans-
facere, quin non sit in A. Exemplum mutaret unam et eamdem formam de
in omnibus: Nam si lapisin ultimo in- una materia ad aliam, sicut ergo est test
re
stanti sui motus sit in perfectissima impossibile ipsum facere aliquam for- ri
r:
dispositione, ut sit in centro, patot mam dependentem ad materiam actu 1(
quod in illo instanti sic de necessitate nondependere, quin corrumpat illam,

est ibi,quod non potest impediri si- ; et introducat aliam (licet Deus possit
militer quando materia, quae habet hoc facere si vellel, quia sicut potest
naturalem inclinationem ad formam separare formam a materia, et separa-
inultimoinstantidispositionismateriae, tim facere existere sine materia, ut pa-

puta ad formam A, sic de necessitate tet in 2. dist. 12. sic potest ipsam fa-
sit sub tali forma, quod est impossibile cere do novo dependere, etiam ad
pro tunc per aliquod agens naturale aliam materiam), sicdico in proposito,
fieri sub alia forma, quod facile posset qnod est impossibile aliquod agens na-
probari. turale facere aliquam naturam singu-
Tertio suppqno, quod substantia per- larem dependentem ad pro})rium sup-
fccte singularis in ultimo instanti sua3 positum, quod actu dependcat ad aliud
existentia.' sic est inclinata naturaliter suppositum. Nam facere ipsam non
ad per se standum, et in tali instanti dependere ad j)roprium suppositum,
sic est in perfectissima dispositione, vel non esse in proj)rio supposito, est
quod agens naturale producens ipsam actu destruere iliam ; non sic Deus
singularcm non jôssi^t facere in illo habet talem necessitatem, quia potest
DIST. I. QLIyl^^STlo IV 87
ipsnm (le faclo suppositare iii alio sup- ficultatom. (piia iiaturn, ut c>^t iii pro-
posilo, et corrumpere in illa ralioucm prio supposito, ultra entitatcm naturiii
proprii suppositi. Rccipwndo raftoncm singularis,non dicii aliîuod positi-
non pro tota ratiouc, sed pro ultimo vum, ncquc unionem realom ad pro-
complctivo, quod est ncgatio actualis prium suppositum, ncque aliquam re-
ilcpendcntia^ ad aliud suppositum, ct lationem, ut patet ; ut vero est in alio
lioc est, quia nalura illa est in pcrrec- supposito,dicit veram rclationem rca-
ta polcntia obcdicntiali ad Dcum. Icm. VA. si(; conccdo, quod si aliquod
•Adsecundum, quando dicis, quod agcns naturale puti^st causare talcm
•iin- sicut agens naturalc quando producit unionem realcm respcclu uniussuppo-
Uuiii.
aliquam formam in malcria unicndo siti allcrius natura», quod etiam posset
illam, quod in codcm instanti, si oppo- causare similem in alio supposito, et

nercturalia materia pcrfecte disposi- sic nego quod sustentare naturam in
ta, quod possel uniri illam illi mate- proprio supposito dicat eflectum ejus-
riae. Dico primo, quod casus impossi- dcm raiionis cum sustentatione natu-
bilis est respectu agentis naturalis, rcC in alio supposito.
quod scilicet denturdua^ matcria:^ a-que Ad aliud di(;o primo, quod si essen- (i.
approximata:', et a^que dispositai res- tia divina esset realiter distincta a Ad t.T-
tiiiin.
pcctu unius ct ejusdem forma', quod proprictutibus, ipsa efficeret sustenta-
m alia. faciliter Secundo dico,
probaretur. tionem in ipsis proprietatibus ordina-
quod casu posito, adhuc non sequitur te, quud primo causaret unionem
ita
intentum, quia tunc agens naturale, illam realem terminatam ad proprie-

cum agat de necessitate naturee, vel tatem Patris, et per Patrem generan-
illam formam nulli materite uniret, tem esset in proprictatem Filii, licet
vel utrique simul, cum non sit major hic casus sit simpliciter impossibilis.
ratio de una quam de alia, ut etiam Sic dicerem, quod nunc sit quasi cf-
cxposui in simili in 2. ilist. \). el2h. Sed fecta, ut est ipsa sub proprietate Pa-
hoc non esset rcspectu Dei, quia cum tris, non tamen intcr illa est unio,
sit agens mere liberum, posset illam quia ut exposui prius, unio proprie est
unire uni materiff;, ct non alteri. inter rcaliter distincta. Dico secundo
lucaiia Dico tcrtio, quod etiam posito ([uod verius, quod si, per impossibilc, csset
lonsio.
agens naturale sic posset, non est sinii- realiter distincta a proprietatibus, nul-
le in proposito, quia cum natura sin- lu modo posset realitcr uniri illis per
gularis est in proprio supposito, nihil unionem realem, quia talis unio rcalis
aliud est, nisi ipsam in seipsa suslcn- repugnaret formaliter essentia:) divinai,
tari, quia tunc nec actu nec aptitudine quia tunc vere posset mutari, et mu-
dependct adaliud, ut vero sustentalur tatio magis repignat Dcitati, quam
in alio supposito, illud suppositum est quod pcrsonaj realiter sint distinctcC
simpliciter alterius rationis, quia non ab ipsa, patet, quia mutatio ponit rca-
tantum includit ncgationem duplicis liter imperfectionein iii Deitatc, ut pa-
dcpendenticC, scd eliam includit pro- tet in prinwdisl. 8. proprietatcs autcm

priam naturam singularem, ut exposui ilhc non ponunt nec perfectionem, neo
in (]u;f>st. tamen posset
1. Facile res- impcrfectioncm, ut patct a Scotu in
ponderi ad primam et secundam dif- pluribus locis; quod enim essentia di-
vina sit in tribas suppositis, hon est vidimus insecund.o, dist. 3. qusest. 10.
ex abundanlia perfectionis suffi. Si ta- Sola enim essentia divina continet

men illffi rationes sijppositales non aliam naturam a se virtualiter et emi-
essent, per impossibile, non esset nenter secundum totam entitatem
illius.
minus perfeeta. cum nullo modo per-
tineant ad perfcctionem ipsius essen-
SGHOLIUM.
tiae. Omne enim dicens perfectionem
in Deitate preecedit rationes supposi-
Scolus dubius manetan suppositum creatura
tales, ut patet a Doctore in prifno, dist. terminare possit alienam naturam, magis ta-
l.e/26. 28. men inclinat in partem affirmativam, quia

(b) Secundo modo dicilur, quod non non apparet aperla repugnantia, et solvit tria,
7.
ex quibus videretur repugnantia oriri. Ita
polcsl suslentificarc. DicitVarro ///^.3.
Ojiiii. \av
etiam tonent Occbam Ti. q. 1. dub. ult. ad 14.
ronis. dist. 1. fivsest. 2. quod suppositum
(iabr. bic q. 2. dub. o. Major q. .i. Bassol. q. G.
creatum non potest sustentiflcare ter- ovando, Pitigianis, Faber, et alii Scotista^ hic,
minative aliquam naturam creatam, Alm. q. 2. Rubion. dist. 2. q. 2. art. 3. Haec
quia oportet tale suppositum, etc. Et sententia facilius defendi potest tenendo perso-
nalitatemesse quid positivum additumnatura?,
quod dicit infra, quod suppositum,
, i- :„i.,.,i;i.^„ ^r^ + i in quo Doctor vidctur quasi probiematicus, cx
creatum non continet
;
virtualiter enti- ^ ^ ^
. . ,. q. I. quia si una natura alteri uniretur, non

tatem alterms, quia tunc entia ordi- ' 1
-,
vuli^tur
, ,• n
banc potius termman ab ilia,
, .
t
quam e
nnta essentialiter tantum distingui vi- pontra. Sed dici potest (et tangunt Bassol. et
derentur por negationem, quia per Leucbet. bic) quod eo casu tenendo aliam opi-
recessum inferioris a superiore, quod nionem Deus produceret in una relationem

Impi'oha- ^'^^1^"^ terminati, cui in altera corresponderet
tio Varro- Videtur inconveniens. In hoc si ipse
nis. ... ., ,. ... ,. realis relatio terminantis, sicut de facto nrodu-
•,,!,
. ,
,
intelhffit quod neg-atio entitatis supe- .^ . , ,

'
'-'
^ " .\it in bumanitate relationem realem ,termnia-
rioris est ratio formalis distinguendi tj, cui in Verbo correspondetrelatio torminan-
inferius a superiori, hoc est manifeste Us, qua? est rationis, ex q. i.
falsum, quia quod est ratio distinguen-

dialiquid essentialiter ab altero, est de Potest ergo dici (c), quod vel duae 3.
esspntia illius, quia eo modo quo ali- naturcT creatfe non sunt unibiles
qua sunt principia distinguendi, eo in eodem supposito, nisi altera sit
modosunt principiaessendi, ut patet a actus, et altera potentia, et lunc

Doctore in qunest. penul.t. prologi ; ct non reinanet utraque nalura in se
tunc taHs negatio, vel talis recessus inconfusa cuni reliqua quod tamen ;
essetde essentia creaturffi essentialiter pertinet ad istam unionem, scilicet,

imperfectioris. Si vero intelligat quod quod natura proprii suj)positi assu-
creatura inferior, puta homo inferior mentis ita remaneat in se non con-
Angelo, essentialiter distinguatur ab fusa alteri, sicut si natura:^ extra-
Angelo per aliquam entitatem positi- nccPnon esset unita. Vel dici polest
vam, quaeest de essentia hominis, ad quod oportet quod supposituni, cui
quam entitatem concomitatur talis ne- Ot ista unio, sit simpHciter inde-
gatio, vel talis recessus, bene dicit, sod j)endens, quia ista dependentia non
tunc non proi)at propositum suum ; terniinalur ad unum suj^positum
sed quod Angehisnon possitcontinere mediiuite altero ; non est eniin ordo
virtuaHter entitateminferioris, de hoc essenliaHs in isla dependenlia, qua-
DIST. I. QU.ESilO IV. 89
lisosl In (iidiiio causati ad caiisain. hiram sibi (vxtrauoam, l)oo tamon

Vel polost (iici tortio iikhIo, qiiod ofliciouto illam doîondontiam in
oiiinos natin\T sul)stantialos oroala* iiatura sio unila ot sustontala, ot
dirocte de prcodicamento Sul)stan- iii su[)[)()silo alloriiis natur<o, iion
ticO sunt siinplieitoi' incoinpossil)ilos vidotur ponondnm boc esso iiiqios-

in eodoni su|)posilo, ita quod altora sibilo al)S([ii(» omiii ratiouo.
istarum sit naturalis illi supposito, (li*) Si tonotur [)ars nofi-aliva :
quia lunc por se convenirol ilii, ol \(\ |)!'iiiiiim arûmiMilum dico, ,

"
por ('(mso(|iions nec por se nec per (luod

'
pronortio
' '
conveniontia* iion .
Ad ,
,
1. Pro
accidons
nou sic
oi polcril
aiitom suut incompossilîies
j'oliqua inesse; roquirilur
*
pro[)orti()
.
....
ad
naturcO
islaiii
II-
unionom, sod
depondonlis
.
1
• (
(d non miui-
ritui- ad
on-
poi-tiocon
vonio[»ti;i'
,1
,
ducT natiira» croata^, si comparoulur siip[)ositi indopendoiitis, qualis lor- umoncMn

, • . hvpostati-
ad suj»positnm divinum, ciii aml)a' to non ost iii uatiira (*reata ad cam, sod
sunt accidontales et advenlitiio, quia sup|)osiliiiii croiitum aitorius natu- fig'',!"|'X

p»i»ti^'>'iis.
neulra convonitoi por se. rre, sed soluin ad suppositum in-
Sod priiunm istorum (d), scilicet creatum.

quod nulho ducT naturcne possunt Et ad conlirmalionom illaiii de
uniri iu torlio, difliciie est probare. absoiuto dico, quod absoiiitio non
Socundum etiam (e), scilicet quod facit sustentificationem, sod tan-
terminans dependentiam oportoat tuinquod ipsa persona sit indepen-
esse independens, non videtur dens, nou nata esse actus vel po-
verum, quia dopendentiam aliquam lontia respectu alteriiis iinibilis.
terminat aliquid, ut sul)jocfnm do- Ad aliiid dico quod (>lsi utrum- Ad 2.
pendentiam accidenlis, quod lamon f[ue oppositornm sil limilatuiii,
non esl oinuino indopendous. tamen non |)ossiint siiniil ambo

'dem Tortiiim non videtur proJâlHle,
(f) esse in eodoin. qiiia licet lioc non
n potest .
r •
r •. .•
concludat formaiilor
rseai- quia si sit lormalis repugnanlia iii ois illimi-
ura^sse! naturarum creaturarum in eodom tationem, pouit tamen incoin[)()s-
."iderl?.'^
su|)posito, ita non videtur posse sibilitalcm ; ita in [iroposito una
eidein competere siinul per acci- natura existent(^ in sii[)[)osito per
dens, sicut nec simul per se ; si- s(» ro|)ugnat alii esse in eodem
cut eniin non potosl idem per so per accidens, pro[)tor incoiiqôssi-
esse albiim ot por se nif^rrum, ila l)ilital(Mii oarum in oodoin.

Ad 3.
nec per dccidens albuin, et per Ad lertium dico, qiiod noii oinno
accidens ni^rum. Siciit eniin nul- sii[)orius conlinet totaiii [lorfoclio-
liis idom color |)otest esse albedo nom iuforioris.
et ni^redo simul, sic nac idern (b) Si taiuen tenoalur alia [)ars :
corpus potest esse cdbum et iii- Ad arûmontum iii o[)[)osilum
^•rum simiil. ([uia (iihi' formalitor [)otest dici, quod noii ost ihi ibi
,,^;|/;;,'ifp.
ex se esso simiil ro[)Ufinaiil; in [)rcccisa proporlio, ([uin sii|)[)osiliiiii •"',?.JJj,j['j"'
r(q)u^nabuiit simiilesse; croatiim nossil t(u*miiiaro (bqxjii- piiorum

([iiodlibot
si ifiiliir iiiilla iiivenialur ralio doutiaiii alloriiis iiatiiico, iion laiiion raiiiaipm
iin[)Ossibilil(ilis, ([iiare sup[)ositum [)otost siiiiiil

1
(iiqiondorc
I II
ad [iliira
poslcrio-
nun, non
,. • •
econverso.
creatum iiou [)ossit suslentare na- supposita lermiuantia, (iiiia umviu-
salilor in (lopciidontiis causflo et men non est improbabile quin daae
causati, licet una
causa possit naturaj possint uniri in unitatc sup-
tenninare dependentias iduriuin positi, ita quod idem sup-
sit unum et
causatoruin, non tainon plures positum snstentificans dependentiam

causcc in eodom genere et ordine illarum,
causcc possunt terininare dopen- (e) Secundum eliam, scilicet cjuod 9.
dontiani uniiis causati, quia plu- lenninans depcnclentiam oportet esse^'^^^^^^
rahtas prioruin arf>uit pluralitatoni independens. Declaratur primo ratio, tioni
posterioruin, non converso. et postea respondetur ad eam. Ilaec
ratio stat in hoc, qiiod ad hoc, quod

GOMMl^]NTAHIUS. aliquod suppositum possit terminare
dependentiam alterius naturffi,necesse
8. (c) Potest ergo dici, quodvel dvsR na- est ut sit simpliciter independens, ita
tnrx creatie, 6^/c. nam natura divina et quod non sit nptum dependere ad
natura humana, qucC sunt unita) in aUud siipposituin ; modo omne sup-
Verbo, sic sunt unita?, quod omnino positum creatum potest dependere ad
sunt ibi inconfuse, et una perfecte suppositum, ut patuit supra q. \. et 3.
distincta ab alia. Si vero una esset ac- Kt quod dicit, quod 7ion est talis ordo
tus, et altera potentia, de necessitate inter naturam et suppositum, qualis est
sequeretur compositio, et sic non es- inter eiJectum et causam essentialiter
sent perfecte distincta^, cum partici- ordinatam. Vult dicere, quod quando
parent ad invicem realiter entitatem unus elTectus dependet a pluribus
compositi, etsic essentibi confuse, et causis essentialiterordinatis, dependet
ultra sequeretur quod una informaret ad unam mediante quiadependet alia,
aliam,. et sic una esset perfectibilis ab ad imperfectiorem mediante perfec-
alia, etutsic seqiiereturaliqualis con- lioje. Et hoc est quod dicit Doctor ^^^^33
fusio ad invicem, qualis omnino ne- inprimo, dist. 3. q. pe?iuit. quod causa ^^^^^1^
gatur in proposito. superior magis assimilat efTectum ri'odu«
(d)Sed primum istorum. Dicit Doc- causu' inferiori, quam ipsa causa in-
tor quod hoc esset difficile probare, ferior, quia causa superior perfectius
etc. Sicut eiiim de facto sunt duas na- et principalius producit entitatem il-
tura^ in Verbo divino, et tamen una lius effectus, quee esl similis formali-
non est actus, nec altera potentia. Et ter causoe secundse, etsic talis etlectus
similiter si assumeret decem naturas, dependct ad causam secundam prin-
ibi una non esset actus, nec altera po- cipaliter propter causam superiorem.
tentia, quia nalura} perfectct; quan- Sed non est sic in proposito, quia unum
tumcumque ad invicem comparentur, suppositum non habet terminare de-
semper sic se habent, quod non sunt jêndentiam alterius naturee, mediante
nata; componi ad invicem sic, quod alio supposito, quod sit simpliciter in-
una sit potentia, et altera actus. Et dependens. Sicut etiam dicimus quod
patet de natura Francisci et Joannis, quantitas terminat immediate depen-
et hoc posset probari ex dictis m 2. dentiam albedinis ad ipsam, sed non
dist. 12. quKst. 1. et dist. 10. contra ultimate, quia etiara ipsa quantitas
opinionem sancti Bonaventurffi ; ta- dependet ad substantiam, sequitur
I
niST. 1. QU.KSTIO IV. !i|
P quoci suhsliuilia sit mag-is indopon- est substantia iêrfcpla, natum sit as-
dens, et sic quanlitns mediante sub- sumi a Verbo, oportet tamen ipsum
staiitia terminat dependentiam albe- ultimate independens independentia
dinis. Dicit ergo isla ralio, quod ter- opposita dependenticC accidentis, ila
minans dependentiam naturu' creatic, (piod nullo modo sit natum dependere
oportet simpliciter esse independens. ad nliud in ratione inbicrentis. VX
Dicit Doclor quod /lon esf /lecesse quod sic oporteat esse independens
'//fod U'/'/)u'/i(i/is depe/ide/ilia//i, etc. VI independentia opposita dependentiic
dat exemplimi de subjecto accidentis, terminatic ad ipsum, patet supra
(juod terminat dependenliani illius, et qf/.vsl. [. (t/i. secu/ido.Sic in proposito
lamen non est simpliciter indepen- diceretur, quod terminans dependen-
dens. tiam alterius natur* in ratione suppo-
.r. Sed videtur quod isla responsio non sili, oportet ipsum esse ultimate inde-
in<fantia
Gvacuet rationcm, nec exemplum sit pendens, ita quod sibi repugnet de-
contia res- quod subjectum terminet
gimile, quia pendereadaliudsubjectum. Dico, quod Respousio.
uem. dependentiam accidentis, non termi- responsio Doctoris bene stat. Kt ])ri-
nnt in ratione suppositi, quia accidens mo, quia sicut aliquod subjectum po-
non est tatitum supposilari, sed tan- test immediate terminare dependen-
him inha^rere, nt p?(tei si/prcK/i/iest. 1. tiatn alterius accidentis, et tamen ip-
Natura vero singularis, qute est nata sumnatum est dependerc ad aliud in
supposilari in proprio supposito, si ratione inhaTentis, ut patet. Nam
terminetur ad aliud suppositum, sta- quantitas separata in sacramento Kti"
tim suppositatur in illo, etsic non est charistiii) perfecte terminat dependen-
similis terminatio hic et ibi. tiam albedinis sibi inha^rentis, licet
Soiutio
Dico, quod responsiojsta bene con- ipsa sit nata dependere per inhtcren-
cludit, quia posito quod accidens non tiam ad formam substantialem corpo-
informaret subjectum, tunc tale sup- ream, et si talis forma substantialis
j)Ositum, sive subjectum posset ter- esset separata a materia (quod Deus
minare dependentiam illius, quia posset facere) vere terminaret depen-
quod actu informet illud et perficiat, dentiam illius quantitatis, et tamen
accidit sibi, licet forte casus esset im- ipsa forma substantialis nata est de-
possibilis ; non sic est de natura per- pendere ad rnateriam per inlucren-
fecta, cum non sit nnta informare ne- tiam, materia vero prima nulli nala
que perficere in ratione forma; infor- est inhaTere, sic in proposito. Kt si
mantis, tamen quia aliquod subjec- tmum sup[jositum creatura; natum sit
tum ultimate terminat dependenliam dependere ad aliud suppositatrt, non
alicujus accidentis, licet ad ipsam se- tamen propter hoc seqtiitur quiii pos-
({iiatur informatio et imperfectio, non sit terminare dependentiam alterius
oportet ipsum esse ultimate indepen- natura; in ratione suppositi.
dens. Dico secundo, quod suppositum ii.m niia
''"i"^"^'"-
Objeciio. Si diceretur, quod sicut subst-mtia creatum, ut termiuiit dependentiam
terminans dependentiam alicujus ao natura? creala? in unitate suppositi,

cidentis non oportet esse simpiiciter quod ut sic repugnat sibi, dependere
independens, cum illud subjectum, si ad aliud suppositum, (juiii iit lerminat
talem dependentiam in ratione sup- successive. Sed quidquid sit, debetsic
positi, neoessario inoludit negatio- intelligi, quando unum oppositum sic
nem dupliois dependentise, actua- est proprium alicui, aliud oppositum
lis scilicet, et aptitudinalis ad aliud non potest competere sibi nec per se,
suppositum. neo per acccidens, et hoc perficiendo

M. (fj Tertium non videlur probabile. vel iniiaerendo. Sed si unum opposi-
Hio Doctor respondet ad tertium du- tam convenit per scalioui, dando sibi
bium, sive ad tertiam rationem pro- esse essentialiter, alterum oppositum

bantem impossibilitatem istam, soi- competere nec perficiendo
poterit sibi
licet quod una natura creata non nec informando, sed tantum quod
possit suppositari in alio supposito ejus dependentia terminetur ad ip-
creato. Et responsio stat in hoc, quod sum, et patet. Essentia enim divina
si tales naturae essent incompossibiles, sic est propria essentia trium perso-
nulli supposito etiam increato possunt narum, quod totum esse formaliter
competere, nec per se, ncc per aoci- perfectionis earum est in ipsa essentia
dens, quia si albedo et nigredo re- divina, ut satis patet in primo, et ta-
pugnant ad invicem, non possunt si- men tres personae possunt terminare
mul inesse alioui, neo per accidens. successive dependentiam cujuscum-
Et sic natura Franoisci et Joannis, si que naturse, quantumoumque essen-
ftoc modo repug-nat, non possunt tia^ divincC repugnantis ; tamen ve-
inesse persouce divinae, neo per se, rum essetquod natura opposita essen-
nec per aocidens, cujus oppositum tisp divinte non posset perficere illam
Quomodo probalum tamen dioi
est siipra. Potest personam, nec per se nec per acci-
debetintel-
^kh si ad illam propositionem, quando unum dens, sic in proposito. UUimo con-
unuin op-
Posiium oppositum, etc. quod hoc verum est, oludit Doctor quod non repugnat sup-
convenit
al'Cui per quando unum oppositum perficit ali- posito oreato posse terminare depen-
se> aliud
oPpositum
quid per se, ejus oppositum neo per dentiam alterius natura^ in unitate
"^cperse, se, nec per accidens perficit quod in- suppositi.
;
necperac-
cidens sibi telligitur de illo quod sic perficit, Sed in hoo ooourrit diftioultas, quia
convenit. 12
quod etiam est ratio formalis et ulti- in supposito terminante talem depen- Difficuiij
•rer
mata illius, sicut rationale respectu dentiam, sunt duo consideranda, Ide
^ll^\!^\^
ipsum suppositum terminans singuiar

hominis, et ideo irrationale, nec per scilicet
se, nec per aocidens, potest perficere uiqiwd, et ratio formalis terminandi
hominem. Si vero sic generaliter in- ut qwo, ut patet i/i sequeuti qupest.
telligatur, quando unum oppositum Tunc quicritur, si natura A termina-
perficit aliquid per se, aliud opposi- tur ad suppositum .5, quse sit ratiofor-
tum non pott^st perfioere illud, nec malis terminandi illam dependen-
per se, nec per acoidens ; hoo patet tiam? Non natura singularis, patet,
esse falsum, quia forma substantialis quia illud quod est ratio formalis ter-
ignis per se perficit materiam, puta minandi talem dependentiam est ra-
aeris et tamen forma substantialis tio, qua suppositum terminans sit in-
aquee, quae opponitur form» substan- dependens independentia opposita

tiali ignis, potest per se perficere eam- depcndentia? natura; singularis, ut pa-
dem materiam, licet non simul, sed tet «//. y. ;?r///w ; aut esset suppositum,
DIST. 1. QL.ESTIO IV 'J3
ut siipposilum, sive ratio formalis dependens ad aliud suppositum, nec

suppositi, ul suppositum est, et talis aplitudine est simplicuter ratio termi-
ratio formalis, et uitiraata suppositi, nandi hujusmodi dependentiam ut
ut suppositum est, est tantum nega- ipsum suppositum includens

(juo, et
tio, ut m/pru patuit. iModo talis nega- naturam singularem, cum duplici ne-
iio non potest esse ratio Ibrmalis, qua gatione terminat ut quod.
alicinod A absolutum dependeat ad />, Si vero sustineremus aliam opinio-
et sustentetur in illo in unitate suppo- nem, quod personalitas dicat aliquod
siti. Tum etiam, quia A sustentari in positivum ultra naturam singularem,
B. est ipsum realiter uniri ipsi H, \n esset facilis responsio, quia tale posi-
unitate suppositi, ut patet .N7//y/7/ q. 1. tivumesset formalis ratio terminandi,
et 2. et patebit <n y. fdt. iModo talem ut patet^/z67. 1. et infra, f/uxst. i/ltima
unionem realem, qu-i dicitur aliquid hujus disti/ictionis, et respondet con-
realiter uniri alteri in unitate suppo- formiter dictis supra.
siti, non posse liabere rationem for- Sed occurrit alia difficultas, quod si 'î''» <i'"i-
cullas.
malem terminandi aliquam relatio- ipsum B terminans hujusmodi depen-
nem quiv sit tantum ens rationis^ ut dentiam, in alio suppositaretur, ita
patet y. i/ll. non esset

Iiujus dist. alias quod actu dependeat ad illud, quid
unio realis ; ergo multo minus nega- fiet de natura A suppositata in ipso
tio potest esse ratio forraaliter termi- B ?
nandi, cum sit minus cns quam rela- Dico primo, quod in eodem instanti, ^gg ong;o
tio rationis. quo B suppositaretur in alio, et desi-
Responsio. Dico, quod ratio formalis terminan- neret esse suppositum propricC natu-
di liujusmodi unionem realem, nec est rie,quod natura statim fieret in sup-
natura singularis absolute sumpta, posito proprio, quia amplius non es-
nec est negatio duplicis dependentia^, sent suppositata in illo, tanquam in
sed est ipsa natura singularis sub illa supposito.

ratione, qua in se subsistit, ad quam Dico secundo, quod talis natura /1
statim sequitur negatio duplicis de- adhuc posset remanere in ipso //, ita
pendenticc, nam ut actu non dependet quod natura singularis ipsius B possit
ad aliud suppositum, statim in se sustentare illam, licet non in unitate
subsistit. suppositi, sicut diximus supra de es-
Si dicatur, illa subsistentia dicitne sentia divina, qucc si esset terminus
13.
Objectio.
aliquid uUra naturam singularcm in primus depcndentiai naturcC, quod ta-
ratione suppositi, dico, quod non ; lis natura suslentaretur in illa, licct
est idem dicere naturam singularem non in unitate suppositi.

esse rationem formalem terminandi, Dico tertio, quod in eudem instanti,
ut singularem, et ipsam sub ratione quo ipsum B, vel natura singularis

subsistentia", cum idem importetur. ipsius B suppositaretur in alio suppo-
Solutio. Dico, quod quantum ad posilivum sito, puta in C, ipsum C suppleret vi-
idem simpliciter importatur, sed cem suppositi utriusque naturai sin-
quantum ad negationem concomitan- gularis, scilicct A et B.
tem non importatur idem. Dico ergo, (g) Si tciietur pars netjatira. II ic .,
quud natura singularis, ut actu non Doctor licet ex intentione tcneat par-
94 LllJ. III. SENTENTIARUM
Doctor te- tem afrjrmativam , videlicet, qnod ut supra dixi, non videtur valere, quia
stippositom crcatum possit terminare sive includat repugnantiam, sive non,

aTteni ai-
firniati-
vain.
dependentiam alterius naturtc, tamen dummodo actu si lale quod nulli sit
si pars negativa teneatur, respondet unitura, sufficitsibi ; imo ut actu est
ad arg-umenta facta pro parte affir- sub negationeactualis dependentia.; ad

mativa *. Ad primum, quod proportio aliud, repugnatsibi posse ahi uniri, et
num 1.
convenientia3 non requiritur ad istam hoc, stante illa negatione, licet iila
unionem, sed proportio natura3 depen- negatio insit sibi mere contingenter,
denlis et suppositi independentis, ut supra patuit, sicut repugnat sub-
non est in natura creata

qualis forte jecto stanti sub all)edine nigredo, non
ad suppositum creatum alterius na- tamen repugnat simpliciter, quia al-
turee. Sed heec ratio etiam ad men- bedo inest tantum contingenter ; sic
tem Doctoris parum valet, quia suffi- in proposito.
cit secundum ipsum, y. 1. quod sup- Ad aliud dicit Doclor quod non LO.
positum terminans sit independens sufficit limitatio utriusque extremi,

independentia opposita dependentiee sed ultra requiritur quod extrema
naturse, nisi forte dicatur, quod non sint compossibilia, sicut eliam albe-
requiritur qualiscumque indepen- do et nigredo etiam in summo sunt

dentia, sed requiritur independentia, limitata, tamen non possunt esse
et
qua? dicit repugnantiam ad posse de- simul in eodem subjecto propter eo-
pendere, qualis non est in supposito rum repugnantiam et incompossibili-
creato, ut supra patuit y. 1. Sed hoc tatem. Sic in proposito diceretur quod
non videtur valere, quia sufficit quod quamvis sint limitata, tamen ad invi-
actu non depcndeat, dummodo enim cem repugnant, et sunt incompossi-
liabeat veram ralionem suppositi, hoc bilia. Sed, ut patuit supra, nulla ap-
sufficit. paret major incompossibilitas, quod

Ad confirmationem illam de abso- natura uniatur supposito divino quam
]uto, dicit Doctor quod ahsolutio, non creato.
facit sustentificationem, sed tantum (h) Si tamen lenealur alia pars. Htc
quod ipsa persona sit independens, Doctor respondet ad argumentum iu
num. 2
non nata esse actus vel potentia res- oppositum factum in calce *
qua^sti;.-
pectu alterius unibilis. Sed in propo- nis, quoprobatpossibilitatemtalisunio-

sito, non poneretur quod natura sup- nissupposito creato, quod non est ibi,
positata, fputa natura lapidis) in sup- ita praicisa proportio, quin supposi-
posito hominis esset actus vel poten- tum creatum possit terminare depen-
tia componibilis cum supposito ho- dentiam alterius naturce ; non lamen
minis, et per consequens posset sus- natura potest simul dependere ad
tentare, utsupra patuit ;
nec similiter plura supposita terminantia, quia
poneretur, quod persona nala sit esse universaliter in dependentiis causae et
actus vel potentia altcrius unibilis, una causa possit termi-
causati, licet
nisi forte diceretur, quod requiritur nare dependentiam plurium causalo-

repugnantia ad posse uniri alii ut rum, non tamen plures causa' in eo-
qiio, qualis repugnantia non est iii dem genere et ordine causa3 possunt
supposito, ut supra paluit. Sed lioc terminare dependentiam unius cau-
DIST. I. nU/l^sllo V. 93
sati, quia pliiralitas priorura arguit rssc naliirn» assiiiiipla» ; s(mI rssr in
j)luralitatem posteriorum. (livinis ost ossonliah» ; iîliii- aii(|ii(i(l
essonliaic, (|iiii(l pi"a'ciso (>st iali(t
QLLESTIO V. ossendi, osl Vorho ralio lonni-

nandi.
Ar.>. 3.
Itruin (a) ratii^ formal>s trrminandi l*ra'loroa, (jikkI iKtii jtrojtriotas
islani iininnrm sif proprietas rrla- \ov\n roialiva, (jiiia <Mt \'orl)iiin lor-
tivn ? ininat forinalilor nnionoiii, (si j)or-
sona est priinns tcrininus unionis)

Alensis qno Vorhnin
-^.
r>^rî:-^-^^\f/^J-'i^-^yfv^l' forinaliter ost hav

Moiiav.Mit. «»•(. 1. «/Ma-sf. 2. e/ dh\. ">. ari. \. j)orsona, sod iion j)ropriolal(' rola-
/. 1. Durandiis 2.0.1. C;ipreol./j/r. (7Ka's/.
(/i.s/. i- . i w \ i
nnk. (ial.r. q. 1 Alm. q. 1. Vas,|uez. :i ?k/W. 'l^'^ est IhTC persoiia. l>rol)(t jôr .ll-
din Suare;^ :i.part.di$L 12. «Tj.-i Hac- Jas rationcs, nuEO a(l(lucl<o
2(3.
sunl r//A7.
coiu 3. Sent. dist. 2 q. 2. \Avro 3. Senl. dmt. , .
' '
i.^WcTs/. 1. -h. prinn hb. prn nla njiimnnr.,

qiicore ihi.
i. Circa (juinlnin quod j)rcesupj)onit
vrj.'. 1. j)ossihilitatein incarnationis, et qiHp- COM.MK.NTAIUUS.
i supra. lit (lc facto, sciUcot dc terinino for-
inali inciirnalionis : Utruni scilicet (a) Ulnon ratio. Tituius qua'stioiii^ '•
forinalis ratio torininandi nnionem sic debet intelligi, quid est iliud, quod âiKHn-'
naturcO \'erbnm sil
huinanie ad dat Verbo divino ut sit termiiiativuin tenni''
proj)riolas ojus relativa ? Arguitnr talis unionis in unitate personic : an "'''"'''•
quod non, duj)liciter : Priino quod sit proprietas Verbi hypostatica et re-
nnlla jtrojiriotas personalis, sed es- lativa?an proprietas hypostatica abso-
seiilia forminat, qiiia j)er illain luta ? an ipsa cssentia divina? et pari-
rationem convenit Verho lerminare formiterdicitur de ratione formali ter-
nnionem, jior qiiam convenil sibi minandi hanc unionem. Sicut etiam
continere perfectionem sujipositi dicimus quod in agente oportet repe-
croali, ot jter qiiam njitura croala rirerationem agendi, dc qua dictum
esl iii poloiilia ohcdicnliali ad Vor- estsupra in 1. dist.l. b]t sic qu*rimus
hiiin. Isho onim assi,unaiitur esse hic,an proprietas relativa constituat
ralionos j)ossil)ilitatis incariiationis ipsum Verbum intali cs.scut possit es-
ex parle assuinontis et natuiae asse terminus immcdiatus terminans
siiinplcP ; sed ista convoniunt Ver- unionem naturaj humana! in ratione
bo per essontiam, non j)or ali^jiiam suppositi.
ralion(.'in jiersonalom, qua* iioii ((st Varro lilj. '.). Oi.st. 1. q. 1. haheret
formalitor inlinila, ol idoo iion con- consequenter dicorc, quod essentia
tiiiet formaliler j)erfectionein omnis divina sit ratio formalis terminandi,
snpjiosili. Similiter |)()tontia ohc- quia dicit (juod (juia suppositum con-
dienlialis in creatnra rcspicit omni- tinet personam creatam
virtualiter •
poteiitiain facientis, qiia; non est et quia natura assumpta esl in perfec-
|)ropriolas personalis, sed ossenlia- ta potenlia obedientiali ad ipsum Ver-
lis. bum, ideo sibi (ônvciiit terminare
lâ'torea, assumens commimicat unionem, sed cum ista [irojjrie coiive-
niant essentiae divincB, non proprietati, tioneui inlelligit ipse id, quod est
haberet consequenter dicerequod nul- propriuin persouce Patris, sive sit
la proprietas personalis terminat, sed relativum, sive absolutiiin el ita si
;
sola essentia, quia per illam rationem ponatur proprietas absoluta, non
convenit Verbo terminare unionem, intelligitur per niembruni deillud
per quam convenit sibi continere per- esseniia Patris^ Spiritum sanctum
fectionem suppositi creati, et per s{)irari de absoluto proprio Palris,
quam natura creata est in potentia si quod sit, sicut nec de proprietate
obedientiali ad Verbum. Hanc conclu- Patris.
sionem probat tribus mediis quai pa- Contra (d), Augustinus 7. Trinil.
tent in littera. cap. 9. sub essentia ponit quidquid
• est ad se, sive sit essentialecommu-
SCHOLIUM.
ne tribus, sive personale. Patet
enim ibi quod eodem modo dicitur
Probat vaviis ralionibus peisouam divinam
constilui per respectum, nou per aliquid ab- aliquid persona et Deus, per- \\cq{.
solutum, de qua exactissime eyit 1. dist. 26. sona accipiatur pro prima substan-
tia non autem eo esi Deus quo Pa-
;
Contra persona una assumit,

(b) ter, secundum eum, sed alio esi
et non alia igitur per illud quo est
; Deus et Paier ; igitur non intelligi-
hcGc persona distincta et determi- tur personale, si sit absolutum sub
nata sed hoc tantuni est proprietas
; relalione personce, sed magis sub
rebativa, secundum Anselmum de ipsocommuni, quod est ad se.
processione Spiriius sancti, ubi PraBterea, si aliquo absoluto cons- 3.
volens ostendere Spiritum sanctum tituatur persona Verbi, ergo ratio Vid4l
Trin.
esse de Filio, arguit per divisionem ;
Arii est demonstratio. Cum enim 5. e
aut enim Spiritus sanctus est de arguit, quod ingenitum esse est
Patre, quia de Deo, id est, de Patre uuum,et genitum esse est aliud, si
ratione qua est Deus, vel
essenticie., utrumque dicitur secundum sub-
ratione relalionis, qua est Pater. Si stanliam, igitur persona pruna est
ista est immediata, habetur
divisio alia secundum substantiam a secun-
propositum, quia nihil habetur in da. Conclusio lunc necessario sequi-
persona divina nisi proprietas sup- tur, si persona ponatur esse absolu-
positi, et communis essentia ; si dita ; illa enim constituit substantiam
visio est mediata, tunc ad destruc- et non relationem, vel relativum, et

tionem unius membri, inferendo ita illud quod est aliud secuiulum
aliud facit fallaciam consequenlis. istam proprietatem, est aliud secun-

Si dicatur (c), quod sicut per dum substantiam. jngenitum autem
unum membrum, scilicet per hoc, est aliud secundum proprietatem ;
quod est essc de uno Deo, intelligit igitur, etsecundum substantiam.

aliquid commune tribus personis, Si dicatur, quod ratio Arii est so-
puta vim sjîrativam, quce fuit pro- phislica dupliciter: Tuni, quia com-
prielas ignola in toto tempf)re, sicut mutatur ad aliquid iu quid, arguen-
communiter exponunt eum Docto- do ingenitum esse est aliud a geni-.
res, ita per aliud, scilicet per rela- to, vel hoc est aliud iuquantum in-
DIST. I. OU.ESTIO V. •17
genituin, ergu est aliud soouuduin 'IC). priini IH,. pro parlo isla, (jiiod
suhslanliain ; rouiinutalur ruiin (cl relationes consliluuiit pei-sonas.
E.Trin.
^///^/^/7/ \i\quiJ^ (juotl osteiulil A u-
gusliiius, quia iiKjciiitiun (licit foi- GOMMI^NTAIUUS.
iiiaJilei' ad (di(jtii(l, lieet negalive.
Tuin (|uia si noii accipialur iiKjeni- (b) Contra, pcrsona nna, etc. Ilic iu-
ttnii pro i|)sa proprietate quaui siiiiii- tendit probare quod proprietas hypos-
iicat, sed pro illa proprielate abso- tatica constituens personam divinam,
lula qua^ subsleruitur, si ponatiir, sit relaliva, et non absoluta. Et ratio
dicalur ,1, et arguitur : luiieuiluin ista prima stat in hoc, supponendo
est aHud a genito personaliter, igilur uiium, quod quando dicimus, an Fi-
esl abud ab eo secundum substau- lius sitde Deo sive de substantia J)ei,
liam ; est ileruiii iiiiura dictionis, simul notatur ut originatio et consub-

coininulando /loc ali(ji(id in qttid ;
stantialifas ; et est sensus : Filius est de
iii ])raMnissa eniin iiitelligitur sub- substantia Patris, id est, Filius est ori-
stantia pro sii])stantia priina, in ginatusa Patre, ut eonsubstantialis ei,

conse({uente infertur j)ro substantia sicut Spiritus sanetus est de substan-
secunda sive pro (juidditate, quia lia Patris et Filii, id est, originatus a
ita intellexit Arius ; dixit enini ij)se, Patre et Filio, ut consubstantialis, ita
quod Filius Dei est creatura pura, quod substantia illa est ratio consub-
et habet aliain substantiani, et aliain stantialilatis, et hoc vide in 1. clist. 5.
naturam a Patre et ibi obviat sibi ;
r/. 2. Sic cum qua^rit Anselmus : Aut
Augustinus .5. Trinit. caj). 6. quod Spiritus sanctus est de Patre, quia de
si est aliud secundum substantiam, Deo, id est, est originatus a Patre, ut
non intelligitur nisi de substantia eonsubslantialis sibi ratione Deitatis,
secunda, quae est quidditas, et hoc ita quod Deitas sit ratio talis consub-
modo tam Augustinus quam illi ha^- stantialitatis essentialis ; vel est de Deo
retici, contra quos loquitur, acci- quia de Patre, id est, vel est originatus
piunt substantiam, et ideo ex aliela- a Deo, ut consubstantialis sibi ratioiie
te suppositi, quod est sul)stantia paternitatis, ita quod paternitas sit ra-
priina, inferre quod est aliud se- tio consubstantialitatis.

Secundus sen-
cundum sul)stanliain, sicut ipsi lo- sus est falsus, et primus verus. Sed
quuntur, est commutare lioc aliqiiid quia Anselmus non nominat in Patre
in (jiiid. Si altero, inquain, istorum essentiamet paternitatem, qua^rit
nisi
modorum, respondeatur ad ratio- modo Doctor an ista divisio sit imme-

nem Ariiquod sit sopbislica. diata, ita quod alterum insit de ne-
(e) Contra, substantia prima est cessitate, sieut sanum et a'grum, et si
inaxime subslantia ; igitur si persona talis consubstantialitas de necessitate
constituatur per absolutum, per il- inest, aut ratione paternitatis, aut ra-
lud eritmaxime subslantia, et ita si tione essentia;; si sic, habetur propo-

secundum hoc sit aliud, erit maxi- situm quod proprietas hypostatica lâ-
me aliud secundum subslantiam. tris sit relativa, et quod lantum sit ibi
I*ra)lerea, ad istam conclusionem proprietas relativa et essentia. Si non

sunt aliqucje raliones tactuj dist. est immediata, tunc vidutur quod An-
ToM. XIV
selmus in ista ratione committat falla- est commune tribus. Et quod dicit in-
ciam consequentisa destructioneunius fra, quod codem est Deus et persona, si
membri inferendo aliud, ut si argua- intelligat hic, persona pro proprietate

tur acontrariis mediatis ; autJoannes hypostatica, clarum est quod non eo-
est albus, aut est niger, sed non est al- dem Pater est persona et Deus. Si au-
bus, ergo est niger, fit fallacia conse- tem intelligat personam, substantiam
quentis, quiapotest esserubeus ;argui- primam, dicentem perfectionem, ve-
tur enim ab inferiori, sive a minus rum est quod eodem est Deus et per-
communi negative ad magis commu- sona, quia substantia prima dicens
ne. Si etiam exponatur sic Anselmus : perfectionem formaliter in Deo, est ip-
autSpiritussanctusest de Patre,id est, sa Deilas. Et quod dicit infra: non eo-
originatus a Patre, quia de Deo, vel ut dem Pater est Pater et Deus, qiiia Pa-
de ratione formali spirandi^ aut est de ter paternilate esl Pater, et est Deus
Deo, id est, originatus a Deo, quia de verum. Sed si intelligat
Deitate, dicit
Patre, tanquam de ratione formali quod paternitas sit ultimum constitu-
originandi. Iste secundus sensus est tivum persona3 Patris, patet supra in
falsus, ut patet inprimo, in multis lo- l. dist. 26. quod non. Et si poneretur
cis. Prima tamen expositio magis est quod ultimum constitutivum personse
consona propter illam prsepositionem Patris sit absolutum, quod dicatur A,
de. tunc certum est quod suppositum Pa-
3. (c) Si dicatiir qiiod sicut per iinmn tris non eodemDeus et A, quia ip-
est
membrum, etc. Aliquis dicere posset, sum suppositum est suppositum me-
quod quando Anselmus accipit Denm diante ipso A, et non est Deitate sup-
pro uno membro, accipit esse dicens positum, tamen est Deus ipsa Deita-
et
perfectionem, quod est commune tri- te, non autem ipso A, et sic Deitas, et
bus personis etquandoaccipit P«/rm

; /1, non sunt penitus idem ex natura
pro uno alio membro, non tantum ac- rei, ut satis probatum est in 1. dist. 2.
cipit ipsam paternitatem, sed omnem el 8. qusest. penultim. el dist. 28.
proprietatem hypostaticam, sive abso- (e) Contra, substantia prima. Si tenea-

lutam sive relativam quando ; et sic tur quod suppositum divinum dicatur
Anselmus accipit Deum pro uno mem- substantia prima, accipiendo subsian-
bro, non comprehendit sub illo pro- tiam primam pro proprietate absoluta
prietatem absolutam hyposlaticam, si- hypostatica, non sequitur Pater est :
cut nec etiam proprietatem relativam. aliud secundum substantiam primam

(d) Contra Augustinus 7. de Trinit. a Filio ; ergo est aliud absolute secun-
cap. 9. Hic Doctor probatper Augusti- dum substantiam. Est fallacia figuree
num quod omne absolutum continea- dictionis, commutando lioc aliquid in
tur sub illo membro, quod est essentia quid, etc, vult inferre quod si supposi-
le, et patet littera. Nota tamen, quia tum esset substantia prima, quod erit
videtur Doctor declinare ad hoc quod maxime substantia, patet in Prccdica^
proprietas hypostatica sit absohita, ut mentis, et per consequens si Pater est
patetml. dist. 26. Exponitur tamen aliud a Filio secundum substantiam
Augustinus, quod ipse intelligit de ab- primam, ergo simpliciter est aliud se-
soluto dicente perfectionem, et tale cundum substantiam primam, cum
• ;
DIST. I. OLLESTiO V '.l'J
substantia prima sit ma.vime substan- 1'nde propter istas raliones non
tia. Patet responsio in 1. dmf. 26. nam posui /// prinia quivsf. Vcrhum possc
ibi accipit substa/i/iam primam pro lcniiiniirc iliiim dcpcndcnliiim, scd
absoluto constituente personam, non |)roi)tcr suhsistentiam independen-
dicente, nec perfectionem nec quid- lcm.
ditatem. Dico erjjo (g) quod essciiliii iion :>.
est formaUs ratio terminandi istiim Ratio ter-

ScnoLiUM. .
iniiKiiuli
unionem, sed proprietas personahs, luimanita-
Quoad proprietatom ronstitutivam personjB quod proho sic In (luocuinque : personaii-
divinfe remittit se ad 1. dist. 26. qua?st, iinic.
supposito est ratio formaUs termi- eisenua.
ubi dofendit comniunem opinionem, scilicct
nandi istain unionem, ipsuin termi-
esse relationem, licel putct non esse improba-
bile quod constituatur per absolutum. Quan- nat eain ; Pater, in quo est essen-
tum ad quaisitum resolvit, eiisentiam non esse tia divina, non terminat eain
rationem lerniinandi unionem bypostaticam, igitur, etc. Prohatio majoris, suppo-
sed proprietateni personalem et probat, quia
;
situin non lerminat, nisi quia hiibet
alioquin Pater de facto terminarot naturam
i'ationem formiilem terminaiKh,
assumptam, quia habet essentiam. Rejicitalios
duos dicendi modos.
sicut non creat nisi qiiia convenit
ei formaliter ratio creandi, et prop-
'^
lii ista (f) qiuTSlione sunt duo ai'- lerhoc in quocumque est ratio for-
tictili. Priinus quai sit proprietas malis creandi proxima, creat, uiidc
conslituens personain ; secundus, necesse est tres personas siimil
an ista sit ratio terininandi islaiii creare.
unioneni. Dicelur quod proprietas
forte, (h) fi.
De primo tactuin est in prinio li- est ralio terminandi, ut sine qua
hro dint. pr;r.dicta. non.
iib.3. Quantiiin ad alium articulum Contra hoc In quocumque : est
l(.}'
principalem qu<cstionis, scilicet de formahs ratio agendi, et })rius iiii-
ratione formali terminandi istam tura quain actio ejus sit eHcita aclu,
unionem, qiii diceret islam esse vel terminus produotus, illud cst ci
propter continentiam perfeclionis ratio et principiiim agendi. Si aulein
realitatis su])positi creati in ipso posterius hahet, non aît ilhi for-
assumente, et pro[)l(,M' potentiam inaHter ; simiHter nec si simul na-

ohedienlialem in natura assumpta, tura cum termino haheatur, quia
haberet dicere quod essenlia esset tunc Filius preneraret se. (Et intelli- Pi'opnotas
, • p "on est ra- 1
propria ratio terminandi istam iinio- gitur, quod siciit ralio lormaliler tio sin.-
nem, sicut arîilum fiiit diat. ista^ terminat, sic suppositum siipposi- i,'nninan-
,
• .
, ,
•
,
•
, I
•
ili.dist. 1:^.
quunHt. I, sed ilhid siippositum vide- tive, si actu, actu ; si apliludiiie,
tur esse falsuin, quia isla dependeii- iiptitudine ; si polentia, potcnliii ;
lia est alterius rationis al) omni de- sic iiitellip,il conclusio.) Siciit hc-
l)endentia causali ;id (iius.im. (loii- (luentcr dcchiratum est in itrinm
lincnlia autem viituahs, qua' cst iii //i^/"o, (IiioiikhN» l\'il(3r ct P'ilius spi-
l(3rmiiio, et notentia ohedienliahs iii i<'iil Spiriliim siinctuiii, (iiiiii liiihciil
de|)endenlc vel contento, perliiicl viiii spiriiliviim, ct utcn|iK! priiis
ad dependentiam causati ad causain. oriîne quiiiii Spiritiis sanctus spi-

100 L113. 111. SENTEMIARUM
retur, et propter hoc etiam trcs per- lunc iion tenniiiasset Filiiis sicut
soncc creant, ita quod ])otentia niodo ; iîlur propter illani distinc-
creandi est cuilibel ratio creandi, tioneni, quce necessaria esl. non est
quia (luilibet liabct eani prius natu- essentia ratio terininandi uni, et non
raliter quani creatura producatur ;

alii, quod terininare est contin-
quod est ralio
igitur a siniili, illud ^•ens.
terniinandi istam unionem, erit lia- Ad argumenta Ad primum,

(Iv).
benti prius ratio terininandi, et est j)atetqnod illa major est falsa, necAda
Terminis prcTicisa. Prius enim quia terminus illc-c snnt rationes ad probandum
unionis
pi'ioripsa. unionis, et maxime istius qucc est possibilitatem Incarnationis.
dependentia, non est simul natura Ad aliud dico, quod communi-
cum unione, imo nec cum funda- care sic esse non est ideni, quod
mento, siprius naturaliter habeatur esse divinum informare formaliter

quam ipsa unio terminetur sed ; naturam humanani, nec etiam
certum est quod ipsa natura hal)etur effective communicare, quod scilicet
a tribus naturaliter prius quam ista persona assumens elTective det ali-
unio facta sit, igitur, etc. quod esse naturcc assumptcc, ex hoc
Aliter potest responderi (h) cad ra- quod assumens est sed istud com-
;
tionem, quod tres personc^ alio et alio juunicare est terminare dependen-
modo haiênt essenliam, et propter tiam existenticc actualis naturaB as-
istum alium modum habendi eam, sumptcc, ct lioc non est, quod
una potest terminare, ita quod es- existentia realis natura^ assumenlis
sentia sit sibi ratio terminandi, et sit ratio terminandi, sed subsisten-
non alii. tia, id est, incommunicabilis exis-
Contra hoc dupliciter potest argui tentia.
(j). Primo sic, quia

si ista unio sit Ad formam tunc concedo, quod
Essentia
per rela- realis, habet terminum rccalem ct communicat esse, hoc est, existen-
tionem ra-
tionis non sub ratione reali ; igitur relatio ratiam suam incommunicabilem, ut
terminat
unionem tionisnon est formalis ratio termi- existentia incominunicabilis non ex
humani-
tatis. nandi unionem. Iste autem modus alio, puta ex Ucatura, est ratio ter-
habendi essentiam, esttantum rela- minandi dependentiam naturtc as-

tio rationis in ipsa essentia, quia sumpta».
alias essentia realiter referretur ad Ad concedo nicajorem, et
aliud
sevelad personam igitur esseotia,;

minor negatur secundum commu-
ut sic habita, non est formalis ratio nem opinionom, tenendo personas
terminandi eam, ita quod sic haberi esse relativas. Et ad probationes illas
sitproxima ratio terminandi eani. dictum est dist. '2{').pruni libri.

Secundo, quia non est distinctio
in modo habendi essentiam, nisi COMMl^NTARIUS.
pertinensad originem sed propter ;
istam non tcrminat unionem una (f) In ista quxslionc. Primus articu-
persona, et non alia, quia ista di- lus relinquatur dist. 26. prinii, scilicet
eadem, si Pator fuisset

stinctio esset qna) sit proprietas eonstituendi perso-
incarnatus, et non Filius, et tamen nam. In sccundo articulo Doctor tan-
; ;
DIST. I. Ql.ESTIO V iOI
git plura. Primo, de continentia vir- dit voluntatem ct volitionera, cum

tuali et de potentia olêdientiali sint simpliciter una res, et pcrfectio
stepe enim dictum est quod continentia cntilativa Dci, qua3 est ratio causandi
virtualis proprie est conlinentia cau- vel creandi est etiam ralio terminandi.
salitatis elTective, ut patel in prologo Sccundo quod non haberem pro
dico,
qucCf.tionede subjecto Theologiie. ct in inconvenienti, quod rolatio creaturai
{. dist. 3. et in2. dist. :>. t///a'st. 10. FA termineturad Deum, sic quod volun-
quia talis continentia soli essentife ditas Dei, qucT? est ratio formalis causan-
vinoB convenit, tunc sequeretur quod di talcm creaturam, sit etiam ratio
ipsa esset ratio formalis terminandi formalis terminandi relationem illius
dependentiam naturic human;c ad creatura^ ad Deum.
Verbum, quod falsum est. (g) Dico ergo quod essentia non est, G.
Scuitas. Sed hic occurrit difiicultas genera- etc. Dicit Doclor quod ratio formalis
lis, quia ipse Doctor utitur uno verbo, terminandi unionem naturiG ad Ver-
quod essentiadivinasub ratione hujus bum, est proprietas personalis, sive
essenticC est ratio formalis terminandi illa sit absoluta, sive non. Et probat
relationem creatura; ad ipsam, ut pa- ibi : In quociimquc supposilo, etc. Kt
tet supra q. l. et m prologo. q. 1. et ratio stat in hoc, quod si essentia di-
alibi videtur dicere oppositum, ut pa- vina esset simpliciter ratio formalis
tet in (luodlib. <j. 8. ubi videtur habere terminandi hujusmodi unionem, cum
quod essentia sub ratione qua ha^c es- eadem sit in Patre, etiani ante hujus-
sentia, non sit ratio formalis terminan- modi terminationem, sequitur quod
di relationem creaturtie ad ipsam^ vel Filius non possit terminare hujusmodi
causati ut hujusmodi, quia illud est dependentiam,quin et Paterterminet
ratio formalis terminandi relationem et patet per exemplum, quia si poni-
causati ad ipsam causam, quod est mus aliquam albedinemin tribus sup-
ratio formaiis producendi illud ; patet, positis, qucC sit ratio formalis simili-
nam dicimusquod entitas ignis est ra- tudinis ad aliud aljjum, est impossi-
tio formalis producendi alium ignem, bile quod unum suppositum dicatur
et relatio ignis producti terminaturad simile per illam albedinem, tanquam
ignem producentem, in quo entitas per rationem formalem similitudinis
ignis producentis est ratio formalis fundamcntalem, quin aliud et suppo-
terminandi. Modo vuluntas divina et situm secundum illam dicatur simile;
volitio divinaest simpficiter ralio pro- sic est in proposito.
ducendi ad extra respectu cujuscum- (h) Dicetur Jorle, quod proprielas hy-
que producibilis, ut patet a Doctore postatica non sit proprieratio formalis
in i. dist. 2. 39. 42. in 2. dist. 1. y. 1. terminandi, ut causa, propter quam
et expresse in f/uodl. q. 8. ergo vide- talis unio terminetur ; est tamen ut
tur quod ipsa voluntas divina vel vo- causa sine qua non, et essentia poni-
litiodivina sit ratio formalis terminan- turcausa, sive ratio propter quam, si-
di relationem creatura^ ad ipsam. cut diceretur quod albodo producla ab
ponsio. Respondetur primo, quod Doctor agente naturali, sive album produc-
quando utitur essentia divina pro ratum, esset propria ratio terminandi
tione formali, non propter hoc exclu- relationem producentis, tameii (juau-
titasesset ratio sinequanon, quiaalbe- tunc realiter referretur ad seipsam,
donon posset esse, nisi in quantitate ;
et sic realiter distingueretur a seip-
sic in proposito. sa, ut pateL in 1. d. 5. q. \. et 26.
Contra hoo arguit Doctor, et probat Si etiam ipsa, ut est in lâtre habe-
quod ipsa proprietas Verbi non con- ret relationem realem ad Filium,
currat ut causa sine qua non, et es- tunc realiter distingueretur a Filio, ut
sentia ut causa propter quam, imo patet supra. Et sic alius et alius mo-
quod proprietas sit simpliciter causa dus habendi ipsam, dicit tantum re-
propter quam, et non ipsa essentia. lationem rationis, et ipsa relatio ratio-
Nam anteterminationem hujus unio- nisnon potest esse ratio formalis ter-
nis, ipsa essentia est perfectissime in minandi relationem realem.

tribus personis, et si ipsa est ratio for- Si dicatur, quia in primodictum est objec
malis terminandi, impossibile est (/2^/. l.quod voluntas creatapotest frui
unam personam terminare hujusmodi essentia ut in Filio, non fruendo illa
unionem, quin et alia. ut in Patre ; ergo essentia ut in Filio,
{[) Aliter potest 7'espo?2den, eic. Dice- potest esse ratio formalis terminandi
retur enim quod etsi tres persona? ha- actumfruitionis ad ipsam,qua3 tamen
beant eamdem divinamessentiam, ta- fruitio est qualitas absoluta ; sic in
men ipsa essentia divina absolute proposito, et tamen ut in Filio sola
sumpta^ non est ratio formalis termi- ratione distinguitur a seipsa, ut in

nandi hujusmodi unionem sed es- ;
Patre.
sentia sub ista rationequa est commu- Dico, quod ipsa essentia sub ratione
nicata Filio, et Filius erit i])i, ut causa qua essentia absolute sumpta est sim-
sine qua non essentia vero sub ra-
;
pliciter ratio formalis terminandi
tioneista, qua communicata est Filio fruitionem, ita quod fruitio non po-
per modum naturee, est prsecisa ratio test esse recta, nisi terminet ad essen-
terminandi hujusmodi unionem. tiam sub ratione, qua haec essentia
{]) Contra hoc dupliciter potest argui. absolute sumpta. Quod vero voluntas
8.
Hic Doctor supponit unum, quod ista creata fruatur ipsa ut in Filio accidit
unio sit vera relatio realis, ut patet sibi, accidit enim quod ut est ra-
sibi
supra in q. 1. art. 1. Et quod relatio tio terminans fruitionem, quod talis

realis de necessitate terminetur ad fruitio terminetur adipsam ut in Filio.
terminum realem sub ratione formali, Nam hoc potestesse, vel quia voluntas
quo stante ratio concludit, quia alius divina ostendit illam tantum in Filio,
etaliusmodus habendi essentiam di- vel quia voluntas creata refert actum
vinam dicit tantum relationem ratio- suum tantum ad unam personam, et
nis. Nam inter ipsam, ut communica- non ad aliam, ind.\.q.2.

ut patet
tam Filio, et ut rationem formalem Si etiam dicatur, nonne ista unio
communicandi seipsam in Patre exis- est immediale causata a tota Trini- Aiiao
ti(
tentem, est tantum relatio rationis, ut tate. Dico quod sic, ut patet supra q.
patet in 1. dist. 2. 5. ct 26. et in 2. dist. 1. et cst relatio e.xtrinsecus adveniens,
1. Si enim inter ipsara, ut communi- si sic, poterit vere esse realis, et ta-
catam Filio, et ut principium formale men terminari ad aliquod reale sub
communicandi, esset relalio realis, ratione formali, et non reali, quia
I
Disr. I. QLI^STIO V 103
aliud est loqiii de relatione intrinse- dentiam natur» una persona, etnon
cus adveniente, qua- non potest esse alia, quia ista distinctio esset eadem,
realis, nisi inter terminos reales, cum si l'aler fuisset incarnatus, et non Fi-
ipsaquantum ad esse, et quantum ad lius, ut supra patuit.
conservari dependeat al) illis ; relatio (k) Ad ar(juinenla. Ad primum re- 10.
tamen extrinsecus adveniens potest spondet Doctor negando, quia conti-
esse realis, et fundari in ente reali, et ncntia virtualis est continentia cau-
terminari ad aliud reale, sub ratione salitatis, ut dictum est supra, ct po-
tamen intentionali. tentia obedientialis tantum respicit
Dico, quod si concedatur ista unio, causam efficientem primi entis. Sed
ut sit vere relatio realis, et quod rea- terminare hujusmodi dependentiam
liter sit fundala in naturaassurapta, et nullam rationem causalitatis dicit, ut
quod Verbum divinum rcaliter as- supra patuit.

sumpsit illam naturam, et realiter Ad secundum respondet negando
terminavit dependentiam illius, ut majorem, quia in ista unione non
communiter conceditur, est impossi- communicatur aliquod esse naturee
bile quod ratio formalis assumendi assumpta), sed tantum ibi sustentatur
naturam humanam, vel ratio formalis natura assumpta in unitato persona;,
terminandi illam unionem sit relatio quia ut sic, potest dici personata, et
rationis, patet, quia terminus totalis nullum aliud esse communicatur a

ut quod, dicitur talis terminus pro- Verijo, ut supra patuit.
pter rationem formalem, sicut dici- Ad tertium respondet negando mi- Porsona
constitiii-
mus quod agens realiter dicitur tale norem secundum communem opi- tur in esse
priino per
propter principium formale producti- nionem. Si tamen teneretur, quod absolutaex
conse-
vum in illo. Si ergo Verbum dicitur constituatur persona per proprietatem quenti per
videtur relationes.
realis terminus talis unionis, ralio absolutam, sicut ipse il)i te-
formalis constituens ipsum, ut dicatur nere in d. 2G. haberet dicere, quod

terminus realis talis unionis realis, de proprietas absoluta esset ratio forma-
necessitate erit realis. lis terminandi. Sed hic tenet quod
Secundaratio sequens, scilicet quod proprietas relativa sit ratio formalis
non est distinctio in modo habendi es- terminandi, tenendo communcm opi-
sentiam, nisi pertinens ad originem, pionem.

sed propter istam non terminat depen-
.
104 TJH. Il(. SENTENTIARUM
DISTINCTIO II.
(Textus Magistri Sentenliarum)
Quare Verbwn totam humanam natu- una natura esse omnium

dicitur
ram accepit, et quid nomine humani' hominum quod evidenter idem
;
tatis vel humanse naturx intelligen- Joannes ostendit, differentem ra-

dum sit. tionem dicti assignans, cum natura
humana in Christo nominatur, et
A. Et quia in bomine lota humana cum dicitur una natura om-
Quid sit
nalura vitio corrupla erat, totam nium hominum. Ait enim « Cum :
humanitas. . , .
unam hominum naturam dicimus,

.
assumpsit, id est, animam et

,
car-
nem, ut totam curaret et sancti- sciendum est, quod non conside-
ficaret. Quod autem humanse na- rantes ad anima^ et corporis ra-
iurx sive humanitalis vocabulo tionem hoc dicimus. Impossibile
anima et caro intelligi debeant, enim est unius natune dicere Domi-
aperte docet Hieronymus in exponi corpus et animam, ad invicem
sitione CatholiccT fidei, dicens : comparata. Sed quia plurimae per-
Sic confitemur in Christo unam hominum sunt, omnes autem
sona?
Ad Damas. Filii cssc pcrsonam, ut dicamus, eamdem suscipiunt rationem natu-
'nalmie' duas perfcctas et integras esse sub- ra^, (omnes enim ex anima et
'y"'^°^'-
stantias, id est, deitalis et huma- corpore compositi sunt, et omnes
nitatis, qua? ex anima continetur et naturam anima? participant et sub-

corpore. » Ecce aperle ostendit, stantiam corporis possident,) coin-
humanitaiis nomine animam et munem plurimarum et
speciem
corpus intellijî, qua' duo assump- differentium personarum unaui na-
sisse Dei Filius intclligitur, ubi turani dicimus, uniuscujusque sci-
hominem humanitatem vel
sive licet persona3 duas naturas haben-
humanam naturam accepisse legi- tis et in duabus perfecte naturis
^"1'- Erraut igituT qui nominc //7/mr/- existenlis, aninup scilicet et corpo-
Errorom
quorum- ^ff/atis uou subslautiam, scd pro- ris. In Domino autem Jesu Christo
dam taiigit
qui huma- i)rietatem quamdam, a qua homo non est communem
speciem acci-
nitatcm ^ ....
maie acci- uominatur, signihcari contendunt, l)ere. Neque eniin facius est, nec
piunt. Lil).
3. de Or- ubicuuique Chrisli buuiauilas me- est nec aliquaudo fiet alius. Sed
Ihod. fide, ,
. •, •
cuim .loanues i ,....,, , no

l)a- Chrislus ex deilate cl humanitate,
c. 4. ibid. uioratur. Ait
in
c. 3.
raedio. mascenus: « Sciendum quidem est, iu deitate et humanilate Deus per-
quod deitalis et hunianitatis nomeii fcctiis, idem et homo perfeclus. »
sul)stantiarum, scilicet, naturarum, Tolaiu igilur houiinis naturam, id
est reprtjesentativuiii. » Nalura eniin csl, animam el carnem, et horum

non sic acci|)itur iii ('hrislo, ul cuiii l^roprieiales sive accidenlia as-
DISTLNCTIO II, lOo
suiiipsit DtMis, iiou caruoni siuc dios suos pcr oiuues fa^ccs et sor-
auiuia, uec auiruaui siuc raliouc, dcs c(H'poniiii sj)argere et eos

ut lucrctici volucriiut, scd cl ( ar- iuuii(l(ts cl siuceros servare. Si uubium 2.
ucm cl auiiiuuu cuiu scusibiis ci'^(» visiitiliii iiuiiida a Nisihilihus

suis. Uudc Joauucs Daiiiasccuus iiumiindis coiiliuî possuul cl iioii
imas. lib. ait : « Oiuuia qua> iu iiostra ualu- coiuquiuari, quaiilo luaîs iucoiu-
, de Or-
lod. tiile ra plautavil Dcus, Vcrbuiu assuiup- mulahilis et iuvisihilis Veritas, per
cap. 6.
sit, scilicct cori)us et auiiuaiu iii- spiriliim aiiimam et per animaiu
ibium i.
tcllectualciu, el horuiii idioiuala. corpus suscipieus, loluiu homiuem
Tolus cuiiu lotuiu assuiupsil luc, siuc sui coulamiualiouc assumpsil
ul loli luilii salulciu «iralilicaret. et ah omuihus iuliriuilalihus lihe-
Quod cuiiu iuassumplihilc cst, iu- ravil. » Ecce hic dicit, Dci Sapien- mec maie-
... ,. . ., . • ria dirtuse
curahile est. » tiaiii per spintum assumpsisse aui- traciatur
maiu, et per auimam corpus. Spi- lib^ de^fpi-

ritu et nm-
De iinione Verbi et carnis mediante ritus eniiu, scilicet iârs anima? mac. 9.
annna. superior, majori similitudine Deo et 10.
propinquat quam aniiua, scilicet

B. Assumpsit i<;ilur Dei Filius car- ipsa secundum inferiorem
eadem
imas. lib.
Ortliod. nciu et aniiuaiu, sed caruem lue- partem, et anima inagis quam cor-
Ieicap.6.
diaule auiiua. « rnilum cst carni j)us et idco uou incougrue aui-
;
per mediuiu iutellectum, Vcrbum lua dicilur assumpla pcr spiriliim,

Dci. » Tauta:' euiiu suhtilitatis al- cl corj)us pcr auiiuaiu.
qne simplicitalis est diviua esscu-
tia, ul corpori de limo terra^. for- Quod Verbwn siniiil assiimpsit carnem
inato uniri uou couf;Tucrit, nisi et animam, neque caro priits est con-
an. 1. 27 mediante ratiouali essenlia. Illa cepta qitam assitmpta.

autciii iiuio iuexplical)ilis est adeo,
ut eliaiii Joannes, ah utero sanc- Si autem qua^ritur, utrum Ver-
tificalus, se non esse diguiim fa- hiim carnciu siiuul et auiiiiaiu as-
leatur solvere corrigiam calceamcu- suiuj^scrit, au jirius auimaiu quaiu
li Jesu, quia illius uuiouis iikj- carnem, vel carncui quam auimam ;
diim itivcsligare aliisque cxplicare et utruiii caro illa prius fuerit iu

U''
,. lib.
e a;_'one
uou erat sufficiens. « Non sunt utcnj \'irginis concejita ct jioslea
iristiano igitiir audiendi qui uon veruiu assumjita; verissime et ahsquc ulla
lico c. IS.
homincm Filiiim Dci suscepisse amhiguitate dicitiir, qiiia cx qiio
dicuiit, nc(jue natuiii de fccmina, homiuem Deus assumjisil, loliim
sed falsam cariiem et imagiiicm assiiiiij)sit simulque sihi iiiiivil aiii-
corporis simulalam ostendisse ^ i- inain cl carueiii ; ncc caro jniiis uubium3.
dcnlihiis . » In (jiiciu crrorcm hiil conccpla, ct j)(tslmo(luin assuni-

j)fonimj)iinl , (jiiia limciil, (jiiod j)la, scd in coiic(q)lionc assiimj)ta
ficii noii jiolcst, scilicel, iie liu- (!l iii assumnlionc coiiccjila. I'iidc .vuj,'. c. 18.
luana carne veritas et suhslan- Aiiûstinus /// lib. dc /idc ad l*('- liu:
tia Dci inquinctur, « ct taiueu pra»- trnin : « l<'iniiissiiiic lciie, et niilla-

dicaut, istum visihilcm Soleiu ra- tciiiis diihilcs, iioii canicm (-liiisli
:
sinc (liviriitale conceptam in utero

Virfjînis, priusqiiarn susciperelur a
Verbo, sed ipsuni Deuni sute car- QU.^STIO I.
nis acceptione conceptuni, i])sain-

Utriim naturam humanam uniri Dco
que carneni Verbi Incarnatione con- hypostatice, non tamen frui, inctudat
Lib. 1. cap. ce])tani. » Idem in lih. de Trinitate:
ult. et in contradictionem ?
glos. ad i\on esset Dei hominumque media-
Rom. 1.
circaillud, tor, nisi esset idem Deus, idem Aleus. 3. p. q. H. per tot. et q. 42. m. l. et 2.
qui iactus D. Tliom. 3. p. q. 2. avt. 10. Richard. hic art.
est ei, etc. homo, in utroque unus et verus, I. g. 4. (labr.fi. 1, quxst. 2. art. 3. Henr.
quodl. G. q. G. Suar. 3. p. tom. 1. disp. 9. s.
quam servilem formam a solo Fi-
2 qui Irartant an iinio hypostatica sit omnium
lio susceptam, tota Trinitas, cujus maxima. Quoad secundum art. an natura ir-
rationalis sit assumptihHis, neyant Henr. quodl.
una est voluntas et operatio, fecit. -13. q. \. Carllnis. hic q. 2. art. 2. et proba-
Non autem in utero Virginis prius hilcputant Richard. et Gabr. citati, et Marsil.
q. 3. sed comrnunis affirmat, D. Thom. hic
caro suscepta est, et postmodum quxst. 1. art. \. Diirand. q. 1. Palud. q. L
Suar. 3. p. tom. 1. d. 14. s. 2. Alens. supr. q.
divinitas venit in carnem, sed mox II. m. 1. favct parti neganti. et etiam D. Bo -
ut Verbum uterum, serva-

venit in navent. hic art. l. q. 1. de quxsito principali.
Cajet. 3. p. q. 24. art. 1. cuifovet Suar. 3. p.
la veritate propria? naturcE, factum tom. I. d. oO. 3. et alii putant frurlionem
,<;.
necessario conjungi unioni hypostaticx. Vide

est caro et perfectus homo, id est, Vasq. 3. p. disp. 20.'
in veritate carnis et aninite natus
Dubium 4. est. De hoc etiam Gregorius in Mo- Circa priinum, arguitur quod sic, .
Lib. 18. c.
35. circa ralibus ait : « Angelo nuntiante et quia aut illa natura nata est frui. j^j^„
illud Job ^''^
28. Non
8piritu adveniente, mox Verbum in aut non. Primo modo non potest
ada-quabi-
tur ei to-
utero, mox intra uterum Verbum non frui. Probatio, tum quia heec
pazius. caro. » unio major est unione, qure est per
habitum gloria^, quia secundum
{Fi?iis textits Magistri.)
Augustinum 13. de Trinit. cap. 19.
In rebus per tempus ortis illa sum-
Circa distinctionem secundam, in ma (/ratia, etc. Sed contradiclio est
qua Magister agit de modo assu- naturam unitam per habitum glo-
mendi naturam, qua^runtur tria. ri(T non frui ergo multo magis de
;
Primo, utrum naturam huma- ista. Confirmatur per Augustinum

nam uniri Deo hypostatice, et ta- 13. de Trinit. cap. 9. ubi arguit
men non frui, includat contradictio- per locum a minori, si Filius Dei
nem. naturalis faclus est Iilius hominis,
Secundo, utrum fuerit alibi ali- igitur mcagis credibile est, quod fi-
quod medium congruitatis, et inlius hominis naturalis sit gralia

clu(bit utrumque medium, scilicet Filius Dei. Si autem consequen-
intrinsecum, ut gratiam, qucfiro tia tenet universaliter a minori,
Utrum >êrbum ])rimo et immedia- igitur in Christo posito antecedente
te assumpserit totani naluram hu- necessario ponitur consequens, et
manam. per consequens, quod necessario
Tertio, ulrum incarnationem prcC- fruatur. Tum quia si talis natura
cesserit corporis organisalio. non necessario frueretur, posset
peccare, et ita Deus diceretur pec-
DIST. II. OU.ESTIO I 107
care ot (laniiiaii \)0v consoquens. dus. an natnia non nata frui, j)os-
Confirniatnr isla jirohatio j)Oi- An- sil assimii. l']| diciliir aif iitrunujuo,
selnuini 2. C/n- Dciis /lomo, cap. lU. (jiiod non.
Si jiriinus lioino orat peccahilis, Hatio ad inimnin articiiluin i)o- Honr.
,. ' . .
,
. quodl. 6.
quia non eraf Dous, iîtur ex ista nilur talis : Iruitio comj)lofur in q.e.
unione secundus lioino, ex (|ua erat hoc qiiod ohjoctuin haiihilo \)Vi\\-
Deus, erat iinpoccaljiiis; sed non sens immulat infolleclum ad actuin

eral impeccabiiis, nisi quia beatus; vidondi, ot jôr hoc orit j)r<esens
igitur, etc. voluntafi alliciens illain, ut neces-
Secunduin nieinl)ruin (iivisionis sario fruatiir liiic jjitesonle. Sed
includit contradictionem, scilicet per istam unionom est neccssario
quod ali([ua natura non uata frui ista iinmutatio intellectus; igilur et
|)0ssit ei uniri hypostatice; tuin ipsa fruitio vrduntatis est neccssario
quia tunc non personabihs
nafura consequens istain immutationcm.
personaretur natura enim qu<D
;
Probatio minoris : Si oculus posset
unifur personii?, in unitate suppo- videre lucein inexistentem sibi ad
siti personatur; natura non nata prcTBsentiam lucis, necessario seque-
frui, non esl personal)ilis. Tuni se- retur quod ij)sa esset pra^scns, ut
cundo, quia lunc esset coininuni- imnuifans oculum ad vidcndum ;
catio idiomatum, et sic Deus dice- inloUoclus autem potost viderc ali-
retur esse lapis vel ignis, imo vido- quid prtcsens in sc, igilur cum per
tur esse communicatio
perfectior unionem istam lux incrcata sit
idiomatum tunc quam modo, cum pra^scns intolloctiii in se, erit nc-
quadihet pars laj)i(lis sit lapis, quid- cossario immufans in-
pra^sons, ut
quid est Dei est Deus, non ita est tolloctiiin ad infolligondnm. Con-
de homine ; igitnr, etc. firmatur por Augustinum. îhi su-
Contra, in triduo iminediafo unie- pra, uhi arguit per locum a minori
hatur caro Verbo, et tamon non de duplici unione.
fruehatur; ({uidquid aufein Vorhum Pra^terca, potcntia^ hindanlur in
potuit conservare sihi iinifum essentia aniiiho, non e converso ;
iinmodiato, poluit iminediate assu- igitur cssentialior est ordo, ut illnd,

inere. quod cst in cssoutia, rodundot in
potentias, quam e convorso ; scd
SCHOF.IUM. bcafifudo non j)otcst osse in polcn-
tiis, nisi necessario redundct in es-
Seiitentia Ileniici, Cajetaniot aliorum, naln-
ram rationalem assumptam non posse non scntiam ; igitur non j)otesl esse in
frui. Primo quia liabcl sihi pr.-psens objerlum essentia, nisi redundctin pofonlias ;
fruibile. Secundo, per illapsum hypostaticum sod per illaj)sum specialcm csscntia
beatificatur essentia ergo necessario lioc re-
quanlum est
;
aninup bo.ilificafur
duudat iti potentia, sicut et e contra contingit.
bcalin^-ahilis, (jiiia lit iinuin ali(|iiid
Kxplicat late primam rationem.
cuin Doo, igilur, otc.
In isl<i (jufPStionc sunt duo arti- Coiifirinatiir, (piia hoaliliKlo j)riiis
culi; j)rimiis do natura nala fnii, csf iii ('ssciilia (jiiam iii jiotimfiis,
an ista posset non frui; ot secun- osl ('iiiiii jiriiis iii siipiciiMi iiatiircP
.
108 LTB. III. SEiNTENTIARUM
bealificabilis cssenlia autein magis est prior fiuitione ; ergo. Sorundo, objoctum
;
fruibile nullam naturam necessario immutat

habet rationeiii suprenii, respectu
nisi suam, Terlio, voluntas creata non potest
potentiarum, (|uam e converso ;
sed
frui sine charilate, ex 1. dist. 17. qutest. 2.
in essenlia non potest poni beatitu- num. .'{8. Uejicit aliorum responsionem, et
(lo, nisi quidam illapsus specialis docct fruitionem a solo Deo produci posse,
objecti fruibilis iste autem illapsus,
;
de quo dist. 13. qua-st. Quarto, per unionera
qui est in unione, est supremus, et hypostaticam Verbum est piacsens naturae tan-
lum personaliter, non objective immutans
ideo ])er hunc natura summe ele-
potentias.
vatur.
Modus declarandi primam ratio- Contra istam o])inionem (a). Et 3,
nem est laiis, quia habitus intellec- priino contra conclusionem in se, Pnusp
1-» esse ab
tualis aliquando est necessarius, ut •
arguo sic Prius ex ratione prioris poster

:
, • •
repra3sentet objectum sicut in An- polest esse sine posteriori absque frâ" 5.
gelis ; aliquando autem est facili- contradictione, et hoc quando ^^^^
tans ipsam potenliam, iit facilius nullaest necessaria connexio. Ista

possit ipsum sicut in nobis
in ; necessaria connexio potest esse, vel
habitus autem glorifTc non ponitur propter identitatem realem, sicut
in ista unione propter primum, quia subjectum et propria passio, vel
per informans natu-
nihil formaliter propter simultatem naturae, ut in
ram, est Deus sibi j)rcesens, ut ob- correlativis. Aliter non salvâretur
jectum fruibile, sed tantum se re- prioritas unius ad aliud ;
patet ex
prffisenlat voluntarie potentiae po- definitione ejus. Sed natura perso-
tenti frui iinmediate, ut o])jectum nabilis prius naturaliter personatur
fruibile ; ergo habitus ille requirilur quam operetur, et hoc quando per-
propler facilitatem, vel propter ali- sonatur in quia operalio est sup-
se,
quam elevationem potentia3, ut ipsa positi prcTeexistentis, et in natura
possit faciliter immutari a tali ob- intellectuali persona igitur
est ;
jecto etiain sine tali lial)itu absolute

;
quando personatur in alio, prius
potest a tali objecto inunutari, quia naturaliter personatur in eo quam
potentia naturcE assumptee est sum- operetur. Ista consequenlia ultima
me inclinala et elevata et proportio- probatur, quia nalura in eodem in-
nata objecto fruibili, nam hujusmo- stanti naturcTC in quo personaretur
di potentia naturco assumptcT- per in se, si sibi dimitteretur, in eodeni
unionem elevcila est ad esse super- personalur in persona assumenle ;
naturale, ideo ipsa potentia est ergo non est contradictio, naluram
sufficienter elevata ad operationem istam personari in persona divina,
supernaturalein ; sup])let igitur ista.
et tamen non operari in fruendo.
unio ad ^'erbum quantum ad frui- PraHerea, ralionem positionis
tionem, qui(l(]uid habitus gloria^ (b)duco ad oppositum. Primo, quia
posset facere in aliis. natura nulla necessario fruilur islo
objecto, nisi quce necessario imnui-
SCnOLlUM.
tatur ab eo, ut prcosente ; sed ista
Refutat dielam sententiam primo, quia pi-ius anima non uecessario immutatur
potest e^se sine poslciiore ; unio liyposlatica ab eo, lum quia nec ad acliim intel-
DIST. II. QLLESTK) 1. 10'J
li^-cndi, ([iiia ohjeoliiin isliid iion a \'(m1)0 (»sl volunlds nalura' luiiii;i-
necessario inmuilal aiiîueiu iiitcl- na' univoce cuiu noslra ; iûilur ipsa
lecluiu iiisi (liviiinin, iiiliil enini non potest frni siue charilale.
extra causat nisi vohinlarie el cou- VA si ol)jicialiir, (|iio(l (luidiiuid

tinênler ; luiu, quia nec ad aclnin I)(Mis potesl per causain eflicieuleiu
hiiendi, (inia volunlas ex piiris na- iiKMliiiin, iôlesl per se ; hahilus" au-
luralihus uon uecessario fruilur fi- Umu iste, qui ponilur res[)(Hiu frui-
ne, sicut ostensuni est disfiitcl. lioiiis lanlnin, est causa efliciens,
pri)na primi :'vj:\[\u' i[)sa non neces- qnia nulla alia causa, [lalet discur-
sario fruelur fiue, nisialiquid adda- rendo [)er causas ; Deus po-
ifiitur
lur sua» natura», per quod sil ne- tesl per se sine quacumquc alia
cessitas ad fruenduin ; sed nihil hic causa luedia, causare fruitioncin in
|)onilur su[)erad(liluni foriiuiliter iu aniina.
volunlale per istaiu unionein, sed Concedo (d) conclusioneiu, sicut
tanluin pouitur quaHlaiu dependen- A\cq{uv dist. V^. /iujus, scilicet quod
lia ad Verhuin ; iîlur, etc. fruitio potest iininediate causari a
i. Pneterea^c), quod hic negalur ne- Deo iu anima ; sed tunc respectu
cessitas hahitus, imîrohatur, quia, fruitionis voluntas non hahet ratio-
sicut tacluin est disli/iti. 17. primi, nem causae activcc, quia non hahet
potissiina ralio ponendi charitatem ox se quo agat, et ita non diceretur
creatam est, ut actusdiligendi Deuni illa anima frui formaliter elicitive,
-ens non
^^^ iu potcstate voluutatis. Nullum sicut alia^ animaMlicunlur frui. qiiod
abet in cniiu aiêus hahct iu |)otestale sua videtur inconveuiens.
la potes- ... .
leactum, actuiu, uisi iu [)oteslate ejus sit to- Similiter islud dictum (e) non ar- Nece^sitas
si in ea- .,, • • • ., •, , •, non stat
, , ,
•inhabeat tuiii illud quod neccssano re([uiii- îiil necessitauMn cunpoten-

neque evilaret
STd liir ex parte ejus ad lalem actuin. fruitiouis, qnia secuudum lioc vo- *^- Jj°"^\^^-
iSnen. V()lunlas autem creata ex [)uris na- luiitas se haheret tanluin [)assive
vara"no'n turalihus iiou liahct in [)olestate sua respectu fruilionis, et hoc ex polen-
oiestex
actuin dili'êndi honum iucrealum lia contradictionis ad ipsam neces- ;
euin inp-
iiioritorie, utaclus eius sit acceptus silasautem non acci[)ilur ex parte
ntone, ' «^ ^ • • ,
|-
uiio mi- Deo, et ideo necesse est ipsam ha- illiusquod est in potentia contradic-
iseolrui. . ...,,., , . . i . • i- i
ergo o[)orteret
• i , i.
here illiid aliud, ([iiod requirilur ad tiouis ad aliquid ;
agendum, ut possil Deuin per illud necessitatem hujus fruitionis allri-
meritorie diligere autem ; fruilio huere Deo ; sed ipse non necessa-
luiilto magis excedil naturam vo- rio causat eam, sicut nec aliquid
liintatis hujuaiHe f[uam aclus meri- extra se, igitur.
torius, quia fruitio est actus vel for- |<'t si dicas quod imo. ([uia
(0,
iiia siipernaturalis mafzis quam |)!',i'sii[)[)Osita immulalione inlellec-
aclus mtMit(jrius ; i<i-ilur tVuilio nou tus necessario causat islud, ul con-
erit in potestate voluntatis huina- comitans, hoc iiii|)rohaluin est f//.s7.
(^)„;,.st. 4.
na', nisi i[)sa liaheat aliquam for- i. primi, quia (miiu inlcllcclio, vel
main siip(M-naluraleiii, ([iia [)Ossil visio ct fruilio siiit duo ahsoliila, •
uli ad islum actum eliciendum. non est contradiclio [)rius causari

Volunlas autfMu humana assuiiqila siiu! [losteriori.
;
110 LIB. JII. SENTENTIARUM

Proeterea, si concederetur aniinam Tum etiam, quia si prius esset causa
Christi posse sic se habere ad h'ui- neccssaria posterioris in esse et con~
tioneni sine liabitu, sicut aliani ani- sc)'vari, liaberet necessariam con-
main cum habitu, vidctur omniuo nexionem ad illud, et sic non posset
su])crfluum in Christo ponere habi- separari ab illo, licet esset dictin-
tus infusos, qui tamen ab omnibus ctum realiter, ut patet a Doctore in 1.
ponuntur 6//6"^. 13. et 14. quod est dist. 8. qiisest. ult. Debet ergo intelligi
inconveniens. illa propositio sic : Omne prius abso- Prius
sine ji
Verbumex Pra^tcrea, ex vi unionis (g) solum lutum realiter distinctum ab alio ab- riori,
vi unionis -ir modo
tantum est V crbum i
cst
,
pra^scns anima3 assump- soluto, cuJQs non est causa simpliciter bet ir
prfesens
naturre as- ^^? ^t hoc sccundum 6886 pcrsonalc necessaria, potest separari a poste-
^cuiduin*"
igitur unione sitidem prie-
si ex tali riori, et vide quae notavi iti 2. dist. 12.
ratiouc objccti immutantis,
^nafe^noS^^"^ ^^ qiiaest. 2. et sic patet illa propositio
secundum nou |)lus liabctur, nisi (luod ex vi prima. Addit minorem, sed persona
es?e immu- ,
'
,
^ '
tansintei- unionis sokim Verbum immutet creata est prior natura sua operatione,
lectum. . ,,
qua?st. 2. intcllectum creatum, et non tota et ulrumque est absolutum, et non est
Trinitas, quod est falsum, quia simpHciter causa necessaria suge ope-
opera Trinitatis sunt indivisa in rationis, maxime loquendo de frui-
comparatione ad extra. tione; ergo talis persona creata sive

Si dicas, eadem est ratio quod natura personata potest esse sine frui-
videndi tres personas et unam, quia tione pro aliquo instanti, patet, quia
qui videt unam, necessario videt sicut natura personabilis prius natu-
omnes, ostensum est di^t. i. raliterpersonaturinse quamoperetur,
primi, quod hoc non est necessa- quia operatio est supposili prseexis-
rium. tentis, ita quando personatur in alio,
prius naturaliter personatur in eo
GOMMENTARIUS. quam operetur. Quod autem in eodem
instanti personetur in alio, patet, quia
1. (a) Contra istam opinioncm. Hic Do- natura in eodem instanti naturae, in
ctor probat quod est possibile natu- quo personaretur in se, si sibi dimitte-
ram uniri Verbo, et tamen non frui retur in eodem, personaretur in per-
ipso, et ratio stat in hoc quod priori sona assumente, nam si in eodem non
non repugnat esse sine posteriori, si personaretur in alio, esset personata
tamen inter illa non sit necessaria in se, ut supra patuit. Si ergo non est
connexio hoc dicit, tum quia si essent,
;
contradictio naturam prius personari
idem realiter prius non possit esse in Verbo quam frui; ergo non est
sine posteriori tum etiam, si essent ;
contradictio ipsam unh'i Verbo, et pro
correlativa, quorum unum esset pro- aliquo instanti non frui ipso, et si
ducens, reliquum productum, non
et pro aliquo, ita et pro quolibet tem-
possent separari ab invicem, licet poris sequentis, ut patet a Doctore in
producens sit prius origine producto, simili, dist. 28. q. 2. ubi dicit contra
ut patet de Patre in divinis, qui est unam opinionem quod si quis pro
prior origine Filio, ctiam inquantum aliquo instanti potest pra'cavere omne
Pater, ut patct in \. dist. 20. ct 28. peccatum, etiamproquolibot sequenti.
DIST. II. or.KSTIO I. III
2, Adverte tamen, quod si ista ralio citer inleliigi. Uno modo positive et ,;,
debet concludere, necessario pra'sup- realiter. Alio modo privative. Intelli-

'
""'"'|» p":
test (iuph-
ponit unum alias probatum, scilicet gendo sic privative, quod negatio citor intei-
ligi.
quod ipsum Verbum non immutet de nata esset sibi inesse, nisi pra^veni-
necessitate intellectum natur» as- retur ab alio, sicut dictum est in 2.
sumptiT, nec voluntatem; si enim hoc dist. 1. fjuivst. 2. Sic dico in proposito,
non pripsupponeretur, non con- ratio quod negatio dependentia; actualis ad
cluderet, etiam secundum Doctorem, aliud suppositum in eodem instanti,
quia ipsc vult, quod non repugnet quo natura singularis habet esse exis-
voluntali posse agere in primo in- tens, sibi inesset, nisi pra3veniretur
stanti, quo habet esse, ut patet dilTuse ab alia persona personante illam.
i?i 2. dist. 5. qUiTst. 2. imo de facto (b) Prieterea rationetn positionis duco 3.
vult, quod anima Christi in primo ad opposituni, etc. Quia llenricus dicit
instanti sufe conceptionis sive unio- quod Verbum praisens natura^ hu-
nis, potuit mereri, ut patet m islo 3. manae assumpta^ necessario immutat
dist. 18. et in eodem instanti summe intellectum natura) assumpta3, et ne-
fruebatur Verbo, ut patet a Doctore cessario immutare intellectum, est
ubi supra, et dist. 13. Stante ergo hoc causare aliquid in illo de necessitate.
quod Verbum divinum non necessa- Ilic Doctor probat quod Verbum non
rio immutet, sed mere contingenter necessario causat visionem sui in in-
se habet, sequitur quod voluntas tellectu naturee assumptae, nec frui-
assumpta posset separari ab hujus- tionem sui in voluntate, quia nihil
modi fruitione, et sic patet quomodo extra causat, nisi voluntarie et con-
tenet ista ratio. tingenter. Tum etiam, quia voluntas
Scuiias.
ôta quod dicit Doctor in ista ra- ex puris naturalibus non fruitur ne-
tione, quod in eodem instanti, quo in cessario fine, etiam clare viso, ut pa-
se personaretw\ fuit personata in Ver- tuit ?"« 1. dist. 1. quxst. 4. Sequitur
bo, videtur enim aliqualiter difficiie, ibi : )iisi aliquid addatur suse naturaey
quia supra d. i.y. 1. dicit quod natura ]jer quod sit ad fruendum,
?iecessitas
assumpta erat vere existens et singu- hoc dicit, propter habitum luminis
laris, et in propria existentia ; sed in gloriai, qui secundum multos, ponitur
eodem instanti, quo est existens, est in in voluntale, et elevat ipsam ad frui-
se personata, patet, quia in eodem tionem Dei, et etiam alius supponitur

inslanti inest sibi negatio duplicis in intellectu elevans ipsum ad perfe-
dependentitu. ctam cognitioneni substantiarum se-
ponsio. Ilespondeo, quod in eodem instanti paratarum, ut patuit in 1. disi. 3.
naturtO, quo fuit existens et singula- quxst. 3. iicet tamen Do(;tor dicat
ris, fuit etiam assumpta a Verbo, et quod ibi non est necesse ponerc hu-
sic non fuitin se suppositata. jusmodi habitum, ut clarius patebit
ipciio. Si dicatur, nonne ipsa natura sin- in i. dlst. 40. et de hoc vide qua3 expo-
gularis cst prior natura ipsa persona- sui in primo, ubi suptvi, contra opiuio-
litate? et si sic, ergo non repugnat nem ponenlium necessitatem talis iia-
"tio. sibi non personari. Dico, quod aliquid bitus. Si tamen talis habitus ponere-
esse prius natura alio, potest dupli- tur, videtur Doctor dicere hic, quod
112 LIB. Ili. SENTENTIARUM
tunc voluntas necessario frueretur, tur ut facilitet potentiara, nec quan-
quia stante tali habitu, puta charitate tum ad lioc debet poni, quia natura
consummata, voluntas talis necessa- assumpla estsumme inclinata ad Ver-
rio fruitur. Hoc tamen non debet in- bum, et summe elevata, et summe
telligi de necessitate absoluta, cum disposita propter talem unionem ; na-
Doctor expresse dicat in 1. dist. 1. turaenim summe inclinata ad actum,
qiidest. quod voluntas elevata per
4. non habet habitum dispositivum, ut
charitatem cinja objectum divinum patet a Doctore ^V? 2. 6/?5/. 3. ^?/«5/. 10.
clare visum non necessario fruitur ubi non ponit habitum in intellectu
objectio. illo. Et si dicatur, quod necessario Angeliproptersummam dispositionem
fruitur, ut patet in 2. dist. 5. q, 1. et et inclinationem ad actum. Dicit ergo
dist. 4. ubi vult, quod existens in ter- Doctor hic, quod talis habitus elevans
mino vult de necessitate finem ulti- voluntatem ad fruendum Deo, de ne-
mum. cessitate debet poni ; et ratio stat in
Responsio. Respondeo, ut ibi notavi et exposui; hoc, quod sicut charitasde necessitate
non enim Doctor vult ibi quod exis- ponitur in voluntate propter actum
tens in termino velit ultimum finem meritorium, qui actus dicitur super-
de necessitate absoluta. naturalis, ita (imo magis) debet poni
Sed quidquid sit de tali habitu, in voluntate propter actum fruitionis
nihil facit ad propositum respectu objecti clare visi, cum talis fruitio sit
hujus unionis, quia in primo instanti magis supernaturalis. Sicut charitas

in quo natura unitur Verbo, non poni- est necessaria in voluntate respectu
tur aliquis habitus inexistens formali- actus meritorii^ ut ipse dicit in \.
ter tali naturae, quia prius intelligitur distinct. 17. multo fortius erit neces-
uniri VerbO;, quam aliquid intelligatur saria respectu fruitionis_, cum illa
superaddi ; in illo enim instanti pree- magis excedat naturam voluntatis

cise ponitur dependentia natura) ad humange.
Verbum, ut supra exposui. In ista tamen littera sunt aliqua
[q) Prasterea, quod hic negatur neces- dubia. Et primo dubitatur in hoc, Pii'»/»»-
sitas habitus, improbatur, quia Henri- quod Quia charitas necessa?ia cahi
cus dixit supra

•1
ibi
•
: Modus declaraiu,
dicit
respectu actus
:
......
meritorii,
esi
quia videtur
Doct( ^.
etc. quod non requiritur in assumpta sibi contradicere, nam in 1. dist. 17.
natura aliquis habitus, quia habitus quod Deus posset ac-

dicit expresse^
propter duo ponitur, vel ut per ipsum ceptare actum nostrum, ut dignum
habeatur objectum praisens, sicut vita eeterna sine charitate.
ipse posuit in Angelis esse unum ha- Dico, quod si loquamur de actu Objeclp
bitum numero infusum a Deo, per meritorio, qui sit in potestate nostra, *^
quem omnia entia creata alia ab An- quo voluntas dicitur libere mereri,
gelo essent perfecte prcBsentia in ra- et quod talis actus meritorius sit a l<
tione objecti intelligibilis, ut patet in charitate increata, statim est contra-

2. dist. 3. quxst. 3. hic vero talis habi- dictio, quod voluntas libere mereatur,
tusnon debet poni, quia propter ta- et habeat actum meritorium in potes-
lem unionem Verbum est perfecte tate sua, et non habeat in sc formali-
preesens naturie assumptae. Vel poni- ter illud, quod est simplicitor ratio
DIST. II. OL.i:STI() I. Ii:i
merendi, et prinoipium formale pro- necessitate requiritur, ut patct ab

ductivum actus meritorii; et sie Uo- ipso Uoctore in 1. dist.W. y. 7. ct(/ua.'st.
ctor loquitur in 1 . distinct. 17. quod e.v ult. dist. (i. dist. ?7. in 2. dist. 25. uiji
quo charitas est simpliciter prin(M- vult, quod talis cognitio requiritur de
pium actus merendi, si illa non pone- necessilate, ut eausa sine qua non, et
retur in voluntate formaliter, tuuc vo- (litVuse vidc dist. 42. et quod non ha-
luntas non haberet in potestate sua beat in potestale sua liujusmodi co-
aetum meritorium, et hoc modo etiam gnitionem, patet ab ipso iii 1. dist. 3.
loquitur liic. Non enini vult quod etin 2. dist. 9. eM2.

ratio meriti sit sic de necessitate a Prajterea, si sic esset, quod Iiaberet
charitate, quod sine ipsa non possit in potestate sua omne requisitum, etc.
esse actus meritorius, quia Ueus po- tunc sequeretur, quod ipsa posset de-
tuisset ordinare, quod vellet acceptare terminare voluntatem divinam ad
omnem actum amoris elicitum a vo- agendum, quod est impossibile, vide
luntate propter Ueum, etiam nullo Scotum in 1. dist. 1. et in 2. dist. 27.
habitucharitatis inexistente. et tamen ipsa voluntas divina de ne-
Secundodubitaturin lioc quod dicit, cessitate requiritur, ut simpliciter
nnda quod actus ?neriforius est supernatura- causa prima, ut patet a Scoto in \.
itatio.
lis, quia etsi charitas sit producta me- dist. 2. et H. et in 2. dist. 37.
re supernaturaliter, tamen actus pro- Uico ad omnia ista, quod volunta- -

ductus a voluntate, etcharitate dicitur tem creatam habere in potestate sua Responsio.
naturalis, et naturaliter productus, omne simpliciter requisitum ad actum
sicut alias dictum est, quod visio pro- potest dupliciter intelligi. Primo,"
ducta a potentia visiva supernatura- quod loquendo de causalitate perti-
liter causata est naturalis. nente ad ipsam, qua dicitur mere et
lalio. Uico, quod talis actus meritorius Jibere agere, et quod est principium
dicitur supernaturalis, ex hoc quod formale aetus, qui vere dicitur esse
de necessitate est ab aliquo principio in potestate voluntatis ; tunc dico,
supernaturaliter infuso, sicut etiam quod volunlas non liabet in ])otestate
dicit in 2. c/ist. 3. qusest. 9. ubi vult, sua actum, nisi habeat in potestate
quod cognitio, qua Angeli cognove- sua omnia requisita ad illum aclum,
runt Ueum sub ralione Ueilatis, dica- ioquendo de aclione pertinente ad
tur supernaturalis, quia a specie in- ipsam, qua dicatur habere in potes-
telligibili supernaturaliter infusa, litate sua actum, et sic, cum charitas
cet talis cognitio naturaliter produca- concurrat de necessitate ad actum
tur alj intellectu et tali specie. meritorium, si illa non esset in po-
.ia dii
:atio.
Terlio dubitalur in hoc quoddicit: testate voluntatis, tunc voluntas non
Nullumaijens habet iii potesUUe, etc. In haberet in potestate sua aetum me-
hoc videtur quod non dicat bene, sed ritorium. Si vero intelligalui-, quod
quod sibi contradicat, quod patet. Nam habeat in [jotestato sua omne aliud,
voluntas nullo modo hab(!tinpoteslate puta intellectionem primam, aclio-
sua actum cognoscendi objectum, lo- nem prirna; eanscC et hujusmodi, hoc
quendo simpliciter de prima cogni- modo non debet intelligi, sed omnia
tione objecti, quai tamen cognitio de ista pricsupponuntur, sic intelligendo,
ToM. XIV. 8
114 LIB. III. SENTEMIARUM
quod posito objecto intelligibili pra3- tatem creatam mereri sine habitu
sente voluntati, et praesupposita gene- charitatis supernaturaHter infuso, a
rali influentia voluntatis divinae, vo- fortiori habent ponere necessitatem

luntas habet in potestate sua actum habitus supernaturalis respectu actus
meritorium et si ad actum merito-
;
beatifici, cum ille sit simpUciter per-
rium concurrat aliquis habitus appe- fectior. Nec credo quod Doctor abso-
titivus, ut principium formale produ- lute et ex intentione ponat necessario
ctivum talis actus meritorii, et ille talem habitum, et hoc necessitate
habitus non sit in potestate volunta- absoluta, ut in pluribus locis pa-
tis, sequitur quod nec actus, quia si tet.
non habet in facultate sua uti habitu (d) Concedo conclusionem. Hic Do-
ad talem et talem actum, actus ille ctor supponit unum, scilicet quod
productus non erit in potestate sua, actus fruitionis sit in potestate volun-
quia nec principium formale. tatis, et quod ad actum fruitionis re-
8. Quarto dubitatur in hoc quod dicit, quiratur charitas, tunc si talis chari-
Quarta du- quod volwitas humanu non potest frui tas non esset in potestate voluntatis,
bitatio, et ^
. . .
est appa- Deo clare viso sine chantate, nec simi- non haberet in potestate sua fruitio-
tradictio. Hter volunttts assiimpta a Verbo. In hoc nem^ ut patet supra, et si Deus imme-
videtur sibi contradicere, quia ex- diate causaret illam, patet quod illa
presse/zH. dist. penultim. dicit quod voluntas tantum passive se haberet.
voluntas etiam non elevata per chari- Et dixi supposito, quod Deus ordina-
tatem potest vere frui, et non frui ob- verit cliaritatem concurrere, nam
jecto clare viso. ipse Deus si vellet, posset facere quod
Dico, quod non contradicit sibi, voluntas, etiam sine charitate haberet
Responsio. qîa aliter et aliter hic, etibi loquitur. in potestate sua actum fruitionis, ita
Nam ibi loquitur de fruitione absolute quod voluntas creata et voluntas di-
sumpta, (quae tamen non est proprie vina concurrerent ut duse causse par-
beatifica)quia ibi loquitur, exponendo tiales ; sed disposuit nunquam fruitio-
dictum Augustini: Beatas est qui nem aliquam esse formaliter beatitu-
habet quidquid vult, id est, beatus est dinem, nisi procedat a charitate. Et
qui habet quidquid recte potest velle, secundo dici potest, quod fruitio illa,
et quia recte potest velle fruitionem qu8B est a voluntate, concurrente cha-
Deiesseelicitam a charitate, perquam ritate essentialiter est perfectior frui-
talis fruitio estsibi grata, si non vellet tione a sola voluntate elicita^ patet a
hujusmodi fruitionem a charitate eli- Scoto 171 1. dist. 17. et in 3. dist. 27.
citam, non esset vere beatus. Hjc vero quomodo potentia habituata perfectius
loquitur de fruitione beatifica, qua3 ut operatur quam non habituata, agente
sit grata Deo, clicitur a voluntate tamen eequali conatu.
Aiia res- charitate informata. Dico ultra, quod Et si dicas. Hic Doctor dicit, quod
ponsio.
Doctor arguit ad hominem, quia cx posito quod intellectus anima} Ghristi
quo istiponunt in vohintate necessa- sit immutatus a Deo, quod sic sciUcet
rio habitum supernaturalem respectu habeat visionem ipsius Deitatis, non

actus meritorii, ita quod secundum tamen sequitur quod ipse Deus de ne-
eos, est simpliciter impossibile volun- cessitate immutet voluntatem animae
1
DIST. II. QLLKSTIO I. ii:i
('hristi, causando in ea fruitionem, ut dico,quod quando aliqua potentia est

patet in primo. tantum nata agere partialiter, qiiod
I. Sed iu hor oritur mihi primo difri- illud ([iiod pertinet ad causalitatem
uitas. cultas, quia ipse Doctor vult hic et ejus partialem magis vel minus per-
ibi, quod slante visione clara essentiiu fectum, secundum quod dicitur ha-
divinec, voluntas de necessitate frui- bereelTectum in potestate sua, si for-
tur, sustinendo opinionem Henrici, maliter non ponitur in illa, tunc uon
quae dicit quod inteilectio actualis habebit elVectum in potestate sua ; ha-
objecti diligibilis est causa dilectionis bitus enim, etsi concurrat partialitor
in voluntate, ut patet supra in 2. dist. ad actum intelligendi, puta habitus
lio. 25. Tunc Doctor habet solvere quo- scientificus, tamen cum ipso intellec-
modo talis fruitio objecti clare visi non tu in quo est, est tantum una causa
sit elicita de necessitate, et solvitur partialis, et objectum vel supplens vi-
per dicta in d. 25. scilicet quod talis cem objecti, est alia causa partialis,
visio non est causa lotalis volitionis. sed ille habitus ponitur propter per-
Secundo occurrit difficultas, quod fectiorem actum, inquantum procedit
J'^"
si visio illa concurrit ut causa partia- a potentia ; sic dico in proposito, qood
lis cum voluntate, sustinendo tertiam licet visio objecti non sit formaliter
opinionem dictam ubi supra, quod in volunlate, non tamen negamus
intellectio objecti diligibilis sit causa quin haboat in potestate sua fruitio-
partialis et dicit quod illa opinio est
; nem objecti, quia talis visio non per-
probabilis, quomodo talis fruitio po- tinet ad causalitatem voluntatis perfe-
terit esse in potestate voluntatis, cum ctiorem vel imperfectiorem pertinen-
illa intellectio vel visio non sit in po- tem ad ipsam, sicut habilus, qui poni-
testate ipsius, etiam posito quod im- tur ut talis actus voluntatis sit perfec-
mediate sit a Deo ? Et ultra, illa visio tior, ut patet i/i 1. dist. 17.
non erit formaliter in voluntate, sed Dico ctiam, quod licet voluntas non ...
in intellectu ;
quomodo ergo habet in hab?at in se formaliter illam visio- ponsio.
potestate sua talem fruitionem, cum nem, nec sit in potestate sua quantum
et principium formale productivum, ad ejus entitatem, potest tamen esse
parliale tamen, non sit formaliter in in potestate sua, lirmando intelloctiim
illa ? etiam patet, quod si sic, quod in tali visione, ut patet in 2. dist. 42.
tunc actus fruitionis non erit in potes- potest etiam dici,quod sit in potestate
tate ipsius, ut patet per dicta Docto- suaquantumad hoc, quod ipsa pote-
ris in isla q. el in 1. dist. 17. rit ut toli cognitione^ modo tamen
). Dico, quod non est necesse volunta- pricexposito i?i 2. dist. 42.
j"8>o- tem iiabere in se formaliter princi- (e) Suniliter istffd dictuni non ctryfiit,
1
pium formale produclivum, accidit etc. patet, quia illud ex sua natura po-
enim sibi quod sit formaliter in ilio, ut test Gsse sub illo et sub opposito. Si
patet a Scoto in 1. diat. 3. qiimU l.ot ergo anima Christi de necessitate frui-
dist. 17. sicut enim inlollectus non lur Deo, cum ipsa sit in potentia con-
habet in se objectum formaliter in- Iradictionis ad ipsam, talis nocessilas
tuitive cognitum, quod tamen est par- a nullo alio orit nisi a Deo, et hoc est
tialis causa cognitionis intuilivse. Sed falsum, quia Deus nihil agit ad extra
11() LIB. III. SEiNTEMlARUM
de necessitate, ut patet iii 1. dist. 2. tionali. Rejicit solutionem llenrici ostendens
diversarum naturarum dependentias posse lia-
qif3est. 1. ct dist. 8. q. ult. ct dist. 3*.). et
Lere eumdem terminuai.
alibi sivpe.
{{) Et si dicas, quod imo, qiiia prse-

A(l secunduni arlicuhiin princi-
supposita immutatione intellectus, sei-
palein dicitur quod nun, propter H
licet habita visione ipsius Verbi, Quo
ishim rationem, quia sicut Deus se
necessario causat istud ut concomitans, habet ad creaturam in il-
onineni
scilicet ipsam fruitionem. Hoc impro- hipsu generali quanlum ad esse el
batum est in dist. 1. q. 4. quia cum operari, ita videtur se liabere ad
visio et fruitio sint duo absoluta, et rea- hanc naturam in ilhipsu speciali,
liter distincta, et visio est prior natura quantuin ad lianc operationem, et
fruitione, et nullo modo dependet ab hoc esse. Sed primo modo nulli po-
ipsa fruitione, nuUa apparet contra- test ilhibi ad esse nisi cui iliabilur
dictio, visionem posse esse sine frui- ad operationem, secundum Philoso-
tione. phuin, quarto Meteor. in fine, quia Te
ult.d
(g) Prxterea, ex vi nnionis solum Ver- unuinquodque est tale cum potest 7. Iv
quod per unionem A
bum, etc. id est, agere, cum autem non potest age- 1. ...
illam prsecise tantum habetur pra3- re, non est tale igitur non potest
;
sentia Verbi, ex hoc, quod terminat ilhabi isti naturffi illapsu speciah
dependentiam natur» assumptee, et quantuni ad esse, nisi possit ei il-
unit sibi illam naturam in 'jnitate hibi quantum ad operationem spe-

suppositi, et per consequens sequitur cialem. Operatio specialis respiciens
quod ex vi talis unionis non habetur o])jectum supernaturale, est opera-
prffisentia Verbi in ratione Verbi actu tio videndi et fruendi, qurc nuUo
visibilis. Et si secundum Henricum modo competunt natura^ non natye
ex vi talis unionis, Verbum esset pra3- frui, ut naturce irrationali ; igitur,
sens in ratione objecti immutantis, etc.
non plus haberetur, nisi quod ex vi Contra istud (h), natura intellec-
unionis solum Verbum immutaret in- tualis est assumplibilis, quia non
tellectum anima; Ghristi ;
patet, quia habet in se entitatem positivam re-
ex vi talis unionis habetur tantum pugnantem dependentiffi isti spe-
praesentia Yerbi, cum unio terminetur ciali ad Verbum, sive communica-
ad ipsum Verbum, et sic sequeretur tioni ejus A erbo, ut natura commu- IPB
quod talis intellectus non immutare- nicatur supposito ;
quidquid autem leij
tur a tota Trinitate, quod est falsum, est communicabile, assump-

sic est
quia opera Trinitatis sunt indivisa libile, et quod non habet unde re-
ad extra, ut supra patuit i/i 1. dist. I. pugnet sihi talis coinmunicatio, non
q. 1. habet unde repugnet sibi depen-
dcre, et assumi a Verbo sed ;
SCIIOLIUM. natura non intellectualis non

hai)ct perfectiorem rationem sup-
SenLentia Henrici oi alioiuin, nafuiam iria-
tionalem esse inassumptibilem rcfulatur, quia
]H)sili, quam natura inlelleclua-
natura ratioualis non luibot entitatem repu- naturanon intelleclualis

lis; igitur et
gnantem tali assumptioni ; ergo idem dc iria- non habet aliquam enlitatein posili.
DIST. II. QUiESTlO f. 117
vain, j)or quain ri^j^njj^not sil)i (K^ptMi- minandi dt^pondtMitiam Jiltcrius j)er
tltMo (lopondontia illa pi-iiMliola, hnc (jiind cst j)ers()na, atlhuc jiotorit
iiiihir o( ip.-â cx parlt^ sni (^sl as- lcriniiiarc. Noc laincn soquiliir, N'aliir:i>
lUiiiintel-
suinplihilis ; ol \'orl)nin xidolur cx (jnnd naliira assuinj)ta lapitlis j)cr- lectualis
si imirelur
parlo sua jiosso istani (lopondonliani souarotur, tjuia j)ersouari nt»n laii- personifi
divina» es-
torniinaro, ouin sil indopondons in tuin dicit uiiiri, sod sic uniri, ita set perso-
nata,
ralione suppositi, et ila polest lor- quod illo inodus rospicit funda- (juare.
miuare doj)ondontiain liy|)ostati- luontnm unituin sivo assumptum,

cain. sive iste luodus sit intriusecus illi
Hic dicoretur (i), quod licct uatu- unioni, sive materialitor se haheat
ra lapidis jôssit dependere hypos- ad illain. onim heue poui,
Posset
tatice, non taniou ad personain nt quod relatio haherel aliquem mo-
ad torniinuin. qnia |)ors()na non duin intrinsecum, causatum lamen
terininat dtqiondoniiain nalura» uisi a fnudainonto quod si istt^ inodus
;
persouahilis. superadditus, jôr hoc (juod est
ter- Hoc excludondo dico (k), qnod esse perso)tabile, non sit intrinsecus
se-
I
ium licet uatura' dojioudontes sint alto- rolationi, tainen nt unio si^^nilica-
lura
lins rationis, ot ita doiiondentiio tur j)or hoc uomon persoiialio, ue-
earnin, inquanluin a fnndamonto cessario connotatur modus. Est
ille
den- j)ossnnl hahere distiuctioueni, suut autem modus iste, quod fundameu-
n di-
rum ali(jno uiodo alterius ratiouis ta- ; tum uatum esset in se personari, si
lum.
men idom teriuinus, et secundnin uou assuinerotur ah alio ; elsi ergo
eaindom rationoin ex parte (^jns nalura huinaua el conve- Iaj)i(Iis
potest esse omniuin istarum do- niant in raliouo (loj)endontice ad hy-

pondontiarnin. Siinililor si natura postasim. taineu quia uon couve-
Angelica assumorolur, ipsa esset niuutin rationo lalis inodi doj)en-
alterius rationis a uatnra humana, denticE, ideo uou possunt ainhco

ot sic esset alia ot alia dej)oudentia persouari.
hiijus natura' et illius, ot lainon Ali(jui lamen dicuut, (juod hoc Var. lib. 3.
((. 9' art. 3,
nlraquo posset dependere ad eum- estpropler dislinctionom hyj)osl(isis
dom terminum, ut ad persouam et persona.^ in \'crl)o. (juod sihi j)o-

Aorhi. test aliquid uniri in raliniio hypos-
Sod dicerclur, (jiujd (I) ulra(jue tasis, ut lapis, et tainen non in ra-
est personahilis, licot hahoaut euti- tione persona\

latem vel dej)endonfiain altorius ra- Contra (iii), situL (liclum osl (/ist. 8.
lionis, et idoo utra(juc j)otost uuiri 8. 1. li/j. iu Don non osl ordo ali- (|u;i'st.
Kalio cvir
2.
I)erson(0, uou sic naluia non porso- quaruin realitatum, (juaruiii nna Deus non
t in tr
nahilis. contrahat aliam, quia lunc non os- nere.
('ontra istud. si Vcihiim esset set perfecle simplex. I^]t illa est ratio
hyjiostasis indopondons cl iinn por- (juare Deus non ost in geuere igi- ;
sona, posset tcrininar(! (hqôndcn- liir non csl in oo aliqna roalitas, a

liain uaturrT uou j)ersonahilis ; (jua sil liypnstasis doloriiiiiiahilis a
igitur cum nihil Inllaiiii- ah ij)so, rcalilato, a (jiia osl j)crsoiia ; iiiin
(juod per se facial ad ralioncin lci- inilla niiiiiiiK» alia id alia csl rcalilas,
118 LIB. III. SENTEiMIARUM
secundum distinctionern cx parto pendere ad aliud ut ad suppositura, ut
rei, a qiia sit hypostasis ct per~ supra exposui, dist. 1. qiiiest. 1.
sona. Omnis autem unio realis (i) nic diceretiir, qnod licet natura
est ad terminum realem, et secun- lupidis, etc. Vult dicere quod aliud
dum quod realis non igitur potest
;
est naturam terminari ad suppositum,
esse unio realis ad liypostasim et ut suppositum est, et aliud est ter-
non ad personam, cum nulla sit ilji minari ad personam, ut persona est.
distinctio realis, et ideo non dico I^rimo modo natura lapidis potest ter-
naturam illam irrationalem non minari ad aliud suppositum, quia et
personari, et naturam nostram sibi dimissa in se suppositaret, sed
personari propter aliquam distinc- non secundo modo, quia sicut in se
tionem realem hypostasis et perso- non esset nata personari, ita nec po-
ntje in termino dependentia3, sed test terminari ad aliam personam ;
propter distinctionem realem rela- licet ergo natura lapidis possit termi-
tionum per modos quos habent a nari ad Verbum in ratione suppositi,
fundamentis, vel saltem quos cau- non tamen in ratione personee, quia
sant fundamenta. tantum natura nata frui est sic nata
terminari.
Hoc excludcndo dico, etc. Vult
(k)
GOMMENTAPtlUS. dicere quod quamvis dependentia na-

turffi humanae ad Verbum sit alterius
12. C^) Co7itra istiid. Hic Doctor impro- rationis a dependentia naturge lapidis
bat hanc opinionem, et ratio stat in ad ipsum Verbum, quia et tales na-
hoc, quia nec ex parte natur» irratio- turee sunt alterius rationis, et per con-
nalis, nec ex parte Verbi apparet consequens ex parte naturae humana; di-
tradictio, quin talis natura possit assu- ceretur personari in Verbo,quia etiam
mi a Verbo in unitate si]ppositi,patet, in se nata esset personari, et ex parte
quia si aliqua natura est inassumptibi- lapidis dicereturtantum suppositari
hs, ex hoc erit, quia dicit negationem in Verbo, quiaetnatura lapidis esset
duplicis dependentiae, sive duplicis tantum nata in se suppositari, in re
communicabilitatis, ut supra dixi ;
tamen et ex terminis est simpliciter
cum ergo natura humana singularis idem terminus, quia idem Verbum
sit communicabilis ut rjiio, ita natura respectu utriusque dependentise.
non sup-
lapidis, ut singularis, et in se (I) Sed diceretur, qiiod idraque est,
positata, poterit communicari alteri etc. Dicit Doctor hic, quod ille modus,
in unitate suppositi, nec est major ra- quo dicitur sic, vel sic uniri potest
tiode una quam de alia, cum una non esse intrinsecus tali unioni. Exem-
habeat magis rationem suppositi plum : Si natura etiam rationalis unia-
quam alia. Nec apparet repugnantia tur supposito divino, talis unio dicitur
ex parte Verbi, quia Verbum est in- personatio, ita quod talis modus est
dependens respectu naturee lapidis, intrinsecus tali unioni, quia talis unio,
sicut respectu natura) humana^, lo- ideo personatio. Et addit quod talis
quendo de independentia opposita de- modus intrinsecus unioni tali, potest
pendentia^ qua aliquid natum est de- causari a fundamento talis unionis.
DIST. II. QU.ESTK) I. 119
fficuitas. ised in hoc posset dubitari, quia sive ad suppositum, sive ad perso-
cum talis unio non oriatur a funda- nam, et tunc natura rationalis essot
mento e.\ natura rei, ut patet supra a per.-ona ; et similiter si lapis unire-
Uoctore ^//.v/. I. y. 1. VA ultra dicit i/i tur personic sive divinic sive creata?,
(/. -i. quod unire naturam aliquam talis unio inlrinseco diceretur suppo-
supposito alterius eflective soii Deo silatio, quia posita lali unione in tali
convenit, quod e.\ dictis ejus talis
ita fundamento tantum nato in se suppo-
unio ad aliud supposilum est imme- sitari ; et nullo modo porsonari, vir-
diate causata a Deo ergo et illud ; tule fundamenti causaretur ille modus
quod ost sibi intrinsecum, erit imme- intrinsecus in tali unione, quo forma-
diate a Deo, et sic si ponitur talis mo- liter diceretur suppositatio, et sic per-
dus intrinsecus tali unioni, videtur sona divina, vel creata terminans hu-
quod non sit a fundamento. jusmodi unionom suppleret vicem
sponsio. Dico (sustinendo quod talis modus suppositiproprii. Si vero talis modus
sit intrinsocus) quod licet talis unio dicatur o.xtrinsecus tali unioni, et non
sive relatio realis, quantum ad suam formalis, sed magis materialiset con-
enlitatem, immediate causata a
sit comitans, tunc modus ille materiali-
Deo, tamen inquantum fundatur iii ter erit natura talis, ut pula si ratio-
tali natura, illa natura potest causare nalis, nata est personari ; si irrationa-
in tali unione talem modum, ita quod lis, nata est solum suppositari, idoo
in eodem instanti, quo talis unio fun- illa natura, qua) tantum nata est per-
datur in natura, statim in illa virtute sonari in se, adveniente unione ad
natura) causatur modus intrinsecus, aliud suppositum, quodcumque sit il-
quo ipsa unio dicitur personatio. lud, illa unio diceretur personatio ra-
Sed difficultas est, si natura perso- tione fundamonti. Et similiter adve-
ii.
,jj,jj.
nabilis uniatur alicui supposito, quod niente unione alicui naturaj tantum
^^^- nullo modo sit persona, puta lapidi natcc suppositari in se, lalis unio ad
(sustinendo quod sic possit uniri se- aliud suppositum, quodcumque sit
cundum mentem Doctoris), an talis illud, ratione natunc, in qua fun-

natura dicatur ibi personata, datur, diceretur solum supposita-
ponsio Dico, quod si intelligatur personari tio.

mem-
>ris.
ex hoc solo, quod terminatur ad per- (m) Contra. Ista littera stat in duo-
lo.
sonam,ethoc denominatione e.xtrin- bus, aut illcE duM! rationes sunt ibi ex
seca, quod talis natura non esset pernatura rei et dislinctu! pra-teropus in-
sonata, et vice versa, si natura lapidis tellectus. Vli tunc dicit Doctor quod
uniatur alicui persona?, diceretur per- hoc est impossibilo, quia realilas pcr-
sonata personatione extrinseca, sive soucC advenirot roalitali suppositi, ot
denominatione extrinseca. Si vero in- contraheret ipsam,etsic ibiessetcom-
telligalur personatio ex aliquo intrin- positio, utpatet disl.S. primi.
seco tali personationi, vel unioni, ut Si diceretur, ([uod ilhi' ducC roalita-
Objcctio.
puta, quia talis unio fundatur in tali tes sunt ibi asque in actu, quod una
natura, qua; statim nata est causare non determinat aliam, ncc contrahit,
in illa unione talem modum, quo- sicut otiam realitas propriotatis est
modocumque illa unio torminotur, sic in nr lu ullimo, ct essentia simili-
ter, quod una non determinat aliam, sent ibi illa3 duae realitates, etuna non
ut patet in 1. d. 3. q. 2. ei d. 20. esset contrahibilis per aliam, sed da-
Responsio. Dico, quod non est simile, quia rea- rent esse ultimatum et incommunica-
licas suppositi si de nccessitate poni- bile ipsi Verbo, statim sequitur argu-
tur, ibi proesupponitur realitati per- mentum Doctoris factum in simili, d.

sonee, et sic realitas persona? illam de- 2. primi, quod tunc essent ibi duse ra-
terminaret ;
patet, quia realitas sup- tiones formales ultimata', quibus per-
positi in plus se habet, quam realitas sona divina esset ultimate incommu-
persona?, quia illa potest reperiri in nicabilis, et sic dependeret ab illis.
toto prffidicamento Substantise. Rea- Fiat modo argumentum illud : Aut

litas vero persona) tantum reperitur illa simt necesse, etc. vide ibi. Stat er-
in substantia intellectuali, et ideo illa go, quod non sint ibi dua? realitates
est ultimate determinativa, ut patet positiva?. Aut ratio persona) et ratio
etiam in nobis, quando homo gene- hypostasis tantum ratione difTerunt,
ratur, nam prius fit suppositum subita quod sunt ibi tantum per opera-
stantiee corporeae ; secundo viventis tionem intellectus, et tunc Doctor ar-
per animam vegetativam tertioani- ; guit, quia tunc talis unio, qua3 est
malis per animam sensitivam ultimo ; vere realis, haberet terminum non
suppositum hominis per animam in- realem, sed ens rationis pro termino,
tellectivam, et tale supposilum ulti- et sic talis unio non esset vere realis ;
mate proprie dicilur persona, ita quod ct quomodo sequatur hoc, exposui
in Francisco est tantum ratio persona- supra finem qi/dest. iilt. 1. dist.
litatis, et si ultra illam poneretur ra-

SCHOLIUM.
tio hypostasis, omnino superflueret,
Besolvit quoad primum ariiculum non repu-
loquendo de ultimata ratione nullo
11-1 •!• cx-
m
•
-L • cnare
" naturam rationalem assumi, el non frui,
modo ,
contrahibili. Sic proposito, si , ,
. ,
et quoad secundum articulum naturam non
in Verbo esset realitas suppositi dis- ^^^^,^^ f^,^;^ ^^^^^j ^^^^^^
tincta a realitate personse, esset vere
contrahibilis a realitate personai, et Ad quaestionem igilur, quantum
9
sic composilio. Et non est siinile de ad prinium articulum concedo, quod
essentia divina et de proprietate, quia uon includit contradictionem natu-
essentia divina est simpliciter in ul- rain natam frui uniri Verbo hypos-
tima actualitate, cum quidditative sit tatice, et non fiui eo, et hoc si po-
liaec, et per adventum cujuscumque naiur posse assumi sine habitu
proprietatis non sit aliquo mododeter- creato , sicut ponit opinio impro-
minabilis ;
patet, quia sic est vere bata. Siautem poneretur, quod ne-
communicabilis Filio, quando existit cessario ad hoc quod assumerelur,
sub proprietate Patris, sicut si non oporteret (juod haberet actu habi-
existeret, imo et non existens sub tri- lum g-loincB, luijiismodi necessilatem
bus proprietatibus, quantum est ex non video propter rationem posi-
parte sua essct infinitis personis com- tam. contra opinionem prcrdictam.
municabilis. Sed quare tanlum sit iii Quantum etiam (n) ad secundum
tribus, exposui eVi 1. d. 1. q. \. articuluin, coucedo rationem faclani
1(3. Sietiam omnino diceretur, quod es- contra opinionem ({uia nalura
,
DTST. II. nU.ESTlO 1 121
cirata polosl (lcpciulcrt' iioii laii- ta, est prior natura quocumque lia-
luii» (lcpcmlfulia caiisali ail (aiisaiii, i)ilu creato, et per consequens non
s(m1 (k^pemlenlia liyjxistasihilis ad repuguat sibi posse esse siue taii lia-
hypostasiin, (iiiia iion hahet aliqiiid bitu ; priori enim natura non repu-
iii se per quod rcpiiiiiiel sihi sie d(>- giiat posse esse sine posleriori, ut pa-
peuder(\ 1^1 Verhuiii potesl tcriiii- tet ex definitione Prioris 5. Melapli.
nare istam depemlentiam, (juia etsi lext. comA\) Alia . (inquit) seciaidum
mui sit in eo distineta ratio hypos- suOstantiam, et nati/ram, supple dicun-
tasis el persona», tameii ila perfecte tur priora, qusBcumque contlngit esse
}iai)et quidquid requiritur ad perso- sinealiis, ct non sine illis. Et ibi illa
nam et hypostasim, iit terniiiiet, si- Gommentator; Quaedam dicutUur prio-

cut si non esset persona. ra natura/iter, et sunt illa quse cum
fuerint^ sequitur ut posteriora sint, et
COMMENTARIUS. si posteriora sint, itia erunt : ha?e iiie.
Cum ergo natura prius intelligatur

(n) Quantiim etiam ad seciindum ar- personata in Verbo, quam habeat ali-
ticulum, concedit Doctor absolute, quemhabitum, sequiturquod sibi non

quod quamliljet aliam naturam, quan- repugnat posse esse sine quocumque
tumcnmque infimam, potest assume- habitu creato.
re. Et dico plus, quod etiam posset
SCHOLILM.
assumere naturam Luci-
ita perfecte
feri, sicut et naturam hominis, sed A(l priinuni, dum ail uiiitMioui liyposlaticam
majorem unio-
[uantuiu adactuni priiuum esse
de congruo non diceretur Lucifer in
•
no bealilica, non quoaci actum secundum, de

malo, imo esset pienus omni gratin,
possibili, vult tantum unionem bealilicam,
el vere heatus. Posset etiam de poten- quia est actus vitiB, et secundus, iiac rationc
tia sua absoluta ipsum assumere, ut exceliere unionem iiypostaticam, sod non sim-
damnatum et privatum visione di- piiciter. Vel vuit beatificam esse pra'stantio-
vinn, nam sic assumere non dicit ali- ri>m, qiiia operatio beatifica est nobilior (nnni
alia oporatione creala Christi. Quod vero unio

quam perfectioncm in Yerbo, nec
liypostatica sit simpliciter perfectior, teuot
imperfectionem, sed tantum sustenta- num.
IJoctor expresse 4. dist. 49. quast. 2. 10.
tionem. do lioc vido eum dist. 0. qiupsi. 1.
Sed quantum ad primum articu-
lum, ubi qufcrebatur, an natura nata \(\ argumenta jirincipalia. Ad |)ii-

10.
frui possit uniri Verbo. et non frui eo, inuiii, (o) ciiiii (arguilur (iiiaiilum ad
dicit Doctor duo : Primum, qiiod hoc piimiim memiirum divisionis do

non includit contradictionem, ponen- comparalione dii(iriiui uiiioniim iii
do ipsam posse assumi sine habitu se, respondeo et dieo (|U(t(i ista cst
creato, quia si poneretur talis habi- major, (fuantum ad acliim |uiiiiiiin,
tus, nccessario friieretur Verbo, quod ({iiia |)cr hanc (ômmiiiiicaliir rs.se
debet intelligi quantum ad necessita- |)cis()ua3 assumenlis iialiir;c assiiiii-
tera, de qiia supra exposui. Secundum pla* ; et ctiam modd dt' fado isla
est,quod nou ap[)aret alifjua necessi- iiicliidil (ili(im iiiii(uiciii, (jiue esl ad
tas ponendi habitum giuria; in uatura (•icluin seciiudiim, et ojicriiri ; sed de
Verbo unita, quia talis natura ut uni- p(»ssil)iii, si scjiararcliir, illa cssel
, '
122 Llli. 111. SENTENTIARUM

niajor, qucB essel iialurce ad Ver- terminate fiebat illa comparcitio,
l)ujn, ut ad terminuni quanUun ad non ad istum vel illum determinate.
acUiin priinuni, liceL non quantum Ad rationem probantem Christum jo
ad actum secundiun, et esse beatili- impeccabilem, vel naturam assum- ciuis
cum, quia beatitudo magis est in ptam quaincumque, aliter Deus di- ^cablii
operatione, et ideo major illa esset ceretur peccabilis et damnabilis, etnonfd

quantum ad operationem. Vel ma- diabolus, etc quae videntur hor- ^.{',\^J"J
.
gis proprie loquendo potest dici renda, dico, quod

'
^ sicut habens lu-
'
îisposl
remot(
quod neutra est major alia, quia men gloricC,
^ et charitatem consum- hoctan:
de c-
.
sunt alterius rationis, et cum neutra matam non potest peccare, non quia giu
necessario includat aliam ,

potest ista formaliler repugnent peccato,
una esse sine altera. sicut nec aclus primus repugnat op-
11. Ad Augustinum (p), conceditur posito aclus secundi contingenter
Vide Aug. quod cst summa oratia in ista causabilis ; sed quia de potentia or-
10. Civitat. . . , .,
cap. li). unione, quia summa gratuita con- dinala Deus non potest non coagere
descensio voluntatis diviuce, quce ad actus secundos perpeluse visionis
fuit principium assumptionis. Non et fruitionis, qui actus repugnant
est autem summa gratia habitualis peccato, sicDeus naturde unita? sibi
ex vi unionis in ista unione, licet personaliter non potest de potentia
de facto ista concomitetur istam ordinata non daro summam chari-
unionem. Unde auctoritas Augus- tatem, et ulterius suinmam fruitio-
tini potest exponi de faclo, quia lo- nem, quae excludit peccatum et sic ;
quitur de rebus post tempus ortis, ex hac unione est impeccabilis non
quod inter illas summa gratia est formaliler, sed virtualiler disposi-
in unione natura3 ad Verbum divi- tive dispositione reinota, licet neces-
num. sario respectu Dei agentis, sicut
Per idein potest ad illam auc-
dici necessarium est aliquem Bealum
toritatem Augustini 13. de Trinitat. non peccare.
ibid. cap. 0. ubi arguit per locum a Ad secundam probationem
^
Ad .
f-i"''»
tantiic
minori. Veruni est quidem quod mi- Anselmum dico quod secundus ,
congo
nus videlur esse possibile Filium hoino, quia Deus, de congruo reple- sun.
"'^
Dei esse realiter Filium hoininis, batui- suinina gratia, per quam esset
quam Filium hominis per g-ratiam hoc non decebat
impeccabilis, et
posse esse Filium Dei, et ideo si priuium hominem, quia non erat
hoc est possibile, iruilto inagis et Deus, scilicet repleri tanta gratia.
istud ; non tainen necesse quod est, Non igitur ex vi istius unionis ponit
si Filius Dei est filius hominis, quod Ansehnus istam impeccabilitalem,
ille idcm filius iKjmiiiis sit Filius nisi de congruo, quia illam conco-
Dei per gratiam, forte enim negarc- mitatur pleniludo gratice.
tur de eodem determinale. Imo nec Cuin arguitur (q) contra illud j;
conceditur, quod Christus sit Filius membrum de natura non intcllec-

'
Dei adoptivus, sed sequilur quod •

tiiali, patet responsio ad primum,
aliquis alius ])osset esse Filius Dei qualiter diceretur hyposlasiari vel
per gratiam, (juia ad aliquem inde- sustentilicari, non tainen personari
UIST. II. QU/ESTIO I 123
|)i'opler (lilVtM-ciitiaiii illiiis (li^pcn- bcatilicaii in se, quia non est bo- Ad arg. n.
(l(Milia',qua' diciliir liyposlasiatio vol niim inlinitum ; iii lioiio Jiutein in- cirraTura",
1 • 1. , •
. non polest
ad , I
( • ,
susUîitili(âtio illain (h^pcMulen- iiiiilo bealilicaliir, ut

,
iii (d)jeci(j teari, in
tiain, qU(T (licilui- personalio. quod attinîliir pcr (^peralioiies po- ^^^'i^^^^j^^jj."
"'•^^ ^''"^
eusesset
'
Atl aliaiii, (jiia» est de coniinuni- tenliarnm, non ut tale Ixtniim est
per opera-
- si . ...
abeocatione idioinalum, alnjui nefi-ant perliciens essentiain ejus iiuantum t'0"«s at-
tur. consequentiain ; sed cuin ratio nu- ad aclnin priinum. Ideo erfi"o heali-
jus cominunicationis sit, quod sn|)- tudo |)otenti(e redundat in essen-
positum recipit praHlicalionem in liam, (juia quando est in potentia,
concreto illius naluiw in qua subest in essenlia sicut nata est esse
sistil, et subsisteret in nalnra lapi- ihi, quia mediante potentia nec for-
dis, non videtur ratio quare lapis inaliter est ihi redundanlia, quasi
non prffidicaretur de eo, dicendo, realiter sit ibi alia bealitudo ah illa,
Deus est lapis, sicut modo dicitur, qU(C est in polentiis. Concedo igilur
quod Dens est homo, et ('equaliter quod essentia non jiotest beatificari,
utraque est vera. ul distinguitur a potontiis.
isenei ^^^^ ^"'^' ulterius infertur, illa Et cuin confirmatur ralio quod
^«îP'* esset nerfectior
1
communicatio, (luia
1
heatitudo ost in essentia, primo oji-
)n('dica-
onem ii-
Quadibet |)ars lapidis est lapis, elc.
'
|)ositum hiijus ost probatum clisl.
US CUJUS _* . ... .
;stpars Dico, quod pais lapidis, etsi reci- 2(). serundi libri.
itegralis. .
r , r • •
piat praMlicalionem lapnlis in coin-

i
Et cum [)roI)as (t), quod ipsa est 15.
imini, sicut pars hoinog(mea vel sujjremnm in aniina, dico quod sil Anima ex
.... .
,
se non est
suhjectiva in suo tolo, non tamen omnino ideni |)otenliis ijisis, lunc naia habe-
recipit prccdicationem illius, cnjus non est ordo excedentiae in re. Si sjecu^ndum
est pars integralis, sicut nec totnin autem est aliquo modo fundamen- ^jJJJJ^'
integrale prcTdicatur de parte inte- tum pohnitiarum, Innc licot sit su-
grali, ut non diciinus quod paries jiromnm ratione aclus priini, tainen
est domus tiinc enim ^êrhuin
; non est nata habere actum secun-
esset lapis noii in universali, s(hI dum supremum, nec per conse-
hic lapis aliquis totus, et quia nulla quens attingore bonum supremuni
pars lapidis esset hic lapis, ideo extrinsecum, nisi mediante poten-
nulla. pars lapidis prffidicaretur de tia, (juia illud nullo modo attinfiitiir,
eo. nisi per operationoin j)otonlia>. I^st

ide Var. Ad arfiumenta pro 0})inione (r). ifiitur hoatitudo iii supremo, vornin
li suina
OlVfll.lo Ad priinum palct (jiiod inuItij)licilor est, siciil ujila est esse in eo, non
em argu-
nentuiu. delicit, (juia islnd objectum non ne- est aulom iiata esse in ossentia nisi
cessario immulat inlellectuin crea- mediante potentia.
lum, et per c()nsequens voluntas Et si arfi-uas (ii) qiKKl illabitur
non necessario fruitur, el inaxime essentia', iîtiir jxilcnliis, ot j)er
si voluntas non necesS(irio hahet conseqnons est in jioloiiliis modifinte
hahifiim suj)ornaluralem, (jiio hiia- essoiitia.
hii-. I{osj)on(loo ot dico, (jiiod vcrnin
14. Ad aliud (s) de essentia cl poten- esl qii(inliim ad acliiin iiiimiim ad
tiis dico, quod creatura non polost drjiidiim cis csHf'. Qiiifhjnid cnim (;st
;
124 I.TB. IIT. SENTENTTARUM

in natura liurnana, aliquo niodo de- jor,qaantum ad aotum primum, quia
pendet ad esse Verbi, sed non opor- per hanc eommnnicatur ^^.y^ personai
tet quod illabatur ad danduni opera- assumentis natura; assumptcp, id est,
tionem supernaluralein illi potentice quod per hanc unionem natura habet
inediante essenlia. esse suppositale sive personale divi-
16. Per hoc patet ad argumentum ad- num. Et addit, quod elidm Iisbc unio
Ad arp-.
positum, ductum pro opinione quantum ad de facto incliidit aliani iinionem, quse
n, 5.
secundum articuluin quod sicut ,
est ad actum secwidum, et operari,
vere illapsus specialis est ad esse, quia includit summam gratiam, ad
quo scilicet natura^ creatffi commu- quam sequitur summa fruitio; sed de
nicatur esse Verbi , ita necessario possibili, si separaretur illa esset ma-
est illapsus specialis ad operari, quo jor,quantum ad operationem, sive
scilicet Verbum possit operari ope- quantum ad actum seeundum, scili-
rationes illius natura:^, ut sicut Ver- cet illa, qua? esset per habitum glorife,
bum diceretur esse ignis, si assunip- diceretur major quantum ad actum
sisset naturam ignis, ita diceretur secundum, quia per illum actum uni-
calefacere calefactione ignis ; sed retur Deitati, attingendo illam in ra-
non oportet illapsum esse ad operatione objecti fruibilis, sed non esset
tiones repngnantes tali naturse, si- major quantum ad actum primum,
cut sunt operaliones beatificae, ut quia per talem unionem non commu-
intelliyere et velle, sicut in illapsu nicatur naturje fruenti aliquod esse
generali Deus illabitur cuilibet crea- divinum, sicut communicatur per is-
turtB ad operationem sibi
esse, et tam unionem natura^ ad Verbum. Se- Respom
convenientein, non tamen ad ali- cunda responsio est, et forte magis ad
quam operationem sibi disconve- propositum, quod neutra est major
nienteni, vel excedentem naturam. alia, quia sunt alterius rationis, patet,
Nullum est
Ex ista qucesti(me apparet quod quia una terminatur ad suppositum
mediuia
necessita- non est aliquod mediuin necessitatis divinum in ratione suppositi; alia ve-
tis in as-
sumptione in assumplione natune luimancB ad ro terminatur ad essentiam divinam
natui-fe hu-
manfe. Verbum, puta iieque anima nata sub ratione, qua heec essentia, et quia
friii mediat inter carnein et Verbuin, termini isti sunt alterius rationis, se-
quia ex secundo articulo naturanon quitur quod istcB uniones erunt alte-
intellectualis posset iinmediate as- rius rationis.
suini,nec gratia est inuiiediate me- (p)i4(i Aiigustinum, dicitDoctor quod â

dians iutcr ista Verhuni scilicet,
: summa giatia hic non accipilur pro
et naturam natam frui, qiiia posset habitu creato, sed pro summa gratui-
uiilura assiuni sine hoc, quod ha- ta condescensione voluntatis diviiice,
beret habitum gratia\ quae fuit principium assumptionis

non enim ex vi istius unionis hal)etur
GOMMENTARIUS. summa gratia, quia ex vi unionis ta-
lis,tantum habetur naturam personari
19. (o) Ad jirimum argumcntum. Doctor in Verbo in unitate suppositi, ot sic in
Responsio d;it diias rospousiones. Prima est, illo priori non repugnet posse esse si-
1.
quod unio naturcfi ad Verbum est mane quacumque gratia habituali, licet
DIST. II. QU/KSTK) 1, i2o
(Je facto summa gratia liabitualis con- dicari denominative de Verbo, patebit Naiuraim-
*
comitelur hanc unionem, et hoc do in^va i/isf. 1 '/icfsf. 1. mmio prlSi
congruo, et sic debet exponi Augus- (r Ail anjumcnfa pro opinionc. Ulti- *^',Sômina°"
tiiuis. mo loco Doctor solvit arguraonta 1'ac- ^'^^-
,
.n
iii- (q) Cum arguifur confra itlud mcm- ta pro opinione Henrici. Et primo ar-
iialis
as-
dru/n, efc. Deinde Doctor arguit con- guitur sic : per istam unionom inlel-
suini a tra alium articulum, quem tenet, sci- lectus animtc Ghristi necessario im-
Verbo.
licet quod natura non intellectualis mutatur ad visionom Verbi ; ergo vo-
possit assumi a Vcrbo, et arguit sic, luntas necessario fruitur oo. lâtet
quod non, quia si sic, soquerentur antecedens, quia por hanc unionem
multa inconvenientia, puta si asûmo- habetur Verbum perfecte praisens illi
retur natura h^pidis. Primum esset, intellectui, orgo necessario immuta-

quia tunc natura non personabilis esset tur ab illo.
personata ; natura onim personabilis Ilespondet Doctor primo, quod Ver-

est natura intellectualis, cum persona bura tantum contingonter immutat
sit incommunicabilis existentia in na- intolloctum creatum, ot por conse-
tura intellectuali. Secundum, quia quens voluntas necessario non fruitur.
tunc diceretur Deus lapis, cum esset Secundo posito quod necessario immu-
ibicommunicatio idiomatum, imo vi- tetur, adhuc non sequitur quod volun-
deretur esse porfectior communicatio tas necessario fruatur, ut patuit i/i 1.
idiomatura tunc quam modo, cum clist. 1. quccst. i.
queelibet pars lapidis sitlapis, et quid- (s) Arl aliud. Secundo principaliter 99
quid est Dei, est Deus, non ita est de arguitur, et ratio stat in hoc^ quod si
liomine. beatitudo esset in potentia, necessario

Respondet Doctor ad primum in- redundaret in essentiam anima^; ergo
conveniens, quod licet lapisassumere- a forliori, si beatitudo immodiate po-
tur a Verbo, quod est persona,non ta- nitur in essentiaanimcC, necessario re-
men diceretur personari, sed tantum dundabit in potentias, quia essentia-

suppositari, ut supra patuit. lior est ordo, ut illud quod est in essen-
21 Ad secundum inconveniens, primo tia redundctin potentias, quam e con-

recitat responsionom aliquorum, qui verso, qnia potenticC fundantur in es-
negant consequontiam ; concedunt non e converso, sed por

sentia animae,
enim quod lapis possit assumi, sed islam unionem anima beatificatur
postea negant, quod Verbum sit lapis. quantum potest ergo talis beatitudo ;
êsponsio Secundo, respondendo ad rationem, necessario redundat in voluntatem, et

alinuo-
riuu. infringit responsionem prius datam ab sic voluntas necessario fruitur.
illis. Dicit ergo Doctor quod supposi- Respondet Doctor, et responsio stat
tum recipit praedicationem in concro- in hoc, quod beatitudo formaliter est
to illius natur.T, in qua subsislit, ot in attingendo objoctum infinitum,

sic nullum apparet inconveniens, si quod lantum attingitur por oporatio-
Verbum subsisteret in natura lapidis, nem, ot sic beatitudo formaliter con-
Verl>um esse lapidem, sicut dicimus sistit in operalione, ut {)atobit in 4.
nunc, quod Verbum est homo. Sed dist. 49. Sed oporatio imniediate por-
quomodo naturahumanadicatur pric- ficit potentiam, etnon essentiam ani-
.
J20 LTB. III. SENTENTIARUM

mse ; nec est enim intelligendum, quod quantum ad actum primum, quia Ver-
illud bonum infinitum perficiat essen- bum dat esse personale ipsi naturse, et
tiam aniraae quantum ad actum pri- per consequens quidquid est in natura
mum,neque iioc simpliciter repugnet, humana, aliquo modo dependet ad
ideo ergo beatitudo potentise redundat esse personale Verbi. Sed ex hoc non se-
in essentiam, quia quando est in po- quitur, quod Verbum illabaturad dan-
tentia, est in essentia, mediate tamen. dum operationem supernaturalem illi
Nec formaliter est ibi redundantia, potentise mediante essentia.

quasi realiter sit ibi alia beatitudo, ab Per hoc patet ad argumentum ad-
illa quee est in potentiis, sed simplici- ductum pro opinione quantum ad se-
ter eadem beatitudo, puta eadem visio cundum articulum, quod sicut vere
vel fruitio, qu8e est in potentia. Est illapsus specialis, qualis est in ista
etiam in essentia animee, licet sit in unione, est ad esse, quo scilicet natu-
potentia immediata, et mediante ipsa ree createe communicatur esse Verbi,
sitinessentiaanimee.Etcum dicitquod ita necessario est illapsus specialis ad

beatitudo est in essentia, oppositum operari, quo scilicet Verbum possit
hujus probatum est in 2. disl. 26. et in operari operationes illas naturaliter
4. dist. 49. repugnantes tali naturee, sicut sunt
23. {i)Et ciim prohas, quia ipsa est supre- operationes beatifica^, ut intelligere et
7num in ajiima, quia ex quo essentia velle, sicut in illapsu generali Deus
anima3 fundamentum, potentia est
est illabitur cuilibet creaturse ad esse, et
supremuminanima, dicitDoctor quod operationem sibi convenientem, non

tenendo essentiam animpe esse idem tamen ad aliquam operationem sibi
ipsis potentiis, ut ipse tenet in 1. dist. disconvenientem sive excedentem na-
10. quod tunc in renon est ordo exce- turam.
dentia), cum sint penitus eaedem res.
Sequitur : Si autem est aliquo modo OTI 'FSTIO 11

fundamentum potentiarum
Dicit Doctor quod licet ipsa essentia Utrum Verbum primo et immcdiate as-
animse dicatur supremum ratione ac- sumpserit totam naturam humanam.
tus primi, puta,
^ r quiaipsadat
r-
simplici-
i ., . ^ , , r r^ o,,
' 1 Alensis part. qu.rst. 4. mcmbr. 5. D. Thom.
3.
terprimum actum corpori, tamen ipsa 3. part. quxi^t.Q. art. 2. e< 5. D. Ronavent.
essentia «nim*, ut essentia, non est 't^ ^t^î^lt.^.t^^^t ^^^^^ltî

nata habere actum secundum supre- i- ef 2. Marsil. \i.quxsi. 3. Paludanus. quxst.
. 2. Siiarez 3. part. toin. 1. distiiict. IG. et ihs-
mum, scilicet perfectam fruitionem, tinct. ii. per totum. \asqucz ibi disput. 38.
quia essentia anima3, ut prior poten- ??.

etM Gabiiel. hic quacst. miica. Durandus
^ r r ' /,,c qiuTSt. 3.
tiis, nec videre, nec frui potest est ;
ergo beatitudo formaliter in potentia, Circa seciindiini argiiitur quod

1.
et non in essentia, qua3 beatitudo con- non, quia Verbum assiinipsit car-
sistit in perfectissimo actu secundo, nem jiiediante anima, seciinduni
scilicet in fruitione. Daniascenuni lib. 3. c. (). et Augus-
[u) Et si arguas quod illabitur esscn- tiiuini de A(/one (Itri.^^liaiio, cap.
tice, etc. Respondet Doctor (piod si O.eteslin lillera, cap. 11.
Verbum illabitur natur» humanee Item, pars est prior loto via ge-
DIST. II. 0U/I<:STIO I. 127
norationis, siciit inc()in})leliiin coin- Socuiuhis aiiiculus ost do luodio

1.1.
2. pleto, seciindnm CiOinnientaturcin oxtrinseco, id osl, an ^ralia modiol
2S.
1. Physir. orô siinilitor in assuin[)- inlor naturam istain uiiilain ol lor-
lionc, (juia eo ordine assiiinehanliir, iniuuin unionis.
f[iio nativ erant assnini.
Privtorea, non
prius ost, a (jiio COMMENTAKIUS.
converlitnr snbsistondi consoquen-
tia ; sod so(juitiir, assuinjisil lotuin, (a) 1n ista quxstione patct quod sunt
erji-o assumpsit partoin, non e con- «'^/^«/•/zc?//?, ^/;i//5,etc.idest,an Verbum l.
verso; ergo, etc. assumpserit unam partem mediante

Iloin, si assnmpsissot priino to- alia, puta corpus medianle anima, vel
tuin, or^"o ali(|uan(lo dimisissot, e contra. An Verbum assumpserit ali-
quod seinol assuinpsit, ut in morlo. quam partem mediantibus pluribus

Conso([iions vidotur falsum, et con- partibus, vel an Verbum assumpserit
tra Damascenum cap. 73. totum eompositum, puta naturam hu-
Itoin, do modio extrinseco arâio manam mediante aliqua parte, puta
sic:Nalura liumana non potest uniri mediante anima vel corpore. Secun-
Vorbo unione bealifica sinc habitu dus articulus est de medio extrinseco,
p:rati(e, et hoc, quia lain ijisa unio id est, nou perlinente ad esse intrinse-
quain torminus unionis excedit fa- cum natura^ assumptcO. An gratia,

cullalom uatura3 creatae; ergo cuin quct' est medium extrinsecum, mediet
ista inagis excedat, quia est summa internaturam istam unitam, et ter-
gratia, secundum Augustinum de 13. minum unionis, id est, an Verbum as-
7Vi/rf7«/. /îf/. c«y9. lO.soquiturquod sumpserit naturam humanam me-
ista non poterit fieri sine gratia. diante gratia.
Contra, si htTC unio primo fieret
SCHOLIUM.
por partom, vol partos, non esset
unica assumplio. Sentenlia tenens corpus esse assiimptum
meiliante aniraa, et lotum mediantibus parti-
Iteni, tunc prius fuisset animal
bus. Impugnat primum horum sex rationibus.
(|uam homo.
Prima, assumens non esset primo homo. Se-
Itoiu, quanlum ad secundum cuiula, sequeretur quod Christusnon esset homo
arîiilur sic, quia illapsus ii"oneraIis sicut nec paries esset albus, si tantum deno-
est cuicumque natura3 secundum mi)iaretur ab altera parte albedinis, si ha!C
^.s.sc ejus [)riinum, non per ali([uom liab<'ret actum et polentiam. Tcrtia, incommu-
iiioabilitas ut quo, est de ratione p(>rsonie, sed
habitum inodium in illa natura;
ha3C inagis convenit corpori quam anima?, (|uia
i^ritur similiter illapsus iste spocia-
animao communicatur ut ryno. Quarta, cor-
lis esl jirimo huic natuno. pus posset ab aiia persona divina assumi, ((uia
Ii) isla (lua^sliono (a) patot ({uod cst capax subsislcntia! immediale. Quiiila, in
suut diio arliculi, uuus do medi(j morte corpus fuit unitum Verlio, noii jipi aiii-
main.Sexta, ex unioneanima' ct coijioris scor-

iuliinsoco, scilicet an jârs ali(pia
sini. iion fuit Verbum hoiiio iii Iriduo ; cigo
fiiorit iiiedia inter Vorbiim, et par-
rf^-ijuiiilur unio lolius.
tom aliam vol partos ; an jiars
vel
vol iârtos fuorint modiuin inter nnanlum ad [uimuin (h) arlicii- 2.
Verbum ot totum. luiu, (licitur ([uod assumpsil corpus

;
128 LIB. Ilf. SENTENTIARUM

inediaiile anifiia, et lioc sic cxponi- niinaretur a solo B\ nani si sic, A
tur quod in primo instanti anima esset subjectum respectu accidentis
est assumpta a Verbo, et in secun- compositi ex A et ^, quia A actua-
do instanti naturcC unitur corpori, liter denominaretur a 7?;igitur a
et per hoc in eodem secundo in- simili natura humana comj)osita ex
stanti Verbum univit sibi corpus anima et corpore, non dicetur de
personaliter inediante anima, quam Verbo denominative propter solam
primo sibi univit. Similiter de par- unionem animae ad ipsum Verbum,
tibus comparatis ad totum dicitur, quia unio deberet esse ratio talis
quod prius sunt assumptcC ordine denominationis, quia tunc corpus
executionis; sed totum primo as- posset dici homo propter unionem
sumpsit ordine intentionis, sicut animse ad corpus.
totum sic est ])rius partibus suis, Item (d), de ratione personce est Arg
(-orpi
et assumptio ejus, sicut et creatio, incommunicabilitas, et hoc in ratio- incor
nicab
prius intendebatur. ne qxLO, sicut frequenter expositum quo.a
no
Ai-g. 1- Gontra primum istorum (c), sci- est hoc autem magis convenit ma-
;
Varro ubi
supra. licet de anima respectu corporis, tericc ({uam fornice, quia in toto
arguo, quia videtur sequi quod forma communicatur materiffi, ut
Christus non primo homo; sic
sit dans esse igitur sicut in natura in
;
enim ille arguit contra opinionem se personata magis appropriatur

Magistri Sententiarum, quod Chris- incommunicabilitas ista corpori
tus non fuerit homo in triduo, quia quam aninice, ita quando persona-
assumens non est homo, nisi quia tur in altero per prius, videtur
assumptum est liomo, quod exponi (si sit ibi aliquis ordo) terminari
potest, si bene intelligatur, quia ipsa dependentia corporis, ut sit
assumptum est natura liumana; subsistens, quam ipsa dependentia

igitur si primo assumptum non est anuua3.
natura humana, sed pars naturie Praeterea tertio (e), corpus na-
4
humancB, assumens non erit pri- tum est in se subsistere, et non Arg
mo homo. Et sicut in instanti assum- prcccise ex lioc quod anima infor- Corpi|
inime
ptionis se habuit ad totum et par- mans ipsum subsistit in se; ergo assunli-
bi;
tes, ita et modo; igitur et modo non non suppletur istud in corpore,
est primo liomo, sicut Socrates est nisi ipsum immediate assumatur
primo homo, quod videtur incon- est enim corpus capax talis assum-
veniens, cum non sit aliqua ratio ptionis, sicut et subsistentia^ in se;
a parte pra^dicati alia liic et ibi, li- stante unione animse ad
igitur ista
cet sit alius modus pra^dicandi, sicut Ver])um, cum per eam corpus
tangetur diai. 7. non sit immediate assumptum, stat
3.
Imo secundo, videtur seîui (juod potenliain corpore, ut assumatur a
kx%. 2.
Christus non sit liomo. Prol)0, si Patre, et ita idem homo assume-
accidens esset compositum ex par- tur a duabus personis, quod vide-
til)us essenlialibus potentiali .1 et tur csse inconveniens, quia sic nul-
actuali B^ subjectum non denomi- la persona esset homo, tamen

et
naretur ab caccidente, quia deno- ex illis partibus est homo quando

IJIST. II. QU.ESTIO II. 129
iiniiindir; igiliir essot honio, ot pra^dicatur cssontialiter et quidditati-

non {)oi'sona, nisi sit porsona in ve ; utveropriedicaturdeVerbodivino,
so, quod ost inoonvonions, quia pra^dicatur substantialitor ct denomi-
tunc partos dupliritor liv|)ostasia- native, quia homo non est de essenlia
rontur, scilicot intrinsoco otoxtrin- \'erbihoc stante sequitur quod sicut
;
seco. suppositum proprium estprimohomo,

tunc in niorte (0 fuis-
Pi\'i}toroa, id est, eadem instanti, quo
quod in
sct nova assuniplio, (juia tunc cor- suo modo sustentat naluram huma-
pus fuit iininodiato unituni \'orb(), ot nam, est primo et ada^quate homo,
non per aniniaui. quia tota natura humana vere prcodi-
Privtoroa, proptor illas duas unio- catur de illo, sed suppositum divinum
uos nou fuil lioinc), sicut ostensuni sustentando illam in se pertecte, sup-
est in socunda rationo ; ergo roqui- plet vicem suppositi creati ; ergo in
ritur torlia, qucG sit tolius |)riino. eodem instantiquo sustentat, erit pri-
proptor quain tortiani Vorbuin sit mo homo.
Iionio; sod illa suflicit sola sine Sed si prius assumeret animam, et
aliis duabus, ip:itur ilhc dua3 super- deinde corpus, non fuisset primo ho-
lluunt. mo ;
patet, quia anima non est tota
natura humana, qua natura humana
COMMEXTARIUS. dicitur primo homo.
Et addit Doctor, quod si tunc non
(b) Quantum adprimumarticuluui di- fuit primo homo, sequitur quod etiam
citiir a Varrone, lib. 3. dist. 2. qusest. 1. et nunc non sit primo homo, quia
quod Verbum assumpsit corpus me- nunc eodem modo dicitur homo, quo
dianle anima, ita quod in primo instan- sustentat naturam humanam; sed si
ti natura:? anima, estassumpta a Verbo, prius animam, sequitur

assumpsit
et in secundo instanti ipsa anima uni- etiam quod et nunc prius in se sus-
tur corpori et per hoc in eodem secun-
; tentat illam, etsic nunc non eritprimo
do instanti Verbum univit sibi corpus homo, quod est valde inconveniens.
personaliter mediante anima, quam (d) Item de rationc personae, etc. Hic
primo sibi univit. Similiter de parli- Doctor deducit ad hoc, quod si Ver-
bus comparatis ad tolum dicitur, quod bum naturam humanam
assumpsit
prius sunt assumptai ordine executio- me(Jiantc aliquo medio intrinseco
nis, sed totum primo assumpsit or- prius in se assumpto, quod illud de-
diue intentionis, sicut totum, sic est buitesse corpus, et sicsuf)ponit unum,
prius suis partibus, et assumptio ejus, quod assumplio natura; humanai fuit
sicut et creatio prius intendebatur. ad Verbum in unitate persona,', ut pa-
(c) Contra primum istorum, etc. lla- tet supra, dislinct. i. (juucst. 2. Illud
tio Doctoris stat in supponendo hoc, autem quod assumitur in unitate per-
unum, quod ita suppositum divinum soUfC vel suppositi, debet esse tale,
dicatur vero homo, sicut et supposi- quod si in se relinqueretur, slatim es-
lum creatum, licet sit dilterentia in set incommunicabileut^'?/© et ut f/uod,
modo pra'dicandi, quia, ut homo, pno- ideo non dicimus quod assumat, puta,
dicatur de supposito, scilicet proprio, albedinem in unitatc suppositi vel
ToM. XIV.
;

personae, quia sibi derelicta non est Dico, quod Doctor hic non intelli-
incommunicabilis ut quo î\}Xqiiod\ git, quod stante assumptione animae
cum ergo corpus iiabeat magis ratio- ad Filium uniatur corpori,eo modo quo
nem incommunicabilis ut quo et ut sustentatur in Filio, quia unitur cor-
quod, non sic anima, sequitur quod pori per informationem, et sic istae
cum ista unio sit in unitate suppositi, uniones sunt alterius rationis, nec est
quod prius assumpserit corpus, et me- impossibile quod ex illis partibus uni-
diante illo assumpsorit naturam, quod tis, quamvis assumptis a Patre et Fi-
tamen est falsum, et Sancti ex})resse lio constituatur homo singularis et
negant. unus, sed bene est inconveniens, quod
Dubitatio. Sed hic oritur difficultas, quia cer- ille unus homo non sit unus unitate
tum est quod corpus organicum sibi personee, vel intrinsece vel extrinsece
derelictum, etiam anima intellectiva et certum est quod secundomodo non
separata, statim est verum supposi- est unus entitate persona3, patet, quia
tum, saltem substantia3 corporege ; et tota illa natura non est suppositata
similiter ipsum
informatum anima in uno supposito, cum partes sint in
intellectiva, quia forma non dat sibi diversis suppositis, nec est unus uni-
esse suppositum, ut patetparum infra, tate personee intrinsece, quia tunc
et si sic, sequitur quod in Francisco partes essent hypostasiat<B intrinsece
eritduplex suppositum, quia unum ra- et extrinsece, patot, quod est inconve-
tione corporis organici, et aliud ra- niens.
tione totius, quia tota natura in se de- (f) Prxterca lunc in morie. Hic sup-
^
relicta est in se suppositata, et sic ar- ponit Doctor quod in morte Ghristi, in i
gumentum quod facit DoctorzV^ 2. dh- ipsum Verbum fuit perfccte unitum v^riS
tinct. 15. probans quod si elementa corpori, et anima', ita quod in illo tri-
{"'J''''^'
essent in mixto secundum substan- duo corpus perfecte sustentabatur in

^°''!
tiam, quod in tali mixto essent plura Verbo ; et similiter anima, et non fuit
supposita, quod habet pro inconve- nova assumptio neque nova sustenta-
nienti. Responsionem qua^re ibi in tio, nam eadem unione, qua univit
glossa facta super illo argumento. sibi totam naturam humanam, univit
4. (e) Prxtcrea /e/V/o.Nota in ista littera etiam sibi animam et corpus, et per
Responsio quod nullum est inconveniens quan- consequens corrupta tertia entitate,
daturalibi.
tum ad hoc,nec impossibile, quod Pa- unio ad partes remanet.
ter assumat corpus tantum organi- Sed in hoc dubitatur, quia unio Aiia W
lat.
cum,etFilius tantum animam intel- totius natur;e immcdiate fundabatur
lectivam ; sed quod istis assumptis ip- in natura humana, et non in corpore
sa uniantur ad invicem,stante assum- neque in anima, patet infra ergodes- ;
ptione eorum, videtur difflcile, quia tructo fundamento, destruitur talis

anima unita corpori actu dependet ad unio, qua totum, et partes dicuntur
quod etiam dependeat ad Fi-
illud, et uniri, et .per consequens erit nova
lium dependentia ejusdem rationis, unio ad partes.
quia scilicet sustentatur in Filio, et in Dico, non asserendo, quod loquendo Resp^
corpore proprio, cujuscontrarium dic- de totali unione, qua3 fundatur in na-

tum est supra. tura humana, destructa ipsa natura
,
DIST. 11. QU/ESTIO 11. 131
destruitur et ipsa. Sed in illa tolali lioe iii alio priino personatur quan-
unione mullcT partiales continentur, (lo assuinitur, {jnia piM-sonalitas
puta, uuio ad corpus et ad animam. divina su|)plet porsonalitaloin pro-
et ista3 non destruuntur destructa tola- priani ; lola naliirH esl priino et
li ; et dicitur totalis, non quod sit coni- iininodiato lioc inodo |)orsonal)ilis
posita ex multis partihus, sed ex lioc in so, si sibi diinittalur, et non
quod fundatur immediate in toto com- pars vel [)artes; ifiilur, etc. Pro-
posito, sedde hoc aliasscilicet c//a7. 22. batio majoris, quia in eodein in-
h/fJus terii/ entsermo. stanli nalura», in (|uo in se perso-
naretur, si sibi diinitteretur, per-
^^"^^^^'^^'
sonalur in alio vel ab alio, quia
Rosolvit luillum fuissc meaiuni quud iuter liec auto illud iustaus OSt natuin
ualuram assumplam etVerbum, quiacnm na- aSSUUli, quia nou prius luit natura
turainseimmediatesitpersonabilis, simililer
singularis, noc post illud inslan
erit personabiiis in alio ; admittit lamen aui- ., . ,
^.. . ,. sassumitur, (fuia tnnc esset per-

niam dici posse medium .
qun, respectu naturae .
.
^ i
assumpto-, quia est formalis ratio ejus.

sona in so. iMuior probatur, quia
iii eodeni instanli naturcu, iii quo
Ideo quantuin (^•) ad isluni ar- niateria prcecedit totum vel lornia,
ium liculum potest dislingui de medio. noutrum natuin est esse persona,
0(1 ct Sicut eniin inter agens et actum vel sed tunc primo, quando ex istis
enoctum aliquid potest poni me- unitis esl lola natura, tunc ipsa
dium, vol iil quod, sicut agens tota persona in se,
est si non im-
proxiinum inler agens remolum et pediatur ab assumente.
efTectum, vel ut fjno, sicut forina Secundo modo (h) loquendo de Q„omodo
afiontis, itainter recipiens et recep- medio, scilicet ////o, potest concedi ^j!^^'g'jf,^^f
Imn potest poni duplex medium, quod

^
anima est medium in ista quo. .as-.
. . -, .
suinptionis
scilicet quofi et fjuo. Sicut eiiim assumptione, et lioc respoctu to- naiuiae.
aliquid potest esse alicni ratio agen- tius, quia est forjnalis ratio Iiu-
di, ita aliquid potest esse alicui ra- jns natura3, qua ha3C natura est
tio recipiendi. Kt illud respectu re- niiibilis, sicut ipsa est, qua for-
ceptionis accidenlis potest esse m;dilor homo est risibilis, non
quandoque propria lorma recipien- lantum ut princijjium offoctivum,
lis, subjoctum per propriam
sicut sed ut subjectum proximum. Kt
formam, ul jior ralionom propriam sicut esl forina ipsius subjecli, ila
recipiendi, rocipil primo propriam potost esse forma conslitnons hanc
passionem. naturam, ot lamen est toti natuice
Ad pr(jposilum polest dici, ({iiod ralio propria recipiendi istain
in ista passiva assumptiom! nalura^ unionem, quia est ratio propria
human<je ad Vorbum, nulluin fuit constiluens ipsum lotum roce])li-
mediiim quocl, inter \'orbuiii ot vuin hujiis unionis. Xec propter
ipsam naturam, sed tota nalnia hoc oj)orlot animam priino assu-
fuit sic immediate assumpta, quod nii iit y/zo^/, sicut nec ipsa ost risi-
probatur sic Quod ost in se primo
: bilis nl tjuftfl, licet ij^sa sit (pio
personabile, si sibi dimilterolni', homo ost risibilis.
132 L1I3. 111. SENTENTIARUM
i
6. Et proptor me-
istam ralionem bum non assumpsit mediante anima, Qua<
({n ti
Prapositio (liandi, vere potest dici assumi nec e contra. Et intelligo medium
pei ali-
ûamio tota natura per animam, ila quod f/i/od, quod primo assumitur in
illud
iiii
respectu pr(i3dicati se, et per assumptionem illius assu-

Tem%h- ly PC}', licet
quando mitur aliud, sicut dicimus quod
forraalem
jj^,^ circumstantiam causa3 quasi
^'^lJ^Î^^/e- jnatorialis, tamen respectu ejus, quantitas est medium qiiod inter ho-
notat.
quod doterminatur per ipsum, di- minem et albedinem, quia homo prius
cit causam formalem, sicut et Ikjc, recipit in se quantitatem, et ipsa me-

liomo per animani rationalem est Verbum non
diante, albedinem, et sic
risibilis, notatur forma subjecti prius assumpsit animam, sed primum

esse quasi materiale respectu pnje- assumptum ui quod, fuit ipsa natura
dicati. Hoc etiam modo polost humanasingularis constans ex anima
concedi, quod anima mediat inter et corpore.
carnem et Verbum, quia aniina (h) Secundo modo loquendo. Doctor
est forma natura^ totalis primo dicit multn. Primum, quod anima po-
assumptcc, cujus naturcO caro est test dici medium quo, id est, quo na-
pars, et idoo illud quo tota nalu- tura humana assumitur. Et ut hoc in-
ra est assumplibilis et assumpta telligatur declaro de medio quo. Ali- m,
est, quo caro suo modo est as- quando enim aliquid dicitur medium ci^te"
sumptibiHs et assumpta. quo, ut ratio formalis recipiendi, et

Sed hic est unum dubium quan- hoc dupliciter. Primo, quod illud quo
tum ad primnm membrum distin- sic dicatur ratio formalis recipiendi
ctionis, quid sit isla natura, quoe respectu alterius, quod illud non pos-
primo dicilur assumi, an scilicet sit recipi, nisi ipso mediante. Exem-
sit aliquod ens aliud a partibus. plum : Intellectus est ralio formalis
Commentator 1. PJujsic. comm. 17. recipiendi intellectionem respectu
videtur dicere quod totum, licet anima3, quod anima dicitur tantum
ita
sit aliud a partibus, sive a quali- recipere intellectionem mediante in-
bet parte seorsum, non tamen ab tellectu, ut ratione formali recipiendi,
Vide Varr. omnibus parlibus simul; et si ita et in se recipiet primo illam intelle-
3.'procom^ essot, cum isla assumptio reaiis ctionem.

non sit nisi rei, nihil aliud csset Aliquando vero dicitur medium yzô,
totuni assumi quam omnes partes quod est sic ratio formalis recipiendi,
assumi. Si otiaui sit aliud ens ab quod tamen nullo modo recipit, sicut
eis, dubium ost, an sit alia en- anima intellectiva est ratio formalis
titate posiliva absoluta vel relati- recipiendi risibilitatem, et tamen non
va. Et tertio, an sit aliqua forma recipit illam in se ; et hffic ratio for-
alia a forma, quco est pars totius. malis adhuc est duplex, nam quffidam
est totalis, quwdam est partialis et
COMMENTARIUS. principalis. Tctalis, sicut humanitas, Raiil
qua} sicut est tota ratio producendi ri- "dujtx.
(j (g) quantum adistwn articulum.

Ideo sibilitatem, ita etiam recipiendi ; sed
Doctor hic dicit duo: Primo, quod partialis et principalis est anima in-
loquendo de medio quod, quod Ver- tellectiva, quio sicut est ratio partialis
;
DIST. Jl. gU/ESTlU II. i:j:i
cnusandi risibililatem, ilaetrecipioiuli, Ferrar. quarlo coiilra Cicnt. 81. Mayron. :t. d.
1. q. 10. Bassol. 2. d. 12. i[. 2. Louchet. 2. d. 2.

et hoc est, qiiia ipsa aniraa inlollcc.
q. 2. .\iiton. And. 7. Mdapli. q. 18. Javoll. (|.
tiva est ultiraa forma dans cssc spe-
ull. Ovaiido liic art. 2. Alii Scotistn' dicunt
cificum. Ad propositum dico quod na- pailos unitas dislinûi roaliler a toto, non o
tura humanaesttotaratioformalisreci- coiitra, quomodo inforius est idem formalilor
piendi in se unionem terminatam ad superiori, non e conlra, ut colligi videtur o\
9 in- Vcrbum; ot ijuia aniraa intellectiva est Scoto 1. d. 2. q. 7. ol d. S. (j. 4. ita Joan. Can.
1. Pliysic. qujpst. ;t. Tnuub. c. do idont. ot
principalis ralio dans cs.sc ultimatum
ratio. dist. reali, iii Formalil. Maurit. ibi in annotat.
et specificum naturu' humancT, dici-
Piligianis hic art. 2. citans Leuch. et Barg. ot
mus quod ipsa est principalis ratio, et dicens esse fere omnium docliorum Scotista-
eam, nou quod talis
partialis recipiendi rum. Hic modus non placet, (juia cuin distin-
unio recipiatur immediate in anima, ctio realis sit relalio realis, pctit realom rela-
sed dicitur ratio recipiendi modo pric- tionem iii altero correlativo creato e.xistenti,
idoo tenendum est absolute disliiifûi realiter
e.xposito. Et dicit infra, quod cum
partos unitas a toto, et e contra; vel Scotus
dico, natura humana per animam est
tantuin vult tolum osso aliud oiis a paitibus
assumptibilis a Verbo, quod ly pcr, unitis, sed non facientibus ens per se unum,
dicit causam materialem, verum di- nec transactis in naturam specificam, quia
cit, quia illud quod se tenet ex parte parles sumpta) cum relatione unionis sunt
quid rospectivum,et totuin est quid absolutum,
pra^dicati habet rationem forma'
cui conveiiiunt oporationes et passiones, qua)
patet 7. Mct. de partibus definitionis,
non conveniunt parlibus cum illa uiiione, ita
qute dicuntur formic, inquantum sci- Pliilip. Faber. hic d. 8. cap. 3. ot favet Scot. 1.
licet pra:'dicantur, ut exponit Doctor ; d. 1, c. 4. luim. 14. et 2. d. 1. qucPst. 5. num.

et sic ly per ut se tenet ex jârte sub- 21. ot d. 12. q. 2. nuiii. 3. (luibus locis docet
prius posse esse sinc posteriore, si iion sit ei
jecti, et comparatur ad prctdicatum,
idem ; eryo cum partes unita? sint prius tolo,
dicit circumstantiam caustE materia-
et ne(jueaiit esse sino oo per ulhim potentiam,
lis. Ut vero comparatur ad naturam suntoi idem. Prseterea Scotus 1. Pliysic. qua^st.
humanam, dicit circumstantiam cau- 9. docet totumet partes unitas esse idem rea-
see formalis, quia sic est ratio princi- litor; ergo dum hic id negare videtur, intelli-
palis, quare talis unio recipiatur in gendus est de partibus cum illa relatione
unionis, sed non quatenus transeunt iii iiatu-
natura humana, vel quia determicat
ram, facientes unum por so, iii ([iia rc iiiliil
ipsum subjectum, et detorminans se
certuiii habeo.
habet per modum forma) respectu
determinali. Qiinnliim ad piimiim (i) ostondo, 7.
qiiod totiiin sil ciis aliud ab omiiibiis Totumesse

., . . .... aliud ens a
SCHul.lL.M. ])arlil)us conjunctiin el (livisim. puitibus.
Probo, (|iiia alias non csset difreren-

Totum esse distinctumi seu ens aliud a parli-
bus simul sumplis. Primo, alioquin lolum per
tia toliiis, (|uo(l est per se iiniim,
se non difTerret a toto per accidens. Secuiido ad loliim (juod est iinum aggreâ-
ut disliii^'uitur a partibus unilis est terminus lion(5, utcuinuhis vel acervus, qui.i
f;enerationis. Tertio, ex IMiilosopho manct .\ et islud lofiim scciiiidiim est sii.e
H, non manenloA |{. Quarto, nnn essetaliiiuod
parlcs S. A/rl. (i()iis('(|U('iis xidcliir ,^,,^^ ^-
causatum a causis intrinsecis. Quinto, non
iiic<)iiv(!iiieiis ;
hiiii cx ('(xlciii (S.
;
esset ens cui competi-rei propria passio, ila
tiim, (|uia eti('iin iiiiiim |)('r acciiiciis
Scotus 8. Mef. q. i. Herva-us quodl. k q. 14.
Cajet. '].
p. q. G. art. 3. Cai)reol. bic <[. unic. est ma^îs iiniiiii qiiam illiid ajLi'^re-
I3i LII3. III. SENTENTIARUM
gatione, et miiius uniim qiiam to- que allcrius earum, neque amba-
tum unum per se, et tamen unum rum, quia neutra est causata, nec
totum per accidens non est suctc amlDte, quia sunt primafi causae et
partes, quia secundum Pliilosoplium priuia principia rei ;

igitur, etc.
Tcxt. 11. 1. Met. cap.De uniiate deflnitiouis, Item, sequeretur (n) quinto quod
^^^^'
in hoc homo albus est unum ali- nullum ens esset cui per se inesset
quid, quia albedo inest homini, non propriapassio vel propria operatio,
autem esset tale totum si non infor- vel quodcumque accidens proprium
maret. illius speciei, quia ha^c non sunt
T.Met.text. Pf9eterea per se terminus ad

(k), materic-c nec formae.
et 32. et 8. </'/^?^ genercitionis est aliquid ha-
^^'et^."'^' bens entitatem propriam, quia ge- GOMMENTARIUS.

neratio est ad esse proprii termini ;
Totum est scd totum cst priuius terminus ad (i) Qiiantum ad primiim oUendo.
l^^lxl^l-
nis, et re-
surrectio-
"^s-
que^m generationis, non altera pars,
:^^ g* ytranue Pcirs prcPexistat, et
'
de novo unirentur, nil minus esset

^^. Ratio stat in hoo, quia ex quo totum
essentiale
tum
est magis
accidentale, sequitur
unum quam
.
ij-i
to-
quod clicat
generatio vel productio ipsius com- aliamentitatem a suis partibus; patet,
positi, sicut in resurrectione, dato nam totum accidentale ultra partes,
quod tam anima quam corpus, de necessitate dicit informationem
preeexisteret secundum suas entita- unius partis ad aliam, quod non est in
tes, adhuc fieret resuscitatio ad esse toto aggregationis. Si ergo totum es-
totius compositi, non autem ad esse sentiale estmagis totum, quam totum
corporis vel animcT,, ne'c ad ambo accidentale, oportet dicere quod erit
ista ia:itur ad aliquod tertium ab

;
ibi aliqua entitas absoluta alia a parti-
istis. bus, etiam perfecte unitis, aliter non

Tertio (1),
potest argui a simili de essetmagis unum, quam totum acci-
corruptione secundum argumentuui

eo^^Manent
derdale, quod dicit perfectam infor-
AetB.non phiiosophi 7. Met. tn ftne, quia ma- mationem unius partis ad aliam.
manente ' i
.
^ ^- nent/l ^, non manet ^l//,

et et idem Si dicatur quod ideo totum essen-
realiter non potest manere et non tiale dicitur magis unum, non propter
manere ergo yl^ est aliud;
rcaliter majorem unionem partis informatcc
ab Aei B igitur cum sic in omnil)us

]
ad partcm informantem, sed quia par-
compositis per se rationi parlium tes totius essentialis sunt simpliciter
non repugnet, ut illa> maneant, el magis perfecta!, cum sint subjectce,
totum non nuaneat, «diqua erit enti- tum quia sequeretur

sed hoc nihil est;
tas propria ipsius totius alia ab en- quod unum aggregatione esset magis
titatibus partium. unum, quia partos unita? possunt esse
Item quarto (m) sequeretur quod substantise perfectcTD, patet de acervo
nihil esset per se causatum a causis lapidum, quod tnmen est falsum. Si
intrinsecis, materia scilicet et for- dicotur, quod ultra hoc requiritur
ma, quia ista? causae causant hoc unio pnrtium, tunc stat argumentum
compositum, quia suut partes cau- Doctoris quod compositum essentiale
sati sed istai non sunt partes, ne-

;
erit simpliciler aliud a suis partibus,
DIST. 11. QU/ESTIO II. 133
f
quci' unitas non est propter majorem lialilatis, patot dist. o. primi,(/f/a'sL 1.
I minorem unionem, eum
vel tanla (V ^/i.v/. lamen persona IHitris est
25. et
sit unilas aceidentis ad subjeetum, eonstituta. Secundo, dico quodessen-
quanta est forma' ad materiam, quia tia divina et proprietas sic se habent,
suo modo ita informat aeeidens sub- quod proprietas transit in essentiam
jectum, sieut forma materiam. Tum secundum perfectani identilatem rea-
etiam, quia qua-ro, unilas eompositi lem. Ideo constitutum e.\ ipsis neces-
secundum quam dicitur
substantialis, sario est idem reaiiter cum illis, et ita
magis unum quam eompositum acei- summe simplex, sicut essentia et pro-
dentale, in quo fnndatur? si in parti- prietas ;
patet t/bi s//pra, non sic de
bus immediate, vel in unione partis ad composito substantiali.
partem, tunc unitas compositi acci- (k) Priclerea,pcrse termimis ad(/i/cm, 10.
dentalis erit ita una sicut unitas com- etc. Dicit Doetor quod composilum
positi essentialis. Si vero talis unitas substantiale aiiud est de necessitate a
immediate fundata in aliqua entitate suis partibus ex hoc quod est termi-
aliaa suis partibus unitis, tunc habeo nus generationis. Quod ut clarius in-
intentum, scilicet quod compositum telligatur,suppono primo, quod gene-
essentiale est magis unum propter ratio proprie, primo et per se termi-
unitatem entitatis, quaêst simpliciter natur ad compositum, ut patet 7.
alia a suis partibus. Metapli. Secundo, suppono quod ter- 7. Meta-
phys. con-
Posset tamen dubitari hic, quia si minus generationis est duplex, scili- text. 22.
Doctor ex hoc probat compositum ret r/uo et cji/od. Terminus g-enerationis

ectio
iilaris. substantiale dicere aliam entitatem a quod, est ipsum compositum per sc
partibus, quia estmagis unum in se, generatum terminus vero ////o est
;
sequitur de facto quod persona Patris forma partis, qucC dicitur terminus
in divinis dicat entitatem realem, et formalis generationis, et de hoc satis
realiter distinctam ab essentia et pro- exposui in 1. etiam Terminus
distinct. 17. Patet
generatio-
prietate constituentibus ipsum ;
palet, a Seoto quomodo in omni genito po- nis est
diiplex.
quia persona Patris est magis unum nitur terminus formalis generationis,
quam quodcumque compositum. nam essentia divina est terminus ge-
tio no'
Dico in proposito quod wiilas potest nerationis Filii, ut patet subtiliter a
Oila.
capi dupliciter ; vel unitas compositi Scoto i/i 1. disti//ct. 2.3.0. 7.et27.
vel unitas tantum constituti, et nullo Sed ipse Filius constans ex essentia et
modo compositi. Primo modo talis proprietate, est terminus vere produ-
.as po- unitas consequitur entitatem aliam ab ctus, quodeclarato, statim infero pro-
capi
iciler. entitate partium, quia [)artes compo- positum, quod exquo generatio primo
nentes dicuntur vere causa^ intrinsectc, modo et per se terminatur ad compo-
qua^ necessario causant illud, patet situm, et generationem per se termi-
i/i/ra, ct dist, 12. 2. (///icst. 1 . Persona nari ad compositum, est ipsum a(v
autem Patris nullo compo-modo est quiri per generationem. Tunc quccro, 1. riiys.
context.
sita, nec quasi composita, quianon est quid acquiritur per hujusmodi gene- 82. innleria
([uomodo
ibi aliquid habens se per modum m<a- rationem? aut materia, aut forma par- sit iniênc-
teria^ vel quasi materitnn, neque per tis, aut unio illarum, aut respectus rabilis.
modum potentialitatis vel quasi poten- sequens, aut aliquid absolutum aliud
;
13G LIB. 111. SENTEiVnARUM

ab istis. Non primum, quia materia ab alteratione propter terminum for-
est simpliciter ing-enerabilis et incor- malem, et dhlinctione 13.

ruptibilis, primo de Gcneratione, lo- Dico quod ista expositio videtur Solu
quendo terminative, quia bene ipsa tantum ad libitum, et non ad mentem
est generabilis subjective, cum sit Aristotelis, quia si ipse vult (ut dixi)
subjectum generationis ; sed boc non quod generatio primo et per se termi-
est ad propositum, quia loquimur natur ad compositum, sequitur quod
hic de termino generationis, quin in illud composiLum immediate acquiri-
se acquiritur 'secundum suum cnse tur per ipsam generationem, imme-
per generalionem. Non
secundum, diate attingentem ipsum compositum,
quia si sic, tunc generatio tantum et si est aliquid unum per se vel pro-
terminaretur ad formam partis, et sic ductum, oportet dicere quod substan-
non ad totum, et per consequens per tia vel accidens non accidens, ut
;
generationem tantum acquireretur patet, ergo substantia composita, qua3

forma partis, et non totum composi- de necessitate erit alia a suis partibus,
tum. Non tertium, nec quartum, quia cum partes sint tantum componentes,
ille respectuset uniononsuntsubstan- etnon compositee. Et cum dicis per
tia, nec de quidditate substantice, et Doctorem, quod generatio specificatur
tamen generatio per Aristotelem 5. per terminum formalem, quia forma
Physicor. in hoc distinguitur ab alte- partis est ultima ratio formalis dandi
ratione, quia ipsa terminatur ad subesse specificum composito, sicut et
jectum, alteratio vero ad accidens forma accidentalis est ratio formalis
relinquitur ergo quod generatio ter- dandi esse composito accidentali, et
minetur ad compositum, tanquam quantum ad hoc generatio et alteratio
ad aliquid substantiale absolutum, specificantur a terminis formalibus;
realiter distinctum a suis parti- sed non negat Doctor quin possint
bus. specificaria termino tolali, imo magis
,, Si dicatur salvando Aristotelem ;
ab ipso specificantur. Et ultra dico
obiectio.
^^^^ generatio per se primo termina- quod aliud est generationem specifi-
tur ad compositum sed unitas per se ; cari per terminum formalem ; et aliud
compositi dicit unionem partium, ita est,quod per ipsam vere acquiratur
quod talis generatio perse terminatur compositum, quia cum dico composi-
ad unitatem unionis partium, et in tum acquiri per ipsam, de necessitate
hoc differt ab alteratione, quia etsi dico aliquod accidens vere composi-
alteratio terminatur ad unitatem tum ex materia et forma, quod est im-
unionis accidentis cum subjecto, ta- possibile. Vel dico aliquam substan-
men quia terminus formahs genera- tiam intrinsece compositam ex mate-
tionis est accidens, ideo dicitur alte- ria et forma, quod erit intentum, et
ratio sive generatio secundum qiiid. non possum dicere ipsam materiam et
Hic autem, quia terminus formalis formam simul^ quia in se non sunt
generationis est forma substantialis, compositec, nec unio illarum est com-
ideo dicitur generatio simpliciter. posita inlrinsece ex matcria et forma,
Unde Doctor ?V^ 1. t//.s7. 5. q. 2. dicit quia tunc talis unio esset necessario
expresse quod generatio distinguitur substantia.
DIST. 11. QL.ESITO 11. i:r
Si iterum dicalur, quod licet gene- tur quod unio, ergo non est corruplio
ratio prinio et per se terrainetur ad alicujus subslantiu' eodem modo
; et
compositura, non tamen est necesse potest deduci lioc argumentum q;io et
ipsum compositum esse formaliter immediate priocedens.
substantiam ;
patet, quia Doclor, con- (m) I/em qf/arto. Dicit Doclor quod
cedit /// primo, quod in divinis est causai intrinseca^, puta materia et
vera generatio, et primo et per se illa forma necessario causant ali(iuid,
terminatur ad personam Filii, et ta- quia causant illud, cujus sunt causa',
men non est subslantia,
persona Filii et certum est quod materia non cau-
neque prima, neque secunda, proprie sat formam, nec e contra, quia tunc
loquendo de substantia, ut patet a materia esset de intrinseca ratione
Uoctore i/i 1. disl. 25. et 2(3. non est rorraa), et e contra ; nec materia cau-
ergo necesse quod terminus totalis sat seipsam intrinsece, quia tunc idem
generationis sit substantia. esset de intrinseca ratione sui ipsius,
Dico non est simile, quia
quod quod non est intelligibile, nec est di-
Filius in divinis non componitur ex cendum, quod causent iilam unionem,

partibus substantialibus, quod si com- vel respectum, quia absolutum non
poneretur, idem de necessitate dice- est de intrinseca ratione respectivi.
retur de ipso ut de composito naturali. quia si sic, tunc respectivum esset
Secundo dico quod per talem gene- absolutum.
rationem in divinis acquiritur verum Si dicatur, quod etiam secundum 13.
suppositum, quod aliquo modo distin- lioc partes definitionis compositi rea- Nota hanc
guitur ab essentia et proprietate. Sic lis producerent ipsum definitum ut nem cam
in proposito, in composito naturali realiter distinctum, et si sic definitio polfsione.
acquiritur verura suppositum, et illud constans ex partibus non explicaret

non est partes, cum non sint supposi- totam esscntiam deliniti, quia non
tabiles in se, et per consequens, nec explicarent ipsum totum definitum.
in alio, ut patet supra; ergo oportet Quidam imitantes Scoti doctrinam
quod terminetur ad aliquod totum, dicunt, quod sicut pars definitionis
quod in se sit vere suppositabile, et explicat partes definiti^ ita et lota
illud non potest esse nisi entitas ali- delinitio totura definitum. Si sic intel-
qua absoluta, et realiter distincta a ligunt,quod sicut per rationalecognos-

suis partibus. eo illam partem formalem hominis
(1) Teriio potesl arfjfd. Hoc argumen- constituentem ipsum in csse specifico,
tum exemplum de /1 et /y potest

ultra et per aliam [)artem materialem, et
simpliciter eodem modo deduci, sicut per animal rationale ipsum totum
et argumentum immediate pra^cedens, hominem, ita quod sicut rationale
quia sicut generatio primo et per se nihil aliud est, nisi ipsa anima intel-
terminatur ad totura corapositum, ut lectiva, et animal nihil aliud esl, nisi
ad terminum ad r/item, ita et corruptio pars materialis, et si(; aniuial ratio-
terminatur de necessitate primo et per nale nihil aliud est, nisi if)se homo ;
sead /lon esse totius. Qua^ro modo quid (piidfiuid sit de conceptibus non curo
corrumpitur non anima, nec corpus,
? pro nunc, (|uia Doctor^V^ 1. d 30. di- (ju.psitde-
quia adbuc remanet cadaver. Si dica- cit qiiod definitioest cognitio distincta
138 LiB. III. senti:ntiarum
definiti quoad omnes ejus partes. Et tiales, et sic cognoscens parietem et
d. 8. primi, ct iii qnodl. vult expres- all)edinem aciu inhserentem, et unio-

se, quod dofinitio et definitum diffe- nem illius, perfente cognoscet album;
runt ratione, sed de hoc parum curo, sic in proposito.
quia quferimus hic tantum de re et de Si dicatur, ergo videtur quod talis î ja
Definitio, existentia rei, quia Doctor vult in 1. unio materiaj et formio sit de defini- •i'^''^'
tmn'quo- (î^^- 2- qiissBt. 2. quod definitio distin- tione compositi.
guitur a definito, licet ibi loquaturde- Dico quod aliud est aliquid preeexigi
'"fe°anr g^j^^^.
conceptu definitionis, et de conceptu ut necessarium, et aliud est esse de

definiti, quia alius est terminus defi- existentia; sic in proposito, tantum
nitionis, et alius est terminus definiti. m.ateria et forma sunt de intrinseca
Si enim physicaliter loquendo vult ratione compositi naturalis, licet ip-
Doctor quod materia et forma distin- sum non componant, nisi prius
guantur a toto composito, et vult unita^.
expresse in dist. 22. In^jus 3. quod de- Sed occurrit alia difficultas, quia si 15
finitum compositi realis de necessi- partes, etiam simul unitcC, distinguan- Difncui
tate includat materiam et formam, tur realiter a composito, tunc Deus

ita quod ipsa materia et forma vere posset facere animam et corpus unita,
definiunt compositum reale ; nescia et tamen homo non esset patet per ;
videre quomododefinitioalicujus com- propositionem Doctoris in 1. dist. i.
positi realis, et hoc loquendo de exis- quxst. 4. in2. dist. 12. quasst. 2. in 3.
tentia ipsius compositi, non distin- dist. 2. qugest. 2. Prius natura alio, a
guatur realiter ab ipso. quo essentialiter non dependet, poLest
,1 Ideo, semper meliori judicio,
salvo existere separatum a posteriori per
Definiiio et sine assertione, dico quod definitio divinam potentiam ;
sed partes, etiam
compositi rcalis vere existentis distin- unitse, sunt priores natura ipso compo-
turl4"afi"te'r
adeiinitio. gQJtur realiter ab ipso composito. Et sito ; ergo, etc.
cum dicitur, tunc non explicat totum Secunda difficultas est in hoc quod Difficuii
entitatem compositi, dico quod expli- dicit Doctor, quod vere causant ali-
care essentiam compositi contingit quid absolutum distinctum realiter;
dupliciter. Uno modo quod explicans aut enim causarit illud effectivo, ct
dicat realiter ipsum compositum. Alio si sic, tunc Deus posset facere homi-
modo quod realiter dicat omnes partes nom sine anima et corporo, cum pos-
Expiicare constituentcs illud compositum. l^rimo set supplere causalitatem cujuscum-
essentiain , . , . , . ,
j » • •
que causae secundae. Aut enim ipsa

, i
contingit modo non videtur, quia tunc idem

up iciter.
gggg^ explicativum suiipsius, sed bene materia esset causa materialis, ei sic
secundo modo, non cum intelligo per- nihil aliud est, nisi ipsam esse subje-
fecte corpus et animam perfecte ctum generationis per receptionem
unita, perfecte intelligo quidditatem formje partis ; et similiter forma par-
hominis^ quia tunc distincte cognosco tis si causat in ratione caussB forma-
illam, secundum omnes partes illas, lis, tunc nihil aliud est, nisi ipsam
et hoc est, quod Doctor dicit //i 1. d. informare materiam, cujus effectus
36.quod definitio est distincta cognitio formalis est esse inforraatum ;

et tunc
definiti,secundumomnespartesessen- mirum videtur quod ista^ duje causae
;
DIST. II. QU/ESTIO 11. [:vj
in g-enere causcT formalis, et in genere modo partes nnitn» snnt cansa iiilriii-
causa? materialis producant aliud ab- seca compositi.

solutum, et realiter distinctum. Ad secundum dico. quod maleriain Ad :^.
?sponsio Respondeo ad primam difncnltatcm tantum causat malerialiter. Ciim di-

lUateln.
cjiiod aliud est loqui de materia et cis, quod causa materialis ox lioc di-
forma aljôliite, et aliud est loqui de citur quia est subjectum genoraliouis,
ipsis unitis per informatiunem formfc, dico quod ipsam esse subjectum ge-
quia primo modo possunt esse sine nerationis praêxigitur necessario ut
toto ; secundo modo licet realiter dis- causasinequa non. Ipsa enim mate-
tinguantur, et etiam ut unita', quia, ria non potcst materialiter causare
ut sic, includunt aliquam relationem, compositum, nisi prius per generatio-
ad quara sequitur tale absolutum, non nem in se recipiat formam partis. Si-
tanquamadcausam noque effectivam, militer dico de forma, quia esso in-
neque essentialem et intrinsecam, sed formatum est efTectus formalis formaj
tanquam ad aliquid pra^requisitum de partis, necessario praêxactus ad ef-
necessitate, ut causam sine qua non, fectum formalem, nec compositum di-
et patet exemplum in aliis. Xam otsi citur effectus principalis causarum
albedo realiter distinguatur a simili- intrinsecarum, nec est mirum quod
tudine, tamen posita alia albedine ad duo absoluta sic unita, necessitate
prccsente, est impossibile ipsam re- natura^ sequatur aliquod absolutum
manere sine similitudine ; sic in r
pro- compositum, imo hoc est necesse.
em aua _
' i
oiutio. posito. Dico secundo quod quando (n) liem sequeretur. Dicit Doctor
absolutum est prius natura alio abso- quod totum non diceret aliquam
si
luto. et realiter distinctum, habens entitatem absolutam, etc. quod non

tamen necessariam connexionem ad posset dari aliqua propria passio, nec
posterius, est impossibile ipsum esse propria operatio alicujus compositi ;
sine posterioris. HcEC propositio patet patet, quia si risibile non potest inesso
a Doctore in hoc tertio, dislinct. 2. mo- realiter, nec soli corpore organico,
do matoria et forma unita sic se ha- nec soli animff», nec unioni partium,
bent,quod habent necessariam con- cum non possit immediate recipi in
nexionem ad compositum, quod inilla, ergo erit in aliquo toto realiter
trinsece causant. Sequitur enim ne- distincto ab illis.
cessitate naturali, quod si sunt unitae ;

Sed hic occurrit diffi(;ultas, quia di- 17
ergo compositum. ceretur quod risibile inest ontitati to- Difncuitas.
. Si dicas, sic posset responderi de tius, sed ex hoc non sequitur quod
Ij.^^jj
materia prima respectu formcc, quia talis entitas sit realiter distincta a
licot sit ens absolutum, et prior for- partibus, sod quod sit idem roaliter.
ma et realiter non tamen

distincta, Uespondeo, quod propria passio R,,snonsio.
sequitur quod possit manere sine quantum ad cactualom existonliam,
forma, quia dicerem quod habet ne- puta quod est actu ridero, si natura
cessariam connexionem ad illam. humana non diceret entitatem abso-
, .
Olulio.
Dico quod non est simile, quia ipsa
' 'II lutam realiter distinctam a
impossibile quod
partibus,
passio
.
materia non ost causa necessaria et esset talis
intrinseca ipsius formee partis, patet inesset homini, quod doduco sic : po-
nendo primo, quod operatio vere rea- simpliciter inseparabilia ; ergooportet
lis tantum causntur in ente reali ab- dicere, quod dislinguitur vere reali-
soluto, et subje(Hivatur tantum in ente ter.
reali, tanquam in formali ratione et Si dicatur, quod ipsa anima intel-

Objecti
quod dico propter in-
totaii recipiendi lectiva est ratio formalis recipiendi
tellectionem divinam, qua) licet sit in istam proprietatem, ut patet supra a
Patre, qui est relativum, est tamen Doctore in 2. ct in lioc 3. dist. 2.
ibitantum ratione essentiee divinae, Responsum est ibi, quod Doctor vult
Responi
quae est immediata ratio essendi illam ibi, quod ex hoc dicalur ratio reci-
in Patre, ita quod prius intellectua- piendi, non ex hoc quod immediate
liter est essentia divina, et per ipsam recipiat, sed ex lioc quod est princi-
est in Patre, patet, quia ens reale et palis ratio conslituendi naturam, qua)
absolutum immediate recipitur in en- est immediata et totalis ratio recipien-
te reali et Fundamentum
absoluto. di proprietates compositi, ut tantum
etiam est magis absolutum quocum- compositum consequentes.
que recepto in ipso. Secundo sup-
SCIIOLIUM.
pono, quod actus ridendi est quadam
qualitas absoluta, sicut et visio, in- Totum esse ens aliud entitate absolula a
suis partibus, quia solus respeclus non suffi-
tellectio, etc. ut posset deduci ex dic-
cit, ut totum sit ens per se ununi ; lioc etiam
tis Doctoris in 4. dist. 10. et qiwest. 13.
probant rationes adductao ad primum dubium
Quodiil). Tertio suppono, quod reci- Scliolio pra3cedenti.
piensin se aliquem actum absolutum,
ut ultimatum receptivum illius, rea- De secundo dico (o) quod lotiim
8.
liter denominatur ab illo, patet. Istis est aliud ens, et illud enlilate abso- Totum
suppositis, deduco principale inten- luta, quia solus respectus non suffi- aliud e
enitate
tum : aliquis homo actu habet hanc quod loUim diceretur
ceret ad hoc soluta
pai-libu
proprietatem absolutam, scilicet ac- perseunum, quia in toto uno per unitis
tum ridendi vere realem, tunc qua?ro, accidens est per se respeclus et es-
inquo immediate fundatur, vel quod sentialis partis ad partem, ut patet
situltimatum receptivum illius aptum de depeiulentia accidentis adsubjec-
denominari a Non corpus
tali actu ? tum. Simililer quidditates omnium
organicum, ut patet, quia anima se- al)Solutorum, ut includentes mate-
parata non potest ridere nec anima ; riani et formam, et ut detlnibiles
intellectiva, ut patet ; nec unio ani- (quia ut sic, sunt species generis
mffi et corporis, quia illaest relatio, et absoluti,) non sunt tantimi formali-
illa non est ultimatum receptivum ter entia respectiva, quod tamcn
absoluti ; ergo oportet dicere quod sit oportoret, si entilas f
propria tolius
aliqua entitas absoluta alia a partibus, esset respectus.
et tuncquajro, autest distincta reali- lloc eliam concludunt raliones
ter a partibus, et habeo intentum ;
facta^ ad primum dubium, qnia ne-
aut estidem realiter cum partibus, si qiie generatio aliqua osl per se ad
sic, tunc homo non posset corrumpi res])ectum, ut ad terminum ad
aliqua illarum partium remanente, quem ; nec etiam corrn})lio esl a
quia ex quo sunt idem realiter, sunt solo respectu, ut termino a quo,
DIST. II. QU.ESTIO 11. 141
iioqiio CcUiS(P ahsoliilte siiiit soiiiis per se totum, sicut totum essentiale,
respeotivi oausio, ihhjuo j^ropria quod est conlra Aristotelem 8. Met.
passio cousoquilur lotuni prauMse Secundo probat, quia si totum essen-
iu((uautuui rospeolivuui, ueque pro- tiale, ([uod est aliud a partibus, diceret
pria operatio, vol aliud aooidous ab- tantum respectum, tunc partes consti-
soluluui ; uoc taudoui vidotur possi- tuentes ipsum intrinsece, erunt quid-
bilo posse assiûare dilVeroutiaui ditative entia respectiva, patet, quia
specilicaui t)iuuiuMi (|iii(ldilaluiu, est impossibile ali(piid osse essentiali-
quia uou vidolur possibilo taulaiu ter respectivum, et partes constituen-
pouere diirorouliaiu respectuuiu tes esse absolutas, et tamen materia et
iiilor partes uuilas. (Juaiiluiu otiaiu formasunt entia vere absoluta.
ad j)roposituiu uoii îdclur qiiod
respectus sit propria ralio fuudaudi
SCHOMUM.
relatiouem uuiouis ad Verbuiu,
Non daii aliam foiinaiu in lolo, praiiter foi-
quod taiuen oporteret, iôueudo to-
mam partis. Piimo, aliocjuin in homine essct
tum primo assumi secuudum pra3- forma perfectior anima rationali. Secumlo, da-
dicta, si enlitas totius, ut distiucta retur processus in talibus formis. Admittit ta-
a partibus, non poneretur esse ab- men formam totius sumptam, uon pro parle
soluta. constitueute, sed pro tota natura.
^-
Quantum ad tertiuiu dubiuin (p),
COMMliNTARIUS.
dico, quod si iiitelligatur in toto fonSanuo-
prceter formam partis, cujusmodi cSm^âôr-
est iu homiue auiina intellecliva,
'"^
(o) De scciindo dico. Hic Doctor pro- i"^'-''^-
bat quod totum substantiale dicat en- esse aliain formaiu quasi superve-
tilatem realem et absolutam ;
patet, nieutoin illi, qu<c sit otiam ali({uid
ex quo ipsum non est tantum sua) par- ipsius totius, et taiuon dicitur for-
tes, Fed aliud, ut probatum est ; aut lua totius, dislinguoudo eaiu cou-
est ens absolutum, aut respectivum ; tra foriuam partis, quia coniplotius
siprimum, habetur iutentum si ; se- constituit totuiu quaiii illa alia
cundum, tunc non erit diilerentia in- foriua ; isto iutellectus est falsus,
ter tolum essentiale et totum acoiden- quia tuiic essot iii hoinine aliqua
tale ; patet, quia totum accidentale foriiia coustituens homiuem perfe-
inclu(Jit de necessitate respectum es- ctior auiiua iiit(dloctiva, quod est
sentialem partis ad partem, nam for- inconveniens. Similiter si iiiiiita-
ma accidentalis dependet ad subjec- tur ratioui acceptu' ex uuitah! lo-

tum, ut posterius ad suum prius in tius, jiutaquiaex matiMia ot foiiua,
ratione sustentantis. Est etiam ordo quaj est pars, non fieret unuin uisi
essentialis formai accidentalis, ut inper aliquain aliam formam uuiou-
formansad subjectum inforraatum. Si toin illas partos, (jua'. sil forma to-
ergo tolum essentiale diceret tantum tiiis, ista ratio concluderet proces-
respectum, sive unionem partium, suiu iti iiiiiuiium, quia otiaiu de
sive respectum consequentem illam ij)sa (iiuoro, (|Uoiiiodo faoit uuuin
unionem, ita totum accidentale esset cuiu luatoria ot f(U-iiia piirlis. Si ex
se, ila potest concedi de forma par- suis causis, et causaliter est ab eis,
lis, quod ex se sit nata facere unum et non ab aliis ; et quare tales causae
cum materia; si per aliud, erit pro- causent et constituant entitatem

cessus in infinitum. tertiam aliam a se, qua) sit per se
Materia et non constituant, non
ultima for- Tdeo dico, quod ultra formam una, et alia^
^^^ pcrfccit materiaui ultimate, est ratio, nisi quia ista3 entitates
formans
noa sunt ^y^^ dicitur fomia partis, '
non est causarum sunt talos, et alia3 sunt
elementa ^ '
perfectihi- neccsse poncre aliquam

^
formam alterius rationis. Quod Philosophus
liaab ali- ^^
ubi respondens
. .
quoaciii quasi perficientem tam materiam innuit 8. Metapli. Text.

tertio.
quauiformam, quia materia et for- ad qua3stionem de unitate composi-
ma in toto non sunt partes ejusdcm ti, quomodo fiat unum per se exma- Materii
forma
rationis, sive elementa perfectibilia teria et forma, assignat pro causa, ciui
j
unum I
ab aliquo actu tertio ; sed unum est quia hoc per se est actus, illud per se. Tol
per se
proprium perfectibile, ct aliud pro- se potentia ; et sicut hoc est actus totum
accidd
priusactus, et ha3c est pra^cisa ra- per se, illud potentia per se, ita hoc quom I
tio, quare faciunt unum per se, ex totum est unum per se, et sicut differu
8. Metajili. hoc est actus per accidens, et illud
Si tamen intelligatur forma tolius potentia per accidens, ita hoc to-
non aliquid constituens totum, scd tum constitutum est unumper acci-
ipsa natura tota, ut quidditas ; hoc dens. Quare autem istaentitas est
modo concedi bene potest, quod per se actus respectu unius, et alia
forma totius sit aUa a forma partis, tantum per accidens respectu alte-
et quod natura vel quidditas posset rius, non est ratio, nisi quia hcec
dici forma, patet ex Philosopho ^). entitas est hcec entitas. Quia sicut
Text. 15.
Metaph. com. de Causa. Quod au- intercalidum et calefacere, non est
Natura to
ta diciiur
ig^ji gi^ ^lij^ a forma partis, palet ex niedium in genere causge efficientis,
lorraa to- i i '
tius. primo articulo hic tacto. Sed res- ita nec inter istam formam et sic
Text. 2.
pectu cujus est forma ? Respondeo informare est aliquod medium in
et dico, quod respectu totius com- genere causa; formalis. Sicut enim
positinon quidem forma informans, calidum quia calidum calefacit, et
sed forma, qua compositum est ens non propter aliquid aliud, ita anima
quidditative ct hoc modo totutn est
;
inquanlum anima sic perficit, et sic
ens formaliter forma totius, sicut conslituit.
album dicitur album albedine, non quantum ad istum

Sic ergo patet 11.
quideui quod forma totius sit quasi articulum, quid sit mcdium con- Ad arsr
num
causa ipsius totius cum materia et gruitatis unionis natura3 humanai Distini:
.
turidq'd
forma partiali, causans quasi toad Verbum, quui natura iota ex est perj
ab eo qxl
tum, sed est ipsum totum pra^cise partibus, quod est quoddam ens necessiO
concur .
consideratum secundum illum mo- absolutum tcrtium aliud a parlibus

dum, quo loquitur Avicenna 5. utrisque, et ambabus conjunctim et
Cap.2. Metaph. Equinitas est ta)itum equi- divisim.
nitas. Et ideo illud Commentatoris (q)
10. Kt si quroras causas istius enti- de primo Phijsicorum, negandum
tatis, dico quod ipsa est tertia a est. Fallit enim in ista materia si-
DIST. II. QU/ESTIO II. 1^3
fiil iii aliis^, ([iiia noii (lisliiijiuil '^hi : Sif)ii/itcrsi i/initann'. Dicii \)oc[or
inlcr illiid qiiod ost por se, d illinl quod ipsa forma totius non potost dici
(jiKid iifcessario ooiKMirril. Ad rssc forma uniens roaliter materiam et
qiiidom loliii.^ nooossario pi.ooxiiii- forniam, quasi materia forma non
et
tiir uiiio |)arliiiiii : iicc l.iiiioii illa possent realiter uniri, nisi medianle
unio osl illud fssc, quia uiiio esl forma totius ; et quod non sic uniat,
respoclus, et esse illiid osl ahsolu- patet, quia forma totius praêxiît ne-
lum, sicul ad causalionom alicujus cessario unionem partium. Deinde di-
oiroclus nocossario praôxiiiilur oit Doetor quod si forma totius uniret
docau- <î"<l<^ causarum oflicionlium, quando illas partes, quomodo facit unum cum
.]it"„*Ji^"
sunl mulla» ordinalio, ol approxi- iHis partibus. Si diois, quod ex se facit
earum
inalioearum; ot laiiion illo ordo unum cum materia etforma, idem di-
'"' vol illa approximalio non est esse code forma partis, quia ut ex se uni-
li. ipsius efToclus, qiiia isla_ sunt ros- tur per aotionem tantum agentis na-
isa- poctus tantuin, hocaulem esl abso- turalis, facit unum per se cum ma-
iir,Tcet luluiu. Nec est inconveniens aliquod forma totius. Si
teria, et sic superfluit
t\%\'- absolulum dopondore vel prteexi- vero intelligas quod forma totius facit
wm!° ?cre vel saltoni coexigore aliquo unum cum forma mediante alia for-
niodo aliquoin respectuin. Uiiiver- ma totius, eodem modo qucoro de illa,
saliler enim absolutum causatum a et sic processus in infinitum. Tertium

pluribus causis necessario praê- esiihi \Ideo dico. Dicit Doctor quod ouaisit
xiuil unioneni et approxiinalioncm forma totius, puta humanitas, est .'*^'""''
illaruin causarum iii causaiido ; et qucedam entitas absoluta resultans ex

ita })olosl hic esso, (luod tota enli- materia et forma, qua^ nullo modo
tas totius sit absolula, licet neces- nec materiam nec lormam, et
perficit,
sario pi\Texiât vel coexigat unio- hoc per informationem, quia raateria
iiom parlium absolularum. est tantum perfectibilis per informa-
tionem a forma partis, et forma par-
COMMKNTAIllUS. tis est tantum perfectiva materiai, et
non perfeotibilis ab alia forma, in-

19. {di) Qiiantum ad tertiitm dubium, di\- quantum cst forma
Quod dico partis.
cit Doctor quatuor : Primum, quod propter huo, quia sustinendo quod
forma totius non potest dici alia forma possibiles formcC sint in eodem com-
a forma partis, ({UtO sit constitutiva posito, ut puta in homine forma cor-
totius, id est, lioet enim forma totius poris organici, et intellectiva, ipsa
sit alia realiter a forma partis, tamen anima non perdcit imme-
intellectiva
sola forma partis in ratione forma; di- diate materiam, sed immediate per-
citur oonstituliva compositi ; lorma lioit totum oomf)ositum organicum re-
vero totius non oonstitutiva compo- sultans ex partibus, non et perlicit

siti, cum sit realiter ipsum composi- formam [)artis immediate.
tum oonstitutum, homo enim et liu- Si dicatur, nonne dioit Doctor in 2. .^,j
manitas sola ratione dilferunt, ut pa- di.sl. 17. et hoc idem i/i 4. di.st. 4.'].
objecUo.
tet a Doctore m 1. dist. 8. r/u.vs:. pc- ([iiod forma habet e.s.sc in com[)Osito
?iulL etdi.s(. 2.part. 2. Secundum est per i[)sum oompositum ; et diotum est
;

etiam in hoc 3. dist. 1 . qnod ideo for- perfectior forma partis, quae est ter-
matotius compositi est perfcctio par- minus formalis generationis, ut alias
tium, quia partes sunt in potentia ad exposui i?i 2. distinct. 17. quod tamcn
illam, ergo videtur quod forma totius contradicit dictis Doctoris in 1. dist.
perficiat partes. 8. qitiest. 2. ubi dicit, quod nulla en-

Soiutio. quod forma partis non dicitur titas formaliter unita simpliciter per- I
DicO;,
simpliciter habere esse compositi ;

pa- fectior termino formali productionis
tet, quia cum sit causa intrinseca ip- habetur per productionem, ubi vide-
sius compositi,aliquo modo pra?intel- turinnuere, quod inter illa qua3 ha-
ligituripsi composito, sed dicilur ha- bentur per productionem, terminus
Forma to- bere megeneratum per generationem formalis est simpliciter perfectior. Di- Respo
tiusdicitur
perleclio compositi, quia generatio primo et co primo, quod si absolute hoc dicat
parliTiin
perpartici- per se terminatur ad compositum, de Doctor, quod sic debet intelligi, quod
palionem,
non aiitem hoc in 2. disiinct. 17. Ad illud de dist. sola forma partis, sive terminus for-
per infor- quod
mationem. I. 3. responsum est ibi quod forma to- malis est illud, est perfectius in
tius dicitur perfectio partium per par- constituendo ; et sic in generatione

ticipationem, non autem per informa- compositi, nihil perfectius constituit
tionem. Et hic Doctor intendit quod compositum quam forma partis in
forma totius non sit forma perliciens perficiendo ; ergo terminus formalis
formaliter ipsas partes. Quartum est dicitur perfectior absolute, tamen in
ibi Si tamen, etc. Dicit quod si acci-

:
essendo entitas compositi dicitur per-
piatur forma totiiis pro tota quidditate fectior. Dico secundo, quod ibi Doc- Item
respoi
resultante a partibus, et non perfi- tor loquitur specialiter de produc-
ciente, hoc modo forma totius est tione divina, quia aliquid voluerunt
simpliciter alia forma a Forma partis, dicere, quod terminus formalis gene-
quia forma partis dicit partem quiddi- rationis Filii sit ipsa filiatio, et ideo
latis formaliter inheerentem materia? arguit ibi Doctor, quod nihil perfec-
forma vero totius dicit totam quiddi- tius habetur in generatione Filii ter-
tatem resultantem a materia et for- mino formali ; etcum essentia divina
ma. Potest addi quintum, quod for- sit formaliter infinita, sequitur quod
ma forma compositi,
totius potest dici erit terminus formalis.
sic tamen intelligendo, quod compo- (p) Et ideo illud Comnientatoris. 22i
situm, puta homo, dicatur ens quid- Dicit Doctor quod licet unio partium
ditative ipsa humanitate, sicut dic- prcfiexigatur de necessitate ad esse
tum est in 1. dist. 8. (7?/<».s/. 2. nam compositi, non tamen illa unio est
Quro sit Deitas est id, quo Deus est tale ens compositum, ut patet supra et hic.
Deitas.
quidditative. In re tamen homo et Sed hic oritur dubium, quia mirum Dubh
humanitas tantum ratione differunt. videtur quod ens absolutum de ne-
Sed est diversus modus loquendi, quia cessitate ad sui esse praêxigat ens
abstractum proprie nominatquiddita- respectivum. Dicit Doctor in 1. dis-
tem. tinct. 8. qiixst. penult. quod nullum

21. Sed oritur difficultas, quia ex dictis ens reale necessario prcTexigit ens ra-
Difficuiias. Doctoris, fomia totiuscum dicat aliam tionis, similiter dicerem hic.
entitatem absolutam a partibus, erit Respondeo, quod prieexigere ali- Respoi
DIST. 11. QUiESTlU 11. ii:i
quid eontingit duplioiter. Uno modo, randi; iîliir ol (Hiaiido assiimilur

ut necessariuni ad rationem Formalem piiiis naliiralilor, (iiiam j»ratia
modo. ut quodammodo
alterius. .Mio isla doliir, iuiliir ikmi osI inodia.
'^'^6- effectus prior ad actum priorem, l'ri- Kl (•(iiilirmaliir (c) otiani qiiia
apiici- nio modo absolutum non pra'e.\ii;it illud, (jiiod osl aiioiijus in se, jjrius
Dpiiiio
onav. de necessitate respectivura, et si ali- esl ojiis (juain qiiod est ejus jior
quando secundo modo pncexigit, si- aooidoiis ; scd si nalura sibi luissot
cut etiam ens reale aliquando ens dimissa, riiissel personata in se e.x
rationis, de quo vide glossam ubi su- soipsa ; iîtiir personari prius iialii-
pra. raliler coinpeleret sibi (jiiam iiabilus

illo accidentalis.
SCHULILM. Iteiu Vldimus
Joanuis priiiio :
.loan. 1.
Bonaventura)
(lloriam ejus quasi luwjeniti a Pa-
Rofalat sentenfiam I). et alin-
rum, asserentis gratiam esse medium assuni[i- Irc, ubi videlur dicere qiiod Cbris-
tioiiis natura». Primo, natura in se prius per- lum esse unigenituin Patris, sit
sonatur quam gratificatur, sed personatur in proxima ratio confj^ruonlicc quare
alio eudem instanti quo in se personarelur. ipse liabeat pleniludinem graticT;
Secundo, personatio convenit natune per se ;
igitur prius erat natura subsistens

ergo prius gratia, qua? convenit per accidens.
Tertio, quia Christus est unigenitus Patris, data
iu \'erbo, quam lanta gratia sibi
est ei gratiaj plenitudo. Quarto, aninui Ciuisti conferebatur, alias videretur quod
prius existit (juam datur ei gralia ; sed non iii aliquo inslanli, in qiio naliira
e.xistil nisi in Verbo ; ergo. non erat unita Verbo, conferrelur
plenitudo g-ratite.
12. Quantiim ad (a) seciindiim aiMi- Pra^terea, illa gratia non uniret
ciiliim |)rincipalein do modio ox- formaliter, patet. Igitiir tanluin se
liinseco, poiiilur qiiod firatia iii baborot in ratione dispositionis in
ista unione fuerit medium conîui- altoro extremo; sed boc est falsuin,
tatis. qiiia realis et actualis existentia
jonav. Contra hoc (b) arguo priino, quia accidentis ordine iiaturn» prcTsu})-
t.' 3. iii illo instanli nalurcc, iii ({110 ponit existentiain subjecti; sed gra-
jodem natiira personaretur in se, si non tia est in aniina Christi sicut acci-
"„"3(^1.2 assumerelur in eodein instanli, dens in subjeclo ; ergo realis et ac-
ionare-
in se,
porsonatiir in alio, (piaiido assii- tualis ejus exislentia pra^supponit
l^f^*'^ initur,' boc fiiil declaratum in pii- existentiam realein anima' ; sod
icta. \
ionatur iiKj articulo ; sod prius *
naturaliler Christi aniina nuii(|iiam liabiiil
•Verbo.
m
.
persoiiaroliir se, qiiam haberet existentiam roalom nisi in Verlio ;
habiliiiii gratia', qiiia habitus est ergo prius ordiiio natura' assiiiiK)-
principium operandi, et per con- l)altir a V(M'I)o, (|iiam sil siibjocliim

sequens perfectio ejus cui comj)o- graticB, qiiia ipsa iialiiia, in (|ua
tit operiiri, operari aulein est siij)- est gratia, persunalur, ot j)or lioc
posili; igiliir prms naliiralilcr iii omiK' accidciis ojiis accidenlaliler

se haberel ralidiicm sii|q)()sili (|iiaiii ct !)ic(li;il(' iiiiiliir pcrson/p; igiliir
gratiam, vol liabiliim aliijiiom, iii isla imioiK' iiiilliiiii accidcns po-
qui lantiim osl priiKi|»iiiiii djx!- liiitesse modiiim, siciil nec albcdo
ToM. .XIV.
.
146 LIB. III. SENTENriAIUJM
est inediuni in iinione superficiei mulla necessario, sicut caliduni

ad corpus. consequilur ignem et aerem ideo ;
13. Ad argumenta principalia (d). Ad seqiiitur ad utriimque illorum se-

Ad arg. 1. primumpatet responsio, quod in- cundum consequentiam, et tamen
utroque illorum est posterius se-
dio qjio et non qiiod. cunduni causalitatem ; ita in pro-
Quodestin Ad secundum dico, quod aliquid posito partes assumi, et si sequa-
se pi-ius . . .
aiio, potest polest cssc lu sc prius alin, non lur ad lotum assuFui, et non e
esse poste- i •n i i r
• *
t
rius in comparaudo illa ad terluim, sicut converso, non tamen erit prms ui
tTiihimf et pai"tes iialurcG mcte sunt priores causalitate.

e contia.
jjj^m^.^ jjjg^ tota quoad ordinem Posset tamen dici, quod eo modo
generationis vel executionis, non quo partes assumuntur, converti-
tamen in comparatione ad personati- bilia sunl partes assumi, el totum
onem, quia partes mcce iion prius assumi.
personantur quam totanatura mea, Ad aliud dico, quod Cliristus ve-
et ita etiam est de personatione in re, quando fuit mortuus, aliquam
persona extranea. Et ratio est, quia entitatein non habuit, (|uam habuit
in illo instanti naturce, in quo to- vivus; nec tamen deposuit naturam
tum est totum, ipsum est perso- quam assumpsil, quantum ad par-
nabile in se vel in alio, et ideo tes essentiales illius naturai, et ita
quidquid praecedit ipsum naturali- intelligit Damascenus, patet ibi,
ter, non prsecedit ipsum in perso- cap. 73. ul)i vult quod anima et
nalitate, quia ut prius non est per- corpus in morte non erant in pro-
sonabile. pria hyposlasi, sed in hypostasi
14. Ad aliud dico quod non se-
(e) Verbi.
Prius sequitur, est prius secundum conse- Sed restat unum dubium, quia
cundum . •
,
ergo est prms naturali-

, ,
consequen- ({uentiam, videtur quod in inorte fuerit nova

tiam non
semper es \ ter, lioc est prius causaliter. Vel assumptio partis in se, quae prius
^saiiteT îCj aliquid dicitur prius executio- non fuit unita.
pnorl^
priori
ne prioritate causse materialis, vel Ad ultimum dico, quod si acci-
prius intentione prioritate causffi piatur (jralia pro gratuita Dei vo-
formahs. Similiter (f) secundum Phi- luntate, Deus dicitur ex gratia ope-
losophum in Prcnedicamentis, prius rari omne quod non inclu-
illud,
causalitate potest esse simul secun- ditur in natura rei, sed magis
dum consequenliam ; esse namque excedit facultalem hoc ejus ; et
hominem secundum consequentiam modo, quia facultatein naturffi hu-
convertitur ad veram rei orationem, mancT^ excedit subsistere in Verbo,
et e converso, et tamen esse rei est ideo gratuite Deus hoc operatur, et
prius causaliter. In eo enim, quod ex gratia suinma. Quia summa omii
res est vel non est, est orcitio vera gratuita condescensione confert facuil
• • na
vel falsa, ita luec prioritas in connatura» ilkid ad quod inmime Deu
rat
cedcndo potest slare cum non prio- ])otesl ex se allingere, et quod
^
ritate in causando, sicut universca- maxime illam excedil. Sed si in-
liler est in accidente conseijuente lelligalur gralia pro habilu creato
DIST. II. QU.ESTIO II, 117
iiifoi-inanlo, lirel illa concoinihiur potentia,ut ilia sit mngis disposita ad

naUirain iinilain, non ost tainon operandiim ; sicut ergo oporatio pra3-
nccessaria ad unionoin. supponit suppositum vol personam,
Kf Innc cnin iirîiiliir (juasi a ita el habilus, qui ponitur propter
ininori, (juod ipsa est necessiu"ia operationem, et sio statim sequitur
ad unionoin hoalificani, ergo ad quod natura humana fuit prius perso-
istain, dico, (juod non sequitur, nata in Verbo, quam intelligeretur
(juia unio l)oalilicn ost per opera- habere habitum gratiae.
tionciu ot acluin socundum, in Sed in lioc oritur dubium. l^rimo, Dubium.
quoni uon [)otest aniina, nisi ha- quia quod operatio sive ha-
ips-e dicit
l)oat forniain. Ista unio est ad osse bitus, prsesupponit suppositum vel
priinuin, ad quod non pra^^suppo- personam hoc est contra ipsum
; 4. ?'/z
nilur aliqnod accidons in natura dist. 10. ubi vult quod albedo separa-
unila, sicut etiani ad esse priinuin ta in Sacramento, qua^ in nullo est
suj)ornalurale, quod liahotur j)er suppositata, possit vere operari et mo-
hahituin gratia» non requiritur ali- vere potentiam visivam.
(juod elevans natiirain; sic oniin I^ra3terea, ij)se vult in primo, in iteaialiud.
essel procedere iu infinilum, ul muUis locis, quod intellectio et volitio
somjior unuin supernafuralo dis- divina praîntelligantur in essentia di-
ponerot ad aliud; et sicut illud vina ipsis personis divinis, et iii Quodl.
quod ihi dat aclutn prinuim, pos- credo, quicst. 4. vult quod operari sive
sel iminodiate perficere naturam, intelligere non sit necessario supposi-
ita hic esse a Verho communica- ti, sed sufficitquod sit alicujus naturse
luiii |)otest esse iiniuedialuin princi- existentis ; sic in proposito posset dici,
piuin uuionis. quod ha)c natura singularis et non
personata posset velle operari, et talis
COMMMNTARIUS. operatio non necessario pr.-j-supponit
naturam suppositatam.
(a) Qiianlum ad scciindum articulum. Respondeo primo, quod Doctor non 2i.
Ha^c est opinio Bonaventura' quod na- intendit simpliciter, quod operatio Responsio.
. ad pri-
tura humana fuit unita Verbo, me- pra3supponat necessario esse suppositi,
.
mum.
diante gratia, ut medio extrinseco. Et maxime quando talis operatio est talis
sic intelligo hanc opinionem, quod in entitatis non nat.o suppositari, et sic
aliquo instanti natura? fuit ipsa natu- loquitur de albedine in Eucharistia;
ra humana non unita Verbo. Secundo loquendo vero de naturis crealis, na-
fuit sibi infusa gratia gratum facions. tis in se vel in alio pcrsonari vel sup-
Tertio ipsum Verbum univitsibi natu- positari,non vult quod operatio sit
ram prius gratia habituatom. suppositi tanquam rationis formalis
(b) Contra hoc, etc. Ilic Doctor im- et necessario pnesupposita.', ita quod
prohat hanc opinionem, ot ratio stat per possibilf, circurascripla rnliMne
in lioc : supponondo quod in eodem suppositali, non possit op(u-ari, imo
instanti cjuo natura in se personare- ratio formalis talis operationis ost ij)sa
tur, fuitsimpliciter personatain Verbo. natura singularis aotu e.xistens. Sed pp.suppS^
Secundo, habitus tantum ponitur in ideo Doctor vult quod operatio prtosup. "'gS'!"*
,

ponat suppositum, quia in eodem in- sic substantia potest dici prior natura
stanti natuPtC quo natura singulaiis lia- accidente. Hoc modo loquendo natura
bet esse,de necessitate est suppositata, singularis nata suppositari in se vel
vel in se vel in alio, ita quod prasintel- in alio, non potest vere existere in ali-
ligitur semper prius suppositata, vel qao priori natura^, quin in illo realiter
in se vel in alio, quam operctur, vel sit suppositata in se vel in alio, et

possit operari ;
quia ergo Verbum in prius competit sibi hoc, quam qua>
eodem instanti suppositavit in se na- cumque operatio.
turam humanam, qua3 in se supposi- (c) Et C07i/lrniatw\ id est, quod ali-
tata fuisset, ideo operatio illius natu- quid, quod convenit alicui ex se et ex
rfQ et habitus prsesupponunt illam pernatura propria, prius inest illi, quani
sonatam. illudquod convenit tantum per acci-
Ad aiiud. Ad iliud de intellectione divina, di- dens, et non ex hoc quod talis natura.
00 quod non est simile, quia essentia Hoc patet, quia homini convenit ex se
divina est in se perfecte existens, siut sit substantia vel animal, et conve-
cut si, per impossibile, non esset per- nit sibi per accidens quod sit albus,
sonadivina, ita perfecte staretet esset, ideo priussit substanlia quam albedo ;
sicut et modo, licet non incommunica- cum ergo natura humana singularis
biliter sicut nec nunc. competat sibi ex natura propria, quod
25. Sed si ultra qua^ratur, nonne in eo- sit per se existens et per se stans, si
Objectio. dem instanti naturse, quo natura hu- sibi dimittatur. Habere autem gratiam
mana fuit singularia et actu existens, competit sibi per accidens, patet, quia
prsecessit suppositura ? Et si sic, quare potest stare natura sine illa ; ergo na-
in tali priori non potuit habere gra- tura singularis erit prius personata,
tiam vel operationem ; et videtur quod quam habeat gratiam.
de necessitate praecesserit in aliquo Sed oriturdifficultas. Ex quo dictum Du
priori naturse, quia dicit Scotus infra est prius, quod natura ipsa singularis
dist. 3. qudest. 1. quod prius naturaest est prior natura personalitate, cum
aliquid in se, quara comparetur ad illamnon includat essentialiter, et in
aliud, et sic prius natura videtur, eodem instanti naturee quo vere exis-
quod sit singularis, et posterius na- tit in se, convenit sibi illa dupliciter
tura sit personata, vel in se vel in negatio, qua actu dicitur persona : An
alio. modo in eodera instanti naturee, quo
Soiutio.
Dico, quod esse prius natura contin- competit sibi illa duplex negatio, pos-
git dupliciter. Primo, quia quantum sit per divinam potentiam habere ha-
est ex se, non includit posterius natu- bitum gratice ? si sic, ergo non videtur
ra, et sic quidditative potest intelligi quod prsesupponat suppositum, licet
lieec humanitas, non intellecta rationc personam de necessitate. Et quod hoc
personalitatis, et hoc modo Doctor lo- possit sibi competere, patet infra a
Prius na- quitur (list. 3. Aliomodo prius natura, Doctore d. 3. qiixst. ubi vult, quod non
tura dupli- , .
. . , . .,,
citer. fiuod lu so possit vcre existere in dlo posset dari natura realiter in aliqno
priori naturte absque hoc, quod actu instanti nntura^ quin sit sub altcro
includat posterius quomodocumque, oppositorum, vel sub gratia vel sub pri-
sive denominative, sive alio modo ot ; vatione. Et vult ibi, quod in eodera
DIST. II. UU/ESTH» II 149
instanti, quo inesset privatio, posset munitatem, quia majîs commune;

sibi inesse gratia. dicit ergo, non sequitur quod si A sit
nsio,
quod negatio duplicis depen-
Dico, prius li, secundum consequentiam,
dcnticT consequitur de necessitate im- sivesecundum communitatem, quia
mediate naturam singularem, qua communius, ergo est prius socundum
mediante dicitur personari, quam causalitatem. Patet inslantia infra,
quodcumque aliud, licet ista immedia- quia caliditas, qutC necessario conse-
tio, si gratia crearetur in eodem in- quitur aerem et ignem, est prior igne
non proprie dicereturin re,quia
stanti, et aere secundum consequentiam,
non teneo quod natura humanasingu- quia bene sequitur, aer est, ergo cali-
laris in aiiquo priori vere subsistat, dum est, non tamen e contra, calidum
quin in illo priori possit habere gra- est ; ergo aer enim esse ca-
est. Potest
tiam ; scd si aliqua immediatio vere lor in igne, et tamen ipsum calidum
possitdari in re, diceremus quod ne- non prius est igne vel aere secundum
gatio duplicis dependenticC esset sim- causaHtatem, imosimpliciter, vel con-
pUciter immediatior. quia necessario tra, quia ignisest causa causalitatis.
concomilans naturam in se derelic- Dico secundo, quod c.liqnid dicitur 28.

tam, et immediatius quam quodcum- prius executione prioritate eausa^ ma- Quoinodo
ali([iiid sit
que aliud. Cfctera argumenta clara terialis, vel prius intentione prioritate prius exe-
cutione.
snnt. causa3 formalis, quod sio intelligo,
(d) Acl argumenta prmcipalia. Ad quod Hcet pars totius prior sit execu-
^mg.
primum patet responsio. Ad secun- tione, quia operatio incipit a partibus,
ij° dum, cum arguitur, quod sicut pars et dicitur in ratione causae materiaUs,
est prior toto via generationis, ita et quia pars se habet per modum mate-
jj
in assumptione. Dico quod aliquid po- rise ad totum totum vero potest dici
;
test esse in non compa-

se prius alio, prius intenlione, quia agens inten-
rando,leic. Adverte tamen, quod quan- dit prius formam totius compositi ; et
do dicit Doctor quod partes non sunt, sic applicandoad propositum, loquen-
prius personabiles personalitate totius, do de priori secundum causalitatem,
hoc sane intelligendum est ; non enim dico quod humanitas est prior causa-
partes sunt aliquo modo personabiles, litate partihus, non secundum suam
sed sohim totum constans ex aniraa et enlilatem, patet, cum sit causata ab
corpore, est vere personabile, et quia illis. Sed quantum ad iioc quod Quoiuodo
huiTiijiiilas
perfectio communicatur parti-

totius assumptio humanitatis est causa as- sit piior
partibus.
bus, ideo dicimus quod partes per- sumptionis partium, sive personalitas
sonantur personalitate tamen partici- hnmanitatis in persona divina est cau-
pata a personalitate totius. sa, ui partesdicantur personari, et non
(e) Ad aliud dico. llic Doctor exponit e contra. Licet ergo partes sint prio-
iiio
^j.^^ multipliciter iliam propositioncm : ressecundum consequentiam, quia be-

ll^^
Illud est prius, a quo non conrcrtitur ne sequitur, humanitas personatur in
"•
suhsistendi conseqiientia. I^t primo (hcit Verbo divino, ergo et partes, et non e
sic : prius secundum consequentiam conlra, non tamen sunt priores secun-
est prius naturaliter, supple universa- dum causalitatem modo pra'dicto. Si-
liler, sive est prius secundum com- militerdico de secundo dicto, quod li-
;
ISO LIB. III. SENTENTIARUjM

cet pars humanitatis sit prior execu-
tione toto,tamen ipsum est prius in- QUÊSTIO III.
tentione, quia Verbum primo intendit
assumere noturam, qua assumpln, Utrum incarnationem praecesserit corpo-
assumuntur et partes, et non e contra, ris organisatio ?
quia non sequitur quod assumpta ali- Alensis ^. p. 8. m. 2. et quxfit. 9. m. 4. D.
qua parte sit assumpta tota natura. Tliom. 3. p. quae$t. 33. art. i. et htc dist. 3.
q. Li. Ricliard. hicart. 2. quxni. 4.1). Bonav.
29. (f) Tertio dicit ibi : SiiinUler secun- dist. ^. art. 3. q. 2. Suar. 3. p. torn. 1. d. 15.
per totum expresdus tom. 2. disp. 11. s. 2.
dum PhHosopliuin,qida aliquando priiis Gabr. 3. dist. 4. q. unic. art. 2. Palud. dist.
secundum causalitatem polest essesimut 3. q. 3. Vide Scotum 1. Met. q. 4. et 9. q. H.

VaiTO 3. d. 2. q. 1.
cum posteriori secundum consequen-
tiam ; et sensus est, si A est causa B, Circa terliuni arguitur quod sic,
et non e contra, et tamen unum non quia corpus Christi erat genera- M
A
se habet in plus quam aliud, nec e tuni ex purissimis sanguinibus
contra, sicut exemplificat, quod homi- Beatae Virginis secundum Damas-
nem esse, est causa veritatis hujus cenum lib. 8. corpus gene-
cap. 2.
propositionis, scilicet homo est, et ta- ratum est densius sanguinibus, ex
men oratio, quse hominemsignificat quibus generatur secundum Da-
esse, non est prior secundum commu- mascenum cap. -38. ergo minorem
nitatem, nec in plus se habet, quam locum occupat, et per consequens
ipsum hominem esse, nec e contra, et formationem, vel conceptionem, vel
tamen hominem esse est causa ora- generationem necessario concomi-
tionis ; similiter patet de subjecto et tatur motus localis; ille non est
passione, quse sunt simul secundum in instanti, igitur nec cum incar-
consequentiam, et taraen homo est natione, qufe fuit in instanti; non
priorsecundumcausalitatem,quiacau- post, igitur ante.
sa passionis. Et quod dicit ibi : Posset Preeterea, organisatum
corpus
tamen dici, dicit Doctor quod loquendo erat alterius figurtT quam sanguis
de partibus, eo modo quo assumuntur, ex quo generabatur; igitur occupa-
et de toto,quod sunt convertibilia, nam vit alium locum igitur illa for- ;
totum assumitur in unitate suppositi, matio requirebat motum localem

et omnes partes assumuntur a Verbo igitur in tempore.
in unitate suppositi vel persona, lo- PrcTterea, omnis substantia gene-
quendo semper de personalitate parti- rabilis et corruptibilis, quae non
cipata a personalitate totius, et sic creatur, producitur per mutatio-
convertuntur, ista pars personatur in nem ; tota natura assumpta a Verbo
Verbo, personalitate participata ; ergo est generabilis et corruptil)ilis, et
totum personatur in Verbo, et e con- non immediatc creabatur, quia fuit
tra et tunc prius secundum causali-
; ex sanguinibus; igitur produccba-
tatemerit simul secundum consequen- tur per jnutatiouem, et per con-
tiam, nam totum personari in Verbo sequens pars potentialis illius to-
est causa, ut partes personentur in tius nuitabatur ad formam ojusdeml
ipso^ personalitate participata. Littera totius ; igitur prius sub priva-!
fuit
sequens tota clara est. tione opposita illi fornice, et hoc

DIST. II. OU^STlU III.
l.il
priiis; tempdre, qiiia (ipjjosii.j j)ri-
valivc non |)Ossunl sinuil lonijjorc commi<:ntarius.

esse in eodein : j)rins ijiilui' lein-
pore eral eorj)us non aniinalum (n) Qnantum ad priminn. Dieit Doe- I.
quain animalum. torquod animalio, sive eorpus anima-
itio op-
posit.
Contra, Maiiisler in iillera dist. tum non pra^cessit tempore ip.sam iii-
J.3. c. 2.
1. iii /i/ie, et dist. •'{. r. I. (>| Dainas- earnationem, sed in eodem instanti
renus 48. iii /ine. temporis quo fuit animatum, fuit as-
sumplum a Verbo. Rt dicit quod si in
SCIIOMU.M.
eodem non fuisset assump-
instanti
Animationem non pr.Tcessisse tempore in- tum, Virgo Maria non diceretur mater
carnalionem, alioquiu B. Viri.'o uou fuisset
Dei. Hic nota, quod aliquid potest diei
Mater Dei, sed.^puri hominis, cujus tantum go-
nerationem atlingeret.
causa alterius dupliciter. Primo modo,
produeendo illud in se. Alio modo, Aiif,„ici
Dieo, qnod (|Uteslio potesf intel- pi*odueendo aliquam dispositionem ad fa^ûLfaUe-

Jiiiide priorilale temporis vel natu- qnam statim sequitur illud, sicut dicit
'''cutr^''"
nr. Primo modo habef duos arli- Doctor in quarto, quod Saeramenta
ciilos : de ordine anima-
j)iiiniim sunt causa gratiaj, non quod produ-
tionis ad inearnationem secunduin ;
fant illam in se, sed quia sunt qu(e-
(le ordine orf;-anisationis ad anima- dam dispositio, qua posita, in eodem
Iionem. instanti sequitur gratia a voluntate
iinatio Quaiilum ad j)rimuin (a) dico, divina ; sicut Virgo Maria dicitur ma-
pr.i—
it tem-
(juod noM j)ra'cessit tenipore ani- ter Dei ex hoc quod producit corpus
incar-
•
onem.
inalio inearnalionem, quia hinc na- organicum, ad quod voluntate Dei in
tura isla fiiisset aliqiiando in se eodem instanti temporis sequitur ani-
personata. et non in quan- \'erl)o, matio, ad quam resultat humanitas.
(lo scilicet fuisset caro animata. et sic mater hominis, et quia
dicitur
Pro])alio conseqiienticP corpus ,
in eodem instanti quo huraanitas ha-
eniin animaluin, si in aliquo tem- bet m^ voluntate divina, ipsa suppo-
pore est in se subsistens, est per- sitatur in Verbodivino, ideo dicimus, Quaro vir-
sona. ('onsequens est falsuin, (juia quod mater Dei, quia ipsa mahr
ipsa est
d"!.
lunc Beala \'irô non fuisset vera produxit humanitatem in instanti A,
inater Dei, non eniin genuisset in quo instanti soia voluiitas diviua
Dcum, sed isluin liominem j)urum, univit iliam Verbo, et quia Verbum est
eujus nalura fuisset j)ost unila vere Deus, ideo generando suppositum
Deo. Consequens islud est contra Verbi non in se, sed secundum natii-
Damasccnum o8. c. ubi contra N(^s- ram humanam. dicitur mater Dei. Si
loriuin delerminal, qiiod Beala ergo in eodem instanti temporis iila
Vir^-o fiiil veia maler Dei, et non natura non fuisset assumpta, tuuc ae-
aliciijus j)iiii hominis lanliim. tio Virginis iMaria^ qua genorare dice-
Consequenlia |)alel, (jiiia lcrmina- relur, terminnta fuisset in aliquo j)rio-
la fiiisset lola ratio mafernilalis ri durationis, et sic si in jôslcriori
Maiia' in [u-oduclionc illiiis naliira'. duratione assumpsisset natur;irn Im-

manam, non diforclur mnlcr Dci.
132 LIB. IIT. SENTENTIARUM
alteralio. El cliam ulteriiis potest
SCHOLIUM. poiii, quod iion oiiines gene-
istffi
I
Organisatio sumpta pro iiuluctione formae, raliones suiiL siinul, sed alia pnB-
qua corpus est organicum, nou praecedit tem- cedit aliain tcinpore, et ita una alle-
pore animationem, eliam iii noljis, alioquin ratio disponens ad aliani genera-
pater non generaret hominem. Item, si suma- tionein est prior altera naturaliter.
tur organisatio pro inductione omnium forma- 0.
Sed qualilercuinque sit de istis,
rum partium heterogenearnm, fuit simul tem- Resoluti
potest dici quod organisatio primo si acti
pore cum incarnatione. An vero latio materia)
ad locum generationis, ejusque alteratio tem- niodo dicta, scilicet, a qiia corpus prlus^d
pore prjEcesserit incarnationem, necne, hic dicilur organisatuiii, quai immcdia- p^^'^g^J
non resolvit, sed dist. 4. qu^st. 1. 1'rioiiLate tc (lisponit
i
ad animam inlellecti- ^^f ^^"
intellecc
autem natura; orgaiiisatio praicedil animatio- vaniy non pra^cedit lcmpore aniina- â non
nem, et animatio incarnationem, ralio hujus . . . .
nuisset
tionein etiam iu noiiis, quia tunc niinea
est chua. Partes
pater nullo niodo generaret homi- teiogen
corpor
nem. n
•
•
X
Quantum ad secundum (b) dico, Lompleta enim 1 . A
esset ejus to- christi
Organisa- quod organisatio potest intclligi, ta aclio ])rius duratione (juam esset ™atfe,°
tio accipi- ^"''"'P
tur tripli- vel ultima inductio formce disp(3- anima; ille autem non generat ho-
citer. Flen-
lic. quodl.
nentis immediate ad animam inlel- minein, cujus aclio tola completa
3.
Thom.
q. 6.
in
D. lectivam, secundum unam opinio- est prius tempore quam sit homo.
4. dist. 11. nem ; sive inductio animcc intel- autem fiat serino (c) de orga-
Si
q. 1. sol-
vendo 2. secundum aliam oDitiionem,
lectiva3 nisalione secundo modo, tenendum
arg.qufesti-
unculce 2. qucB ponit, quod anima csl, qua est quod omnes inductiones forma-
Quaere. su-
per 7. Met. forinaliter coipus est organicuin. rum suhstantialium partialium,etiam
qutest. ult.
Vel potest intelligi tiansmutalio si multa', esscnt, in eodem instanti
pra^.cedens istam ullimam inductio- erant, quia nulla pars prior teinpo-
nem formai organiccC disponentis re alia, quia pars qucC assumehatur
ad formam inlellcclivam. Prcece- a Verho, nunquam prcnefuit in sup-
dunt autem dua- transmutationeS; posito ;
quod contigisset, si fuisset
videlicet motus localis, quo ma- prior tempore.
teria defertur adlocum convenien- Sed de transmutatione materiae ad
tem generationi, et alteratio, qua locum convenientem generationi,
materia in loco dehito alteratur, et de alteratione pra^cedenle gene-
et disponitur ad forinam corporis rationem totius, vel generationes

inducendam et in isto se-
organici ;
parlium, duhium cst si ista3 prffi-
cundo modo secundum unain opi- ccssoriint tcmpore, vcl si fuerunt

nionem, qusp ponit partes hetero- in ecdcin inslauli cum incarna-
geneas corporis organici diflerre tioiic, (|uia si ])onantur fuisse in
specie, possunt poni mullce gene- tempoie, inagis videtur posse salva-
rationes et inullai transmutationes. ri, Mariain cooperalam fuisse ad
Sicut enim partes illa^ hahent for- illos motus, (W lioc /// 4. dist. Si
mas suhstantiales quidditativas autem loliim ])onatur fuissc in in-
alias ot alias, ita cujuslihet est ge- slanli, ila ul nullus ihi fiioril mo-
neratio altera et altora, et ad tus localis, noque mulalio cum
quamlihet generationem est pra3via successi(jne, magis salvalur quod
, ,
UlSr. 11. OU.ESTIU III. 1.j3
iilliiiKt iiislaiili iMuisoiisiis \'iriiiiiis liaiii (Ii\iiiaiii, si laiiiLMi ad Ikic
oxpressi fiiil iii iilon) \'ii\u-iius Voi- iinii possel n|it'iaii vii-lus croala,
hiiiM lioiiK», ol aiilt' illiKJ iiislans do (jiio ^//.s7. i. INt illiKl idtMiMlicfii- \^ >.
iioii \idohir liiisst' ali^jiia oiioralio diiiii csl ad seciiiidiiiii dy' lijîiia-
sjiooialis ad iiioariialioiioiii, cl iii lioiio.
islo îdolur lola riiisso ooiujilola. Ad (orliiiui dico, (jiiod luulalio 8.
G. l)o jirioritalo uatui<o vidolur esse jirojirie dicta est iuter |irivatiouoiu ^
Ad3.
praHij- dicouduiii (|iiod ruudaiuouluiu rola- ol foriuaiu, siciit iiatcl /// •>. I^husir. pi-ivaiio
Lc. 1. (iouis ualuralilor jiriocedit relalio- uou autoui iutor uofiatioueiu et i"„ apSVa^-
uoiii, quia socuuduiii lîiilosojihuiu foriuaiii. Privatio esl iioâtio iu I°a„tsimui
ot Au-iusliiHiiu (le Tri/iit. 1. (\wu\ i\\)\n uato, ct idco (jiiaudo foriiia J'|;°fjJ";\f"^
ad aliud, susc.-piivo
uiliil ost iii so, uiliil osl iiroducitur siiuul cuiu suscoi)tivo,
ot totalis uatura est fuudaiueutuiii iiou est jirojiric luutatio ad illaiu i>i"pii'' «ii-
. .
cta inuta-
illius uuiouis, e.r quiestioie pnece- foruiaiu, cjuia suscejjlivuiu uou tio.
denti ; ergo eulitas totalis uatura^ jirius fuit sub jirivatioue quani for-
uaturaliter jDrcOcedit iucaruatioueiu, lua uec prius fuit a])tuiu ualuiu
;
el ita auiiuationeui pra?cedit ualu- liabere formaiu quaiii liahoat oam,

raliter totius organisatio secuudum sed taulum osl mulalio ad suscejili-
uuani opiuiouem de formis, vol vum ejus ; cum iîlur aiiiiua iulol-
saltom est simul, secinidiim aliaiii lectiva iuducatiir simul cum esse
opiuiouom. corporis, etiam iu uohis, ad auimam
Ad ratioues j)rincij)ales (d). projirie non ost mutatio, sed lan-
7. Ad primum arfiumonlum dico, lum ad esse corjioris organici, ot
e4.ciist. nuod1
(si concederelur alterationem illius mutatiouis suhieclum est "^
ma-
q.3. et ^ .
. . .
supra nraicedere
'
temnore incaruationem) teria, (rua? fuit suh forma sanîui-
et. Cum . ,
• •
,
•
,
• .. , , • • • •
,
cum
,
densa- jxissot dici, (juod cuiu illa allora- uis. Kt addilur iii majori, qiiod
u"patio tiono fuit occujiatio miuoris loci, omnis forma generahilis el corruj)ti-
IJci*!'^
sicul universaliter est circa quaiii- hilis, si non immodiate creatur,
cuiiKjue condensationem, et ita accij)it esse por mutationem sui
poneretur ihi iinus motiis localis suhjccti, ne^-anda osl ista jirojiosi-
jier quo dejiorlahatur materia

se, tio, si intfdlifiatur j»or luutationoiu,
ad locuni convenientem generatio- cujiis ijisa sit jniiiio hMiiiiuus, de
ni, et alius jkm- accideus concomi- mutatione jirojirie dicla. Potest
lans fônerati.)noin corjioris densio- laiuen concedi de mulaliono, (mijiis
lis, (jiio occuj)aretur iiiiuor loiiis, aliijuid ejus sit torminus, et de iiiii-
ol iii iillimo instanti coudousalio- tatioue C(jnuuuuilor dicta, ila Iiic,
nis iuducereulur omnes forma' jiar- et hujus mutatiouis jirojirie dicda'
fial(!s, et forma tolalis coij)oiis oi- itMiiiinus est coi|)iis orfianicum,

ânisali, cl iii illo inslanti lotum (juod ost ali(jiiid c(ii|)oris aiii-
assumerelur. iiifili,
Si autein jionaliir alhM-alioiKMii

noii jira^cessisse himjiorc, luiic jio- COMMb^NTAUlUS.
tosl dici quod occupatio minoris
loci (M'at siihila, ol hoc jxm' jôhMi- {\))Qif(iiitnin (id sccNuiluui iJiciL Doc- •_>
m LIB. III. SENTENTIARUM
Oroanisa- ^^'' quod orgamsatio potest aceipi du- quod est primum quod generatur in
*jjyp|y"i^g"/
pliciter, vel pro forma substantiali homine, secundum aliquos, praecedit
dante esse organicum preecedentem generationem alterus partis, puta ca-
formnm intellectivam, secundumquod pitis ; sic alteratio unius est prior al-
Scotistae tenent, ut patct in qnarto, in teratione alterius, sed qualitercumque

materia de Eucfiaristia ; aut pro sola dicit Doctor quod accipiendo organi-
anima intellectiva dante esse organi- sationem, pro ultima forma inducta,
cum, ut multi tenent, quod advenien- quffi est forma substantialis totius cor-
te anima intellectiva omnes alige for- poris organici, non prcccedit tempore
mfe substantinles corrumpuntur, et ipsam incarnationem, sed in eodem
ipsa immediate informat materiam, instanti quo corpus est perfecte or-
et supplet vicem formae organicse. Vel ganicum animatur, aliter homo non
potestaccipi organisatio pro transmu- generaret hominem propter causam
tatione proecedente formam. substan- superius dictam.
tialem organicam. Et addit, quod is- (c) Si autem fiat sermo. Accipit hic 3^
tam formam organicam, sive induc- secundo modo, prout unus modus di-
tionem illius pra^cedunt duse trans- cit, quod in partibus heterogeneis
mctationes, una qua materia, puta se- sunt plures formse substantiales, et
men \el sanguis deferturper motum aliusmodus, qui dicit quod in corpore
localem ad matricem, qua3 est locus organico, et in omnibus partibus or-
conveniensad generationem. Secunda ganicis heterogeneis est tantum una
dicitur alteratio, qua illa sic alteratur forma substantialis prsecedens ani-
et disponitur, ut in ultimo instanti mam intellectivam, loquendo de plu-
illius dispositionis statim inducatur ribus formis. Dicit Doctor quod in in-
forma substantialis organica, et ista) carnatione omnes illee formee simul

duae transmutationes, ut comparantur fuerunt induct», et ratio est, quia
agenti naturali semper fiunt. in tem- non estcredibile quod aliqua pars na-
pore ; et isto secundo modo, scilicet tura^ humanaB prius fuerit in se sup-
de ista duplici transmutatione sunt positata quam in Verbo, quod tamen

Henr. dua3 opiniones. Prima, quod in parti- contigisset, si una prius tempore fuis-
quodl. 3. .
setinducta, puta forma cordis, nam

, 1 , . . .
qufpst. 6. bus heterogeneis corporis organici

in quarto, ^^^^^ ^li* et alia3 formsB substantiales in eodem instanti, quo fuisset inducta,
isoivend ^P^cie distinctsB ab invicem, ut for- statim cor fuisset suppositum in se.
secundum ma substantialis carnis differt specie Sequens littera de prioritate naturae
'
ai'y;unien-
tura,iua's- a forma substantiali cordis vel hepa- clara est.
tiunduL-e
secundi». tis, et secuudum han(; opinionem, (d) Ad rationes principales. Ad pri- 4.
quot sunt formae organica? inducendcie mumetad secundum patet. Ad ter- Mutai
specie distinct», tot possunt pra^ce- tium, dicit Doctor quod mutatio pro- dictai
dere transmutationes, patet, quia se- priedicta est inter privationem et for- ^'ûoni
^'*°''""
cundum illas formas sunt multee trans- mam, quod privatio
sic intelligendo
mutationes, et ad quamlibet transmu- forma} duratione pra^cedat ipsam for-

tationem via naturali semper pra^ce- mam, nam si in eodem instanti A^
dit alteratio, et communiter sicut ge- quo materia habet esse, esset sub for-
neratio unius partis, ut puta cordis, ma, non mutaretur ad illam requiri- ;
DIST. II. QL.ESTIO 111. 135
tur ergo ad hoc ut vere mutetur, quod maiii, quia privatio illius formiT non
transeat. vel a privatione pra-cedente priecessisset duralione in tali suscep-
duratione ad formam, vel a forma ad tivo. Seqmlur : Sedla/itff/n esl mulatio,
privationem ojusdem ; et talis priva- etc. Doctor dicit quod si comparotur

tio, dicit Doctor, non accipitur pro corpus organicum ad animam iniel-
sola negatione, sed pro negatione in lectivam, non mutatur ad illam, cum
subjecto, quia talis negatio nata est sit simul in eodem inslanti, et sic pri-
prius inesse teujpore. Sequitur : /vV valio iliius non pra^cessit tempore ;
ideo qua/ido /or//ia, etc. Nota, quod est tamen mutatio ad suscep'ivum
quando dicimus aliquid mutari ad aiiima», id est, quod communiter, ut
formam, non debemus intelligere corpus organicum comparatur ad

quod mutatio sit circa formam, sed agens naturale, seraper ad ipsum cor-
quod susceptivum illius formie prius pus est rautatio, sive ipsura est termi-
duratione sit sub privatione, et poste- nus mutationis vera- ;
palet, quia ma-
rius duratione recipiat illam, et tunc teria illius corporis prius duratione
dicitur mutari ad formam quam reci- fuisset sub forraa serainis, etc. sic
pit. Si vero in eodera instanti, quo privatio formcC corporis organici pree-
susceptivum habet verum esse, esset cessit tempore in tali materia, etc.
subforma, tunc non mutaretur ad for-
.
i:)6 LIB. III. SENTENTIARUM
DISTINCTIO III.
{Textits Magistri Sententiarum).
tce Virginis Spiritus sanctus su-

De Cliristi conceptione pervenit in ipsam secundum ver-
bum Domini, quod dixit Angelus,
A. Qiunerilur eliani de carno Veil)i, purgans ipsam et potentiam Deita-
Quod non
sola illa
c?ro, sed
.^,^
»1
priusQuam concineretur,
1
o])li-
o-ata fucrit peccato, et an talis as-
' tis Verbi receptivam prajparans,
sinuil autem et generativam. Et
etiamsacra .
Virgo ab sunipta fucrit a Verbo ? Sane dici tunc obumbravit ipsam Dei altis-
omni pec- -,. . _,
cato a spi- potest ct credi oportet, juxta Sanc- simi per se Sapientia et Virtus
ritu sancto , t. i - • • • . •
fuit mun- toruni attestationis convenientiam, existens, id est, Filius Dei Patri
'^^^^'
ipsam prius peccato fuisse obno- bomousios, id est, consubstantia-
xiam, sicut reliqua Virginis caro, lis, sicut divinum semen et copu- ;
sed Spiritus sancti operatione ita lavit sibi ipsi ex sanctissimis et pu-
mundatam, ut ab omni peccati rissimis ipsius Virginis sanguinibus
contagione immunis uniretur Ver- nostrcG antiqute conspersionis car-
bo, poena tantum non necessitate, nem, animatam anima rationali et
sed voluntate assumenlis rema- inlellectiva, non seminans, sed per
Dubium L nente. Mariam quoque totam Spi- Spiritum sanctum creans. Quare Dubium
ritus sanctus, in eam praeveniens, simul caro, simul Dei caro, simul
a peccato prorsus purgavit et a fo- Dei Verbi caro, animata anima ra-
mite peccati etiam Hberavit, vel tiona]is et inteiloctiva. » Ex bis
fomitem ipsum penitus evacuan- perspicuum fit quod ante dixi-
do, ut quibusdam placet, vel sic demus, carnem scilicet Verbi simu]
bilitando et extennando, ut ei post- conce])tam et assumptam, eamdem-
modum peccandi occasio nuUatenus que, imo totam Virginem, S])irilu
exliterit potentiam quoque ^-e-
; sancto pr(X3veniente, ab onmi labe
nerandi absque virisemine Viryini peccati castificatani. Cui collata est Dist. u
Luc;t 1. ])ra^])aravit. Ita enim ver])a Evan- j)otentia « novo more generandi. ut Aug! \i\
et 35 38
geliidocent, ubi Anfêius Virg-inem sine coitu viri, sine lihidine conci-
**
Peu-u'' cm
Dubium 2. alloquens ait Spirilus sanctus su- :
piontis in utero Virginis colebrare-
^•'"'"®*^
perveniet in te, et virtus AUissinii tur conceptus Dei et liominis. Illa

oljumhnibit til)i. Et quod nasceluv enim caro, quani Deus ex Aîrgine
cx te sanctuni voca/ntur Filius sibi unire dignatus ost, sine vitio
Dei. Cui sacra Vir^^-o res])ondit : concepta, sine poccalo nata est.
PJcce ancitla Domini, fiat nii/ii Hanc tamen carnem non ccpleslis,
Damasc. secuncliun verbum tuuni. Quod non aorote, non allerius cujusquam
thodoxa*"«- f^xponens Joannos Damascenus ])utes esse ualurcP, sed ojus, cujus
ctp.\ '^" • ^^ '^'^^^ consensuin aulom sanc- ost omnium liominum caro. »
DISTLNCIK) III. i:i7
c;iro poccalo suhjacohat. riido Gones. i4.
Auctoritate ftnnat cx tunc fuissc Vir- ''^^"y'''"

(jnaM-i sidol, (piaic Lo\ i ilcrinuitus
gincm inununcm a pcccato. dicatur iii .\liraham, cl iimi Chris-
tns, cum iii Iiimhis Ahralia' ulrr-
B. niiod aiittMii sacra A'ir<i-o ox liiiic ipio fuoril socundum malorialom ra-
Ca[). Ti ah oiniii peccato immiiiiis oxtitoiil, lioiKMii, (|uaii(In Ahraham docimalus
Aiigiistiiuis evidentor ostoiHJil /// //- csl ot decimas dodit M(dchisodoch.
bro de natura ct (jralia, iiiqiiions : Tunc oniiii Aposlolus Lovi doci-
<* Excei)ta sancta ^'iriiino Maria, (lo inalnm dicil iii Ahraham, taiKpiam
(|ua i^roptoi' honoroin Doinini nnl- iii iiiatoriali causa, ((uici ea decima-
lam pmrsns, cuin dojjeccatis aîtur, ti(jno sicut Abraham ininor iMolchi-
hal)ori volo (|n(Ostionoin. Inde sedech ostonditur, cui personalitor
eniin sciinns, quod oi plus fira- decimas solvit, ila ot Leviticus or-
licT} sit vincondum ox
collatum ad (lo, qni in Abraham socundum ra-
omni parte peccatum, quod conci- tionein sominalem erat et ex eo per
pore ac paroro moruit ([uoin constat concupiscentiam carnis descendit.
tnbium 5, nuUum liahuisse peccatum. llac Chrislus autoin non est docimalus,
erg(j Virgine excepta, si omnes quialicetibi fuorit secunduin car-
Sancti et Sanctae congregari pos- iiom, non tamen inde descendit se-
sent, et qua3reretur ab eis, an pecca- cunduin legem communem, scili-
tuin haberent, quid responderetur, col per carnis lihidinom ; sicut

nisiqnod Joannes ail : Si clixerimus etiain in Adam oinnes ])occavorunt,
quin iêccatum non Jiabcjnus, ?ios sed non Christus. Unde Anguslinus Rom. 5.
. Joaii. 1. ipsos seclucinuis. Illa autoin \'irô super Genesim : Sicut Adain poc- /o."cap.'f6.
i. lib. df-
de ad Pt^- sinuuiari jiratia prcovenla est alque cante, qui in luinbis ejus orant pec-
um c. 2.
caverunt, sic, Abraham danlo doci-
e tr. lil).
ro|)lola, ut i|)suni hahorol vontris
}. cap. 18.
sui fructum, qucin ox inilio hal)uit mas, qui in luinbis ejus oraiil dcci-
nniversilas Doininum ; uL iJlud ({uod inati sunt. Sed hoc non so(|iiilur in
nascebatur ox propa-iino priini ho- Chrislo, licol iii luinbis AdcO et Abra-
ininis, tanluminodo generis, et non lia' fuerit, quia non secunduin con-
criininis originoni duceret. » cupiscentiam carnis indo descendit.
Cuin ergo Lovi et Christus secuii-
Quare non fuit Christus decimalus in duin carnoin essont in lunihis .Vhra-
Abraliam, sicut Levi^ cum, caro f/uam Iia3, quando decimatus est ; idco
acccpit in eo, fucrit peccato obnoxia. pariter docimali iioii suiit, (juia sc-
cunduin aIi(|uoin modum iion orat
C.
Cuin autem illa caro, cujns ex- ihi Christiis, (jiio orat ihi Lc\i.
'ubium 1, collontia singularis vorbis explicaii « S(!cuii(luin rfilionom (luinix' illam ibidem.
iioii valcl, aiihMjnam ossel Verbo soiiiinaI(Mn ihi fuil Lcvi, (pia raliono
nuita, ohnoxia fuoril poccalo in por concuhiliim \(Miliirns (m.iI iii
Mario, cl in a/iis, a (iiiihiis propa- malroin, sccundiim (pi.iiii ralionom

gationo Iraducta osl ;
iKtii imiii(3- iioii (Mal ihi (ihrisli caro, (jiiaiii\ is sc-
rito \ id(jii |»otost iii .\hraham |)0c- ( iindiim ij)s;iiii ihi fiKMit Maria* caro.
cato subjacuisse, cujus univorsa IIlo ergo docimatiis osl iii .\hrahain,
i:58 LIB. 111. SENTENTIAIIUM.
qui sic fuit in luinbis AbralHU, sicuL ldeo({ue vere dicitur Verbi caro non
ille fuit in hunbis paLris sui, id est, fuisse i?i ChriHlo (jJ)ligata peccato.
qui sic est natus de patre Abrahani,

sicut ille de suo patre natus est, sci-
Quidam v\de?itur adve?'sa?n illi se?ilen-
carnis et invisil)i- tise, qua dictum est, car?ie??i Ch?isti

licet per legcm
concupiscentiam. » ?io?i p?niis co?iceptarn quam assum-
lein
ptatn.
Qua ratione caro Chrisli dicla est i/f
Scriptura ?io?i fuisse peccatrix, sedsi- autem seiitentice qua sup?'a

Illi e.
quo aperitiir quare obligata dixi?nus, carnem Verbi non ante ^'^'1^^]
milis ;
Christo. fuisse conceptam quam assumptam, ^'/oS''^^

peccato ?io?i fuit i?i
videlur obviare quod Augustinus ^

/"fe"."^
'^ de tnnit
. .
ait super Joannem, ubi Iciiitur :c. 5. etii

D. Quocirca primitias nostrce masscR ^ 83. q, ...
Duhium 2.
recte assumpsisse dicitur Christus
Solvite templum hoc, et iii tnous quK%v.u
Ex Damas- diehus excitabo illud. Dixei'u?ite?'(jo
ceno lib. quia non cai'?iem peccati, sed siini-
3. orthod.
Jitudinem carnis peccati accepit. Juddei : Quadrafjinta et sex an?ns
fidei. Cap.
2. Rom.
Misitenim Deus Filium suum, ut xdificaiuni est hoc templum, et in
8. 3.
Apostolus, in si?nilituclinem ca?'- ti-ibus diebus excitabis iltud? n Hic,

ait
nispeccati. Assumpsit enim Verbum inquit, numerus perfeclioni domi-
Ccarnem peccatrici similem in p(]ena, nici corporis convenit, quia, ut
etnon in culpa, et ideonon peccatri- dicunt physici, tot diebus forma

cem, csetera vero hominum caro humani corporis Ho-
perficitur. »
omnis peccati caro est. Sola illius rum occasione verborum quidam
non est caTO peccali, quia non eum dicere praesumpserunt, dominici
mater concupiscentia, sed gratia formam tot diebus ad mo-
corporis
concepit. Ilabet tamen similitudi- dum aliorum corporum perfectam
Dubium 3
?«emcarnispeccatiper pcissil)ilitatein et membrorum lineamenlis distin-
et mortalitatem, quia esuriit, siliit, ctam, et mox Verbum Dei dicitur
hujusmodi. Licet ergo eadem sibi unisse carnem et animam et
Matbh.4.2. et
;
Joan. 19.
caro sit eius qucT. et nostra, non hoc modo dicunt illum numerum
28.
tamen ita facta est in utero, sicut perfectioni dominici corporis con-
nostra. Est enim Scanctificata in ute- venire. Sed alia ralio illius dicli
nec ipse extitit, ex qua sana verbi intelligen-
ro et nata sine peccato, et
ExposiiK
unquam pecccivit. In p(rna lia oritur. Non enim ideo illud di-
in illa sana.
ergo similis est nostrcT,, non in xit Augustinus, quin mox, ut caro
qualitate peccati, quia pollutionem, illa opere Spiritussancti sanclificala

quT ex concupiscenticT motu con- et a reliqua separata fuit, Verbo
ceptaest, omnino non habuit nec Dei cum anima uniretur, ut perfec-
ex carnali delectatione nata est. tus et verus Deus esset perfectus et
Sap 8 20 Venit errjo ad corpus immaculatum^ verus homo, sed quia membrorum
(luod prcetcr lihidinis concupiscen- illins dominici corporis dislinclio in
tiam fuit conceptum nec illud in ;

ipso moniento conceptionis et unio-
se habuit vitiuni, ({uod in aliis est nis Dei et hominis adeo lenuis erat
causa peccati, nec in eo peccavit. et parva, ut humano visui vix posset

;
DiST. III. QU/ESTU) I, 159
suJ)ji('i ; (liobiis «uitom illis, (]iios (lirca priiniiin (iikmI sic : /// .IÂ/y//, {^
niLMnorat Auîislinus, porfocta ost omiics pccracvriinl. Iloni. •"). iion Ma?. A.
H.
bium 4.
ct nolabilis facla. Incarnatuin osl nisi quia
). de or-
(( fiioruul iii eo seciiii(liiiii A.-. 1.
)dox. fi-
iyitur \'orbuin, ul ail .loaunos l)a- rationoin soiuiiialciii, ila Fiiil iii co
.3. cap.
ia fine. inasconus, ot a propria incorporali- Hoala Vii\ii-o ; iîtur, elc

dein in
nitio.
tato non e.xcessit, et toluin incarna- lloiii Daiuascouus cnp. 10. vl
AfL'- 2
tuiu ost et toluin est incircuinscrip- i(S. Spiriliis sanc/i(s purfjavit cant ;
tuiii. Minoratur corporaliler et coii- l)ury'ali() iioii osl iiisi a iêccato,

trahilur ot (livine est incircuinscrip- iîtur liabuit peccatuin, uon act.uale
tuin,uon coextensa carne ejus cum iîlur, etc
incircumscripta divinitate. In omni- Itoin, Augustinus dc Fide ad /*e- îb 3. c. 3.
Arg. 3.
bus ii;i[ur ct super oiiinia erat cl //'///// .• Firniis>îme tcnc ct nullatc-
iu utoro sanctcG Genitricis exislobal, /lus du/jitcs, omncm liomincm, (jui
sed in ipso actu incarnationis. » pcr concu/ii/um viri v/ muticris

concipitur., cum pcccato orirjinali
[Finis textiis Magistri.)
nasci.
Itein, idem super illud Joannis : Cap. 2.
Girca istam distiuctionem lertiam, Arg. 4.
Ecce cujnus Dci, etc. Solus innoccns, Cap. 1.
iu qua Ma^-ister agit dc qualilale quia non sic venit, scilicet secuu-
natuno assumpla.^, quwruntur duo :
duin communem
propagationem.
unum de matre, et aliud de prole.
Item Leo Papa in sermonc dc Xati-
Priinum est, ulium IJoata Virgo vitate Domini : sicut a rcatu nultuni
fiiorit concepta iii oi'igiuali peccato ? liberum reperit, ita pro liherandis
Secundum est de sanctificatione omni/jus venit ; igitur, etc. Itein
corporis Christi, quarc scilicet, et Hioronymus super illud Psalini :
quomodo non contraxerit oriînale Ftde manii canis unicam ineam,

peccatum. videlur idem dicere. Itein de cons.
dist. 2. cap. I . ilii : Xativitas iiiijlo-
QU.ESTK) T. ria. Item Bernardus de conceptu
ejus dicii., quod fuit iu peccato mi-
Utruni lieata Virfjo fuerit concepta in
orifjinali peccato ?
ginali concepta. Iloin Auselmus 1.
Cuv Deus homo cap. Ki. Iloin hoc
.ilcnsis 3.p. q. l.ct m.2.arl. 2. D. Thom.
'3.111. id(Mn vult Uornardus iu quadaiu
3. p. q. -11. \. 2. 7. 81. art. 3. et liic
art. 2. et
q. 1. art. 1. D. iioiiavcnl. p. 1. nrt. q. 2. Ri- epislola, ot probat, uon fuit (piia
cliard. art. 1. q. 2. Hfiiiic. quodlih. li) q. 13.
sanctiiicala ante conceptum, patol
Aurenl art. \ . et i 0c<'liam /t«c. Mayron. Bas-
sol. Hubion. .Marsil. 3. 7. 4. Suar-. 3. p. tom, nec iu couceptu, (iiiia ibi fuil li-
2. disp. 2. sect. ii. Valf-nUa tom. 4 disp. 2. 7.
l.et 2 punct. 2. Conl, lib. 1. 7. 44. Vasq. 3. bido.
p. disp. 117. Anii). Calliar. opusc. de Concep- Aiigustinus de
('ontra, natura
tione. (âjet. opusc. di'. eadem. Vi^ner. cap. 18.
I;
6. Vega 2. in Trid. cap. G. Bellarm. lib. 'i. de ctfjratia circa medium, et poiiiliir Ralio i'x
amiss. gratix, a cap. l'i. Caniijius lib i. de adver.so.
Deipara. ct lale et nu)>cirime 1*. .Kgidius de in littera cap. •{. Ciim de pcccutis
Pnesentat. .\ugusliiiiaiiiis in Conimbrir. .\ca- aijitur, dc Maria nullain prorsus
dcmia sacrie Theol. projcssm' primarius inlrijro
volumine de liac contruversia. .Mayioiiius kic voto liabere quijcstioncm. VA Aiiscl-
q. 2. Dur. }dc Bacron. hic. q. 3. Tlioni.de Ar-
gentina hic. Almaiii. hic.
mus (U^ (>onceptu viryinali. cap. IS.
Decuit ut eapuritate viryo nitcrctj
L
160 LIB. 111. SENTENTIARI M
qua major sirb Dco nequit intelliqi, ejus iion fiiisset redemplor omniiim
posset autem intelliî \n\Yi\ inno- ^êneraliter ;
igitur erant sibi
centia sub Deo qualis fuit in Gbris- inllictfle a Deo, et non injuste ;
ergo
to ; igitur, etc. propter peccatum, et ita ipsa non

erat innocens.
SCHOMUM.
SCHOLIUM.
Sententia asserens H. Virginem conceplam in
originali, suadetur primo, quia alioquin Christus
Impugnat sententiam macuL'intem B. Virgi-
nis conceptionem. IMimo, durendo primnm

non redemisseteam, nec aperuisset ei januam.
Secundo, fuit propagataexsemine infccto, ergo ejus rationem ad oppositum, quia cum Christus
et ipsa infecta. Tertio, habuit famem, sitim

ct sit perfectissimus mediator, perfectissima me-
ergo culpam- diatio pro aliqua porsona ei convenit, atque
communes alias natura? pocnas,
adeo aliquara praiservavit ab originali, quia
3. Dicitur communiter quod sic, quam personam lapsam re-

lioc perfectius est
adductas, et parare sed erga nuUum habuit excellentiorem

D. Thom. propter anctoritates ;
mediationem quam ergamatremsanctissimam

proptcr rationcs assumptas ex duo-
;
81. art. 2.
ergo. Major probatur tripliciter et clare. Primo,
scripto\ bus mediis, quorum unum est
per comparationem ad Deum cni Christus con-
\^ri'KTi. excellentia filii sui ;

ipse enim nt ciliat. Secundo, per comparationem peccati a
Bolivfe?' redemptor universalis omnibus quo liberat. Tertio per comparalionem ad ma-
alios anti
januam aperuit sed si Beata Virgo ;
trem (fuam reconciliat, quia non summe placa-
quos hic
ret Christus Deum pro culpa Ada?, si non praj-
non contraxisset originale, non in-
veniret, ut alicuinon ofienderetur, nec summe
diguisset redemptore, nec ipse sibi
liberaret a malo, si aliciii omnem pcrnam inu-
januam aperuisset, quia non fuisset tilem non abstulisset, nec summe ei ut media-
sibi clausa ; non enim clauditur tori obligaretur mater, nisi ab eo oblinuisset
n.isi proptcr peccatum, maxime summum quod a mediatore oblineri conve-

et
originale. Secundum medium est nienter potuit, ac per consequons ipsam pne-
servalionem et innocentiam. Ostendit clare
ex bis qua? apparent in B. Virgine. secundam et tertiam rationes pro opposita sen-
Tpsa enim fuit propagata communi tentia niliil conficere.
consequens corpus ejus
lege, et })er
propagatum et formatum de semine Contra primam (a) rationem ar- 4.
infecto, et ita eadem ratio infectionis guitur ex excellentia Filii sui, in- pe,.feci
in corpore ejus, qua^ erat in corpore quantum redemplor, reconciliator 5'j"\oj.'j
alterius sic propagati, et cum ex etmediator, quod ipsa non contra-

J^^^J^";*
corpore infecto inficiatur anima, xitpeccatuin originale.

<^
Perfectissi- *'.*^'"
A
_
_
acium
eadem ratio infectionis erat in animus enim mediator babet nerfec- diandi
,. ,. libort
ma ejus, ([ua^ et in animabus tissiimuu actum mediandi respectu matrem
aliorum communiter i^ropagalo- alicujus persouci!, pro qua mediat ;
ruin. sed Christus est perfeclissimus me-

Similiter liabuit pcrnas commu- dialor ; igilur Christus babuit per-
nes natura^ bumana^., ut sitim, fa- fectissimum graduin mediandi pos-
B. virgo n\om ct bujusniodi, qua^ inlliguntur sibilein respectu alicujus creaturcT
colmmines Do])is pi'npl(M- |)eccatum originalc ;

sive persoucT, respeclu cnjus erat
natun.- mediator
iJ (X. 11 cl o» 11
^,^ j||.j> jj^jjj oraut vohiutarie assum- ; sed respeclu nullius j)er-
famem, si-
pi^j^, q,,i;j ,|,,,, (^,.;,( i-cdomptrix vcl sona^. babuit excellenliorem graduin
tim, etc. 1 ' 1
.,. .
reparatrix iiostra, quia tunc Filius quain respeclu IMaricC, igiiur, elc.
:;
DIST. III. Qr^lilSTlO I. Ifil
St'(l lidc noii esscl iiisi iinMiiisst^l lor (ulpaiii iii ipsa aniina ; ifiilnr
caiii [tia'st'rvari a poccalu (iriiiiiiali. (llirislus iioii itciloctissiiiK» jilacal
(Jiiod j)r(ib(j tiiiili(Mtor : Piiiiio pcr Trinilaliun jno ciilpa conlrahonda a

cnnij)arationein ail Deuin ciii le- liliis Adio, non i)ran'eniat, ul ali-
si
conciliat. Seciindo per coniiâra- cui Trinitas non offendatur, et j)or

tionom ad inaluin a (|uo liherat. consoiiuons quod aniina alicujus
Terlio por coniparalionein ad ohli- filii A(I(0 non habeat culpain taleni.
âlionoin porsoiue (iiinin reconci- Ex secunda via (b) arguilur dujili- 6.

liat. citer. Primo, quia perfectissimus Porfectis-
simus nie-
\d videnduin j)riinani j)robatio- mediator meretur amoliononj om- diator de-
biiit aino-
nein j)ono exeiniiluni consomiin nis poMia} ab eo quem roconciliat vere om-
nem pro-
exeini)lo Aiiselini : Cur JJeus liomo, sed culpa orifiinalis est inajor \)(v- nam inuti-
Uh. 1. cap. I(). Ali(]uis ofrendeiis na, quani ij)sa carentia visionis di- lem ab eo
quem pcr-
re»ein doinoretur in lantuin, u( vina}, sicut doclaratum fuit dist. '-MS. feclissime
rpconcilia-
oinni filio naturali ejus rex offenda- secimdi lib. qiiia peccatum ost ma- vit.
tur, et ofrendens oxluorcditet euin ;

xima p(Dena natura^ intollectualis
ista ofrensa statuitur non roinitton- inter omnes pamas ejus ; iîtur si
da, nisi ofTeralur rogi al) ali^juo Christus pcrfeclissime reconciliavil,

innocente aliîuod obse({uiuin ina- istain poMiam gravissimam meruil
gis placans ot ^ratuin, (luain pec- ab aliquo auferri, non nisi a matre ;
catuni fuerit oflensivuin . Ali(juis igitur, Confirmatur isliid por

etc.
offerl obseiiuiuin ita ^ratuin, (juod oxomplum, quia si filio Adre ossot
reconciliot filios, ut non exlicoredi- maxima ptrna regom contra euni
tentur, tainen cuilibet nato rex of- ofiendi, nullus eum j)orfectissiine
fenditur, licet postoa remittat ofTen- reconciliaret, nisi auferret al) eo,
sain proptor morita modiatoris non tanlum exluoredalionom, sod
;
sed si ille mediator posset ita per- etiam esse inimicum regis igitur, ;
fecte placare re;.êin, ut prteveniret olc.

respectu alicujus filii ira}, nec ei Ex eadein viaarguitur socundo sic
offenderetur, lioc magis esset quam Christus immediatius videtur fuisse
si rex offensam liabitam contra ta- reparator et reconciliator noster
lein remitteret, sed Iioc non est im- a peccato originali quam ab actuali,
possibilO; cum Inoc ofiensa non est qnia necessitas incarnalionis, pas-
ex culpa proj)ria, sed ex alia con- sionis, etc. assignalur communiter
tracla. ex peccato originali ; sod snp|)oni-
Ex illo arûitur sic : Xullus sum- tur communitor, (jiiod ij^se fiiit ita
mc vel perfectissime placat ali(iuem perfoctus modiator resjioctu alicujus
pro offonsa alicujus contralionda, jiersona', piita Maria', (jiiod oam
nisi jiossot pivevenire, ne ille olfîn- Iiitoservavit ah oinni peccato
datnr, nam si jam offensum j)lacat, acluali ; igiliir similitor a poccato
iit r(Mnilta(, iioii j)oi-feclissim(! jtla- (»ii,uiiiali.
cal ;
scd in projôsiln Dciis iioii (»1- Jvv tcilia (c) \ ia argiio sic :
7.
fenditur aniiiia' proptor inotiiin iii- Porsona recoiiciliala noii siiiiime
teriorem in ipso, sed taiilimi j^rop- ohligalnr mediatori, nisi ah ipso
ToM. XIV. 11
;
102 LIB. 111. SENTENTIARIIM
suiiimLiiii boniuii habeat, quod ina, sed ipsa inanente, iêccalum

potest per medialorem haberi ; originale delehir per gratiani col-
sed innocentia illa, scilicet pra^- latam ; ita primo
posset Deus in
servatio a culpa contracta vel con- instanti conceptionis Virginis dan-

trahenda, potest haberi per media- do tunc gratiam delere, ne esset
torein ergo nulla persona suinine
;
causa necessaria infectionis in ani-
tencbitur Christo, ut mediatori, si ma, si g-ratia tolleret culpam in
nullam pra^se vavit a peccalo anima.
originali. Aliud de passionibus Marice non
vide4.dist. ]i][
si dicas, (d) quod aH{ualiter concludit, mediator
potest enini
22. qu;est. . . . .
r i .
1. art. 3. tenetur persona, cui remittitur reconciliare aliquem, ut auterantur

peccatum quantum persona, qute ab eo poense sibi inutiles, et re-
prseservatur a peccato, propter il- linquatur in poenis sibi ulilibus;
lud Luc. 7. Ci/i ?naf/is dimiUitur^ originalis culpa non fuisset utilis
mmjis dili(jit, qua^re ibi responsio- JMaricC; poencE temporales tamen

nem Augustini, quod omnia possi- fuerunt utiles, quia ineismeruit;
bilia cominitti non commissa, sunt igitur, etc.
dimissa, ac si essent commissa ;
iino excellentius beneficium est COMMENTARIUS.

prceservare a malo, quam per-
mittere incidere in maluin, et ab (a) Contra primam rationem. Hic
Meiius 60 postca liberarc. Videtur etiain Dnctor probat Virginem esse concep-
P^^^J^JYo^" quod cum Christus multis animatam sine peccatooriginali, et licet ra-
quara per- ]jus meruerit gratiam et gloriam,
"^
tio sit satis clara, tamen in illa suppo-
mittere ca- _
_ _
"^
,
dere m
ii-
et pro liis siut Christo debitores, nit aliqua.
lud,etpos- ,. .
tea ab eo ut mediatori, qucire nulla anima Primo, quod Christus fuit simplici-
liberarc. , •
i i •. • •
t- o
erit ei debitrix pro innocentia c ter perfectissimus mediator, et fuit
Et quare eliam omnes Angeli beati simpliciter causa perfectissima et ef-

sint innocentes, et nulla huinana ficacissima reconciliandi genus huma-
anima erit innocens in patria, nisi num Trinitati, et semper loquitur de
sola anima Christi. causa meritoria,quiacausaeffectivare-
Solal
g
Secunda etiain ratio (c) quoe ac- conciliationisest sola Trinitas, et quod ^"s es
infectio CGpta fuit cx liis, qusB apparent in sitcausa meritoriaetficacissimarecon- ^l^H^

carnis no^n
est neces
j^jg^^.-
.j ^ uou vidclur C(mcludere. ciliandi perfecte genus humanum, pa-
sar lacausa
simiphciter
Quod
^ euini arguitur, et primo de tebit infra dist. 19.
_ . ,
peccati iijfectione carnis propter seinina- Secundo supponit, quod perfectissi-
or iginalis. .
^ ^
tionein, non arguit secundum viain mus actus reconciliandi aliquem est
Anselmi de peccato originali, quci3 quod mereatur, et non nascatur ini-
tacta fuitAut dato dist. -32, 2. lib. micus illi cui reconciliat, et hic est
quod sic contrahitur peccatum ori- gradus perfectissimus reconciliandi
ginale communiter, tamen infectio perfectius est enim aliquem proeserva-
carnis manens post Baptismum, re, ne incurratin offensam Dei;, quam
non est necessaria causa quare post otfensam contractam liberare, ut
mancat peccatum originale in ani- patet intuenti.
DIST. III. QILESTK) I. Hi:{
Tertio supponit, quod iste actus per- hominem pr^cservari a peccato ; et e.K
fcctissimns, priccipue debuit essecirca hoc dicitur perfectissimus reconcilia-
matrcm. Tum, quia fuit pric omnibus tor, quia habuil virtutem perfectissimo
dilecta, ut patet per Sanclus. Tum, reconciliandi respectu cujuscumciue,
quia e\ purissimis sanguinibus natura et ita dicitur perfectissimus reconci-
assumenda a Verbo erat fabricata. liator, quando non pra?servat, sicut
Ouarto supponit, licet expresse non quando pra^servat. Ista tamen virtus
dicat, quod non minus por-
dicitur reconciliandi vel prffiservandi debuit
fectus mediator ex hoc, (juod tantum in aliquo manirestari, et si in ali({uo,
prccservaverit Yirg-inem, quam si om- maxime dcbuit esse in Virgine matre.
nes homines praeservasset ab omni Ex his suppositis patet ratio Doctoris.
peccato. (b) Ex secunda via. In ista ratione 3.
Ad quodintelligendum, declaroquod supponit Doclor : Primo, quod duplex P"^"^ ^"-
perfectio agentis non accipitur exhoc est po^na, quwdam est utilisad meren-
quod actu agit, sed ex hoc quod habet dum, quicdam est omnino inutilis,
et
virtutemagendi, sicut perfectio omni- sicut damnatio et peccatum.

potentice Dei ; non enim ex hocdicitur Secundo supponit, quod ipsum pec-
omnipotens, quiafacit omnia, qucC po- catum interomnes pcjenas est maxima
test faccre -, potest enim multa facere, pama, imo simpliciter major quam
quic tamen non facit, et si ex hoc di- perpetuo cruciari in igne_, et simpli-
ceretur omnipotens, quia actu facit, citer qunm carentia visionis divintC,
tunc alia et alia cresceret sibi perfec- prout facile posset deduci a Doctore
tio, secundum quod aliud et aliudagit. in seciindo, dist. 36. et in quarto, dist.
Sed dicitur perfecteomnipotens ex hoc 46. Tunc sic, perfectissimus reconci-

quod habet virtutem producendi om- liator debet esse tanti meriti, ut possit
nia immediate, qu8D sunt producibilia^ quemlibet precservare ab omni pcena

et si nihil produceret, adhuc essetper- damnosa, et talis virtus pra?servandi
fecte omnipotens ; verumtamen talis debuit mundo manifestari, saltem res-
omnipotentia, saltem inaliquo debuit pectu alicujus personae, et si respectu
manifestari, et sic iliam manifestavit alicujus, maxime respectu matris.
in creatione mundi ; et datintelligere, (c) Extertia via. Ista via potest pro-
quod sicut ex nihilo creavit unum bari sic, supponendo aliqua :
odo mundum.ita possetcrearemillc. Nunc Primo, quod Christus primoet prin-

•sii applicando ad Christum, dico quod cipaliter dicitur mcdiator, quia resti-
\^^' passio Christi fuit tanti meriti apud tuit meritis suis personam reparatam
Trinilatem, quod ipsa Trinitas in tan- in pristinam. innocentiara etaraicitiam
tum ipâm'
acceptavit, quod
' ^
fuit effi- Dei. Ideo Doctor dicit infra dist. lO. ^,Q'.'a'-e
(Jinstus
_
cax etiam ad prccservandum omnem quod Ciiristus principaliter meruit dicaiur

inedialui'.
hominem a peccato originali, et vere unire Deo separatos per peccatum, et
potui-sct projservare, (virtute tamen sic principalis intentio redcraptionis
Trinitatisiiiam acceptantis)congruum fuit, ut restitueret hominem ad inno-
enim erat, ut illa persona Christi sum- centiam.
me acceptaretur a Trinitate, ita quod Secundo supponit, quod sicut crea- 4^
de congruopotuisset mereri quemlibct tori inquantum creator, dcbct rcperiri

-
1(34 LIB. III. SENTENTIARUM

aliqua creatura, qu* ratione creatio- unam difricultatem, quia videtur quod Dubi
nis summe ei teneatur pro beneficio illa persona tantum teneatur diligere
creationis, et sic Lucifer inter om- Deum, cui remittuntur decem peccata,
nes creaturas ex beneficio creatio- quantum illa, qucC pra^servatur ab illis
nis sute inter omnes alias creaturas, decem, per illud Lucse 7. Cui macjis di
maxime tenelur Deo, sic etiam Deo miltiliir, etc.
glorificatori, inquantum glorifica- Respondet quod illa persona, qugeResp*

tor, debet esse aliqua creatura, quae pra3servatur, magis tenetur diligere,
maxime ei teneatur ratione maximce quia sibi plus dimittitur, nam plus est
glorificationis ; dantur enim gradus, praeservari a peccato, quam liberari a
nam aliqui sunt magis glorificati, et commisso ; et dicit Augustinus quod

aliqui minus, et sic magis et minus illa persona obligatur Deo pro omni-
obligantur ex beneficio glorificationis, bus peccatis, quse non commisit, ac
et sic debet reperiri aliqua creatura, si commissa essent, et remissa. Sed de
quae sit super omnes glorificata, quae ista materia difTusius in 4 dist. 42.
super omnes Deo teneatur pro suo Secimda etiam ratio. Dicit Doctor
(e)
beneficio glorificationis. Et sicut Deo duo: Primo, quod peccatum originale

glorificanti aliqua persona per gra- non contrahitur ex infectione carnis
tiam gratificata debet reperiri, quse secundum intentionem Anselmi, ut
maxime teneatur Deo, ex tanto bene- patuit diffuse iii 2. dist. .32.
ficio gratificationis, sic in proposito, Secundo, positoquod poccatum tale
iosiDeo ut effective reconcilianti, contrahitur ex infectione carnis, adhuc

dandoinnocentiam, debet reperiri ali- non sequitur quod ipsa de necessitate
qua persona humana, qua3 summe ei habuerit peccatum originale, patet,
obligetur ex beneficio reconciliationis, nam hujusmodi infectio non est causa ^°^
no
quse reconciliatio primo et principali- necessaria peccati originalis, quia si cau
C6S
penes innocentiam, quia
ter attenditur sic, stante ipsa, de necessitate esset
quanto aliqua personaest magis inno- peccatum originale.
cens, tanto magis Deo reconciliatur.
aliqua persona, SGHOLIUM.
Si ergo debet reperiri
qua3 summe teneatur Deo ratione re- Quaiuordocot inhac liiteia. Primum,potuis-
COnciliationis et innocentiaj, illa erit se Virginemnullo unquaminstanlifuisseiniêc-
cato originali, quia potuit croari in gratia. Se-
prffiservata ab omni peccato; majus
... ,. . . , cundum.potuisse persolum instans esse in ori-
est enim obhgationis
^ vinculum pra3- .
'^.
.
\ • . •, •
gmali, quia immediate post crean potuit in ea

servari ab omni peccato,quam hbera- ^.^.^^^^ ^,^^.^;^^^^^^ ^^^^j^^^ ^^^^. ^^^^^^^^ ^^^^ .^^
riapeccato COmmisso. Debetetiam re- originali, et in ultimo instanli iilius temporis

periri aUqua persona, quae SUmme te- purgari. Quartum, cum submissione humi-
et
neatur Gliristo, ut causffi meritoria Htate, Doctor tribuit Virgini ilhid primum, sci-
licet, nulio unquam temporc vel instanti fuisse
reconciliationis, et hoc pro beneficio
in originali, (juod magis resolute asserit infra
hujusmodi reconciUationis, et illaper-
disl. 18, n. l2.Vide ad hajc appendicem, quam
sona summe obligatur, cui inest per- adjungo luiic qufestioni.
fectissima innocentia, quse includit

prtcservalionem ab omni peccato. Ad (iiuvstioiicm dico (f) qiiad
(d) Et si dicas. llic Doctor movet Dous poluit facere, quod ipsa nun-
S.
DlSi. III. UU.ESTIO I. Uio
quaiii fuis^ôf in })Occat() nriînali; ter i)otuit esse iii iîalia. Xec ne-
poluil etiani foeisse, ut tauluiii iii cesse hiit lunc (|uod fuisset iii
uno instanti esset in peecalo; pn- gratia in primo inslanli illius tein-
tiiil cliani facere, ul per ternj)us poris, sicnl iiec de mntatione et
ali(iuo(l essel in peccatn, et in iil- inolii.
tiino instanti iliius temporis purga- l^raHerea (i), iii |)riino inslanli
retui'. l)otuil creasse graliam iii illa aiii-
ttia
Primuni declaro, quia pratia ma ; ergo, elc. Terlinm est mani-
ituin
spel-
aMjuivalet jnstitia' orijj:inali, quan- festuin.
lum tum ad acceptationem divinam,
ina'
ut Quod auteiii lioruin (k) tiiuin,
»"'". i)roi)ter hanc aninue habenti lira- qua^ ostensa sunt esse possihilia,
intiuu '. * . . . ;
iioc tiain non insit peccatum orifiina- facliim sil, Deus novil ; si auclori-
iset. le. Potuit eniin Deus in |)riino tali Ecclesire vel auctoritali Scrip-
it';p insfanti illius anima' infundere sihi lura^ nnn repugnet, videtur prn-
Scot gnitiam tantam, quantam alii ani- hahile qund excellenlius est, atlri-
2 q."
3. re-
ma^ in circumcisione vel Ba[)tis- huere Maria^.
. hic
1.
mo ; iîtur in illo instanti anima
nnn habuisset peccatum originale, COMMENTAHIUS.
sicut nec hahuisset si postea hiis-
set haptizata. Et si etiam infectio (f) Ad qiisesUonem dico. Hic Doctor (i.
carnis fnit ilji in primo instanti, ponit tres conclusiones, qua^ patent
non fuit tamen necessaria causa in textu. Secunda conclusio est, Deus
infeclionis anima:', sicut nec post potuit facere ipsam Virginem tautum
Baptismum, quando manet secun- per unum instans faisse in peccato
dum multns, animcc et infectio originali, et in tempore immediato
non manet; aut potuit caro nuin- illi instanti, infundere gratiam, ut
dari ante inhisinnem anima*, iit ipsam a peccato liberaret. Exemplum, Exern-
pliiin.
in illn instanti nnn esset infecta. nam in uitimo instanti quo ipsa fuit
I
Secundum patet (g), quia si agens filia Ada^ potuit esse privata justitia
lotest naturale potest incipere agere in originali .'îbi debita, et sicin illo ins-
"în iiistanti, ita quod in illo instanti tanti privatio talis diceretur peccatum
ore.
fuerit in esse quieto suh uno cnn- originale, ut patuit supra a Scoto ?V^ 2.
trarin, et in tempnre haliito est dis(i?2Ct.. 30. (jiucst. 2. et in tempore

suh fnrma cnnlraria iii /ien\ el immediate sequenti illud instans po-
(luandncumque agens naturale pn- terit sibi infundere gratiam .'pquiva-
test agere, Deus pntest agere ;
igi- lentem justitia' originali, et sic ipsa
tur potest et in tempnre hahiln liberaretur a peccato originali. VI

alicui instanli causare gratiam. probat dupliciter, quomodo polest
lloc etiam cnnlirmalur (h), (piia esse in peccato originali tantum per
qiiandn anima est in peccaln, pn- instans.
test per polenliain divinam esse in (g) Sccimdwn patcl, supponcudo
gratia ; sed in tcmpoie illo (luo unum, quod declaralum est in 2. dist.
fuit concepta, poluil esse in pec- 2. y^^<3?.s/. 0. quod potest dnri iillimum
cato, et per te fnit: igiliir simili- instans quietis, ut puta, si Franciscus
166 LIB. 111. SENTEiNTlARUM
sit sub albedine, et quiescat per ho- j)eccato per illam horam ? Certum est
Quomodo ram sub albedine perfectn, et post ul- quod sie. Similiter quai^ro An in ul- :
iiUimuni
instans
,. ., .,,.
timum instaus lUius horse moveatur
, , ,. •.i- o •%
timo mstanti quojiuit concepta, et in

•
l l i •
Su-ocan! ad nigredinem, deperdendo albedi- quo contra.xisset peccatum originale,

nem, tunc ultimum instans illius ho- jjotuisset eiDeus infundere gratiam,
ree vocatur instans quietis,quod post ita ut non contraxisset ? Certum est
in tempore imraediate habito, move- quod sic, ex prima conclusione. Cum

tur ad nigredinem. Similiter aliquod ergo Virgo Maria in tempore illo, quo
agens potest quiescere per horam, ut fuit concepta, potuit esse in peccato
puta ignis, quando non habet com- originali, et per te fuit, et illud tem-
bustibile sibi approximatum, et post pus dicatur tempus unius horae, ita
approximetur sibi combustibile, et in quod in ultimo instanti conceptionis

tempore immediato post instans illius suffi usque ad ultimum instans horce
horee agat, tunc ultimum instans il- steterit in peccato originali;, sequi-
lius horffivocatur instans quietis in tur quod in illo tempore immediato
quo quiescit, nam quievit per totam sequente primum instans illius horse
horam et per ultimum instans horffi ;
potuit esse in gratia, ut patet supra ;
patet, quia in ultimo instanti non et si sic, tunc potuit esse in peccato
aget, et in tempore immediato post tantum per instans.
illud instans potest agere et calefacere Si dicatur quod non potuit fuisse
combustibile, ita quod talis calefactio in gratia in tempore immediato ad obj.
erit in tempore. Posito modo quod primum instans illius horge, nisi fue-
ignisyl tantumquiescat per instans 5. rit in gratia in primo instanti illius
et post illud instans incipiat agere, horae, et si sic, tunc non fuit in pec-
tunc aget in tempore immediato ad cato.
illud instans, et non in alio instanti Respondeo quod non est necesse Resp
immediato, quia instans non est im- quod prius fuerit in gratia, scilicet in
mediatum instanti. illo primo instanti quo ponitur in
7^
Sic in proposito arguit Doctor, quod peccato, ut patet de motu et routa-
si agens creatum in tempore imme- tione. De motu patet, quia non est ne-
diato postlinstansquietis potest agere, cesse quod si subjectum moveatur
et Deus in eodem tempore potest age- post ultimum instans quietis ad albe-
le, hoc patet ;
posito ergo quod Virgo diiiem, quod in illo inslanti uitimo
Maria quieverit in peccato originali quietis fuerit sub albedine ; patet,
per ultimum instans quo concepta quia motus ille praecise incipit in tem-
fuit, sequitur quod Deus in tempore pore immediato. Sic est de Maria, in
immediato ad illud instans, poterit qua acquiritur gratia in tempore im-
causare gratiam expellentem tale mediato ad instans in quo fuit in pec-
peccatum. cato, non est necesse quod in illo ins-
[h) Hoc etia?n cofi/irmatur. DicitDoc- tanti prius fuerit in gratia. Patet
tor, quaero : An posito quod virgo Ma- etiam de mutatione, quia si materia
ria quieverit in peccato originali per acquirit aliquam formam in instanti
horam, an in illa hora potuerit I3eus por mutationem, non est necesse quod
dare gratiam, et sic non stetisset in ipsa prius fuerit sub illa forma, scili-
DIST. HI. Qr.KSTTO I. I,i7
cet in tempore immediate pra)cedeii- in tempore intermedio non erit gra-

te illud instans. tia ;ergo non acquiritur in tompore
Si dicatur, si gralia acquiritur in immediato ad instans, in quo luil in
;ectio.
tempore immediato ad illud instans, peccato.

ergo nunquam incipit esse, si priccise quod verum est, nec dicitur
Dico
Solutio.
in tempore acquiritur. quia tuiic essrt acquiri in tempore ex hoc quod pra--
verum dicere, gratia in isto tempore cise liabeatmein illo tempore, cxclu-
est, et immediate ante iioc non fuit, dendo ultimum instans illius tempo-
quod estfalsum. ris ; sed dicitur esso in tempore ex
Dico breviter, quod aliud est locjui iioc quod in ullimo instanti illius tem-
de acquisitione forma^ et aliud de ac- poris liabetp.si'^ perfectum. Sed de hoc
quisito m^' iilius, acquisitio enim est \idG in dist. 2.
in lempore, sed acquisitum cssc m (\) Prxtcrca, in primo instnnti potuit

ultimo instanti illius temporis, ita creasse graliam in illa anima; crgo,
quod verum est dicere, in isto ins- etc. sicut potuit in illo instanti creasse
tanti est, et immediate ante hoc non gratiam in anima iMaria}, et in tem-
fuit. pore immediate sequenti facere ip-
Et sicomne quod acquiritur in lem- sam in peccato, annihilando gratiam,
pore, etiam loquendo de divisibili, et sic similiter si in primo instanti
nunquam dicitur esse acquisitum, potuit facere in peccato ; ergo in tem-
nisiin ultimo instanti illius temporis. pore immediate sequenti potuit ipsam
Sunt enim dua? propositiones Doctoris facere in gratia.
in 2. dist. 2. quxst. 9. quod in motu re- Tertia conciusio est ista : Deus po-
missionis, puta quod remittatur calor tuitfacere virginem xMariam per ali-
in sul:>jectoperhoram, in toto tempore quod tompus existere in peccato, etin
pra.'cedente ultimum J instans illius ultimo instanti illius temporis pur-
hortD, verum est dicere, calor est, et gare illam, sicut et modo propagatus
pra?cise in ultimo instanti, verum est ex Adam stat ab instanti conceptio-
dicere, calor non est ; et sic in illo nis sua3, usque ad ultimum instans in
ultimo instanti desinit. In motu vero quo baptizatur, in peccato, et in ulli-

intensionis este contra, quia si acqui- moinstanti illius temporis in quo Ba-
ritur frigus utocto per horam, in toto ptismum recipit, justificatur.
tem.pore prajcedente semper verum [k) Quod autem liorum triani. Aliqui
est dicere, frigus non est, et in ultimo dicunt quod Doctor tantum projjat
instanti verum est dicere, frigus est, Virginem conceptam sine peccato ori-
et sic incipit. Sic in proposito, quam- ginali de possibili, et non de facto.
vis dicaturacquiri gratia in lempore Sed expresse patet quod ex dictis ejus
immediatoad instans, in quo fuit in (;oncludunt argumenla de faclo, ut
peccato, nunquam tamen verum est patet in rationibus illis, qu<B non pro-
dicere quod gratia incipiat esse in bant intentum de possibili, sed tantum
Maria, nisi iii ultimo instanti illius de facto, ut patet intuenli. I':t iicet
tomporis. respondendo ad qua^stionem ponat

Si dicatur, si tantum dicitur esse in has tres conclusiones. tan(|uam si
ultimo inslanti illius temporis, ergo sint possibiles, non taracn negat pri-
08 Lin. 111. SENTENTIAUUM
mum de facto, seilicet fuisse^ imo ter hoc oportet eum expectare
ex dictis ejus approbat, quia ipse di- temj)us, ul in instanti determinalo
xit, si hoc non contradicil auctoritati iliius teiuporis agat ; sed potest
Ecclesise, etc. agere iu lempore, in cujus priino
inslanti non egit. Verum est igitur
SCHOLIUM. quod Deus potest agere iu instanti
Objicit dupliciter coiitra secunduin diclum
quidquid immediate agil, sed non
litterafi pra^cedentis, arguens gi-atiani iion pos- est necesse ipsum agere in instanti.
se produci in tempore. Primo, quia Deus agit Ad secundum dico, (n) quod stri- ^^^,^5^^
in instanti. Secundo, quia alioquin ejus produc- cte lo({uendo, sicut Philoso])hus
^^^^JJ^
tio non esset mutatio, nec motus. .Negat pri-
loquitur de motu et mutatione, muia
mum. Ad secnndum declarat quomodo eo casu
ista iuslificatio |)assio nec est mo- quendj
aliquid haberet justificatio utriusque, et rem ''
.'
1 1- •
I 1
liatin!
tus nec mulatio, sed aliquid lia- poi
exemplo demonstrat.
bens de utroque, hoc quidem
11. Contra secunduin (1) istorum habens de mutatione, quod, ut
Text. 78. et membrorum instatur duplicitcr. Pri- forma simplex et iudivisibilis, iiiest
79.
Deus agit
mo sic quidquid Deus imuicdiate
: sul)jecto hoc autem de motu,
;
ininstanti. agit circa creaturam, agit in ius- quia in nulla mensura indivisibili
tanti, quia secundum Pbibisophum inest, sed iu tempore, ct in hoc

8. Pliysicor. virtus inlinila ap;it in deficit a mulatione; deficit autem
instanti, quia virtus infinita et li- a inotu, quia non est fluxus secun-
nita non pussunt agere iu te^jua- dum partes fornue vel mobilis, vel
li mensura; igilur nou potestjus- secundiim inedia inter extrcma,
Al.post in- tificare animam in tempore, habi- quia hic nulla sunt media, sicut
slans
CUlpiC. to iustanti culpcie. probatum cst.
Prffiterea (m), aut illa justificatio Exemplum est (0), inobile transit
13
esset motus aut mutatio; non mu- a forina, sub (jua fuit in ultiino
tatio, quia non esset in instanti; instanti (juietis , ita quod post
non motus, quia non esset succes- illud instans, continua deper-
est
sio secundum partes mobilis, scili- ditio illius formcne secundum par-
cet aniuHB, quia ipsa est indivisi- tes ojus, et continua acquisitio
bilis, neque secundum partes forma3 oppositcT3 ; sed si in toto
forma), scilicet graticc , neque tempore iuesset forina opposita, et

secundum media inter extrema. tamen non successive acquireren-
Non enim est medium inter privatur partes ejus, esset simile pro-
tive opposita circa aptum natum, p;)sito, quia tunc illiiis forma3 ac-
sicut nec est absolute medium inquisitio non esset motus nec nui-
ter contradictoria. Nec alterum illo- tatio ; sicut nec modo trausitus a
rum secunduui partes ac(piirebatur mutatione ad motuin, vel e con-
vel amittebatur, neque subjectum verso, est mutatio vel motus.
est divisibile, igitur. Sed (|uare passio (p) causala ab se
pQj,j,
12. '"
Ad priuiam instautiaui, dico quod agente iiatiirali,' est mutatio v(d '"^
pore
Deus ne-
cessai'10
si Deus volu!ilario nou agit in ali- moliis. c1 non ista ? Respondco,
'
^st im.
lectio
agit in ins-
tanti.
quo instanti non necessario, prop- quia agens nalurale si polest su-
;
DIST. 111. Qr.KSTIU I, lii*.l
l)i(o iiHliicon^ forinani. indncil pcr tcst agcre immcdiate in instanti. Po-
innlalionoin ; cl si non polcsl, iic- lcst etiam c.xpeclarc tempus ; et palet,
cesse ost iil ;i,i:al iii lcinporc. rl nattira ignis calefacit lignum per spa-
ita per inolniu. Dcns antcin ctsi liiiin lu)ra', ad illam actionem de nc-
polost indncere forinam in iiisliin- cessitate concurrit voluntas divina iit
ti, lainon si non indnccrct in' ins- causa prima, ut probalum est in 2.
tanli, ]»otost indiicere lotam in distinct. 37. et licet possit producere

tempore, non partcs ante
ita (|nod illam calefactionem ininstanti, tameii
partcs. Posse enim a.uôre in tem- agit illam cum igne in tempore. Sic in
p(n'0 non osl inij)crfcctionis iii proposito, ([uamvis voluntas divina
afivntc, licot necessilas agontli in posset (^reare gratiam in primo ins-
tcmpore sit imporfectio. tanli iii quo fuit in peccato, tamen

non est necesse, sed potest expectare
GOMMENTARIUS. tempus immediate sequens, et illam
creare in illo tempore, et hoc est
(1) Contva sccinidum. Hic Doctor ar- propter libertatem sujjd actionis.
guit secundo contra secundam con- (m) Prwterca, aut illa justificatio, id n.
clusionem. Primo probandu quod ipse est, infusio gratiae in anima Virginis
Deus non possit agere in aliquo tem- cst motusaut mutatio, supple aut illa
pore, sed tantum instanti ; et ratio gratia anima Virginis

acquiritur in
stat in hoc, aut ergo creat gratiam in per motum aut pcr mutationem si ;
primo instanti illius temporis, et sic acquiritur per mutationem, tunc illa
non fuit in peccato in primo instanti creatur in instanli, quia mutalio tan-
aut in instanti immediate sequenti, tum fit in instanti, et tunc habetur
et hoc est impossibile, quia instans intentum, quia aut ista gratia creatur
non potest esse immediatum instanti, in primo instanti quo fuit in pecca-
loquendo semper de tempore conti- to, et tunc nullo modo fuit in peccato ;
nuo, et non de tempore discreto, de aut in aliquo instanli determinato

quo dictum est in 2. distinct. 2. temporis immediate sequentis ad pri-
Aut ergo creat illam gratiam in mum instans, et tunc quievit in pec-
tempore immediato, et hoc non, quia cato per aliquod tempus, ut patet su-
Dcus non agit in tempore ; aut in ali- pra ; aut illa gratia acquiritur per
qiio instanti determinato illius tem- motum,cthoc non, quia quod acqui-
poris ; etsi sic, sequitur quod quievit ritur per motum, acquiritur iêr suc-
in peccato per aliquod tempus patet, ;
cessionem vel subjccli vel formjc vel
quia in primo instanti, ct in tempore mediorum. Mxcmplum primi. nam Kxem-
immediato ot ultirao instanti illius homo, qni est divisibilis, acquirit per-
temporis determinato creatur gratia, fectionem per motum. quia j^rimo isla
et tunc non potcritesse in peccato tan- pars calciit, et deinde aliic, ct cliam
tum per instans. illa cali(Jilas acqiiiritur succcssive
modo
llespondet Doctor ibi : Ad primam cum sil forma parlibilis. lO.xcmplum
» po-
inslantiam. Responsio clara cst, quod tcrtii, utquando corpiis movctur pcr
agere
tein- ex quo Deus mere conlingenler agit, aliqiiod medium facicns sibi rcsislfn-
)re.
quin quidquid agit ad extra, illud po- tinm ; caiisatur ergo motus ncI piuj>-
ter divisibilitatem snbjecti vel formcE situ a motu ad mutationem, et e conti
vel medii ut si punctus moveretur su- tra. Transitus enim a motu ad muta- ^,uutat°
"^'"
per aliquo quanto. Ue istis dictum est tionem non est nec motus, nec muta- '
est 1.
in 2. qusest. 9. Modo in proposito, ani- tio ; patet, si ^ movetur ad calidum necn, .
ma qucB est subjectum gratiffi, esl in- ut octo, et motus duret usque ad ulti-
divisibilis ; similiter gratia est indivi- mum instans unius hora:', in ultimo
sibilis, quia nonhabet partes et paites instanti dicitur proprie mutari, ut
secundum quas, vel per se vel per ac- probat Doctor in 2. dist. 2. q. 4. et 9.
cidens sil divisibilis, ut patet supra et in tempore horae usque ad ultimum

in 2. dislinct. 2. quxst. 9. Nec inter instans dicitur continue moveri ;
animam et gratiam est aliquod me- quando ergo ^ a tempore immediato

dium divisibile, secundum quod fiat ad ultimum instans horee transiit ad
successio motus ; ergo talis justifica- ultimum instans, talis transitus non
tio, sive gratiae infusio non potest inest motus, patet, quia motus est in
fundi a Deo in tempore, quia si in tempore nec est mutatio, patet, quia
;
tempore, tunc esset per motum. mutatio est in ultimo instanti. Simili-
[n) Ad secundimi dico. Dicit Doctor ter inmotu unius horee sunt infinita
quod motus stricte loquendo, includit mutata esse quando ergo A transit
;
duo. Primo successionem vel moin ab uno mutatoesse ad aliquam partem

bilivel in forma, secundum quam mo- motus, et ab illa parte ad aliud muta-
bilemovetur, vel in medio. Secundo, tum esse, et sic de aliis, patet quod ta-
quod talis successio mensuretur tem- lis transitus non est proprie motus,
Mufatioin- pore. Mutatio vero stricte includit nec proprie mutatio, sed posset meta-
chuhtduo.
^^^ g^jj-^gl^ quod non sit successio, phorice dici partim motus, et partim
nec secundum partes mobilis, nec se- mutatio, cum mediet inter uLrumque,
cundum partes formffi, ita quod una et sic quasi de utroque participet.
pars prius acquiratur quam alia. Se- Sed quare passio, etc. Accipitur
(p)
cundo, quod talis mutatio fiat in ins- hic passio pro forma secundum quam
tanti, et sic loquendode motu et muta- subjectum dicitur pati. Littera clara
tione, dicit Doctor quod infusio graliae est, quia agens naturale, cum agat
in tcmpore non est motus proprie, quia de necessitate natura?, si subito potest
prima conditiodeficit, quia nec inani- agere, in instanti producit formam.

ma nec in gratia, nec in aliquo me- Si vero non potest agere subito,de ne-
dio potest esse successio secundum cessitate expectat tempus, et hoc est
tamen dici motus quan-

partes; potest imperfectionis, id est, quod non pos-
tum ad secundam conditionem, quia sit agere, nisi expectet tempus non ;
ista gratia licet sit indivisibilis, cau- sic est de voluntate divina, qua^ est'
satur tamen in tempore divisibili in perfectissima et formaliter infinita,
ipsa anima, nec est mutatio proprie qua? ex perfectissima libertate sua, et
dicta, quia deficit sibi secunda condi- non ex aliquo de necessitate, potest
tio, quffi est quod acquiratur in ins- agere in instanti, et in quocumque

tanti. tempore sicut sibi placuerit.
12.
(o) Exemplum, usque ibi : Sedq?fare,
clarum est, excepto quod dicit de tran-
;
DIST. III. QaKSTIO I. 171
ah .\(Iain siiiii poccatores, hoc est,

SCIIOI.U M. o\ iiukIo (|ii(t hahciil iiatiiraiii ah
Diirol inoduiii solvendi onines Sancloruiu Adam, halxMit iindc careant jusli-
aucloritates, qujp univors«aliler neininem exci- lia dchila, iiisi cis aliun(l(3 con-
piiiiil ab oriuinali, quia intollijûiilur quoad
feralui" ; sod sicut possel posl pri-
dfbiluin ; oinnos oMiin iKiluralitor concopli,
iniiiii iiislans conlorre oi ;.j,'ratiain,
liabont iindo conlralianl oritrinalo. ox vi sua'
concoptionis, et nisi ex piivile^-io ali(juisexi-

ila i)()ssot ot in priino instanli.
Maria in-
matiir (ut do 15. Virgine credimus\ de facto Por illiid j)atot ad raliones factas di<j:aitre-
omnes illud contrabunt. Uuam solutionoin
l^ro prima oj)iniono, (juia Maria deinptore.
moderni communitorin hac (jua^stione sequun-
inavimo indifiiiissot (ihrish), ul re-
tur, eainque lato probat P. .Ejîd. lil>. ;!. (|. k
domptoro; ipsa eniin conlraxissot
art. 2. j5
3. et Pitigianis bic art. ii. docens |{.
Viruin(>m triplicitor fuisso peccato ohnoxiam. oriiJiinaio peccatum ex ratione pro-

Priino, in iumhis .\da? et aliorum parontum. pagalionis conimunis, nisi fuissel
Secundo, in utero ante animationem ; tunc l)ra'vonta per ^ratiam modiatoris ;
enim existebat secundum partera, et inficien-

sicut ahi
ot indii;uerunt Christo,
daerat, nisi iira'voiiirolur. Torlio in piimo ins-
,-,.,, ,
'^'t PC'1" ^Miis meritum remilteretur
tanti ammaUonis, ([uia licel illo eodtnn ins- .
tanlifueritin pratia, prius natura existebat

^'^ peCCatum jaiu contraclum, ita
sine ea, t't debehatur ei secundum se opposi- i'la lUaii-is modiatore pno-
indiguil
lum ; sic creatura ab fpterno producla, baberet veniento, peccatum no esSCt ab
prius natura non esse quam esse, quiadese non ipsa aliquando COntrahondum, et
debebaturei esse, de quo vide Scot. 2 d. 1. q. ^^ -j^^,, ,.ontlâheret.
2. e.xemplo de materia comparata ad formam, t-^l •
/i ^ , ,
.. ,. , hi si ariiuas
r- (!)) contra hoc, qiiia
oplime res explicatur. .
\ / i i
prius natiiraliter fnil liliaAda^, quia

14. Si autem (a) teneatur pars neîa- p,.i„s lnii persona, quam hahens
nnis fi- tiva qucostionis, ad omnes auclo- o-raiiain ; iii illo i-itur priori tone-
is Ail.f
uraliter rilates in contrariam partom ros- haliir ad justiliam originalom, qiiia
rocrea-
, est de-
pondetur, quod (luilihet liliiis Ada' naturalis filia .Vda;, et non hahiiit
;or jus-
ae origi-
naturaliter est dehitor justitia» ori- eain, ergo in illo priori contraxit
lis, nisi
primo fiinalis, et ex denKuito .\(he carel originale peccatnm.
tstanti
B, acci-
ea, omnis lalis hahol undc
el ideo Ilospondoo (c) ol dico, quod (|uan- Vide Scot.
2. d.
it pra- contrahat peccalum oriînalo sod ; do opposila conq)arantur ad idom 2. ulii
1.
do-
q.
n. Vide
t. 2. d. si alicui iii primo instanti crea- secundnm ordinom iialuiw, noii si- cet (jiio-
1. 2y. et inodoiirius
^2. tionis animce detur p-atia, illc li- liabeat non
imu] iiiiiho iiisiiiil, scd lanluin alle-
esse (iiiain
cet careat juslitia oriînali, miii- iiim inest. Heiiqiiiim aulcm qiiod esse. Vide
coin. I.
fiuain himen est debitor ejus, quia diciiur j)iiiis naliiia iioii iiicsl, (iiiia Phys. c.7y.
merito allerius pnrivenientis pecca- jn oodom instaiiti ojiposilnm inost

tnm, datiir sihi •iralia, qiue aHjui- sed diciliii piiiis naltira, (luia tunc
valot illi jiistitia', quanliim ;id inesset (luaiitiim est ex parle suhjoc-
acceptcitionem divinam, iiiio exce- li, iiisi alKiiiid cxtrinsecum iinpcdi-
dit; er^ô qtianliim ost ex se, (|iii- rol. Ivvcmpliim, si m,ileria comp.Mia-
lihct hiihciol poccatiim <jii*iiiialc, liii' ad formam ol ad privationom,
nisi alius prfOvcnirot morfsndo. i't priiis naluriililcr osl malcri.i noii
ita oxptmonda' siiiit aiicloritatos, hahons forinam (luaiii hahciis, iioii
qiiod omnes naturalitor propa*::ati (Iiiod iii illo instanti iii (jiio li,'ihot
172 LIB. ill. SIOTENTIAKUM
formam, realiter non habeat eam, naturfo fuitloquendo de
privala,
quia tunc conlradictoria essent si- oinnino primo instanli, quia secun-
mul; sed quia tunc materia quan- duiu illain jiriinitalem, natura ani-
tum ex se, dimissa non habe-
sibi, nuu ita naturaliter pr<ecessit priva-
ret formam, si aHud habens non da- tionein juslitife, sicut ipsam justi-
ret. Similiter subjectum est prius tiam ; sed tantum potest lioc inferri
naturaliter utroque opposito, quia quod in ratione naturie, quffi est
prius naturaliter est unumquodque fundamentum filiationis Adse, non

ilkid, quod est in se, quam sit vel includitur justitia, nec ejus carentia,
non sit aliquid, quod est sub aliquo ;
quod concedo.
et ita licet materia prius naturaliter Sed si objicias (d) de alio modo ^-^
sit privala quam formata, non ta- prioritatis natura^, quod ipsa est na- E^piiica
men sequitur quod ipsa aliquando turaliter prius carens justitia quam ^^.^^^^^
non sit sub fornia. habens eam, cum hoc insit sibi a ^^°^^
16 Similiter licet prius natura mate- causa intrinseca, dico, quod hoc Pf^sUt
Materia ria sit aliquid in se quam privata prius natura nunquam inest sibi,
''raTsrS'veI formata, non tamen sequilur sed tantuminesset, causa extrinse- si
pnvair qô^l ipsa aliqiiando sit in se, ita ca non impediret, et poneret oppo-
aut forma-
qj^jQ j j-j^^ g^]^ piivatione nec sub situm ejus inesse sicut etiam si in ;
fornia, quia hoc inodo non est aliud primo instanti, materia informare-
esse prius, nisiquod secundum pro- tur, privatio, quce prius naturaliter
priam rationem ejus, qua dicitur inest materiai, nunquam ei ines-
prius, neutrum illorum includit. Ita set.
in proposito dico, quod natura ani- Si dicas (e), quomodo est prius
mffi prcecedit naturaliter justitiam natura illud, quod non est prius in
originalem sive gratiam cequivalen- essendo ? Dico, qiiod quando ordo
tem et carentiam justiticE debitcc, et naturcie est inter posilivum, sicut
etiam in illa natura pra?cedit natura- inter subjectum et accidens, mate-
jiter carentia illa justitice originalis riam et formam, quod est prius na-
illani justitiain,quia quantum est ex tura, potest esse prius in essendo ;
subjecto, quod est prius naturaliter sed quando est tantum inter oppo-
utroque opposito, prius ncaturahter sita privative, prioritas per com-
tamen non oporlet
privatio inesset; parationem ad tertium non est nisi
animam esse aliquando sub neutro quia hoc inesset, si aliud non impe-
extremo, neque j^rius esse sub diret, vel est prioritas in inlellectu,
privatione quam sub opposito. quia scilicet istud prius inlelligitur,
Priusnatu- Ouaudo igitur arguitur, quod ut privatum.
prius naturaliter Ad<e, Etsiarguatur JMaria non
....
fuit lilia (f), est
^'^,,4^'^jf^^'.
18.
Adtequam nmnx] justificata, conccdo, quia justa in i)rimo instanti natura^ ; mlext.."<1
justilicata. 1 <J
?
. .
illam naturam in primo instaiiti 1

ere-o
o in illo instantiest injusla vel «^
^'.''«
in prm
naluroe sic concenlam conseqiieba- non iusta, ex '2. Periherni. Dico, insian'
r. I
•
.1 i . 1
quod consequentia non \alet in
•
,
•
natura a
tur esse iiliam A(he, el non Iiabere luitjust
graliain ni illo iiistanti nalura^; scd jiraHlicalis composilis, non esl al- jusia
non sequitur, ergo in illo instanli luiin lignum, ergo est ligniiin noii
DIST. III. QU.ESTIO I
173
alhiiiii, ila Iiic : iuui est jusla iii 5. d. ;M. >/. l. cl2. et ex sp(>ciali doiio
priiiH) inslaiili. \d osl, ralioiic siii ;
potuit sic prceservari Virgo Maria, ut
er^"o esl iioii jiisla, nnii s(Miiiiliir, iii illo instanti quo eareret jiistitia
(liiia nenlrnin illornin essenlialiler orlginalisibidebitamodo prieexposito,
includil. pra'veniretur a voluntate divina, in-
Kt si arûas {g), in priino instau- fundendo ei gratiam cequivalentem
li naUirti3vere non jusla.
iutellifiiliir justitia' originaii debita^.
Dico ({uod noii, sed vere uon iiiUdli- (b) Et si an/ifas. Qua^rit hie Doetor
gilur justa, quia abslralieulium uou supponendo unum, quod sicut habitus
est uieudaeiuin 2. Plnjsic. nou euiin non inest nisi supposito, et operatio
ouiuis iutellectus noii intelliêus similiter, ut patet 5/^/?m cl. 2. sic nec
hoc, inleiliîil non iioc, ul nou iutel- privatio habitus inest nisijsupposito
jiêns lioniineui esse aniinal, uon vel person». Seeundo supponit quod Quomodo
iulelliiiit ipsuui uou auiinal, quia Virgo Maria in ultimo instanti con- '^nuilr
Ad;t
luuc uou })osset esse ahstractio sine ceptionis sucT, in quo potuit liabere
lueiulacio, aufereudo al) aliiiuo quod grt^tiam, vel oppositum illius, fuit
sihi essentialiler inest. persona, et per consequens in illo ins-
Ad alind de ajêrlione janua', tanti fuit vere filia AdcC. Quccrit nunc
patet, quod janua fuit sihi aperta an in illo instanti naturse, in quo fuit
perinerituin passionis Christi [^rcTvi- vera persona, et vera filia Adie, ha-
Sce et acceptcne specialiter in ordine bueritjustitiam originalem vel a^qui-
ad hanc personain, nt ])ropler illain valens? Si sic, contra, quia ipsn justi-
passionern nunquain huic persouce tia vel habitus prtcsupponit personam ;
inesset peccatuin, et ita nec aliquid ergo persona fuit prius natura ; si in
proi)lerquod janua clauderetur, iilo priori naturas quo fiiil persona,
cuin tamen sihi ex oriîne cornpele- non liabuit justitiam sibi debitam;
rel, unde janua claudei*elnr sicut ergo in illo instanti vel priori naturcB,
aliis. fuitin peccato originali.
(c) Respondeo. Ista respoiisio est ii.
COMMENTARIUS. conformis dictis supra in 2. disf. 1.
quxsl. 1. et declaro litteram : Qitando

(a) Si autcm teneatur. Dicit Doctor opposita comparantw, etc. puta forma
quod si teneatur pars negativa potest ignis et privatio ejusdem ut compa-
responderi ad rationes, ct responsio rantur ad raateriam, ita quod privatio
stat in hoc, quod licet natus ex se- nata est prius inesse. Sequitur: non
mine viri et mulieris naturaliler, id simul ambo, id est, quod forma ignis
est, viriliter, et de lege communi, con- et privatioejusdem non insunt simul
trahat peccatum orig-inaie, (juia de materia', sed tantum alterum de ne-
communi lege quilibet nascitur, ut cessitate inest. Sequitur: llclif/i/uin
debitor justitiie originahs in primis autem,eic. id est, qiiod privatio fornue

parentibus acceptec, et illarum opera- ignis qutC qiiantum ex parte sua,
tione deperdita'; et (piia sic nascens nata est iiiesse priiis matcria.', tamen
et carens ilia, talis carentia dicitur aetii noii iii(3.sl, (piia in illo instanti
peccatum originale, ut satis patet in quo inesset, oppositum, piita forma
quod
ignis, actu inest. Dicit ergo Iôctor quin risibihtas dicat eamdem existen-
exlioc privatio dicitur prius inessema- tiam; et hoc modo dicimus quod ma-
teritequam formaopposita, quia quan- teria prima est prior natura forma, et
tum est ex parte sua, nata essetprlus privatione ejusdem, ita quod neutrura
inesse, et de necessitate nctu prius oppositum includit in suo esse quiddi-
inesset, nisi ab aliquo agente pra^ve- tativo, licet actu non possit existere in
niretur, producendo formam in illo aliquo priori, quin de necessitate sit,
instanti, in quo privatio inesset, si vel sub forma vel sub privatione, et
talis forma non produceretur. Sequi- simile patet in 1. dist. 2.part. 2. qusest.
tur: Similiter siibjectum, etc. Uicit 3. Sequitur: Qiiando igilur arguitur,
Doctorquod subjectum, ad quod com- etc. Dicit Doctor quod Virgo Maria in
paranturhujusmodiopposita, est prius aliquo instanti naturse fuit filia Ada3,
in se tale quam intelligatur aliquod etsicin illo instanti proprie nec habuit
oppositum sibi inesse, quia si intelli- gratiam, nec fuit privata gratia, sic
gimus aliquid inesse alteri, illud pra?- intelligendo, quod ex se non include-
supponitur in se esse, et prius natura bat formaliter, et de ratione sua, nec
habere suum csse quam alterum oppo- gratiam, nec oppositum illi. Sed bene
situm insit. Sequitur : Similiter licet verura est, quod in illo instanti quo
prius natiira, etc. habuit verura esse existentiee, et quo
15. Hic nota quod priits natura potest fuit vere filia Adae, alterura opposito-
Prius na- capi dupliciter. Uno modo quod sic rum habuit, licet neutrura include-
tura capi-
tur dupli- prius natura, supple inaliquo instanti retur in ratione illius naturse.
citer.
naturae habeat verum essc existentias, Sed siobjicias. Hic dicit Doctor,
{di) 16.
et pro illo instanti quo vere existit, posito quod ipsa in se sit prius natura
posterius posset non inesse, et tale utroque, hoc posito modo praêxposito,
prius natura, est etiam prius tempore, qucBronunc de prioritate, quo unum
quantum est ex parte sua, sicut dici- oppositum comparatur ad aliud res-
mus quod substantia est prior natura pectu tertii, ut dixi supra, an privatio
accidente, quia ipsa substantia in ali- gratia^ prius infuerit, quam ipsa jus-
quo instanti natura? habet verum csse titia vel gratia ? Dicit Doctor quod
existentiee, et in quo non essetnecesse talis privatio non infuit, sed dicitur
quod accidens posterius natura insit prior natura, quia si non fuisset pra^-
sibi. Secundo accipitur /)rm,s natura, venta a voluntate divina, dando gra-
non quod detur aliquod instans natu- tiam in illo instanti, in quo privatio
ree in quo habeat veram et propriam inesset, talis privatio infuisset.
existentiam, cui priori possit non (e) Si dicas. Dicit Doctor, quod si
inesse posterius, sicut dixi de sub- prius natura, et posterius natura sunt
stantia et accidente ; sed diciinv prius positiva, illud quod est prius natura
natura, quia non includit postcrius positive, potest esse priusetiam in es-
in suo esse quidditativo, et sic dicimus sendo, ut patet de substantia et acci-
quod homo est prius natura risibili- dente ; illud vero, quod est prius na-
tate, quia non includit illam quiddi- tura privative, non oportet quod sit
tative, licet sit impossibile homini prius in essendo, sed sufficit quod in-
actu cxistere in aliquo priori naturaj. esset, si oppositum in illo instanti non
DiST. 111. or.i:sTi() 1. i.>
infuisset, et illud quod dicit de priori hnin \\\ prima non contradicet noii
natiira positive, non intelligas univer- albo in secunda. Si vero diceretursic ;
saliter, quia ponendo ordintmi natuPcC Hoc non lignum alljum, et lioc est
est
in passionibus, ita quod una pasîo li^nium album, contradiceret, el si istiu
dicatur prior alia, non dicimus quod dua» propositiones dobeant idem si{.;ni-
in essendo una prius insil, quia ost llcare, necesse est quod quidijuid ncga-
impossibile quod una existat in aliquo tur vol affirmatur in una, ne{êtur
priori, quin alia inexistat, cum siiit vol ariirmetur iii alia, sicut est ista :
idem realitor; sed potestdici prius na- I-^-anciscus est non justus, ergo Fran-
tiira in inteiligendo, sic quod aliquis ciscus est injustus, accipiondo utro-
intellectus potest intelligere hominem bicjue negationem,qua^ est in subjecto
esse risibilom non intelligondo, utdis- aplo nato. Sic dico in proposito : iNam
ciplinabilem. cumdicitur, ergo est nonjusta, non se-
[7. (f) Et si argualur. Hic Doctor arguit quitur, quia in prima negatur tantum
ice ai- Logice sic : Virgo Maria in primo ins- justitia, qu» non competit sibi, uL in
lus. tanti natura» non est justa; ergo in primo instanti natura-, cum tantum
primo instanti natura? est nonjusta in illo sibi competant pra'dicata es-
vel injusta. Tenet consequentia a ne- sentialia. Sed in secunda nontantum
gativa de pra-dicato infinito ad affir- negatur justitia absolute, sed ponitur
mativam de prccdicato infinito 2. Pe- privatio justitia^, cum dicitur, est non
ri/ievmenias. justa, vel ponitur sive affirmatur in-
Respondetquod non tenetin prasdi- justitia in primo instanti, quia non
catis compositis, et patet littera, et jnsta eiinjusta videntur idem impor-
hoc expositum est in 1. dist. i. qusest. ^^"^^^ et tamen sicut in primo inslanti
2. et credo dist. 28. et tenet illa conse- non includit justitiam, ita nec priva-
quentia ratione contradictior.is, quia tionem justitise, sive oppositum justi-
contradictoria non possunt verificari tia), quod tamenaffirmatur in secunda,

de eodem. Quod enim Franciscus sit ^^ ideo aliquid aflirmatur in conse-
justus, et sit non justus, est impossi- quente, quod negatur in antecedente.
bile, et ideo tenet, si non est justus ;
î vero arguatur sic : Virgo Maria
ergo erit non justus ; ergo idem pne- in primo instanli natuta^non est justa,
je sint dicatum simplicitor negatur. Nota eret in eodem instanti naturie vere est,
sive vere existit ergo in primo ins-
urur go, quod illa dicuntur contradicere ;
simplicitor, quando quidquid affirma- t-^^nti est non justa.

fl^l'
cit'^1".
tur de uno, illud idem negatur de Dico, quod potest exponi, vel quid-
18.
eodem, sicut album aflirmatur de
si ditativo^ ut supra, et sic non tenet;
homine, et illud idem album, negatur vcl potest dici (cum dico, Virgo Maria
de homine. Si modo ly non athum nein primo instanti natura; non estjusta,
gatur de aliquo, et de illo tantum afet in illo primo instanti vere est) quod
lirmatur lignum, ot nogatur album, in illo instanti de necessitate insit sibi
patetquod ista non contradicunt, ho- })rivatio justitiuj, et hoc est falsum,
mo non est lignura non album, ergo quia in prirao instanti qiio vere
estlignum non ii\\)\\m, lujnunn î non existit, Deus potest creare gratiam
%/««^mbene contradicunt, sed ;io;i «/- a-quivalentem jusliticC, et sic falsa
176 L1I3. Jll. SENTENTIARUM
erit illa; Virgo Maria in primo ins- sancti Patres iii Liinbo, ])urfiali
tanti natura', quo vere existit, non est fuurunt a i)occato originali, et
imo in illo instanti est vere justa,

justa, tainen clausa fuit janua usque ad
quia habens gratiam creatam a Deo solulionem poona? debilie. Ita
in iilo instanti. enim determinaverat Deus, quod

(g) El si argiias. Dicit Doctor quod licct acceptaret passionem Christi
non sequitur (et est quasi similis con- prcevisam ad remittendum cul-
sequentia cum prima.J In primo ins- pam originalem omni credenti et
tanti non intelligitur justa;

natura:» credituro illam passionem, non
ergo in illo primo instanti intelligitur tamen remittebat p(rnam illi pecca-
non justa; sicut nec sequitur, non to debitam, scilicet carentiam visio-
intelligo hominem esse animal, ergo nis divincG propter passionem
intelligo hominem non animal,
esse prcevisam, sed propter ipsam ex-
patet quod non sequitur, nam in primo hibitam, et ideo sicut illis patribus
sensu negatur intellectio aniraalis non patuit janua, quousque passio
tantum, et est sensus, licet actu intel- Chrisli fuit exhibita, ita probabile
ligam hominem, puta confuse, non est, quod nec B. Virgini.
tamen sequitur quod intelligam ipsum Ad argumentum Bernardi polest
esse animal. In secundo vero sensu, responderi, quod in instanti con-
non tantum intelligo hominem, nec ceptionis natura^ fuisset sanctifica-
tantum intelligo non animal, sed intio non a cul])a quce tunc infuit,
telligo separationem animalis ab ho- quia nulla fuit, sed a culpa, quce
mine, et hic sensus est manifeste fal- tunc infnisset, nisi tunc gratia
sus. Sic in proposito cum dico, non illi rmimcfi fuisset infusa.
intelligo Virginem Mariam justam, Et si arguatur, quod ibi fuit li-
sensus est, quod primo intelligo Ma- bido, falsum est de conceptiono
riam in aliquo instanti, et tamen non naturarum, licot posset concedi
intelligo justitiam ; cum vero dico in- fuisse in conceptiono ef commixtio-
Virginem Mariam nonjustam,
telligo ne seminum.
sensus est, quod ipsam intelligo in Et dato quod in conceptione se-
aliquo instanti vere separatam a justi- minum fuissot creatio aninice, non
tia, quod tamen est falsum. fuisset aliquod inconveniens, gra-
tiam tunc fuisso infusam animw,
SCHOLIUM. propter quam anima non contra-
Virginem, morlua fuisset aiite Clirislum,

xissot aliquam infoclionem a carno
B. si
probabilius loquendo, descensuram fuisse in cum libidino sominata sicut onim ;
sinum Abrabae, et non visuram Deum, donec post i^rimum instans Baptismi jô-
Christus morte sua aperiret januam regni. Mi- tuit manere infoctio corjôris con-
rum, quomodo Suar. sup. sect. .S. fin. dicat
tracta per propagationem cum gra-
Scotum in opposiluni inclinare, cum ejus ver-
tia iii anima mundata, ita potest
ba sint e.xpressa.
esse iii primo instanti, si Dous
Si <]u<eralur, ulrum si fuisset tunc creavit gratiam in aniina Ma-

19.
mortua aiito ])assionem Filii, rici3.
luisset boata ? Dici potest, quod

DIST. III. (Jl.KSTlU II, 177
contrabilur j)roj)ter carnem iii-
fectam concuj)iscil)ililer semina-

1(1111, diciiiil carnein tolam M.iria*
nl.KSTK) 11. biisse sanctificatam, et ita illud
quod assumebalur ad formationem
Dc sancli/ica/io/ie corporis C/n-isli, corj)()ris Cbrisli, j)rius (jiiam
quare scilicet ef (/ffomodo uon co/t- assumebalur, biil sanclilicaliim,
trajcerit originale peccatu/n. ul non esset ibi iiifecliu aliqua in
instanti infusionis animcP.
AltMis. '.\.p. (/. 9. m. 2. art. I. D.Thom. :J. p. ij.
.il. arl. 7. L). Honiiv. /(/'•. p. i. q. 1. art. 1.

Sed cunlra buc (c), arguitur (juia
Ricliard. art. i. qititst. 1. Durantl. q. 1. Cor- si sangnines lieatcO Virginis eraiit,
dub. lib. 1. q. 44. Suar. 3. p. tom. 1. Veira
/f7-. 2. in Tridcut. c. 6. Vasq. :i. p. (/. 1 17. de (juibus furmabatur curj)us Cbris-
hic q. iniica, in
(Jalir. fiiie.
sli secundum Damascenum 48. cuni
nunquam fuerunt animati anima
A(l seeuiuluin, dieilur secunduni aliciijus
-i] buminis, per consequens
st.c. Magistruui, quod aliqua purtiu eiat nunquam ab anima peccatrice cun-
in .Vdaui, de qua onines filii prupa- traxerunt maculam, nec per conse-
âti sunt ; et aliqui ponunt, quod quens ex parte eorum j)otest assi-
aliquod illius portionis non (uerit gnari raliu macula^, vel sanctificalio
iufeetuni in Adam, sed servatuin curpuris generali ex eis.
inundum uscjue ad generatiunem Quud si dicatur, quud virtus ac-
Ciiristi. tiva furmans corpus, ex eis fuil iii-
Jg/ Sed contra primum (a), quantum fecta, et ideu curjûs genitum infec-
finitum per aldalionem linitam lum liuc nun videtur veruin, si
;
ab eo aliquuties factain posset con- Spiritus sanctus immediate furmavil

sumi, et maxime ita modicum, illud curjnisde illis sanguinibus.
(luanlum sicut esset semen descen- Prêterea, nuii videtur probabile
dendum ab Adam in procreatione corruptionem esse sine geneivilione
niiuruin, jam videretur lutaliter esse in quocumque genere sed ista ;
cunsumj)tum. sanctificatio sive mundatio carnis

Quud si dicas (b) illud in se mul- esset corruj)lio illius morbida' (juali-
liplicari, siciit dicit Magister, buc tatis positiva', el tamen iiiiUius al-
non videtur jxjsse fieri sine mira- terius qualilalis jôsiliva» esset ge-
culu, sicut de panibus Evangelicis, neratio, gratiie noii, (jiiia iiuii est
de (juibus e.xemj)lificat, et ita nun capax sanctilatis.
erat j)ussibilc patrem generare
(juaiiliiin est e.x j)arte furmatiunis
curpuris sinc miraculu, quod ikju gommi^:ntaiiius.
videtur j)robabile.
Qui nrm tenent bic Magislrmu
secundum diversum mudiim j)u- (a) Scd co/ilra pri//if/t/i. Et fjuod dicit
nendi de jêccato origiiiiili, (li\ci-- Doctor bic, quod quantum finitum per
simode bic resj)ondeiit ; dicenles ablationem linitam ab eo aliquoties fu-
enim, (jiiod peccatum oiigiihile ctara posset consumi, hoc non dcbet
TOM. .\i\. 12
178 LIH. III. SENTENTIARUM
intelligi de divisione continui secun- et sanctificatio opponantur, et oppo-
dum partes ejusdem proportionis, id sita habent fieri circa idem, quia si
est, semper dividendo per medietatem, sanctificatio illa fuit mundatio carnis,
ut satis patet ia 2. distincl. 2.qudest. 1). hoc non potuit esse, nisi per corrup-
sed debet intelligi de divisione secun- tionem ipsius infectionis, et talis in-
dum partes ejusdem quantitatis, quia fectionis (ôrruptio communiter fit per
tale per ablationem partium potest generationem alteriusformge, ut patet.
tandem consumi, ut diffuse exposui QuaTitur ergo quid generabatur in
in 2. distinct. 35. In proposito vero tale illa carne per sanctificationem, quse
semen, vel talis portio non posset di- dicitur formaliter corruptio infectio-
vidi in omnibus hominibus, secun- nis? non videtur quod aliquid aliud
dum partes ejusdem proportionis, sed generetur, nisi gratia, quod tamen est
tantum ejusdem quantitatis, adeo per falsum, quia caro non est capax
ablationem partium tandem consume- gratiee. Reliqua littera clara est.
tur tale quantum.

2
(b) Quod si dicas, puta, quod si ali-
qua forma seminis in Joanne habita SCHOLIUM.
a patre, quae non sit sufficiens ad ge-
nerationem, sed posset multiplicari Hefutatis duabus sententiis de ratione pec-
virtute divina, sicut quod unus panis cati oiiginalis, de quibus 2. dist. 32. resolvit
existens tantcB quantitatis, sic augea- ideo Christum non contraxisse originale, quia
non ma- non est fdius naturalis Adaj, quia non habuit
tur alia materia addita;, ut sit
naturalem patrem ita Anselmus citatus a Do-
hoc non videtur posse fieri sine
;
jor,
ctore, et communis.
miraculo; hoc idem dico de illa por-
tione, etnon est verisimile quod quo-
ties homo generat^ Deus faciat novum Aliter secunduni viam Aoselmi,
miraculum, cum miracula non sint qui ponit peccatum originale esse
facienda ubi non apparet manifesta carentiain justiticE debitce, sicut tac-
necessitas. tuiu est dist. 32. secundi. Patet
Illi qui ponunt, quod peccatum ori- qualiter Christus non contraxit ori-
ginale contrahitur propter carnem ginalcpeccatuni, quia non fuit filius
infectam concupiscibiliter seminatam, naturalis Ad(T, et ideo non erat de-
dicunt ad qua^stionem, quod tota caro bitor justitico originalis. Acceperunt
Marise fuit sanctificata, et ita illud, enini illi soli justitiani in Adam, qui
quod assumebatur ad formationem ab eo erant descensnri per rationem
corporis Ghristi, priusquam assume- senu*nalem, hoc est, respectu quo-
batur fuit sanctificatum, ut non esset rum Adam habuit rationem patris
ibi infectio aliqua in instanti infusio- naturalis secundum communem
nisgraticE. projâgalionem. Unde sicut illis so- Qu,
Ghr;
(c) Sed conira hoc. Ratio Doctoris lum potuit servare jusliliam, ita illis noo
traxi
stat in ]ioc,si sanguines illi purissimi, S(duni jiotuit perdere illam ; et ideo biiu^
cum non fuerint animati, non potue- si (Ihristus fuisset purus homo ^^gfn
runt infici aliqua culpa, multo minus et non Deus, tameu

miraculose
nec potuerunt sanctificari, cum culpa natus de Virgine, secunduni eum,
DIST. 111. (.iU.ESTlO II. 17'.)
noii contraxisset oriîualo peccaliim. liiiiis Matris, et miraculosa forma-

Isla sententia palet per (Mim r/t' (;o//- tio corporis, non per propaâtio-
ceptu Virtjinali, c. Id. et deinceps nem c(immunem, utraque per se
et
et expresse r«/?. l".l. uhi vult qu<ul suriicerel, ul Cliristus innocens nas-
innocentiie Christi potest poni duceretur.

plex ralio, scilicet sanctificatio \'ir-
180 LIB. 1!1. SENTENTIAKUM
DISTINCTIO IV.
(Texlm Magistri Sententiarnm).
Qualiter caro Christi fiierit concepta operari Trinitas intelligitur ? Ita
per Spiritum sanctum. vere est et exemplis doceri potest. »
Audistis propositam quyestionem

A. Cum vero incarnalio Verlji, s.i- ejusdemque solutionem vel exposi-
Dist.î.iit.
^yl in superioribus tractatum est, tionem.
./°o?-,^b
14. Phil.i.
7.
operatio
i
Spiritus
vere
sancti,
sit Patris
....
et Filii
investigatione
et
di- Quo sensu dicatur Christus conceptus
gnum nobis videtur, quare in 8cri- et natus de Spiritu sancto.
ptura Spiritui sancto hoc opus s»-

pius attribuatur, et de ipso Christus « Sed non hoc diutius im-
est in
conceptus et natus memoretur. Non morandum. Illud enim movet, quo- Lib.
eis.m
enim ideo operatio' incarnationis modo dictus est Christus natus de Ma
Spiritui sancto sa3pius attribuitur, Spiritu sancto, cum Filius nullo

quod eam ipse solus sine Patre ac modo sit spiritus sancto. » Numquid
Filio fecerit, sed quia Spiritus sanc- dicturi sumus, patrem hominis Chri-
tus est charitas et donum Patris et sti esse Spiritum sanctum, ut Deus
Filii, et ineestimabili Dei charitate Pater Verbum genuerit, Spiritus
Verbum caro factum est, et ineffa- sanctus hominem, ex qua utraque
bili Dei dono Filius Dei sibi univit substantia Christus unus esset et
Dubium 1. formam servi. Non igitur frequens Dei Patris Filius secundum Ver-
denominatio Spiritus sancti ab illo bum, et Spiritus sancti Filius se-
opere Patrem vel Filium secludit, cundum hominem, quod eum Spi-
sed potius, uno nominato, tres in- ritus sanctus tanquam Pater ejus
telliguntur, sicut sa3pe fit in aliis de Matre Virgine genuisset. Quis
operibus.Unde Augustinus, super lioc dicere audebit, cum hoc ita
hoc movens qucEStionem, in hunc sit absurdum, ut nulhr- fidelium
modum eanidem determinat i?i tJn- aures id valeant sustinere. Proinde
Soiutio. chii'idio Wd inquiens: « Gum illain cum fateamur Christum natum de
^
August. jn
Ench. c. creaturam, quam Virgo concepit et Spiritu sancto ex Maria Virgine,
38.
peperit, quamvis ad solam perso- (|Uomodo non sit Filius Spiritus
nam Fibi pertinentem tota Trinitas sancti, et sit Filius Virginis, cum et
fecerit (neque enim separabilia sunt de illo, et de illa sit natus, explicare
o])cra Trinitatis) cur in ea facienda difficile est. Proculdubio non sic de
S])iritMS sanctus solus nominatus illo ul de Patre, sic auteni de illa,
est. An et quando unus Trium in ut de malre natus est. Non est au^ Solil
aliquo operc nominatur, universa tem concedendum, quidquid de ali-

DISTINCTiO IV. 181
qua re nascitiir, continuo ojusdcin mirahili el inelVahili iiKido Verho

rei liliuin nuncupanilntu. Ut eniin Dei est adjunctus aUjiie concretus
oinitlain, aliter tle liomine nasci et diviuii gralia corporaliler rtqÎc-
filium, aliter capillum, pediculum, tus ? »
lumhricum, (luoriim nihil est lilius;

ut eriio luec omittam, (|uouiain Alia raiio quare dicdtur conccpius, 'I
tanta' lei (leformiter comparantur, natus dc Spiritu sancto ?
}. 5- certe qui nascuntur e.r ariun ct Spi-

ritu sancto, non aqiue lilios eo-^ Polcsl ('liaiii dici Chrislus s(>cuu- Diihium 5.
\'erba sniit
recle dixerif quispiam, sed dicuntur dum hoiiiiiicm ideo naiuti dc Sj)i-
Aug. c. 38.
filii Dei Patris et Matris Ecclesia\ ritii sancto, quia eum fecit. liiquan- Ench-
Galal. i. 4.
Sic erp) de Spiritn sancto natus esl tuiu eniin homo est, et ipse /dctus Hieron. ad
m 2 Dama.-um
Cliristus, nec tamen Kilius est Spi- cst, ut ait Apostolus. Conceptus Papain in
expla na-
ritus sancti ; sicut e converso non ergo et natus de Sj)ii'itu sancto dici- ione Sym-
tboli. (Mat.
omnes qui dicuntur alicujus fi/ii* tur, non quod Spiritus sanctus 1. 18.
m 3 Ambr. c 5.
consequens est, ut de illo etiain fuerit Virgini pro semine, non eniin
7mti esse dicantur, ut illi qui adop- de substantia Spiritus sancti semen Dubiura 6.
tantiir. Dicuntur etiain ///// gchen- partus accepit, sed quia per gra-
nie, non ex illa nati, sed in illam tiain operationem Spiritus

Dei et
pnoparati. Cum itaque de aliquo sancti de carne Virginis est assum-

1.15,
nascalur aliquid, et non ita, ut sit j)luiii quod Verbo est unituin. Et
in Evangelio secundum hanc intelli-
filius; nec rursus ouinis qui dicilur
filius, de illo sit natus, cujus dicitur
gentiam legitur de Maria quod
ex- filius; profecto modus iste quo na- inventaest in utero habens de Spiri-
tio.
Maria sicut tu sancto. CiUJus dicli rationem
tus est Christus de filius,
Amhrosius insiuuans '2. lib. de
de Spiritu sanclo non sicut
i7i
et filius,
insinuat nohis g-ratiam Dei, qua Spiritu sancto ait : « Quod ex ali-
nullis meritis prcecedentihus, quo est aut ex substantia^ aut ex

homo,
naturce sua», quo potcstate ejus esi; ex substantia h\-
iii ipso exordio
Verho Dei coimlaretur cut Filius, (jiii a Palre, et Sjiiritus
esse C(Bpit,
persona» unitatem, ut sanctus, qiii a Patre Filioque jîo-
in tantam
idein esset Kilius Dei, qui filius ho- cedit; ex potcstate autem, sicut ex
minis, et Filius hominis, qui Filius
Deo omnia. Quomodo ergo in utero
hahuil Maria ex Sj)ii'iliii sancto ?

Dei; et sic in naturcT, humana3 sus-
quodammodo ipsa Si qiuasi e.r substantia, ergo Sj)i-
ceptione fieret
p:ratia illi homini naturahs, quii ritus iu carnein et ossa conversus
nuUum possit admittere peccalum. est. Non utique. Si vero (jiiasi
e.r opcratione et jôtestale ejus \'ir-

37. Qua' gratia ideo per Spiritum sanc-
Ad g(j coiMcjtil, (jiiis ii(!get Sj)iriliiiii
2. tum est significata, qiiia ij)se pro-
sanctum domiiiica! incarnalionis
Deus, ut sil etiain Dci
prie sic est
donum. Per hoc ergo, quod de Spi- auctorem ? »
ritu sancto esse nativitas Christi
diciliir, (piid aliud quam ipsa gra-
tia Dei demonstratur, ({ua liomo
;
182 LIB. III. SENTENTIAHLM

Suarez tom. i. disp. 12. Vide Scolum 9. Jf''^
rjus;st.:i. et 14. etl. Metaph. quxat. 8. 0. 10. 20-
Qiiare ApOHtolm dicil Chnstum faclmny Haccon. hic. Gahr. hio.
quem nos falemur nalum.

Circa istam distinctionem quar-
D. Sed qucori potest, ciiin nos Sal- tam, in qua Magistor agit de con-
Gloesa su-
vatoiem natum jjiofitoamur, cur ceptione f>lirisli,pcr comparationem
per cap.
Rom. 1. 2.
Apostolus eum facturn dicat ex sead Virgiiiom concipiontem, qu<oro,
Gal. 4. 4.
mine Damd ; et alio ioco, facium utrum heatissima Virgo Maria fuerit
ex muliere, cum aliud sit fieri, vere Mator Doi ot liominis? Quod
aliud 7iasci ? Aliquid ergo signifi- non, quia opposita contiaria non
cavit hoc dicto. Quia enim non ex possunt inesse eidem simul, eliam
humano semine concreta est caro per potentiam divinam, quia tunc
Domini in utero Virginis et corpus Dous facere possot contradictoria
efrecta, sed effectu et virtute Spiri- «i>"uL Consequontia patet per Phi-
tus sancti ideo Apostoius dicit losophum 4. Met. uhi prohat quod xeii
;
factum, non natum. \\'\wA est enim si contraria essont in eodem ;

quod
semine admixto et sanguine coa- eliam contradictoria essenl simul de
guiato generare, aliud est non per- eodem vera, sed virginitas et ma-
mixtiono, sed virtute procreare. ternitas sunt opposita contraria; igi-
Possunt onim homines (jenerare tur, etc.
filios, sed non facere. Ecce, quaie

Damascenus cap.
Praiteroa, -iS. ai^
dicit Apostolus factum, et non na- Oeniiricem Chrisii nequaquam di-

^^'^^^-^ Beatam Vivfjinem.
ium, ne ojus scilicot nativitas, qua^
fuit sine viri semine, nostrae similis Praeterea, Mater se hahet active
putarotur, qucp conficiturseminum in generatione prolis, quia si tan-
commixtiono. Ideo autem, cum factum passivo, Adam esset mater
Gios. ibid.
ium diceret Apostolus, ad(hdit ex Evcc, et limus esset mater Ada^; sed
semine Damd, quia, otsi noii in- Beata Virgo non se hahuit active
tercessit semen hominis in concep- in goneralione ista, quia haec gene-
tione Virginis, tamon, quia ox ea ratio fuil in instanti ; virtus creata
carno Christus formatus est, (\\mp non operatur in instanti ad illud

constat ex semine, recte cHcitur, qur)d natum ost heri in tompore.
quia factus est. PrtX'teroa, activum ot passivum

sunt correlativa mutua, ex 5. Me-
(Fm/.s textus Magistri.) taph. Mater se hahet ad Patrem
sicut passivum ad activum, secun-
dum Philosophum lo. de Animal A
QU.^STIO UMCA. igitur mutuo sunt corrolativa pa- i"
Te
ani
tor ot mater sed nullus est pa-
;
ii
Utrum Beata Virgo Maria fuerit vere t;
for Chrisli hominis, igitur nulla ma-
Mater Dei cl hominis ?
ter.
Alensis. 3. part. quxst. 8. membr. 1. § 3. Divus

Prffiterea, omni generatione gone- a
Thomas 3. part. quxat. 3.-). art. ">. et hic quseat. ratiir aliquod supposilum 7. .1/^-'^*
2. urt. 3.Divus Honav. art. 3. Richardus art.
i. quxst. 2. Durand. queest. 1. Mayr quaest i. taph. Xon sic ista, quia hic non
;
Disr. IV. niLKSTio umc. 183
Itilt siippositiiin nisi incroalum, cipiuni csse/idi (tccipienle cr ipsd,

illiid iion ^vnorabatnr iii toinporo. sed /)ci Verho e.r ipsa incarnalo et
Ouod si (iicatur, qund jâMierabalur (jcnito. Son cniin Itoinincni ninltiin
iii iialura croala, conlra, priinus (jcnnH lieata sed Dettin rc- Virijo,
terminus «ienerationis est per se runi, non nudum, sed incarnatuin;
ens; Verbum lioino non est per se ubi videlur dieero, (juod iêiiuil
ons, quia iioc |)or se uiiuiii ; iiiilur, supposilum, sicut ijiso dolorminat,
etc. ()\\0{\ si dicas, quod esl ibi iiiii- infra cap. 82. quia generatio est
tas unionis ; coiitra, rolalin iioii liypostasis ; sed êniiil illud siip-
ost formalis ratio lorminandi ge- |)osiluiii, secuiidum naluram

iioii
nerationem ; isla iinio est relati(j ;

divinam, sod liumanam.
i^nlur. etc. (lontra (juod vidontur esso duo
Praiterea, si jienoravit Douin lio- arjûmenta facla ad primam parlem.
i^. 6.
ininom, lioc non fuit, nisi ratione Similitor do oo, ])roptor ({uod ali-
iiaturtC luimancC terminantis êne- (jua dicitiir malor, (juomodo jiossol
rationem, qua natura Verbum
in salvari in j)roj)osito, dubium ost.
subsistebat; sed lioc non videiur

SCHOLIUM.
ponendum, quia tunc illud esset
hic non primus terminus, sed Sententia Uivi Thomai et aliorum mutrem in
ge»^âtione lanlum se habere passive. patrem
quasi formalis, acquisito priino ter-
... . voro liabere rationem activi. l>rol»alur ex Plii-
mino, in aliis autem est primus losopho et Augustino. Hnnc inipugnat Doclor.
torminus; nec potest poni difforon- Piirao, mas et fajmina sunt ojusdom speciei,
tia, quod in aliis illa nalura est ergo habent potcntias ejusdom rationis. Se-
j)orsona, bic non, quia boc tantum cundo,mater plus diligit filium ox Philosopho.
Tertio, quandoque lilius magis assimilatur ma-
est in aliis proj)ter negationom
tri. Quarto, alias esset quasi vas in quo gene-
duplicis dopendontice ; nofialio iioii
ralur proles, vel sicut terra in geniTalione nii-
est ratio torminandi ênerationem. nerae. Quinto, ex Damasceiio.
10 op- Contra, Luc. I. Concipies in nte-
it. De
natus. ro ctparies FHitiin. Et Matlli. I.
Opinio est, (jiiod solus jialer ba- 3.
lesus,
tc.
bet ralionem aclivi,' et inater ratio- ^ Tiioni.i.
.
iJ.q. ol.
SCIIOI.II M.
nem nassivi, ila (jikkI ij)s;i taiilum ait. 5. et
part.
. . •
I
Mariam esse vfre .Matrom Dei et liominis, iiiiiiistral materiam jirolis, el 111 solo snmni. q.
.
.
' . '
,
. 32. ail. 4.
probat e.x
Ephos, Concil. canon.

Luca et Damascono. Doljnitur
1. in G. Synodo acl. 4. et
in s 'iiiino iiatris est vis activa
jirolis. Ihoc vidolur ojiinio Pbiloso-

... lormativa cap. 25. et
26
11. in 7. Synod. act. 4. et 7. et in Comil. L;ilc-

pbi T). de animal. comparantis vir-
ranon. can. 3.
tutoin iii somiiie patris, artilici; et
Iii isla qihPSliono conclusio osl materiam miiiistralam a malro, li-
cerla, siciit jiatet per Damasconum îio, de (jiio arlifo.v facit scainnuin.
I.C.12,
cap. 'iy. Dei (jenitricem vere sanc- I*ro lioc (iliam ad |iroj)osiluin
tain Mariam pnvdicainns. Sicut videlur esse .Vuîisliiius 1(1. supcr

eit iin rere Deiis e.r ip.m fjcn itns cst, den esint c. • > . 1 1 1
1
i d i
<
•
i I ( 1 1 ns I n m
ita ipsa vere /Jei (jenitri.r dicitnr. iioii d(!scendisso ox paronlibiis se-
/)cum enim aimtis ex ipsa (jeiti- ( iiiidiiiii ratioiiom sominalom, sod
ttim esse^non ut Deiiate Verbiprin- si H. Virô niissd activa rcsjx-clu
18i LIB. III. SENTEiMIARUM
formationis corporis filii sui, videtiir Contra, igitur calidum impediturn
corpus illud formalum fuisse secun- et propter impedirnentnm non po-
dum rationem seminalem. tens perfecte sibi assitnilare effec-
Sed contra istud (a) arûitur pri- tum, assimilabit quod eum fridigo,
mo de aliis matribus, (piia formas est impossibile, quia ipsum impe-
ejusdem speciei consequuntur po- ditiim tantum non assimilabit eum
tentia^ naturales ejusdem speciei; sibi, et si assimilatur frigido, hoc
mas et f(Bmina sunt (^jiisdem spe- est ab alio agente, non tantum a
Text. 25.
(.jgj 10 jMetapliysicor. ergo formas calido impedito. Sic in proposito
eorum consequitur potentia ejusdem ex impediinento resistente virtuti
rationis ; igitur si formam unius activce patris, tantum haberetur
consequitur naturaliter vegetativa ista quod proles non assi-
negatio
activa, similiter et alterius. Con- milatur })atri tainen non assimi-
;
firmatur ratio, quia anima vegeta- latur ex alia causa activa,

alii, nisi
tiva Iiujus et illius difrerrent sicut et si detur ista in proposito ex

activa et passiva, et ita essent parte matris, habetur propositum.
potentiai omnino alterius rationis. Prccterea, matrem tantum esse
PrcTcterea, pater (b) naturaliter quasi vas, in quo sicut in loco con-
plus diligit filium suum , sicut venienle generatur proles, et de
unusquisquenaturaliter diligit suum aliquo ejus, ut de materia, non
Cap. 8.' opus, quam e converso, ex^. Eilii- videtur plus dare matri quam ter-
cor.eti). et pro hoc assignatur ra- ra3 in generatione minerae, si de
tio, quod benefaciens plus afhcitur aliquo ejus generatur minera, et sic
beneficiato, quam e converso; sed ipsa terra continens illud aliquid,
Mater plus
diii-it
maler plus
.
pater, sicut patet per

diligit filium suum quam
eum 9. et S.
r^ <-.
sicut
talis
i
•
corpons,
••,,'•
locus conveniens generationi
materejus; imo
errt
quam" Et/iic. crgo quod aliquo

vidctur non videtur dare plus quam ho-
P^^'^'''
modo filius ejus sit opus ejus. mini respectu generationis vermis
PrcTeterea, filius quandoque assi- ex eo, qui generatur ex aliquo hu-
milatur magis matri quam patri ;
more putrefacto, et hoc in loco
ergo in matre est aliqua virtus conveniente generationi suse, et
activa. Consequentia probatur, quia ita nihil deficeret, quin esset mater
agens intendit assiinilare sibi effec- illius vermis, nisi quod vermis non
tum, ita quod effectus nulli assi- est ejusdem speciei, sed hoc forte
milatur, nisi propter aliqiiam actio- non tollit si equus dicatur pater
nem ejus. muke, et asina mater.
4. Dicitur quod semen patris prin- Prcneterea, istud in proposito de
cipaliter intendit assimilare prolem Iiac mati'e imj)robatur per illud
patri, sed propter inobedientiam Damasceni 48. VirtiUem tribueus
materiee deficit ab eo quod inten- suscepiivam, simul autem et fjene-
quod
dit, et facit potest, et ita cum rativam; sed si ipsa tantum esset
transmutatio non fiat in quodlibet, principium passivum, non videre-
sed in oppositum, assimilatur oppo- tur quare copularet virtuti suscepti-
sito, et ita matri. VcB virtutem generativam.
DIST. IV. gi^HSTlO l MC. 18:;
esset all(>rius rationis a seipso, et sic
COMMFATAIUUS. vidert.'lur sibi contradicere.

Dico ad primura. (juod eliam susli- .>
j. (a) Seil conlra ishid ar;/tfiti/r. IIic nendo,quod intellectuspossibilis nulli» Responsio
Dootor intendit probare qiioniodo oni- modo sit activus, et si sit idem realiler "'' "
nis mater aotive conourrit ad genera- cum intellectu agente, sunt tamen al-
tionem prolis. Et prima ratio stat in terius rationis et si non realis, tamen
; ,, ,„
hoc, qnod ex quo vegetativa patris, et formalis, cura unura non sit de forma- inteiiecius
ageiis, (H
vegetativaraatris, suntejusdem speciei litate alterius, nec econtra; et licel possibiiis
,.,,. . .
dilVoranl.
specialissima», sequitiir quod si una est non dilierant specie, cum non smt
.
activa, et reliqua est activa ; et probat species, sicut nec anima et corpus dif-
per oppositum quod si una esset activa, ferunt, ditVerunt tnmen sicut duic ra-
et alia non, tunc essent potentiae om- tiones formaleset formaliter distinctse.
nino alterius rationis. Ad secundura quod Doctor lo-
dico
Ad
Sed occurrit hic mihi difricultas. quitur de activo et passivo, ita quod
Primo, quia intellectus agens et intel- illud dicatur activura, quod secundum
lectus possibilis, cum sint ejusdera suam rationem forraalerapossit agere,

anima3 siraplicissiraa', sunt ejusdem et passivum, quod secundura suara
speciei, et taraen intellectus agens est rationera forraalera vere possit pati.
vere activus ; intellectus autem possi- Modo in proposito, accidit intellectui
bilis passivus. quod agat in seipsura, quia simpliciter
Si dicatur, quod etiara possibilis est cadem entitas, qucC consideratur, ut
activus intelleclionis, ut patet a Scoto est in actu virtuali est activa, et ul in
qusssL [h.quodl. saltera accipio istam, potentia formali estpassiva tamen ea-
quod respectu speciei intelligibilis nul- dera entitas numero, quaidicitur acfi-
lo modoest activus,sed tantum recep- va^secundumunurarespectura dicitur ;
tivus, et intellectus agens est vere ac- etiam passiva secundum alium. Doctor
tivus, quia species intelligibilis imrae- autem loquitur de illa entitate, qua3
diate causatur ab intellectu agente et secundura propriara rationera forma-

phantasmate, ut patet a Scoto in 1. lera nullo raodo est activa, et sic se-
dist. 3. qusest. 6. et 8. vel saltem cau- quitur quod ilhc potentia' ab invicera
salur in non habente phantasmata, si- distincta', qua3 sic se habentquod una
cut in .A.ngelis ab intellectu Angeli et sit oraninoactiva, et alia passiva, sint
ab objecto ut patet in '1. distinct. 3. alterius speciei.
qiaest. 10. et 11. (b) Prxtcrea, patcr naluralitcr. II ic ..
1 aiia Sirailiter habetur a Doctore in 2 arguit Doctor a posteriori et per efVec-

"'^^'
dist. 2. q. lOi ubi quajrit : An Angelus tura, et suppoiiit in ista ratione, quod
possit raovere se, et similiter in dist. qufclibet causa naturalis naluraliter
3. 1/. ullinm, el dist. 25. et in 1. dist. 3. diligit ellectura suura, qiiia amor na-
q. 7. quomodo idera sub eadem ratione tantum naturalis inclinatio

turalis est
potest agere in seipsum, et quoraodo ad enectnm. lOtnon accipitiir hic anvu'
idera potest esse activura et passivum ;
pro actu elicito voluntafis, nisi dicatur
si ergo activura et passivura essent actus elicitus a vuliintate confurmi-
alterius rationis, sequereturquod idera tei' naturali inclinationi, et talis
18G LIB. III. SExNTENTIARUM
etiam dicitur amor naturalis, ut pa- coopcrari Spiritui sancto ad forma-

tet a Doctore in pluribus locis ;
cum tionom islius corporis.
ergo mater plus naturaliter diligat fi- Ad hoc dicitur sic (e), quod ipsa
lium suum, sequitur quod filius erit uiinislravit materiam, in qua erat
effectus suus, quia non est verisimile vis activa, sed illa vis non liabuit
quod tantum inclinetur adipsum, nisi actionem aliquam, quia actionem
aliquid egisset circa ipsum. Nec valet ejus prfovenit Spiritus sanctus subi-
quod dicunt aliqui, quod ideo dicitur to forinans corpus illud de materia
naturaliter diligere, quia administrat sibi niinistrata. Erat igitur Virgo
materiam, qua generatur filius,

de mater, tenendo opinionem de actio-
quia per hoc non sequitur incHnatio ne matris pro eo quod pra^buit ma-
naturalis. teriani, in qua quantum est ex par-
Tertio, principahter arguit ab elTec- te sui erat, unde ageret, nisi aliud
tu, quia hlius quandoque magis assi- agens fortius pr<Evenisset illud in
milatur matri quam patri; ergo ipsa agendo. Exemphficatur Virgê Num..
:
erit causa efTectiva filii. lâtet conse- Aaron data est fcecunditas, per
quentia, quia causa intendit sibi assi- quam posset active producere suc-
mihare effectum,et hoc vel similitudi- cessive flores et fructus ; sed non
ne univoca, qualis est in proposito, produxit, quia illam fcecunditatem
vel tequivoca, quse distinctio patet a pra3venit virtus divina subito pro-
Doetore in 1. dist. 3, quaest. 8. vide quse ducens illa.
ibi exposui. Gontra, (f) si ignis esset perfec-

tissime activus, et haberet passum,
SGHOLIUM.
ut lignum approximatum, tamen
Modus dicendi D. Bonaventuiae materiam pran'eniretur ab aHquo agente for-
ministratam a Marialiabuissevimactivam, iianc ^j^^^.j ealefaciente lignum nullo mo- ;
tamen non habuisse actionem, quia luit pr;e-
iT Ar. ,.;,ro A...>..
virga Aaron, ..nii.if,,.. do ignis
o esset causa agens
o respectu
venta, exemplificat de f
rejicitur, t^
quia de facto Maria non esset mater, sicut nec iUiuS Caloris Ct si ignem gignere
;
ignis caiefactivus, impeditus, approximatus ac- calorem cssct igneui esse patrem ca-
tu calefareret ; et si ignem calcfaceret, esset loris, nullo modo ignis ille CSSet pa-
fieri patrem, pater non esset exemplum ad-
igitur similiter
;
ter illius caloris ;
ducitadoppositum.
iu proposito, proptersolam virlu-
Siautem (c) teneatur alia opinio tem activam, si erat praeventa, ut
QuEei*e Ga
quod mater quaecumque cum patre non ageret, non diceretur mater, si
lenum in est causa activa respectu formatio- mater est causa agens.
libi'ode
spermate, nis corporis prolis, tamen niinus Confirmatur hoc in exemplo il-
etHippocr,
de lorraa- l)rincipalis (d) et secundaria, et lorum Si enim arbor diceretur pa-
:
tione foe-
lus, et cum patre integrans unam causnin ler vel mater illius fructus, quem
Tiiom. in
3. d. 3. S.
lotalem, tunc videtur difhcilius sal- producit, illatamen virga, licet fa^-
Bonav. cunda fuisset ita potens producere
3. dist.
lib.
vare quomodo Maria fuit mater,
pnpsenl. q, quam ponendo aliam opinionem. fructum, non produxit, quia pnr-
et
3.
Patet enim, quod ipsa ministravit venta, non fuisset pater vel mater
materiam totam corpori f-hrisli ; illius fructus.
sed non ita patet, quomodo potuit ll(tc eliam probaturin proposito :
DIST. IV. QlTyESTIO LIMC. 187
Niilliis eniin iKtiiK» fuil iialcr illius leolu Joannis, qunluinoumque niigôre-
lilii, etsi aiiquis luihuil \iilukMU ac- lur, uunquam posset supplere oausali-
liN ain soounduin qiiain pdlnit egisse talem intelleolus Joannis rospeotu
i\d fonnatinnein liiijns oorporis, iil iulelleolionis ipsius, neo e oontra ; ct
jiater, et nou <\uil Spiriln sanct(j sio quando sunt ali(]ua eulia, qu,np
piwvenienle. sic se liabent quod unum est taii-
tuui natum esse oausa partialis priu-
GOMMKNTARllJS. cipalis vel non principalis, et aliud
similiter oausa partialis, nunquam
(c) Si aulem tencalur, etc. Nota ta- unum potest supplere vicem alto-
men, quia aliqui voluerunt dicere, rius, quia effectas ille tantum natus
quod si mater concurrit aotive ad ge- est produoiaduabuscausispartialibus,
nerationem prolis, quod tunc ex se so- excepta semper prima causa, qucie
la, non concurrente actione patris, propter suam infinitatem virtualiter

possetgenerare filium^quod estfalsum, continetomniaentia,secundum eorum
quia quod vegetativa matris
posito totam entitatem, qua^ potest produoere
magis ac magis augeatur, in tantum omnem effectum immediate.
posset angeri, quod esset ita perfecta Si dieatur, si ad tractum navis re-
virtus, sicut illa, quce est patris, et quiritur virtus ut octo, et Franciscus objectio.
sic sine patre generare posset. Sed tanlum babet virtutem ut quatuor, et
hoc nihil est, quia ex quo pater est Joannes ut quatuor, tunc sunt dua)
causa partialis et principalis, quau- causa' partiales respectu tractusnavis;
tumcumque una augeretur, nunquam et tamen si virtus Fr.ancisci augeretur
posset supplerevicem alterius, et hoc ut octo, posset esse causa totalis res-
Pater est cxpresse habitum esiini.dhl. 3. q. 8. peotu tractus navis, et sic causa par-
fpahs,iia'- ^^ f^^^^- ^"^- ^'^ ^'^ 2. dist. 3. Scd in illis tialis poterit supplere vioem alterius.
lo^îs arguit Doctor de illis causis par- Patet responsio «V^ 1. dist. 3. quxst. soiutio.
'minu7
^•'^-•'j^S' ^^'^' difTerunt specie, ut patet 8. et in 2. disl. 3. quiahujusmodi cau-
^J^Jus'"
dist. 3. (/. 8. primi, ubi loquitur de ob- see non dicuntur causcO ordinatan es-
jecto et intellectu, quod quantumcum- sentialiter, ita quod una illarum
que intellectus augeretur, non propter tantum nata sit esse causa partia-
hoo suppleret vicem objecti. Et in de- Hs effeotus, imo ille effeotus potest
ciina primi \o(\minY de potentia et ha- esse ita coque Ijene ab Antonio haben-
bitu, et similiter in dist 3. secundi. te virtutem ut ooto, sicut a Fran-
Sed difficultas quod quando est, oisco et Joanne habentibus virtutem
lifnciiltas,
sunt ejusdem speciei, si una tantum utooto;modo intellectio aliqua, puta

posset augeri, quod suppleret vioem Inpidis, non potest tola causari, nec ab
alterius, etvidetur quod sio, et in pro- intellectu liumano, necetiam a supre-
I posito vegetativa patris etmatrissunt raocreato, ut satis exposui in 2. dis-
ejusdem speciei, ut patet a Doctore in luict. 3.

i primo argumento contraThomam. (d) Tftmen minus principalis. Dioit
Dico quod non, et patet expresse, Tôctor,quod ipsa mater erit oausa
Ifsponsio,
nam intellectusFr^ncisci, qui est ejus- saltem minus principalis.
dem speciei specialissimcT3 cum intel- Sed in hoo videtursibi oontradioero,
Apparens quia causa principalis perfectius et in- gis quam patri, puta qualitatis vel
contradic- hujusmodi,
tio.
tensius agit quam minus principalis ;
quantitatis figurae, et ta-
ergo illa causa dicitur partialisprinci- men quoad substantiam in se, est ita
palis, quse perfectius attingit efTectum. similis patri. Et ultra, licet arguatur
Sed Doctor arguit supra a posteriori, quod quando eftectus est similis alicui,
quod mater plus diligit iilium natura- cui attribuitur talis efTectus, sit causa
liter quampater, et hoc est, quia pro- non tamen sequitur quod si est
illius,
ducitillum ergo si major amorappa-

;
magis similis, quod sit magis causa,
ret, sequitur quod mater magis produ- quia certum est quod filius est ma-
Item aliud, cat illum efTectum. Idem dico, quando gis similis patri quam Deo, êt ta-
filius est magis similis matri, imo men I3eus est magis causa, nisi di-
Doctor infra Sed hic est unum du-

ibi : catur quod est magis similis Deo vir-
bium, videtur tenere quod vegetativa tualiter, quod est verum, ut patet m
matris, imo sola illa producat et attin- 1. dist. 3. qusest. 8. et in 1. distinct. 1.
gatimmediate ipsum esse filii, etiam Et ad illud, quod dicit Doctor infra,
mortuo patre ergo ex dictis Doctoris
; quod vegetativa matris, etc. dico quod
videtur quod sit causa magis princi- hoc est magis difficile. Si enim fiat
palis. comparatio inter patrem et matrem
6.
Dico primo, ad illud de amore, quod quantum ad ultimam formam substari-
Responsio mater naturaliter plus diligit filium tialem corporis organici inducendam.
ad 1.
quam pater, quia ipsa est magis cer- sustinendo quod ratio seminalis non Ratiosem
nalis, quc
ta quod sit filius et effectus ejus quam est causa activa illius form8e,sed tan- modo siti
causa.
pater ; et hsec estratio, quee assignatur tum dispositiva et alterativa, ut patet
Quomodo ab Aristotele ubi supra, nam quantum iu2. distinct. 18. oportet dicere quod
pater plus
dilitiit li-
ad rationem efficiendi plus pater dili- sola vegetativa matris, pra^supposita
lium quam alteratione seminis patris, et similiter
mater.
git; multa vero concurrunt in filio,
puta alere ipsum, in ventre educare, seminis matris, est causa totalis, con-
et hujusmodi, propter qua3 magis ma- currentibus causis superioribus, et
Alia res- ter diligit. Dico secundo, quod mater quantum ad hoc non esset comparatio
ponsio.
plus diligit, accipiendo yo/tV^pro amore interpatrem et matrem, sicutintercau-
sensuali, sed non pro amore forti. Di- samprincipalemetminusprincipalera,
Item alia.
co tertio, quod licet una causa minus cum pater nullam activitatem dicat. Si
concurrat quam alia, tamen plus po- vero fiat comparatio quantum ad al-
test diligere, quia causa magis proxi- terationem preeviam, dico quod pater Quomodo
pater dici-
ma tum quia magis intendens illum
;
est causamagisprincipalis,quiasemen tur causa
magis
eflectum tum quia magis queerit
;
patris est magis alterativum ad induc- princi-
salvare esse suum in tali efTectu tum ; tionem formy3 organiccC quam semen palis.
quia ille eOectus magis est similis, et matris.

sic licet Sol sit causa magis principa- (e) Ad hoc dicitur. Hic recitat primo
lis quam pater, et remota, non tamen aliquas opiniones. l^rima est Sancti Bona-
S. \
vent.
sequitur quod plus diligat filium. Bonaventuree. '
Ad aliud.
Ad illud de similitudine, dico quod {[) Contra, si ignis. Contra hanc opi- (lontra
opinionem
si filius sit quandoquesimilismatri ra- nioiiem stat, primo, posito quod ignis S. Bona-
ventur:''
tione alicujus accidentis, et hoc ma- dicatur pater caloris producti in ligno.
DIST. IV. (jr.KSTlO L.M(:. m)
si non produceret ipsum in ligno, iSimililer in (|ii(> suhjo( lo crit is-
nunquam diceretur pater illius, quia tud accidens siij)ornaliiiaIo ? Si iii
nec causa activa, sic in proposi- intolloclu vcl \(diitilalo, non vi(l(>tur
to. Kt exemplo illornni.
hoc patet iii osse ratio agondi ad gcnoralionom
quia virga, nisi produceret, non dici- lilii, (|ua' aclio principalilor C(JUVonit
turcausa eHectiva, nec per consequens virluli vog:olaliva' ; siautom ponaliir
pater pater enim dicitur, sive mater,
;
iii virlute vog-otativci, iiiiriim vidolur
quia active producit prolem, ut pate- (luomodo illa vis sil capax accidonlis
bit magis inhR dts/. 8. Hoc etiam pro- siipornaturalis.
Jâtur, quia aliquis liomo habuit virlu- PraUorea lortio, quomodo poterit
tem activam producendi iliud corpus illa ^ is, ex quo est creala cooporari
successive, et tamen ex hoc quod prai- vel esse ratio cooporandi iu instanti
ventus est a Spiritu sancto, non di- Spiritui sanclo ? si tamen hoc uon
citur pater illius filii. potost aliqiiid, quod ost in natura
matris.
scnoi.irM.
Prffiteroa, quomodo accidons erit
Seiilentia Varronis vim supernaturalem col- ralio formalis pioducendi substan-
latara fuisse Virgini, qua cooperata est Spirilui
liam, (|ua3 sit termiuus g-eneralio-
sancto, impugnatur. Primo, quia Virgo non
Secun-
nis ? Quod si dicalur viitutcin islaiii
esset por se niater sicut alia3 matres.
(lo, vis supernaturalis non est suhjectabilis in supornaturalem esse tanquam por-
potentia gencrativa. Tertio, non magis potest foctionein intrinsecam collalain
illa vis agere in instanti quam potentia ipsa. virluli vegetativie matris ; hoc vido-
Quarto, esset accidens, ergo non produceret tur miral)ile, quomodo ista vis facta
substantiam.
fuerit intensior, quam si naluraliler
(i. Aliter (licilur (g) quod collata sibi genuisset, quia tunc esset plus (h),.
arr lib. fuit vls supematuralis, secundum ({uam mater.

'^' '
quam poluit cooperari Spiriliii Similiter quomodo illa inlensa (i)
sancto in instanti. poterit agere in instanli, ol lamon

Contra, ista vis supornaturalis illa romissa non jiolosl liinc agere ;
esset accidens, ctiani per accidens fornuo enim ejusdom rationis, licet
hujus naturrP mater ('iiristi
; ergo si una sit porfoctior alia, videnlur
sohj iUo accidente egit ad forinalio- similiter se habere ad agore in in-
nem corporis (^liristi, soquitiir quod stanli vol iii lempore, licet una ali-
non ita por se et vere egil ad forma- qiiid perfoctius prodiicat (iiiaiii alia,
lionein liiijus corporis, sicul aiia? sicut ])atet de Iiico |)orfoctioro et
malres, quco ex nalura sua agimt imj)erfecli(jre, quanim ulraquo a^que

ad formationoin corporis sua; prolis. instantarioe illiiiiiiiiat, licol iiiia
Nou enim ila vere convenit lapidi illiiminol ])oifoctius (luam alia.
disgregare, (|iiod C(juvenit ei prr al-

bedincm, (pi;o est ei accidons per COMMKNTAIinJS.
accidens, sicut convenit oi doscen-
(ItMo d(3orsum, ({iiod conveuit oi |)er (g) Aliter dicitur. Secunda opinio est
8.
naturam suain, vol convenit (m per Varronis ////. '.). (/ifaisl. l;j. qui dicit
accidens uatuialo. quod collata fuit sibi vis supernatura-
]is, secundum quam potuit cooperari fectionem intrinsecam collalam, virtuti

Spiritus sanctus in instanti. veyetativse matris^ id est, quod non sit
Contra Contra hanc opinionem instat Doc- ei accidens per accidens.

Vari"0.
tor multipliciter: P vimo, qum tsia vis (h) Tuncesset plus quam mater. Pa-
siipernaturalis esset accidens per accl- tet, quia alise matres sola virtute ve-
dens patet, quia non substantia, getativa naturaliter generant ; ergo si

;
quia tunc forma substantialis inesset virtus vegetativa Mariae intrinsece
alicui habenti perfectum esse sub- facta fuisset intensior, fuisset tunc
stantiale, quod est impossibile ;

ergo si plus quam mater. Et nota, quod illa
mater habuit actionem tantum ra- intensio intrinseca addita, non esset
tione illius accidentis, ita quod tale ejusdem rationis cum gradibus inten-
ratio formalis cooperan- sionis vegetativae matris, et sic esset
accidens sit
di Spiritui sancto in instanti ;

ergo plus quam mater, secus si esset ejus-
fuit mater tantum per accidens, et dem rationis.
non habuit ex nat.ura sua, unde pos- (i) quomodo illa intensa. Di-
Similiter
set dici mater, etsicnon ita vere esset cit Doctor quod formge ejusdem ratio-
matersicut alise matres, quod est in- nis videntur sic se habere, quod si
conveniens. una potest agere in instanti, quod

Secundo arguit, quia talis vis reci- etiam et reliqua ; et exemplificat de
peretur immediate in aliquo, non in luce perfectiore et imperfectiore.

intellectu vel voluntate ;
patet, quia Sed in hoc videtur sibi contradice- Difficulti
illse potentiee non ponuntur ratio for- re, quia in primo, distinctione 2. ex-
malis generandi ; sed talis vis debet ponendo dictum Aristotelis 8. Phijsi-
poni in illo, quod est ratio generandi, cor. quod si primum esset potentise in-
saltem successive, non in vegetativa, finitcfi, posset movere in non tempore.
quia accidens spirituale non imme- Dicit ibi Doctor quod si aliqua virtus
diate recipitur in corporeo, sicut est posset movere in aliquo tempore, ma-
virtus vegetativa ;
patet, quia sicut jor virtus intensive posset movere in
accidens corporale non videtur posse minori tempore, et' sic virtus infmita
informare spiritum, ita nec accidens in non tempore. Si ergo calor ut octo,
spirituale non videtur posse informare in tanto tempore potest calefacere li-
corpus. gnum, calor ut decem, poterit calefa-

Tertio, posito quod talis vis possit cere inminori tempore, et sic non se-
esse immediate in virtute vegetativa quitur quod dicit Doctor quod formse
ex quo illa vis est creata, quomodo ejusdemrationis, etc.
potest cooperari in instanti Spiritui Dico primo quod non dicit hoc as- Respons
sancto, hoc negatur a
si substantia sertive de formis ejusdem rationis.
matris, qua^. est multo perfectior tali Secundo, dico quod posito, quod hoc
virtute. dicat assertive, adhuc stat intentum
Quarto instat, quia nullum accidens Doctoris, quia loquendo de effectu ab-
9
est ratio formalis generandi substan- soluto, si virtus utocto, qua? sit ex-
tiam, ut magis patebit in quarto,dis- tensa ut quatuor, calefaciet lignum

tinctio7ie secimda. Si dicatur, virtiitem in medietate horse, ita etiam virtus ut
istam supernaturalemesse tanqiiam per- quatuor, et similiter extensa sicut

DIST. IV. OU.KSTIO rMG.
prima, et liabeiis ligiium cfquo dispo- ma inlcllccliva (k), sivc illa scciiii-
situm in tanto tompore polerit calefa- (liim alios sit forma alia pra*ccdcns
cere, licet imperfectiorera calorera in- illam. cl lioc sccunduin islos sccuii-
ducat. tlos, sivc ij)sa sit una loliiis corporis
sciioi.irM.
(U'ânici cl iiarlium hctcro^cnca-
rum, sive sil alia lolius ah illis, (iihc
Maiiaiii, eliainsi aJ inateinitalem requiraliir
siint pnqjiia' cl sul)stanlialcs spe-
activus concursus, fuisse rere niatrem ; i't po-
nit tres motus in furniatione corporis Chiisli. cialcs parlium helerogcncarum ;
Primus, quo movebalur corpus corrumpenduin sive lerlio modo iiulla sil alia forma
ad locum aptum generalioni. Secuudui;, motus totius corporis organici a formis
llguratiouis. Tertius, motus condensationis, et
particularibus suhslanlialihus par-
utrumque comitalur motus localis. Posifo ul-
liiim heteroîcnearum ; et secuu-
timo inolu, ponitur forma, qua corpus lit or-
panicum, qute in secundum divum
proposito
dum hoc tertium membrum, corpus
Thomam est anima intellectiva, sccimdum esse complete organicum esset
Scotum forma corporeilatis, sive haec dis-
est omnes formas parliales esse com-
tiuguatur a formis partium heterogeuearum, plcle iiiductas. Et licet juxta secun-
sive nou de quo vide Doctorem 7. Motaph.
;
dum membrum et lertiuin istorum
qua!st. 20. et supra dist. 2. quaist. 3. et 4. dist.
1 1. <[ua?st. 3. late.
posset poni non omnes parliales
simul induci, sed unam prius ad
Putest dici quod (si ad matj-ciii quani sufficeret altcratio brevior, et
pertinet a^-ere sicut ad causam mi- aliam posterius ad quam requiritur
nus principalem) Maria vere fuit alteratioprolixior, tamen secundum
maler, quia tota illa actio sibi com- omnia tria membra aliquid est in
petebat, qua? matri debetur. ultiino instanli, quod non pnefuit,
Ad quod intelliêndum, sciendum et sine (I) quo non est corpus com-
est quod in formatione corporis plete urganizatum.
nostin motus localis de
praecedit
loco ipsius corporis corrumpendi, COMiMHNTARlUS.
ad locum convenientem genera-
tioni ipsius corporis organici ex eo. (k) Sice illa seciincliim aliquos, ait
10.
llunc motum localem sequitur fiîi- aniina intellectiva. Ila^c est opinio
ratio iliius corpfjris, qu(e iiûralio Thoma) in i. dist. 11. quiest. 1. art. I.
non est sine motu locali. Terlio, se- Sive secundum alios, sit forma alia
qiiitur condensalio illiiis corporis prxcedens illam. Ha)c est opinio Doc-
corrumpondi, quai est qucedam al- toris, ut patet in 4. in materia de Eu-
teratio pr<ecedens generationem cliaristia ; est etiam opinio aliorum,
corjioris densioris ex isto corpore sed postea dilferunt, quia Doctor non
rariori, et isla alleratio non est sine tantum ponit formam corporis orga-
loci mulalione, non (|iii(lciii (|ua nici aliam ab intellectiva, sed (itiain
ac(|uiiiliii" iioxiis l(jcus, scd ([iia oc- ponitplures formas, secundum pliira-
cupatiir iniuor; litatem partium or^^-micarum hotero-

.'V^lis
dlil). 3.
[•6-
.
islius
I ... iii
alteralionis iiidiicitur
iilliiiio iiislaiili
f(»rma, ênearum, puta qiiod maniis habet

qua corpus estcomplele organicum, aliam formam a forma pedis, ut patet
sive illa secuudum ali(|uos sit aiii- in 4. et i/i Metaplujsica swi. Alii vero
192 LIB. 111. SENTENTIAKUM
ponunt esse eamdem formam totius enim hoc ponatur(g), non poni-
Si
organicietomniumpartium organica- tur aliqiiid quod postea assumptum
rum heterogenearum sive ponatur ; fuit a Verbo, aliquando praifuisse in
tertio modo, quod non sit alia forma supposito creato, sed tantum quod
totius organici a formis particularibus illudcorrumperetur in aliquid as-
partium organicarum heterogenea- sumenduni a Verbo neque ponitur ;
rum, sed quod forma totius organici in illis, qua3 alibi requirunt succes-
sit pra^cise integratio illarum forma- sionem, sicut sunt illi tres motus,
rum particularium, et non sit alia (non autem ultinia formae subslan-
forma substantialis ab istis. lialis corporis organici inductio)
(1) Et sine qiio non est corpus com- Mariam in instanti fuisse coopera-
plete organizaium, quia secundum tam Spiritui sancto,
primum membrum anima intel- est Siautem negentur (h) ibi fuisse
lectiva, secundum secundum est for- illi tres motus, sed quod totum fue-
ma organica totius alia a formis par- rit in instanti uno, puta quod in ali-
tialibus, secundum tertium est induc- quo toto tempore fuerint sanguines
tio illarum formarum particularium. dispersi in corpore Maria3, et nun-
quam in tempore nioti ad matricem,
SCHOLIUM. nec sic figurati et condensati, sed
Resolvit Doctor potuisse illos tres motus in ultimo instanti illius temporis
fuisse iu Virgine breviores quam in aliis. Et si erat in loco isto corpus figuratum et
ponanturfuisse in instanti (quod vult Doctor) densum, sicut esset in termino
simul cum forma substantiali faciente cor-
trium motuum, si fuissent tres
pus organicum, tenet adhuc Virginem coope-
ratam fuisse ad formam substantialem, et
pra3cedentes ; adhuc dico quod Bea-
etiani ad ubi, figuram et densitatem ;
probat ta VirgO potuit COOperari Spiritui
hoc, removendo tria, quae secundum v.erisimi- sancto in ista actione instantanea,
litudinem possent impedire cooperationem Ma- etquantum ad formam substantia-
riae ad actiones istas instantaneas et brevi-
;
lem istius terniini, et quantum ad

ter ratio est, quia habuit vim activam ad ter-
ubi, et ad figuram et densitatem,
minos taliter inducendos, etnon fuit prceventa.
Primum modum, scilicet quod motus illi potue- licet subito inductas, quia si non
runt esse in brevi tempore, censurat Suarcz potuisset cooperari, hoc fuisset ex
supra distinctioue undccima, sectione secunda, una Irium causarum, videlicet, aut
sed male enim modus secundus, quem
esto
habuit Causalitatem acti-
q^jj.^
...
;
,^,3^^
etiam tenet Scotus, sit probabilior, primus non •
^ ., vam minus principalem respectu

est miprobabuis ;
'.,
rationibus »uarez
^
satisfacit
.
.....
termini inducti,
,
vel respectu termi-
.
Phii. Faber hic âp. 2 disputatione 12,

norum inductoruin aut quia non ;
8, Ad proposituin applicando, du- potuit secundum illam vim activam

bium videtur, utruin tribus motibus agere ad terminos hoc modo induc-
prffidictis correspondebant in pro- tos ; aut tertio modo, quia etsi po-
posito in Maria tres motus breviorcs tuit,tamen pra^venta fuit a virtute
quam in nobis, et si in illis tribus majore lotum et totaliteroperante.
motibus egerit Beata Maria sicut Prinuiin improbatur, quia ipsa
0.
causa secunda, et Spiritus sanctus habuit virlutein activaui sicut aliae
ut principalis. inatres ; ergo ad eosdem terininos,

DIST. IV. QL.ESTIO UNIC. 103
nd quos ot alicc ; sed alia' iufili-cs (jnam j)altM' crcalns ti ijis.i luis-
Jiahcnl \ iiii aiiivain miiiiis priiici- sciil ;
ergo islamiMlia, jicr (puc iic-
paleiii resj)eciii ulji, liîira», coii- cessc fuit actioiRMii jtatris naluralis
(leiisalioiiis, ti fornia; suhslanlia- el Maiia' jirocessisse, si concepisset
lis. ex viro, non fuerunt necessaria in
i']| si (licas (i) seciiiuliini leiiiiini illa actione Spiritus sancti et
Iriniii nienibroruin, (jnod in lolo MaritP.
sunl nuilla' forjuie substanliales Quod si dicas (m) (jiiod isla uon
specie diirerentes partiniu lieleroge- uecessitas mediorum tantnin est
uearnni, ad quas siinul inducendas propter infinitatem virtutis Spiritus
non liabet aliqua inater viiii activaiu sancti, sed semper remanet aMjnalis
sufOcienleiu, sed oportet unani uecessitas medioruin resjieîn vii-
|)rius teinpore induci quaiu aliaiu, Inlis creata?, ul ijisa iidii jôsset
et ita liic. agere respectu termini, nisi proce-
('ontra (k), activuiu uon habeus deret j)er media sihi uecessaria.
lerininuiu adaH[uatniu, potest si- Contra hoc, si per media isla n.
innl ag'ere respectu alterius, ideo deventuin fuisset ad terminum, Spiritiis
sanctuspo-
eniin unuin potest simnl,
tanluin agens non produceret terminnm ra- tuit ita co-
operari
quia illiid est terminus adaMjuatus tione mediornm, (juia media tunc Vipoini, ut
virtuti ejus, et luaxime potest si- virtus ejus
non sunt ; igitur pra^cise tunc pro-
aitinireret
luul iii plura inadtequata, si illa duceret, quia habet virtutem acti- immediate
terininuin
iucludantnr in priino ada^qnato sivam respectu istius termini ; igitur non tran-
seundo per
hi ; sed nnlla forma partialis est si aliquavirtus facit, quod nou jjro- mediuin.
terminus ada>qnatus luiic poteutice cedatur j)er inedia, secundnm quod

activte, sed forina totius corporis subito agens ad ternii-
se habeat
organici, alias uon posset in for- uuin, sicut se haberet in termino, si
inam totius ; igitur cum onines ilhe processisset per media, eodem mo-
formar» partiales includantur in tolo, do potest ideiu agens agere, quod
quod est terminus achequatus, iu sic non trausivit j)er media, sicutsi
omnes illassimul potest. transisset ; sed S])iritus sanctus ])i)-
Secunda causa tollitur, (juia ali- tuit facere, quod hic non esset transi-
s na-
e ne-
qua media sunt necessario media tus per ista media, sicut j^robat ratio
ario virtuli im})erfectiori, quaj non suiiL praMlicta, et cuni hoc slare })otest
:edit
eler- necessario niedia virtuti perfectiori. qiiod virtus activa matris eadem
la ine-
qiiia Agens eniin naturale necesse est sit, qiue fuisset in teniiino talis
t or-
or;<'ti- procedere pcr media determinata, Iransitus ; igitur j)er illaiii virtutem
upre-
ênte, quia subest illi ordini, nam ille activam jiotcst aujiie agere in ter-
)suin
imum pra^fixus est ab agente superiori ;
miiio jiradermissis niediis, sicut si
ibest.
sed agens supremum, quia non su- aiitti actionem in lcrminnm Iran-
best ordini in agendo, quia istum sisset per media.
non est uecesse
praiixit volniilaric, Tciiia cansa lolliliir. qiiia Sj)ii-i-
Il^.
(I) procedere in agendo ]»er isla liis sjiikIiis lihcfc agit ; crgo non B. Virgo
non acce-
inedia. Kx hocargno, Sj)iriliis sain- necessaiio agit secuiHliiiii iillimnin pit l(i>cun-
(lilutem
tus et jMaria sunt agens |)erfectiiis sna' iôtentia^ ;
igiliir jt(i,esl ad ali-
miraculo-
ToM. XIV. 1.1
.
194 LIB. III. SEJNTENTIARUxM
se. causa quid 86 exleiitlerc causalilale causoe l)ordinari vi acliva^ patris, et ita a
non^êsUn secund» cooperante secum, et ita patre nata est conlerri matri poten-
po^cst supplcrc viccni patris natu- iapropinijua ad j:ên<3randum, non
'^SenTia
nisi causa jâlis, vcl cliam efficacins operari autem illa remota inatris, quffi est
superiore .
ht •
agente. Pa- quam pater,

^
si esset. Et poterit iVIa- actus ejns primus, quo ipsa dicitur
ter dat vira \ . ,
propin- ria cooperari secundum causalita- f(i>cunda. llrcc potentia propinqua

derandi' teiu suam, quia niliil ab ea aufertur conferebatur JMaricC, non ex tali
^Sod?.''^ per hoc quod Spiritus sanctns prge- causa naturali, sed immediate a Spi-
veniendo causalitatem alterius cau- ritu sancto habente vim principalis
sge, cum qua Maria posset agere, causcC, et ideo Spiritus sanctus
supplet vicem ejus, scilicet patris. dedit eivim generativam, hoc est,
Ex istis tribus membris impro- potentiam generandi propinquam
batis potest formari ralio talis : secundum illam viin naturalem,
Omnis causaactiva liabens virtutem quia ipsa erat naturaliter fcecunda,
respectu alicujus effectus, et non sed susceptivam dedit inquantum ei
prseventa ab abo totaliter causante erat generativa Verbi. Sicut enim

illum efTectum. in eo instanti in natura, ad quam, ut ad formalem
quo producitur, potest agere ad terminum, erat isla generatio, tan-
productionem ejus Maria fuit ta- ; tum erat in potentia obedientiaH,
lis, si omnes alise matres sunt tales, ut uniretur verbo, ita illa mater
et hoc ut causa activa non princi- tantum habuit potentiam obedien-
palis ; igitur, etc. tialem, ut esset Mater Verbi per ;
Istud declaratur per auctoritatem lioc eniin erat Mater Verbi, quia
Spiritus . , ,1 • 1 • •
lh • •
sanctus Dainasceni 48. ubi

1
dicit quod
1
hpiri- Verbum subsistebat in natura illa
contulit , , 1 !•. • . .•
Marice vim tus sauctus dcdit 61 poteutiam sus- sibi unita.
qVaTad ceptivaui, siinul auteni et genera-

dum^Po- tivam, non quod miraculose dedit GOMMENTARIUS.
tentia re-
mota Vir-
gj j|[ani foecunditatem secundum
ginis ad Quain coopcrabatur sed ilbim ha-
^ ^
; (g)Sie?iim hocponatiir. Dicit Doctor
generan- 11.
dum est buit naturaliter, quia non fuit ste- quod si ponimus Mariam concurrere
naturalis, ... i . • .
secundum eam
,
potentia nlis, 6t ])otuiss6t ad productionem Filii, ita quod talem

suiîpien- naturaliter cooperari ad productio- productionem priccedant tres motus,
um ei-
bum est ^Q^^ pjj-j^ j.| patei" naturalis genuis- licet forte breviores quam in aliis
obedien-
tialis.
set ; sed potentia activa causai matribus, scilicet deportatio sangui-
inferioris est remota, quando causa nis ad debitum locum, figuratio illius
superior non agit, ita quod nun- materise in debito loco, et condensatio
quam causa inferior
est in potentia ejusdem, quod isti tres motus fiant
ita
propinqua ad effectum, nisi causa in tempore, licet tamen breviori. Hoc Opini'
Doot
superiori agente, quia illa superior posito, dicit Doctor duo Priraum, :
primo determinatur, et ipsa deter- qnod non ponitur aliquid postea as-
minata inferior necessario coopcra- sumptum a Verbo aliqiiando pra^fuisse
tur, si inferior sit causa naturalis. in supposito creato, sed tantum quod
Secundum autem communein ordi- illud corrumperetur in aliquid assu-
nem, vis activa inatris nata est su- mendum a Verbo, quia illi sanguines
DisT. IV. or.T:sTio rMc. I !):>
corriipti fuissent, et in materia illo- re, nec similiter condensare in ins-
rum introducta fuisset alia forma, et tanti, tamen si virtute Spiritus sancti Nola.
in ullimo inslanti introductionis for- omnia impedimenta qufe sunt virtuti

ma? organicae assumptum fuisset cor- naturali, aufernntur, tunc in eodem
pus organicum, ita quod illud non instanti cooperari S[»iritui sancto, ita
praecessisset tempore ipsam assump- quod in instanli, sanguis sit in ma-

tionem, ut patuit supra distinct. 2. trice tanquam in loco, et illa figuratio
Secundum est, quod etsi ipsa coope- absoluta, et similiter illa condensatio
rata fuisset Spiritui sancto in inslan- poterit fieri a Virgine Maria, ut a cau-
ti, quoad ultimae formtu organica? minus principali, sed impe-
sa partiali
inductionem, cum inducatur in ins- dimenta, secundum quee sit succes-
tanti, non tamen fuisset cooperata sio, tam in uhi quam in figuratione et
Spiritui sancto in instanti quoad illos condensatione a sola virtute Spiritus

tres motus prcTcedentes, cum illi facti sancti auferuntur.
fuissent in tempore. (i) Et si dicas. Sustinendo quod Ma- 13.
(h) Si autem ncgentiir. Hic Doctor ter Dei concurrat active ad productio-
I po-
)ope-
dicit quod Virgo Mariapotuit coopera- nem corporis organici, sicut et alise
piri-
ri Spirit;i sancto, et in instanti, et matres, quod in corpore organico
sic
ncto.
quantum ad formam substantialem, et sit tantum una forma substantialis
quantum ad itbi, et figuram et densi- organica, nulla est difficultas, quin
tatem. Nam si non potuit cooperari, possit cooperari Spiritui sancto in
hoc fuisset ex una trium causarum, instanti ad inductionem illius forma»,

aut quia non habuit causam activam quia et aliae matresin ultimo instan-
minus principalem respectu termini ti dispositionis matericG inducunt par-
inducti, vel terminorum inductorum ; tialiter formam organicam. Sed dif-
aut quia non potuit secundum iilam ficultas est ponendoquod in partibus
vim activam agere ad terminos hoc heterogeneis specie distinctis sit alia
modo inductos / aut tertio, quia etsi et alia forma substantialis. Videtur
Dubitatio.
potuit, tamen preeventa fuit a virtute enim dubium, quomodo possit coo-
majore totum operante. Primum im- perari Spirilui sancto in instanti ad
probatur, quia ipsa habuit vim acti- inductionem omnium illarum forma-
vam sicut alia' matres, et sic potuit rum, cum alia3 matres non habeant
cooperari ipsi Spiritui sancto, quod talem virtutem, quia una prius tem-
sic debet intelligi, quod sicut Spiritus pore inducitur, quam alia, ut satis
sanctus, ut causa partialis principalis patet.

in instanti potest producere formam {k) Contra, activum ?io?i /labens, otc.
substanlialem corporis organici, ita Nota hoc argumentum, quia :ôn pro-
in eodem instanti Beata Virgo Maria bat de facto, quod inducens formam
potuit partialiter, et minus principa- principalem, ad quam ordinantur vel
liter vere effective producere illam includuntur alitC forma', quod in co-
formam. Simililer quamvis Virgo Ma- dem instanti inducantur. Bene verum
ria virtute sua non posset mutare estquod si virtus cactiva matris liabe-
sanguines de loco ad locura, et facere retmateriam dispositam respectu for-
illos esse in novo ubi, neo illos figura- marum parlialium pro aliquo instanti,
quod in eodem posset producere tota- per illud tempus sequens nulla fiat
lem formam et partialem simul, et additio, necigni, nec ligno. Hoc idem
hoc non est inconveniens, quia lia- dico de virtute activa Maria?, quee si
bens in virtute sua terminum princi- virtute Spiritus sancti fuisset perfecte
palem, in quo includuntur multi par- praesens passo, et passum fuisset tota-
tiales,quod in eodem instanti produ- liter dispositum, quod tunc in eodem
cat omnes, et si non potest producere instanti potuisset cooperari Spiritui
omnes, lioc est, quia una dispositio sancto, licet minus principaliter ad
ad unam formam partialem erit prior omnes formas inducendas in tali pas-
alia dispositione ad aliam formam to- so, et sic patet secunda causa.
talem ; sed quiavirtute Spiritus sancti (m) Quod si dicas, quod ista non ne- 15
omnia ista impedimenta, quee nata cessitas, etc. Et sic talis necessitas non
sunt tempore alio et alio, pos-

fieri in est ipsi Spiritui sancto, sed respectu
sunt auferri, ita quod in instanti A virtutis creatae semper remanel aequalis
ipsa Beata Virgo Maria potest coope- necessitas mediorum ; et hoc patet, quia
rari Spiritui sancto, non tantum ad in- licet Spiritus sanctus possitin instanti
„ , ductionem formee totalis et ^partia- mutare corpus de loco maxime dis-
Quomodo
Virgo po- lium, sed etiam ad dispositionem tam
^
locum maxime distantem, non
tanti ad
tuerit co-
operari ad formam tolalem quam ad formas transeundo per media interposita, ta-
Spirilui .
sancio in partialcs partium rieterogenearum. men virtus creata hoc non posset in
instanti. ,,. ,^ ? •
j
(1) Islon est necesse procedere in agendo instanti, sic in proposito.

j
per ista media, quse scilicet requirunt Contra hoc^ si quia tunc hahei virtu-
tempus, sed sine omnibus illis potest tem activam respectu istius terminiy
immediate agere ad inductionem tam cum ergo Spiritus sanctus possit fa-
formse principalis, quam omnium for- cere, ut non procedatur per media,
marum partialium inclusarum in illa sed quod subito agens se habeat in ter-
principali, et sic potest etiam facere mino, licet enim ignis non possit in
quod talia media quae requirunt tem- instanti inducere formam ignis in ma-
pus non sint mediaagenti inferiori, et teria ligni prius humidi et frigidi, quia
facere ipsum agens inferius esse per- istcE qualitates remittuntur in tempo-
fecte preesens in aliquo instanti mate- re ab agente naturali, tamen virtus
riae perfectee dispositse, et sic in eo- divina sic posset facere ignem imme-
dem instanti coagere virtuti superiori diate praisentem materia3 Hgni, ut in
adomnes formas in tali materia indu- instanti possit corrumpere formam li-
cendas, sicut si ignis esset perfecte gni, et inducere formam ignis, et nul-
praesens ligno optime disposito, in eo- lum esset medium ; sic est in propo-
dem instanti quo fuisset preesens, sito.
corrumperet lignum, et formam ignis

SGHOLIUM.
induceret in materiam illius ligni ; et
si in illo instanti non posset, nec Teneiulo somen non agere in generatione,
quiu conveilitur in geniluiii, de quo 2. dis-
etiam in tempore sequenti, quia pra3-
lincl. 18. dicenduua est nicilrem imniediale per
supponitur quod sit ita perfecte dis-
suani formam generare, et sic verius generat
positus in illo instanti ad agendum, quam pater ;
si vero teneatur semen non con-
sicut in toto tempore sequente, cum verti in genitum, sed remunere, donec post
;
DIST. IV. QILESTIO UN[C. 19-
goneralionera resolvatur in aliiid, polost «iiii

ne priovia ])or illain vim activiim,
(|uod active generat. Vide Scotuni 2. distinct.
quio fuit in somino jîitris ; vol si
18.
ponatur seinen ])iiliis inanero in
o So(l liic est miuni (n) (liil)iiiiii, instiinti p:enerationis, et vini iicti-
2.dist M^"*^ seciindiiin dicla in ([iicPstinni- viiin inanere in eo, et semen non
tsuper
j),,^ (Ij^ rationihus scininalil)ns, la- convorti in corpus ])rolis, sod ])osf
etaph.
ti(t sominalis non ost
...
principium formalionom corporis resolvi in
aôndi in ironerationo, quia lunc aliud, adhtic iii inslanti generatio-

non inanet, sicut nec suhstanlia, nis inater et jîiter ])oterunt aêre
quain consoquitur, sod lanluni ost per illain viin dimissam manentem
ratio afjendi iu alteratione prioce- in seinine. Nec videtur islud mtil-
dente generationem, et liic nulla tum inconveniens attrihuere tantam
iilteratio praccessit generationem actionem matri, quia facta decisi(3-
orô secundum hoc ex parte matris ne seminis patris, tota sequens for-
nulla fuit actio per rationem se- inalio usque iid partum videtur
ininalem, et ila nec per aliquam principaliter sequi conditiones niii-
vim in materia ministrata. tris, ut si haheat matricem calidam,
If(jc concedendum (o) esset secun- et hene dispositam, etc.
dtim illa, sod tamen ipsa mater p(3-

tiiit immediate operari in inslanti COMMENTARIUS.
generationis, quia ipsa immodiate
fuit pra'sens, et hahuit vim activam (n) Sed hicest ummi dubium. Doc- 10.
g-enerativam rospeclu termini actio- tor hic movet difticultatem, quia dixi
nis, et ita forte est in aliis matrihus supra, quod mater eoncurrit active ad
quod non tantuin per vim activam generationem prolis, quiaadministrat
in materia ministrata agunt, sed semen, quo est ratio formalis agen-
in
etiam corrupta illa vi activa in di sive producendi prolem partialiter.

somine in instanti fioneratioiiis, Hoc enim videtur contra dicta in 2.
sicut suhstantia in qua ost, ipste dist. 18. uhi probavit subtiliter quod
immediate ajiûnt ad terminurn ô- nec semen, nec ratio seminalis con-
nerationis producenduin, (juod vi- currit active ad formam corporis or-
dotur prohahile, qtiia j)osito illo ganici. Patet ibi, quia in illo iustanti
cor])ore sic alterato in ilio inslanti quo inducitur forma organica, etratio
per p(jtontiain divinam extra ma- seminalis et seraen desinunt esse. Si
tricemnon fieret generatio, et ta- ergo in illo ultimo instanti desinunt
men idem ])assuin esset, el eadorn esse ergo non attingunt illam formam,
agentia essent a])proxiinala , iil quia producens aliquid, ut producens,
videtur, nisi do sola matie. i^t est prius producto, et hahet cssc, et
nen '
sit iiiiic si i)oiialur somcii naliis cof- tunc sequeretur quod forma substati-
•ate- '
. . .
'
p.ro- lumpi in illo inslanli, j)ula, qiiia tialis seminis, et forma substantiifi or-
•ius , • • •
agit est pars materialis

I
j)rolis,
I
verius ganiccO essent simul iu eodem instan-

era-
•m mater agit quam i)al(3r, qiiia ipsa ti, quod est impossibiie ; ratio ergo
immediate in instanli generjitionis, seminalis tantum est causa eflectiva
palor non, sed taiiliim in allcralio- alicujus dispositionisad formam orga-
nicam, et si sic, mater non est causa totalis, dico quod non, quia multae
activa forma? corporis organici per alitD causa3 partiales concurrunt, ut
aliquam rationem seminalem. Deus, et forte Sol.
17. (o) Hoc concedendum esset, scilicet Ad secundum dico, quod in hoc Ad
quod non habet activitatem per ali- pater diceretur causa principalis, par-
quam rationem seminalem, id est, tialis, non quia immediate attingeret
quffi ratio seminalis, vel semen pro- formam organicam, sed quia produce-
ductum a matre nihil producit de for- retsemen, quod esset magis dispositi-
ma corporis organici, sed tantum dis- vumad illamformamquam semen ma-
ponit, et hoc idem dicendum est de tris, et quod modo vegetativa matris
semine patris, et hoc patet dist. 18. sit magis prsesens loco generationi
secimdi. In ista littera dicit duo Pri- :
debito, quam vegetativa patris accidit
mum, quod vegetativa matris potest sibi.
esse causa activa formai corporis or- Secundum est ibi : Vel si ponatur. f
Dubium. ganici ; et probat, quia patre mortuo Dicit Doctor quod etiam possumus
nihil attingit de forma corporis orga- tenere, qnod tam semen patris quam
nici, quia vegetativa patris, ut absens matris possunt manere usque ad ins-
non potest agere. Et tunc videntur se- tans generationis prolis, ita quod in
qui multa inconvenientia. Primo, eodem instanti quo forma organica
quod vegetativa patris non erit ejus- inducitur, semen non corrumpitur,
dem rationis cum vegetativa matris, sed remanet, et sic pater ageret ad
cum illa quae est matris sit vere ac- illam formam.
tiva formse organicae, et patris nullo Sed tunc est difficultas, ex qua ma- j^-fg
modo est activa, quia tantum

illa est teria generetur corpus organicum ? Si
activa seminis, quod semen non at- dicis, quod ex semine, quod in illo
tingit illam formam, ut dixi, et sic vi- instanti corrumpitur, ut patet, hoc
dentur esse alterius rationis, per ar- est falsum, quia tunc illud semen non
gumentum Doctoris factum supra. maneret, ut patet, quia in eodem ins-
.^ Secundo, sequitur quod mater sit tanti quo B generatur ex A, B desinit;
item aiiud causa magis principalis quam pater ;
si ex alio, quseritur de illo.
dubium.
patet, quia mater non tantum pro- quod sustinendo hanc opinio-
Dico, Resp
ducit semen, quod est dispositivum nem quod illud corpus organicum ge-
ad formam organicam, sed etiam im- nerabitur ex partibus seminis grossio-
mediateattingit illamformam, pater ribus et magis terrestribus, et sic in
autem tantum producit semen. illoinstanti illee partes corrumpuntur,
Responsio Rcspondeo, quod sustinendo hanc sed partes seminis magis spirituales
^'^ P""'"
opinionem possum dicere, quod vege- et vere activa? non corrumperentur,
mum.
tativa patris, si esset ita prsesens, sed post generationem prolis resolve-
sicutvegetativamatris,vere posset at- rentur in aliquod aliud.
tingere formam organicam, imo prin-
scnOLiUM.
cipalius, et quod non sit prsesens ac-
cidit sibi. Mariam fuisse miraculosam et naturalem
Si dicatur, ergo videtur quod ipsa matrem Christi, et explicat quomodo ita D;
mater, patre non pra^sente, sit causa Ambros. lib. do Inoarnat. o. 6. D. Thom. 3.
DIST. IV. QU.KSTin IWIC. 190
pait. qUcTsf. 3.'), aif. i. Viil.> 1). Honuvent. hio, ruption.- vil apertiono, et sii; Maria niaiisit
arl .1. <|. 2. i't HicLai.l. arl. i. iiuivst. 3. viigo post partum, sicut ante. Isai. 7. Fxcc vir-
go, ctc. Malth. 2. A'on cognovit enin doner pepe-
j ',,
Sed osliie (MMiPedeiuliim, ([iiod ril. Dfnnilur in f.lialced. .\cf. Ti. in (>. Syn. Act.
Maiia fiieril malei* naliiralis (liirisli, If. iii Kpislola Sophronii in L.it.Man. consult.
vel qiiod mifaeiilosc generavit ('liri-

5. (lan. 3. quod vero Maria active cxpuierit
{^>rpns Ciiristi, collitîtur ex illo Luc. Peperit
slnm ?
FiHuni suum, Doclor non explicat quomodo
I{esj)()ndeo, Anselniiis de Conccp-
j)otuil concurrere ad motum penetrative, sed
tl/ rin/lNa/f, r. '2. dieil lianc gene- hoc explicandum est, sicut idde ejus concursu
rationein fiiiss(^ miraeulosam, et iioi instanfaneo, ad priTcdiclos tres motus.
qiiidein vernm est qnantmn ad
niodnm redneendi potenliam nalii-
Ad arji-iimenla (p). Ad j)riinmn ...
ralem aclivam Maria^ ad actiiin,

dieo, (juod virjô et inaler non oj)po- virsinitas
([luv naliiralilor non reducitnr ad nnnlur aliijua opj)ositione formali, Ja"no^nn",''
"^^ ''^ privaliva, nec ut contraria; P--tur,

aeluin, nisi a causa acliva delernii-
virînilas eniin privat tantuin actio- q""'nodov
nala nalnrali, scilicet vi acliva pa-
tris naluralis. Fuil etiam iniraculosa
nein causa^ superioris naluraiis,
quantum ad moduin procedendi iii

non autem virtulem activain matris ;
generatione, quia vel erat omni- maternitas antem noii necessario

illa
ponit actionem illius causa» sujêrio-
no subita, qualis non est processus
naturalis in •'ênoratione hominis. ris, sed tanlum illam communiter
Xe] si fuit successiva, iili motus concomilalur illa actio; sed si alius
qtii priecesserunt generationein, in suj)j)leat aclionem illam totam cau-

ila brevi tempore fuerunl, in quan- «^' naturalis, potest esse maternilas
to non sunt nati fieri naturaliter,

secundum suam ratKjuem, tamen et
sed ex parte ipsius potenticT activco cuin privatione actionis causa3 na-
quia ^^^'•^'i^ superioris, et ila cuni vii-i-

"SUxniv erat naturcilitas, ista
potentia ei erat naturaiis, secun- nitate, et Exemplum,
ita fuit hic.
dum qiiam erat naturaiiter fo^cnn- objeclum creatum nalum est con-
da, et poluisset concepisse a patre
causare cum intellectu ineo inlel-
ad lectionem; intellectum i-itur con-

naturali, et naturaiiter egisse
productionem proiis, el j)ropler cipere notitiamcommuniter requirit
islam polentiam activam naturaiem, 'Ûicctum crealum movere mtellec-
qiia oj)erai)atur, iiolest dici ncilu- ^""»' sed mm requiril hoc ex per se
tamen proj)-
i'alione enim Deus
sua; si siij.pieat
raiis inater Christi, et
aclKmem objecli movendo inlellec-
ter modum exequendi a.-liim hujiis
potentico diijdicem ,i.m naliiraiem, «^""' l'^^^^^^ intellectus eamdem no-

tiliam concipere, quain concij)eret
polest dici non naluraliter, sed ini-
objeclo mov.Mite, et ita si in iutcdlec-
raculose genuisse.
lii concipiente non moveri al) (jbjecto
SCHOIdLM. creah) desi^^naretur jici' nomen \ ir-
giiiitatis, vei iiicoriiijilibililalis, vel

Exjilicat qnomoilo iiiatiMiiitas et virginitas
imj)assil)iiilatis, ncjii rcjjiignarel aii-
non opponantur fortnaliler, etmiraculum iii co
quornodo formaliler inlidh^cliim con-
fuisse, quod Corpus Christi fuorit simnl ciim
claustro virpinali, tiansiMiiKl.) pt-i iliiid siiio cij)ere el virgiiHMii (3sse ; ila est lile.
;
200 LIB. Tll. SENTENTIARUM
Miracuium Si objicias de parere, quia clausa hoc passivo, quia aliud aclivuui
vhvro^ciau- "OJ^ potest parere, respondeo, il)i vicem hujus activi supplere potest
eihvleni ^^^^ uiiraculum, quod corpus simul ita in })i'oposito pater dicil tale
vum et fQerit cum alio corpore, et forie activuni speciale, et ejus actio
aliud ab eo / ^
^ .
quoconce- novuui miraciilum aliiid ab illo, quo supplebatur liic ab alio agente.
pit sine
actione virgo conccpit siuc actione cauScG Ad ultiuium, conceditur quod si
causEE na- . . . , ,
tuiaiis su- naturalis superioris; sed de partu alifB matres agant, et ista egit ad
peuGiis.
communiter conceditur
ggî^jg tan- hanc generationem.
quam non difficile, quod ibi illa Cum arguitur de instanti, patet
mater operabatur quidquid alia^ responsio ex solutione quaistionis,
matres, sicut et in fovendb, con- quia si tempore prcccedente
in toto
servando et nutriendo fcetum in cooperata fuisset, bene concederetur

utero. Et tamen ibi forte posset fieri in ultimo instanti potuisse coope-
difficultas specialis, quod nulla rari ad formam inducibilem in illo
esset vis activa in matre potens instanti, sed non fuisset tunc coope-
movere corpus prolis localiter ad rata in instanti per operationem
exeundum, et maxime ad essendum istam factam, quia illa tunc non
simul cum alio corpore, quia nulla fuisset; igitur tantum per virtutem
virtus creata potest movere localiter activam, quam tunc habuisset
corpus ad aliquod ubi, nisi expellat eamdem quam prius, licet non ege-
aliud corpus, saltem loquendo de rit ad illa intermedia, qucje in tem-
corpore non glorioso. pore causarentur.
16. Ad secundum dico, quod Damas- Ad argumenta pro opinione pri- 17.
cenus non negat eam absolute esse ma. Ad Philosophum, exponitur Ad ar

num.
matrem Christi, sed contra Nesto- quod maler non est causa principa-
rium, qui sub illo vocabulo vo- lis agens, et ipsa etiam principalius
luit eam negare esse matrem Dei, ministrat materiam, quia corpus
ponendo quod peperit purum Iiomi- prolis magis formatur de materia
nem. Unde post illam auctorita- ministrata a matre quam de materia
tem subdit in destructione Theoto- ministrata a patre. Si autem aliter
cos, id est, Dei genitricis vocis, intelligatPhilosophus negatur, ,
nefarius et execrandus Nestorius : quia Galenus sentit oppositum, si-

Sollus ualinve lionoratde super oni- cut recitat Avicenna, et in istis
nem creaturam Dei geuitricis vocem magis credendum est expertis.

(et si ipse resciudatur cum impio Ad Augustinum quod solus
dico,
Sataua) adinveuit non igitur ne-
; iHo eflectus producitur secundum
gavit illud, sed noluit communicare rationem seminalem, ad cujus pro-
in sermone cum hcT.retico illo, qui diiclionem vis activa creata concur-
sub vocabulo illo occultabat vene- rit, ut totalis causa ; nec sic erat in
num suum. proposito, quia etsi JMaria per vim
(q) Ad aliud dico, quod activum naluralem egerit, non lainen totalis
et passivum iu communi necessa- causa erat causa naluralis, sed
rio ad invicem referuntur. Nou ne- principalior erat Spiritus sanctus.
cesse est ita esse de hoc activo et
DIST. IV. OU.ESIIO IMC. 201
communiter requirit objectum croa-

COM.MKNTARIUS. tum movere intellectum, sive concau-
sare eamdem notiliam, ut satis patet
0. (p) Ad argiimrji/(i. Primo arguit Do- n.y)QQXove in prolog. qUi-esf. 1. et disl.
ctor, probando quod Virg-o .Maria non ;>. f/. 1 . primi, sed non requirit hoc
fuerit vere mater Dei. Kt primo sic : ex per se ratione sua, quasi sit impos-
virginitas et maternitas sunt opposita sibile causare notitiam, puta lapidis,
contraria, sed contraria non possunt si non concurrat
iapis active, quia si
esse simul, quia si sic, ergo et contra- Deus suppleat vicem lapidis in mo-
dictoria; arguit enim IMiilosophus 4. vendo intellectum, potest intellectus
Mctapliys. text. c. 9. quod si contradi- eamdem notitiam lapidis causare,
ctoria possunt simul esse, ergo et con- quam causaret ipso lapide movente,
traria. Unde secundum aliam transia- et ita si in intellectu concipiente sive
tionem sic habetur: Quoniam, inquit, generante non moveri ab objecto
si hoc esset possibile, scilicet contradi- creato designaretur per nomen viirji-
ctoria simul posse esse, possibil.e esset nitatis, vel incorruplibililatis , vel im-
iil contraria esse)it in eodeni. Et textus passibilitatis, non repugnaret aliquo
c. 27. secundum aliam translationem modo intellectum concipere (et hoc
habetur sic : Et si est (inquit) impossi- concurrente causa supernaturali sup-
bile iit duo conlradictoria vera simui plente vicem objecti naturalis) et vir-
sint in eodem, manifestum est, qnod sit ginem esse ; ita est hic.
impossibile, ut contraria sinl simul in Si objicias de parere, quia clausa

21,
eodem etiam; et parum infra; Si igitur non potest parere, sed clausa peperit.
impossibile est dicere., t/uod affirmativa Respondeo, quod ibi fuit miraculum,
et negativa sint insimul, rectum videtur quia corpus, scilicet Ghristi fuit si-
utsit impossibile ut contraria sint insimul cum alio corpore in eodem pne-
mul. HiBC ibi. cise loco, quia fuit simul cum illa
nodo Respondet, quod virginitaset mater. parte corporis, quam miraculose Iran-
nitas,
terni nitas non opponuntur aliqua opposi- sivit, remanente illa parte omnino
»n op
ntur. tione formali, nec contraria, nec pri- indivisa. Et addit, quod forte fuit no-
vativa. Patet, quia virginitas tantum vum miraculum, aliud scilicet ab illo
privat actionem causan superioris na- quo Maria concepit, sine actione cau-
turalis, quia illa causa agitper coitum, sa^ naturalis superioris. Videtur enim
qui non potest stare cum virginitate, quod omnino sit novum miraculum,
ut patet ; et sic virginitas privat om- quia stante illa miraculo quo conce-
nem coitum, sed non privat actionem pit, non sequitur quod via naturali
causcC supernaturalis, quia causa su- possit parere ompino clausa, sicut di-
pernaturalis potest supplere vicem, cimus quod Cliristus j)otuit [)iili lla-
sive causalilatem mariti, ut patet, nec gella et mortom, eodem miraculo (juo
etiara maternitas privat actionem na- boalitudo non rfdundavil in corpus,
m- turalem matris. Kxemplum est de ob- qiiia stante illo miraculo, poluit pati
Tl.
jecto creato, quod natum est concau- naturaliter et mori, ul palcl a Doctore
sare cum inteilectu meo cognitionem; infra dist. 21. Sed non sic in pro[)osilo,
intellectum igitur gignere notitiam ut snlis patet intuenti, et hoc est quod
202 LIB. \n. SENTENTIARUM
dioit Dontor ibi : Et tamen posset f\eri Respondeo dupliciter: Primo, quod Resp
ibi specialis difficultas. dictam Doctoris de proportione extre-

22. Ad secundum et tertium patet res- morum in communi, non est sic intel-
ponsio. ligendum absolute, et in generali, sed

Quarto arguitur Activum et passi-
: sic, quod quando est aliquod activum
vum sunt correlativa mutua ad invi- ada^quate respiciens aliquod passivum

cem, ut patet 5. Metaph. lext. c. 20, quodlibet ejusdem rationis unius ex-
Alia (inquit) ut calefactivum ad cale- tremi potest agere in quolibet ejus-
factibile, etsectivumadsecabile, et om- dem rationis alterius extremi, ut obje-
nijio activum ad passinum:hddc ibi. ctum motivum, quod respicit poten-
Sed mater se liabet ad patrem sicut tiam passivam, puta visibile, in ra-
activum ad passivum, secundum Phi- tione motivi, adaequate respiciet po-
losophum 15. de Animalibus, ubi Phi- tentiam visivam in ratione passivi;
losophus comparat virtutem in semine ergo quodlibet visibile potest agere in
patris artifici, et materiam ministra- quamlibet potentiam visivam, non
tam a matre ligno, de quo artifex autem accipiendo motivum in com-
facit scamnum, el lignum nullo modo muni, sic dicendo, quod motivum in
se habet active respectu scamni si ;
communi habet proportionem ad po-
ergo pater se habet active, et mater tentiam passivam, communi,
sic in
passive, igitur pater et mater sunt quia tunc quodlibet motivum posset
correlativa mutua, sed nullus est agere in quamlibet potentiam, et sic
pater Christi, ut patet ; ergo nulla est eolor possetimmutare auditum ; debet
mater Christi. ergo intelligi de extremis determina-
Cq) Ad aliud dico. Dicit Doctor quod tis, sub quibus plura ejusdem rationis
licet activum communiter sumptum continentur, sicut est de visibili, et
necessario referatur ad passivum, et de potentia visiva, audibili,et potentia
e contra, non tamen sequitur quod auditiva, etc.
hoc activum referatur ad hoc passi- Secundo dico, quod quando Doctor 2\
vum, nec e contra, et sic non sequitur dicit, quod quando est proportio inter Aiia
quod mater, quee se habetquodammo- extrema universaliter sumpta, ilia ^**"
do passive, referatur ad patrem, qui se extrema accipiuntur secundum adee-

habet magis active. quationem, inquantum includuntur in
Difficuitas ^^^ ^^*^ occurrit difficultas, quia quolibet consequente, ita quod extre-
""^chi-a"^
Doctor dicit in pluribus locis, quod mum unum commune non accipitur
quando est proportio inter aliqua solum pro conceptu comrauni, sed
extrema universaliter sumpta, quodli- prout includitur in quolibet inferiori^
bet unius extremi habet proportionem sicut dicimus, quod inter visibile, et
ad quodlibetalterius extremi, etexem- potentiam visivam est proportio activi
plificat de activo et passivo, ut patet ad passivum. Ubi accipitur visibile
inproiofj. quxst. desubjecto Theologise, prout includitur in quolibet visibili,et

iji 2. distinct. 9. ergo videtur quod si potentia passiva visiva, prout includi-
activum, ut activum referatur ad pas- tur, etc. et sic idem est dicere, quod
sivum, et e contra, quod hoc activum si visibile, inquantum visibile, potest
possit referri ad hoc passivum. movere potentiam visivam, inquan-
DIST. IV. QUiESTlO LMC. 2U3
tum potenlia visiva, ac si diceremus, cumque elTectus. Licet enim all)edo
quod quodlibet visibile potest movero possit causare visionem in quamlibet

quamlibet potentiam visivam, et quic- potentiam visivam sibi approximatam
libet potentia visiva est nata moveri a et dispositam, non tamen sequitur
quolibet visibili. Quando er|.>o dieitur, quod possit producere visionem nigre-
activum refertur ad passivum in com- diiiis, quui specie distinguitur a vi-
muni, non accipitur sic ada^quate, ut sione albedinis. Sic in proposito, licet
dixi supra. imo ut sic, activum iii pater sic activus respectu prolis, ut
communi refertur ad passivum iii comparatur ad quamlibet potentiam

communi. et quodlil>et ad quodlibet. passivam mulieris dispositam, non
m alio Dico etiam et quod bene
brevius, tamen sequilur quod sit aclivus res-
)onsio.
quodlibet activum contentumsub uno pectu cujuscumque prolis, quia non
extremo proportionis potest in quodli- respectu Christi, ut patet. Et sic finis
bet passivum contentum sub extremo hujus distinctionis.
alterius proportionis, ut quilibet color Distinctionem quintam aliter non
[ potest in quamlibet potentiara visi- expono, quia satis clara est ex his,
vam.non tamen sequiturquod possit quae difTuse exposui i/i prima ciisL hn-
in quodlibet passivum respectu cujus- jus terlii.
DISTmCTIO V.
(Textus Magistri Sententiarum).
De modo uniendi divinam et hnma- naturam servi, in suam accepit Deus

nam naturam in Christo. ille personam. » Item « Deus enim :
Verbum non accepit personam ho-

Prffiterea iiiquiri oportet, cum ex minis, sed naturam. » Item : « Deiibid.p
A.
prcT.missis constet, Verbum Dei car- Filius unigenitus, ut carnem homi-^^lg/i
nem animam simul assumpsisse
et nis animamque mundaret, suscep- g^Jg
unitatem personffi quid horum
^-
in ;
tione carnis aniniccque rationalis in-
potius concedendum sit , scilicet carnatus His abisque pluribus
est. »
Ourestiones quod jêrsoua personam, vel natura auctoritatibus evidenter ostenditur,
^paier'" naturam, vel persona naturam, vel non naturam personam, nec perso-
natura personam assumpserit, et an nam personam, sed personam natu-
itaconveniat dici, divinam naturam ram accepisse. De quarto vero De
qusesl
esse incarnatam, sicut Deus incar- quciestionis articulo, utrum scilicet
natus et Verhuni incarnatum sane natura naturam assumpserit, scru-

Qufpst.in- dicitur. Ha^c inquisitio sive quffi- pulosa etiam inter doctos quciestio
cidens.
^,gj^(]j ratio, juxta sacrarum auctori- est, quia et in lioc plurimum dis-
tatum testimonia, partim implicita sentire videntur qui auctoritate
atque perplexa, partim vero expli- prgeclari aliisque doctiores in sacra
-cita est et Certum est enim

aperta. Pagina extiterunt. Nec tantum alii
et sJne ambiguitate verum, quod ab aliis, verum etiam iidem a seipsis

Resp. ad3. non natura personam, nec persona dissonare videntur, sicut subjecta
quiest.
pgj,gQj,j^j^^ sed ;}m'0??« naturam as- capitula docent. Legitur enim in Auctor
-sumpsit. Quod Sanctorum subditis Concilio Tbletano VI. traditum sic : âÂe
comprobatur testimoniis et astrui- « Solum Verbum caro factum estetjoami.
Aug. c. 2. tur documentis. Ait enim Auûsti- habitavit in nobis ;

et cum tota Tri-
li^- ^^ ^^de ad Petrum : nitas operata sit formationem sus-

""imm." "i's «'^^
^^ Deus uni^^-enitus, dum concipere- cepti hominis, quoniam inseparabi-

^îilT'
tur, veritalem carnis accepit ex lia sunt opera Trinitatis, solus tamen
Virgine ; et cum nasceretur, inte- Filius accepit hominem in singula-
gritalem virginitatis servavit in Ma- ritatem persona^, non in unitatem

tre. ^]t paulo post : « sic Deus bu- divina^ naturcp, id est, quod est id
manam natiiram in unitatem pcr- proprium Filii, non quod coinmune

sonae suscejît, quod se humilians est Trinitati. » Idem in Concilio XI.
per misericordiam incorrupla^ Vir- Toletano «: Cnius sul)slantice cre-

ginis uterum, ex ea nascilurus im- dinuis Deum Palr^Mn et Filium et
plevit. Formani ergo servi, itl cst. Spiritum sanctum, non lamen dici-
;
OISTINCTK) V. 205
fiuis, iit luijus Tiiiutalis iiiiitateiii sisse inoiisli-atur. .Vit (Miiiii .Vimiisli-
Maria Vir^"<) litMnicril. sed tanliim iius /// 1. lilfro de Trinitale : « l^liain
riliuiii, qui solus iialuiaiii iiostraiii seijiso (Ihristus luiiior lactus est, for-
iii uiiilaltMii porsoiur sua^ assuiiiii- maiii siMvi accijii^Mis. Neijuc (Miiin
sil. lucarnaliniuMU (luociuo hujus sic accepil forinam s(M-vi, ul ainitte-
Filii Doi litla Trinilas opLM-ata esse ret formam I)(m', iii (jua erat aMjua-
creilonda esl ; soliis lainen Filius lis Palri, iil ct iii foiina servi el iii
forinaiu siMvi accepil iii sin^'ulari- foriiia I)ci idcin ij)se sit iiiiii;enitus
lahMu persona». » llis insinuari vi- I''iliiis Patris, quia forma l)ci acce-
(leliir, (juod pcrsoiKi lanluiu natu- j)it forinam servi. » Si autein fornm
rain, non nalurd ualuraiu assuinp- Dci forniam servi accejiit, sine du-
serit. Si enim quod ro/fuuufie esl hio ////////•// naluram accepit. FormiP, Dui)iuin 2.
Trinitali iion accepit lionunem ;

ciiiiii noinine nalura si^nilicatur,
ergo non iialura divina, qua' coin- ut Augustinus evidenter docet ///
Fulgcn-
lius.
o2.
rte.
nuinis est tiibus personis. Cui vide- libro de fide ad Petrum : « Guin, Cap.2. post
nicdium
um. 1
lur obviare quod Aufjuslinus ail /// iiHjuit, de Ghristo audis, quia in capitis.
c. 2. Hilar. non
I me- lib. de Fide ad Petrum « Xec : di- forina Dei erat, oj)ortet agnoscere lonê a
I cap. principio.
. 1. 1 vinitas, inquit, Ghrisli aliena est a firmissimeque tenere, in illo formm HitM-onyin.
4. in oxplana-
natura Patris, secundum id (luod, nomine naturalem plenitudinem de- tione syni-
boli ad Da-
in principio erat Verbuni ; nec hu- here intelligi. In forma Dei igitur masum.
inanitas ejus aliena est a natura Ma- erat, quia in natura Dei Patris sem-
tris, secundum id quod Verbuni j)er erat, de quo natus crat. » Ili-
raro factuni est. Illa eiiiin nalura, lariiis quo(jue /// 12. libro de Tri-
semper genita manet ex Patre,
(|un.' nitate, ita ait : « Esse in fornia Dei
naturam nostram sine peccato sus- non alia inlelligentia est, quam in
I ut nasceretur ex Virîne. »
cepil, Dei inanere natura. » Didicisti, iio-
llac auctoritate videtur tradi, (juod mma /orniiB intelligentiam lieri ////-
divina natura humanam suscepit turce, et audisti, (juod forma Dci

iihi vehementer moveri possunuis, forinam servi suscepit ; unde con-
I
(juod eani tjefiitam <eternaliter ex sequens esl, quod natura divina na-
Patre dicil, iiisi f(U'te fiaturani pro turam humaiiam suscejiit. Quod
persona hic accipiat, alioquin, si etiain Hieronymus in exj)lanalione
r. I. dixerimus, naturani trihus personis lidei evidenter insinuat, imjniens :
. V.
1. de comnuinem genitam esse, occur- « Passus est Filius Dci, noii j)ula-
it.c.l
me- ruiil iiobis ex adverso qu<'e in tractive, sed vere ; secundum illiid j)as-
am.
7. et
latii de Tiinitate disseruimus, uhi sus est, quod j)ati j)oteral, id cst,
1.
l for-
diximusnon naturani naluram, scd iion secundum illaiii substjintiam,
lomi- personam personam g(jiiiiiss(j quia, ;
(\vu\\ assunipsit, sed se( undum illain,
itelli-
ur. si natura •ieiiuisset naturam, (miiii {\\[iv assumpta est. » l^]x quo a|)j)arel
una (?ademque sit natiiia Tiiuitalis, divinain subslfntliam assuinjisisse

eadem res seipsam ^(Miuisset (juod ;
humaiiaiii. Iv\' V(Mhis aiil(Mii Aii-
Auûstinus posse li(M'i neât. '^{'^^ guslini siip(Miiis |)ositis, adhihila
alihi certum rcpiMiiiiiis do(Mim(Mi- (lili;.;(3ntia, iiiiiiii \i(lcliir, soliiin
tiim, quo iialiira iiaturam assiimj)- Verbum (ariicin factum ct iiatu-

°

Distinct. 1. ram solum suscepisse liumanam, ct scilicct id quod est proprium Filit,
lit. D.
Aug. de fi- diviiiaui naluram eamdem acce- non quod commune est Trinitati^
de ad Pe-
trum c. 2. pisse. Ait enim « Trinitas nos sibi
:
hominem accepit, sic oportet intel-
in fine.
reconciliavit per lioc, quod solum ligi, id est, proprie in hypostasi
Verbum carnem ipsa Trinitas fecit. Filii, non communiter per-
in tribus
In quo sic veritas incommutal)ilis sonis, divina natura liumanam na-

manet divinse humangeque natura^, turam sibi univit. Qui sensus ex pamasi
ut sicut vera semper est ejus divi- verbis Damasceni confir- thod.fi
Joannis
nitas, quam
de Patre habet, ila matur, qui totam divinam naturam ^'
vera semper atque incommutabilis in una hypostaseon incarnatam esse
ejus sit humanitas, quam sibi uni- evidenter asserit, dicens « In hu- Dubiun :
Distinct.2.
tam summa divinitas gerit. » Ecce, manatione Dei Verbi aimus omnem
lifc. G.
et solu7n Verbum dixit carnem fac- et perfectam naturam Deitatis in una
tum, humanitatem dimnitati uni-

et ejus hypostaseon incarnatam esse,
tam. Idem quoque superius dixit unitam esse humana? natura^,
id est,
« servilem formam a solo Filio sus- et non partem parti. Omni enim hu-
ceptam, quam lota Trinitas fecit. » manse natura^, aimus unitam esse
Jam facile est agnoscere, quam di- omnem Deitatis naturam vel sub-
versa et multinlicia super qua^s- stantiam.»Item: « Eadem est natura Lib.et(
tione proposita auctores tradule- insmgula hypostaseon^ id est, per- pauio ii
runt; ideoque posteriores ea legen- sonarum et quando dicimus, na-

; rursu
cap.
tes varias atque contrarias, ex prcB- turam Verbi incarnatam esse, se-
dictis occasionem sumentes, pro- cundum beatos Athanasium et
munt sententias. Gyrillum, Deitatem dicimus esse
unitam carni, et unam naturam Dei
Quid de hoc tenendwn sit. Verbi incarnatam confitemur. Ver-
bum autem quod commune est
et
B. Non autem omnis mendacii et substantia^ possidet et quod proprie-

Concordia contradiclionis notam a sacris Pa- tatis est habens hypostaseos, » id
auclorita-
tum. ginis sechidere cupientes, orthodo- est, persona?. Ex his manifeste os-
xis, Patribus atque Catliolicis doc- tenditur, quod natura divina incar-
toribus, nulla pravcC intelligentice nata est. Unde et eadem vere dicitur
suspicione notatis, consentimus di- suscepisse humanam naturam.
centcs,idpersouam Filii assumpsis-
se naturam humanam, et naturam A?i divina natura debeat dici caro
divinam humance naturse in Fiho facta ?
unitam eamque sibi unisse vel as-

sumpsisse. Undc et vere incarnata Sed quccritur, utrum eadem di- a
De divitia dicitur. Quod vero dicitur .so/^/.s Fi- vinanatura debeat A[q'\ caro facta,^^^^-^-
natura
incarnata. lius formam servi ciccepisse, per sicut Vcrbum dicitur caro factum.
hoc non excluditur divina natura Si enim idem est incarnari quod est
ab acceptione servilis fornuT, sed carnem fieri^ videri potest ita de-
alicB dua? persona}, Pater scilicet et bere dici, quod sit caro facta, sicut
Spiritus sanctus. Item ct illud aliud, dicitur incarnata. Ad quod dicimus,
DISTI^XTIO V. 207
iStio ([iiia, si illiid (lirluiii iii sncra Serip- illis unilum V(»rbiim esl. Nain sibi
dens
itur. Ima roporiivliir, ex eadeiii iiilclli- invicem sunt iiiiila siinul, ciiiii \'er-
^vnlia aecipereliir, qiia, ruiii dieitiir i)o nnila sunt. Allera laiiicn unione
iucarnata. Sed quia illud auclorilas invicem unila siint illa duo, scilicet
suhlicuil. alque loeutiouis niodus anima et caro, alia iiiiiom* Verbo
niiniain videreliir lacere expressio- iiiiila siinl : ({iiia alia esl uiiio aiii-
nein, si nalura divina dicerelur earo ma' illius ad carnein, cl alia esl
iacla ; nielius Iioc silere puto vel iinio Verbi ad aniinam illam cl car-
nefi'are (piain lenierc asserere, nc, N(m
nein. Verbuin Dei
(mûv» accejiil
si illud dicalur, C(.niverlibilitas na- personam hominis, sed natnram,

lura' in naturani si^nificari pulelur. quia non eral ex carne illa etanima
Ex praMuissis indubilabililer constat, illa composifa j)ersona una, quam
qu(3d persona Verbi sive iialura Verbum acceperit, sed accipiendo

ttera hominis uatuiwn, scilicet carnein ct univit el uni(»ndo accepit.
aniniani, assuinpsit, sed non jêrso-
nani hominis. Si autcin natura di- Contra hoc opposilio, qua probare qui-
vina naturain hominis accepit, quadam volunt, personaui accepissc pcr-
;tio. renon homo, vcl csse

dicitur facta sonani.
nsio, homo, sicut Verbuin Dei. Ad quod

dici potest, quod Dei Filius dicitur Hic a quibusdam opponitur, (juod
E.
factus homo, vel esse homo, non pcrsona assumpsit personam. Pcr- K\- Boetio
lib. (^lontra
sohiin quia hoininein assunipsit, sona enim est « substanlia rationalis Eutyclien,
et Ne.sto-
sed quia ipsuin in unilatein et sin- individua' natuivp ; » hoc aulem est rium de
anima ergo si animam assumpsit, duabus na-
gularitatein sui, id es1, personcT, ;
turis in
et personam. Qiiod ideo non sequi- una
accej)it. Natura autein divina ho-
na
])ei'so-
Cliristi.
ininein quidein accejiit, id est, ho- tur, (juia aniina non est j)ersona,
niinis forinam sibi univit, sed non qiiando alii rei est unila personali-
in sinîularitatem et unitatcm sui. ter, sed (juaiido pcr se est. Absolula
Servata enim proprictate ac diver- eniin a corj)ore jêrsona est, sicut
sitate dnaruin natnrarum, persona^ Angelus. Illa autem anima num-
sinf.ûlarilas exitit. Ideoque iion sic (jiiain fiiit, qiiin esset alii rei con-
I dicilur divina nalura esse hoino, juncla. Ideoque iioii, ea assumpta,
vel facta homo, sicut Dei lîiius. persona est assumpta. Aliter (jiio- Objicitur
it('ruui.
m 4. Quidain laiiien indiirerenter utrumque niluntur j)robare, Verbuin Dei I)e Pr;o-
dest. sanct.
que concedunt. assumpsisse personam, (jiiia as- lib. 1. cap.
1".. Psalm.
sumpsit aliqnem hominem. Assuin- G4.
Quare non accepit personam hoivJnis, j)sil enim homincm .lcsuin (^hris-
ciim honiinem assunipserit. tum (M'go ali(jucm JKjiiiinem. (Jiiod
;
aulem hominem .lesum (Ihrisliim

Ideo vero lujn ])crsonani hominis assumpserit, Augustinus /// c.ipo-
ad assumpsit, quia car<» illa cl fiiiima silioue Si/mtjoli sub aiialliciiialc
ipa-
isst. illanon eranl unila' iii iiiiam |»cr- tradit dicens : « Si (jiiis dixcril
sonam, quain assumpsit, rjnia iinu ahjin; credideril, homincm .b'siim
ex illis constabat j)ersona, (jiiando (Ihrislum a Fili(t Dci assiimjiliim
,
208 LIB. III. SENTENTIARLIM
non fuisse, anallieina sil. » Qui prinio, utrum natura divina assuin-
etiam in pluribus Scrij^tune locis pserit vel assumere potuerit natu-
huiusmodi utitur locutionibus : ram Iiumanam secundo, utrum

;
« Ille homo a Verbo l)ei est assum- persona creata fuerit assumpta vel
ptus, ille homo factus est Christus. » potuit assumi.
Et prophela de homine (^hristo lo-

quens, Deo ait Bealus quem elegi-
:
QU.ESTIO I.
Responsio sti et asmmpsisii, etc. Ex quibus
consequi videtur, quod aliquis ho- Utrum natura divina assumpserit, vel
n^nTJv-.-
missas lo-
^^^^^ assuuiptus sit a Verl)o, et ita assumere potuerit naturam huma-
cutiones. i
persona sit assumpta a persona. nam ?
Sed quia hoc n.efas est dicere aut

Alens. 3. p. q. 1. m. 3. et q. 7. m. i. art. 3. D.
sentire, prfemissce locutiones eisque Tliom. 3. p. q. 3. art. 3. et hic. q. 2, art. 2.
D. Bonavent- art. 1. qusest. 4. Richard. art. i.
similes secundum hanc intelligen- q. 2. et dist. il. art. i. q. 4. .Egid. hic2. part.
ho- q. i. Suarez 3. p. tom. 1. dhp. 17. s. 1. Vasq.

tiaui sane accipi dehent, ut
dhp. 27.
mo Christus, sive ho7ne ille, sive
quidam homo dicatur assumptus a Circa primum (a) arguitur quod

II
Verbo sive unitus Verbo, non quia sic. Persona divina assumpsit na- Mag.
hominis persona assumpta vel
sit turam humanam ergo et natura
;
G.
Arg
unita Verbo, sed quia anima illa divina. Consequentia probatur H£e
qq. pc
et caro illa assumpta sunt et uni- quia qua^ sunt eadem rctditer res- tur S'
sum
ta Verbo, in quibus subsistit pectu cujuscumque actionis realis, suis
tionib
persona Dei et hominis, ut ad sunt eadem, sive se habeant ad aliqu'
origii
hominis naturam, non ad perso- illam ut principium, sive ut termi_ bu
nam respicias, cum assumptum, vel nus, quia actio realis est a principio
unitum, vel quemdam, vel aliquem non ut intentio tan-
reali, ut res, et
in hujusmodi locutionibus Scriptura tum, et ad terminum realem.

commemorat. Quocirca, cum quffi- PrcBterea, quod potuit probo,
Arg.
ritur sine proposita auctoritate, an quia natura divina, cum sit infinita,
aliquis, vel quidam homo sit as- includit in se rationem omnis sup-
sumptus a Verbo, Verbo;
vel unitus positi ; igitur potest supplere vicem
sine distinctione intelligentice non cujuslibet sup|)ositi creciti, et ita
est hic reddenda responsiq, quo- personare naturam creatam.

niam multiplex pra3missa est qua^s-
tio ; sed instantiam qucierentis ita COMMENTARIUS.

determinato; de hominis persona
si
quaeris, respondeo, 7ion; si de ho- (a) Circa pri7iiu)7i aryuitur quod sic,
minis natura, dico, est. etc. In fine Commentarii sui ad ppce- Suppl
P. Po
cedentem qua^stionem Lychetus assi- Cur Lj
tus no:
[Finis texlus Magistri.) gnavit rationem, cur hanc et sequen- plicay
hanc €
tem qua)stionem non explicaverit, ni- quenl
Circa istam dislinctionem (juin- mirum quia facile intelligi possunt ex quses
neu
tam, in qua Magister agit de extre- dictis in Gommentarioad qucestionem.
mis assumptionis, (juceruntur duo : primam distinctionis prima^. Verum
;
DIST. V. OU.ESTIO I. 209
etsi qua) diountur conducunt ut

ibi est quod primum mediato uniatur isti
hfle etiam intelligantup, tamen slcut tertio,'pra\>^crtim si impossibile sit esse
Scotus ipse liic aliqua addere voluit, unionemad unum quin sitad reliqua ;
itaaliquam etiam ulteriorem explica- sed natura divina unitur immediate,"~

tionem adjungere non erit lectoribus et conjungitur per realem identitatem
ingratum, sicut et in re ipsa erit ne- personaHtati,et personaUtas immedia-
cessarium. te unitur natura? humana), et pra^te-
us Itaque imprimis advertendum est rea non potest esseconjuncta persona-
;io-
non esse hic quicstionem An natura :
quinha^c sitconjuncta essentia}
litati,
divina assumpserit naturam huma- ergo naturadivina mediate unitur hu- —

nam quomodocumque, quia quando- mana) natura).
quidem natura divina identificetur Confirmatursecundo,quia ideo sub-
3.
realiler personalitati divina?, non est stantia dicitur esse subjectum media-
dubium quin realiter assumpserit natum qualitatum, quia eas subjectat
di turam humanam ;
quidquid enim rea- mediante quantitate, quse est imme-
ali-
liter competit uni ex realiter identid- diatum earum subjectum, et quic im-
catis, etiam realitercompetit omnibus mediatesubjeclatur insubstantia, sive
identificatis realiter ipsi; et sic in sen- completa, hoc est, toto composito, ut
tentia identificante intellectum et vo- Scotistae et Thomistae tenent, sive in-
luntatem, admittitur quod voluntas completa, hoc est, matoria prima, ut
realiter intellig-at et intellectus realiter tenent recentiores plures ; ergo quan-
velit, quare cum personalitas divina doquidem natura divina uniatur, seu
assurapserit naturam humanara, ut idontificetur personaHtati, et ha}c im-
tas
r inest de fide, et probatum supra disL 1. mediate uniatur natura} humana3, non
, et
ctus qiixst. 1. Sequitur verum esse, quod potest negari, quin natura divina, me-
natura divina ipsi identificata realiter diatesaltem, uniatur natura) humanae,
considerata assurapserit eamdem na- et consequenter mediatc assumpserit
turam humanam. illam.
Rursus, si consideremus naturam De hoc ergo non dubitatur in hacjnquocoa-
di- divinam formaliter, ut dislinguitur a quai^slione, sed, an immediate natura
^'Ji'cuif^'<['
ne-
as- personaHtato, quandoquidem ista na- divina vel assumpserit de facto. vel
' '
fi"'''^''^-
nis.
sit
im tura, qua^. sic distincta, et non obstante potuerit depotentia absoluta assumere
am.
ista dislinctione, identificetur perso- naturam huraanara, et terminare de-
nalitali, non potest esse dubium quin pendentiam ac unionera ejus. Et in
mediate assumpserit humanam, hoc hoc sensu proponit Doctor hic duas
est, mediante divina personaHtate. rationes pro parte affirraativa, et alias
Quod confirmatur, quia assumere na- duas pro negativa ; resolvit autem
turam humanara non est nisi ipsi uni- qua:'stionera jinm. 2. fjuxstionis scqiicn-
ri ; sed natura divina unitur ipsi me- tis, quoexplicatio etiani referenda est,
diante divina personalitate ; ergo as- et reperitur num. '2-Z. etZl. commcnta-
sumpsit ipsam mediate. Probatur mi- rii ad scqucntcm qu;cstionem.
nor, quia quando alif{ua tria ita se ha-
bent, utprimum uniatur secundo im-
mediate, et secundum tertio, certura
ToM. XIV li
tivum persona dicit aliquid perli-
;
SCHOLllJM. nens ad dignitatem in creatura;

Positis rationibus pro utraqiie parte remittit ergo dicit aliquid positivum; sed
resolutionem quscstionis ad sequentem, ubi n. omne positivum potest assumi, igi-
2. de eaagit, et solvit arg. hic posita ibi num. tur, etc.
3.
Ilem, assumpsit hominem ; igitur Ar3
Contra, nalura assumpsit, cum

si
personam. Antecedens patet per
2.
Ratro*op- ista sitcadomin tribus, scqueretur Augustinum, et probatur conse-
posita.
personee assumpsissent. quentia, quia liomo est persona.
quod tres
Contra, si persona creata fuerit R,
Item, quod non potuit probo, ad..
quia qucBro ad quam unitatem non ;

assumpta, igitur dute personae es-
persona?, quia natura, ut natura, sent una persona.
non est persona; non naturfe, quia

tunc vel esset eadem natura hsec et
GOMMENTARIUS.
illa, vel fieret una ex eis utrumque ;
(a) Circa secundum arguitur, etc.

est impossibile ; igitur in neutram
Pro intellectione hujus qua^stionis ad-
unitatem potuit assumere. sensf
vertendum est eam triplicem posse jus c
habere sensum nam primo potest sic tioni
;
mug
QU.ESTIO II.
intelligi, ut sensus sit : An natura se- si
Utruin pcrsona crcala fuerit assumpta, mel afTecta personalitate propria pos-
vel poluerit assumi ? sit assumi, non maneret tamen

ita ut
propria personalitas. Secundo potest

Thom. Seci
Alens. 3. 'parL q. 4. m. 6. D. 3. p. q. 4.
intelligi sic, ut quseratur An possit
:
sea
art. 2. et hlc. q. 3. art. 3. D. Bonavent art. 2.
q. 2. Uichard art. 2. g. 2. Durand. q. 1. May- persona creata assumi, quatenus as-
ron. q. 1, Suarez. 3. p. (om. i. disp. 14. s. 1.
Vasq. diiip. 33.

sumeretur natura, ex qua et persona-
litate consistit ; non vero quatenus
1.
Mag. E. Circa secundum {a) c^rguitur quod ipsamet personalitas secundum se im-
Arg. 1.
sic.Natura fuit assumpta; igitur et mediate assumeretur ; et in hoc sen-
persona. Consequentia probatur per su clarius proponeretur, qugerendo :
illam majorem, qua3 posita fuit ad An natura afTecta personalitate non

proecedentem qu<rstionem, et hanc obstante illa personalitate, ita pos-
minorem Persona creata est idem
: sit immediate assumi, ut per unionem
natura}, quia si aliud, aut substan- et assumptionem ejus non tolleretur
tia, aut accidens ; non accidens, personalitas illa, sed potius mediate,
quia nullum accidens est ratio sub- mediante scilicetnatura, assumeretur.
sistendi alicui in se ; si substantia, Tertio denique potest intelligi, ita ut Tei
sensi
aut materia, aut forma, aut com- quairatur : An ipsa persona formaliter et
pr(
positum, et sive sic, sive sic, se- possit immediate assumi, sicut de fac-
quitur quod in persona creata sint toimmediate assumitur natura. Et in

plures substanticB composila?, vel hoc sensu, qui vere proprius est, Sco-
plures matericC vel plures foruuT. tus intelligit et resolvit lianc qua^stio-
Arg. 2.
Item, omne pertinens ad digni- nem, non faciens semel mentionem
tatem in creatura, est aliquid posi- de ea in primis duobus sensibus, qui
:
DIST. V. Qr.ESTTO IT. 211
omnino sunt improprii, et priTsertim milem doctrinam habot Damasce-

primiis sensus. Sanotiis Tliomas vide- nus ?,. de fido r. 11. Non qux seor-
iuv 3. p.q. 4. art. 2. omnostres sensus sim in se ati/Ke individuum prius fne-
attigisse unde quid in iis etiam ad
; rit, pnsteaque ab eo assumpta sif, sed
qutrstionem sit respondondum, liic qu3e in ipsius lujpostasi extilerit, ipsa

breviter explicandum erit_, ut postoa enini Verbi hypostasis carni hijpostasis
solvatur in sensu proprio. Confirmatur h?pc doctrina per
extitit.
Itaque quantum ad primum sensum omnia quibus colligitur, quod Diva

ue- An scilicet natura semel airocta pro- Virgoconceperit Deum,et quod Chris-
atii-
ael pria personalitatepossit postea assumi tus in primo instanti generationis fuit
ata
ali- sic, ut non remaneret personalitas plenus gratia et sanctitate ob unio-
i
ro-
re-
propria, vel de facto fuerit ita assum- nem hypostaticam, quodque non ha-
pta. Dicendum primo cum omnibus buerit ulla merita antecedentia Incar-
Uo certumesse, quod de facto natura hu- nationom. Uatio autem hujus certee
a.
humana non fuorit sic assumpta, quia doctrina? est,primo quod nullum sit in-
efa-
ma- ut esset sic assumpta, deberet esse dicium oppositi secundo, quod frustra
;
un-
ha- existens pro aliquo tempore, vol in- crearetur natura humana cum hypos-
ro-
per- stanli sub propriapersonalitate, ante- tasi seu personalitate propria statim
la-
quam assumeretur a persona divina, destruenda, et ad nihil prorsus condu-
et destrueretur propria illa personali- cente hanc rationem fortassis
; et ad
tas; sed hoc est falsum, ergo, etc. Mi- posset roduci ratio D. Thoma), et de-
norem, in qua est sola difficultas, probet, ut vera sit.
bare vidoturSanctus Thomas quxst. 4. Dicendum secundo, potuisse natu- 3

art. 2. quia frustra assumeretar ista ram prius affectam pronria personali- Assertio
natura, si deberet deperdi propria tate, assumi postea a persona Verbi, Potîu^lâ-
ioS. personalitas ejus. Verum nullo modo sic utin instanti assumptionis
^ non re- tm-a per-
sonalitato
B re-
ir.
capio hujus probationis vim, de qua maneret propria ; haec est certa cum i>''opnadi-
missa alie-
immerito conqueritur Vasquez in ex- Suaroz, Vasquez, Lorca supra praedic- na perso-
nan.
plicatione ejusdem articuli; assumere- tum articulum secundum D. Thoma;,
tur enim nalura ut dig-nificaretur et patet, quia nulla prorsus est in hoc
unione hypostatica, et Deus fieret ho- implicantia, aut difficultas major,
mo ac homo Deus, et, ut uno verbo quam in assumptione natur;n, ut de
dicam, ad omnem finem illum ad facto assumpta est. Unde nimirum
quem de facto assumpta est. Melius est S. Thomam i. contra Gcnles cap.
ergo probaturauctoritate Leonis Papa3 43. contrarium docuisse, nec minus
)ro- epist. Ki.adJutianuni, inquirentis : Na- mirum argumentum, quo ad id
est
1.
tura quippc nostra non sic assumpta est, movebatur, nimirum, quod non possit Possetdes-
iit prius creata post assumeretur, sed ut personalitas aut persona, qu;c ante pria perso-
T !• •
1 • • nalitassino
ipsa assumptione crearelur. Per ([uod Incarnationem i
existeret, destrui,
1 1
qum destructio-
"« "^^"''''-
clare intolligitur, eodom in-
quod in destrucretur natura, qua constarot
stanti, in quo creabatur natura huma- illa persona, et qua.' comploretur per
na, fuerit assumpta ergo non prius ; personalitatem. Sed S. Doctor nec os-
fuerat alTecta propria personalitate, tendit, nec credo ostondi posse, cup
quam unita personalitati Verbi. Si- non posset ipsamet personalitas des-
212 LTB. TII. SENTENTIARUM
trui per productionem unionis hypos- bat ipsi pro primo instanti suse pro-
tatica), remanente natura, qua3 prius ductionis ; unde, si unquam esset de
fuerat sub propria personalitate, pos- factoverum, quod Christus fuerit ve-
tea mediante unione hypostatica sub rus Deus et homo, quandoquidem hoc
personalitate Verbi, quandoquidem non posset esse verum, quin natura
distinguatur realiter natura a propria humana esset vere conjuncta per se
personalitate, et revera de facto sine cum Verbo, non poterat negari quin
illa existat. sic esset aliquando conjuncta, et con-
Quidsense- sequenter negari non poterat ex
p_ Petrus Waddingus in opiisculo dictis,
rePatres.
sito de Inccimatione (Usp. 13. diib.^.% quin in primo instanti productionis
1. dicit Sanctos Patres communiter, suae sic fuerit conjuncta, atque adeo
uno exceptoLeontio, existimassenatu- productaprimo in Verbo, hoc est, cum
ram afTectam semel propria persona- tali conjunctione ad Verbum. Nec hoc
litate, tempore praexistentem as-
et voluere negare haeretici, sed illud alte-
sumptioni non posse assumi a Verbo, rum, in quo erat difficultas, nempe
quia, inquit, siccontra Nestorium ar- quod Ghristus fuerit verus Deus et
gumentabantur Christus est verus
: homo.
Deus et verus homo ergo natura hu-
; Longe major est difficultas queestio-
mana est primo producta in Verbo, nis huius in secundo sensu An scili- An n :
quia consequentia per se fuisset nulla, cet posset persona assumi mediante sumi
si homo pra3existens posset assumi ;
natura, sic ut ipsa natura immediate p/.
F'
fatetur tamen se nescire quid Patres uniretur et concomitanter ejus perso- lii
posset in hanc sententiam perducere, nalitas, ita scilicet, ut quemadmodum

et absolute tenet nostram sententiam, natura divina de facto, non obstante
etad Sanctos Patresdicit eos forte ar- quod terminetur per personalitatem
gumentatos fuisse ad hominem. Ve- Patris, adhuc ulterius conjungitur
rum non satis recte collegit hic auctor cum personalitate Filii ; similiter na-
mentem SS. Patrum ex prsedicto dis- tura humana, non obstante quod ter-
cursu nam quamvis natura humana

; minaretur propria personalitate, pos-
prius existens sub propria personalita- sitadhuc, ea manente, conjungi cum
te, possetpostea assumi a Verbo, et id personalitate divina, mediante unione
Exeoquod compcrtissimum esset Patribus pos- ;
in ipsa natura immediate subjectataet
sit'veius sont tamen optime urgere contra hae- terminata ad personalitatem divinam.
rir.Tl' reticos, quod si Christus esset verus Qua hoc certum est, quod de De
in re i
quiturejus
naturam
^g^g g^ homo, natura humana eius «^
facto non fuerit ita assumpta naturaitaas
iiumanam
fuisse pri-
mo produ-
ctam in
essct primo producta in Verbo, non
^
quidem ex eo quod non posset esse

..,,....,.„., humana, quandoquidem per unionem
hypostaticam impeditafuerit resultan-
,.. ,.
pt
Verbo. vorus Dous ct homo, quamvis illa na- tia propricC personalitatis, ut patet ex
tura non esset sic primo producta; sed auctoritatibusomnibus, quibusconstat
quod secundum omnes, tam catholi- in Christo non fuisse duo supposita
cos quam ha^reticos, quidquid conve- seu duas personas, sed unam perso-
nit unquam naturae Christi de facto nam, unumque suppositum, juxta il-
pro ullo tempore quantum ad conjunc- lud Athanasii in Sijmbolo Non duo ta^ :
tionem ipsamcum Verbo, id compete- men, sed unus cst Christus.

DIST. V. QU.ESTIO II. 213
Quarxtum auttMn ad possibilitatom, aliena, qua> ost ralio propter quam

)tuit
oommunis senteiitia tenet partom ne« tonot hanc communem sentenliam ;
uiui.
gativam cum Doctore 3. d. 1. 7. 2. ct alVecta vero aliena bone potest affici
speciatim Durandus 1. 7. o. Paludanus alia aliona, (pia) est ratio ob quam ne-
q. 2. Maxim. /// 3. 7. 2. «/7.3. Capreo- gat sonlontiam Scoli tenentis non pos-
lus d. 1. Cajetanus 7. 3. arf. (i. Suaroz so naturamaffici simul duabus perso-
disp. 4. sect. Yasquoz d. 33. Sed hi
1. nalitatibus alienis.
auctores non convoniunt in assignan- Sed ha3c ratio merito displicet Suari Rejicitur.
da ratione hujus implicantia^. et Yasqui, quia manifoste petit prin-

ta- Nec sane videtur consequenter tene- cipium, dum dicit quod propria por-
pos-
lici ri a Cajetano,Suarez et Vasquez ullisve sonalitas terminet intensive ot ox-
plu-
per- aliis, qui sentiunt contra Scotum na- tensive, aliena vero non ni,-i inton-
lali-
enis.
turam creatam posse terminari simul sivo tantum ; hoc enim est quod
pluribus personalitatibus ah'enis im- negat Scotus, dicons esse eamdem ^Kquepro-
mediate, atque ideo tenent tres porso- rationem de utraque personalitate, 'îia^pei^so-^"
nas divinas posse assumere eamdom quantum

^ ad terminandum extensi- "'^'.''^^
iiiinat in-
•®'''
ênsive, et
iiaturam humanam, et non obstante ve et intensive, et propterea vel nul-
^ ^-
extensive.
uniono, quam liabet humanitasChristi lam sic terminare, vel omnem. Nec
ad personalitatem Yerbi, posse eam- Cajetanus ostendit sufficienter, cur
dem de potentiaabsoluta assumi a Pa- uni id competorot, alteri non item, ufc
tre ac Spiritu sancto. Nam certe e.x statimmagis palobit impugnando doc-
hoc soqui vidotur manifesto, quod na- trinam, qua hoc probare contendit.
tura creata, non obstante porsonalita- Dicit ergo secundo idcm auctor dis- 7^
te propria, possit uniri immediate paritatem esse, quod natura ita habct Doctrina
personae alientc tam enim implicat

;
propriam personalitatom, quando ha- coiuinnans
eamdem naturam simul immediate bet ipsam, ut ipsa humanitas sit prin- simTisp'a-
ritatem.
affici personalitalibus duabus alienis cipium constitutivum propricnc perso-
quam una propria ot altora aliena. na?, et sit principium, ex quo pullulat,
itaru Unde pra^dicti auctores tenentes natu- et sequitur propria personalitas. Unde,
; si-
ffici ram posse affici pluribus pcrsonalita- inquit, quia ha^c humanitas suapte
rso-
ite tibus alienis, minus consequenter ut natura non se e.xtendere potest nisi ad
et
1
ena,
dixi, negant naturam afToctam perso- constituendam unam personam sibi
Jua- repugnatassumi
iois.
nalitate propria posse sine destructio- propriam, et personffi
ne ejusdem personalitatis affici simul ab aiia persona, ideo ha-c humanitas

personalitate aliena, ut magis patebit sic personatur ex propria persona in
solvendo disparitates, quas assignat. Socrate, verbi gratia, quod terminatur
Dicit ergo Cajetanus, et ex eo Medina in illa intcnsive et extensive; at ha-c
dis- primo disparitatom quod perso-
esse, humanitas per assumplioncra non
Ca-
•-ur nalitas propria terminet naturam adcC- pcrsonatur constituendo pcrsonam,
iua-
nis, quate, tam extensive quam intonsivo, ut patet in humanitate Ciiristi, qua)
pos-
iro- aliena vero personalitas nori terminet non constituit personam Vcrbi, rpia
et
na.
illam aderquale extensive, sed tantum porsonatur, cum illa pcrsona fuit ab
intensive, unde natura affecta propria a.'torno. Kx quibus naturam af- infert
personalitate non potest simul affici fectam propria pcrsonalilate non pos-
se assumi, quin assumatur propria quitur, non sit vero principium tale QuodJ
personalitas ; naturam vero efTectam personalitatis extnnsecaB, tantum con- Jfpil,
personalitate aliena posse assumi ad cludit quod non possit ex se habere il-
^^^^^
aliam alienam, quin assumatur per- lam extrinsecam ad probandum ;

ve- ^^^^^
sonalitas illa aliena. ro quod simul cum propria non possit ro a:|
Rejicitui;. Hsec ctiam doctrina non minus me- conjung-icum aliena, nihil prorsus fa- incoj
Improprie . sibil
(licitur na- rito displicet Suari et Vasqui, nec cit, ut est evidens vel leviter rem propl
tura liabe- .
, ,.,..,. • .1 ,• ,x • 1 •
n 1 ali'
repro- quidpiam habct
, ,
sohditatis, nam im- consideranti. Denique quod inlcrt ex

priara per- . . t •, •, 1 , 1 1 • • •
sua doctrina, nimirum non posse na-

, ,
sonam. primis quod dicit humanitatem ha-

bere propriam personam, est impro- turam affectam propria personalitate
priissima locutio ; nec enim bene di- assumi, quin assumatur ista persona-
citur inclusum habere includens, ver- litas, nullo modo sequitur nec enim ;
bi gratia,animal habere hominem ;

ex doctrina ab ipso pra^missa potest
sed humanitas est quid inclusum in fieri ullus discursus syllogisticus, ex
persona, et persona est quid constitu- quo sequatur talis conclusio, praeser-
tum ex personalitate et natura, quo- tim cujus major et minor non sit tam
rum utrumque includit ergo non re- ; evidenter falsa, quam verum est na-
cte dicitur, quod natura habeat per- turam aOectam una personalitate
sonam, sed potius dicendum esset, aliena posse simul affici per aliam.
quod haberet personalitatem. Durandus et Capreolus dicunt, ideo
8. Rursus, quod dicit humanitatem ita non posse naturam afTectam propria Disp
Natura habere propriam personam, ut consti- personalitate simul affici personalitate cap
personam Dersonam, non vero iiabere
tuat illam f '
aliena ulla, quia
-1 propria
f t^ '
personalitas
f
alienam ut
propriam. personam alienam, ut constituat alie- non tantum differt a quacumque alia
nam, est omnino falsum, nam huma- personalitate in ratione personalitatis,
nitas non constituit propriam perso- sed etiam in ratione subsistentiae ; un-
nam, loquendo de constitutione for- de si natura affecta propria personali-
mali aliter quam faciendo ipsum ho- tate aflicerelur simul aliena, sequere-
minem ; sed certum est quod huma- tur quod atficeretur duplici subsisten-
nitas Ghristinon minus faciat perso- tia, quod implicat. At quia tres perso-
nam Verbi hominem, quam humani- nalitates divinae non differunt in ra-
tas Petri faciat personam Petri ho- tione subsistentiae, quamvis una na-
minem. tura uniretur ipsis tribus simul et im-
Quod etiam adjungit Cajetanus ad mediate, non tamen sequitur quod
probandum quod hiimanitasnon cons- afficereturpluribus subsistenliis unde ;
tituatpersonara Verbi, nimirum, quia non implicat eam sic uniri.

persona Verbi est ab eeterno, satis Hac doctrina nullo modo sufficit,
mirabile est ; nam humanitas non primo, quia supponit implicare, quod ^^-
debet ipsum constiluere in aHo esse una natura possit affici pluribus sub- ^'^^
quam in esse hominis, hoc autem sistentiis, non vero implicare quod rini
esse non habuit ab a^terno, ut est de afficiatur pluribus personalitatibus, tatibi

test
fide. Quod vero humanitas sit quasi cum tamen sit eadem ratio implican- piu
principium intrinsecum propria3 per- ticein utroque, et sic vel utrumque im- tl?s
sonalitatis, quatenus heec ad eam se- plicet vel neutrum. Secundo, quia
DIST. V. QU.ESTIO II. 21o
supponit tros personalitates divinas dem nalurani, imo ex hoc polius de- iiitqninsi-
non dillerre in ratione subsistentia\ berent posse competere eidem natu- "n\-nu.am-'
personalitatem vero creatam dilVerre ra', quam duic personalitatos ejusdem '^^•" ""'""
ab ipsis in ratione subsistentia^ (juod rationis magis enim repugnant dua:;

;
lonali- omnino negandum est ; nam sicut dif- formiuejusdem ralionis in eodem sub-
i divi-
(iitle- ferunt personalitates divina^ in ralione jecto, quam dua^ forma3 diversie, nisi
, in ra-
e sub- per.sonalitalis, ita dilTerunt etiam in habeant specialem incompatibilita-
iotiip.
ratione subsistentiic ; tam enim ve- tem, ut palet.
rum est de iis dicere,quod sint tres Aliam rationem insinuanl idem Uu- j^.
subsistenticC, quam quod sunt tres randus et Paludanus si/pra, cur na- ,viia dispa-
personalitatcs, et certe alias eadem tura eadem possit affici pluribus per- Ji^ndiêl'
esset subsistentia Patris et Filii et Spi- ^'^'"^^"'-
sonalitatibus divinis simul ; non vero
rilus sancti, el tam verum esset quod propriaet divina, quia scilicet perso-
natura humana Christi esset subsi- nalitates diviucT, cum sint relativa3,
stentia Patris quam subsistentia Filii_, non excludunt se invicem ab eadem
quorum utrumque falsum est. Deni- natura ; personalitas vero propria na-
quequod probat illas personalitates turcT creat», cum sit quid absolutum,
divinas non dilTerre in ratione subsi- utcommuniustenetur, excluditquam-
stentia', probat etiam personalitatem cumque aliam sive absolutam sive re-
natura? createc non differre ab ulla lativam. Hanc rationem existimatSuca- Rejicitur.
alia personalitate in ratione subsisten- rez probabilem, sed revera nihil pror- sorâiitâtes
iiee ; unde si non sequeretur quod na- sus probabilitatis habet, neque enim îut^^^nam
tura affecta tribus personalitatibus '^citutnon
probat, aut r
r ^
probare r potest, cur duce '
possint si -
divinis esset affecta pluribus subsis- personalitates absolula', aut una abso- '""' termi-
nare eain-
tentiis, non sequeretur quod natura Uita, et altera relativa, potius se ex- iiem naiu-
affecta personalitate propria et aliena, cludant, quam duae relativce. Quod si
essetaffecta pluribus subsistentiis. dicatur quod de facto plures relativai
1.
Lorca ifi iertia par/e dist. 2b. videiuv personalitates reperiantur in eadem
iritas uti hao ratione, licet explicet identita- natura divina, et hinc constare quod
rcae.
tem divinarum personalitatum, non relativa? personalitates non excludant
quod non sintsecundum se diversa?, se invicem. Ilespondeo, hocnihil pro-
sed quod sint (uquivalentes etejusdem babilitatis addere isti sententia^, quia
perfectionis in ratione terminandi non ex eo compatiuntur se invicem
naturam. Dicit ergo quod quia sic istcC personalitates quod relativa) sint, Personaii-
sunt a^quivalentes, bene possint ler- sed id oritur ex infinitate natura} di- 'n^ non'
minare simul eamdem naturam im- vinic, quec ex plenitudine suae perfec- compaUbi-
mediate at personalitas propria non
; tionis exigit esse in tribus suppositis,
'®^j'J|J"^^''®'
est ejusdem rationis et perfectionis ut clare constat ex eo, quod si perso-

cum personalitatedivina, unde nequit nalitatesdivinaêssentabsolutcX', ut te-
natura simul affici personalitate pro- nuitJoannesde Ripa, et non improba-

;itur. pria etdivina.Ad ha^c explicatio ni- bile sentit Scotus, adhuc ista) persona-
rsitas
)nali- hil prorsus juvat quod enim sint di-
;
non excluderent se invicem ab
litales
um
d per- versee rationis divina et humana, non eadem natura. Nec ullus impugnat il-
)nem lamsententiam JoannisdeHipahocar-
impe-
facit quin simul possint afficere eam-
gumento, quod scilicet ex ea sequere- possint compati, non tamen una in-
tur non posse naturam divinam affici trinseca et altera extrinseca. Sed con- Reju
tribus personalitatibus ergo quod per- ;
tra, quia non potest ostendi ralio curalfenj
sona
sonalitates divina) non excludant se una extrinseca non possit compati sU ex
invicem a natura divina, non oritur cum aitera extrinseca personalitate,
se(
ex eo quodsint relativse. Gonfirmatur, siduic extrinsecae possint compati.

quia de facto paternitas et spiratio ac- Suarez ipse, rejectis aliorum ratio- h
tiva, quamvis sunt relationes^ sunt nibus^ dicit propterea naturam huma- DispaT
pp . Sua
compatibiles ; ergo paternitas et fi- nam atlectam
,
propria personalitate
lialio non ideo sunt incompatibiles, non posse simul admittere alienam,
quia relativse. Deinde licet admittere- quia sequeretur quod existeret per se,
tur, quod personalitas absolula exclu- et nonexisteret per se existeret enim ;
dat connaturaliter aliam personalita- per se, quia munus propriae persona-
tem, non tamen inde sequiturquod de litatis est facere naturam per se e.xis-
potentia absoluta non possit compati tentem ; non existeret vero per se^
cum alia, si tamen natura creata pos- quia existeret in alieno supposito, at
sit ullis personalitatibus pluribus sinon sequeretur hujusmodi contradic-
mul affici. tio, si existeret natura in duobus suppo-
13. Alias duas rationes affert Suarez ; sitis alienis.
Alia dispa- prima est, quod natura personata per- Confirmat naturam affectam pro-
rilas.
sonalitate propria existat existentia pria personalitate non posse affici
finita et creata ;
personata vero perso- aliena, simul ex modo loquendi Conci-
nalitate increata existat existentia in- liorum Patrum, qui ex unione liy-
et
creata, sed repugnat naturam existere postatica natur» Christi ad Verbam

existentia creata et increata simul ;
colligunt non esse in illa natura per-
ergo repugnat naturam personatam sonalitatem propriam ; haec enim col-
personalitate propria personari perso- lectio non esset bona, si essent com-
Rejicitur,
quod natu-
nalitate divina simul. Verum haec ra- patibiles personalitas propriaet aliena.
ra perso- tio supponit falsum, nimirum natu- Hanc doctrinam amplectitur etiam jg
nata perso-
nalitate ram creatam assumptam existere exis- Vasquez, sed revera, si bene examina- Rejici
alienaexis- Nec qi
tat existen- tentiaVerbi. Et deinde, si id etiam tur,non subsistit ut ipsi praesertim naTu
tia aliena, sonala r
non impe- concederetur, non ostendit cur repu- rem hanc explicant, nam prorsus tam sona'
dit quo nii- aliei.
gnaret naturam existere simul duplici repugnat naturam afTectam una per-
.
nus possit exish i
simul lia-
bere pro- illa existentia, magis
nec sane id es- sonalitate aliena affici alia aliena, ac i'*''
(ju
priam per-
sonalita-
set inconveniens, supposito quod res naturam existentem per se perseitate exisu. .
tem. possit existere ullo modo existentia illa, quam habet a propria subsisten- quam i
aliena, quam quod possit personari tia, existeiê in alio. Quod ut clare vi- person.
simul pluribus personalitatibus alie- deatur, advertendum est naturam

nis. existei'e per se, prout habet existere a
Alia dispa- Altera ratio est, quod personalitas propria personalitate, nihil aliud esse,
ritas.
propria sit intrinseca, atque adeo pnesertim in sententiaadversariorum,
quod non possit compati cum extrin- quam existere cum modo quodam ex
s.eca, licet enim dua? intrinsecas perse incommunicabili, sibi ipsi conna-
sonalitates, et dua} eliam extrinseca? turaliter debito, et nulli alteri natura)
DIST. V. 0U,f:STIO II. 217
a quo habet, nec aelu communioari, oiat omnem naturara, quara i^rficit,
^^^^^j^îj^
nec posse communicari alteri suppo- incommunicabilem, certum est quod ai'en«'-
sito ; sed ccrlum cst porsonalitatem natura, ca non obslante, posset com-
alienam esse tam ex se incommunica- municari alteri supposito, sicut non
bilem quam personalitas propria, et obstante, quod afficiatur aliena por-
tam facere quamcumque
naturara sonalitate posset secundum adversa-
quamafficit,incommunicabilem quam rios alteri supposito comraunicari ;
facit personalitas propria ; ergo si na- sed nulla prorsus assignari potest ra-
iura aflecta propria personalitate ne- iio, cur ila nou dicntur de propria
quii personari aliona, simililer na- personalitate, si ita dicatur de aliena ;
tura allecta personalitate aliena nc- ergo ex propria personalitate non ori-
quii affici altera aliena simul. tur illa implicantia magis quam ex
Confirmatur, ideo repugnat natu- aliena.
ram existere per se ei existore in Gonfirmaiur iertio, si personalitas
alio, quia modus exisiendi per se in- aliena non faoiai naiuram, quam affi-
fert ncgaiionem existentia3 in altero ;
cii, incommunicabilem cuicumque
rnon sed eatcnus modus a quo habet existcre supposiio alieri,non est unde colliga-
stere in 88 scu pcT sc, infcrt illam negatio- iur quod personaliias propria alio Po.s!=etpep-
^/i',o nem, quatenus est incommunicabilis, modo faciai existere per se, quam pmjnia.^^si
™"''
ei facit naiuram incommunicabilem ; qualenus ad eam connaiuraliier se- ^tl^lâ/nôn
facere na-
ergo si non sii sic incommunicabilis, quiiur negalio exisiendi in alieno sup- [l^^^. am exis-
er se
non inferet illam negaiionem, ei con- posito, sed cum hoc, quod sic facerei *«'''M'
conna-
sequenter natura personata persona- existere per se, possei sine dubioslare, turaiiier.
litate propria polest pcrsonari aliena. quod de poteniia absoluta existerei in
naper- At si personalitas aliena non sii in- alieno supposito ; ergo si personalitas
^facTt
communicabilis, et non faciai naiu- aliena non facit naiuram, quam affi-
nuam cii, incommunicabilem, non esi unde
irani
^^^ afficit, incommunicabi-
biiem
jem, profccto modus personaliialis colligatur quod personalilas propria
"a. propria? non esi incommunicabilis, id faciat.
nec facit naiurara, quam afficit, in- Itaqueconcludendum esi hanc com-
communicabilem, ei consequenler munem sententiam, qua) ienei natu- ^^. ^^^^^
non infert negationem exisiendi in al- ram affeclam propria personalilate ":'•;"»/'.-
tero supposilo ; ergo vel repugnai non posse simul aflici aliena, nullo duabus
naturam aflectam personalitate una modo probari posse abiis auctoribus, tatibus
alicni.s,
aliena affici altera, vel non repugnat qui putant naluram creatam posse possetpro-
naiuram afrectam personalitate pro- susieniari pluribus suppositis alienis, lu^„l,
pria affici aliena etiam. et cum hoc teneni personalitatem t,,7'J',',"o'S.'.

'"
propriam consistere in positivo. Unde
'"'^ '"'^
<j. Confirmaiur secundo, si dicereiur lioiicm
quodpersonalitas propria esseiincom- informa respondeo ad rationcm Sua _ Suarii.

J".™''-
)naii- municabilis, et quod tamen non face- rii, distinguendo sequelam, sequere-
inon rei naiuram, quam afficii, incommu- iur qiiod existerei per se, et non
nuni- nicabilem, sicut dicunt adversarii exisleret per se, si natura alTecta una
nlTii- quod personalitas aliena sit incom- personalitate aliena possit aflici simul
municabilis, et quod tamcn non fa- ab altera, nego sequelam ;
si non
J^^^J
possit, transeat sequela. Ad probatio- ab una personalilate partialiter et in-
nem dico, quod existeret per se, quia ad^quate, et ab altera similiter de-
haberet propriam personalitatem ; et penderet ; ab utraque vero simul de-
quamvisexisteretin aliosupposito, non penderet totaliter et adeequate. Si quis
sequeretur inde quod non existeret vellet hoc modo philosophari, sine
in se, quia, ut dixi, supposito quod dubio manifestam assignaret

satis
natura affecta personalitate una alie- disparitatero inter utrumque casum,

na possit affici simul per alteram, mo- unde si vera esset doctrina quae sup-
dus existendi per se non infert neces- ponitur, quod nempe idem. elTectus
sario negationem modi existendi in possit dependere totaliter a pluribus
R"sponde-
tui-adejus
altero. Ad confirmationem etiam, res-
pondeo cam, si quid valet, probare
causis ada^quatissupernaturaliter, non
credo posse convmci quin eadem na-
....
confirma-
tionem.
i-ir. m i-
quod natura affecta una personahtate tura posset alhci pluribus personali-
, • i -i
aliena non possit afflci simul altera, talibus alienis, quamvis non posset
quia eadem est ratio de natura quoad afflci propria et ahena simuL Sed
duasahenasâc quoad unampropriam modo suppono illam doctrinam esse
et aliam alienam. Unde illa conflrma- falsam, de quo per se agi solet in 2.
tio, si valeat, nostram sententiam ro- /«'/^. Quod si etiam.possetnatura
/*^y52'c.
borat, et Suarii ac Vasquez inflr- ita partiaUter assumi ab una persona-
mat. htate, ut non dependeret totaliter ab

FaciHus esset probare quod possit illa in eo genere dependentia, quo
lg_
Quomodo natura simul afflci pluribus aUenis depejidere polest a personalitate alie-
tendi qumi divinis, Ucet non posset simul affici na, valde difflcile esset ostendere,
""og"i^j'"i^^
propria et una aUena in sententia No- quin eadem natura humana posset
mui afiici
personali- dependere a pluribus personalitatibus
minalium, constituentium
peisonaii-
tabus alie-
tatem propriam
r r in negatione
<^
commu- aUenis tam bene quami
ab una tan-
nis- nicationis naturse cum supposito tum^ quamvis non posset dependere
alieno; hinc enini sequitur quod non a propria et aliena simuL An autem
possit simul afOci aliena personalitate posset natura sic partialiter assumi et
et propria simul, qua afflceretur dependere, non est hujus loci exami-
aUena, et non afflceretur, quod impli- nere ; solum adverto quod si id dice-
cat. At conjunctio ejus cum aliena retur et admitteretur, consequenter

personalitate consisteret in dependen- naturam humanam in eo sensu assu-
tia ejus ad alienam personalitatem, et mi a pluribus personis seu personaUta-
non repugnaret eamdem naturam de- tibus, fortassis id non esset contra la non
cpf cor
pendere a pluribus simul personalita- mentem Scoti, quia licet neget natu- scoiu
Ubus aUenis ; tum quia sententia satis ram posse assumi a pluribus persona-
vulgaris est, quod possit eadem res Utatibus, id tamen exponi posset facile,
dependere a pluribus causis adeequa- non in sensu jam proposito, de quo

tis simul ; tum quia non esset necesse non reperio uUos antiquos facere men-
ut natura dependens simul a pluri- tionem, sed in sensu vulgari, in quo
bus personaUtatibus, dependeret ada3- communiter tenebatur naturam posse
quate et tolaliter a qualibet ex illis, assumi, nimirum ita ut dependeret
quia non impUcaret quod dependeret totaUter a quaUbet personalitate.
DlSr. V. QIVESTIO II. 219
10.
Meliiis ergo probatiir commiinis seqiieretur onim quod conjungeretur
robatur sentenlia, nempe quod non possit na- et non conjungorelur cum alia.
aturam
rteitam tura atTecta propria personalitate si- Fateor quidem posse negari, quod 21,
- lali-
mul affici aliena,' secundum principia
r r personalilas
r propria i i
si consisteret in An ppiso-
nalilas sit
ate non
osse si-
Doctoris 3. tiist. '/.
'
2. (luia
'
personalitas
'
absoluto, faciat naluram incommuni- incommu-
. nical)ilis,et
al aflici propria est ullimum complementum cabilem secundum se, ita ut non possit faciat na-
aliena.
et adcvqualum natura' creatas ergo de potentia absolula communicari, conimuni-
•i pi> •!!
1 • •
!• p • , • caliilein in
([uia posset dici quod laciat naluram
1
supposito quod atlicialur illa, non
I \ i i
ordmo ad
potest personari per uUam alleram. incommunicabilem solum connatu- 1^,"'!^"^^',^'"^
Probatur antecedens primo, quia raliterloquendo, quatenus scilicet na- ^"

^'^''°f°'
alias non obstante personalitate pro- tura afrecta propria personalitatc con- conna^tiua
pria, esset incomplela, et deesset naluraliter e.xigit non conjungi cum

ipsi aliquod complementum substan- aliena. Sed contra repiicari posset,
tiale. Probatur antecedens secundo, quod etiam ipsa personalitas non esset
quia totum quod potest natura habere incommunicabilis nisi connaturaliter,
a pluribus personalitatibus, potest quatenus scilicet exigeret non con-
habere ab una; ergo una sola est jungi cum aliena personalilate, licet
ada^quatum complementum ejus. de potentia absoluta conjungi posset,
20.
Probatur secundo principaliter et sicut calor in summo exigit expulsio-
'robatio efficaciter eadem communisdoctrina, nem frigoris connaturaliter, quamvis

ecunda.
quia personalitas propria, vel consis- de potentia absoluta possint esse
tit in duplici negatione communica- simul, sed hoc est absurdum secun-
bilitatis actualis ac aplitudinalis condum omnes; ergo absurdum est quod
junctionis cum aliquo extrinseco, ut natura dicatur fieri solummodo in-
dicit Scotus ; et sic manifeste apparet. communicabiiis connaturaliter tan-
quod non posset conjungi natura ))er tum, et non etiam in ordine ad poten-
eam personata cum illa personalilate tiam absolulam.
extrinseca,quandoquidem sequeretur Posset tamen ulterius diciquod per-
expresse quod conjungeretur et non sonalitas creata habeat incommuni-
conjungeretur. Vel personalitas pro- cabilitatem simpliciter in ordine ad
pria consistit in raodo aliquo absoluto quamcumquepotentiam,licet non tri-
positivo, ut tenet communis, ad quem bueret natura) nisi incommunicabili-
modum absolutum sequitur illa du- tatem connaturalem quemadmodum ;
plex negatio unde omnes concedunt enim personalitas divina est simplici-
non posse unam personam formaliter ter incommunicabilis alteri supposito.
consideratam, immediate assumi ab et non tribuit incommunicabilitatem
alia, sed omnino videtur quod iste ullam natura) divina) in ordine ad alias
modus, ut secundum incommu-
se est personalitates, ita non videtur impli-
nicabilis, ita etiam facit naturam care quod personaiitas creata esset
quam afficit, incommunicabilem ;
secundum se simpliciler incommuni-
ergo non potest natura personata per- cabilis, quamvis non tribueret naturaj
sonalitate propria simul conjungi cum tantam incommunicabiiitatem. Ve-

aliena, sicut nec ipsa personalitas rum quemadmodum posset quis iioc
propria cum aliena conjungi polest, dicere, ita posset etiam dici, quod
personalitas liabeat tribuere natura? 'primae dist. Sic igiliir si fiat sermovidev
quam afficit, tantam incommunicabi- de ratione faciendi istam assiim- "^'
jus.
litatem, quantam ipsamet habeat, nisi ])lionem, palet quod natura divina
ex infinita perfectione natura? exige- est rati(j faciendi istam assutnptio-
retur, ut aliis aliquibus personalitati- nem ; autem ratio terminan-
non est
bus communicaretur , si autem sic di de facto, tamen posset forte esse
diceretur, manifeste sequeretur natu- ratio terminandi. Si enim in assu-
ram creatam afTectam una personali- mente, id est, terminante unionem,

tate non posse simul affici altera. Sed sufficiat singularis per se existen-
certe magis verisimile est quod per- tia absque incommunicabilitate,
sonalitas habeat tribuere hujusmodi cum ha3C per se conveniat naturae
incommunicabilitatemsimpliciter na- divinas, ipsa poterit assumere. Si
tura3, quam quod tribuat ipsi incom- autem de ratione assumentis sit
municabilitatem naturalem tantum, quod habeat substantiam incom-
quia id est magis conforme omnium municabilem, et essentia secun-
Theologorum principiis in hoc conve- dum se non habeat incommuni-
nientium, quod natura creata affecta cabilitalem, ipsa non potest esse
propria personalitate, non possit nec assumens, ut terminus.
de potentia absoluta assumi ab alia Ad argumenta (c). Ad primum,
persona ergo ita dicendum est. Ha!c
; videtur difficile eis, qui dicuntAdarg.
de hac qusestione in primis duobus proprietatem vel personam tantum ron. q.
et..huj
sensibus, de quibus non agit hic Do- ratione differre a natura.
ctor; postea cum ipso resolvenda est Aliter dictum est disi. 2. primi^
in tertio et proprie dicto sensu, quo quod entitas incommunicabilis ex
quseritur, utrum persona creata for- natura rei non est formaliter entitas
maliter assumpta, fuerit vel potuerit communicabilis, et ideo ex natura
assumi. rei ante omnem operationem in-
tellectus, Pater communicat Filio
SCnOLIUM. entitatem communicabilem, non
Resolvit qurest. praeced. per dicta quaest. i. autem incommunicabilem, et se-
et ult. dist. 1. quibus locis dictum est natu- cundum hoc ad quodcumque
ram divinam non esse rationem terminandi terlium comparentur, quod com-
unionem personalem. Posset tamen terminare peteret uni seciindum formalem
dependentiam natura? non hypostatice, ut dist.
rationem ejus, non oportet illud
1. qua>st. i. solvit argument. quKst. prace-
dent. posita.
competere alteri, quod non est
formaliter idem isli. Tale est assu-
Ad primam (b) qucTstionem patet mere secundum istam viam, quia
2.
exprima qiu^st. et iilt. primse dist. compctit incommunicabiliter subsis-
Nam in illa qutPstione ultima dictum tenti inquantum tale, ut tcrmino.
est, quod essentia non est formalis Ad aliud dico, quod isla infini-
ratio terminandi islam unionem, tas non est ratio terminandi istam
licet sit ratio efficiendi eam, poluit unionem, sed personalitas inde-
tamen ipsa esse fonnalis ratio ter- pendens ex prima qusest. Iiujus ter-
minandi, sicut dictum fuit qusesi. 2. tii. Sed si dicas quod infinitas po-
DIST. V. Q\: .ESTIO II. 221
test esse alicui ralio leniiiiiandi, divinam non naturam

assumj)sisse naturam
qiiia potost siipplero viiMMii ciijiisli- humannm iramediate, nuod certum 1
''."'""""'"
torniKia-
bet siipposili creali, hoc polest est de Hde ex omnibus principiis, ex ^'^®-
negari, si in leriniiio reqiiiraUii- quibus collifîtur naturam humanam

inconiinunicahiiitas ; noii eniin esl particulariter assumptamessea Verbo;
itlein forinaiiler inliniluin et in- nam si immediate assumeretur termi-
coininunicahiie, quia oinne inli- nalive a natura divina, non mngis
nituin esl forinaliler coinnuinica- essct verum,quod assumeretur a Verbo,
bile. quam a Patre et Spiritu sancto, ut
patet.
COMMEXTARIUS. Sed quamvis certum sit apud om- An posset
nes, quod de non assumpserit

facto mere de
90 (b) Adprimam qupestionem, etc. Sup- natura divina immediatenaturam hu- ablduta.
ponit hic Doctop duobus modis posse manam, tamen non adeo constat, an
assumi naturam crcatam ab aliquo ; possit natura divina assumere imme-
primo effective, quatenus scilicet efPi- diate naturam humanam. Et Scotus
cienter producereiur unio, qua forma- hic quidem rem sub dubio relinquit,
liter uniretur ista natura alicui alteri. asserens partem negativam, si requi-
Secundo terminative, quatenus illud ratur in assumente incommunicabili-
ipsum, a quo assumeretur, esset, cui tas, quia talem non habet natura di-
itura di- uniretur. Dicit ergo naturam divinam vina, quee communicabilis est, et
ina as-
ampsit assumere nnturam humanam primo actu communicatur tribus personis,
flective
ituram modo, hoc est, effective, quia ratio afnrmativam vero, si non requiratur
manam
imeilia-
formalis, qua constituitur Trinitas po- tnlis incommunicabilitas. Verumta-
te.
tens iu actu primo ad producendum men, quia supra dist. 1. quxst. 2. num.
quemcumque efTectum ad extra, est 6. § sivero intelligatur, magis propen-
essentia divina cum suis proprie- dit in partem affirmativam, simplici-
tatibus et attributis, non vero perso- ter asserens incommunicabilitatem
nalitas ulla ; ergo potest et debet dici, non videri requiri ad assumptionem,
quod essentia divina,mediantibus illis absoluteet simpliciter.
attributis, assumat eflective saltem ut Concludendum quod natura
est, 93
quo naturam humanam, producendo diviua immediate possit assumere na- Possesic
^^^"'"^'"^-
ipsa unionem hypostaticam. Dixi au- turam creatam terminando ejus unio-
tem esscntia divina cum suis propricta- nem, et supplendo defectum propria)
tibus et attriljutis, quia certum est personalitatis. Hanc conclusionem
quod essentia secundum se, quatenus praiterScotistas omnes tenetDurandus
praiscindit ab attributis, non sit ratio r^. dist. 1. f/.2. Richardus art. i. r/u;est.
formalisconstituens personas potentes A. (jahriQ]. r/ucvst. i. art. 3. Occham

efficere aliquid, sed tantum ratio fun- r/UcVst. 1. Cajetanus r/u.rst. 3. art. 3.
damentalis, ipsum enim attributum Medina ifjid. Suarez if/id. disp. [:].
potentiae est, qua.' formaliter sic cons- aliiquerecentioresThomista* sic intel-

tura di- tituit potentem, ut certum est. Sivero ligentes D. Thomam ifjidnm, qiiamvis
ina de
to non loquamur de assumptione secundo revera dubium sit, an de hac qua's-
umpsit
nediate modo, dicit de facto quidem naturain tione eo loco iu iior; sensii ngal, ut
222 LIR. III. SENTENTIARUM
bene advertit Suarez in explicatione et Medina5?//)ra, quossequitur Suarez, senten
ejusdem articuli. Est vero conclusio intelligimus per nomen subsistentise ^ ',.3*
htjfc contra Alens.3./)«r/. (/^/c-c.s/. 2. m. absolutffi, vix video quomodo possit
^.etquxst. l.m.i.X). BonaventuramS. negari; nemoenim dubitat quin essen-
dist. 1. art. 1. qitxst. 3. Capreol. 3. dist. tia divina, ut antecedit personalitates,
1. qiixst. 1. quos sequitur Vasquez et distinguitur formaliter ab ipsis,
disp, 27. cap. 2. Lorcam disp. 24. sive distinctione formali Scoti, sive
Aversam et Lugo, aliosque negantes distinctione virtuali ac fundamentali,
T, ^ subsistentiam absolutam. Probatur autrationis raliocinatae Tliomistarum,

Prohatur.
Habet na- autem, quia ipsa natura divina, ut an- sit substantia completa per se existens
quîdquid tecedit relationes, et preescindit ab incommunicabilis ulliextrinsecocom-
îuinûr! ipsis, cst substantia per se existens plemento a se realiter distincto, non
et subsistens etiam subsistentia abso- minus quam subsistentia creata quse-
luta ; ergo nihil irapedit quo minus cumque; et licet sit communicabilis
possetterminaredependentiamnaturee tribus personis divinis, tamen cum
creatae, et supplere defectum perso- essentia divina ex se sit infinita radi-
nalitatis creata?. Probatur consequen- caliter et formaliter, ut antecedit et
tia, quia ex suppositione quod essentia prsescindit a personis, non potest dici
sit sic subsistens, nihil aliud potest quod compleatur per personas sed ;
assignari, quod impediatpraiter sum- quando dicimus, quod essentia divina Ôuid^sii
mam identitatem naturai divinae cum sit subsistens, ut prgescindit a perso- tia absoii
personalitate, ratione cujusvideri pos- nis, nihil aliud intelligimus, quam

setquod non posset natura divina ter- quod sit sic completa et incommuni-
minare illam dependentiam, quin per- cabilis ; ergo non potest esse dubium,
sonalitas ejus ipsam terminaret ; sed quin detur id quo intelligimus per no-
illa summa identitas nihil impedit, men subsistentiffi nbsolutse, quidquid
sicutenim de facto personalitas Filii sit an debeat quod spectat
ita vocari,
terminat immediate illam dependen- ad qusestionem de nomine.

tiam, seu unionem naturae, quin na- Deinde quantum ad ipsum nomen 23.
tura divina immediate id faciat, ita subsistentise, modo sufficit commu- Nomen
similiter natura divina posset illam niorem Theologorum sententiam eo ti>abso"
terminarequantum ad hoc, quin per- nomine uti in ista significatione ; sed apjiixhe
sonalitas id faceret, ut est evidens. et Sanctus Augustinus 7. Trinit. 4. sic ^p|°'j'
Tota ergo difficultas est in antece- locutus videtur, dum dicit, divinam
j. denti, qua
n parte
r dicit, quod essentia natiiram ad se subsistere, id est, sub-
An
*
detur . i '
subsist^n- a personis, sistere subsistentia absoluta: A^rt-w o/?z-

divina, ut preescindit
^ *
sit
tia absolu-
ta. Senten- subsistens subsistcntia absoluta. Vas- nis, inqmi, substantia ad seipsam sub-
va. quez enim, Lorca et plures alii in sistit, quanto magisDeus? Et Agatho
materia de Trinitate negant dari in Papa in epist. decretali, quee habetur
Deo hujusmodi subsistentiam absolu- VI. Synodo art. 4. Confitemur Deum
tam, ponentes in ea solummodo tres Patrem, Deum filium, Deum Spiritum

relativas subsistentias. At imprimis sanctum,7iontres Deos,sedumim Deum;
quantum ad rem ipsam, quam nos et noii trium nominum subsistentiam, sed
communiter Thomistai cum Gajetano, trium subsistentiarum imam subsisten-
DIST. V. Qa^STIO II. 223
tiam. Qiiando autem Pnlrcs nogant pra^cipuo, sed eo ipso quo dependeret
unam tantiim esse subsistentiam in natura humana totaliter a subsistentia
Deo, loquuntur sine dubio de subsis- absolula,non possetdepondere ultorius

tentia relativa inoommunicabili, de immedialo a personis divinis; ergo
qua frequentius agebant, et eorum redderotur incommunicabilis non mi-
tempore erat controversia, non de nus per absolutam subsistentiam
absoluta subsistentia, qua nec erat quam propriam. Deinde nos non di-
controversia tempore Patrum, nec cimus subsistentiam absolutam posse
jam potest esse alia quam de nomine. seipsa supplere omnem effectum,
20. Vi\ his probatur conclusio secunda: quem solum
tribuit personalitas, sed
robatur Essentia divina ut praescindit a per- effectum illum complendi naturam,
ecundo,
'
am sonalitatibus, habet tantam perfectio- et reddendi ipsam perfectam, ac non
ain
ss»* iin- nem existendi in se, et sine admini- indigentem ulteriori complomento.
Dediate
ssuinere culo alterius, ut nullo modo possit Pro quo intolligendo advertendum 9^
aturain
imanam vere concipi cum indig-entia ullius est, duo posse considerari in persona- Nonseque-
'rmina-
tive.
alterius complementi ; ergo si unire- litate seu subsistentia creata, unum ha^^c^nime.
tur natura humana ipsi, suppleret de- quod compleat ipsam naturam, qua3
' ^ *T '
'î-^^^-^^'
sumptione
fectum propricE personalitatis naturffi sine personalitate esset incompleta
^
et naiuiam
luunanara
humanee, quantum ad omne com- imperfecta ; alterum quod est reddere «sse in-
communi-
plementum^ quod potest propria per- ipsam incommunicabilem ulterius, et cabiiem.
sonalitas tribuere eidem naturaj ; sed esse consequenter ultimus terminus
nihil impedit qiiominus sic uniri pos- naturcw. Haec duo ita conjunguntur in
quod non haberet ex se, quo
sit, nisi creatis, ut nihil creatum possit cau-
suppleret illum defectum propri<R sare unum, quin alterum etiam cau-
personalitatis; ergo potest sic uniri, et sare possit et debeat ; sed non est ita
consequenter iiabemus intentum. in divinis, nam illud quod est ultimus
leplica. Dices personalitatem propriam red- terminus natura^ diviucT, nirairum
dere naturam incommunicabilem, sed personalitas, non quod
estillud ipsum,
subsistentia illa absoluta non potest formaliter reddit naturam divinam
sic incommunicabilem reddere, cum completam, qua3 cum infinita sit an-
ipsa non sit incommunicabilis; ergo tecedenter, est corapletissima. Itaque
non potest supplere defeotum perso- si uniretur natura creata essentia,' di-
esponsio nalitatis proprige. Contra, quia subsis- viucne, ut sic completa est, posset sine
tentia creata habet reddere naturam dubio compleri natura ista per illam
incommunicabilem solummodo sup- essentiam, quamvis per ipsam non
positis realiter distinctis, sed subsis- redderetur iricommunicabilis, quan-
tentia absoluta divina est incommuni- doquidera, ut ipsamet essentia divina
cabilis omnibus supposilis realiter di absoluta esset communicabilis trihus
stinctis a se; ergo potest reddere natu- personis divinis, ita etiam et natura
ram quam afficit sic incoramunicabi- ipsi unita esset ea raediante similiter
lem. Deindesuppositalitaspropriafacit communicabilis, ut Scotus sitpra tenet
naturam non posse dependere actu ab d. \. y. 2.
ullo alio supposito imm.ediate, et in Probatur ulterius nostra sententia, ô

hoc consistit ejus incommunicabilitas et confirraantur qucP hactenus dixi- pi.obaiur.
;
mus; complementum quo indiget quod ex actione possit quis a posterio-

natura humana singularis, qua talis ri colligere perfectionem subjecti
quod confert ipsi agentis, quatenus scilicet quo perfe-Actio:

persona-
pra3cise, et
litas,
'
est complementum
,
••!•
praerequisi-
•1111
ctiorem quis potest nabere actionem,
comp ••
nec p-i.
.
^' ^^^'
tum ad actiones suas ; unde est illud eo perfectiorem debeat habere virtu-
vulgare, quod actiones sunt supposi- tem activam et naturam. Unde si Deus
torum, sed natura divina habet ante- communicaret materiffi primse actio-
Personali- cedenler ad personalitates omne com- nem creativam Angeli, non egredien-
tas divina
non est plementum praerequisitum ad actio- tem ex virtute activa ipsius materiae,
comple- nec prsesupponentem in ipsa majorem
mentum nes, tam ad intra quam ad extra
praerequi-
ergo potest complere naturam crea- perfectionem quam modo habet, pro-
situm ad
actiones.
tam, non minus quam propria perso- fecto non esset dicenda perfectior,
nalitas creata, et consequenter natura quam lapis non habens talem actio-
humana potest ipsi uniri. Probatur nem nec ignis etiam actu agens est
;
minor, quantum ad actiones ad extra, perfectior quam alius talis ignis, qui
quia certum est quod Deus ut unus ex eo quod non concurrat Deus, aut
sine multiplicatione personarum, et quod non applicetur materiae non

consequenter sine personalitate relati- ageret actu ; ergo si essentia divina
va ulla, posset mediante subsistentia non haberet generationem, non prop-

absolutaproducere quidquid producit terea careret aliqua perfectione aut
ad extra. Quantum etiam ad actiones, complemento suo, nisi quatenus a

quas habetad inlra, certum est quod posteriori ex hoc sequeretur, quod ca-
illae non prasupponunt necessario reret intellectu generativo.
personalitatem, nam actio productiva Quse doctrina maxime confirmatur

Filii, nimirum generatioactiva Patris, per sententiam Scoti negantis perso-
et paternitas ejus estipsamet persona- nalitates et relationes divinas dicere
litas Patris,nec pra^supponit aliquid formaliter perfectionem, quod enim

prseter essentiam divinam singularem non dicit formaliter perfectionem, non
ut per se existens est ergo essentia ; potest formallter complere aut perfr
divina singularis habet ex se omne cere,ut patet. Confirmatur nostra con-
complementum pra^requisitum ad clusio, maxime solvendo rationes im-
actiones ad intra, et consequenter plicantise, quas adducunt adversarii.
non completur per personalitates di- Objiciunt ergo primo : Essentia di-
30.
vinas, sicut completur natura creata vina, ut prasscindit a relationibus,
ob ecfi<
per personalitates cum^ ut

creatas, non habet subsislentiam absolutam ;
pi-miac»
dixi hsec compleatur complemento

'
ergo non potest ut sic terminare unio- tentian
•11 1 T^ 1 1 1
absoluta,
prascedente actionem, illa vero non nem natura^ humanae. Probatur ante-
completur nisi per ipsam actionem. cedens primo, quia a sua existentia
29. Exquo patetquod in rei veritatenon habet totum, quod posset habere ab
Cur essen- compleatur essentia divina per perso- ulla subsistentia absoluta ipsi supe-
tia divina
non com- nalitates, proprie loquendo, quianulla raddita;ergo frustra superadderetur
pleaturper
personali- actio perficit suum subjectum cum subsistentia absoluta aliqua. Probatur
tates haberet essentia
?
ordinetur essentialiter ad producen- secundo, quia si di-
dum terminum, licetbene verum sit, vina subsistentiam absolutam, posset

I DIST. V. QILESTIO II. 225
dlci quod daretiir in Deo suppositum dum est in onsu, quo assumeretur na- Natura as-
absoliitum, et persona nbsoluta, sed tura humana a natura divina, ut sic natura^dt
k hoc est inconveniens.

quia subsistentia est ultimus terminus
Conlirmatur, subsistente,
esset suppositum. aut persona.
quod natura humana
Kt si
^laccJet"
tUm^Tec
natura» quam aflicit, sed nihil absolu- quam
qua^ras unitatem faceret natura Cnûnil
tum considerabile in essentia divina humana cum natura divina in tali *"^*^'" '^'^*^'
ret natura
antecedenter ad personalitales potest casu? Respondeo, quod nec unitatcm assumpta
,,. , . . .... , .
CUIU 8ub-
esse ultimus terminus ejus ; ergo nihil natura:», nec unitatem personffi, sed sistentia
onde- tale polest esse subsistentia. Respon- unitatem entis per se completi con-
dotur neg-ando antecedens, et ad pri- slituti ex natura secundum
incom- se
mam probationem dico primo, quod pleta, et suo complemento. Unde da-
si verum sit antecedens, tum existen- retur hic homo completus a parte rei
tia absoluta essenti?e divinae erit ejus in eo casu, qui non esset persona,
subsistentia, quod nobis nihil pra?ju- quod nullo modo est inconveniens ; et
dicat. Dico secundo, si absurdum esset praeterea daretur media inter
unio
quod existentia Dei absoluta esset ejus unionem in persona, et unionem in
subsistentia, negandiim esset antece- natura, quse scilicet esset ad subsi-
dens, (juia quidquid probatexistentiam stentiam communicabilem ;
per quod
Dei non habere posse rationem subsi- patet ad omnes objectiones et repu-
_ stentiae absolutie, probat etiam eam gnantias adversariorum.
' non conferre formaliter essentiae to- Ad confirmationem, distinguo ma-
tum, quod confert subsistentia illa. jorem, de ratione subsistentiee creatse,
?'''•«
isten-
Ouantum
^
autem ad rei veritatem, exi- '
et subsistentiae relativae divinae est
divi- stimo non distingui alio modo, quam esse ultimum terminum concedo ; de
1 non
ngui distinctione rationis non comcidente ratione subsistentuT ut sic, aut sub-
3 Ii tcr
bsis- cum distinctione formali Scotistica, sistentise absolutae divinae, nego ma-
uto/ existentiam Dei absolutam et infinitam jorem. Itaque de ratione subsistentiae
a subsistentia absoluta ejus ; et hoc ut sic non est esse ultimum comple-
ê
videtur mihi conforme Scoto sitpra '
mentum formale naturae. quia
^ alias
'-atione
suDsisten-
asserenti essentiam divinam ut per se subsistentia relativa esset ultimum ^''' "• s'°
'
non est es-
existens est, posse terminare unionem complementum naturae divina», nec seuitimum
, . , . .
terminum.
quam
,
natura.' human<T. etiam de ratione ejus est afficit

1 Ad secundam probationem antece- esse ultimum terminum incommuni-
dentis respondeo, si per suppositum cabilitatis naturae, quiaaliassubsisten-
absolutum nihil aliud intelligeretur, tiaabsoluta esset incommunicabilis ;
quam aliquid subsistens subsistcntia sed de ratione subsistentias ut sic, est

absoluta, concedendo sequelam, nec vel esse ultimum terminum comple-
hoc esset inconveniens. Verum, quia tionis, vel ultimum terminum incom-
communiter intelligitur per supposi- municaljilitatis ; nec existimo posse
tum aliquod per se existens incommu- dari aliquem unum conceptum deter-
nicabile ; et quia essentia, ut subsi- minatum subsistontife ut sic, conve-
stens non esset
subsistentia absoluta, nientem univoce subsistentifC abso-
incommunicabilis, propterea neganda lutae ac relativce omni. Sed de hoc
est sequela, et consequenter negan- alibi latius.
ToM. XIV. 15
226 L1J3. III. SENTENTIARM
Lorca supra cxistimat hanc nos- facere iinwn per se cum natiira hu-
32.
tram sententiam contradicere princi- mana. Ecce quomodo non dicat hic
Hsec as-
sutnptio
piis Scoti dist. i.q.i et dist. 6. q. 1. Scotus, quod natura divina non pos-
non est
contra sen- quoniam in primo loco asserit ideo sit supplere defectum personalitatis
suni, ut
male Lor- personam posse assumere, quia est in- creatai, ut dicit Lorca, sed quod non
ca.
communicabilis, et naturam divinam possit supplere defectum naturge crea-
non posse, quia est communicabilis. quantum ad constituendam perso-
tae
Et in secundo loco tenet repugnare nam. Verum est quod dicat Scotus in
quod per existentiam Verbi possit fine istius articuli secundi, quod de-
existere natura creata. Verum ut ab pendentia naturae creatsesingularis et

hoc ultimo incipiam, prorsus non fa- substantialis sit nata habere perso-
oit ad rem, nam in hac sententia, qua nam pro termino, potius quam natu-
admittimus quod natura humana ram ; sed ex hoc non sequitur quin
posset assumi a persona divina, me- possit de potentia absoluta habere
diante existentia absoluta, non seque- etiam naturam ut subsistentem, prae-
retur quod natura creata existeret per sertim subsistentia absoluta pro ter-
illam existentiam,quandoquidem ad mino, quamvis enim frigus natum sit
illam unionem, qua uniretur isti exi- expellere calorem, et corpus natum
stentia3,debeat necessario prassupponi, occupare unum tantum locum, tamen
aut concomitanter haberi existentia de potentia absoluta fieri potest, ut
propria sod sequitur quod haberet

;
frigus non expellat calorem, et ut cor-
compleri per illam existentiam, non pus occupet simul duo loca.
in ratione existentiaj, sed in ratione [c) Ad argiimenta, etc. Solvitjam ar-
subsistentise, ut manifestum est. gumenta primte qusestionis, quorum Pr
argiu
33. Quantum ad primum autem locum, primum erat : Persona divina assump- tumlj
nihil tale habet Scotus, sed dicit non sit humanam naturam ; ergo et na- CJ
bene probari a S. Thoma et Varrone tura divina, quia quee sunt eadem
quod persona divina possit supplere realiter inter se, sunteadem in ordine
defectum personalitatis propriae, ex ad actionem quamcumque realem.

hoc, quod contineat in se virtualiter sive habeant se ut principium ad il-
perfectionem cujuslibet person.e crealam actionem, sive ut terminum, ita
tse, quia non magis includit et conti- scilicet ut si unum ex illis sit princi-
net persona quamcumque

virtualiter pium istius actionis, etalterum etiam
personam creatam, quam natura di- pariter sit principium , et si unum
vina continet virtualiter qnacumque sit terminus istius actionis, et alterum
naturam creatam. Sed, inquit Scotus, etiam sit terminus non minus. Res-
ex /lac contincntia virtuali naturad non pondet Doctor omnino difficile esse ut
sequitur quod possit supplere defectum qui solum admittunt distinctionem

naturae humanae, sic ut faceret loco na- rationis sive rationantis, sive rationa-
turx humame unum per se cum perso- la3 internaturam divinam et pcrsona-
nalitale humana ergo nec ex continen-
; litates divinas, (ut sunt Thomista? et
tia virtuali pjersonce divinse sequitur recentiores jam communius) possint
quodpossit ita supplere defectum per- solvere lianc objectionem ; si enim
sonalitatis humanse, ut loco ejus possit ante omnem operationem intellectus
DIST. V. QU.^STIO II. .
227
jjin.
negotianlis, sive cum fundamento in unionem qnin natura divina imme-
'""j'
re, sive sine fundamento, nulla est diate termiiiet ipsam. Unde qui con-
distinctio actualis, aut realis aut for- fitetur primum (ut omnes confiteri de-
lat 1- malis inter essentiam divinam et per- bent qui credunt Trinitatem) non de-
iate sonalitatem ; ergo omnis actio, qus betmirari, nec difficile reputare se-
na" procedit ab essentia, a^que procedit a cundum, aliqua saitem difficultate
^^' personalitate, et omnis unio realis, speciali, propter quam vellet illud ne-
quai terminatur ad personalitatem, gare.
terminatur aeque immediate ad natu- Secundum argumentum erat ad op
ram ; unde si personalitas dicatur as- probandum quod posset natura divina Secundum
sumere naturam humanam ex eo, assumere naturam humanam, quia ju^j^'"?in*
quod immediate terminet illam unio- nalura divina, cum sit infinita sim- îpaie.
nem, etiam essentia debet dici assu- pliciter, includitin se rationem omnis
mere illam, quia aeque immediate ter- suppositi; ergo potest supplere defec-
minat illam unionem a parte rei ante tum et vicem suppositalitatis cujus-
omnem oporationem intellectus. cumque creatae. Respondet Doctor Responsio.
Mirabiiiter opprimuntur adversarii conformiter ad dubium, modum suum
hac difficultate, sed quia vis ejus pa- procedendi in resolutione sua hujus
tet magis ex iis, qua? dicuntur in dis- queestionis de possibilitate assump-
..,11
putatione de distinctione formali, ubi
etiam solvuntur clare
ii"
responsiones
•
lionis per
guendo consequens si
jpi L
,
naturam divinam,
;
.
in
.
distin-
supplente
,
i-ii-
,
Si in assu-
mente
quiratur
incommu-
re-
examen •
1
eorum, propterea ulterius delectum aut vicem personalitatis nicabiiitas,
remittendum est. Interea au-

ejus eo creatae requiratur incommunicabili- "fnaneqlii^
tem supponendo illam distinctionem tas, negatur consequentia ; si non re- ^^^^^^"^3^'.
sio cum Doctore d. 2. supra, vesDondeo ad quiratur talis incommunicabilitas, ^®'" ^l

requira-
"°"
.Q. .
m. argumentum, negando consequen- conceditur consequentia, quam juxta ^^^-
'is?
tiam ; et ad probationem dico, quan- resolutionem nostram pra^missam ab-
'*^. do aliqua sunt realiter identificata et solute [concedere possumus, verum
."^^ formaliter distincta, ut sunt in nostra non ob infinitatem essentia^ prascise,
'0" sententia natura divinn, et personali- aut ex virtuali inclusione personalita-
»ut tas,non debere pra^dicari de uno, aut tis creatae, sed ex hoc, et ex eo quod
). convenire ipsi formaliter, quod prccdi- alias non possit ostendiunde repugna-
catur de altero, et ipsi formaliter con- ret ipsi terminare unionem naturae
venit. Et certum est ulterius abstra- creatae, et supplere vicem creati sup-
hendo ab illa controversia de distinc- positi.
tione formali, quod quacumque ra- autem l)reviter advertendum il-

Ilic
tione possit esse verum, quod natura lud, quod dicit hi(5 in fine suee res-
divina communicetur Filio,, et iden- ponsionis Doctor,omne infinitum esse
tificetur illi realiter, cum tamen per- communicabile, dependere ab illa ce-
sonalitas Patris realiter identificata lebri et difiicili controversia : An sci-
isti natur», non communicetur ei- licet relationes divinae dicant perfec-
dem Filio, nec identificelur realiter tionem infinitam qua controver-? in
illi, eadem ratione posse personalita- sia Scotus tenet partem negativam,
tem Yerbi terminare naturae humanae quia alias juxta id quod jam dicit, es-
228 LIH. 111. SENTENTIAUUM
sent communicabiles ; fortassis tamen tiae et accidentis, et substantiae
posset explicari Scotus, quod loquatur triplicis.
de perfectione infinita simpliciter, Ad argumenta (e) secunda? quaes-
non de perfectione infinita secundum tionis. Ad
qiiid. Sed de hoc suo loco fusius. Ad primum dico, quod si acci-
piatur illud quod posilivum est in
SCHOLIUM. persona, quia personalitas nul-
Repugnare personam creatam assumi, quia lam entitatem positivam addit
consistit in duplici negatione actualis et apti- ultra hanc naturam, persona crea-
tudinalis dependentiae, ex quyest. 1. dist. 1. et
ta idem est huic naturae sed si ;
ideo si assumatur, jam desinit esse persona.

accipiatur complete personalitas,
Hic determinate vult personam non esse ali-
quid positivum additum natura;, taraen loco

secundum incom-
quod importat
citato problematicus crat. municabilitatem, non omnino idem
est persona, et haec natura, sicut
4. Ad aliam queestionem (d) patet aliqua entitas indifferens ad aliquam
Qu«re Oc- sGCundum dicta iw prima qusest. affirmationem et negationem, non
cham. . 7- /• /• • 1
quodi. 4. primse aistmclionis, quod personaest omnino idem illi negationi,
qu£Est.
.
j^j^^ creata dicit negationem de- sive sibi ipsi, cum illa negatione.
pendentise aclualis ad aliud, ut ad Ita est hic, et ideo haec natura
suppositum illius natura^, et etiam habet sufficientem distinctionem
aptitudinalis, qucB quantum est ex ab hac natura non dependente, ut
parte ipsius aptitudinis semper ista natura possit dependere, haec
esset in actu, sicut anima sepa- tamen natura non dependens, vel
rata semper dependeret a corpore, personata non posset dependere
quantum esset ex aptitudine natuin sensu compositionis. Probatio
rali ejus. Cum igitur contradictio atklucta per identitatem non con-
sit naturam actualiter dependere cludit, nisi quod
persona creata
ad personam extrinsecam, et non non addlt idontitatem positivam
dependere, naturam autem ali- super hanc naturam, quod concedo.
quam assumi est ipsam actualiter Ad secundum dico, quod per- Pe»!
dependere dependentia specia-

liac sona in crealuris non dicit di- ni (
li, contradictio est ipsam assumi, gnitalem nisi materialiler, scilicet

et habere
simul personalitatem ratione intellectualis naturae, quam r;
propriam. Sed qui ponerent per- connotat, non autem formaliter

sonalitatem creataui dicere aliquam ratione incommunicabilitatis, quam
entitatein positivam ultra naturain superaddit. Quomodo autem ne-
singularem, propter quam ropu- gatio ali({ua dicatur esse dignita-
gnet sibi assumi, non tamen natis, dictum fuit dist. 28. primi lihri,
V
turee singulari, eos oporteret aliam de iiujeuito.
causam qua;rere, quare persona
Dist. i.hu-non potest assumi; sed istud sup- GOMMENTARIUS.
'"^* ^'
posilum est improbatum q. i. et
contra istud bene vadit ratio illa, (d) Ad aliam quxstionem^ etc. Nunc
quae tacta est de divisione substan- resolvit secundam qugestionem, qua
queeritur: An persona creata assLimpta si dioat aliquid formaliter, ad quod

pos-
uiui. sit, vel possit assumi, in tertio et pro- sequitur. ut est evidens.
prio sensu ex tribus sensibus, in qui- ."Xt dinicultcr possunt ostendere mpu i
bus eam posse intelligi sn/)ra pra^mi- quod illud positivura, quod dicit per- «.-
ttir.
simus ;?/////. 1. Conolusio Dootoris est sona, sit talis natura? ; quamvis enim
'
i''aa esset
(Hiid posi—
nogativa, tam quoad factum quam non esset talis naturcP, ut necessario t'v»ii» pos-
sel fortas-
quoad posse. Ilanc tenent Theologi deberet ad ipsum sequi, etiam de po- sis assumi.
omnes cum iis, qui citantur a Sclio- tentia absolula, ista ncgatio, scd so-
liaste in initio liujus qua^stionis, lummodo ut dcberet ad ipsum sequi
quamvis Uivus Tliomas eo loco non connaturaliler, sicut impenetrabilitas
probet impossibililatem, scd tantum actualis sequitur ad quantilatem, et
quod de faclo non fuerit assumpta occupatio unius loci ad unum corpus,
test. persona. Probat Doctor conclusionem, adhuc posset ipsi competere descrip-
quia sequeretur manifesta contradictio person», qua3 est vel illa Boetii in
tio, nimirum quod assumeretur et libro de duabus naturis et una per-
non assuraeretur ; assumereti>r enim sona : Perso?ia est rationalia naturse
ex hypothesi partis aflirmativee, non indiv/dim snbslantia, vel illa Richardi
assumeretur autem, quia personalitas lib. \.de Trinitate cap. 22. Persona est
formaliter creata ' ut hic absolute et intellectualis natursB incommunicabilis

magis probabililer videtur asserere ^^•/5/^/2/2'«]; eo enim ipso persona esset posset per-
Doctor, quamvis 5^//);"« dist. \. q. 1. incommunicabilis, quo connaturaliter inc"nJuu-

ubi per se Iractavit illam controver- et absque miraculo communicari non "
uanlvfs'
siam, non tam expresse

' ^ resolverit .
posset, quamvis
r n miraculose
»
et super-
1
P^^s^'^.'^^")-
municari
quid absolute dicendum esset) dicit
'
naturaliter *posset communicari. Sed <ie potentia
.
absoluta.
negationem actualisdependentiaj^ seu nulla apparot alia ratio, unde posset
unionis ad aliquod suppositum extrin- colligi, quod ad iilud positivum, quod
secum ergo ubi est personalitas pro-

;
formaliter diceret persona, sequeretur
pria, non est unio, neque consequen- necessario de potentia etiam absoluta
ter assumptio ejus ad aliquam perso- ista nogatio, quam quod alias non
nam extrinsecam. competeret ipsi definitio personiC ;
ergo revera non tam facile est adver-

Addit autem eos, qui statuunt per- sariis assignare rationem, cur persona
tio
sta-
sonalitatem naturai creatse in aliquo non possit formaliter assumi, quam
absoluto modo substantiali, ut com- supponitur, et praeterea, ergo optime
munius a Thomistis et recentioribus dicit Scotus ipsis necessario recurren-
asserilur, debere assignare aliam ra- dum esse ad aliam rationem.
tionem. Assignant autem quod ilie Advertendum autem quod ratio, 39^
modus absolutus sit talis natura^, ut quam dicit Doctor in fine sui discur-
ad eum debeat sequi ista negatio, in sus, valere contra opinionem tenen-
qua Scotus formaliter constituit ratio- tem quod persona non dicat formali-
nem personalitatis, quod si ita esset, ter quid positivum, sit ratio prima
sine dubio sufficeret ista ratio, nam principalis posita pro parte affirmati-
perinde persona polerit assumi, si diva hujus secundffi quiTstionis, nimi-

cat formaliter istam negalionem, ac rum quod si esset quid positivum, de-
.
Raiio con- beret esse velsubstantia vel accideris ;

ex eo quod non sit accidens, et habet
^namatem et sl quod deberet esse vel

substautia, ralionem form», ex eo quod sit quid
positivam.
gubstantia composita ex materia et adveniens alicui subjecto per modum
forma, vel forma vel materia, et con- delerminalivi, nec potest ulla ratio
sequenter quod in persona creata de- assignari, cur non habeat rationem
berent esse vel duse substantiae com- form», tamen omnino detur.
si
positee, vel duee forma3 substnntiales, Dices illam prasupponere substan-

vel duse materia3 primap, quod videtur tiam completam singularem, orgo Ne
absurdum, maxime secundum adver- non potest esse forma. Contra, quia si ^^fi
sarios. adveniat tali substantiae, et non sit ^«
40. [q) Adargiimentasecimdsequxstionis, accidens, cur non esset forma? Dices, id i|
1. Argum. etc. Primum areumentum quod quia repugnat formam substantialem

pnncipale
2. qufcstio- natura assumatur
"
;
est,
ergo persona, quia

*. i-,i.i,
advenire tah substantiae. Contra, quia
.•/-..
nis. Res- . , • . • • i
idem cum natura, cum

. , .
ponsio. persona est si repugnat, ergo repugnat ipsi adve-

cfertrnon nihil superaddat ipsi. liespondet Doc- niretalem entitatem, queequoad csete-
®^^
'il™
nec re£ negando consequentiam, et ad pro-
tor ra omnia pra?ter talem adventum habet
fonnaK bationcm dicitsccundum propriamsen- rationem formffi substantialis.
cum natu- tentiam, personam formahter non es- Dices secundo, ideo non esse for-Necu
i^
ra. ' serb
se idemcum natura,quiaformahterdi- mam substantialem, quia non potest tasti
Sllb
. , , . :t
cit negationem separabilem a natura, conservari absque suo subjecto, si- Diiii,
nimirum negationem actualis depen- cut possunt form» substantiales. Sed tate j
dentise et unionis, quse negatio non contra, quia imprimis difficile estas-pos'!
est in natura, quando habet actualem sjgnare cur non possit istud positivum
g|J^,|
unionem. Dicit prpcterea probationem sic conservari tam bene, quam forma
iham, qua probatur personam esse
idem cum natura, et nihil superaddere
ulla,
....
saltem materiaiis. Deinde
minus difficile estassignare ralionem,
p 1 1 •
.
non
,
^.^
esta
ri"'i
dari
lori)
.
"*
ipsi, nimirum illa qua dicitur quod cur non posset dari anqua forma substau
illud superadditum deberet esse, vel stantialis, quGe ita dependeret a suOpo='<
materia, vel forma, vel compositum, subjecto, ut non possit sine illo con- s|^ ,.
vel accidens solum valere contra eos, servari, sicut enim dantur aliquffi ''
qui dicunt quod superaddit aliquod formae substantiales, qufe naturaUter

positivum, quos propterea concedit conservantur absque suo subjecto, ut
non bene dicere. anima rationalis, et aliffi quee non
Verum illi respondent illud positi- possunt conservari naturaliter, Ucet
vum superadditum non esse nec acci- supernaturaUter possint, ut suntani-
dens, nec substantiam compositam ex ma) brutorum, cur non possent dari
materia et forma, nec materiam aut aUquse, quae nec supernaturaUter qui-
formam, sed modum quemdam sub- dem possent ita conservari, prout di-
c,.
Si persona-
stantialem. At non evadunt difficuUa- cunt adversarii, dari aliquas
^ formas
litas esset tem, Quia iste modus, si non sit sub- accidentales, ut verbi gratia, actus vi- <-^
quid posi- ' 1 '
tivumesset stautia composita, nec materia, nec tales, et ut dantur secundum omnes
lis forma, quid inha^rens, aut aptum inha^rere, relationes, quse sic dependent a suis
omnino videtur debere esse formasub- subjectis.
stantiaUs, nam habet<?55e substantiale, Dices tertio, iUud positivum non

;;
esse de essentia, nut intrinseca ratio- Obji(>i polest pra^terea quod Verl)nni
itquo ne substanlicT sitiûlaris ; ergo non est assunipsorit homineni ; sed homo si- Alia ob-
laiitas forma substantialis. Contra, quia petis gnificat suppositum humanum ot per-
jeclio.
itforma ... ...
principium, du m dicis omnemformam
, „
sonam,
jtantia- erg-o de faclo assumpsit perso-
iêsset substantialem debere esse de intrinse- nara humanam. Probafur, (]uia ex-
!"ntf?(^
ca rationeaccssentia talis substantia^ presse ila loquitur Goncilium Alexan-
'" detur enim hiijnsmodi absoluta en- drinum
si in epistola ad Neslorhim, qua)
iiiaris. titas, id nogari potest, et debet ab iis, est decima inler epistolas Cynlli, et lec-
qui dicerent illam entitatem debere cs- la ac approbata est in Concilio lOphesi-
se formam substantialem. no;ConciliumTolelanum primum et se-
(ônfirmatur, quia licet istud positi- cundura //« co;</m/o/^c/?^/^/;Tolelanum
vum vocaretur raodus, et licet natura se.xtum cop. 1. Concilium Francofor- Patres af-
eo raediante diceretur habore alium diense in Epistola ad Episcopos Hispa-lomînlZ

modura, quam haberet, si eo careret nix ; Augustinus de prxdestinatioiie p^^",^'
taraen non propterea sequeretur. quln Sanctorum, cap. 15. et alibi sxpe, Boe-
essetvere forraa substantialis, nam re- tius lif>.dedi(abusnaturis, Damascenus
lationes vocantur raodi, et ubi intrin- til). 3. de fide cap. 4. Anselraus de Incar-
secura, ac situs partiura, ettaraen non natmne cap. 5. sed ot ip?a Ecclesia
est dubiura, quin relationes illae ac utitur isto modo loquendi in hyrano
?/62'sint verae forrase accidontales ; er- Tc Denm laudamus, composito, ut fer-
go sirailiter in proposito. tur, ab Augustino et Ambrosio, ubi
^3. Secundura arguraentura principale dicitur: Tu ad liberandum suscepturus
r^m. erat quod personalitas pertineat ad hominem.
dignitatem natur» ; ergo dicit quid Respondetursolutionerahujusobjec- ^-j
positivum, et consequenter quid as- tionis pendereab intelligendo eo quod AnVerbum

sumptibile ; ergo saltem potest assu- per se proprie significat ly homo ; si
îrhomf-'
modo mi persona. Hespondet personalitatem enira significat
•^
proprie naturam Iiu- "^'" 1^,''°"
' ' pne lo-
iigni'fi- propriara natura? creatfe non addere manara in supjiosito existentem seu quendo.
°*''^'
im.
ipsi dignitatera aliquara forraaliter, suppositura naturcne humancT, certura
sed tantum prcesuppositive, quatenus estquod non possit proprie dici quod
scilicet supponit in natura talera per- Ycrbura assurapserit horainera, quia
fectionem, ad quam sequitur negatio non assurapsit suppositura, sodpotius
istius iraperfectionis, quam alias ha- est suppositura natura} quara assum-
beret, de quo videripossunt dicta dist. psit autem /lowosignificet proprie.
; si
28. quxst. 1, Undein forma respondeo non solum talc suppositum, sod natu-
distinguendo antecedens, et nego rara etiam huraanam in concreto Me-
consequentiam primara. taphysico,cujus abstractura sit hiiraa-
Hecentiores statuentes personalila- nitas, non rainus certum est quod
tem in positivo concederent antece- propriissime possit dici Verbum as-
dens et primara consequentiara, et ne- surapsisse horainem.
garent secundam, sed, ut .9?//?r«dictum In hac autem controversia de nomi-
est, remaneretillis difficultas proban- ne, Theolngi speculativi, rocentiores
di quod si esset positivum, non esset communiter cum S. Thoma 3. part.
assumptibile de potentia absoluta. quxst. 4. art. 3. ubi fuse de hac re
X
agit Vasquez, tenent hominem signi- nitatis suse factum hominem fateoi\ ne
ficare proprie suppositum solummodo si susceptum fiominem dixero, duas vi- \
natura) humana', et consequenter non dearin Filio Dei prsedicare personas.

posse admitti, proprie loquendo, quod Verum haec nonsatis probant, illum 47
Verbum assumpseril
r hominem ;
sed loquendi
1 modum non esse proprium,
V r
^^1»^
prasce s
Patres et Goncilia, qui ita loquuntur, ac bonum, nam imprimis plura sunt proba
non proprie locutos fuisse, et figurate, loca, in quibus asseritur assumptus

accipientes totum pro parte, et intel- homo, quam in quibus negatur ; cur
quod assumpserit ho-
ligentes scilicet ergo ex paucioribus locis deberet po-
minem, quatenus assumpsit humani- quod non posset ita dici,
tius (jolligi,
tatem, qua^ est natura hominis. quam ex pluribus, quod posset. Deinde Expii»
Probat autem Thomas non posse

S. Iq locis Felicis et Cyrilli non negatur nega^
dici, quod assumpserit hominem pro- simpliciter assumptus, aut susceptus a^sul
tiva proba- pric, quia Felix Papa, ut habetur non homo, sed cum restrictione, ita ut ho- ^^^^^
Thoma. in Ephesino, prout dicit S. Thomas, mo assumptusesselaltera Verbo assu-

sed in Chalcedonensi, Act. 1. De bi- mente, aut esset alter prseter ipsum,
carnatione vero Verbi, inquit, fide cre- aut denique ita, ut homo assumptus
dimus in Dominum Jesum Christum ex uniretur ipsi accidentaliter, ut asse-
Maria Virginenatum, quoniam ipse est ruit Nestorius ; ergo ex illislocis nihil
seter)ius Dei Filiiis et Vcrbum, et non habetur ad propositum. Maxentius de-
, homo a Deo siisceptus, ut alter esset nique qui magis favet, negat homi-
prseter ipsum ; neque enim hominem as- nem assumptum, ut homo significat
sumpsit Dei Filius.ut esset alter prseter suppositum, prout asseruit Nestorius,
ipsum, sed Deus existensperfectus fac- contra quem agebat ; unde inferius
„, , tus est homo. Addit ad haec Lorca illud addit : Dei vero et hominis nomen natU'
Et a Lorca.
quod habetur in Anathematismis Cy- ris et personis commune est. Denique
rilH, Anathematismo 8. Si quis audet sicut totam Trinitatis dimnitatem signi-
dicere susceptum hominem coadoran- fcat nomen Dei, et ita unamquamque
dumet conglorificandumcum DeiVerbo, personaui ex Trinitate. Et inferius ali-
ut alterum cum altero, Anathema sit. quantulum Rursus homo sicut perso-
:
Item illud ejusdem Cyrilli in lib. ad nam, ita significat naturam, unde et
Evoptium : Secundum quod Scripturis nonnulli Patres sancti, non quidem ad
et sanctorum Patrum xquis interpreta- personam sicut vos, [scilicet Nestoriani)
tionibus videtur non hominem assump- sed ad naturam potius respicientes, ho- 1
tum fuisse a Deo Verbo, et copulatum minem assumpluni a Deodicere compro-

illi secundum habitudinem quamdam, bantur. Ex quibus manifeste patet
quse extrinsecus intelligitur , sed eum quod ipse non improbaverit illum lo- j
hominem factum esse definimus. Addit quendi inodum, nisi quatenus intelli-
etiam praeterea auctoritatem Joannis geretur per hominem persona huma-
Maxentii in dialogo. 1. contra Nesto- na. Sed nec certe improbare potuit
ritmi, qui h&heiur tom. b. Bibtiothecx cum non fuerit tantae auctoritalis,
sanctorum Patrum, dicentis.- Egoa Deo quantai Patres et Concilia, quae ita lo-
susceptum homincm nullatenus dicere quuntur.

audeo, sed Deum sine diminutio7ie divi- Itaque ingenue fatendum est cum 48
DIST. V. OaESTlO II. 233
Vasquezio, et Suarezio irnprobatio- culura, ut si quis diceret hominemas-

nem, aut improprietatem istius modi sumptum, intelligeretur per hoc per-
loquendi, non esse pelendam a san- sonam humannm ruisse assumplara,
ctis Patribus, cum nullus eorum eum at lempore istorum Patrura viguit illa
improbaverit, et plurimi sinteousi. iucresis, unde j)osset timeri quod si
•8 ne"-a-
1*^1 hoc cssc potcst fundamcntum, quisiilo modoloquendi uterelur, inlel-
^'^''"
et quidem satis lirmum pro Ludo- ligerelur iii sensu falso liaereticorum ;
vico Vives i)i!ib. ^d.ileCiv. c. 19. te- ergo iste modus loquendi minus jam
nente esse proprium modum loquendi, obnoxius est periculo, quam tempore
quod etiam expresse tenet Waddin^ûs Patrum.
I modus <^^^P- I^- 'Jc I/icarn. dub. 3. Pro resolu- Dico secundo, ille modus loquendi
41).
'tutus'
^^^^^ hujus nominalis potius quam proprius. Probatur primo,
videtursatis ^ ' ' ,
Js'e ,
modus ,
realiscontroversicC, dicoprimo, quam- quia

'
tot sancti Patres et Concilia eo, loquendi
,
est pro-
vis non posset proprie dici quod Ver- ut dixi, utuntur, nec est ullum indi- prius.
bum assumpserit hominem, posse ta- cium unde colligatur quod improprie
men absque ullo periculo sine difficul- locuti sint, pra^sertira ea improprielate
tate uti eo raodo loquendi. Probatur, qua^ est in illa locutione secundura
quia non potest non esse tutus modus expositionem S. ThomtC, et aliorum
loquendi iste quo sancti Patres com- Theologorum negantium illum mo-
muniter utebantur, et quo etiamnum dum loquendi esse proprium, sed quo-
Ecclesia quotidie utitur sed isie mo- ; ties sancti Patres communiter utuntur
dus loquendi est talis,'ût patet ex dic- aliquo modo dicendi, nisi aliunde col-
tis inter probandum antecedens objec- ligatur, quod improprie loquantur, id
tionis, ergo. Confirmatur primo, quia asseri non debet, alias non posset
licet sine dubio etiam improprie lo- constare quod ullus modus loquendi
qui cum tot sanctis Patribus et Conci- esset proprius, ergo iste modusloquen-
liis absque ullo periculo. Confirmatur di est proprius.
secundo, quia
^
si non liceret isto raodo Confirraatur. quia
^
non est ullo mo- ^ ^
'
_
Confirina-
uti, aut si esset in eo aliquid periculi, do verisimiie, quod sancli Patres tara tioi.
maxine quia esset timendum ne intel- constanter uterentur ordinarie modo

ligeretur persona humana esse as- aliquo loquendi absque ulla prorsus
sumpta, sed multo rainus periculi est necessitate inler agendura cura ha^re-
jara in hoc, quam tempore istorum ticis, qui modus loquendi in sensu
Patrum, qui sic loquebantur ; ergo si proprio esset falsus, et favens iisdem
tum licuit absquepericulo, multo raa- hccrelicis, et non esset verus, nec con-
gis jam licebit. Probatur minor, quia tra ha^reticos, nisi in sensu improprio,
jam extincta est heeresis illa penitus, sed ita facerent sancti Patres nisi ille
secundum quam tenebatur quod Cliris- modus loquendi dicatur proprius, ut

tus dicebat duas personas, et quod patet,ergo oraninodicendum est quod
persona huraana fuerat assumpla,'
'
et sit I
proprius.
I , „
1 Confirma-
universalilertenetur inChristo tantum Coniirmatur secundo, quia licet 2. Non de-
. l)i-iitdici
esse unam personam.eamquedivinam, sancti Patres improprie quandoque Patr.sim-
constnntcm ox dnnbns naturis, divina loquantur, et quidem cura elegantia 51,'i'm',na-
scilicet et humaiia, uiide nou esl peri- et decore (raodus enira loquendi figu- ^""miiicT
234 LIB. Iir. SENTENTIARUiM
rate esl improprius, et tameii elegans sensus istius propositionis, homo est
sine dubio), tamen quando agerent de assiimptus, erit ille, quem indicat S.
re controversa^non deberent sic loqui, Thomas, quod assumpta sit humani-

si sensus proprius verborum esset in- tas, quee non est homo, sed pars ho-
tentus ab adversariis, prtnesertim nisi minis, aut constitutivum ejus ;

at in
adderent aliquam limitalionem aut proponendadoctrinaexsecontroversa,

reslrictionem, qua improprie loqui in- nulla prorsus est elegantia in tali mo-
telligerentur ; undesiessent aliqui hae- do loquendi, ut videtur satis clarum ;
retici, qui dicerent Christum esse leo- ergo non utebantur sancti Patres isto
nemverum,quamvisaliaspossetvoca- modo loquendi tanquam eleganti et
ri Christus leo in sensu figurato et ornato per figuram aliquam.

proprio, sicut et de facto vocatur in Probatur secunda assertio, quia vox 51
Evanffelio, tamen inter agendum cum hoyno significat proprie naturam hu- Probat
illis hsereticis et declarandum quod manam in concreto Metaphysico sine signifi
eorum sententia esset falsa, id dici ulla connotatione personalitatis ; ergo fu7aT
non deberet, ut patet ; ergo similiter Verbum proprie loquendo assump- "J^^^J,"
in proposito quoad omnia discurren- sithominem. Probatur consequentia, ^^""lll^
dum, et consequenter inferendum et quia ideo non esset proprius moduslo-

admittendum quod male loquerentur quendi, quia non significaret homo
sancti Patres, dicendo hominem fuis- naturam singularem humanamin tali
seassumptum, si id proprie dici non concreto secundum omnes. Probatur
posset. antecedens, quia vox homo significat
gn Confirmalur tertio, quia non debe- id quod significat, ut poniturin pr«di-
Confirma- "ûs modum impropHum loquendi, in camento Substantiee, absurdum enim

I!rnnV^™' Quo nullacst elegantia, aut gratia, videtur quod in impropria significa-
raofjus lo-
ng(3 uiia necessitas, aut ratio sic lo- tione voces disponerentur in prsedica-
quendisine
eiegantia, quendi, attribuerc sanctis Patribus mentali serie ; sed ibi significat con-
aut occa- ^ , ,, , , , ,• i i -i • •
sione non absquc causa urgeuti / sed nulla pror- cretum substantiale humanitalis sine
scribi Pa- sils est clegantia, aut gratia in illo ordine ullo ad suppositalitatem ergo ;
que^neSes- modo loquendi Uomo assumpliis est

: proprie significat tale concretum.
sitate.
^ verbo, si homo significet proprie so- Probatur minor, quia significat ibi
lummodopersonam humanam, et non aliquid antecedens singularitatem,

etiam naturam hum.anam singula- quandoquidem sub homine ponuntur
rem nec est ulla ratio ob quam aut
;
individua hominis ; ergo significat ali-
illi tali improprio modo loquendi ute- quid non includens suppositalitatem,
rentur, aut nos colligere possimus, aut personalitatem, quandoquidem
quod ipse tanquam improprio uteban- personalitas sit quid supervenienssin-
tur ; ergo dicendum est quod sit mo- gulari tali, sed nihil potius quam tale
dus loquendi proprius, et quod homo concretum ; ergo.

proprie significet naturam humanam Confirmatur primo, quia Philoso-
singularem. Probatur minor, quoad phi non agnoverunt ullo modo sup- ^""^[Iq"
primam partem (ceeterse partes sunt positalitatem, aut personalitatem dis-

homonon significetpro-
clarffi),quiasi tinctam a singularitaie, ut posteadi-
prienaturam humanam singularem, cam ; crgo vox //o/??o non significabat

apud ipsos ullomodo supposilalilalem, vox /iifmani/as iempore sanctorum Pa-

sed proprie signilicabat aliquid aliud, truin iu usu iu eo sensu, non orat ne-
sed nihil potius quam tale concre- cesse ut uterentur voce //o;;/o pro //.//-
tum ; ergo proprie apud Philosopiios nuinitale, nisi proprie et rigorose si-
vox /(0/7/0 signiflcabat illud. Sed apud gnificaret id, quod jam significat ////-
Patres non perdidit iilam signiflcatio- manitas, cûia poterant ufi ojus loco
nem, quam habuit apud Philosophos, vocibus natura htimana, ct quoties
licet extenderint illara eamdem vo- vellent dicere, assumptus est liomo,
cem ad significandum eliam supposi- dicere poterant: assumpta est natura ;
tum ergo Patres ulebantur isfa voce

;
ergo defectus vocis /itfmanitatis m illo
in sensu proprio, dum asserebant lio- sensu, quo jam est in usu, niiiil facit
minem assumptum. ad propositum.
i)nfirma- Coufirmatur, apud Patres ista vox

si Contra secundo, quia falsam est de- Rejicitur
*'°-
//o;//o non significaret naturam huma- siisse vocem riomo, jam significare
nam sine connotatione suppositalita- quidquid significabat apud sanctos
tis, maxime quia apud ipsos signifi- Patres, et licet accesserit illa alia vox
cabat propriesuppositum, sed hsec ra- humanitas, quae posset sumi loco is-
tio nihil impedit ; ergo. Probatur mitius vocis /lomo, ut significat naturam
nor, tum quia bene posset una vox si- humanam sinesuppositalitate, tamen
gniiicare proprie et suppositum, et na- hoc nullo modo tollit usum vocis /lomo
turam sine suppositalitate, quemad- in illo eodem sensu. Hsec quantum
modum multa; voces ajquivoca) plura ad illum modum loquendi sufficiant.
proprie significant ; tum etiam, quia Nunc in forma respondeo ad objec- 52.
ex duabus ultirais locis 5^//^r« citatis tionem principalem, ratione cuius de ^^^P^"*''*
ex Joanne Maxentio, videtur manifeste ea agere oportuit,

'^
positam
*
nitm. 44. a^ objec-
tioneni po-
oihomo sequi, quod vox /iowo habuerit illas Respondeo, inquam, abstrahendo sitam n.
i't'pro'p?ie
*^"^ssignificationes de facto apud Pa- ab hac controversia, distinguendo
ftunTHa-
^''^^ ' ^"^ denique, quia certum est majorem ; si liomo solum significet
^1^^^ Patrcs iu utroque sensu utuntur suppositum liumanum, nego majo-
naTH'"et
psam'na- istd vocc, ct nulla cst ralio ob quam
>
rem, proprie loquendo cura S.Thoma,
i i i -i j
irara in
loncreio dicantur improprie in ulto sensu ex et recentioribus Theologis. Si signifi-
Jetaphv- .,,. . . . , ,
.
sico.' illis eo uti. cet etiam proprie (quod multo magis

Uices cum Lugo disp. 13. de Incar- placet propter dicta) concretum Meta-
Repiica. natione, Patres usos fuisse bene isto physicum naturtc Immante sine con-
modo loquendi, quia vox /lumanitas notatione personalitatis, concedo ma-
non erat tum in usu ad significandum jorem, et distinguo similiter mino-
naturam humanam, qucmadmodum rem tantum significat suppositum
;
jam est; nunc vero quia habemus il- humanum, nego minorem signifi- ;
lam vocem humanitas in illo sensu, et cat suppositum quandoque, et quan-

quia vox homo desiit significare aliud doque aliquid, quod non est supposi-
quam suppositum, in rigore talera tum, sive proprie, sive impropric il-
modum loquendi non esse admitten- lud significet, conccdo minorem, et
dum in rigore. nego (ônsequentiam, qua3 ut valeret,

ejicitur
Contra primo, quia licet non esset deberct vox //o;«o nihil significare, nec
proprie, nec improprie, quod non es- persona, quae non sit substantia in-
set persona aut suppositum, etc. tellectualis, suppositum vero dicatur
non solum de substantiis intellectua-
De Persoiialitale. libus_, tam viventibus
sed aliis etiam
quam non viventibus tam proprie ;
53, Hactenus dicta per se pro solutione enim Bucephalus, et quilibet alius
An perso- hujus quojstionis sufficiunt, sed quia particularis equus, ac lapis dicitur
quid posi- hic Scotus absolute et simpliciter te- suppositum, quam Petrus et quilibet
negativura. i^^re vidctur quod personalilas con- particularis homo ; ex quo patet sup-
sistat in negativo, ut patet, tum ex positum se habere ad personam, qua-
modo loquendi ipsius, tum etiam, et si superius ad inferius, quia quselibet
praecipue, quiaalias non sufficienter persona est suppositum, quodlibet au-
probaretsuam conclusionem, quan- tem suppositum non est persona. Supposi
do quidem non probet eam nisi juxta Unde quemadmodum ab animali ad beTa^dp.
sententiam asserentem personalita- hominem non valet subsistendi confem^sfcli
tem consistere in negativo. Et quia homine ad
sequentia, sicut valet ab ^"[Jfej.j^
heec sententia a recentioribus com- animal, quandoquidem non sit verum
muniter negatur, non erit absque re dicere, est animal, ergo est homo ;
Cur agatur aliqua de illa controversia hic addere, verum autem sit, homo, ergo est
est
hic de liac
qu^stione. qu8e servire etiam possunt pro. majori animal, ita a supposito ad personam
explicatione articuli tertii qiisestionis non valet subsistendi consequentia ;
primae, distinctionis primge, ubi per se valet autem a persona ad suppositum,

eam tractat Doctor ; tanto autem manam sequitur bene, est persona, er-
gis addenda sunt de ea,
hic aliqua go suppositum ; non autem sequitur,
quod Lychetus in iUa prima qufestio- est suppositum, ergo persona.
ne, eo quod esset magis propensus in Verum quia hgec differentia oritur „«
sententiam constituentem personali- praecise ex natura quam habet res,
Eadem e
tatem in positivo, non solum non quse dicitur suppositum aut persona, *î^^J®g^'
stabiliverit rationes Doctoris conlra non vero ab entitate superaddita na- qu»
'
con
stituit cu
illam sententiam, sed potius eas sol- turge, quffi entitas vocatur personali- unanatu
.,
verit, aut solvere
, ,
conatus
i •< «1 • •
personam
sit. tas seu suppositahtas, sive sit positiva cum aii:
Deinde quia hsec etiam difficuUas, sive negativa, propterea advertunt tuere pei
sicut et totus tractatus de Incarnatione Auctores, quod eadem omnino enti- ^supôsi-
dependet ex cognitione personoe et tas, a qua habet Petrus, verbi gratia, ^*^*"
personalitatis, ante resolutionem is- formaliter constitui persona, si affi-
tius diflicultatis, preemittendum est ceret naturam non intellectualem,

quid sit persona, et quid conferat per- verbi gratia, lapideam, non consti-
sonalitas naturee quai personatur. tueretpersonam, sed suppositum ;
54. Pro hoc autem primo advertendum unde denominatio personalitatis in

Differentia (igf auctorcs communitcr idem om- entitate superaddita naturee singulari
personre,et
suppositi. nino intelligere per personam et sup- est denominatio extrinseca desumpta
positum, nisi quod persona involvat a natura quam afficit, quando scili-
semper naturam rntionnlem seu in- cet illanatura est rationalis seu intel-
tellcctualem, ita ut nuUa res dicatur lcctualis. VI hinc orilur, quod ad in-
DIST. V. QU^STIO 11. 237
dagandum natiiram suppositi seu per- quxsl. \. secundam ex-

)uim. 4. dicit
sonnp, prout disling-uitur persona a ponere seu corrigere primam, cujus

natura singulari, niliil oonducat ha?o ratio est, quod secundum [)rimam,
difTerentia, unde quod resolveretur anima rationalis separata esset per- i>i'fentiitur
dcscriptio
quoad hoc de persona, a^que currit de sona, quandoquidem esset rationalis lioetii.
omni supposito, et e contra nam ; naturae individua substantia, hoc est.

quamvis aliquod suppositum ita dis- substantia rationalis individua. Sed
tinguatur ab omni persona, ut non quamvis hoc verum sit spectatis ver-
possit dici persona tamen ilhi dif- bis prcTcise, tamen si intelligatur pri-
ferentia, ut jam dixi, oritur ex natu- ma descriptio ad mentem Boetii, qui
ra singulari, quam includit non ve- ; intellexit per naturam, non quamcum-
ro ex ulla dillerentia, qiiam dicit, que naturam, sed completam in esse
quatenus habet esse aliquod distinc- singulari, et per rationale, idem quod
tum ab esse illius naturae singularis ;
intellectuale, ut sic^ quod est com-
quandoquidem ergo in preesenti exa- mune Deo, Angelis et hominibus, et
minamus, quid sit illud distinctum, per individuum singulare incommu-
quod persona dicit, et quod non dicit nicabile, si, inquam, hoc modo in-
natura singularis, qua singularis est. telligatur, prima definitio convenit
indilTerenter possumus accipere noin re cum secunda. Quamvis autem in
men personce et suppositi, personali- his definitionibus non deliniatur sup-
tatis et suppositalitatis, non curando positum, ut sic, nulla enim ex illis
de dilTerentia, quam habent inter se potest convenire supposito equino aut

ex ratione naturge, quam includunt, lapideo, tamen ex iis facile potest con-
qua3 diflerentia et valde facile intehi- fici descriptio suppositi, ut sic, tollen-
non deservit ullo modo ad
gitup, et do illud intellectualis et rationalis na-
solvendam difficultatera pra?sentem, turcC, et dicendo : Suppositum est na-
nec ad intelligendum Incarnationis tur% substantialis incommunicabilis
mysterium, in ordine ad quod pra)ci- existentia, quge sane descriptio est Descriptio
'
pue agitur de hac re. tam bona descriptio suppositi, ut sic, vx iil]
56. Advertendum secundo, duas defini- quam ulla ex praedictis descriptioni-

'uae defini tiones personcO proponi satis commu- bus est bona descriptio persona), ut
nes per-
son.T. niter a Dootoribus. Una est Boetii lib. sic.
de duabus naturis : Persona estrationa- Ex bis ergo descriptionibus, qucne

lis natune individua substantia, qua:' communiter admittuntur, ot sine du-
coincidit cum illa, quam habet Zaoha- bio bona} sunt, si bene explicentur
rias Episcopus Chrysopolitanus in (quod tamen non est adeo facile fa-
prsefalione ad sua Commentaria in ctu, ut postea videbitur) habemus,
tfuatuor Evangelia^ dicens : Est enim quod persona omnis, et suppositum
persona substantia rationatis individua, qua tale, sit substantia incommunica-
qua etiam utitur Leontius ylc/. 1. Alle- bilis unde omnes concedunt inoom-
;
ra est Richardi 4. Trinit. cap. 22. Per- municabilitatem aliquam spectare ad

sona est intellectualis naturx incom- suppositum, et provenire formaliter
municabilis e.xistentia. Ex his duabus a suppositalitate et personalitato.
descriptionibus, Doctor 1. dist. 2;j. lloc autem supposito, dua^ reslant 17.
.
DuEe diffi-
difficultates, prima est an illaincom- hypothesi; non esset autem positi-
cuitates
examinan-
mijnicabilitas, seu quod idem est, ne-
' n.
vum, quia
t '
esset purissima
r negatio,
o j
^^- gatio communicabilitatis, sit eflectus nam in hoc consistit essentia puree
solus ipsiusmet personalitatis, an vero negationis, quod solum deserviat ad
prseter eum personalitas habeat alium tollendum aiiquod positivum ; ergo si
aliquem eiYectum formalem. Secunda solum munus istius entitatis positivae
difficultas est, qucenam sit illa incom- esset communicationem, se-

tollere
municabilitas, quam dicit supposi- quitur manifeste quod esset negatio.

tum, ut suppositum prascise et forma- Itaque supposito quod entitas perso-
liter, nam quandoquidem res, quee nalitatis sit quid positivum, sequitur
dicitur suppositum habeat aliquas quod debeat habere aliud aliquod mu-
communicabilitates, (potest enim Pe- nus, quam tollerecommunicabilitatem
trus, qui est suppositum humanum aut communicationem, quod etiam
communicare se mundo^ producendo concedit Lugo disp. 12. de Incamat.
aliquem alium hominem, et potest ê^;/. 3. ?z. 34. et probat alia, non mala
communicari suis amicis) et aliquas ratione apud ipsura videnda, nostra

incommunicabilitates, quas non habet nobis abunde sufficit.
a suppositabilitate (ut postea videbi- Qui vero dicunt subsistentiam seu gg
mus) ut cognoscamus naturam sup- suppositaiitatem non in
consistere
positi, oportet cognoscere quam in- positivo, sed in negativo, non debent
communicabilitatem particularem di- ipsi dare alium effectum formalem
cit qua tale, et in hoc cognoscendo Physicum aut Metaphysicum, prima-
maxima hujus rei difficultas consis- rium aut sccundarium, quam tollere
tit, eaque bene declarata non erit dif- aliquod positivum ; et cum nihil posi-
ficile ostendere an personalitas seu tivum possit ab ipso tollere preeter
supposilabilitas consistat in positivo communicationem aliquam, sequitur
vel negativo. manifeste quod effectus solus ipsius
Kg Quantum autem ad primam diffi- sit incommunicabilitas aliqua.
An perso- cultatem, qui dicunt subsistentiam Ex hac doctrina potest desumi ar-viaadpr
p"opS seu suppositabilitatem consistere in gumentum ad probandum, quod per- personalj
posilivo, si bcne philosophentur, de- sonalitas sit positiva vel negativa ; s?tiva!?e
^^êctum'
"^&^tiva
formaiem
positivum
j^gj^^ neccssario
-
assignare
° aliquem
^
ef- nam si potest ostendi aliquis effectus
fectum formalem positivum ipsi prae- positivus, qui ab ipso solo provenire
ter hoc, quod est dare incommunica- posset cum aliquo emolumento rei,
bilitatem seu negationem communica- quas dicitur persona aut natura. op-
bilitatis aut communicationis, nam time potest inferri inde necessitas sta-
Omnis en- universaliter videtur
titas positi-
vadebet aiicfua entitas realis positiva distincta
absurdum, quod
'
tuendi personalitatem
'
quid. Si vero
esse positivum
non potest assignari ali-
...
habere ali- ^ „ . .
quem effe- pealiter ab omnibus aliis entitatibus quis talis etTectus, bene inferri poterit
ê™nega- positivis uon habeat aliud munus, quod non sit quid positivum, quia non
tionem.
q^j^^ ^^Qllgp^ r^ljquQfj ^liud positivum. suntponendseentitatessinenecessitate,
Quod probo clarissime, quia sequere- etsi potestostendiquod non possitullus
tur quod csset posilivum, et non esset effectus particularis ab ipsa provenire,
positivum, esset enim positivum ex poterit ostendi quod non solum non
detar, sed ncc possitdari personalitas sitalitato, non sequerelur quod essent
creata Unde nos inferius
positiva. supposita. Niliilominus, si quis vellet Quo sensu
uteaiur hoc argumenlo contra tenentes describere suppositum, dicendo quod miKi pr;c-
personalitatem esse positivam, ubi esset entitas inepta inha^rere, profecto pu\'aaUo.
etiam examinabimus elTectum positi- per pr;rdictam impugnationem sufli-

vum, quem adversarii adscribunt ipsi cienter convinceretur, quod illa des-
n. 130. criptio convenit materise primse ex se,
50. Quantum ad secundam vero difficul- qu» tamen non est suppositum. In
aam in- tatcm de iucom municabilitate, quam hoc ergo sensu potest admitti pra^di-
abTnu-' omnes concedunt personam dicere, et cta improbatio, et sic Scotus simili
J^na^H-
i" ordine ad quam auctores ponentes u['du.v qiwest. i. art. 3. ostendens per-
•^
*' '^"^'
eam expli-
personalitatem in positivo sonalitatem non posse consistere in
cant, non omnes eodem modo eam negationo actualis communicationis,
incommunicabilitatem declarant. quia alias sequeretur quod anima se-
iraa sen- Aliqui dicunt cssc incommunicabl- pnrata esset persona. Qute impugnatio
entia.
ima in- litatem oppositam communicabililati, modo supradicto intelligenda est, sic
mmuni- j. •. •
•n -t
ibihtas, quam i
dicit accidens, illam
t
sciiicet a scilicet ut vis ejus consistat in hoc,
jitipsi' qua habet substantia non posse com- quod non possit personalitas ita con-
^^'^^^^'
municari alicui tanquam subjecto sistere in una negatione, ut possitcol-
inhcEsiouis, prout potest accidens ligi aliquid essc personam ex eo prge-
communicari. cise, quod habeat hujusmodi negatio-
HcBC sententia videtur Suarii,quate- nem in hoc autem sensu convincit

;
nus asserit unum ex effectibus forma- illa probatio, sed non est sensus in-
libus suppositabilitatis esse reddere tentus a Suario, qui sine dubio sup-
naturara independentem a subjecto ponit naturam personic et suppositi
inhaesionis. debereesse completam.
jicitar.
Scd commuuiter et merito rejicitur, Aversa q. 18. Philosophiae impugnat 62.
quamvis non ab omnibus satis eftica- praiterea pra;dictam
i^ i
sententiam, quia
»
^^1'»»"??^-
gnatio.
citer impugnetur. intantum deberet poni modus posili-
gl
impugnant, ut Vasquez disp.
Aliqui vus aut negativus distinctus realiter
,impu- 32. quia materia prima habet talem a natura, a quo habcret natura illam
°^''°*
incommunicabililatem, et tamen non ineptitudinem, inquantum natura pos-
est suppositum et idem argumentum
; set conservari per Dei potentiam ab-
fieri posset de omnibus formis sub- solutam absque illo modo ; sed non
stantialibus, nam quandoquidem non potest conservari natura substantialis
sint, nec possint esse accidentia, ne- sine modo ineptitudinis ad inha^ren-
queunt communicari subjecto inha3- dum ; ergo non habet ab aliquo modo
jicitur. sionis. Sed responderi posset non suf- a se realiter distincto illara ineptitu-
t utaii- licere, ut aliquid sit suppositum, quod dinem.
ipposi- habeatsuppositabilitatem, quia suppo- Verum hfoc probatio videri posset 03.
leatsup- situm ultra suppositalilatem dicit na- esse contra ipsura Aversam infeiius Rojicitur.
îtaiita-
turam completiorem, quam sint for- sect. 3. nam ipsemet fatetur naturam
mae substantiales, aut materia prima ;
non posse esse abs((uo modo subsi-
unde quamvis hee afficerentur suppo- stenticC, et tamcndicit subsistentiam
essemodum distinctum realiter a na- earum cognitio aut impugnatio non
tura ; ergo similiter in proposito pos- est necessaria, aut utilis, omitto.
set dici, quod modus ineptitudinis ad Impugno autem praedictam senten- 6

inhserendum esset distinctus realiter tiam efficaciter, quia omnis substantia impui
tio
a natura, quamvis natura non posset completa sive incompleta habet ex se praed
., ,. j • sentei
esse absque illo. Tam facile ergo pos- ineptitudmem ad inhaerendum ergo
I 1
; subsi
sent auctores praedictee sententise ne- non est superaddendus aliquis modus guf*
gare praedictam majorem Aversae^ separabilis ab ipsa, ex qua ista inep- ^^^^l.
quam ipse eam negaret, si propone- titudo formaliter proveniat.

^ Conse- ^^^^.l"
apfcit
retur ipsi contra distinctionem realem quentia

^
est evidens ;
probatur antece- "^™ a
^ , haer
,
subsistentia? susepositivse. dens, quia si perimpossibileponeretur dum.

omne \
Quo sensu Nihilominus, si Aversa intelligat in natura substantialis humanitatis abs- dens ii
posset ad-
mitti illa majori quod non sit ratio_, unde colli- que modo aliquo separabili, haberet h^ji^re^n
impugna- illam ineptitudinem. .Secundo, quia

tio.
gatur quod modus distinctus requira- p™radi
tur ad dandam illam ineptitudinem, acoidens ex se habet aptitudinem ad

nisi quatenus posset colligi naturam inhffirendum absque modo superad-
esse separabilem a modo quocumque dito ;
quamvis enim aliquod accidens
et entitate superaddita, a qua sic red- ut inheereat actu, indigeat modo in-
deretur inepla ; et similiter, si intelli- hgerentiee actualis superaddito, tamen

gat in minori, quod non possit natura non omne accidenstali modo indiget,
conservari, absque determinato modo nam relationes per modum aliquem a
istius ineptitudinis, ratio ipsius est se distinctum non inhaerent, sed seip-
bona, nisi contrarium ostendi pos- sis, neque ullum accidens indiget
sit. modo distincto, ut dicaturâptum in-
64. Impugnat prsetereaillam sententiam haerere; ergo substantia non indiget

Impugna- Vasquez et Aversa ex mysterio Incar- modo distincto, ut dicatur inepta ad
tio tertia
nam certum est naturam non
nationis, inhserendum.
habere modum inexistendi in Verbo Dices hinc optime sequi, quod sub- 66
tanquam in sulDJecto, cum tamen in sistentianon tribuat ineptitudinem ad Repii
Verbohabeat propriam subsistentiam . inha?rendum sed cum hoc tamen

;
Rejicitur. Sed nec ha3c probatio ex se est efficax, posse stare quod tribuat negationem
quia natura in sententia, qucG impu- inhaerentiae actualis, etconfirmari po-
gnatur, non habere illam in-
debet test, quia accidens, licet non habeat
communicabilitatem, aut ineptitudi- a modo distincto aptitudinem ad in-
nem ad inhaerendum a propria perso- haerendum, habet tamen a modo dis- subsu
nalitate preecise, sed vel a propria.vel tincto actu inhaerere. quia '^Sm'
Contra,
ab aliena, unde quamvis in Christo substantia ita habet ineptitudinem ad ^f^lf^\
haberet illam incommunicabiiitatem, inhaerendum ut non possit, nec de ^«
seip~.
tamen posset dici, quod illam haberet potentia
'
absoluta inhaerere, ut com-ai>q"'^;
hter t
a suppositalitate Christi, et quando muniter supponitur; accidens autem tincto n
afflceretur propria personalitate, quod omne non habet ita aptitudinem ad 1
eam haberet a sua propria personali- inhierendum, ut de potentia absoluta ,
tate. Aliae etiam impugnationes affe- debeat actu inhaerere seraper, ut patet
runtur, quas brevitatis causa, et quia ex mysterio Eucharistiae ; ergo quam-
DIST. V. QUiESTIO II. 2il
vis aooidens habeat inhcTrere a naodo Lugo explioaturus person?e ineom- (jg^
separahiii, substantia tamen non debet miinicabililatem, dioit non quamoum- Senientia
habere aotu non inha^rere a modo que inoommunioabilitatemab ipsa per- '"''°'
separabili. Probaturoonsequentia, tum sonalitaletribui,autesse propriam per-

quia qutP nequeunt per ulhun poten- sona\ sed inoommunioabiliUitem seu
tiam non indigent modo
inluTrere, negationem oommunioatioiiis, respe-
separabili, ut non inhnereant. et gratis ctu illius, oui posset per divinam po-
lingeretur talis modus lum quia ideo ; tentiam supernaturaliter oommuni-
aocidens aliquod indiget modo supe- cari ; undeoum de fide sit, quod pos-
raddilo, ut inhcereat, quia potest esse sitcommunicari natura humana, verbi
absque actuali inhicsione, unde acoi- gratia, supposito divino, a supposita-
dentia illa. quic nequeunt esse absque liiate creata, habebit natura
incom-
actuali iniiaesione, pessime dicerentur municabilitatemseu negationem com-
inhaerere per modum distinctum se- munioationis oum supposito divino,
paral)ilem ; ergo oum substantia ne- ita scilioet ut stanle personalitate
queat esse absque negatione inha^ren- creata non possit communioari in
tia? actualis, non debet dici qaod ha- sensu composito supposito divino.
beat non inha^^rere a modo distincto. Sed nec hctc etiam doctrina aliquid Rejicitur.
Confirmatur, quia non sunt multi- lucis afTert his tenebris, nam natura quoS^^dica-
^"''
plicanda entia sine necessitate; sed ex seipsa habet incommunicabilita- '"o?'"'
nulla prorsus est neoessitas

'
dicendi tem naturalem seu negationem
" com- ''H^
^'^^'
p«ctu ali-
quod substantia habeat ineptitudinem munioationis respeotu cuiuscumaue. '
<^".i"^' '^^'
-^
^ ' possit na-
ad inhcerendum ab aliquo modo supe- cui non potest communicari, nisi su- turasuper-
1 !• , , 1.1. , 1
• . naturaliter
raddilo et separabili. pernaturaliter et supposita negatione communi-
(57
Idem Suarez ultra prcTdiotum efFe- communicationis in sensu oomposito, ra creata
undain- ctum, qucm, ut jam diximus, male non potest ulli communicari
tali ; J^peJsom!-
biTiia"s,' tribuitsubsistentiffiseu suppositaiitati, ergo haec incommunicabilitns non communi-

{'per^so-
f^liiJni etiam ejus efTeotum assignat, debet dici efTeotus alicujus posilivi t*^,ljj'i.'j^'_
ii'tati
ncmpe faoere naturam inoommunica- natura, et consequenter
...
"^^^-
distinoti a p^^^^^.^"^-.
^ nis rei, cui
'iicitur
jjiiem alteri, sed cum non explicet non potest esse efTectus nersonalitatis possitdivi-
'° '"^"® nitusct
. . , .,•
iiicatur quam incommunicabilitatem specia- in sententia ipsius. supernatu-
«ramu- '
raliterlan-
abiiitas lem ipsi tribuit, rem relinquit tam Deinde corpus exsuppositione, quod tum cora-
d sitin- obscuram, quam ante erat ; supponi- sit in hoc loco, non potest naturahter
biiitas. mus enim omnes subsistentiara tacere esse simul in alio loco, autcommuni-
incommunicabilem, seu suppositum oari illi, potest tamen supernaturali-
esse inoommunicabile, id quod patet ter, hanc incommunicabilitatem
sed
ex definitione suppositi; quod autem naturalem non iiabet a supposito, ut
modo quaerimus, est, quam incom- patet. Quod si etiam non possetponi
municabilitatom specialem habeat supernaturaliler in alio loco, nisi des-

suppositum ut quanam ne-
tale, seu tructo iihi, quod liabet in hoc looo,
gatio oommunica])ilitatissitilla, quam oertenon habcret incommunicabilila-
dicit formaliter, et quam accipit a tem illam a supposito ergo non satis ;
suppositalitate {disp. 12. de Incarna- bene explicatur incommunioabilitas,

tione sect. 3. niim. 54). quam tribuit suppositalitas, dum dioi-
ToM. XIV. *'3

tur, quod sit incommunicabilitas seu formae, forma materiee, una pars Quid
negatio communicationis respectu integrans caeteris compartibus, acci- iTtas"
^^^^'
alicujus, cui possit natura communi- dens subjecto. Unde duplex erit etiam
cari supernaturalilor lantum. incommunicabilitas ; una metaphy-
Deinde natura divina est personata, sica,qua mediante aliquid nequit
et liabet consequenler, ut afficitur, communicari alicui mediante identi-
persona in sensu composito, incom- tate reali, et talem incomm.unicabili-
municabilitatem personse, sed non tatem habet queecumque creatura
habetjncommunicabilitatem respecta respectu Dei, Deus respectu creaturae ;
ullius, cui possifc supernaturaliter natura humana, respectu equinae, et
communicari, quandoquidem non universaliterqujecumque natura sin-

posset supernaturaliter communicari gularis respectu cujuscumque alterius
ulli per communicationem oppositam naturye distinctae realiter ab ipsa, quee
incommunicabilitati, quam dicit per- enim semel distinguuntur realiter,
sonalitas divina, ut patet ex eo quod non possunt unquam identificari.
alias po.sset perdere illam personalita- Altera est incommunicabilitas Phy- ^2^'^,
tem. sica, qua scilicet fieri non possit, ut ^^^\
Verum ut, relictis particularibus aliquid alteri communicetur mediante
70
aliorum auciorum impugnationibus, unione Physica, et sic unum suppo-
rem hanc difficillimam juxta nostram situm nequit communicari alteri sup-
sententiam explicemus aperiamusque, posito, ut communiter supponitur,
quam particularem incommunicabi- nec una natura singularis alteri natu-
litatem subsistentia queecumque na- rae singulari, verbi gratia, humanitas
turee creata^, et inde etiam deducamus, leonitati aut angeleitati, nec actus vi-
quam tribuat incommunicabilitatem talis subjecto non vitali in multorum
subsistentia divina naturse divinee, pro sententia, verbi gratia, intellectio
majori claritate aliqua suntpreenotan- lapidi.
71,
da, et postea aliquot conclusionibns Rursus communicabilitas Physica ^^^ rau
res tota definienda est. est multiplex juxta diversos modos, qui- ^^^^
Adverten- Notandum est itaque primo incom- bus aliquid alicui communicari possit muitip
tia prima,
tol raodis municabilitatem, cum dicat negatio- physice ; nam aliquid potest commu-
dicitur in
communi-
nem communicabilitatis, modis tot nicari alicui physice, et per inhccsio-
cabilitas,
quot com-
dici quot modis dicitur communicabi- nem, ut communicatur accidens sub-
municabilitas. Communicabilitas autem primo jecto ; et per informationem, ut com-
litas.Com-
municabi- dividi potest in communicabilitatem municatur forma substantialis mate-
litas du-
plex, Pliy- Metaphysicam, quae qua me-
est illa, ria? prima3;et per continuationem, si-
sica et Me-
taphysica. "diante aliquid potest communicari cut communicatur pars integralis
Ouid com-
municabili-
alicui sibi realiter identificato, ut ani- comparti integt\ali, cui continuatur ;
tas Physi-
ca?
malitas communicatur rationalitati, et per modum partis constituentis phy-
ipsam contra-
rationaiitas haicceitati tam materia
sice et essentialiter, sicut
henti, et communicabilitatem Physi- quam forma communicantur compo-
cam, qua mediante aliquid possit sito Physico essentiali ; et per modum
communicari alicui realiter a se dis- partis constituentis integraliter, sicut
tincto, sicut communicatur materia partes integrantes constituunt totum
DIST. V. OlL^STfO II. 213
integrnle in quo reperiuntiir. Tnde do Sootus dicit suppositum. (dum ex-
mu
i'iu3 etiam nt, ut incommunioabilitas Phy- ipsum juxla dolinitionem Ui-
i)lioat
^x*
sica sit multiplex, nam potest aliquid chardi ac Boetii^ non solum dicere
esse incommunicabile, et per modum noiialionemaclualiscommunicationis,
formcC informantis, et sic e.st incom- sed etiamnegalionem aptitudinalis
municabile accidens, compositum communicationis, non esse necesse
substantiale, materia prima. substan- quod velit utramque negalionem ha-
tiae simplices completiu, ut .\ngelus, beri solummodo a suppositalitate, sed
verbi gratia ; et per modum formic unam ex ipsis posse haberi a natura
inha.Tentis, ut sunt incommunicabi- allei-am asuppositalitate, et ita utrum-
les omnes substanti.e ; et per modum que pertineread suppositum, quemad-
partis continuata\ ut sint Angeli et modum pertinet ad ipsum natura et
substantiio integraliter complettv ; et suppositalitas.
per modum constituentis physice, ut Notandum tertio, omnem naturam
sunt .Angeli, ac substantife compositse singularem, non obstante quocumque
T ,,
T Advorten-
corapletae, ac etiamjpartes mtegrantes, complemento spectante ad esse natura) *»« 3.
quatenus integrantes; et per modum singularis, posse communicari alicui

partis constituentis integraliter, ut alteri entitati substantiali non perti-
sunt omnia illa, qucC nequeunt conti- nenti ad intrinsecam rationem natunc omnis na-
nuari aliis partibus. singularis, qua talis est quod patet ; *l^'"f.
^'"';"'
1. Notandurasecundo aliud esse osten- ex duobus mysteriis Fidei nostrse, <ô["'»ii"i-

cabilis ali-
dere, quara incommunicabilitatem di- Trinitatis
ten-
2.
cat suppositum,
.
et aliud ostendere, nam ex

...
scilicet
mysterio habemus
et Incarnationis
Trinitatis
;
cuientitati
qu<e non
pertineat
quam incommunicabilitatem dicat quod natura divina infmita communi- ipsius qua
suppositalitas. nam cum suppositum cetur actu relationibus divinis, et^^êst^'^
dicat prseter suppositalitatem, natu- quod cum illis faciat tres personas di-
;)osi-
',y'rgs
il
ram, quai suppositalitate afficitur, et vinas, etquod illa! relationes non spec-
in-
luni-
ista natura dicat ex se aliquam incom- tent ad complementura intrinsecum
^'^s. nriijnicabilitatem, hinc oritur, ut sup- natura? divinas quatenus
sup- ' ^ natura sin-
taii- positum plures dicat iucommunicabi- gularis est.quia alias non esset eadem
I.
litates, et plures consequenter nega- natura singularis in Patre et Filio et

tiones, quam suppositalitas. Sed hic Spiritu sancto.
taraen per se prcccise agimus de nega- Ex raysterio vero Incarnationis ha-
tionibus competentibus ipsi, qua sup- beraus naturara huraanam singula-
positum formalitor, seu de negationi- rera corapletam in cssc natura? talis
bus, aut qua3 sequuntur ad personali- singularis fuisse communicatam Ver-

tatem in sententiastatuentepersonali- bo, et unitam iramediate relationi
tatem in positivo, aut in quibus per- constitutiva; ejus, et ex alio capite non
sonalitas consistit juxta sententiara videtur potior esse ratio de natura hu-
oppositam, Ex hoc taraen (ut id obiter mana quara de quavis alia natura
notem) quod suppositura dicat aliquas singulari ; ergo a prirao ad ultiraum
negationes, non qua suppositura for- haberaus ex his, oranem naturam sin-
qua includit talem natu-
maliler, sed gidarem esse communicabilem alicui
ramparticularem habemusquod fjuan- coraj)leraento substantiali, quod non
spectat ad CHse intrinsecum ipsiusmet se inhff^rere aut informare, aut con- au»
natura). slituere per modum partis integralis, ^^\
74. His suppositis, dico prirao, nullam si sit integraliter completa, et si non ^'"^
Assei-tio 1. incommunicabilitalem inseparabilem sit integraliter completa (ut non fuit
comnfun'!- a uatura singulari, qua tdlis est, tribui natura humana Christi in pueritia,
in?epal?bi-a per.sonalitatc. Heec videtur non posse quia non habuit istam magnitudinem
liiwnitaêsse in controversia apud uUos, qui integralem, quam postea habuit factus
tenent personalitatem separari posse vir) quamvis suppositetur et persone-
^^'irtr^''
a natura. Et probatur eflicaciter, quia tur, poterit continuari integraliter
personalitas potest separari a natura; aliis partibus, ut patet in eadem hu-

ergo et omnis incommunicabilitas mana natura Christi ; ergo persona-
quam tribuit, et consequenter nulla Htas non tribuit hujusmodi incom-
incommunicabilitas inseparabilis a municabilitatem.
natura potest provenire a personali- Confirmatur secundo, similem sine
tate. Confirmatur, quia omnis talis dubio incommunicabilitatem tribuitex
incommunicabilitas inseparabilis se- se formaliter personalitascreata huma-
quitur ad ipsam naturam, qua talis na naturee humanae, ac personalitas
est, et quamvis personalitas essetim- Angelica naturaB angelic»; sed hsec
possibilis, competeret ipsi ergo non ; non tribuit naturae angelicae incom-
provenit a personalitate. municabilitatem per modum partis

75. Ex hoc principio certo multa se- essentialis, aut integralis,- ut evidens
ni^STtas quuntur. Primo, quod incommunica- est ; ergo nec personalitas humana tri-
^'^^^^''yfj; bilitas Metaphysica naturee non pro- buit talem incommunicabilitatem na-
venit aper-
yeniat a personalitate, cum sit insepa- tura^ humana3.
sonautate. ^ ^
rabilis a natura. Secundo, quod incom- Objicies contra hoc, una pars aquee
Ob!
municabilitas res})ectu subjecti inhse- non conjuncta cum alia parte actu, c^"
Dnt
Nec incom- . . • < • comi
municabi- sionis nou etiam proveniat ab
i
ipsa, est supposituni distinctum a supposito ^^^^
ibil
nec incommunicabilitas per modum

int
pectfi sub-
aquas sed si conjunga-
istius alterius
jecti inhfe-
pgj.{_jgessentialis Physica', autper mo- tur per continuationem cum ista alia
sionis.
dum partis integrantis, quia natura re- aqua, perdit suam suppositalitatem
quisita ad suppositum seu personam, propriam, et afficitur suppositalitate
vel ex se habet hujusmodi incommu- aiterius aquee utraqueenim aqua fa-

;
nicabilitatem inseparabiliter, vel si cit unum suppositum in illo casu, et
non habet illam sic ex se, non habet non sunt duo supposita, ergo supposi-
illam ex suppositalitate. talitas tribuit negationem communi-
Necincom- Confirmatur hoc, quia natura ange- cationis per modum partis continua-
lica ex se, et natura sua intrinseca, bilis, alias sine deperditione supposi-
Ss pefmo-
sccluso quocumque ab ipsa separabili, taHtatis, posset natura suppositata sic
essentmUs^
Pbysicte.
j^qj^ potcst commuuicari, ucc per mo- continuari.
dum formae informantis aut partis Respondeo primo,
•^ ^ in sententia ad- ^na
ex c(
C(
constituentis essentiaHter aliquid to- mittente suppositalitates partiales

*'
in- ct»^'"
'
cont
tum Physicum, aut partis continua- tegrantes (de non perdi
quo postea"» '
tione
.
alia a
biHs ac constituentis totum integrale. suppositahtatem aquas quando conjun- per.i t

. . . . positi
Natura etiam humana non potest ex gitur, sed
,
eam conjungi cum supposi- tem i

DIST. V. QUiESTlO II. 245
dentiir talitate aquap, et tolli solummodo ne- honiog-enea alterius natura^ ; supposi-
_ .,'a_
gationem oontinuationis illins rum (a autem unione islius parlis acjua}
^"- aliasuppositalitate.quiT negalio requi- oum altera, ista pars non esset una
rilur, utdiealur una suppositalitas dis- nalura sio totalis, quandoquidem esset
tineta simplioiter ab alia suppositalita- pars homog-enea totius aqua} conflata)
te ; autem negatio oonjunctionis
illa e.\ duabus illi.>^ aquis unitis.
inlegralis non est negatio, quam tri- Dico seoundo, incommunicabililas
buit suppositalitas, ut patet ex eo quod quam tribuit supposilalitas natura^ ^"'
non tribuat ipsam naiura» angelictT. non bene describitur esse incommu- Nof,'i,!rn,/
'"^-
Respondeo secundo, insentenlia ne- nioabilitas, qua haboret nalura esse ''pjj''jj|.j"^
onden- fff^j^jg supposilaiilates partiales inte- inoommunioabilis ulli alteri supposi- "':"^ ^^' ^^'
iit, o rr 1 rt tnnsecum
^t" grales
D per unionem utriusque aquae
^ to.aut ulli extrinseco complemento. «^
-suprfsi-
^do tuinincom-
Dnutr tolli suppositalitatem utriusque, non Prima pars probatur, qnia non po- municabi-
nid di- j • j- i r\ j l h • •
i -i- •
n- •
Htas perso-
tamen direote, sed indireote. (j"od ut test illa incommunicabilitns mtelligi, naiitatis.
m-
rec'te!" intelligatur,adverte aliqnid tolli direc- nisi prius intelligerelur suppositum,
te, quando ponitur forma directe ipsi nec suppositum ipsum posset intelligi,
opposita, ut si tolleretur negatio albe- quin intelligerelur istaincommunioa-

dinis per positionem ipsiusmet albe- bilitas, ut patel ; ergo non bene sic
dinis; tum autem tollitur indirecte, describeretur ista incommunicabili-
quando tollitur per positionem alicu- las.
jus, aut ablalionem alicujus ad ipsum Confirmatur, quia natura divina,

prajrequisiti ; sic tolleretur privatio non obstante personatione per pater-
ab aliquo subjecto, quando tt)lleretur nitatem est communicabilis supposi-
abipsa aptitudo ad formam ; sic etiam to filii.
tolleretur albedo a substantia, quando Probatur secunda pars, quia ipsa

tolleretur ab ea quantitas, quae est natura habet ex se incommunicabili- 'catur in-
subjeotum immediatum albedinis. Ita- tatem ad multa extrinseca comple- cabiiftasad
que in proposito tollerelur a parte menta, ut patet ex dictis in conclusio- ",!-'jj'"gj;yfjj'
aqucB propria suppositalitas, quando ne prfcoedenti ; ergo non bene expli-

uniretur alteri aquff, non quod ista catur incommunicabilitas particularis
unio esset direote opposita supposita- quam tribuit suppositalitas per ordi-
litati illi, et consequenter non lollere- nem ad extrinsecum complementum,
tur directe, sed quod negatio istius nisi declaretur quodnam complemen-
unionis esset conditio necessario pra> tum non possit ob suppositali-

sit, cui
requisita ad hoo quod resultaret ista tatem oommunicari.
suppositalitas, sive illa suppositalitas Confirmatur, quia quando dicitur -jq^
esset quidnegativum, sive esset quid quod inoomraunicabiiitas proveniens confnma-
positivum, et consequenter per illam a suppositalitate sit inoommunicabili-
unionem tolleretur indirecte ratio au- ; tas respectu extrinseci, vel intelligi-
tem our ista negatio esset condilio netur hoc respeotu omnis extrinseci, et
cessario prffirequisitaad suppositalita- falsum est ex pr.-emissa ratione talem
tem, esset, quia suppositalitas non se- incommunicabilitatem provenirc a

queretur per se primo, nisi ad unam personalitate aut suppositalitate ; et
naturam totalem, qua* non esset pars pra'tereanatura suppositata non habet
246 LIB. III. SENTENTIARUM.
incommunicabilitatem etiam in sensu na non dependeat proprie, tamen
eomposito respectu omnis extrinseci quantum est ex se dependet etcomple-
eomplementi, quandoquidem possit lur improprie per personalitatem pa-
acquirere partes integrales; vel intel- tris, abeaque consequenter personali-
ligitur respectu alicujus, et tum illud tate non potest negari naturam divi-
aliquid vel intelligitur indeterminate, nam incommunicabilitatem
habere
vel determinate ; si indeterminate tum independentise, etin ordinead comple-
natura ex se erit persona, et incom- mentum improprium.
municabilis incommunicabilitate per- Contra, quia non minus natura di- ^-onri
sonse, quiaex se est incommunicabilis vina singularisdependet aut comple- "rnrind

alicui indeterminate, ut patet ; si deter- tur improprie a paternitate,
^ ' ' '
quam
^
a P«"^«9
tiani eti
minate, addendum erit quidnamillud filiatione et spiratione passiva ; ergo 'mpro

... priam i
sit, ut incommunicabilitas illa pos- non tribuit naturae diviria?

paternitas patemit :»
sit distingui ab incommunicabilitate, incommunicabilitatem independcntiae

quam habet natura ex se respectu ali- improprie, aut in ordine ad comple-
cujus determinati, verbi gratia, res- mentum ; ulteriusquandoquidem non
pectu alterius totius essentialis Physi- obstante paternitate communicari
ci, aut respectu subjecti inhaesionis aliis similibus complementis, et ab
aut informationis. iis similiter improprie dependere, et
80
Assertio 3 Dico tertio, incommunicabilitas consequenter quandoquidem paterni-
ûam tribuit personalitas, ut sic, non tas sit personalitas, non bene expHca-
^lta^r fn-
'=o'""\^"l' bene explicatur esse incommunicabili- tur incommunicabilitas personalitatis
cabilitasin- ^
dependen- tas independcntice, neque'
in ordine ut sic communis omni personalitati
aut in
ti;e,
ordine ad ad complementum nliquod ulterius, per negationem communicabilitatis
comple-
mentura ncque m
.
j. 1
ordine ad ulteriorem termi-
II •
,
ad dependendum aut ad complemen-

extnnse- Kum. Hsec patct manifestc quoad pri- tum.
StenoJem'^
mam ct secundam partem, quia natu- Adde, naturam etiam personatam
terminum
Probatio 1
ra diviua singularis,
o ?
cum sit infinita, i
creatam dependere etiam proprie a
et 2. partis ^x se independentcr ab omni persona- multis, ut, verbi gratia, ab omnibus
litate habet incommunicabiiitatem in- causis efficientibus conservantibus,
dependentise, quianon potest commu- eamque preeterea compleri posse per
nicari ulli a quo dependeat, et habet multa, tam accidentia quam partes
jncommunicabiiitatem ex se in ordine integrales ; ergo personalitas etiam
ad complementum ullum, quia ob creata non dicit talem incommunica-
eamdem infinitatem nequit compleri bilitatem.
ab ullo, alias enim non esset infinita. Ex his patet tertia pars, nimirum 32,
81. Quod si dicas, hinc quidem sequi quod personalitas non bene explice- probaiic
Replica. ^"'^
quod personalitas ut sic,non tribuat tur per negationem communicationis
naturee quam afficit, incommunicabi- ad ulteriorem terminum, quia perso-
litatem independentiee propriee, aut nalitas filii tam bene terminat natu-
inordinead complementum proprium, ram divinam, quam terminat ipsam
sed bene incommunicabilitatem inde- personalitas patris, et non obstante ^^[pJJ'^
pendentiee aliquo modo, vel propriee quod afficiatur paternitate, et ab eanonesti
vel impropriiT, quia licet naturn divi- terminetur, adhuc ulterius postea af-minusiw
'if di- fioitur personalitate filii et ab ea ter- aliarum rerum, quibus est communi-
inci'.
minatur ; ergo paternitas, quieest per- cabilis.
sonalitas naturiv divinie, non tribuit Dico quarlo, incommunicabiiitatem 8i.

ipsi inoommunicabilitateni respeetu supposili, ut sie, esse incommunica- Assertio 4-
Ouxnain
ulterius termini, quia non tribuit ipsi bilitatom indopendentifi; oppositam sit incoin-
nninicahi-
incommunioabilitatem respectu filii dopendentia^ sou quasi dopendentiee, litas sup-
positi ut
aut filialionis, qua^ ipsam ulterius quam liabet natura divinaa relutioni- sic.
terminat tam bene quam paternitas. bus paterriitatis, filiationis et spira-

Et si dicas, quod licet ipsa natura tionis passiva^ et dependentia', quam
J3.
non recipiat hujusmodi incommuni- habet natura Immana assumpla a
jlica.
cabililatem a] personalitato, ipsa ta- Vorbo divino, omnique simili depen-
men persona habeat illam incommu- denticO, ita ut omnis illa substantia,
ponsio nicabilitatem. C.ontra primo, quia qua3 est complela quoad esse singu-
1.
aliqua etiam natura alTecta persona- lare, ea completione, qusi requiritur,
ua na-
''«'cipit
litate habet inoommunioabilitatem a ut possit poni directe in pra^dicamen-
ininu-
biiita- personalitate, ita ut in seusu compo- non com-
a per-
iiitate.
...
sito ipsius porsonali tatis,
.
non possit
to substantico,
municata actu,
et
sicut
quse
essentia
est
divina
natura communicatione opposita est communicata Patri, aut sicut na-
communicari, ut patet ex incompos- turaassumpta est communicata Ver-
sibilitate personalitatis propriae crea- bo, sit dicenda suppositum, et per-
tae cum ulla aliena secundum omnes. sona etiam ; si tamen substantia sit
bum Contra secundo, quia etiam persona rationalis aut intellectualis, nihilque
rau' filii de facto comraunicatur naturse debeat vocari persona aut suppositum
êhu- assumptae, et aliquo modo improprio quod sic sit coraraunicatum. Ha^c as-
*'g,^j* dependet et completur, ac terminatur sertio in re debet esse comraunis ; et
ôdo a}3 iiia nimirum in ordine ad morien- probatur, quia non potest assignari Probatio.
ndet.
dum et patiendum, et alias actiones ulla substantia talis sic non comrau-
quas habuit mediante humanitate, et nicata, qucB non sit suppositum aut
,^®P^'- sine eanon haberet. Quod si dicatur, persona, nec ulla substantia sic cora-
quod non dependeat ab humanitate, municata, qua^ sit suppositum aut
nec compleatur aut terminetur eo persona, et quia ideo natura huraana
modo quo natura dependet a perso- Christinon est persona, quia est com-
nalitate, contra, ergo non sufficit ad municata et dependens a Verbo, et
declarandum personahtatis incom- idco natura divina singularis non est
itur
municabilitatem dicore quod sit in- persona, quia est^jfcomraunicata lâ-
communicabilitas independentia^, aut cum aliqua dependentia, non qui-

tri,
in ordine ad complementum vel tor- dem proprie dicta propter infinitatem

minum ; sed uiterius debet decdarari essentiae, et identitatera realera per-
iste specialis modus incommunicabi- fectissimara, quam liabet cum l'atre.
litatis, quam dicit, ut inteiligaraus Ueinde, ideo Pater ctternus est per-
quomodo distinguatur coraraunica- sona, quia non est communicatus tali
bilitas ipsi opposita a communicabi- raodo, nec coraraunicabilis, et idem
litate, quam iiabet persona divina res- est de Filio et Spiritu sancto, ac qua-
pectu naturarura assumptii)ilium et libet substantia creata, qua^ dioitur
Confirma-
persona aut suppositum. Confirmatur time cum natura ; unde si in tali
tio.
hoc, quia persona ut sic, debet habere conjunctione prfficise consisleret de-
aliquam incommunicabilitatem sibi pendentia, Verbum dependeret a na-
propriam quam non habet natura, tura non minus quam a Verbo, et sic
sed nulla potest assignari melior Verbum non esset personn, quod ab-
quam prsedicta. surdissimum est. Debet ergo aliqua

Quomodo hanc
Juxta assertionem intelUgo alia ratio considerari in communica-
intelligen-
dura quod doctrinam 1. dist.l. qnasHt. 7. nwn. tione natuTtP ad Verbura, ratione cu-
personadi- j-
cat dupii-
or. i •
38. ubi dicit

i- -i -i
i
quod suppositum i
dicat jus natura dicatur a Verbo ;
quod
municabr duplicem incommunicabililatem ut quidem videtur etiam satis communi-
quodêiût ^?^^^^^ ^^ "^ î^^^
opposilam communiter concedi ab auctoribus, dum dicunt
5"^' cabilitati, quam dicit natura quccvis Verbum suslentare naturam ;
sed pau-
singulariscomplela ; nihil enim aliud ci videntur bene explicare, in quo

per hoc vult, quam quod quemadmo- consislat ista sustentalio.
dum quaevis talis natura potest com- Waddingus disput. 4. de Incarna- 86.
municari ulterius, sicut natura divi- tione, dub. 3. § 3. dicit eam esse in- Sententi
Waddin
na communicatur Patri aBterno, et na- fluxum aliquem Verbi in ipsum esse gi
I
tura humana Verbo, sic scilicet, ut humanitatis ei similem (demptis im-

possit prsedicari in quid, ut prffidica- perfectionibus) quem praebet subjec-
t
^minicaS" ûr Deus de Patre, et homo de Verbo, tum accidenti, et materia formae ine-
ut quod. unde videtur velle humani-
(quod est essecommunicabile ut quod) xistenti ;
et etiam utsit ralio formalis determi- tatem dependere a Verbo, tanquam a

nans illud cui communicatur ad ta- causa materiali.
lem praedicationem (quod est commu- Hajc doctrina patitur multas diffi
JJ^j','^'''"''
nicari ut quo) ila suppositum non pos- cultates. Primo, quia

'
est nova. Secun- mana noi
, depende
Quid com- sit communicari ullo ex illis modis. do, quia attribuit causalitatem ali- a Verbo'
municari .
T-»i •
T 1
tanquanu
ut quo. Quod si quaeras qualem dependen- quam Physicam Deo, qus3 non sit causa ma
85. tiam habeat natura divina a Patre, et communis Trinitati. Tertio, quia pu-
natura humana a Verbo ? tat materiam primam inchisam in hu-
Quam de- Respondeo, quantum ad naturam manitate dependere ab alia materia.
lam habet divinam, eam non dependere proprie Quarto, quia attribuit causalitatem
vfna'a per- piôpter summam ejus, ut ante dixi, materialem Verbo, cum tamen suppo-
^^^^jg^/^^" perfectionem et identitatem perfec- natur communiter quod talis causali-
tissimam cum Patre eam tamen; sed tas involvat imperfectionem. Quinto,
non posse absque paternitate commu- quia sequeretur quod anima rationa-
nicare se Filio, sic ut ipsa paternitas lis Christi non crearetur, quia depen-
constituat cum ipsa principium quod deret ab influxu causcC materialis.
productivum Filii. Sexto, quia non est necessarius talis
Quam ha-
Qnautum autem ad naturara hu- influxus, ut natura personetur, nam
bet natura
hiimanaas-
manara, certum '
est quod
t ilia particu-
i
natura divina fpersonatur personalita- t
eumi-ta a
Verbo.
laris
bum, non
dependentia, quam
consistat prfficise in intima
...
dicit ad Ver- te divina Patris sine eo quod sic de-
pendeat. Septimo, quia non dependet

conjunctione Physica ejus cum Ver- natura in tali genere a personalitate
bo, quia Verbum sic conjungitur in- propria, maxime in hujus auctoris
DIST. V. QU/ESTIO II. 249
sentenlia non ponentis personalitatcm accidens non esset natum dependere

propriam in posilivo ; ergo nec sic de- a subjecto tanquam a causa materiali
bet necessario dependere a personali- ex qua, peteret tamen naturaliter pro-
tate aliena. Octavo, quia suflicit ad duci in subjocto, et consequenter re-
hoc ut natura liumana suppositetur spiceret subjectum tanquam aliquid

seu personetur personalilato ^'erbi, prius. l']\emplnni potost clarius assi-
quod sic coniuniâtur ipsi, ut includa- gnari in aniiiia ralionali, qua; licet ^,'^';'"P'"'"-
tur in ipso, et sit aliquid ipsius

*
secun- non dcpendeat a corpore etiam in 'ficri "lii"^ ê-
peiulet a
dnm ipsum Waddingum : sed sic po- tanquam a causa matoriali, tamen Vfihosicut
aniiiia ra-
test uniri absque tali inlluxu, ergo connaturahter pelit produci in cor- limiaiis a
nnllo modo requiritur talis influxus. pore, et respicit propterea corpns ut quanium
Probatur minor, quia anima rationa- aliquid prius, quod tamen non sit piopmim.
lis sic unitur corpori, ut sit in ipso, causa ipsius autefficiens aut materia-
et sit aliquid ipsius, et tamen non dc- lis, quandoquidem anima croetur.
pendet ab influxu aliquo corporis Uaque hoc modo potest de faclo hu-
materiali, quia alias non crearetur. manitas Christi dependere a Verbo,
Doctor noster 3. dht. 1. quxst. 1. § non tanquam ab aliqua causa, sed
i.
;ent. De primo naturam per unio-

dico, dicit tanquam ab aliquo in quo producitur,
)Ct
nem hypostaticam dopendere a Vorbo sic ut de facto non produceretur illa
dependentia alterius rationis ab omni humanitas, nisi in Verbo, nec sit con-
dependentia et ordine causati ad cau- servanda nisi in ipso.
sam ; et licet fateatur quod difficiie Dico quinto naturam personatam, ut 88.
sit videre aliquam dependentiam esse sic, '
non recipere
^ incommunicabilita- ^^*'^^'"''*' ^-
JNaturaper-
talem, conatur tamen aliqualiter eam tom, aut potentialem '
aut aptitudina-
'
sonata non
recipit in-
e.xplicare per ordinem accidentis ad lem a personalitate etiam propria, ita communi-
cahilitatein
jx de- subjectum. Accidens enim ad subjec- ut ex suppositione personationis non a persona-
entia
entis tum dicit duos ordines, unum infor-
,,
possit ulterius personari,
. ...
etiam ma-
litate.
bjec-
m. mationis seu inhaesionis (capit enim nente prioripersonatione. Hcoc assor-
informationem large) secundum quam tio est manifesta ex mysterio Tri-
dependet a subjecto, tanquam a causa nitatis, nam natura divina, non ob-
materiali, et hunc ordinom putat in- stante quod porsonatur personalitate
volvere imperfectionem in subjecto, paternitatis, potest et exigit necessario
cui accidens inhseret, negatque prop- conjungi cum aliis personalitatibus
terea naturam dicere talem ordinem Filii et Spiritus sancti. Deinde secun-
ad Verbum. Alium ordinom dicit acci- cum satis communem sententiam na-
dens ad subjectum quatenus respicit tura creata, quamvis afficerotur una
ipsum ut prius naturaliter, non so- personalitate aliena, possit tamen si-
lum quatenus petit dependere ab ipso, ne separatione ab illa conjungi cum

(illa enim respicientia coincidit cum aliis personalitatibus alienis ; et mihi
respicientia prioris rationis,) sed qua- satis probabile est quod si personali-
inda
loinci' tenus, quandoquidem habet rationom tas propria consisterot in positivo,
cura
iQa. forraa', petit connaturaliter produci quod possit simul propria personalita-
in subjpcto; hff'C enim non
respicientia te et aliena etiam simul affici, modo
coincidit cum priori, quia quamvis prior casussit possibilis,
.

Dico sexto, ex suppositione quod sub- litatis ut sic ; si non, non dabitur con-
gQ
Assertio 6, sistentia creata consistat in negativo, ceptus aliquis communis omnibus
creata^Te-
"aturam creatam' haberc a subsisten- personalitatibus, nec consequenter
<^'P'*^ '". tia seu personalitate propria quod non personalitas, ut sic, erit quid univo-
cabiiita- possit communicari alteri personali- cum. An autem detur talis conceptus,
tem a sub- . . , . ,
sistentia tali, aut nou possit communicari tali necne, nolo modo examinare, quia
propria. . .
ratione, qua communicatur essentia non vacat.

divina Paternitati, aut natura assum- Ad hffic addendum restat, quomo-
ista
11-11
pta Verbo. Heec patet manifeste, quia
ex hypothesi, quando est perso-
do verum esl, quod asserit Doctor i?i 3.
chsimct. \. qiisest. 1. et a
9(
Quon.„,
Scotistis naturajs
nata personalitate propria, habet ne" communiter tenetur, naturam perso- negatii^
cessario negationem talis communi- natam personalilate propria dicere df^s^Sdj;
cationis ; ergo nequit simul communi- duas negationes actualis et aptitudi- ^J|^"i^h
caritaliter. nalis dependentiee. Ratio autem dubi- ^^'°jf^'

Ex his deduci potest, quod effectus tandi est, quod in primis natura crea- videatu
formalis personalitatis, ut non sit sic, ta videatur dicere aptitudinem ad per- tudo in
facere naturam incommunicabilem, sonalitatem Verbi, quia perficitur per nata ad.
licet ipsamet persona queecumque ut ipsam, nam quod non exigat illam duma^-
sic, sit incommunicabilis. Si autem personalitatem connaturaliter, et quod
qu£eras, quem alium efTectum tribuat non ipsam haberenisi per actio-
possit
Pe^chifper- ^P^^»
respoudeo personalitatem divi- nem superriaturalem, non impedit,
^°dhin£e'^
nam determinare naturam ad hoc, ut quominus dicat aptitudinem ad illam,
possit communicare se realiter, et praesertim in sententia Doctoris ad-
communicari personis divinis nisi ; mittentis inclinationem naturalem in
enim paternitas accederet naturcC di- anima, et consequenter aptitudinem
vinse, non daretur aliquid in Deo quod ad perfectiones supernaturales in sub-
posset producere Filium, et nisi filia- stantia Fidei, spei et cbaritatis, ac i
'
tio accederet eidem natura} in Filio, etiam visionis ac fruitionis beatificfe,
non posset illa natura communicari quse non exiguntur ab ilia connatu-
Filio realiter, et nisi accederet spira- raliter, nec actione naturali possunt
tio passiva Spiritui sancto, non pos- ipsi communicari.
set natura divina realiter communi- Aliqui dicunt esse quidem aptitudi-
^^fq"[o„
cari ipsi, nec ipsemet Spiritus sanc- nem remotam in natura ad persona-
Quis effec- litatem Verbi, non tamen proximam,
tus perso-
t^g realitcr produci.
^ Personalitas au-
nahtatis tcm crcata facit naturam non com- propter negationem actualis commu-
creatae .... .•
nicationis, cum qua non est corapati-
.
proprite. municatam eo modo quo essentia di-

vina est communicata ^personis divi- bilis conjunctio cum
Verbo. Sed con- „ ., . .
Re|iciluj|
. .
Quis aiie- nis, aut natura assumpta Verbo. Per- tra, non minus est in anima separata Anima i]
n^- T, !• 1- 1-1 j- •
-1hoc
m
tionalis
-1
• •
1 L 1 1
sonalitas aliena terminat dependen- negatio aptitudmis proximcC ineptap^
tiam naturffi sibi

... .,
communicat6e,mcdo
1
sensu, quam in natura,
•111
quia habet
xiniead
penden
•
negationem actualis communicationis ^"™"

supra explicato.
Quod si quis effectus communis his non minus quam natura personata
omnibus effcclibns, et proprius ipsis personalitate propria. Rursus materia
possit abslrahi, erit eiTcctus personî- prima non liabet negationtm aptilu-
dinis ad forraani hominis, qiiando est primo Scotum iutolligendum non de (j-j.
sub forniji liijni, aut alia aliqua cujusoumque aptitudinis nogatione, Rosoiutio.
etiam incompatibili ; ergo non potest sed de negatione aptitudinis talis, ob tit„'Vi'„e in-
dici quod natura personata liabeat quam exigeret connaturaliter natura '^scotus."''
negationem communicabilitatis seu dependentiam ad personalitatera ex-

aptitudinis, ut coramunicetur Verbo trinsecam ; luijusmodi enim negatio-
divino, ex eo quod iiabeat negalionera nem probat ratio Scoti, non negatio-
comraunicationis cum ipsius
r perso-
r nem aptitudinis,
r '1quic solura diceret Duplex
^ ap- ,
nalitate. lla?c erero est 'prinia ratio du- r)erfectibilitatem. Quod ut clarius
'
in- tiiudo rei
• 1
^" almd.
bitandi. telligatur, advertendum quod aliquid
Secunda est, quod propterea ponat possit dicere aptitudinem ad aliud
)l.
Ratio
^ôctor hujusmodi negationem in na- duobusraodis: Primo, quatenus pos-
jjjj^j^jj^'
tura,ut excludat animara separatara a set per ipsum perfici, quaravis non
coti. ratione personec, qua? habet quidera exigeret ipsura habere connaturaliter,
negationem actualis comraunicatio- et talera aptitudinera dicit raateria
nis, et consequenter bi ista sufllceret, prima ad quamcuraque formam sub-
esset persona non est persona
; sed stantialem; et in principiis Scoti po-
secundum ipsum,ex eo quod desit ipsi test optime admitti talis aptitudo in
negatio aptitudinalis dependentiae. At natura humana ad personalitatem
omnino videtur quod anima separata Verbi, sicut adraittitur in intellectu
dicat negationem aptitudinis ad de- et voluntate ad habitus supernatura-
pendendum a personalitate, ac ipsa les et visionem beatificam ; nec oppo-
natura. situra probat ratio pra^^dicta Scoti. Se-
tiaratio
Tcrtia ratio est, quod male videatur cundo modo potest quis dicere aptitu-
"Sa' Sô^-^s probare naturam habere ne- dinem ad aliquid, quatenus connatu-
»atione. gationem aptitudinis ad dependendura raliter exigeret illud, et nisi poneretur
a personalitate aliena, verbi gratia, irapedimentura ab extrinseco, haberet
Verbi, ex eo scilicet quod alias violen- illud, talera aptitudinera habet grave
ter quiesceret sub propria personali- ad esse deorsura, leve ad esse sursura ;
tate, nara queraadraodura materia pri- hanc aptitudinera non habet natura
raa non quiescit violenter sub una huraana ad dependendum a Verbo, ut
forma, quaravis dicat aptitudinera ad ex se patet, et probat ratio Scoti. Quod 2. ^^^^^^-
alias formas incompossibiles, ita autem Scotus loquatur do hac aptitu-

quamvis natura diceret aptitudinera dine, non de priraa, probatur tum ;
ad personalitatera Verbi, non quies- quiadeea aptitudine debet intelligi
ceret violenter sub propria. loqui, quara probat ejus ratio ;

tum
Quarto denique
^
ratio dubitandi est, quia ipseraet expressc dicit dependen-
irta ra-
) dubi- quod negatiocujuscuraqueaptitudinis, tiara aptitudinalem,dequa loquebatur,
arabiii- quam dicit natura ad personalitatem esse eara, fpAT semper, f/ffantfnn esi de
alienam, sit inseparabilis ab illa, at- sc, esset in acht, (luomodo rjrave apttnn
que adeo nun potest pertinere ad per- nalttm est esse in centro, itln semper
sonalitatem, quae est separabilis, ut esset, qiiantiim esl de se,nisi esset im-
postea diceraus. peditttm.
Propter lias rationes dubitandi, dico Per ha-c patet ad primam et tertiam
2o2 LIB. III. SENTENTIARUM
Satisfit
rationem dubitandi, quee procederent persona, se tenere ex parte naturee, et ^^^
primm, optime de prima non de
et
secund.ie i
aptitudine,
i
esse conditionpm recfuisitam
-i
ad hoc, "etexp,
^ '
natur
rationi du- secunda. ut negatio actualis dependenliee se-
bitandi. ^. , .. i-i i- •
Dico secundo, negatio aptitudmis quens ad naturam habeat rationem

gg
Aptitudo ^^ dependendum, quam dicit natura formalem suppositalitatis, ita scilicet
creat"Td
creata quaecumque, est inseparabilis ab ut quemadmodum ad hoc, ut supposi-
dependen- iHa. Hsec patct, quia non potest sepa- talitas habeat rationem seu denomina-
dum est in-
separabiHs rari ulla negatio a subjecto suo imme- tionem personahtatis, requiritur ex
diato, nisi communicetur illi forma parte naturae suppositatee formalitas
opposita; sed illa aptitudo nequit intellectualitatis, itaad hoc, ut negatio
communicari naturee, ergo nonpotest actualis dependentise habeat rationem
tolli ab illa pra^dicta negatio. Probatur suppositalitatis, requiritur ex parte
minor, primo, quia aptitudo I^hysica natura^ negatio aptitudinis ad depen-
aut Metaphysica rei identificatur ipsi- dendum. Si autem quaeras cur reîui-
met rei realiter, ut patet inductione ; ratur talis negatio ?
ergo queecumque res semel non habet Respondeo, quia sine illa negatione j,2i.7S5
aptitudinem, nequit postea illam ha- illa natura non esset completa ;
im-tioapti
bere. Probatur minor, secundo, quia possibile enim est nobis concipere esse pe;
nae.
implicat quod natura liumana exigat aliquam naturam completam, quin
connaturahter, ex se habere conjunc- intelligatur cum negatione aptitudinis
tionem cum Verbo, aut aliqua alia ad dependendum ab aliquo, cum quo
personalitate extrinseca ; ergo implicat conjungereturintime. Et per hoc patet
eam habere illam apiitudinem ad Ver- ad quartam rationem dubitandi; unde quarta
bum, de qua hlc agimus. Probatur sola restat secunda ratio, ad quam dubitan
antecedens, quia exigit connaturaliter dico quodanima separata, (et idem est rationis
propriam personalitatem ergo non ; de quacumque parte Physica) non di- '
exigit connaturaliter habere persona- cat ex se ineptitudinem ad dependen-

litatem alienam incompatibilem, alias dum ab aliquo, a quo possit natura,
exigeret connaturaliter impossibile, cujus esset pars, dependere, nisi qua-
quo nihil est absurdius. tenus ipsamet natura dicit talem in-
Hic patet, vel totam entitatem per- dependentiam nam eo ipso quo na-
;
sonalitatis non esse separabilem a natura composita physice dependet, aut
tura, hanc ineptitudinem
vel certe apta nata est dependere ab aliquo,
seu negationem ineptitudinis non esse etiampartesPhysicae ipsiusdependent,
de conceptu intrinseco ipsius perso- aut aptse natee sunt dependere ab eo-
nalitatis ; nec hoc est contra Docto- dem. Itaque natura personabilis creata
rem, qui
^ non
'
dicit eam esse de con- debet dicere negationem
° aptitudinis
^
personaff
lis dicilV
ceptu personalitatis, sed de conceptu ex seipsa ad dependendum, ad quam se ineptj
persona^, quod longe diversum est, ut negationem, si accesserit negatio depend-
antea notavi. actualis dependentia^, fit suppositata

9i. Itaque dico tertio, hanc ineptitudi- suppositalitate propria; si vero non
|
ineptitudo nem, qua3 requiritur ad hoc, ut aliqua accesserit illa negatio, sed dependen-
personaii- rcs dicatur persono, et propter cujus tin, tum erit suppositata suppositali-
defectum anima rationalis non est tate extrinscca. Unde quia anima ra-
DIST. V. QUiESTlO II. 253
Dima ê- lionalis non dieit ex se negationem dioit distinctum realiter a natura sin-
cit taiein talis aptiliidinis, nisi ex suppositione gulari, iioc posifivum, noo nogativum.
jmexse. (inou nalura, oujus ost pars, dioit ta- Ita Oooliamus y//<9r//. 4. Oabriel. o. </.
lenti negationem, propterea quamvis 1. y. 2. arf. 11. Riohardus 3. dist. 6.
habeat negationem aotualis depen- (//'. \.(j. 1. Durandus 1. dist. 44. q. 1.
dontiu', non tamen cst persona. Hoc )i. 15. \ii \\\ eam videtur mihi coinci-
modo inlelligo hoo quod dioit Scotus dere doctrina Waddingi, qui disp. 4.
de hac negatione aptitudinalis depende hica/imlionc , duh. 2. §. 1. tenet

dentia?. suppositum nihil positivum superad-
Hioc modo sufticiant de incommu- dere naturas quio suppositatur, et
95.
nicabilitate persona}, et negationibus, postea § 5. explicaturus quid dioat
i quas dioit natura personata. Nunc formaliter, ait consistere suppositali-
alia dittiouUas, qua3 versatur in ma- tatem in positiva totalitate natune
gna controversia interScotistasetTho- singularis, non in nogatione.
mistas ac reoentiores, examinanda Secunda sententia est suppositalita- 2- « ntenti
alfinnati-
est, an scilicet suppositalitas seu per- tem dicere aliquid realiter distinctum va.
sonalitas dicat formaliter aliquid po- et separabile a natura singulari. Hanc

sitivum distinctum realiter ab ipsamet tenent Theologicommuniter tam Sco-
natura singulari, seu an natura sin- tistae quam Tliomista) ac recentiores
guharis ut sit suppositata vel persona- cum Scoto 3. dist. 1. qusesl. 1. divo
ta, debeat affici aliquo positivo distin- ThomaS. pa/'t. qusest. 4. a/^t. 2.
cto realiter ab ipsamet natura singu- Ha^c secunda sententia mihi longe 9G.
Supposi-
lari-, quffi
^ difficultas non versatur de pra?ferenda videtur.
^
l^]t probatur
^
nrimo i tuin (licit
personalitate. ut sic, nec de personali-

'^ • ' 1
auctoritate Beati Vigilii
o Episcopi Tri- f.''*!"'*:^''^^- j I
^
literdistin-
tate divina, quia omnes fatentur per- dentini iib. 2. co/itra Euti/c/te/i, prope ctum a na-
sonalitates
...
divinas esse
„
formalitates
,. ...,.
medium, dicentis,
r '
propterea lilutychen
I
tura siniû-
lari suppo-
positivas, distinotasa natura singula- et Nestorium errasse circa mysterium Probatur

^^*
ri divina, sive formaliter ut tenent Incarnationis, quia non distinxerunt ^Patru!
im.
Scotistse, sive virtualiter ut tenent personam a natura unde dum unus verunTifu-
ThomisttB, sed '
versatur solumraodo ex ipsis consideravit unam personam
' ^
*•>'<=' '''^'?''e'i
rsestoriani-
circa personalitatem creatam. in Ghristo, consequenterputavit unam circaincar
nationem.
n perso-
ilitas, seu
Antequam autem examinemus hanc
'
tantum fuisse naturam in ipso ; et
ipposita-
tas creata
rem, prius oportet examinare aliara
'
dum alter consideravit in ipso duas
iquid di- difficultatera, quara supponit ha^ccon- naturas, consequenter putavit iu ipso
tinctum .
-i- i •
i-
eaiiier a troversia, an scilicet suppositalitas, fuisse duas personas, quia soilicet, si
ûiari
•'
1. seu personalitas creata dicat aliquid persona non distinguatur a natura

sententia
legaliva. ppQpg^j^ distinctum realiter a natura omnino ubi sunt dua? naturae, detjent
singulari. Ciroa quam difficultatem esse duffi persona;, et ubi est una
duie sunt sententia) : priraa est, quod persona tantura, debet tantum esse
suppositura et natura singularis, quic una natura.
suppositabilis est, non distinguantur, Eamdera etiam rationem erroris
nisi secundura diversura modum con- Ha^reticorum assignat Damascenus
cipiendi unde a parte rei secundum
; lifj. .3. de Fide, cup. 3. Vcru/n, inquit,
hanc sententiam, suppositum nihil hocdemumhpereticosi/ierroreminducit,
i

quod naturam et jicrsonam idem esse Verbi a natura divina ejusdem, tamen
staiuant. Simile quid habet Epipha- non distinguuntur realiter, nec per-
mus in sexta Stj72odo, artAS.ldeo hx- sona divina potest reperiri in aliquo
relici errant, quia nihil aliud agiint, supposito, in quo non sit natura divi-
quamut ostendantnaturam et hyposta- na ; ergo ex distinctione natureeet
sim idem esse, qux sane inier se difjer- persona^ divinae non poterat concludi,
re veri Ecclesise Catholicx alumni cog- quod una persona tantum in
esset
Ergo falsum est omnino se-

noscunt. Christo, aut quod poterant in ipso esse
cundum hos Patres, quod suppositum dua^ naturse, et una tantum persona;
non dicat aliquid distinctum a natura. sed ex distinctione reali naturae creatffi,
97. Respondet Vasquez 5?^y»r« c/^^yOf/if. 31. et personalitatis creatae optime pote-
Responsio cap. 1. hoîc loca nullius csse momenti ratconcludi, quod in Ghristo possent
"VflSQ"
contra Durandum, quia Patres non esse duse naturcC, et una persona, quia
dicunt ideo Haereticos errasse, quia scilicet natura humana creata poterat
non distinxerunt personam et natu- separari a propria personalitate, et
ram plusquam ratione, sicut non dis- uniri supposito Verbi, quo supposito,
tinguitDurandus ; et quia loquebantur in Christo essent dua^ naturse, et una
de distinctione naturae divinse a per- tantum persona ac personalitas ergo ;
sona divina, non vero de dislinctione quod haereticinon distinxerunt reaiiter

personse creatsea natura creata. naturam creatam et suppositalitatem,
Rejicitur. Scd ccrtc longe fallitur Vasquez, et erat ipsis causa erroris, non vero quod
minoris est momenti ipsiusresponsio,

buscûigi- non distinxerint suppositalitatem in-
*Eutychu'nam certum est Vigilium expressis- creatam a natura increata.
simc agcre de distinctione personae, Per quod patet faisam esse secun-
^riJenisse'
exignoran-
tia distinc-
.•
^ ^^g^l^gp g^ jj^^ypa^ (.pgata, nam ex (jani responsionem Vasquez ad pree-
tionis na- indistinctioue sola natura3 divinse, et dictas auctoritates. Ad primam autem
suppositi- personee divina^ non sequeretur, si respondeo, manifeste sequi ex dictis,
dua? essent natura) in Christo, quod quod occasio erroris Heereticorum eo-
essent duse personse in ipso ;
quamvis rum fuerit secundum hos Patres, pree-
enim oporteret ipsum habere perso- sertim Vigilium expresse quod non
namdivinam obillamindistinctionem, admiserint distinctionem realem sup-
non deberet tamen necessario habere positi creati, et quod illa occasio non
personam creatam ex eo quod habe- tolleretur per hoc, quod distinguerent
ret naturam creatam, si esset distin- suppositum naturam ratione ergo
et ;
ctio inter personam creatam et natu- cum Durandus dicat sup))ositum et

ram creatam, ut manifestum est ergo ; naturam non distingui realiter, quam-
signum quod ipse refuderit errorem
est vis dicat ea distingui ratione, convenit
ha^reticorum, non solum in indistin- cum ha^reticis in eadem occasione er-
ctionem natura) divinae a supposito randi, et consequenter sicut illi erra-

divino, sed multo magis in indistin- verunt in illa occasione, ita et ille er-
ctionem suppositi creati a natura rare dicendus est, nisi aliter explice-
(>f.ejjtf,.
tur ejus sententia.
98. Confirmatur, quia quamvis distin- Probatursecundo conclusio ex mys- 99

guatur formaliter persona incrcata terio Incarnationis. Certum est de
DIST. V. QL/ESTIO II. 2;)?)
batur Fide Verbiim (i'ternum assumpsisse assumpsit personam, quia cum deno-
[°inys- naturam humanam, et non assumpsis- minatione persona) est ineompatibilis
"ati'o-
se -suppositum humanum, et in Cliris- ipsa assumplio seu unio natura' ad
'^-
to de facto realiler reperiri naturam Verbum, cujus rei dat ex;<'mplum in
humanam, non vero suppositalitatem temperie corporis humani, qua3 con-
aut personalitatem humanam ; ergo sistit in tot gradibus singularum qua-
roaliter a parte rei suppositalitas na- litatum, quas requirit tale corpus, et
tura^ humana? est aliquid distinctum potesttamen tolli, non ablato ullo gra-
reaiiterab illa natura. du ex illisqualitatibus per additionem
>n dis-
Confirmatur, quia qua^ro quid sit solummodo aliorum eraduum, ut si
latuia suppositum humanum realiter a parte cum temperies illa requireret duos
- rei, si nihil aliud quam ipsa natura; tantum gradus caloris, adderentur
ergo si nalura assumpta est, et suppo- alii duo, aut plures ; ergo quamvis
situm est assumptum contra Fidem, totalitas naturae consisteret in collec-
m si aliquid aliud, ergo habetur inten- tionepradicatorum intrinsecorum et
tum. Dices suppositum non assumi, partium istius natura', posset tamen
naturaassumatur, quia natu- nullo pra^dicato, aut parte ablala per
Iquamvis
ra non dicitur suppositum quando solam additionem alicujus alterius
existit in alio, sed quando est per se. forma^, aut denominationis.
Contra, ergo suppositum ultra natu- HcPc responsio nullo modo tollit loi.
ram dicit negationem existendi inalio, difficultatem, aut vim nostree impu- Rejicitur.
qua:> negatio potest ab ipso separari, giiationis, nam vel totalitas consistit
quod sutTicit ad intentum conclusionis solummodo in prsedicatis et partibus
00. prwmissffi. naturffi, formaliter loquendo, ita ut

igna- Et per iiaec in specie seu particula- nihil aliud requiratur ad hoc, ut illa
scn t
iddin- riter impugnari potest sententia prcC- natura dicatur persona, quam quod
''
missa Waddingi ;
quffiro enim an liabeat illa prjcdicata et partes ; vel
illa totalitas, in qua constituit perso- illa totalitas non consistit ita in illis
nalitatem, sit quid aliquo modo rea- partibus et preedicatis, quin requira-
liter separabile a natura singulari tur aliquid aliud, ut illa riatura dica-
humana Christi Si sit, habetur inten- tur persona. Si primum dicatur, im-
tum ; si non sit, ergo Verbum assump- possibile est quin denominetur perso-
sit illam totalitatem, sicut assumpsit na, nec est possibile conjungere cum
illara naturam, et consequenter as- natura habente illas partes et pra^di-
sumpsit suppositalitatem ac persona- cata aliquid incompossibile cum illa
litatem creatam, quod est absurdissi- denominatione, quia sequeretur mani-

mura. festa contradictio, nirairum quod es-
Conatur adhuc respondere Waddin- sent etnon essent ea quic sufficerent
gus ;i. 40. et summa responsionis (ip- ad illam denominationem. Si dicatur
semet non applicat eam ad forraam) secundum, habetur intontum, nempc
in hoc consistere videtur, quod licet quod personalitas dicat aliquid aliud
Verbum assumpserit totam naturam prster naturam cum suis partibus
humanam Christi, quee sine ullo su- omnibus et preedicatis.
peraddito esset persona, non tamen Confirmatur clarissime, quia ad hoc Confirma-
I
ut cognoscat quis aliquam naturam lent Doctores. Sed contra, hoc nihil Reji
esse personam aut personatam perso- facitad propositum nostrum preesens,
nalitate propria, non suftlcit quod co- ubi solum volumus quod ad lioc, ut
gnoscat ipsam habere omnia sua pra3- natura sit, et concipiatur esse persona-
personalitate propria requiratur
dicata et partes intrinsecas nec suf- ; ta
ficit adhoc, ut sic, sit personata, quod aUquid aliud, sive positivum sive ne-
a parte rei natura habeat omnia illa, gativum distinctum realiter et sepa-
^î'?"''^ alias enim natura humana Christi es- rabile ab ipsanatura singulari, et om-
tui-am sin- 1 pp^Qjjg^^^pgPsonalitatesuapropria, nibus prsdicatis ac partibus intrinse-
necessario
et Quis
t
intelliffendo illam cum omni- cis ejus. Deinde si requiratur illa ne-
requiritur, .,, • • .
t •
i
ut sitper- i3Qs iiiis intelligeret iUam vere esse sic gatio, ut conceditur in hac responsio-
personatam, quod est absurdissimum ; ne, nulla prorsus est ratio, cur non di-
ergo ahquid aliud necessario requiri- catur esse de ratione formali persona-
tur, vel negativum, vel positivuro, litatis creatse.
quod est intentum nostrum. . Aliqui conantur ratione naturali

^^^^
102 Confirmatur secundo, quia assump- probare hanc conclusionem, et impri- aiiqui,
Confirma- tio scu unio hypostatica

natura?, non mis adducunt testimonia ex Philoso- phiioi
*''' ^"
obstantibus omnibus suis prsedicatis pho, quem putant cognovisse lumine
et partibus intrinsecis pertinentibus naturali dari suppositum distinctum a
ad esse singulare, impedit quominus natura singulari primo ergo addu-

;
natura dicatur personata personalita- cunt illud vulgare axioma Aclioiies :
te propria ergo negatio talis unionis

;
sunt suppositorum, ex 1. Meteor. 1.
requiritur necessario, ut dicatur sic Verum Aristoteles ibi non habet illa Rejici
personata, quodest nostrum intentum verba, sed potius quod actiones sint
et per hoc patet ad exemplum

Wad- singularium, non universalium, quod
dingi, quod ^que difficile est et im- longe diversum est, et nihil concludit
probabile, ac res exempliPicata, unde de supposito, ut patet. Deinde quam-

frustra adducebantur. Sed quomodo- vis haberet illa verba, non constat in-
Temperies cumque dico tempcriem non consis- de quod intellexerit per suppositum
formalitcr in talibus gradibus aliquid distinctum ab individuo.

nSter°ne- tere
gationem.
ppggcjse considcratis, sed in illis cum Secundo adducunt illud ^«//?«ff;z?7«5 ^•^^'^^ :
negatione ulteriorumgraduumpropter non net, nec anibulat, sed /lomo, ex 1. rejic

prii
rationes prffimissas, quae huc etiam de Anima, text. 6i. Sed pnmo quamxis
commode applicari possunt. haberet ha'c verba, certum est quod

Aiia res-
[)icere possct Waddingus requiri nihil facerent ad propositum, nam
nostrafun- -jg^j j^gg^ggj^j.iQg^(l tQtalitatem suam possunt esse vera propter distinctio-
et personalitatem iUam negationem, nem rationis, quae est inter humani-

sed tamen eam nonessede rationefor- tatem consideratam in abstracto Me-
mali ipsius, sed conditionem tantum taphysico, et eamdem consideratara
necessario requisitam, ut natura cum in concreto Metaphysico, ut significa-
suis partibus et praedicatis habeat detur per ly homo quamvis,

;
ut sic, non
nominationem formalem persona) aut diceret aliquid realiter distinctum a
suppositi, quemadmodum sa^pe in seipsa, ut considerata in abstracto,
aliis denominationibus discurrere so- sicut nec albedo dicdt aliquid distinc-
;
DIST. V. QU.ESTIO II. 2o7
tum ab albediiieitate seciindum om- Iinoex hoo loco videtur colligi, quod phHoso-
Philosophus nullo modo admiserit "°"
i"'^'^^
nes.
**^^ I agnnvit
distinctionem suppositi a substantia «"Pposita-
!iiui-2. Secundo, non habet iUa verba eolo-
ci, sed quod 'actiones non competant sinjûlari, quia dicit substantiam sin-
anima\. sed homini quod quidem ve- ;
gnlarem esse illam, qu* de nullo dici-
rissimum est quantum ad actiones, tur, sed si daretur suppositum distinc-
quas sola anima non potest exercere, tum a substantia singulari, id esset
ut sunt actiones potentiarum sensiti- falsum, quia de tali supposito posset
varumet vegetativarum. Deinde quan- prtcdicari illa substantia singularis
tum ad alias omnes actiones, potest secundum omnes, quemadmodum de
esse verum quoad denominationem facto natura singularis humana Ghris-
communem,homo enim est, qui dicitur ti pra^dicatur de supposito Verbi. Quod
intelligere communiter, non anima, etiam colligitur ex 7. Melaph. cap. 0.
sedex hoc.nihil habetur adpropositum ubi dicit: In iis, quee swit unum per
nostrum de suppositalitate, ut patet. se, idcm esse ipsam rem^ et suum qiiod
Ot. Tertio adducit Lovca. supra (/isp. 2S. quid est ; ergo non agnoscit aliquod
^^^^^^" mcinbro.i. nuni.l.cxo.Metaphysic.cap. suppositum distinctum realiter a na-
8. iWa \erhci: Acciditigitur substantiam tura singulari in ipso inclusa. Proba-
difobus m.odis dici^ et ipsum ultimum tur consequentia, quia si daretur tale
subjcctum, quod non est in alio^ et id suppositum, esset unum per se secun-
(piod cum sit quod quid est, etiam sepa- dum Lorcam, et non deberet esse idein
rabile fueiit, tale vero est cujuscumque cum natura singulari quam includit,
forma etspecies. Sed male prorsus in- etconsequenler falsum esset illud dic-
icitui".
teDigit haec verba Lorca, nam in iis tum Philosophi.

secundum omnes expositores,com})re- Praeter haec adducit Lorca rationem 103.
henditurdivisio substantice in primam naturaiem a posteriori ex communi Probatur
I I
et secundam et per primam subslan-

1
•
1 11loquendi1-1
modo et
T •
concipiendi homi-
• 1 • conclusio
ratione
;
"^'^''^^^'
tiam intelligitur substantia singularis, num, qui concipiunt naturam et sup-
qucB estultimum suljjectum, quod non positum modo diverso, et asserunt na-
estinalio; et per secundam substan- turam esse constitutivura suppositi,
tiam intelligitur substantia universa- quod signum est ea realiter distin-
qua est illa, quam
lis, dicit Philoso- gui.
phus esse quod
>^ I
(luid i
est substantiae Verum hwc rationarvi momenti est, |^®i'°'*"'':
Non esset
I '
primcC, et quam
^ ^ dicit separabilem a '
nam qui
n negaret
o suppositum
rt- et natu- aii"s con-
ceptus na-
substantia prima, quatenus potest for- ram singularem distingui rcaliter, di- tunesingu-
maliler reperiri in piuribus substantiis ceret ea non alio modo diverso conci- suppositi
^"
primis, cum ad nullam unam deter- pi, quam quemadmodum diverso mo- "îer.^
minetur, ut patet ; non autem inteili- do concipitur albedo et albedineitas

git per substanliam, quam dicit esse nec alio raodo naturam constituere
quodquid esl, substantiam singularem suppositum quam albedineitas consti-
separabiiem a supposito realiter, ut tuat albedinem. Deinde, quando dicis,
minus recle inteilcxit Lorca, alias hic quod alio modo concipiant homines
nulla fieret mentio de substantia se- naturam et suppositum ; vel intelligis
cunda. per suppositum, singulare tantum, vel
ToM. XIV 17
;

non ; si singulare lantum, ergo non cujus alterius complementi. Unde si
datur, ex communi modo concipiendi per suppositum intelligatur ens com-
suppositum et natur.im, alia distinctio pletum per se existens, posset colligi
inter naturam et suppositum, quam naturaliter quod suppositum ultra na-
qucB est inter naturam et singulnre, turam singularem dicat tales negatio-
qua singulare projcise, sed certum est nes an vero illa:^ negationes essent
:
quod inter naturam singularis et sin- separabiles rcaliter a natura singulari

gulare nondetur distinctio realis, ergo quam afficiunt, existimo non posse
nec inter naturam et suppositum si ; colligi discursu naturali aliquo certo,
non intelligis singulare, sed aliquid quia non liabemus in natura aliquod
aliud, petis principium, aut discurris principium, ex quo possemus collige-
de subjecto non supponente, quia adre, quod natura singularis, quae est in
versarii negarent ullo modo dari tale Petro, verbi gratia, posset conjungi
suppositum, et consequenter negarent per se cum aliquo complemento dis-
homines solere ipsum concipere, qua- tincto realiter a se,quo existeret in
si daretur. eatenusautempossemuscolligere quod
lOG. Sed ut ad ipsam rem veniamus, mi- negatio inexistendi in alio esset sepa-
Non potest |-^|
ccrtum non posse ratione natu-
cst rabilis ab ipsa, quatenus potuissemus
ratione na- ^ i "i r'
turah sup- pali ullo modo cognosci,

° quod detur in ^ colligere,
o quod
n inexistentia ipsi
i
oppo-
i r
positalitas _
'
probari. rebus suppositalitas aut personalilas sita possit in ea poni, ut patet.

ulla positiva distincta a naturasingu- Unde concludo, quod solum depen- 10'
lari, et consequenter non esse probabi- denter a mysteriis revelatis possit col- Soium
tcst cc
le quod Philosophus ullus Naturalis vel ligi quod suppositum superaddat ali- sci cl
semel de ca mentionem fecerit, nam quid realiter separabile supra natu- te^îP^
nullus prorsus potest fieri discursus, ram singularem suppositabilem ; nec ^'*°
aut a priori aut a posteriori indepen- hoc mirum videri debet, cum plura
dens a revelatione, ex qua id colligi po- alia naturalia non cognoscantur nisi
test ; nihil enim nobis constat de Pe- dependenter a revelalione. Nam cer-
tro, verbi gratia, quam quod sit ens tum est, quod accidens absolutum sit
per se exislens singulare non indigens realiter distinctum a substantia, et
aliquo complemento, sed seclusa reve- quod non dicat necessariam connexio-
latione, quae est de mysterio Incarna- nem cum substantia a parte rei, et ta-
tionis, non possemus colligere, quod men hoc non sciebant antiqui Philo-
non haberet hoc totum ab iis, a qui- sophi, nec nos etiam scivissemus certo
bus habet esse ens singulare constans nisi dependenter a mysterio Eucharis-
materia et formasubstantiali tali, qua- ticC, et multa alia per Fidera cognos-
lem dc facto habet; ergo nullum est cimus, qu* alias ignorareraus, ut pa-
vesligium suppositalitatis alicujus distet omnibus.
tinclffi positivee. Dico autem 5z//>ooAv7a- Fundamentura autem Durandi, et Satisfi
litalis posilivse, quia non potest quis aliorura nostrorura adversariorura est, oura
Petrura concipere, ut ens completura quod non possit ostendi, quid realiter
et per seexistens,quinconcipiat ipsura distinctum a natura singulari super-

ut habentera negationem existentia? addit suppositum, et quod Philoso-
in alio, et negationem indigenlia? aU- phus nihil tale agnoverit, ut patet
DIST. V. QU.ESTIO II. 2o9
sitpra exl. Melaph. cap. 6. Sed faoile qucz, Lug-o, Aversa putant illud esse
respondetur, in non sequi,
priinis modum positivum substantialera.
quod non detur ex eo quod Philoso- Secunda sententia est Scoti et suo- 2. Senten-
tia.
phus non agnoverit illam deinde ;
rum omnium, asserontium quod illud
assignari potest, quod superaddat cer- superadditum nihil aliud sit quam ne-
'''''^^'la
"'»•
tas negationes, difrieilius autem pos- gatio, sive una sive plures, quod pe-
sunt assignare quid addat illi, quipo- rinde estquantum ad prcPsentem dif-^
nunt, quod superaddat quid positi- ficuUatem. Hanc sententiam asserit
vum. Et certe posset bene explicari Waddingus disput. 4. de Incavnatione,
Durandus quod, dum asserat supposi- dubiiim 2. § 5. ?ium. 39. esse commu-
tum nihil superaddere supra naturam nem inter Scholasticos, et teneri a Di-
singularem, non velit, quod nihil vo Thoma ac Patribus unde mirum ;
omnino superaddat, nec positivum ne- est,quod ipsemet abea recedat contra
gativum, sed solum quod nihil positi- communem Scholasticorum ac Pa-
vum superaddat, sic autem intellec- trum opinionem sine uUo pr<Esertim
tus conveniret cum Doctore nostro. g-ravi fundamento.
108
Supposito ergo ex his, quod suppo- Conclusio, suppositum creatum non 109.
I illnd
ICH» sitalitas sit quid uistinctum realiter a superaddit naturcC singnlari supposi- Coiiciu«io
•
i-
».5iipu- natura singulari. examinanda jam est tata^ aliquid positivum realiter ab illa Titfs°non
rativum. illa principalis controversia, an illud distinctum, sed solummodo quid ne- '^jjjlvmn"'
realiler distinctum etseparabile a na- gativum. Hanc absoluteputo esse sen- ^JlJn^^^^f^'
tura sit quid

^ positivum an nogati- tontiam Doctoris, tum quia in giixs- '
^^"^* »^so-
-^
lute Do-
vum. tione prima., licet ponat rationes pro ctor,
ententia Prima sontontia est, quod sit quid sententia opposita, sicutponitpro hac,
t?Tura.°"
positivum. Ita Thomista^ communiter tamon solvit rationes positas pro sen-
?>.part. ffusest. k. arl. 2. ubi Suarez, tentia illaopposila, et non solvit has ;
Yasquez, Lorca, quos sequuntur re- tum (\u'm hac dist . 5. qiixst. 2. dicit
centiores communiter, et speciatim sententiam oppositam fuisse improba-

Lugo et Aversa, eam non videtur im- tam inilla qiixst. I. et si eam proba-
probabilem putasse Scotus, et ex Sco- bilitor teneret, non solveret Rufficien-
tistis Lychetus in eam magis propon- ter istam qua^stionem secundam, ut
det. Non conveniunt autem Auctores siipra dixi ; tum denique, quia ita
hujus sententicB in assignando illo communiter ipsius discipuli ipsum

positivo superaddito naturae, quod re- explicant, et speciatim Faber 3. disp.
quiri putant ad conslitutionem suppo- \. rpisest. \. Mourisse in Metaphysic.
sili, et vocant quandoque subsisten- Ulj. 3. quwst. 4. Et licet llada 3. conlr.
tiam, quandoque suppositalilatem, I. art. 1. Pitigianis 3. distinct. 1.
quandoque personalitatem. Nam Her- quxst. 1. ac Lychetus ibidem putent

\iPAiAquodlih. 3.qu3esf. 6. JaveHus 7. ipsum fuisse problematicum quoad
Melaphi/sic. qaxst. 17. dicuntiHud po- utrnmque sontentiam, tamen Hada
sitivum esse existentiam et cataracte- ot l*itigianis fatentur magis inclinn-
ristieas proprietati accidentales. Ca- tum fuisse in hanc conchisionora, ot

preolus 3. dist. 5. qwesL 3. existimat solus Lvchetus rangis inclinatur in
esse solara existentiam ; Suarez, Vas- oppositura ; et prcrtorea non oston-

260 IÎB. III- SExNTENTIARUM
dunt sufficienter, quod Scotus fuit dicendum, tum quia alias aliqua en- Nuiia
problematicus ; nam licet vocet illam titas perLinens ad complementum per creauf
sententiam communem Thomistarum se substantiale hominum esset incu- fg^"'^
probabilem, nonsequitur exhoc, quod rabile ; nam secundum Damascenum ^^^P^^
ipse eam probabiliter tenere voluerif, Ub. 3. de Fide, non cap. 25, ut per er-
nam nos etiam putomus multas sen- rorem Typog-raphi aut Amanuensium
tentias Thomistarum probabiles, quas irrepsit in littcram Scoti, sed cap. 6.
tamen non suslinemus. Qiiodest inassumptibile, est incurabile.

Auctores
pro con- j|anc conclusiouem quoad primam * * **
Verba propria Damasceni sunt : To- inassi
T\^tiHiiQ
ciusione.
partem, prater Scotistas, tenent \X\- tum quippe me tolus assumpsit, ac ô- [ncur^
chardus, Durandus, Occham, supra, tus toii unitus est, ut toli salutem af-
et caiteri Nominales, quos sequitur ferret, nam alioquin ne medicina ei al-
Waddingussupra, qui 2î'c/. 7L 47. dicit lata qucd assumptvm non est.
est,
se legisse triginta octo Doctores, qui Tum, quia non potest ostendi quod
eam tenent ex professo ; et ex sua so- detur aliqua enlitas positiva pertinens
cietate citat pro ea Salmeronem tom. ad complementum hominum, quod
2. tract.21. et Molinam \. p. quaest. non sit tam in potentia obedientialiad
29. art. 2. disp. 3. qui etiam tenent assumptionem ad Verbum, quam sit
eam pro secunda parte. Addit pra^te- ipsa natura singularis ; ergo non est
rea ad ha3c idem Wadding, omncs dicendum quod detur talis entitas po-
etiam Thomislas antiquos, excepto sitiva inassumptibilis.
Thoma Argent. in hoc convenire cum Respondent adversarii omncs, ne- H

Scotislis et Nominalibus, quod ratio gando minorem, et ad ejus primamR^spo
suppositi nihil positivum superaddat probationem negant sequelam, et in- rui
natur» singulari, quamvis ex iis plu- terpretantur Damascenum de rebus et

rimi dicant, quod superaddat aliquid entitatibus pertinentibus ad naturam,
naturae specificae. non verode ipsa personalitate, ita sci-

Secunda pars hujus conclusionis se- licct, ut velit Damascenus et Concilia,
IIQ
Probatur2.quitur ex prima, supposito quod aliqua^Mta ioquuntur, omnem entitatem
P"^- quid distinctum a natura singulari pertincntem ad naturam esse assump-
dicat, unde non indiget aliaparticula- tibilem, et alioquin futuram incurabi-
ri probatione, quam quffi sufficit pro lem, nonvero quodomnis entitas per-
prima parte. Quse probatur a Doctorc, tinens ad suppositum sit assumptibi-
primo, quia sequeretur dari in homi- lis, aut quod alias esset futura incura-
nibus aliquam enlitatem pertinentem bilis. VA hinc ad secundam probatio-
ad complementumsuum substantiale, nem dicunt, non omnem entitatem
quod non posset assumi a Deo, nimi- personalem debere esse in potentia
rum ilhim entitatem positivara, quam obedientali ad assumptionem, sed om-
sujjeradderet persona seu suppositum nem entitatem pertinentem ad nalu-
naturse singuhnri ; nam secundum eos, rnm singularem, qua talis est. êjic
qui ponunt talem cntilatem, illa est Contra hanc responsionem plurima s^î
incommunicabilis ulli porsona^, ct ra- parvi momenti congerit Faber supra, raM
tione eius porsona creata cstincom- sed breviter impugnatur, nuia gratis sump
municabilis, scd consequens non est excluditur a propositione illa Damas- 'ni
DIST. V. QU.ESTIO II. 2i;i
ceni iilla ontitas pertinens ad oomple- agimus, ergo est assumptibilis, aut
meiitnm iiominum qnnndoquidem
;
non valet discursus Damasceni.
^"".^'»'™^-
non major sit ratio, quare aliqua enti- ConPirmatur tcrtio, quia*
eatonus
tio 6.
lasesset incural)ilis, si esset'inassump- posset

•^
secundum advorsarios ista enti- S' persona-
... litas posset
tibilis, quam quare omnis entitas esset tas salvari absque assumplibilitate, curari abs-
quo assum-
incurabilis, si esset inassumplibilis. qnatenus conjungeretur nocessario m ptione.ani-
, . . , ... . ma etiam
Conrirmatur, Damascenus usus est aliis hominibus cum natura, qua3 as- posset.
eo loquendi modo, ut probaret non so- sumpla est et curata per se ; sed simi-
lam carnem, sed etiam animam as- liter quod anima, verbi
posset dici,
sumptam fuisse a Verbo oontra quos- gratia, esset curata, quamvis non as-
dam IUrretico>, qui id negabant ;
sed sumeretur, quia scilicet conjuncta est
si daretur aliqua entitas pertinens ad in aliis hominibus cum carne, quaj as-
complementum naturae, qugc non es- sumpla est.
prorsus modus Nec valet dicere, quod Damascenus Repiica.
set assumptibilis, iste
loquendi nihil valeret, et ha^reticus intelligendus sit de natura, ex eo

posset eum negare, ac dare instan- quod natura sola sit capax remedii ac
tiam in illa entitate, dicereque quod medicinee, quia falsum est, quod sola natul-a^sln-
qua ratione posset ista entitas salvari, natura sit sic capax, alias enim ho-
âx^"e,ê".
quamvis non posset assumi, ita etiam mines non salvarentur integre, quo '^"-
anima vel corpus posset salvari, nihil est absurdius. Et praeterea, ac-
quamvis non assumeretur. Nec refert tiones,secundum adversarios maxi-
quod anima pertineat ad naturam, ut me, sunt suppositorum, non vero na-
distinguitur natura a supposito ; ista turai, ergo et peccata ; sed quidquid
autem entitas, aut modus non perti- estcapax peccati, estcapax medicinae,
neat ad eam, nam diceret adhucheere- ergo non sola natura est capax medi-
ticus, quod ut posset salvari entitas cinfc, sicut nec illa sola est capax pec-
pertinens ad complementum natura^, cati ; quemadmodum sup-
sed potius
quamvis non posset assumi, similiter positum humanum est magis propor-
posset assumi entitas pertinens ad tionatum subjectum peccati, et pro-
naluram. prius dicitur peccare, quam natura,

Confirmatur secundo, quia hccretici ita similiter est magis proportionatum
negaverunt assumptam, veram car- subjectum salutis et medicina), et
nem aliqui, veram animam,

aliqui proprius dicitur salvari quam natura.
quia existimaverunt illas non potuisse Quantum ad responsionem ad se- ^^^3^
assumi, suppositis saltem actionibus, cundum de potentia obedientiali, fa-
quas constat Christum de facto exer- teor non posse positive ostendi contra
Damasce-
cuisse. Et contra hoc dixit ipsos quod omnis entitas substantialis
nus ad id improbandum, quod si non sit in potentia obedientiali ad assum-
assumerentur, non curarentur crgo ; ptionem, sed neque ipsi habent ullum
^^"
non supposuit Damascenus assumpti- principium ad colligondum, quod de- ^j"^"' ositi-
va substan-
ihs
bilitatem naturcC, sed probavit ex eo tur aliqua
1
entitas substantialis in ho- ^tL
lialis
* •
est in
quod non curaretur sed si dis-
alias ; minibus, qua; non possit assumi, ' '
et poientia
'
obedientia-
cursus ejusvalet, non minus probat as- propterea dixi in probatione non posse J»adassum.
sumptibilitatem istius entitatis, de qua

. ... ,. ... ptionem.
assignari rationcm, cur alKjua entitas
262 LIB. lll. SENTEiMIARUM
talis reperiatur, quiB non sit in tali exigatur a natura connaturaliter, et Person
r ' ^ _ tas pos.
Sl
potentia. SupposiLo autem quod non sit ratio formalis vel condilio agendi, estcom
detur lalis ratio, omnmo
. iii-
probabilius
• 1
sine eo quod perticiat naturam,

o-i. ma-
tumnat
cx"eatti
videtur quod omnis entitas habeat ta- xime ubi non repugnat ipsi naturse
lem potentiam, quia quod non impli- perfici. Nec refertquod non sit de ra-
cat, debet adscribi potentia3 Dei, et tione intrinseca natura) singularis,

hoc tantum intendit Doctor. qua singuhiris est, hoc enim non con-
Responsio, Dices illam entitatem positivam tendit argumentum, sed suificit quod
constitutivam suppositi esse incom- ipsa natura singularis, si poneretur
municabilem, quandoquidem consti- sine aliqua suppositabilitate, esset im-
Rejiciturl,
suppositum incommunicabile, perfecta et non dico es-
incompleta,
Incommu- tuat
nicabilitas etconsequenter non posseeam assumi. sentialiter, sed substantialiter in hoc ;
personali-
tatis posi- Sed contra, primo, quia haic respon- sensu enim intelligimus majorem, nec
tivBB non
arguitinas- sio est de subjecto non supponente, potest negari. Probatur ergo minor,
sumptibili-
tatem. supponit enim suppositum constitui primo, quia secundum Damascenum
per entitatem positivam, quod nega- ineodem cap. G. Neque enim Devs Ver-
Rejicitur2
mus. Secundo, quia, ut sitpra dixi bum quidquam eorum, quse, cum nos
niim. 38. ex suppositione, quod sup- iîitio fingerct, nalurge nostrse insermt,
positum constituatur per entitatem praetermisit, sed omnia assumpsit. Sed
positivam, non est ulla ratio unde certum esl, quod ab initio nostrae na-
colligatur, quod suppositum, etiam turte inservit illam entitatem positi-
formaliter loquendo, incommuni-

sit vam personalitatis, si talis detur ; er-
cabile de potentia absoluta, quamvis go Christus ea non caruit.

enim ex definitione aut descriptione Probatur secundo eadem minor, 119
communi habeatur quod sit incom- quia alias Ghristus non esset nobis, in-
municabilealiquomodo, ad hoc tamen quantum homo, per omnia similis ;
sufficeret quod esset incommunica- sed !ioc est expresse contra Aposto-
bile connaturaliter loquendo ; ergo lum ad Hebr. 2. dicentem : Apprehen-
ex incommunicabiUtate personalitatis dit semen Abrahse, imde debuit per
Chrlst
aut suppositi, non habetur inassump- omnia fratribus assimilari. Quem lo- nobi s
tibilitas istius entitatis, sed certe ex cum exponens Concilium Chalcedo- °m^Js,
nuUo alio capite potius habetur. donense Act. 5. Edoccfnus, inqiiit, ^"®jP
114. Probat secundo Scotus conclusio- eumdem, scilicet Christum, secundum

Probatur2.
pars 2.
nem,
quia alias sequeretur quodChris- humanitatem in humanitate per omnia
Ghristus Nonesj
tus careret aliqua perfectione sub- similem nobis absque sorde peccati. Et
non debet suppos
carere ulla stantiali connaturali
perfectio-
natura? humanee, Agatho Papa in epistola instructoria iitas es
nesubstan- et qua3 sit complementum positivum ad sextam Synodum, quee habetur tivuo
tiali positi-
vse naturse humanitatis singularis, sed hoc est kQ.i. \. Sequentes igitur Sanctos Patres
creatae.
absurdum ergo et antecedens. Majo-
; unum eumdem confUeri Filium et Do-
rem negare videntur Gajetanus et Me- minum ?iostrum Jesum Christum con-
dina, quia personalitas est terminus sonantcr omnes docemus, consubslan-
naturae, ct non de substantia ejus ;
tialem Patri secu?u/um Deitatem, et
sed melius conceditur aSuario etaliis, consubstantialem nobis secundum hu-
nequeenim intelligibile est, quomodo manilatem., et per omnia Jiobis similem
. ;
DIST. V. QU.ESTIO II. 2G3
absijue peccato. Probatni' raajor, quia aliam actionem positivara ; sed hoc
non esset similis nobis in ilhi entitate est inconveniens, quia frustra fit per
Xec valet ad ha}c
SLibstantiali positiva. plura, quod fieri potest por pauciora;
. dicere quod solum sequatur Christum si autem non poneretur personalitas
esse nobis similem in liumanilate, et in positivo, posset dimittere naturam, fersonah-
' * ' tas positiva
iis, qua} sunt de intrinseca ratione et eam facere personatam per solam exi-eret
. .
i)luralita-
humanitalis. aut qua^sunt proprieta- destructionem unionis hypostaticae, tem super-
. , fluain ac-
nam
,
tes consequentes eam ; si ita in- et conservationem ejusdem

,
natura) tionum.
telligerentur ista loca, pessime adde- absque ulla alia actione productiva
returillud ahsque peccalo, cum cer- istius entitatis positivae, ut patet ; ergo
tum sit, quod peccatum non sitde in- asserere istam entitatem positivam est
trinseca ralione humanitatis, nec pro- inconveniens, quandoquidem requirat
prietas ejus, aut ullo modo tam ne- multiplicationem non necessariam
cessario connexum cum ipsa, quam actionum in Deo. Hoc videlur mihi
ilhi entitas positiva personalitatis. intentum hujus tertia? probationis, ad
Gonrirmatur, ut illa locutio Sancto- quam sic non responde-
intellectam
rum Patrum sit bona, illud omnia de- runt adversarii, quia forte nec intelle-
bet comprehendere aliqua, qute ex- xerunt ipsam.
trinsece pertineant ad humanitatem, Probat denique quarto conclusio- ii-j
alias male exciperetur peccatum, ut nem, quia sequeretur naturam singu- Pi.obatur4.
eadem
patet; sed si uUa extrinseca talia larem personabilem posse conservari pars.
primo etiam posse Sequeretur
comprehendat, oritfalsa, nisi compre- a ^parte rei, et r ' r pro-
r naturam
hendat personalitatem, si sit positi- duci absque personalitate ulla si singuiarem ;
posse oon-
vum quid ; ergo illam comprehendit. enim personalitas, ut dicunt adver- servariabs-
Quod addit ad hanc secundam pro- sarii, sit quid positivum distmctura nahtate
bationem Scotus, nimirum, si non realitera natura,nihil prorsus impedit

esset absurdum, quod Christus care- quo minus natura possit supernatura-
ret il!a perfectione substantiali, ad liter saltem conservari absque ulla
minus sequeretur quod Dcus Verbum personalitate.
non posset naturam assumptam di- Cajetanus, Medina, Valentia, admit-
miltere, et eam facere personatam, tunt sequelam hujus argumenti. Et
quin comraunicaret ipsi illam entita- sane sic facilius enervatur ejus vis
tem positivam, facit ad probandum, difficile enim est prorsus probare
quod illud esset inconveniens, quia quod id csset absurdum, quamvis
est inconveniens propter dicta, quod absurdura esse videatur hic suppo-
iiumanitas Chrisli in Verbo careret nere Scotus, et expresse leneat Faber
aliqiia perfectione positiva, quam cura ipso, FonsecaS. Mct. cap. 8. quaeU.
oporteret Deum ipsiconcodere, utesset &. Suavez supra sectwne (). Aversa supra
personala, si dimitteret illam. sect. 3.
Probat tertio, quia non posset Deus Faber urobat absurdum esse, quia i^ esse ab-
surdum
facere illam naturam dimissam perso- proprietates unius naturio, aut enti- prohatur
.
»• , 1 a Fabro.
natam, quin praster destructionem tatisnon possunt, nec de potentia ab-
, 1
unionis hypostaticas et conservatio- soluta competere alicui alteri rei sed ;
nem naturaj assumptai deberet habere proprietates suppositi sunt actiones,

.

cum secundum omnes, tam Thomis- Dices, non dbt ipsi
siippositalitas Repii
tas qufim Scotistas, actiones sint sup- aliam perseitalem, quam non esse in
positorum. ullo alio supposito, sed Imnc haberet
Verum non multum
ha^c probatio in tali casu ; ergo haberet perscitatem,
hEecproba- urget, aut cnim dicetur quod actiones quam dat suppositalitas, et sic nulla
Respoi
^'^*
competere possunt naturcC singulari responsio. Contra, quia suppositalitas Naturai
II 1
I
o Cl)^
absque suppositalitate, aut dicetur non tantum dat natura? non essc in sitaiit
quod non possint; sidicatur quod pos- alio supposito secundum adversarios, per se
sint, tum falsum erit, quod actiones quia hoc haberet a pura negatione sonam
sint suppositorum, nisi denominative, unionis ad aliud suppositum ; sed ul-
quatenus scilicet provenire solent a, terius complet naturam positive, et
natura prius suppositatn, connatura- perseitas quam dat, non solum con-
liter loquendo, quam operante. Si se- sistit in ista negatione, sed in perfe-
cundum dicatur, falsum supponit ctione complemento positivo,
illa, et
Faber, quod proprietates suppositi sed in taii casu natura non esset sic
competerent in tali casu naturae sin- positive completa; ergo quamvis ha-
gulari, non suppositatse. Argumenta- beret negationem essendi in alio sup-
tur preetereaad hominem contra Caje- posito, adhuc non sequerctur quod
tanum, sed quia hic examinamus rem haberet perseitatem suppositalitatis.
• 1 . . r. • • 1 • • Quam
ipsam, non est immorandum in vi-
. 1 I .
nursus perseilas suppositalitatis non seitat
dendo an consequenter ad sua princi- est negatio essendi in alio supposito \slÎ
piaprocedat hic Cajetanus, aut an be- quomodocumque, sed negatio sequens
ne ipsum quoad hoc impugnet Faber. ad entitatem positivam incommuni-
118. Probat Aversa, quia implicat rem cabilem secundum adversarios, (et
^SuK ^^^^ per se existentem, et non esse, hoc quod dicunt Auctores, perso-
est
Aversa, scd si daretur natura nalitatem dare naturee non esse in
personabilis
existens absque personalitate, existe- alio positive, seu naturam habere a
ret per se, et non existeret ergo ;
personalitate positive non essein alio),
absurdum esset quod daretur talis na- sed negatio quam haberet natura in
tura absquc personalitate. Sed facile casu nostro, non esset
Rejicitur.
Quomodo
essetperse
, ,
respondetur non secuturum, quod non , , .
quia non competeret naturae ratione

... talis negatio,
queVe^-so- 6ssetper se, ista perseitate, quam es- talis positivffi entitatis, ut patet, et
nahtate
gentialiter dicit substantia, ut oppo- consequenter non daret naturae non
nitur accidenti, a qua scilicet habet esse in alio positive, sed solummodo
non inhaerere subjecto, nec actu, nec negative.
potentia; unde non sequitur quod Dices iterum cum eodem Aversa,
119.
esset per se, et non esset per se natura non potest habere ullo modo Repli»
eadem perseitate, sed quod esset per esse in alio supposito nisi mediante ai'ia
se perseitate, quam dicit essentiahter, aliquo positivo ; ergo non potest ha-
quatenus est substantia, qu.Tque non bere ?ion esse in alio supposito nisi
potest de polentia absoluta ab ipsa mediante aliquo positivo. Heec replica
separari, non autem esset per se per- est conformis ad principia, quibus
seitate illa, quam daret ipsi supposi- probant Thomistee non posse accidens
talitas. conservari extra subjectum absque
i
DIST. V. QUÊSTIO II. 265
raodo aliqiio positivo perseitatis. Sed uUa prorsus est in lioc difiicultas, raa-
icitur
ut i!la principia, ita lutc replica nihil gis quam in inteiligendo quod ullum
^^^^
e uiio concludit, nam negatur sequela, et subjectum posset esse absquc omiii
l)erad- ratio disparitatis est obvia ; nimirum, forma a se realiter distincta. Si vero
I potest . ,, . • 1 •
1
•
» j.
•
esseia quia nou potest intelligi quomodo pos- proprius terminus naturtp consislat in
Joil pos^ sit esse aliquid in alio separabili ab negatione, ut nos tenemus cum Do-
in
ipso absque unione, vel relatione, vel ctore, verum est anlecedens, quia non
positivo aliquo ; oplime autem potest potest esse aliquid existcns absque
I intelligi nun esse in alio absque aliquo extremo aliquo ex contradictoriis,

positivo per solam negationem istius Quod addit autem in illa probatione
positivi, quo essetin alio. Coniirmatur, Aversa, non posse explicari an in tali
quia licet non possit inteliigi quod stutu habere posset operationes, vel
paries esset de novo albus absque po- non, nihil facit ad propositum ;
si
sitivo superaddito, tamen potest in- enim non possit, tura id

id explicari
telligi non esse albus absque ullo po- ignorabitur, quod non facit ad rem.
sitivo superaddito, per solam negatio- Quod vero dicit eatenus actiones sup-
nem seu destructionem istius positivi, ponere suppositalitatem, quatenus na-
quo redderetur albus ; crgo similiter tura nequit existere absque supposita-
quamvis non possit intelligi natura litate, si suppositalitas consistit in po-
esse in alio separabili absque positivo sitivo, omnino falsum est, sed id acci-
superaddito, tamen potestintelligi non dit propter aliquam dependentiam
esse in alio absque ullo positivo super- ipsarum operationum a suppositalitate,
addito, per solam negationem aut de- unde si non sit talis dependentia, om-
structionem illius, quo redderetur po- nino natura in tali statu posset habere
sita in alio. CsDteras rationes relinquo operationes, nec dicendum est, quod
pro ea qua qua^ritur,
dis})utalione, de facto supponant suppositalitatem,
utrum accidens separatum requirat nisi connaturaliter tantum.
modum positivum? de quo Doctor i. Denique idem auclor adducit aliqua jÔ.
dist. 12. qiisest. 1. nnm. 3. et 4. exempla in favorem suse sententiae, Probat ui-
.,. ,. , t 1 1
• te"ius
19. ArgumentatursecundoidemAversa, quia scilicet quantitas non potest dari exempiis.
•at ile- quia non polest intelligi humanam absque aliqua figura, nec res existens
Aver-
3a. naturam existere actu, et non esse absque omni pra?sentia locali, nec
terminatam termino, vel proprie vel accidens absque inhperentia in suljje-
alieno ; nec potest dari natura, et non cto, vel modo perseitatis; ergo simi-
dari id quod habet naturam, ergo liter posset dici, quod natura singularis
non potest existere natura absque personabilis nequeat esse absque sup-
'itur. aliqua personalitate. llespondetur, si positalitate alicûa.
't na-
esse
I
.
terminus proprius naturaj

.
sit
. . ,
quid po- Sednequehfficexempla

^ favent, nam Rejicitur.
,
Nulla
,in"o
^"
sitivum, ut ipse asserit, negando an- ad tertium exempium supra respon- exempia
, „ , 1
•
1
couviucunt
Jr^di- t6<^G*Jcns quoad utramque partem, sum est falsum esse, quod accidens „atu.atn
''°-
maxime intelligendo per id, quod ha- nequeat esse absque inhaTentia vel ^^^^"^f^Jfj^^jQ
bet naturam, aliquid distinctum rea- perseitate positiva. Ad duo alia vero ^^^^^"l^^
liter a natura, aut dicens aliquid rea- exempla dico, vel haljeri aliquam ra- positiva.
liter ab illa distinctum ; neque enim tionem, ob quam non possit quantitas
2G0 LIB. III. SENTENTIARUM
haberi absque aliqua figura, aut cor- personalitate . Respondet, inquam ,
pus absque aliquo loco, \e\ non habe- Aversa, negando sequelara, quia op-
ri ; si non habeatur, tum male assu- time potest contingere, ut aliquod

muntur ; si habeatiir, illa ipsa ratio prius possit habere necessariam con-
erit ratio sufficiens disparilatis, quia nexionem cum aliquo posteriori, ut

nulla talis habeturde natura in ordine patet in exemplo quantitatis et ligurse.
ad suppositalitatem aliquam. Et sicut Aliam instantiam ad idem dat Lyche- c^he
si diceret aliquis quod ut quantitas tus de duobus albis, qucE sunt priora
non potest esse absque omni figura, similitudine, et tamen non possunt
sicnec paries absque aliquo colore, esse absque similitudine.
non bene argumentaretur, quia non Sed ut omittam quod Scotus non Rejic
esseteadem ratio utrobique, quando- arguatex prioritate prsecise, sed etiam respo
1.
quidem ut supponitur, ratio haberetur ex eo quod posterius sit absolutum
ad id concludendum de quantitate, quid, non respectivum, nec includens
non tamen de pariete ita in propo- ;
respectum, ut est figura et similitudo,
sito omnino male sequitur, quantitas et unio partium, quam dicunt partes
non potest esse sine aliqua figura, unita?, quse sunt priores in sententia
ergonec natura singularis sine aliqua Scoti, quam tertia entitas compositi,
suppositalitate. cum tamen nequeant esse nec super-
Curqnanti- ^âutem veritate, quod ad

rei naturaliter sine illa tertia entitate, ut
ossit"ha-
quantitatem extensam attinet, habetur idem tenet; per quod patet instantias
benabsque pjî^JQ manifesta, quia figura ipsius non esse sufficientes, sed ut omittam,
ahqua figu- ^ ~i o r
^ .
i'a.
consistit in aliquo ordine partium, inquam, hoc prseterea supponit hic
non potestautemhabere partesabsque Scotus non posse assignari ullam ra- Rejici
,
.
tionem necessana? connexionis mter

.... Quot
aliquo ordine, si tamen non possit ha- sequn
beri absque figura, nam si redigeretur naturam et suppositalitatem in sen- ^nati
ad punctum, forte non haberet ullam tentia adversariorum, dicentium quod ê^gê*
figuram. De?^6zveroexistimo omnino, personalitas sit quid positivum hoc ; p^^^g^
si creareturunum solum corpusaDeo, autem supposito, quandoquidem na- ^

istud corpus non habiturum ullum tura sit prior, omnino dicendum est,
ubi, prffiter distantiam partium sua- quod possit poni de potentia absoluta
rum aseinvicem, etde eo verum esse, absque omni suppositalitate, nec res-
quod nullibi esset, quemadmodum ponsio adversariorum aliquid contra
Deus ante conditum mundum nullibi hoc facit, ut patet.
erat. Alii dicunt de facto posse corpora

* '
Addo ad hsec Caietanum tam facile
Posset cor- "^
pus esse produci absque i/bi superaddito de posse defendere quod natura nequiret
absqueubi. ^ i i^
potentia absoluta, etiamsi connatura- esse absquealiquapersonalitate, quam

liter exigant ?^6«. Sed de hoc suo loco, quod materia nequeat esse absque
est enim res difficilis, licet non faciat omniforma; imo forte consequentius |
ad propositum. id fuisse dicturum, pra3sertim cum

121. Ulterius Aversa conatur respondere ipse supponat, quod suppositalitas
Responsio preesupponaturexistentiee, saltem con-
ad i.ationem Scoli, quaprobatnaturam
Scoii pro- posse couservari absque aliqua perso- naturaliter loquendo.
bationem- ^ .
i t i »•
nalitate, quia scilicet est prior omni Addo prspterea exempium Lycheti
non esse possead propositum, nnaxime plementum, et omnis perfectio natura3
heti.
in sententia Seoti ; nam ideo duo ad aliquid deservire debet, ut mani-
alba, licet priora sirailitudine nequeunt festum est.
duo Dices suppositalilatem deservire ad Replioa.
r
esse ab-que iila similitudine, quia si-
)a ne- Non (leb.'t
intesse militudo est relatio intrinsecus adve- terminandam naturam, qua) sine ea, natiira ter-
minari nisi
ludme. niens, non requirens actionem ali- quamvis possot habere suas opera- lioc sit de-
serviensad
quam ad sni productionem; sed cx tiones, esset tamen interminata. Sed aliquid.
Rejicitur.
natura sua intrinseca egrediens a suo contra, quia si ad nihil deservit ipsi,
fundamento, posito termino et ralione quod terminetur, etsi potest absque

fundandi, sed illud positivum, in quo terminatione omnia tam perfecte fa-
eonsisteret personalitas, non esset cere quam alias ; ad quid deberet ter-
quid exigens terminum, nec necessa- minari ? aut cur esset inconveniens
rio egrediens ex nalura personabili, quod semper esset absque termino ?
quia alias neque in Verbo posset exis- et unde coUigi potest quod connatu-
tere absque illo; ergo, etc. raliter exigat terminari.
Item alia.
I^x his patet, sequelam majoris hu- Dices, quia de facto semper sequi- Si natura
posset
jus quartcc probationis positcC nvm. tur naturam, nisi in casu Incarnatio- habere ac-
tiones abs-
H7. optimam unde contia eos,
esse ; nis. Contra, quia nemo scitquod sem- que suppo-
sitalitate,
qui existimant absurdum esse, quod per sequitur naturam, si natura possit nemo sci-
ret an de
daretur a parte rei natura singularis absqueeaomnes suas operationes tam faclo om-
nis natura
absque suppositaUtate, ut sunt ii, qui commode habere, quam cum illa ;
liabeat ali-
negant illam sequelam, maxime ur- quamvis enim ex mysterio Incarna- quam sup-
positalita-
get hoc argumentum. (Jontra vero tionis habemus quod natura humana tem.
Cajetanum et alios admittentes se- assumpta sit absque personalitate

quelam, non adeo urget, neque enim creata, non tamen habemus quod
Doctor probavit, sed supposuit absur- omnis creata natura singularis etiam
ditatem istius sequelae, quod mihi si- completa in esse singulari sit perso-
gnum tempore Doctoris illam pro
est nata.
absurdohabitam esse. Et hoc sufficit Dices, omnes vocant tales naturas i2k
ad defensionem Doctoris. personatas, Contra, ergo debet haberi Et alia.
123.
Sed praiterea probatur id absurdum aliquod fundamentum hujus, alias
obatur esse, illa natura, qua3 existcret absque poterit dici quod decipiantur omnes,
,uram
posse
suppositalitate, vel habere posset ope- aut quod omnes loquantur sine fun-
absque pationes, vel non ; sed quidquid dica- damento sed certe non est ullum
;
iiifate.
absurdum ergoabsurdum
tur, est ' o est ;
'
huius
J
fundamentum, si dicatur natu- '
ctiones
jripos- naturam sic posse existere. Probatur ram ^posse habere omnes suas actiones
itabs- . ^ ....
•perso- mmor, quoad primam partem, qua- et
,
operationes absque personahtate ;
1 de- tenus dicit, quod absque personalitate ergo absurdum est id dicere.
.iret.
omnes suas operationes,
possit liabere Dices secundo principaliter, suppo- Et alia.
quia tunc omnino ad nihil prorsus de- sitalitatem tribuere incommunicabili-

servire posset suppositalitas ipsi, et tatem natura;, et consequenter quod
consequenter non esset dicendum natura careret isto etfectu in tali casu,
quodsit complementum istius naturcE, quamvis posset habere suas opera-

aut perfectio ejus omne enim com-
; tiones.
Contra primo, quia natura non est illa entitas singularis naturse humanse
Natura non
estcommu- per se connaturaliter communicabilis, constans anima et corpore liaberet po-
nicabilis
naturaliter nisi alicui a quo possit recipere ali- tentias activas suas, verbi gratia, in-
nisi alicui,
a quo re- quod connaturalo emolumentum, sed tellectum etvoluntatem in tali casu,
cipit emo-
lumentum non reciperet aliquod emolumentum cur non posset intelligere et velle ?
aliquod. Confirmatur
connaturale ab ullo positivo snperad- efficaciler, intellectus et
Naturl
dibili, si posset habere omnes suas voluntas non essent magis incompleta que si
sitali
operationes absque illo ; ergo non es- et insufficientia in tali statu, qunm in est t^
adpra
set connaturaliter communicabilis in statu animae separat* ; ergo quando- oper
quidem in statu animse separatee, in dum, (
tali statu, et consequenter esset in- aniini
communicabilis omni incommunica- quo non haberent personalitatem, parata

accid(i
bilitate, quam debet connaturaliter possent agere, etiam in eo statu pos-
habere; sed cerlum est quod incom- sent agere. Confirmatur secundo cx
municabilitas, quam debet habere a hoc : Nonmagis requirit potentia sen-
personalitate, sit incommunicabilitas sitiva, verbi gratia visiva, subsisten-
ipsi connaturalis ; ergo non indigeret tiam aliquam aut suppositalitatem ad

intali statu incommunicabilitate ulla. operandum quam intellectus, si non
Nullum Contra secundo, quia nullum posi- minus quam intellectus, possit exis-
positivum
debet so- tivum realiter distinctum debet poni tere reahter a parte rei absque suppo-
lummodo
poni ad praecise etsolummodo ad ponendum sitalitate ; ergo sicut intellectus in
lundan-
dam nega- negationem in aliquo, aut cujus mu- anima separata habet suas operatio-
tionem. nes, ita etiam et visiva posset habere
nus sit tantum fundare negationem,
ut est evidens ; ergo personalitas po- suas absque suppositalitate, et conse-
sitiva debet habere aliquod munus quenter reliquse potentise istius na-
distinctum ab hoc, quod est esse prin- turae.
cipium aut fundamentum negatio- Dices, actiones sunt suppositorum. Quo 8<
actio
num, sed non potest assignari ali- Contra, quia si intelligas hoc necessa- sunt
posito
quod munus positivum ejus, si natura rio, falsum est, ut patet in exemplo
absque ea possit habere omnes suas animae separatse, quee potest agere, et
operationes ergo non est dicendum

;
etiam in exemplo accidentium separa-
quod naturapossit habere suas opera- torum a subjecto. Si intelligas quod
tionesomnes absquepersonalitate,aut connaturaliter sunt suppositorum,
non est dicendum quod personalitas nihil facit ad rem, quia posset conna-
sit positiva. turaliter esseverum, licet in casu illo
Probatur minor principalis
ergo miraculoso non esset verum. Deinde
125.
positayi. 123. quoad alteram partem, si potest natura singularis completa
Naturam
absqueper- in esse singulari existere absque sup-
sonalitale
nimirum quod sit absurdum naturam
omni posse posse existere, et non habere suas ope- positalitate omni ; unde colligitur
habere
suas opera- rationes. Primo, quia gratis asseritur quod actiones etiam naturae completae
tiones.
naturam singularem complelam non singularis debent esse suppositorum
posse habere suas operationes absque necessario ?
aliquo positivo, non incluso in ipsa Probatur minor 12

secundo eadem
1
natura, nec necessario sequente ad quoad eamdem partem, quia non po- An nei 'ii
sario •
ea, quye includit ;
quandoquidem enim test assignari ratio cur actiones natu- test na;i
DIST. V. QIVESTIO II. o^g
*absque T» clependent a siippositalitate magis, natiira existeret absque personali-

uHltafe" quam ipsamet natiira ; ergo si i[)sa tate.
'
"'",y*- natura, ut supponitur in easu, possit Itaque ex uno capile optime possunt
existere absque suppositalitate, simili- ij)si dare rationem, cur absurdiim
^^°;^ ter actiones ejus possentexistere. Gon- esset naturam existere sine persona-
imn^-is firmatur, connaturaliter et absque litate ; ex alio vero capite, si persona-
î- iiUo miraculo aliqua' actiones, qua^ lilas sit absoluta,ncqueunt dare ra-
sa sunt suppositi, ut intellectiones et vo- tionem, unde ipsorum sententia im-
U u Cd.
litiones provenientes ab liomine, pos- plicat. Nos vero possumus dare ratio-
^'nof"u,â'r
sent existere, non existente supposito, nem, cur implicet naturam esse abs- aik Ja^^"^
ut patet in statu anima3 separata', que omni personalitate, quia scilicet p°^'[^^''2-
sed connaturaliter absque miraculo cum personalitas sit negatio conjunc-

non potest natura existere absque tionis cum complemenlo extrinseco,
supposito ; ergo minus necessariam vel debet esse in natura ista neeatio,
\ m
en dent. connexionem habent actiones suppo- et habebit propriam personalita-
sic
siti cum suppositalitate quam ipsa- tem, vel debet esse in illa conjunctio
met natura, et consequenter si natura cum perso.alitate aliena, et sic habe-
potest existere absque suppositalilate, bitalienam personalitatem quod au- ;
poterit etiam habere suas operationes tem debeat habere alterutram, scili-
existent?s absque suppositalitate ; er- cet vel negationem conjunctionis vel
go a primo ad nltimum, est absur- ipsam conjunctionem, est evidens,
dum dicere quod natura singulariter quia ex extremis contradictionis alte-
completa possit existere a parte rei rum debet necessario inesse omni en-
absque aliqua personalitate, aut sup- titati singulari a parte rei existenti.
positalitate, et consequenfer falsa est Sic ergo explicata» et probata) ma-
sententia Cajetani et Lycheti id ad- nent quatuor rationes, quas Scotus
mitlentium. pro conclusione adduxit dist. 1. qtiwsi.
27. Dices ergo, tenendum est cum Sua- i. niim. 7. quarum ultima et prima
rio et Aversa, quod natura nequeat sunt preecipua^ etprima quidem Tlieo-
esse absque aliqua personalitate, et logica, ultima Metaphysica.
sicmale impugnavimus ipsos supra. Probatur quinto argumento, quod jog
Ilespondeo concedendo sequelam pro in hacdist. qusest. 2. ?mm. 4. Scotus ProbaturS.
prima parte, et eam negando pro se- ait valere contra illam sententiam, condisio-'
cunda neque enim impugnavimus
; quia scilicet si esset personalitas quid "'^ ^'^^'
lo
ipsos absolute, quod id dicerent, cum positivum dislinctum a natura, esset
Doctor ipse putet esse inconveniens, vel substantia vel accidens, quia ens
quod diceretur oppositum, sed impu- finitum ut sic,sub quo comprehendi-
rsona- gnavimus eos, quia ulterius dicebnnt tur illud absolutum, adaequate dividi-
1- quod personalitas' esset absolutum tur in substantiam et accidens, secun-
.- quid, nam ex suppositione, quod sit diim omnes, sed neutrum dici potest ;
•"re^M- absolutum quid, non potest assignari, non accidens, tum quia si(; non IVice-
ftE" cur Deus teneretur eam cum natura ret unum per se cum natura singulari,
producere necessario ;
nec ex is- ut personalitas supponitur ab ;idversa-
ta hypothesi esset absurdum, quod riis facere cum illa ; tum etiam,
270 LIB. III. SENTEiNTIARUM
quia non esset complementum sub- scinderet suppositiim possibileabexis-
stantiale naturge, ut adversarii eliam tentia possibili, nec suppositum actua-
supponunt personalitatem esse non ;
liter existens ab existentia actuali in
substantia, quia vel composita vel sim- hac sententia.
plex ; si composita, ergo constaret Itaque vera ratio falsitatis hujus 13
materia et forma, et sic in quolibet sentcntite est, quod, ut suppono cum Vera
composito darentur duo composita Scotistis, Nominalibus et recentiori-
Physica intrinsece, et consequenter bus omnibus ex Metaphysica, essentia

dua3 materia3 et duaj forma; ; si sim- rei non distinguatur realiter a natura
plex, ergo vel materia vel forma ; si singulari, ejusque essentia ; unde cum
materia, ergo darentur duae materifc ;
suppositolitas distinguatur realiter a
siforma, ergo darentur in supposito natura, ut patet ex dictis 52//?ra ;2. 96.
quolibet dute formae substantiales contra Durandum, sequilur manifeste

contra omnes,
versarios.
et maxime contra ad-
tentiam rei. Quod si
.....
suppositalitatem non posse esse exis-
existentia distin-
^.
Si exii
tia dis
.
firu6ri
129. Haec probatio petit examen istius gueretur realiter a natura singulari, reaiit
Quaiis sit positivsR entitatis, in qua constituitur et ulterius verum esset, quod humani- eacou!
^sitivai^n" suppositalitas, qua de re non eodem tas Ghristi non existeret propria exis- Pgfg""!
turpS- modo discurrunt asserlores istius sententia, sed existentia Verbi, profecto ™*J
"î's?ere°'^"
tsntiffi, quorum propterea diversimodi raelius asserentur cum Cnpreolo, sup- ^^1^°
dicendi in confirmationem nostree positalitatem consistere in existen-

sententia) hic breviter proponendi tia, quam in aliquo superaddito.
sunt. Unde minus recte philosophantur
1. Senten- Gapreolus 3. dist. 5. quxst. 3. art. 3. Gajetanus et Ferrariensis, aliique
tur.Non^êst dd 1. Javellus 7. Mctaph. qusest. 17. et Thomistee, tenentes illa duo principia
existentia.
^^j. T^Qj^|g(.gg (jj^jj^|. jn^j^j positivum cum Gapreolo, ct diccntes tamen sup-
esse existentiam, quod si essetverum, positalitatem non in ea consistere,
vaide facile esset ostendere quomodo sed in alio aliquo positivo superaddi-
humanitas Ghristi non existat exis- to,quod gratissime fingunt, quam ip-
teiitia propria, sed existentia Verbi, semet Gapreolus et qui ipsum sequun-
Rejiciun- ut tcncnt plurcs Thomista?. Verum tur, cujus ratio est, quia frustra multi-
turmaife
probatio-
hgyc scntentia merito rciicitur
J
a com- plicantur
f^
entia sine necessitate, nec
"es. muniori Thomistarum sententia, et a ulla prorsus necessitas est addendi su-
recentioribus omnibus non quidem ; pra existentiam,sic realiter distinctam
quia existentia supponit suppositalita- ab humanitate et actu in Ghristo ab
tem, ut asserit Gajetanus, impugnans ipsa separatam, aliquam alinm entita-
propterea illam sententiam, id enim tem. Sicut nec fundamentum ullum litas
puto esse falsum ; nec eliam quia habet Gajetanus asserendi, quod sub- l,eni
^^'®
suppositum non minus quam natura, sistentia sit fundamentum, aut condi-
praescindit ab existentia, cum non so- tio pra^requisita ad ipsammet existen-
lum verum quod natura Petri sit

sit, tiam, imo quamvisessent entitatesdis-
possibilis, sed quod ipse Petrus aut tincta^, potius existentia deberet e^^se
' snppositum Petri sit possibile, non fundamentum suppositalitatis. aut

propter hoc, inquam, quia non pra:;- conditio ad illam pra^requisita, quan-
DIST. V. QUjESTIO II. 271
t
doquidem non possit intellig-i res ûb- siiiiis cpisf. 43. Gregorius Nyssenus
sislens, quin inlelligatur exislens, in lib. dc di/Jcrentia essenlifc ct liypos-
cuni dieatur subsi-*t^> , ex eo quod tascos, Damascenus in Dialcctica, cap.

per 66 existat, possit autem inteiligi ^Q. et lib. primarum instHutionum cap.
res exislens. quin intelligatur subsis- 1. et si quis aiius Pater suppositum
tens, et de faclo {)iures res existant, explicat per ordinem ad accidentia,
qua' non subsistunt, ut manirestum eo modo inlolligendi sunt, quo lûr-
p^fj!^^^*'^
k
^L est de aiiimabus separaliset accidenti-
'
phvrius, cum in Isago^-e
u o declarat in- °pi"?^'^"'."
sentire vi-
. .
^P bus. dividunm por talem ordinem, sic sci- iientur.
... Alii dicunt suppositalitatem non lioet ut velint supposita doscribi ex-
„,..,^. esse oxistentiam prsecise, sed vel exis- trinsece per illa accidentia, quatenus
",. tentiam et charactoristicas proprie- ex diversitate accidentium colligimus
tates, hoc est, aggregatum ex omni- communiter diversitatem supposilo-
-
bus accidentibus particularibuscujus- rum et personarum, non quod velint
-
libet natura3 singularis, vel illas ipsas suppositum formaliter et per se primo
stoti- characteristicas propriotates. Hcec tri- dicere illa accidentia, aut perea cons-
buitur Hervaeo Quodl. 3. q. 6. et Ja- titui etiam partialiter.
J^
' y^Wo supra, a Vfxsquez disp. Sl.cap. 3. Alii ergo auctores dicunt supposita- 132-
et aliis communiter. Verum hfcc sen-

''^'^'''" ^-
litatem esse quid substantiale, ^^^"*®""
et ex
tenlia impugnatur efficaciter, primo, iis Cajetanus vocat eam realitatem,
quia sequeretur suppositum non esse Suarez, Aversa et magis commu- alii,
ens per se quod a multis supponitur niler dicimt quod sit modus, non res,
falsum, quandoquidem ex natura et prout res opponitur modo Hurtadus ;
accidentibus non possit fieri unum per ait eam esse potius rem quam modum.
se.Secundo, quia nuUa accidentia ha- Verum inter hos auctores non est
bent incommunicabilitatem, nisi ra- quantum ad hoc, alia controversia
tione subjecti ; unde si subjectum sit quam de nomine. Et optime contra Rp.iicitur.
... i •
1 i- 1,1 • Supposita-
incommunicabile ex se, et accidentia omnes valet heec qumta probatio, qucO liias non
etiam erunt talia ;

si communicabiie, supra conrwmntn est sulficientissime, tas, nec"
^°^^^-
accidentia pariter erunt com.munica- ubi responsum est ad evasiones, qui-
bilia, ut manifestum est ; ergo ab ali- bus uti possent adversarii. Confirma-
quo alio natura fit incommunicabilis, tur, si esset modus, vel realiter habe-
,inra ot consoquenter suppositata quam ab ret aliquem effectum formalem positi-
mnlt accidentibus. Tertio et principaliter, vum, sed non habet, ut patebit ex di-
^T^h 1^''^ nullum potest assignari accidens cendis ; ergo non est talis.
epara- positivum pertinonsad naturam Chris- Confirmatur secundo ulterius, quia
ti humanam, quod non habet, aut ipsi supponunt quod natura singularis
possit habere de facto, ut est evidens ;
et personalitas faciunt unum per se, et
sed de facto non habet personalitatem impugnant propterea nos, quia ex

propriam, nec potest eam connatura- natura singulari et negatione non po-
litersaltom habere ; ergo personalitas test fiori unum per se, sed ex natura
propria non consistit nec in solis illis singulari, et modo non j)otest (iori
accidontibus omnibus, nec in illis siunum per se ; ergo non consislitperso-
mul, et existentia. Sanctus autem Ba- nalitas in tali modo, Probatur rainor
.

primo, qaia modus rei sequitur ad ip- tura-, sic singulariter completa. Proba-
sam rem, et presertim, secundum ad- tur consequentia, quia si diceret ali-
versarios, modus hic de quo agimus quid tale, deberet signiticari in defmi-
puliulat ex ipsa natura singulari, con- tione ejus ; et si significaretur in defi-
naturaliter loquendo, sed quod sequi- nitionc, non possit definitio competere
facere uHi, nisi cuiconveniret, et consequen-
%ur'ad tur ad aliud, non videtur posse
rem non
potest face-
re unu.n
un^m oer
r se cum illo, 'i ut patet ;
posset
tum ter non convenire
,.,..11 posset
gulari, etiamsi daretur
naturae sin-
per possibile
•t-i
^^[^ alins risibiUtas facere
per^se^cum
vel impossibile sine illo positivo, ut
^^^^ ^^^^ ^^ ^^^^ hamanitate, et intel-
lectus cum anima tum ;

quia in omni- estevidens.Probaturetiam antecedens,
nibus aliis, quee faciunt unum per se, quia natura sic existens esset per se
ut in compositione Metaphysica homi- subsistens incommunicata ulli extrin-
nis ex animalitate et rationalitate ; in seco supposito, et etiam formaliter lo-
compositione Physicacjusdem ex ani- quendo incommunicabilis etiam de

ma et corpore; in compositione inte- potentia absoluta, non minus quam si
grali ejusdem ex partibus integranti- afticeretur uUo absoluto, quod fingunt
bus, nuUa ex partibus componentibus adversarii, quia non repugnaret eam,
emanat ex attera connaturaliter, ut nisi iu sensu composito conjunctionis

patet. Quod si dicaturex essentiadivi- cum ilio absoluto, conjungi cum ullo
na et paternitate fieri unam per se alio supposito, sed etiam in sensu

personara, cum tamen paternitas put- composito negationis, quam haberet
lulet ex intellectu et essentia divina, in casu nostro, repugnaret eam con-
respondeo, si ita sit, in hoc consiste- jungi cum uUo extrinseco supposito,
re partim difficultatem islius rays- ut patet.
terii,nec propterea debere idem con- Confirmatur, quia nihil potest assi- 13
Conjj
tingere posse increatis. Deinde ratio- gnari quod deesset humanitati consti-
nem hujus assignavimus inprimo dist. tuta? in tali casu, quo minus esset in-
28. quxsf. 3. ?ium. 22. quee ratio non tellectualis, aut rationalis naturee indi-
currit in proposito. Probatur secundo, vidua substantia, aut incommunica-

eadem minor, ex quantitate et figura, bilis existentia, et consequenter perso-
qui est modus ejus, non fit unum per na. Dices deesse ipsi, quod non sit in Rep;
se accidens; ergo neque ex natura se completa, intelligitur enim in illa
singuhiri et subsistentia, si subsistentia description utraque, non quaecumque

3
sit modus, fit una per se substantia. natura, sed natura completa, alias !!
133. Probatur sexto nostra conclusio anima rationalis separata esset perso-
Probatio 6
guQj^d eamdcm rpartem primam, quia na, quia utseparata formaliter, et non
2.partis. T 1 i
. , . .
Deiinitio- ^[ poneretur natura singulariter com-

'
conjuncta, implicat eam conjungi.
nes perso- .. r^ •
j j- •
j i
Contra, quia quando dicis quod natura
, .
na? compe- pleta, vcrbi gratia, humanitas absque Respow
tun^pe^r^^sê unioue ad aliquod suppositum extrin- illa, quae ponitur in definitione perso-Natuni
slne posi- secura, utraquc definitio personcC, na, debeat esse completa, vel intelligis sêorji
positsfi
+
tivo 11
uiio. 1 • •
j
qjjf^y^ fjf,f, fîchardus et Boetius, qua- de naturacompleta singulariter, id est, couirl
qne utuntur Theologi communiter, quse ncn sit nata esse pars Physica positj
conveniret ipsi ergo ; persona non aut Metaphysica alicujus totius, vel
dicitaliquidpositivum distincturaana- intelhgis, quod debeat esse alio ahquo

DIST. V. QU^STIO II. 273
modo completa. Si ppimiim dicas, sitasponendialiquid positivum distinc- Probatur

humanitas, de qua loquimup, est com- tum realitcr a natura singuhiri pro sio. "Nuira
pleta, ut patet; ergo non deesset ipsi personalitate ergonon est ponendum.
;
sUarpe^so-
ratio personcP propter hoc. Si secun- Major est omnium. Minor probatur, "^'.'/.^''s
dum, qucTTO quod aliud complementum solvendo oljjectiones adversario-

"^
^! pfl''ctu
lorinah
lum desit ipsi, et non potest assignari rum, tum etiam etprjecipue, quia non personaii-
... „ .
tatis positi-
quodnam illud sit, aut quod munus potestassignariullusefiectus positivus yx.
ejus. Et praHerea, si assignari possit, competens personalilati, qui ab ipso

per illud ipsum complementum expU- proveniret ; ergo non solum non est
caretur persona sufficienter, non po- necessitas ponendi personalitatem in
nendo in ejus definitione quod habeat positivo, sed nec potest in eo poni,
incommunicabilem existentiam, et sic quia omnis entitas positiva realiter
sine necessitate adderetur illud de in- dislincta ab aliis rebus, debet habere
communicabilitate ipsius definitio- aliquod minus positivum, ut supra os-
I ni. tendi.
Jo.
Confirmatur hoc primo, ut intelliga- Probatur antecedens, nimirum quod Non ^
potest
assignan
mus definitionem personae, debemus non possit assignari effectus positivus "ûs etfe-
.
ctus positi-
intelligere,quod natura, qua^ est per- uilus personalitatis creata^tum quia ; vus perso-
sonata, debeat esse completa isto par- hactenus non est assignatus, et com-
ticulari modo, sed eo ipso quo sic in- muniter Auctores solent tantum ex-
telligimus ipsam, habemus sufficien- plicare eftectum personalitatis per i.n-
tem descriptionem, aut definitionem communicabilitatem aliquam ; tum

ejus; ergo frustra ponimus aliquid specialiter impugnando doctrinam Pa-
aliud in ejus definitione, aut des(^rip- tris de Lugo conantis ostendere efTec-
tione. Confirmatur secundo, quia ideo tum positivum personalilatis.
ponimus in definitione bruti negatio- Is ergo clisp. 12. de Jncarnat. niim. sententia
nem rationalitatis, quianon possumus .35. dicit effectum positivum, quem effectusub-
lega- aliter differentiam bruti ut sic, declara- vocat primarium, personalitatis esse ^p^^fjjjjj^'
tiona-
; pore;etsipoluissemus,nullomodoposuis- desumendum px natura accidentis ;
mde'
lone
semus negationem in ejus defi-
istara unde,cum accidenshabeat proproprie-
iti.
nitione,sicut non ponimusnegationera tate aut conditione essentiale esse in
brutalitatis in definitione hominis, alio, substantia, quae ipsi opponitur,
cum tamen tara pertineat negatio debet habere esse in se seu per se tan-
brutalitatis ad hominem, quam nega- quam conditionem ac proprietatem
tio rationalitatis pertinet ad brutum; connaturalem. Addit pra^terea, quod
ergo si possuraus, et deberaus habere accidens sit in alio tanquara insusten-
aliquera conceptura propriura personae tante, et quod substantia non sit in
absque communicationis
negatione aliu tanquam in sustentante, sed quod
aut communicahilitatis, non deberaus seipsara sustentet ;
quod sic intelligit,
addere ejus descriptioni istara nega- ut eatenusdicatur substantia seipsam
tionera. sustentare, quatenus ab ipsa emanat
Probatur septirao conclusio, quia naturaliter subsistentia seu supposila-
non sunt raultiplicanda entia sine ne- litas, qua; nata sit sustentare substan-
cessitate ; sed nulla prorsus est neces- fiam. Deinde infert resolutive elTec-
ToM. XIV. 18
tum primarium et positivum subsis- tante, et qiiod substantia non sit sic Qu
tenticE esse, perficere et complere nain alio, sed quod seipsam sustentet. tanq
suste
turam substantialem, quee ex se pete- Quaero quid intelligit per esse in aiio
t
bat sustentationem. tanquam in sustentante? Si intelligit
137. Sed contra totam hanc doctri- esse in alio tanquam in subjecto in-
Effectus nam imprimis facit, quod non recle hcBsionis ; falsum est quod substantia
subsisten -
«. •
f
tiee non desumatur eliectus
.
i
subsistentioe
t
ex habeat a subsistentia non esse sic in
recte desu- , .,
mitur ex
.
natura accidentis,
, ,.
nam . ,
nihil prorsus alio, ut jam dixi ; et etiam falsum est,
"cidentfs" includitaccidensnobis saltem pro hoc quod seipsam sic sustentet, quatenus
statu cognoscibile, ex quo possit ille emanat ab ipsa naturalitersubsistentia
effectus colligi, quamvis enim accidens perquam sic sustentetur, quandoqui-
habeat esse in alio, et substantia ha- dem evidens sit, quod non sit in subsis-
beat modum existendi oppositum, tentia, ut subjecto inh«sionis. Si intel-
tamen totum hoc potest esse verum, ligit esse in alio tanquam in causa ma-
quamvis suppositum esset impossibile^ teriali excujus potentia educeretur et
nec daretur subsistentia ulla realiter dependenter, a qua lieret conservare-

distincta a natura singulari. tur.Contra primo, esse in alio sic non
Confirma- estpropriumaccidentis,competitenim
tio.
Gonfirmatur, esse inalio, quod com-
petitaccidenti, estesse in aUo tanquam pluribus formis substantialibus. Nec Mai
in subjecto inh;esionis, et per hoc prge- prorsus valet differentia quam assi- q,ja
cise distinguitur a substantia ; sed se- gnat Lugo inter iiiexistentiam forma? gg^f
acci
cundum ipsum Lugo ;«i//72(?ro30. subs- substantialis in alio, et formae ac- ^-
iur
'^^™
tantia non habet a subsistentia non cidentalis, nimirum quod
^ formse ac-
subs
esse in alio tanquam in subjecto in- cidentales sint in alio, hoc est, in ali- li
hoesionis, sed ex seipsa ergo non re- ; quo ente completo, quod ab ipsis non
quiritur substantia, nec consequenter constituitur in tali esse, forma vero
efTectus ejus, ut substantia habet mo- substantialis sit in alio ente incom-
dumexistendi distinctum amodo exis- pleto nam imprimis in sententia re-
;
tendiaccidentis, et consequenterefTec- centiorum, quam credo teneri a Lugo,

tus subsistentieenon bene coUigitur ex formee accidentales non habent pro
natura accidentis. Quod si dicas acci- causa materiali ens completum, quan-
dens non solum esse in alio tanquam titas enim subjectatur immediate in
in subjecto inhffisionis, sed etiam tan- materia prima, non minus quam for-
quam in supposito, et ex hoc esse in ma substantialis, secundum ipsos, et
alio naturam subsistenticP.
desumi intellectiones ac volitiones in inteliec-
Gontra, quia antequam sciatur quod tu ac voluntate, iisque mediantibus in
accidens habeat hujusmodi esse in anima, qu;r non completum.
est ens
alio, debet intelligi quod slt supposi- Deinde forma substantialis non ma-
tum, et quid subsistentia, ejusque ef- gis constituit suum subjectum mate-
fcctus ; ergo non bene desumitur ef- ricale, quam accidentalis suum. Et si
fectus subsistentise ex natura acciden- dicatur furmam substantialem esse in

tis. toto composito substantiali, quod com-
138. Rursus, quando dicit Lugo quod ac- positum ab ipsa constituitur, contra,
cidens sit in alio tanquam in sustcn- quia etiam forma accidentalis est in
DIST. V. QU/ESTIO 11. 273
toto composito nccidentali. quod ab a personalitate Verbi, non tamen sil;

ipsa constituitur, verbi gratia, albedo necesse quod talem dependentiam
in albo. positivam babeat, aut habcre possit a
Sed demus solas formas accidenta- personalitale creata, aut propria, nisi
les esse in alio tanquam in causa ma- possit ostondi, quod personalitas pro-
teriaH, certe natura singulariscomple- pria creata sit quid positivum, hoc
non est in seipsa, neque in sua sub-
ta autem nequit ostendi.
>sistentia tanquam in causa materiali, Probatur octavo, quia ponendo per-
hq
ex qua aut in qua, sicut accidens est sonalitatem in positivo, non salvatur ProbaturS.
in alio ; ergo esse in alio accidentis, sufficienler, quomodo non possit per- Htas'shSo-
quod
^ est oppositum
'
essc per se subs- sona formaliter loquendo assumi ab ^
^'^'^'um
' persona
tantia>, non est essein alio tanquam in aba persona, quia non potest ostendi p^^^''* ^^-
, sumi.
causa materiali. quod persona habeat incommunica-
9_ Melius sane explicari posset me/)^/' bilitatem simpliciter, ut siipra tetigi
rex- se, quod (ômpeteretsubstantiae ratione 7uim. 38. sed statuendo personalitatem
!us° subsistentia?, dicendo quod esset esse in negativo, omnino id facile ostendi-
^''''
in aliquo ab ipsamet natura singulari tur; ergo magis coha^ret cum senlen-
puliulante naturaliter eo modo, quo tia communi omnium Theologorum
natura assumpfa est in Verbo, et me- tenente inassumptibilitatem personae
liusexplicaretureffectus positivus per- formaliter consideratae statuere per-
sonalitatis positivee propriae, dicendo sonalitatem in negativo quam in posi-
quodesset talis effectus, qualem perso- tivo.
nalitas positiva Verbi tribuit natura3 Objiciesprimocontraconclusionem, ^41

assumptee, et quod quemadmodum nos ad probandum quod illud, quod supor-^ Obectio 1
non possumus sufficienter explicare additur naturae singulari ad perso-
qnissit ille effectus positivus Physicus nandam ipsam, non sit quid negati-
quem tribuit personalitas Verbi natu- vum, sed positivum. Omnes inteili-
raeassumpt^, nec declarare qualem gunt per personam et suppositum, et
dependentiam particularem naturaB per nomina propria significantia sup-
terminat, aut quomodo complet, aut posita, ut sicut Petrus et Paulus, sub-
perficit naturam, licet certum nobis stnntiam non negationem, et om-
et
sit, quod compleat ac perficiat ipsam, nes fatentur quod significent ista no-
tribuatque ipsi aliquem effectum posi- mina formaliter substantiam ergo ;
tivum ipsi, etquod particulariter na- non significantformaliternegationem.

tura dependeat ab illa personalitate, Htcc objectio est Cajetani.
ita similiter personalitas propria tri- Respondetur primo, nec ipsummot Responsio
buateffectum aliquem positivum na- Cajetanum, nec ullos fere ex adversa- ^*
turrP, eamque compleat ac perficiat, riis vocare personalitatem substan-

licet nos non possimus declarare bene tiam, sed modum seu realitatem sub-
naturam istius effectus aut completio- stantialem ; ergo male dicit Cajetanus
nis. quod omnes intelligunt per ista
Verum contra hoc etiam quod
est, nomina formaliter consideratasub-
licet natura possit habere dependen- stantiam.
tiam aliquam particularem positivam Itaque respondeo secundo ex hoc,
;
27fi LIB. III. SENTENTIARUM

p -n distine-uendo antecedens; omnes in- nalitatem, nec solam animalitatem,
^-
telliguntperista nomina substantiam, sed utramque. Et lioc admisso, patet Sec
mod
?u''p°p™S?-'^ quatenus revera substantia importa- consequentiam Cajetani nihil valere. ce
^ficariub- tur per illa nomina, concedo antece- Alii dicunt quod solam personalitatem
stantiam. dicat formaliter, et naturam materia-
^gj^g •
qâtenus ratio formalis propria,
qua constituitur totum sig-nificatum liter, sicut concreta accidentalia,
istorum nominum, sit substantia, album, jiistum, etc. dicunt formaliter

Nomen -Tiego antecedcns. Ut melius hoc intel- justitiam et albedinem, materialiter
^su^^^poStf ligatur, adverte nomen personam et vero res affectas istis formis. Et hoc
suppositum, et quaecumque alia no- supposito, falsum est antecedens Caje-

^'^dul'!^^
mina significantia personas, et sup- tani in sensu formali; in materiali au-
positum, significare non soluui per- tem verum est, sed non valet conse-
sonalitatem aut suppositalitatem, sed quentia. Alii aiunt,quod personalitassi- Ter<

d
etiam naturam, sicut nomen siiigulare gnificetur in recto per uomQU persona
non solum singularilatem,
significat natura vero in obliquo, sicut discur-
sed etiam naturam, unde quia natura runt deconcretisaccidentalibus ; idem
illa, quam significat, est substantia, enim intelligunt persignificarein rec-
optime dicitur quod significent sub- to, hocad-

etsignificare formaliter, et
stantiam, nec in hoc est difficultas; misso,eodemmodorespondendum,quo

verum est, quia in hoc toto significato si uterentur ly fornialiter. Alii denique
m<
reperiuntur duo, natura scilicet et dicunt quod personasignificet in recto
personalitas, et ex his personalitas naturam, et in obliquo personalitatem,
habet rationem determinativi, quia quia scilicet in explicatione nominis
determinat naturam ad esse personcC, persona, quando dicitur quod sit ha-
propterea communiter supponitur bens personalitatem, ponitur natura

quod nomen persona et suppositum in nominativo casu, et personalitas in
magis formaliter significet personali- accusativo. Hoc vero concesso, faten-
tatem quam naturam hoc autem si ;

dum est, quod persona in recto signi-
verum sit, de quo vix potest esse alia, ficet substantiara, sed negandum prop-
quam nomine, falsum est
qusestio de terea quod personalitas sit substantia,
quod omnes intelligunt per personam aut substantialis.

formaliter substantiam, aut quid sub- Itaque quis ex his modis loquendi Qui
fea(
stantiale, et si qui ita intelligant, pro- sit verior, non est hujus loci, nec per-
cedunt exfalsis principiis, unde debe- tinet ad prsesentem difficultatem ullo
rent corrigere coiiceptus suos. modo, cum solvi possit independenter

Ut autem magis clare tollamus ab ullo particulari modo dicendi. Unde
142.
Quidfor-
_uid foi omnera difficultatem, qua^ hic possit quando utuntur adversarii istis termi-
"^^^'('^^^ft' esso, quantum ad hoc, advertendum nis formaliter, aut in recto, convenien-
supposi-
iterum varios posse esse modos lo- dum est prirao cum ipsis in eo, quod
tum et per- ^_
sona'.
'
quendi designificatonominis/^moy<cT; volunt per istura modum intelhgere,
aliqui enim dicunt quod formaliter et conformiter respondendum estjuxta

dicat non solam naturara, nec solam pra^missa.
personalitatem, sed utraraque, sicut Confirraatur ulterius prsesens res-
noraen Iiomo, non dicit solam ratio- ponsio, non raagis significat persona
„
siibstantiam quam singulare substan- idem de substantia prima. Confirma-

tiale, sedex eo quod singnlaresubstan- tur hffc responsio, quia natura singu-
tiale, vorbi gratia. hire humanitas si- laris includitur per sc ut singularis,
gnificet substantiam quomodocumque in supposito secundum omnes sed na- ;
illam significet, sive formaliter, sive tura singularis ut sic secundum Fon-
materialiter, sive in recto, sive inobli- secam et recentiores communiler, di-
quo, non sequitur qiiod singularitas citnegationem ; ergo per se includitur
sit sui)stantia, aut substantialis secun- aliqua negatio in supposito, et conse-
dum magnam partem adversariorum, quenter non est inconveniens quod per
quandoquidem dicant singularitatem se includat negationes, quas dicit, ut
nihil aliud esse distinctum a natura suppositum est.
qucfi sic dicitur, quam negationem Perhaic patet ad aUam objectionem, ,,
unam aut plures ; ergo ex eo quod per- qua Lorca utitur contra nos ; suppo- qj^. ^^j^ 3
sona significet substantiam, non se- situm est unum ens per se, ergo non
quitur quod personalitas debeat esse includit formaliter, et per se primo
substantia, aut substantialis, saltem in negationem. Respondeo enim primo, Respon-
^^°'
horum auctorum sententia, propter ex hoc secuturum quod non includeret
quos pono hanc coniirmationem. per se primo naturam singularem in
Ad hanc objectionem vicina estalia, sententia illa satis communi recentio-
:lio 2. qua utitur Fonseca et Vasquez, quod rum, dicente quod natura constituitur
lonsio
) 8up- supposita creata sunt primee substan- in esse singulari per negationem.
tum
dem liee, ergo non includunt negationem. Respondeo secundo distinguendo Responsio
pri-
«ub-
Respondeturprimo, dubium esse ante- antecedens, est unum ens per se, qua- 2-^^ô'"o<?_<*
itia.
cedens, si sensus sit, quod idem prorsus tenus omnia positiva, qua) per se pri- tum est
i
^ 1
unum est
sit suppositum ac prima substantia ; mo inciudit, faciunt unum per se, et perse.
nam verisimilias est, quod prima sub- non per accidens, concedo, quatenus
stantia ex mente Philosophi, sit sub- ex natura et personalitate fieretunum
stantia singularis ut sic preecise, cum per se, nego antecedens. Nec hsec res-
ul si/pra diximus ?ium. 103. non agno- ponsio debet videri difficilis recentio-
verit I^hilosophus suppositum distin- ribus, quia similiter respondere debe-
ctum a substantia singulari si vero ; bunt, quando objiceretur ipsis quod
sensus sit quod sit prima substantia singuhire essetunum per se, et conse-
quatenus inclndit primam substan- quenter quod non deberet persc primo
tiam, certum est antecedens, sed falsa dicere negationem.
consequentia, quiacumhoc posset al- Alii alio modo distinguunt antece-
tera primam substantiam inchjdere ne- dens : suppositum est unum per se ne-
gationem. gative, concedo ;
positive, nego ; sed
11310 Respondetur secundo, admittendo prima responsio est faciUor.
antecedens in illo sensu, in quo dixi, Objicies quarto ex Gajetano, perso- . ,
quod sitdubium, ita sciHcet utsitidem nalitas divina estquid posilivum ; ergo objectio 4.
substantia prima et suppositum, et ne- et creata. Hac etiam objectione utitur
gando consequentiam, quia si sint Lychetus, Fonseca, Aversa etalii. Sed
idem, quidquid probat suppositum negatur consequentia, quia in divinis
constitui negatione, probat etiam reperimus aliquid positivum incom-
;

municabile, in quo poni possit perso- titudinalis communicationis, sed etiam
Cur perso- quandoquidem repugnet
nalitas di-
nnlitas divina, nimirum paternitatem, potentialis,
vina sitpo- filiationem et spirationem passivam ;
naturam divinam non esse persona-
sitivum,
creata non et est de fide quod dentur in divinis, tam personalitate omni divina; sed
sit.
et quod sint incommunicabiles, et personalitas creata non involvit nega-
quod habeant aliud positivum munus, tionem potentialis communicalionis,

quam esse principium negationum ul- sic ut naturae ea afTectse, specificative
larum ; sed in creatis non constat esse loquendo, repugnet carere ista perso-
aliqua talia ratione, aut auctoritate ; nalitate, ut patet ex mysterio Incarna-
nec potest aiiquod munus positivum, tionis. Sed quotiescumque negatio ali-
cujussituUanecessitasautemolumen- qua non potest ullo modo separari a

tum, ipsis attribui, ergo non debet as- subjecto, debet praesupponere aliquid
seri in creatis sicut in divinis quod positivum, ratione cujus debeatneces-
personalitas sit quid positivum. sario convenire tali subjecto ut patet
Sapientia Confirmatur primo, quia licct sa- illud autem positivum, per quod ne- êg
in divinis
substantia pientia in divinis sit substantia, et cessario inest negatio communicabili- ^^^^
in creata
non idem. qugecumque alia perfectio Dei, tamen tatis, debet necessario esse incommu- ^''<^
SU{
in creatis non est ita, et ratio dispari- nicabile ; ergo omnis natura, quse ne- Jî'
tatis est, quod argueret imperfectionem cessario habet negationem communi- tivi'
in Deo illas perfectiones non esse sub- cabilitatis, debet necessario habere qij
stantias constat autem per discursum

;
aliquod positivum incommunicabile.
quod in creatisnon sint substantiae ta- Quia ergo natura divina necessario
les perfectiones ; ergo similiter perso- habet negationem omnera quam ha-
nalitas debet dici positivum quid in bet, quatenus personatur, propterea
Deo, quia esset imperfectionis in ipso debet habere aliquod positivum, ratio-
non habere entitates incommunicabi- ne cujus debeat illam habere, et illud
les ; in creatis vero non debet dici positivum est personalitas; quoniam
-quod persona sit positivum propter autem ex altera parte natura singula-
-fundamenta nostra. ris non habet necessario omnem ne-
- Gonfirmatur secundo contraeos, qui gationem, quam habet a propria per-

dicunt singularitatem creatam esse sonalitate, propterea non debet habere .
•quid negativum, quia in divinis non aliquid positivum, quo mediante de-
est quid negativum secundum ipsos, beat habere illam negationem, nec
quandoquidem sit de essentia Dei se- consequenter personalitas ipsiusdebet
cundum eosdcm ergo quamvis per- ; consistere in positivo.
•sonalitas in divinis sit quid positivum, Et per hoc patet ad aliam objectio- ^
tamen personalitas creata non debet nem, qua utitur Fonseca : suppositum ob|
esse quid positivum. est incommunicabile ; ergo ab aliquo

146. Prseter huic Scolus dat aliam dispa- positivo,etconsequenterpersona cons-
Alia disparitatem, propter quam debet negari tituitur per aliquid positivum. Hespon-
ritas inter
personali- consequentia hujus objectionis, quia detur enim non omne incommunica-
tateni divi-
nam, et liu- ! scilicet incommunicabilitas, quam di- bile debere habere positivum distin-
manam. ctum natura singulari, quie etiam
cit persona divina formaliter, involvit a
non solum negationem actualis etap- aliquo modo dicitur incommunicabi-

.
DIST. V. QU.ESTIO H. 279
lis, sed solum islud incommunicabile, natura inconQmunicabilis. Respondeo

cujus natura necessario afficitur isla noânclo consequentiara, quia Pater,
incommunicabilitate, non ex ratione et de quo dicitur quod sit ingenitus, ita
ipsius naturie singulnris. Ad quod adest ingenilus, ut non possit perdere
in tei-
,^. dendum, quod Fonseca non intellexe- negationem illam, quam importat
:a.
rit discursum Scoti, aut disparitatem, ingcnUum, unde debet habere aliquod
quam assignat inter personam divi- positivum, ad quod sequatur ista ne-
nam et humanam; non enim posuit gatio.
Scotus disparitatem in hoc, quod per- Objicies octavo ex Cajetano : Perso- jr^g^
sona divina esset incommunicabilis, naVerbi supplet personalitatem crea- objeciio 8.
humana non sit, cum in hac

vero tam ac defectum ejus respectu huma-
queestione secunda expresse doceat nitatis, sed non supplet nihil, nogatio
personam humanam esse incommu- autem est nihil ; ergo personalitas non
nicabilem, et id sit evidens in ipsius est negatio. Conlirmatur ex Suario,
sententia ; sed in hoc posuit dispari- quia Patres et Concilia dicunt perso-
tatem, quod natura divina esset neces- nam Verbi consumpsisse personam
sario incommunicabilis omni incom- seu personalitatem humanitatis as-
municabilitate necessario sequente ad sumpta3 ; sed hsec locutio non esset
personalitalem ejus; naturavero crea- bona, si consisteret personalitas pro-

ta non sit necessario incommunicabi- pria in negativo.
lis omni incomraunicabilitate sequen- Respondetur eatenus Verbum aut Responsio.
te ad sunra personalitatera creatam. personalitatem ejus supplere persona- p^',!g^™^,i?
47. Per idem patetad aliam objectionem.

Peridempatetadaiiamobjectionem, litatem propriam creatam, q^Jatenus '^^^^1^'^^^"^^
!ciio6. qua posset quis ad hominem contra natura conjuncta Verbo potest ^xer- P^Yem"jl-ea-
tam.
Scotum uti,quiascilicet ipseex incom- cere omnia sua raunera absque de-
municabilitate singularis naturyi' pro- pendontia ab ullo alio, quara a Verbi
bat singularitatem esse quid positi- personalitate ; non vero debet aut
vum ; ergo si natura personata sit in- potest dici, quod suppleat defectura
communicabilis, personalitas est quid personalitatis propriae, quatenus prae-
>onsio. positivum. Rospondetur ex diclis ne- staretnatura) totum, quod praestaret
incotn- .
icabi- gando
,
consequentiam,
,
quia natura
,
pcrsonalitas propria, ut patet ex

nafu-
iniju- singularis ita est incommunicabilis, eo, quod sive personalitas propria
ôn possit eadera nuraero posilive constituatur in positivo sive in ne-
«°po- ^^
natura coramunicari coraraunicatione gativo, secundura omnes tribuat na-
?ii!"
tiuni
opposita incommunicabilitati illi ; naturai non esse conjunctam per se
litas
.ositi. tura vero personata eadem nuraero, cura aliquo supposito alieno seu
specificative loquendo, non est ita in- suppositalitate extrinseca positiva,
communicabilis, quin possit comrau- at evidens est personalitatera divi-
cari. nara hoc ipsi non tribuere. Unde

ciioT. Denique per idera patet ad aliara de patet argumentum hoc, si bene expli-
ingenito, quo utitur Lychelus, nirai- cetur et intelligatur, nullam prorsus
ngeni- rura sccundura Scotum, inrjcnitum^ ut habere difficultatem, quamvis ad-
^«"se' dicitur de Patre forraaliter, non dicit versarii magni faciant illud.
>nem? P^'' ^^ prirao negalionera ;

ergo nec Itaque in forma respondeo distin- liO.
; .
280 LTB. III. SENTENTIARM

guendo majorem, supplel Verbum returque personalitate propria, esset
personalitatem propriam, et defectum alia persona a Verbo, ergo et alia sub-

ejus,quatenus natura unita Verbo est stantia, et consequenter persona pro-
tam proxime potens exercere sua mu- pria superaddit naturae substantiam.
niaomnia, quam Respondetur negando secundam con- Respc
esset, si
sonalitatem propriam, concedo majo-

haberet per-
, .
sequentiam,
, -11.
quia liaberet esse
1 •
alia
Natui
missal
rem ;
quatenus totum illud haberet a persona et alia substajitia ab illa ne- pêrtoi
personalitate quod haberet a

Verbi gatione, tanquam a ratione constitu- "5^-
personalitate propria, nego majorera. tiva formali istius alterius personae ^'
Distinguo etiam minorem sed non ;

humanse aut tanquam a conditione,
;
supplet niliil, ut î/A?/ opponitur omni sine qua non diceretur natura huma-
reali, tam positivo quam negativo, na alia substantia a Verbo, quia
quod datur, aut dari potest a parte rei quandoquidem sine illa negatione de-
independenter ab operationibus poten- beret esse conjuncta Verbo, et eo
tiarum potentium facere ens rationis, ipso quo esset conjuncta ipsi, non es-
concedo, nec negatio, in qua consistit set alia, proprie loquendo, a Verbo ;
personalitas propria, est tale nihil ista negatio conjunctionis esi conditio
non supplet nihil, prout niliU dicitur necessario requisita ut alia dicatur,
omne negativum reale independens unde non requiritur ut dicatur alia

ab operatione intellectus, nego mino- substantia quod superaddatur aliquid
rem supplet enim hujusmodi nihil,

;
substantiale. Confirmatur, quia se-
quia quemadmodum natura non esset cundum Cajetanum posset natura hu-
proxime potens operari omnes suas mana Christi esse dimissa absque ulla
operationes, nisi haberet hujusmodi suppositalitate. In tali casu qusero,
negationem, aut aliquid aliud per quod utrum esset alia substantia a Ghristo ?
tollitur solummodo ista negatio, est si dicatur quod sic, ergo corruil tota-
autem proxime potens exercere suas liter heec objectio Cajetani, quando-
operationes, quando habet talem ne- quidem in tali casu non superaddere-
gationem, ita etiam est proxime po- tur ipsi aliquid substantiale. Si dicas
tens operari omnes suas operationes quod non, contra est, quod non sit
(loquor semper quantum est ex parte eadem substantia cum Verbo, sed rea-
naturtc) quando habet personalitatem Hter ab ipso distincta, et non unita
alienam Verbi, per quam tollitur ab ipsi ; ergo est aiia substantia ab illo,
ipsa negatio, in qua consistebat prout manifestum est. Confirmatur se-

pria personalitas. cundo, quia aqua unita alteri aquge
Quomodo ^^ confirmationem, qua3 minoris non dicitur alia aqua ab illa, aut aliud
consum- ggtmomenti, respondeo negando mi- suppositura sed separata unione eius
psit perso- ^ " ^
"^ ;
. .
naiitasVer- norcm, quia sensus est, quod impedie- pra?cise absque superadditione alicu-
bi persona-. . . •,• • j-
litatem bat personautas Verbi resultantiam jus positivi, diceretur alia aqua, et
propriam.
pgj,gQ^f^|j^r^^g ppopriffi ; hoc autcm tam aliud suppositum ; ergo ex eo quod se-
verum est, si personalitas propria sit parata natura humana a Verbo dice-
negatio quam si esset quid positivum. retur alia natura et aliud suppositum,
j^-A Objicies nono ex Cajetano, si dimit- non sequitur quod tum reciperet aii-
Objectio 9. teretur natura humana Ghristi, affice- quod positivum.

Objiciesdecimo ex Fonseca, de fide bum eo ipso qaod uniatur humanila-
Ibiectio
est Verbum assum|)sisse naturam hu- ti, amittit propriam personalitatem,
10. manam, non hominem, id est,
vero et non erit per se.
;
riilicu-
»te defi- personam iiumanam sed secundum ; liespondetur concedendo majorem j«j2
III 11 11 fa-
I in Scotum ratio hujus pronuntiati esset, et minorem ; negando vero quod illa Responsio.
!is
my- quod assumpserit naturam humanam, ratio esset indigna Theologo, et di-
Sterio.
non vero negationes ejus, qusi ratio, cendo quod censura tam 1'onsecae,
i::quit Fonseca, indigna videtur qua? quam illorum aliorum auctorum sit
a Theologo alTeratur. Hac eadem in re potius indigna, inepta et ridicula,,
objectione utuntur Suarez, Hurtadus, quam aut definitio aut locutio illa
Aversa, Lugo, asserentes in nostra Conciliorum ac Patrum in sententia

sententia ridiculas et ineplas fore de- Scoti, aut ipsamet sentenlia Scoti.
finitiones Patrum et Conciliorum, qui- Quod ut clarissime intelHgatur, ad-
busdefinitur,, naturam, non personam vertendum Concilia et Patres defini-
assumi, illasque habifuras sensum visse liumanitatem, non vero perso-
ineptum et ridiculum ; aut saltem, nam humanam assumptam tuisse a
ut aliquantulum mitius procedit Lor- Verbo contra hgereticos, qui concede-
ca, sequeretur quod non verificaretur bant in Christo duas personas unde ;
assumptio natura?, et non personge in si definitio illa habeat sensum oppo-
ea proprietate, in qua Patres loquun- situm sensui hsereticorum, etiam in

tur in prajdictis definitionibus. Ratio sententia Scoti, tantum abest ut sit
autem omnium harum censurarum censenda ridicula, inepta, impropria,
est, quod sensus istarum definitionum aut nugatoria, ut polius propria, con-
esset, naturam humanam, ut inquit grua et optima et necessaria sit judi-
Lugo, assumptam a Verbo non man- canda, sed habet directissime in sen-
sisse per se e.xistentem sine unione ad tentia Scoti sensum oppositum sensui
Verbum, quod adeo clarum est, ut ri- hffireticorum ; ergo, etc. Probatur mi- Definitio
diculum et indignum omnino esset nor, quia dum haretici dicebant duas niminsen-
quod ab l'^cclesia universali, ut fidei personas fuisse in Christo, non dice- u est opti-
dogma definiretur. Confirmatur primo bant tantum humanitatem fuisse quo- ™^"
ex Hurtado, quia Patres non argue- modocumque assumptam, sed ita as-
bant Nestorium contradictionis, quan- sumptam ut tamen habuerit persona-
do asserebat personam humanam as- litatem propriam, et consequenter ita
sumptam fuisse, quod tamen in nos- ut non caruerit negatione unionis per
tra sententia facile fuisset, et esset se cum Verbo divino. Quando autem
efficacissimum medium ad eum con- Patres declararent humanitatem as-
vincendum ; ergo signum est, quod sumptam esse taliter, ut ista humani-
non senserunt Patres personam cons- tas non haberet negationem unionis
titui per negationem. Confirmatur se- per se cum Verbo, sed potius assump-
cundo a Suarez et Lugo, quia si ex eo tionem humanitatis fuisse assumptio-
prajcise natura humana amittit pro- nem unionem per
et se, ac propterea
priam personalitatem, quia unitur talem, cum qua non posset talis ne-
Verbo, et quia per hoc amittit esse per gatio, nec consequenter propria per-
se et esse sine alio ; ergo etiam Ver- sonalitas consistere, certum est quod
contradictorium directe dicerent sen- fuisse factam primo modo statuentes ysic
p^yj
istorum hajreticorum non un
tentiae ; ergo ipsam naturam assumptam, non vero
quamvis personalitas consisteret in suppositum aut personam, quia si fuis- li.
negatione, ut asserit Scotus quando ; set facta assumptio secundo modo,

tamen dicunt Patres humanitatem as- non solum humanitas, ut dixi, sed
sumptam, et non hominem, seu per- etiam personalitas humana esset as-
sonam humanam, dicunt directe op- sumpta.
positum istius,qaod dicebant haereti- Confirmatur prseterea, si ista pro- jg^
ci, et consequenter non improprie, positio defmita a Patribus et Conciliis, Non su
nec ridicule aut inepte loquuntur, Iwmanilas assumpta est, non persona, ^^^{'
etiam juxta sententiam Scoti. in sententia Scoti esset ridicula aut f^X
153.
Confirmatur, dupliciter possetintel- inepta, vel hoc ideo esset, quia su- ^^^**
Confir- ligiquod humanitnsChristi esset as- perflue adderetur illud ?ion persona, ^^^"^""i
matio pri-
mrerespon- sumpta; uno modo per se, mediante vel quia tam clarum esset quod per-
sionis.
unione physica et reali alio modo ; sona non esset assumpta, supposita
per accidens, mediante unione acci- assumptione humanitatis, ut ridicu-
Posset as- dentali tantum. autem secundo Si lum esset illud addere, cum nemo
sumi huma-
nitas perse modo assumcretur, non solum verum posset de eo dubitare ; sed neutrum
et acciden- , , .,,
taiiter. csset, quod humanitas assumeretur, liorum esset verum, ergo in sententia
sed etiam quod assumeretur persona, Scoti illa definitio non esset falsa,
et consequenter quod in Christo es- nec inepta. Probatur minor, quia pos-
sent duee personse. Si primo modo as- set humanitas esse assumpta, quam-
sumeretur, sola humanitas, non vero vis non esset assumptus homo, et pos-
persona humana assumeretur, et con- set aliquis credere de fide quod huma-
sequenter in Christo esset una tantum nitas esset assumpta, ex eo scilicet
persona. Licet autem habeatur ex quod ista propositio expresse habere-
Scriptura quod humanitas sit assum- tur in Scriptura, et dubitare tamen,
pta a Verbo, tamen non usque adeo ac prorsus nescire, an homo esset as-
expresse habetur ante definitiones Pa- sumptus, etiam supposito quod homo
trum et Conciliorum quomodo sit as- supra humanitatem nihil diceret prae-
sumpta, an primo modo mediante ternegationem assumptionis; quando-
unione per se an vero secundo modo
; quidem, ut dixi, non omnis assumptio
mediante unione per accidens, non, humanitatis esset incompatibiUs cum
inquam, usque adeo expresse habetur ista negatione, sed solum assumptio
in Scriptura quomodo fuit assumpta, particularis talis, quse fieret mediante
quin heeretici de facto explicaverint unione per se pnysica.
Scripturas (licet male) de secundo, Ad primam confirmatioriem, res- .»
non de primo modo assumptionis. pondeo Patres non potuisse arguere ^^ •
quod deh- *
....
Per hoc itaque Concilia et Patres,
nitumsit hanc dubitationem, et

'
ut tolierent Nestorium contradictionis, quia
^ non <;9"^'
tione
naturam. ,,•,.,, opprimerent

non perso- nffireticos clicentes humanitatem, non
.
asserebat ipse
^ personam
l
uniri per
sed ^per accidens persona
^ ;
^
autem
se,
non
Nesto
non
tradic
<
nam, assu- . . sibi r

mi, coiiiyi- personam assumi, quamvis persona dicit negationem coramunicationis rendo
natu?rsifc diceret formaliter solam negationem, accidentalis, ut patet. Adde etiam,^""!»
se"uniSne
optimc declaraverunt assumptionem adversarios ad hoc respondere debe-
DIST. V. OUiESTlO II, 283
quia secundum ipsos ad personali- proposito, et quando negatio est con- Responsio
re, •^
' secunda.
ut liabeat yuomodo
tatem seqiiilur «altem negalio com- ditio necessario requisita,
,
suiiposi-
municationis. cur ergo non arguebant res omnes suas oporationes connatu- tum est
I ,, 1 1 !• i- perfcctius
Nestorium contradictionis. rales.Uespondeo secundo, distinguen- {,aiurasin-
1 un- Ad secundam confirmationem, qui\J do antecedens, suppositum ibrmaUter fc'"'''"'
ain con-
rmatio- mihi parvi momenti videtur, respon- consideratum est perfectius quam na-
,iup deo, negando sequelam; nam sicut si tura singularis completa, nego ante-
Bonali-
est perfectius pra^suppositive
I
Kumana uuiretur persoua liumana, non des-

,
cedens ;
trueretur personalitas humana, sed aliquibus naturis singularibus, conce-

fl^^mdi-
'^"^
potius deberet remanere, quandoqui- do antecedens negoconsequentiam.
et
^^m
'''''"
dem uniretur; ita etiam, si uniatur Itaque suppositum potest comparari
persona divina, non debet perdi per- ad naturas singulares incompletas et

sonalilas divina, sed potius debet ma- ad naturas completas. Si comparetur
nere. Deinde quemadmodum ex unio- ad incompletas, tum formaliter consi-
ne humanitatis ad Verbum divinum doratum, ut negationem actuaUs

dicit
tollitur personalitas illa positiva, nec et aptitudinalis communicationis, est
tamen ex unione eadem tollitur per- praisuppositive perfectius quam natu-
ex ra3 incompletce, quia ista3 negationes

sonalitas Verbi, cur similiter iila
unione non tolleretur personalitas preesupponunt naturam completam,

;
creala negativa, quamvis non toUere- et sine dubio perfectius est alicui ha-
Lur per tur divina. Rursus, ratio cur tolla- bere negationes prsesupponentes per-
inionem
tati- tur personalitas creata ob illam unio- fectionem, quam eas non habere. Si
mii Lolia-
nem, est, vel quia dicit formaliter vero comparetur ad naturas singulari-
ir perso-
solummodo negatioiiem unionis ad ter completas, necessarium ut

non est
reata^nôn
divina.
personalitatem extrinsecam, ut nos omne supposilum, formaliter loquen-
do, sit perfectius ipsis. Dico autem
tenemus ; vel quia dicit positivum,
om?ie suppositum, quia suppositum
adquodsequiturtalis negatio, ut te-
nent adversarii. Personalitas autem Christi, etiam quatenus homo, est
non dicit negationem communicatio- perfectius sine dubio quam ulla na-
niscum natura creata, ut est de fide, tura creata, quantumvis singulariter
sed negationem communicationis completa. Posset etiam suppositum di-
cum unde ob unio-

alia personalitate, ci perfectius natura quacumque com-
nem et communicationem cum na- pleta singulariter utsic, quatenus non
tura non debet tolli, ut manifestum posset esse ulla natura proximc dispo-
est. sita ad suas operationes absque suppo-
sitalitate aliqua, et quatenus non po-

15G. Objicies undecimo ex eodem Fonse-
test natura ulla singularis intelligi ut
bjectio ca, suppositum in creatis est perfec-
r
,„gio tius natura singulari ; ergo superaddit completa, quin intelligatur supjjosi-
aliquid positivum. Ilespondeo primo, tata.
'fpQ_
l^^^
negando consequentiam, quia nega- duodecimo ex Suario, si
Objicies |.^^^
'^''er
tione potest aliquid habere perfectius suppositum solum diceret negationcm objectio
12.
'vnem. esnCj formaliter loquendo quam sine supra id, quod dicit natura singularis
illa haberet, quando negatio est nega- suppositata, sequeretur quod quemad-
tio alicujus imperfectionis, ut fit in modum potestdici, quod aer tenebro-
sus possit illuminari, ita etiam posset minus complexus natura supposilata ',
dici, quod suppositum posset commu- unde nequit dici quod possit supposi-
nicari sed consequens est contra om-
; tum communi(tari, iicet possit dici
nes Theologos et ipsam definitionem quod natura suppositata posset com-
suppositi, ergo et antecedens. Proba- municari.
tur sequela, quia ideo dici potest ae- Confirmatur hsec responsio, quia ISi
rem tenebrosum posse illuminari, quia non magis potest dici quod aer tene- Confir
nihil dicit aer tenebrosus supra aerem brosus possit illuminari, quam quod
preeter negationem luminis;ergo si paries niger possit dealbari, et tamen
nihil dicit suppositum supra naturam paries niger non solum dicit negatio-
prseter negationem communicationis, nem albedinis, sed aliquid positivum
poterit tam bene dici, quod supposi- oppositum ipsi, ut apud
certum est
tum possit communicari. omnes. Ex hac ergo doctrina duo in-
Responsio. Hujus rationis nullam vim prorsus es- fero in confirmationem nostrse respon-
Cj 11 1* 3 P i*
tenebrosus se optime advertit Vasquez. Etrespon- sionis, et infirmationem totalem ob-
minari! et detur brevitcr negando sequelam, et jectionis. Primum quod ratio,
infero,
noS^possT" ^'^^^*^ quod nomen sup-

disparitatis est, cur possit dici aerem tenebrosum pos-
assumi.
positum significet per se primo ipsam se illuminari, non sit, quod aer tene-
negationem communicationis, unde brosus dicat solum negationem lumi-
quia implicat naturam cum negatione nis, supra id quod dicit aer ipse, quod
communicationis posse assumi, im- etiam ulterius confirmo efficaciter,
plicat etiam supposiLum posse assu- quia si aer tenebrosus diceret aliquod
mi aer vero tenebrosus in sensu spe-
; positivum, ad quod sequeretur nega-
cifioativo, in quo solo verum est quod tio luminis, sicut paries niger dicit
possit illuminari, non significat per se aliquid positivum, ad quod sequitur
primonegationem luminis, sed aerem, negatio albedinis, non minus posset
qui habet istam negationem, et quia dici eum posse illuminari, sicut dici-
ille aer potest recipere non minus lu- tur quod paries niger posset dealbari.
men quam tenebras, propterea optime Secundo infero, quod quemadmodum ^^^^
dici potest illum aerem posse illumi- paries niger dicitur dealbari posse, JicS
nari. Ad probationem autem sequelse quamvis dicat positivum, ad quod se- ptibiiis
dico, quod non ideo preecise potest di- quitur negatio luminis, ita etiam po- tuereti
negati;
ci aerem tenebrosum posse illumina- terit dici, quodsuppositum possitcom- sive po
vo.
ri, quia dicit negationem tantum lu- municari, quamvis suppositum dice-
minis, sed qiiia non dicit per se primo ret aliquid positivum, ad quod sequi-
illam negationem aut, ut clarius di-
; tur negatiocommunicationis, nisi alio
cam, quia iste terminus complexus modo suppositum significet suum po-
aertenebrosus, non solum patitur sensitivum, quam paries niger significet
sum reduplicativum et compositum, suam nigredinem. Quod si dicatur alio
sed sensum specificativum. Terminus modo suppositum significare suum
autem suppositum ita significat natu- positivum, et propterea non valere il-
ram affectam negatione, ut non ad- lam locutionem ; similiter possumus

mittat sensum specificativum, proprie nos dicere, quod modo significet
alio
loquendo, quemadmodum patitur ter- suum negativum, quam aer tenebro-
DIST. V. QU.ESTIO II. 28o
sus, et conseqiienter quocl ratione is- tate negativa,

habeat aptitudinom, ut
tius diversi modi significandi non pos- oommunicetup eodeni modo, lialjoljit
sit dici, quod suppositum sit commu- aptitudinem similem quando affici-
nicabile, sicut potest dici, quod aer tur propria personalitate positiva, et
tenebrosus possit illuminari. utrumque a^que probatur ratione Vas-
ina- Confirmatur ulterius, sive supposi- quez ; nam Petrus infans, verbigratia, ^*t."ra"^'
.*^""' tum dicat negalivum sive positivum, etiamsi dicamus ipsum
suppositari
r
'eîfi'^"r
:
'-' ^ t r incoinmu-
i
j
Bifica'!^ forraaliler loquendo, alium modum si- modo positivo, sine dubio potest com- "'cabuis
Kfn!. pi gnificandi habet quam nalura suppo- municari partibus ipsi unibilibus, qui- tiûm. ?c
positivum.
Bonata.
sitata,' et
,. •.
diversitas consistit
x-L
m
• 1
hoc 1 i
dus augetur lam bene, quam si sun-
, ,
' i i
_
quod suppositum significet naturam positaretur negatione; ergo vel illa
suppositatam iu sensu composito so- aptitudo non est aptitudo, cujus ne-
lummodo; natura vero suppositata gationem dicit suppositaHtas, vel est
significare possit naturam supposita- illa aptitudo ; si non est illa aptitudo,
tam in sensu specificativo et diviso; ergo non obstante illa, natura Petri
sed ex hac dilTerentia significandi re- posset esse suppositata propria suppo-
quiritur non posse dici,
manifeste salitate includente negationem aptitu-
quod suppositum sit communicabile, dinis, et sic probatio Vasquis non est
sive dicat formaliter negativum, sive ad rem. Si est illa aptitudo ; ergo qua
positivum, unde sequitur ulterius ar- ratione ea non obstante potest natura
gumentum esse nullius momenti, et esse suppositala suppositalitate positi-
aeque retorqueri posse contra adversa- va, poteritetiam negativa, et sic etiam
rios, ac contra nos. argumentum Vasquis non magis facit
loO. Objicit decimotertio Vasquez, si na- contra nos, quara contra ipsummet.
)bjectio tura non haberet aliquid positivum a Quod si dicat Vasquez ipsam
r natu-1
13 •
se distinctum, a quo liaberet negatio- ram ex non esse ineptam, sed red-
se
nem aptitudinisadcommunicationem, di ineptam per suppositalitatem, ita
quam negationem Scotus asserit esse ut simul cum suppositalitate non possit
de ratione suppositi, sequeretur quod esse apta ad communicationera, idem
nunquam esset personata personali- nos dicemus ; et si institerit ulterius,
tate propria; sed hoc est falsum, ut quandoquidem natura ex se sit apta
patet, ergo suppositum debetinvolvere ad communicationem, non posse ab
aliquod positivum, a quo haljeat inep- ea pullulare negationem aptitudinis,
titudinem ad communicationem. Pro- ergo similiter etiam nospoteriraus in-
batur sequela, quia natura ex se sem- ferre contra ipsum, quod non possit
per habet aptitudinem, ut communi- sequi ad naturam isle modus positi-
cetur, etiam quando est suppositata vus, ad quem sequitur ista negatio,
propria suppositalitate, quia tum po- neque enim magis difficile, aut im-
test augeri unitis partibus. possibile est unum quam alterum.
^sponsio. Kgo certe vix inteiligo vim hujus Itaque, non video quomodo
ut dixi,
objectionis, ita ut sit ad propositum. htTC objectio sit ad propositum magis
Respondeo tamen negando sequelam, contra nos, quam contra ipsum Vas-
et ad probationem dico, quodsi natura, quem.
quando est aiTecta propria suppositali- In rei autem veritate quomodo pos-
sit stare ciim personalitate naturae ap- quid positivum, ergo dicit aliquid ta-
titudo ad communicationem cum aliis le,etiam in sententiaScoti, qui conse-

partibus integrantibus, posteadeclara- quenter non videtur sibi satis constans
bimus mwi. 175. in hac re. Probatur minor, quia per-
160. Dices, quidquid sit de illa commu- sona creata non potest assumere alie-
nicabilitate ad partes integrantes, sal- nam naturam, nisi terminando, qua-
tem natura, quse personatur, non po- tenus persona est, unionem istius alte-
test iiabere aptitudinerfi ut communi- rius naturae, sic ut illa unio fundata
cetur personse extrinsecse, sed videtur in natura assumpta immediate ter-
quod natura humana habeat aptitudi- minetur ad personalitatem personae
nem, communicetur Verbo, quia

ut assumentis ; sed negatio non potest
perficitur a Verbo. Nec refert quod esse terminus immediatus relationis
quam dat Verbum ipsi, sit realis, ergo persona creata, si perso-
perfectio,
perfectio supernaturalis, quia secun- nalitas consistat id negativo, nequit
dum Scotistas communiter, reperitur assumere naturam alienam. Respon- Respon

prinu
aptitudo et inclinatio naturalis in na- deri posset primo, quod Scotus, ut ad-
perfecliones supernaturales, vertit Lorca, et patet ex ipso textu dist.

tura ad
unde movetur ad illas motu naturali, i. hanc rem tractat, non
qusest. 4. ubi
dixerit absolute personam creatam

ut motus naturalis opponitur motui
violento, et motui neutri. posse assumere alienam naturam, sed
Respondeo juxta dicta supra mnn. inhoc dubius mansit. Verum contra Rejicit
Cujus apti-
tudinis
92. aptitudinem, cnjus dicit negatio- hoc facit, quod non poterat nec dubius
negatio-
nem dicit nem persona, esse aptitudinem, non quidem manere, si personalitas esset
natura per-
sonata. adqualemcumqueperfectionem,quara quid negativum, quia videtur certum,
posset recipere, et ad quam etiam di- quod unio realis non possit terminari
ceret naturalem inclinationem, sed ad negationem.

aptitudinem ad perfectionem connatu- Melius ergo, et meo judicio, magis Una pei
na cre
raliter sibi debitam. Modo certum est, litteraliter respondetur, quod Scotus non pot
assumc
quod perfectio, quam communicat non manserit dubius ex suppositione aliena
naturar
persona divina naturee assumptse, non sua^ sententioe de constitutione perso- senten
Scoti
sit ipsi connaturaliter debita, nisi mul- naB per negationem, sed ex supposi-
to minus, quam aliae perfectiones su- tione sententiae communioris de cons-
pernaturales, fidei, verbi gratia, spei titutione personae createe per absolu-
et charitatis, quee quamvis sintjuxta tum quid. Confirmor in hac expositio-
inclinalionem naturcB in nostris prin- ne, quia non tangit Doctor ullo modo
cipiis, non sunt tamen connaturaliter difficultatem hanc, quse est in assum-
ipsi dcbita, sed de hoc postea. ptione naturse aliense per personam
Obiectio Objicit decimoquarto Vasquez, et creatam constitutam per negationem,
cum eo Aversa, secundum Scotum qucC tamen erat obvia, et maxime om-
persona creata potest assumere natu- nium concludit istam inassumptibili-
ram creatam alienam, verbi gratia, tatem ; sed certe, si proponeret diffi-
Petrus potestassumere naturam Joan- cultatem in illo sensu, non est credi-
nis ; sed hoc fieri non potest, si perso- biie, quin illam proponeret, non pro-
na creata non diceret formaliter ali- posuit nec resolvit difficultatem in
illo sensu ; sed in hypothesi commu- qucT personat'ir. Sed non satislit
sin
nis sentenliae statuentis personaiita- difticultati, nam qucPro utrum persona

tem creatam in positivo, in qua adhuc creata,qua persona formaliter possit
senlentia res prorsus est dubia, quam- assumere immediate naturam aliam?
vis pars ainrmativa, in quam ipse ma- Si non, haljco intentum ; si sic, ergo
gis inclinat, nimirum quod possit unio natura^ assumpt» debet termina-
creata assumore alienam naturam, ri immediate ad ipsam personalitatem
sit multo facilior et probabilior, quia creatam, et sic responsio Lycheti non
revera non potest assignari ulla repu- facit ad rem. DeindedutE naturpBcrea-
gnnntia, ut facile esset ostendere, sol- ta3non possuntimmediate uniri utsic,
vendo repugnantias, quas qui tenent unione per se secundum communio-
oppositum, adducunt, si ad hunc lorem sententiam, quandoquidem se-
cum spectaret. cundum omnes, non habent aliam sup-
Quod si quwras, cur non resolverit positalitatem prgeter ultimam incom-
Doctor illam qusestionem in sententia municabilem, ut secundum aliquos
sua propria? Respondeo mihi videri id habet naturadivina. Omitto plura alia
eum eo fecisse, quod existimarit non inconvenientia, qua? instari possent
locum controversicB, cum claris-
fuisse contra hanc sententiam pro illamet
simum sit personam constitutam per qupesit. 4.
negationem non posse assumere ali- Faber supra quaestionem primam if)2.
quam aliam naturam quod satis bene
;
disp. 2. cap. 5. ?ium. 41. dicit termi- sententia
probatum est in objectione, quee pro- num materialem unionis, qua3 fieret
pterea valet contra Scotistas tenentes naturam alienam et personalita-

inter
personam etiam constitutam per ne- tem creatani, esse naturam singula-
gationem posse assumere alienam na- rem istius personee assumentis, lermi-
turam, non vero contra me, qui id num vero formalem esse istas nega-
prorsus nego. tiones, quibus tlerel persona; et dat
Scholiastes quidem in illa qusest. 4. exemplum hujus in materia prima,
siholio secujido, ex Bassolo et t^ychelo qua^ est subjectum materiale formee
assignatquomodo possint ita uniri na- substantialis, et habet esse subjectum,
tura aliena et suppositum creatum,ut formale per privationem formse.
natura suppositi potius assumeret Verum haec doctrina nullo modo Negatio
alteram naturam assumptam, quam placet, primo, quia negatio non potest esse^-aUo
altera natura ipsam, quia scilicet Deus esse ratio formalis terminandi relatio- lenn^nandi
produceret in natura illa, quae dice- nem realem, quamvis posset esse con- ''*'J.g'^'j°^'"
retur assumpta, relationem realem ditio necessario requisita ad ipsam,

terminati, cui in altera natura corres- nec oppositum probat exemplum de
ponderet relatio rationis terminantis. materia prima, qu{c malediciturcons-
Verum non ostendit quomodo possit titui subjectum formaliter formae per
relatio realis terminantis habere pro privationem, quandoquidem sit sub-
termino immediato negationem. jectum formee semper, quamdiu in-
Lychetus autem ipse dicit non ter- formîtur a forma ; nec tamen tamdiu
minandam illam relationem ad per- manct sub privalione, qucC incompa-
sonalitatem, sed ad ipsam naturam, tibilis est cum forma, propterea com-
, '

muniter dicitur esse principium cor- quitur in ipsa exigentia qusedam con-
porum naturalium in /«m, non vero in naturalis multarum perfectionum et
facto esse. Secundo, quia terminus im- gratiarum, quam alias haberet, nec
mediatus, cum qno immediate con- ita exigeret, nisi haberet illam depen-
jungitur natura assumpta per unio- dentiam.
nem hypostaticam, est ipsa personali- Objicitur decimo sexto, sequeretur ^"*
tassecundum omnes^ neque ad illam quod natura de facto fuit personata 'fe^,
assumptionem se habet natura, nisi propria personalitate antequam fuit
mere per accidens, aut remote ac ma- unita ; sed consequens est contra om-
terialiter. nes Theologos, ergo et antecedens.
163. Objicitur decimoquinto, sequeretur Probatur sequela, quia ipsa naturaest
Objectio
g^^^ potius deprimeretur natura hu- prius producta, non quidem prioritate
mana per unionem hypostaticam, temporis, sed prioritate natur« quam

quam elevaretur sed hoc est absur- ;
fuit producta unio hypostatica in ipsa,
dum,ergo, etc. Probatur sequela, sine sed illo priori habuit negationem ac-
unione non haberet dependentiam
illa tualis et aptitudinalis communicatio-
abulla suppositalitate posita autem ;

nis ; ergo fuit personata personalitate
unione habet dependentiam a suppo- propria, personalitas propria consistit
sitalitate divina, sed magis deprimitur in illis negationibus.
natura per dependentiam, quam sine Respondeo negando sequelam, et Quxn

"^
Responsio dependentia ; ergo, etc. Respondeo ne- distinguendo minorem suee probatio- tura na
d?primS gando sequelam, ad cujus probationem nis ; negativeseu permissive transeat ; funVa"
Su/na- dico primo, quod sine unione natura positive nego minorem. Ad quod intel- e\"quse1
tura huma- ligendum, adverte convenire
j^gj^gpgj^ depcudentiam a propria per- illa dici ^'^^^'
sumptio- sonalitate, j
tanquam
n a posteriori
i
natu- alicui positive pro prioritate naturae,
nem,
raliter et necessario sequente ad ipsam quse possunt verificari de ipsa pro ins-
nisi per unionem impediretur. Nec re- tanti temporis reali ; illa vero dicuntur
fert, quod personalitas propria sit ne- negative se permissive competere,
gatio, quia licet non possit aliquid de- quorum oppositum non potest pro illo
pendere a negatione tanquam ab alio priori ipsi competere, quamvis nec ip-
priori influente in ipsum, potesttamen samet competant ipsi proinstanti ullo

optime ab ipsa dependere tanquam temporis, sed competerent tamen, nisi
posteriori, sine qua scilicetconnatura- ab extrinseco poneretur impedimen-
liter nequit esse, et sic dependet homo tum. Sic aptitudo ad formam competit
a negatione brutalitatis. Dico secun- positive prius materiee prima^, quam
do, distingui posse minorem probatio- ipsa unio ad formam, quia scilicet
nis, quando ad illam dependentiam posset esse materia cum aptitudine

sequeretur major perfectio ipsius, sine forma, et quia pro quocumque
quam si ea careret, nego minorem ; instanti temporis, pro quo est materia,
quando non sequeretur, concedo mi- est ista nptitudo. Non esse vero reali-
Dependen-
tia naturim
norem. In proposito autem ad depen-
^ '
ter existens competit prius matericB
ad Verbum dentiam naturse ad Verbum sequitur negative, quam esse realiter existens,
arguit ma- „ . . •
i
• , •
i i
quia materia quantum est ex
, <
jorem ejus major pcrfectio ejus, ut est evidens, se, non

^*^nem.'° quandoquidem ad illam unionem se- haberet realiter existere, et quia pro
DIST. V. QUiESTIO II. 289
nullo instanti reali temporis potest ve- cum ullo alio, aut positivo aut negati-
rillcari de materia existente, quod non vo in eorum sententia. Secundo, quia An natiira
assumpta
existat. ut in nostra sententia non potest na- laciab
unuin per
omodo Itaque in proposito, quia pro primo tura singularis facere nnum persepo- se cuui per-
ara noii
;
prius instanti temporis quo verum est dicere sitive cum propria personalilale, ita
sonalitate.
,ta
;i denatura, quod exislat, eliam verum non videtur, quod dcbeat facereunum
.ii-
iin est de illa dicere quod sit unita, prop- per se positive cum personaiitate
luuipta
lenten-
terea numquam potest de illa veritica- Yerbi.
iScoti.
ri,quod non sit unita, etconsequenter Tertio, quia ex locutionibus Patrum
negatiounionisnon potest positiveipsi et Conciliorum non habetur, quod fa-
competere, etiam pro instanti illo na- ciat unum cum Verbo in sensu
per se
turce.quo priorestnatura, quam unio ;
hujus objectionis, nam quamvis defi-
sed ad summum negative tantum ipsi niatur contra Nestorium, quod non
convenit, quatenus scilicetnon compe- uniaturperaccidens homo cura Verbo,
tit ipsi pro illo priori ipsamet unio, et istatamen unio per accidens intelli-
quatenus negatio ipsius ex se compe- genda est in sensu Nestorii qui intel-
teret ipsi pro lemporis primo instanti, ligebat hominem non fuisse unitum
causa extrinseca poneret unionem nisi Verbo unione aliqua physica, sed po-
impedientem ejus resultantiam. tius unione morali secundum afTectum,
Objicitur denique ultimo et pra^ci- aut gratiam, aut dignitatem, conlra

ic.:;.
•
o pue ex Suarez, Lorca, Lugo et aliis : quod definitur a Conciliis, quod natu-
Natura humana assumpta facit unum ra humana sit per se unita, unione
per se positive cum Verbo divino ; sed scilicet reali et physica, ac tali, qua
esset falsum in nostra sententia, ergo stante natura humana non possit csse
ilia etiam est falsa. physice preesens, ubi non sit Verbum
Probatur sequela, quia si natura hu- pra3sens physice ; non solum ex eo
mana non haberet aliquid positivum quod Verbum sit ex se necessario ubi-
pro personalitate propria, tum essct que, sed etiam, quamvis per impossi-
substantialiterex se completa positive, biie non esset ubique, et quod non sit
nec careret aliquo complemento posi- unita per accidens ipsi, hoc est unione
tivo ; sed natura non carens aliquo morali secundum affectum aut gra-
complemento substantiali positivo per tiam ;
qua.' sententia videtur esse Da-
se, nequitfacere unum persecum ullo masceni lib. 3. de fvle cap.?>. mbslan-
positivo, quod ipsi superaddi possit, tialcm enim, inquit, dicimus vnionem,
ergo natura humana in nostra senten- scilicet veram, non sccundinn phan-
et
tia non posset facere unum per secum tasiam, substantialem autem, non nt
persona Verbi. duabus naturis perficientihus unam com-
ponsio
aorum.
Responderi posset primo juxta ali- positam naturam. Quamvis etiam di-
quos, negando majorem primo, quia ; cant unionem hyposlaticam natura^
quandoquidom natura singularis, ut humana.' esse substantialem, tamen
talis, di(.*at formaliter negationem non sequitur proplerca quod ad eam
secundum plurimos, et consequentcr sequatur unum per se, sicut non se-
sit unum per accidcns, non videtur quitur in sententia Scotistarum ex eo
quomodo possit faccre unum per se quod per Iransubstantiationem ponatur
ToM. XIV. '
19
290 LIB. ITI SENTENTIARUM
Christus sub speciebus panis, quod per discursum, quam jam vacat
cui mihi
eam producitur aliqua substantia. indulgere. Ad propositum modo suffi-
166. Quarto, quia secundum plures ex cit quod certum debeat esse, quodhu-
adversariis natura humana posset manitas non faciat tale unum cum
existere absque personalitale ulla po- Verbo, quale facitcum propria perso-
sitivade potentia absoluta, et in tali nalitate, sive heec sit positivum quid,
casu haberet omnes operationes sibi sive negativum ; nam facit unum per
connaturales ; sed numquam potest se cum propria personalitate sine
facere aliquid unum per se cum alio, unione aiiqua intermedia, sic autem
quin indigeat ipso in ordine ad ali- non facit unum per se cum personali-
quam operationem naturalem, quam tate Verbi, sed mediante unione, unde
alias non posset habere ergo socun- ; tollitur magna pars difficultatis hujus
dum illos natura humana non facit objectionis, ad quam tamen :
unum per se cum propria personali- Respondeo aliter admissa majori, et jg
tate, nec consequenter cum divina. negando minorem cum minori suse Aiiqu
Quinto, quiavidetur esse contra per- probationis, quamvis enim verum sit ^^m'
fectionem personalilatis divinae, posse quod naluraliler non possit natura 1^^^'^^J
facere unum per

r se cum aliquo
T crea- completa substantialiter facere
I
unum "^tur
unum
to : Quamvis enim non sit contra per- per se cura alio, tamen supernaturali- se cu
fectionem ipsius, uniri formaliter na- ter id fieri potest, ut omnes fateri de-
turae creatse unione physica, et reali bent_, pra:!sertim si major ob-

vera sit
subjectata in natura, et terminata ad jectionis nam alias Vprbum divinum,

;
Verbum, tamen ad unionom per se cum sit siibstnntialiter completum,

plus requiritur, quam hujusmodi unio, non possct facere unum per se cum
nam substantia et accidens uniuntur natura humana, sive illa esset com-
realiter et physicc, non vero uniuntur non esset. Ilaque, qua
pleta ex se, sive
per se, ita ut faciant unum per se, ratione Verbum divinum, Hcet com-
ut j)atet ; quod unio per se,
illud vero, pletissimum sit positive, potest facere
ad quam sequitur unum perse, impor- unum per se cum natura humana, eo-
tat supra unionem realem et physicam, dem modo natura humana, licet com-
vix potest explicari, quin reperietur pletissima esset positive,itautnon care-
esse inconveniens, quod Verbo divino ret ullo complemento posilivo substan-
competat aut possit competere. tiali sibi connaturali, posset tamen fa-
Contrahancresponsionem imprimis cere unum por se cum Verbodivino;
facit, quod nuUos, quod sciam habeat et licet nobis non sit facile explicare
Auctores ex iis quorum opera imprcs- qua ratione id fiat, non propterea ne-
sa 3unt. Secundo,quod male sonetna- gandum est id fieri posse, sed hoc at-
turam assumptam non facere unum tribuendum est subiimitati et difficul-
per se cum assumente persona, quam tati hujus mysterii, quod captum hu-
rationem insinuat Dociov 3. dist. 6. q. manum ita superat secundum com-
I. 72um 9. Ut autem exacte vel confu- munem senlentiam, utnec possibililas
taretur vel confirmaretur, oporteret quidem ejus etiam ab inteilectu Ange-
ostendere quid sit aliqua duo facere lico possit capi lumine naturali.
unum per se, quodexigeret longiorem Modo restat ut ahquid breviter sub- {(
I
tarne jungamus de subsistentiis partialibus, Sunrez disp. oi-, Mctaph. stct. 5. as- ^^^c)
'_ circa quas non levis est controversia serit quamcutnque subsistentiam sub- Sententia
** iuter recentiores, denturne, nec ne. stantia) compositiB constare ex parti- quoI/Tub-
Kst autem ha'C difficultasde subsisten- bus tam e>sentialil)us correspondenti- "''io\a1f'^
tiisrerum materialiumcomnositarum, '

bus, scilicet, partibus
'
essentialibus f"'"?»"^-
tiir Kx par-
qua^ res,
*
positionem,
cum
unam
habeant duplicem com-
'
essentialem ex par-
1-11
ejusdem substantia» (luam intecraHbus
correspondenlibus partibus ejus inte-
tiûs tam
esseiitiali-
bus, quam
tibus essentialibus, ut materia et for- gralibus, atque adeo quamlibet esse bus. Res
ma ; alteram integralem ex partibus divisil)ilem. l^t cura aliquid possit esse ^ciiv*i!ibnir
'^"^^'°'**^'''
integralibus, ut est compositio homi- divisibile dupliciter, primo, quatenus
nis et manu, pede, capile, ossibus, habet partes, sive ilhc partes sint ta-
nervis. et a(]UcC ex partibus pluribus, les, ut seorsim possint remanere, sive

quarum qucclibet est aqua ; hinc quffi- non. Secundo, ita ut habeat partes,
ritur, an simiiiter Iiujusmodi rerum qua:' seorsim possint remanere et exis-
subsistentia seu suppositalitas sit com- tere, dicit Suarez quod partes subsis-
posita ex pluribus partibus, ita scili- tentiee possint seorsim separari ct
cet ut et materia habeat propriam sub- conservari unde quando destruitur

;
sistentiara, et forma propriam, et ma- totum aliquod physicum, verbi gra-

nus propriam, et caput propriam, et tia, homo, licet consequenter tolla-
quselibet pars integralis aqua? pro- tur subsistentia totalis, non taraen tol-
priara ; et ne reducatur qua^stio ad litur subsistentia partialis materige,

nomen, utque controversia melius in- nec subsistentia partialis animae ; et
telligatur, advertendum est illud quod rursus quando destruitur totum inte-
hic vere quipritur esse : An subsisten- grale per discontinuationem partium,
lia totalis et suppositalitas, quadicitur ut tota aqua composita ex mari et ex
natura humana, verbi gratia, subsis- gutta aliqua, quee tolleretur ab ipso,
tere in se, sit composita ex pluribus licet tollatur subsistentia totalis, non
entitatibus realiter distinctis, quarum tamen tollitur subsistentia partialis,
una afficiat per se immediate unam aut reliqui maris, aut ipsius guttae.
partem istius natura^, altera alteram; Ad hasc addit, quod licet subsisten-
au vero nonconstet hujusmodi partia- tia cujusvis totius physici sit compo-
libus entitatibus. Ha}c est realiscontro- sita ex partibus correspondentibus
versia hujus rei ; alia vero,qua contro- partibus ipsius physicis ; et licet pars
verteretur, an illae partiales entitates, corrcspondens matericC vocari possit
si darentur, essent dicenda} substanticB subsistentia partialis,tamen pars cor-
partiales, estmerede nomine,et prop- respondens forraa^ non semper vocari
terea longe minoris momenti. Quam- dobet subsistentia partialis, sed solum
vis autem haec difficultas procedat po- quando forma est independens a ma-
tissimum in senlentia eorum, qui pu- teria, ut est sola aiiima ralionalis,
tant subsistentiam esse quid posili- unde in solo horaine admittit duas
vura, taraen quia suo modo habet lo- subsistentias partiales corresponden-
cura in nostra sententia, et quia utilo tes partibus physicis ipsius.
erit scire quid dicendura sit in illa al- Hanc sententiam fusissirae propouit j-()^
tera sententia, volui eara examinare. Vasquoz 3. part. disp. '.V,. cap. 1. quia
292 LIB. III SENTENTIARUM.
Secunda ipse negat ullo modo subsistentias, tum compositum physicum sit divisi-
sententia
quod non aut modos partiales essentiales corre- bile in partes essentiales, debent
constet ex
partibus
spondentes materiae et formae ; ad- subsistere subsistentia composita ex
essentiali-
bus, nec ex
mittit autem modos partiales corres- partibus correspondentibus suis parti-
integrali- pondcntes partibus integrantibus, bus essentialibus. Conrirmatur, quia ^'^"[l
bus separa-
bilibus. quamvis neget illos debere vocari si modus, quajro quid per
esset unicus
subsistentias partiales, et cum eo conse primo immediate afficeret, an ma-
venire videtur Lorca disp. 29. et Lugo teriam primam, verbi gratia, lapidis,
disp. 12. sect. 3. nuin. 37. hoc tamen vel formam ejus, vel utrumque simul?
discrimine, quod Vasquez num. 6, Si primum dicatur, aut secundum,
neget subsistentiam totalem integra- tum totum subsisteret per subsisten-

tam ex modis partialibus esse ita divi- tiam competentem immediat(3 uni
sibilem, ut una pars ejus possit raa- parti. Si tertium dicatur, nimirum
nere, separata altera; Lugo vero quod utrumque simul, preeter-

afficiat
num. 54. oppositum doceat. quam quod absurdum videatur idem

Unde sententia Vasquis est, quod indivisibile, quod non sit spirituale,
quando unica pars maris, verbi gra- afficere simul immediate duo subjecta
tia, separatur ab ipso, aut adjungi- distincta realifer, ut sequeretur in illa
tur ipsi, statim pereat subsistentia to- sententia, adhuc in subsistentia ho-
tius maris et adveniat nova, sicut ali- minis esset difficultas specialis, quia
qui philosophantur de unione anima^ deberet esse spiritualis et corporalis
rationalis ad corpus, dicentes, quod simul; spiritualis, quia esset modus
deperdita aut acquisita quacumque immediate conveniens animse mate- ;
minima hominis parte integrali, sta- rialis, quia esset modus immediate
tim deperdatur unio tota, quam ante- conveniens corpori, et dependens ab
ccdenler habuit anima ad corpus, ipso.
Tertia sen- ejusque loco alia succedat. Lugo vero Magis autem ad oculum quasi, va- 1'
tentia Lu-
go, quod putat non ila esse, sed separata let hoc fundamentum in toto integrali
constet ex
partibusin-
una parte maris, manere modos qui- homogeneo, verbi gratia, intotaaqua,
tegralibus
separabili-
bus utraque pars ante separationcm cujus subsistcntia, si esset indivisibi-
bus. afficiobantur, et ab iis utramque parlis, aut deberet ostendi per totam
tem discontinuatam habereformaliter aquam maris, verbi gratia, et ita ali-
in sc subsistere et esse supposita, quid idem numero existens actu prope

quando natura istarum partium est Hiberniam, simul actu existeret prope
physice completa completione essen- Indiam, quod per se videtar satis ab-
tiali, ut fit in partibus aquffi. Unde fa- surdum, aut deberet esse in aliqua
tctur hic auctor dari subsistentins determinata parte, quod non minus
partiales integralcs, non vero physi- est absurdum tum quia non posset
;
cas, hoc est, subsistentias partium assignari in quanam, cum esset ea-
physicarum essentialium. dem ratio de omnibus; tum quia quae-
171. Fundamcntum Suarez est valde ur- cumque ejus est divisibilis, et eonse-
Funda- gens, nimirum quia unicus indivisibi- quenter tam incapax pars quam tota
mentum
prinifc sen- lis modus non potest per se primo af- aqua, tum quia non est potior ratio
tenliae.
ficere aliquid divisibile ; crgo cum to- de una, quam de quacumque altera.
Deinde qiiod dioit Vasqiiez subsisten- incomposita subsistentia faciat mate-

tiam integralem essc quidem divisi- riam et formam subsislere, sicut non
bilem, sed non ita iit possit iiUa pars est inconveniens quod unianlur unica
separatis aliis partibus remanere, im- simplici unione. Sed imprimis falsuni Rejicitur
^'"" ^st
primis gratis dioitr^r; deinde absur- est quod unianlur
i
nnica unionc, ut
eailem ra-i
dum videtur quod ablata gultula nia- patet

^
ex dictis prinio Pluisicorum. tiocui-unio
^n^ sim-
. .
ris prope niberniam, aliquod comple- Deinde non est eadera ralio de unione piexposset
sufficere et
mentura totius reliqui maris etiam in et subsistentia, quia unio subjcctatur una subsi-
India destruatur et producatur ejus in uno extremo, et terminatur ad al-

loco aliud quamvis enim non videa-
;
terum, et hac ratione videretur unica
tur absurdum, quod producta, aut posse sufficere tam simplex, quam es-
destructa una albedine per totum set ipsum cxtremum, si nihil aliud
mundum omnia alia alba perdant aut impediret ; at subsistcntia non est ne-
acquirant relationem similitudinis, xus duorum extremorum connectens

qucB habet ex natura fundamenti re- illa, nec habens materiam pro subje-
sultare per positionem aut destructio- cto, et formara pro termino aut e con-
nem termini, tamen id nullo modo eodem modoafOciens
tra; sed a^que et
dicendum est de aliquo absoluto com- imraediate utrum<{ue secundum hos
plemento substantiali, quale putat auctores, ergo non potest esse sim-
Vasquez esse suppositalitatem, prcG- plex, quamvis unio posset esse sim-
sertim sine evidenti necessitate. plex.
Et per hoc maxime confirmatup Fundamentum Vasquis est. quod de 174,
praecedens probatio, quia licet non sit ratione subsistenticfi sit facere rem, Funda-
„0 •! • 1 • • mentum
impossibile de potentia absoluta quod quam omni modo incommuni-
afhcit vasquis.
aliquod indivisibile, etiam non spiri- cabilem ergo cum pars tam physica
;
tuale subjectetur in subjecto divisibi- quara integralis actu existens in toto

li tamen quod naturaliter ita scbjec-
; sit communicata toti, non potest esse
tetur, non est dicendum absqueneces- incomraunicabilis, et consequenter
sitate, nec quod ita fiat in proposito, non potest affici aliqua subsistentia
quia non est dicendum quod quoties partiali. Confirmat primo, quia non Confirma-
. rc .
îo prima.
accedit aut recedit una ma- guttula potest assignari quisnam essct eflectus
ris, toties accedat ant recedat com- proprius subsistentia? partialis, aut
plementum novum complens totum entitatis ullius partialis modalis, quse
mare quaque versum cui similem ob ; afficeret immediate forraam et mate-
causam dixi in Physica unionem ani- riam ; ergo non dalur talis entitas.
mae etiam rationalis ad corpus non Hoc fundamentum fuse proponitur ab

esse indivisibilem, sed divisibilem in- eodcm auctore cap. 2. ct 3. eoque uti-
Quod est etiam fundamen-
tegraliter. tur tam Lorca quara Lugo, siipra.
Confirma-
tum, cur Lugo recedat hac in parte a Conhrmat secundo, quia
^ non dantur
tio spcun-
Vasque. in composito subsistantiali plura sup- da.
ponsio Idem autem Lugo respondet ad fun- posita partialia; ergo neque debent
ô ad
lamen-
damentum Suarii, quantum ad sub- dari plures subsistenticB partiales,
Suarii
sistentias partiales physicas, non esse quia est cadem ratio. Confirmat ter- confirma-
inconveniens quod eadem simplex et tio, licet suppositalitas integralis ha-

beat plures partes, ex quibus coales- pugnat communicabilitos integralis Confiil
cit, tamen neutra ex illis partibus de- suppositalitati aut subsistenliae, quam da. A
bet vocnri supposilalitas ; sicut licet communicabilitas essentialis ; sed illa po*t"t
homo constitualur ex pluribus parli- secundum illum non est incompati- ^""n^
bus, neutratamen ex illis partibus de- bilis cum subsistentia, ergo ncque haec. ^J^^fj
bet vocari homo^ sed bene pars ho- Dices cum eodem Lugo disparita- 1?^®S'[
minis. Hoc est in substantia totum tem quod subsistentia impediat

esse,
fundamentum Vasquis. omnem, quam potest. incommunica-
1 '^- At certe mihi longe minoris ponde- bililatem, potest autem impedire com-
^'ur^Vat ris videtur, quam ut propterea iis, municationem essentialem facilius,
"^mm^ni- ^^* ipsius scntentiam comitantur, quam integralem. Sed hsec responsio R«J'c»
cabiiitas
naturre ad
clifficultatibus,^ quis
i se exponat,
r '
nam est iprorsus incommoda, tum quia ar- 7-1
partes in- imprimis, ut patet ex dictis siipra de gumentum conatur probare utramque
non^prove- incommunicabilitatc naturae persona- communicationem posse impediri, et
nitaperso- •. t i r i- • •
naiitate. tffi, nullo modo habctur a suppositali- de lacto impediri, vel certe nullam
tate negatio communicationis cum impediri defacto; tum quia tota ra-
partibus sive essentialibus, sive inte- tio, cur possit impediri communicatio
gralibus, cum constet eas naturas, essentialis, est, quia per subsistentiam
quae talem incommunicabilitatem ha- tollitur, quo minus res possit esse in
bent, eam non a personalitate habere, alio, et consequenter quod subsistit
sed a seipsis, ut evidens est in natura etiam subsistentia partiali non potest
Angelica ; ergo communicabilitas esse in alio ; nec communicabilitas
partis sive essentialis sive integralis essentialis qua mediante res possit
respectu alterius compartis non tollit esse in alio, compati potest cum sub-
quo minus habeat subsistentiam par- sistentia, sed pars integralis mediante
Confirma- .-i i^ n „
i
tialem. Lonfirmatur primo, aeque im-
• •
• ••!•
communicatione potest esse in alio
1 l l
tio.Subsis-
^vîlibiTis'
niediate subsistentia totalis afficit vel quantum est ex se ; ergo per subsis-
"°" '"'""^ secundum
repugnat
secundum se totam, vel tentiam potest
1
tolli,' et de facto tollitur
cum com- partem sui quamcumque, tam inte- eius communicabilitas, aut certeillud
municatio- ^ .
ne par- gralcm quam essentialcm, sccundum fundamentum non valet.

tium, quam •
Vasquem et Lugo, quam ipsamet sub- cum eodem, partem

. 1
divisibiiis. Dices secundo \i

sistentia partialis secundum Sua- integralem non tam proprie esse in Alia
rium deberet aflicere ; ergo non magis alio quam partem essentialem. Sed r^j-'^
deberet subsistentia partialis, si dare- contra, quia licet non tam proprie
tur, impedire communicationem, sive esset fortassis in alia parte, quam for-
essentialem sive integralem istarum ma in materia, tamen certum est,
partium, quam subsistentia totalis, quod tam proprie sit in alia parte
sed ha3C illam non impediret, ut ma- quam materia sit in forma ; et quod
nifestum est ; ergo nec illam. Conse- magis proprie et intrinsece sit in toto
quentia patet a paritate rationis, nec composito integrali resultante ex illa
certe ulla disparitas assignari potest et aliis partibus, quam materia in

ullius momenti. forma, imo et quam forma in mate-
176. Gonfirmatur sccundo hoc, speciali- ria ; ergo sicut subsistentia impediret,
ter contra Lugo, quia non minus re- secundum ipsum, quod materia pos-
;
DiST. V. QU.ESTIO II. 29o
set coramiinicari formae, ila eliam im- subsistcntias partium essentialium,

pedirot quo minus pars integralis quia anima rationalis dum in triduo
comraunicetur alleri parti. aut saitem raortis Gliristi afllciebatur personali-
alteri composito. tate Verbi, non dicebatur suppositum
ude- Per hiec in forma patet ad pra^dic- org-o mullo minus diceretur tale,
[n"i tun- tum Vasquis fundamentum, negando quando conjungeretur actu alii parti.
,"'"
antecedens. Ad primam confirmatio- Ad tertiam confirraalionem, fateor 179.
nem respondeo, negando antecedens, partes cujuslibot compositi non debe- Ad ter-
.^^ ,_/ha'
[jj^^jjj^j^; etiam ex suppositione quod subsisten- re habere rationem aut denominatio-

,habj>tet
jrtialis
tiji essot modus absolutus; uualis '
nem essenlialem ipsiusmet compositi,
'
_
lervuta euim elTcctus tribuitur subsistentiGB quod evidenter ostendit exemplum de

>rojior- • .
I 1
tione. tolali rospectu totius naturfe, talis tri- homine, et quovis composito hotero-
bui potest subsistentiee partiali respe- geneo at certum est quod aliquod
;
ctu partis quam afficeret, prcesertim compositum possit habere partes ejus-
cum ut sufficienter probatum est, ne- dem rationis et denorainationis essen-
gatio coramunicabilitalis per modum tialis cum ipso toto, ut non minus
partis aut essentialis aut int^^gralis evidenter ostendit exemplura de aqua,
non sit effectus suppositalitatis tota- cujuo quaelibetparsintegralisestaqua.
lis. Hujusraodi autera totum diceret esse
1 secun- Ad secundam confirmationem, neg-o subsistentiam totalera, quicumque di-
ilimi"em! consequentiam, quia ad suppositum ceret eam esse corapositnra ex subsis-
requiritur non soiura subsistentia, sed lentiis partialibus.
etiara natura singularis non commu- Itaque ut concludam hanc difficul- igo.
nicata actu cum dependentia alteri tatem, dico primo subsistentiam sea Assertio
naturffi immediate, sive physice, sive suppositalitatem totius compleii inte- SuUisien-
integraliter ; unde cura in toto integralis, ut totius aqua? et totius homi- tiuu^sfnte-
grali aut physico non requirantur nis, esse corapositura ex subsistentiis du^^fi^biHs'.
P^ôâtio.
plures tales naturae, sed una tantura, partialibus correspondentibus partibus
propterea non dantur in eo plura sup- ipsius totius. Haec est Suarii siipra et
posita. At ad subsistenliara partialem Lugo, patetque ex dictis, preesertim
non requiritur subjectum non com- cum nihil aliud quod
aflerri possit,
raunicatura alteri physice aut essen- irapediat. Dices, si darentur hujusmo- objectio
p"™*-
tialiter; unde quandoquidem plura disubsistentia; partiales, deberent uni-
subjecta reperiuntur in quolibet su[»- ri mo-
inter se per alias uniones, aut
posito materiali, quai nullum habeant dos distinctos, et sic daretur magna
impedimentum, quominus cuilibet ac inutilis multiplicatio modorum.
sua propria
'
subsistontia corresnon- Uesnondeo, negando
D )
sequelam, quia 1
Responsio,
' 1 subsiston-
deat, pra.'terquam quod non roperian- sufficeret uniri subjecta earum, eo tito pariia-
. . les non de-
tur plura in tali supposito, sic non enira ipso ipsaraet sufficienter uniren- berent in-
• j' 1 1 1 1
• terseuniri.
coramunicata, sequitur manifeste plu- tur, quod maxirae habet locum si di-
res suppositalitates quantum ad hoc, catur nobiscum, quod consistant in
posse reperiri in quolibet supposito, negationibus. Quod si non sufficoret
quamvis plura supposita in eo non unio subjecti, sed pra^terea roquirere-

reperiantur. Confirmatur quantum ad tur unio particularis ac distincla inter
,

ipsasmet suppositalitatcs partiales, minatione, concedo antecedens ; rea- esse pe
concedi deberet sequela, nec in tali liter quoad omne positivum, quod di- "^tea^*
casu inuliliter, sed necessario multi- cit illa personalitas, negoantecedens ; Je''^'
plicarenlur uniones, aut modi, ut pa- *'°"^

^
et similiter distincruo
o nrimum
I
con- persoric
'"
tet. sequens, formaliter sub âtis

denomi- illa
181.
lîces secundo, posset assumi juxta natione, concedo; realiter quoad om-
Objectio ^^<^c ^^^ pai^s aquae totius intcgralis ne positivum, quod dicit, nego pri-
NonTs^set
unita altcri parti non assumpta altera mam secundam consequentiam. Et
et
nienTrfam P'^^^^-
^êspondeo hoc non esse ullo si quaeris, cur non habeat illam sup-
"^°^° inconveniens, in tali vero casu posilalitatem formaliter sub denomi-
^t^êgSem'
assumi hy- pars assumpta a Verbo non faceret natione suppositalitatis, si habeat eam
postatice, .
rr '
cum .
ipso suppositum, sicut nec altera

aiianonas-
sump ta.
pars etaceretL cum
...
subsistentia sua par-
realiter, respondeo, quia
nominationem
' i i
ad illam de-
'
formalem requiritur
tiali; sed utraque pars faceret unum ex parte naturae negatio unionis phy-
suppositum, sicut quando afficeretur sicffi cum alia natura. Et ne hoc mi-
duabus subsistentiis propriis partiali- rum advertendum est quod
videatur,
bus, quarum unius vicem preestaret quemadmodum idem modus positivus
in eo casu Verbum divinum. habeat rationem formalem personali-
Unanatura
înc habetur juxta hanc sentcntiam tatis, quatenus solum afficit naturam
^rTuiuir'
^"® j^"^ magis communis est, posse ralionalem, non vero quatenus afficit
supposi- ut aliqua natura
tum cum
fieri,
'
suppositata
^^ naturam irrationalem, quia scilicet ad' '
.
aitera sine propria suppositalitatc posset facere illam denominationem requiritur talis *
deperditio-
unum suppositum cum
.
nesupposi- alio supposito conditio in natura ita similiter non

talitatis
proprijB
•
sme
...
perditione uUius
... .....
modi positivi, est mirum quod
;
requireretur conditio
eS'7o!i- ^'''^"^î Psi^s^^^^lil^^^s propria consiste- prsediclffi negationis, ut habeat deno-
^'^^-
ret in tali modo;quia una aqua se- minationem formalem suppositalitatis
parata ab alia, esset suppositum, sicut totalis aut personalitatis.
etaltera, et si conjungeretur utraque, Dices secundo, ergo si personalitas
ut de facto ssepe fit absque deperdi- propria consisteret in positivo, non se-
tione alterutrius suppositalitatis, fa- queretur quod fuerit perdita, ex eo
cerent unum suppositum. Unde non quod natura humana faciat unam
valet hffic consequentia, qua multi personam cum Verbo. Respondeo ne-
utuntur : Jam heec natura facit unum gando consequentiam, quia ipsamet
suppositum cum alio supposito, et an- natura, quse affici deberet propria per-
te non faciebat, sed erat suppositata sonalitate, per illam assumptionem
in se; ergo jam perdit modum positi- afficitur immediate a personahtate
vum, quo ante afficiebatur. Verbi secundum eamdem partem ; ea-
Dices, jam non est personata perso dem autem pars non potest immediate
182.
nalitate propria, sicut fuit ante ; ergo afficiduabus personalitatibus, licet
jam perdiditpersonalilatem propriam, idem totum possit affici duabus sup-
et consequenter valet pra^dicta conse- positalitatibus, quarum una uni, et
Aiiquid quentia. Respondeo distinguendo an- altera alteri parti correspondeat im-
â°flectum^^ tccedens, non est personata persona- mediate.
faTeêTnon
^^^^^^ propria formaliter sub illa deno- Dico secundo probabiliter loquendo, 183
DIST. V. QU/ESTIO II. 297
,. non dari subsislenlias partialesin siip- quenter illa tertia entitas debet babe-
cun.ia. posilo matenali rorrespondentesparti-
^^
re aliam subsistentiam imniodiatnm.
ndaiitar •
ii
n- bus physiois essentialibus ejus. Hacc Probatur tertio, quia ut habet Uoc-
es- est Vasquez, Lorra\ Lugo si/pra con- tor 3. d.2. q.2 .Wmnin-jfi ibii/cf?i, quos
is^ IraSuarem; et videtur mihi confor- sequitur Vasquez f/. 39. c. 3. prius na- p, lus na-
'^""'''
mior principiis Doctoris, nec posse ha- tura humana, prioritate natura\ f*s- *'J'"j^jj^*^^'*^'
bere in aliis principiis ullam probabi- sumpta est quam partcs essentiales, et 'i"^'" ^'^^'-
litateni.unde quamvis eam pricdicli sine dubio ipsa natura humana imme-
auctores teneant, non satis bene[ab iis diate assumpta est, et ea mediante
probatur, ut patet e.\ supra dictis. partes sed certum est quod hac doc-
;
obatio Probatur ergo aliter, quia, ut modo trina multo facilius defenditur, dicen-
rima
suppono, totum physicum essentiale do quod partes pliysica? humanitatis
dicit tertiam entitatem distinctam rea- non habeant, dum in toto e.xistunt,
liter a partibus physicis simul sump- proprias personalitates partiales ; ergo

tis et unitis ; sed illa terlia entitas est ita est dicendum.
sufficiens subjectum subsistentiae to- Confirmatur conclusio, quia non est ^g^^
talis unius simplicis, et per hoc quod eadem ratio de partibus integralibus, confin:
i-ma-
poneretur una subsistentia in illa en- et essentialibus, quia totum integrale ea"dem"ra-
titate, tota substantia per illam unam non dicit tertiam entitatem distinctam ^g^gf^^j^JHg"
subsisteret eomodo, quo

T suppositum
f^r '
realiter a r
partibus, sicut
.
'
totum essen- Pf ^'.^'.'^"^
physicis et
per se debet subsistere ergo non est ; tiale, utsuppono ex dictis in Philoso- integi-aii-
necesse utponantur subsistentia) par- phia, dum agerelur de distinctione to-
tiales in partibus physicis istius com- tius a partibus ;

quod si diceret, profe-
positi. Et hac probatio currit, sive cto eodem modo de subsistentiis par-
subsistentia ponatur esse quid positi- tialibus partium integralium ac par-
vum, sive negativum. tium essentialium, esset philosoplian-
18i. Probatur secundo, quod habet sub- dum, quantum ad difficultatem pra^-
robatio sistentiam creatam, debet esse incom- sentem.
cuiida.
municabile alteri subsistenticC super- Dices, destructa unione tolius hu- q^-^^^-^
venienti; hanc enim incommunicabi- manitatis ad Verbum in triduo, man-
litatem dat subsistentia suo immedia- sit unio partium ejus, corporis scilicet
jdhabet to subjecto, sed parti physicae super- anima) ad Verbum
»8isten-
I 1 d 1 et ;
' o immediate
ergo
ncrea- vcnit subsistcntia totius ; ergo si simul uniebantur ipsi, et non tantum me-
m, non „„ i
• , ,
• <• i-
commu- atliceretursubsistentiapartialipropria, diate unione humanitatis, et conse-
'suLfs- esset communicabilis alii subsistentiae quenter per illam unionem tolleban-
**^s"n- supervenienti. Confirmatur, quia sub- tur subsistentia partiales, quas alias
^Jf^l'^-
sistentia propria unius subjecti non haberent. Respondeo distinguendo an-
potest esse subsistentia propria alte- tecedens, mansit unio, qua) fuit ante-
rius realiter dislincti, quod non est cedenter, nego ; alia unio de novo
constitutivum inlrinsecum ipsius ; er- producta, concedo ; et nego primam
go subsistentiae partium unitarum, si consequentiam et secundum conse-
darentur tales,non possunt esse sub- quens.
sistentia immediata tertiaj entitatis Dico quod partes essentiales
tertio, .^^
ab ipsis realiter distinct», et conse- separatim existentes habeantsuassub-
;
298 LTB. II r. SENTENTIARUM

Assertio sistentias. Ha3c est communis, quan- quam corpus Christi separatum com-
tertia.
Partesphy- tum ad animam rationalem, et patet, plebantur per suppositalitatem Verbi,
sic£e sepa-
ratim exis- tum quia anima, et idem est de reli- ergo separatim existentia, si non uni-
tentes ha-
bent suas quis partilDUS per se existentibus, non cum Verbo, haberent comple-
rentur
proprias
subsisten-
solum est per se existens prout talis mentum proprium, sive negativum
tias.
perseitas opponitur inhserentise ac- sive positivum distinctum realiter ab
cidentis, sed etiam prout dicit nega- ipsismet; sed illud complementum es-
tionem inexistendi in ullo supposito set subsistentia partialis, ergo habe-

extrinseco ; tura et preecipue, quia ideo rent ex se tale complementum, si se-
coUigimus humanitatem habere per- paratim existerent absque unione in-

sonalitatem propriam, quia completur ter se, autcum suppositalitate alterius
de facto per suppositalitatem Verbi naturee. Et hsec modo de personalitate

sed tam anima separata in triduo et subsistentiis partialibus sufficiant.
:
: ;
DISTINXTIO VI. 299
DISTINCTIO VI.
{Textus Mayistri Sentcntianim).
De intelligcntia harum locutiotium illum hominem; et aucforitates, qui-
iJeus est homOj Deus factus est homo, bus ita esse asserunt, ponit.
tres sententias ponit.
Kx prcTinissis autem emergit qiiav Alii enim dicunt, iu ipsa Verbi b.

stio plurimum continens ulilitalis, incarnatione hominem quemdam Opinio i.
sed nimium difficultatis atque pcr- ex anima rationali et humana carne

plexitalis. Cum enim constet ex constitutum, ex quibus duobus
prwdictis et aliis pluribus testi- omnis verus homo constituitur et ;
moniis, omnesque Catliolici unani- ille homo cospit esse Deus, non qui-
miler fateantur, Deum esse fa- dem natura Dei, sed persona Ver-
ctum hominem, et Chrislum ve- bi ; et Deus coepit essehomo ille.
rum Deum esse et verum hominem; Concedunt etiam, hominem illum
quaM-ilur, an his locutionibus assumptum a Verbo, et unitum
utiones Deus factus est homo, Filius Dei Verbo, et tamen esse Verbum
ibitiure.
faclus ost hominis; Deus
filius etea ratione tradunt dictum esse,
est homo, et homo est Deus, di- Deum factum hominem, vel esse
catur Deus factus esse aliquid, vel hominem, quia Deus factus est, id
esse aliquid, vel aliquid dicaturesse est, coepit esse quaedam substan-
Deus; et an ita conveniat dici tia ex anima rationali et humana
Ilomo factus est Deus, et filius carne subsistens ; et illa substantia

hominis factus est Filius Dei, sicut facta est, id est, cccpit esse Deus.
e converso dicitur; et si ex his lo- Non tauien demigratione natura?
cutionibus non dicitur : Deus factus in naturam, sed utriusque naturae
esse aliquid, vel esse aliquid, quse servata proprietate, faclum est, ut
sit intelligentia harum locutionum Deus esset illa substantia, et illa
et similium. In hujus profunditatis substantia esset Deus. IJnde vere
rcseratione et scru|)uloS(e qutcstio- dicitur : Dcus factus est homo, et
nis exposilione plurimum diflerre homo factus est Deus ; et Deus est
iiiveniuntur sapienles. homo, et homo Deus ; et Filius Dei
filius hominis, et e Cum-
converso.
que dicant, illum hominem ex
Prima est eorum qui dicunt, in incar- anima rationali et humana carne
natione hominem qucmdam ex anima subsistere, non tamen fatonlur,
et carne constitutum, et illum homi- ex duabus naturis esse composi-
nem factum esse Deum, et Deum tum, divina scilicet ct humana;
:

nec illius partes esse duas iiatu- quemadmodum una persona
est
ras, sed aiiiniaui Lanlum et carnem. quiUbet homo, anima scilicet ra-
tionalis et caro, ita sit Christus
Aucloritates ponit^ quibm muniimt una persona, Verbum et homo. »
suam senlentiam. Idem super Joannem « Agnosca- Au-J :
mus geminam substantiam Christi, circa':

c. Et ne de suo sensu tantum lo- divinam scilicet, qua ffiqualis est pg^te?'
âp'i9."
^"^ putentur, hanc sententiam plu- Patri, et humanam, qua minor estJ°Jgp'
ribus muniunt teslimoniis. Ait Patre, utrumque autem simul, non
enim Augustinus in lih. de Trinii. duo, sed unus est Christus, ne sit
« Cum legilur : Verbimi caro fac- quaternitas, non trinilas Deus. Ac
tum est, in Verbo intelligo ve- per hoc Christus est Deus, anima
rum Dei Filium, in carne agnosco rationalis et caro. » Idem quoque
verum hominis filium, et utrum- in lib. de Prdedest. Sanct. « Ille
que simul unam personam, Deum homo, ut, a Verbo Patri coaeterno
et hominem ineffabilis gratia^ lar- in unitatem personffi assumptus,
Cap. 38. gitate conjunctum. » Idem in En- Filius Dei unigenilus esset, unde
chiridio : « Christus Jesus Deus de hoc meruit ? Quod bonum ejus
Deo est, homo autem natus est praecessit, ut ad hanc inefTabilem
de Spiritu sancto ex Maria Virgi- excellentiam perveniret ? Faciente
ibid. c. 35. 116. Utraque substantia, divina sci- ac suscipiente Deo Verbo, ipse ho-
licet et humana, Filius est unicus mo, ex quo esse coepit, Filius Dei
Dei Patris omnipotentis, de quo unicus esse coepit». Item, « homo
procedit Spiritus sanctus, utrum- quicumque ita gratia fit Christia-
que unus, sed aliud propter Ver. nus, sicut gratia homo ille ab ini-
bum, et aliud propter hominem, tio factus est Christus ». Idem in AugJ
non duo filii, Deus et homo, sed lib. 13. de Trinit. « Gratia Dei no- ei*sd!
unus Dei Filius, Deus sine initio, bis in homine Christo commenda- JJj^n'';
ibid. c. 36. homo a certo initio. » Idem in tur; quia nec ipse, ut tanla unitate ^J^J^jj
eodem « Quid natura humana in
: Deo vero conjunctus, una cum illo ^^'
Christo homine meruit, ut in uni- persona Filius Dei fieret, ullis est
tatem personse unici Filii Dei sin- prfficedentibus meritis assecutus :
gulariter assumpta esset. Quae bo- sed ex quo homo esse coepit, ex
na voluntas, quee bona opera prse- illo est et Deus. Unde dictum est
cesserunt, quibus meretur iste Verbum caro factum est. » Hilarius
homo una fieri persona cum Deo? quoque in 10. lib. de Trinitaie ait
Numquid antea fuit homo, et hoc « Christum non ambigimus esse
ei singulare beneficium pra^stitum Deum Verbum, neque rursus Fi-
est ut singulariter promereretur lium hominis ex anima et corpore
Deum?Nempe ex quo homo esse conslitisse ignoramus ». llis aliis-
coepit, non aHud coepit esse quam que auctoritatibus utuntur qui ho-
Dei Filius, et hoc unicus, et pro- minein quemdam ex anima ratio-
pter Dei Verbum, quod illo suscepto nali et carne coinpositum Deum
caro factum est, ulique Deus; ut factum dicunt, sed gratia, non
;
DISTINCTIO YI. 301
naliira. Sola enim gratia hal)iiil na, qucC tantuin Dous oral, facta
ille lioino, non nieritis, vel natui"a, est etiain verus lioino, suljsistens
ul esset Deus, sive Dei Filius, ul non lanliiin (>x aniina et carne,
liaberet oinnem scientiain et polen- sed etiain ex divinilale; nec ta-
liain, quain Veihum, cum

hal)et men persona ilia dehel dici facta
quo est una persona. Xec tanluin persona (luamvis dicatur fncla pcr-
iii superiorihus leîlur, quod ho- ôna hominis, Facla est igitur illa
mo iliesil iiiia iêrsona cum Veiho, persona ut quihusdinn placet, quid-
et sit ij)suin Verhum, sed eliain, dam suhsisteus cx anima et carne,
quod aiiima ralionaiis et caro sed non est facta persona, vel suh-
eadem persona sit et Ciiristus sil, stan/ia, vel natura. Et inquanlum
et Deus. est illud suhsistens, composita est

inquanlum autem Verhum est,
Secunda est eorwn qui dicunt, lionii- simplex est.
7ieni illuui e.r tribus substantiis, vel

ex duabus naturis constare ; et Imnc Auctoritates etianiponit, qux lianc pro-
fatentur unam esse personam, ante bant sententiuni.
incarnationem simplicem tantum,
sed in incarnatione compositam ; et De Augustinus in lib. Scn-
lioc e.
auctoritafes, quibus se muniunt, tentiarum Prosperi ait « Modis Confirma- :
Ipjoponit. omnihus approhare contendimus, bium i.De

I
Sacrificium Ecciesiic duohus cons- S.l^cap.
b. Sunt autem et alii, qui istis in tare, duohus confici, visihiii ele- qiJid^^dici-
ipinio 2. parte consentiunt, sed dicunt, ho- inentorum specie et invisihiii Do- ™"®-
minem iiiuin non ex anima ratio- mini nostri Jesu Cliristi carne
nali carne
et tantum, sed ex et sanguine Sacramento et re
;
hiimana et divina natura, id est, Sacramenti, id est, corpore Chri-

ex trihus substantiis, diviuitate, sli, sicut (^hrisli persona con-
carne et aniina, constare, et hunc stat et conficitur ex Deo et Iiomine,
Christum fatentur. Et unain perso- cum ipse Christus verus Deus
sit
nain tantum esse, ante Incarnatio- et verus homo ;

quia omnis res
nem soiumuKjdo simplicem, sed iii illarum rerum naturam et verita-
Incarnatione factam, compositam tem in se continet, ex quihus con-
ex divinitate et humanitate. Nec est ficitur. » De hoc eodem Joannes Damnaces.
ideo aiia persona quain prius, sed Damascenus : « In Domino nostro ortiiodoxr
cum prius esset Dei tantuin per- Jesu duas qiiidem naturas
(îirislo
{b,d^'J.Jp^"
sona, iii Incarnatione facta est cognoscimus, unain aulem Iiy- ^-
etiain liominis persona ; non ut postasim ex ulrisque cornpositam.

duae essent personcC, sed ut uiia liicarnatus est igilur (^hristus, ex
et eadem esset persona Dei et Virgine assumens primitiam nos-
hominis. Persona ergo, qikT prius [vdi masscT, ut ij)sa exliteiit caiiii
erat simpiex et in una lantuin iiypostasis, qu.T Dei Veri)i iiypos-
natura existens, in duatjus et ex tasis composita facta fu(3ril, quaj
duahus suhsistit naturis ; et pcrso- prius simplex erat Verhi hyposta-
:

sis, composita vero duabus
ex atque idem est Deus, Dei et ho-
perfeclis naiuris, DeiUite et hu- minis Filius, Jesus Christus, ut
manitate, et ferat ipsa divinai Deus verus, ita etiam homo
Verbi Dei filiationis characteristi- verus. » Idem eliam in lihro. 13.
cum et determinalivum idi(jma, se- de Trinitate : « Sic Deo conjun-
cundum quod divisa est a Patre gi potuit humana natura, ut ex
et Spiritu sancto, et carnis cha- duabus substantiis fieret una per-
racteristica et determinativa idio- sona ac per hocjam est extribus;
;
mata, secundum qutc difTerat a Deo, aniina et carne. » llis aliis-

Matre et reliquis hominibus. » que pluribus auctoritatibus se mu-
Item « Unain : hypostasim Filii niunt qui dicunt, personam Chris-
Dei confitemur in duabus naturis ticompositani esse, vel factam sive
perfectis, et eamdem hy})ostasim constantem ex duabus naluris,
dicentes Deitatis et humanitatis sive ex tribus substantiis.
se habentibus, et eamdem hyposta-
sim incarnalam; et has duas na- Tertia est eorum qui non solum per-
turas manere in ipso
custodiri et sonam ex naturis compositam negant,
post unionem, non seorsum et se- sed etiam aliquem hominem vel ali-
cundum partes ponentes singulam, quam subslantiam ibi ex anima et
sed unitas invicem in unam com- carne compositam diffitenlur ; et sic
positam hyposlasim. Suhstantialem illa duo, scilicet animam et carnem,

enim inquinms unionem, scilicet Verbo unita dicuat, ut non ex illis
veram et non secundum phanta- aliqua substantia vel persona compo-

siam suhstantialem autem, non
;
neretm\ sed itlis duobus velut indu-
duabus naturis perficientibus alte- mento Deus vestiretur, ut mortalibus
ram, sciHcet unam compositam na- oculis appareret ; qui rationem incar-
turam, sed unitas invicem in unam nationis secimdum habitum acci-
hypostasim compositam FiHi Dei, piunt.

et manere eamdem substantialem
differentiam determinamus ;
quod Sunt etiam alii, qui in Incarna- ^.
creabile mansit creabile, et quod tione Verbi non solum personam ex Dubiui
increabile increabile, et mortale naturis compositam negant, verum

mortale, et immortale immortale, et etiam hominem aliquem, sive etiam
circumscriptibile circumscriptibiie, aliquam suhstantiam ibi ex anima et
et incircumscriptibile incircumscri- carne compositam vel faclam diffi-
ptibile ; et hoc quidem refulget mi- tentur ; sed sic illa duo, scilicet
racubs. » De h(jc etiam Augusti- animam carnem Verbi personae
et
nus m lih. 1. de Trinitate, ait vel natura? unita esse aiunt, ut non
Au?. c. 7. « Quemadmodum secundum Deita- ex illis duobus, vel ex his tribus
TrSam"" ^^"1 uua cst PatHs, et Fiiii nalu- aliqua subslantia, velpersona fieret
sed in for- eliam juxta humanitatem ea-
ma serin.
j.,,
'
jjj^ «'
sive componeretur sed illis duo- ;
i93.de (^|f>„i cst Matris et Filii una nalu- bus velut indumento Verbum Dei
tempore,
quiests. la. Fx utraquc autem substantin, vesliretur, ut morlalium oculis con-
de Trinit. ,. • • •
^ ,
• •
cap. 17. ct divinitatis et humanitatis, unus ruenter appareret. Qui ideo dicilur
DISTINCTIO VI. 3U3
factus verus homn, qiiia verilatorn person<T sinfiularitaloin, non ut

carnis et aniiuce accopit. QucT (hio suspicemur in cariKMn mutalain di-
etiam in singularitr.lin vel unila- vinitatem. » Idoin (|n(iqiio tractans

tem sua» porsoiHo accopisse logitur, illud vorhum Apostoli : lf(il)itu i)i--p\x\\\Y>.2.
\\in\ i\v\\d illa duo,\{i\ aliqua }'es ex veiilus cst ul /io)no, manifoste os-
illis composita sit nna porsona cum tondil, Douin dici factum esse ho-
Verho, vol sit ^'orhum ; sed quia il- minoin, vel esse hominom socun-
lisduobus accedentihiis Vorho, non duiw /tabit)())i, i)i iih. 8^J. quxstio))U))i
est personarum numorus auctus, ut ita inquiens : « IMullis wMnW'^, /tahi- Au-ust.
"''73°"®
fieret quaternitas in Trinitate ; ct ///w dicimus ; vel /tahitu))i a)ii)ni,
'^"^'"'" ^
quia ipsa persona Verbi, qucTC erat sicut discipliiHO porceptionem usu
priussine indumonto, assumptione firmatam ; vel //«/^//^^m co)-po)'is, î-
indumenti non muta-

est divisa vel cut dicinms alium alio validiorem ;
ta, sed una eademque immutata vcl /tahitum eo)'um, qucne mem])ris
pormansil, Oiii secundtDti /lahittwt accommodantur extrinsecus, ut
„..ch
11-
Deuin hominom factuin dicunt. Ac- cum dicimus aliqueni vestitum,
im. S. cipiendo eniin hoininem, dictus est calceatum et hujusmodi. In omnihus
st me-
lum. Dous /acttis /to)rto, et propter accep- generihus inanifestum est, in ea re
tt{))i /io))ii)icm dichur Deus verusesse dici /tah i tiwj, qucQ accidit alicui,
/to)no ; ct \)Vo\)\QV assu))ientem Deum ita ut eam non hahere.
possit etiain
dicitur //owo esse Detis. Nam si es- lioc autem nomen ductum est ab Iljidein.
sentialitor, inquiunt illi, Deus esse illo vcrbo, quod est /lahere. Ilahittis
honio, vel hoino esse Deus intelli- ergo in ea re dicitur, qua^ nohis, ut
geretur ; tunc, si Deus assumpsisset habealur, accidit vel accedit.
hominem in sexu muliebri, et mu-
lieressentialiter Deusesset, et e con- Quatuor species /labitus distinguu)itur.
verso, at potuit Deus assumpsisse ho-

minem in sexu muliebri potuitigitur ; Verumtamen hoc interest, quia Prima spe-
°'«^ ^'^'^'-
miilier esse Deus, et e converso. quffidam eoruin, quae accidunt ygi tus.
accedunt, ut habitum faciant, non

Auclorilafes inducit, quibm /ixc seii- mutantur, sed ipsa mutant, in se in-
toitia roboratur. tegra et inconcussa manentia sicut ;
sapioitia, accedens homiiii, non ip-

G. Ne autem et isti de suo influere sa mutatur, sed hominem mutat,
r.Kpist.
lonora-
videantur, testimoniis in medium quein de stulto sapiontem facit. Qu<o-
nl20. Secunda.
productis quod dicunt confirmant. dam vero accedunt vel accidunt,
sic
Ait onim Augustinus i)i lih. de gra- ut mutent etmutentur, uicihus, qui,
tia novi Testamoiti : « Sicut non amittens speciem siiain, in corpus
augotur niimerus personarum, cum vertitur, et nos cibo refocti ah exilita-
caro accedit aniincT, ut sit unus ho- te atque languore in rohiir ahiiie
mo non augetiir nurnerus per-
; sic valontiam inutamur. Torliiim go-
Tertia.
sonarum, ciiin homo accedit Verho, nus est, cum ea qino accidiint
utsitunus (^hrislus. Legitiir itaquo vel accediint, noc miitanl ca (jiii-
Dous homo, ut intolligamus hujus bus accidunt, nec ah eis ipsa
mutanlur, annulus positus
sicut facta sit, ipsum Verbum Dei dico
in (ligito, quod genus rarissi- carnem factum, id est, hominem
Quaita spe-
cies con-
giuit com-
paia loni.
ine repcritur.
^
"i.,ir,
Ouartum genus est,
cum ea qua? accidunt, mulantur
factum, non tamen in hoc, quod
l
tactum est, conversum atque muta-
l .
^^^^^ ^ ^^^^ nalura, sed aliam speciem tum, » sed carne, ut carnalibus con-
et formam accipiunt, ut est vestis, gruenter appareret indutum. « Ita
qua3 dejecta atque deposita non ha- sane factum, ut ibi sil non tantiim
bet eam formam, quam sumit indu- Verbum Dei et hominis caro, sed
ta ; enim membris accipit
induta etiam rationalis hominis anima ;
formam, quam non habebat exuta. atque hoc totum et Deus dicatur pro-
Quod genus congruit huic compa- pterDeum, et homo propter homi-
Phiiip.2.ai'ationi. Deus enim Films semeti- nem. Quod si difficile intelligitur,
Snus^. 7^^^'^ exinaniml, non formam suam
mens fide purgetur a peccatis absti-
muisins, sed fonnamserviaccipie7is, nendo et bona operando difficilia ; |
neque conversus aut transmutatus enim sunt h^c. » Idem in lib. de ^^f^l^
in hominem, amissa incommutabili fide ad Pelrum : « Dei Filius, cum Pj-.inc
stabilitate, sed in sirnilitudinem ho- sit Deus sBternus et verus, pro nobis ad finl
minum factus est ipse susceptor, factus est homo verus et plenus ;
quoad
verum hominem suscipiendo habitu in eoverus, quia veram habet Deus sedV
inventusestuthomo, habendo
id est, ille humanain naturam in eo vero "^^^ ;
homineminventusestuthomo, non plcnus, quia et carnem hiimanam ^^^"^5
sibi, sed eis quibus in homine appa- suscepit et animam rationalem. »

ruit. » Quod autem dicit ut homo Hem : « Non aliud fuit illa Dei
veritatem exprimit. « Nomine ergo summi exinanitio nisi formae servi-
habitus satis significavit Apostolus, Hs, id est, nalurai humana?, suscep-

qualiter dixerit in similitudinein tio.Utraque igitur est in Christo
hominum factiis, quia non transli- forma, quia utraque vera et plena
guratione in hominem, sed habitu est in Ghristo substantia, » divina
factus est, cum indutus est homi- scilicet et humana. Idem in lib. 2.
nem,quem sibiuniens quodammodo contra Maximimun : « Cum esset
atque conformans, immortalitati per seipsum invisibilis, visibiHs in

eeternitatique sociaret. Non ergo homine apparuit, quem de foemi-
oportet intelligi, mutatum esse Ver- na suscipere dignatus est. » Item,
bum susceptione hominis, sicut nec in eodem : « Nos Christum Domi- Bar
membra veste induta mutantur, num verum hominem suscepisse *
quamvis illa susceptio ineffabiliter credimus, et in ipso visibiliter invi-
susceptum suscipienti copularet. » sibilem hominibus apparuisse, in
Ilis verl)is aperte innuere videtur ipso inter homines conversatum
Augustinus, Deum dici factum ho- fuisse, in ipso ab hominibus hu-
T)e moAo minem secundum habitum. Qui mana pertulisse, in ipso homines
nirca^.î! etiam ipsius Incarnationis modum docuisse. » Ililarius quoque m 10.
siveuui-
mo. ^Qipj-jg exprimere, quterentibus in lib. de Trinit. ait : « Quomodo Dei hu. <
quarto libro de Trinitate ait : « Si Filius natus est ex JMaria, nisi quod d!mn'
quceritur, ipsa Incarnatio quo modo Verbum caro factum est, scilicet *^'
DIST. VI. QIVESTIO I. 30.J
quod forma Dci

Filius Dei, ciini /// unitas post illam, qu,e rst iu Trini-
, pau- esHct, fonnam servi accepil. Ununi tatc. Unitas per accidens non |)olest
feiius
ad tanion eunidenique non Dei defectio- esse inaxiina inter unilates crealas ;
u. S.
ne, sed honiinis assuniplione profite- ig-ilur, etc.
niur, et in forma Dei per naturam Pi'(i}terea, naluia humaiia non Arûm. ?.
divinani, et in foiina scrvi ex con- uiiilnr Verho, ut foniia maleria»,

ceptione Sj)irilus sancti secunduni sive ut actus potenlia', sed manis e
lioiiiinis liabituin re])ertuin fuisse. converso, quia Verhuin est actus ;
Xon fiiil liahilus ille tanluni /lomi- ei'g'o non unitur, ut dans esse, sed
)iis, sed /// //o///////s; neque caro illa inagis ut recij)iens esse ; igitur,
caro pcccati, sed in similitudine etc.
carnis percafi. Audistis tres secun- Pneterea, inrmitum non potest Ai-gum. 3.
duin diversos positas senlentias et recipere m-e a creatura ; ergo non

pro sinûlis iiiducta testinionia. hahet aliquod csse creatum a natura
assuinpta.
{Finis lcxtus Magistri.)
Contra 6. de Trinit. cap. \. ct o.
Sicut ab 60 quod sapere est sapien-
Circa istani dislinctionem sex-
tia,itaah eo quod est esse dicta est
tain, inqiia Mafiister agit de Incar-
essentia sed non possunt esse plu-
;
nalione considerata ut in facto esse,

res sapienticG, quin sint plura sape-
qunnainlur tria.. Prinio, ulruni in re; igitur, etc.
Chrislt) sit aliud csse Verbi ab esse Ileni Anselmus il/o//o/. cap. G. Si- Aîum 4.
creato secundo, utruni Chrislus sit , ,

. . Idem 5.
;
cut se hahent ista tria : Luv, iucens, Tiii. oap.
ali({ua duo ; tertio, qua? illarum luccre, sic essentia, ens et esse ;
triuin oj)ini(), quas recilat Magister,
non possunt aulem esse in aliquo
sit tenenda.
plures luces, ({uin sint ])lura Iticere,
quia multiplicato priori essentiali-
QU.ESTIO I. ter, necessario mulii])licatur suum

poslerius ; ergo, etc.
Utrum in Cfiristo sit afiud esse Verbi
ab esse creato ?
SCIIOIJUM.
D. Thom. .3. p. q. 17. art. 2. u6i Cajet. Richard.

hic art. 2. quxst. 2. Alhert. q. 2. art. 4. D. In hac liltera tria supponuntur ut cerla.
Bdiiav. d. 5. arl. 2. q. I. ad \. Durand.
q. 2.
Primum, in Cliristo tot esse esse essenti;n quot
(Jahi-. quKst. 2. Suar. .'L p. toin. 1. dispiit. .3().
secl. i. Vasq. d. 71. Iâccon hic dist. 7. habet essentias. Secundum, unum tantum esse
quaesl. 1. in eo csse suhsistentiac. Tertiuiu, U\i liahere
esse pracdicationis, quot de eo pra?dicata di-
Circfi i)rimum, arpruiturquod non, cuntur. Sed de csse existenliae, ut distiniûitur
Jt. A. fjuia esse constiluit ens, et ita si ah istis, controvertitur. Et sententia lif^Miic,
.C.
Christus haheret duo csse, Cliristus ConVed. Cajet. Med. et aliorum est, niui csse
jn. 1.
Christo e.xistcntiam croatam, et declaratur
essetduo eiitia ; aut si esset unum iii
dupliciter. De acccptionihus vocis esse, vide

ens, non esset nisi uinim j)"r acci-
Scot. .'). .Mctaph. iii expos. com W. ot 1. Pori-
dens ; sed hoc est inconveniens, horm ([. 8. ad 2. ot (j. ."i^. et (j. W.). supor lib.
secundum Bernardum adEugenium l'ost. Suai. 1. Met. d. 2. sect. 4.
Pa|)ain : J/rSc est ma.Tima, inquit,

ToM. XIV. 20
m LIB. III. SENTENTIARUM
2. Respondeo (a) quod in ista quses- vo toti habenti esse perfectum, to-
lione certum est de cssc essenlicc, tuin non haberet aliquod essc ab
quod tanluni diflert alj essentia in illa parte, sed lantuin haberet no-
rnodo concipiendi, quod sunt in vum respectum ad illam j)artem, et
Cliristo tot talia cssc, quot essenticT. pars esset per se totius, sicut esset
Certuin est etiam de csse subsisten- de manu communicata de novo sup-
ticP, quod scilicet est esse actualis posito pra3existenti. Sed natura hu-
non dependen-
existentiie in seipso, mana advenit Cliristo, quasi inserta
tis in subsistendo ad aliud, ut ad supposito prceexistenli, ergo non
suppositum, quod non est nisi uni- dat sibi aliquod esse, sed tantuin
cum lale csse in Christo, sicut nec recipit e^.se ejus, supposito illo ha-
nisi unicum suppositum. De esse bente tantum novum respectum ad
etiain, quod signiflcat compositio- eam.
nem intellectus unientis prc^dicatum Prceterea, accidens non dat ali-
cum subjecto, quod est syncategore- quod essc subjecto, quia tunc tot
ma, ,de quo dicit Philosophus 5. essent csse in Petro quot acciden-
Metaph. quod essc signiflcat verum tia ; natura autem humana quasi
non esse falsum, patet quod tot accidentaliter advenit Verbo, quia
sunt ibi talia esse, quot possunt proeexistenti in se actu ; ergo,
pra3dicari de subjecto. etc.
Henr. Sed de css e iaVi actualis existen- Ista positio aliter declaratur, quia Goffi
Quodl
Quodiib. comparatur ad qua-
3.
îgg^ prout distinguitur ab csse essen- sicut quantitas q-
'^''°';l^~ ^\ ticG et esse subsistenticB, est dubita- ^

litatem et substantiam, et eadem
p. q. 17. et
Quociiib. 9. (^JQ utrum sit aliquod esse tale m quantitate utraque est quanta, subs-
Christo, aliud ab essc increato. Et tantiaquidem formaliler, quia reci-
dicitur (b) quod non, quia si hciec pit, et qualitas quasi per accidens,
natura esset in supposito proprio, quia recipitur in quanto, ita eadem
idem esset esse nalura^ et persoucc ;
existentia est formaliter suppositi,
ergo nunc, quia hccc persona
et quasi dans es,*?e sibi, et naturcT uni-
supplet personalitatem propriam, isd supposito existenti, quam exis-
quantum ad csse persona? ergo ;

tentiam parlicipat natura assumpta,
quanlum ad esse naturcB. et ita non oportet ibi ponere plures
Sed ad istud respondeo quod (c) existenlias.
supplet eam terininando dependen-

tiam naturse ad suppositum, sed non COMMKNTARIUS.
supplet ponendo istam identitatem,
qutc est inter ista. Similiter idem (n) Respondco, quod in isla, eto. In
(d) est cssc naturcT. et persona;', ista littera fnulta dicit Doctor. Primo, Esse
accip
quando cst iu supposito proprio, quod csse potest capi multipliciter. pli<
quia persona non dicit nisi duplicein Uno modo pro esse essentice, sicut di-
negationem uMvncsse naturce ergo ; cimns quod essentia dicitur ab essc,
qucintumcumque persona tollatur, sicut sapientia a sapere, et tunc tale
essc naturcje non toUetur. esse et essentia sola ratione diflerunt,

Preeterea, si pars adveniret de no- quia tantum in modo concipiendi,
;
DIST. VI. QU.ESTIO I. 307
quia f.«^ aocipitur in conorelo, ot cs- ipsiiis compositionis, seciinfliim quod

5f////rt in abstracto ; et simile patet a propositio est vera vel falsa, et talis
Doctore in 1. dist. 8. r/uaest. penull. de habitudo, sive tale esso, est ens ratio-
homine et humanitate, et de Deo et dei- nis, et sic quot praidicata possunt
tate, quffi inter se sola ratione dilTe- prsedicari de Christo vere, tot etiam
runt. Loquendo ergo in proposito de e.v.ê possunt esse ibi. De istis ^'.s.se su-
tali esse, quod est concretum respectu pradictis non est intentio quijestionis,
hujus abstracti, (\noA esi essentia quot si>d de esse actualis existentitO, quod
sunt essentiir in Christo, tot sunt est realiter idem cum essentia, cujus
etiam et esse, et hic nulla est difficul- est, ut satis patet in 2. dist. i. vide ibi
tas, quia in Christo est essentia divina glossam de essentia et existentia. Ti-
et humana, et sic tot sunt esse. tulus ergo quaeslionis principalis est :
Secundo accipitur essc pro subsis- An natura humana assumpta a Verbo

tere, sive pro incommunicabiliter ut dicat verum esse essentiai et existen-
quo et quod existere, et sic patet quod tia) realiter, et essentialiter distinc-
in Christo est tantum unum esse, quia tum ab csse essentia? et existentia3 es-
unum suppositum, sive una persona. senticC divina}.
Tertio accipitur esse, prout signifi- (b) Et dicitur quod non. Haec est opi-
cat compositionem intellectus, de quo nio Henrici, quidicit quod natura as-
Opin. Hen-
loquitur Aristoteles 5. Metaph. tcxt. sumpta a Verbo non dicit realiter ric. Quodl.
3. q. 2.
coni. 14. aliam existentiam ab existentia essen- quaere D.
Tiiom. 3.
Amplius autem et esse significat ve- tia^ divinse ; et probat, quia non est pact. q. 17.
et Quocll.
rum ?ion essCy quia non verum, sed aliud cssc existentias naturse et suppo- y. at-t. 3.
falsum, et sic, ut exponit ibi Doctor, siti proprii. Vult enim ipse, quod to-
cum dicimus ipsam propositionem tum essc existentite naturee sit [a sup-
esse, significamus ipsam esse veram ;
posito proprio ; cura ergo suppositum
et cum dicimus ipsam non es$e_, si- divinum vicem suppositi
suppleat
gnificamus ipsam essefalsam; veram, proprii, sequitur quod natura assump-
ut dicentes, affirmando quod Socrafes ta tantum habebit cssc existentia? sup-
est musicus, quia hoc verum est, ne- positi divini.
gando etiam, dicendo quod Socrates (c) Sed ad istud respondco. Doctor
non est musicus, quia hoc verum est dicit hic quod aliud est supplere vi-
dicendo autem quod diameter non sit cem alicujus natura^ in sustentando
incommensurabilis lateri quadrati, illam, et aliud est ponere identitatem
dicimus quod est falsum, et sic negan- illius.Suppositum enim divinum di-
Ao dicimus falsum dicendo similiter
; citur supplere vicem suppositi pro-
hominem esse asinum, affirmando, prii, ex hoc quod sustentat illam, et
dicimus falsum. Hoc autem csse signi- tamen non sequitur quod esse exis-
ficathabitudinem pradicati ad sub- tentia? suppositi divini sit essc existen-
jectum in propositione, qua) habitudo ti(C natura? assumpta^, qiiia non se-
fit ab inteHectu componente et divi- quitur, matoria prima sustentat in se
dente, et comparando terminum pra;- per informationom formarn substan-
dicatum ad terminum subjectum, et tialoin ;
ergo rv.v^ existenticX' materia3
ilia habitudo dicitur esse vel non esse prima3 est totum csse existentia) for-
;
308 LIB. ITI. SENTENTIARUM
mcc substantialis, et similiter patet de

SCHOLIUM.
subjecto et accidente.
3. Sed nota, quod Doctor non solvit ar- Impugnat seiilenliam allutam primo, quia
Nota. gumentum Hcnrici. quia si supposi- csse existentiae est terminus acquisitus per ge-
nerationem. Secundo, in Christo est vita crea-
tum divinum vcrc supplet vicem sup-
ta. Tertio, anima Ciiristi creatur. Quarto,
positi creati, sequitur quod si suppo-
Trinitas produxit naturam humanam Christi,
situm creatum dicit totum esse exis-
sed productio causativa terminatur ad exis-
tentiffi naturae, quod etiam et suppo- tens creatum. Quinto, humanitas dimissa a
situm divinum, quia eodem modo Verho non haberet novam existentiam. Sexto,
secundum eos natura Angeli non potest esse
suppositum creatum terminat depen-
sine sua existentia. Seplimo, humanitas prius
dentiam illius natura?, sicut et divi-
exislit, quam unitur. Rcjicit rationes adductas
num. Dico, quod si suppositum crea- pro opposita sentcntia.
tum diceret aliquod posilivum, et ve-
ram existentiam realem, ita quod Contra (e) conclusionem hujus
illud totum esse existentia) na-
esset opinionis arguitur nuiltipliciter. Texl
tura), quod si suppositum divinum Primo sic : generationis terminus

suppleret vicem ejus, quod tunc ipsa est esse existentia^, vel aliquid
natura nullam aliam existentiaip ha- habens tale esse, 5. Phijsic. Termi-
beret ab existentia suppositi divini; nus per se generationis habet esse
si suppositum creatum diceret
vero acquisitum per generationem Fi- ;
tantum negationem duplicis depen- h'us Dei vere generabatur ex ma-
dentiee, tunc ratio Doctoris concludit. tre temporaliter secundum Damas-

Si etiam diceret ahquod positivum cenum 53. c. et illius generationis Lib.3
reale eo modo, quo tenui supra in dn- termiuus est aliquid inquantum
ti?ictio?ie pritjm /ufjus,Ui^c iWud posi- habens esse existentiffi, non auteni
tivum esset aliquod existens additum. increatum quia illud
,
esse non
naturse singulari propria existentia fuit efTectum per generatuinem

existenti, et tunc si suppositum divi- temporalem ergo aliud esse. ;
num suppleret suppositum creatum, Pra3lerea, secimdo de Anima: Text
non esset propria existentia natura^, Vivere viventibus est esse; sed in
nec etiam existentia sibi addita, quia Christo fuitab increata,

alia vita
non informaret illam, neque perfice- aiioquin non fuisset vere morluus,
ret, ut paiei disti?2C(io?2e pi'ima. quia mors est privatio verse vita>
(d) Similiier idem est esse. Dicit vita autom increata privari non
Doctor quod essc natura et personae potuit ; et ita fuit in eo aliud vive-
sunt idem, quia persona nihil dicit re, et per consequens aliud esse
ultra naturam. Prffiterea, anima creabatur; crea-
Sed postoa occurrit difficultas : Si tio terminatur ad naturahter exis-

esse persona} nihil est, quomodo tunc tens ergo fuit aliqua existentia
;
natura pryedicatur de supposito. H?ec actualis aninicT, inquanlum termi-

difficuUas soluta est d. i. q. i. hujus. navit istani actionem non increata,
;
erg-o creata.
Itom, illam naturam quam \qt-
bum personavit, tota Trinitas pro-
;
DIST. VI. QLVESTIO I. 309
duxit iii rati<)ne causa? efficientis,
et conservavit ; causalitas auteni COMMKXTARIUS.

causcT efncientis ot conservantis
non l(M'niinal)alur nisi ad aliquod (6) Contrn conclusionem. II ic probat 4.
ejfisfcrc nitii iiicrcalimi, (niia iiiliil Doctor quod natura assumnta neces- Aiiquid
efficil se ; iiiilur, etc. sario includit propriam existentiam, n'''-ari con-
Prielerea, si ista natura diinil- et supponit quod Filius Dei vere i^ficiter.
teretur a Verbo, non oporteret sihi genorabatur ex matre temporaliter.

acquiri novuiii csse per ^•eneratio- Sed nota tamen, quod aliquid per
nein, nec per creationein, et lamen se generari convenit tripliciter.
ipsa diinissa, ox lioc quod diinissa, Primo, ut terminus totalis genera-

non essetanniliilata, nec esset ens in tionis, et sic totum compositum per
potentia, ul aniina Anticlirisli ante se generatur.
creationein; ergo hal)eret aliquod Secundo, ut terminus formalis par-

esse in aclu, et non novum, quia tialis tantum, et sic forma partis dici-
per nnllain mutationein positivain ;
tur generali.
ergo idein quod niodo liabet ; ergo, Tertio, ut subjectum generationis,
etc. et sic materia in eodem instanti, quo
Prcoterea, natura Angeli posset recipit formam partis, dicitur subjee-
assumi a Vorbo, et illa non po- tive generari,quod tunc eontingit per
test manere eadoin, nisi manoat sua aliquod novum in ipsa generatum.
existentia eadem secundum istos; Potest etiam addi quartus modus, et
ergo nec natura humana modo est quod sicut suppositum creatum di-
posset manere eadem in Christo, eitur vere generari, quando totalis

nisi manente sua existentia. Con- terminus generationis generatur in
soquontia est manifesta, quia ita ipso, sic Filius Dei generari dicitur
intrinseca est existenlia sua uni, temporaliter ex hoc quod totalis ter-
sicut alteri ; ergo, etc. minus generationis temporalis fuit
PrcCterea, fundamentum relatio- vere productus, et in ultimo instanti,
nis naturaliter prfficedit relationem, quo habuit esse, fuit unitus Filio Dei
et socundum esse actuale proocedit cum ergo generatio realis et omnis
rationem relationis aclualis; unio actio realis habeat de necessitate ter-
ista fuit relalio actualis ; ergo ejus minum realem, ut patet a Doctore
hindamontum prcTcessit naturali- in I. dist. 3. quaeat. 6. et terminus vere
ter secundurn esse actuale; funda- realis est secundum veram existen-
monlum autem illud erat ipsa tiam, et generatio, qua dicitur Filius
natura totalis, igitur, etc. Confir- Dei generari temporaliter, est vere
inatur, quia prius naturaliter ani- realis et nova ; ergo terminus totalis
ma porficit corpus, quam tota na- generationis fuit vere realis, et illud
tura esset nata assumi; in illo non potuit esse, nisi natura humana,
prioii forma fuit actus materifO, secundum quam dicitur Filius Dei ge-
ot por consoquens dabat esse sibi nerari temporaliter ergo natura hu-
;
quod 11(111 corrumpebalur per as- mana in Lllio Dei dieit propriam exis-
sumplionem. tentiam realem.
310 LIB. 111. SErsTENTIARUM
esse acquiritur sibiper transubs-

UM. tantiationem subjecti, quia per nul-
Resolvil humanitaLern Christi habere exis- lain transmutationem positivam?
tentiam creatani et propriam, sed non subsis- puta generationem vel creationem;
tentiam propriam vel crealam, in quo conve-
ergo prius habuit
in subjecto
niunt Theologi et Pliilosophi, quibusdam
actualem existenliam, et eamdem
Thomistis excepLis. Docet eLiara supposilum
quain post; igitur, elc.
Christi existere simpliciter existentia creata,
quaj sit ipsi propria, quod bene declarat. Contra terliam (h) persuasionem
de quantitate, illa si valerel, con-
Conlra (f) raliones islius opinio- cluderet quod natura humana esset
Per solum nis arguo, et contra primam sic :
formaliter existens forma increata,
respectuni
rationis
Si Verbum (antum habeat respec- quia qualitas est formaliter quanla
Verbum tum novum ad naturam,
nondicere-
et illc eadem quantitate qua substantia,
tur forma- erit respectus tantum; rationis et tunc natura illa esset formaUter
liter homo,
cum autein per respectum ratio- bona bonitate increata, et ita iii
nis non dicatur subjectuin forma- infmitum diligibiiis, et sic de veri-
liter esse aliquid, ergo Verbum tale et de aliis.
inquantum liomo, non erit forma- Concedo conclusiones primarum

liter aliquid; consequens est con- rationum, quod natura ista ex quo
tra illud, e.i:tra de luiereticis, c. cum non est tanlum in intellectu, neque
CJiristus, ergo, elc. in causa, sed extra causam suam,
Pj'a3terea (g), pars adveniens necessario habet suam propriam
toli, non dat esse toti, sed recipil, exislentiam actualem, sicut suuin
qtiia perficitur a foi'ma lotius, proprium esse quiddilativum, sed
quia si remaneret distincta sicut non habet propriam subsistenliam,
prius, non reciperet esse totius, sed quia subsistentia ullra existentiam
vel haberet proprium esse, vel nul- negationem duplicis
nihil addit nisi
lum ; sed natura humana unita dependentise, sicut dictum est de
Vei'bo non informatur a Verbo, sed personalitate dist. i. quxst. i. Ista
manet simpliciler distincla; vel igl- autein existentia non est indepen-
tur nullum esse habet, vel aliquod dens, sicut nec natura, cujus est;
esse ])ropriuin. sed talis existentia est ibi tantum
Gontra argumentuin de
aliud existenlia Verbi ; ideo hic est tan-
accidcnte, arguo sic Accidens ha- : tum una subsistentia.
bet proprium esse actualis existen- Dico etiam ulterius, quod est alia Sup
tura
tia3, quia polest per se existere; existentia ab increata, qua3 sit pro- ti el
exis
igitur, etc. pria existentia liujus suppositi, et creal
generationem tcrininat se-
Iteui, simpliciter. Primuin declaro per pria,
pli<
cundum cjuid, licet nullius gene- oppositum.

rationis terininus caret esse actualis Ideo enim (i) existentia pedis mei
Quarititas existentiie ; igitur, elc. non est existentia niei, licet sit in
panis per
transubs- PraUerea, facta transubstanlia- ine, quia ego non sum pes, neque
tantiatio-
nem nul- tione panis in corpus, quanlilas subsistens respectu pedis, sicut sup-
lum esse
acquirit. est ibi actualiler existens, et nullum positum respectu nalura?, sed e
DIST. VI. QU/ESTIO I. 311
convorso mai:is pes oxislii por oxis- 11,0 non orat priina oxislonlia lin-
lontiani inoi, ol idoo exishnilia po- jns snpposili, sed advonions oi jani
dis non ost alia ah illa qna oxislo, liahonli esse perfectuin, ideo vi-
sod lanlnin ost aliqua exislonlia debalnr esse oxistonlia sni)|)osili
partialis iii illa ([na existo: sed secundnni qnid, ut sic, licot in
opposituin osl liio : Verbuni eniin (ilirislo deberet concedi esse plnres
snl)sislit in natnra huinana, siout existentias, non tamen plures exi-
snpposilnin in nalura, })ropter quod slonlias (^diristi, quia tanlnin una
proj)rie dicitnr lionuj , et ideo ut i^riina esset ejns simpliciter,
proprie est oxistons exislentia lin- aliio autoin essent ejus socunduni
jns natura'. qnid.
Secnndo dioo etiam, qnod siin- Sod istud non concludit, quia
plicitor existit isla existenlia ; licet non omnis existentia alicujus non
enim Socrates formaliter existat priina est ejussecundum quid, si
existontia albi, (piia formaliter est illud non est natum dare existen-
albus, non tamen simplicitor, sed tiam secundnm quid, (pialis est
secundnm quid existit illa oxislon- omnis natura substantialis, qnali-
tia, quia illa existentia est secun- tercnmque se habeat ad illnd cni
dum qidd, et maxiine respectu dat esse . Quod si oinnino liat
existontia} Socratis, qua3 est in se altercatio, pro eodem accipi esse

existenlia simpliciter; sod in pro- non priinum suppositi, et non sim-
posito existontia natuno humana:' pliciter, nunc non est conlentio '
est in se existentia simpliciter, nisi in Verbo, noque opiniones

prout ens dividilur in ens siinpli- qutO videntur oppositfO, contradi-
citer, et in ens secundum qiiid, et cunt. Sed quando res constat, non
ens simpliciter est sul)stantia, ens est vis facienda in nomine, secun- Wem 5.
*
iiGCu ndum quid est accidens ; exis- diun \uy:us{\uuin primo /fetracf. Lib. 3. c.
tcntia autem naturic huinancjo est Ha^c opinio socunda quantum ad

existentia subslantice ; igitur cum iHnd (piod tonet de duplici exis-
Verbuin divinuin simplicitor sit confirmatur per Da-
tentia actuali,
hoino, simpliciter existit illa exi- mascenum cap. (jO. ubi vult quod in
stentia. (ihristo sunt ducC voluntates et
Et si dicas, quod vornm est, immediatius se
<lno velle; sed esse
quod ejus existonlia in sc sit habet ad essentiam qnain velle ad
existontia sin;plioitor, non tamen voluntatem ergo magis necesse
;
in Vorbo. est ipsa plnrificari secundum pln-

(ôntra, fpialis est existentiain se, ralitalom naturariim.
tale existere dat cni(;nnH[ue exis- Ad argumonla. Ad primnin dico g
tenti per ipsam ; Vorbum exislit quod elsi iii (Ihristo sint vo- ^d a..^ i_
diiai
existentia ista, scilicet per nalnram lunlatos,non tamon ^bio volontos,
^*JJ|^,^JJ^JJ"^_
hnmanam ; igitiir, otc. ouia concretum non mimoratur ahs- '^^'""' '^''^"
quo nuine-
. . . . .
Et istud nllimum forte erat ralio ([in; nnim^rcatione supposili sicnt i-at'"'>«
1
• • . . .
suppositi,
,
motiva aliorum do illa opiiiione, [)alol do habonte ducis sciontias, qui de qno ci.
([uia ista existenlia natura; huma- non dicitur duo scicntes. Ila in
proposito si sint plura esse, quorum Ad aliud, concedo quod natura Ad
utrumque erit esse simpliciter sup humana est possibilis, sicut effec-
positi, non sequitur suppositum tus est possibilis respectu causse,
esse duo entia. sed non sicut perfectibile ab ipso
Et etiam in forina arûendi {k) Verbo, quia Verbuni po- nullius

cum dicitur, rsse constituit ens, test esse forma; et e converso, eliam
ergo plura esse, plura entia, est natura non est forma Verbi, ideo
fallaciaconsequentis a destructione non dat esse per informationem,
antecedentis divisio enim antece-
;
sed per unionem. Sicut enim ex
dentis et consequentis includit ista unione Verbum hac natura est
aliquam nefâlionem circa utrum- homo, ita hac natura est existens
que. exislentia hujus natura3.
Et ad conrirmationcm rationis, Ad aliud patet per idem, quia ^^

cum dicitur quod tunc esset Chri- infinitum nullam perfeclionem re-
stus ens per accidens, dico quod si cipit, qucC informet ipsum ; tamen
accipiatur ibi proprie per accidens, sicut ista natura unitur sibi sine
ut duo genera vel res
a^-p:regat receptione passiva alicujus perfec-
duorum generum, non est ibi ens tionis in Verbo, ita Verbum ex
per accidens, quia natura divina in taliunione est existens existentia
nuUo genere est. Natura etiam hujus natura?.
humana nulli accidit, quia vere Ad argumenta pro opinione patet
est. Si tamen dicatur unum per de parle et accidente et quantitate,
accidens propriequodcumque in- quia improbata sunt arguendo con-
cludens duo, quorum unum adve- tra eam ; nec enim ipsa natura est
nit alteri habenti esse completum, pars alicujus tolius, nec in se acci-
et non est forma per se informans dens, nec formaliter existens exis-
illud constituens tertium, posset tentia increata.
concedi, licet in proposito non bene

sonet. COMMENTARIUS.
9. Ad aliud Bernardi, dico quod
Unitas du- unitas uolest dici maxima, vel ex (f) Conlra rationcs istiits, etc. Doctor k
pl— .
di-
plicitei- ^- .
A
. ,. . .
. .
.
'
.
^ ' ^*
citurmaxi- privatione distmclionis, vel ex pri- arguit contra primam rationem, non improb
ma. dequo
d. 2. q. 1.
.
vatKjne illorum
.
unitorum
.
m
. .
ipsa primam in ordine, quia solvit illam,

unitate. Primo modo non est hic sed contra illam, quse est ibi : Prsete-
maxima unitas, quia maxima est rca, si pars, ubi dicit Henricus quod
hic distinctio naturarum. Secundo Verbum habet tantum novum respe-
modo potest concedi maxima uni- ctum rationis ad naturam humanam,
tas post unitatem Trinitalis, quia et secundum illum dicitur homo et ;
ipsa unita sunt perfeclissima, quia hoc patet esse falsum, quia coneeditur
unum cst infinitum, et alterum est absolute quod secundum naturam hu-
substantia perfecta in se, et ex unio- manam est quid vere, vel aliquid, mo-
ne ejus ad reliquum est perfectissi- do quid proprie, ut in supposito, non
mum per connnunicationem idio- potest dici de aliquo secundum res-
matum, quia est Deus. pectum rationis.
DIST. VI. QU.ESTIO I. 313
culta?. (g) Prxlerea, pars. \n ista littera dom modo se haboat ad suppositum ^j^^^,^ ^^^^
siint aliqiia importnnlia difricultatcm. divinum, et ad naturam bumanam existeniiie.
Prirao dicit quod pars adveniens toti, suppositatam in illo, sicut quantitas
noii dat sibi essr. lioc non vidctur ve- se habet ad substantiam creatam et
rum, qiiia si totum constituatur ex albedincm, quod natuni luimana crit
suis partibus, sequitur quod ilki' j)ar- formaiiter infinita, ita enim albedo est
lutio. tes dant sibi esse. Dico, quod Doctor formaliter quanta quanlitate, sicut est
loquitur de partibus advenientibus substantia, quia si quantitas sit infi-
toti post suum m^completum, ut pa- nita albedo extensa in illn, dicetur
tet de nova parte, qua?udvenit sibi per formaliter inflnita ; cum ergo existen-
aiigmentum, et illa non porlicit totum tia divina sit formaliter infinita, et
quantum ad esse totius, quia priTsup- natura humana sit formaliter in exis-
ponit ipsum in suo esse essentiali ;
potentia divina, sequitur quod ipsa sit
test tamen porficere qnoad aliquam formaliter infinita.

perfectionom non sibi essentialem. (i) /deo enim existenlia pcdis. Dicit
Secundo dicit quod hujusmodi pars primo quod existentia pedis Francisci
adveniens toti perficitur a toto. Quod non est existentia ipsius Francisci,
polest dupHcitor intelh'gi, vel quoad loquendo de totali exislentia; palet,
esse participalum quod participat a quia si pos Francisci esse': tota exis-
toto, vei quoad suum esse proprium. tentia Francisci, tunc Franciscus ni-
Primo modo est verum quod pars per- hil aliud esset realiter secundum exi-
id pars ficitur a tolo. Secundo modo non per- stentiam, nisi pes.
liciatiir
)to po-
ficitur a toto, nisi dicatur quod ipsa Dico etiam quod pes Francisci non
t in el
pars, ut separata, ut puta aliqua pars est pars existentia? Francisci, loquen-
dupli-
iter. carnis, qute non animatux" ut separa- do de existentia Francisci pertinente
ta,non dicatur habere tale esse, sed ad totum me essentiale Francisci.
quod tantum dicatur caro aBquivoce ;
Secundo, dicit quod pes in Francis-
quidquid sit in proposito, Doctor ha- co magis dicitur existere existentia

bet intentum quod natura humana Francisci, quod potest dupliciter in-
habeat proprium esse existentiae, et telligi, vel quod ultra existentiam ip-
non esse suppositi, quia non est pars sius pedis participet existentiam to-
suppositi, nec perficitur ab ipso, sicut tius, ut est pars illius, vel quod nul-
pars alicujus totius pcrficitur ab ipso lam existentiam pedis includit, nisi
toto. existentiam totius, ita quod si esset
(h) Contra tertiam persuasionem, separatus, non diceretur pes existere
3.
quia dixit Henricus quod quantitas, aliqua propria existentia, nisi forte
ut recipitur in substantia, est illud, a?quivoce, quia, ut sic, separatus non

quo formaliter substantia dicitur esset proprie pes.
quanta ; ut vero ipsa quantitas recipit Dicit tortio quod Franciscus non Q„o,nodo
accidens, puta albedinem, illa albedo potest dici subsistens respectu pedis; norposslt
'iicisubsis-
erit quanta tantum per accidens, quia patet, quia si sic, posset dici supposi- tens.
iristo ipsa recipitur in quanto. Dicit modo tum quod non

podis, vidotur, quia
plura
jnum Doctor applicando ad cxistentiam di- tunc sequoretur quod Franciscus es-
;bsis-
.1, et
vinam, quod si existentia divina eo- set pcs, sicut de quolibet supposito
existente in natura, et illud quod pro- bum numero, includit tantum unum
prie subsistit in aliquo, dicitur esse suppositum, et potest includere plures
existcns cxistcntia illius, quod vere albedines ; cum vero dico plura alba
suppositatur in illo; cum ergo Ver- numero, de necessitate includit plura
bum divinum dicatur vere supposi- supposita et plures albedines, et ideo
tum, et subsistens iu natura humana, bene sequitur, est unum suppositum
dicetur vere existens existentia natu- numero, et una albedo numero ; ergo
ree humanas. unum album numero.
7. (l^) Et ejiam in forma arguendl. Di- Et similiter sequitur, sunt plura sup-
cit Doctor quod liic est fallacia conse- posita distincta numero, quee dicuntur
quentis, a destructione antecedentis alba ; ergo plures sunt albedines, non
ad destructionem consoquenlis, sive tamen e contra, sunt plures albedines ;
a negatione minus communis ad ne- ergo unum suppositum numero, sic est
gationem magis communis. Nam cum de esse et ente, etc.
dico, una albedo constituit unum al-

bum, ergo plures albedines plura al-
ba. Ibi enim est divisio antecedentis, QU/ESTIO 11.
et consequentis, quec includit negatio-

Utrwn Cliristus sit aliqua duo ?
nem, quod potest dupliciter intelligi.
Primo sic Una albedo distinguit
:
Alonsis 3. Yiart, qusest. 6. membr. 2. art. i.
unum ens numero a pluribus entibus ;

Divus Tliomas 3. part. qusest. 17. art. i. et
hic quxst. 3. art. i. Divus Bouaventura art.
patet, quia quge sunt principia essendi I.quxst.i. Ricliardus art. 2. quxst. i. Durandus
eo modo quo sunt principia essendi, quxst. 3. (iabricl. quacst. 2. Suarez. 3. part.
tom. i. disp. 17, sect. 2. Vasquez 3. part.
eo modo sunt principia distinguendi, quxst. 70.
ut patet a Doctore in qiiiest. iiltima

P,. ologi ; ergo plures albedines distin- Secundo quaero Utrum Christus :
guunt plura entia numero, sive cons- sit aliqua duo ? Quod sic, quia Chri- Maj;. i
tituunt plura numero distincta ab instus secunduin quod houio, est ali- /• ^
vicem, et ab uno numero, nam in tali quid, secuudum illud, Exira de

distinctione includitur negatio, quia si Ildereticis, cap . Cum CJiristus,
distinguit unum numero, facit illud et secuudum quod Deus est
illud,
esse non plura numero, et si distinguit aliquid ergo secundum quod houio
;
plura numerojfacitilla essenon unum est idein aliquid, quod est Deus,
numero. vel aliud aliquid. Similiter secun-
Secundo, quia unum numero dicit dum quod Deus est idem aliquid
negationem plurium numero, et/?/;^r« quod homo, vel aliquid aliud;
?2;/mero, dicit negationem unius nume- sed secundum quod Deus, non est
ro, ideo non sequitur, unum esse nu- idem aliquid quod homo, quia lunc
mero, constituit unum ens numero, luimauitate esset Deus; ergo aliud
Q^nodi nQ^d.i pkira numero ; ergo plura et aliud, ergo duo. Sod secuudum
esse numero constituunt plura enlia quod homo, non est idem aliquid
numero, quiJB pluralitas entiura negat quod Dcus, sed aliud aliquid, et
unitatementis numeralem,ettotaratio similiter secundum quod Deus, non
stat in hoc, quia cum dico, unum al- est idem aliquid quod homo, quia
:
DIST. VI. QU.ESTIO II. 315
Uiiic liLiinaiiilalo esset Deiis ; igiliir nas pro et contra, qiuere distinct. 7.
aliiul, elc. /// '1. opinione.

\rg.2.^ PnLUerea, Dainasccmis •');$. cap.
^\oti lotnni cmicni Dcus; uoii soluiii scnoijuM.
euiiu est Deus, si uou est lauluiii

Cliiislum noii osso duo masculiii»', (luia non
Deus ; ergo est Deus, el aliijuid duo supposita, nec duo ncuUalilcr, quia non
aliud quaiu Deus, et ita diio. C.oii- ost natura linmana, quain tamon in se liabet,
sequenlia patet ex siiuili, quia si Kst de Fido, ex Coiicil. E[)liesino in confos.
non lanluin lioino Fidei, et can. 2. et 3. et Symb. Atban. Cbal-

hoino cuiril, et
ccd. act. 3. quinla Syn. act. 8. se.xta Syn. act.
ciiriil, ery-o alind ah hoiuinc
11. el 18. In solutione ad primuin, dal juil-
curiil ; eip» siinilihM- a [)arle i^ra^-
cbiam doctrinam de reduplicativis, de quo
dicati. vide eum primo 1'rior. ([iia;st. 3i).
ext ?2.
Prcelerea, secuuduin Philoso-
jihiiin •). Mctaph. cap. de Uno Ad qiuTstionem quod 3^ (a) dico
Diirerentia specie infert diflereuliaiu conciusio est inanifesta, quod non vide di-
nuinero, sicnt dirrereutia genere est duo masculiue, quia non dua^ 3"^ 'g^^-J;
^*
iiifeil dilVerenliaiu specie; sed hic persoucc, qnia tunc non esset unio "•
est diirerenlia quasi specifica naiu persona nec duo neutralitcr,

;
Inraruiu; ergo nuineraliSj el ita duo. quia non est natura liumana, licet
7 Praeterea, sicut inascnlinuiu per- liabeat in se duo neutraliter, id cst,
b^^s c
tiiiet ad supiiosilnm, ita nentruin duas ualuras ; crgo nullo mod(j cst
ad naluiam, converso secun-
et e duo.
duin Damascenum •)•'{. cap. ergo Ad priinum (h) argumcutum in
^j ^1- 1
cuin ihi sinl ducT naturcO, potest opnositum,

iÂ
dico quod
i 7
elsi inqnan-
1
i>octiinii
_
deredupli-
dici duo neutraliter, sicut propter tum Dcus sit aliquid, cl inquantum cativis.
uuitatem supposili dicilnr unus hoino sit non laincu

ali({uid, se-
masculine. ('onlirmatnr ratio, qiiia quilur quod inquantum hoino sit
tres persona' diviucT, sicnt dicuntur idein aliqnid, ({uod est Dcus, nec
trcs masculine projjter trinitatem aliud ali({uid, quia propric accij)ien-
suppositorum, ita dicuntur unum do inquantum, ut scilicct nolat
neutraliter propter unitatem natu- illud quod scquitur esse rationcm
raj; ergo per oppositum hic. inhccrentiae prccdicati, est fallacia
2. (lontra, (Jhristus uon est uisi consequcntis, argucndo ab iuhcC-

«tioop- Dens homo, et ha^c non sunt
et rcntia prccdicati supcrioris ad iii-
posit.
duo, quia Deus est homo, et onmis hffircntiam pnTdicali infcrioris cum
praidicatio est respectu alicujus uni- inquantum ; undc non oportet illud,
tatis, sive per se sit, sive pcr acci- quod cst ralio inlncrenlicje supcrio-
dens, non ratione dualitatis; ergo ris, esse rationem inlhcrcnticJC in-
(Ihristus non esf alicina duo. fcrioris. Nunc autcin esse idcm
Prcjcterea, Allianasius in Symbo- aliqiiid (jiiod csl hoino, est infcrius
lo : i\on duo tamcn, scd unus est ad esse aliijuid dictuiu dc Vcri)o,
Cliristus. et similitcr essc idcm ali(jiiid, qiiod
Item llilarius 0. de Trinitatc, est Dcu.s, est iufcrius ad csse ali-
vide illnd, et alias ancloritales bo- quid dictum de hoinine, cl idco

; ;

inquanlum homo sit aliquid,
licet prffidicati, quae non determinat in
non tamen sequitur, ergo inquan- comparatione ad pra^cedens, et syn-
tum liomo est idem aliquid quod catcgorema natum est determinare
est Deus. Similiter ex alia parte, unum extremum in coinparatione
licetinquantum Deus sit aliquid, ad aliud extremum
tamen quia ;
non tamen imjuantum Deus est rei est sermo subjectus, et non e
idem aliquid quod est hoiiio. converso, potest dici quod dictio
(c) Et si arguas, ergo est aliud exclusiva alio modo excludit addita
aliquid, quia idem et dwersmn suhjecto, alio modo addita praedi-
sunt per se ditTerentia^ entis divi- cato, quia addita subjecto pra3cise
dentes omne ens 10. Metapli. excludit respectu praedicati omne
Respondeo, non sequitur, quia illud, quo vere non dicitur
de
Neutrum neutrum oppositorum oportet in- subjectum, neque per se, neque
contradic-
esse cum inquantum; neque enim per accidens, puta solum album
tnrinrum
opovtet di- deitas est ralio alicui essendi idem currit, Socratem currere vel musi-
01 de quo-
libet cum homini, quia tunc in Patre esset cum currere non excludit, sed ni-
ly inquan-
tum. ratio essendi idem homini, neque grum currere, licet Socrates vel
est ratio essendi aliud ab homine, Musicus non dicatur de albo, nisi
quia tunc repugnaret ei istud quod per accidens ex parte prsedi-

; sed
est esse hominem, quod est falsum, cati excludit respectu subjecti quid-
quia Deus est homo. Siniiliter hu- quid non formaliter vel essentiali-
manilas non est ratio essendi idem ter dicitur de prffidicato, nec e con-
Deo, quia tunc in quolibet homine verso, et niaxime ejusdem generis,
esset ratio essendi idem Deo? puta hoc est solummodo album
et tunc omnis homo esset Deus potest excludi, quod huic subjecto
nec est ratio essendi aliud a Deo, nulla qualitas inhsereat nisi albedo.
quia repugnaret cuilibet homini Et hoc modo accipitur (f) in divi- Dictio
esse idem Deo. nis cum negatur ista : Chrislus est clusiva
ter se
Si tamen ly inquantum (d) non solus liomo vel solus Deus. Haec bet adc
subject
acciperetur stricte prout dicit in- enim falsa non quia aliquid
est, aliter £
dita pr£
htjerentiam praidicati, sed tantum dicatur de Christo, de quo non calo
specificando, prout dicit rationem dicatur Deus, sed quia non omne
illam, secundum quam subjectum dictum de Christo est formaliter vel
accipitur in se, posset concedi essentialiter Deus, quia homo di-
quod inquantum homo est idem citur de Chrislo, et tamen non
aliquid quod est Deus, sed tunc est formaliter Deus, vel dictum de
non sequitur quod humanitate Deo.
esset Deus, quia hoc pertinet ad Conceditur (g) ergo ista commu-
illum intellectum de ly inquantum niter: Christus non tantum ho-
est
reduplicativum. 7)10, nec tantuni Deus, sed non
5.
Ad aliud dico (e) quod licet com- sequitur ex lioc, ergo est aliud
Doctrina
muniter non sit tradita Logica de quam liomo, vel aliud quam Deus
de exclusi- exclusione addita pradicato, forte consequentis,
vis.
sed est fallacia ar-
quia importat negationem ex parle guendo a propositione habente
plures causas voritalis ad nn;iin noii osl illa* duiv nalin"a\ Undo ad
illarum. cttnoliulonduni hoc pnodicaUiin osso
In j)roposito ouim vorificatnr (hio do ('liiisto, si naUna' snmanliir
aiilocedons pro isto inlollocln : |)id modio, vol major orit falsa, ot
C.liiislus non ost solummodo illiid, lioc si nalnra^, sij;niliconlnr iii coii-
(inod est formalilor vol esseutiali- crolo, siinKMido sic, Dons ot lioiiio
tor Dons, vol non habens solam sniil diio, (lln'istns est Dous ot
doitalom, (juasi illa exclusio poiia- lnMiio, erf^-o osl diKi. Major est falsa.
tnr circa abslractnm intolloclnm in ^'ol iiiiiior, si iii abstraclo, nt si sic
concroto, quod oxponitnr })or lia- ar^natur, humiuiitas et doitas snnt

bons talom formam socnndum Da- duo ; (^hristus ost bumanitas, Dous
masconnm raj). o7. Dous enim est esl homo ot deilas ; orô duo. INIiuiu"
babens naluram divinam, ot homo est falsa. Vel si in majori snmantur

humanam ; ot ila i)otest uegari ista in abstracto, et in ininori iii concro-
propositio (b) : C/iristus est tantum to, erunt quatuor terniini, ut si sic
homo, vel quod exclusio excludat a arguatur : Ilumanitas et deitassunt

praMlicato formalitor accepto, vol duo : Ghristus cst Deus et homo,
quod excludat a forma importata ergo duo, sunt quatuor termiui Jiu-
per praHlicatum, non autom a sup- manitas ai dicinitas, liomo et Deus,
posito (i) habente formam. Cliristus duo, et sic nihil sequitur.
Kt ratio islius (k) acceptionis ex- Por hoc patet (o) ad simile de Tres perso-
ntedivinfe
clusionis in praedicato, nou in sub- personis. Tres eniin persona^ sunt suntuuuni,
tauien
jecto, possot assignari, quia licot unum, qnia illiid unum, quod est ires
si
hoini-
nes habe-
snbjoctum (l) supponat pro supposi- nalura, j^rcodicalur do eis siiinil et
rent unam
to, tamon prcedical
i^ra^^dicalum de qualibet earum. Si autom liabo- animani,
noti essent
forniam importatam por ipsum et renl ali(|iii(l unnm, ([uod non ])i70- unum.
non supposilum. dicarotur de eis, puta si tres homi-

\(\ dicluin Damasceni cum dicit : nes habcrent unam aniinam intol-
Xon totum est Deiis, potest exponi loclivam socundum [iclionem Aver-
syncategorematice sic, id est, non rois, non diccrenlur aliquid uniiiii,
utra([no natura est Dous, vel non sod habentos unuin. Ila in j^roposi-
toliim formalitor, id ost, non utro- to, (^hrisliis non dicitiir duo, licot
qu(3 quod est in eo formaliter habeat in se duo vol duas naluras,

Doiis. luimanain scilicot ot divinam, sicut
hristo Ad aliud de -3. MetapJi. (m) coii- noc comj)ositum jier se dicilur duo,
t duo
I
nero,codo qiiod in (^hristo sunt dua' iia- li!'(;l liaboat iii so duo, scilicet mato-
in ipse
non sequitur riam
I
unum tura' iiumero, sed et fornuim.

aero.
qiiod (ibiistus sit duo numoro,
(piia Christus non est altera illarum COMMENTARIUS.
duaium naturariim.
Ad ullimum (n) patet per idom, {a) AU (ju<-cs[7(uieui dico. lM)i Doctor 1.
quia dua; esscntiaj dicuntiir diio dicit quod non polest dici duo ma.scu-
neulraliter, sed non hoc
proptor line, quia si essct duo masculine, de
Christus est duo neutralitor, quia necessitate essent dua^ pcrsona^, ita
quodsi secundumnaturam humanam animal inquantum animal, vel homo

diceretur^^;2?<smasculine,etseGundum inquantum animal, est risibilis, non
naturam divinam dioeretur unus alius valet, quia non sequitur quod si ani-
masculine, tunc essent ibi duae perso- mal in communi est causa inhaerentiae
nffi subsistentes in duabus naturis ; et sensibiiitatis ad ipsum, quae converti-

si sic, ista unio naturse humana? ad tur cum animali, ergo est causa in-
divinam, non esset unio personce, quia haerentiserisibilitatisrespectuhominis,
dicimus nos quod natura divina et vel respectu sui ipsius, arguitur enim
natura humana sunt unita in Verboin a superiori ad inferius affirmative et
An Chiis- unitate persona>. Dicit etiam quod fit fallacia consequentis, sic in propo-
diciduo. Christus non potest dici ofi/o neutrali- sito. Nam ahquid est superius ad ahud
ter, id est, quod non potest dici, idem aUquid et ad aliud, quia bene se-
Ghristus est natura humana, et Ghris- quitur, Franciscus est idem aliquid
tus est natura divina, sicut etiam ha- quod homo, ergo Franciscus est ali-
bens duas albedines, non potest dici, quid, non tamen e contra, Franciscus
est ista albedo et ista albedo, potest absoluteest aliquid, ergo est idem ali-
tamen in se habere duo neutrahter, quid quod homo ; et similiter Francis-
sicut dicimus quod Franciscus habet cus est aliquid aliud a Joanne, ergo
duas albedines, et sic habet duas na- est ahquid, non tamen e contra. Dicit
luras, scd in reoto omnino negaturde ergo Doctor quod haec estvera : Ghris-
rigore sermonis quod Ghristus sit duae tus inquantum homo, cst aUquid, ac-
naturse. cipiendo ly inquantum reduplicative,
2. [b) Ad primum argwnentiim in oppo- id est, quod humanitas est ratio for-
siium. kYQumf^.ninm stat in hoc, quod malis, quare lioc preedicatum alicjuid
Ghristus secundum quodhomo est ali- insit Ghristo, sed postea non sequitur,
quid, sive Ghristus ut homo est ali- ergo est idem aliquid quod Deus, nam
quid ;
patet, quia homo in Ghristo di- idem aliquid est inferius ad ahquid, et
cit csse simpliciter, ut patet in quseslio- sic arguitur a superiori ad inferius af-
ne prxcedenti. Si est aUquid, qusero firmative. Idem dico de ista Ghristus, :
aut est idem aUquid, quod ipse Deus, secundum quod Deus est aUquid, et
aut est aliud aliquid ; non primum, ut tamen non sequitur; ergo est idem
patet, ergo seoundum. Ettota ratio stat quod homo.
in hoc, quia quidquid est aliud et (c) £/ 5^ «rj/^/a.?. Dicit Doctorutetiam
oliud, est aliqua duo, sed Christus, se- subtiliter patet in i. disl. 2. parl. 1.
cundum quod homo, secundum et quvest. i. in rcsponsione ad argumenta

quod Deus, est aliud et aUud patet, ;
principalia, quod licet idcm et aliud
quia secundum quod homo, est aliud dividant quodlibet ens, non tamen di-
aUquid a Deo,
Respondet
et e
Doctor,
contra
et
;
primo
...
ergo, etc.
dicit
viduntcumly inquantum vel \^ per se.
E.xemplumjicetenim ha?c si vera /?o- : Exemp
i
quod arguendo ab inhasrentia pra'di- mo aut est atbus, aut non est albus, ta- ]
cati superioris ad inho^rentiam pra^dimen ha^c est falsa homo aut est pcr :
catiinferioris, cum inquantum, est fal- se a/bffs, aut est per se non atbus, utra-
lacia consequentis, ut sicut animal, que enim est falsn, quia nec albedo
inquantum animal cst sensibile, crgo convenit per se homini, nec negatio
DIST. VI. QLLESTK) 11. :u'.)
albedinis, qiiia si sic, tLinc albedo non ((/) Si tamen lij inquantum tion acci-
^
posset sibi inesse, qiiia quando aliquid /jeretur, etc. id est,quod ly i/iqf/anlum
inest alicui per se, ejus oppositum uon acciperetur t.inUiin specifuâtive, et
potost sibi inesse, nec per se, nec per non ut dicit causani iniiaTcntia', pos-
accidens, ut patet ni qf/a'st. i/lt. Prolofji. set concedi quod Christus inquantum
Similiternon sequitur, homo inquan- liomo idem aliquid quod Deus. Kt
est
tum homo est albus, quia tunc huma- sensus est, quud (^hristus e.xistens hu-
nitas esset ratio, et causa priccisa mo est ctiam aliquid idem quod Deus.
quare albedo inest sibi, sic in proposi- quia idem suppositum divinum, quod
to, htPC est vera : Christus existeiis ho- est homo, est etiam idem quod Deus,
mo, aut est IJet/s, uut /lon est Deus ; ei et tiinc bene scquitur quod Christus
similiter ista : Christus existens homo, humanitate est Ueus, quia humanitas
aut est iileui quod Deus, aut est aliud a non dicit causam inhcerentiaB.
Deo. [e) Ad aliud dico. liatio stat in hoc :
Dico quod secunda pars est falsa et Christus non est tantum Deus secun-
prima vera, nam hcPC est vera Chris- : dum Damascenum; ergo est aliquid
tus existens homo est Deus, quia idem aliud a Deo. Probat consequentiam in
suppositum divinum, ut est homo, est simiH, quia ha}c est vera, non tantum
etiam Deus et similiter illud idem
; homo currit, ergo aliud ab homine
suppositum estidem quod Deus, tamen currit, ergo similiter a parte praedica-
si accipianturcum reduplicatione sunt ti. iLt vult dicere quod sicut in ista ex-
falstc, htec enim est falsa Christiis : clusiva a parte subjecti infert aliud,
inquantuin homo, aut est Deus., aut non ita simililer a parte prtfdicati ; nam
est Deus, quia si Christus, inquantum ha!C est vera : posito quod homo cur-
homo esset Deus, tunc humanitas es- rat, non tantum homo currit ; ergo
set ratio formalis quare Deitas inesset aliud ab homine currit, ut palet
Christo, et tunc sequeretur ultra, quod pcr suos e.xponentes. Similitcr htec
si humanitas esset ratio formalis, quaest vera, homo non tantum currit, vel
re Deitas insit alicui, in quocumque non est tantum currens ; ergo est ali-
esset humanitas, esset ratio formalis, quid aliud. Sic in proposilo, non tan-
quod Deitas inesset illi. Similiter heec tum Christus est Dcus ; ergo aliquid
est falsa : inquantum homo
Christus aliud a Christo est Deus, ergo similiter,
non estDeus, quia tunc sequereturquod si ponatur a parte praidieati, videtiir
humanitas esset ratio formalis quare vera, ut sic, Cliristus non esl tantum
Deitas non possit iuesse Christo; et sic Deus ; ergo est aliquid aliud a Deo.
sequeretur quod Deitos nunquam pos- Et similiter potest argui, Christus

set inesse, quod patet esse falsum, sinon est tanlum homo, patet ; ergo est
cut humanitas est ratio formalis, quaaliquid aliud ab horaine, ergoChristus
re rudibilitas non insit homini, et ubi- est aliud et nliud, ergo est aliqua duo.
cumque est humanitas, ibi rejûg-nat Kcspondct Doctor primn. qund lo- 5.
rudibilitas. Idemdico de ista : Christus (jucndo dp rigore lôgica;, e.xciusio Dun Kxcinsio
inquantum homo est idem atiquid, quod ponitur a parte pnTHlicati. vX ratio, tura i.arte
Deus, aut inquantum homo est aliquid quia syncategorema natum est ueter '
aliud a Deo. minare unum extremum in compara-

tione ad aliud, et sic habet vim super Francisco omne illud, quod formaliter
utrumque extremum. Nam cura dico : non pra^dicatur de tiomine, ideo non
Ta?it(/m homo ci/rrit,deievminaiihom'i- excluduntur superiora ad liominem,
nem in comparatione ad cursum, ita nec similiter propriae passiones, quia
quod cursus negatur a quolibet, quod illse formaliter pra^dicantur. Et in se-
non est homo, quia ly ki/ittwi includit cundo modo, non excluduntur illa,
Nota hic negationem. Si ergo exclusio ponitur quffi necessario conveniunt homini,
ûiaHnTe' a partc pra)dicati, quffi semper inclu- quia bene sequitur, Franciscus est
g
iniiusWa. dit negationem, et negatio non habet tantum homo, ergo est animal et risi-
vim super terminum pra^cedentem, ut bilis, nec excluduntur illa vi exclusio-
patet, et per consequens ipsa exclusio nis de quibus formaliter praedicatur

non potest determinare extremum,cui homo. Exemplum patet in alio, ut di-
additur, scilicet preedicatum, in com- cendo, Franciscus est tantum animal,

paratione ad aliud extremum, scilicet non excludit hominem, quia animal
ad subjectum, et hoc totum est de ri- formaliter pr^dicatur de homine, nec
gore LogiccB. ratione exclusionis excluditur asinus,
Secundo, dicit Doctor quo loquendo sed asinus non potestconvenire homi-
realiter et secundum veritatem, exclu- ni propter aliquid aliud. Simihter cum
sio potest excludere a parte prsedicati, dicimus, Filius in divinis est tantum
et a parte subjccti, licet aliter et aliter. Deus, non excluduntur illa, qu8B prcB-
Et dicit quod exclusio addita subjecto dicantur de Deitate formaliter, ut sa-
prsecise, et loquitur hic de exclusione pientia, bonitas et hujusmodi ; nec
afrirmativa,ut dicendo Tantum homo
: ista, de quibus Deitas prccdicatur for-
currit, excludit ly ai-rrere ab omni eo maliter, quia si sic, excluderetur
de quo non praedicatur homo, neque etiam a Filio, quia formaliter preedica-
per se, neque per accidens, nam Fran- turde Filio, sed excluduntur illa, quse
ciscus est homo per se, ergo Francis- formaliter non praedicantur de Deila-
cus currit. Similiter animal est homo te, et omnia, de quibus Deitas non
per accidens, ut ly per accidens accipi- prsedicatur formaliter.
tur pro extraneo ; ergocursus non ne- Et addit Doctor unum, quod talis
gatur ab animali. Quiavero homonon exclusio posita a parte proedicati, ma-

preedicatur dc asino, nec per se, nec xime excludit a tali pra^dicato illa,
per accidens, excluditurcursus abasi- quge sunt ejusdem generis, quee non
no, et sic exclusioproprie dicta addita prgedicantur formaliter de illo pra^di-
subjecto affirmative excludit pra?dica- cato, nec e contra, ut Franciscus est
tum ab omni eo dequo subjectum non tantum albus, excluditur ab illo omnis
verificatur, nec per se, nec per acci- qualitas, quse non preedicatur forma-
dens. liter de albedine, nec e contra.
Deinde dicit Doctor quod ipsa ad- [f)
Et hoc modo accipiti/r in dicinis,
7^
g
ditaex parte prajdicati excludit respec- cum dicitur quod heec est falsa : Chris-
tu subjecti quidquid non formaliter ti/s est solus homo, quia ratione illius
vel essentinliter dicitur de prccdicato, exclusionis a Ghristo, excluditur omne

nec e converso. Exemplnm : Frcincis- illud quod non pra^dicatur formaliter
cus est tantum homo, cxcluditur a de horaine, vel de quo homo non prae-
dicatur formaliter, et quia Deus prae- salvetur et hujusmodi, ideo a propo-

dicatur formaliter de liomine, quia sitione ista habeiito plures causas ve-
tunc esset perfectio formalis hominis, ritatis ad unam illarum dclerminate,
nec e contra ; et îc sequeretur quod non valet conse([uentia, sic in propo-
Christus non esset Ueus. Expono is- sito. Ista propositio : Cliristus non cst
tam litteram : Christus est so/us fiomo tanlum fiomo, potest habero phires
ye\solus Dcus. Ilxcenim est fa/sa, non causas verilatis, quia bene sequitur :
qui'/ alifjuid dicatur de Cfiristo de quo Christus non est tantum homo ; orgo
non dicatur Deus,\diesi,(\Mo^hxcT\on ost homo. I^t ultra sequitur, ergo in-
est falsa, ex homo
hoc quod dicitur cludit aliquid aliud ab homine, ita
de Christo, dequo hominenon dicitur quod ista propositio non est : Cfiristus
Deus. Nam heeo est vera : fiO)no est tan/um fiomo, potest habereistam cau-
Deus, sequiiur, sed quia no/i omne dic- sam verilatis, ergo aliquid aliud ab
tum deCfiristo est forma/itcr ve/ essen- homine includit, et hsec est vera. Po-
tiati/er Deus, id est, quod ideo ha^c est test etiam habere istam causam veri-
falsa : Cftristus est so/us Deus, quia ali- tatis virtute istius exclusivcC, vel simi-
quid dicitur de Christo, puta homo, lis; ergo est aliquid aliud, ita quod
qui homo non est essentialiter vel for- aliqua propositio negativa, in qua po-
maliter Deus. Et sententia hujus litte- nitur exclusio a parte praedicati, po-
rse quod exclusio posita a parte
est, test habere istam causam veritatis,
praedicati, semper excludit omne il- quod verificetur per aliud. Sed in pro-
lud quod non prtpdicatur formaliter de posito quando dicimus, quod Christus
tali prccdicato, vel de quo tale prcPdi- non est tantum homo, sufficit quod
catum non pra^dicatur formaliter et habeat istam causam veritatis ; crgo
intrinsece, et quia homo vere pra^di- inciudit aliquid aliud ab homine, et
catur de Christo, qni tamen non prae- non habetistam; ergo est aliquid aliud,
dicatur formaliter de Deo, nec Deus et si aliquid aliud posset esse causa
de ipso ; ideo hsec est falsa, Cfiristus veritatis in simili exclusiva, tamen in
est so/us Deus^ quia vi hujus exclusio- ista non est, sicut et de ingrediente
nis homo excluditur a Christo. domum de nocte, potest habere istam
(g) Conceditur ergo ista, etc. Et si causam veritatis quod ingreditur ut
haec est falsa : Cfiristus est tantum fiomo ;
salvetur.
ergo sua opposita videtur vera, scili- i;;t dicit Doctor quod antecedens,
cet : Cfiristus non est tantum fiomo ;
scilicet, Cfwistus non est tantum Deus ;
sed non sequitur ex hoc, ergo est aliud potest etiam verificari pro isto intelle-
quam homo, quia est fallacia conse- ctu, Christus non est solummodo illud
quentis, nam quando aliqua proposi- quod est formalitor vel essentialiter
tio habet plures causas veritatis, sic Deus, vel Christus non est habens so-
intelligendo quod aliquando posset ve- lam deitatem. ergo est aliud, negatur
rificari in uno sensu, aliquando in consequentia, sed bene sequitur, non
alio, ut ista : Franciscus ingreditur est habens solam deitatem, ergo est
domum alicujus dominide nocte;ergo habens aliquid aliud. Sequitur qutisi :
est fur. Non sequitur, potestenim in- i//a exc/usio, (scilicet non est habens
gredi ut furetur, vel ut invadat, vel ut solara deitatem) ;>o;««/wy', etc. Ista ex-
ToM. XIV. 21
clusio ponitur circa abstractum intel- de homine et de Deo, sive suppositum,
lectum supra, circa ipsam deitatem in in Christo praedicatur de utroque, et
concreto, tamen quod exprimitur per ideo si exclusio se tenet ex parte sup-
ly liabois, licet enim cum dico, Fran- positi divini habentis deitatem et hu-
ciscus habet alliedinem, ly albedo no- manitatem, non excludit Deum ab ho-
minetur iiâbstractive, tamen per ly mine, nec e contra, sed bene excludit
habere denolatur quodammodo intel- ipsum hominem a quoHbet, de quo
lectus illius concreti, quia denotatur suppositum divinum, nec per se, nec
inhsBrentia illius ad subjectum, ex qua per accidens pra^dicatur, et ideo si
immediate potest sequi ista ;

ergo haic esset vera : tantum Cliristus est ho-
Franciscus est albus, sic in proposito. mo, non excluderet hominem a Deo,
9. (h) Et ita potest negari ista proposi- quia suppositum divinum, pro quo
tio : Cliristus est tantum liomo. Dicit supponit Ghristus, est vere Deus, et e
Doctor quod exclusio debet excludere contra, quia Deus est Filius, ut patet
vel a preedicato formaliter sumpto, m i. 6//^^. 4. ^Wc7?s/. 2. Et similiter si di-
sicutcum dico : Christus est tantum ceretur tantum Christus est Deus, non
:
homo, nam tunc excluditur ab homine excluderetur Deus ab homine, quia

quidquid formaliter non prsedicatur suppositum, pro quo supponitChristus,
de ipso, vel de quo ipse formaliter non vere prgedicatur de homine, et e con-
preedicatur ; et sic patet quod est fal- tra, quiaVerbum homo, et e con-
est
sa, quia Deus non pra^dicatar de ho- tra. Dicit ergo Doctor quod cum dico :
mine formaliter, nec e contra, quse Christus est tantum liomo, si exclusio
tamen preedicatur de Christo, quod excludit tantum a supposito, propter
tunc non contingeret, si ha^c esset hoc non excluditur deitas. Si vero ex-
vera : Christus est tantum liomo, vel cludit a parte prsedicati, tunc excludi-
quod exclusio exdudat a forma impor- tur deitas, quia ut sic, excludit omne
tata per pr3edicatum.,ncim\Y homo im- illudquod non pra^dicatur formaliter
portat humanitatem, et sensus est, de homine, nec e contra.
Ghristus tantum homo, id est,
est {k) Et ratio istiusacceptionis. Noia.is-
Ghristus est tantum habens humani- tam litteram, cum enim dico : Cliris-
tatem, et sic excluditur ab humanita- tus est tantum liomo, ly Christus, sup-
te omne illud de quo formaliter non ponit pro supposito divino habente
prsedicatur, nec e (;ontra, et tunc se- humanitatem et deitatem, ut patet su-
queretur quod haec esset falsa : Chris- pra per Damascenum ; ideo Ghristus
tus habet deitatem. supponit pro supposito divino, ut ha-
10. {\) Non autem asupposito.X)\Q,ii quodi bente humanitatem et deitatem. Et
si isfa exclusio exciuderet tnntum a cum dico : Christus est tantum homo,
supposito habente formam, non esset ly homo humanitatem im-
praidicat
falsa, ot ratio est, quia quando exclu- portatam per subjectum, quod Ghris-
sio solura excludit a parte sulojecti, ttis dicit humanitatem in supposito di-
excludit prffidicatum ab omni eo de vino, et sic tantum pra^dicat formam,

qno non pra^dicatur ipsum subjectum puta humanitatem, et per consequens
nec per se, nec per accidens, ut patet exclusio addita homini excludit ab ipso
supra, quia ergo Ghristus prffidicatur homine omne illud quod non pra^di-
•
DIST. YI. QU.ESTIO II. :\2^
oatur formaliler de homine, nec e de Deo, nec e contra. Si vero ly Deus

contra. Si vero ly homo pra^dicaret in prii'dicato, nec pr;cdicaret Deila-
suppositum divinum, tunc non exclu- tem, sed suppositum divinum, esset
deret deitatera, p:itet, quia deitas con- manifeste falsa, quia tunc excluderet
venit vere supposito divino ; et sic cum a Gliristo omne illud, quod formaliter
dico; Chrisius tantmn //w/o, si ly
est non prci!dicatur de supposito divino,
homo pPcPdicaret suppositum divinum, nec e contra ; et quia homo formaliter
et tunc illa exclusio excluderet tantum non prcPdicatur de supposito divino,
a supposito, et sic excluderet solum nec e conlra, tunc sequeretur quod is-
illa, qua} formaliter non pra^dicaritur ta esset falsa : Clivistus cst homo, ista
de supposito, nec e contra. tamen esset vera : Christus est tantum
(1) Quia licet subjectum, etc. puta is- homo, ut ly homo pntdicat suppositum
[q. : Christus est tantum homo,\Y Chris- divinum, quia tunc non excluderet a
itis supponit pro Filio Dei. Prxdicatum Christo deitatem, quia ipsa formaliter
tamcn, supple homoin pra?dicato prse- prfpdicatur de supposito divino.
dicat humanitatem importatam per tamen propositiones sunt in-
Istfp
ipsum subjectum, quia Christu? im- congrucE Christus est tantum homo,
:
portat humanitatem et deitatem, quia vel tantum Deus, si preedicant suppo-

supponit pro supposito divino, ut ha- situm in praidicato ; homo enim et
bente utramque naturam; et quia prcB- Dcus de rig-ore sermonis pra^dicant

dicat ipsam humanitatem, et exclusio tanlum formam.
ponitur a parte ipsius prccdicati, se- {vo.) Ad aiiud de quinto Metaphysicor. \ 3.
quitur quod excludit deitatem a Chris- etc. Quia bene conceditur quod quae II la qufo,
differunt
to. Sequilur : differunt specie, diffcrunt etiam nu- specie, dif-
quod hoc ferunt nu-
Et non suppositum, id est, mero, et sic natura divina et natura mero. Quae
prcTdicatum homo non prcvdicat sup- humnna, qufc differunl specie, dilTe- differunt
nuinei'0
positum divinum, quia si sic, tunc ex- runt etinm numero. Et ultra concedi- sunt pliira
numero,
clusio posita a parte pra^dicati exclu- tur,quod qure differunt numero, sunt verum est,
ut cnmpa-
deret a supposito praedicato per ipsum plura numero, ut comparantur ad in- rantur ad
invicem.
hominem, et tunc solum excluderet vicem, sed postea, ut comparantur ad
illn, quee non pra^dicantur formaliter aliquod suppositum, non sequitur quod
de supposito divino et quia Deus ; habens illa plura numero, sit plura
formaliter prccdicatur de supposito numero, sicut non sequitur, decem al-
divino, tunc non excluderetur, et sic bedines sunt decem entitates numera-
dicendo Christus est tantum homo,
: liter (iistinctcT ; ergo habens decem al-
ly homo tanlum pra-dicat suppositum bedines, erit decem entitates, non se-
divinum, ilia exclusio posita non ex- quitur.
ciuderet Deum, quia formaliter pra'- (n) Ad uttimum patet, etc. Argumen- li.
dicaretur de supposito divino ; ista liim stat in neutrum pertinet ad
hoc,
tamen : Christus est tantum Deus, si nnturara, ergo dua; natura possunt
exclusio excludit a parte prccdicati dici duo neutraliter ; sed in Christo
preedicantis Deitatera, patet quod est fuerunt dua.' natura*, erf,'-^ Christus
falsa, quia, ut sic, excludit omne il- [uii duo neutraliter, et si <:///o neutrali-
lud quod formaliter non prajdicatur ter, ergo absolute duo.
Quomodo Nota fainen in hoc, quod dicit quod tiam ; et sensus est, cum dico, tres
masculi-
num perli- mascidiniim pertinel ad st/pposiium, et porsonae sunt unum, quod sunt unum,
neatadsup-
?ieutrum ad ?iat2iram, dehei sic intelli- in natura vel in essentia, non tamen
positum,
et neutrum gi quod neutrum pertinet ad naturam, concediraus hanc, tres personue sunt
ad natu-
ram. quia proprie loquendo secundum na- unus, ut patet i?i p?i?no disti?ictione
turam dicitur aliud et aliud, ut puta, duodecima, quia ly u?ms non stat pro
homo est aliud bia sano ; suppositum natura, sed pro aliqua persona.
vero vel persona, sive secundum per- Sed quando forma non potest prae-
sonam vel secundum suppositum non dicari in recto de pluribus, tunc non
important aliud et aliud, sed alius et sequitur quod si plura habeant unam
alius, quia non dicimus quod in divi- formam, quod sint unum, ut si tres
nis una persona sit aliud ab alia, sed homines haberent unam animam in-
alia ab alia. tellectivam, non essent unum, quia
Respondeturprimoquoadmateriam, anima intellectiva non est nata de
quia non sequitur, natura divina et ilhs prasdicari in recto, quia hgec est
natura humana sunt duo neutraliter falsa : Franciscus est anima intellec-
inter se ; ergo habens illa est duo neu- tiva, dicerentur ergo tres homines
traliter, patet hoc esse falsum supra. non aliquid unum secundum ani-
Unde ad concludendum hoc pra^dica- mam intellectivam, sed vere haben-
tum, formetur sic syllogismus, acci- tes unum.
piendo naturam pro medio : Quidquid
est duffi naturse est duo, Christus est
QU.ESTIO III.
duee naturai, quia est natura divi-
na et humana, ergo Ghristus est duo. Qux illarum trium opi?iionu?n, quas
Patet quod minor est falsa. Si vero recitat Magister, sit tene?ida ?
formatur sic : Quidquid includit duas

Alensis 3. parl. qusest. 6. membr. 2. art. i. Di-
naturas est duo, Christus includit duas vus Bonav. hk arl. i. quxf^t. i. Richardus art.
2. quies^t. 3. D. Thom. 3. part. qu;fst. 2. art.
naturas ; ergo Christus est duo. Major 4. Vbi. Cajet. ct hic. quxst. 2. art. 3. Du-
est falsa. Si vero formatur sic : Quid- randus quxst. 3. Gabriel. qu^st. i. art. 3.
Ahii. q. I. Marsil. q. 6 Vidcntur rum Scoto ne-
quid est dua3 naturge est duo, hffic est pare propriam compositionem in Christo. Sua-
rez 3. part. disp. 7. sect. 4. et disp. 8. sect. i.
vera, Christus habet duas naturas, ha?c
Vasquez i6id. 16. late probant oppositum.
est vera, ergo, etc. Negatur syllogis-
mus, quia est in quatuor terminis, Ultimo qiia^ritur sine argnmentis,
quia medium variatur, quia in majori qucTG ilhirum triuni opinioniim, quas
naturcC accipiuntur in abstracto, et in recitat Magister, sit tenenda.
minori accipiuntur in concreto. Respondeo, quod prima non
(b)
(o) Pei' hoc patet ad simile^ etc. Ista tenetur communiter, quia assumens
15.
littera clara est, quia bene concedimus non estillud, quod assumitur Ver- ;
istam: Tres personae divinae sunt unum, bum autem est ille homo. Utrum
quia unus Deus formaliter prsedicatur autem ille homo possit stare pro ali-
de illis, quia haec est vera : Pater est quo singulari natura3 hurnan» pra?-
Deus, etc. cise, et non pro supposito Verbi,
Dico enim sic, quod quia Deus dicit sicut album potest stare pro hoc al-
unum neutraliter, quia unam essen- bo, quod est singulare albi in con-
DIST. \ I. QU.ESTIO H. ;i25
creto, quoinodo Ihuc est veia : al- sito divino, sive digniori, ratio perso-
bum est. coloratut)i, et non pro siil)- nic est acci[)ienda a supposito di-
jeclo vel supposilo subsisleiile, gniuri.
tanêtur d. 11. q. •{. Utruni Christus [b) Respondeo, quod prima non lcne- Prima non
. 1 i-ii .. . . tenetur.
inrepit esse. tur, ete. assumens
Lt ratio est, quia
Terlia oj)inio kMiipore Magislri non est illud quod assumitur. Si enim
non fuil liieretica, sed postea tem[)o- Iiomo assumptus esset vere supposi-
re Alexandri est condeinnata, sicut tura, tunc suppositum increatum esset
patet Edtrade Ihvreticis, cap. Cuni suppositum creatum, quod est impos-
Christus. Et aucloritates, qua3 addu- sibile, quiaunum sappositum non po-
cuntur pro ea, qua? videnlur sonare test prsdicari de alio in recto; et ta-
Christuin assunipsisse nalurani liu- men si teneretur ista opinio, oporteret
manani, ut liabitum, exponendie dicere quod de illo pra)diearetur in
sunt propler quamdam similitudi- recto, patet, quia communiter conce-
nem hujus naturic ad liabitum ; si- ditur quod Verbum est ille horao. Si
cuteniui habens habitum nonmuta- ergo ille homo esset vere suppositum,
tur, sed maiîs mutatur lial)ilus, et tunc suppositum vere pra^dicareturde
illesub habilu occultatur, ila per- supposito in recto.
sona divina non mutaljalui- in ista
SCII0L1U.M.
unione, sed natura humana, qua?
quasi occultavit personam Verbi. Rejectis prima et tertia sententia, quus vi-
dere potes in littora, Mag. tenet secundam son-

tentiam asserentem personam Verbi subsistere
COMMENTARIUS.
in duabus nafuris, quarum una dat ei pri-
mum, altera secundiim rssc, et quoad hoc, cst
{a) UltimG. Tertio et ultimo quctrit
de Fide. Tamen quoad aliam juirtem illius son-
Dootor sine argumentis, qua? illarum tentiiP, putatDoctor personam Christi non esse
trium opinionem, quas recitat Magis- compositam, proprie loquendo, scilicet ox actu
ter, sittenenda. et potentia perse,vel ex materia etforma, qua>
Prima dicit quod aniraa et corpus est communis sententia vetorum Theologorum,
ut fatontur Suaroz el Vasquez. Ita omnos Sco-
Christi ordine naturte prius fueruntad
tist.ne iiic. Ratio est, quia non compositio Pliy-
invicem unita ad constituendum ho- sica ossontialis, nec Motaphysica ossentialis,
minom, et sic ex eisdem constitutus nec integralis ; et non datur compositio cx es-
fuit assumptus a Verbo ; et quia homo sentia et existentia,.nec ex ossenlia et subsis-
est nomen suppositi, ideo dicit in tonlia. Pra^torea, Verbum non potost se hahere
Christo esse duo supposita, unum crea-

ut partem. Tortio, ex eo et natura humana non
rosultat una natura tertia. Concilia ergo ot
tum, quod est homo subsistens in na-
l>atrps, dum dicuntporsonam com-
Christi esse
tura humana, et aliud inereatum, [lositam, tantum volunt natiiram liumanam
quod est Verbum subsistens in nalura osse liypostatice unilam personaj Verhi, ot hoc
divina. Kt ultra ponit quod in Christo sensu osse compositam, ut opponilur illi sim-
tantum una fuit persona, licet duo plicilati, quam ante Incarnalionom hahohal ;
lioc onim conlra Ha;relicos tantum intondunt,

supposita, et illa persona est suppoî-
idoo(]uo inlordnm vocant compositionem inef-
tum divinum, quia ipsa pertinet ad
fabilom, quasi diccrent non esse secundum
dignitatem ; cum ergo suppositum conditiones Philosophiaj recjiiiri ad propriam
creatum in Christo sit unitum suppo- compositionem.
2. Sccunda ergo opinio est lenenda, nalurarum, in quibus subsislit, sed

quodpersona Verbi subsislitin dua- verius negari potest compositio,
busnaturis iii una, a qua habet
; quia una non perficit aliam, nec ex
primum esse ; in alia quasi adventi- eis est aliqua natura tertia.
tia, qua habet secunduin esse, etita
Qu^leâ habet duo esse, sicut aliquo modo si COMMKNTARIUS.
^«^^f^îtes diceretur subsistere in hu-
u^dHbeto
1. a. 2. manitate Sed illa opinio
et albedine. Secunda opinio ponit quod cor-
(c) «!
in hoc quod dicit personam Christi pus et anima Christi fuerunt priusna- 2. Oj
esse compositam, non tenetur com- turn,etnon tempore unita ad consti- ^^^
muniter, proprie loquendo de com- tutionem naturee hnmanee, et sic a 'i""
positione, scilicet ex actu et poten- Verbosimul fuerunt assumpta. Deinde
tia, sicut ex jnateria et forina, vel ponit quod persona Verbi post incar-
ex duobus potentialibus, qualia sunt natlonem facla est composita, quia
ista, qua3 apud Philosophum dicun- prius erat simplex, sic intelligendo
tur elementa et integranlia naturam quod persona Verbi, quge anle incar-
totalem. nationem subsistebat tantum in una
Auctoritates ergoDamasceni, qua3 natura, post incarnationemsubsistitin
sonant illam personam esse compo- duabus; et ista opinio quantura ad pri-
sitam, debent exponi, quod ita vcre mam partem tenetur, sed non quoad
est ibi istanatui-a tain divina quam secundam, quia talis compositio so-
humana, ac componerent perso-
si nat imperfectionem.
nam ; sed non componunt, nec ali- Tertia opinio ponitprimo, quodani-3 q
quod tertium fit ex eis, sed distincte ma Christi, et corpus Christi divisa ab
et inconfuse manent. Et hoc idem invicem sine ulla compositione inter
dicit ipsemet Damascenus lib. 3. c. seVerbo fuerunt unita, seu a Verbo as-
3. Si secimdmn HcBreiicos uuins na- sumpta; et sic cum dicitur, Verbum
turse compositx Christus extitit, ex assumpsit naturara humanam, debet
simplici natiira versiis est in compo- intelligi, quod assumpsit partes natu-
sitam, et neque Deus vocatur, ne- rcC humancE, sicut partes domus di-
que tiomo ; quemadniodnm ex anima cuntur domus.
et corpore hominem esse animus, Secundo quod anima et cor-
dicit,
ml ex quatuor elementis corpus, et pus fuerunt Verbo unita, solum acci-

neutrum componentium est. Debet dentaliter per modum exlranei habi-
Hccc ^^ô
ergo exponi et dici personam com- tus, sicut vestis unitur corpori.
positam propter unionem dutirum opinio non tenetar. t"
:
DiSTixr;no vii, 327
DISTLXCTIO VII.
(Textus Mafjistri Sentoitiaritm).
Deinde qux singulis sentcntiis adcer- dicitur : Deus factus est hoino, in-
Secundum
sari ridentur, ponit. loiliLiatur ctepisse esse subsistens ex 2. opinio-
nem.
(hiabus naturis, vol lril)us sul)stan-
A. SeciiiKliim priiiuuii voro diciliir tiis ; ete converso, //o/;/o factus est
sntiones f)ci(s facUis lioiuo, et /lonw fcictus Dous, quia subsistens in duabus
1^1 Deus, (luia Deus coepit esse qua3- naturis C(rpit esse Deus ; vol polius
OpiQIO
nein dain subslanlia ralimialis, qme boino faclus est Dous,ot e converso
ante non fuerat : ot illa subslanlia Deus assumpsit hoini-
dicilur, quia
cii^pit esse Deus, ot lujc gratia, non nem, et homo assumptus est a Deo.
nalura, vel meritis liabuit. Unde Undo Augustinus dicit inlib.de Tri- Aug. 1. c.
13. in
recte dicitur Uhristus, inquantuin nitate « Talis fuit illa susceptio, quae princ.
hnmo, prcedesiinatus esse Filius Dci, homincm faceret Deum, et Deum
icitur. Iluio auleui sententia? opponilur : hominem. » Variatur autem intolli-
Si illa sui)staulia coepit esse Deus, gentia, cum dicilur : Deus est ho-
et Deus illa ;
quffidain igitur subs- mo,.et Jiomo est Deus. Dicitur enim Quod non
tanlia est non semper
Deus, qute Deus esse persona subsistens in est idemdi- cere natu-
fuit Deus et qua^dam substanlia
; duabus et ex dual)us naluris, et ram, vel
personam,
est Deus, qua? non est dicina subs- persona subsistens in duabus et ex lib.3. orth.
Fid. cap,3.
iantia ; et Deus est aliquid, quod duabus naturis diciUir esse Deus, id circa me-
dium.
pr.sup^r non seinper fuit. Quod et illi conce- est, Vcrbum, vel natura divina. Po-
n.com- dunt, Origenis testimonio innilon- lest enim prcodicari persona siin-
^'^
i"c. tes, qui ait : « Faclus est sine dubio plex, vel natura de porsona comjjo-
id quod prius nou erat ; sed addi- sita. Xon estJoannes
autem, ut ait
dit secundum carnem

; ; secundum Damascenus, idem dicere naturam,
Deum vcro erat prius, et]non orat vol personam.
quando noii erat. » Aliis quoque
ncedi-
pliiiibus modis illi sententiai potost Ex quo sensu dicunt Christum prwdcs-
tur.
opponi ;quiljus supersedemus, exer- tinahim.

citalionis studium lectori rolinquon-
tes et ad alia properantes. Islidicunt, Uhrislum praHlostina-
tum esse, scilicet personaiu illam,
11 lc cxpldnat secundam senlentiam, et iiKjiianUim osl homo, id est, iiKiuan-
earumdcm loculionum sensus. Uim ost subsislons ex (liiabiis siibs-

anima
lantiis, scilicet et carno. .\ain
u In socunda voro senlonlia biijiis (luanlum ad naturam diviiiilalis non

dictionis talis videtur ralio, ut, cum est ipso praideslinatus ; non ergo,
,

inquantiim in ea vel ea subsislit, sona. Idem contra FeHcianum
» :
prcedesLinatus est, sed inquantum « Aliud Dei Filius, abud liominis

subsislit in aliis duabus substantiis, Filius sed non alrus. » Item, « Dei
;
anima et carne, boc

id est, in est, Filius aliud de Patre, aliud de Ma-
inquantum est Jiomo. tre. » Idem inlib. \.de Trinitaie :
« Cum Filius sit et Deus et homo,
Qualiter exponimiur auclorllales prlmae alia substantia Deus, alia bomo. »

qu3e isli videntiir obviare sententise.
Qualiler his rcspondeant.
Determinant etiam auctoritates,

D.
Determi- qui£ prinice conveniunt sentenliao et IlfCC autem in bunc modum de-
ExpHci
nant auctO'
huic videntur contradicere, ut cum terminant, quia, cum dicilur : abud tui
ritates 1.
opinionis.
legitur : homo ille assumptus a Verbum Dei, aliud homo, sive alia
Verbo in singularitate persona3, vel substantia Deus, alia homo ; alte-
factus una persona cum Verbo, de rius naturse significatur Clirislus
natura liurnana intelligatui", qua? esse, inquantum est homo, et alte-

Verbo uni(a est singularitate perso- rius, inquantum est Deus ; et aliud
nae, id est, ita quod eadem persoua natura, qua est homo, aliud natura,
qucT pruis erat et simplex erat, sine qua est Deus. Ut enim ait Joannes libDam:
de(
incremento numeri et immutata per- Damascenus « Inconverse et inal- Fid,3.
:
in ini
Dist. VI. mansit, Hcet composila. Compositio- terabiliter unitcT sunt ad invicem capil
littei-re G,
nis vero hujus aliam dicunt esse ra- EaturcT, neque divina dislante a
tionem, quam sit in abis hominibus, propria simplicitate, neque luima-
quia hujus ex aliorum ex
iribus, na, aut conversa in deitatis natu-
duabus subslantiis est compositio ram, aut non existentiam conver-

in
Negant quoque naturam humanam sa, neque ex duabus una facla com-
esse personam, vel Dei Filiuin"; et posita natura. Composita enim

sicut unumeumdemque dicunt esse nalura neutri earum, ex quibus
hominem et Deum et Filium bomi- componitur naturis, homousia, id
nis et Filium Dei, ita umun et ide^n, est, consubstantialis, esse potest, ex
non aliud et aliud, sicut nec alium alteris perficiens alterum, ut corpus
et alium. ex quatuor elementis compositum
nec ig?iis nominatur, nec aer, nec
Qusedam ponit, qiisc. prasmissis videnlur terra, nec aqua, nec horum alicui
adversari. liomousion dicitur. Si igitur secun- Nestor;
Eutych
dum hwreticos Christus unius com-
Sed his videntur adversari, qucT positcT natuTcT post unioneui extitit,
E.
Oppositiie subdilis continentur capitulis. Ait ex simplici natura conversus est in
auctorita-
tes. enim Augustinus super Joannem : compositam, et neque Patri simpli-
Aug. tract.
69. libr.
« Aliud est Verbuni Dei, aliud homo ; cis natunT existenti neque Matri est
contra Fe-
lic. c. 11. et
sed Verbumcaro factum est, id est, homousios et neque Deus neque
;
12. cap. 10.

ante me-
homo ; non itaque alia Verbi, alia homo denominabitur, sed Christus
dium. est homiiiis persona, quoniam solum et erit hoc nomen, scilicet
;
utrumque cst Ciiristus et una per- Christus, non persoucT ipsius no-
DISTINCTIO VII. 329
inen, sotl uriiiis sociinduin ipsos servi accepit, Deus, utruinquo

coniposi((T nalura\ Xosaulcni (lliris- utiuiiKiue /lOfno. ISed ulruinquo
tum non unius roniposiltT nalurcP Drus propter accipienteni Deuin, et
doînati/.anius, et lioc noinen, scili- ulruinquo /louw ])roplor accoplnin
cet Cliristus^ persouce diciinus non lioiniiioin. » Kl illud quod idoin ait
mouoiropos, id est, uno inotlo dic- in /il). dc hono perseneranliie t
tuin, sed duaruin naluraruin esse « Qui lidelis est in eo verain iiatu-
si^niilicativuin, scilicol deitatis et rain liuinanain credit, suscipiente
liuinanilalis. Ex doilale autein et Doo ^'erbo, ita subliinatam, ut iiui
liumanitato Deum perfoctum et ho- s\isce\)'il el quod suscepit una esset
niinom porfoctuiu euindem et esse in Trinitate persona, assumptione
et dici <",r duabus ot /// (iual)us na- illa ineiral)ilitor faciente persona3
turis, confitemur. » Sic orô dicitur unius in Deo
homine veritatem. »
et
alind esse Filius Dei, aliud filius Si autem qui suscepit et quod sus-
hominis, quia allerius est subsian- cepit una est persona ergo natura ;
ii<i' inquantum est Fi-

vol natura\, liumana cuin Verbo una est perso-
lius Doi, ot alierius, inquantum est na. Sed Iniec omnia ex tali sensu Respon-
filius homiuis, non quod ipse Filius dicla fore tradunt, ut utrumque di-
Doi ot hominis sit duo illa diversa, catur esse Christus et una persona,
id est, ducc diverscT naturcP. quia in utroque unus Christus et
una persona subsistit. Ita etiam
Aucloritalc confirrnat determinationem. suscepium cum suscipicnie dicitur
una persona, quia susceptum susci-
Aperle enim Hilarius in 9. lib. pienti est sociatum in unitate perso-
dc Triniiaie, a\i : (.( Cum non aliud quod unitas persona»
nae, id est, ita
sit filius hominis, noque aliud Fi- permansit, non ita, ut caro et anima
lius Dei, Verbum enim caro fac- sint Deus, quia, ut ait Ilieronymus :
tum csi, ot ciim ille qui Filius Dei « Verbum est Deus, non caroassum- nier.serm.
(1g A.S-
est, ipse et iiominis sit filius ; ro- pta. » Et Ambrosius in iib. 3. de Spi- sumpt.Ma-
quiro, quis in hoc hominis glo-
filio riiu sancio : AHud estquod as- mrdium.
rificatus sit. » Evidenter dicit, non sumpsit, et aliud quod assum- •„ ^„1'
aliud esse Filiuin Dei, et aliud ptum est. »

filiiimhominis. Ex quo praemissa
roboratur ot approbatur determina- nic quamdam ponit auctoritatem, qux
tio. miiltum videtur Imic sentenlix oppo-
sita.
A lia eliam vertja auctoritatum annotat,
ut determinet. Est autein ol aliud, quod huic I.
plurimum vidctur obvia-

sententicTe Auj;. c. lo.
Quod etiam dictum est utruinque :

re. Ait enim Aufûstinus i?i iit). S.
esl Christus et una persona, inovere conira MaLiminuni . « Christus una
potest lectorem ; sicut et illiid quod persona est geinina) subslaiilia',
Aug-ustinus dicit in iib. i. de Trini- qiiia ot Deus et hoino cst. Noc la-
iaie : « Quia forma Dei formam inen Deus, vel honio, pars Jiujus
persona} dici polest, alioquin Filius tur, Cassiodorus ostendere videlur,
Dei Deus, antequam susciperet for- dicens « Factus est, ut ita dixerim,
: Cassic
mam servi, non crat tolus et crevit, humanatus Deus, qui etiam in as-
cum liomo divinitali ejus accessit. » sumptione carnis Deus esse non
Ecce, Deum dicit non esse partem destitit. » Quod tamen varie accipi
illius persoute. Unde videtur illa potest, ut dicatur Deus factus hu-
:
persona non constare ex Deo et ho- manatus, vel Christus factus Deus
Responsio mine. Ad quod etiam illi dicunt, il- huroanatus utrumque enim sane
;
eorunicum
determina- lam personam non ita conslare ex dici potest. Gum ergo dicitur : fac-
tione.
Deo et homine, quasi /o/;^m e.r;?rtr- tus est Deus homo, multiplex se-
///;?^5. Itaenim partes alicujustotius cundum istos fit intelligentia, ut
conveniunt, ut ex illis quod non naturam humanam accepisse, vel

erat conslituatur. Non autem sic humanatum Verbum esse incepisse
humana et divina natura in Christo Nec tamen, si incepit
intelligatur.
uniuntur. Inexplical)ilis enim est esse humanalam Verbum, ideo se-

istius unionis,qua?. non estpartium, quitur, quod inceperit esse Ver-
Dubium 1. ratio. Quidam tamen nomine Dei bum, nec siBeushcius est humana-
ihipersonamsignificariputant, quia f^tm Verbum, sequitur, quod fa-
de tribus agebat personis, quarum ctus sit Verbum; sicut de aliquo
nullam Trinitatis esse partem dice- dicitur:Hodie iste coepit esse bo-
bat, sicut pars istius persona3 non nus homo, vel factus est boniis /to-
est Deus. Quod si de persona intel- mo ; nec tamen hodie coepit esse
ligatur, manifestum est, quia per- liomo, vel factusest horno.
sona non est pars personae. Posita

est diligenter sententia secunda et Quo sensu secundum istos dicatur prse-
ejus explanatio, cui in nuUo vel destinatus Christus ?
in modico obviant auctoritates in
tertia sententia inductee, qua3 jam Secundum istos dicitur Christus, L.
consideranda est. secundum quod homo, 'praeclestina- Quoad

prred'
tus esse Iîlius Dei, quia est prije- natu
Tertia sentmtia, qiise sit prsemissarum destinatum a Deo ab aiterno, et in
propositionum intelligentia. tempore collatum estei per gratiam,
ut ipse ens homo sit Filius Dei. Hoc
K.
In hac igitur sententia sic dicitur: enim non semper habuit, sed in
Secundum Deus factus homo, quia hominem tempore per graliam accepit. Quod AugU!
3. opinio-
nem. accepit, et sic dicitur esse Jiomo, videtur Augustinus nolasse lib. m lib,
alias
hominem habet^ turde

(piia vel quia est ad Prosperum et Hilarium dicens: destin
habens hominem et ; Jiomo factus « Pra?destinatus est Jesus, ut, qui ne Sai
rura c
e?5//)e?^5, quia assumptus est a Deo; futurus erat secundum carnem Fi- Cap.7
niasc
et liomo esse Deus, quia habens ho- lius David, esset in virtute Filius lib.d
thodo
minem est Deus. Cum ergo dicitur : Dei. » Ilietiam, cum dicitur : Chri- de3. (
Dubiu
Deus est homo, vel habitus pnedi- stus minor Patre, secundum quod
catur, vel persona, sed humanala. homo, secundum habitum hoc intel-
]Li (\uoi\ persona Inunanata \\vaii\ice- ligunt dictum, id est, inquantum
DIST. VII. QU.ESTIO I. 331
habct sibi hoiniiHMM imitiiin. Undo islain sihi nostrain dobere sufficere
Aii;j:ustiiuis /// I. lihro de TiinUatc: (lisputationein ; sed le^"at et alia
« Deus Filiiis Doo Patii iialura osl forle inelius consid(M'ala al(|ue trac-
fequalis, liahitii iniiior. In rornia lata, cl ea (jua' hic inoveri possunt,

eniin servi iiiinor est Palre, in for- viîlantiore aUjiie inlelliênliore, si
nia Dei anjualis est Patri .» Kt (juia jôtest, inenle discutiat, hoc nriniter
secunduin /lal/i/iufi accipierida est tenens, ([uod Deus hoininein î^-
«
fJcfesîLsU-
Incarnationis ratio, ideo JJcuni /lu- suinpsit, hoino in Denin transivil, ma-
cjs Job'"""
tibus cap.
(
. .
^ . . . .
fuana/iini, iion /loniincni dci/ica/uni non naluicC versihililate, sed Dei 2.
dici tradunl. l'nde .loannes Dainas- di^nalione; ut nec Deus inutaretur

cenus : « Non hominein deiHcatuin in luiinanain suhstantiain assuinen-
dicimus, sed Deum liominem fado hoinineni, nec lionu) in divinain,
ctum. » glorincalus in Deuin quia inutatio ;
vel versibilitas natura' diminutio-

Quud non dcbcl dici /lOjno donilnicus. nein et abolitionem substantice fa-
cit. »
M. Et licet dicalur /tonw Dcus, non

[Finis texlus Magistri.)
bium 3 lamen congrue dicitur /lomo domi-
g, 1. c
circa fi nicus. Unde Augnstiiuis in ii/>ro Re-
;m. 1
'im. 2. tractationum : « Xon video, ulrum Circa istam distinctionem septi-
recte dicatur /lonio dominicus, qui main, in qua Magister explanat tres
est mediator Dei el homiiuim, Chri- opiniones supra positas circa Incar-
stus Jesus, cuin sit ulique Dominus; nationem Christi in facto esse, quae-
et hoc quidein ut dicerem, apud runtiir duo de locutionibus
tria :
qnosdam legi tractatores CalIi!)Iicos. exj)riineiilibus unionem, et unum

8ed hoc dixi, dixisse
ubicnnujiie exprimens unionis praulestinatio-
me noUem. Postea qiiii)j)e vidi, non nein. Priinum est, ulruin ista sit '
esse dicendum, qiiamvis nonnulla vera JJcus cst /lomo; secundum,

:
possit ralione defendi. » Secundum ulriiin ista sitvera: Deus factus cst
istos etiam dicilur persona Filii in /lonio ; tertium est, utruin Christus
duabus et ex duabus existere nalu- sit pracdestinatus esse Filius Dei.
ris, secundum ad/iaerentiam, et in-
/liErcntiam. Altera eniiii ad/iixirci
QU.ESTIO I.
ei, altera inest.
Utruni isla sit vera : Deus est homo?
Quod priedicta non sufficiunt ad co-
D. Thom. 3. p. q. 16. arl. \. et hk qu.rst. i.
fjnoscendani /lanc quicslionem. 1. Richanl.
art D. Monav.
1. q. arl. \. q. \.
Gabr. quw&l. 1. art. 3. Siiar. 3. p. tom. 1. dis-

put. 3:j. sect. i el per lotum. Vascj. ;i. ixirl.
.
N. Satis diligenter juxta diversorum disp. 63.

gister sententiam, suj^ra positas absque
pendit
iicium assertione el jîvejudicio tractavi- Circa jnimuiii, arguilur quod noii, 1.
mus qun^stionem. ^'erumtameii no- quia in dividentibus ordinatis I»''- Ma^:. a. n
Aigum
ina dividentia sunt magis diversa
i.
lo, in tanta re tanKjue ad dignos- ;
cendum difficili putare lectorem, sed ens priina divisione dividitur

;

per finituni et infinitiim ; ergo sunt
maxime diversa; ergo si aliqua alia SCHOLIUM.
dividentia sint ita compossibilia, Ut Oslendit causam veritatis Imjus : Deus est
Unum non possit pra^dicari de alio, homo, esse hanc : Verbum est homo; et hanc
"°^ ^^^^ cognoscibilem naturalitor, sed credi-
llOC maxime erit in propositO ; ergO,
tum vel ex credito notam ; et habet pulchram
etc. , , . • •
aoctrniam circa ista.

,
Argum 2. Item, idcm non pra^dicatur de

eodem in abstracto, et denominative Circa istam quffistionem (a) primo J
secundum Pliilosophum 2. Topic. videndum est, quee sit causa verita-

ubi destruit problema de accidente, tis,quare ista sit vera Deus est :
si illud, quod assignatur esse acci- homo, cum ipsa non sit primo vera
dens, insit in qnid secundum aliurn quandocumque enini praBdicatum
modum, et maxime secundum mo- non convenit communi, nisi pro
dum generis, scilicet peccatum est, aliquo supposito, non convenit ei
etc. Sed Deus est humanatus secun- primo, nec vere, nisi quiadicitur de
Lib. 3. dum Damascenum cap. ol. et 47. et aliquo inferiori, et ita oportet ali-
Cassiodorum super illud Rom. 1. quam causam esse verificantem
Factas est ei, etc. ergo non est ho- illam propositioncm : Deus est ho-
mo. mo; autem causa est, quia hsec
ha3C
Argum. 3. PrtGterea, si cst homo , aut homo estvera: Verbum est homo.
pra^dicat relationem, aut aliquid ad Secundo oportet videre (b) de
se; non relationem, quia non dicitur veritate hujus causae. Ubi sciendum
ad aHquod correlativum, non enim est, quod ista propositio non potest
est alicujus homo. Si pra^dicat ali- ostendi, neque cognosci naluraliter
quid ad se, ergo dicitur de tribus esse vera. Aut enim possumus ha-
secundum Augustinum 5. de Tri- bere conceptum proprium et deter-
nit. cap. 8. et 10. ergo tres persona3 minatum de Verbo, et tunc propo-
erunt homo. sitio ha3c est vera contingens, sed
Argum. 4. Prffiterca, si Dcus cst homo, quffi- immediata et non nota ex terminis,
ro secundum cujus praedicati ratio- quia lunc oporteret terminos habere
nem praidicatur homo de Deo, nulli necessariam habitudinem, ita quod
videtur posse assimilari ; non Gene- ratio terminorum includeret neces-
ri, non Speciei, non Differentia3, sario unionem eorum, quam expri-
quia Deus non est in Genere non ; mit propositio. Aut non habemusqu
definitioni, quia prsedicatum non conceptum de Verbo proprium, sed ^^[7-!'
est de essentia subjecti non Pro- ; tantum confusum, sicut diclum est 0"*^'^
prio, quia tunc Deus caderet in dist. 3. 1. lib. et tunc ista proposi-
definitione hominis nec pra^dicato

;
lio : Verbum est homo, quanlum ad
accidentis, quia nihil tale dicitur de conceptum quem habemus de ter-
Deo. minis, est mediata conlingens. Ta-
Contra Joan. 1. Verbum caro fac- Hs autem non est na(a cognosci,
, , tum est, ubi secundum Augustinum nisi ox aliqua immodiata conlin-
caro ibi ponitur pro homine. gento, ex qua sequatur sed illa, ;
ut pra^dictum est, non potest co-

DIST. VII. QU^STIO I. 333
g:nosci ex terniinis, quia conlinp:ens; sed verilicatur de homino pro suppo-

nec alio nxxlo potest cognosci na- sito. Si crgo ipsum album vere verifi-
turaliter esse vera, quia contin^cns eatnr do Francisco, dicendo, Francis-
inunediata non cognoscitur, nisi cus est albus, sequitur quod secundo
ex co^nitione intuitiva extreinoruin, verificatur de homine, ut patet in Lo-
etnnione eornin, (|ualein non pos- gica: ot sic cum dico : Deus ost homo,
suinus hahere de extreinis illius quia Dous est quid commune ad tres
iininediate antecedentis ad istain. personas, licet tamen non divisus in
3. Kst ei-fro veritas (c) istius tantuin iHns, cum sit unum singulare, hoc
credita iininediate, aut ex aliquo cre- prcTdicatum homo non verificatur im-
dito ostendenda secunduin hoc,
; et mediate de Doo, nisi ratione alicujus
sic ostenditur esse vera supposi- ;
suppositi ; oportet ergo primo videre
tum enini subsistens in aliqua na- si verificatur de aliquo supposito, puta
tura, ut suppositum naturcP, dicit qnod hcTc sit vera, aHquod suppositum
tale formaliter secundum illam na- divinam, puta Verbum est homo, se-
turain ; credituin est autein talein qnitur quod Deus erit homo, per syl-
esse istam unionem, quod per eam logismum resolutorium sic, hoc est
Verbum subsistit in natura humana, homo, demonstrando Verbum, et hoc
ut supposituin in natura: er^jo per est Deus ergo Deus est homo.
;
eani Verbum homo.

formaliter est [h) Seciindo oportet videre cle veritate
Major hujus probatur per Damas- hujits causx, scilicet Verbum est ho-
cenum lib. 3. c. 11. Deus autem et mo. Et dicit Doctor duo Primo, quod :
coinmune nomen significat, et in cognoscens perfecte Verbum et natu-

unaquaque hypostasi, id est, perso- i^^n^ humanam, ac unionem illorum
na, ordinatur denominative que- qôd est una contingens immediata.
maduKjdum et homo. Deus enim (El^ nota de propositione contingenti
est qui hajjet naturam divinam, et immediata in prologo quxstionis de
homo qui iiuinanain. Minor proba- subjecto Theologix.) Isla enim intuiti-
tur per Augustinum 1 de Trinit. c. vecognita : Verbum est homo, est im-
1-J. Tcilis fuit ista asm?nptio, nt niediata, ad quam muUa mediata se-
Deuni hominem faceret, et homi- quuntur, quia sequitur ista : ergo
nem Deum. Dqus est homo, homo est
et Deus, et
Deus est crucifixus, et homo creat et
COMMFNTARICS. hujusmodi, quod pro-
et dicit Doctor,
positio immediata contingens non est
1. {h) Circa istam qu3es*.ionem, uh\ îcii nota ex terminis. Hoc patet, quia Quomodo
quod quando aliquod prcTdicatum non quando aliqua propositio est nota cx f,Jj°|'"diafa
veriRcatur de aliquo communi, nisi torminis, termini sic habont necessa-
^'JJ''^"^^"^^^
pro aliquo supposito, oportet prius riam habitudinem ad invicem, quod '^ ^^ ^«"i"-
quaerere verificationem illius precdi- ipsis apprehensis habetur notitia clara

cati de supposito, quam de communi, de propositione illa, ut dilTuse patot
sicut album non homi-

verificatur de in 1. dist. 2. pnrl. 1. quxst. 2. et dis-
ne. Primo, quia accidens reale non est ti/ict. '.i. r/uxst. 4. Sed termini ()roposi-
natum inesse primo alicui communi, tionis contingenter non habout necos-
334 LIB. III. SENTENTIARUIM
sariam habitudinem ad invicem; quia

tunc propositio constituta ex illis ter- SCHOLIUM.
minis esset necessaria, et nullo modo Docet hanc :Vei-bum esthomo, non esse iden-
contingens. Et sequeretur etiam quod licam, sed for/i^^'^"!. Prirao, quia alias darelur
iilis terminis cognitis, statim cognos- processus, ui explicat Doctor. Secundo, suppo-
silum in aliqua natura dicitur tale formaliter
ceretur propositio, quod est falsum ;
al) illa. tamen non esse formalem,

Adverte
nam si quis intuitive videret Verbum
quidditativam, sed denominativam, non quod
et naturam humanam, non haberet pra;dicatum sit forma informans, nec proprie-
istam veram Verbum est homo, nisi
:
tas, sed posterius dependens dependentia ad
intuitive videret etiam unionem ter- prius, et hajc praedicatio singularis est, sicut et
minorum, qucfi unio est simpliciter unio ineffabilis, in qua fundatur. Prajdicatum
autem homo, quiaconcrelum formale, pra;dicat
contingens. Sequitur: Atd no?i habe-
formam, sed supponit pro suj^posito. Vide Pi-
miis conceplum propriiim, etc. Dicit
tigianis hic art. 2. optime explicantem ista
Doctor secundb, quod si cognoscerem Logicalia.
Verbum tantum confuse, et per reve-
lationem, et non sub propria ratione, Tertio videndum (d) est, qualiter 4.
ista propositio Verbum est homo, esset
:
accipitur hoc prsedicatum homo, et
contingens et mediata, et dependeret dicitur quod accipitur pro supposi-
ab alia immediata, quse est, quando to, ut sit praedicatio per identitatem,
Verbum cognoscitur sub propria ra- innuendo talem implicationem :
tione, de hoc diffuse in queest. 1. pro- Verbum est suppositum, cpiod est
log. homo.
(c) Est ergo veritas, etc. Puta quando Gontra hoc, quia tunc esset pro- Vide
Thom
revelata est nobis immediate, vel ali- cessus in infinitum; ista enim im- q.l6.j
cui, cui firmiter credimus, ut Evan- plicatio est ex parte pra^dicati, et
1. et s
hi(
gelistis ; aut est oslendenda ex aliquo praedicat honiinem de aliquo, quod

credito. Nam si credimus quod Ver- importatur ])er subjectum. Et tunc
bum sic sibi univit naturam huma- quaero utrumprcpdicatum accipiatur
nam, quod vere subsistit in illa, et est formaliter, aut pro supposito, cum
suppositum illius, statim potest inferri dicitur : Verbum est suppositum,
quod Verbum est homo. Sequitur: cfuocl esthomo. Si pnedicatum acci-
Quomodo Ergo per eam, etc. Ly formaliter non piatur formaliter, Iiabetur propo-
debeatac-
cipi forma- debet accipi quidditative vel essentia- situm, quod est prffidicatio forma-
liter.
liter, sed denominative, accipiendo lis, et non tantum per identitatem;
denominative, non quando prccdicatum si autem tantum pro supposito im-
est accidens, quia natura humana non plicito, erit processus in infinitum.
est accidens, sed quando praedicatum Pra3terea (e) natume de supposito
est extraneum subjecto, ita quod non est prti^dicatio formalis, non tantum
conveniat sibi in aUquo modo dicendi per identitatem.
per se hoc modo accipitur denomina-
;
tive in expositione auctoritatisDamas- GOMMENTARIUS.

ceni ibi, id est, persona ordinatur deno-
minative, quemadmodum et homo. (d) Tertio videndum est, etc. Ista est
opinio Archiepiscopi Senonensis, qui

DIST. VII. QU/ESTIO I. 335
dicit qiiod ista pPiTdicatio : Verbum est positum. qua^rendum est, de quo veri-
honio, non est praedicatio formalis, sed fioatur natura humana, quia illa fuit
tantum per identitatem, qiiia sensiis est vere suppositafa in supposito divino ;
quod Verbum ost suppositum, quod si de Verbo divino, habetur intentum,

est liomo. quod Verbum est homo si de aliquo
Contra hoc arguit Dootor quod ha^c supposito divino, qua^ro tuno, aut illud
prifdicatio sit simplioitor formalis; et tuncestidom, quod homo simplioiter,
nota quod priodioatio formalis pro et tuno de Verbo nihil aliud pra^dioa-
nuno diciturilla, quando pra?dioatum tur, nisi suppositum divinum, aut

inest subjecto formaliter, et hoc vel enim est aliud, et tuno quccro, de quo
quidditative vel denominalive, ut sa- prcTdioaturAo/yô ; oportet ergo dioere,
tis patet iii l. dist. 5. qupest. \. Prfedi- vel qnod pra^dicatur formaliter, vel
catio vero por identitatem tU oommu- quod sit processus in infinitum, vel
niter, quando idem pr«dicatur de se- quod homo, ut distinguitur a supposi-
ipso, vel quandonon est natuminesse to divinonullo modo prcodicatur, quod
formaliter, sicut sunt multa^ pra^dica- est inconveniens.
tiones in divinis. Nam ista : essentia (e) Praeterea.naturge de supposito, etc.
divina est paternitas, est tantum iden- Dicit Doctor, quod natura in concreto
tica, et sic diceretur, essentia divina sumpta formaliter prsedicatur de sup-
est res, quseest paternitas; nam prop- posito proprio, quia ha3c est in primo
ter talem implicationem communiter mododioendi per se:Socratesest homo;
denotatur pra^dioatio identica, quia ergo et formaliter pra^dicabiturde sup-
cum dico, quee est paternitas, qua^ im- plcnte vicem suppositi proprii et non
plioatio se tenet e.v parte pra?dioati, per identitatem, non tamen quiddita-
sensus est quod ipsapaternitas non di- tive, ut exposui supra dist. 1. quxst. 1.
cit aliquid formaliter de essentia, sed

simplioiter dicit eamdem realiter, qute SCHOLIUM.
est essentia, vide in primo, ut supra.
Dioit ergo Doctor quod cum dioimus :
In liiic propositione, Verbum vel Cliristus
est homo, proLHlicatum quoad IiaI)ilu(linom cjus
Verbumest suppositum, quodest homo,
;k1 sulijectum, videtur del)ere reduci ad quintum
istud relativum quod, sive implioatio PraMlicabile, quia non prajdicatur per se pro-
se tenet ex parte pra.'dicali ;
patet, liiie et logice loquendo, quia non est (ieneris,
quia sequitur verbum principale. Speciei, DifTerentiaB vel Proprii. Uocet prajterea
Tunc quaiTO, aut ly homo dicit alitjuid ly homo csse univocuni pra?dicatum nobis et
Christo, non tamen univoce prajdicari. Ad pri-
formaliter distinctum a supposito, et
mum sufficit unitas conceptus, et secundum
vere pra^dicatur de illo, et tunc crit
illum prjL-dicari. Ad secundum, ut loquilur
prajdicatio forraalis, quia homo dioit Doctor, requiritur includi essentialiler in sub-
formaliter humanitatem, quaj inest jecto ; unde quia homo sic non includitur in
supposito divino, aut ly homo dicit subjecto, Christus vel Verbum, et in nobis sic
tantum suppositum, cum dico, quod includitur per se, univoce et n\ sppcics do no-
bis prajdicatur, sed non sic dicilur dr Cliristo
est homo, et tunc erit processus in in-
Verbo Dei. Argumenta recentiorum contra
finitum; patet, quia qucoro, cum di(!0
hanc sententiam sic explicatam niliil (onli-
Verbum est suppositum, quod est ho- ciunt.
mo, si ly homo tantum pra)dicat sup-
5. Quarto videndum est (f), quale ita ut possit ab eo abesse, videtur

pivTdicatum est isLud respeclu sub- similem habitudinem habere respec-
jecti, videtur quod possit poni esse tu subjecti, qualem habet illud prse-
Species univoce enim homo dicitur
;
dicatum, quod dicitur accidens.
de Christo et de Petro dicitur etiam ; Et si objicitur (g) quod habitudo 6J
in quid, et de pluribus differentibus, illius universaHs, quod est acci-
et non nisi numero ; ergo, etc. Quod dens, non fundatur nisi in accidente
in quid, patet per illud, Extra de reali.
haereticis^ cap. Cum Christus. Respondeo (b) verum estde facto, acck
lot
Aiiud esse Respondco, sicut aliud est univo- quod ha3C intentio secunda, qua? non's
prsedica- ^ i
•
i ,
• , •
i t i i • . •
ner fi
tumunivo- cum prtcdicatum, aimd est univoce est accidens, de qua ioquitur Logi- {ur in
pî-^di^^cari prccdicari stricte loquendo ;

univocus, non fundatur nisi in accidente, taph"!j
AUud^pSe- cum enim preedicatum dicitur, cu- quod dicit intentionem primam, ut
essTquid, jus conccptus cst iu sc uuus, ct hoc dicit Metaphysicus tamen non est ;
^diârfin "ô^ôalbum dictum de h'gno et de de ratione hujus intentionis secun-

quid^
lapide est praedicatum univocum ;
da?, quod tantum sit in illa inten-
univoce autem pra?dicatur illud, tione prima, sicut nec de ratione in-
cujus ratio est ita una, ut pra^dica- tentionis Generis vel speciei est,
tur, quod ratio ejus includitur in quod tantum fundetur in re subs-

ratione subjecti ; et hoc modo deno- tantia3, et forte hic album est li- :
minativum non prsedicatur univoce, gnum, prsedicatum prffidicat inten-

quomodo loquitur Philosophus in tionem accidentis logice loquendo ;
prajdicamentis; ita aliud est pra^di- vel sinon ibi, saltem si esse lignum
catum esse quid, et aliud quid in posset advenire albo existenti in ac-
prcjedicari. In omni enim genere tu,itaquod non esset praedicatum
est invenire quid, exprimo Topico- de essentia subjecti, nec convertibi-
rum.^ nec tamen quodlibet cujuscum- le cum subjecto, videretur esse per-
que generis pradicatur in quid, et fecte accidens, logice loquendo.
de quocumque, sed tantum de suo
inferiori, in cujus ratione essentiali C0MMENTARIU3.
includitur ; ita ergo posset concedi,
quod cum nulla unio sit similis isti, (f) Quarto nidendum est, etc. Hic di- 3.
proptor quam prsedicatio dicatur cit Doctor, quod aliud est prsedicari Difien
inter
vera, nullum est pra3dicatum dictum univoce, et aliud est esse prsedicatum dicari
,. , . . voce,
de subjecto, quod se habet ad aliud, univocum ;
prgedicatum enim univo- prjed
sicut in proposito. Quantum enim cum est, quando ultra nomen com- cuu
est ex parte quod praedicatur,

ejus mune pluribus, dicit conceptum cor-
est species tantuin, quia non est na- respondentem tali nomini communem
tum esse Genus, nec DifTerentia, pluribus, sed talis conceptus nullo
nec Proprium, nec Accidens sed ;
modo est de quidditate illius, de quo
quantum est ex parte modi se ha- pra^dicatur. Pra^dicari vero univoce
bendi respectu subjecli, quia non est, quando preedicatum non lantum
est de ratione subjecli, et advenit est commune pluribus secundum no-
subjecto existenti in actu corapleto, men, et secundum conceptum imme-
DIST. VII. QU^STIO I. 337
* diate signiricatum, sed etiani requiri- re accidentis, et nonsolum realis, sed
tur quod talis conceptus sit de essen- etiam rationis. Posset tamen solvi uni-
tia illorum, de quibus pra^dicatur. Kt co Verbo, quia habitudo realis, quod
quod dicit Doctor, quod debot pra'di- estaccidens, ut non tantum dicit res-
»
cari ifi quiiL debet accipi ly in qiiid, pectum alicujus advenientis alteri
non tantum pro illo, quod pricdicatur postsuum esse completum, sed ultra
in recta linea, sicut superius de infe- requirit, quod tale adveniens informet
riori, sed etiam pro omni eo quod et perficiat illud cui advenit, et sic
lican
,id du potest pr;i?dicari essentialiter, sicut talis intentiotantum fundatur in ac-
er su
tur.
dilTerentia de specie. cidente reali,ut tamen fundaturinali-
Deinde dicit Doctor quod homo res- quo, quod advenit alteri post suum
pectu Verbi non pra^dicalur univoce, esse completum, et non per informa-
quia tunc esset de essentia illius, potionem, potest fundari in substantia,
test tamon esse proedicatum univo- ut patet de facto de natura assumpta
cum, et quodammodo denominati- aVerbo. Sequitur: Et forte hic, album
vum, non quod sit accidens, sed quia est lignum, etc.
habet habitudinem similem acciden- Dicit Doctor, quod forte lignum
tis quod advenit Verbo existenti
in eo, pra^dicat intentionem accidentis de
in suo esse comj^leto, non tamen infor- albo, logice loquendo, id est, quod ip-
mat, nec inha^ret. sum lignum, quod praedicatur de albo,
(g) Et si objiciatur, etc. Hic argui- fundat istam intentionem accidentis,
;ctio. tur Doctor probando quod homo res- quod est inesse alicui post suum esse
pectu Verbi non dicat similem habi- completum. Sequitur: Vel si non ibi.
tudinem qualem dicit praedicatum, Dicit Doctor quod si dicatur, quod
quod est accidens ad subjectum, quia hgnum non advenit albo post suum
habitudo talis universalis, quod est esse completum, quia album, de quo
accidens, non fundatur nisi in acci- praedicatur lignum in suo essc com-
dente reali ; modo homo non esl acci- pleto, includit lignum, quia sensus
dens reale, sed substantia. est, album est lignum, quod lignum
)nsio. (h) Respondeo. Dicit Doctor quod is- includit albedinem hac enim non est
;
ta habitudo, quio fundalur in aliquo, immediate vera, album estlignum, sed

inquantum advenit alicui post suum forte haec habens albedinem, vel li-
esse completum, realiter et de facto est gnum est album, ut patet in 3. Me-
secunda intentio tantum fundata in taph.
accidente reali, quia accidens est, Dicit ergo Doctor, quod quamvis li-
quod adest, vel abest praeter subjecti gnum non adveniat albo post suum
corruptionem, quod importat hoc, esse completum, si tamen ponatur, per
quod advenit alicui post suum esse possibile, quod adveniat albo post
completum tamen habitudo non
; ista suum esse completum, ipsum h"gnum
est necessaria, quod fundetur in solo videtur esse accidens, logiceloquendo.
accidente reali, quia etiam potest fun- Idem dico de homine respectu Verbi.
(lari in substantia, sicut est de inten-
tione generis, f[uod non tantum fun-
datur in re substanliic, sed etiam in
ToM. XlV. 22
non concludit proposilionem esse
SCHOLIUM. pgj. gg loquendo, de per se logice ;
Hanc propositionem : Deus est homo, non es- sicut nec ista : animal,
rati07iale est
se in materia naturali, nec proprie loquendo est per se, logice loquendo. PoSSet
per se logice nara si esset primo vel secundo
;
^^.^^ concedi logice loquendo, quod
modo per se, esset neccssaria. Tertius modus
^
. , . , , ,
^ ,. j . Quia prc-iedicatum est extra per se in-

,. .
non est proedicandi, sed essendi; nec est quar- ^
i
• . • .
modo, quia pra^dicatum non est efleclus

tellectum SubjCCtl, propOSltlO non
to
necessarius subjecti ; ita D. Bonav. sup. ad 4. est per se vera, sed per accidens, li-
et 5. Durand. dist 4. quast. 2. et hic qua^st. 1. cetncutrum extremum realiter per

ad 2. Capr. d. 4. quajst. 2. ad argum. Scot.
accidens insit altcri. Unde ista unio
contra 2. con. Marsii. 3. qu<'.,st. 6. ad 0. Gabr.
extremorum, ucc conccdilur esse
hic q. 1. dub 3. Scotistaj hic, vide Pitigianis ,. ,. •
i , !• i
, \ , ^ , .,., ...
non esse
essentialis, '
nec accidentalis,' sed
art. 6. Addit Doctor propositionera
accidentalem, nec essentialem, sed substantia- Substantialis. Damascenus liblÔ ter- Jta c
lem. tio, cap. 3. Substantialem enim di- Dama

.,. , , antif
cimus unionem, veram, et sciticet edit
bi
T. Quinto videndum est (I) qualis est non secundum phantasiam ; subs-
ista utrum per se vel
praidicatio, tantialem autem, non ut duabus na-
per accidens. Videtur quod non per turis perficientibus unam composi-
se primo modo, quia pra^dicatum tam naturam^ et ita secundum diver-
non cadit in deflnitione subjecti ;
sitatem hujus unionis ab omni alia,
nec secundo modo, quia non e con- potest poni diversa ratio hujus in-
verso neque generaliter aliquo
; hflerentise ab onmibus aliis.
modo per se, quia in eis non vide-

tur necessaria habitudo. Sed hoc COMMENTARIUS.
non concludit (k), quia aliquoe pro-
positiones contingentes possunt esse (i) Quinto videndum est, qualis est is-
per se, sicut et immediata^, si in sub- ta prxdicatio, scilicet : Verbum est ho- verbi
jectis includatur proxima ratio in- mo, utrum per se vel per accidens. si°pl
ha?rentia3 pra^dicatorum, licet non Videtur quod non per se primo modo, 5^^*^'
^'^^"
sit necessaria inhffirentia, qualis quia preedicatum non cadit in defini-
{qxXq Qîii^Xdu'. r)oluntasmilt,\Q\cali- tione subjecti ; nec secundo modo,
dum calefacit ; sed nec iste modus quia non e converso, nec generaliter
A^detur in proposilo, patet in primo aliquo modo per se, quia in eis non
articulo. videtur necessaria habitudo.
Respondeo, sermo de per si fiat (k) non concludit. Hic Doc-
Sed Jioc
accidens, sicut loquitur de eo Meta- tor vult, quod sint multae propositio-
physicus, scilicet, vel quia unuui nes contingentes quge dicanturper se,
accidit alteri, vel ambo tertio, sicut et sunt omnes illfe, in quarum subjec-
patet Metaph. cap. de enteet uno
^3. ;
tis includitur proxima ratio inhgeren-
sic non est per accidens, quia quod tige preedicati, licetnon necessaria, si-
vere est, nulli accidit, ex i. Pliysico- cut ista voluntas vidt, nam voluntas est
rum unde nec ipsa unio concedi-
;
proxima ratio, quare volitio inhareat
tur esse accidentalis, quia neutrum sibi.
extremum est accidens sed hoc ; Respondebat Doctor, et primo dis-

DIST. YIT. QU.ESTIO I. 339
tinguit de accidente per accidens, quia inler exigcns exacUun cadit et

quod convenit multipliciter, vel quia (jiii, qiu-E, vel quod, relativiini, quud
unum accidens accidit alteri, scilicet est niediuni secunduiu Priscianum

I substantiao, ut cum dico, homo cst afbus, '1. Co}isti'uctionu))i.
vel secundo, quando arabo illa acci- Sed contra (m), (juia istud dictuni lib. 2.
dentia accidunt tertio, ita quod unum Prisciaui nou est ad propositum,
verificatur de alio, non simpliciter et quia substautivuni non exigit adjec-
absolute; sed ex hoc, quod accidunt tivuni, nec e couverso per implica-
alicui tertio, propter quorum idontita- tiouem luediam, sed simul intransi-
tem in tertio unum pra^dicatur de alte- tive coustruuntur. Et ideo licet hic,
album est dulce, et e contra.
ro, ut cappa Socratis, cadat iiuplicatio me-
um Hoc modo dicit Doctor, quod ista non dia, non tameu hic, ho))io albus,
mo,
'spdi- est per accidens : Vc)'bum est liomo. alioquiu esset impossibile deteruii-
De rigore ergo sermonis conceditur, nare aliquod extremum, per aliquod
quod ista unio non est essentialis, nec adjectivum sibi additum, et esset
accidentalis, sed est magis substantia- processus in infiuitum. Ideo posset
lis. dici, quod talis implicatio non im-
portatur in hoc nomine Christus,
SCHOLIUM.
nec propter hoc oportet ponere,
Hacc : Christus est homo, non est omiiino por
quod propositio sit vera per acci-
accidens, quia subjectuni includit praedicatum
dens tamen quia secundum Philo-
;
intrinsece, nec estomnino per se, quia subjec-
tum non dicit conceplum omnino per se unum soph. 0. MelapJi. ratio in se falsa de Ratio in se
fal?a de
I logice, quiaDeus et laomo habenldiversas quid- uullo est vera ; ergo similiter con- nuUo dici-
tui*. Reso-
dilates ; unio heec est diversissima ab omnibus ceptus, qui non est in se unus per hitio.
unionibusaliis, et ideo praedicatio in ea funda-
se, de nuUo uno per se nuntiatur,
ta non est stringenda ad normam Aristotelis,
nec aliquid sic unum de eo. Potest
cui illafuil ignota.
igitur dici, quod Iioec non est omni-
Sed de ista (l) : Ch)istus est horno, no per accidens, quia subjectum
dubium est, an sit per se, quia lioc includit prsedicatum, nec omnino
subjectum videtur includere praedi- per se, quia subjectum non habet
catuiu, quia secundum Damasce- omnino per se unum conceptum in
num lifj. -3. no-
cap. Ch)'istus est se, et similiter diceretur de ista :
inen hypostasis, duaruin naturarum liorno albus est coloratus.

existens significativum ; Christus (n) Ad argumenta. Ad primum 9.
ergo significat existens in natura respondeo,concedo majorem diversi- Ad 1.

Major di-
liumana, et ita includit hoc pranli- tatem, sed non repugnantiam majo- versitas
noa infert
catuin quod est homo, sicut Pe- rem magis eniiu diversa dicuntur,
; majorem
repugnan-
trus. quse minus in eodem sunt conve- tiam.
TfP- Dicitur, quod hffic cst per acci- nicntia ; sed non propler hoc magis
list.
ica. dens propter implicationem in sub- repugnant, sicut albuin et nigruiu
jecto, quto est per accidens. (^hris- in pluriijus conveniiint quam albiiiu
liis eniin implicat Verbum esse hoet honuj, et tamen magis re|)ugnant
minem, quia Christus est Ax^rbum album et nigrum qucuii album et
horno, sive Verbum quod est houio, liomo ; et hoc modomajor diversitas
extremorum non est causa falsitatis

eorum, sed repugnantia vel incom-
possibilitas extremorum habentium GOMMENTARIUS.
aliquam illarum quatuor oppositio-
num formaliter. (1) Sed de ista : Christus esthomo, etc.
Ad2. Ad secundum quod hu-

dico (1),
Bicii Ydirro dist.pr^se}iti,qiicest.imica,
manari non est proprium denomina- quod tantam est per accidens, quia
tivum hujus, quod estessehominem, est sensus, cumdico: Christus est ho-
sed hominem fieri, et universaliter mo, Christus est Verbum, quod est
denominalivum, quod significat homo, quia inter exigens et exactum
formam in fieri, dicitur de eo de cadit ista implicatio, supple relativum
quo dicitur ipsa forma et simili de- medium, puta*^?/?, vel qiias, vel quod.
nominatione. Idem enim est album Nam cum dico : Verbum est homo, ly
et fit album, ita idem est homo et Ver bmn esi exigens, ei homo esiex3iC,-
fit homo, sed proprium denominati- tum, et ideo inter illa cadit implica-
vum hominis est hoc quod est huma- tio media.

num. Et lioc non dicitur de Deo, et (m) Sed contra, quia istud dictum
hoc debet intelligi eo modo quo a Prisciani. Hic non negat Doctor quod
substantiis denominantibus supposi- propositio Henrici non possit esse ve-
ta possunt accipi ulteriora concreta ra, scilicet : Christus est Verbum, quod
denominativa, quod non est propter esthomo ; sed bene negat, quod sem-
informationem, sicut accidentia con- per inter exigens et exactum cadat

creta denominant, sed propter pos- impUcatiomedia, ut patet de substan-
sessionem vel habitudinem aliam tivo et adjectivo, nam substantivum
alicujus extrinseci ad talem substan- exigit adjectivum, ut in ista : Joannes
tiam. Gst homo albus, ly ho?no exigit album,
tertium dico, quod Augustinus
Ad et tamen inter hominemet album non
Ad 3.
non inteiligit nisi de dictis ad se, requiritur necessario implicatio me-

qua3 preedicant tantum intrinse- dia, sic dicendo : Joannes est homo
cum. albus, id est, Joannes est homo, qui
Aliter tamen quod
posset dici, est albus, quia tunc esset procedere
hoc praedicatum homo, licet non in infinitum, quia aut ly albu?n dicit
pnjedicet relationem, implicat tamen formam immediate inha3rentem ho-

relationem ad creaturam propter mini, et tunc implicatio non requiri-
unionem humana^ natura^ ad Ver- tur ; aut ly album dicit ipsam impli-
bum, qua3 unio est ratio qua cationem vel significatum pro impli-
pra?dicatur hoc pra^dicatum de eo. catione, ettunc album non praidicare-
Ad aliud, patet, quod aliquid par- tur de homine, vel ergo oporteret di-
Ad 4.
ticipat hoc prffidicatum de ratione cere quod album immediate prasdica-

speciei, aliquid de ratione accidentis tur de homine, quod est intentum ;
vel
in habitudine ad subjectum, quia quod tantum significatum per impli-

ista natura teuiporaliter advenit cationem, et sic album non prccdica-
Verbo perfecto inse ceternaliterexis- retur, vel si aliquid aliud, esset pro-
tonti. cessus in infinitum ; homo ergo et al-

:
DIST. VII. QU.ESTIO II. 341
bus simul intransilive construuntur, Idem dico de ista : /lomo fit , et /lomo
cum nulla implicatio media cadat. est, quia si exponatur ista, /lomo fd,
Ad arrjumenta, etc. Primum ar-
{n) sic debet exponi perunam de prajsenti
gumentum cum sua responsione cla- affirmativara, et aliam de pra^terito

rum est in littera, nec indiget aliqua negativam ; affirmativa est ista : /lomo
expositione. est, et negativa est ista : et immcdiate
Secundo arguitibi : Idem nonprsedi- ante/ioc non fuit\ ergo homo fitvel in-
catw, etc. Et ratio stat in lioc, si lisec cipit esse ;

patet ergo, quod denomina-
estvera : Deus est /lumanati/s, ergo Deus tivum hujus: /lominem esse, esi /wmi-
non est liomo, quia quando concretum men fieri , et non /lumanari.
pra^dicatur de aliquo, ejus abstractum Et addit, quod proprium denomina-
non pra^dicatur de eo, quia si ba:c est tivum /lominis /lumanum, licet est
vera : /lomo est albus^ha^c erit falsa : /lo- enim /lominem feri sit proprium de-
mo est albedo ; sed /lumanum est con- nominatum hujus, quod est /lominem
cretum hominis, ergo, etc. esse, tamen /lumanum est denomina-
Et quod dicit de problemate acci- tivum /lominis absolute sumpti, et sic
dentis, vide ibi, quia si color prcedica- humanum non dicitur de Deo, quia
tur in r/uid de albedine, ut dicendo: hsec est falsa: Deus est humanus.
albedo est color, non potest praedicari Et addit Doctor, quod hoc denomina- Quid sit
de ipsa in concreto, ideo hsec est falsa tivum, senicei /lumanum, debetinlelli- denomina-
albedo est colorata, et sic hoc problema gi eo quod a substantiis denominan- 'nl^^Jis.^'
est distinguendum : albedo est colorata tibus supposita possunt accipi ulterio-
quia cum color praedicatur de illa in ra denominativa, quod non est prop-
quid, de illa non potest pnBdicari de- terinformationem, sicutdicimus quod
nominative, ergo si pra^dicatur de ali- homo denominat Franciscum, quia
quo denominative, de eodem non po- Franciscus est homo, et accipitur ibi
test pra^dicari in abstracto. /lomo denominative, quitamen pra^di-

(o) Ad secundum dico. Dicit Doctor, catur quidditative, non tamen per in-
quod /lumanatum non est denomina- formationem denominat Franciscum
tivum /lominis sive /lumanare. Nam ab homine ergo possunt abstrahi
;
proprium denominativum hujus, quod multa denominativa, quê tamen non

est esse hominem, est hominem fieri. denominant per informationem, ut
Et dicit Doctor, quod denominati- accidentia.
vum, quod significat formam \n fleri,
ut aiJjum fit, dicitur de eodem subjec- QU/ESTIO 11.
to, de quo dicitur ipsa forma denomi-

Utrum ista sit vera : Deus factus est
native sumpta, enim haec est vera,
ita
homo?
album fit ; ergo album est, et e contra.
Patet, si exponatur per incipit, nam D. Thom. 3. p. q. 10. arl. fy cl lik q. 2 arl. 1.
I). IJoiuiv. arl. \. q. 2. Richard. nrt. I. q. 3,

cum dico, album incipit esse, vel Joan- Diiraiid. q. Vorilloii. 7. 1. Siiar. 3. p. loin. i.
3:i. Vasq. 3. p. (l. G3. vidr Scot. 9. Met. q.

nes incipit esse albus, sic exponitur. d.
11. m solut. secundi priiicip.
Joannesest nunc albus, vel in isto ins-
tanti est albus, et immediate ante hoc Socuiido qii.Tnritur, ulriim ista sit
non fuit albus ; ergo incipit esse albus. vera : Deus factus est /lonio ? Et ar-
guilur quod iion, quia tunc esset suimutatione, quia non praesupponitur Verbum
Consequens ut potentiale ad terminum assumptionis fuit

factus. est falsum ; ergo ;
tamen passio seu mutatio reaHs in natura hu-

et antecedens. Probatio consequen-
mana correspondens factioni reaH, qua Deus
tiffi, sequitur : Socrates est factus factus est homo.
homo ; ergo est factus ; igitur homo
non hoc prsedicatum, quod
distrahit Sed tanlam (a) prolixitatem vitan- o
est esse factum ergo ubique infert. ; do, potest quod propositio est
dici ^^^q
Arg. 2. Prseterea, si Deus est factus ho- simpliciter vera, quod declaratur ^^^^5
mo ; ergo mutatus est ad humanita- sic Factio quando
:
^
praedicat
i
secun- ^^^^
, ,
nunc
tem. Consequentia patet universah- dum adjacens, dicit factionem simum i
ter inomnibus, ut factus est albus, pliciter ;

quando autem pra^dicat dic
ergo mutatus est ad albedinem, et tertium, dicit factionem secundum

ita de ahis. illud quod specificatur per tertium ;
Arg. 3.
Proeterea, Deus est factus ho-
si sic etiam de esse, quando pradicat
mo ; ergo Deus est factus Deus. secundum et tertium. Sicut ergo
Consequentia probatur, quiapropter vere (b) de eo enuntiatur /êr/, quod
unionem naturarum est communi- ab aliquo faciente post ?ion esse sim-
catio idiomatum, et ita sicut occidens pliciter accipit esse simpliciter, ita
hominem, occidit Deum, ita si fac- de eo vere enuntiatur fieri A, quod
tus est homo. factus estDeus. per actionem alicujus agentis estyl
2.
Contra in Symbolo Nicseno IIo- : post quam non fuit A.
Ratio op- ô factus esl. Item etiam in Evan- Elistud probatur, quia factio pas- Facti(
^rTav^Vrfe-' gelio Joau. I. Verbmn caro factum siva non includit formaliter nisi ha- St.
Tquitls: ^^^- Caro ponitur ibi pro homine. bitudinem facti ad faciens, et ordi- *;g^
Item I. de Trinit. cap. 13. Talis fuit nem ipsius facti ad no?i esse prsece- p®*^'
illaunio, qiige Deurn facerethomi- dens, et in creaturis concomitatur

nem, et hominem Deum. se. His ergo duobus concurrentibus
Ista propositio Deus : factus est salvatur ratio factionis, sive simpli-
homo, quod factio po-
distinguitur, citer, sive talis Deus per actio-
; sed
test referri, vel ad compositionem nem alicujus facientis est homo, et
veladalterura extremorum et hoc ;
non fuit semper homo ergo factus ;
dupliciter, scilicet vel in se, vel in est homo. JMinor probatur, quia pa-
ordine adalterum extremum, etper- tet quod est homo ex prsecedenti
tractantur membra diffuse, sive in qugestione., et non fuit semperhomo,
uno sensu, sive in alio. quia non semper subsistebat in na-
tura humana, ut suppositum in na-
tura.
SGHOLIUM.
Et quod sit homo (c) per actionem
Hanc deus : factus est homo, esse veram et pro- alicujus facientis, probatur, quia
priam, dat bonara doctrinam defactione, quan-
quando aliqua necessario concomi-
do ost secundum, et quando tertium adjaccns
quando secundum, denolat subjectum tieri
;
tantur se, si unum cst perfactionem
simpHciter quando tertium tantum secundum
;
alicujus, etreliquum. Sed naturam
quid. Explicat quid requiritur ad factionem humanam Verbo uniri pcrsonaliter,
passivam, et quomodo Deus fit homo sine uHa etVerbum esse hominem, necessa-
DIST. YII. QU.ESTIO II. 343
rio concomilantur se ; natura au- na, quio, ut videlur, erat lerminus

tom humana est sic unita Verbo per factionis passivse ergo in Verbo, ;
factionem Trinitatis, quia Trinitas quod videtur inconveniens.

fuit ap:ens respeclu illius unionis, et Respondeo (f), quod hic fuit una
patet quod fuit faciens, quia creavil factio realis activa totius Trinitatis,
eirectum in creafura ; iyitur fecil (iii corrospondebat factio passiva
Verbum hominem.
esse realis, qua scilicet homo factus est
Et si objiciatur (d), quod factio re- Deus, quci3 fuit unio passiva natura3
quiril mutationem, et hoc ejus in humanco ad Verbum, et heec passio
quo est, et de quo dicitur, non au- fuit in natura liumana, et terminus
tem termini. ejus erat Verbum. Alia fuit factio
luiio. Respondeo, faciens naturale pra)- passiva secundum dici, concomitans
i"p"j! supponit passum ofTectum, quod istam factioneni realem activam,
f°"g,-.
transmutat, quod quidem est in qua scilicot Verbuni factum est Iio-
Tsxi^
potentia ad terminum, et per actio- mo, et terminus hujus videtur fuisse
atura-
j^gj^ gjllg fi^ ^(.|y [^16 QUod auteui I natura humana, non tamen erat
i^«"s transitde potentia ad actum, mula-
^
alius terminus hujus et illius roalis,
19 llO- . .
non tur ; sed agens supernaturale in ista quia non erat alia factio passiva
atur
unione non pra^supponebat Verbuni realis. Eadem enim factione tam
tanquam potentiale ad istum termi- activa quam passiva Verbum sic
num, noque terminum induxit si- uniebatur.
cut actum, vel formam Verbi per Dico ergo, quod passio correspon- g
inhoerentiam, sed tantum univit dens isti aclioni fuit in natura hu- Resoiutfo.
^^"^®^"**'
illum Verbo sine inliserentia ; ergo mana unita, qua3
^ non fuit terminus
' cesse mu-
ibi nullus fuit transitus a potentia illius factionis passiva3, sed subiec- tationem
.' _
"^ . esseinquo-
ad actum. .-Equaliter autem salvatur tum, licet sic-nificetur ut terminus in liêt quod
. .
TT j r diciturfac-
ratio factionis utrobique, quia utro- ista propositione : \eroum facimn tum taie.
bique per actionem facientis aliquid est homo ; el ita posset dici (g) ad
est tale, quale prius non fnit, et ita praicedentem objoctionem de muta-
fit tale. quod illud quod
Accidit ergo, lione, quod scilicet mutatio, quse
fit lalo, mutetur, nisi quando illud fuit hic, fuit in natura humana, non
quoddicilur tale,est formaejus,quod in Verbo, ita quod non fuit hic fac-
fit tale ad quam illud fuit in potentia, tio omni mutalione; nec tamen
sine
et ita communiler accidit in factioni- oportel mutalionem fuisse in quoli-
bus passivis, ubi agentia naluralia bet, quod dicitur factum tale, sed
agunt, qucL' faciunt aliqua esse talia tantum in illo propter cujus passio-
in actu, qualia prius fuerunt in po- nem aliquid dicitur factum tale, et
tentia. illud fuit hic tantum natura hu-
Sed si objicitur (e) ulterius, quod mana.
saltem hic fuit aliqua passio, posl-
quam fuit factio aclio, quia cuilibet COM'MENTARIUS.
actioni transeunti correspondet pro-
pria passio ; ergo illa passio erat in Sed tantam prolixitatcm, etc.
(a) \
aliquo, non autem in nalura huma- Exemplum, quando /ieri praidicat se-
3i4 LIB. III. SENTENTIARUM
cundum adjacens, ut homo fit, bene in se'ipsum,ui pSilei inprimo, disi. 3. q.
sequitur : homo
hoc instanti est, et in 7. et i?i 2. dist. 2.
immediate antehoc non fuit, ergo ho~ Secundo quod ?io?i esse
requiritur,
mo fit. Kxemplum, quando prsedicat praecedat duratione ipsum esse, et hoc
tertium adjacens, homo fit albus, quia est quod dicit, illud vere fit simplici-
non denotatur hominem fieri in se, ter, quod ab aliquo agente accipit esse
sed hominem fieri sub albedine, quod post ?i07i esse, ex hoc sequitur quod
nihil aliud est, nisi acquirere albedi- non concedimus istam, quod Filiussit
nem quam prius non habebat; et bre- factus a Patre, quia tunc ?io?i esse ip-
Aiiquid viter, quando /ieri pr^dicat secundum sius duratione pra^cessisset esse illius
pofest in-
teiijoi iieri adjacens,
,.,.,..
denotatur ahquid simplici- concedimus tamen istam, quod Filius
;
secundum ,
o •
i
suumesseter tieri secundum suum proprium Dei factus sit ex muliere, quod debet
dupliciter,
esse ; et hoc contingere potest duplici- intelligi,
o quod
u Filius Dei non est fac- Factu
7
muliei
ter, scilicet accipiendo primum esse tus simpliciter secundum esse suum ex, d
pro esse totali categorematice, et sic ex muhere, ut patet, sed quod factus mate
proprie compositum fit. Alio modo est homo ex muliere, non ut ly ex de- cient
accipiendo primum esse pro esse to- notat causam materialem absolute,
taU syncategorematice, et sic com- sed ut denotat efTectivam, quia mater
positum naturale fit, quia tunc se- active concurrit, utpatet^/fs^ 4. Az/;'^*!^,
queretur quod materia prima quan- et etiam quodammodo concurrit ma-

tum ad suum esse generaretur, terialiter, ministrando materiam ex
quod est falsum, quia illa immediate qua factusest homo, et sic debet intel-
creatur a Deo, ut patet i?i 2. dist. \2. hgi illud Pauli. Patet etiam, quod si
Quando vero ipsum fieri pra^dicat se- homo fuisset productus ab eeterno se-
cundum adjacens, dicimus quod ali- cundum opinionemrecitatammêcem-
quod praesuppositum acquirit aliquid do, d. 1. quod homo non diceretur pro-
quod prius non habebat et fieri, ut ; prie factus, quia tunc 7io?2e55e praeces-
prffidicat tertium adjacens contingit sisset esse ipsius, et sic ab seterno non
dupliciter, secundum quod ad diversa fuisset, et minus concederetur esse
prsedicata comparatur subjectum, creatus ab seterno, quia creari proprie
quia comparari potest ad substantiam pra3supponit non esse prius duratione,
vel ad accidens. ut patet a Doctore i?i pri?no, d. 2. q. 1.
(b) Sicutergo vere, etc. Dicit Doctor et d. 8. q. ult. et i?i secu?ido, dist. 1. q.
quod illud dicitur fieri simpliciter, ut 2.et dist. 18. Diceretur ergo homo pro-
puta homo,
comparatur ad ali-
ut ductus ab aeterno, quia sufficit quod
quod agens a quo accipit essc, quod producenssittantumpriusnatura pro-
prius non habebat; et vult quod ducto, et quod ;iO/i esse ipsius tantum
ad fieri simpliciter duo requirun- natura pra^cedat, non tamen positive,
tur : id est, quod detur aliquod instans na-
Primo, quod recipiat esse ab aliquo turae positiva^, in quo vere non fuerit,
cum nihil seip*sum faciat se-
agente, sed sic prius natura, quod quantum
cundum suum esse simpliciter, licet est ex ratione sua ?io?i esse vere pree-
possitse facere tale secundum aliquod cessisset, nisi in eodem instanti pro-
sibi additum, quia idem potest agere duceretur a prima causa, ut patet a
DIST. VII. QU.ESTIO II. 345
Doctore in pritno, disf. 8. qi/xst. ult. ct vocabulo, quod transit de potentia,
in secundo, di.st. 1. f/i/;i'st. 2. quia proprie loquendo, transire de po-

(c) Et qt/od sit homo, ctc. Ista enim tentia ad actum, intclligiturvcl de po-
se concomitantur ad invicem per ac- tentia subjectiva vel objectiva, quae
tionem agentis, albedo [\i in pariete, distinctio patet in 2. distinct. 12. et
ergo paries fit albus. Sic in proposito, transire hoc modo de potentia ad ac-
nam per actionem Trinitatis, natura tum in ratione terminantis vel susten-
humana fit in Verbo, sic intellii;endo tantis, non dicit aliquam mutationem
quod actione Trinitatis vere unitur vel quasi mutationem in ipso termi-
Verbo ; ergo hajc est vera : Vci buni nante.
factu/n est homo, et tunc sequitur per (e) Sed si objicitw ullerius. Arguit 4.
syllogismum resolutorium, quod Deus sic Doctor ex quo conceditur ista pro-
factus est homo, sic arguendo, hoc posiiio: Deus factus esthomo; terminus
demonstrando, Verbum factum estho- hujus factionis videtur quod sit ho-
mo, et homo est Deus ; ergo Deus fac- mo, sicut etiam in ista : lignu/n fa-
tus est homo, sicut in simili patet ctum. cst album, nam terminus fac-
qusestione prxcedenti. tionis est albedo ; et sensus est, quod
ansire {d) Et si objiciatur. Nota liic unum, quando dicimus, quod lignum factum
lOtentia
acium quod transire de potentia ad actum est album, quod factio passiva prsdi-
iiSer
contingit dupliciter. Uno modo, quod catur de ligno, quee terminatur ad al-
aliquid transeatde potentia subjectiva, bedinem ; ergo in proposito cum fa-
sive receptiva ad actum, et tale proprie ctioni Trinitatis activse correspondeat

mutatur, quia tunc recipit aliquid for- aliqua factio passiva ; ergo si tota Tri-
maliter, et per inhaerentiam quod nitas facit Verbum esse hominem, ita
prius non habuit ; et lalis mutatio re- quod vere dicatur, Verbum factum est
quirit, quod tale subjectum prius du- homo, videturquod talis factio passiva,
ratione fuerit sub privatione, quam quee terminatur ad hominem, sit in
sub actu, quia si in eodem instanti, Verbo, et non in homine ;

patet, quia
quo subjectum hobet esse sub actu, estterminus factionis, sicut dicimus,
non mutaretur, ut patet a Doctore su- quod materia facta est sub forma, nam
prarf/5^ 3. 7i/a?.s/. 1. et hoc modo Ver- factio passiva, quse terminatur ad
bum non transit de potentia ad actum, formam, est in materia.
quando dicimus quod Verbum factum (f) Respondeo. Dicit Doctor quod fa-
cst homo. Alio modo aliquid dicitur ctio passiva realis correspondens fa-
transire de potentia ad actum, non ctioni activa) Trinitatis est ipsa unio
de potentia subjectiva, sed magis de realis fundata in natura humana, quae
potentia terminativa, sic intelligendo, vere realiter unitur Verbo, ita quod
quod priusnon terminavitaliquem ac- subjectum talis factionis passivcD sive
tum, nunc; autem terminat, etsic Ver- unionis est in natura humana, et Ver-
bum transit ad naturam humanam, bum est terminus talis unionis, quia
tanquam de potentia ad actum, quia illa unio vere terminatur ad Verbum,
tunc terminat dependentiam natura) ut patet supra dist. 1. realiter ergo lo-
humanffi, et prius non terminabat. quendo, factio passiva est subjective

Proprie tamen non debemus uti isto in natura humana, et realiter ipsum
Verbum est terminus talis unionis; Physicorum, est a\iier se ha.heve nunc
loquendo vero secundum dici et non quam prius, cujus expositionem, vide
in re, dicimus quod Verbum est fa- i?isecinido, dist.2. qiisest. 9. Hoc modo
ctura homo ex hoc solo, quod factio natura humana non fuit proprie mu-
passiva fundata in natura humana tata ad unionem, quia in eodem ins-
terminatur ad Verbum, sicut etiam tanti quo habuit esse, fuit sub tali
dicimus, quod Trinitas dicitur faciens unione. Possumus ergo dicere, quod
reaUter talem unionem, et hoc tantum natura humana fuit mutata ad talem
secundum diciy quia unio facta secun- unionem, non tamen proprie, sed ex
dum esse reale, vere terminatur ad hoc quod quantum erat ex parte na-
Trinitatem,sicut suprapatuitm/?r2'w2o, turae humanse, prius natura erat sub
dist. 30. et m hoc tei^tio dist. i. privatione talis unionis, et fuisset,
3. (g) Et ita possei dici. Hic Doctor nisi preeventafuisseta causasuperiore;

dicit, quod in hujumodi factione fuit patet, quia Joannes non habet talem
aliqua mutatio, et haec mutatio fuitin unionem, tamen de novo posset et
natura humana, quia in ipsa fuit et uniri Verbo, ut patet disti?ict. prima
realiter ista unio, et terminatur ad hiijus non loquitur ergo hic Doctor
;
Verbum. de mutatione proprie dicta. Dicit ergo

Apppi-ens Sedin hoc videtur sibicontradicere, Doctor, quod si in hujusmodi factione
^°
'^°"tio. quiasecundumipsum, mutatiopropria sit aliqua mutatio qualitercumque
est transitusdeprivationead habitum, accipiatur mutatio, illa erit in natura
itaquod privatioprsecesserit duratione, assumpta, et non in Verbo.
vel e contra, ut patetab ipso inprimo,
secwido et tertio ; sed ndiiura humana SGHOLIUM.
non fuit prius sub privatione talis
unionis, ut patet ab ipso in isto tertio, Hacc est simpliciter vera et propria : liomo
quia in eodem instanti /"«c/ws cs^ Deus, quia ad hoc non requiritur mu-
dist. 2. quo
quod nec
o
luit
., 1
natura humana, ,
fuit
p .,
vere unita
.,
;
tatio illius,
respectu
..,..'.
termini
dicitur fieri,
Primum factionis.
praecessio
patet ex
hoc idem in distinctione quarta hujiis, ^^^^^^^ ^^ secundum ostendit exemplis. Conclu-
ergo falsum videtur quod fuerit mu- sio est August. -I. de Trinit. cap. 13. et 13.
tatio in tali natura ipseenim dicit su- ; Trinit. 19. Damasc. lib. 3. cap. ii. Gregor.
pra dist. 3. quxst. 1. quod si materia Nazian. Orat. 35. Adverte tamen hanc esse
prima
esse
p
in
1
eodem quo habet
sub lorma, non mutaretur ad
instanti
111 ^^^'^"'
tur in
,
''
....
^'' ''^'"'^ /'^'^"' ''^
subiecto suppositum existens.

Sed
/lomo non supponitsimpliciter, sed personanter,
^'"'' ^"'^ appella-
, ,.
ly
id est, pro natura singulari indeterniinate
Responsio
^^^°' ^^^^ mutatio COntinglt dupli- confuse ; contra hoc Thomista? 3. p. q. 16. art.
addifficiil- citer; uno modo accipitur provisione, 7. et ibi Suar. muhaobjiciunt, quae soIvitPitig.
talem.
^^'^ ^"^^- ^- P^"^'P- ^'^^- ^'^P^^- ~- <^^P- ^- ^^ ^-
et sic creatura, qua3 transit de ?ion
potestdici ™
„ „^„j ^„„« ^î +j*^- i t XI. • Ovando art. 2. tandem vult. hanc : Deus est
esse ad esse, mutari, ut patet
,^ ,
. . ,. ,
/lomo, esse immediatiorem, quam e converso,
a Doctore i?i primo.
^ dist. 8. hoc modo et
. , •
hujus rationem assignat.

,• • .
natura humana potuit mutari, et si-

Mutatioac- militer talis unio. Alio modo accipitur Ex his 1patet, quod
1
ista propositio
1 j-
-
cipilur du- '
-j
piiciter. mutatio proprie, et sic subjectum pro- est simpliciter vera : Ho)no faclus ^^^^^^x
prie mutatur, quia mutari, ex qui?ito est Deus, quia homo per actionem s. Bont
DIST. YII. QU.ESTIO II. 347
.
^gj facieiilis ost Deus, et in>n fuit prius ista : liomo /actfis est Deus, quia
lactuTesr
^^"^- iiuinediatius exprimens factionein
D.us.
i^t quocl aliqui dicunt (li), quod passivam.
fieri
(luu
denotal
...
dicilur, et
innlationem
priucessionem
illius, de
res-
...
Respondco
priina iii isla
et dico,
materia
.
quod liaec
?/«//fr« A/^-
,
esl P'''mapro-
posirio in
matcM-ia de
]»ectu
, ,
......
lermuu tactionis patet ex
, ,
nia)ia umla
.,
est
.
:
personatiter VerOo,
7-i -ir 7 Incarnatio-
nequ.-eest.
;
dictis, quod priinum non est neces- et ex immediate sequitur, quod

liac
sarium, nec secundum, quia hoc ^'erbum sit homo. Ratio hujus est,
non esset nisi in(|uantum fleri im- quia virtute unionis est subsistens
piicat quodammodo inceptionein ;
in natura liuinana, et ex liac sequi-
sed ipsa inceptio, quando praHlicat tur, quod homo sit Deus per con-
tertium adjacens iion notat pricces- versionem, et eodem modo est in
sionem subjecti ad pra^dicatum. /ieri; ergo ista Deus factiis est
:
Xam verum est dicere de anima }iO)no, non est mediator ista liomo :
nunc creata, quod nunc incipit ani- factus est Deus, imo immediatior
mare cor|)us, iiec tamen prius fuit, illi propter quam amba; sunt veree,
quam animaret corpus; ita etiain utraque tamen propria.

(|uando prcudicat secundum adja- Ad argumenta. Ad primum dico, 9.
cens, veruin est dicere, quod inci- quod nec sequitur de Socrate, fac- Ad. i.
pit esse, et similiter incipit esse tus est homo, ergo factus est gralia
dies, hoc est, teinpus incipit esse forma;, nec in proposito ta-
sicut ;
(lies, nec tamen illud tempus prius nien gratia materiae sequitur de So-
fuit, et postea incepit esse dies ita ;
crate, quia Socratem esse hominem
etiam nec oportet hominein praeces- dicit primum esse Socratis, non sic
sisse ad hoc, quod ista propositio in proposito.
sit vera : homo est factus Deus, si- Ad secundum patet ex solulione Ad 2.
cut nec ad veritatem istius proposi- quaistionis, quod non oportet omne
tionis : natura Jiumaua unita est quod fit, mutari, ut sit tale, sed
Verbo, ([uiv implicat istam : Natura tantum accidit hoc in illis, qutB
liumana facta est suhsistens inper- prius fuerunt in potenlia ad illud,
sona Verbi, necesse est naturam secundum quod fiunt in actu per
humanam prccfuisse in Verbo, vel informationem, quomodo non fit
in se anlequam subsisteret in Verbum homo, sed tantum per
Verbo. unionem personalem.
8 Sed si qua^ras, qua; istarum sit Si tamen qutereretur aliqua mu-
magis propria homo factus est: tatio, illa posset poni in natura
Deus, vqI Deus factus est liomo? humana, excepto quod illa non
et arguas quod ista lio)no factus est : praêxistebat ante quam uniretur ;
Deus, quia veritas (jinnium istaruin mutati(3 autem non est nisi inter ter-
fundatur in hoc quod natura lui- minos oppositos, quorum unus du-
mana unita est Verbo, quia passio ratione pra3cedit alterum.
realis, qua; fuit ibi, fuit in natura Ad tertium dico, quod ab illa re- .
.
humana, et terminus fuit Verbuin ;

gula de communicalione idiomatum tu.'qui-
huic autem propinquior videluresse excipiuntur illa, quai exprimunt 'IjuVde^"
communi- unionem nalura3 ad personam. Et Joan. Atl)anas. Orat. i). contra Arian. ex Scho-
catione .• i -11• •
laslicis afftrmant cum Scot. hic et dist. 19. et
ratio liujus est, quia illa communi-
,
idiomatum. 32. Alens. 3. p. q. 2. m. -13. citans Bcrn. in id

Jonx 2. Si propterme ha3c terapestas. Albert.
calio in praidicationibus llt propter 3. dliit. 10. art. 4. et omnes Scotistx hic {exce-
unionem, et ita praisupponit unio- ptis l5asol. et Mayron. qui inclinant in oppjosi-
tum. ille dist. 1. q. 5. hic dist. 8. qusest. 4.)
nem non ergo fit secundum illa
; inclinant. Richard. dist. 1. art. 2. quaest. 4.
Gabr. dist. 2. quxst. un. dub. 3. Rupertus lib.
qua3 exprimunt unionem, et ideo 3. de gloria et honorc filii Dei in Matth. Gala-
non est factus Deus, licet sit factus tin. lib. 3. cap. 4. et lib. 7. cap. 13. Viguer
cap. 20. prin. et % ]. vers. 4. Catharin. Opusc.
homo ; sicut hic, natura divina as- de eximia Christi praedest. et alii, quos citat
Pitigian. hic art. 8. Neyant D. Thom. cum suis
sumpsit naturam humanam, ijîtur
3. /j. q. 1. art. 3. et 3. dist. 1. quxst. 1. art. 3.
natura divina assumpsit naturam Vasq. 3. p. disp. 10. Suar. 3. p. tom. 1. dist. 0.
sect. 1. etl. inclinat ad Scot. sed potius media
divinam, non sequitur. via incedit.
COMMENTARIUS. Tertio quau'itur : Utrum Christus i.
prcudestinatus fuerit esse Filius Dei ? ^^^s- ^

6. (h) Et quod aliqui dicimt. Dicit D. Et arguitur quod non, quia non se-
Bonaventara, quod fieri denotat duo, cundum quod Filius Dei prffidesti-
scilicet matationem illias, de quo fit, natus est esse Filius Dei, quia non
sicut dicimus quod aUquid fit de ma- pra3cessit ipsum esse Filium Dei.
teria, et tunc denotatar mutatio in Prffidestinatio ut prasdestinatio di-
materia respecta termini, et similiter cit prfficessionem quod ad illud
notatur prflecessio, ita quod illad, quod pra^destinatur neque secundum ;
fit tale, praecesserit. Sequitur : Patet quod homo, quia secundum quod
ex dictis. Dicit Doctor, quod de muta- aliquid praedestinatur esse aliquale,
tione non est necesse quod illud quod secundum hoc est tale ergo si se- ;
fit tale, mutetar, ut patet supra, quia cundum quod homo pra^destinatus
Verbum tamen non muta-
fit homo, et est esse Filius Dei, sequitur quod
tar nec etiam secundum est neces-
; secundum quod homo est Filius
sarium, scilicet quod illad quod fit Dei, quod est falsum.
tale, prfficedat ipsum terminum, sive Contra ad Rom. i. Factus est ex Ratio o
loquatur de fieri secundo vel tertio semine Dacid secundum carnem.^

adjacente. qui prsedesiinatus est esse Filius
Dei in mriute.
QU^STIO III SCHOUUM.
Utrum Christus praedestinatus fuerit Posita definilione pr;i?destinationis eadem,

esse Filius Dei ? quam posuit primo, dist. 40. resolvit cum cora-
muni Christura esse prffidestinatum; ita Alens.
Alens. 3. p. q. 3. ?n. 1. 2. 3. 4. D. Thom. 3. D. Thora. ot alii supra. Dicit secundo naturam
p. q. 24. art. 1. et Mc q. 3. art. 2. q. p. 2. D. humanara Christi esse vcre et proprie prsedes-
Boiiav. art. 2. q. 1. 2. 3. Richard. art. 2. per
totum. Durand. q. 3. Palud. q. 3. Suar. 3. p. tinatara ad unionem gloriw, et hypostaticam.
tom. i. d. [). sect. I. Vasq. ihi d. 9. qui omnes Ha;c quae est de modo loquendi, est contra
tractant quomodo Christus sit prxdestinatus.
Thomislas 3. part. qutpst, 1. art. 3. tamen est
De alia q. quam
Doctor hic tractat : ulrum
Adamo non peccanto Verhum incarnarolur, D. Thom. 3. dist. 10. qua^st. 3. quaestiuncula 1.
agunt August. 11. Trinit. a c. iO.et l. dcpcc- D. Bonav. ibi art. 1. quoest. i. Alcns. 3. part.
cat. mort. c. 26. 27. Ambros. /. de hicnrnat.
Dom sacr. c. 6, tom. 4. Gregor. 3. moral. 11. qua'st. 3. m. Durand. hic q. 3. et omnium
Damasc. /16. 3. c. 18. Chrysost. hom. 3.ml. Scotistarum.
DIST. VII. QLVESTIO III. 340
Rospondeo (a) cuin pr<T(loslinatio ptare unionem istain in ordinc ad

raedesti- sit privordinalio alicujus ad p:l()i'iani gloriaiu, et non porsonco. Veruin
natio
efiuitur. principalitor, et ad alia in ordine ad est tanion, quod in onmihus aliis ah
^'loriani, et luiic natune huniana^ isto, prcodostinalio rosjjicit perso-

in Christo prcvordinata sit gloria, ot iiain, quia in nullo calio prcoordina-
nnio Verbo in ordine ad «2:lo-
ista in vitDeus honuni natune, nisi pneor-
riani, (juia non tanta gloria fuisset dinando honuin personffi et ratio ;
sibi conferonda, si non osset unita, hujus ost, qiiia nuUa nalura prae-
sicut inodo collata ost quomadino- ; dostinahilis ost non personata per-
dum ergo merita cadiint suh \)Viii- sonidilate creata, nisi ista, et ideo
destinatione, sine quihus non ordi- nec sic potest pra3ordinari sihi bo-
naretur de congruo quis ad tantam num, nisi isti.
^loriam sine eis, sicut cum eis, ita
videtur ista unio ordinari ad tantam GOMMENTARIUS.

gloriam de congruo, non ca- licet
dat suh prccdestinatione tanquam (a) Respondeo, ciim preedestinatio sii i.
meritum, et ita sicut proedestinatum prseordinalio alicujus ad gloriam princi-

est hanc naturam uniri Verbo, ita paliter. Hic
Doctor intendit probare
pra>destinatum est Verbuin esse ho- quomodo unio naturae humana; cadat
minoin, et hunc hominem esse Ver- sub prsedestinatione. Et pro intelli-
«olutio. huin. Consequentice prohantur per gentia hujus littera) preemittenda sunt
simile, sicut dictum est de factione aliqua.
passiva. Primum est, quod non tantum sub
pr:i^de-
1
Et si dicas (b), pra^dostinatio pri- praedestinatione cadit electio alicuius
iiatio re-
)icit
im per-
so- mo personam, et ita oportet
respicit ad gloriam, sed etiam omnia, quse ad
wnaiu? liic primo invenire aliquam perso- talem gloriam ordinantur, et sic Deus
nam, cui Deus primo pra^destinavit ab ffiterno, non tantum pra^destinavit
gloriam, et istain unionem in ordino Petrum ad gloriam, sive ordinavit ad
ad gloriain; nulli autem personai gloriam ; sed etiam prffidestinavit eum
prwdestinavit ijlam unionem non ; ad gratiam ad merita, quibus vita
et
persoucne Verhi, ut Vorbi, patet ;

eeterna consequi possit, ut clare patet
nec illi ])orsona3, ut su])sistenti in a Doctore inprimo dist. 41. et breviter,
natura huinana, quia includitur ista quando quis praedestinatur ad gloriam

unio. principaliter, praidestinatur etiam ad
Respondeo, (c) quod potest nogari omnia requisita ad gloriam. Et loquor
ista propositio, ([uod pnedestinatio de requisilis, non tantum ex natura
respicit solam personam sicut enini ; rei (si talia sunt), sed etiam de requi-
Deus potest omne honuin aliud a se sitis ex solo beneplacito voluntatis di-
diligere, non tantuin suppositum, vina),quod dico propter hoc, quia Deus
sed naturam, ita etiain potest alii a posset dare gloriam, nec gratia, nec
se praiordinare vel pra3optare bo- meritis praicedentibus, loquendo de
num illi conveniens. Et ita polest potentia Dei absoluta, ut satis patet a
natura; huic pra3optare })onum illi Doctore inprimo, dist. 17.
conveniens, et ita polest illi praô- Secundo praemitto, quod loquondo

de merito de condigno nullus meruit tantam gloriam, quanta sibi debeba-
prccdestinari, nec etiam anima Ghristi, tur de congruo. Non dico tamen quod
quia in praedestinatione nuUum cadit cognitio, qua intellectus divinus cog-
meritum, ut patet a Doctore inprimo, novit illam unionem, quodfuerit vere
dist.Ai. practica, quia etsi ex parte sua fuerit
2. HispraRmissis, exponohanc litteram directiva in praxim. non tamen respi-
Expositio
littcrr©.
Doctoris. Cum dicit, prsedestinatio est ciebat voluntatem divinam, ut regu-
jprxordinatioaliciqus ad gloriam, et ad labilem et determinabilem, ut supra
alia inordine ad gloriam, \6. est, quod patuit m prolog. qiisest. ^<//. Potuisset
preedestinatio est electio creaturse ra- enim voluntas divina etiam ordinarie
tionalis primo et principaliter ad glo- non ordinare naturam assumptam ad
riam, ita quod voluntas divina in tantam gloriam, ad quam tantam de
aliquo signo priori ordinat, puta Pe- facto ordinavit notitia enim practica,
;
trum ad gloriam, et in illo priori, si qua ponenda est in divinis, prsecise
adhuc nulla est ordinatio alicujus ponitur respectu necessariorum, ut
alterius, puta gratiee vel meriti in patuitm^. t//^/?ro/o^.Sequitur : Q?^<?m- Merita
ordine ad ipsam gloriam, ut patet a admodum ergo merita cadunt sub pJedesi
"^''°°
Doctore ubi supra. Et huic naturde hu- prdedestinatione, sine quibus non ordi-
manse in Christo praeordinata est gloria, naretur de congruo quis ad tantam glo-
et unio ista in Verbo in ordine ad gloriam sine eis,'sicut cum eis, prius enim
m/?z, id est, quod voluntas divina pri- voluntas divina ordinat creaturam
moetprincipaliternaturamhumanam rationalem ad gloriam absolute. Se-
assumendam a Verbo preeordinavit ad cundo ordinat ipsam ad gratiam. Ter-
gloriam, et secundo prseordinavit tio ordinat ad merita ; et quiatot meri-
unionem naturse humanse Verbo in tis de congruo correspondet tanta
in ordine ad gloriam, quia non tanta gloria, ideo ultimo ordinat ad tantam
gloria fuitsibiconferenda;,si non esset gloriam ; imaginandum, quod
nec est
unita, sicut modo collata est. prius ordinet ad tantam gloriam quam
3
Pro majori intelligentia, hic sunt ad merita. Sequitur : Ita videtur ista
Ordo prffi. notanda aliqua signa, nam

primo in unio ordinari ad tantam gloriam de
n^s naturte signo uatura assumenda a Verbo fuit congruo, non cadat sub praedesti-
licet
assumptae.
pepfectc preosens, ut cognita voluntati natione, tanquam meritum, quia nihil
divinse, et similiter beatitudo, ut cog- cadit sub prasdestinatione, tanquam
nita. In secundo signo ordinavit illam meritum, nisi actus elioitus, qui sit
naturam ad gloriam absolute. In ter- in potestate merentis, sed talis unio

tio signo ordinavit ipsam naturam non erat aclus elicitus, ut patet, nec
uniri Verbo in unitate suppositi, et similiter in potestate animae Christi.
tunc intellectus divinus cognovit, Sequitur : Et ita sicut praedestinatum
quod de congruo major gloria esset est hanc naturam uniri Verbo, ita prx-
conferenda illi naturae unitse quam destiiiatum est Verbumessehominem, et
alteri, et sic natura ut cognita, sic hunc hominem esse Verbum. In primo
unita fuit perfecte praesens voluntati ergo signo, voluntas divina preedesti-
divinee, et in quarto signo voluntas navit naturam assumendam a Verbo
divina ordinavit talem naturam ad ad gloriam absolute. Secundo ordina-
DIST. VII. QILESTIO III. 351
vitnaturam uniri Verbo. Terlio, ordi- natura ; et quia ut subsistit in natura,

navit ipsam naturara ad tantam glo- includit illam unionem, sequitur quod
riam, quanta sibi debebatur de con- ut sic, erit prior seipsa, et sic patet
gruo ; et quia summa gloria debebatur instantia.
sibi de congruo, ideo ad summam [c)Respondeo,qiiod potest negariista

gloriam praeordinata fuit, ut patebit propositio. Hic Doctor ostendit quo-
infra dist. 13. Quarto, ordinavit sive raodo prtrdestinatio non tantura ter-
pnedestinavit Verbum esse horainera, rainatur ad personara, sed etiam ad
quia bene sequitur, si natura humana naturara absolute suraptam ; et ratio
est in Verbo in unitate suppositi ; ergo stat in hoc, quod sicut Deus potest
Verbum est homo, et sic praedestina- orane bonura aliud a se diligere, non
vit Verbura esse horainera, et sirailiter tantura suppositura, sed naturara, ita
prcTdestinavit hunc horainera esse etiam potest aliia se pr«optare bonum

Verbum, ut supra patuit. illi conveniens, et ita potest naturee
Et si dicas, prxdestinatio primo
(b) huic assumendae preeoptare bonura
m/?/ciV/)mo;2rt/«,etc.CumdicitDoctor illi conveniens, putagloriam absolute,
hic, quod nulli personse prêdestinavit et ita potest illi prseoptare unionera
illarn iinioneni, non debet sic absolute istara in ordine ad gloriam, et non
intelligi, quia certum est, quod ab personse, et sic prseoptare illi tantam
eeterno ordinavit unionera naturse hu- gloriara, quanta sibi nata est corape-
mancC ipsi Verbo, sive terminari ad tere de congruo. Verum est taraen,
Verbum ; sed sic debet intelligi, quod quod in omnibus aliis ab isto prsedes-
nulli personai preedestinavit talera tinatio respicit personara, quia in nul-

unionera in ordine ad gloriara, quia lo alio prseordinavit Deus bonura na-
tunc talispersona prius fuisset prsedes- turae, nisi prcPordinando bonura per-
tinata ad gloriam, sicut dicimus quod sonse ; et ratio hujus est, quia nulla
Deus preedestinavit Petro gratiara, et natura prasdestinabilis est non perso-
merita in ordine ad gloriam, supple nata personalitate creata, nisi ista, et
conferendam ipsi Petro, et per conse- ideo nec sic potest prgeordinari sibi
quens pra^destinavit illi principaliter bonura, nisi isti.
gloriam. Dicit ergo Doctor, quod Deus In ista tamen littera insurgunt non- ^
non praidestinavit personae Verbi, ut nullce difficultates. Priraa est in hoc p,.ima dif-
'^'^^•^*^-
Verbi, talem unionem in ordine ad quod dicit, quod de congruo natura
gloriam, nec etiam eam praedestinavit assumpta a Verbo ratione unionis prse-
persoucT Verbi, ut subsistenti natura:; destinataest ad tantam gloriam; %i si-
humancO, quia ut sic subsistit, inclu- militer quod quis propter rnerita de
ditur ista unio, et sic sequeretur quod congruo prsedestinalur ad tantam glo-
unio esset prior et posterior respectu riam. Nam in hoc videtur sibi con-
ejusdem; nam ut pra!destinaturalicui, tradicere, quia in primo, dist. 41.
ut sic, intelligitur posterior illo, scili- expresse dicit, quod respectu praedes-
cetsubillaratione, qua praidestinatur, tinationisnullum est meritum. Deinde
et sic, ut praedestinatur Verbo subsis- dicit ibi, et in prxsenti dist. et in 19.
tenti in natura humana, inteiligitur quod prius vult beatitu-

/<?/y?^s' r/«/,3?5/. 2.
posterior Verbo, ut subsistente in tali dinem quam gratiam et quam merita,

.

et assignatibi rationem, quia ordinato Quarto dubitatur circa hoc quod di- Qua
volens, prius vult finem alicui, quam cit, oûod Deus non prxordinavit bonum
ordinata ad finem ; sed finis ultimus alicui aliiJiaturse ab ista assumpta,nisi
hominis non tantum est gloria abso- prieordinando bonum personx, quia
lute, sed et tanta gloria, quanta sibi persona ut persona, sive raiio perso-
debetur ex meritis ; ergo prius prte- nalitatis non est capax alicujus boni,
destinat naturse assumenda? a Verbo patet, quia nulla negatio, ut negatio,
tantam gloriam, quam sibi praidesti- estcapax alicujus boni personalitas ;
net unionem ad Verbum, et si sic autem dicit tantum negationem, ut

falsum est dicere, quod sit pra^desti- patet supra a Doctore. Posito etiam,
nata ad majorem gloriam propter quod dicat entitatem positivam, ad-

talem unionem. huc talis entitas non est capax alicu-
secunda Sccundo dubitatur in hoc quod di- jus boni supernaturalis, et prasertim
difficuitas.
^.^^ ^^^^ merita cadunt sub pr^desti- gratia3 et gloriae ; falsum ergo videtur,
natione de congruo, quia meritum, ut quod quando Deus praordinat bonum
meritumrespicitgloriamdecondigno, naturse, puta gloriam, quod etiam
ut patet a Doctore ?;« i»n/??o, rf?'^^ 17 et praeordinet personee. Idem enim est
sisic,tuncsequiturquod meritacadunt simpliciter praôrdinare bonum na-

sub praidestinatione de condigno, et turee, et praeordinare bonum personse,
per consequens assignanda erit causa quia sola natura rationalis, ut prior
praedestinationis in creaturarationali, personalitate est capax talis boni, et
cujus oppositum probat in primo dist. non minus capax, ut prior personali-
4 j^
tate, quam si actu esset in propria per-
Tertia dif- Tcrtio dubitatur in hoc quod dicit, sonalitate.
ficuitas.
^^^^ jâturse humanx, ut uniise, de con- Respondeo ad primam difficultatem, o.
gruo debetur tanta gratia, quia qu8ero, et dico absolute quod Deus praedesti- Respon
unde sit istacongruitas ? aut est con- nat gloriam in aiiquo priori naturae ^dimcu-
temi
gruitas ex natura rei ex parte naturai assumendae, quod in tali priori non
ita
humanae, aut est congruitas ex parte pra^destinat sibi tantam vel tantam
voluntatis divinee, quai ordinavit ta- gloriam, sed preecise prsedestinat ad

lem unionem esse dispositionem ad gloriamabsolute. Et cumdicitur quod
tantam gloriam. Non primo, quia si tanta gloria est finis hominis, et ordi-
esset dispositio ex natura rei ad tan- nate volens prius vult finem, dico
tam gloriam, voluntas divina illam quod fmis hominis, ad quem primo
non posset non dare, quia posita dis- et principaliter preedestinatur, est
positione ex natura rei respectu ali- proecise ipsa beatitudo absolute sump-
cujus effectus, loquendo simpliciter ta, et illam nullum pra?cedit meritum,
de dispositione necessaria, ad quam sed tanta vel tanta gloria non dicitur
necessario sequitur effectus, talis ef- finis hominis absolute, sed finis homi-
fectusnon potest sequi. Non secundo, nis, ut sub tali vel tali merito, quia
quia idem esset ordinare naturam ad voluntasdivina prsecise ordinavit dare

tantam gloriam etunionem illam esse tantam gloriam, ita quod merita tam
dispositionemdecongruo, cum hocto- intensive quam extensive fuerunt
tum sit simpliciter a voluntate divina. prccvisa.
DIST. VII. QUvESTIO III. 353
Kt si quod si in illo priori

dicatur, dine ad gloriam, sic intolligcndo,
:tio.
ppccdestinatur ad gloriam absolute, quod ab a^terno pra:ôrdinavit nun-

quod tuno nulla esset dilTerentia in quam conferre tantam gloriam, nisi
prcEdestinatis, et sic omnes forent meritis prius exhibitis. Sicut etiam si
aequales in pra^destinatione divina. Pontifex prius eligeret aliquem in
tio. Uico, quod hoc videtur necessarium Cardinalatum absolute, et post ordi-
dicere, sed bene est dilVerentia in prae- naret non conferre actu galerum, nisi
destinatione in tertio signo, quia ilH, prius obtulisset quinque talenta. Hoc
qui in secundo signo sunt pnrdestinati idem esset dicendum de natura assum-
ad plurd'merita, tam intensivc quam pta, quod voluntas divina in primo si-
extensive, in tertio signo sunt prce- gno ordinavit illam ad summam glo-
destinati ad tantam gloriam correspon- riam, et in secundo signo ordinavit
dentem ilHs meritis. Sicut ergo prse- nunquam conferre illam tali naturse,
destinati ad merita in secundo signo nisi actu unitae Verbo, et hoc modo
suntinffiquales in praedestinatione me- unio talis cadit sub preedestinatione
ritorum, quia aliqui ad plura merita, in ordine ad gloriam ;
primus tamen
aHqui ad pauciora praedestinantur, modus subtilior est, et forte magis ad
ita sequitur quod in tertio signo erunt intentum litterae.

insquales in Hoc
praedestinatione. Ad aliam difficultatem dico, quod 8.
idem dico de natura assumpta, quod meritum potest dupliciter accipi. Uno Ad secun-
. ,. ,. , „ ,. dam dilfi-
in primo signo fuit pra?destinata ad modo materiahter, alio modo tormah- cuitatem.
gloriam absolute, et in secundo signo ter. Primo modo est actus elicitus a
fuit pra}destinata ad unionem Verbi, voluntate conformiter rationi rectffi, et
cui de congruo debetur summa gloria, sic praecise includit substantiam et
et per consequens in tertio signo fuit intensionem actus, et alias circum-

praidestinata ad summam gloriam. stantias morales. Secundo modo acci-
l Si quis tamen vellet tenere, quod in pitur meritum pro acceptatione pas-
dpo- primo signo quiHbet prsedestinatus siva, qua talis actus acceptatur, ut
i'i
fuit ad tantam gloriam, quanta debe- condignus vita aeterna, ut patet a

tioue.
tur eorum meritis, posset sic dicere, Doctore dist. M.primi. Meritum primo Mei-itum
quod Deus praôrdinavit primo ad tan- modo, ut procedit a voluntate chari- cipfdup^r-
'''^^'*'
tam gloriam. Secundo prseordinavit tate informata, dicitur meritum de
ad tot merita, quibus pra^cise corres- congruo, quia ut sic, acceptatur a di-
pondet tanta gloria ; et hoc modo me- vina voluntate. Sicut etiam dicimus,
rita cadunt sub prffidestinatione in or- quod attritio est dispositio de congruo
dine ad tantam gloriam. Hoc idem ad gratiam, ut patet aDoctore m^^/ar-
posset dici de natura assumpta, quod to.,dist. \A. c/usest. 2. D\co ergo, quod
primo praedestinavit eam ad summam meritum primo modo cadit sub pra3-
gloriam. Secundo ad unionem ipsius destinatione, sic intelligendo quod
ad Verbum inordine ad summam glo- Deus primo ordinavit personam ad vi-
riam. Vel tertio posset dici, quod Deus tam eeternam, et secundo ordinavit
in illo primo signo preedestinavit ad acce[)tare talia ettalia opera, ut dis-
tanlam gloriam absolute, et in secun- positiones de congruo ad tantam glo-
do bigno preedestinavit merita in or- riam, sic quod illa opera, ut priora
ToM. XIV. 23
acceptatione passiva dicuntur opera quod Deus prseordinaverit bonum per-
sive dispositiones de congruo, ut ac- sona)itati^ cum non sit capax talis
ceptentur a divina voluntate ad tan- boni, sed quia oranis alia natura ab
Quomodo tam gloriam. Ipsa autem opera, ut ab illa, qua^ est assumpta, est personata
°dunt%ub' seterno accepta in ordine ad tantam propria personalitate, ideo illi naturae
naUo^liê^dê gloriam possunt dici cadere sub pra^- ut sic personatae in se, praeordinavit
cond.gno.
^gg^jjj^tJQjê ^g condigno, quia opera gloriam.
ut sic accepta, dicuntur meritoria de

SCHOLIUM.
condigno, sed dicuntur cadere sub
praedestinatione de COngrUO, pro quan- Yerbum divinum probabiliter loquendo fuisse
to ordinavit ab seterno acceptareilla in inoarnandum, licet Adam non peccasset, quia
ordine ad gloriam. praedestinatio animfE Christi ad gluriam non

pra^supponit ullum peccatum prcescitum. sed
9. Ad tertiam
difficultatem dico brevi-
Aritn..»;am '1
Ad tert am ^^y ^j.^^^^ omnis cougruitas,
•
Â ' potlus prsecedit praescientiam
^ saltem absolu-
sive ad ^
. 1 ^
diihculta- ^ ^ .
tam omnium peccatorum, ac etiam bonorum

,
tem. gratiam sive ad gloriam, est simplici- ^^^^^^^^^ ^^ ^^^ ^ ^j^^ ^^ ^^.^ ^^^^ ^^^.^^^^
ter ex determinatione divin* volun- ûit^ et ideo prius vult fmem, scilicet gloriam
tatis, et nullo modo ex parte rei ; non quam media. Hanc tenent DD. citati in initio
enim opera nostra sunt accepta, quia quaest. Docet auctoritates Sanctorum, quee ap-
i. j •.. ^^.^t^ oixT^ Ar^ ^^r^ri;
bona, sed quia accepta sive de conui-
parenter
> n
suadent oppositum, exponendas,
f >
>
ita
, quod Christus non veniret ut redemptor, nisi

gno sive de congruo, sunt bona non ;
^^^^^ peccatum.
enim attritio ex natura rei est dispo-
sitioad gratiam de congruo, sed dici- Sed hic sunt (d) duo dubia. Pri-
tur dispositio de congruo, quia Deus mum, utrum ista preedestinatio prse-
ordinavit acceptare illam, ut disposi- exigat necessario lapsum naturae hu-
tionem de congruo ad gratiam. Simi- manse, quod videntur sonare mnlta3
liter opera nostra quantumcumque auctorilates, qua? sonant Filium
intensa, non sunt ex natura rei dispo- Dei nunquam fuisse incarnandum,
sitio decongruo, ut acceptentur ad visi homo non cecidisset.
tam eeternam, sed sunt simpliciter Sine prcejudicio dici potest, quod Resol
dispositio ex sola determinatione di- cum prffidestinatio cujuscumque ad
vinae voluntatis, quse ab eeterno ordi- gloriam prsecedat ex parte objecti
navit, quod opera nostra, qua3 proce- naturaliter prsescientiam peccati vel
dunt a voluntate ex charitate, ut es- damnationis cujuscumque, secun-
sent dispositio de congruo ad accep- dum opinionem ullimam dictam
tari ad vitam aeternam. Sic dico in dist. 41. primi libri^ multo magis ordi
quod unio natura^ ad Ver-
proposito, est verum de prsedestinatione illius ^^^^^^",*
bum ex naturarei non erat dispositio, animae, quae prcedestinabalur ad P^j^q^'
necadsummam gratiam, nec ad sum- summam gloriam ;

universaliler au- ''^"^^^
mam gloriam, sed tantum ex ordina- teni ordinate volens prius videtur
tione divina, quse ab aiterno ordinavit velle hoc quod est fini propinquius,
talem unionem esse dispositionem et ita sicut vult prius gloriam alicui
ad summam gratiam, et ad summam quam gratiam, ita etiam inter pra^-
gloriam. destinalos, quibus vult gloria, mor-
Respondco, non intenditDoctor hic, dinate prius videtur velle gloriam
DIST. VII. QU.ESTIO III. 355
illi, qiiciii viilt esse proxiimiin iiiii, Potost igidir diei, qiiod priiis na- i.
ot ila liiiic aiiiiiKO Clirisli viilL f^lo- tura qiiain aliquid priêvidebatur ^^^J'^''^,^^*^''
riain prius quain alicui alloii volit circa peccatorcin, sive de pcccato î^^j^'jâ^^^
^doriain,
~ el prius cuilibol allori vult sive de poMia,
I
Deus prccelegit
i t
ad pri-ciesti-
' * .
7 nata, an
gratiain
p et frloriain, quaiii pran-ideat illain ouriani codestein onines, quos fraiid..n-
dum ei sit
oppc^sila istoruin habiluuin, scilicet voluil habere Aniielos et hoinines. depeccato?
graliiP et glorice, scilicet peccatuin in certis et deterininatis gradibus, et
ot dainualioiioin. Ergo a priino prius nullus est priedestinatus tanluin,

vult aniincT "Christi gloriani, quain quia alius pran-isus est casurus, ut
^^^ prcevideat Adani casurum. Oinnes sic nulluin oporteat gaudere de
den-autoni auctoritatcs possunt exponi lapsu alterius.
lisse sic, scilicot ({uod Christus non ve-
',""
nisset ut redemptor, nisi homo ce- COMMENTARIUS.
I^ni.
cidisset, noque forte, ut passibilis,
quia non fuit aliqua necessitas, ut (d)Sed liic siint duo diibia. Dicit 10.
illa aninia a principio gloriosa, cui Doctor, quod sine praejudicio dici po-
Deus non tantuin suin-
proeoptavit test, quod cum prsedestinatio cujus-
mam gloriam, sod etiam coaivam cumque ad gloriam praecedat ex parte

illi aniincP, quod uiiita fuisset cor- objecti naturaliter praescientiam pec-
pori passibili, nisi redemptio fuisset cati vel damnationis cujuscumque se-
facienda. Sod nec redemptio fuisset cundum opinionem ultimam dictam
facionda, nisi hoino peccasset; sed dht. k\.primi. multo magis est verum Expositio.
non propter solain istam causain de pncdestinatione illius animee, etc.

vidotur Deus priedestinavisse illam Hanc tamen litleram pro devotis prae-
animain ad tantam gloriam, cum dicatoribus expono, reducendo iilam
illa redomptio sive gloria aninite re- per^rationes satis evidentes.
dimonda3 non sit tantum bonuiii, Primo arguitur sic : In nobis prse-
quantuin est illa gloria animtC Chri- destinatio ad gloriam preecedit prae-
s(i nec est verisimile tain suin-
; scientiam peccatorum, imo et merito-
inum b<jnum in entibus, esse tan- rum, quia ordinate volens prius vult
tuin occasionatum, scilicet propter fmem alicui, hoc est, prius optat fi-
minus bonuin; nec est verisimile nem alicui quam ordinata ad ipsum
Deuin prius prc-cordinasse Adam ad finem. Patent ha^c in Scoto diU. 41.
tantum bonuin (juain Christum, /?rm22, et a Francisco de Mayronis 41.
quod tainon sequeretur imo ulto- ; /?n/722 Co;2//«/. ot patent exemplo, quia Exem-
plum.
rius sequeretur absurdius, scilicet Medicus prius (ordinate volens) vult
quod Dous prcedestinando Adam ad sanitatem infirmo, quia hoc est prin-
gloriam, prius prcnevidisset ipsum cipale intentum, et post potionem, pil-
casurum in peccatum quam prcedes- lulas et hujusmodi. Cum ergo Deus
tinasset Christuin ad gloriam , si sitordinatissimevolens, quidquid vult,
prccdestinatio illius anima^ tantum imo voluntas Dei est simpliciter prima
esset proredemptione aliorum, quia rectitudo eorum, qua) fiunt ad extra et
redemptio non fuisset, iiisi casus ot per essentiam, ut subtiliter patet a
delictuin pra^cessisset. 'S>Q,oio in prolog. quxst. ultinui ct in 1.
;
356 LIB. Tll SENTENTIARUM

dist. 39. (?/44. in 4. dist. 4G. qiisest. 1. sanguineum virtuosum, et post alios
ergo prius vultgloriam tanquam prffi- sed Deus est ordinatissime volens, et
mium ultimum creatura3 rationali, nntura humana assumenda a Verbo
quam velit gratiam et merita, et sio erat proximior illi gloriae, quod patet,
prius prasdestinatur ad gloriam quam quia ex quo erat realiter unienda ipsi
ad gratiam et merita ; ergo similiter Deo in unitate suppositi Filii Dei, ut
natura assumenda a Verbo prius pr*- etiam propter communicationem idio-

destinatur ad summam gloriam quam matum homo vere diceretur Deus, et
ad gratiam, et per prius ad gloriam, e contra. Congruum erat ipsam sim-
quam consideret posterius aliquod. pliciter esse proximiorem ultimo fini,
Nota. Nam dicit Scotus in primo dist. 41. scilicet gloriee aeterna^ ergo Deus ut;
et concordat Franciscus ibi, quod in ordinatissime volens,})rius voluit ordi-

primo signo ordinat ad gloriam Pe- nare hanc naturam ad summam bea-
trum, et in secundo signo praevidet titudinem, et perconsequens ad unio-

eum casurum, et in tertio signo pra3- nem Verbi, quam voluerit ordinare
videt quod ipsum vult adjuvare a aliam creaturam qualemcumque,

peccato ; ergo prius est pra^destinatio etiam Angelicam, et sic voluntas di-
adgloriam, quam praevisio peccati, et vina prius pra3ordinavit et praeoptavit
per consequens natura assumenda a illi natura3 summam beatitudinem,

Filio Dei, sive a Verbo prius fuit pra3- quam optaverit gloriam alicui alii, et
destinata ad summam gloriam et ad non prcBoptavit sibi talem gloriam,

unionem Verbi (quia de congruo non quin etiam pra3optaverit ipsam uni-
fuisset prsedestinata ad tantam glori Filio Dei ; ergo sequitur quod pri'js
riam^quam pra3visum fuerit peccatum praedestinata est ista incarnatio,
alicujus. quam pra3visum fuerit aliquod pecca-
11, Secundo arguitur sic secundum : tum in Adam, quia Adam in tali prio-
omnes, natura assumpta a Verbo or- ri adhucnon erat in prffivisione divina,
dinata fuit ad summam gloriam etgra- et per consequens, nec ut casurus.

tiam, ut etiam probat Scotus sub- Tertio arguitur sic : Quandocumque
iWiiev in hoc tertio, dist. 13. ergo ip- aliquis ordinatepra3optatalicuibonum
sa fuit proximior fini ultimo, pa- ut centum, et alteri bonum ut decem,.
tet,quia magis conjungebatur prop- non est verisimile quod prseoptet illi
ter majorem gloriam ergo primum ; bonum centum propter hoc, quia
ut
priEordinatum ad gloriam fuit natura pra3optatalteribonum utdecem. Exem-
assumpta a Verbo ;
quod probo per ar- plum Rex vult Capitaneo suo bonum
:
gumentum Scoti dist 7. hiijus tertii in Curia ut centum, et servo Capitanei

qusest. prsesenti, nam ordinate volens, vult bonum decem. Credis ne quod
ut
non tantum vult prius finem alicui velitCapitaneo illudbonum utcentum,
quam ordinata ad tlnem, ut dixi, sed ex hoc quod vult servo bonum ut de-
etiam priusvult illum tinem proximio- cem? Certe non. Sic in proposito, bo-
ri fini, aliternon esset ordinate volens. num anima^ Christi est summa beati-
Exem- Exemplum Rex ordinate vnlt as-

: Si tudo, et excedens incomparabiliter
^^""" omnium beatorum, ut
sumere ad Curiam suam, prius assu- beatitudinem
met proximiorem illi Curia3, puta con- volunt omnes Theologi, et maxime
;
DIST. VII. QU.ESTIO III. 3o7
Scotus in lo. dist. Iiujus ; et beatitudo aniaia Christi esset ordinaia ad istud
Ada? e.t generis humani est sicut punc- tantum bonum, solum occasionaliter,
tus in comparatione cueli, et ipsa ani- id est, propter minimumbonum, quasi
maChrisli eratdominus universorum, si Adam non esset ordinatus ad illam
et Adam et omnes posteriores erant parvam gloriam, anima Christi riullo
minimi servi ejus ergo non est veri-

;
modo esset ordinala ad supremam
simile quod propter gloriam Ad® con- beatitudinem, quod nulluscapilis sani
ferendam, anima Christi fuerit ordina- diceret.
ta ad tantam gloriam, imo secundum Qainto arguitur sic: Quia sequere-

rectam rationem potius debuisset pe- tQp quod si Deus prfedestinasset ani-
riregloria totiusgeneris humaniquam nam Christi ad summam gloriam, et
gloria anima? Christi. Quis enim dice- sic ad unionem Filii Dei, quia prcBvi-
retquod Rex vult conferre gloriam ut dit Adam casurum, quod Deus prius
centum suo Capitaneo solum propter prcevidisset peccatum Ada3 quam ani-
hoc, quia vult conferre gloriam ut de- jâm Christi prsedestinaverit, quod est
cem servo Capitanei,imo secundum yalde absurdum. Quisenimsanao men- ^j^^JJ-

rectumdictamen, si servus non esset w^ diceret regem tantum filium suum
et etiam si esset et noliet ipsum res- preeordinare ad haereditatem regni,
tituere ad pristinum gradum, adhuc quia praevidit aliquem servum filii
deberet conferre gloriam ut centum casurum, quem etiam ordinavit ad

Capitaneo. Sic in proposito. minimam partem illius regni, et prop-
Quarto arguitur sic: Sicut se habet ter redemptionem illius servi ordina-
ens ad ens, itabonum ad bonum ;
sed yit ad haereditatem summam suiregni
certum estquodensperfectumcreatum suum, quasi si servus nullo
filium
non debetesse ens occasionaliter, sci- modo cecidisset, ipsum filium non
licet utdicatur perfectum ens propter ordinasset ad talem heereditatem. Sic
ens minus perfectum simpliciter, in proposito, si voluntas divina, per te,
ita quod si non esset illud minus ens, ordinavit animam Christi ad summam
ipsumnon esset in rerumnatura, sicut gloriam, et per consequens ad unio-
sidiceretur fjuod homo, qui est perfec- nem Verbi, propter quam unionem
tissimusanimalium, musca, quie est
et conferebatur de congruo major gloria,
valde vilis etimperfecta in genere ani- quod ex hoc solo, quia praevidit Adam
malis, ipse homo non esset productus servum anima^Christicasurum in pec-
in rerum natura, tantum propter
nisi cato, et ut ipsum relevaret a tali pec-
entitatem musca), quasi si musca non cato, ipsum ad talem gloriam et talem
esset, homo non haberet ease^ quod est unionem pra^destinavit, quod videtur
valde inconveniens et erroneum, sic omnino absurdum, quia tunc seque-
dico debono ; cum ergo gloria animte retur quod si voluntasdivina non prse-
Christi sit simpliciter suum bonum Adam casurum in tali peccato,
vidisset
creatum excedens incomparabiliter quod nunquam benedictam animam
omnem aliam gloriam, si illa gloria Christi pra'ordinasset ad tantam glo-
daretur anima; Christi solum propter riam, et si nunc est praôrdinata, est
hoc, quia vult dare minimam gloriam praôrdinata propter aliorum pec-
in comparatione illius ipsi Adee, tunc cata, quod est omnino irratioija-
bile. Dico ergo secundum Scotum primo voluit aliquam natiiram non
ubi supra, quod prius natura, quam suminam, habere summam gloriam,
aliquid pra3videbatur circa pecca- ostendens quod non oporteret eum
torem, sive de peccato sive de poena» conferre gloriam secundum ordi-
Deus praêlegit ad illam curiam coeles- nem naturarum, et quod secundo
tem omnes quos voluit habere, Ange- voluit illam naturam esse in perso-
los et homines in certis et determina- na Verbi, et sic Angelus rion subes-
tis gradibus, etnullus est proedestina- set puro homini.
tus tantum, quia alius praevisus est
SCHOLIUM.
casurus, ut sic nullum oporteat gau-
dere de lapsualterius. Haecille. Omnes Exponit triplicitcr h.din.c : Chrislm $ecundum
aatem auctoritates secundum Docto- quod hoino, proidestinatus est esse Filius Dei ; et
resolvit quo sensu vera est, hoc scilicet, Chris-

rem lucis, Scotum nbi supra, pos-
tus, id est, hic homo singularis, ut abstrahit a
sunt e.xponi sic, scilicet quod Christus Vide
supposito, est 'praedestinatus Filius Dei.
non venisset ut redemptor, nisi homo alias expositiones in textu.
cecidisset, neque forte ut passibiHs,

quia non fuit aliqua necessitas, ut illa Ad argumentum primum po-
(e)
anima sanctissima et gloriosa Christi, test concedi, quod secundum quod

cui Deus praeoptavit non tantum sum- homo, proedestinatus est esse Filius
mam gloriam, sed etiam coajvam illi Dei potest enim ibi distingui ma-
;
animee, quod unita fuisset corpori pas- jor, cum dicitur, secundum quod
sibili, nisi redemptio fuisset facienda. pra^destinatus est esse Deus, se-
HcBC Scotus. Huic opinioni concor- cundum hoc est Deus, quod scilicet
dant multi Doctores, scilicet Francis- ly secundiim quod potest deter-

cusdeMayronis, Landulfus deNeapo- niinare actum prccdestinandi sub
li, Petrus de Gandia, et multi alii. Iôc secundum quod prse-
sensu,
destinatus, secundum hoc est Deus;
SCHOLIUM. vel terminum prffidestinalionis, sic,
secundum quod est Deus, secun-
Videtur naturahumana Christi prius natura
ordinata ad gloriam quam ad unionem hypo- dum hoc est Deus primo niodo ;
stalicam, quia ha;c est prior execulione. major est falsa, et niinor vera; se-
cundo modo minor est falsa, et nia-
^ Secundum dubium est an prius jor est vera.
Vide Com. praeordinabalur huic natura3 unio Alio modo potest distingui prout
^cap^S*^" ejus ad Verbum, vel ordo ad glo- ly secundum quod dicit formalem
riam. rationem, secundum quam extre-
Resolutio. Potest dici, quod cum in actione mum determinate accipitur in se.
artificis sit contrarius processus in Formaliter enim illeliomo est Deus, 1
exequendo ei, qui estin intendendo, et secundum illum hominem et |
et Deus prius ordine execulionis personam, ut existentem in natura

univit sibi nalurani humanam, humana, pra^cessit prcvdestinatio,
quam contulerit sibi sunmiam gra- ut esset Deus, sicut ille homo Deus
tiam vel gloriam, e converso potest factus est. Si autem secundum quod
poni in intendendo, ut sic : Deus accipitur proprie ut nola redupHca-
DIST. VII. QU/ESTIO III. 339
iionis;, ita scilicot qiiod dicat caii- secundiim hoc ost tale ; sed si Christus tio dicitur
suin inhipronfiio pranlicati ipsi sul)- secundum quod homo est pra^destina- 'n^tusfid
jecto hoc Fnodo, non socunduin

; tus esse Filius Dei ; ergo Christus, se-
'^Jg^^Jj^JJg'"
qnod honio est Dous, quia non hu- cundum quod homo est Filius Dei,
manitate est Dous. quod est falsum, quia tunc sequeretur,

8. Tertio niodo potost dici et forle quod humanitas esset ratio formalls
roalius, quod neque secunduin quod Christus esset Filius Dei. Di-
quod hoino, neque secunduin (|uod cit Doctor quod ly secundum qiiod,
Dous, pr(XHlostinatus est esse Filius potest determinare actum pra:^des-
Doi, quia hoc quod est pra^destinai'i tinandi, id quod potest accipi
est,
esse Filius Dei, includit duo; quo- pro hoc quod dico essc prxdesUna-
ruiu altoruin. puta pra^doslinari, ;?W2, et sensus est, quod Christus, se-
roquirit in tormino aliquid tempo- cundum quod praedestinatus est esse

ralo ; altorum, puta esse Filiuni Deus, secundum hoc est Deus;et inis-
Doi, roquirit idein esse ceternuni. to sensu, major est falsa, et minor est
Nunc auteni nihil ideni est ratio vera, et formatur sic syllogismus : Se-
istorum amborum in termino, licet cundum quod aliquid preedestinatur
eniin in termino conciirrant duo : esse Deus, secundum illud est Deus,
Unum temporale, propter quod sed Ghristus secundum quod homo,
potest esse terminus pra^destinatio- praedestinatus est esse Deus, sive Filius
nis ; alterum a^ternum, propter Dei; ergo Christus, secundum quod
quod conveniat sibi esse Filium Dei; homo est Deus. Major est falsa, quia
tamen non propter aliquam unam notatur de rigore sermonis, quod pra^-
naturam conveniunt sibi ambo ista. destinari ChristumesseDeum,est ratio
Si aulom concederetur tunc aliquo quare hoc pra^dicatum, scilicet esse
modo, secundum quod respectu to- Deum, insitChristo, nam hoc quod est
tius pra^dicati notaretur esse causa esse prxdesiinalum, non esi ratio quod
respoclu amborum in pra?dicato, et hoc pra^dicatum esse Deum vel Filium
neque
ideo proprie logice loquendo, Dei insit Ghristo. Minor est vera, quia
secundum quod homo, neque se- bene Ghristus, secundum quod homo
cunduin qiiod Deus, praideslinalus est prsedestinatus esse Filius Dei, quia
est esse Fiiius Dei. hoc praedicatum, scilicet pr^desiinari
esse Filium Dei, inest Christo ratione

COMMEXTARIUS. humanitatis, et tunc conclusio non
sequitur ex majori falsa. YeWy secun-
[, (e) Ad arrjumentum primum pntesl dum quod, determinat terminum pra3-
podo concedi, etc. Doctor dat triplicem res- destinationis, et est sensus: secundum
istus .
jedes- ponsionem ; secunda autem et tertia quod est Deus, secundumhoc est Deus,
Isehu- est satis clara in littera, sedprima est et hoc modo minor"est falsa et major
i^tfo^f
aliqualiter difficilis. Cum ergo argui- est vera, et formatur sic syllogismus :
>o'ad
*^^''' Pfôbando quod Christus non sit secundum quod aliquid est Deus, se-
iiam
I
19, el
pra^destinatus esse Filius Dei, secun-
' '
cundum iliud est Deus ; sed Christus
"ua- dum quod homo, quiasecundum quod secundum quod homo, est illudsecun-
I
ter-aliquid praedestinatur esse aliquale, dumquodaliquid estDeus; ergo Chris-
tus, seciindam quod homo est Deus. quod hoc prsedicatum, scilieet esse
Major est vera, quia subjectum inclu- Deum, inesset Ghristo ratione huraa-
minor est falsa,
dit prcfidicatum, sed nitatis, et sic sequitur conclusio falsa
quia Ghristus secundum humanitatem ex minore falsa. Et sic patet tota litte-
non est Deus, quia tunc notaretur ra hujus qua^stionis.

DISTINXTIO VIII. 361
DISTINCTIO VIII.
(Tejotus Magistri Sententiavum)
An divina natuva debeat dici nata de sine (lubilatione et dc Patre et de

Virgine, Matre nata esse dici debet.
Post pra^dicta inqiiiri del)ot ,

De gemina nativitate Clivisti^ qui bis
utruni de natura divina conceden- natus est.
duin sil, quod de Virgine sit nata,

sicut dicitur in Virgine incarnata. Qutcri etiam solet, utrum debeat b.
Et videtur utique non debere dici dici Christus bis genitus, ut dicitur
nata de Virgine, cuni non sit nata Dei et liominis Ad quod Filius ?
lium 1'
de Patre. Quie enini res non est de dici potest, Christum bis natum esse
Patre genita, non videtur de Matre duasque nativitates habuisse. Unde
nata; ne res aliqua filialionis no- Augustinus i?i libvo de fide ad Pe-
nien habeat in humanitate, quae tvum: « Pater Deus de sua natura
icitur. illud non teneat in divinitate. Vide- genuit Filium, Deum sibi coajqua-
tur tainen posse probari, quod sit lem et coaiternum. Idem quoque Aug. c 2.
nata de Virgine, quia, si hoc est unigenitus Deus secundo natus est, "a°b iifHkT
^^p'''^-
Deuin nasci de Virgine, scilicet ho- semel ex Patre, semel ex Matre. Na-
niinein assuinere in utero Virginis, tus est enim de Patre Dei Verbum,
cuin natura divina superius dicta natus est de Matre Verbum caro
sit lioininein assumpsisse, videtur factum. Unus igitur atque idem Dei
isl. V. debere dici nata. De hoc Augusli- Filius natus est ante saBCuIa et na-
it. K.
•. cap.2 nus in libvo de fide ad Petvum, tus in saiculo ; et utraque nativitas
:e 111 e-
ium. sic ait : « Natura oeterna atque divi- unius est Filii Dei, divina scilicet et
na non posset temporaliter concipi liumana. De hoc etiam Joannes
» Damascen.
et nasci ex natura huinana, nisi se- Damascenus ait « DuasChristi na- :
^JnmVjjo*
cunduin susceptionem hu- veritatis livitates veneramur : unam ex Patre Dubiu?n2.
manffi veram temporaliter concep- ante sa3cula, quse est super causain
tionein et nativilatem ineffabilis di- et rationem et tempus et naturam;
vinitas in se accepisset. Sic est et unain, qua3 in ullimis tempori-
I Deus a3ternus veraciter secundum bus, pvoptev nos et secundum nos
tempus et conceptus et natus ex et super propter nos, quia
nos ;
Virgine. » Ista aucloritate vidctur propter noslrain salutem secun- ;
insinuari, quod natura divina sit ^^^m nos,quianatusest liomo exmu-

ivitur. nata ct concepta de Virgine. Sed si liere et tcmpore conceptionis, scili-
diligenter notcntur verba, j)otius cct novem mensium ; super nos,

de persona agi intelligitur, quai quia non ex semine, sed ex Spiritu
sancto et sancta Virgine supra le- tunc non habuit illarn filiationem;
Dubiuiii 3. fi;ein conceptionis. mani- » Ex liis aut ergo in resurrectione illam ha-
feste apparet, Christi duas esse na- buit, et hoc videtur inconveniens,
tivitates, euindemque bis natum quia resurrectio fuit alia acceptio
fore. illius esse quam generatio, et ita
aliud esse acceptum; aut non habuit
{Fmis lcxtus Magistri.)
eam in resurreclione, et tunc non
esset modo Filius Maria?, sicut ante
QUtESTIO unica. mortem.
Ulrum in Christo sint duse filiationes ?
Praeterea, non oportet ponere in Argum.
Christo aliquam relationein realem
Alens. 3.p. g. lO.m. 3. D. Thom. 3. p. g. 3o. ad matrem nisi salvando ipsum esse
4. D. Bonav. art. 2. q.
art. 5. et hic q. 1. art.
2. Richard. art. 2. quwst. 2. Durand. q. 3. verum Filium ejus; sed hoc salva-
Gabr. q. 1. Henr. Quodlih. 4. q. 3. Suar. 3. p,
tur non ponendo in eo aliquam
tom. i. disp. 12. per iotum.
relationem realem ad eam, sicut
\
Circa istam distinctionem octa- Deus est Dominus realiter creatu-
Aroum. 1 vam, iu quaMagister agit de Incar- ra3, et tamen relatio dominii non
natione, quantum ad idiomatum est in eo relatio realis.
communicationem, quosritur uti'um Prseterea,Deus produxit creatu- Argum.
in Cliristo sint dua3 filiationes? ras inquantum artifex; hoc tamen
Quod non. Filiatio constituit filium ;
solum est inquantuin liabet rela-
ergo ducG filiationes duos filios; tionem rationis, quia scientia sua
sed Cliristus iion est duo fllii ; est inquantum causat in se
ars,
ergo nec in eo sunt ducne filiationes ideas per actum rationis ergo ;
reales. ipsum esse artificem et potentem

Aifeûm. 2. Praiterea, secundum Anselmum, creare dicit in eo tantuni relatio-
Filius est incarnatus, non alia per- nem rationis ; ergo multo magis
sona, ne fieret confusio in proprie- Christum esse Filium Mariffi, dicit
tatibus ; ergo modo non est illa in eo tantum relationem rationis,
confusio, quee esset si Pater esset quia videtur magis necessarium
incarnatus ; ergo et modo Filius quod illa habitudo, quae praesuppo-
non est Filius aliqua alia filiatione nitur alicui rei, sit realis quain ista
quam aeterna, alioquin modo non quffi consequitur rem.
rninus esset confusio proprietatum Pra3terea, si ejus ad matrem es- Areum.
propter Incarnationem Filii, quani set relatio realis, tunc esset reali-
propter Incarnalionem Patris, quia ter (lequalis matri secundum natu-
non magis unica flliatio. ram humanam ; consequens est
Aronm 3 Prcjeterca, non est flliatio realis falsum, quia ffiqualitas fundatur
ad matrem nisi propter relationem super unitalem unionis; non est
realem quam habuit ad matrem; autem ii)i realis unitas unionis ad
istam relationem non habuit in matrem, sicut patet discurrendo
morte, quia soluta fuit tunc illa per omnes uniones reales; igitur,
unio, scilicet anima3 ad corpus, ex etc.
quibus unitis est nalura ; ergo Contra, si Pater fuisset incarna- 2,

DIST. VIII. QU^STIO UNIC. 363
tio op- Jiis, fiiissel liliiis, non filialione unuin supposituiii; ergo nec »isi q„„.,.^ d.
'''(^'2.^ a'terna, ergo teinporali; sed proprie- una filiatio. ^^H:;;-;^

lujus. positionem (b) et a.t 2 et
i^g i^.terna Filii ita abstrahit ab Contra istani
onini creatiiia, iil ItTiiiino, sicut eius rationein arguo, quia si hliatio artic. 4. et
proprielas Patris ; ergo Filius Ma- tantuin est persona3, sic quod non Quodiib.
"^*
ri<T filialione cTterna non habet res- possil plurificari, licetfundamentum '
pectiiin ad inalrein, nt propterea plurificetur, aut ergo hoc convenit

dicatur ejus filius; ergo secunduin sibi, unde relatio absolute, aut unde
aliaiii. relatio lalis originis ;
non primo
Prtoterea, Philosojihus 5. Me- modo, quia tunc si Christus fuisset
tapJi. cap. dc Ad aliquid, infert pro albus, non fuisset realiler similis
inconvenienti, quod idein bis dica- alii albo, nec fuisset realiter iequa-
tur ; sed si est inconveniens, lioc habenti tantam quantitatem,
lisalii
inaxiine erit de eodein fundainenlo quanlam ipse habuit tunc etiam in ;
et eadem
supposito, et relatione suppositis creatis relationes non
;
ergo Christus eadein relatione non possent plurificari plurificatis fun-

potest dici relative ad Matrein et damentis. Si secundo modo, hoc
Patrein. falsum est, quia non magis repu-
gnat relationem originis plurificari
SCHOLILM. in supposito, quam ipsam origina-
tionem qucB praecedit istam relatio-
Scntentia D. Thom. Henric. D. Bonav. et
nem originis ut proxima ratio fun-
aliorum, Christum non referri ad B. Virginem
relatione reali, saltem temporali (quod addo
dandi eam ; sed origines plurifican-
propter Henr. qui videtur dicere Christum retur ineodem supposito secundum
ferri ad niatrem relatione increata.) Ratio D. Damascenum lib. 3. cap. 7. Duas
Bonav. est, quia filiatio est tantum suppositi ; fjenerationes Christi veneramur.
ergo in uno Christi supposito tantum est una
Praeterea, Pater aeternus (c) etsi
^
flliatio. Impiipnatur primo, quia filiationi qua
sit unum suppositum, tamen habet
relatio, non repugnat multiplicari in eodem
supposito. Secundo, pater aelernus habet plu- duas relationes originis iid Filium
res relationes originis. Ratio D. Thom. duas et Spiritum sanctum, et ita super
dispositiones ejusdem speciei non posse esse idem suppositum et idem fundamen-
in eodem ; ergo nec duae filiationes in eodem tum, fundantur dutC relationes ori-
esse possunt. Rejicitur, quia cum unitate prio-
ergo multo magis su-
ginis activae ;
ris stat plurificari posterius ergo in uno sub-

per duo fundamenta diversa pos-
;
jecto quod est prius, possunt esse plures for-

mae qua; sunt posterius, maxime si sunt rela-
sunt fundari dua? relaliones originis
tiva;. Probat aliis quinque rationibus claris passivcc.
plures relationes ejusdem speciei subjectibiles Item, secunduin Damascenum
esse in eodem. lib. 3. cap. lo. Christus habet duas
operationes ; relatio autein non ina-
3. Hic dicilur (a) quod non sunt in gis res])icit suppositum qiiain ope-
Bonav. cjinsto duaj operari,
riesenli
lilialiones reales, ' et ratio, quia suppositi est
t. ait.2.
hoc propler duas rationes. Una est, I. Metaph. igitur, etc. Ex hoc etiam ^"^p™'»-
q- 2 et r.,- . . .
enric. quia liiialio est per sc suppositi, non de operatione potest argui ad propo-
natura) : hic autein non esl nisi situm, quia sicut Christus operaba-
quibusdam operatio-
tur naturaliter, ejusdem ralionis in Divinis, quia
nibus natunc huinanae, quia come- illa^ non dislinguerentur, nec per
Quot sunt dit et bibit, ita si genuisset duos oppositionem neque per divisionem,
filii, tot pa-
ternitates. filios, realiter habuisset duas pater- nisi essentia divina in qua sunt, di-
1
nitates ad illos propter duas genera- videretur, quod est inconveniens ;
tiones activas ; ergo modo propter ergo, Consequentia declara-

etc.
duas generationes passivas, habet tur, quia omnis generans primo
duas filiationes. actu generandi acquirit paternita-
Item (d), quod competit Christo tem ad primum filium secundo ,
pra3cise secundum rationem perso- actu generandi nuUam paternitatem

nalitatis seternse, non dicitur de eo novam acquirit, sed per eamdem
inquantum homo, unde haec est paternitatem se habet ad filiuni se-
falsa : Christiis, inquantum homo, cundum ; sicut igilur ibi non pos-
est persona ; igitur, et haec : Chri- sunt esse plures paternitates, quia
stus, inqua)itum homo, est Filius, si sunt formo3 ejusdem speciei, ita nec
tantummodo diceretur de eo
filiatio hic phires filiationes, propter eam-
secundum rationem personalitatis dem rationem.
eeternffi. Contra istam rationem (f) secun- ^
5.
Alia ratio (e), quse ponitur pro dam, major videtur falsa, et minor stat piura-
D.Tliom.3. prima opinione, est, quia duae dis- similiter. Quod major, probatur, J.-Q^jfiP°y^
p. q. 25.
positiones ejusdem speciei non pos- quia in omni ordine essentiaH cum
...
art. 5. et ""'*f®
Henric.ubi iJâs for-
supr. qute-
sunt poni in eodem ; ergo nec dua3 unitate prioris
A
essentiahter potest
"13S abso-
re Gottred. Antecedens declaratur ab
fiiiationes. stare pluralitas posterioris naturali- iîas ejus
^
Herv?eum . dem spe-
et alios. aliis sic tum quia potentia est per
; ter non per se, nec adaequate nihse- ciei posse
. • • . 6SS6 in
se ad formam, non autem per se ad rentis priori ; subjectum est prius eodem.
hanc formam, quia est ha3C per hoc essentialiter illa dispositione, quse
quod recipitur in isto ; ergo si pos- ponitur sibi inha^rens, quae nec per
set esse secundum unam
in actu se ei inhaeret, nec adaequate ; ergo,
formam, et in potentia secundum etc. Major probatur per simile in
aliam, idem secundum idem, puta causa et effectu, quia una causa po-
secundum formam, cui ut sic, acci- test esse respectu plurium effec-
dit esse hanc vel illam, esset prinio tuum et licet ibi effectus non insint
;
in potentia et in actu ; tum quia om- causae, non tamen est major repu-
nis distinctio, aut est per naturam gnantia in illis posterioribus, quae
divisionis, aut per naturam opposi- inha^rent (si tamen non per se inhae-
tionis ;
per naturam oppositionis reant) quaui in aliis, quae per se
non potest esse distinctio in eadem exislunt, quia tunc unum non est
specie, nec per naturam divisionis, causa intrinseca alterius, ita quod
ubi est idem subjectum, quia acci- ad unitatem ejus sequatur unitas
dentia non habent distinctionem nu- alterius, et inaxime si non sunt
meralem, nisi a subjectis, sicut ncc adaequata, ita quod unum illorum
entitatem. in actualitate conipleta determinet
Et confirmatur, quia non possunt potentialitatem receptivi ; non est
esse plures proprictates absolutoe ergo contradictio ,
plura absoluta
DIST. VIII. QU.ESTIO LMC. 3G5
ejusdom poraccidens inessc

rationij^ hoc diversificato, quia subjectum
eideni, ciii nulhnn ooruni adii^qua- habons potontialilatem ad plures
lur. forinas ojusdom spociei, ost illiiuila-
ari duas jjj^,,} ,^ti;,„, i,r\
^~' probalur do faclo,' tum ad illas, et illimitatum ad ali-
sj)Ocies I
_
lantasti- miin plures spocios

'*
phantasticci}
'
suul qua, uon oportet coininuIli])Iicari
ssolnnu- / . .
ero dis- in oodeui orgauo phantasitP, alio- illis.
'ui. quin dolota specio unius imaginabi- Ha^c ratio (i) dicta proccdit do plu- 8.
lis, uon posset aliquis porfocte ima- ribus absolulis in eodein perfecti-
ginari aliquod iniaginabilo. Et pa- l)ili, ot non concludoret
licel ipsa
tet quod islco species sunl ejusdem proposilum (h; relatiouibus ejusdem
spociei, sicut et objocla a quibus spociei, tameu illud idem facilius
genorantur, ot sunl iu eadem parte probalur. Primo, quia sicut pator-
organi, quia organum non posset in nitas fundatur super gemiisse, ita
tot partes minimas dividi, qua3 pos- ha3C paternitas super hoc genuisse,
sent per se informari tot speciebus et haec super hoc genitiim
filiatio
imaginabilibus separatim existeuti- esse : pater ergo hcac paternitate

bus, quot possunt simul esse in toto priino respicit hunc filium hac
organo ergo oportet quod eis non
;
filiatione.
correspondeant dislinctce paites or- Pra3terea, correlativa sunt simul Mortuo
gani. natura, ita quod destructo uno, des- perit una

^^^^"''^^"
7. Et si quare ergo
objiciatur (h), truitur et reliquum ; ergo destructa
non potest per oporationem naturce hac filiatione in hoc filio, destruitur
eadem quantitas altorari ad plures ha^c paternitas in hoc patre. Cum
qualitates simul habendas qucC ,
ergo maneat pater respectu secundi
sunt ejusdem rationis? filii morluo primo, sequitur quod
luare a- Respondoo, quod cum in subjecto alia paternitas fuit ad secundum
aiVnon' sint pluros potouticTB ad plures for- filium, ab illa quae fuit ad primum ;
lce^rlplu-
"^^^ ejusdom speciei, si non induca- nam nulla nova relatio advenit per
lormas (m.
!s
Dsoliitas
aliquis
'
actus conliuen? omnos hoc, quod primus filius corrumpi-
iju^dem actus, qui possunl
'
illi |)erfectibili
'
tur, sicut nec nova generatio adve-
peciei in .
lenisiib- inesse, non terminatur tota potentia nit, ponendo quod secundus filius
jectum. . . . . ,
ipsius susceptivi, et ideo non est fuisset gonitus vivente ])rimo iilio.
contradictio, quod aliqua alia forma quando aliquid (k) ost

Prffiterea,
similis insit ; tamen de facto non inin aliquo ultimate tale, non potest
ducitur alia por agens naluralo, illud manere in ipso, nisi ipsum ha-
quia ipsuin inlondit f(jrmam j)ra'- bens illud sit ipso tale, sicut non
f existentem im[)erfoctam perficere ;
potest albedo manere in superficie,
inducit enim aliquam roalitatom, nisi ipsa superficies sit alba, et
qucTD nata est esse pars cum realitate maxime si suporficios sit ultimate
praêxistente, et unit eam realitati alba albedine ; sed relatio est qua
prcTexistenti, ut partem parti, etita habens est ultimate ad aliiid ; igitur
non inducit formam omnino aliam ;
non potest manere eadem in eo,
non esset tamen repugnantia quod uisi illud in quo manct, sit per illam
ipsa esset alia, subjecto non propter ad aliud igitur non manet eadem
;
366 LIB. Iir. SENTENTIARUM
paternitas destructo illo termino, ad quaesitum. Circa primum prima est
quem hubons dicitur formaliter tale opinio D. Bonaventurae iii 3. dist. 8. Opiu. s.
relatione illa. art.2. qusest.2. et Vi^xwliAQiiodlib. 4. HeJr.*

9- Pneterea (1), pater aliquo modo qusest. 3. qui dicunt quod in Ctiristo
Hocdictint non sunt duse filiationes reales, etpro-
i^\\[QY resoicit liunc filium et iilum :
*
S. Bonav. 1 '
etD.Thom. gj alia rclatione, liabetur proposi- bant ista ratione, quia filiatio est per
tum ;non alia relatione, sed alio
si se suppositi, non naturse ; hic autem
respectu ejusdem relationis, iterum non est nisi unum suppositum ;ergo
habetur propositum, quia illi res- nec nisi una filiatio.
pectus erunt ejusdem rationis, quia (b) Contra istam positionem. Hic Do-
fundamenta ejusdem rationis sunt ctor improbat has opiniones, et primo
similiter; hoc cst falsum, quia res- rationem factam ab eis.Prima ratio
pectus non semper fundatur in rela- stat in hoc : si filiatio tantum est sup-
tione, ut aliud ab ea, quia ponere positi, sic quod non possit plurificari,
talia duo est superfluum; quod si licet fundamentum plurificetur, aut
respectus sit idem relalioni in qua ergo convenit relationi filiationi, unde
fundatur, ergo idem est dicere res- relatio absolute, autrelationi filiationi,
pectum plurificari, et relalionem unde talis relatio originis. Cum dicit,
plurificari ; ergo habetur proposi- unde relatio, accipit ibi relationem

tum. absolute^ ut est communis omni rela-
Distinctio Prseterea, (m) distinctio prioris tioni, et sic quando aliquid
i
repugnat
<j t.
prions na- 7 \ / 1
turaiiier naturaliter concludit distinctionem relationi, ut relatio, simpliciter repu-

concludit . . , x • 1 i- • 1 1 1
distinctio- posterioris, sed non tantum suppo- gnat omni relationi contentse sub ea,
"^Hom!
^
situm relatum preecedit relationem, sicut etiam dicimus, si aliquid repu-
sed etiam fundamentum ; ergo mul- gnat homini unde animal, repugnat
tiplicato fundamento, multiplicatur cuilibet animali, quia tunc animal
relatio ; et ita in proposito, cum sint ponitur ratio repugnantise. Et cum di-
duo fundamenta, ducB erunt rela- cit, aut repugnat filiationi, unde rela-
tiones. tio originis, id est, quod plures filia-
Preeterea (n), minor illius rationis tiones repugnant in eodem supposito,

est falsa, quiafiliatio ffiterna et filia- quia sunt relationes originis, quia re-
tio temporalis non sunt ejusdem ra- lationi originis repugnat multiplicjiri
quod maxime verum est se-
tionis, in eodem supposito, tunc sic, si filia-
cundum eos, quia ipsi negant ali- tioni repugnat multiplicari in eodem
quid ejusdem rationis posse dici de supposito,unde relatio, supple quia
seterno et temporali. hoc repugnat absolute relationi, sive
repugnat simpliciter relationi abso-
COMMENTAIilUS. lute ; tunc sequitur inconveniens,
quiatunc siChristus fuisset albus^ non
i^ . (a) Hic dicitur, qiiod non sunt in fuisset realiter similis alii albo, nec
C hristo duse fUiationcs reales, eicDQC- fuisset realiter sequalis alii habenli
tor in ista quajstione duo principaliter tantam quantitatem, quantam ipse
facit. Primo recitat aliquas opiniones, habuit; tunc etiam insuppositis crea-
quas improbat. Secundo rcspondet ad tis relationes non possent plurificari,
DisT. vifi. qu.t:stio rMC. 307
plurificatis fanJamentis, quod est fal- te fundetur in ea, nec ut ratione for-
sum, quia si in eodem supposito po- mali fundandi, nec quovis modo sub-
natur albedo ut quatuor, certum est jective. Non primo, patet, quia tunc,
quod erit simile reali similitudine alii desinente tali originatione passiva sta-
albo ut quatuor ; et similiter si pona- tim desineret ipsa liliatio, quod est
tur ibi quantitas bicubitalis, erit rea- falsum. llla enim generatio passiva
liter aequale alii bicubitali, et si mul- tantum durat per instans, quo Filius
tiplicatio relationis, undo relatio, re- accipit me, quia genitum prsecise de-
pugnaret ineodem supposito, seque- pendet a generante pro illo instanti
I
retur quod in eodem supposito non quo accipit m^, et in toto tempore se-
possent esse sequalitas ct similitudo, quente dependet ab ipso Deo in esse et
ut relationes reales. Non repugnat er- conservari, ut dicit Doctor m 2. disL
go filiationi, unde relatio, posse raul- 2. qiiwst.Nec etiam absolute fun-

4.
tiplicari in eodem supposito ; nec datur in generatione passiva tanquam

etiam repugnat filiationi multiplicari in fundamento immediato, quia tunc
in eodem supposito. unde relatio ori- corrupto tali fundamento, corrumpe-
ginis ;
patet, quia non magis repugnat retur filiatio. Aliter oporteret dicere,
relationem originis plurificari in sup- vel quod filiatio transiret de funda-
posito quam ipsam originationem, mento in fundamentum, quod ha-
vel
quee preecedit istam relationem origi- beret esse sine aliquofundamento, de-
nis ; sed origines plurificantur in eo- bet ergo intelligi sic, quod filiatio prcR-
dem supposito, sccundum Damasce- supponit generationem passivam, non

num lib. 3. cap. 7. Diias cjenerationes quod sit ratio fundandi eam, [nec im-
Chrisli veneramur. mediate fundet illam, sed quia non
>. Adverte, quod relationes originis di- posset inesse naturse, nisi prius geni-
sunt cuntur illcE, quae ad originem perti- tee, ut etiam infra patebit.
inis^ nent ; et ut brevius dicam, omnes re- (c) Praeterea., Paler deternus. Heec est
lationesquse sunt causantis ad causa- secunda ratio Doctoris, et stat in hoc :
tum, et e contra ; producentis ad pro- si de quo minus videtur inesse et

ductum, et e contra ; generantis ad inest, ergo et de quo magis, sed mi-
genitum, et e contra, dicuntur rela- nus videtur quod idem suppositum ha-
tiones originis ; et breviter omnis re- bens idem fundamentum simpliciter
latio, qucfi fundatur in aliqua re, ut possit fundare duas relationes origi-
producente, vel ut producta, dicitur nis, quam idem suppositum habens
lex relatio originis. Secundo adverte, duo fundamenta absoluta, quibus, se-
am-
res- quod respectu filiationis assignalur cundum te, nata) sunt in esse alia et
niia
is.
duplex fundamentum, videlicet proxi- Sed Pater in divinis ra-
alia relatio.
mum remotum
et remotum ; est ipsa tione ejusdem fundamenti fundat ge-
natura genita proximum est ;
ipsa generationem activam et spirationem
neratio passiva. Et non debes intelli- activam ; ergo multo fortius Ghristus
gere quando Doctor dicit, originatio ratione divinae natura) et humanie
passiva sive generatio passiva praece- poterit fundare duas relationes origi-
dit filiationem, ut proxima ratio fun- nis,putaduas filiationes.
dandi eam, quod ipsa filiatio immedia- (d) lleni^ quod conipelit Chrislo prss' 3.
;

cise, etc. Vult dicere Doctor suppo- (f) Contra istam rationem secimdam^ 4
nendo unum, ut ab omnibus conces- major videtiir falsa, etminor. Hic im- ooctor
sum, quod Christus inquan-
scilicet probat rationem sancti Thoma.'. Et t?onem
tum Deus, vel inquantum persona di- primo ostendit illam majorem esse ^^°"
vina est Filius Dei, et inquantum ho- falsam, scilicet qucd ducE dispositio-
mo estFilius hominis sed certum est ; nes, sive duo accidentia ejusdem spe-
quod filiatio divina pracise competit ciei, non possunt esse in eodem sub-
Christo secundum rationem persona- jecto. Probat ergo primo quod duo ac-
litatis eeternaD ; ergo si Christus in- cidentia absoluta ejusdem speciei pos-
quantum homo est filius filiatione sunt simul esse in eodem subjecto. Et
aeterna, aut est filius filiatione tempo- secundo probat a fortiori quod duse
rali,Tealiter alia ab seterna. Si secun- relationes ejusdem speciei simul pos-
do, habetur propositum, quod in Chri- sunt esse in eodem subjecto. Et licet
sto sunt duee filiationes reales. Si pri- hsec materia sit diffuse pertractata a
mo, tunc sequeretur quod filiatio di- Doctore in 5. Metaph. suge, ubi eam
vina inesset Christo secundum ratio- prolixe exposui, tamen pro nunc ad-
nem humanitatis, quod est falsum. ducit aliquas rationes de accidentibus
*^P/"-
Thom.
^- (e)
^ '
Alia ratio.Uic Doctor adducit se-
cundam rationem pro opinione recita-
absolutis. Et arguit
quia
_ _
si cum
.... primo sic a simili,
priori essentialiter potest
tam, quse ratio ponitur a D. Thoma stare pluralitas posterioris essentiali-
tertia parte summx., quxst. 25. artic. 5. ter,' quamvis illa pluralitas posterioris
quia duse dispositiones ejusdem speciei non per se inhsereat priori, sed per se
non possunt poni in eodem, ergo nec existat, patet, quiacum unitate causae,
duse filiationes. Antecedens probat stat pluralitas effectus; ita cum aliquo
tum, quia potentia est per se ad for- subjecto potest stare pluralitas acci-
mam, non autem per se ad hanc for- dentium ejusdem speciei, et hoc per
mam, quia forma est hxc per hoc inheerentiam, si tamen non inhaireant
quod recipitur in isto ; ergo si posset per se et adsequate ; et dicit per
esse in actu secundum unam formam, se, quia plura ejusdem speciei non
et in potentia secundum aliam, idem possunt per se inhaerere alicui subjec-
secundum idem, puta secundum for- to, quia tunc necessario inessent, non
mam, cui ut sic, accidit esse hanc enim homini insunt plures risibilita-
vel illam, esset primo in potentia et tes, nec possent inesse per se, nisi per
in actu, quia dum est actu sub una realem identitatem ; modo duo acci-
forma singulari, est in potentia ad dentia ejusdem rationis non videntur
aliam. Tum, quia omnis distinctio, posse realiter identificari alicui sub-
aut est per naturam divisionis^ aut jecto, et positoquod possint inesse per
per naturam oppositionis ;
per natu- se, tamen non possunt
adaBquate
turam oppositionis non potest esse inesse, ita quod singulum ada^quate
distinctio in eadem specie, nec per insit, quia si unum inest adaequate,
naturam divisionis, ubi est idem sub- alterum non potest inesse. Dicit ergo
jectum, quia accidentia non habent Doctor quod si ab eadem causa pos-
distinctionem numeralem, nisi a sub- sunt esse plures eilectus solo numero
jectis, sicut et entitatem. distincti, licet non inheereant illi cau-
.
DIST. VIII. QUiESTIO UNIC. 369
ssp, tamen unus illorum non sit

si ponit dilTerentiam inter illa duo alba,
adcfquatus illi causiT, ita quando plura et nisi haberet species illorum subjec-
accidentia ejusdem speciei comparan- tive in organo phantasia?, virtusphan-
tur ad aliquod subjectum, et nuUum tastica non posset actu imaginari illa
illorum inest ada^quate, sequitur quod alba; et quod tales species sint ejus-
sicut unum potest inesse, quod eliam dem speciei, patet, quia causantur ab
aliud ejusdem speciei possit actu objectis ejusdem speciei, et sunt in
inesse. Sed nulla accidentia ejusdem eadem parte organi, quia organum
speciei, nec per se nec ada^quate in- non posset in tot partes minimas di-
haerent subjecto, ut patet ; si enim vidi, qua3 possunt per se informari tot
unum actu inest, puta una visio albe- speciebus imaginabilibus separatim
dinis insit eidem potentiee sensitivae, existenlibus, quod possunt simul esse
et non adjpquate nec per se, oportet in loto organo ; ergo oportet quod eis
assignare causam quare alia visio ejus- non correspondeant distinctsB partes
dem speciei non possit inesse simul organi, ut etiam exposui in sccinido,
cum illa potentia, cum inter illasnon dist. 1 1
sit repug-nantia, nisi forte dicalur quod (hj Et si objiciaiur. Hic Doctor ar- An duo ac-
cidentia
una visio est causa intrinseca alterius, guit quod duo accideatia ejusdem ra- ejusdemra-
tionis pos-
ita quod ad unitatem ejus sequatur tionis non possent simul esse in eo- sint esse
siinul in
e^t unitas alterius. Sed hoc est manifeste dem subjecto, quia tunc videretur se- eodemsub-
»sim jecto.
iX. falsum ; tum, quia visio est forma qui quod eadem quantitas per opera-
simplex, nuUo modo composita,
et tionem naturffi posset alterari simul ad
ergo una non potest intrinsece com- duas albedines, vel tres vel quatuor,
lôni per aliam ; tum, quia duo solo et sic eadem quantitas numero posset
numero distincta, nec concurrunt ad simul habere plures albedines.
compositionem alicujus tertii, nec llespondet quod nulla apparet repu-
unum est cnusa intrinseca alterius ; gnantia, scd naturaliter hoc fieri
patet ergo ratio Docloris quomodo non non potest, scilicet duo accidentia
apparet aliqua repugnantia, quod duib absoluta solo numero difTerentia educ-
dispositiones, siveduo accidenlia ejus- ta de potentia materia?, et per motum.
dem rationis simul possint inesse ei- utduae caliditates sive duae albedines,
dem subjecto. quia natura intendit perficere acci-
(g) Illud etiam probatur de facto, quia dens per motum productum. Ita quod
pUires species phantasticx simt in eo- quando producit qualitatem, puta ca-
dem orijano phantasiie ;
patet, quia duae liditatem in aliquo quanto, intendit
species sensibiles solo numero difle- per motum illam perficere. Ita quod
rentes respectu alterius et alterius al- si intendit aliam partem caliditatis,
bedinis sunt simul in eodem organo non intendit illam producere in eo-
phantasir"?, aliter deleta specie unius dem quanto, ut distinctam a priori
imaginabilis, non posset aliquis per- caliditate, sed per illam intendit per-
fecte imaginari aliquod imagi:.abile. ficere priorem caliditalem intensive,
Si enim virtus phantastica pcrfecte et ideo natura non producit duasca-
imaginatur aliquod album, puta A, lidilates in codem subjccto, quiB tan-
cognoscit illud ut distinctum a li, et tum natai sunt induci permotum. Sed
ToM. XIV 24
loquendo de aliis accidentibus, quee dine, ipsa albedo non potest manere
non producuntur per naotum, ut duee in ipso,nisiabilladenomineturalbum,
species sensibiles ejusdem speciei in quia ubi est causa formalis, ibi de ne-
eadem parte
eadera parte medii, sive in cessitate est eilectus formalis ; sed re-
organi, possunt simul esse in eodcm latio est, qua habens est ultimate ad
subjecto. aliud, id est, quod habens relationem,
6. (i) Hsec ratio dicia procedit, etc. Hic per illam refertur ad aliud ; ergo non
Doctor intendit secundo probare, quo- polest manere eadem in eo, nisi illud
modo plures relationes ejusdem spe- in quo manet, sit illaad aliud, supple,
ciei simul possint inesse eidem sub- paternitas enim non potest manere in
jecto, et specialiter hic probat de dua- re, quse est pater, nisi mediante illa
bus filiationibus vel paternitatibus. Et subjectum illius sit ad aliud, sicul non
prima ratio est ibi Quia sicut paier-
: potest albedo perfecte manere in aliquo
nitas fundatur super yenuisse, et ratio subjcclo, quin illa denominetur album ;
stat in hoc, supijonendo videlicet, ergo non maneteadem paternitasdes-

quod ipsa paternitas sequitur necessa- tructo illo termino, ad quem habens
rio ad genuisse, won quod immediate dicitur formaliter tale relatione illa.
fundetur in illo, quia genidsse, sive Vult ponendo casum

dicere Doclor,
generatio activa preeterita non est, quod quis habeat duos filios, certum
quando paternitas est. Arguit ergo est quod pater palernitate refertur ad
sic, quot sunt genuisse, sive genera- illos, ita quod est impossibile paterni-
tiones activse praiteritee, tot sunt pa- tatem ibi esse, et ipsum non referri
ternitates ; et similiter filiatio funda- ad filium sed destructo uno filio, des-
;
tur super genitum esse, sive super ge- truitur hoc, quod est esse ad filium,
nerationem passivam, et sic quot sunt et per consequens non manet eadem
genitaesse, sive generationes passiva?, paternitas, quia per istam denomina-

tot sunt filiationes. turtale.
Objectio. Si dicatur hic, quod sicut idem sup- (I) Prxterea, pater aliquo modo aliter
positum non potest simul generare respicit hunc filium et illumy si alia re-
duos filios, ita simul non potest habere latione, hahetur propositum, scilicet
simulduas paternitates. quod in patre erunt duse paternitates,

Dico quod hoc posito, licet forte non si non alia relatione, sed alio respectu
Solutio,
sit verum, nihil concludit contra ra- ejusdem relationis, iterum habetur
tionem, quia ponimus paternitatem propositum, quia illi duo respectus
actu manere in patre, quamdiu ma- erunt duae relationesejusdem rationis.
nent termini ejus; cum ergo ad aliud Quia forte Thomas diceret quod in pa-
et ad aliud genuisse sequatur necessa- tre habente plures filios est tantum
rio alia et alia paternitas, quge tamdiu una paternitas realis, et illa potest
manent, quamdiu termini illarum habere alium et alium respectum ra-
manent. Hoc idem dico de pluribus tionis ad alium et alium filium. Con-
filiationibus. tra hoc arguit Doctor dupliciter: Pri-
7. (k) Prxterea, quando aliquid est in mo, quia ex hoc haberetur intentura
aliqno uitimate, id est, quod si aliquid contra Thomam, videlicet, quod duo
ullimatc denomiuatur album ab albe- respectus ejusdem rationis possunt
,
DIST. Vlll. QUiESTIO UMC. 371
d»o, et a?lernaliter refeitur Christus ud Pa-

es<5C in eodem Sllhjecto, sive in eodom
t-'"- ette.nporaliler ad Matrem Secundo, pa-
fundamento. autem respectus es-
Isti
. . , lernilate non refertur Pater ad aliquid crea-
sent ejusdem rationis, quia ejusdem .
^^^^^ .^^^^^ ^^ j.,.^ ^^^^^.^^
^.
^^^^.^ ^^.
^^^_^^
fundamenti et terminali ad terminos „„isset purum hominem, esset rclalio realis
ojusdem rationis, scilicet ad alium et in eo adeam; ergo et in Clnisto.

alium filium. S^cundo, probat esse
faisum, quod hujusmodi respectus Ad qucustionein (o) orgo dico ^q
fundentur in eadem paternilate, quia (iiiod alia est filialio in Christo ad piiiatio de-
''"'^"''"
fundanlur ut aliud ab ea, aut ut idem. Patrom, et alia nd IMatrem, et utra-
Primo modo videlur superfluum po- (jiie est realis. Prinuim probo, quia
nere tales respectus, quia per illos pa- /iliafio est Jiabitudo producti, natii-
ter non refertur realiter ad filium. Si ralitcr similis producenti, in natura
secundo habetur intentum, quia idem iutellectuali. Istie particula^ patent,
esset dicere respectum plurificari, et qiiia sicut paternitas est hal)itudo

relationem plurificari. et sic haberelur producentis, ita filialio producti ;
propositum. naturaliter etiain, iiam ])ropter de-

im) Prxtcrea, distinctio prioris essen- fectuin hujus parliciibne Spiritus SpiHtus
,^.,. . ... sanctus
tialiter conclitdit dislinclioneni poste- sanctus non est riluis ; S77^»î6' ;9/'o- non est
.
7 i
•
1 1
•
. FiHus.quia
rioris, non enim potest
, ,
stare unitas ducenti, propter lioc verniis non est non proce-
posterioris cum pluralitate prioris, filius Solis ; in natura intellectuali, '^'\i"ter?'^'
maxime loquendo de posteriori, quod ideo ignis non nec

est filius ignis,
alteri inha^ret, sed non tantum suppo- planta planlfTe, nec proprie bos bo-
situm relatum pracedit relationem, vis.
sed etiam fundamentum; ergo muUi- Qiiod si omnino contendas bru-

plicatofundamento maUiplicalur rela- tuin esse (ilium bruli, ut viliiluiii
tio, ct ila in proposito cum sint duo esse filium bovis, tunc filiatio est
fundamenta, scilicet natura divina, et babitudo producti naturaliter sinii-
natura humana in eodem supposito, iis producenti in natura intellec-

sequitur quod ibi erunt dua^ filia- tuali, vel sensiliva.
tiones. In descriptione (p) nihil per

ista
(n) Prasterea, minor illius ralionis est se et priino respicit suppositum nisi
/«/.?«. Minorrationis Thoma3 assumpta ratione productionis passiva^, quia
sub illa majori iraprobata, est ista : omnia alia addita respiciunt natu-
sed fitiaiio xlerna, ct fHiatio temporalis ram, vel producente, vel in pro-
in
sunt ejusdem speciei ;autem est

hspc ducto, vel in ulroque filiatio ergo ;
manifeste falsa, et praecipue apud eos, ratione nullius magis determinat

quia ipsi negant aliquid ejusdem ra- sibi, ut sit supposili quam generalio
tionis posse dici de a^terno et tempo- passiva ; sed generatio passiva plu-
rnli. rificatur ad plurificationem ipsarum
naturarum actualilor existontium
scHOi.UM. accoptarurn pcr ipsas gencraliones,
. ^, . ,
duas
,.,. ..
filialKjiies reales,
,
unam ,
siciil i)alol
'
pcr
'
Damasconum raj).
'
In Clnisto esse
ad Patrem, aliam ad .Malrein. Piobalur primo,
'>^^- q»"><' <"l'l isll sunt dlh-P gciiora-
quia fundantur in duobus, et terminantur ad tioUCS ; OrgO Ot ipsa (iliatio pluiili-

372 LIB. 111. SENTEMIARUM
caliir ad plurificalionem earum-
dem. GOMMEiNTARUJS.
Idem, quod argutum est (q) ex
fundamentis, probatur ex terminis, (o) Ad (jusestionem ergo dico. Hic
quia ad duos terminos non potest Do(jtor respondendo ad qutBstionem
esse eadem relatio, quia lunc ea- dicitquod in Ghristo sunt duse filia-
dem non csset.
simul esset et tiones reales, una ad patrem, et alia ad
Pra3lerea (r), proposilum magis matrem. Quod autem sit fdiatio ad
in speciali quanlum ad primuui os- matrem, probat per definitionem filia-
tenditur sic, quia quoecumque pro tionis, quse esl habitudo producli nalu-
prietas personalis divina a^que non raliler similis producenti in nalura in-
respicit aliquid creatum pro ter- teUectuali. Istee particulse patent, quia
mino ergo ; sicut paternitas seterna sicut paternitas est habitudo producen-
non potest esse relatio, qua Pater tis naturaliler ad productum, ita fiiia-
diceretur Filius temporaiiter, ita nec tio est habitudo producti naturaliter
filiatio fleterna, qua Filius diceretur ad producens. Et propter hanc parti
Filius temporaliter. culam, Spiritus sanctus non dicilur
H. Secundum (s), videlicet quod Filius ; tum quianon estproductus per
utraque sit realis, patet de seterna, modum naturse, sed per modum vo-
quia realiter est Filius ffiternus. luntatis, ut ostensum est supra in 1.
Probo de temporali, quia illa relalio dist. 10. tum etiam, quia productio
est realis, quse consequitur extrema Spiritussancti est posterior simpliciter
ex natura extremorum sine actu in- productione per modum natur»,
tellectus; posita autem matre gene- quamvis sit similis producenti. Dici-
rante, et ita supposito habente natur secundo similis producenti, et
turam per generationem, ex natura propter hoc vermis non est filius Solis,
extremorum sine actu inlellectus seet hic loquitur Doctor de similitudine
quitur hic filiatio, sicut ibi materni- univoca, non autem aequivoca, quia
tas. similitudine aequivoca vermis est
Quod si quis fingat ibi intellectum similis Soli producenli, ut patet a Do-
operari ad causandum relationem, ctore in 1. dist. 3. qusest. 8. Tertio, di-
hoc improbatur, quia si Maria ge- citur in natura intellecliuili.,ei propler
nuisset purum hominem, fuisset hanc conditionem, ignis non dicitur
vere Mater, et ille Filius relatione filius ignis, nec planta plantae, nec
reali ; non minus egit modo,
sed bos bovis proprie.
quam tunc egisset, nec Christus ut (p) In ista descriptione niliil per se et
homo minus realiter accij)it nalu- primo rcspicit suppositum nisi ratione
ram ab ipsa, quam purushomoac- productionis passivse, id est, quod sup-
cepisset; ergo ila ex natura extre- positum primo et per se producilur,
morum est modo Filius sicut tunc quia generatio semper terminatur nd
fuisset, et ita ceque realis rolalio compositum. Omnia alia addita rcspi-
modo sicut lunc. ciunt naturam, vol in producente vel
in producto, sive in utroque, palet,
quia ista? conditiones, JuUuraliler et
niST. VIII. QUiESTIO UMC. 373
stf/iiliit/i/o el i/i(e//ecfua/flas, omnm per qiiia tuiic endein simul esset et non
se respioiunt nnturam. l)e prima palet, esset, quod debet primo et per
intelligi
quia generatio naturalis dicitur, non se; nani et mit/iip/ex primo et per se
quia terminatur ad supposilum, scd autem
refertur ad 5/M/?H/////?/ea', per se
quia terminatur ad naturam. ut patet et non primo refertur ad dimidium;
2. Physic. iexi. com. 14. ubi probat sed est impossibile quod una et eadem
formam esse naturain, per hoc quod relatio primo et per se terminetur ad
generatio est naturalis, quia est via in duos terminos ; cum ergo fiiiatio ter-
naluram ; est autcm formam^

via in minctur ad Patrem in divinis, et ad
ergo forma est natura. Secunda con- matrem, sequitur quod non eriteadem
ditio patet, quia similitudo producti ad in Christo.
producens, simpliciter attenditur pe- (r) Pfseierea, etc. Et sic patet quo-
nes naluram, non enim Franciscus modo in Christo sunt duae filiationes,
productus est similis Joanni produ- quarum una est ad patrem in divinis,
centi ratione proprietatis, nec ratione quge dicitur fiiiatio seterna, et alia est
ha>cceitatis, cum illa siiit primo di- ad matrem, quae est temporalis.
versa, sed simpliciter ratione natura?, (s) SecK/idum, vide/icet quod utraque Dnpiex fi-
in qua conveniunt. De terlia, scilicet sit reaiis, patet de %ter/ia,quia rea/iter^^f^li^^^^,
poi'»!'^.
infellectuaiitate, patet, quia illa est ^'^^ /?////^ ,-e/e;72?/.?. Et hoc satis est ma-
tantum in natura intellectuali. nifestum i/iprimo, disliuct.2. 5. 6. 26.
His declaratis probat Doclor quod 27. et 29. I)e temporali patet, quia illa
alia est filiatio in Chrislo ratione na- est inter e.xtrema realia et realiter dis-
turae humancC ad malrem, et dicit tincta preeter omne opus intellectus,

quod filiatio ralione nullius, scilicet quia posita matre generante, etsuppo-
conditionis pra^dictee magis determi- sitodivino habentenaturam humanam
nat sibi, ut sit suppositi, quam gene- per generationem, ex natura extre-
ratio passiva, id est, quod nulla harum morum, sequitur hic filiatio, scilicet
condilionum est ita suppositi ut sup- in supposito divino habente talem na-
positi, sicut generatio passiva, et ta- turam, sicut ibi maternitas ut in ma-
men generatio passiva plurificatur ad Ire generante. Quod si quis fingat ibi
j)lurificationem ipsarum naturarum intellectum operari ad causandum re-
nctualiter exislentium acceptarum per lationem, hoc patetesse falsum, quia
ipsas generationes, sicut palet per Da- si Maria genuisset purum hominem,
mascenum /i/j. 3 quod Chrisli sunt fuisset vere mater, et ille filius fuisset
ducc generationes, sed filialiones plu- (ilius relatione reali, sed non minus
rificantur propter generationes passi- egit modo, quam tunc egisset, ut su-
vas plurilicatas. pra patuit disli/ict. 4. nec Christus ut
(q) Idem quod arfjulum est ex fu/ida- homo, minus realiter accepit naturam
mmtis, pro/jalur ex icr/ninis. Nam ab ipsa, quam purus homo accepisset;
prius probavit ratione distinctorum ergo ita ex natura extremorum est
fundamentorum esse distinctas filia- modo filius, sicut tunc fuisset, et ita
tiones, nunc idem probat ex termino- ff^que realis relatio modo sicut tunc.
rum dislinctione, quia ad duos termi-
nos non pole.-rt esse eadem relatio,
lem alterius niatiis, sicut tactum
SCHOLIUM. fuit 2. llb. ubi dictum est, quod ^j^
Relationem niiationisdistingui realiter a na- ideill, qui estfllius uniuS patris,

lura creata genita, quia potest natura manere potuit fuisse filius alterius patris ;
deperdita filiatione ;
de quo late actum est 2. QY^rQ Q[Q,.
disliiict. 1. quocst. 4. Ponit circa hoc duos vel
Si objicias, (c) quia licet natura
tres dicendi rnodos, de quo modo manere po-
lest filiatio eadeui, si corrumpatur nalura per
potuisset produci in esse, ita quod
generationem accepta. non fundaretur in ea illa filiatio, ta-
men ex quo ipsa fiiiatio fundala est,
12.
Sed est unum dubium (a), utrum non videtur natura posse manere si-
ista filiatio realis sit eadem funda- ne hac filiatione, imo videtur quod
mento, scilicet naturae accepla^ per sit contradictio, quiahabentem hanc
generationcm. Et videtur quod sic, naturam esse filiuin, est ipsum esse
quia respectus creatura? ad Deum, g-enitum ab hac matre in hac natura;
ut ad causam efficientcm, est idem sed qui genitus est ab hac matre in
fundamento, ex disl. i. 2. Ub. ergo hac natura non potest esse non ge-
et respectus ad proximum efficiens nitus ab hac inatre in hac natura,
est idem effectui. Consequentia (quodcumque enim prseteritum non
probatur, quia omnes causa? efli- fuisse, includit contradictionem ;)
cientes ordinatffi habent ralionem ergo habenlem hanc naluram a ge-

unius causcE totalis ; una et eadem nerante acceptam, non esse hunc
relalio non est eidein consubstantia- filium hac filiatione, includit con-
lis; igitur, etc. tradictionem ;
quod non esset, si
Princi- Respondeo (h), quod isla relatio filiatio accideret huic nalurcG.
piuniniaxi
me notan- non est eadem fundamento, quia si- Respondeo (d), aut filiatio est
dam.
cut contradiclio est aliquid maiiere prtecise relatio fundata super g-ene-
idein in re, non manente illo quod rationem passivam, qua3 jam pra^-
est sibi idem realiter, ita contradic- teriit, ut sive in re sive in intelieclu
tio est, aliquid esse realiter idem dicatur aliquis esse filius, quia ali-
alicui, sine quo manente potest illud quando fuit genitus, ita quod esse
manere idem ergo sicut relatio pri-
; filium non pr^dicet aliquid de prae-
ma alicujus ad illud, sine quo ip- senti realiter, licet vocaliter, sed
sum non potest esse, est idem rela- tantum aliquid de prffiterito, sicut
to, ita relatio ad quodcumque, sine Socratem esse cursurum, licet com-
qua relatum potest esse, est non ea- posilio videatur esse de pra^senti,
dein relato. Sed natura potest
ista lamen realiter non pra?dicalur ali-
esse eadem numero sine habiludine quid nisi j^ro futuro, quia a^qui-Essel
ista ad matrem, et sine inatre ut valet isti : Socrates curret /ita iiic :
J"',""
termino, quia posset eadeni natura Socrates esl genltiis, (equivalet isti :
fuisse creata iminediate a

Deo, (quia Socrates fidt (jeuitus etsecundum ;
quidquid medianle causa secunda istum intellectum aiquivalet isti :
potest, immediale per se posset) Socrates est filius ; et hoc modo

etiam eadein natura posset fuisse filius dicit relationem realem, sed
habila per generalionem teinpora- non secundum esse siinpliciter, sci-
DIST. Vlir. QU.ESHO UNIC. 375
licet acliialis exisloiitiie, scd secuu-

duMi esse privteriluin, quod est esse GOMMb:NTAllIUS.
reale secunduni (/n///, sicut Socrateni
esse fuluruui. (a) Sed est un//m dubiu/n, utruni isla 11.
Vel uuiuis, fiueinadiuoduin
'
po-
'
hl/alto reahs sit eadem fundamento,\jiv\\m^%\.3^
li. .,. filiatio sit
tenlia anteacluui iu natura polentia- scilicet naturx acceptce per generatio- eiidem ma-
li dicit relatioueui realeiu uno ino-

m -1
nem. hi arguit Doctor quod
T-v i j •
sio, quia
• damenlo.
do, sed secunduin dimiuulaui enli- respeclus creaturae ad Deum, ut ad

tateni rei. Secunduin liunc luoduin causnm efficientem, est realiter idem
videlur ohjeclio illa procedere, quia fundamento, ut ostensum est in 2. lib.
secuuduin istain viain quicuinque dist. 1. qusest. 5. ergo et respectus ad
fuil aliquando filius, nunquain po- proximum efficiens est idem effectui,
test uon esse filius, sicut quod fuil patet, quia omnes causai efficientes
non potest non fuisse queinadino- ;
ordinate habent rationem unius cau-
duin eliain quod quandoque est pos- sae totalis; modo una et eadem relatio
sihilo, iiou polest non csse possibile, non est eidem consubstantialis et non
quainvis non sit actu prcX^sens. Se- consubstnnlialis, sed si poneretur rea-
cunduiu islain viain oporteret di- liter distincta a^fundamento respectu
cere, quod Joannes si esset annilii- causa? proximir, puta filiatio respectu
lalus, adhuc esset filius Zebedtci, matris, sequeretur quod osset realiter
nec Deus posset (Ieslru(M'o islain re- idem fundamento, etdistincta realiter.
laliouem, quautuincuiuque funda- (b) Hespondeo. Eic Doctordicit quod

inentuin anuihilarolur socunduin illa filintio nou fuis?et eadem naturae
exislouliaui aclualoin, nec plus rea- assumptse, quia potuit esse talis na-
litatis diccret filialio de filio exis- tura, et non a mntre, quia immediate
tente quain non existente. potuit creari a Deo, ergo potuit esse
13 Alio nio(hj posset dici quod filiatio sine relalione ad matrem potuitetiam ;
atio an dicit rolalioncm producti passive eadem natura generari naturaliler ab

net ea-
1 in re !
complele, inanente existentiaactuali alia matro, et tunc non diceret rela-
citatis
natuicK accepla3 per generationem tionem ad matrem priorem, et tamen
sine interruplione ; et lioc modo esset eadem natura, et quod potuerit
('diristus usqiic ad morlcin fuisset esse nb alia matre eadem natura,
filius Maria?, sed post resurrectio- ostensum est supra m 2. lib. dist. 20.
nem nou, quia existentia aclualis qucest. 2. ubi dietum est, quod idem,
natura) humanai acceplce per gene- qui nunc est filius unius patris, potuit
ralionem Maria» fuit iuterrupta per fuisse filius alterius patris.

nnjrlein, et ipsain existentiam ut (c) Si ubjicias. Hic Doctor per unam 12.
secundo acceplam j)er rosurreclio- ralionem ostendit quod ex quo filiatio
nem consoîuohatur alia rolalio ad fundata est, non videtur quod natura
Deuin resuscitantem ; secuudum hoc posset manere sine hac filiatione, licet
etiam iiullus essot filius alicujus natura potuisset produci iu esse^ ita
post resurroctionom genoralem, et quod non fundnretur in ea illa filiatio,

htcc opinio vidotur ahsurda. sed postquam fundata est, videtup
contradictio quod possit esse sine illa,
376 LTB. III. SENTENTlARUxM
quia habentem hanc naturam esse est tantum ens in potentia, habet ut
filium, estipsum esse genitum ab hac sic, tantum esse diminutum;et secun-
matre et in hac natura sed qui geni- ; dum hunc modum videtur illa objectio
tus est ab hac matre in hac natura, id procedere, quiasecundum istam viam
est, quiaccepitpergenerationemhanc quicumque fuit aliquando filius, nun-
naturam a matre, non potest esse non quam potest non esse filius; quod
genitus ab hac matre inhacnatura; fuit, non potest non fuisse, sicut
patet, quia prateritum non fuisse etiam, quod quandoque est possibile,
includit contradictionem. non potest non esse possibile, quam-
(d) Respondco. Hic Doctor dat duas vis non sit actu praesens; et secundum
responsiones. Prima est, quod si pona- istam viam oporteret dicere quod
immediate fundari super
tur fiiiatio Joannes, si esset annihilatus, adhuc
generationem passivam, qua3 jam prae- esset filius Zebedsei, nec Deus posset
teriit, ut sive in re, sive in intellectu destruere istam relationem quantum-
dicatur aliquis esse filius, id est, quod cumque fundamentum annihilaretur
dicatur filius, vel realiter filiatione secundum existentiam actualem, et
reali, vel intentionaliter relatione sic annihilata natura, Joannes adhuc
rationis, quia aliquando fuit genitus, diceretur filius, et sic filiatio non plus
ita quod esse filium non prcTdicetali- realitatis diccret de filio existente,
quid de praesenti realiter, licet voca- quam non exislente.
liter, sedtantum aliquid de pra^terito,
id est, cum dico, fihus, non verifica- SCHOI.IUM.
tur de ipso filiatio realis actualis, sed r, r a n- *• t-.
* ' Probabilius
>. i
videtur luiationem ^
esse ihabitu-
tantum filintio praeterita, quee, ut sic, djnem genili ad generans, fundatam super
non est ens reale, sicut Socratem esse naturam e.\istentem, continuatara a prima
Cursurum, licet COmpositio videatur productione,vel interruptam,sedreproductam;
esse de tamen alioquin, post resurrectionem nulla esset filia-
praesenti, realiter non
r^.,nr>rj;^„(.,v. T 'j ' • p tio vel paternitas. Hinc tamen non sequitur
preeaicatur ahquid, nisi pro futuro, ,. . . •
. . relationem non distingui a natura genita, quia

quia ffiquivalet istl Socrales CUrret. Ita
:
Hcet inscpa.abilis sit ab ea, ex suppositione
hlC, Socralcs esl genilUS, gequivalet quod a tali generanle accipiat es&e, absolute
isti ; SocratCS fliit goiitUS, ct secundum separabilis est, quia poterat nalura esse a Deo
istum intellectum eequivalet isti : 5r;-
creante vel ab alio gonerante. De quo 2. dist.
20. qua^st. 2. Suarez. .3. part. tom. 2. d. 12. sect.

crales est filius, (lum filiatio fundatur
,. . . 3. et alii sequuntur Doctorem in hoc quod
in generatione passiva prseteri a; et ,• ^, t a
' 1 ' eadem , ,
relatio resultat ex ,
fundamento repro- .
hoc raodofilius dicit relatlonem rea- ducto, positis aliis requisitis.

h3m, sed non secundum esse simplici-
ter, scilicet actualis existentiee, sed
"
Tcrtio ergo niodo videlur median- 16.
secundum esse preeteritum, quod est dum iiiter istas duas vias extrcmas, Fiiiatio
esse reale secundum quid, sicut Socra- videlicet quod filiatio dicat habitu- necesM
tem esse fulurum ; vel magis, sicut dinem fundalam
geniti ad generans, ^JJm «
potentiaante actum in natura possi- super existenliam actualem naturffi
^''°'*''
bilidicit relationem realem unomodo, acceptcC per generationem, vel su-

sed secundum diminutam entitatem per ij^sam naturam acceptam sic
rei, sicut dicimus quod Antichristus aclualiler existenteni, et hoc sive
DIST. VIII. QU^STIO UNIC. 377
conlinue habitani post acceptioneni titate individuali, et de aliis multis,

sine interrn|)lione, sive eanideni lia- de (luibus frequenler tactum est de
bitani cuni inlcri"U])tiono, ita qnod ista dilferentia ex parte rei, quia
ntrumque accidat sibi. Ihpc realitas non est formaliter illa,
Kt lioc inodo potest responderi (ul licet sit identice Nec etiam est
illa.
ar<ininenluni, el potest dici quod li- contradictio, secundum dicentem,

cet islanalnra accepta per lianc ge- respeclum vestigialem esse ratitudi-
nerationein, non possit habere idein nein fundamenli, aliqnid esse idem
esse nuinero, quod accepit non fun- fundamenlo, quod concessum est 2.
dando istain eaindein relationein nu- lib. de relatione creatura3 ad Deum,
niero ; n<»ii tainen i[)sa relalio est et tamen non sic idem, quod sit ra-
sibi consubstanlialis, quia posset tiludo fundamenti, quod negaLum
absolute eadein existentia fuisse est lib. 1. dist. 3. qiiiBst. de Vestiyio,
nuinero lial)ita sine ista relalione, quia ipse ponit oinnem relalionein
puta si accej^ta fnisset iininediate a esse eaindem fundamento, nec ta-
creante vel ab alio generante. men omnein raliludinem fundamen-
1 i.
Ad arfiunientuin (e) tactuin ad isti, sed distinjiuit respectum vesti-
ati j na- tiid dubiuin, dico quod relatio nalu- gialem ab aliis in lioc.
ad
ir.v
IIUUIU rcT ad priinuin efiiciens est ei con- (g)Ad arfiumenta. Ad primumdi-
ticiens
subslanlialis, quia non posseteadem co quod filius iiliatione est filius, 18.
ei con-
Ad ar£r-l.
stantia-
iialnra esse, nisi haberet relationem sicut pater paternitate est pater, sed in^în^.tfo
ad se- ^
ndum ad primum efliciens ; sed ad secun- propler hoc non sequilur ad j)luri-
identa-
antum. duin efficiens est relalio tanluin ac- ficationem filiationum plurificalio
1. et 5.
cidenlalis, qnia posset nalura ma- filiorum, quia concrela non pluri-
nere eadi in sine habiludine ad ficantur nisi plurificentur tani for-
quodcumqne elficiens secundum, et nia quani suppositum enim ; sola
de isla materia dictum est diffuse, plurificatio fornicje non sufficit, ma-
1. dist. 2. lib. xime ubi plures formse sive ejusdem
Qnomodo relatio creaturse (f) ad ralionis, sive eodein nomine expres-
Deum elficientem est eadem creatu- scT ut hic, possunt esse in eodem.
rcT, et quomodo non eadem, est quemadmodum (Ihristus non est
qiiiaeadem vere et realiter, non ea- plures volentes, licet habeat plures *
.
^j.^g ^.^_
dein formaliler neque mullo magis volitiones secundum Damascenum, lunjâtes.
;
... c. 60. vel
sic sunt eadein snbstantia, et ipsa unde in forma arguendi : Filiatione iib.3.c.i4.
ratiludo vel firmilas fundamenli. est filius, ergo alia filiatione est
iS'ec ista contradicnnt, licet enim alius filius, est fallacia consequenlis
enlilati absolute sil idein realiler a destructione antecedenlis.
veritas et boiiilas, et huic entitati Ad secundum dico quod si Pater
Ad 2.
heTC veritas et licec l)onitas, non la- fuisset incarnatus, fuisset confusio,
meii formaliter et quidditative, quia quia filiatio temporalis diceretur de
veritas et bonitas sunt quasi pas- eadem persona in tiua esset paterni-
. c. 17 siones eiitis 4. Melaph. Ila etiain est tas c'iq.erna, et ita confuse posset illa
tl8.
de realilate, a qua accipitur dilferen- persona nunc dici Pater, iiunc Fi-
tia, et similiter de quidditate et en- lius ; inodo non est lalis confusio,
; "

quia prsecise eadem persona dici- Filius Marise, sicut Deus realiter et
tur Filius utraque filiatione; cum vere dicitur Dominus creaturse sed ;
erg-o nunc absolutc dicitur Filius reali generatione passiva accepit

distincte, intelligilur de eadem per- illam naturam actualiter existentem,
sona, de quacumque filiatione fuerit propter quod sequitur ipsum reali
sermo ; sed lunc, cum diceretur Fi- filiatione esse filium.
lius, non distincte intelligeretur Ad aliud enim dico quod etsi Deus
unica persona, sed nunc una, nunc dicatur formaliter creator relatione
alia indistincte, secundum quod ser- rationis, vel etiam nulla relatione, sed
mo fieret de filiatione hac vel illa. denominatione reducta ad genus Re-
Similiter argumentum est ad oppo- lationis, inquantum scilicet terminat
situm, quia non esset tunc confusio, relationem in creatura, sicut dictum
quse non est nunc, nisi quia Pater fuit dist. 20. primi, tamen non est
tunc aliqua filiatione et non relatio- creativus per relationem ralionis
ne sua «terna diceretur Filius ma- et hoc intelligendo non de eo forma-
tiis; ergo et modo Filius dicitur Fi- Iiter quod inqiortatur per hoc no-
lius, filiatione alia quam filiatione men creatimis, sed de fundamento,

aeterna. sicut aliquid dicitur calefactivum
l^- Ad tertium patet ex dictis in so- calore, ut fundamento potentice ca-
cifHshis
lutione dubii, quia Christus post lefactivffi, et non relatione fundata
posi resur-
lecljonem
j^ggurreclionem est Filius Maria?, '
in calore. Et ratio ad hoc posset tan- Ens rai
_
eadcm nu- eadcm filialionc ciua prius, quia gi, quianulla relatio rationis potest dimin
nicro iilia- j-, . . . .
tione est filiatio fundatur super

^
existentia na- esse formalis ratio, qua aliquid po- ^'i\,m
Filius Ma-
riae qua lurffi acceptse per generationem ab- test producere ens reale, quia ens
mc
lortem. solulc, cui accidit interruptio, dum- rationis non est in aliquo, nisi ut
modo existentia sit eadem, et ideo tantum habet esse in intellectu, si-
quandocumque illa existentia est cut cognitum in cognoscente hoc ;
eadem, extremum idem, et

et aliud autem esse est diminutum respectu
filiatio est eadem, et eadem aclione, esse existentia? realis, el ideo secun-
qua fundamentum redit idem, etre- dum istud esse, non potest esse cau-
latio redit eadem. saalicujus secundum aliquod esse
(h) Et cum arguitur quod alia pro- realis existentise, quod est esse per-
ductione accepit esse in resurrectio- fectius, neque producti naturaiiter
ne, dico quod illa non tollit filiatio- neque artificialiter.
nem, quce fundatur super illud esse (i) Et cum probatur in proposito, 20
acceptum primo per generationem, Quod Deus non est potens creare, ^d
sed tantum sunt duse relaliones con- nisi ut arlifex, respondeo, quod rrodi.
,-. .
i
•
T^ vus qiur-
sequentes duas productiones passi- scientia Dei, qucne est ni Deo qua?- tirex,e;>
vas, quce fuerunt ad idem esse et ; dam perfectio absoluta, est in eo ex

una fuit interrupta, sicut et esse natura rei, sed ipsa non dicitur ars
fundamenli, altera tunc primo est nisi ex respectu ad alia objecta, vel
nova. aliquorum objectorum ad ipsam.
Ad4. Ad aliud dico quod non tantum Licet ergo Deus (j) producat creatu-
realiter et vere dicitur Christus sic ras ut artifex, lioc tamen non est, ut
DIST. VIII. QIVESTIO UNIC. 379
in scienlia fimdalur respectiis ratio- eadeni, qutC wqualitas, et tunc idem

nis, qiia' sit ralio, qua polest produ- fiindabilur in se ; aut est alia, et si
cere, sed tanluui ut ille habitus ab- alia, aut fundabitur super unum,
illa
solufus, ([ui dicilur esse ars, inest et quioro, super quain unitatem ? si
ipsi Deo. ila quod in f(»rnia arguendi super unitatem, et non super unita-
est fallacia accidentis, Deus ut arli- tem unionis, ideni potest dici de
fex est productivus, per relationeni (Cqualitate; super unitatem unio-
si
rationis est arlifex ; erg,o pcr relalionis, essel processus in infinitum.
nein rationis est produclivus. Major Et si dicas, quod isla unio non est
enini est vera prout niediuui non inateritead formam, neque aliqua
accipilur pro ipsa relatione, quam mullariim uiiioiuim mauifestarum,
iinporlat arlifex, sedpio fundaniento sed est unio paritalis, boc videtur
ipsius relalionis ; et niinor est vera exponere unum vocabuluin, per
t inluni pro ijisa relalione forniali- aliud ejusdem sensus ;
idein enim
ter. Kxenqiluni, caliduin polenlia est aniualilas, et talis unilas parita-
calefactiva est calefaclivum ;
poten- tis. Xegare ergo ccqiialilatem in Di-
li;i calefactiva est relalio; erfi-o rela- vinis esse realem, quia non est ibi
lione est Major est
calefaclivuni. unilas paritatis, eo modo quo ante-
vera de polentia suinpla pro eo quod cedenspotest babere aliquem intel-
dicilur potentia calefactiva, sive pro lectum probabilem, est negare idem
fundainenlo islius relalionis, non propteridem, utquod «qualilasnon
anlein pi-o ijisa relalione potentiali- sit relalio realis, quianon est iequa-
latis. Et niiiior est vera soluin pro litas. Et quod addilur ad istain con-
ipsa potentialitate et relatione in se clusionem, quod opoiteretessenliam

iinportata per ipsain, et non pro ip- non autem bis accipilur,
bis accipi,
soabsoluto in quo fundatur. nisi ut babens unitatem unionis,
Qualiter aulein scientia Dei ab- improbatur per hoc, quod essenlia
soluta, et ut absoluta,possitsufficien- fuiidat relationes originis, quae sunt
lerbabere totam rationem artis, in- reales, et tamon non est bis accepta
quantum ipsa terminat rebitiones ex natura rei.
omnium creaturarum iil artificiato- Quod si dicatur ipsam bis accipi in 22.
rum ad artificem, dicliim est dist. producenteetproducto, contra, qucC-
35. et 3(>. lih. i. in materia cle ro quid est bis accipi ex natura rei ?
ideis. aut babere aliqua aliquo modo dis-
(U) Ad ultimum concedo quod tincla ex nalura rei, et absoluta, et
1'ilius est realiter a^qualis matri se- hoc falsum est in proposito aut tan- ;
cundum naturam bumanam, vel ex- tum babere relationes dislinctas ex

cellenlior. Kt cuin arjiuitur de illa natura rei, el tunc essentiam fundare
unione, probo qiiod ista projxjsilio ex natura rei relationes originis
accepla, scilicetqiiod ^fqnalitaH fnn- disliiiclas, qiiia bis accipere cx natu-
datnr snper nnitalem nnionis, est ra rei, est ipsain fundare rclaliones
falsa, f[uia uiiio esl relatio ; non originis reales, quia fundat diias re-
enim potest intelliîi ralio unionis quod iiiliil est.
lalioncs rcales,
ad se, quccro tunc qua3 relatio ? aut Ad argunienlum ergo dico quod qua;st. 1.
.

^quaiifas supGF unitatem noji unionisfundalur esset ad primunm non esset
efficiens,
fundaTur' flequalitas ; scd illa unitasin creatu- realiterdistincta. Nonsecundum, quia

^'^^ ^^0'^ ^st cutis siugularis, sed na- quairo,anilla3relationes essentejusdem
tafemnTtu-
l'f „^'^*'"^- tunje, de qua duplici unitate tactuni rationis, aut alterius ? Non ejusdem
^^'•''
estsatisiV? qiuest. de individuatione rationis, quia duce relationes ejusdem
2. lih. dist. 3. et ita in proposito uni- dicuntordinem essenlia-
rationis, quee
tas fundans ffiqualitateni non est lem causati ad causam, non possunt
unitas persona?, sed naturoe ; nec esse in eodGm fundamento, ut supra
illam oportet distinguivelbis accipi, patuit a Doctore d. \. q. 3. et vide

ad hoc quod relatio sit realis, sed quse exposui non enim duee filiatio-
;
sufficit quod ipsa existente eadem^ nes possunt simul esse in eadem na-
extrema realiter distinguantur, sicut tura, ut ibi exposui non aUerius ra-
;
et in relationibus originis. tionis, quia tunc simul essentialiter

Ettunc ad propositum dico quod dependeret dependentia alterius ratio-
in natura humana in Christo est nis ad pluresper se causas efficientes,
unitas aliqua realis minor unitate quod videtur inconveniens.

numerali, et similiter unitas realis Respondeo primo, quod forte posset l^-
in Maria; et ista unitas est funda- concedi, quod sit eadem relntio. Et ^^*J^"_®"
mentum mutua? ccqualitatis in Cliri- cum diciturquod esset ad plures ter-
sto et Maria, si ponantur fuisse minos primo etper se, dico quod esset
aequales in natura humana. primo per se ad causam unam tota-
lem, sic intelligendo, quod causee es-
COMMENTARIUS. sentialiter ordinatae, licet sint totales
causee alterius ordinis et alterius ra-
13^ (c) Ad argumenlnni tactian adistiid tionis, possunt tamen dici una causa
Aiiqufedif- duhium, dico , etc. Sed hic occurrunt pi*o quanto sunt ad invicem unitse, et
ficuitates.
^Qi^jî^ljgg difficuUates, quarum pri- habent unitatem per se ordinis. Unde
ma est circa hoc quod dicit Doctor, Doctor /;z primo, distinctione 3. quaes-
quod relatio natura^ ad primum effi- tione 7. dicit quod Sol in suo ordine
ciens est ei consubstantialis, sed ad causandi liabet iinam rationem causan-
secundum efficiens est relatio tantum di respectn prolis, et paler in suo ordi-
accidentalis, queeroan natura causata ^'^ causandi est unius rationis ; sed cau-
dicat simpliciter eamdem relationem sa totalis, quce complectitur patrem et
ad primum efficiens et ad secundum, Sotem, non habet aliquom unam ratio-

aut dicit aliam et aliam. Non primo, nem formalem causandi, sicut non est
quia et eadem relatio non videtur si- una causa, nisi unilate ordi?iis. Hsec
mul posse habere plures terminos per iHe.
se et prirao, tam secunda causa
sed Potest secundo dici, quod eadem re- Aiia res-
, ponsio.
quam prima dicuntur per se et prnno latio terminatur ad plures per se ter-
termini relationis. Tum etiam, quia minos, ad invicem tamen essentialiter
eadem relatio esset realiter distincta ordinatos, non posset tamen depende-
a natura causata, et non realiter dis- re ad plurcs per se terminos non es-
tincta, quia ut esset ad secundum ef- sentialiter ordinatos. Et cum dicitur
ficiens, esset realiter distincta, et ut quod lunc esset distincta realiter, et
DIST. VIII. QU.ESTIO UMC. 381
eadem realiter, dico quod hoc non se- Seciinda difficuUas est in hoc qaod ^g
quitur, quia ideo diceretur distincta quod eadem relatio est in natura
dicit, Dirflcuitas
realiter, puta a Francisco, pro quanto ipsa manente, vel etiiim ipsa habita
talis natura causata a Francisco po- post interruptionem, quia non videtur
tuisset eadem fuisse causala a Joanne, verum licet enim idem absolutum
;
et sic eadem non esset idem

relalio interruptum possit redire per divinam
realiter, prout comparatur ad Francis- potentiam, tamen relatio interrupta
cum, tamen ut simpliciter compara- non videtur posse redire eadem.
tur ad primam causam, diceretur ea- Dico quod
^ redeunte eodem funda- „
Responsio.
dem reahter. Sed hyec exposilio non mento,et manente eodem termino, de
videtur vera, nec ad mentem Doctoris, necessitate naturm oritur eadem rela-
quia si eadem relalio, esset im-
esset tio, licet prius interrupta, et hoc ma-
possibile fundamentum es?e sine ter- gis patebit in 4. dist. 43.

mino. Modo pono quod Joannes sit {^)Quomodo relalio creaturse ad Deinn
causatusa Deo, Sole et a Petro, potest ef/lcientem est eadem crealiirx, et quo-
manere Joannes Petro destructo, et per modonon est eadem vere et

eadem, qiiia
consequens non videtur manere ea- realiter non eadem formaliter. De hoc
dem rclatio, qiiia nec idem terminus, V\die(\\\did\cii\)ocici? in2. dist. i.quxst.
nisi diceretur quod qunmvis Joannes 5. et vide quse ibi exposui. Sequitur,
dependeat a Petro et a Deo, sufticit neque multo mugis sic sunt eadem sub-
quod sit impossibile Joannem esse si- stantia, et ipsa ratitudovel firmitas fun-
ne ipso Deo, et perconsequens ut com- damenti. De isla ratitudine vide quffi
paratur ad Deum, est eadem realiter notat Doclor ubi supra contra Henri-
absolute ; ut vero comparatur ad Pe- cum, et in primo,distinct. 3. quxst. 5.
trum, non esset eadem realiter, quia Sequitur : Nec isla contradicunt, scili-
talis natura Joannis non simpHciter cet quod aliqua sint idem realiter, et
tem alia dependet a Petro. Quidquid sit de hoc, distip.cta formaliter ; patet, quia veri-
ssponsio.
potest secundo dici quod sit a!ia et alia tns et bonitas cum sint passiones entis
reialio ad aham et aliam causam. Et per Philosophum, 4. M(?/«/Â//5?"cor. /e,r^
dico breviter, quot sunt causae concur- com. 17. sunt eadem realiter entitati,
rentes essentialiter ordinatcB ad eum- et distincta form.diter. Sequitur : Ita
dem effectum, tot sunt relationes in etiam est de realitate a qua accipitur
tali effectu correspondentes illis cau- differentia, et simititer de quidditate et
sis, et sicuna potest realiter identiRca- entitate individuali, de quibus satis
ri, alia non realiter identificata. Ula dictum est m secundo, distinctione 3.
enim, qua^ terminatur ad terminum, qu3esti.one 0. Sequitur: Nec etiam est
sine quo estimpossibile causatum esse, contradictio secundum dicenlem, scili-

renliter identificaturcausato; iila vero, cet Henricum, respectum vestiîaiem
qu;c respicit terminum sine quo cau- esse ralitudinem fundamenti aliquid
satum potest esse, realiter distinguitur esse idem fundamento, de quo respec-
a causato. F!t cum dicitur, aut essent tu vestigiali satis dictum est in primo,
alterius ralionis, aut ejusdera rationis, distinct. 3. quxsl. 5. et tamen non sic
dicoquod essent allerius rationis, sicut idem, quod sit ralitudo fundamenli,
ettermini essentialiter ordinati. quod negatum est in primo lib. ubisu-
382 LIB. in. SENTENTIARUM
pray quia ipse, scilicet Henricus ponit {\\)Etcumargititarqiioclaliaproduc-
omnem relationem esse eamdem fun- tione accep?t esse in reswrectione, dicit
damento, nec tnraen omnem ralitudi- quod illa productio non tollit filiatio-
nem fundamenti, sed distinguit res- ncm, quse fundatur super illud esse,
pectum vestig-ialem ab aliis in hoc. etc. Vult dicere quod filiatio consequi-
Vult enim Henricus quod omnis rela- tur generationem passivam filii a ma-
tio sit eadem renliter fundamento, tre, et illa in morte fuit interrupta,
non tamen vult quod omnis sit ratitu- quia tunc non erat natura humana, et
do fundamenti, sed tantum illa, qua3 alia quando sequebatur resurrectio-

dicit respectum vestig-ialem, qui res- nem passivam, et illa est relatio re-
pectus vestigialis est relatio creatura^ suscitati ad Deum resuscitantem ; et
participantis ad ipsum Deum partici- ista relatio dicitur nova, quia fundatur
patum. Etquod omnisrelatiositeadem in natura novo producta, fiUatio
de
fundamento, est subtiliter improba- vero est eadem, quse prius, licet fuerit
tum a Doctore in 2. dist. 1. quxst. 5. et interrupta, sicut et natura, in qua
concedit ibi quod etiam relatio, quse fundabatur fuit interrupta.
est respectus vestigialis, est realiter Ad quartum respondet quod non est ^
eadem fundamento, sed non formali- simile de relatione dominii in Deo, et

ter; negat tamen quod taUs relatio de filiatione in Christo, quia Christus
vestigialis sit ratitudo, sivc firmitas reali relatione passiva accepit illam
fundnmenti, ut patetexDoctore m jon- naturam realiter actualiter existen-
mo,dist. 4. quaest. 5. tem, propter quod sequitur]illum esse
jg (g) ^fl?«r^?///?e«/«. Primoarguit Doc- filium reali relatione.
tor, probando quod in Ghristo non (ij Et cum probatur in proposito^
sint ducD filiationes. Et prima ratio quod Deus non est potens creare, nisi
stat in hoc, quia filiatio constituit nt artifex.
filium, quia filius est effectus formalis Respondet, qxiod scientia Dei {quse est
filiationis ;
ergo duee filiationes consti- in Deo qusedamperfectio absoluta) est in
tuunt duos filios; sed Ghristusnon est eoex natura /(?«, patet, quia est eadem
duo filii, patet quia tantum est unum realitas quod Deus, ut probatum est
suppositum. in primo, dist. 2. quasst. 2. Sed ipsa uo?i
Respondet, quod quamvis sint duffi dicitur ars, ?iisi ex respeclii ad alia ob-
filiationes in Christo, non tamen duo jectaj vel aliquorum objeclorum adip-
filii, et patet responsio. sam, quod eadem nolitia, ut ab- Quomo
id est,
17, Tertio arguit, et ratio stat in hoc, solute sumpta est idem quod Deus ut 7iifa d ;
quia si esset filius temporalis, haberet vero terminatur adessentiam divinam pênUa,
relationem realem ad matrem, et in dicitur sapientia ^
; et ut terminatur ad ^^'t"i'*
3FS*
morte illam non habuisset, nec etiam objecta secundaria secundum eorum
post resurrectionem, cum fuerit inter- esse quidditativum potest dici scientia,
rupta,etsic nunc non esset idem filius. et ut terminatur ad objecta secunda-
Respondet, quod manente eodem ria cognita producibilia in esse dicitur
fundamento, sive interrupto, sive non ars ; in re tamen est tantum ipsa noti-
interrupto, et eodem termino, erit sim- tia Dei absoluta, sed potest diversifica-
pliciler eadem filiatio, quae prius. ri secundum alium etalium respectum
DIST. VIII. QU.^.STIO UiNIC. 383
sive seciindum aliam et aliam termina- productivus ;

per relationem rationis
tionem ad aliud et aliud obj»;ctum, ut est artifex, ergo per relationem ratio-
supra patuit in 1. dist. 39. nis est productivus. Major enim est
(j) IJcet ergo Deusprodiicat cveaturas vera, prout medium accipitur pro fun-
ut artifer, hor tamcn non est, ut in damento ipsins relationis, etminorest

quw vera, ut accipitur pro ipsa relalione
scientia fundatur respectus rationis,
sifratio, qua potcst producere, quia re- formaliter; est ergo fallacia acciden-
latio ralionis non potest esse ratio fortis.
Adidtimum con(iQ(\\i\)ociovauo^ Quomodo

mnlis producendi ens reale ad extra, (c)
^ '
'
(lllUS Slt
quia ralio formalis producendi vel e?t filius est realiter eequalis
'
matri secun- »equaiis
matri.
perfectior producto, si est ratio forma- dum naturam humanam, vel excellen-
lis producendi ccquivoce ; vel estecque tior. Kt cum dicitur quod ifqualilas
perfecta, si est ralio formalis produ- fundatur super unitatem unionis, ne-
cendi univoce; sed nulla relalio ra- gatur, quia unioest relatio, aut est rela-
tionis est icque perfecta enti reali, et tio eadem, qnee aequalitas, et tunc
sic relatio rationis non est ratio forma- idem fundabitur in se, aut est alia,
lis producendi ens renle. Sequitur: et tunc qna^ro, aut illa alia funda-
Scd tantum, ut ille habitus ahsolutus, bitnr super unum, et qncPro super
qui dicitur esse ars, inest ipsi Deo, id quam unitatem? Si super unitatem
est, quod illa nolitia absolute sumpta unionis, erit processus in infinitum,
realiter inest Deo. imo est ipse Deus. si vero super unitatem, non super
Sed an talis scientia dicatur vere ars unitatem unionis, idem potest dici de
sive notitia practica, de hoc difTuse sequalitate, scilicet quod fundatur su-
dictum est in qusest. ult. Proloyi. Se- per unitatem, et non super unitatem
titia nei qi]itur : Ita quod in forma arguendi est unionis.
jeus. fallacia Accidentis, Deus, ut artifex est
;
38 i LIB. III. SENTENTIARUM
DISTINGTIO IX
{TexUis Magutri Sententiarum).
De adoratione exhibenda hiimanitati Aliorwn sententia, qui unam adoratio-

Christi. nem utrique exJnbendam. tradunt.
A. Prseterea investigari oportet, Aliisautem placet, Christi huma- g

utrum caro Christi et anima una nitatem una adoratione cum Verbo Opinio
^*'
eademque cum Verbo debeant ado- esse adorandam, non propler se, ^
ratione adorari, illa scilicet, quse sed propter ilkim cujus est scabel-
latria dicitur. Si enim aninice vel lum, cui est unita. Neque ipsa hu-
carni Christi exhibetur latria, qucie manitas sola nuda, sed cum
vel
intelligitur servitus sive cultiis soli Verbo, cui est unita; nec propter
Creatori debitus; cum anima Chri- se, sed propter illum est adoranda.
sti vel caro creatura tantum sit, Nec qui hoc facit idololatrice reus
creciturcie exhibetur quod soli Crea- judicari potest, quia nec soli crea-
tori debetur; quod facienti in idolo- tura? nec propter ipsam, sed Crea-
opinioi. latriam deputatur. Ideo quibusdam tori cum humanitate et in liumani-
videtur, non illa adoratione, quae tate sua servit. De hoc Joannes Da- Dania:
latria est, carnem Christi vel ani- mascenus ita ait. « Dua3 sunt o,.Jh
mam esse adorandam, sed illa naturcB Christi, ratione et modo ^- ^
quee dulia est, cujus duas species differentes, unitae vero secundum
De specie- yel modos cssc dicunt. Est enim hypostasim. Unus igitur Christus
bus duliae. . , i • ? i •
cujusdam modi dulia, quae crea- est Deus perfectus et homo perfec-
turce cuilibet exhiberi potest ; et tus, quem adoramus cum Patreetj)ubi3ium
humanitati Christi
est qucTedam soli Spiritu una adoratione cum incon-
exhibenda, non alii creatura^. quia ; taminata ejus carne, non inadora-
Christi humanitas super omnem bilem carnem dicentes: Adoratur ^^}^V
paulo in
creaturam veneranda et diligen-
est enim in una Verbi liypostasi, quae '"'"s.
da, non tamen adeo, ut cultus di- hypostasis generata est, non crea-
vinitali debitus ei exhibeatur, qui turae venerationem prcebentes. Non
Dubium 1 cultus in dilectione et sacrificii enim ut nudam carnem adoramus,
exhibitione atque reverenlia consi- sed ut unitam deitnti, in unam liy-
stit, qui latine dicitur pietas, grcece postasim Dei Verbi duabus reduclis
autem theosebia, id est, Dei cultus, naturis. Timeo carbonem tangere
vel eusehia., id est bonus cultus., propter ligno copulatum ignem.
Adoro Christi, Dei mei, simul
ulramque naturam propter carni
unitam deitalem. Non enim quar-
DIST. IX. QU.ESTIO UNIC. 385
tam appono personain iii Triiiilale, dum est, quia in (-bristo terra est,
sod unain porsonain confitoor Vorbi id ost, caro, qua» sine impiotale
ot carnis ejus. » Ilis vorbis insi- adoratur. Suscepit enim de terra
nuari vidotur, (-liristi buinanitatoni torram, (|uia caro de terra est, ot

Irma- carno carnein accepit.
per
una adoralione cuni Vorbo esso do jMarife
''''"
atloraiidain I)o lioc etiain \ugusli- 11(00 sino impiotate a Verbo Doi
e VI r-
omini ,n,«; ^/^ sermouc Domini, ul)i dicil :
assumpta adoralur a nol)is, quia
14.1. .\o// turhctur cor vcstrnm, ita di- carnom ejus neino nianducat, nisi
cil : « Dicunt luTretici, Filiuin non prius adoret; sod qui adoral non
natiira esse Deuni, sed creatum. terram intuetur, illum j)otius, cu-
Quibus rospondondum est, quia, si jus scabellum est, propler quem
Filius non est Dous natura, sed adorat. » Ilis auctoritatibus pra^mis-
creatura, nec colendus est omnino sse investigationis absolutio expli-
nec ut Deus adorandus, dicente catur.
i-2o Apostolo Colnerunt et servierunt
:
[Finis textus Magistri.)

potius creaturis quam Creatori. Sed
illi ad hoc replicabunt et dicent:
Quid est, quod carnem ejus, quam
QU.ESTIO UNIGA.
creaturam esse non neâs, siinul
cant
cuin divinitate adoras et ei non mi-
i.
Utrum Christo debeatur Latria solum
nus quam divinitati deservis? Ego
secundum naturam divinam ?
dominicam carnem, imo perfectam
in (ibristo bumanilatem, ideo adoro, Alensis .3. p. q. .30. memh. 2. D. Thom. 3. p. q.
2j. art. 2. et hic q. 1. art. 2. q. 2. D. Fionav.
quod a divinitate suscepta et deitati
art. \. q. 1. Riclicud. art. 2. q. 1. Durand. q.
unita est ul non alium et alium,
; 2.(iabrielis d. 8. q. l.Suar. 3. p. tom. i. d.
im o o3. scr.t. \. et 2. Vasq. ibid. 95 Bellarrn. lib.
sed unum eumdemque Deum et de Cultu Snnct. cap. 12. et seqq. et lib. 2. cap.
hominem Dei Filiuin osse confitear. 12. Vide Scotum. 1. Metapk. qusest. 2.
Denique si bominem separaveris

1.
a Doo, illi nunquam credo noc Circa istam dislinctionem nonam,
servio, velut si quis purpuram vel in qua Magister agit et inquirit, Arg. 1,
diadema regale jacens inveniat, utrum caro Chrisli debeat adorari,

numquid ea conabitur adorare? qua3iilur, utrum (Jlbristo debeatur
Cum vero ea Re.\- fuerit indutus, latria solum secundum naturam
periculum mortis incurrit, si ea divinam ? (Juod sic videtur; latria
cum Il(3ge adorare quis contempse- est cultus debitus soli summo Do-
rit. Ita etiam in Cbristo Domino mino ratione summi dominii; sed
bumanilatein non solam vel nu- Cbristus solummodo secundum na-
dam, sed divinitali unitam, scilicet turam divinam est summus Domi-
unum Filium, Deum veruin et bonus erj;o, etc.
;
minem verum, si quis adorare con- Pn-ieterea, Chrislus secundum Arg. 2.
tempserit, «elernaliter morietur. » naturam humanam adoravit, quia

>n Idem supcr Psalmum 08. ubi di- oravit; ergo secundum istain babuit
riis. citur Adorate scabellum pedum
: superiorern, et ita propositum.
Arg. 3.
ejus, quoniam sanctum est : « Scien- Prcjoterea, quantumcumque ista
ToM. XIV. 25
nalura humana sit unita Veibo, ipsa tat magna, et est actus virtutis :
tamen creatura est, nec excedit li- ita extollere in corde bonitatem
mites creaturcC ; erô nec cultus ah'cujus, tanquam suuimam res-
debitus Christo secundum istam na- pectu bonitatis sua3, et a quo ipse
turam debet excedere cultum de- mag-nificans habet totam bonita-
bitum cuicumque creaturte hu- ;
tem suam, est actus quidem lauda-
jusmodi est latria, igitur, etc. bilis, dummodo habeat objectum
Arg. 4.
Praeterea, super illud Psalmi : sibi conveniens, illud scilicet cujus
Psaim. 98. Adovate scahellam pedum ejus, di- bonitas excedit bonitatem illius
cit glossa : Non illa adoratlone la- quo ipse reverens
reverentis, et a
triae, quse soli Deo dehetur. habet bonitatem suam. Ilaec reve-
Arg. 5.
solum illud est sic
Pra3terea, rentia summa in actu interiori
adorandum, quod est super omnia respicit Deum pro objecto
solum
diligendum, quia idem et secun- convenienti ut summum bonum
dum eamdeni naturam est sum- vel summum Dominum. Iluic
mus Dominus et finis ultimus; sed actui interiori correspondent ali-
Christus tantum secundum naturam qui actus exteriores, qui sunt si-
divinam est summe diligendus, gna hujus actus interioris, puta

quia solum secundum eam est in quacumque lege aliqua sacri-
summum bonuni et finis ultimus; ficia, vel aliqui ritus vel genufle-
ergo, etc. xiones prolcstanles istam reveren-
Ratio op-
posit. Contra hoc Magister in liltera tiam summo Domino exhibendam
adducit auctoritates. et summam esse dominationem in
eo, cui lalia exhibentur, et sub-
jeclionem esse ad illum in exhi-
SCHOUUM.
bente. Ex istis aclibus interioribus
Explicat quid sit reverentia, et qualiter sit

frequenter elicitis, et similiter ex
actus laudabilis et virtutis ; non Tiieologicap, actibus exieriojibus (b) ,
potest
quia non habet pro objecto immediato bonum generaii quidam habilus inclinans
increatum, sed moralis ad justitiam pertinen- ad faciliter et prompte eliciendum
tis. Dividit eam in actualem et habitualem et
;
tales actus ; et sicut tales actus
actualem, de qua in hac qusGstione, in inter-
nam et externam divisiones sunt satisclara?.
erant boni, quando ejant debite
;
circumslantionati, ita habitus ge-

neratus ex talibus aclibus frequen-
c, Ilic sunt tria videnda, primo qua- ter elicitis est bonus.
Quidsitre liter accipitur latria secundo de
; Sic ei-go (c) hoc nomen latria po-
debito, qualiler debeatur Deo ;
test aequivoce accipi : uno modo Latr
tertio cui,
turam Christo debelur.
et secundum quam na- pi*o
Deo
cullu
. ....
sive
in actu interioii ratione
reverentia exhibitarior
sunmii
. te(
De primo (a) sciendum esl quod dominii vel summi boni vel pro ;
sicut revereri aliquem aclu inte- reverenlia exhibita Deo actu exte-
riori, est bona propria reputare riori ; vel pro habitu inclinante ad
parva respectu bonorum illius, talem actiim, et ille habitus cum
quem reveretur, cujus bona repu- sit consonus rationi rectae, virtus
DIST. IX. QU.ESTIO UNIC. 387
est; et noii Theolopîca, qiiia nun ut summum bonum, si vero rospicit

hahet j)ro ol)jecto ininiedialo l)o- ut summum dominum, est illum reco-
nnni increatnrn, sed Iionoreni de- gnoscere ut summum dorainum,ilhim

ferenthiin Uoinino increato. Est superomnia diligendo et extollendo.
erjro virtns inoralis, et potissiine (b) Et similiicr ex actibus exteriori-
continelnr sni) jiislilia, (|na reddi- bus, debite circumstantionatis genera-
tnr superiori. qnod sihi deljclnr. tur in p.irte sensitiva habitus moralis
Qncestio antein isla non est de non formaliter, quia talis est tantum
latria virlnte, sed de actn, qnia in voluntate, sed materialiter, ut infra
lenlio vel dehitnni non pro-

est patebit d. 33.
prie pertinens ad virtutein, sed (c) Sic errjo. Latria potest accipi pro 2.
ad actnm aliqneni virlnlis g:ene- habitu interiori vel exteriori, de quo
rativiiin, vel a virtute eliciluin, supra ; et talis habitus, cum sit con-
quia ilie iinmediate in potestate sonus rationi rectct' est virtus, quia
noslra est. omnishabitus conformis rationi rectee
potest dici virtus moralis, ut patet a
COMMli:NTAtiIUS. Doctore i7i Prolo<j. qusest. ult. et dist.
17. primi. Et dicit quod latria non est

(h) Dc primo dicit, qtiod siciit revereri virtus Theologica, patet, quia virtus
aliquem. Et hcTc Httera intellig-itur de Theologica habet Deum sub ratione
reverentia in eommuni, prout scilicet deitatis pro objecto iramediato, ut fi-
est eommunis latrige, duliee et hyper- des, spes, charitas. De fide patet a
dulice. Sequitur : et cst actus virtutis. Doctore infra d. 23. et 24. de spe, d.
Hic specialiter loquitur de reverentia, 2G. de charitate, d. 28. et 29. Est ergo
qua? pertinet ad hitriam. l^t dicitquod tantum virtus moralis, et potissime
talis reverentia, scihcet exlollcre in coniinetur sub jusdtia, qua redditur su-
corde bonitatem alicujus tanquam sum- periori, quod sibi debclur necessitatis
qaid
po mam respectu bonitatis suw, etc. Vult vel congruitatis debito. Sequitur :
''°'
ergo quod latria habeat pro objecto Queestio autem ista non est de latria
non tantum summum bpnum, sed virtute, sed de aclu. Vult dicere quod
etiam mcTgnificans tali honore, habeat obligatio reverentifc Deo exhibendae,
a summo bono suam bonitatem, hoc non^êst de habitu latria^, sed tantum
tamcn dubie ponit, scilicet quod sic de actu, scilicet quod quis tenetur eli-
mng-nilicans habeat suam bonitatem cere actura talis honoris, qui sit sic
ab illo, quem sic magnificat, ut infra circurastantionatus, vel quod sit ge-
patebit. Dicit ergo, quod //^c reveren- nerativus habitus latri», vel quod sit
tia sumnia in actu interiori respicit so- genitus ab habitu latria^. Hoc tamen
lum Deum pro objecto convoiienti, ut non est de ratione actus raoralis, sci-
summum bonum, vel mmmum Domi- licet quod generativus virtutis, vel
sit
mim, et sic talis reverentia actu inte- quod sit genitus a virtute, ut patet a
riori est diligere Deum, ut summum Doctore inA. d. 14. q. 2. sed hoc dicit,
bonum super omnia, et hoc tam in- quia omnis actus moralis de facto, vel
tensive quam extensive, ut infra pate- est generativus virtutis, vel saltem ge-
bit dist. 27. et hoc si respicit Deum, neratus a virtute.
:
388 LIB. III. SExNTENTIARUM
soli serines ; ubi ponitur prseceptum

SCHOLIUM. affirmativum de adoralione, et cum
exclusione adoralionis seu servitu-
Haec littera continet aliquot dicla. Primum, tis exhibendee alii, sicut et ibi
ad actum adorandi Deum tenetur aliquando
Non adorabis Deos alienos, prohi-
quilibet adultus. Secundum, tempus hujus
betur idololatria.
obligationis exequenda) in lege scripta fuit dies
Sabbati, in lege naturae tempus quo vacabatur autem pra3ceptum affirmali-
IIoc
a servilibus, quia in negatione non erat obser- vum non potest perpetuo impediri
vatio praecepti, sed in positivis actibus colendi ab executione acLus, quasi nun-
Deum. Tertium, in lege nova tempus colendi quam occurrat opportunitas exe-
Deum videtur quantum ad praeceptum reslric-
quendi actum hujus prgecepti, sicut
tum ad diem Uominicum, et determinatur
scilicet oblatio et auditio Missse.
de illo praecepto IJonora parentes;
:
etiam cullus,
Quartum, videtur quod impeditus a Sacro di- potest enim perpetuo non occurrere
cendo vel audiendo die Dominico, tenetur eli- opportunilas necessaria honorandi
cere aliquem actum in Dei cultum, eo die. Hoc parentes, et ila potest iliud preecep-
quartum tenent Abulens. Exod. 20. explicando
tum observari perpetuo sine trans-
tertiura praeceptum, Angest. in Moral. cap. 8.
gressione , etsi nunquam actus
Sed puto Doctorem loqui de congruitate, non
de necessitate stricta praecepti ita Ovando hic ;
hujus prfficepti fiat, quia non est
art. 2. in fine, et Angl. 4. quaest. de contritione obligatio ad actum illum nisi pro
Qi
art- 5. de quo infra dist. 27. Schol. ad num. 18. tunc, quando opportunitas occur- era
rit ; nihil autem potest excludere gati
rari
4^ De secundo (d) aiiiculo, quali- pro semper opportunitatem ado- in 1

tu
Quaiiter et ter et hoc debitum
ciuaudo debet randi Deum, et ideo simpliciter ad M(
DeoTuitus reddi, dico quod de isto actu bono aclum hujus preecepti affirmativi
^''dis!°' est prseceptum affirmativum ra- ;
aliquando eliciendum tenelur quili-
tionabile enim est creaturam in- bet adultus. Et pro t-^mpore Legis
tellectualem obligari, ad aliquando Mosaicae videtur determinatio fuis-
recognoscendum reverendum et se ad actum hujus pracepti
facta
summum Dominum suum. Hoc per illud tertium prfficeplum Sab- :
autem pra^ceptum, sicut aUa prse- batum sanctijica. Quod etiam fuit
cepla affirmativa obligant semper, prcccei)tum tempore legis naturge,
sed non ad semper ; et potest poni ut scilicet aliquo determinato tem-
quod obligalio ad istum actum per- pore vacaret homo ab operibus
linet ad primum prfleceptum primae servilibus. Et in liac sola negatio-
tabulse : Non habebis deos alienos, ne non esset observatio prsecepti,
Exod. 20.
etc. Quod preeceptum non est tan- sed in actu positivo, in sanctifican-
tum negalivum, de prohibendo ad do, id est, magnificando Deum.
orationem exliiberi alicui ciii non Pro" tempore vero Legis Evan-
convenit, sed affirmalivum, ha- ut gelicffi, cultus ille exliibendus Deo
beatur Dcus verus, et ut tanqiiam in sanctilicatione Sabbali determi-
Dominus adoretur, quod bene ex- natur exhibendus die Dominico, et
priinit illud Deiiteron . 6. quod etiam determinatiir quantum ad

allegat Salvator, MatUi. ît. Domi- actum illum secundtim, qui debet
num Deum tuum adorabis, et illi exhiberi, puta in oblatione illius fi
DIST. IX. QU.ESTIO UMC. 389
siiMimi Sacrificii, scilicot Eucharis- quis actus habeatur relatus immediate

tiae, quaiii (lcbcl Sacordos ofTorro in Deum ad ejus reverentiam, et talis
pro se et pro j)opiilo ; ol iii illa actus deberet esse dilectio graluita,
oblalione, populus oliain oHoil spi- qua actu diligat Deum super omnia
riliialitor, scilicot qui tonolui" au- tam inteusive, quam extensive, ut in-
diro Missani lolam dio Doininico, fra patebit dist. 27. art. uU.
secunduin illud de consecr. disl. 1.

SCIIOLIUM.
c. Missas. Et si ali(jiia necessitas
excusot ab executione hujus actus,
Si ly solummodo sumalur categorematice, quia
quoin dotorminavit Ecclesia, neces- sic nihil excludit, h;L>c est vera : Christits est
se est imploro ilkim in aliquo OBqui- adorandus lalria, solummodo secundum naturam,
valonte, ut saltem die illo speciali- divinam. Si vero sumatur syncategorcmatice,
deputato cultui divino, id est, exclusive, et excludat naturam huma-
ter aliquis
nam a ratione adorationis, vera est, si a ter-
actus habeatur relatus imniediate
mino adorationis, falsa est; quia eadem adora-
in Deum ad ejus reverentiam.
tio tendit in totum Christum quod probat ex
;
Utrum autoin aliquo alio tempore Damasceno, et exemplo Regis etpurpurae.

teneatur quis ad actum hujus prae-
cepti, scilicet ad actum adoralionis, De tertio articuhj (c) cum quae- 6.
praelerquam in lcmporo illo doter- ritur, an debeatur Ghrislo solum-
miiiato, priino in lege naturce, et modo secundum naturam divi-
postoa in Lege Mosaica in Sabbato, nain, dico quod ly solummodo po-
et jain in tempore Evangolii in die test accipi dupliciter, scilicet cate-
Dominico, dubium est ; tainen hoc goromatice vel syncategorematice.
est corluin quod istis diobus sal- Primo modo concedo quod sic, quia
tein vidoretur adoratio aliqua ne- sufficions ratio summi adorabilis
cessario exhibonda. est in Christo considerato secun-
dum solam naturam divinam. Si Natura hu-
mana non
COMMb^NTARlUS. autem teneatur syncategoreinatice, est exciu-
, denda a
1 •
1
tunc notat exclusionem ab uno terminoad-
, ,
(d) De secundo. Dicit Doctor quod extremo respectu alterius extremi; Yau-iT^
quilibet adultus tenetur aliquando do- hoc etiam modo distinguo, quia
cere tnlem actum reverentiae, et hoc solummodo potest excludere ali-
saltem in die Dominico, praecipue in quid, vel a termino adorationis
oblatione illius summi sacrificii, sci- Primo modo
vel a ratione adorandi.
hcet Eucliaristia), quam debet Sacer- dico quod non solummodo secun-
dos oirerre pro se et populo, et in illa dum naturam divinam est Chris-
oblntione etinm populus offert spiritus adorandus, quia a termino
sic
tualiter, qui scilicet tenetur audire adorationis non debet excludi na-
Missam totam die Dominico et si ah- ;
humana, quasi ipsam inclu-
lura
qua necessitas excuset ab executione dondo non possit toturn adorari.
hujus actus, quem determinavit Kc- IIoc dicit Damascenus lib. -3. c. 8.
clesia, necesse est supplere illara in CJiristus Deus perfectus, et Jiomo
aliquo aequivalente, ut saltem die iUo perfectus^ quem adoramus cum Pa-
specialiter deputato cultui divino, ali- tre et Spiritu sancto, una adorcdio-
ne cum inconiaminahili carne ejus, randus, excludendo aliam naUiram,
non inadorabHem carnem' ejus cli- ut esL ralio adorandi, quia nuUa
centes: adorantur eniminunaVerhi alia est ratio suinmi dominii, nec
liypostasi, quai ejus hypostasis facta raiio adorationis debita^ summo
est. Et paulo post : Unam perso- domino, sicut nec corpus est ratio
nam Dei Verhi duahus ipsis reduc- adorandi virtuosum.

tis naturis. Exemplificat postea : Sed contra (f) hoc arguitur,
2'imco liijnum lamjere propter li- quod summum dominium non con-
(jno immixtuui ijnem. In illa auc- sequitur immediate naluram di-
toritate Damasceni ly cum accipi- vinam, quia secundum Augusti-
^J^^°'j/i^
quandoac-
cipitur as-
sociative,
aliquaudo
tui, associative, non autem copu-
lativc, ut sit
^
scnsus
.111
: Adoramus fuit
....
num -3. de Trinit. cap. ult. non
Dominus,
p
nisi ex tempore, si-
copuiative. Verbum cum carne, habens

id est, cut creatura luit serva
•
; summum
carnem sibi unitam, non autem ergo dominium est ratione crea-
cum carne, hoc est, carnem ado- tionis, per quam creatura accepit
ramus, quasi sit propositio copula- totum esse suum a Deo. Sed tanta
tiva; et hoc considerando carnem, ratio dominii competere videtur
ut caro est, et non ut unita divi- Deo propter beneficium redemptio-
nitati sic ergo non debet excludi
;
nis, sicut creationis; ergo ita de-
a termino adoralionis caro, licet betur cultus latriae redemptori, ut
ipsa non sit ratio adorandi. redemptor et ratione redemptionis,
RegiTquV Exemplum ad hoc est de Rege sicut creatori ratione creationis.
ranc
'"°'^°dâ1''" et purpura, quia etsiRex propter Assumptum etiam de sequalitate
se et in se sit adorandus, tamen dominii in creatore et redempto-
ipse cum
purpura adjuncta est re respectu creati et redempti,
etiam adorandus, non quod pur- probatur multipliciter. Primo per
pura sibi adjuncta sit causa ado- iUud Apostoli, 1. ad Cor. 6. Empti
rationis ita caro non est adora-
; enim estis pretio maijno, glorificate,
bilis in Verbo, ut sit ratio adora- etc. igitur sum servus ejus,
per hoc
tionis in Verbo. Aliud exemplum quia redemptus. Hoc etiam confir-
est de toto et partibus, si reve- matur per Gregorium in illo cantu
reor hominem propter sapientiam benedictionis cerei Paschalis : .^.rw/-
vel totum revereor, cor-

virtutes, tct jam A?iyelica, ut dicit quod
pus sciHcet et animam, non ani- nihil nasci profuit, nisi redimipro-
niam, excludendo corpus ab ipso fuisset; tanlum ergo boni confertur
reverito. SimiHter cum totum ho- per redemptionem, quantum per
minem adoro, non honoro pra3ci- creationem. Quod etiam confirma-
se caput, exchidendo alias partes tur, quia per redemptionem con-
ab illa adoratione. ferlurbonum gratiae et gloria?, per
Sumendo autem secundo modo, creationem tantum bonum natura^;
scihcet prout ly solu7nmodo exclu- igitur, etc.
dit aliquid, ut rationem adorandi, Ex liis quod

ergo concluditur,
potest quod solummodo se-
dici cum Chi-istus fuerit redemptor se-
cundum naturam divinam est ado- cundum naturam humanam, quod
DIST. 1\. QU.ESTIO UMC. :vji
secuii(iuiii illaiii ul socunduin ra- an Chrislus sit solum se-

quctritur,
lionein ailiuaudi, noii al^solule, cuudiim nnturam divinam adoran-

scd ul ijisa fuil ralio rcdiiuciuli, diis ? si excludit a terniino adoratio-
dcbctur (llirislo adoralio, qucu cl nis, sensus eet, quod tantum natura
crcat(ui. divina in Christo est terminus cidora-
quod tantum natura di-
tionis, id est,
COMMENTARIUS. vinain C^hristo est adoranda et hic ;
sensus non est verus, quando natura

L humana, ut unita divinae, est adoran-
(c) De tcrtio articulo cuin quxvituv,
an debcatur Chvistn honov latvisc so- da, sic tamen intelligendo, quod totus
lummodo sccundum natuvam divinam ? Christus, qui simul includit naturam

Uoctor dicit quod ly solummodo potest divinam et humanam, est adorandus,
accipi CHtegorematice'vel syncatego- ita quod a tali adoratione non exclu-
rematice. ditur natura humana, sicut etiam di-
apium, cimus, quod Pater in divinis est ado-
)aiodo
Primo modo, '
cst dictio siernificativa,
~ '
T '
s acci- et si<inificat
c idem quod
T
solitarium, '
si- randus, ita quod non tantum natura
r cite-
''ê
cut dicimus, Franciscus solus ambu- divina in Patre est adoranda, sed
ujaiice. non cum alio.
lat, id est, etiam paternitas, ut in Patre, tamen
Secundo modo, est dictio exclusiva, quia paternitas, ut in se considerata,
et lunc cxcludit aliquid ab uno extre- non est adoranda, sic in proposito. Si
mo respectu allerius extremi, sicut vero excludit, ut a ratione adorandi,

dicimus, solum animal est sensibile, dicit Doctor quod Christus solum se-
excludit enim sensibile ab omni eo cundum naturam divinam estadoran- Quomodo

Ghristus
quod non est animai, et hsec distinctio dus, patet, quia sola natura divina est sitadoran-
dus.
patet a Uoctore in 1. dist.2\.. d^cci- ratio formalis adorationis, sicut etiam
piendo ergo ly solum, sive solummodo dicimus, quod Pater in divinis solum
catpgoremalice. secundum naturam divinam est ob-
Dicit Doctor, quod hffic propositio jectum fruibile, id est, quod sola na-
est vera, scilicet : Christus cst adoran- tura divina est ratio formalis objecti
dus,solummodo secundum naturam fruibilis.
divinam, id est, quod secundum solam Primo modo, ut ly solum excludit a

naturara divinam est adorandus, id termino adorationis. Probat Doctor Damasce-
nus cap. 24
est, quod natura divina solitarie ac- auctoritate Damasceni, quomodo a
aiura ccpta cst adorauda. Et licet natura termino adorationis non debet exclu-
e"^sit' humana, ut unita naturae divinae sit di natura humana, cum Christus
'"*^'*'
adoranda, tamen natura divina in adoratur : Deus (inquit) perfectus, et
Christo considerata solitarie est ado- homo pevfecius, quem adovamus cum
randa. An modo natura humana soli- Patve et Spiritu sancto una adovatione
tarie accepta sit adoranda adoratione cum incontaminabili carne ejus, no?i
latria^, pntebit infra, quod non. inadovabilem cavnem cjus dicentes.
Accipiendo autem ly solum syncate- Dicit Doctor, quod ly cum accipitur
gorematice, dicit Doctor quod potest associative, non autem copulative, ut
excludere aliquid, vel a termino ado- sit sensus Adovemus Vcvbum cum
:
rationis vel a ratione adorandi. Cum ca)'?ie, id est, habens carnem sibi uni-
eam accipimus supernaturale. Sed Christo,
tam non autem cwn carne, hoc est,
;
esse
qua liomo, ob redcmptionem non debemus

carnem adoramus, quasi sit proposi-
summam reverentiam, quia non erat,qua homo,
tio copulativa_, supple sic dicendo :
causa principalis, sed raeriloria ejus.

adoramus Verbum, et adoramus car-
nem, consideraudo tamen carnem, Respondeo (g) et dico quod etsi
non utunitam Verbo, quia bene pos- ^d niajus sumrno non possil ali
l
sumus adorare carnem^ ut Verbo uni- quis obligari, tamen ex alia ralione si prc
tam, et hoc est quod dicit. potest ad idem multipliciter obli- jt
5^
(f) Sedcontra hoc arguilnr. Hic Doc- gari ; exemplum de religioso ^0-^^^,"
tor instat contra illiid, quod di.xit in
vente castitatem et postea susci- jpj
tertio articulo, scilicet quod ideo na- piente Ordines sacros. Ita potest ^'
tura divinaest ratio formalis adorandi, concedi, quod redimere principali-

quia summum dominium eam im- ter, vel melius ipsam redemptio-
mediate sequitur ; et intendit probare nem perficere, si est tantum bo-
quod ita debeturj adoratio naturse di- num conferens nobis, quantum
vinee ratione redemptionis, sicut ra- confert nobis creatio, et per con-
tione crealionis, dominus enim dici- sequens tantam in nobis servitu-
turrespectuservi. Etdicitur dominus ^g„j gîgit ex opere redemptionis,
ex tempore, ut patet per Augustinum sicut ex opere creationis, tunc ei,
5. de Trinitate, cap. ultimo, et hoc qui principaliter effecit redemptio-
quando creavitcreaturam, sed tantum nem, debetur summa adoratio,
dominium videtur liabere circa crea- tanquani ex ratione alia, sed non
turam ratione redemptionis^ sicut ra- major adoratio illa, quee sibi de-
tione creationis, et hoc patet multis betur ex creatione, quia summa
auctoritatibus. debebatur ex creatione.
Et ex his infert, quod cum Christus Et istud est verum, si aliquod i^^^^[
fuerit redemptor secnndum naturam ônum communicatum creaturffi p^J^
humanam quod secundum illam, ut
gj^ âtio colendi conferentem ut De
secundum rationem adorandi non (jominum, et non ipsa bonilas
absolute, sed ut ipsa fuit ratio redi-
intrinseca conferentis, puta si per
mendi, debetur Christo adoratio, quK impossibile essent plures dii, et
et creatori. unus creasset nos, et non alter, si
teneremur unum adorare, scili-
cet creatorem, et non alium, qui
SCHOLIUM.
non creasset nos, tunc bene polest
dici, quod si per eificientiam re-
Movet dubium, utrum ratione creationis, vel
potius redemptionis, teneamur adorare Deum demptionis collatum sit tanlum

;
et respondet si teneatur, prajcise summam bonum, quantum per creationem,

bonitatera esse rationem adorabilis latria, quoe- tanta servitus debetur ralione re-
slionem non habere locura. Si vero dicatur redemptionis toli Trinitali, quac prin-
quiri praiter suramam bonitatem, receptionera
cipaliter eflecit istam redemplio-
beneficii, tunc ju.xta magnitudinem beneficii
nem, quanta ralione creationis, eo
tenemur adorare Dominum magis ; et videtur
quod major servitus debetur ex redemptione quod istcG sunt distinctce raliones,
ei, quiutcausaprincipalis feciteam, quia per propter quas dcbetur sibi adora-
DIST. IX. QU.ESTIO UMC. 393
tio, iâtet. Si aiitoiii siminia bo- rcdimerc efTeciive, quia solus Deus fe- q,,^,^^^^^
ration»>
bnnc redemptionem, dicit duas Dp"s iiabe-
nmie bonitas intrinseca Deo est ralio cit '
at (loini-
atis. an
enfficii adorandi, ciiiu isla non sit alia conclusiones, neutram tamen asse- nium su-
r la-
per creatu-
et alia propler aliuin et aliuin rendo seorsum sum[)lam, sed tantum ram.
elTertiiiu eollatuni creaturtT, non disjunctive. Quarum prima est : si
suiit pluies raliones adorandi leneatur,quod ratio dominii sit ratio

Deuiu, quotcunique beneficia nobis adorandi, Deus est ita adoraudus ra-
conferat. tione redemptionis, sicut ratione crea-
Si teneatur islud secunduin, tionis, si taraen per rederaptionem

tunc arfiuinentuiii applicatuin ad tantum donum sit collatum creaturee,
Cbrisluin, ut non
redeiuptorein, quantum per creationem, et tunc dicit
concludit, quia illa nalura in qua Doctor quod etsi ad majus summo
e.xercuit opera redemptionis, non non possit aliquis tamen ex
obligari,
babet istain bonitatein infinitam alia et alia ratione potest ad idem
intrinsecam, qualilercumque ipsa multipliciter obligari.
esset ratio vel principium confe- Seeunda conclusio : si teneatur quod
rendi nobis ma.ximum bonum. bonitas intrinseca Deitatis, sive ipsa
Si autein teneatur primum, sci- deitas absolute acceptasit ratio forma-
licet quod non tanlum bonitas inlis adorationis, quod credo magis esse
trinseca sit ratio adorandi, sed verum, ut posset probari ex multis di-
ipsa ut communicativa maximi ctis Doctoris, tantum una
tunc erit
boni in nobis, et boc primarie ex ratio formalis adorationis. Tenendo

se et propter non propter
se, et secundam conclusionem, patet respon-
aliquam retriluitionem, secundum sio ad rationem, quia tunc neccreare,
illud Psalmi l^). Bonorum meorum nec redimere est ratio formalis ado-
non indif/es, elc. tunc potest res- randi. Si vero teneatur prima conclu-
rislusut ponderi, quod Cbristus secundum sio, concedo qnod redimere elTective
no tan-
n meri- naturaiu bumanam, etsi fuit re- est ita ratio formalis adorandi, sicut
rie rede
lit nos.
demptor, non tamen secundum creare.
islaiii naturam principaliter effecit cum infertur, quod
Et redemit se- Quomodo
^ Ghristus
redemptionem, sed tota Trinitas; cundum naturam humanam, negatur redemerit.
et ita salutem nobis collatam per enim

quodelTective redemerit, tantum
redempliouem tantum effecit me- meritorie redemit secundum naturam
ritorie, ut homo
non autem de- ; humanam, ut infra patebit dist, 18.
betur summa reverentia ei, a quo et 19.
non principaliter, sed secundario

habemus summum bonum. SCHOLIUM.
COMMKNTARIUS. Rationes suadenles Christo, qua iiomo, de-

beri adoralionem niajorem hyperdulia. Prima,
quia, qua sanclus est, debctur ei hyperdulia ;
(g) Respondeo et dico, etc. Doctor

G. ergo major, quiaredemptor. Secunda, est caput
tenendo quod
" Deus habcat tantum c t .• ^ n n^^.,,,,^1., ^.v,
Ecclesiaj. Tertia, secundum D Ronaventuram,
•
i
dominium super creaturam, ut re- reparatio non potest esse a creatura ergo ra- ;
demptor, sicut et creator, accipiendo tione ejus debelur adoralio major hyperdulia.
Quarta, ex Anselmo, majus malum erat occi- ratorem esse Deum. Ista ratio non
dere Ciiristum, summo bono per
quam averti a
concluderet, si lantum adoratione
peccatum nou immediate tendens in Deum ;
hyperduliai esset adorandus Chris-
er^'o vita Cliiisti erat neque diligenda, ac sum-
mum l:)onum ergo sequalis adoratio Cliristo
tus; posset enim bene homo restitui
;
liomini dcbetur ac Deo. ad istam excellentiam, ut solum

Deum lenerelur adorare adoratione
^- Scd reslat una dubitalio (li), quffi latriflc, alium mediatorem tenere-
et
adoralio debealur Christo secunduin tur adorare adoratione hyperduliae,

quod homo, ilaquod illa natura, in non enim teneretur alium adorare
qua exercuit opera rcdemptionis latria ; si modo natura humana in
nostia3, ut ineritoria salutis nostrse, Christo non est ratio alterius adora-
sit ralio hujus adorationis. tionisab hyperdulia, igitur oportet
Qu» ado- Et si dicatur, quod hyperdulia, rnodo eum non tantum sic adorare.
aturûw ^^'* ^^^ exlrema reverenlia exhibita Prseterea, Anselmus 2. Cur Deus iq
to homiai. quod vita
crealurse, contra hoc arguitur mul- homo, cap. 14. probat occif
tipliciter. Primo, quia hsec reveren- illius hominis erat melior, sive ^y^^l
tia hyperduliaB deberetur sibi ab- majus bonum, quamomnia peccata, "ju ° ^
solute secundum illam naturam, qua^ non immediate erant in perso- JJfJJ^'J
secundum quam fuit plenus gratia, nam divinam, erant mala, vel pos- *^"s«i'»
etsi non redemisset nos ergo nunc ; sent esse mala ; loquitur autem de tend.-t
. . in t)e
debetur sibi major, quando in illa vita creata, qua privabatur per immed
natura ut mediator redemit nos. mortem, quia occisionem ejus dicit
Item, secundum naturam est
illam esse gravius peccatum omni alio,
caput Ecclesise secundum Aug:usti- quod non immediate committebatur
joan. 15.
super illud Joan. A^ô sum vi-
j-,^,^^ in Deum. Delestabilius enim erat
tis, habet ergo influere graliam in secundum eum, illum hominem
totam Ecclesiam ergo tota Ecclesia ; privare vita, quam omne peccatum
sibi specialius tenetur, quam si non non immediate in Deum commit-
esset caput, nec haberet influere; tere sed in omni alio peccato
;
sed si haberetsolum tantam gratiam avertitur voluntas a summo bono ;
personalem, quantam habet, debe- ergo detestabilius est vitam auferre

retur sibi summa hyperdulia, licet ab isto honiine, quam in quocum-
non esset tunc caput ; ergo modo que alio peccato averti a summo
debetur sibi major. bono, si non immediate avertatur
s. Bonav. Prfleterea, una ratio ab
])onitur ab eo ; ergo et ista vila erat magis
juf qmesT aliquibus, quare non potuit repa- diligenda quam summum bonum,
^-
ratio hominis fieri per puram crea- vel aeque, et ita erat ut bonum in-
turam, quia tunc non esset perfecte finitum adorandum. Vel aliter po-
restitutus ad illam excellentiam, test argui ex dicto Anselmi, quia si
quam habuit prius, quia teneretur illud bonum erat tantum bonum,
servire illi creaturae, quae eum re- quantum erat privalio ejus malum,
parasset, et non teneretur servire et privatio ejus erat majus malum,
soli Deo ; ex creatione vero tenetur quam omnia mala, quoe possent
servire soli Deo ; ergo oportuitrepa- esse infmita, ergo illud malum
DIST. IX. QU.ii:STIO UNIC. 39:
fuit pojiis aliis iiialis inniiilis ; oriid de hypenlulia, siciil ibi de lali-ia
hoimin silti oiipositiiiii luit bomiin respcclii Dei, scilicel quod C.hrislo,
aeqiialo inlinito ; eriio C-hristo se- (luia rcdtMiiplor, vol debelur major
cuudiim iiafuram humanam dobotur revorenlia, (luaiu si non ossol re-
adoratio oadoin, qucC dobelurbono demplor, ol hoc si illa, qiue debe-

inHnilo. rolur oi tuno, non essel maxima ; vel
si illaosset maxiina, doboreLur sibi
SCHOLU.M. modo eadoin ox alia ralione, el hoc
videntur raliones i)robarc.
llesolvit liumanitati Cliiisli dcberi liypeidii- De prima patet, quia procediLde
12.
liain, non niajoreni adoralionom ; an vero
ipso ut est modiator, et causa me-
compelat ei lucc adoratio, ut est in se digna et
riloria salulis nostra", et de alia
sancta, an vero ut siniul nobis suam bonitatem
communicat, ulrumque iJUtat probabile, ul
ut est caput Ecclesia3. Aliai du»
supra dictum in simili de latria respectu Dei qucG procedunt de auctoritatibus
in se, vel sua bona communicantis. Si primum dobent solvi. Prima de perfecla
dicatur, communiialio Itor.orum adoranli roparalione hoininis concludit de
nihil facit. Si secundum, ob redemptionem
congruo, quod persona rodimens et
debetur CI»risto bomini major hyperdulia,-
meritorie salvans, fuerit Deus, ut
quam alias ; vel si alias debebalur ei summa,
eadem ei ob redemptionem debetur alio tituio.
sic eidem jiersona^ debeamus illam
Et solvit quatuor rationes ad opposilum. sumiuam hyperduliam, qua^ ei de- Summa hy-
perdulia
botur ratione rodemptionis mcri- debetuL"
debemus Chnsto
11.
Ouantum ad isLum arLicuIum po- torie factae, cui etiam
qua homo
itioado- test dici, quod sicut latria^. exhiben- adoralionem latriai ratione creatio- r"dimens,
latria, qua
ndi du-
lex, bo-
da; potest poni ratio, bonitas intrin- nis; sed non essenms propter hoc Deu'< cre-
ans.
raadora-
in se. et
seca adorati absolute, vel boniLas minus perfecLe reparaLi, si istam
)onum
is mihi.
cominunicans se adoranti, et
illa ut revêrentiain, quam debemus me-
hoc primo et principaliLer secun- ritorie inquanlum merito-
salvanti,
duin maximum bonum adorantis, rie salvans, debcrcmus exhibere
ita etiain potesL poni raLio adoratio- alteri, quain ei cui debemus la-
nis hyperduli(T, vel bonitas iuLrin- triam ;modo JMariam adora-
sicut
seca adoraLi absoluLo, vel uL per mus hyperdulia, et omnes alios
ipsum, tanquam per causam secun- Sanctos dulia, nec tamen propter
dam, comnmnicaLur adorauLi ma- islam adoraLionem magis sumus
gnum bonum. Si priina via Lenea- depressi,quam si solus Deus esset
tur, non debetur Christo secundum adorandus. Essemusautem multum
naluram humanam adoiâtio major, depressi, si deberemus
alicui alteri
vel alia, vel ex alia causa, puLa ex illam adorationem, quam debemus
hoc quod est redemptor, quam si Deo, quia Lunc essemus sibi valde
non fuisset redemptor, sicut nec subjecli, quod concluderet maxi-
secundum illam opinionem, debetur mam infeliciLatcm vel infirmiLaLem
Deo inajor laLria, vel ex alia raLione nostri.
latriffi, si est creator, quam debere- Exemplum hujus esl, magis con- Conf^ruum
creantem
tur ci, si non esset creator. Si autem gruil iil pater nulrial qiiain alius, rodimere,
sicut et ge-
alio opinio teneatur, polest hic dici ut sic eidcm i)ersonai dcbeam eam-
396 LIB. 111. SENTI:NT1ARUM
nerantem dem reverenliam, quae debetur Ad argumenla (k). Ad piimum 14
tem nutri-
re. genitori et nulritori. Si autem alius principale, secundum et tertium
^'^^J'*|j
nutriret, deberem unam reverentiam dico, quod probant, prout ly so-
patri, et aliam alteri,et ita essem ali- lum?nodo tenetur syncategorema-
quo modo subjectus pluribus perso- tice, et ut excludit omne aliud a
nis, sed non sequali subjectione. nalura divina, ut rationem adoran-
13. Ad aliud, quod illa vita creata di, naturam humanam. Quia
et ita
Vita crea- non fuit bonum infinitum formali- si natura liumana esset ratio ado-
ta Christi
non est inter, nec summe diligenda, unde rationis latricC, ipsa separata a
finilum bo-
num, nec Trinitas voluit eam non esse in Verbo, esset ratio ejusdem adora-
summe di-
ligenda. morte, ex quo voluit mortem sed ;
quod
tionis, falsum est secundum
averti a Deo in uno, est gravius Augustinum in littera, quia si na-
quam ab eo in alio, et tanto
averti tura illa separetur a Verbo, illi ho-
gravius, quanto conversio ad illum mini nunquam servio, hac scilicet
esset melior caeteris paribus. T)ili- servitute latriee.

gendo autem illam naturam huma- Ita etiam exponenda est glossa
nam in Ghristo, quse erat optima illasuper Psalmum, vel potest ex-
creatura, quantum ad plenitudinem poni de ipsa carne, ut termino
gratiee, summaconversio potuit esse adorationis totali, ita quod ibi sista-
in Deum, quae fit per actum utendi tur in ejus consideratione et adora-
creatura, quia ilhi creatura erat tione.
maxime conjuncta fini, et maxime Ad ultimum argumentum, qui

referibilis in Deum ut in finem ;
diceret bonitatem intrinsecam sumi
ergo aversio a Deo circa istud ob- esse rationem adorationis, concede-
jectum,odiendo scilicet illam vitam ret majorem j et minor potest dis-
in eo, quem Deus noluit odire, erat tingui sicut et quaestio principalis,
pessima aversio, et ita occisio illius et eo modo

quo conceditur ad
hominis erat gravissimum pecca- qusestionem, quod sic, et minor est
tum, quantum erat ex parte objecti. vera, et conclusio vera, et in eo
Et quod dicitur (i), quod fuit sensu quo dictum est ad quffistio-
gravius omnibus aliis peccatis nem, quod non, minor est falsa. Qui
etiam possibilil)us, non immediate autem teneret, quod ratio adoratio-
commissis in Deum, potest dici, nis sit bonitas summa, ut commu-
quod cum illa habeant gravitates nicans se summe ipsi adoranti,
distinctas, et una illarum non inclu- quamvis concedat quod summe ado-
dit aliam, gravitas illius quantum randum sit summe
diligendum,
ad intensionem, maxima erat, sed non tamen concedit e converso.
maxima, quan-
in aliis peccatis erat Sed dubium vidctur quomodo christu
Dist. 19. tum ad exlensionem. Utrum autem Christussecundum naturam huma- ^j^lcTri"^
,'""'
illa vita fuit tantum bonum, ut ejus nam, hoc est, islud totum non ex- ^'l
oblatio sufficeret ad delendum inclusa natura humana, sit summe î"*-
finita mahi, de hoc inferius in ma- diligendum, sicuthoc totum ponilur

teria de satisfactione (^hristi pro adoratum, non excludendo naturam
peccalo nostro. humanam a termino adorationis ;
DIST. IX. QU/ESTIO UNIG. 397
ciim cnim non sit sunnno

unio illa infinilum, ct ita supcr oinnia dili-
dilip^nda, quiaest bonuni crcatum, gcndum.

crgo ncc ipsum lolum quod habct
totalilalcm suiun pcr istam unio- COMMENTARIUS.
ncm.
iH^sVr Possct dici, quod vcl actus dili- {[\) Scd una dubitatio. Hic Do-
restat 7^
'lîs
gendi dislinctc rcspicit naturam di- ctor vultexpresse, quod naturae huma- Dubium.
"','"'"'
liiiibilcm sicut (d)icclum alicujus in na? assiimpla} a Verbo debeatur adora-
biiis?
dili^cndo, et non tolum summe
ita tio hyperduliap, quge est summa ado-
diliiiitur, quod tamcn adoratur sum- ratio creaturee exhibenda, ita quod
ma adoralione, quia adoratio connatura humana, ut habens summam
fuse cxhibctur toli, dilcclio autem gratiam, vel ut redimens, vel ut ca-
rcspicit distinctc naturam in ter- put totius licclesiae, est ratio talis ado-
mino ad(M'ationis. Sed si dilectio rationis.
tendcre potcst icquc confuse in ob- Etcontra hancconclusionem instat* • num. 9.
jectum, sicut aduralio, potcst con- probando quod sibi debeatur major
cedi quod Christus habens naturam adoratio quam adoratio hyperdulige,
humanam, sit summe diligendus, el major ista est tantum adoratio la-
licct natura humana non sit ratio triae. Kt probat primo, quia naturse
summiC diligibilitatis, neque etiam humanae, ut plense summa gratia, de-
unio naturae humana? ad Verbum, betur adoratio hyperduliee, et ut redi-
qualitercumque sit; sicut Trinitatem menti nos debetur tanta adoratio ;
adoramus una adoratione, et diligi- ergo respectu utriusquedebetur major

mus una dilectione, non excludendo adoratio, sicut natura humana, ut
•oprieta-
s peiso-
pionrictatcs personalcs
' ' '
ab cssentia, -»
plena ffratia,
r D 7
et ut redimens est ma-
.
jies non quae tamen proprietates non sunt jus bonum, quam ut tantum plena
aiiter in- formaliler intinitfe, ita ctiam tutum gratia, vel tantum redimens.
est in adoratione, non nimis distin- Secundo, quia natura humana, ut
guere naturam illam creatam a plena gratia, et ut influens in Eccle-
Verbo, scd Verbum subsistens in siam dicitur caput Ecclesiae, etsic Ec-
duabus naturis adorare et ita Ver- ; clesia ratione talis influentia} tenetur
bui7i liabens naturam humanam, eam adorare adoratione hyperduliae;
potest summe diligi, licet ipsa na- teneturetiam adorare adoratione hy-
lura summe non diligatur, ncque perdulia!, eo quod plena gratia, po-
etiam summe diligatur unio naturcE sito quod non influeret, ergo ratione
ad Verbum, qua3 est creatura. Xon utriusque debetur sibi major adoratio
enim vidt^tur quod aliquis dcbeat adoratione liyperduliae.
velle pcccare mortalitcr, ne illa unio Ad has duas rationes respondet.* ^gj, o^ SIO.
non esset, cum pro cs.se nullius Primo, si bonitas intrinseca natura) *"*""• ^^-
crcali salvando, sit pcccandum mor- humana», scilicet summa gratia, sit
taliter ; ncquc cnim illa unio prcP- ratio forraalis adorationis hyperduliae,
cise considcrata bcalificaret natu- tunc in ista est tantum una ratio for-
ram iutellcctualcm, licet terminus malis sic adorandi, scilicet summa
unionis bcatificaret, quia est bonum gratia, et sic esse caput E6clesiae, vel
398 LIB. ITI. SENTENTIARUM •
redimere nos meritorie, niillo modo quod persona redimens et meritorie

erit ratio formalis adorandi. Secimdo, salvans, fuerit Deus. Vult dicere quod
si teneatur quod bonitas intrinseca sit persona Veriji rationenaturai humanae
ratio adorandi, et similiter collatio assumptae fuit meritorie salvans, et
beneficii quo redemit nos, sive quo ratione naturae divinae fuit vere creans,
influit in Ecclesiam, sit ratio adora- et efTective redimens; ratione ergo
tionis hyperduliae, tunc erunt duiC natureB liumanae sibi debetur summa
rationes adorandi, et sic nostenemur hyperdulia, et ratione naturae divinae
ex multiplici ratione exhibere eidem sibi debetur latria, et tamen ex hoc
summam adorationem hyperduliae, homo redemptus non est depressus,
sicut supra dictum est de adoratione quod eidem personffi ratione naturee
Iatri8e,qu8eexhibetur Deo ratione crea- divina^ teneatur exhibere honorem
tionis, et ratione redemptionis. latrise, et ratione naturse huraanae;, per
8. Tertio arguit, probando quod sibi quam eum redemit meritorie^ teneatur
s. Bona- debeatur adoratio latrife, et adducit exhibere honorem hyperdulige ; sicut
vent.
vdiiionem^D. BondiVeniur^lmS. dist. \0. nec modo dicitur depressus ex hoc
q. 3. qui dicit, quare non potuit repa- quod tenetur adorare matrem Dei ado-
ratio hominis fieri per puram creatu- ratione hyperduliae, sed bene esset de-
ram, quia tuncnon esset perfecte res- pressus, si teneretur alium adorare
titutus ad illam excellentiam, quam adoratione latria;, eum
puta illum, qui
prius habuit, scilicet quia nulli crea- redimeret ; est enim congruum ut
turee tenebatur servire, et tamen si idem pater, qui generat filium, etiam
reparatus fuisset per aliquam puram eumdem nutriat, ut sic eidem perso-
creaturam, teneretur servire illi, et nse debeatur eadem reverentia, qua)
non teneretur servire soli Deo ; cum debetur genitori et nutritori.
ergo ex creatione teneretur servire Quarto arguit*auctoritate Anselmi : .

j^^^j
soli Deo, ergo oportuit reparatorem Ciir Dei/s homo, cap. quod \A. qm \u[i
esse Doum. Ista ralio non concluderet, vita hominis assumpti erat tantum
sitantum adoratione hyperdulice esset bonum, quantum privatio ejus erat
adoranda natura humana in Ghristo ;

malura, et privatio illius vita3 erat
posset enim bene homo restitui ad majus raalum, quam omnia peccata
istam excellentiam, ut solum Deum mundi, quee non fuissent immediate
teneretur adorare adoratione latrise :
in Deum ;
scd infinita peccata fuissent
et alium reparatorem teneretur ado- infinitum malum, et privatio illius
rare adoratione hyperduli«,non enim vitae fuisset infinitum malum; ergo

teneretur alium adorare latria, si vita illius hominis fuit infinitum, bo-
modo natura humana in Christo non num; sed infinitum bouum estadoran-
est ratio alterius adorationis hyper- dum adoratione latrise, ergo.
dulise ; ergo oportet modo eam ado- Respondet *, quod vita illius homi-
rare adoratione latria3, cum per eam nis assumpti non fuit bonum infinitum
sit perfecte reparatus et restitutus ad formaliter,nec perconsequens summe
illam primam excellentiam. diligenda quod patet, quia Trinitas
;
Responsio Respondct Doctor *, quod hffic ratio voluit eam non esse in morte, quod
•num^.^fe. bene concludit de congruo, scilicet tamen noluisset, si fuisset summe di-
DIST. IX. QU^STIO UMC. 399
ligenda ; sed averti a Deo in uno est (i) Nota quod dicit Dootor, quod
Doctor, jq
gravius quam averti a Deo in alio. Et Kua gravitas pcccati non inciiiditaliain,
hic loquitur lantum de aversione me- hoc debet sane intelligi, quod verum
diata, sive virtuali, et non de aversione est formaliter, quia sicut unum pecca-
immediala. sive formali;et pro nunc tum non includit aliud formaliter, ita
aversioimmediata accipitur per com- nec gravitas unius peccati includit
parationem ad conversionem imme- aliam formaliter; loquendo tamen de
dialam, et ideo pdium Dei immediate inclusione per icquivalentiam, gravi-
avertit a Deo, quia dilectio Dei sibi tas unius peccati potest includere gra-
opposilaimmediateconvertitadDeum; vitatem plurium peccatorum, forte
et similiter aversio mediata accipitur quia illa gravitas erit tanta vel major,
per comparafionem ad conversionem quam gravitates plurium peccatorum
mediatam, |)afet, quia odium proximi simul acceptae. Sed an gravitates
mediafe avertit a Deo, quia dilectio omnium peccatorum circa creaturam
proximi sibi opposila tantum mediate simul acceptcE sint tantum malum in-
convertit ad Deum ; etde ista aversio- tensive, sicut gravitas occisionis iio-
ne tam immediata quam mediata, minis assumpli? videur dicendum

sive formali vel virtuali, vide quae ex- quod non, licet extensive, ut dicit
posui super secundo Doctoris di>it. 35. Uoctor.
Dicit ergo Doctor quod quanto con- Ad avQumenta. Primnm et se-
(k)
versio est melior, tanto aversio oppo- cundum argumentum, et tertium cum
sila est pejor, sed dilectio naturai hu- suis responsionibus patent in littern
manffi in Christo, quae erat optima Ultimo arguit sic : Solum illud est
creatura quantum ad plenitudinem adorandum adoratione latria), quod
graticB, est summaconversio in Deum, est super omnia diligendum, patet,
loquendo de conversione mediata, sive quia idem, etsecundum eamdem na-
de conversione, qua^ fit per actum turam est sumraus dominus et finis
utendi creatura, diligendo enim crea- ultimus ; sed Ghristus tantum secun-
turam propter Deum, est uti creatura. dum naturam divinnm est summe
Uum humana assumpta
ergo natura diligendus, quia solum secundum eam
a Verbo fuerit maxime conjuncta (ini, estsummum bonum et finis ultimus.
quia habuitsummam gratiam possibi- Respondet primo, quod tenendo bo-
lem creari, et summam beatitudinem, nitatem intrinsecam summi esse ra-
ut infra patebit dist. 13. et per conse- tionem adorationis, major est conce-
quens maxime Deum, ut
referibilis in denda, et minor potest distingui, siciit
in finem sequitur quod aversio me-
; et quajstio priticipalis, scilicet quod
diataaDeocirca illudobjectum,scilicet ly 5o/;//?z potest accipi categorcmatice
naturam assumptam,odiendo illam vi- ct syncategorematice ; categorematice
tara in eo, scilicet in Christo, quem conceditur rainor, scilicetquod Chris-
Deus noluit odire, erat pessima aversio, tus secundum solam naturam divinam
et itaoccisio illius hominis eratgravis- est surarac diligendus, accipiendo ly sccundutn
simum peccatum,quantum eratex par- solum, ut idem quod solitariiiin. Kt "tui-amdivi-
te objecti, loquendo scilicet de peccato similiter conceditur conclusio, scilicet adol-a^n-
mraediate commisso circa creaturam- quod Ghristus secundum solam natu- ^"^"
ram divinam est adorandus. Sequitur dum, et tamen non est summe ado-
in littera : et in co sensu, quo dictum randum^ nisisumme se communicaret
ad quaestionem, quod minor est
est alteri, tenendo quod talis communi-
falsa,\di est, quod si ^YSolum accipiatur catio sit ratio formalis adorationis.
syncategorematice, et ut excludit a Nunc Doctor movet unum parvum
termino adorationis, sive a terraino dubium, scilicetan Jl.
totus Christus non
dilectionis, minor est falsa, scilicet exclusa natura humana sit summe Dubiu
ista : Cfiristus solum secundum naluram diligendus, sicut totus est adorandus,
divinam est diligendus ; patet, quia in non exclusa natura humana, praiser-
tali dilectione non debet excludi na- tim cum unio illa non sit summe di-
turahumana unita Verbo. Et similiter ligenda, patet, quia est bonum crea-
conclusio est falsa, scilicet, Christus tum.
solum secundum naturam divinam Respondetdupliciter : Primo quod Respon
est adorandus, quia in tali adoratione ,
si actus diligendi distincte respicit na-
non debet excludi natura assumpta, turam diligibilem, ut objectum dili-
ut supra patuit. Si vero ly sohun non gibile,quod tunc totus Christus non
excludit a ratione formali, tunc minor summe diligitur, sed tantum natura
estvera, et similiter conclusio. Sequi- divina in eo, et tamen totus adoratur,
tur Quiautem teneret, quod ratio ado-
:
quia adoratio confuse exhibetur toti.
ralionis sit bonitas summa, ut commu- Secundo dicit, quod si dilectio po-
nicans se summe ipsi adoranti, quamvis test tendere in totum confuse, quod
concedat, quod summe adorandum sit tunc totus Christus non exclusa na-
summe dilicjendum^non tamen concedit tura humana est summe diligendus,
e contrario, scilicet quod summe dili- sicutetiam Pater in divinis estsumme
gendum summe adorandum, quia
sit diligendus non exclusa paternitate,
summum bonum intensive in se ab- qucfi tamen in se non est summe dili-
solute sumptum est suiume diligen- genda.
DISTINCTIO X. 401
DISTINCTIO X.
(Texlm Magistri Scntentiarum).
An Christiis, secundum quocl homo, sit nem vel proprietatem naturaR divi-
persona, vel aliquid. nffi, vel humana} ; aliquando unita-
tem personse, aliquando notat ha-
Solct eliam a qiiibiisdam iiiquii'i,
bitum, aliquando causam. Cujus
. opi
be. utriim Clirislus, secundum qiiod ho- distinctionis rationem diligenier
mo, sit /jerso/^r/, vel etiam sit ali-
lector animadvertat atque in sinu
ciuid. Ex utraque parte qurrstionis memorite recondat, ne ejus confun-
arûmenta concurrunl. Quod enim datur sensus, cum de Christo sermo
persona sit, liis edisserunt rationi- occurrerit.
bus. Si, secundum quod homo, ali-
cjuid est vel persona, vel subslan-
;
Etsi Cliristus^ secundum quod liomo,
tia, vel aliud est. non
Sed aliucl ;
dicatur substantia rationalis^ non in-
ergo vel persona, vel substantia. Sed
de tamen seqmtur, quod persona sit
si substantia est, vel rationatis, vel
secundum quod liomo.
irrationalis ; sed non est irrationalis
sul)stantia ; ergo rationalis. Si vero, IUud tamen non sequitur, ciuod ^'
secundum quod homo, est rationalis

... . Contra 1.
111 argumentatione superiori induc- opimonem
substanlia ; ergo persona, quia hf^c tum est, quod si Christus, secun-
est delinitio personae : Substantia dum quod liomo, est substantia ra-
ralionalis individux naturge. » Si tionalis ; ergo persona. Nam et
ergo, secundum quod homo, est modo anima Christi est substantia
atuiuid, et, secundum quod homo, ralionalis,non tamen persona, quia
persoua est. non est/?er se sonans, imo alii rei
opi Sed e converso si, secundum :
conjuncta. Illa tamen person/r de-
le
qu(j(l homo, persona est, vel tertia scriptio non est data pro illis tribus
\\\ Trinitate, vel atia /sed alia non ; personis.
ergo tertia in Trinitate persona. At
si, secundum quod homo, persona Alia probcdio, quod Chrisius sit persona
cst lcrtia iii Trinitate, ergo Deus. secundum quod homo.
Projtler luTC inconvenientia et alia
qiiidam dicunt, Christum secunduin Sed adhuc aliter nituntur proha-
G.
hominem non Q9>^Qpersonam, nec aii- re,' flhristum secundiim hominem n ,.1-, »
Replicant.
quid, nisi forte secundum sit expres- esse personam, quia (^hristus .secun- Rom. i. 4.
siviim unitalis |)erson«p. Secunduni (lum fpiod homo, praedestinalus est,
enim miilli(dicem hahel rationem. ui sit l)i'i Fitius ; sed illiid est qiiod
n 1 Ali(iuando enim ex|)rimit conditio- II I ît, pra.Hlestiiiatus est • ei'go si
ToM. Xiv. '20

402 LTB. TII. SENTENTIARUM
praedestinatus est,sccunduni quod nunquam fuit non Filius, el ideo
homo, ut sit ImHus Dei et, secun- ;
non est adoptivus Inlius.
Responsio.
j^j^ ^^^j hoHio cst Filius Dci. Ad
quod dici potcst, Chrislum esse id Oppositio, fp(od sit adoptivus Filius.
quod ut sit, pra^destinatus est. T".st

enim pra^destinatus, ut sit Filius Sed ad hoc opponitur sic Chris- :
Dei, et ipse vere est Filius Dei. Sed tus Filius hominis est, id est, Virgi- -''^
secundum hominem prsedestinatus nis, aut (jratia, aut natura, vel

est, ut sit Filius Dei, quia per gra- utroque modo. Si vero natura, aut
tiamhochabetsecundum hominem; dimna, aut humana ; sed dimna
nec tamen secundum hominem est non ergo aut humana natura, aut
;
Filius Dei, nisi forle secundum uni- non natura est Fllius hominis. Si
tatis personse sit expressivum, ut non natura, ergo fjratia tantum et ;
sit sensus : ipse qui homo, est

est si etiam natura humana, non ideo
Filius Dei ;
ut autemipse, enshomo, minus per gratiam. Si ergo gratia
sit Filius Dei, per gratiam hahet. Filius Virginis est, adoptious Filius
Sed causa notetur, falsum est
si ;
esse videtur, ut idem sit naturalis
non enim, quo homo est, eo Dei I'i- Fîlius Patris, et adoptious Fllius
Soli
lius est. Viiyinis. Ad quod dici potest, Chris- Dubi

tum Filium Virginis esse et natura
An Christus sit adoptivus filim, secun- vel naturaliter et gratianec tamen ;
dum quod homo, vel alio modo 7 adoptivus Filius Virginis est, quia
non per adoptionem, sed per unio-
^'
Si vero qucieritur, an Christus sit nem Filius Virginis esse dicitur.
adoptimis Filius, secundum quod Filius enim Virginis dicitur, eo quod

homo, sive alio modo ? Responde- in Virgine hominem accepit in uni-
mus, Christum non esse adoptimnn tatem persona?, hoc fuit gratiae,
et ^^,
Filium aliquo modo, sed tantum non natura3. Unde Augustinus 5?^- 1^'^^^^^,
naturalem, quia natura Filius est, per Jocmnem : « Quod Unigenitus "«^
non adoptionis gratia. Non aulem est aBqualis non est gratiae,
Patri,
sic dicitur 7^//«^s natura, ut dicitur sednatunr. Quod autem in unitatem
Deus natura. Non enim eo Filius persoutc Unigeniti assumptus est
est, quo Dcus est, quia proprietate homo, gratiffi est, non naturcT. »
naticitatis Filius, natura dimuitatis (^liristus ergo nec Dei nec hominis
Deus cst ; et tamen dicitur natura, est adoptivus Filius, sedDei natura-
\q\ naturê Filius, quia naturaliter liter, et hominis naturaliter et gratia
est Iîlius, eauidem scilicet hahcus F'ilius. Quod vero ?^rt^//ra//7er sit ho-
{Jfj^-^
naturam, quam ille qui gcnuit. minis Fîlius, Augustinus ostendit di.oca
Ephes. 23. Adoptious autcm Filius nou cst, in lib. de fide ad Petrum : « Ille, Co
^"^'""^ 2-
Deus, factus est naturaliter
qiiia non ])rius fuit, ct postuu)dum scilicet epist
adoptatus cst in Filium, sicut nos houiinis Filius, qui est nafuraliter eoîoc
dicimur adoptivi filii, quia cum nati Filius unigenitus Oei Patris. » Quod p*^,S
"""^'
fuerimus iroi filii, jêr gratiam fac- autem uon sit adoptivus Filius, et
ti sumus plii Dei. Clu-islus vero tamen gratia sit Fîlius, ex suhditis
DTST. X. QU.EST10 UMC. 403
probatiir tostiinoniis. Hieronynuis Apostolus, sil de/;6V"60//ff, an do 7ia-

siiper epistolam ad KpJiesios ait : tura ; sane dici potest, el personam
« De Cliristo Jesu scriptinn est, quia Filii. qun> semper fuit, esse prtnedes-
sen\porcuin Patre fuit, et nunquain tinatam socundum liominem assum-
euin, ut esset, voluntas paterna prn»- plum, ut ipsa, scilicet ens homo, es-
cessil ; ot ille quidoin natura bîliiis set Dei Filius et naturam humanam ;
est, nos voro adopfione. llle nun- esse praedestinatam, ut Verbo Patris
quam Filius non fuit, nos, antequain personaliter uniretur.
essemus, praMlestinati sumus, et
{Finis textus Magislri.)
tunc Spirifum adoptionis accepimus,
quando crodidimus in Filium I)oi. »
Ililarius qui)([uo in lib. -3. de Trini-
QU.ESTIO UNICA.
Doininus dicons
tat e ait: « Clari- :
fica Filium tuum, non solo nomine

Utrum Cfiristus sit Fitius Dei
contostatus est, se esse Filium Dei,
adoptivus ?
sed oliam proprietate. Nos Filii Dei
ft sumus, sod non lalis liic Filius. llic Alensis 3. p. q. \. m. 4. D. Thom. 3. q. 23. art.
4. et q. 32. art. 3. et hlc q. 2. art. 2. D. Bo-
onim verus et proj^rius est Filius navent. art. 2. q. 1. Richard. art. 2. q. 1.
orifji/ie, non adoptione veritate, ;

Durand. q. 2. Gabr. q. i. Alm. et Major hic.
Suar. 3. p. 1. disp. s. 2. 3. 4. Vasq. ibi disp.
non nuncupatione natimtate, non ; 89.
1^^' creatione. Augustinus etuun super

• 3. .Joannem ait « Nos sumus filii fpâ-
: Circa istam deciinam distinctio-
1.
5. tia, non natura
• Uniênitus autem ;
nem, in qua Magister agit de commu-
nalura, non gratia. An lioc etiam in nicatione idiomatuni respicientium
ipso Filio ad liominom roforendum personam filii, quioritur unum de
ost ? Itfisane. » Ambrosius quoque communicalione idiomalum ad nobi-
in I. tilj. de Fide ait « Christus : litatom pertinentium : Utrum scili-
lilius est non per adoptionem, sed cet Christus sit Filius Dei adopti-
per naturam per adoptionem nos
;
^'us ? Videtur quod sic, quia Chris-
^'"^- *•
filii dicimur, illo per veritatem na- t'JS est prtedestinatus esse Filius
tura? est. » Ex hisevidenterostendi- Iêi, Rom. i. ergo est adoptivus.
tur, quod Christus non sit Filius Probatio consequentiae, prffidestina-
\^Yi\\ui adoptionis. Illa enim gratia re enim est ad haereditatem adopta-
^'
inhdligitur, cum Augustinus cum re ergo Deus pra^destinans Chris-
;
et non esse gratia Filium asserit gra- ;

lum esse Filium Dei, adoptat prae-
tia enim, sed non adoptionis, imo destinatum ad ha^reditatem, quia
unionis Filius Doi est filius homi- prccordinat ad ha^reditatem, ct lioc
nis, et e converso. per acturn volunlatis ; igitur, etc.
Prtcterea, dignitatis est in honiine Arg. 2.
Utriim persona, vel natura prxdes- esse Filium Dei adoptivum, quia
tinata sit. non convenit alicui natune non ac-
tuali ergohoc Christo convenit.
;
ntrum pra^- Arg.

Doindo, si qua^ritur, Item, sicut manent natura\ ita 3.
*
dcstinatio illa, quain commemorat proprietatos naturarum ergo cum ;
adoptari sit pmprietas naturtB ha- liter nec ex ge-
genitus ab aliquo,
bentis gratiani, videtur quod istud neratione naturali habens jus suc-
posset dici de Christo ratione natu- cedendi in haereditate, sed ex gratia
ra3humana), sicut etiam potest dici pra?ordinatur, ut habeat jus succe-
de eo quod est Filius naturalis ralio- dendi, ita quod ibi tria concurrunt,
Tria
ne naturse divinai. scilicet extraneitas ex generatione runt
aliqi
Ratio ex Gontra hoc Magister in littera ad- naturali ; et gratia, qua? est gratuita
fiii
adverso.
ducit auctoritates. vohintas ipsius adoptantis ; et bo- dop
Item, tunc esset Filius Trinitatis, num, ad quod prffiordinatur ex ista
quia tota Trinitas adoptat, sicut et gratia, scilicet haireditas, ad quam

agit omnem actum ad extra, et ita habet jus succedendi exadoptione.
esset Filius sui. Patet quod (c) ista non conve-
niunt Christo secundum generatio-
SCHOLIUM. nem divinam, quia ex generatione
naturali divina, est hseres naturalis
Ponit duos modos dicendi de fundamento in hsereditate secundum eeterna ;
filiationis, an sit natura vel suppositum, dequo

etiam naluram humanam, non di-
actum est supra dist. 8. qua?st. 1. Docet ad fi-
, -i •
liationem adoptivam tria requiri, scilicetextra-

Cuntur ha^C Slbl COnvenuê, quia se-
neitatem a generatione naturali, gratuitam as- CUndum istam generationem non
sumptionem adoptantis, et bonum ad quod as- fuitextraneus, quiafuit innocens.
sumitur, scilicet lia?reditatem. Resolvit hajc
non competere Christo secundum generatio-
GOMMENTARIUS.
nem divinam, quia juxta hanc est haeres. Ar-
guit etiam non convenire ei secundum genera-
tionem huraanam, quia erat innocens, et sic
(a) Respondeo qiiod qui diceret filia-
non extraneus. tionem esse praecise siippositi, et non se-

Bona
cundum naturani, ut tenet D. Bona-
Respondeo (a) quod qui diceret venturam /^r/«o, o?. 8. «r/. 2. quaest.2.
2.
filiationem esse prsecise suppositi et posset facHiter diccre Christum non esse
S. Bonav.
dist. 8. hu- non secundum naturam, posset fa- fUium adoptivwn., quia ista relatio non
jus art. q.
etDTliom. ciliter dicere Christum non esse Fi- comenit supposito secundum se Patet, .
3. p. q. 23.
art. 4. lium adoptivum, quia ista relatio quia suppositum divinum non potest
non convenit supposito secundum adoptari, quia in isto nominareturim-
se, sed dicendo filiationem fundari perfectio, qui enim adoptatur Filium
in natura simili naturse generantis Dei, adoptatur mediante gratia, ut in-
naturaliter, fihatio adoptiva funda- fra patebit, quajgratia non potestesse
bitur in natura, quijc est similis in supposito divino, quia esse gratum
creanti, ut imago ejus, similitudine ahcui nominat imperfectionem iu
naturali, et etiam similitudine gra- gratificato, ut patet a Doctore in 2.
tise, qua ipsa ut natura intellectualis dist. 17. et per consequens talis fiha-
potest attingere ad htcreditatem tio non immediate fundari in
potest
adoptantis. supposito divino. Sequitur Scd diccn- :
Translatum cst enim (1)) islud do fliationem, qua quis dicitur filius
vocabulum w Juristis, ut dicatur adoptivus immediate funduri in nutu-
lllius adoplivus, qui non est naturara simili naturcC generantis naluralitcr,
\
DIST. \. QU/ESTIO UNIC. 403
filiatio adoptiva fiindabitur in natura, feternam, nullohabitu infuso, ut patet

(/uie est similis creanti. non tamen uni- in primo, dist. 17.
voce, quia natura divina et creata (c) Patct, quod ista non conveniwit ^^°.^^^^^°
secundwn generationeni rfnu- sit hsres.

tantum dilTeruntspecie, sed sunt sim- Christo
pliciter diversa in realitate, licet non nam, quia ex generatione naturali divi-
in conceptu, ut expositum estmyor/wo, na est hxres Jiaturalis in hsereditate
dist. 2. quxst. 1. dist. 3. q. 3. et dist. [cterna ;
patet, Filius Dei ex naturali
8.qucest.2. Sed dicitur similis simili- generatione habet necessario omnem
tudine naturali, quia imago ejus ; et perfectionem, quam Pater habet, et
lioc debet intelligi, vel de imagine ex tali generatione habet eamdem bea-
tantum virtuali, vel de imagine fortitudinem quam Pater habet, utprolixe
malisive actuali, sicut exposui 2. dist. patetin primo in pluribus locis. Se-
IG. et 26. Et etiam est similis simili- quitur secundum etiam naturam hu-
:
tudiue gratia^ qua ista natura intel- manam non dicuntur hsec sibi conve-
lectiialis potest attingere ad ha^redita- nire., quiasecundum generationemiem'
tem adoptantis. poralem, talis natura non fuit extra-

nea, quia fuit innocens, quia nun-
(b) Translatum est enim. Hic Doctor
quam habuit peccatum.
- describit quis dicatur filius adoptivus
us. secundum opinionem propriam, et
dicit quod ille est adoptivus, qui non

SCHOLIUM.
est naturaiiler genitus ab aliquo, scili-

Arguit contra rationem, qua excluditur ei-
cet a patre adoptante, etc. ex genera-
traneilas a generatione humana Christi. Pri-
tionc naturali^ id est, quod ex genera- mo, quia non fuisset adoptiva
alias B. Virgo
tione naturali non habeat jus succe- Dei. Secundo, saltem Adam, qui nullum ha-
dendiin ha.'reditatem. Secundo, requi- buitdehitum contrahendi pcccatum, non fuis-

set adoptivus. Tertio, de Angelis id esset cer-
ritur gratia qiise est gratuita voiuntas
ipsiusado/jtantis, etc.
tum. Ponit alium modum extraneitatis, vide-
licet, quod nihil comitetur generationem na-
Nota tarnen, quod aliter et aliterre- turalom, ratione cujus debeatur haereditas.
Contra hoc ohjicit, quasi probans non habuisse
quando Deus adoptat,
quiritur gratia,
locum in Christo, et non solvit solvit tamen
et quando homo quando enim homo ;
;
in Report. hac dist. q. un. et solvi potest clare
adoptat, non causat aliquid in adop-
ex dictis d. 3, q. d. a n. lo. ideo ergo Christus
tnto, quo formaliter dicatur sibi gra- oxtraneus non est, quia etsi natura humana
tus, sed tantum gratis acceptat, ut ejus prius natura existat, quam uniatur, tamen
habeat jus in haireditate ; sed quando ^'"^'^' ^^ '^^^^^^ ^"""^ complomentum substan-
Deus adoptat aliquem in filium, creat ^'^'' P'' unionem, habet debitum congruitatis
.. ..
i c ,., ad hajredilatem, (ita exphcat se Doctor in Re-
in eo nabitnm gratite,
,
" quo formaliter * , -u^

port. hic.) Quia
^ r^ -^
hac rationo ex vi suoe naturahs
diciturgratus, et quo habet JUS SUC- genorationis habet aliquale jus ad eam, et sic
cedendi in hffireditatem ; et ioquor de etiam tenendo niiationom fundari in nalura,
potentia Dei ordinata, quia Deus ordi- de quo supra d. 8. q. d. adliuc Christus secun-
navit non adoptare aliquem, nisi me- dum quod homo, non est Filius adoptivus cx
his ; et quiasolvit Doctor argumenta proban-
dinnte gratia infusa, licet de potentia
tia Christum esse Filium Dei adoptivum, patet
absohita posset adoptare, ita quod ha-
otim asserlive tenere Christum non esse Filium
beat jus succedendi in htjereditatem adoplivum. Quare Vasq. supra c. o.dicens cum
videri tenere sentont.iam Elipandi damnatam, non habeat jus in ha^reditate, ita
nec vere loquitur, nec didicit bene a Paulo il-
quod prius habeat esse naturale se-
lud : modesiia vestranola sit omnihmhominihm.
cundum quod sit extraneus ante-
quam adoptetur Christus nun-
;
Conlra, si intelligalur extraneitas

3. quam fuitsine gratia ; ergo Christus
Non requi- tantum in habendo peccatum, ergo non fuit adoptivus.
^'tandunr Maria non fuisset filia adoptiva, si Sed hffic (g) ratio non videtursuf-
ini'cum!vei uuuquam contraxisset peccatum ficere, quia tunc Angelus si fuisset
<Ji'i&infAle, quod est falsum.
esse
'^''^taiem. creatus in gratia, non fuisset adop-
Si dicatur (d) quod ipsa contraxis-
tatus, nec Filius Dei adoptivus. Suf-
set peccatum originale, quantum ficit ergo prioritasnatura^, utscilicet
erat ex generatione naturali, quo3 persona adoplata in primo ins- )
est per rationem seminalem ; iste

tanti naturse, in quo generatur vel
autem non habuit ex generatione creatur, ex illa sola generatione vel
naturali unde contraheret. Saltem non habeat
creatione, jus, et in se-
Adam in statu innocentia? non fuisset cundo instanti naturse ex gralia ha-
Filius Dei adoptivus, quia non con-
beat jus, ita fuit in proposito ;
prius
traxit. nec habuit tunc unde contra-
^nim natura ista natura terminavit
heret, quia fiiit creatusvelproductus generationem, imo erat unita Ver-
sine ratione seminali. Angeli etiam
bo, antequam in ipsaesset gratia ha-
non fuissent filii adoptivi, quia sem- bitualis, ex 2. qudest. 2. dlst. hujiis
perfuerunt innocentes. tertii.
Pra3terea, (e) patet in adoptione Si hoc (h) non placet, potest ul- Aliu
humana, quod non oportet adopti- timo dici, quod requiritur extranei- ^^l
nei
vum fuisse extraneum, hoc est, ini- tas in instanti priori temporis vel
micum, neque ex actu proprio, ne- natura3 talis, quod non necessario
que ex actu parentum, quia sic vel concomitetur aliquid generationem
inimicus communiter non adoptatur, naturalem, ut dispositio de congruo
sed magis dilectus altero istorum conferensjus ad hsereditatem hic ;
modoruin ergo sufficit extraneitas,

; autem generationem temporalem
quse est carentia juris in hcEreditate concomitabatur gratia, qua anima
adoptantis, et hoc quantum est ex Christi liabuit jus in illa ha^reditate.
generatione naturah. Sed Christus Et si quod concomita-
objiciatur,
quantum est ex generatione tempo- batur, non tamen in primo instanti
rali non habebat jus in hsereditate naturcc, sed in secundo, et ita in
seterna ; ergo habuit extraneitatem primo instanti fuit extraneitas, quia
illam, quse requiritiir in adoptato, et carentia juris, quod conferebatur in
patet quod modo habet jus per gra- secundo instanti, responsionem
tiam, ut filius hominis ; ergo est qusere.
adoptivus. Ad hoc potest dici {ut patet ex
Ad(
4. Qui istam rationemnon conce-
(f) uUimo modo dicendi) quod licet in
dit, potest dicere quod in filio adop- secundo instanti conferatur Jus hx-
tatorequiriturtalisextraneitas, quod reditatis, tamen in primo instantl
in instanti generationis naturalis ilta est dispositio necessario conse-
DIST. X. QLLESTIO UMC. 407
(piens istam natnrani hitnianani, ct ficit cxlraneitas, qux cst carcntiajuris

ideo non est eitraneitas, ut ibi dir- /// hxreditale adoptantis, et hoc qua)i-
tuni est. lum ex fjcneraiione naturati. Doctor
dat aliam responsionem, quod posito
quod aliquis non habeat unde contra-
COMMENTARIUS.
hat peccatum aliquod, adhiic tamen
potest dici extraneus in ha^reditate
(d) Si dicalur. IIic Doctor docet mo-
dum tenendi quod Christus non fuit «terna, quia si ex generatione natu-
adoptivus, et tamen Maria fuit fiiia ""^^' "^n habeat gratiam gratum fa-
adoptiva. licet uterque innocens. Kt cientem, per quam quis habet jus suc-
dicit, quod requiritur talis innocentia, cedendi in ha^reditatem cfiternam, ad-

quod cx generatione non habeat unde huc erit extraneus, et sic poterit ado-
possit contrahere peccatum originale, ptari. Ad hoc ergo, ut quis non pos-
et hoc fuit in Christo ratione naturse set non tantum requiritur
adoptari,
humana3 solum enim geniti per ra-
: quod ex generatione naturali non ha-
tionem seminalem habent unde pos- beat unde possit contrahere pecca-
sint contrahere peccatum originale, tum, sed etiam requiritur quod ex tali
ut patet in 2. dist. 30. Sed Ch-^-istus generatione habeat gratiam. In pro-
non fuit genitus secundum naturam posito patet quod Christus ex genera-
humanam exaliqua ratione seminali, tione temporali non habuit gratiam,
sed tantum ex purissimis sanguini- patet, quia prius fuit genitus tempo-
bus, sicut dicit Damascenus, ideo non raliter quara gratia sibi fuisset in-
habuit unde possit contrahere aliquod fusa, ut supra patuit dist. 2. et sic pos-
peccatum, et per consequens non fuit set concedi Christum fuisse filium
filius adoptivus. Hoc tenendo oporLet adoptivum.
dicere Adam non fuisse filium adop- (f) Qui istam rationem non concedit.
tivum in statu innocentia^, nec Ange- Adhuc Doctor adducitaliam rationem,
los fuisse filios adoptivos, quia sem- qui vult tenere Christum non fuisse
per fuerunt innocentes, quod tamen fiiium adoptivum, et dicit quod talis
videtur inconveniens. sic dicens potest dicere quod in filio
(e) Prseterea, patel in adoptione hu- adoptato requiritur talis extraneitas,
mana. Secundo dicit quod non oporlct quod in instantigenerationis naturalis

adoptivum fuisse extraneum, hoc est, non habeat jusin hsereditate, ita quod
inimicum, ?ieque ex actu proprio, utex prius habet esse naturale secundum
peccato actuali, neque ex actu paren- quod sit extraneum, antequam adop-
tum, scilicet ex peccato originali, tetur, ita quod in illo instanti tempo-
quod contrahitur in nobis ex actu pa- ris quo generatur, non habeat gra-
rentum, lioc est, ex peccato actuali tiam, et sic in tempore sequenti pote-
Adnm, ut patet m 2. dist. 30. tatis enim rit adoptari, infundendo sibi gratiam.
inimicus communiter non adoplatur, Sed in proposito, Christus in eodem
sed mafjis dilectus attero istorum modo- instanti temporis quo temporaliter fuit
rum, scilicet vel ex actu proprio vel genitus, habuit summam gratiam, ut
ex actu parentum, quo movetur ad supra paLuit dist. 2. etinfra magis pa-
eum diligendum. Sequitur : Ergo suf- tebit disi. 13. et 18.
Nota is) '^^^ f^"^^ ratio non videlur suffi- gratiara, lamen talis gratia non comi-
cere. 4dhuc Doctor assignat aliam ra- tabatur necessario ad ipsam creatio-
tionem, tenendo Christum fuisse finem ut dispositionem de congruo.
lium adoptivum, etdicit quod quispo-
test dici extraneus, quando in primo SCHOLIUM.
instanti naturge quo generatur, non
habet gratiam, et in secundo instanti Solvit argumenta suadentia Cliristum inquan-
tum liomo, esse Filium adoplivum, et per cou-
naturge infunditur gratia, et sic in se-
sequens tenet eum talem non esse. Sed quia
cundo instanti natura^ vereadoptatur. ol)jectionem contra rationem eicludentem ab
Hoc modo Ghristus in primo instanti eo extraneitatem, positam num. 6. non solvit,
naturaf; quo fuit genitus temporaliter nec replicam contra solutionem ad tertiura,
non habuit gratiam, sed tantum in qure alteri parti favent, insinuat probabiliter
secundo instanti Datura?, ut supra pa- Christum dici posse Filium Dei adoptivum,
quod clare tenet in Report. hac dist. quem
tuit dist. 2. quia habitus et actus prae-
sequitur Bassol. hic quaist. 1. art. 2. Tartaret.
supponunt esse, et per consequens hic, et Leuchet. exponit eum ut problemati-
Christus potest dici filius adoptivus. cum, et Pitigianis hic art. ult. tenet hanc pro-
Et hoc modo non videtur sequi incon- positionem habere catholicum sensum. Rada
veniens, quod sic dicatur filius adop- hic controversia 5. art. 2. docet secundum
Scot. id esse probabile ; tenet Durand. absolute
tivus.
3. dist. 4. q. 1. Christum qua homo, esse ado-
(h) Si hoc non placet, etc. Ultirao
ptivum ; Richard. etiam supra problematicus
loco Doctor si non placet dicere Cliris- videtur iu quajstione, et Vasq. ait eum assere-
tum adoptivum, dat modum singulare Christum qua homo, esse adoptivum, Gabr.
rem tenendi Ghristum non fuisse ado- Alm. et Major hic, docent humanitatem Chri-
ptivum, dicens: Ille non potest adop- sti esse adoptatara. Quod vero hoc non sit hae-
reticum, ut docet Vasq. supra, patet, quia

tari, qui ex generatione naturali habet
ConciL Francford. tantum damnavit senten-
jus succedendi, sic intelligendo, quod
liam Felicis et Elipandi, qua; in re erat error
ininstanti primo naturaj, quo accipit Nestorii, ut constat expresse ex epist. Adriani
esse, velactu habeat gratiafn, vel dis- primi, et epist. ipsius Concihi, et tenet Ant. 2.
positionom de congruo ad gratiam con- part. histor. 14. cap. 1. § 6. Naucler, gener.
27. Fevard. in addit. ad Castro contra haer.
ferendam in secundo instanti naturae ;
v. Christus, Sanderus 7. de vis. Monar. an. 772.

sed Christus ex generationetemporali,
Suar. citans hos et alios supra § 3. Error au-
elsi inprimo instanti naturee non ha- tem Nestorii negabat Christum esse Deum, so-
buerit gratiam, habuit tamen in primo lum admittens unionem per affectum inter
instanti naturae dispositionem de con- naturam humanam et Deum. Sed Theologi
gruo ad gratiam infundendam in se- citati fatentur Christum esse verum Filium
Dei naturalem, et eumdem esse Filium Virgi-
cundo instanti naturee, ita quod talis
uis ; ergo definitio Francford Concilii non
gratia in secundo instanti naturoe ne-
damnat eos, licet simul dicant Christum qua
cessitate congruitatis concomitatur iiomo possc dici Filium adoptivum. Pra;lerea
generationem illam, ut dispositionem Iren. lib. 3. cap. 21. Marius Vicfcor. lib. i. contra
de congruo, et sic Christus non potuit Candidum Arian. tom. 5. bibl. PP. et Hilar. ci-
tatus a D. Thom. 3. p. q. 23. art. 4. tribuunt
adoptari. Angeli vero etsi habuerint
adoptionom Christo secundum humanilatom,
gratiam quod
in instanti creationis, ita
ut iatetur Vasq. cap. lij. dicens eos improprie
in primo instanti naturcC habuerunt
locutos. Sed hoc ejus dictum suflicere ipsi
esse, et in secundo instanti naturse nondebuit, ut sententiam gravissimoruniTheo-
DIST. X. QU^STIO UNIC. 409
logorum, de quoruiu catholico seusu ipsi sed iiidi^nitiitis est quaiidoqiie csse
Addo nou videri
constitit, hfcreticaui dicoret. extranciiiii.
impropnam istam locutiouem istorum Patrum Ad torliuni concedo, quod de Ad 3.
(1)
etI)D Primo, quia Christus qua homo non
:
Christo dicituf pfoprietas conse-

producitur a Deo naluraliter, sed libere. Se-
cundo, non producitur actione potentiiB gene- quens huinauaui naturam ;
(est
raliv.Tp, raai,'is quam Spiritus sanctus. Tertio, eniin naluralis Filius JMariae, est
non producitur in similitudinem natura) spe- etiainjustus et gratus Deo) sed esse
cifica? vel fênericic cum 1,'eneraule. Sed oppo-
adoptatmn non dicit proprietatein
sita horum trium conveniunt generationi na-
naturcii secunduin quain
creata3,
lurali, proprie loqueiido ; ergo. Quarlo, et
(ihristus nunquani fuit extraneus ab
constat ex his, delinitio generalionis naturalis,
quam DD. communiter admittunt, sciiicet hci^reditate paterna, scd naturai de
quoil sxl, pvodiictio viventis a vivenle in simili- pravatcB.

tudinem natwse, non convenit gonerationi Gontra (m), ista negatio extranei- ,.,^rfneUa-
Christi, qua homo, respectu Dei producentis ;
tatis in Christo non est iiisi propter '^jj^""^?^
omnia quae adducuntur in contrarium, pro- chnsto.
gratiam habitualem Cliristi, quia
bant Christum non esse Filium adoptivum tan-
tum, seu eo modo quo nos sumus adoptivi,
propter illam solam habet jus in
quod de fideest,quia ipse estFiiiusDei natu- haereditatc aeterna, non autein per
ralis. HcEC prolixius ratione censurae inconsi- solam uniouem pcrsonalem, quia
deratae Vasquez. si [[\g^ fuissct sine gratia habituali,
posset Christus secundum naturam
Ad arguinenta (i). Ad primum di- liumanam non haberejus in hsere-
d
co, quod homo adoplat pcr novum
1.
platio ditate illa ; sed si ista gratia habi-

einpo-
a,|ir:e-
actuin vohmtatis, etita ipsum adop- tuahs fuisset coUata illi naturcie in
natio
erna.
tare est aliquem ad hffireditatem primo instanti, existenli tamen in
optare per novum velle ; sed Deus proprio supposito, illud suppositum
non novo relle adoptat, sed novum vere diceretur Fihus adoptivus ; er-
efreclum producendo, scilicet gra- go modo non negabitur
et propter
tiam. Prredestinare ergo divinum, extraneitatem, quia modo est illa
etsi sit prcTordinare quoddam per carentia juris ad illam haereditatem,

actum voluntatis ad ha^reditatem, qucc tunc fuisset. Responsionem
et quotklam adoptare ad illud, non quffire.
famen proprie dicitur adoptatio sed ; Ad istam instantiam dici potest Additio.
tanluin ipsa cofiatio nova gratia^, {tenendo tertium modnm dicendi)

qu;c correspondet novo vellem ho- quodnegatio extraneitatis in Chris-
mine adopfante, dicitur adoptcitio. to, non estpropter (jratiam habitua-
Xon ergo sequitur, Deus prcjedesti- lem, quam secundo instanti ha-
in
nat, ergo adoptat, sed oportet ad- buit ; sed est propter dispositionem
dere,quod illi prcedestinato, ut necessario insequentem (jeneratio-
quandoque extraneo, conferat gra- nem talem Jiumanse naturx de con-
liam. (jruo, ethocex m unionis illius na-
12. Ad secun(ium (!<:) dico, ({iiod est turse ad Verbum, qu.ne dispositio non
dignitatis su|)pfontis indignitatem, fuisset consecuta talem naturam in
quia extraneus non potest digninca- suppositoproprio.
ri nisi adoptetur ad liaireditatem ;
COMMENTARIUS. satis patet a Doctore inprimo dist. 30.
39. 40. et 45. vide ibi. Potest tamen

{\) Ad argumenta Primo pri7icipalia. essenovus effeotus voluntatis, et sic
arguit Doctorprobando Christum esse quando actu causat gratiam in aliquo,
filium adopLivum, primo sic: Christus actu adoptat illum. Quamvis ergo
est prsedestinatus essefilius Dei, Rom., prsedcstinare divinum sit praeordinare
ergoestadoptivus. Patetconsequentia, quoddam ad heereditatem per actum
quia prsedestinare est ad hsereditatem voluntatis non novum, sed seternum,
eeternam adoptare, et hoc per actum quia quidquid vult, ab oDterno vult,
voluntatis divince, ut patet m primo, licet non semper pro seterno, ut patet
dist. 40. a Doctore i7i primo, dist. 8. idt. et 39.
Respondet Doctor, negando conse- 40. et 45. Et similiter licet tale prxdes-
quentiam, non enim sufficit ad adop- tinare sit quoddam adoplare, non ta-
tionem, quod quis praôrdinetur ad men proprie dicitur adoptio, sed tan-
heereditatem ffiternam, sed oportet ad- tum ista collatio nova gratia^., quae
dere quod illi praedestinato, ut quan- correspondet novo velle in homine
doque extraneo conferat gratiam. Te- adoptante, dicitur adoplatio.
nendo enim quod solus Christus non Secundo principahter arguit, quia ^-
sit I^îlius adoptivus, et quod Angeli quidquid dignitatis est in homine, at-
j
creati in gratia sint filii adoptivi^ tribuendum est Christo ; sed esse
oportet dicere quod in primo instanti Filium Dei adoptivum est dignitatis
naturas fuerunt extranei, quia in illo i^ homine, patet, quia hoc tantum i
instanti,nec gratiam habuerunt, nec competit natura; intellectuali.

dispositionem de congruo ad ipsam, (k) ^6/-sec?mGî/m. Respondet Doctor, Qnte di
Christus vero etsi in primo instanti quod aliud est loqui de dignitate sim- ^buen
Chrisl
naturap, quo habuit esse temporaliter, pUciter, et aliud de dignitate supplen-
non habuerit gratiam^ habuit tamen te indignitatem. Primo modo dignitas
dispositionem de congruo ad illam, ut attribuenda est Christo, sed non sem-
supra patuit. per secundo modo. Et in proposito
Deindedicit, quod homo adoptat per adoptari in Filium Dei est tantum di-
j)j^gj.g^jig
novum actum voluntatis, quia sic gnitatissupplentisindignitatem;patet,
\" ^^'^P^^''^ ^st aliquem ad hsereditatem quia extraneus non potest dignifi-
re dfvî-
"!!,'!?:!î'^'
opt^^6 Psr novum velle, non enim ado- cari, nisi adoptetur ad hsereditatem,
iiianum.
ptat per novum efTectum realem cau- et indignitatis est, quandoque esse
satum in adoptato, sed tantum per no- extraneum.
vum vetle, quo adoptatum acceptat, ut Tertio principaliter arguit sic : sicut
habeatjussuccedendi in heereditatem, in Christo manent naturse, ita et pro-
sed Deo adoptat non novo velte, sed prietates naturarum ; sed adoptari est
novuni effectum producendo, scilicet proprietas naturae habentis gratiam,
gratiam patet, quia in Deo non potest
; sed talis natura fuit in Christo, ergo et
esse nova volitio realiter, quia in Deo proprietas, et sic adoptari in Filium
est tantum unum velle idem sibi, ut Dei.
patet m j(?nmo «f2'.s/. 2. Nec potest esse (l) Ad tertium. Respondet Doctor,
novum velle secundum rationem^, ut quod proprietasconsequenshumanam
411
DIST. X. QU.ESTIO UNIC.
naturam vere dicilur de Cliristo, sicut arguo sic ; si habitus grati» fuisset col-
esse filium Maria» naturalem ; sed esse latus natur» humana) in primo ins-
adoplaluin non dioit proprietatem tanti, scilicet temporis, etexistenti in
natura3 creata^ absolute sumpta^ se- proprio supposito, et pro tunc non
cundum quam naturam humanam assumpta' a Verbo, illud suppositum
Christus nunquam fuit extraneus ab talis natura) vere diceretur filius ado-
ha^rcditate paterna, sed est proprietas ptivus; patet, quia si Adam fuisset
vere fuisset filius

naturai depravata^, quia naturadepra- creatus in gratia,
vata in Adam, ctsi in aliquo non ha- modo suppositum

adoptivus, ergo et
buit peccatum originale, ut in matre divinum secundum naluram huma-
Dei, habuit tamen unde posset contra- nam erit vere filius adoptivus.
here. Potest etiam dici depravata Respondeo, quod (tenendo ultimum christus
,
• • \ non fuit
quantum ad hoc, quia etsi in primo modum positum in corpore qua^stionisj fnius adop
instanti naturae non habeat gratiam, suppositum divinum secundum natu-

sed habeat in secundo instanti naturam humanam habentem gratiam in
ra», tamen primo instanti non ha-
in primo instanti temporis, non fuisset
buit dispositionem de congruo ad filius adoptivus, et tamen si illa eadem

gratiam, sicut natura humana in natura fuisset in proprio supposito,
Adam. habens graliam in primo instanti,
(m) Contra. Doctor arguit probando illud suppositum secundum illam na-
quod Filius Dei sit adoptivus, quia turam esset vere Filius Dei adoptivus.
Christus tantum proptergratiam habi- Et ratio diversitatis est, quia natura
tualem habet jus in haereditate a^terna, ut in supposito divino in primo ins-
non autem per solam unionem perso- tanti natura) habet dispositionem de
nalem, quia si talis unio fuisset sine congruo ad gratiam conferendam in
gratia habituali, Christus secundum secundo instanti naturai, et eadem
naturam humanam non habuissetjus natura, ut in proprio supposito in pri-
in ha^reditate a^terna ;
patet, quia Deus mo non
instanti naturse considerata,
de potentia ordinata neminem accep- habuisset dispositionem de congruo
tat, ut dignum vita aeterna, nisi prop- ad gratiam conferendam in secundo
ter habitum gratiae, ut subtiliter patet instanti naturae.
a Doctore in primo, dist. 17. tunc
DISTINCTIO XI.
(Textiis Magistri Sententiarum)
Utrum Christus sitcreatura, vel ipsum facta sunt ; at omnia per ip-
factus. sum facta sunt, facta igitur sub-
stantia non est, sed una cum Patre
A. Solet etiam qusuii, utrum debeat infecta substantia est. » Item in eo-
Responsio.
gjjnpiiciter dici atque coucedi, Chri- dem « Si vel Filium fecit Pater,
: circa
„ „.,.. . nem
stum esse facturn, vel creatam, vel quem non tecitipse rihus, non om- qusest.
crcaturam. Ad quod dicipotest, hoc nia per Filium facta sunt ; at omnia
simpliciter et absque determinatio- per Filium facta sunt ; ipse igitur
ne minus congruenter dici ; et si factus non est, utcum Patre faceret
quandoque brevitatis causa sim- omnia quse facta sunt. » Idem in
pliciter denuntietur, nunquam ta- lib. 83. qusest. « Dicitur creatura
men simpliciter debet intelligi, quidquid fecit Pater Deus per Fi-
Augiist.
cap. 13.
quia, iit Augustinus in i. lih. de lium, qui non potest appellari crea-
Trinit. ait : « Cum de Christo loqui- tura, quoniam per ipsum facta sunt
mur, quid, secundum quid eiprop- omnia. » Ambrosius in i. lib. de
Confii-ma- ^^'^ Quid dicatur, prudens et diligens Fide « Probemus, inquit, creatu-
: Ambr.c
tur.
ac pius Lector intelligere debet. » ram non esse Dei Filium. Audivimus pio, Ma
Qui Christum vel Dei Filium non enim in Evangelio, Dominum man-- "
e. 20.'
esse factiim vel creaturam, in i. dasse discipulis Prgedicate Ecan-

:
lib. de Trinit. ostendit ita inquiens : gelium universce creaturse. Qui

Cap. 6. « In principio erat Verbumêt Ver- universam creaturam dicit nullam
Joan. 1. 14.
^^^^ ^^^.^ factum est ; et omnia per excipit. Et ubi sunt qui creaturam
ipsum facta sunt. Neque dicit om- Christum appellant ?Nam si creatu-
nia, nisi qua3 facta sunt, id est, ra esset, sibi mandaret Evangelium
Dubium 1,
omuem creaturam. Unde liqui- preedicari, » et subjectus esset vani-
de apparet, ipsum factum non esse, tali, quia, testante Apostolo : Omnis
per quem sunt omnia facta et si ; creafura vanitati subjecta est. Non
factus non est, creatura non est. Si igitur Christus creatura est, sed
autem creatura non est, ejusdem Creator, qui docendae creaturae dis-
cum Patre substantioe Omnis est. cipulis mandat officium.
enim substantia, qucie Deus non est,
creatura est, et qucB creatura non De pcrfidia ct poena Arii.
est, Deus est. Sed si Filius non est
cjusdem substantiffi est, cujus Pa- Arii haec fuisse perfidia Icgitur,
ter ; ergo facta substantia est ; et si ut Christum creaturam fateretur. Amh.iib.
facta subslantia est, non omnia per Ideo eflûsa sunt Arii viscera, atque slveuui
DISTINCTIO XI. 413
in crepuit niediiis, proslratus in fa- addilamento, ut factura scilicet vel

jo,
ncipio.
cieni, ea quilnis Chrislum negave- creatura non atl assuniente?n Deuni,
rat fcetla ora pollulus. Ilis aliisque seil atl assuniptum honiinem refera-
])luiibus testinioniis instruinuir, lur. In Deo eniin creatura esse noii
non clebere fateri siinpliciter, Chris- potest, ut Ainbrosius ait i. litj. de
Ambr.
tuin esse fachnn, vel creaturani ; Fide : « Nuinquitl dicto faclus cst ^^' medioc.7.
c.
setl atltlila tleterniinatione, recte Cliristus ? Xumtiuitl mantlato crea-

dici potest, ut si dicatur factus se- tus est Christus ? Quomodo aulem
cundum carnem, vel secundum Jio- creatura in Deo esse potest ? Etcniin
minem, ut factura huinanitati, non Dcus natura) simplicis est, non ct)n-
Deo altribuatur. Ut enim ait Am- juncfa^ atque compositcXD, cui nihil
6, in
de Fide : « Xon
I.
fine. brosius in i. lib. accidat, sed solum quod divinum

Dubium 2.
Deus factus est, sed Deus Dei Filius est in natura habeat sua. » Etsi
natus est ;
postea vero secundum ergo secundum hominem
Christus
carnem homo factus ex Maria est. dicitur creatura, non taincn simpli-
Misit enim Deus Filium suum fac- citer preedicandus est creatura. Nec
tum ex muliere, factum sub lerje ; ex eo, quod Christus secundum
Filium, inquit, suum, scilicet non hominem dicitur esse creatura,
1. 4. 4. unum de multis. Cum dicit suum, potest quis argumen-
progredi sic
generalionis crternae proprietatem tando : Si, secundum quod homo, so^pllhma!
significavit. Postea factum ex mu- Christus cst crealura ; vel rationa-

//ereasseruit, ut factura non divini- lis, vel non ; vel qucie est Deus, vol
tati, sed assuinptioni corporis adscri- non, nitens per hoc probarc, Chiis-
herctur. Factum ifjitur ex miiliere tum esse aliquid non divinum ;
dicit propter carnis susceptionem, quia quod ipse est secundum ho-
Dubium 3.
sub leje, propter observantiam le- minem ipse est. Et ideo si secun-
em de
ipnatio-
gis. Generatio generationi non dum hominem est aliqua substantia
Verbi, piiejudicat, nec caro divinitati. non divina, cst utique aliquid non
.paulo
;prin- Deus eniin cclcrnus incarnationis divinum. Sed ex tropicis loculioni-
piuin.
sacramenlum suscepit, non divi- bus non est recta arfcumentationis
tluus, sed unus et in utroque unus, proccssio ; illa autem locutio tropica Dubium 4.
scilicet divinitate et corpore. Non est, qua Christus dicitur creatura

enim alter ex Palre, atter ex Virgi- vel simpliciter, vel cum adjunc-
ne, scd idem atiter ex Palre, atiter tione.
ex Vir^âne, qui factus est secuntlum
nostra^ susceptif)nem natura^, nt)n An liomo ille semper fuerit.
secimthim a)terna3 substantiam vi-
ta,', quem iegimus primojenitum et Post praidicta quairitur, ulrum

ib. de imifjenitum ;
primorjenitum, quia liomo ille cneperit esse, vel semper
1. cap.
6. ntmio ante ipsiim ; IJnijenitum, fuerit : sicut simpliciter enunlia-
qiiia nemo pt)st ipsiiin. » Ex his mus, Christum vcl Dei Inhiiin sem-
evidenter traditur, tpia intelhgentia per fuissc ncc coepisse. De 'i^^c
^^Jg ^î^^îj-
accipienthim sit, cuin dicitur Chris- Augustiniis dicit ita siiiier Joan- .'"*;'^'''™
tus factus vel simpliciter, vel cum nom : « Hahuit alitjuando Dei Filiiis
circa fi- quotl nonduiii habuit idem ipse
S.2. liomo filius, quia" nondum erat
in^^medfo
lio^Tô- » \dem ui codem : « Prius- QU^STIO I.
enanatio-
nis ad
Quam muudus esset, nec nos era-
1 T-v • •
enmdera. mus, uec iuse mcdiator Dei et Utrum Cliristus sit creatura ?
GtloSSB
Matth. 22. hominum, homo Christus Jesus. »
Joan. 8. 25. ^ , f^\ ,
• ,
et58. Idem super psalmos « Lhristus :

D. Thom. [uhi Cajet. et Sâr.)
3. p. q. IG. art. 8.
et tiic q. D. Bon. Jdc art. 2. q. 1.
\. art. 2.
fos^super^ uostcr, etsl forte homo recens est, Richard. art. 2. q. 1. Gabr. q. 1. Vasq. 3. p.
joannem.
^^^^^^^ gg^ getemus Dcus. )) — Alibi d. 6.0. Capreol. hic q. 1. Vide Scot. 7. Met. q.
12. ad priimtm jvinc. et in Thcorem. § Creans
vero legitur, quod piiei' ille creami non est nisi de nihilo. Durand. hic.
stellas ; et Christus dicit, se esse

principmm et esse aiite Abiâham. Circa primum arguitur, quod sic : ^^
llis isitur auctoritatibus in nullo In Christo est natura humana sicut Arg.
Lib. 2. «
resultantes ; dicimus, hominem divina, et per consequens proprieta-
illum, in quantum homo est, cce- tes utriusque naturffi secundum Da-
pisse in quantum
;
Verbum est, mascenum cap. 50. ergo ita dicitur
semper fuisse. Ilic enim absque creatura propter unam naturam,

distinctione non est ferenda respon- sicut creator propter aliam.
sio. Nam et ipse Augustinus hujus- Praiterea : Christus esthomo, est Ars:.
modi utitur distinctione in pluribus prcedicatio in quid, secundum illud
locis dicens, per Christum omnia Extrade hsereticis, c. Cum Chris-

quantum est Yerbum
esse facta, in ;
tus ;
qucnero quid prsedicat hoc prge-
secundum id vero, quod homo est, dicatum homo"^. aut aliquid crea-
ipsum esse factum et glorificatum. tum, aut aliquid increatum si in- ;
Si igitur ad personam respicias, creatum, ergo idem formaliter prse-

confidenter dic, hominem illum dicat homo de Christo, quod
semper fuisse ; si vero ad naturam prcTdicat hoc prsedicatum Deus hoc :
hominis, concede, eum coepisse. estfalsum, quia tunc idem formali-

ter esset dicere, Christus est homo,
{Fi?iis textus Magistri.) et Christus est Deus ; igitur prcedi-
Ccat aliquid creatum.
Arg,
Circa istam undecimam distinc- Praeterea, Christus est homo, aut
tionem in qua Magister agit de ergo creatus, aut increatus : ista
communicatione idiomatum, persc- sunt immediate opposita circa omne
nam Filii respicientium et pertinen- ens ; si ut homo increatus, est homo
tium fid defectuin, quccruntur tria : ffiternus ; si homo creatus, proposi-
Primo, utrum Christus sit creatura. tum.

Secundo, utrum Christus secundum Prreterea, de quo pra^dicatur in- Arg.
quod homo, sit creatura. Tertio, ferius, et superius, sive illud sil
utrum Christus incepit esse. superius essentiale ineodem genere,

sive communius extra genus;sicut
de quo dicitur ignis, et corpus, et
creatura, qua} est superius ad omne
aliud a Deo, ut videtur ; ergo de quo
niST. Xr. QU.ESTIO I. 415
(liciUir lionio, do oodein (licitur crea- Contra, non plus ropugnat illi
lura. nalurco ^556: post ;?o« esse, vel i7ici-
PrcTtoroa, (lluistus ratiuno corpo- pere esse, quam iioji esse post esse,
ris ost conceptus ; erii-o ratione vol oliain desinere esse, (juia utruin-
aniinci» creatcT ost croalus. C-onse- quo repugnat cTtornilati ; sed Cliris-
(juontia prohalur, quia non minus tus concedilur mortuus, cuin lamon
(lonoininalur loluin a ])i'oprielalo mortuum esse dicat 720Ji esse post
partis perfoctioris, quam a pmprio- esse, quia noji vivej'e post mvej'e, et
tat(^ partis niinus perfoctcT. vivere viventibus est esse, 2. de
Contra hoc in liltora sunt auctori- A7iim. igitur.
^'^
lates. Item omnis croalura rationa- PrcTtorea, morlale et iminoitale
lis est iMJius Doi por adoptionom, ita opponuntur formaliter, sicut
vol potest esse ; Christus non potest creatum et increalum, et tamcn
esse filius adoplivus, ex prseredenti ambo dicuntur de Chrislo.
qufestione : orîo non potost dici, vel Pnoterea, ila formaliler nalurcT
esse creatura. creata? repugnat esse creatorem, vol
llom, si Christus est crealura, et eelernam, repugnat ceterno
sicut
Ciiristus est Filius Dei, crgo Filius incipere ergo cTquo negabitur
;
Doi ost cioalura ; modus arguendi Clirislum esse creatorem propter re-
est bonus, quia medio existente hoc pugnantiam ad unam naturam, sicut
aliquid, necesse est extrema cou- esse creaturam propter rcpugnan-
jungi ; ergo, etc. tiam ad aliam.
Prseterea, nihil creatum dicitur de
Ciiristo. Probo, quia nilul est crea- COMMENTAHIUS.
luin in Christo, nisi natura hu-
mana ; ista natura non dicitur de (a) Hic dicitur. Doctor in ista qua^s- j
Ciiristo ; ergo, etc. tione prirao adducit aliquas opiniones s. Bom

quas improbat. Secundo respondct ad ^®"*^'
SCHOLIUM. qusestionem secundum opinionem pro-

priam. Prima opinio est D. Bonaven-
D. Bonaveutura ait Christum non esse crea-
turae dist. 11. art.2. q. 5. solvendo sc-
luram, quia communicatio idiornatum non da-
tur in his, in quibus est repu;L,'nantia ad natu-
cundum argunienlum, qui dicit quod
ram divinam ; refutatur tribus rationibus ista: Chjistus est creatura, est simpli-
claris. citer neganda. Et si dieatur, quod na-
turaassumpta estcreatura, ergo prop-
llic dicilur (a) quod isla proposi- ter communicationem idiomatum, po-
pr:f3.
lio : C/iristus est creatura, est ne- test etiam dici quod Ghristus est crea-
uGan rfî"'''!? qn''i communicatio idiomatura. Dicit D. Bonaventura, quod com-
••*'js-lum iion fit in liis, ubi ost repu- municatio idiomatum non sit in his,
fjicti gnanlia propriotatis unius natuni' ubi est repugnantia proprietatis unius
hic. M(l aliam naturam ; talis est in*c, naturee ad aiiam naturam ; et talis est
(piia creatura inciudit incoptionom in proposito, quia esse creaturam dicit
esso, ot ita rcpugnat cctornitati, quaj inceptionem, et incipere esse, quae est
est proprietas Filii Dei. proprietas creaturae, repugnat geter-
nitati, quae est proprietas naturee di- natura humana non est ffiterna ; sed
vina^ ; lieet ergo Christus dicatur ho- si per hoc Christus diceretur non
mo, non tamen potest denominari a a^ternus, Christus diceretur ffiternus
proprietate hominis, repugnante pro- et non aiternus ; negationes ergo,
prietati naturai divinae. quai insunt ratione alterius naturae,
Contra hanc opinionem arguit Do- scilicet humanae., quia insunt secun-
ctor tripliciter. Primo, aeternitati ita dum quid, puta cum determinatione
repugnat 7ion esse Tposi esse, sive de- distrahente, non denominant simpli-
sinere esse, sicut incipere esse ; sed citer illud, de quo dicuntur.
conceditur Christusmortuus, et tamen Similiter secundum, scilicet de
mortuum dicit desinere esse, quia dicit dicentibus respectum unius naturae
?ion essepostesse, pa.iel, qu'm dicitnon ad aliam, declaratur non enim si :
vivere postvivere, et vivere viventibus natura humana est assumpta, dici-

esse, 2. de A?iim. texl. com. 37. Sec.un- tur Christus assumptus : creatura
do, quia mortale et immortale ita for- enim non tantum includit negatio-
maliter repugnant, sicut creatum et nem, scilicet iioji esse ante esse, sed
increatum, et tamen ambo concedun- includit respectum unius naturse ad
tur de Christo. Tertio, quia si negatur alteram, sicut ad illam a qua acci-
Christum esse creaturam, quiaincipe- pit esse ; ergo ista non dicentur de
re esse repugnat aeternitati, quae est toto.
proprietas naturse divinse, ita negabi- Contra (c), sicut creatura dicit
tur Christum essecreatorem, quiaesse respectum unius natura) ad aliam, Hennc
creatorem est proprietas natura^ divi- ut naturse humanae ad divinam, ita
nae, quae repugnat creaturoe, qua3 est videtur quod creator dicat e conver-
proprietas naturfe createe. so respectum naturee divinae ad hu-
manam ; ergo si ista, quae dicunt
SCHOLIUM. respectum, non dicantur de toto,
Christus non erit creator ; negatio
Henricus ideo negaL Chiislum csse creatu-
etiam aliqua potest inveniri, quae
ram, quia ha;c includit non esse ante esse, et
importetur per hoc nomen, quod est
respeclum unius naturae ad alteram. Refutatur,
quia secundum hoc Ghristus non esset creator,
creator, puta non accipere esse post
nec posset dici minor Patre. non esse ab alio, sicut in hoc no-
niine creatura ; igitur sicut Christus
Aliter quod non fit
dicitur (b) non dicitur creatura propter nega-
Henr. in communicatio idiomatum in ncgationem nec dicetur
inclusam, ita
sum. S. creator propler eamdem rationem.
Bonav. ubi
tionibus, neque in his qua3 dicunt
supi-a, vide
respectum unius natura» ad aliam PriPterea, Christus est niinor Pa-
D. Thoin.3.
p. q. 16, naturam. tre hoc conceditur absolute, ut
;
ai-t. 8.
Primum apparet, quia aliter dice- dicitur Joan. 14. et tamen hoc dicit
rentur absolute contradictoria de respectum unius naturtU ad aHam,
Christo, quia negatio aliqua conve- quia non ost minor Patre,
^'1 nisi se-
nit uni naturffi, cujus opj)osita affir- cundum naturam hunuuiam ; ergo.
matio inest naturaliter ralione altc- etc.
rius; puta natura divina est tcterna.

P
DIST. XI. QU.ESTIO I. 417
COMMENTARIUS. SCHOLIUM.
SiMileiilia Varronis, Sanctoj proptor Ii.tpcscs

2. (b) Aliler dicilur. Seoundo reoitnt
ncgassc Cluistum esse creaturam, id tamen
•ic.
Bona-
et aliani opinionem nua3
' *
est Henrioi m in rifôre sermonis concedi posse ; et probat ex
;nt. 5///;?/;?rtf, pt D. \SQX\^\exi[\XTiv ttoi supra, PP. .\ug. Hieron. Damasc. Doclor docet quo-
qui (Jiount, quod oommuniotitio idio- niodo haec impugnari possit, quia creavi stricte,
matum iion fit in negationibus, neque ul opponitur fwri, supponit omnino non csse, et
causam primam immediale dantem

respicit
in his, qua) diount respeotum unius
primum esse. Hoc autem repugnat Christo, su-
naturie ad aliam naturam. Primum
niendo eliam creaturam lalius, adhuc dici ne-
patet, quia si oommunicatio idioma- qnit de Christo, quia non accepit primum esse
tum fieret in negationibus, tunc oon- totale, nec primum esse partiale, post non esse,
tradictoria verifioarentur de eodem, quod optime explicat Doctor exemplo.

patet, quia idem Christus simul dioe-
retur a*ternus, si proprietatesnegativa3 Aliter dicitur, quod proposilio est 6.
rse-
naturarum in Christo dioerentur de sinipliciter
'
concedenda, '
si bene in- ^'Y-
senti d.
ipso ;
patet, quia natura divina est tellijiatur ; negabatur tamen coni- ""'°a
aeterna, natura humana non est seter- niuniler a Sanctis propter ha^reses
na, et sic secundum naturam divinam ha^reticorum dicentium Chrislum
diceretur ceternus, et seoundum hu- essepuram creaturam, cum quil)us
manam non aeternus ; diount ergo noluerunt Sancti communicare iu
quod negationes, qua) insunt ratione sermone. Quod autem absolute de
nalurcB humana?, quia insunt seoun- virtule sermonis possit concedi,
dum guirj cum determinatione distra- probatur per Damascenum cap. 30.
hente, ut oum dioo, ?io/i seteimuSy quse qui dicit, quod (^hristus est creatus
negatio omnino distrahit ab a^terni- et increatus, passibilis et impassibi-
tate, talisnegatio non denominat sim- lis, et per eumdem, c. 97. concedi-
plioiler Christum. tur creatura Dei. Et per Augusli-
(c) Contra. Dootor arguit primo num de sermone Domini in monte :
res- oontra rationemde respeotu,quia tunc voluit esse creatura, cjui est creator.
um
sequeretur quod Christus non posset EtIlieronymus s}ij)er epist. ad cap. 2.
dici creator ;
patet, quia oreator dioit Kplies. super illud Ipsius factura :
respeotum natur» divina? creantis ad sumus, dicit Mutti timore trepi-

:
naturam humanam creatam, siout dant, ne Cliristurn creaturam dicere

etiam natura humana oreata dioit compellaiitur, nos autem proclania-
respectumad naturamdivinam crean- nius non esse periculum dicere
tem. C/iristu?n esse creataram.
Praiterea, ista absolute conceditur : Cui ista opinio (d) non placet, po- 7_
Christus est minor Patre, ut patet Joa?i. test dicere ipsam esse falsam prop- Disiinciio
W. et tamen hoo dicit respeotum tcr istam ralionem, quia creai'i dicit rfet ^5?'^!'
unius natura} ad aliam ;

patet, quia qnoddam //>/7, ita quod ullra //m ^%^q° {•;
non est minor patre, iiisi seoundum addit quanlum ad res-*^^t*i

ali(|iiid, et
natnram humanam, qua) est minor poctum quem dioit //^;*/ ad causam
natura divina. efficientem, et quantum ad illum
Toft. XIV. 27
respectum quem dicil ad oppositum omnem causam dicit etiam ; ordi- pectui
primvj
pnccedens. Quoad primum fieri res- nem ad oppositum pra3cedens, scili- effici
picit efficiens in communi sed ; cet negationem, sed non excludendo Prin
esse d
creari proprie respicit primum quod sit in aliquo susceptivo. Et a citer 5!
tu
efficiens, ut immediate producens, creari hoc modo generalius dicto,
ila quod nihil diciliir propiie creari, dicitur creatura generaliter de omni-
nisi quod a solo primo eificiente bus aliis a Deo, piaeterquam de
immediate producitur ad esse. Christo ; omnia enim alia a primo
Quoad secundum, fieri dat intelli- efficiente recipiunt esse etdicuntur
gere oppositum prfficedens quale- creari, licet etiam sint effectus alia-
cumque, sive positivum sive priva- rum causarum non tamen dicun-
;
tivum sed ultra hoc creari proprie

; tur aliarum causarum creaturse,
sumplum addit, quod oppositum quia creatura isto modo non dicit
immediate praecedens sit contradic- relationem ad aliquam causam se-
torium, puta negalio non in aliquo cundam. Accipiunt etiam esse sui
subjecto, ita quod nec privatio, nec priinum post non esse, sive illud sit
Quid sit
creari stri-
contrarium. lloc modo a creari nihil, sive in aliquo susceplivo.
cte.
stricle accepto illud dicitur stricte Esse autem primum alicujus du-
creatura, quod accipit esse a primo pliciter polest intelligi, vel illud quo
efficiente immediate, et post omnino totum dicitur primo ens, hoc est
non esse, sive post purum nihil, et adsequate, sicut humanitas dicitur
sic non esset dubium Christum non prinium esse corporis organici ani-
nonl^^t^
creatura
stricte.
ggse creaturam, quia nec humana mati, quia hoc totum esse, quod
. . .
natura in Christo est sic creatura ; consurgit ex unione istarum par-

ipsa enim non a piimo effi- solo tium, est esse adsequalum totius.
ciente immediate producebatur in Alio modo esse primum alicujus po-
esse, sed eliam a matre, quse ali- test dici esse prinicT parlis alicujus
quam causalitalem habuit respectu in illo tolo, puta si corpus organi-
ejus, neque etiam post oppositum cum prsecederet duratione anima-
contradiclorium, quod est omnino tionem, primum esse hominis hoc
non ens vel nihil, sed post opposi- modo esset esse corpoiis organici.
tum privative, quando scilicet ma- Qusecumque ergo creatura accipit
teria corporis transmutabatur a esse primum altero istorum duorum
forma sanguinis ad fortnani corpo- modorum post non esse, vel totale,
Creari ge- i''s orgauici auimali. IIoc enim mo- vel partiale primse partis et ideo si
;
accTp^îtur.
^^^ solummodo Ang-eli, et anima corpus organicum fuissel. ab seterno
intellectiva, et gratia, et quacdam inanimatum, et in tempore anima-
hujusmodi, qu<e de nihilo produ- retur, totus homo diceretur crea-
cuntur a primo efficiente, dicuntur tura, licet non accepisset totum esse
creari. post non esse, quia esse alterius
8. Alio modo generalius accijutur jiartisest seternum, sed primum esse
Creatura crcari prout habitudiuem ad
dicit totale. (^hristus ciutem nullo modo
quacreatu- .
rp •
rd soiuin prunuin elhciens, licet non ut accepit primuin esse sui post non
immediate producens excludendo esse, quia neque primummê totale,
.
DIST. XT. QU.ESTIO T. no

quod lesiillarot ex iiatiira divina ot sic si ignis immediate crearetur, tunc
hiimajia, ([uia nuiluin talo est se- nihil sirapliciter prtccederet. Exem-
C.3. fuuduin Dainascenuiu cap. 19. quia pltîm tertii, album fit e.x nigro tan-
'*"'
hinc nou inanerent ibi istcV uatune quam a termino a quo. E.xemplum
,. nisi confusa^ ; sod sicut sunt diue quarti, ignis fit exaere, ita quod sem-
a- distiucla' naturtO, ita duo esse dis- per isti termini sunt incompossibiles
lincla ; ueque priuuiin esse partiale, termino ad quem, ut patet discurrendo
ut esse \'erbi, quia illud est ci3ter- per omnes. Ad propositum, licet cr<?an
num ; delicit erô sibi habiludo sit fieri, non tamen est quodcumque
illa,quain necessario dicil creatura ficri, sed est sic f\eri, et quantum ad
ad opposihiin pra^cedens, quae est respectum efficientis, et quantum ad
quod posty/o// esse sequatur esse^ vel respectum ad oppositum; nam creari
priinuin partiale, nullum habet
si est pnccise fieri a primo efficiente, ita
totale, vel esse totale ipsius, quod quod nulla causa secunda concurrat
creatur sic non est in proposito. ad talem efTectum, et sic dicit respe-
ksam.
;
ctum causati immediate a prima causa

COMMENTARIUS. tantum terminatum ad primam cau-
Dicit etiam respectum, non ad
(d) Ciii ista opinio non placct, Var- quodcumque oppositum praBcedens,
sit ronis scilicet, potest dicere quod ipsa sed tantum fid oppositum, quod est
est falsa : Ckristiis est creatura, sive purum nihil, ita quod esse ipsius
accipiendo creaturam stricte sive creati nihil reale preecessit pertinens
large. Et Doetor primo declarat quid ad esse intrinsecum ipsius creati ; et
sit proprie ciêaturasive creari, et dein- hoc modo anima dicitur creari, quia
de ostendit quomodo Christus nullo nihil reale ipsius animae preecessit
raodo potest dici creatura. De primo illam, et dico csse reale, quia esse pos-
dicit, quod creari non dicit absolute sibile, sive esse objectivum ipsius
/ieri, sed sic fieri,nam /«m semper in- animee, quod est esse tantum secun-
cludit duplicem )*espectum, unum ad dum quid, bene praecessit ab seterno
efficiens, et alium ad oppositum prae- ipsam animam, ut patet a Doctore
cedens. Exemplum, ignis fit nunc, in 1 . dist. 3. qusest. 6. et in 2. dist. 1
dicitrespectumad causam efficientem, q?/wst. 2. et dist. 18. Creari ergo stricte ctTsump'"-'
et est respectus causati ad causam
;
sumptum est aliquid immediate fieri
*""\J{"'^
dicit etiam respectum ad oppositum a primo efficiente, nulla alia causa
praecedens, sive illud oppositum sit ne- secunda concurrente, et hoc quoad
gatio in subjectoapto nato, sive sitne- respectum efficientis, et est immediate
lum
gatio absolute sumpta, sive sit contra- fieri post ?io?i esse simpliciter reale, ita
rium, sive disparatum. Exemplum quod nihil reale pertinens ad esse crea-
prirai, ignis fit ex non ente simplici- tura:; mediate pra'cedat istam creatu-
ter, id est, quod non ens simpliciter ram. Et dico immediatc, quia si tan-
prfficedit ipsum ignem, et tale non ens tum immediate pra3cederet, non dice-
est negatio in subjecto apto nato reci- retur pro[)rie creari, sed magis con-
um
'. pere formam ignis. Exemplum secun- servari, ut.subtiliter patet a Doctore m
i. di, ignis fit ex nihilo simpliciter, et 2. dist. 2. de mensura Angelorum, et
in Quodlib. qitxst. 12. Aocipiendo hoc quod Christus non potest dici creatura
modo creari, Christus non potest dici secundum aliquod esse totale resul-
creatura, quia nec natura humana in tans ex partibus, patet, quia ex natura
Christo est sic creatura; enim non
illa divina et humana non fit aliquod esse ;
a soloprimo efficiente immediate pro- sunt enim ibi illae natura^ dislinctae et
ducebatur in esse, sed etiam a matre, inconfusffi, et sic dicuntduo esse dis-
qu8e aliquam causalitatem habuit res- tincta non facientia aliquod tertium,
pectu ejus, ut supra patuit dist. 4. ne- et per consequens in Christo non fuit
que etiam post oppositum contradicto- ahquod me primum totale post ;2o;2
rium, quod est omnino nonens, scili- esse, et secundum tale
per consequens
cet reale, sed post oppositum privative, esse non potest dici creatura. Nec etiam
quandoscilicet materiacorporistrans- potest dici creatura secundum esse
mutabatur a forma sanguinis ad for- primum partiale, ita quod esse pri-
mam corporis organici, quia illud mum partiale Christi fuerit post non
corpus fuit formatumex puris sangui- esse, patet, quia me primum partiale
nibus matris, et ita illi sanguines Christi est ipsum Verbum, quod fuit
praecesserunt formationem corporis, ab aeterno non potest ergo Christus
;
ut suprapatuit dist. 4. dici aliquo modo creatura, et boc lo-

5.
De secundo, quomodo Christus non quendo simpliciter et de rigore sermo-
potest dici creatura generaliter, osten- nis. Sed an posset dici creatura secun-
dit Doctor, quia creatura generaliter dum naturam humanam, quae est
accepta dicit esse primum post non creatura generali nomine, de hoc erit
esse, et esse primum potest dupliciter sequens quaestio.
intelligi, scilicet vel primum totale,
vel primum partiale. Exemplum pri- SCHOLIUM.

mi Esse primum totale hominis est
:
humanitas resultans ex partibus. Esse Objicit contra rationem, qua docet contra
vero primum partiale hominis estma- Varronem, Cliristum non esse creaturam. Pri-
teria pra?cedens formam. Ad proposi-

mo, quia liumanitas Christi est terminu- mu-
ta'ionis ; ergo potest esse terrainus crealiouis.
tum, si Christus debet dici creatura
Secundo, Christus fuit mortuus, quod dicit
simpliciter, loquendo de creatura ge- privationem esse, et ut videtur primi esse. Solvit
neraliter, est necesse quod esse pri- hajc, et addit aliam rationem, qua probatur
mum Christi, vel totale vel partiale Christum non esse creaturam. Quiestio est tan-
immediate sequatur 7ion esse totale, ita tum de modo loquendi, et Doctor non repulat
improbabilem sententiam Varronis. Nota solu-
quod si est primum esse totale, imme-
tioncm argumentorum, quia cerle videntur
diate sequatur post non esse totale, ita
vahle urgere, quod admittendum sit Christum
quod sit verum dicere^ in illo instanti esse creaturam, sicut est homo, morluus, con-
est totale esse, puta hominis, et imme- ceptus, genitus, etc.
diate ante hoc non erat. Similiter dico
de essepnmo partiali, quod immediate Contra istam rationem (e) objici-

sequatur nofi esseiale, ita quod sit vetur sic, qiiia qiiidquid est tenninus
rum dicere esse partiale hominis pri- aliciijus niulalionis, polest esse ter-
mum est in illo instanti, et immodiate niinus creationis ; natura huniana

ante hoc non fuit; ergo. 'Dico ergo, in Chrislo, quce terminavit genera-
tionom. potost esse toriuinus nuila- esse sinipliciter, si tanien illud non
lionis fronoralilor (licUr, et por con- sit piinuini esse ônili, ot etiam pri-
soqnons polest esse torniinus croa- nuun ^'s.se g-enili sequalur ?ion esse,
lionis ôneralihM- tliclcT evô Chris- ;
tale genilum non dicilur crealura,
lus secundnin qund habet eani, est ol idoo non soquilur Christus est :
croalura non onini vidolui', quod

;
gonilus, (proul praHlicatum conve-
creatio j)lus respiciat primitatoni nit ei ratione nalura». liumanae,) ergo
csse pro tormino suo, quam qucT- est creatus. Nec etiam in aliis se-
cumque alia nuilalio j)ro lormino quitur formalitor : ignis est genitus,
suo, cum ipsa possil Iiaboi"e pro ergo est creatura generaliter, nisi
tormiiio, quidquid jiotesl alia inula- gralia, maleriso, quia escsesimpliciter
liohabere pro tormino suo. terminans genercitionem ignis, est
PicTeteroa, Christus vere dicilur primum esse ipsius, quod dicitur
mortuus, quod vere dicit privatio- genilum.

nem esse, et privationem primi esse, Ad secundum, dico quod mor- Qnare con-
, . ceditur
ut videtur, quia non magis unum tuuin non privat primum esse christus
,,, . . •
I- -1 1 mortuus,
sed esse sunpliciter, quod
,
opposilum ponit acquisitionem pri- Christi, non tamen

creatus?
mi esse, quain aliud privalionom est vivere ; ita etiam rjenerari dicit
primi esse. acquisitionem esse simpliciter, sed
Ad piiinum, concedo quod nalura non necessario primi esse. Unde
humana polost torminare crealio- vere conceditur, Christus mortuus,
nem generaliter dictam, et termina- sicut genitus temporaliter, non ta-
viteam, ut ipsavere dicatur creatu- men conceditur annihilatus, quia

ra nec tamen
; propter ipsam sicut non dicitur creatus, ita non
Christus dicitur creatura, quia esse dicitur annihilatus ;
quod enim op-
proprium, vel primum luijus na- ponilur creationi, dicit annihilatio-
tura3 non prinuim Christi
est esse ;
nem primi esse.
et ideo esse piimuin hujus nalurae Ad istam conclusionem (f) etiam
12.
seqiiilur esse j)riinum Christi, qiiia ponitur alia ralio lalis, quia illud
esse Verbi ot aliud esse primum denominalivum, quod natum est
noii pdtest Christus habere. denominare generaliter multa, puta
Kt cuin dicitur quod ista mulalio, toluin et partem, accidens et subjec-
scilicet crealio, non magis ponit tum, non denominat totum perpar-
priinum esse termini acquiri, quam tem, neque subjectum per accidens,
aliqiia alia mutatio, dico quod hoc sicut unum, quod natum est dici de
est falsum, qiiia istarn specificatio- subjocto et accidente, non denomi-
noin addit crealio iillra alias nuita- nat formaliter subjectum per acci-
tiones, ut non esset
sicut aliquid dens. Non enim dicitur Socrates
creatura, si esset tantum a secun- unus unitate accidentis vel albedi-
da causa (pro eo quod creari dicit nis, ita quod si albedo sit una, et
respectum ad f)rimum efficiens), et Socrates erit unus, et si albedines
tamen potest dici genilum respectu plures, Socratos plures, quia So-
causcT secundcE ; similiter licet per crates esl tantum unus. Ergo cum
generationem acquiratur aliquod hoc quod est creatura, natum sit
dici generaliter de entibus, tam de Ad aliud, concedo quod homo
supposito quam de natura, non de- praedicat aliquid de Christo, et illud
nominabit suppositum ralione natu- est creatum et creatura, ila quod de
rae, nisi conveniat supposito propria illa natura vere dicitur creatura, sed
denominatione nullo autem modo
; non sequitur ergo de Chrislo
: ; si
convenit huic supposito, nisi quia enim medium accipitur in majori in
denominat ipsam naturam, et per abstracto, et in minori dicatur de
ipsam non potest denominare sup- Christo in concreto, erunt quatuor
positum igitur, etc.
; termini.
Quar Et per hoc patet, quare Christus Ad aliud potest dici, quod est
Cliristus
^^^
dicitur genitus temporaliter, et non homo creatus, ita quod Xj creatus
genilus,
"crcSusT
quia fjenerari denominat
ci'eatura, distraliatur ibi >
per hoc, quod est
naturam, et mediante natura natum homo, ut dicatur creatus homo et ;
est denominare suppositum crea- ; tunc non sequitur, ergo est crea-
tura nata est denominare utrumque tura, sed est fallacia secundum quid,
propria denominatione, et ita neu- et simpliciter ; sicut hic, Socrates
trum est ibi ratio qua respectu alte- factus est albus, ergo est factus.
rius, Aliter potest dici quod divisio est Ch
13. Ad argumenta est
(g). Ad primum, insufficiens, quia licet quodcumque ergo
1
Ad arg. 1
Quare dico quod illud quod natum est unum dividatur in se per alterum
crea
incr
Christus
diciturcre denominare suppositum ratione na- istorum, non tamen quod in se non
1?eatl.ra°'?^"^*^' P^^^^^^
îî dc istO SUppOsitO, implicat duo, scilicet naturam et
puta vivere, intelligere, comedere. suppositum, quia ratione naturce
elc. sed creatura non est tale deno- repugnat sibi unum, ratione suppo-
minativum. Exemplum, homo se- sili repugnat sibi aliud.
cundum caput dicitur crispus, non Ad aliud dico, quod qusecumque
tamen secundum caputdicifur trian- quidditas in abstracto pertinens ad A
gulatus vel rotundus, quia Ghr
primum quodcumque genus, habet creatu- est
denominativum natum denomi- est ram pro superiori denominalive, sed
est c
nare partem, et per illam totum ;

sicut et hoc quod est esse eflectum ra.
;
Chi
secundum vero non; ita esse crea- sed non omne concretum, cujus- quai
va
torem natum est denominare natu- cumque generis habet creatum pro
ram et suppositum ratione natura?, superiori, sed tantum illud concre-
non sic creatura. tum, cujus priuium esse est esse
Aliter potest dici secundum pri- illius denoininativi, id est, cujus
mam rationem positam ad qua^stio- prirnum esse est creatum sed esse ;
nem, quod creator non dicit aliquid primuni Christi non est creatum,
repugnans natura vel huic suppo- nec primum totale, nec primum
sito, sicut crealuia; creare enim partiale, sicut esse creatura non est
est dare esse prima causalilate post superius ad esse album, ut propter
non esse, hocChristo non repugnat ;
hoc dicatur Socrates est creatura.
:
creari est accipere e6'.S'<? primum a quia albedo est creatura, sed ex alia
priino efficiente post non esse, hoc ralione priori. Unde licet de albe-
Christo repugnat. dine dicatur creatura, non lamen de
; ?
albo, si albiiin non est esse piiinuni in quo tamen non acquiritur primum
illiiis, do qiio dicitiir. C6se \)osl ?wn esse, patet; nam materia
Ad alind patol. ({iiod dicitiir pMii- vere dicitur mntari quando acquiritur
tiis et conce|)tus, quia ista nata in ea, puta Ibrma ignis post ?2on esse
suiit dononiiuaro toluni ralione na- ipsins forma3, et tamen materia non
lurio, ita quod respectu istoruin dieitur acquiri post ?ion esse. Sic simi-
natura est ut qiio ivspectu totius liter erit de creatione, quod aliquid
nou sic autein respectu luijus pra^- vere dicitur creari, in quo acqairitur
dicali, quod est esse crealnra opor- ;
aliqnod esse post /io?i esse, licet istud
tet eniiu quod propria denoinina- aequisitum non sit primum me ejus.
tione diceretur tle supposilo, alia ab Ilespondet negando similitudinem
illa, (jua dicitur de nalura, aut sal- de mutatione et creatione, quia crea?i
^^^ ^^^.^^_
lein coinpeleret supposito ratione necessario importat, vel primum e55C tusnon po-
.
tesldeno-
totale vel primum esse partiale imme- minari
priini esse ejus.
diate acquiri post
... ?io?i
•
esse; sicut
. .•
etiam
creatura
COMMENTARIUS. creari non tantum dicit respectum ad

efficiens, sed specialiter dicit res-
(e) Coiitra i^tam rationem. Hio Doctor pectum ad primum etticiens, ita quod
inton(Jit probare quod Christus dica- Hoet ignis sit causatus ab alio igne et
10
IS tur creatura, palet, quia natura huma- a primo efficiente, tamen tantum re-
:r
a. na in Christo, cum sit terminus'crea- spectu primi efficientis dicitur crea-
tionis, saltem generaliter dictoe, est tura, et respectu ignis causantis dici-
verecreatura ; ergoChristus includens tur genitusvel causatus, etnullo modo
talemnaturam estcrpatura. Sidicatur, creatura ; sic etiam creari non tantum
quod quamvisnatura humanain Chri- dicit mutari secundum esse, sed dicit
sto sit verecreatura,quiadicitprimum sic mutari, videlicet mutari vel secun-
esse totale acquiri post ?ion esse, non dum primum e^se totale vel secundum
tamen sequitur quod Christus sit crea- primum esse partiale post ?io?i esse.
tura, quia primum

nec esse totale Unde non sequitur, Christus est geni-
Christi, nec primum csse parliale actus ratione naturee humanae, ergo est
quiritur pos,[ ?ion esse. De totali patet, creatus, quia generari bene ponit ali-
qiiia non est ibi aliquod csse totale re- quod esse simpliciter acquiri post ?io?i
sultans ex natura divina et humana, me, et sic Christus includit naturam
ut supra patuit. De partiali etiam pa- humanam genitam, et vere dicitur
tet, quia tale fuit ab cCterno, modo es- genitus, non tamen dicitur creatus,
se creaturam dicit, vel primum esse quia Christum creari est ponere pri-
totale vel primum esse partiale acquiri mum esse totale Christi, quod nullum
post ?io?i esse. est, vel primum csse partiale ejus ac-
Contra hanc responsionem instat quiri post ?io?i esse. Nec similiter se-
Doctor, quia creatio non magis ponit quitur in aliisgratia formie, puta ignis
primum esse, vel partiale vel totale est genitus ; ergo ignis est creatura
acquiri \)0^\,?ion essc, quam alia) mu- vel creatus, licet sequatur gratia ma-
tationes, ita quod vere aliquid dicitur teria:', quia primum esse ignis totale
mutari secundum aliquode55e novum, imme(Jiate acquiritur post non esse.

Sed si nec primum esse ignis totale, dici de subjecto et accidente, non de-
nec primum ipsius partiale acquirere- nominat formaliter subjectum per ac-
iu V \)osi ?i.on me, sed diceretur geni- cidens, ita quod subjectum dicatur
tus secundum aliquod esse pnrtiale, unum praecise raLione accidentis exis-
non tamen primum partiale diceretur tenlis in eo, imo subjectum erit unum
vere genitus, sed nullo modo creatus. propria unitate, sicut et accidens exis-
8.
Secundo principaliter instat, pro- tens in eo, puta una albedo numero
bando quod Ghristus vere dicatur crea- erit prseciseuna unitate sibi propria,
tura, quia Ghristus vere dicitur mor- et hoc patet non enim dicitur Socra-
;
tuus, et mortuus dicit privationem esse, tes unus unitate albedinis, ita quod si
et privationem primi esse ;
patet, quia albedo sit una, et Socrates eril, unus,
non magis unum oppositum, scilicet et si albedines plures, et Socrates
vivere "ômi acquisitionem primi esse plures, quia Socratesest tantum unus,
quam aliud, scilicet mori privationem quia ergo imiim natum est dici tam
primi esse. de albedine quam de Socrate, ideo So-
Respoudet Doctor quod mortuum crates non dicetur unus unitate albe-
non privat primum esse Christi totale, dinis, et hoc loquendo de unitate sim-
quia nullum fuit,npc primumpartiale, pliciter, quia de uno secundum quid
quia illud est seternum sed privat esse
; potest dici unus secundum albedinem.
simpliciter, quodestvivere,quiaprivat In proposito ergo, quia creatura ita
me totale hominis resultans ex ani- nata estdenominare suppositum, sicut
ma et corpore, sicut etiam generari et nalurara, ideo suppositum non di-
dicit acquisitionem esse simpliciter, cetur creatura, quia natura humana
sed non necessario primi esse. Unde existens in eo vere denominatur crea-
vere concediliir Christus mortuus, sicut tura. Et per hoc patet quare Christus
genitus temporaliter, quia Christum es- dicitur genitus temporaliter, non et
se genitum, non dicit acquisitionem creatura, quia generari denominatna-
primi esse Christi, sive partialis, sive turam, et mediante natura natum est
totalis ; sic similiteresse mortuum non denominare suppositum creatura ve- ;
dicit privationem primi esse Ghristi, ro nata est denominare utrumque pro-
nec totalis, nec partialis : Non tamen pria denominatione, et sic patet ista
conceditur, Christus annihilalus, sicut secunda ratio, prima tamen est evi-
nec creatus, quia sicut creari dicit ac- dentior.
quisitionem primi esse, vel partialis Ad argumenfa. Doctor arguit
(g) j(]
vel totalis post 7ion esse, ita annihilari primo, probando Christum esse crea-
dicit privationem primi me totalis vel turam, quia proprietates naturse hu-
partialis. manse dicuntur de Christo, ut patet
9^ i^) Ad istamco?2c(usio?iem.}ltc\)ocior per Damascenum fib. 3. cap. 4. sed
Chrishis innuit aliam rationem, quarc Ghristus creatura est proprietas naturcC huma-
non potest t i j • •
denninina- ^^0" potest denominari crcatura, et di- nss, sicut creator est proprietas natu-
1
ciea u-
j,j[.
q^jQ^ ^^^^^ dc/iominalivum,
quod ra) divinic ;
sicutergo ista concedilur:
natum cst denominare generaliter mul- Christus est creatura, ila et isla vide-
ta, etc. neque denominat subjeclum per Chri
tur concedenda: Christus cst creatura.
accidens, sicut unum, quod est natum Respondet quod creatura nata est creatu
denominare natiiram et siippositum sic, Ghristus habet naturam huma-

propria denominatione, ideo non con- nam, ergo est creatura. Syllogismus
ceditur Christum esse creaturam, ut est in quatuor terminis, quia medium,
supra patuit. Kt cum dicitur, quod scilicet natuni huniana accipitur in
proprietates natura^ denominantChris- majori in abstracto, et in minori in
tum, dicit quod verum est de illis concreto.

proprielatibus, qua^ natiu sunt deno- Ad tertium respondet dupliciter. Pri- Quomodo
l.liristus
mo
.
mmare suppositum tantum ratione concedendo istam, quod Ghristus sit homo,
iliius naturic,sicut videre temporaliter, est homo creatus, ut ly creatus distra-
comedere et hujusmodi,
intelligere, hitur per ly /io/?2(9, utdicatursic : Chris-
quee tantum denominant supposilum tus est creatus homo, sicuteliam dici-
divinum ratione naturee humana}, si- tur: (Miristus est factus homo, non ta-
cul etiara homo secundum caput dici- men ultra sequitur ; ergo Ghristus est
tur crispus, non tamen secundum ca- creatus vel creatura, quia in primo
put dicitur triangulatus et rotundus, casu crâr/distrahitur per /iO/?Z2>«<?/?z, et
quia triangulatio et rotunditas nata sic pracise stat pro homine creato, et
sunt denominare tam caput quam in secundo casu stat absolute, et tunc
hominem, non unum per aliud, sed
et dicit primum esse Ghristi, vel totale
crispitudo nata est tantum denomina- vel partiale acquiri post non esse.
re hominem ratione capitis, cui tan- Secundo respondet, quod dimsio esl j.-j
tum mest. insufficiens, quia licet quodcumque

Secundo principaliter arguit, quia tmuni, eic. Vult dicere, quod accepta
homo praidicatur de Christo, tunc sola natura humana, alterum istorum
quaero,quod esse prffidicat ? aut esse verificatur de ea,scilicetquod estcrea-
creatum aut increatum. Si primo, ha- ta vel increata ; et similiter accopta
betur intentum. Si secundo, ergo ho- sola natura divina, vel solo supposito
mo erit formaliter Deus. divino, conceditur quod est creatum,
Respondet concedendo quod homo vel increatum ; sed accipiendo Ghris-
pptedicat aliquod esse de Ghristo, et tum, qui simul implicat suppositum
illud esse est vere quod creatum, ita divinum naturam humanam, ratio-
et
homoestverecreatura. Scd postea non ne naturae humanee repugnat Christo

sequitur, ergo creatura pradicatur de esse increatum, quia repugnat natu-
Ghristo tum quia creatura nata est
; rge humana;, et ratione suppositi divi-
denominare tam hominem quam sup- ni repugnatChristo essecreatum, quia
positum tum etiam quia creatura di-
; repugnat supposito divino esse post
cit primum esse, vel totale vel partia- ?io?i esse.
le, ideo creatura non pra^dicatur de Quarto arguit Doctor, de quo prajdi-
Christo. Et quod dicit in Httera : Si catur inferius, de eodem pra^dicatur
enim mediumaccipitur inynajoriinabs- superius, sive sit superius essentiale
tracto et in minori dicatur de Christo in in eodem genere, sive communis extra
concreto, erunt quatuor termini^ sic ar- genus, sicut de quo dicitur ignis, de
guendo : natura liumana est creaturn, eodem dicitur corpus, quod est supe-
ista est vera ; Cliristus est natura hu- rius in eodem genere substantite, et
mana, ista est falsa. Si vero accipiatur creatura, qua) est superius commune
aliis generibus ; ergo de quo praedica- creatura\ oporteret enim qnod propria
turhomo, prsedicatur etiam creatura; denominatione dicerelurde supposito
sed homo prsedicatur de Christo, ergo alia ab illa, qua dicitur de natura, aut
etcreatura. saltem compeleret supposito ratione
j^g
llespondet Doctor, concedendo quod primi meejus, vel totalis vel partialis,
omnisquidditas in abstracto pertinens quod tamen sibi non competit, ut su-

quodcumque genus, habet creatu-
ad pra patuit.
ram pro superiori denominative, sicut
et hocquodest esse effectum, et sic ista
nTT/fr^TFn TI
est vera ; Nalura himiana est creatura,
ei dicli de?iomi?iatwe, quia non prsedi- Utrum Christus, seamdum quod homo,
catur in qrdd de ipsa, cum esse crea- sit creatura ?
turam dicat tanlum respectum ad

imum
nrimum efliciens nnn p^^p\mm9. D- Thom. 3.p. g. 16. «rMO. {u6i Cajet. Suar.)
pr eincienb, p\
ei aa non
i\d esse imme-
^^ ,^.^ ^ ^. art. 1. D. Bonav. art. 2. q. i. Ri-
diate praecedens, ut supra patuit;non chard. art. 2. qu/rst. 1. Durand. q. i. Gabr.
. q. i. Vasq. 3 p. d. 66. cap. 2. Bassol. d. 10.
tamen omne concretum cujuscumque
, ,
q, i. art. 2. Rubion. ibiart. 2.
generis habet creatum pro superiori,

sed tantum illud concretum, cujus Secundo quaeritur, utrum Chris-
primum esse est esse iilius denomina- tus, secundum quod homo, sit crea- Ai-gu
ti, id est, cujus primum me est creatura ?Quod sic videtur, quia se-
tum, sive cujus primum essewel totale cundum quod homo, estaliquid non
vel partiale acquiritur post )io?i esse ; increatum, quia tunc homo praedi-
primum
sed in proposito esse Ghristi caret idem de Christo, quod Deus,
non est creatum, nec primum totale, quod est falsum ; ergo prsedicat ali-
quia nullum est, nec primum partia- quid creatum ; ergo est creatura.
le, quia illud est aeternum, sicut esse Preelerea 5. Physic. quod conve- p^^„^
*®^^-
creatura non est superius ad esse al- nit toli secundum partem, dicitur
bum, ut propter hoc dicatur : Socra- de toto, sicut homo sanatur, quia
tes est creatura, quiaalbedo estcreatu- thorax sanatur ; ergo cum naturae
ra, sed ex illa unde li-
ratione priori ; humancC conveniat esse creaturam,
cet de albedine dicatur creatura, non hoc dicetur de Christo, et maxime
tamen de albo, si album non est pri- cum determinatione iliius naturse ;
mum m^ totale vel partiale illius, de ergo simpliciter dicetur quod Chris-
quo dicitur. tusest crealura secundum quod ho-
christus
Ad ultimum respondet concedendo mo, sicut simpliciter verum est dice-
pni- quod
ost sit genitus et conceptus, quia re quod homo sanatur secundum
i
tus, et con- .
' *
ceptus. ista nata sunt denominare totum ra- thoracem.

tione naturee genita? et conceptse, ita Contra, si secundum quod homo
quod respectu istorum natura est ut est creatura, ergo secunduni quod Rat
quo respectu totius, ita quod esse ge- isle liomo, quia non est alius ho- '^"
nitum vel conceptum temporaliter, mo, quam iste homo sed si secun- ;
prsecise denominat Ghristum ratione dum quod isle liomo est creatura,
naturee assumpltfi, sed non sic res- iste homo est creatura. Probalio
pectu hujus praedicati, quod est esse consequenlia^, quia de eo quod se-
:
DIST. XI. QUiESTIO II. 427
qiiilur rediiplicationein, ahsolule non repugnantiam eorum, non

tolHl Redupiica-
j)<)test enuntiaii praMlicatuin, sieiil loliil ralionem talsitatis illius. Ue- riucat, pt-o-
1 • ,
• •
. positionem
secundum (luplicalio aulem proprie sumpta
I ,
si hoino, qiiod coloratus qufp aiias

non esset
videtur, coloratum videtur ; erô si noii diminuit alteruni exlremum, vera.
secundum quod isle lioino est crea- (|iiia est determinalio extrcmi ad
tura, vere iste hoino est creatura. extremum ; ergo ij)sa non verificat
Consequens est falsuin, quia secun- ali({uam propositionem, quci3 sine
duin Dainascenuni 50. cap. hte reduplicatione fuilfalsa; tamen si
s.ei i- puer creacit sU'l/as ; erô est crea- addatur alteri extreino, ut pra^dica-
tor, et ita non est creatura. to, aliquid distrahens ipsum, utdis-
PicTterea, si (^hristus secundum tiaclum non repugnel alteri extre-
qiiod hoino, est creatura, iîlur 1110, sicut prius repugnavit non
siiiq)liciter est crealura. Consequens distractum, potest propositio cum
est falsum ex prcTcedenti qikTStio- tali determinatione distrahente esse
ne. Prohalio consequentio), quia vera, et non sine ea ; sicut si alhum
quod enunlialur de supposito cum simpliciter repugnet /Ethiopi, et
reduplicatione speciei, enuntiatur propter hoc erit ha3C propositio fal-
de eodem simpliciter sicut ; si Petj'us sa : yEt/iiops est a/bus, et ha^c :
est inquanlum liomo, ergo Petrus .-Etliiopsinquantum Jiomo est a/bus,

est simpliciter, ita in proposito, addito tamen eo, quod est secundum
igitur, etc. dentes ad pra^dicatum, per quod
distrahitur ipsum pra^dicatum, et
SCHOLIUM. toUitur repugnantia ejus ad subjec-
tum, propositio est vera, quae lamen
secundum quod homo reduplica-
Cliristus
sine additione non fuit vera.
tive, non est creatura, bene tamen si sumatur,
ly secundum quod Aomo distraclive, et luncsen-

xVd propositum, si secundum quod 4.
sus est, spcundura humauitatem esse creatu- liomo accipiatur proprie reduplica-
ram, ad modum liujus : .Ethiops secundum tive, neutrum eorum distrahitur, et
quod habet dentes, est albus, reduplicative est ita non tollitur repugnantia, si qua
falsa, distraclive non. Vide Doct. supra d. 6.
est, et ita non magis est isla vera
quaest. 2. et super primum Prior. q. 35. ubi ex-
CJiristus secundum quod /lomo est
plicat reduplicationem etdislractionem, dequo
Leuchet. et Tarlaret. hic. Adde, incipere, esse creatura, quam ista : C/iristus est
superius ad esse genilum et creatum et con- creatura, quia utrobique manet ea-
ceplum, et sic licet detur quod Christus ince- dem ratiofalsitatis. Sed si addatur
perit, et habetur ex August. tract. lOo. in Joan.
ista detenninatio secundum quod
antequam mundm ficret, nec nos eramus, nec ipse
/lomo alteri extremo, puta pra^dica-
mediator Christus, Nazian. oratione 3i). num.
72. ail Chrislum esse factum, et Leo serm. .3.
lo, ut distrahat ipsum respectu sub-
Pentecost. cap. 2 dicit esse teraporalom, non jecli, tolleretur illa repugnantia
inde habelur quod esf creatura. prcTdicati jam distracli ad subjec-
tum, qucie fuit pniMlicati simpliciter
Ilespondeo (a), qiiando propositio sumpti ad subjectum. Ihccergo pro-
affirmaliva est falsa ex repugnantia posilio, accipiendo ly secundum
iia de exlreinorum, (|uacumque determina- quod pro])riG, ut est nota inlhTrenticO
)ne.'^^ tione vel reduplicalione addita, quae reduplicationis prnedicali, falsa est.
SecLindum autem quod speciflcat quia nominat rationale esse causam

Per hoc
solvuntur pra-cisam ad ho-
sive distraliit ipsum praedicatum, ut irihrjerentise risibilis
auctorita-
tes positae
nolet creationem secundum quid, minem. Dieit ergo Doctor quod talis
qn.nestionis
priEceden- sic quamvis tamcn
potest concedi, reduplicatio nunquam facit proposi-
iis pro sen-
tentia sit impropria, et exponenda per is- tionem esse veram, quee prius fuit
Varronis.
tam ChrisUis secundiim humanita-
:
falsa ex terminis ;
patet, hsec enim est
teyn est creatura. Exemplum [lujus falsa : /yomoe^/ m^«62Y?5, quia termini
patet in illo exemplo de ^lhiope repugnant ad invicem, et heec simili-
comparato ad albedinem, quia sicut ter erit falsa Homo inquantum rntio-
:
ista est falsa : A^tJiiops est albus^ nalis est rudibilis. \n proposiio auiem,
ita ista : A^tliiops secundum quod quia haec est simpliciter falsa : ChiHs-
liabens dentes est atbus, secundum tus estcreatura, quia isti termini re-
quod propositio est proprie redupli- pugnant, ut supra patuit, quia Chris-
cativa ; tamen est vera
ista : tum esse creaturam dicit primum esse
JEttiiops estalbus secundum dentes, Christi, vel totale vel partiale imme-
et hoc, secundum quodhabens den- diate acquiri post non esse, ut supra
tes, si istud secundum quod distra- patuit ; ergo heec similiter erit falsa
hat pi'a3dicatum, tamen sic non est Christus secundum qiiod homo est crea-
propria. tura, quia creatura simpliciter repu-

gnat Christo ; ergo per quemcumque ^^^{^
COMMENTARIUS. terminum reduplicatum, hoc '^ preedi-
^ ^^,5^H?
Chris
catum creatura non fit' non repu-
1.
(a) Respondeo. Nota, quod redupli- gnans.
Quidnara
denotat re-
catio proprie sumpta nominat termi- tamen redupHcatio addatur prae-
Si 2.
duphcatio
proprie
num reduplicatum esse causam prsecise uni extremo non in ordine ad
sumpta. cisam inhgerentiee pra^dicati ad sub- aUud, sicut quando stat tantum spe-
jectum, utcum dico : Homo inciuantum cificative, ita quod tantum distrahat
rationalis est risibilis, notatur quod ra- extremum, sciUcet praedicatum, ut

tionale (qui est terminus reduplicatus) extremum distractum non repugnet
sit causa prscisa quod risibile insit alteri extremo, sicut prius repugnavit
homini. Nota etiam, quod redupUca- non distractum, potest propositio cum
tio proprie sumpta non est prsecise de- tali determinatione distrahente esse
terminatio unius extremi absolute vera, et non sine ea. Exemplum, haec
sumpti, (sicut cum dico, homo albus est simpliciter falsa : J^lhiops est al-
currit velociter, ly albus preecise de- bus, et simiHter hffic : ^thiops inquan-
terminat hominem non in ordine ad tum homo est albus, accipiendo ly 2/2-
aliud, quia facit stare hominem tan- quantum reduplicative, quia tunc de-
tum pro homine albo) sed est determi- terminat liominem in ordinead album,
natio unius extremi se tenenlis ex et tamen heec est vera .^M/o;?^ 55/ «/- :
parte subjecti iu ordine ad aliud ex- bus secundum dentes, ita quod ly A-e-
tremum se tenens ex parte prffidicati, cwidum dentes pracise se tenet ex par-
ut cum dico : homo inquantum ratio- te albi, et facil stare ly album secun-
naUs, est risibiUs, ly inquantum deter- dum quid, hoc ergo pra^dicatum album
minat rationale in ordine ad risibile, absolute sumptum repugnat .Ethiopi,
DIST. XI. QU^STIO II, 429
tamon ut distractura et specificatum Vel dici potost qiiod est aliqiiid

per secundum dentes, fit non repu- increatiiin, qiiia aliquid non ibi stat
^nans. Sic in proposito lia^c potest tantiini pro natiira, sed pio denoiiii-
concedi : Christus est creatura secuii- nalo iiliiis, scilicet natura^ ; illud
dumquod /iomo, ita quod crealura non aulcm aliquid potest dici increatuiii
accipialur i?impli(Mter, sicut accipi- ralione supposili, qiiod denoinina-
tur quando dicitur Christusest crea- : tur a natura ; nec sequitur qucjd
tura, sed tantum secundum quid, sive ideni prccdicaret lioino de Cliristo,
ut creatura distrahitur per X^ secun- qiiod Deus, quia, ut Deus, praedica-
dum (juod homo, et sic ly secundum ret de ipso Christo esse increatuin
q uod homo prrocise se ienei ex parle per se et essentialiter, liomo auteni
pr^dicati, quia ut sic, distrahit et tantum denominative.
determinat creaturam. Addit tamen, (c) Ad aliud dico quod si opposita 6.
quod haec est impropria : Christus se- possunt inesse secundum diversas Ad 2.
cundumquod homo est creatura, ut ly partes, neutruin denominat totum ^"Saîn^'

secundum specificative, ^""''^^^"^-
qiiod stat et ex vi sermonis, '
sed utraque
1
est
duin diver-
mdum debet sic exponi : Christus secundum falsa,' sicut patet

i
de scuto, cuius ^'^'^ pa'"^^^
.
rieuti-iiin
janita-
ra tst
humanitatem est creatura, ila quod
^ ' una medietas est alba, et alia medio- deno.ninat
totum.
atuia.
]y secundum hiimawtatem se teneat ex fas est nigra falsum est enim
parte praedicati ipsum determinando enuntiare sive album sive nigrum
et distrahendo, et clarius exponetur simpliciter. Nec Philosophus 5.
dicendo sic :Christus est creatura se- PJijjsicor. curavit de Logica, sed de
cundum humanitatem. ipsa realitate, secundum quod ali-
quid dicitur tripliciter moveri,

SCHOLIUM. quando aliquod pra^dicatum natum
est inesse toti per aliquam partem,
Ad secundum, bene explicat quando ralione quia scilicet sibi praicise inest ;
parlis denominatur lotuni, et quomodo op[)0-

tunc ex quod denominat par-
lioc
sita, quaj insunt secundum partes, non deno-
tem, sequitur qiiod donominat to-
minant totum ; declarat rem exemplo. Vide
euni qu.TBst. 45. Elench. ubi ex professo tractat tum, quia denominat ipsuin, sicut
de istis. Leuch. Tartaret. et Pitigianis hic. natum est ipsum denominare, quem-
admodum visio nata est inesse
Ad argumenta. (b) Ad primum animali secunduin oculos,
prfficise
o.
ar?. 1 principale concedendo quod
dico et ideo si secundum illos insit, de
est aliquid, et potost concedi quod virtute sermonis inest loti.
est aliquid creatum secundum qiiod Ita si sanari natum est proecise
hoino, quia tunc distrahitur pra^di- vel principaliter inesse homini se-
catum per ly secundum fjuod liomo, cundum thoracem, hoc est secun-
sicut .Ethiops est albus secundum duin cor, qiiod intolligo per thora-
denles; sod tunc non sequitur siin- cem, potost sic dici animal sanuin
j)Iirilor, ergo (^hristus ost croatura, sim})Iiciter, quia thorax est sanus.
sicut noc alibi, ergo est albus, sod Si tamen sociimium aliain partom
est fallacia secunduin quid et sim- natum inesse lioc,
ffique sit ot oppo-
pliciter. situm secundum quod denominat

lianc partem, non dicitur simplici- tiira, et arguit sic primo : Christus
ter animal sanum, quia tunc duo secundum qnod homo est aliquid, aut
opposita possunt simul enuntiari de creatum aut increatum non increa- ;
eodom. tum, quia tunc homo diceret esse in-

Ita ad propositum dico quod si creatum, quod est esse Dei ergo dicit ;
crealura non est nala enuntiari de aliquid creatum, ergo secundumquod

toto ratione partis, nisi forte illius homo est creatura.
partis, a qua totum habet esse pri- Respondet, quod ly secundum quocl^
mum, vel ratione tolalis esse totius, si accipiatur reduplicative, propositio

et humanitas vel natura humana in est falsa, ut supra patuit. Si vero spe-
Christo non sit primum esse Christi, cificative, ita quod ly secundum quod
nec esse totale ejus, non potest de homo, specificet pra^dicatum, determi-
Christo ratione naturae creatae nando et distrahendo ipsum, ut supra
enunliari quod est creatura,
hoc, dixi, propositio potest concedi. Et si
neque simpliciter, neque cum re- inferatur, Ghristus secundum quod

duplicatione. homo, accipiendo ly secundum quod
7. Et si objiciatur (d) quod duo op- specificative, est creatura; ergo Chris-
Contradic-
loria non
posita conceduntur esse vera de tus est simpliciter creatura, est falla-
dicuntui'
Christo sicut mortale et immortale, cia secundum quid ad simpliciter, si-
deChristo.
passibile et impassibile ; ergo crea- cut etiam hic : Êthiops est albus se-
tor et creatura. cundum dentes ; ergo est albus sim-

Dicoquod contradictoria nun- pliciter.
Chiist
quam conceduntur esse vera de Dat etiam aliam responsinnem, ^
di-
secund
Ghristo, sicut nec de quocumque cens quod Christus, secundum quod quodho
,. . , .
est aliq
alio, quia etsi ratione duarum natu- homo, est aliquid mcreatum, quia, it t incveaXv.
rarum oppositse proprietates affir- Deus, praedicaret de ipso Christo esse
mativa? dicantur de toto, quiasuffi- increatum per se et essentialiter, quia

cit ad hoc quod utraque affirinaliva Deus prsedicat naturamdivinam, quee
habeat aliquam causam veritatis, est increata, de supposito divino per
secundum quam possit inesse sub- se et essentialiter, quia est de essentia
tamen negativge illarum affir-

jecto, homo autem tantum
suppositi divini,
mativarum simul eidem inesse sim- denominative, quia Christus ut homo

pliciter, est impossibile, et ita praedicat tantum esse increatum de-
contradictoria nunquam sunt simul nominative, quia esse increatum sup-
vera, imo sicut est passibilis et positi divini, pro quo stat, Christus,
itnpassibilis, ita falsum est ipsum tantum denominative convenit ho-
non esse passibilem, et similiter mini, et denominatione extrinseca.
ipsum non esse impassibilem. Secundo arguit sic Doctor, quod
convenit toti secundum partes dicitur
COMMENTARIUS. de toto, sicut homo sanatur, quia tho-
rax sanatur, ut patet 5. Physic. text.
3. (b) Ad argumenta. Doctor primo com. 5. ergo cum natura? humanse

arguit probando istam esse veram : conveniat esse creaturam ; sicut ergo
Christus secundum quod homo est crea- simpliciter est verura dicere quod
DIST. XI. QU/ESTIO II. 431
homo sanatur secundum thorarem, inesse sanum et oppositum, scilicet
quia thorax sanatur, ita videtur esse a'grum, tunc secundum quod sanuni
verum simpliriler quod Ghristus, se- denominat hanc parlem, non
pra^cisc
cundnm quod homo sit crealura. dicitur simpliciter animal sanum,
(c) Ad aliidl dico. Hespondet, quod quia secundum aliam parlem potest
qiiando opposita possunt uiesse secun- esse a^grum, et si tunc diceretur sim-
dum diversas partes, eic. Nec Philoso- pliciter sanum secundum unam par-
phus quinlo Physicoruni Curavit de •
tem, et simpliciter aegrum secundum
Logica, etc. ubi vult, quod aliquid di- aliam, duo opposita simpliciter dice-
citur transmutari, sive moveri secun- rentur de eodem.//« ad propositum dico
Nota.
dum accidens, sicut dicimus quod quod si creatura non est nata enuntiari
rausicus currit, quia accidit ei, qui est de totoratione partis, etc. Vult dicere
rausicus, ut currat. Secundo, aliquid quod ex quo creatura, quee enuntia-
dicitur transmutari sive raoveri, quia turde aliquo subjecto, non enuntiatur
pars ejus transmulatur sive movetur, de tali subjecto, nisivel ratione totius
sicut dicimus quod corpus sanatur, subjecti, quod simpliciter accipit me
quia oculus aut thorax sanatur. immediate post non csse, vel ratione
Tertio, dicitur aliquid moveri, sive priraai partis subjecti, qua^ accipit
transmutari, non per accidens, neque esse post no?2 esse ; cum ergo hoc sub-
per partem, sed quia ipsum in se pri- jectum, scilicet Christus non accipiat
rao movetur, et hoc est proprie moveri ^^'.9^ post ;2o;2me ratione totalis esse,
per se ; in isto ergo textu Philosophus cum nullum tale sit in Christo, ut su-
noncuravit de sermone Logico, sed de pra patuit, nec ratione primi esse in
ista realitate. Dicit ergo ibi, quod Christo, quia istud est aeternum, ideo
quando aliquod praedicatum natum creatura nec sirapli(uter, nec cura re-
est inesse toti per aliquam partem, diiplicatione proprie surapta potest
quia scilicet pra^cise inest illi parti, enuntiari de Christo.
tunc ex hoc quod denominat partem, (d) Et si objiciatur, etc. Respondet
sequitur quod denominat totum, quia Doctor quod contradictoria non sunt
denominat ipsum, natum est ip-
sicut simpliciter concedenda de Ghristo, sic
sum denominare, quia non est natum quod dicatur, Christus est passibilis,
denominare totum, nisi per partera, Ghristus non est passibilis ; conceditur
sicut visio nata est inesse animaii pra?- tamen quod sit passibilis secundum
cise secundum oculos ; et ideo si se- naturam humanam, et irapassibilis
cundum illos insitde virtute sermonis secundum naturam divinam, sicut
inesttoti, ita si sanari nalum est prae- etiam conceditur, si idem corpus si-
cise vel principaiiter inesse homini se- mul esset in pluribus locis quod in
cundum thoracem, hoc est secundum uno loco raovetur, ergo raovetur abso-
cor, quod inlelligo per thoracem (licet lute, et in alio loco quiescit ; ergo
^!]^^ Commentator in translatione Arabica quiescit absolute, et sic simul raovc-
^ ptô accipiat ihoraceni pro pectore) potest tur et quie'""cit, quia pr^cdicata affir-
sic dici animal sanum simpliciter, mativa sirapliciter sumpta sequuntur
quia Ihorax est sanus tamen se- ; sic ex seipsis sumptis cum determiuntio-
eundum aliam partera ffique sit natum ne non minuente ; sicut cum dico,
quiescit in isto loco, qui est determi- ponit prsecise pro natura humana
natio non diminuens, ergo quiescit ;
singulari assumpta, sed pro supposito
et tamen ultra non sequitur, igitur divino, quod dicitur hic homo. Se-
quiescit et non quiescit, vel movetur cunda ratio est clara ex dictis in cor-
et non movetur. Sed est ibi fallacia pore qua3stionis.

ad simpiiciter, qiiia
n?n1nfert secimdtim
qiiid
non move- qnjescere non infert non moveri ab-
^
nabsolute. •i, i
•
QU^STIO 111.
solute, sed tantum cum illa determi-
.
natione, et ideo non sequitur, nisi quia JJtrum Christiis inceperit esse ?
hoc movetur in hoc ubi, et non mo-
vetur in isto iibi, et hoc patet a Doc- Divus Thomas 3. part. quxat. 16. art. 9. {ubi
qiixst. Cajet. Suar.) et 3. disp. 12. quaest. i. art. 1.

tore in secundo, distinctione 2.
Divus Bonaventura hic art. 2 qusest. i. Ri-
7. etin qimrto, distlnct. 10. qimst. 2. chardus art. 3. qusest. 1. Durand. qusest. 1.
Major qiiccst. i. Paludanus dist. 12. quaest.
Sic dico in propositoquod bene se-
unic. Vasquez 3. part. disp. 67.
quitur : Christus seeundum naturam
humanam est passibilis, ergo simpli- Tertio queerilur, utrum Christus 1
citer passibilis ; et secundum natu- inceperit esse ? Quod sic videtur, Arg
ram divinam est impassibilis, ergo quia Christus nominat supposi-

simpliciter impassibilis. Et ultranon tuinduarum naturarum secun-
sequitur, ergo est passibilis non et dum Damascenum cap. 49. {lib. 3.
passibilis. Sed est fallacia secimdum cap. 3.) sed suppositum duarum
^?/26/propter causam superius dictam. naturarum incepit esse ergo, etc. ;
Deinde Doctor facit duo argumenta Praeterea, quod incepit esse se- Arg,
ad oppositum, quibus probat quod isla cundum esse substanlia^, incepit
sit falsa: Christus secundum quod homo esse simpliciter, quia esse substan-
est creatiira. primo arguit sic

Et : si tia3 esl esse simpliciter ;
Chrislus
Ohristus, secundum quod homo est incepit esse secundum esse hu-
creatura, ergo Christus secundum manum, quod est esse substantiffi ;
quod iste homo est creatura. Patet igitur, elc.
consequenlia, quia Christus non est Pra3terea, quod generatur inci- Arg.
aliushomo quam iste homo. ,

pit esse simpliciler, quia secun- Text.
Tunc ultra, si Ghristus secundum dutn Aristotelem 5. Phtjsicor. ge-

quodiste homo est creatura, istehomo neralio est a 7ion esse ad esse
est creatura. Probatio consequentia), simpliciter ; Christus generabatur ;
quia de eo quod sequitur reduplicatio- igitur, etc.
nem, absolute potest enuntiari praedi- Pra?terea, Verbuin incepit esse Ar^;.
catum. Patet, quia si ista est vera : homo ; ergo Christus incepit esse.
homo secundum quod rationalis est risi- Probatio consequentiee, quia quau-
627/i, ista etiam erit vera r«^/o;M/e <?5^ : do de aliquo dicitur incipere de-
m/6z7e ; sed hoc est falsum quod iste terminalum per aliquod pradica-
homo sitcreatura, quia iste homo est tum, de illo tolo dicilur incipere,
creator, utpatetper Damascenumcff/?. sicut si Socrates incipit esse albus,
50. ergo non est creatura. Socrates albus incipit esse; ergo
Et adverte, quod istehomo non sup- similifer in proposito.
DIST. XI. QUiESTIO III. 433
op- Cuiitra, Juaii. 8. .l///6'(///(//// -l/^/Y/- partis? Videtur quod dc vi sermo-

a.
hahi fieretj eyo sum ; er^-o ab nis nun possit respcclu liujiis jira:;-
cTterno ; ergo non incepit esse. dicati subjectum ma^ns arctaii,
Ilem Damascenus cap. ^)0. [lib. ^5. quam respectu alterius praidicati,
cap. 4.) Ilomo ille fuit si/ie princi- quia quod ponitur in uno extrcmo,
pio: sed inceptio ponit princi- jion deterunnat illud, quod ponitur
piiiin ; ergo non inccpit esse. in altero extremo. Posset autem res-
pectu alterius prsedicati accipi se-
SCHOLILM. cundum rationem totalitatis succ,
uno sensu
sive secundum
rationem partis
Hanc Christus incipit esse, esse ve-
rara, et alio falsam ; et oxplicat utrumque sen- formalis ut sicut si albedo faceret
;
sum, resolvens ex vi sermonis simpliciter esse per se unum cum homine, esset
veram, quia suflicit aliquod csse simpliciter ha^c per se primo modo homo :
subjecti incipere, et non requiritur quod pri-

albus est coloratns, licet hoBC non
mum esse ejus incipiat. Similiter ista : hic
Jiomo est coloratus,
esset per se :
homo, ostenso Ctiristo, incepit esse, concedenda

^L est Vide scholiura ultiraum distinct., praiced.
quemadmodum ista est per se se-
^B qusesl 2. cundo modo onimal rationale est
:
risibile, licet ha^c non sit per

Hic sunt duo (a) consideranda :
se aliquo modo animal est risibile.
:
>D. unum ex parte subjecti; aliud ex Ita si Christus imponatur ad si Chriius

ir 1 1 • sifinificat
a
.^9. parte prtcdicati. l^x parte subjecti, candum Verjjum hominem
1
veibum
Bo- ''°'"'"'^"^
et
an totum ens per accidens possit sccundum Damascenum 49. cap incepit
esse.
'^•g' slare respectu hujus prccdicc^ti, ra- {lib. 3. cap. 3.) poterit de hoc sub-
1"^*'
tione suc'© totalitatis, an ratione jccto praedicari aliquid, vel ratione
partis f(jrmalis, an prcccise ratione totius, vel ratione partis alicujus;
partis principalis; sicut si Socra- sicut igitur si Christus secundum
tes albus dicatur incipere esse, humanitatem est mortuus, Christus
utrum subjectum possit accipi est mortuus, ita si secundum hu-
respectu j^rccdicati pro loto ente manitatem incepit esse, Christus
per accidens, an pro ipsa albe- incepit esse, ita quod si hoc
dine, ut scilicet totum dicatur iu- prcBdicatum possit vere enuntiari
cipere, quia albedo incipit esse de hoc subjecto, ratione illius
in toto, vel solum potest accipi partis subjecti, videlur quod sim-
pro ipso subjecto, de quo dicitur pliciter possit enuntiari de eo.
albedu. Restat ergo quod totum sit ex 3.
Kt qiiia bccc difficultas non vi- parte proedicati, utrum incipere
detur esse in subjecto respeclu esse dicat inceptionem sccundum
aliorum pnndicatorum, ideo (b) primum es.se ejus, de quo dicitur;
videtur esse difficullas ex ])arte vel secundum quodcumque esse
pr.Tdicati, an videlicet
inceptio simpHciter illius. Quia si primo
enuntiata pcr prccdicatum tale, si- iiiudu, isla proposilio est falsa, si-
gnificct ince|)tioncm totius raliono ciil cl illa : Christus creatur ; si se-

totalitatis sucC, vel ratione alterius cundo inodo, cum quodlibet esse
partis, et si ratione parlis, cujus subslantia', sit esse simplicilei", et
ToM. XTV. 28
Christus incepit esse secundum esse est, tamen potest supponere pro
liumanum, quod estesse substanticfi, illo, ut est suppositum in natura
Chrislus incepit esse simpliciter. humana, sicut Socrates albus sup-
Secundum magis videtur esse de ponit pro supposito substantifle,
virtute sermonis, quia sicut esse se- tamen ut in albedine existens.
cundum enuntiat esse simpliciter, Sancti tamen noluerunt concedere

et non ex vi sermonis, primum esse istam propositioncm propter haere-
illius, de quo dicitur, si subjectum licos, qui dixerunt Christum simpli-
habeat plura esse, sicut Chrislus, ita citer incipere quantum ad primum
et^;2cz/?ere determinatum per secun- esse, ponentes eum esse puram
dum esse, videtur dicere inceptio- creaturam sed incipere esse non
;
nem in esse simpliciter, non autem importat hoc, quod est creatura.
Resoiutio. i" (^sse primo illius subjecti. Sim- Argumenta patent, quia proce-
pliciterergo de vi sermonis posset dunt, secundum quod de Christo
concedi, quod Christus secundum ratione duarum naturarum, dicun-
quod importat hoc, quod est Ver- tur proprietates utriusque naturae,
bum homo, incepit esse, hoc est, et ita ratione naturee divinae et hu-
habet aliquod esse simpliciter, quod manffi, potuit simpliciter incipere
prius non habuit, licet illud non sit et non incipere esse.
primum esse Christi.
4. Hoc modo (c) etiam posset con- GOMMENTARIUS.
vide Di- êdi ista propositio : iste homo in-
vurn Bona- ^ ^
vent. cepit esse, de subjecto demonstrante (a) Hic stmt duo. Respondendo ad
suppositum non tamen nude, quia
; qugestionem prffimittit unum, scilicet
non in natura divina, sed ut in quod est hic difficultasuna est ex par-
natura humana verum est enuotiare te subjecti, alia est ex parte preedicali.
inceptionem simpliciter illius sub- Ex parte subjecti est difficultas, an
jecti, ita quod non debeat concedi, totum per accidens dicatur incipere
Filius Dei incepit esse, sicut Chris- esse, vel ratione suge totalitatis, vel
tus, vel iste homo incepit esse, quia ratione formge accidentalis, vel ra-
esse humanum est esse simpliciter tione partis principalis, sicut si di-
Christi, vel istius hominis, non au- catur, Socrates albus incipit esse, an
tem est esse Verbi simpliciter; quia hoc totum, scilicet Socrates albus, di-
licet de Verbo dicat esse simpliciter, catur incipere esse, an totum dicatur
quia esse substantise, non tamen est incipereesse tantum rationealbedinis,
esse simpliciter Verbi, quia respectu puta, quia albedo fit in Socrate, dici-
Verbi est esse quasi adventitium, tur, Socrates albus incipit esse, aut
et quasi esse accidentis respectu ratione partis principalis, sciiicet So-
subjecti ; non autem esl ita adventi- cratis, puta, quia Socrates fit sub al-
tium esse respectu Christi, vel res- bedine, ideo Socrates albus incipit es-
pectu istius hominis. se. Et addit quod quia haec estdifficul-
3. Et si quod iste homo non
dicas, tas,non est ex partealiorum Praidiiâ-
potest supponere nisi pro supposito mentorum, puta quod Socrates albus
naturse divinae, dico quod verum dicatur currere, non est, scilicet diffi-
DIST. XI. QU.ESTIO III. 133
cultas, an cursus verificetur de So- catum yerificari de aliquo subjecto, Qnomodo

crate albo, puta, vel ratione albedinis, et aliud ipsum determinare vel
est pr"rJicatum
vel ratione Socratis, vel ratione totius arctare, quia quod determinat subjec- '^'JectuJn.''
entis per accidens ; nam aliquando tum, se lenet pnccise a parte subjecti,
pricdicatum verificatur de toto per ut cum bomo albus, ly albus de-
dico,
accidens ratione formir, ut cum dico, terminat hominem ad standum pro
Socrates albus disgregat, quia disgre- homine albo et hoc modo nullum
;
gare inest priccise ratione albedinis. prtcdicatum determinat sul)jectum

Aliquando verificatur ratione partis arctando ipsum, et per consequens
principalioris, sive ratione subjecti nec incipitesse, nec aliud pra^dicatum
forma^, ut cum dico, Socrates albus de vi sermonis determinat vel arctat
currit; aliquando verificatur ratione subjectum,licetpossitverificaridesub-
totalitatis, ut cum dico, Socrates albus jecto ; si enim albedo faceret per se
est ens per accidens; sed comparan- unum cum homine, tunc hsec essetper
do totum per accidens ad hoc prsedi- se primo homo,modo albus est colora-
catum incipit esse, videtur difficultas, i\is,e\,s\Q. coloratwn verificaturde homi-

an incipere esse conveniat toti per ac- ne tantum ratione albedinis, et tamen
cidens, aut prsecise ratione forma?, non dicitur quod co/or«/^^mdeterminet
aut prsecise ratione totius, aut pra^cise vel coarctet subjectum. Similiter hffic
ratione partis principalis. est per se secundo modo, animal ratio-
Nota tamen quod hsec difficultas non 7iale est risihiie, ita quod ly risibile per
est de toto per se, quia hoc pra^dica- se secundomodo verificaturde anima-
inm incipit esse d.ev\.govesQvmoms,\e- li rationali ratione rationalitatis ; pa-
rificatur de toto per se ratione suse to- tet^ quia heec non essetper se secundo
talitatis ; ratio est, quia totum per se modo, animal est risibile ; licet ergo
dicit entitatem realem absolutam rea- rationate determinet animal ad stan-
liter aliam a qualibet sui parte, et per dum pro animali rationali, quia po-
consequens totum compositum pro. nitur a parte subjecti, ut determinatio
prie incipit esse ; totum vero per acci- subjecti, et risibile verificetur per se
dens non dicit aliquam entitatem rea- secundo modo de animali rationali,
lem aliam a partibus, scilicet subjecti non tamen dicitur istud determinare
et accidentis, ideo difficultas est de vel arctare.
toto per accidens. Et si dicaturquod subjectum dicitur -^-
(b) Ideo videtiir esse difficiiltas ex arctari per praedicatum, quia talia '^''J^^^'^-
"parte prpedicati, videlicet : An inceptio sunt subjecta, qualia permittunt eo-

enuntiata per hoc preedicatum incipit^ rum pra:'dicata.
sifinificet inceptionem totius ratione Dico quod vera est ista propositio Soiutio.
suic totalitatis, vel ratione alterius par- quantum ad suppositionem simplicem

tis, et si ratione partis, cujiis partis? raaterialem vel personalem, et tamen
scilicetan formae^ an subjecti formge? talia pra-dicata non dicuntur determi-
Dicit quod de vi sermonis non potest nare subjecta, sed quod tantum sic vel
respectu hujus prajdicati incipit sub- verificatur de subjectis, ut cum dico,
jectum magis arctari. liomo est dictio dissyllaba; hoc pricdi-
Et nota bene quod aliud est preedicatum prajcise verificatur dc homine,
436 LIB. 111. SEiYlENTlARUM
ut supponit materialiter, ut scilicet tur in Socrate, possetdici, Socrates fit
accipitur tantum pro ista dictione ho- corporeus,velincipitessecorporeus,vel

mo. Similiter cum dico : lioino est spe- Socrates corporeus incipit esse, et sic
non verificaturde homi-
cies, ly species ly incipit esse verificatur de toto ratio-
ne, nisi accepto secundum supposi- nep"imi esse partialis. Exemplum ter-
tionem siraplicem, ita quod tantum tii: Socrates albus incipit esse, ly inci-
stet pro conceptu hominis cognito, pit verificatur de Socrate ratione albe-
ut patet a Doctore in suis Universali- dinis, quae de novo acquiritur in So-

bus. Similiter cum homo cwrit,
dico, crate.
ly currere non determinat hominem, Adverte tamen quod si esse, quod de
sed non potest verificari, nisi de ho- novo acquiritur in aliquo, sit esse se-
mine habente verum esse reale. Et sic cundum quid, sicut est esse cujuscum-
patet quomodo nullum praedicatum que accidentis, quod dicitur secun-
dicitur determinare subjectum, licet dum qvid, ut comparatur ad substan-
possit aliter et aliter verificari de sub- tiam, tunc de tali esse non dicitur in-
jecto, ita quod aliquando verificatur cipit esse simpliciter, sicut cum dico,
ratione totius, ut cum dico, homo ge- Socrates secundum albedinem incipit
7ieratur, vel incipit esse ; aliquando esse, intelligitur incipere esse tantum
tantum ratione partisminus principa- secundum qitid, quia tantum secun-
lis, ut cum dico, homo seciindum ocu- dum albedinem, qua? est esse secun-
ios videt. Ideo de isto praedicato iiici- dura qitid, et ideo esset tantum secun-
pit esse^ est difficultas, an scilicet inci' dura quid; Socrates albus secundum
pere esse significet inceptionem se- albedinem incipit esse, ergo Socrates
cundum primum esse, an secundum albus incipit esse. Si vero acquiratur
quodcumque esse, scilicet an incipere de novo esse sirapliciter, quale est
esse tantum verificeturde toto, de quo omnis substantia, tunc si aliquid inci-
prsedicatur secundum primum esse piat esse secundura aliquod esse subs-
illius, et hoc vel secundum primum tantiale, tunc incipit esse simpliciter,
esse totale, vel secundura priraum esse utcura dico, corpus aniraatum secun-
partiale ; an etiam posset verificari de dum aniraara incipit esse ; ergo cor-
toto tantura secundum aliquod esse, pus aniraatura incipitesse sirapliciter,
et non secundum esse primum, sive quia anima, secundum quam est ani-
totale, sive partiale. raatum, dicit esse simpliciter.
Dicit Doctor quod i?icipere esse po- In proposito, cum Christus signifi-
test verificari de toto secundum quod- cet Verbum hominera secundum Da-
curaque esse, sive illud esse sit pri- raascenura cap. 49. et horao de novo
raura totale, sive priraum partiale, si- habeat esse in Verbo, sequitur quod
ve nec primum totale, nec priraura si 'isia.esi\erdi: Christus secu?idum /lu-
Exem-
plum.
partiale.
incipit esse,
Exeraplura primi
ly
:
f.
'mcipit verificatur de
Socrates
1
manitatem incipit
1-1
esse, quod
simpliciter vera, Christus sirapliciter,
ista sit
Socrate secundum priraum esse totale quia horao secundura quem dicitur
Socratis.Exemplura sccundi Si : cor- incipere esse, dicit verura esse simpii-
pus Socratis, quod est priraura esse citer.
partiale Socratis, per prius acquirere- Et quamvis aliqui minus quam be-
:
DIST. XI. QU.ESTIO III

437
meChristi, nec primum totale, nec

ares ne intelligentes Dootorem, velint is-
l)ant
primum partiale, et sic ista est vera
3 ^"n tum in hoc passii improbare, dicentes
Cliristus incipit csse
5 quod ista est simpliciter falsa: C/tris-
Christus sup-
de vi
simplicitcr.
sermonis:
^^ tiis incipit essc, quia ly
Verbum Uoc modo ctiam possct concedi
ponit pro Verbo, et tunc inci- ic\
• Christus
peret esse. ista propositio. Vult dicere breviter incipit es-
Dico quod quando dicimus, Chris- quod ista est concedenda : C/instus in-
tus incipit esse,Iy C/iristus non tantum cipit esse, quia C/tristus significat na-
includit Verbum sed includit naturam humanam, qutC incipitesse ; et*
turam humanam, quae dicit csse similiter ista conceditur : iste /lomo
simpliciter, ita quod ly incipit ve- non supponit

incipit esse, et iste /lomo
non ratione
rificatur de toto Christo, pro natura humana singulari assump-
Verbi, sed ratione naturcC humana? ta, sed supponit pro Verbo, non tamen
dicentis esse simpliciler, et pra^cipue absolute sumpto, sed pro Verbo ut ac-
ista est vera : C/iristus incipit esse sim- tu est sub humanitate, et ideo haee
plicilcr, quia incipit esse secundum conceditur : Iste /lomo incipit esse sim-
naturam humanam, quia incipere es- plicitcr, quia licet iste /lomo supponat
se de vi sermonis non dicitur prsecise pro Verbo, tamen includit naturam
verificari de aliquo subjecto secun- humanam, sub qua intelligitur Ver-
dum esseprimum illius, si istud esse bum, quae incipit esse, sicut si dicere-
sit primum totale, sive partiale, sed tur, hoc album incipit esse, demons-
etiam secundum quodcumque aliud trandoSocratem non absolute, sed sub
esse, ut supra dixi. Modo in Christo albedine, quae de novo acquiritur in
non est primum tolale,
aliquod esse Socrate, et sic licet /loc album suppo-
quia ex Verbo et natura humana non nat pro Socrate, non tamen supponit
fit aliquod verum me, utsupra patuit, pro Socrate absolute sumpto, sed pro
et esse primum Christi non totnle est Socrate, ut sub albedine ; sic in propo-
simpliciter ceternum, quia illud est sito, ista tamen non est concedenda
suppositum divinum ; dicitur ergo in- Verbum incipit esse, vel Filius Dei iuci-
cipere secundum aliquod csse
esse Verbum supponit
pit esse, quia in istis
simpliciter, scilicet secundum natu- simpliciter secundum esse absolutum
ram humanam, quge non est primum Verbi, quod nuUo modo incipit esse.
;
DISTINCTIO XII.
(Texlus Magistri Sententiarum).
'
An Deus alium hominem ussumere po- non libido praevenit, nec interfuit
tuit, vet aliunde quam de genere carnis concupiscentia, qua Cceteri
Adse. concipiuntur, qui originale trahunt
peccatum ; sed credendo , non
B. Solet etiam qua?ri, utriim alium concumbendo sancta est foecundata
Responsio. homiiiem, vel aliunde hominem virginitas. » Ex his aperte osten-
quam de genere illius Adam Deus ditur, et alium et aliunde homi-
assumere potuerit? Ad quod sane nem Deum assumere potuisse.
dici potest, ipsum aliam animam
et aliam carnem potuisse assume-
re, quia fjratia tantum assumpta Si homo ille poluerit peccare, vel non
est anima illa et caro a Verbo esse Deus.
Conru>ma- Dci. Ut cuim ait Augustinus « In :
Auoîib.de ''^ûs per tempus ortis illa summa Ideo non immerito quaeritur,
c.SinmiS^'^^^^ ^stj fI"od homo in unitate utrum homo ille potuerit jjeccare,
'i'o-
persona^ conjunctus est Deo. » vel non esse Deus ? Si enim potuit
Potuit igitur Deus aliam animam peccare, et potuit damnari si po- ;
et aliam carnem assumere, et car- tuit damnari, potuit non esse Deus;
nem utique aliunde quam de ge- ergo si potuit peccare, potuit non
Aug. C.18. nere Adam. Unde Augustinus, esse Deus quia esse Deum, et
;
an punc.
^^.^ ^^ ^^ Trinitate '. « Potuit utique posse velle iniquitatem, simul esse
Deus hominem aliunde suscipere, nequeunt. Hic distinctione opus est,
in quo esset mediator Dei et ho- utrum de persona, an de natura^^,
minum, non de genere illius Adam, agatur. Si enim de persona agitur,
qui peccato suo obligavit genus manifestum est quia peccare non
humanum, sicut ipsum, quem pri- potuit, nec Deus non esse potuit.
mo creavit, non de genere alicu- Si vero de natura, discutiendum est,
jus creavit. Poterat ergo vel sic, utrum agat de ea ut Verbo unita, an
vel alio quo vellet modo creare de ea tanquam non unita Verbo,
unum alium, de quo vinceretur et tamen enti, id est, an de ea, se-
victor prioris. Sed molius judica- cundum quod fuit unita Verbo, an
vit, et de ipso quod victum fuerat de ea, secundum quod csse potuit
generc assumere homincm, per et non vnita Vcrbo. Non est enim
quem hominis vinceret inimicum ambiguum, animam illam, entem
et tamen ex Virgine, cujus con- unitam Verbo, peccarc non posse;
ceptuni spiritus, non caro, fides, et est sine ambiguo verum, eamdem
DIST. XII. QLVESTIO LNIC. 439
si esset, ot nou luiita Vorbo, posse ergo quia virum oportobat susci-
poccarc. pere, (lui soxus houorabilior ost,
consoquous oral, ut foMniuoi se.xus
QitGrumJam oppnsilio quod poluerit liboralio hinc apparerot, quod ille
etiam unita Deo peccare. vir do faMuina natus est. » Sapientia
ergo Dei, qutT dicitur unigonitus
[).
Quidam tamen probare conantur, Filius, homino suscepto in utoro ot
«tur eani eliani unifani Vcrbo posse de utoro Virginis, liberatioucm ho-
?ctio. ... 1 • , •
ociib. P*^ccaro, quia liboruui arbilnuui uiiuis iudicavit.

^•'^-
habot, et ita polest flocli in utraui-
[Finis textus Magistri.)
31.10. quo parloui. Quod frivoluui est, cuui
o( Augoli liboruui arbitriuiu ba-
beant, et tamen j^ratia a Deo sunt QU.*:ST10 UNICA.
coulirmati, ut peccare nequeant.
Quauto magis ergo ille houio, cui Utrum Christus potuerit peccare ?
spiritus est datus sine mensural In-
Alensis 3. part. quarsi. 14. membr. Divus Tlio-
1.
ducunt quoque auctoritatem ad mas 3, part. quxst. \li. Med.)
art. 1. (uhi Cajet.
ethic qusest. 2. art. 1. Uivus Bonavenlura nrt.
prol)andum idem scriptum ;
est
2. qusest. 1. iHchardus art. 2. qunst. i. Du-
ouiui in libro Sapientiae: Qui po- rand. quxst. 2. Gabriel qusest. i. Paludanus
quxst. 2. Henric. quodl. 6. qusest. 6. Suarez
luit transfjredi, et non est transfjres- 3. part. tom. 1. disp. 33. sect. 2. Vasquez ihi.
sus : facere malum, et non fecit. d. 61.
Sed hoc accipiendum est secun-

dum membra, vel partim de capite, Circa istam distinctionem duode- 1.
partiui do membris ; de capite noji : cimam, in qua Magister agit de ^^.g ^
est transrjressus, et non fccit malum; conditionibus natura^ assumptce,

de membris; Po/zu7 transfjredi et fa- quffiritur unum : Utrum scilicet,
cere malum. Christus potuerit peccare? Quod

sic, Joan. 7. Si dixero, quod non
Si Deus potuerit assumere hominem in noci eum, ero similis vobis mendax;
sexu muliebri. sed potuit dicere, et dixit tolain
istam orationem ; ergo potuit dice-

E. Solet otiam quaMi,quamvis cu- rc parlem, ergo potuit dicere, non
)onsio.
riose, a nonuullis, si Deus huma- novi Patrem, et mentiri, et per con-
naui uaturam potuit assumere se- sequenspeccare.
cunduui muliebrem sexum. Quidam PrcTterea, tertio de liber. arbitr. Arg.2.
arbitrautur, eum potuisse assumere Melior est natura, quse peccare po-
hominom iu fcemineo sexu, ut as- test, quam illa qiuE peccare non
suiupsit in Sod o[)portuuius
virili. potest ; sed Christus'assumpsit nalu-
atque convonientius factum est, ut raiu uostram optimaiu iii optimo
do f(L'uiiua nascoretur et virum as- sui ; igilur assumpsit oain ut poton-
sumeret, ut ita utriusque sexus 11- tom peccare ; ergo potuit ])eccare
firma- boratio ostenderetur. Unde Augusti- in isla iiatura.
tur.
q,ii, nus lib. 83. qucBst. « Homiuis libera- Ilom, quod ([uis [iotost, si vult, Arg.3,
tio in utroque sexu dobiiit npparere ;

potest sim[)liciter, quia secundum
i
440 LIB. IIJ. SENTENTIARUM
AugListinum de Spiritu et anima: ficultates, una quomodo Beatus non
Hoc est in jwteatate /lominis iit fa- potest peccare; alia, quomodo Ghri-
ciat, quod facit, et sumilur ab An- stus, cum esset viator, poluit ha-
selmo, 2. Cur Deus liomo, cap. i. berc naturam impeccabilem cum
sed Gliristus potuit peccare, si vo- Beatis. Primus articulus pertinet
luit, quia velle peccare est pecca- ad quartum librum, de hoc ibi dist.
re; ergo potuit illud simpliciter er- ; qusest. G. 49.
go, etc. De secundo dico quod cum Chri-
rdverso! Coutra, si potuit peccare, ergo stus in primo instanti unionis eius chri
T-w P • 1 1
.
"^
,
estim
potuit damnari. Consequens est fal- cum Deo tuit beatus, et beatitudo cabi
sum; ergo et antecedens. Conse- abstulit sibi omnem peccabilitatem

quentia est manifesta, quia propter vel possibilitatem peccandi, qua?
peccatum quilibet damnatur, qui potest auferri per bealitudinem, li-
damnatur. cet cum hoc dispensative staret po-

Item, Christus semper fuit bea- testas merendi plenitudo enim glo-
;
tus; ergo non potuit peccare, nec ritO, qua ipse fuit conjunctus fini,
damnari. Gonsequentia est mani- non minus quam alius beatus, licet
festa,quia privative opposita non potuit mereri, aBque excludit om-
simul insunt magis quam contradi- nem poteslatem in eo avertendi a
ctoria, quia sunt iinmediate oppo- fine, sicut in aliis. Illi tamen, qui
sita circa aptum natum. dicunt quod ex vi unionis necesse
fuit naturam unitam frui, haberent
SCHOLIUM. consequenter dicere, quod non so-
Resolvit Chrislum esse impeccabilem ex lum ex plenitudine giorise fuit im-
pleiiitudine gloriee, sicut omnes alii Beati impeccabilis, sed ex vi unionis hoc ;
peccabiles sunt ; sed in Christo ex dispensa- autem improbatum est supra d. 2.

tione mansit libertas ad merendum, quod aliis
qusest. I. contra Henricum.
Beatis non convenit. Quomodo autem Beatus
sit impeccabilis, an per aliquid intrinsecum
ipsi, vel per extrinsecam Dei voluntatem, late COMMENTARIUS.
tractat Doctor 4. d. 49. q. 6. Negat Christum
esse impeccabilem ex vi unionis praecise, et (a) Respo?idet, remittendo se ad ea, 1.
idem ait supra d. 2. q. 1. Sequuntur Bassol. quse dicit m 4. dist. 49. q. 6. quomodo
hlc q. art. 1. Gabr. q. 2. Durand. q. 2. Rubion
beatitudo excludit omnem peccabili-
q. 1. et2. Mars. 3. q. 9. art. 2. Ovandohic part.
tatem. Vide ibi, sed in proposito, quia
3.1 39. Rada 3. controvers. 4. art. 3. Faber htc
d. 17. cap. 1. et communis Scotistarura, praiter
anima Ghristi in primo instanti suae
Pitigianis, qui in aiium sensum Scotura tor- conceptionis fuit perfectissime beata,
quet. Med. supra refert Cfipr. dicere contra ut infra patebitc/. 3. et 18. Et beatitudo
hanc sententiam non rationibus, sed flammis perfecta excludit omnem peccabilita-
agendura esse. Censura Caprina parvi facienda
tem, ideo Ghristusnon potuit peccare;
est; loca Patrum, quaj adducuntur ab adver- ^,^j.j^,
sariis, non intclliguntur de unione hypostatica

et quod dicit quod cum beatitudine «on pc"
peccai
prajcise surapta, sed de ea, ut de facto fuit, et perfecta ex dispensatione divina stat
sic habuit gratiam etgloriara concomitantes. quod quis possit mereri, licet enim de
communi lege beatus nullo modo pos-
2,
Ilespondeo (a), hic sunt dua3 dif- sit mereri, cum sit extra statum me-
. '
DIST. XIl. QU.ESTIO UNIC. 441
quia Deus potest peccare, si vult, quia

riti et demeriti, tamen Christus ex dis- lis,
tanien hoc vello nequit, sinipliciter peccare nc-

pensatione diviua potuit vere mereri,
quit vel neganda est propositio proptcr im-
;
etquantum ad parlem sonsitivam, et

plicationom impossibilis, sicut lia.'C :
asinus
etiara intelleclivam potuit mereri etiam potest intelUgere, si vult.
actu bealiilco, quiu omnia infra d. 18.

nodo patebunt. Licet ergo beatitudo perfe- Ad piinuim (b) arg-umenluni di-
stus
uerit cta non excludat rationem merendi, 00, nuod Ciiristus poliiit dicere, et *
reri.
1 * Aq arg. 1.
excludit tamen omnem possibilitatem dixit totain ilhiin oralionem, et per

ad peccandum, non enim ista stant consequens parteni ejus, quia ibi est
simul quod quis sit perfecte conjun- consequentia necessaria proferens ; chnstus
ctus fini, sicut est beatus, et quod eniui inain condilionalem, profert ^J";^^''.^"!,';,
"oTi pa-
simul possit averti a fine, et hoc for- utramque cateiôricam sed hoc fuit ;
maliter vel virtualiter, sive imme- tantum materialiter dicere ; sed

diate, qua) distinctio aversionis patet non potuit dicere, id est, asserere
a Doctore infra dist. 35. illain partem, quia hoc non poluit
Adverte etiam quod Christus potest esse, nisi intellectus ejus posset de-
peccare potentia remota, non tamen cipi, si acquiesceret, vel animi si-
potentia propinqua, et intelligo sic, gnum voluntarie prolatum discor-
quod ex quo Christus secundum na- daret a significato ;
quorum neutrum
turam humanam habuit perfectum potest esse in perfecte Beato, quia
usum liberi arbitrii, quod secundum utrumque est imperfectionis, unum
istumabsolute sumptum habuit poten- moralis, alterum intellectualis.
tiam ad peccandum, sicut et alii ho- Ad secundum (c), dico quod natu- Ad 2.
mines; accipiendo vero liberum arbi- ra, quam assumpsit, erat de se pos-
trium, ut perfecte unitum fini per sibilis peccare, quia non crat beata
actum beatificum, nuUo modo potest exvi unionis, et habuit liberum ar-
peccare, nec potentia remota, nec bitrium, et ad utrunili-
ita verlibile
propinqua, stante scilicet taU beatitu- bet ; sed per beatitudinem est con-
dine, et sic causa quod Christus dica- fii"matum a primo instanti, ut sit
tur impeccabilis, est beatitudo perfe- impeccabile, sicut Beati suntimpec-

cta ; sed illi qui dicunt quod ex vi cabiles.
unionis necesse fuit naturam huma- Ad alterum (d), dico quod illa ma- ^
nam frui, haberent consequenter di- jor est falsa de virtute sermonis, ^ds.
cere quod non solum ex plenitudine quia notat unain categoricam se-
gloricfi fuit impeccabilis, sed etiam vi qui ad unam conditionalein, (|u«c
unionis; sed hcucopinio improbata est conditionalis est necessaria, et ca-

supra a Doctore dist. 1. quxst. 1. vide tegorica sequens est contingens,
ibi. et ex necessario non scquilur con-
tingens ideo enim illa condi-
;
SCHOIJUM. tionalis, qu«i3 antecedit in conditio-

nali totali, est necessaria, qi'ia
q,,^^ ^^î^
Ad tertium, exponit illud, quod potest quis
antecedens includit conscquens
*
;
potest, si
facere, si vult, potest sirnpliciter, quia adden- viilt, siin-
dum quia sine vellc eniin resriectu hujus, quod piicii.rpo-

est, et dehet vel potest lelle, liac . test, expo-
,
determinalione, illud est suppositio impossibi- est pcccare, includit possc, (|uia nitur.
442 LIB. III. SRNTENTIARUM
vellenon tantum est posse hoc, sed riim arbitrium vertibile ad utrumli-
aêre consequens autem esL con-
; bet, potuit vere peccare, nec ex vi
tinêns, quia alicui naturae conve- unionis fuit simpliciter impeccabilis,
nit, alicui non. imo stante tali unione non repugna-
8i lamen ista major debeat ali- bat sibi posse peccare, quia ex vi
quo modo verificari, oportet eam unionis talis natura non fuit perfecte
exponere, utantecedens con-
illius beata, utsupra patuit, licetde congruo
ditionalis totalis habeat aliquam de- virtute unionis fuerit perfecte beata,
terminationem, sine quaconsequens et ideo stante tali beatitudine, quam
non sequitur ex eo et debet illa ; semper habuit ab instanti conceptio-
determinatio esse ista, quod si quis nis suae, nullo modopotuit peccare.
potest, et vult, et debet vel potest (d) Ad altenim. Ad tertium respon- Chri
illud velle, potest simpliciter ; sine det Doctor, primo quod ista propositio can
ista enim determinatione non se- prima est falsa, quia est una condi- cYreâ
quitur consequens, puta si non po- tionalis necessario, ad quam sequitur qjjg^
test hoc velle nisi ex suppositione una categoria contingens ; conditio- "1°^^^^
impossibilis quod autem nalis totahs est ista qiwdpotest "» on

;
est possi- : llliid
bile ex suppositione impossibilis, aliquis, sivult, potest itlud simpliciter,
non estpossibile simpliciter. Sic au- et priraa pars totius conditionalis est
tem minor est falsa, Christus potuit necessaria, scilicet ista : illud qiiod po-
velle peccare, quia sicut non potest test aliquis si vult, quia velle includit
peccare, ita nec velle peccare. posse, sequitur necessario quod si
quis vult peccare, quod potest velle
GOMMENTARIUS. peccare. Secunda pars conditionalis,

qucfi est una categorica, ergo potest
Ad primum. Ad argumenta prin-
(b) velle simpliciter, est contingens, patet,
cipalia. Ad primum respondet quod quia alicui naturae convenit, et alicui
ahud est proferre aliquam orationem non ; modo propositio categorica con-
tantum materialiter, et ahud est asse- tingens non sequitur ex propositione
re istam, sicut quis potest proferre necessaria, quia ex necessario non
istam : tamen non
fiomo est asinus, et sequitur contingens, et loquor semper
asserere hominem esse asinum sic in ; de virtute sermonis. Si tamen ista ma-
proposito, Christus protuh't hanc ora- jor debeat ahquo modo verificari,
i\onQm, non 7iovi eu7n, tantum mate- oportet eam exponere sic, ut antece-
riaUter, sed non asseruit hoc, quia si dens illius conditionahs totahs habeat
asseruisset se non novisse Patrem, aut aUquam determinationem, sine qua
asseruisset ex sola deceptione, et sic consequens non sequitur ex eo, et qua
peccasset ex ignorantia ; aut asseruis- posita iUud consequens sequitur, ei
set voluntarie, discordando signum debet iUa determinatio esse ista, scih-
animi prolatum a significato, et sic cet quod quis potest si vult et dehet,
peccasset ex mahtia, et neutrum is- potest simpticiter, vel sic, quod quis
torum potuit esse in Christo. potest si vutt, et potest illud velle, potesl
(c) Ad secundum, respondet quod simpliciter, sine enim ista determina-
natura assumpta ex quo habuit hbe- tione non sequitur consequens, nisi
DIST. XII. QU/ESTIO UNIC. 443
forte sequatur ex supposilione impos- peccare, hoc non sequitur,nisi ex sup-

sibilis, sed quod sequitur ex supposi- posilione impossil)ilis, sed in propo-
tione alicujus impossibilis, non est sito minor assumenda est falsa, scili-
possibile simpliciter, sicuthic: Chris- cei:'Christus potiiit velle 'peccare^ vel

tus potuit peccare si voiuit, ergo potuit debuit vclle peccare.
DISTINGTIO XIII
{TextLis Magutri Sententiariim).
De sapientia et gralia Christi hominis, propter sapientiam et gratiain, qua

an in eis proficere potuerit. plenus erat.
A.
Prteterea sciendum est, Cliristum Auctoritatem ponit, quse videtur
Joan. 3.34. secundum hominem ab ipsa con- obviare.
Ad (lolos.
2. 9. ceplione gratiop plenitudinem rece-
pisse. Cui spiritus datus est non ad Huic autem sententiae videtur ob- B.
mensuram, et in quo plenitudo viare quod in EvangeHo Lucse legi- Objectic

Evangel
diDinitatis hahiiat corporaliter : tur : Jesus proficiehat sapientia, et Luc. 2.
Auptistin.
in epistola
« itavero habilat, ut ait Auguslinus deiate, et gratia apud Deum et homi-
ad Darda- ad Dardanum, quod omni gratia nes. Si enim proficiebat sapientia et
num in li-
ne 57. plenus est non ita liabitat in Sanc-

;
gratia, non videtur a conceptione
Dubium 1.
corpore inest sen-
tis. Ut in nostro habuisse plenitudinem gratise sine
sus singulis membris, sed non quan- mensura. Ad quod sane dici potest, Solutio
tum in capite ; ibi enim et visus est, ipsum secundum hominem tantam dubium
et auditus, et olfactus, et gustus, et a conceptione accepisse sapientia3 et

tactus, in Cceteris autem solus est graticG plenitudinem, ut Deus ei
tactus ; » ita et in Christo habitat plenius conferre non potuerit ; et
omnis plenitudo divinitatis, quia tamen vere dicitur profecisse sa-
ille cst caput, in quo sunt omnes pientia et gratia, non quidem in se,
sensus. In SancLis vero quasi solus sed in aliis, qui de ejus sapientia et
est tactus, quibus spiritus datus est gratia proOciebant, dum eis sapien-
ad mensuram, cum de illius pleni- tiae et gratiae munera secundum pro-
Dubium 2. tndine accepe.runt. x\cceperunt au- cessum magis ac magis pate-
aetatis
Joan. 1. 16.
tem de non se-
illius plenitudine faciebat. Unde Gregorius in qua- In gloss
citatur r
cundum essentiam, sed secundum dam Homilia ait u Juxta hominis
:
mine Gr«
sed est E
similitudinem, quia nunquam ilLam naturam proficiebat sapientia, non dre homil
11 supe
eamdem essentialiter, sed similem quod ipse sapientior ex tempore Lucani l'
ca iil
Dubium 3. acceperunt gratiain. Puer ergo ille esset, qui a prima conceptionis ho- Luc
Jesus
plenus sapientia et gratia fuit ab ip- ra spiritu sapientia? plenus perma- ciebat
i
-
te, ct
Luc. 2. 40. sa conceptione. Unde Jeremias nebat sed eamdem qua plenus
; pienti 1
Jerem.
22.
31. recte dicit : Nomim faciet Dominus erat sapienliam ciêleris ex tempore Luc. 2.4
super terrcmi, ??iulier circumdahit paulatim demonstrabat. Juxta homi-

virum ; quia in utcro Virginis per- nis naturam proficiehat setate de
fectus vir extitit, non solum prop- infantia ad juventutem. Juxta ho-
ter animam et carnem, sed etiam minis naluram proficiehal gratia,
DISTIXCTIO \II1. 445
iioii ipse qiKxl non Iiabebat per ac- hominis. Sensus autein profecit, et
cessuni teinporis acci|)iendo, sed quia sensus, ideo sapientia. Quis
pandendo donuni <xrali;e, qu(td lia- sensus proficiebat ? Si humanus,
bebat. Apud Deum el homines, Qiyo ipse susceptus est ; si (li\inus,
quia ([uantuin, proncienle (iqate, er^'o mulabilis per profectum. Quod

patefaciebat lioininibus dona ^ra- eniin mutatur in melius,
jiroficit
tiie, quie sil)i ineranl, et sapientice, sed quod divinum est non mutafur.
tantuin eos ad laudein Dei excita- Quod srgo mutatur iion est divi-
bat ; et sic Deo Pali'i ad laudein et nuin. Sensus igitur j^roficiebat liu-
boniinibusad salutein prollciebat. » inanus. Sensum ergo susceiît hu-
In aliis erô, non in se, proficiebat manuin. Nec poterat confortari
sapientia et gratia. Unde in eodein virtus Dei, nec crescere Deus, nec
Evangelio, puer ille sapientiaplenus altitudo sapientia3 Dei impleri. Quae
et fjvatia perbibetur. Sic ergo dice- igitur implebatur erat non Dei, sed
tur |)rofecisse sapientia et gratia, nostra sapientia. Nam quomodo
ut aliquis reclor ecclesiasticus dici- implebatur, qui, ut omniaimpteret,
tur proficere in cura sibi tradila, descendit ? Per quem autem sensum ^«ai. 8. 4
cuni per ejus industriain alii profi- quod patrem puer nes-
dixit Isaias,
ciunt. ciebat, aut matrem ? Scriptum est
enim Priusquam sciat puer vocare
:
Prxdiclis videtur adversari quod patrem aut matrem, accipiet spolia

Ambrosius ait. Samariie. Sapientiam enim Dei
futura et occulta non fallunt. Ex-
c. Alibi tanien scriptuni reperitur, pers autem agnitionis infantia, per
lectioexquod secunduiu sensum boniinis humanam imprudentiam,
utique
inr. C.7. ^
. .
oc. j)rofecerit, sicut mtate Iiominis pro- quod adliuc non didicit ignorat. Sed
m. i2.êt fecit. Ambrosius in lihro de
Ait eniin verendum est, inquam, ne, si duos
15
c. 2. 52. Incarnationis dominicde Sacramento principales sensus, aut geminam
enlibus^ îc: « Dcus iicrfectionein natura? as- sapientiam Cbristo tribuiinus, (ihris-
;^5i'inr"
iûinpsit buinana'. Suscepit sensuin tuin dividamus. Numquid, cum et
oieniia
|,on)i,)is^ scd nou sensu carnis fuit divinitatem ejus et carneni adora-
inllatus. Sensu liominis animain dixit mus, Christum dividimus Nuin- ?
conturbalam ;sensu boininis esurivit (juid, cum in eo imaginem Dei
et ro^âvit sensu hominis profecit,
; crucemque veneramur, dividimus
sicut scriplum est : Jesus proficiehat eum ? Aposlolus certe, qui de eo 2. Cor. 13.
setate, et sapienlia, et (jratia. Quo- dixit, quoniam, etsi cruci/ixus est ex 1. 13.
modo proficiebat sapientia Dei ? inlirmitat.e noslra, vimt tamen ex

Profectus f-etatis ct profectus sa- virtute Dei, ipse dixit, quia non
pientitC non divina^, sed bumann^ dimsusest Christus. Numquid etiam,
est. Ideo ffitatem commemoravit, ut cum dicimus, quia animam rationa-
secundum hominem crederes dic- lem et intellectus nostri suscepit
tum. .Etas enim non divinitatis, sed capacem, dividimus euin ? Non
corporis est. Ergo si proficiebat enim ipse Deus Verbum pro anima
aetate hominis, proficiebat sapientia rationali et inlellectus capaci in
:

carne sua fuit ; sed animani rationa- tanieneademque persona est, qucje,
lem et intelleclus capacem, et ipsam inquantum Deus est, vel inquantum
humanam et ejusdem substantiai, divina natura est, sapiens est sa-
cujus nostrffi sunt' animffi, et car- pienLia (jeterna, scilicet sapientia

nem nosLra? similem ejusdemque genita. id est, seipsa, et sapientia,
cujus caro est nostra substantitc qua3 non est rjenita, qua3 commu-
suscipiens, perfectus eliam homo nis est Iribus non tamen
personis ;
fuit. » (jemina sapienlia, quia non est alia

et alia sapientiaye?2«Ya, quae tantum
De intelligentia prsemissorum verborum. Filius est, et sapientia, quae commu-

niter Pater est et Filius etSpiritus
D.
Solutio. verba Ambrosii pia diligen-
IIa3C sanclus. Inquantum eadem vero
De gemina persona tiomo est, id est, secundum
Cliristi tia inspicienda sunt, quae ex parte
sapientia,
genita, sci-
hominis ignoranliam instruunt et hominem acceptum, vel inquantum
licet et
illuminant, ex parte errandi fomi- esi subsistens ex an ima et car?ie, sa-
creata.
tem male intellecta minisLrant. His piens esi s^yieniia gratuita. Sapiens
etenim evidenter traditur, duos in igitur est humano sensu eL divino.
Christo esse principales sensus sive

geminam sapientiam. Neque ideo Quomodo intelligendum sit iltud
unitas et singularitas persona3 divi- Sensus proficiebat humanus ?
ditur, sed juxLa duas naturas duas

habet sapientias unam non crea-
; Sed ex qua causa illius dicti in- e.
tam, sed genitam, qua? ipse est ;

telligentia, scilicet : « Sensus pro-
alteram non genitam, sed crealam ficiebat humatms, » assumenda est ?
et per gratiam ei collaLatn. Nam Aperte enim videtur Ambrosius
isai 11. 2. Isaias de eo protestatur Requiescit : innuere, quod Christus secundum
super eum spiritus sapientiae et in- humanum sensum profecerit, et
tettectus. Spiritu ergo sapientiae et quod infantia ejus expers cognitio-
intellectus, id est, sapientia et in- nis fuerit et patrem et matrem igno-
telligentia, per Spiritum sanctum raverit quod nec Ecclesia recipit,
;
gratis dala, ChrisLus eraL sapiens nec pra^missse aucLoriLaLes patiun-

secundum animam. Secundum tur sicintelligi. Sed ita sane potest
Deum vero sapiens erat sapientia accipi, ut quantum ad visum homi-
geniLa, quai ipse esL. Et sicut, in- nu7n et sui sensus ostensionem
quantum Deus est, b onus esi boni- ChrisLus profecisse dicatur. Proficie- Dnbium
tate naturali, qua3 ipse est, eijustus bat ergo humanus sensus in eo se-
jusLitia naturali, qua3 ipse est ; ita cundum ostensionem et aliorum
sapiens sapienLia naturali, qucie ipse hominum opinionem. Ila eLiam pa-
est. Anima vero ejus, sicul bona est trem et matrem dicitur ignorasse in
et justa bonitate vel jusLiLia gratis infauLia, quia ita se habebat et ge-
data, qua3 ipse vel ipsa non est, ita rebat, ac si agniLionis expers esset.
sapiens est sapientia gratis data,

quee vel ipsa non est. Et licet ge- {Finis textus Magistri.)
mina in (^hristo sit sapientia, una

DIST. Xlll. QLLESTIO I. 447
Circa istam distinctionein deci- las illius naturcT, nl sic possit reci-
main lertiain, iii qiia Maii-ister de- pere majorem gratiam. Contra,
tenninal de progressn Ciiristi, qnan- natura exceiientior hiit c;ipax ejus-
tnin ad ejus conversationein et dein liaiiitus vel ailerius perfectio-
operationein, qiuernntnr qnalnor. ris, et i)er illud esset cajiax inajoris
Priino, ntrnni (-liristo potnerit con- gratico, et ita seinper natura excel-
ferri suinina gratia, qnce potnit coii- lentior est magisgratificabilis, qnain
ierri creatnrcc ? Secundo, ntrnin de natiira isla, sive ex habitu sive ex

a
..:. et facto fnerit coliata anima^ Ciiristi se ; et ita si proportio est ])crfeclil)i-
list. se-
sninina ^ratia, possibilis conferri lis ad perfeclionem, nun({uain po-
;andi.
creatnrce ? Tertio, ntrnm possibile test ista habere maximam gratiam
fneriL volnntatem aninue Ciirisli possibiiem conferri creatuive. PrcB-
iiabere snminam fruilionem, possi- ierea, nec potest ibi conferri ille
biiem naturce creatcie ? Qnarto, habitus, quia cum gratia sit actus
ntrum anima Gliristi potnerit suin- lirimus supernaturalis, non pr«in-
me frui Deo sine summa gratia? supponit aliquem alium actuni pice-
vium supernaturalem.
PrcTterea, gratia, quam «inima
^^^"" "'
QU.ESTIO [.
Christi potuit recipere, necessario
esset finita, et in certo gradu, quia
Utrum Christo potuerit conferri siimma
in facto esse et non in fieri ; sed
gratia, qux potuit conferri crea-
ultra istum gradum posset fieri
turx ?
gratia major. Probo, quia si inteiii-
gatur gratia in aliquo gradu majori,

Alensis 3. parl. quxst. 12. membr. 2. Divus
Thomas 3. part. quxst. 7. art. 9. et hic qusest.
non propter hoc intelligitur infinila,
3 a;i. 2. Divus lionaventura art. 1. quwst. 1.
sed finita ;
gradus enini finitus non
Richaidus arl. 1. Durand.
qu.rst. 4. quaest. 2.
Gabriel quxst. 1. Paludanus qwest. 1. Major repngnat perfectioni creaturcC; ergo
quTst. 3. Suarez part. tum. 1. dist. 22. sect.
3.
aliquid
2. Vasquez 3. part. disp. 4o 47. Vide Scotuni
non est contradictio fieri
2. Metaph. quicst. ult. et 1. Physic. quxst. 12. perfectius isto, et illud non esset
aliqua forma in specie alia a gratia,
Circa priinnm argnitur quod non. qnia ista species est supreina in
Aniina Christi non potest esse sum- perfectionibus supernaturalibus.
mnm gratificabile, quia non est Praeterea, si gratia animcc Christi Argum. s.
summa nalura inteliectualis ; igitur esset in termino, utnon posset oni- r^^^"J.'.'^"\,.t
^^•^^^•^''
nec summam gratiam potuit reci- nino inajor ilia esse, aiit hoc esset
pere. Probalio consequentice, quia })roptcr rationem in se, aut propter
natura inteiiectnaiis exceilenlior est aliquid ex parte efficientis, aiit su-
capa.K mnjoris perfectionis et excel- sceptivi.Non primomodo, qiiia ipsa
lentioris, quia capacihas perfectionis est participatio charitatis infinitae, et

est secnndum gradum naturcO per- ita potest in infinitum crescere, an-
fectii)ilis. tequain deveniat ad cliaritatem
Tred. Ilic dicitur quod aninice Clirisli quain participat nec secnndo ino- ;
>dl. 6.
, 12. daijatur habitus quidain supernatu- do, quia elficiens est infinituin nec ;
ralis, per quem augebatur capaci- tertio modo, quia forma recepta
448 LIB. IIJ. SENTENTIARUM
sernper ampliat capacitatem reci- Richard. art. 1. quaest. 2. Gabr. q. i. Suar. 3.
p. loin. 1. disp. 22. sect. 2. Vasq. ibi disp. 46.
pientis, quia charitas dilatat. 47.
Arguin Praeterea, si posset habere gra-

tiam summam croabilem, tunc pos- Secundo qusRrilur do facto, an 1
set habere gratiam, cui nulla esset isti animfe fuerit collata summa ^'jH
a^qualis. Probatio consequentite, gralia, quee potuit creatura? con-
quia quod per superabundantiam ferri ? Quod non, quia 1. de Trinlt.
dicitur, uni soli convenit 5. Topic. dicit Augustinus quod Beatus est,
Cap, 15. Consequens est falsum, quia posset qiiihahet qiiidquidvutt, etnihilmali
Deus aliam naturam humanam milt. IIoc non tantum intelbgitur de
ffiqualem, vel Angelicam naturam velle actuali, quia tunc aliquis

assumero, et ei conferre sequalem Sanctus in via posset esse beatus
gratiam. pro aliquo instanti, quia pro illo
potest habere quidquid vult, et tunc
SCHOLIUM. nihii actualiter mali vult ; ergo in-
telligitur de posse velle, ut scilicet
Adducit duas rationes ad oppositum pro parte
habeat quidquid potest recte velle.
vera. Prima, quia animap Christi data est sum-
Potest autem Michael recte velle
ma unio, scilicet hypostatica ; ergo dabilis
eidem summus habitus ad operandum. Secun- habere tantam gratiam, quantcB
da, est summe imago Dei. Quaistionem dispu- natura ejus est capax, (\u\diVelle li-
tat infra quaest. 4. a nura. 2. et ejus argumenta berum semper est rectum, quando
solvit ibi a num. 10.
conformatur voluntati naturali, quce
semper est recta ; voluntas autem
3. Contra, ista natura potuit assumi naturalis Michaelis est ad tantam
^'^ summam unionem quantumad gâtiam, quanta? natura ejus est
onl°.f
esse quantum ad operari.
;
ergo ^3^^^. Natura autem animse Christi
Summa unio quantum ad operari non est ita excellens, nec per conse-
non est nisi per summum habitum ^^^^^ ^^^ta^ gratiai capax ergo ipsa ;
gratue, quaêstprmc.piumoperan- ^^ f^^^.^ ^^^^,^ ^^^ habet tantam

di ergo, etc.
;
gratiam, quantam liabet Michael, si
Anc;'. 14. de Prseterea, natura» intellectuali
Trin. cap. . , . . .
Michael est beatus.
8. convenit, quod sit capax gratiffi m- Argum
Praeterea, non est ponenda tanta
quantum imago Dei sed ista natura ;
gratia in anima Christi, nisi quanta
potuit esse summe imago Dei ergo ;
requiritur ad beatitudinem illius
summe capax gratite ; ergo potuit
aninicB sed porfecte beatiflcatur, si
;
sibi conferri suinma gratia.

tota inclinatio ejus naturalis termi-
netur. Potest autem perfecte termi-
QU/ESTIO II. non habeatsummam gra-
nari, etsi
tiam creabilem, cum non habeat
Utrum de facto fuerit collata a?iimx summam ad illam,
inclinationem
Chrisii summa gratia possibilis con- cum non habeat summam naturam.
ferri creaturoe. Exemplum hujus, aqua quielarotur,
elsi non esset in centro, quia non
Alens. 3. p. 7. 12. ?n. ;^ D. Thom. .3. p. 7 l.art. .
w. ct hic q. 1. art. 2. D. Bonav. art. i. q. 2.

,
habet summam gravitatom.
DIST. XIII. QU/ESTIO III. 419
im. o. Piielorca, suiiiiiia iiatiira iiini usl ('ontutisse ilti aniinê, quautam po-
facla ; ergo nec suiiiiua ^ratia. Aiilo- tuit conferre ; tantain autem potuit
cetlons probatur, quia (lutccuinque conforre, quantam potuit creare, ut
natura facta, possibile est alterain l^robabitur; ergo, etc.
excellentioreni fieri, quia^îlla posset
esse linita. (iOnsequentia probatur,
QU.ESTIO III.
quia ordo universi magis consistit
in speciebus quain individuis, quia Utrum possibile fuerit voluntalem ani-
inaîs attendiliir perfectio universi mse Cliristi liaberc summam fruitio-
secunduiii species quani secunduiii nem possibilem naturw creatx ?
individua ; er^ô convenientius vide-
DI). ritati 7.l. et 2. Leucliet. Tarlaret. Vorillon.
tur esse factam suinmam naturain, Pliilip. Fabor. Pitigianis, Ovando hic : Quan-
(jua' diHerret ab abis naturis secun- iiim ad id quod tcncl Doctor q. 4. § Ad terliani
qufestioneni, intcnsioncm fruitionis (idcm est
dum speciem, quain supremam ^ra- de visione)non provcnire prsecise ex gratia, sed
etiam ex perfeclionc potcntirT. Idem tcnent Ri-
tiain esse factam, qutC diiTerret ab
chard. 4. d. 40. art. 2. q. 8. et art. 3. q. 2,
aliis gratiis secundiim numerum Durand. d. 14. q. 1. Palud. q. 1. Major hic
quxst. 1. fin. Cajet. 3. 2'- q. 10. art. 4. et com-
tantuin. munis. Scotist. Oppositum ienent Suar. 3. p. q.
10. art. 4. ubi Med. et alii Thomistae et i.p.q. ,
12. art. 6. Vasq. 1. p. d. 47.

SCnOLILM.
Addiicit pro parto vora varias auctoritales, et

Tertio qua?ritur, utrum possibile i^
qurpstionem disputat inf. q. 4. a n. 9. et argu-

fuerit voluntatom aninicc Gbristi ba- Arguiu. i.
menta liic posita solvit ibi a num. lo. bere summain fruitionem possibilom
naturae creatte ? Quod non, sic pro-
Contra, Augustinus 13. de TruiU. batur ; actum moron-
voluntas elicit
c(ip. 19. Summa (jratia in rebus per di, ergo et fruendi, quia alias non
tempus ortis est, quod Jiomo in secundum actum ejusdem potenticu

unitate personm sit Deo conjunctus. mererotur aliquis, et frueretur ;
Praeterea, Joan. i. Vidimus rjlo- voluntas autem animee (Jhristi non

riam gloriam quasi unUjeniti a
ejus, potest habere summam
rationem
Patre, hoc est, qualis decet unige- activi in eliciondo actum merendi,
nitum illa est summa possibilis
; quia non potest liabero summam
dari ; ergo. virtutem activam, qucR consequitur
Prtcterea, Joan. 3. Non enim dat ipsain naturam intellectualom libe-
Deusspiritum admensuram, intolli- ram ; ergo non potest summe frui.
git de (Ibristo ; ot ibidem : De ejus Prtctoroa, '
si tanta iiratia
'^ essot ,
Arguin. 2.
plenitudine nos omnes accepimus. data Angolo, quantaest data animto
Gratia non ad monsuram est gralia Ghristi, cum ista voluntas Angeli
suinma })0ssibilis ;
plenitudo etiam, sit porfeclior, causalitas ejus activa
omni alia
qurO potest parlicipari ab esset porfectior qiiam causalitas
gratia socundiim aliquom gradum, activa voluntatis anim<c Ghristi, ot
noii vidotur esse nisi iii suinma causa partialis ossot
roIi(iiia a^qiialis
fjrratia. utrobique; ergo tam hoc, scilicot
Itoin, Mafiîslor in littora : Cre- voluntas Angoli cum tanta gratia,
dendum est Deum t(xntam (jratiam posset in maj(jroin actum fruendi,
ToM. XIV. 29
;

quam voluntas animGe Christi cum perfectionem alterius causa3 partia-
tanla gratia, quia una causa partiali lis respectu illius operationis, tanto
exislente ffiquali, si reliqua est ma- magis requiritur, quanto operatio
jor, potest sequi perfectior etrectus. est excellentior ; sed gratia requiri-
tur cum voluntate propter excellen-
SCHOLIUM. tiam in actu merendi ; ergo magis
requiritur ad actum fruitionis qui
Adducit rationem ad oppositum pro parte
est excellentior.
vera, quia dabilis est Christo summa gratia
ergo summa fruitio. Quaestionem resolvit in
Preeterea, aUoquin posset aliquis ^rgiun
q.
4. n. 18, et argumenta hic posita, solvit ibi es$e summe beatus sine charitate,
n. 20. quia posset summe frui.
Praiterea, sicut ad opera?i na,iu- Argw
Contra, possibile est iilam ani- raliter requiritur esse naturale, ita
Ratio ad
mam habere summam gratiam ; ad operari supernaturaliter requi-
opposit.
ergo summam Conse-
fruitionem. ritur esse supernaturale ; ergo et ad
quentia probatur, quia actus natu- summum operari summum esse ;
raliter elicitus ab aliqua forma, illudautem esse summum habetur

ffiquatur in perfectione illi formce ; pergratiam summam; ergo, etc.
est actus supernaturalis, et Ratit
fruitio Contra, non se habet suumia gra- oppc
per consequens elicitus a causa su- tia respectu fruitionis in aliquo
pernaturali, quae est gratia, et patet genere causa?, nisi efficientis, patet
quod naturaliter, quia gratia non discurrendo sed quidquid Deus
;
est formaliter libera ; ergo secun- potest facere per causam efficientem
dum quantitatem gratise potest esse mediam, potest facere sine ea ; ergo
quantitas fruitionis. summam quam potest
fruitionem,
facere mediante summa gratia, po-
test facere sine ea; ergo, etc.
QU/ESTIO IV.
SCHOLIUM.
Vtrum anima Christi potiiit summe
frui Deo sine summa gratia ?
Possibile fuit dari animae Christi summam
gratiam negative, id qua major creari ne-
est,
D. Thom. 2. 2. quxît. 24. art. 7.
uhx Cajet. Ban. quit. Ad hanc, probat primo sumraam gratiam
l.orca, et alii. Henr. Aureol. Durand. Cajet.
Cano, citandi in Schol. Leuchet. Tartaret. esse creabilem, quia ascendendo in gratia, si
Ovando, Pitigianis, Verillon. Richard. hicart. est status, habelur proposilum ; si nou est
1. q. 2. MarsiL 3. quse?,t. 10. art. 1. et alii quos
status, ergo infmita gratia erit producibilis, et
cito schol. i. et 2. vide Scot. 1. Pfiysic. q. 12.
unica aclione ; sed hoc est impossibiie ; ergo
illud est verum. Secundo, ex Philos. 3. Physic.
l
Quarto quceritur,
utrum anima text. 69. quantum contingit esse in potentia,
Ai-gum. 1. Christi potuit summe frui Ueo sine tantum contingit esse in actu. Quod late expli-
summa gralia ? Quod non, quia cat Doct. et tantum locum habet in permanen-
gratia requiriturad actum merili in tibus, quia Philos. admittit infinitum in suo-
via ergo ad actum fruitionis in cessivis. Terlio, detur quod Dous creet tantam
;
gratiam, quanfam potest, illa non esset infi-

patria. Probalio consequentiic, quia
nita, quia haec est impossibilis ; ergo summa,
quando aliqua forma requiritur ad quia major est impossibilis. Ista? dua» raliones
aliquam operationem, propter im- hahent suam evidentiam a prima, qua) probat
DIST. XIII. QaESTlO IV 431
sratiam summam unum factibile, et una fac- intensive infinita, ettamen cum ipsa
tione summam pratiam esse creahilem tenent ;
videalur ab iiitellectu divino, sicut
Durand. i.dist. 17. q. 4. et liic q. i. et4. d. 44.
unum una creatione
creal)ile potest
q.2. Cujet. 2. 2. q.24. art. 7. et 3. p. (j. 7. art.
creari, e( i(a pra^tor lioc quod in-
9. probans esse D. Tliom. Henr. Quodl. o. q. -T.
et Quodl. 8. q. 8. Aureol. apud Capr. 4. d. 43. fertur impossibile, scilicet quod sit
qUtBst. ult. art. 2. .i^sculanus 3. IMiysic. loct. 7. p:ratia sic indnita, babetur proposi-
q. 3- Palud. liic qujest. 1. Cano de locis c. i4. tum, quod ista gratia possit unica
Soncinas 8. Met. quaest. 23.
creatione creari, sicut ab intellectu ^
Qurere ^^
D. '
^
divino videtur utunum creabile. Ab Thom. ubi

Ad primain quaestionem dico,
...
babent evidentiam suam
supra.
ista ratione Text. 69.
°su- qiiod s(/)7U)}u?n potest accipi duplici- alicT? ducT rationes, quarum una ac-
mm ter. Uno modo positive per exce- cipitur a Pbilosopbo 3. Physic. cap.
!lt dentiam ad omnia alia alio modo ; quod quantum contingit
clc I/i/inito,
"^'
ncfirative per non excedi ab aliquo esse in potentia^ tantum contimjit
alio. Primo modo non est, ut dictuin esse in actu et ita non est procedere;
est, nisi unum

dictum per supera- in infinitum in potentia, eundo ad
bundantiam. Secundo modo possunt formam et ideo necesse est in
;
esse inulta talia, sicut sunt multa forma quantumcumque perfecta,

êneralissima, quorum quodlibet ponere terminum qualitercumque
non babet genus superius. Primo possibilem.
modo loquendo, dico quod Deus Sed contra (b) illam propositio- Quanium
non potuit conferre aniina3 Gbristi nem instatur, quia possibile est in contin-it
' ^ ^ esse in po-
summain gratiam possibilem, quia numeris procedere in infinitum in ^^^^HW"^^
tum con-
potest creare aequalem ;
potuitenim, potentia; nullus tamen numerus est tin-it esse
naturam a^qualem p ,^ . inaclu, ex-

et potest aliam .
actu intinitus ergo hic non tantum ; ponitur.

3. Piivs.GO.
isti assumere, et a^qualem gratiam ,. •,
contingit esse in actu,
.
,
quantum,
est
,
ei. et 63,
sibi dare. Secundo modo, dicoquod in potentia.

^^^^-
suminam gratiam creabilem potuit Respondetursecundum Averroem

dare Iiuic aniina}. quod appositio in numeris est secun-
Ad quod ostendendum probo duo :
duin divisionem continui ; in divi-
Primo, quod summa gratia isto sione autem continui proceditur ad
modo potuit creari simul iinica materiam, consequens nu- et per
creatione. Secundo, quod potuit ineri crescunt ex processu ad mate-
conferri creatura^. Primum probo riam sed continuum crescit et
;
sic (a), accepta aliqua gratia deter- augetur eundo ad formam in pro- ;
ininata infima, puta A, qua^ro as- cessu autem ad formam necesse est
cendendo, aut est status ad aliquam esse statuin, nonautem in processu
supremam,et habetur propositum ; ad materiam; et ideo in quantitate
aut non, sed potest procedi in infini- continui est status in majiis, non
tum, et tunc sequitur quod qiianto autem in miiltitiidino numororuin,
aliqiia maîîs exceditA, tanto est sicut nec in divisione continui in
perfcctior ; et per consequens illa, minus.
quifi in infinilum excedit, est in in- Sed contra hoc (c), si qiiilibet
finilum porfectior, et ila in se erit numerus esl per se unus, ergo qui-
libct niimerus habet propriam for- factibile imica factione, ita et quod-
mam ;ergo procedendo ad quemli- cumque infinitorum, si esset facti-
bet numerum majorem, cst proces- bile, esset factibile unica faclione,
sus ad formam propriam includen- et ita posset fieri summum, et tamen
tem virtualiter formas praecedentes ; esset infinitum, si esset processusin
ergo non est processus in infinitum infinitum.
etiam in numeris. Ex hoc ergo (f) quod charitas, vel
3. Dico ergo (d) quod ratio Philoso- gratia est quoddam permanens,
Secundum phi ibi nou concludit, nisi de quanlo etiam secundum quefncumque c:ra-
phum secundum quam
molis, quantitatem dum, sequitur quod si procedatur
non^potSt quantum contingit esse in potentia, in inrinitum, quilibet graduum fac-
aXrenX^ hmtum coutingit esse in actu ; imo tibilium erit per se factibilis ; et ita
tantum est in actu, quia non contin- quantamcumque contingit esse in
q uanto,
\"dditur'
8^* quantum crescere secundum potentia, contingit esse simul in
eum, nisihoc quod partes
per aciu, quia possibilitas ad talem vel
ablatse ab uno continuo per divisio- tantam formam, non est possibilitas
nem, apponantur continuo alii cres- ad aliquid tantum in fierij sed ad
centi, et ita cum partes illae nun- aliquid in facto esse. Et istumin-3. Ph
quam possint excedere totum divi- tellectum (g) tangit Commentator irf dlv
sum, nec totum quantum, cui fit alibi, quod omnes potentise quae ^ln^d
appositio, potest esse majus, nisi sunt in majoratione quantitatis, "j"^
J'
secundum quantitatem continentem sunt unius potenticne demonstratff' l!^"^^

... • . .
tineat
nuantitates
^ divisim, et eius
J
cui facta
7
vel determinatce, hoc est, est una ûs es
intent
supremum actum, m
. .
,
est appositio. potentia ad quaiit
Probabilitas dicti ipsius Philoso quo continentur omnes actus ad

phi est, quia secundum eum, agens quos sunt illce multae potentiae,
naturale, sine cujus actione nihil quarum una reducitur in actum post
potest esse novum, non potest quan- aliam ; sed in divisione continui
tum aliquod majorare, nisi accipiat j)otentife mullae non sunt partes
ab quanto aliquam particulam
alio unius potentise demonstrata^ vel
apponendo illi quanto. Sed secun- determinatse, id est, non est ibi ali-
dum Theologos (c), loquendo depo- quis unus actus, in quo continean-
tentia divina, potest esse aliquod tur omnes actus terminantes poten-
quantum majus in potentia quam tias ordinate reducibiles ad actum.
sit Deus potest majo-
in actu, quia Et ideo dicere (h), sunt partes
rare aliquod quantum, non appo- unius potentise demonstrafse, tan-
nendo partes ablatas ab alio quanto. tum valet, sicut dicere, in quibus-
Differentia \f\ j^qc ergo, quod dicta probatio cumque actibus ordinatis, quilibet
factionem Philosoplii ad quanta
ap|)licetur actus secundum quemcumque gra-
permanen- . . ,
,. „.,.,..,.
tium, et virtutis, oportet habere aliam pro- dum est per se lactibilis, ibi supre-
successivo
rum balionem Philosophi, et non est mum in potentia potest simul esse
alia ibi probatio, nisi quod iii qui- in actu, quia unica potentia potest
buscumque permanentibus, sicut reduci in aclum ; in quibus autem
potest aliquid inferius esse unum natis esse tantum in ficri, sunt
DIST. Xlll. QU.ESTIO IV. 453
iiuiltiv polenticu ordinatie, non po- includit pricdicatuin, quia praMli-

test ali([iio(l uiiiiin suinnuiin possi- caluin est specificaluin ])ei' illain
bilo ilari in aclii, quantuin conliuiiit deleiininalionem, quie non esl per
esse in j)olenlia, scd ullra quodlibet se nola inesse subjecto, sed tantum
factibile in //-"// })otest fieri aliquid estvera gralia materiie, quiain per-
niajus, licet non unica factione. manenlibus quantumcumque proce-
Alia ratio (i) ponitur^cKl conclu- datur, sumnuiin ])ossibile est ita
sioneni islani talis, quantaincuinque factibile unica factione, sicut quod-
cliarilalein Deus potest creare, tan- cuinque aliud ; et ita illiE duip ra-
tain polest creare ;
(subjectuni in- tiones (n) tantuin babent evidentiain
cludit prtrdicatuni,) ponatur ergo in Gx prima.
esse quod tantam creet, quantam
polest creare ; ergo non potest ina- COMMENTARIUS.
jorem creare babetur erjô proposi-
;
tum, quod sunuua creabilis potest (a) Primum probo sic. Hic intendit 1.
creari. Doctor probare quod sit status ad su-

rar- Ilffic ratio declaratur sic (k),quod premam gratiam, qua major dari non
n, et
ian. prima propositio potest esse bypo- potest. Et intendit hic non tantum de
tbetica conditionalis vel categorica, gratia, sed etiam de qualibet forma
de condilionato piiEdicalo. Primo pepmanente intensibili et remissibili.
modo est necessaria, quia antece- Et in ista ratione primo supponitquod
dens includit consequens Si ian- :
voluntas divina potest producere in
tam potesl, tantam potest ; et boc esse quodcumque unum creabile, sic
modo debet poni in esse, ita quod intelligendo, quod si albedo ut centum,
tam antecedens quam consequens sit unum creabile, quod illud simul
ponatur in esse^ quia si consequens potest ponere in esse, et supponit quod
ponatur non antecedens,
in esse, et si albedo esset in infinitum intensibi-
tit fallacia consequentis non enim ; lis,quod esset unum creabile, expo-
oportet quod ad quod sequitur con- nendo ly infinihim non ut exponit
Contra
sequens, ad idein sequatur antcce- Gregprius de Arimino et alii, scilicet g
dens illa autem de inesse est ante-
; quod semper in infinitum potest dari '^'"'J^'^^"'
cedens ad illain de possibili ; de- major, et illa data erit semper finita ;
beret ergo propositio priina sic poni sed sic debet intelligi, quod si aliqua
in esse, qua)itam creat, tantam potest in infinitum fieri perfectior,
creat. quod ista quae est perfectior in infini-
autem iiccipiatur (1) sccundo
Si tum, non tantum sit in se formaliter
modo, ut est categorica de condi- infinita, sed quod etiam excedat in
tionato priedicatcj, iste est sensus, infinitum quamlibetaliam. Dicit ergo

potest creare tantam, quantam po- Doctor quod si aliqua albedo unica
test creare, id est, potest creare actione fit factibilis, ergo suprema
summam creabilem no- ; et sic, si albedo una actione fa<Hibilis erit, cum
tetur potentia unica modificans com- non sit major ratio de una quam de
positionem (m), propositio non cst alia ; et si albedo potestesse perfectior
vera dc forma nec sic subjectum
: in infinitum, illa una actione potest
;
454 LIB. lU. SENTENTIARUM

poni in esse, quod est simpliciter im- calor est intensibilis in infinitum,
possibile ; ergo standum est ad ali- potentia infinita potest illud simul
quam supremam finitam, qua major ponere in esse, cum vere sit unum
intensive dari non potest, ita quod sibi factibile. Et ab ista ratione sic intellccta
quilibet gradus repugnaret, ut patet hahent evidcntiam alias dux rationes
in responsione ad argumenta. Et dixi seqiientes, etc. Nota istos terminos -^,^'
in permanentihvs, sic,
quod data qua- eiindo ad formam, vel eiindo admate-'^^^^
ad r
cumque forma permanente possibili riam, nam ire ad formam est ire ad rij
danda, potest esse in actu quantum perfectionem, quod contingit in aug-

Numerus contingit Non sic autem
in potentia. mento, vel secundum intensionem,
mentlndS ^® successivis, quia numerus est in vel secundum extensionem ire vero ;
i"fi"itum augmentandus in potentia, ad materiam est ire ad partes mate-

'"u?ra"'"
non tamen in actu, quia non potest riales alicujus continui in quas dividi-
esse unum totum factibile; et simili- tur, ita quod in primoquodammo-
est
ter dico de animabus, sive de pluri- do tendere ad majorem vel minorem
bus individuis ejusdem speciei, quia perfectionem et constitutionem; in
etsi infiniti homines possunt esse in secundo vero est tendere ad resolutio-
potentia, non tamen in actu, quia nem alicujus continui in partes, ex
aliud est loquide uno factibili secun- quibus constabat. Dicit ergo Doctor,
dum quemcumque gradum perfectio- quod quantum contingit esse in po-
nis, et aliud de pluribus factibilibus tentia,tantum contingit esse in actu
quod patet per experimentum, nam si eundo ad formam, supple ad perfe- ^^
calor^sit intensibilis ut centum, pote- ctionom, id est, quod dato quocumque ''"
rit ab aliqua virtute simul produci, ente factibili, quantura contingit coni
cum vere sit unum factibile ; et si ipsum esse in potentia, vel secundum tent
esset intensibilis in infinitum a vir- intensionem, vel secundum quantita- ac
tute infinita posset produci in actu, tem molis, ut patebit infra, tantum
quod tamen non sequitur de infinitis contingit ipsum esse in actu, id est,
factibilibus, ut alias patebit in lihello quantum possibile est ipsum intendi
meo primo MctapJnjsicse Doctoris,
siiper in potentia, tantum potest intendi in
sustinendo opinionem Doctoris contra actu, hoc idem dico de quanto molis.
Nominales. (b) Sed contra illam propositionem
2. Summa ergo rationis stat in hoc instatur. Hic Doctor instat contra pro-
quod cum charitas vel gratia quan- positionem Aristotelis, non impro-
tumcumque intensa sit unum crea- bando illam, sed ut magis declaretur.
bile, oportet quod sit status in ista, Et arguit sic de numeris, quia contin-
quia non sit status. oportet conce-
si git esse infinitum numerum in poten-
dere quod aliqua charitasin infinitum tia, et tamen est impossibile infinitum
perfectior sit unum creabile possibile numerum esse in actu ; ergo falsum
poni in esse per divinam potenliam, est dicere quod quantum contingit
ut patet experimento, quia si calorest esse in potentia, tantum contingitesse
intensibilis in infinitum, potentia in actu.
imperfectior simul producet calorem Respondet secundum Averronem
ut unum, et perfectior ut duo ; ergo si tertio P/iysicorum, com. 68. Dicit Aver-
DIST. XIII. QU ESTIO IV. 455
roes, quod non est simile, quia nu- potentia, tantum contingit esse in
merus causatur ex divisione alicujus actu, irao de facto tantura est in
conlinui, et quia illud continuum est aetu, quia nullum quantum potest
divisibile in infinitas partes materiales, majorari, nisi per additionera partiura

ex quibus causatur alius numerus, alterius quanti jara prceexistentis. Si
quia ex alia et alia unitate addita sit ergo contingeret quantum molis posse
major major nuraerus. Et ideo, quia
et esse in infinitura in tantum
potentia,
in numeris imus ad materiam per di- contingeret esse in actu, sed hoc non
visionem continuam, non sequitur est possibile, quia raajoratio quanti
quod quantum numerum contingit fit per additionera alterius, et quia
tantum contingit esse
esse in potentia, illud aliud quantura est finitura, ideo
in actu sed in augmento quantitatis

; partes illius quanti additi quanto cres-
continue imus ad formam, et perfe- centi, constituunt quantura finitura ;
ctionera sibi competentem, et ideo patet, quia illae partes non excedunt
erit ibi status. quantura divisum.
(c) Sed contra hoc. Hic Doctor inten- Sed secundum Tlieologos. Dicit
(e)
dit improbare rationera Averrois, quia Doctor, quod Deus posset majorare
iste dicit quod quando imus ad for- aliquod quantura sine additione alte-
mam, quantum contingit esse in po- rius quanti.Sed an posset ipsum ma-
tentia, tantum et in actu. Sed addit jorare in infinitura, ita quod sicut
Doctor quod quilibet numerus includit ipsura quantura est unura factibile,
formam propriam et specificam, cum ita et quantura ma jus videtur unum

quilibet numerus faciat propriara spe- factibile; ergo in infinitum, quantura
ciem, et per consequens in numeris videtur unum factibile, et per conse-
itur ad formam ; et sic sequeretur quens poterit ipsura producere in esse.
quod ex quo infinitus numerus con- Dico breviter conforraiter dictis dis-
tingit esse in potentia, quod etiam tinct. 2. quod hoc non repugnat po-
contingeret esse in actu, quod est tentise divinee, posse producere ali-
impossibile. quod quantura actu infinitura, sed
(d) Dico ergo. Doctor in ista littera bene repugnat ipsi quanto, quia ali-
raulta tangit, primo quod propositio quis gradus quantitatis poterit sibi
Averrois est intelligenda de quanto repugnare, ut patet infra in respon-
molis. Et dicit primo, quod nulla vir- sione ad arguraenta in simili de gra-
tu3 finita potest majorare aliquod tia.
quantura sine additione alterius quan- Dico ergo, quod virtus divina potest
ti, et ideo quantura contingit esse in majorare aliquod quantura sine addi-
potentia, tantum contingit esse in tione alterius quanti usque ad quanti-
actu, irao simpliciter est tantum in tatera sibi non repugnantera. Et quia
actu,quia secundum Aristotelem, non quantitas ibi repugnat sirapliciter,
contingit esse raajorera quantitatera, ideo non potest usque ad talem quan-
nec potest esse quantitate coeli, et in titatem majorare, non ex defectu po-
inferioribus loquendo non potest esse tenti» divinee, sed ex repugnantia
major quantitas quantitate eleraento- effectus.
rum. Quantum ergo contingit esse in (f) Ex hoc ergo. Hic Doctor intendit
;
456 LIB. Ifl. SENTENTIARUM

applicare ad propositum dictum Aris- tum ad propositum, quamvis Grego-
totelis de quantitate virtutis, cujus- rius in ista parte negat Aristotelem.
modi est gratia, sic quod quanlum (g) Et istum intelleclum tangit Com- 6.
virtutis contingit esse in potentia, tan- mentator alibi, scilicet 3. Phijsic. com.
titm contingit esse in actu. Et probatio G9. Hoc dictum, scilicet quod in majora-
hujus propositionis est ista : quod tione, sive loquendo de quanto molis,
sicut in permanentibus, sive secun- sive de quanto virtutis: Omnes po*en-

duni quantitatem molis, aliquod infe- tix, quxsuntin tali majoratione, su?it
quantum est unum factibile
rius, et unius potentise demonstratx vel deter-
supremum erit unum factibile. t^t wm«/«. Ad hoc, ut hoc dictura intelli-
patet de facto de supremo coelo, quod gatur, supponendum est quod dicit
in se est unum factibile vel creabile, Doctor m 2. dist. 2. qusest. 9. quod si
et si posset esse infmitum in potentia, simul producatur calor ut octo, unus
cum sit unum factibile, posset esse gradus saltem natura erit prior alio
infinitum in actu, quia quodlibet vide ibi, quia potentia est ad quemli-
unum factibiie est in actu ab aliqua bet gradum, ita quod quilibet est na-
potentia producibile. Et sic hoc modo tus per se produci. Si ergo simul pro-
applicatur ad quantum virtutis, quia ducatur calor ut octo, qui constat ex
sicut quantum virtutis inferius et im- octo gradibus, quorum quilibet natus
perfectius erit unum factibile. Exem- esset per se produci, omnes potentiae
plum, sit calidum ut duo, et agat in quse essent ad illos gradus, sunt ordi-
lignum dispositum quantum potest, natae ad potentiam octavi gradus. In
producitin illo calorem ut duo, quia majoratione ergoquantumproductum,
ille calor est vere unum factibile ; si quod fuit in potentia ad tantam quan-
vero sit calidum, perfectius producit titatem, includit omnes alias potentias
calorem perfectiorem, ut unura pro- prsecedentes, quia includit omnia alia
ducibiie, et sic ascendendo. Dato ergo quanta inferiora, quee per se essent
calore perfectissimoab aliqua potentia producibilia. Sicut si ponatur quan-
perfecta poterit una productione pro- tum ut centum, nam quantum ut
duci, ut unum producibile ; ergo si unum, inclusum in illo, est unum pro-
calor sit in infinitum intensibilis, cum ducibile, et sic una potentia erit ad
talis sit unum producibile, ut compa- illud, quantum vero ut duo, est unum
ratur ad infinitam potentiam, sequitur producibile, et sic est una potentia ad
quod actu simul possit produci, et sic illud, tamen includit aliam po-
quee
quantum calorem contingeret esse in tentiam, queeest adquantumad unura,
potentia, tantum contingeret esse in et sic deinceps, ergo quantum ut cen-
actu; ergo si contingeret esse infmitum, cum sit unum producibile, erit
tum calorem in potentia, contingeret una potentia, quae tamen includit om-
esse infmitum, sed consequens est nes potentias pra^cedentes, quia sicut
falsum, ergo et antecedens ; ergo erit illud quantum constatex omnibus illis
status in calore quantum ad intensio- quantis,quffiperseesseut producibilia,

nem, ita quod sit primus calor fmitus, nisi essent partes ipsius, ita potentia ad
quo major dari non possit, et sic in- illud includit omnes potentias praece-
telligitur dictum Aristotelis applica- dentes, idem dico de quanto virtutis.
DIST. Xlll. QU/ESTIO IV. 457
Et sic applicatup propositio Aristote- unum factibile, qui tamen includit

sitio
ruin lis quod (juantum contingit esse in po- omnes gradus caloris prcccedentes, et
ist.
tentia, tantuni continrjit rsse in actu, sic potentia ad supremum calorem in-
quia potentiaad supremum quantum, cludit potentias ad gradus inclusos in

sive molis sive virtutis, cum sit unum illo calore. VA hoc est quod dicit Doc-
factibile, includit omnes potentias tor i/i quibus autem natis esse tantum ^„0," vaVeT
qua"iii"n
prspcedentes modo prtcexposito. Sed in infieri sunt
'
multx ipotentix ordinatx. contingit
tantum esse ha pou-n-
divisione continui non dicimus quod Dicit quod in illis qua^
^ ^
i"
tia, tantiun
quando continuum dividitur, quod sit bent in fieri, vel in quibus sunt mul- in actu.
una potentia, (luae contineat alias po- ta^ potentiflc ordinata) in fieri, non po-
tentias, ita quod quando aliquod quan- testunum summum possibile dari in
tum reducitur adactualem divisionem, actu. Exemplum, nam potentise in nu-
quod una actuaiis divisio includit meris sic se habent, quod semper
aliam. Nam quanlum in quolibet pun- sunt ordinatse in fieri, quia semper se-
cto potest dividi, et non est major ra- cundum aliam et aliam divisionem
tio quod dividatur in uno quam in continui modo praeexposito, ideo in
alio, neque una divisio de necessitate numeris ubi major causatur secun-
praesupponit aliam, cum sit in quoli- dum aliara et aliam divisionem con-
bet puncto divisibile. Gum ergo una tinui, non potest dari supremus nu-
actualis divisio non includat ne- merus, quia non potest dari aliqua mi-
cessario pra^cedentes divisiones, ita nima divisio continui, quse includat
nec una potentia ad unara actualem necêssario omnes divisiones, imo con-
divisionem includit potentias ad alias tinuum seraper est divisibile in infi-
actuales divisiones, et sic in divisione nitum, ideo non sequitur, quod quan-
conlinui multse potentia? non sunt tum contingit esse in potentia in nu-
unius determinatae vel demonstratae raeris, tantura possit esse in actu.
Non
potentiee. sic est in majoratione, (i) Alia ratio ponitur. Hic intendit
quia quantum raajus includitetiam et probare, quod sit status in gratia, et
minus, loquendo de partibus consti- breviterin quacuraque alia qualitate,
tuentibus ipsura. et ratio stat in hoc, quia possibili po-
(h) Et ideo dicere sunt partes unius sito in esse nullura sequitur impossi-
potentix demonstratse. Dicit Doctor bile 2. Priorum. Cura ergo gratia sit
quod in quitjuscumque actiljus ordina- preevisa, ut unum creabile quantum-

tis, elc. id est, quando in aliquo quan- cumque intensa, ut exposui in prima
to molis vel virtutis sunt plures actus, ratione ;
ponatur ergo in esse, sic,
quorum quilibet esset per se factibilis, quod quantamcuraque Deus potest

ibi supremum in potentia potest simul creare, id est.quantaracuraque inten-
esse in actu, sic debet intellig-i quod sive potest creare pcnatur in essc,
sicut calor secundum unum gradum supple, ut Deus ponit illam in esse, ut
est per se unum factibile, ita secun- unura singulare quanturacumque in-
dum alium gradum, si scparetur, erit tensum, aut illud singulare erit infini-
per se factibile, et ubi uniuntur isti tum, et hoc est impossibile ; aut erit
duo gradus, erit per se unum facti- quod major
finitura, et ibi status, ita
bile, et sic supremus calor erit per se nonpotestcreari, cthabetur intentum.
^38 LIB. III. SENTENTIARUM
Si dicit quod majorem potest creare, telligi, supponendo quod in proposito
ergononquantamoumque potestcrea- accipit Dociov a?itecedens, non pro
re ponitur in esse. prima parte propositiunis liypothe-
8. {k)ffiec ratio declaratur slc. Tota vis ticee, quae est ista, qiiantarii Deus po-
est in illa propositione : Qmfitam- test creare, sed accipitur antecedens
cwnqiie charitatem IJeus potest creare, eo modo quo accipitur in fallacia con-
quae potest habere duplicem sensum ; minus
sequentis, quod est inferius sive
primum, ut sit una hypothetica con- commune comparatum ad magis com-
ditionalis, et ista conditionalis fit hoc mune, sive ad superius, sicut hic :
modo, tantam charitatem Deus po-

si /wrno cwrit, est antecedens ad hoc ;
test creare, tantam potest creare et ; ergo animal cwrit. Accipiendo ergo
istaest necessaria, quiaantecedensde antecedeiis ^to miev\ov\, sive minus
necessitate infert consequens, nec de- communi, et consequens pro superiori
bet poni sic : si quantam potest crea- et magis communi, ista propositio de
re,tantam potest creare, sed commu- in esse, scilicet tcmtam creat, est an-
tamus ly quantum in tantum. Et dicit tecedens ad illam, ergo tantam potest
Doctor quod tam antecedens quam creare, et quia illa propositio ; ergo
consequens hujus conditionalis, debet tantam potest creare, est consequens
poniinmein re. Antecedens condi- ad istam '.quantamBeîs potest creare,
tionalis est hoc : quantam Deus potest consequens dicoformali consequentia,
creare ;
et consequens est hoc : ergo non eo modo quo accipitur consequens
tantam potest crcare ; et hoc non acci- et antecedens in faliacia consequentis.
pitur pro anteceder^te, hoc scilicet :
Habemus ergo istam propositionem,
sitantampotest creare, quia hoc poni- tantam creat, quse est antecedens ad
tur loco proprii antecedentis, quod h[n.m, ergo tantampotest creare, îisid.
est, quantam potest creare, quia non propositio ; ergo tantam potest creare,
bene sonatdicendo, si quantam potest est consequens ad duas, scilicet ad is-
creare. Debet ergo sic poni antecedens tam, quantam potest creare, et ad is-
in esse, quantam Deus creat, et conse- tam, tantam creat. Dicit ergo Doctor,
quens, ergo tantam creat, et tunc ista quod non oportetquod ad quod sequi-
consequentia est necessaria. Si vero tur consequens, quod ad illud idem
solum consequens poneretur in esse, sequatur antecedens nam hoc con- ;
quod est hoc, ergo tantam potest crea- sequens, tantam potest creare, sequitur
re, et ponatur sic in esse ; ergo tantam ad istam, quantam potest creare, se-
creat, est fallacia consequentis, quia quitur ad istam, quantam poiest crea-
arguendo de possibili ad esse, est ar- re, non tamen oportet quod similiter
guere, sicut a superiori ad inferius af- hic, scilicet tantam creat (quee est an-
firmative. Sicut enim non sequitur, tecedens modo praeexposito) sequatur
animal currit ; ergo homo currit, sic adistam, quanlam potest crcare, et pa-
non sequitur, quantam potest creare ; tetquod non sequitur, quantam Deus
ergo tantam creat. Et quod dicit Doc- potest creare ergotantam Deuscreat.
;
tor ibi : Non enim

quod ad oportet^ Si ergo ista conditionalis debet verifi-
quod sequitur consequens, ad idem se- cari, oportet quod tam antecedens
quatur et antecedens, hoc sic debet inquam consequens ponatur in esse
DIST. XIII. QU^STIO IV. 439
hoc modo, quantam creat ; ergo tan- test creare, tantam potest creare,
si
tam creat. quiatunc sensus est, quod tantam po-

(1) 5/ auleni acc/piaii/r sccundo testactu ponere in e^5^ una creatione,
f) modo. Alius sensusillius propositionis si tanta est possibilis. Non enim tenet
potest accipi spcundum quod est una de forma et in omnibus, quia non va-
propositio categorica de conditionato let, nisi in quantitate permanente, ubi
prtedicato, et tunc est sensus : tantam perfectissima quantitas potest esse
potest creare, quantam potest creare; unum factibile, ut supra exposui. In

Hjc nota, quod non estibi proidicatura quantitate vero discreta non valeret,
conditionatum, sed debet sic conditio- quia non sequitur, tantum numerum
nari : tantam potest creare, si tantam potest creare, quantum potest creare,
potest creare, ita quod hoc preedica- quasi tot numeros possit ponere in
i\im condilionat//inômiuv\oco hujus f6;6<?, quot sunt in potentia ; nam in-
qiian/a/n potcsf crearc, quidinon recte finitinumeri sunt in potentia, qui ta-
sonat, tantam potest creare, si quan- men non possunt esse in actu^ et ad
tam potest creare. plures numeros semper sunt plures
Et nota difFerentiam inter hypothe- potentise, quarum una non includit
ticam conditionalem, et categoricam aliam, ut supra exposui. Et hoc est
de ronditionali prffidicato, quia in quod dicit, quodpropositio ?io?i esl voâ

prima antecedens de necessitateinfert de forma, nec sic subjecti/m incliidit
consequens, puta si homo currit, ne- prgedicati/m, scilicet hoc subjectum,

cessario sequitur quod moveatur. In tantam potest creare, sive ponere actu
secunda veronon sequitur consequens in esse, quantam potest creare, sive
formaliter, et de necessitate, nisi forte ponere in potentia. Sequitur Quia :
gratia materiae, ut hic, homo movetur prsedicatum est specificatum per illam
,
sicurril\ stat enim, quod moveatur, determinationem, qu?e non est per se
^
et non currat. Tamen in proposito, ista nata inesse subjecto, scilicet illa, quod
propositio : Quantamci/mque gratiam una potentia sit ad summum, quia li-
Dei/s potestcreare, tantampotestcreare, cet hoc possit esse respectu aticujus

est vera, Sive sit unaconditionalis hy- permanentis summi, non tamen res-
pothetica, sive sit una categorica de pectu quantitatis discretee.
condilionato prcedicato ; et utraque (n) Et ita illse duse rationes tanti/m
debet poni in esse quantum ad ante- habent evidentiamex p?ima. BiciiDoc-
cedens et consequens. Et cum dico, torquod illse duse rationes, quarum
tantara potest creare, quantam potest prima sumitur a Philosopho '.Siquan-
creare, si ponatur in esse, erit sum- tam coniingit esse in potentia, tantam
mum creabile. contingit esse in c/ctu, et alia qua3 est
(m) Et sic,si notet//r potentia unica ibi : Quantamcumque charitatem Deus
modificans compositionem, id est, quod potest creare, etc. sunt evidentes, sup-
sit ad suramam gratiam, vel charita- posito quod conclusura est in priraa
tem possibilera creari, ita quod possit ratione, scilicet quod forraa quan-
poni in esse, tunc non est vera de for- tumcumqueintensa sit unura creabile,
ma, scilicet tantam potest creare, et unum factibile, quo posito ista3 ra-
quantam potest creare ; sive tantam po- tiones demonstrant.
quare non possit sibi quicumque
SCHOLIUM. gradus inesse, quia non invenitur
contradiclio, et ubicumque non in-
Sapposito quod gratia summa sit creabilis,
venitur contradictio, illud ponitur
prolKil eam posse dari animai Christi. Primo,
quia uon est determinata ad ullum gradum
absolule possibile.
gratiae. Secundo, est eadem ratione receptiva Vel sic potest formari ratio et
gratiae, ac Angelus. Tertio, gratia ct natura in- brevius : susceptivum formce haben-
tellectualis sunt prima extrema proportionis, tis gradus, cui nullus repugnat,
perfectio supernaturalis et perfectibile super-
potest quemlibet recipere ; anima
naturale ; ergo quailibet gratia in qualibet na-
sic se liabet respectu gratiae. Probo,
lura supernaturali recipi potest. Doctor has
fuse tractat.
si alicui susceptivo, inquantum tale
(per quod excluditur quffilibet ratio
5. Seciindum, quod magls est ad activi concomitans) repugnat aliquis

Doctrina proposilum, supponeiido quod sum- gradus gratiee, repugnat et cuilibet
mi'natLne ma gTatia possit unica actione ejusdem rationis, quia quodlibet
respicni creari, probo (o) quod ista possit capax gratiffi, est capax, ut ejusdem
slbTconve- confem anima? Christi. Primo, quia rationis, per secundam rationem
nientis.
gubjectum receptivuni accidentis hic ; nullus autem
gradus gratiae
convenientis, habentis gradus, quod repugnat cuilibet susceptivo; ergo
non determinatur ex se ad aliquem nec alicui.
gradum, potest quantum est ex se, Preeterea, Angelus et anima com-
6.
recipere illud accidens secundum parantur ad gratiam secundum
,. ... • Anorelus
quemcumque istorum graduum ;
1
eamdem rationem receptivi, quia anima
anima est tale subjectum respectu ipsa, ut recipiLur, est forma ejusdem cepUviV
g-ratiffi ; ergo potest quantum est ex rationis, et ita recipientia, inquan- J-Js^ê,'
se, recipere quemcumque gradum tum recipiunt, sunt ejusdem ratio- lationi;
gralia3. Major declaratur per oppo- nis. Exemplum, sicut albedo est
situm ; ideo enim aqua non potest ejusdem rationis in lapide et ligno,
quemcumque gradum caloris reci- ita ista, ut comparantur ad albedi-
pere, quia calor est accidens dis- nem, non sunt alterius rationis, imo
conveniens aquae in aliquo gradu, accidit eis esse alteriusrationis, ut
et aliquis ejus gradus non posset recipiuntformam ejusdem ralionis ;
esse in aqua, manente aquainsui gratia autem anima) et Angeli est

natura, sed oportet aquam corrum- ejusdem speciei, alioquin una uni-
pi; ideo etiam aer cui calor est acci- versaliter excederet aliam, et ila
dens conveniens, non potest quem- omnis gratia animse esset major
cumque gradum caloris recipere, quacumque gratia Angeli, vel e
quia ex natura sua determinatur ad converso utrumque est falsum
; ;
certum gradum caloris habendum ;

ergo ambo ista comparantur ad
ita etiam est de mixtis. Sed quando gratiam, non ut sunt in substantia
accidens est habens gradus et con- alterius ralionis. Sed ista alleritas
veniens subjecto, et non determi- accidit eis ut recipiunt tale accidens,

natur subjeclum ad aliquem gradum et ita quantam potest recipere An-
certum habendum, non videtur gelus, tantam potest anima re^ci-
DIST. XIII. QL.1LSTI0 IV. IHl
I pore ; suinn>ani auloiii croahiloiii quum, perfectio quoÎibet possot

potest aliquis Auêlus recipere ;
perlici a quocumque gradu.
ergo et aiiiina; er^n) et ista ani- Ilicjuxta priinum membruin dis- 8.
I
nia. linctionis, scilicet exponendo super- ^n posset
* ^
_
(le poten-
i.
Praiterea, quando inter aliqua lativum positive, est unum dubiuin :
ti^ Dpior-
jropor-
le pn- extrenia coininunia est proportio, ut l Iruiu (le potontia ordinata Uoi, aiia -r.tia
uin ex-
lonuii
inlor aliqua extrema illius propor- possot lieri alia gratia a^qualis isli. 'yratlaf
Cliristi.
tionis, ipsa qutocuiuque
est inter Et vidctur quod non, quia nulla alia
contonta sub alloro oxtreino. Exoin- natura posset essc caput habentium
in-
icUialis pluui, calefactivuiu et calefaclibile gratiam, quia non possunt esse duo
; prinia
tfpina sunt priina oxtreina fuiulata supor capita, sicut nec duo suprema in
jortid-
jp
-rlVc- babens caloroin in actu et in poten- eodem ordine. Similiter si posset
lissu-
latura- tia in quibuscuinquo ergo inve-
; dari alicui alii tanta gratia, ergo
et per-
tibilis
niunlur islie rationes actualiter posset tantum proficcro in merilis,
?rnatu- potonlialilor calidi,
calidi, et illis quod posset tantum mereri, quod
'alis
[)otest inesse talis proportio. Sod vidotur absurdum.

priina exlreina hujus proportiouis, Hic posset dici, quod licet Deus
porfectio supernaturalis et porfec- de potentia absoluta posset tantam
tibile supernalurale, sunt gratia gratiam conferre alii natura3, sive
quantum ad propositum, et natura assumpta?, sive forte non assuinp-
intelloctualis ; ergo in quibuscuin- tae non tamen de potentia ordina-
;
que contontis sub alterutro extremo, ta, quia secundum leges jam positas
I est ratio istius proportionis, et ita a sapientia divina, non erit nisi
qucecumquo gratia potest esse per- unum caput in Ecclesia, a quo sil
fectio cujuscumque naturae intollec- inlluentia gratiarum in membris.
tualis. Exemplum ad Iioc : Si color
¥ se habeat ad superficiem primo ut COMMENTARIUS.
porfoctio ad perfoclibile, et non
determinatur ex natura alterius (o) Probo quod nta possit conferri,
10.
extremi ad aliquid inferius, ut sit etc. Non immerito probat Doctorquod
' * ,
An summa
extremorum proportionis ;
qua^libet summa i^ratia possibilis creari
^ possit
^
{i'i'at'a
sit
pos-
conter-
superficies potest perfici a quocum- conferri animae Christi, quia multi ri animae
1- 1 • •
P Christi.
que colore. Quod si extrema deter- dicerent, ut patebit infra, quod ex quo
minenlur aliunde, puta, quod su- anima Ghristi est minoris entitatis
perficies, unde talis, subslanlicJp, quam natura Angeli, et per conse-
scilicet lapidis, fiat determinatum quens est minoris capacitatis ; et si
extromum talis coloris, tunc ista sic, non posset conferri tanta gralia
superficies non potest rocipcre animcO Ghristi, quanta possit conferri
. ^ An natura
quemcumque colorem, quod non est naturffi Angeli, cum sit capacior. In- ciu-isti sit
. ... • • 1-1 minor na-
ex parte qua perfoctibile
ejus est, tendit ergo
T-v t
Doctor principaiiter pro- tura Ange-
sed inquantum illud cujus est, de- bare quod licet anima Christi sit mi- ''
lerminat sibi certam speciem vel nor natura Angeli quoad entitatem,
ccrtiiin gradum coloris ; sed si non tamen erit minoris capacitatis
absolute esset perfectibile, et reli- respectu gratiaj, imo simpliciter tan-
tse capaciiatis, quantae naturae Angeli, quod accidens, quee non determinant
etiam quantumcumque supremi. sibi aliquem gradum accidentis,
Et tota difficultas stat improbando quantum unum potest recipere, tan-
istam, quod anima Christi sit tantae tum et reliquum, et sic non est simile
capacitatis, quanta^ natura Angeli. Et de igne et aqua tum quia si possent
;
probat principaliter perduas rationes dici ejusdem rntionis ut

receptiva
ultimas, quarum prima Prx-
est ibi : comparantur ad calorem, non tamen
tcrea Ajigelus et anima comparantur ad sunt simpliciter receptiva, sed ultra
gratiam Christi. Hsec ratio stat in ali- hoc sunt activa alicujus accidentis
quibus dictis :quod quando
Primo, formaliter repugnantis alteri, puta in
aliqua duo comparantur ad formam aqua non potest recipi quantuscum-
ejusdem rationis in~ratione receptivi, que calor, quia ista est necessario ac-
dicuntur receptiva ejusdem rationis, tiva alicujus frigiditatis repugnantis
et hoc inquantum receptiva forma3, tanto calori. Si vero poneretur aqua
hoc patet, quia receptivum tale spe- nullo modo activa frigiditatis, non
cificatur esse tale per formam recep- haberem pro inconvenienti, quod tan-
tam. Si ergo forma 'ejusdem rationis, tam caliditatem posset recipere, quan-
puta albedo nata sit recipi in lapide et tam et substantia ignis. In proposito,
ligno, licet lapis lignum difTerant
et non apparet quod in anima vel inAn-
specie secundum eorum entitates ab- gelo sit aliquid repugnans, propter
solutaS;, tamen inquantum sunt re- quod non possit sibi inesse summa
ceptiva qualitatis ejusdem rationis di- gratia, nec apparet quod magis sibi
cuntur ejusdem rationis. determinetunumgradumquam alium,
jj^
Secundum dictum est, quod quffili- licet enim substantia ignis in se sit
bet gratia, sive in Angelo sive in ani- perfectior substantia aquee, tamen ut
ma estejusdem speciei specialissim*, accipiuntur, ut mere receptiva calo-
sicut et quaelibet
'
albedo in quocum- ris, et nullo modo activa alicuius
'
in- Substanti
ignis es
que ponatur, et per consequens Ange-
.
lus etanima, qui possunt recipere gra-

. ...
compossibilis,
tantia aquae sit
non videtur quin subs-
aeque receptiva,
. .
sicut
pel-feciio
substanti
aqu.-e.
tiam, quamvis inter se differant spe- et substantia ignis ; ideo responsio

cie, tamen in quantum receptiva gra- data supra, quod non sunt ejusdem
tia3 sunt ejusdem rationis. Et hffic ra- capacitatis, licet sint ejusdem ratio-
tio sic intellecta nullam difficultatem nis,non videntur multum ad proposi-
includit ; sed difficultas est in hoc, tum, quia si sunt aliqua receptiva
quod quamvis sint receptiva ejusdem ejusdem rationis, ut mere receptiva,
rationis, tamen Angelus erit magis quantum potesl recipere unum, tan-
capax, sicutetiamsiaquaetigniscom- tum potest et reliquum.
parenturad calorem, cum calor sit Et quod dicit de superficie majori et 12.
ejusdem rationis, erunt receptiva ejus minori, quae sunt ejusdem rationis, et
dem tamen non sequitur
rationis, et tamen major potest esse locus cor})o-
quod aqua tantum calorem possit reci- ris majoris, et non minor ; dico, quod
perc, quantum ignis, ut patet, et ideo non est simile, tum, quia non com-
debet sic poni ista propositio: recepti- parantur utduo receptiva, sed tantum
va ejusdem rationis comparata ad ali- in ratione loci ; tum etiam, quia ista
DIST. XIII. QU.ESTIO IV. 463
non comparantur ad recep-

receptiva tur, ideo dixi, quod capacitas reci-
tura magis et minus secunduraexten- piendi non sequitur raMJorem entita-

sionem, quia equus et margarita sunt tem, quando entitates receptivfe sunt
receptiva ejusdem albedinis, ergo ejusdera rationis ; sed bene capacitas
quanta albedo potest recipi in equo, agendi potest sequi majorera entita-
tanta potest in raargarita ; sed bene tera, quia quanto aliquid est perfec-
concludit inlensive, quia si se habent tius, tanto ad agendura perfectiori
ut raere receptiva, et nullum aliud re- modo est capacius, et sic bene nota
pugnansponatur in eis, quanta albedo hanc rationem, quia diniciiis est.
intensive potest in isto recipi, tanta

et in reliquo ; raodo illae dua3 super- SCHOLIUM.
ficies comparantur ad corpora re-

Ad quaestionem secundam respondet Christo
cepta tantura secundum raajorem et
de facto datam esse summam gratiam, verisi-
minorera extensionera. Uico etiara, milius loquendo, quia cum res sit dubia, quod
quod ad majorem vel minorem enti- perfectius est, datum osso
rccte pr.nesumitur
tatem non consequitur major vel rai- Christo, ad quod adducit locum Augustini val-
nor capacilas in recipiendo, quando de apposite. Ita Richard hic art. 1. qua^st. 2.
ad 2. Durand. qua^st. 1. Marsil. 3. qua^st. 10.
illae entitates sunt receptiva ejusdera
art. 1. Cajet. 3. part. qua?st. 7. art. 9. 10. 12.
rationis, et mere receptiva, non ubi
et. 2. 2. quffist. 24. art. 7. omnes Scotistaj hic,
apparet aliquid formaliter repugnans et alii omnes, qui tenent summam gratiam
cuicumque gradui formse receptibilis, esse creabilem.
sed bene ad majorem entitatem potest

sequi raajor capacitas, non ad reci- Quantum ad secundam qutestio- 9.
piendum, sed ad agendum ; et sic An- nem de facto, probabile est dicere Decisio 2
r T^ quEestio-
gelus, cum sit perfectior anima Ghri- 1
secundum Magistrum, T» • ,
cruod
.
Deus nis.
sti, erit magis capax ad produ<*.en- tantam gratiam ei contulerit, quantum^Doao-
dum nobiliorem cognitionem et nobi- tam potuit ;
potuit autem ex prae- notlndmn.
liorem fruitionem ; sed in recipiendo cedenti quaestione conferre sum-
nulla apparet major vel rainor capaci- mam gratiam creabilem ; ergo, etc.
tas, et sic patet ista ratio. Et ideo non In commendando enim Christum
erit siraile, arguendo de agentibus malo excedere, quam deficere a
ejusdem rationis, puta sicut se habent laude sibi debita, si propter igno-
receptiva ejusdera rationis ad for- ranliam oporteat in alterum inci-
mam receptibilem, ita agentia ejus- dere.
dera rationis ad formam producibi- Confirmatur ista responsio per
lera ; cum ergo receptiva ejusdera ra- illud Augustini 3. de lib. arb. Quid-
tionis sic se habeant, quod cEqualiter quidtibivem ratione melius occur-
sunt receptiva, agentia ejusdera ra- rit, scias Jioc Deum mafjis fecisse,
tionis sunt aequaliter agentia secun- quam non fecisse ; vidolur autem
dum intensionem, sed calor ut octo, simpliciler mehus secundum rcctam
et calor ut duo, circa passura aeque rationem, summam gratiam csse
dispositum sunt agentia eju?dem ra- alicui cojlatam quam non esse
tionis, ergo possunt producere elTec- collalam, quia in hoc manifeslalur
tum a^qualis perfectionis. Non sequi- summa misericordia Dci in dando
464 LIB. III SENTENTIARU]\[.
summum bonum gralha sine meri- que gralite, quia respectu hujus qan
tis ; ifîtur probabile est boc esse accidentis tamen ^g^
per accidens, et
factum, et non in alio quam in convenientis, non habet unde de-
anima Chrisli ; ergo, etc. terminetur ad certum gradum ;
neque istud inducitur per aliquam

SCHOLIUM. alterationem passi, vel ab agente
naturali, tantum secundum
sed
^ .,, , . . quod
^
absolute subiectum est capax,
,
Solvit fuse et per vanam .
et
, ,
seleclam
,
(loctri- ^
.
"^
. '
nam, explicando insignia axiomata, argumenta ^^ Ueus potest imprimere.
prima) qua;stionis ; et quia noto in margine Hla CrgO propositio (t) quod J9ro- Totum
non opus fectibi
singula, et clare ponuntur, est scho- povtlo est perfectionis et perfectibi-
!'''•
lis, si intelligatur
^ secundum propor- êspic
* ^ tampe
tionem pra^cisam, scilicet quod .
tion
10. Ad argumenta (p) primcC qua^stio- perfectius perfectibile capax est m,et°J
"ûpsT'/'
"^^- Ad primum dicitur, quod Jicet majoris perfectionis, falsa est, imo quam
non sit summe gratificabile, quia totum perfectibile communi resin
tamen unitur persoutE Verbi, ex hac picit totam perfectionem in commu-
unione ampliatur ejus capacitas, ut ni, et quodlibel quamlibet. Habet
possit recipere summam gratiam, tamen ista propositio probabilitatem
quam non posset recipere, si non de subjectis et accidentibus natura-
^^^^^ ^^^""^P*^- libus, causantur ex eis, quia
quffi
Unioh o-
staticanon Coutra hoc (o),
iiy
Quia
i
circaistam secundum ^perfectionem causae acti-
augetcapa- \
f •
op
citatem naturam nihil ponitur absolutum vee totalis, est perlectio eiiectus ;
Christiad novum pcr islam unionem, quia nullam tamen probabilitatem habet
sulcVien- ipsaiu Verbo non dicit nisi
uuiri de formis substantialibus et materia,
^^'""
specialem dependentiam ejus ad quia aliquando recipitur forma per-
Verbum sicut ergo manet natura
;
feclior in perfectibili imperfectiori,
quantum ad omnia absoluta, ita et quia dat simpliciter perfectionem
eamdem habens capacitatem. majorem et priorem. Sed non opor-
Praeterea, (r) si Angelus fuisset tet hic instare de materia et forma
assumptus, habuisset ex vi assump- substantiali, quia hic est sermo de
tionis majorem capacitatem, quam subjecto et accidente ; sed tantum
nunc habet, per te, et ita tantuin hic instandum est, quod propter
aucta fuisset ultra capacitatem natu- accidentalitatem talis accidentis,
ralem ejus natura per assumptio- nullam rationem habet terminandi
nein, quantum modo natura as- ad talem gradum.
sumpta aucta est per unionem ex Ad secundum dico (u), quod aut 12.
parte anima^. ultra suam capacita- intelligitur, quod ultra istam gra- Ad 2
tem naturalem, vel plus, et ita tiain finitam supremam, possit fieri
natura posset capere plus de gratia aliquis alius gradus alicujus gratiee
quam modo anima Christi. major ; aut aliquis gradus in natura
**• Potest dici (s) breviter quod perfectionis supernaturalis major,
bî'rqu?d- quodcumque gratificabile capax est licet sit ultra speciem gratiio; aut
capa"xêSt in potcntia obedientialiquantsecum- absolute non in natura perfectionis
.
siipcrnaluralis iiiaior, sed absolule laluiu nobilissimaruin, quales sunt premam

1- • 1 • • . r .• I 1
qualita-
aluiuis p:raaus superior. isla^ periecliones su])ernaiiirales, tem. vide
II-
isunt
ligibi-
qure potcst,
^,
i>i
.
priino
.
11110
niodo, dico
•II-
mcludit
quod nou
I--
I
coutradictio-
.
potest poni
...,
neris superioris, puta

•
quod
I t p•
./-»
inlnna
de hoc 2.
est inlinuiin ^'e- dist. 12. q.
sul)-
I 2
ma. nem, quia yratia ista est in lermino. stantia,quia totum genusSii bstantioe
Kt cum dicitur, si intelli;.;atur gra- sexcedit tolum genus Qualitatis ;
dus finitus sibi addi, uon erit nec est inconveniens, quod minima
inlinila ; dico quod erit incompossi- substantia in perfectione naturali,
bilitas, quia aliquod finitum intelli- excedat accidens quodcumque, li-
^îbile iôlest repuiinare alii finito cet aliquod accidens, ut in perfec-

inlelligibili ; sicut si inlelligalur al- tione supernaturali, hoc est, in con-
bum addi nigro in aliqua perfec- jungendo objecto supernaturali,
lione, bic utrumque componens est excedat substantiam ; tale enim ac-
linitum ; et tamen nihil tale est cidens non dicitur ex se perfectum,
factibile, quia ipsa quae intelliguntur sed ex hoc quod conjungit immedia-
componi secundum intellectum inte cum objecto perfecto. Duobus
cludentem contradictoria, sunt in- modis ultimis aliquid esse superius
compossibilia. Unde in talibus non summa gratia, non est ad proposi-
valet, possum hoc intelligere, ergo tum.
hoc potest fieri, quia nonest infini- Ad tertium dico, fv) quod quo- 14,
tas hocenim non est intelligibile,
; cumque illorum modorum conside- Ads.
nisi secundum quod intellectus est rando gratiam, Christus habet gra-
in se falsus, et hoc includit contra- tiam in termino, ita quod non potest
dictionem ; et licet sic [intellectum habere majorem, et possunt etiam
non sit infinitum, tamen habet ex illa ratione fieri tres rationes ad
aliquam incompossibilitatem et re- propositum nostrum. Prima, quia
pugnantiam in se. charitas est quGedam participatio
Si secundo modo intelligatur, Dei, ideo necesse est, quod secun-
tunc ponendo gratiam esse summam dum aliquem gradum determinatum
perfectionem, diceretur eodem mo- capiat partem infinitae perfectionis,
do, quod intelligendo aliquem gra- ita quod necessario includat deter-
dum siiperiorem gratia summa in minatum gradum respectu cliarita-

genere perfectionis supernaturalis, tis infinitae, sicut est determinata
est tunc intelligere contradictoria, participatio, alioquin posset conclu-
sicut aliqucm colorem esse super di, quod calor et qutccumque talis
summuin album. Si tamen charitas forma posset esse infinita, quia
vel gralia non sit summa perfectio qucclibet forma est participatio infi-
supernaluralis, sed fruifio, potest niti.
concedi quod ultra summum gradum Similiter secundo ex parte efficien- Capacitas
charitatis, potest lieri gradus su- tis, qiiia efficit de nibilo naturam li- est ad"or-
perior ultra illam speciem, sicut mitalam. Similiter tertio ex parte Sn^GâtTa
gradus fruendi. capacitalis, quia etsi capacitas sit "ajacifa-^
temsubjec-
ma Si tertio inodo intelligatur, potest respectu cujiiscumquegradus in [qi-.
tia
su
dici quod supra totum genus quali- ma, iion laincn capacitas alicujus
ToM. XIV. . 30
finiti est ad formam infmitam. Et tuit conferri summa gratia, quia ani-
cum dicilur, qiiod auget capacita- ma Christi non potest esse summum
tem, hoc patet esse falsum, quia gratifioabile; ergo nec summam gra-
quando ducC causce concurrunt ad tiam potest recipere. Antecedens patet,
constituendum tertium, posterior quia gratificabile dicitur quod est ca-
non dal priori aliquid perlinens ad paxgratiee, etideo sola naturainteilec-
propriam causalitatem ejus ; sed ma- tualis creata, cum sit capax gratife,
teria est aliquo modo prior forma, est gratificabilis, esse ergo gratificabi-
saltem origine, ad constituendum le est esse capacem gratiae ; sed per-
compositum; ergo forma non dat fectior natura intellectualis est magis
materia3 aliquid pertinens ad pro- capax gratiae quamanima Christi, pa-
priam causalitatem ipsius materia?, tet, quia talis capacitas sequitur enti-
et ita nec a,liquam potentialitatem, tatem, et per consequens sola natura
vel capacitatem (quoe est sua po- suprema creata summe capax gra-
est
tentialitas) auget sibi. tiae, ac per consequens summe grati-

Quod si dicas, quod charitas se- ficabilis. Sed anima Christi est infe-
cundum unum gradum auget capa- rior natura Angelicaquoad entitatem,

citatem non ad se, sed ad alium et per consequens quoad capacitatem
gradum, contra, charitas in quo- gratise, et sic non est capax summse
cumque est formaejusdem rationis ;

gratise ; ergo nec sibi potuit conferri
ergo capacitas ejus in quocumque summa gratia.
est ejusdem rationis ; ergo non po- Hic dicitnr. Hic recitat unam opi-
test capacitas aliqua augeri per ali- nionem GofTredi quodlib. 19. </. 12.
quam charitatem receptam, sed tota qui dicit quod animse €hristi dabatur
prgesupponitur naturaliter. Ideo di- quidam habitus supernaturalis, per
co, quod in natura rei est summa quem augebaturcapacitas illius, ut sic
capacitas vel minima ante omnem per illum habitum possit recipere ma-
formam receptam ; nec illa augetur jorem gratiam.
vel minuitur, quamcumque formam Contra hanc responsionem instat
recipiat, quia posse habere gratiam Doctor, quia natura excellentior fuit
secundum Augustinuni Zi^. de prai- capax ejusdem rationis, vel habitus
Posse reci- dcst. Sanctor. c. 5. inest homini a vel alterius perfectioris, et per istum
tiain Hiest natura, ita quod ista potentialitas esset capax majoris gratia^, et ita na-
n°aTu?a.^ fuudatur iu natura animse, ut est tura excellentior, ut absolute conside-
talis essentia, ita quod nihil eam rata, est capax majoris grati», quam
mutat. natura inferior absolute considera-
Ad4. Ad ultimum patet quod concludit ta ; et similiter natura excellentior
de sujêrlativo, ut exponitur posi- habens similem habitum, est magis

tive. capax natura inferiori habenti simi-
lem babitum, et sic semper natura
COMMENTARIUS. excellentior est magis gratificabilis.
Doctor respondendo ad rationem,
|o (p) Ad argiimenta.* Doetor arguit pra^mittit responsionem cujusdam opi-
num 1.
pfinfio probando quod Ghristo non po- nionis, quam improbat, et post res-
L
DIST. XIII. QU.ESTIO IV. 4G7
pondet seciindam propriam intentio- obedicntiali quantsecumque gratice^ etc.
nem. Etadverte, quod quando subjectum

Respondetur ergo primo a GofTredo receptivum determinat sibi aliquod
ifbi si/pra, anima Christi in
quod licet accidens secundnm aliquem gradum,
se absolute considerata non sit capax non potest ultra illum gradum recipe-
summge gratise, tamen ut unita Verbo re ulteriorem gradum accidentis.
est capax summfe gratia?, ita quod ca- Quamvis enim aqua sit receptiva ca-
pacitas ad summam gratiam inest illi loris, non potest recipere calorem
anima^ ratione unionis personalis. quantumcumque intensum, sed pree-
(q) Contra hoc. Contra hanc respon- cise in tanto gradu, et hoc est, quia
sionem instat Doctor, primo, quia ta- aqua determinat sibi necessario ali-
lis unio non dicit aliquam entitatem quem gradum frigiditatis, qui non
absolutam in anima, propter quam sit potest stare cum quocumque gradu
capacior, sed tantum dicit specialem caloris, ut supra exposui. Similiter
dependentiam ad Verbum, quia ani- quando inducitur aliquod accidens se-
mam uniri Verbo niliil aliud est, nisi cundum alterationem passi, non se-
illam dependere ad Verbum in ratione quitur quod subjectum alterabile pos-
sustentatiad Verbum utsustentificans, sit recipere accidens secundum quem-
etsictalis unio ex parte animae est cumque gradum patet, quia subjec-
;
tantum relatio realis, et ex parte Ver- tum per alterationem magis disposi-
bi, vel nulla est relatio^ vel si qua est, tum, puta ad calorem, potest recipe.
est tantum relatio rationis, qufe om- re intensiorem calorem. Similiter non
^nia prolixe exposita sunt supra dist. 1. sequitur, quando inducitur ab agente
qusest. I . Si ergo anima fieret capacior naturali, quia agens naturale non res-
majoris gratiae, hoc non esset, nisi picitpassum receptivum absolute, sed
aliquamqualitatem absolutam magis vel minus dis-
iilud respicit, ut
Ipropter
in ista, quae esset dispositio ad majo- positum, ita quod calidum habens
rem gratiam. passum prccsens magis dispositum, na-
[v)Prseterea. Secundo quia ex respon. tum est inducere intensiorem calo-
sionesequiturquod Deuspossetcausare rem. In proposito
*
autem, Deus respi-
" ^
^"•""'^?^.
H 11 111 3. S 1
1
T majorem gratiam summa gratia, quod cit receptivum gratiee absolute, ita ^.^p^''.^''^
tl86, SlCUt
est impossibile. Quod sequatur, patet, quod anima absolute considerata est «^ ^"g^-
lus.
quia suprema natura intellectualis itacapax gratiae, sicut et Angelus ab-
creata est capax summee gratia), ergo solute consideratus, sicut etiam quan-
si talis natura fuisset unita Verbo esset titas, quae est in aqua absolute consi-
capax majoris gratiee quam prius, quia derata, est capax tanti caloris, quanti
per te, unio personalis dicit majorem est superficies ignis absolute conside-
capacitatem, sed tantam gratiam po- rati; sed superficies aquee, ut consi-
test creare, quantae natura est capax, deratur in substantia aquge, qua) ne-
et sic posset creare majorem gratiam cessario determinat sibi aliquem gra-
summa, quod non est intelligibile. dum frigiditatis, ut sic considerata,
(s) Potestdici. Dicitergo Doctorsecun- non est capax tanti caloris quia ergo ;
dum propriam intentionem, quod esse anima non determinat sibi gratiam
gratificaljile capax fjratise est in potentia prcBcise in tanto gradu, quia nec sibi
;

determinat aliqiiem gradum acciden- probabililatem de subjectis^ et acciden-
tis, cui repugnat gratia in tanto gradu, tibus Jiaturalibus, qu3e causantur ex eis
sicut aqua determinat sibi aliquem quia secundum perfectionem causae ac-
gradum frigiditatis, cui repugnat ca- tivcC totalis est perfectio effectus; et
lor in tanto gradu, sequitur quod ista ideo ignis perfectior habet intensio-
anima sic absolute considerata, pote- rem calorem, quam ignisimperfectior,
rit recipere tantam gratiam, quantam quia ignis est totalis causa sui caloris,
suprema natura creata intellectua- quem sibi determinat, ut clare patebit
lis. ink.dist. 12.quod ergo ignis perfectior
1/. (t) Tlla ergo propositio^ ista scilicet sit receptivus perfectioris caloris, hoc
quod proportio est perfectionis, et per- non est pra^cise ut ignis est receptivus
feclibilis^ etc. quia ignis imperfectior consideratus
Perfectius Nota tamen, quod perfectius perfec- ut receptivus caloris, quantum est ex
fe^conside- tibilc potcst duplicitcr considerari. parte receptivi, est receptivus, ita per-
'i^/icL^r""
Uno modo, quod dicatur pprfectius fecti caloris, sicut et ignis perfectior
perfectibile, quianatum recipere ma- sed ideo ignis perfectior est recepti-
jorem perfectionem, et minus perfec- vus perfectioris caloris, pro quanto
tum perfectibile minorem ethocmo- ;
consideratur, ut totalis causa caloris
do propositio est vera, scilicet quod quem recipit. Sequitur : nullam tamen
perfectiori perfectibili correspondet probabilitatem habet de formis substan-
major perfectio. Alio modo dicitur tialibus, etc. Et loquitur hic Doctor
perfectius perfectibile illud, quod ha- non de materia prima, quia una non
bet perfectiorem entitatem in se, quee est perfectior alia, cum omnes mate-
nata est recipere aliquam perfectio- riae prim;e sint ejusdem rationis,ut pa-
nem; et hoc secundo modo potest tet a Doctore m 2. (if^^ 14. sed loqui-
adhuc dupliciter considerari. Uno tur de materia secunda perfectibili
modo, ut natura perfectior in se, et ulteriori forma substantiali ; tenendo

naturaimperfectiorin se comparantur tamen pluralitatem formarum in com-
ad perfectionem natam recipi in utra- posi.to, ut tenet Doctor in 4. dist. 12.
que natura, ut sic, perfectior natura Modo patet, quomodo forma perfectior ^^'o
absolute considerata non est nata re- poterit esse in imperfectiori materia, pi"':
cipere majorem perfectionem, quam nam materia secunda, puta terree, est poj
imperfectior natura, et hoc modo in- imperfectior materia secunda ignis, et

telligit hic Doctor. Alio modo, ut per- tamen forma substantialis ignis pote-
fectior naturacomparatur ad perfec- rit esse in materia terrse, corrumpen-
tionem, quae non est nata recipi in do formam substantialem terrae.
natura imperfectiori. Et hoc modo Secundo principaliter arguit, pro- j
perfectius perfectibile est simpliciter bando quod non potuit recipere sum-
receptivum majoris perfectionis; pa- mam gratiam, quia gratia recepta in
tet, quia natura intellectualis est re- anima Christi, quia actu creata, est
ceptiva habitus spiritualis et mere su- finita; ergo potuit addi alius gradus
pernaturalis, nec talis perfectio, nec gratiae, et sic possit esse major gratia.
similis potest recipi in natura lapidis. Si ergo aliquid perfectius gratia colla-
Sequitur : habet tamen ista propositio ta animae Ghristi potuitfieri, illud esset
DIST. Xlll. QILESTIO IV. 469
ejusdem rationis cum gratia; patet, simpliciter perfectior summa gratia.

qiiiagratia estsuprema in perfectioni- Vel tertio potest intelligide gradu per-
bus supernaturalibus. fectiori absolute, non restringendo se
(u) Ad secundion dico. Respondet ad gradum perfectionis supernatura-
Doctor quod si intelligatur quod si lis.
possit creari alius gradus gration, et Dicit Doctor, quod minima substan-
addi illi gratiic animic Ghristi, suppo- tia est in se perfectior quocumque ac-
sito quod ilia sit summe creabilis, di- cidente, et hoc expresse patet 7. Me-
cit quod est impossibile, quia talis gra- tapli. tcxt. com. 4. et dixi in se, quia
dus sinipliciter sibi repugnat ; et licet bene fruitio Deitatis, vel visio ejusdem
sit finila, tamen in termino, sic
est quantum ad hoc, quod est perfecte
quod repugnat majorem esse, sicut conjungere ultimofini, potest dici per-
etiam non sequitur, album est finitum fectior, sed de hoc in quarto in mate-
et nigrum estfinitum; ergo albo po- ria de Deatitudine.
test addi nigrum. Non sequitur, quia Ultimo arguit Doctor, si gratia ani-
nigrum repugnat albo, quia ista, qua3 mse Ghristi esset in termino, ut non
intelliguntur componi secundum in- posset major illa esse, aut hoc esset
tellectum includentem contradictoria, ratione formae in se, puta quia talis
sunt incompossibilia ; unde in talibus forma ; et hoc non, quia gratia sine
non valet, possum hoc intelligere, sup- charitate, ista est participatio gratise
ple aliquem gradum gratiae posse addi infinitse, et ita potest in infinitum
gratiac in termino, ergo sic potest fieri, crescere,antequam deveniatad chari-
quia non est infinitas, scilicet quia nec tatem, quam participat. Aut non po-
gratia in termino est infinita, nec test esse major ex parte efficientis is-
gradus addendus est infinitus, non tam, et hoc non, quia efficiens est in-
sequitur, quia hoc non est intelligibile. finitum. Aut non potest esse major ra-
nisi tantum inlellectu in se falso ; et tioae receptivi, et hoc non, quia for-
licet sic intellectum non sit infinitum, ma recepta semper ampliat capacita-
puta, cum intelligo gratiam in termi- tem recipientis^ quia charitas dila-
no posse componi cum ulteriori gradu, tat.
vel cum intelligo album posse com- (v) Ad tertium dico. Respondet Doc-
19.
poni cum nigro licet enim tale intel-
; tor, quod nonpotest fieri major, etiam
lectum non sit infinitum, habet tamen propter ista tria dicta, imo quia est
incompossibilitatem et repugnantiam participatio Dei,ideo necesse estquod
in se, ideo non sequitur quod sic pos- socundum aliquem gradum determi-
set fieri. Potest etiam intelligi, an in- natum capiat partem infinita) chari-
ter dona spiritualia possit simpliciter tatis, et sic erit necessario finita sic,
fieri aliquis gradus major gratia, qui quod non major, cum sit finita secun-
sit alterius rationis a gratia. dum gradum determinatum. Similiter
Dicit Doctor, quod
dona spi-si inter ex parte efficientis, quia efficit de ni-
)na
ritualiagratiaestperfectior, quodaliud hilo naturam limitatam; sic tamen
lia
perfectius non potest fieri. Si vero te- intelligendo, quod licet efficiens infi-
neatur, quod fruitioDeitatis sit perfec- nitum, quantum est ex partesua pos-
tior gratia, tunc summa fruitio erit sit producere effectum infinitum, quia
470 LIB. III. SENTEiYriARUM
tamen repugnat talem efTectum esse, dum aliquem gradum non auget ca-
vel fieri (quia omne factibile necessa- pacitatem animae, sed totam pra^sup-
rio est impossibile, ut patet a Doctore ponit, sequiturquod charitas secun-
i?ii. dist.8. qu3est, ult. et in secundo, dum quemcumque gradum, cum sit
dist. 1. qiisest. 3. et tale non potest esse ejusdem rationis, cum illa alia non
infinitum, cum fiat de non ente ens), auget capacitatem animse, sed totam
ideo primum efTeclivum, ut respicit praesupponit.
sic effectibile, tale effectivum necessa- Ideo dicit Doctor, quod capacitas ex
rio producit efTectum limitatum. Simi- natura rei ad graliam totam preesup-
liter ex parte capacitatis, patet, quia ponit, nec illa augetur, vel minuitur
etsi capacitas sit ad formam secun- perquamcumqueformamacceptam ;et
dum quemcumquegradum forma?, ta- probat per Augustinum de Prsedestina-
men capacitas fmita non potest esse quod
tione Sanct. cap. ^^/«r/o, qui dicit,
ad formam infinitam. Et cum dicitur, posse habere gratiam inest homini a
quod charitasauget capacitatem ejus, natura, ita quod ista potentialitas pas-
patet hoc esse falsum; non forma et siva, sive receptiva fundatur in natu-
materia, quse sunt duse causse intrin- ra animee, ut est talis essentia, ita
secae compositi, sic se habent, quod quod nihil eam mutat.

nec forma aliquid causalitatis perti-
nentis ad formam habet a materia, nec SCHOLIUM.
materia habet aliquid causalitatis per-
ôlvit argumenta qu^st. explicando pu-
tinentis ad ipsam a forma; cum ergo 2,
, . ,. . ., chra axiomata. Ad secundum, neeat animam

materia dicatur causare compositum, ^, . • ,• .• ^
summam
. ,
^ ,
Christi habere inclinationem ad gra-
quia in potentia receptiva ad formam ;
^^.^^^^ q^j^ natura Angelica est perfectior, etin-
ergo tota potentialilas receptiva prai- clinalio naturalis non differt a natura sed 4. ;
supponitur ipsi formee. Sic in proposi- art. d. 49. q. 9. dicit quod voluntas necessario
et summe appetit Bealiludinem, in quo videtur

to, charitas pra^supponit potentiam
^
^r.r.^.r,^:
receptivam . ., +
et
i
capacitatem " 4-
"
e us, et ita
i •* 1 ûod i^ 4 loqui tu^
s bi cou ^^^^^06^6 Co ucor d^ ^ . .
.... ......
nihilcapacitatisdatei.
de summo appetitu objective, seu termmative,
. .
^^.^^^^^^ ^^ ^pp^^j^^ subjective, quatenus

20.
omo
Quomodo
charitas
larit
augeat.
..,,..m
Si dicatur,
augeat capacitatem animae
quod licet charitas
^
se,
non
sed
,
ijem est cum suo fundamento, quod est natura
inclinata.
^
bene augeat ad ulteriorem gradum
charitatis, sic intelligendo, quod si argumenta (a) alterius quses-
Axl j
anima habet capacitatem ex se ut oc- tionis, dico quod Beatus habet quid- Ada
to, charitas non facit eam magis ca- quid potest recte velle, non de po- ric *^
pacem in se et absolute, sed respectu tenlia absoluta, sed de potentia ^Jf^

ulterioris gradus gratiai facit eam ma- ordinata ; vel si de potenlia absoluta, ^"'"^.
gis capacem. potest sic intelligi : quidquid potest tj*»^-
Contra, quia charitas in quocumque absolute recte velle, hoc est, quid- ma'»
subjecto est forma ejusdem rationis, qiiid Deus vult voluntatem velle ;
sicut albedo in quocumque subjecto ;

Deusautem nonvult aliquam volun-
ergo capacitas ejus, scilicet qua) est talem vclle libere majorem gloriam
ad gratiam in quocumque est ejus- habere, quaui sibi contulit; et ideo
dem rationis ; ergo si charitas secun- non potestaliamgloriam recte velle.
.
tincii- Et cuiii probas (b) per voluiilatein vult appetitum naturalem esse ad
*Va°d
Jiftlniâlein, qua3 seniper est recla, o|)posituin mortis, et tunc non vult
ima.n
i-osiôndeo et dico, nuod appetitus voluntatem liberam seqiii eum, sed
9' tii- naturalis cuiuscuinQue
"
voluntatis volunlatem suam, qucC est regula
quie- *
in mi- est ad suminam glonani, hoc est, superior. Ita est hic, quia ipse ex
ma
ista voluntas posset naturaliter pcr- voluntate sua, quai est regula su-
fici tanla ^loria ; nec tainen est ibi prema, pra^fixit cuilibet voluntati
tanta inclinatio naturalis ad suni- creatffi, ut ipsa non plus velit,
mani, quod opposituin fornue, id est quain voluntas divina sibi contulit,
non suinnia gloria liolenliae isti et vult eam velle.
violenter insit, sicut grave inclina- Ad aliud dico (d) quod licet non
17.
tur naturaliter ad deorsum, ila quod habeat ista anima summam incli- Ad2.
opposilum ejus, scilicet esse sur- nationem ad summam gratiam,
sum, vel non esse deorsum, non quanlum est ex parte fundamenti
possit inesse nisi violenter, quia is~ tamen habet inclina-
inclinalionis,
ta inclinatio non habet principium tionem ad summam gratiam, qua
intrinsecum necessitans ad illud ad posset summe conjungi objecto, et
quod ipsa est, ita quod oppositum ita licet posset quietari per quam-
ejus non possit inesse nisi violen- cumque gratiam, sicut et qua3cum-
ter inclinatur enim ad habendum
;
qiie anima, non tamen summe
gratiam summam, et tamen potest quietaretur sine summa gratia, quia
quietari in minima. Ratio est, quia nec summe conjungeretur objecto,
non habet principium intrinsecum in quo est perfecta quies, nisi ha-
determinans eain ad aliquem gra- beret summam gratiam.
dum determinatum. Ad tertium (e), respondeo quod si ^^ 3
Sed cum dicis (c) quod voluntas concedatur antecedens, quod tamen
titas libera erit recta, si consonet volun- videtur dubium, et contra auctorita-
lideo tati naturali, quod non sem-
dico tem Augustini 3. de lib. arh. potest
on^^ per, sed tantum, quando cum hoc negari consequentia.
Ja^[' consonat voluntati superiori, scilicet Et cum quffiritur causa, nuare Cur detur
x\ p • summa
J,'!,'^
voluntali divinie, quando vult quod IJeus lecit summam gratiam, et non non
gratia,
o suinma na-
'j^'* Deus vult eam velle quandoque ;
summam naturam
,
.''
¥~»
IiGspondeo,
1
tura?
autem Deus vult voluntatem libere quod summa natura creata si esset,
velle, quod vult appetitum naturanon haberet influontiam in alias
lem appetere velle quandoque au-;
naturas, sicut nec modo superior
tem non, sed vult voluntatcm libe- species in universo necessario in-
rain velle esse consonam voluntati lluit in inferiorem ; summum aulcin
suae, et dissonam appetitui nalurali; in gralia influit secundum essc gra-
et ideo Beatiludo recte appetitur tiffi in inforiora; et ideo dicitur ma
libere, quia Deus vult naturalem jor necessitas, ut ponatur aliqiiod
appetitum hoc appetere, et vo- habens gratiam sunnnam, quam ali-
liintatom liberam esse sibi conso- ([ua summa natura.

nam. Vult autein Deus voluntatem Si lamen sicut Deus sup|)Ielinflu- '^g"a"JJ"ur^'
non odire mortem in casu, et tamen entiam natuivc superioris, si qua es- summami-
,.
sericordia
set, in inferiorem, nuia influit
^
imme- ejus, et perfeclibilis ab ea ;ergo potest
. . .
sine gratia cliate lu omnia, ita posset immediate eara recte velle.
summa. i
•
n •
supplere iniluentiam summi grati, Respondet Doctor, glossando propo-

quia ipse influit gratiam in omnes. sitionera Augustini dupliciter.
Posset poni alia ratio, quia ibi in Prirao sic, beatus est qui habet ai^^lfi
quocuinque opere naturae manifes- quidquid recte potest velie de potentia l^^^f,
tatur sumine potentia et sapienlia Dei ordinata ; sed Deus ordinavit Mi-
divina, qoia producit ea de nihilo ;
chaelera habere preecise tantara gra-
et liaec sunt quse pertinent ad Ilie- tiara, et non sumraam, et sic de po-
rarcliiam totius universi, quantum tia Dei ordinata non potest recte velle
ad esse naturse. Sed misericordia et summara, sed praecise tantam^ quan-

justitia qucG pertinent ad Hierar- tam Deus ordinavit sicut etiara de
;
chiam naturarum intellectualium, beatitudine, quamvis enira minus bea-

quantum ad esse morale, non sum- tus habeat inclinationera ad sumraam
memanifestatur in quocumque ope- beatitudinera,non sequitur quod si
re gratiae, imo videtur quod summa non habet suramam, non sit beatus,
misericordia non manifestatur, nisi quia non potestrecte velle, nisi beati-
sine meritis summa gratia et gloria tudinem correspondentera meritis
daretur. ejus, et hoc de potentia Dei ordinata,
ut patet in 4. dist. 49. Secundo dicit
COMMENTARIUS. Doctor quod si intelligatur de potentia
absoluta, quod tunc potestsicintelligi,
(a) Adargumenta alterius qugestioiiis, bealus est qui habet quidquid potest
21.
in qua quserebatur : An anima Ghri- absolute recte velle, hoc est, quidquid
sfci de facto habuerit summam gra- Deus vult eura non vult ali-
velle, sed
tiam. quera velle libere majorem gloriam,
Arguit primo Doetor, probando quod vel gratiara habere, quara sibi com-
non, quia Michael habuit tantam gra- petit.
tiam ; ergo anima Ghristi non habuit Nota tamen, quod potentia Dei ab- poten
summam, loquendo de summa posi- soluta, pronunc potest dupliciter in- ^'^'^'^*
ta duj)
tive, ut tenet Doctor. Antecedens pa- telligi. PrimOjUt estabsoluta a priori
tet sic, Michael est beatus ; ergo ha- lege, intelligendo, quod in illo instanti
bet suramam gratiam. Gonsequentia naturae quo aliquid determinavit fieri,
patet, quiabeatus est, qui habet quid- puta tantara gratiam conferre Angelo,
quid recte potest velle ; sed Michael potuit oppositum ordinasse, scilicet
potest recte velle summam gratiam, quod non tantara sum-
praDcise, sed
ergo si summam non habet, non est mara. Alio raodo, quod postquam or-
beatus. dinavitaliquid fieri, neque de potentia
Confirraatur, scilicet, quod velle ordinata, neque absoluta potest oppo-
summara gratiara sit rectum, quia ac- situra, et sic, si determinavit conferre
tus voluntatis conforraiter elicitus in- tantara gratiara Angelo, non potest de
clinationi naturali est rectus ; sed Mi- potentia sua absoluta, postquara de-
chael habet naturalera inclinationem terminavit raajorera conferre, ut pa-
ad summam gratiam, cura sit capax tet in primo, dist. 39. et 40. Et de po-
tentiaabsoluta secundo modo loquitur stantia ignis,si esset tantum sub frigi-
hic, etnon prirao modo, sicut determi- ditate, esset ibi violenter, quia habet
navitconferre tantam gratiam, ita in naturalem inclinationem ad calorem,
eodem instanti potuit determinare et hoc per principium intrinsecum
conferre summam gratiam, et hoc pa- determinans illum ad tantum calorem
tet a Doctore inprimo, clist. 39. praicise, ut patet a Doctore in 4. dist.
•)•)
\h) Et ct/m prodas. Ei cum probatur, 12. et ideo si esset sub opposito illius
quod Michael potest recte velle sum- caloris determinati, esset ibi violenter.
mam gratiam, quia habet appetitum Et ex hoc forte potest inferri, quod
naturalem ad ipsam, dicit quod appe- principium receptivum plurium ubi,
tiliis naturalis ciijusciimqiie voluntatis puta grave, quod est receptivum ubi
estad summam fjloriam, etc. sursum et w6« deorsum, quod si esset
jlinatio Nota, quod inclinatio naturalis pro
* ^ in ubi sursum, non esset ibi violen-
turalis
apiex. nunc est duplex nam qutedam est sic
; ter, considerando illud grave, ut pra^-
ad determinatam formam, quod si es- cise receptivum, circumscribendo ab
set sub opposito ejus, esset ibi violen- eo principium activum determinans
ter, sicut grave sicnaturaliter inclina- iHud ad ubi deorsum. In proposito
tur ad ubi deorsum, quod si esset sub ergo quamvis voluntas creata habeat
opposito iliius, puta in w62 sursum, es- naturalem inclinationem ad gratiam
set ibi violenter ; et hoc forte est, quia et ad alias perfectiones, quse possunt
habet grave principium intrinsecum sibi inesse, tamen si illa non sit sub
activum necessitanset determinans ad gratia, sed sit sub alio habitu, non
(iibi deorsum, ut patet a Doctore in se- erit ibi violenter, quia non inclinatur
cwido, dist.2. qusest. 11. Alia est in- naturaliter ad illam gratiam determi-
clinatio naturalis, quae absolute est ad nare, ita quod non ad alium habitum.
formam sive ad perfectionem, et non Et ultra, quamvis ista voluntas habeat
est sic determinata ad aliquam for- naturalem inclinationemad summam
i
mam vel perfectionem ; quod si esset gratiam, si tamen esset tantum sub
ft sub opposito ejus, esset ibi violenter, minima gratia, non esset ibi violen-
I ut patet de materia prima, quee natu- ter, quia ita noninclinatur naturaliter
raliter inclinatur ad formam^ tan- sic ad summam gratiam determinate,
k. quam ad ejus perfectionem, et ideo si quin etiam naturaliter inclinetur ad
nunc sit sub aliqua forma, puta sub minimam ; et ideo existens sub mi-
forma ignis, et post fiat sub forma nima, non erit violenter, et hoc est,
aqutC, deperdendo formam ignis, non quia nulla voluntas creata habet prin-
fit violenter sub illa ; sed si materia cipium intrinsecum determinans et
prima naturaliter inclinaretur ad ali- necessitans illam ad talem perfectio-
(iuam formam determinate, tunc si nem praRcise, vel ad talem gradum
esset sub opposito illius, esset natura- pra.-cise illius perfectionis. hanc
Et
liter inclinata ad aliquam formam de- dictionem, quai est Doctoris, hene
terminate, nisi propter aliquod prin- nota.
cipium intrinsecum . determinans et [g) Sed ciim dicis, quod volunlas li-
23.
necessitans materiam ad illam for- hera erit recta, si co7isonet noluntati7ia'
mam prgecise. Et hoc modo forte sub- turali. Dicit Doctor quod actus rectus
voluntatis ad hoc, ut sit rectus debet in hoc, quod Doctor innuit, quod tan- Difficuit
conformiter elici regulee divinee, quse tum summa natura creata summe in- "'"'^^
ram.
^'î
est superior omni appetitui naturali. clinatur ad summam gratiam, et per

Sienim voluntas divina ordinavit ac- consequens sola suprema natura sum-
tum eliciendum conformiter appetitui me appetit summam beatitudinem,
naturali, iste actus erit rectus ; non tamen oppositum videtur Doctor te-
quia preecise ut elicitus conformiter nerem4. dist. 49. qiisest. 9. ubi sic di-
appetitui naturali absolute sumpto, cit, loquendo de appetitu naturali :
sed ut conformis regulae divina^. Si Patet quod voliintas necessario et per-

vero ordinavit actum eliciendum con- petuo et summe appetit bealitudinem,
tra appetitum naturalem, tunc eli- et hoc in particutari ; et parum infra
ciendo actum contra illum appetitum sic dicit, quod summe appetat probo,
conformem regulse divinae, ille actus quiasumma inclinatio est ad summam
erit rectus ;
patet, quia recte volo mor- perfectionem. Sic enim arguit Philoso-
tem, quge tamen est contra naturalem phus in procemio Metaphysicorum Si :
inclinationem. Et de hoc vide proli- omnes homines na.tura scire desiderant \
xius Doctorem in secundo, dist. 8. q. ergo maximam scientiam maxime desi-

2. etiquee ibi notavi, et i?i quartOy dist. derant, sed summa perfectio voluntatis
50. qudest. ultima. est beatitudo. Heec ille.
(d) Ad aliud dico. Ad secundum res- Respondeo, et dico primo, quod si
pondet Doctor quod aliud est loqui de inclinatio naturalis non est aliquid
summa inclinatione ex parte funda- additum naturse, sed tantum est illa
menti, sive naturee inclinatae ; et aliud natura sic inclinata, ut videturjenere
est loqui de inelinatione ad summam Doctor in 4. distinct. 49. quasst. 9.
gratiam, quia primo modo quanto tunc perfectior natura perfectius in-
natura est perfectior, tanto ejus incli- clinatur; et cum dicitur quod quaeli-
natio naturalis est perfectior, et sic bet voluntas summe inclinatur, ly
voIuntasAngeli, quae est perfectior vo- summe potest dupliciter intelligi. Pri- summed
luntate animae Ghristi, perfectius in- mo, quod talis voluntas, puta Socra- Ecci^
clinatur ad summam gratiam, quam tis, dicatur summe inclinari, sic quod
voluntas animee Christi ; et tamen stat repugnet sibi posse plus inclinari. Alio
quod utraque voluntas inclinetur ad modo, quod dicatur summa inclina-
summam gratiam possibilem creari, tio in Socrate, sic quod major non
licet una perfectius.inclinetur, et alia possifesse in alia voluntate. Secundo
imperfectius, sive una magis, et alia modo non dicitur inclinari summe,
minus. Et licet posset quietari in mi- sed bene primo modo, et Doctor in-
nima gratia, quia per illam conjunge- telligit primo modo.
retur ultimo fini, inquo voluntas quie- (e) Ad tertium, respondet Doctor ^"
latur, ut in quietativo extrinseco, ut primo, quod illud antecedens videtur
patet a Doctore in quarto dist. 49. non dubium, et contra Augustinum de li-
tamensummequietaretur, nisihaberet bero Arbit. nec probalio illa valet,

summam gratiam, quae summe con- quod illa natura facta posset esse fi-
jungitur illi fini. nita, et per consequens aliqua excel-

24. Sed hic occurrit aliqualis difficultas lentior posset fieri, quia oporteret pro-
DIST. XIII. QU/ESTIO IV. 475
bare quod illa esset faclibilis. Sed de qu(jd aniniani posse siunnie frui, Decisio q.
2 superio-
hoc vide Doctorem i/i seciindo Meta- potesl inlciliî dupliciler, vel fornui- ris. Siunma
fniilio [)0-
physicorian, et vide qua; ibi exposui. liter vel elTeclive, hoc est, vel quod tuit inesse
aninife
Secundo dicit, concesso tali antece- suninia fruitio informet istani volui]- Gliristi.
dente, consequentia non valet, quia tateni, quocumque causetur vel

a ;
secunda natura si esset, non haberet quod ipsa voluntas eliciat summarn
influentiam in alias naturas; sicut fiuilionem, et sit causa acliva res-
nec modo superior species in universo pectu ejus. Primo modo possibile
necessario influit in inferiora, ut pa- est summam fruitionem creabilem
tet. Summum autem in gratia influit conferri anima3 Christi, quia ipsa est
secundum esse gratiae in inferiora, receptiva cujuslibet accidentis con-
ideo videtur major necessitas, ut po- venientis sibi, et in summo, quia
natur aliquod habens gratiam sum- non determinat sibi certumgradum
mam, quam aliquod habens summam istius, sicut fuit probalum in pri^na
naturam. qudestione de f/ratia, et fruitio est
quoddam accidens absolutum, pos-
SCHOLIUM. sibile creari a primo causante im-
mediate sine actione voluntatis
Resolvit tertiam qua?stionem per tria dicta.
crcatae.
Primum, possibile est summam fruitionem seu
cloriam conferri animae Christi effective ab Secundo modo videtur probabile,
alio, quia est receptiva oranis accidentis con- quod cum illa voluntas non possit
vonientis sibi, et non determinat sibi certum tantamvim activâm habere, quan-
gradum hujus accidentis, scilicet fruitionis. tam voluntas creata alia potest ha-
Secundum, voluntas Christi cum summa gratia
bere, ut Angelica, non potest ita per-
non eliceret summam fruitionem, quia voluntas
perfectior, scilicet Angelica, cum eadem gratia
fecte elicere fruitionem, sicut alia
eliceret majorem fruitionem. quia perfectior voluntas potest. Licet enim possit
causa perfectiorem potest producere effectnm; summam gratiam habere, qua3 ut
et sic actus supernaturales non necessario com- causa partialis respcctu fruitionis
mensuranturperfectionicausa^partialissuper.
^^^^^ causaret fruitionem in ipsa
naturalis, sed etiam maiorilas eorum provenit
.,.,/.
ab excessu concausae naturalis, elevatae tamen
et
, .
Aniêlo,
o 7
,
si
• ,
^
i
haberet eam, tamen

,
;>
,
per aliam concausam supernaturalem ita ;

aliacausa partiallS erit incequallS,
prseter Scotum et omnes Scotistas, Richard. Ut voluntas altera autem causa :
Durand. Cajet. Paiud. et Major citati in tituio partiali dcficiente, deficiet efTectus,
hujus qufestionis. Tertium, de facto fruitio
licet reliqua causa partialis sit oiqua-
Christi est summa quia
elicitive,
^ habet sum- i- at 1 ™^ i^ r ^t ^^^ ^. ,•
'
I18. iModo tamen de lacto est maxi-
»
mam gratiam, quam nullus Angelus habet, per ,• • • • !•
quam , ... f
majorem fruitionem, quam ulla
elicit
... ,, ma elicitive, quia iicet non sit vo-
. .
alia voluntas an vero habuerit sumrnam frui-

;
lunias ejUSlla perlecle aciiva, SlCUt
tionera de possibili, Doclor non resolvit, sed VOluntaS An^cli, tameu ipsa CUm
secundum dictum ejus hic quajst. 2. in com- sumuia gratia, ut alia causa partiaii
raendando Christo melius esse excedere, quara activa, potest in perfectiorem frui-
deficere, tenendum est quod sic, quia summa
tionem, quam voluntas Angeli cum
fruitio de possibili videtur esse unum faclibile
minori gratia, quia excedentia gra-
juxta resolutionom quaest. 1.
tia^ excedit in ea eflicienliam volun-
Ad tertiam quaistionem (f) dico tatis Angeli.
47fi LIB. III. SENTENTIARUM
tum, sine causa secunda determina-
SCIIOLIUM. ta, sicut quod pater non possit age-
Ad quartam quajstionem, respondetur posse re ad me

filii ut pater, absque hoc
'summam fruilionem a Deo dari animae Christi quod mater ageret, ut causa secun-
non habenti summam gratiam, quia hasc est da; vel ponitur quod Deus possit
causa efficiens fruitionis, quam Deus supplere
supplere causalitatem cujuscumque
potest. An vero sine summa gratia posset ani-
causse secunda3, non supplendo cau-
ma Christi elicere summam fruitionem, re-
spondet negative, si teneatur quod est connexio salitatem alterius causse, et tunc
essentialis inter voluntatem et gratiam in ordi- posset supplere causalitatem matris,
ne ad eliciendum fruitionem. tamen dicatur
Si et relinquere patri causalitatem sibi
Deum posse supplere concursum gratia?, vo- competentem, ut vere esset pater
luntate eliciente, sicut cum gratia eliceret (quod
filii, Hcet nulla esset ejus mater.
esse possibile puto, quia voluntatem informari
a sua concausa elevante, est per accidens,) re-
Siprimum istorum teneatur, tunc soivit
solvendum est dubium affirmative. dicendum est, quod ad fruitionem cum'd

^'"'^''^
tantam, quanta posset eHci a volun-
Ad quartam qusestionem dico, tatecum summa gratia, non potest
19.
j^^^ ^
'
^. quod sine summa gratia posset Deus voluntas agere sine summa gratia,
q. quarta
superioris.
couferre summam fruitionem crea- licet posset illam recipere sine ea.
, ., , .
Dubium. fîism liuic anmia3, sicut procedit ar- Siautem secundum teneatur, tunc
gumentum ad oppositum, quia dicendum est, quod Deus posset
gratia respectu fruitionis habet tan- supplere actionem summee gratise,
tum rationem causse efficientis se- ut voluntas sine illa posset secun-
cundae, et ita sine ea potest fieri. dum causalitatem suam agere ad
Utrum tamen voluntas ista sine summam fruitionem, Deo supplente
gratia possit tantum agere, quantum actionem gratise, ut causse secun-
estex parte sui ad summam fruitio- dse. Tamen de potentia ordinata non
nem, quantum cum gratia, dubium posset voluntas Christi frui active,
est. Supposito enim quod objectum sive elicilive summe, sine summa
fruibile sit pra3sens intellectui, et gratia, quiaordinatum est, ut causa
voluntas sine omni habitu, praBsente prima, quse nata est habere aliquam
tali objecto, actum fruendi
possit causam secundam, non possit in
eUcere, ita quod gratia non requira- effectum summum illarum causa-
tur, nisi ad aliquam perfectionem rum, sine tali actione causse secun-
fruitionis elicienda), sicut aliqua dse. Similiter ordinatum est, ut nul-
causa partialis dans aliquam per- lavoluntas summe perficiatur actu
fectionem efTectui, non tamen dans secundo summo, etiam ut recipiens,
voluntati aliquam causabtatem pro- nisi habeat summum actum pri-
priam sibi (imo voluntas causalita- mum, et ita nec possibile est de po-
tem suam quantuui ad potentiam tontia ordinata, quod summe frua-
propinquam, sive remotam habet tur sine summa gratia.
. ex se), tunc aut ponitur necessaria
connexio causarum secundarum, ut SCHOLIUM.
quod aliqua causa principalis non Solvit satis clare argumenta quo?stionis tertiis
possit causare determinatum eflec- hujus dist. et docet unionem hypost. nullo
;
DIST. XIII. QL/ESTIO IV. 477
modoactive concurrcread fruitionem.sed hanc Cliristi frililio ninp:is qunm alteri

secundum polentiam ordinaiiam elici a gratia
ailiincO, quicl 11011 OX vi uuioilis COUl-
habiluali. Solvit etiam ariiumeiila qua^sticne , » -i •
i- •.•
.^, , \, .. iioteret sibi elicitive
i
secundiitn oi-
quarta, docens de potentia absolula ad truitio- '
.
nem.et merilum non requiri graliam, bene

^'"eui prcTriXUUl CausaruiU SOCUU-
tamen de potentia ordinata, de quo 1. dist. 17. darilin, sod tantuin si DOUS SUpplo-
quaest, 2. rot actioneiii graticC, quco nata esset
esse socunda rospoctu volun-
Cciiisa
20. Ad rtrûinenta istarum duarum tatis in producondo istuin ofTeclum,
>en- qucostionuin dico, quod prima duo et ita possel sui)plore in alia volun-
perioHT concludunt, quod non potest sum- latc. Possot otiam illa frui formaliter,
tur. me frui olicitive, et hoc prout actio hcotDeus immodiato causaret frui-
^^'^^^"^ causis secundis, Deo non tionem in ea sed hoc non esset ex
t^dauT ;
«tai.s supplonteactionem alicujus causa3 viunionis, quia ita immediateposset

ni.ntas
secundae. causare fruilionem in alia ; noii
^ J^ Argumentum in oppositum con- ergo istud contradicit dictis alibi

^°'""
itursel^^^'^^^^'
^^*^'*^*^
t^°'^^^ ^^'"'"® **'^^^ neque etiam illa fruitio, si tantum
lidum quod concedo, tamcn illud
maliter, esset in voluntate, ut in subiocto,
Dientiie arjjumontum dohcit in hoc quod vi- causata a Deo immediate, esset lau-
delur prubare, quod fruitio sit a dabilis, quia non esset in potestate
Igratia, ut a causa totali, quod est voluntatis fruentis, quia non est in
falsum unde licet illa naturaliter
; potestate causse secundae uti prima,
86 habeat ad fruitionem, non tanioh sed e converso, et ideo tam in via
tvoluntas, quce est alia causa partia- quani in patria, ponitur aliqua
lis, sed potius libere. Ipsa tamen forma creata, ut voluntas possit uti
voluntas in patria sornper coopera- iHa forma in operando, et sit in po-
bitur secundum ultiinum potentia» testate ejus ut sic laudabiliter
sucG active gratia3 secundum ulti- operetur.
mum ejiis. (h) Ad argumenta quarta^ qua?stio- 9.
(g) Etsi objiciaturcontra distinc- nis. Ad primuni dico, quod gratia Ad"arg. q.
tioneni positam ad istam tertiam requiritur ad moritum, quia meri- ^"'^''''^-
qucestionom, quia tunc anima Chris- tum formaliter requirit, ut actus li-t?aaSu'-
ti ex unione posset frui absque
ista bere et active eliciatur a voluntato, lva\Sol[
gratia, cujus oppositum dictum est
dist. '2.
Respondeo et
liajus.
•'
^
dico, quod Dous

et ita
et
habeat
ita etiam
eum
sua
gratia requiritur ad
fruitionem, ut eliciendam active a
01 in potestate ; sinTiJJaiia,
fi''P.«^<'"''a
orclinaria,
"on.
posset immediate causare fruitio- voluntato; sed ad habcndum forina-

nem in quacumque anima, et illa a Deo hunc actum, qui dicitur
liler
formalitor fruerotur sine gratia liabi- mcrilum, sive illum, qui dicilur
tuaIi;non tamen posset aliqua ani- fruitio, non roquiritur necessario
ma active se habere ad fruitionem non est ratio ro-
gratia, quia gratia
secundum ordinom causarum jam cipiendi talom formam, sed ipsamot
positum, nisi ipsa haberet gratiam volunlas; sed hoc de potonlia dico
ut causam secundam. Xon ergo ex absoluta.
vi unionis posset competore animco Ad secundum dico, quod conclu-
dit de fruitione elicitive habenda, Angeli, quia tamen habet summam
non formaliter, quia ad summum gratiam, quae est altera causa partialis
effectum causandum secundum or- fruitionis, illa gratia supplet defectum
dinem causarum nunc prtEfixum, illius voluntatis.
requiritur utramque causam par- Ad argmenta principalia. Primo 2T
tialem esse summe perfectam non ;

arguit Doctor quod non possit habere
sic ad hoc, ut passum recipiat sum- summam fruitionem. Et prima ratio
mam formam, quae sine perfectione statin hoc, quia voluntas est elicitiva
priori ipsius passi, vel sine aliqua fruitionis, sicutest eUcitiva actus me-
causa secunda partiali, potest in rendi, aliter duo actus non essent
isti
passum immediate causari a Deo. ejusdem potentise, qnod est inconve-

niens sed voluntas animae Christi non
;
GOMMENTARIUS. potest esse summe activa respectu

actus merendi, patet, quia ipsa non
26. (f) Ad tertiam qusestionem, in qua est summa potentia elicitiva creata;
qucBrebatur, an possibile fuerit volun- ergo non potest esse summe activa
tatem animse Ghristi habere summam respectu actus fruendi.
fruitionem possibilem naturse creatse? Secundo, si tanta gratia fuisset data
Respondet ponendo duas conclusio- voluntati Angeli, quanta voluntatiani-
nes Prima est, quod loquendo de
: mse Ghristi, et illa eliceret actum fru-
principio tantum receptivo, an scili- endi toto conatu, majorem fruitionem
cet possit recipere summam fruitio- ehceret quam voluntas animse Christi.
nem possibilem creari a quocumque Respondet concedendo illa duo ar-
creetur ; et dicit quod sic, quia non gumenta, quia tantum probant de
respicit fruitionem secundum aliquem principio elicitivo; sed queestio intelh-
gradum determlnatum, sed illam res- gitur de principio receptivo, an scili-
picit secundum quemcumque gradum, cet voluntas anima? Christi possit reci-
sicut dictum est de gralia. pere summam fruitionem creabilem.
Secunda conclusio est de principio Deinde facit unum argumentum,
elicitivo, an scilicet voluntas animae probando quod voluntas animse Chris-
Christi, etiam informata summa grati possit elicere summam fruitionem,
tia,possiteliceresummam fruitionem. patet, quia fruitio elicitur a gratia ;
Dicit quod non, quia una causa par- tunc a majori gratia sequitur major
tialis in alio, puta voluntas Angeli, est fruitio, ergo summa gratia summa
perfectior in eliciendo, et si voluntas fruitio. Patet consequentia, quia actus
Angeli haberet summam gratiam, et naturalis, et naturaliter, id est, per
eliceret fruitionem toto conatu, per- modum naturse productus aequatur Fmitio
fectiorem eliceret quam voluntas ani- suo principio ; sed gratia elicit frui- *^''"tia.^l
mge Christi informata summa gratia. tionem per modum naturae, sic etiam
Defactotamen voluntas anima? Christi elicit actum merendi, ut patet a Do-
Quomodo ,. ., •• . .. ,r~ £•
voiunias ehcit
/>
majorem Iruitionem, quam vo-

,
ctore 2;^ 1. t/Z5/. 1/. ergo summa gratia

Christilit luntas cujuscumque AngeU, quia licet eUcit per modum naturae summam
tior^vorun. voluutas animsB Christi in eUciendo fruitionem.
*^'®
il"^*^"
fruitionem sit imperfeotior voluntate Respondet quod argumentum con-
DIST. Xlll. QU/ESTIO IV. 479
TIO sit cliideret, si frLiitio esset a gratia, ut a eiindarum causarum, scilicet quod Qunmocio
uitio.
causa totali, sed non concludit, quia gratia sit partialis causa fruitionis eli- caulâVar-
illa fruitio est etiam a voluntate, ut a citiva, et voluntas alia causa partialis 'tio','is,'"et'
parliali causa, et forle principaliori et non ejusdem rationis, sicut duo ^^Zu^,
quanlum ad intensionem actus frui- trahentes navem. sed sicut se habent
tionis, ut posset patere a Doctore in 1. potentia et objectum respectu intelle-
volun- dist.ll. Et quia talis voluntas non est ctionis, vel sicut se habent pater et
nostra
potest ita perfecta in eliciendo sicut volun- mater respectu prolis, tunc nulla vo-
nmain
tionein tas Angeli. ideo non potest summam luntas creata potest elicere actum frui-
ere, si-
volun- fruitionem elicere. Et addit quod vo- tionis sine gratia, et sic sequitur quod
An.Lreli.
luntas in patria cooperatur gratiee non ex vi imionis posset competere ani-
respectu fruitionis quantum potest, mx Christi fruitio, etc. et tunc si possct

sicut et gratia elicit fruitionem quan- supplere causalitatem gratiae in ani-
tum potest. Et hoc dicit, quia viator ma Ghristi, ita posset supplere in qua-
habens gratiam, non semper ccope- cumque alia anima, et sic hoc non
ratur gratise ad actum merendi quan- essetex sola vi unionis. Et addit, quod
tum potest ; in patria vero, si non coo- si fruitio tantum est in voluntate, ut i?i
peraretur ad fruitionem eliciendam subjecto immediate causafa a solo Deo,

quantum posset, peccaret mortaliter, non esset laudabiliSy quia non esset in
ut patet a Doctore in quarto. potestate voluntatis fruentis, quia non

(g) Et si objiciatur contra distinctio- esset in potestate causse secundx uti pri~
jiem positam ad istam tertiam qusestio- ma, quia posito quod voluntas sit cau-
nem. Si enim voluntas animae Christi sa secunda et partialis, et Deus sit
posset poni tantum receptiva respectu causa simpliciter prima, tunc volun-
fruitionis, sequitur quod illa ex sola tas talis non haberet in potestate sua
unione personali posset frui absque actus fruendi, quia sibi deficeret alia
gratia, patet, quia gratia non ponitur causa partialis, nec posset uti Deo, ut
ut ratio recipiendi fruitionem, cum causa primasupplente causalitatemal-

fruitio immediate recipiatur in volun- terius causae, scilicet gratiee, quia est
tate, et tamen supra dist. 2. ostensum impossibile causam secundam uti pri-
est, quod voluntas animai Christi ex ma respectu alicujus efTectus, sed e
sola vi unionis absque gratia non contra, prima utitur secunda in cau-
fruitur. sando effectum ; ad hoc ergo ut volun-
Respondet Doctor quod Deus posset tas habeat actum in potestate sua, re-
immediate causare fruitionem in qua- quiritur de potentia Dei ordinata in
cumque anima, et sic illa anima for- illa aliqua forma creata, puta gratia,
maliter frueretur sine gratia habituaii, ut possit uti illaformain operando, de
et sic ex vi unionis non possetcompe- quo etiam prolixedictum est in 1. dis-
tere fruitio animaiChristi magis quam tinct. 17. ubi dictum est de causa me-
alteri anima}, nisi forte de congruo. rili, quod ad hoc quod meritum sit in
Sietiam inferatur, quod voluntas ani- potestate merentis, charitas, qucC po-
mcc Christi ex sola vi unionis absque nitur partialis causa, debet formaliter
gratia posset frui elicitive, dicit Do- esse in voluntate.
ctor quod tenendo illum ordinem se- (h) Ad quartam quaestionrm, In qua 29.
Dubium. quseritur, an anima Christi potuitsum- oere perfectiorem fruitionem; possetta-
me frui Deo, sine summa gratia. menvoluntasanimaeCiiristi informatse
Respoiidet Doctor primo,
r quod lo- summa gratia
u elicere summam frui-
Responsio. t' ~i '
An voiun- qaendo de ^poteritia tantum receptiva, tionom, sic intelligendo, quod Deus
las aniin;B
christi po-
^
voluntas anima3
^
Cliristi potuit imme- suppleret defectum

.,,.,.
illius voluntatis.
tueritsiini- „ . . •
aj
mam frui- diate recipcre summam fruitionem Advertetamen quod secundum viam
, i
âver
cipere abs- absque gratia, et Deus potest illam Doctoris sicut gratia non requiritur
'^^'^^'^^
'^' immediate causare sine gratia, quia necessario ad actum merendi, et hoc
quando sunt duae qualitates absoluta) de potentia Dei absoluta, ut patet i?i 1.
essentialiter distinctee, Deus potest disi. 17. non videtur necessario

ita
causare unam sine alia, ut satis patuit requiri ad actum fruendi. Et per hoc
ifi 1. dist. 1. qi(3sst. 4, patet responsio ad ista duo argumenta
Secundo dicit, quod si respectu f OiCidi i?i pri?icipio qudesi. A.
fruitionis concurrit gratia, ut causa Occham m tertio, qusest. 7. arguit 30,
partialis, sic quod impossibile est contra opinionem Doctoris de statu '^^'^^.^^.
actum fruitionis, secundum substan- gratife, probando quod in gradibus ^-^jj^^g
tiam actus, posse causari a voluntate formas non sit status, sed sit proce- Scotun
creata, non concurrente gratia, tunc dere in infinitum. Et primo dicit quod
voluntas non posset aliquo modo frui si rationes Doctoris concluderent,
elicitiveabsque gratia, nisi forte tenea- etiam concluderent de quantitate mo-
tur quod Deus posset supplere causali- lis, sicut virtutis, quia reduco primum
latem gratise, sicut si Deus posset sup. argumentum contra te eodem modo,
plere causalitatem matris respectu et concluditur quod Deus potest facere
prolis generandee, et tunc Deus con- quantitatem ita magnam, quod non
currente solo patre, supplens causali- potest facere majorem, et per conse-
tatem matris, posset filium causare. quens facere ignem ita magnum,
Sic inproposito, voluntas absque gra- quod non potest facere majorem, quae
tia posset elicitive causare fruitionem, omnia sunt absurda.
Deo concurrente et supplente causali- Et suppono hic duorPrimum est, Docirir
^'"=" *'
tatem gratia3. quod non est darealiquod individuum
Dico tertio, quod si gratia non poni- in aliqua specie, quin Deus possit fa-
tur causa partialis necessaria quan- cere aliud ejusdem speciei, quia hoc
tumad substantiam actus fruendi, sed non repugnat Deo, nec individuo,
quantum ad majorem perfectionem quod illo non destructo, sed existente,
actus, puta quod voluntas posset bene Deus faciat aliud individuum ejusdem
elicere actum fruendi, sed non ita per- speciei.
fecte sine habitu gratite, sicut cum Secundum quod quando aliqua
est,
habitu gratia), ut tenet Doctor i?i 1. plurasunt ejusdem rationis, id quod

dist. 17. tunc voluntas animee Christi est uni unibile, est unibile et alteri
non potesteliceresummamfruitionem, ejusdem rationis.

etiaminformatasummagratia,propter Rem, his suppositis probo primam
rationem superius dictam ad tertiam suppositionem, quia non minoris po-
qusestionem, quia si voluntas Angeli tentia? est Deus in augendo quam na-
haberet summam gratiam, possel eli- tura; sed natura potest producere
;
DIST. Xfll. QUiESTIO IV. 481
unum individuum, ejusdom ra-

alio Ex istis patet, quod Deus non potest 32.
tionis non destructo igitur Deus po-
; facere tot individua ejusdem rationis
test. Probatur assuniptum, posito nata facere unum, quin possit faoere
quod Deus continuaret motus cffilestes plura primis existentibus, puta quan-
in infinitum, tunc potest natura pro- titates, ignes, formas naturales et ac-
ducere quolibet die unum post alium ;
cidentales vel gratias, secundum pri-
igitur Deus[_hoc potest, quod si dicas, mam suppositionem ; et per secun-
non potest producere secundum, non dam,quidquid est unibile uni, et alteri
destructo primo. igitur non ])otest tot aquas unire,quin
Contra, hocnon esset, nisi quia plures, et perconsequenspotest facere
priraum productum est summum, et aliquam quantitatem majorem omni
per consequens illo existente non po- data, et aquam et ignem, et omnia
testsecundum produci sed illud non; talia,tam substantialia unibilia quam
impedit, quia ex illo sequitur quod accidentalia.
nulius habet gratiam, nisi anima Item, accipio centum aquas, et acci-
Christi. Tenet consequentia, quia ha- pio quod illud sit summum, quod po-
bet graliam in summo, per te, et per test Deus facere in illa specie, et po-
consequens stante illa non potest test illas aquas unire, qusero tunc,
quaKCumque alia produci, hoc est an potest unam aham parvam aquam,
contra omnes, quia non obstante quod aut non per se? Dico, si non, illud ap-
prima forma sit in termino, adhuc paret contra fidem, et est dictum Phi-
potest alia produci ejusdem rationis losophi, quia Philosophus ponit quod
illa permanente. tota materia prima, quse potest creari,
Si dicas quod species non estmuUi- creata est, ideo Deus secundum istum
plicabilis, et ideo existente uno indi- nihil potest plus facere sub materia
viduo non potest aliud fieri, contra quam nunc factum, et istud plane
sit
istud, est dictum Philosophi, ut patet est contra fidem. Si sic, tunc ista po-
de corporibus ccelestibus, ubi posuit test alteri uniri secundum secundam

tantum unum in una specie, sed non suppositionem ; et sicut arguitur de
est dictum alicujus Theologi, sed ha- ista, ita arguitur de alia in infini-
betillud simpliciter negare. tum.
Secunda suppositio est, quod si sint Ideo dico quod non est status in ar-
duo individua ejusdem rationis, alte- gumentationeforma}, distinguo tamen
rum est unibile eidem, quia quando de augmentatione, quia quaidam est
aliqua plura ejusdem rationis conti- secundum extensionem, quccdnm se-
nentur sub aliquo corpore, quidquid cundum intensionem. Primo modo
competit uni individuo ,
potest com- potest forma tam substantialis, quam
petere consimile omni individuo ejus- accidentalis augmentari in infinitum,
dem quod formaliter re-
rationis, et sicut patet de aqua et igne, et aliis
pugnat uni, repugnat omni patet, si ; elementis ; augmentntio secun-
et est
enim calidum non repugnat uni ho- dum extensionem, quando augetur
mini, nec alteri, ideo si sint plura informa una tantum in diversis partibus
dividua ejusdem rationis, et unum est materia3, sicut quando ignis augetur,
unibile alicui, aliud est unibile eidem. sicut est augmentatio et additio forma)
ToM. XIV 31
i
ignis modo praedicto, ita est ibi nova tes ejusdem rationis, non habet gra-
additio novae materise, et talis aug- dum summum ; alio modo quod habet
mentatio est in aqua, quando additur summum in tali subjecto, quia subjec-
aquae, et vocatur augmentatio secun- tum determinat sibi certum gradum,

dum extensionem. ultra quem nihil potest recipere ; sic
Qu^sit Aucmentatij
o intensiva est, quando
^
potest habere summum, ita quod de
augmenta-
tio intensi- augetur forma in eadem parte mate- potentia sua absoluta non potest in ta-
riae, sicut charitas in anima, et albe- li subjecto facere gradum ulteriorem,
do ineadem parte superficiei. Loquen- licet possit in alio subjecto, et sic po-
do de augmentatione intensiva, potest concedi quod anima Christi ha-

test forma accidentalis habens plures buit tantam gratiam, quantam Deus
partes ejusdem rationis, quantum est potuit ei facere de potentia sua abso-
ex se, augeri in intinitum, licet forte luta, quia tantam sibi contulit, quan-
sit impedimentum a parte subjecti, tam recipere potuit, etsic habuit sum-
sed secundum illam viam potest dici mam possibilem de potentia Dei abso-
quod Christus habuit perfectissimam luta, et cum hoc, scilicet quod esset
et summam gratiam de potentia Dei aliquod subjectum capax majoris gra-

ordinata, non absoluta, sicut patet ex tiee, quin Deus potest sibi majorem
dictis. conferre, et credo quod non est aliquod
33. Si dicas, quod Christus non recipit subjectum sic informatum per'quod-
piena tri-
^d mensuram gratiam,
^ et beata Virgo cumque accidens augmentabile, quin
pliciter ac-
cipitur. fuit plena gratia, et Stephanus luit Deus possit illud accidens adhuc au-
plenus gratia et fortitudine, dico quod gere.
illse plena notse, etc. aliquando acci- Ad rationes in oppositum. Ad pri-
piuntur pro sufficientia, aliquando mam dico, quod ad hoc quod argu- Occ
resp
pro copia, aliquando pro plenitudine mentum valeat, oportet dare primum, ad
nem
de Dei potentia ordinata, non tamen medium etultimum. Nunc autem non
absoluta, et sic in Christo fuit plenitu- est dare ultimum gradum creabilem,
do gratise, quia quanta potuit esse de nec in re, nec in intellectu divino vel
potentia Dei ordinata, tanta fuit. Cui Angelico, quia ultra omnem gradum,
tamen non placet iste modus dicendi quem Deus intelligit, potest facere
propterreverentiam Christi, potest ali- alium et alium in infinitum, quorum
ter dicere quod sicut subjectum deter- quodlibet intelligit. Et si esset dare ul-
minat sibi certas qualitates et passio- timum gradum, quem intelligit, tunc
nes, quarum opposita non possunt re- ppocederet ratio, aliter non. Exem-
cipi mediante tali subjecto, sic quseli- plum Philosophi et Goramentatoris 3.
betalia, et quodlibet subjectum deter- Pliysico7'nm, qui dicunt quod divisio Tex'
61.
minat sibi certum gradum, ultra quem continui in infinitum procedit, ita ap-
non potest aliam recipere perfectio- positio ex alia parte procedit in infi-
Formam êm, stante natura subjecti. Et tunc nitum, quia si dividatur linea in duns
duml?otest f*^^"^^"^
haberegradum potest dupli- medietates, et illa medietas in duas,
inteiiigi
dupliciter.
citer intelligi
^ Uno modo in se, ita
: et addatur alteri medietati, non est
quod sibi repugnet habere gradum hlo aliqua data in illa proportione,
ulteriorem, et sic natura habens par- quin adhuc esset major danda per di-
:
DTST. XIII. QU.ESTIO IV. 483
visionem ex una parte, et appositio- ergo in osse, igitur hacc erit vera
nem ex alia, et tamen non est aliqua Deus facit tot, quot potest facere, et
pars data vol assignata, qua? distet a per consequens non potest plura face-
qualibet partedata in infinitum. Aliter re quam facit, quod falsum est. Ideo
si tempus duraret.in infinitum, tunc dico, quod si debeat poni in esse, tunc
ultra omnem diem datum esset dare debet tam antecedens quam conse-
alium in infinitum, et tamen non est quens poni in essc, non de-
et alias
dare aliquem diem a quocumque dato bet poni in esse, et tunc est idem
in infinitum ; imo nunquamperappo- dicere, tantum potest Deus facere,
sitionem deveniretur ad quantitatem quantum potest facere, et tantum fa-

prima? medietatis condivisae, et multo cit quantum facit; et hoc estverum,
magis non deveniretur ad infinitam quia antecedensponi in me non debet

quantitatem. sine consequente, nec e converso; ideo
Si dicit, quidquid Deus potest facere non concludit ratio, licet sit appa-
successive simul unico actu cognoscit, rens.
si igitur potest facere charitatem in Ad aliud de motu recto, concedo

intniitura, tunc omnes gradus ejus quod secundum intellectionem Philo-
simul cognoscit. Sed quidquid simul sophi, augmentatio non procedit in in-
cognoscit, potest simul in effectu fa- finitum saltem intensiva, et ideo est
cere ; igitur, etc. a quolibet fideli negandus, unde per
Respondeo, Deus intelligit simul in- potentiam divinam motus rectus po-
finitas formas factibiles, sed non ali- test quod
continuari in infinitum, ita
quam formam infinitam, quia nulla nunquam deveniretur ad terminum.

est talis ; et quando dicitur quod om- Deinde Thomas Cajetanus super pri- ^6.
nes formas factibiles quas intelligit, ma parte siimmse, artic. 6. qusest. 10. ^^^'Jitftur
potest facere in actu,
'^
nego,
^
sed
^
om- nititur solvererationes Scoti et Aureo- ^^^^'^'ô^'^'
tiones bco-
nem formam, quam intelligit in actu li, qui sic dicit: Circa tertiam conclu- *'•
potest facere actu, quia non intelligit sionem dubitatur, et ex Scoto et Au-
aliquam, nisi finitam, unde illa ratio reolo. Scotus siquidem implicite in
taediosa est, et non concludit. 3. Sentent. dist. 13. quaest. 1. tenet op-
Ad aliud de 3. Physicor. dico quod positum tali ratione : Accepta aliqua
Philosophus in hac materia erraverat, determinata creatura ex parte inferio-
quia posuit quod non est dare quan- ri, qu.Tritur ascendendo, aut est status
titatem majorem calo, sed secundum ad aliquam supremam, et habetur pro-

fidem nostram, iliud est falsum, quia positum, aut non, sed potest procedi
Iêus extra ccelum factum potest aliud in infinitum, et tunc sic : quanlo ali-
facere, ideo auctoritates Philosophi et qua creatura magis excedit A, tanto
Commentatoris in hac materia sunt est perfectior, et per consequens crea-
negandie. tura, qua3 in infinitum excedit, est in
Ad aliud dico, quod est sophisma, infinitum perfectior, et ita erit in so
quia per illud potest probari quod intensive infinita, quod erit impossi-
Nota.
Deus fecit tot, quot plura non potest bile. Aureolus vero npud Capreolum
facere ; hsec est vera : Deus potest tot in. quadrafjesimatertia distinctinne pri-
facere, quot potest facere ;
ponatur m?, sex mediis contra hanc conclusio-
nem invehit valde prolixis, quorum tremi ; ergo inter ea non possunt esse
unum tantum afferam. infinita media.
Primo ergo arguit sic : si procedere- Ad evidentiam horum scito, quod
tur in infinitum in perfectionibusspe- cum hic non sit sermo, nisi de poten-
cificis, superior esset quoddam totale tia Dei, et de possibili absolute, cum
perfectionale respectu inferioris, et dicimus, quod quacumque creatura

consequenter esset continens perfec- facta potest fieri alia perfectior, non
tionem omnium aliarum creatura- denotatur aliqua perfectio in creatura
rum, et consequenter infinitse perfec- ad aliara ulteriorem creaturam, sicut
tionis, quod est impossibile. Prima in numeris accidit, sed denotatur in-
consequentia tenet, quia superior con- consummabilitas possibilis absolute.
tinet perfectionem inferioris, adhuc Est enim infinitum, sicut infinitum

plus ultra autem tenet, quia hujusmo- materiale, quod quocumque posito vel
di perfectiones apud te sunt infinitee. accepto, seraper restat aliud accipien-
Secundo sic : Processus ad mensu- dum. Denotatur quoque inexhauribili-
ram est finitus ; ergo processus ad tas divinee potentiee, quoniam est in-
superius in specificis perfectionibus finitee actualitatis simpliciter, ita quod

est finitus. Gonsequentia patet ex deci- nullo participato actu exhauritur, sed
mo Metaphysicorum. semper restat ulterior exhauriendus
Tertio sic : Universitas specierum actus.
creabilium distat a perfectione divina, Undead rationem Scoti facile res-
sicut fmitum ab infmito, ergo est fmi- pondetur, concesso processu in infmi-
tse perfectionis, ergo impossibile est tum, negando quod sequeretur aliqua
in ipsa in infmitum procedere as- creatura in infmitum excedens infi-
cendendo, patet sequela, quia pro- mam, quoniam inter infimam et
cessus in infmitum secundum per- quamcunque aliam assignabilem,sem-

fectionem exceditomnem fmitam per- per est finita distantia, ut patet in nu-
fectionem. meris. Omnes enim hae objectiones
Quarto : Processus ad unitatem et adductce aut multae earum in hoc fal-
totalitatem est fmitus ; ergo processus luntur, quod non discernunt inter pro-
iste est finitus. Probatur sequela, quia cessum in infinitum, idest, in aliquod
est ad unitatem ettotalitatem universi. unum numero infinitum, et inter pro-
Quinto sic : Id in quod primo a Deo cessum in infinitum, id est nunquam
incipiendo descenditur, oportet dari, in ultimum, sed semper in aliquod, sic
ergo non proceditur in infinitam as- quod restet aliud ulterius. Et si bene
cendendo. Gonsequentia est nota, et advertimus juxta primum sensum, ly
antecedens probatur ex illa maxima infimtum est terminus ad quem pro-
Dionysii : Infima junguntur sitpremis cessus, et habet vim nominis in se- ;
per media, ita quod supremum infimi cundo autem habet vim adverbii, et
attingit infimum suprcmi, etc. est modus ipsius processus ; nos enim
Sexto sic : Deus, et infima creatu- uWmu? processu in infinitum, ']\i\i[\ •?<&-
ra sunt duo extrema non distantia in cundum sensum quoniam nominibus

infinitum per modum intercedentis est utendum, ut plures utuntur, et
medii, sed per infinitatem alterius ex- manifeste patet ex tertio Physicorum
:
si<; acoipi ; arguentes autem aocipiimt cessus, de qnibus non est quaestio,
implicite vel ex\A\cAie procedi i/i infmi- quoniam coiistnt quemlibet esse fini-
/////?, juxta primum sensum, quod nec tum, et ad mensuram materialiter, id
somniavimus,nec ex processu in infini- est, ad rem, quia si esset, esset mensu-

tum sensum quem ponimus, sequitur. quod scilicet
ra; et bic est tertius error,
Ad primam autem Aureoli objectio- non distinguit inter processum ad
nem quod ratio illa peccat tri-
dicitur, monsuram materialiter, et in potentia
pliciter Primo in hoc quod modo di-
: non naturali, sed Logica et divina, et
ximus. Secundo in hoc quod male mensuram in actu, et ut sic
interpretatur illam propositiouem : Tertia quoque ratio tripliciter errat
Perfectio sitperior includit inferiorem, Primo, quia putat universitatem crea-

et aliquid ultra. Ista enim non est vera bilium plus jôsse actu accipi, quam
de perfeclionibus ultimarum difTeren- universitatem numerorum. Secundo
tiarum ; in nulla siquidem Intelligen- in hoc quod diximus, quod aquivocat
tiaclauditur virtualiter, quidquid po- de infinita perlectione. Tertio in hoc
sitivae perfectionis ponit ultima diffe- quod non videt, quod infinita in infi-
rentia bovis, hoc enim est Dei pro- nitum in genere, finitum autem sim-
prium, ut alibi videndum est. Tertio pliciter potest in infinitum procedi
in hoc quod non distinguit inter esse simpliciter, quod est intentum.
infinitai perfeotionis simpliciter, et Quarta autem peccat, sicutsecunda;
esse infmitae perfectionis in genere, in tumquiaprocessusiste^totalisnonestad
quo etiam erravit tertia ratio, quia si unitatem et totalitatem universi, quia
tota universitas creabilium esset, es- nullum habet terminum, ut jam dic-
sent quidem infinitae perfectiones spe- tum est ; tum, quia singuli partiales
cifics, non tamen essent infinitum processus sunt ad unitatem et totalita-
ens, quoniam et singuba et omnia si- tem universi, non nisi in potentia Lo-
mul essent entia per participationem. gica et divina ; tum, quia sunt ad hu-
Lt similiter si esset aliqua una crea- jus unitatem et totalitatena materiali-
tura sequivalens omnibus illis, non ter, et non formaliter, non enim im-
esset infinitae perfectionis simpliciter, plicat contradictionem, quod fierent
sed in genere, sicut si essent infinita plures creatura) absque aliquo univer-
animalia, aut unum animal eis a^qui- so per se ex eis resultante.
valens, non sequeretur nisi infinita Ad quintum autem patet responsio, 40.
perfectio in genere animalis, et mini- quod illuddictum Dionysii intelligitur

ma Intelligentiarum, cum sit altioris de creaturis inter se, et non de con-
ordinis, forma esset perfectior omni- nexione inter creaturam et Deum, un-
bus eis, utpote sub genere animalis. de non datur primum possibile descen-
Ad secundam probalionem dicitur, dendo a Deo, nec ullimum ascenden-
quod peccat tripliciter. Primo, quia do ad eumdem, et sic vana est quees-
processus non est ad mensuram,
iste tio, utrum sit finitum vel infinitum.
cum non sit ad lerminum aliquem. De facto autem semper datur primum
Seoundo, quia non distinguit inter to- factura, quod est perfectionis finitaB.
talem processum, de quo tamen est Sexta demura ratio seipsara interi-
tota quffistio, et singulos partiales pro- mit, quoniam infinita distantia ex in-
finitate alterius extremi infert neces- cum probatur, quando sunt aliqua
sario infinita intercedentia media, si ejusdem rationis, si unum est unibile
non actu, tamen in potentia, ut ma- alicui, et aliud, cum ergo caliditas ut
nifeste patet in quantitate continua ;
unum sit unibilis caliditati ut octo,
non enim potest intelligi quod inter ponendo quod ut octo non sit in ter-
lineam infinitam et lineam pedalem mino, sequitur quod alia caliditas ut
non possint intercedere infmita linea unum sit sibi unibilis, et sic ininfini-
media, scilicet bipedalis, tripedalis, et tum ; dico quod si ponatur caliditas in
sic in infinitum ; unde consequentia esse remisso, quod si una est illi uni-
allata nihil valet, hiHQ, ille Cajetanus. bilis, et similiter alia. Et similiter si
Respondeo primo ad instantias Oc- caliditas ponatur in termino, si per

^^- cham, cum dicit quod ratio Doctoris possibile, una esset sibi unibilis, et re-
Nota hanc
responsio ita concludit de quantitate molis, et liqua, sed sicut est impossibile unam
nem. ma-
sic Deus potest facere ignem ita uniri, ita est irapossibile aliam posse
gnum, quod non potest facere majo- uniri ; est ergo tantum verum_, quando
rem. Dico primo, quod ratio prima scilicet caliditas, cui sunt aliee unibi-
Doctoris principaliter concludit de les, ponitur in me remisso, sed quan-
quantitate secundum intensionem, do est in termino, non sequitur, cum
concesso quod concludat de
etiam ulterior gradus sit simpliciter sibi in-
quantitate molis. Dico quod Deus po- compossibilis, sicut etiam albedo et
test facere ignem ita magnum, quod nigredo sunt absolute unibiles alicui
majorem facere non potest, non quod subjecto, puta parieti, tamen parieti
hoc repugnet omnipotentiee Dei, sed actu existenti sub albedine intensa,
quia repugnat effectui. Et cum nititur non potest sibi uniri nigredo, quia
hoc probare tam de quantitate molis nigredo repugnat formaliter albedini,
quam dequantilate intensiva, cum di- sic in proposito, caliditati absolute
cit primo, quod non est dare aliquod sumpt6e quilibet gradus est unibilis,
individuum in aliqua specie, quin tamen ipsi existenti in termino quili-
Deus possit facere aliud ejusdem spe- bet alius gradus est incompossibilis.
ciei, dico, quod si ipse intelligit, quod Dico etiam quod illa individua etiam
in eodem tempore, patet esse falsum, in infinitum, quantum est ex ratione
quia cum infinita individua in eadem formali illorum individuorum, sunt
specie sint possibilia, sequitur quod unibilia, si tamen non inveniant in-
actu posset infmita simul producere, dispositionem inillo, cui sunt unibilia,
et sic actuessent infinita, tamen quidquam indispositionem inveniunt in
quid sit de hoc, quia non pertinet ad qualitate existente in termino. Sed an
propositum, omittatur. Sed cum ultra quantitas secundum magnitudinera i
dicit, quod tale individuum potest possetcrescere in infinitum, vide quee

unire priori individuo, puta si sit ca- exposui super secimdo Metaphyskae
liditas ut octo, potestaliud individuum Doctoris m ^?/«5/. de infinlto. Et pro
caliditatis unire ? dico quod hoc non nunc, si ponatur quantitatem raolis
sequiturquando caliditasest in termi- necessario liabere statum et ultimum

no, quia tunc ulterior gradus est sibi terminum, dicendum est pariformiler,
incompossibilis, ut supra patuit. Et sicut de quantitate intensiva, sive vir-

tuali, qiiia tunc ulterior gradus ma- stafus in speciebus, et ideo nec hic
gniludinis molis est simpliciter inaliler videtur pertractari isla materia.
compossibilis. Kt ex liis patet quid di- Sed in spcinido Melaphijsicx, Doctor
cendum ad alia, quai ut inconvenien- pertractat illam difficuUatem, et ibi
tia adducit. perexpositioneraquamfeci, patet faci-
Ad iila Tliomai Cajetani. Hic Doctor quomodo rationes Doctoris nuUo

liter
pra3senti distinctione non tangit hanc modo solvuntur vide ibi.

:
materiam : An scilicet necessario sit

DISTINCTIO XIV.
(Textus Magistri Sententiarim)
Si anima Christi habuit sapientiam bus et auctoritatibus nituntur qui

parem cum Deo, et si omnia scit, quse animam Christi asserunt, nec pa-
Deus. rem cum Deo habere scientiam,
nec omnia scire, quse Deus, quia si
^^ Hic qucieri opus est, cum anima omnia scit, qucie Deus scit ergo
;
Opinio 1. Christi esset sapiens sapientia gra- creare mundum, scit etiam creare
tuita, utrum habuerit sapientiam seipsam.
sequalem Deo sive omnium rerum
scientiam habuerit vel habeat, id est, Responsio quxslionis definitivam conti-
utrum omnia sciat, qua3 Deus scit. ne?is sentenliam.
Quibusdam placet, quod nec parem
cum Deo habeat scientiam nec Quibus respondentes dicimus,
omnia sciat, quse Deus, quia in nul- animam Christi per sapientiam gra- Opini
Dubium 1. lo creatura «quatur Creatori. Cum tis datam in Verbo Dei, cui unita
igitur anima illa creatura sit, in est, quod etiam perfecte intelHgit,
nullo cequatur Creatori ; ergo nec ommdi scire, qucC Deus scz/, sed non
in sapientia. Non ergo habet a^qua- oiwmdi posse, quai potest Deus, nec
lem cum Deo sapientiam nec scit ita clare ac perspicue omnia capit, Dubiu
omnia, quse Deus. Item, si anima ut Deus; et ideo non eequatur Crea-
illa ffiqualem habet cum Deo sapien- tori suo in scientia, etsi omnia sciat,
tiam,non ergo Deus in omni bono quse et ipse ; nec ejus sapientia
majorem habet sufficientiam quam sequalis est sapientise Dei, quia illa
Auctorila-
tes.
ejus creatura. Inducunt eliam auc- multo est dignior digniusque et
ad idem probandum. Ait
toritates perfectius omnia capit quam illius
enim Propheta ex persona hominis animce sapientia; ergo et in scientia

Psal. 138.
6. Cassio- assumpti : Mirabilis facta est scien- majorem habet sufficienliam Deus
dor.
Coinment. iia tua ex me, et nonpotero ad eam. quam anima iHa, quse dignior est
supr. iUum
versic. Quod exponens Cassiodorus ait : omni creatura. liiud vero Apostoii,
Psal,
l.Cor.2.10. « Veritas humana? conditionis os- quod inducunt: Nemo novil qux
1. Gor
11.
tenditur, quia homo assumptus di- Dei sunt, nisi Spirilus Dei, qui 12
vina3 substantiie non potest a^qua- solus scrutatur omnia, pro nobis
ri in scientia, vel in aho. » Apos- facit. Mox enim addit Apostolus :
tolus etiam ait Ne?no nomt quae

: Nos autem Spiritum Dei habemus,
sunt Dei, nisi Spiritus Dei, qui so- ut per Spiriium, quem habebat, Dei
lus scrutatur omnia^ eliampro/unda profunda se scire osteuderet. Sed
Dubium 2. Dei. II is aHisque ])luribus rationi- anima iHa pra3 omnibus Spiritum
,
DISTINCTIO XIV 489
Dei habuit, cui Spirilns iion est da- potentiam faciendi onniia oi Deus
tiis ad mensuram, ut ait Joanncs prirstare potuit, etsi polentiam
„ 3 34.
Kvan;4olisla. Dona igilur Spirilus faciondi non facere
alicjua, qutC
sancli sine niensura liahuit ; erg:o potost. Scit igitur anima Christi
et sapienliani. Oninia er^"o scivit omnia, qua3 Dous, in Vorho Doi,
aniuia illa. Si enini qucudani scivit, quod liquidius ot prijesentius omni
qutedani non, non sine niensura croaturce contomplatur ut oi unita,
scientiain hahuit; sed sine niensura in quo otiam Angeli et qua3 Dei
scienliain hahuit, scit iyitur oninia. sunt et quae futura sunt cognoscunt.
Fulgentius etiam in sermone quo-
dam multa inducit, quihus asserit, Quomodo intelUgenda sint quxdani
animam illam rerum omnium scien- verba Ambrosii super Lucam.
tiam hahere, utens auctoritate Apos-
toli dicenlis : Li quo sunt omnes Sed si anima illa non hahet tan- ^-
<J'-2-
^ Objicilur
thesauri sapientim et scientiee abs- tam potentiam, quantam et Deus, circa
i illud Luc.
. 1
nec homo assumptus tantam po- i. uic orit

,
conditi. Quod etiam ratione potest

prohari sic : iXihil scit aliquis, quod tentiam, quantam et Deus; quomo- homira!
ejus anima ignorat sed Christus ; do ergo intelligitur illud Amhrosii
secundum omnium concessionem super Lucam, uhi Angelus de nas-
omnia scit; ergo anima ejus omnia cituro Filio Virginis ait Hic erit :
scit. Ad id vero quod dicunl Si : mafjnus et Filius Altissimi vocabi-

omnia scit ergo scit creare mun-
; tur 7 Non ideo, inquit, erit magnus,
dum vel seipsam ; respondemus, quod ante partum Virginis magnus
quod scientiam hahet creandi mun- non fuerit, sed quia potontiam,
dum, sed non potentiam, et creandi quam Dei Filius naturaliter hahet,
animam et scit, quomodo
; Deus homo orat ex tempore accepturus,
seipsam creaverit ; hahet ergo ut una sit persona homo ot Deus.
scientiam sui creatse, sed non sui Ecce aperte quod homo erat
dicit,
creandcE, quia non est creanda, sed accepturus ex tempore potentiam,

creata. quam hahuit Dei Filius naturaliter.
Sed si homo acceplurus erat illam
Quare Deus non dedit illi animaB po- potcntiam ergo vel persona, vel
;
tentiam ornniuni^ iit scientiani. natura hominis. Sed persona non,

quia scmper hahuit ethahol; ergo
c. Si vero quaeritur,
quare Deus non natura. natura ; ergo a)iima.
Si
ei dadavil pote?itiam faciendi omnia, Nam de carne constat, quod acci-
ut scientiam ; responderi potest pcre non posset. Ad quod dicimus,
quia naturaliter capax est scientia^; illud esse accipiendum de persona,
et ideo id ei congrue datum esLsine sod non iriquantum est Doi, imo
mensura, cujus ipsa naluraliter cain({uanluin cst hominis persona.
l)ax est. Non dalum
est autem ei IJiia est enim persona Dci et hoini-
soiuiio.
posse facere omnia qu*e Dous facil, nis, VWVi Doi et lilii hominis, qutE,
ne omni])otens, et pei- hoc Deus inquantum est Doi persona, sein-
um 4. putaretur. Ycrumtamen forte nec por et naturaliter omnipotontiam
habuit, sed inquanlum est hominis, possibili creaturae ? Et arguitur
non semper fuit. Illa ergo persona, quod non. Augustinus 83. qusest.
qua3 semper luerat Dei, futura q. 32. Eamdem rem nonposse alium Arg
erat hominis persona secun-
; et alio plus inlelligere, non cst dubi-
dum hoc, quod futura erat hominis tandum. Ratio sua ibi ad hoc est,
persona, acceptura erat ex tempore quia quisquis aliquam rem aliter
potentiam, quam naturaliter et quam illa res est, intelligit, fallitur,
semper habuerat, inquantum Dei et omnis qui fallitur, illud in quo
persona. Secundum hanc distinc- falhtur, non intelligit ;
quisquis
tionem illud et similia sane accipi ergo rem aliter, quam est, intelli-
possunt. Quae distinctio in pluribus git, non eam intelligit non ergo ;
quaestionum articulis est necessa- potest quidquam intelligi, nisi quo-

ria adversus quorumdam perple- modo est; et ex hoc sequitur
xam verbositatem. Sed cum de conclusio illa proposita, ergo non
rebus constat, in verbis frustra potest intellectus animae Christi
habetur controversia. perfectius videre Verbum, quam
quaecumque alia anima.
[Finis textus Magisiri.) Arg
Praeterea, si perfectissime posset
videre Verbum, ergo posset videre
QUiESTIO I. Verbum sub ratione infiniti, quia
omni visibilinon sub ratione infini-
Utrum possibile fuerit intellectiim ani' ti, potest aliquid perfectius videri.
mse Christi primo et immediate per- Consequens est falsum, quia objec-
fici visione Verbi perfectissima possi- tum specificat actum, et ita si vi-
bili creaturee ? sio creata esset objecti secundum
eamdem rationem infiniti, et secun-
Divus Thomas 1. •part. qufest. i2. art. 1. uhi
Cajetanus art. 5. Ban. ibi dub. 3. Soto 4.
dum eamdem rationem objecti est
dist. 49. quaest. 2. artic. 4. Gapreol. ibi quxst. ipsius visio increata, ergo istae
4. Ferrar. 3. contra cap. J)4. quatenus dicunt
de potentia absoluta non posse eliri visionem duae visiones essent ejusdem spe-
siiielumine glorioe. Sed oppositum tenent cum
Scoto 4. dist. 49. qun st 11. Vasquez. i.part.
ciei. Similiter tunc intellectus ani-
d. 46. Molina ibiq. 12. art. 5. d. 2. Durand. mae Christi comprehenderet Ver-
4. d. 49. quicst. 2. D. Thom. ihi quaest. 2. art.
7. Valent. 1. tom. quxst. 12. part. 3. Zumel. bum, quia videret ipsum secundum
ibiart. 5. d. 2. Pitigianis hic art. 5. yEgidius
Romanus gwodh'6. 2. quaest. 1. Henricus de
totam rationem visibilitatis ejus,
Gandavo ibid. quod est [inconveniens.
Preeterea, omnis visio requirit lu- Arg
1. decimamquartam
Circa istam dis- men proportionale prius naturaliter
tinctionem, in qua Magister agit ipsa visione ; ergo sicut visio natu-
de perfectionibus assumptis cum ralis requirit lumen naturale aliud
humana natura, per comparatio- a se et prius ipsa, ita visio super-
nem ad perfectionem naturcB divi- naturalis requirit lumen supernatu-
Utje, quaeruntur quatuor primo, : rale aliud ab ipsa et prius ea et ;
utrum possibile fuerit intellectum ita non potest visio supernatura-

anima3 Christi piimo et immediate lis esse prima perfectio illius, qui
perfici visione Verhi perfectissima videt.
DIST. XIV. QU.ESTIO II. 491
Arg.4. PrcTterea, actiis perfectus natu- qu!est. 2. Mayron. qu.vst. \. Capreol qu.rst. 2.
Suarez 3. parl. tom. 1. disp. 20. sect. 2. 3.
Cap. D.
p.jjjj, olicilur ab liabitu, qiiia uon \ asquez 3 prtrf. d. iJO. iil. Vide Scoluni 7.
Metaph. quwst. 14. 15.
est ila perfectus praecedens liabi-
(uni, sicul sequens, secuntlum Plii-

Secundo qucero, ulrum possibile |
losophuni, 2. Kthicorum; ergo et
fuerit animae Christi
inlellectum Ar-. i.
actus perfeclissimus supernaluralis
videre omnia in Verbo, quae Ver- Text. 15.
prcesuj^ponil habilum supernatura-
bum videt? Quod non, quia tunc
lem. Consequentia probatur a simili,
posset videre infinita; consequens
et ita non potest actus supernatura-
est falsum, non con-
quia infinita
lis perfectissimus esse prima pcr-
lingit pertransire 2. Metaph.
fectio intellectus.
Praeterea, illuminationes bono-
'
. „
,
Ai'g.2.
SCHOLIUM. rum Angelorum fiunt ordinate, si-

cut patet per Dionysium de Anfje-
Adducit ad oppositum pro parte vera (scili-
lica Ilierarchia; sicut ergo superior
c-t quod immediate summa visio producibiiis
Angelus prius illuminatur quam
est a Deo) auctoritatem Magistri, et argumen-
summa produci
inferior, ita prius illuminatur quam
tum a simili, quia fruitio sic
potest, ex quajst. 3. dist. praeced. et quaestio-

ista anima, qua3 est infima, et po-
nem disputat quaest. seq- a num. 2. et solvit test istam illuminare, sicut supe-
argumenta hic posita, ibi a num. 5. rior Beatus inferiorem ergo ista ;
potest aliquid de novo videre in

., Contra hoc est Magister in littera. Verbo, sicut et Angelus illuminans,
Ratio ex It^^nij summa fruitio praesupponit quia illuminatus non prius videt in
adverso.
summam visionem sed ista ani- ; Verbo, quam illuminans. Confirma-
ma Christi potuit frui summa fruitur ratio, quia ista anima, quantum
tione possibili creaturse, ex dist. ad illuminationem, aliquem ordi-
prseced. ergo, etc. nem tenet inter spiritus illumina-
Et quod immediate, probatur, tos; non autem illuminat Ar^gelos,
quia qucclibet potentia passiva est quia non habet virtutem activam
immediate perfectibilis illo actu, respectu illorum, cum sit inferioris
respectu cujus immediate est in po- naturae ergo illuminatur ab eis;
;
tentia ; igitur intellectus sive poten- ergo propositum.

tia intellectiva est immediate per- Contra, IMagister in littera, cap. 2.
fectibilis ipso intelligere, et ita non Omnia videt, quse Verbum videt.
necessario mediante alio.
SCHOLIUM-
QU.ESTIO II. Ad primam qUcEstionem hujus distinctionis

respondot por duo dicta. Primum, verisimilius
Utrum possibile fuerit intetleclum ani- intellectus Christi habuit visionem porfeclissi-
mx Christi videre omnia in Verbo,

mam Verbi. Suadetur ex dictis qu.-csl. 1. dist.
pra3ced. ubi probatum ost voluntatcm ojus ha-

qu3e Verbum videt ?
buisse summam graliam, et ex Isidoro. Se-
cundum, potost Deus immediato sinc ulla con-
Divus Thomas 3. p. qusest. 10. art. 2. et hic
Bonaventura causa socunda efficero visionem talem in in-
quêst. 2. art. 2. Divus art. 2.
qu3£St. 3. Uiciiardus art. 2. qusest. 3. Duraud. tellectu Chrisli. Probalur priino, quia nulla
formacreata facit essentiam divinam prsesen- forma posita non est objectum pree-
tem, si non vult, nec absentem, si vult, praster
sens, nisi absolute volunlarie se
ipsam visionem. Secundo, forma pra^cedens
visionem non est necessaria ad recipiendum
repra^sentet, quia illa forma non
eam, alias quietaretur intellectus ante visio- ])otest esse necessai'ia ratio, qua
nem ; ergo ad coefficiendum ; sed omnem cau- objectum sit prsesens ut visum, quia
sam falem supplere potest Deus. Tertio, ma- sl milt videtur, si 71071 vult 71011 vi-
gis sequeretur intellectum naturaliter elicere Au^. de
detur. IWa etiam non posita potest dendo
visionem Dei, ponendo lumen essentialiter re- i • ,
i £ •
,T,.;.;f„,v,
quisitum ad .^ .. •.
eam, quam si oppositum ,•
• .
obiectum voluntarie se reprcBsen- Deum, «
dicatur. ''
.
,
^^ Ambros
Has duas rationes fuse tractat Doctor. Non lo-
^"^^^^ mtellectui, et boc actu Cau- super Li
cam.
quitur de facto, et si loqueretur, niiiil diceret Sando visionem in intellectu ; ergO, Ratio ef
cax ad pi
contra Clement. Ad nostram, de Hseretic. ut etc. bandui
dicam quarto, dist. 49. quffist. H. Schol, ult. lumen g
Praeterea, si aliqua forma esset rife non '
Vide Scotum quodl. 15. § De secundo princip. se ratio

necessario in intellectu prior ipsa nem rec
visione, dicatur A, aut ergo se piendi v, A sionen
2. In prima (a) quaistione sunt duo Iiaberet ad visionem in ratione cau- beatam
articuli. Primus
an possit per-
est, sae efflcientis; aut in ratione causae
fici visione perfectissima Verbi; se- materialis, utproprium receptivum,
cundus, an primo et immediate sicut superficies in substantia se
absque alia forma prius perficiente. habet ad colorem, quia est propria
Resolutio Quantum ad primum articulum, ratio susceptiva coloris. Si autem
1. art. q.
prseced. dico quod sic, propter eamdem ra- A primo modo se baberet, ergo
tionem, propter quam dist. qusest. i. sine A posset visio inesse intellec-
dixi voluntatem ejus posse habere tui ;
quidquid enim potest Deus
summam charitatem, et i-ta verisi- per causam efficientem mediam,
rnile est esse de facto. Quod con- potest etiam immediate, et hoc in
firmatur per illud Isidori lib. i de quocumque quod est receptivum
Summo bono, cap. 3. Trinitas sibi illius.
soli nota est, et homini assumpto, Secundo modo non potest poni
quod non potest intelligi, nisi de A necessarium in proposito; tum
notitia in termino, vel simpliciter, quia tunc intellectus, ut est aliquid
vel possibili creaturge. animai, esset beatus in A^ quia
Resolutio
2. art.ejus-
Quantum ad secundum articu- receptivum multarum formarum
demqusest, lum, potest dici quod inquantum in- immediate quietatur, quando habet
tellectus habet rationem receptivi perfectissimam formam, cujus est
respectu visionis, non est aliqua capax hic est hujusmodi, quia in-
;
forma necessario prius recepta ad tellectus ex se non potest alias re-

hoc, ut visio recipiatur in intellectu. cipere nisi per istam, et ita intel-
quia per illam formam non aliter lectus, ut est aliquid anima3, quie-
esset objectum prsesens, quam pos- taretur naturaliter prius, quam sibi
set esse sine ea ; objecto autem inesset visio Verbi, quod est im-
eodem modo pr<esente intellectui, possibile. Secundo, quia absolutum,
potest intellectus eodem modo re- quod est ratio rccipiendi aliquam
cipere visionem objecti. Prima pro- formam, si per se est, per se potest
positio probatur, qiiia illa allia recipere, sicut superficies per se
;;
DIST. XIV. QU/ESTIO II. 493
existens potcst pcr se recipcrc co- ad moveudum iutellectum ad ac-

lorem; ergo ipsiim .1, si est absolu- ctum secundum. Neulrum isto-
fiim, et aliud a visione, et ratio rum est iu proposito, quia essen-
recipiendi visioncm, si per se essel, tia divina est lux summa ex se
pcr sc posset recipere visionem, ct de se intelli^îbilis, et de se
Absolu- et ila .1 pcr se existens posset bea- ])erfectissime moliva inlellectus ;
tuin, quod
•
ratio tificari visionc, ct pcr conscqucns ergo nullum lumen requiritur coo-
|iienJi,
si pT se etiam modo imFucdiatc bcatificarc- perativum sibi. Quauto enim ob-
«»?>;et per
jslens, tur; et ctiam scquitur quod intcl- jcctum magis habct de se ratio-
-•• pos-
:-ecipe- lectus non beatificarctur modo nisi ncm et perfcctioncm luminis, quod
per accidcns, sicut substantia quau- posset cooperari minus sibi, tanto
tum ad potentiam passivam ejus coexigit ipsum; ergo objcclum om-
quietarctur |)er accidens, per co- nino perfecte habcns in se lumcn
lorem possibilcm inesse superficiei. natum coopcrari objcclo, omnino
;j per
. tus est Quod si dicatur (b), totum, sci- non coexigit lumen.
uii-i per se
potL-ntia.
licct iutcllcctum informatum A, Similitcr ad recipiendum ipsam Actusna-
pcr se beatificari visione, contra, visu^nem non requiritur habitus prius reci-
, . . . . . . . pi, quain
uuius actus pcr sc est una po- aliquis prior ipsa visione, quia habitus.
tenlia per se, et unum per se re- babitus non disponit potentiam
ceptivum ; ergo istius visionis, ad recipiendum actum, imo actus
qucB est unus actus per se, non est natus prius recipi quam habi-
cst totum per accidens per se tus ; tamen habitus acquisitus in
potentia ; alterum ergo pra^cise nobis habet hanc pcrfcctionem,
est propria ratio immediata
et quia est immanens in anima tran-
rccipiciidi ; et ita sequitur propo- seunte actu , ut sic intellectus,
situm, ut ducB primse rationcs qui non potest habere perfectam
concludunt. notitiam plurium objectorum si-
3. Itaque potest dici, (c) quod in- mul, quia non in actu, habcat
tellectusanimae Ghristi polest pas- saltem notitiam eorum permancn-
sive recipere visionem Verbi pri- tem, sicut potest, et ita in habitu
mo et immediate, et hoc ita quod sed si aliquis actus esset ex na-
non perficiatur prius aliquo lu- tura sua ita permanens in aclu,
mine tanquam forma absolufa sicut ponitur habitus respectu
alia a visione ; tum quia ipsa illius, non oporteret ponere habi-
Ratio per
lumen re- visio est lumen perfectum ; tum tum, quia actus talis haberet pcr-
(juiriturad
intellectio- quia in intcllectione naturali lu- fectioncm actus priuii ct secundi
neni.
men visionem requiri-
praicedens sed visio beata ex natura sua est
tur propter imperfectioncm objcc- forma ita permanens in intcllectu,
ti, quod vcl non est de se actu sicut habitus, qui ponitur prior;
intclligibilc, sed pcr intellectum utcrque enim pcrmanct scmpcr
agentem, qui est lumen, fit actu ex pra3sentia perpetua objecti bcn-
intfdliîbilc, (piod cst potentia iu- tifici, ct ncuter posset aliter perma-
tclli^^nbilc ; vel si actu cst iutclli- ncrc.
gibile, non est per se sufliciens Et si objiciatur (d) contra istud, 4^
494 LiB. III. s:otentiarum
quia tunc posset intellectus ex pu- ex naturalibus suis, vel quod pos-
ris naturalibus videre Verbum, sit ibi inesse ex aliqua causa natu-
quia sine lumine gloricG et sine rali, quia non potest sibi inesse,
babitu prsecedente visionem res- ; nisi Verbo immediate causante
a
pondeo et dico quod conclusio istam visionem, quia quando cau-
videtur aliquo modo sequi, po- sat illam, immediate et supernatu-
nendo lumen vel babitum prsece- raliter causat.
dentem visionem, ita quod sit ne-
cessaria, vel sufficiens ratio res- GOMMENTARIUS.
Idem q. 1.
pectu visionis.enim ceecus Si
prolog.
miraculose illuminatur, tamen illu- (a) In prima qusestione sunt duo ar-
CffiCUS su-
pernatura- minatus naturaliter videt, quia ba- ticiili. Primus, an intellectus animee
liter illu-
rainatus, bet formam creatam, qua naturali- Christi possit perfici summa visione
naturaliter
videt. ter potest uti ad operationem Vcrbi sive Deitatis ; et quantam ad
illam. Ita si detur intellectui su- hoc dicit Doctor quod ex quo intel-
pernaturaliter aliquis babitus, quo lectus ille respicit visionem secun-
dato tanquam per formam sufficien- dum quemcumque gradum, et non
tem, intellectus potest videre Deum, secundum gradum determinatum, po-
et cum ipse habitus sit aliquid test summam recipere et eodem ;
creatum, et naturaliter perficiens modo dicendum est desumma visione,

intellectum, sequeretur quod per sicut supra dictum est de summa gra-
aliquam formam creatam possibile tia ; et quod de facto habeat summam
esset naturaliter videre Deum : sed visionem, probat per Isidorum lib. 1.
non sequitur negando talem dis- de summo bo?iocap. 'S. Trinitas {inqml)
positionem vel himen pra^cedens, sibi soli nota est, et homini assumpto.
(sive dicatur lumen, sive habitus, Primapars illius dicti sic intelligitur :
non curo), quia in quocumque ins- Trinitas sive Deitas sibi soli Deo est
tanti priori naturaliter ipsa visione, nota naturaliter, quia Theologia in se,
nulla est causa naturaliter prior qualis est Theologia Dei, est de his,
ipsa visione usque enim ad illud

; quse
^ soli Deo sunt naturaliter nota, ut t,
•.
Irinitas
instans naturffi, quo intellectus vi- patet a Doctore in Prolog. qusest. de ^^^ s'*'' ô
det, non babct intellectus, unde subjecto Theologise, Secunda pars il-
posset in istam visionem, sed tan- lius dicti, scilicet et homini assumpto,
tum prsecedit naturaliter ipse in- non debet intelligi quod Deitas sit ho-
tellectus in se, et objectum, quod mini assumpto naturaliter nota, cura
potest elicere ipsam visionem, quia sit sibi supernaturaliter nota nec de- ;
non est motivum naturaliter propor- bet intelligi de qualicumque visione,

tionatum huic passo, nec natum quia etiam aliiBeati vident Deitatem.
naturaliter movere ipsum. Loquitur ergo de summa visione, qu«
Tunc ad formam argumenti dico soli homini assumpto convenit.
quod non sequilur, nisi quod in- Secundus articulus est : An intellec-
telleclus animse Christi posset natus animae Christi possit primo et im-
tursditer in visionem sed non se- ; mediate perfici summa visione abs-
qultur quod visio posset sibi inesse que alia forma creata prius ipsura
DIST. XIV. QUiESTIO H. 495
perficiente, quod
sicut aliqui dicunt Sed propter neutrum istorum neces-
est impossibile intellectum Beati im- sario ponenda est talis forma non ;
mediate recipere visionem Deitatis, propter primum, patet, quia Deus po-
nisi prius perficiatur aliquo habitu lest immediate supplere causalitatem
supernaturali, scilicet lumine gloria?. cujuscumque causa? secunda? ellecti-

2. Respondet Doctor quod intellectus vae, id est, quod quidquid potest me-
animcB (ihristi, et quilibet alius intel- diante aliqua causa secunda, potest
lectus, ut pra^cise consideratur in ra- etiam immediate, tali causa secunda
tione receptivi
^ visionis Verbi, et non non concurrente. Si ergo Deus potest Scotusnon
.
neyat lu-
in ratione activi talis visionis, potest causare visionem in intellectu creato men •Ao-
. .
i''-'''' nej,'at
1
immediate recipere talem visionem raediante tali torma [sive lumme, ut necessita-
/% . . j fv 1- • lem lurai-
ergo imme-
,
absquealia forma prius perficiente, et causa secunda elTectiva, nis.
hoc probat multipliciter. Primo, si diate, illa non concurrente, potorit
enim talis forma sive lumen, necessa- causare visionem ; et si illam potest
rio requiritur ad hoc, ut possit reci- absolute causare, potest etiam imme-
pere visionem Dei, ideo requiritur ut diate causare eam in quocumque sub-
per illam habeatur pra?sentia objecti, jecto receptivo. Nec propter secun-
sicut species intelligibilis roquiritur dum est necessarium causare tale lu-
in intellectu possibili, ut per illam ha- men, puta quod immediate recep-
sit
beaturaliquo modo pra^sentia objecti. tivum talis visionis, ita quod talis vi-
Sed hoc non, quia Deus mere libere sio non posset aliquo modo recipi in
et contingenter facit pra3sentem in- intellectu, nisi prius recipiatur in tali
tellectui, et se objectum mere est vo- forma sive lumine, sicut nec color po-
luntarium, quia si vuU videtur, si non test recipi in substantia corporali, ni-
vult non videtur ; non enim talis for- si immediate recipiatur in su-
prius
ma necessitat tale objectum, sic quod perficie. Si enim talis forma esset hoc
illa posita necessario objectum fiet modo necessaria, sequeretur primo
preesens ad causandum visionem sui, quod intellectus esset immediate bea-
quiatunc a creatura posset necessi- tus in tali forma, et hoc formaliter, et
tari, quod est manifeste falsum. non in visione Verbi, patet, quia re-
3^
Secundo arguit Si talis forma re-
: ceptivum multarum formarum im-
"1- quiritur necessario ad hoc ut intellec- mediate quietatur in perfectissima
tus possit recipere visionem Dei, non forma sed; talis forma esset perfectior
visionem Dei, non videtur requiri, nisi visione, ergo in forma immediate
tali
vel ut causa effectiva visionis, vel ut formaliter quietaretur et quod sit ;
causa materialis. Exemplum primi : non probat, sed

perfectior, Doctor hic
Calor requiritur in ligno, ut possit ef- supponit. Secundo, sequeretur quod
fective calefacere, quia calor in ligno talis forma si per se esset, esset forma-
est ratio formalis calefaciendi. Exem- liter beata, quia receptivum immo-
plum secundi : Superficies requirilur diate alicujus forma) si per se est, for-
in corpore, ad hoc ut sit receptivum maliter denominatur a tali forma ;

pa-
coloris, quia color non potest recipi tet de quantitat" separala in Euchari-
in substantia corporali, nisi medianle stia, quo! est formaliter alba, quia im-
supcrlicie immediate receptiva coloris. mediate receptiva albedinis, et per
consequens si tale lumen est imme- se, scilicet quod talis est immediata
diate receptivum visionis Verbi, dice- ratio recipiendi, non quod ex tali po-
retur formaliter videns Verbum, et tentia et actu fiat terminum per se,
sic formaliter beata. Tertio, sequere- qnia ex potentia receptiva immediate
tur quod intellectus nonbeatificaretur alicujus accidentis, et ex tali acci-
modo, tantum per accidens, sicut
nisi dente recepto fit tantum unum per
substantia quantum ad ejuspotentiam accidens ; cum ergo visio Verbi sit
passivam,quietaretur per accidens per unus actus per se, quia una qualitas
colorem possibilem inesse superficiei, absoluta, habebit aliquod per se re-
hoc est, quia color tantum sibi ines- ceptivum et immediatum, et si tale
set per superficiem, quae est accidens ponatur intellectus, habetur tunc pro-
ejus ; modo est inconveniens quod ali- positum, quia talis forma requiritur
quis intellectus habeat operationem necessario. Si vero immediate recipi-
perfectissimam, qualis est visio deita- tur in tali forma, et per illam in in-
tatis tantum per aliquod accidens sibi tellectu, et tunc intellectus erit tan-
inhffirens, quasi si tale accidens sibi tum bcatus per aliquod accidens sibi
non inesset, visio nullo modo posset inhserens. I
inesse. {g) Itaque potest dici qiiod intellectiis

^
{h) Quod si dicatiir\totKm, scilicet in- a?iimce Christi, eic Et hoc patet pri- inieiieci
tellectiim infoj^matmn iali lumine per mo, quiailla visio est lumenperfectum, q/,!,"^
se beatificari visiojie, ita quod nec in- quia per illam Verbum perfecte vide- ^^.g'^^.*^.^
tellectus solus immediate, nec lumen tur formaliter ; ergo non preerequirit ^^ ""'*
solum immediate, sed preecise intel- aliud lumen. Secundo, quia in intel-
lectus, ut informatus talilumine. lectione naturali, puta in intellectione
Contra, imius actus per se est una lapidis, lumen prdecedens visionem re-
potentia per se, etc. Hic tamen adverte quiritur propter imperfectionem ob-
quod si efTectus est unum ens per se, jecti, vel quia objectum non est de se
potentia productiva erit una per se, actu intelligibile, hoc est, in potentia
et accipitur potentia productiva pro propinqua, sed per intellectum agcn-
nitione formali producendi ; si enim tem, qui est lumen, fit actu intelUgi-
calor causatus, etiam a ligno calido, bile, quod prius erat tantum in poten-
situnus effectus per se, ratio formalis tia remota intelligibile, sicut ponitur
calefaciendi, erit unaper se, qualisest quod intellectus agens causat spe-
calor in ligno. ciem intelligibilem in intellectu possi-
Similiter quando est aliquis actus bili, per quam objectum fit actu in-
per se receptus in aliquo, ratio forma- telligibile, ut patet a Doctore inprimo,

lis recipiendiillum debet esse una per distinct. 3. qudcst. 6. et vide quse ibi
se, et non intelligo sic, quod dicatur exposui. Fe/5z etiam objectum e.s^fl'C/?<
potentia receptiva per se, et actus per inteltigibile, et non sit per se sufficiens
se receptus, eo modo quo loquitur ad movendum intcllectum ad actum se-
Philosophus 8. Metaplnjsicor. de per cundum, tunc in istis casibus posset
se actu et de per se polentia, quee poni aliqua forma prior, per quam ob-
constituunt aliquod totum perse ; sed jectum fieret actu intelligibile ; vel
loquor hic de potentia recipiendi per si esset actu intelligibile et non suf-
DIST. XIV. QU/ESTIO U. 497
ficiens, per quam posset rausare no- possct naluraliter in visionpm, id est,
titiam illius objecti. Sed propter neu- quod haberetnaturalem inclinationem

trum istorum est in proposito ponen- ad illam, et esset potentia naturaliter
dum aliquod lumen in intellectu Beati receptiva iliius, sed non sequitur quod
l^lli
respectu visionis, quia essentia divina visio posset sibi inesse ex natiiralibus
"™' est lux summa ex se, et de se intelli- suis, id est, quod possit illam effec-
gibilis, et de se perfectissime motiva tive causare, quia non potcst sibi in-
intellectusad sui visionem, et per con- esse, nisi a Verbo, etc.
sequens nullura lumen requiritur ut Littera sequens clara est ex dictis
cooperativum sibi, quia quanto ob- supra^. 4. d. 13.
jectum mogis habet de se rationem,

et perfectionem luminis, quod posset SCHOLIUM.
cooperari sibi, tanto minus coexigit
Ponit dubiuni, utrum, Doo supplente vicem
ipsum lumen; ergo objectum omnino
luminis glorioe, intellectus active concurreret
perfecte habens in se lumen natum
ad visionem ; et respondet sicut ad simile du-
cooperari objecto, omnino non coexi- bium de voluntale, an sine graiia, Deo sup-
git lumen, quia tale objectum est for- plonte ejus vicem, efficeret fruitionem, dist.
maliterlumen inrinitum, et virtuali- praeced. q. 4. ubi dixi quod sic, quamvis Doc-
ter continet omne luraen natum coo- tor nihil asserat absohite, sed sub distinctione.
perari ad visionem, et per consequens

sine illo potest immediate causare vi- Si autem utrum sine
quteratur,
0.
sionem. tali habitu vel lumine, quod dicatur
Dubiuiii.
(d) Et si oljjiciatur contra istucl, etc. A, possit intellectus creatus non
Dicit Doctor quodponendo tale lumen, tantum passive se liabere ad taleni
magis ponit quod intellectus possitna- visioneni, sed eliarn active ad eli-
turaliter viderequam non ponendo, pa- cienduni tantani visionem, et
tet de cajco illuminato supernaturali- lioc seque perfectam, sicut cum A ?
ter, qui postea videt naturaliter, et sic Hic supponendo unum quod in- Solutio,
posito tali lumine supernaturali, tunc* tellectus possil se habere active

intellectus naturaliter videret, quia respectu visionis Verbi, sicut et
talis visio esset naturaliter causata a active se habet respectu intellectio-
tali lumine, sed non ponendo tale lu- nis naturalis, inquantum scilicet
men, sed imraediatara prajsentiam ob- eadem potentia beatificalur, qua;
jecti supernaturalis, visio causata esset est principiuin intellectionis natu-
magis supernaturalis, quia tale objec- ralis, et ita inquanlum habens eani-
tumnon est motivum naturaliter pro- dem rationem operaiidi circa utrum-
portionatum intellectui naturali, quia que objectum, lunc potest dici sicut
tantura proportionatur intellectui di- ad i. q. did. prxced. dictum est,
vino, nec est natum movere naturali- quod si est necessaria connexio
ter intellectum creatum, sed tantum causaruin, Sed quantum ad
elc. Lu'npngio-
* rufi non es-
libere et contingenter,
tebit y. W. qiiodl. art.
ut
2.
magis pa-
Ad formam
receptionem, de qua est qun^slio
,
.
mo(h) proposila, non vidctur sim-

... «e simpii-
cilerneces-
sarium.sed
,. ., .
,
. de con-
argumenti dicit quod non sequitur, pliciter necessaruim concedere ^l gruo.
nisi quod intellectus animx Christi prius porficere intelleclum qunm

ToM. XI^V. 32
visionem ; sed si intellectus potest
recipere duas perfectiones ordina- COMMENTARIUS.
tas, scilicet A ut actum primum,
et visionem ut actum secundum, (e) Adprimum. Ad argumenta prin-
congruum est ut illis perfectionibus cipalia, arguit Doctor probando quod

ordinate perficiatur, sed utraque ab- non fuerit possibile intellectum ani-
solule posset inesse sine alia. mse Christi primo et immediate posse
^êxtîs.* Ad primum (e) argumentum dico perfici visione Verbi perfectissima,
Aug^ <^|^^" quod dictum Augustini potest ex- possibili creaturse; et ratio stat in hoc,
dictum pQui per illud 2. Physic. abstrahen- quia si haberet visionem perfectissi-
ponitur Uum 71011 mendacium
fist abstra- ; mam ipsius Dei, et alius intellectus
hens enim non intelligit rem aliter beatus haberet visionem minus per-
quam est, licet intelligat rem aliter fectam, tunc vel intellectus animai
esse quam est ; ita quod aiietas in Christi deciperetur in videndo objec-
abstractione determinat suam in- tum, vel inteilectus alterius Beati,
tellectionem, sive dicit modum in- quod est falsum. Quod autem decipere-
teUigendi, non autem determinat tur, patet, quia idem objectum sub ea-
objectum, nec dicit modum objecti. dem ratione formali videtur ab utro-
impiici- Ita in proposito prima propositio queintellectu ; si ergo perfectius vi-
prout de-' Augustini, qui intelligit rem aliter deretur ab uno quam abalio, tunc ta-
ipsum"inquam est, fallitur, non est vera, lis intellectus falleretur, quia intelli-
^âctum^^ determinat non ob-

\n'o\\\\y aliter geret objectum aliter quam sit; patet,
jectum, sed ipsum esse implicitum, quia si illi intellectus intelHgunt ob-
quiatunc esset sensus, quod quid in- jectum sub eadem ratione formali,
telligit rem aliter essequam est, quod uterque intellectus eeque perfecte in-
facit abstrahens, faUitur; sed prout teJligeret illud ; et si unus perfectius,
ly aliter determinat objectum, sic tunc faUeretur intelligendo objectum
est vera, et sequitur conclusio, aliter quam sit.
inteiiigen- quod idem obiectum secundum om- Respondet Doctor prsemittendo

id est, ^.
'
tia, ,
t-m -i •
-i-
inteiiectio. nino camdcm rationem unus non unum dictum Philosophi,
i
scilicet
Lcuch.hic. intelHgit plus quam alius, ita quod quod abstrahentiwn non est menda-
\y plus determinet objectum et hoc ; cium, neque (inquit) fit mendacium ab-
sufficit ad propositum suum. Ex hoc strahentium abstrahens enim non
;
enim sequitur quod intcUigentiffi inteiligit rem aliter quam est, etc.
non procedunt in inlinitum, sed Vult dicere quod alietas potest esse in
quod sit aHqua intelligcntia supre- intellecUone, ita quod una intellectio
ma, quia si objectum ex parte sui potest esse intensior et perfectior alia
infinitum non potest aliter inteUigi, inteUectione respectu unius et ejus-
etipsi inteUigibili secundum intelli- dem objecti, et sub eadem ratione for-
gibilitatcni suam potest aH'qua in- mali accepti ; et hoc modo intellectus
teUigentia ada^quari, pari rationo anima3 Christi aliter inteUigit essen-
primo intcUigibiU potest aliqua in- tiam divinam, quam intelligat aUus
teUigenUa ada^quari igitur cst ali- ; intellectus beatus, id est, quod habet
qua inteUigentia suprema. intellectionem intensiorem et perfec-
DIST. XIV. QIVESTIO II. 490
tiorem Intellectione alterius Beati res- objeoti, quod idem objeotum

soilicet
peotu ejusdem essentia* divintr, et sic sub cadem ratione formali non plus
nlietas illa tantum determinat acium intelligatur ab uno quam ab alio, et
intelligendi, et dioit modum intelii- hoc suflicit ad propositum Augustini.
gendi, non autem determinat objec- E.r hoc enim scqiiitiir qxiod intelligcntix,
tum in se, nec dioit modum objecti, id est, inteilootiones, non procedunt in
quia est impossibile quod unum et in/initwn, ita quod una sit perfeotior
idf-m objcotum sub eadem ratione for- alia, et sic ascendendo in infinitum
maliaooeptum in se aliter et aliter inin intellectionibus ; imo sequitur

telligatur, quod alietas respiciat
ita quod sit aliqua intellectio supre-
objectum nam quando objectum ali-
; raa, quia si objectum ex parte sui
ter et aliter intelligitur, ita quod alie- infinitum non potest aliter et aliter in-
tas dicat modum objecti, tunc de ne- telligi, et hoc in infinitum, imo sicut
cessitate sub alia et alia ratione intel- est unum intelligibile inflnitum, ita
ligitur. sicut intelligens hominem sub aliqua intelligenlia sive intellectio po-
ratione animalis preecisa, et alius in- test sibi adaequari, et ita erit actu in-
telligens eumdem liominem tantum finita, et sic erit status in* intellec-
sub ratione substantiae vel entis ; et tionibus, sicut est status in objectis
hoc modo idem homo secundum intelligibilibus, sicut enira standura
aliam et aliam rationem potest aliter est ad unum supremum intelligibile,
et aliter iutelligi ; sed quod idem ho- ita standum est ad unam supremara
mo sub eadem ratione, puta animalis intellectionem, quae adcequatur su-
aliter et aliter intelligatur, est impos- prerao in intelligibili ; sed supreraum
sibile, et sic intelHgit Augustinus quod intelligibile sub eadera ratione forraa-
intelligens eamdem rem sub eadem li acceptura, ex parte sui posset aliter
ratione formali aliter quam est, falli- et aliter intelligi, et per consequens
m tur. Et ideo ilia propositio Augustini, aliter etaliter in infinitura, cura non
ini
scilicet qiii inlelligit rem alitcr qiiam sit raajor ratio deduobus aliter quam
io<i
est, fallitur, est tantum vera, prout ly de infinitis, tunc bene sequeretur
suh aliter determinat objectum, sive ut quod non esset status ad unara supre-
'pu-
ti. dioit modura objecti ; non autera est mara intelligentiara sive intellectio-
vera, prout ly alitcr determinat non nera, sed esset procedere in infinitum
oljjectum (ut dixi),scdut determinat ip- in intellectionibus.
sum esse implicitum^ id est, prout deter-
minat ipsum actura inlelligendi, et
SCHOLIUM.
tuno non sequitur conclusio, sciHcet
quod idem otjjcctum secundum om- Iiilollectum creatum posse videre objectum
ninoeamdem rationcm acccptum, non sub ratione infiniti, quia alioquin non satiare-
plus intelligitur ab uno quam afj alio ;
tur. Vidc Doctorem de hoc, primo dist. 1.
imo stat quod intellectus intelligat qu.Tst. i. ult. Noc hinc sequitur visionem crea-
tam et increatam esse ejusdem rationis, quia
plus, id est, quod habeat intensiorem
ad lioc non sufticit unitas objecti ; nec Deuih
intellectionem quam alius respectu
comprchendi ab inlellectu creato, quia nequit
ejusdem objecti ; sed bene sequitur intfllij,'i ab eo (juantum inLelligibiiis est. Con-
conclusio, prout ly aliler dicit modum clusio haecest Henrici quodlib. 12. qu.nst. 1.
;
500 LIJ3. 111. SENTENTIARUM
G. Ad secundurn (f), licet aliqui ne- tincta, possunt etiam distingui

et
.^pid. et gent ohjectum sul) ralione infiniti causaliter aliunde quam ab objectis,
Henr
quodl. vidcri ab aliquo intellectu creato, et qnia ab ipsis potentiis tanquam a
2. qupost. 1.
q. 1. et ul-
hoc absolute, licet concedant infini- causis suis essenlialibus ; etitadato,
tima.
Niliil quie-
talcm videri non formaliter, sed tan- quod ab objecto indistincto secun-
taret intel-
lectumnisi
tiim concomitanter ; ego tamen condum speciem haberent indistinctio-
viderelur cedo, sicut tactum fuit i. dist. prlmi^ nem, tamen ab alia causa partiali
sub ratione
infinili ior- quod nihil nisi sub ratione infiniti distinguerentur specie.
maliter.
forinaliter potest quietare intellec- Nec Philosophus (h) secundo de Te:
37.
tum, ita quod si non inquantum Anima^ dicit quod actus habent uti- Uni
infinitum formaliter apprehendere- litatem ab unitate objecti, sed dis- mi
tuu:
tur, sed infinitas tantum concomita- tinctionem, et hoc nisi esset aliquod cor
un
retur, non plus quietaret potentiam objectum adaiquatum actui,
ita spec
apprehensivam, quam aliud intelli- quod excederet nec posset excedi, Te:
gibile (accidit enim sibi infinitas, ut sicut est respectu actus sui forte et
comparatur ad potentiam illam); sisic non est in proposito. Exemplum

cut non plus quietaret visum trian- hujus est in niotu et termino, quia
gulus ut albus quam ut niger, si distinctio termini motus concludit
triangulus solum inquantum trian- distinctionem in motu, prout motus
gulus comparetur ad potentiam il- est forma fluens, si illa forma sit
lam, et non apprehendatur per se ejusdem rationis cum forma termi-
illud concomitans. Siniiliter essentia nante motum sed idem non opor-
;
non quietat, nisi ut est essentia visa tet unitatem termini motus conclu-
existens in tribus suppositis; hoc dere unitatem motus, quia ubi
autem non convenit sibi, nisi ratio- omnino idem potest acquiri diversis
ne infinitatis ; ergo, etc. motibus secundum speciem, ut motu
Distinctio
specifica Et tunc (g) ad illas duas probatio- circulari motu reclo, qui sunt
et
objecto-
rumdistin- nes in contrarium. Ad primam dico, incomparabiles secundum Philoso-
guit specie
actus, uni-
quod etsi objectum distinctum spe- phum 7. Physic.
tas tamen
eorum non
cie concludat distinctionem actus Ad secundam probationem dico,
unilicat non quidem formaliter, quia
specie, quod Auguslinus de civit. lib. 12. Ex|
actus.
A
objectumnon est forma alicujus ac- cap. 18. dicit quod quidquid scie?itia Qui
tus, sed causaliler, quia causa essen- comprelienditur, scientis cognitione lec
cit
tialiter ])rior necessario requisita in- finitur, quodnon est intelligendum, qui
pre
quantum distincta, concludit distinc- quod absolute finiatur, quia tunc
tionem in causato ; non tamen unitas Deus non comprehenderet se, sed
objecti spccifica concludit unitatem flnitur cognoscenti, quia respectu
actus specifice, quia idem objectum ejus se habet, ac si esset Ilnitum ;
estobjectum omnis intellectus beati, videtur enim solus ille intellectus

et etiam omnis voluntatis bealse, comprchendere aliquod intelligibi-
nec tamen volitio est ejusdem spe- le, cujus tanta est perfeclio in intel-
ciei cum intelleclione ; possunt enim lectualitale, quanta est perfectio vel
isti actus formaliler distingui, licet intelligibilitas intelligibilis, et ideo
non habeant objecta formaliter dis- ibi est coinmensuratio etadcequalio ;
et prnptor hoc noiitmni est respectu duni Pliilosophuni primo Posterio-

Texl. (•).
altoriiis excotlons, ot ila iitiiinuine ru)n. piincipia cop:n()Scimus inqnaii- IIal)itiis
quasi finitnin esl alUMi. qnia siin|)li- liim ItMiiiiiios cog"noscimus ; ergo pninonim
[irincipio-
citer adioqnaluni, sicnl |)roj)(or porloctissimo assentitur principio riiin aliquo
inotio ne-
aMinalitaloin personaruni divinarnin ox terminis ejus ante omnoin habi- cpssariiis
est ad per-
possot dici una persona finita alteri, tum gonituin, licet talom assonsum fectioncm
naturie.
quia non excedons eain, et tamen seînalur hal)itus ille, et habitus est
Text. 1.
in-
siinpliciter non est finila. Qnia orgo aliquo inodo necessarius ad porfoc-
lus
po-
nniins intolloctus creatus potost lui- tionoin natuno nostice, quia in no-
UIU bere (anlain inlolioclnalitatein, ne- bis non posset inanere notilia [)iin-
M-
re, que in actu j)riino, ne(iue in actn cipii aliquo inodo, cessante illoactu,
lon
im- secundo, quanta est intelligiljiiitas nisi maneret illo habitus principii,
ra-
nc Dei, ut objecti, iino in iiilinituin ex- et ita post intellectionem principii
cedit, idoo nuilus talis intellectus esset aliquis adeo in potentia essen-
creatus, etsivideat quodcuinque vi- tiali ad intellectionem, sicut prius.
sibilo ox pailo Dei, potest ipsuni Similiter potest dici de sciontia con-
coinproliondere, qnia non est com- clusionis, qua) est ex principiis in-
niensuratio liinc inde. tellectis et conclusione illala ex eis
Ad quod luinen re-
lertiuin dico, per syllogismum perfeclum, qui ex
qiiiritur, sed non aiind lumen ab se est evidens, per illam definitio-
ipsoobjecto, quando objectum sup- nem syllogismi perfecti primo Prio-
plot sufficienter vicem luininis ;
riim; qui scilicet nullius eget ut ap-
quod enim in intellectione naturali pareat necessitas ejus, hoc est, ut sit
lumen sit aliud ab objecto, hoc est evidentor necessarius ex nolitia

ex imperfectione objecti. Unde in principiorum, et evidentia illatio-
talibus similibus ex pluralitate in nis, necessario assentitur conclu-
non tenet simililudo ad
imporfectis, sioni, itaquod primum circa ipsam
concludendnm in perfectis, quia conclusionem est ipsum scire, et ex
qnn3 sunt dispersa in inferioribus, hoc sequitur scientia, quse est habi-
quandoque sunt unita in superiori- tus conclusionis, et ita non pra3sup-
bus, et maxime in supremo. ponitur actui perfecto, sed sequi-
Ad quartum potest responderi per tur.
idem, quia similitudo non tenet de
actu naturali et supernalurali. Po- COMMENTARIUS.
testtamon {k) aliter dici, videlicet
quod actus perfectissimus cognitio- (e) Ad secundum. Secundo principa-
8.
nis potost elici a potentia sine liabi- liter arguit Doctor : Si intellectus ani-
tu pr(Ocedente ;
potest enim intcl- ma» Christi posset perfectissime vi-
lectus perfectissime cognoscere qiiid- dere Verbiim ;ergo posset videre Ver-
ditateset terminos ante ornnein ac- bum sub ratione infiniti ; sed conse-
tuin inlelloctus complexum, et eos qiiens est falsum, sciiicet qiiod videat
componere ad invicem, et ex ralio- Verbumsub ralione infiniti.Tum, quia
nibus eorum concludere veritatem sequeretur quod visio creata et visio
complexionis principii, quia secun- increata respectu ejusdein objecti es-
1

sentejusdem rationis patet, quia ob- ; a Doctore inprimo, dist. 1. r/uxst. 2.
jectum specificatactum, id est, datactui cum ergo de facto non quietet, nisi ut
unitatem et distinctionem sibi com- existens in tribus personis, et quod sic
petentem. existat convenit sibi rationesugeinfini-
Respondet Doctor primo preemitten- tatis, ut patuit in primo, dist. 28. ergo
do unam opinionem Êgidiiet Henrici de facto non quietat, nisi apprehenda-
quodlib. \. q. \. quam improbat, qui tur sub ratione suae infinitatis.
dicunt quod intellectus creatus non (g) Ettimcad illas duas probationes.
potest videre Deum sub ratione infi- Dicit Doctor quod quamvis ad distin-
niti, et hoc absolute, ita quod videat ctionem objectorum specificam sequa-
ipsam infinitatem Dei, sed tantum tur distinctio specifica actuum, non
possunt videre concomitanter, id est, tamen ad unitatem specificam objecti
quod videndo Deum concomitanter sempersequitur unitasactus specifica,
vident infinitatem ejus, non quod ac- et hoc patet, quia respectu ejusdem
tus videndi terminetur ad infinitatem, objecti possunt esse actus specie dis-
nec quod ipsa in Deovideatur, sed di- tincti, scilicet actus intelligendi, et
citur concomitanter videri ex hoc actus volendi, qui distingauntur spe-
quod videtur objectum^ ad quod infi- cie, idem enim objectum sub eadem
nitas concomitatur. Sed Doctor dicit ratione formali est intelligibile et vo-
quod videtur sub ratione infiniti, ita libile, ut patet a Dociove ifi pri?no, d.
quod non tantum cognoscitur Deitas, 3. q. 3. et in quarto, dist. 49. et sic
sed infinitas, quffi est gradus intrinse- respectu ejusdem objecti sub eadem
cus ;
et probat ex hoc, quia nihil nisi ratione formali accepti possunt esse
sub ratione infiniti formaliter potest distincti actus cognoscendi, specie
quietare intellectum, ita quod si non distincti, de facto nolitia intuitiva et
inquantum infinitumformaliterappre- abstractiva ejusdem distinguuntur
henderetur, sed tantum infinitas con- specie, ut patet a Doctore in dist. 3.
comitaretur, non plus quietaret po- primi, et in secundo, dist. 25. et in

tentiam apprehensivam quam aliud quarto, dist. 49.
intelligibile. Accidit enim sibi infini- An etiam respectu ejusdem objecti Din
tas, ut comparatur ad potentiam il- possunt esse plures notitise intuitivse
lam, quia tunc non apprehenderetur specie distinct^.
objectum sub ratione infiniti, sicut Dico duo, primo si teneatur quod Rgs
non plus quietaret visum triangulus objectum beatificum sit totalis causa
utalbus, quam ut niger, sitriangulus notitise intuitivae, quod forte in intel-
solum, inquantum triangulus compa- lectibus specie distinctis poterit cau-
retur ad potentiam illam, et non ap- sare notitias specie distinctas propter
prehcndatur illud concomitans, sic in sui iUimitationem, sicut etiam Sol
Quomodo P^ôposito. Similiter essentia non quie- approximatus aliiet aliipasso, alterius
^^^' "^^^ "^ ^st csseutia visa existcns iu et alterius rationis, causabit in eis
quTetat'!
tribus suppositis, et hocde facto, quia alium et alium effectum, alterius et
de possibili posset videri essentia abs- alterius rationis, et hoc propter illimi-
que hoc, quod videantur person», et tationem Solis.
utsicvisn, perfecte quietat, ut patet Dico secundo, quod si ad notitiam ^
DIST. XIV. QU.ESTIO II. :m
intuitivam requiralur etiam potentia quando pra}exigunt causas, ut neces-
intellectiva, quod notilia^ intuitiva'» sario specie distinctas, tunc specie

partialiler causata* a potentiis sperie distinguuntur, sicut patet de coj^ni-
distinetis, specie distinguuntiir, ita tione lapidis, et cognitione hominis ;
quod distinctionem liabent ab ipsis nam isti duo actus sunt necessario a
potentiis, sic erit in proposito de visio- causis specie distinctis, scilicet ab
ne beati et visione Dei. objectis, patet quia cognitio hominis
Si etiam teneatur quod distinctio nullo modo posset causari a lapide,
specifica sit ab objecto, ut a causa nec cognitio lapidis potest causari ab

partiali, principali tamen, tunc di- aliquo homine, quia tunc homo con-
cendum esset quod tale objectum, ut tineret lapidem secundum totam suam
concurrit cum alia et alia potentia entitatem, ut patet a Doctore inprimo,
specie distincta, natum est tantum dist. ?>.quxst. l. dist. 8. et in secundo,
causare partialiter notitias intuitivas dist.3. inquodlib. quxst. 14. art. 2. so-
specie distinctas, et quamvis entitas lus enim Deus continet lapidem se-
notitiae sitetiam partialiter a potentia, cundum totam suam entitatem.

Objectio.
unitas tamen specifica sive distinctio Si dicatur, quod istse duee cogni-
specifica actuum, erit preecise ab gnitiones non prseexigunt necessario
objecto. causas specie distinctas, quia possunt
Si etiam teneatur quod objectum sit immediate causari a Deo.
causa minus principalis, quod sit et Dico quod propositio Doctoris debet Soiutio.
partialiter causativum actuum specie sic intelligi, quod illi actus qui pra3-
distinctorum, pariformiter dicendum exigunt necessario causas specie dis-
esset sicut de objecto beatifico. Et tinctas, vel qui prseexigunt tantum
quod dicit, quod causa essentialiter unam causam, sed necessario conti-
prior actu nccessario requisita, in- nentem causas secundas, ut specie
quantum dislincta, concludit distin- distinctas, quae si actu causarent, cau-
ctionem in causato; aliud est enim sarent necessario actus, ut specie
causas specie distinctas concurrere distinctos,semper illi actus speciedis-
ad causatum, et aliud est ipsas requi- tinguuntur, sive immediate sint cau-
ri vel praeexigi, ut necessario distin- sati ab aliis causis secundis, sive sint
ctas, quia primo modo non semper causali immediate a causa continente
ab illis causis causantur effectus spe- illas secundascausas.
cie distincti ;
patet, quia mus genitus [\\) Nec Pfiilosoplms , 2. deAnima, dicit
ab alio mure, et mus causatus a Sole quod actus liabent unitatem ab unitate
sunt ejusdem speciei, et tamen sunt a objecti, sed distinctionem, id est, quod
causis specie distinctis, et hoc est, non sequitur, secundum eum, si obje-
quia non praeexigunt illas causas ut ctum est unum speciejergo et omnes
necessario specie dislinctas; patet, actus respcctu illius objecti sunt unum
quia mus causatus a Sole potuit cau- specie; sed bene sequitur secundum
sari ab alio mure, quia respectus ad eum, quod si objecta distinguuntur
aliam et aliam causam non variat ra- specie, quod etiam actus distinguun-
tionem formalem effectus ut patet a tur spccic, ut patet secundo de Anima
Doctore in 2. dist. 20. qusest. 2. sed tpxt.com.'?>?>. et'M.et^2.
II (i) Ad secwidam probalionem, in qua unum finiri alteri, et e contra ;

quia
Quomodo dicebatur, quod tunc intellectus ani- ergo nullus intellectus creatus potest
^r^Sum ^^ Ghristi comprelienderet Verbum, habere tantam intellectualitatem, ne-

Angustini.
^j^jj^ exponcndo unum dictum Augus- que in actu primo, neque in actu se-
tini de Civit. Dei, lib. 13. cap. 18. di- cundo, quod non potest habe-
(id est,
centis : Quidquld scientia comprehen- re intellectum, neque actum intelli-
ditur scientis, cognitione finitur. Dicit, gendi) quanta est inteHigibilitas Dei,
quod hoc dictum non est intelligen- ut objecti, imo in infinitum excedit;
dum,quod tale objectum cognitum est enim intelligibilis intellectione in-
absolute fmiatur per cognitionem fmita intensive, et y»er consequens a

ipsius scientis, id est, quod tale obje- solo intellectu potente elicere talem in-
ctum cognoscatur, ut fmitum, quia tellectionem.et sic patet quomodo nul-

tunc Deus non comprehenderet se, lus intellectus creatus potest compre-
quia si Deus finiretur cognitione sui, hendere Deum.licet videat illum sub ra-
tunc non comprehenderetur a se, pa- tione]su8einfmitatis, quiasi talis visio

tet, quia non cognosceretur sub ra- esset comprehensiva ipsius Deitatis,es~
tione infmiti, cum tamen sit formali- set intensive infmita,sicut etiam Deus
ter infmitum objectum ; ergo absolute est intensive infmitus in intelligibili-
non intelligitur in se finiri cognitione tate.
scientis, sed tantum intelligitur fmiri Tertio principaliter arguit, probando

ipsi cognoscenti, quia respectu co- quod perfectissima visioVerbi non po-
gnoscentissehabet, ac si essetfinitum, test esse prima perfectio intellectus ani-
ita quod commensuratio intelligi-

sit raee Christi, sed quod talis visio non
bilis ad intellectionem,sic quod unum possit inesse,nisi praesupposita alia per-
non excedat aliud videtur enim solus

;
fectione priori ; et hoc probat,quia sicut
ille intellectus comprehendere aliquod visio naturalisrequiritlumen naturale
intelligibile, cujus tanta est perfectio aiiud a se, et prius ipsa, ut patet de vi-
in intellectualitate, quanta est perfec- sione coloris,itavisio supernaturalis re-
tio vel intelligibilitas objecti intelligi- quirit lumen supernaturale aliud ab
bilis, puta si objectum est intelligibile ipsa, et prius ea, et ideo non potest vi-
intellectione infmita, intellectus sit sio supernaturalis esseprima perfectio

intellectivus intellectione infinita, ita iHius intellectus, cujusoppositum pro-
quod solus ille intellectus, qui potest batum est in corpore qusestionis.
elicere tantam intellectionem inten- Responsio ad hoc argumentum pa-

Respon
sive, quanta objectum natum est in- tet ex dictis in corpore quaestionis, Docloi
tensive intelligi, dicitur comprehen- quia quando objectum sufficienter

dere objectum, ita quod inter illa est supplet vicem luminis, tunc non re-
(;ommensuratio et adsequatio, et sic quiritur aliud lumen inter potentiam
ne-utrum respectualterius est exc^dens, et objectum, et quod in intellectione
et ita utrumque quasi fmitum alteri, naturali, puta in cognitione abstra-

quia simpliciter ada^quatum. Licet ctiva objecti, vel etiam intuitiva lu-
enim utrumque sit formaliter infmi men sit aliud ab ipsa_, puta intellectus
tum, tamen pro quanto unum non agens, qui ponitur lumen, hoc est ex
excedit alium, nec e contra, dicitur imperfectione objecti.
DIST. XIV. OU.ESTIO 11 505
Respondet Doctor primo por idem, Piligianis hic art. 1. refutantes quas Tlioinisl;e
dant soluliones.
quod dictum est ad tertium argumen-
tum, quod similitudo non tenet de
aclu naturali et supernaturali, quia Ad socimdani qua^stioncin (I) di- <).
actus naturalis pra^cedens liabitum cilnr. quod non potuit vidcro oniiiia, DThom. i.
non est perfectus e.\ perfectione ob- ([Wivy vidct \'orbuin, (|uia (luaiito a?t.j^.et3.
jecti in se, quod sufficienter supplet causa porfeclius vidotur, tanto pln- aft.2.ot.3.
vicem cujuscumque habitus. res efloctus possunt vidoii in oa, ot

(k) Potesttcvnen alitevdici. Dat etiam e converso, sicut patet de principio
aliam responsionem, et dicit quod et conclusione, quia quanto princi-
actus potest esse perfectus, ut prior pium porfectius vidotur, lanto i)lu-
habitu, patet de assensu, quo quis res conclusiones videntur in oo ;
assentit principio per se noto, quia ergo potens vidoro onines offectus
stante cognitione terminorum, et in causa priina, potest comprehen-
complexione eorum perfecte cognita, dere ipsam ; nulius intellectus crea-
perfectissime assentit illi principio, tus potest secundum ; ergo nec pri-
ita quod quamvis e.x pluribus actibus niuin.
assentiendi generetur in eo habitus, Distinguitur ergo de scientia Dei,
tamen per actum assentiendi sequen- quia qua^dam est simplicis notitia3,
tem habitum non perfectius assentit quce est respectu possibilium et ac-
illi principio, et per consequens non tualium, qua?dam est sciontia vi-
el
semper actus sequens habitum est sionis, quce est tantum respectu ha-
perfectior actu pritcedente. Hoc idem bentium existentiam in aliqua parte
potestdici de assensu respectu conclu- temporis omnia cognita sciontia
;
sionis, et patet littera. Notatamenquai visionis ponitur anima Christi co-

dicit Doctor infra dist. 33. de habitu gnoscere in Verbo, non auteni oni-
morali in Angelis. nia cognita scientia simplicis noti-
tiee.
SCHOLIUM. Gontra rationem (m) hujus posi- ^q
tionis arguitursic Si ipsi .1 con- :
Refutaiur
Ad secundam qusDst. Prima sententia D.
Thom. 1. part. quajst. 12. art. 8. et 3. part.
veniant B ei C ordinato, ita quod ''^^"^^-
Tliom.
quaest. 10. art. 2. est, animam Christi non vi- i& sit tota ratio respectu C, si intcl-
dore omnia, quae Verbum videt, alioquin com- ligens B
non compreiiondit A, mul-
prohenderet Verbum, videt tamen onmia exis- to magis intelligons C non compre-
tentia seu cognoscibilia scientia visionis in
hondit A. Exemplum de subjocto,
Verbo. Hanc rationem refutat Doctor. Primo,
dofinitione et passione ; si intolli-
quia cognoscens Deum de facto infinitum in-
lensive, non comprehondit eum, utdictum est;
gens definitionein non comprehen-
ergo multo rainus cognoscens infinitum exten- dit subjcctum, neque inloliigens
sive proveniens ab eo. Secundo, cognoscens passionem coinprehondil iliud vol ;
unum effectum in Verbo, nnn comprehendit pro modio accipiatur passio prior,
Verbum, ut est causa illius. Terlio, contra
etpro tortio passio reniotior, qiito
exemplum D. Thom cognoscens conclusionem
iucstpor ralionem passionis prioris,
non ideo perfectius cognoscit principiuni.
Quarto, ex Philosopho. Has rationes late trac- patot ibi pr(jpositio ; sod rospoctu
tantPhiiip. Faberhic dist. 14. c. 1. et 2. ct Dei ossc inrinitum iiilonsivo, ot esse
;
506 LTB. ITl. SENTENTTARUM

in quo infinila possibilia quomodo- non, ergo istud principium, ut in
cunique relucent, se habent ordina- hoc gradu cognitum, non est prin-
te, ila quod quia est infinitus inten- cipium,quia respectu nullius con-
sive, ideo infinita possibilia reluccnt clusionis, quod est falsum ; item,
in eo, et ita in infinita possibilia lunc esset circulus inter illa.
potest, sed non e converso sed co- ;

Istud etiam confirmatur per Phi-
gnoscens ipsum sub ralione infini- losophum primo Posteriorum, ubi Te»
tatis intensivtc, non propler lioc vult quod oportet niaxime cognos- gubjl
comprehendit ipsum ex dictis in cere de subjecto quid est, et ratio ^dqu
Solvendo
qudest. prgeced. crgo mullo magis est, quia in ratione et quidditate pJJ^JJ
2. princi-
pale.
cognoscens infinita possibilia, quffi sul^jecti virtuahter includitur tota ?"']
relucent in eo, sivc ejus infinitos ef- ratio scientioe, nec per ipsam de-
fectus, non comprchendit eum. monstrationem acquiritur aliquo
11. cognoscens unum
Prseterea, (n) modo de imo to-
subjecto quid est
effectum in Verbo, non comprehen- taliter praesupponitur, sed tantum
ditillum, nec A'erbum, ut est cau- per demonstrationem acquiritur co-
sa illius ergo quolcumque effectus
;
gnitio passionum inhserentium sibi
cognoscat, nullum eorum compre- et ita erit de conclusione respectu
liendet, nec Verbum ut est causa principii, quod cognitio principii to-
alicujuseorum igilur multo magis
; taliter prsesupponitur demonstratio-
nec simpliciter comprehendet cau- ni,etinnullo perfectior acquiritur
sam, si omnes effectus ejus cognos- per demonstrationem.
cat. Ad argumentum ergo(q)potestdici,
Responsio Pra3lerea (o) illud exernplum de quod^ in ipso est fallacia consequen-
ad argu-
mentumD. conclusione et principio accipit fal- lis; licet enim perfectius cognoscens
Thom. et
ad ejus sum causa enim inquantum causa,
; causam possit plura cognoscere,
exemplum.
nullam perfectionem accipit a cau- quando est causa perfectius reprge-
sato, quia naturaliter est prior eo ;
sentans causata, non tamen e con-
ergo cognitio principii, ut est causa verso, quia potest stare cognilio
cognitionis conclusionis, nullo mo- principii in se non aucta, conclu-
do perficitur per cognitionem con- sionibus pluribus ex ipso elicitis, et
clusionis. ita de causa et efTectibus pluribus co-

Confirmatur ratio (p), accipiatur gnitis.
aliquod principium ut notum in ali- Contra distinctionem illam (r),
... Coutt
quo gradu, et queero, utrum per ip- crua solvitur
quoestio
^ de duplici Thom
^ ... ,.'
. tendi .
sum potest aliqua conclusio co- scientia visionis et simplicis notitisp, mam
gnosci, ita quod maneat cognilio arguo, quia intellectus anima^ Chrisli v?def!
principii in intellectu pra^cise non posset cognoscere in Verbo aliquod ^^^^y^.
aucta, aut non. Si sic, habetur pro- ])ossibile futurum, nunquam fien- '^"'
posilum, quia cognoscens conclu- dum ; ergo non prsecise ponitur ei
sionem ex principio, non perfectius terminus in cognitione eorum, quse

cognoscit princij)ium, et sicut de Deus novit scientia visionis. As-
una conclusione, ila de quibuscum- sumptum probatur, quia etiam ve-
que inclusis in ipso principio. Si risimile est alias animas visuras in
niST. XIV. QU/ESTIO II. 507
Verbo, ipsuin j)0ssc croarc aliqnid, potest creare, quia infinitus, et non e
qiiod nou creat cliain distiiiclc, ct contra. Sed ro^Miosceus Deum snb ra-
ita inullo niaîs Incc aniina polcrit tione infinititis non romprebendit
vidcrc aliquod possibilc iii Vcrbo. eum ;
patet, quia actus comprebensi-
Piictcrca (s), possibilc esl ut vivus non tantum terminatur ad objc-
dcat in Vcrbo aliquod possibile, ct ctum, etiam distinctissime cognitum,
qua ratione unuin, et aliud ; erp,-o sed ada^quatur cognoscibilitati objecti,
ad vilanduin inrinitalcin, oportct quia si objectum sit cognoscibile co-
aliuni lerininuni pra^liêre, quain gnitione infinita, si talis cognitio non
includcndo actualia et excludendo fuerit intensive infinita, non dicetur
possibilia. comprehensiva, ut supra patuit prx-
senti dist. quxst. prima ; sed nullus
COMMENTARIUS. intellectns creatus per quamcumque
potentiam potest habere notitiam in-
1.3. {}) Ad seciindam qucestionem. Ponitur tensive infinitam de aliquo objecto,
prima opinio D. Thom®, qui dicit cum talis sit impossibilis creari; si ergo
quod non potuit videre omnia, quae non potest comprehendere sub ratione
videtVerbum, quia tunc sequeretur, infinitatis, crgo nec sub ratione qua
quod intellectus animee Christi actu potest omnia creare.
comprehenderet ipsum Verbum, quia (n) Praeterea. Secundo instat, quia
li.
videns omnes effectus in causa prima, cognoscens unum in Verbo, non com Quid sit
potest ipsam comprehendere. Et hoc aliquid in

prehendit illud, nec Verbwn, etc. Vei-bo co-
probat, quia quanto principium per- Nota prointelligentiahujus rationis
fectius videtur, tanto plures conclu- quod cognoscere aliquid in Verbo, est
siones in eo videntur, scilicet virtua- quod talis cognitio terminetur ad illud,
liter contentae in eo ; ergo e contra, ut pra^cise relucet in essentia divina,
quanto plures conclusiones videntur in ita quod talis cognitio, puta si est la-
principio, tanto perfectius videtur pidis visi, in Verbo pra^cise terminatur
principiura ergo videns ; omnes virtua- ad lapidem, ut in ipso Verbo, et sic,
liter contentas in eo, poterit illudcom- non potest videri lapis in Verbo, quin
prehendere ; sic in proposito. videatur et ipsum Verbum, cum sit
(m) Contra rationem. Contra hanc idem actus, quo lapis videtur in Verbo,
opinionem instat Doctor, et primo et ipsum Verbum, ut patet a Doctore
contra rationem Thoma3, probando iji qiiodi. q. 15. art. ult. non tamen est
quod non sequitur quod si intellectus necesse e contra, scilicet quod videns
cognoscit omnia in Verbo, quod pos- essentiam, videat etiam omnia relu-
sit illud comprehendere, et arguitur centia in ea sed quis non potest vi-
;
sic primo : si cognoscens aliquid sub dere aliquid, ut in essentia, quin etiam
ratione priori et intimiori non com- eodem actu videat essentiam. Secun-
prehendit illud, multo minus compre- do, videre lapidem in Verbo est, quod
hendet, cognoscat sub ratione re-
si notitia illius visi in Verbo, puta lapi-
motiori, hoc patet; sed infinitas Dei dis, non sit ab ipso lapide, sed sit ab
estprior et magis intima Deitati quam ipso Verbo, vel ab aliquo supplente
posse creari efiectus, patet, quia ideo viccm Verbi. Ex his patet quod si visio
:
508 LIB. TII. SENTENTIARUM

lapidis in Verbo esset comprehensiva gradu, puta ut nolitia hujus principii,
respectu ipsius lapidis ut in Verbo, omne animal ralionale est risibile, sit
esset etiam comprehensiva Verbi, perfecta ut quatuor, tunc quaero, an

cum sit penitus eadem visio, ut supra per ipsum principium sic notum pos-
dixi. sit alia conclusio cognosci, puta ista
l^rffiterea : Si visio lapidis, ut inVer- omnis fiomo est risibilis, ita quod ma-
qua Verbum est
bo, sub illa ratione, neat cognitio talis principii praecise
causa illius, esset comprehensiva, ut quatuor; si sic maneat, habetur

sequeretur etiam quod eadem visio propositum, quia cognoscens conclu-
esset comprehensiva Verbi. Si ergo per sionem ex tali principio non perfectius
effectum,utvisumin Verbo, non com- cognoscit illud, et sicut dioo de una

prehenditur ipsum Verbum, multo conclusione, hoc idem patet de omni
minus nec causa prima cognoscitur, alia conclusione contenta in eo, cum
si omnes effectus ilUusprimiC cognos- non sit major ratio de una quam de
cantur. alia. Si vero dicatur, qnod non manet
15. [o) Prseterea,illiid exemphim deco?i- talis notitia prsecise ut quatuor, sed
clusione et principio accipit falsiim, quod per cognitionem conclusionis fit
scilicet hoc, quod quanto plures con- ut quinque. Contra, quia sequitur,
clusiones cognoscuntur, tanto perfe- quodhoc principium, ut cognitum ut
ctius cognoscitur principium in se, quatuor, non sit principium, dicitur

quia tunc sequeretur quod causaacci- enim principium respectu alicujus
peret aliquam perfectionem ab effectu, conclusionis.

ut effectus est; si enim causa dicitur Item, tunc esset circulus interilla;
perfectius cognosci, ex hoc quod plu- patet, nam perfectio notitiae conclusio-
res effectus actu cognoscuntur, tunc nis dependet a principio noto, ergo si
perfectionem suaR cognoscibilitatis perfectio principii noti dependeret a

acciperet ab effectu, quod est falsum ;
notitia conchisionis, tunc esset circu-
An cogni- ergo coguitio principii, ut est causa lus inter illa, et sic idem respectu
phpe^Bcia- ôgnitionis conclusionis nullo modo ejusdem esset perfectius et imperfe-
Ironrco^nl perficitur per cognitionem conclusio- ctius, prius et posterius, quse sunt
Res^londe
"^^' ^^^^ coguitio priucipii non estfor- impossibilia,
tur^quod maliter perfectior, quia cognoscuntur (q) Ad argumentum ergo, etc. Dicit igj
non.
plures conclusiones; imo si quis dis- Doctor quod est fallacia consequentis,
tincte cognosceret principium in se, quia non sequitur, cognoscens perfe-

et nuUam conclusionem virtualiter ctius causam potest plures effectus
contentam in eo cognosceret, ita per- cognoscere ; ergo cognoscens plures

fecte cognosceret illud, sicut si omnes effectus, cognoscit perfectius causam ;
cognosceret, quia sicut perfectio prio- non sequitur, sic intelligendo, quod
ris in entitate non dependet a perfe- cognitio effectus sit causa perfectioris
ctione posterioris, ita nec perfectio cognitionis causa?, quia bene sequitur,
cognitionis prioris dependet a cogni- cognitio perfectior causae est causa

tione posterioris. cognitionis plurium effectuum, non
(p) Confirmaturratio: accipiatur ali- tamen e contra. Si vero argueretur,

(juod principium, ut notum in aliquo non de causa perfectionis, sed quasi a
DIST. \1V. QLVESTIO II. :m
signo, non committeretur fallacia, liis repr.Tsenlans inHnila, ex dicHs 2. d. 3. (j.
quia bene sequitur, quod cognoscens 10. Si dicas quod polest habere respectum ad
infinita, coutra secundo, ergo sic poterit infi-
plures elTectus specie distinctos de-
nita cognoscereactualiter. Tertio, causoo respe-
pendere ab aliqua causa, potest habere ctus ad intinita sinml arguit infinitateni in-
perfectiorem notitiam de causa, quam trinsccani.Quarto, liabitus potesl habere ununi
cognoscens tantum unum effectum, actum ada?nuatum, vel plures ad.oquatos ;
quia ille arguitive cognosceret cau- crgo primunimemlirum deslruit secundum,
sam esse perfectiorem.

(r) Contra ciislinctioncm illam. Doctor Alitor respondotur (a) ad qiisestio-
13.
arguit probando quod intellectus ani- nom distinûendo, qiiod intelleclus Opinio
Ilcni-.
mae Chrisli non tantum potest habere animce Christi potuit in Verbo vi- quodl. 5.
notitiam visionis, quK ponitur tantum doro oninia haljitualitor, non au- q. 14. qujni-
re D. 13o-
respectu eorum, qaae habent existen- lem actualiter. Secundum inonibruni nav. et
Varr. hic.
tiam in aliqua parte temporis, sed quod probiitur, quia virtus iiifinila non
etiam potest habere scientiam simpli- potest in plura quain in inflnita ob-
cis notitiae, qute respicit etiam illa, jocta ; si ergo virtus finita posset in
quce nunquam hnbebunt me in aliqua infinita, virtus finita PGquaretur vir-
parte temporis, patet quia potest co- tuti infinita?, quod estinconvenions ;
gnoscerealiqua, qua? nunquam erunt; ergo, etc.

certum est enim quod Deus potest mul- Prseterea, virtus finita dislinctius
ta creare, qua} tamen nunquam crea- vidot duo quani tria, et tria quam
Deus potest ostendere
bit, et illa intel- quatuor, et sic ascendendo minus
lectui animge Christi. distincto vidot inille quain centuin ;
(s) Prseterea, possibilc est ul videat in ergo in infinituin plura, in infinitum

Verbo aliquid possibile., quod tamen indistinctius vidot quam pauciora ;
nunquam erit, et r/ua ratione unum et sed in infinituin indistinctius aliquo

aliud, et per consequens poterit videre gradu finito videre, ost non videre ;
infinita possibilia, quae tamen nun- ergo, etc.

quam erunt nam Praeterea, infinilas oxtonsivaprse- 14.
; infinita individua
Com. 41.
sunt possibiiia, quae nunquam actu supponit infinitatom intonsivam se-
erunt, ad nitandum infinitatem
ergo cunduin Averrocm de Suhslantia
oportet alium. terminum prx/igere quam orbis, et 12. MetapJiysicx ; sed ani-
includendo actualia, et excludendo ma Christi non poluit haboro infini-
possibilia, quia ex quo possibilia sunt tatoin inlensivam, cum sit crealura
infinita, qua^ nunquam erunt in actu, et quoddain finitum org(3 nec in-;
et siunum eorum potest videre, ita et tensivam ad inHnita objecta.

Reproba-
aUud, cum non sit major ratio de uno Contra istud (b), etpriino contra tir) opin.
quam de alio ergo et infinita. Henr.
; primam partem positionis de habitu,
si intolligatur quod unus habitus sit
SCHOLIU.M. ratio intolligoiidi iiifinila objecta,
hoc vidotur hoc sub
iiiipossibilo, et
Secunda sententia Henrici et D. Bonavent.
animam Christi posse videre omnia in Verbo suis propriis rationibus, quia tunc
habitualiler, non uctualiter. Prima pars impu- sequerotur lalem h<il)i(iiiii osse in-
natur primo, quia non est dabilis unus habi- tensivo infiniluin, sicut probatuin
est Ub. 2. dist. 3. de illo habitu, tellectu potest habere actuni adye- adjequs
quem aliqui ponuiit in Angelis re- quatum, vel actus adoequatos illi vei piun
praesentativum, quanlum est de se, habitui vel intellectui in quo est, ^
actlfs.
infinitorum objectorum. quia omnis causa totaJis finita po-

Quiasi dicas super istum habitum test intelligi habere efleclum adae-
tantum fundari infinitos respeclus quatum vel effectus ada^quatos ;
ad inflnita objecta,hoc posset ct isteeffectus unus adcequatus, si po-

fieri sine infinitate fundamenti. natur, erit unus omnium objecto-
Contra hoc arguitur, quia tunc se- rum, vel effectus plures si ponan-
cundum secundum membrum
hoc, quia habitus ponitur esse om-
tur,
contradiceret primo per hoc enim ;

nium in actu primo, et ita actus
ponilur fundare infinitos respectus, secundus erit etiam omnium ;
vel
ut non sequatur aliqua infinitas ergo iste haliitus est infinitus, quod
fundamenti in se ; ergo a simili, non estpropositum ex una parte vel ;
est inconveniens, quodaliquis actus actus unus, qui esset infinitorum,

sit infinitorum actualiter per infini- vel plures qui essent respectu infi-
tos respectus ad infinita, et tamen nitorum objectorum, non esset infi-
quod actus non sit in se infinitus. nitus vel infiniti, quod est proposi-
13. ud etiani de (c) respectibus non
111 tum ex alia parte non enim ex to-
;
concludit, quia aliqui respectus tali causa finita potest procedere

possunt fundari super idem, et ali- effectus adcequatus infinitus vel
qui non enim essent infinitae
; si effectus adaequati infiniti.
albedines, super istam naturam al-
bedinis fundarentur infinitoB simili- COMMENTARIUS.
tudines, quia unitas ipsa naturse,
quae est proxima ratio fundandi si- (a) Secunda opi-
Aliter respondetur. 17.
niilitudinem, quantuni est de se, nio est Henrici;, qui dicit quod intel-
De diffe- possct cssc iu infinitis ; sed relatio- lectus animse Christi potuit videre om-
"^rmiidar nes alicujus posterioris essentialiter niainVerbo

niain Verbo habitualiter, sed
set non po-
respec-
iuuin, de
non possuntesseinfinitaead aliquod tuil videre omnia actualiter. Primum
hoM.d. p,.j^,g essentialiter, maxime
2.
quan- supponit tanquam verum. Secundum
do illa prioritas est perlectio- probat tribus rationibus.
nis, puta efficientiae vel finalitatis, Prima, si posset videre omnia ac-
quia quanto aliquid simul potest tualiter, tunc eequaliter intellectui di-
esse talis causa plurium, tanto est vino, quia tot preecise videret, quot
perfectius, et ita si potest esse simul intellectus divinus posset videre.
infinitorum, potest simul esse infini- Secunda, si posset videre infinita
tum ; tales autern sunt respectus simul, sequeretur quod non videret.
habitus ad objectum, ut primo co- Consequentia probatur, quia virtus
guitum, quiaobjectum est ratioqua- finita minus videtdistincte tria quam
re habitus habet primo csse. duo ; ergo si videt in infinitum plura,
Omnis ha- Pneterea (d), quod secundum sequitur quod in infinitum videt mi-
bitus unus , i- ,.
mcmDrum cou tradicat primo ,
, , • . , . . .
i
poiest ha- probo, nus distincte ; sed in mlmitum mi-

bere unum „• "lui-i
quia omnis habitus unus m
•
uno m-
• »•,•,.,
nus distmcte videreesset non videre.
. .,
DIST. XIV. QLVESTIO II. 511
Tertia, intellectus animai Christi tct, ideo enim ponit talem habitum
non est intensive infinitus ; ergo non fundar einfinitos respectus ad infinita
potest simul videre infinita. Gonse- objecta ad evitandum infinitalem in-
quentia patet, quia infinitas extensiva tensivam illius, quia bene potest ali-
pra-supponit infinitalem intensivam, quid fundare infinitos respectus sino
secundum Commentatorem de sitbs- infmitate fundamenti, nt patet de al-
tantia orbis et 12. Metaplujsicoritm, bedine comparatn ad infinitas albedi-
com. 41. nes, qu3e ut sic, fundat infinitas simi-
(b) Contra istud.Oonivvi hanc opinio- litudines ; ergo hoc modo poterit poni,
nem instat Doctor primocontra illam quod sit unus actus intelligendi, qui
partem de habitu, et secundo, pro- fundet infinitos respectus ad infinita
bando quod secunda pars repugnat objecta, qui tamen non erit infinitus
primii' ; contra primam sic instat intensive ; et sic intellectus anim<;e
Doctor, quia aut iste habitus ponitur Christi poterit actualiter videre inli-
ratio formalis intelligendi infinitasub nita sine infinitate ipsius intellectus
suis propriis rationibus formalibus, et actus, et sic secundum membrum
aut prcBcise ponitur quod iste habitus repugnatprimo.
cognoscendi Illud etiani 10.
est ratio infinita, pro (c) dc non
respectibus
Idein po-
quanto fundat infinitos respectus ad concludit. Dicit Doctor quod quamvis test funda-
re inlinitos
infinita objecta. Si primo, contra, idem possit fundare infinitos respec- respectus.
quia sequitur quod sit infi[iitus inten- tus, puta infinitas similitudines, quia
sive, patet, quia quanto aliquid est infinila? similitudines nihil aliud re-
ratio formalis cognoscendi plura, quo- quirunt pro fundamento, nisi unita-
rum quodlibet requirit aliquam per- tem qua ipsa albedo con-
naturffi, in
fectionem in ratione formali cognos- venit cum infinitis albedinibus, non

cendi, si propriam haberet, illud tale tamen aliquid potest fundare infinitos
est perfectius intensive ; ergo si est respectus qualescumque patet, quia ;
ratio formalis cognoscendi infinita non potest fundare infinitos respectus

Nota.
objecta, quorum quodlibet requirit posterioris ad prius, a quo essentiali-
aliquem gradum specialem perlectio- ter dependet, qualis est respectus cau-
nis in sua ratione formaU, quiaet pro- sati ad causam ; causa enim quanto
priam entitatem, et per consequens et plures effectus potest causare, tanto
propriam intelligibilitatem, illud tale est perfectior, et sic causatum dicit
erit infinitum intensive, el per conse- respectum essentialem causati ad cau-
quens talis habitus, si esset ratio for- sam dicit etiam respectum essentia-
;
malis cognoscendi infinita, sive cau- lem imperfecti ad perfectum, si est

sandi cognitionem infinitorum objec- causa aquivoca, non potest ergo idem
torum, esset irifinitus intensive, quod causatum includere infinitos respec-
est impossibile ; de hoc vide Doctorem tus ad infinitas causas, quia tunc si-
disl. 2. primi part. 1. quxst. 1. et in se- mul dependeret ab infinitis causis ac-
cundOy dist. 3. q. 10. et vide, quae ibi tu, quod tamen est impossibile. Simi-
exposui et notavi, praecipuems^Ci^/it/o. liter idem non potest fundare infinitos
Si secundo, contra, primo sic, quia respectus mensurati secundum per-

hoc secundum contradicit primo, pa- fectionem ad infinitas mensuras. Cum
ergo objectum sit causa hnbitus, vel bus natus est esse posterior objecto
saltem posset ess3 causa illius ('quod cujus est, quia et ab illo natus est
dico, quia etsi habitus inclinans ad causari, et similiter natus mensurari;
cognitionem immcdiate
lapidis, posset modo idem non potest fundare infini-
causari avoluntate divina, tamen non tos tales respectus.
excluditur, quin etiam posset causari (d) Prxterea, quod secundum mcm- 20
a lapide),sequiturquod habitus depen- brum, etc.Secundo principaliter Doc-

det ab objecto, ut ab ejus causa, et tor arguit, probando quod secundum
includit respectum ad objectum a quo membrum contradicat primo, videtur
natum est causari, posito quod ab alio enim contradictio, quod ponatur in
causetur ; cum ergo idem habitus non uno intellectu unus habitus, quo ha-
possit causari ab objectis specie dis- bitualiter possit cognoscere infinita
tinctis, ut patet, quia habitus speci- quod tamen actualiter per

objecta, et
ficantur ab objectis, si etiam ille habi- illum habitum non possit illa cogno-
tus immediate causaretur a voluntate scere ;
patet quia talis habitus habe-
divina, adhuc non posset fundare bit actum sibi adsequatum, vel unum
aliumet alium respectum ad objecta actum, qui simui infmitorum ob- sit
specie distincta, quia ex quo est in- jectorum, vel plures, puta quod tot
communicabilis ab utroque objecto, sint actus,^quot sunt objecta cognosci-
sequitur quod non potuit includere ta- bilia, et sic sequitur quod habitus erit
les respectus simul. Et similiter habi- infinitus, quod est propositum in pri-
tus dicitrespeclum mensurati ad ob- ma parte ; quod actus,
vel sequitur
jectum actu cognitum, ut ad mensu- qui est infmitorum objectorum, non
ram actualem cum ergo actu non
; est infinitus, vel quod ilH actus plu-
possit idem habitus mensurari ab ob- res, qui sunt ad infmita objecta, non
jectis cognitis specie distinctis, se- essent numero infmiti, quod est pro-
quitur quod talis habitus non poterit positum ex alia parte, videhcet, quod
simul includere tales respectus ad ob- intellectus divinus posset per unum
jecta cognita specie distincta, nam actum intelligere infmita objecta, et
objectum ut actu cognitum dicitur tamen non esset infmitus vel per ;
mensura actualis tamactus, quam ha- plures actus posset infmita objecta in-
bitus, de quo vide Doctorem qusest. 13. telligere, et tamen non esset infmitus,
Opinio quodlibet. ei quse ibi prolixe exposui. quia nec ilH plures essent infmiti ; et
Scoti.
Dicit ergo Doctor quod quamvis idem sic per hoc, quod simul intelHgerent
possit fundare infinitas relationes, infmita objecta, non intelligeretur
non tamen infinitas quascumque, quia adsequari intellectui divino.
non mensurati ad mensuram, nec
causatiad causam. Et si talis habitus SCHOLIUM.
includeret infinitos respectus ad infi-
nitaobjecta, ut ponit Henricus, posito Ponit modum suslinentem animam Chrisli
'''^''' ^^""'^-^ "^ ""'''^^^ quîpsum Verbumvi-
etiam quod taHs habitus esset imme-
^ .,,. , det. Probatur, quia duo eiusdem rationis
si
diate
"' creatus a Deo, iHi re?pectus es- ^. , . p •, ,
r • •
^ eidem inesse possunt, et infinita ,

talia inesse
,
sent tantum posterioris ad prius, quia ^^.n repugnat. Seoundo, infinitas potentialis
omnis habitus, quantum ex naturali- ad omnia scienda non repugnat aninice crea-
DIST. XIV. QU/ESTIO II. ",13
tx ;
«Mgo nec actualis. Tetlio, ex Dainasceno. Verh,), o( il.l (11111 SiMliper villcat se
(Jua.lo, quod perfectius est debetur Ch.isto,
ijealaill ill Verlx), llUlHnicUn posset
nisi ostendatur
•
iinnlicatio. (Juinlo, alioiiuin ,. i,-!
alKiiiu u lud
-i
vu eie
•
lu
»'i
\ erbo ; iicc
, ,, . I,
actus beatus interrumperetur. Hanc tenet Du-
, , . . • '
rand. iiic qus^t. 2. Rubion. q.ia>st. 2. et alii. quaHuuique uiulliludo pouit novaui
iiupossihililaleui, pulet, nec novaiu
'^"
Terlio uiotlo (e) potest dici, quod oppositionein, qiiia si esset opposi-
""sfi auiina Christi aclualiter videl oiunia tio, illa esset alicujus ad aiiquod.
InVer- iii Verho, quie videl Verhuin ;
quod Nec ista infinitas est incompossi-
Jj^ter,
declaratur, quia quicuuique iutel- hilis intellectui creato, pro])o, quia
lectus est receplivus notilice cujus- receptivum secundum propriain ra-
cumque quia esttotius entis,
ohjecti, tionem receptivi, non est in se per-
et per consequeus ad quodcumque fectius, si sit in actu^secundum suas
intelliîhile hahet desiderium nalu- potentias, quam si sit in potentia
rale, et si quodcumque cognosceret, respectu actus. Quod apparet, quia
iu hoc perficeretur naturaliter ; et ipsi actus sunt extra rationem re-
sicut dico de nolitia illa, ita de vi- ceptivi, et patet in exemplo de ma-
sione in Verho, quia illa est perfec- teria et forma ; ergo intellectus non
tissima nolilia possihilis haheri de concluditur esse perfeclior, si est in
oitjecto ;
quilihet ergo intellectus est actu secuuduin omnes suas poten-
receptivus cujuslihet visionis in tias passivas, quam quando est in
et hoc loquendo divisim potentia ad illos actus sed intellec-
LVerbo, ; ;
ergo et conjunctim quilibet intel- tus est simul in potentia ad infinitas

lectus est receptivus simul visio- visiones, patetenim quod est in
num in Verbo respectu omnium ob- potenlia ad quemcumque actum ex
duo jectorum. Proltatio consequenlice, natura sua, et simul in potentia ad
ionis cuicumque potest quodlibet ines- omnes ergo si esset in actu secun-
;
, inii- se, si ei possunt siinul duo inesse, dum omnes istos actus, non seque-
jpos™ quia non opponuntur, et infinita taretur tunc major infinitas, quam
"'
lia simul possunteideminesse, quia modo.
nulla est ratio impossibilitatis vel Quod si dicas, (f) quod non est .-j
incompossibilitatis ; quodcumque capax omnium simul, falsum est,

enim illorum potest per se inesse, et quia simul est in potentia ad om-
quodcumque cum quocumque po- nes ergo simul potest habere om-
;
test simul inesse, quia non oppo- nes in actu, cum non sit oppositio
nuntur, et quotcumque siiTiul pos illorum actuum, nec requiratur in
sunt inesse, ({uia ex pluralitate in- receptivo aliquidsibi repugnans.
heerentium non sequitur nova Prcoterea, sicut dicetur in sequen- si anima
impossibilitas ; et sic sequitur pro- (i qucT^stione, si anima Christi novit ^gnoscit°'
positum. Sicut enim visio in Verho ouinia singularia in proprio gene- °'""|/.^|"'
respectu cujusque objecti potest re, Iioc est, per species proprias, et Fôpi^Jo
inesse aninice Christi, ila et visiones ita infinitas, nuia sinfiiilarianossunt necpssario
. • ,
• • •
r. •
debet ha-
duorum ohjeciorum
1 1
simul, quia non osse luliuita non plus aiitem repu-
;
,
bereinnni-
repugnant, aliter non po.sset se vi- gnat intelleclui •iuliuitas visionum

dere beatam, et aliquid aliud in quain specierum iutelligibilium,
ToM. XIV. 33
quia etsi visiones sint aliquo modo alius creatus, quantum est ex se, est
perfectiores speciebus, non tamen simul receptivus infinitarum intellec-

requirunt aliam rationem receptivi. tionum respectu infmitorum objecto-
Confirmatur ista positio (g), et rum. Secunda est, quod intellectus
quod etiam hoc sit defactoper illud aniraa^ Christi, et quilibet alius crea-
Augustini 15. de Trinit. cap. /-j. tus est receptivus unius intellectionis
fortassis non erunt ibi cofjitationes includentis iniinitos respectus ad in-
volubiles, quod licet sit dubium de finita objecta, qua actu potest simul
Beatis, videtur tamen probabile de intelligere infmita objecta.
ista tanquam beatissima,
anima Prima conclusio sic probatur, talis
quod in ea non erunt tales cogita- intellectus est receptivus infmitarum
tiones ergo qusecumque novit ha-
; intellectionum respectu infinitorum
bitualiter, potest noscere actualiter. objectorura, et hoc divisim, sive suc-
Cognitio
futurorum
contingen-
tium vide-
tur neces-
....
Hoc confirmatur per Damascenum
//^. 2. cfl». 30.
anima habuit pra3scientiam futuro-
rum. Hsec autcm scieutia non vide-
dicentem, quod
. . .
ista
cessive
omnium
quia ex quo
ens pro objecto
; ergo est simul receplivus
illarura. Antecedens
habet ens^ inquantum
saltem terminativo
natet,
sario esse
intuitiva
.
tur
ii-,i'
habitualis,
-p,
quia tutura contin-
a- .
potest
.,
habere
.,
cognitionem
•,.
cujusli-
sive in gentia non sunt nata cognosci, sive bet ; cognoscibilia sunt infmita, ergo
Verbo.
ipigg^ gjye ij^ Verbo, nisi intuitive. potest illa divisim, sive successive co-
Pra3terea, (h) actus secundus est gnoscere. Consequentiaprobatur, quia
perfectior actu primo, et ita esset potest duas simul recipere ; ergo si-
perfectior, si cognosceret se omnia mul infmitas. Antecedens hujus con-

videre, quam si habitualiter cognos- sequentiee patet, quia assignatis cu-
• ceret ; ergo oportet ostendere impos- juscumque duabus notitiis possunt si-
sibilitatem hujusad hoc, quod per- mul recipi, cum inter eas non appa-
fectio ista desit isti anima^ ; si ergo reat incompossibilitas, ut patet de ob-
rationes adductse adhoc probandum jectis disparatis, nam simul potest
sunt solubiles, videtur quod oppo- habere notitiam lapidis^ et notitiam
situm tanquam probabilius sit te- hominis. Consequentia patet, quia si
nendum. duse tales sunt simul receptibiles, er-

Prseterea^î), actus non vi- glorise go siraul, et infmitcP tales, cum non
detur interruptus, et ideo non quan- magis repugnent infinitcB simul quam''
doque circa unum, et quandoque tres vel qnatuor, sicut albedo potest
circa aliud ; ergo simul omnia, et ita simul recipere duas similitudines ;
actualiter. ergo et infinitas, ut etiara patebit

quxst. seq. ubi ostenditur, quod intel- infini
COMMENTARIUS. lectus aniraae Christi novit infinita ha-

p^S
bitualiter in genere proprio, et sic si- "* "
9« [e) Terlio modo. Hic Doctor ponit mul habuit infinitas species intelligi-
modum proprium, qui stat in duabus biles ; sed si infinitge species intelli-
conclusionibus principalibus, qua- gibiles possunt simul recipi in in-
rum prima est, quod intellectus non tellectu, ergoetinfinitae intellectiones,
solum animee Christi, sed quilibet cum non sit major ratio de istis quam
DIST. XIV. QU.F.ST10 IT. 5io
de illis. Teneiido ergo hiinc modum, qiiod oportet etiam ostendere impos-
quod simul habuerit infinitas intellec- sibilitatem, quare etiam non novit
tiones, tunc infinitas extensiva fuit omnia actualiter, quia si concedatur
possibilis, quod est contra multosPhi- actus primus inesse illi animtT, quas
losophos et etiam Sanctos. habilualiter novit omnia, quare etiam
Quod sidicas.quod nou est simiil
(f) non conceditur aclus secundus sibi
capax omnium^ dicit Doctor quod hoc inesse, quo actualiter noverit omnia,
est fnlsum^ quia ex quo est simul in po- cum sit perfectior anima per talem
tentia adomnes, etc. Licet enim ma- actum secundum, quam per talem
teria sit simul in potentia ad omnes actum prinium, quia per actum se-
formas, loquendo de potentia remota, cundum immediate attingit objecta,
non lamen potest simul eas recipere ad qucB habet naturalem inclinatio-
non propter defectum materia?, sed nem.
propter incompossibilitatem forma- (i) Prxterea, actus glorise non videtur
rum ad invicem. interruplus, etc. Et ista ratio videtur
(g) Confirmatur ista positio, quod concludere, tenendo quod visio objec-
etiam hoc sitde facto per illud Aufjus- torum relucentium in Verbo pertineat
tini, elc. Qun? auetoritas dupliciter ad beatitudinem, ut videtur velle Au-
potest intelligi, vel simul habebit tot gustinus, 83. qusest. q. 46. harum (in-
visiones, quot sunt ibi objecta visibi- quit) idearum visione animabea- fiet
lia, et omnia videbit non

sic actu tissima, et de hoc vide Doctorem in
transeundo ab uno objecto ad aliud, primo, dist. 3o. eti?ii. dist. 49.
sic, quod prius cognoscat unum, et

posteaaliud. Potest etiam sic intelligi, SCHOLllM.
quod unico intuitu, id est, unica vi-
sione includente infinitos respectus Assignat duosmodos explicandi dictam sen-

tentiam, quodanima actu videatomnia in Ver-
ad infinita objecta in Verbo relucen-
bo. Primus, id fieri jier unam visionem teu-
tia. quamvis dictura
Et dicit Doctor
dentem in Verbum, ut iuprimum objectum, et
Augustini sit dubium de beatis, quia in oniiiia alia ut in secundaria, per varios res-
forte beatus potest discurrere ab uno poclus. Secundus, quod videat per proprias
in aliud, ut supra patuit in prologo singulorum visiones, tenendo primummodum;
tamen hoc non videtur iHa visionon essol infinita, quia non compre-
quxst. penuit.
, , .
1 •
11
i i ^ -^ /n 4- • hcnsiva primi obiecti, ut dictum est n. 10. et
dubium de intellectu anima^Christi. '
,
'
H. Secundus modus videtur contra Patres et

(h) Prxterea, actus secundus est per-
p,,ii,sophos movet dubium an intellectus eli-
;
fectior actuprimo, etc. HlC Doctor ac- ceret visionem unam vel plures, qua vel qui-
cipit actum primum pro specie intel- bus videret infinita, et videturvelle quod non.
ligibili, qua novit habitualiter, vel pro
aliquo habitu supernaturali secundum Potest diciquod conclusio ista 18.
aliquos, quohabitualiternovit, et ac- posset poni duobus modis Uno :
c\p\i actum secundum pro notitia ac- niodo qu(jd anima Christi haberet
tuali et talis actus secundus est per-
;
unam visionem rcspectu Verbi, ut
fectior specie intelligibili, ut alias pa- etoinnium objeclorum
prinii ()l)jecti,
tuit. Dicit ergo, quod e.x quo conce- relucentium in Verbo, ut secunda-
ditur quod novit omnia habitualiter, riorum objectorum, ad qua3 objecta
secundaria haberet respectus dis- rum infinitarum posset elicere,
tinctos nec sequeretur infinilas

;
si tunc aliam non eliceret ; sed
actus fundantis respectus liujusmo- t iiic licet aliarn eliceret, a^que per-
di, qui non essent nisi in potentia ;
f 'ctus manet in se inquanlum est
et isto modo nulla ponitur infinitas altcrius elicitivus ; ergo potest aliam
in actu, quia objectum non habet elicere.
esse in actu. Alio modo posset poni, Oj^positum videtur, quia quae-
quod respectu cujuscumque objecli cumque virtus activa finita potest
est propria visio, ita quod essent habere aliquem efTectum adae-
simul infinitai visiones recepta^ in quatum intensive et extensive plu-

actuaVerbo causante, etjuxta is- res, ita quod ptures illis non po-
tam viam secundam oportet ponere test simul causare ;
igitur nullus
aliqua infinita, quod videtur con- intellectus creatus potest elicere
tradicere multis auctoritatibus Phi- visiones infinitas.

losophorum et Sanclorum. Et tunc ad primam rationem de
vide se- Si primus modus (Iv) ponitur, non prioritate principii elicitivi ad effec-
propter hoc sequitur visionem illam

rp!)°st^?' tum dicendum, quod aliquid
esset
«*3P^y^- esse formaliterinfinitam,sicutestvi- prius potest habere aliqua poste-
sio divina ; ipsa com-
enim non esset riora, ultra quai non potest simul,
prehensiva primi objecti, neque ob- et ita licet nihil sibi tollatur in se,
jectorumsecundariorum, necneces- ut est quod causat

prius, per lioc
sario ex perfectione sua esset unum posterius, non tamen potest

objectorum secundariorum, sed simul quodcumque causare.
posset esse idem actus, dato quod

esset tantum primi objecti sed vi- ;
COMMENTARIUS.
sio divina ex perfectione sua est
necessario sui et aliorum. [k) SiprimKsmodus. DicitDoctorquod
19. Sed dato, quod posset recipere posito quod intellectus simul recipiat An
*^'
si inteiiec- Linam visionem respectu infini- infinitasintellectiones, nontamen pro-
torum, vcl iufiuitas visiones, du-

^"haberet' pter hoc erit infinitusin se intensive,
neminiinubium cst, au rcspectu illius unius necperfectiorinse, loquendodeperfec-
iniin™as^"i- vel illarum plurium., si sint, possit tione pertinente ad entitateni ipsius
siones an bene perfectior per
i^.^jjgj-g jgtg intellectus crcatusra- intellectus ; esset
rum, aut ijonem elicitivi. Videtur quod sic, accidens, quiaactu perficeretur pluri-
'
alliuspnn- ^ .
cipium eii- quia intellectus elicitintellectionem, bus notitiis, quse sunt perfectiones ac-
cilivum. ^ . , . • , 11 •
1 . 1 • • • . II .
ut est prior naturaliter intellec- cidentah^s ipsms mtellect-js.

tione ; sod per hoc, quod aliqua Secunda conclusio principalis vide-
intellectio est elicita, nihil perfec- tur vera, quia ad illam nullum videlur
tionis aufertur sibi pertinentis ad impossibile, quia si talis visio esset
ipsum, ut est prior naturaliter simul infinitorum objectorum, forte
intellectione ; igitur nec per unam videretur sequi quod esset formaliter
intcllectionem elicitam aufertur infinita. Sed hoc sequitur, cum" non
sibi potentia eliciendi aliam. Con- sit comprehensiva primi objecti, sci-
firmatur, quia quamcumque ista- licet ipsius Verbi, neque objectorum

DIST. XIV. QUtESITO II, 517
secundariorum, supple relucentium secundam sent. quodque haec sit sentenlia Doc-
toris, patet, quia l. dist. 1. ([. 1. iii probatione
in illo Verbo ; nec necessario ex per-
secunda? proposilionis ait, quod inlcUeclio fini-
fectione sua esset objectorum secun-
ta non potest esse plurium disparatanim ; et in
dariorum, sed posset esse idem actus, 1. dist. 6. et 2. dist. 1. qu.Tst. 6. docet objecta
dato quod esset tantum primi objecti; esse dislinctiva et identilicativa notiliarum,
sed visio divina est verecomprehen- quod falsum esset, si una posset esse diverso-
runi objeclorum, et 1. dist. 8. q. 2. ait genus
siva omnium comprehensorum, et ex
et differenliam facere conceptus formaliter
sua perfectione necessario est sui, ut
distinctos, ol idem habet quodUb. 13. Praeterea,
primi objecti et aliorum, et sic bene
quia istnm modum ponit ultimo loco, et sic
sequitur quod sit formaliterinfinita. Pliilip. Faber, Pitig. hic et alii Scotistoo Docto-
Tenendo ergo hanc conclusionem. rem intelligunt, quia tamen sententiam ilhim,
videlicet quod sit una visio respectu quod animaChristiomniaactualiter videt, non
Verbi, ut primi objecti et omnium ob- impugnat ex professo, videlur quod reputat
eam non improbabilem.
jectorum relucentium in Verbo, ad
qute objecta secundaria haberet res-
pectus distinctos, ex hoc non sequere- Sed si ista (l) via tertia non pla- 20.
tur infinitas actus fundantis
di respectus, utsupra patuit, quia
hujusmo-
talis
cct, '1
neque quod
^
elicitive, neque
infinila videat
siinul recipiendo
^ ^
Ouid habi-
tiialiter et
actuaiiter
. . . . . . videce.
actus non est compreliensivus, etc. visiones, sciiicet infinitas infinito-
Nec similiter sequitur infinitas ex- iiun, vel unani visionem infinito-
tensiva in actu, loquendo de infinitate rum, potest dici quod videt omnia
extensiva reali, quia illi respectus habitualiter, non tamen actualiter,
infiniti ad infinita objecta fundati in exponendo distinctionem hoc niodo,
tali actu non sunt reales in actu, quia qiiod per aliquem actuin videt Ver-
nec objecta illa secundaria, ut prgecise buin, et per illum actum omnia re-
relucent in Verbo, non sunt in actuali lucentia in Verbo sunt sibi prffisen-
existentia modo relatio attingentise,
; tia actu priino, et per lioc liabituali-
sive unionis, qu» fundatur in actu, et ier sibi nota, quia, generaliter
terminatur ad objectum, nunqunm est loquendo, illud dicilur habilualiter
realis, nisi terminetur ad objectum ac- notuin, cujus est actus priinus suffi-
tu existens, ut clare patet a Do^Hore cienter oslensivusnon est ergo ;
qu3est. 13. quodlib. sunt ergo ilii res- aliquis unus habitus in anima illa,
pectus tantum possibiles sive funda- qui unica sua ratione ostendat infi-
mentales. nila ; sed actus quo videtur Verbum
priino, primus prcnesens,
est actus
SCHOLIUM. quo sibi relucent omnia, qufle lu-
Ponit modum, qui videtur proprius, scilicet
cent in Verbo, et hoc, quia Verbum
animam Christi habilualiter videre omnia in est sibi inanifestativum, ut specu-
Verbo, non aclualiler ; sed alitcr explicat ha- jiiin voliiiilariuin reprcBsentans
bilualiter, quani DD. secund;jD sent. posilaj omiiia.
n. 13. et explicat (juomodo Verbum est specu-
Secundum, (m) scilicet qiiod non „
••II
' ,_
•^ *
Verbumdi-
lum voluntarium, libere reprfcsentans omnia, vinmiiest
actiiaiilcr, (leclaratui', qiiia cxntMi-
non simul. animcB Christi, sed qua^dam, non spoctilnin
,
miir quod attenlio ciica plura ob- voinnta-

omnia, cuicumquealii anima^. Quod non possit
simul omnia videre, probatur ex dictis contra jecla est minus perfecta, et ideo pnfsen-
„
S18 LIB. III. SENTENTIARUM.
tans om- videlur quod impossibile sit poten- actionem, qua creatura dicitur dlu- Adl
omnia ani
mae ChriS' ] tiam flnitam perfecta attentione minare creaturam, potest illummare
ti.
videre inllnita simul. Angelum, sicut e converso, quia in
Prasterea, si actualiter videret patria anima? Beatorum habebunt
infinita, perfectio illius anima3 in eumdem modum loquendi, quem
infinitum excederet perfectionem Angeli ; et ideo si alicui animse
alterius anima3, quod videtur in- reveletur prius aliqua veritas in
conveniens ; et per hoc adduci Verbo quam Angelo, poterit illu-
potest illud Avicennffi Natura-
6. minare Angelum de illa veritate,
lium pari. 4. cap. 2. quod in sa- sicut Angelus posset illuminare
pientia Creatoris non est occultatio, animam, si prius esset revelata
nisi secundum receptacula, quia Angelo.
licet Verbum ut volunturie osten- Ad illud de causa et effectibus et
dens omnia, sit prsesens voluntarie proportione causse ad efTectus, et
illi animse, tamen non potest
ipsa principii ad conclusiones, patet ex
simul omnia recipere, sed quodHbet improbatione illius opinionis.
singillatim, et ita potest videre Ad illasecunda opinione,
pro (n)
quodcumque de numero inflnito- quse probant, quod non possit vi-
rum, ad quod se convertit. dere infinita. Ad primum, cum
Verhum Et si objiciatur, quod ita potest dicitur, quod virtus infinila non
divinum
est specu- quilibct Beatus videre quodlibet in plus posset quam videre infinita,
lum re-
prsesen- Verbo non simul, dico quod Ver- licet sit verum extensive, non tamen
tans deter-
minata bum cuilibet alii Beato est specu- est verum intensive posset enim ;
cuilibet
alteri ani- lum reprffisentans determinata, perfectius videre illa, quam aliqua
mae.
ultra quffi non potest velle ordinate virtus finita, quia actus ejus esset
videre alia ; sed huic est speculum intensiorsecundum perfectionem et
repraesentans omnia, et ideo ipsa virtutem majorem potentise.
potest ordinale velle videre omnia Ad aliud, cum dicitur quod in ind
tius
quotcumque infinitorum, ad quse est infinitum indistinctius videret in- P
q'
in potentia propinqua ad videndum, finita, potest dici quod videre in- nu
ex
sicut si essent sibi pra3sentia per distinctius respectu plurium, non j nte
ua
proprium habitum, vel per aliquem necessario est ex parte
1
intellectus, ^
trvu '
actum primum cognitivum, qui ut receptivus, sed solum ut elicili- qua
posset dici liabitus. vus ;

posset enim recipere visiones
Ad argumenta principalia. Ad a*que distinctas plurium, sicut pau-
primum patet, quomodo posset corum, et ita, si ratio valeret, con-
nosse iniinita. Ad secundum, etsi cluderet solum quod intellectus non
illee illuminationes sint ordinatte, possit esse elicitivus respectu infi-
non tamen secundum ordinem na- nitarum visionum. Sed potest dici
turarum, sed gratiarum, et ideo quod nec hoc concludit, quia etsi
primo huic animcT, et ab hac illu- de facto intellectus noster indistinc-

minanlur Angeli. tius intelligat plura quam pauca,
21. Ad confirmationem hujus rationis, lioc tamen non necessario convenit
dico, quod anima quantum ad illam sibi de ratione sua, qua intellectus
est prior actu olicito, setl e.\; aliquo beato per visionem, qua videtur a Bea-
concoFTiitante, quod non esl necesse to, ut palet a Uoctore q. 14. quoiU).
ponere in inteilectu Christi. omnia objecta secundaria dicunlur

licere A(l tertiinn, infinitas e.xtensiva ad pra?sentia intellectui beato, pro qunn-
il inti-
n>'uit aliqua, ut ad fornias recipiendas, to virtualiter continet cmnia illa, et
litatem
rinse-
non concludit infinitani enlitateni quantum in se est, potestomnium cau-
non
1,
en for-
receptivi, sicut palet de niateria, si sare notitiam. Et cum dicit, non est
jcipere
esset receptiva infinitaruni fornia- ergo aliquis unus habitus in anima il-
lita si-
)ul. rum, inio nuiiiis concludil iniperfec- la, qui unica sua ratione ostendat in-
tionein ; sed infinitas extensiva ad finita ; sed actus quo videtur Verbum
aiiqua, ut ad eirectus siiuul causa- primo est aclus primus pra}sens, quo
l»iles, concludit infinitatoni intensibi relucent omnia, quee lucent in Ver-
sivam, eo quod talis pluralitas con- bo, non debet tamen intelligi, quod
cluditmajorem porfeclionem in eo per visionem suam sunt omnia objecta
quod ad plura se e.xtendil, non ita pra?sentia, sic, quod talis visio sit ra-
de receptivo. Si tamen intelloctus tio formalis pra^sentandi infinita objec-

ponilur elicitivus infinitorum, dico tn, quia tunc esset formaliter infinita,
quod nec illa inlinitas extensiva ut patet per Doctorem in primo, d. 2.
concludit inlinitatem intensivam in- />. 1. y. 1. qui dicit quod ratio formalis
tolloctus, sed objocti, quia objectum prtosentaudi infinita objecta, est for-
estcausa principalis activa respectu maliter infinita. Hocidem patet i?i2. d. Nola.
illarum visionum, et non intellec- 3. f/. 10. sed debet sic intelligi, quod
tus. quia per actum illum, scilicet videndi
Verbum, Verbum est primo praesens
COMMENTARIUS. illi intellectui, quia primo, et imme-
diate attingit primum actum ; et quia
(1) Sed si ista via terlia non placet. in Verbo continentur virtualiter om-
r».
ntel-
Primum exponit, quomodo scilicet vi- nia objecta secundaria, illa dicuntur
sB.a- deat omnia
deat
habilualiter, non qiiod ha- pra'sentia tantum habitualiter, quia
a habeat aliquem habitum, qui sit rntio
liter. habens visionem primi objecti virtua-
forrcalis causandi, vel infinitas visio-
liter continentis plura cbjecta, est in
nes infinitorumobjectorum, vel unam potentia propinqua, ut illa actu possit
respecla infinitorum, quia talis non videre.
videtur ponendus, ut supra patuit. Sed (m) Secimdum declaratur, videlicet 27.
dicitur videre omnia habitualiter ex quod intellectus animse Ghristi non
hoc solo, quod habita visione primi noverit omnia in Verbo actualiter,
objecti virtualitep continentis illa om- quia talis visio est imperfecta, vel si
nia, dicitur illa videre habitualiter, si-
etiam pluresadhucessent imperfecta^,
cut etiam dictum estm primo, quando quia attentio circa plura objecta est
objectum est preesens potentia;, ila minus perfecta quam circa pauciora,
quod statim potest haberi notitia ejus- ut notum est per experientiam, et per
dem, dicitur habitualiter videri. Sic consequens potenlia finita non potest
in proposito, hnbita prfEsentia Deitatis
simul perfecte videre infinita sed non ;
(qutE prirao est pricsens intellectui

est dicendum quod inlellectus animaj
320 XIB. III. SENTENTIARUM
Christi habeat in Verbo visionem ali- tus animae Christi habens illas simul,
cujus objecti imperfectam. Posito poterit a^que attente videre plura si-
enim quod una visio infinitorum

esset mul, sicut pauciora. Si vero teneatur
objectorum, adhuc per illam non es- quod attentio major vel minor circa
set ita perfecta attentio circa plura si- objectum non sit ex perfectiori vel
mul quam circa pauciora ; si etiam imperfectiori actu, sed quod stante
haberet simul infinitas intellectiones eequalitate actuum circa objecta, ad-
infinitorum objectorum, adhuc per huc erit major attentio circa unum,
illas non seque attente simul videret quam circa plura, sic quod talis atten-
plura quam eeque pauciora, et sic patio sit aliquid pertinens ad ipsum in-
tet quomodo non omnia simul videt tellectum, tunc forte non poterit eeque
actualiter. attente videre plura sicut unum. Eo-
Nota, quod in hac quaestione non dem modo dico, si teneantur secun-
videtur Doctor nec tertium, nec quar- dus modus, scilicet quod habuerit
tum modum firmiter asserere, quili- unam visionem respectu infinitorum
bet tamen modus videtur satis proba- objectorum.
bilis ;
nam si primus teneatur, scilicet Si vero teneatur quod elicitive pos-
quod habuerit simul infinitas intellec- sit habere infinitas intellectiones, ille
tiones infinitorum objectorum, hoc vi- modus non est sustentabilis. Sed
forte
detur possibile, quia hoc non repugnat de hoc videtur dicendum, ut proli.Ke
alicui intellectui. Posito tamen qiiod dixi in 2. dist. 3. qiiseKt. 10. de aliis in-
infinita actu possint simul esse,et cum tellectionibus.

dicitur quod est minor attentio circa Argumenta principalia cum suis
plura quam circa pauciora, potest dici responsionibus patent, et quod praeci-
primo quod non est inconveniens po- pue tangunt de illuminatione et reve-
nere, quod non seque attente videat latione, vide Doctorem m 2. dist. 9. et
infinita, sicut unum. Potest secundo 10. et quse ibi exposui prolixe.
dici quod si per majorem attentionem (n) AdiUa pro secunda opinione. Hic
intelligatur major intentio actus, ut Doctor solvit rationes Henrici. Ad pri-
videtur dicere Doctor in primo, dist. 3. mam dicit quod posito quod intellectus
qu3est. 7. et in quodl. quaest. 15. quod animae Christi videret tot objecta,
per majorem attentionem et majorem quot intellectus divinus, non tamen
conatum causatur actus intensior. sequitur quod ei adsequaretur, quia di-
Tenendo hoc, potest dici quod bene vinus intellectus videret ea perfectius,
intellectus animse Christi non potuit et ideo non posset eiadcpquari intensi-
videre omnia eeque attente, ita quod ve, licetforteextensive. Possetetiamdi-
talis attentio perfecta sit ab illo intel- ci quodnon haberet ase,et propriavir-
lectu, quiatunc major perfectio infini- tute quodvideretinfinita, sicut divinus
tarum intellectionum esset ab ilio in- intellectus habet a se, ideo non potest
tellectu elicita. Si vero perfectio intel- concludi infinitas intensiva intellectus
lectionnm correspondens attentioni anima^ Christi ; sicut etiam esse in in-
perfecte sitavoluntatedivina, itaquod finitis locis simul, non virtute propria,
intellectiones, et intentio illarum sit sed virtute divina, non concludit illum
a sola voluntate divina, tunc intellec- esse immensum, scd immensitas con-
DIST. XIV. QU/ESTIO III. 521
cluditurex hoc quod ex natura pro- nali, ut rationalo ; talis est discur-
pria actu estin iafinitis locis, ut patet rere a nutis ad igiiota ; et ita pcr
a Doctore in 2. d. 2. elin 4. d. 10. sic notitiani taliuin noloruni discur-
dicenduna est in proposito. Ccetera pa- rendo, potuil discere aliquid novuin.
tent. Ratio ad
Contra, nullain if^norantiani ha- opposi-
buit,sccunduni Magislruni, quia tuin.
QU.ESTIO III.
non expediebat nol)is Chrisluin as-
suinere defectuin illuni.
Utnim anlma Christi Jiovent omnia in PiVTcterea, Angeli noverunt oinnia
genere proprio. in genere proprio ; ergo mullo ina-
gis anima ista, quci3 (ut superius
Alensis 3. p. q. 13. 7 D. Thom. 3. p. q.
memb. dictum est) fuit perfecta summa per-
II. art. 6. et hic q. 3.D. Fionavent. art. 2. q.
2. Richard. a/-^ 3. et 4. per totum. Capreol. q. fectione supernatuiah, et pari ra-
i. Durand. q. 3. Mars. 3 q. 10. art. 2. Suar.
3. p. tom. 1. d. 27. sect. i. e< 2. Vasq. 3. p.
tione summa perfectione naturali.
d. o4. Vide Scot. de 1. princ. c. 4. concl. 9.
SCHOLIUM.
Tertio utrum anima

qiuTritur,
Sontentia Divi Thonife animam Christi in
Christi noverit omnia iii genere scientia infusa non potuisse proiicere, quia ha-
proprio ? Et arguitur quod non. buit species infusas, quibus novit omnia ;
po-
LuC. 2. Jesus proftciebat setate et tuisse tamen proficere in scientia acquisita,
sapietitia, coram Deo et hominibus. quia habuit inlellectum

agentem, sicut nos.
Impugnatur primo, quia secundum D. Tliom.
Quod si exponatur quod profecit
duo accidentia ejusdem speciei non possunt
secundum apparentiam, contra hoc esse in eodem sed infusa et
; acquisita viden-
est Aml)rosius 4. de Spiritu sancto ; tur esse hujusmodi, ex Augustino et Ambrosio.
et ponitur in littera, ubi ipse con- Secundo, salteni du.-e perfecta? nolitiic ejus-
cludit fuisse aliquem
in Christo dcmobjecti, secundum eamdem rationem, non
aliuin sensum quam divinum, quia Possunt essesimul. Tertio, juxta rationem Divi
'^*'""'''^ "'^'"' P*^''^' acquirere scientiam. Ex
secundum aliquem sensum profecit,
... ratione secunda Scoti, et aliis hic tractalis, vi-
secundum divmum
,
non autem ;
'
.^,,.
dctur „„
negare
,. . „
scienUam per se infusam datani
.
Sed haeC prohatio nihil valeret, Sl anima) Christi; quod tenent Durandus hic
deberet intelligi SOlum de profectu quaest. 3. et 4. Alm. Cabr. hic, et Uichardus
secundum apparentiam, quia etiain ^''^- •^- quajst. i. et 2. Aiensis 3. part. qua?st.
13. memb. 1. et 2. et D. Bonavcnt. videntur
secundum intellectum divinum pos-
idem dicere, quia admittentes infusam, tantum
set plus ostendere sapiontia.
loquuntur de infusa per accidens. Medina ta-
, , Pra3terea, ad Hebr. o. JJidicit ex
' men 3, part. quaest. 9. art. 0. ex suo capite
Vrg. 2.
his, qu3e passus est, obedientiam. censurat hoc ut teraerarium.
Praeterea, fiiit viator, igiturha-
buit cognilionem compctentem via- Ilic dislinguitur (a) de cognitione
tori ; illa autem, secundum quod infiisa et acquisila ; et quantum ad D.Tliom.3.
p. q. 11. et
procem. j)rimam, novit
detcrminat Phil()Soi)hus i. Met. et oinnia j)er ali(jiia 12. et q. y.
art. 4.
2. Poster. in fi?ie, est ex inultis ac- infusa, puta per sj)ecies intelligibiies
tibus et experientiis ; ergo, etc. a Deo infusas, et quoad hoc non
. „
vrg. 3.
PriRterea, '
fuit rationalis ; igitur potuit proficere, sed quantum ad
.
potuit in actum competentem ratio- cognilionem acquisitani j)()luit pro-

ficere. Quod probatur, quia habuit Contra rationem, quia tunc Bea-
intellecturn agentem et possibilem, tus cum habeat intelleclum agen-
sicut el nos, quorum operaLio pro- tem et possibilem, polerit tunc ac-
pna est al)strahere hujusmodi spe- quirere scienliam, et potenLiaaug-
cies intelligibiles, et illas recipere nientativa, et aUcje potentiie, quye
igitur in Iioc poterant illa? potenliai erunt in Beatis ejusdem rationis
in Christo proficere species autem cum nostris, poterunt habere actus
;
mtelligibilis vel est scientia objecti, suos, et ita Adani beatus modo
vel est principium necessarium potest augeri, sicut et Adam in statu
sciendi. innocentiae potuit augmentari.
Qusere
Coutra couclusionem arguitur ex Ex his instantiis et consimilibus,
^pli-tt-^'
^'^^*^® opinantis, quia secundum patet quod ha3C propositio est falsa :
35.art. 5. eum duo accidentia ejusdem spccici Potentiae perfectse in quocumque

non possunt esse simul in eodem ; possunt in actus suos, hoc enim so-
sed cognitio infusa et acquisita rei lum est verum de imperfecto, quod
in proprio genere sunt ejusdem esl in potentia ad terminos actionum
speciei. illarum potentiarum ab ali- ; sed si
Et si dicatur (b) quod possunt dis- quo agente praeveniente illas poten-
tingui specie, sicut matutina et ves- tias, inducti sunt termini, ad quos
pertina, contra, illa^ cognitiones, si possunt esse actiones istarum poten-
secundum propriam rationem ob- tiarum, non potuerunt agere ad
jecti, ut scilicet est prsesens in se et illos terminos, non propter imper-
m Verbo, sintdu* cognitiones, ves- fectionem sui, .sed propter positio-
pertinascilicet et matutina, acqui- nem termini ab alio nec propter
;
sitaet infusa dicuntur habere idem hoc sunt negandse esse in natura,
objectum, et solum differunt penes quia sunt simpliciter perfectiones
causas efficientes, sicul homo crea- naturre, sive illa habeat terminos
tus et genitus naturaliter sed talis ; perfectionis ab illis, sive aliunde.
distinctio causarum non distinguit Si poneretur hic alia opinio,"
cognilionem formaliter, secundum scilicet quod anima novit
hcec
Heni
qiiodl.
AugusLinumad Deo g^ratias ; et Am- omnia in habitu, modo quo ponitur q. 14
d. 3. q.
brosius de Jncarnatione : Disparitas habitus in Angelo, ut sufficiens ra- et se(
ortus 9ion facit distinciionem natio ad cognoscendum omnia habi-
turee, ut patet de Adam et nobis. tualiter, ita improbalur hcEC opinio
Prffiterea, (c) contra conclusio- de anima Christi, sicut improbata
nem in se, etsi duoe cognitiones est de Angelis in secundo.
ejusdem speciei possunt simul esse
in eodem, non tamen duai perfecta3
COMMENTARIUS.
ejusdem objecti, et secundum eam-
dem rationem, quia aut utraque (a) BicdisWiguilur. Hic Doctor duo
illarum cognoscit objectum perfecte principaliter facit. Primo adducit opi-
quantum est cognoscibile, et tunc nionem quorumdam, quam improbat.
altera superfluit, aut non, et tunc Secundo respondendoad quccstionem,
neutra est perfecta. ponit opinionem propriam. De quo
DIST. XIY. QU.ESTIO ITI. 523
est opinio ThomcL^ 3. part. summ. quxst. siones ejusdom objecti, licet una sit
11. ct 12, qui distinguit de cognitiono causata a Verbo, et alia alapide, crunt
infusa et acquisita. Loquendo enim de ejusdem speciei, sic similiter cognitio
cognitione infusa dicit quod novit infusa et acquisita ejusdem objecti

omnia per species intelligibiles a Deo eruntejusdem speciei.
infusas, et hoc modo non potuit proPi- Adverte tamen quod Doctor hic non
K co- cere. Sed loquendo de cognitione ac- determinat an visio lapidis in Verbo,
tac- quisita non novit omnia, et sic quoad et visio lapidis in genere proprio sint
'
illam potuit proficere in scientia ; et ejusdem speciei, velaltcrius ; sed tan-
quod sic potuerit proficere, probat per tum intendit ostendero quod duae vi-
hoc, quia anima Ghristi habuit intel- siones ejusdem objecti non dicuntur
lectum agentem et possibilem, sicut specie distingui pra^cise ex hoc quod
\ et nos, quorum operatio propria est sunt diversimode causatcp, puta una
abslrahere hujusmodi species, et illas supernaturaliter, et alia naturali-
recipere ; igitur in hoc poterant illee ter.
potenticfi in Christo proficere. Species Secundo, arguit contra

(b) Prseterea.
autem intelligibilis, vel est scientia ob- conclusionem in se, probando quod
vel est principium necessarium cognitio infusaetacquisita nonfuerint
Ljecti,
sciendi, et sic potuit acquirere eas de in Verbo respectu ejusdem objecti,
novo, et successive, et per consequens quia nulla illarum superflueret. Si
poluit proficere. enim cognovit lapidem perfecte co-
)ntra D.
Contra hanc opinionem arguitDoc- gnitione infusa, ergo cognitione ac-
lomain.
^Qp^ P^ primo ex dictis opinantis. Se- quisilanon potuit perfecte simul co-
cundo, contra conclusionem in se. Et gnoscere lapidem, quia non videtur
tertio, contra rationem ipsius. Primo, quod intellectus creatus possit simul
contra primum arguitsic, quia cogni- habere duas cognitiones perfectas res-
tio infusa et acquisita ejusdem objecti, pectu ejusdem objecti.
si utraque est abstractiva vel intuitiva Tertio instat contra rationem, quia
sunt ejusdem speciei ;
patet de visione videlur sequi quod ex quo Beatus ha-
albediais acquisita, et de visione ejus- bet intellectum agentem et possibilem,
dem albedinis infusa, qua3 sunt ejus- quod possit acquirere cognitionem de
dem speciei ; sed secundum opinan- novo, quod tamen ipseThomas negat,
tem, duo accidentia ejusdem speciei ut 'patet in 4. d. 50. q. 1. Et ideo haec instantia
coiitra
non possunt esse simul in eodem sub- instantia est specialiter contra Tho- d. Tiiom.
jecto, nec per consequens intellectus mam et etiam contra Henricum quod-
animee Christi potuit simul habere lib. 10. 12. et 13. sed non contra Doc-
notitiam infusam et acquisitam ejus- torem, quia expresse tenet in 4. d. 45.
dem objecti, sicut ille ponit. q. quod anima separala potest ac-
2.
(b) Et si dicatur quodpossunt distin- quirere cognitionem de novo alicujus

gui specie sicut matulina ct vespertina. prius ignoti. Similiter si ex hoc sequi-
Contra^ etc. Vûlt dicere Doctor quod tur quod habens intellectum agentem
si visio lapidis in Verbo, qua? dicitur etpossibilem potest de novo acquirere
matutina et visio ejusdem hapidis in cognitionem, sequitur etiam quod po-
se, sive in genere proprio dicantur vi- tentia augmentativa, qua3 est in Bea-
;

tis, poterit habere actus suos, et ita po- ponitur competere huic animae, quia
test adiiuc augeri. secundum Augustinum 4. super
Genes. simul stant cognitio in
SCHOLIUM. Verbo, et cognilio in proprio ge-
nere.
5.
Adducit divisionem scieutife in abstractivam Sed hoc modo (e), scilicet abstrac-
et intuitivam de qua agit 1. d. I. q. 2. et 2. d-
;
tive ct liabilualiter, vel non novit
3. q. 9. 10. et 11. et 4. d. 10. q. quoad8. et
abstractivam resolvit quo^stionem per duo dic-

omnia singularia sub propriis ra-
ta. Primum, anima Christi novit omnia uni- tionibus, pula si non habet species
versalia, seu quidditates habitualiter per spe- infusas, nisi quidditatum, quia illee
cies infusas, cognilioneâbstractiva. Secundum, non sunt raliones cognoscendi

non omnia singularia per il
novit abstractive
singularia sub propriis ralionibus
las species quidditatum, necomniaper species
sicut enim universale non dicit
proprias, quia essent infinita?, bene tamen ali-
totam entitatem singularium, sic
qua per pi'oprias species infusas, potest etiam
qusecumque cognoscere si existant per species nec cognoscibilitatem, et ita quod
ab eis acquirendas ; de quo 2. d.3. quasst. 9. est propria ratio cognoscendi uni-
versale, non est propria ratio co-
4.
Ad quoestionem (d) polest dici gnoscendi proprie et distincte sin-
cognitio. quod duplex est cognitio, scilicet gulare. Vel si ponitur cognoscere
^tracfivar abstractiva et intuitiva, quae pro- habitualiter et abstractive singula-
a]ia^_in^tui-
j^^^^ ^^.^ ^^^ secuiido lihvo \ ct utrci- ria, quantum sunt cognoscibilia ab
que cognitione potest cognosci tam intellectu creato, concedendum est
natura, ut pra^cedit singularitatem, cujuslibet singulaiis propriam esse
Potest dici qnam singulare, ut hoc. De cogni- speciem in intellectu illo, et ita
(.J"|gJf™Q.
tione abstractiva, quse scilicet est plures species ejusdem speciei, et
ggôs^*;®^^^ etiam infinilas species infinitorum
objecti, sive singularis, sive univer-
habituaii-
ter omnes
quiddita-
tcs
salis,
/
novit
potest
' ,
omuia universalia
dici
... quod illa
sive
anima
quid-
.
Quia
....
singularium possibilium.
si alicui (f) non videtur quodn
Potest
dicto I
ditales habitualiter per species in- attribuenda huic animee confusa aliqua
gulari;
fusas, quia cum illa notitia sit cognitio singulariuin possibilium, propi
specie!
perfectionis in intellectu creato, eo nec distincta infinitorum, sive per tusas
aliqua
quod sit passivus respectu cujus- species infinitas sive finitas, potest
cumque objecti intelligibilis, (quia dici quod hsec anima novit habitua-
non habet in se perfeclionem om- liter et abstractive aJiqua singularia
nium intelligibilium, et carere per proprias species infusas, et ali-
perfectione sibi possibili respectu qua non novit habitualiter potest ;
alicujus objecti sit imperfectionis in tamen noscere illa habitualiter, si

intellectu), videtur probabile attri- illa fiant in existentia reali eo modo,
buere huic inteliectui perfectionem quo dictum fuit sec//7^f/o libro^ quod
respectu omnis intelligibilis, qualis Angelus potest acquirere notitiam
attribuitur nec illa
Angelis, cuin alitiuorum objectorum per actionem
repugnet intellectui creato, nec sit iiiorum in inlellectu suo; nec tamen
imperfectio in eo, nec etiam incom- oporlet ponere animam illam nos-
possibilis cognitioni in Verbo, quai cere actualiter quidditates, nec sin-
DIST. XIV. QU^STIO III. 525
guhiria, quia notitia actualis iii intellectus nnimcT Chrisli novit omnes
genere proprio est secuitduui virlu- quidditales liabitualiter, seilicet per
teni ualuraleui ipsius iulelleclus iu spccies intelli{îbiles iufusas; ct dici-
se ; uon auteiu |)otest intellectus tur talis cognitio habitualis, quia ha-
finilus ad qua^cuuuiue objecta si- beus talem speciem est in potentia
uuil distincte percipienda converti propinqua ad cognoscendum objec-
virtute naturali. tum, cujus est talis species, ut patet a

Doctore in primo^ dist. 3. (fuwst. G. et
COMMENTAIUUS. 8. et in secundo, dist. 3. qusest. 10. ct
in quodlib. quxst. 15. et intelligit
{d) Ad quxstionem. SQCwxido ^nnvA^di- sic quod quot sunt quidditates specie
" '[lCllO liter respondet Doctor ad qutestionem, distincta^, tot sunt species intelligibi-
ilio-
.luiti-
et primo distinguit de cognitione in- les in intellectu anima) Christi; non
abs-
t
tuitiva et abstractiva, quee distinctio enim una species intelligibilis potest
tractiva?.
est satis nota in 1. dist. q. 2. et in 2. d. esse ratio formalis cognoscendi plures
3. q. 9. et 10. Dicit ergo quod natura, quidditates specie distinctas, unde-
ut prsecedit sinfjularitatemtam intuitive cumque causatur talis species, et de
(luam abstractive potest cognosci. Hoc hoc vide qua) exposui super secundo, d.
dictum debet sane intelligi, quia ex 3. quxst. 10. Et non apparet incon-
quo natura, ut prior siiigularitate non veniens ponere in tali inteliectu tot
est existens, cum tantum existat in species intelligibiles, quot sunt quid-
singulari, ut patet a Doctore in 2. dist. ditatesspecie. distinclce, quiailla? erunt
3. quaest. 1. et nolilia intuitiva, si est finitse, sicutet quidditates sunt neces-
rei in se, est tantum rei ut existentis, sario finitee, cum sit simpliciter im-
ut patet a Doctore in pluribus locis. possibile ascendere in intinilum in
Dico ergo quod natura ut prior singu- quidditatibus ; necessario enim poni-
larilate, liabet propriam existentem tur status in eis, ut subtiliter est pro-
tanquam gradum sibi intrinsecum, batum a Doctore m «eczmflfo 5?/« A/<?/rt-
aliam abexistentiasingularitatis, licet pfiysicx. Et quod tales species sint po-

talis natura, utsic existens, non possit nenda; iu intellectu anima? Christi,
esse sine singularitate. Et sic intelligit probat per hoc, quia cum illa notitia
Doctor m 5ec?mô, et hoc est ibi prolixe habitualis sit perfectionis in intellec-
expositum. Et an natura, ut etiam tu creato, eo quod sit passivus respec-
prior existentia propria, possit intuiti- tu cujuscumque objocti intelligibilis,
ve videri, de hoc vide singulares dif- quia non habet in se perfectionem

ficultates super Quodlibeium Docto- omnium intelligibilium, quia tunc es-
ris. set formaliter inlinitus, quod enim
Loquendo decognitione abstractiva, virtualiter vel eminenter continet
intoiiectas quiC potcst csse tam objecti singularis perfectionem omnium intelligibilium
Christi no- quam universalis, ut clare patet a l)oc- est formaliter inliuitum, ut patet a
qmddX' tore in 2. dist. 3. quxst. \\. et simili- Doctore in primo. dist. 2. quwst. 1.
les.
ter dist. 9. et in 4. dist. 45. qusest. 2. ct tale etiam sic continens potest esse ra-
in septimo suse Metaphysicse, loquendo tio formalis causandi notitiam omniura
de tali cognitione, dicit primo quod objectorum, et sic tale non est recep-
tivum, nec passivum ab aliquo objec- tionum. Ponendo ergo quod intellec-
to alio a se. Cum ergo intellectus ani- tus anima? Christi noverit habitualiter
inteiiecius
^'® Christi sit finitus et limitatus, et omnia singularia, necesse est ponere
cifrliti^lst
finitus.
sit receptivus perfectionis sibi compe- in eo infinitas species intelligibiles in
tentis, si non haberet notitiam habitua- actu, cum singularia sint infinita sal-
]em omnium objectorum quam potest tem in potentia ;

et hoc forte non ap-
habere, tuncnonhaberet perfectionem paret inconveniens ponere tale infi- ,
quam natus est habere, quod videtur nitum in actu, licet Philosophi hoc
inconveniens. Si enim talis perfectio negarent.
non negatur intellectui Angelico, ut Addit tamen Doctor infra quod iicet
q
pM i?i secundo,distinct. 3. quasst. 10. intellectus animse Christi noverit sic
multo magis non debet negari intel- omnia habitualiter, non tamen sequi-
lectui anima3 Christi. tur quod noverit sic omnia actualiter,
3. (e) Sedhoc modo. Secundo principa- quia notitia actualis in genere proprio
liter dicit quod loquendo de cognitio- est secundum virtutem naturalem ip-
ne abstractiva respectu singularium, sius intellectus inse; non autem po-
intellectus animee Christi novit habi- test intellectus finitus ad qusecumque
tualiter omnia singularia per species objecta simul distincte percipiendo

intelligibiles proprias illorum singu- converti virtute naturali, ut supra pa-
larium. Nam si natura universalis na- tuit i?i q. 2. prsesentis disti?ict.io?iis.
ta est habere speciem propriam intel- (fj Quia si alicui ?io?i vide?itur attri-
ligibilem, et quodlibet singulare con- bue?ida huic a?iim3e co?ifusa cog?iitio

tentum sub ea natum est habere pro- si?igulariiim possibilium ; loquendo de
priam speciem intelligibilem, aliam a cognitione confusa habituali, qua sin-
specie intelligibili i})sius naturse. Pro- gularia intelliguntur cognosci con-
batur hoc, quia sicut singulare natum fuse habitualiter ab aliquo intellectu,
est cognosci cognitione distincta a pro quanto ille intellectus habet spe-
cognitione naturge communis, ita na- cies intelligibiles universalium, per

tum habere propriam speciem in-
est quas habitualiter cognoscit illa non
telligibilem et quod habeat propriam
;
confuse, sed distincte, et sic cognos-
Gognitionem, patet, quia singulare cendo 'actu uniyersale distincte in se;
habet aliam entitatem ab entitate na- singularia contenta sub eo actu co-
turse, et positivam, ut patet a Doctore gnoscit tantum confuse, quia ut sic,
in secu?ido, dist. 3. quaest. 9. et per cognoscuntur tantum in universali.
consequens habet propriam intelligi- Sic similiter cognoscens universale

bilitatem, ut patet a Doctore 5?//?<?r5e- tantum habitualiter et distincte, cog-
y''^^^'"^ cundo, disli?ict. 3. qusest. 11. Et notan- noscit et omne singulare conlentum
in i4.et 15 igp (jjxi dc sinqula?i cuius ?iatura ?iata sub eo tantum habitualiter et confuse.
a't- 2.
est habere specie?n proimam i?itelligibi- Si ergo tahs cognitio habitualis et ^'oâ.
lcm, quia si aliquod universale non confusa singularium cognoscibiHum
est natum habere propriam speciem non videtur attribuenda intellectui
intelligibilem, nec etiam singulare animee Christipropterim])erfectionem

contentum sub eo, et forte sunt multa talis cognitionis ; et similiter si non
talia universalia, ut sunt species rela- videtur attribuenda notitia distincta
DIST. XIV. QU^STIO 11] 527
habltiinli? omnium singularium pos- cognoscibile, nisi iil pra^sens i'i

scipi.rspe-
'''®''
sibilium, quia tuno oporteret ponere se vel iii aliijiio, iii (luo Iuii)eal '"("-
actu infinilas species intelligibiles, ut essc norfecliiis (luain in se ; sed gnatur ra-
sup[*a patuit. Posset alio modo dici cognoscere islo modo iioii est co- Anima
quod intelieclus animcO Christi novit gnoscere iii genere proprio; non proivcit
habilualiter etdistincte aliqua singu- eiiiin essel nata sic cognosci sessio aliToflnT-
laria per proprias species intelligibi- Petri, nisi esset prccsens in se ; et contint'"n-
ideo cum inulta obiecta non fue- .,*'" ^'""
les sibi infusas, et quot singularia sic '' tiinn in ge-
nec esse poluerinl nrcesenlia P'»-
noverit, Dominus novit. Aliqua etiara rint, "''''«
. . . . P'''0-
singularia sic habitualiter non novit. illi intellectui secundiiin exislen- Anima
.
,
. Chnstinon
tamen potuit illa noscere sic habitua- liain actualein illorum, non po- novit co
pmtione
liter, si illa fiant in existentia reali, tuil liabere nolitiam intuilivam. intnitiva
eo modo quo dictum fuit in 2. d. 3. q. Kt si dicatur (h) quod potuit lal^ômnfa
II. quod Angelus potest acquirere no- Iianc habere per species infusas, 'pr?prio.^
titiam aliquorum objectorum per hoc falsuin esl, tuin qiiia species
actioriem illorum in intellectu suo, infusa repra3sentat objectum, ut
vide ibi. abstrahit ab actuali existentia, quia
eodem inodo rcprci3sentat, sive ob-
SCHOLIUM. jeclum existat, sive non existat, et
per consequens non est ratio co-
Quoad cognitionem intuitivam primum di- :
gnoscendi existens ut existens ;
otum, anima Christi non novit omnia iutuitive tum, quia veritates cognoscibiles
ing-Miere proprio et habilualiter in Verbo. Se-
cognitione intuiliva de existentibus,
cundum, non omnia intuitive actualiter
novit
in genere proprio, quia non erant ei prasentia
ut existentia sunt, scilicet veritales
et existentia, nec per species infusas fit intuitio. contingentcs, non possunt cognosci
Tertium, non novit omnia notitia intuitiva imper species quascuinque innatas,
perfecta, qualis est opinio de futuro, vel me- (juia ex cognilione terminorum non
moria de praeterito, quia ha;c non habelur nisi
potest cognosci veritas compIex(j-
de iis. de quibus habita est intuitiva perfecta.
Quarlum, animaChristi profecit scientia acqui-
rum conlingentium de illis terminis,
sita et c.xperimentali, juxtaid Luc. 2. Jesuspro- quia illarum complexioniim veritas
ficicbal sapientia et setate. Protecit etiam secun- non includitur in terminis, sicut in
dum cognitionera abstractivam actualem. speciebus et lerininis earum inclu-
ditur veritas necessaria complexio-
Loquendo (g) tamen de cognitione nalis scientialis. Oportet igitur pro-
iiitiiiliva, quae est de natura, vel de pter veritates contingentes, qucC
singiilari, ut concernit aclualem sunt de existentibus, ut existentia
existentiarn, dico quod illa est vel sunt, cognoscendas, habere aliqua
perfecta, qiialis est de objeclo ut objecta in se pra3sentia, ut possint
pra}sentialiter existens ;imper-
vel in se intuitive cognosci et videri;
fecta, qualis est opinio de futum, ct hoc non potest fieri in proprio
vel meinoria de prcTlerito. Pjiino genere, nisi ipsis rebiis in se se-
modo non novit
genere omnia in cundum suam existentiain praBsen-
proprio et habitualiter in Verbo, libus, elila illa cognitio iiituiliva iri
quia objectum illo inodo non est genere pnjprio actualis vel habilua-
528 LTB. III. SENTENTIARTJM
lis, non polest dari illi animoc de gnitio intuitiva, quae cooperatur
omnibus et quoad hoc necesse est
; intellectui, et ab hac potest dere-
dicere quod profecit, sicut et alia linqui habitualis cognitio intuitiva
anima, quia alia et alia objecta, imporlata in memoria intellectiva,
alio et alio modo cognovit. Similiter qua» sit non quidditatis absolute,
quantum ad intuitivam imperfec- sicut fuit in alia, sed cogniti ut
tam, quffi relinquitur ex ista perfec- existens, quando in praiterito ap-
la, quia de talibus pluribus perfecte preliendebatur, ut praeteriit. Hoc
intuitive cognitis derelictffi sunt niodo Ghristus per experientiam di-
plures memoriee, quibus cognos- dicisse dicitur multa, hoc est per
cuntur illa objecta quantum ad cognitiones intuitivas, d est, illo-
conditiones existentiffi, non ut prae- rum cognitorum quantum ad exis-

sentia, sed ut prffiterita, ad hoc di- tentiam et per memorias derelictas
co, quod etiam sic non novit omnia ab eis.
in genere proprio. Ad argumenta (I), patet, ad pri- 8;
Et si ol^jicitur (i) quod ex re prse- mum per hoc, quod textus Evangelii Ad ar
sente non relinquitur nisi species non est exponendus, ut tantum pro- chi-is
intelligibilis in intellectu, et in parte secundum apparentiam, quia
fecit cit se«
sensitiva species imaginabilis, utin secundum Augustinum 83. q. 9. con- gnitio
virtute phantastica, hoc falsum est, traAppoIIinaristas, Evangelistse nar-va,n h
quia de re prsesente non tantum rant historias, et eorum \lf^l^

ideo verba
relinquitur species sensibilis in vera sunt, ut exprimuntur, non sicj^^^^*^
in q
phantasia, sed aliqua in potentia de aliissermonibus tropicis Scriptu- habri
len
memorativa, et illa; potentiae co- ra3 sacrse. Et hoc etiam declarat auc-
gnoscunt objectum sub alia et aha toritas Ambrosii, et Apostoli ad He-

ratione ; nam una cognoscit objec- bra30s, quia vere in eo aliquis sen-
tum secundum se absolute, appre- sus profecit, non quod aliquorum
hendendo quidditatem ejus ; alia cognitionem abstractivam habitua-
apprehendit objectum, ut in prcB- lem acquisivit, sed intuitivam, tam
terito apprenhensum, ita quod ap- actualem quani habitualem.
prehensio prcEterita est immedia- Ad illud (m) i. Met. et'2. Poster. Ad
tum objectum et objectum im-, dico quod illa cognitio, quantum ad
mediatum illius apprehensionis aliquid, est necessitatis in nobis, et
prffiteritae est oljjectum mediatum aliquo modo non
quoad cognitio- ;
recordationis. Ita etiam (k) pra?sen- nem intuitivam semper est neces-
te aliquo sensibili sensui, potest sitatis, et quoad hoc competebat
virtute illius causari in intellectu Christo, quia fuit nobiscum viator.
duplex cognitio, una abstractiva, Quantum autem ad cognitionem ab-
qua intellectus agens abstrahit spe- stractivam, non semper est neces-
ciem quidditatis, ut quidditas est, sarius ille processus, quia hci3C
a specie in ptiantasmale, qua3 re- potest haberi per species, non

praisentat objectum absolute, non tantum abstractas, sed infusas, qui-
ut existit hic ct nunc vel tunc ; et l)us habuit eam Christus. et ideo
alia potest esse in inlellectu co- quoad hoc non fuit modus ille ne-
">29
DIST. XIV. QILESTIO III.
ressai-ius iii Chi-islt) siciil in iiohis. indvcal. csl i^roptiM" roniK^xioncni

J-i-
A(l (iuarluni ^n). dico ([Udd dis- cjus ad phanlasiaiu ;
iii palcia \ cro
cuisus non scinpLM* facil acîuircic non csl lalis conncxio, idco il>i hoc,
C()j.Miilioiicin de coiielusione, ad ul lioc in(ellii;eliir.
quaiu discurrilur, sed vtd sic. vcl

illa co^Miili(Uic facit pneliahila uti, GOMMK.NTARllJS.
cl ila dico in proposito (juod ('diris-
lus potuit discurrerc ad conclusio- [^) Lo^/ucndo tanicn dc coQnitione in- 7

ncs, quaruni prius liahuil co^nilio- ///?7/r«. llic Doctor primo distinguit de co.Lmitio
ncni abstraclivani. vel poluil addis- notilia intuitiva, quia qua-^dam est gyj^fupVex.
cerc conclusioiiein scicntiricain , perfecta, et talis est rei existentis,
licel praduiheat oiunciu notitiain ut existentis, et in se pra^sentis, ut
(juiddilativain lcrniiiioruin, qiue di- patet a Doctore //^ 1. dist. 1. (/. 2. d. 8.
eitur scicnlia, secunduin Aristote- (jussst. 3. ct in 2. dist.3. quxst.d. etiO.

»1.60- \em S. P/ii/sic, ct 2. clc Aninia.Vi- et in i. dist. 10. ct \d. et in (luodt.
cet proprie non sit hahilus conclu- sxpc. Vel cst alicujus virlualiter, vcl
sioiiis. eminenter contenti in aliquo objecto
9. Et si objicitur conlra primuiu existente, etinse praesente, sicut crea-
inemhrum, scilicet dc cognitionc tura intuitivecognosciturabintellectu
abslractiva sinûlarium sccundum divino, non ut in se existens, sed ut
jiroprias raliones sinîularium, sive virtualiter contenta in essentia divina
oninium secundum illam viam, sive prffisente intellectui divino, ut sa^pe
aliquoium sccundum terliam. quo- patet a Doctore, pra^cipue in 1. dist. 8.
.t. 3de,i„xlo poterat competerc Christo, qusest. 3. et in c/uodt. qi/xst. U-.NoViVm

et et non nobis, cuni simus ejusdem vero intuitiva iinperfecta est memoria
ode. . . .
1
• • j r 1 •
1
specici cum eo. dc praiterito, vel opinio (le luturo, id

pairia Respondco, ista negatio non est est, quod notitia rei praeterita?, vel rei
anobisin uoliis, quia repugnet iiitellectui futur», est intuitiva imperfecta; non
["iS nostro ; cognosccmus enim singu- enim talis notitiahabetur per speciem
'iifpc! laria suh propriis ralionihus in intelligibilem terminorum, quia con-
«p"™ P'dria eodeiu inlellectu ,
quein tingens, ut contingens, non potcst
""*''"
inodo hahemus ; sed pro statu islo assertive cognosciper species intelli-
inlelleclus noster niliil cogiioscit, glbiles terminoruin, cum illi termini
nisi quod potest gignere pliantasma, non habeantnecessariam habitudinem
(juia non iininutaliir iminediate ni- ad invicem; licet enim cognoscam
si a ])hantasmate vel a j)haiitasial)i- hominem abstractive, et similiter al-
li ; cntilas autem singularis non 4'sl bcdinem, non lamen cognosco iUum
propria ralio gignendi j)haiitasma, essealbum, requiritur ergo quod in-
sed taiiluin cntitas natura' prcece- tuitive videam unionem albodinis ad
dcns illain enlilalem singularem. liominem, et si video hominem csso
Ipsa autein enlilas singiilaris iion album^ talis notitia est intuitiva perfe-
cst nala inoverc immediatc aliquam cta; si vero recordor mc vidisso liomi-
potentiam cognitivam nisi inlellec- nem album, talis notitia cst intuiliva
tuin ; et quod nostruiii miiic non imperfecta.
ToM. XIV 34
530 LIB. III. SEiNTENTIARUM
His declaratis ponit Doctor lales jectum est praesens in se secunduna

conclusiones. Prima est : IntelleclKS proprinm existentiam, tunc dicitur
animce Cliristi nonnovit omnia liabi- nolum hnbitualiter intuitive, quia est
tualiter in genere proprio, licet bene in jôtentia propinqua, ut possit actu
habilualiler in Verbo. intuitive videri. Si ergo intellectus
Anima Nota pro intelligcntia hujus litlerse, animge Christi sic intuitive noverit
Sromnîa' qôd intcllectus animeeChristi dicitur omnia, scqueretur quod omnia actua-
habituaii-
noscere omnia habitualiter in Verbo, liter fuissent sibi prasentia secundum
'
ter in Ver-
bo intuiti- iQqjjgnfjo de cognitione habituali in- propriam existenliam, quod est mani-
ve.
tuitiva, pro quanto novit essentiam feste falsum.
divinam in se praesentem^ in qua (h) Et si dicatur quod potiiit hanc 9'
omnia virtualiter continentur, et per habere per speciesinfusas/\(l est, quod ^P^^^^'*
tnlem
divinae
visionem
dicitur
actuolem
intuitive
essentiee
habitualiter
potuit
^
omnium, non
habere
ut
...
notitinm
in
intuitivam modue
se existentium, objeca
prfese e
noscere omnia alia, eo scilicet modo sed per species infusas, dicit hoc esse
quo supra exposui qusent. 2. prxsmtis falsum; tum, quia species infusa re-
6//5^ licet ergo sic noverit omnia habi- praesenlat objectum, ut abstrahit ab
tualiter in Verbo, non tamen sic novit actuali existentia, quia eodem modo
omnia etiam habitualiter in genere repreesentat, sive objectum existat,
proprio ; tum, quia cognoscere aliquid sive non existnt, et per consequens
in genere proprio intuitive est iilud non est ratio cognoscendi existens, ut
cognoscere in propria existentia ; tum existens ; tum,quia verilates cognos-
etiam, quia per cognitionem inluiti- cibiles cognitione intuitiva de existen-
vam ahcujus creaturse in genere pro- tibus, ut existentia sunt, scilicet veri-
prio non cognoscuntur habitualiter tates contingentes, non possunt co-

aliffi creaturae^ cum virtualiter non gnosci per species quascumque inna-
contineantur in illa. Dicit ergo Doctor tas, quia ex cognitione terminorum
quod licet intuitive omnia ha-
noverit non potest cognosci veritas complexo-
bitualiter in Verbo, non tamen novit rum contingentium de illis terminis,
omnia intuitive, nec actualiter, ncc quia illarum complexionum veritas
habitualiter in genere proprio. De non includitur in terminis, sicut in
actualiter patet, quia cognoscere in- speciebus, et terminis earum includi-
tuitive actualiter rem in genere pro- tur veritas necessaria complexionis
prio, est cognoscere ut in se existen- scientialis; oportet igitur propter ve-
tem, et sibi praesentem, sed non om-^ ritales contingentes, (qua? sunt de
nia fuerunt praesentia intellectui ani- existentibus, ut existentia siint) cog-
ma3 ChrisLi secundum proprinm exis- noscendas, hnbere aliqua objecta in se
tentiam, quia nec praeterita, nec futu- pra'sentin, ut possint in se intuitive
ra, nec etiam actu existentia fuerunt cognosci et videri. Et hoc non potest
sibi actu praesentia. De habitualiter, fieri in proprio genere, nisi ipsis re-
patet, quia cum cognitio intuitiva ha- bus iu se secundum suam existentiam
bituaiis est praecise quando objectum praesentibus, et ita illa cognitio intui-
est prcesens in sc, loquendo de intuiti- tiva in genere proprio actualis vel ha-
va in genere proprio, nam quando ob- bitualis non potest dari illi animae de
DTST. XIV. QIVESTIO III. 531
omnibus et quoad hoc necesse cst

; prehendere quidditatera albedinis ab-
dicere quod profecit sicut et alia ani- soluto, pro quantoapprehendit albedi-
ma, quia alia et alia objecta, alio et nem singularem absolute, apprehen-
alio modo cognoscit. ut supra patuit. dendo eam, et non sub ratione qua
Secunda conclusio principalis est praiterita vel qua futura. Sed poten-
ista Loquendo de cognitionc inluiti-
: tia memorativa sensitiva apprehen-
va imperfecta, qualis est opinio de fu- dit objectum, ut in pra)terito appre-
turo, ct memoria sive recordatio de hensum, itaquod npprehensio objecti
prirterito, intellectus animcC Christi pra'teriti est immediatura objectura
non novit omnia in genere proprio, recordationis, et objectura immedia-

Patet, quialoquendo de prceteritis, illa tum illius apprehensionis pra'teritae
praecise novit, sive iilorum pra?cise est objectum mediatum recordntionis,
recordatur, quorum prius habuit noti- ut supra dixi. Sequitur:
tiam intuitivam perfectam,et hoc ma- (k) Ita etiam prsesente aUqiio se?isibili
gis patebit in 4. dist. 45. quxst. 3. sensui, et non ut existit hic et nunc vel
nam de talibus pluribus perfecte in- tunc, et haet^ abstractio nihil aliud est,
tuitive cognitis derelictse sunt plures nisiquod intellectus agens, ut causa
memoriae, id est, plures species intel- mngis principalis^ et pliantasma mi-
ligibiles, quibus cognoscuntur illa nus principnlis, causant speciem in-
objecta, quantum ad conditionem telligibilera in intellectu possibili re-
existentia?, non ut sunt pra^sentia, sed pricsentantera quidditatera absolute; et
tâii. ut sunt pra?terita. Exempli grntia, ego hoc prolixe patet a Doctore in 1. dist.
orla"^^
video nunc Socratem sedere, et ista 3. q. (]. et 8. et in Quodtib. qusest. 15.
cognitio est intuitiva perfecta, et ab et vide quae exposui super primo, dist.
ista intuitiva derelinquitur in me- 3. quwst. 26. et 8. Alia cognitio potest

moria species repraesentans talem vi- esse in intellectu intuitiva, quae coope*
sionem, ut praecise est talis objecti, et rntur intellectui, sive qua objectura
sic per illam speciera cognosco illam cooperatur intellectui, ut existens, id
visionem preeteritam terminatam ad et est, habita cogiiitione intuitiva ali»
Socratem sic sedentem, et sic habeo cujus rei existentis ; talis cognitio in-
actum recordationis quo ego recor- ;
tuitiva est causa saltera partialis ali-
dorme vidisseSocratem sic sedere, ita cujus speciei intelligibilis rcpra^sen'

quod vii!îo praeterita est objectura im- tantis ipsara non absolute, sed utprie-
mediatum recordationis, et Socrates teritnm, et aiia causa partialis erit in-»
sedens est objectum remotum. tellectus, et forte principalis. Vel si
10. (i) Et si objicitur quod ex re pnsseiUe^ non placet ponere notitiam intuitivnin
etc. Dicit Doctor quod hoc est falsum, esse causam talis speciei, saltera vido^
quia non de re proesente non tantum tur quod objectura, ut sic visura, sit
derelinquitur species sensibilis, etc. causa talis speciei repraissentantis
IIoc tamen debet sane intelligi, non talera notitiara intuitivam, et talis spo-
enim aliqua virtus sensitiva praecise cies est in memoria intellectiva, etper
apprehendit quidditatem, ut abstra- illam intellectus convertitur supe^
ctam a singularitate, quia hoc tantum notitiara intuitivam pra'teritam, et su-
compelit intellectui; sed dicitur ap- per objectum pra^teritum, ut pra^teri-
S32 LTB. III. SENTENTIARUM
Quid ?it tum, coffnoscendo talem notitiam, ut quod Christus quoad cognitionem in- Quom^
actus re-
objecti sic pra>teriti et talis tuitivam tani perCectam quam imper- fuerit
cGidalio- est tiilis ;
nis.
cognitio est aclus recordationis, quo fectam fuit similis nobis, et eodem
inlellectus recordatur se vidisse talo modo acquirebatur in Christo sicut Jn
An Chris- objectum prrcteritum. Et de memoria nobis, scilicet ex mullis actibus, et

tus didice- sicut novit
rit. tam sensitiva quam intellectiva, et de memoriis, et experientiis,
actu recordationis, et de objecto tam Philosophus; tamen quoad cognilio-

mediato quam immediato ipsius aclus nem abstractivam habilualem, non
recordationis prolixe exponitur a Do- fuit inomnibus similis nobis, quia nos
ctore in 4. dist. 45. quxst. 3. si tamen (secundum Philosophum) cognosci-
intellectuspro statu isto potest habere mus tantum sensibilia per species
notitiam intuitivam alicujus objecti, acquisilas sed Christus novit omnes
;
de quo erit sermo in quarto dist. prxdi- quidditates tam sensibiles quam in-
cta. Et hoctenendo dicit quod hoc sensibiles in genere proprio per spe-
modo Christus dicitur multa per expe- cies infusas, et similiter novit multa
rientiam didicissc, hoc est, per cogni- singubiria per species infusas.
tiones intuitivas illorum cognitorum, [u) Ad Qinirtiim. Ad ultimum res- Discui
quantum ad existentiam et per me- pondet quod discursus non semper sempe
moriasderelictasabeis. Istsememoriee facit acquirere cognitionem de con- cogn
sunt species intelligibiles reprcTsen- clusione, ad quam sed Jn™,

discurritur,
n(
tantes immediate nolitias intuitivas vel s.ic, vel illa cognitione prsehabita
objectorum cognitorum quoad eo- faeit uli. E.xempli gratia, pono quod
rum existenti?jim, et sic patet opinio quiscognoscatistam per experientiam:
Doctoris. Onmis liomo est risibilis, tunc discursus
11. {\) Ad argiimcnta. Ad primum res- a pra^missis ad hanc conclusionem
Quomodo pondetquod licet non potuerit profi- non facit illam cognoscere absolute,
l^lirislus
potuerib cere quoad cognitionem abstracti- sed facit illam cognoscere sic, puta
proticero.
vam habitualem respectuquidditatum, quod cognoscit tunc illam propter
tamen quoad cognitionem actualem principium, vel facit uti priori notilia
earum potuit etiam proficere, quia non quam habuit de hac conclusione,
omnes simul actu cognovit in genere ^tc
proprio. Iôtuil etiam quoad cognitio-

nem abstractivam tam actualem quam QUyESTIO IV.
habitualem singularium. Potuit etiam
Utruni anima Christi noverit omnia
proficere quoad notitiam intuitivam
perfeciissime in genere pjroprio ?
tam perfectam quam imperfectam, ut
supra patuit, et sic patet quomodo
Alens. 3. p. q. 1.3. m. 4. o. I). Tliom. 3. p. q.
textus Evangelii non cst exponendus 1 1. avt. 1. 4. el 6. uhi Cajet. Richaril. hic art.
4. q. 4. Suar. 3. p. tum. 1. (/. 20. Vasq. 3. p.
ut dicatur quodtantum profecitsecun-
(1. oi.eap. i.
dnm apparentiam, qula secundum
Augustinum 83. q. q. 9. b^vangolistge Oiiarto quaM'iliir (a) sine argu- U
narrant historias, et ideo verba eorum nienlis, utriini anima Chrisli uove-
vera sunt, ut exprimuntur. rit onuiia i)cifeclissinic iu gcnere
(m) Ad illud. Ad secundum respondet proprio ? llespoudeo quod polest
DIST. XIV. QU.ESTIO IV. 533
inlolliiii ilo coyiiitioiio acliiali, vol nom talem excedere, quandoquidem

Iiabiliiali. plurcs cognitiones cjusdcm pcrfectio-
nis sint possibiles; nam si Spiritus
SUPPLlvMENTUM R. P. F. JOANNIS sanctus, vcrbigratia, assumeret aliam
PONCII. naturam humanam.non est ulla ratio,

cur non haberet undequaque tam per-
1. (n) Qtfarlo f/t/icri/f/r, ctc. Quamvis fcctam cognitionem ista natura quam
hccc qiuTsliuncula satis clare videtur natura Christi de faoto habuit nec ;
tractari a Uoctore, (-t proplerea absque est uUa implioantia quominus duae
commenti illustratione a Lychelo re- cogniliones ejusdcm pcrfectionis dcn-
licta sit, tamen non erit abs realiquid tur rcspectu cjusdcm objecti. Non est
ulterius adjungcreluminis pro faciliore ergo ille sensus ; sed an cognitio Chris-
[^ imbecilliorum ingeniorura captu. Dif- ti sit tantio perfectionis, ut nuUa alia
ficultas autem hujus quoDstionis est de creata actu existens, aut possibilis de
gradu perfectionis, quani habet co- iisdem objectis cognilis in proprio ge-
gnitio Christi,qua cognoscit res in nere illam cxcedat ; si enim sit tantse
generc proprio. non vero de ipsamet perfectionis, tum crit perfectissima in
cognilione ; nam ex quccstione preece- sensu hujus qua3stionis ; si aulera ali-
denti patet, tum quod aliqua cognos- qua actu existens, aut possibilis oogr
cat in genere proprio, tum quot et nitio talis ipsam exccdat, non erit
quae sic cognoscat ; hoc ergo supposi- pcrfectissima.

to, qua^ritur hic, an illa cognitio,
quam habet de iis omnibus, quiT sic SCHOLIUM.
cognoscit, sit pcrfectissima. Non fit

anima Clirisli
Primum dictum liujus lillomc :
autem comparatio inter cognitionem porfeclissime novit liabitualitor, quia sicut lia-
creatam Chri^ti (de qua hic agitur, buit porfectissimam gratiani, ex dist. 13.
non vero de cognitione increata ip- qu;ost. 1. ita et perfoctissimas species. Socun-
dum, non potest intelligero perfectissimc ac-
sius) cum cognitione increnta ejusdpm
tualiter abslractivo, qualcnus ipsa est concau-
et totius Trinitalis, quio sine dubio
sa partialis. quia intollectus Angali ost porfec-
etiam ut respicit eadem objecta cog-
tior. Tortium. possibile est cam producere
ac-
nita in genere proprio per cognitionem lualom abstractivam nolitiam porfectiorem
creatam Chri-ti, est perfectior qua- Angelica, rationo e.xcossus in spcciebus. Quar-
cumque cognitione possibili, sed cum tum, non poluit intuitive perfeclius Angelo in-
tcUigore res in proprio gcnore, nisi Deus sup-
aliis cognitionibus crealis, qua^ de iis
ploret excessum intelleclus Angoli. Quintum,
objectis in genere proprio haberi pos- iutelligere inluitive in
poluit perfeclissimo
sent, circa quam comparationem Vorl)0, sirut rl videt Vcri)um perfectissime.
etiam in lioc sensu illud prajterca ad-
verlcndum, non esse sensum hujus ])o habituali dioi. (b) ([wod por-
sioul jx.si- Aiiima
difncultatis, an cognitio Christi pra3- foolissiino novil, (juia
Olirisi
animaiii pei-ieclis-
dicta sit tanl<,c perfectionis, utexcedat liiin cst ///s/. U}. islaui |)()s-
siiiic novit
babiuo siiiiiiiiaiii gi'aliaiii possi.- ha-
in perfeclione omnem cognitionem sc oiiiiiia
hiliialitiT,
croalinio, ila probabilo osl co-iiilione
creafam corumdem objectorum, lam biloiii
ab^lracli-
quod Iiaboat specios iiilrlli-ibilos
actu cxistentcm qiiam possibilera, va.
quia certum est quod non possit om- iiorloclissimas, por (iiias iiitolligit
perfeclissime res cognitione ab-
stractiva habitualiter. COMMENTARIUS.
Anima Si auteni ffua3ratur de actuab',
Lhnstinon ,. .
novit om-
nia actiia-
liter abs-
tunc
.,•••.
stractiva ct
distinoiiendum
inluitiva ;
est de
quantum ad
ab-
•
tio
(h) De habilualidico,
.
etiam in sensu
eic.
.s^^/»;r/
UiBc qudss-
explicato po- supp
^°
quantum abstractivam non potest perfectis- test moveri tam de scientia habituali, "
te sui in- siuie nosccrc ex ea parte, qua quam habet Chrislus de rebus^ quas
teiiectus.
iotellectus cst
causa partialis resin proprio genere cognoscit quam
pectu intellectionis, quia intellec- de scientia actuali ; et quia duplex est
tus suus non est perfectissimus scientia actualis rerura in proprio ge-
intellectus creatus, et quanto ista nere, una abstractiva, altera intuiti-
causa partialis est imperfectior, va, hinc Doctor de qualibet ex his
tanto intellectio est imperfectior. scientiis qusestionem resolvit, inci-
Illa enim elicitur secundum vir- piens ab habituali, de qua ejus :
tutem inteliectus et objecti prce- Prima conclusio est, quod scientia

sentis sine miraculo speciali ; si habitualis Christi Domini sit perfec- conch
tamen species infusa alicujus ob- lissima, intellige negative in sensu J;Jftu
jecti in anima Christi ponitur, sitpra explicato, ita scilicet, ut nulla
^^^^'^^l
tanto perfectior specie infusa cui- detur scienlia habitualis creata, aut °»'
cumque intellectui, quanto intel- actu existens, aut possibilis de iisdem

lectualitas animtje Chrisli deiicit objectis, quee sit perfectior ipsa. Haec
ab intellectualitate alterius intel- conclusio esse debereteorum omnium
lectus, tunc totum istud, scilicet auctorum, qui tenent gratiam Christi
intellectus animae Chrisli cum fuisse perfectissimam in hoc sensu,
illa specie infusa, potest sequari quos citat Scholiastes disL prseced.
toti illi, scilicet intellectui alte- qusest. 4. est tamen contra Cajetanum
rius cum sua specie ; et si tota- 3. /»«;7. quxst. 11. art. 6. quamvis te-
liscausaffiquatur totali, licet utra- neat nobiscum gratiam Christi esse 1
que partialis sit divisim ineequa- perfectissimam. Probatur autem, quia Eade»
lis utrique partiali, potest sequi est eadem ratio conferendi Christi t!a chji
effectus aequalis. scientiam habitualem perfectissimam, P.Yma t
3. ^
De intuitiva autem, cum ibi ob- et gratiam perfectissimam ; sed exj^^'''
Anima jcctum nou utiu spccic agat, sed gratiam
patet,' o
dictis in illa qusE^stione r i^^*i''
Chnstinon Caittn
novit ac- ut
,
m
.
sc praesens, et ut
.
in se perfectissimam illi esse concessara, i'ej'^"'
intuitive praesens est idem, et eodem mo- ergo et scientiam habitualem. Negat
simeom- 00 cuni quocumque operctur, se- Cajetanus majorem, quia, inquit, gra-
nia.
quitur quod intellectus, cujus in- tia3 correspondet gloria, non vero
tellectualitas est imperfectior, ha- scientia infusa, aut species ad eam
bebit illum actum imperfectiorem requisitcc. Sed contra, quia non ex eo
;
sed de intuitiva in Verbo potest quod correspondeat scientia infusa

dici intellectus ille perfectissime gratije tanquam aiiquod debitura ipsi,
vidcre, sicut et videt Verbum. eolligimus scientiam infusam, aut
species Christi esse perfeclissimas,
sicut est ejus gratia, sed ex eo quod
DIST. XIV. Ql.ESTIO IV. 000
non sit potior rnlio, cur gratia sit fectiori luniine, quam de perfecliori-
perfeclissima qiiara species, etscientia bus speciebus.

infiisa. II;r(! quanlum ad conclusioncm in ^
Dices cum eodem Cajetano, esse se sed illud in ipsomet discursu ejus Dimcuitas
3.
Uplica.
,.
majorem rationem, quia
. ....
scientia in-
f,
:
lacessit
.. ,.
negotium, quod videatur bco-
j-iio^ 'circa ratio-
nemscoii.
fu.sa et species sunt connaturales tus e.x 80 quod Christus habuerit per-
crealuris, et consequenter debent mo- fectissimas species intelligibiles, col-
dincari ju.xta nahiiam creaturarum, ligore quod habuerit i)erfectissimam
quibus dantur, gratia vero et visio scientiam habitualem sed ha?c con- An scipn- ;
tia liabi- , . . .
beata sunt connaturales Deo, et non scquentia non videtur subsistcre, nisi tuaiiscnn-
creaturis ; unde non debent modilica- scientia habituaiis coincideret cum sppciebus
. , .,,. . , ,1- -1 -iM yi secundum
ri ju.xta naturas crealas, quibus com- speciebus iliis intelligibiljbus. At se- scotum.
Micilur. municantur. Sed contra primo, quia cundum Scotistas omnes, et ipsum
1.
secundum ipsum supra art. 4. cogni- Scotum, scientia habilualis distin-
tio infusa intuitiva Christi est perfec- guitur realiter a speciebus inlclligibili-
tior cognitione Angelica, et dicere bus, etiam quomodocumque coordi-
contrarium est ponere in coelum os, natis ; ergo vel hic male discurrit, vel
ientiaest ut ejus verbis loquar ; et tamen scien- certe non est sibi in principiis con-
n conna-
iralis re- tia illa est tam connaturalis creaturis cors.
s. quam
ecies inquam species ad illam prairequisito} ; Respondetur primo, negando mino- Soivitur i.
illijribi-
les.
ergo illa connaturalitas non facit quo rem, quia posset Scotus ex perfeclis-
minus species Christi essent perfec- simis speciebus coUigere perfectissi-
tiores. mum habitum, quamvis habitus non
lejicitur Deindc falsum est, quod species per consisteret in illis speciebus, quia
2.
se infuscC sint connaturales creaturis, supposita distinctione habituum et
alias non essent per se infuscf. Uursus, specierum, cum non sit potior ratio
lejicitur non obstante connaturalitate, saltem cur liaberet perfectissimas species,
3.
per miraculum posset Chrislo com- quam perfectissiraos habitus, optime
municari tam perfecta, aut perfcctior sequitur, si habeat perfectissimas spe-
species infusa quam Angelo, cum in cies, quod habeat perfectissimos ha-
hoc nulia prorsus sit repugnantia ;
bitus. Imo magis forraaliter sequitur,
sed sicut alia miracula facta sunt cir- quam sequeretur quod haberet perfec-
ca Christum ad ejus dignificationem tissimos habitus, ex eo quod haberet
nihil impedit quo minus hoc etiam perrectissimasspecies, supposito quod
miraculum sit factum circa ipsum, species et habitus non distingueren-
imo magis decet fuisse factum ergo ; lur.
ita dicendum est. Confirmatur, quia Respondeo taraen secundo, mihi 3.
secundum ipsum perfectius iumen da- verisimile esse quod Doctor hic non Sohitur 2.
Intellitiit
tum est Christo in ordine ad iialjfn- accipiat scientiam habitualem proscotusper
dum per species perfectiorem scien- qualitatoilla supeiNiddita potentiajeam ^Jabiiua-
tiam infusam, quam .\ngelis ; ergo et

f
facililantead actus, et per acttis ac- g||^J|^g^f„.
perfectiores e^pecies non solum polo- qiiisiljili, qua3 propriissime liabiluaiis ^''*[|,"g|'"'
rantdari,sed dabantur de facto ip~i, scientia dicitur, sed prout iiabitualis
quia non est major ratio de ilio per- scientia diciturorane illud quod cum
potentia intellectiva concurrit ad pro- in controversia, et clarissime proba- i
ducendam scientiam actualem, unde tur ab ipso Doctore, quia intellectus

cum species intelligibiles sint tales, Christi non est perfectissimus intel-
optime poterat nomine scientise habi- lectus creatus, Angelicus enim est
tualis eoscomprehendere. Moveor ad perfectior, quanto autem intellectus

hoc, quiarevera textus videtur tantum est imperfectior, tanto cognitio cor-
probare, quod habeat species inlelligi- respondens ipsi, naturaliter loquendo,
biles, cum tamen deberet probare est imperfectior ; ergo intellectus An-
scientiam habitualem perfectissimam ; gelicus cum iisdem^ aut a^que perfec-
tum quia dicit quod per species in- tis speciebus rerum, quas habet Ciiris-
telligibiles intelligat Christus perfectus, perfectiorem cognitionem abstra-

tissime res cognitione abstractiva ha- ctivam rerum produceret, quam Chris-
bituali ; tum quia si intelligeret de tus haberet, naturaliter loquendo, me-
scientia habituali illa altera, deberet diantibus suis speciebus, et conse-
differre solutionem, ante quam deter- qnenter cognitio abstractiva Christi,
minaret deperfectionc scientic^ actua- ut procedit praecise ab intellectu ejus,
lis, quia perfectio habitualis scientiae et speciebus, non est perfectissima
in illo sensu dependet, etcolligitur ex etiam negative inter cognitiones abs-
perfeclione actus. Unde in forma res- traclivas creatas.
pondeo aliter ad difficultatem propo- Dixi autem quod conclusio h»c sit 1
sitam, concedendo minorem quan- absque controversia, suppositis prin- intei
tum ad hunc locum, et distinguendo cipiis alibi probandis, quia dependet est°p
assumptum scientia ; habitualis, prout a duobus jam propositis principiis, leciu
talis dicitur illa qualitas superaddita nimirum, quod intellectusChrisli cre-

potentise, quae facilitat, et non requi- atus sit imperfectior Angelico, quod
ritur simpliciter, concedo assump- quidem tenetur communiter ab auc-
tum ;
prout talis dicitur omnis quali- toribuscum D.Thomai. part.qiixst.l^.
tas permanens concurrens cum po- art. 2. etsupponitur hic aperte a Do-
tentia ad actualem scientiam, nego etore, ut patetex illis verbis : Q;/«;^rfo
assumptum et consequentiam. intellectualitas ajiimie Christi deficit ab
g Secunda conclusio Doctoris est, inlellectualiiate alterius intelleclus. Et
2. Conciu-
fiuod Christus non habeat perfectissi- etiam ex eo quod alias male diceret,
ChStus "^^™ cognitionem
actualemabstracti- quod cognitio abstractiva Chrisli non
^''•'^ rerum in genere proprio ex parte esset perfectissima quantum est ex
""'ifeais-
simam co- ipsiusmet intellcctus, ita scilicet ut parte intellectus ; si enim non daro-
^
gnitionem ^ ,
.
actuaiem inlellectus creatus Christi haboat ex se tur intelJectus eo perfectior,, id esset

rerum in .
i- •
r
lu-oprioge- virtutem producendi
i
cum speciebus
i i
talsum, ut patet, loquendo de cogni-
partelnTei- intelligibilibus quantumvis perfectis tione perfectissima negative, de qua
geHcusin-tam pcrfectam cognitionem abstrac- hic loquimur. Undequamvis ?;i 2. d//^/.
est^Sec- tivam, quin possit dari aliqua creata ] . rjua;st. ult. num. 5. videatur proble-
^'ciii^"t"°^
cognitio eorumdem objectorum, qua^ raalicus circa distinctionem specifi-
csset perfectior. IKtc conclusio sup- cam utriusque intellectus humani et
positis principiis, quorum disquisitio Angelici, a qua distinctione hujus-

ad alia loca pertinet, non potest esse modi ina^qualitas perfectionis utrius-
DIST. XIV. QU.^STIO IV. 537
que dependet ; e\ hoc tamen loco sa- su perfecliospeciei suppleret defeclum

tis clare colligitur major propensio perfectionis intellectus ; ergo cuni ex
partem alTirmativam tenen-
ipsiu.s in iilo solo defectu intelleclus oriretur,
tem quod distinguantur specie, et quod Christus non haberettam perfec-
etiam quod sint inaniualis perfeclio- tam cognitionem abslractivam, quam
nis. Cujus partis probatio ad iliam Angeli de facto, sequitur quod in tali
qua'stionem sccundam, et ad libros casu haberet tam perfectam cognitio-

de Anima remittenda est, cum ad nem.
liunc locum non nisi per accidens HtPC conclusio slatuit quod contin-
pertineat. geret in tali casu respectu Angelorum,
8. Alterum principium est, quod quo qui de facto existunt, sed non resolvit,
jnlel- intellectus est imperfectior, eo intel- an de faclo Christus absolute habeat
•>r, lectio ejus, ca^teris paribus, est imper- perfectiorem cognitionera abstracti-
lio
.'.is feclior ;
quod quidem principium vam rerum in proprio gencre quam
C.T-
ri- quantum ad cognitiones naturalcs, de facto Angeli habent; sed nec resol-
<t
or.
de quibus hic agitur, non videtur ha- vit etiam,an posset etiam habere per-
bere aliquid dirficullatis, licet acriter fectiorem cognitionem abstractivam,
controvertatur, an in ordine ad co- quam Angeli possint habere ; nec cer-
gnitiones supernaturales juvet major te res tam facilis resolutionis,
est
perfectio intellectus, negantibus Ile- quam prima facie videri posset, bre-
centioribus, asserentibus vero Scotis- viter tamen quod probabilius videtur,
lis, quorum principiis sequitur a
ex proponendum est.
forliori quod quantum ad cognitiones Conclusio quarta : Nullo modo po- 10.
naturales intellectus perfectior debeat, test Christus mediantibus ullis spe- Conclusio
4.
cefcteris paribus, habere perfectiorem ciebus pra3:'ise habere porfectiorem Clii-islus
non potest
cognitionem ; unde hujus etiam prin- cognitionem, quam Angeli possunt inediaP-li-
Inis ullis
cipii ulterior probatio ad illam qua's- habere, imo neque tam perfectam. speciebus
prjcciso,
tionem rcferenda est, ubi quairitur in Ha}c quamvis in terminis non sit ,Doc- habcretain
pei-leclain
materia de visione, an intellectus per- toris quoad ullam partem, videtur ta-
counilio-
fectior cum ujquali lumine gloria:» per- men mihi conformis illis ejus princi- neui, (iiiarn
Aiiiifcli.
fectiorem producat visionem ? de quo piis, quibus asserit perfectiorem intel-

Doctor distincl. prxced. quxHl. 3. et lectum cum a^quali lumine perfec-
m 4. dhlinct. bO.fiuicst. 7. cum suis ;
tiorem producere, caiteris paribus,
Recentiores vero cum Vasquez i.part. visionem, atque adco ab omnibus
disp. 47. et Granado(y/.9/5. 1 1. seci. 2. tenendam, qui eamdem doctrinam
Conclusio tertia communicaren-
: Si tenent, et ab iis negandam,
solum
»nclu-(io tur Christo species /erum, quas abs- qui tenent oppositum. Probatur autem Pro))aHo.
3. Non potcst
lomodo tractive cognoscit, lanto perfectior suppositis iis principiis, quia non po- Ciinslus
t porlectio-
U3
t
speciebus, quas habent Angeli, quanto test Christus ullasspecies habere, quin res species
•e liabere,
intellectualitas ejus deficit ab intellec- Angeli possinl habere tam perfectas (fuam \n-
I
0- ;
ni- •'eli.
m tualitate Angeli, posset liabere tam ergo (^hristus non potest habere ullam
stracti-
perfectam cognitionem abstractivam, tam perfectam cognitionem, (piin An-
n.qiiani
n;êlu3. quam Angelus ullus de facto habet. geli possint aeque perfectani, imo et
llaec est certa, et patet, quia in tali ca- perfectiorem habere. Probatur conse-
S38 LIB. III SENTENTIARUM
quentia, quia alias intellectus perfec- Conclusio sexta : Incertum est an {>
tior cum lumine non deberet,

aequali coonitio abstractiva naturalis Christi Conc:
coDteris paribus, habere perfectiorem quatenus procedit a perfectissimis gniti
visionem si
; enim cum u_^qualibus speciebus naturahbus, et intellectu ^4'u
speciebus non debeat habere perfec- ejus sit perfectior, quam cognitio An- "g^nT^
tiorem cognitionem, certum est quod gelica de iisdem objectis mediantibus ^^^'
nec etiam cum aquali lumine, est speciebus naturalibus minus perfectis.
enim eadem ratio. Confirmatur, quia Hffic etiam est conformis prinoipiis
intellectus Angelicus cum perfectissi- Doctoris, quia ipse suppnnit intellec-
ma specie est perfectior causa totalis, tum Angelicum esse distinctae speciei
quam intellectus Christi cum perfec- ab humano, et perfectiorem, quam sit
tissima specie ; ergo debet habere per- idem humanus, aut saltem circa hoc
fectiorem cognitionem sibi correspon- problematicus est ; sed si intellectus
dentem. Probatur consequentia, quia Angelicus sit majoris perfectionis spe-
omnis causa totalis perfectior exigit cificoe, adhuc incertum est an cogni-
perfectiorem efTectum, quia alias non tiones ejus debeant esse diversee spe-
esset causa totalis perfeetior, nam in ciei respectu eorumdem objectorum,
hoc consistit, aut hinc desumitur per- suppositis speciebus intelUgibilibus
fectio causee, ut causa est, quod ha- ejusdem speciei (quales suppono esse
beat perfectiorem eflectum. omnes species naturales eorumdem
Conclusio quinta dentur species objectorum, cuqi non possit dari
U : Si ratio,
Si dentur per se iufusse rerum creatarum natu- ob quam specie distinguerentur ; licet
seTSi^ •'^lis ordinis, probabilius est Christum una ex ipsis possit esse individualiter
^® facto habere perfectiorem cognitio- altera perfectior ac intensior), quia ex

habJt^per-
fectiorem
cognitio-
^^^^ rerum in proprio
r r genere
o quam -1
una parte distinctio specifica intellec-
nem re- Angeli. Probatur, quia si istse species tuum videretur exigere distinctionem
rum in
proprio sint possibiles, cum nihil impediat, specihcam cognitionum, ca^teris pa-
quam aA- quominus dentur Christo, et cedere ribus ; ex altera vero parte videretur
^^^'*
videantur in majorem ejus perfectio- salvnri posse illa distinctio intellec-
nem, omnino dicendum est, quod sint tuum sine distinctione specifica om- PosJ
ipsi coUatcB ; sed cognitio producta iis nium cognilionum, per hoc scilicet, gp2'i
mediantibus, cum sint supernaturales quod Angelus posset perfectiori modo ^^^^^^^.
acquirere cognitiones quascumque, on

citio
in substantia, erit longe perfectior cific
quam cognitio ulla habita medianti- quantum est ex natura sua, quam ho- ;ni
nu"
bus acquisitis de iisdem objectis; er- mo posset pro uUo statu.
go cum non sit verisimile Angelos ha- Quod si cognitiones Angelicse et hu- \
bere aliasspecies quamnaturalesetac- manse ob diversitatem inlellectuum

quisitas,licetforlasseperaccidensinfu- debeantesse, c«terisparibus,distinct8e
sas, sequitur quod si dentur tales spe- speciei,quandoquidem Angelica de-
cies per seinfusoe,Christushabeat per- bet esse essentialiter perfectior, non
fectiorem rerum naturalium cognitio- videtur per majorem aliquam inten-
nem quam Angeli de facto habeant.An sivam aut individualem perfectionem,

autem sintpossibileshujusmodispecies quam haberent species naturales
per se infusce, postea examinabimus. Christi supra species naturales An-

DIST. XIV. QU.ESTIO IV. 339
gelica.s fieriposse, ut intellectioChris- tum, si alias non possit Christus ha-

ti extrahatur ad perfectionem illam bere perfectiorem cognilionem rerum
specificam cognitionis Angelica», aut per iHas species, quam AngeU habent;
frqualem ipsi. multoque minus majo- dicendum est,
untle de facto absolute
rem. Si autem cognitiones Angelicie et quod cognitiones omnes Christi habi-
humanis, CiOteris paribus, non de- [x etiam mediantibus speciebus ac-
beant esse distincta^ speciei, vel ex eo quisibilibus, sint perfectissima! nega-
quod inlellectus Angeli ei hominis non tive.
distinguantur specie. vel ex eo quod Conclusio septima: Cognitio inluiti- ,,
quamvisdistinguanturspecie cum hoc va Christi de rebus cognitis in proprio (ônciusio

possit stare, quod cognitiones eorum genere, si spectetur qiiatenus proce- '^.S°'^?'''*'
non essent distinctoe speciei, tam si dens ab objecto et intellectu prsecise naiuraiis
'
.
Lhnstinon
perfectissima^ species naturales com- ejus, non potest esse perfectior quam potost esse
municat» sunt Christo, sine dubio

, . •, ......
sit coguitto intuitiva
,. pei-fcctior
Angelica, pntet, cognitione
cognitiones Christi debent dici perfec- quia nec ab intellectu Chrisli_, nec ab sineâuxi^
tiores; si vero non sunt communica- objecto posset desumere iHam majo- g'°pp(,'?ad*-
ta? ipsi perfeotiores species, quam ha- rem perfectionem non ab intellectu,
;
'''^°"
bent Angeli, ex eo scili(!et quod .\nge- quandoquidem hic sit vel minoris, vel
li habent perfectissimas naturales certe non majoris perfectionis, quam
species, qua) possunt haberi, non ha- sit Angelieus non etiam ab objecto,
;
bebit Christus perfectiorem cognitio- quiaobjectum agit naturaliler, et con-

nem, ut patet, licet forte tam perfec- sequenter quantum est ex se, a)que
tam habere posset ; ergo quandoqui- concurrit cum utroque intellectu, aut
dem incertum sit an cognitiones An- saltem non magis cum Christi.
gelicse et humanse debeantesse diver- Nunc autem occurritnon levis diffi- 15.
.sffi speciei ac perfectionis, necne, et cultas circa id quod in probatione hu- An cogni-
an Christus habuerit perfectiores spe- jus conclusionis asserit Doclor, quod tiva possit
cies naturales quam .Angeli, similiter in cognitione intuiliva : Objcclnm non dilTntVspe-
*^'®'
incertum erit, an cognitiones natura- uf In specie arjat, scd iit in se prsesens-
lesChristi habitce mediantibus specie- Ex his enim verbis videlur insinuare

bus naturalibus acquisibilibus, sint quod, quoties cognoscitur objectum
perfectissimai, etiam negative loquen- intuitive, non interveniat concursus
do. Dixi autem in conclusione : Qiia- speciei impressa?, aut intelligibilis.
tenus cognitio illa praecise procedit Hoc autem ex una parte non videtur ^^^^^,,^33
ab intellectu,et speciebuH, quia si Deus conforme ejus principiis, nam ubique ^jj'^"/^'
J,'!".
concursu suo vellet supplere defectum fatetur actus sensuum externorum, inaiiva.
perfectionis naturalis intellectus Chris- pra3sertim visus, fieri per species, spe-
miT"^
iissimas ti,
gnilio-
ut bene posset,
"^
cum in hoc nulla ciatim in 1. dist. 3. rnufst.
'
6. § Conlra
natura- appareat repugnantia, tum sine du- istam opinionem dist. \^. quxst. unica,
QC fflC-
to. bio cognitio Christi habita per species et in 4. dist. 44. quxst. 3. deinde asse-
naluralesesset perfectissima negative, rit illos actus esse intuitivos in 2. dist. ^,!^"!* f^-
tiva.
ut patet, et satis probabile est, quod 3. qucSst.O. el in A. dist. 45. qit;nst. 3,
de facto sic Deus faciat, quia id non Ex alia vero parte videtur csse con-
est inconveniens, et dignificat Chris- forme ad mentem ip.sius 2. disl. :i
quxst. 11. ^ Respondeo, ctdisl. 9. q. 2. sam rem cognitam, ut realiter exis-
ad 3. et in quxst. prxced. Iikjks dist. § tentem, sed quateaus relucet in spe-
Etsi dicatur ; ac alibi, ubi videtur ne- ciebus.
gare cognitionem intuitivam posse Non vuU igitur Doctor hoc loco,
haberi per species. quod objectum cognitionis intuitivee
Adverten- Ut bcne resolvcretur haec difficultas, non videatur mediante specie, sed
tia. Non .
est de ra- oporteret assignare distinctionem co- quod non agat ut in specie, quemad-
tione co-
gnitionis
.,..,, ,.
gnitionis abstractivaj et mtuitivie, sed
, . , . . .
modum i
agit in
•. • •
i
specie objectum abs-

•
i
Jûodnmi quia id non spectat ad praesentem tractive cognitum, hoc est, ita ut pos-
sjeci?m, qusestionem, nisi valde per accidens, sit mediante specie cognosci, sive ip-
^nonfiat
relinquendum est ad prOprium locum, sum existat realiter, sive non. Dices, Rgp
per spe- nempe ergo in cogni-
ciein, qufo ^ vel ad Hbros de Anima, j
vel ad o si possit
r haberi species
r <~j
absente, distiuctionem tertiam secundi. Et mo- tione intuitiva, posset accidere quod
aut non
existente do brevitcr sufficiat respondere, non Christus haberet perfectiorem cogni-
objecto
causet ip-
,
esse de ratione
,. ...
intuitiva? cognitionis
. . ,• .
tionem intuitivam rerum

, ...
m genere
quod non fiat per speciem, ut mani- proprio quam Angeli, quia posset ha-
feste patet in exemplo illo visionis bere perfectiores species, sed hoc vide-
ocularis, qua) secundum communem tur esse contra resolutionem Doctoris
sententiam tam Scotistarum quam re- hic. Respondeo, si loquamur de cogni- j^^g
centiorum intuitiva est, et fit tamen tione intuitiva naturali in substantia,

per speciem, est tamen de ratione vide qua hicagit Doctor negando seque-
sionis intuitivffi ut non fiat per spe- lam, quia naturalitre loquendo, Chris-
ciem quse absente objecto, aut non tus non potest habere perfectiorem An c
existente, possit eam causare. Ita- speciem, qua videatintuitiveobjectum rit pe
que duplex potest haberi de re aliqua quam ipsum objectum natum sit cau- co^r.
species una, quaB non possit
; nisi prae- sare objectum autem non est natum "j^,'"
;
an-
sente et existente actualiter objecto, causaiê perfectiorem speciem, in in- ''"'"^
conservari autcausareintellectionem; tellectu Christi, quam in intellectu

et tales suntspecies sensuum externo- Angeli, iit patet. Si autem loquamur
rum, nec hujusmodi ullo modo impe- de cognitione intuitiva, qua) haberetur
diunt quominus cognitio per eas pro- mediantibus speciebus infusis, modo
ducta sit intuitiva, ac terminetur ad talis sit possibilis, probabile est Chris-
objectum secundum esse proprium tum habere perfectissimam cognitio-
ejus immediate. Aliae sunt species, nem intuitivam talem, propter ratio-
qua3 non dependent ab existentia reali nem conclusionis quinta), qua^ hlc
objecti, nec in conservari, nec in cau- etiam aque militat.
sanda cognitione, ettales sunt species Dixi autem in hac concUisione
sensuum internorum communiter, et quatenusproceditvisio intuitiva Chris-
^"^^^^J
^''''^
etiam species, quas habemus in intel- ti ab objecto et intellectu, quia posset
lectu de substantiis, aUisque objectis Dcus concursu suo speciaU supplere .pii<i
pro hoc statu communiter ; et cogni- imperfectionem intellectus Ghristi tissm
tiones, quas producunt hujusmodi etiam in ordine ad cognitionem intui- "
species, non sunt intuitiva?, sed abs- tivam, tam bene, quam posset in or-
tractivcC, cum non terminentur ad ip- dine ad cognitionem abstractivam ; id
DIST. XIV. QLLESTIO IV. 541
autem si faceret, ut probnhile cst fe- (iicoiKliim est quod data:» suut ipsi.
cisse, intellectio iiituiliva Ghristi noii llaM? abunde sufliciunL ad intelli-

essel imperfeclior cognitione intuiliva iêntiam ipsiusmet textus hujus qua^s-
Angeli respectu ejusdom objecti, ut tionis ; sed nunc aliquid addendum
''''"^
patet. I^t per hoc patot ad inoptam ostde scienlia por se infusa Christi,
«j"- censuram Cajetani 3. />^//7. l///.?'.s7. 11. de qua non vidotur tam distinctc
art. i. dicentis Scotum posuisse iii a,ôroipsemet Uoctor qucustione pra)-
C(i;lum os, quandodixit in hac quirs- cedenti, quin utile fuorit aliqua hic
tione cognitionem intuitivam Chrisli, superaddere,
quam habuit derebus in proprio gene- Itaque notandum prirao triplicem, 19
re, esse imporfectiorera cognitiono aut potius quadruplicera cognitionem Quadru-
intuitiva Angelica. Sed imprimis non creaturarura comrauniter
attribui fia^^reX-
dixit hoc absolute Scotus, sed cura Christo Doraino. Unam, qua cognos-
'QirisicT
reslrictione, quara ego aj)posui, ut cit illas visione beata in Verbo, de
colligitur ex antecedenti discursu ejns quo Scotus in hac dist. qusest. 2. Alte-
de cognitione abstractiva, ubi addit rara, qua cognoscit eas in proprio ge-
illani limitationera expresse. et propte- nere, hoc est, per cognitionera ira-
rea non crat opus, ut postea repeteret mediate terminatara ad ipsas crea-
eam. turas, tanquam ad objectum prima-
Deinde secundum Cajetanura, Chris- rium, quod cognoscitur per illam in ;
lus habuit iraperfectiores species re- hoc enira distinguitur cognitio iii Ver-
rura in proprio genere, quara Angeii, boacognitione inpropriogenere,quod
sed certo hoc dicere est non^rainus cognitio, quacognoscuntur resin Ver-
ponere in ca^lum os, quam dicerc bo, habeat pro objecto primario quod,
etiara absolute quod habuerit imper- ipsam essentiam divinara, ct pro ob-
fectiorem cognitionera rerura in pro- jecto secundario creaturas, quic viden-
prio genere. turin essentia divina ; cognitio vero,
[^ Conclusio octava: Christus perfec- qua cognoscitur res in proprio genere,
fectis- tissirae oniniura creaturarura cognos- habeat pro objecto primario ipsas res,
ne co-
!^
t
cit orania, qu* cognoscit orania, quffi quce sicdicuntur cognosci non vero ;
in
iK)CO-
,ll^
cognoscit in Verbo. Ha3c est absque aliquid aliud in qiio videntur, cum
ilione
eata.
controversia aliqua particulari, et ranon videantur iii aliquo, sed in seip-
tio est, quia perfectissirae cognovit sis abstractive aut intuitive.
ipsum Verbura; ergo et perfectissime Porro ha^c scientia in proprio ge- 20.
cognovit qua.'cumque in Verbo cogno- nore dividitur in tres scientias ; una Ti;(>s co-
. ,
^riitiones
vit. Probatur consequentia, tura a pa- est per se infusa ; altera per accidens '•f'"'".""
proprio
ntatc rationi.s, tum quia mensura infusa ; tertia acquisita. Priraa est yenere.
pcrfectionis cognitionis, qua3 habetur scientia, qua

cognoscuntur rae-
res
de rebus in Verbo, desuraitur a per- diante aliquo principio physicosuper-
fectione cognitionis, qua- habctur do naturali siiporaddito intollectui, qtiod
ip^ô Verbo, ut patet. Probatur secun- non possit ullo modo ac({uiri viribus
do, quia Christus habuit perfectiora propriis intellectus, nec mcdiante coo-
merita, et majorem connaturalitatem perationo ullarura creaturarum, et
ad tales cognitiones perfecliores ; ergo sine quo talis sciontia, nec quoad
Quid sit substantiam, nec quoad modum ha- Christum ab instanti conceptionis
scientia , . . • •
r^
per se in beri possct, nisi Deus per concursum fuisse perfectum omnibus perfectio-
^^^^^
particularem suum vellet supplere nibus connaturalibus animse et cor-
Quidscien- ^j^JS defectum. Sccunda scientia, ni- poris ejus, quibus absque inconve-
cide^nTin'^
mirum illa, quai vocatur scientia in- nienti ornari posset ; ergo decebat ip-
lu*^^- fusa per accidens, est illa, quae posset sum esse perfectum scientia rerum
acquiri quod substantiam suam sim- in proprio genere, non minus quam
pliciter virtute propria intellectus, Angelos ac Adamum ; sed hi habue-
mediante cooperatione causarum na- runt scientiam aliquam infusam,
turalium sine uUo principio physico ergo et ille. Gonfirmabitur per se-
tali, quale requiritur ad scientiam in- quentia.
fusam per se, licet hic et nunc pro- Dico secundo, Christum habuisse
ducatur mediante aliqua cooperatione scientiam per se infusam, distinctam Ha
sciei
spcciali Dei, sive infundentis species a scientia beata, et scientia infusa per pe^
se solo sine cooperatione objectorum ;
accidens, ac acquisita. Hgec est com-
sive supplentis se solo defectum ta- munis omnium jam Theologorum
lium specierum ; sive aliquo alio si- cum D. Thoma r/usest. 11. quem pree-
Quidscien-
™^'^ modo se gereudo. Tertia scientia, ter suos, sequitur Suarez disp. 25. sect.
Auc
tiaacqui- nimiru m acquislta, Pst iUa, quas actu 3. Vasquez disput. 52. Lugo disput. pro
clus
acquiritur, et habetur beneficio intel- 20. nec dissentit Scotus, ut male ali-
lectus et cooperatione causarum sequi imponunt; licet enim neget quges-
curidarum. Praeter ergo scientiam tione prsecedenti Christura cognos-
beatam, hujusmodi tres scientia3 com- cere omnia per scientiam per se in-
muniter Christo attribuuntur ; et fusam, tamen cum hoc stare potest,
modo examinabimus quomodo se heec quod aliqua sic cognoverit, et conse-
res habeat. quenter quod detur scientia per se in-
Notandum secundo, licet jam
ut fusa unde conformiter ad hoc eum
;
di.\i scientia per se infusa communi- et bene intelligit Suarez supra. Est Auc
cor
ter ab omnibus Theologis ponatur in autem ha?c conclusio contra D. Bona- ea
Christo, non tamen eodem modo, seu venturam 3. dist. 14. art. 3. qusest. 1.
de iisdem rebus ; nam aliqui exisli- Alensem.3./>rtr/. qusest. 13. membro 1.
mant eum habere scientiam infusam et Nominales, qui licet admittant in

omnium rerum, quas cognoscitin pro. Christo scientiam infusam, non tamen
prio genere ; aliqui vero non om- perse infusam, sed per accidens, ta-
nium rerum, sed aliquarum tantum. lemque, quse non distinguitur a scien-
Prim
Itaque hoc etiam hic examinandum tia acquisita. Probari solet haec con- ^^'J'
Scri
est. clusio, ad Thessalonicenses 2. In quo '"^J^
2L Dico prim.o, Christus habuit ali- sunt omnes tfiesaurisapientise et scien-

Christtis quam scientiam infusam, etiam dis- tise Dei. Verum iste locus posset com-
habuit ali
quam
'
tinctam a beata. Haec est omnium mode exponi de Christo, tum qua Deus,
scientiam
inlusam.
prorsus Theologorum, quorum au- tum qua instructus estscientia rerum
ctoritatesufficienter probatur, preeser- in Verbo, et scientia per accidens in-
tim cum nihil possit in oppositum. fusa ac acquisita.
Probatur etiam ulterius, quia decebat Probatur secundo, Lucae 2. adhuc itej
DiST. XIV. qlm:stio IV. 5i3
diiodennis infans scdebat in mcdio Doc- ipse Lugo advertit, qiiamvis talis
toriim, et stupebant omnes siipev pru- scientia concederetur ("-iiristo, nec
dentia,ct responsis ejus^ et Joannis 7. eam posset ipse naturaliter acquirere,
inde liic titteras scit, cum non diditc- non tamen propterea deberet esse su-
rit ? Sed non erat ejus acquisita scien- pernaturaiis in substautia, quando-
tia tnnta ; ergo erat per se infusa. Vc- quidem lalis naturaliter competeret
rura nec ha?c etiam probatio conclu- Angeiis et animabus separatis ; quod
dil, quia scientia per accidens infusa autem naturaliter ab ullo est acqui-
sino dubio poterat sufficere, ut verifi- non debet dici simpliciter^ et
sibile,
•,'3t carentur ista loca. Sed ne longior per se infusum respectu uUius, sed
1-
iri sim, nulla prorsus auctoritas Scrip- timtum per accidens.

, 'u-
aul'l'a- tura?, Patrum, aut Conciliorum suffi- Propter hocaddit idem Lugo num. 91
Mf •
ibus.
cienter probat hanc conclusionem ;
7. ad confirmationem et explicatio- Confirnia-
tio prsedi-
unde optime advertunt recentiores, nem majorem praedictiD rationis quod cIbb pro-
bationis.
quod qui eam negaret, non esset di- Christus quandoquidem ex eo quod
gnus censura aliqiia, ntque adeo satis erat quoad animam comprehensor,
lemere Medinnm qufcst. 9. art. 6. op- habuerit modum intelligendi conna-
positnm sentenliam damnasse teme- turalem animabus beatis, et prseterea
ritatis, preesertim, cum eam teneant gratiam habitualem constituentem ip-
tanti Doctores. sum in statu supernaturali, deberet

23. Probatur ulterius a Lugo ex S. Tho- habere operationes supernaturales in-
>batio ma fjusest. 11. art. 2. quia Christus dependentes a sensibus ; ergo Chris-
a- fuit comprehensor, hoc est, beatus tusdebuit habere scientiam superna-
um.
quond animam ergo habuit modum
; turalem independentem a sensibus,
cognoscendi res talem, qualem haet consequenter per se infusam. Con-
bent animae beatce, tam conjuncta), lirmat hoc, quia in Christo et beatis
quam separatffi ; sed animai beata} debent poni aliqui actus supernatu-
cognoscunt res in genere proprio sine rales meritorii habentes proportio-
dependentia a phantasmatibus, sicut nem cum precmioaliquo supernatura-
.\ngeli intelligunt, ergo et Christus li, sibi aut aliis acquirendo, sed isti
habuit talem cognitionem ; sed illa actusdebent praesupponere cognitio-

non crat per accidens infusa, quando- nem supernaturalem sed hajc non ;
quidem Christus non potuerit talem potest esse sola visio beata, ergo aliqua
scientiam acquirere viribus naturali- alia, et consequenter in Christo est
iciiur. bus, ergo erat per se infusa. Verum ponenda scientia supernaturalis in
ha,'C ratio nihil probat elficaciter, non substantia pra.'ter visionem beatam.
ôlum quia secundum principia Doc- Htf3C est summa discursus istius Rejicitur.
toris attribuentis dependentiam a auctoris, qui ccrte longior est quam

phantasmatibus, quam habemus pro pertinentior ad rem ; nam imprimis,
lioc statu, peccato originali, Chrlslus quamvis Christus sit comprehensor
naturaliter potcrat cognoscere creatu- quoad animam, et habeat propterea
ras sine tali dependentia, sicut et Ada- modum illum intelligendi indepen-
muscognovit pro statu innocentitc ;
dentem a [^haiitasmatibus, lamen sine
sed etiam, et multo magis, quia, ut dubio habet etiam modum inleiligen-
S44 LIB. Iir. SENTENTIARUM
Beaii ho- di ab iisdem dependentem , ut et beati dentes, sive independentes a corpore,
mines ha- , , .
i- i-
homincs secundum eumdem aucto-
. .
, ,
benUntei- sed necessonam esse aliam aliquam

aifquaTde- Tcm crgo si cx gratiahabituali oritur,
;
cognitioncm supernaturalem, omnino
r"hanK- quod Christus habeat operaliones su- falsum est ; sicut enim partialiter
niatibus. et
aiiqua in- i
j^jjj^^^jjjgg competentcs ipsi, qua- i i i
concurrit secundum ipsummet, ita i
dependen- [e^ys ggit indepcndentcr a corpopo, quamvis nuUa alia cognitio superna-.
etiam ex eadem sequetur quod lia- turalis haberetur, operatio voluntatis
bcat opcrationes supernaturales com- possit esse sufficienter meritoria, si
petentes ipsi, ut agit dependenter a Ctctcra requisita ad meritum ades-

corpore. sent.
25, Deinde tam ponendjE sunt in Chris- Probatur itaqueconclusio aliter: non ^
Ghristus to et bcatis liominibus operationes rcpugnat scientia per se infusarespec- vera
*î?abe?e'^ mcritoriee supernaturales dependentcs tu aliquorum objectorum, et ex suppo- ^f^g?

p^cic
nL^^Jel?- a corpore, quam independentes, et sitione quod sit possibilis, quandoqui-
torias de-
pendPntes (j|fxi sufficiens crit visio bcata ad utras- dem essct pcrfcctior quam
*
acquisita, ^'isa
nena<
a coipore,
gjjQ
quaniinde- t
pendentes. sufficiens
'
jîgi moffis
'^
videri
ad opcrationcs
possit
'^
meritorias
esse
dubio in
...
aut per accidens infusa,
majorem
cederet sine
perfectionem Chri- non
. .
in c
pi"Ol
°
independcntes a corpore, quandoqui- sti eam habere ; ergo attribuenda est
dcm cum ipsis majorem proportio- illi, juxta illud vulgare pronuntiatum,
nem habeat, cum ipsa etiam sit a quod debeamus tantum tribuere Chri-
corpore independcns, ut ille ergo ad ; sto dignitatis et perfectionis, quan-
probandam scientiam per se infusam tum absque inconvenienti possu-

inutiliter recurritur ad illas opera- mus.
tiones independentes a corpore, quas Probatur secundo, quia est verisi- au
habct. Confirmatur efficaciter, quia mile quod Christus cognoscit in pro- '^'bJ,
quamvis Christus non haberet tales prio gcnere, et non per fidem, unio-
operationcs, sed quemadmodum minem hypostaticam, quam sua natura
raculose factum est, ut non obstante humana habuit ad Verbum, et etiam
comprehcnsione pateretur dolores et unionem hypostaticam esse possibi-
molcstias corporalcs, ita etiam ligare- lem inter naturas alias, et Patrem ac
tur in omnibus operationibus suis, ex- Spiritum sanctum sed haec non pos- ;
^'î^
cepta visione beata ad phantasmata, sunt cognosci clare aut distincte in ^^1^°^'-
ut optime posset fieri, profecto asse- proprio genere per cognitionem natu-.^ôgn
renda esset scientia per se infusa non ralem in substantia, Ange- cum alias g-?"
minus, quam si in
....
omnibus ope- istis
.,,
lus posset illa cognoscere, quod com-
clare
distin
rationibus esset independens a phan- muniter ab omnibus negatur ergo ; ai>sf
tasmatibus et corpore ; ergo frustra fuit infusa aHquascientia per se Chris- peî'*^^
'"'
ad probandam scientiam per se infu- to Domino.
sam recurritur ad illas operationes Objicies pro adversariis, sufficit ^"
visio bea- independentesacorpore. Deinde, quod Christo scientia beata, et per acci- Quon
ta posset (.1-
conUrmationc, uou cn
suilicere
i
•
c
dens infusa ac acquisita
•
-t
ergo trus-
r sunic
suificei-e asscrit in ; cur
^tiône^lid' beatam visionem ad operationes su- tra ponitur scientia per se infusa. Re- Jeau
oento- pernaturales meritorias omnes, quas spondeo primo distinguendo antece- '^"^q,^
^^"'"*
posset Christus habere, sive dependens, quatenus absolute et simpUciter "
niST. XIV. QU.ESTIO IV
posset cognoscereomnia, ((uaicogiios- communicatas fuisse pprfectiones

cit per illas duas, aut tres scientias, naturales sibi convenientos, et ex
concedo quatenus cognosceret illa
;
principiis quibus colligitur, quod
omnibus modis, quil)us absque im- (Uiristus habuerit ab eo instanti visio-
perfectione et supertluitate posset ea nem beatam, et modo breviter, quia
cognoscere, nego antecedens. Ilaque non erat ratio cur differretur infusio
quemadmodum licet cognoscat om- istius scientice, et eam ab initio in-
nia, qua? cognoscit in Verbo, ponitur fundi magis cedit in perfectionem

tamen praHerea in ipso de aliquibus Ghristi.
objectis sic cognitis scientia acqui- Dico quarto, Christum non habuisse 20.
sita, ab adversariis, ut cognoscat res scientiam per se infusam rerum natu- Non liabuit
scionliarn
in proprio genere. Simiiiter, quamvis ralium omnium, quas cognoscebat in per se in-
lusam re-
poneretur in ip.-o scientia acquisita proprio genere. Hccc est conformior iniin natu-
raliuui oni-
omnium rerum, quic cognoscit in Doctori qutTstionepra^cedenti, eamque niuin quas
cognosce-
proprio genere, tamen ut perfectius Scotista^ communiler tenent, et a for- bat.
ea cognosceret inproprio genere, es- tiori tenere debent adversarii pra^ce-

set ponenda scientia per se infusain dentis conclusionis. Eam etiam tenent
ons'" ipso.
^ Respondeo secundo, absolule Yasquez disput. 52. cap. 1. et Lugo
30 SU- .
chii- negando antocedens, quia quandoqui- disput. 20. section. 1. num. 9. contra
t dem aliqua sunt, qua? non cognoscit Thomistas et recentiores communiter,
!ni"u- in proprio genero, per scientiam ac- quos citatet sequitur Suarez (//i/??//. 23.
a.
quisitam, ut ea cognoscat in proprio Probatur primo, quia nulla est neces- Probatur
1.
genere, debet habere scientiam infu- sitas, aut utilitas ponendi scientiam
sam per qua enim ratione prffiter
se ;
per se infusam in Christo de hac pro-
scientiam beatam ponitur distincta positione speculativa: Omne totum est
scientia, ut cognoscantur aliqua in ???flyw.s 5?/a ;?«r/e, aut de hac practica:

proprio genere ab ipso, eadem ratione Bonum amandum,, malum fugien-
est
debet poni scientia distincta a beala, ^?/m; sed Christuscognovithujusmodi

ut cognoscat in proprio genere qua^- propositiones in proprio genere^ ergo
cumque sic sunt cognoscibilia, et ulnon habet scientiam per se infusam de
lo modo cognoscuntur ab ipso unde ; omnibus, qua) cognoscit in proprio
cum ad hoc non sufficiat scientia ac- genere. Dices utilitatem scientiae in- Replica.
quisita, aut per accidens infusa, de- fusai esse, ut cognoscat illas proposi-
bet poni scientia infusa per se. tiones perfectius in proprio genere,
Dico tertio, hanc scientiam per se quam cognosceret per scientiam ac-
'"V^ infusam inditam fuisse Christo ab quisitam. Gontra primo, quia sufficit Reiicilur
ie in-
1.
1.^"'' initio suEB quantum ad
conceptionis,
'
ut cognoscat illas in genere proprio
lita
iio ab habitum seu actum primum ada-qua- scientia perfoctissima illis corrospon-
) con-
ionis tum ejus, et etiam quantum ad ali- dente ; sed talis est scientia acquisita
pri" quos saltem actus. Hffic est commu- perfoctissima, neque enim omni modo, Non debet
(^liristus
acuis 1^'s omnium, (jui oam scientiam ad- (juo possibile est ros cognosci in pro- res omnes
'"**°'" co;.'nosi,-cre
mittunt, et patet ex iisdem congruen- prio genero, debet eas cognoscere, onini niodo
fjuo sunt
tiis a fortiori, ex quibus colligitur An- alias doberet eas cognoscore por lidem,
cojjnosci-
gelis et Adamo ab instanti creationis contra omnes, maxime in eorum scn- biles.
ToM. XIV 35
tentia, qui putant scientiam et fidem quamvis enim aliqui non putent in-
posse simul esse de potentia absoluta conveniens esse admittere duo acci-
respectu ejusdem objecti. Nec refert dentia imperfecta ejusdem rationis in
quod cognitio fidei sit imperfecta, quia eodem subjecto, ut duos gradus inlen-
non est imperfecta, nisi quatenus non sionis homogeneos, tamen omnes fa-
est tam perfecta quam cognitio clara, tentur esse inconveniens admittere
sed etiam scientia acquisita est in hoc duo accidentia perfecta ejusdem ratio-
sensu imperfecta, quia non est tam nis, ut duos actus fidei naturalis de
perfecta quam scientia per se infusa. eodem objecto materiali et formali,
30. Contra secundo, etsitetiam secunda autduos actus fidei supernaturalis.

Reiicilur probatio conclusionis, quia non vide- Girca quas sequelas duas, quffi vi- Quc
2._
seqi
Probatio2. tur quod objectum finitum, mere na- dentur multis frivolae, et snltem diffi- ex
Repiignat ii
scientia turalis ordinis secundum quod non ciles, advertendum est, quod Doctor Thc
supernatu- rui
ralis re- dicit ordinem actualem aut aptitudi- non quod Christus Ch
intulerit illas ex eo
rum natu- hs
raliumom- nalem ad aliquod infinitum, possit ha- haberet scientiam infusam per se, et duo
nium. d
bere ullam intelligibilitatem, cui non scientiam acquisitam ac infusam per
spe
possit sufficientissime et adsequate accidens, sed ex eo quod Christus cog- eod
correspondere intellectio aliqua finita nosceret qmnia per scientiam infusam j
tam extensive quam

naturalis ordinis ut facile patet cuilibet ex ipsomet
intensive ergo non potest dari aliqua
; textu Doctoris ; supposito autem hoc,
intellectio finita supernaturalis istius et praeterea quod non poRsit dari
objecti, et consequenter non potest scientia per se infusa, quod jam pro_
dari intellectio per se infusa ipsi cor- bavimus dealiquibus rebus, quas cog-
respondenstanquam objecto adeequato noscit Christus per scientiam acquisi-
et primario. Probatur consequentia, tam, sequuntur manifeste duo illa,
quiasi daretur talis cognitio, non esset qua3 intulit Scotus contra D. Thomam,
cognitio ulla finita, et naturalis ordi- quia scientia infusa, qua cognosceret,
nis intensive et extensive illi adee- secundum S. Thomam, omne totum
quata. esse majus sua parte, esset ejusdem
31. Ex hac ratione, qua3 mihi est potis- rationis cum scientia acquisita, qua
simum fundamentum hujus conclu- id cognosceret, et utraque scientia
sionis, patet vis impugnationis, qua esset accidens perfectum, nec discri-
utitur Scotus qiissst. prseced. contra D. minarenturex alio capite ullo, quam
Thomam, mim. quando dicit quodsi
2. quod una infunderetur a Deo, et altera
cognosceret omnia in genere i^roprio acquireretur; hoc autem non sufficit
per scientiam infusam, et quod hoc ad distinctionem specificam, ut opti-
non obstante cognosceret aliqua ex me Scotus, quia alias Adamus forma-
illis per scientiam acquisitam, ut as- tus a Deo, et alii homines propagati et
serit Thomas, sequeretur primo

S. generati ab Adamo, essent distinctae
quod duo accidentia ejusdem speciei speciei, sicut et calor, qui a solo Deo
essent in eodem subjecto contra S. produceretur a calore producto ab
Thomam. Secundo, quod duo acciden- absurdum.
igne, quod est
tia perfecta ejusdem speciei essent si- Quamvis autem illud, quod esset
mul in eodem subjecto, contra omnes; natum a solo Deo produci^ esset dis-
DIST. XIV. QU/ESTIO IV. :'.47
tinettC speciei necessario ab eo, quod valde incertura, et meo judieio minus 33.
non esset ita natum produoi ; tamen probabile, quia essentia divina est Responsio
scientia infusa Ghristi respiciens ol)je- ada^quatum objectum molivum divini Adroqua-
ctum finitum naturale, qnandoqui- intellectus, etiam in ordine ad quac- vum divini
dem, ejusdem ratio-

ut diximus, esset cumque cognoscibilia cognoscenda ;
'"st esren-^
'i'^'"»-
nis cum scientia acquisita. non posset unde non potestvere considorari quod ^'^*
id postulare, et consequenter si infun- aliquid cognoscatur a Deo, nisi ad

deretur per accidens, non per se id quod cognoscendum movetur ab es-
fieret. sentia divina, atque adeo non potest
32. Objicies primo: Xon implicat actum actus ejus, ut terminatur ad quod-
naturalem, et supernaturalem in sub- cumque objectum, pra^scindere ab
stantia terminari ad idem objeclum ordine ad essentiam divinam, sed
formale et materiale; potest enim quis quidquid sit de hoc, de quo in materia
ob revelationem divinam credere fide de scientia Dei :
humanaet quod canis To-

fide divina, Respondeo secundo, supposito, et R^sponslo
bige habuit caudam, ut suppono jam dato quod cognoscat Deus res natura-
cum veriori sententia; ergo potest secundum omnem ratio-
les in seipsis
Cliristus de objectis quibuscumque nem, secundum quam in seipsis sunt

naturalibus habere scientiam infusam. cognoscibiles, distinguendo antece-
Respondeo distinguendo antecedens, dens pro secunda parte, actu inlinito
quando in illo objecto formali aut ma- formaliter, ut terminatur ad illa obje-
teriali includitur aliqua ratio super- cta, nego ; realiter et identice, conce-
naturalis, autinfinita, quae cognosci- nego consequentiam. Kaque, si
do, et ^"^pi^jfcig^ê
'"
xi ob- tur,concedo; quando non, nego. Ua- '
consideremusactum intellectusdivini, ODjeciuia
^'^?''j„'I^,
um po- .
cogno- que non potest

r cognosci,
o quod
n canis ?
ut terminatur r
preecise ad hanc verita- ""'^"'^
non est in-
ictana-
aii et Tobiae habuerit caudam ob revelatio- iem -.OrrDie totum est majiis siia pane,^^'^^^%^'^^''
maliter.
ernatu- . ,,• •
-i • •
u •
tii, ei nem creaturae uilius praecise, aciu i

ob i
ventatem i
mtrinsecam hujus pro-
^ "°"' supernaturali in substantia, licet tali positionis, quam habet ex suis termi-
actu possit credi eadem veritas ob re- nis, et prascindamus illum actum ab
velationem divinam. omni respectu ad ulla alia objecta,
ipiica. Dices, Deuscognoscit veritates crea- negari debet esse infinitus tormaliter,
tasmotiva creata, ut omne totum esse licet sit realiter infinitus; et negari
majus sua parte, ob intrinsecam con- debetetiam quod ut sic formaliter in-
nexionem istorum terminorum, et finities superet actum quemcumque
quidem actu infinito et supernaturali, creatum, qui possit haberi de eodem
qui,
'
ut terminatur pra^cise ad illam objecto, quia objectum creatum, ut objpctum
Jiiiituinut
1
veritatem eam cognoscendo, non ter- prcTscindit a respectibus ad alia objc- linitum,
11- 1
miraturadaliquodobjectum molivum,
1 •
r 1-
cta, quemadmodum 11 •
in
1 o
se est linitum dens
• et pra>scin-
a res-
aut terminativnm supernaturale, aut essentialitor, ita habet intelligibilita- ^'iniinUa'^
infinitum; ergo potest dari actus su- tem finitam tantum, et ônsequenter ^,',','J,abe"t
pernaturalis terminatus ad objectum, in se nequit cognosci, ut sic actu, qui

5',\'îe',|'i'n''
non dicens ullum ordinem ad super- ut formaliter tendit in ipsum, sit infi- "•'»«>•
naturale, aut infinitum. nitus.
Respondeo primo, antecedens esse Quae doctrina est valde advertenda, 3i.
5i8 LTB. III. SENTENTrAUUAI
et deservire potest ad ostendendum supernaturalia, potest dariscientiaper
quomodo possit creatura comprehen- se infusa, et de facto datur.
dere aliam creaturam secundum ali- Scotistae communiter et bene, ne- Resp
. 1
comr
quam rationem, quamvis possit dari gant species illas universales tam An- Scoi
perfectior cognitio istius creaturiJB gelis quam Christo ; et sane quidquid Non
comprehensaequamcreaturailla com- sit de rei veritate, sine dubio res est u^nîvc
prehendens habet; de quo in materia valde difficilis, ac ad minus dubia; ^'
de visione, dum tractatur de incom- undeprobarescientiam infusamChris-

prehensibilitate Dei, agitur. ti hoc medio, est probare incertum
Quodnam insinuandum
Illud porro hic brevitcr per ceque incertum.
^°^ auctorcs, qui concedunt de objecto Vasquez admisso antecedenti, nega- ^^P^
Se^êr^se
infusfe
Ghrisli. .,....„
fmlto naturalis ordinis quocumque,
nonimplicariscientiam perseinfusam
ret tamen subsumptum de '
per se infusa, quae esset supernatura-

scientia
simul cum acquisita, omnino debere lis qua loquimur, et

in substantia, de si d
tur n
eam Christoconcedere,cum cederetin merito quidem, quia quandoquidem sent
majorem perfectionem ejus. Hoc au- istte species essent ejusdem naturffi et inVJ
tem supposito inutiliter prorsus multi- speciei cum speciebus Angelicis ; et *'
plicant folia inexaminando, quodnam hae suntnaturalesin substantiasecun-

sit objectum scienticB per se infusse dum adversarios, utpote debitse ipsis
Christi, cum uno verbo rem totam naturaliter, illae nullo modo possunt
possint resolvere, dicendo quod omne esse supernaturales in substantia,
intelligibile sit objectum ejus, preeter quamvis essent supernaturales quoad
ipsum Deum, saltem, ut est cognosci- modum.
bilis distincte, quam limitationem po- Sed quidquid sit de possibilitate aut
no, quia fortassis concedent non supernaturalitate istarum specierum, ^J.^P
Christo scientiam per se infusam de responderi posset negando, quod de sunt
T-. , •! -1-
.
T niuni
ipso Deo ut sic cognoscibilis esl, dis- facto Christo sint communicatee, quia de f
tmctam a beata, quamquam revera sequeretur quod non haberet aliam

difficuUer possint assignare repugnan- scientiam acquisitam, aut per acci-
tiam ejus aut superfluitatem. dens infusam earumdem rerum. Nam
33. Objicies secundo pro Thomistis ; po- illa non perfectius
species universalis,
Objectio2. terat Deus infundere species univer- ' repr^sentaret leonem, nec alio modo,
r-
Inindata in
speciebus sales Domino instar specierum
Christo quam ipsamet species leonis perfectis-
'bus.
'
Angelicarum, quarum una mediante sima, non essetuniversalis unde
qua^, ;
posset cognoscere multas species re- cognitio habita de eo mediante specie

rum simul, ut homiaem, verbigratia, particulari acquisita vel acquisibili
et lapidem et lignum, quas non posset ipsius leonis, esset ejusdem omnino
cognoscereperspeciesacquisitas, ergo rationis, cum cognitione de eodem
de facto communicavit illi tales spe- habita mediante specie universali;
cies; sed scientia habita de illis rebus nec esset assignabilis ulla differentia
esset scientia per se infusa, qiiando- magis, quam quse intercedit inter ca-
quidem ad eam concurrerent species lorem productum a Sole, qui est causa
per se infusfe ; ergo de rebus materia- universalis, et igne, qui est causa par-,
libus etiam, ut non dicant ordinem ad ticularis ; undecum cognitione habita
niST. XIV. QU/ESTIO IV. 549
mediante illa speoie universali non species esse talis. Nec lioo esset contra
esset coinpalibilis cognitio habita me- nus, (iiiia loquiraiir hic pra?cise et
dianfespecie particulari, etconsequen- principaliter de cognitione^ qua; esset
ter species illa universalis, qualenus supernaturalis ut tonderet in unum
extenderet se ad leonem, esset incom- objoctum, non qua^ esset supernatu-
patibilisoonnaturaliteroumspeciepar- ralis ex eo quod posset plura objecta
tioulari loonis, atque adeo alterutra attingere.
omninoesset superflua. Dico quinto, cognitiones Christi in- 37.
Donsio Respondeo ultimo, quamvis daren- dependentes a oorpore, et similes iJ- Assertio 5.
<- tur ilia» species universales in Christo, lis, quas habent anima) separat» de nes°Giiristi
al' essentque supernaturales in substan- objectis mere naturalibus, non fuissc ienlSsli
.','1. tia, tamen cognitiones, quaj iis me- per se infusas, neo quoad substan- ^,",Jj\'i'"s^'jf_
;;;.
diantibus haberentur de singulis ob- tiam, neo quoad modum.
idem di- Et ijgjjg^'^"'},^!.
^ iectis creatis, non esse supernaturales cendum est de cognitionibus tam abs- "'^«sepaia-
non in
su-
va- omnino
substantia, quia
rationis oum
essent eiusdem
cognitionibus
traotivis quam
proprio, quas habuit de virtutibus su-
...
intuitivis in genere .i^^ctjs
ralibusnon
sunt infu-
naiu-
habitis per speoies acquisitas eorum- pernaturalibus, et existentia Christi modo.
dem objectorum. Nec refert quod pro- in Euoharistia. Heec quoad primam
cederent ab illis speciebus in subs- partem, et secundam est oonformis
tantia supernaturalibus, quia prooede- principiis Scoti, ut 5Wyor« insinuav i,
rent ab illis per accidens, et non per attribuentis ligationem ad phantas-

se. Uices, non possent istaj speoies mata peocato ; videtur autem esse
esse supernaturales in substantia, nisi contra Thomistas et reoentiores com-
oognitiones ab iis procedentes essent muniter, Vasquez eam teneat
lioet
tales ; admittamus eas speoies
ergo
^
admitlere oognitiones esse

si
esse supernaturales, debemus etiam

tales. Res- ilja^
11-'^
quoad primam partem, etLugo etiam.
Probatur quoad partem illam, quia
cognitiones
" in animabus separatis
*
P''o,ijatui"
quod non
suntsuper-
naturales
pondeo negando antecedens, quia su- non sunt supernaturales in substantia ;
quoad sub-
... ^, stantiani.
m
. .
, , . . .^ , , 1
pernaturalitas istarum specierum ool- ergo neo Christo. Probatur quoad Nec quoad
ligenda esset non ex supernaturalitate seoundam partem, quia intelleotus ex inteiiectus
objeoti, nec ex supernaturalitate cog- se non obstante conjunotione cum Poducere'

nitionum, sed ex eo qnod quailibet ex corpore, habet produoere connatura- ng^sînde-
illis esset nata plura objeota repru> liter tales oognitiones, et quod pro hoc J^gg^^g^jjjjg
sentaro, sive suooessive, sive simul statunon produoat, oritur ex impedi-

quam ulla speoies acquisita posset fa- mento libero voluntatis divinae non
cere; autem supernaluralitas,
hioc conourrentis ; ergo ablato illo impedi-
qnamvis daretur, non argueret super- raento, neo quoad modura, nec quoad
naturaIitatemcognitionis,nisicognitio substantiam, tales operationes essent
terminaretur ad plura objecta, quam supernaturales intellectui, sed illud
ulla cognilio una habita per species impedimentum non erat respeotu
aoquisitas posset repnrjsentare quod ;
Christi, nec ablatio ejus est superna-
si sic terminaretur, eodem modo ad- turalis ullo modo respeotu ipsius, sed
mittendum esset oognitionem illam omnino tam oonnaturalis, quam qui-
supernaturalem,quoad mittereturipsa cumque ordinarius conoursas Dei est
ipsi connaturalis, quia nec habuit entia cognoscere cognitione naturali
peccatum originale, nec debuit ullo distincta et intuitiva, non est magis
modo illud liabere unde poni tale
; possibilis cognitio per se infusa et su-
impedimentum esse potius superna- pernaturalis de ipsis in proprio gene-
turale, sicut negatio concursusad in- re, quam de objectis mere naturali-
tellig-endum ullo modo esset superna- bus ;
quod vel maxime confirmatur,
turalis et miraculosa. quia illa entia non dicuntur superna-
38. Quod autem intellectus ex se non turalia, nec distinguuntur a natura- ^
Intellectus
conjunctus obstante conjunctionead corpus habet libus, per hoc quod illa non possint
ex se po-
test iiitel-
vim intelligendi independentem a cor- cognosci naturaliter tam perfecte
ligereinde-
pore, probatur, tum quia nihil impe- quam naturalia entia sed per hoc
pendenter ;
a phantas- dit, tum quia conjunctus

matibus.
corpori gio- quod non possint produci nisi a causa
rioso habet illam virtutem, etconjunc- supernaturali, et quod non debeantur
tus etiam corpori pro statu innocen- naturee, ergo non potest illa entia co-
tiae, tum quia revera quod de facto ita gnoscere scientia per se infusa, magis
non intelligat, optime potest attribui quam entia naturalia. Hinc patet
peccato originali, tanquam effectus scientiam supernaturalem, et per se
unus ex ejus efifectibus. Nec refert infusam Christi non habere pro ob-
quod fortassis Aristoteles putaverit ta- jecto adaequate ens supernaturale, ut
lem dependentiam fuisse naturalem, sic, quandoquidem non se extendat
quia ille, cum ignoraret mysteria fi- adomne ens supernaturale secun-
dei, ac inter caetera peccatum origi- dum quamcumque rationem super-
nale, effectusque ejus, haberetque ex- naturalem. Difficultates autem quee
perientiam de actuali dependentia in- contra hanc conclusionem particula-
tellectus sui et aliorum a phantasma- riter objici possunt, quia pendent a
tibus, facile poterat decipi tribuendo cognoscibilitate naturali talium en-
illum effectum naturae, quamvis re- tium, referendse sunt ad materiam de
vera esset adscribendus peccato. Angelis, ubi per se de hoc agitur. Di-
39. Tertia etiam pars conclusionis, quee ces, quamvis possent cognosci illa
Probatur
quod co- estde cognitionibus virtutum super- entia cognitione naturali in seipsis,
gnitio
Christi de naturalium, debet esse omnium Sco- adhuc tamen possent cognosci co-
virtutibus
supernatu-
tistarum, eorumque qui dicunt talia gnitione supernaturali ; ergo non se-
ralibusnon mysteria posse
sit super-
naturaliter cognosci, quitur heec conclusio, ut supponimus
naturalis dumactu existunt, ab Angelis et ani- ex illo quod spectat ad ma-
principio,
in substan-
tia. mabus separatis, contra recentiores teriam de Angelis. Respondeo distin-
Christus
per scien- communiter et Thomistas, qui id ne- guendo antecedens, si haberent ali-
tiain ac-
quisitam gant. Probatur autcm conclusio, sup- quam rationem particularem, ob
cognoscit
aliqua eu- posito isto principio, cujus examen quam non sufficeret cognitio natura-
tia super-
naluralia,
relinquo pro materiade Angelis in dis- lis^ nec esset ipsisada^quata, concedo ;
et non per
inlusaiu.
putatione de eorum inteliectu, quia si non haberent, nego. Per hoc autem
quidquid naturaliter cognosci potest prcGcise quod sint supernaturalia, non
ab Angelo aut anima separata, potest habent talem rationem, nisi ut sub-
sic cognosci naturaliter a Christo ; sunt rationi supernaturali inlinita\
sed ex suppositione, quod possit illa aut utdicunt ordinem ad talem.
DIST. \IV. QU.IlSTIO IV. :):)i
Dico sexto : Cliristum cognovisse talis erit quantum ad naturalitatem

40.
jrtio 6. fuliira in seipsiscognitione tali, quoad aut supernaturalitatem in substantia,
ristus
ynovit naturalitatem vei supernaturalitatem, qualis erit cognitio, quam haberet de
ura in
quali cog-noscit iila actu e.xistentia, si ipsis ut actu existentibus.
ipsi?.
tamen ullo modo cognoscit illa in Gonfirmatur primo, quia si Dcus

seipsis. Ut intelligatur lucc conclusio, communicaret alicui hodie eas ipsas
ristus advertendum quod Christus poterat species, quibus actu determinaretur

rniivit
a videre futura in essentia divina, non cras ad cognoscendum quod aliqua
minus quam e.xistentia, ut omnes fa- substantia existeret actu, is hodie co-
quod in hoc nulla sit rc-
tentur, ex eo gnosceret quod illa substantia existe-
••a pugnantia. Deinde poterat videre ea- retcras, quia illa) species determina-
•re
dom futura propter revelationem di- rent ad cognitionem existentia) pro
vinam, qu-TR ipsi esset evidens, quam- duratione sibi correspondenti, qualis
vis enim de facto videatur mihi super- esset duratio crastina.
lUium tribuere Christo aut Beatis ul- Confirmatur secundo, quia per spe-
lam revelationem de rebus, prccter cies acquisitas jam, sive illas, quibus
manifestationem earum
rerum in cognosco jam rem aliquam existere,
Verbo, tamen sine dubio non implicat sive alias aliquas ad illas sequentes,
quod Deus revelet ipsisaiiqua, et quod possum cognoscerecras quod res illa
ipsi propter istam revelationemcogno- jam extiterit ergo si Deus tales spe-
;
scant ista esse prout revelantur. An cies heri communicaret, possem co-
autem cognitio,quam haberet Christus gnoscere heri quod res illa existeret
aut Beati de istis rebus sic revelatis sit hodie.
cognitio fidei, necne, spectat ad mate- Probatur consequentia, quia non est
riamde fide,et fortead qusestionem de magis quod per species hodie
difficile
nomine ; et mihi magis placet quod es- acquisitas cognoscat quis cras quod
gnilio quamvis multo per-
set cognitio fidei, res hodie extiterit, quam quod per
•evela-
em est fectior quamcognitiones fidei divina^, eamdem siheriinfunderentur, cogno-
dei.
quas nos habemus pro hoc statu prop- scerem heri quod res hodie existeret.
terevidentiam revelationis. De his au- Et ha3c ipsa ratio aliqualiter probat
tem duabus cognitionibus futurorum cognitionem de rebus futuris esse
nondubitaturquin sint supernaturales possibilem, quamvis ego hic abstra-
in substantia; sedde alia, qucchabere- ham ab hoc, id supponendo potius
turde rebus ipsis futurisin seipsissine quam probando, unde dixi in conclu-
medio extrinseco, qualis cognitio, sione, sitamen possunt futura in sei-
quia supponitur eam non repugnare psiscognosci absque revelatione.
(ihristo, communiter conceditur ipsi, Dico seplimo : Christus habet scien- 42.
etde ea hic agitur. tiam per se infusam deDeosecundum Asseriio 7.
,. 1 • ,. Christus
11. Hoc supposito, probatur conclusio, quamcumque rationem objcctivam, hahet
scien- quia non videturquod possit cognos- secundum quam scitipsum cognitione pe'r"e?n^
:ogno3-
rutura cere futura in seipsis, nisi per tales acquisita, sive dependenterasensibus, i5eo""Jso^
eipsis.
spccies et principia, per quaj cognos- sive indcpendcntera sensibus. lla^c est
ceret illa, si actu existerent ; ergo co- omnium, qui admittunt cognitionem
gnitio, quam habet de ipsis, utfuturis, supcrnaturalem ct naturalem posse
552 LI]',. IJI. SENTENTIARUM
habere idem objectum motivum et objective per species illas, quibus co-
terminativum ; et patet,quia in Deore- gnoscerentur naturaliter.
peritur cognoscibilitas infinita, et in Confirmatur, quia de facto actus Actusi
creaturis, ut ordinantur ad Deum, et fidei est supernaturalis in substantia, raiis
consequenter non videtur quod ulla nec tamen requirit species per se in- speaes
cognitio naturalis ordinis possit esse fusas ergo illa scientia, quam habe-
;
tamperfecta, quin possit Deus cogni- ret Ghristus, aut alius de illis objectis
tionem aliquam supernaturalem in posset esse supernaturalis in substan-
proprio genere communicare, quapos- tia, quamvis non haberetur median-
sitcognosci sub eadem ratione termi- tibus speciebus supernaturalibus.
nativaet motiva; sedcognitio superna- Probatur secunda pars, quia si en- Proba
^
. . quoai
turalis, qua cognosceretur, ut cognos- tia supernaturalia possint cognosci pcienti
citur cognitione naturali, non potest scientia infusa per naturales species, tusam
esse visio intuitiva ; ergo aliqua alia, sine dubio multo magis poterant sic '"rTiiu
et consequenter Ghristus habet scien- cognosci entia naturalia, supponendo

tiam infusam de Deo sub istis ralioni- quod ha3c possint cognosci ullo modo
bus, sub quibus scit ipsum cognitione scientia per se infusa, de quo hic non
acquisita. est curandum.
^3 Dicooctavo, non requiri ad scien- Objicies contra primam partem, 44.'
Assertio 8. tiam perse infusam species per se qua dicimus entia supernaturalia
tiaarper infusas, scd spccics acquisitas, aut per posse'cognosci per speciem naturalem,
nônîequu
accidcns infusas posse sufficere, sive qusecumque species talium entium,
îessario"
^^^^ scicntia daretur de objecto super- preesupponit illamet entia supernatu-
speciesper naturali sive naturali. Hsec est confor- ralia supernaturalis
ergo erit aliquo
se inlusa. .
;
' nr -i
.
mis Doctori asserenti entia superna- modo. Respondeo, si per supernatura-

turalia aliqua posse cognosci naturale intelligis, quod quomodocumque
liter, etquantam ad illa entia est con- pra3supponit supernaturale, concedo ;
tra communem Thomistarum, qui id sed nos hic non negamus species
negant ;
quantum autem ad objecta quascumque entium supernaturalium
naturalia est contra Suarem dispnt. causatas ab ipsis esse sic supernatu-
2d. secL 1. sed eam sequitur Vasquez rales, nec talis supernaturalitas impe-
dispiit. 52. nec dissentit Lugo supra dit quominus species simpliciter pos-
.s'ec/. 5.quamvisdefacto dicatspeciem, set dici naturalis ; nam alias nuUee
qua Christus utebatur, fuisse superna- creaturiC possent dici naturales sim-
Prohatur
quod ad
scientiam ma pars, quia
...
turalemiu substantia. Probatur pri-
si requirerentur ne-
pliciter quandoquidem omnes prce-
supponunt Deum, qui est supernatu-
&m "i-
cessario iales, maxime. quia non pos- ralis. Capimus igitur hic species su-
Cf'rn" ^^^ scientia csse per se infusa sine pernaturales pro iliis speciebus, qua?
C^rpecies
^^'^^' ^®^ ^"^'^ "°" possent ista entia non sunt nata produci naturaliter a
i^ôponi objective sine illis ; sed suis objectis e.\ suppositione e.xisten-
'''raie"s?""
ulrumque est falsum, nam esset su- tiai objectorum, aut qua3 non possunt
pernaturalis propter habitum physi- acquiri virtute intellectus creati, nec
cum supernaturalem, qui requiritur connaturaliter debentur illi, etiam ex
ex parte potentiae, et possent proponi suppositione existentia) objecti.
DIST. XIV. OU/ESTIO IV. 533
\ Porro qua movetur Lugo ad
ratio, naturales, quia quantumvis multa)
j^^
nt.ntia existimandum, quod de facto Ghristus assig-narentur, si per quamlibet sola

noverit entia naturalia per speciem finita objecta repraisentarentur, per
supernaturalem, nullo modo urget ;
omnes simul etiam sola linita videri
t^"=''"
ha}c autem est ratio ejus, quia licct, deberent, ut patet ; ergo ut viderentur
inquit, de singulis possibilibuspossent infinita per plures species, deberent
»„ esse species naturales, non tamen de illai plures specics esse infinitae nu-
omnil)us, quia deberent esse infinitcC mero, aut multitudine.
species ; nec enim unica species na- Tertio, facit contra eamdem ratio- impujrna-
turalis posset dari respectu omnium, nem quod dicat speciem esse superna-
^^^^Jq^
cum non deberetur natura*, quando-
^
turalem, quae producitur non proisurj- """ '^'?'^^""
I '
.
lieriiatura-
quidem
^
species
^ quiddilativa supponat ^
posito subiecto ; sed hoc est falsum, si 1'% qufe
.
1 ,
producitur
existenliam objecti, et omnes res pos- loquatur de specie per se infusa et su- non pr.-e-
•I -1 • •
I I !• •
supposito
sibiles nequeant supponi existentes. pernaturali quoadsubstantiam, de qua suhjecto.
pu-na- Sed contra hanc rationem facit, hic loquimur pra?cipue, quia talera
certuni
ûod supponat plura incerta ;
primo, speciem posset Deus producere non
'
'j^^jgjfj' Ghristum non posse habere inlinitas existente, aut praisupposito subjecto,
)er-jn- simul spccies secundo, dari infinitas qualem posset ipsum objectum causa-
;
cies. rerum species ; terlio, Ghristum de re, per quam videretur objectum dis-
facto habere aclu species omnium re- tincte, aut saltem qualem Deus produ-
rum possibilium, si illcB ressint infini- ceret eo existente ; sed talis species
ta3, et repugnet ipsum habereinfinitas esset naturalis in substantia, ergo
pugna- species, Verum his omissis secundo etiam et species, quae produceretur
Jiiristus contra eamdem facit, quod contradic- absente objecto.
"einiini- tionem involvat ; nam quffiro, quando Dico nono : De quocumque objecto 45
ciesper <iicit quod dc facto Ghristus, si videt posset haberi scientia per seinfusa,, de Assertio 9.
Isa^per possibilia omnia, videt ipsa per spe- eodem posse haberi species per se in- ^'beJfspe-
'^.y^' ciem infusam : an per unam, vel plu- fusas. Haec videtur esse communis, et f!!^,lJl^l,f^
res id faciat ; si per unam, certe tam est conforrais sine dubio principiis i"^'''?'^^»^-
iraplicat, nisi magis iraplicet,

'
dari Doctoris. Probatur autera efficaciter, giioscibiies
. , ,
per scien-
unara speciem, qua^ possit repraesen- quia ut -s^/yDrrt dixi, omne objectura co- tiamperse
iniusaui.
tare infinitas naturas distinctas spe- g"noscibile scientia per se infusa habet
cie, quam dari infinitas species repric- intelligibilitatera infinitara, atque cadeo
sentativas earura,et praeterea tam im- non videtur quod uUa species natura-
plicatspeciem supernaturalem quam liter acquisibilis de illo possit ita adcB-
naturalera habere illara virtutera, unde quare intelligibilitatera ejus, quin pos-»
non ex eo impugnaretur, qui diceret sit dari species supernaturalis, quae
speciera naturalera unam reprccsen- possit perfectius ij)sum repraesentare ;
tareinfinila talia, quod illa species ergo potest talis species comrauni(;ari,
esset supernaturalis, sed ex eo quod et consequenterde quocuraque objecto
esset infinita, tam autera repugnat cognoscibili per scientiani per se in-
infinitas speciei supernaturali creata; fusara potest dari species per se in-
quara naturali. Si per plures species; fusa.
ergo dabuntur infinitiu spccies super- Dico decimo : .\d scientiam per se
j^^j infusam ultra speciem quamcumque go de facto ultra specicm supernatu-
Assertio rcquiri aliquam qualitatem Pliysicam ralem requiritur alia qualilas ex parte
Pivfiter 6x parte intellectus, sive concursum potentisB.
^P^^j^jif^^Jî""
particularem Dei supplentem defec- Adverte autem non ideo requiri hu- 48.
lem per se
tum talis "Qualitatis nec rposse intellec-
!
'
jusmodi
o
principium
r i
ex parte
^
potentiee An cogn *
infiisam tio liabil
requiritur tum cum Quavis spccie ct concursu secundum aliquos saltem, quod alias per spt
aliud prin- t ^^'^'" ^'-
cipium universali Dei habere talem scientiam.

.
cognitionon esset supernaturalis

.
; nam pernatui
Physicum ^^ •
n-,i i •
i -i- i u-j. i^'"' ^^ ^
communior Theologorum esset cognitio habita me- lum inte
,
supernatu- Hffic cst eo ipso quo

rale ad • • , i • t i- i i- „ i „ lectum s
• •
scientiam omnium, qui tencnt mdigentiam lu-

i
diante concursu speciei supernatura- supernat
infuiam.
ininis glorisB ad visionem beatificam, lis in substantia, non minus esset co- gu^bsur
ipsumque non habere rationem gnitio illa supernaturalisin substantia *'^'
speciei impressa? tantum, et est ex- quam cognitio, qua3 habetur mediante
presse Suarii disputat. 2^. sect. 2. et solo principio supernaturali se tenente
hugo dispiitat. 20. sect. 4. contra Vas- ex parte potentise, verbi gratia, habi-
quem disput. 54. cap. 2. Probatur au- tu fidei, est supernaturalis in substan-
tem ratione communi, tum, quia non tia ;

quandoquidem ratio supernatura-
potest intellectus producere visionem litatis in utraque cognitione sit sequa-
beatam absque lumine gloriee se te- lis, nimirum quod utraque dependeret
nente ex parte potentiae, ut raodo sup- a principio supernaturali partiali ;
re-
pono. Eadem autem est ratio de visione quiritur ergo illud principium ex parte
illa, ac de quocumque actu superna- potentiae, quia haec ex se esset impro-
turali in substantia tum quia intellec-
; portionata ad concurrendum cum istis
tus in ordine ad actus supernaturales speciebus ad cognitionem supernatu-

in substantianon habetvirtutem Phy- ralem in substantia.
sicam completam ex parte sua, ut Verumheecdoctrinapatitur aliquam
,,.,.,,.,
patet ex exigentia habituum superna- difficultatem, in sententia praesertim
Difficuiti
contra
prKcedei
turalium in substantia. Gonfirmatur, Scotistarum, nam si concursus cujus- ^"IiLm.'
quia si objectum ex seipso sine inter- vis entitatissupernaturalis ad aliquem

ventu speciei esset natum concurrere effectum esset sufficiens, ut ille effec-
cum intellectu, ut fit de facto in sen- tus diceretur supernaturalis, sequere-

tentia eorum,qui negantspecies intel- tur quod entitates supernaturales Fi-
ligibiles respectu objectorum prsesen- dei, Spei et Charitatis non possent in-
tium, tum esset diffeiêntia talis inter tuitive naturaliter cognosci, quia
objecta aliqua, ut qusedam sic essent quandoquidem ipsa^met concurrent
proportionata, ut possent movere po- ad sui cognitionem, sequeretur quod
tentiamnonelevatamsupernaturaliter, illa cognitio esset supernaturcilis in
qua^damnon possent; ergo in tali casu substantia, si vera esset pr^dicta doc-
requireretur aliquid supernaturale ex trina. Verum quantum ad hoc difficul-
parte potentiffi, quci3 de se respectu ta- tas tota, meo judicio, magna saltem
lium objectorum non esset sufficienter ex parte, videtur mihi esse de nomine,
proportionata, sed tantam habet im- ut autem resolvatur :
proportionem ad concurrendum de Dicendum primo, si per effectum ^^-
facto cum specie supernaturali, quan- supernaturalem in substantia nihil cocnitio
tam haberettum cum objecto tali ; er- aliud requiritur, quam quod sit enti- ^gt^gS
;
DIST. XIV. Ol\EST10 IV. 555
super- tas tlependens per se a oaiisa aliqiia non esset supernaturalis in hoc sensu.
lui-a-
^'Set supepnaturali in substantia, quod tam Dicendum tertio, dari aliquam dis- :ji.
,
rn^lu- qua^ ha- Quid pro-

cog-nitio, qua) haberetur a solo iiilel- parilatem inter cognitionem,
*^ ^
lis ? prie requi-
lectu et specie supernaturali in subs- beretur mediante specie supernaturali ritur ad
,
supprnatu-
tantia, quam etiam cognitiones, intui- alicujusobjecti, et eam,qua) habcrelur raiitatena
\ tivie saltem, quorumcumque entium

....
de entitate
,.
alia
1
supernaturali, verbi
1
•
1 • co-nitio-
„is7
supernaturalium in substantia essent gratia, de habitibus supernaturalibus,

supernaturalesin substantia ; nec hoc ut illa posset esse, ac vocari cognitio
esset contra resolutionem Scotistarum supernaturalis, ac perseinfusa, quam-

de cognoscibilitate naturali entium vis ha^c non diceretur esse talis, sed
supernaturalium, nequeenim possunt, acquisita ac naturalis in substan-
aut volunt Sootista) negare, quin co- tia.
l
gnitio quam haberet Angebjs et intel- Disparitas autem consistit in hoc,
lectus separatus humanus de illis re- quod cognitio habita de aliqua re me-
bus, esset cognitio supernaturalis in diante specie supernaturali illius rei,
t
substantia in hoc sensu ; sed vocant sit cognitio habita mediante auxilio
eam cognitionem naturalem, quia ex supernaturali dato et requisito in or-

suppositione productionis talium en- dine ad ipsam cognitionem ;
per co-
\ tium supernaturalium deberetur tam gnitionem autem aut effectum super-
connaturaliter .\ngelo cognitio earum naturalem in substantia productum a
rerum, quamquarumcumquealiarum; causa secunda, intelligimus illum,
aut quia istcB entitates sunt tam deter- qui sine auxilio tali nequit produci
minatcB e.K se ad producendum cum hac enim ratione supernaturales vo-
intellectu Angelico et separato cogni- camus actus Fidei, Spei et Charitatis
tionem sui, quando debite applican- supernaturalis, quamvis revera ex
tur, quam uliee aliae res. suppositione istorum habituum tam
30. Dicendumsecundo : Si peretTectum, naturaliter procedant, quam alii actus
sensu aut entitatem supernaturalem in subs- intellectuset voluntatis, qui naturales
on es-
ent? tantia intelligatur ille elfectus, quem vocantur quod procedant sine tali au-
intellectus sine elevatione particulari xilio. At cognitio, qua) procederet ab
exparte sui, aut aliquo concursu spe- intellectu et habitibus supernatura-
ciali Dei supplente defectum prin- libus aut visione beatifica objective
cipii sic elevantis nequit producere, concurrentibus, quieque esset cogni-
tum nec cognitionem mediante con- tio, qua ipsimet habitus illi, et visio
cursu speciei supernaturalis in subs- illa cognosceretur, non esset vocanda
tantia, et solius inteliectusesse super- supernaturalis, quia licet esset de en-
naturalem in substantia, nec conse- tilate supernaturali, et mediante con-
quenter cognitiones habituum Theolo- cursu non tamen esset
talis enlitatis,
gicorum esse sic supernaturales, et cognitio habita mediante auxilio su-

hoc est quod intendunt Scolista:', pernaturali dato in ordine ad ipsam-
dum asserunt quod non sint tales ;
met cognitionem; quamvis enim isti
et hinc ccnstat quod cognitio, qua; habitus essent revera auxilia superna-
haberetur de objectis supernaturali- turalia, non tamen in ordine ad illam
bus per s])ecies supcrnaturalcs solas. cognitioncm sunt, aul dicuntur talia,
sed in ordine ad suos proprios actus, eo quod connaturaliter debeantur An-
Fidei scilicet, aut Spei aut Charita- gelis. Uno verbo, ut probarent Tho-
tis. mista3 quod cognitio, quam liaberet
32, Quod si isti habitus et visio non Angehis de habitibussupernaturalibus

possent cognosci nisimediante specie, esset supernaturalis, deberent probare
tum vel illa species esset naturaliter quod ad illam requireretur vel species
ab ipsismet producibilis, sicut species sujjernaturalis, vel aliquod aliud au-

aliorum objectorum, vel non esset. Si xilium supernaturale ; nam in hoc
primum diceretur (ut dicendum esset solo sensu asseritur illa cognitio a
Scotistis) tum cognitio, qutC haberetur Scotistis esse naturalis, non superet
de ipsis mediante illa specie, esset naturalis, quia scilicet non indiget
dicenda proprie naturalis in substan- auxilio supernaturali, quod pro intel-
tia, quia ipsamet species esset sic na- lectione veri status istius controversioe
turahs, et consequenter cognitio ad valde advertendum est, et plurimum
eam sequens non esset effectus habi- conducens.
tus mediante au.xilio supernaturali. Ex his autem ulterius deduci potest 33.
Si vero species non esset naturaliter ratio distinctionis satis frequentis in

ab ipsismet, nec ab ullis causis se- hac materia, nimirum quod illi ha-
cundis producibiHs, nec connatura- bitus supernaturales sint superna-
liter debita intellectio (prout deberent turales in non vero in es-
esse rei,
de ea philosophari Thomistse et re- se objecti cujus sensus est, quod

;
centiores negantes illos habitus esse quamvis secundum se physice et

naturaliter cognoscibiles), tum cogni- reahter considerati sint supernatu-
tio esset supernaturalis in substantia raies, utpote a solo Deo producibi-
non minus, quam ipsa visio beatifica, les, et non debiti connaturaliter ulli
aut actus supernaturales Fidei, Spei substantia^,tamen considerati ut ha-

Quomodo et Gharitatis. Quare ut probarent Tho- bent virtutem motivam aut terminati-
beret quod mistse suam illam sententiam, debe- vam cognitionis, quge de ipsis habere-
suponS- rent ostendere quod illi habitus non tur, non sint supernaturales. quia sci-
subslautia csscnt scipsis nati determinare intel- licet, ut sic essent supernaturales, de-
l<5ctum ad cognitioncm sui, et preete- beret requiri aliquod aiiud auxilium
SaturaTuei-
^^^ ^'"^^^ ^^^ essent nati producere supernaturale, ut haberetur cognitio
^Ssf'
speciem sui connaturaliter sicut alia de illis. Et sane, si ipse Deus quan-
ohjecta ; et denique si species esset tumvis magissit supernaturalis, quam
producenda a Deo solo, oporteret eos isti habitus, posset videri absque ali-
ostendere quod non deberetur conna- quo auxilio, profecto visio ipsius non
turaliter ejus productio intellectui An- esset supernaturalis in substantia,
gelico et separato, tam bene quam proprie loquendo, nec ipsemet esset
aliarum rerum naturalium species a supernaturalis in môbjecti, quamvis
solo Deo, secundum Thomistas, pro- esset supernaturalis in quibusvis aliis
ducibiles, qua5 tamen species non di- considerationibus. Et haec modo suffi-
cuntur supernatnrales aThomistis ex ciant de hac quaestione.

DISTINCTIO \V. 557
DISTINCTIO XV.
(Textus Ma<jistri Scntcnliarum)
De hofninis defcctibus, (juos CJwistus dofectushominis, sed non omnes.

assumpsit in humana natura. Assumj)sit enim defectus /?(XV2r:e, sed
non nec tamen omnes de-
culpiK^
A. Ilhid pnoleniullendum
qiioquo fectus poenco, sed eos omnes, quos
)e con- non est, quod Dei Filius naUiram homini euin assumere expediebat et
ruitate
•um de honiinis accepit pnssibileni, aniniam sutO dignitati non derogabat. Sicut
Ctuum.
passil)ileni, carnein passibileni et enim propter hominem honio faclus
morlalem. Ut enim probaretur ve- est, ita propter oum hominis de-
rum corpus habere, suscepil defec- fectus suscepit. Suscepit enim de
tus corporis, famem, sitim et hujus- nostro, ut de suonobis tribueret, et
modi et ut veram animani proba-
; ut nostrum tollerot. Suscepit enim Dubium i.
retur habere, suscepit defectus ani- noslram vetustatein, ut suam nobis

mae, scilicet trislitiam, limorem, infunderet novitatem. « Siniplam
dolorem et hujusmodi. Omnis au- accepit ille vetustatem, id est,
tem sensus nnimcC est. Non eniin poenae, ut nostram duplam consu-
caro senlit, sed anima utens cor- meret, » id est, pamtC et culpae.
c. 24 pore veluti instrumento. rnde Au-
fiustinus super Genes. in lib. 12. Qualitcr accipicnduni sit illud qiiod ait
« Non corpus sentit, sed anima per Lco Papa.
corpus, quo velut nuntio ulilur ad
I confirmandum in seipsa quod ex- quod Dominus
Tradit auctoritas, B.
Hebr. 2. et
trinsecus nunliatur. » Sicut erjô noster in se suscepit omnia infir- 4. Leo Pa-
pa epist.
anima quod foris est per corpus mitatis nostra^ praeter peccatum ; aij Flavia-
tan([uam instrumentum videt vel quod nisi accipialur de illis tantum, nuni lOpisc.
10. et in
audit ita etiam per corpus quaMlam
; qua3 eum sumere pro nobis oportuit serm.2. de
nativ.
senlit mala, qute sine corpore non nec dedecuit, falsuni esse j^robabi- Dom. et
Damasc.
sentiret, ut famein etsitim et hujus- tur. Non enim assumpsit ignoran- lib.4.0rth.
Fidoi.c.20.
modi unde non immorito defectus
;
liam aliquam, cum sit ignorantia De gcnera-
lilate de-
corjjoris dicunlur. Qua^dam autem qua^dam, quco dofectus est noc fectuum.
jion per corpus, imo etiam sine peccatum est, scilicot iîiorantia
corporo sentit, ut est tiinor ot hujus- invincibilis. Nam vincibilis pecca-
modi. Sentit i^îlur anirna dnlores, liiin ost, si tainon de his est, qiuo
sed quosdain por instiumontuni iiobis exjxMlit scire. Sunl eniin (ju<o-
corporis, quosdam voro non. Susco- dam, (juorum sciontia noii atrorl,
pit autom (Ihrislus sicut voram \(d ifiiiorantia non imj)odit salulom;
naturam hominis, ita et veros ct forte lalium roruin ignorantia
558 LIB. I!I. SENTENTIARUM
cfr II. defcctus non esl. Constat autem, iii dandus essct. » Sed si haec homo in
Dist.XXII. ,.
.
P primojdio
Aufr c. 18. nobis esse ignoranliani alque dilli- naturaliter habuisset,
tract.i.fi. cnllatem volendi vel faciendi bo- numquid cssent in eo defectus et
Sîb"t|e"i3o- îum, qucr, ad miseriam nostraui jxrnai ? Si defcctus vel poena ei in-
nopei-se-
verantia;,
pcrtineut.
J
Unde Aui-ustinus,
o '
llb. 3. dila fuissct antc pcccatum, injuste
c.ii.etdef/^.
natura et
liljcro arbitrio : «
.
Approbarc,
•*
•* '
cum eo agi videretur, si ante cul-
,
gratia con- inquit, falsa pro

^
veris,' ut erret ])am sentirct pcenam. Ob hoc sane
tra Pelag. . ^. ' .
c. G7. invitus, et resistcnte atque tor- dicimus, illa non fuisse defectus
qnente dolore carnalis vinculi, non vcl poenas, si naturalitcr homini
posse a libidinosis operibus tempe- infuissent, sicut non fuit homini
rare, non est natura instituti homi- ante peccatnm nondum gratiam
nis, damnati. Ex qua
sed pnena adepto defectus sive pama nonposse
miseria peccantibus justissime in- pjroficere. Scd postquam gratiam
flicta liberat Dei gratia, quia sponte recepil, per quam proficere potuit el
homo libero arbitrio cadere potuit, ad tempus ctiam profecit, eamquc
non eliam resurgere. Ad quam culpa sua post aujisit, simulquc
miseriam pertinet ignorantia et diffl- proficiendi facultatem perdidit ;
cultas, quani patitur omnis homo defectus fuit ei et poena nonposse

ab exordio nativitatis suse, nec ab proficere, scilicetmalum declinarc
isto malo quisquam nisi gratia Dei et bonum facere. Omnes igitur,
liberatur. » Ecce evidenter dicit hic defectus nostros suscepit Christus
Augustinus, ignorantiam, qua quis prseter peccatum, quos ei convenie-
invitus falsa pro veris approbat, et bat suscipere et nobis expediebat.
difficultatcm, qua non potest sc teni- Sunt enim plura a^gritudinum ge-
perare a malo, ad miseriam nostram nera et corporis vitia, a quibus
pertincre etpoenam esse hominis. oinnino immunis exstitit. Quos Dubium
Haec autcm Ghristus non habuit. cnim dcfectus habuit, vel ad osten-
Non igitur accepit omnes defectus sioncm veree humanitalis, ut timo-
nostrai infirmitatis prseter pecca- rcm et tristitiam, vel ad implctio-
tum. ncm operis, ad quod venerat, ut
passibilitatem et mortalitatem, vel
Quod ignorantia talis et difftcultas non ab immortalitatis desperationespem
sit peccatum. nostram erigendam,mortem, ut
suscepit. Hos autem defectus non
c. Sed forte aliquis dicet, illa esse conditionis suee necessitate, sed
^^n'fin a pcccatum. Cui obviat quod Augus- miserationis voluntate suscepit.
\i^;^^l!" tinus tradere videtur, ha*,c scilicet Veros quidem habuit defectus, sicut
c.20.et 21. j)gmii inculpabilitcr ante peccatum et nos, sed non ex eadem causa.
et lib. de . .
'
... . .
bono per- in exordio conditionis homini po- Nos enim ex peccato originali hos Rom.8.
severan- . . ,
tise, c. 11. tuisse inderc, ut esscnt ei natura- defcctus trahimus, sicut Apostolus
et 12
lia, ita in lib. Retract. inquiens :
insinuat dicens : Corpus quiclein
« Ic:norantia et difficultas etiamsi propter peccatum mortuum est, id
essent hominis primordia naturalia, est, neccssitatem moriendi habet in
nec sic culpandus Deus, sed lau- se. Christus autem non cx peccato
DISTIXCTIO \V oo9
hujusintjili liabuiL d(jfeclu.s, (juia miseralionis voliiiil;ito susco|)il. »
sino peccato est conceptus et natus, Ambrosius eliam /// lil}. 1. de Fide., Matlli. 26.
39. Joan.
ruch. 3.
et iii tenis conversatus. Scd ex sola ait : « Seriptum est : Puter,si possi- 13. 37.
38. Joaii. 12.
niiserationis volunlale de nostro in l}ile est, trauseat a ine cali.r isfe. 21. c. 3. in
liii. Amhr.
se transtulit verain innrrnitatem, Timot orjro Clirislus, ol dum Pelrus c. paulo
3.
superius,
sicut accepit veraui earueni, quain non limet, Cliristus timet. Petrus el snper
sine oinni inlirinitate assumere di.xil A)iimam meam ponam pro

:
illud Luca;
22. Pater si
poluil, sicut absque culpa eamdem te ;

Clirislus dicit : A/ii)na mea tur- possibile
est.
suscepit. batur. Utrumque verum est ol ra-
tionis jjlenum, quod ct illo (lui est
Auctoritatibns prohat, Christiim secun- inferior, non timet ; et illo qiii supe-
dum fiomiiiem vere dolores soisissc ct rior est, gerit timentis afrecluin. »
timuisse, contra quosdam hoc ncQan- Idem in eodem : « lU Jiomo turba-

tcs. tur, ut homo flel, uUiomo crucillgi-
tur ; per naturain homi/iis cl Uodia-
D. Sed qiiia nonnulli de sensu in vit et rosurrexit Christus Non tur-
rdoniani
quibus passione humanitatis Christi male batur ejus virtus, non turbaturejus
.ugusti-
de
sensisse inveniuntur, asserentes. divinitas, sed turbatur ejus anima,
s lib.
Eres. n. simililudinom atquo imaginem pas- secundum humantO fragilitatis as-
et Ma-
icli. de sionis sun3 et doloris Chrisfum sumplionom turl)atur. Nam qui
juibus
d. n 46. hominem pcrtulisse, sed niilluin suscopit animam, susccpit cliam
i. 53. 4.
tth. 26. omnino dolorem vel passionem aninico passionem. Non onim eo,
3S.
sensisse, auctoritalum tosliinoniis qnod Deus erat, aut lurbari, aut
eos convincentes, indubilabilo fa- mori posset. » Idom in codem :
ciamus quod supra diximus. Pro- « Suscopit tristitiam meam, con-
phota Isaias dicit : Yere laiifjuores fidonter tristitiam nomino, qui

nostrosipse tulit et dolores nostros crucem piîedico. Ut liomo liabuit
ipse portavit. Et Verilas ipsa in tristitiam, quam meo suscepit
Evangelio ait : Tristis est anima afTeclu, mihi compalitur, milii tristis
mea iisque ad mortem ; ubi etiam est, mihi dolet. lu*go pro me et in
legitur : pavere, et
C(£pit .Jesus me doluit, qui pro se nihil habuit,
irc. 14. Updere. Propheta etiam ex persona quod doleret. Dolos igitur, Domine
Psalm.
4. enar- Christi ait : llepleta est malis anima Jesu, vulnera mea, non tua, quia
ione ad
iradum mea, quod exponens Augustinus, tu non pro te, sed pro me doles. »
ersuni,
ap. 3.
ail : « Non viliis et peccalis, scd Ilioronymusquoque in explanatione A(l Daina-
uni.
humanis malis, id est, doloribus, Fidei ait « Xos ita dicimus homi-
:
ropleta fuit anima Christi, quibiis ncm passibilem a Doi Eilio suscep-
ipsa compatitiir carni. Non enim tiim, iit Deitas impassibilis porina-
dolor cor[)oris polest esse sine ani- noret. Passus ost cniin Doi Eilius
ma ; dolore autem anima, eliam non putalive, sed vere oiniiia qutC
noii dolciite corjôre, potest. IIos Scriptura testatiir, secuudiim illiid
aulein human<o inlirmilalis afroclus, quod ])ati poterat, scilicot socundum

siciit ipsain carnem ac mortcm, substantiam assumptam. Licet crp:o
non conditionis nccessitato, sod porsona Eilii susceperit passibilem
560 IJB. in. SENTEiNTIARUM
hominein, ila lanien ejus habila-

De propassi07ic et passione timoris, vel
lionc secundum suam substanliam
iristitix.
nihil passa est, uL lota Trinitas,
quam impassibilcm nccesse est
confiLcri. »Uis aliisquc auctoritati- Ne auLcm in sacris HtLeris aliqua

Solvunl
.
bus perspicuum fit, Christum vere adversa diversitas esse puLeLur, duficuH
t6Sa'
passibilem assurapsisse hominem harum auctoritatum verba in liunc sup. libi
modum ,
..,,..
accipienda dicimus, ut non
d.33.1it
atque in eo defectus et affectus nos-
tra) infirmitatis suscepisse, sed veritaiem timoris et trisLiLicP vel
voluntale, non necessiLaLis condi- propassionem, sed limoris et LrisLitiae
tione. necessitatem et passionem a Christo

removisse intelligantur. IIcil)uit
Hic ponit difficultates quae prxdictis enim Christus verum timorem et
adversari videntur. trisLiLiam in natura hominis, sed non

sicut nos, qui sumus membra ejus.
E. QucTdam tainen reperiuntur in Nos enim causa peccali nosLri his

Dubium 3.
Sanclorum LracLaLibus, quffipraimis- defecLibus subjacemus,
necessario
sitione 2. sis cidvcrsari videntur. Nam super et in nobis sunt isti defecLus secun-
Vpet.'2. illum locum Psalmi Clamaho,et : dum propassionem et passionem^

f.MM.fe.non exaudies, Augustinus tradere sed in ChrisLo non nisi secundum
^^'
videtur, Christum nec vere timuisse propassionem. Sicut enim in pecca-
nec vere tristatum esse, dicens sic : tis gradus quidam notantur prnpas-
« Quomodo hoc dicii (jni peccatu?7i szo et /jas-szo, ita et in his poenahbus
7ion fecit,nec inventus est dolus in efrectibus. Afficitur enim quis inter-
ore ejusl Sed de nobis corpore suo, duin timore vel tristitia, iLa ut men-
hoc dicit ; corporis eniin sui, id est, |is intellectus non inde moveatur a
Ecclesia3, gerebat personara, sicut rectitudine vel Dei conteraplalione,
et alibi cum dixit Transecd a me
: et tunc propassio est ; aliquando
calix iste, pro nobis loquiLiir, nisi vero movetur el turbatur, et tunc
forte puLeLur timuisse mori sed ; passio est. vero non ila
ChrisLus
Phii. 1.23. non vere limebat Dorainus pati, fuit turbatus in anima timore vel
Evangr' terLia die resurrecLuriis, cum arde- trisLiLia, ut a recLitudine vel Dei
Maurin rcL PauKis dissoloi et esse cum conLcmplatione aliquaLenus declina-
'menSi' Ckristo. Nou euim forLior est miles rcL secundum quein niodum inLel-
;
non timuissexQl
UM 26 1 q^^î Imperator. Miles ergo coro- ligiLur, cuni diciLur
nandus gaudet mori, et Dominus co- tristis fuisse. Unde Hieronymus Dubium
ronatiirus timet mortem ? Sed infir- super Matth. ubi legiLur : Coepit^l^y^^-
,onien
»'o ad
mitaLeiii nosLram repnesenlans, pro contristari eimcBsius esse : « ut veri-
caput p
tatem, inquit, probaret assunipli ho- mec
suis infii-mis, qui Liraent inori, hcec in
. . .
,
comme
dixiL. Vox illorum craL, non capi- ininis, vcre conlristaLus est, sed non tarii ci
tis. » llieronyinus cLiam aiL : « Eru- passio ejus doininaLur aniino. veruin '
pit'co
bescauL qui puLaiiL, SalvaLorem p?'opassio esL. Unde aiL : Cwpit con- ^naAai-
Liinuisse inorLem cl passionis pavore tristari. Aliud est enim contristari, y$1\X
(lixisse : Transeat a me calix iste. » aliud incipcre contristari, » quod dPJ,^Jjll!
DISTINCTIO XV. 501
T.Phil. esl, aliter conlrislalui' ({iiis per pro- verhoruin, nihil occurrit contradic-
.Marc.
1.34. pa.ssioneni, alilcr |)(M' passiouon. lionis.
I(Io(,)qiie secundiim hanc dislinclio-
nein ali(|uan(l() dicilni- ChrisUis non I)e (juibusdam flilarii cnpitidis valde
vere liinuisse. ali(}uando vere li- obscaris^ quibns a carne Christi dulo-
inuisse, (]uia veiuin liinorein lial)uit rcs subnioveri vidcnlur.
et trisliliain, sed non secunduin

passioneni, ncque e.c necessitate Verumtanien inaîs movent ac
G.
conditionis. Unde Auûstinus, ex diriiciliorem aireriinl qua^stionem
liis causis volens assuini dictoruin verl)a liilarii, quihus videlur Ira-
intelliênliain, dicit, Christuni noii dere, ictus et vulnera ct hujusmodi
vere timuisse vel trislatum esse, et Chrislum incidisse, nt passio-

îc in
incontinenli, veram trisliliam ha- nis dolorem non incuterent, sicut
huisse, his verhis : « infinnos in se telum, tractum per aquam vel ignem
pr«signans, Dominus ail : Pater, si vel aera, ea facit, quccet, cum trahi-
fieri potest, transeat a me calix iste. tur per corpora animata, quia perf(3-
Xon enim vere timebat Dominus rat et compungit, non tamen dolo-
pati, terlia die resurrecturus, cum rcni ingerit, quia non sunt illse res
arderet Paulus dissolvi et esse cum capaces doloris. Itaet corpus Chrisli
Christo. Iste gaudet coronandus, et sijie sensu p^Dena? vim poeuce exce-
tristis est Dominus coronalurus ? » pisse dicit, quia, sicut corpus nos-
Ecce hic videtur tristitiam et tiino- truin non habet talem naturam, ut
rem a Christo removere. Continuo valeat calcare undas, ita corpus

autem subjunxit : « Sed trisliliam Christi dicit non habuisse naturarn
sic assumpsit, quomodo carnem. "osl''i doloris, quia non habuit na-
Fuit enim tristis, sicut Evangelium tn''ain ad dolendum. Ait enim in 10.
dicit. Si eniin non tristis fuit, cum ti^>f'o de Trinitate. « Unigenitus fj^Xin?!
Evangelium dicat /m//s es/ «;a"mrt
:
Deus hoininem verum secundum 1^°^;^^^;«^
mea, etc. ergo et quando dicit :

simililudinem nostri hominis, non dium^Hiia-
dormicit Jesus, non dormivit vel ;

deficiens a se Deo, sumpsit. In quo,
quando dicit manducasse, non man- quainvis aut ictus incideret, aut
ducavit, et ita nihil sanum relinqui- vulnus descenderet, aut nodi con-
tur, ut dicatur etiam, quia corpus currerent, aut suspensio elevaret,
ejus non erat verum. Quidquid ergo afferrent quidem hcTRC impetum
de illo scriptum est, verum est et passionis, non lamen dolorem pas-
factum est. Ergo et tristis fuit, sed sionis inferrent, ut telum aliquod
voluntate trislitiam suscepit veram, aquam perforans, ignem com-
vel
qnomodo volantate carnem veram. » pungens, vel aera vulnerans, omnes

Ecce aperte noscis, eurndem sibi in quidem has passiones naturfle suse
his verbis cofitradicere, nisi varias infert, ut perforet, ut compungat, ut
dicloruin discerneret causas, ex vulneret, sed naturam suain in hoc

quihiis intelligentia verboruin assu- passio illata non retinet, dum in
meiida esl. Si enim discernalur nalura non est vel aquam forari,
intelligenti.e causa pnedictorum vel i)ungi ignein, vel aera vulnerari,
ToM. XIV. 36
562 LIB. III. SEiNTENTIAUUM
quamvis naturaleli sit et vulnerare, virlulcm? Sed dolorem vulne-

forte
Dubium 1,
et compungere, et forare. Passus rum limuit. Quem, rogo, o tu domi-
quidem Cliristus est, dum cieditur, niccc irifiruiitatis assertor, penetran-
dum suspcnditur, dum moritur ;
tis carnem clavi habuit terrorem,
sed in corpus irruens passio nec qui excisam aurem solo restituit
non fuit passio, non tamen naturam attactu Producens hffic autem
?
passionis exercuit, dutn et poenali manus clavum dolet, etsentitvul-

ministerio poena desaivit, et virtus nus qui alteri dolorem vulneris non
corporis sine sensu poence vim reliquit ? Pungendae carnis metu
pcencie in se desffivientis excepit. tristis est, cujus in attactu caro
Habuit sane illud dominicum corpus post Cffidem sanatur » ? Item :
Eodeii
10. pa'
doloris nostri naturam, si corpus « Collatis igiturdiclorum gestorum- inferi

i
nostrum id naturai habet, ut calcet que virtutibus, demonstrari non est I
undas et fluctus desuper eat, nec ambiguum, in natura corporis ejus

clausae domus obstaculis arceatur. infirmitatem corporeae natura^ non
At vero si dominici corporis solum fuisse, et passionem illam, licet
ista natura sit, ut feratur in humidis, corpori illata sit, non tamen natu-
et sislat in liquidis et structa trans- ram dolendi corpori inlulisse, quia,
currat ;
quid per naturam humani licet forma corporis nostri esset in
corporis carnem ex Spiritu sancto Domino, non tamen vitiosa? infirmi-
conceptamjudicamus ? Caro illa de tatis nostrse forma erat in corpore,
coelis est, et homo ille de Deo est, quod ex conceptu Spiritus sancti
habens patiendum corpus, et
ad Virgo progenuit. » Audisli, lector, Expl
ti
passus est, sed naturam non habens verba Hilarii, quibus dolorem ex-
Ibidempau- ad dolendum. » Idem in eodem : cludere videtur. Sed si, excussa
loinfei"ius
« Videamus, an ille passionis ordo sensus et impietatis hebetudine,
infirmitatem in Domino doloris praemissis diligenter intendas atque
permittat intelligi. Dilalis enim ipsius Scripturse. circumstantiam
causis, ex quibus metum Domino inspicias ; dictorum rationem atque
hseresis ascribit, res ipsas, ut gestse virtutem percipere utcumque pote-
Dubiuni 2 Neque enim
sunt, conferamus. fieri ris et intelligentiam arguere non
potest, ut timor ejus significetur in attentabis. Intelligitur enim ea ra-
verbis, cujus fiducia contineatur in tione dixisse, dolorem passionis in
factis. Timuisse igitur, haeretice, Christum non incidisse, et virtu-
passionem videtur. Sed ob ignoran- tem corporis Christi excepisse vim
tiae hujus errorem Petrus et Sataiias poenae sine sensu poenae, quia cau-
Matt. 16. et scandalum est. Anne timuit, qui sarn et merilum doloris in se non
23. Joan.
18. 6. armatis obvius prodiit ? Et in cor- habuit. Quod videtur notasse, ubi
pore ejus infirmitas fuit, ad cujus ait : « Non habens naturam ad
occursum consternata persequen- dolendum. » Et ideo non judicanda
tium agmina supinatis corporibus est caro illius secundum naturam
conciderunt ? Quam igitur infirmi- nostri corporis, nec in eo eliam
tatem dominatamhujus corporis dominium habuit passio ; ita etiam
credis, cujus tantam habuit natura non habuit naturam ad (imendum
I
niST. XV. QUiESTIO IIMC. 563
vel tristandiiin, qiiia iion liahuit ibi 14. 1. et 3. (iabr. q. 1. Suar. 3. p. q. 15.
art. ;>. (•/ tom. 2.d. 33.Vasq.;]. p.d. 62. llcnr.
laltMM nalniani. in (|ua esset rdusa quodl. 8. q. 1.
linioris, vel trislilia*. Ilaque fteressi-

/«s liniendi non fuit in eo, sicutest (aica istain tleciinain (luinlain
1.
iii nobis ; nec //«////'« (loloris fuil in (lislinclionein, in (jua ]\Ia<;isler agit
Arg. 1.
60, sicut est in nohis. tle (lefeclil)iis assuinptis cuin '

nalura '""'sta.
,
qn:i"St. per
nunuina, quceio ununi : 1'truni sci- totmn re-
De trislUia C/iristi et ejus causa secun- licet in aniina Christi secundum ma{,ma va-
dum eumdem HUarium. portionein superioreni fuerit verus ori'iJinaH-
bus lorte
\ dolor ? Quod non. Conlraria non ex mixtio-
Tristitiam lainen in eo fuisse, possunt esse in eodein gaudiuin et
lib. ; "^^^'^[/J^"
puio
lulo consequenter asserit, sed rausatn
!< ad Irislilia sunt hujnsmodi eri;'o. ]\Ia- ;
^"") ^.'^-
^ ~ ' portatis,
n- ejus exlitisse non suain inortein, jor prohalur, tum quia contradictio i'*'^''- com.
''
' ' .^ y. et 27.
lo in- sed defectuin Petri et aliorum Apos- .
ma.xima oppositio,
.
est et ideo inclu- vide var.

rius.
hic tenen-
lolorum. Dicit eniin, Christuni non ,
ditur in
.
, . .,
omnibus oppositionibus,
• , • •!
et tcm con-
proptrr inortem, sed usfjtie ad mor- per consequens sequitur ad oinnes,
•
, , traria
etiam in
lein tristem fuisse, liis verbis « In-
ita quod ad qucecumque npposita
:
po^sTe"?sse.
terrogo, quid sit tristem esse usque ^-
sequuntur contradictoria tiiin qnia ;
'^^^fg^-
ad morteni ? Non eniin ejusdem hoC Vult PhiloSOphuS 4. Metaph. Ubi VldeHenr.
,. ,. ^ quodl. 8.
si^nilicationis est, tristem esse .
dicit quod si contradictoria ponan-

, . .
q- 4. et
quodl. 12.
propter mortetn, usque ad mor- el
tiir simul in
. ^
eodem, sequitur con-
, .
,
.
qusest. ii.
tem, quia ubi propler mortem tristi- tradictoria verificari.
tia est, ilHc mors causa tristitise
Et si dicatur ad majorem, contra-
est ; ubi vero tristitia usque ad simul in eodem motu vel in
ria esse
mortem est, mors non tristitise est mohili, qnia terminus a quo non
catLsa^ sed fitiis. Adeo autem non simiil lotaliter expellitur, nec ter-
propter inortem suscepta est tristitia,
xmnwi ad qttem totaliter acquiritur,
ut sit destiluta per inortem. Xon iino quod movetur dum movetur,
ergo sibi trislis est, sed illis qui in partiin est in termino a cpto, et par-
scandalo per infirmitatem carnis tim in termino ad quem., e.ic sexto
erant futuri, quos monet orare, ne
Phjjsic. et 9. Metaplt. contra hoc,
iitdticantur in tentationem, qui ante
quia non sunt simul in sumino et in
I)ollicili erant se non scandalizari. »
esse perfecto, quia sic sunt incom-
possihilia ; et etiam quia quando
[Finis te.xtus Magistti.)
siinul sunt qnomodocumque, nnum
diminuil aliud hic autem gaudium ;
QU.^STIO UNICA. non diminuebatur, quia non fuit
decens, ut fruilio illius aniinai

Ulrum in anitna Christi [a) secimdtnn
diminueretur per actum meritorium
portionem siiperioretn ftierit verus
sic acceptum Trinitali, ut salisface-
dolor ?
ret pro ênere hiimano.
.\leiis. 3. p. 7. ;i. m. 2. art. 2. D. Thom. 3. p. q.
Si dicaliir minorem, qiiod
ad
\'.\. art. ij. et hic q. 2. art. 3. */. 2. Hichanl. gaudiiim et tristilia non sunt con-
art. 3. quxst. i. et art. 4. q. 1. l). lUtiiav. art.
2. q. 2. et dist. 10. arf. 1. q. 1. et 2. iJurand. traria in proposito, quia non sunt
de eodem. C(3ntra, illud circa quod unum objectum, impediat seipsam
fiunlcontraria, est subjectum idem ;
circa aliud objectum in operatione
sed non oportet quod habeant cau- et passione. Confirmatur etiam per
sam eamdem ; ita enim sunt contra- decimam septimam propositionem
ria et incompossibilia al])um et de causis : OniJiis virtns imiia majo?'
nigrum, si fiant a contrariis causis, est, et per consequens dispersa mi-
scilicet calido et frigido, sicut si nor.
possent ab eadem causa sed
fieri ;
Preeterea, gaudium sequitur di-
Arg
objectumse habet ad illas passiones latatio cordis, et tristitiam constric-
ut causa effectiva ergo. ;

tio ; igitur non possunt esse simul;
Arg. 2. Praeterea secundo, impassibilitas non enim simul potest cor dilatari
corporis est in corpore a Deo glori- et constringi.
ficante, et tamen non palitur secum PrcBterea, Hilarius in littera vi-

passionem corporis ab alia causa detur expresse removere tristitiam
inferiori ; ergo impassibilitas et veram et dolorem a Christo.
Vere dolores nos- ^^tio
passio a diversis causis sunt incom- Gontra, Isai. 53.
po:
possibilia ; igitur pari ratione in tros ipse portarit.
proposito. Pra3terea Thren. i. dicitur in per-
Arg. 3. Praeterea tertio, impeccabilitas sona Christi : Videle si est dolor, si-
anima) ex hoc principaliter conve- cut dolor meus ; sed omni dolore
nit, quod conjungitur fini ultimo non attingente portionem superio-
immediate, et tamen cum hoc non rem animse polest esse major dolor,
stat, quod ipsa sit peccabilis circa sicut et omni gaudio in portione
quodcumque aliud objectum, ubi alia polest esse majus, scilicet illud
tamen quanta
est tanta distinctio, quod est in portione suprema, sicut
in proposito, quia objectorum, circa patet in Beatis.
quse fierent opposita illa. Prffiterea, Christus meruit in sua
Arg. 4.
Prffiterea, 7. Ethicorum, delecta- passione ; meritum principaliter
Cap. 18.
tio vehemens expellit tristitiam non consistit in superiori portione.
tantum oppositam, sed etiam contin- Praeterea, pro peccato

satisfacit
gentem igitur dato quod non fuit

;
Adae ; Adam autem peccavit secun-
contrarietas, adhuc tamen gaudium dum portionem superiorem; igitur
excellens de uno excludit omnem secundum illam salifacit Christus ;
dolorem. Confirmatur, quia secun- enim debet esse secun-

salisfactio
dum Avicennam 0. Naturalium dum illud, secundum quod pecca-

part. 4. cap. 5. potentioe naturales tur.
intensai mutuo se impediunt ex ac- Pra^terea, mors Chrisli fuit vio- sa

tibus suis intensis quod patet in
;
lenta ; erco involuntaria et trislis.
tert.
raplu Pauli, in quo nescivit utrum Antecedens probatur, quia tunc

in corpore vel extra corpus viderit non fuit mortuus, nec
naturaliter
arcana illa, de quibus loquilur 2. ad absolute mors est naturalis, sed poe-
Corinth. 12. igitur multo magis vina nalurae Iapsa3.
detur, quod potentiaeadcui ex vehe- Pneterea, Damascenus lib. 3. sioi
menti operatione et passione circa cap. 23. Est timor naturalis noloite *^Dai
DIST. XV. QUiESTIO UMC. •^JfiS
aniina dicidi a corporc, proptcr eam ul ratio, et sic iion doluit, quia uon
a prinripio a conditore impositani per comparationcui atl objcctum
ipsi naturalem compassionem et fa- qntxl rcspicil.
miliaritatem : proptor quod cniiu ('ontra (c) illaiu distinclioucui ar-
tiiuclur uialinn iininincns, proptcr guitur, uulluin pra}dicatuiu dicitur
idcni cst trislitia tic nial»j pncscutc; incsse alicui ratioue inliccreutia} ali-
iîtur proptcr uaturalcui lcgein iin- cujus, quod accitlit sibi, non
sicut
posilain a eoiulitorc trislabatur aui- dicitur boiuo sccuntlum musicam
lua illa tlc jiassiouc, et pcr cousc- a^dillcarc, liccl inusico accidat epdi-
qncns ((uanlnni ad p(jrtioueui su- flcare, sive tedificatorcm esse ; igi-
pcriorcin, qnia ad illani pcrtiuct tur nec secundum porlionem su-
respiccrc lcgeui a couditore iiupo- periorem dicetur aninia dolcie, si
sitaiu, ({ua3 judicalur secnnduin rc- tautum alicui accidculi accidcnta-
ûlas ccternas. litcr conjuucto portioui superiori,
l^"tclcrea, ideiu ibidcm : \equa- iusit dolor ; talis est ratio respectu
deitas passiones assumit circa ejus, ut uatura et rcspectus fundati

"eS 'I^^^f^
arnj '^
patiens corpus, neque turbalionem ad aniniam ut fuudamcntum istius
et tristiliamdemonstrat circa ani- doloris. (iOulirinatur ratio, quia sic
mam turbatam et tristatam, neque possct dici anima intelligere secuu-
nuvstus est, et orat circa intettif/en- duni voluntalem, ut natura, non ut
tiam moestam et orcmtem ; per in- volnntas, quia ipsa aniina, vel na-
tclli^cntiaui autcni significat saltein tura, qute estvoluutas, vel in qua
aliquid excedeus seusualitateni. est voluntas, inlelligit.
Pra^tcrea, super illud Psaluii 87. PrtTterca, animai (e), ut distin-

Repleta est rnalis anima mea, dicit guitur a potentia vel potentiis, non
Augustiuus: Non vitiis, sedpaenis; convenit dolere, sicutnec respicere
igilur queelibet portio. objectum, dc quo doletit; sed ipsa
est tanluin una secundum se in
SCHOLILM. portione inferiori et superiori, nt
non respicit aliquod objectum, et ut
llenrici sententia, animam Chrisli doluisse,
est tantum actusprimus; igitur ut
secundum portionem superiorem, quatenus
haec est natura, non rjuatonus ratio est, vel
esL una in illis duabus portionibus,
libera,improbatur prinio, quia hoc est dicere, non potest esse ratio, propter qiiaiu
animani secundum quod sensitiva est dolere, altera earum dolcat; igitur proptcr
et non secundum portionem superiorem. Se- aiiimam, quai est eadem portioni
cundo, sic anima dici posset intelligere secun-
inferiori dolenti, non dicetur dolcre
duni voluntatem, ut natura est. Tertio, anima
portio snperior, qufle uon est ei ea-
qua portio inferior, non dolet secundum portio-
nem superiorem. Quarto, non dolet anima ut
dcm.
natura propler separationem a corpore, nec PrtTeterea, si animai (f) ut nalura,
„ „ •,11
convcuit dolcre,
I
• Quoinodo
propter aliud. lioc niaxime con- anima do-
venit sibi proptcr separationem cjus ;ps
sepSI-aticr-
Ilic distinguilur (b) de superiori ncm a
a t'oi'j)oic, qiiia sibi, iit iialnra, corpore.
ric. portione, ut est uatura, et sic doluit, convcuit j)ci'ficere coijnis, ct natu-
\\- quia fuudalurin aniiua dolcute; vcl ralilcr inclinaii ad corjnis; scd ct)n-
56G LIB. IIF. SENTENTIARUM
sequens est falsum, quia in sepa- (b) Hic distinquitur. Hic recitatur
ratione ejus a carne fuit facta opinio Henrici qui dicit, quod portio Henr
impassibilis ; igiturtunc non trista- superior potest considerari ut natura,
batur. et sic dolet, quia fundatur in anima

Ad solutionem liujus quffistionis, dolente, id est, quod si ratio superior
u or
et pra^mittenda est auctoritas Augusti- tantum consideretur ut iiatura (qu«
0-
ia,
ni Ti. de Civit. cap. !•). ubi dicit ut sic, non dicit respectum ad obje-
mo e-
sic Dolor carnis tantunimodo of-

:
ctum, sed tantum consideratur, ut
fensio est animm ex carne, et quse- fundatur in anima absolute), tunc vere
dam ah ejus passione dissensio, sicut dolet, quia anima secundum portio-
animi dolor, qui tristitia nuncupa- nem inferiorem, quee fundatur in ani-
tur, est ejus dissensio ab his rebus. ma, dolet. Vel portio superior consi-
quse nobis nolentibus accidnnt. Ex deratur ut ratio, supple pro quanto
hoc patet distinctio inter dolorem habet comparationem ad objectum

proprie dictum, qui scilicet inest quod respicit^ tunc non dolet, quia ut
anima? ex carne, primo secundum sic, est beata, quia proprie respicit
parteni sensitivam, et tristitiam eeterna, fruendo illis. Et hoc est quod
proprie dictam, quee inest aninice quod non

dicit, dolet, quia non per
secundum se et primo secundum comparationem ad objectum quod
partem intellectivam. respicit.
Ad hujus ergo qua^.stionis solutio- (c) Contra illani distinctionem argui-

2.1
nem, primo videndum est, quid sit /?/r, etc. Hic Doctor improbat opinio- 1,^^^^
dolor, et quid tristitia, accipiendo nem istam, et preecipue quod non se- ^^'jO
^J'.
vocabula hic proprie. Secundo quo- quitur quod si anima secundum por- poi'«
modo verus dolor fuit in anima tionem inferiorem dolet, ergo etsecun-
Christi, et secundum quam poten- dum superiorem consideratam, ut na-

tiam, et de quo objecto. Tertio, de tura. Et primo arguit sic : Nuttum prse-
tristitia, et ibi primo, si ipsa infuit dicalum dicitur inesse alicui in ralione
secundum portionem superiorem ;
inhserentise alicujus, etc. Patet, quia
et secundo an infuit secundum por- non sequitur, musicum esse inheeret
tionem inferiorem, et de quibus ob- homini, et sedificare, sive a-dificato-
jectis. rem esse accidit musico ; ergo liomo

secundum musicam eedificat, non se-
COMMENTAIIIUS. quitur; vel sic, musicum esse accidit
aedificatori, et musicum esse inest ho-
1. (a) Titulus quaestionis est, an in vo- mini ergo homo secundum musicam
;
luntate anim* secundum por-

Ghristi eedificat, non sequitur. Sic est in pro-
tionem superiorem(sciIicet inquantum posito de portione superiori; noncnim

respicit a>terna in se, vel temporalia sequitur, anima dolet secundum por-
in ordine ad eeterna, sive secundum tionem superiorem, quia portio supe-
regulas eeternas) potuit de aliquo, pu- rior conjungitur accidentaliter por-
ta de passione tristari, sivo de morte. tioni inferiori, in qua portione infe-
Etarguit Doctor primo pro parte ne- riori est dolor. Sicut etiam non sequi-
gativa. tur, albedo et dulcedo conjunguntur
DIST. XV. Qr ESTIO UNIC. 307
per accidens in laote, et albedo dis- potentia, etc. Istn ralio parum differt
gregat; ergo lac secundiim dulcedi- a prima ratione, ut patet, et sensus

nem disgregat, quia aibedo acciden- ralionis s(at in lioc, quia anima est
taliter conjungitur dulcedini. Licet tantum una, et tantum actus primus,
ergo portio inferior et superior per ac- et nullo modo est sub actii secundo,
cidens conjungantur in anima, et do- ut prccscinditura potentiis, et portione
lor proprie sit in portione inferiori, superiori et inferiori, et ut sic dolere,
non tamen sequitur quod anima doleat qui consequitur actum secundum,
secundum portionem superiorem, ex non inest sibi^ et si sibi inest, erit ra-
hoc solo quod portio inferior conjun- tionealterius, puta portionis inferioris,
gitur accidentaliter superiori, et hoc quia dolor est in portione inferiori, et
estquod dicit igitur nec secundum
; eadem
portio inferiorestin anima, sive
portionem superiorem dicitur anima sit, sive non, non curo ergo anima ;
dolere, etc. Quod autem portio supe- dolet; tamen ultra non sequitur, ergo
rior et inferior conjungantur in anima iri portione superiori est dolor ratione
tantum accidentaliter, patet, quia talis animse, quia posito quod portio supe-
accidentalitas est ex hoc quod ratio rior sit eadem ipsi animse, non tamen
ejus, ut natura, scilicet ratio portio- sequitur quod ratione animee doleat,
nis superioris, ut natura, et respectus cum nec dolor sit in anima ratione
fundaraenti ad animam, ut funda- animcC, sed tantum ratione portionis,
mentum istius doloris est ratio hujus a qua superior distinguitur. Si vero
accidentalitatis, quia portio superiorut porlio superior esset perfecte eadem
natura, fundaturin anima,quceestfun- inferiori, tunc in superiore esset dolor
damenlum doloris ratione portionis in- ratione inferioris, et hoc est quod in-
ferioris, quae etiam fundatur in anima, tendit.
et propter hoc superior et inferior ac- (f) Praeterea, si animx tit nattira 3.
cidentaliter conjunguntur. convenit dolere^ etc. Ratio stat in hoc:

{^) Confirmatur ratio. Arguit Doctor anima, ut natura, non dolet ; ergo
a simili, deducendo ad inconveniens, anima secundum portionem superio-
quia in anima est intellectus et volun- rem sumpta, ut natura non dolet. Con-
tas ; sed anima, ut intellectus intelli- sequentia patet ex supradictis, quia
git ; ergo anima, ut voluntas sumpta ideo secundum superiorem dicitur do-
ut natura, non ut voluntas intelligit. lere, pro quanto superior fundatur, ut
Non sequitur, quia licet intellectus natura in anima dolente. Antecedens
conjungatur voluntati ratione animae probatur, quia si anima, ut natura
ut fundamenti utriusque, non sequi- dolet, hoc maxime erit in separatione
tur anima secundum intelle-
quod si ejus a corpore. Patet, quia ipsa, ut
ctum inlelligit.quod secundum volun- natura, naturaliter perficit corpus, et
tatem intelligat; sic nec e converso habet naturalem inclinationem ad in-
animasecundum voluntatemvult ;ergo formandum illud ; ergo separari est
et secundum intellectum vult, quia contra ejus naturalem inclinationem,
voluntas conjungitur ratione animae, et taraen ut sic aniraa Cliristi non do-
ut fundaraenti ipsi intelleclui. luit. Patet, qiiia in illo instanli etiam
(e) Praetereaâ7iimse, utdistinguitur a secundum omnem portionem fuit per-
fectissime beata. Kt sic patet impro- sensibile, puta apprehensio visus
batio opinionis. o c^lorem, auditus sonum; sed per-
ceptio annexa apprehensioni habet
SCHOLIUM. pro objecto nocivum tristans, vel
proficuum leetificans sensum. Et
Sententia Henrici primam radicem doloris haec intentio convenientis vel dis-
esse corruptivam immutationem dispositionis convenientis habet vim rei ad mo-
convenientis, et secundam radicem ejus esse
vendum ad passiones, quales res
hujus immuLationis apprehensionem, et con-
ipsa posset facere, sicut patet per
trarias causas assignas delectationi. Secundo,
ait apprehensionem tendere in sensibile tan-

Pliilosojjhum lib. de motu anima-
lum, sed perceptionem tendere in illud, (lua liuDi,quod phantasma moviet ali-
tristans vel nocivum. Tertio, ait intenlionem quando, ut res, ad calefadionem ^^^^^^
convenientis et disconvenientis habere vim quidem, et frigefactionem ; et mo- Jj"™yj'
objectorum prajsentium ad causandas passio-
dica immutatio cordis facit magnam ;},u?ust
nes.lmprobatur primo,quia apprehensio sufficit
imiiuitationem corporis, sicut ma-
sine reali immutatione ad delectationem ; ergo
et ad dolorem. Secundo, constat immutationes gnam immutationem in navi facit
salvativas subjecti esse dolorificas, ut de po- modica immutatio in gubernaculo

tione amara et cauterio. Tertio, falsum estillas navis; igitur illa? intensiones virtu-
intentiones seu relationes nocivi et convenientem possunt mo-
objecti habentes,
tis, percipi a sensu, ut dicit Henricus. Ista la-
vere ad passiones animales, ut do-
tius tractat Doct. et ejus litteram, quae obscura
explicant Luchet. hic, et Pitigianis art. 1.
lorem et gaudium, qua3 concomi-
est,
Vide 4. d. 44. q. 2.
tantur immutationem cordis ad
passiones naturales corporis secun-
De primo dicitur, (g) qiiod prima dum calidum et frigidum. Sic ergo
^' quod apprehensio est tan-
radix doloris est immutatio ofrensi- dicitur,
quoXi). va vel corruptiva dispositionis con- tum causa siiie qua non, ut radix
glet^^quodh venientis naturae, sicut e contra secundffi respectu doloris, sed per-
12. quaest.
^^Yimn radix delectationis est immu- ceptio est causa propter quam fit;
tatio salvativa dispositionis conve- ipsum autem objectum prfficedit,

nienlis naturcC. Secunda et proxi- ut causa per se, et propter istam ra-
ma radix esl appreliensio luijus tionem molivi, quam habet intentio
immutationis; nec sufficit secunda convenientis et nocivi ad passioneni
radix sine prima, alioquin Beatus animalem, (sicut et objectum, quod
post resurrectionem posset dolere, illa intentio circumstal) habet ralio-
quia si esset in igne, perfectissime nem molivi ad istam passionem na-
apprelienderet summum calidum, turaleni corporis, quam concomita-
non tamen ab eo et ita
Iffideretur ; tur illa passio animalis.
si sola apprehensio sine immutatio- (lontra ista, (h) primo videtur
6.
ne prima sufflceret, posset Beatus quod illa prima radix sit nulla, quia
Henr.
doiere existens in igne afflictivo. secundum eum, sicut in dolore est Veiiiti
Sed de apprehensione distingui- inuuutatio corruptiva dispositionis

tur, quod aliud est aj^prehensio, convenientis natura', ita in delecta-
aliud perceptio, quia apprehensio tione immutatio inductiva vel
est
sensitiva liabet pro obj(^cto ipsum salvativa ejusdem sed isla immu-
;
;
DIST. XV. QILESTIO UMG. 569
iiiUo nulla vidoUii* esse, qiiia. qua^- vol iu sousu, soiiuilui- dolor. Et hoo 2. de ani-
ro, ad quoui toruiiiuim ost? nou ad vidotur luanifosto iii (|uil)usdaiu sou- 2S(!er3.'
f priuiaiu sonsatioutuu, ([uia pTtTCodit sibus, quia licot a sousil)ilil)us 00- e^'^';^^"^;
earu sicut priiua ladix socuudaiu ruiu niducatur disposilio salvaus

! noc uiulto uiagis ad sonsatiouoni naturaiu iudividui, taiuoii ipsa afdi'
" sequonteni passionoin, quia ista se- guut iutontionalitor, si sint discon-
Iquilur ulraiuqiio i'adicoui ; iîtur vouieutia sensui, vel organo sensus,

ipsa ost ad utraiuqLio dispositiouoin, sicut de amara potiono, de qua d(3-
,.' ut ad proximum terininuin, qua» let gustus, licet sit salul^ris inrirmo;
i, naturalitor pra3cedit oiunem actuui solus enim sensus tactus datus est
tain sonsus, quam otiaiu potonticT animali a natura, ut por ipsum per-
deloctaulis vol trislautis; sod uihil cipiat corruptiva naturae, et ea fu-
talo vidotur necossarium ad doloc- concomitatur conveniens
giat, et ibi
tationem, quia uihil prcTCodit ambo vel disconveniens uaturaB etseusui,
t ista, uisi forte species objecti ; sed si uf seusus, concomitantur ibi
et sic
species pra'fuisset in virtulo i)han- duae immutationes, quarum tamen
tastica conservanto species, uihil uua cst alterius rationis ab altera,
miuus posset esse conservatio ne- et posset illa, qucnc est sensibilis in
cessaria, et oiuuis radix uecossaria sousum, esse sine alia, et e conver-
ad doloctationem deberet tunc conso, et ita disconvcnieutia in uuo
servari. Si etiam sonsatio sola fio- esset sine disconvenientia in altoro,
ret, nou minus posset esse aliqua et ita dolor sine illa prima radice.
deloctatio, quia non miuus esset Quod objicitur dc Beatis, tangetur d. 49. q.
operalio perfecta, quam concomi- in quarto, quomodo corpora Beato- ^^•^*''^-*'*-
tatur dolectalio secuudum Philoso- rum non pcTterentur in igne.

phum 10. Etliic. (j) Contra illud de difTereutia per- 7.
p.3. Ra- Prtf terea, (i) quod secunda radix ceptionis et appreheusionis, quia vi- Distractio
contra ^
I
.
, ,
. . senlientis
lenr. 2. sulliciat siue prima, probatur, quia dclur quod unius potenlicB non sit intusoccu-
sanima, ,. •. • •
e l l
• pati inten-
xi. 118. licet organum corpus naturale,
sit
,
msi uuus perlectus actus simul
i
; tionaiiter
et ideo passibile passioue naturali, igitur sensus circa objectum suum o^pe^ratô-
taiuen iuquantum organum est niix- non suut ponendi simul duo actus, "uTpoteV
tum, ita quod est in media propor- licet idom ut pcrfectus posset dici îui't"ope-'
tioue sensibilium, hoc modo nalum perceptio, et, ut imperfectus, posset ''sens'T
est immutari immulatione intentio- dici apprehensio. Unde apprehensio
nali ab ol)jecto, inquantum sensibi- dicitur, quando scilicet propter dis-
le et hoc modo aliquod objoctum
; tractionom sentientis iutus occupati
est sibi conveniens, ot ciliquod dis- inlentionaliter propter operatiouom
conveniens et per consoqueus
, vel circa actiouem
po- aliarum
etiam aliquod delectans, ot alifjuod toutiarum, oporatio sensus est im-
affligeus; igitur licet circumscriba- perfocta ; et quando polentia su-
tur omuis actio prior ista actione porior coucurrit copulaus poton-
intontiouali ab objocto, si ipsa sit tiain inforiorem cum objecto, facit
alicujus objecti discouveuioutis in atfoulionom, ot per consociuens
organum, ut cst orgauum sensus, aclus est iiitoiisior, qiii dicitur
intentioiialis perceptio. Si etiarn
isla deberenL dislinûi, niagis vi- COiMMENTARIUS.

detur perceptio remota a dolore
quani appj-ehensio, quia magis (g) De primo dicitur. Hic ponitur
videtur deleclabilis operatio, quam opinio Henrici, quee stat in tribus ^»
j- i- Opini
exprimit perceplio, quam passio, dictis. Henri.
quam videtur exprimere appre- Primum, quod prima radix doloris
hensio. ^st immutatio offensiva sive corrup-

Quod etiam videtur dicere de tiva dispositionis convenientis.
objectis perceptionis sensitivse, Secundum quod secunda radix

est,
quod sunt intentiones, non vide- doloris, et proxima est apprehensio
tur verum, quia nullus sensus talis immutationis; nec sufficit sola
potest illas relationes percipere, apprehensio sine reali immutatione,

sed tantum aliqua absoluta, quee aliter Angelus apprehendens ignem
sunt movendi
principia relatio- ; calidissimum posset la^di ab eo.
nes autem non sunt principia Tertium est, quod tertia radix dolo-
movendi sensum aliquem ad ac- ris est perceptio, scilicet nocivi, et po-
tum quemcumque. Similiter, si nit differentiam inter apprehensionem

ista ponantur esse objecta alterius et perceptionem,quiaapprehensio sen-
actus apprehensione, videtur
ab sitiva habet pro objecto ipsum sensi-
quod oportet ponere duos sensus bile ; sed perceptio annexa habet pro
visus, et duos sensus auditus, et objecto nocivum tristans.
sic de aliis, quorum alter perci- (h) Contra ista. Hic Doctor improbat Opinioi
piat colorem vel sonum, et alter hanc opinionem quoad multa ibi di- ''"^t'if°
percipiat intentiones illas circum- cta. Et primo probat quod ad dolorem
stantes, quia secundum ipsa ob- sive ad delectationem non sit necessa-
jecta distinguuntur potentice. ria talis immutatio corruptiva respe-

Quod adducunt de motu anima- ctu doloris, vel salvativa respectu de-
lium, nonad hoc quod iUae

est primo probat quod ad
lectationis. Et
intentiones convenientis et nocivi delectationem habendam non sit ne-

causent ipsas passiones corporales cessariaimmutatio inductiva, sive sal-
cordis,quas concomitantur ani- Nd.i\wQi, quia qitcero ad quem termimim,
males, nec ipsas passiones ani- id est, quidprimo acquiritur per ip-
malcs sed magis est ad hoc quod sd.m.1 non ad primam sensationem, id
;
illa objecta sensibilia, quse relu- est, quod prima sensatio sive appre-
cent in phantasmatibus, (de quibus hensio objecti per istam immutatio-

ibi loquitur) sive ipsa phantasma- nem non acquiritur; patet, quia per
ta virtute objectorum , causent Henricum, immutatio preecedit
ista
tales passiones ; et ideo ista littera primam sensationem, at prima radix

facit ad hoc quod non oporteret secundam, nec ista immutatio est ad
ponere alias rationes objectivas sensationem sequentempassioneniy (sci-
causantes doloreui, quam qua3 bcet delectationem, quae dicitur pas-

sunt in j^hantasia. sio) quia ipsa sequitur uiramqne radi-
cem; ergo per primam radicem non
;
DIST. XV. Or.ESTIO IJiNIC. 571
habetur ut terminus talis immutatio- ciem sensibilem, actum sentiendi

sive
nis ; ig/ti/r i/jsii, supple immutatio snl- ab objecto sensibili, inquantum sen-
vativa, erit in/ utraint/tfc dis/jositioneni, sibile. Sequitur hoc modo aliqiiod ob-
:
ifl ad proxiinnin terniinifin^qifa supple ject/fDi est sibi cotive.niens , ut illud,
dispositio, natifraliter pnecedit omnem quod primo immutat, causando spe-

actiim, tani sensus quam etiam poteniix ciem sensibilem delectabilis sive con-
delectantis vel tristantis ; sed niliil tale venientis, et aliquod disconvefiiens, ut
videtffr necessarium ad delectationem, illud quod natum est causare speciem
qifia nihil prxcedit amho ista (seilicet in organo tristabilis sive disconve-
apprehensionem prajcedentem passio- nientis. Sequitur : i(jitur licet circum-
nem et apprehensionem sequentem scribatur om/iis actio prior ista actione
passionem) nisi forte species objecti; intentiofiali ab objecio, supple inquan-
sed si species non prxfuisset in virtute tum objectum, si ipsa actio intentio-
phantastica conservante species, nihil nalis sii alicujus objccti disconvefiieniis
minus posset essc conservatio ?iecessa- in orgafium ut est organum sensus, vel
ria, quia ad perfectam perceptionem in setisu sequitur dolor. Hic non habet
delectabilis posset sequi delectatio, determinare an talis immutatio inten-
ut patet parum infra ex Ethic. cap. 3. tionalis, pra^cipue actus sentiendi sit
6. (\) Prasterea, quod secunda radix suf- prsecise in organo vel in sensu, qui
ficiat sine prima, etc. Hccc ratio stat in sensus est constitutus ex organo sic
hoc, quia ex quo sensus natus est per- mixto, et anima, ut patet a Doctore
fecte immutari intentionaliter ab obje- in primo dist. ?>.qu3est, Q.etin i.dist.î.
cto delectabili vel tristabili, sequitur Et addit, quod sensus tactus datus 7,
Sensustac-
quod ad talem immutationem intentio- est animali a natura, ut •^per ipsum
^ '
tusqiiorao-
nalem potest sequi delectatio vel dolor ^
percipiat
*
corruptiva
^
naturse, et ea fu- dositdatus
animali.
et hoc magis patet aDoctore in 4. disi. giat, ut patet 2. de Ani/na iext. 28. et
juo cau
lur do- 44. qucest. ult. art. 2. vide ibi quomodo ibi Gommentator : Necesse (inquit) est^
lor.
tpositio dolor causatur a sola immutatione ut omtie animal habeat sefisum, per
Itterte.
intentionali. que/n comprehe/idat convefiiens et in-
Expono tamen lilteram hujus ra- cofivcfiiefis ex fiutritfiefilis, ut expellat
iionis ibi, orcjanum esi corpus naturale, fiocumetitutn et aitrahat jitvaiivum. Hoc
quia compositum ex materia et forma, idem patet tertio de Atiifua text. co/n-
et generatum per transmutationem, mei. 63. Necesse est (inquit Philoso-

et ideo passibile passione naturali, quia phus) atiimal corpus taciivu/fi esse, si
scilicet potest corrumpi reaUter, et debei salvari atiiftial; et ibiCommenta-

potest realiter immutari. Sequitur: tor: Corpus (inquit) atiimalis, si debet
)uid sit tamcfi inquanlum or<jamim est sic mix- salvari, el evadere ab occasiotiibus, ne-
ganum.
tum, ita quod est ifi media proportione cesse est, ut habeat tactutn. Et text. 64.
sensibiliutn (de qua proportione vide ubi Aristoteles ait : Q/iare et gitstum Animai
. non potcst
Doctorem ifi 4. dist. 43. quxst. 2. de tiecesse est tactum quenidatn esse, q/tia esse sine
immortaUtate ammsi) hoc modo natuin ta/Kjibilis et vefjeiativi est; hi quide/n

est immutari intejilionaliter al> objeclo, ifjilur ttecessarii suni anittiali, quod est
ifiquantum se/tsibi(e, id est, quod ut /luiftifestum, qitod noti est possibileatii-
sic, mixtum natum est recipere spe- tfial sitie taciu esse.
Addit Doctor, qaod ibi concomitatur dolorem qui cst qualitas. Septimum, dolor et
delectalio recipiunlur in appetitu sensitivo, et

conveniens vel disconveniens natiirse et
ideo in eodem ponuntur virtutcs morales ad
sensui, ut sensus, et sic co?icomita?itJir
has passiones temperandas.
ibi clux immutationes, qiiarum tamen
ima est alteiHiis ratio?iis ab altera, id Aliter potest dici (k) quod sicut
est^ quod ad objectum conveniens vel generaliter activa et passiva sunt NuUa8.re
disconveniens possunt concomitari qua?dam natura? absolutoe, puta tio praec
dens act
duffi immutationes, quarum una sit calidum, et aliquod absolutuin, nem est \
tio acti"
realis, quee est vel corruptiva vel sal puta calefactibile, et super ista ad agen
duiu, ai
vativa natura^, et alia est tantum in- absoluta fundatur quffidam rela- passivo t
recipiei
tentionalis, qu® respicit sensum, ut tiones, secundum quod bffic pas- dum; m\
sensus et una est separabilis ab tse tam€
est, siva inclinantur ad ha3C activa, ut conditi<)
altera, ut satis patet ; et sic potest esse ab eis recipiant formam ad quam nes sirt
quibua
dolor prima immutatione,
sine illa sunt in potentia passiva et quan- ;
non.
quse ponitur ab Henrico prima radix. do ipsa sic proportionata approxi-

(j) Co?itra illud de di/ferentia percep- mantur, ibi est alia relatio ap-
tio?iis ct apprehe?isio?iis, littera patet. proximationis mutuce, ad quam
Et quod dicit ibi, quod potentia supe- sequitur passivum recipere for-
rior, quando concurrit copulans po- mam ab activo ; hujus tamen
tentiam inferioreni cum objecto facit actionis in activo', non fuit ratio,
attentionem, etc. clarius vide i?i se- relatio aliqua prcecedens, puta re-
cundo dist. 42. et aliqualiter m p?imo, lalio activi sive approximationis
dist. 3. quaest. 7. (sed ista? relationes erant causse
si?ie quibus no?i), sed ratio fuit
SCHOLIUM.
ipsa natura absoluta activi. Sic
H.Tcc Httera summatim continet aliquot di- in proposito potest dici, quod
cta. Primum,activum et passivum sunt naturae hoc absolutum, ut visus, inclina-
absoluta). Secundum, super iHas naturas abso- tur ad aliquid, ut ad extrinsecum
lutas fundantur relationes incHnati et approxi-
perfectivum, puta ad album per-
mati, et hse duae praecedunt passionem delecta-
fectum, pulchrum, et e con-
sive
tionis. Tertium, non est danda raUo, quare
hoc objectum sit delectabiie huic potentiae,
verso ad contrarium visibile, ut
illud tristabilo, nisi quia hoc est hoc, et ilhid. corruptivum vel non inclinatur,
;
Quartum, rekitio approximationis supponit re- sed declinatur, et tunc relatio ter-
laUonem inclinationis, amba> tamen immediate minantis relationem inclinati ad
fundantur iii natura absoluta. Quintum, positis
inclinans, dicitur convenientia ; et
his duabus relationibus, inclinatum recipit a
alia vocalur disconvenientia, qua3,
perfectivo, ad quod incliiiat delectatioiiem, qua)
dicitur passio, quia non est 10. poteslate pas- ut accipitur in omnibus sensibili-
sivi in prasentia convenientis, est tamen (jua- bus, non est relatio a^quiparan-
litas, sicut et intcllectio, quae simili ratione tia), sed disquiparantia? prout
;
dicitur actio, de quo d. q. 3. et 4. d. 49.

1 . t.
conveniens dicitur illud ad quod
q. 7. quodl. Sextum, omnia per oppositum
1.3.
sensus inclinatur ut ad aliquod
explicanda sunt de dolore, ad (puMn requiritur
relatio disconvenientis ad id cui disconvenit, perfectivum exlrinsecum; et dis-
et rclalio approxiinationis ad illud, et lunc conveniens a quo declinat ut a
absolutum, quod est in disconveniente, causat corruptivo et ofTensivo extrinseco.
.
DIST. XV. QTT.f:STlO UNIC. 573
Nec est alia ratio, quare visiis est delectalio in illo absoluto,
inclinatur sic ad alhuin, nisi quia quod inclinahalur ad hoc ahs(jlu-
lalis visus csl talis natiira, et tiiiii, ut ad perfecti\iim exliinse-
alhuni taiis, sicul ncc est aliqua cuin. lla ctiaiii per opposiluin de
ratio quare niateria inclinatur ad dolore, quia ahsoluluin qiiod incli-
forniain ut ad perfeclioneni ex- nalur ad ahsolutum conveniens,
Irinsecani, iiisi quia niateria est declinal ah ahsoluto corruptivo
lalis entitas ahsohila et forina la- quod dicitur
disconveniens, ut re-
9.
lis.Ilunc autein respectuni funda- fertur ad polentiam, et si secundo
d. I. q.
et -3. d. tuin in ahsolutis istis sequilur se({iiilur api^roximatio, lunc tcrtio
et 4. d.
i9. q. 7. ei approxiuiatio, qua^ tiinc est ma- sequilur ex hoc im})ressio hiijiis
quodi. xiina, quando alhuin in se pra3- passionis, qucC est dolor, qucB
sens et ut pra^sens, videtur a est contra inclinationem ipsius
visu, vel percipitur. recipientis, ul forma inlrinseca,
Ex Iiac auteni approximalione sicut activum est contra ejus in-
sequilur, quod illud quod incli- clinationem, ut extrinsecum.
natur, rccipiat a perfectivo illo (I) Quod ergo communiter dici- ni^nsTe-
ad quod inclinatur, aliquam per- tur, quod conveniens deleclat, et poaitur.
^^poQ^^j
ex-
fectionem qu(e perfectio dicitur disconveniens tristal, hoc non de

delectatio qiue, quia n(jn esl in het intelligi causaliter, quasi con-
potestate passivi in prtesenlia venientia et disconvenientia sint
agentis, dicitur esse passio, licet rationes causandi delectationem et
sit vere qualitas, et non de gene- dolorem in potentia ; sed ahstra-
re Passionis ut est Pra^dicamcn- himus quasdam rationes generales
tuin, ut alias dictum liiil ; sicut ah ipsis absolutis distinctis, qui-
propter
,,..,..
similem
ipsa intellectio actio,
ralionem
Iicet sit
dicitur
vere
bus convenit effectus ille, qui est
1
delectare, et ab illis quibus conve-

'
q
9.
.,
Metaph
Text. lo.
, .
qualitas, et sicut intellectio hahet nit elYectus ille, qui est causare
aliquid aliud prseter illam ratio- dolorein ; et illas rationes, conve-
nem, scilicet quod respicit ohjec- niens vel disconveniens vocamus ;
tum, ut actio, ita et illud respi- sicut cum dicimus, oinne activum
cit causam effectivam, a qua est, approximatum passo agit in illud;
sicut passio, ita quod ex islis activum Qi passivum non sunt
duohus dicilur, quod hoc est ac- rationes agendi, nec patiendi, lo-
tio, et illud passio. quendo de istis relationihus ; sed
deaatio- Ratio igitur causandi delectalio- ut per illas circumloqnimur abso-
i8';^vide'i' "^'•1 istam non est convenienlia, luta.
t3 2tiiV Î"'"' ^"'^ relatio nec in ohjecto, Si qua^ritur (iii), cui imprimilur 10.
dist. 49.
,
gji.^,y^ pra3sentia per perceplionem. illa forma, qua» est delectalio, ^".'. ''"!',"
' * '
milur de-
qua} est alia relalio quasi appro- v(d illa, fnue est dolor, et cuius '«^'^^^^'"^«^
,. . , . .
''
dolor?
ximatio agentis ad passum ; sed sit talis iiicliiialio iii aiiima, an Exphcatur
sola forma absoluta, super quain soilicet sensitiva^ \A apjielitivae ? quamponi-
fiiii(Iahatur relatio objecti, est ra- Ilcsjiondeo, possumus dislingue- litusSsi^-
*'^"^*
tio causandi istud absolutuin, quod re potentiam, qua aniina polest
hoc apprehendere, et qua inclina- conjunctio cujuslihet virlutis cum

tur in lioc ut in perfectivum convenienti, accipit ihi viiiulem ut
extrinsecum, cphe inclinatio nata includit cognitivam et appetitivam

est terminari, aj)prehensione sola suam propriam, quia quffilihet' vir-
pra^cedente, et ita sicut sensui tus cognitiva hahel suam propriam
per se attrihuimus apprehendere, appetilivam, nec potest perfecte
ita videtur quod sic incHnari, conjungi cum convenienti, nisi se-
ita scihcet quod determinatio ta- cundum utramque conjungatur, et
lis inclinationis sequens apprehen- propter propinquitatem accipiuntur

sionem conveniat appetitui sensi- tanquam una potentia ;
sunt enim
tivo. Nam propter nihil aHud po- inseparahilius conjuncta, quam ope-
nimus appetitum sensitivum, quam ratio et deleclatio, quas Philosophus
propter talem incHnationem, et 10. Ethic. dicit non posse ab invi-
ejus terminationem sive delectatio- cem separari, et ideo videntur ea-
nem consequentem apprehensio- dem. Unde tales preedicationes sunt
nem, et ita cum ejusdem poten- causales, ut sit sensus, delectatio
tiae sit forma terminans, cujus est conjunctio cujusHhet virtutis
erat inclinari, delectatio erit in cum suo convenienti, quia cau-

appetitu qui inclinahatur. satur ex objecto convenienti sen-
Hoc confirmatur per Damasce- sui.
num Ub. 2. cap. 22. animalium pas-

sionum terminus, id est, defmitio, COMMENTARIUS.
est iste Passio est motus appetitivse
:
virtutis sensilnlis in imaginatione {]l) Aliter potest. dici. K\c Xiociov in-
g^
bonietmali ; sensibilis ponitur pro tendit declarare quahter dolor potest Resoii
perceptibili, quia sensibilis non per- causari in sensu. Et licet hcec littera doioi-is
ceptibilis non dicitur proprie passio sittahs clara, tamen propter princi- ^^^Xs
animalis ; in imafjinatione boni et piantes aliquaHter exponitur, resol-
mali ponitur ut causa, quia illud vendo in propositiones. Prima propo-

absolutum, quod est bonum vel ma- sitio est ibi : Aliter potestdici, quod si-
lum, quod dicitur conveniens vel cut generaliter activa et passiva, etc.
disconveniens, est causa hujus Activa et passiva proprie loquendo,
passionis ;
imaginatio, id est, sensa- sunt naturee absolatffi. Patet de acli-
tio in communi, est quasi approxi- vis ; tum, quia relatio non ponitur de
maHo agentis ad passum. genere activorum, ut patet; tum, quia
11. Pra^terea, virtutes morales po- Arisloieles b, P/ujs. text.cofn. \0.dicit:
Cap. uit. iûntur in appetitu, et non in parte
^
Neoueagentis, aut patientis, neque om-
Qualibet ' ^
virtus co- cognitiva, ut distinguitur contra ap- iiisqui movetur aut moventis,quia non
,
gnitiva lia- ~ . . . .
bet siiam petituui, ct ponuulur potissime estmotus motus^neque generatioms ge-

â^ppetui" propter delcctationes et trislitias vi- neratio, nequeomnlno mutationis muta-
Cap""5. tandas ; igitur hujusmodi passiones /io. Hffic iUe. EtibiCommentator: ()//«-
sunt in eadem parte, et non in co- sidicat,quod actio etpassio non habent
gnitiva. Quod igitur dicit Avicenna motus neque motoriset moti, neque ge-
8. Metapli. quod delectatio est niti et generantisyet imiversalitcr tran-
DIST. XV. QU.ESTIO UMG. 575
smulantis et transmutali. H(cc ille. De tentia? ex sua entitate naturali habet

passivis patet, qua3 propritTsunt rece- quod sit sic delectabile, nec est assi-
ptiva passionum Patet etiam, tum gnanda aUa ratio, nisi quia talis en-
quia relatio non ponitur de gene- titas. Sicut qnod homo sit risibilis,
re receptivorum ; tum, quia passio se- sive quod sit aptus ridere, est, quia
cundum quam aliquid dicitur proprie talis entitas, vel quia includit talcm
pati, est entitas absolula, et talis non enlitatom, qucc est imraediata causa
est receptibilis in receptivo. risibilitatis. Si enim quis videret in-
Secunda quod ex quo
propi)sitio est, tuitivc oliquod conveniens potentitP,
,
causativura et receptivum passionis statim cognosceret quod entilas talis
suntnaturae absolutcP, sequitur quod esset ratio immediata, quare et sic
super illis naturis possunt fundari esset convenicns. Similiter est de po-
dua3 relationcs, et hocante passionem tentia nata dclectari in tali vel tali ob-
illatam, quarum primaest relatio in- jecto, nulla alia causa est assignanda,
clinati, qu«T terminatur ad rem cui nisi quiaesttalis entitas. Et hoc modo
inclinatur, puta ut perfectivum ad loquendi saepe Doctor utitur.
Onai-ta
suam perfectibile, et perfectibilis ad Quarta propositio est, quod relatio
suum perfectivum, ut calefactibile approximationis fundatur in illis ab-
inclinatur ad calefactivum, ut ad per- solutis, scilicet perfectivo et perfecti-
fectivum extrinsecum, et similiter ca- bili, prffisupposita tamen entitate re-
lefactivum inclinatur ad calefactibile lationis convenientis, quee relationes,
ut perfectivum illius. scilicet convenientis et approxiraatio-
Nota tamen, quod quando passivum, nis, immediate fundantur in illis ab-
sive perfectibile inclinatur ad perfcc- solutis, nec una fundatur in alia,
tivum extrinsccum, communitcr surit licet una prsesupponat aliam. Addit
ibi du8D relationes, quarum una est Doctor, quod tunc est maxima appro-
ad perfectivum exirinsecum, ct alia ximatiodelectabilis ad potentiam, quse
est ad perfectivum intrinsecura, ut ad delectatur, quando delectabile est in
perfectionem, quara recipit postea se profisens potentiae, et hoc in ratione
formaliter, et sic ponuntur ibi du8e objecti perceptibilis, et ut sic prsesens
inclinationes. Secunda relatio, quae percipitur a polenfia. Dicit ergo quod
fundatur super activo ct passivo ante ipsum delectabile stante nerfecta per-
passionem, est relatio approximati; ceptione illius, tunc potest iramediate
ante enim cau£ationem passionis re- causare delectationem in potentia, et
quiritur approximatio activi ad pas- hoc, ut est natura talis, scilicet quod
sivum. VA addit Doctor, quod rclatio entitas absoluta illius delectabilis est
cotivenicntis, etc. est relatio tantum ratio formalis producendi delectatio-
disquiparantia3, quod verum est, prout nera in potentia, cuiin ratione objecti
conveniens accipiturpro perfectivo, ad delectabilis et perceptibilis a tali po-
quod sensus inclinatur ut perfectibilis lentia perfecte approxiraatur.
II
ab eo, et tuncdebot magis dici relatio Quinta propo.sitio est, quod delecta-
Qiiinta
perfectivi ad perfectibiie. tio, quae dicitur passio, estentitas ab- proposiTio.
Tertia propositio est, quod objec- soluta, ut patet ab ipso in primo, dist. i.-ctatio,
tum delectabile, sive conveniens po- 1. fjUiest.^.inA. dist. 49. in quodlib. turpassio.
.
570 LIB. III. SENTENTIAHUM

qxisesl. 13. Etaddif, quod talis delecta- ris. Et secundo, quae est illa virtus
tio dicitur passio, pro quanto non est sensitiva, qua3 inclinatur ad delec-
in potestate passivi in praisentia agen- tabile, et quee declinat a corruptivo,
tis ;
proprie enim passivum respicit an sensitiva cognitiva, an sensitiva
agens, et per consequens, quod reci- appetitiva.
pit ab aclivo, inquantum liujusmodi Respondet quod dolor et delectatio
dicitur passio, et ipsum receptivum immediate recipiuntur in appetitiva
pro quanto recipit ab activo dicitur sensitiva, et non in cognitiva, et quod
pati. quod de intellectione dicit,
Et appetitiva est illa, quae inclinatur,
quod dicitur actio, et tamcn est qua- etc. Expono tamen litteram aliquali-
litas absoluta, vide clare in primo, ter ibi possumus disHnguere poten-
:
Exposi
dist. 3. qusest. ult. in responsione ad tiam, qua anima potest fioc apprehen- ^'^^®"^
ultlmum argumentum principale, et in dere, qua} dicitur cognitiva sive appre-

quodlib. qusest. 3. hensiva, et qua anima inclinatur in
^pôsitio!'
Sexta propositio est de dolore, ibi : hoc, ut perfectivum extrinsecum, et ilia
"êtur do^'
"^^^ cHam per oppositum de dolore, etc. est potentia appetitiva. Sed an cogno-
loi"- Dolor (âusatur ab absoluto disconve- tiva sensitiva, putavisiva etappetitiva
nientiee sic, quod in taliabsoluto prius visiva sint duse potentisB;, de hoc alias.
est relalio disconvenientis terminata Sequitur : quse inclinatio nata est ter-
ad potentiam, cui disconvenit tale minari., puta ad objectum delectabile,
absolutum. Secundo fit approximatio sola objecti apprehensione prsecedente
illius absoluti ad potentiam, quse ap- Sequitur ; Et ita sicut se?isui per se at-
proximatio tunc est maxima, quando tribuimus apprehendere, ita videtur
objectum offensivum est in se pree- quodsic inclinari, ita scilicet quodtermi-
sens, et actu percipitur a potentia, et natio talis inctinationis sequens appre-
tunc a natura absoluta in tali nocivo, hensionem conveniat appetitui sensitivo^
sive oITensivo causatur dolor in po- id est, quod appetitus talis fit termi-
tentia, qui dolor pariformiter dicitur nus inclinationis, qua objectum de-
passio, licet sit qualitas absoluta, et lectabile inclinatur ad perfectivum,
eodem modo dicitur passio quo delec- vel quod dicatur inclinari ad lioc utdi-
tatio. catur terminus talis convenientieesive
^2 (1) Quod ergo communiter dicitur con- inclinationis.
veniens delectat, et disconveniens tris-
tat., etc. Sicut etiam dicitur quodomne SCHOLIUM.

activum approximatum passivo agit,
Eodem modo philosophatiir de tristilia et
et tamen activum et passivum non
gaudio respectu volsintatis, sicutdixit de delec-
sunt rationes formales agendi nec pa- tatione et doloro rospectu appetitus sensitivi ;
tiendi, ut expositum e^t supra ; sed practerquam quod hic rapitur a suo objecto
mogis per istas relationes circumlo- convenienti necessario, illa non ; sed per ac-
quimur absoluta, qua^ realiter sunt tuni acceplationis facit objoctum sibi nltimate
convenions, vel per nolitionem disconveniens,
formales rationes agendi et patiendi.
et tunc sequitur approximatio objecti, scilicet
(m) Si cui qu3eritur, i/uprimitur ilta
apprehensio convenientis volili, vol disconve-
forma, etc. HicDoctorquajritdeimme- nientis noliti ; et tunc objectnm absolutum
diato receptivo delectationis et dolo- causat in volunlate passionem tristitia) vel gau-
DIST. XV. QU.ESTIO UXIC. 577
dii. (Juod vero trislitia aon sil actus elirilus a (lisconvenientis conconiilaiililûs re-
voluntate, probat : Prinio, qnia non ost »«//(,
lationos volili et iiolili, siMjnitur ap-
alioiiuin Deus et Ueali Iristarentur, (luiahabent
proxiinatio luijus ohjocti, scilicot
nnilta noUe. Secundo posito noUe in vialore,
eveniente nolito, aliîuid lialict [M;etor /io//(*, ai^proliensio circa voliliiin vol noli-
quod ante non liabuit, quia jam tristatur, non luin ; ex hoc ulliino vidotur socpii
et
autca ; ergo tristari non est nolle ; an vero ob- iii volunlate passio ah ipso ohjeclo
jectum sit immediata causa tristitiae, vel lO-
sic praisente, scilicet gauiliuin vol
gnitio cjus,quidam lioc, iiuidam illad pulant.
tristitia.
Eiio addorera aclum volitionis vol nolitionis,
quando adest, concurroro ad trislitiam et gau-

Quod auteni tristitia (p) pro|)rio Tiisiitia
eum sunipla sit passio voluntatis,' vide- P'or''«^

dium, sive hoc vel illud dicatur, ad rao- ^ ' sunipta est
,
dum, quo actus concurrit ad hahitum; et Doct. tur, quia

^
non est aliqua ejus onera- * '' ^
passio vo-
. . luntatis.ot
videtur hoc velle 4. dist- 14. quajst. 2. ubi ait ({uia non veUc, palot
lio, ncc est ;
n.on opera-
proximam causam tristitiae esse nolitionem

non veile vel nolle, prol)o, quia civit.c.is.
peccati, et siraile habet 4. dist. 44. quaest. 2. ct
Deus et Beati possunt surnme nolle
i disl. 1. qutest. 3. ubi id .Vugust. hoc est ple-
et non velle non tanion possunt
miw (jaudium frui Trinitate, explicat, ut sit ;
sensus causaiis ; ergo secundum eum amor tristari, quia

possunt evenirent)n
causat delectationem ; et certum est quod illa, respectu quoruin liabent ??o//e ;
quando ohjectum est aliquid privativum, ut tristitia autem est de his qua^ nohis
formale peccati, vel paMia damni, non potest
secundum Au-
nolentihus accidunt,
causare ens positivum tristitia). Vide Lychet.
gustinum. Quod apparet, quia Deus
hic et Pitigianis art. 6.
summe nolens aliquid, proliihet ne
p Ultorius de tristitia, (n) quantum illud unquam eveniat, sed posilo

, (
d ad aliquid, est similiter dicendum, tali nolle in viatore, et ponatur
'^'J:^
rimen
et (juantum
i
ad aliquid,
i
non nam 7
;
'
illudnolitum evenire, tristahitur, et
'appe- nj)i)otitui sensitivo est aliquod ah- eo magis quo magis noluit, ex de-
^
n sen- '
'
,
im et solutum ox uatura sua conveniens, finitione tristititfi secundum Augus-

unta
em uf iêrfectivum extrinsecum, et ali- tinum. Erat igilur in eo aliquid,
(juod disconveniens, ut corruptivum (juod prius non fuit, quia prius non
extrinsecum, quantum ad hoc et trislahatur, sed non est in eo aliqua
similiter in voluntate, sed quantum operatio, nec simpliciter, nec secun-
ad aliud, pro eo quod ille appetitus dum aliquem gradum, secundum
naturaliter se habeat ad ohjectum (juom non prcx^fuit. Non est etiain Tristitia
(unde secunduin Damascenum uhi })assio illa in voluntate ah ipsa vo- effectivo a
^*^ ^^" ^ '^'
supra, ducitur, et non ducit), non luntate efrcctivo, quia tunc esset
sic ohjectum comparatum ad volun- immediate in potestate voluntalis,
tatem, quco lihera est, licet (o) ali- sicut volitio et mjlitio ; sed hoc est
quid ox natura sua sit conveniens falsum, quia nolens aliquid, si illud
volunlali, j)uta ultimus finis, ta- eveniat, non videlur immediale ha-
inon sit ullimate conveniens sihi here tristitiain iii j)otostate sua ; si
j)er actuin vfduntatis accoptantis et esset etiam a voluntalo, ut a causa

complacentis sihi iii illo ; ot tali offoctiva, esset ejus ojicralio, ut
convenionlia jiosita, j)uta per velle velle quod est ahoaot in ea.
ohjecti, et disconvenientia por 7<o//e, Si (jhjicitur, (juod lunc objectuin ...
et ita rolalionihus convenientis et necessario ageret in voluntatem,

ToM. XIV 37
voiuntas iinpriiuendo illain passioncin, quod in ista littera intendit declarare a quo De «
csse conlra libertatcm vo- causatur tristitia, qua? proprieponitur

"°sUaTu?^ "î^lGtur /esin;
Jj,'"Pj^';|;. lunlatis. Respondco, voluntas non in parte intellectiva. Et dicit quod ûTiJi
cessitaie
neccssitatur simpliciter
i
ab obiccto,
d
quantum ad aliqua
'
est simile de vo-
consequen- ^
tite.
scd inter ipsam et objcctum est ali- luntate, et appetitu sensitivo. rsam
qua necessitas consequcntiae, sicut appetitui sensitivo est aliquod abso-
si volo, necessario volo ; et ita si lutum ex natura sua conveniens, ut
stat nolitio alicujus objecti, et illud perfectivum extrinsecum, et aliquod

nolitum evenit, videtur necessario disconveniens, ut corruptivum ex-
sequi tristitiam posse fieri in volun- trinsecum, quantum ad hoc est si-
et
tate. Exemplumponiturde libero vo- mile de voluntate. Sed quantum ad

lente tenere terram oneratam servi- aliud pro eo quod ille appetitus na-
tute, in cujus potestate non est im- turaliter se habeat ad objectum, quia
mediate non servire, sed in ejus ducitur, et non ducit, (sic tamen in-
potestate immediate est non telligendo, qaod non se habet libere
tenere terram illam, et me- circa actum quem elicit, potest tamen
diante hoc non teneri ad ser- esse causa activa illius actus, ut patet
vitutcm. jta in proposito immediate a Doctore in primo,dist. 17.) non sic
in potestate voluntatis est non nolle, objectum comparatum ad voluntatem,
et mediante hoc non de nu-tristari quee hbera est respectu cujuscumque
lito, si eveniat, quia non erit tunc objecti,etiaminriniti,utpateta Doctore
sicut nolitum, quia si noluit, et illud in primo, disi. 1. qusest. 4. etalibi.
evenit, stante nolle, necessario ne- (o) Addit, quod licet aliquid ex na-
cessitate consequentise sequitur tris- tura sua sit conveniens voluntati, ut
titia. ultimus finis, tamen fit ultimate con-
14. Et si quferatur (q) quare non po- ve?iiens per actum voluntatis acceptan-
detêi^^minl- tcst voluutas rccipcre nolitionem /^?, etc. Vult multa requiri ad hoc, ut
iHiontmTd ^^ objccto, sicut passioncni illam a aliquid dicatur ultimate conveniens

unum op- nolito ? Rcsnondeo, voluntas ut vo- voluntati. Primo quod illud ex natura
^
positorum. ^ ^
luntas, liberatest, sed utnolens non sua sit conveniens et perfectivum ex-
est formalitcr libera, quia habct for- trinsecum. Secundo, quod intellectus
mam detcrminatam ad ununi, qucC apprehendat illud, ut sic conveniens,
est ipsa nolilio. Licet auteni liberum et siccognitum fiat prsesens voluntati.
ut libcrum non immediate patialur Tertio, quod voluntas velit illud, ac-
ab alio, tamen ut determinalum ad ceptando illud per suum velle. Quarto,

unum opposilum, quod est sibi for- quod fiat apprehensio ipsius conve-
ma naturalis, potest per illam for- nientis voliti et acceptati, et sic est
mam determinate sc habcrc ad summa approximatio convenientis ad
ununi oppositum et non ad utrum- voluntatem. Quinto et ultimo sequi-
que, ct ita pati. tur passio sive delectatio, qua^ reci-
pitur in ipsa voluntate. Et sic ante
COMMENTARIUS. hujusmodi passionem pra^supponun-
tur multu' relationes. Primaest relatio
13. (n) Ulterius de tristitia, elc. Doclor ipsius objecti convenientis, sive per- !
DlSr. XV. QLVESTIO LiNU:. •'>?!)
fectivi exlrinseci terminata ad volun- caiisatnm ab objecto ex natura rei
tatem, ut perfectibilom. Secundo est convoniente. Tum, quia delectatio se-

relatio objecti. ut cogniti ad intellec- quitur actum perfectum, ut patet 10.
tura. ut cognoscentem. Terlio estrela- Elhic. c. ^k. et 5. hoc expresse tenet
tio objecti cognili, ut prirsentis ad Doctor /// 1.^/. l. y. 1. c/ 3. etin'h.d.
voluntatem, ut perfecte pra^sentem. 49. et sic videtur quod delectationis
Quarto est relatio objecti cogniti, et causa sit actus perfectus circa objec-
pra)sentis ut voliti et acceptati ad ip- tum delectabile. Tum etiam,quia ipse
sam voluntatem, ut volentem et ac- \)oc\.ov indist. 1. q. 3. ubi expresse te-
ceptantem. Quinto est relatio objecti net quod fruitio estactus perfectus vo-
\oliti, et utsic cogniti ad intellectum, luntatis, et non delectatio, exponit
ut sic cognoscentem. Sexto est relatio auctoritates Augustini, quio vidcntur
objecti, ut sic cogniti, ut perfecte ap- sonare quod fruitio est delectatio, et
proximati ad voluntatem, cui perfecte exponit per pradicationem causalem,

tunc approximatur. et non formalem, patet de illa, qua^
Septimo et ultimo, a tali objecto pic dicit : Hoc est plemnn gaudiitmnoslrimi
conveniente causatur in voluntate de- frui Trinitafe, haic praedicatio est tan-
lectatio, qua' est qualitas absoluta, tumcausalis, videlicet quod fruitio est
quae ut recipitur in voluntate a tali causa pleni gaudii, et non est forma-
activo dicitur passio, et ipsa voluntas liter gaudium. Similiter exponitur alia
dicitur pati a tali perfectivo. Hoc idem auctoritas Augustini, scilicet fruinmr
dicode tristitia causata in voluntate, ea re, de qua voluptates capimi/s, id
quia primo est aliquod oljjectum dis- est, quod fruitio rei est causa volup-
conveniensj, etc. tatis, ergo ex dictis Doctoris videtur
uitas. Sed occurrit difficultas, an delecta- sequi quod delectatio sit ab actu, non
tio causetur ab absoluto objecti con- ab objecto.
venientis ? an ab ipso, utcognito, sive Dubitatur etiam in hoc quod dicit, l-^-
volito, etc. quod approximatio objecti delectabilis ^'bium."'

Dico ))ariformiter, ut supra dictum est apprehensio, hoc non videtur ve-
itio
est de delectatione causata in appetitu rum. Tum quia apprehensio sive co-
sensitivo, quod entitas absoluta est gnitio objecti est qualitas absoluta, ut
ratio formalis causandi delectationem probat Doctor in qiiodl. q. 13. et in 4.
in voluntate. Sed illee relationes requi- d. 10 approximatio autem est tantum

runtur, non ut rationes formales cau- relatio. Tum, quia apprehensio objecti
sandi, sedtantum ut causcC, sine qui- delectabilis videtur causa immediata

bus non, sicut dictum est de relatio- delectationis, prajsertim quando ob-
nibus oijjecti convenientis appetitui jectum delcctabile non est in se pra^-
sensitivo. sens ergo apprehensio non est appro-
;
(p) Quod autem tristitia proprie swn- ximatio, quia approximatio non potest
plasit. In ista littera occurrunt aliqua dici causa, utpatet a Doctore proisenli
tti-i-
a- dubia. Primum est de causa delecfa- qu.-estioiic.
??am tionis in voluntate. Secundum est de Item dubitatur in hoc, (juod ponit ^î^^|J[,j*J^-
u'a causa tristiticC in voluntate. Circa pri- objectum prius volitum, ct deinde ap-
g^'"'
mum videtur, quod gaudium non sit prehensura, ut sic volitum quia vi-
;
580 LIB. lll. SENTENTIARUM

detur quod sufficiafcquodprimo appre- nit causam sui, de hoc patebit i?i ^.
hendatur in se, ut objectum delecta- c/i-st. 44. Si tertio, nullum tale videtur
bile ; et quod voluntas postea velit esse immediate offensivum et nooi-
illud, ad quod vidie potest sequi delec- vum voluntati, imo videtur quod omuo
tatio, patet, quia ad actum perfectum ens sit objectum voluntati, uL patet
sequitur delectatio ut supra patuit. de igne, de hoc vide Doctorem i?i 4.
Tum etiam, quia per apprehensionem

non
dist. 44. Si dicatur,
disconveniens,
quod ignis, ut no-
contra, quia
i
sequentem objectum delectabile litus est
magis movetur, nec magis approxi- esse nolitum, aut accipitur pro noli-
matur, cum per primam apprehensio- tione, aut accipitur pro ipso esse no-
nem sit sufficienter prcesens voluntati. Hto, et arguatur ut prius arguebatur
Girca secundum principale de tris- de malo poenoe.
Dubia de titia pcssunt multa occurrere dubia ; Deinde dubitatur in hoc, quod dicit
causa tris
titite.
primo in ho(^ quod objectum discon- de apprehensione sequente esse noli-
veniens causattristitiam, quia qugero tum, quia prima apprehensio prsece-
de tali objecto voluntati disconve- dens esse nolitum videtur sufficiens.
nienti, aut est mabim culpa^ aut ma Nam Doctor vult m 4. dist. 1. quasst.
lum poense, aut aliquod ofTensivum, 2. quod ad habendam tristitiam de

aut corruptivum ? Non primuiii, quia peccato, sufficit apprehensio peccati,
illud est tantum privatio rectitudinis, et nolitio ejusdem, ad quam nolitio-
qucedeberet inesseactui,ut patet aDoc- nem immediate sequitur tristitia.
tore i?i 2. dist.Sb. ei 37. et i?i i.dist. ii.et Deinde videtur quod Doctor sibi
II
talis privatio non potest causare abso- contradicatin hoc quod dicitobjectum Aiiu.l
bilP
lutum, cujusmodi est tristitia. Si di- disconveniens esse causam tristitiee,
catur,quod malum culpse causat in- quia in ^. dist. ih:. qiiaest. 2. expresse
quantum nolitum, et non absolute, dicitquod respectu tristitiee duae sunt
tunc qusero aut nolitum accipitur pro causa^, scilicet remota, quse est vo-
nolitione, aut pro ipso esse nolito, quo luntas imperans cognitionem peccati,
objectum formaliter dicitur nolitum. et nolitionem ejusdem peccati, et
Si primo, ergo tristitia erit ab actu no- propinqua sive immediata, scilicet
lendi, et nullo modo ab objecto. Si se- nolitio peccati, ergo contradicit sibi.
cundo, ergo relatio rationis erit ratio Hoc idem videtur dicere i?i 4. dist. 44.
formalis causandi absolutum, quod ubi sic dicit : A?igelus ?nalus habet
est impossibile, quianulla relatio rea- ?iolle deti)ie?'i perpetuo ab ig?ie, et spe-
lis potest esse ratio formalis causandi cialite?' ab ilta ratione ex sente?i'
aliquid, prsecipua absolutum, ut patet tia divi?ia vel volu?itale divi?ia iltic
Si Y)octore inpri??io, dist. (j. 7. 13. 10. e//ective detine?ite, et ab illo ?iolle dc-
et prsese?iti dist. multo minus relatio cli?iat a/fectio co?nmodi, secundu??i
rationis, cujusmodi est esse noUtum, qua?n appcfit liberu)?i usu?n pote?i-
erit ratio formalis causandi, etc. Si tise.ut siciit natu?'a sua est i?idi//ere?is
malum puîuc ponitur causa, etc. ad quodcinnque corpus,sic posset se fa-

queero de illo malo in voluntate; ma- cere prxse?ite?n cuicu??ique corpori
lum enim pffincc in voluntate com- p?'o??iovet autc?n supe)'bia p?'opter qua?n
muniter est tristitia, qua; pra?suppo- appetit utipropria poteslate ; co?isu?n.
; 1
DIST. XV. QU.T^.STIO UNIC. 08
mat invidia, propter fjnam nunrfuam objecti convenientis sit immcdiata

vellet determinate esse propter senten- ratiocausandi in voluntate delecta-
tiam vel actionem dirinam. Istud nolle tionem an cognitio intuiliva illius
;
prxcedit detentiOy et apprehensio deten- objecti perfecte pra?sentis voluntati

tionis. Isto autem nolle licef inordinate per hujusmodicognitionem, sit imrae-
jjosilo in voluntate ejus, sequitur ap- diata causa delectationis in voluntate,
prehensio certa de eventu istius noliti^ et forte utraque {)ars est sustentabilis.
et ex hoc tertio vel quarto, computando Similiter potost dici de objecto conve-
ista duo, qux prxcedunt nollej sequitur niente non inse praesente, sed tantum
trislitia : hfec ad litteram. in aliquo repraisentativo, puta in spe-
Item dubitatur in hoo quod dioit, cie intelligibili, potest faciliter susti-
id (lu-
iuni. quod Beati possunt snmme nolle, non neri quod vel species intelligibilis
tamen possunt tristari, quia non pos- supplens rationem objecti convenien-
sunt evenire illa, respecta quorum tis, est causa immediata delectationis,
habent nolle, enim tristitia
etc. Si vel actualis cognitio illius objecti. Et
causatur ex nolito, et tamen posito quodcumque ponatur, potest conse-
contra nolitionem, sequitur quod An- quenter responderi ad dubia de causa-
gelus et Beatus ])ossunt tristari, imo tione delectationis.
quasi summe tristari ;
patet, quia Si teneatur quod objectum in se
multa absolute nolunt, qutX' tamen prcBsens, vel in specie intelligibili sit
contra voluntatem eorum ponuntur immediata causa, responderi potest ad
in esse, quia absolute nolunt of!ensio- primum dubium, cum dicitur (secun-
nem non tantum a seipsis, sed
Dei, dum Philosophum) quod delectatio
nec ab aUquo alio, ahter essent injusti consequitur perfectam operationem.
et miseri, ettamen multse ofTensiones Dico quod aliquidconsequi ad aliud,
in mundo fiunt nolunt enim simpli-
;
......
pro nunc, contingit triphciter.
.,.
Aliquid
consequi
, ™ . ad nliud
citer et ab?olute Deum blasphemari Primo, ut ad causam cilectivam, continf,nt
^'f^'°'^'"-
ab aliqua creatura, et tamen quotidie sicut dicimus communiter, causa est,
blasphematur, et hoc ipsi cognoscunt ad quam sequitur ahud.

ergo tristantur, si tristitia causatur Secundo, ut ad dispositionem prse-
ad oljjecto sic nolito, et tamen posito ;
viam necessario pra^cedentem, sicut
et multa alia possent adduci ex dictis dicimus quod ad corpus organicum
a Doclore, probando quod si tristitia sequitur animatio. Vel terlio aliquid
sic causetur, quod ipsi possent mul- sequitur ad aliud, ut effectus posterior
tipliciter tristari, non solura ex noli- ad effectum priorem, sicut illurainatio
tio simpliciter, et posito, sed etiara ox secunda^ partis aeris, sive illuminatio
nolito conditionaliter, et posito, sed partis remotioris, sequitur ad illumi-
reservo iisqueadk^. quarti. nationem partis propinquioris. Primo
Respondeo ad orania dubia et prius raodo delectatio non sequitur actura
nsio- praRmitto aliqua pro majori inteliigen- voluntatis, ut causara, quia tunc ob-
g^"; tia. Primum, in prajsenti non intendo jectura non esset causa. Secundo modo
'cta-
is.
declarare de causa iramediata delcc- potest concedi, quia talis delectatio de
tationis, videlicet, an sit ipsum objec- necessitate pra^supponit volitionem
tum in se pra^sens, ita quod natura ol)jecti, utdispositioncm pra;!viam. Po-
test etiam concedi tertio modo, quia deest relatioquaidam, sed sic debet intel-
lectalio est necessario efTectus posterior ligiquod objectum delectabile volitum

ipsa volitione, quie est effectus prior, per actualem apprehensionem, ut sic
sive modo isti elfectus sint ab una cau- volitum, est in ultima dispositione, ut
sa, sive ab alia et alia, pro nunc non posset agere delectationem, quia tunc,
curo, quia an actus voluntatis sit ab ut s)c est perfecte pra3sens, et est po-
objecto, ut a causa, habet requiri in tius pra-dicatio causalis suo modo,
secimdo, distinct. 25. cjiisest. iinica. Et cum quod apprehensio
dicit est ultima
sic patet quid dicendum ad auctorita- approximatio, id est, quod est causa
tes Philosophi et Commentatoris et perfect» approximationis. Et cum ul-
Doctoris. tra dicitur, quod apprenhensio est
Si vero teneatur quod actualis co- causa delectationis ; ergo approxima-

18.
gnitio objecti convenientis sit causa, tio, dico, quod sihoc teneatur quod
pariformiter potest responderi quod apprehensio erit causa prsesentiae ob-
taHs cognitio non potest esse imme- jecti, et causa delectationis, non enim
diata causa delectationis in voluntate, apprehensio posset actu agere, nisi
nisi praisupposita volitione objecti con- esset approximata, etpraesens volunta-
venientis, vel ut dispositione prsevia, ti ;estautem praesens in eodem inslan-
vel ut efTectu priori, cum objectum ti in quo apprehenditur objectum de-
nullo modoactualiter conveniatvolun- lectabile, ut volitum actualiter a vo-
tati, nisi per actum elicitum volunta- luntate.
tis, ut supra patuit, et patet in 1. dist. Ad ultimum dubium pertinens ad Ad a
(lubi
i. q. A. Et sic exponuntur auctoritates materiam delectationis, cum dicitur
Philosophi eo modo quo expositae quod sufficit prima apprehensio objec-
sunt prius, tenendo quod objectum sit ti delectabilis, etc. dico, quod non
causa delectationis. sufficit ad delectationem, quod palet.
Ad expositionem Augustini, cum Si enim aliquod delectabile esset per-

dicitur quod illae auctoritates intelli- fecte preesens voluntati in ratione co-
guntur de praedicatione causali non gniti, si vohmtas odiret illud, vel si
formali, dico, quod fruitio potestdici actu non diligeret, volendo illud, pa-
causa non productiva, sed potius distet quod nunquam sequeretur delec-
positiva, ad quam dispositionem se- tatio hoc enim experimur in nobis
;
;
quitu tatio, licet causetur, vel requiritur ergo quod prius tale objec-
ab objecto vel a cognitione objecti tum conveniat actu voluntati, id est,
voliti, sicut etiam dicimus, quod Sa- quod actu elicito voluntatis acceptelur
cramentum Baptismi est causagratise; est enim in potestate voluntatis ac-
pro tanto enim dicitur causa, pro quan- ceptare illud, etnon acceptare ; requi-
to est qutcdam disposilio ad gratiam, ritur ergo talis acceptatio, non ut cau-
ut exponit Doctor i?i 4. distinct. 1, sa delectationis productiva, sed magis
Ad aliud dubium de apprehensione, ut dispositio praevia, sive ut causa si-
19. qua' dicitur appproximatio, est faciUs ne qua non.
Ad aliud
de appre- responsio, quia non int^ndit Doctor Et nota, quod Doctor non loquitur
hensione.
quodapprehensioquaiestqualitasabso- de delectatione voluntatis, ut qualiter-
luta, sit formaliter approximatio, quee cumque sumpta, quia objectum de-
DIST. XV. QU.ESTIO UMC. 583
lectabile, ut aotu convenit appetitiii poni causa immediata tristitia), qua}

nalurnli, nulla volilione, noc cogni- est qualitas absoluta, ut patet.
tione pra^cedente, forte potest nctu Ad illud (le malo pconas dico, quod î
delectare, ut dubitative loquitur /V^ />/7- si accipiatur malum pa^nco pro caren- A'1 iiinfi
/no distinct. i. quxal. k sed loquitur tia boni, sicut privatio visionis Dei, iKKnte.
de delectatione, qua^ sequitur opera- tuuc eodem modo responderi,

jiosset
tionem perfeclara, et talis non potest sicut responsum est de malo culpio
esse, nisi prius objectum actu elicito quod est privatio boni justi, nisi forte
voluntatis acceptetur, etsic patot, etc. diceretur quod loquendo de utroque
Ad secundum dubium principale, malo, tristitia causatur ab aliquo ob-
li).
scilicet de causa tristitiio, dico, quod jecto virtualiter coutinente mnlum
si ponalur malum culpa} objectum dis- poena} vel culpa», sed esset difficile
conveniens voluntati, quod non potest assignare illud.
dioi notu disconveniens, nisi prius no- Si accipiatur malum po3nae pro ali-
litum. Et cum qua^rit, ut sic nolitum quo reali disconvenienti, dico, quod
non causat passionem, concedo prop- si tale est assignabile respectu volun-
ter rationem superius factam, sed di- tatis, quod tale malum prius nolitum
00, quod objectum apprehensum, ut et post ut sic apprehensum, erit im-
nolitum ost immedinta cnusa tristitiffi, mediata causa tristitiae, quia hic re-
accipiendo tamen objectum cognitum peritur talis entitas, quffi potest esse
pro ipsa apprehensione, qua' est qua- ratio formalis causandi passionem
litas absoluta ; cognitioenim objeoti, absolutam. Ad aliud de malo corrupti-
ut sic noliti, est immediata causa tris- voet otlensivo, etc. patet quid dicen-
titise. dum. Cum infertur quod nullum tale
I
rttio.
Si dicatur, cognitio est objectum ex natura sua est disconveniens natu-
delectabile, pateta Doctore in 4. d. 44. quod si hoc erit,
rpe voluntatis, dico,
est enim perfectio simpliciter, ergo conceditur tunc quod tristitia a nullo
non causat tristitiam. tali potest causari. Posset tamen dici
onsio.
Dico, quod etsi sit objectum delec- quod posito quod non sit aliquod ens
tabile in se et actu delectaret, si per positivum immediate corruptivum,
actum reflexum intellectus cognosce- sive nooivum voluntnti, nihilominus,
retur, ut objectum delectabile, et ut a quin aliquod est nocivum potentiis
voluntate volitum, et ut sic causaret sensitivis, illud idem potest esse dis-
delectationem sui. tamen ut est cogni- conveniens voluntati, pro quanto ipsa
tio talis objeoti disconvenientis, et no- voUmtas est sic amore naturnli, et
tu voluntatis noliti, potest esse imme- etinm elicito, unita ipsis potentiis, ut
diata causa tristitix'. patet a Doctore prsesenti dist.
\ ob-
• cum Si dicatur, quod Doctor dioit quod Ad nliud, ubi dioitur quod prima q^foJ^vjJ;.
ione.
objeotum disoonveniens est causa im- npprehensio objeoti disconvenientis ^"Si^c1"o'^"
mediata tristitia?. est sufflciens causn, pntet quod lioc
Dico, quod hoc verum est ubiobjec- non oslvorum, quin siout objectum
tum disconveniens est ens positivum, delectabile non potest aclu convenire
et absolutum ; ubi vero cst tantum potentia;, nisi sit prius volitum, sicut
privalio boni convenienlis, non potest objectiim tristabilc non potest actu
-
584 LIB. ]JI. Sl^NTENTIARUM.
disconvenire, nisi sit acLu nolitum ; et objeeto appreliensoa sensu, neo ab ac-
sic patet quomodo prima apprebensio tu appetitus, sed solummodo ab ap-
objecti tristabilis non sufficit. prehensione, et potentia appetitiva et
22. Ad aliud, ubi dicitur quod Doctor Deo, lamen appetitus sensitivus ha-
si
contradicit sibi^ quia ponit tristitiam beat aliquam efficieniiam respectu

iramediate causari a volitione, dico, illius passionis, boc non videtur ne-
quod littera Doctoris iii 4. d. 14 et 44. cessarium ponere, sicut alias patebit.
debet sane intelligi ; non enim vult t^rimum, scilicet quod dolor non cau-
quod nolitio objecti positi sit imme- setur ab objecto apprehenso, palet per
diata causa tristitiee, sed apprehensio propositionem frequenter acceptam,
peccati tamen positi est
sic noliti, et quia efTeclus sufficienter dependet a
immediata causa; dicitur tamen noli- suis causis essentialibus et dispositio-
tio causa ex hoc, quod requiritur ut nibus earum, sed destructo objecto
dispositio necessaria. Si enim appre- remanente apprehensione objecti in
henderetur peccatum in se, et volun- sensu, nihilominus potest causari do-
tas non haberet nolle, nunquam pos- lor vel delectatio in appetitu, sicut pa-
set sequi trislitia, sed posita nolitione tet quando aliquis sensus interior,
peccali jam positi, cognitio sequens puta phantasia per actum abstracti-
erit immediata causa, et sic exponan- vum apprehendit aliquod objectum
tur illa dicta in quarto. nocivum veldelectabile, quantumcum-
Rcsponsio ^d ultimum de Beatis, etc. Respon- que illud objectum annihilaretur, ni-
^num.'"
îorcm qua^re, hoc tamen difTeratur hilominus potest causari dolor vel de-
ad materi-rim de beatitudine in 4. dist. lectatio in appetitu sensitivo ; sicut
49. etiam si Deus conservaret visionem
[(i\)Et siqu3eraliir,quarcnonpotcstvo- alicujus objecti delectabilis vel trista-
luntas.,(iic. Responcleovotuntasutvolun- bilis, et destrueret objectum illius vi-
tas, libcra est, sed ut nolensnon est for- sionis, posset statim causari delectatio
wfl/i!Ver//66'r«, id est,quod voluntas dici- vel tristitia in appetitu sequente vi-
turliberautprêccdit actum voluntatis sionem, sicut patet per experientiam,
ut elicit illum, ut patet a Doctore in 2. et per consequens objectum apprehen-
dist. 25. non potest
sed ut actu nolens sum nullo modo est causa immediata
dici libera, quia ut sic tantum se ha- istarum passionura, sed solum si sit
bet in ratione receptivi, et sic perno- causa, sicut ponit Joannes in tertio
litionem est determinata. Si ergo reci- in illa qu^stione: iilrum Cliristus do-
peret nolitionem ab objecto, tantum luit secundum portionem superiorem,
passive se haberet, et nullo modo ac- solum est causa mediata respectu
tive, et per consequens respectu noli- illius passionis, et solura causa
tionis nullo modo dicerctur libera. causa) inquantum naturaliter noti-
23. Contra aliqua dicta Doctoris arguit tiam intuitivam in sensu causat, et
Oc^^li^"^
^Sr
Doct
'^'^ tertio, quwst. 14. et prirao eara conservat, quse cognitio causat
de dolore in parte sensitiva, et dicit imraediate passiones modo pr^dicto.
quiddoior. sic Dolor qui proprie est passio, et
:
Secundo, arguit contra positionera
qualitas appetiius sensitivi al) appre- Doctoris de delectatione et tristilia in R»''
hensione sensitivacausalur, et non ab voluntate, et dicit sic : Ulterius scien-

DIST. XV. QU.ESTIO UNIC. 585
dum est quod omnis delectatio et tris- non delectatur quod eveniant sicut
titia eausatur in voluntate mediante vult, quia sicut in beato de communi
volitione et nolitione ; sed volitio et lege nulia est tristitia, ita in damnato
nolitio est duplex, qucTdam absoluta, nulla est delectatio. Kodem modo si
et quiedam conditionnta. Absoluta est bcati vellent aliqua evenire, et eorum
illa qua simpliciter volo vel nolo ali- opposita eveniunt, tunc probaretur
quid sine omni conditione ; conditio- sulTicienter quod quilibet actus nolen-
nata qua aliquid volo vel nolo sub di distingueretur a tristitia, quia si
conditione, sicut nauta nollet projice- aliquis non distingueretur, maxime

re merces in mari si posset evadere esset iste, cujus oppositum evoniret;
submersionem, et utraque tam nolitio sed ille tunc potest esse sine tristitia,
quam volitioconditionataestsufficiens sicut patet in Angelo bono, et in bea-

ad causandum tristitiam et delecta- tis in quibus esset talis actus nolcndi
tionem modo prius declaralo. Hicc sineomni tristitia, et ad istam proba-

ille. tionem non pervenit Joannes. Ha3c
Tertio, arguit contraillud {piod Doc- ille.
tor probat, videlicet quod nolitio po- Sed quia solutio istarum rationum
test separari a tristitia, ut patet in satis potest haberi ex his quee supra
Beatis, qui absolute nolunt aliqua diffuse dixi de tristitia et delectatione,
evenire, in quibustameti non est tris- ideo ad illas in particulari respondere

titia, nec esse potest, etc. Dicit Oc- non curo.
cham quod ista ratio non concludit
universaliter distinctionem inter ac-
SCHOLIUM.
tum nolendi, et tristitiam, quiaadver-
sarius diceret quod non quilibet actus
Sufficore ad tristitiam, objectuni esse dis-
nolendi est idem cum tristitia, sed conveniens naturaliter (quid hoc sit, explicat
tantum ille actus nolendi, quo nolo 4. d. 49. q. 9.) licet non sitliboro nolilum. Pri-
aliquid, cujus tamen oppositum acci- mo probat ex Augustino, sed non asserit, et
dit, est cum tristitia,

idem quia ille videtur mihi probabilius, requiri actum elici-
lum. Secundo, suflicit objectum ossc convo-

actus nunquam esse potest sine tris-
nions vel disconvenions appetitui, ut voluntas,
titia. nisi per miraculum ; ct ideo si
cui id ostonditur tristotur vel gaudoat, et hoc
Deus et Beati nolunt aliquid, cujus ob connexionom utriusque potentiic. Tertio,
oppositum eveniret, tunc tristarentur, |)robabile putat requiri actum elicitum volun-
vel miraculose suspenderetur causalitatis ad tristitiam et gaudium.
tas actus nolendi respectu causationis

tristitia' per potentiam divinam, vel Pra'ter illurn rnodiiin (r) tristan- Duodubia.
impediretur iila causalitas propter (li, qtii vidcliir manifcstior, qurindo
excellentiam delectationis. lilt ideo scilicet objecturn sit (lisconveniens
melior via nd probandum distinc- j)er ?zo//e volmilalis, videtiir (liibiiiin
tionem pra-dictam est ista, scilicet (le disconvcnienlia alia i|)sius objec-
fjuod Ang-elus malus intonsive dili, iiliiiin siifliciat ad ((iiisandimi

ligit se, et vult sibi bonum, et vult li'isliliaiii, iil si csl (ibjecliiiii discon-
homines absolute peccare, et multa v(!iii(;iis iialuialit(.'r, (^l iioii iioliliiiii
lalia consequenter eveniunt, ct famen libere ; vel si oi)jecluin esl discon-

580 LIB, Iir. SENTENTIARUM
veiiiens appelitui scnsilivo, et sibi Quantum ad secundum (t), potest 16
triste, crit j)cr lioc sufficicnter dis- dici quod eliam illa connexio volun- Resol
2. du
convcniens voluntati propter colli- tatis cum appetitu sensitivo pra^.sen-
ganticnn vohintatis cum appetitu talo appetibili per intellectum vo-
sensitivo, duni tamen ostcndatur conveniens
luntati, sufficitad hoc, ut
sil)i per intellectum. appctitui sensitivo sit conveniens
Quantum ad ])rimum dubium, voluntati, et disconveniens sit dis-
Resolutio
1. dtihii.
possct dici quod disconvenicntia conveniens et triste.
Cap. j04.
naturalis objccti, sive nolitum ab Sic enim ponitur aliqua delectatio Delect
et tri;
ipsa voluntate ut naturali potcntia, subreptitia prfTccedere in voluntate subref
potest
absque hoc quod iUud objectum sit omnein actuin liberum voluntatis ; m voli
teanl
nolitum nolle ehcitb, sufficit ad tris- et sicut ponitur in delectationibus
nem
tum
litiam voluntatis. Quod declaratur, subreptitiis, itaponi potest in tristi- rumi
Mulie
quiasecundum Augustinum in En- tiis vel doloribus rcspectu objecto-
lenter
cliiridio : Voluntas ita mdtheatitudi- rum tristium ; ut sicut intellectus [rupta
pecc
nem quodnonpotest velte miseriam. cooperatur sensui forliter immutato, In hoc
bio
Illud autem velle beatitudinis est si non sit circa alia distractus, ita assei
naturale, ut dictum est i. distinct. ponet aliquis voluntatem non ne-

jwimi ; ahcujus
igituv oetie naturale cessario cooperari, sed universaliter
sufhcit ad non posse vehe opposi- compati appetilui sensitivo patienti,
tum iliius, per consequens ad non et hoc circa idem objectum, si non
posse gaudere de illo opposito, ct ad impcdiatur voluntas per non conr?i-

nccessario tristari de illo, sicut natu- derationem intellectus, vel per aliud
rale vette beatitudinis sufhcit ad impedimentum vincens. Hoc modo
tristandum dc miseria naturalitcr, diceretur quod mulier corrupta vio-
Sed objicitur (s) contra hoc, quia lenter, licetdelectaretur in voluntate
vitiasunt contra naturam, ct tamcn ex delectatione appctitus sensitivi,
oinnis vitiosus sine tristitia agit. non tamen peccaret, quia delectatio
Inclinatio Respondeo, inclinatio naturalis et delectabile posset esse non voli-
naturalis
alia estaddiiplex est : una ad commodum, alia tum quantumad omnem actum eli-
commo-
dum, alia ad justum, quaruni utraquc est per- cituni voluntatis. Secundum autein
ad lusium.
fecho voluntatis libera^, tamen una aliam viam oporteret dicere, quod
Vi(ie in 2. . . . . .
'
d. 6. q. 2. inclinatio magis dicilur naturalis licet secundum tactuin,

delcctarctur
quam alia, quia immediatius conse- non lamen secundum voluntatem,
quitur naturam, ut distinguitur con- nisi objectum esset libere volitum.
tra libcrtatem, et illa est inclinalio
ad commodum, et non potest
ideo COMMb:NTARIUS,
esse inclinatio naturalis ad coinmo-
dum, quin sufficiat ad not/e opposi- (r) P)\vter illum modum tristandi,
2
tuni, ct ad tristitiam de opposito, po- qui videtur manifestior, quando scilicct
tcst tamen esse inclinalio naturalis, ohjectum sit disconveniens per notle
•et ad juslum, quiX} non sufiicit ad volujitatis, ita quod objectum ex natu-
notte liberum, sive ad tristiliam de ra sua non est disconvenions, sed
opposito. prrecise ut nolitum, ut supra patuit,
i
4
DIST. X\ . QU.ESTIO L.MC. 387
vidctur dubiiim de disconvenienlia alia ad fugiendura opposiluni boni com-

ipsius objecti, utruui sufficiat ad cau- modi. Alio modo dicitur naluralis, ut
sandum tristitiam. Dieit Doclor diias est operalio elicita conformiter incli-
ronciiisiones : Primn, qiiod aliqiiod est nalioni naturali, ut cum quis actu eli-
objeclum e.\ naliira sua natur;iliter cito nollet disconveniens. Alio modo
disconveniens voluntati, et iit nolitum polest dici naturalis, ut distinguitur
libere, ita quod posito quod voluntas contra supernaturalem.
non habeat actum nolendi libere circa Gonclusio ergo priraa sic estintelli-
20.
lale, objectum adliuc tale objectumex genda, quod voluntas nolens nolitione
natura sua potest causare tristitiam in naturali, primo modo accepla, obje-
voluntate. ctura disconveniens naturaliter trista-
Secunda conclusio est quod obje- turdepraesentiatalis objecti, puta cura
ctum naturaliler disconveniens, et quis nollet naturaliter raiseriara, quia
triste appetitui sensitivo, est etiam ex ex quo habet naturalera inclinationera
consequentisufficienterdisconveniens, ad felicitatera habendara, ut sumraura
et triste voluntati, propter colligan- sui commodum, ita habet naturalem
tiam voluntatis cum appetitu sensiti- inclinationem ad fugiendam raiseriam
vo, dum tamen sibi ostendatur per oppositam felicitati, et conclusio sic
intellectum, ut disconveniens appeti- intellecta probatur a Doctore aucto-
tui sensitivo. ritate Augustini in Enchiridio.
gitno- Primam conclusionem probat Do- Pro clariori intelligentia hujus litte- o-t
natu- .
lis. ctor, et ante probationem exponoquid ra},nota primo quod i'^//6'elicitum res- Nota aii-
sit nolitio naluralis et nolitio elicita, pectu alicujus objecti est causa noli- ntione^^na-
nam sicut in voluntate potest esse tionis oppositi objecti, non causa ef-
^"•bera*^'^
duplex volitio naturalis, una qua? est fectiva, sed ex hocdicitur causa, quia
tantum inclinatio naturalis ad bonura nolle communiter sequitur. Exem-

comraodi, quce inclinatio non est ali- plura : Quis actu elicito vult beatitu-
qua operalio, sive aliquis actus elici- dinera, statim sequitur ipsum actu
io na.
tus, ut probat Doctor in quarto, dist. 49 elicito nolle miseriara oppositam, et
fjuiest. 9. et volitio naturalis, qucO est sicut ad volitionem felicitatis habitse
operatio elicita; et dicitur naturalis sequitur delectatio, ita ad nolitionem

uno raodo, quia conforraiter eiicita raiseriae positai stalim sequitur tris-
inclinationi naturali, ut cum quis titia.
actu elicito vult bonum commodi, ad Secundo, nota quod velle naturale,
(juod est inclinalio naturalis; et alio quod est sola inclinatio naturte polest
modo dicitur naturalis^ utdistinguitur dici causanolitionis naturalis accepla?
contra supernaluralem, pula quia eli- tantum pro inclinatione modo supra-
cita a sua causa naturali, et hsfjc dis- dicto. Et sicut ad velte naturale respe-
tinctio patet a Doctore in r/undlibet ctu felicitatis habila; sequitur natura-

ijuifst. 17. artic. 1. Sic pnriformiter liter delectatio, ita ad nolle naturale
nolitio potest dici uno raodo naturalis, raiseria) opposita^, et tamen positse,
ut est quccdam inclinatio naturalis, naturalitersequitur tristilia, quiasicut

qua quis inclinatur naturaliter ad fu- quis naturaliter inclinatur ad bonum
giendum disconveniens et triste, sive commodi habendum, ita naturaliler
588 LIB. Iir. SENTENTIARUM
inclinatur ad oppositum boni oom- causata in voluntate ex naturaH noU-
modi fugiendum. Si tamen poneretur tione objecti disconvenientis positi
tantum inclinatio naturalis respectu contra ejus naturalem inclinationem.

boni commodi, ita quod non esset aba Posset etiam illa auctoritas Augustini
inclinatio naturalis ad fugiendum op- intelligi de velle et nolle elicitis ; et
positum boni commodi, tunc talis in- quomodo hoc intelligatur, vide Docto-
clinatio naturalis sola, sive velle natu- rem q. 16. quodl. et quse ibi exposui.
rale, quod idem est, esset sufficiens (s) Sedohjicitur contra hoc, quia vitia
29
causa tristitise de opposito, quia sicut sunt contra naturam^ et tamen omnis
ad velle naturale respectu felicitatis vitiosus sine tristitia agit ; ergo non
positae sequitur gaudium, ita admise- omnis agens contra naturalem incli-
riam positam sequitur tristitia, quam nationem tristatur.
quis nollet naturaliter. Respondet Doctor, quod inclinatio Inclin
natui
Tertio, nota quod tristitia aliquando naturalis est duptex, etc. Et nota, quod dup
28.
Tristitia contingenter sequitur, aliquando ne- inclinatio naturalis ad justitiam inest
dupliciter
potestines cessario. Dicitur contingenter sequi, voluntati secundum 'affectionem j usti-
se volunta
ti. quando illud ad quod immediate se- ticB ; et talis inclinatio naturalis forte
quitur, contingenter inest, sicut etiam est actus elicitus a voluntate secun-
et delectatio ; et dicitur necessario se- dum affectionem justitice, quo quis
qui, quando illud ad quodj immediate vult actum virtutis, et tale velle non
sequitur, necessario inest. Exemplum est sufficiens ad ?2o//e liberum, et [ad

primi: Quis actu elicito voluntatis tristitiam de opposito. Posset etiam
contingenter vultbeatitudinem, stante forte dici quod vitia diountur contra
illo actu sequitur delectatio, quae licet naturam, vel prseter naturam, eo modo
necessario sequitur talem actum, ta- quo exposui super q. 17. quodl. patet
men^dicitur contingenter sequi, quia ergo prima conclusio.

actus est contingens. Sed quando na- (t) De secunda conclusione dicit Do-
3(
turaliter vultbeatitudinera, id est, na- ctor, quod itla connexio voluntatis cum No!
turali inclinatione, habita illa, sequi- appetitu se?isitivo pr3esentato appctibili
tur delectatio necessario ; et dicitur per inteltectum ipsi voliintati, sufftcit ad

necessario inesse, quia et inclinatio hoc ul conveniens appetitui sensitivoj
naturalis necessario inest, sic parifor- sit etiam conveniem voluntati^ et dis-
miter dicendum est de tristitia neces- conveniens appetitui sensitivo, et triste
sario, et contingenter inheerentia^. sit etiam voluntati disconveniens et
Quando ergo dicit Doctor quod neces- quod sicut voluntas propter
trisle, ita
sario tristatur de miseria, quee oppo- connexionem, quam habet ad appeti-

nitur felicitati, loquitnr de tristitiane- tum sensitivum. naturaliter inclinatur
cessario inhserente propter nolle natu- ad prosequeiidum bonum delectabile
rale, quod necessario inest, et sic hic appetitui sensitivo,^ ita naturaliter
intelligenda est auctoritas Augustini inclinatur ad fugiendum disconve-

de velle naturali, quo quis naturaliter niens appetitui sensitivo ; et loquitur
Cap. 104.
q. 4. vult beatitudinem,et de nolle naturali, hic Doctor tantum de tristitia, quae
quo quis nollet miseriam ; et hoc suf- causatur ex nolitione naturali, qua
ficit quantum ad oppositum de tristitia nollet disconveniens appetitui sensi-
DiST. xv. qlm:siio umc. 389
tivo. Sequituf Sic enim ponitur nliijua

: (lalur in (Inos, vidcliir posso poni vide 3
delectatio suOreptitia prxcederc in vo- lcrlius vidquailus ujodus Iristandi, '''"''°-
luntatc omnem actinn liljcrum rolnnta- j)r(tpl(M- nollc conditionaluin, (|uan-

tis ; patet, quia cum per intellectum do scilicot ali({uis noHot ali({ui(l,
pra^sentatur voluntati objectum dele- quanluni iu so essot, tauien in ali-
ctabile appetitui sensitivo, statim dequo casu vult illud. Kxeinpluui,
lectatur de illo, antequani eliciat ali- inorcalor j)oriclilans iii inari nollet
quem actum circa tale objectum ; et projicero inorces, si possot ofrugere
talis delectatio quantumcumque in- poriculiiin ; sod hoc nolle est coiuli-
tensa nunquam est peccatum, quia tionatuin, quia scilicot quantuin in
delectatio, qucC est peccatum, conse est, nollol siinplicitor, tanien
comitatur aliquem actum elicitum, qui vult projicere, quia non coactus
primo est peccatum, ut patet a Docto- projicit ; licot onini proj)lor aliquid
re i/i 1. dist. Et hoc est quod commu- non volituni,pula poriculuin, ojiciat,
niter dicitur quod impossibile est, quin tainon non cogilur invitus ojicoro ;
visis tangamur, sive delectabilibus, si- ha^c volilio absoluta enuntiarotur

ve tristabiiibus, quia ad objecta dele- per V)olo, nolilio conditionata por
ctabilia appetitui sensitivo ostensa nollem, si possem alitor. Et talis voiitio ab-
voluntati communiter, antequam eli- nolitio conditionata vidotur sufiice- ^*^jjj!^„jj5'
ciat actum circa illa statim delectatur; ro ad trislanduin de sic nolito ove- re'',yojo.
nolitio
et similiter circa objecta tristabilia ap- nionte, sicut illotrislis oiicit inerces, conditio-
petitui sensitivo ostensa per intelle- noc veUe opposituin iacit tanlum
iDi noiiem.
ctum statim tristatur, antequam ha- gaudium, sicut nolle conditionatuni niiiUo^
beat actum elicitum nolendi illa appe- facit tristitiain. Talis quidem volitio ot „1?" sum-
titu sensitivo. nolitio conditionatasufficit etiain ad *'J.âu^„|'^f"
peccatum inortale, quale forte fuit y-de^lf^

SCHOLIUM. Angelorum non prius doceptoruin ^. e. q. i.
quam peccarent, et ad merituin,

Conditionatam nolilionem voluntatis, ut in
quale est in niiserante ex cordepro-
mercatore projiciente merces in mare, sufli-
cere ad causandam tristitiam. Explicat nolitio-

xinio, non potente tamen subvenire
nem conditionatam, quod declaralur per nol- in opere ; igitur sufficitad passiones
lem ; non inteliigit noiitionem, quye poneretur, consequentes velle et nolle, inaxinie
si talis conditio abesset, quia sic de pricsen- quando actus voluntatis conditiona-
ti nulla esset nolitio, sed actum prajscntem
lus est intensus ; igitur sufficit ad
inefllcacem, quia ex vi ejus non proceditur ad
tristari.
executionem, sed potius ad oppositum ; de quo
Doct. 2. d. 0. q. 1. ubi docet sufficere actum Sic igitur recolligendo islud moin- Quatuor
conditionatum ad peccatum, quod verum esse bruin, potest dici quadrupliciter '^""g^^c^jg^jj.'
tuf tfisti-
nequit, nisi de actu prajsenti ; sed dicitur con- osse Iristitiam ex disconvenionti pro tia.
ditionatus respectu executionis.quam non facit,
prio. Uno modo de siinpliciter nolito
fjuia conditio deest, soilicet carcmtia periculi
aclu ot habitu, evonionto. Socundo
in exemplo dato. Explicat epilogando quatuor
inodo do habitu nolito et actu con-
modos, quibus causatur tristitia.
ditionalilor, licot tainon absoluto
Prcctor duos ni(j(hjs (u) praidiclo.s volilo conlra inclinalionom habiliia-
Irislandi, vcl tres, si secundus divi- lein. Tortio modo, quia disconvc-
niciis volutiLali, ul ualura. Ouailo non vult periculum, ideo vult projice-
modo, quia disconvcniens appetitui re merces. Et sic loquitur Doctor in
sensitivo (x), cui conjungitur vo- qufirlo, distinct. 20. qusest. iniica, qui
luntas non liabituata ad oppositum sic dicit : Quod non fit, nisi ex suppo-
vehementius, quam sit inclinatio sitione sinipliciter voluntarii, non est
ejus ad appetitum sensitivum. simpliciter votuntarium, sicut non om~
nino voluntarie projicit aliquis merces
GOMMENTAlilUS. in rnare, siiwn projicit, nisiex supposi-
tione cujusdam pcriclitationis., quam

(u) Prseter duos modos praedictos tris- nollet.
31,
tandi, veltres, si secundus dividatur in Loquendo ergo de nolitione condi-
duos, (scilicet vel quando tristitia cau- tionata alicujus noliti, et tamen positi,
satur ex objecto disconveniente natu- talisnolitio sive tale nolitura, et tamen
raliter ipsi voluntati, et non nolito li- positum, potest esse causa tristitise,
bere, vel ex objecto disconveniente ut patet, quia mercator ejcicit merces

appetitui sensitivo, et ex consequenti tristis, hsec tristitia non est, nisi ex
disconveniente ipsi voluntati propter nolitione conditi(»nala, qua scilicet
naturalem coUigantiam appetitui sen- nollet projicere merces, si aliter pos-
sitivo (ut supra patuit) videtur jiosse set evadere periculum, nec ibi velle
poni tertius^ etc. oppositum, quo scilicet vult projicere
Et adverte, quod dicitur velle proji- merces, facit tantum gaudium, sicut
cere simpliciter, ut ly simpliciter op- notle conditionatum facit tristitiam, ut
ponitur coactioni, non tamen vult Vol
patet per experientiam. Talis quidem con(
projicere simpliciter, ut talis volitio volitio et nolitio conditionata sufficit ""'^s
lalis
resp»
^''.^^-'^'''opponitur volitioni conditionatiC.Unde etiam ad peccatum mortale, quale impoi
0!
plex
P
volitio est duplex : Una mere sim-
est forte fuit Angelorum non prius decep- essej\
tu
pliciter et absolute, quas non pra^sup- torum, quam peccarent, et ad meri-
ponit aliquam nolitionem conditiona- [um, quale e.st in miserante ex corde
tam, sicut quis absolute vult projicere proximo, non potente tamen subve-
lapidem, non propter aliquod pericu- nire in opere ; nam Angeli mali voluis-
lum evadendum. Alia est volitio con- sent aequalitatem Dei, si illam potuis-
ditionata, quae pnTsupponit aliquam sent habere, et sic illam voluerunt
nolitionem conditionatam, utpatetin simpliciter, quia non coacti, tamen
exemplo Doctoris, quia enim mercator talis volitio fuit conditionala, quia vo-
nollet absolute cadere in periculum luissent, si potuissent habere eam. Et
mortis, ideo vult projicere merces, hoc satis patet a Doctore in 2. dist. 6.
quas tamen nollet projicere, si aliter qnxst. 1. ubi vult, quod talis volitio
posset evadere periculum ; vel melius etiam respectu rei impossibilis potest
volitio, qua mercator vult projicere esse peccatum, ut volendo ai^qualita-
merces, licet simpliciter et absolute tem Dei, et similiter nolilio respectu
vclit, quia non coactus vult, non ta- impossibilis suftlcit ad peccatum, ut
men mere simpliciter ct absolute, cum quis nollet Deum esse justum.
quia tahs volitio est propter aliquod Cui conjungilur voluntas non ha-
[x)
^ô//'^? absolutum, pula, quia absolule bituataadopposilumvekemenlius.qiaun

DIST. XV. QU^STIO UMC. 591
sit inclinalio ejiis ad appetitifm se?)si(i- C()i'p(M'is (>sl disposilio e.xisfenlia:^
vuni ; î emm aliqiia volunlns per ali- lacliis. '1. (lc Anifna. Kl ilhid ciupus Te.vt. 94.
quem liabiturn niagis inclinarotur, hiil (ipliiMc co!nj)le.\ionaliim, siciit uuisum

puta ad sustinendas passioiies opposi- aiiima illiiis corporis cral Jêrfeclis- ,j,^JJ„',y"^î'g
tas objectis delectabilibus, ad quci) ap- sima. 'f "; f«

ileloctatio-
petitus maxinie inclinatur, tunc talis riteiius, (lolor e.vcellens iii })arle "^-
volunlas magis delectaretur de obje- sensiliva nalus est impedire usnm

clis tristabilibus appetitui sensitivo, Ouod probatur, -quia j)lus
rationis.
quam de illis tristaretur ; sed lioc forto impedit usum rationis dolor vehe-
non essel possibile pro statu isto, nisi mens quain delectatio, secundum
per rairaculum, quia inclinatio natu- AugustinuMi S\'i. q. qurest. 30. Ne-
ralis est major et vehementior qua- mo est, ([111 nofi plns lufjeal dolorem
cumque inclinatione habitusacquisiti, quafti appetat voluptatem, quafido-
ut palet in 4. (/ist.\9. qusest. 9. quidefii mdetfius iftifnafiissifnas bes-
tias etiaffi asperitati/jus terreri do-
SCIIOLIUM. lore ct 7nettf. Sed aliqua vehemens
delectalio sensibilis impedit usum
H.TC littera coutinet varia dicta Primuni, in rationis, (secundum Augiislinum II.
Christo fuit dolor in parte sensitiva. Sccunduni
de Civit. Dei, c. 10.) qua major in
dolor excellens (idem est de delectatione) ini-
corporis voluptalil)us nulla esl, ita
pcdit usum rationis, et probat ex Auguslino et
Philosopho. Terlium, in Christo non fuit im-

ut in ipso momento temporis, quo
peditus usus rationis per dolorem, et ideo vo- ad ejus pervenitur extreinum, pene
iuntas ejus condoluit, secundum dicta num. 17. omnis ejus acies, et quasi vi^-ilia
vel proptor inclinationem naturalera ad salu- co^tilationisobruatur; etPhilosoj)hus
tem personaj, vel propter conni-xionem ad par- Cap. 9.
7. Etliic. dicit qiiod furatur intelle-
tem sensitivam dolentem. Quod in Christofuit
clum etiam ScCpissime sa})ientis ;
verus doior in parte sensitiva, patet ex Isaia
'6o. Et dolores mstros, elc. Psalm. 87. Re-
igitiir iMiillo magis dolor vehemens
2?Ieta est malis anima mea, id est, doloribus, se- sensibilis natus est communi leê
cundum .\uyust. ibi. Psal. 12. Factum est cor im})edire usuin rationis.
meum tanqiiam cera liquescens. Vide Patres et E.K hoc sequiturquod si in IMarty-
Conciiia apud Suar. et Vasq. citatos in lilulo
ribiis e.xpositis ma.ximis tormenlis,
qua-st. .\uctoritatem Hilarii lib. iO. de Trinit.
circa med. quaj videtur contraria, solvunt I).
intellectus habuit usum suum, quod
Tliom. supra. .\lens. .3. part. ({. 17. membr. 1.
hoc fuit e.v speciali gratia Creato-
Suar. et Vasq. citati. Iônav. d. lil. art. 1. q. 1. ris.
et alii putant eum in hoc errasse. VA si ol)jicitMr, quod tunc forlis
politicus non virtuose exponit se ta-
QuanhiiM ad secuMdiuii ailicu- libus passionibus excessivis, qiiia
lum, dico quod in Clhristo fuit vcrus non potest uli virtute, nropter
in eis
,. , •, • ,
De expo-
dolor in })arte sensitiva, quia objec- vehemenliam earum, eX ila privatse
,
nenie.se
tuin appro.ximatiim tactui suo et ap- virtulci, respondeo, ijisMin j)ali lales ni^JationT,"
petitui sensitivo, erat disconveniens dolores est objeclum boMiim eli.un- ^\*ioni'"'
illi sensui, et sensus erat per-

ille bile propler boniim niiem, et id(M)
fecle jierceptivus, qnia secundum eleclio h.ibeiis illiid j)ro objecto bo-
proj)(»rtioneiM boi],'i» disposilionis iia est, adhibitis circumstanliis de-
592 LIB. 111. SENTENTIARLIM
biliscircumstantibus cam, licct bo- si ergo aliqua inclinatio ad concu-

nus aclus fornialiler, qui est elecLio piscendum concupitum, potest esse
volunlalis, non maneat cuni talibus ralio necessaria tristaiidi de oppo-
tormentis passionibus conjunctis, sito, multo magis inclinatio ad

ad qua3 seexponit; ita etiam expo- amandum illud, cui bonum concu-
nens se fornicationi, si in momento piscitur, potest esse ratio trislilice
summa3 delectationis non utatur ra- de opposito boni ipsius amati ; sed
tione,nec per consequens voluntate, voluntas, cum sil appetitus princi-
peccat tamen mortaliter exponendo palis persona3 propria3, summe na-
se illi passioni,in qua non potest uti turaliter iiiclinatur in bonuni com-
ralione ;
quemadmodum aliquis po- niodum, etappelitillud; quiaquando
test meritorie vel demeritorie expo- multasuntin eodem, superius dici-
nere se dormitioni propter bonum tur principale inter illa illius sup-
finem, in qua non potest uti ra- positi; sicut cum sint multee cogniti-
videtur tionc. "^'^ ^^ bominc, suprema cognitiva,

vefmarum quantum ad istum articu-
Tcrtio scilicet inteliectiva,polissime dicitur
lum,dico quod si, sensu vebementer cognitiva hominis, ut homo ; ita ap-
patienti a delectabili, vel tristabili, petitus supremus hominis dicetur
intellectus possit esse in usu suo, appetitus hominis, ut homo ; igitur
naturale videtur esse, ut vehemen- naturaliler summe appetit bonum

ter cooperetur potentiee inferiori, et personse, cujus est,tanquam ejus,
voluntas compatiatur delectando quod diligitur amore amicitifie, in
vel tristando, ipsi appetitui sensiti- quo fundatur omnis amor concupis-
vo iuxta modum tactuin in tertia centia3, et ita illum amorem amici-
via, posita in prinio articulo de tris- tia3 necessario sequitur tristitia de
titia voluntatis. opposito, et ita corruptio personae
19. Sic ad propositum potest
igitur necessario erit tristis voluntati. Alio
dici, quod cum in Christo ratio per- modo, quiavoluntas necessario col-
mansit in usu suo, et voluntas non ligatur appetitui sensitivo secundum
absorplaa doloreappetitussensitivi, unam opinionem qua3 fuit tertia via
et intellectus per consequens inin primo articulo, et illa colligatio
tuitive dolorem illum apprehendit, fuit perfectissima in Christo, et in-
et voluntati ostendit, illa voluntas tellectus apprehendit illud objectum

condoluit, sive quia naturaliter in- tristabile, quia non fuit impeditus,
clinabatur adoppositum, qua3 incli- ergo sequitur quod passio lristitia3
natio sufficit ad tristitiani de opposi- sive doloris, fuit in voluntate.
to secundum tertiam viam in primo Sic igitur jâtet duplex via, qiô-
dudB
articulo. modo Christus potuit doluisse in po*j
colfmodi Quod etiam declaratur hic, quia voluntale sive appetilu rationali.
J,»
îfSc-' airectio commodi, qua3 est concupis- Una propler inclinationeni volunta-
tionem naturalem ad salutem persona3
amicitia» cientia, prtTSUpiônit alTectionem tis
;
amicitia3, quia omnis concupiscens alia propter colligantiam inlellectus
bonuni alicui, prius vult illi bene et voluntatis cum appelitu sensilivo
esseinse, quam illi concupiscat ;
dolente.
DTST. XV. QU/ESTIO UNIC. 593
Si objicihir rontra priiiiain (y) nem Doctoris in 2. dist. 4. et 5. quee

viani. quia liinc in inorte fuisset est, merentes usque ad ultiraum ins-
suninie tristata illa aniina, potcst tans mortis iii illo instanti necessario
dici quod si in illo instanli aniina anima Chrisfi, qua^
beatificantur, et sic
fuil iinpassibilis, lunc non tristaba- meruit usque ad ultimum mstans, in
tur, sed prius de illo tristi prceviso, illo inslanti necessario fuit impassibi-
quando scilicetipsa fuit tristabilis. lis, et sic non potuit tristari, nec de
Contra(z)hoc erat futuruin con- morte, nec de aliquo alio. Fuit tamen
tinn:ens iîlur non novit illud nisi
; tristatade morte, loquendo de tristitia,
iii A'erbo, ex dist. 14. iîtur nec de qucC sequitur naturalem nolitionem
illo secunduin volunta-
tristabatur mortis prtEvisae, quia ante iilud ins-
tem, nisi utei ostendebatur in Ver- tans naturali nolitione summe nolebat
bo illa est voluntas secunduin por-
; mortem, quae tamen ostendebatur ut
tioneni superiorern. necessario futura.
Ilespondeo, portio inferior intel- (z) Contray hoc erat futurum contin- An Chris-
, , tus potue-
lectusbene ostendit passionem fu- gens. Hic Doctor instat,probandoquocl rit tristari
turam, quia siinililer, quod minus

,..,.,., ,
morte, ut
,
. de morte.
non potuit tristari de prffivi-
videtur, imaginativa potuit illud ut sa; patet, quia ipsum mori erat futu-
terribiie iinaînari, et ita appetitus rum contingens, sed fulurum contin-
illius potentice apprehensiva^ terre- gens non potuit videri ab intellectu
ri, et ille est appetitus, qui conimu- animse Christi, nisi tantum in Verbo ;
niter dicitur sensitivus, quando fit sed nulla voluntas potest tristari de
serino de vitiis et virtutibus. aliquo objecto, ut in Verbo viso, sive
ostenso, ut patet, quia tunc est volun-
COMMENTARIUS. tas superior, quse proprie respicit
seterna, et talisvolunlas anima? Christi
(y) Si objicitur contra primam viam, non potuit tristari, ut infra patebit.
quia tunc in morte fuisaet summe tris- Respondet Doctor, quod portio infe-
tata illa anima, patet, quia voluntas rior intellectus bene ostendit passio-
illa summe inclinabatur ad salutem nem futuram, etc. JUe est appetitus,
propriae personse, et per consequens qui communiter dicitur sensitivus.
oppositum naturali nolitione summe quando fit sermo de vitiis et virtutibus,
nolebat, sed ad summam nolitionem tenendo tamen quod vitia et virtutes
naturalem alicujus noliti, et tamen sint formaliter in appetitu sensitivo,
positi, sequitur summa tristitia ; cum cujus oppositum Doctor tenet, ut infra
ergo in morte evenerit oppositum sa- patebit distinctione 33.
lutis propria' personae, sequitur quod
in morte fuerit summe tristata de SCHOLIUM.
eventu talis oppositi.
na
littera conlinet aliquot dicta. Prinium,
sti
Ilespondet Doctor quod in instanti Ilfec
pas-
portio superior stricte sumpta ex Augustino
i9. separationis animai a corporc non
tantum respicil a;terna (de quo Doct. 2. d. 24,
potuit tristari, tenendo quod tunc fue-
ulji docet esse in re ipsas polenUas, iit in .x'ter-
rit irapassibilis, qiiod creditur esse na ohjecta tendunt), late sumpta respicit omnia,
veram. VA [)atot per unam propositio- ut ordinala ad a?leraa. Secundum, portiosupe-
ToM. XIV. 38
594 LIB. III. SENIENTIARUM
rior Ghristi primo modo non potest tristari, venientibus, vel aliis personis dilec-
quia nequit habere nolitionem respectu Dei in
tis. Patet ordo, quia sicut superior
se, quia talis nolilio est ipsi damnato impossi-
portio large sumpta, primo vult
bilis, de quo 2. d. 6. qua^bt. 1. et 4. dist. KO.
quaest. 2 Tertium. portio superior Christi se-

suam frullionom respectu Dei ; se-
cundo modo non potuit trislari de careiitia cundo justitiam quamcumque ad
fruitionis iu se, nec de peccato proprio, quia fruitionem ordinatam, et hoc in se
haic uon habuit. Quartura, tristabatur portio vel in alio tertio vult secundum re-
;
superior secundo modo de peccatis aiiorum,

gulas a3lernas bona media, et mini
quia hiBC non fuerunt ei placentia, nec neutra.
masibi et aliis, in ordine ad maxi-
20. Quantuin (a) ad tertium articu- ma ; ita habet iiolle respectu opposi-
lurn principalenfi, scilicet de trisli- torum, et tristitiam de illis, si
^^JeHor^
^^^j quffi est de nolito a volunlate accidunt.
sumpulo-
la feterna
Hbera, non tantum ex carne, primo
'
Quoad primum islorum, anima 2
respicit. ^
_
' '
Cap 2.4. videndum est, de quibus tristabalur Christi non trislabatur, quia non X'*^^,
. .
Quod
^* ^**
Christus secundum portionem su- fruitio, velnon perfectio ejus, quee 5i
periorem. Ista enim dupliciter ac- fuit nolita, non evenit in morte,
cipitur, uno modo stricte, ut respicit quia non fuit cognitum, ut per illud,
sola seterna ; alio modo large, pro quo meruit alios fini conjungi, ipse
intellectu, utjudicatde quibuscum- minus fini conjungeretur.
que secundum regulas aeternas, et Quantum ad secundum, de peccato
voluntate utvult, referendo ad a^ter- proprio non tristabalur, quia nullum
na. secundo
Iloc modo loquitur habuit, sed de alieno, puta de pec-
Augustinus 12. de Trinilate. Primo cato infidelitatis discipulorum dubi-
modo non potest portio superior vo- tantium, et de incredulitate et cru-
luntatis ordinate tristari, quia talis delitate Judeeorum persequentium
trislitia sequitur ad nolle Deum in ipsum. Unde Ambrosi us s^^/?er Lu- i^^b
se, velad nolle aliquam perfectio- cam, et ponilur in littera Doles^[^" :
nem intrinsecam sibi inesse tale ; Domine, non tua vulnera, sed mea, tion||
nolle adeo est inordinatum, quod id est, tristaris de meis peccalis na-
forte est peccatum in Spiritum sanc- turam meam vulnerantibus, non de

tum, sic vix peccant damnati. Si tuis.
enim nolunt Deum esse justum, hoc Quoad ista duo (b) prima objecta,
tamen forte non absolute nolunt, fruitionem scilicet et jusliliam, non
sed quia nolunt effectum justitia3, oportet distinguere inter porlionem
punilionem quam sentiunt,
scilicet superiorem et inferiorem ; sicut
hoc non pertinet ad portionem supe- enim inferior inlellectus potest ha-
riorem stricle sumptam. bere illa proobjectis, ita et volunlas
Tripiex es-
Sccuudo Hiodo loqucndo de por- inferior. De quibusdam tamen non
obirctum
^'<^"6 superiori, de tribus posset trislabatur, sicut superior, quia non
portionis
supeiions
late sump- (je
tae.
ti-istari talis
... porlio.
carcutia fruitionis
Primo, scilicet
respeclu ob-
eveniebant nolita,
evenienlibus Irislabatur, ut de pec-
et de quibusdam
jecli cPlerni ; secundo de pcccalo catis, quia sic eranl nolita ; cum
suo, vel alterius volunlalis ;
terlio enim esset recta, neque placuerunt,
de aliis malis suo supposito discon- neque neutra fuerunt sibi peccata
DIST. XV. QU.ESTIO LMC. 393
peccantiiiiii, si oraiil sil)i ostensa, ut De prima quod nulla volun-

dicit,
inala. tas secundum talem portionem potest

ordinate tristari ; palet, quia ex quo
' comm1':ntarius. talis portio superior respicit Deum in
se, sive perfectionem divinam,si pos-
(a) Quantum ad terlium articutum, set tristari de ipso Deo, vel de perfec-
ig°'etc. Dicit Doctor primo, quod portio tione divina, hoo esset, quia posset
'^. siiperior voluntatis potest dupliciter nolle Deum in so, vel ejus perfectio-
8- accipi, secundum Augustinum 13. de nem, et talis nolitio est inordinatissi-
Trinit. cap. 2. 4. et 14. proprie, scili- ma, imo forte videtur impossibile,
cet et Inrge, nam portio superior in- eliam loquendo de nolitione inordina-
tellectus proprie sumpta respicit tanta, et de hoc vide quod dicit Doctor
tum aeterna, sive prcTcise increata, et in 2. dist. 6. quxst. et 43. Imo nec Damnati
talis portii) in intellectu non est aliqua damnati possunt nolle immediate ali- sunt ifoTie
vis distincta aliquo modo ex natura quam perfectionem in Deo, puta ius- J"^^'*''»™
^ ' J Dei.
rei ab ipso intellectu, ut patet ifi 2. titiam Dei, licet possent nolle effectum
(/ist. 24. sed ipse intellectus dicitur justitiae punitivae, sed nolitio talis ef-
prsecise portio superior actualis, pro fectusnon pertinet ad portionem su-
quanto actu stat in cognitione [eter- periorem stricte sumptam, cum sit
norum ; et habitualis, pro quanto est immediate circa agens temporale,
aptus natus cognoscere aeterna in se. scilicet circa effectum justitiae Dei.
Sed portio superior intellectus large Portio ergo superior stricte sumpta
. sumpta respicit temporalia secundum voluntatis anima) Christi non potuit
tio regulas aeternas, sive in ordine ad de aliquo tristari, nam secundum ta-
or. ffiterna, sicut cognoscit et judicat prolem portionem ab instanti sua) crea-
ximum esse diligendum in ordine ad tionis summe fruebatur Deitate, et fuit
Deum ; sed portio inferior intellectus perfectissime beata, ut supra patuit
prcEcise respicit temporalia in se. Pa- dist. 13. et infrapatebit dist. 8.
riformiter dicendum est de portione Secunda conclusio principalis in 36.
voluntatis, nam portio superior vo- isto articulo est de portione superiori ^^.!i?'°'^»'^°
luntatis proprie sumpta est, qua vo- large sumpta voluntatis anima'
' Chris- û^"'™^
Christi po-
luntas vult seterna in se, puta dili- ti, et habet tresconclusiones, quarum ^"^"^ ti''s-
gendo Deum in se, sive fruendo eo ; et prima est, quod voluntas animiu Chri-
portio superior large sumpta est, qua sti potuit tristari de carentia fruitionis
vult temporaliain ordinead seterna, ut respectu objecti a^terni. Secunda est,
cum diligit, vel proximum in ordine quod potuit tristari depeccato suo, vel
ad Deum et portio inferior voluntatis
; alterius voluntatis. Tertia est, quod
est,qua vult temporalia, non ordi- potuit tristari de malis disconvenien-
nando ea ad ultimum finem. tibus personee propria?, vel aliis per-
Hoc pra,'misso, ponit duas conclu- sonis dilectis.
siones principales. Prima est de por- Prima hujus patet, quia sicut por-
tione superiori voluntatis proprie tio superior large sumpta primo vult
sumpta ;
secunda est de portione supe- suam fruitionera respcctu Dei, sive in
riori large sumpta. ordine ad Dcum, ita recte potest nolle
59() LIB. III. SENTENTIARUM
opposilum fruitionis Dei, et per con- animee secundum portionem
Cliristi
sequens potuit tristari de carentia superiorem large sumptam, nunquam

fruitionis Dei. Similiter secundum ta- fuit trislata de carenlia proprie frui-
lem portionem potuit recte velle fruitionis re-pcctu Dei, quia nunquam
tionem aliorum prsedestinatorum res- caruit illa etiam in morte ; nec simi-
pectu Dei, scilicet volendo illam in liter fuit tristata de carentia fruilio-
ordine ad Deum, et per consequens nis ultimate respectu aliorum prsedes-
recte potuit nolle carentiam talis frui- tinatorum, quia nullus post mortem
tionis, et sic recte tristari de tali ca- caruit illa.
rentia sic nolita, et tamen posita sibi Secunda conclusio Voluntas ani- :
prffivisa. mae Christi secundum talem portio-

Secunda conclusio patet, quia vo- nem large sumptam nunquam fuit
luntas secundum talem portionem tristata de peccato proprio, quia nul-

potest ordinate velle justitiam quam- lum liabuit, sed bene ordinate fuit
cumque, id est, opera meritoria ordi- tristata de peccatis aliorum, quia or-
nataad illam fruitionem,et nontantum dinate nolebat illa esse, ut supra pa-
ordinate potest velleillam in se habe- tuit unde Ambrosius super Lucam
; : ..j_
re, sed etiam ordinate potest velle Doles Domine,non (uavulnera,sedmea, cun
alias personas illas habere, imo ienetur. id est, tristaris de meis peccatis natune '
sic velle, ut infra patebit dist. 28. et ram meam vulnerantibus, non de
29. ergo recte potest nolle opposita ta- luis.
lium operum, quse sunt peccata, quai Sed hic est diibium, quia cum nulli
proprie opponuntur operibus justitiffi, meruerit nisi quia actu voluntatis suse
cum peccatum sit carentia justitise passionem suam ad ipsum retulit,
actualis quee deberet inesse actui, ut passionem cum

sive pro illo obtulit ;
patet m 2. o^^.s^ 34. 35.36.^^ 37. ergo ergo magis voluerit innocentiam dis-
talis voluntas potest ordinate tristari cipulorum quam aliorum, aliter non
de peccato sic nolito, et tamen prse- fuissetmagis tristatus de peccatis dis-
viso posito, et non tantum de peccato cipulorum quam aliorum, quare non
propriO;, sed de peccato cujuscumque meruit illos pra^servari a peccato sic
alterius. nolito ? Confirmatur, quia ex quo me-
37.
An volun- Tertia conclusio patet, quia talisvo- ruit eis resurgere ab illo peccato,
tas aninise
Chrisli tue- luntas secundum regulas eeternas po- quare etiam non potuit eos prgeser-
rit tristata,
test ordinate velle sibi et aliis bona varo.
media, minima
et in ordine ad ma- Respondeo prfemitlendo aliqua :
xima. Potest enim ordinate velle sa- Primo, quod intellectus animae Christi
lutem corporis, et etiam bona tempo- novit simpliciter omnia, ut supra pa-
ralia in ordine ad bona «terna, et per imi dist. 14. Secundo, quod voluntas
consequens potest etiam ordinate .animge Christi fuit simpliciter in om-
nolle opposita, et sic ordinate tristari nibus conformis voluntati divinee,
^J
de eventu oppositi nolili ; et istfc tres alitor poccasset. Tertio, quod licet
conclusiones sunt tantum de possibili. passio oblata fuissot sufficiens non

Etinferuntur alicC tres conclusiones tantum quoad doletionem omnium
de facto : Prima est, quod voluntas peccatorura. sed etiam quoad prifiser-
DIST. XV. QUvESTlO UNIC. 507
vationem a lapsu, ut patet de Virgine catis aliorum, qua? opponuntur operi-

glcDriosa, qucO merito passioriis Fiiii bus justitia*, quia multa talia evenie-
ô sui fuit praeservata, etiam a pccoato

bant ; sic similiter de illis tristabalur
f^^' oriffinali, tamen illa passio eo modo secundum portionem superiorem.

««' fuit oblata et fuit meritoria, quo a vo-
pec-
SCMOI.IUM.
igi- luntate divina fuit acceptata, et quia
non fuit acceptata a voluntate divina,
Primum dictum, videtur quod in voluntali'
ut esset pra^servativa ab omni peccato,
est tristitia duplex non supponens nolilionem,
et specialiter a peccato infidelitatis scilicet iila, qua3 oritur ex naturali disconve-
discipulorum, ideo voluntas animse nienlia objecti, et ea qua3 nascitur ex conne-
Christi non obtuiit eam efficaciter pro xiuiic cum ('ippetilu seuîtivo, ju.xta dicta art.
1. a niim. 16. Priina est in porlione superiori

pra'servatione, quia etiam fuit ac-
;
tali
sociinda in inferiori ; et assi^mat ralionem
ceptata ut esset meritoria miillis,
utriusque ; sed hic nihil asserit. quiasupra 16.
quoad hoc ut resurgerent a lapsu, sic 17. relinquit sub dubio, an detur Irislilia in
etiam voluntas animae Christi effica- voluntate, sine actu elicito ejus. Secundum
fr citer obtulit, et sic patet respoiisio ad dictum, trislitia sequens nolitionem absolutam
m*^
rafiones
cacia
iilas ;
passionis
qufiliter fuit sufficiens
sed de sufficientia et
•„ nu ;^»;
Gnristi,
pro omnibus et
^«;i;^r^t
scilicet
et condilionatam, potest esse in utraque
tione, quia utraque
'
'
potest
f absolule et condi
i
tionate nolle qua;dam, quae eveniant. I)e his

late Lych. hic, et ex eo Pitigianis art. II.
por-
et
pro quibus, et pro quibus fuit effica- 12.
citer oblata, vide infra disl. 19. «r/. 1.

el2. Sed quoad tertiuni (c), scilicet 22.
(b) Quoad ista diio prima ohjecta, passionem Chrisli, oportet aliter
etc. Nam si intellectus judicat tantum dicero de porlione una et alia,
de operibus justitiae sistendo ibi, ut et lioc secundum quatuor vias
cumjudicatde actibus virlutum mo- positas in primo articulo de dis-
ralium prcccise secundum regulas tra- convenienti et coniristante, de
ditas a !*hilosophis, tunc dicitur por- quil)us videndum est, si omnes
tioinferior, quia. ut sic, non judicat poni possunt in utraque portione.
illa, ut referibilia ad cfiterna ; et simili- Quantum ad hoc videtur quod Duplextri-
stitia hon
ter voluntas volens illa eo modo, quo est duplex Iristitia non sequens sequens
nolitionem
intellectus judicat, dicitur portio in- aclualein nolitionem, nec habitua- nllam ac-
lualeni
ferior. Hoc idem dico de fruitione, lem sive conditionalem, sed qualia-
bitualem,
aut condi-
prout in se consideratur, et non prout si naluraleni, qualis est ista, qucC
tionalem.
refertur ad Deum. l^t addit quod por- cst circa voluntatem, ut natura,
tio superior voluntatis large sumpta, et illa qua3 est ex conjunctione
deqiiibusdam non tristabatur, scilicet voluntatis, cum appetilu sensilivo
decarontia fruitionis, qiiia talis non palienle; qua3 quideni duplex tris-
eveniebat, et per consequens, nec se- titia videlur appropriala duplici

cundum portionem inferiorem trista- portioni, ita quod nolle nalurali-
balur de tali carentia, quia talis nullo ter, ct sic tristari convenit vo-
modo eveniebat. De quibusdam etiam luntati tanlum secunduin porlio-
tristabatur secundum portionem supe- nem superiorem Iristari vero ;
riorem large sumptam, scilicet de pec- picTecise ex compassione <hI appe-

, ,

tituni sensitivum, convenit volun- turalem connexionem appetitus su- nat
P 1 • • • CU
tati secunduin porlionem inferiorem. perioris ad inleriorem igitur vo- ; por
Probatio primi, quia illud quod luntas, ut natura, non convenit ^.gj
respicilur a portione superiori lar- prfficise portioni superiori, et ut*"i

ge sumpta, iit proedictum est, se- compatiens appetitui sensitivo pne-
cundum Augustinum est, quod cise inferiori.
respicilur in ordine ad ccternum, Respondeo, voluntas ut natura
et hoc a ratione, ut a quo seter- dupliciter accipitur : Uno modo,
no, ipsa ratio accipit principium ut tendit naturaliter in objecta
cognoscendi, et a voluntate ut ipsa propria hujus potentise, ut hic
vult in ordine
ipsum, ut ad ad universaliter circumscribendo alia,
finem ultimum; sed voluntas niliil ut scilicet inclinatur tanquam per-
vult naturaliter primo et propter fectibilis ad sua propria objecta;
se, nisi finem ultimum, et per et modo intelligitur primum
hoc
consequens omne aliud vult, non membrum, quia sic inclinatur na-
primo, sed in ordine ad ipsum; turaliter ad objecta ordinate se-
ergo. Minor patet ex rectitudine cundum naturalem ordinem objec-
inclinationis naturalis, quee non torum, inquantum sunt ipsius ali-
esset recta, si esset maxime et qualiler perfecliva. Alio modo
principaliter ad minus bonum, dicitur voluntas, ut natura, inclu-
et non ad ultimatum ;
qui tamen dendo omnem ordinem ejus ad
diceret voluntatem, ut est natu- quodcumque consequens naturam
ra, esse tantum ad bonum pro- voluntatis, et hoc proprie non ut
prium primo, discordaret a dictis libera, sed ut tantuin appetitus
in isto membro ; ideo oppositum intellectivus, sive ut habens affe-
hic supponitur ex illa quaestione ctionem commodi, non justitise,
alias pertractanda. et sic habet ordinem ad compa-
Videin fin. Probatio secundi, intellectus in- tiendum appetitui inferiori, non
dist. 27. et
1. d. 1. et quantum intelligit aliquid praecise, tantum in ordine objecti illius ad
2. d. 6. q.
2. et 4. d. quia sensus, cui conjungitur, illud primum objectum voluntatis, ut
49.. q. -2. et
--'•8. .
sentit, dicitur portio inferior; igi- voluntasest; sed circumscripto illo
tur simiiiter de appetitibus. An- ordine, circa quodcumque sic com-.
tecedens patet ,
quia inquantum patitur, et ita hoc se hab6t,
in
sic cognoscens , nihil cognoscit ac si ad a^ternum referre non
per regulas a^ternas, quia eodem posset. Non sic autem est ipsius,
modo cog-nosceret, si non posset ut est talis potentia, inclinatio
de hoc secunduin illas judicare. naturalis ordinata preecise ad sua
23. Contra ista (d), secundum mem- propria objecta, quia illa inclina-
Voluntas,
ut natura
brum videtur
repugnare primo, tio, ut sic, non est pra3cise ad
esl duplex. quia voluntas compatitur appetitui aliquid, nisi inquantum est ulte-
Assignatur
objectuin sensitivo, ut nalura, et non ut rior ad eeternum, sicut
inclinatio
voluntatis,
nt nalura libera,, quia non est in ejus po- maleria non inclinatur ad dispo-
secundum
rortionem testate ista subita coinpassio, scd sitionem, nisi quia ulterius incli-
superio-
rem, et ut
hffic non polestas est propter na- natur ad formam perfectam.
;
DIST. XV. QU.ESTIO UNIC. 5nij
>
Breviter voluntas, ut uatura pri- ad opposita, scilicet fniitionis, et ope-
Intio
(rtio- nio luodo, esl voluutas. ul u;ihi- runi justilias iit su[)ra patuit. Dcinde
•tio-
is- ralitei' iucliuata tiutuiu ad sua dicilquod ohjeclum potest dici tris-
propria objecti. Seeuudo luodo esl tnns quatuor modis vel quia in se ;
v(duulas iucliuata ad objecta alle- nolitum nolifione naturali vel quia ;
rius appetitus, cui coujuuiiitur nolitum nolitione naturali propter

uiediaute iiicliuatioue illius. Pri- conjunctionem ad sensum vel (juia ;
luit modo est tautuiu portio supe- nolitum nolitione actuali absoluta
rior ; secuudo uiodo tautuui iufe- vel quia nolitum nolitione actuali
rior. Geueraliler auteiu potest ac- conditionata, de quibus modis tris-
cij)i volunlas, ul uatura, secunduiu tandi patuit in primo articulo. Quaerit

quod iucludit utrumque, et sic ergo, an voluntas animae Cbristi se-
perliuet ad utramque portionem. cuudum portionem superiorem large

litia De aliis duabus tristitiis sequeu- sumptam et inleriorem, utcomparan-
lens
|-|?1.>!T1
tibus uolilionem actualeui absolu- tur ad passionem Christi, an secun-
tam, et couditioualein sive habi- dum omnem modum tristandi fuerit
1 1 u -
le'n.
tualem, videtur quod cum utraque similiter tristata secundum superio-
portio possit sic et sic nolle quae- rem et inferiorem, an secundum ali-
oue.
dam. qucB eveniunt, ulraque po- quem modum tantura.
terit illo duplici modo trislari. His declaratis ponit duas conclusio-
il.
De illis igitur (c) quatuor viis tri- nes : Prima est de tristitia, qu« sequi-
slandi positis in priino articulo, tur ad naturalem nolitionem respectu
de modo tristandi, duae sunt coin- objecti sic simpliciter noliti. Secunda
munes utrique porlioni duce pro- ; est, quee sequitur naturalem noiitio-
priffi duabus, ita quod utraque nem objecti non simpliciter noliti,
porlio tristari liabet de objecto sed noliti quia disconvenientis parti
Voluntas
tripliciler nolilo. sensitivge. Loquendo ergo de prima ut natura
Iristatur.
tristitia ponitur talis conclusio, volun-
COMMENTARIUS. tas ut natura tantum tristatur secun-
dum portionem superiorem et hsec ;
0. [c) Sed q7toad tertUfniyQiQ. Hic Doc- conclusio probatur, quia voluntas ut
imen inter portionem natura in se absolute sumpta, primo
tor facit difTerentiam
por-
m «u- fuperiorem large sumptam et inferio- appetit bonum aeternum, et per con-
rm,
lerio- rem, ut comparantur ad passionem, sequens omnia alia appetit in ordine
m.
sic quod secundum portionem infe- ad illud. Sicut ergo naturaliter delec-
riorem, loquendo de voluntate ut na- tatur in habendo bonum oeternum
tura, immediate tristabatur de pas- quod appetit, ita naturaliter tristatur
sione et secundum portionem supe-
; de carentia talis boni, quam naturali-
riorem, loquendo de voluntate ut na- ter ponit. Kt hoc patet, quia voluntas
tura, non fuit primo tristata, ut infra ut liberasecundum portionem supe-
pnteliit; aliffi etiam difTerentia? pate- riorem large sumptam, vult bonum
bunt infra, sed non est sic de volun- ajternum, et omnia alia in ordine ad
lateChristi secundum portionem su- illud, ut patet per Augustinum. Sed
13. de Tri-
periorem et inferiorem ut comparatur talis voluntas libera est valde confor- nil. cap. 4.
inclinationi ejusdem, ut natura appetit illud delectabile,
mis naturali
unde Doctor in 1. dht. 2. part. 1. prout preecise estconveniens appetitui
qusest. \ . sic dicit : Vidctur incl.inatio sensitivo, tunc appetit tantum secun-
naturalis ad anmme amandum bo?mm dum portionem inferiorem, quia ut
i?ifmitum, nam inde arguitur inclina- sic appetendo, non appetit illud in or-
tio naluralis ad aliquid in volunlate, dine ad seternum, sed ut prfficise est
quia ex se sine liabitu prompte et de- conveniens appetitui sensitivo, cui na-
lectabiliter vult illud voluntas libera. turaliter conjungitur.
Haec ille. Probat autem hic quod in- (d) Contra ista. Hic Doctor arguit 4J
clinatio naturalis voluntatis sit primo probando quod secunda conclusio re- J^^J
ad bonum inPinitum, quia naturalis pugnat primse. Respondet quod volun potes
, S1Q1
inclinatio est recta, quse inclinatio tas, ut natura^ potest dupliciter consi- dupii
naturalis est ad summum bonum ne- derari : Primo, prout comparatur ad

cessario perpetua3 summa^ et in par- objecta propria, quee sunt omne ens,
ticulari, ut pateta Doctore in 4. dist. ut patet a Doctore in 4. dist. 49. et in
49. Si ergo primo esset ad minus bo- primo libro Metaphysicai suse, quae
num, tunc non esset recta, ibi Qui : etiam objecta respiceret, si esset se-
tamen diceret voluntatem ut natura parata ab omni appetitu sensitivo ; et
esse tantum ad bo?ium proprium, primo sic voluntas hoc modo consideratur
discordaret a dictis in isto articulo in secundum portionem superiorem ut
quo dictum est, quod ista primo est natura, quia ut sic absolute natura-
ad bonum infmitum ; et hoc tenen- liter primo et principaliter appetit bo-
dum est, ut patet a Doctore i?i 1. dist. num infinitum, et omnia alia in or-
1. et 2. et in 2. dist. 6. quiest. 2. et in dine ad illud. Secundo, potest consi-
4. dist. 49. quwst. 2. et 8. derari ut illa voluntas appetit aliqua

Secunda conclusio, quse est de tris- objecta non absolute, sed ut prcecise
titia ex conjunctione naturali volun- sunt convenientia appetitui sensitivo,

tatis parti sensitiva?, est ista : Volun- cui naturaliter conjungitur, et ut sic,
tas ut natura, scilicet ut naturaliter dicitur voluntas ut natura prcecise se-
conjuncta parti sensitivse tristatur, cundum portioneminferiorem, quia ut

primo secundum portionem inferio- sic, appetit tale objectum ut preecise
rem, quia ut sic, respicit tantum tem- Gonveniens appetitui sensitivo, imo ut
porale in se, et non in ordine ad ^ter- sic, se habet ad illud objectum ac si
num ; et hsec probatur, quia intellec- ad ffiternum referre non posset; sed
tus inquantum intellectus, intelligit primo modo bene refert naturaliter
aliquid preecise, quia sensus, qui sibi omnia objecta secundaria ad primum,
conjungitur, illud sentit, dicitur por- quia non appetit illa nisi propter pri-
tio inferior, puta quando sensus ap- mum, sicut materia non appelit dis-
prehendit aliquod delectabile in se, et positiones ad formam, nisi principali-
intellectus prfficise npprehendit iUud, ter propter formam. Ex his ergo patet
tale dicitur tunc portio inferior, quia quomodo naturaliter secundum por-
sic approhendendo non judicat tunc tionom superiorem preecise tristatur

esse appetendum in ordine ad seter- de carentia prirai objecti, et de caren-
num sic simililer quando vuhintas
;
tia aliorum in ordine ad illud priraum,
DIST. XV. QU.ESTIO UMC. fiOl
et secundum portionem inferiorem,

SCHOMIM.
ut natura pra?cise tristatur de carentia
objecti delectabilis positione infcriori,
In hac littera pnmuin (lictum, volunlas
et sic patet quomodo voluntas animic Chrisli ut natura (raodo supra explicato) ac-
Christi ut natura, potuit tristari de cepla socundum porlionem superiorem Irisla-
modo
passione ; nam secundum porlionem hatur do passione el morle.' Halio, (juia ista
su po- superiorem tristata fuit de passione ut eranl contra atTeclionenicommodi ordinali ad

it tris-
ad sumnium l)onum, quod est sunimum commo-
ari. natura, pro quanto inclinabatur
dum omnis voluntalis. Sccundum dictum, in
oppositum in ordine ad bonum a^ter-
portione superiori animce Christi non fuit tris-
num ; tristabatur etiam do passione titia sequens nolitionem ;ihsolutam passionis
ut natura secundum portionem infe- et niorlis, quia laleni nolitionem non hahuit.
Tertium, hahuit in portione tristitiam se
riorem praecise, pro quanto naturaliter illa
qnentem nolle conditionalum, seuinefOcax pas-

nolebat illam, qnia praecise objectum
sionis et mortis. Prohal ex Augustino et IMii-
disconveniens parti sensitivaj.
losopho.
(e) De illia igilurquatuor viis trislan-
13.
di poaitis in primo arliculo de modo Ulteriiis ad propositum (f) ap- î.

tristandi, dune sunt communes utrigue plicaiido voluntali Christi, quan-
*
Noiitum
y contra
portioni, scilicet superiori large snm- tuin hoc obiectuin,
ad atiedio- quod est
nem com-
ptffi, et inferiori et illee tristitiaj com-
; passio, videnduni est quie porlio modi tris-
tat, licet
munes sunt illa?, quu! consequuntur de hoc objecto poluit tristan, etsitvoiuum
ad noHtionem absolutam, et ad noli- hoc sccunduin queni tnum mo- jusiiuam.
tionem conditionatam sed aliee dua? ; dorum tristandi sibi possibilium.
tristitia? quic sequuntur nolitionem Kt piiino de poitione superiori,
naturalem sunt propria) duabus, sic, palet de voluntate, ut nalura, quia
quod tristitia qua consequitur noli- ipsa, ut sic, voluit bonum huic
tionem naturalem voluntatis compa- persona3j et in ordine ad aiter-
ratic ad objecta propria, ut supra dixi, num, et sic opposilum fuit noli-
tantum convenit sibi secundum por- lum tanquam contra affectionem
tionem superiorem, et illa qute sequi- commodi, non tamen contrajusti-
tur noUtionem naturalem e.x conjunc- tiam ; nolilum autem contra affe-
tione voluntatis appetitui sensitivo ctionem commodi, si evenit, estsuf-
praicise convenit sibi secundum por- ficiens causa tristiticC ex primo
tioneminferiorem. Sequitur : //«7?ô(/ articulo igitur hoc modo volun-
;
utraque portio, scilicet superior large tas, ut natura, tristabatur de pas-

surapta, et inferior tristari habet de
; sione.
ohjecto tripliciler notito, vel scilicet jVfec obstat (g), quod bonum illud,
ilio
st
po
e«8o
nolito noUtione naturali, qu;e nolitio quod ad mortem iliam sequebalur,
nplez. potest esse duplex : vel ut compara- vel ad quod mors illa ordinaba-
tur ad objeclapropria ; vel ut compa- tur, fuit niajus, quain viUe sua»
ratur ad objecla potentia^ sensitiva;, conservatio ad tempiis, (|uia licet
de f|uibus supra, vel nolito nolitione ex hoc plus esset volendum libo-
actuali et absoluta, vel nolito nolitione re secnndum aireclionem jiislitia',
actuali et conditionata. non lamen a volunlate secundiiin

airectionem commodi, nisi posset
602 LIB. III.SENTENTIARUM
ostendi illam salutem hominum ratio superior non potuit judicare
fuisse majus bonum liuic perso- hoc esse malum pro lunc referen-
nae, quam conservalio vitee suae, do ad finem ullimum, sed deter-
et hoc magis commodum nalura- minare bonum vel quia imme- :
' 1
^^''.''o
penor
liter ex se. non tantum ex ordi- diate ordinabatur ad finem ulti-maech
nalione aliqua hujus tanquam uti- mum propter ejus veritatem velle batur
lioris ad finem uitimum. mori ; vel mediate, scilicet median- uu?n
^^'*'^'
Si objiciatur hic (h), quia tunc te humana, pro qua pro-
salute
voluntas iit natura, non est portio curanda fuit mors volila ita etiam ;
superior, quia non respicit omnia voluntas superior ut libera, non

in ordine ad aeternum, nec seler- potuit ordinare illam pro tunc nol-
num primo, quia aliquid proprium le, sed determinate velle, el ita
videtur naturaliter esse magis nec de illa tristari tristitia con-
commodum huic personae, quam sequente absolutum nolle liberum.
ultimum
aliquid exl^rinsecum. IIoc Contra (i), igitur nec illa portio
est negandum, quia ffiternum non modo gaudet de vita Christi, quia
tantum est summum juste aman- non est ratio concludendi illam
dum, sed etiam summum com- simpliciter esse volendam, ut re-
modum omnis voluntatis, ut est fertur ad seterniim, quia illa ratio
appetitus intellectivus, circumscri- pro tunc aeque Res- conclusisset.
pta libertate et justitia, et ideo pondeo, conclusio demonstrationis
in utraque ordinatione naturali practicse est de actu circumstan-
oljjectorum est primum. tionato, et sicut pro tunc velle
2S.
Sed videndum est secundo de mortem fuit bonum simpliciter,
portione superiori voluntatis, ut quia pro tunc a Trinitate fuit voli-
libera est, et de tristitia conse- ta, et ideo pro tunc sustinenda
quente in ipsa actualem nolitio- etiam pro justitia conservanda, et
nem objecti tristabilis. Videtur pro salute hominum procuranda,
quod per principia sumpta a fine ita pro nunc ejus vita est bona.
ultimo non possit concludi
, de Et quod objicitur, quod demon-
passione, et ejus opposito, in- stratio semper aeque concludit,
quantum referuntur ad finem il- verum est eamdem conclusionem,
lum, quod ipsa sit nolenda, quia et in praclicis eodem modo cir-
cum opposita non possit demon- cumstantionatam sed si concludit ;
strari, si referendo ad finem ulti- pro nunc, ut nunc dicit circum-

mum concluditur simpliciter vita stantiam conclusi, non sequitur er-
esse pro lunc volenda, et mors go pro semper, quia non est
nolenda ;
igitur voluntas divina eadem conclusio eodem modo cir- •
recte non voluisset illam passio- cumslantionata; nec sequitur ergo

nem, quia conlra rationem rec- pro tunc, nisi ut tnnc determinat
lam, nec etiam voluntas Christi illationem vel illatum.
recle voluisset illam, nec in tali Tertio videndum est de portio-
velle meruisset,omnia sunt qua3 ne superiori voluntatis ut libera, ^^^
absurda. Videtur ergo quod sicut et dc nolitione conditionata sive J^^J^
DIST. XV. QU.ESTIO IJMC. G03
•n^ "•?!'-
condi-
habitiiali ; el dico liahilualein, iu cundum se eliîhile, quia lunc pal-^.^jj™
i
^"^^*
ionat--. cujus acluui voluulas j)i(iii;t ex non reiiuireretur ihi nalieutia, ni'c ""^»"
se est exire, nisi aliud (»hstot. Sic IJeali aliqua lalia eliûut. duin se eli-
gibilo.
dicenchiin, quod iUa por- Si dicatur ad auctoritates, quod
kvidetur
tio noluit passioneui, lioc est, no- loquuntur de fortitu(hue uiorahter,
luisset quantuui in se erat, si (\vn\i fortilu(h) disponit porlionem in-
omnia prospera et justa, secun- feriorem, non superiorem hoc non ;
dum se appelil)ilia, aM{ue fuissent obslat, quia portio superior secun-

sine ea. Moc autem prohatur du- dum reûlas a^ternas, nihil adver-
phci auctoritate et ratione. Una sum videtur judicare esse ehîl)ile,
est Auiiustini i'i. de Trinitate : Et inquantum in ipso est, quin op-
quamvis justus per fortitudinem positum esset eliîbilius, si illud
sit paratus excipere, et xquo aui- juslilia non vetaret ;

alioquin quare
7)10 ferre quidquid adversitatis acci- allig,ali et juncli iini ulliuio, ut
derit, mavult tamoi, ut noii acci- Beati, nihil eligunt adversum ?
dat. Et si potest, facit atque pa-
ratus ifi utrumque est, ut quantum COMMENTARIUS.
in ipso est alterum optet, allerum
vitet, et si quod vital, incurrerit, (f) Ulterius ad propositum. Hic vi-
44.
volens ferat, non quia fieri dendee sunt aliqua^ conclusiones, qua-
potuit quod volehat, supple quan- rum prima est de voluntate animae
Iideo tum iu ipso erat. Patet autem Christi, ut natura accepta secundum
quod inlendit secundum quod ht- portionem superiorem respiciente pas-
tera sonat, quia per hoc probat sionem ut obiectum, et est talis Vo- Quomodo
•^
:
volunlas
nuUum quantumcumque virtuosum luntas talis ut natura secundum por- insiaba-
tur.
posse hic esse beatum, quia hic tionem superiorem tristabatur de pas-
potest pali adversa, et ita non sione et de morte. Probatur, quia ut
habere quidquid vult, quia, ut jam natura noluit talem passionem in or-
recitatum est, alterum optat, quan- dine ad bonum seternum ergo de ;
tum in ipso est, scilicet prosperum. passione sic nolita, et tamen posita,
vide 9.
-^'^'^ auctoritas est Philosophi 3. vel in re vel iu praevisione, sequilur
'''^^^^•c-^- Etliicorum, cap. i. Mors et vulnera trislitia, ut supra paluit articulo pri-
tristia forti et volenti erunt, susti- mo. Antecedens hujus consequenticje
net autem quoniam honum,
hsec probatur, quia voluntas talis ut natu-
vel quoniam turpe non, et quanto ra, voluit summum bonum ut sibi
utique mafjis liaheat virtutem om- summe commodum, et omnia alia in
nem, et felicior sit, ina(/is in morte ordine ad illud ; ergo ut natura noluit
tristior erit, quod non esset, nisi oppositum summi boni sibi inesse,
quia quanlum in ipso est, vult nec per consequens oppositum eorum
oppositum et ilia auctoritas
; os- quae voluit in ordine ad summum bo-
tendit, quod dicluni est in primo num, et sic de tali oppositum advc-
memljro, lale nolle sufficere ad niente vere tristnbntur, sicut enim ut
tristari. Ualio ad hoc est, quia natura voluit vilam corporalem, ut
objectum patientiai non videtur se- proprium commodum sibi in ordine ad
604 LIB. III. SENTENTIARM
summum sibi commodum (quia ista ponitillud esse ut disconveniens vitse
nonvidentursimul stare,scilicetquod corporali, quae ponitur bonum com-
habeat summum bonum, et summum modum. Sicut ergo voluntas, ut natu-
sibi commodum, et quod velit opposi- ra, vult summum
bonum, utsibi sum-
tum vitoe corporalis, quod est sibi val- me commodum, et alia bona in ordi-
dedisconveniens), ergo noluitopposi- ne ad ipsum, ut sibi commoda, ita
tum vilee corporalis, cum sit discon- ponit oppositum summi boni, et oppo-
veniens sibi ;
patet, quia si unum op- sita aliorum, quia sunt contra alfec-
positum naturaliter est conveniens ali- tionem commodi.
cui, aliud oppositum erit sibi discon- Nec obslat quod bonum illud. Hic
(g)
46.
veniens, oppositum vitae
et noluit facit unam bbjectionem, qua probat
corporalisin ordinead summura com- quod mors esset volenda, quia ma-
si
modum, quia hoc non videtur stare jus bonum naturaliter est volendum,
cum summo commodo, et per conse- etiam illud, quod ordinatur ad tale
quens noluit secundum portionem su- bonum, etiam erit naturaliter volen-
periorem. dum ; sed redemptio humani generis
Et quod addit, quod lale oppositum fuit majus bonum, quam vita corpora-
tanquam con-
fuit naluraliter nolitum, lis Christi, et mors Christi ordinabatur
tra affectionem commodi, non tamen ad illud, ergo erat naturaliter simpli-
contra justitiam, sic debet intelligi, citer volenda.
quod quando volunfas naturaliter vult Respondet Doctor, quod si redemp- Nota
aliquidsecundumafTectionemcommo- tio humani generis fuisset voluntati
di, oppositum est nolitum, ut quia anim» Ghristi consideratae ut natura,
contra affectionem commodi, sed si ut simplicitermajuscommodum quani
vellet aliquid secundum affectionem vita corporalis, tunc mors quse ordi-
justitia3, sic oppositum esset nolitum, nabatur ad illud, fuisset naturaliter
quiacontra afTectionem justitiae ;
pa- mngis volenda quam vita corporalis.
tet, quia si voluntas vult opera justi- Sed hoc non fuit verum, quia licet
tiaesecundumaffectionem justitisecum redemptio generis humani fuerit sim-
peccata sint oppositaillis, eruntnolita, pliciter n.ajus bonum quam vita cor-
ut contra affectionem justitise, quia porisChristi, non tamen fuitsibi majus
peccata opponuntur operibus, qua3 commodum quam vita corporalis,
sunt secundum justitiam ; non enim quia naturaliter magis voluisset vitam
dico, quod nolitio peccati sit contra corporalem, quam redemptionem hu-
affectionem justitiffi, imo nolle pecca- mani generis, si tamen redemptio
re est secundum justitiam, sed dico, humani generis fuisset naturaliter
quod ipsum peccatum opponitur ope- ordinata ad ultimum finem, tanquam
ribus justitiffi, ideo non potest quis ad summum commodum, tunc talis
velle illud secundum airectionemjus- redemptio magis naturaliter
fuisset
titiae, irao talis volitio est simpliciter eligenda, sed talis redemptio non fuit
contraafTectionemjustitise, sic in pro- naturaliterordinataad ultimum fniem,
posito ;
oppositum vita) corporalis est sed tantum ex ordinatione divina, quse
simpliciter disconveniens bono com- ut sic non respicitur a voluntate, ut
modo, et sic nolens tale oppositum, natura.
DIST. XV. QUiESTIO UiNIC. G03
47 (h) Siobjiciatur hic. quia tunc colun- eodem, quod est impossibile. Si dioa-
tas iit natura non est portio superior, tur qiiod opposita non possunt de-
etc, et sic vita eorporalis, cum sit in- monstpari deeodem, sedtantum unum
trinseca, videtur bonum magis sibi demonstratur de fine, scilicet opposi-
commodum, quam primum bonum, tum vita^Ciiristi fuisse tunc nolendum,
cum sit sibi extrinsecum. tunc hoc concesso sequuntur inconve-
Respondot Doctor, quod a^ternum nientia, quia tunc voluntas divina
estmagis sibi commodum, quia tale non voluisset recte tale oppositum,
non tantum est summum juste aman- scilicet passionem Christi, quia con-
dum secundum affectionem justiti», tra rationem rectam nam si ex ra-
;
sed etiam est summum commodum tione sumpta ab ultimo fine vere con-
omnis voluntatis, utvoluntas est ap- cluderetur passionem illam, tunc non
pelitus intellectivus, prout scilicet fuisse volendam, si voluntas divina
distinguitur contra appetitum sensiti- pro tunc voluisset eam, voluisset con-
vuni, et sic summum bonum est sibi tra rationem rectam.
magis commodum, quam quodcum- (i) Contra. Doctor instat, probando -^8.
que aliud intrinsecum, et hoc magis quod nunc portio superior non potest
patebit in 4. dist. 49. ordinate la^tari de vita Ghristi, quia
lomoJo Secunda conclusio principalis est nec eam potest ordinate velle, nam si
nimie de voluutate, ut libera, secundum por- sumpta a fine ultimo,

ratione naturali
Huerit tionem superiorem, et est talis : Vo- concluditur mortom Ghristi esse vo-
siata?
luntas animee Ghristi, utlibera, accep- lendam in ordine ad illum finem, cura
ta secundum portionem superiorem demonstratio sit semper vera, sequi-
large sumptam, non fuit tristata de tur quod ex tali fine ultimonon potest
passione Ghristi, loquendo de tristitia con<;ludi vitam Ghristiesse volendam.
consequente nolitionem actualem ab- Respondet quod aliud est Joqui de
solutam, patet, quia secundum illam conclusionedemonstrationis practicee,
portionem non habuit nolle absolutum et aliud de conclusione demonstratio-
respectu passionis, imo secundum il- nis tantum speculativee, nam conclu-
lam portionem voluit simpliciter passio demonstrationis practica^ est de
sionem illam in ordine ad Deum, et actu circumstantionato, id est, quod
secundum regulas divinas. Et dicit, notitia talis conclusionis dictat de ac-
quod per prificipia sumpta a fine ulti- tu voluntatis sic circumstantionato ;
mo non potest concludi de passione et sicut ergo intellectus habens notitiam

cjus opposito,inquantum refcruntur ad hujusconclusionis, scilicet quod mors û^qûomo'
finem illum, quod illa sit nolenda, quia Christi fuit tunc bona, quia pro salute
^bona?'*^
tunc opposita simul demonstrarentur, hiimana, secundum iliam judicat pro
quod tamen est impossibile, nam si tunc mortem esse sustinendam et ;
ex fine ultimo demonstraretur vitam similiter intellectus habens notitiam

corporalem Ghristi fuisse pro tuFic hujus conclusionis, scilicet quod vita
volcndam in ordine ad illum finem, et Ghristi nunc est volenda secundum
ex t;ili fine ultimo demonstraretiir illam, judicat esse pro nunc volenda.
oppositum, tunc nolendum,
fuisse lOt quod ob.ji(;itur, quod demonstratio
tunc opposita demonstrarentur de sompcr a^que concludit^ hoc verum est
;

secundum eamdem conclusionem, et lute nolendam, et sic voluntas in-
in practicis eodem modo circumstan- ferior possit eam ordinate nolle
tionatam, sed si concludit pro nunc, absolute, et ita tristari.
ut ]y ?iimc <\icii circumstantiam con- Quantum ad hoc videtur dicen- Argum.
clusi,non sequitur ergo pro semper, dum quod non, el de ratione, et
quia non est eadem conclusio eodem consequenter de voluntate, quod
modo circumstantionata ; compositio, probatur multipliciter. Primo, quia
ergo et divisio, prout ?iunc determinat eadem potentia circa idem objec-
illationem vel illatum, patet, quia si tum non polest habere actus op-
illa conclusio accipiatur in sensu com- positos, quorum alter fit in sum-
posito, scilicet mors Christi, prout mo, quia oppositum in summo
tunc fuit simpliciter volenda, et ta- non compatitur secum reliquum
men in sensu diviso fuisset falsa, si sed portio superior et inferior
accipiatur conclusio non prouttunc; sunt una potentia secundum Au-
sic similiter hffic est vera, vita Christi gustinum 13. de Trinitate, et osten-
pro nunc est volenda, quae tamen alias sum est lib. 2. distinct. 24. Supe- ^p* *•
non fuit volenda, et hoc est quod di- rior autem portio dictat in sum-
cit. mo ipsain passionem volendara
quantum ad intellectum, et secun-
SCHOLIUM. summe
dum voluntateni vult ;
Quantum ad portionem inferiorem respectu igitur inferior non potest nolle.

'^''^"'^"'^
passionis, videtur quod Christus non habuit in Preeterea, ex principio (1) et con-
ea tristitiam sequentem nolitionem absolutam, clusione non sequuntur opposita ;
sed tantum conditionatam. Suadetur quinque principium rationis practicae in-

argumentis a ratior.e et auctoritate sanctorum
ferioris est conclusio rationis su-
Augustini et Hieronymi ; et hsc sententia pro-
perioris ; ergo, Probalio minoris,
babilis est, quam Gabriel hic dicit esse Docto-
ris.
prima principia practica sumuntur
a fine ultimo, ad quem sunt fines,
Ultimo videndum (k) est de por- a quibus sumuntur principia ra-
27.
tione inferiori respectu hujus ob- tionis inferioris, ita quod bonitas
jecti, quod est passio. Patet, aut illorum finium est ex illo fine ;
quod ipsa ut natura, et ut con- igitur et principia sumpta ex illis
juncta appetitui sensitivo, com- concluduntur ex sumptis ex illo.
patiendo tristabatur. PrcEterea, quomodocumque prin-Argum. s
Sed dubium est, si ut libera cipia rationis inferioris se habeant,

tristabatur propter liberum
nolle puta, sive sint conclusa, ut pro-
absolutum, vel conditionatum et ; cessit prsecedens argumentum, si-
quantum ad conditionatum videtur ve immediata, licet posteriora pri-
similiter dicenduni, sicut dictum mis immediatis sumptis a fine
est de superiori, et auctoritates ultimo, nam inter immediatas pro-
ceque vel magis ostendunt de ista, positiones tam praclicas, ut vide-
sicut (le illa. Non reslat igiiur vi- tur, quam speculalivas, est ordo
dendum, nisi utrum ratio inferior dignitalis, vel esse potest, saltem
possit concludere illam esse abso- hoc certuni est, quod opposita de-
;
DIST. XV. QU .ESTIO UNIC. 007

monstrari non possunt, scd alte- Angustinus super illud Psalmistte :
rnni tantinn soi^hislice ar^nelur CUunaho pcr diem et non e.raudies

igitursi ralio superior ilenionstrat nie. Miles coronan(h(s no)i /itnet,
hoc esse volendnni, ex nuilis scilicef Panlus, et dux, scilicet Do-
principiis potest inferior arûere minus, timet coronaturus ? quasi
nisi so|)liistice hoc esse nolenduni diceret, non timor enim est de
;
absolute ; snpponinius auteni ra- nolilo, quod scitur, vel creditur esse
tioneni Christi rectain non erran- fufuium ; ergo.
teiu per sophisinata, et voluntateni Piffiterea, Magister in liltera ad- qSTd."
esse confonneni rationi reclce noii ducit Ilieronymum, (|ui vult quod p''°q"i5;
I sophislica^ iu Chrislo non fuit passio, sed ^'*- ^-
PrtOlerea, ratio judicans de ac- propassio; si aulein absolute no-

>8.
im. 4. lihus virtntuiu p(diticaruni est ra- luisset, cuin tale nolle sequatur
iio inferior ; sed illa judicat pro apprehensionem ralionis, tristilia
bono coniinnni inortem esse vo- sequens illud nolle videretur ha-
hinlarie sustinendam ; igitur con- bere plenam rationem passionis.
siderando bonum commune homi-
num, ratio inferior Christi non COMMENTARIUS.
potuit concludere mortem suam
esse nolendam, sed oppositum. (k) Ultimo videndiim est de portione 49.
.
r i-ii •L T\ j Speculare
Si dicalur, ratio judicat mortem •
inferion^ etc.
• L
Et ponit Doctor
L
duas \,^,q om-
nia.
esse sustinendam, non tamen vo- conclusiones, quarum una videtur
lendam, et ideo tristatur de illa, probabilis pro utraque parte, et est ista,
cui videtur consonare Aristoteles in scilicet, voluntas animae (^hristi secun-
auctorilale supra posita, quia lidum portionem inferiorera noluit ab-
cet actus palientite virtutis sit vo- solute passionem Christi, et sic fuit
libilis, non tamen objeclum circa tristata de passione illa, tristitia se-
quod est actus. quenle nolitionem absolutam. Unde
Contra, ratione concluditur mors tenendo oppositum conclusionis hu-
nunc sustinenda; igitur aut vo- jus est verum. quod non ha-scilicet
Inntas non vult, quod conclusum buit nolitionem absolutam respectu
est, et tuMc non est recta ; aut passionis, adducit quatuor rationes,
vult, et lunc videtur non absolute quarum prima est ista quia voluntas :
nrjlle mortem, quia absoluta et secundum portioncm superiorem large

effica.K v(jlitio A, non stat cuin sumptam habuit velle simpliciter res-
absoluta nolitione et efficaci ejus, pectu passionis, ut supra patuit; ergo
sine quo non potest esse A, quia eadem voluntas secundum portionem
tiinc idem siiniil fugeret et non inferiorem non habuit;«o//t'absolutum
fugeret; nam absolutum 7iolle e((i- circa eamdem passionem. Gonsequen-
cax est causa fugiendi nolitum, tia eadem potentia
patet, quia nulla
sicut absolutnm vellc efficax est ad idem objectum omnino potest eli-
causa prosequendi volitum. cere actus oppositos, hoc patet ; sed
-m. 5.
Pra?terea, ad conclusionem prin- volunfas secuudum porlionem supe-
cipalem videntur auctoritales, nam riorem et inferiorem est simpliciter
(508 LIB. III. SENTENTIARUM
eadem, sic quod portio superior et in- dum, ergo pcassio Christi fuit eligenda,
ferior non sunt in voluntate duae rea- et per consequens voluntas sequens
litates ab invicem distinctaj, ut subti-
rationem debuit velle illam. Ista con-
pateta Doctore in 2. rlist. 24. er- clusio, scilicet passio Ghristi, est eli-
liter
gocum voluntas secundum portionera genda pro tunc, quai est conclusa a
superiori intellectus, poterit

superiorem voluerit simpliciter pas- ralione
sionem illam, sequitur quod pro tunc esse principium respectu conclusionis
secundum portionem inferiorem non deducendm per rationem inferiorem

potuit habere ;?o//e absolutum respec- intellectus, ut arguatur sic : Quidquid
tu eiusdem passionis. a ratione superiori concluditrecte esse
?'0 Secundo arguit sic Ex principio

(1)
: volendum, illud idem judicatur a ra-
opposita, tione inferiori esse volendum patet
et C07icli(done non sequuntiir ;
etc. Vult dicere quod si per

aliquod ista, quia tunc tota bonitas conclusi a
principium sit conclusio demonstrata ratione inferiori est simpliciter a boni-
ih aliqua una scientia ex illo princi- tateconclusi a ratione superiori, quia
pio, quod est conclusio demonstrata, sola ratio superior coacludit omnia ex
non potest inferri oppositum illius ultimo fine, a qao dependet omnis bo-
principii, sive conclusionis demons- nitas moralis Theologiee ; sed a ratione
tratae, patet, quia tunc ex veris posset superiori recte concluditur passionem
sequi falsum, si enim ex aliquo prin- Ghristi pro tunc esse volendam, ergo
cipio vero, quodfuitconclusiodemons- hocidem recte judicatur a ratione infe-
trata in aliqua scientia, puta subalter- riori, et sic ratio inferiornon potestju-
nante, sequitur conclusio opposita illi dicare passionem Ghristi pro tunc non
principio, puta in scientia subalterna- essevolendam absolute ergo nec vo- ;
ta talis conclusio erit falsa, et sic fal- luntassecundum portionem inferiorem

sum posset sequi ex vero sic est in ; potuit recte noluissse illam.
proposito, nam principia practica

SCHOLIUM.
sempersumuntura fincut ^hiQiqiisest.
vllim.prolog. et principia practica in

Theologia, loquendo de prmcipus im-
, 11 ^ Ponit modum explicandi quorumdam, et vi-
& n >
1
, , •
, ,
detur D. ^. ^î
Thom. respectu , r,-
nohtionis
•
V
portionis
•
mediatis, semper sumuntur ab ultimo j^fgî^ris in ordine ad passionem, qui dicunt

fme, et ex illis principiis deducuntur j-uiyge absolute nolitam a Chnsto, etsecundum
omnes conclusicmes practicse, quse quid voiitam, quia id est simpliciter volitum,
quod quis quantum secun-
sunt tam de fine quam de omnibus
vult est in se, et id
1- j u-^.,K^ Cr^/^rv, dum (/((it?, quod quis

m vult secundum pra?sen-
f
ordinatis ad ultimum tmem, ut proli-
I- r^r.oi; i-it i i
^
tem necessitatem. Hunc rejicit Doctor probans

y.
xe exposui qnxst. pemilt. prol.

/ o
Sed
j
m
•
^^^^^^ ^^.^ vult juxta pra3senlem necessitatem,

proposito, ratio superior intellectus esse simpliciter volitum, ut iu exemplo de pro-
animae Gliristi, ex ultimo finejudicat jiciente merces ; et explicat quodnam fuit no-
concludit passionem pro tunc esse lilum, ratione cujus mors Ghristi fuit ipsi tris-
et
tis, dicens fuisse duritiem populi nolentis cre-
simpliciter volendam, ut arguatur sic :
., ., ,. j if™ ^ c.^r.^
ordmaturad ultimum hnem
, dero veritati, usque ad odium mortale, vel mi-
Ouidquid
^ ^
assequendum, est simphciter ehgen-
... . ,
seruim generis humani, a qua per passionem
.
^^^^^^^_^ liborandum orat. Et juxfa h.To, resol-

dum ; sed passio Ghristi pro tunc fuit ^\^ Doctor, si tonoalur modus praniiclus, quod
orJinnta ad uUimum finem assequen- sccundum portionem inferiorem Christus no.
DIST. XV. QU^STIO UXIC. m
luit passionom voluntate, ut natura, hoc est, ditio non exfal. ConccdituF autem
erat ei trislis.trislilia non soquente nolilionem,
secundum istam viain ipsum velle
secl oita e.x disconvenienlia ohjecti, vel con
nexione ad appetitum, noluit etiani eani actu mori sine conditione disfrahenfe,
elicito, conditionate, non ahsolute. quia si additur propfer honorem
Dei, vel i)ropter justitiam vel salu-
ie D.
(au placerot (m) conclusio isUi- fein hominum, non est disfraclio ;
n.2.2. niin ratioiiuin et auctorilaluin,' finis enim actus non distrahit ab

b. ar-
in. et posset (licerc quod voluntas infe- acfu in talibus ; igitur quod quis
c. -2. i"i<»i",. iil lihera, non noluit absolu- facit, vel patitur, non est sim])Iiciter
te, sed lanttiin trislabatur, quia nolifum, sed secundum quid.
iKtluit coiulitionaliter, quantum sci- Movet autem forte pro parte op-
lieel in ipsa fuit, si aliter divinuui posita, qnia tale videtur simpliciter
beneplacilum impleretur; et illud triste, sicut projicere periclitanfi, el
tale dicitur voluntarium mixtuin mori forti. Sed hoc non cogil, quia
in voluntario. Et illud est siinpli- ad siinpliciter tristandum sufficit
citer volituni, quod quis vult iiolle conditionatum, quando con-
quantiim in ipso est; et illud se- difio est nolita, et ita velle conse- "^«iie se-
,. .
, ,. „^, .
quens ah-
cunduin qtiid, quod quis vult pro- quens aliquid nolitum non sufhcit quidnoii-
pter necessitatem prtesentem; puta ad (jauaere, sicul ibi velle projicere sufficit ad
^^" ^^^'
simpliciter voluntarium est peri- sequilurad tempestatem fore, quod
clitanti non projicere merces, ideo est nolitum illi.
tristatur de projeclione, et prqji- Sed tunc non videlur Christi mors
cere est voluntarium secundum tristis, quia non fuit volita propter
quid. Et sic in proposito dicerent, aliquid nolitum praesupposifum.

quod Ghristus absolute noluit mor- Ilespondeo, sicul fortis polificus
tein, quia
(luantum in ipso fuit, nollet civitatem suam talem neces- Quod erat
et secunduin f/uid eam voluit. sitatem incurrere, a qua eam libere°ipecui'
i^ns Hoc credo falsum tam i?enerali-
*^
rari oporteret per mortem ejus, et
''"gfj,™^'^
s ob
sta- ter, qiiam in proposito. Primuin sic proesupponit quoddam
^ A. *
nolitum, erat ipsi
.
^ ' tnstis?
lici- ostenditur in exemplo illo, cum sic Christus noluit auditores esse
*
eniin ille sit dominus actuuin suo- tales, corain quibus non posset
rum per volunlalem, in cujus potes- veritas prcedicari, nisi scandaliza-
fate est uti virtute motira ad proji- rentur usque ad odium morlale,
ciendum, et non uti, et hoc ita in ideo si voluil mori pro veritate
periculo sicut alias, igitur simplici- (loctrina3, supponilur quoddam no-
ter volens |)rojicil, quia a nullo lilum ex parte audienfium. Si autem
coactus uti vi inotiva ;
patet enim, pro salute huinani generis, suppo-
quod volunlas posset ita inordinate nitur aliud nolifum, scilicet homi-
amare inerces, quod noilet eas pro- nes esse in tali statu, a quo per
jicere etiain pro periculo evadendo. mortein (^hrisli eripiendi essent. Si
Ita in i)roj)osito (^hristus dicitur autem propter beneiÎacifuin divi-
nolle inurtem cuin determinalione num, ct ibi siipj)oiiitur, videlur
distraheiifc, scilicet si bene fieri quoddam iiolitum j)iimo, (jiiia be-
possel, cl ideo distrahit, quia con- neplacitum illiid hiif resiêcfu hiijus
To.M. \iv. 2!d
objecli, ut videtur propter aliqueui inferlor voluntatis non habuerit nolle
finem, acl quem hoc ol)jectum ordi- absolutnm respectu passionis, et te-
nabatur, puta vel propter veritatem nendo (juod habuerit tristitiam de pas-
preedicandam, vel salutem homi- sione, potest di(U quod illa habuerit
num procurandam. ?;^//e absolutum respectu passiouis, sed
Resolutio Sic itaque, si rationes ullimae noUe condilionatum, ex qua nolit.ione
quod uno
modo vo- concludant, videtur esse dicendum conditionata sive habituali, potest se-
luntasinfe- , , ,. .„. •.•.-i- . .•i.iii
quod secundum portionem
rior noiuit intcrio- qui tnstitia, ut supra patuit, et taie
passio-
nein, qua rem noluit passionem, et hoc volun- voluntarium absolutum est admixtum
connexa
appeS; tcite, ut uatura, hoc est, inquantum involuntario conditionato sive habi-
Îk.uI'!^
noiuiteam- coniunctaapnetitui sensilivo patien-
coujuncta appctitui seusiiivo p; tuali. Et hgpc potest esse secunda con-
demcondi-|i q[ voluutate ut libcra noluit clusio principalis, scilicet quod portio
tionate, ac- ^
tu eiicito. tantum conditionaliter et non abso- inferior.voluntatis fuit vere tristata de

lute ;
quemadmodum de portione passione Ghristi, tantum
ut nolita
superiori dictum est prius, quod conditionaliter, et haec conclusio ma-
noluit ut natura, et ut libera noluit gis videtur vera et consona rationibus
tantum conditionaliter et non abso- et auctoritatibus supra dictis.
lute, etita secundum utramque por- Si quis tamen vellet tenere, quod
tionem eisdem modis tristabatur. portio inferior voluntatis fuit tristata
Nec valet, non noluit absolute, ex nolitione absoluta passionis, posset
igitur non tristabatur, quia nolle hoc faciliter tenere propter aliam et
naturaliter vel conditionaliter suffi- aliam circumstantiam respectu portio-
cit ad simpliciter tristari. Unde nis superioris et inferioris; nam ratio
tantum potest argui, absolute non superior considerat illam passionem
noluit, igitur non tristabatur ex in ordine ad ultimum finem, et ideo
illa causa, sed cum hoc stat, quod judicat passionem esse volendam ab-
ex alia causa unica vel duplici solute, licet judicet illam esse nolen-
simul simpliciter tristaretur. dam conditionaliter, puta si omnia
Aug. super Sicquc salvatur glossa illa : Re- ordinata ad ultimum finem aeque pos-
Psai. 87.
piQifj^ Qgi^ malis, etc, id est, tristitiis sent haberi sine tali passione, sicut
anima secun-
sive poenis, quia tota cum passione, judicasset passionem
dum voluntatem, secundum utram- illam fuissesimpliciter nolendam; sed
que portionem tristabalur, et ut quia heec omnia sine Ghristi passione
natura et ut libera ex nolitione con- ffique haberi non potuerunt, ideo ju-
ditionata, quantum scilicet in ipso dicavit illam fuisse nolendam tantum
fuit, et quantum ad intellectum se- conditionaliter.
cundum utramque portionem ap- Dico ergo breviter de portione su- 5^
prehendebat disconveniens volun- periori, quia pra^cise voluit passionem
tati naturaliter et condilionaliter. cum ista circumstantia, scilicet se-
cundum regulas eetcrnas, sive m ordine
COMMENTARIUS. ad ultimum /inem ; sed portio inferior
praecise considerat passionem absque
(m) Ciii placeret conchtsio istarwn ordine ad ultimum finem, et sic sim-
51,
rationum. Tenendo enim quod portio pliciter est nolenda, patet, quia ex
DIST. XV. QU^STIO UNIC. Oil
quo tantum est volenda propter ulti- tantuni proj)tcr illum ost volenda ;
mum quod circum-

finem, sequitur iiîlur rafio inforior non dictat eam
scripto ordine ad uUimum finem non volondani, ot ila nec volunlas in-
est volenda, imo simpliciter nolenda. forior vuK oaui.
Kt sic passio Christi secundum unam A(l primuin altorius viai (n) pro De hoc 1.
circumstantiam, ut scilicet considera- islo arliculo ullinio, polest dici d. 17. q. 2.
quod et Ouodl.
tur, ut ordinataad ultimum finem est bonuni morale est ens per accidens, 17.
simpliciter volenda, et hoc tanlum a aii-gregans in se aliquem actum et

portione superiori voluntalis large circumslanlias inultas actui acci-
sumpta; accepta vero sub illa cir- dontes, ila quod loluni ratione cir-
cumstantia, prout scilicet absolute cumslanlia» uuius polost
concludi
consideratur circumscripto simplici- oligibile, qua circumscripta, ratione
ter ordine ad ultimum finem, est a allorius circumstantice noii erit
portione inferiori simpliciter nolen- eligibile residuum.
da, cum sit objectum tristabile et dis- Per hoc ad argumonluni primum Solvit ar-
ûmentain
conveniens. pro illa via, conceditur major, circa lavorem il-
liussenten-
Et adverte, quod passio, ut absolute ideni objectum per se, sed hic est tise, qusp.
tenet Chri-
sumpta, potest dici objectum per se tantum por accidens stum per
portionem
potentitT ; accepta vero secundum Per idein ad secundum (o), quod inferiorem
absolute
aliam et aliam circumstantiam potest conclusiones ralionis superioris voluisse
passio-
dici objectum aliud et aliud tantum sunt principia ad concludendum, ut nem.
per accidens. per se sumplix», et ut illatae ex prin-
cipiis rationis superioris, et sic
bene
SCHOUUM.
possunt sumi oppositre minores sub
„ ., ,• •. .
principio de eodem per accidens,
^«o,
Ponit modum, quo r
, • •
mfenor
portio potuit ab-
i-
^
^
.
^ ,
solute nolie passionem, quia non considerat ^^1^1'""^ una sit vera ratioue unius
eam in ordine ad ultimum finem, sed ut objec- partis tolius, et alia ralione alle-
tum disconveniens in se, et sicabsoiute potuit rius.
eam nolle, eaque posita in esse, tristari ; et
Per idem patet ad tortium (p)
juxta iiunc modum, solvit rationes pro opposi-
quod sophisma esset aliud, si con-
to positas, n. 27. et 28. etsoluliones sunt clar.Tc
et Pliilosophia refertae.
cluderet oppositum. Sed de toto
eodem per accidens, concludit prop-
Si quis tamen velit assignare in ter unam
circumstantiam opposi-
volunlale inferiori aliquam causani luin prccdicatum ojus, quod inest ei
liisliticO, qu(0 non fuit in superiori, secundum aliam circumstantiam.
(licendo quod inferior absolute Ad aliud de /brti, quod procedit
noluerit illam pfcnam, quod de su- de circumstanliis perlinentibus ad
periori non est verum, poterit ita rationem inferiorem, et ideo directe
ponere, porlio inferior considorat contra istam viam potest dici, sicut
passionem absque ordine ad finem responsum ad illud conlra,
fiiil. r]t
ultimum, quia sub ista circumstan- dici potest quod simul stant absolule
tia considerare, est rationis superio- noIIe/l,et absolute velle sustinere
ris ; sed circumscripta illa circum- A, prcTCsupposito tamen quodiim
stantia, simpliciter est nolonda, quia nolito, scilicel necessitate sustinondi
A. Et cum dicis nolle absolutLim est simpliciter illata ex principiis rationis
causa fugiendi noiilum, verum est superioris, et sic si a ratione superiori
a se, non ab alio iliatum, a quo non coiicluditur passionem Christi esse
vult inferri. simphciter volendam propter ultimum
Ad Auguslinum dico, quod non finem, ratio inferior non posset recte
habuit eamdem causam timendi, nolle eam, pro quanto ipsa conside-
quam nos, quia non peccata sua, ratur ut praecise in ordine ad ultimum
sicut nosnostra ; ita potest intelligi finem, et sic ex principiis rationis su-
illud Ambrosii : Doles., Domine, perioris non possunt inferri aliee con-
etc. clusiones, nisi in ordine ad ultimum

Ad Magistrum et llieronymum finem ; nec illee conclusiones, si sunt
respondeo, non patiebatur tan-
si principia aliarum conclusionum, pos-
tum voluntas surreplitio motu pra3- sunt inferre alias conclusiones^ nisi
veniente consensum, qualis passio ut in ordine ad ultimum finem, et hoc

convenit ei, ut nalura, et potest dici modo ralio inferior non habet con-
propassio, sed etiam patiebatur clusiones rationis superioris pro prin-

motu sequente nolle libere elicitum, cipiis.
tunc intelligendum est propassio- {[i) Per idem paiet ad tert.iiim quod
nem esse, ut distinguitur conlra sophisma esset aliud, si concluderet
passionem illam, quae conlurbat oppositum, puta si concluderetur pri-
rationem, qualis nulla fuit in mo passionem Christi esse simpliciter
Christo. volendam a ratione superiori, et sim-
pliciter esse nolendam a ratione infe-
GOMMENTARIUS. riori, tunc opposita demonstrarentur,

et sic unum oppositum demonstrare-
53. Tenendo hanc positionem, scilicet tur per aiiquod sophisma. Sed si de-
An pa^^sio
quod passio Christi secundum portio-
Christi fue
monstretur ipsam esse volendam a ra-
rit simpli-
citei" no-
nem inferiorem fuit simpliciter nolen- tione superiori sub illa circumstantia
lenda. da, facilis est responsio ad rationes esse ad ultimumfinem,etdemonstretur
supradictas. nolendam sub ista circumstantia, sci-
[n) Ad primum alteriiis vix. Conce- licet ipsa passio 7ion co?isideratiir a tali
ditur quod idem objectum per se con- portione in ordine ad idtimum finem,
sideratum non potest recte esse voli- patet tunc quod non demonstrantur
tura a portione superiori, et absolute opposita.
nolitum a portione inferiori, sed con- Nota tamen improbationem, quam
Contr?.
sideratum sub una circumstantia est fa(Mt Doctor contra Thomnm 2. 2 *?• Tliomu
simpliciter recte volitum a portione quod illud est simpliciter
125. qui vult
superiori, et consideratum sub alia volitum, quod quis vult, quantum in
circumstantia, potest simpliciter esse illo est, et illud secundum quid voli-
nolitum. tum, quod quis vult propter necessita-
[o) Per idem ad secunditm argumen- tem pra^sentom, puta simpliciter vo-
tum, conceditur quod conclusio ra- luntarium est perielitanti non proji-
sumpta
tionis superioris, ut per se est cere merces, quia quanlum in se est,
principium ad concludendum, ut est non vult eas projicere, et ideo tristatur
1)13
DIST. XV. OU.ESTIO U.NIC.
de projeclione ; sed projicere est vo- amorom Dei, vel propler jnstitiam,
liintariiim spciindiim ijiiiiL puta velle illa non est distractio, cum talis amor
aotu projicere propler periculiim eva- Dci sit finis illius actus, quo vult illam
dfndum est tantum velle secundum pas>ionem ; finis enim actus non dis-
iiuid. Kt sicin proposito dicerenl, quod trahit ab actu, et sic in talibus, (piod
t^hristus absolute noluit mortem, quia quis facit vel patitur, non est simplici-
quantum in ipso fuit, noluit eam sed ;
ter nolitum, sed secundum quid. iMo-
secundum 7///c/ eam voluit, quia tan- vet autem forte pro parte opposita,
tum propter necessitatem pransentem, quia tale videtur simpliciter triste, si-
puta propter salutero liumani generis. cut projicere periclitanti, et mori for-
Doctor improhat hanc opinionem ti, et hoc non videtur esse,nisi ex noli-
tam in generali quam in proposito ;

tione absoluta.
generaliter improbat de omni volun- Uicit,quod hoc non cogit, quia ad
tate, videlicet quod vohintas non vi- simpliciter tristandum sufficit noUe
detur velle secundum qidd ahquid, conditionatum, quando conditio est
quod vult propter aliquam necessita- nolita, et ideo velle consequens ali-
tem praesentem, imo si illud vult, quid nolitum, non sufficit ad gaudere,
propter talem necessitatem vult sim- sicut ibi velle projicere, sequitur ad
phciter et absolute. Et hoc ostenditur tempestatem fore, quod est nolitum
in exemplo illo cum enim periclitans
: illi.
sit dominus suorum actuum per vo-

luntatem, in cujus poteslate est uti SCHOLIUM.
virtute motiva ad projiciendum, et
Seqiiens littera a mullis putalur additio, re-
non uti, et hoc uti in periculo, sicut
peritur tamen in autiquissimis manuscriptis et
alias ; igitur simpliciter volens, proji- editionibus. Continet quatuor rationes sv.a-
cit, quia a nullo coactus uti vi motiva, dentes Christum etiam secundum portionem
et quod simpliciter sit volens, patet, inferiorem non noluisse absolute passionem.
Sunt clara^, et tenendo aliam partem facile
quia voluntas possetitainordinate ama-
solvi possunt. Doctor utramque paitem puta'
re merces quod nollet eas projicere,
probabilem.
etiam pro periculo evadendo. Et e.K
hoc patet secundum in speciali, scili- Conlra istam viam potest sic 32.
cet de voluntale Christi, nam Christus argui : Priino, quia ratio, cui inni- ^"^"jll^^j^^!!^
diciturnolle mortem, cura determina- ?i""'|bus

tilur, ostcndit lantum possibilitatem
•_ ^
ut aduitio.
tione distrahente, scilicet si bene fieri hujus quod voluntas inferior non
posset, et ideo distrahit, quia conditio velit istud, quod vult superior ab-
non e.xtat, patet, nollet enim mortem, solutc quod non est proposilum,
;
si ita bene posset esse redemptio hu- quia non velle absolute, non infert
mani generis sed quia talis conditio
; nolle absolute ;
quale nolk, negat
non extat, scilicet talis redemptio sine alia via.
Christi morte, ideo talis nolitio dicitur PrcEterea, quod non possit con-
habitualig, sive conditionata, ut supra cludi propositum de nolle, probatur,
patuit Sed conceditursecundum istam quia si una circumstanlia, quam
viam illum velle mori sine conditione consideral ralio inferior, sufficial ad
distrahente, quia si additur propter concludendum lioc esse nolendum,
"

ergo iion csL determinabilis per
aliam, qua? concludit illud esse vo- SCHOLIUM.
lendum, quiaper se nolendum, per
SolulioiiPS ad argumenta principalia non ha-
niliil aliud potest esse volendum.
benLur in antiquis editionibus vel manuscrip-
IIoc declaratur, quia si ratio osten- tis, et ideo additiones esse videntur ; et forte
dat .1 sine circumstantia finis nlti- Doctor ea omisit, quia juxta varias vias tiadi-
mi, propter quam A
volendum, est las in hac quaestione varie solvi possent. Quae
ostendit A non ut volendum, nec hic adducuntur non suntperomnia ad mentem
ut nolendum, sed quasi neutrum, Doctoris, ut id, quod dicitur ad primum, scien-
tiam dependere a scibili, quia secundum eura
quia determinabile circumslantiis
2. dist. 1. quffist. 4, et 5. quando fundamentura
non autem determina-
volibilitatis,
potest esse sine termino, distinguitur a relalio-
tum ad nolibilitatem, quia tunc non ne ad terminura, et consequenter si scientia
esset peraliud volibile. potest esse sine scibili existenti, sive sit intui-
Videtur etiam tertio, quod ratio

liva sive abstractiva, non dependet essentialiter
ab illo, nec est ei idom, seu consubstantiale»
inferior possit ostendere illud cum ut bic dicitur ; in abstractiva enim, scibile est
circumstantia volibililatis, quia alias
ens rationis, cui ens reale, quale est scientia,
ratio inferior non posset
practica non est idem ; intuitiva etiam, cum sit qualitas
dirigi per principia sumpta a fme absoluta, potest conservari, secundum quos-
universaliori, quia dirigi per illa dam, sine objecto. Vide Doctorem 1. d. 3. q. 6.
principia est considerare 8. et quodl. i3. et Vt. an vero gaudium et tris-

finem a
titia, seu alia contraria in gradibus intensis
quo sumuntur alias fortis moraliter
;
possint esse in eodem, tractant Lych. hic
inquantum prudens, cuni prudentia
Bassol. hic quaest. unic. Rubion quajst. 2. Piti-
sit rationis inferioris, non posset se
gianis art. 14.
dirigere in actu fortitudinis ex con-
sideratione felicitatis ; quod si sit Ad argumenta (q) principalia. 3
inconveniens, ergo ratio inferior Ad primum principale ante oppo- Soiut
complete ostendens, quantum positum, quando arguitur quod gau- cipai
non partem ,. ... . ' conimu

test, et objecti preoter- dium et tristilia sunt opposita, et ter -
missa alia cireumstantia, ostendet opposita non sunt in eadem poten- in"orj|
hoc ut volibile. tia, et sic non fuerunt in portione qui"! r
Prssterea, stat ratio quarta de forti superiori voluntatis Christi, dicen- gg^^^J
moraliter, quia 7iolle absolutum dum quod minor est falsa, gaudium
videtur esse causa fugiendi nolitum, enim et tristitia non sunt opposita,
ne eveniat, non determinando ne nisi sint respectu ejusdem objecti.
sibi eveniat, sed ne eveniat simpli- Ratio est,quando aliqua
quia
citer. essentialiter dependent, non tanlum
Quantum adistum articulum per- causaliter, illa non habent opposi-
tinet, non videtur necessilas salvan- tionem, nisi respiciant idem, ut
di portionem inferiorem absolute scire et ifjnorare dependent essen-
noluisse passionem, quia sine hoc tialiler ab extrinseco, non lantum
salvatur eam trislatam de passione, causaliter, quia causantur ab aliquo
tam utnatura est, quam ut libera, extra ut ab albedine ; sed essentia-
propter 7wlle conditionale, sicut liter dependent ab objeclis, quia
supradictum est. hcet scientia sit qualitas absoluta,
DIST. XV. QU^STIO UNIC. 613
InfJien rospocliis ad scibilo ost sihi Ad socundum, quando arguitur

consiihslanlialis, quia, iit (licliiin ost do iâssibililate et impassibililate,
/// '2. lib. f/isf. 1. /jutvst. i. quando dicondum quod non est similo, quia
fiindainonliini non potest osse sine dos im|)assibilitatis est qualitas, per
respecUi, tunc illo respoclus ost quain fonnalilor ropugnat corpori
consubslanlialilor idoin illi funda- glorioso passibilitas autom non ; sic
niento, licot non forinalitor idoin ; ot fuit in proposito, quia non fnit
idoo (juia scionlia non potost osse aliqua talis qualitas ut impassibili-
sine objoclo scibili. idoo nec sine las in portione inforiori.
illo rospoclu ad scibilo ; ideo sequi- Ad aliud, quando arguilur de
tur, quod osl sibi consul)stanlialis, poccal)ilitate et iinpeccal)ilitate, di-
et ideo scionlia ot ijirioranlia non condum quod illa ratio bene est ad
snnt opposita, nisi ul idoin respi- proposilum, quia peccabilitas et
ciunl, nani in eadein anima cum impcccabilitas essentialiter dicunt
ignoranlia lapidis stat cognitio ordinem ad aliud, ut ad objectum,
trianguli babentis tros, etc. Nunc sicut gaudium et tristitia, et ideo
aulom velle et 7io/le includunt res- dico ad rationom quod non est con-
poctus ad objecta, sicut scire et tradictio, quod voluntas ordinate sit
ifjnorare, ideo non sunt opposila, conjuncta fini ultimo ; et sic cum
nisi sint respectu ejusdom. Unde hoc posset habere alium actum circa
sunime amare Deum et odire pecca- aliud quod est ad finem, quia posset
tum, non sunt opposita, sicut nec habere actum inordinatum circa
gaudium de passione Christi cir- illud quod est ad finem ; sed quod
cumslanlionata, et trislilia de ea- hic ita boc est ex ordina-
non sit,
dem passiono nude ostensa, ita noc tione divina quod quilibet Beatus
velle et nolle illam passionom, et sit in termino, quando per beatitu-
sic sunt opposita. dinem conjungitur fini ultimo. Unde De hoc 4.
'
Ad dico quod non repugnat impeccabi-

"^"
illud in eppositum, quando " "
dicitur quod contraria dicuntur litas circa illud quod est ad finem,
esse circaidem susceptivum, et non sicut non repugnant cognilio prin-

ex eadem causa, dico qmid non cipii et error conclusionis, et multo
rcquirilur quod contraria haboant minus hic unde quod damnatus
;
eamdom causam, sod idem suscopli- non recipiat graliam, hoc non est,
vuiii, (juando sunt merc absolula, quia non habet potontiam, et sibi
quia a quibuscumque causis cau- formalitor repugnet, sod hoc est ex
sontur, contraria sunt et opposita, ordinalione divina, quia cst in ter-
ut albedo ot nigredo, quia iion de- niino suo.

pcndent essentialiter ab aliquo ex Ad quando
aliud, arguitur per
35.
Irinseco sed si ista contraria sunt Philosophum, quod dolectatio ma- Summuiii
II
absoluta, ct
;
,.
dicant necessario rcs-
.
gnaexcludit
I 1-, I
•
tristitiam,
.-i- 4
non tantum »
gaudium
natuiaiiter
pectum consubstantialern ad ob- oppositam, sed etiam contingentem, ""o^mn.Mn

'"'^ '^'«'n-
jocta ot ad causas, non ciunl oppo- diconduin quod hoc vorum est de
sita, nisi comparenlur ad idom facto. Unde secunduin naturam,
objectum formale, sicut dictum est. summa delectatio excludit Iristitiam,
et hoc propter colligantiam poten- si non redundabat in cor. Vel ali-
tiarinn ad inviccm tanta enim; ter, quod gaudium et trislilia circa
potest esse deleclatio in una parte cor, aut fuerunt fequalia, aut non.
animsB, quodexcludat usum alterius Si sic, ergo nec cor movebatur
parlis aniincB; licct ergo in proposi- motu dilatationis, nec constrictionis,
to fuerit maximum gaudium in quia tunc unum impediret actionem
porlione superiori voluiitatis Chris- alterius ; sicut si ponatur aqua et
ti, tamen non excludebat dolorem ignis penitus cpquales secundum

in appetilu sensitivo, nec etiam virtutem agendi et patiendi, et po-
trislitiam in portione inferiori, quia natur lignum in medio, quod natum
illa delectatio non redundabat in est pati aequaliter ab utroque, nec
quod^^clT" portionem inferiorem. Unde hoc frigefiet, nec calefiet. Siautem fue-
^non^'fuif fuit factum per novum miraculum rint inffiqualia, tunc unum domina-
gioriosum, superiori batur, et qualitercumque fuerit, cor
et impas-
Qôd
u
Ldoria in
o nortione
i i -^
^ ^
sibile.
voluntatis non redundavit in cor- ejus constnngebatur, (unde contris-
pus, sed permisit ipsum esse passi- tatur cor, cum non dilatatur per
bile, nec etiam redundabat in gaudium, sicut si esset tristilia
eamdem potenliam, ut comparatur amota,) et ideo non tantam redun-

ad aliud objectum. Unde sicut per dantiam habuit gaudium super
miraculum fuit quod simul erat corpus, sicut dolor et tristitia.
viator comprehensor, ita fuit

et Ad auctoritatem Hilarii patet per
miraculosum quod ista gloria non dicta superius,quod dicit eum non
redundabat in corpus, nec in vires doluisse, quia non habuit causam
inferiores, sicut in Beatis redundat. unde doloret, qualeni nos habemus.
Ad aliud de Avicenna, dicendum
quod verum est de facto, quod COMMENTARIUS.
potentia intenta uni operationi
impedit aliam a sua operatione, et (q) Ad argumenta. Nunc restat sol-
hoc verum est naturaliter, tamen vere argumenta principalia. Primo

contrarium fuit dispensative in arguit sic : contraria non possunt esse
Christo, sicut dictum est. in eodem ergo, etc.;
oc. Ad aliud, qucando arguitur de Ad hoc argumentum datur duplex

Curnonest dilatalione cordis Christi, credo responsio. Prima est quod loquendo
cm- Christi quod uou habuit cor magis dilata- de contrariis, quae sunt qualitates ab-
gaudiogio-
quam alii. Unde potest dici
i^^j^^^ solutae, Deus de potentia absoluta po-
uno modo quod gaudium non re- test facere hujusmodi contraria, ut in
dundabat in cor, quia etiam non summo accepta, eidem inesse, quia
redundabat in portionem inferiorem, contraria \n esse remisso sunt com-
cum t>audium potentiffi voluntatis possibilia, et allegat Doctorem in 2.
Christi,quod habuit circa objcclum dist. 2.qu3est. 9. et si potest facerecon-
eeternum, non redundabat in eam- Iraria in csse remisso, sequitur quod

dem potentiam circa aliud objec- possit facere etiam in esse intenso, et
tum, quod fuit per miraculum, sicut adducit Doctorem in primo, dist. 17.
dictum est, et ideo nec est miruni quxst. ult.

DIST. XV. QU.ESTIO INIG. 617
Alia est opinio, quae dicit qiiod aliva. Dicit illa opinio, quod non requi-
qua esseiilialiter dependeiit, non tan- quod contraria habeant eamdom
ritur,
tum causaliter, et ilia noii liabent op- causam, sed idem susceptivum, quia
positionera nisi respiciant idem, ut quando sunt mere absoluta a quibus-
scire et ignorare dejêndent essentia- cumque causis causentur, contraria
b liter ab extrinseco, non tautum cau- sunt et opposita ut albedo et nigredo,
saliter,quin causanturab aliquo extra, quia non dependent essentialiter ab
ut ab albedine, sed etiam essentialiter aliquo extrinseco ; sed si isla contra-
dependent ab objectis, quia licet scien- ria sunt absoluta, et dicant necessario
I
l tia sit qualitas absoluta, tamen respe- respectum consubstantialem ad obje-
P ctusad scibileest sibiconsubstantialis, cta et ad causas, non erunt opposita,
quia, ut dictum est in 2 /ib. dist. 1. nisi comf>arentur ad idem objectum
k rj.A. el 5. quando fundaraentum non formale, sicut dictum est.

I potest esse sine rospectu, tunc ille Licet illai dute responsiones, quae
:)7.
P respectus est consubstantialiter idem sunt in extremo, forte non sint impro-
illi fundamento non formaliter
li(;et babiles,tamen causa magis veritatis
idem, et ideo quia scientia non potest inquirendae dicam aliqua. Et primo
esse sine objecto scibili, ideo nec sine quoad primam responsionem, dico
illo respectu ad scibile ; ideo sequitur quod non invenio a Doctore quomodo
quod est sibi consubstantialis, et ideo contraria in summo possunt simul
scientia et ignorantia non sunt oppo- esse per divinam potentiam, cum hoc
idem respiciunt, nam in
sita, nisi ut simpliciter videatur repugnare crea-
eadem anima, cum ignorantia lapidis turae. Unde Doctor in 1. d. 2. q 1. sic
stat cognitio trianguli habentis tres, dicit de Deo : polens causare simul al-
ireqiii- etcNunc autcm velleeinolle\nQ\u(\uni bum etnigrum, noncstminus perfeclum,
ur ad
qiiod respectus ad objecta, sicut scire et si non potesfeas simul causare, quia iHa
wsita. %gnorare, ideo non sunt opposita, nisi non sunt simul causahilia, quia hxcnon
sint respectu ejusdem unde summe ; simullas est ex repugnantia eorum, et
amare Deum et odire peccatum, non non ex defectu agentis, quia agens pri-
sunt opposita, sicut nec gandium de mum simul habet virtutem respectu
passione Christi circumstantionata, et amborum., si ista ex se essent compos-
tristitia de eadem passione nude os- sibilia. Haec ille, et sic patet ista litte-
tensn, ita nec velle et nolle sic et sic ra, quomodo contraria absoluta ex
sunt opposita. Et cum dicit Doctor intentione Doctoris sunt simpliciter
quod illud, circa quod fiunt contraria, incompossibilia. idem expresse
Hoc
est idem subjectum, sed non oportet patet d. 17. primi, q. iilt. Hoc idem
quod illa contraria habeant eamdem in 4. dist 44. q. 3. ubi sic dicit Prx- :
causam, ita enim sunt contraria et terea, tertio Scriptura videtur dicere
incompossibiiia album et nigrum, si eumdem damnatum pati a contrariis,
fiant a contrariis causis, scilicet calido juxtaillud Jobc. 2'k. Ab aquis nivium
et frigido, sicut si possent fieri ab ea- transibunt ad calorem nimium. Ei
dera causa, sed in proposito objectum licet salvaretur,juxta illam superficiem
se habet ad illas passiones, scilicet litterx alternatio in istis afftictionibm,
gaudium et tristitia, ut causa elTecti- tamen non possct probabiliter salvari

;

quod simul paterelurin summo, et rea^ dibus vero remissis non, hoc non est,
liter a contrariis ; polest autem salvari nisi quia aliquid est in contrario inten-
quod simul patiatur, et in summo in- so, quod non est i?i remisso. Si enim
tentionalitcr ab eis, quia species con- tota realitas est in remisso, qu8e est in
trariorum., etiam in summo non sunt intenso, non est repugnantia inlensi ad
contrariae. Hgec ille. Si ergo duse tris- rcmissum, sicut nec rcmissi ad remis-
titise in summo, quae dependent es- sum. Heec ille. Et loquitur ilî Doclor
sentialitera summo calido et a summo de contrariis remissis tantum in gra-
frigido, repugnant in eodem, mullo dibus inaequalibus, utsupradixi, quia
fortius calidum et frigidum in summo forte bene sequeretur quod si aliqua
ad invicem repugnabunt. contraria possent simul esse in aliquo
gg^
Et licet multa alia dicta Doctoris ad in gradibus Ecqualibus, quod etiam
Contraria hoc propositum posscnt adduci, tamen simul possent esse in summo.
i
non pos- 1 I
sunt esse pro nunc ista sufficiant. Et cum dicit Secunda responsio videtur magis ad
simul.
quod contraria in me remisso possunt propositum et ad mentem Doctoris ;
simul esse, verum dicit, si talia acci- sunt tamen in illa responsione aliqua
piantur non in gradibus sequalibus, dubia. Primum est in hoc (\uodscien-
sed in gradibus insequalibus nam ca- ; tia dicit respectum consubstantialem ad
lidum ut quatuor, et frigidum ut qua- scibile, quia si accipiatur scientia, ut
tuor, sunt incompossibiha in eodem, est notitia abstractiva, illa non dicit
ut exposui super secundo d. 2. q. 9. in nisi relationem rationis ad objectum
illis dubiis ; sed frigidum ut quatuor, ut patet a Doctore q. 13. quodl. et re-
et calidum ut sex, non repugnant for- latio rationis non polest identificari
mahter in eodem, et causam hujus realiter entitati reali absolute. Si di-
assignavi in secundo, ubi supra, etsic catur quod dicit relationem realem ad
intelligit Doctor, quandoilla contraria objectum, quia realiter causatur ab
accipiuntur in esse remisso, et in gra- eo, nec hoc videtur verum, cum res-
dibus ineequalibus. Si vero unumcon- pectu notitiee abstractiva? non ponatur
trarium esset in summo, et aliud in necessarioobjectum habere esse reale,
esse remisso, talio essent incompossi- imo talis notitia causatur partialiter a
bilia, quia calidum insummononpa- specie intelligibili objecti, ut patet a
titur secum in eodem subjecto aU- Doctore in 1. d. 3. q. 6. et 8. et d. 17. et
quem gradum frigiditatis; et sic intel- in 2. d. 3. et in quodl. et vide qus ibi
ligit Doctor in 2.d. 2. q. 9. de moti- exposui. Si dicatur quod dicit relatio-
bus concurrentibus, quem locum ista nem ad speciem intelligibilem, quae
opmio adducit. in hoc supplet vicem objecti, adhuc
Et cum ultra dicit quod non re-
si talis relatio non erit idem realiter no-
pugnant in esse remisso, quod nec titise ; patet, quia talis notitia poterit
etiam repugnant in esse intenso, et esse sine tali speoie, quia immediate
hoc secundum Doctorem primo, m posset causari a voluntate divina.
dist. 17. quxst. ult. Quaero etiam quid intelligit, quan-
Dico quod non habetur a Doctore, do dicit quod scientia non tantum cau-
imo sic dicit ibi : Contraria in summo saliter dependet ab objecto extra, sed
sunt incompossibilia in eodem, in gra- eliam dependet essentialiter ab eodem
\
,
DIST. XV. QU.ESTIO UMC. G19
neo videtur quod scientia dependeat tia ponantur qualitates absohitai ex

ab objeeto essentialiter nisi pro quan- rationibus formalibus repugnantibus
to objectum, vel ponitur causa effecli- ad invicem, quod in eadem voluntate,
va scientia^, vel mensura aptitudina- quce realiter est indivisibilis, non pos-
lis ejus, quia ut ponitur monsura sunt simul esse, nec in gradibus remis-
actualis, ut sic, habet tantum esse co- sis (cqualibus, nec per consequens in
gnilum, ut patet a Uoctore qiuvst. 13. gradibus intensis asqualibus; nec unum
quodl. Si ponatur causa effectiva, non in summo, et aliud in gradu aliquo
videtur quod relatio dependentia) ad etiam minimo, ut supra dixi de calido
objectum sit realiter idem illi scientia?, et frigido, sed bene possunt simul esse
quia objecto destructo, adhuc talis in gradibus remissis, ina;qualibus ta-
scientia posset esse, nisi dicatur quod men. Et tenendo hoc, dico quod vo-
scientia includit respectum attingen- luntas animse Christi, si habuit sum-
tiae, ita quod formaliternonpotest dici mum gaudium,quodnullam tristitiam
scientia talis objecti, nisi includat re- potuit habere, quia sicut calidum in
lationem attingentia) ; et si objectum summo non compatitur secum aliquem
habet verum esse existentia?, sicut re- gradum frigiditatis, sic nec summa
quiritur in cognitione intuitiva, tunc la^titia (si ex sua ratione formali ab-
includit relationem realem ad ipsum. soluta ponatur incompossibilis tristi-
Si vero non habet esse existentise pro- tifficompatitur secum aliquem gradum
prie, sed tantum esse in aliquo reprfe- tristltise sed quia non credo hujus-
;
sentativo, sicut est in notitia abstra- modi qualitates esse formaliler repu-
ctiva, tunc talis relatio attingentiae est gnanles ad invicem, sicut nec plures
tantum rationis, ut patet a Doctore q. scientise etiam specie distinctse, sunt
13. quodlib. Sed loquendo etiam de tali formaliter repugnantes in eodem
relatione, patet quod Deus potest fa- unde posset Deus causareinaliqua vo-
cere notitiam, illam sine relatione at- luntate summam tristitiam et sum-
tingentirT, ut patet q. 14. quodl. Ta- mam Isetitiam, accipiendo illas, ut
men quidquid sit de hoc, quia non sunt qualitates absolutse. Et in hoc
est prff.'sentis speculationis, pro nunc non apparet difficultas, quod aliqua
aliter non curo. voluntas habeat hujusmodi qualitates
Dubium tamen videtur, quomodo in summo, sed tunc non diceretur
summa tristitia et summa Isetitia pos- summe tristari vel summe Isetari, quia
sint simul esse in eadem voluntate, actu tristari de aliquo objecto includit
cum sint qualitates absolutae, licet in- respectum ad objectum tristabile.
cludentes respectum ad objecta di- Unde posito quod quis actu nollet ob-
versa, cum Doctor habeat pro incon- jectum disconveniens, et tamen tale
venienti quod in eodem sint duo do- objectum sic nolitum esset actu posi-
lores, in summo etiam causari a con- tum, adhuc Deus posset facere quod
trariis cnusis, ut patet i?i 4. d. 44. talis passio, quae est tristitia, non
q.
3. sive idt. qui tamen videntur minus inesset, cum lalis passio realiter dis-
repugnare, quam gaudium et tristitia tinguatur ab actu nolendi, ut alias
in summo. exposui. Posset etiam facere quod

ino, Dico ergo quod si gaudium et tristi- stante objecto sic nolito, quod in illa
voluntate esset illa passio, quae dici- Sed surrima tristitia non potest esset
tur tristitia,ettamen talis voluntas non nisi de aliquo objeoto summe trista-
dieeretur actu tristari, si illa passio bili, quod forte inveniri non potest,
tantum poneretur qusedam qualitas quia si summum deleclabile ponitur
absolutas, non includens respectum formaliter infinitum, sequitur quod
ad objectum nolitum ; sed diceretur summum tristabile erit simplicifer
actu tristari de objecto nolito, si ta- summum malum, cura sit summe odi-
lis passio includeret respectum ad ob- bile ; sed certum est quod nullum po-
jectum sic nolitum, quia tunc volun- test esse malum ita intensum quod sit
tas per talem respectum esset unita tantum quantum bonum infi-
odibile,
objecto, ut tristabili, nam objectum nitum est amabile; patet enim m
nunquam est actu tristabiie, nisi ut secundo, quomodo summum raalum
actu nolitum, ut supra patuit; nec di- non potest esse, et ideo potest esse in
citur actu tristari quod
ex hoc solo voluntate summa Itetitia de cbjecto
objectum est nolitum, sed ex hoc quod summe delectabili concomitans sum-
ad talem nolilionem concomitatur mam fruitionem ejusdem objecti, sed
qusedam passio includens respectum non videtur quod possit esse summa
ad objectum ut nolitum, et per illam tristitia, cum nec sic possit esse sum-
passionem dicitur formaliter tristari mum tristabile, quia nec summum
de objecto nolito et posito. malum, nec per consequens nolitio
Salvo tamen meliori judicio et sine ita intensa, sicut potest esse volitio
in anima assertionc, videtur forte sic dicendum respectu objecti sumrae delectabilis,
î^j",f
p"°" quod in voluntate aniraee Ghristi non et sic non potest absolute esse tanta
siimmati-i-
stilia, et
simul fuepunt suraroa igetitia et sura- tristitia intensive in voluntate, quanta
^
summa
titia.
ise- ma tristitia.nara regulariter
^ loquendo,
L >
leetitia potest
r esse.
surama leetitia est de objecto surarae Si dicatur, quod visio Deitatis est ^°.
delectabili, sic intelligendo quod ob- sumrae delectabilis, si sit intensa;

jectum sumrae delectabile natum est ergo et privatio tnlis visionis erit sum-
causare suraraam Isetitiam, quse comme tristabilis, quia privatio cognosci-
muniter consequitur sumraam fruitur per habitum, et privatio dicitur
tionem respectu talis objecti ; et est tanto intensior, quanto habitus oppo-
talis ordo quod objectura surarae de- situs est intensior.
lectabile preesens voluntati, ut clare Dico prirao quod hoc objectura, cu-
visura natura est potentia reraota jus est talis visio, adhuc est magis de-
causare suramara delectationera, et lectabile, cura sit infinitum, et visio
ut actu summe amatum actu causat finita, et per consequens potest esse 1
suraraara delectatiouera, quia, ut sic major delectatio de objecto, quam de
amatura fitactu conveniens voluntati, visione objecti; sed tale bonum sic in-
ut supra patuit in corpore qusestionis; finitum non habet malum oppositum
sumraa ergo delectatio est de objecto a>que intensum in malitia, sicut ip-
surame delectabili iu se prsesente, et sura est intensum in bonitate.
actu sumrae amatum, nam ad majo- Dico secundo, quod posito quod ^jjj,
rem amorem objecti summe delecta- sumraa visio sit summe appetibilis, et
bilis major delectatio concomitatur. privatio summa; visionis sit sumrae
DIST. XV. QU/ESTIO UNIC. 62 i
odibilis, et per consequens possit esse IJoctore in secundo et in quarto, ubi su-
tanta trislilia de privatione visionis, pra, tamen talis rectitudo, sive actus
qiianta potest esse lcPtitia de ipsa vi- virtulis non est objectum ita delecta-
I
sione,tamen illa duo non possunt sibile, sicut est beatitudo in se, et per
mul slare non enim aliqua voluntas
; consequens nec peccatum oppositum
creata j)olest simiil summe diligere tali rectitudini estobjectum tcque tris-
summam visionem Ueilatis, et simul tabile, sicut est carentia bealitudinis,
summe odirecarentiam illius visionis, et per consequens de peccato actu no-

nec per consequens posset a^que tris- lito, et actu posito, etiam posito quod
tari de uno, sicut Itctari de alio. Quod sit summum peccatum, quale est
autem non possit eam summe odire, odium Dei (si tamen Deus potest odiri)
patet, quia sicut visio in se prtesens non potest esse tanta tristitia, quanta
est raagis amabilis, sive appetibilis, potest esse de carentia beatitudinis
quam ut absens, sic similiter actu ba- actu nolita, et tamen posita, etsi tale
bens carentiam visionis magis eam peccatum sit magisdetestabile, et ma-
odit, qunm non habens eam actu. Ul- gis odibile, quam carentia beatitudi-
tra, posito quod cnrentia visionis sit nis, non tamen est ita absolute trista-
aeque odibilis, sicut visio appetibilis, bile, sicut carentia beatitudinis, cum
adhuc posita tali nolitione nulla se- sit nimis contra bonum commodi. Vo-
quitur tristilia, quia tristitia est de luntas ergo animse Ghristi, quamvis
objecto actu nolito, et tamen actu po- actu tristata fiierit de multis peccatis
sito, ut supra patuit in corpore qua?- nolitis, et tamen positis saltem in
stionis. Sed in proposito habens cla- praevisione, nunquam tamen potuit
ram visionem Deitatis, non potest ha- tantum tristari de illis, quantum
bere carentiam ejusdem, licet ergo fuit delectata de Deitate clare visa,
voluntas talis summe nolit talem ca- et de fruitione ejusdem. Similiter
rentiam et sit summe nolita, quia ta- loquendo de tristitia, quam habuit de
men ut sic nolita nullo modo est po- passione inflicta illi personae, et de
sita in actu, imo est simpliciter im- morte ojusdem, adhuc non potuit tan-
possibile quod ponatur stante visione tum tristari de illis, quantum potuit
ejusdem Deitatis ; summa ergo tristi- delectari de beatitudine ;
patet, quia
tia esset de carentia beatitudinis, quam bonum illius persona^ non fuit ita
anima Christi nunquam habuit. delectabile voluntati animai Christi,

Sed an peccatum sit tantum odibile, sicut summum bonum, et per con-
iodo sicutvisio Deitatis est delectabilis, de sequens oppositum boni illiuspersona;
um pro non
ibile
hoc vide in 2. d. 33. et in 4. d. 40. Et fuit ita tristabile, sicut oppositum
nunc dico quod licet peccatum secun- beatitudinis, et sic patet quomodo in
dum rectam ralionem, et secundum eadem volunlate non simul fuit
affectionem justitia; sit magis odibile, summa tristitia et laititia. Tenendo

quam carentia beatitudinis, sicut rec- ergo quod tristitia et la^titia sint op-
titudo oppo>ita peccati est magis dili- posita contrarie. licet non sint ad in-
secundum rectam rationem, et
gibilis vicem compossibiles in codem in gra-
secundum affectionem justitiffi, quam dibus tcqualibus, sive in summo, ta-
beatitudo formaliteraccepta, utpatet a men sunt comuossibiles in gradibus

insequalibus, et in esse remisso, ut bentur in antiquis editionibus, nec in vetustis
manuscriptis.
etiam isti asserunt.
03 Sed postea insurgit difficultas, quia

Difficuitas. quando unum contrarium in summo Ad primum oppositum potest
in 3
est in aliquo subjecto, aliud contra- dici, si suslineatur alia via, quod ûcj^
rium non potest simul esse in eodem dolores nostros ipse vere portavit in ^y
subjecto, etiam secundum esse remis- appetitu sensitivo, quia sicut non
sum, et per consequens si voluntas habuit corpus phantasticum, nec ita
aniniam, nec sensum phantasticum,

animee Ghristi habuit summani laeti-
tiam de beatitudine, illa voluntas non in quo potuit esse verus dolor.
potuit habere aliquam tristitiam, te- Ad aliud, quando dicilur quod ^^^^JL
fuit maximus dolor, quia non habuit

nendo quod laetitia et tristitia sint for- ^°JJ
sahitem, et ita fuit in portione su-
mse repugnantes ad invicem ex suis
Opinio rationibus formalibus. Nec valet hic periori, dicendum quod ille dolor
fuga. dicere, utaliqui dicunt, quod volun-
fuit maximus, qui fuit in appetilu
sensitivo, et ideo ille dolor, qui in-
tasanimee Christi secundum portio-
nem superiorem strictesumptam, fuit fuit, non habuit salutem in appetitu
secundum sensitivo, quia habuit corpus oplime

summe delectata, et por-
inferiorem vel superiorem dispositum, et sensum optime per-
tionem
large sumptam fuit tristata. Hsecenim ceptivum, et appetitum summe ad
videturfuga, quia portio superior et contrarium inclinatum, et ideo fuit
inferior in voluntate non distinguun- major dolor in appetitu sensitivo, et

tur ut du« potentise, nec quasi po- non tamen doluit inconsolabiliter,
neque ut duse realitates in illa
tentiae, sicut damnati.
anima sed tantum distinguuntur se-

;
Ad aliud, quando arguitur quod Meri
cundum alium et alium respectum, ut meritum est in voluntate, ergo et in"vd

tc
supra exposui in corpore queestionis, dolor de passione, per quam me-

et hoc est approbatum a Doctore in 2.
ruit, dicendum quod meritum, in-
d. 24. q. unic. patet ergo quod tristi- quantum est actus elicilus, est in
tia et leetitia sunt immediate in illa voluntate, sed tamen quando est
voluntate, ut in subjecto. Hanc ergo actus imperalus, ille actus, qui

difficultatem solvendam relinquo in- exequitur secundum imperium vo-
geniosiori et acutiori me. luntatis, non oporlet quod sitforma-
Alise rationes cum suis responsioni- liter in voluntate, licet meritum sit
bus satis sunt manifestse in littera, et in votuntate, sicut Petrus ex pas-

vide responsiones illarum rationum sione crucifixionis sua^ meruit, in-
in tertio impresso, cura et diligentia

quantum imperata a voluntate.
Magistri Mauritii, et Magistri Philippi Ad aliud, quando dicitur nuod
. - }. . An sai
de Bagnacavallo. Adam peccavit in portione supe-ctiod

riori ; ergo secundum istam debet demi[«
cul)t
fieri satisfactio in Christo per trisli-
SCHOLIUM.
tiam. Dicendum quod non sequitur,
Solvit argumenta ad oppositum adducta num.
quia quando dignior persona satis-
2. et solutiones videntur additoe, quiu non ha- facit pro indigniori, non oportet
DIST. XV. QLVESTIO UNIC. 023
quod in illo sil i»(rna et salisfactio, esse cum secundum rcfiulas

Christo
in quo alius delicjiiil ; sed minor celernas, el non secundum inclina-
posset sufRcere in (liiiiiiori ad satis- tionem naturalem, et ideo secundum
faciendum, et ideo, quia (ihristus hanc viam, non tiinuit timore ])erti-
persona fuit, quam Adam,
dijjrninr nente ad partem intellectivam quia ;
ideo ipsum non oportuil pati secun- tamen phantasia habuit speciem
duni portionem superiorem volun- apprehen-
|)assionis et morlis, ideo
talis, sed sufliciebat pati in appelitu debat hoc, etsecundum partem sen-
sensitivo inferiori ; unde passio in sitivam vere timuit.
solo sensu Cliristi satisfecit ad de- Ad aliud de Damasceno, quiaha-
lendum peccatum Adce. buit inlellectivam uKjestam, dicen-
Ad aliud, quod est Damasceni, dum quod omnes ilhc auctoritates,
dicendum quod ipse dicit quod qucG dicunt quod habuit tristitiam,
Christus naturaliter tiinuit, sed hoc possunt exponi de tota voluntate se-
non est timere, sicut nec naturaliter cundum portionem superiorem et
velle est velle, quoniam simpliciter inferiorem, quia hoc verum est res-
velle est velle elicitum ; nec oportet, pectu peccati aliorum, de quo trista-
quod velle elicitum sit conforme batur, ut supra dictum est, Et nota
velle naturali, quia Paulus volitione quod Damascenus accipit intellecti-
elicila, voluit dissolvi, et esse cum vam pro parte rationali, ut distin-
Christo, et tamen suum velle natu- guitur contra sensitivam, et non
rale erat ad oppositum unde voluit ; pro parte intellectiva apprehensiva.
libere, et actu elicito dissolvi, et
DISTINGTIO XVI.
{Textiis Maghtri Sententiarum).
An in Cliristo fuerit necessitas pa- patiendi habuit ? Si enim necessitas

tiendi et moriendi, (juae est defectus patiendi, vel moriendi fuit in Chris-
ge?ieralis. to, non videtursola voluntate mise-
rationis defectus nostros accepisse.
A. IIjc oritup quffislio ex prcediclis Ad quod dici potest, Christum vo- Detei
°**
ul\^1: duceiis originem. Dictum est enim luntate, non necessitate suae naturee
^- ^- ^-
sLipra, quod Chrislus in se nostros hos defectus, sicut alios suscepisse,
defectus suscepit, praeter peccatum. sciHcet necessitatem patiendiin ani-
Estautem hominis quidam generalis ma, simul autem patiendi et mo-

defectus, qui peccalum non est, sci- riendi in carne. Verum hanc neces-
Rom. 8. licet necessitas pafiendi, vel 7norien- sitatem non habuit ex necessitate
di.Unde corpus nostrum non tan- sucG condilionis, quia a peccato im-
tum morlale, sed etiam morluum munis, sed ex sola Doluntate acce-
dicitur, quia non tantum aptitucli- pit, de nostra infirmitate ponens
nem moriendi, sed etiam necessita- tabernaculum sumn in Sole, scilicet
tem habet. Ideoque quaeritur, sub temporali mutabilitate etlabore. Gio
utrum necessitas talis in Christi cor- Unde super epistolam ad Hebrffios

pore fuerit ? De aptitucline enim auctoritas dicit, quod « sicut homi-
moriendi, quod in eo fuerit, ambi- nibus aUis jure et lege naturee sta-
guum non est, quae etiam ante pec- tutum est semel mori, ita et Christus
catum in homine fuit, quando ali- eadem necessitate et jure naturge
quis in eo non fuit defectus, nec semel oblatus est, et non sa^pe. »
ergo morlalitas illa tunc in eo fuit Nec ideo Aiciljure quod ex

naturse,
GioIJ! su- defectus, quia natura ei erat. Unde natura suae conditionis hunc defec-
^9!'ad'H6-" etiam
quidam talem mortalitatem tum traxerit, qui etiam non provenit
bpfeos ; -j^ nobis non esse defectum non im- nobis ex natura secundum quod
atatulum
est omni- npobe traduut, sed necessitatem mo- prius est instituta, sed ex ea peccato
bus. i
...
riendi, vel patiendi, qua3 etiam vitiata ; etideo dicitur hic defectus
morialitas dicitur, vel passihilitas. naturalis, quia quasi pro natura
Diciturenim homo nunc passibilis, inolevit, in omuibus diffusus.
vel mortalis, non modo propter

aptiludinem, scd etiam propter ne- De stalibus hominis, et quid de singulis
cessitatem. Sed numquid hic defec- Christus accepit.
tus fuil iu Christi carne ? Auima
quoijue ejus, cnm passibilis e.xtiterit Et est hic uotandum, Christum
ante mortem, numquid necessitatem de omni statu liominis aliquid acoe-
DlSr. \\1. QL/ESTIU J, r>2;
B. pisse, qui omnes venit salvare. Sunt necessitatem moriendi, similiter (Je-
'.'^.'^d. oniin (lUiiliior slalus lioniinis. Pri- iics. '1. In (/tt(fn(mf/ue die comederis,
i,°'"5"j
nins ante peccaluni. Secundus post morieris : sed (-hristus nec hahuit
*unc I>eccaluni et ante j:!:raliain. Teilius |»e('caluin oriînale, iiec actuale ;
»"• snl> ^ralia. Quartus in i;loi'ia. l)e cuin mors iiillicla sit propter
i,i;-itur
primo statu accepil iniinunitalein peccatum,ut palel per auctoritates

j)eccati. Auûslinus illud
Uiule dictas, seqiiilui' (piod Chiistus noii
Joannis Evan<;elistae exponens : habuit ali(|nain necessitatem mo-
Quidesursum venit super omnes est, riendi.
dicil, « Christuin venisse desursuin, Pra?terea, aniina Chrisli hiil om-
AiT. 2.
id est, de altitudine hnniaiue iialu- nisciens, sicut patet, iîtur fuit oin-
ra' anle peccatuin, quia de illa alli- nipotens ; et si hoc, igitur non ha-
tudine assuinpsil Verhuin Dei hu- buil necessitatem moriendi, quia
inanain nalurain, duin non assuinp- potuit prohibere causam oinnein
sil ipsaiii culpain, cujus assuinpsit mortis. Consequentia prima patet,
pcenain. »Sed poenain assuinpsit quia non minoris perfectionis est
de statu secundo et alios defectus. omnia scire, quam omnia posse,
De terlio vero gratiie plenitudinein. cum utrumque respiciat omnia, et
De quarto non posse peccare et Dei includat potentiam respectu actus
perfectam conteinplationein. liahuit tendentis in omne possibile ; ergo,
enim siinul bona vise qua^dain et etc.
hondi patrix, sicut et quaidain niala Praiterea, corpus ejus fuit tem- Ad 3.
vise. peratissimum, et optime complexio-

natum, aliter non fuisset proportio-
[Finis texlus MuQistri.)
natum anima», sua;, qucP fuit
nobilissima inter omnes lormas
perficientes materiam scivit autem
;
QU.iiSTIO I.
aniina ejus omnia, quiii poterant
Utrum Christus fiabuil necessilatem

nocere, et qucE conferre sanitalem,
moriendi ?
et tenebatur salvare viam suam ;
igitur accipiendo pro alimento con-

Alensis 3. p. q. 18. membr. 3. art. 3. Divus Tho- ferentia, dimittendo noxia, et prie-
raas 3. p. q. 14. art. 2. et hic q. i. art. 2.
Divus Honaventura art. l. q. 3. Ilich. art. l. cavendo ab extrinsecis corruptivis,
q. 2. Dur. q. 1. .Major g. 1. Suar. 3. p. tom. potuit semper vixisse, quod hene
1. d. 32. sect. 1. Vasq. 3. p. d. 59. Vide Scot.
9. Met.q. 14. scivisset facere ; igitur nulla hiit iii
eo necessitas moriendi.
Circa istain deciinain sextain dis- PiaUerea, aniina sua fuit perfeclis- Aru.-'i.
tinctionem, in qua Magister agit de sima inter omnes formasperficientes
modo, quo Filius Dei assumpsit de- materiam igitur perfectissime per-
;
fectus humana! natunje, quauutur hciebat maleriam, etper consequens

unum : Utruin scilicet Christus ha- abstulit oinnein })rivationein a ina
hnil necessitatem moiiendi ? Qiiod teria, (|uain |)(U'fecit, quia lioc |)olest
noii, Uom.Corpus mortnum est
8. forma imperlectior, scilicct foniia
propter peccatum, id esl, hahuit cueli, ita quod cu3lum sit naturaliter
Tou. XIV. 40
626 LTB. III. SENTh^NTIARUM
incorruptibile ; iîtiir hoo fecit ani- dire omneni violentiarn corporalem.

ma Christi respectu suee materiae. Proho, dominabatur corpori
ffuia vi
Poli
j)rincipatii despotico, sicut dominus
SCHOLIUM. servo, appetitui autem sensitivo, et
aUis viribus inferioribus principatu
Adducif. duplicem rationem ad oppositum, et
quaestioneni hanc disputat in q. seq. a n. 3. et
poHtico, sicntRexvel Princeps do-
ejus argumenta solvit, ibi a num. 11. minalur civibus quare perfectius
;
dominabatur corpori quam aliis vi-

2.
Contra, omne corruptibile neces- ribus, quia servus nihil potest con-
Text. 7.
sario corrumpetur 6. Met. et causa tra dominum, civis aliquid potest
est,quia contraria in eodem semper contra Principem, et contradicit sibi
agunt et patiuntur ad invicem cum ; aliquando.
igitur corpus Chrisli fuerit compo- Pra3terea, Joan. 10. dicit Chris- A
situm ex contrariis, tandem corrum- tusPotestatem Jiabeo ponendi ani-
:
peretur naturaliter. mam meam ; el iterum Ego pono :
Preeterea : Materia est, qua res animam meam a me ipso, et nemo

potest esse et non esse, 7. Metaph. toiiet eam a me. Qua^ro quomodo
Text.9 22. ct hoc ratiouc privationis in ea, i. intelligit, cum dicit, ame ipso non .^.
et 53.
Tcxt. 80 PJiysic. (\\\m privatio sive materia enim a se Dei Verbo, quia nunquam
privata machinatur ad malelicium, fuit deposita vel separata a Verbo
id est, ad corruptionem compositi, anima illa igitur hoc dicit
; ut lio-
cujus est sed materia fuit ejusdem
;
mo, quod posuit animam a se, se-
rationis in Christo et in nobis sed ;

parando ipsam a corpore igitur in ;
in nobis est causa necessaria corrup- potestate animse fuit separari vel
tionis ; igitur et in ipso. non separari.
Similiter infra dicit : Hoc man- con
datum accepi a Patre, scihcet pone-
QU.ESTIO II.
re animam meam, sed non accepit
Utriim in potestate animx Christi fuit mandatum, nisi ut homo, quia in
non mori ex violentia passionis ? divinitate sequalis erat Patri ; ergo

ut homo, et minor Patre posuit ani-
Alensis 3. p. q. 18. memhr. 3. arl. 1. 2. 3. Di- mam suam ; ergo ut homo habuit
vus Thomas .swpra citatm,ct 3. p. q. 47. art 1.
Richardus hic art. \. q. i. Divus Bonaventura in potestate sua ponere, vel non po-
et alii citati q. prxced. Suarez 'i.p. toin. \. d.
nere.
37. sect. 3.
Prseterea, in Evangelio habetur, A
Ma
Juxta hoc queero, utrum in po- quod cum clamore vatido emisit spi- uTr
1.
etL
Ara,-. 1.
testatc anima? Christi fuit non mori ritum ; hocautem non potuit esse,
ex violentia jiassionis ? Quod sic, quod sic vaHde clamaret, nisi pra3-
quia anima sua secundum volunta- venisset cratis horam mortis, qucB
tem perfecte dominabatur appetilni accidisset ex violentiapassionis; igi-
sensitivo, et omnibus viribus infe- tur ante horam illam, sive instans,
rioribus, quia in ipso nulhi rchellio posuit ex potestate sua aniinam
ipsarum hiit igitur dominabatur
; suam, ct eadem ratione poluit etiam
plene super corpus, ut posset impe- non posuisse pro tunc, nec postea,
DIST. XYI. QU.ESTIO II, (127
ot ita iii potestate ojiis fiiit inori vel omnimoda i)roporliono a-qnali in
L iioii mori ex violeiitia passionis, corpore mixto proporlionato aiii-
1. Contra, fiiit in eodoin slatn s(;- nicT, qiiia alilor com|)lexionalur
'?p
Slt.
cnndnin cornns '
in (|iio
'
nos, et'
via- iiiia pars qnam alia, ol vila pi\Tci-
. .
tor ; iîliii' secnndnm corpns [)olnit pueconsislil in calido ct hnniido ;
sibi violontia infoni, uiido nocessa- quia igitnr hiil dominiiim alicnjns
rio dissolvoretnr corporis liarmonia, qualilalis, et conlrarietas ex inutua
jtatet in nohis, ot ita niide corpus aclionc et passion-e, tandem natu-
privotur vita. raliler fuisset corruptio necessario
PrcTterea, si in potestate sna fnit socuta.
prccsorvare corpns ab omni violen- Prcetereaex hoc quod eleinen-
(c)
1^ 2.d is.
tia extrinseca, ergo cnm tenebatur la in corpore appetunt naluraliter
'
'
^''^*^'"'* '^*
nere oppo-
se cnstodire a morte, sicut qnilibet, propria loca, cum sint extra, fuissot "î
^'^*^'"'
, , ,. 1- , .
docet ele-
sequitur quod in moriendo peccas- tandem corrnptio et dissolnlio illo- menta esse
in inixto
set, quia post dileclionem Dei, et rnm per natnram. ,
riitnaii-
animcT proprice animarnm proxi- et Piceterea (d), diverscT partcs oi- ^%eLs!^
mornm, tenebatnr suum corpus di- ganicae diversimode complexionan- "" ^^*
ligere loge charitatis, et ita si posuit tur, ita quod in oculo dominatur
animam, vol pnni pormisit, cum alia qnalitas, quam in aliis organis,
potuit hoc prcneservasse, ut liomo pec- et habent contrarietatem, ideo ex
casset, qiiia (jui iion pra?servat dis- mutua actione et passione par-
solutionem sui corporis, cum possit, tium erat necessitas ad corruptio-
peccat. nem.
PicBterea, omne corpus generabi-
SCHOLIUM. le; et corruptibile habet certam pe-
riodum sucC diirationis in e.sse, ultra
SententiaDivi Bonaventur.o, Varronis, et vi-
detur Divi Thomae, corpus Cliristi fuisse morta-
quam non potest durare sed corpus ;
le, quia fuit materia ejus privata aliis formis, Christi fnit generabile et corru])tibi-
et quia liabuit contrarias qualitates, et diversas le ; ergo, etc.
partes organicasdiversae complexionis. Doctor Rationes non conclndiint,
istcE (e)
4
has rationes, primo, quia ajque conclu-
rejicit
quia omnes (Tqiie prcTetcr nltimam
dunt de corpore Christi modo glorificato. Se-
cundo, refutat singillatim omnes rationes
concluduntde corporeChrisli modo,
isto-
rum Doclorum. vel de corpore posl jiidirium, sicnt
»
ante.Prima non, qnia corpus istud

.\d primain (a)qua'stioneni diciliir habet inodo eaindem polentiam ina-
lav. a multis, qiiod habiiil necessitatom lericT quam prins, ct simili inodo
7. moriendi, qnia in eo fuit potenlia [irivatam, qnia non habot alinin ac-
'^„ maleria; ojusdom ralionis, sicut in tnin niod(» ([uam anlo, ot idoo sicnt
*' aliis hominibns, et Inil privata aliis anima anlo non abstulit privalio-
'^ forinis, etmateria privata esl ne- iiem, communicando sc [ior essen-
cessaria causa corruptionis ergo. ; tiam corpori, sic nec p(jst, quia non
Pitoterea (b) in corpore (Ihristi C(jininuiiicavit so materia3 [)osl ro-
fnit contrarietas qualitalum, qnia surreclioriem, nisi sicnl anlc
qualitates elementares* non sunt in l*rsetoroa secunda (f)ot toilia ratio
G28 LIB. III. SENTENTIARUM
non concliidunt, quia corpiis ClirisLi quod aclio esl f(jrtior et minus for-
in coelo est mixtuni, et esl ibi con- tis.
Irarietas quffi ante ; etelementa na- Et ideo nihil facit ad periodum

ta sunt esse in regionibus propriis, determinatam, extrinsecum corrup-
cum sint extra, et magis extra, quam livum, et ita est periodus ipsius
prius in corpore Chrisli, et in cor- major et minor in ipsis ex causa in-
pore secundum non ut accipitur
se, trinseca, ita quod aliquid intra est
secundumorgan«isensuum, maxime causa periodi et corruptionis, ma-
dominatur terra, et illa in ccelo gis quam e converso. Similiter
existens estmaxime extra locum elementa simplicia non corrumpun-
suum, ideo maxime faceret ad cor- tursecundum totum quod autem ;
ruptionem appetendo locum pro- corruinpantur secundum partem,

prium. hoc est ex actione alterius contrarii
Pai'tes coi'- Pra3terea, quarta ratio non, quia in ipsum, et subtractione causse
poris orga-
nici eam- quantum ad partes organicas sequi- conservantis et generantis ; sicut
dein com-
plexionem turidem, quia post resurrectionem corrumpi-
ignis de inferiori sphaera
habebunt
in ccelo,
fuerunt ejusdem complexionis, qua- turinhyemein regione ista ex ac-
qiiam ha-
lis ante, nliter non essent eaedem lione frigidi dominantis ex elonga-
bncrunt in
terra. partes ; igitur si fuerunt ante tione Sqlis ; e contra in cestate ge-
causa corruptionis, et post erunt. neratur pars ignis, et corrumpitur
et ita necessario corrumperetur frigiditas propinqua igni, et causa
post, sicut ante, si ista esset causa est accessus Solis. Exclude actionem
hujus necessaria. talem, et corpus simplex non cor-
Ultimum argumentum (g) accipit rumpetur propter periodum certam,
unum falsum, scilicet quod omne quam in se habeat sed periodus F ;
i*ei
Lapis si
generabile habet certam periodum, rei sequitur causam corruptivam, et tu
sa
tollerelur etc. Quia ponatur in esse aliquis la- estmajor vel minor ex causa alia, rui
onine cor-
ruptivum pis, et omne extrinsecum
tollatur quam ex hoc quod periodus.
extrinse-
cuiri et ha- corruptivum, posita cum hoc gene-
beret com-
munem in- raliinfluentia vel manutenentia di- GOMMENTARIUS.
fluenliam
divinam, vina, nunquam corrumperetur ; er-
semper
maneret gononpropter periodum corrumpi- (a) Ad primam. Rccitat opinionem
incorrup-
lus.
tur, vel habet certum terminum Divi Bonaventuree, qui dicit quod ha-
durationis. Sed si mixta sunt ne- buit necessitatem moriendi, et hoc v^
cessario corruptibilia, hoc est ex ostendit quinque rationibus. Prima,

causa intrinseca, et maxime ani- omne compositum necessario solve-
mata, quia in talibus aliqua quali- turinquo est materia ejusdem ratio-
tas dominatur, ut calor, qui tamen nis cura materia generabilium et cor-
continuo fovetur in humido tendente ruptibilium ;
patet, quia talis materia
in corruptionem continue per actio- est causanon essendi rem, ut patet 7.
nem caliditatis ideo tandem ex tali
; Metapli. text. com. 22. Sed in homine
actione sequitur defoctus et corru- assumpto a Verbo fuit materia ejus-
ptio humidi radicalis in aliquo ci- dera rationis, patet, et illa fuit priva-
tius, in aliquo tardius, secundum ta aliis formis ; hoc dicit, qnia ideo
l
DIST. XVI. QU.ESTIO II. (V29
materia est causa corruptionis, quii cossitas ad corruptionpin ;

sed in
quando est sub una forma est priva- corpore Christi fuerunt luijusmodi
ta aiia formn, quani naturaliler ap- partes, ergo. Quinta patet.

petit ; sed anima non satiat totum ap- (e) liationes islx non concludunt. 2.
pelitum materia». et per consequens Hu; Doctor, etsi concordct cum opi-
appetit alias formas, quibus est pri- nione Divi Bonaventura3 in conclu-
vata. sione, instat tamen contra ipsum in
(b; Pra-terca. Secunda ratio stat in modo probandi conclusionem, et os-
hoc, quia omne compositura necessa- tenditquod isla3 quinque rationes non
rio resolvetur, in quo sunt qualitates concludunt propositum, et pra'cipue
contrari» elementares, quoe nonsunt quatuor primap, quia ita conclude-
in omniraoda proportione epquali, rent propositum de corpore glorioso,
quia sic non esset aclio aliqua sed ; sicut de corpore non glorioso. De pri-
in corpore Christi fuerunt hujusmodi ma patet, quia corpus gloriosum ha-
qualitates, patet, quia illud corpus fuit bet materiam ejusdem rationis cura
vere mixtum, et per consequens fuit materia istorum inferiorum, patet.
dominium alicujus qualitalis, et con- quia habet nunc eamdem materiam

trarietas ex mutua actione et pas- quam prius habuit, et illa materia erit
sione. simili modo privata ;

patet, quia ut
(c) Prxterea exhoc. Tertia ratio stat ibi non habebit aliura aclura quam
in hoc, quia omne compositum ex ante, puta replentem totam capacita-
elementis necessario corrumpetur, pa- tem ipsius, habebit enim sirapliciter
tet, quia elejnenta in corpore appetant eamdem animara, quara prius ha-
naturaliter propria loca cura sint ex- buit ; sed eadera anima prius non rc-
tra ;
patet, quia si ignis ponitur deor- plebat totara capacitatera ipsius, ergo
sura, naturaliter appetit esse sursura, nec modo.
et sirailiter si terra sit sursura, natu- (f) Prpeterea secunda. Sirailiter se-
raliter appotit essedeorsura, et sic ele- cunda ratio idera concluderet de cor-
menta, ut in mixto sunt ibi violenter, pore glorioso, patet, quia in tali cor-
vel saltem aliquod, cura sit extra lo- pore erit contrarietas, qu» et ante ;
cum proprium, modo nullum violen- patet, quia corpus gloriosum erit vere
tum est perpetuum, ut patet 2. Cceli, raixtum, et quod sint ibi qualitates
et Mundi, lext. com. 17. sed corpus contrarias patebit in quarto, distinct.
Christi luit vcre compositum ex ele- 49.

mentis ; ergo, etc. Similiter tortia ratio idera conclu-
(d) Prcelerea dicersm partes. Quarta deret de corpore glorioso, quia in tali
ratio est, quia omne corapositum ha- corpore, cum sit vere mixtum, orunt
bens diversas partes organicas, ne- elementa, an modo virtualiter, an for-
cessario corrumpetur ;
patet, quia maliter non curo, et tunc maxime
ill;e partes organicae diversimode terra erit extra locum proprium; lo-
complexionanlur, ita quod in oculo quendo de corpore glorioso, ut in coe-

dominatur alla qualitas, quam in aliis lo, et per consoquons erit ibi violen-
partibus organicis, et ideo ox mutua ter, ot sic landem dissolvetur.
actione et passione partium erit ne- Quarta etiam ratio idem conclude-
630 LIB. ITI. SENTENTIARUM
ret de coppore Christi, ut in coelo ;
actione alterius contrarii in ipsum, et
patet, quia ilji erunt partes perfecte ex subtrnctione causas conservantis et
organicse, et erunt ejusdem comple- generantis. Sicut ignis de inferiori
« xionis, sicut erant ante, aliter non sphgera corrumpitur in hyeme in ista
essent ea3dem parles. regione ex actione frigidi dominantis
Adverte tamen quod islee instantiae, ex elongatione Solis, e contra in aes-
quas Doctor adducit contra illas qua- tate generatur pars ignis, et corrum-
tuor raliones, prfficipue valent contra pitur frigiditas propinqua ignis, et
opinionem ponentis, quia ponit illa causa est accessus Solis excludentis
positio quod corpus gloriosum non actionem talem, et per consequens
habebit ab intrinseco unde possit cor- corpus simplex non corrumpitur prop-
rumpi, ut patebit m qiiarto, dist. 49. ter periodam certam, quam in se ha-
Sed apud Doctorem concluderent tale bet, sed periodus rei sequitur causam
corpus gloriosum esse vere corrupti- corruptivam, et est major vel minor
bile, praecipue illffi tres, qua? proce- ex lali causa.
dunt de qualitatibus contrariis, et de
elementis extra h)ca sua, et de parti- SCHOLIUM.
An corpus
o-ioriosum
bus organicis. Vult enim Doctor m 4. c * .• i^ ,
• j
Sententia Doctons, ideo corpus Christi luisse
,,•.•!.•
^- ^'^- ^^°^ ^^'^ COrpusnullo mododi- mortale, quia per specicale miraculum,
rftS
lupi le?
catur incorruptibile et impassibile per animae ejus non redundavit in corpus,
gloria
et sic
rationem intrinsecam illius ; sed si erit relinquebatur suae naturfe, non obstante unione
incorruptibile, boc erit tantum ab ad Verbum, atque adeo corrumpi poterat, si-
cut cajtera corporahumana. Pro quo adducit

agente extrinseco suspendente actio-
Augustinum ; moêt et solvit duo dubia circa
nem qualitatum, etc. Et hoc difTuse hoc.
patebit in 4. d. 49. quoest. 13.
(g)Ultimum argumentum, etc. Hic Ad qusestioneni (h) igitur dico

Doctor ostendit quintam rationem D. primo, comparando Yerbum assii- Ve
tijii
Bonaventurae assumere unam propo- mens ad assumendam.
naturani
com
sitionem simpliciter falsam, videlicet 8ecundo, comparando naturam ad Kd
i;.m
guod omne generabile et corruptibile qualitatem consequentem. Tertio,
uonj
habet certam mensuram, ultra quam comparando naturani assumptam m,
durare non potest, et dat contra illam ad gloriam et poenam. Primiim
multas instantias. potest esse tripliciter : Primo mo-
Prima, quia posito lapide in esse, et do comparando Verbum assiimens
amoto omni corruptivo extrinseco, et ad naturam gloriosam assumen-
posita generali influentia vel manu- dam, quia potuit accepisse natu-
tentia divina, talis lapis non cor- ram simpliciter gioriosam, el illa
rumperetur ;
patet, quia non esset na- luillo modo habuisset causam sim-
tus corrumpi ab intrinseco. pliciter corruptionis. Seciindo mo-
Secunda est de elementis simplici- do comparando Verl)um ad natu-
bus, quse non corrumpuntur secun- ram innocentem assumendam sine
dum totum quod autem corrumpan-
; peccato originali, el cum justilia
tur secundum partem, hoc non est originali, ila quod esset innocen-
propter talem periodum, sed est ex lia ex parle natura? in se, et sic
DIST. XVI. QU.ESTIO II. (i3l
adhiic non fiiil liic aliqiia caiisa tionem depcrdili, iit tanliim res-
(iemeriloria niorlis. Torlio modo tanraretnr qnanliim fiiil depeidi-
comparando \'erl)iim ad natiiiam lum.
assnmendam ^loriosam, sic qnod Ilespondeo, (1) quamvis sciverit
I
îoria non rednndaiel in corpns hoc, attamen diio snnt, (piare hoc
per miracnlnm, et sic faclo illo non seqiiitur, scilicet ])otenlicie nn-
miracnlo in lerlio instanli, seqiie- trilivie debilitatio in convertendo,
batnr iii (inarto cansa necessitatis et impnrilas alimenti quod as-
dissolnlioiiis illius corporis, et se- sumpserit, De impuritate alimenti 1. Physic.
et alibi
paralionis hnjus aninuT a corpore. dico, qnod si Adam habnisset ali- srepe.
olutio
Dic<i ergo ad propositnm (i) mentum nostrnm, fuisset morlnus
piffist.
quod comparando Verbum ad na- senio. Iloc de ratione alimenti
luram îoriosam assumplam in ])atet, quia non ((uodlibeL habet
leiiio instanti sine redundantia glo- generari ex quoli])et, sicut ex ter-
ria^ aniiuce in corpus, necessc fuit mino, sed delerminatnm ex de-
corpus suuin esse niorlale, licet terminato, et ideo ex alimento pu-
hoc fnerit speciale novuni nii- et riori et meliori generatur melior
raculnm quod gloria animae non sanguis, et ex sanguine puriori
redundaverit in corpus. Facto ta- generatur caro solidior et perma-
men miraculo isto, corpus illud nentior unde ex alimento cor-
;
habuit necessitatem moriendi, quia rupto et impuro generatur caro

nec gloria redundavit in ipsum, valde ; fluida ; igitur impuritas ali-
nec secundum corpus habuit ju- menti Jesu Christi respectu ali-
stiliam originalem praiservantem a menti Ada3 fuisset in Jesu Chri-
corruptione. IIoc confirmatur per sto, sicut causa extrin-
in nobis,
>p. 2.
Augustinum de Baptismo parmdo- seca corrui)tiva, quia non fuisset
nim, ui)i expresse dicit, quod fa- ex parte alimenti ita perfecta res-
clo illo miraculo, habuit necessi- tauratio, sicut deperditio.
tatem moriendi. Sed posito quod habuisset esum An esu.=; li-
gni vit;ie
omodo Sed unde (k) fuit h<pc necessi- ligni vilcB, fnissetne corpus ejus faceret ho-
)rpiis minein iin-
itti fue-
tas moriencli ? Respondeo, quia incorruptibile ? Dico quod non, lUortaliMn.
inima- corpus dimissum per priva- causam intrinsecam
1p.
sibi sed liabuisset
lioneiii redundanliffi gloria?, fuit moriendi, quia omnis virtus na-
aiiimale, et ideo non sub pleno turalis relicta sibi, et non praser-
dominio aniiihe ad i^rohibendum vata per aliquod donnm collalum,
passionem in corpore, ideo hiit in agendo in aliud iialurale, rejâti-
corpore ejus corruj)lio et restau- lur et debililaliir; et tantuin agere

latio per siimptionein alimenti; posset,quod debililabitur iii tan-
sed non iôtuit fieri restauratio tum, quod non posset suflicienter
ita perfecta, quod corpns semper agere ad conservationem sni indi-
maneret, nisi anima iêrfectum vidui, iit palet dc virtute nutriti-
dominium habuisset supra corpus. va in iiobis, qiiod longa aclione
(ôntra, scivit qnanlum necesse in alimenta, (d, ex conveisione
6.
fnit sumere ad lanlam restaura- diulina taiidem debililalui, ila ul
n32 LIB. III SENTENTIARUM.
non possit plus convertere; lalis quod Verbum primo ins-
in aliquo
fuisset nulriliva Ciirisli sibi dere- tanti natura' assumpsit naturam in
licta, et ideo tandem debilitala, unitate suppositi, et in secundo ins-
non potuisset amplius restaurare ;
tanti naturce anima intellectiva fuit
igitur debililas virtutis, et impu- perfecte beata quoad intellectum,
ritas alimenti extrinseci fuissent clare videndo Deitatem, et quoad vo-
sufficiens causa sucie mortis natu- luntatem, summe fruendo Deitate
i'tilis. clare visa, quia talis beatitudo prse-
.
supponit naturam prius natura esse
COMMENTARIUS. personatam, ut supra patuit, in isto
tertio, d. 2 In tertio instanti beati-

(h) Ad qifWstio?iem. Doctor respondet tudo anima; redundat in corpus, et in
4.
ad qucBstionem, pra^^mittendo tria. quarto instanti sequitur impassibili-
Primum, quod Verbum potest compa- tas illius corporis. quod siDicit ergo
rari ad naturam assumendam, etc. beatitudo animae Ghristi per divinum
Verbum De primo dicit tria Primum, quod
: miraculum non redundasset in illud
potiiit as-
sumere na- Verbum potuit assumere naturam corpus, tunc in quarto instanti na-
turam glo-
riosam.
gloriosam, quam etiam assumpsisset, turse illad corpus esset passibile, et
si Adam nunquam peccasset, ut supra dissolubile.
patuitinisto tertio, d. 7. q. uU. et talis (i) Dico ad proposittim, etc.
ercjo
5!
natura gloriosa nullo modo habuisset Quod dicit de novo miraculo, licet De 1]
mirac
causam simplicitercorruptionis, quod lioc clarius exposuerim in isto iertio, et anti
est intelligendum tantum ab extrin- «iw/mc^ 21. tamen pro nunc dico quod
seco, et exdeterminatione divinse vo- novum miraculum distinguitur con-
luntatis, quee sic determinavit nun- tra antiquum dicuntur enim multa
;
quam concurrere ad actionem alicu- miracula fieri antiquo, et sunt omnia

jus causae corruptiva? ; in se tamen, illa, quee consequuntur entitatem rei
et ex sua ratione intrinseca, fuisset aliquo miraculo positam in esse.
corruptibilis, utpatet m4. rf. 49. ^. 13. Exemplum, posito quod Deus per Exe
pla
Secundum, quod potuit assumere na- miraculum ex homineimmediate cau-
turam innocentem cum justitia origi- saret ignem, ita quod ignis, ut sic
nali, ita quod esset innocentia ex par- causatus, dicatur simpliciter miracu-
te naturse in se ;enim assume-
potuit lose causari, tunc si ignis causat ca-
re naturam ipsius Ada3 ante peccatum lorem in se, si ignis mediante calore
commissum, et sic adhuc non fuisset calefacit lignum, si ignis generat
aliqua causa mortis;et hoc ex divina alium ignem, si ignis ascendit sur-
determinatione, quia talis natura ante sum, omnia ista dicuntur fieri anti-
terminum mortis fuisset translata in quo miraculo, quia omnia ista conse-
coelum, ut patuit in 2. d. 19. Tertium, quuntur naturaliter facto illo primo
Verbum potuit assumere naturam non miraculo ; sed si ignis causatus per
gloriosam, et de facto assumpsit, sic miraculum esset perfecte j)rppsens li-
tamen intelligendo quod gloria ani- gno, et non impeditus, si non ageret
nifBnon redundasset in corpus per in illud, hoc esset per novura miracu-
miraculum, etc. Vult dicere Doctor lum, quia cum sit agens mere natu-
DIST. XVI. Ql/ESTIO 11. 033
i; rale circa passiim approxiinatiim et ajêndo repcititur, ut fuit deductum

dispositum, necessario sequitur actio, in 2. dist. 19. et per consequens con-
qua' si non sequitur, lioc eritnovo mi- tinue debilitatur. Secundo, est propter
raculo, id est, alio miraculo a primo, impuritatem alimenti, de qua impu-
quo 1'uit miraculose causatus, quia ritate dicit, quod si Adam habuisset Ada°m fu.s-
iiloprimo miraculo facto necessario alimenlum nostrum, fuisset mortuus ,^^' '"°'-
'
tuus senio
ageret in passum dispositum ergo si ; senio, quia non quodlibet liabet aene-
1 tj -1
confecius,
Aluiuidije-
;
I
non agit, hoc erit novo miraculo. Sic
,.
dico
.
in proposito,
.
quod
...etsi anima
rariex quolibet, sive ex termino,nam
,. . ,
,. .
aliquid generari ex ahquo contingit

. .
nerari ex
aiiquocon-
tin}j;it du-
P'*^'*^'"
h, miraculose sit beata, posita tali beati- dupliciter Uno modo ex termino a
:
I tudine, iila beatitudo eodem miraculo (/uo, vel privalivo vel positivo. Exem-
(
redundat in corpus, et hoc ex deter- plum primi, ex non albo fit albura.
\ minatione divina^ voluntatis, qutfi sic Exemplum secundi, ex albo fit ni-
determinavit, quod in eodem instanti, grum, quod enim generatur ex ter-
f.
quo anima beata unitur corpori, re- miuo « ^?<6» positivo tanquam ex oppo-
dundet in corpus, de qua redundantia sito, illud ex quo generatur non inest
patebit in 4. dist. 49. ergo si ipsa non genito, ut patet quando ignis genera-
.'
redundat in corpus, hoc erit novo mitur ex ligno. Secundo aliquid con-
raculo ;
patet, quia antiquo miraculo tingit generari ex alio, non sicut ex
?! debuit redundare in corpus, ergo si termino « ^?/o, sed sicut ex principio
•
non redundat, eritnovo miraculo, quo intrinseco, sicut substantia generatur
Deus immediate suspendit talem re- ex substantia, tanquam ex principio
dundantiam. intrinseco. Dicit ergo Doctor quod
g
(k) Sed iinde fuit hsec necessitas mo- non quodlibet generatur ex quolibet
verie. 1'iendi, etc. Hic adverte, cum dicit de tanquam ex termino, et hoc loquendo
perfecto dominio anima? supra cor- do generatione immediata, ubi tan-
pus, non est inlelligendum quod ani- tum una transmutatio substantia-
sit
ma etiam beata ex natura sua habeat lis, sicut dicimus quod ignis genera-
tale dominium supra corpus, ut possit turexaere tanquam ex termino oppo-

eum pra^servareab omni corruptione; sito. Loquendo ergo de tali genera-
sed tale dominium est pra^cise ex de- tione, non quodlibet immediate fit
terminatione divinee voluntatis, quae ex quolibet, non enim caro immediata
determinavit nunquam concurrere ad fit ex iapide vel ex terra, et liujus-
aliquam actionem corruptivam corpo- modi, sed immediate fit ex alimento

ris informali anima beata, in quod ta- tanquam ex termino opposito ; et ideo
lis beatitudo redundat, ut patebit m 4. determinatum genitum fit ex deter-

dist. 49. fpisest. 1.3. minato, tanquam ex terminoopposito,
(!) Respondeo. Dicit Doctor quod et per consequens ex alimento puriori
quamvis Christus perfecte sciverit et meliori generatur melior sanguis,
hoc, attamen corruplio secuta fuisset etc.
propter duo. Primo propter potentia) SCHOl.lUM.

nutritiviie debilitationemin converten- ,,•,,,•
Ponit uuas on|ectioues
,•
contra snani icsolu-
do alimentum in substantiam aliti, tionem. .\<1 pHniam, explkat bm.- ill.i.l lia-
quse potentia nutritiva semper in mnsceiu,quudseinel assuinpsit, elc. Ad sccun-

; ,

dam, restaurationem partium fluentium corpo- tione, ideo necessario fiiit fluxus
ris Chrisli fuisse naluralom, unionem vero
paitiuiii et corruplio.
earumdem parlium fipii anliquo miraculo.
Ad priinum (p), cum dicitur 8,
Sed contra isla (m) sunt aliqua ^1"^^ semel assumplum nunquam Nota^c.
dubia. Videtur enim quod ex per- fuit dimissum, verum esl de prin-stasde
fecta unione Christi ad Verbum, cipalibus partibus corporis, quae sti.
sine omni alio miraculo novo, concurrunt ad perfectionem homi-

prfleservaretur corpus ejus ab nis, cujusmodi sunt partes hete-
omni corruptione, quia assumptio rogeneae, scilicet cor, caput et

fuit talis, ut assumptum nunquam jnanus et hujusmodi, et tameii
dimitteretur secundum Damasce- aliqua3 partes dimissai sunt, ut si
Lib. 3. c.
26. vel 73.
num; igitur non potuit esse, quod incidit ungues, vel rasit sibi
sibi
totius.
stante unione corporis ad Verbum, capillos, et sic de partibus carnis
aliqua pars carnis ejus flueret et et aliis imo totum sub ratione
;
corrumperetur, assump-
quia sic totius fuit dimissum, quia totum
tum fuisset dimissum; imo si flu- integrum ex partibus non semper

xerunt partes, hoc videtur fuisse fuit unitum, ut supra patuit ta- ;
per miraculum; igitur magis fuit men principales partes semper fue-
miraculum Christum fuisse mor- runt unita?, et de illis loquitur
Dist. 2
tuum quam naturale. Damascenus. 2.1
Praeterea, (n) si partes fluebant, Ad aliud (q) cum dicitur, quod

tunc fuit restauratio partis novse tunc ex novo miraculo fuit alia
hoc autem non fuit sine novo mi- pars unita, dico quod non novo,
raculo, quia illa pars nova unie- sed antiquo. Circa quod scien-
batur Verbo hoc non potuit fieri,
; dum, quod sicut virtus generativa
nisi a Verbo, quia tantse poten- habet generare distinctum secun-
tiee est unire partem Verbo, sicut dum esse, et secundum locum
tolum corpus sed totum non uni-
; etiam separatum, sic nutritiva ha-
tur nisi per miraculum ; igitur bet generare idem
unitum, quia et
nec illa pars. nutritio est aggeneratio unius ad
Dico ad ista (o) quod facto illo aliud per identitatem et unitatem
miraculo, quod gloria animae non cum eo. Et dico quod generatio J'^^J'^;
redundabat in corpus, necessitas novoe partis unita? corpori fuit ponitH
neratii
fuitquod partes corporis fluerent naturalis, et quod caro generata
per sudorem et alias consumptio- esset pars corporis preeexistentis,
nes, quia activo et passivo natu- naturale est ulique; sed quod pars
ralibus approximatis, necesse est isla uniatur Verbo, fuit miracu-
sequi consumptionem, si alterum luni,non quidem novum, sed oo-
liabeat dominium; sed in corpore dem antiquo, quo primo corpus to-
(iliristi fuerunt calidum et humi- tum unilur Verbo, unitur oinnis
dum, et aliquod dominium unius pars illius tolius, et omne iUud
super alterum, et virtus nutritiva quod est actu pars ejus; sed lamen
non sufficiebat ex alimentis res- virtus naluralis fecit aliquid prffi-
taurare dcperditum ex mutua ac- ambulum ad antiquum miraculum,
DIST. XVI. QILESTIO IV. 635
qiiia fecit qiiod aliqiiid esset actii raculum quam naturale patet, quia ;
pars corporis, quod prius non fiiil ;

slante primo miraculo, videlicet unio-
sed hoc anlicinn niiraculo facto, illa iiis Verbi ad naturam, statim sequitur
pars est iinila Nerho unione loliiis, quod unitum Verbo nunquam dimitle-
et efTective a Verbo. ci a lolaTiiiii- retur. VA si quandoque dimilteretur,
tale. sicut in morte Christi esse totius ho-
minis fuit dimissum, hoc magis fuit
COMMENTAlllUS. iniraculosum quam naturale,
(n) Pnv/erea, si parles fluebant. Hic g
{y£i) Sed contra ista sunt allqua du- Doctor adducit aliud inconveniens,
bia. Hic Doctor contra supradicta, res- probando quod si partes corporis as-
pondendo qna^stioni, duo adducit du- sumpti corrumpi, vel fluere potuis-
bia. Et primum est contra hoc, vide- sent, quod quasi semper fuerit aliud
licet, quod natura assumpta a Yerbo et aliud novum miraculum ; patet,
ex sua natura habeat necessitatem mo- quia partes restauratfe, quee prius non
riendi, et hoc facto miraculo, scihcet erant in corpore, de novo fuissent
quod gloria anima^ non redundasset unitae Yerbo, quee fuisset simpUciter
in corpus. Hic modo arguit, quod ex miraculosa, cum non possit fieri,
perfecta unione ad Yerbum sine orani nisi virtute ipsius Dei, ut supra patuit
aho miraculonovo praeservaretur cor- dist. 2.
pusejus ab omni corruptione, quia as- (o) Dico adista. Hic Doctor respon-
sumptio fuit talis,ut assumptium nun- det ad illa duo dubia, et primo prae-
quamdimilteretur, secundumDfimas- mittit unum, quod facto illo
scilicet
cenum Ub. 3. cap. 26. et per conse- miraculo, quod gloria animx non re-
quens, stante tali unione corporis ad dundarct in corpus, necessitas fuil quod
Verbum, non poterat aliqua pars ejus partes corporis ftuerenl per sudorem, et
fluere etcorrumpi, quia sic assump- alias consumptiones,quia activo et pas-
tum fuisset dimissum, imo si fluxis- sivo naturalibus approximatis, necesse
sent partes corporis, hoc fuisset per est sequi consumptionem, si alterura
miraculum ; patet, quia ex quo ex habeat «fom2';/2>w?, puta si activum iia-
illa unione quod assumptum fuerat, turale, ut caior naturalis sit fortius
dimitti non potuit, statim sequitur ad agendum, quam passivum natu-
quod quslibet pars corporis hiisset rale, puta humidum radicale ad resis-
simpliciterincorruptibilis, stante illa tendum, tandem sequitur consumptio
unione ; et si aliqua corrupta fuisset, humidi radicahs. Si vero passivum
hoc fuisset miraculum novum,
per sit simpliciter fortius ad resistendum,
sicut si per miraculum ignis esset quam activum ad agendura, tandem
perfecte pra-sens ligno, slatim sequi- sequitur consumptio activi naturalis,
turipsum ignem agere in lignum. Si cum tale activum in agendo repatia-
ergostanle tali pra,'sentia per mira- lur, et continue debilitetur.
culum non ageret in hgnum, hoc es- Ad primum cum dicitur. Hic res-
(p)
set pornovnm miracuhjm, quo actio pondet ad Damascenum glossando ip-
ipsius suspenderetur, sic in proposito, sum, quod iiilelligit de partibus priii-
et sio Christum mori magis fuit rai- cipalilxis corporis, qu(e concurrunt
ad perfectionem hominis, ut sunt nerans, semper producit aliud sepa
partes heterogeneffi, scilicet cor, ca- ratum ab ipso ; patet, quia inducit
put, manus et hujusmodi, quse nun- formam substantialem, non in mate-
quam fuerunt dimissa:) a Verbo etiam riam ipsius generantis, sed in mate-
in morte. Loquendo tamen de parti- riam ipsius corrumpendi, separatam
bus non principalibus ad perfectam etiam localiter a materia generantis,
rationem hominis non pertinentibus, ut patet de igne generante ignem ex
multse tales partes fuerunt dimiss», ligno, ubi in materia ligni existente
ut si incidit sibi ungues, vel rasit cain loco, in quo prius erat, inducit for-
pillos, et de parlibus fluxibilibus car- mam ignis ; sed aggenerans aliquid
Dist. 2. q. nis. Et quod Damascenus non intelli- producit ipsum genitum, ut simplici-
2.
gatde omnibuspartibus, nec de omni ter unitum sibi, sicut quando caro,
simpliciter asFumpto, sed tantum de puta manus, aggenerat aliam partem
partibus principaiibus, patet, quia carnis ex nutrimento, illam partem
primo assumpsit, et adaequate esse carnis genitam perfecte unit sibi, et
hominis totius resultans ex partibus, identificat, et nullo modo esl separata
ut supra patuit dist. 2. q. 2. Et tamen a carne generante, nec loco, nec suh-
illud esse in morte fuit simpliciter di- jecto,sed simpliciter fit eadem caro ;
missum, quia in triduo Christus non et hoc semper contingit in nutritione,

fuit homo, ut infra patebit dist. 22. ubi nova pars aggeneratur per unio-
partes taraen principales, utanima et nem et identitatem ipsi generanti,
corpus nunquam fuerunt separatffi a et hoc patebit prolixius in 4. dist. 44.
Verbo, etiam in illo triduo, ut infra qusest. i.
patebit dist. 22, Hoc praemisso dicit Doclor quod
10. {q) Ad ahi/d, cum dicitur quod iunc generatio novse partis unitae corpori
ex novomiraculo fuit alia pars,scilicet assumpto a Verbo fuit naturalis, et
restaurata, unita Verbo. Dicit Doctor quod caro generata esset pars corpo-
quod illa unio fuisset tantum per an- ris existentis, naturale est utique ; sed
tiquum miraculum ; sicut enim eo- quod pars ista uniatur Verbo, fuit mi
dem miraculo univit sibi totum ho- raculum non quidem novum, sed an-
minem et partes principales, ita sim- tiquum, quo prirao Verbum totura
eodem miraculo univit etiam
pliciter corpus sibi univit, et per consequens
omnes partes minus principales, sive omnem partem illius corporis sibi uni-
prius inexistentes, sive post restaura- vit. Sed taraen virtus naturalis fecit
tas ; et assignat rationem satis claram, aliquid praeambulura antiquum ad
quia sicut virtus generativa habet miraculura, quiajj fecit quod aliquid
generaredistinctum secundum esse, et esset actu pars corporis, quod prius
secundum locum etiam separatum, non fuit, et hoc antiquo rairaculo facto
sic nutritiva
habet generare idem, ut illa pars est unita Verbo unione totius
unitum, quia nutritio est aggeneratio et effective a Verbo et atota Trinitate.
Differentia unius ad aliud per unitatem et identi- Sed hic occurrit dubium, quia si llij
inter gene-
rationera tatem cum eo. Est enim difTerentia unio natura? ad Verbum est simpliciter Dubiu
simplici-
ter, et ag- intergenerationem simpliciter, et ag- miraculosa, si nunc dimisisset corpus
generatio-
nem. generationem, quia generans, ut ge- sibi unitum, et post illud sibi reuniret
DIST. XVI. QLLESTIO II. «):37
hoc esset miraculo novo, et non antiquo in isto instanti unit sibi totum
qiio, patet, quia talis unio non posset corpus, quia ex quo pro quocumque
tieri, nisi virtute Dei ; sic in pro{)osito instanti unit sibi corpus, pro eodem
si aliqua pars carnis, quae nunquam unit etiamomnes partes inexistentes.
fuit unita Verbo, modo uniatur, talis Non est ergo imaginandum, quod
unio videtur miraculosa, qiiia tanlum quando unit sibi partem novam mi-
virtute ipsius Dei, sicut etiam si de raculo antiquo, quod uniat illam si-
novo sibi unisset aniniam. bi illo miraculo priccise facto in pri-

«ponsio. Respondeo quod si unio corporis ad mo instanti, quo sibi univit corpus ;
Verbum praecise facta fuisset pro illo sed miraculo prtTcise facto in hoc ins-
primo instanti, quo sibi corpus univit, tanti, in quo unit sibi idem corpus,
et
et perconsequensomnem partem actu per consequens et partem inexisten-
inexistentem corpori, ita quod pro tem. Possetetiam dici unire sibi illam
tempore sequenti non unisset sibi cor- antiquomiraculo etiam facto pro pri-
pus, esset diflicile salvare quomodo mo instanti, quia est simpliciter ea-
novam partem aggeneratam corpori dera unio facta in isto instanti, qucC
uniretur sibi actu, praecise illo mira- et in primo, est enim eadem persona
culo antiquo pro illo primo instanti pro quocumque instanti.
j^ facto, quia quod esset ibi

certum est Si etiam teneretur, quod tantum pro
B nova unio, quee prius non fuit. Dico primo instanti fuerit facta illa unio,
m ergo quod corpus non lantum pro pri- et non pro secundo et tertio, sicut
^ mo instanti unitur Verbo ab ipsa Tri- dictumestm2. dist. 2. quxst. l.secun-

nitate, sed simpliciter pro quolibet dum unam opinionem, quod creatura
instanti ; et pariformiter dico,sicut dic- pro primo instanti accipit totum suum
tum est m 2. dist. 2. r/uasst. 1. de crea- esse, quod intempore sequenti conser-
tura, quod non tantum dependet in vatur, sed non nova actione, nec ea-
esse a Deo pro primo instanti quo acci- dem, ut continuata, sic in proposito ;
pit esse a Deo sed simpliciter pro

;
tunc posset dici, quod miraculum
quolibet instanti sequenti, ita quod preecise est respectu unionis totius
semper in alio et alio instanti ponitur corporis, quia illa unio prcEcise fun-
ipsa creaturain esse. Sic in proposito, dabatur ia corpore, qua totum corpus
Trinitas non tantum univit corpus pro dicebatur sic uniri miraculose, et per
primo instanti ipsi Verbo, sed pro consequens omnes partes inexistentes
quocumque instanti sequenti illud dicebantur uniri eodem miraculo, et
idem corpus unit ipsi Verbo, et sicut etiam partes restauratie prius, quia
iila unio est miraculosa pro illo ins- semper stat eadem unio corporis, et
tanti, ita pro quocumque instanti se- sic partes restaurata) dicuntur uniri
quenti erit miraculosa ;
quando erg-o miraculo tantum antiquo. liesponsio
in aliquo instanti miraculose unit si- tamenprima melior est et subtilior.
bi totum corpus, eodem miraculo unit
omnem partem inexistentem illi cor- SCIIOI.IUM.
pori. Si erfô in isto instanti sitaggc-

Snlvil ar^'iiinonta priiiiiL' quaBslioiiis. Ad se-
nerata nova pars corpori, illa unitur cuiidum, docet quare croalura capax cst oniiiis
Verbo eodem simpiiciter miraculo, scienlia), non omnipotenlije. Ad fiuartuni, \)o-
638 LIB. Ifl SENTENTIARUM
nit secundum doctrinam Philosophi teneniis nento nec Angelo
anima, quia ,
coeium esse incoiruplibile et necessarium,

anima manens anima, vel Angelus
dicendum formam simplicem,
esse vel si ha-
manens Angelus, non potest infri-
bet maleriam, eam esse alterius rationis a
maleria sublunarium. Doclor aulem2. dist. 14.
gidare, et ideo repugnat sibi talis
qUcTost. 1. lenet ejus materiam esse ejusdem forma virtualiter continens omnia.
rationis cum nostra, ipsumque esse ab agente Sed posse cognoscere omnia co-
naturali incorruptib ile,sed corruptibile a Deo. gnoscibilia, cum hoc non sit pro-
ducere ipsa in esse^ non requirit
9. Ad primiim principale (r) clicitiii-, nisi potentiam intellectivam, et ha-
Ad 1. arg. q,^,Q(l corpus propter peccatum bitus vel species, quorum anima
mortuum est demeritorie, et ex est capax ; ideo intendendo in sci-
hoc sequitur quod cum in Chrislo bilia, non causando ea, sed tan-
nullum fuerit demerilum, quod . tum cognoscendo, non requiritur
in primo instanti, in quo assump- tanta perfectio in fundamento, quo
sit naturam innocentem, non fuit absolute cognoscil, sicut requiritur
causa demeritoria mortis in eo, et in fundamento omnipotentiae, quo
sic procedit illud Genesis, quod potest omnia possibilia causare.
postquam comederunt, habuerunt Ad aliud (t), cum dicitur quod 10.
primi parentes necessitatem ino- scivit se custodire et restaurare a^ 3. a
riendi ex demerito ; sed alia causa cpqualiter, concedo quod scivit, si
fuit in Christo, sicut diclum est in habuisset pro statu isto, in quo
pede qusestionis. fuitalimentum purum et virtutem
Ad 2. arg. Ad aliud (s) concesso anteceden- nutritivam non debilitatam sed ;
Quare oin- <• t-<<
niscientia tc, ncgo consequcntiam. ht causa utrumque defuit ideo non fuit ;
sit comniu- .
•
c- •
quia omnipotentia ad omne

i
nicabiiis cst,
i
conversio alimenti in ita puram
ernonTin- P<^ssibi]e producendum, non potest carnem, ut semper maneret, nec
nipotentia.
gQj^fefpi creatura3 vel alicui, nisi fuit virtus ejus teque intensa in
illud habeat in se formam unam convertendo.
vel plures, in qua vel in quibus ra- Ad aliud (u), cuni dicitur quod Ad 4 a
dicetur potentia omnium possibi- ejus anima fuit perfectissima for-sftc^r

lium possibiliter fiendorum ; hsec ma, ideo aljstulit omnem privatio- iJjf^^gj
autem forma non potest esse acci- nem a materia, sicut forma ccpli ^'^"^ "J^
...
;
"
dein ra.
dentalis, nec una, nec multse, quia dico, quod sicut forma coeli non "^^ ct
.
nostra,
accidens secundum
|
se non habet continet virtualiter, vel causali- cussi,

corrupt
in. se, nec habere potest, manens ter et perlccte omnes lormas, ita le
accidens, productivam virtutem om- non potest auferre a materia (si in

nium substantiarum vel alicujus coelo sit materia) omnem privatio-
(dico dc sc) ; igitur oportet quod nem et potentiam materia? ad
illa omnipotentia inesset ei per aliam formam. ideo si in ccelo sit
aliquam formam substantialem vir- materia ejusdem rationis cum ma-
tualiter et perfecte continentem teria hic, necessario est ibi priva-
omnem formam, el omne ens pos- tio et possibilitas ad alias formas ;
sibile fieri. Sed talis potentia non idco si coelum sit incorruptibile,
potest conferri animse Christi, ma- oportet dicere consequenter quod
DIST. XVI. QU.^STIO U f;39
ve! sit forma simplox, vol quod perfectionemomnium simphcitor pos-

si hahcat [nateriain, qiiod illa sit sibiUum et quod talis forma sit impos-
;
alteriiis rationis, et de sc tantnin sibilis. patet, ({uia aut esset forma

ii>|)olentia ad fonnain quain hahel. substantiaiis, Non
nut accidentalis?
nesponihM-e ad fonnas arguinen- secundo, quia accidens socundum sc
loruin supra pro priina opinione, non habet iu se, nec habere potest
f[uoino(h) eleinenta sunl in eorpori- maiiens accidens, virtutem producti-
bus gloriosis, tamen sunt iii-
et vam omnium substantiarum, vel ali-
t 49.
cujus
3. et
corruptibilia, pertinet ad quarlum ; dico de se, patet enim, quod
, 44.
libnnn, idco ibi usque dineiatur. accidens non potest esse ratio formahs
producendi, sive attingendi nliquam
COMiMENTARIUS. substantiam ut supra patuit a Doctore
in 2. dist. 16 et dist. 18. et charius pa-
12.
(r) Ad primumprincipale. Respondet tebit//2 4. dist. 12. Et quod dicit de se,
Doctor quod aliud est loqui de morte id est, ex naturasua et virtute propria,
infligenda ex aliquo demerito, et aliud hoc non dicit secundum intentionem
de morte, quae simpliciter estper cau- propriam, quasi accidens in virtute
sas naturales sibi derelictas, et non aliquam subs-
alterius possit attingere
I impeditas. Primomodo mors infligitur tantiam, cum expresse veUt i)i dist.
ex demerito, scilicet propter peccatum 16. et in 4. dist. 12. quod nec virtute
quo demeruit, et tali morte nunquam propria, nec virtute alicujus substan-
Christus morluus fuisset. Sed secundo ticC possit attingere substantiam aU-
modo facto miraculo, quod gloria quam, sed hoc dicit secundum
non redundasset in corpus, mors tunc opinionem illorum, qui dicunt quod
accidisset ex causis naturalibus. Sicut licet accidens non possit immediate
etiam posito quod Adam non peccasset producere substantiam in virtute pro-
si in termino meritorum translatus pria, potest tamen virtute alterius,
non tandem senio ex causis
fuisset, puta substanticc, cui inest. Sed de hoc
naturalibus mortuus fuisset, ut supra vide qucB proHxius exposui m 2. disl.
patuit a Doctore in 2. dist. 19. 16. et in 4. dist. 12. Non primo, quia
nodo (s) Ad aliud. Respondet negando an- nulla forma substantiahscreatavirtua-
non
.com- tecedens, quia Deus non potest eom- liter et perfecte continens omnem for-
f; municnre creatura? omnipotentiam, mam, et omne ens possibiie, potest
ipo-
liaia. qua ipsa crentura possit omnia effec- conferri manens
animai Christi, ut
r
tive. Patet, quia si creatura aiiqua anima, nec Angelo, quia anima ma-
ht^beret a Deo, ul posset producere nens anima, vel .Angelus, non potest
omnia possibilia immediate, tunc ha- infrigidare, nec calefacere, et hoc
beretinse formaliter, velunam formam immediate, Si enim essentia Ang. li
quee esset principium formale produ- esset applicata alicui passo nunqunm
cendi omnia, vel plures ; et quodcum- ex se posset illud infrigidare, id est,
que detur, stntim sequitur impossibi- immediato causare frigiditatcmin illo,
le, quia tunc sequeretur quod formah- posset beneapplicari ilii passo aliquod
ter includeret aliquam formam, qute agons naturale, puta aquam, aptum
eminenter et virtualiter includeret natum ex natura propria infrigidare.
Et cum probatur antecedens per simi- nam ipse in 2. dist. 14. quxst. 1. vult
le de omni scientia : quod in coelo sit materia ejusdem ra-

13. Dicit Doctor, qnod non est simile, tionis cum materia istorum inferio-
quia posse cognoscere omnia cognos- rum. Et ponitur ibi incorniptibile,
cibilia, cum hoc non sit producere ut prcDcise comparatur ad agens natu-
ipsa in ene, (non enim intelligens la- ra!e, erit tamen corruptibile, ut com-
pidem, producit lapidem in me ia- paratur ad agens primum, sic simili-

pidis) non requirit nisi potentiam inter si ponatur ibi materia alterius ra-
tellectivam, et habitus vel species, tionis, quamvis esset incorruptibile
quorum anima est capax, et ideo in- ab agente naturali, esset tamen cor-
telligendo scibilia, non causando ea, ruptibile ab agente supernaturali ; et
non requiritur tanla perfectio in fun- hoc loquendo secundum viam Theolo-
damento, scilicet intellectu quo abso- gorum. Loquendo vero secundum
lute cognoscit, sicut requiritur in fun- viam Philosophi, coelum est simplici-
damento omnipotentiae, quo potest comparando ipsum
ter incorruptibile,
omnia causare. Sed de ista omniscien- ad quodcumque agens, et si secundum

tia animee Christi multa exposita sunt viam Philosophi ponatur simpliciter
supra (/25/. 14. vide ibi. incorruptibile, oportebit dicere vel
(t) Ad tertium. Respondet conceden- quod coelum forma simplex per se

sit
14.
do quod scivit, sed postea negando, subsistens, et actu separata ab omni
quod pro statu isto semper habuerit materia, et talis forma secundum viam
alimentum, ita purum, et virtutem Philosophi est simpliciter necessaria,

non debilitatam. vel si ponitur ibi materia, oportebit
(u) ^^c/w«r/w/^?. Respondet negando dicere ipsam esse alterius rationis a
quod anima auferat a materia omnem materia inferiorum ;

nam si ejusdem
privationem ad aliam formam, quia rationis cum materia ista, diceret Phi-
si auferret, ipsa anima intellectiva loso})hus coelum esse corruptibile,
contineret virtualiter vel eminenter etiam per agens naturale, et ideo
omnem aliam formam, quod est fal- oportet ipsam materiam esse alterius
sum. Nec similiter forma coeli aufert rationis, et ultra hoc oportet ponere
a materia cffili omnem privationera ipsam esse prsecise ad formam coeli,
ad aliam formam, tenendo quod in et non esse privatam alia forma, ad
coelo sitmateria ejusdem rationis cum quam sit in potentia, quia aliter ha-
materia istorum inferiorum, quia ta- beret dicere coelum esse corruptibile,
lis forma non continet virtualiter om- sicut concedit ipsa inferiora esse cor-
nes alias formas, et per consequens ruptibilia propter materiam, qua? est
non satiat totum appetitum materiee. in potentia ad alias formas, et privata
Et cum dicit Doctor quod si ccelum sit eis, ut patet 7. Metaph. lcxt. com. 22.
incorruptibile.vel hoc erit, quiaest for- Esset tamen hic una bona diftlcul-
ma simplex, vel si habet materianiy tas de anima intellectiva, quia ex quo
itla non erit ejusdem rationis cum ma- ponitur perfectior omni alia forma
teria generabilium,ct sic erit tantum in corporali, quare non aufert a materia
potentia ad formam coili, et non ad privationem ad alias formas corpora-
atiam formam, est recte intelligendum les, et maxime, quia videtur conlinere
DIST. XVI. QU.ESTIO II. 641
eas virtiialiter propter suam perfectio- sohis Deus potest eam separare, et
nem. Sed de hoc alias erit sermo spe- ita nihil ahud inferens passionem
cialis, potest eam separare a corpore.
Prccterea, si praeservare corpus a
SCHOLIUM.
passione, non fuit in potestate ani-
Ad secundam quaestionem docet animam mae Christi, igitur passio et sepa-
Christi, supposita non redundantia gloriiu ejus ratio aninue non fuit vohintarium,
in corpus, qua redderetur impassibile, non iiec per consequens meritorium.
potuisse impedire mortem corporis. Hatio est,
Praeterea, si sic, tunc passio illa
quia omne alterabile natura est corrumpi ab
fuit simpliciter violenta ; et si hoc,
activo dominante approximato. Objicit triplici-
ter, et solvendo explicat an mors Christi fuerit non fuit meritoria.

violenta, et quomodo voluntaria ac meritoria. (d) Ad primum istorum, cum Responsio
ad pn-
dicitur quod solus Deus potest unire main.
Vide in 2.
Ad sociindani (a) qua?stionem, aniinam corpori, de hoc posset esse dist. 17. et
18. et sup.
dico quod si aninia Christi fuisset duhium, an in resurrectione, cum d. 2. et 4.
sihi ahsolute dirnissa, ex quo fuit corpus fuerit sumine dispositum,

gloriosa, gloria aniinae redundasset anima posset se unire, vel an gene-
in corpus, consequens in
et per rans hominem uniat animam in-
potestate animoe fuisset non mori ex tellectivam necessitando unionem
quacumque passione. per organizationem corporis, et
Sed quia in tertio (b) instanti fuit dispositionem convenientem ulti-
corpus sine redundantia gloricc in mate perfectibili ab anima intellec-
ipsuin, ut patet supra in preeccdenti tiva.
quxslionc, ideo in qiiarto instanti Sed quantum ad primum, habet Dist. 43.
3. et 4.
illud corpus necessario fuit corrupti- locum in qiiarto libro. Concesso

bile. Nec fuit in potestate animee a tamen antecedente, nego conse-
passione prffiservari. cujus ratio est, quentiam, si solus Deus potest
quia ex prima institutione natura? unire, separationem cau-
igitur et
est, quod aliqua activa sunt nata sare, quia agens creatum, potest
dominari aliquibus passivis, tunc inducere aliquam qualitatem in cor-
sic : omne corpus alterabile et corpore, ad quam
necessario sequitur
ruptibiie per approximationem ac- necessitate absoluta exanimatio cor-
livi dominantis potest corrumpi ; poris ; nulla tamen qualitas vel
corpus Christi fuit tale a piimo dispositio creata in corpore ab agen-
instanti unionis usque ad mortem ;
te naturali ex
causa necessaria
igitur per activum approximatum simplicitcr animationis passivai cor*
potuit in corpus illud induci dispo- Exemplum, ignis per aclio-
poris.
sitio vel qualilas incompossibilis nem suam potest inducere qualita-
aiiimationi passivae illius corporis, tem nocessitanlem ad separationem
et ita potuit per morlem privari vita, animffi a corpore, non autem ali-
quia anima non perficit nisi corpus quam necessitantcm ad unionem
dispositum et proporlionatum oi. aniiucje intolloctivce ad corpus, dico
Si dicas (c) quod sicut anima a de se solo.
•jec-
I. solo Deo creatur et unilur, sic Contra, communilor dicilur quod 13.
Tou. XIV .il
agens natiirale inducit dispositio- tionis ad animationenri et formam

nem in corpore organico, scilicet respectu Dei, quia Deus volunlarie
perfectam organizationem, et delî- et contingenler causat quidquid
tam elementorum complexionem, extra se causat.
quffi est dispositio necessitans sim- Ad secundum quod volun-dico, 14.
pliciter ad inductionem anima?. tas potest tiabere actum meritorium Ad

Nulla dis- Uespondeo, nulla dispositio in- circa aliquod objectum, quod non
positiocau-
ScB secun- ducta ab agenle naturali in mate- est in potestate sua, imo quod est
dse neces-
sitat sim- riam, est dispositio necessitans sim- necessarium, et impossibile aliter se
pliciter
primara ad pliciter ad animtc infusionem, sed habere, sicut potest amare Deum
ponendam
formam. quoBCumque sit illa, cum se teneat a amore amicitiae, volendo sibi bo-
parte materia> in ratione rcceptivi, num, puta ipsum esse justum, sa-
et in potentia ad formam, est in pientem et hujusmodi et tamen ;
potentia contradictionis ad ipsam velit, nolit voluntas, Deus est jus-
animam inteliectivam ; aliter dispo- tus et sapiens. Sic ergo mereri

sitio aliqua inducta in materiam ab potuit voluntas Christi de passione
agente naturali necessitaret Deum Christi, quamvis non fuerifin ejus
ad causandum animam, et infor- polestate impedire eam, compla-
mandum corpus, quod falsum est, cendo scilicet illi passioni, et ac-
licet Philosophus haberet hoc di- ceptando ipsam propter bonum con-
cere, quia ipse posuit Deum natura- sequens ex ipsa, quia accepta fuit
liter agere ex necessitate naturce Deo.
omne quod agit; et ideo sicut aere Ad tertium dico quod violen
(e) Ad
Duplex
existente summe calido, et summe tum uno modo opponitur nalurali, ceplio
leni
disposito ad formam ignis, sequitur sicut violentum est lapidi sursum
necessario, quod ignis igniat aerem, esse, quia naturale esl sibi esse
corrumpendo forniam aeris, ita po- deorsum ; et illo modo loquendo,
suit Philosophus quod corpore passio Christi fuit violenta animse,
organico existente disposito per ut naturaliter inclinatur ad perfi-
actionem agentis naturalis, Deus ciendum corpus.
necessario creat animam in cor- (f) Alio modo violentum opponitur
pore, animando ipsum. Sed sicut mlwitario, et illo modo, sicut dic-
Philosophuserravitin principio, illo tum est supra, eo niodo quo passio
ponendo Dcum causarc omnia ex- nolita fuit ab anima,fuit violenta, et
tra se ex necessitate natura?, sic sic non merebatur patiendo. Sed eo
Theologi negantes ipsum in illo modo quo fuit volita et accepta a
principio, debent consequenter ne- voluntate, fuit meritoria et non vio-
gare illum in quolibet; quod sequi- lenta et haec patent inpede quses-
;
tur ex principio illo, scilicet quod tionis dist. 15.

agens naturale possit simpliciter
necessitare materiam ad animalio- COMMENTARIUS.
nem passivam sed qua^libot dispo-
;
sitio inducta in materia ab a;;ente (a) Ad secundam quxstioncm. Res- j*|
naturali, est in potentia conlradic- pondet Doctor quod stante miraculo,

;
DIST. XVI. QUiESTIO II. G43
scilicet quod gloriaanima:! Ghristi non (b) Sed qida in tcrtio i/ista/iii, etc.
redundaret in corpus, non fuisset in Primum instans est unio corporis ad
potestate illius anima3 non mori ex Verbum. Secundum instans est beati-
quacumque passione. Declaro tamen tudo animrc. Tertium instans non cst
hanc litteram, cum dicit, quod si ani- redundantia ipsius beatitudinis in cor-
ina Christi fnisset sibiahsotiUe dimissa. pus, et per consequens fuit corpus
lere- Nota dc Tcdundantia gloria? animic corruptibilo in quarlo instanti. Addit,
eani- m corpus, non enim ex tau redundan- quod stante tah iion redundantia non
pus. tia intelligimus aliquid causari in fiiit in potestate animce Cliristi non mo-
corpus, ut puta aliqua qualitas, qua ri, quod vohintas di-
sic intelligendo,
dicatur corpus impassibile, quia nulla vina in illo quarto instanti determina-
quahtas creata posset facere corpus vit non suspendere actiones corrupti-
b non passibile, ut patebit «;« 4. ^/iY. 49. vas agentiiim naturalium, nec coas-
qUcTSt. 13. Sed tahs redundantia ex so- sistere illicorpori^ prohibendo omnem
lacoassistentia voluntatisdivinae, quie actionem corruptivam, sed rehnquen-
assistit corpori, ut a nullo patiatur do ipsum sibimet, et concurrendo
volunlas enim divina ab a^terno ordi- cum omni causa secunda generah in-
navit quod anima beata corpori unita fluentia ad actionem sibi competen-
habeat ihud corpus perfecte impassi- tem respectu cujuscumque passi sibi
bile ex sola coassistentia voluntatis approximati ; et hoc est quod dicit
diviuLe prohibentis, sive suspendentis Doctor assignando rationem quare
omnem actionem corruptivam, ut pa- anima Ghristi non potuisset prohibere
tebit in 4. nOi snpra. Et cum dicit, mortem, cum dicit ciijus ratio est, :
quod facta rcdundantia gtorix animse quia ex prima institutione naturae est^
in corpus habet in potesiate sua non etc.
mori ex quacumque passione, si intelli- Hic adverte, quod ahud est loqui de ^1
gatur quod ipsa virtute propria possit, corruptionecorporisinse, quod cor-
ita
prohibere omnempassionem corrupti- pus Ghristi in ahud corrumpatur; et

vam, falsum est, quia si corpus Petri aliudest loquidecorruptionetotius per
glorificatum poneretur in medioignis, separationem animae a corpore. Et in
anima Petri beata ex sua virtute non hac littera loquitur de corruptione
posset prohibere, nec suspendere ac- isto secundo modo, quia quando Ver-
tionem ignis corruptivam, quia stante bum univit sibi naturam humanam,
approximatione agentis naturalis ad non sic univit, quin aliquando eam
passum, a nullo agente creato potest dimitteret, quam etiam dimisit in
suspendi talis actio, utpatet a Doctoro morte, et tempore passionis violen-
si
in 4. dist. 49. quxst. 15. ta3 eam non dimisisset, ita quod ani-
Dico ergo quod est in potestate anima separata non fuisset a corpore,
mee non mori ex sola coassistenlia vo- hoc simpliciter fuissetnovo miraculo,
luntatis divina} proliibentis omnem quia stante primo miraculo de non re-
actionem corruptivam, quam coassis- dundantia beatitudinis anima) in cor-
tenliam meruit sibi dari per opera pus, mors secuta fuisset ex violcntia
meritoria, ut patet a Doctore m4. dist. passionis ; ergo si mors prohihila fuis-
49. q. 13. set stanteviolentia passionis, hocfuib-

:

set simpliciter novo miraculo. Non posifum, an anima possit seipsam uni-
loquitur autem hic de corruptione re ; et de hoc remittit se in quarto, et
corporis in aliquid aliud, quia Ver- ibi assertive tenetquod anima non po-
bum sic sibi univit illud corpus, quod terit se unire corpori, ut patet i?i dist.
nunquam dimisit ; et licet iliud cor- 43. qu3est. 3. artic. 3. ubi sic dicit
pus fuisset corruptibile in quarto ins- Corpore illo separato., anima non potest
tanti, ut supra patuit, tamennunquam ab aliqua creatura alia a se reuniri cor-
corruptum fuisset, etiam ut in sepul- pori, sed nec a seipsa, tanquam a prin-
chro ))er quodcumque tempus, licet cipio effectivo iliiiis unitionis. Et hoc
hoc forte novo miraculo, ut infra probat ibi. Dubitatur etiam, an gene-
patebit dist. 21. et sic Verbum deter- rans hominem uniat animam intellec-
minavit sibi unire illud corpus indisso- tivam, necessitando unionem per or-
semper prohibere actiones
lubiliter, et ganizationem corporis, et dispositio-
corruptivas illius, licet novo mira- nem convenientem ultimate perfecti-
culo. bili ab anima intellectiva. Sed de hoc
(c) Si dicas. Hic Doctor adducit ali- erit determinatio in 4. dist. 43. et ibi
quas instantias, et primo contra hoc secundum viam Theologorum habet

quod dicit,quod agens naturale po- dicere, quod generans hominem non
test inducere dispositionera incom- habet sit unire animam, ita quod ge-
possibilem animationi, et sic tandem nerando corpus organicum, illud cor-
separare animam a corpore. pus sit organicum sic dispositio, ad

Arguit contra : qula sicut anima a quam de necessitate naturae, et abso-
soloDeo creatw\ etc. Secundo arguit luta sequatur unio animee, quia sicut
contra aliud dictum, videlicet^ quod Deus prius natura creat ipsam ani-
in quarto instanti non fuit in pote.state mam, quam uniat corpori, ut patet a
animce Christi non mori, et arguit Doctore in 2. dist. 17. et in 4. dist. 43.
sic, quia si sic esset, tunc sequerelur sic per quodcumque tempus sequens.
hoc iuconveniens, scilicet quod pas- potest eam conservare, non uniendo
sio Christi, et separatio animee a cor- corpori, potest etiam eam non creare
pore non fuisset voluntaria, sed magis stante perfecta organizatione corporis.
violenta, et per consequens per talem Sed secundum viam Phitosophi habe-
passionem et separationem nihil meret dicere quod ad tale corpus organi-
ruisset, cum omnis actus meritorius cum de necessitate naturae sequitur
sit simpliciter voluntarius, et in po- unio anima? ad -corpus, et est simpli-
testate merentis, ut patet a Doctore in citer eadem productio totius, et ipsius
primo, dist. 17. Kt hoc quod dicit

est anima? utpatet a Doctore in 2. dist. 17.
in tertia instantia, cum dicit quod si et in 4. dist. 43.
sic, tunc passio illa fuit simpUciter Secundo principaliter respondet,

violenta, et si hoc, non fuit meritoria. concedendo antecedens, scilicet quod An
80l
18. (q) Ad primum istorum. Hic Doctor anima a solo Deo creatur et unitur.
An soius
ppinQo dubitat de antecedente, videli- Negattamen consequentiam, quia non
Deuspossit ^
mam cor-
pori. mam
^
...
unire ani- qq{ quod solus Dcus possit unirs ani-
corpori, quia dubitatur, cum in

sequitur, solus Deus potest uniie ani-
mam corpori, ergo solus Deus potest
resurrectione corpus erit perfecte dis- eam separare, quia agens causatum
DIST. XVI. QLVESTIO II. 64o
potest inducere aliquam qualitatem mae, quia i!la incliiiatur naluraliter

in eorpore, ad quam necessario sequi- ad perficiendum corpus. Sod tunc vi- Apparens
tur necessitate absoluta exanimatio dotur sequi quod auima beala separa- tioV
corporis. Hoc autera est verura, sup- ta a corpore sit ibi violenter ; imo in
posito quod anima non possit informa- hoc Doctor videtur sibi contradicere,
re corpus, nisi ut sic mixtura, et ut quia /y^ 'i. dist. 43. </ificst. 2. sic dicit:
sic dispositura, et tunc bene verum Inclinatio naturalis duplcx est, iina ad
est quod agens naturale potest iudu- actuin primwn, et cst imperfccti adpcr-
cere aliquam dispositionera rejûgnan- fectum^ct concomitatur potcntiam es-
tem dispositioni corporis, quam ipsa scntialem; alia ad actum sccundion, et
anima pra'Supponit in corpore. Et adest perfecti ad perfectioncm communi-

dit, quod nulla (/uaii/as vel disfiosilio candam, concomitatur potenfiam acci-
crcata in corporc ab agente naturati est dentalcm. Dc prima vcrum est, r/uod
causa necessaria simpliciter animalio- oppositumejus cst violentum et nonper-
nis passiv3e corporis ; et hoc supra pa- pctuum, quod ponit impcrfectionem
tuit. quia creatio prius natura termi- per/jetuam, quam Philosophus habuit
natur ad animam quam uniatur corpo- pro inconcenicnti, quia ponit in univcr-
ri, etc. VX dat exemplum satis accora- so causas ablativas cujuscumquc im-
modum : Ignis per actionem suam po- perfcclionis. Scd secwida inclinatio.,
test inducere qualiiatemnecessitantemse- etsi perpetuo suspendatur, nullum vio-

parafionem animee a corpore, non ali- lentum proprie dicitur, quia ncc im-
quamautem necessitantem adunionem. perfectio. Nunc autem incUnatio animoe
Z)?co flfe 55 5o/o ; et hoc patet, quia bene ad corpus tantum est seciindo modo.
agens potest attingere aliquam dispo- Ha3c ille.
sitionera repugnantem
sirapliciter Respondeo primo, quod posito quod soiutio
alicui formsp, et tamen non poterit anima sit violenter separata a corpore, "''"jQ^^fg^"
attingere illam formam, calor enim et contra suam naturalem inclinatio-

poterit inducere in aquara dispositionera, taraen, ut beata perfecte quieta-
nem repugnantera forraa} substantiali tur, quia voluntas, qua3 est principa-
aqucT, et tamen non poterit iuducere lior pars, est perfecte quietata, ut pa-
dispositionera necessitantera ad unio- tuit in siraili a Doctore in 2. dist. 29.
nera forrax' substantialis aquae. Sic Est etiara corpus gloriosura sursum
dico in proposito, quod licet agens ratione gravitatis violenter, et tamen
naturalc possit inducere in corpus lotus homo perfecte quietatur, quia

organicura dispositionera simpliciter pars hominis perfectior est perfecte
repugnantem animationi, non tamen quietata, magis patebit in 4. dist.
ut
potest inducere dispositionem necessi- 49. Dico secundo, quod violcntum po- vioientum
tantem ad animationera, et hoc lotest dupliciter capi ; Uno modo dicitur capUun"^
quendo secundum viara Theologo- quod poriit imperfecttionem in re vio-
rum. lentata, sicut dicimus qîod corpns
(e) Ad lertium distingnit Poftor de [)rivalum aniraa est viol» nter sub tali
violento, accipinndo vio/cv^//////, ut op- pfivalione, quia habet naturalcni iu-
ponitur naturali, sive inclinationi na- clinationera ad tanquam ad ipsara,

turali ;
passio Christi fuit violenta ani- suam ultimam perfectionem, qua pri-
:

vatur. Alio modo dicitur violentum, non esse capacem proecepti, quia videtur con-
tra id Psal. 39. In capite libri scriptum est de me,

quod etsi nullam imperfectionem po-
ut facerem voluntatem tuam, Deus meus volui, et
nat ex seipso, habet tamen natura-
legem tuam in medio cordis mei.
lem inclinationem ad aliquid, puta ad
communicandam perfectionem suam. Ad primum (g) principale dico,
Isto secundo modo separatio animse a quod anima non plus doniinatur Anim
corpore diceretur violenta, quiautsic corpori quantum ad omnem jôten-
quoai
non perficeret corpus, ad quod perfi- tiam, quae se tenet cum corpore, getati
potea
ciendum habet naturalem inclinatio- quain dominetur appetitui sensitivo, Vi
quaes^
nem, et hoc modo loquitur Doctor in imo minus, quia quanlum ad po- prax
Prolo
proposito. Sed in quarlo non negat tentias anima3 vegetativse, non
animam habere naturalem incHnatio- dominatur super corpus quamvis ;
nem ad perficiendum corpus, et ut pri- quantum ad potentiam motivani

vatur hujusmodi dicitur violenter ; sed dominetur, ut anima possit movere
quia non ponit imperfec-
talis privatio corpus hinc inde localiler, et ad hoc
tionem essentialem in anima, ideo po- opus, et ad illud, sicut placet ; sed
test perpetuo staresub tali privatione, non sic de vegetativis, quae sunt
quia Philosophus loquitur, cum dicit omnino irrationales, non obedientes
violentum non est perpetuum, de vio- animse in actibus suis quamvis ;
lento quod ponit imperfectionem es- enim in potestate animae sit exhibere
sentialem in re. eis materiam in quam agant, ta-
(f) Alio moclo violenliim opponltur vo- men materia exhihita non subjacet
luntario, et sic dicit duo Doctor. Pri- dominio animge in actionibus suis,
mum;, quod illa passio eo modo fuit et ideo ex sumptione alimenti im-
violenta, quo ab anima fuit nolita, et puri, et debilitate virtutis in conver-
ut sic non merebatur patiendo. Fuit tendo, fuisset corpus morluum.
non nolita nolitione naturali, fuit Similiter anima non sic dominaba-
etiam nolita nolitione conditionata, tur appetitui sensitivo, quod ipse
ut supra patuii in isto tertio, dist. 15. appelitus fuerit impassibiiis, sed
et ut sic nihil merebatur. Secundura, vere doluit ;nec corpori, ut
igitur
dicitquod meruit in patiendo, eo mo- non posset pati ex dominio animse ;
do quo voluit ipsam passionem voluit ; et ita argumentum assumit unum

enim ipsam simpliciter, cum qua voli- falsum, scilicet quod anima domi-
tione simpliciter potest stare nolitio natur appetitui sensitivo, ut non
naturalis et conditionata, ut patuit a patiatur, et ita plus corpori.
Doctore d. 15. hujus, etin 4. dist. 20. Ad secundum (h) de Joanne, quod A«
ly ego in supposito et apposito, slat

SGIIOLIUM.
pro eadem persona, sed non secun-
Ad primum argumentum secundfB qufestio- dum eamdem naturam quia cgo, ;
nis docet animam nou dominari corpori quoad suppositum Verbi, secun-
scilicet
actus vegetativaj, sed bene quoad actus motiva^.
dum naluram divinam, pono ani-
Ad secundum, Christum liabuisse mandatum
ponendi animam, explicalur, et videtur haberi
mam meam a meipso secundum
ex sexta Synodo Act. 17. Unde nuUa ratione naturam humanam, quia animam
fundantur, qui putant Christum, qua homo, separavit a corpore, non a Verbo,
DIST. XVI. QL.ESTIO II. 047
ita qiiod ponere, vel separare ellec- sum, el lainen naturaliter |)alitur
(ive alliibLiidu' ^'eibo, setl termina- faclo illo miraculo, sicut crecus na-
live, ut a fjuo separeliir aniiua, liis iiiiluraliltT ^ idet facla illiiiniiia-
scilicet a corpore, convenit sihi lione miraculose.
ralione huinaiue nalura^.
^ Per ideni ad confirniationein, quia COMMENTARIUS.
n nl liomo, accepit inandaluin ponen-
.nitui'. di aniinain, id esl, de comphicendo (g) argumenta principalia. Ad
.\d 21
el paliendo aniinain poni, sed non jo/7/7i/w^Respondet Doctorquod anima
eirective, ila quod ponere aniinam, non plus dominatur corpori qunntum
»et non ponere, fuerit in j)olestate ad omnem polentiam, qu® tenet cum
aniiiite ejus ; et talis expositio non eorpore, quam dominetur appetitui
est extorta, quia eadeni auclorilas sensilivo, imo minus, quia quanlum
(potest exponi, parliin de capite, ad potentias anima? vegetativa), ut
partiin de memhris ; sicut hic, (jui sunt potentia} nutritiva.', digestiva»,
potuil transfjredi, et non est trans- et hujusmodi, non dominatur super
fjressus, quantum ad posse trans- corpus, ut patet.
exponilur de capite ; ita idem (h) Ad secundum. Respondet quod
Igredi,
secundum aliquid, potest exponi de ly ego in supposito etapposito stat pro
Christo latione naturae increata}, et eadem persona, sed non spcundum

secundum aliquid, ratione natura3 eamdem naturam, nam cum dicit :
creatae. E(/o poteslatem habeo ponendi animam

). Ad aliud (i) de clamore valido, meam,\y ego îî pro persona Verbi,
'3- dico quod alterum fuit miraculum,
1
et sie seeundum naturam divinam
nodo _
'
Chri- scilicet quod clamavit valde in hora habuit potestatem ponendi animam.
it na- *
.
is et mortis, et ex potentia Verbi : sed Et eum dicit egopono animam meam:
a quod anima luerit separata per vio- a meipso, ly ego in supposito stat pro
lentiam passionis, hoc fuit naturale, pprsona Verbi secundum naturam di-
supposito miraculo primo de non vinam, et etiam in apposito ; eum di-
redundantia gloria? in corpus. Nam cit a meipso, stat pro persona Verbi,
oinnia, qucc passus est, fuerunt quia Verbum a seipso separavit ani-
quodam modo miraculosa, licet na- mam aetive cum dicit a meipso,
; sed
turalia, quia quod non potest fieri non fuit secimdum eamdem naturam,
nisi pia3sup[)Osito miraculo, etsi scilicet divinam, sed secundum natu-
faclo miraculo possit naluraliter ram humanam, quia Verbum separa-
fieri, in relatione tainen ad iniracu- vit aniraam effeetive, non a seipso,
lum necessario piTesuppositum, est secundum naturam divinam, quia
aliquo modo miraculosum. Sed quod nunquam anima fuit separata, nec a
palilur Christus secundum aniinam Verho, nec a natura divina, sed sepa-
et corpus, velsecundum j)ortionein eam a seipso secundum naturam
ravit
inferiorem rationis, hoc fuit ex mi- humanam^ quia eam separavit a cor-
raculo piimo, (jiio gloria anima; pore, quod est jjars naturie humanse.
non redundahal iii corpus ideo lo- ; VI per hoc palot ad aliud dietum
tuin quod [âtitur, fuit miraculo- Joannis, quia ut homo accepit man-
Quomodo datum ponendi animam, non tamen tia Verbi divini, et sic non sequitur
C!hristus
pit effective, sed complacendo et patien- quod habuerit in potestate sua ponere
"Jfoliendr do animam poni non enim efFective
; animam, et non ponere, ut homo
animam. fyjj^ jj^ potestate animsD, sive Ghristi, Addit tamen Doctor quod mors et tota j^^Qpj
ut homo, ponere animam, et non po- passio Christi potuit dici miraculosa, as
^-.jP^
s
nere, etc. ex solo hoc quod dependet a primo mi- t^'*^
mirac
(i) Ad aliud. Respondet quod ani- raculo, licet in se non fuerit miracu- S!
mam separari a corpore stante primo losa, sed tantum in relatione ad pri-
miraculo de non redundantia beatitu- mum miraculum, quo suspendebatur
dinis animEB ad corpus, non fuitmira- beatitudo, ne in corpus redundaret,
culum animam separari a corpore, ut sicut si coicus miraculose illuminare-
supra patuit, sed bene fuitmiraculum, tur, omnis visio sequens posset dici
quod in hora mortis ita valide clama- miracuiosa in relatione ad primum
vit, quia hoc fuit simpliciter ex poten- miraculum.
DTSTINXTIO XVII. 049
DISTINCTIO XVII.
(Textus Magislri Sentenliaruni)
An omnis C/iristi oratio, vel voluntas ipsam aiiil aniuia, sicut auima per
semper impleta sit. aurem audit et per oculum vi(I(3t.
(-aro enim niliil nisi per auimam
Post prtTclicta considerari oportet, co)icupiscit ; sed concupiscere dici-
utruiri C.liristus aliquid voluerit vel tur, cum animacarnali concupiscen-
oraveril, quod faclum non sit. Iloc tia spiritui rcluctatur, habens car-
eniui existimari potest per id quod nalein delectationem de carne et a
ipse ait : Pater, si possibile est, carne adversus delectationeui,
^^^^^- transeal a me calix iste. Verumta- quam spiritus habet. autem Tpsius
men non sicut eijo volo, sed sicut tu carnalis concupiscentia} causa non
cis. Ilic namque voluntatem suam est in anima sola, nec in carne so-
a Patris voluntate discernere vide- la ;ex utroque enim fit, quia sine
tur. utroque delectatio talis non senti-
tur. » Talis igitur rixa talisque con-
De voluntatibus Christi secundum duas certatio in aniuia Chrisli nullatenus
naturas. esse potuit, quia carnalis concupis-
centia ibi esse nequivit. Dei etiam
B.
Quocirca ambigendum non est, voluntas erat et rationi placebat, ut
;ermi- diversas in Christo fuisse voluntates id secundum carnem vellet, quale-
pr<'p-
ict;t/ juxta duas naturas, divinam scilicet nus veritas humanitatis in eo proba-
ationis
a viam voluntatem et humanam. Et humana retur. Nam qui hominis naturam
omu-
eni.
voluntas est afTectus rationis, vel suscepitqucG ipsius sunt subire de-
aflectus sensualitatis , et alius est af- buit. Ideoque sicut in nobis duplex
fectus animae secundum rationem, est affectus, mentis scilicetet sensua-
alius secundum sensualitatem ; uter- litatis, ita et in eo debuit essc gemi-
que tamen dicitur humana volun- nus affectus, ut mentis affectu vellet
tas. AfTectu autem rationis id volc- mori, et sensualitatis affectu nollet, Aug.Hact.'
bat, quod voluntale divina, scilicet sicut in viris sanclis fit. Petro enim fine^Mauh.
pati et mori, sed affectu sensualita- ipsa Veritas dicit : Cum senueris, ^^- ^^-
tisnon volebat, imo refugiebat. Nec extendes manus tuas, ct alius cinyet
tamen in eo caro contra spiritum, te, et quo non vis, scilicet ad
diicet
% lib. vel contraDeum concupiscebat, quia morteui. Quod exponens Augusti-
le Ci-
. Dei ut ait Auâistinus, « nonnullum est nus, dicil, quod Petrus « a(i illam
4.Lib.
lenes. vitium, cum caro concupiscit adver- molcstiam nolens est duclus, noleus
t. 10.
). 12.
sus spiritum. Caro autem dicta est adeam venit, sed volcns eam vicit ;
Jt. 5.
7.
concupiscere, quia hoc secundum et reliquit aireclum infirmitalis, quo
nemo vult mori, qui adeo est natu- ma, dnn^ intelligi, hic duas volun-
ralis, eum Petro nec senectus
abstuleiit. Unde
ut
etiam Dominus
. ......
tales exprimi, ita ait
Eutichianos, qui dicunt in Christo
: « IIoc contra
.
Hierc
Conc
pri
^^^^'^^\\ aii 7'ra?iseat a me calix iste

: sed ; unaui tantum voluntatem. Hic au-nisin
120. quse vicit eum vis amoris. » Evii:o
^ et in tem osiandil hu7na?ia?7i, quoe prop- eo k
esl de gra- „
. . . . .
Rprtrt
lia novi Christo secundum humanitatem et terinnrmitatem carnis recusat pas- cet cc
Honora- iu membHs cjus gcminus est affec- sionem, ei divi?iam, quae pi'on)pta jyj^jjj
PhTii^^p.î.' tus unus ?-«//()?z^s, charitate infor-

; est perficere dispensationem. » Au- ^^'
14.
3^^ matus, quo propter Deum quis mori gustinus etiam duas in Christo asse- Psai
Joan.Tss! vult ; altcr se?isualitalis, carnis in- rit voluntates, diceirs : « Quantum dium
firmitati propinquus et ei conjunc- distatDeus ab homine, tantum vo- circai
tus, quo mors refugitur. Ut enim luntasDei a voluntatehominis. Unde queî

Augustinus ait « Pius mentis ratio-: hominein gerens Christus ostendit ^\l°
ne cupii dissoivi et esse cum Ch?'isio, privatam quamdam voluntatem ho- JJgp
sensu autem carnis refugit et recu- minis, in qua et suam et nostram ô"'
sat. rioc habet humanus afTectus, figuravit, qui caput nostrum est, et „ caj
V •
Marc •
ad eum sicut inembra pertinemus Joan.

1
quoniam diligit vitam, odit mor- :
tem. » Secundum istum affectum Patc?-, inquit, si fieri potest, tra?i-

Christusmori noluit, nec obtinuit seat a??ie calix iste. Ha^c humana
quod secundum islum affectum pe- voluntas erat, proprium aliquid et
tiit. tanquam privatum volens. Sed quia
rectum vult esse hominem et ad
Aiictoritatibus probatdive?'sasi?iCh?isto Deum dirigi, subdit : Non ([uod
volu?itates. ego volo, sed quod tu vis, ac si di-
ceret Vide te in me, quia potes
:
c Ex humano, quem
affectu igitur aliquid proprium velle, ut Deus ad
Bed. com- de Virgiue traxit, volebat non mori aliud velit. Conceditur hoc humanse
rumiib"!. et calicem transire orabat. Unde fragilitati. » Idem alibi : « Christus
*^'iocum."° Beda « Orat, transire calicem, quia
: in passione duas expressit volunta-
^^''ng^^- homo erat, dicens : Patcr si fieri tes in se secundum duas naturas ;
potest, tra?iseat a me catix iste. Ec- ait eniin : Pater, si fieri potest,
ce,habes voluntatem humanam extra?iseat a me calix iste. Ecce, habes
pressam. Vide jam rectum cor : hominis voluntatem, quam ad divi-
Sed non quod ego volo, sed c[uod nam continuo dirigens, ait : Yeimm-
tu vis. Unde alibi : Non ve?ii facere tamen, no?i sicut ego volo, sed sicut
voluntate?n 7?ieam, quam, scihcet tu. Ambrosius etiam i?i lib. 2. de
temporaliter, sumpsi de Virgine, Fide : « Scriplum est Pater si fieri :
sed volu?itatem ejus, qui misit me, potest, tra?isfer a me calice?n hu?ic.
quam sciHcet a^ternus habui cuin Verba Chrisli sunt, sed quomodo et
Patre. » llic aperte dicit, duas in in qua forma dicantur adverte IIo- :
Christo fuisse voluntates, secundum minis substantiam gerit, hominis

quas diversa voluit. Ilieronymus assumpsit afTectum.Non ergo quasi
quoque super ilhim kicum : Spiri- Deus, sed quasi homo h^quilur.
tus p?'0?nptus est, ca?'0 aute??i infi?'- Suscepit quidem voluntalem meam.
DISTINCTIO XVII. G31
iMea esl vokintas, qmm\ suafn dixil, vldotur, Christiim secunduin luuna- Marc. 14.
tHun ait : \on siciit efjo volo, sed nuni aircctuin do potentia Palris
siciit tu vis. Cum autoni dixit 0//h : duhitasso, sic dicens lib. 2. de
nia qux hahrt Pa/cr, mea sunt, quia Fide : « De quo duhitat? de se, au
nihil excipitur, sine duhio, quani (h^ Patre ? I)e eo uliquo, cui di(Mt :
Pater lial)et, eanidoni ol Filius hahet Transfcr, duhitat honiinis aflectu.

voluntatoni. Kadoni est Ciuisli vo- Nain Dous de Patre non duhitat,
luntas, qucu paterna. Una ergo vo- nec de morte formidal. Prophota Psai. 134.
lunlas ost Patris et Filii. Sed alia etiain non duhitat, qui nihil Dco
voluntas hominis, alia Doi, ut scias, esse impossi/jile asserit. Num infia
vitain in voluntalo hoininis esse, hominos constitues Deum ? Prophe-
passionem autem Christi in volunta non duhitat, et Filium (hil)it;ire
tate divina, ut pateretur pronohis. » lu crodis ? Ut homo ergo duhitat, Dubiuni 3,
Ilis tostimoniis evidentor docetur, ut hoino locutus ost. » His verhis

in Christo duas fuisse voluntates, innui videlur, quod Chrislus, non
quod quia negavit Macarius Archie- inquantum Deus est vel Dei Filius,
piscopus in Metropolitano Synodo sed inquantum homo, duhitaverit
condemnatus est. Et ex affectu hu- affectu humano. Quod ea ratione
mano sensualitatis quidem, non ra- dictum accipi potest, non quia ipse
tionis, illud voluit et petiit, quod non duhitaverit, sed quia modum gessit
impetravit. Nec ideo peliit, ut impe- duhitantis et hominibus duhitare
traret, quia sciebat, Deum non esse vidobatur.
facturum illud ; nec illud fieri vo-
lehat affectu rationis, vel vohintate Verba Hilarii longe diversam exprimen-
divinitatis. Ad quid ergo petiit ? tia sententiam a prsemissa.
Ut memhris formain prceheret, iin-
minento turhatione, clamandi ad Illud etiam ignorandum non est, D.
Dominum et subjiciendi voluntatem quod Ililarius asserere videtur Hilar. lib.

10. de
suam Christum non sed suis orasse, Trin.longe

divincie voluntati, ut, si pul- sibi,
satis ab
sante molostia tristantur pro ejus- cuin dixit Transfer a me caliccm
:
initio lib.
sed ante
dem amotione orent ; sed si ne- liunc, sicut nec sibi, sed suis ti- medium.
Joan. 13.
quount vitare, dicant quod ipse muit nec eum voluisse, ut sibi
; 31. Marci
14.
Christus. Non ergo ad insijjientiam non esset passio, sed ut a suis
fuit, quod Christus clamans non au- transiret calix passionis, ita in-
dilur ad salutem corporalem. Bo- quiens : « Si passio honorificalura
num quidom peliit, scilicet ut non eum erat, sicut, Juda exeunte, ait :
morerelur, sed melius erat, ut Nunc Jionorificatus est Filius iiomi-

moreretur ;
quod et factum est. nis quomodo tristem eum inetus
;
passionis efTeceral ? Nisi fortc tain

De eo quod Ambrosius dicit Christum irralionahilis fuerit, ut pati inortem
dubitasse a/Jeclu humano. limuerit, qua^ patientem se gloiili-
catura esset?Sed forte timuisse us-
C.Tterum non paruin nos movent que eo existimabitur, ut transforri
verba Ambrosii, quibus significare a se calicem deprecatus sit dicens :
Pater, transfer calicem hunc a me.
Quomodo eriim pcr paliendi metum
transferri deprecaretur a se quod QU^STIO UNICA.
per dispensalionis studium fcstina-
Utrum in Christo fuerint tantum duse
ret implere ? Non enim convenil,
volimtates ?
ut pati nolit quod pati venit ; et cum
pati eum velle cognosceres, religio- Alens. 3. j). q. 15. m. \. art. i. 2. D. Tliom. 3.
p. q 18. art. 1. etS.et Jiicq. 1. art. 3. D.
sius fuerat hoc confiteri, quam ad Bonav. art. \. q. \. Richard. q. 1. Dur. q. 1.
Gabr. q. 1. art. 2. Suar. 3. p. tom. 1. d. 37.
id impifle stultitia? prorumpere, ut
Vasq. 3. p. d. 73.
cum assereres, ne pateretur, orasse,
quem pati velle cognosceres. Non Circa istam decimam septimam 1.
erg-o sibi tristus fuit, neque sibi orat distinctionem, in qua Magister agit NuU
opus
transire calicem, sed discipulis, ne de his, quae per naturam humanam laudal:
in eos calix passionis incumbat, operatus est Christus, quia princi- aut ni<
toriun
quem a se transire orat, ne in his pium operationis humanse est vo- ne vol
tati
Dubium 4. scilicct mancat. Non enim rogat ne luntas, sine qua nec opus est meri- ArguB
Jbid. niul- -z 1 . j /
lis inter- sccum sit, scdut a se transeat. torium, nec laudabile, ideo primo
posius.
Dgij^jg jîl^
.
Yo?z sicut ego voto, sed qusero de voluntate, et distinctione
sicut tu vis. Ilumanae in se sollicitu- sequenti de merito. Queeritur ergo
dinis significans consortium, sed non circa prsesentem distinctionem,
discernens sententiam sibi commu- utrum in Christo fuerint tantum
Pauioin- uis cum Patrc voluntatis. Pro homi- duee Quod non, quia
voluntates ?
Luc."2?32. nibus ergo vult transire calicem, omnis voluntas est domina sui ac-
per quem omnes tentandi discipuli tus ; sed si in Christo essent duee
erant ; et ideo pro Petro rogatur, voluntates, altera non esset volun-
ne deficiat fides ejus. Sciens igitur, tas, quia non domina sui actus. Pro-
hfficomnia post mortem suam desi- bo, quia illa potentia non est domina
tura, usque ad mortem tristis est, et sui actus, qu3e sequitur motum
scit hunc calicem non posse tran- alterius potentiae, quia sic sequi
sire, nisi biberit ; ideo ait : Pater non est dominari suo actui, sed
mi, non potest transire calix iste,
si subdi alteri respectu sui actus ;
nisi bibam illum, fiat voluntas tua, sed si fuit in Christo voluntas
sciens consummata in se passione, creata, illa sequitur motum volun-
metum calicis transiturum, qui, tatis Verbi increatae, quia Verbum
nisi eum bibisset, transire non pos- egit actionem naturae humanse ;
set, nec finis terroris, nisi consum- igitur non fuit voluntas ; ergo, etc.
mata passione, terrori succederet, Praeterea, quod in Christo non Arg
quia post mortem ejus per virtutum sint tantum duae voluntales, proba-
gloriam apostolica3 infirmitatisscan- tur, quia cum ibi sit voluntas libera
dalum pelleretur. » Intende, lector, sequens intellectum creatum, et
his verbis pia diligentia, ne sint libi praeter Jianc voluntas naluralis, et
vasa mortis. voluntas libera et naturalis liabeant

oppositum modum ferendi vel ten-
{Finis textm Magislri.) dendi in objectunij sequitur quod
DIST. XVII. QU.ESTIO UNIC. 0^1.3
eriiiit (luiO vdlunlatos, et in ipso est tas ereata in Christo ? Dico quod Dubium.et
I , 1 1
• •
1
• ejus solu-
i voluiitas increata ; erp:». voluntas potost accipi suh propria uo.
io ex Conlra, liahuit tanluin duos in- ralione, vel siih ratione goncrali et
sitio-
le. tellectus, scilicet increatuin et crea- nomino, soilicet pro appetitu. Et
tuin ; igitur tantuin duas volunla- secundo modo fuerunt in Chrislo ad
les. minus tres voluntates vel appelitus,
scilicet intellectualis incrcatus, ra-
SCIIOLIUM.
tionalis creatus, et'iiTationaIis,scili-
.Vcoipiendo voluntatom proprie pro appelitu cel sensitivus ; sed quia voluntas
rationali, dujc sunt et non plures in Christo addit super appetituin, quia cst
voluntates. Ratio, quia in eo sunt duae tantuni
appetitus cuin ratione lihcr, sic
nalurae; definiturin se.\ta Synodo act. 4. 8. H.
stricte loquendo, fuerunt in Christo
et 18. et 7. Synod. act. 7. etin Lateranensi ca-
tantum duee voluntatcs. Scd com- vide com.
non. II. Expiicat num. 4. et o. quoniodo vo-
munitcr accipiendo voluntalem pro
... I , ,
i2. Met. c.
luntas dicitur naluralis, Iripliciter. Primo, ul sy. ad pio-
est voluntas ipsa libera absque actu elicito. appelitu, sic puto quod in ipso, sicul toV "u'e-
Secundo, ut opponitur volunlati supernaturali. in nohis, fuerunt tot appctitus dis- 'Juusûs-'
Tertio, ut elicit actura conformem inclinationi
tincti, quot sunt potentia3 apprehen- christ^
nalurali, qua; semper est ad commodum, quia,
sivfG in nohis,' quia sicut alia appre- ,^""*^ p°"
actu abstinere, vel ac- i teutue ap-
ut libera, potest a tali _
A i
honsio est gustus et visus ct tac- prehensi-

tum oppositum elicere. vre. Vido
, .
tus et odoratus, ita est alia inclina- circa h.oc
Istam queestionein solvit Damas- tio consequcns hanc

et dclectatio iiuiusn.'
iO.et 11.
3. c. cenusc. GU. in seq. dist. quod sicut
, .,,
apprehensionem et illam
.
cominu-
,
;
^.. ,
re
:l.
secunduin fidem firmiter tenenduin niter tamen loquimur de appctitu
q- 18 •
est, in Cliristo esse duas naturas et sonsitivo sicut de uno, el illc est,
de in
d 6.
unain liypostasim, ita oportet con-
t It^.
qiii scquitur virtutem imaginati-
cedere sicut consequens ex illo, vain ; ct sicut illa virtus imaginativa
quod in ipso sint propiietates nalu- iinaginatur ohjecta oinnium sen-
rales et potentitc utiiusque nalurae; suum, et in praesenlia illorum, ct
sed potentia^ perfeclissimtE naturfe abscntia, ita suo appctitu delectatur
rationalis siinl intelleclus et volun- in illis, si sint convenientia, vol
tas ; ifiilur in ipso sunt intellectus dolet de illis, si sint disconvenicn-
creatiis et voluntas creata, et rationc lia. Scd sicut non obstantc, quod
nalura^ divina? esl in ipso intellectus virtus imaginativa sic posset imagi-
increatus etvoluntas increata. nari objccta omnium scnsuum, tain
Prccterea, suprari/.s/. 13. habctur, in praesentia quain in ahsenlia, nilii-
qu(jd in Christo fuit summa gloria ct lominus tamen ponimus alios sensus
sumina fruitio, et dist. 41. quod iii parliculares, et eorum apprehensio-
Christo fuit omnis scientia rationc ncs parlicularium ohj(xtorum dis-
natuicB assumptcC ; cum igitiir linctorum sic non obstantc, quod
;
cognitio et fruilio praesui)ponant illo appctilusconsequens imaginati-
intellectum el voliintatem, oportct vam possit appctero convonientia

poncre in (^hristo utramquo poton- oinnis sensiis particularis, ct non
tiain optime dispositam crgo. ; appctere disconvcnientia, oportet
Sed estne (a) una lantuin volun- prijcter illum ponere appetilus dis-
tinclos parliculares, et est eadem utroque, et nihil est nisi relatio
necessitas ponendi appelitus distinc- consequens potentiam respectu pro-

tos, sicut apprehensivas distinctas. pria3 perfectionis. Unde eadem po-
3. Sed quid (b) de naturali voluntate tentia dicitur voluntas naturalis,
Dubium. gj libcra, suntne duee potentia? ? cuni tali respectu necessario conse-
Dico quod appetitus naturalis in quente ipsam respectu propria? per~
qualibet re, generali nomine accipi- fectionis, et dicitur libera secundum
tur pro inclinatione naturali rei ad rationem propriam et intrinsecam,
propriam perfectionem, sicut lapis quae est voluntas specifice.
inciinatio naturalitcr inclinatur ad centrum ; Aliter (c) potest dici voluntas
^celunim ct si iu lapidc talis inclinatio sit naturalis, ut distinguitur contra po-
Sukrabso-aliquidabsolutum aliud a gravitate, tentiam vel voluntatem supernatu-
grSvT-' tunc consequeuter credo, quod ralem ;

et sic ipsa in puris nalura-
^têr
tatem. libus existens distinguitur contra
jâturalis inclinatio hominis, secun-
dum quod homo, ad propriam per- seipsam, ut informatam donis gra-
fectionem, est aliud a voluntate tuitis. Adhuc tertio (d) dicitur volun-
libera. Sed primum credo falsum, tas naturalis, ut elicit actum con-
scilicet quod inclinatio lapidis ad formem inclinationi naturali, quge -
centrum sit aliquid absolutum aliud semper est ad commodum dicitur ;
a gravilate et aliqua potentia, qua autem libera, inquantum in potes-

lapis habeataliquam operationem in tate ejus est, ita elicere actum oppo-
centrum, sicut aliqui imaginantur ;

situm inclinationi, sicut conformem,
mirabilis enim esset illa operatio, et non elicere, sicut elicere.
cum non esset dare terminum illius, Ad primum (e) principale concedo 4
et esset actio transiens ; et cum cen- majorem, quod omnis voluntas est
trum sit sibi conveniens, non agit domina sui actus. Et cum dicitur in
actionem corruptivam ejus, nec quod voluntas sequens mo-
niinori,
etiam salvativam, quia non posset tum alterius potentia3, non est
poni qualis esset illa operatio, vel domina sui actus, quia subditur illi,
quis terminus illius ideo naturalis; dico, sicut alias in prima qusest.
inclinatio lapidis nihil dicit ultra hujus, quod Verbum nullam causa-
gravitatem lapidis, nisi relationem. litatem habet super actum voluntatis
ubi, non jNêc potcst poui aliqua operatio, nisi createe in Christo, quam non habeat
cante. sed conservando pro-
fortc respcctu ubi^ totaTrinitas; ideo voluntas creata in
prium ubi, quia forte suuui pro- Christo non privatur dominio res-
prium ubi in centro continue est pectu suorum actuum plus propter
in fieri, sicutlumen in medio, sed unionem ad Verbuni, quam si non
tunc actio illa non est in centrum, uniretur ei.
qnmubi non est in locante, sed in Tunc ultra ad argumentum se-pigjg

locato. cundum duplicem opinionem in „ ^;
Resoiutio Tunc dico quod sic est de volun- secundo libro tactam, si voluntas sit°atT
'
praec. du- . nem ^
bii. tate, quia voluntas naturalis non tota causa et immodiata sui actus, i-eoii.
est voluntas, nec velle naturale est dico quod non sequilur motum \mm\k
velle ;
sed naturale distrahit ab Trinitatis causantis cum voluntate currew
;
DIST. XYII. QUiESTIO UMG. 6o5
lead actiiin voliinlatis ; sod Trinitas tan- sul) illiiis perfectione, ad (luain ilia
a tiiiii ponit volunlatein iii edsc, et tendentia iiiclinat potentiain ; unde

'•'*
sinit ipsiun niovero in actibus suis, naluralis voiuntas noii tendit, sed
itaquod non C(nnparalur ad opera- ost ipsa lendenlia, qua volunlas Iiivolua-
du«
tato est
voluntalis, nisi inquanluin ai)soiute tendit, et iioc passive ad plex len-
Itiononi dentia.
operal)atiir ad fi-.sepriniuin voiunta- recipienduni ; sed est aiia tondentia
tis. VA socundnm illain opinionein in oadein })otenlia, ut liijorc et
ininor ralionis ost faisa, quod volun- active aât, ot tendat eiiciendo
tas iii operalione soqnatur inotuin acluin, ita quod in una potcntia est
alterius ap:entis circa oporationein dnpiex tondentia activa et passiva
suain, licot oniin sequatur niotum in tunc ad f(jrmain arûmenti dico
esse, non tainen in operari, iinme- quod voiuntas naturalis socundum
diato dico. formale, quod importat, non ost
quod voiunlas
Si autein teneatur, polenlia voi voiuntas, sed inclinatio
iininediate causotoperationem suam, voiuntatis, ottendentia qua tendit in
el niliiiominus oiiain Deus causat perfectionem.
immediato cum volunlate, sicut
immediato causat esse voiuntatis, GOMMENTARIUS.
quia, (ut dixi) Verljum nuiiam ope-
ralionem luiijot aiiain a tota Trini- (a Sed eslne nna tantura vohintas 1.
actum voluntatis croat.ne,

tato, circa crcata in Christo ? Dicit Doctor quod In Cliristo
fuerunt
donominatur tainen Verbuin, et non accipiendo voluntalcm pro appetitu in tres appe-
titus.
tota Trinitas ab operatione voiunta- communi, in Gljristo fuerunt tres ap-
tis creatcO propter unionem, quo? petitus, scilicet intellectualis increa-
facitcommunicationem idiomatum ;
tus, qui est voluntas divina increata,
tunc dico quod voiuntas in (llirislo rationalis creatus, voluntas scilicet
ila libero clicit et dominalur actui humana creata, et sensitivus creatus,
suo, sicut voiuntas mea suo, qiiia qui in tot appetilus sensitivos distin-
Deus non operatur ad oporationem guuntur, quot sunt potenticc sensilivae
iiiam, nisi voluntate iibere agento in Giiristo loquendo tamen de appe-
;
ot doterminante se ad oporandum, tilibus consequentibus sensus particu-

el tnnc Deus operatur cuin oa, iicot lares, etde eorum apprehensionibus,
lainen iilic non sit prima iiberlas et est etiam unus appetitus sensitivus
dominium, sod in voiuntato Dei, in imaginativa, sive phantasia, con-
quae non iiabet causam aiiain ope- sequens iraaginationem, qua? poten-
ranlem cum ea ad actum suum sed ; tia imaginativa potest appetere omnia
lamen est ibi tanta, quanta potest sensibilia sensuum particularium,
esse in croatura. tam praesentia quam absentia, sieut
'•2. Ad sccundum dico quod voiuntas virtus imaginaliva potest apprehen-
tu- naturaiis, ut sic, non ostvoluntas, dere tam praisentia sensibilia quam
on
na-
na' nequo potentia, sed tantum dicit absentia, sic appetitus sensitivus con-
ilen-
inciinalionem potontia^ ad rocipicn- sequens iliam potest appetere.
dum porfoclionein, non adagcndum, (b) Sed quid de naturali voluntate et
et ideo ut sic est imperfecta, nisi sit liheray sunlne du,x poteniipc ? liic
Doctor ponit aliqua tanquara certa. donum supernaturale, distinguitur
Primum est, quod inclinatio natura- contra seipsam, ut informatam donis

lis, sive appetitus in voluntate, nihil gratuitis sive supernaturalibus, et
addit ultra naturam voluntatis, et per tunc talis distinctio non est absolute
Appetitus consequens appetitus naturalis, et ap- in voluntate, sed respectu tertii, puta
"STibex-' petitus liber in voluntate sunt reali- ut non comparatur ad charitatem,

S'rant° ^^^ idem,
licet forte formaliter diffe- quee est donum supernaturale. Nam
rant, quia appetitus liber est quid ab- ut habens illam, dicitur supernatura-
solutum, et appetitus naturalis est lis, licetper accidens, et ut carens illa,
tantum inclinatio quaedam, quae est dicitur naturalis per accidens ; tum,
qusedam relatio; et quod ineodem non quia sicut charitas inest per accidens,
differant realiter, patet iii quarto^ dis- ita negatio charitatis inest per acci-
tinct. 49. Secundum est, quod appe- dens. Si enim negatio charitatis ines- Quor.
titus naturalis, sive inclinatio, puta set per se, tunc charitas non inesset git^pg
lapidis ad centrum, non dicit aliquam nec per se, nec per accidens, quia cui "'^
operationem elicitam, ut aliqui ima- convenit unumoppositum perse, aliud

ginantur, sicut Gulielmus Occham in oppositum nec per se, nec per acci-
primo, disl. 1. Nam si diceret talem dens potest convenire, ut diffuse ex-
operationem, illa esse.t transiens in posui.
centrum, et tunc vel esset corruptiva . (d) Adhuc tertio dicitur volwitas na- Quor
alicujus in centro, vel salvativa ; non turalis, etc. ut prolixe patet a Doctore ^J^}
primo, quialapis conservatur in cen- in 2. d. G. qitwsl. 2. et dist. 23. Dicitur '^"[fjj
tro non secundo, quia oporteret as-

;
autem libera, inquantum in potestate
signare terminum talis salvationis, ejus est ita elicere actum oppositum
qualis non apparet. Tertium est, quod inclinationi naturali, sicut confor-
si lapis habet aliquam operationem mem, et non elicere, sicut elicere, ut
circa centrum ultra naturalem incli- îîlw^Q ^d,im\.insecundo, dist.Q. quaest.

nationem, illa operatio erit prsecise 1.
respectu ubi passivi, quo lapis ubica- (e) Ad primum. Nunc Doctor respon-
tur in centro, et forte oportet ponere det ad principalia argumenta. Ad pri-
quod tale ubi continue causetur in mum dat duas responsiones. Prima,
ipso lapide a gravitate lapidis, cum quod Verbum nullam causalitatem ha-
idem sit principium movendi lapidem bet propriam super actum voluntatis
ad centrum, et quiescendi in illo, ut creatae in Christo, quam etiam non
patuit m 2. distinct. 10. et sic illud habeat tota Trinitas, ut probatum est
z/^Hopidis in centro videtur esse in in 2. dist. 1. q. 1. et ideo voluntas
continuo /?^/"/, sicut lumen in medio creata, ut preecisecomparaturad unio-
est in continuo/«er«. Et quod appeti- nem Verbi, est simpliciter domina sui
tus, siveinclinatio naturalis non sit actus, quia ut sic, Verbum nullam
aliqua operatio elicita, clarius, et causalitatem dicit.
prolixius probat Doctor in 4. dist. 49. Secunda responsio est, quod si vo-
quiest. 9. luntas creata comparetur ad volunta-
(c) A/iter potest dici voluntas nalura- tem increatam communem tribus per-
2
lis, etc. Hoc est, non habens aliquod sonis, et tunc dicit duo, quia volun-
DIST. XVII. QU/ESTIO UNIC. 657
tas cpeata, aut ponitur causa totalis Ad secundum respondet, quod vo-
sui actus, et immediata, non concur- luntas naturalis, ut sic, non est vo- Voiuntas
rente voUintate divina ad talem ac- luntas, neque potentia, sedtantum est nonestvo-
lum, tantum mediate, videlicet,

nisi inclinatio naturalis ad recipiendum
creando ipsam voluntatem tantum perfectionem, non ad agendum. Unde
secundum illam opinionem recitatara naturalis voluntas non tendit, supple
a Doctore insecundo, disUnct. 37. pro elTective, neque passive, sed est ipsa
qua opinione plurima fuerunt facta tendentia, qua voluntas forraaliter
argumenta, qua? ibi a Doctore non tendit, et hoc passive ad recipien-
solvuntur, et tunc patet quod ipsa vo- dum. Sed est alia tendentia in eadem
ûntas creata in Christo fuit simplici- potentia, ut libere et active agat, et
ter doraina sui actus. Si vero teneatur tendat eliciendo actura, ita quod in
quod non sit totalis causa et irarae- una potentia est duplex tendentia,
diata sui actus, sed quod etiam ad ta- activa et passiva, scilicet una ad
lem actum concurrat voluntas divina, agendura, et alia ad recipiendura.
tunc dicit quod voluntas in Christo Priraa in proposito pertinet ad volun-
italibere elicit etdominatur actui suo, tatem liberam. Secunda ad volunta-
sicut voluntas mea suo, quia Deus non tem naturalem.
operatur ad operationera illara, nisi Tunc ad formara argumenti dico
voluntate libere agente et determi- quod voluntas naturalis secundum
nante se ad operandum, et tunc Deus formale quod iraportatur, non est po-
operatur cura ea. Et hic dicendum est tentia, vel voluntas, sed inclinatio
conforraiter dictis in secundo, distinct. voluntatis, et tendentia, qua passive
u t supra, uhWi^Q raultas difficultates tendit in perfectionem, ad quam or-
et multa notabilia. dinatur.
ToM. XIV. 42
DISTINGTIO XVIIT
{Textm Magutri Sefite?itiarum).
per humilitatem et obedientiam

De merito Christi. passionis meruit clarificationem cor-
poris, nec id solum, sed etiam im-
^ De merito etiain Ghristi prseter- passibilitatem animee. Anima enim

miltenduni non est, de quo quidam ipsius anie mortem erat passibilis,
dicere solent, quod non sibi, sed sicut caro mortalis ; sed post mor-
membris tantum meruerit. Meruit tem merito humilitatis et anima
quidem membris redemptionem a impassibilis facta est, et caro im-
diabolo, a peccato, a poena et regni mortalis. Utrum autein anima facta

reserationem, ut, amota ig?iea rom- sit impassibilis, quando caro facta
p/iea, libere pateret introitus ;
sed est immorialis, scilicet ipso resur-
et sibi meruit impassibilitatis et reciionis momento, de auctoritate

immortalitatis gloriarn, sicut ait nobis certum non esi sed vel mox ;
Ad Phii. Apostolus : Christus factus est pro post carnis separationem anima
nobis obediens iisque ad mortem, impassibilitate donata est, aut in
mortem autem crucis ;propter cpiod resurrectione, quando caro reflo-
et Deus exaltamt illum et dedit illi ruit.
nomen, quod est siiper omne nornen.

Aperte dicit Apostolus, Ghristum Quod a conceptu meruit Christus sibi
propterea exaltatum per impassibili- idem, quod per passionem.
tatis gloriam, quia est humiliatus
per passionis obedientiam humili- ; Nec solum hoc ineruit Christus,

tas ergo passionis merilum fuit quando Patri obediens crucem
exaltationis, et exaltatio prsemium subiii, ab ipsa concep-
sed etiain
Aug. tract. humilitatis. Unde Augustinus expo- tione, ex quo homo factus est, per
joan"nem ncus prsemissum capitulum, ait : charitatem et justitiam et alias vir-
ir^^cial-Hi! « Ut Ghristus resurrectione clari- tuies, quarum plenitudine fuii

in
*^tuSm"'"
ficaretur, prius humiliatus est pas- secundum hominem conditus, sibi
Arabros.ex humilitas claritatis est meri- tanlum meruit, quanium post per
positione
gione ;
'
ad iiiud 2. tmyi claritas liumiHtatis est prce- martyrii Tanta enim

tolerantiam.
ad Fliil,
mium. Scd hoctotum lactum est m
•
o, 1 , r
Propter plenitudo spiritualium charismaium
quod, et „
Deus iiium forma servi m lorma enim t^Dei
.
;
. • •
in eo hiit, quod in eis proficere non

superexal e. • •. i •, r.
taviiQuod seinpcr iuit
, ,
et erit claritas. » Item poiuii ; et ideo melior ipsius anima

ChJiTtTsit Ambrosius, idem capidilum tractans fieri non poiuii, quam ab initio supe
I^^l\\.\\t' ait « Quid et quantum luimilitas

: conditionis extitit, quia proficere in
^^*^^"- mereatur, hic ostendilur. » Ilis tes- meritis non Unde Gregorius
valuit. Grei
timoniis evidens fit, quod Ghristus ait : « Non habuil omnino Ghristus iib.i
:
DISTFNCTIO XVIII. 659
iio jiixtannimae merilum, quo potuisset super omne nomcn, scilicet honori-
rin-
ubi proficere in membris autem, quae
; ficentiam, quod vocatur Dms. IIoc
Dit
e il-
nos sumiis, quotidie prolicit. » Non tamen nomen ante mortem habuit.
od.
:ie3,
erp:o plus meruit sibi per crucis pati- Ilabnit enim hoc nomen Dei, in-
de-
im
bulum, quam a conceplione meruit quantum Deus est, ab aeterno per
le.
per gratiam virlutum. Xon if^ntur naturam inquanlum vero homo
;
profecit secundum aniimv meritum, factus est, babuit ex tempore per

quantum ail virtutem meriti, pro- gratiam. Verumtamen Augustinus In lib. 2.
contra Ma-
fecit tamcn quantum ad numerum dicit, « liomini donatum esse illud xim.c.5. et
lib. 2. c. 2.
meritorum. Plura enim Iiabuit me- nomen, non Deo, quia illud nomen
d1. rila in j)assione quam in concep- habuit, cum iii forma Dei tantum
tione ; sed majoris virtutis non erat, sed cum dicilur: Propt.er quod
e.xtiterunt in merendo plura, quam itlum exaltavit et donavit illi no-
ante fuerant pauciora. Meruit ergo men, quod est super omne nomen,
a conceptione non modo gloriam satis apparet, propter quid exalta-
impassibilitatis et immortalitatis cor- verit, id est, propter obedientiam,
poris, sed etiam impassibilitatem et inqua forma exaltatus sit. In Dubium 3.
animffi.Per quid ? Per obedientiam qua enim forma crucifixus est, in

etvoluntatem perfectam, quam non ea exaltatus est, et in ea donatum
tunc primo habuit nec majorem, est einomen, ut cum ipsa forma
cum pati coepit et mori. Obediens servi nominetur unigenitus Filius
enim perfecte, et bonus extitit se- Dei hoc illi donatum est ut homi-
:
cundum hominem, ex quo fuit ni, quod jam habebat idem ipse
homo. Habuit igitur anima illa Deus. » IIoc igitur per gratiam ac-
aliquod bonum in se post mortem, cepit, ut ipse ens homo vel sub-
quod non habuit ante. Num igitur sistens in forma servi, id est, in
melior vel beatior fuit quam ante ? anima nominetur et sit
et carne,
Absit quod melior fuerit, quia nec Deus. Sed numquid hoc meruit?
sanctior, nec gratia cumulatior ;
Supra enim dictum est, quia hoc
nec etiam lyeatior fuit con-
in Dei tantum bonum homo ille non me-
templatione, in quo praecipue bea- ruit; quomodo ergo hic dicilur Qusestio
solvitur.
titudo consistit. Potest tamen dici in Propter obedientiam donatum est dist. 6. lit.
h(jc heatior fuisse, quia ab omni ei hoc nomen? Secundum tropum E.
miseria immunis ; ex quo nequit illum in creberrimum

Scriptura
inferri simpliciter, quo beatior fue- boc accipiendum est, quo dicitur
rit. res fieri, « quando innotescit. » Post
resurrectionem vero quod ante erat
De eo quod scriptuni est : donavit illi in evidcnti positum est, ut scirent
nomen, quod est super omne no- homines et daemones. Manifesf.a-
men. tionem ergo illius nominis donavit
ei Deus post resurrectionem, sed
Nec tantum gloriam impassibilita- illam meruit per obedientiam pas-
2.
^2,
tis et immortalitatis meruit, sod sionis, qui, eo quod obedivit palien-
etiani donari sibi nomcn, quod est do, exallatus est resurgendo, et per
,

hoc rnanifestatum est nomen. Hoc gloria vestiri, sed non sine merito
Simile.
eodem tropo usus est etiam Do- jnstitise et charitatis aliarumcpie
minus post resurrectionem, dicens: virtutum. Non enim Christus homo
Data est miJii omnis potestas in esse potuit, in quo plenitudo virtu-
Mat. 28.
18. ccelo et in terra, non quod tunc tum et (jratiae non fuerit; nec vir-
primo acceperit, sed quam ante tutes ei inesse potuerunt, cilicio
habebat, tunc manifestata est po- mortalitatis indulo, quin per eas
testas. Ctielerum Ambrosius dicit, mereretur. Habens igitur has virtu-
nomen illud donatum esse Deo, tes secundum hominem passibilem
non homini, et videtur secundum ac mortalem, non potuit non me-
verborum superficiem oppositus reri gloriam immortalitatis non ;
Augustino sed intelligentia non

;
igitur potuit, factus mortalis, sine
Ambros.
com ad
in
c.
obviat, licct divcrsum sapiat. Nam merito gloriam impassibilitatis et
. •• ,
2. ad Puii. Ambrosius de naturali donalione immortalitatis ac manifestationem

^com.
*
id dictum qua a^terna-
intelligit, Dei nominis consequi. Potuit ta-
liter Pater generando dedit Filio men hsec assequi sine merito pas-
nomen, quod est super omne no- sionis, quia per passionem nil me-
men, scilicet esse Deum per na- ruit, quod non ante per virtutes
turam, quia genuit ab asterno Fi- meruerit.
lium plenum et sibi gequalem
Deum quod tamen nomen Aposto-
;
Be causa passionis et mortis Christi.
lus propter passionis obedientiam
Christo donatum dicit; sed pra^- Ad quid ergo voluit pati et mori,
virtutes ad merendum Ma
misso locutionis modo accipiendum si ei illa suf-
JOii
est. Hciebant? Pro te, non pro se. Quo- Phi

Adli
modo pro ine ? ut ipsius passio et Qu
per
Si Cfiristus sine omni merito illa ha- mors tibi esset forma causa; for-
et tem
mil
bere poliiit. ma virtutis et humilitatis causa ; et a
i*egr
glorige et libertatis ; forma Deo us- ui
coin,
jj^
Si vero quffiritur, utrum Chris- que ad mortem obediendi, et causa per
tus illam inunortalitatis impas-
et tuee liberationis ac beatitudinis. Me- ROH
ca.
sibilitcitis gloriam et nominis Dei ruit enim nobis per mortis ac pas- Qv
for'
manifestalionem sine omni merito sionis tolerantiam, quod per prce-
Apo
habere poluerit; sane dici potest, ced>.'ntia non meruerat, scilicet adi- Ron'
Mat!
quia humanam naluram ila cjlorio- tum paradisi et redemptionem a
sam suscipere poluit, sicut in re- peccato, a poena, a diabolo, et per
surrectione exlitit, nomenque suum moitem ejus hsec nos adepti sumus,
etiam aliter hominibus manifestare scilicet redemptionem et filiorum
potuit; sed homo passibitis esse non gloriae adoptionem. Ipse enim mo-
potuit, sicut fuit, et ad illam glo- riendo factus est hoslia noslra^ li-
riam si?ie merito pervenire. Potuit berationis. Sed quomodo per mor-
quidem pervenii'e ad illam sine tein nos a diabolo et a peccato
merito passionis, quia [)otuit, con- redemit, et aditum glorite aperuit ?
sumpta mortalitate, immortalitatis Decreverat Deus in mysterio, ut
;
DIST. XVin. QU.ESTIO UNIC. 6G1
ait Ambrosius, propter priniiiin rfgni aditus et fleri salus nisi per
peceatum non intromilti hominein morlem Unigeniti, cujus tanta fuit,
in paratlisum, id esl, ad Dei con- nt dictuin est, humilitas et patien-

(empiationein non admilti, nisi in lia, lit ejus merilo paleret credenli-
niio liomine lanla existeret liiimi- biis in ciim aditus regni. Magna
litas, (jUcPomnibus suis proficere ergo in inorte unigenili piccslita
posset, sicut in primo homine lan- sunt nobis, ut liceat nobis redire
la fuit superbia, quie omnibus suis in patriam, sicutolim in morte siiin-
iiocuit. Non est aulem invonliis iii- ini Pontilicis, his qui ad civitatem
ter homines aliiiuis, qui id posset refugii confugerant, secure liceat
iin[)leri, nisi Leo de tribit Juda, qul ad propria remeare. Ecce, aliqua-
aperuit /ibruiu et solrit sifjnaeu/a^ tenus ostensum est, qualiter per
implemlo in se omnem justitiam, id Clirisli mortem adilus regni sit Josue20.6.
est, consummatissimam humilita- n(jbis paratus.

tem, qua major esse non potest.
{Finis textus Magistri.)
um 4.
Nam omnes alii homines debitores
erant, et vix unicnique sua virlus
sufliciebat el humililas. Nullus er- QU^STIO UMCA.
go e(jrum hostiam poterat offerre
sulficientem nostrte reconciliationi.
Utrum Christus (a) meriierit in primo
instanti supb cojiceptionis.
Sed Christus hoino sufficiens et
perfecta fuit hostia, qui multo ain- Alens. m.
3. p. q. 16. 2. art. \. et 2. D. Thom.
plius est humiliatus, amaritudinem 3. p. q. 19. art. 3. 4. et hk q. 1. art. 1. D.
Bonav. a?-L \. q. 2. Richard. art. 1. q. 2,
mortis gustando, quam ille Adam Durand. q. 2. Gabr. q. p. tom. 1.
1. Siiar. 3.
disp. 39. sect. 3. et disp. 41. Vasci. 3. p. disp.
superbiit, per esum ligni vetiti no- 74.75.
«. 3. 6.
xia delectatione perfruendo. Si igi-
tur illius superbia omnium extitit Circa istam decimam octavam i,
ruina, ipsum de paradiso mittens distinctionem, in qua JMagister agit
:ol. 2. foras aliisque occludens januam de merito Christi, quod processit
1 plos.
inaria multo magis Chrisli humililas, qua ex ejus voluntate, quijeruntur duo :
>er y.
ei>ist, mortem gustavit, ingressnm regni Primo, utrum Christus nieruit in
He-
s cir- coelestis omnibus suis, impleto Dei primo instanti suae conceptionis ?
llUfl.
novi
decreto, aperire valuil atque decreti Et arguitur quod non, quia non Ar-. i.
irapn-
m.25.
dclere chirofjraphum. Ut enim ait poluit peccare ; igitur nec mere-
Ambrosius : « Tanlum peccalum
fuit ri. Antecedens patet e.£ dist. 12.
nostrum, ut salvari non possemus, ubi probatum est, quod non potuit
nisi unigenitus Dei Filius pro nobis peccare. Consequentia probalur,
moreretur, debitoribus mortis, sed quia voluntas conjuncta perfecte
sic dignos nos fecit tcslamenti et fini ulfimo non meretur, aliter
promisSfE hfCredilalis. » Quod non Beali mererentur, vel si sic, eadem
ita est intelligendum, quasi non alio ratifme posset peccare ; sed volun-
modo salvare nos pr^tuerit quain per las (Jiristi fiiit iierfecte conjuncta
mortem suain, sed, quod per aliaiii Deo per fruitionem in piimo inslan-
hostiam non potuit nobis aperiri ti ; ergo, etc.
Arg. 2. Prseterea, voluntas Christi sem- quia omne quod est, quando est,
per fruebatur, igilur nunquam me- necesse est esse, quia quod si illud
ruil. Gonsequentia probatur, quia est esset contingens, hoc non est
aut fruitio et meritum essent duo pro illo instanti, in quo est, sed pro
actus, autunus, non duo, quia actus illo, in quo causa preecedens posset
fruitionis jêst actus adaequatus po- illud contingenter causare; sed vo-
tenticB, quia voluntas creata fruitur, luntas si meruerit in primo instanti,
quantum eadem
polest; sed una et non actum et ita si actus
praecessit ;
potentia circa idem objectum, non ille non potuit non poni, non potuit
habet actum adcequatum unum, et non fuisse ; igitur fuit simpHciter
preeter hunc, alium distinctum, quia necessarius, et per consequens non
sic sequitur contradictio. Sed pri- meritorius.
mum objectum meriti est ipse Deus Prseterea, duae mutationes, qua- ^
diligibilis propter se amore amici- rum terminus unius praecedit ter-
tiae, volendo sibi bonum, et simili- minum alterius, non sunt simul du-
ter objectum fruitionis
est igitur ;
ratione ; sed creatio voluntatis in
non sunt duo actus, nec unus, quia esse primo, et motio voluntatis ad
de ratione actus meritorii est, quod proprium actum, sunt duae tales
contingenter eliciatur, ita quod vo- mutationes, quia terminus creatio-
luntas ut prius natura illo actu, pos- nis, ui esse voluntatis, praesupponi-
sit contingenter elicere actum, vel tur termino alterius, scilicel ipsi
non elicere pro illo 7iu7ic, pro quo actui igitur non potuit simul esse
;
elicitur ; sed actus beatificus non primo, et operari igitur non potuit ;
elicitur contingenter, sed necessario mereri in primo instanti.

(aliter non esset beatificus) ; cum igi- Praeterea, si sic, igitur Angelus
tur habeant oppositas conditiones, potuit peccare in primo instanti. Arg
scilicet contingentis et necessarii, Probatio consequentiae, quia secun-

non possunt esse idem actus. dum Philosophum, quarto Physi-
Preeterea, praemium excedit me- corum, eadem est mensura opposito-
2.
ritum, sicut finis illud quod est ad torum ; unde sicut simpliciter ne-
Arg. 3.
Resp. ad finem, (quia pra^mium est finis ejus, cessaria sunt supra tempus, ita et
hoc a
potest eli- ad quem ordinatur, et finis est me- impossibilia; igitur meritum et de-
ci ex .1-
seq. in lior eo quod est ad finem) ; sed nul- meritum eadem mensura mensu-
resp. ad
primum. lus actus Christi secundum naturam rantur, et ita si Christus in primo
Arg. 4.
Primo Pe- creatam potest esse perfectior illo, instanti potuit mereri, Angelus in
riherm
fine
. in
quo voluntas Christi tendit in Deum, primo inslanti potuit peccare. Con-
et fruitur eo; igitur talis actus non sequens est falsum, quia tunc pecca-
potest esse merilorius, quia tunc tum Angeli redundaret in Deum,
oportet dare ahum actum voluntalis quia omne coaevum effectui est cau-
creatai meliorem, qui esset prae- causa talis elTectus. Exem-
saliter a
mium et finis illius, quod non potest plum de igne et ejus splendore, quia
esse, nec idem est melius se ipso. uterque est a generante ignem. Iloc
Praiterea, quod non meruerit in etiam probat Anselmus de casu dia-
primo instanti, arguitur specialiter, boli, cap. 12. quod Angelus non
DIST. XVIII. QU.ESTIO UiNIC. 663
potuit habere a se priimiin velU% quo natura humana fuit assumpta

(|iiia si elicil piimam volilionem a n Verbo meruerit vel potuerit mereri.
se, aut hoc est vdlcnclo, aul non vo- Titulus quiestionis debet intelligi de
lendo. i\on polest dici quod non vo- eodem instanti temporis, non naturse,
lendo, quia tunc nihil elicit; igilur quia certum est quod natura humana
volendo, et tunc ante primuin celle fuit prius assumpta in aliquo priori
erit aliud velle ; iîtur primum velle naturicquamhabueritaliquemactum,
habet a Deo, et non posset pec- ila vel habitum, ut supra ostensum est,
care, nisi peccatum redundaret in dist. 2. quoest. 2. hujus.
Deum, sicut in causam ejus.
SCHOLIUM.
Praeterea, in priino instanti fuit
in Angelo inotus naturalis rectissi- Ponit prinio delinitiouera meriti. Secundo,
mus ait meritum non semper esse in eo cui datur

voluntatis, qui naturaliter
l)ra;mium. Tertio, Christus meruit nobis bono
preecedit velle liberum, cujusmodi
velle voluntatis. Quarlo, radix meriti proprie
est peccare ; i^îlur non potuit simul loquendo, est in afFectione justitiyc, non in
iii primo instanti esse niotus natu- anectione commodi, id est, in aclu libero con-
ralis rectissimus voluntalis, etvelle forrai inclinationi naturali ; de quo 2. dist. 6.
deordinatum, quia tunc simul essent ^"^st. 2. affectio justitiae est actus liber con-
^°'"''^'' '^'^'"'^ superioris elicitus naturali
COntradictoria, SCilicet quod esset
... , ... vel supernaturali dictamine. Quinto, Christus,
rectissimus et non reclissimus. „„ ^ . .. •,
quia secundum corpus viator, ,
potuit. aliquid
.
Contra, ad actum meritorium appetere contra afTectionera coraraodi, et in

Sufficiunt potentia, quee potest hocraereri, quod non possunt alii Beati, v. g.
mereri, et dispositio gratuita in vigilando, jejunando, etc. Sexto, Christus me-

ruit per actus voluntatis inferioris portionis, id
potentia, scilicet gratia, prcBsentia
est, quatenus respicit ea quae sunt ad finem,
objecti apprehensi et usus potenliaj
de quo supra dist. 15. et 2. dist. 24.
circa illud : omnia illa fuerunt in
Christo in primo instanti. Patet de In ista qua3Stione (b) primo vi-
^
potentia gratuita, et pra^sentia dcndum est, quomodo Christus
objecti ; de usu potenliae, scilicet meruit ; difficile tamen videtur
quod potuerit uti gratia eliciendo salvare quod meruerit, cum fuerit
actum, ])robalur, quia secundum Beatus, et perfecte conjunctus fini
Augusliuum 0. de Trinit. cap. i. secuudum voluntatem in piimo
Splendor (jenitus ah igne esset seter instanti. Unde si in primo vel ali-
nus, si if/nis esset selernus ; dicit quo alio poluit mereri, videtur
genitus ab igne ; igitur res et opera- quod alii Beati niereantur, vel
tio sua possunt esse simul pro mereri possint in infinitum, et ita
quocuinque instanti. eorum praemium nunquam perfecte

habetur. Quij î^
COMMENTARIUS. Videndum tamen est primo, quid Meruim

sitmeritum. Et dico quod merilum "°"c?i^'
est aii(iuid acce|)tatum vel accep- potestate
(a) Vtrum Christus meruit in primo * ' ' e|us, cui
_ _
instanti sux conceptionis, id est, an tanduin in alio, nro quo ab accen- *

«'iiê^ribu-
,
. . .
' tio, esl ta-
,
Christus secundum voluntatem crea- tante est aliquid retribuenduni illi, men in
.
•II- •II- -,1 potestate
tam in eodem simpliciter instanti. in quo est quasi debitum illi pro illo merentis.
;

merito, vel alteri pro quo meruit afTectione justitise ; ideo meritum
non enim mcrilum dicit semper non consistit primo in afTectione
actum, qui sit in potestate ejus, cui justititE, ut moderatur et ordinat
fit relribuLio, hoc solum est
sed affectionem commodi circa pro-
quando aliquis meretur sibi ipsi. prium bonurn sed sicut primums.d.i ;
Quando autem unus meretur alteri demeritum Angelorum fuit inordi-

per orationes vel alias afflicliones natus motus, et desiderium beatitu-
acceptas Deo, quamvis iUa sint in dinis circa Deum, ita meritum est
potestate merentis, nontamen sunt ordinatus motus circa Deum, vo-

in potestate ejus pro quo facit et ;
lendo sibi bonum, et post volendo
tunc meritum formaliter dicit ordi- cum debitis circumstantiis, sibi
nem alicujus actus laudabilis in conjungi ipsum in se et in aliis. Et^^^^
merente ad acceptantem, quem ideo (d) omne amatum afTectione
acceptans acceptat, ut retribuat ei commodi, si non ordinetur et mode-

pro quo acceptatur ; et ex hoc se- retur affectione juslitiffi, est demeri-
quitur quod unus potest mereri pro tum, quia est immoderatus appetitus
alio; quia tamen in Deo nihil est proprii boni, vel indifferens, si
acceptandum non acceptatum, ideo posset esse indilTerens, de quo non

in descriptione meriti non oportet modo (forte enim potest secundum
addere, acceptandum in ordine ad quodpreevenit afTectionem justitifE),
Deum. Deus igitur acceptans bo- ideo in commodi, nisi

afTectione
num factum, vel bonum velle alicu- referatur ad ultimum finem afTec-
jus, tribuit sibi, si indigeat; si tamen tione justitiaB, non consistit meri-
sit ita perfectus, quod non indigeat tum.

perfectione, sicut Christus, retribuit Sed alii Beati a Christo (e), quia Merj
,
non «
aliis, pro quibus meretur. secundum totam voluntatem con- aflec
S. Tunc ad propositUm loquendo (c) juncti sunt ultimo fini, scilicet Deo, *iiisi
Resoiutis de merito prout consistit in bono afTectione justitiae perfectissimee, uuim

Dmdftur velle voluutatis, dico quod Christus etiam habent summum commodum"^™^
âffectô-" meruit nobis tali velle et dico quod
;
conjunctum quod appetunt ^^'^
sibi,
"^Tferet " radix omnis meriti consistit, proprie afTectione commodi, scilicet con- secun
portu . .
commodi.
iQqêndo de merito, in affectione iunctionem summi boni, ideo non mfer
^" • '
,
luitv .
justitiae voluntatis, non autem in possunt habere actum oppositum secun'

S11DC
affectione commodi, nec in affec- afTectioni commodi, ut libere velintrem^
tione justitise, ut ordinat afTectionem aliquid, quod non sit eis commo-^'^*
commodi. Hoc patet, quia primum dum. NuIIum enim est objectum in
objectum, circa quod aliquis mere- patria, quod possint velle, quod sit
turprimo, est ipse Deus, secundum eis incommodum, quod afTectione
quod afTectione justitige vult Deo commodi nolunt. Sed Christus se-
bonum, ut esse etbene esse, scilicet cundum aliquid fuit viator, et passi-
justum, sapientem, elc. sed voluntas bilis secundum partem sensitivam et
commodi respicit pro-

afTectione porlionem inferiorem volunlatis,
prium bonum, et aliquando inordi- ideo multa habuit objecta preesentia
nate, nisi reguletur et ordinetur sensibus et portioni inferiori, circa
DIST. XVIII. QU.ESTIO UNIC. 665
qiiae potiiil lihore veilo conlra tuminalio, et timc meritum fonnallter

afToctionein connnodi, qniu seinpor ilicii onlinem alicujus actus laudabilis
cst ad convenions illi, rujns est ;
in merente ad recep/aiitem, (juod accep-
ideo jojnnando, viîiando, orando, tans acceptat, ut retribuat ei pro t/uo
et innllisaliis lalibns polnit inerori, accepfatur, id est, quod proprie meri-
vel exercendo lalia e.xtorius, vol tunidioitordiiiem fundatnm in ali(iuo
voiondo intorins *talia proptor actu laudabili, terminatum, puta
et
Denin. ad Deum, ut acceptantem talem aclum,

6. Tunc dico quod licet Aniioli vel ut retribuat ei, qui sic meretur, vel
haboant bonas operaliones circa alicui alteri pro quo meretur. Sicut
nos, vol alii Boati, quia tamon illi enim disposuit Deus acceplare actum
actus sunt inclusi in healiludino nostrum procedentem a charitate, ut
illoruni, liocest ratione hoatitudinis, dignum vita a^terna retribuenda illi,
et ex illius plenitudino ot collalione qui sic meretur, ut difluse patuit in
obligantur nobis a Deo, potest dici primo, dist. 17. ita determinavit ac-
quod non merenlur (f) sed hujus- ;

ceptare aliquos actus productos a no-
modi operationes Christi praediclae bis in ordine ad alios, pro quibus me-
non includuntur in sua beatiludine; remur, sicut acceptavit passionem
ideo per illos actus meruit, quia Christi. utsittanquammeritorianobis.
quantuinadiIIo5actusfuitviator,non Sequitur, quia tamen in Deo niliil est
coniprehensor, ita quod radicaliter acceptandtim non acceptum, etc. Vult

includantur in sua beatitudine. dicere quod non oportet ponere in ded-
Similiter potest dici, hoc non
si nitione meriti, (cumdicit, mmVz/m e^^
placet, scilicet quod meruit tantum aliquid acceptatum) acceptandum, quia

actibus partis sensitiva} imperatis a- omne acceptandum a Deo ab coterno
volunlate, socundum primain opi- est actu acceptatum, ut suprapatuit m
nionem supra, sed quod etiain po- primo, distinct. 17. et clarius patet in
tuit sccundum partern inlollectivam, distinct. 30. et 45. ubi ostendit Dootor Omne pro-
ducibiie
tunc potest dici, quod quantum ad quod omne producibile ab a^terno fuit ab ;eterno
luit voli-
omnes actus portionis inferioris volitum, et sic omne acceptabile ab tuiu.
it 15. poluit mereri. Do his (g) dico, qui aeternofuitacceptatum.Sequitur: /^^^^^^
risliis
lit per respiciunt ea, qure sunt ad finem. iyitur acceptansbonum factum, puLa
vo-
actu exteriori, vel bonum velle,
18
.tatis
Sod quoinodo? dico quod etsi portio in
tionis
ioris.
superior fuit perfecte conjuncta Deo puta in actu interiori, alicujus iribvit
secundum actum boalificuin, fuit sibi, si indigeat Qic.

tamen eadom voluntas passibilis [c) Tunc ad pjroposilum. Hic Doctor
secnndinn porlionom inferiorom, el intendit declarare quomodo Christus
ul sic, luit viatrix et potuil niereri. meruit nobis bonum velle, sed prius
ostendit in quo consistat radix omnis

COMMENTARIUS. meriti, sicutenim quarimus, qua; sit
radix omnis demeriti, ita qua'rimus,

(b) In isla qusestione. II ic Doctor qua; sit radix omnis meriti. Dictum
itam primo declarat quid sit meritum, et enim est in secundo, dist. G. quxst, 2.
•sit?
dicit quod meritum est aliquid accepta- quod radix omnis demeriti in malis
;

Angelis fuit inordinatus amor amici- pitur pro appetilu naturali voluntatis.
tiae respectu sui, ita habemus dicere, Alio modo accipitur pro actu volun-
^^'^^^?'.™^' quod radix omnis meriti consistat in tatis liberae, quo ipsa conformiter vult
amore amicitia3 erga Deum; et sicut afTectioni sive inclinationi naturali,
*ab amore amicitia; immoderato res- quae semper est ad commodum, ut
pectu sui proceditomne demeritum^ supra exposui in dist. 6. qusest. 2. se-
et omne malum. Amor enim concu- cundi. In affectione commodi primo

piscentise immoderatus semper pra?- modo nunquam potest esse nec meri-
supponit amorem amicitiffi immode- tum, nec demeritum, cum illa sit im-
ratum in ratione ?2o//eenim inordina-
; mediate a Deo. In secunda autem, et-
tum semper preesupponit aliquod velle si possit esse demeritum, tamen nun-
inordinatum, et omne velle inordina- quam potest esse; nunquam enim vo-
tum concupiscentise preesupponit ali- luntas potest mereri praecise sequendo
quod velle inordinatum amicitiee ;
sic afTectionem commodi, sive naturalem
omne meritum procedit ab amore inciinationem, ut supra patuit in se-
amicitia? respectu Dei. Nam omnis cundo. Affectio vero justitiaR dicitur -^fj^
actus meritorius, sive sit actus ami- libertas voluntatisnon absolute sump- i'^''^
citise, sive concupiscentise respectu ta, sed pro quanto elicit actum con-
creaturae, necessario praesupponit formiter regulse superiori, a qua to-
actum amicitiae ordinatum et meri- tam rectitudinem habet. Sed hsec re-
torium respectu Dei;non enim abso- gula potest multipliciter accipi ;
pri-
lute mereor, diligendo proximum ex mo, pro dictamine rationis naturali
charitate, nisi diligam eum in ordine secundo, pro dictamine rationis su-
ad Deum, sive propter Deum, quia pernaturali. Primo modo tale dicta-
charitas primo declinatad dileclionem men, vel est notitise principii practici
Dei in se et propter se, et deinde inper se noti vel conclusionis deductse
clinat ad dilectionem proximi propter ex tali principio, quse omnia sumun-
Deum, ut infra patebit distinct. 28. tur a fine habente rationem objecti,
hujus. Et sic patet quomodo dilectio non autem a fine, ut causa finali, ut
proximi meritoria, necessario pr»- %n^TdiQ\ô?,min Prolog. qiixst. ultima.
supponit dilectionem Dei in se et Exemplum primi :Gognosco summum
propter se meritorium, et sic talis di- bonum, ab ipsa cognitione accipio
lectio, qu8e propriissime dicitur af- cognitionemhujusprincipii :S?m?/??2/m
fectio justitiae, est simpliciter radix honum est summe etpropter se diligen.'
omnis meriti, et hoc est quod intendit dum., a quo principio possunt sumi
^°^''^'"-
plures conclusiones, vel de ipso fine,
^' Expono tamen litteram istam. Cum vel de his quee sunt ad finem, de qui-
^htS? ^^^^^- ^^^^ Q^(^d radix omnis meriti bus vide in Prolog. quaest. 1. et tunc
commodi
^^^^^^^^t (proprie loquendo de merito) voluntas quando elicit actum confor-
dupiex. in affectione justilix voluntatis, etc. miter tali cognitioni, vel finis, in se,
Hjc adverte pro nunc quod affectio vel principii practici sumptia tali fine,
Quidi
commodi potest dupHciter accipi. velcujuscumque conclusionis sumpt» h^^
Uno modo, ut est inclinatio naturalis a tali fine, et tunc dicitur agere, vel a*ffecfc
ad commodum, et talis ailectio acci- elicere actum secundum affectionem "^"tmi

:
DIST. XVIIl. QUtESTIO UiNIC. 6G7
justitiiT, qiiia ut sic conforniiter agit ritum est principaliter in alVectione ubisit me-
ritum.
dictamini naturali recto. Secundo mo- justiti*. prout respicit primum ens,
dodictamen supernaturale niliil aliud sive ultiraum finem, volendo illum
est.nisi cognitiorevelati supernaturali- propter seipsum, et volendo sibi om-
ter, et hoc vel respectu necessariorum nes perfectiones intrinsecas propter
vei contingentium. l-Aemplum primi seipsum. Nam sicut a cognitione ulti-
Cognitio, qua cognosco Deum tri- timi finis accipiuntur omnia princi-
num et unum super omnia adoran- pia practica, et conclusiones tam de
dum, Exemplum secundi, ut cum co- tlne, quam de his qua3 sunt ad finem,
gnosco Christum esse adorandum in ita ab amore ultimi finis ordinato ac-
altari. Omnis enim cognitio nobis recipiuntur omnes amores ordinati res-
velata de necessariis ad salutem per- pectu omnium, quai sunt ad ultimum
tinentibus, dicitur supernaturale di- finem amor enim ordinatus respectu
;
ctamen, sive regula ; et similiter co- mediorum ad finem est amare illa non
gnitio cujuscumque contingentis ad propter se, sed in ordine ad ultimum
salutem necessarii, dicitur regula su- finem, quem propter seamat, et prop-
pernaturalis, et tunc quando volun- ter quem vult quidquid ordinate et
tas elicit actum conformiter taii co- meritorie vult.
gnitioni, vel liabitui supernaturali, Adverte etiam, quod cum Doctor
semper dicitur agere secundum atTe- dicit, quod ratio merili prindpaliler
ctionem justitiee. consistit in afjeclionejiistitixprimien-
3. Adverte etiam quod affectio justitias /?.v, debet intelligi de atTectione justi-
itioju- potest dupliciter accipi. Uno modo se- tiee prsesupposita charitate, quac vel
e du-
lex. cundum quod voluntas respicit ulti- inclinet voluntatem ad hujusmodi af-
mura finem propter seipsum, id est, fectionem, vel partialiter concurrat
quod dicitur quando
atTectio justitifle, cum voluntate ad talem alTectionem
voluntas diligit Deum propter seme- ut patet in primo, dislinct. 17. Ex his
tipsura amore amicitiee. patere potest ista littera.

Alio modo accipitur, ut est mode- \^'\Q\.iQv^Q> (\wQîn affeclione juslitise, 6.
rativa affectionis commodi, id est, ut videlicet, ut respicit ultimum finem,

eiicit actum non conformiter atTectio- stat prima ratio meriti, quia primum oeus est
ni commodi. Exemplum Appelitus : objectum, circa quod aliquis meretur J^jgXm

naturalis voluntatis est ad summum primo, est ipse Deus, secundum quod raeriti.
comraodum sibi, puta ad summara alTectione justitiije, id est, amore arai-
beatitudinem semper, et in summo, citiae vult Deo bonum, ul esse et Oene

et ut simpliciter est bonum commodi, esse, scilicet justum, sapientem, etc.
tunc voluntas moderatur illam afTe- sedvoluntas a/lectio?ie commodi, id anl,
ctioncm quando vult illam beatitudi- ut elicit actum conformiter inclina-

nem sicut Deo placet, et non praecise, tioni naturali respicitproprium bonwn,
utcommodum sibi ;et sic dicitur mo- et aWfuando inordinate, nisi reguletur
derari afTectionem commodi, pro et ordinetur affectione justitisBy id est,
quanto non sequitur alTectionem il- nisi in eliciendo conformetur dicta-

\firL\,\iiQxôs\i'\ in secundoy dislinct. V). mini rationis naturali, vel superna-
qu3est.2. Dicit ergo Doctor quod me- turali, ideo meritum,non consistit pri-
668 LIB. lll. SENTENTJARUM
Demeri- mo 111 afjectAorie ju^litae, etc. El sicut Deo bonum sibi conveniens. Tertia
^^]^rtm
^
primum demerilum Angelorum fuit est, velle ipsum Deum in se conjungi
^^^^-
inordinalus motus, etc. (E-t loquitur sibi, et aliis personis gratis Deo non
hic de demeritoAngelorum respectu absolute conjungi, sed ut magis eum

actuum concupiscendi, et non respe- diligant.
tu amoris amiciliffi, quo se inordina- (d) Et ideo omne elicitum affectione

te dilexerunt, qui amor fuit radix om- commodi, si non ordinetur, etc. Vult
nis mali omnis demeriti, ut supra
et dicere quod actus elicitus a voluntate
dixi, sed primus actus concupiscendi prwcise secundum atTectionem com-
inordinate fuit simpliciter respectu modi, (quse affectio commodi primo
Meritum
est ordina-
tus moius.
beatitudinis, ut patet in secundo, dis-
tiiict.Q. Qusest.
^
Ha meritumest ordi-
2.) '
natus motus circa Deum, volendo sibi bo-

iium, id est, primus actus concupis-
respicit
^
summam
...
patet a Doctore in 2. dist. 6. qusest. 2 )
erit actus demeritorius ; patet, cum sit
volitio illius summi

beatitudinem,
boni proecise, ut
ut
cendi meritorius fuit concupiscendo commodi proprii, et sic est ordinare

bonum ipsi Deo amans enim Deum
; bonum, quod est propter se volendum
propter se ordinate, ordinate etiara ad aliud. Nam primum bonum, et so-
concupiscit sibi bonum quod sibi com- lum illud est propter se amandum;
petit, ratio tamen simpliciter primi nisi ergo talis actus concupiscendi
meriti est in amando Deum in se et moderetur, erit demerilorius ; sed tunc
propter se, qui amor est simpliciter potest moderari, concupiscendo illud
amor amicitiee. bonum commodi, non ut principaliter
Ratio vero prima meriti, qu8e est in ibi sistat, sed ut ipso habito magis
actu concupiscendi, est concupiscere eum diligat in se, ut supra dixi. Se-
Deo bonum, quod sibi convenit, ethoc quitur : Vel si possel esse indiflerens,
est, quod dicit Doctor, ita meritum, de quo non modo ; forle enim potest,
scilicet quod est in actu concupis- secundum quod praevenit afjectionem
cendi, est ordinatus motus clrca Deum, justilise. Vult dicere quod forte bonum
id est, ordinatus amorconcupiscentiee, commodi, puta summa beatitudo, po-
quo concupiscit Deo bonum. Sequitur: test esse indifferens, ut cum appre-
et post volendo cum debitis circumstan- henditur summa beatitudo in se, sta-
tiis sibi conjungi ipsum in se, el in tim voluntas complacendo appetit il-
aliis, id est, volendo illud bonum sibi, lam, et forte in tali appetitu non est
non tamen absolute, ut mali Angeli aliquod demeritum ; non enim ibi est
voluerunt, sed ut ipso habito magis demeritum, nisi prseveniat afTectio jus-
ipsum enim volunt
diligerent. Sancti titiae, id est, nisi talis beatitudo prius
summum bonum sibi, non ut simpli- appreliendatur, non in se absolute,
citer commodum eorum, sed ut ipso sed ut bonum sic et sic diligibile; et
habito magis illud in se diligant, ut tunc si in illo instanti, quo voluntas
patet a Doctore m secundo ,distinctione potest velle eam adectione justitigD, id
0. quxstione 2. Sunt ergo tres ratio- est, conformiter illi dictamini recto,
nes meriti principaliter circa Deum. si tunc vult eamaffectione commodi,
Prima est, diligere Deum in se, et tunc ille actus erit demeritorius, quia
propter se. Secunda est, concupiscere tunc tenctur eam velle affectione jus-
DIST. XVIII. QUi^STIO UMC. 009
titia», cum iit sio, sibi ostendatur a a Christo,quia secufuhnn tolam vohtnta-
ralione, et sicut volendo eam aHectio- tem vonjuncti sunt ultimo fini, scilicet
ne jusliticC aclu mcretur, ita volendo Deo, afjectionc juslitin; perfecfissima\

eara commodi demeretur,
atVectione supple frucndo eo, et habent summum
quia tunc tenetur velle eam alTectione commodum conjunctum sibi, (/uod ap'
juslitia'. Si vero vult eam atTeclione petu/it a/fectio/ie commodi,scA\ic,elcon-
commodi, nou meretur, neque deme- junctioucra summi boni, quod debet
retur, si talem alTectionem commodi inteliig-i uL supra exposui, scilicet
non pra^venit afTectio justitia^, id est, quod non appetunt conjunctionem

si eodem tempore, quo vult eam af- summi boni sibi pra^cise, ut sibi sis-
fectione commodi, non ostendat quod tatur, quia tunc peccarent, sed ut per
sit simpliciter volenda affectione jus- talem conjunctionem sumrai boni ba-
titia^, quia tunc stante tali ostensione, bitara raagis illud in se diligant. Se-
si veiit eara affectione commodi de- (\\i\i\iv: Ideo 7ioji possunt habere actiim
meretur; non stante vero tali osten- opposilum affectioni commndi, etc. Et
sione, volendo eam allectione cora- boc patet, quia voluntas divina deter-
raodi, nullo raodo raeretur, cum me- minavit nunquam concurrere ad ali-
ritum prcccise sit secundum affectio- quid, quod oppositum bono cora-
sit
nem justitia). modi Beatorum. Et quod dicit, quod

;
(e) Sed alii Deati a Christo. Hjc Do- Beati tofa voluntate conju/ictisimt, etc.
clor intendit duo : Priraum, quod accipit ibi tofam vohi/itatem pro tota
Beati non possunt mereri. Secundum, portione superiori et inferiori illius.
quomodo Christus potuit raereri. De Nam etsi voluntas animae Christi ,.y^^"."'û-
primo dicit quod Beati non habent fuerit perfectissirae conjuncta Deitali f^'^'"''^ <^°"-
. . .
juncta.
aliquera actura raeritorium ; et loqui- secundum portionera superiorem slri-
tur hic Doctor de actu meritorio, qui cte sumptam, non tamen fuit perfe-
nullo modo includitur in actu beatifi- ctissirae conjuncta secundura portio-
co, qualis est volitio alicujus incora- nem inferiorem, nam secundum illam
modi propter Deura; velle enim ali- potuitpati; sed hoc fuit miraculum,
quid contra comraodura propterDeum, quod scilicet beatitudo portionis su-
si est a charitate, est meritorium, et perioris non redundaverit in portio-
sic quia Beati sunt perfecte conjuncti nera inferiorera. Sequitur; Sed Chris-
summo bono, et perfecte habent sum- tus secundum aliquid fuit viator, et
mura coraraodura, et nullum simpli- passibilis secundum parlem se/isitivam,
citer incommodura sentire possunt, et circa quee pofuil Uf/ere vetfe co/ifra
ideo nuUura actura meritorium habe- affecfio/iem commodi, qua; supple af-
re possunt. Sed, quia Christus secun- fectio commodi semper est ad convc-
dum potentiam sensitivam potuit pa- niens illi, supple natura), cujusestta-
ti multa incoraraoda, ideo secundura lis afTectio, ideo jejunando, vigilando,
partem sensitivam potuit mereri, vo- orando, et multis aliis potuit mereri,
lcndo multa (;ontra appetitura sensi- vel exercendo talia exterius, vel vo-
tivum ut esuriem, et sitim pati, et fla- lendo alias interius propter Deum.
5sitio gellari, et multa alia. Declaro taraen (!) l*ofest dici quod /lon mere/itur.
erse.
aliqualiterhanclitteram:5^(/«//?^<?a/e Vult enim Deus proptcr eorum sum-
r
mam felicitatemobligare eos ad multa ri ; sed portio inferior fuit simplici-
opera circa nos, quse opera non diter in termino, quia non potuit
cantur meritoria, sed dicantur actus habere actuni inordinatum circa
provenientes a plenitudine beatitudi- aliquid ad finem ; igitur fuit quietata
Quomodo ^jg gg(j christus potuit mereri, vide- et beatificata quantum potuit, quia
(^hrlstus ^
potuit licet, vieîlando. ieiunando, etc. quia non est ipsius partis inferioris habere
illiactus non includuntur in sua bea- actum circa objectum aeternum im-
titudine, et quantum ad iilos fuit vere mediate, sed circa alia in relatione
viator, et non comprehensor. ad iJlud objectum.
(g) De his dico, qusR respiciunt ea qu% Preeterea, sicutin nobis meritum
sunt ad finem ; portio enim inferior respicit partem inlellectivam, sic in
proprie sumpia, ut supra patuit dist. Chrislo ; sed in nobis non est meri-
15. et in dist. 24. et respicit tempora- tum in portione inferiori, nisi fuerit
lia et entia ad finem. Sequitur ibi : in superiori complete, sicut nec

Sed quomodo? Hic intendit Doctor de- peccatum ; igitur nec Ghristus po-
clarare quoraodo voluntas animse tuit mereri secundum portionem
Christi potuit mereri secundum por- inferiorem tantum, nisi mereretur
tionem animge inferiorem ; et dicit secundum superiorem
quod etsi portio superior (quse tantum Ad primum horum (i) cum dici- 8,
respicit eeterna, loquendo de portione tur, quod portio inferior fuit simpli-
^ ^
Port»<i
^ ferior
superiori stricte sumpta) fuit perfecte citer in termmo, et ideo non potuit mEeCh
conjuncta Deo secundum actum beatifi meren, dico quod portio mterior m mino c
cum. Christo, dicitur esse in termino, ex^cabii

SCHOLIUM. hoc quod portio superior conjunge- quSd
batur Deo perfecte, scilicet quod af- Pfaten
Movet duas instantias contra id quod asse-
ruit, Christum per actus portionis inferioris
fectione justitige non potuit velle,
meruisse. Ad primam, ait portionem inferio- nisi ordinatum et justum, et ideo

rem anim.TB Christi fuisse in termino secundum non potuit peccare. Sed tamen non
impeccabilitatem, non secundum impassibili- fuitsecundum partem inferiorem ex
tatem. Ad secundam, putat dici posse, Ghris-
conjunctione cum Deo in termino,
tum meruisse actibus beatificis. Primo, quia
sic quod habuit impassibilitatem,
sunt boni et laudabiles, nec eliciens fuit sim-
pliciter in termino. Secundo, in nobis non est nec habuit omne quod habere potuit
meritum in parte inferiori, nisi sit in portione secundum affectionem commodi,
superiori Ita tenent Altiss. lib. 3. summ. Tri- quia ex miraculo non habuit sum-
nit. 1. cap. 7. Gabriel. hic qufEst. unic. art. 2.
mum bonum sibi conjunctum,
Joan. Major qua^st, 2. Holchot, Almain hic.
quantum potuit conjungi, sicut est
Capreol. quajst. 1. dicens fuisse D. Thom. in
in simpliciter Beatis, et in Christo
3. Piligianis hic art. 3. Philip. Faber disp. 44.
qui disp. 42. respondet argumentis Vasq. \. 2.

modo de facto in patria. Quia igitur
d. 214. contra Scotum, quatenus ait accepta- sic fuit, potuit aliquid accidere sibi
tionem esse rationem completivam meriti, ubi contra afTectionem commodi, quod
merito immodestam Vasq. censuram repre- tamen acceptavit, et ita mereri po-
hendit.
tuit. Et praiter hoc etiam portio in-
7. Contra illud (li) quod est in ter- ferior meruit eliciendo operationem
mino simpliciter non potuit mere- circa creata, ut diiigendo matrem,
DIST. XVIII. QU.ESTIO UNIC. fi71
et alios bonos in Deuni, et iiialos tradictio, non esset

dico, tanien ;
propler Deuin. Iileo quando dicitur, de facto Deus non sic acce|)tat ac-
quod secunduin portionein inferio- Uiin illuin, quia persona illa esl,
rein fuit in terinino, si inleiliyalur lolaliter exlra staluin inerendi se-
oinni inodo in terniino, falsuin cunduin tolum subjectum ; non sic
est. Cbristus, sed secundum aliquid fuit
). Ad secunduin (j), cuni dicilur in statu viatoris, et propterhoc om-

Ihris- quod meritum complete non est nis actus ejus creatus acceptus erat,
lerue-
er ac- nisi in superiori portione, dico pro})- et merilorius illis, pro quibus ofTe-
eati-
os. ter argumentum, quod Christus rebatur Deo.
meruit secunduin portionem supe- Sed quomodo hoc (k) ? ex quo 10.
riorem, et secundum omnem actuin fuit extraviam secundum portionem Dubinm.
Resolutio.
ejus. IIoc tainen est difticile tenere superiorem, non videtur qnod se-
propter alios Beatos, qui tunc vi- cundum illam posset mereri plus
dentur posse mereri in inflnitum. quain alius IJeatus in patria.
Proboautem illud, quia omnis actus Respondeo, sicut meritum (I) non MeriUun
respicit
acceptatus a Deo, tanquam actus respicit, nec consistit tantum in ipso conditio-
nes acci-
bonus et laudabilis, pro quo Deus .actu elicito, sed in conditionibus dentales
suppositi
velit aliquid retribuere illi, cujus aliquo modo personae, sive suppo elicientis.
actum acceptat, vel alteri pro quo siti elicientis, sic acceplatio divina
fit, est meritorius; hujusmodi est non soluin respicit actuin, sed con-
omnis actus Christi secundum na- ditiones accidentales suppositi eli-
turam humanain etiam actus bea-

; cientis. Exemplum, aliquis ofTendil
tificus, quo secundum portionem me, veniunt duo, et rogant pro
superiorem fruitur Deo, quia perso- offensa veniam tertii ofTendentis,
sona illa non secundum omnem pono, quod uterque seque gratiose
conditionem sui fuit simpliciter in et efficaciter roget, rogatio est cau-
termino, ideo potuit Deus omnem sa, quare dimitto ofTensam, formali-
actuin crealum illius personoe ac- ter loquendo, tamen aliqua acciden-
ceptare tanquain dignum aliquo talis conditio j)otest esse in alterius
bono pro eo retribuendo illi perso- illorum supposito, propter quam
nse,si indiguisset, vel alteri, scilicet citius et magis dimittam oflensam
ibea- nobis, pro quibus meruit. Et hoc te- propter rogationem unius quam al-
n es-
srito- nendo oportet dicere quod si actus terius, puta quod sit amicus, vel
non
ntra- beatificus secundum portionein su aliquid tale, et tamen supplicatio
m
periorem Christi fuit meritorius, est causa prsecipua, quare ofTensam
quod non includit contradictionem dimitto. Ita in proposito, quod per-
actum beatilicum Michaelis vel al- sona sit secundum aliquid extra
terius Beati posse acceptari tan- simpliciter lerminum, est aliqualiter
quam aliquid dignum retributione, causa, quare ejus actus etiam beali-
quod retributum daretur propter ficus est meritorius, et non alterius,
merituin, jjuta Michaeli dareturali- scilicet Angeli v(d aniince Petri, et
qiiid propter actum meritorium cus- maxiine cum talia dependeant ex
todiae, quam exercet circa me, con- liberalitate dixina acceptante unum
;
actum, non alium; non tamen est

et omnem actum suum, tam portionis
contradictio utrumque acceptari superioris quam inferioris.
tanquam mcritorium secundum viam Secunda ratio stat in hoc, quod si-
istam, quod videtur difficile. cut meritum in nobis respicit partem
Sed tunc ultra posset esse du- intellectivam, sic et in Christo ; sed in
bium, an fruitio respectu Verbi in nobis non est meritum in portione in-
se sit actus meritorius, vel actus feriori, nisi fuerit in superiori com-
ille, ut tendit in objecta alia relu- plete, sicut nec peccatum. Patet, quia
centia in Verbo, scilicet ut dilexit prima et completa ratio meriti con-
matrem visam in Verbo, et alios sistit in afTectione justitiae, prout res-
electos ita visos propter Deum et picit Deum in se, ut supra patuit, et
inDeum, et alios inimicos propter talis atTectio vocetur portio superior,

Deum. Et posset dici, quod utroque cum respiciat eeterna. Patuit etiam
modo, et maxime, ut actus tendit in supra quod quis non potest mereri
alia objecta a Deo visa et dilecta ibi. circa aliquod temporale, nisi simul,
Ilabemus (m) igitur quod tripliciter vel prius meruerit circa seternum,
potuit mereri, eligatur via magis amando illud propter se ; certum est
grata. autem quod voluntas anima? Ghristi

secundum portionem superiorem non
potuit mereri, quia nec peccare se-
GOMMENTARIUS. cundum illam, cum fuerit perfectissi-
me beata; ergo nec secundum portio-
9. (h) Contra illud. HIc Doctor adducit nem inferiorem.

duas instantias, probando qaod non (i) Respondet Doctor ad primum, et
quod non potuit me-
fuerit viatrix, et dicit duo : primum quod portio ani- Porti
mse<"
reri secundum portionem inferiorem. ma3 Ghristi inferior fuit simpliciter in infe
non
Et prima ratio stat in hoc secundum :
termino, sicut et superior quantum ad peo
illam portionem mereri non potuit, hoc quod non potuit peccare, nec de-
secundum quam fuit perfecte beata ; ordinari in aliquo actu suo ; nam si
sed secundum portionem inferiorem tunc potuisset deordinari in aliquo

fuit perfecte beata ; ergo. Major est actu suo secundum portionem infe-
nota, et minor probatur, quia si secun- riorem, potuisset et tunc secundum
dum portionem inferiorem non fuit portionem superiorem. Patet, quia si
perfecte beata, sed fuit perfecte viatrix aliqua voluntas avertitur a Deo vir-
ergo potuit deordinari circa aliquem tualiter, puta avertendo se ab aliquo
actum patet, quia in eodem instanti,
;
necessario ad ultimum finem,sequitur
quo aliquis mereri potest, potest etiam ex consequenti quod etiam avertit se
demereri, ut patuit in 2. dist. 5. qu3est. ab ultimo fme, ut patet a Doctore in
2. et dist. 4. et 6. et impossibile fuit 2. d. 34. Secundo dicit quod portio
ipsam deordinari in aliquo actu, stante inferior animae Ghristi, non fuit sim-
portione superiori perfecte beata ;
pa- pliciter in termino, quantum ad im-
tet, quia voluntas perfecte beata se- passibilitatera, quia multa pati potuit,
cundum portionem superiorem est et quantum ad hoc mereri potuit, et
simpliciter impeccabilis secundum si demereri non potuit, nec peccare,
;
DIST. XVIII. Qr.KSTK) rNIC. (173
tamon quanluin ad multa aliainoom- valet dicere quod eliam actus beatifi-
motla potuit vere mereri ; mulla enim i;us Michaelis sic potuit acceptari,
aecidere poluerunt ei contra alTectio- quia hoc non est simiK\ quia Miciiael
nem commodi. quic lamen libere ac- secundum omnem sui conditionem
ceptavit, et ita mereri potuit. Kt ultra, est simpliciter in termino; sed persona
portio inferior meruit, eliciendo ope- Christi non secundum omnem condi-
rationem circa creata, ul diligendo tionem sui fuit simpliciter in termino,
matrem, ct alios bonos in Deum, et quia nec secundum partem sensili-
malos propter Deum. Aliud est enim vam, ncc secundum portionem infe-
iii III
diligere aliquid in Deum, et aliud riorem, cum secundum illas passa
n, et
prop- propterDeum. Diligere enim aliquem fuerit multa incommoda, ct multas
«UIll.
in Deum, est velle ipsum habere Deum sustinuerit passiones, et ideo voluntas
gratuite, et ex charilate, vel est velle divina poterat acceptare omnem
ipsum diligi a Deo gratuite; et hoc actuni hujus persona; tanquam meri-
modo tantum bonos, et prccdestinatos torium.
ultimate diligimus in Deum. Diligere (k) Sed quomodo me- hoc, potuit sic 12.
vero aliquem propter Deum, est prop- reri secundum omnem actum, ex quo
ter Deum amatum diligere aliud, non fuit extra viam secundum portionem
tamen e.x hoc velle eum diiigi gra- superiorem, ideo non videtur quod
iuile; diligens enim Joannem inDeum, sccundum illam plus potuerit mereri
diligit propter Deum, sed non sequitur quam alius beatus.
e contra. {\)Respondeo, siciit meritiim no)i res-
I. (j) Ad sccundum, cum dicilur quod picit, nec consistit, tanlutu in ipso actu
merilum complete nonest, nisi insupe- elicito, etc. Vult dicerc, quod compa-
riori porlione. Hic Doctor videtur de- rando actum beatificum anima^ Christi
clinare ad unum mirabile,scilicetquod ad actum beatificum Michaelis ex ra-
il me voluntas anima^ Christi simpliciter lione talis actus, unus non est magis
icom
te. meruerit quoad omnem actum tam acceptabilis,utmeritorius,quamalius;
portionis inferioris quam superioris, comparando tamen actum utriusque
et ita secundum actum perfecte beati- ad suppositum, potest esse aliqua
ficum, licet hoc sit difficile salvare conditio in uno supposito, proptcr
propter alios Beatos, quia si potuit quam actus unius sit meritorie accep-
mereri secundum actum beatificum, tabilis, qucO non erit in alio supposito
videtur sequi quod alii Beati i)ossiiit et sic in proposito, quia persona
continue mereri secundum actum bca- Christi non fuit secundum omnem sui
lificum, quem continue eliciunt. conditionem in termino, quia non se-
Probat tamen hoc dc volimtate Christi, cundum portionem inferiorem aniraic
quia omnis actus acceptatus a Deo, suas nec secundum parlcm sensiti-
pro quo Deus vclit aliquid retribuerc vam, et ideovoluntas Dei poluit ac-
illi cujus actum acceplat, vel alleri ccptare actum bcatificum ut elicitum
pro quo fit, est meritorius. Patet ex a tali siippo.sito ; et cxemplum in lit-
definitione meriti superius data. Sed tera clarum cst.
omnis actus Christi ctiam beatificus (m) Ilaljemus igiiur tjtiod triplicitcr C 8
Iripliciter
fuit sic acceptatus a Deo ; ergo. Nec potuit mereri, et cligadir via magis poluil jne-
reri.
ToM. XIV. 43
grata, potuit enim mereri secundum quod secunfhim portionem siiperiorem
parlem sensilivam, et secuiidum por- anima Chrisii perfectissime conjunrfe-
tionem inferiorrm nnimm Christi, ot batur Hnmmo bono,ut siimmo commodo,
secundum portionem superiorem. et secundum portionem injeriorem po*
13. Hic tamen occurrunt nonnuiic dif- tuil vclle maxima incommoda cum ,
Primum ficultates Dpimaestin lioc nuud di- porlio superior et inferior non sint
dubium.
:
^ I j 1
cit, quod vohinias Cliristi quiintum ad distinctae potentise, nec distinct* vir-
portionem inferiorem non pofuit deordi- tutes, ut probat Doctor in 2. dist. 24.
nariin actu suostante portione superio- eadem enim simpliciter voluntas ex

ri perfecte beata. Hoc videtur valde parte rei dicitur portio superior et in-
dubium et repugnare dicto sequenti, ferior, et sic sequitur quod in eadem

cum quod potuit secundum illnm
dixit voluntate simul et semelduo sint
portionem velle mulla incommoda, et actus perfecti. Unus, quo vult Deura
ubi sitme- contra naturalem inclinationem. l^^x perfecte in se ; et alius quo vult proxi-
hoc arguo sic : Meritum semper est in miim in Deum et propter Deum, imo
potestate merentis, ut patet a Doctore videtur minus inconveniens sequi,
in 1. dist. 17. Et tunc quairo, an vo- quod duo actus oppositi simul sint in
luntas secundum portionem inferio- eadem voluntate; patet, quia secun-

rem, potuit velle incommodn, et nolle dum portionem superiorem perfecte
illa, vel non velle, aut tantum potuit voluit commoda, et secundum portio-
velle illa, et nullo modo nolle, nec non nem inferiorem voluit efficaciter in-
velle. Si primo, quod sicut potuitvelle commoda, patet, quia de faclo et effi-
commodum, ita potuit velle summum cacissime acerbissimas sustinuit pas-

commodum, et ita peccare maxime siones.
quando ista duo non conjunguntur Deinde dubitatur quomodo eadem

necessario, scilicet velle commodum, voluntas simul possit velle, vel possit Quti
et necessario recte velle, et hffc est hubere duos actus perfectos ab invi-
ratio quam facit Doctor m 2. dist. 23. cem distinctos; voluit enim fruitio-
probando, quod Deusnon possit facere nem perfectissimam secundum por-
creaturam impeccabilem ex natura. tionem superiorem, et simul voluit
Secundum Secundo dubitatur, quia sicut ista perfectum actum usus secundum por-
' *
dubium. ,
duo stant simul, qiiod eadem voluntas tionem inferiorem, quee respicit tem-
secundum porLionem superiorem per- poralia in ordine ad aeterna. Sed Do-
fectissime quietata, et perfectissime ctor in multis locis negat eamdem

unita summo bono, secundum portio- voluntatem simul pos.se hahere duos
nem inferiorem potest multa pati; sic actus perfectos, ut patet dist. 17. pri-
videturquod ista possint stare simul, mi.

quodsecunduraportionem superiorem Deindedubitatur in hoc quod dicit, c
inomni actu suo sit rectissimaetordi- quod voluntas animse Christi non habuit
natissima, et secundum portionem in- summum bomim sibiconjunctum quan-
feriorem possit in actibus suis aliqua- tum potuit conjnnyi, sicut est in sim-
liter deordinari, ac per consequens plicitcr Beatis, et in Christo modo de

peccare. facto in palria. Qucoro, an ipsa vuiun-
duSm. Tertio dubitatur in hoc quod dicit, tas animce Christi habuerit summum
DIST. X\ lil. QU.ESTIO UMC. G7o
boniim sibi ronjiinctum qiianliim po- miltendo prius aliqua. Primo, (]uod Rpsponsio
ad cliflicul-
tuil conjungi secundura porlionem voluntas animit' Christi iii se est tan- tatem.
I superiorem ; si sic, ergo tota voiunlas, tnin una et indivisibilis, qutu potest
cum sit indivisil)ilis, porfecte unieba- esse principium aclivum et recefiti-
tur illi bono, qua' unio jierfecla con- vura diversorum actnum pro eodem
sislit in attingendo ilhid iti se per per- inslanli respicientium diversa obje-
feclam operalionem, ut arguatursic: ta, iicet non seque intensive, et a-cjue
perfeclissima operatio perlectissime perfecte respectu eorum, et sic eadem
unit potentiam objecto ;
patet, quia po- voluntas numero simul potest velle
tentia unitur objecto preecise per ope- distinclis aclibus a^ternumtempo- et
rationera terrainalam ad illud, sed ea- rale ; et de facto patet quando vult
dem voluiilas aniiuce Cbrisli babuit aliquid propter ultimum finem, ut
perfectissimam operationem termina- cum actu diligit proximura propter
lam ad Ueum sub ratione Ueitalis, Ueum magis dilectum, tuiic simul
(juia perfectissime fruebatur Ueitate; habet duos actus, unum quo Ueum
ergo illa sumraum
volnntas habuit diligit, et alium quo proximum.
bonum sibiconjunclum quantum con- Secundo praemitto, quod volitio ul-
jungi potuit, et per consequens vide- timi finis in se proprie dicitur actus
tur falsum dicere,quod voluntas ani- superior, secundum quem ipsa vo-
mse Christi non habuerit sumraum lunlas denominatur porlio superior ;
bonum conjunctumquantum conjungi eadem enira vis potenlia» volitiva?,

potuit. Si enim secundum portionera ut ft>rtur in ultimum finem, amando
superiorera hnbeat illud bonum sibi illum, dicitur portio superior, etsimi-
conjunctura quantura conjungi potuit, liter eadem simpliciter vis, ut fertur
erixo illud bunum toti voluntati fuit in temporalia, vel iu se, vel propter
perfectissime, et completissime con- uUiraum finem diciturvis inferior, et
junctum et unitum; voluntas enim sic portio superior^ et inferior in vo-

Per guae
iila sicut et alice voluntates ex natura luntate prajcise dicuntur dislingui clistin-
puuntui-
rei est simpliciter indivisibilis et in- prupter distinclos actus, quorum portio su-
perior et
distinguibilis, non habens partem et unus respicit a'lerna, et alius tempo- inlerior.
parlem, nec aliam etaliam realitatem, ralia.
sic quod secundum unam dicatur Tertio pramitto,' quod quando dici-
summum bonum sibi perfecte con- tui' quod voluntas secundum totum sui
jungi, et secundum aliam non per- essr, vel secundum omnera sui condi-
fecte conjungi. Et pra^cipue, quia tionem, non fuit simpliciter in termi-
dicit Uoclor m 2. dfsL 29. quod tutus no, debet sic inlelligi, quod non se-
homo dicilur perfpcte quietari princi- cundum operalionem elicitam a vo-
pali parte quictata, et m 4. dist. 49. lunlate fuit sirapliciler in terraino,
multo fortius ubitantum est potentia quia non omnis operatioejus fuit bea-
simplex et indiviîbilis, non habens tidca, vcl non incl-jdebatur in actu
partera et partem, si perfectissirne bcatinco ; voluntatem enim esse se-
quietatur statim sequitur, quod tola cundum se tolam, et secundum om-
simul [)erfectequietetur. nera sui conditionem in termino, est
Respondeo ad has difficultates, pra:;- ipsam secundum omncm sui operatio-
07 G LIB. 111. SENTKNTIARLIM
nem esse in lermino, sic quod omnis crucifigi, ut supra patuit dist. 15. hu-
ejus operatio, vel est fruitio ultimi jus, et sic slante tali nolitione condi-
finis, vel includitur in tali fruitione tiunata potuit absolute velle flagellari
vel in actu beatifico, sicut dictum est et crucifigi, ad quem sequitur tristi-
supra de Angelo^ quod quamvis dili- tia, et sic potuit velle incommoda ;
gat objecta secundaria, et multos actus secundum ergo portionem inferiorem,

habeat circa nos, illi tamen actusprffi- eadem voluntas potuit esse exlra ter-
cise eliciuntur ex plenitudine fruitio- minum, et sic partim in termino, et
nis essentitC divinoe, et sic includun- partim extra, secundum aliam et
tur in actu beatifico ; illa vero volun- aliara operationem. Quando enim se-
tas partim dicitur esse in termino, cundum omnem operationem est in

pro quanto fruitur ultimo fine clare termino,"Deus determinavit nunquam
viso, et dicitur eadem esse extra concurrere cum illa voluntate ad ali-
terminum, pro quanto elicit multos quid, quod possitesseei incommodum,
actus circa ordinata ad finem, qui ta- ut patet de Beatis ; imo omnes actus,
men actus non includuntur in actu qui eliciuntura tali voluntate, eliciun-
beatifico, nec dicuntur elici ex pleni- tur ex pleniludine fruitionis et gau-
tudine beatitudinis. dii consequentis fruitionem. Quando
16. Quarto praemitto, quod ista duo vero partim est in termino, et partim
stant simul, scilicet quod eadem vo- extra (quod non potest esse, nisi per
luntas secundum unum actum sit miraculum, videlicet quod beatitudo
perfecte conjuncta ultimo fini, fruen- non redundet in ipsam voluntatem
Nola. do illo, et habendo illum sibi unitum, secundum omnem ejus operationem)
ut summum commodum, ita quod se- tunc Deus potest cooperari voluntati
cundum illum actum de potentia Dei ad multos actus, ad quos sequuntur
ordinata est impossibile ipsam habere incommoda et passiones.
aliquam tristitiam, vel incommodum ;

His pra3missis, est facilis responsio
imo nec secundum potentiam Dei ab- ad objectiones. Ad primam dico, quod
"'
solutam, loquendo de tristitia, quae aliud est loqui de potentia Dei abso-
nata est consequi actum, quia ad per- luta, et aliud de potentia Dei ordinata.
fectam volitionem ultimi finis non po- Primo modoforte non est repugnantia
test sequi aliqua tristitia, vel incom- formalis, quod aliqua voluntas non
modum respectu ultimi finis, quia sit deordinata circa ultimum finem.
tunc nollet ipsum, quia tristitia est de volendo illum simpliciter propter se,
his, quffi nobis nolentibus accidunt, et quod tamen sit deordinata circa
ut patet per Augustinum 14. de Civit. ahquod ens ad finem, volendo ipsum.
Dei. Stat etiam quod eadem voluntas non secundum omnes debitas circum-
possit habcre aliquam operationem stantias ; sed quidquid sit de hoc, non
circa temporalia, respectu quorum est preesentis speculationis, sed magis-
possit sentire incommoda et tristitias, pertinetad materiam de beatitudine.
quia potest nolle aliquid contra suum Secundo vero modo, stante fruitione
commodum, et lioc nolitione abso- ultimi finis ordinata, Deus ab ajterno
luta vel conditionata ; noluit enim determinavit nunquam concurrere ad":
nolitione conditionata ilagellari et aliquem actum inordinatum] circa

DIST. XVlll. OU.ESTIO LMC. 077
I
({nocionmqLio objeptum, ot sic omnis inordinati oiroa lompornlia, patel,
actus voliintatis Ghristi neoessnrio fiiit qiiia amor ultirai finis orilinatus in-
orJinatus oirca (trdinala ad ullimum oludit conversionom, ut (luasi ofloo-
I finom, licet illi aotus non in(dudoren- tum ad uHimum finom, et sic talis
tur in aotu boalifioo. Kl oum dicitur, amorest porfoctus, ut fruilio porfecla,

•quod secundum portionom inforio- ir\oludit porfeotam oonversionem ad
reni potuit velle commodum, et per ullimum finem, (pKC conversio per-
I consequons velle summum commo- fecta necessario excluditomnem aver-
dum. et sic tandom deordinari, dioo, sionem ab ultimo fine. Tum etiam,
quod elsi hoc potuerit potentia re- quia actus voluntalis respeotu com-
mota, et per consequens deordinari modi oirca temporale non videtur
n aliquo actu, potentia tamen propin- simpliciter includi in actu beatifioo,
\m non potuit, quia Deus ordinavit quo voluntas beata perfecte unitur ul-
unquam concurrere ad aliquem ac- timo fini, et ut summe commodo

um inordinatum. Et de hac potentia sibi ; sed quicumque actus ordinatus
ropinqua et remota supra patuit ^//.v/. circa temporalia videtur inoludi in
2. et clarius patebit in 4. (list. -19. actu perfecto beatifico, et sic quicum-
Ad seoundam difficultatem dico, que actus deordinatus nullo modo vi-
quod non est similo, tum quia aotus detur posse stare oum actu perfecte
ifi
in. respectu alicujus incommodi tempo- ordinato circa ultimum finem. Tum
ralis non videtur repugnare actui res- etiam, quia volitio ultimi finis ordi-
pectu summi oommodi circa ultimum nata, semper includit volitionem or-
finem ; actus vero culpabilis sive de- dinatam eorum, quee sunt ad finem,
ordinatus circa aliquod temporale, quia omnis rectitudo praxis circa ca,
videtur saltem virtualiter repugnare quae sunt ad finem, semper aocipitur
actui perfeote ordinato circa ullimum ab ipso fine, ut patet a Doctore i/t
finom ;
patet, quia talis actus virtuali- Prolorj. qimsl. ult. sed non sic est de
ter avertit a fine, et sic non videntur aotu incommodi oirca temporale.
stare simul, quod eadem volunlas or- Ad alias diffioultates patet iêspon-
jj^J^J^j'^^^]
t®s.
dinate et perfecte sit unitaultimo fini, sio ex his, qua3 supra dixif//5/. 15. ves-
et ad illum conversa, et quod virtuali- poiidendo ad arfjumenta principada.
ler ab illo avertatur ; licet enim forte Nec est inconveniens duos actus per-
non repugnet formaliter (quia ista for- fectos respectu alterius et alterius ob-
maliter repugnant, scilioet conversio jecti simul posse esse in eadom vo-
forraalis ad ultimum finem, et aver- luntatc, sicut patet, quia si quis per-
sio formalis ab ultimo fino, qua3 aver- fecte et efficaciter diligit finem^ simul
siones inoludunt formaliter amorem etiam perfecte potest diligere ea, qua;
et odium ultimi finis) sed virtualiter ; sunt ad finem. Si quis etiam porfecte
forte tamen ista repugnantia includit diligit proximum in Deum, et propter
incompossibilitatem actuum, sicut Deum, perfecte etiam diligit ipsum
aqua et oalor in summo dicuntur vir- Deum ; non videtur tamen stare
iualiter repugnare ; sic perfectus amor quod eadem voluntas a^que perfecte et
ultimi finis, et ordinatus videtur re- (rque intense simul oliciat duos actus,
•pugnare virtualiter .
effectui amoris ut alias probavi, et sic fruitio ultimi
finis est Intensiiis clicita qn.im qiu- Uospondco, (p) hiijusmf)di discur-
cumque alius actiis circa lemponilia. sus et sylloîzalio ])raclica est ad
Sed quomododuoactus perfectedicun- hoc, quod habeatur actus electivus
tupposse stare vel non posse stare, voluntatis, et facto judicio per
alias erit specialis difficultas. cognitionem practicam voluntas
eligit, et quando voluntas eligit,
SGHOLIUM. ratio practica non discurrit, quia
Ghrislum meruisse in primo instanli con- facta conclusione practica sententiat
ceptionis, quia habuit tunc graliam perrectam de eligendo ; si ergo sententia ulti-
etobjectum praesens, nec erat impeditus. IIoc mata possit haberi sine discursu
probant illa, quibus Doct. 2. d. 5. quyest. 2.
prtBcedente, ita perfecte poterit vo-
ostendit Angelum potuisse peccare prirao ins-
luntfis libere eligere in inslanli, si-
tanli. Gonsentit D. Thom. 3. p. q. 34. art. 3.
Richard. hic artic. 2 quaest.
cut prsecedente illo discursu ; sed
2. Magister hic.
D. Bonavent. Gabr. Rubion, Bassolis, Alm. et
perloctus in cognoscendo non dis-
communis. currit, sicut arliCex in cilharizando

perfectus, non discurrit in percu-
il. Est ig-itur videnduni (n), an po- tiendo chordas, nec syllogizat, alias
Dubium et tuerit mereri in primo instanli, et videretur imperfectus (hoc habetur
lutio. potest dici quod sic ; nec video op- 3. Elhic. cap. 10.) cum igitur Ghris- J^
posilum, quia omne habens actum tus a principio suee conceptionis

primum perfeclum et objectum fuerit perfectus in cognitione om-
praesens in ratione objecti, si non nium, saltom abstractiva, potuit sine
impeditur, etnon sit actus ejus se- tali syllogizatione eligere, quia elec-
cundus successivus, sed permanens, tio de se est actus simplex.
potest agere pro quocumque instan-
omniaistaconcurrant, quia non
ti, si
COMMENTARIUS.
plura requiruntur ad actum et haec ;
omnia fuerunt in
Christo in primo (n) Esf igititr videndum, an potueril
inslanti concoptionis, scilicet poten- mereri in primo instanti. Hic Doctor ij
tja, perfecta gratia, objectum

prtii- assertive dicit quod voluntas animeecil
sens per intellectum, scilicet tota Ghristi potuit mereri in primo ins-"|
Irinitas, cui poterat veile bonum tanti suee creationis, ex quo fuit per-
propter se, et non impediebafur, fecte unita Verbo, quia omne habens
et actus volendi permanens
est ; actum primum perfectum et objectum
^''^^*
pra^sens in ratione objecti, si non im-
Objectio. Contra rationem hanc insio (o) peditur, et non sit actus ejus succes-
ut magis declaretur, et probo quod
sivus, sed permanens, potest agere
adhuc omnibus istis positis, non pro quocumque instanti. Dicit specia-
esset actus nieritorius, quia ad fa- literdeactu successivo, quia ut suc-
lem actum requiritur doliberalio et cessivus non potest produci iu ins-
electio ;
electio aiitom prtesupponit tanti propter repugnanliam, sicut
syllogismum praclicum et discur- motusnon potest tieri in instanti, cum
sum, ctdiscursus moram, est cnim hoc sitcontra ralionera formalem mo-
nctus meritorius olectivus ergo. tus, ut îkimiin primoy dist. 2. qusest.
;
T
1
DIST. XVIII. QU/ESTIO UMG. 679
i.et in sccundo, dist. 2. qucestiouc 9. qnl.i principia prnoticn siimnntiir a

11 et 12. Aliud lanion est de rorraa, fine, nl ibi exposni, et posl habila oo-
l
quiulicet per respectum ad jigens im- gnilione finis co^noscuntnr princi[)ia
perreotum successive producatur, ta- praclica, et pcst media ad finem re-
men ut comparutur ad agens perfec- quirendnm, et tandem discnrritiir a
lum lola simul producilur, cum ipsa, principiis cognitisad ultimam conclu-
et omnes partes ejus habeant esse per- sionem consilii, qutC conclusio perfec-
manens et de hoc vide Doctorem m
; te practica est de mediis respectu fi-
seciindo, dist. 2. qusest. uH. nis. et sic palet qnomodo tnlis discnr-
De forma lamen, qucu habet me in- sus non putest ficri in instanti ; sed
divisibile, nulla apparet difficullas, actus meritorius necessario pra3sup-
quin ngens habens talem formam in ponit discursum syllogismi practici,
virtute sua, amoto omni impedimento patet, quia talis actus procedit ex de-
possit in instanti produci in passo ap- liberatione ; sed deliberatio necessario
proximato disposito ; et hujusmodi praesupponit discursum syllogismi
est operatio intellectus et voluntatis, practici, ergo anima Christi non po-
qucr indivisibiiiler [producuntur, ut tuit mereri in instanti conceptionis
patet a Doctore in 2. dist. 2. qusest. sucC.
4. (p) Respondet, quod electio volunta-
21.
inima
Sed in anima Christi in primo ins- tis non necessario praesupponit discur-
Inta"''
tanti su?e creationis et conceplionis sum syllogismi prnctici, qnia illa, ut
ecta. fnit voluntas perfecta, ot informala seqiiilur actum intellectus perfecti,
perfecta gralTa, habens objectum per- qualis fuit animcB Christi, non prae-
fecte pr-vsens per intellectum, scilicet sup[)unit illum intellectum discurrere,
ipsam Trinilatem, cui poterat velle sed tantnm prsesupponit actum intel-
bonum propter se,>t non impedieba- lectus direclivum in veram praxim,
tur/,'ergo pro illo inslanti potuit dili- qni actus, nt est intellectus perfecti,
gereDeum propter se, et similiter pro- n )n habetur in tali inteilectu per dis-
ximum prupter Deum. cursiim, aliter non esset intellectus

•0 {o) Contra rationemliancinsto, utma- peifeiUus. b^xpono tamen istam litte- Expositio
'"®'"''®-
!jis declaretur. Hic Ductor adducit ram. Cum dicit Hujusmodi discursus
:
unam instantiam, intendens probare et sijllofjizatio practica est ad hoc, quod
quod actus meritorius, ut sic, non pos- habeaiur actus elicitivus voluntatis, et
sit esse in instanti creationis et con- faclojudicio per co(/nitionempraclicam

ceptionis anima3, et ratio statin hoc : voluntas elujit. Vult dicere quod iu-
nullus actus, qui necessario praisup- quendo de intellectu imperfecto, qiia-
ponit syllogismum practicum et dis- lis noster prostatunon habet ac- isto,
cursum syilogismi praclici, potest tum immediute directivum in veram

lieri in instanli, patet, quia discursus eleclionem, nisi ille aclus sit cognitio
syllogisrai practici non fit in instanti. conclusionis syllogismi practici ; et
El quod non sic fiat, ostenditur ex his, certum est quod non in eodem instan-
qu8D exposui in quxst. ultim. prolog. ti habet cognitionem sanitntis et prin-
discursus enim hujusmodi primo pra3- cipii siimpti a sanitate, et applicatio-
supponit cognitionem finis, patet, nis [)rincipiorum, assumendo mino-
(180 IJB. III. SliNTENTIARLM.
rem sliIj majore, et conclusionis de- de aliqiio eligendo possit haberi sine
duclct! ;
prius enim tempore cognosoit discursu praecedente, ita perfecte po-
sanitatem, ut bonum conveniens na- test voluntas libere eligere in instanti,

turai, et ])osterius tempore cognoscit sicut praecedente illo discursu ; sed
hoc principium : Quod e^l conveniem perfectus in cognoscendo non discur-
nati(rx,est eligenduni per niedia, quirit, sicut artifex in citharizando non
hus convenientius acquiri potest Deinde discurrit in percutiendo chordas, nec
pertractat minorem sub majori : scd syllogizat, alias videretur imperfectus,
sanitas est boniim valde conveniens na- et hoc habetur tertio Etliicoruni^ cap.
iiirsB, eryo est eligenda per media^ qui- 10. et secundo Pfiysicorum, text. com.
/)us co?ive?iieiitius acquiripotest;eiqu'm 86. Licet enim citharcedus prius ac-
media convenientia non in instanti quisierit arlem citharizandi per mul-

occurruntintellectui, discurrii in tem- tos discursus syllogismi practici, ta-
pore per media illa, et tandem conclu- men efiectus perfectus non est necesse
dit tale medium esse conveniens ad ipsum discurrere in citharizando, et

sanitatem acquirendam ; et sic cogni- chordas percutiendo. Cum ergo Ghris-
tio ultimata illius medii dicitur cogni- tus a principio sua3 conceptionis fue-
tio perfecte practica, qua posita vo- rit perfectus in cognitione omnium
luntas in eodem instanti potest eligere saltem abstractiva, ut suprapatuit^?^/.
et illa cognitio ultimata vocatur judi- 14. sequitur quod potuit sine tali syl-
cium, quo intellectus judicat sanita- logizatione eHgere, quia electio de se

tem debere eligi per efticacem electio- est actus simplex patet, quia electio est
;
nem tahs medii. Sequitur : volitio, vel ipsius finis vel medii ordina-
22 Et quando voluntas eligit,ratio practi ad Finem, utcum quis diligit Deum

tica non discurrit, patet, quia talis in se, vel proximum propter Deum ;
eleclio tantum sequitur cognitionem et dicitur electioactus simplex denomi-

conckisionis deductcC per syllogis- natione extrinseca ut respicitobjectum
mum practicum, qua cognitio dicitur simplex quod duobus modis potest in-
ultimum consilium syllogismi practi- telh'gi, vel quod sit simplex, ut opponi-
CT. Sequitnr : quia facta conclusione tur preecise alicui toti complexioni syl-
practica sententia de eligendo, id est, logisticcie, sivediscursiveB, eo modoquo
quod habita cognitione conclusionis dicimus quod syllogismus est oratio,
syllogismi practici, intellectus per vel ut prcecise opponitur complexioni

talem cognitionem dictat voluntati sa- aiicujus propositionis. Utroque modo
nitatem esse volendam per tale me- electio potest dici actus simplex, quia
dium,quod dictare est sententiare, non electio sequitur cognitionem, vel ali-
quod intellectus habita cognitione ex cujus complexi ex terminis simplici-

se dictet aliquid esse eHgendum ; sed bus, aHcujus termini simpHcis.
vel
illa cognitio formaHter est directiva b^xemplum primi Dilectio proximi
:
seu regulativa, seu dictativa praxis propter Deum. ExempHim secundi :
etigenda^ et sic inteHectus habens il- Ut dilectio Dei in se.
lam, dicitur per illam dictare seu scn- •

Hic tamen occurrunt nonnuHcT dif-
tentiare. Sequitur : S[ ergo sententia ficultates. Prima in hoc, quod dicit, Prima
uKimata, id est, uUimum dictameii- quod rotuntns creata /lon i?npediui po- '^^'
;
DIST. XVIII. OIJ/ESTK^ IMC. (i8l
(cs( in eodem i/is(a/t(i\ qun hnbe( esse, instanti quo forma ignis gonoratur,
mereri. Hoc iion videtur veruni priina forma ligni corrumpitur ergo in eo- ;
facie. Primo, quia si talis in instanli deni instauU quo peccatumj fit, gratia
sucC creationis potest mereri, sequitur dosinit osse. Non estsimile, quia forma
quod in eodem in>tanti poluit siinul ligni prius genita quievit in aruiuo
esse in gratia et in peccato. Prctbntur, tempore, et in ultimo instanti illius
quia in eodom instanti quo voluntas temporis potest non esse ; sed si in
polest mereri, potest etiam peccare, instanti A produceretur in esse, in
ut patet a Doctore in 2. dis(. 5. quccs^. eodem instanti non possetnon esse,

3. et similiter dis(. 4. Patet etiam per quia non est possibile quod res in
rationem, quia potens mereri est in eodem instanti quo accepit esse, quod
statu via^ ; erô in eodem instanti, desinat esse, quia tunc simul esse pro-
quo potest mereri ;
potest etiam deme- ducta et corrupta; est enim impossi-
reri, et sic peccare ; si ergo in instanti bile Angelum in instanti A creari, et
creationis potest mereri, in eodem ins- in eodem annihiiari, ut patot a Docto-
tanti habet gratiam, cum actus meri- re in quodlib. quiest. 12. Gum ergo gra-
torius sita voluntate informala gratia, tia sit creata in eodem instanti, quo
ut patet a Doctore in primo, dis(. 17. anima habet esse, et per te, in eodem
sed, per te, prsecise in eodem instanti instanti potest esse peccatum ; ergo in
quo potuit merori, potuit demereri, et eodem instanti gratia annihilari non
per consequens peccare sed in eodem ; potest, quia tunc in eodem instanti
instanti quo peccat, habet gratiam, quo creatur, annihilaretur.
patet, quia in eodem instanti potest Secundo videtur diflicile salvare 2i.
haberi actus meritorius ; ergo in eo- nuod anima in eodem. instanti concep-
» ^_
,?,^.^""''^
dillicultas.
deminstanti est gratia, et si in eodem tionis suee, in quo accipit suum pri-
instanti gratia non esset, et actus me- mum csse, possit elicere actum meri-
ritorius esset, sequeretur quod causa torium, quia talis actus non potest ha-
aliquid causaret, quando non esset bori, nisi prgehabitis multis cognitio-
gratiam enim causat partialiter ac- nibus, qua* non videntur posse habori
tum meritorium in eodem instanti, in instanti ;
patet, quia si anima me-
etquando causa est prior natura cau- retur peraUquem actum, aut per ac-
sato, ut supra patuit a Doctore in se- tum circa ultimum finem, aut per ac-
cundo, dis(. 1. qures(. 3, et dist. 1."). el tum circa ea qua; sunt ad finem. Non
18. et 25. YX vide qua» ibi e.xposui, primo, quia anima Ghristi per ilhim
prfficipue in dccimaquin(a disdncdone. actum fuit perfecte beata, et perfecte
Sequitur ergoquod si gratia in eodem fruebatur e^sentia divina ;

ergo ille
instanti sit, in quo actum meritorium actus non fuit meritorius. Si secundo,
causat, quod etiam erit in eodem ins- ille actus preesupponit cognitionem
tanti, inaotum demeritorium
quo (inis, eorum qua; sunt ad finem,
et
elicit, et sic gratia, et peccatum quiC cognitiones in oodom instan-

simul erunt in oodem instanti. Nec ti non vidontur posse liabori, quia
valet dicere quod sicut in generatione tunc multio cognitiones porfecta) pos-
formfe substantialis, puta quando ex sent esse in eodora intellectu, quod
ligno, genoratuF ignis, quod in eodem videtur falsum.
Tertia dif- Tertio dubitatup in hoc quod dicit, sed tnntnm demeritorio, qnia Deus de-
°^ ^^*
qiiod inlellecliis animse Christi non lerminavit auferre grntinm ipsi pcc-
discurrit, qum in hoc videtur sibi con- canti. Dico ergô, eodem ins-
quod in
tradicere. Nam in prolog. qvxst. illa : tnnti quo voluntas peccat, si tantum
An Tkeologia sit scientia non habet hattet me per inslans, gralia non an-'-
pro inconvenienti, quod intellectus nihiiatur, sed simul stat cum peccato,
Beati non discurrat circa objecta se- sed in tempore immedialo ad illud ins-
cundaria relucentia in Verbo et 6//aV. ;

tans demeritorie annihilalur; sicut
i.qiixstult. ^mmrf/, probatcontraopi- etiam si Deus in instanti A ereat An-
nionem Aiexandri quod intellectus gelum, in eodem instanti non potest
Angeli vere discurrit, licetin tempore eum annihilare, nec in alio instanti
imperceptibili; ergo multofortius ani- immediato, quia non datur instans

ma Ghristi, quae licet habuerit cogni- immediatum instanti, sed eum posset
tionem omniumabstractivam, loquen- annihilare in tempore immediato vel

do de cognitione habituali, quia ha- in aliquo instanti illius temporis ; sic
buit species omnium intelligibilium in pro[>osito, si gratia ponatur habere
sibi concreatas, non tamen videtur esse preecise instans, in illo instanti
posse negari quin ipse possit discurre- non potest annihilari, sed bene in
re, saltem in aliquo tempore imperce- tempore immediato ad illud instans,
ptibili, et si sic, tunc non videtur quod vel in aliquo instanli iilius temporis.
in eodem instanti suae conceptionis Nec valet dicere quod ex quo gratia est An ^:
potuerit mereri. indivisibilis, quod non potest annihila- "^n^hj
25. Respondeoadprimam difficultatem, ri, nisi in instanti, quia hocnonimpe-

Responsio quod si gratia ct pcccatum opponeren- ditquin possitin tempore annihilari,ut
dimcu^rj" tur formaliter, esset impossibile sal- sn^vdi^Qiimi dist.'^. qiisest. \. hujus,\\h\
*^'"'
vare quod in eodem instanti quo crea- ostensum est a quomodo Deus
Doctore
tura habet e55e, possit operari merito- potuit facere quod anima Virginis
rie, et per consequens in eodem ins- tantum in uno instanti esset in pecca-
tanti peccare, praesupposita gratia in to, et in tempore immediato ad illud
eodem instanti, quia tunc darentur instans esset in gralia, et sic potuit
duo incompossibiliain eodem instanti, creari gratia in tempore, sed de hoc

quia(utdixi supra) in eodem instanti alias. Dico tamen quod si gratia non
in quo gratia creatur, non potestanni- ponatur habet esse per instans, sed
Gratia et hihari. Scd Doctori Sublili nulla est per aliquod tempus, quod in eodem
peccatum ,.pn n • • • • . •• i- •
opponun- ditlicuitas quia ponit gratiam tantum instanti quo aliquis peccat, Deus po-
"'to^rfe.'' opponi demeritorie peccato, ut patet test eam annihilare, et lunc non se-
ab ipso in secundo, dist. 28. et in quarto quitur inconveniens, quod simul cree-
distA.qu3Pst. i. etd.et dist. \6. qusest. 2. tur et annihiletur. ||
ubi vult quod peccatum etgratia nulla Ad secundam difficultatem dico, Adse»
oppositione formali sint opposita, vi- quod facilis est solutio, quia intellec-
delicetnec ut contraria, nec ut contra- tus perfectus et non impeditus, potest
dictoria, nec ut relative opposita, nec in eodem instanti simul plura intelli-
ut privativa, neque ut disparata, nec gere, licet tamen non aeque perfecte
ex natura eorum esse incompossibilia, et intense illa plura simul, sicut quod-
DIST. XVIII. QII.ESTIO UNIC. 683
lihet sporsiim, licel hsfc (lirfifiiltas reol si iniMiliiin riiil ciroa aliquod, vol
qiiirat proli.xiorcra Iraclalum, de quo aii([iia ohjocla îsa iii \'orho, ul
alias erit speoiali-; sermo. diotiim est secundum viam prcoco-

Ad ter- -\(j terliam dirneultatem dico primo, donlom, vol circa olectos muitos vo-
*^
tiam. .
.
quod non omnis discursus requint loiido eis hoatitiidinom ; naturalilor

surressionem temporis, sed sulfieit (h) tamon pnecossit oporalio circa
successio natiir;r, ut supra paluit i/i i|)siim fiiHMn, scilicet Tiinilalem vol
pfo/of/. qiixs/. priifs a//e(jala. Hic au- essontiam iii Irihiis. Noc aclu friii-
tom loquitur de discursu syilogistico, tioiiis (c), qiio fruol)alur Trinitato,

qui requirit successionem temporis. moruit eamdom fruitionem, qiiia
Dico secundo, quod etsi inlellectus hoc non esset aliiid dicere qiiam
Angeli possit discurrere per multn, meriiit fruilionom, qiiia hai)iiit
non tamen est necesse ipsum habere fruitionem, vol moriiit, qiiia Deus
cognilionem vere practicam, ad quam dedit actum, quod niiiil osl dicere,
possit spqui vera eh'ctio, ut haboat eam quia nulkis aclus est moritorius
per di>cursum syllogisticum, qui re- sui ipsius, licot possit esse alterius ;
quirit successionem temporis. igitur Deus liberaliter sine aliquo

merito praecedente* conjunxit vo-
SCIIOLIUM.
luntatem islam per fruilionem ul-
Cliristum non meruisse suam fruitionem seu liino fini, et ita non] meruit sibi
gloriam.quia fruilio fuit primus actus Christi,
friiilionem. Unde Aujiûstinus 13.
nec potuit esse meritorius sui. Est contra Al-
de Trinit. cap. 19. dicit, quod sum-
bert. hic art. 4. et 7 Mayr. qua?st. 1. Bassol. q.
1. et alios. Est tamen communis, cum Alcns.
ma gratia est, quod liomo in unitate
3. part. qtjopst. 17. m. 3. art. 1. D. Thom. 3. personae est Deo conjuncfus ; et
part. qurest- 19. art. 3. D. Bonav. Durand. Ri- quamvis loquatur de gratia unionis,
chard. Gabr. An vero depotentia absoluta po- idesl, gratuita Dei voluntate union-
tuisset mereri suam fruilionem, non convenit.
to, tamen ad unionem istam conco-
Affirmant .\lbert. Mayr. Bassol. citati. Rubion
mifanter scquitur gratia niiifionis
hic q. 1. Alens. supra q. 16. m. 1. Valent.
tom. 4. d. l.q. 19. p. 3. Suar. tom. 1. d. 40.
do faclo, ideo fuit sumina gratia sine
sect. l.Et secundum mpntem Scoli
id esse meritis praecedentihus.
sentit I.ychet. hic,et Pitij,'ian. art 7. quod mi- Sed conlra (d), gloriosius est ha- 13.
hi verisimile videtur, e.t dictis num. 9. et 10.
bere praemium pro merifo, qiiam
Objicit Doctor dupliciter, et ad primum docet
sine inerito ; igitur ponendum est in
gloriosius fuisse Christo habuisse gloriam sine
Chrisio.
merito, et reddit hujus rationem.
Praeterea, prioritas naluicT' vido-
j2,
Hoc viso (a), videndum ost quid lur siifficor(i ad merilum ;
cum igi-
Vide D. meruit ; et dico quod noti nioruit fiir iiitor voluntatem et aotiim elici-
p'.'°q"'i9'.
^'J>i fiuilionom, quia si sic, autojie- tuin |)ossil osse priorifas natura>,
laiiusâc'
rfilioneolicila circaea, quae sunt ad vidoliir ([iiDd lioc siiflicerot ad mo-
'«^^' "'«:
rineiii,' aut ciica insuin finem. Xon rondiim friiitionom, v<'l idom aclus,
lonussui '
ipsius. primo modo, qiiia primum acluin ut piior nalura so ipso, potesl esse
hahuit ciica finom, fruondo prius merit(jrius respectu siii ipsiiis.
sciiicot, qiiain ali(iuem aclum hahe- Ad primiim istoriim, ciirn dicilur vide n.
ret circaaliquid, quod est ad finem ;
qiiod gloriosius est, elc. dico quod '^^''g^^;"j.^^^'
684 LIB. IIF. SI^NTENTIARUiM
Loquitur veruni est de preemio, quod potest Virgo IVIater Dei, quw nunquam b. virg
e • , • • ' L 1-. .• nunquai
ordinana.^ liciberi cx iTieritis ;
sed hsec con- luit ininuca actualiter ralione pec- fuit min
junctioanimte Christi cum Deo per cati actualis, ncc ratione originalis fde^îiJJ
aclum fruitionis, fuit tanla et tam (fuisset tamen, nisi fuisset pnjeser-
^fj^.^g"'^
excellens, quod ad ipsam uon po- vata ;) iii;itur decens fuit quod esset quo^ no
.
meruit g
tuit prcccedere meritum, et nohi- heatitudo alicujus j)ersonce, sine riam.
lius esl; hahere actum, ad quem omni merito prcecedente. Nec ideo
non potest preecedere meritum ex anima Ghristi fuit ingloriosior, quia
lil)eralitate dantis, quam liahere si actus potuisset cadere sub merito,
aclum del)iliorem cum multo merito anima illa potuisset mereri illum,
prcTcedente. Et videtur hoc ratio- nisi fuisset pra^venta actu beatifico ;
nahile, quia sicut Deus creavit in et sic pra3veniri ex libeialitate

esse naturse aliquam naturam, puta dantis, est majoris nobilitatis, sicut
naturam Angeli, ad quam creandam si mihi daretur illud, quod habeo in
non potuit cooperari causalitas fine totius lahoris meritorii nunc, et
causse secundee propter perfectio- illudmagis est ad decorem status
nem talis naturfle ; ita in genere Beatorum, ut dictum est.
moris creavit Deus aliquem actum Ad secundum dico (f), quod prio- ^^
beatificum, ad quem non potest ritas naturffi potentiae preecedentis
esse actus aliquis meritorius prior, actum, non sufficit, quia non est
et hujusmodi fuit actus beatificus meritum, nisi in aliquo actu vel
anima3 Ghristi, et hoc propter nohi- passione accepta ; sed voluntas, ut
litatem et excellentiam actus et prior natura non habet aliquem
modi hahendi actum, quia imme- actum vel passionem acceptam a
diate antequam haheret aliquem voluntate, ratione cujus potuit
actumcirca ea qu8B sunt ad finem. mereri actum beatificum, quia ille
Aliter dicitur, ponendo (e) quod actus pra3cessit omne meritum, nec
aclus ille potuerit cadere suh me- idem actus est meritum et pra3-
rito, etsi gloriosius hiisset hahenti mium, quia alterum excedit, ut
actum meruisse illum quam non prffimium ; lum etiam, quia hoc
rneruisse, non tamen simpliciter esset dicere quod meruit, quia
est gloriosius, quia decens est Deus dedit meritum, licet idem
propter alios Beatos et propter per- actus in Ghristo possit esse prae-
fectionem illius . status, quod illic mium sihi, et cum hoc merilorius
inveniantur omnes gradus princi- aliis, ut dictum est. Pra3terea, talis
pales in aclihus beatificis, ut actua- distinctionon est nisi rationis con-

lis beatitudo (Miristi sit mcijor beati- siderantis actum illum diversimode,
tudine omnium creaturarum nam ;
qua3 non sufficil ad actum meriti et
ihi sunt aliqui Ceati, qui nunquam pra^mii.
fuerunt inimici actualiter peccato
actuali, ut multi innocentes ct multi COMMENTAItlUS.
alii, qui aliquando fuerunt inimici,
ut mortaliter peccantes, et postea (a) Hoc viso vidcndiim cst qi/id me- 26.
.„. .
poeuitenles. Esl ihi etiam lieata ruit^ Hic Uoclor .primo, probat quod
niST. Wlll. QLLi:ST10 UMi:. 68")
Christus non meruit sibi fruilionem semper frueretur, quantuni tenelur

beatincam. Kt in ista rationo supponit frui, peccaret. De potentia enim ordi-
tluo ut vera cle faelo. l^rimo, quod in nata pro quocumque instanli tenetur
j)rimo instanti conoeptionis voluntas frui essentia divina clare visa ; ergo
Cliristi perfectissime fruebatur essen- in illo instanli priori tenebatur IVui
tia divina clare visa, etsic fuit perfec- ipsa essentia, et non objectis secun-
tissime beata. Secundo, quod primus dariis.
actus voluntatis elicitus fuit imme- (b) Katuralitor. Et quod dicit, quod 27.
diate circa finem ultimum clare vi- talis fruitio fuit circa Trinitatcm vel cir- Essenlia
osl ratio
sum. Ilis suppositis, patet ratio quo- ca cssentiam, ut in triljus, debet inlel- tenniiian-
di fniilio-
modo sibi non meruit fruitionom, quia ligi quod ipsa fruitio fuit ratione essen- nein.
si sibi raeruit, aut aetu elicito circa tiic m ratione objecti fruibilis. Ilalio
ea qua? sunt ad tinem, aut cir(*a ip- enini terminandi fruitionem est essen-
sum finem ; non primo modo, ut pa- tia, utessentia, non enim est ratio ter-
tet per secundum suppositum. Pri- minandi, utin tribus, nec persona ut
mum enim actum elicitum habuit persona, est ratio terminandi persona^ ;
circa finem, fruendo prius scilicet ergo terminant fruitionem, iion ut ra-
I quam aliquem aotum haberet circa tioformalis terminandi, sed ut suppo-
aliquid nd finem ; et si meritum fuit sita, in quibus est ratio formalis objc-
circa ali(juod, vel aliqua objecta visa ctifruibilis, utclare exposui in primo,
tamen pr«cessit
in Verbo, naturaliter clisl. [. r/. 2. Et quod dicit etiam de ob-
operatio circa ipsum finem, scilicet jectis secundariis, illa enim objecta
Trinitatem, vel essentiam in tribus. non pcrtinent ad rationem objenti
Dubiuin. IIic removetunum dubium, quia forte iVuibilis, nec ut r/uo, nec ut quod ;
aliquis posset dicere quod primus quod enim pertinet ad rationem ob-
actus elicitus ab anima Christi fuiL jecti fruibilis estformaliter infinitum,
circa objecta relucentia in ipso Verbo, supponendo quod infinitas non repu-
et sic illo actu potuit mereri, amando gnet entitati. Et quod pertinet ad ra-
euponsio. illu in ordine ad Deum. Dicit Doctor tionem objecti fruibilis ut i/uod, inclu-
quod non, quia ex quo essentia divina dit in se Deitatem, sicut sunt persona^
fuit sibi perfecte pra^sens in ralione divina3 ; objecta autem secundaria
objecti actu visi, et prius natura fuit habent tantum csse objective in in-
sibi prflesens quam objecta secunda- tellectu divino. ut patuit in primo,
ria ;
patet, quia visio objecti secunda- dist. .'j. qutest. \. et 35. 30. 13, in se-
rii in essentia, ut in essentia, pra^sup- cu?ido, dist. 1. (/uxst. 1. iti quodlil).

ponit visionem ipsius essenliae, et per qucvst. li. et per consequens non j)er-
consequens prius natura voluntas tinent ad objectum fruibile nec ai quo,

anima? Christi habuit actum circa es- nec ut quod. Sed sicut perfecta visio
sentiam, utin tribus, sive circa ipsam Deitatis ex sua ratione formali primo
Trinitalem non enim voluntas illa
; lerminatur ad Deitatem, ex plenitu-
fuisset perfecte recta, si prius non ha- dine tamen hujus visionis est, quod
buisset actum circa ultimum finem etiam terminetur ad objecta secunda-
clare visum. Dicit enim Doctor m ria relucentia in Deitate, sic et frui-
quarto, dist^ t9. quod si Beatus non tio perfectissima primo terminatur ad
r,86 LIB. III. SENTENTIARUM
Deitatpm, et ex plenitudine perfectio- qnia ex quo ista sunt separnbilia, sci-
nis talis fruitionis est quod etiam ter- lioet a(;tus, qui est fruitio et relatio,
minetur ad ilia objecta secundaria ; quae fundatur in illo, et termiriatur ad

et sic palet quomodo fruitio talium objoctum beatificum. Et hoc patet a
objectorum non sit essenlinliter beati- Doctore in quodlib. qudest. 14. ubi vult
tudo^ sed tantum est quid concomi- quod possit esse visio Deilatis, sine re-
tans ad perfectam beatitudinem es- lalione ad ipsam, nec sfquitur quod

sentialem, de qua erit sermo inquarlo, videns actum beatificum videat objec-
dist. 49. tum beatificum, nisi videret illum sub
28. (c) Necactu fruitionis, quo fruebatur illa ratione, qua terminatur ad objec-
Trinitale, meruit eam fruitionem, Hic tum beatificum, sic dico de actu frui-
probat secundum principale, videlicet tionis. Posset ergo dici quod idem ac-
quod anima Gbristi non meruit actu tus, ut libere elicitura voluntate ani-
circa ultimum finem clare visum, mse Ghristi, dicitur fruitio ; et dicitur
quia ille fuit perfecta fruitio ; si enim meritoria, quia elicitur propler ipsum
per illum actum meruisset fruitionem ultimum finem, et quod dicitur actus
beatificam, idem fuisset simpliciler beatificus, prout includit relationera,
meritum et pr^mium, patet, quia ille qua formaliter terminatur ad objec-

actus fuit perfecta fruitio. Dicere ergo tum beatificum, et sic per priraum
quod perillum actum meruit fruitio- actum elicitum circa ultimum finem
nem, nihil aliud est dicere quara ha- potuit mereri fruitionem beatificam ;
buit fruitionera, quia habuit fruitio- nam ille actus, ut primo elicitur a
nem, vel quod meruit fruitionem, voluntate, erit prior reiatione, qua
quia habuit fruitionem ; nuUus enim formaliter terminatur ad objectum
actns est meritorius suiipsius. beatificum, et ut est actus beatificus,
Primum Hic tamen occurrunt duo parva du- ergo ii illo priori potuit esse actus
dubmm. raeritorius.
j^j^^^ qnorum priraum est circa hoc,
quod dicit quod actus non est merito- llespondeo ad priraura, quod aliud 29.
rius suimei, quia Doctor in secundo, est loqui de preeraio accidentali, et Ad pri-
1 • • 1 1 •
I 1 • 1 • 1 I
• 1
• • • •
miini du
c//5/. 7. dicit ad litteram : boni actus aliud essentiali ; preemium enira acci- bium.
Angeli boni, sive Beati non erunt irre- dentale praesupponit essentiale, ettale
munerati, illi quidera boni actus in- praeraiura essentiatenunquara auge-
cludunturin prirao actu, quia proce- tur nec minuitur, sed semper manet
dunt ex perfectione actus beatifici, idera penitus invariatum, quod est
sed quantum ad accidentale pra3- fruitio perfecta objecti beatifici ;

prae-
mium quod possunt liabere, quilibet mium vero accidentale potest augeri
actus est sibi pra^mium. Pariformiter peraliura et alium actum ultra actum
dico hic, quod eadera fruitio erit sibi beatificura Gssenlialeni, et illi actus
pra?raiura, etsicidem actus poteritesse non erunt irremunerati, puta actus,
raeritorius proeraii, et simul osse pree- quibus obaequuntur nobis, sed erunt
mium. prpemium accidentale, id est, quod illi
Secundum Secundum dubium est in hoc, quod actus includuntur

actu perfecte in
dubium. . .
i •o • i
dicit quod per primum actum circa beatilico, non ut f)erlmentes ad prfe-
finem non potuit mereri fruitionem, miura essentiale, sed ut pertinentes

DIST. XVIII. Or.ESTlO L'NIC. 087
ad priTmiiiim accidentale ;
pro qiinnto tale et rel.Uione, quod videttir inoon-
ergo illi aetus perririunt voluntatem, veniens; tum, quia oausa perse debet
ex plenitudine perfeclionis aclus bea- esse edectus per se ; tum.^qiiia ol^jocti
tilici essentiaiiter dicunlur pra^mium por se est assignandus aclus, quia per
accidenlalo, et sic illi aclus boni di- se.
cufitur remunerati, sic intelligendo Dicoquod beatitudoper se significat soiuiio.

quod volunlas beata eliciens illos fruitionem, et non ipsam relationem,
actus, per illos remuneratur, id est, nisi tantum concomitanter, quia ad
quod per illos rocipit prai-mium acci- talem et talera actum concomitatur
dentale, quia recipit eos, ut perfi- relatio terminala ad objoctum ; et cum
cientesip-am, pro qunnto includuntur dicitur de causa per se, et de objecto
in primo actu beatitico, sed non est per so, dico quod effectus per se pro-
modo simile de actu beatifico essen- duotus est ipsa fruitio absohite sump-
tialiter. Si enim illo actus dicerotur ta, sed ad talem elTectum per se pro-
meritorius. et esset pPcemium ipsius ductum concomitatur illa relatio. b2
anima3 merentis, o.x hoc dicerelur hoc raagis pertinet ad raateriam de
pra^mium, quia eliceretur ex pJenitu- beatitudine in 4. dist. 49.
dine perfectionis aUerius actus. Sed (d)Sed rontra, gloriosius est habere
de hoc in 4. dist. 49. prsemium pro merito quam sine merito.
'^^""' Ad secundum dico, (|uod aliud est Hic Doctor intendit probare quod vo-
lia du- loqui de polentia Dei absoluta, et aliud luntas animae Ghristi meruerit beatitu-
ordinata ; de potentia enim Dei abso- dinem essentialem, perduas rationes,
iuta posset Deus ordinasse quod eadem quarum priraa est ista quia ad majo- :
fruitio elicita circa objectum clare vi- rem gloriam animae jGhristi videtur
sum, qua formali-
ut prior relationo, pertinere acquirere prgemium per
ter terminatur ad objectum bealificum opus raerilorium, quam si absolute
clare visum osset actus meritorius, et detur ei sine raerito. Secunda est, quia
quoJ eadera fruitio, ut includens ta- prioritas naturpe videtur sufficere ad
lora relationem, dicatur actus beatifi- meritura ;''cum igitur inter volunta-
cus es-entialiter ; de potentia taraen tera et actura elicitura possitesse prio-
Dei orJinala, Deus ordinavit fruitio- ritas natura), videtur quod hoc suffi-
nem objVcti clare visi esse simpliciter ceret ad merendura fruitionem, vel
actura beatificum, et sic de facto et de saltem idem aetus, ut prior natura
potentia Dei ordinata, actus elicitus seipso, potest esse raeritorius sui ip-
a voluntate coraprehensoris est sira- sius.
pliciter actus beatificus, irao essentia- Respondet ad priraara rationem, et

liter beatitudo ; et talis actus includit datduplicera responsionora valde sin-
duo, videlicet qualitatera absolutam, gularera. Prima esf, quod pra^mium
et relationera realera, qua actus ter- est in duplici dilfereniia, nara quod-
minatur adobjectum beatificum. dam est ita perfectum et excellens,
JO. Sed tunc videtur sequi quod beati- quod per nullum meritorium acquiri
0. tuJo essentialis non significet aliquid potest. AHikJ est, qiiod non potcst
unum per so, sod tantura unura per (!ommuniter acqtnti, niî pcr actum
accidens, quia aggregatum ex quuli- meritorium, et hoc non est ila excel-
lens,loquendo de preemio primo mo- tuissetab aiterno ordinasse omne prffi-
do. Dicit Dootor quod nobilius est ha- mium, etiam perfectissimum, prtece-
bere actum, ad quem non potest praB- dere meritum, tamen loquendo de
cedere meritum ex liberalitate dantis, factojet congruo, videtur ipsam ordi-
quam habere actum debiliorem cum nasse fore aliquod praemium ita excel-
multo merito praicedente, et talis fuit lens, quod per nullum meritum acqui-
actus anima^ Christi, quo perfecte ri possit. Et hoc satis congruum est,
conjungebatur Deo, ut objecto beati- quia sicut in esse naturee datur aliqua
fico. essentia creata, quse non possit su-
31. Si dicatur, ex quo omne prasmium besse causalitati creatae, sed praecise
Dubium. quantumcumque mini-
essentiale, causalitati divinee ; ita videtur quod
mum, simpliciter excedit quantum- voluntas divina in genere moris ab
cumque actum nostrum meritoriam, a^terno voluerit essealiquemactum ita
loquendo de actu nostro quoad sub- excellentem, quod ad ipsum nuUum
stantiam et intensionem actus, quo- meritum prsecederet.
ad etiam omnes circumstantias mo- Si dicatur, quod hoc non videtur si-
rales ; nuUus enim actus noster ex mile esse de genere moris, quia quod Obje
natura actus quantumcumque inten- detur natura, quae nullo modo possit
sus et perfectus, et optime circums- subesse causalitati creatae, hoc non
tantionatus circumstantiis moralibus, est ex sola ratione voluntatis divina?,
de condigno meretur fruitionem bea- sed quia talis natura est talis entitas
tificam, ut patet a Doctore in primo, praecise, quod est simpliciter incausa-
dis(. 17.etsi tahs actus dicatur meri- bilis quocumque agente
a creato ; re-
torius de condigno, hoc prfficise est pugnat enim Angeio posse causari ab
a voluntate divina acceptante talem aliquo agente creato, nec voluntas
actum, dando sibi condignitatem. Di- divina posset facere naturam Ange-
citur enim tunc condignus vita aeter- licam posse creari vel annihilari ab
na, pro quanto est acceptus ; non vi- agente creato ; sed non est sic de prse-
detur ergo valerc, quod proptor excel- mio, quia ex quo illud datur libere
lentiam primi non sit aliquis aetus a voluntate divina, sic vel sic accep-
meritorius respectu iilius, cum mini- tante actus nostros in ordine ad illud,
mum proemium quasi improportiona- ita potuit acceptare actum anima3
biliter excedit omnem operationem Ghristi, ut meritorium talis prsemii,
nostram etiam perfectissimam. Sicut imo potuisset simpliciter nullo merito
ergo voluntas divina acceptat actum pccBcedente beatificare omnem crea-
nostrum, non ex natura actus, sed ex turam rationalem, ut patet a Doctore
sua mera liberalitate, ut dignum vita in 2. dist. 5. quiesl. 2.
eeterna,quare etiam non potuitaccep- Dico ergo, quod hic non est assi- ^y^
tare aliquem actum anima? Christi^ ut gnanda aliqua ratio ex parte illius
meritorium vila3 asternffi? Non ex na- prffimii,nec ex parte excellentiseillius,

tura talis actus, cum nullus talis sit quia etiam excellentissimum creatum
meritorius, sed ex sua maxima libe- potuit conferri ratione meriti prEece-
ralitate. dentis. Sed ex parte voluntatis divin»
Responsio.
Dico quod etsi voluntas divina po- videtur assignaripro rationesummali-
niST. WIII. Ql .ESTIO UMC. 118!)
benilitas,etsummacondescensio, vide- paradisi quantum ad sulTicientiam,

licet,quodex quo fuit summa coiides- licet non omnibus quantum ad eflica-
censio volunlatis divina\ qua voluit ciam. u( palehil disL seqi/cnli. Sicut
naturam hunianam uniri Verbo in uni- ergo liabuit summam gratiam nullo
tate personas ita debuit esse summa merito pra^cedente, ita hahere debuit
condescensio, quod respectu illius na- summum pritmium nullo merito pra'-
turcB sic assumpta^ darotur tam excel- cedente, ita ut deberetesse una natura
lens pra>mium,quod ad ipsum noluerit in esse moris, qua) sicut priccodit
essealiquod meritum praecedens. Et si- omnes alios beatos, loquendo de homi-
cutistaunio personalis nalura^ assum- nibus quoad gratiam quam habuit
ptee fuit tanla) excellentia', ut ad ipsam sine merito, ita debuit praicedere
nullum meritum quantumcumque in- quoad prcemium, quod debuit habere
tensum, potuit prtecedere, ut patet a nullo merito praecedente.
Doctore in \. uist. 2. respectu enim (e) A liter dicitur ponendo, qiiod aclus 34.
talis unionis nullum fuit meritum ille, etc. Hic Doctor assignat unam
pra;cedens, sic etiam talis natura as- aliam congruentiam satis singularem,
sumpta debuit ordinari ad tale pree- quare ad pra^mium anim»Christi non
mium, respectu cujus nullum foret debuit praicedere aliquod meritum. Et
meritum praicedens. stat in hoc, quod aliud est loqui de
Potest etiam assignari alia ratio, pra^mio, ut comparatur ad personam

comparando naturam assumptam ad pra.>miatam; et aliud est loqui de
gratiam, et alias humanas si-
naturas pra^mio simpliciter, ut comparatur ad
miUter ad gratiam, sicut congruum statum gloric^ absolute. Primo modo
fuit ad unionem naturae humana? se- gloriosius est personam pra^miatam
qui summam gratiam, nullo simpli- mereri prsemium, quam habere illud
citer merito, nec digni, nec condigiii, sine merito, Secundo modogloriosius
nec congrui pra^cedente, loquendo de est instatu ilio feliciesse aliquod pree-
actu meritorio ; nulius enim fuit actus mium, respectu cujus nullum prace-
meritorius, nec de digno, nec condi- ditmeritum, ut ibi compleantur om-
gno, nec de congruo respectu illius nes gradus pertinentes ad perfectio-
gratiaj, licet ad talem unionem sequo- nem iljius status; dccens enim est
retur summa gratia de congruo. Et propter alios Beatos, et propter per-
sicut ipsa natura assumpta per pas- fectionem quod ibi in-
illius status,
sionem,sive praevisam.siveexhibitara, veniantur omnes gradus principales

meruit omnibus hominibus, quantum in actibus beatificis, ut actualis beati-
fuit ex se, gratiam, ut patebit in dis- tudo anima) Ghrisli sit major beatitudi-
tinctione sequenti ; et sic respectu neomniumcreaturarum.Nam ibi sunt AiiquiSan-
cli luerunt
gratiae aliorum fuit meritum pra'ce- aliqui Beati, qui nunquani fuerunt '"'mici
. . . .
,. peccaloac-
10
dens, videlicet passio Christi exihibita, inimici actualiter peccato actuali, ut tuaii.
me
Jni- me-
vel preevisa, et simiiiter passio iila multi innocentes, ut patet de parvulis
ruit omnibus ex consequenti vitam baptizatis et de multis aliis Sanctis
a;ternam, quia meruit eis gratiam, adultis, ut do Joanne Baptislaetaliis;
quae est principium omnis meriti, et sunt etiam multi alii, qui aliquando
meruit omnibus apertionem januu3 fuerunt inimici, supple peccato actua-
ToM. X[V.
690 LTB. TIT. SENTENTIARIIM
postea compleretur status ille beatitudinis
li, ut mortaliter peccantes, et
poenitentes. Et etiam ibi beata Virgo anima; Gliristi, debuit habere pra?-
materDei, qu» nunquam fuit inimica mium, nullo merito prajcedente, nec
actualiter ratione peccatiactuaiis, nec ideo anima Christi fuit ingloriosior,
ratione peccati originalis, fuisset ta- quia siactus potuisset cadere sub me-
men, nisi fuisset pr«servata ; igitur rito.anima illa potuisset mereri illum,
decens fuitquod esset beatitudo alicu- nisi fuisset pra^venta actu beatifico, et
ius personaB sine omni merito praece- sic preeveniri ex liberalitate dantis est
mnjoris nobilitatis, sicut milii da-

dente. Et patet ista consequentia, quia si
sicut in statu illo sunt aliqui, qui retur illud quod habeo in fine totius
nunquam peccaverunt mortaliter, et laboris roeritorii meriti, et ideo mngis

meruerunt beatitudinem, si erant adest ad decorem status Beatorum, ut
ulti, si vero non erant adulti, illam dictum est.
Ghristus eismeruit ; et sunt aliqui,qui (f) Ad secmidnm dico. Hic Doctor 3'
post peccatum morlale actuale per solvit secundam instantiam, et solutio Solutis
CUH'
poenitentiam meruerunt sibi beatitu- stat, in hoc quod prioritas naturee
dinem, et est ibi beata Virgo mater potenti* prcecedentis actum non suf-
Dei, quaenullumsimpliciter peccatum ficit, supple ad meritum, quia non
habuit et meruit sibi bealitudinem. est meritum, nisi in aliquo actu eli-
Anima Qum ergo anima Christi nuUum pec- cito a volunlate, vel in passione ac-
Christi ., ., .1 . . •
nuUum
, ,
catuni habuerit, si sibi meruisset bea- cepta a voluntate, quae lil)ere accep-
^hTbuTt™ titudinem in tali statu, non erunt om- tare non potest, nisi mediante actu
nes gradus principales pertinentes ad elicito, et ideo prius acceptatur aclus
perfectionem illius status patet, quia ;

elicitus quam passio, et proprie et for-
beatitudoanimffiGhristi non excederet mnliter est meritum in actu quo ac-
beatitudinem Virginis matris. Si di- ceptatur passio. Et passio illa magis

catur, quod excedit intensive, dico dicitur meritoria materialiter, quia
quod hoc non valet, quia gradus per- illa non potest dici recta et accepta, ut
ficientes illumstatumbeatitudinis non meritoria a voluntate divina, nisi pro
attenduntur secundum intensionem et quanto acceptatur a voluntale confor-

remissionem patet, quia etiam gra-
;
miter se habente regulee superiori. Se-
dus beatitudinis illorum, qui merue- qmlur : Sed volunlas, i(( prior ?iatura,
runt post peccatum actuale, sic distin- ?ion hnbet aliquem aclu?n, cel passio-
guitur in illis, quod in uno est inten- nci?i acceptam avoUaitale, ratio?ie cujus
sior beatitudo, et in alio minus inten- potuil ?nereri actu??i beatificu??i. quia
sa; non dislinguitur ergo quoad in- illc aclus p)'xccssU omne ??2eritu??i.Hoc
tensionem et remissionem. sed prtc- sic debet intelligi. quod actus beatifi-
cise secundum aliam et aliam ratio- cus fuit simpli(Mter primus actus vo-
nem formalem, et suo modo specifi- luntatis animie Ghristi, et sic hffic vo-
cam, sicut etiam ad perfectionem luntas eliciens actum dicitur prior
universi principaliter pertinet distin- natura actu beatifico, et non tantum

ctio specierum, quas perfectio non at- voluntas, ut voluntas, sed voluntas, ut
tenditur penes intensionem vel remis- actu eliciens, dicitur prior actu elicito,
sionem; sic in proposito. Ut ergo et ut sic, nullum actum meritorium

DIST. XVlll. QU.KSTIU UMC. C91
l
join- dicit. Seqiiitur: \ec idem actus est ressus et e.xcedons respeotu ejusdem
;
itiie.
ffieritum i't /irxnnum. Hic solvit ali.ira sed i(l(»m aclus bcatilieus potest esse
parviim inslanliam supra adduclam, merilorius aliis, quia utsic, est prior
Iubi dicit quod saltem idem actus, ut pri^^mio correspondenti.
prior natura, seipso potest esse meri- Si dicatur, quod si actus auimcC insuintia.
torius respectu suiipsius. ilespondet Ciiiisli beHtidcus fuit meritorius aliis

quod idem actus simpliciter non po- pricmii ceterni, videtur sequiquod
test dici meritum et praemium, quia iHud prccmium aliis retribuendum
alterum excedit, ut pra^mium ; seque- excedat actum beatificum animiB
returenim quod idem actus respectu Christi, patet, quia prajmiura excedit
suiipsius esset excedens et excessus, meritum.
quia ut pra?mium, excedens, et ut me- Dico quod loquendo de prcPmio et
^^Q^jjijdo
ritum, excessus ; tura etiam, quia hoe merito in eadem *persona, seranor pr»''"'"'»
^ excedat
esset dicere quod raeruit, quia Deus prcTraium excedit meritum ; loquendo mentum.
dedit meritum. Si enim ille actus bea- vero de merito in una persona, et de
tificus esset actus meritorius, et ille prcPmio in alia, non est necesse prae-
actus est simpliciterdatus a Deo, ergo mium excedere raerilura, et sic fuit in
esset meritorius, quia datus a Deo, proposito ; potuit enim voluntasdivina

quod non videtur, quia actus merito- acceptare actum bealificum aniraee
rius est in potestate merentis, sic Christi, ut raeritoriura aliis personis a
quod voluntas, quce dicitur raereri, persona Christi.

non se habeat pasîve tantum ad illum
actum, sed etiam active et libere, ut SCHOLIU.M
patet dist. 17. primi. Christus meruit sibi gloriam corporis, sed
J. Si dicatur, quod ille actus beatifi- iiidirecte, qnatenus meruit amotionem impedi-
'»0. cus, etsi principaliter fuit a voluntate nienli, ut redundaret gloria aninia} in iliud.
Prima pars est communis Patrum, August.
divina, fuit tamen a vohmlate anima)
Iract. 104. in Joan. et iib. 3. contra Max. cap.
Christi minus principaliter elicitus, et 2. Chrysost. Ambrop. Anselm. Bedae, et alio-
sic potuit dici raeritorius, quia in po- runi in illud Pliil. 2. Humiliavit semetipsitm,
testate voluntatis raerentis. elc. et colligilur ex illo Luc. 24. No)we oporluit
10. Dico quod hoec instantia habet solvi puti Christum, et ita intrare, etc. Secunda pars
ab est contra D Thom. supraarl. 4. sed est Cyr.

iliis, qui tenent quod actus beatifi-
lib. .3 Thesaur. cap Unde Suar. supra d.
'.i.
cus sit tantura a voluiitate divina.

Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 14.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 14.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

JUXTA EDITIONRM WADDINGI XII TOMOS CONTINENTEM A PATRIBUS FRANGISCANIS

TOMUS DEGIMUS QUARTUS

Quoostiories in tertium Librum Sententiarum a distinctione prima usque ad

m LIBRUI TERTIUM SENTENTIARUM

Approbatio Supplementi commentariorum in librum tertium Sententiarum.

Ex commissione Reverendissimi P. Mai;istri sacri Paiatii vidi attente Supplementum Commen-

Fr. Jo.^.NNEs CoNZALEz i»K Leon, Maijister et Mincrvx Re<jen$.

Fr. Nir.OLALs RiccAHDiLs. .S. I'alalii Apustulici Magisler.

(Textus Magistrl SeiUcntianim)

De Vcrbo Incarnato. deni (juai in c(i'H>i sunt el (jucE in

a nuiio est. » Ideoque Pater missus

mo ImIius qui a solo Patre est ;

B. Diligenter vero est annotandum, deinde etiain Spiritus sanctus, qui

sanctus, est incarnatus. Solus naiii- in missus esl, non Spiritus

iiiiiniliilc, et iiL! itlom csscl Palci- cl

i.s. cap. ii.

vel Sj)ii-itus sanclus incarnari />/>////.'-

Dubium 4. Kil^tif^em in specio coluinba' descen-

Matth. 3. xisse de Cddo Tu c^ Filliis meus,

et Spii-itus sanctus, sicut inseparabi-

q. i. Suar. 3. p. toin i. d. ^j.sect. 1. et 2.

rit, ipsam tamenincarnationem cum

Patro ot Spiritu sancto operatus Circa primum arguilur quod non, i

est alicui componibilis, ut probatum

detorminavit de Deo, quantumadra- proportio ; finiti ad infinitum, nulia

ut generare ot spirare ; et in secun- natura humana est finita ; ergo non

oporibus creationis in hoc tertio

perfectio relucet in operibus restau- ropugnant sibi invicom quam con-

naturam liumanam uniri Verbo in Prima probatur por PJiilosophum 4.

deni naturam numcro. Tortio, utrum dictoria essent simul vcra.

tatico aUam naturam croatam. Quin- natur. Probatio consequentia?, quia et i. c

to, utrum formalis ratio torminandi omni actioni correspondet aliqua

Uira hiiinana est //fPr perse existens, ad independens et ad absolutnin, nt

litale proj)ria. Sed si sit personata, pcrsona^, nisi dependeat a persona

la ; iiiiUir esl inassuinptibilis, igiUir, nnitur persontC.

quia perse existens in natura intel- quia oinnis dependentia aUcujus ad

ila natnra intellectualis salten) sin- nec dependct ad ipsum prjecisc, ut

ex parl(3ejiis non inveiiiMliir ropii- et an repugnet Verbo posse esse sup-

COMMI^^NTAlllUS. tawiuam articutum fidei, etc. Respon- Unio pro-

cundum Doctorem in 1. dist. 2. part. vinis, licet sit perfectissima unitas

de possibilitate reali, de qua Phiioso- quod quando in proposito loquitur

realis communicabilis pluribus ut quo ha?c autem pra?ter unitatem divinam

natura:? humanaj adVerbum non dicit natura? quidditativam, ut cura dicitur:

8 LIB. III. SENTENTIARUM

iilam in se, et sic supplevit

vicem sup- quia

positi proprii naturse tiumanae. Dico in allero extremo, non intelligitur

Verbi, tanquam ad prius, tanquam in nihil, salteni dicit unio relationeni,

unionem realem fundatam in natura relatio correspondet, vel saltem qSpaia-

nulla relatio correspondet, vel saltem Trinitatem, neque causati posterio-

jecto etaccidenle. Accidens enini ad

quo dopendot, noii ut ah aliqua patet quomodo unio non formaliter

scilicet poteutialitatis. Altera nullam absolutu)n in uno extremo, puta quod

humanae uahet termino ])rimo naturam,

absoliilum erit realiter iii e.xtremis ;

ordinis causati adcausarn,^uidiU^iy\v?[i tremum, natura sub unione reali est

cum dicit, quod est rclatio ordinis in terminandi relationem causati ad

eaiisali ul ihkkI, non IniUKiii.i', t'l rcjicil ralidiKin i|uaiii ad id allc-

ratioformnlis lerminandi relationem ])niiiinfcl pcrsdiicC (liviinc sic assn- Rcsoiutio

et essentialiter csae, terminat bene ({iiantiim (^st persoiia divina, aiit

pendentiam natura' liuman* ad sup- jnii^nans personfo (livin<o, qnia nec