Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 17.

Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from

University of Toronto
http://www.archive.org/details/operaomnia17duns
-'r^;\ediaeva/ 5>
ô'
V
v^^
O^;^
Toronio,
^'
!l
>*
g- ;
JOANNIS DUNS SGOTI
DOCTORIS SUBTILIS, ORDINIS MINORUM,
OPERA OMNIA.
i.
\i\
1
EX TYPIS ClSTERCII
^
,'
1
JOMNIS DUNS SCOTi

DOCT>pRIS SUBTILIS, ORDINIS MINORUM,
OPERA OiYINiA
EDITIO NOVA
JUXTA EDITIONEf/l WADDINGI XII TOMOS CONTINENTEM A PATRIBUS FRANCISCANIS

DE OBSERVANTIA ACCURATE RECOGNITA
TOMUS DECIMUS SEPTIMUS
\ QU^STIONES IN QUARTUM LIBRUM SENTENTIARUM

a dislincUone octava usque ad deciinam terliam.
PARISIIS '
APUD LUDOVICUM Vivfe, BIBLIOPOLAM EDITOREM

VI A VULGO DICTA DELAMBRE, 13
MDCCCXCIV
[
R. P. F. .JOANNIS
D U N S S C T 1
DOCrORIS SUBTILIS, ORDINIS MINORUM,
QU71^]STI0NES
IN LI1]RUM QUAIITUM SENTENTLVKUM

CUM COMMENTARIO R. P. F. ANTONII HIQUiEI HlBERNI.
])I8TINCTI0 VIII.
[Tcxlus Magislri Sentenliarum .)
augmentuiii virtiitis et graticC, sod

,. o / 4/< • ille totiis sumitur, qui cst rons ct '
iJe bacra))ieiilo Allaris.
oripro totius iirati.'c.
« Post Sacramentum Baptismi Quo,i /mjus San-atxrnii i)i vcnî lesfa-

m 1. et Conlii-mationis scquitur Kuclia- „,,.,,/,, /,>/„,.,, imrrcssii. simt et napH-
i'isti?BSncramcntum. Pcr Pa- smi.
ptismuui
^ mundamur, ixm* Kuclia- '
.
Amhr.
,
,,
lib.
ristiam in bono consummnmur. ->

Cujus linMn-a prcTCCssit, «quando . .
J'*
iniliandis
Baptismus jrstus vitiorum cxtiu- manud \\\\\\i Dcus Patrihus in dc- imst. r. s.
fûit, Kucbaristia spiritualilcr scrto, (pii (juotidiano Cddi pas(.'(»- «'^-

_
""
'ibiuiu 2. rclicit. rnd(^ cxccUcntci' dicitur liantur alimcnto ; undc: /'<o<c»j ,1»- '.?.v
' '
Kucharistia, id ost, Loua L!i';\tia, firloruin inandururit hotno. i>Ci\ tunc jo.-in. o 41'
quia iu Sacranuuito noii modo cst pancm illum (|ui manduc.iviM-unt. ^" " *'
Tom. XVII. 1
LIR IV. SENPENTIARUM
Joan. 19. mortui sunt. Istcvero pnnis vivus, foDiia, Sacramenlum ct rcs. Sncra- d. 2. cap.
3i.
Exod. 12. qui de ckIo desccndil, vitam mundo mcntum Dominns instiiuU, quando ex^^sTm.'*
post typicum agnum corpus et p°|' •

13.
Exod. 14.
tribuit. Manna illud de coilo, hoc su- '^
gt^â
J^^'"'"'-
25.
pt^rcoelum; illud scaturiebat ver- sanguinem (liscipulis in C(jena por-
mibus in diem alterum reserva- rexit. Unde Eusebius Emissenus :
« Quia corpus assumptum ablatn-

tum; hoc ab omni corruptione
alienum quicumque religiose gu- rus erat ab oculis et illaturus si-
staverit, corruptionem non vide- deribus, necesse erat ut dic coense

bit. » Illud datum fuit antiquis Sacramentum nobis corporis et
post transitum maris rubri, ubi, sanguinis consecraret, ut colere-
submersis /Egyptiis, liberati sunt tur jugiter per mysterium quod
Hebraii; ita hoc coeleste manna, semel offerebatur in pretium. »
non nisi renatis prsestari debet.
Panis ille corporalis populum an- De forma.
tiquum ad terram promissionis

per desertum eduxit; hsec esca Forma vero est, quam ipse ibi- c.
coelestis fideles hujus saeculi per dem edidit dicens Hoc cst corpus^^^t:
^^'
^^
desertum transeuntes in coelum meum; et post: Hic est sanguis meus. ^^^- ^-
subvehit. Unde recte viaticum ap- Cum enim hsec verba proferuntur, c. 4. et de
COliSGC»
Dubium 3. pellatur, quia in via nos reficiens, conversio fit panis et vini in sub- p^ciist. 2.^
usque in patriam deducit. Sicut stantiam corporis et sanguinis Ambr.ibid.
eroô in mari rMtro figura Baplismi Christi. Reliqua ad laudem" Dei di- ibid. c. "4.
prsecessit, ita inmfm?u< significatio cuntur. Unde Ambrosius « Ser- dist. 2. c':
dominici corporis. Haec duo Sacra- mone Christi hoc conficitur Sacra- su"b*fln"'et
menta demonstrata sunt, ubi de la. mentum, quia sermo Christi cre- epittTss.
tere Christi sanguis etaqua pro- aturam mutat, et sic ex pane flt
fluxerunt; quia Christus per san- corpus Christi, et vinum cum aqua
guinem redemptionis et aquam in calicem missum flt sanguis
ablutionis nos redimere venit a consecratione Verbi coelestis. Con-
diabolo et a peccato, sicut Isra- secratio quibus fit verbis? Attende,
elitas per sanguinem agni Pascha- quae sunt verba: Accipiic et comediie
lis ab exterminatore et per aquam ex eo omnes ; hoc est corpus meum; et
maris ab iEgyptiis liberavit. Hu- iterum: Accipite ei bibiie ex hoc om-

Gen. 14.18
est sanguis meus. Per reli- o^y^j^j^
De Sacr.
jus etiam Sacramenti ritum Mel- ncs; hic i^
lib. 1. c. 4,
et lib. 4. chisedech ostendit, ubi panem et qua omnia, quse dicuntur, lausDeo
cap. 3.
vinum Abrahge obtulit. Unde ut defertur, oratio praemittitur pro
ait Ambrosius, intelligi datur « an- populo, pro regibus. » Item, Augu-
teriora esse Sacramenta Christia- stinus « Credendum est, quod in
:
norum quam Judseorum. verbis Christi Sacramenta confl-

ciantur reliqua omnia nihil aliud
;
De institutione Sacramenti. sunt quam laudes vel obsecrati-

ones fldelium et petitiones. » Ecce,
B.
Hic inter alia consideranda oc- quse sit institutio et forma hujus
Matt. 26 26
De consec. currunt quatuor, scilicet institutio, Sacramenti.
;
DISTINGTIO VIII.
bant, quos Apostolus argiiit. Nam

Quare Chrislus post alium cihum dedit Salvator, quo veliementius com-
hoc Sacramentum discipulis. mendaret mysterii illius altitudi-
nem, ultimum lioc voluit infigere
Ubi consideratione dignum est, cordibus et mcmoriae discipulo-
quare illud Sacramentnm post coe- ruin, a quibus ad passionem di-
nam dedit discipulis. Dominus igi- gressurus erat. (ino autein ordinc
tur Jesus ad invisibilia paternoo deinceps sumeretur, Apostolis,
Majestatis migraturus, celebrato pcr quos Ecclesias dispositui-us
cum discipulis typico Pascha, erat, rcservavit docendum. »
quoddam memoriale eis commen-
dare volens, sub specie panis et
De Sacramcnto el rc.
vini corpus et sanguinem suum
eis tradidit, ut ostenderet legis ve- Nunc, quid ibi sit Sacramentum, et ^^
teris Sacramenta, inter quae prse- quid res, videamus. Sacramcntum « Au-. de
^
civ. Dei,
cipuum crat Agni Paschalis sacri- est invisibilis gratise visibilis ror-Hb. lo. c.5.
et
licium, in morte sua terminari, . . .
ma. » L ornia ergo panis et vini, de consec.

ac novse legis Sacramenta substi-
quse ibi videtur, est Sacramentum, sacriUcium
tui, in quibus exccllit mysterinm id cst, « signum sacrai rei, quia
I^JiicharisticB. Tdeo (^tiam post alia prseter speciem, quam ingerit sen-
dedit, ut hoc unum arctius memo- sibus, aliquid aliud facit in cogni-
rine discipiilorum infigeretur et ab tionem venire. » Tenent ergo « spe-
i^]cclesia deinceps frequentaretur. cies vocabula reriim, quae ante fuc-
Sed non exinde disciplinam san- runt, scilicet panis et vini. »
xit in posterum, ut post alios ci-

bos sumatur; potius a jejunissumi Quod rcs sacramenti duplcx est.
oportet, sicut Apostolos docet, ut
1. Cor. 11 ,
singulari reverentia dijudicetur, id IIiijus autem Sacramenti gemi- oreg ia
23. 24.
Ad Jati. est, discernatur ab aliis cibis na cst res, una scilicct contcnta ci Pasch. ^t
epist. 118
circa lin.
quod Dominus Apostolis disponcn- signi/icata, altcra si(jnipcata et non consec.'^
de cons.
dist. 2. c
dum reliquit. Undc Augustinus. contcnla. Rcs conlcnla el si(jni/icala est *^'^** j-^g"^"
liquido
appar.
« Apparet, cum primo acceperunt caro Christi, quam de Viriîne tra- ^^»'"- ^-
1. Cor. II discipuli Eucharistiam, non cos xit, et sanguis, (luem pi'o nobis l'u- i- ^^^-
«-'ri»^-
22. 34.
Dubiuin 2 accepisse jejunos. Non ideo tamcn dit; rcs autem siyni/icata ct non conten- n.od. et
L -1 r. 1 • •
1
habot. de
calninniandum est univcrsao P^cclo- t(i est unitas Ecclesi.T in praHlc-conb. di^t.
siso, quod ajcjunis sumitur scm- stinatis, vocatis, justilicat is ct glo- ^,

per. Placuit cnim Spiritui sancto, rilicatis. » Ilaec est duplex caro ^ûJ"!;"^
ut in lionore tantiSacramenti Christiet sanguis. Undc Ilierony- ,,E!'ui
prius in os Christiani dominiciim miis: « Duplicitci', inîuit, intclli- j>^;'^'|- j^^^-^
corpus intrarct, quam alii cibi; gitur

^ caro Ciiristi ct sanguis; vcl j-
17. in
lyi-^J^*-
.«ier»"'
ideo ubiquc inos isto servatur. illa (lU.Tcrucilixa est et sci)ultn, ctaaiman.ad
'
..,.,., .
„. allno do
Nou (unui, (luia [)()st cil)Os Domi- saugiiis, ((11 uiilitis lancea ollusus sa.r. «t m
1
nus dedit, ideo })ransi vcl C(jcnati cst, vcl spiritualis illa nc divma, .„i fmiro»
-i ,- in er*uio.
mca rcre csl n- / •
,
illud accip(^rc dcbent, ut illi facic- (lc (lua ipsc ait ; (.ant
)
LIB. IV. SENTENTIARUM

De cons. ^^^.y ^./ s(i)i(nii.s
' DlCKS (V/'c' C.v/ 1)()lilS ;
'
ot : accipit hoo mystei'ium pro se, sed
dist. 2. c. '
quia pfissus jyisi ina)iduc(tvc)-ilis ca)')ic))i ine(un el bi- contra se. Cujus etiam Sacramen-
para. Dorni-
cst corpus Chi'isti proprium dc
. •
, i i
nus noster. bcnlis ))icn)n sa))(/ni)icni, )io)i /lahchilis
Ephes. 4 1 „
Virgine sumptum; ([uia ut corpus
. . . , . " . • • 1 -^ •
i.
August. devila)n in vobis. Sunt igltur hlC tria
sJSinct distingMienda: Ilnum, quod tantum Christi ex multis membris piiris-

Yntiossal^cst Sac)'a))ic)i[um altcrum, quod cst
; simis et immaculatis constat, ita
Sao-amoiliun el )'es; Gi tcrtium, quod societas Ecclcsiastica ex multis
ll^'^''-'^^-
Exod, 25.
Q3(^ ,.,,,5 ct non Sa('ra))ic)ilu)n. Sac)\u)ie)i- personis a criminali macula libe-
10. ....
limi el non res est species visibilis ris, consistit. Tn cujns rei typo
panis et vini. Sacra^ncnlum el rcs ca- tactaest arca Domini cle lupiis Se-
roChristi propria et sanguis rcs ;
tlii)n, quae sunt imputribilia ct al-
el non Sacra^ncnliun mystica ejus ca- bae spinae similia. »
ro. Porro species illa visibilis Sa-

( Finis tcxtus Magistri.
cramentum est gemin?e rei, quia
utramque rem significat, et utri-
usque rei similitudinem gerit ex- Postquam Magister egit de Ba- Raiio
j methodi, et
pressam. Nam sicut panis prse ptismo, quo regeneramur, et de conUnuatio
^. n L- ^ 1 1 cum prse-
CEeteris cibis corpus reficit et sus- Confirmatione, qua roboramur, hic cedentibus.
tentat, et vinum hominem laetifi- agit de Sacramento Eucharistise,

cat atque inebriat ; sic caro Chri- quo nutrimur, et in bono consum-
sti interiorem hominem plus cse- mamur. Et dividitur in duas par-
teris gratiis spiritualiter reficit tes Primo, continuat se ad prsece-
:
et saginat; unde : Calix rîeus i)ie- dentia; secundo, determinat de Eu-

briaiis qua)n prccclarus esl. Habet charistia in se, ibi : Hic quanclo. Pri-
etiam similitudinem cum re my- main duas. Primo, ponit continua-

stica, quse est unitas fidelium ;
tionem dicendorum ad dicta secun- ;
quia, sicut ex multis granis confi- do, subjungit continuationis rati-

citur unus panis, et ex pluribus unem, comparando per Eucharisti-
acinis vinum in unum confluit ; sic am specialiter ad Baptismum, ibi:
ex multis fidelium personis unitas Per Baplismiun. Et illa pars liabet
Ecclesiastica constat. >> Unde Apo- duas. In prima comparat Eucha-
stoius: wuun corpus
Unus pcmis ct ristiam ad Baptismum, secundum
miilti Augustinus;
su))uis. Unde excellentiam ; in secunda, secun-
« Unus panis et unum corpus dum convenientiam et differen-
Ecclesia dicitur, pro eo quod sicut tiam, ibi: Cujus fujura. Convenien-
unus panis ex multis granis, et tia est, quia utrumque Sacramen-
unum corpus ex multis membris tum praefiguratum fuit in lege q^.^^^ j^.g^_
componitur; sic Ecclesia ex mul- Mosaica; sed differentia est, quod «'^^"'Jj^J'"'"
tis fidelibus, charitate copulan- utriusquc
^
fuit propria figura; et Eucharistia
i <-^
j.
secundum
te connectitur. Hoc mysterium pa- hanc convenientiam et differentiam Magistrum.
cis et unitatis nostrae Christus in ponit, primo, ponendo utriusque
sua mensa consecravit. Qui acci- Sacramenti propriam figuram in
pit hoc mysterium unitatis, et lege Mosaica; secundo, ponendo
non tenet vinculum pacis, non utriusque figuram propriam in
: ; ;
DIST. VIII. QU^STIO I.
sua caiisa, ibi llcec duo Sacramenla.

: institutione ; secnndo de forma,
Et sequitur illa pars IIwc etiam an- : ibi : Forma vero cst.
le alia, qua agit de FAicharistia

in Circa istam distinctionem octa-
in se, et illa pars habet quatuor vam qnaercndnm est principaliter
partes. Primo agit de Sacramento detribus. Primo, an Encharistia
Eucharistia3,et pcrceptione Sacra- sit Sacramcntnm lcîis novae. Sc-
menti; sccundo, do consecrationc cnndo, dc forma, an sit, qu£e po-
seu conversione, qua istud Sacra- nitur in Canonc Missse. Tertio, de
mentum incipit csse ; tertio, de ac- institntione, an hoc Sacramentnni
remanentibus post con-
cidentibiis convenicntcr fnit institntum post
secrationem; quarto, dc ministe- C(cnam.
rio consecrationis. Sectinda in
principio dist. 11. Si autcm r/uceritur
COMMENTAHIUS.
tertia, in principio dist. 12. Si au-
tem quccritur de accidentibus ; qusirla,
in principio dist. 13. Solet au/em qua^- In prieseiili disliiictione Magister ag- i.
ri. Prima dividitur in duas. Primo, gredilur tractaluiii de venerabili Sacra-

determinat de Sacramento, et sus- mento Eucliarislia, quem deinceps pro-
ceptione ejus quoad voritatem. ducit usque ad distinctionem decimam
Secundo, excludit errores contra (luartam exckisive ;
quem ordinem se-
illa, ibi : Ihcc verha. Prima in dr.as, quitur Doctor, et rehqui Sententiaiii. ,
primo, determinat de veritate Supra '

ostendimus ex Dionysio ''
et aliis nntiquus
dandi Sa-
Sacramenti secundo, de ejus sus"
; Patribus, hunc ordinem servatum esse cmmenta.
ceptione in principio dist. 9. Fa siin ministerio Sacramentorum, ut primum
cut duccres. Prima in prooemium et Baptismus daretur in regenerationem
tractatum, et idco procemium non secundo, darctur Confirmatio in roluir
divido contra totum tractatnm dc et consummatioiiem Baptismi ; tertio loco
Eucliaristia, sedltantum contra tra- daretur Eucharistia qua nutrimur, et in
ctatum, qnihabetur in ista distin- bono consummatur ; et hiiec tria Saora-
ctione, quia hic non proponuntur, menta in primitiva Ecclesia simul (lahan-
nisi quatuor, de qnibus in ista ditur, servato ordine pr<cmisso Ualio
stinctione detcrminat, ibi Nunquam : ergo postulat, ut sequendo ordinem qua-
Sacrameiitum. 'lYactatus incipit ibi si generationis ( secun(him quam procedit
SacramciiliiiH Dominiis insliluil. VX ha- natura et scientia, kmqiiym (Je polentia ad
bet duas partcs ; in prima a.iîtdc^ actum) priori traclatui de Baptismo e(
dnobus, qnao projôsnit, scilicet de Coiilirmatione succederet tractatus de Eu-

institntione et forma; in socnnda cliaristia ; (luem stvlum reli(|ui etiam n.i
dc aliis dnobns, scilii;(*t dc Sacra- Tlieologi ohsorvanl, ul Aicvaiuler 'A. part. "'''•«•io"'».
mento ct rc, .\um<juid ihi Sficraincn- (/iKcsl. 10. Divus Th(tmas \\. juirt. tiiarst.
lum. iM'ima in duas. Primo aiît dc l',\. iis(pie ;!(1 8:2. et reliqui (\ius diseiiinli.
institntiouis v(Mutatc; siMuindo, Di* hoc Sacramenlo agnnt Patros in
excludit (;ii"ca hoc cri'oieni vcl dn- Joan. {'). cl i;^. Malth. iH\. .Mdiri I i. :.'.
bitati()n(Mn, ibi: (ônsiilfraiionr di- ljir.-1'l. I. (lil (.(tniilli. II. iihi (on.mii ,1,. iiot- s,i-
riiuionto.
(/nuiii. lM'iinM iii (hnis: primo {\o nilcr iiiii'r|>ic(cs. Tridcnl. .v.v.v. \',\. rt
; .
6 LIB. IV. SENTENTIARUM

sess. 21. e« 22. et pK ra antiquiora Con- char. lib. 1. et 2. Goccius in Thesaur. tom. 2.
lib. 6. art. 1.
cilia contra Berengarium, contra quein
ctiam propriis tractatihus disseruerunt A(\ primiim proceditnr et sic i
lag.A
Paschasius, Algerus, Laiitfrancus ; de argnitnr, qnod Eucharistia non rgum
A^gflT!^'?;
eodem agunt Canonista? de consec. sit Sacramentnm novse lcgis. Pri-
disl. ^. ci cap. flrmilcr, de summa Tri- mo, qnia Sacramentum novse legis
litate et fide Catlioiica, cap. Cum Marlha, est signum gratise collatse in eo,
et reliquis, de Celehralione Missarum. qui recipitSacramentum; sed Eu-
Sed frequentissime moderni scriptores, charistia non est hnjusmodi, quia
et luculenter contra hujus temporis No- manet in altari post consecrati-
vatores, ut Castro contra licereses, verljo onem, et nuUi per ipsam gratia
Eiicharistia, Lyndanus lib. 4. panoplice, datnr.
Driedo lib. 4. de dogmalibus, cap. 5. Item, Sacramenta novae legis Argum. 2.
part. 2. et 5. Waldens. tom. 2. de Sa- efficiunt quod signiflcant ; non sic

cramentis, qui secutus ordinem dignita- Eucharistia, qnia signiflcat, vel
tis ab hoc Sacramento orditur tractatum, flgurat verum corpus Cliristi, et
Bellarm. in 2. tom. de Sacramenlis, sanguinem contineri sub illis spe-
llosius in confessione, Arboreus lib. 5. ciebus; sed illse nonspecies hoc
Theosophice, Alanus et Turrianus et alii efflcinnt, nam respectu ejus non
sine numero, qui veritatem Catholicam potest aliqna virtus flnita habere
iatissime propugnant ; videatur pree reli- cansalitatem.
quis Coccius in Thesauro tom 2. lib. 6. Item, Sacramenta novse legis ha- Argum. 3.
ubi auctoritates Patrum, Conciliorum et bent aliqna verba, qnse snnt for-
Scholasticorum Antiquiorum congerit per ma ; non sic Eucharistia, qnia
omnia ssecula, in probationem hujus ve- verba qnse sunt forma Sacramenti,
ritatis. oportetesse simul cum Sacramen-
Prajsentem distinctionem transigit Do- to; verba antem Encharistise non
ctor tribus qusestionibus. Prima, utrum sunt simul; tum quia Eucharistia
Eucharistia sit Sacramentum novaelegis? manet verbis non manentibus
Secunda, de forma consecrationis corpo- tnm quia dum verba snnt in pro-
ris? Tertia vero de quadam dispositione latione, non est Encharistia, sed
requisita ex parte sumentis corpus Do- in flne prolationis.
mini, quale estjejunium. Item, dicitnr 4. Metaph. quod non
Argum. 4.
unum signiflcat, nihil sjgniflcat.
Eucharistia non est signum unum,
QUJESTIO I. seu Sacramentum, nec significat
unnm Sacramentum; ergo, etc.
An Eucharistia
Probatio minoris, quia alind si-
sit Sacramentum novce
legis ?
gnum est species panis, alind si-
gnum habent aliud
species vini ; et
et aliud signiflcatum,
quia unius
Alens. 4. p. q. 30. m. 1. a. 1. 2. 3. D. Bonav. signiflcatnm proprium est corpus
hic 2 p. a. 2. q. 2. Richnrd. a. i. q. \.
D. Thoifi. q. 1. a. 1. tt 3.p. q. 13. arl. 1. Suar. Christi, alterius autem est san-
3. p. tom. 3. d. 39. s. 1. Bellarm. de Sacr. Eu- srnis.
:
DIST. VIII. QU^STIO I.
Ratio Contra, de consec. dist.'^. in Sacra- vini (

quod supponatur hic, quia
^^''PP"'^*- mentorum oblationibus loquitur dist. 10. declarabitur ); possibile cst
de Eucharistia, et ibidem non etiam signa instituta esse a

ista
oportet in Sacramento aliud offer- Deo ad signandum veraciter illa

re, praiter, etc signata sub eis contineri, quia
quod Deus potest facore, potest
SGIIOLIUM. per aliquod scnsibile signum im-
positum signare; ergo isti rationi
subest aliquod ens, hoc cst, cui
Ponit hic primo rationem nominis Euclia-
ristiae .Sccundo, ostendit eam esse possibiiem. non repugnat esse.
Tertio, Christum vere contineri sub speci- Ulterius dico, quod sibi subost ^^^^^^"^
ebus. Quarto, quod subest rationi nominis, aliquod
^
ens in effectu, ut proba- subesse
speciebus.
esse Sacramentum. Quinto, quomodo id sit
ri potest per auctoritatem ot con- ostenditur
unum unitate integritatis, non indivisibili-
tatis. Sexto, ponit quatuor dillerentias inter
gruam rationem. Au toritas est scn^tura.
*°- *-''°'"-
Sacramenta, quarum Matih. 26. iibi Christus post coenam^-

Eucharistiam et alia
tres sunt excellentise ejus. istud Sacramentum instituit, ut
sub istis speciebus verum corpus
2. Hic tria videnda (a) sunt. Pri- ejus, et verus sanguis veraciter
mo, sicut processum est in aliis contineretur; et non tantum tunc,
Sacramentis, ponenda est qusedam quando ipsemet confecit, sed quod
ratio nominis Eucharistiae, et sup- postea hoc Sacramentum a Sacer-
ponenda est ex usu loqucntium; dotibus in Ecclcsia conficeretur,
secundo, inquirendum est, si illi ad quod dedit auctoritatem, sub-
rationi subsit aliquid reale ; et dens ibi, et dicens Apostolis : IIoc
quod subest sit Sacra-

tortio, si id facilc in mcavi commcmoralionem.
mcntum novse legis, quod princi- Item habetur Luc 22. ei \. Co-
paliter quseritur. rinih. 11. ubi Apostolus ditfuso de-
Ratio nominis (b) Eucharistiso terminat de modo perceptionis ct

secundum communiter utentes vel consecrationis hujus Sacramonti
loquentes de Eucharistia, potest Paiiis, inquit, quem frangimus (nos
T. p ., esse talis: Eucharislia esl Sacrameii- Sacordotcs) nonnc parlicipalio corpo-

DefiDitio
Euchari- lum corporis Chrisli el sanguinis vcra- ris Domini esl? Et quod istud Sacra-
ciler conlenti sub speciebus panis el vi)ii mentum sit porpetuo in EccU^sia,
posl consecrationem factam a Saccrdofe ibi nit: QuoliescunKpic, inquit, pancm
sub vcrhis cerlis cum dcbila inlcnlione hu)ic niajiducabilis, cl calicon bibclis,
Cap. 11.
prolalis, ex inslituHone divina veracitcr morton Do))iini annunliabilis, doncc vc-
signans corptis Christi, ct sanguincm sub )iiat, supple, ad judica)idu)n. Undo

eis rcalilrr conlineri. usqiie ad tunc durabit Ecclesia mi-
^^ secundo dico (c), quod istn litnns, ot Eucharistia in on, sicut
RatioEu-
charistirc
noii est
^^c^hq j^qj^ ^-.gj; [^ g^. fnlsa, ouin
• '
uuUa tonont omnes Sancti.
faisa,(ie
pj^ ,.§ pcpuji^nat altori. Possibih^ Quod (d) hoc congnium jiroba- Eademron-
sit
?uo infr.d. ' ' 7 tinfnlia
0. ei sni). oniin ost, sine conLradictionc ror- tur, (juin congruum t*st Cliristum su.Sur
il. 1. q. 2. ...
pus Cliristi contincri sub
. .
,
spccic csse nobiscum in tali signo son- J^,^*^7;|;|;;
pnnis, ot sanguinom sub specio sibili, ut magis oxcitotur ([uililict

;
8 UB. IV. SENTENTIARUM
ad rcvcrcntiain ct dcvotionem ad tamen clfcctum aliquem Dei gra-

Chi'lstum; ct Iioc patet dc fncto, tuitum, scilicct me corporis Chi'i-
quod qiiasi oninis dcvotio in Kc- sti sub tali specie; gratia autcm
clcsia est in ordine ad illud Sacra- in definitione Sacramenti non ac-

mentum. Proptcp hoc cnim clcri- cipitur tantum pro gratia acci-
cus cum majori dili^-cntia pcrsol- dentali, sed pro effectu Dei gra-
vit ofticiumdivinum in ordinc ad tuito.
Missam. Proptcr hoc etiam popu- (0 De unitate hujus Sacramenti,
lus dcvotius audit Missam, quam dico, quod bene possibile csset
aliquod aliud oflicium Ecclesiasti- plura sensibilia concurrere in
cum. Proptei' hoc etiam singuli fundamento unius Sacramenti
cum majori diligentia confltentur, simplicitcr, ut supra dictum est
quando intendunt secnndum ordi- de ablutione et verbis in fun-
nationem Ecciesiae, saltem semel damento relationis Baptismi ,
in anno communicare. sed ibi neutrum illorum est ali-

Congruum etiam fuit, post ge- quid illius Sacramenti sine alte-
nerationem spiritualem conferri ro ; hic autem, et specics panis
etiam nobis nutrimentum spiri- continet suum signatum sine spe-
tuale, et illud magis congrue nobis ciebus vini, et e converso. Ideo Sanguiiiem
datur sub similitudinc nutrimenti dico, quod corpus Christi potest non esse
animatum.
corporalis; nutrimentum autem accipi stricte, prout includit par- Corpus
dupliciter
corporale prancipuum consistit in tes animatas anima Christi, cu- sumitur.
pane et vino; ergo, etc. jusmodi non est sanguis, licet sit
Congruum etiam fiiit, quod siin potentia propinqua, ut conver-
gnum sub quo nobis
sensibile, tatur in carnem animatam ; et sic
Deus voluit se dare, haberet ordi- corpus est aliud essentialiter a
nem ad verba aliqua ab aliquo sanguine, et in se etiam potest
ministro proferenda, quia aliter esse aliud signatum, et per conse-
nesci.''emus, quando in tali signo quens, potest esse hujus proprium
esset Christus, et quando non, et signum, sicut propria
est, et
sic periret reverentia debita et deflnitio. Alio modo corpus potest
devotio. accipi, ut omnia illa includit, qua3
Congruum etiam fuit, quOd in pertinent ad totum corpus organi-
prolatione illorum verborum mi- cum, sive sint partes animatse,
nister esset in Ecclesia excellens, non formaliter
sive sint alia ani-
scilicet Sacerdos, per cujus actum mata, ut humores et spiritus ; et
ministerialemChristus sic incipiat hoc modo sanguis est aliquid cor-
esse nobiscum. poris. Primo modo accipiendo Corpus et
sanguis
(e) De quod illud,
tertio dico, corpus, licct ipsum et sanguis faciunt
quod subest rationi nominis prius unum
sint primo diversa signata, tamen signatum,
datTT'1! P^s^^^' ®st Sacramentum, quia constituunt unum

signatumtotale, et
quomodo;
'^'e^t "ac-
^^^^^^^'^ ^^^ signum veraciter re- quod est corpus secundo modo Eucharistia
habet
cidentaiis. prsescntans ex institutione divina, et ita signum proprium corporis unitatem
integritatis.
et licet non gratiam accidentalem, primo modo, et signum proprium
d
DIST. VIII. QUi^STIO I.
sanguinis possunt esse unum si- manet aliquid quod sit Sacram.
gnum unitate inte^ritatis, non tum cessante usu tali, v<!l perce- est
autem indivisibilitatis. ptione sed hoc Sacramentum

;
*;....•
^"
?^'J*°"
Congruit autem lioc Sacramen- quoddam permanens etiam ^"î^tc'

^YemrS.
tum habere talem unitatem inte- usum. Et hoc congruum
^ erat, quia ^
^non est
Sacramen-
gritatis, et non indivisibilitatis, Christus permanenter voluit esse tum.
quia est ad completam nutriti- nobiscum ergo in aliquo signo,

;
onem animae, quae signiftcatur per vel Sacramento permanentia?. I'n-

completam nutritionem corporis ; de usus hujus Sacramenti non est
completa autem nutritio corporis Sacramentum; usus enim verbo-
fit ex aliquo uno unitate integri- rum Sacramentalium est qusedam
tatis, non unitate indivisibilitatis, via ad Sacramentum, qnia in ter-
scilicet ex alimento; non enim nu- mino prolationis verborum incipit
trit sufiicienter cibus sine potu, esse Sacramentum; sed usus et
nec e converso. perceptio istius Sacramenti est
(g) Ex dictis patct quadruplex qufledam dispositio sacramentalis,

DilTerentia diffcrentia, et excellentia hujus Sa- seu via, qua hoc Sacramentum ap-
quadruplex
inter Eu- cramenti ad alia, quarum triplex plicetur mcmbro Ecclesiffi. F]t
charisliain,
oliaSacra- est in significando. Una est, quia beno possibile est in utroque usu,
menta. est simpliciter veracissimum in si digne flat, gratiam conferri
Tri[)lex
excellenliasignando alia ; enim Sacramenta utenti, sed hoc non est formale [îJ°^'.aUa
Euchari-
vcracia sunt quantum est ex se, et primum signiflcatum Euchari- »" p.^''''«-
Btii.!
J ^ ptione
super aiia
Sacramen- tamcn quandoque non habent efFe- sticB, sed quidam actus sacramen- q»am in
co-.isecrali-
ta.
ctum suum signatum propter in- tales, m quibus benc potest gratia one.
dispositionem suscipientis ; istud recipi, si dignc flant, magis tamen

autem nunquam caret suo signato. in perceptione qnam in consecra-
Secunda excellentia est, quia tionc, quia actus perceptionis si-
quod significat istud Sacramen- gniflcat nutritionem spiritualem,

tum, hoc realiter continet alia ; quse est per gratia^ collationem.
non. Ex argnmcmta. Ad
his patct ad
Tertia excellentia est signati primum, qnia F]uciiaristia non est
per istud; alia enim Sacramenta priino signum gratine accidentalis,
significant gratiam accidentalem scd subsistentis.
inhcercntem suscijîenti ; istud au- Ad secunduin vidctur csse bona ^,i ^J,; ,
tem signilicat gratiam sul)sisten- diflicultascontra illnm, qui ponit g^J^jJu^îo
tem, scilicct vcrum corpus Ciiri- Sacramenta haberc actioncm re- ^«^•'^'"e"-
tum
sti ibi cxistens. spcctn significati, sed contra iiu^ eiiicu quod
' " signiluat.
.
IJltima difierentia est in modo non concludit. Dico enim, quod gniesi. 4.
el 5.
esscndi istius Sacramenti, quia hoc modo intclligitur illa proposi-
omnia alia Sacramcnta consistunt tio, SacranKMUuin (Mlicit qnod lign-
iu usu et iu lirri, ita quod id^Mii rat, idest, sisignilicat aliîuid lieri.
est il)i Sacranicntiim, vi [icrcc- illnd p(M' SaiM-aiiKMitnin tanîuAiu
ptio Sacramcnti, sicut lâptisinns l»er signnin (^fiicax lit; si autom
est pv rccptio Haptismi, nec i)(m-- signiru-a', alii|ui(lcssc. illnd jum- Sa-
10 LIB. IV. SENTENTIARUM.
cramentum tanquam pei- signum aliudtanquam forma? Respondeo,

verax est. Qualitcr autem accipia- quod non est hic aliud tanqunm
dictum est \x\ prima (lisi.
tur* ibi pcr, materia, et alind tanquam forma,
Et cum dicitur, quod nulla virtus sicut est in aliis, cujus ratio est,
finita potest agere ad esso. corporis quia istud cst permanens, et ideo
Christi ibi, concedo, proprie lo- non possunt aliqua verba ad ejus
quendo de actione; potest tamen essentiam pertinere ; in quo-
aliqua virtus finita, vel aliquid cumque autem Sacramento distin-
virtutis finitoe esse dispositio im- guitur materia et forma, signum
mediata ad csse corporis Christi visibile dicitur esse materia, ver-
ibi; non a se, sed a Deo assistente ba vero forma.
ibi. Et hoc modo instituit istas Adquartumdicitur,quod hsec am- „.\^'^\
^
Richardus
species, ut post consecrationem
assistat eis ad hanc prsesentiam
...
bo sunt unum signum unius rci, pi-sesenti
ut corpori Christi. Contra
distinct.
No- art.i. q.2. :
corporis Christi. mina synonyma sunt alia, et alia

Ad 3. Ad tertium patet, quare istud nomina, sunt etiam plura si-
Verba sunt
forma
Sacramentum non habet aliqua gna, non obstante quod idem
consecrati-
verba pro forma, quia tunc non significent, quia plures sunt ibi
onis,
non Eu- esset Sacramentum permanens, voces impositse ad significandum ;
charistiDe.
cum verba non possint esse nisi ergo a simili cum hsec sunt alise et
in successione; tamen ipsa conse- alia3 species significantes, erit
cratio Sacramenti consistit in aliudetaliud Sacramentum. Dico
fieri, et ideo requirit aliquam for- ergo aliter, quod sicut dictum est
mam verborum.Sed illa non est in corpore qusestionis, quod sunt
forma Sacramenti, sed consecra- Sacramentum unum unitate inte-
tionis Sacramenti, et pro tanto gritatis, non indivisibilitatis; ideo
illa possunt dici verba sacramen- non concludit.
talia, quia ad Sacramentum per-
tinentia, tanquam forma conse-
crationis quae
COMMENTARIUS.
ejus, consecratio
est inceptio sacramentalis sed ;
non dicuntur sic sacramentalia, (a) Hic tria videnda sunt, etc. Dividit
sicut verba Baptismi, illa enim queestionem in tria membra principaha.
sunt sacramentalia, quia forma Primum est definitio, seu ratio norainis
Sacramenti. Sacramenti Secundum, de substrato seu
Si autem omnino quaeras, quse definitio, comprehendens institutionem
7.
Quse est sit forma hujus Sacramenti? dico Sacramenti, et ejus congruitatem. Tertium
materia, et
forma Eu- quod ipsse species visibiles sunt membrum respondet ad qusestionem
charistiae.
materia, id est, proximum funda- principalem, et simul tractat de unitate et
mentum relationis significationis, perfectione Sacramenti.
et ipsa significatio est ibi formale, (b) Ratio nominis Eucharistice , etc. ^
sicut in aliis Sacramentis. De appellationibus hujus Sacramenti îi",7oq^"

Et si quseras, quid est in hoc plura moderni. Eucharistise nomen, quo Euchari.
fundamento tanquam materia, utitur Doctor, frequentissimum est in

. ;
DIST. VIII. QU^STIO T. 11
Conciliis et Patribus, et magis commune gis attendi, nam destructa significatione
apud omnes, qufindo Sacramentum unico vera, nequit proprietas verbi manere, quce
verbo exprimunt. Antiquissimum est, est ([ualilas significationis ; non vocabu-

cujus mentionem facit Irenseus lib. 4. ad- lum ergo reprehenditur, sed suppositus
versus hcereses, cap. 36. Dionys. Eccle- error, qui non admittitur.
siasl. hierarch. c. 5. Justinus in Apolorj. Rationem hujus nominis, ut est in usu 3.

Definitio
2. ad Antoninum Pium, Ignat. epist. ad Ecclesiee et Sanctorum, intendit Doctor Eucliari-
stiae.
Smyrnenses, apud Theodoretum Dialogo definitionem esse, quam assignat : Eu-
3. Latine sonat, bona rjratia, vel quia charistia, inquit, est Sacramentum corpo-
Christum auclorem gratiae reaUter conli- ris Christi et sanrjuinis veraciter con-
net, vel quia signilicat futuram glo- lenti sub speciebus panis et vini, post
riam ; et ideo appellatur pignus hcErcdita- consecrationem factam, etc. Hanc defini-
tis, vel quia in memoriam passionis tionem non explicat hic verbatim, quia
Christi et mortis in gratiarum actionem per plures qucestiones suo loco eam tra-
consecratur, ut dicit Remigius in 1. ad ctat. Supponit igitur lianc rationem, nos

Cor. 11. Et haec acceptio alludit ad verba similiter supponimus remittendo quseque
Evangelistarum, in quibus institutio Sa- in sua propria loca ; hic tantum adver-
cramenti habelur, servato verbo gratire. lendum est, definitionem inlelligi eo mo-
Luc. 22. Et accepto pane gratias cgil do quo supra exponit ipse, reliquas defi-
Grsece legitur zbyxpic-TiGxq, pro quo Matth. nitiones similes. Sacramenlum, etc.
Bcnedixit ac fregit, Marc. Benedicens denotat genus definiti, scilicet, relationem
fregit; Grsece autem e-jXoyrtaoiq , id est, in recto ; corporis et sanguinis, etc. ter-
benedi.xit ; in consecratione autem calicis minum seu significatum ; sub spcciebus
utuntur priori participio ^jyj.piirfizy.; panis et vini, etc. denotant fundamen-
quod est, gratias agcns. Hinc Iren. lib. lum proximum et materiamconversionis;
4.c. 34. Quomodo autem constabit eis, post consecrationcm, etc. denotat acti-
eum pancm, in quo gralice actas sunt, onem sacramentalem ; a Sacerdote,
corpus csse Dotnini, elc. ministrum ; certis verbis, formam ; cx
2. Inter caeteras autem appellationes, una institutione divina vcraciter signifi-
Dicitur
Cocna
Cncnoe Dominicoe, quoe, etsi in Augustino cans, etc. modum significandi.
(le scrmoiie Domini in monte legatur, (c) Dc seciuido dico, etc. Docet non es-
Ratio falsa
tamen non est trahenda in usum, quia se rationem falsam, intelligit autem quiil silt
eam hjcretici in falsam significationcni rationem falsam, eo modo quo Philoso-
torserunt, alioquin habet congruam signi- phus eam sumit, .'>. Mctaph. cap. dc fal-
ficationem, modo veritas substrata non so, pro ratione includente rcpugnantia. et
corrumpatur, vel quia hoc Sacramentum prout ipse s///)ra dist. i. qucvsf. ^l.art.H.
in Cfcna fuit institutuin, vel quia Ccena ê.r istis serpdtur, e\[ii\'icH ralionem fal-
legalis, id est, Agnus Paschalis, ejus fuit sam, qu;o excludil definitionem. Vide
figura, vel certe quia est Cirna mystica. quie ibideui dicta sunt ; de jKissibilitate
Ilicretici prjT^tendunt se proprietatem lo- autcm rei substratje, m/'ra agetur (/t.«/. 10.
cutionis retin(!re ex Apostolo I. ad Ci>- fJllcrius dico, quod sibi subest aliquod
IMoniissio
rinl/i. 11. ubi iiit : .Xon rsf Dotninintn) ,>ns in c/Jrctu, tic. Docet iiistiluiitMiein >.ii'ran>*nli
Ccenam manducarc, ctc. Sed advcrlaiit Sacramenti ex Seriptura, quir plana esi, Join. G.
propiietatem in sensu. non in vcrbis ma- (]uia promissio faela .Toan. (>. csf adiin-
P^®''^ '" ultitna Co^na, ex locis qiue citat ebat instituere, iclcrn ctiam sub signo 7
^"aun
Ecciesia. in textu. Tanclein siibjiingit dui-aturuni la con-
sensibili, qnia congrdit, ut per modum '^,')!'*,
uentia.
Iioc Sacramentuin cuin Ecclesia militanti nutrimenti spiritualis daretur sub specie
usque ad consummationcm, ex illis veibis et proportione nutrimenti sensibilis, ut
Pauli 1. Cor. 11. Morlcm Domini amuin- dicit ordinem ad verba, quibus fit, et ut
iiahilis, donec i-ênial, etc. quod patet ex constaret de vericate Sacramcnti, ejus
ChrysostoinO; Theophylacto hic, Hieron. usu et applicatione.
CiirvHbt. Theodoreto in Danielis 12. Irenceo lib. o. Congruit ulterius ut ejus minister esset
" Pi-imasio inc. 11. Apocalypsis. Hippoly-
ctus? jn gradu excellenti constitutus in Eccle- ^gnlenib
Theoiiret. to Iracl. de consummafione sceculi. Hic sia, tum propter excellentiam Sacramenti;
Primasius.
cultus ct usus EucharistisB publicus in tum quia est etiam sacrificium unicum
'^^^'^sia erit usque ad tempus Antichristi; legis novfe.
^'rr^^lcuiio
Anticiirisii. ille autem auferel juge sacrificium, quan- Tandem institutionem hanc ex facto
Trident.
tum ad cultum publicum, sicut perseque- convenientem fuisse, est de fide, ex
tur Ecciesiam et fidem Christi, sed in pri- Trident. sess. 1. de Sacram. in genere
vato frequentabitur a Sanctis et fidelibus can. 5. Omnia Sacramcnla fuerunt a
ita ut non desinat uslis ejus, donec Chri- Chrisfo Domino instHula convenientissi-
stus venerit ad judicium. ma ralione, et sess. 13. c. 2. Convenien-
6. (dj Qnod hoc congruum proba-
sit tiain hanc docet ex amore Christi infide-
Goavenien- , .
r^ • Joan. 13.
tia f*«'", etc. Puisse congruam et convenien- les, nam ut .Toan. 13. Cum dilexisset
institutio-
nis.
tem hujus Sacramenti institutionem osten- suos, in finem dilexit eos ; secundo, nt
dit, primo ex fine cultus et religionis circa memoria suee passionis ac mortis jugis
Christum, quia altaria, Ecclesite ministri, colatur usque ad adventum ; tertio ut es-
et reliqua divini cultus ad hoc Saci'amen- set nutrimentum ;
quarto, ut esset pignus
tum ordinantur, et jam potestas in cor- hsareditatis, etiam futuree, quam sum-
pus mysticum fundatur in potestate circa entibus hoc Sacramentum Joan. 6. promi-
corpus ejus verum, vel ad eam i-educi- sit ;
quinto, ut esset Symbolum corporis
tur; et sicut Paulus ex translatione Sa- mystici, cujus ipse est caput. Quod item
fynJlfJJ^j''
cerdotii ad Hebraeos, et sacrificii, pi-obat sumitur ex Paulo 1. ad Cor. H. Omnes ^'^'^^'''''-
translationem legis, ita recte colligitur imnni corpus sumus qui de uno pane, et
legem novam primario ordinari ad hoc de uno calice participavius ; et ex cap.

Sacramentum, et sacrificium in ratione Firmiter, de Summa Trinilale et fide
cultus. Si loquamur etiam de fine legis, Caiholica; cap. Cum Marthce, de celebra-
quse est chaiMtas, plenitudo legis, cum tione Missarum. Ad quam unitalem al-
finis hujus Sacramenli sit nutritio et ludunt ssepe Patres agentes de hoc Sacra-
conservatio ejus, rede ccetera media legis mento.
ad idem ordinari congruit, suo modo. (e) De tertio dic.o, quod illud, etc. est
Sccunda congruentia est, ex necessi- Sacramentum, etc. Est defide ex Trident. Essevcrum
Secund
congruen- tatc ipsius Sacrameuti, quia generationi sess.l. de Sacram. in genere, ca/i. 1.
^^t^p?^®"'
congruum Trident.
spirituali fuit augere nutri- sess. 13. per totam, et sm. 21. in cano- Florent.
mentum spirituale hominis viatoris, sub- nc fidei, Florentini in lilleris unionis, Lateranen.
Aicenum.
jecti variis tentationibus ; de hac neces- Lateranens. cap. Firmiter, de Summa Constanti-
nopolit.
sitate infra dicemus. Trimtate, et fide Calholica. Sed et idem Truiien.
1 . .• • .-I !• 1N.T-
Nicen. 11.
Teriia congruentia est, quod conveni- docent antiquiora Concilia, Nicenum Areiat. Ii.
.
DIST. VIII. QVJESTIO I. 13
Uispal. II 'can. 18. cl lilj.l]. dc dimna wimsa. Con- ra in \. disl. 8. qiMJcal . ullinia. I). Tho- d. Tliom.
Tolel XII
stant. VI. Acl. 8. Trullen. can. 20. el mas ibidem, el 3. p. qnccst. li. arl. 2. ourandus.
Suarez.
102. Nicenum secunclum, Acl. G. Arela- Richardus ari. I. qiKnsl. 2. Durandus.
tens. secundum can. 15. Turonen. secun- quwst. 1. arl. 2. Suarez 3. p. disp. 39.
dum cap. 3. Ilispalense secundum cap. 1. scct. 3. ct 4. et reli^jui locis ciiatis in Ma-
Toletan. XII. cap. o. Et patet idem ex omni- gistrum, ubi Doctores nostrte scholai.
bus Patribus et multis Pontificibus. Ratio Probatur conclusio ex.Catechismo Pii V.
autem obvia est, applicando definitionem .Vo?i plura, inquit, sed iintim tantum Sa-
Sacramenti quocumque modo assignatur cramcntum Ecclcsicc auctoritate ducli
ad hoc mysterium. Neque in hac quio- confilcmur, etc. Sic etiam Trident. scss.
stione magna est controversia, licet ali- 1. can. 1. et sess. 13. agit de hoc Sacra-
qui antiqui luicretici male senserint de mento ut uno; et frequentius Patres et
Saeramento, contra efficaciam,

ritum
_, , .
Ecclesise, aut usum

.
ipsius
.
modum
_,
Sacra-
et
magis
...
Concilia. Ca^terum, ut
est de nomme, quam dc

dixi, controversia
,
.
re ipsa,
yuaestio de
noniine
versatur.
menti, vel certe ita absurde dogmati- itaque ex modo explicandi dependet ejus
zarint, ut queestioni locum non relique- decisio. Extrema recte nobis Doctor con-
rint, aut dispulationi, insanientes magis, cordat in littera ex duplici acceptione cor-
quam aliquid, quod ratione aut appa- poris, nam uno modo sumitur pro eo
rentia niteretur, adducentes ut Bogo- quod includit solum partes animatas : Ef.
moli apud Eutychium 2. part. Panoplice, sic, inquil, sanguis, cum non sit anima- oupler
tit. 23. cap. n. asserentes Eucharistiam tus, non est de ratione corporis hoc ifnodo corporis!
esseorationem Dominicam et Evangelium, sumpti, et sic potest haberc- proprium

nihil aliud. Alii negabant fructum et signum. Alio modo sumitur corpus, ut in-
realem potentiam Christi Domini, dc qui- cludit omnia requisita ad veritatem corpo-
bus agemus suo loco, rfu^. 10. Admitlunt ris organici, et sic includit sanguinem.
antiqui, et moderni esse Sacramentum. Primo modo sumendo corpus et sangui-
9.
{i) De unitalc hujus Sacramenti dinem, sunt primo diversa signata; quo sen-
Opiniones su loquuntur Auctores primo et sic
co, etc. In hoc puncto variant Doctores, citati,
(le
unitale Sa-- tam de unitate specifica, quam numeri- ctiam frequens est usus EccIesicT.appellan-
cramenti.
Aiireolus ca hujus Sacramenti. Aliijui docent esse do illa ut plura, ut in rollecta Missre de
Major.
Galiriel. diversa Sacramenta, ut Aureolus in hac Sanctissimo Sacramento : Sacramenla, sumi ut
distinctione. .Major admittit unitatem si- inquit, quop sumpsimus: et in collecta de ^.r"inu
gnificati tantum. Gabriel etiam docet tam B. Virgine iii Missa communi : Sumptis i''J^'f^^^^^^-
in cwc entis ct Sacramenti, esse diversa, Pominc, salulis nostnc subsidiis, etc. c^
^'"[[,'"=J"*
s.>rmonis
quam etiam significati, loquendo dc siin variis aliis coUectis loculio pluralis csi
. . .....
Concilium Afri-
de (.<i'na
gnilicnto, quod ex vi verborum incst frc(iucns, qua utitur cliam Domini

'
• ,. -v. ^.. .Vnilu-osii

.OS1U8.
I
spcciebus. Verum nisi priodicti res[)iciant canum a/^). i. Carihagin J*. ZO. De i-onsecr.
ad aliam opinionem, ncmpe Sacramen- .\uctor sermonis de CuMia Domini apiul ij,„athis.
."
tum in recto consistcre in vcrbis, forte Cyprianum, Ambrosius lib. 5. dc Sarram. xeriuiliVn
contendunt dc modo loquendi tantum. c. 1. ct in cap. Sacramcnla, cap. In Sa-

(lonclusio Doctoris cst communis Scho- rr(imr)ili.'s, cap. (jiiiiprrimKs, dr ronscrr.
10.
Conclusio Unaliiis rplsl ad Smi/rnriiscs
aflirmativa
laslicoruin, ncmpc Sacramcntum csse disl. 2. .
comnuinis, uinim in spccie unitatc intogrita(is, AI(Mis. Aioxaihlcr I. rpisl. rup. \. Tcrliilliaiuis
Altns-is.
D. Honav. \. part. quwst. 31. m. I. D. Bonavenlu- contra Marcionom /»V>, I. rap. ii.
Diversitas
^^^'^^ ultcrius Ikcc sentcntia, quia diver- to, quo ex fine institutionis ejus sumitur
probatur. sa niateria, diversa forma, diversus modus unitas integritatis, quia se habet ut ali-
significandi, et diversitas significati, et mentum cibi et potus, qute diversitatem
confeetio unius scorsini ab alio, ai-guunt Physicam specificam in se continent, ut
hanc diversilatem ; unde si triduo confice- ad invicem comparantur, licct integritate
retur, neque corpus essetsub specie san- faciant unum completum alimentum. In
guinis, nequeecontra. Nequecorpussecun- iiac ergo parte non video magnam diffe-
do modo sumptum, est significatum, quod rentiam inter Doctoies esse, nisi in rnodo
ex vi verborum ponitur sub specie panis, loquendi.
ut patet ex ratione jam praimissa, et ex Sumendo corpus secundo modo, sicut 13.
Trident. Trident. scss. 13. cap. 3. sed corpus pri- non solum comprehendit corpus organi-
tum specie mo modo sumptum qua aptum animari, cum potentia vilam habens, seu subje-
panis.
seu ut est subjectum animoe; concomitan- ctum anima^, sed etiam reliqua, quse ad
ter autem anima, sanguis, et ctetera vi integritatem ejus roodo dicto faciunt, et
naturalis connexionis, quando haec inest, consistentiam, potest esse unum signa-
quoe in triduo fuit destructa. Sumendo er- tum totale : Et ita, inquit Doctor, signum unitas
go haec ratione signi practici ( sive loqua- propr-ium corporis primo modo sumpti, *°unde"*^
^"'"'^""^-
mur de formis verborum, et confectione ac proprium sanf/uinis possunl integrare
Sacramenti, sive etiam de speciebus ipsis, tmum signum unitate integritatis, non
quarum significatio sacramentalis mensu- indivisibilitatis . Et hoc modo intelHgitur
ratJK, et efficacia formoe, per quam fit secunda sententia.
Sacramenlum
.^.'.
re significationis practicae,
) sunt diversa signa in rigo-
.
^
quod intendit tem

.....
Recte ergo Doctor explicat hanc unila-
integritatis inter
.
duas species Sacra-

Modus
dicendi
aiiorum.
Doctor et D. Thomas, qui negant ea es- menti, qua Sacramentum sunt, et signa
se unum unitate indivisibihtatis, sed in- practica secundum ipsam Sacramentalem
tegritatis. significationem, et mehus quam alii, qui
12.
Et huic sententise favet modus loquen- recurrunt ad significationem mysticam,
di, et usus Ecclesise contra Bohemos, ut qua denotatur corpus mysticum ; vel ad
Trident. sess. 21. cap. 3. ubi asserit fa- rememorativam; qua denotatur sacrificium
tendum esse etiam sub altera tantum spe- cruentum, quia etsi hsec conveniant huic
cie totum atque integrum Christum ve- mysterio, non tamen spectant ad signifi-
rumque Sacramentum sumi : Ac propter- cationem practicam et causativam sui si-
ea, quod ad fructum atlinet nulla gratia gnificati, qua prsecise est Sacramentum ;
necessaria ad salutem eos defraudari qui ut patet ex dictis disl. 1. g. 2. agendo de

unam specicm solam accipiimt, etc. Quod vera ratione et formah Sacramenti. Ne-
maxime admittere debent, qui negant que recte etiam declaratur hcec unitas in saSamenii
per
^
plures species maiorem,aut diversam
i^ ^
ordine ad effectum ogratife. sive nutrimen- ?°\
^
.
a significa-
gratiam conferri, quam per unam tantum, tispirituahs, tenendo eumdem causari per tione
mystica,
o- . .
Sicut ergo in pluribus particuhs et sepa- alterutram speciem, quia sic magis essent aut" effectu
desumenda.
ratis ejusdem speciei salvatur diversitas signa univoca in causando, quam eequivo-
numerica hujus Sacramenti, ita etiam in ca seu heterogenea, ut ita dicam, et inte-
diversis speciebus, servata proportione, grantia unum totale, quia in vocibus,

debet salvari diversitas specifica, quee signa synonyma, non sunt idem signum
etiam probari potest ex eodem fundamen- numero ; ergo etiam in diversis speciebus
. .
DIST. VUI. QU^STIO I. 15
et diversae significationis nequit esse quam concomitanter contineat. Responde-
unitas integralis signilicalionis practictfi tur, ex natura rei et connexione naturali

ex eodem effectu gratife uniformiter cau- sanguinem ordinari ad corpus, ut est pars
satse ab alterutra specie, sed potius se ejus, sumendo corpus hoc .secundo modo;
liabent ut caus.-ie eequivaientes non subor- sicut ergo forma verborum est signum
dinatte, neque ad se invicem ordinatae in practicum seu effectivum, quo ponitur Partes ut
' '
coanexae
causando ; sive enim ipsa species sit ra- sanguis suIj speciebus in esse, et secun- ponuntur
tio causandi, ui continet significatum dum modum alias essendi, quem sanguis speciebus
proximum, nempe totum Christum, sive hajjet in re ipsa (

perinde dicendum est
etiam ratione contenti causet, ncque una de forma consecrandi panis in corpus ),
in ordine ad aliam causat, aut continet ita etiam significat .sanguinem practice,
Christum, neque ut alteri subordinatur, secundum orJinem rei causattc, et causat

neque ut est compars tertii, sed ex prout in corpore est, quia existentia sangui-
pria ratione et institutione. Sic etiam in nis in Sacramento supponit existentiam
signis speculativis salvatur diversitas ejus in re, cum in Sacramento non pro-
totalis, quamvis idem significent, diverso ducatur de novo, ut infra fusius probabi-
tamen modo^ ut nomen, et definitio; petur ; sed adducitur supponendc existen-
rinde ergo erit in practicis et quan- tiam naturalcm ejus, a qua dependet si-
tum ad prsesens, in diversis speciebus. gnificatio sacramentalis de facto, quid-

14. Neque recte etiam luec unitas integra- quid sit de potentia absoluta spectando
Alia Sacra- , , , . .
^ i
•
i
•
meuta Iis cxplicatur cx modo signiticandi alio- voluntatem efficaciam Dei quse inesse
indivisibili-
ter '"um
c-
Sacramentorum,
.
m
•
-i
quibu.s plures res
i
posset, aut forte inest, de qua suo loco in-
significant.
ggngibiigg cum verbis concurrunt ad si- fra dicetur.
gnificationem sacramentalem, quia in liis Inde sequitur formam sangiiinis inte- Forma
significatio est indivisibilis, quorum neu- grare causam totalem cum forma panis, integritato
trum seorsim ab altero et sine ordine ad et signum practicum ad positioneni cor- rer.îgnat»
""* *"**•
ipsum significat ; sive signilicaiio furide- poris Christi, servata unione partium
tur in aliquo uno, cui accedunt reli((ua,ut animatarum et sanguinis ad invicem,
circumstantiae determinantes, sive in om- prout in re ipsa supponuntur ; et hoc
nibus simul fundetur. In proposito anlein ctiani comprehendit finis institutionis,
quuBJibet species seorsim, el divisibiliier (luo Christus voluit seipsum totum dare
significat ; oportet ergo unitatem inlegra- sumendum sub aitera specie, et sub ea
lem in pncsenti, sumi in ordine aliquo contineri ; corpus ergo primo modo sum-
modo ad aliquod significatum unum ct ptum, et sanguis sunt significata explici-
proximum, (juod aliud non est nisi cor- ta, (luie tamen in re ipsa vivente ne(|ue-
pus dicto modo sumptum. unt separuri a toto quod integrant ; unde
Sed adliuc ctiam restat difficultas, (pio- recte signum praclicum unius, et signum
^g
modo illud possit specilicare signilicati- practicum alterius ponendi sub speciebus
onem unam integralem utriusque speciei, integrant causam, et signum totale rcspc-
si ex vi verborum neulra spccies continet ctu cjusdcm, (piod intcgrant.
sic corpus, ut [lalel e\ (iiclis iinii cuiiliiK^- Quod dico (lc ulra(|uc fornin vcrbonim ih,
i'e, quia in triduo non (ieret corpus sub in rsse signi practici, lioc ipsum dico dc intJVant
specie sanguinis, ne^pie e contra sanguis speciebusconsccratis, (piia sicut v.M"ba se eraminfmn
sub spccie coi^poris, neque du facto alitcr, habcnt in //«•/•/ ad pruiseniiamsacraineiua-
;
IG LIB. IV. SENTENTIARUM
lem, ila ct spccics (iiianluin ad conscrvari differendo in suum locuin, saltem denotal
ejusdem in facto, quia destructa specic, similitudinem, quai in icbus ipsis causa
destruitur ;
quia crgo significatio practica instructionis habetur, quod unum est ex
Sacramcnti limitatur ad modum cssendi motivis, propter qua^ in rcbus sensibilibus
signatorum in reipsa, illumque suppo- institutio Sacramentorum facta est, se-
nit, tam ex vi institutionis ,ut modo facta cundum Patres, ut supra disl. I. qucest.2.
quam ex One, idco non abstraliit a

est, tractatur, et ut plenitudo spiritualis con-
modo nalurali essendi signalorum, ut vivii e\ integritatc convivii corporalis
partes sunt actu vel aptitudine ejusdem significetur.
totius. Quod denotat etiam significatio Hic dubitatur, an praiter significati- 18.
Diibiiini.
rememorativa sacrificii cruenti, quse onem partium, seu diversarum specierum
inest huic mysterio, quatenus in separa- in hoc Sacramento sit aha significatio
tione liarum partium ab invicem redem- totahs simplex aut composita, id est,
ptio adimplela fuit, nam nequit sanguis complexa aut incomplexa. Capreolus do-
Christi, ut est sanguis Cbrisli, significari cet esse incomplexam in toto dist. 8. ad 5.
contra secundam conclusionem, et ad 5. Capreolus.

ex vi verborum, quin connotet hunc ordi- Suarez.
nem ad corpus quod integrat modo dicto, contra quintam conclusionem, et Suarez
vel integravit, et cui inest, vel infuit sect. 3. dnb. in calce, idipsum docet. Sed
(
quod dico propter separationem ejus in hcec non coheeret cum communi senten-
triduo ) neque actu, neque aptitudine po- tia prsemissa, qua negatur unitas indivi-
test esse Christi, nisi ut integrat corpus sibihtaiis, seu incomplexa in Sacra-
Significatio
modo dicto, quem ordinem forma verbo- mento ; neque fundamentum aliquod hu- incomplexi
negatur.
rum significat expUcite: Hic esl calix jus significationis totaHs incomplexse
sanguinis mei, etc. Hoc esl corpus ostendi potest, quia neque verba, neque
meum, etc. ubi pronomen possessivum species faciunt unum unitate compositi-
denotat ordinem utriusque ad Christum onis in significatione, efficacia, materia,
ut partium inclusarum. Significaiio ctiam aut modo significandi. Neque illa signi-
mystica corporis mystici, quse in hoc Sa- ficatio dici potest practica, quia nec
cramento includitur, eumdem ordinem effectum habet diversum ab effectu signi-
integritatis denotat, ut bene Augustinus ficationis partium ; nihil enim ponitur sub
tract. 26. in Joan. optime ergo Doctor speciebus, aut conservatur prseter corpus
per hunc ordinem explicat unitatem Sa- et sanguinem primo^ reliqua ad hoec per
cramenti. concomitantiam. Unilas ergo hujus signi-
17. Subjicit mox congruentiam bujus uni- ficationis est illa, quam jam explicavimus
tatis per integritatem ex proportione ad ex Doctore, neque alia datur significatio
nutrimentum corporis, et simiHtudinem, ab illa, quse est partium diversa, aut in-
quia sicut nutrimentum completum cor- complexa ; neque ex significatione par-
poris consistit, non in cibo tantum, sed tium coalescit una, nisi ratione proximi
in potu simul, ita congruit nutrimentum signati, qua refertur ad tertium colascens
animee instituere in iis, quse integrant ex ulroque signato.
Propoi-tio nutrimentum corporis. Hic forte insinuat Superest alia difficultas in eo quod sup-
rj
iHan^ sententiam, quae docet per utram- ponit Doctor supra, nempe, sanguinem
acr^si^nifi-
candum. non esse animatum plures enim The-
g^g spcciem majorcm gratiam conferri ;
sed quidquid de hoc sit, resokitionem ologi sub Pio II. orta quffistione illa, an
J
.
DIST. VIII. QUiESTIO I. 17
sanguis extra corpus in triduo ficret uni- stantialem convertitur in substantiam

tuc hypostatice, contendebant sanguinem aliti ; sed licec co nversio nunquam fit ad
ivesier. essc animatum, Sylvester etiam in /{osa eamdem formam quam liabet conver-
anjûis
ipiex. aurea Iracl. 3. ut vim argumenti susi- sum, quia ni/iil afjll in sihi slmile aul
stineret, distinxit inter sanguineni nutri- aiquale ; et omnis mutatio proprie dicta
mentalem non coctum et coctum, et dicit supponit subjectum in potentia respectu
bunc fuisse unitum et animatum, sicut fornifle, quoe est terminus formalis mu-
etiam in animali est animatus, quem lationis, quod perinde se habet in muta-
sequitur Cajetanus 3. p. q. a4. arl. 2. tione substantiali, (juce fit per corru[)ti-
ajetan. Primam qu.Tstionem tractavimus in ma- onem prioris form<'c, et ex privalionc
teria de Incarnatione contra eumdem forniie productte. Si ergo sanguis esset
Sylvestrum, et Directorium hKjuisilorum aniiuatus, non posset converti in sub-
(quorum uterque causa fuit opinandi gra- stantiam aliti maxime in opinione illa,
vibus Theologis modernis, quantum ad qupe tenet corpus conslitui in vivente per
decisionem prLCtensam qutestionis ) et animam, nec dari plures formas substan-
alios, quee hic locum non habent. tiales in eodem supposito aut subjecto.
Alterum, quod hic Doctor asserit, est Deinde Pliilosoijhus llb. 3. de var/ibus
loaest communis sententia Piiilosopiiorum et animaliuni, cap.
'
15. e( lib 2. de Anima, '
limatus. _ .
3Iedicorum, quam etiam docent moderni, dicit sanguinem manere irriguum per
et eamdem est sententia Doctoris m 3. venas, sicut aqua pcr sulcos deiivata, fit ?n°>"enis?^
lensis. disl. 3. qucest. 2. Alens. in "i. p. q. 92. alimentum oleribus et lierbis. Deinde
Bonav! "i-
"^
'^- Thomas 1. p. qmesl. ullima, nullum est argumentum aut fundamen-
uranci!*"
'^''^- ^- «'^3. ct 'A. p. quccst. 31. art. V>. tiim, unde colligatur sanguinem esse
^^ Bonaventura in \. disl. 44. art. 1. animatum, quia non nutritur, neque au-
tTw/.
;uarez.
fj„(pst. 1. cul 2. Kichardus art. 1. gctur morc animantium per intus sus-
qucest. "2. Gabriel m Supplemento eadcm ceptionem partium, sed per appositionem
disf. qufcst.l. Duvand. dist. 10. quccst. 1. more aliorum liquorum.
Soto ibld. art. 2, et plures alii,
'
ut Vas- Distinctio autem Caietani
j
et Svlvestri ,, , ,
.
Kxchul.tur
que/. in 3. p.dlsp. 30. Suar. (//.s7>. 15. non habet funtlaincirtum, iicîue facit ad di*iinrno
sanjjumis
ibidem docet. quiBStionem Theologicam ullo modd, qiiia pr:etensa.
20. Probalur ex Philosoplio llb. 3. parllbiis pcrindc sustineii potest unio byposiatica
trimen- aninudluin, c. 5. ([ui docet sanguinem sanguinis, sivc animatus sit, sive non
^"™' non esset animatus, ne(pic alius locus sanguinis
esse matcriam corporis, (piod sit
veruin, si sanguis essct vivus aliter animati dari poiest nisi vciia\ in quibus
(juam in potcntia, qiia in corjms luu- nuila ratio cogit, aiit ap[)arcntcr osten-
tctur pcr nutritionem, quia alimcntum dit esse partim animatum, [lartim non
est alterius naturii} a substanlia aliti. animatum, cum idem sit agens, ct cadcm
lilosoph. Ilinc lib. 2. ca[). 3. Cuni omnls, iiKjiiil, applii aiio cjus uiii ct alliMi [ârti, [)(>riii-
allmenti, omnlsque cxcrnmi^nti conrepta- dc([ue concurrant conlra hanc scnitMitiam
crdum
vemvquc
patct
saniiuincls
aliquod
quasi
san<)ulneni
ulllm>nn
habcre
vasa sunt
cssr
necessc
alimcntum,
...
sanqulnis;
anlnvdibus
sit
etc.
rationcs ct auctoritaics adductic.
Uuantum
cramcnli
siimitur
ad
f;icilis
ab inicgritate
unitatcm numericam Sa-
est c\ dictis
numcrica
rcsolutio,
s|»ccic-
2t.
Initas
r:iu-i»ari-
&ti».
Alimentum autcni |)cr inuliilioncm sub- riim, liic. ct nunc pio^xisii.iriim [xm*
Tom. XVII.
,

modam unius convivii, ut quidam volunt; unam pyxidem omnes hostias simul con-
sed liaic unitas non est proprie desum- servandas congerere potest, aut plurcs
pta a Sacramento in ordine ad primarium eidem sumendas proponere, debetque
significatum, qure est gratia subsistens eadem unitas permanenter convenire Sa-
et magis spectat ad usum Sacramenti, cramento, sicut et significatio ; ergo non
quam ad ipsum Sacramentum, quia hoec fundatur in differentia assignata.
unitas est per ordinem ad sumptionem, Tertio, a priori nulla particula ejus-
quse una est vel plures ; melius ergo dem generis ab aha diversa, integrat
sumitur unitas integralis numerica Sa- cum aha disjuncta ahquid in ratione
cramenti in ordine ad species consecratas signi sacramentahs, ex eo quod simul
diversas, et una consecratione ab eodem sint loco, aut sumptione magis, quam
ministro consecratas, quia sicut una est si essent disjuncta hoc modo, neque Nec unita
actio integralis , ita et unus terminus, ambse sunt partes ahcujus tertii, sub sumptionis
^^"^ ^^*^'*'
modo supradicto. quo contineatur primo Christus, sicut se
22. Quoad species ejusdem generis Sotus habent partes continuatee ad invicem ;
Sententia , , j i- .
Soti,et et Ledesma, eodem

,
modo dicunt esse ergo non faciunt unum numero in rati-
Contfnuatio unum numero Sacramentum, quotquot one signi sacramentahs, quod requiritur
moraiis,
gj^p^yi ppoponuntur vel sumuntur per ad unitatem numericam Sacramenti, quse
modum unius, quia non requiritur ad debet desumi ab esse ipsius, et signifi-
unitatem numericam continuatio Physi- catione, qua constituitur.
ca, sed sufficit moralis, sicut varii cibi, Quarto, hic modus videtur alludere ad
et fercula modum per unius convivii unitatem numericam diversarum specie-
proposita, unum convivium; et

faciunt rum, ut corporis et sanguinis, sed
juxta hunc modum dicendi plures hostise male, ut patet ex dictis, quia ihae
in eadem pyxide faciunt unum numero, species diversse ordinantur ad ahquid

donec disjungantur moraliter, distribuen- unum integrale quocumque modo e^- inier
do eas seorsim. phcetur, quantum ad ipsam significati- diversTs,

eteamdenj
Non facit Gontra, sequeretur quod hostise a di- onem et vim etiam verborum et con-
ad
unitatem
versis consecratfe, facerent unum numero secrationis, et institutionis, et finis, et
ejusdem. Sacramentum,quod videtur inconveniens, hoc per se ; non ita autem plures spe-
quia sicut spectant ad diversa numero cies ejusdem generis discontinuse, quce
sacrificia, ita etiam ad diversa numero mere per accidens se habent ad invicem,
Sacramenta,et per diversas consecrationes et qusehbet est totahs ineodem genere,
ministros, in diversis loco et tempore quantum ad significationem et modum
consecratiB. Deinde secundo proponi in significandi, et neutra significat aliquid,
eodem loco, altari, aut eidem, aut di- quod est de aherius complemento, aut
versis sumendas, non est per se spectans tertii,quod ad utraiTjque comparari possit,
ad Sacramentum, sed mere accidentarium ut totum ad partes.

et extrinsecum dependens a solo arbitrio Hinc rejicitur modus dicendi tertius in 23.
humano; sed unitas numerica debet esse ordine apud Suarem, sive proprius sit,
sen^ntS
ynita?
ab ahquo per se intrinseco Sacramenti, sive aliorum, nempe '
species consecratas
^ signali.
et non ab arbitrio humano, a quo non sivesimul,sive seorsim positas esse unum
dependet Sacramentum in fieri aut coji- numero Sacramentum, propter unitatem
servari, verbi gratia, a Diacono, qui in Christi, qui idem est in omnibus, et cum
DIST. Vlll. QriiESTIO I. 19
ipsis speciebus coinponit uiiuni Sacra- tati, non autem illani dc (jua est sermo.
mentum. Sed hoc nequit dici, quia alias In secundo loco loquitur Ambrosius siiiii-
etiam species diversse facerent hoc modo liter respective ad pluras hosiias, quu;
unum numero Sacramentum hac unitate, olferebantur in lege veteri ; unde conse-
quia qujelibet coiitinet Ghristum totum ;
crat. dist. :2. cap. In tribas gradibus, Clemens.
sed hoc est falsuni,quia Ecclesia et Patres dicit Cleinens, tot holocausia offerenda
loquuntur de his tanquam diversis, et ad essc in altari, (juot populo possint suf-
minimum diversitas est numerica sub di- ficere, etc.
versis speciehus, signis lanlum, et non re- Dicendum ergo haiic unitatem siimi a
Initas
Non ab ea
separatis partibus in actu, quia ct signi- numerica a
sumitur bus latent res eximiw, etc. in prosa Se-
separatioue
unilas sacramentalis diversa parlium
numerica.
quentiiE Aiissse. Deinde dato etiani quod llcalio est in
sumeada.
Christus componeret Sacramentum, niliil ipsis ; diversa, inquam, numero et reli-
juvat, quia et species saltem integrant qua, quae ad dislinctionein numericam,

Sacramentum, quae diverste sunt ;
qux- tam in e.sse rei quam Saciamenti, quain
cumque autem diversitas sufficit ad diffe- causa) institutionis, per (luam hal)ei
rentiam saltem numericam, si est inlrin- quaelibet particula separata, ut tolum

seca ; ergo, etc. Christum significet, et causet gratiam
Neque ralio opposita valet, (juia si indcpendenter ab alia. Neque lioc tantum
Fundamen-
tum verum est secundum rigorem Philosophi-
secundte
Verbum divinum, inquil,assunieret plures
senteatite
naturas humanas, non essent plures ho- cuin, sed etiam Theologicum, qua veri-
rejicitur.
mines, sed unus homo. Respondetur tas Sacramenti et iiistitutionis Christi
negando assumptum, ut suo loco disse- spectatur, ut magis patebit cxplicando

Goncrela ruimus, sed dato antecedente.negatur con- infiâ essentiam hujus Sacramenti in
substantia-
lia sequentia intenta, quse longe recedit, quia recto.
numeran-
tus. qui dicunt non multiplicari concreta sub- (g) Ex dictis palet quadruplex di/fe- 24.
stantialia,aut numerari in casu proposito, renlia ct excellcntia hujus Sacramen-

in eo fundantur, quod suppositum, quod ti ad cdia, etc. Quatuor excellenlias hujus
ununi est, soluin numeratur, et nume- Sacramenti exponit Doctor ;
postquam
rari potest in coiicrcto; sed hic Christus ciiim pra^misit cjus delinitionem, insti-
ut conteiitus sub speciebus, non est Sa- tutionem, ejusque congruiiatcm, ac tan- Comparatio
Euchari-
cramcntum ; seu signum sacramcntalc,sed dem unitatem, subjungit ejus dignilatem sti.o
secundum
signatum ; signum autem est, quod super reli(iuis Sacramentis, quac palet di^mitatem
ad alia.
numeratur. Deinde demus Christnni inle- cx can. Nihil, de consecrat. dist. -2. Trident.
grare Sacramcntum, (
quod falsum cst, ubi dicitur : in sacrificiis et Sacramcntis
ut mox videbitur ) ipsi non competit tota niliil essc dignius corpore et sanguine
ratio numerata Saframcnti. '.
Domiiii. Tridcnt. .sc.v.v, do Sacramen-
1. Ad Gor. Socundo, quod adjicit e\ i. Corinth.
tis, in genere, can. 8. Si quis, inquit,
10.
Ambros.
10. ())nnrs nnnm cnrpns swnns, qui de
di.rcrit hcec seplcm Sarramcnta ita essc
nnvo pane parlinpninus. Itcm o\ Am-
intcr se paria, ut nulla rfttittnc aliud
brosio in cap. 10. ad llebrivns, ct habctur
sit alio diynius, atiathcnia sit. Qui potis-
capitulo : In ('diristo, de cnnsecrat. d. t.
ubi dicitur unam csse hostiani, et non simum Canoii intclligiiiir jîojiter Eucha-
multas, (piaiu (ihristus oblulil, ct omiies risiiam, idcoque Marginalor ivite cital
Sacerdutcs ollcrunt. Ucspondciur i:i prinio j>r;udictiim Canoncm : .\ihil. Wivc vm\ciu
dcsignari unitatcm specici cL icprioscn j)ra}slantia c\ dictis in initio C(tlligilur,
:
20 MM. IV. SENTENTIARUM
euiiKiuc pluribus cpillietis Coiiciiium scss. Caiioiiibus. Suincndo verilalciii lioc ino-
13. sionifical, nam cap. 1. divinuin, do, quantuin ad certitudinem aclus se-
mirahih, sacromnclitin appcilati cap. 2. cundi, e\cedit Eucharistia, ex ratione
Glirislum inlioc Sacramento menioriam prajinissa universaliter l()({uendo, et non
fecissc suoriiin mivahiliuin, et velut sui in casu et circumslanliis determinatis,
ainoris divitias elTudissc; f^//). 3. super- in quibus subjectum, cui applicatur
effert ipsuiu reli(iuis, (piod ipsain in Sacramentum, non habet impedimentum,

se sanctitatem conlineat, reliîua autem aut dispositionem, qu^ subtrahi posset,
viin tantum sanctificandi. et a qua dependet ex parte suscipientis,
llanc autcin dignitatem Doctor ad ({ua- qualiter se habet Baptismus et Confir-
tuor capita revocat malio infanlumj in quibus sempcr forma
Primum cst, quod in significando sit est verax in actu secundo, quia nulla
Dignitas
veracissimum, locutio est comparativa, est dispositio requisita in illis ad veri-
ejus iu si-
gniliuando.
et respective ad alia Sacramenta. Suarez latem effectus ;
in reliquis tamen susci-
Suarez.
tas
disp, 39. secl. 2. hoc ait sano modo pientibus adultis, sicut reliqua Sacra- formffl
,. o ^ -p .
•
I
• . quandoque
intelligendum esse,quia reliquorumSacra- menta verilicantur circa subjectum, a dependet a
mentorum fornife sunt infaliibiles in signi- cujus consensu, dispositione, aut statu '^â"iiibi°i'!^
ficando, eo modo quo significant,sed non dependent, et consequenter a libero
Declaratur est quod scrupulum moveat. Hunc enim ejus arbitrio, per quod consentiat vel
gradum certitudinis probat Doclor, et dif- disponat se ad gratiam et effectum
ferentiam ipsain, quam adjungit proefatus sacramentalem, aut susceptionem Sacra-
kwciov Q.\\)Vt?>'A\i : Alia,\n(\mi,Sacrainenla menti, quodque obstare potest, inde
veracia sunt, quardum cst ex se, lanien aliquando subtrahitur effectus Sacramenti
quandoquc non habent effectuni suuni ex obice dissensus, vel totus, vel in par-
signatum propter indispositionem siisci- te ex obice peccati.
pientis ; istud autem nunquam caret suo Sacramentum autem Eucharistise, et
siqnato, etc. forma ejus, tam verbalis transiens quam
Primuin membrurn, quod attingit veri- realis permanens. non verificantur circa
tatem formse sacramentalis in aliis Sacra- hominem, aut suscipientem, ideoque non
mentis, quantum ad actum primum et dependet ab ejus dispositione fallibili
Qualiter secundum significat Trident. sess. 1. de Inter causas autein et signa practica, illud
certius
significat ? Sacramentis in gcnere, can. 6. et 7. est certius quod minus suspendi potest
Veritas ia
actu primo, nempe quantum est ex parte Sacramenti a suo effectu , unde Baptismus infantis
et secundo.
et formte, dari effectum Sacramenti non est certior in actu secundo, quam adulti
ponentibus obicem ;
et quantum ad con- peccatoris quoad effectum gratise, ex hac
tinentiam virtualem semper esse infallibi- ratione ; ergo, etc. Hic autem gradus
lem, de quo modo significandi plura certitudinis in Eucharistia prjTe reliquis
dicta sunt rf««/. I. ciucest. 2. el dist. 4. sumitur per ordinem ad gratiam subsi-
qucest. 6. et in stentem, etnon ad gratiam sanctificantem,

de Baptismo Virginis,
hac acceptione non est comparatio prse- quia quoad hanc sicut dignius est sacra-
sens, sed quantum ad veritatem practi-

mentum, ita convenit ut majori dispositi-
cam in actu secundo, qua Sacramentum one sumatur, et ab existentibus in gratia,
coniunp-itur cum suo eff(3ctu in re ipsa, ideoque in hac parte non habet majorem
quam etiam attingit Concilium in dictis certitudinem.

;
DIST. VIII. QU.ESTIO r. 21
26. Secundus eradus excellenti<c est, quod quanlum conficit Sacramentum pnecise,
Secundus
gradus lioc Sacramentum realiter contineat suum quia Sacramenta non habent effeclum ex
in signifjcatum, alia vero non realiter, sed opere operalo, nisi inquantum applican-
Eucharistia . • , , , , ^ p • •
tIri- tur subjecto, in quo esl usus ipsorum
Tridfcnt. i^ virtutc tantum et eliicacia.
Commune qui- Sacramenlorum. An aulem conferalur Quomodo

dent.
dem
sess.
Eucharislice
13. cap.
cum
3.
ccelcris Sacramenlis gralia

...
eidem, inquantum est sacrincans,
. n consecranB
recipii
='"^''^™-
symbolum esse rci sacrcn ef invisibilis id esl, conficiens et offerens sacrificium
gralice formum visibilem ; verum illud ex opere operalo, dependet ab effectu

in ea excellens el sinfjulare reperilur, Eucharistiye, qua est sacrincium. Pro nunc
quod reliqua Sacramenla tum primu/n referalur in suum locum, supponendo

sanclificandi vim habenl, cum quis illis non dari nisi impelraloiie, el non im-
uliliir; al in Eucharistia ipse sanctitatis mediale graliam sanclificanlem per sa-
Auctor ante usum est, etc. et srss. etia)n crificium, quia dare gratiam sanctilican-
1. de Sacramentis in genere can. G. 7. 8. tem iinmediate, et exopere operato speclat

tribuit illum modum continendi san- tantum ad Sacranienta, qme ad sancliti-
ctitatem Sacramentis; et patet ex defi- cationein hominis primario sunt inslilula ;
nitiofie Sncramenti in genere quam tradit sacrificium vero ad culLum Dei.

Magister, et ad quam, verhis allatis,allu- Ihec littera, sicut et responsio ad argu-
dit Concilium. nienta, ad primum, secundum et terlium,
Tertius gradus et quartus patet ex cum inlerrogatione duplici incidenter
prtemissis et verbis allegatis Concilii, in subjunc',a, et responsione ad utramque,

quibiis quarlus gradus exponitur. Sub- item definitio praMiiissa Euchariliie docet,
Est jungit aulcm Doctor corigruitatem, undc in quo consislat Sacramenlum in recle,
permanens. ,,
Sacramcntum sit permanens, quia nempe quod solum superest exi)licandum in hac
juxla promissionem Christi : Vobiscum quaestione, nam reliqua palent ex dicLis
smn usque ad consummationem sceculi hic, et in disl. 1. guaest. 1. et 5. de efti-
congruum ergo fuit, ut permanentia cjus cacia Sacramenli in genore. Antequam
denotaretur signo sacramenlali et visibili, autem probemus sententiam Docloris,
cum ipse secundum modum naturalem expedit proponere aliorum sentenlias,
essendi sedeat ad dextcraiu Palris, ven- easque discuLere.

turus suo lempore in forma visibili ad Prima refertur Sacranienlum consislere o;,
^-ontrover-
judicium. in ipsa gralia
® invisibili, id est, Christum
sia
Nogat pra3leroa Doclor hic consecrali- ut praesenlem esse Sacramenlum. Hanc iie essentia
27 Sacrnmcnli
Consecratio
^jj-j^>j^^ Sacramonti, aut suinptioiuMu ejus imponiL Solus Waldeiisi tom. 2. de Sa- in rcoto.
'
et iisus ' •'
Prinia
Sacramenii periinero ad esscnliani SacraiiH.Mili, (luain- c>'am. cap. 21. qu;mi Lamen n(Ui defeiulil, opinio
'
ad "'i"'"'-
cssdniiam vis iii ulris(juo cum (lohita (Uspositioiio si recle inspiciatur, uL boiie nutavil Vas-
ejus
quez, neque subsistil, quia ex communi
non.siK-ciat. factis conieralur gralia, sed niagis in
Palruin et Theologiu-um, Sacramenlum
sumpli(Uio ,
quia signilical niitrilionem
debel esse sensibilo, per so loqueiido
spirituahMH. Aii aiil(Mii (•oiilicicnli .Sacra-
(1(> SacrameiiLo slricLe sum|Uo, quod do
meiitum dcLur gralia pra',cise, qua conli-
Eucharislia LaiKpiain coinmuno sibi ol
ciens esl, ox oporo opcralo, an ox op(M'(^
io!i(|uis docol TridtMit. .>>c.s\s-. i:i. cup. :».
oporanlis, non (lotorminat hic. .\(1 V(M'i- iii principio, applicans »m d(Minitioii(Mr
talciii auUMii tlicli sullicil. ut ox opcro Sa(M'anuMili vulgarom, el a Magislro Ira-
oporaiitis conhMMlur gralia Sac(M-(loti, in- dilain.

29. Secunda sentenlia esl, essentiam Sacra- cramenta, qu;c in usu consislunt, ma- Existentia
Secunda causae non
opinio. menti consislere in sola formn verball nent etiam in suo cffectu, quamdiu ef- est
consecrationis ; tribuitur Marsilio in 4. fectus manet. Sed illa non est existentia
^Jj[e[.îug*
quseat. 1. art. 1. el quaest. 6. art. 2. et Sacramenti, quse requiritur ad usum et
D. Thomce in hac distinctione quxsl. 1. apphcationem et efficaciam ejus, sed exi-
art. 1. Hfcc etiam non subsistit, loquendo stenlia realis ejus et successiva, si est
de forma constitutiva Sacramenti, quia transiens, vel tota simul, si est perma-
j ,. ex communi Theoloerorum,
° et Trident. nens, ut est Eucharistia.
Impugnatio
secundae joco citalo, Sacramentum hoc est per- Dices, forma Baptismi dicilur esse, Responsio.
opinionis.
manens, et tota sessio 13. de ipso ut ahquando etiam proferuntur ultima verba
quid permanens esl, agit, sicut et sess. ejus, et continuari maleriae, quamvis
21. ergo nequit constilui per verba, quse materia non sit hic et nunc pliysice, sed
Iranseunt, facta prolatione et remanente antecessit vel subsequitur, et quamdiu
Responsio-
Sacramento. Dices formam manere mo- manet aliqua pars Sacramenti, dicitur
rahter tanquam in effectu, in ipsis specie- ipsum Sacramenlum esse ; ergo similiter
bus consecraiis, sicut consensus praete- in proposito suflicit, quod species ma-
rilus manet in dormiente, verbi gratia, neant, quamvis forma praecesserit, ad
consensus matrimonialis, qui semper hoc ut dicatur ipsa forma manere, vel
manere dicitur. Gontra, moralis tantum certe Sacramentum manere consistens
Replica.
existenlia non est existentia physica et ex forma. Contra, ad existentiam suc-
sacramentahs, seu sensibihs signi, qua cessivi sufficit, ut ahqua ejus pars exi-
Impugna-
signum est ; ergo non sufficit talis existat, quia ahter existere nequit, ut est tio.
Existentia
stenlia formae ad conslituendum Sacra- Sacramentum, quod est in usu tantum, successivi.
mentum sensibile permanens. et quod componitur ex successivis tan-
Gonfirma-
Confirmatur, quia absolutio prseterita quam parlibus, materia scihcet et forma,
tio. sacramentahs, et forma Baptismi coUati inler quas sufficit continuatio morahs,
Existentia
moraiis non sic etiam possent dici existere, quia sicut integrant unum tantum morale, et
constituit
signum perseverat eorum effectus, nempe gra- ex instituto. Sed Eucharislia est per-
tia vel character ; sed hoc est falsum manens, ergo exigit ut secundum omnes
(loquendo de existentia earum sacramen- partes simul existat ; ergo nequit consi-
tali) nemine adhuc receptum, ahas
et a stere in ahquo successivo, tanquam for- Existentia
permanen-
verum esset dicere, quod Baptismus non mali lotali constiluenle, neque tanquam tis.
sit transiens aut transactus, sed nunc partiahter constituente, quia successivum
esse, sicut dicitur quod Eucharistia manet et permanens nequeunt unum componere
facta consecratione ; ergo talis existenlia in esse signi permanentis aut successivi,
formae consecrationis non sufficit, ut di- realis et sensibilis, quia nequeunt simul
catur Eucharistia nunc esse, quantum esse, aut simul causare, quod requiritur
ad rationem Sacramenti sensibilem et ad signum practicum, quod amplius de-
permanentem. Neque instantia allata fa- clarabitur respondendo adfundamenta hu-
cit ad propositum, quia consensus prge- jus opinionis.
teritus non retractatus manet in habilu Objicies primo, Florentinum in Decrelo
et in vincuio, quod inducit ex lege, ne- unionis, ubi dicit Sacramentum in genere Responsio
que ahter dicitur manere in seipo, sed pertici ex tribus, rebus, ut materia, ver- gj.^^^*^
in effectu ; sic etiam rehqua omnia Sa- bis, ut forma, et persona ministri inten- 2. sent.
DIST. VIII. QU^STIO I. 23
dentis facere, quod facit Ecclessia. Re- sensibilis et sacramentalis, uL conLra alios
spondetur, ut dictum est disL. 3. qiisest. 2. dicetur.
et fusius ibidem explicatum est, male- Objicies secundo, illud est Sacramen- 3i.
, //•.•
. . • Secunda
riam et formam sumi secundum propor- lum, quod esl signum seu etfectivum sui objectio.
tionem, et non secundum rigorem. Ad signali, sed lioc tanlum compelit formse
proposilum sumitur forma, ut compre- verbali, oLnon speciebus, quae non effi-
Ad
primuin. liendit tam effeclivam, quam consLituti- ciunt Sacramentum, aut rem Sacramen-
vam, quam eliam determinalivam per ti, quai est pncsentia sacramenlalis ; er-
modum circumstanliaB tantum, et funda- ffo, etc. RespondeLur

^ negando
° minorem,
® ' Responsio,
menli significalionis sacramentalis, prouL quia species consecralai per assistenliam
pxplical DocLor definilionem Baptismi Ira- Dei habent virLutem conservativam sui
Quomodo
se habet dilam a iMagistro, et definilionem Confir- signali praesentis, tamdiu enim manet,
orma Eu-
charistiae.
..,.,„
mationis dist. 7. Quxst.
, .
l.
i-,
Porma
,
verbalis
,.
quamdiu species conservantur sine cor-
Eucliaristia) se habet, ut effectiva, et con- pupli(jne ; virtus autem conservativa re-

hpecies
effective
versiva est pariis et vini in corpus et san- ducitur ad idem genus, ad quod reduci- conservat
guinem, non vero ut consLilutiva. Unde tur consecrativa et conversiva ; ex effi- Christum
Id Sacra-
idem Concilium de hoc Sacramenlo : cacia ergo consecrationis per assislen- mento.
Forma est
eiieciiva Fomia, inquit, hujus Sacramenli sunt tiam Dei fit praisens Chrislus sub spe-
hujus
Sacram. veroa Salvatoris, qui hoc conficit Sacra- ciebus, ex efficacia specierum cum eadem
mentum ; nam tpsorum virtute substantia assistentia conservalur pnesens ; et sic
panis in corpus, et substantia vini in san- species sunt signum efficax conlinuatae
guinem converttcntur, elc. Forma ergo praesenLiae.
sumitur secundum causalitatem, ut ef- eadem est efficacia hinc inde,

ConLra, Repli a.
fectiva est Sacramenti ; ila eliam Ambro- eL idem modus causandi per signum sen-
sius lib. 4. de Sacram. et Trident. sess. sibile, et idem modus significandi proe-
13. cap. 4. Sed cap. 3, docet nostram sentiai Cliristi, quia verba significant pra-
senlentiam staLuens differenLiam inter ctice praesentiam Ghrisli, et absentiam
hoc et reliqua Sacramenta, in eo quod panis ct vini per convorsionem eorum
reliqua habeanl vim sanclificandi tantum in corpus Christi, et separationem etiam
in usu, hoc autem contineaL ipsam san- specierum; noque species sunt signum
ctitalem, seu auctorem ejus in esse, et priEsentiai Christi, nisi qua connolanl ver-
IIoc Sacra-
nipntuin anlc usum ; ergo oportet id quod conti- ba, i)er quye til pra3sons, orgo non ost
continel
sanctitaiem neL hauc sanctitalem per modum Sacra- inajor ratio, cur dicatur species Sacra-
permanen- ,. . . •, i.
^
ier_ menti, permanerem esse, quod nequit dici menlum, quamipsa verba,
de forma consecrationis, qme perinde esL Rospondelur negando consequentiam. Responsio.
in usu transounLe, sicuL et reiiqua Sa- Ad anlecedens respondetur Chrislum, ut prÛns"

cramenla. Palel etiam ex aliis loculioni- permanenler pra^sens est, ex instilutiono gij^.n,[n,m
pormanens
bus, quibus dicit adorari, servari, doferri poculiari hujus Sacramenti esso signalum
in processionibus, olc. quoc nequeunL sacramonlalo, (piia illo est finis intrinso-
inlelligi de conslitutn pcr foriuam Lrans- cus iiistitutionis, et usus ipsius Sacramon-
Gunlcin, no(iuo ul Lota ralione Sacramon- mouli. llanc autoiu priusonliam habet por
ti, neque ut parlc ejus, quia (•;iusn ol spocios tantuiu, (\nx sunl signum pra-
effeclus, seu signum oL signaLum ne- cLicum modo dicto, ot ullcrius demon-
strativum prajsentis, quod roquirilur ad
queunt complere eiimdem rationem signi
omnem usum Imjus .Sacramenli. Suppo- principale intentum conlra pnRmissam
nunt autom ipsam pra^senliam in ficri sententiam. Et respondetur ol^joctioni,
per consecrationem et verba, quia con- quia licel caetera conveniant, deest lioc
feclio Sacramentorum dobet fieri ex com- quod ad signiticalionGin sacramontalem
muni instituticme et lege, per ministros exigitur, ot constitutionem Sacrarnenti.
visibiles Ecclesi;c, eorumque vcrba, tum Merito ergo Doclor asserit in iiitera, §
qua Sacramentum est, tum qua sacriti- uUima differenlia, etc. usum formae ver-
cium est, balisesse viam ad Sacramentum, non
Ikec autem consecralio, quia est in sacramentum ipsum, aut aliquid consli-
usu et transiens, nequit esse proporti- lutivum ejus, quem sequitur Gabriel,
onata institulioni particulari et usui Im- Sotus, Vasquez infra citandus.

jus Sacramenti ; tum quia permanens est Hunc tamen modum non approbat Sua- 32.
.. . . . 1 o • Fonna est
Sacramentum
,
;
,
tum etiam, quia in con- rez, quia esse viam adSacramentummagis I
via ad
secratione ,
quae perficitur in materia competit ipsi consecrationi quam formie ;
^^tum^^""
extrinseca circa quam, per solam con- sed respondetur quando Doctor dicit
Qiiare versionem ejus in terminum ad quem, et formara esse viam ad Sacramentum, com-
excluditur
non applicatur ad aliquod subjectum hu- prebendit ipsam cousecrationem et pro-
Ibrma
verborum manum sancliricandum per usum Sacra- lationem formai ; loquilur enim de forma,
ab essentia
menti, nequit consistere ratio formalis ut est in usu, prout loquitur Tridenlinum
Sacramenti, de cujus essentia est, ut pos- et cseteri Doctores de aliis Sacramentis,

sit sanctificare et dare salutem, dum per differentiam ad hoc Sacramentum,
est ; et secundum eamdem rationem for- quod illa ut sunt in usu habeant vim
malem suam constitutivam, sui, inquam, sanctificandi. Usus autem ille, quia est
et sensibilem, apphcari posse ad offectum successivus per fluxum et motum, appel-

sanctificationis per graliam, et ut con- latur commode via in terminum, quia est
tingitin aliis Sacramenlis, quaesunt inusu, dispositio necessitas ex pacto Dei ad ter-
et secundum rationem formalem apph- minum, ut ponatur a causa principali
cantur personae, in qua causant sancti- physice ; ad differentiam autem actionis

tatem;hoc nequit convenire formse ver- recte potest dici via in terminum, et
bah Euchai-istiae, ideoque nequit esse, aut dispositio ad ipsum, confectio Sacramen-
spectare ad constilutionem ipsius Eucha- ti, sicut consecratio Eucharistise, quod non
ristiae, qua Sacramentum est, et in esse toUit a Sacramento, aut a forma conse-
Sacramenti apphcabile ad usum sancti- crationis causahtatem ipsi competentem

ficationis. Signum itaque practicum, quod in genere instrumenti ; non loquilur ergo
constiluit sacramentum ex ratione sua, Doctor de forma absolute, et quasi in
debet esse apphcabile ad effectum san- actu primo, sed de usu formae.
eamque posse causare, ut
ctihcationis, llespondet ergo ipse Suarez potius dici
proxime apphcalur; hoc, inquam nequit debere esse forraam extrinsecam et ef-
^J^Î^î,^
convenire formae verborum neque ex vi ficientem Sacraraenti ; sed haec responsio, .

^^^'i^^l^f^
sermonis, qui completur circa materiam ut jam annotavimus, non facit ad propo-
extrinsecam homini sanctilicando, neque situm difficultatis, quia DocLores loquun-
ad modum quo hoc Sacramentum san- tur de forma, ut est in usu consecrandi,
ctificat per modum nulrimenti continen- seu ut annexa est ipsa consecralio, quaeest
tis cibum et potura, ex quo sequitur efficientia Sacramenti, vel Sacramentum

DIST. Vlll. QUvESTIO I. 25
in fteri, et lerminalur ad Sacramentum in commulationem, et determinaret facien-
esse, de qua efficienlia qua^runt, an sit dam simpliciler, quia sufficit diversa, el
significatio practlca sacranienlalis, seu per non subordinala proportio medii ad ulrum-
modum Sacramenti. Respondet secundo, que fineni, ul eli;4:atur diversa ordinali-
i)ecunda
similiter quod sit actio sacriflcandi, seu confectio one ad utrumque. Ita in proposilo con-
rejicitur.
sacrificii in cullum Dei ;
verum licet lingit, considerando voluntatem Dei ex
sit hoc verum, non est tamen ada^quala modo nostro concipiendi, ut transit in
consideratio rei, quia non solum instiiu- diversa objecla, vel in idem secundum
tum est lioc per modum sacrificii, sed diversas rationes non subordinatas, neque
etiam Sacramenti, quai sunt diversae ra- formaliter sibi invicem communicantes,
tiones, ut cadunt sub intentione et insti- quasi una formaliter aliam includeret,
tulione Dei ; ergo sicut verba consecrati- qualis est ratio sacrificii et Sacramenti, et
onis ordinata sunt, ut cadunt sub inten- utriusque confeclio.

tione Dei instituentis sacrificium ad offe- Praefatus autem auctor videtur in eo
rendum sacrificium proxime, ila eliam ut vim facere, quod sacrificium in usu con- Euchari-
cadunt sub intenlione Dei instituentis Sa- sistat, Sacramentum vero sit permanens. sacriffoium
cramenlum, eadem verba ordinantur ad Sed haec consideratio non est plena liujus mentSm!
conficiendum Sacramentum. Consequen- mysterii, quia et potestas ordinis in mi-
tia patet, quia licet illae intenliones respi- nistro ad ulrumque conficiendum ordina-
Medium ad ciant eamdem materiam, non confundun- tur, et materia et forma et institutio
diversos
fines tur, neque subordinantur sibi invicem, utrum(]ue etiam respicit; si enim conse-
assumplun)
supponit et respiciunt diversos fines ; ergo forma, cratio haberet tantum vim oblationis, non
diversas
intenliones. ut est medium respectu utriusque, »que recle dicerelur panis et vinum esse ma-
primo eliam ordinatur ad utrumque fi- tcria Sacramenti, prout Concilia, Patres
nem, et non per aliquam subordinati- et Doctores asserunt, quod indubitabile

onem, qua primo ad unum, secundo ad est. Dicendum ergo, quod sicut ad sacri- iionsecratio
ad
alteruui ordinaretur, quasi secundario in- ficium exiiiitur consecratio, tain corporis uirumque
nrdinatur.
tenlum, quia inter media quae sunt ad quam sanguinis seorsim, ex vi verborum,
finem ex sola voluntale instituentis, nulla ad significandum sacrificium cruentum, in
est subordinatio, quando intcr ipsos fines quo inunolatus est Chrislus por separati-
atque intentiones non est talis subordi- onem sanguinis a suo sacrato corpore,
nalio. ita ctiain non minus id rcquiri ad Sacra-
In proposito autem non ideo esl Sacra- montuin. (juod instiluluin (^st per moduin
nientum Eucliaristia, (juia est sacriticiuni, coniploti nulrinicnti cl convivii cx cibo
aut e contra, sed icque primo utraque et potu, ul corpus sub spccic panis pcr
ratio intenditur, sicut si quis emat equum, modum cibi, sanguis sub specie vini po-
el ad arandum, et ad vecturam, utruni- tabilis seorsim suincrcnlnr cl coniiccrcn-
Kseniiilum.
(jue tinem per se priiuo int(Midens, v\\\- tur. «Juod ct Tri(l(Miliiiuni. et commuinUM*
ptif) ot coninuilalio p(M'Uiiia' non maij;is Patrcs ac Doclorcs slaluunl. ("xpHcaiilcs
prinio ordinatur ad aratioiUMii, (|uani ad malcriain, forinain, inslilulioinMn, tliuMU
vecturam ; ad utrumque aulom iiMpio pri- ct ('(Migrucnliain institulioiiis ; bcnc crgo

mo, et |)er diversas intentiones non .-û- Doctor ( um r(>li(iuis docct conserrationem
l)or(liiiata.s ordiiiatui', (luaruin (|ua'libol cssc viain ad Sa^MMincnluiu.
indcpendenter al) allei-a, sutliccM-et ail {'ossuiil cxtr(Mna li;c •
couciliari 0(un-
;

mode, dicendo : Eucharistiatn habere du- nem doctrinam et definitionem traditam Christus
... rn •
j .
• .
1 o non spectat
pliccm rationem, aliam in p,eri, et sic con- conslat, quae est etiam Iridcntmi sess. 13.
slitui intrinsece per formam verborum ;

cap. 8.
n
commune,
•17
in({uiL, hoc quidem
•
I
est
I
ad
constitutio-
nem
Sacramenti
aham in faclo esse, et ut esl Sacramenlum sanctissimx Eucharistiae cum caeteris Sa-
permanens, et sic forma ejus sunt spe- cranienlis synibolum
^ esse rei sacroe et invi- Sacramea-
tum est.
cies, el in re ipsa non erit differentia. sibilis gratiae formam visibileni, verum
El ad rationem superius dalam, qua nega- illud in ea excellens et singulare reperitur,
tur consecratio esse signum sacramenla- qiiod reliqua Sacramenta tunc primum
le, quia nempe non polest applicari ad sanctificandi vim habeni, cum quis illis
causandam gratiam proxime, responde- utitur; at in Eucharislia ipse sanctitalis
tur, quod proxime causat gratiam subsi- auctor ante usum est. Et infra : Et semper
slenlem, remote vero gratiam sanctifi- hsec fides in Ecclesia Dei fuit statim post
canlem, eo modo quo aliqui docent cha- consecrationem verum Domini corpus, ve-
racterem causare gratiam Sacramenti, rumque ejus sanguinem, sub panis et vini
cujus est, recedente fictione. Quod suffi- specie, una cum ipsius anima et divinitate
cit ad efficaciam ipsius Sacramenli sal- existere, etc.
vandam, etiam in ordine ad effectum gra- Ex quibus probatur antecedens, esse
liae in eo casu. sgmbolum rei sacrae, et esse formam

Tertia senlentia principalis est, essenli- visibilem gratiae invisibilis, in quibus
34.
Tertia am hujus Sacramenli esse compositam ex consistit definilio Sacramenti, est com-
opiaio
pridcipalis speciebus, et sanguine ac corpore Chrisli, mune Eucharistiae cum aliis Sacramentis.
proponitur.
D. Tnom. ac proinde corpus Chrisli pertinere ad At aliis hoc competit ratione '
materiae
D. Bonav.
Gapreolus. constitutionem Sacramenli m recto. Cita- et formae verbaUs, et qua sunt signa
tur pro hac D. Thomas in hac dist. quxsl. sensibiUa distincta a suo significato
1. art. 1. quasstiuncula ad 2. Bonavenlura ergo et Eucharislise eodem modo et Differentia
in iBxpositione lilterse Magislri, Gapreulus, gradu conveniunt. Probatur consequen- abâitfs Sa-
crameaiis.
sed non recte, quia haec sententia inventa tia, quia gralise invisibilis, cujus forma
est a modernis scriploribus, ul quasdam visibilis est Eucharistia, res sacra, cu-
Palrum locutiones salvent, quae composi- jus est symbolum, est ipse Chrislus, ut
tionem denotant inter species et res sub- prsesens est. Loquitur enim Concilium de
stratas, ex quibus etiam hsec sententia ab Eucharistia, ut est Sacramentum subsi-
ipsis probalur, Eam tenet Alanus lib. 1. stens et permanenter includens suum si-
Alanus.
Giaudius. de Eucharislia, cap. 3. 4. et 5. citatur gnatum sacrum, et graliam invisibilem
Claudius Sanctes, sed neque expresse vi- ante usum, in quo distinguitur ab aliis
detur ejus opinionis, quam tamen docent Sacramenlis, quai in usu tanlum conti-
ex professo Suarez disp. 42. sect. 3. et nent virlutem sanctificandi, ut palet exgj j^^^^^
Suarez. Vasquez disp. 167. cap. 5. verbis sequentibus,

^
in quibus
^
haec diffe- ,/or"^^.
distingui-
^^*^ ^'
Contra hanc senleriliam primo, definitio renlia tantum ponitur, tanquam particu- tur a
35- re signata.
impugnatur Sacramenti supra assignata repugnat laris hujus Sacramenti ab aUis ; sed haec,
'^sent.
^
Cliristo, ut est sub speciebus ; ergo ne- id est, symbolum et forma visibilis di-
quit inlegrare, aut componere ralionem stinguunlur expresse a Concilio, el neces-

hujus Sacramenti in recto. Antecedens sario distinguenda sunl a gratia et re in-
patet, quia Sacramentum esi. res sensibjlis visibifi, quia Ghristus in Eucharistia non
per se, ut dist. 1. qusest. 2. juxta commu- st symbolum, auL forma visibifis suiipsi-
;
DIST. VIII. QUiESTIO I. 27
us, neque integrat lale symbolum, sicut essendi, esse in coelo, et secundum prae-
nec unum correlativorum est de constitu- sentiam sacramenlalem esse in variis lo-
tione aut Integritate intrinseca sui corre- cis, declarat modum hunc existendi re-
lalivi; ergo Goncilium loquitur do ipsi.s spective ad species seu Sacramenlum :
speciebus praecise, distinguens signatum Sacramentalit^r, inquit, praesens sua sub-

et signum permanens, formam visibilem stanlia nobis adsit, etc.
et gratiam invisibilem a se invicem, sicut Et hoc sensu intelligendi sunt canon.

in aliis Sacramentis distinguuntur. 1. 2. 3. 4. 5. 6. et 8. Goncilii, qui dicunt
Differenlia enim, quse est specialis hu- ChrisLum in Eucharistia contineri ; et sess.
jus Sacramenli, non est distrahens rali- 21. cap. l. primo dicit non obligari fide-
onem communem Sacramenti, sed perfi- les laicos et clericos non conficientes, ad
ciens, quod manifeslum est ex Concilii Eucharisliae Sacramentum, sub utraque
verbis : At in Eucharistia, inquit, ipse san- specie sumendum; et subjungit, alterius Communio
sub una
clitatis auctor ante usum est, etc, nempe speciei communionem ad salutem suffice- specie.
res sacra in symbolo, gratia invisibilis in re, quod in loco sumit synonyme Sacra-
forma visibili reaUter, formnliler, perma- mentum Eucharistiae, et ip=;as species, ut
nenter scihcel, non vero in virtute lan- denotant illa verba : Sacramentum Eu-
tum et in usu, sicut in aliis Sacramentis. charislise sub utraque specie, etc. et illa :
Sed respondent adversarii esse Ghristum quin illis alterius speciei communio, etc.
in Eucharistia, sicut pars est in toto, et deinde subdit rationem : Nam etsi Chri-
anima in homine. stus Dominus in ultima Coena, venerabile
Gontra, liaec interpretatio arguit Gonci- hoc Sacramentum, in panis et vini speci-
Sensus
Trideniini Uum de processu oiquivoco et vitioso, el ebus instituit, etc. Et sic eodem et se-
vurus.
toUit comparationem Eucharistise ad alia quenti capite utramque speciem pro Sa-
Sacramenta institutam, secundum quod cramento exprimit. Et sess. 22. cap. 1.
conveniunl; comparanturenim ad invicem, docet sub symbolis panis et vini Christum

el qua signum sunt, et in modo quo con- dedisse corpus et sanguinem Apostolis
linent sua significata sacra secundum distinguil ergo illud, quod est signum et
convemenliam et differentiam assigna- Sacramentum, ab ipso corpore et san-

tam, et dicit in Eucharistia contineri guine.
Christum ante usum. Intelligit ergo pcr Secundo, ita canit Ecclesia in sequen-
modum signati pr<esenlis el domonstrali tia Miss.D : Fracto demum Sacramento, ne

quod non competit aliis Sacramentis, vacilles, sed memenio,tantum esse sub fra-
quam praesentiam in vorbis sequentibus gmento, quantum toto tegitur, etc
explicat per existentiam sub speciebus, Fractio aulem est specierum, non con- .^^.
tanquam sub signo sacramciitali ul patet ox seiiuenli Sinni tan- l'i>p"r»atio

scilicol, leiiti, ' '
:
*
seour.iln.
ut patel c. 1. quo explicat realem pra>- tum /it fractura, qua ner status, nec sla-
Prtcsentia
sfnl'^'^ : Docet sancta Synodus, etc pasi. tura signati minuitur. lluc speclant lo-
/M®*''f vanis
'
et vini consecrationem Doniinum no- cutioncs Patruin, qu;e pluralitor agunt
(hnsti.
strum Jesum Christum, elc. vere, realiter de hoc Sacramento, ut .s«;)m signitioatum
ac substantialiter, sub specie illarum rc- cst: Sacramenta quse sumpsimus, \n Col- Afru.inum
rum sensibilium contineri, otc. Kl intVa i(MlaMissa>; Africanum '•«/). '.\. Carlhagi- Cnrth. ill.
ile ( 'ama
(licons non ropugnarc! mystorium, nooipo nense III. rap. 24. et 2."). Auclor scrnumis i>on».
.Vnibr\4ius
Christum secunduni moduin naluraleiii dc CcDna Doinini apud (]yprianum : .Vm-
. ; ;

de cons. brosius lib. 5. de Saaâm. cap. I. in capi- modum naturalem essendi, quem habuit
d. 2.
tulo Sacramenta, cap. In Sacramcntis, in sacrifirio incruento.
cap. Comperimus, de consecrat. dist. 2. Tertio, ratione impugnatur prajdicta 37.
Speciesnon
Ilaec autem pluralilas loculionis nequil sententia, species cum contento nequeunl componun t
cum
fieri ad signalum, quia idem Ghrislus lo- simul facere unum conslitutum et compo- conie'nto.
tus esl sub allerutra specie ; idem liabet situm, nisi interveniat unio requisita, ut
TerluUiaiius contra Marcionem l/h. 1. cnp. admittunt praefati auctores inlervenire

Terlullian.
Alexand.
liznatiiis.
1.
14. Alexander I, epist. 1. cap. 4. Ignatius sed haec nequit esse per modum unionis
in epislola ad Smyrnenses. materiae et formaj, quia nequeunt species
Item, in capitulo Ego Berengarius, dici- et contentum habere proportionem requi-

tur post consecrationem non solum ma- silam. Dices esse partes integrantes Resnonsio
nere in altari Sacramentum, sed etiam unum, contra, vel integrant unum sensi- ^'"P^Dna-
ipsum Christum. Gapitulo, Cuyn Marthse, bile, vel non ;

primum dici nequit, quia
Sjcramen de celebral. Missarum, dicit Pontifex tria corpus Ghristi, ut est in Eucharistia, non
tum
tantum discerni in hoc mysterio, nempe Sacra- est sensinile, nisi per species, ac proinde
res, et
Sacramen mentum tantum, quoe sunt species, rem nihil in esse sensibilis potest addere speci-
tum.
et Sacramentum simul, ut corpus Ghristi, ebus ; si non integrant aliquod unum in
etc. rem tanlum, quse est gralia,quam in esse sensibhi jam non componunt Sacra-
sumptione causat ;
quam doctrinam Iradit mentum, qiiod nequit componi proxime,
Magister Magister in hac distinctione, et reliqui qua Sacramentum, nisi ex sensibilibus
Senlentiarii antiqui in eadem distinctione. per se.
Hugo de sancto Victore tom. 3. lib. 2. de Pncterea, signum

° quod
^ est Sacramen- „
Sacramen-
Sacram. part. 8. cap. 1 . unde in Ganone . tum, est practicum signum, qua est Sa- '^""^
Hoc est, de consecrat. dist. 2. vocatur corpus cramentum novse legis, et distinguitur a signum
practicum,
Ghristi res Sacramenti ; et subdit : Confi- Sacramentis veteris legis, ut suo loco di-
citur, inquit, sacrificium Ecclesise duobus, ctum est ex Florentino et Tridentino
Sacramento et re Sacramenti, id est, cor- ergo quidquid componit Sacramentum,

pore Christi; et cap. Nos autem, etc. in qua Sacramentum novse legis, debet ne-
specie panis et vini, quam videmus, res in- cessario componere ipsum in esse signi
visibiles, id est, carnem et sanguinem ho- practici et causse sui effectus. Sed nequit
noramus, etc. Plura alia afferri possunt, haec causalitas, aut integratio salvari in
quse rationem Sacramenti attribuunt solis proposito, quia licet respectu sanctifican-
speciebus ; et hoc variis in locis docent tis gratiai possit salvari, tamen primaria
auctores, qui scripserunt contra Beren- consideratio hujus Sacramenti est esse
garium, ul Lantfrancus, Algerius et alii, permanens, ac proinde Tridentinum hanc

et universim antiqui Scholaslici hoc genus differentiam ejus statuitab aliis, c. 3. Sed ex quibus
.,.,,,.. j constitui-
compositionis ignorarunt, qua corpus hac ratione nequit mtelligi, quomodo tur.
Ghristi cum speciebus componeret ali- conlentum integrare possit signum pra-
quid, quod in recto supponeret pro Sa- cticum, aut seipsum causare, quia neque
cramento proprie dicto. Si autem sermo species, neque seipsum causat ex insti-
esset de Sacramento, ul. est res et Sacra- tuto, ut compelit Sacramento ; sed e con-
mentum simul, non est differenlia, ne- tra species causant ipsum conservando ;
que etiam, si dicatur res liujus Sacra- ergo non integrat cum speciebus Sacra-
menti significare Ghristum, secundum mentum proprie dictum, nisi ut signa-
DIST. VIII. QUi^STIO 1. 29
lum requisiluin el lelalum ad species, esse signali, quia eadem est opposilio
ut ad Sacramentum et signum. IIoc au- hinc inde, et magis ordinalur Sacramen-
tein non esl oonstituere proprie dictum lum ad rem Sacramenli, ut ad finem,
Sacramentum, neque inlegrare sub ra- quam e contra res ad Sacramentum.
lione praecisa Sacramenti, nisi quis velit Kespondet ergo Suarez Glirislum, ut .38.
Ret-ponsio
inverLere proprietalem et usum loquen- est in Sacramento, esse formam liujus Suarez.
di, atque adeo rem ipsam, qu;c est ratio Sacramenli, id est, specierum, quia est
et definitio Sacramenli, ut accipitur in nobilior, et quia est virtus ipsarum spe-
scholis. cierum, sanctificans ipsas sicut verbum
esponsio
Aliqui dicunt facere urmm per modum sanciifical naturam assumptam, et sicut
iionim
subjecti et accidentis, habitus et habi- conlritio comparatur ad confessionem,
npugna- tuati, loci et locali; sed neque hsec re- ut virlus sanctificans ipsam, licet confes-
*'°-
sponsio in re quidpiam ponit, quod na- sio dolorosa sit materia Sacramenti. Con-
tura3 hujus mysterii quadral. Primo enim Ira, prinmm ostendi deberet ralio com- Impugna-
tio.
species nequeunt se liabere, ut forma positionis, deinde laborat responsio in
accidenlalis nisi respectu subjecti, quod a^quivoco, licet enim Christus sanclificet
nequit esse Christus indivisibiliter exi- species, sanctificat tantum per modum
stens, et alias incapax taUum acci- signati praesentis et contenti realiter sub
dentium. Demus eliam oppositum, sub- speciebus, quae est sanclificatio formalis Quomodo
contentum
jectum et accidens, licet in esse entis in ordine ad cultum et adorationem. Non sanclilicet
sp^cies.
faciant unum, tamen in esse sensibilis sanctificat autem per modum efficientis
non componunt unum loquendo de sub- (et sic non est virtus), sed haec sanctifi-
itio et jecto substantiali ; unde in hoc mysle- catio specierum fit per consecrationem,
isusnon
ompeit rio oculus, et inlellectus lumine naturali ut per se notum est, qua fit ipse
nis, etc. non discemit absentiam substantiae panis Chrislus prsesons, et species separalae
et vini ; cognosceret autem, si substantia et continentes Chrislum. Si autem lo-
in esse sensibili aliquid superadderet quamur de sanctitale convenienle spe-

accidenlibus ; sed quidquid componit Sa- ciebus per modum ralionis causandi
cramentum, qua Sacramentum est, debe- practice, sivo ipsam gratiam san-
ret in esse sensibili aliquid superaddere, ctificantem, sive Christum, ut conten-
alias nihil faceret ad significationem, ul lum sub speciebus permanenlor conser-
ratio partialis ejus. vando prsescntiam sacramcnlalem, ulra- l nde e^t
Perinde reliqua exempla, que virtus
rejiciunlur sanctificatio compctit speciebus per
specieruui.
quia neque habituatum, componit ha- assistentiam ct institutionem Doi et Chri-
bilum in essc habitus, neque locatum sti, qua auctor cst Sacramcnioriim, et
locum in esse Ioci;ergo neque signalum causa mcritoria, in cujus virtule causanl
signum in esse signi, alias eodem modo suum cftVctum, quia agunt ut causa in-
diceretur effeclus omnium Sacramcnlo- slrumcnlalis, cum subordinalionc ad cau-
rum com.ponere ipsa Sacramenla in csse sam principalcm, a (}ua solum partici-
Sacramenti, quod nemo hactenus dixit. pant actioncm ct virlutem suo modo.
Neque video cur rcs Sacramenti dicerc- Christus autcin, ut sub specicbus esl,
tur magis componcrc cum spccicbus alinc(|iu> (>sl causa principalis. nc([iu> cliam
quod unum in esse Sacramcnti, (luam e ipsa a.ssislcnlia, aut institulio rcccpla in
conlra Sacramcntum aliquid cum re in Sacramcnto, (iua> csl ralio scu virlus, a
;
30 LIB. IV. SENTENTIAUUM

Species qua esl aclio Sacramcnti, etc. Si ergo 6. cap. 6. et 16. requirebatur enim retra-
causans
i^ratiam. loquamur de sumptione Sacramenli per ctatio peccati ad remissionem
et condona-
modum cibi et polus, iila est ejus usus, lionem ejus obtinendam. Et hunc modum
et non Sacramentum, et ut infra dice- habet conlritio etiam in Sacramento (ut
mus, competit eliam ex parle ratione patebi suo loco), sed confessio requiritur Confessio
specierum non prsescindendo eos a si- ex speciali institutione hujus Sacramenti fnstituUone
gnato, a quo non possunt separari, Hcet in forma judiciali, elad informationem ju- ''^l"'*'*^-
diversa sit ratio unius et alterius, dicis, quod ipsi confessioni, ut condislin-
Si vero loquamur de ratione conser- guitur ab aliis parlibus, competit, ut pa-
vandi Christum, ut est res sacramentalis, tet cap. 5. sess. 14. Trident. non ergo
sic Ghristus non conservat, neque est in virlute contritionis habet effectum, sed
virtus conservandi se, sed conservatur ex institutione dicta, et qua elevatur vir-
per assislentiam Dei, et instituLionem, ut tule clavium, licet requiratur etiam con-
Christus ut
signatum
dictum est ; imo neque taUs conservatio Iritio, ut compars, et mere per modum
non estaChrislo eliam raoraliter, ut est sub dispositionis.
conservat
species. speciebus, ut patet ex diclis, minus au- Ultima sententia est communis anti-
40.
tem eidem compelit, ut sit ab eo realiter quorum, quam docet Doclor locis alle- Sententia
communis
et physice ; ergo nequit comparari ad gatis, nempe Sacramentum in recto esse qute est
I)octoi*is
species ut forma, et virlus sanclificans ipsas species eam docet Magister, Hugo,
;
hoc modo, el qua sunt Sacramenlum, et ahi citati supra, et vetus auctor al-
id est, signum praclicum sub qua ratione tercationis Ecclesiae cum Synagoga cap.
compositio admittitur, vel adstruitur ab 8. etmanet probata ex dictis superest ;
auctore praefato. tantum, ut respondeamus ad fundamenta

39.
xempla autem adducta nihil convin- prioris sententiee.
Responsio
ad cunt, quia sanctificalio nalurae assumptse Objicies primo loca plurima Patrum,
exempla. 41.
quocumque quibus prsedicatur de hoc Sacramen- Theodoret-
per verbum est formalis, in
modo exphcetur el aequiparatur sanctitati to in recto corpus et sanguis Christi

specierum in ordine ad cuilum el ado- ergo spectant ad Sacramentum in recto.
ralionem, non autem sanctificationi ea- Antecedens patet ex Theodoreto in Dia-
Cultus rum secundum alios gradus quos decla- logis dialogo 3. ubi citat haec verba Igna-
Sacramenti
ex conteu- ravimus, quorum ullimus speclat ad lii in epistoia ad Smyrnenses : Euchari-
to est.
essentiam Sacramenti, ejusque composi- stias et ohlaliones non admiUunt, quod non
tionem, eamque non habet a signato. confileanlur Eucharistiam esse carnem
Aliter pro peccatis, guae
contritio,
Quod additur de contrilione falsum Salvatoris Jesu Christi
et confessio est, quia magis per se exigitur confes- pro peccatis nostris passa est, quam Pater
spectant ad
poenilen- sio ad Sacramentum Pcenitentiae ex pro- sua benignitate suscitavit, etc, Justinus
tiam.
pria inslitutione Sacramenli, quam con- in Apologia ad Antoninum Imperatorem :
Justiaus.
tritio, licet haec etiam connumeretur ut Alimentum hoc appellatur Eucharistia,
necessaria, el tanquam pars diversa Sa- neque ut communem panem ista sumimus,
cramenti; contritio enim fuit semper ne- sed quemadmodum per verbum Dei caro
cessaria, et de communi lege in omni factus Christus Jesus servator noster, et
statu naturae lapsae, in adulLo peccante carnem et sanguinem salutis nostrae cau-
mortaliter ad remissionem peccati, ut sa habuit ; ad eumdem modum eliam eam

patet sess. 14. Trident, cap 1. ef 4. sess. alimouiam, elc. Incarnati Ulius Jesu car-
DIST. VIII. OU^STIO I. M
nem et sangumem esse hujus eclocli, etc. repraesentatione mutuatur nomen prolo-
Patet etiam ex fortna cunsecrationis, et typi, quanto magis ex vera et reali signi-
Joan. 6. ex Joannis 6. Panis guem ego dabo, ca- ficatione, species sument nomen sui si-
ro esl pro mundi vila; orgo corpus et gnificati, sicut et ipsum signalum nomen
Joan. 6.
sanguis constituunt Sacramentum. panis et vini ? Si quis manducaverit ex
Respondetur negando consequcntiam, hoc pane, vivet in xternum. Panis quem
Unde neque antecedeas quidpiam probat, quia ego dabo, caro mea est pro mundi vita.
SnttnTum si loquamur in rigore logico, pars in Probet aulem seipsum homo, et sic de
abstraclo non praidicatur de tolo ;
ad pane illo edat, etc. Et postea dicitur cor- i. aJ Gor.
spedebus
salvandum ergo vigorem et veritatcm lopus Domini : Non dijudicans Corpus Do-
cutionis tam Patrum quam Scripturse mini, etc.
non conducit compositio dicta, sed ma- Frequentius autem sumitur nomen a re-
gis eam enerval verum securidum ; praesentato quam a repraesentante, quia

usum sermonis magis salvatur proprietas Iioc ab illo specificatur, et ab aliis discer-
locutionis, smnendo signum pro signalo, nitur, ut palet in imaginibus et statuis,
pro quo natum est supponere et sumi, el ejusmodi ; unde in hoc mysterio su-
et maxime quando est signum demon- mitur slylo frequenti Patrum, a conlen-
stralivum, f|uod nequit a suo signato di- lo, ut ostendatur realis praesenlia Christi
vidi aut separari. Uecte enim dicimus, in Sacramentc, magnitudo rei et fides ac
video Petrum, video panem, quamvis devotio commendetur.
visio non exlendatur ad substantiam .\lii respondent corpus Ghristi dici Sa- 42.
subjectam, aut contentam, sed ad sola cramentum, quia esl res et Sacramen- respra"k)
pro ipsa supponunl; sinml sed ""P^'g"a-

accidentia, qua? sic tuni ; haec responsio non
Lucse 22. Hic Calix novum Testamentum, quadrat, quia elsi vera sit, non tamen
etc. 1. ad Corinlli. II. Hic e^t Calix satisfacit cum praedictis et multis aliis
novum Testamentum, etc. Galix supponit in locis ipsum sensibile Sacramentum ap-
pro contento et sanguine Christi ; ergo vi- pellatur corpus Ghristi, ideo melius in-
ce versa, vel potest sumi appell;ilio myste- telligilur modo dicto, et seclusa compo-
rii a solo contenlo, vel etiam a solis spe- silione illa, quam praefati objicientes prae-
ciebus, vel ab ulrisque ; el fundamen- lendunl, ad salvandam veritateni locu-
tum appellationis est, quia signum et tionis, cum jam ostensum sit per com-
signalum, continens et contentum con- positionem illam, locutioncs in abstraclo
notanl se mutuo in esse et appellatione, non posse salvari in rigore sermonis; ta-
Signum et unuiu non subsislit sine altero. Sic men in rigore et usu sermonis salvantur
vefconira Irenajiis lib. 1. contra hcereses, cap. 31. locutionos modo a nobis explioato, ne-
sumiiur.
j(jym declarat : Panem, inqujt, percipien- que debet ingeri mysteriis tidui maiorob- ..
tem Dei vocationeni jam n.m comniuneni sctiritas, quam rei nalnra patitur, el mv- oi>servand»
mvslena.
panem es.sv?, etc. ubi denominalionom su- sterii ratio, (ju;i3 illam composilionem
mi possc a contonto, docct. Item cap. non petunt, imo ipsi repugnat alia quam
IIoc est, do (ônsecrat. dist 2. Vocatur, illa, (juuB ost coiijunctionis inseparabilis
inquit, ipsa immolatio c irnis, quis Sa- pcr priusentiani sacratncnlalcm, qua^ non
cerdotis mnnibus /U, Christipassio, tnors, recte explicatur por composilionem. (jua
cruciflxio, non rei veritate, sed signi/lca- contentutn speclarel ad conslitulioncm
tioiij nijslsrii, elc. Si itaque ex mystica Sacraiucnii iu recto.
.

Licet erô corpus Clirisli, uL in Sacra- hoc distingui ab aliis, qu^ sunt jn usu,
menlo, significet corpus mysticum, quod inquantum ha^c non continent realiter et
est Ecclcsia, vel eliain scipsum quoad formaliter suum significatum, sed lantum
modum naturaletn existendi, ut patcl ox virtute, neque simul in rigore physico
capitulo pnx3misso, tamen ut sic sumptiim existunt, quia effectus, verbi gratia, Ba-
magis supponeret pro significato mystico, ptismi causatur in instanti extrinseco

quam pro se ipso ; ideoque locutiones compleUe prolationis formae ; in quo ve-
Sensus Scripluraj et Patrum, quai de vero corrum est dicere formam non esse, quae
P*^''® ^" Sacramento contenLo exprimun- antea fuit, et gratiam seu effectum Ba-
ôcu"ionef
qute sunt? i^r^ nequeunt commode in praedicto sen- ptismi jam esse, qui antea nonfuit; et
sii sumi, quo intelligeretur pro significa- sic separantur in esse, hoc modo, Sacra-
to mystico tantum, vel eliam in ordine mentum et effectus ejus, inquanlum non
ad myslicum significatum. sunt simul, sed hic sequaturin esse ad
43, Objicies secundo, aliqui Palres dicunt illud.
Eucliaristiam esse composilam ex duo- Contrario modo se habet Eucharistia,

bus, nempe speciebus, et corpore Cliristi, quia nequit Sacramentum esse, nisi simul
ut in capilulo : lloc, est, cilato. Hoc, insit etiam res Sacramenti, ita ut insepa-
quit, modis omnihus probare contendimus, rabiliter simul sint, et ponantur et desi-
sacriflcmm Ecclesise duobus confici, diio- nant; est enim signum practicum et de-
bus constare, visibili elementorum specie, monstrativum species respectu corporis
el invisibili Domini nostri Jesu Christi et sanguinis, non tanquam effectus in
carne et sanguine, Sacramento et re Sa- alio, aut extra species subsistentis aut
cramenti, id est, corpore Christi, etc. Ire- existentis, sicut se habet effectus aliorum
irenceus. nseus supra cilalus dicit Eucharisliam Sacramentorum, qui est aniraa ; sed
duabus rebus conslare, terrena et coe- existentis sub ipsis
^ speciebus
^ per , ,
' Inseparabi-
prsesentiam sacramentalem, qua est tan- Hs est
Ambrosius. losti, etc. Itom, Ambros. lib. 4. de Sacr.
species a
c. 4. et habetur, c. In hoc Sacramenloi quam contentum in tota specie, et in qua- contento.
et lib. de iis qui initiantur, cap. 9. In hbet ejus parte reaUter et substantiahter.
priori loco ait, in hoc Sacramento esse Et hanc praesentiam ejus intelligunt Pa-
corpus Chrisli, et in secundo loco dicit tres, unde neque species in esse, aut si-
constare speciebus, et corpore et san- gnificatione sacramentali separari pote,=;t a
guine Christi. Christo, neque Chrislus ut res contenta a
44. Respondelur non recte illa loca pro- specie, quamvis diversae rationes sunt
bare intentum, aut applicari ad pro- significatio practica et demonstraliva spe-
positum, quo dicatur rem Sacramenli ciei, et significatum esse Christum ; neque
spectare ad Sacramentum in reclo, aut debeant confundi, quamvis enim separa-
componere cum speciebus essentiam biles non sint ab invicem, tamen distinctse "^13^1^^^"
Sacramenti, ut hic loquimur de Sacra- sunt, non ergo est alia compositio îut ^^^^^^^^1^^^^^
contentum
mento in significatione propria, et su- unio, quam conlinentis hoc modo, et con-
compositio.
pra dist. I. qudest 2. definito. Adverten- tenti, qui est modus loquendi Conciliorum
Espiicatur dum ergo ex Tridentino, et ut supra in et Patrum, quo declarant mysterium et
composilio. , , .
i
commento probavimus, conclusionem rationem signi et signati hoc pecuUari
tertiam Doctoris exponendo Sacramen- modo, salvando distinctionem et ordinem
lum Eucharistise esse permanens, et in utriusque ad invicem cum inseparabilita-
DIST. Vlll. QUtESTIO 1 33
te, in quo discernitur specialis ralio hujus caciam ad pastum spiritualcm ct gratiam. An species
causel
Sacramenli ab aliis Sacramentis, qu;e se- Kespondet Cajetanus 3. parl. quaest. 80.
per
parari possunt ab effeclu, vel reipsa sem- art. 12. dub. 2. Ledesma \. part. 4. quaest.
seipsam ?
per hoc modo separantur, qui effectus 14. art. 1. dubio 3. ncgantque speciem Opimo
'^ ^ ^ nejâns.
Sacramenli, quod est in usu, desinenle habere ullam efticaciam respectu gratite <'a.jeian.
Ledesma.
ipso, est et fit et permanet sine ipso sanclificantis, quia tota vis agendi est in Aftirmaiiva
Sacramento; ex quibus patet ad objecli- corpore Ghristi et sanguine. Contra, probatur.
onem. auclor de Goena Domini inter opera Cy-

Ad primum looura capiluli : IIoc est, priani : Cibus hic, inquit, verus el since-
etc. respondetur esse ad oppositum, quia rus per speciem et Sacramenlum nos
extremis verbis, ut supra praemissum est, tactu suo sanctiflcal, etc. in antecedenii-
tenet conclusionem Docloris ; dicil cnim bus dixit : visibihbus Sacramentis inesse
Sacramenlum esse species, rem Sacra- vitie seternae effeclum. Secundo, Sacra-
menti esse corpus Christi, et sic intellexit menla significant quod efficiunt, sed hoc
Hugo, Magister et reliqui Sententiarii. Sacramcntum causat unionem spiritualem
Loquuntur etiam de compositione sacri- mediante charitate cum Christo ; ergo effi-
ficii, in quo offertur Cliristus sub specie- cit eamdem unionem. Auguslinus Iract. 26.
bus, et non de compositione Sacramenli. in Joannem : Proplerea quippe, inquit,
Ad locum Irensei, per duas res intelligit sicul ante nos intellexerunt homines Dei,
duas naturas, divinam et humanam, ut Dominus noster Jesus Christus corpics et
patet ex contextu ; et bcne adverlit Vas- sanguinem suum in iis rebus commendavit,
quez ex Claudio Sancte. Si contendas qux ad unum aliquid rediguntur, elc.
eliani oppositura, non refert, quia aliud Confirmatur, Sacramenta novse legis effi-
est loqui de Iioc mysterio sub appella- ciunt gratiam, quam significant. Trident.
tione Eucharistiffi ct Sacramenli, quia sess. 7. can. G. 7. ct S. de Sacra-

prior appellalio imporlat Christum eliam mentis in genere ; hic autem a ratione
in reclo, secunda vero tantum in oljliquo ;
Sacramenli non exoluditur specics, neque Sacnmen
tum
adhiberi potest solutio superius dala his excludi potcsl. Undc sess. 13. cap. 8. Iri- eincit quod
, . ^ . sii^niliciit.
verbis denotare modura peculiarem hujus plcx sumptio Sacramenti assignata ex ^
Sacramcnti, et inscparabilitalcm signi a Palribus idipsum impurtat, nam sumplio

signato ; idem intcndit Ambrosius. sacramentalis tantum, et sumi^lio sacia-
Objicics terlio, hoc Sacranicntum est mcntalis et spiritualis simul, denolal

paslus spirilualis, inquanlum includit etiam species, in quibus fit usus sumpli-
Ghristum ; ergo Chrislus spectat ad inlc- onis ; erg ) cliam ctTectus (>st ab iisdcMi
gritatem cjus, deinde adoratur latria pro- speciebus, sicut ergo sunl signum sacrum
ptcr Christum, ex Trident. scss;. 1:1. cap. 5. gratia) subsistcntis, sic cliam sunt sigiium
cl can. 6. gratia' sanctificiintis.
[lesponsio Uospondetur ad prinmm, ('hi'islum non Ad arguuuMilum crgo in foriiia i-(^spi)n-
esso paslum s|)iriluah'm in actu s(>cuudo. (lclur, ilistinguendo antecedens ; si par- ^<il"»>*\
ar;,'ii!iienli.
nisi in usu Sacramcnti, ut alias diclum ticula iw/wmlwn sumatur rcduplicalivc,

esl. Eucharislia vcro cst Sacramcntum, ct ut dcnotat causam pr;ecisam, nogalur
qua subsistens est anle usum ct sumpli- antecedons ; si autcm sumalur spocilica-
oncm. livc, conccditur ant(M"C(lcns, ol nogatur

Quod si pelas, an spccies habcat efli- cons(>qucnlia : uiodiantibus (>nim spoci(>-
Toui. XVII.
Lus liabeL corpus Christi, ut sit pasLus,
quamvis in ratione paslus nequeat corpus
separari a speciebus, ut patet ex Triden- QU/ESTIO II.
tin. sess. 13. cati. 8. et cap. 8. neque spe-

^^^^ ^ corpore; sic neque specieshaberent
QuoiHodo Ulnim illa sit forma prcecisa consecra-
species efficaciam, nisi ut includunt corpus, neque
CaiiS6rj tf tionis Eucharistice, quai ponitur in
gratiam? e contra corpus sine speciebus. Causare
Canone Missce ?
auteni gratiani convenit ipsis ex dicta
instituLione, quae respicit signum ut inclu-

Alens. 4. p. q. 33. m. 2. et 4. D. Bonav. hic 2.
dit signalum, sciliceL Christum, atque p.
art. 1. g. 1. 2. Richard. art. 3. q. 1. D. Thom.
etiani ex motivo signati principaliter haec q. 2. art. 2. etS. p. q. 78. art. 2. Suarez 3. p.
tom. 3. d. 59. 60.
efficacia competiL speciebus per instiLu-
lionem. Sumptio autem est utriusque per
modum unius paslus, quia tam species Ad seciindiim sic proceditur, et i.
quam Christus realiter sumitur, et utrique argnitui' quod illa non est forma Arfim. ^!
atiribuilur gratia ut effeclus, quem tam proecisa consecrationis Euchari-
Christus quam species causant. Aliud stise, Canone Miss.*!?.
quse ponitur in
ergo est loqui de hoc Sacramento, ut est Primo, quia hoc pronomen IJoc aut
pastus, quia sic utrumque involvit; aliud demonstrat substantiam panis, aut
est loqui de ipso, ut est Sacramentum in accidentia, et utroque modo est
recLo gratiae subsislentis, quia hoc solis propositio falsa aut demonstrat ;
speciebus competit, liceL ex modo pecu- corpus Christi, et tunc propositio

liari significandi includant suum significa- non est efFectiva, sicut nec ista :
tum realiLer et formaliter. corpus meum est corpus meum; nuUa

Ad secundum respondetur, cultum la- enim propositio est efFectiva vel
triae deberi huic Sacramento, qua includit operativa, quae vera esset, nulla
per concomitantiam Deitatem, et ob ejus posita actione vel operatione seque
pnesentiam hanc eamdem rationem moti- sicut si operatio ponatur; talis est
vam cultus subjicit Concilium ; Nam illum, ista : corpus meum est corpus meum.
Cultus est . ., , r^ .
ex motivo ifiquit, eumdem Deum prsesentem

,
in eo Item, istud pronomen hoc vel de- Argum. 2.

con en i.
^^g^^g credimus, guem Pater asternus in- monstrat pro pro quoinstanti,
Iroducens in orbem terrarum, dicit : Et profertur, vel pro alio. Si pro illo,
adorent eum omnes Angeli ejus, etc. non non est tunc corpus Christi; ergo
recte inde sequitur Deitatem in recto tunc demonstrat panem vel acci-
spectare ad essentiam Sacramenti. Deinde dentia sed tunc propositio illa est
;
ad adorationem latriae sufficit repraesen- falsa, quia nec panis, nec acciden-
tatio et Lactus, ut patet in cruce et imagi- tia sunt corpus Christi. Sed oratio
nibus, in Venerabili Sacramento includitur falsa non potest esse forma in
reaUter Christus, et demonstratur prae- Sacramento veritatis ergo, etc. ;
sens ; hoc ergo argumentum non urget Item, fin forma Sacramenti tra- .
^-
'
Argum. 3,
praesenLem difficultatem,sed magis realem dita a Christo non licet regulari-
praesentiam Christi probat. ter aliquid interponere (regulari-
ter dico pro interruptione aliqua
modica casuali, de qua dictum est
;
DIST. VIII. QUiESTlO II. 35
in deflnitione Baptismi), sed hic Encharistise, nec dc essentia ejus

regulariter interponitur ha^c con- sed verba aliqua sunt forma con-
j unctio emm, qua3 non est in forma secrationis Eucharistise. Et sic
tradita a Christo, sicut patet in intelligendo, quia sic proponitur
Evangelistis. in qusRstione quid sit fornia conse-
1.4. Item, sicut hoc pronomen cgo crationis, .dico quod, sicut istud
signat primam personam, ita Sacramentum est unum unitate
meum, possessionem ergo sicut ; integritatis, non indivisibilitatis,
dicens er/o, de se loquitur, ita di- quia in se includit diio signa par-
censmeMm,designat illud a se possi- tialia, quse primo signant duo pro-
deri ergo Sacerdos proferens
; pria signata et proxima, scilicet
meum, designat illud esse suum, id corpus sanguinem, et remota^
et
est, Sacerdotis. scilicet cibationem et potum spiri-
1. 5. forma consecrationis
Item, de tualem ita etiam est una conse-
;
sanguinis arguitur, quod non sit

am cratio unitate integritatis, et ta-
ir^'illa qua utimur, quia illa non in- men duse consecrationes partiales.
''°'^"
venitur tradita a Christo, quia Sicut enim aliqua res est una, sic
nullus Evangelista ponit illa ver- est una ejus inceptio, et sictit plu-
ba. Item, sequepauca verba viden- res, sic plures ejus inceptiones, et
tur sufficcre ad consecrationem sicut consecratio est plures, sic
sanguinis, sicut corporis; ergo ejus inccptio est plures. Est ergo verba sunt
. . . • • forma una
cum ,
consecratio corporis consi-

,
consecratio plures partiales con-

1 L 1
integdtate,
stat in quatuor verbis, ergo et secrationes, tamen una unitate in- ^pi.t£'iesr
sanguinis; ergo alia superfluunt. tegritatis, et sic cst una forma

oad Contra, extra de celebr. Missar. consecrationis unitate integrita-
'^'''-
(him Mariha;, | Ex eo credimus, ait tis, tamen continens in sc plu-
sed
Innocentius III. quod forma ver- res formas partiales; distinctio
borum sicut in Canone scribitur, autem formarum illarum partia-
et a Christo Apostoli, et ab ipsis lium patet, quia una est eflicax
eorum accepei'unt successores; er- sine alia, quod manifcstum est ;
go, etc. alioquin enim fideles corpus ado-

rantes ante consecrationem san-
SCHOLIUM guinis, essent idololatrse, quod fal-
sum est.
Verba esse tinam rormam intogritatis con- rOMMENTVRIUS

secrationis, sed plures partiales Ibrmas,
sicut sunt plures partiales consecrationos.
(a) liespofideo, hic Iria videnda suiit,
;,
Rospondeo (a), liic tria videnda elc. Dlvidit qiux>stionLMu iu ires ariiculos ; nivisio
,- . •
n • • quwstionis.
rnmo,
, ,
I ,
sunt. si hucharisthT; ost quorum primus esl de inlegrilale form«3

aliqua una forma; secundo, quan ; Sacnunenli, (iu;i ipsum SacramcnUun csi
tcrlio, ([uid signat. l")o ju-imo pal(^t lotum intoi;ralo. l)o lioc articulo jam supra
j
e\: solutiono qua^stionis pi-a^ccdon- e.i^Mmus circa unilalem Sacramenli, (juiu
tis, quia nuUa vcrba sunt foi'ma dicla siuit ibidem ;

quajstiono priecodenii
,
36 LIB. IV. SENTENTIAIIUM
perinde accommodanlur foniKO verbali, Sed contra istnd arguitur, quia

sicut el diversis speciejjus, qua faciunt verba sacramentalia cx vi verbo-
unum ; secundus articulus agit de ipsa riim debont signiticare illud, quod
forma quae siL; tertius docet quid significet efiicitur ex vi Sacramenti sed ex ;
forma. vi consecrationis hujus efficitur

ibi esse verum corpus Ohristi er- ;
SCHOLIUM. go verba sufticientia ex vi propria

debent significare illud ibi conti-
nori. Sed hsec verba Uoc est corpus :
Quatuor illa vorba : Hoc esl corpus mewn,

ly enim iion esse
menm, prolata sine prsecedentibus,
esse formam corporis, et
(ie essentia ejus. Disputat tamen an prsece- hoc non significant absolute, quia
dentia verba sint de essentia, niliil hlc resol- ly meum significat referri ad per-
vens, nisi quod sint necessario prsemittenda. sonam ipsius loqucntis, quia licet
Sicut reliqua omnia in Canone, necessitate
ininister possit intendere, ut lo-
prfficepti videtur intendere prfficedentia vel
Hoc
quatur persona Christi, non
in
sequivalentia requiri, ut htec verba : est,
etc. sint verba forma apta. Vide

Christi, et
tamen propter hoc, significatum
Fabr.jhic, et Pitigian. art. 2. non tamen ait illorum verborum esset, quod ly
esse essentialia Sacramento ;
et sic Bassol. meum demonstraret corpus Christi,
Rubion. Voril. intelligunt Doctores. sed corpus loquentis. Sicut si ego
inciperem loqui in persona Chri-
',. De secundo (b) dico, qiiod verba sti, dicendo sic, mea doctrina est
^prcênti' consecratioiiis corporis sunt qua- ista, sedintenderem loqui in per-
q.Tnsli tuor, scilicet illud pronomen hoc, sona Cliristi, tamen ex vi verbo-
idL^tenetet verbum est, et in apposito corpus rum non habetur quod ista doctri-
Richard. Coniunctio enim non est de
jnciim. na sit Christi, sed illius qui loqui-
''
clistinct.
pi-fesenti
esseutia formcG sed secundiim ,
tur ; sicut Angelus quando loque-
art. 3. q. 1. . .
Goir. Picta- unum Doctorem ponitur ad desi- batur in persona Dei Ego sum Deus :
nensis 4. <•
p. sum. ingnandum ordmem consecrationis Abraham, et per consequenS; non
hJjus^Sa- Sacramenti ad usum Sacramenti, esset propositio falsa secundum
TjiTn.'' quod patet ex verbis Accipiie, hoc :

sensum pro quo fieret; tamen non
emm, etc. quasi dicat, quia talis erat significatum proprie hujus
^mchard.^' esf
orationis, quod \y ego supponeret
verF" ^st consecratio, ideo utimini coii-
"
Hoc est
secrato. Sed alia ratio potest assi- pro persona Dei.
corpus
meum, sine CTnari, scilicot nuod enjm ponitur
°
Hoc tiam confirmatur per Am-
(
pra3cedenti- Hic ait

bus,
,
ad continuandum, ne iila verba,
r . , i
brosium de consecrat. dist. 2. Panis requi
^" praecec
cent'''~ quge sunt de forma, proferantur est in altari : Sermo, inquit, Christi tia 3
esse Sa
corpus^ sine prsBcedentibus. creaturam mutat ; et sequitur : Conse-
rnenl
b?num'ar- (c) Scd hic cst dubium, utrum cratio quibus verbis fit ? attcndite, quce
verbis prsecedenti- sunt rerba : Accipite, et edite ex hoc

ÊroT^T" p^'3etermissis
bus, per ista sola quatuor verba omnes, hoc est corpus meum. Ubi ipse
conficeret Sacerdos. Dicitur quod videtur conjungere illa verba prse-
sic, quia ista sunt pr?ecisa forma, cedentia, scilicet accipite, tanquam
alia sunt propter reverentiam, vel verbaconsecrationis. Sed hoc non
propter orationem prsemittenda. est intelligendum tanquam sint
; :
DIST VIIJ. QUJESTIO II. 37
essentialiter pertinentia ad neces- Ex his rejicitur primo error heeretico-

Rejicitur
sitatem consecrationis, tanqiiam rum, qui dicunt non requiri verba deter-
error.
necessar*io praemittenda; et non minata ad consecrationem ; hreretici enim
solum illa, sed alia plura praece- hujus temporis, vel non requirunt verba,
dentia in Canone, ex quibus ex vi vel si requirunt, non ad consecrationem,
sermonis haberi potest, quod ista : sed ad instructionem requirunt, ut videre
IIoc esi corpus meum, dicuntur in perest apud Controvertistas, Hosium lib. 1.
Varii
sona Ciiristi. Unde non sine causa conlra Brentium, et in Confess. rap. 39. erroresh:e-
'*^t'ô>-"m.
Ecclesia ita connexit totum Cano- Ruardum art. 14. Lovaniensium, Cliclo-
nem Missse, quod ab illo loco veum lib. 2. c. 19. Alii praetermissa forma
communicantes, usque ad illum lo- pnescripta utebantur aliis verhis, ut pau-
cum post consecrationem Snppli- : peres de Lugduno seplies Pater nosler
ces le rogamvs, omnipotens I)eus,non est utebantur, ul videre est apud Prateolum,
aliqua oratio, quse non necessario et ahos. Claudius refert Anabaptistas usos
connectatur cum prsecedente, vel hac forma : .iccipe, ede, memento Domini
per conjunctionem copulativam, alii : Accipite, comedite, hoc facite in
sicut : Ihmc ergo ohlationem, et hujus- meam commemorationem, pryetermissis

modi, vel per pronomen infinitum, verbis essentialibus consecrationis ; alii
ut : Quam oblalionem tu Deus, et : Qui relinquunt ministrorum arbitrio.

quam paterelur,
pridie, et post con- Sequitur secundo formam prtTGScriplam j.
secrationem Supra : (pue propiiio in Canone esse sufficienlem de fide nonisêra'

; est
vel per relationem, ut ibi : Simiii ex citatis, et cap.

^ Cum Marthx, de cele- ^'*spertat
^^^]
'
non .
modo. De isto articulo dicetur brat. Missarum, etc. Ex quo eliam patet ^^°°" 'P*^-
in
generali simul cum dubiis, quid non esse necessarium ad hunc effectum
fuerit observandum. totum Canonem Missce, quia nec Christus
eo usus est, neque semper in Ecclesia fuit
COMMENTARllJS. in usu totus, neque eadem verba ubique ;
temporis etiam successu fuit auctus, ut
(1j) De secundo dico, elc. II;cc conclusio patet ex Liturgiis antiquis, quin etiam
Doctoris est comniunis, estque de fide, e\ Gregorius lib. 7. reg. epistol. G3. docet
Florenlino in decreto union/s, Trident. tomporo Apostolorum solam orationem Modus

sess. l;3. cap. 1. ex connuuni etiara Eccle- Dt)minicain adjungi solitam vorbis conse- '''^"oihJi""^'
siiE tTaditione. Iren. lil). 5. cap. 2. Quando crationis ; unde Palres dicunl oraliones
mixtus calix, el fraclus panis percipit ver- illas, quic pra;milluntur, consecrationi
bum Dei, fd Eueharistia corporis et san- esse rituales.
guinis Chrisli, etc. Hieronym. epist. 1. ad Ex quibus a fortiori soquitur, vorha
Ileliodoruin : Sacerdofes proprio ore cor- (luaicumquo consoquenlia, non speclare Knor
qiiorunul.iui
pus t)omini ro>i/iciicnl; Nyssoinis oral. Ca- ad consocrationoin (|uain suppoiiiuit; ([Uod Ur;vi-orun>.
teclies. Panon in corpua mutari pen vcr- est contra Marcum Phesium et quosdam
bum Dri, etr. Augustinus lih. 2. conlra (^raicos modornos, qui asscrunt corpus
Fausluni ; Origones in Mallli. I."). .Vo^ Christi non tiori suh speciobus donec ac-
nuiurn p/i:iis, srd s'//)rr ipsiou diclns srrmo codat (|uaMlain I",cclosi;i' procalio ; ila .icro- jeren)i*s
•'••'.^'«'"^'''n-
prodesl, olc. Anihi-osins l/b. 1. dr Sacraiu. nii;is P;ilriarcha Conslanlinopolilanus in
•''»i'ol'i.
cnp... (l()clrin;i C(Misur;i' Lulhoraii;o c;ip. lU. fun-
dantur in Liturgia Apostoli Jacobi : Pre- quamvis eam ante sanaverit, ut ostendat
catur, inquit, Deiim Sacerdos, ut mittat beneplacitum suum, et ut ipsa fruatur
Spiritum sanctum super dona sancta pro- sanitate concessa.
posita, ut supervenieiis sancla ct gloriosa Respondent alii inlelligendo etiam ora-

Quarta
sua praesentia sanctificet et efflciat hunc tionem deprecatorie, deferri ad instans responsi
panem Corpus sanctum Christi, et calicem consecrationis antecedens, quia licet haec
hunc pretiosum sanguinem Christi; et po- successive fiant, cum nequit homo omnia
stea gratias agit Deo, quod haec dona per- simul proferre, tamen ad idem referri
ficere et sancli/icare, et in odorem suavita- debent, pro quo ex reipsa, et materia
tis accipere dignatus est, etc. Ergo suppo- subjecta referri debent. Haec responsio
nit ante lianc invocationem Spiritus sancLi non placet Suarez, quia captu difficilis est;
consecralionem non esse faclam ; sic caelerum ex ratione ejus data commodum
etiam Sancti Patres docent per invoca- sensum facit, si ita possint intelligi verba.
tionem Spirilus sancti perfici consecra- Alii respondent deprecationem illam non Quinta
responsii
tionem. Gyrillus Jerosolymitanus Catechesi ad consecrationem corporis veri GhrisLi,
CyriUus.
Ambros. 3. Ambrosius lib. 4. de fide ad Gratianum, sed mystici referri, et ita petitur, non ut
cap. 5. fiat sub speciebus, sed ut fiat salutaris
Respondent Auctores varie ad liaec. populo, qui illud suscipiunt et adorant;
Responsio Bessarion dicit olim illas orationes solitas et sic exponunt Patres Graeci in Florentino
RpssflnoDis
excluditur.
^^^^ anteponi consecrationi ; sed liaec con- referri ad effectum Sacramentl in iis qui
jectura evacuatur, quia Germanus Patriar- suscipiunt ipsum, ut in pietate firmentur.
cha Gonstantinopolitanus coaevus Dama- Unde prsemittit Jacobus : Ne propter me,
sceno in Tlieoria rerum Ecclesiasticarum, et peccata mea repudies populum tuum
illas post consecrationem coUocat; apud benigne Domine, miserere noslri Domine,
Glementem etiam Romanum eodem ordi- et mitte super nos, et super hsec sancta
ne inveniuntur ; et Graeci in Goncilio FIo- dona, etc. Et in eumdem sensum primum
rentino docent illum rilum se accepisse a dicebatur in Ganone : Fiat commixtio et Mutatic
Canoni
Secunda Sanctis Patribus. Respondet ergo illas ali- consecratio corporis et sanguinis tui acci- facta.
''Juffm.
ternon dici deprecatorie, sed adgratulato- pientibus nobis in vitam aeternam, quae
rie, propter consecrationem factam, el ut propter ambiguitatem insurgentibus haere-
ostendatur eliam Spiritum sanctum esse sibus mutala est in hunc modum : Haec
auctorem hujus doni ; et ideo Patres per commixtio et consecratio corporis et san-
modum deprecationis illam orationem for- guinis Domini, etc. ftat accipientibus nobis
masse. Addunt alii peti consecrationem in vitam aeternam, etc. Sic apud Glemen-
Clemen
corporis Ghristi sub speciebus, non quod Lem habelur, ut ostendat panem hunc Romam
necessaria sit taiis petitio, sed solum ad corpus Christi, scilicet in effectu, ut qui
exaggerandum affectum, el declarandum eum participaverint in pietate flrmentur.
Spiritum esse etiam Auctorem doni, sicut Sic etiam BasiUus : Orat, inquit, venire
Aliorura Ecclesia ante consecrationem in Ganone Spiritum sanctum super nos, et super pro-
responsio
ordinario postulat, ut fiat corpus Ghrisli posita munera, et benedicere ea, et sancti-
sub speciebus, et ut oblatio fial benedicta, flcare et ostendere corpus Christi, etc.
adscripta, rata, rationabilis ; sic Ghristus (nempe in effectu quoad nos et ad quem
Marci 15. mulieri cui contulil: salutem, ait : institutum est) nos autem de uno pane et
vade in pace, et esto sana a plaga tua. calice participantes, coadunet ad invicem.
. ;
DIST. VMI. QU.ESTIOII. V.)
Ghrysost. Sic etiam Chrysostomu.s in sua Liturgia : rantur ad consecrationem, soquilur es-se
Fac panem i&lum, pretiosum corpus Filii de essentia formce, maxime in sentenlia
tui, et quod est in calice islo pretiosum Doctoris, qui negat formam ahter confi-
sanguinem, ul fiat communtcanlibus in cere, nisi ut causa sine qua non. Vas-
mundationem animae, elc. Ad liunc sen- qne?. disp. 198. cap. 1. dicit sentenliam
Sensus
sum faciunt, quoe dicenda sunt de effectu ejus esse improbabilem et singularem.
Patruin hujus Sacramenti, qui est nulrilio spiri- Caeterum redargutio Soti ex ipso reji- 7
ieclaratur
lualis, el conservatio hominis in vila, citur, nam expresse docet Doctor formam ^[j,'^'nia
quamvis hic non est infallibihs, neque corporis in qualuor verbis conlineri; aliud
semper omnibus tribuitur, ac proinde po- autem est, an ad valorem formai requi-
stulari debet per invocationem Spirilus ratur, ut in persona Christi proferatur, ad
sancti, sicut etiam gratia, qua digne acce- quam probationem exigunlur verba an-
dant fideles. Accedit quod hoc Sacramen- tecedentia, vel iis aiquivalentia, quibus
tum sit etiam sacrificium. quod pro vivis determinetur forma ad sensum inateria-
et defunctis offerlur, et pro parliculari lem, quo in persona Clirisli proferatur;

aut communi intentione offerentium, ac aliud vero an requiranlur ul essentialia Dortor
proinde peritur, ut acceplum fiat, et ra- formae ; hoc negat Doctor, quoad illud
tum. Cseterum preces illas melius Ecclesia relinquit rem sub dubio, et niliil deler-
Latina anteponit consecrationi ; Palres au- minat. Immerito ergo Vasquez hanc sen-
tem secundum eamdem doctrinam inter- tentiam eidem adscribit tanquam asser-
pretandi sunt. Accedit quod ipsa forma tam, ut patet ex sequentibus, de isio se-
consecralionis sit invocatio tacita Spiritus cundo articulo : Dico, inquit, hic, s/cut
sancti, in cujus virtute fit consecratio in quodam casu superius prxmisso, si quis
dicitur etiam gratiarum actio. Praelereu Sacerdos inciperet sic loqui : Iloc est cor-
loquuntur quandoque Palres de toto my- pus meum, non praedicens verba praemissa
sterio Missoe, ut includit preces Mcclesise, totaliler, quod in omnibus talibus non est
et non solam consecralionem. adorandum, nisi sub conditione, si vere
6. (c) Sed hic est dubiicm, etc. Hic Doctor consecratum, est, etc. Hic autem se remil-
Dubium
lontrover-
movet dubium an pra3terniissis verbis tit ad dicenda in articulo 2. De isto arti-
sum.
praemissis in Ganone, quibus limitatnr culo inquit, dicetur in gcnerali, simul cum
forma ut in persona Christi dicatur, esset dubiis quid fuerit observandum, elc. ro-
vahda consecralio ? Tribus rationibus solvit autem in proemissis verbis quid sit
probat non esse validam ;

prima est, ox faciendum; dubius ergo esi si fiat con-
sensQ foruKE; secunda, ex auclorilate secratio, vel non fiat, eodem niodo manot
Ambrosii ; terlia, ex disposilione et con- dubius, quoad idem infra dist. Li. quajsf.
nexione Canonis, ut forma in sensu sa- 2. g Tertium principale.

cramentali, et persona Cliristi proferatur. incertum autem est, an consecratio in 8.
Censura Conlra lianc doctrinani in primis Solus ee casu ossct valida, (\\\\v osl conclusio DcH-ions!
yoti, el
dist. 11. quxsl. -^"^'''"^-
Vas(jue/ 1. arl. 2. disserit redar- etsentenlia Docloris, queni seijuilur An-
conlra
)ra!dicta
guens Doctorcm, qui nunc dicil vcrba gelus in Summa, verho EuchariMia. I".t
pnescripta esse veram formam, nunc re- nc singularis dicalur Ikoc sententia. ad
quiri uL ill;i antecodfMilla dicantur ; ot (Mm i"evoc;iri possunt quolquot (licunt
quamvis asserat prajmissa ad formam non formam inatorialiter el recilalive lanlum

esse de essentia ejiis, lamen si reîui- dici a Sacerdoto : llor cst, v\c. difondo
.
"^^
LIB V. SENTENTIARUM
^"'^ Chrislus -ossit et dixit, non autom Palres quam Ecclesia, ex verborum,
Siul- in vi
^'«"^^cative, quia nequil facero sonsum et proprielale, probant praesentiam re-

amsU
iorma. materialom, sou rocitaro tantinn f\)rinam, alem ; ergo forma in ea determinalione
ut dictum a Christo, nisi verba antece- facitsensum sacramentalem ex vi ver-
dentia subjungat, qme faciunt sensum borum, quo ex expressa significatione
historialem, ut bene advertit Cajetanus, non possit torqueri in aliud cum propri-
asserens in lioc sontontiam Doctoris ve- etate, ideo Patres Tridentini improperanl
C.ijclan,
rara esso. Dici aulom recitative tantum hffireticis, quod abusive Lorqueant formam
Innocent.
Diirand.
formam tenet Innocentius lib. 4. de hoc in tropos, et sensum alienum a propri-
Major. mysterio cap.
Gkissa.
17. Durand. in 4, disp. q. 2. elate verborum ; sed liaec oratio prolata Forma
Occham. ad Major absolute
1. ibi ad 2. Glossa iii cap. Ti absolute ex vi verborum significat cor-
Catharm. prolata
Gabriei. mo7\ de consccr. dist. 2. Occham. quodli- pus loquentis, non allerius : ergo nisi
denotat
Ledesma. corpus
oe/0 2. g'. 1. Catharinus opusculo : Qi«"6ms ahud addatur, significat corpus Sacer- loquentis.
verbis. Picus Mirandulanus in Apologia dotis loquentis. Probatur subsumptum

qiisest. 10. probabilem exislimat Gabriel ex particula meum, quod est possessi-
lect. 48. in Canon. Ledesma. qusest. 19. vum, et denotat loquentem, nisi aliud
art... addatur ; unde ex eo quod Ghristus
Quorum fundamentum est, quia Sa- protulerit illam formam, ex vi prono-
cerdos nequit dicere cum veritate Hoc : minis ilhus, intelligunt omnes eum lo-
^^^ corpus meum, quia illud nullo modo culum fuisse de corpore proprio, alias
Form m
non esse est corpus Sacordolis, quee est ratio Do- nullum esset fundamentum colligendi ex
validam, .
sine verbis ctoris, quam sic format : verba Sacra- vi verborum realem prsesentiam ; ergo
priemissis
mentorum ex vi verborum debent signi- eum sensum facit ex vi verborum forma
ficare illud quod efticitur ex vi Sacra- illa absolute et sine limitatione ulla pro-
menti ; sed ex vi hujus consecrationis lata, quem facit sic prolata a Christo,
efficitur ibi esse verum corpus Christi, qui protuht eam abSolute, ac proinde
ergo verba sufficienlia ex vi propria denotavit ex vi pronominis corpussuum;
bene significare illud ibi contineri ; sed ergo etiam prolata a Sacerdote non de-
haec verba : floc est corpics meum, pro- notat aliud ex vi sermonis, quam pro-
lata sine praecedentibus, hoc non signifi- prium ejus corpus, et non corpus Christi,
cant absolule, quia pronomen significat et consequenter sic prolata non facit Sensus
verus, et
referri ad personam ipsius loquentis, sensum sacramentalem ex vi verborum, rigorosus.
formte.
nam licet minister possit intendere loqui et erit invalida. Quse ratio fundatur in
in persona Christi, id non facit, quod iisdem principiis, quibus Patres et Do-
oratio significet corpus Christi, sicut qui ctores ex vi verborum colligunt praesen-
intenderet in persona Christi dicere : tiam realem.
Doctrina mea, non est mea, vel hsec est Secundo probatur idem, quia Ecclesia 9.
Secunda
doctrina mea ; ex vi verborum non ha- in Canone ideo adjecit verba antece- probatio.
beretur, quod illa doctrina esset Christi, dentia, ut forma faceret sensum sacra-
sicut quando Angelus loquebalur in per- mentalem, quod probatur, quia non ad
sona Dei : Ego sum Deus Abraham, etc. oralionem, quia in illis nihil petitur, non
ex vi sermonis non significabatur persona ut essentiafia formse, quod supponilur;
Conflrma- Doi. orgo ad narrationom quge proponi debet,
'"""^
Confirmalur haec ratio Doctoris, tam ut, forma in sensu sacramentah, et in
;;
DIST. VIH. QU^STIO II. 41
persona Chrisli proferatur. Dices Sacer- consecrare, quae oblatio in aliis casibus
dotem iritondere in persona Christi pro- praiscribitur fieri, ut constat ibidem
ferre forrnam, contra, intentio non facit, unde interpretari licet menlem Ecclesiae
ut oratio significet ex vi verborum, quod in eo, prtecipientis repelilionem illorum
non est nata significare, sed ex vi ver- verborum esse ad cffectum valoris forma^,
borum non est nata significare, nisi cor- et Irunc eliam fuisse effeclum connexi-
pus proferentis eam absolute et sine onis eorum cum forma.
limitatione ; ergo. Major patet, quia oratio In Liturgiis
^ connectuntur eadem verba, Argumea- '
.
ex significaliva, non ex beneplacito profe- ut, Accipile el comedile, quae

^ praemit-
'
,^."'" ^.^
Liturgiis.
rentis, sed ex instituto, quia est si^j-num tunlur formse consecrationis. Item, Am- Ambros.
pTOie^-enUs
commune ; sed ex communi instituto brosius lib. 4. de Sacram. et habetur de
'^"'^ significat, nisi corpus proferenlis, consecrat. dist. 2. cap. Panis est in altari,
"ronnam'"'^
neque alius conceptus in audiente eam, ubi dicit sermonem Christi creaturam
ex vi verborum pra^cisa, causari contingit, mutare ; consecratio quibus ver^bis fit,
aut potes', ergo non sufficit intentio pro- attendite qute sint verba : Accipitc et
ferentis, ut aliud significet ; deinde in- edite ex hoc omnes, hoc est corpus meum,
tentio est occulta, neque cognoscilur, etc.
nisi ex vi sermonis, ergo iiequit limitare Respondet Vasquez, Ambrosium dicer-e Responsio
orationem, ut faciat alium conceptum e\ verbis Christi fieri consecrationem, ac ^?*i??"

relellitur.
vi sermonis in audiente, nisi alias ex proinde caelera omnia nihil referre

communi instituto competat, et maxime quando vero addit : Accipite et comedite,
quando ipsa ratio non est ambigua, sed non inlendit illa spectare ad formam.
limitata ad sensum determinatum per Sed ha)c solutio inutilis est, nam ut cer-
particulam specificantem, qualis est in tunr supponimus verbis Christi, atque
proposito pronomen possessivum meicm. ideo ipsa quie institula est, forma, con-
Confirmatur, quia ficclesia videtur sic secrationem fieri ; difficultas enim non eo
interpretari in tilulo de defectibus Missae tendit, sed an forma habeat perfectum
in principio Missalis, pr';escribens, ut sensum, quein exigit, nisi dicalur in
quando contingit Sacerdotem, semipro- pei'sona Chr-isti ; ad hoc autem exigi illa
lata forma sanguinis, mori, aul pati verba, qua; prtemittuntur in Canone, et
syncopen, ila ut amplius prôgredi ne- de.signant personam Chrisli, vel aliqua
queat, Missa perficialur ab alio, qui in- sequivalontia; dicil ergo Ambrosius verbis
cipere debeat ab illis ver-bis antecoden- Christi confici hoc Sacramentum, quod
tibus : Simili modo postquam cccnntum, denotat iir persona Chrisli verba dici.
Sensus etc. Non est alia ralio, nisi quia illa iinde cap. 4. habet : Conserralio lijilur
coiiigiuir. requisita sunt, rit fornia pi-ofei-alur sa- quibus verbis csl? et cujus sermonihusl
cr-amentaliter, ot in porsona Cliri.Ui, quia Domini Jesi' ; nam pcr reliqua omnia, qux
in 00 casu sufficoret incipcre alias ab dicuntur, luus Dco defertnr, ordinc pc-
ipsa cum feslinandurir
forma, osset ad lilur pro ])(>pul(), pro Ixcgibus, pro ({vleris;
communicandum Sacerdolem infirinuirr, ubi venitur, ut conficiatur vcnerabile Sa-

nisi alias illa ver-ba neitessaria essent ad cramcntum. jam non suis sermonibus uti-
ver*ilalein foniia'; iinde iii oo casu oiuil- lur Saccrdos, scd ulilw scrnônibus C/iri-
lilur oblatio viiri, cuin Jiixta pra-scriplnin sli, olc.
l*ubric;i3 possot aliuirr ('alicoin suMicrr v\ Dislingull (M-ô Anibrosius qua' (licil lo.
Vera Sacerdos in persona propria, deferendo et ut sensus expleatur, speclat per mo- soivitur
Ambrosii. laudem, et orando, ab iis quse dicit in dum partis delerminanlis totam clausu-
persona Gliristi, quando consecrat, et ad lain;non ita se liabent verba antecedea-
hoc addit Ambrosius, seu prajmittit ver- tia, sed tantum exprimunt personam, a
ba Canonis : Accipite et comedite, etc. qua actio consecratoria, et verba proce-
quibus, velut ex prsecedentibus, desi- dunt; verba autem faoiunt sensum per-
gnatur persona Ghristi. Et quanivis possiL feclum, sed ut in persona Gliristi profe-
responderi intendere Ambrosium verba runtur.
tantum, quae protuUt et instituit Ghri- Objicit
"^
Durandus, quod
^ si requiratur
^ ut obiectio
Durandi
stus, tamen non repugnat etiam inler- forma dicatur in persona Ghristi (ita ut soivitur.
pretatio jam data, qu;c utrumque com- pronomen meum, eamdem denolet, et
prehendit, et verba Glnnsli, et dicta in verba praecedentia ad eumdem effectum
persona Ghristi. Unde Florentinum in exiganlur), sequi non posse Sacerdotera
Florent.
decreto unionis ad hoc respicere videlur consecrare panem, quem habet prae ma-
assignans formam hujus Sacramenli : For- nibus, quia illum in manibus Ghristus
ma, inquit, hujus Sacramenti sunt verba non habuit, quando protuht illa verba,
Salvatoris, quibus conficit hoc Sacramen- quod est absurdum. Respondetur ne-
tum; Sacerdos tiamque in persona Christi gando antecedens, quia sufficit, quod
hoc conficit Sacramentum, elc. Dices in panis ille in specie fuerit in manibus
persona Christi, denotare potestatem re- Gliristi, sicul et eadem in specie verba
ceptam a Ghristo, sed contra, sic etiam dix.it non eadera in numero, quae Sacer-
absolvens a peccatis, in persona Ghristi dos, si distinguamus verba per prolati-
absolvit, quia mediante potestate a Ghri- onem. Deinde jam cerlum est Sacerdo-
sto recepta. Sed nulhbi Goncilium dicit, tem in persona Ghristi consecrare, ut
quod in persona Ghristi illam absolvat, definit seu declarat Florentinum ; et pro-
ergo aliud intendit ; hic nempe debere nomen illud meum in persona Ghristi
loqui eum in persona Christi, ad hoc dici, seu ad ipsam referri, saltem ex
ut consecratio in persona GhrisLi debeat intentione Sacerdotis loquentis in persona
fieri, quod non contingit ex vi sermo- Ghrisli, sicul Angelos loquebatur in per-
nis, nisi aliquid aliud praecedat, quod sona Dei : Ego sum Dominus Deus tuus,
determinet illa verba in persona Chrisli etc. et legatus in persona Kegis. Idem
dici. Hsec arguraenta saltem reddunt omnes fatentur, nemo autem dubitat de
consecrationem ambiguam, nisi praerait- panis consecratione ex hoc, neque con-
tantur illa, vel aiquivalentia verba, quod sequenlia in ullo fundatur.
tantum intendit Doctor; neque ulla in- Probabile est etiam consecrationem fore n.
venitur Ecclesise declaratio ad opposi- validara in eo casu, propter sententiam sententTa^
lum, irao ex praxi et traditis videtur Doctorum communem, quam docet Alen- ^'"est'!'^^^
nullitas consecralionis magis probari in sis 4. part. q. 10. m. 5. art. 9. Richard.

casu praemisso, quam veritas. in 4. dist. 8. art. 3. qusest. 1. Durandus
Objicil Vasquez inde sequi ad essen- part. 2. m. 6. Gabriel in canon. lect. 38.
Objectio.
tiam formae illa verba spectare, si sine Sotus m 4. dist. 11. q. l. art. 2. D. Tliom.
ipsis nequeat fieri cousecratio. Respon- 3. p. q. 78. art. 1. ad 4. et plerique mo-
detur, negando sequelam, nam quod derni. Hsec etiam sequitur ad principia
Explicatur
ad substautiara formae spectat intrinsece, Doctoris, cujus intentio conslat ex verbis Doctor.
:
DIST. VIII. QUiESTIO II. 43
in initio all-e/âtis ; illo enim g de s^cundo est, quia formam, qnn ntimur,
dico, poslquani movil dubiura de sensu nnllus Evanji-elistarum recitat,
formae expressum, remittit se in fine quo- ideo non videtur ex Evangelio
ad resolutionem ad poslerius dicenda certa. Grseci etiam alia forma
De islo, inquit, arliculo dicelur in generali ntuntur, dicentes Jlic est sanfjuis,
:
simul cum dubiis quid fuerit observan- ctc. et per conseqnens, forma no-
dum, etc. infra autem in resolutione to- stra non est praecisa.
tius articuli docet utendum esse materia Respondeo, non dubito, quin for- De celebr.
Miss c.
sic consecrata cum conditione, si con- ma nostra sit certa secnndum an- Cum
Marthje.
secrata sit, et ut supra ex verbis citalis ctoritatem illam Innocentii, quia Forma
apparet; calicis
supponit ergo incerlum esse multa tradita sunt Ecclesiae ab est certa.
quid Petr.
fiat. Apostolis, qua? tamen non sic Taran. de
hlc
Articulo autem tertio ejusdem qucesti- scripta sunt in Evangeliis. Nec a. 3. q. 2.
Vide
onis, poslquam fuse disseruit de sensu ol)statde Evnngelistis, quia inten- Richard.
ubi supra.
illius orationis in rigore Logico, subjungit debant narrare rem gestam, non art. 3.q.2.
resolutorie non esse necessarium, ut mi- autem tradere formam consecran-
nister talem sensum exquirat aut resol- (li. Sed et de forina Graecorum
vat, quis esse possil, sed sufficere proferre Ecclesia non dicit eos non contice-
orationem sub ea intentione, qua Cliri- re. Unde dicunt aliqni, quod for-
stus eam inslituit proferendam, et sic erit ma eorum, et forma nostra, et
instrumenlum ponendi corpus Christi sub quaecumque scripta in Evangeliis,
speciebus, cui ul a tali agenti prolato sufficiens est ad consecrationcm ;
assistit Deus, ut ponat effeclum in ultimo tamen in Ecclcsia Romana, est de

instanli prolalionis ejusdem. Ex quibus necessitate ministri uti forma,
Soia videtur significare ad consecrationem qua utimur.
inlentio
refert validam sufficere, ut prolatio fiat, ser- Secundum dubium est, an ad for-
ormam ad ^
mam
. .
, /.
perbonam vata mtentione proierendi formam, prout qua ntiinur, pertineant om-
Ghristus instituit eam proferendam, et nia vcrba a loco isto Simili mudo, :
habere effectum tanquam instrumenlum usque il)i Unde ct memores. Et coin-

:
sensibile a Christo institutum, cui Deus inuniter tenetur, quod ista Hoc fa- :
assistit ad effectum causandum in ultimo cile in meam commemordtionrm, non

inslanti prolationis verboruin. pertinent ad illam formain Iioc
modo. Quod probatur, quia non
SGHOLIUM.
mngis facit illud Ilnc accipiic, eto.
:
Formam calicis qua utimur, esse certani, ad sangninein, quain ad corpus;

quani Lvaugelistye liabent aequivalcntcr, pi'cT»cepit enim Christus ita lieri
etsi non sub eisdem verbis illa verba Iloe
; :
consecrationem corporis, sicut
facite, otc. non portinere ad substantiam
sanguinis; ergo si illud pertinet
formse. Refutat rationom D. Thom. dicontis
omnia verba usque ibi : lloc facite, etc. esse
ad consecratioiUMii sanguinis, pai'i
substantialia. ratione et corporis, et per conse-
quens quando liostia levatur, nd-
6. (c) De verbis autcMii consecrati- huc non est iiu corpus Ohristi, ct
onis snnji^ninis est diibiiini nia^ns, sic est idolclatrin, (piod non (»st
qnia qnantuni ad duo. Priniuin dicendum.
Hoc etiam patet, quia prsece- cratio haberctnr, sicut Ciiristus perlinentia
ad eanidein
ptum de usu consecrationis non potuisset dixisse lloc est corpus : oraiionem
Dun
est do forma consecrationis, lioc meum, assunii)tum de Virgine, et perlinere
necessario
est, prsoceptum usus, ut verba suspendendum in cruce, sicut di- atleaindem
lormam.
ostendunt; ergo, etc. xit de sanguine : Quiprovobis funde- Sensus
divisionis
Item, per ista vcrba contulit ^^r, tunc licet verba illa fuissent
et
est, omnis
dicenda propter devotionem, non homo est
Apostolis Christus potestatem alius a
consecrandi, hoc enim ordinavit tamen fuissent simpliciter neces- Socrate, et
ille currit.
eos Saccrdotes collatio autcm po-
;
saria ad formam, licet ad eamdem
testatis consecrandi non flt per orationem pertinerent. Multo mi-
verba pertinentia ad consecrati- nus etiam valet illa probatio de
onem, quia verba consecrationis illo : Qui pro vobis, quam de iUo :
materiam respiciunt, qu?e conse- Novi el ceterni. Posset enim intellisri
cratur, vel terminum in quem iHa oratio in sensu compositionis,

consecratur; verbaautem potesta- vel divisionis, sicutdistinguitur
tem conferentia respiciunt pote- iU"d sophisma : Omnis homo qui est
statem quam conferunt, et illum «^^'«« sensu
« Socrate currit, licet in
cui confertur. Hoc ergo tanquam compositionis, implicatio pars sit
certo supposito, numquid omnia ejusdem orationis, et ita posset

verba usque illic : Hoc faciie, sunt intelligi in proposito, ita quod an-
de forma consecrationis sangui- te ilhid gui, non esset oratio per-

nis. fecta, vel per ly gui inciperet ora-
Dicitur quod primo de illis
sic, :
tio copulata prsecedenti, in sensu
D. Thom,
priesenti Qui pro vobis, etc. quia rehativum sciHcet divisionis, etexponeretur
dist.
art. 2. q. 2 implicat antecedens, et est pars secundum Priscianum ly qui pro
unius totius orationis. Similiter et ille. Consimiliter per iUud novi
dicunt multo magis de ilHs, novi Testamenti, intelligitur communiter

et ceterni Testamenli, quia iihid est secundum Sanctos confirmator, in
qusedam specificatio ejus quod quo intelligitur implicatio, sangui-
cum dicitur, Scmguis. Ad
prsecedit, nis, inquam, qui conflrmator est
unam autem formam videntur per- novi et seterni Testamenti, etc
tinere omnia, quae pertinent ad
unam orationem; ergo tam illa : GOMMENTARIUS.
Novi, etc. de quibus certum est,
quod pertinent ad unam orati- (c) De verbis autem consecrationis san-
12.
onem, quam illa Qui pro vobis, etc
:
guinis, etc. Docet tam formam Latinoruni Forma
sanguinis.
quse propter implicationem perti- quam Graecomm esse validam ; subjicit
nere ad eamdem orationem viden- autem dubium, an omnia verba, quae

tur, omnia pertinebunt ad formam ponuntur in forma Canonis, sint essenti-
consecrationis sanguinis. alias, et excludit illa : Hoc facite in meam
Sed istae rationes non conclu- commemoralionem, etc. quia illis tribui-
Rejicit
dunt, quia possibile est aliqua mul- tur potestas ordinis Apostolis. Refert opi-
D. Thom, ta addi in oratione consecrativa.
rationem.
nionem D. Tliomse asserentis ; rationes
Ver-îa quibus non expressis tota conse- autem solvit tanquam non concludentes
DIST. VIII. QU^STIO II. 45
necessario. Quoniam aulem liaec difficul- dit periculosum esse id asserere, de quo
las a modernis fusius explicatur, quoad nulla superest auctoritas ; verba ergo
parliculas essentiales formae, tam corpo- formaj essenlialia dicenda sunt ut essen-
ris quam sanguinis, operae pretium erit, tialia, accidentaha ut accidenlalia. Aliqui
varios modos dicendi exprimere, et suo eum culpant ex hoc inconvenienli, quod Objecilo
solvjtur.
ordine doctrinam hujus arliculi compre- non sciretur sufficiens forma et essenlialis
hendere, quae est ex scopo principali Sacramenti, sed cerle hoc frivole objici-
ejus circa essenlialia formae ; reliqua vetur ; supponit enim Doclor illa verba esse
ro, quai incidenler, seu explicalionis gra- essentialia : Jlic est calix sanguinis mei, esseniialia
indnjiitata.
tia movet, quoad potero subjungam. vel, Ilic est sanguis meus ; de rehquis au-
13. Circa formam corporis aliqui Groeci tem Jocet sequendam esse auctoritalem
Varii inodi
dicendi putant illa : Quod pro vobis Iradetur, esse EcclesicC, cujus est discernere, si essenti-
lormam Sa- de essentia formai. Secunda sentenlia esl alia sunt, si non essentialia; lotam au-
cranienti.
^ Thomae guasst.7S.art. 3. omnia verba tem formam prajscripsit Ecclesia, neque
posita in forma calicis in Canone esse declaravit reliqua verva non esse essen-
essenlialia. Sed dupliciter explicari solet tialia alibi, alias non esset tanla Doctorum
hsec sententia, quoe alioquin dura videtur. varietas, et senlentiarum. Kecle ergo
Capreolus, Paludanus, Homeus, Sylves- monet Doctor expectandam esse declara-
ler, intelligunt singula verba esse de estionem Ecclesiae. Tota haec quaestio est in
sentia formai in rigore ; alii, ut Sotus et facto, nempe indagando quid Christus fe-
Ledesma, spectare ad substanliam tan- cerit, nam certum est poluisse omnia illa
quam partes integrales, sine quibus ta- verba, vel aliqua ordinare essenlialia.
men potest valide consecrari alii apud ; Prima conclusio : IIoc est corpus meum,
Forma
Suarem et Vasquez dicunt esse quidem est forma essentialis corporis, alia aulein corporis.
essentiaha, sed sine ipsis confici posse verba, quod pro vobis tradetur non spe-
Sacramentum, modo ila intendat mini- clant ad formam ; conclusio est Docloris,
ster, si tamen intendat minister non con- § I)e secundo dico ; est conlra Graicos, et
ficere sine ipsis, ipsa concurrere, neque de fide, alias in Ecclesia Latina nunquam
fieri consecrationem, nisi illis terminalis ;
conficerelur valide, in qua illa addilio non
ila interpretantur D. Thomam. TerLia fit ad Canonem, aut formam corporis.
sentenlia est Armacani lib. 9. Armenorum, Patet eadem conclusio ex capitulo Ad abo-
cap. 3. et 4. qui dicit illa : wysterium fidei, lendam, ujji damnantur, cjui in Eccledia
esse de essenlia formijc. Alii dicunt novi Latina negant esse veram doctrinam de
Testamenti esse essentiale. Alii idem di- Sacramenlis. Idem patet ex Trident. et
xerunt quoad verba illa postrema : Qui Florenlin. de forma hujus Sacramenti.
pro vobis, ct pro multis e/fundetiir in re- Secunda conclusio : verba (|ua? oonse- u;.
Forina
missionem peccalorum. quuntur sanguinis mei in forma calicis caliois
es^ciilKiIis.
^j Doctor art. 2. impugnat opinionem I). non sunt essontialia. Ihoc esl oommunis
nwtorir
''^1^"^* asserentis omnia verba esso os- aliorutn praUer citatos opinio, eainque
sonlialia ; ct deinde .^' de islo 2. art. ;iil : iiisinual Dootor, .' l)e iMo secundo articu-
Dico breviter, quod non est nobis Iradition io, otc. asserens lemerarium osso assorere
omnino certitudinalitcr, an ad fonnani illa osso do essontia formu' caliris sino
consecrationis sanr/ninis, pcrlincant aliîua suflicionti auctnritalo, supponens [)riora,
verba post illud : sanguinis mci, ctc. sub- osso oinnino essonlialia. Eamdom rolMjui*
46 LIB. IV. SENTENTIA.RUM
D. Bonav. Senlenliarii docent in 4. dist. 8. D. Bona- contra praeceptum divinum, contra
et
Major.
Marsiiius. venlura 2. part. art. 2. guaest. 2. Major Ganones suae Ecclesiae ; unde nunquam
Henricus.
Alensis. quaest. unica, Marsilius quaest. 6. Ilenri- id improperatum est ab Ecclesia Latina,
cus quodlibeto 9. quaest. 10. quamvis pulel imo in Florentino supponitur Graecos ve-
opinionem D, Thomae probabilem. Alens. rum Sacramentum habere, unde haec re-
4. part. quaest. 10. m. 4. art. 1. commu- sponsio inurit loti Ecclesiae intolerabilem
niler omnes moderni, speciatim Gontro- errorem.

versistae contra haereticos, qui asserunt Gonfirmatur, auctor de Goena Domini 17.
non omnia verba, quse adduntur in Eccle- apud Cyprianum pro forma solum Coniirma-
calicis
sia Latina spectare ad essentiam forniae. ponit illa verba . lHc est sanquis meus ; et ex Patri-
bus.
In Ecclesia Et hoc plus quam probabile videtur, subdit : Quotiescumque his verbis, et hac
orientali
esse quia alioquin universa Ecclesia Orientalis fide actum est, panis iste, et calix benedi-
forniam,
validam.
non vere consecrasset cahcem, neque ctione solemni sacratus, ad totius hominis
Jabobus fraler Domini, neque Marcus, vitam salutemque proficit, etc, Gonsentit
neque yEtliiopes, qui utuntur Liturgia tra- Ambrosius lib. 4. de Sacramentis cap. 5.
dita, ut praesumitur a Matthaeo. In his Ll- sic etiam Justinus in 2. Apologia, Eusebius
turgiis desunt aliqua verba, quibus utitur Emissen. in cap. Qui corpus, de consecrat.
Ecclesia Latina, nam in ea Jacobi deest dist. 2. qui desumptus est ex sermone de
mijsterfum fidei, in ea Marci, Basihi, et corpore et sanguine Domini, qui habetur
iEthiopum etiam, Novi Testamenli myste- in 9. tom, operum Hieronymi, Ghrysosto-
rium fidei. mus, homilia de proditione Judae, addit
Responsio. Respondet Gapreolus Graecos et aUos, solum : Qui pro vobis effundetur, Damas-
Impugna-
tur. quibus illa verba desunt, non consecrare cenus lib. de fide cap.li. reducit efficaciam
Capreoius
Paludanus. calicem, ut asserit eliam Paludanus, vel formae, ad illa : Hoc est corpus meum : Hic
cum illis dispensatum fuisse ; sed hoc ul- est sanguis meus. Accedit quod non om-
timum est imaginarium, cum neque Ec- nes Evangelistse verba illa exprimant, nul-
clesia dispensare possit in iis, quae sunt lus eorum posuit illa duo : mysterium fi-
de substanlia et essentia Sacramentorum, dei, non omitterent autem essentialia,

Nulia cum non subsint eius
o potestati,
r ' neque
-i
Deinde Paulus 1. ad Corinth. ll.habet:
dispensatio
facta cum ullum subesse possit motivum conarruum Hic calix novum Testamentum est in meo
Grsecis
°
in forma. dispensandi in omissione trium aut qua- sanguine ; nec est dicendum, aut non con-
tuor verborum, quae eadem facilitate pro- fecisse, aut non dedisse formam essentia-
ferri possint in forma, qua omittuntur. Si lem Gorinthiis, ergo cum non addat ea,
est data dispensatio, non constat de ea quae habet Ecclesia Latina in Ganone,
ex traditione aut scripto, neque unquam non sunt essentiaha.
alias auditum est de ea, neque Grseci se Secundo probatur ratione : Quod pro |g
dispensatos admitterent, neque Latini id Secunda
vobis tradetur, etc. non spectat ad for-
ratio.
improperarunt ; accedit quod nuUa fuit mam corporis, quamvis Chrislus illa dixe-
necessitas. rit, et Evangelistae ; sed non est major ra-
Primum autem, quod asseritur est val- tio de verbis, quae adduntur in forma caH-
de temerarium negare usum cahcis con- cis, ergo neque illa spectant ad essen-
secrati toti Ecclesiae Orientalis, et tot tiam formae, Minor patet, quia sive ad ex-
sanctis Patribus, quasi dimidiatum sacri- pressiorem significationem, sive ad deter-
ficium semper obtulerint, non integrum, minationem praedicati, nempe significati
sacramentalis, ut corporis et sanguinis, geUstis ; sed haec non spectant ad essen-

non magis faciunl una quam allera ex vi- liam aut substantiam formse, ergo ne-
^quivalen-
tia
utriusque
toniijfi
gore sermonis; neque verba
corpus meum, etc.
... sunt magis expressa ad
illa : IIoc esl
j
que illa.
Impugnatur Ptiam opinio illorum, qui

'"cancio'/' significandum prajsenliam, seu corpus dicunt quod illa, si accedat inlenlio pro- Impujna-
tur
quam sanguis meus. ferentis, sinl de essentia formae, quia sententia
praesens illa : Ilic est prae-
aliorum.
Sed quando verba ex se sunt expressa ad terquam, quod hoc inauditum sit in for-
significandam rem, superflua est oninis mis aut materiis Sacramentorum, signi-
determinalio adveniens ; ergo verba illa ficalio non dependet ab intentione mini-
adjecta non faciunt ad essentiam formae. st,ri, sed ab institutione Ghristi : Ilic est
Gonfirmatur ex rigore sermonis, et ex calix meus, est sufficiens forma, ergo

Sufficientia
^^™ne^^
fine inslilulionis Sacramentorum, non prolata super materia debita cum inlen-
coiiigitur. exigitur, nisi ut forma sit expressiva sitione onficiendi, conficiel, et consequen-
gnificati, seu effectus sacramentalis ; si- ter falsum erit verba subsequentia aliquid
gniQcatum autera sacramentale in propo- facere. Si dicas eum non habere intenti-
sito est corpus et sanguis Christi prajsens, onem conficiendi, nisi concurrant verba Intenlio
ergo hoc lantum importatur per formam sequentia contra, habet intenlionem fa- accidens
;
6uf(ici'nti
verbalem. Sed reliqua, quuj adduntur, ciendi Sacramentum, ut minisler, confor- formse
conficit.
non faciunt ad significationem praesentiae, mem voluntati principalis agentis, ergo
sed ad alia exprimenda ; ergo non deter- profest omnia prout inslilula sunt ; sed
minant formam in sensu essenliali sacra- illa verba priora habent complelam virlu-
mentali, qui complelus est absque illis. tem conficiendi Sacramenlum, ergo ea
Ex hac ratione, quae est a priori, vide- prolata debite conficiunt Sacramentum,
Jmpugna- lur impugnata illa opinio juxta interpre- Minor probalur ex dictis, quia illa verba
tur yotus. .
tationem Soti, quia nuUa verba faciunt ad significant praicise praeseiitiam sanguinis,
substantiam formae, nisi quae ex instituto et non alia superaddita, ergo continent
Christi habent efficaciam, sed oninia talia completam virlutem.
sunt essentialia ; ergo vel sine illis nequit Fundamenla oppositaj sententiae non
20.
consecrari, vel illa non perlincnl ad sub- cogunt. Primo objiciunt, quod omnia illa Responde-
tur
slanliam formaj. Unde ad confirmalionein verba eodem tenore proferantur a Sacer- objeolis.
Sensus sa- . . „ . .
^ .
,
jrameniaiis pHoris rationis facit, quod Palres et Tri- dole super calice, et majusculis scribun-
verbis dentinum ad probandam pra^sonliatn ro- lur in Canono. Ilespondetur idem dici
jontmetur.
gjgj^ q^ yj fornia} et rigore verborum, non posse in Ecdesia Graeca, quoad illa ver-
coUigant eam ex illis verbis sequenlibus, ba, qUiB addit fornne corporis, deinde in
quai speclant ad designandum effeclum, forina corporis iiotatur particula enim, et
sed ex denionstrationo corporis et san- sic proferlur ;
juxta communem autem
guinis, et asserlione qua dicitur esse cor- sententiam non spectal ad sul)stanliam
pus et sanguis ; ergo insinuarit in illis tan- aul essentiam forma) ; signanlur ergo illa
lum compleri sensum sacraiuentalein for- verba, quie iicuntur in persona Christi
nue. Deinde non magis spectant illa ver- Domini, ex pra^ceplo Ecclesia^ ob reve-
ba pusila in forma sanguinis ad coinple- renliam et dcvoliiîKMn, ol non quod oin-
tum sensum ejus, quam alia, quil)us utun- nia sint de essentia fonna!. Objicios, illam
tur Gryeci in forma coriôris : Qund pro ro- formam doterminant pra^codonlia, ol fa-
bis Iradclur, et qua3 adjiciuntur ab Evaii" ciunt uuam orationem integram cum so-
quenlibus; ergo sunl de esseiiiia foiiiiiD. essentialis; parlicula cnim, in forma cor-
Respoudelur negaiido consequenlium ; l)oris, est subslanLialis. ILem pronomen
ad antecedens respondetur, quod non fa- meum, si proferatur traclius, quam est
ciunl unam orationcm in sensu sacra- necessarium, illa prolatio longior esset
menlali, quem liabet fonna ex instilutio- substantialis, non essentialis. Item novurn
ne Ghristi, quamvis autem faciant unam Testamentum, secundum aliquos est sub-
Speciticatio grannnaticaliter, inquantum specificanl, slantialis : unde si dicerelur forma, ut est
gramniati-
cahs pnEdicatum, nempe, Calix sanguinis mei; apud Lucam, verbi gratia : Hic calix no-
tantuni,
non est sic eliam alia, quibus utunlur Gncci in vum Teslamentum est in meo sangiiine,
talis.
~ forma corporis, specificant pra^dicatum, etc. non est dubium quin particula noywm
non omnis tamen specilicatio pertinet ad Testamentum, esset subslantialis.
substantiam formce, nisi determinet eam Respondetur in forma sacramentali non Responsio
in sensu sacramentali, qui praetenditur; assignari partes substanliales, id est, in-

nam illa dicuntur specificare formam in tegrales, quae non sunt de essentia ejus,
sensu delerminato et necessario, sine nam omnis particula, sine qua nequit
quibus liaberi nequit talis sensus, verbi haberi sensus formse, est essentiahs ; aliai
gratia, in proposito meum et meus sic de- particulse, qme non faciunt ad sensum sa-
terminant, quia sine hoc possessivo non cramentalem et praticum, non sunt de
fieret sensus requisitus. Alia vero specifi- substantia, neque habent ullam effica-
catio licet non distrahat formam a suo ciam.

sensu, et quoad hoc dicatur specificare, Ex hoc patet ad exemplum de Poe- 22.
Satistactlo
non tamen faciunt ad sensum ejus pra- nilentia, quia hsec perficitur in judiciah pars
inte"Talis.
cticum. materia, ac proinde ad eam requiritur
21. Ex his patet ad aha quse addunlur, satisfactio, ul pertinet ad ordinem judi-
Ad alia re-
spondetur. nempe in
„ _,.,..,.
forma, ut exprimiLur m Concilio
. .
cialem m maLeria
. . ....
justitise
t
• ..
vmdicativie, et
.
Goloniensi, in GatecLismo Pii V. in cap. sic ut posterior sententia lata requirilur
Cum Marthse, de celebrat. Missarum, poni in opere exhibita, et consequenter ut pars

illa verba integre. Addit et Barlholomffius integralis, et non in eo gradu necessita- Contritio,
et
Miranda in sua summa Gonciliorum ha- tis, quo conlrilio et confessio, quse ante-
confessio
essentialis.
beri etiam in Florentino, quamvis in nova cedunt senlentiam, sine quibus sententia
editione Concilii non habealur, neque ci- esset nulla; remissio itaque peccali ante-
lat in qua editione ipse talia legerit ; sed cedit satisfactionem exhibitam, qui est ef-
responsum est tradi formam, ut est in fecLus primarius et essentialis Sacramen-
praxi Ecclesiae Latinae, tam quoad sub- ti, ad quam illse parLes exiguntur, satis-
stanLialia quam quoad reliqua, quai sunt faclio auLem lantum ad remissionem poe-
de prajcepto, hcet non de substantia. nae temporalis.
22. Objicit Soto ac Ledesma assignari par- Ad aliud de trina immersione respon- Trina
immersio
Sotus.^ ^^^ substantiales alias, alias vero essentia- detur, quod ad Sacramentum nihil aliud qnandoque
una,
homine digilus, anima er- requiritur, nisi ablutio sufficiens, et ca-
Parrsub- ^^^' ^^
^'^ et ; quandoque
unam, per non.
stantiahs, „q pax forma;, sive fiat per sive
° etiam idem contingere n potest
f Sacra-
pars
essentiaiis. mentis, patet specialiter, quiain poenilen- trinam immersionem, et illa tantum
tia dicitur satisfactio esse pars integralis, ablutio facit ad Sacramentum; si vero
trina immersio in Baplismo, quorum quse- protrahatur forma, donec compleatur tri-
libet esset pars substantialis, non tamen na immersio, tunc Sacramentum erit va-
DIST. VIII. QU/ESTIO II. 49
lidum, et trina immersio liabebil ralionem in nomine Palris, elc. licel alias videalur
complela) ablulionis, quam dcterminat complelus in verbis prioribus : Ego te
forma. Sed in proposito supponilur ma- baplizo, etc. Signo te signo crucis, el con-
teriale sufficiens, et sensus furmtc com- firmo te ckrismale salutis, etc. crgo licet
pletur integre quando profertur sanguis denotetur prsesentia corporis et sangui-
meus, aut, sanguinis mci, etc. ergo reli- nis per illa verba priora, quai complent
qua non faciunt ad Sacramentum. Ad sensum demonstrat;c praesenlise, non
Quid aliud de particula enim, respondetur ap- obslat quin aliqua sequentia spectent ad
denolat
nirn, in poni secundum aliquos ad dcnolandum essenliam forma-, vel cerle substantiam.
forma.
effeclum Sacramonti, sed mclius ut illa llespondetur negando consequentiam et
verba ad contexlum proecedentem refe- paritatem, quia illa verba spectant ad es-
ranlur, ut forma dicatur in persona Chri- sentiam illarum formarum, invocationem
sti, ita Doclor; non ergo ad serisum pra- Trinitatis contincntia, ex sanctis Patribus,
cticum cjus facit, ut pars. Conciliis et Scholasticis; et ralio particu-
23. Ad aliud ex forma apud Lucam, quse laris est, quia Baptismus est janua fidei
[ôrnia,
amtradit etiam legitur apud Paulum, respondelur et legis nova;, Confirmalio ad ejus pro-
ucas, est
ientialis. quod novum Testamentum aliler se habet fessionem ordinatur, ac invocatio Trinita-
in forma Latinorum, aliter in illa, quia in tis ad utriusque formam speclat essentia-
priori non facit ad sensum forma), quem liter, non sic aulem ad formam pn^nilen-
supponit completum ; in hoc vero spectat tia% verbi gratia, quamvis addalur ipsi in
ad essenliam formse, quia illa verba in usu; et in proposilo non invenitur similis
sanguine meo, nullum faccrent sensum, congruentia aut ratio, cur illa verba spe-
nisi novum Tesiamen-
reppective ad illud ctarent ad formam corporis aut sangui-
articula
tum, ideo in hac formK Hic calix no- : nis, quiTC addunlur sive in Ecclesia (;r«-
l diversa
relala vum Teslamentum est in meo sanguine, ca, sive Laiina, et qua} dicta sunt obstant,
nuitat
ensum. illa) parlicula} sunt essentiales, quia sine ne pertineant ad formam esscntialcm aut
ipsis non subsisteret sensus ; ex eo autem substantialem.
modo, quouna parlicula construitur cum Ex liis scquitur primo verilas respon- 2.->.
alia quam determinat, colligitur quomodo sionis, qua Doctorsolvitfundamcntum D. ^{fPf"!'"

se habcat ad sensum orationis ; unde si- Thom.iR, (luod pclitur cx specillcatione '*«'='"''"i"''-
cul diversimode posita debct ad aliud et verborum sequenlium in forma calicis, et
aliud referri, ideo facit ad aliam et aliam implicatione antecedentis inclusa in rela-
signiiicationem. tivo qui: tamen quia non
specilic;itio illa
)bjectio
Objiciunt, in forma absolulionis, quan- est essentialis, ncquc major detcrminatio
olvilur.
do dicitur J-Jgo absolvo te, elc. pronomcn form.T in scnsu sacramcntali, ncquc ad
ego esse substantiale ; ergo in forma Sa- sensum illuiii facit, sicut nc(]uc ad formam
cramenti potcst essc aliqua pars sul)stan- corporis tacit illud quod addilur Quod :
lialis. Respondetur in illa fonna, ut pro- pro vohia triidctnr, ctc. ncîuc rclativum
fertur indicalive, requiri pri)nomen illud, sangui.cm. niagis quain rc-
r//^Minpli('at
sed includi in ipso verbo ex rigorc, unde, lativum quoU implic;it corpus implicalio ;
quod exprimalur, non facit ad sensum autcin illa intelligitur in sensu diviso ol
formii). copulalo, non vcra in sensu composilo, ut
i 24. Objicies ultimo in forina iiaptismi cl bene Doctor.

Jltinia
Itjectio. Confirmationis, adtlitur ad sciisiun forma* Sc(iuitur secundo, non roclc Solum as- :.v>.
Tom. XV ll.
Expncatur sererc Doctorem esse
PJUS
dubium in secunda viter, si sciens, et prudens omitteret; et
sententia. conclusione, quoad essentialia formse san- peccalum esse mortale, docet Vasquez Omitt
guinis, quia el formam Gnecorum cum ibid. Angclus verbo /•Jucharislia, Gabriel. peccj
Petro a Tarantasia et Ricliardo approbat, in. 4. dist. 8. quxst. 3. arl. 2. can. 2. quia in
et potissimum quia Ecclesia Latina eam re gravi particula, quae spectat ad con-
approbare videtur, supposito quod non nexionem sermonis, gravis materia est.
reprobet eam, tenerelur tamen reprobare Marsilius docet esse mortale, si ex con-
inter ca3tera, quae Graecis objicit, si essent temptu omittatur Soto
; in eadetn est
reprobanda, et praerogativa magisterii. Et opinione ; a fortiori] idem sequeretur, si
§ De isto secundo articulo tantum asserit omitteretur aliqua particula substantialis,

esse periculosum asserere verba sequen- praeterquam quod nihii fieret deficiente
tia post illud Sanguinis mei, esse de es- sensu formae substantialis. Erasmus in cap.
sentia formae, quia sufficiens auctoritas ad II. prioris ad Corinth. docet in Graecis Errc
hoc non habetur; neque obstat doctrina Erasn
codiclbus in forma corporis non inveniri
moralis quam infra assignal, in casu quo parliculam est, sed id falsum esse constat
morerelur Sacerdos ante prolatam inte- ex omnibus codicibus, in quibus illa
- gram formam sanguinis, positam in Ga- exprimitur; et Patres etiam eamdem ex-
none, tunc esse adorandum et sumen- primunt et Goncilia. lUae parliculae in for- Mysteri
dum calicem sub conditione; non obstat, ma sanguinis mysterium fldei, non inve-
^'
inquam, hoc, quia illa doctrina ab eo tra- niunlur in Scriptura apud Paulum aut
ditur, quoad eum qui probabiliter putat Evangelistas, sed respondel Innocentius
aut dubitat, si sanguis est consecralus, III. in cap. Cum Marthse, per traditionem
ut patet ex illis verbis : Sed hic siproba- ab ipso Chrislo Ecclesiam eam recepisse,
biliter dubitatur in altero istorum casuum, quibus expUcatur recte dignitas sanguinis
an consecratio sit completa, etc. Dubitari Ghristi ;
particula novi Tcstamenti designat Nov:
Testame
aulem potest probabiliter aii Sacerdos in sanguine Ghrisli effuso in passione ulti-
proferens verba formae secreto, an vel mam voluntalem Ghristi. Unde Paludanus
ipsa essentialia dixerit, quia de hoc vix ad Hebrseos 9. Testamenlum, inquit, in
potest cerlitudo Iiaberi in tali casu. Du- mortuis confirmalum, alioquin non valet,
bitari etiam probabiliter potest, ab eo qui dum vivit, qui testatur, etc. quia morte,
sententiam D. Thomse tenet an calix sit nempe testatoris, confirmaLur et revocari
consecratus, ex principiis praemissis ejus- amplius ncquit ; et subdit : Unde neqiie
dem Sancli ; ideo Doctor declarat casum primum sine sanguine dedicatum es', sup-
et modum quo sic dubitans se gerere ple vetus Testamenlum, confirmatum san-
debeat, non quod putet illa verba se- guine hircorum et taurorum, et aliarum
quentia esse de essentia formae. victimarum; unde sanguis Chrisli in pas-
27. Peles, quid
^ designent
o verba reliqua,
-i sione effusus est intervenienle morle te-
Explicantur >
particuise quse adduutur in forma sanguinis ? Res- statoris, ut Paulus supra : Ubi Testamen-
formae
enim. pondetur plura a modernis in his dici, tum est, mors necesse esl intercedat testato-
quae consulere quis potest apud Vasquez ris, asserens Ghrislum non per sanguinem
dist. 199. cap. 4. Tlreviler dico in utraque hircorum, sed per proprium introiisse
forma addi parliculam enim ad continua- semel in Sancta aeterna redemptione in-
tionem sermonis, non uL sit de substantia venta ; signavit ulLimum teslamentum et
formffi, qui tamen omitteret, peccaret gra- voluntatem Ghristi, tanquam instrumen-
DIST VIII. QUi^STIO L- 51
tum authenticum ejus. Aliqui hacc refe- scire praecise, qusc verba sunt de
runt ad effusionem sanguinis in ipso forma, ad hoc iit aliquis coiiferat
sacrificio, sed hoc tantum per accommo- Sacramentum. Tstud enim mani-
dationem dicitur : Qui pro vobis effundctur feste falsum est, non solum in pro-
Qui iiro
vobis in remissionem peccatorum, denolatur posito, sed etiam in Baptismo, et
in reniL"io- efficacia sanguinis Christi, cui proprlum Sacramcnto Ordinis
Poenitentia et
Ghrysost." ^^^ remiltcre peccala per ipsum solum, Forte enim nuUus est, qui sciat
unde causa universaUs esl hujus remissi- pro certo, nec Episcopus, ncc or-
onis. Explicant omnia illa veritalem eL dinatus, qua3 sint prsecisa verba
efficaciam corporis et sanguinis Christi; ordinationis in Sacerdotem, et ta-
videatur Chrysost. Aom. 83. m il/a^//i. men non est dicendum, quod nul-
lus ordinatus in Sacerdotem
est
in Ecclesia. Consimiliter diversi
SGHOLiUM. utuntur diversis verbis, in confe-
rendo Saci'amentum Poenitentisp,
Resoivit non esse certo traditum, an ad ncc est certum de aliquibus verbis
formam caiicis spectent aiiqua verba, post praecisis, qu3e sint illa ; non tamen
illa : Sanguinis mei, et periculosum esse dicendum est, quod nullus absolva-
hoc asserere, etminus discrete diclum opor- ,„ :„
j.
pcdesia
tere scire, quce prsecisa verba sint de forma
Nam
n i .
*^
"f T ? T\' n
in quolibet Sacramento. esto, certaj sint . ' '
Ibrmse, quaelibet verba earum non sunt ita Q'^^^ Sacerdos intcndens laccrc
certa et determinata, quin alia sufficiant. quod facit Ecclcsia, legcns distin-
D. Thom. supr. art. 3. Capr. hic q. 1. a. 3. cte verba Canonis a principio
Sylv. V. Eucharistia 1. q. 6. et alii docent usque ad flnem, verc coniicit; ncc
sequentia esse de sub>tantia form». Bonav.
est tutum alicui sc reputare valde
sup. Albert. hic art. 7. Dur. q. 2. Aureol. q.
2. a. 4. Bassol. 1. a. 3. Rabion. q. 2. a. 3.
peritum de scientia sua, ct dicere :
q.
negant. et bene, licet lioc non tît omnino Volo uti prsecisc istis verbis pro
certum. consecratione sanguinis; sed secu-
rior est simplicitas Volo ista :
9. De secundo articulo dico

isto verba proferre sub ea intentione,
certo brevitcr, quod non cst nobis tradi- sub qua Christus instituit ca Cbse
aiiqua tum omnino certitudinaliter, an ad profcrcnda, ut qu.T cx tnristi in-
'sangiiin? formam consecrationis sanguinis stitutione sunt de forma, dico ut
niei^êsse
pertincant aliqua vcrba post illud : de forma, et qua> ad roverentiam
^"form"»'*
.SaHY/////i/i- mei, vel an aliiiuod illo- ad revcrentiam.
caiicis.
,.„iyi seciuentium usque illic I/oc :
Sed quid si anto onmia vcrba
faciie, etc. Ideo periculosum est prolata contingeret mori Sacer- 10.
N..ta
hoc assereiê, de quo sufficiens dotem, nuuKiuid habcmdus csset casus
ei (lubitati-
auctoritas non habetur; non est sanguis tanquam vere consecra- on«»s.
tus? Dico hic, sicut in (luodam Quid

autem pcriculosum ignorare, (|uia facicnduni
vidc^tur ignornntiam invincibilis. casu supcrius pr;vmisso, si quis si
iiiorpretur
(d) Mx hoc pat(>t iniprolâlio cu- Sacei'(los sic lo^pii llor Sa r>Ios
•-
in(.-iiKM'et :
inini<*(1inta
jusdam dicti minus discrcti, quod rsi corpus niritni, nou [)ra^dicens ver- poal
ill 1 verbA
nccesse cst in (juolibet Sacramcnto ba [)!';iMnissa totaliter, ([uod in banguiuU
52 LIB. IV. SENTENTIAilUM
mei, in omnibiis talibus non esl adoran- pare, tamen non licet liberius rem exten-
corsecr.
caiiris. (Uim nlsi sub conditionc, si vcrc dere, quia non est pium credere, quod
consccratum cst. Kt numquid iLc- Christus, ac subinde Apostoli, in re tam
randa sunt verba? Dico, quod non necessarla, quam sit materia et forma
absolute. Scd numquid sub condi- Sacramentorum, Ecclesiam lam ancipi-
tionc ? Dico, quod hic non cst talis tem el perplexam reliquerint. Haic incre- Repeiiiuir.
necessitas sicut in Baptismo, quia patio non tangit sensum Doctoris verum
ibi quando dubitatur de baptiza- et Calholicum ; aliud enim est nescire
tionc, dubitatup de salute, idco formam sufficientem Sacramenti, et ne-
licitum cst ibi quandoque sub con- scire qutC verba formfu, aut qua3 materia
ditione baptizare. Sed hic si proin quavis dispositione sit essentiaUs prae-
babiliter dnbitatur in altero isto- cise, eaque discernere a non essentialibus

lllud sciri et neccssario sup-
rum casuum, an consecratio sit et adjectis.
completa, nullum periculum salu- ponit Doctcr supra : JVon dubito, inquit,
tis imminet, si non iteretur, nec quin noslra forma sit cerla sccundum
absolute, nec sub conditione. auctoritatem illam Innocentii, etc. et de
Quid ergo? Estne illa materia utraque forma tanquam certa disserit
semper scrvanda? Dico qnod non, Doctor in hoc articulo; et infra dicit Sa-
qnia putresceret, sed sacerdos cerdolem debere proferre formam in
post communionem, in sua missa sensu Ecclesi?e et Christi, quse essentiaha

sunt, ut essentiaha, quae ob reverentiam,
potest illam materiam recipcre,
sub intentione conditionata tali, si ad reverentiam.
Alioquin certe, ut dubilatione carel,
istud est consecratum, recipio ut
consecratum sed si non, non, sed
;
liabens et debens habere inlenlionem
Christi et Ecclesiae, nequit illam habere,
ut tale, dc qno est inccrtum; nec
in hoc potest esse periculum, qnia neque apphcare materiam et formam intenilo
jejnnus est ante perceptionem vini Sacramenti, nisi sciat hgec esse materiam gcre^^tkm
i"'"^^^'''-
ablntionis, et si non est sanguis, et formam, quse inslituit Cliristus, et qui-
quod percipit, non tamen facit bus utilur Ecclesia. Unde Doctor infra
irreverentiam corpori et sanguini dist. 13. qusest. 2. § Ad quaestionem, etc.

loquens de requisitis ad posse consecrare,
jam perceptis, quia mox post san-
guincmjam perceptum statim in dicit : Loquendo de posse simpliciter, nihil
fequiritur ultra materiam debitam, de qua

altari percipimus purum vinum.
dictum est in fwe dislinctionis 11. nisi mi-
nister debitus, ad quem requiruntur tres
GOMMENTARIUS. conditiones, scilicet quod sit Sacerdos,
quod possit proferre verba consecrationis,
(d) Ex hoc palet improbatio cujusdam et quod possil habere inlentionem debitam
Genfura dicti, elc, Hic carpitur Doctor a Soto, sciendi, scilicet quod intendit Ecclesia,
quod laxa liajc sit licenlia ignorandi, quse facere, etc. alius textus habet melius
DocTorem.
sit forma Sacramenti, neque sit valde tuta, faciendi, sed perinde est, quia nisi sciat,
cum Ecclesia praescriptis formis Sacra- neque inlendiL servata proportione. Casus
mentorum utatur, quamvis licitum sit ergo, ad quem reducit pra^falus auclor
verbum aliud pro alio sequivalens usur- dissertationem, non est preesens, quem
DIST. VIII. QUyESTIO II. 53
expriinit Doctor, cujus resolutio certa est sarium itcraro formam absolule aut con- qujj
ac de fide, nempe non requiri ad valo- ditionate, quia licet in Baplismo fiat talis
'^,^Joriuo™
reni Sacramenti, ul minister scial prajcise ileralio Sacramenli sub condilione, lioc '"terconse-
rraiiduni
lijfic ut illa verba formae essc practica et ideo conlingit, quia necessitas Raplismi SaoerJote?
essenlialia, ut discernuntur ab aliis, quia id cxigit ; in proposito autem non est talis
idiot.fi valide conficiunt Sacramenlum, necessitas, neque periculum imminet nisi
quamvis lioc discrimen nesciant, et inler ileretur. Dices, saltem id exigit praece-
ipsos Doclores circa verba essentialia for- pluni consecrandi integre ulramque spe-
mfo decerlatur, perinde ac de maleria, ut ciem, quia si prior caiix est consecralus,
pervium est, cum qua discrepantia opini- superfluit secunda consecratio altcrius
onuni nemini dubiuin est, quin forma ei calicis, quod si non est consecralus, magis
materia, qua; est in usu Ecclesiae, sint congruit consecrare illum calicem, qui
certa ; recte ergo stat Sacramenlum valide jam est oblalus el disposilus per priores
fieri, et debitam formam et materiam benedicliones et orationes, quam iis omis-
applicari, slante illa ignorantia discernen- sis alium de novo consecrare ; ergo suf-
di inter essentialia aliqua et alia adjecla. ficit lioc motivum, ut sub condilione con-
Hecte proinde Doctor admonet talem secretur, repetendo formam, et alia pro-
scienliam non requiri ad valorem Sacra- pria verba : Simililer el calicem, elc.
menti in miiiistro, licet requiratur in eo Respondelur hunc modum non impro-

scientia, qua cognoscat hanc forniam bari a Doctoro simj)Hciter, asseiit tamen
esse, quam adhibet, sicut et materiam, posse onn'tli. Et ad rationem dubilandi
quia sine hac scienlia nequit stare inten- respondetur non superfluere consecrali-
tio efficax, et requisita sine priori stare onem alterius calicis, quia ad comple-
potest, imo niliil facit ad Sacranicnti menluin sacrificii fil, quod al) alio esl
completionem. inclioatum, et debet constare parlibus

Pia Kecle etiam monet Doctor de propria cerlis, de quibus non subsit dubium ?
adnioiiilio
scienlia non esse praisumendum, sed ad Quod vero ahus calix consecretur, facit
securitatem magis facere simj^liciter tcne- ad hoc prleceptum non proferendi for-
re usum et regulam universalem Eccle- mam nullitor, aut super maleria dubia
nam ahoquin, si quis limilaret inlen-
si;e, soclusa neccssilale, hic aulem non ost
tionem suam ad corla verba lanquani necessiUis; unde sicut baplismum, aut
essentialia, non pnceunte Ecclesia) decla- formam ejus iterans sub condilione sine
ralione, forto conimiUorot se periculo necessilalo, cst sacrilegus, ol gravissime
nullitalis ex defcctu dobihe inlentionis, peccat, codem modo Inc peccatum vide-
(juia intenlio determinalis vcrbis ligata, tur esse, si quis proferat vorba consocra-
qucC forle in re non pcrficiunl sensum tionis super calice, de quo dubilatur, an
essentialem fornia', iion ossot suflicions, sit consecralus, cuin alia maloria sup-
nisi universalis inlentio salvarolur facion- pclal ; (iui)(l si aulom non suppoterel,
di SacranuMiti, ot ulondi fornia in sonsu tunc ox i)ia>copto inlograndi sacrificium,
Ecclesia'. idom ipst^ calix ossot consecrandus dtMiUD,
20. Hocte praterea Doclor iiislruil, ((uomo- adliiliila coMdiliono, soiiuiMida iii j)ra\i
Dorumoii-
liiin do (piis se hab(M'0 doboat iii illo casu, (pi i rogula ordinarii iii hoc rasu.
nior,il(;.
Sacerdos mororotur antO(|uam linirot ver-
ba integra forma', dicons non osso noces»

.. . ,
SGHOLIUM.
COMMENTARIUS.
Goffredi sententia, Sacerdotem proferre
rormani non significative, el
materialiter,
(e) De lerlio ariiculo dicilur, etc. Tria 30.
Ghrislum per vorba Ibrmte, quibus utimur,
An
non consecrasse. Utrumque refutat Doctor. apud Evangelistas legunlur, nempe gra- benedictio
fuent
Prlmani partem cum Doctore tenent D. tiarum acLio, benediclio eL fracLio panis
^ uiversa a
Tliom. supra, art. 5. l). Bonav. liic, art. 1. q. seu daLio calicis. Circa \vx,c disserunl Do- consecrati-
one?
1. Rich. art. 3. q. 1. ad 3. Bassol. q. 2. art. i.
an diversa fuerint inler se, el a
clores,
Secundam partem, quod Ghristus usus est
consecraLione ? Quidam docent benedi-
Thom. art. 1. ad 1.
nostra forma, tenent D.
Bonav. hic, p. 1. q. 3. art. 2. Richard. art. cLionem non esse disLinclam a consecra-
habetur cap. quia corpus, de consecr. tione ila D. Thomas quxst. 78. arl. 1. «c? D- Thom.
3. q. 1. ;
Alensis.
d. 2. 1. Alensis 4. par^. quaesl. 10. m. 4. arl. 2. Durandus.
Marsilius.
Durandus in 4. disl. 8. quasst. 2. m 23. Cateciiism.
Pu V.
11. (e) De tertio articiilo dicitnr, Marsil. quse&t. &. art. 1. Gabriel lect. 46. in Hugo.
Vide
Occham qiiod Sacerdos profert illa verba Canon, CaLechismus Pii V. LiLulo de Eu- BeJsânon.
quodl. 2. Hugo de Caro Marc.
qiiasi materialiter, qiiia recitat charistia, S. in 14,
q. fin.
Goffr. 4. ea, siciit a Christo dicta, iit patet JIoc est corpus meum, etc. Lyranus in
parte sum.
prsesen per litteram prsecedentem in Ca- illud 1. ad Corinth. 11. Et gratias agens,
dist.
none. Christiis antem, qiiando illa elc. Brunus ibidem, Bessarion in Ubello :
dixit, non transiibstantiavit pa- De verbis consecrationis. FundamenLum

nem in corpus suiim. Qiiod proba- hujus esl, quod verba consecraLionis, auL
tur ex verbis illins Canonis, quia ipsa consecralio dici possit benedictio 1.
; unde di-
ibi prsemittitur, henedixit ad Corinth. 10. Calix benedictionis S^m^ qoj. iq.
citur, quod per illam benedicti- benedicimus, nonne communicatio sangui- ^re^n^ûs.
onem prsecedentem consecravit, nis Christi est. Eodem modo GraBci, ul
non per ista verba Hoc est corpns : JusLinus in Apologia, vocaL cibum grati-
meum, cui concordat Innocentius arum actione benedictum, Irenaeus Ub. 4.
de Officio Missce, part. 3. cap. 6. et 14. cap. 34. el 35. Panem super quem gratiae
Vide Alex. Sed contra, aut Christus confe- actae sunt, Auctor sermonis de Coena Do-
in 4. ubi
adducit 4,
cit sine verbis, quod non est pro- mini apud Cyprianum : Panis iste sub-
opin.
ista
de babile, aut cum verbis; tunc aut stantialis, et calix benedictione solemni
consecr. cum istis, aut cum aliis. Non cum sacratus ad totius hominis vitam salutem-
Christi
aliis a prsedictis, quia non est pro- que proftcit.
babile, quod alia forma utatur au- Alii docenl benedicLionem diversam ^^
Tndeni.
ctor et ministri, quibus committit fuisse, et colligitur
"^
ex Palribus Tridentini
Diversa
formam si eisdem, remanet dif-
;
sess. 13. cap. 1. Cum post panis vinique ^^}^
benedictK)
ficultas de significatione illius ora- benedictionem s' suum ipsius corpus illis et
consecratio.
tionis ultimo prolatse a Christo. prcebere, ac suum sanjuinem diserlis ac
Item, Christus modo si esset vi- perspicuis verbis testalus est. Deinde ex
ator, posset proferre ista verba, verbis Evangelistarum distinguenliuin be-
et conficere; et remaneret eadem nediclionem a consecrationis verbis,
difflcultas, sicut prius. Matth. 26. Accepit Jesus panem, et benedi-

;
DIST. Vlll. QU^STIO II. 55
cit ac fregity deditque discipulis siiis, et menta in oppositum, Armacanus lih. 9. Catharin.
ail : Accipite et comedite, hoc cst corpus Armenorum, c. 5. probabilem censel. Pe- *
opiîo^^
'^^ ^*^'^^°'-
meum. Dices per anticipalionem liccc trus de Aliaco in 4. q. 5. art. 1. citans
dicla ; respondelurnon esse necessarium immeriio nostrum Doctorem, defendit

mutare proprietatem Scripturie, aul ordi- Gatharinum opusculo de hoc myslerio. Ali-
nem designalum, nisi ralio cogat. qui apud D. Thom. 3. p. q. 68. art. 1. asse-
32. Alii gratiarum actionem et benedicli- runt non hac forma Christum consecras-
uid de
tiaruni
onem non distinguunl ; ita Ricliardus Ar- se, sed alia nobis ignola. Alii conlra,
one, et
ledictio-
jYiacanys ;^6. 9. contra Armcnos, c. 5. eadem forma '-onsecrasse, sed secrelo
ne consentil Cajetanus in Matth. 26. el alia primum prolata, postea peracta conse-
endum.
loca, quibus insLitutio et forma, ac ordo cratione eam denuo repetiisse; et hic
ejus habetur, Tilelmannus in Mallh. 26. contra illos videtur partim inlendere im-
Aliis videntur lisec distinguenda ; ila Jan- probalio Docloris.
senius in concordia, cap. 131. Sotus in-i. Conclusio autem Doctoris esL Chrisluni 34.
Conclusio
dist. 11. quivst. 1. art. 4. Vasquez disp. consecrasse iisdem verbis, quibus nos affirmativa
,. communis.
186. c. 2. quia usus fert, ut quolies grati- consccramus, et non ahter, quu' est com- Fiorent.
arum aclio pro re aliqua fiebat in Scri- munis Scholaslicorum; probat Suarez ex
plura, sequeretur benedictio ipsius, ante- decreto unionis illis verbis : Forma hiijus
quam sumeretur, potissimum cibi et po- Sacramenti sunt verba Salvatoris, quibus
tus, ut coUigitur l.adTimolh. 4. Omnis hoc confecit Sacramentum, etc. sed ibi
creatura a Dei bona esl, et nihil recipien- legitur, conficit, non confecit. Addil capi-
dum, quod cum gratiarum actione perci- tulum, Cum Marthae. Sed respondenl alii
pitur, sanctificalur enim per verbum Dei, Pontificem intendere formam dalam a
et orntionem. Hic lamen videlur confundi Christo, qua alii ulerenlur. Expressiora
graliarum actio cuni oratione et sanclifica- sunt verba TridenLini sess. 13. cap. 1.
tione, quod denotat particula rationalis Uoc tam admirabile Sacramenlum in ul- Trident.
enim ; et niliil referl eadem aclione per- tima Cwna Redemptorem noslrum insii-
fifi eademque oratione, quid aulem fa- tuissp, cum post p(t)>is vinirjuc bcncdicti-
ctum fueril, incertum est. onem, sc suuni ipsius curpus illis pra'hc-
33. Iii hoc aulem articulo duplox difficultas rc, ac suum sanfjninem discrtis rrrhis
SL Jnil-i» tangitur )rima, ulruni verba reci- lcstulus rst ; (ju(c vcrha a sunclissimis
poniiur.
^yiiyp^ gj3U^ ^ dicunl, malerialiler dican- Kvawjclistis connncmorala, cl a D. Paulo
tur, et non formaliter. Secunda difticul- posl rcj^ctita, cum propriam ilUun et
tas, an Christus verbis consecravil, et apcrtissimam sifjuificationcm jwa' .\r
iisdem quibus nos ? Dc primo hic non fcranl, sccundum (juam a Palrihus intcl-
disserit Doclor, sed in sequentibus. Quan- lecta sunt, etc. Instilutio ergo facla esl
tum ad secumdum referl opiiiionem Gof- jiost l)onodiclioncm pcr ipsa verba, qui-
inrfdus.
^''^^'^ ^*" liinocentii ;
ille negat Chrislum hus teslatus est suum corpus ct sangui-
locent.
ipinio.
consecrassc verbib, sed benedictione nem praM)uisse ; Iium- autiMii sunl vcrba
mstuni j,j,. yg,.,) (]ivina probabile esse do-
virtule '^ consccralionis, uL patct (>x ilia rlausuia :
non
secrasse eel consecrassc, quamvis cliani nrobabilc qt(,r verba. etc.
erlns.
-rchid. consct. Sequitur Arclii{Iiaconus(/e consccr. lluuc autcin fuissc scinpcr scnsum .Ma-
abriel.
-niiK^nn. dist. 2. cap. Timorem, Gabriel lect. 36. in jorum in pra3cedenlibus vcrbis, asscrit
tr. Alinc, ., , .
,
canon. asscrit responderi posse ad argu- Concilium ; inslilulio Sacramcnti, rt con-
versio seu consecralio eiant eadein congruum erat, ut Clirislus inslituens
unde idem Conciliurn cap. 4.

Ghristi aclio, Sacramenlum alio modo consecrasset.
Idco persuasum fuil scmpcr in Ecchsia benedicen-

Objicit Catliarinus Glirislum 36.
1 II- •.j 1
Ohieclio.
Dei, id nunc dcnuo sancla Sipiodus de- do consecrasse, sed benedictio anlecessit .
clarat per consecralionem panis ct vini prolationem verborum ; ad hoc respon- soivitur.
conversionem fteri lolius subslantice panis sum est alias, et patet antecedens esse
in subslanliam corporis^ etc. vide can. falsum ex Concilio. Objicit secundo, quia
Ciirisius
^ Verba autem formic eamdem efficaciam alias, nisi prius consecrasset, furma illa
nsdem
yerbis,
habuerunt, ut sunt prolata a Christo, ab eodem prolata esset falsa ; hscc ratio
quibus nos Falsa con-
consecravit, unde sl nunc esset vialor conficere pos- includit absurdum, quia idem replicari sequeniia
rei.
set per eadem verba ; ergo etiam tum potest de consecralione el forrna, ut ab
confecit per eadem; Concilium enim non aliis profertur, de fide lamen est conse-
ex vi benedictionis, aut alterius aclionis, crationem fieri in virlute formae, non

quae refertur ab Evangehstis, sed ex vi aUter.
verborum, eorumque efficacia colligit Alterum, quod asseritur et non impu- Altera
prdesentiam realem significati ; superflua gnalur hic a Doctore, patit illam difficul- i-pgoivîtur.
ergo esset alia virlus apphcata a Ghristo tatem : an forma materialiler lantum, et
ânuun
K»ateriaiiter
ad consecrationem, imo non expediebat recitative pruferalur
^ a Sacerdote ? an
(llCl.
vero formaliler significative? an etiam innocent.

formam institutam nuUiter proferre super
materia jam consecrata, aut Ghrislum formaUter et malerialiler simul? Primum
proferre speculative, quam a1iis Iradidit tenel Innocentius et aUi supra citati in
proferendam practice. coinmento, art. 2 | Sed htc est dubium,

35. Gonfirmatur ex Patribus TertulUano lib. etc. Secundum vero affirmat Mars. qusest.
^ ,,
Marsuius.
.,.
part. dub. Vasquez Vasquez.

im^^x' 4. contra Marcionem cap. 40. Acceptum, 6. art. 1. 2. 6. disp.
Patnbus.
jj^q^^^ panem, et distributum discipulis, 200. cap.2. putans malerialiler et forma-
corpus suum illum fecit : hoc est corpus liter dici formam repugnare. Tertium
meum, dicendo. Cyprianus, vel A.uctor vero quod est formam utroque modo dici,
serm. de Goena Domini : Ante verba illa, est magis consenlaneum principiis Do-
inquit, (supple consecrationis) cibus ille ctoris, qui docet in persona Chrisli profe- sententia
lô^tons.
communis tantum nutrieyido corpori com- rendo formam consecrare, ul supra oo-
modus erat, etc. supponit ergo per verba dem commento probatum est ; et sic re-
mulatum fuisse a Chrislo in suum cor- citaLive et materialiLer dicit formam, si
pus. Eusebius Emissenus apud Gralianum referaLur ad personam ipsius parLicula-

de consecrat. dist. 2. can. Quam corpus : rem, eL non, ut induit personam GhrisLi,
Invisibilis, inquit, Sacerdos visibiles cre- in persona lamen Chrisli dicit formam
aturas in substantiam corporis et sangui- significaLive, sicut ipse Christus dixit, et
nis sui, verbo suo secreta potestate conver- non recitaLive ; et hoc probat Doctor lale
tit, ita dicens : Accipite, et comedile, hoc hic et deinceps in hoc arLiculo traclans
esl corpus meum, etc. Cln-ysoslomus ho- sensum et supposiLionem verborum for-
7nd. 60. ad populum, post medium, ait mse. Haec eadem sententia frequentior est
Chrislum, cum dixit, Hoc est corpus me- apud antiquos et modernos, quam sequi-
um, verbo faclum confirmasse, elc. sic lur SoLus el Suarez disp. 58. sect. 4.
alii PaLres vel idem dicunl, vel suppo- ReciLalive dici formam probant
^ verba ^ .
.^^-
..„
Dici recita
nunl; nullus aulem contrarium ;
neque antecedentia Canonis, intentio ipsius Sa- tive.
cerdolis proferenlis verba in persona me«^/s, ca/). w^^^mo. Probateam Gaaus /^Vj.
\mljrosius.
Canus.
Chiisli ; uiide Florenlinum in decrelo uni- 12. de locis, cap. 12. Sed hic sensus est
onis : Forma, inquit, hujus Sacramenli iniproprius, quia effundi in Sacramonlo,

sunt verba Salvaloris, quibus coaficil hoc juxla sensum prioris capitis citali, est
Sacramenlum; Sacerdos namque in per- offerri Deo in sacrificium, ita Jansenius

sona Chrisli hoc conficil Sacramentum, cap. 121. Concordix ; favent codices Jansenius.
etc. Sicut ergo Socerdos non in persona Gra3ci, in quibus praesens pro fuluro legi-
propria loquitur, sed in persona ChrisLi, tur. Caeteruin verius est Cliristum locutuin
iia eliani prolalio formoe, ut ad propriam fuisse de cruenta effusione, de qua Palres
et particularem personam referUir, est communiler intelligunt illum locum. Ad
materialis et recitaliva. rationem ergo respondetur recitalive dici
Significative auLem dici a Sacerdote illa verba de futuro : ^-moc/ pro vobis, etc. Qul pro
vobis fua-
Dici formam in persona Cliristi, probatur, quia quia non spectant ad essenliam formje, detur, etc.
ignificati-
dici reita-
ve. in formis SacramenLorum CiirisLus insti- quamvis Ecclesia ea, ut connexa apud tiye.
luit verba significanlia effectum Sacra- EvangelisLas et Paulum ad excitandam

menti, uL paLeL in omnibus aliis; ergo et memoriamsacrificii cruenli. etadmeliorem
liic. Secundo Palres eL Goncilia ex signi- dispositionem pnesentis suscipiendi Sacra-
ficatione formae sacramentalis colligunt menli conjunxerit seu assumpserit cuin
preesentiam corporis ChrisLi. Tertio, quia verbis fornne. Ex liis ergo sequiLur quo-
etiam hac de causa paleL loqui Sacerdo- modo Sacerdos eL refert, qua? Christus
tem in persona Domini ; unde cum ne- dixerit, et simul affirmaL corpus Ghristi
cessum sit Sacerdotem habere inLenLi- esse pr^sens ibi. Priino modo recitat;
onem conficiendi, necosse esL ut dicat secundo significat.
formam, qua significativa est prsesentise Dico pncLerea, quod significalio, quam 39.
.Minister
corporis ; sic aulein verba ut formaliter intendit mirisLer, proforens hanc propo-
intendit
significanLia requiruntur, ergo oportet silionem primario, non est logica, sed signilicatio-
neni
eum habere intontionem ea sic profe- practica. Ilaec sequitur ex iis, quae dicit practc.ini,
per se
reiidi. Doctor hoc articulo 3. infra, !^ Propter hoc prinio.
38. Objicies, Sacerdos non potest significa- dico, etc, ubi dicit, quod sufficit Theolo-
Objectio. go, considerare hanc
tive dicere : hoc est corpus meum. Ue- oralioncm sensibi-
SoIvJtur.
spondeturid dicere in persona ChrisLi, ut lem inslitutam esse a Deo, ut inslrumen-
dicLum esl. Dices illud verbum do futuro, tuui cunsecrationis ; neque esse orati-
quod pro vobis traletur ; qui pro vobis onein sacramentalem, ut vera est, neque
effundetur, non possunt referre personam "^ l"''ls=' csL proposilio conversivn, sed ut
Sacerdolis; ergo non signillcative dicit est neutra, et |)rior naluiMliler sua veri-
haec verba. UespondonL ali(iui, illa vcrba '-^'^c- I*robaLur luec conclusio. quia eale- Prolvatio.
intelligi de efficacia aut consecratione ''^^^ '''»^c t)ralio diciLur sigiiiliralive a
sanguinis, quia coiisecraLur seorsim, et minisLro, (juatenus cadit sub inlenlionein
sic quasi repr;r,sentalive fundilur, vel conficiendi Sacramenlum, et ul esl causa

([uia (^jus sanguine, qiiaiido illuin sumi- f^J"-^. s^'^1 iiHpiantum prarli.\i o[ con-
mus, abluimur, merito dicilur pro iiobis v( rsiva p.uiis el vini, sic est causa ; ergo
fundi. H,ec inlerprotalio rodu-itur ad sen- "^ i^ra.-lica esl, cadit sub usu minislri,
sum capiLuli Quoliesnimquf, de consecral.

<'' ^''' "' '' )i>versiva esl, eam signitifalive
disl.2. et ad .Xinbns. ///). 1. de Sm-ra- P'""tVrL. Conlirmalnr, (|uia verilas specu-

;

lativa, seu Logica hujus proposilionis, tate, utquando proponitur discipulo ali-
fundalur in veritale practica, quia prius qua conclusio, et ipsi neulra, donec ap-
esl conversiva, quam verum esL dicere plicenlur principia quibus demonstretur.
corpus Clirisli esse pr.iesens, ideoque est

prcTsens, quia ex efficacia verboruni fit
SGHOLIUM.
praesens ; ergo hsec oratio non est sa-
Sententia Richardi, quod pronomen hoc
cramentalis, nisi inquanluin vera pracli-
supponit disjunctive, pro eo quod cst vel
ce, seu conversiva esl. Sed usus ejus a sub speciebus;
erit et sic forma verificatur
ministro debet esse potissimus in signi- pro ullima partu disjuncti. Elanc rejicit, quia
ficatione sacramentali, ad quani tantum ex ea, licec esset vera : hic ignis est aqua.
sequitur unde Sccundo, subjectum debet accipi secundum

alia, si proferretur a non
tcmpu> importatum pcr copulam, et tota
intelligente eam, modo csetera adessenl,
significatio orationis est >d idem tempus,
uL materia, character et hitentio, vaUde
vel instans. Tertio, forma non csset con-
conficeret ; tunc enim proferret eam si- versiva, qiiia secjndum Ricliardum prius
gnificative practice, non autem logice, ut est vera quam convcr.siva.
si esset Sacerdos Grsecus, vel infirmitale

supervenienle, aut educatione adeo rudis Alia est opinio ^fj,- qiiod sicut 12.
et ignarus linguae Latinoe, ul nihil ejus nomen significat sine tempore, et ^,'ri^sentf
intelhgeret, quahs videtur fuisse ille apud ideo potest supponere pro snppo-g^'}'*^'"^''!
Zachariam Papam, qui protuHt formam sito cujuscumque temporis, nec

illam Baptismi : In nomine Patria et potest restringi a tempore consi-
Filia et Spiritua sancta. Sic obstetrices, gnificatoper verbum significans
quando proferunL forniam Lalinam Ba- compositionem, quia illud est di-
ptismi, non intelligunt ipsam omnes. stans secundum intellectum vel
Prseterea id speciale est in Sacramenlo sensum, et nihil contraliitur per
absolutionis, quod dependeat a clavi sic distans, sicut nec contrahitur
scientiae ejus valor, quia est aclus judi- hic homo, cum dicitur : /wjno est
cialis, ac proinde exigit cognitionem alhus,\\QQi Homo

contrahatur hic \
causae in judice, quae sine scientia con- albus pronomen, cum

currit ; ita
grua haberi nequit. ponatur loco nominis proprii, et
Dices, quomodo aliqua propositio sit tempore, potest si-
significet sine
prior sua veritate? Respondelur verita- gnificare seu demonstrare sine
tem esse passionem, seu accidens pro- tempore, quia hoc significat et i
positionis, quia est conformitas ad obje- demonstrat pro omni tempore; et
ctum, quse potest adesse et abesse, uL sic hoc pronomen hoc potest de-
sedente Socrate, vera est hcec : Socrates monstrare sub disjunctione illud,
sedet; eo stante, falsa ; concepLus ergo quoi nuno continetur subillis spe-
orationis est fundamenLum veritatis aul ciel3us, vel m proximo continebi-
falsiLatis ; orationis, inquam, inquantum tur, ut sit demonstratio ad intel-
significativa est, quia sic respicit rem iectum ejus, quod demonstratur
extra, ut signum ejus, alioquin non esset in recto, et ad sensum aiicujus,
nala esse conformis aut difformis ipsi quod demonstratur in obliqno, et
unde in addiscente prior est conceptus illud in recto sit aliquid nunc
orationis, quam judicium de ejus veri- pr?osens, vel quod in proximo erit
prsesens ad sensum sub istis spe- significat ; subjectum antem pro

ciebus; et illa disjunctiva vera illaparte disjunctionis non acci-
est, quia altera pars est vera. pitnr pro aliqno ecdem tempore,
Et hoc ad intellectum, quando cum illo quod importatur per
scilicet assistit virtus divina, ut copulam ergo tota significatio
;
ultimo instanti prolationis ope- illius orationis non refertur ad

rans ad illiid quod significatur. aliquid idem vel ad instans.
i3_ Contra istud, licet non oporteat, Item, disjunctiva non ponit al-
^^^"''^^^"quod hoc pronomen Jioc demon- tcram partem determinate, sed
''"^"'^''^^strat
;uou non
alifiuid pro doterminato
* *
est ibi fallacia consequentis; ergo
esi tempore,
^
tamen sicnt ipse ar- '
si hoc stat disjunctive, non de-
quanuo
roieriur, ûit, si^nifica tio orationis con- tcrminate ponit respectu prsedi-
ilias h;x;c . ., '^
,£et vera: stitiiitur ox signiiicato partium, cati unam partem, scilicet hoc,
«Taqua! et partcs significant, quando pro- qnod in proximo erit sub istis
feruntur. Ideo secundum eum, sjêciebus, sicnt neque alteram,
etiam necesse est dicere, quod scilicet quod nunc est sub istis
hoc pronomen quando profer-
hoc, spcciebus, et non efficitur per
tur, illud signiflcat, quod tunc de- istam orationcm etiam secundum
monstrat; tunc autom non videtnr eos, nisint ipsa est vera; ergo
posse demonstrare aliquid, quod per non magis efficitur,
istam
non est tunc contentum sub illis quod quod statim erit sub
ilhid
specicbus, quia sic posset dici, istis specicbns, sit corpus Christi,
quod hic ignis est aqua, vel hoc cor- qnam illud qnod nunc est sub
pus esi loquendo de igne sta-
aqua, istis.
tim convertendo in aquam, et
faciendo talem demonstrationem
GOMMENTARIUS.
ad sensum in obliquo, et ad in-
tellectum in recto ct hoc demon-
strandocorpns, quod nunc est, vel (f) AUa est opinio, quod sicut nomen 40.
,. r^ . 1 Resolutio
in proximo erit. Sed non videtnr significat, etc. IIic progredilur Dofldr ad principalis
rationabile dicere de aere statim resolulionem principalem hujus artiouli fornuc!"
corrumpendo, quod hoc corjnts cst de sensu formic. Prinmm rejicil senlen-
f^-"!,^"!,'*
ignis; ha^c cnim simplicitcr est liam Richardi, qui dicil pr^nomon hoc,
vcra : hoc corpus est aer, et de CO- sumi ul implical demonslralionem, abslra-
dcm non dicuntur simul ignis et hendo ab omni lempore, el demonslrare
aer. id quod esl vel cril ; neque posse per
jniiiratio Item, si tunc significant partes verbum determinari, ul supponat pro eo
ii-ationi«
orationis qnando proferuntnr, et lempore, quod per verbum consignifica-
ifornlui
^^ signihcatis caruiii hoc modo lur, (juia ilWid est dislans socundum in-
'!«'" acccj)tis est signilicatnm totius telleclum vel sensum, quia denolat in-
vfi orationis, secundum
accc- (inod
'
slans, in (juo corpus Chrisli est sub
Qstans. .
pit,oportet dicere (inod ly rsi, s|)(>ciol)Us, (jiixl esl dislans ab inslanli

qnando prorortnr, pouat signiii- prdalionis pronomiiiis hoc; supponit er-
catum snniu pro pr.Tscnti (|nod î;o disjunclive, pronomen demonstrandi)

respeclive nd inlellecluin, supple, id gnificat, ita dictio non significat

quod nunc esl sul) accidenlihus, vel mox concoptum aliijuom complexum,
erit. Tribus ralionibus impugnal hanc quem signiflcat tota oratio. Sed
sentenliam. ex quibus
^ conslat oralionem differentia est, quia pars orati-
Formain _
hoc modo jHam esse falsam, si hoc modo eius ve- onis aliquem conceptum simpli-
esse
laisam. aut ritas sumalur, vel non esse veram deter- ccm signidcat; scd ad proposi-
non veram
determina- minale quod requiritur; prima et secun- tum non est ista differentia, quia
te
da est ad hominem redavgutio, suppo- utrobique totus conceptus non
nendo per ipsum , quod significalio habetur, nisi in fine omnium di-
orationis non sit aUa, quam significalio ctionum prolatarum.
partium ; terlia est ex natura proposili- Si objicitur, ergo oratio causat
onis disjuncliva?, quoe nihil determinale conceptum quando non est, quia
ponit in re ; hoc autem neqiiit dici de quando complcte prolata est ora-
forma Sacramenti, ergo, etc. tio, nihil orationis est. Respon-
deo, patet quod argumentum non
cogit, quia idem posset argui de
SCHOLIUM.
conceptu importato per dicti-
onem, ideo dico quod cum con-
Ponit juxta doctrinam Varronis et D. Thom. ceptus fiat in instanti in intellectu
3. p. qusest. 78. art. 5. tredecim conclus.
post prolationem orationis vel
circa veritatem hujus propodtionis : hoc esl
corpus ineum, et sirailium, quas approbat,

dictionis, non per illam, quia
flt
prffiter 5. concl. et sequentia ex ea. concl. illa non cst sicut arguitur. Sed
10. resolvit ly Jioc demonstrare singulare in fine prolationis cujuscumque Per quid
..,.• intelleclus
causatum m
• •
entis, non aliquid minus universale. dictionis per aliquid
1 • ] j.
causat
phantasia a dictione, dum fuit in orSnrs"^
^î^^'' ^^^§'0 (§) Potest dici, et prolatione, intellectus causat in ^""-^^11^^^

conjfptus
^^^ conclusio prima, qiiod conce- se conceptum aliquem dictionis, 'êsinit.
hahSuT%x
uitimo ptiis qui causatui^ per oiâtionem vel ad propositum magis per ali-
^
mstanti
proiationis prolatam, non habetur per eam, qua derelicta a singulis dictioni-
ejus, sicut ... bus dum proferebantur, intelle-
et
dictionis.
nisi m - .
ultimo mstanti prolationis

. . .
„ i* • ±
orationis. Quod probatur, quia
/-\ i t
ctus in ultimo instanti per coUa-
non habetur conceptus omnium tionem suam causat intellectum
partium orationis ante illud in- vel conceptum totius. Ideo autem
stans; conceptus enim totius ora- dixi de conceptu, qui causatur
tionis non habetur sine concepti- per orationem, quia secus potest
bus omnium partium. Hoc confir- esse de conceptu illo signato, qui
matur per simile, quia conceptus non causatur per eam, utpote
formatus per distinctionem, non conceptus qui est apud loquen-
habetur ante instans ultimum tem, quem scilicet intendit per
prolationis illius dictionis ; ergo orationem exprimere.
a simili de oratione et ratio si-
Et si arguitur contra istam ^. .^
; Signincatio
militndinis est, quia sicut partes conclusionem, qiiia significatum non causat
. conceptum.
dictionis non sio^niflcant conce- totius orationis consistit ex si-
ptum simplicem, quem dicti^kT gniflcatis partium, et partes si-

;
DIST. VIII. QU/ESTIO H. 61
gnificantquando proferuntur. Re- stans praeteritum, si verbum est

spondeo, signilicatio illa non est pra3toritum; pr3esens,si est verbum
ratio formalis causandi illum prsesens; futurum, si est verbum
conceptum in audiente, sed est futurum, nulla propositio esset
qviaedam dispositio praâmbula, ad vera,in qua oxprimeretur unio ex-
quam per collationem intcllectus tremorum,qua3 non potest esse nisi
sequitur causatio totius conceptus in instanti, utpote nec ista anima :
exconceptibus per partes causatis. fidt crcala ; ncc isln anima creatur :
15. Secunda conclusio est ista, quod nec ista: anima creabitur, essent verae.
onclus. 2.
Non est non oportet in eodom instanti, vel Sietiam non posset consignilicare
idem in-
ians proia- in eodem tempore, causari conce- tempus pi'£csens, si est verbum
coralionis
t instans ptum in audiente per orationem prsesons; et tempus prseteritum,
ro quo in-
tellisritni"
prolatam, et veritatem illius consi vcrbum praeteritum; et tem-
est
veritas
ejU3.
ceptus intelligi, sive unionem ex- pus futurum, si est verbum futu-
tremorum. Nam dioam
si Deus :
rum, nulla propositio esset vera,
creavil mundion, conceptus istius cujus extroma non possunt uniri,
orationis causatur in ultimo in- nisi pro tempore, et tunc ncc ista
stanti, tamen veritas istius, seu esset vera ca>lum movchatur, nec es-
:
unio illorum extromorum intelli- set ista vcra: cwlum movetur, nec
gitur pro primo instanti tempo- ista : cwlum morchitur.
ris; non est ergo idem dicere, in Juxta istam conclusionem dico,
quo instanti concipiatur oratio, et quod verbum consignilicare in-
pro quo, quia concipitur in ultimo stans, vel tcinpus proprie dictum,
completno orationis, ct concipitur ( sive loquondo de verbo prcesen-
pro illo, pro quo extrema denotan- ti, sive pra^terito, sive futuro, )
tur uniin in inteilectu, sive cxtra pertinet ad multiplicitatem tertii
in re. modi sequivocationis, qui est se-
loncius. 3. Tertia conclusio ost isca, quod cundum diversa consignilicata di- niodum"
i'ro illo
tenipore, pro illo instanti dcnotantur oxtro- ctionis idem signiticantis non au- '^^
quoJ
;
j,;\J"*
ignilicalur ma uniri, et per consequens, quod tem copulatio extremorum nro •
p''."''
per
copulani, est veritas in orationo, quod sigiii- instanti. vol pro tcmporc sunt
verilas
(icatur per vorbum copulans extre-
i-A
oralionis.
causai voritatis talis propositi-
ma, quia niliil aliud ost in propo- onis, quia nullus modus unus est,
sitione quod signilicot tompus, ad (lui includatur indillortMit^M- in
quod oporteat ox intolloctu pi'opo- duobus, ot ita oportet habo-
istis
sitionis, unionom (^xtremorum rere uniim commune, quando sunt
ferri. causne voritatis in consignilicatis,
ouolus. 4. (Junrta conclusio est : vorbum sicut in siguilicatis.
Vt'i'li\un
;onsij,'nili- cujuscumquo t(MnpoiMs potost cou- ()uiiita conclusio, socMindum i^.
\l
el
tenipus,
inslans, signilicarc tompus, vcl instans, unum moilum dic(Midi, est, quod ^'°°*^'"'- ''*
juxta
modum patot, aiioquin non possc^t oxprimi est voi-hum. si est pi\Tsens, ct con-
nionis ex-
'emorum.
concoptus de uniono extromorum signilical, iustans, signilicat iu.stans
pi\'csenti, praUerita et futura. Si coinpleta> prolationis totius ora-

vero non posset consignilioare in tionis, (juia pro eodem t(Mnporc iii-
. :
telligitur ipsa unio et conceptus virtutem indnitam, et per conse-

extremoriim, scu totiiis orationis, quens, in instanti, sequitur quod
et totus conceptus intelligitiir pro omnes partes istius orationis, et
ultimo instanti. Si aatem est ver- earum debent intelUgi
significata
bum praesens, et consigniflcat tem- pro ultimo instanti orationis.
pus, consignificat tempus siise pro- Ex hoc sequitur octava conclu- 17.
Conclus. {
lationis, totum, vel partem;
vel sio quod hoc prononem hoc de- Ly hoc
demonstrji
et sejundum hoc, si in ultimo monstrabit pro ultimo instanti pro ultim
instanti
instanti prolationis verbi ticrot completae prolationis, et tunc di- prolationi!
generatio ignis, h?ec esset vera cetur quod demonstraret illud
Haac po-ignis generaiur. Hsec autem simili- quod pro illo instanti est sub illis
correjici
.
^^^^^ cw^^m movetur, vel ego curro, si speciebiis, ut sit demonstratio par-
intoto tempore prolationis istius, tim ad sensuni; partim ad intelle-
vel in aliqua parte saltem majori, ctum, et quoad hoc omnino simpli-
uniuntur extrema, et secundum citer, sicut dixit prior opinio ; sed
hoc, ista nunquam eritvera: cgo iiludquod demonstratur ad intelle-
bibo, vel ego dormio, nec hujusmodi, ctum et in recto, non demonstra-
quia non possunt esse verse, ut tur disjunctive, sed determinate
verba ista consignificant instan- hoc quod nunc continetur.
tia, quia actus ille non potest es- Nona conclusio est, quod in sin- Conclus.
se in instanti, nec pro toto tempo- gularibus est ordo secundum ordi-
re prolationis orationis, nec pro nem universalium. Prius enim
parte illius uniuntur extrema, et quodcumque universale potest in- Dari indi
viduum gi
ideo propositio illa semper falsa telligi descendere in proprium sin- nericum.
est. gulare, quam contrahatur per dif-

Concius. 6. Secundum ista poneretur sexta ferentiam aliquam ad aliquid infe-
Hsec est
conclusio, quod in propositione de iîus, tanquam ad speciem, ut sic
falsa
Cap. 3.
habeamus ordinem istorum singu-
prsesenti, ubi verbum significat
instans praesens, significata om- larium: Iwc cns, hcec sabstantia, hoc
nium partium orationis debent corpus, et sic deinceps usque ad
pro ultimo instanti. Hoc

intelligi Socratem; hoc patet per Avi-
probatur ex prgecedenti, quia se- cennfxm i. Phgsic. sute, quod prius
cundum Philosophum 1. Periher- videmus a remotis corpus quam
menias, esse significat compositionem, animal, et animal quam homi- A remot
prius
quam sine compositis non est intelligere; nem, etc. Quod non est intelligen- videtur
ergo si copula copulasset pro ul- dum de universali, quia visus non corpus,
quam
animal.
timo instanti, pro illo necesse est videt universale, sed de singulari
intelligi signiacata omnium par- universalioris.
Concl.
tium. Et tunc est decima conclusio, Ly hoc
1(
In
Gonclus. 7.
Et ex hoc ad propositum est quod Aoc in proposito demonstrat forma
corporis
septima conclusio, quod cum hoc singulare entis, et non per se sm- demonstr
singular
verbum cst non consigniflcet tem- gulare alicujus minus universalis entia.
pus, sed instans, quia unio isto- quam ens. Quod probatur primo,
rum extremorum prima ebt per quia rationabiliter quseritur de
DIST VIII. QU.ESTIO II. 63
miiUis, qiiifl estho';? non tencri tendo propositionem, quia alius

autem idem supponitup, et qiiaeri intellectus est : corpus meum est hoc,
tiir, igitur non supponitur per ly id est, istud ens, et corpns meum esi
hoc, hoc lignum, vel hic lapis, quia corpus meum.
illud quaeritur, nam responsio isto Deciina tertia conclusio est, q^^î 13
dato, scilicet lignum vel lapis, qui- quod secundum istum intellectum,
etatur animus quserentis de illo potest ista oratio esse effectiva,
singulari. De illo ergo singulari sive conversiva, quia qui principa-
supponitur hoc tantum, ut est liter faceret in instanti, pro quo
singulare entis, et qua^ritur ali- enuntiat illud, quod ista oratio
quid speciale sub ente, et quodtunc signat, ipse principaliter con-
cumque speciale conveniens est verteret. Nam facere principaliter
ad responsionem ; et haec proba- hoc ens esse corpus Christi, est
tio stat in unico verbo, quod poni- realiter facere conversionem, per
iwv E.rod. 16. d(' Mnnhu, id est, quid quam corpus Christi accipit esse
esi hoc ? Alia probatio est qua- hoc, quia eadem est factio, qua hoc
si Grammaticalis, quia adjectivum ens fit corpus Christi, et qua cor-
in neutro genere, substantivatum, pus Christi fit hoc ens, hoc est, oratio
includit in se suum substantivum, fit ens quod est sub istis spe- conveSl"
secundum Grammaticos; non in- ciebus. Sed illa oratio dicitur
cludit autem nisi hoc, quod est ali- esse conversiva, qu.ne significative
quid vel ens ; ergo, etc. agit pro illo instanti pro quo
Undecima conclusio, quod licct convertens agit realiter; ergo is-
18
conch*ii. ^y ^^''^ ^^'^ ô^ supponat per se, ni- ta oratio est simpliciter effectiva.
si singulare entis, tamen illud in-
telligitur pro singulari alicujus SGHOLIUM.

inferioris, et regulariter pro sin-
Ex conciusionibus dictis ({uas admittit,
gulari, quod est corpus Christi,
pnuter qiiintani, ot consuquentia ex ipsa,
quia non est ibi in instanti ultimo, ostondit quomodo ista : /loc esl curjus meutnt
pro quo facit demonstrationem .sit vera et o:rectiva, noc lequivaleat huic:
ens in aliîuo singulari, nisi in hoc corpus )ncum est corpus meum. Ostendit otiam
quod est corpus Christi. elapo rem conceptara seu significatam intel-
\v^\ liabere e.v$e, pro lompoiv, quod in vorbo
Conci. 12. Conclusio duodecima est, quod
con-iguilieatur, iicot eonceplus orationis
non propter hoc erit sensus istius sempor liaboatur pro uitimo instanti prola-
pi'opositionis : corpîs moinn csl cor- tioni-5; ot liine eontra (luintam conelusio-
pus mcum, quia alius cst i)er se n^ m in;"ort, quod ly hoc demonstrat aliquid
intellectus antecedentis et con- quod est, quando profertur.
sequentis, licetsubjectum aute-
cedentis supponat pro sui)Jecto Vj\. istis tn^decim conclusionibus 19.
consequentis. Quod patet, quia con- patct, qualiter ista oratio est vera,
ceptus conscquiMitis poiest (\><so quia secundum istas, totus ejus
certus, et antcccdentis dubius, uon intcllectus et compli^xionis termi-
est autem idcm conceptus cei'tus norum intelligitur pro ultimo
et dubiufj. IIoc etiam patet convcr- instanti prolationis, et pro illo
64 LIB. IV. SENTENTIAUUM.
demonstrnt quod tunc lioc illud, nisi in instanti completa> orati-

est sub istis accidcntibus. Veruni onis, sicut nec intellectus orati-
est autem, quod istud est corpus onis vel propositionis de prsesenti,
Christi, et quod non proptcr hoc nec universaliter intellectus aH-
convertitur ista propositio: ror- cujus complexi.
pus meum esl corpus meum ; sed ista Her hoc etiam potest destrui
potest esse conversiva, licet illa iUud, quod scquitur ad istam de-
non, quia illa denotat dici de sin- monstrationcm hujus pronominis
gulari communioris, scilicet de hoc. Nam si illud dcberet intelligi
. hoc ente, quod est praedicatum, pro tempore, vel instanti pro quo
illa autem dcnotat dici de seipso est compositio, et compositio non
in speciali. Propositio autem de- intelligitur pro ultiino instanti
notans de hoc ente aliquid primo prolationis totius orationis, sed
dici, potest esse effectiva, sicut pro instanti prolationis hujus
et ista, qufB denotaret de Lapide, verbi est, sequitur quod demon-
quod ipsum primo est hoc ens. stratio pro eodem intelligitur.
Has omnes conclusiones possum Est autem et alia difflcultas cir- 20.
Improbat ,
. , , Demonstra-
quintam concedcre prseter qumtam, et ,
ca praxHcta, et speciaHter de illa tivum,

conclus. et quando
demonstratione, nam pronomen jTofertur
1 . . . ,
sequentia alias inquantum. sequuntur ex ea,

significat
Ve^rbSm nam vcrbum quando profertur, deinonstrativum, quando profer quod de-
sicut tuuc significat, sic tunc con- tur, signiflcat quod demonstrat; nionstrat.
nSlTcmS-
gnificat
sii^nificat
o et quando
1
consis^nifi-
;
' '~^
ergo signiflcat ilHid quod tunc est
nisi pro
.9i'qîo. non additur aliqua
cat prsesens, et
^-
demonstrabile. Sed tunc nihil est
instanti
proiatonis. detcrminatio, per quam tempus ibi demonstrabile ad sensum, nisi
At verbuin . . ^ r^ l i i •
i
de consignificatum reieraturad aliud accidentia, nec ad inteUectum, ut
prEeterito •
i
videtur, nisi quod subest acciden-
.
et iaturo, prsescns, non videtur ex vi
°g"niS'' sermonis, quod copulet pro ali- tibus.
tempm-e ^"0 instanti, nisi pro aliquo ergo dici aHquantulum

Potest
So.nnes instanti prolationis ipsius verbi aliter,quod de virtute sermonis

propositio-
Ncc probatio, quse non habetur, quod conceptus pro~
nes
nfa^sentis.
r
illa ^
...
cie
praetenloet
futuro
ibi ponitiir,
^
lectus
cogit, quia etsi mtel-
totius
^ .... orationis non riat
,
positionis de prseterito, sive unio
extremorum inteHigatur praecise
essent Ex
falsje. per eam, nisi in ultimo instanti, pro uHimo instanti totius orati- vi
sermonis
prima con- onis sed inteUigitur pro instan- non
sicut expositum est in ; si
habetur,
clusione,tamen non fit conceptus ti, magis debet inteHigi pro in- quod unio
extremo-
unionis extremorum tantum pro stanti completae prolationis ipsius rum
intelligatur
patet in secunda
illo instanti, sicut verbi. Partes etiam quando profe- pro ultimo
instanti
conclusione. Hoc etiam patet, quia runtur signiflcant, et si natura prolationis.
in propositionibus de prseterito et significationis earum est taHs,

de futuro potest verbum copulare quod non extendit se nisi ad aH-
pro quocumque instanti prseterito quid quod est prsesens quando
vel futuro, quantumcumque di- signiflcat, oportet illud signiflca-
stante ab oratione, et tamcn ibi tum esse prsesens, quando partes
intellectus orationis non habetur proferuntur. Verumtamen bene
;
DIST. VIII. QVJE^TIO II. C5
possibile csfc, aliquem determina- nia signiflcare. Kt lioc modo, licet

re se exprimendnm aliqncm
ad non sit manifestiim de virtute ser-
conceptum complexum pro instan- monis illud qnod dictum est prius
ti, et conceptiis omnium partium inquinta conclusione, et cseteris
illius conceptus, accipi pro illo sequentibus de ultimo instanti
eodem instanti ultimo prolationis. prolationis, tamen manifestum est
Hoc enim modO; disputantes de- illa posse intelligi, quantum ad
terminant se ad proferendum intentionem exprimentis, et in se
intellectus suos insuis responsi- et inquantum est minister Dei,
onibus ad idem instans, alioquin qui videns intentionem suam, po-
nunquam respondens potest redar- test illi orationi assistere ad agen-
gui, quantumcumque concederet dum, eo modo quo ipsa secundum
contradictoria. intentionem proferentis signi-
ficat.
SGHOLIUM.
Sed sive illa via teneatur, qucd 22.
1 • I i. I
•
1 1 L Concordat
de VI sermonis tota oratio debet cum
Ostendit exemplis, quomodo oratio ex vi
sermonis non significet rem esse pro ultimo referri ad ultimum instans sermo- ^;, va??!'
instanti prolationis, bene tamen ex intenti- nis, vel. prolaticnis, sive ista quod j-JiJSua*^*
one proferentis. hoc non ex virtute sermonis, tem,
sit quod
prius res
sed ex determinatione proferentis, esi, quam
oratio
quis alteri velit exprimere
.
21. Et si et hoc ncn tantum in se, sed in sitvera.
Cxemplis
conceptum suum per orationem de T . cap.de sub-
. , .
ostendit ordme ,
ad principnle agens assi- stantia.
[uomodo
ex prsesenti, non causabit in eo con- stens ad agendum, et si salvetur
itentione
roferentis
ceptum de virtute sermdnis pro uno modo vel alio, quod ista pro-
ip^nilicetuf
ignilica-
ultimo instanti prolationis, sed positio est vera, id est, secundum
tum potest sibi exprimere aut expone- octavam conclusionem, et c.Tte-
jrationis
esse re,quod proillo instanti proferat. ras qu<io sequuntur, a quibus non
•0 ultimo
instanti Kt tunc ex tali expositione, non discordo, remanet difficultas com-
olationis.
ex virtute sermonis, conciperet raunis utrique modo, quomodo
illam unionem extremorum [)ro ista propositio est vera pro ultimo
illo instanti. Sed si ipsemet profe- instanti. Nam secundum utramquc^
rens intenderet per suam proposi- viam, etsi sit vcra pro ultimo in-
tionem aliquid causare, sicut etiam stanti, non tamen pi'ius uaturali-
posset intendero exprimere con- ter, ({uam conversio sit eomjde-
ceptum suum pro ultimo instanti, ta, ([uia prius uaturalifer ojiortet
ita posset intendere causare illum remesse quam oratio sit vei'a: In ro
effectum pro illo instanti. Si etiam cniin quod rcs csf, rcl non csf, csf orafio
ad prolationem orationis istius vcro vcl fdlsd. ex Pi'aMlicamentis
intendentis aliquem conceptum, et non ergo ista vcritas prrecedit na-
omnes ejus partes accipi \)vo ali- turalitcr conv(M'sioiiein. s(n1 se-
quo instanti, aliquis alius vid(ms (liutur,et per consequcns, ista ora-
intentionem ejus, vellet aliquid tio ut vera, non est conversiva.
causare, possct causarc^ pro ultimo
instanti, pro (juo intendit ille om-
Tom. XVH.
signum sensibile prsecedens forte

temporc, et ad minus naturaliter
SGIIOLIUM. suam veritatcm, sicut dispositio
continua in tempore prsecedit ulti-
Resolvit, licet disputatio prgemissa sit sub-
dicere,
mum instans, et conditionem cu-
tilis et Logioa, sufficere Tlieologo
juscnmqne in ultimo instanti ;
quod Deus utitur illa propositioue : lloc est
corpus mewn, ut signo sensibili ad causandam causa etiam prsecedit conditionem

consecrationem, qaa) scciuitur iu ultimo in- causati.
stanti, et sic prius fit consecratio, quam ora- Et quseras tunc, qualis, aut ut
si
tio est vera, atque adeo nou causat ut vera, vei'a, aut ut falsa est propositio
sed ut neutra. Quod si Logice coutendas quod
conversiva? Dico, quod neque sic,
causat ut vera, hoc saltem ut certum tenen-
dum, quod ipsa ut signum vocale facit con- neque sic, sed tantum ut est propo-
secrationem per Dei assisteutiam. Eodem sitio neutra, et prior naturaliter,
modo dicendum est de forma calicis, sicut et forte tempore, sua veritate.
dictum est de forma corporis. Ista autem prioritas probatur Propositio
prior sua
sic, quia omne fundamentum prius veritate.
Oratio aa
Propter hoc dico, quod tota illa est naturaliter relatione sua acci- prior
23 tempore
Notatur nt disputatio in tredecim concliisi- dentali propositio autem, seu
;
suo
conceptu.
us*êu*?i, onibiis, et eariim probationibiis conceptus est fundamentum respe-
sed7aho.' ^®^ improbationibus, siibtilis est, ctu veritatis, quse est relatio acci-
et Logica de veritate hiijus propo- dentalis, quia potest inesse et non
sitionis salvanda. Sed Theologo inesse, sicut potest esse confor-
sufflcit, quod ista oratio, ut est mis et difformis rei. Socrate enim
tale signum sensibile, institutum sedente, vera est oratio, quae dicit
a Deo, instrumentum Dei ad
est Socratem sedere, ut dicitur in
consecrationem illam, quse se- Prsedicamentis ergo prior est
;
quitur in ultimo instanti, ita naturaliter conceptus oratioiiis ut

quod Deus assistit sibi, tanquam in se talis, quam ut verus. Adhuc
cuidam dispositioni prsevi?e effi- etiam prior durationeest ipsa ora-
caci, ut ea completa causet talem tio ut variabilis, et in fieri, quam
effectum invisibilem. Non autem conceptus ejus causatus per eam,
ipsa veritas prsecedit, ut talis di- eo modo quo tempus dicitur esse
spositio,actionem Dei, quia est ut prius suo ultimo instanti termi-
signum sensibile in fteri, et per nante.
consequens, in tempore, non intel- Istud etiam de prioritate natu-
ligitur habere suam propriam ve- raliconceptus ad veritatem, patet
ritatem; quando etiam habet eam, manifeste in addiscente. Prius
illa veritas sequitur ordine natu- enim aliqua conclusio non demon-
r?e actionem Dei. strata concipitur a discipulo, et
Oratio sa- Rrevitcr ergo diceret Theologus, tunc quidem ut neutra, et tamen
nonTaûsit! Q'iofl qualitercumque Logicus sal- totus per se ejus conceptus perci-
ut vera.
yg^ istam propositionom esse ve- pitur vel concipitur; secundo, de-
ram, saltem non est oratio sacra- monstratione ad ipsam applicata
mentalis ut vera sed ut tale ; concipitur ut vera.
DIST. VIII QUiESTIO II. 67
24. Et Istud patct evidcntcr, quia mo necessarium

instanti, ct niliil
posset Deus instituisse ali(iuam facit ad istam orationem, ut sa-
orationem non sij^miflcativam, ad cramentaiis, qiiia ille tonceptus,
cujus prolatioiiem a ministro, ipse qui ponitur habcri per istam in
assisteret ad causandum effectum ultimo instanti, nullo modo est in-
in fine prolationis ;ergo qualiter- strumentum Dei ad illam actionem
cumque sit de illa dispositione Lo- Dei, quse ponitur sequi in secundo
gica, qualitor ista propositio est Deus ad ope-
instanti naturse, quia
vera, hoc est tenendum pro certo, rationem suam non utitur aliquo
quod ipsa ut signum vocale, et in sacramentali, nisi sensibili.
/?6T« extra,est signum eflicax respe- Sic ergo breviter sufticiat mini-
ctu consecrationis, quia dispositio stro non disputanti tunc, pro quo
Deus ex pacto assistit
praevia, cui intelligitur oratio, intendere pro-
ad causandum effectum efflcaciter ferre istam orationem, eo modo
in termino,) sive ipsa propositio quo Christus instituit eam profe-
significet talem elfectum (
quod vc- rendam; et sic habctur intentio
rum cst in proposito, et congruum debita, et instrumentum debitum,
ethocnude, scilicet nec ut vera, ncc scilicet illa oratio prolata, cui in-
ut falsa, scilicet inquantum est strumcnto a tali agente adhibito,
dispositio sive signilicet illud, ut Deus assistit ad causandum in ul-
propositio vera, ct hoc, vol pro timo instanti talem effectum.
tunc, quando estdispositio, vel pro Ex istis patet de intcllectu for- caiix cur
instanti illo, pro quo causabitur mse consecrationis super vinum, conLcraU-
illud, ad quod est dispositio, et hoc quia omnino similis posset essc °°®'
vel p!'ius naturaliter, quam in illo disputatio Logica et certitudo

instanti causetur ille efFectus, vel Theologica. Quod autem hic jôni-
posterius naturaliter. tur calix, hoc ideo lit, (luia con-
25. Posset quidem hic aliter distin- sccratur sanguis in iâtione potus;
'rimo est
onceptus gui, scilicet quod in \iltimo instan- liquor autcm non hahot rationem
)ratioais
neuter, ti prolationis primo secundum vase nihil autem
j)otus, nisi ut in ;
iecuado
Deus ordinem naturse, est conceptus tale ponitur in ratione, vel con-
onverlit,
srtio est
propositionis, ut neuter; secun- secratione coi'poris, quia corpus
veritas. dum, ad illum scquitur operatio conlicitur ut cihus ; solidum autcm
divina causans illud, quod omnino habet rationcm cibi, licet non sit
(lesignat; tertio, sequitur veritas in vase.
hujus conccptus: et sic non tan- Ad primum argumentum patet. 2»-..
tum oratio ut vocaliter et continue quod \y huc demonstrat singularc ''^'^"''^- ••
prolata, prior est veritatc, sed cntis, non panem, ncc accidcntia,
ctiam ut habens suum conccptum (juia demonstrat pro instanti com-
proprium, licct non ut v(MMim. Sed pleta) prolationis orationis, cthoc,
istud implicat qufrdam |)crtinon- v(^l ox virtutc^ scrmonis, secun-
tia ad illam disputation(>m Logi- duiu (luiutam conclusion(Mn, vcl
cam dc vcritatc propositionis, vel (»x intentionc profercntis, sccun-
de conceptu propositionis pi'o ulti- dum aliam viam.
68 LIB. IV. SENTENTIAKUM
Nec ista est eadcm illi : Corpm conclusiones, et sine confusione por in-
mcum csl corpiis mcum, sicut patot tertexta scgmina nc(|uirct continuari dis-
cx condusionc 13. quia
Et Iioc patet, cursus, ideo pro commoditate lcctoris
ista propositio possot essc con- reducenda erit (piii;stio ad suum scopum
versiva: hoc cst i(/nis, non tainen principalem, qui est de veritate tam spe-
ista: quia quod facit
ignis esl ignis, culativa sive Logica, quam de veritate
hoc ens esse ignem, facit quam- practica form;e, et ordine utriusque inter
(lam conversionem, non tamen se invicem. Multa in illis conclusionibus

sic de igne esse ignem. disserit Doctor ex opinione aliorum ma-
Ad 2. Ad secundum, patet quod ly cnim gis quam propria.
ponitur ad faciendum continuati- Duo autem potissimum occurrunt circa 42.

Duo punct
onem in illis verbis, ne singula veritatem speculativam ,
primum est pro ditficuita-
, , . . tis.
verba ibi possent quasi disjuncta quo supponunt /loc et /iic, pronomma
statim proferri. demonstrativa ; secundum est, pro quo
Ads. Ad tertium, concedo, quod \y instanti copulat verbum, et verificatur
mcum oportet quod ex virtute ser- de rigore sermonis ; tertium addam, unde
monis denotetur referri ad perso- rigor sermonis sit petcndus.
nam Christi hoc autem non est,
; Prima sententia quoad primum, est Prima
7 sententia
nisi flat prius mentio de Cliristo, pronomen /wc supponere pro pane^ quem pronomen
habet proe manibus Sacerdos, ut sensus ^"PP°q®"
in cujus persona proferuntur haec
/wc esse corpus ™fteria.
verba sicut si dicerem, Christus
;
sit : significatum
° per
1
ly
J t
Alensis.
*al. virtute dixit : Mcci doctrinci uon cst mca, de* Christi; hsec tribuitur Alens A.part. q. 10.
veritate istius propositionis signi- m. 4. sed intendit Alensis sensum con-

flcaretur quod ly mca refertur ad versivum, id est, designando panem con-
Christum; non autem sic, si quis vertendum in corpus Christi, quem sen- 1
non pra^missa locutione de Chri- sum refert in intentionem Sacerdotis, a
sto, statim diceret : mea doctri- quo opus Sacramentorum dependet. Eam-
dem sententiam Bonaventura s. Bonav
na, etc. Ad duo argumenta contra refert S.
formam consecrationis sanguinis, in 4. dist. 8. part. 1. art. 1. quwst. i.
patet in corpore qusestionis. quam putat cseteris, quas aUegat, magis

probabilem ; sed dicit ly cst, non sumi in
sensu identico, sed conversivo, nempe

COMMENTARIUS.
transire panem in corpus Ghristi.
Secunda sententia docet aliquid com- Secuad
sentenf^
,.
(g) Aliter crgo polest dici, etc. Hic mune corpori et pani designari per ly supponer
Littera
deinceps,ju\ta varios modos opinandi Do- /wc, per modum individui vagi, de quo individm
conciusio- ctorum, subiicit Iredecim conclusiones, enuntiatur corpus Christi. Altissiodorensis Aitîsfiodc
nes. «1
quasprobatsuisfundamentis; deinceps ex-
• 1 •
probabilem putat lib. 4. sum. tract. 5. paiu^dam^
pHcat et appHcat ad propositum, usque ad cap. 2. non longe a fine; sequitur ^gi- ^^loûg"'
dius t/icorem. 42. Paludanus in 4. dist. 8. Viûeriu
I Proptcr lioc dico, etc. ubi expHcat con-
Vicloria
clusionera .Tlieologice, qua forma est in- qucest. 3. art. 1. CaiUveo\us eadem dist. Ledesma
^ ^ Bellarm
.
strumentum conficiendi Sacramentum. quceslione unica, art. 3. ad 1. Scoti
Textus est clarus, quia autem sine pro- contra quintam conclusionem, Sotus
Hxitate non potest discurri ad singulas dist. 11. qucest. 1. art. S. Viguerius de [
DIST. VIII. QUi^STIO II. 60
inslilul. Thcolofjicis, c. 19. Victoria in Qnoniam antcm Christns Redemptor no-

summa, mun. "5. Ledesma qucesl. 11). slcr corpus suum, quod sub specie paiiis
art. 5. Bellarminus /i5.1. dc Eucharislia, ofjcrcbal, vere essc dixil, etc. et sic etiam
Patres, qui ex vi demonstrationis et ser-

cap.W, et alii.
'ertiasent Tertia sententia est designarc specics monis colligunt prcesentiam corporis Chri-
designare
species. sensibiles ;
tribuitiir D. Tiioma), et cam sti, intcndunt. Oportet ergo ly hoc, sup-
». Thom. ponerc respcctive ad corpus Christi de-
tenet llicbardus arl. 13. Quarta sentcntia ^.^^
Quarta est designare corpus Christi, ut in sc est; termiuate, '

non nro'
aliquo
'
communi, ut designat
species
sententia
Doctoris. hanc indical Occham quodlibclo 2. qwi^st. dicit sccunda sententia ; ex quo sequitur ia recto.
ullima, sequitur Major dist. 8. quccst. ctiam non dcsignare species, in recto
unica. Denique ex iis, qui designari cor- saltcm, quia species ncfjucunt recipere
pus, seu id quod in fine prolationis est prrcdicationem corporis Chrisli de ijisis
sub speciebus asserunt, alii dicunt proin recto, prout hic prredicatur ; in obliquo
Ri';hard.
Occham. autem connotat specics, quia non dcnotat
Major,
nomen sumi adjective, alii substantive ;
'ronomen
primum docet Vasquez disp. 201. cap. 4. corpus Christi ahsolutc, scd ut conton-
idjeclive
sumi. Noster Doctor asserit ly {hoc) denotaro tum sub speciebus, qui est sensus Patrum
individuum entis, quod contrabitur ad et Tridcntini, probantium ex vi verho-
corpus Cbristi, ct sumi substantivc, ita rum rcakni j^raesentiam Christi sub spe-
conclus. 8. et^. ciebus. Ex hoc etiam rcjicitur sententia
43. Prima Conclusio ly {hoc ct/«/c) deno- Occham et Majoris quia corpus Christi,
Prinia
tant alicpiid, quod est sub speciebus in ut in sc cst absolute, non cadit sub sen-
;onchisio
Je-ignari
fine prolalionis, ita, ut dcmonstratio rcfc- sum Sacerdotis mcdiaiitibus spccicbus.
)nteiitum.
ratur ad terminum, qui subest in fine Secunda conclusio. Ly /jocdenotat in-
,
44.
prolationis. II;cc communis est, licet va- dividuum dctcrminatum entis, et suh- Secunda
„ , r.
conclusio.
ricnt Doctorcs in modis interpretandi stantive sumitur ; ita Doctor conc. 10. Desi^^naro
„ , .
argumentum, ,
probatur
I individuum
ipsam. Probatur, (piia dcmonstratio re- Et ad j)rnnum entis, et
^"''=^^'2°'/''^'
fertur ad sensum, non sohim ad intellc- prima pars, supponendo gradus superi-
pi'0"0"ieM.
ctum, quia dcsignat id quod sensui ob- ores descendere in propria singularia, ut
jicitiir ; ergo arKjuid non commune et in- expericntia constat videnti aliquid de
diircrens, sed dcterminatum sensibilc. loiige sub ratione dctorminati entis, sine
Deinde subjectuni rcfertur ad pi^jcdica- eo quod disocrnat sjicoiom ojus; dcinde

tum ; crgo determinate ad ipsum supjjo- sub rationc corporis animalis, ot sio dc
nit, ut quando dico, homo cst albus, non rcli(juis ; ly 1n>c aulom non denotat ali-
supponit subjcctum nisi dctcrminatc quam spocicm j)articularcm entis, alias
Duplex pro habente albedincm ; in proposito cor- nc(juirot dcmonstrare tolum gonus oiitis ;
etermina-
j formje. pus nicion cst prjcdicatinn, ergo subjc- ojus orgo signilicatum ost denotare indi-
ctum determinatc respectu ojus dcbct su- viduuin ali(juod indotorminaium cntis,
nii, non autem indiffcrcntcr rcspectu ip- vcl (juaiuounKjue rom sub dolcrminato
sius et ahorum. Duphn ergo determinatio oonoojitu oiilis.
<>j<î-'»n-
in proj)osit() h;ibolui'; aha o\ signilioa- Contra hoo obiicit
•'
Caioianus,
•'
(luod
'
\asquo/..
tionc dcmonstrationis, (jua senq)or ah(jiiid tiiiic jiioiKimcii nou magis ilosignarot
(lotorminalum rcsj)icil; alia ex limilation(\ Christum, (jiiam sj)(H'ios ; nrgot Vas(juo/.
quam habot rcspective ad jiriodioatum. (jiiasi a 1 hominom. (juia Scotus asscrit

Trident. Conlirmatur ox Trid. scss. \',\. caj». il. (Mis (^ss(> j)raMlicaluin iini\tioiiiu i'csji(>c(u
'

Solvitur substanlion et accidentis, id sequi. Sed esl scmguis meus ; tum quia in Gntco est
objectio. , n . , . ,. ,
nn3c trivola sunt, quia licct ly lioc non neutruis generis toOto, tum quia Cypri-
determinet corpus Cliristi sub formali anus in epislola ad C.Tjcilium, ita legit :
conceptu corporis, determinat tamcn sub Bibite ex hocomnes, lioc est enim sangms
formali conceptu entis determinati, non meus, etc. Coeterum melius dicitur in
communis; neque sub disjunctione bujus sensu grammaticali sumi adjective, quia
aut illius, sed simpllciter determinate, to\)t:o refertur ad 7:oty;p'.ov, quod sonat La
ut recte Doctor conclus. 8. Unde quando tine calicem, ac proinde cam illa particuia
dico : hic currit, non supponit pro quo- ex boc referatur ad calicem, quod in
cumque individuo entis, sed pro illo deter- Groeco neutrum est, sic recte effertur
minato, cui competit prcedicatum ;
per ly in genere neutro ; similiter aip.a, quod
ergo hoc in dicta propositione denotatur Latine sanguis dicitur, est generis neu-
corpus Christi sub determinato conceptu tii apud Groecos, nec miram est quod
entis, et sic propositio non est identica, demonstrativa particula similiter ponatur
qualis hsec : Corpus meum est corpus in neutro propter concordiam ; recte er-
meum, sed formalis, quia subjectum aliter go Latinus interpres servavit eamdem in
importat prêdicatum, abter ly corpus. sua versione, juxta proprietatem linguoe

Quod autem substantive sumatur ly /ioc, et Latinse.
non adjective, patet, quia propositio est Ad argumentum respondetur, ly hic in 46.
Solvitur
de tertio adjacente; ergo subjectum ejus rigore logico sumi substantive, quia ma- objectio.
in sensu logico debet sumi substantive, quodcumque

sculinus etiam articulus, seu
quia prsedicatum] 'habet rationem adja- nomen masculinum absolute prolatum im-
centis et formae, sicut quando dicitur: portat suum substantivum, ut patet in
Pelrus est corpus ; ly corpus adjective divinis, et docet Doctor in 1. dist. 12.
Pronomen
g^^^.
sumitur in rigore logico, licet apud Gram- qufest. 1. | Juxta qucestionem istam. hic
sumi sub-
pronomen maticos substantivum Id autem maxime verum est in hac ^pro-
substaative.
sit
c necessario
erffo ;
'
.
stantive.
subjectum ad quod refertur, debet sumi positione, in qua articulus masculinus

substantive, alioquin non determinaret ponitur ut subjectum, quod semper sub-
dependentiam ejus, ut est forma logica. stantive sumi debet, respective ad prsedi-
Deinde adjectivum sumptum absolute, catum, quod habet rationem formse apud
seu per se positum neutraliter sumitur Logicos, et adjacentis. Vide Symbolum
substantive ; sed ly Aoc sic sumitur in Athanasii, ubi masculinum numeratur
illa propositione, quia ponitur ex parte substantive sumptum, 7iec tres immen-
subjecti sine ulla determinatione adje- si, etc.
cta, et per modum subjecti ; ergo, etc. Secundum, quod circa significationem 47. .
Secunda
Dices in forma calicis ponitur pronomen formse disserendum occurrit, est, pro quo pars de
suppositio-
masculinum, ut : Hic est cali.v sangui- instanti copula uniat extrema ad invicem, ne copulse.
Objectio nis mci ; ergo adjective sumitur, et con- nam secundum Philosophum 1. Periher-
difficilis. , -l-^ I ; •
e
sequenter similiter ly hoc in forma cor- menias, cap. 3. in fine, esse significat
poris sumi potest adjt>ctjve. compositionem, quoe nequit esse sine
45. Respondet Jansenius mp.
sap. 131. Con- compositis. Advertendum itaque, aliud
Responsio
Jansenii.
,•••,,
cordiEe lu illa :
„•
Hic est sanguis meus
•
; esse
•
instans prolationis,
,••,•. aliud vero in-
recte posse verti formam consecrationis stans pro quo unit extrema verbum, ut in
sanguinis, per pronomen neutrum : Hoc hac propositione : anima fuit creata, ani-
,
ma erit creata, ubi prolatio cst secundum Octava autem conclusio est : Quod octava
tempus prsesens, unio autem cxtremo- pronomen hoc dcmonslrabit pro idtimo gj,,^*
êclaraiur.
Duples rum pro proeterito aut futuro, non pro instanli completce oralionis, etc, non de-
instans
verbi prsesenti. Veritas autem propositionis demonstraret, nisi verbum pro illo inslanti
pendet ab unione extremorum pro instanti copularet extrema, quorum alterum est
pro quo uniuntur, non pro quo profe- pronomen demonstrativum hoc vel /lic.
runtur; tota ergo difficultas est, utrum Vasquez dicit Scotum peculiarem senten- du»
propositio de prcesenti pro instanti prola- tiain excogitasse; sed hoc patet falsum, tie mstanti
tionis copulse intelligatur unire extrema ? nam juxta duas sententias, quarum una ^ôiJ^^
si unit pro instanii quo proferlur, an ve- dicit verba formte significaie quidquid ^"PP*'"'^"'^^-
ro pro instanti completce prolationis. significant independenter ab intentione
Circa resolutionem hujus, Doctor posuit proferentis ; et hcec est D. Thomcc, nam
tredecim conclusiones, quas apud ipsum hac ratione impugnat sententiam Alensis
in textu videre licet, in quibus princi- in priori parle quiestionis expressam,
palis resolutio est, quod verbum, quando quia nempe sermoni inteniio proferentis
Resolutio extrema unit pro pra3senti instanti, debet accommodatur, non e contra, quasi dicat
Doctoris
Q corpore, inielligi pro instanti completcc prolationis, verba formai habere ab inslitutione signi-
vel certe, quod ex rigore sermonis sic in- ficare, non autem ab intentione i^rofe-
telligi possit, vel ex intentione proferen- rentis. Ex altera partc ut pnemissum est,
tis, quando significat tempus intelligi Alensis docet verba formae recipere de-
debere pro aliqua parte illius temporis, terminationem a proferentis intentione,

Vasquez, vel completee prolationis, vel antea fieri cui subjiciuntur ; supposito ergo utroque
Sotus.
Cajetan. unionem. Vasquez, Soto et Cajetanus car- hoc modo dicendi ahorum, docet Doctor,
punt Doctorem, quod dubitaverit, an de quomodo propositio illa pro ultimo in-
rigore sermonis verbum significans instanti completac prolalionis copulet extre-
stans debeat rcferri aJ instans complctoe ma, pro quo in re primum copulata sunt,
Eorum prolationis (quia id certum esse volunt quia tunc primum fit priusens corpus
sententia.
ipsi),an vero ad instans prolationis ipsius Christi,
verbi, Addit Vasquez propositionem illam 49
48. Coeterum nihii adducunt, quo id impu- juxta primariam vocum significationcm vaimlez
'"eteUitur.
gnent solide, neque rationibus dubitandi falsam esse secundum Doctorem ; sed
respondent quas exprimit Doctor ; imo et certe neîue Doctor id dicit, neque seiiui-
Cajctaims de significalioiic s|)eculativa tur ex illa sententia, quce assereret ex in-
docet id vcrum esse, non autem in pra- tentione proferentis posse propositionem
Sententia
cticis. In primis Doctor non reprobat ejus(iue copulam referri ad instans com-
yera
Doctoris illani sententiam, sed seciuitur, nam infra plctic prolationis, luun li;ec scntontia di-
)xplicatur,
postquam asseruit alteram secundum afi-
orationcm in signilicando reciperc
ccret
quos, nempe ev intentione profcrentis,
consc-
determinationem a proferente, et
non autem ex vi sermouis unionem re-
(i;i(Vit.'r in consignificandn, quod freîuen-
ferri jôsse nd uUimum instans prolati-
tissimum cst apud nuHJernos prohuiuium,
onis completoe, subdit infi-a : Si salvalur,
ctiam qiioad formas anibiguas Sacramcn-
inquit, nno vcl allcro modo (/uod ista
torum, (piie in diverso sensu verificari
proposilio sit vcra, id cst, sccunduni
possint unde in eo casu iiaia csscnt
octavani conclusioncni, et ccetcras, a qui- ;
hus non discordo, etc. cum sensuin facere dc rigorc scrmonis,

.

qiiatcims siihest sermo intcntioni profc- magis supporuint cx illo vulgari, quia
rciitis cjiisque (lctcrmiiiatioiii, (piani daret ncinpe communi acceptione sic ac-
ipsa intentionis dctcrminatio. Propositio cipitur propositio pro ultimo instanti
ergo illa, qu(B indilTcrens essct, ut signi- completoe prolationis verificari, quam
ficaret pro aliquo prcesenti, extrema unita probant. Suppono itaque primo sermo- insiitutio
esse, determinatur per proferentem, ut si- ncm accommodatum esse rei significatse, naûram 1
gnificet determinatum priXisens complcttic non c contra ; habet enim rationem signi, ''"•
prolationis; ergo non esset falsa pro aliis qnod debct, ut sit verum referri ad .
*
instantibus, quia pro aliis non haberet suum signatum prout est, aut concipitur
completam aut determinatam significa- esse, juxta varios modos opinandi de si-
tionem, quod requiritur ut insit ipsi ve- gnificatione vocum. Hinc verbum signifi-
ritas aut falsitas delcrminate. Diceret cat cum tempore, quia significat formam
proetera vocessignificare primo conceptus, in fieri per ordinem ad mensuram ex- Modus
.
significandi
et modum sequi concipiendi res, ct se- trinsecam in reipsa, nomen significat verbi.
cundario significare res ipsas ad extra, ac sine tempore eamdem formam, quia si-
proinde determinari significationem vo- gnificat eam per modum habitus, sine
cum ad conceptum et modum concipiendi. ordine ad mensuram extrisecam. Idem
ideoque verbum ex modo significandi, patet ulterius, quia propositio de verbo
quo subordinatur conceptui, per quem prsesenti significat aliquando cum tempo-
regulatur intentio proferentis, supponeret re, id est, copulat extrema pro tempore,
pro instanti determinato unionis, quod ahquando vero pro instanti, aliquando
concipitur, et pro quo intenditur unio vero sitie orJias ad tciiipus" aut in-
extrcmorum fieri, ct non pro aho. Unde stans. Exemplum primi Pelrus esl cur- : Verbum
copu'at
si per consequentiam rei loquitur Vas- rens ; exemplum secundi Pelrus csl al- : luxta
naturam
quez, male discurrit, neque rationes, bus ; exemplum tertii Pelrus est animal. : extremo-
rum.
quibus ipse, aut alii utuntur, necessario Hsec diversitas non oritur ex vario
concludunt, quia, inquiunt, sermo est modo significandi aut copulandi verbi,
accommodatus audienli ; commaniter au- sed quia copulat juxta naturam et exi-
tem intelligitur propositio affirmari pro gentiam extremorum, quorum alia sunt
ultimo instanti completse prolationis. in tempore, alia vero in instanti, alia
Haec, inquam, ratio nihil concludit, quia ab setci-no unita independenter a tem-
non probant, an illa communis acceptio porc et instanti.
sermonis fundetur in sola ejus institu- Addo preeterea quod dictiones in prc- Diversa
tione, an etiam, ut subjacet intentioni positione aliter significent, quam extra oratfonem,
proferentis, vel an institutio sit talis, ut orationem, nam extra orationem signifi-
%^"g5Jif^^'
primo respiciat rem sine ordine ad inten- cant absolute sine limitatione, qute pro-
tionem vcnit ex adjecto ; in oratione autem ut
Quoniam ergo magis placet i'igorem determinant se invicem, et componunt

50.
l^'g°.'' sermonis ab institutione desumi, non ab integram orationem, unde iu proposili-
sermonisex
institutione intentionc proferentis,
^
alia via quoeren- one debent referri ad illud ad quod copu-
est. '
., \ .
dum est, quomodo illa propositio de rigo- la, qute forma est, refertur, et prout exi-
re sermonis sit vera, ut vim habeant git natura rei substratae.

argumenta contra hfcreticos facta ex Ex his ergo resolutive dico illanj dif- 51.
Resolutid
Conciliis, quEe id asserunt ; nam moderni ferentiam determinatam tcmporis signi-
:
DIST. Vlll. QU^STIO II. 73
ficari per copiilam, quam cxigit natiira ponatur, qui jionitur in instanti coinj)le- instans
prolationis
rei ; exem[)Ium est de prGeterito et futu- tte prolationis, tanquam effectus orationis, refertur.
ro, verbi gratia : Pclrus fxiil morluus et scquitur ex natura rei veritatem pro-
Anlichrislus eril. Iloe propositioncs sunt positionis affirmantis et demonstrantis
veree, non quatenus referuntur ad (juod- ejus proesentiam debere referri ad ulti-
cumque instans temporis preeteriti, ver- mam instans completse prolationis, pro
bi gratia, ad illa, quce prtecesserunt Petri quo tantiim nata sunt uniri extrema ; et
mortem, quia esset propositio falsa ; aut hinc patet veritas illius propositionis ex
illa instanlia, qufje in futuro consequere- rigore verborum, non quia ita homines
tur esse Anticliristi, ex eadem ralione, communiter tantum intelligunt, sed quia
sed quatenus dicunt ordinem deterinina- ita vigor sermonis accommodatus naturae
tum ad iilud instans, in quo liabuit ilia rei exigit intelligi. Saepe enim impropria
de prfcterito, habebit illa de futuro suuni locutio habet apud homines significare
inesse, quia propositiones de prseterito ex communi usu et interpretatione, figura-
et futuro sunt veroc, quatcnus referuntur te tamen, et non proprie, ut prata rident,
ad aliquod pr[iesens de inesse, in quo ex- ego bibo, ego taceo ; non quia de rigore
trema uniuntur ; ex qua ratione sequitur, sermonis id sig nificant, quod cominuni-
quod illce propositiones de rigore sermo- ter intelligitur, sed quia id inlendere
nis ad illud inslans seu tempus referan- proferentem communiter intelligitur,
tur, et pro illo verificentur tantum. quod per verba tamen non significatur
Mensura
Eodem modo dico, quod, cuni oratio de rigore sermonis ; sit ergo
. F;^^ seu propositio de prtT3senti
'
succcssive Terlia conclusio, verbum cst copulat 53.
Bignificatur ' ^ Tertia
per profcratur in teinnorc, in (luo i)lurinia sunt extrema proposilionis ultiino instanti conclusio.
copulara. '
!
instantia, quando unit pro mstanti, po- completie j)rolationis, ad quod instans
test unirc pro ([uolibct instanti, et sic in- refertur etiam demonstratio. Prima pars
teliigi de rigore sermonis, si id natura rei patet ex dictis, quia h;iec propositio cst
exigat. Unde ex eodem rigore, ad illud practica et factiva sui significati ; crgo
determinatum instans unit et refertur non prius significatum est, quain comple-
copula, quod extiema exigunt, iiKjuan- atur ij)sa propositio in essc per prolati-
tum unita sunt; quod autcm oinnia illa onem. Si autcin loquamur de significali-
instantia,quoe currunt durante prolatiouc, one speculativa, probatur similiter, quia
spectant ad tempus pr;esens orationis, h;cc refertur ad cKtrema j)ro instanti
patet, alioqiiiii nun(|uain j)ropositio po- unionis ipsorum, sed lucc contingit lan-
tuisset unirc pro in.-ilanli, (juia cjus pio- tum pro instanti comj^lctic orationis; crgo
latio semper est in tempore, taiKjuam pro tunc tantuin vcrilicalur. IMtet ctiam
in durutione ; sufficit tirgo ut cxticma coiiclusio (juoad S(M'iiiulain j)aitcm, (juia
sint unita, vel |)ro toto tempore j)rolati- jironoinen deinonstrativum non demon-
onis, vel pro ali(jua cjus jiarte, vel instan- strat corpus ('hristi j)r;cscns nisi mcdian-
ti, sive sit iiioiationis comj^lctjc, sivc tc c()j)ula, (>t i)r;cdicai() limil;intc, (juia
non, iit |)ossit signilicari j^cr vciba do. (dlid siinl siihjcctd. i/iiiili(i pcrniiUiintnr
prtT3senli uiiio. (i privdicalis ; himi omnia referuntur ad
5iJ.
Proposiiiii
Ad
ca cl factiva sui tcrniini cxijuil, ut coin-
.....
projôsitum ergo, j^ropositio practi-
.
nltimum inslans
go jiro tunc deinonslrai.
co!nj)lcl;c j^rolationis, cr-
(juia ii! exigit na-

ad
nrju"lica , ,
.
uliimum Jilcatiir liita |ii'ola'io, aiiliMjiiam lcniiimis iiira rci subjcct;o, ct vcrilas jiroposilionis.
. ;
54. Quarla conclusio, hsec propositio, non significat practicc, causando suum effe-
inquanluni vera vcl falsa, causat cffectum. Ex his patet secunda pars conclu-
ctum, sed inquantuni significativa, ct sionis, ncmpc formam, qua significativa
neutra in veritate et falsilate. IIocc cst est practice, causare effectum et convcr-
contra Cajctanuni 3. part. qiioist. 18. sionem panis panis in corpus Christi
arl. 5. et Sotum in 4. dist. 11. quoist. 1. de quo infra latius dist. 11.
ari. 5. ubi oppositum putant essc D. Tlio- Objicics formre Sacramentorum effi-
Veritas
practica moe. Eam tenet Doctor loco citalo, post ciunt inquantum verae ; ergo et hoec.
formse.
decimamtertiam conclusionem, versu Rcspondetur, formas Sacramentorum effi-
Propter hoc dico, etc. quem sequitur Yas- cerc, inquantum significant, id est, con-
quez disp. 202. cap. 2. tincnt virtutc suum cffectum, ut coliigitur
Prsefati auctores diverso modo expli- ex Tridentino sess. 1. variis canonibus.
cant suam sententiam, nam Cajetanus Veritas corum fundatur in hac significa-
distinguit veritatem practicam et specu- tionc practica seu cfficacia ipsa formse,
lativam, assercns illam priorem esse con- ncgatur ergo antecedcns ; unde Patres
versione, et aliud non esse quam ipsam quando colligunt prsescntiam Christi ex
efficaciam formte, speculativam vero po- veritate formse et vi verborum, colligunt
stcrius se liabcre. Soto contra utramque a postcriori, non a priori, ut ibidem ex-
priorem esse contendit, et formam om- pHcabitur.

"^'"^^ causare, inquantum vera est. Pro-
Est prior
specalativa. batur couclusio, prius est facta conversio,
QU^STIO III.
et corpus Clu-isti prsescns, quam sit
vcrum csse preescns crgo omnis propo-

;
Utrum Sacramentum Eucharisttce possit
sitio affirmans csse praescns ante convcr-
recipi a non jejunis ?
sionem, est falsa ; ab eo enim, quo res
est, vel non est, oratio dicitur vcra, vel
Alens. 4. p. q. 52. m. i. Rictiard. htc art. 2. q. 3'
Distinctio falsa. Ncquc distinctio Cajetani conducit.
D. Thom. 3. 80. «. 8.
p. q. Suar. ibi d. 68.
utriusque 3. 4. 5. 6. Palud. hic q. 2. Sylv. v. Eucha-
quia veritas practica in tantum a specu- s.
ristia. 1. § 8.
lativa distinguitur, quod signum practi-
cum sit factivum sui significati ; veritas

tamen ejus consistit in connexione cum Tertio quseritur (a), utrum hoc i ^
suo significato preesenti ; unde signum, Sacramentum possit

^
recipi a non ^/^.^""^f.'
^-
Magist. U.
Si^-num ^ôd dicitur dubium, aut aequivocum, jejunis? Videtur quod sic, quia i.cor. ii.^^
aequivocum
(^g|g dicitur, quia uou scmper habet pra3- Christus post coenam discipulis
scns suum significatum ; signum vero suis pransis dedit Eucharistiam.
\
cerlum et infallibile cx conjunctionc in- Item, primse Corinth. 11. Si quis
falhbile, et certa ad suum significatum. esurit, domi manducet, ubi videtur
55, Minus vera est opinio Soti, quia, ut Apostolus innuore, quod antequam
supra asseruimus, veritas speculativa convenirent ad Ecclesiam, debe-
ilHus propositionis fundatur in efficacia rent famem extinguere in domibus
formse, unde prolata forma a non Sacer- suis, ne ibi immoderate de specie-
dote super matcria, esset falsa specula- bus illis sumerent. Unde redarguit
tive et practice; ergo forma non suppo- eos ibidem dicens : Unus quidem esu-
nitur vera speculative, nisi inquantum rit, alter autem ebrius est.
DIST. VIII. QU.ESTIO III. 75
Ratio Contra, de comecral. dist. 2. liquido, Sed tertio c)modo recipitbonus

(
opposit. . . .
et siimitur ab Augnstmo nd mqni- fidelis sine peccato mortali, secun-

sitiones Januarii: Phcuit Spiritui dum possibilitatem suam, et quia
sanclo, ut in honorem lanli Sacramenti diligenter conscientiam examina-
prius in os Christiani dominicum cor- vit, et talis vere nutritur, et Chri-
pus intraret quam alii cibi, ideo mos ille sto cibo spirituali unitur et
uhique servatur. incorporatur, secundum Augusti-
2.
Eucharibtia
Respondeo (b), aliquis potest num : Credc, ct mnnducabis ^me) non
. i ^ , ,
quadiupii- percipere hoc Sacramentum, et me converlens in te, sed tu convcrteris

mitilr. non sacramentaliter, nec spirifcua- in Hoc enim
me. interest inter
liter; aliquis vSacramentum sacra- cibum corporalom et spiritualem,
mentaliter, sed non spiritualiter ; quia cibus corpornlis convertitur
aliquis et Sacramentum, et sacra- in nutriendum, sed in nutritione
mentaliter et spiritualiter; aliquis spirituali cibatus convertitur in
tanfcum spirifcualiter, efc non sacra cibum.
mentaliter. Primo modo recipit Quarto modo recipitur spiritu-
quicumque recipifc hostiam conse- aliter, non sacramentnliter, scilicet
cratam, quia ibi est vere Sacramen- quando bonus homo est secundum
tum, ct tamen non recipit eam, ut posse suum bene et devote para-
consecratnm, sel omnino non dis- tus, tamen propter reverentiam
cornens eam a communi cibo. Talis abstinefc, vel propteraliquam iniir-
secundum Apostolum, 1. Cor. 11. mitatem, vel forte, quia non potest
Dijudicare Judicium sibi manducat, et bibit, non habero ministrum, cui convenit
importet. dijudicans corpus Domini, id esfc, non illud Augustini de consecr. dist. 3.
discernens a commimibus cibis, ct ut ijuid paras dentcm rl venlrem ? Credc,

hoc potest esse, vel ex infidelitate, et manducasti, et tnlis spiritualiter
sicut paganus, si daretur sibi com- nutritur.
munio; vel ex contemptu, sfcnnfcc
efciam flde, sicut in malo Chri- COMiMENTAUIUS.
sfciano.
Secundo modo recipit ille, qui (a) Terlio quasritur, etc. Iii liao (iuii>-
nontnntum rocipit Sacrnmontum, stione et sequenti dislinctiune agitur de

sed recipifc illud ufc Sacramontum, suinptione et usu Sacrainenti juxta ordi-
credens ibi esse corpus Christi, ot nom Magistri, qui pauca in hac inate-
se recipore communionc^m corpo- ria tiadiiiit; aliiautein Suinniistuj fusius
ris Clirisfci, sicut in Ecclcsia con- agunt qui phira o.v dist. iL. dcconsecr.
suevit fieri fcalis communio ; sed si liuc transtulerunt, atciue ex Patribus ul
est in peccato mortnli non contri- modorni et controverlist;e, idque com-
tus, non rocipit sjîrifcualiter, quia modo lectoriim el necessitale temporum
non rccii)it elFectum spiritualem, tum defensioni fidoi, tum insiruoiioni
ad quom ordinatui' Iiujus susco- s(>r\ientes ;

qua» sujq>lore ('onahimur,(iuo-
ptio, qui cst animrr nufcrifcio spiri- iiiam in spocio oa non tradit Doclor, sed
tualis por grafciam datam a Chi'i- siipponit ex anterioribus et Caiionibus

sto. Kccle.sin^
. ; '
Qualuoi" (b) ncapnmlco, aliquis polcst percipere Ex pr;cmissa doctrina sequitur, qui- 2.
inodi
sumendi hoc Sacmmenlum, etc. Ili quatuor modi ricun sint capaccs luijus Sacramenti, lo- sacJJaSi.
Sacramen-
tum sumendi Sacramentum, traduntur com- quendo de sumptione ejus, qua Sacra-
muniter a Doctoribus in hac et sc(pienti mcntum est, id est, res sacra spectans
distinctione cum Magistro. Primus diffcrt ad usum Religionis, respective enim ad
a secundo, quod in illo modo sumpti- statum personoe discernitur sumptio Sa-
onis non sit usus hujus Sacramenti ex cramenti.
fide, aut rehgione vera aut simulata Primo, Catechumeni etiam justi, non 3
secundus supponit fidem Sacramenti, sunt capaceshujus Sacramenti ; est contra

oJfYu™"^
licet usus sit sacrile2;-us ex prava dis- Mars. in 4. quccsl. G. art. 2. qui dicit Catechu-
^ ' ' '
meni
positione sumentis, possunt ad unum et capaces essê in casu necessitatis recipere non sunt
capaces.
eumdem modum sumendi reduci, quia sacramentahter et spirituahter; et vide-
secundo modo sumens non dijudicat vere tur Innoc. cap. Veniens, de Baplismo, ubi
corpus Domini, neque seipsum probat. Eucharistiam sumi posse ait a non ba-
Omnes autem quatuor modi ad duos ptizatis. Patet conclusio ex communi
principales reducuntur, nempe, ad sum- Theologorum asserentium baptisma esse
ptionem Sacramenti realem et spiritualem. januam Sacramentorum ; oportet ergo
Veritasautem hujus doctrinse, et varietas primum hominem fieri per baptismum
Hilar. modi sumptionis coUigitur ex Paulo 1. membrum Christi et Ecclesise per rege-
Auo-ustin.
ad Corinth. H. Patet etiam ex Hilario nerationem, antequam sit capax Sacra-
8. de Trinitate, Augustino variis in lo- mentorum Ecclesise. Innocentius fôtest
cis, qu£e referuntur de consecrat. dist. 4. inteUigi illo capite, de manducatione mere
cap. Quid est, cap. Quid manducat, materiah, sicut dicit homines non bapti-
Tridenl.
Manducare cap. Qui discordat, Trident. sess. 13. zatos esse capaces matrimonii, quod
spiritualiter
SacrameD-
c. 8, el sess. 22. Circa autem man- intelhgi debet matei-iahter, in ratione
tum. ducationem spiritualem, ahqui dixerunt contractus, non autem ut Sacramentum
Sacramentum hoc modo sumptum habe- est, vel ut ahi inteUigunt, non procedit
re effectum ahquem majorem, quam sit definiendo, sed disserendo.
ille, qui correspondet merito operantis. Secundo, peccatores baptizati sunt

Secunda
Sed hoc non habet fundamentum, quia capaces hujus Sacramenti, quoad sum- coaciusio
quidquid ibi conceditur,est ex merito ope- ptionem sacramentalem ;

justi autem ba- capaiet
rantis, quo modo inteUigenda sunt verba ptizati quoad sacramentalem et spiritualem,
Tridentini supra dicentis : Illos, qui voto sumptionem. Ihiec conclusio patet ex i
ccelestem panem edunt, fide viva, quce dictis; utraque pars ejus ex Patribus
per dileetionem operatur, fructum ejus coUigitur, et Doctoribus in iUud Pauli 1.
et iitilitatem sentire, eic. Sic eiidim iniel- ad Cor. 11. ubi reprobantur accedentes
hgendum iUud Augustini : Crede, et sine sui probatione et dispositione ne-
manducasti, quia tales incorporantur cessaria. Quoad primam patet, quia adul-
Christo, qui est effectus hujus Sacra- tus baptizatus habet characterem, per
menti ; non tamen recipiunt iUum effe- quem fit capax Sacramentorum; subest
ctum per ipsum Sacramentum ex opere etiam proecepto Ecclesiastico hujus Sacra-
operato, sed ex opere operantis, per menti, quamvis non recipiat fructum
fidem vivam et charitatem quaj sunt ejus ex obice, quem toUere tenetur.
incorporationis causse et meritorifie, Tertio, infantes baptizati sunt capaces

DIST. VUI. QU^STIO III. 77
5. Eacharisti.TG quoatl fructum ; est contra bit cffectum post baptismum. Cicterum
Tertia
conclubio, Alenscm 4. />. qucesl. 11. m. 2. arl. 3. jam non licet parvulis ministrare Eucha-
Alens.
Paludan. ad 2. Pakul. in 4. dist. 0. cjuwsL 4. ristiam in Ecclesia Latina, quamvis ad-
Major.
Gabriel. art. Major. in 4. ibidem qucest. 1. So- huc in Ecclesia Orientali vigeat talis
Gajelan.
to dist. 12. quccst. 1. art. 1). probabi- consuctudo, quia id Ifi Latina ob reve-
lem censet Gabriel clist. 9. qucest. 2. rentiam Sacramenti ordinatum est, ob
art. 3. c/({/;, 4. Cajetan. S. part. qucest. 80. quam etiam usus calicis prohibetur La-
«/•/. 12. Conclusio tamen posita magis icis; parvulis autem dabatur sub utraque
parvuiis
fundatur in praxi primitiva3 Ecclesia}, specie, quia alioquin non possint sumere q"oi»^'io
' * '
dabatur
qu(e Eucharistiam parvulis ministrabat, aut deglutire, sub specie panis tantum, Sacrauien-
cujus ministerii non videtur alius fuisse vel,ut alii dicunt, dabatur in specie san-
finis aut ralio, quam propter fructum si)i- guinis tantum, ut etiam nunc moris est
ritualem ab^ ipsis perceptum. Eam tenent apud Grfccos in recenter riatis et ba-
Ledesma 4. p. quctst. 21. arl. 9. duh. 3. ptizatis.
Ledesma.
Ruardus. lUiardus super art. 15. Corduba lih. 1. Quarto, plircncticis et amentibus, qui 6.
Corduba,
Alanus. qucest, 8. Alanus lih. 2. de Encharistia, ab infantia sunt tales, non est danda Eu- conciusk).
VaEquez.
Dionys. cap. 37. Vasquez disp. 212, Suarez tharistia, etiamsi vomitus
non timei-e- phJSucis
disp. 76. sec. 4. Consuetudo autem pri- tur, aut aliqua irreverentia hoc docet in,a,^tia ;
mitivte Ecclesice communicandi parvulos, D, Thom. 3. p. qucesf. 8. art. 9, Paludanus

colligitur ex Patribus, ita Dionys. c. ul- in 4. dist. 9. qnest. \. arl. 2. et alii.
timo dc Ecclesiastica hicrarchia, quam- Quam probat Ledesma, quia nefpicunt

vis aliqui ambiguum putent illud testi- habei'e devotionem, aul probare seipsos.
Cyprian. monium. Cyprianus apud Auguslinum ILec ratio nihil probat, quia neque in
Gre'W.
cpist. 23. Gregorins Magnus in Missali, ipsis exigitur probatio, cum reputentur
quod Romai ostenditur, ubi dicit, post ut infantes,in quibus netjuit esse probatio
baptismum lactandos a matre parvulos per propriam voluntatem, neque necessi-
si ojûs fuerit antequam Eucharistia ipsis tas ejus, (juia nullum habent peccatum.
Toletan. ministretur Concilium Toletan. XI. Ualio ei'go conclusionis est, quia usus
,
Trident.
can II. et ut cictera omittam loca Augu- EccIesijB sic fert, non secus de bis judican-
stini et aliorum. Eamdem consuetudi- tis quam dc infantibus.

nem insinuat Trident. scss. 21, c. 4. Quinto, iis, qui post usum raiionis in- 7.
.
,
. . . Quinta
Quod aliqui dicant hunc ritum non ad ciderunt in amentiam, si an(e peticrunt conclusio.
fructum Sacramenti in parvulis observa- Sacramciitum, conferri debet, ila D. Tho- jicendum
tum fuisse, non subsistit, quia alius finis maset alii siij^ra, licet repugnet Alensis 4. 'p\.o'oriiat"'
assignari nequit. Aliqiii dicuiit ob |)r;L'- p. quwst. \l.iii. 2. a/7. 3. Gabi-iel m 4, ..j",^;;;"
ceptum : Nisi 'luis inanducavarit cx hoc (//.s7, 9,• qucest.

'
2. art. '^.duh. 4. Patct con- C-»'-»»'--»?*!;-
W
(.onoil. .
pcine, ctc. factum essc ; sed obstat Tri- clusio cx (jinonc ~\. Concilii Carthagi-
dcnt. asscrens riulla necessitate saluds iiiMis. IV. ct refcrtur 20. (pia>st. can.
factuni 1'uisse in parvulis. Halionc; patet lis qui infirniltati'. ubi loipiitur de co,
conclusio, quia non requiritur aliud ad (jui iii inlirmitate pccnitcntiam postulavit,
fructum Sacramenti, (juam status grati.ne ct ante(|uam Sacerdos venirct, in amen-

(jui inNcniliir iii par\iilis ; iii adiiltis tiam iiicidit ; dicit aiittMU liiiic daiidam
autem pra-terea lidcs, ((uia siii compoles ess(>. piiMiit(MiUam, ct Eucharistiam ori
sunt, ergo in par\ iilis Sacramentum habe- ejus iiifundciidam. .Vlius est Coiuilii .Vraii-
.
78 LIB. IV. SENTENTIMIUM
Arausic. I. sicaiii 1. caix. 13. qui docet amentibus de ({uibus agit etiam Cassianus m/?. 28. Prosper.
dandam Supponit
in eo casu, cum pocnitenliam aul Prosper etiam lib. 4. dc prcediclionUms
baplismum subire vellent, et subilo obmu- et promissionibus, cui titulus est : Dimi-
tescunt; habentur eadem causa 26. dium tcmporis, c. 6. mentionem facit
qucest. 6. Idem supponit Concilium Tole- cujusdam juvenculoe Araboe, qua^ ob deli-
Tolet. XI. tan. XI. ccm. 11. asserens non punien- ctum possessa fuit, tamen recepta com-
dos eos, qui Eucharistiam in mentis munione fuit liberata; ingressa enim
alienatione ejecerunt. Contra hos Canones bahieum, cum ancillae Dei habitum gesta-
non est ahquis alius novus, qui Eucha- ret; simulacrum Veneris impudic;», et
ristiam prohil)eat dari ejusmodi ;
uiide seipsam respexit, et, ut ait Prosper, ci
Sylvest. Sotus art. 9. Sylvester verbo Euchari- sc consimilans, domicilimn se diabolo
Paludanus.
Vasquez. stia d.quoisl.^. Paludanus et Vasquez proebuil. E\tat etiam can. l.Aurausi- Arausican.
disp. ^21^. asserunt in articulo his mi- cani, in quo dicitur : Energumcni jam
nistrari posse, modo non subsit suspicio baptizati, si de purgatione sua curent,
ahqua peccati mortahs, aut periculum et se sollicitudini clericorum tradant, mo-
irreverentiiie, non tamen quotannis, quia nilisque oblempcrenl, omnimode com-
Dandam
videtur ahquairreverentia, si tam frequen- municenl Sacramenti ipsius virtute, vel his commu-
nionem.
ter ipsis ministraretur. muniendi ab incursu dcemonum, quo in-
De energumenis fuit controversia, ex feslantur, vcl purgandi, quorum jam
Negant
energume- diversa praxi Ecclesiarum, quia Dionys. ostenditur vita purgatior, etc. Et iiic
nis
dandam. Ecclesiaslica hierarchia, docet prsece- videtur usus Ecclesise, ut patet -ex ritu-
Dionys. Rituale
ptum fuisse, dicta orationC; ante conse- ali Romano et aHis, quibus exorcismi Romanum
in
crationem, Catechumenos Varise
ejiciendos esse traduiitur et commendantur frequens con- sententiee
et publicam poenitentiam agentes, ac fessio etcommunio. Scholastici distingu- Scholasti-
corum.
simul cum ipsis energumenos ;
ex quibus unt inter eos, qui ob dehcta possidentu/
colhgitur non solitum. fuisse eos com- a dasmone, et eos qui ad majorem pur-
Gyprian.
Innocent. I.
municare. Cyprianus lib. 3. epist. 14. gationem, seu ob meritum ab iisdem Dei Alensis.
quce nunc est ordine 10. Innocentius D. Thom.
I. permissione torquentur. Alensis 4. />.
Armilla.
epist. 29. ad Decentium Episcopum Eu- qucest. 11. m. 2. art. 3. D. Tliom. m 4, Sylvester.
gubinum, cap. 2. et refertur de consecr. dist. 9. qucesl. unica art. 3. (lucestiunc. 5.

Isidorus. ad Ludifridum ad
Hieron.
dist. 1. Isidorus epist. 2. Armilla verbo Communio, Sylve-
Episcopum Cordubensem, habetur can. ster verbo Eucharislia docent, iis, qui
Perlectis 23. dist. Hieronynus in cap. frequenter in blasphemias, et ejusmodi
18. Ezecliielis in illud : Panem suum peccata incidunt, non esse dandam com- D. Thom.
Sotus.
csurienti dederit. E contra. Cassianus munionem. Cseterum D. Thomas 3. p. Vasquez.
Elibertin.
Cassianus collal. 1. 30. absolute docet energume- quwsl. 80, art. 2. mutavit sententiam,
affirmat.
nis dandam esse Eucharistiam, quinimo quam sequitur Sotus in 4. disl. 12. q.\.
asserit se nusquam a Patribus audivisse art. 9. Vasquez r/up. 212. cap. 4. Con-
Germanus Eucharistiam his negandam. Germanus cihum Elibertinum in articulo mortis
Gonstanti-
nopolitan. tamen Constantinopolitanus cap. 29. as- dandam esse communionem iisdem do-
serit in suis provinciis nuspiam dari, cet. In hoc autem non est lex ahcujus
sive purgationis causa sint arreptitii, Concihi generahs, neque decretum Pon-
id est, ob dehcta purganJa, vel utilitatis tificis ; ideo sequenda est praxis Ecclesia-
gratia, id est,ad majus meritum ipsorum rum in particulari, et judicium prudentis
.
Sequenda pastoris, quia communio multum detraliit numl. 10, m. 8. art. 2. D. Bonavent. d Booav ' *
praxis Ec-
clesiarum. viribus hoslis, et facit ad purgationem in 4. dist. 12. 2. p. art. l. qucest. 2. Scd
peccatorum, ideo sequendi sunt rituales hi Doctores non excludunt gratiam habi-
Hbri et eorum procscriptum. tualem communem huic et aliis. sed expli-
9. (c) Sed tertio modo recipit bonus fide- cant in specie id quod confertur in ordine
lis sine peccato, etc. Omisso primo modo ad nutriendam charitatem, quamvis etiam
sumptionis, qui non facit ad propositum, augmentum gratiae habitualis, utconfertur , Coaclusio
cum in tali neque est vita per fidem, Re- in hoc Sacramento, nomine auxilii ve- communis.
Doctor.
nire potest, quia ex eodem confertur. Magister.
ligionem aut charitatem, neque est sum- fiae
Richardua.
ptio Sacramenti, qua tale cst, nisi valde Conclusionem tenet iMagister m 4. dist. 8.
D.
Sotus.
Thom.
materialiter, et per modum cibi profani et 9. noster Doctor in littera, et reliqui Vasquez
Suarez.
in re et aestimatione, disserendum est Sententiarii super Magistro, Richnrdus
in specie de tribus rehquis ; de secunda dist. 12. art. 5. Sotus disl. il. qucest. 2.
autem in ordine agitur distinctione se- art. 1. D. Thom. 3. part. qucest. 19.
Sumptionis quenti, hic autem de reliquis. In littera art. 8. Vasquez disp. 203. cap. l.
Sacramenti citata agit Doctor brevitcr de Sacramen- Sum'ez disp. 6G. sect. l. Bellarm. lib. \. Bellarm.
effectus.
jj cffectu, qui est gratise ; dicit esse nude Eucharistia, c. 21. Ruar. art. 15. IIo-
tritionem spiritualem, unionem et incor- sius m Confessione, cap. 39. et 40.
porationem in Christum,et conversionem Claudius Sanctez m re/). G. cap. 12. et
nostri in ipsum, non e contra, quia ex alii. Colligitur ex Lateranens. de Summa

Augustino in spirituaH nutritione cibatus Trinitale, et fide Catholica, cap. Cum Lateranen.
Est de lide.
convertitur in Christum, in quo distin- Marlhce, Epistola Concihi Alexandrini
Conc. Alex.
guitur a nutrimento corporali quod con- appiobata in Ephesino 1. Ad nujsticam Corinth.
Ephez. 1.
vertitur in nutritum. IIos autem effectus benedictionem accedimus et sanclifica-
diffuse tractant moilerni Scholastici, qui- muj\ participes facti pretiosi corporis et
bus adjungunt in specie alios, qui tamen sanguinis Doniini, etc. Sed clarius Flo- Florent.
ad prpemissos reducuntur in geneie. Pro rcntinum in decreto unionis de hoc Sa-

satisfactione lcctoris subjungam breviter cramento : llujus, inquit, Sacramcnti
aUquot conciusiones, in quibus hi effectus effeclus, quemanima operatur digne
in
magis declarabuntur. sumentis, est adunatio hominis ad Chri-
10.
Prima conclasio, in hoc Sacramcnto stum, et quia per gratiam homo Christo
I^^ffectus
causatur augmentum grati.no habitualis, incorporatur, ct membris cjus unitur,
gratise
habitualis. est contra antiquos hciereticos Massilianos, conscquens est, quod pcr hoc Sacrumen-
qui negant Sacramenta dare effectum tum in sumcntibus digne, gratia auge-
gratiae, etiam est contra modernos, qui alur, etc. quod nequit intelHgi tantum de
effectum gratifE rcferunt ad soham fidei auxilio, sed de forma inhoerente et uni-
excitationcm. Ilanc conclusionem suj)po- ente Christo.

nunt omncs Scholastici tanquam dc fidc, Tridentinum .'(css. 13. cap. 2. tres elYe- 11.
Trident.
quamvis Vasfpicz contendat multos non ctus ciuimerat : nutrire animam, prte.><or-
agcre in specie de augmcnto grati.io ba- vare a mortahbus, csse remedium contra
bitualis, sod dc gratia actuali. qum con- venialia : Sunii, inquam, vohiil Sacra-
fortur ut robur contra lapsum, de quo mcnlutn hoc, tanquam spirilualcm ani-
Alenîs. in specie Alensis 4. p. qucest. 41. tn. \. inarutn cibum, quo alantur ct confortcn-
in anticjua impressionc ; in nova vcro lur vivcntcs vila illius, qui dixil : Qui
;
80 LIB. IV. SENTEN riARUM

manducal me, el ipse vivel propler me gmentum, sive per alia media in viatori-
et lanquam anlidotum, quo lihcrcmur a bus, certum est acquiri posse, si sunt
culpis quolidianis, ct a pcccalis morla- justi, qui transeunt dc virtute in virtutem,
libus prccservemur, e(c. IIjuc duo ultima dc bono opere in bonum opus.
conveniunt ipsi, inquantum dat auxilium: Secunda conclusio, in boc Sacramcnto 12.
primuni vero inquantum causaf gratiam datur spirituabs quaidam dulcedo, exci- conciusio.
•
[^
sanctuicantem, qure est vita
..',.
Christo.
in
,„ ...
tando lervorem charitatis, estcommunis; dukedo
. Spiritualis
est
Conlirn^.atur ratione communi omnibns patct, quia bic cibus babet eumdem
Sacramentis, quia Sacramenta novae legis effectum spirituabter in anima, quem
in hoc distinguuntur a Sacramentis veteris cibus corporabs in corpore, servata pro-
legis, quod causant gratiam quam conti- portione, ut Florentinum docet, et patet
nent, et digne accedentibas eam confe- ex institutione ejus ad bunc effectum

runt, ut Florentinum et Trident. sess, 7. nutriendi ; ergo sapit dulcedine spirituali,
de Sacramentis in genere definit, et sicut corporabs cibus sensualem saporem
,,po"c-
Sacranien- etiam omnia Sacramenta nov.nc leGis con-
^ infert. Unde Concilium Viennense sub
ta causant . .
Vienens.
gratiam ex fcrrc gratiam ex opere operato ergo ; Clemente V. de reUquiis et veneratione
ODGr©
operato. quem significant conferunt animaj de pra?- Sanctorum : In hoc, inquit, Sacramento
senti ; ergo et boc Sacramentum, sed habelur omnc delectamenlum, ct omnis
praeservationem a mortabbus non confert saporis suauitas, ipsaque dulcedo Domini
Ambros.
de prsesenti, quia consistit in adjutorio deguslatur. Ambrosius serm. 15. in
gratise actualis, quce pro tempore et loco Psal. 118. dicit boc Sacramentum inebri-
congrue datur, non autem per modum are affectus fidelium, ul curam swculi
habitus ; ergo confert gratiam habitu- hujus, metum mortis, sollieitudijiemque
alem, non primam, ut infra dicetur, ergo dcponant. Sic etiam passim Patres appli-
augmentum ejus. cantes buic Sacramento, qua3 de manna
joan. 6. Deinde idem ex Joan. 6. patet : Qui in Scriptura dicuntur sub figura, ut illud
manducat meam carnem, et bibit meum Genesis 49. Pinguis esl panis ejus, et
sanguinem, habet vitam ceternam, etc. in prccbchit delicias Regibus. Psalm. 19.
me manet, et ego in eo ; ad eum veni- Pluviam volunlariam segrcgabis Deus

emus, et mansionem apud eum faciemus. hcereditati tuce, etc. Hic effectus, ut supra '"aûj^s?"
Habere vitam seternam, manere in Cbri- diximus, impediri potest ex negligentia
sto, et Cbristum in se manentem babere, circa custodiam cordis, et divagationes

denotat gratiam sanctificantem ; ergo veniales, et complacentiam sensualem.
efficacia Sacramenti per quod bsec con- Ratio est, quia peccata baec venialia, mo-
quiruntur, est respectu gratice sanctifi- tus inordinati, et affectio ad sensum, et
Objectio. cantis. Dices inde sequi, quod qui quoti- terrena, obstant fervori charitatis ; di-
die sumunt boc Sacramentum, acquirerent gnum enim est, ut dulcedinem spiritu-
maximum augmentum gratiae. Responde- alem non sapiant, qui negligentes aut
tur id non esse absurdum, quoniam imparati, et minus solliciti eam quaerunt,
Solvitur
existens etiam in gratia, et exercens se et magis afficiuntur ad sensum : Terrenus
m bonis operibus continuo, etiam conti- enim homo non sapit ea quce Dei suni,
nuo crescit in gralia, juxta illud : Qui ideo, ut quis acquirat dulcedinem Spiri-
jiistus est, jusfificetur adhuc, sive crgo tus, neccsse est ut se subtrabat a sensu,
per Sacramentum conferatur lioc au- et terrenis affectibus etiam venialibus.
I
'
DIST. VIII. QUtESTIO 111. 81
13. Terliaconclusio, lioc S;icramentum prre- effcctum ex operc etiam operato, ad

Terlia
concliisio. servat a mortalibus in co scnsu, quatcnus qucm alia dispositio non cxigitur, quam
Prteservat
a mortali. confert auxilia ad pcccata vitanda, et ten- digna cjus sumi^tio, sine actuali affectu
tationes superandas ;
patet ex Tridcnt. peccati venialis. Quoad pncn,'e temporalis
sess. 13. cap. 2. ubi vocat ipsum antidotum remissionem, non convenit specialiter ^p™!f.'°
huic Sacramento, temporalis.
contra mortifera peccata ;
patet Joannis 0. qua Saciamcntum est,
Nisi manducaveritis ccmiem filii /tominis, quamvis eidem conveniat, qua sacrifi-
et biberilis ejus sanfjuinem, non habebitis cium, quod offertur pro vivis et defun-
vitam in vobis. Quem locum, ctsi intelli- ctis in rcmissionem peccatorum, (juia
gatur communiter de obligatione commi- iicquc Concilia liunc elTectum tribuunt,

Cyprian. natoria proeccpti, tamen Cyprianus in neque ex fine Sacramenti colligitur, quia
expositione orationis Dominicce ad hunc talis pncna seu debitum ejus non oppo-
effectum accommodat, ut quis diu absti- nitur charitati, aut cjus fcrvoii.
nens a communionc, pcriculum incurrat, Quinta conclusio, per lioc Sacramen- ^5.
ne separetur a corpore Domini; et epislola tum dantur auxilia specialia ad extinguen- ^„^1^,!!*'
54. ait, non esse idoncum ad martyriurn, dum appetitum, ut facilius liomo dispona-
qui ab Ecclesia non armatur ad proclium, tur ad opus bimum, ita fere omnes Tlieo-
quia mcns dcficit, quam reccpfa EucJia- logi et Patres ; sic D. Tliomas qua^sl. "9.
Chrysost. rislia non corrigit ct accendil. Videatur art. 1. Gabriel lect. 83. in can. Soto
Ciirysostomus homil. 51 in . Matthamm 45. dist. II. quccst. 2. art. 5. Cyrillus lib. 3. Gabriei.
in Joannem 24. in 1. ad Corinth. 11. in Joan. c. 37. lib. 4. c. 17. Sedat, C!n?i cvHL Alei.
Gyrillus. Cyrillus lib. 3. in Joan. c. 37. H(cc in nobis manet Christus, scevicntem
auxilia gratioc excitantis dantur tcmpore membrorum nostrorutn lccjcm, pictatcni
opportuno, quamvis non semper, et in- corroboral, perturbalionem animce cx-
fallibiliter tribuatur perseverantia ;
pluri- tincjuit. Gregorius Nyssenus oratione
mum tamen conducit et confcrt mcdia, Catechistica, c. 37. Salulare, inviuit,
' '
mc- ^
Greg. Nys.
cum quibus haberi potest, si liomo iis dicamentum pravas nostri corporis a/fe-
utatur. clioncs corrigcns, Bernardus sermone de

B„nj,rd
14. Quarta conclusio, hoc Sacramentum Crena Domini : Uoc Sacramcntum minuit
Quarta
conclusio. delet venialia pcccata, ila communitor scnsum in minimis, ctc. Sic etiam alii
Remittit
venialia. Tlieologi cum Magistro in 4. dist. 12. Patrcs. I)c modo quo '
id fiat, disserunt ,,
Modus ,
Trident.
Colonien, Concilium Trident. supra, CcMonicnse de varic Doctorcs, scd inccrtum es( (luia remissionis
'
' niultiplex.
Ambros, Sacramento, Innocentius 4. de potcst Deiis,
lioc lib. confcrciido voluntati au\i-
hoc mijsterio, cap. \\. Patres, Ambrosius lium ali(iuod speciale, ut resistat appcti-
lib. dc Sacram. c. (J. et alii, (pios vidcrc tui, id cfficere, vel certe per maniitcncn-
licet dc consccr. dist. 2, cap. fJlrutn siia tiam tcmpcrando ardor^Mii concui>is('cii-
pqura, cap. Quid sit sauf/uis, Hcrnardiis ti;Te, removcndo ctiam, qua> fortius alli-
sermonc dc (]rrna Homini, et alii, (pii>s ciunt et excitant fomitcm ; (piid autcin
infra dist. i). citabimus circa eflicaciam liat, inccrtum cst, (luannis gratia el
hujus Sacrameiiti, ad rcmissioiKMii mor- auxilium in (Miiii tiiKMii conlcralur, ct C(MJ-
talium, nam iisdcin iii iocis aguiit (\o lioc gruuiii cst, .niia sicul hoc Sa^M-aiii.Minmi
cffectu. Uatio cst, (juia hoc Sacramcntum (iatum cst ad liiiom pcrscvoraiiii;i\ iia
institulum est ad nutricndam ('haritatfm otiam talia auxilia sum «m" connaiuralia,
ct vitam spiritualcm ; Iiabct crgo liuiic cjiis.iui' instituti.iiii.
Tom. XVII.
16. Sexla conclusio, resurrectio ad glori- et Complutenses, potissimum Petrum
Promissa
resurreciio. ain camis titiilo speciali debetiir ctiam Martinez Cathedraticum priiaarium Com-
Joan. 6. .
11 I 1-
hiiic Sacramento, et illiid digne sumenti, plutensem , ille affirmabat, hic autem ne-
patet Joan. G. Qui maiulucat meam car- gabat, ilii favent plerique Patres. Chry-
nem, el bihil meum sanguinem, habet vi- sost. hom. 88. in Math. 45. in Joan. 55. „^
Chysoet.
tam celernam, el ego resuscitabo eum in ad populum, et 60. et 61. Cyrill. Ale- Gyrilius.
novissimo die, etc. Concilium Nicenum xandrinus lib. 4. m Joan. c. 11. et
Conc. Nic. appellat Symbolujn immortalitatis, Igna- lib. 10. c. 13. lib. 11. cap. 26. Irenge- irenseus.
Gyrii.Aiex. tuis cpist. 14. ad Eplicsios : Pharma- us lib. 5. adversus hcereses, cap. 2. et
cum immortalilatis Cyrillus lib. 4. lib. 4. cap. 34. ubi ejus Scholiastes no-
in Joan. cap. 16. Cibum nutrientem ad ster Feuardentius, Nyssenus oratione Ca-
immortalitatem et vitam ceternam, Chry- techistica, c. 37. Leo Papa epist. 23. ha-
1 7 7. rv » • Nyssenus.
sostomus lih. 6. de Sacerdotio, Gregorius betur de consecrat. dist. 2. cap. In qui- Daniasc.
Ghrysost. .
Greg. Nys. Nyssenus supra corpus nostrum dicit non hus, et Augustinus ibidem cap. Humana, iô° PaY>a.
^'^^'"
consequi immortalitatem, nisi huic cor- Hilarius lib. S. de Trinitate ; et habetur
pori immortali Christi fuerit conjunctum, cap. In Christo, eadem dist. 2. qui om-
et alii Patres. nes docent carnem nostram uniri in hoc
Neque refert quod vita seterna et re- Sacramento cum Christo, ipsi incorporari
surrectio carnis aliis titulis debeantur, et contemperari, quse sonant unionem

quia idem variis titulis acquiri potest, ut specialem. Hos secuti sunt plures alii, ut
resurrectionem suam Christus et meruit, Algerus lib. de Sacram. cap: 3. Guit- Aio-erus.
et debebatur ipsi ex gloria animse. Non mundus lib. 3. de veritate Eucharistice, Guitmund.
Valdeus. '
Valdensis tom. 2. de Sacram. cap. 24. Turrecrem.

improbabiliter etiam aliqui dicunt digne •*
Rottensis.
communicantibus in coelo correspondere 59. et 95. Turrecremata cap. In Christo, Toiet.
Bellarmin.
ahquam gloriam et gaadium accidentale, citans Albertum ; Koffensis hb. 4. con- jansenius.
Error. quod aliis non convenil. Rejiciendi illi ut tra OEcolampadium, Toietus Joan. 6. suarez.'
rejicitur.
haeretici, qui olim senserunt semel ann. 29. Beilarminus lib. 1 . de Euchari-
communicantem infallibiliter consecutu- stia, cap. \i. et lib. 2. cap. 12. Aianus
rum vitam oeternam ;

quod recte damnat de iioc Sacrameriito cap. 8. et 28. Janse-
Ausrustinus de Civifate Dei, lib. 21. nius in Concordia Evangelica, cap. 59.
Auffustia.
cap. 25. quia hoc Sacramentum non con- iate Vasquez oJtsp. 204. cap.^. et sequen-
firmat in gratia, non aufert possibilita- tibns, Suareis disput. 64. sect. 3. asserens
tem peccandi, neque confert infallibiliter esse disputationem de nomine. Tota diffi-
poenitentiam finalem pecc itori . Promissio cultas est explicare, in quo consistit talis
unioinquo
consistu?
ergo vitse seternse facta huic Sacramento unio, et quid sit. Aiiqui dicunt communi-
intelligenda est sicut et qu;e facta est cae- cari sumentibus digne, quasdam quaiitates
teris mediis, scilicet cum conditione ma- physicas, quibus disponitur caro ad im-
nendi in Christo per gratiam, aut si pec- mortaiitatem ; sed hoc imaginarium est,
cetur, poenitentise finalis. neque cum fundamento aiiquo sustinetur.

UUimus effectus, qui tribuitur huic Sa- Neque ergo hoec unio talis est, neque sic-
17.
cramento est, unio queedam nostrae car- ut materiae ad formam, neque sicut acci-
Gontrover-
cum Christo, de qua satis diffuse dentis ad subjectum, neque sicut duorum
de uuioae "18
corporaii.
^gunt moderni. Controversia autem circa continuatorum ad invicem, neque sicut
hunc orta est inter Cardinalem Mendosam aqure ad aquam commixtfe, quamvis Cy-
DIST. Vlll. QU^STIO III. 83
rillus supra simili CKempIo iititur ad non acquirunt hanc unionem. Secunduni
eam declarandam, nempe cerae liquefactco requiritur, quia peccatores sumentes re-
et altari commixtae, neque unius rci con- aliter Sacramentum, non acquiriint illam
versfB in aliam, sicut nutrimenti in nutri- unionem. Tertium requiritur ut salventur
ti substantiam.Vasauez dicit esse unioncm qua^dam Patrum locutiones, qui dicunt

quaeefficitur per consummationemamoris, Christum se immiscuisse nobis, ut esse-
et explicat exemplo matrimonii, quod ex mus os ex ossibus ejus, caro de carne
mutuo amore fit per copulam consumma- ejus ;
quod ratione communionis realis
tum, et cam manere postquam species digne, et ratione nuirimenti corporalis

transeunt in stomacho per corruptionem secundum quamdam a^quivalentiam dici
sui. Crnterum hoc obscurum est, neque potest. Prceter luec non video aliud, quod
videtur quomodo haec unio dici possit hic admitti pos.sit ;
i^rimum coiisistil in
physica et naturalis. De hac unione etiam usu Sacramenti ad secundum et tertium,

neque Scholastici antiqui, qui exacte di.s- quae sunt permanentia post desitionem
seruerunt de effectibus hujus Sacramenti, specierum.
quidpiam de hoc, inquam, genere unionis
physicae locuti sunt, neque necessarium Quceres primo : Quando Sacramcnluin
est ita verba Patrum in rigore inter[)reta- conferl aufjmcniuni fjraliic '/
ri, ut distinctum aliquid a participatione
reali Sacramenti per sumplionem ejus per In hoc quaesito multi finguntur modi
18.
modum nutrimenti, et speciali effectu dicendi, et omnes pene versantur circa Dari
autêatum
nutritionis eningatur. Nam ilii loquuntur naturam sumptionis, quando completur, gratire.
sub metaphora nutritionis ad nutritum, Prima

ût fit. Prima senientia est Cajetani asse- sententia.
quatenus convertimur in Christum, ut ^.^^^^^ j^ri effectum seu augmentum gra-
Cajetan,
(Ju.imdiu
simus membra ejus, et caro de carne ^^.^^ j^ ^^^^ ,,jc ygi^^jj., quamdiu species manent
specie»
ejus ;
unde 1. ad Corinth. 10. Quoniam ^^^^^ j^ stomacho ; sed hoc dependet ab sumptaj.
unmpanisunumcorpussumusomncs,f{ui alia ejusdem opinione, nempe, hoc Sa-

dc uno pfinc participamus;Ad Ephes. 5. cramentum conferre effectum suum de-
Membra sumus corporis ejus, dc cnrnc pendenter ab acluali devolione, quoe
Declaratu ^J^^ ^^ ^^ ossibvs cjus. Ut crgo brevitcr quamdiu durat, confertur gratia, et in-
""'?
prjiennssa.
expediam,
^ '
tria considerantur : primum
'
esl
tenditur. Major in 4. disl. U, <[. i.asserit,
Communio realis et digna Sacramenti ;
vel Sacramentum conferre gratiam .suc - Secunila
secundum est effectus hujus Sacramenti cessive, quamdiu est ejus sumpiio, vcl
seutentin.
In ipsn
spiritualis quo nutrimur ctdicimur incor- in eo instanti (juo homo sit magis dispo- humplione,
velinbtanti.
porari Chri.sto ;
tertium est nutritio ipsa >,itus ad recipicndum offeclum ejus.
nostra ex speciebus consecratis, modo YiivUî sonlentia cst dari aliquod indi- Tcrlia
Mntenti.-i.
supra expresso, non per conversionem visibile ex parte subjccli inter os el gut- In terniino
Sacramenti iii nos realiter, sed quatcnus tur, (piod inferiorem [.artem oris, e( su-
snniptioni.».
intuitu Sacramenti, et ut fid(^s (>jus sai-

perioivm guimris terminai ; liinc autem
vetur, V(M'e efficitur in nobis id (piod ,.[,,„,„ ^,„^,j^ ,j„.„^^,„ ^,,.,. ,,^„,,. (,.r,ninum
j.er Sacramentum effiri nalum css.M, in
,,;,ji,.ii,„., ,m .•,.nse(,ucntcr in |.ro[.osi(io.
casu,(,uoconv.Ntibil.> css(HinsubslanliaM> ,,„and(. hosiia t.-rnMnu.n.
alligit iihMu
nostram. Primum ir(juirilur, (,Mia c.m- ^.^,, „..,„îj j,, j„j^,^^ ^^, i„ j,.,,,,^^ ,,.^^,„.
municantes in lide tantuni. .1 iiom reipsa,

elVcctus. .Vlii dicunt in inslanii di.scrclo
;
Quarta tcniporis dari gratiam, quod itistans machum, non (juicscit hostia, seil ad-
senlentia.
lii instanti durat aliquo tcmpore, co modo (|uo huc cst suh inotu, ac proinde non est
cliscrete.
suhstantia Angeli, etsr duret pcr tiMnpns completa manducatio ;
quando ergo pri-
quia tamcn est tota simul sine sui muta- mum quiescit intrinsece tunc hahct ef-
tione, ideo indivisibiUtcr, ct per instans fectum, negatur itaque antecedens cum
discretum temporis durat, sed his omis- sua prohatione, quia non apphcatur cau-
sis et ahis sit ^^' donec complcatur motus et manduca-
19. Priina condusio, tunc confertur, quan- tio.

Dari Secunda conclusio, causatur effectus
in instanti do est instans completcT manducationis, ^^
patet ex
completre
sumptionis. non prius- heec autem
' '
quando
manducatio com-
trajectus est cihns
...
hujus Sacramenti
priori,
in
quia lunc completur manducatio,

instanti,
1 4 ] t-
Secunda
conclusio,
pleta censetur,
locum idoneum dige- promissio autem gratiae fit manducanti
in stomachum,
quia Sacramentum insti- iHe autem censetur manducasse, qui est
stioni. Probatur,
modum nutrimenti ergo sub termino motus, qui in instanti ex-

tutum est per ;
tunc habet effectum, quando" tractum est trinseco terminatur per uliimum indivisi-
Terminus in stomacho, et completur sumptio, et bile, ut supponitur ex modo desitionis

sumptionis. successivorum ergo pro eo instanti cau-
distinguitur non manducans a manducan- ;
te estque quies ab ipso motu manduca satur effectus Sacramenti ;

deinde reliqua
;
tionis, seu trajectionis hostiee, id est, Sacramenta causant in instanti suos ef-
pertingit ultimum terminum, qui est fectus, ergo et hoc. Patet consequentia,
^^^^^
indivisibiUs ;
manducatio enim consistit quia nulla est ratio successionis, neque in instanti
in successivo, estque motus locaHs, quan- ex parte agentis, neque ex parte passi,
do autem producitur ultimum indivisibile quia agens principale est Deus, cui nul-
terminativum motus, tum universahter la est resistentia proportionata, passum

^^^ ultimate dispositum, quia digne ac-
cessat motus.
Dices, Christus est singuHs partibus cessit ; ergo in instanti recipit effectum,
Objectio.
hostioB ; ergo quando prima pars ejus at- quem natum est Sacramentum causare
tingit stomachum, causatur gratia, quia ex institutione.

gratioe suhjecto Tertia conclusio, post illud instans 21.
applicatur causa efficax
Efifectus
capaci ergo habet effectum. MuUi faciunt completaj manducationis non datur aU- ejus
;
'^'''™;"^'
vim in hac ratione, ex qua fmgunt tot qua gratia ampUus sumenti, nisi varietur
modos dicendi, mihi tamen videtur futi- ejus dispositio ;

est communis, patet,
Responsio lis. Respondetur ergo, quod sicut in quia causa efficax appUcata in instanti
prima parte hujus motus, non causatur producit effectum totum, nisi sit resi-
stentia, aut defectus virium, quia nuUa

gratia, sic etiam neque in uUa parte,
compleatur, quia quamdiu est est aUa ratio successionis. Effectus au-
donec
ordine ad nutritionis locum tem hujus Sacrameiiti est determinatus
motus in
non causat intrinsece aUquid spectans ex institutione, quem confert omnibus,

coeteris paribus, sicut et csetera Sacra-
ad ipsam nutritionem, ne quidem incho-
ative unde cum hostia, ut est sub hoc menta ;

nuUa autem objicitur resistentia
In niotu ;
nihil
motu, raovetur tota, et secundum omnes ut probatum est, ergo in instanti fit.
causat.
partes, quia est continua, et quando qui- Quarta conclusio, hoc Sacramentum ^^^2.^^^,
meUus majorem gratiam, cve&cenie

e^^cit,'
do prima
etiam tota
pars
simul quiescit
hosti» attingit
;
quan-
sto- et
,
hoc etiam ex
disposito confert
. ......
mstitutione divina, et
dispositi-
one.
DIST. VIII. QUJESTIO III. 85
Vicloria. opere operato, non solum ex opere ope- imo est satis pia sententia Cajetani q. "0. 23.
Lede-nia.
Doctor. raritis, ut docet Victoria in summa, vcrho art. 1 . quain insinuasse videlur
.
, •11
(labnel
Cajetan.
G.jbriei.
tucharislia, Ledesma 4. part. 4. q. 22. lect. 83. in canon. Major in 4. dist. \). Paiudanus.
art. 2. Est communis Theologorum, Do- qucest. l. argumcnlo, Paludanus (//.s/. I". cii/iwsTtione
etoris in 4. disl. 4. qmcst. "l. ubi de qucest. 8. et secutus est Uuardus arl. V.\.
ertectum
Baptismo ait, adultum secundum mensu- Intelligenda est conclusio, quando cre-
ram suae dispositionis recipere gratiam scit dispositio seu devotio ejus; ralio est,
majorem, quiB nun confertur par\ ulo. Ea- quia ita congruit fini Sacramenti, quod
D . Thom dem autem ratio in propositio cst D. Tiio-
• per modum cibi ei [)0tus institutum est,er-
Alensis.
D. Bonav • nite 3. p. qucest. C9. art. 8. Alensis 4. go habeteosdem effcctus,quos cibusmate-
Trident.
parl. qucest. 21. m. 3. Richardi in 4. rialis in corpore,ut dicit EIoreniinum.Dein-
clist. 4. art. 3. quccst. 3. D. Bonaventura} de non videtur Christum otiose manere eo

qucestione ultirna, et aliorum. Favet Tri- tempore in stoinacho, deindecausa efficax
dtnt. sess. 6. cap. 7. ubi dicit nosjustifica- applicata videtur semper agere, ((uamdiu
rijuslitiam in nobis recipientes unusquis- subjectuin est capax ; sed subjectum lit
quc siiam, secunJuni mcnsuram, quam magis capax crescente semper devotione,
Spirittis sanctus partilur singulis prout ergo et recipit effectum. Deinde sic agere
vult, ct secunclum propriam uniuscujus- convenit Sacramento, qua applicatum est,
que clispositionem ct coopcrationem, etc. seu terminus manducationis,quia ut patet

Quamvis ergo loquatur de justitia per ex prsecedenti, causat effectum perfccti-
Baplismum data, eadem est ratio in sin- orem in melius disposito ; sed hunc non
gulis aliis, potissimum in proposito, in causat, quando cst sub motu, sed quando
quo auctor gratiae sumitur. quiescit in stomacho, ergo si accedat de-
Damasc. Eadem est doctrina Damasceni lib. 4. votio, causabit eumdem cffectum, qucm
cap. 20. Quamvis pcccatorum remissio, ante non habiiit ex defectu ejus. Dices
inquit, omnihus ceque per Baptisiiuim exciiarc homiiiem ad devotionem in eo
dctur, Spiritus tamen gratice pro fidci casu ; contra, hic effectus convciiit ex
ac prcecedentis purgationis modulo, ac opere operato ; crgo non est major ratio
ralionc comparalur, etc. Uatio est, (juia cur convcniat i|)si, quain alius (luieiim-
ita congruum est fini Sacramentorum, quc. Hanc opinionem gravitcr reprehciuiit ^-o,j,,.a,.ijj
Lcdesma senteutia.
per quii> applicantur remedia nosujc Sotus dist. li. umest.
^
2. art. I.
Solus.
salulis, ut niclius disposito confe- qucest. 20. art. 1. Victoria in summa, Ledesma.
^
^ lotoria
rant majorem gratiani, ct pcrrcclius ap- num. 19.
plicarent passionem Domini. Congruentia Objiciunt ergo, quod hoc Sacramentum

^,.^Y
etiam specialis ex linc hiijus Sacramcnti confcit gratiam j)er inodum cibi et potus, Soiutio.
haberi potest, nempc quia, ut Florciili- quanuliu siint iii usu sumcntis, sed tra-
nuin docet, quos effcctus in corpore ope- jccto Sacramciilo nihil siMjuitur, nisi di-
Proportio
i'atur cibiis niat(M'ialis, cosdciu sccuiKlum gestio spccicruiu, ad (iiiam sc liabct
materialis,
prnportioncm lioc Sacramcntuni oiicraliir mcrc nattiralilcr, et non Immano modo,
ct
spirituiiiis in aiiima ; scd nutrimcntuin corporalc in Scd facilis esl rcsponsio, (|Uod Sacramcn-
nulrniieMti.
nicliiis disposito hahet perlVctiorcni cffc- (um, ul cst (crmiiuis manducationis, cau-
cliim, crgo ita etiamjn pruposilo niclitis sal gialiam, noii in ip>a nianducaiionc
dispositus rccipil pcrf"c(i()rcm gratiam. acluali, (iii;i' iii sola applicationc Sacra-
(Juinta conrlusio. non im|)rolia|)i!is, mcnli consistit ; (piaindiii crgo homo ipsc
vitaliter operando circa Sacramentum se plures species sumere, quia sic magis Tertia
,. ,. . 1 o •
1 T. objectio
amplius et amplius disponit, non est durat Sacramentum in stomacho. llespon- soivitur.
mirum, imo valde conforme (ini Sacra- detur effectum liuiic non tribui Sacra-
menti, et benignitati Christi,ut conferatur mento, nisi, ut dispositio e\ parte subjecti

ci gratisB augmentum. Confirmari potest concurrit, qua concurrente conceditur jux-
a simili, quia Sacramenta sumpta in fi- ta dicenda.
ctione, recedente fictione, dant effectum Sexta conclusio, hoc Sacramentum non 25.
jam Nihil
suum secundum multos; ergo et hoc de dat effectum, recedenie fictione si
confert
recedente
quo agimus, quia id magis congruum est desiit sumptio,
'
prsesentia Christi in su-
et ^
fictione. .
divinnc boniiati, ergo a fortiori hoc Sacra- mente est contra Petrum de Soto, qui petrus de
;
yoto.
mentum, quamdiu manet appUcatum, su- communiter id tenet de omnibus Sacra- cajetan.
^ • mr^ n ^- Thom.
perveniente dispositione, dabit effectum mentis. Gajetanus qucest. 79. art. b. con- ourandus,
D. Bonav.
illum, quem respective ad meUus dispo-
•
^ rv Ti
clusio est communis. D. Thomse
I
4.
•
Aiensis. m
•
/,
situm habet. dist. 4. quicst. 3. art. 3. qucestiuncula 3. /j,Qbatio
Objicit secundo sequi, hominem, qui Durandi gwces/. 4. Majoris g. 2. D. Bona-

obSio^
Responsio. indigne manducavit, si durante Christi weniurdd art, '^. qucest. 5. dist. i'^. ^2. part.
tum praesentia di^ne de peccato doiuit, iusti- dist. art. primi, Alensis 4. part. 10.
*
non tollit.
'
ficari.
'
Respondetur negando consequen-

' -^
m.
^ /^
1-
1. art. 3. Suarez disp.
n/
64. sect. 8.
tiam vi Sacramenti, quia Sacramentum, probatur, quia nuUum est fundamentum,

ad hoc ut remittat peccatum, exigit bonam neque auctoritas in oppositum, quia neque
fidem, quam taUs non habet, cum sciat fini Sacramenti congruit ; et conclusio
se indigne sumpsisse Sacramentum ; si coUigitur ex Paulo 2. ad Corinth, 11. Ju-
autem disponaturper poenitentiamaut con- dicium sibi maiiducat, et bibit non di-
tritionem perfectam, tunc remittitur pec- judicans corpus Domini ; ergo indigne
catum in voto poenitentioe et per contri- accedens non acquirit aUquod lucrum
tionem, non vero per hoc Sacramentum. peccando. Aliud autem est de Sacramen-
Objicit, peccare mortaUter hominem to Baptismi, ut supra prsesupposuimus,
non solum indigne accedendo, sed etiam quia iterari non potest, et effectus ejus
conservando Christum in se ipso indigne. necessarius est. Augustinus asserit dari

Respondetur esse idem genus peccati, recedente fictione ejus, gratiam, et com- Gratia
unde si quis statim post communionem muniter Theologi ; hic autem non con- sumenti
putans adhuc Sacramentum esse in sto- currunt ista, quia et Sacramentum est P'^^™^^^-
macho peccaret mortaliter, committeret iterabile, et effectus ejus est augmentum

etiam sacrilegium in Sacramentum^ si ad- gratiee, quae digne sumenti tantum pro-
vertens faciat, juxta hanc sententiam ;
missa est.
sed facilis est excusatio ex inadvertentia, Septima conclusio, si sumantur plures 26.
Eamdem
et quia nescire potest quamdiu species species simul ejusdem rationis, non con- una
in stomacho durant, et quia opinio pro- ferunt per se effectum majorem, quam ^^^^^"^1^.
'^«^ ^°"*'^''*
babiUs tantum est. Cseterum usus fideUum si unica particula sumatur seorsim ;
est
qui in die communionis se abstinent ab communis. Ratio est, quia unica est sum-
iUicitis, laudabilis est, propter reveren- ptio, et plures illoe particulfe integrant
tiam Sacramenti, et ipsa conscientia in eo unum Sacramentum, et idem habent si-
casu peccantem damnat. gnificatum contentum, et eodem modo

Objiciunt prfeterea sequi, lucrum esse continetur. Idem dico, sive sumptio sit
.
DIST. VIII QUiflSTIO III. 87
^"™P*'° una physice, sive moraliter, ut quando ;mum ergo decidendum est, an plus gra-
morahter. sunt ita plures, ut seorsim sumi debeant, ti.'0 conferatur per utramque simul, quam
vel ex casu ut quando fragmenta, qutie per unam solam, qua in re duplex est
supersunt, sumantur propter reverentiam inter Scholasticos opinio. Prima est asse-
Controver-
peracta etiam communione utriusque rens ex utraque specie majorem fructum sia
Scholastica.
speciei a Sacerdote, quia non est alius percipi ; ita Alensis z/i 4. pr^r^ f//<fe.s/. 11. Alensis
sententia.
modus reponendi particulas integras, ver- m. 2. arl. 4. | 3. ad 2. Dicuntur etiam Trident.
bi gratia, qufB supersunt communioni plures Patres, qui Tridentino adfuerunt,
aliorum, qui sub Missa communicant, vel in eadem opinione fuisse, ac jjroinde
certe fragmenta minima, qute in patena Concilium cum hanc veritatem dertniverit
apparent, aut ex corporali colliguntur ser- sess. 21. caj). \. utitur ea moderatione,
vari nequeant, quia etiam sic pertinent ut nihil contra hanc sententiam statuerit,
ad unam sumptionem moralem, qute asserens communionem sub una specie

ob reverentiam adhiberi debet, etiam a ad salutem sufficere ; et cap. Quoad
3.
Sacerdote non jejuno, ut quando apparent frucliim, inquit, ft//me/, nulla grada nr-
post sumptam lotionem. Dixi per se, cessaria ad salutcm eos defraudari , qui
quia si disponatur magis sumens ad sin- xinam speciem solam accipiunt, etc. ne-
gulas particulas, aut sumptiones inter- cessaria, inquit, f/ratia ad salutcm ; non
ruptas idem dicendum est, quod supra autem simpliciter nulla gratia defrau(h\ri,
conclusione quarta, quia tunc intcnditur quod esset contradictorium hujus senten-
effectus Sacramenti, juxta accrementum tiac, ac proinde eam simpliciter tenet
dispositionis, Pctes in eo casu, quando Vasquez disp. 211. tanquam probabili- Vasquez,
Suarez.
causatur effectus Sacramenti ? dico in orem ; Suarez vero disp. 03. probabilem,
prima sumptione causari, cui sumptio sicut plerique alii, qui in oppositum
reliquarum accedit per accidens ad inte- transeunt.
gritatem ejus, ob revcrentiam Sacramcn- Secunda sententia est phirium recenti- Eaindeni
gratiam
ti, quia non est alius modus illud decen- orum, qui putant eamdem gratiam non per
utramque
ter conservandi, vel quia fragmenta sint majorem haberi per ulramque speciem speciem
ilari.
miniina, quoe decenter ad communionem ut Bohemis et aliis occurrant cx oppo-
Cajetan.
aliorum nequeunt conferri. sito. Cajetanus 3. pnrt. qucest. 8. ((rt. 15. Suarez.
l*etrus de
Suarez su^^ra, Sotus in i. dist. 12. Soto.
Ledesnia
qucesf. 1. art. 12. Petrus de St)to in fn- Rotlensis.
Quceres sccundo ; Utrum per diversas Hossius.
stitutione Sace7'dotum, lcctiotu' 10.
species panis el vini, conferatur ul/e-
de Eucharislid, Ledesma 1. part. \.
rior effectus gratire, quam per unam ^^^^^^1. 21. art. 12. duh. 1. Rononsis ^/;7.
tantum . ^ IP^ contra Luthorum, Ilossius in confes-
sione cap. 4. et alii passim recenliores,
27. II;eretici Bohemi contendebant injuste quorum aiiqui in oo falluntur, quod putent
Error
liohemo- hucos privari in Eeclcsia Latina, commu- delinitam osse in prirfato loco ronclusi-
nione caUcis, hoc fundamenlo, quod ah- onem propriam.
(pia j)art(' el cffectu Sacramcnli |)riv('ii- Priina conclusio, |)robabiUs est scn- Divt>rs,nn>
grati.-iut
tur, (piia pcr plurcs species |ilus gratiio UMitia Alensis, (juam etiam so.|uitiir dari.
AI<*i>sis.
confcratur, et utra^pie specios ad into- o\ j)rofosso (iasjâr Cassaliiis lih. 2. </<• ('a>«Aluis.
Arltorous.
grum convivium spirituale sjioctat. Pri- Cma rt Ctilirr Ihnnini, Vas(]iio/, oitatiis.
.

Vasquez. Arboreus in cap. G. Joannis. Ruardiis in lioc Sacramento per unionem agentis
Ruardus.
art. lo. quainvis cam ita intelligat, ut ad instrumcntum, sed tanquam conten-
ex parte utriusque spcciei niajoi' sit ef- tum sub continenle ; tum quia considera-
ficacia, non percipiatur tamea per secun- tur hic aUmentum, et nutritio spiritualis,
dam major fructus, nisi quis se magis non corporaHs.

disponat ad ipsum. Scd hoc non conse- Contra, hoc Sacramentum causat gra- Impugna-
quenter dicitur, quia ad effectum per se tiam, ( ut supra probavimus )

per modum
Sacramenti uniformis est dispositio, si Sacramenti : ergo signi sensibilis practi-
ad primam sumptionem non sit talis disci. Antecedens fusim suo loco probatum
positio requirenda, sed sufficiat fides, inest, sicut et consequentia ; sed diversa
tentio percipiendi Sacramenti, et sensus sunt hic signa in specie, quamvis inte-
gratiee, idem dicendum quoad effectum grent unum convivium, ergo quodlibet
secundse speciei ; si autem adstruat ad efficaciam suam propriam habet, tam

utramque requiri aliam dispositionem, in fieri quam in faclo esse, considerando
inf)'a impugnabitur. Et quidquid dicat, Sacramentum. Deinde quamvis idem sit Diversitas
signandi et
Uniformis ad sumptionem Sacramenti sufficit una, significatum utriusque speciei, non ta- causandi.
di-positio
sufficit ad quahscumque debetur, qua3 valet ad effe- men eodem modo, quia species panis
utramque
ctum integrum causatum per utramque continet corpus ex vi verborum, csetera
speciem, quse integrum convivium exhi- per concomitantiam ; species vini, san-
bent. guinem ex verborum, continet, rehqua

Probatur conclusio, cirgumento desum- per concomitantiam. Sed htec differentia
cx fine Sacramenti, quia hoc Sacra- iu significando infert diversitatem in cau-

Probftio ex P'''^
fine Sacra-
j^gQ^Q,^^ jôu solum, ut sacrificium insti- sando, sicut contingit in aliis Sacramen-
menti.
tutum est sub utraque specie, sed etiam tis, quia eadem in specie est gratia ha- Diversitas
ut Sacramentum : Caro mea vere esi ci- bitualis quam causant et significant ; sed ^
torû™^"'
quia diverso modo, et per diversa signa, ®^ "^^"^" ^^

bus, et sanguis meus vere est polus, Jo-
an. 6. nam ad completum convivium re- et ad diversos fines significant, ideo di-
quiritur cibus et potus ; ergo quselibet versa est in ipsis efficacia et causalitas.
pars hujus Sacramenti habet causare Deinde quamvis eadem sit causa prin-
gratiam, et suam habet significationem cipalis hic prsesens, nempe Christus, non
diversam, et suum refectioni^ modum ;

causat effectum nisi ut significatum, per
Sacramenta enim efficiunt, quod signi signum sensibile ex opere operato, ut
Respondet ficant. Respondct Cajetanus id verum esse cêtera Sacramenta causant, ac proinde
Cajetanus. signum
-^^ reliquis omnibus; peculiare tamen in sacramentaliter, et per sensibile
hoc Sacramento, quod totus effectus cau- ut instrumentum.
setur per unam speciem, quia nempe Respondent alii non esse perfectiorem gecunda
gratia causatur non per species, sed per significationem in duabus, quam in una ^"^^^q^^°'
significatic
Christum contentum sub speciebus, qui specie ex paite rei significata^, quamvis
totus continetur sub singulis, ac proinde sit perfectior ex parte modi significandi, speciebus.
ubi eadem est ratio et virtus agendi, idem qui modus non facit ad diversitatem effe-
sequitur effectus. Quod vero specics nihil ctus, ac proinde non esse paritatem in
causent ex eo probat, quod ipsum agens nutrimento corporali et spirituali, quia
principale ubi est preesens, non indiget cibus reficit appetitum famis, potus au-
instrumento ; tum quia Christus non est tem appetitum sitis, quae diversa sunt
DIST. VIII QU^STIO iri. 89
in corpore ; in anima autem appetitus em corporis, nec significatio calicis esset
tales non discernuntur ad justitiam, sed sacramentalis pratica, ut talis significatio
unus tantum, quia una est justitia, per constituit novam specicm wSacrametiti
quam reficitur, ergo per alterutram spe- nova^ legis, ut distinguitur ab antiquis
ciem sufficienter expletur talis appetitus. quse significabant giatiam conferendam, inier novte
Uiversus Quod vcro modus diversus significan- non dabant, nam significare collatam, aut legil^^Sa-
^'"^™^"*^-
non ''variat î "on facJat ad diversitatcm in effectu, confcrendam, non vero eam conferre,pe-
effectum.
ayt ^fficaciam Sacramenti probant, quia rinde est ad liancdifferentiam, qu£e datur
alias Baptismus collatus per trinam im- per boc quod est efficere aut non eflice-
mersionem, in qua est major expressio re, continere aut non continere suum si-
Trinitatis haljeret diversum effectum, et gnilicatum. Neque proprie diceretur Cliri-
majorem, quam sit ille, qui confertur in stus propinare nobis suum sanguinem,
una tantum immersione; et hostia conse- aut nos illum bibere ad abundantiam spi-
crata, in qua esset expressa imago Cru- ritualis refectionis et dulcedinis, nisi san-
cifixi, haberet diversum effectum ab ea, guJs habeat illam efficaciam. Hinc patet
in qua non est talis imago, quia illa magis falsum esse diversum modum significan-
exprimit Christum ; et moneta, in qua ^^ "lon inferre diversam efficaciam in his,
perfectius cuderetur imago principis, ha- licet eadem in specie justitia conferatur.
beret majorem valorem, quam moneta Exempla non sunt ad propositum. Pri- Exempia
in qua talis imago esset obliterata, vel "lo, quia sicut Ecclesia ncn tribuit effica-
^^^cnmiur'
non tam expressa, quamvis idem esset ciam Sacramentis, quoe illam habent ab
pondus utriusque. institutione Christi, sic etiam ritus qui-
Impugnatio Contra, cx institutione Sacramenti col- cunique ab Ecclesia institutus, quamvis
ligimus significationem ejus et effica- expressiorein contincat sigiiificationem,
ciam ; ergo si per calicem niliil lieret, ad iiistructionem tantuin facit, vel i'eve-
superfluus esset, et superllua institutio, rentiam, et non ad eflicaciam Sacramenti;
neque conveniret ipsi definitio Sacramcnti talis est trina immersio, qujTC est ca^re-
Fundamen- "^^"^''^nis- Deinde, quamvis gratia cadcm monia, sine qua perfici potest Sacramen-
enicacho.
confcratur per utramque specicm, hoc tuin, et qua> in omnibus locis et casibus
non toliit, quin una accedens alteri tri- non adhibetur ; in proposito aiitem diver-
buat majorem gradum, et intensionem, sa significatio spccicrum est ab instituti-
quamvis non diversum specie, sicut ar- one Christi, ac proinde arguit diversam
gumentatum est in reliquis Sacramentis eflicaciain. Ex quo patet minus facere ad
universim; (jiiic ad rcnovationein iiilcri- rcm alia cxcini^la, (piia figiira illa li()stia\
oris hominis instituta sunt, (luamvis ea- ne (luidcm ex Ecclesi;e instituto cst, neîuc
dem sit iii speci(; physica gratia collata ;

rclcrt ad ritum etiam celebrandi Sacra-
ergo in proposito per novam speciem mcnti'; valor moncta» non in ligura. sed
datur dulcedo nova, (piic per ipsain siin pondere est, sccuiuliim (|uod fiiiulalur
gnificatur, nam sicut corpoie sustciila- acceptatio et vaior.
mur, ita sangiiiiic incbriamur, ipiod dc- Ad conlirmalioiuMn pra}dictoriim facit, 30.
"^
notal abiiiidaiiliam rcfcclionis ct graliic. (iiuhl iiMjuc corpori c( s;ui::uini adjiincia *
" If^'"''*
Undc si toliis ("ffcciiis jain \u'v piiorciu csl promissio djviiia, .lo;iiiiiis (1. ct (|U(mI '"îVu.""*
fuisset datus, ct pcr caliccm iu)ii (larciiir P;itres eudciii iiio. lo dc (>flic.ici;i iiiiius(|iie
noviis, scd signinc;ircliir (bliis pcrspcci- iid rcfcclioiuMii sj)iritii;(|(«in l(M|ii,iiitiir, in

iisque servari dicunt proportionem convi- Contra, quia in nuUa lege instituit Deus Impugn
tur.
vii integri et compleii, et seorsim insti- plnra signa, seu Sacramcnta seorsim rc-
tutus est calix, et consecratus panis, ut spe.ctu ejusdem elTectus. llinc Poenitenlia
constat e\ Evangelistis ct Paulo, et diver- seu contritio perfecta, quoe in omni stalu
sitate formarum et materia;. Unde sicut naturse valebat, eratque necessaria ad
A simiii de
cii.cumcisio et Baptismus, licet non diffe- remissioncm peccati actualis, in lege ta-
et Circum- rebant effectu, quia utrumque delebat pec- men nova siihordinatur Sacrameiito Ba|)ti-
cisione.
catum origmale, et conferebant primam smi et Poenitentise, ita ot sine eorum vo-
gratiam, tamen quia materia et instituti- to, non habeat illam efficaciam, quam
one differebant.diversa erant Sacramentva, babuit ante institutionem horum Sacra-
neque infructuose Baptismus percipieba- mentorum ; non aha ratione, nisi quia,
tur a circumcisis, quia conferebat effe- ut superfluitas, quee contemptum parit,
ctum gratise sibi proportionatum ; ergo evitelur, et medium ahas commune, revo-
etiam idem currit in proposito. cetur ad particulare legis novae institutum
Scio responderi posse ad instantiam, Sacramentum, eique subordinetur, ne
dislinguendo ha^c Sacramenta per diver- pluraHtas mediorum sine subordinatione
sum modum causandi eumdem effectum, contemptum pariat Sacramenti speciahs,
quia ex opere operato Baptismus, Circum- et minuat sollicitudinem proprice salutis ;
cisio vero non ex opere operato causabat ergo cum in hoc Sacramento inveniantur
effectum. Sed hgec responsio non quadrat duse species institutse seorsim per mo-
doctrinse Augustini,ut suo loco vidimus, dum diversarum causarum, quamvis
neque solvit difficultatem, quia in propo- respectu ejusdem effectus in specie, colli-
sito ideo asseritur, alteram speciem non gitur quamlibet ex illis habere propriam
conferre effectum, quia idem datus est efficaciam in sua specie et ordine, ad au-
per priorem sumptam. Sed sic etiam Cir- gmentum gratise, nutriendo animam.
cumcisio dabat gratiam justificantem, ut Deinde caucie physicfE totales respectu Excluditur
Opinio communis tenet quidquid de quo- ejusdem effectiic m specie non integrant
instantia
reprobata.
rumdam
(
opinione reprobata, qui dicebant

sit
unam ; duee
...
autem species tacmnt
,
ad m-
.
de causis
physicis.
Circumcisionem tantum remissionem ori- tegritatem convivii spiritualis, sed causae

ginalis, non collationem gratise habuisse), quando integrant unam, cuilibet convenit
ergo sicut Baptismus ex sua efficacia dat esse partem in causando, ex ratione pro-
semper effectum secluso obice, non ex pria, et in utramque resolvitur totum,

alia ratione, nisi quia est signum efficax, sive sit totum in esse entis, sive in esse
neque consequenter superflue sumebatur causse ; ergo in proposito idem contingit,
a circumcisis, sic etiam calix, alias esset sed hoc convivium unum est in specie,
signum inefficax, et non sacramentale. et non simultate concursus respectu
31. Dices calicem quidem continere effica- ejusdem effectus numero, alioquin nihil
Tertia
ciam, sed respectu ejusdem effectus, qui causaret una spccies seorsim sine altera,
responsio.
^^*^"^ ^^*- conferri per alteram speciem, quod est falsum, quia contingit usus
SbordSa!
.
t^,s
unde causato illo per speciem panis, unius sine altera a laicis, in Ecclesia; ef-
^ ' ^
ejusdem.
amplius nihil efficit calix sumptus, sicut ficiunt ergo unam causam integram in
contingit incausis physicis, quando ap- specie, et consequenter, quaelibet habet
plicatur causa, producto jam effectu, efficaciam dictam. Explicatur exemplo

nihil facit, licet de se habeat efficaciam. aliorum Sacramentorum, in quibus plura
.
DIST. VIII. QUiESTIO III. 91
concuiTunt signa instituta respectu ejus- quod Christus totus continetur sub quali-
dern elTectus iii numcro et siinultate con- bet specie nulla gralia necessaria ad
cursuS; verbi gratia, in Baptismo, forma saiutem privari laicos, quia si in triduo
et materia, quarum neutra seorsim agit, fieret consecratio, species panis non
sed utraque simul conjunctre; ergo aliter contineret totum Christum, quia neque
duae species integrant unum convivium animam, neque sanguinem, tamen causa-
et causam gratiae modo dicto, alitor au- ret eamdem gratiam quamcumque neces-
tem materia et forma Baptismi, quia hae sariam, quai sx vi Sacramenti causatur
tanquam partiales sunt ejusdem effectus in de facto, et in casu verificarentur pro-
numero, illtje partiales in specie, totales missiones Christi apud Joannem de Sa-
autem in numero, alioquin videretur cramento : Qui manducat meam carnem,

superflua institutio alterius. Ad Confirma- vivet in ccternum, etc.
tionem accedit, quod Clemens VI, ann. Concilium ergo intendit excludere erro- Explicatur
Concil.
1341. in Bulla ad Regem AnglifE conces rem, in quem incidere possint Bohemi,
s-^rit usum calicis ipsi pro uberiori lucro aut alii, dicendo, quod sub una specie
gratiae, in qua Bulla hanc sentsntiam est non contineretur totus Christus. Et Confirma-
tur
secutus. confirmatur haec doctrina Vasquez ex
responsio
32.. Objicies primo, Tridentinum sess. 21. sess. 13. in fme, ubi remisit aliquos
bjeitio
t Trid. secundum aliquos definiisse oppositam articulos circa Eucharistiam discutiendos
sententiam, secundum aHos vero ratio in sequentibus, quorum duo primi suiit :
Concilii eamdem concludit, cap. 3. fnsu- An necessarium sit ad salutem ex divi-
per, inquit, declarat, quamvis Redemplor no jurc proeceptum, ut singrdi Christi

noster, ut anlea dictum est, in suprema fidcles sub utraque specie ipsum venera'
illa Ccena hoc Sacramentum in duabus hile Sacramentum accipiant. Secundus, Articulus
erroneus.
speciehus insliluerit, et Apostolis tradi- num minus sumat qui sub altera, quam
derit, tamen fatendiim esse, eliam sub qui suh ntraque cominunicat, qui arti-
altera specin totum atque intcgrum Chri- culus ex occasione erroris, qui fuit, vel
stum, verumque Sacramentum sumi, ac timeri posset,conceptus est; undesfM. 21.

propterca, quod ad fructum attinet, nulla can. 3 qui conceptus est ex doctrina cap.
(jratia ncccssaria ad sahUcm eos defrau- 3 (ut recte marginator adnotavit,) idem Damn.itur
ss. 21.
dari, qui spcciem solam accipiunt, etc. error insinuatur et damnatur : Si quis can. 3.
sponsio
Ilespondetur quoad primum, perperam ncfjaverit totum ct interirum Christum
asseri dictam definitionem, esse contra omniuui (jratiarum fonfem cl aucto-
conclusionem, ut patet cx particula illa rom suh una panis spccie sumi, qnia
adjccta necessaria, qu.ie exceptioncm con- ut quidam falso asscruiit, non srcun-
tinet, et vim exclusionis habet (|Uoa(l dum ipsius Chrisfi insfifufionem suh
sensum universalem ; non enim dicit utrfiquc specie sumatur. anathemu sit.
Concilium nulla rjratia simpliciter, sed ]n (ine autein Concilium reservat duos
nulla fjralia necessaria ad salutom ; (pine articulos definiondos in aliud tompus,
verba sunt restrictiva sensus nniversnlis vidoli(ôt : :\n justis dr niusis /•>(7('.</a
Duo
articuli
ad f/ratiam nccessariam ad salutem. prohilniif usuin Cfiliris laicis rf rh-ricis
nou
ssponsio Quoad alterum dotinili.
nK.tivum, ex ratione romniunicanfihus, rf non ronfiricntHtus.'
squezap-
•onatni'. illn Concilii desnmptuin, r(^s|»()n(l(M, bcne rf aii falis usus rcrlis rafionibus rf con-
Vas(jue7> Concilium non colligeie ex oo ditionibus nlirui reijno ctnxrrdmdus sil?
,
Sess. aiitem 22. eosdem articiilos remisit 30. dermitiir juslo. EccJeaiam suhiraxis-
Reuutlun- siiiic Sanctitati determinaiKloi^. Inter lias se usum calicis laicis, aUcrani aulem
tar
ad autem conditiones illa proculdubio fuit, speciem acl salnlem ipsis sufficere, ad-
Pontilicem,
Conditi- nl videlicet, primiim crcdercnt totum dens contra prcefatum erroi-em supra ;
ones
iuiplicitre.
Chrislum sub allera specie contineri, el Non esse amhigcndum, quod suh specie
per alteram dari gratiam ad salulem panis caro tanlum, neque suh specie
necessariam. Katio ergo Concilii superi- vini sanguis tantum, sed suh qucdibet
us exprcssa eo tendit, ut condemnet er- spccic est intcgre totus Christiis, etc.
rorem, non autem ut quidj)iam decernat De fructu autem niliil habetur, nisi per
circa fructum Sacramenti, quia reipsa unam dari gratiam omnem necessariam
non concludit quidpiam de fructu, ut ad salutem Secunda ergo conditio ita
instantia superius expressa ostendit. inlelligenda est, ut sub una quantum ad

33. Objicies secundo, refert Joannes Hesel- rem contentam tanlum sumatur, quantum
Conditio-
nes lanus in lege de Communione, tract. 3. sub utraque, non vero quantum ad
quibus
Bohemis fol. ni. Joannes Slechia Bohemus scri- fructum.
sub 34.
utraque psit Erasmo se intellexisse a Concilio Objicies tertio, idem est effectus in spe-
Objeclio
specie
permissa Basiliensi concessum fuisse Bohemis sub cie utriusque, et idem finis, nempe spi- tertia, ex,
fine et
communio utraque specie communicare : Modo sah ritualis nutritio animoe, deinde seque per effectu.
qualihet specie profitercntur, et crede- utramque hic effectus habetur, et eeque

rent Christum totum contineri, et non utraque extinguit appetitum animae , ergo
plus fructiis haberi per utramque, quam eumdem effectum habent. Respondetur Responsia
per unam tantum. ex dictis concedendo antecedens, et ne-

Refert etiam idem Hesellanus ex Ri- gando consequentiam, quia diversa signi-
chardo Magistro suo tertiam conditionem ficatio infert diversum effectum in nume-
sub qua Bohemis concessa est communio ro, quamvis non in specie, ut patet ex
sub utraque specie, fuisse, ut crederent, dictis. Dices, fuit idem effectus corporis
non plus sumi sub utraque, quam et sanguinis in sacrificio cruento ;
ergo
suh una specie tantum; quartum autem etiam inhoc sacrificio,quodillud reprsesen-
ut crederent suh una specie esse totum tat. Respondetur, concedendo antecedens,
Replica
Christum secundum corpus et sangui- quia ibi meritum in passionibus fuit tole- solvitur.
nem. HiEC quarta conditio esset superva- ratis a Christo per effusionem sanguinis
canea, nisi inteliigeretur alia, nempe, in quibus corpus et sanguis merito con-
lantum sumi sub una, quanlum sub utra- jungebantur; hic autem, quidquid sit de
que. ratione sacrificii, in ratione Sacramenti
Respondetur illud Concilium non esse corpus et sanguis sub diversis signis
tantse auctoritatis, quia rebellavit Pontifi- sacramentalibus proponuntur, quorum

ci, et in errores et schisma incidit, nec quodhbet habet suam efficaciam diversam
potuit sua auctoritate, qux nuUa fuit in et significationem.
schismate eam facultatem facere; ceete- Dices inter cibos corruptibiles aliquos Simile.
rum errorem illum, quem damnavit esse, qui simul depelkint famem et sitim,
Tridentinum, Bohemos tenuisse, satis per cur etiam hic effectus non tribueretur huic
hoc indicatur si narratio subsistit. Quid- alimento spiritiiali. Respondetur, quamvis
quid autem sit de hoc, non invenitur idem sit alimentum, tamen illud corporale
in actis Concilii quidpiam tale, sed cap. non sumi per modum cibi et potus, sed
DIST VIII. QUiESTIO iri. 93
Disparitas subalterutra ratione, verbi gratia, aliquis one naturali cum significato per se spe-
ecluralur.
fructus, qui continet in se vim extinguen- cierum; refundendo ergo efficaciam in
di sitim per humorem contentum, qui rem significatam vi verborum deberet

manducatur, non bibitur ; item jusculum rcfundi in ipsum corpus et sanguinem,
habet in se vim extinguendi famem, quod qu<'c sunt diversa significata formalia, et
bibitur non manducatur ; in proposito sic argumentum magis reducitur in op-
autem altera species manducatur, altera positum ejus quod intendit.
vero bibitur, et sic queelibet habet suam Recurrendum ergo ad ipsam instituti- Ratio verse
assii^natur.
efficaciam seorsim. onem, dicendo talem fuisse, ut eumdem
35. IIccc sententia, quam defendimus hacte- effectum singulee species haberent, et tan-
nus, videtur magis Theologica et confor- tum quantum dispositio praesenssumentis
mis communi doctrinas de Sacramentis, exigit, si ex ea crescat, vel quantum

eorum significatione et efficacia, neque in natum est conferre virtute Sacramenli . I)i-
uUo favet haereticis ;

quamvis enim gratia ces, diversa sunt signa sacramentalia;er- Objectio
solvitur.
amplior in gradu tribuitur per utramque, go diversi effectus. Respondetur,concedo
quam per unam, illud tamen augmentum antecedens, et distinguendo consequens,
gratise non proeponderat reverentite Sa- effectus primarius, concedo, effectus
Cur cramenti, ex qua, mota Ecclesia propter secundarius, nego. Supra autem di-
Ecclesia
siistulit
periculum cffusionis calicis, qiii nec com- xinius gratiam subsistentem, seu cor-
Diversitas
iommiinio- mode servari potest, nec ad infirmos de- pus et sanguinem Christi, ut priiesens est, sijjniticatio-
nem nis
>ub utraque ferri, neque ministrari sine tali pericuio, esse rem significatam hujus Sacramenti respicit
specie. jjratiam
abolevit usum calicis in laicis et aliis gratiam in anima causatam esse effectum subsisten-
tem.
communicantibus, et ilhid augmentum secundum, seu, ut aUi vohint, usum Sa-
per aha media recuperari potest, gratia cramenti, aut actum sacramentalem ; al-
autem necessaria ad salutem necessitate terutra ergo species est causa inada^quata
prajcepti, seu aho quovis modo dicatur, ejusdem gratiic in numero , et sic brt.vi-
talis habetur per sumptionem unius spe- ter reducendo qurestioncm ad superius
ciei. dicta, etiam h;pc pars salvari potest. Kx
Hententia Qui voluerit tamcn defendere opposi- quo hicc patet etiam ad rationes adductas
contraria
prol)al)iiis,
tum cum modcrnis controvertistis, po- pro conclusione prfemissa, (juia earum vi-
test, non tamen cx rationibus pro ipsis gor solvitur in disiinctione prjiMui.ssa de
adductis, ncinpe quod totus Christus con- significato primario, «piod diveisum est,
tineatur sub altcrutra specie ;

hicc cnim et secundario, (piod est ununi ; diverso
ratio fundatur in ca sententia quod tota modo causatum per moduin cihi vcl po-
llatio ratio causandi gratiam sit Christus, ct non tus, apphcato Sacramenlo, et intorprct;iri
communis
pro ea spccies, si ali([uid conchidat, (piam sKjird possunt Patrcs, instiimio, liiiis iiilt>giitas
adducta
refeilitur.
rcfutavimus. Neque etiam valet, quia in tri- convivii, et distinctio specicriim (juoad
duo essct idem effcctus hujus Sacramcn- modum sunKMidi matcrialem, non (pioad
ti, et neutra spccics conlincrct totum cffcrtum gratiic. Divcrsiias aulem sjicci-
Christum, scd su;i significata scorsim ;

cruin primaria est respectu conlcnti, rdi-
nihil ergo, (piod concomitantcr est sub (piam paittMii luijus controversia^ (Mim
ali(pia spccic, est ratio agcndi, quia sic Hohomis infni tract;ibimiis dc pnvcopto
non importatur cx vi sigiiiliciitionis scii dc hiijus Sacramenti.
rigorc ejus, sed cx unione aut coiincxi-
. . '

aut contritione, juxta sententiam D. Tho-
mne variis in locis 3. part. qucest. 73.
Quceres tertio : Utrum Sacramentum sit
art. 3. ul)i dicit Eucharistiam esse neces-
necessarinm medium ad salutem ?
sariam in voto, sicut finis in intentione et
desiderio; et qucest. 80. art. H. colligit Necessitas

Ex iis qu.ne hactenus dicta sunt de inde obligationem recipiendi idem Sacra- in re,*^
effectu, paiet resoluiio hujus qucesiti, mentum cum opportunitas datur, et in 4. ^"* ^°^°'
quam supponil Doctor hic, et in distincti- dist. 8. qucest. 1. et in dist. 12. qucest. 3.
one sequenti magis, quam traclat per se ; art. 2. qucestiuncula prima. Pro hac ciaudius.
eam autem tradit in terminis loco citando sententia citantur a quibusdam Claudius fioflSSs
in 2. conclusione, quem huc advocare rcp. 6. cap. 7. Spinteus lih. ^2. de orat .
Nadantius.
placet, ad complementum tractatus et ma- Eucharistice, c. 12. Roffensis lih. 5. con- Sotus.
teriae. tra OEcolampadium in prooemio, Na-
33.
Duplex est necessitaS; alia medii, aha clantius in tractatu de communione,
Necessiias prsecepti de necessitate hic
; prsecepti Theor. 1
prsecepti. non agitur, de qua suo loco, sed tantum Ggeterum Cajetanus in primum locum
de necessitate medii. Hsec necessitas dici- D. Thomaecitatum, et Sotus d. 8. quoest.
tur etiam necessitas finis, id est, quando unica art. 3. explicant loca D. Thomae,
sine medio nequeat acquiri finis ; in pro- asserendo Baptismum, quia est principi-
posito finis est aeterna salus, dicitur ergo um per modum generationis spiritualis,
medium necessarium relate in finem necessarium esse in re, per accidens ta-
Medium autem necessarium hoc modo raen, quia non datur opportunitas, sufficit ggg^ ue-
dupliciter dicitur, sive in re applicatum, in voto; Eucharistia, quia est finis, cessariam
suffi
sive in voto, hoc est, in desiderio et pro- cit in intentione, est consummatio vitae intentione,
noa in re.
posito appHcandi, si subesset facultas ejus. spiritualis, et operatur in intentione, non
Necessitas autem Eucharistiee, vel esset autem reipsa. Aliqui prseterea Orientales,
ad primam justificationem obtinendam, ut Grseci moderni, putant esse necessariam
vel certe ad perseverandum in justitia ac- simpliciter necessitate medii Eucharisti-
cepta, qua dat robur ad observandam le- am, ideoque communicant infantes, quae
gem, et superandas tentationes. Aliquid coeremonia fuit quidem antiqua, et adhuc
etiam dicitur necessarium in voto dupli- apud ipsos continuata, sed ex illo errore
citer ;
primo absolute, quia ipsum in se in quo desiverunt a fide.
realiter applicatum est medium necessa- Prima conclusio, realis sumptio Eucha 36.
rium, Infantibus
si facultas adest, verbi gratia, ad ristise non est medium necessarium par non est
justificationem Baptismus; vel generaliter, vulis ad vitam. Est de fide definita in necessaria
ad salutem.
quatenus scilicet exigitur votum implici- TriJent. sess. 21. can. 1. Si quis dixerit Trident.
tum ejus, et propositum adimplendi pr;ie- parvulis, antcquam ad annos discretionis

cepti, quando obligat. pervenerint necessariam esse Eucharistice
35
His positis, aliqui apud Vasquem (
quos communionem,anathema sit. Probatur 2.
ipsc nou citat ) recentiores existimant hoc ex Matthsei ultimo Qui crediderit, et
quorum'-^ :
dam Sacramentum in re, aut voto suscentum haptizatus fuerit, salvus erit ; deinde ex
'
aifirmativa. Sutflcientia
D. Thom. habere necessitatem medii ad consequen- doctrma communi Patrum et Conciliorum ..Baptismi,
dam vitam fBternam, dicentes votum

, „„
de emcacia
. .
et virtute
^.-111
Baptismi ad delen-
et etficacia,
hujus Sacramenti contineri in Baptismo, dum peccatum originale, et conferenda

;
DIST, VIII. QU^STIO III. 95
alia qusecumque addandam justitiam, quoe Patrum sententia in eum locum Pauli, ita
adoptat ad regnum ; unde definitur justi- ut nulkis debeat acccdere ad Eucharisti-
ficatio, qu8e est per Baptismum a Triden- am nisi in statu gratice ; ergo non est me-
tino sess.6.cap.4. quod sit trandalio ah Jiuin deiendi peccati mortalis, aut dandi
Trident. eo slala, in quo quis nascilur filius pri- primam gratiam, quae sola suflicit ad sa-
Delinitio
justificatio- mi Adam, in stalum gratice adoptionis iutem, alias etiam parvulis esset necessa-
nis.
fdiorum Dei per secundum Adam ksum ria, si dicas esse medium necessarium ad Responsio.
Christum. In lioc conveniunt omnes Pa- perseverandum in gratia.
tres. Ex qua doctrina sequitur etiamsi Contra tertio, neque hanc necessitatem Tertia
'"^^'^-
infans baptizatus decedat in gratia bapti- ejus explicant Concilia, sicut necessitatem
smali, salvari cum sine sumptione Eucha- Baptismi explicavit Trident. sess. 7. de Trident.
rigtice, Baplismo; can. o. sess. 14. de poeniten-
Secunda conclusio, realis sumptio Eu- iia ;

can. 6. sess. vero 13. agens deEu-
37.
Nec adultis charistia nullam ei tribuit necessitatem
esse
charistite non est medium necessarium ad
mediura ne-
salutem, etiam adultis ; est comuiunis Do- unde Melchiades Papa epist. ad Episcopos
cessarium. ^^^^^^^^^^^^
ctorum, quam insinuat noster Doctor in 3.. Hispanice cap. ^2. et habetur de consecrat.
dist. 40. I Onera imposita sunt, etc. ubi <Jist. 5. in cap. Spiritus sanctus, ait, sta-
docet : Nullum aliud Sacramentum legis tim morituris regenerationis bcneficia
novcB hahere necessitalem medii prceter sufficere ad salutem, quiaregeneratio sal-
Ecclesia Baptismum ct P.vnifenfiam. Probatur, vat mox i>i pace heati sceculi recipicndos,
eain non ergo adultis baptizatis sufficit per se Ba-
quia nullibi in Conciliis deciaratur haec £^„„110
agnoscit ne-
cessitatem.
necessitas; et quamvis sit argumentum ab ptismus ad vitam ;
deinde nullus effectus
J^^^^l^,
auctoritate negativa, concludlt in matei-ia gratia} habiius per Eucharistiam est ne-
'^JJJYiJtia!"
doctrinali, et maxime per (juam suflici- cessarius, ut medium adulto; ergo. Ante-
enter proponuntur et declaranlur niedia cedens patet, quia hic effectus esset auxi-
necessaria ad salutem, alias Ecclesia defi- lium, quod mediante Eucharistia recipit
ceret in necessaria instructione fidelium ;
ut prjBservetur a peccato mortali, quem
nullibi autem in doctrina et Canonibus de effectum tribuit Tridentinum huic Sacra-
Sacramentis, exponit hanc necessitatem meiito sess. 13. cap. '2. Sed liic elTectus j^tq,,
„
Eucharistiae ; ergo nulla est talis. non est necessarius simpliciter ad viiaiii
^f^J^J^
Secunda Secundo, non est necessaria, iiisi per ;cternam, quia sine dono per.severanti;e
ratio.
moduiii remedii; Sacrameiitn enim institu- miilti relapsi suscitantur in vilam ;eter-
K\ eirectu
et fine.
ta sunt, ut remedia infiniiitatis nostne naiu per pienilenliam, el salvantur; ergo
vel ergo esset necessaria ad primam ju- neîue ratione liujus effecius Eucharistia
stificationem obliiKMidam, (|ii<hI falsum e^^t in re erit necessaria. Probatur (ônsequen-
et contra fidem, (jiiia e\ Paiilo 1. arf Co- tia, qiiia siiie illo (•onlin-it adiiltiiin sal-
rinfh. 11. nequit sumi Eucharistia, nisi vari.
in slatu grali;c i)cr sc lo(jueiido : Prohrt Pr;oterea ratione hujus elTectus, tum ivrseve-
antein scip.sum /lomo, rf sic de panc illo ma\ime esset nefessaria, (]ui.i infallibili-
„'""rta.
cilat, et de calice hihat; qui rnim inandu- ter tribueret perseverantiam, vel (juia
cal, ef hihil indigiic, Judicium sihi maii- tribuit abundanliora auxilia ad eum linem;
durat ct hihil, nnn ilijudicans corpus l)o- non primiim, quia hunc elTeclum nullum
inini. II;bc probatio ex Tridentino .«r.v.w i;>. Sacramenliim habet «>\ o[)ere operato. (juia
cap. 1. cst PoMiilentia, et e\ communi regularitor non dauir omnibus digiie acce-
96 I.IB. IV. SENTENTIARUM
dentibiis, ciiin multi posloa rclahantur. Sacramenti in rc i[)sa, quam in voto
Nou (latur Scd si esset medium ncccssarium, maximc tantum apj)]icati. Scd Eucharistia non
virUite Sa
cr alneiui.' esset tale ratione infallihilis perseveran- trihuit primam justificationcm, neque
tia3 dando auxilia infallihilia, quibus Iio- efficit infallihiliter perseverantiam in re
mo priTvenirelur infallihilitcr, nc peccaret ipsa, neque alius quicumque effcctus ejus
Si secundum dicatur, cuni illa auxilia est necessarius nccessitate ahsoluta finis
abundantiora sint tantum ad melius esse, seu medii ; ergo neque in voto dicit ne-
non ad simpliciter esse, sequitur non esse cessitatem medii. Minor patet ex pracce-
necessaria neccssitale salutis, quia potest dcnti. Major prohatur, quia Baptismus
contingere salus sine ipsis, vel ipsa per et Poenitentia in reapplicatacausant remis-
Per aiia alia mcdia, ut hona opera, orationes, et sionem peccati, et justitiam, qua^ in voto
acquiritur. jcjunia, ct cjusmodi obtineri possunt, dicuntur causare, quando non adest copia
quia sic etiam impetratur remissio veni- Sacramenti suscipiendi in re ; alia autem Sacramen-
alium, qui cst effcctus ibidem a Concilio Sacramenta non dicuntur in voto causare appiicatum
assignatus huic Sacramento ;

ergo neque suos effectus, scd illa tantum quse hahent '^^quôd'
in voto.
Sacramentum ratione eorum est necessa- necessitatem medii, quia ita suaviter
rium neccssitate medii. Dices perseveran- dispositum est per divinam providentiam,
tiam dari per Eucharistiam, nisi homo ut remedium universale poenitentise, id
ponat impedimentum. est, contritionis perfectae vel charitatis,
Contra, si daretur infallihiliter per Eu- suppleat defectum remedii particularis
charistiam perseverantia, prpeveniretur ad hoc instituti, cum proposito tamen,
impedimentum ex parte, ita ut non foret; et voto suscipiendi illud, si facultas dare-
ergo signum est non dari perseverantiam tur, et quando datur.

Non dari ex partc Sacramcnti, cum non praeserva- Sedhocnon convenit Eucharistise, quia
persevêrafv tur impcdimentum. Probatur consequen- quando quis peccat post Eucharistise
*'^'""
tia ex Tridentino sm. 1. cfm. 1. ubi de- sumptionem, si postea confiteatur, ncn
finit effectum gratise semper dari per Sa- hahet ohligationem prsecepti etiam ad su-
cramenta, quantum est ex parte ipsorum, mendam Eucharistiam denuo. Ponamus
nisi ponatur obex, sed qui dispositus est casum, quod post viaticum sumptum ipse
ad recipiendum Sacramentum, dispositus peccaverit, et confessus est ante transi-
Necessari-
est sufficienter; et quantum est ex parte tum, non tenetur denuo communicare; um
in voto,.
sua ad effectum Sacramenti, quia hoc est ergo non habet necessitatem ejus sumen- debet sumi
"^^'îps^-
esse dispositum ad Sacramentum ; ergo di etiam in voto, alias data opportunitate
accedens ad Eucharistiam digne ,
quan- tunc tenetur ante transitum eam sumere,
tum est ex se, est dispositus ad recipi- quod nemo dicit, nec praxis Ecclesiae eam
endum effectumquemcumque infallibilem, necessitatem insinuat.
et sacramentalem ejus, et consequenter Dlccs ipsam Poenitentiam aut Bapti- Responsio.
perseverantiam, si talis esset effectus Sa- smum includere votum Eucharistiae. Con- Êuchari'-'"
«_
«ô-
Non esse
necessa-
cramenti.
Tertia conclusio, Eucharistia
ôn habct necessitatcm particularem me-

....
in voto
tra,
'
dinantur
Baptismus
^
institutione
alii
et
remedio,
significant,
o
'II
Poenitentia
;
sed
et
non subor-
ex propria
conferunt
gt^
^'^^,
coatmetur
^" âp*-
Pcjen.
riam dii, scquitur ex dictis, nihil in voto ope- remissionem peccati,

1
et gratiam,
o erero
o
in voto. .
ratur effectum, quem non operatur in re non includunt ad hoc votum speciale
ipsa applicatum, quia perfectior est virtus Eucharistise ; speciale dico, quia generale
I
DIST. VKI. QUiESTIO III. 97
possunt iiicludere adimplendi prtecepta, efficacia iliorum Sacrameulorum ; minor xihu

et consequenter prajceptum Eucharistite probatur, quia nihil includunt Sacra- s^SrameL
pro tempore suo currens. Gonsequeniia menta, nisi quod speclat
* '
ad virtutem ^ . .
, ,
nisi speclel
patet, quia quod causat in voto alterius, activam ipsorum, et perficit ea, in eo aî
virtutem.
Trident. causat in virtutc ejus, et tanquam ipsi genere qua causa sunt ; ergo cum
subordinatum , unde Trid. scss. G. c. 7. pnefata non habeant efficaciam respeclu
sine Baptismo in re aut voto, dicit nemini per.severantiae, sic non includunt votum
contigisse salutem post Evangelii promul- Eucharistife, quod ad hoc tantum facit.
gationem. Si autem in voto Eucharistiae, Ex his sequitur difficuker salvari posse,
aut ejus votum includeret Baptismus, tunc quse tradunt discipuU quidam S. Thomse
diceretur in virtute Eucharistia; dare pri- de illo voto speciali Eucharistiic incluso
mam gratiam, quod non quadrat Canoni- in Bajjiismo et Poenitentia. Dices gene-
bus fidei de elficacia hujus Sacramenti, rationem baptismalem consummari per R«sponsio.
alioquin non proprie ex opere operato con- gratiam nutrimentalem Eucharistice, ac
ferre gratiam, sed magis ex opere ope- proinde illam in hac concludi, ut in
rantis, sicut conlritio juslificat dispositive fine ac compleniento. Contra, quia licet
eo modo ; votum enim spectat ad volun- generatio supponatur ad nutritionem, non
tatem operantis, non ad genus Sacramen- tamen in virtute ejusdem causoe uterque ™tin\°*'
tum aut signi. effectus habetur, etiam in physicis ; ergo
Confirniaiio Confimiatur, Eucharistia, ut patet ex eodem modo in proposito. Probaiur conse-
Euchari- Trideut. sess. 13. cap. "1. dat gratiam per quentia ex dictis, quia diversa ad hrec
moaum nulrimenti ; ergo causalitas ejus instituta sunt Sacramenta, quorum quod-
in voto non extendilur ultra illum modum libet ex propria efficacia habet elTectum,
dandi gratiam ; sed nutrimentum, si pro- et non in virtutc alterius.
prie loquamur, non vivificat mortuum, Dices ullimo cuiii Soto et Cajetano, impu^na-
tur
necjue ullam habet ad hoc efficaciam, sed Eucharistiam operari in voto sicut linis
responsio
tanlum ad restaurandum vivum ergo in intenlione; contra, (juia hic modus aiiorum.
;
Baptismus et P(rnitcntia,(jUije sunt Sacra- operandi non est sacramentalis, vel cerle
menta vivificantia mortuum,non dicunt in non suflicit quando in re suiui polest Sa-
hoc ordinem aut dependentiam ad votum mentum. .Vnlecedens patet, quia quod-
EucharisticC, neque ipsum inchidunt, cum libet Sacramentum ex instiluto habet
per hoc nullam accipiant virtutem ad rationem causte eflicientis ex dclinilione
siios effectus. Dices saltem iii ordiiie ad Sacramenli, et Concilium Tridcntinum
perseverantiam, necessarium esse votum; supid. (pu)il iribuit efhHtuni iiutritioiiis
contra, ergo non includitur in Baptisnio liuic Sacramcnto, (}uando in reipsa sumi-
aut P(cnitentia votum speciale. Probalur lur.
conse(}Ucntia, (|uia Baplismus et INrni- .\Iterum mcmbrum palct c\ jam dii lis
tenlia inslilula siiiil ad (landnni \itaiii (lc Baptismo tM cjus voto, qiiia non cst
iion autem ad eam conservaiidam, ad obligalio susci|)iendi Kucharistiam in
qnod reîuiruiitur alia remedia, sed si rc ipsa, sccluso |iiaH'opio posiiivo di\i-
includcrenl voium Eiicharistia', dcbcreiit no aiil humano; scd (jiiaiido voium Sa( ra-
habere ali(iii;un cfli( aciain ad ((•iisciNaii- mciiti rc(jiiirinir. ciiam exiuiiur. ut in
daiii vilam, eigo iioii iiicludiinl. Probalur re suniatiir ipsiim .Sacramcntum daia
major ex iis, (piic Coiicilia ti"adiiiit de opporlunitate, ul (licium est. Doinde,

Tom. XVII.
; ;
intentio quando finis operatur in intenLione per tentiue sunt propositum efficax, sive sit
moilum linis.sequitur aliquaelectio medii, virtuale, sive formale, ergo lale debet
eTectiouem.
et executio. Qurcro jam si Sacramentum esse votum Eucharistiae; videtur ergo fuga
in voto opei-atur ut finis, an illud votum verborum asserere Eucharisliam in volo
seu desiderium sit efficax: si ita, ergo dicere necessilatem praefatam.
sequitur ali^jua electio et effectus diver- Quarta condusio, hoc Sacramentum, 39.
sus ab ipsa intentione, et quoero quisnam?

liceL non habeat necessitatem rigorosam moraiis Sa-
'"'^™*^'^'^'-
alia nequit esse quam susceplio Sacra- medii, quam haclenus tracLavimus, nec
menti in reipsa, ut patet de omni alio institulum sit, uL infallibiliter tribuat do-
desiderio efficaci hujus aut illius, non num perseverantise , est tamen medium
extendi ultra acquisitionem finis in re de- ulile, et adeo efficax ad perseverandum
siderati, aut ad ea quae necessaria sunt ad in gratia, ut sine ejus usu, longo tempore
non incurralur periculum lapsus et ita sup-

eum ponendum, sed ex vi illius voli ;
sequitur, neque exigilur sumptio realis Sa- posita fragihtate nostra, dici potest me-
vel dalo dium, sine quo perseverantia communiter
cramenti, ergo non erit efficax ;
etiam Sacramento, in re ipsa non causat non detur morlalibus.

aliquid, si tolus effeclus conveniens ipsi Communiler dico, quia hoc donum Perseve-
rantia
causetur pervolum, quod esl contra natu- solum Dei voluntate ahquibus preestari non cadit
sub merito.
^^^ inlenlionis efficacis, ut causet quid- contingit, et per aha media conducentia
inientio
uonsuppiet q^](\ pgj- finem in re positum, aut medium impetrari poLesL, non Lamen infallibiliter,
medium. ^ '
haberi posset, afias inutilis essel appUca- quia neque sub merito nostro cadit,
tio mediorum, et executio intentionis. neque etiam sub efficacia ahcujus Sa-
î dicatur volum illud non esse efficax, cramenLi, Lanquam effecLus communiter
Voluntas
iam non eril inlentio, sed simplex com- dalus et infallibihs.
^'!?J!!^^
non '> ' '
est votum. piacentia finis et objecLi, non autem ut Unde Trident. sess. 6. cap. 13. de perse- Trident.
finis ergo EucharisLia in voto non cau- verantias munere , monet, ut nemo sibi
;
cerli aliquid absoluta cerlitudine pollicea-

sabit per modum finis, sed tantum obje-
cti. Dare autem simplici complacentise ap- tur, tametsi in Dei auxilio firmissimam
pellationem, aut naturam propositi, aut spein collocare et reponere omnes debeant,
voti perfecti, est insueLum, quia spectant etc. Verumtamen qui se existimant stare,
videant ne cadant, et cum timore ac tre-

ad voluntatem, quantum est de se, etfica-
cem. more saliitem suam operentur in laboribuii,

Abusus ter Deinde dicere quod simplex compla- in vigiliis, in eleemosynis, in orationibus
minorum. caslitate
centia suppleat necessarium medium, est et oblationibus , in jejuniis et
contra acceplionem terminorum, cum formidare enim debent, quodin spem glo-
medium dicalur necessarium, ul applica- rise, et nondum in gloriam renati sunt, de
tur in re, aut proposiLo de se efficaci pugna quse sup^rest cum carne, cum mun-
Eucharislia autem in tali simphci compla- do, cum diabolo, etc.
cenLia, neque ut finis in intenlione, appH- Ex quibus verbis patet perseverantiam

caLur, neque uL effectus in re ipsa, auL quidem Dei solius gratia dari, impetrari
causa, sed tantum ut objectum, quod etiam laboribus nostris non esse infalhbi-
potest convenire tam possibili quam im- lem cuique, neque ad eam dari media
possibih, quorum potest esse voluntas infaUibilia unde non expediebaL eum
;
simplex. Deinde votum Baptismi et Poeni- dari effecLum huic SacramenLo, quia id
.
DIST. VIII. QUvESTIO Ilf 99
derogiret aliis mediis, eX solliciludini spirilualis est peccalum mortale, ergo ad

piorum et mulLis operibus, quibus super- prauservandum ab ipso confert lioc Sacra-
sederet homo, si in Sacramenli virtute menturn auxilium et graliam.
eam infallibiliter obtineret. Palet eliam ex diligentia EcclesicB prae-

Deinde sequilur, dato etiam perseve- cipienlis hujus Sacramenli usum. In pri- Usus
rantiam dari per Sacramenlum, non indo miliva Ecclesia quando charitas fervebal, EcdesY^
sequi essemedium necessarium ad salu- quotquot adstabant sacris mysteriis, com- ^'^pi^^!'
tem, ad quam consequendam sufficit fina- municabanl, ut constat ex Clemente lib. 2.

i)io^°™'
lis perseverantia, et resuscitatio a pec- constilul. cap. 37. el lib. 8. cap. 20. ex Anacietus.
'
Canon.
cato, quae per Poenitentiam aut Baptismum Dionysio de Cuslesli hierarchia, cap. 3. Apostoio-
rum.
haberi polest, aut perfecLani contrilionem Anacleio epistola prima ; ex canoiie 10. Concii.
^ .. /^ • , , Antiochen.
sme usu hujus Sacramenti. Cum
, . ,
[mpetrari his tanien Apostolorum; ex can. 2. Concilii Antioche-
)Otest per
lia opera. slat, quod hoc Sacramentum ad perse- ni, et ahis mullis.
verantiffi finem institutum sit, et quod del Hajc consueLudo insinuatur in Missa per
auxilia opporluna, esse medium ad eum versum qui comwMnio dicitur, $t collectain
finem commune; et supposita fragilitale sequentem, qua3 poslcommunionis nomQXi

nostra, quae difficuUer, neque aliter quam habet; quae consuetudo mox dilatala lide
per Dei specialem gratiam prseventa, in- et refrigescente charitate reducla est ad
clinatur ad opera illa, quae exprimit Con- comnmnionem ter in anno saltem, ut
cilium ad impetrandam perseverantiam patet ex Goncilio Eliberlino : Omnis homo, jian.
^pj||f,|'""'
opportuna, neque communiter Dei dono de comecral. dist. 2. ex Tabiano in cap. Papa
Tolelan.
singulis datur sine hujusmodi laboribus, Eisi non frequentius, eadem dist. ex Tole-
sequitur, inquam, Eucharistiam, ex cujus tan. XI. cap. 13. tandem ad eam. qutc
virlute emanant auxilia ad perseverandum nunc lenet, sallem conmmnicandi semel

in Christo, esse medium raorale, sino quo in anno omnes, quolquoL ad discretionis
non conlingit communiter perseveranlia annos veniunl, cap. rfnMS(7i<e sejrus, quod
in Christo, quamvis eam infallibiliter non est ('onciiii Lateranensis, qure sollicitudo
l.ateranen.
concedal. Ex quibus manet conclusio ex- Ecclesiie praicipienlis usum hujus Sacra-
plicata. menli demonstrat necessitalem et fruclum

Probatur conclusio ex Tridentino, quod ojus. Ex quibus patet conclusio, qua3
tribuit hunc offoctum Sacramciilo, sess. inleliigitur in adulLis, el non in infantibus.
13. cap.
^ 2. Sumi antem voluit Sacramen- ConLra priores
'
conclusiones sunt qua'-
'
^. .*•'•.
Objeotio.
lum hoc lanquam spiritualem animarum dam objecliones, qua; probanl huic Sa- Necessiu»
comnuinio-
cibum, quo alanlur et confortentur viven- cramcnLo inesse necessitalem medii ; pri- nis.
'
tes vila illius, qui dixit : Qui manducat mo ex .loannis G. Sisi manducnveritis
rilVecliis me, et ipse vivet propter me ; ct lanquam carnem filii hominis, etc. non habvbilis
Eu(^liari-
bliic. antidotnm quo libercntur a culpis quoti- vilam in vobis : deinde exen;plo, quod
dianis et a peccatis mortulihus /)ra'srrven- adduxil Cliiislu.s : sicut nifsit mv vivvns
tur, etc. Idem docent Palres iii Joan. (>. l'iiter, ct C(jo vivo propter Patrvm: cl qui
atque oxposilores, proinde, ut dicit ibi- mandurnt me, ipse vivet propter me, elc.
dom TridouLinum, esl pir/nua hocreditalis. (M'gn non habere vilam sino lioc Sacra-
Doinde paloL cx insliLutioiH" ojus por lucuti», cl vivei-c per lioc Sacrameuluiu lu
moduiu aliiueuli, cujus cst conservare Clirisln, sicul Chrislus vivot propler Pa-
vitaiu, et rcslauiare vircs ; mors autcm Irem, dcnolanl necessilaloiu mcdii, sicul
;

illa : Nisi quis renatus fuerit, ex aqua et guinem, non habebunt vitam in semetipsis,
Spiritu saiicto non intrabit in regnum etc. Ilanc sententiam Innocentii, tanquam
ccelorum, quce denolanl necessilatem me- fidei amplectitur Augustinus libro primo Augustiu.
dii convenire Baptismo. contra .Julianum : Sancto, inquit, Inno-
Deinde haec loca aliqui Patres referunt, centio vide quid respondeas, qui parvulos
etiam ad infantes seque et adultos ; sed definivit, nisi manducaverint carnem fllii
necessitas praecepti non cadit in infantes, hominis, vitam prorsus habere non posse,
pro eo slatu, cujus non sunt capaces iiuic responde, imo et Domino, cujus ille
ergo declaratur hic necessitas medii et Anlistes usus est testimonio. Idem docet
non praecepti. lib. 2. cap. I. lib. 4. contra duas epistolas
Responsio, Respondetur hic tantum declarari ne- Pelagianorum, cap. 4. et cap. 22. lib. 3.
Verba •
-i-
expiicauda cessltatem pnEcepti, quia verba simins de doctrina Christiana, cap. 18. ergo Eu-
seciindum . . . . ,.
recipmnt mterpretationem ex ma-
. ,
materiam. tenoris charistia dicit necessitatem medu, et sine

teria subjecjta; sermo enim accommodatur ea nequit infans intrare vitam.
rei, non e contra res sermoni, unde cum Gonfirmatur ex consuetudine antiqua
Confirma-
de fide sit hoc Sacramentum non posse Ecclesise, quae infantes baptizatos commu- tur ex us
primitiva
sumi nisi in statu gratise, quam concedit nicabit, ut patet ex Liturgia Clementis Ecclesise.
Clemens.
Baptismus et poenitentia, nihilque aliud Rom. lib, 8. ubi statuit post viduas com- Dionys.
Augustin
requiri, quam statum gratiae ad salulem, municandos infantes ante popiilum. Item Toletan.
sequitur quod illa tantum, quae delent Matiscon,
patet ex Dionysio Areopagita cap. 3.
peccatum in se, habeant necessitatem Ecclesiast. hierarchias, Augustin. epist. 23.

salutis. et 107 Toletanum XI. cap. II. docet, qui
Htc sonat Hinc verba illa Joannis 3. declarant ob infanliam evomuit Eucharisliam, non
necessita-
tem necessitatem medii convenire Baptisrao, esse puniendum. GonciliumjMatisconens.
prsecep i.
^^^ nequit convenire Eucharistise, cum sit II. cap. 6. instituit, ut>ehquiaeEucharistise
Sacramentum vivorum, supponens gra- Feria 4. et 6. indicto pueris jejunio, ipsis
tiara sanctificantem ; ergo illis quse con- sumendse traderentur ; est consuetudo in
cernit Eucharistiam, declaratur necessi- Ecclesia Orientali etiamnum communican-
Compre- tas praecepti. Et sermo est ad adultos (non di pueros, de qua Nicephorus Galixlus
hendimt
solos ad infanles, ut infra videbimus) ad quos cap. 25. Evagrius cap. 31. Nicephor
lib. 17. lib. 4.
adultos. Evagrius
Ghristus tunc loquebatur, et ad quos ergo etiam necessaria est infantibus.
spectare potest manducatio dicta, non ad Respondetur mihi videri ob has auctori-
infantes, qui rationis et libertalis usu tates, et alias similes, quibus necessitas
carent; quod aulem aliqui Patres, haec et efficacia Eucharistiae declaratur prioris
etiam ad infantes referebant, aho sensu sententiae Auclores dixisse habere neces-
locuti sunt, quem modo exphcabimus. sitatem illam in re, aut voto ; imo etiam
41.
Objectio Objicies secundo Innocentium I. episto- quosdam eorum dixisse ex efficacia iila
secunda.
Innocent
la ad Patres Milemtani Concilii, quse est provenire ahquos infantes mori ante usum
RnMffi,!* ^^' (^P^d Auguslinum, in
Euchari
liaec verba : Illud rationis, ut praeservenlur a peccato actua-
stise
vero, quod eos vestra fraternitas asserit li, quod majores committerent, et ob
parvulis.
prsedicare parvulos seternse vilae prsemiis quod damnarentur, sed certe non videtur
etiam sine baptismatis gratia posse donari quomodo hoc votum salvari possit in in-
perfatuum est : nisi enim manducaverint fantibus, ut supra visum est.
carnem fllii /lominis, et biberint ejus san Respondetur ergo aliter Augustinum et
;
DIST.VIII. QU^STIO III. 101
Declaran- Innocentium intelligendos esse, vel de piunt per justitiam et fidem in Baptismo,
Patres
manducalione myslica, vel secundum ut patet ex preefato loco Augustini, unde
citat:.
aequivalenliam, quse est per fidem el jusli- fiant CMpaces manducationis realis et sa-
tiam, per quam tam infantes et adulti cramentalis.

incorporantur Cliristo, tanquam viva ejus Ideo lib. 3. de peccalorum meritis el
membra, et sic Christum in se continent; remissionibus, cap. 4. aequivalenter sumit
ideo Augustinus tract. 26. in Joannem, illa, nempe manducare corpus et sangui-
sumi ilaque hunc cibum el potum bibere nem Domini, et incorporari corpori Christi
societalem vult intelligi corporis el mem- per Baplismum : Quid, inquit, apertius tot
brorum, quod est Ecclesia ; el infra : IIoc tantisquc testimoniis divinorum eloqui-
est ergo manducare illam escam, et illum orum, quibus dilucidissime apparet, nec
hibere potum, in Christo manere, et illum prcetcr Christi societatem, ad vitam salu-
manentem in se habere, etc. temquc cuteraam, posse quemquam homi-

Efficacia (Jnde Augustinus saepe ahas conlra Pela- num pervenire, etc. unde fit consequcns
Baptismi
ad saiutem gianos, docet infantes efficacia Baptismi et quoniam nihil aliud agitur cum par-
infanturn.
salvari et liberari a peccato originali, vuli baptizantur, nisi ut incorporenlur
ut palel epistola 23. ad Donifacium 28. Ecclesice, id est^ corpori Chrisli, mem-
ad Ilieronymum ; el lib. 1. de peccatorum brisque socientur, manifeslum flt eos ad
meritis et remissionibus, cap. 20. praefalis damnationem, nisi hoc eis collatum fu-
autem in locis disputabant contra Pela- erit, pertinere, etc. et infra^ numquid el
ErrorPela- gianos, qui admittebant infantes non illud ambiguum est, nisi quis rcnatus
gianorum.
bapLizatos non ingredi regnum coelorum ; fueril ex aqua et Spirilu, non potrsf
habere tamen vitam et salutem extra re- introire in regnum Dci, etc. numquid et
gnum coelorum, quia non habent pecca- illud ctiam, quia 7iisi manducaverint
tum, quod esl in ipsis delendum, cum nec homincs carncm cjus, hoc est, participes
acluale ob a3tatem, neque originale ipsi facti fuerint corporis cjus, non habchunf
admittebant; negabant ergo ipsos incor- vitam.

porari Christo, vel membra ejus fieri, nisi Ilis, afque hujusmodi aliis, quce nunc
per Baptismum, salvari tamen sine incor- prcelcrco, lcsti)iio)iiis, diri)Ki bicc claris-
poratione in Cliristo. simis, divina auctori/afc ccrtissi^nis, no)i-
Unde Patres urgebant in primis locum )ie veritas sine idla (Dnbiguilale procla-
illum Joannis 3. Nisi quis renalus fuerit, )naf, non solum i)i rcg)}U))i Dci )io)i bapfi-
elc. non intrabit in regnum coelorum. zalos parvulos infirirc no)i possc, scd )icc
[mpugnatio Deinde illud aliud Joannis 0. ubi negatur vifa))i a'fcr)ia))i posse habcrc p)'ivlcr Chri-
vila lEterna non manducantibus ; ex prmio sfi corpus, cui ut incorporarcntur, saoo
loco, inîuam, Polagiani fugiebanl assc- bapfis))iafc i)ubuunfur, etc.
rentes non intrare eos regnum cn'lorum, Quibus verbis eflicacia ol necessitas
nisi baplizaicnlur el incorporarentur Chri- Baplismi doclaranlur, ilidom perindeesso,

slo ; \ita tamon iuterna potiri assercbant parlicipos fiori infantos corporis ac san-
extra regnum. llinc urgebanL i'alros alium guinis Christi, ac incorporari ipsius cor-
istum locuni, quo ncgalur etiam vita non pori, modianlo Baptismo, alias si ad hoc
[noorpora- mandiicanLibus Cln-isium, (luamvis Inlclli- roquirorotur otiam Eucharislia. addon>l
iutuii^nii to''"''
niitnducalionem et incorporaliononi (Mnidom Baplismo ad eumdom ofioctiun,
mysticam, qua Christum in seipsis reci- ot non sumcrct solum Baptismum lan-
i02 LI6. IV. SENTENTIAKUM
quam causam lolalem incorporandi Cliri- memorationem, ita et Baplismus eamdem Leo.
sto ad vilam. Manducare ergo ex inlcn- repraesenlat. Unde Leo Papa epistola 4. et
lione Auguslini, idem est ac parLicipem 5. Episcopos per Siciliam : Proprie in

fieri corporis Chrisli, el vivum membrum morte crucifixi, et in resurrectione ex
per justiliam, quod infanlibus convenit mortuis potentia Baptismi novam creatu-
per Baptismum. Duo ergo pniecipue Pa- ram condidit ex veteri, etc. patet ex prae-
tres ex loco Joannis inlendebant contra dicto loco Pauli : in mortem ejus baptiza-
asserentes dari vitam oeternam infanlibus tiestis; et ideo in Paschale antiquitus ce- Baptisma
non baplizatis, neque incorporatis in lebrabaLur liaplisma, ad veram reprsesen- dlbatur.^t

Chrislo, extra regnum coelorum. Prinium lalionem monsLrandam, eL Peniecoste. ^\"ofu^!'®
est vilam itilernam dari tantum incorpo- Aliis autem temporibus non hcebaL, uL
ralis in Christo infanlibus, quia vita aeter- patet capiLulo Duo tempora , et capiLulo
na, solis incorporatis ex hoc loco dari con- Proprie, de Comecratione dist. 4. eL aliis
stat. Secundum vero est infantes baptiza- ibi ; in PenLecoste autem fiebat propter
tos manducare myslice et aequivalenler adventum Spiritus sanLi, qui in Baplismo

corpus Domini, quanlum ad effectum in- ungit bapLizalum et illuminaL.
corporationis, qua per justiliam fianl viva ILem EucharisLia significaL corpus Chri-
membra Ciiristi in Baptismo. Li raysLicum, uL Ecclesiam, uL paLeL ex
Ilaec quanlum ad interprelationem Au- Tridenlino sess. 13. cap. 2. Pignus pro-
gustini; quae interpretatio ejus fundari pterea voluit esse haereditatis nostrse,
potest in variis locis Scriptune , ex quibus eLc. adeoque Symbolum unius illius
comparatio fieri polest inter haec duo Sa- corporis, cujus ipse caput est, cuique
.^quivaien- cramenta secundum sequivalentiam, nam nos lanquam menibra arctissima, fidei,
Joannts 6. promittitur vita sumentibus Eu- spei et charitatis connexione adslrictos

Baptfsmi,
charistiam : Hic est panis vitx, elc. qui esse voluit, eLc. Per Baplismum au-
^nÛse'^'
Utriusque mandiicaverit ex hoc ^
pane, in seternum ;
Lem significaLur idem, quo quis fit
ad mvicem '
comparatio. et infra promiltilur etiam resurrectio ChrisLianus, incorporaLur Cliristo et Ec-
ipsi : et ego resuscitabo euin in novissimo clesise, tanquam membrum ejus, ideo
die. Hsee eadem conveniunt Baptismo ad regeneratio, signaculum, janua sacra-
Romanos 6. An ignoratis quicumque bapti- menLorum appellatur, quam incorporalio-
zati sumus in Chrislo Jesu, in mortem nem significat, ut dixi, Eucharistia, juxta
ipsius baptizati sumus ; consepulti enim in illud Apostoli : Omnes, inquit, unum cor-
illo sumus per Baptismum in mortem ,
pus sumus, qui de uno pane participa-
ita et nos in novitate vitse ambulemus ; si mus, etc.
enim complantati sumus similitudini mor- Ex his ergo, m quibus conveniunt haec
tis ejus, simul et resurrectionis erimus. duo Sacramenta, tanquam in effectu, licet
Ilem ad Colossens. 3- mortui enim estis> secundum modum et dispositionem cau-

et vita vestra abscondita esl cutn Christo in satam differant, recte comparantur ad
Deo ; cum autem Christus apparuerit, vi- invicem tanquam aequivalenLia, uL proinde
ta vestra, tunc et vos apparebilis cum dici possil bapLizaLus lieri particeps cor-
Christo in gloria, etc. ubi vita et gloria el poris et sanguinis Christi, quod tribuit
resurreclio promillitur baptizalis. eosdem effectus, vitam, resurreclionem,

Deinde sicut Eucharistia reprassentat incorporationem Christo et Ecclesiae, re-
mortem Christi : hoc facite in merim com- pra^sentationem mortis et passionis ChrisLi,
DIST. VIII QUMSTIO III. 103
qui adscribuntur Eucharistise, licet Iiaec, dum nutrimenti institutum est, quod sup-
ut dixi, conveniant Eucharisliai per mo- ponit vitam, non concedit, sed auget et
dum nulrimenti, Baptismo per modum conservat. Dices, nutrimentum corporale
generationis, quae ad idem ajjsolute ten- est medium nccessarium ad suslentalio-
dunt, nempe vitam, licel secundum diver- nem vitaj ; ergo et spirituale hoc. Uesp^m-
sum modum operandi ; et hoc significat detur negando paritatem, nisi reducalur
per Baptismum fieri participem corporis ad sensum ullimae conclusionis, quia se-
et sanguinis Domini, quoad similitudinem cundum adversarios hoc nulrit in voto
et sequivalentiam rei significalae, et non tanlum, non illud; ergo non est similitu-
quoad modum signifioandi ; unde patet do in omnibus, quia licet hoc institutum
locutio Augustini, qunm sit fundata, licet sit per modum nutrimenti, non tollit effi-
aliquibus dura videatur et perpiexa, qui caciam aliorum mediorum, quibus impe-
ad myslicam significationem eam non re- tratur perseveranlia in bono et fuga mali.
ferunl. Ex physicis etiam posset liajc do-
ctrina illuslrari, ex comparatione genera-
SGIIOLIUM.
tionis et nutritionis; sed sufficiant exem-
pla et testimonia Scripturarum. Ad confir-
mationem hujus argumenli respondetur, Posito quadruplici modo percipiendi Eii-

charistiam, resolvit eam sacramentalitei' a
eam consuetudinem communicandi infan-
jejuno suscipiendam es>e rcgulariter, gI hoc
tes speclasse ad ritum, non ad necessila- quia Christus ita instituit fieri, per se ini-
tem, ut patet ex Tridentino allegato, con- mediate, vel per Apostolos et Ecclesiam. Kt
clusione prima. ratio institutionis datur, etponit casus, qui-
bus liceat non jejiino communicare. Sume-
43. Objicies tertio, sine resurrectione non
01)iectio. .• . . 1 .1 ^ ,
batur olim a pransi.s, ox Conc. Afrlcano, c.
Resiirrectio ('ontmgit salus ; sed sumentibus Euchari-
sine reali ,. •
,.
8. liabetur de eonsec. d. I. c. Sacramenta.
,
sumptione î-i^Ji^ promissa est resurreclio, ergo esl
^^daTur."^'
iTîedium nocossarium salulis. Uespondeo ,
Responsio.
pa(,et ex diclis idem convenire Baplismo, Ad propositiim dico, qiiod pri- 3.
imo etiam justis ominibus decedenlibus : mis duohns m.odis sine tertio, po-
JuMorum animx in manii Doi sunt, etc. test rccipi a uon jejuuis. Sed de
beati morlui Domino moriunlur,
qiii in tcrtio modo, scilicet de posse nou
etc. Opera enim eorum sequuntur illos, et absolute, sed licite et utiliter, Iim-
alias passini ; unde si(;ut diclum est de bet nua3stio

1
diriicuUntem. Distiu- r.. „
.lejunium
vita et saluto, qua^ contingit sine usu rc- f?uo eri?o
" ^ de ieiuuio natiir.no et «-^^ ^"pI^j^'
•' •'
nalurae et
ali hujus Sacramenti, ita etiam de resur- Kcclcsinn. Jcjunium Kcclesi.T r.ou Kocie&ite.
rectione dicendum. solvitur, uisi pcr ali(|uniu refee-

ii. Objicies quarto.lioc esse perfcclissimum tioneiu extr;iordirinrinui piwt^M'
Olijeclio.
Responsio. oacramenlum ; ergo debel iiabere neccs- morcMU Kcclesim. Unde per spe-
prrfeciione sitatcm modii. Uospondco negando con- citM"uiu siimptionem, V(d medici-
^""noT"*'
s^^qucnlam, quia cum necpssitas jncdii unlinm. vel \)o\' iiotniu s.iltem post
resslHs
^''^'^S'^'"*'' '•! roniissionc pcccati, (luod nni- prnudinm, uou solviinr jejnninm
cum cst inipcdiuiciitum vil;i', (>l iiioi-s ;ini- i-liudesia^. Sed j(\jiiniiim iinlni-aM^sl.
mix), il;i non (lccuit, ut hoc Sacniincn- cnreulia cibi susci^pti iu stomn-
lum, quod perfcctissinuim cst, sumalur a cho, V(d in via ad stomaclnim, ila
peccaloro indigno, maximc cum pcr mo- qiiod uiliil iulret stomnclium iii
.
illa die a principio, scilicet luijiis pore sanguinem, si oportet jejn-

diei, a quo dicitur aliquis jejunus. nurn esse suscipientem.
Similiter distini^fuo
'^
de dehcre vel Dico (c); quod
i
in isto casu tene-
\
Si pim-a
/ prêcepla
licere, aut intelligitur regulariter, tur consecrare sangumem de no- occurant
superius
vel
,
m
. ,
casu aliquo particulari.

L • 1 •
vo, et
L
consecratum percipere. L
•
iigat.
Hinc non T>ico (a) crgo quod regulnritor Quod probatur, quia quando sunt consecranl,
e^sejuds oportct ad perceptionem spiritu- duo prsecepta ordinata, prsece- sumeTe".
jj^^'J^"jjp
alem et sacramentalem, susci- ptum superioris magis ligat nunc ;
Q"^'j.^^°js«-
eSte
picntem esse jejunum simpliciter, autem prseceptum Christi et Ec- ^^^^^"^J^psit
id est, iejunio naturse. Nec istius clesise, et ex ipsa ratione Sacra- putans esse
^ "^
.
vinum,
est aliqua causa principalis, nisi menti, est, quod Sacramentum tenetur
institutio divina, quam vel Chri- quando conficitur, conficiatur in- consecrare
stus discipulis dedit, vel per ipsos tegrum, quoniam Sacramentum 'sjSe^l
promulgavit, vel eis instituendum est in se quoddam integrum ex ^denuS^
reliquit; etquidem rationalis est duobus. De ista etiam integri- ^^^'^''^'j^^jj-
institutio propter reverentiam tate servanda est districta obli- ^jf^^f"^^-
Sacramenti, quae
^
minor est regu-
o ffatio
n Ecclesise de consecr. c/wi. q"*st. 2.
jsjav. c. 25.
....
lariter m pranso quam jejuno et
-1
etiam ut primo quseratur cibus
,
; 2.
tegra
Comperimus,
percipiant, aut
ut Sacramenia
ab integris
in-
ar- tom.
num.
Suarez
9.
3.
d. 85.
spiritualis quam corporalis. ccantur; loquitur de Sacerdotibus

. .
Si autem (b) intelligitur in casu, conficientibus, et postea non com-
quando dico quo aliquis potest esse casus, municantibus ; et subditur ratio :
"datur. in quo quasi generaliter licet ac- quia divislo ejusdem Sacramenti sine
cedere nonjejunum, ut in infirmi- grandi sacrilegio, non potest provenire ;
tate gravi, quando timetur pericu- ergo quocumque prsecepto alio

lum mortis imminentis tunc ; Ecclesise posito, et maxime quod
enim esset periculum negare in- non respicit ipsam propriam et
firmo, pranso, poscenti Sa-
licet essentialem rationem Sacramen-
cramentum, cum sit viaticum et ; ti, necessario tenetur semper om-
ideo dandum est ei, qui proficisci- nis celebrans ad istam integrita-
tur ex hoc mundo, ut per ipsum tem servandam ergo qui jam ;
ducatur ad terminum. percepit aquam, simpliciter tene-

i Alius casus specialis est, quia in tur ad illud complendum, quod
de?Sr. ^liQua regione cclebratur commu- prsetermisit; scilicet ad consecran-
niter in vino albo,- minister parat dum integre Sacramentum ; et
calicem Sacerdoti, et ex aliqua tunc ultra, si tenetur consecrare
negligentia pro vino ponit aquam, sanguinem, tenetur eumdem con-
Sacerdos non advertens, sed sup- secratum sumere. Unde habetur de
ponens ministrum bene fecisse, consecr. dist. 2. Relatum . Certum est
procedit dicendo verba, et alia cjuod hi qui sacrificantes non edunt, rei
faciendo usque ad perceptionem ;

sunt dominici Sacramenii; Qi ^Qqwiiwr,
percipiens vero liquorem de cali- quod talis a communione uno anno re-
ce, advertit esse aquam; videtur pulsum se noveiît ; ergo om.mhus mo-
quod ipse non posset illo die perci- dis tenendum est, ut quotiescum-
I
.
DIST. VIII. QU^STIO III. 105
que Sacerdos corpus et sangninem cepta tum virtute Christi, tum

immolat; toties perceptionis cor- virtute Ecclcsise, fortius et magis
poris et sangiiinis participem se obligent, potius intendit in tali
prsebeat iste ergo necessario te-

; casu obligari ad illa. Non est ergo
netur ex institutione Cliristi, et isto perplexus; qnia servando prse-
propter integritatem Sacramenti, coptum superioris, et pra^ceptum
conficere sanguinem, et ex stri- strictius Ecclesise, bene facit, et si
ctissimo prsecepto Ecclesiae sub non servaret, peccaret mortali-
poena repulsas uno anno, tenetur ter.Omittendo autem aliud prae-
consecratum percipere. coptnm minns strictum, non pec-
5. Et si objicitur, iste non est jeju-
'
cat novo peccatO; quia in isto casu
Communi- -rV , •
care ;
,
nus crgo pcccat mortaliter. Vel

, ,
non tenetur servare, nec Ecclesia
prSpûmergo non debet conficere ne perci- vohiit ligare adpraeceptum
hoc
Ecciesiie.
^-^^^^ ^^^ gl oportct cum couiicerc in hoc casu, sed magis ad opposi-
et percipere, oportet quod peccet tum.
contra praeceptum Ecclesise, et Patet etiam manifeste, quod je- 6.
tunc est perplexus. quod non est junium non est conditio ita neces-
dicendum de aliquo ex pracceptis saria in Sacerdote percipiente,
Dei et Ecclesiae. quia in dic Parasceves particula
Respondeo, Ecclesia non ita posita in calice, percipitur cum
stricte praecepit suscipiontem osse vino non consecrato, quia illo die
jejunum prohibendo non jejunum calix non consecratnr; ot verisi-

suscipere, sicut prohibet divisi- mile est, quod vinum citius des-
onem Sacramenti (imo ipsa divi- cendat in ventrem quam illa par-
sio prohibetur a Christo ex prima ticula quse masticatur, ergo ex
institutione Sacramenti),ncc etinm consuotudino Ecclosiie Sacerdos
ita stricte prohibet non jejunum ibi percipit Eucharistiam non je-
percipere, sicut prsecipit conse- junus.

crantem pcrcipere; ergo ex una Et si objicitur, quod scandalum
parte habet iste prscccptum Chi'i- popnlns porcipiat illum se-
orit si
sti ad sic consecranchim, ot cundo conlicoro sanguinom. Est
posfc consecrationem strictissi- una rosponsio, qnod si scandali-
mum prgeceptum Ecclesise do per- zetnr, est scandalnm Fiiarisa^-
cipiendo; ex alia partc non habot, ornm accoi)tum, scilicot. non da-
nisi prfTceptum Ecclesi.T lovo tum, nam factum in so bonum est
comparativo dojejunio; non enim ct nocessarium. Et (luilibot dcbet
il)i ponitui-, quo;! suscipiens non judioaro, quod ost bouum, si can-
jojunus sit rous dominici Saci*a- sam nosciat, snpponondo, quod
monti, neque quod ibi sit sacrih^- Sacordos habot l)onam causam;
gium, ncqu(^ ropollitur n commu- qnilibot otiam. si sciret causnm,d(^-
niono [wv aunum sicnt hic. borct approbai"o; nndo i\c tali scau-
Simplicitor cnim Ecclosia uon dalo ail (.Ihristus contemnondo,
intondobat ligaro iu isto casu ad Mattli. U\. do Pliarisaeis : Sinito (ait)
j(\juninm, imo, cum alia duo pr.T- cos, cicci sHHl ct iluccs civcorum. Oninis
.
lOG LIB. IV. SENTENTIAKUM
cnim planlalio quam non plaiitavit, etc. Nain Saivator, inquit, qno vehemonlim
7.
Alio modo potest responderi, commendarct mijslerii hujus aUitudi-
Quomodo
reconse-
qnod satis beno cavere potest a nein, vllimum hoc voluit injigcre in cor~
*
crandus ^
caiix,
quando
scandalo, si caiite fiat. Nam va- dibus discipulorum, quo autem ordine
erraiumest dens ad comu altaris, quasi pro dcinccps mmeretur, Aposlolis, per quos
ia Jiquore. . ...
vmo recipiendo post communi- ,
Ecclesias dispositurus erat, reservavil
oiiem, inliiso vino et aqiia, vel jam doccndum.

remanente aqua, quia non totam Per hoc patet ad argumentum Ad 2.
Non luisse
sumpsit, vel aliqua de novo posi- socundum, quia secundum Augu- consuetum
ta, poterit redire ad medium alta- stinum Apostolus reprehendit il- olim post
cibum
commuiii-
ris, et satis in brevi tempore ab los, qui pransi Eucharistiam su- care,
illo loco Simili modo postquam ca^-

: sceperunt. Et ideo istud verbum tanquamprtecepto
es :
natum est, accipiens hunc calicem, con- Si quis esurit, domi manducet, non de-
tinuare poterit usque ibi : Hcec quo- bet intelligi domi, antequam veniat
licscumque, vel usque ibi : Unde et ad Ecclesiam, sed post recessum
memo7'es; etillis verbis prolatis cum ab Ecclesia, ita quod non satisfa-
reverentia debita suscipere illud ciat fami suse deÊucharistia, si-
tanquam sanguinem verum. Nec cut ait alius ebrius est, sed expe-
:
totum istud percipietur, nec tan- ctans, quod sibi necessarium fn-
tum tempus occupabit, quod po- erit in domo sua percipiat. Et
pulus habeat etiam occasionem ideo laudabilis est consuetiido Ec-
accepti scandali. clesiae Tiatinse, quse nulli dispensat
Integritas Et si arguitur contra illud, quod Eucharistiam, nisi in modica
Eucharistiae
non dictum est de integritate Sacra- quantitate, quse non posset suscipi
requintur
îenti, quia Sacerdos die Parasce- ad crapulam; et sufficit valde bene
^^'''^gPj^^"^' ves non recipit sangninem, re- ad reverentiam debitam Sacra-
in conse menti.
spondeo, illa integritas requiritur
cratione,
in consecratione; ita quod nullus De quarto, de quo tangit Magis-
consecret corpus, nisi consecret ter in ita distinctione, scilicet do re
etiam sanguinem non autem re- ; Sacramenti; magis proprie perti-
quiritur in quacumque percepti- net pertractare in 10. dist. ideo ad
one, quia laicus percipit bene cor- prsesens supersedeo, custodiens in
pus et non sanguinem, sed requi- futurum indicto loco.
ritur in illa perceptione, quse se-
quitur ad consecrationem qu?e COMMENTARIUS.
habetur in illo capite Relatum.
8. Ad argumentum oppositum, in (a) Dico ergo quod regulariter, etc, Hgec
Requiri
45.
Ad arg. 1
Christum bene respondet Augustinus in illo est communis Doctorum et praxis Eccle- jejuaium
ad commu-
ÊccieslEe ^'^'P- Liquido
Non quia post cibos dc-
.• siae
; est certa conclusio apud omnes The- nionem.
"^quo"^
dit Dominus (scilicet Eucharistiam) ologos et Catholicos; quse consuetudo est
c/?5cfpw^?5, ideo jirausi iUud debent acci- universalis Ecclesise ab Apostolorum tem-
^sumend^'^
esset. pere, lU faciebant, quos Apostolus redar- poribus introducta ob reverentiam Sacra-
supple 1. Corinth. 11. Et subdit
guit, menti. Carthaginense III. cap. 29. docet
causam, quare Christus hoc fecit : fuisse consuetudinem alibi feria quinta in
—"*""—"™"
,;
DIST. VIII. QU^STIO III. 107
Consuetudo Coena Domini posl cibuni ad exemplum onem a corrupto aere, modo expuantur ;
Ecciesj£e.
Qj^j.jg^ communicare ; sed haec non fuil magis etiara periculum est de saccharo,
cominunis, et abrogala esl. Objiciunl hse- et similibus quaj in ore liquescunt, tamen
retici exemplum Ghristi, sed non urget, si quis moraliter sciat se nihil horum de-
quia non fuit datum in legem, ut docuit glutisse, idem erit ferendum judicium.
Cyprian. Gyprianus epist. 63. neque Ecclesia prae- Aliud est de iis, qui ingerunt hsec ori
tendit hoc praeceplum esse juris naturalis ad leniendam vocis raucedinem, sensim
aut divini, sed Ecclesiastici, ob reveren- ea degluliendo, dum vadunt cubitum,
tiam Sacramenti indiclum ;
jejunium au- quia ex. intentione ea sumendi id faciunt,
tem quod exigitur, est naturale, non Ec- nisi sint certimediam noctem mate-
ante
clesiasticum, ila etiam Doctor in liltera riam omnino consummatam fuisse illa ;
§ Ad proposilum dico, etc. ubi optime enim non habent ralionem salivae, sed
Jejunium insinuat differentiam inter utrumque je- cibi et medicinaj quai violant nalurale
naturale.
junium.
. ^ ,
Naturale autem consistit
.
m
.
eo, jejunium.
ut niliil extrinsecus ori ingestum per se (b) Si autem intelligitur in casu, etc. 43.
Casus
sumatur, etiam per modum medicinae Haec secunda conclusio eximit casum, in eximentes
communi- »J«J""'o-
post mediam noctem, antecedentem quo quis ajejunio absolvitur a
diem communionis ;
quidquid autem per one. Duos autem casus eximit Doclor
modum saliv» deglulitur, non solvit hoc unum ex parte recipienUs, alium ex nure
jejunium. parte celebrantis. Ex fundamento aulem n-enê°rales.
Reguia Ex hac regula resolvuntur communiler quo uterque innititur, reliqui casus in
plî^^s casus, ut deglutire salivam, aut hoc genere resoIvuiUur ; illud est neces-
Varircasus
(leciduntur. pra^ceplum
q\[os humores inlerius decidentes, ut san- sitas recipientis, et forlius
guinem ex capite decidentem, non violal obligans, quam sit pra3ceplum jejunii, et
jejunium naturale, neque impedil com- hoc vel ob integrilatem mysterii servan-
munionem, quia non sumunlur ut cibus dam, vel certe ob reverentiam ipsius Sa-
aut polus, sed quatenus impediunt respi- cramenli majorem hic et nunc urgentem.
rationem aut vocem, non autem ad effe- Ut ergo c;eleros etiam casus comprehen-
clum nulritionis, aut per modum paslus. damus :
Idem dicendum de reUquiis prseceden- Danlur varii casus in quibus non obli- 47.
tis diei haerentibus dentibus, non quia, ul g.U pni^ceptuin ad absUnendum a com- specio'"
eTiic.-iniur
dicunt quidam, non pertinent ad mandu- munione. Primus casus est pericuhnn
pra^djctis
cationem prsesenlis, sed diei prajceden- niortis praisenlis,
^ '
sivo orialur ex morbo,
regulis.
lis, quia hodie non ingerunlur ori, sed sive quod quis supplicio eo die sit affici-
potius quia per modum salivoe decidunt, endus ; hic, si prreviderit se obilurum,
vel trajiciuntur, non ex fine comestionis; tenelur jejunare, quia commode potost
decet lamen ejusmodi expuere, quanluni idem eUam dici potest de inQrmo, si sine
commode fieri polest. Idem dicendum, damno saluUs jejunaro potost. (Juod si
quando quis abluit os, aut (l(\<j:uslat ali- tainen poriculiun subost, no morialur anle periculum
quem liquorem, quem expuit, si aliquid seîuonlom dioin, aul cerlo alienelur a ^'"<,TJ«t
imprudenlor, tanîuam hairens cuin saU- sonsibus, communicot otiain non jojunus, •'»
l'']""'^-
va, deglutiatur, quia habet rationem saU- quia mngi.s facit ad reverentiam Sacra-
VcB. Licet etiam aliqua aromata ori ing(^- nienti, ut illud int(\!jrris sonsibus, nequo
rcre, et dentibus tcrero, ad pra>servali- lcneUir aut sinnptioiioin cibi anl modici-
nae diulius differre, vel eliani inlempesli- Quartus esl, quando celebrans reperitD. Thom.
va nocle curare Sacramenlum ad se dein patena, corporaU aut caHce aliquas
* par-
^
Q"^''*"
C3SL1S.
ferri, aut commiltere se periculo non re- ticulas hostise a se consecratai, lunc de-
cipiendi viatici, praeveniente morte. bet eas sumere, ita communiter Doctores
Licet eliam non jejunum sajpius com- etpraxis; Gajetanus in Summa, et latius Cajetan.
municare pro viatico, quando semel in opusculis, Iraclatu 33. de celebratione

communicatus, quasi mox integre conva- Missarum, Sotus in 4. dist. 12. quaest. 1. Sotus.
luit, et iterum reincidit in periculum, arl. 8. Sylvesler in Summa,\erho Eucha- vSoria"!*

quia computantur pro diversis segritudi- rislia 3. Victoria in Summa num. 83. ^c!^!!î"^*
nibus. Aliqui etiam docent idem, quando Navarrus c. 25. num. 89. Suarez disp. 68.
quis, perseverante eodem morbo, ssepius ratio est, quia si rehquise sunt minimse
incidit in periculum mortis, quando illa saltem, neque servari commode, neque
pericula post intervallum aliquot dierum ahis dari possunt, magis speclat ad re-
occarrunt; ita Suarez disput. 68. sect. 5. verentiam Sacramenti, ut sumantur, et
Suarez. Saa verbo Eucharislia, Tabiena, Armilla hsec sumplio spectat ad integritatem illius
Saa.
Tabiena. verbo Communio ; ratio est, quia pia ma- sacrificii, modo rehquise sint consecralse
Armilla.
ter Ecclesia non solum permittit non je- tantum ab ipso Sacerdote, et censetur in
juno communionem ad implendum prse- eo casu totam communionem facere jeju-
ceptum, sed etiam quia in iis circum- nus, ut quidam volunt.
stantiis praesidium hujus Sacramenti est Sed magis proprie dicitur prseceptum Vera ratio
... casus.
valde opportunum in periculo morlis. jejumi m eo casu non obhgare,
,
cujus
Secundus Secundus casus est ad perficiendum finis est reverentia Sacramenti, neque
casus.
Integritas integre sacrificium, quod est prcecepti Ecclesiam intendisse ad consummationem
Sacramenti
ercusat.
divini, ut quando Sacerdos post sumptum integri convivii illius obhgare Sacerdotem
calicem deprehendit se consecrasse in eo casu ad jejunium, quia cessat ma-
aquam, et non vinum, tunc debet non teria prsecepti. Unde vix fieri potest, quin
jejunus consecrare vinum et sumere. semper ahquid sanguinis consecrati ma-
Tertius, quando Sacerdos bona fide neat adheerens cahci, donec permisceatur
Tertius
casus. consecravit, et post consecrationem re- lotio, qu8B ex preecepto Ecclesise admisceri
cordatur se non esse jejunum, quia tunc debet ob reverentiam sanguinis, ne quid-
ex praecepto divino tenetur consummare piam ejus pereat ; ergo similiter, quando
sacrificium. Idem dicendum, si celebrans rehquiae corporis supersunt, postquam
post consecrationem corporis incidat in sumpta est lolio, quae nequeunt conser-
aegritudinem, ut nequeat progredi, alius vari, aut ahis tradi, sumendae sunt, neque
etiam non jejunus perficiat sacrificium. hic inlervenit praeceplum Ecclesise in con-
Quod si anle consecrationem recordelur trarium.
se non esse jejunum, S. Thomas qusest.
Oppositum hujus docent afiqui, ut Palu- Paiudanus.
83. art. 6. ad. 2. ait consuUius esse, ut
danus in 4. dist. 9. qusesl. 1. Antoninus RoêUa".
desislat si sine scandalo polest; quando ^^^'^^- "•
^.part. art. 13. cap. 6. g 9. Summa Rosel-
quis celebrat privalim, hoc bene conlin-
Ise verbo Eucharistia 3. § 13. et favet Con-
gere potest, quando tamen publice nequil
evitari scandalum, ad quod evilandum,
cihum Malisconense II. cap. 6. quod has
consultius progreditur; et idem dicen- reliquias jejunis Iradi praBScribit, sed in-
dum de communicante jam, nisi com- telligendum est de communicante, nam

mode se possit subducere. oppositum patet ex praxi Ecclesia ; nam
DIST. VIII. QUvESTlO III. 109
jn rubrica de defectibus Missse praescribi- diu calix est in altari quamdiu ipse ; alii,
Quid lur, quando consecratai liostia3 Sacerdos est in altari, quia quamdiu est
parlicula
agendum
de post sanguinem sumptuin, liseret calici, ut in loco sacriQcii, censetur debere semper
reliquiis ?
digito attrahatur ad labrura calicis, et sic habere potestatem perficiendi ea quse ad
sumatur, vel certe vino infuso, quod de- sacriQciura illud pertinent, ejusque reve-
glutilur ante illam parliculam communi- rentiara; unde si recedat ab altari in Sa-
ter. Secundus modus sumendi illam par- cristiam, et tunc offendat in c orporali
ticulam magis probalur modernis, cujus particulam, aut in calice, servanda est,
oppositum imputat Suarez Doctori dist. 8. nisi subsit periculum, quod in casu se-
quaest. 3. ubi tamen nihil habet de hoc, quenti explicatur.
sed ex alio casu probat non jejunum Quintus casus est, quando imminet Quintus
sumere particulam injectam cahci, ut in grave periculum irreverentioe, ut concul-

Feria Vf. parasceves, quando parlicula cationis in manibus infidelium, aut incen-
injecta vino, quod non consecratur illo dii, lunc debet a non jejunis sumi Sacra-
die, sumitur simul cum vino. mentura cura devotione et reverentia,
Sed quid, si particulae sint majoris quando non suppetit aliud remedium.
quantitatis, verbi gratia, aliquol, quae Hlc quaeritur, utrum Hceat Sacerdoli 48.
. . r. -, 1
Casus com-
communicantibus supersunt, faciendum? non jejuno conficere bacramentum, ad municandi
Respondetur, eodem modo sumendas communicandum infirmum pro viatico, "MajorTs'

êntentia.
esse, nisi sit commoditas eas servandi, qui nunc moriturus est, ne cogatur
etiam post ablutionem, quando antea non absque viatico decedere vita, neque est
sunt visae, per rationes jam adductas, quia alius modus ipsum comraunicandi ? Major
quod quantitas sit major aut minor, non in 4. dist. 9. quxst. 3. § 3. putat licere
cum nequeat decenter servari
refert, Sa- secreto adire Ecclesiam, et secreto ho-
cramenlum, aut aliis tradi suraendum ; ita stiain consecrare et deferre infirrao, ita
comraunius auctores intelligentes hoc de tamen, ut propter scandalura evitandum

iis, qua) tamen consecratee sunt ab ipso ipse Missain non dicat; dicit etiara posse
Sacerdote sumente, non autein si conse- secrelo frustura panis fermentati conse-
cratai sunt ab alio, quia non spectanl ad crare, si non adsit azymus, ad communi-
integritatem ejusdem convivli et sacrifi- candum inlirmum.
cii, nisi respectu consecrantis tantum. Ilajc Respondelur tainen hanc sentenliara Prior
ratio non est rejicienda, quam Doctores esse singularem,

I .11
et nullo
j
raodo sequen-
seulentia
reprobaiur.
moderni sequunlur, sed neque videtur dam iii praxi, cujus oppositum teneiit
omnino convincere, nisi quoad minuscula, coramuniter raoderni, (juia licet (Bgrolus
quae nequeunl in sacrariura reponi, naiu habeat obligationem coniinunicandi juris

si raajor supersit particula, et commode divini, cui cedit pnLH-optum de jejunio,
possit in sacrario reponi, inelius servatur tanien parochus nequit ipsi miiiistrare
praeceptum Ecclesia), reponendo illam in hoc Sacramenlum, nisi secundum rilum

sacrario ; sed ubi celebratur, (juando iion pnvscriptum ab Ecclesia, ideo nequit noii
est sacrarium, ut in capelia seposita, ne- j(^juiius coiifi(*ore Sacraiiionlum. aut so-
(jue revereiiLer seponi possit, et conserva- ipsuin non jejunum cominunicaro.
ri, tunc suraenda est. Ex quo solvilur ratio adversarii, i\\vv
i^,,g.^,nj;o
Quiindo Mulom ceiisotni' Sacerdos posso ost praiinissa, neinpo. Juris Ecclcsiaslioi ^^^"^'05^^.
oam sumere? Respondent quidam, quam- osso prajceptum jojunii, vialici aulem, *"™
opinioiDs. esse divini juris. Dices polest ex opposilo re. Sequilur ex hoc gravis obligatio paro-
Keplica.
sallem oriri scandalum, tajn ;egroti quam chorum ad habendum Sacramentum sem-
amicorum et parentura, jnaKime si Sa- per paratum adusum parochianorum.
cerdos ipsi tenealur, ut parochus paro- Quasrendum iiUerius, an aliqua alia in-
49.
chianis minislrare Sacramentum. Respon- dispositio pr^ter poenam Ganonicam, aut Quaj
indispositio
Responsio, detur non referre; quia scaridalum illud peccalum, de quo in sequenti disputa- impedit
debet alio modo evitari, ail^s possqt etiam tione agemus, impediat communionem, communio-
nem.
in mensa communi, et e^deni urgenle etiani in jejuno, licet caetera adsint ? haic
necessitate celebrare ad cominunicandum indispositio reducitur ad habilum corpo-

infirmum sine vestibus sacerdolalibus et ris, vel maculam ahquam indecentem,
Scandalum rehquis, qua) sunt juris Ecclesiastici, hoc verbi gratia, ex poUutione nocturna, aut
prMtensum
nemodicit; scandalum aulem illud ami- alia, sive sit volunlaria aut involuntaria.
corum et parentum non est fundatum, si Quoad habitum corporis, nihil est deter- De habitu
corporis.
ex eo praecise concipialur, quod non jeju- minatum in Ganonibus, nisi tantum de
nus non celebret, quia sic esset scanda- Sacerdotibus in capitulo EcclesiasUca,
Conlemni lum Pharisseorum, quod curari non debet dist. 23. quod est Goncilii Bracharensis III.
debet.
cum legis transgressione. quo prsescribilur, ut quando Sacerdotes
Dices, contrilus debet celebrare, quan- con)municanles accedant, stolam super Sacerdotes
do non adest copia confessoris, ut evitel ulrumque humerum pendentem gerant .
communi-
cantes
scandalum, quamvis alioquin secluso scan- sub puena ferendse excommunicationis, lerant
stolam-
dalo ex prsecepto teneatur abstinere. quod videtur usu receptum, saltem in
Respondetur in hoc extare Tridentini Missa solemni, ut fit Feria V. in Goena
declaralionem supra prsemissam, non ita Domini : Cum Sacerdos, inquit, ad Missa-
in proposito. Deinde per conLritionem rum solemnia accedit, aut per se Deo
justificatur, nec obligat prseceptum prse- Sacramentum oblaturus, auf Sacramen-
mittendae confessionis, nisi quando adest tum corporis et sanguinis Domini nostri
copia confessoris. Tertio, propter infa- Jesu Christi sumpturus, etc. ubi videtur
miam quam incurreret abstinendo. Dices, loqui de communione in Missa solemni.
praecepta positivamaxime Ecclesiae non liehgio autem et reverentia debita

obligare cum gravi incommodo, ut patet mysterio, exigit ut devote et reverenter
de prsecepto audiendi Sacrum diebus fe- accedatur, ut Patres etiam monent. Gyril-
slis ; ergo eliam neque hic. Respondetur, lus Jerosolymitanus catechesi 5. Pronus,
Cyrillus.
hic non esse incommodum tale, quia infir- inquit, accedat adorationis in modmn, ac Modus
accedendi
mus non obligatur ad vialicum in casu venerationis; unde Cyprianus in orationem ad Sacra-
impossibih, qui reputatur praesens, cum Dominicam, ait, placendum esse
mentum.
dlvinis
Cyprian._
Ecclesiasticse consueludinis et oculis etiam in habitu corporis, Indispositi-
prsecepti sed in hoc
ones
universaUs transgressione. sequendus est ritus Ecclesise. Quoad alia, corporis.
Nequit
Ex his rejicilur opinio eorum, qui pu- de indispositione quoad maculam exter-
Episcopus
dispensare
tanl Episcopum posse dispensare cum nam, deciduntur tres casus de pollutione
cum parocho, ut in eo casu celebret, quia jus nocturna, de usu malrimonii hcito, de
non jejuno,
utcoaficiat. positivum commune non subest dispensa- menslruatis, ac etiam leprosis.
Obligatio
tioni Episcopi, casu concesso per Respondetur breviter, 50.
habendi nisi in qui passus est
Sacramen- Casus
tum in ipsum jus, et repugnat etiam canon. 13. pollulionem nocturnam involuntariam, et poUutionis
parochiis. iavolunti-
Tridentin. sess. 7. de Sacramentis in gene- sine culpa, sive ex causa naturali, sive ex
,
DIST. VIII. QU7ESTI0 III. ill
Suarez. illusione daemoni?;, non debet abslinere impediat, cum quamvis ob decenliam
a communione, ila Suarez disp. 68. sect. differenda quandoque sil, neque esl certa
2. quia et daemon, ut impediat proposilum regula.

51.
communionis, aliquando ex illusione cau- Circa secundum de actu conjugali, qui Cabus de
actu
sat hunc effeclum, qui conlemni debel, licilus est, ac proinde per se non impedil conj ugali.
magis autem si ex causa naturali eveniat. communionem, nisi qua toUit devotionem,
Justinus
martyr Unde Justinus martyr ^'«««sf. 21. ad gen- solet differri communio ob decentiam, et
les dicit, non est sequum propter hanc ut conjugati perducantur ad majorem
irivoluntariam passionem abslinere a my- reverenliam Sacramenli, non tamen ob
steriis. Idem docet Theopliilus Alexandri- necessitatem aUcujus prsecepli. Concilium
nus in suis responsionihus, responsione 8. Elibertinum, et referlur de consecratione
quod maxime verum est, si non relinquat disl. 2. cap. Omnis homo, statuit ut quis
affectus inordinalos in homine, qui impe- ante sacram communionem a propria

diunt devotionem et reverenliam Sacra- uxore abstinere debeat tribus, aut qua-
menti, ut divagaliones mentis, el remis- tuor aut octo diebus, sed hoc est consilii,
siones in rebus spiritualibus tractandis. non praecepti, ut cum majori mundilia
Consultius eril, (um abstinere secundum mentis et corporis accedatur. Sancti etiam
aliquos, ob decenliam, donec Iranseant. Patres, ut Theophil. .<supra responsione 5.
Licite coin Quod si aulem occurrerit aliqua neces- et 12. Augustinus swpn? serm. 206. e/ 214.
municat.
sitas et ulihtas communicandi, potest nou de tempore, Ilieronymus in Apologia ad
obstantibus illis communicare, quia nul- Pammachium, iclem docent, quod maxime
lum est praiceptum in conlrarium, quam- servandum est, quando talis actus est ex
D. Thom vis aUqui cum D. Thoma, doceant esse nimia voluptate, non ad superandam len-
peccatum veniale accedere ob indecen- lationem el periculum peccati ;
qui aulem
tiam, alii quidem neque per se esse ve- reddit et non petit debitum conjugale,
niale, sed consultius esse abstinere ob minus abstinere debol a communione.
decenUam. Omnes conveniunt non esse Quanlum ad leprosum, ratione horroris 52.
peccatum mortale communicare. Sed ne- Gisus de
ac scandali, aliquando arcetur a commu- leprosis, et
Regnla
sequeuda.
que dari potest certa m hoc regula, se- nione, unde Innocenlius III. cap. Nos tua, ulcerosis.
lunoc. 111.
quendum judicium confessarii, conside- de cleric. cvgrol. removendum ab altari Menslruo-

s:e.
randue circumstantia;, quai ad communi- praicepit clericum leprosum ob pra'fala Diou. Alex.
Tlieoph.
(Mie impelluiit, quia ubi non est lex, ju- moliva. De menslruosis Dionysius Alexan-
dicium boni viri et patris spiritualis inter- (Uinus epistola ad Basilidem, can. 2. docet
venit. menstruatas fo^minas non debere accedo-
Casus de Quod si conUgerit lalis poUuUo ex re ad communionem; idem habet Theopli.
poliuliono
ex peccalo. poccaUj, certiim ost prasmilli debero WowxntXvwwi^, in ûiî rcnponsionihus cap.l.
pduUtenUam ; do reliquo aulem consuUius UUmu (UceiKluni de UiMuiuis palurienli-
absUnel ob Immilitalem ot decentiam eo bus, unde Theodorus Halsam. in dictam Theodorus
l<n!s.unon.
die, tamen per se, peracUi pocnilenlia, epislolam. d()C>.'t a Leone Im[)eral«)ro p<T AlouMS.
idem dicendum est ac de aUa ; uiule cou- edictuiu caulum esse, \\v quadraginla
sidorauda; suiiL (•ircuiiislaiilia', i\\\\v ad (UeUus accedaut, sed Uoc niliil obligal.
comnnuUouem iiiip(>lluiiL, (|uia p^M- se, Al(Misis... parl. qicvM. \M . docel cousue-
cum peccalum i)or i)(iMiiL(MiLiaiu <i(>l(>liu-, LudiiuMU Kcclosiai esse, ul aliîuot diebus
nilul manct quod conununionem per so absLinoint, sed hoc videtur pjtius osse
. .

ex aegritudine ipsarum, quae nequeunt ad Oppositam sententiam docent commu- Sententia
Ecclesiam accedere, neque ajgritudo est nius Theologi moderni ; eam indicat D.^^Thom
talis, ut pro viatico communicari possint D. Thomas quaest. 74. art. 1. el quxst.
^
^^'IsiJius.
Cajetaa.
domi. Alia non recensentur impedimenta, 80. art. 12. Marsilius in. 4. quaest. 6. Vasquez.
.
Suarez.
quamvis de leprosis et ulcerosis idem art. 1. Cajetanus in 3. qusest. 80. art. 12.
dicendum sit, si ulcus est grave et liorri- Vasquez disp. 223. cap. 3. Suarez disp.
dum, praeserlim in ore aut facie. Cura 75. sect. 6. et alii, quos citant.
tamen horum non est deponenda, sed Prima conclusio, prior est satis proba- ^^
privatim fiat, quod sine offensione aliorum bihs opinio, et probabilem
^ indicat Vas- Pr^babilis
prima sent.
nequit Ileri in publico. Solos enim pecca- quez, et patet ex auctoritate Theolo-
tores exclusit Paulus, et valde scanda- gorum gravium, qui eam docent; et
losum esset, si lii, quos Deus exercet ad quia ejus oppositum nequit convinci
patientiam, fierent contemplui, aut dese- ratione aut auctoritate , tolum enim
rerentur. dependet ab instiluto Christi. Probatur Probatio.
53. (c) Dico quod in isto casu consecrare conclusio, quia consecratiocorporis non
ontrover-
sia de sanguinemy etc. Ex fundamento hujus dependet a consecratione sanguinis, quae
integritate
sacrificii
conclusionis, quo asseritur integritas con- fit per aliam formam et aham mate-
secrationis in utraque specie esse juris riam; ergo habet suam per se signi-
divini et ecclesiastici a Doctore, et secun- ficationem propriam, ergo in casu, quo Esset
dum veritatem, ut probat bene, oritur fieret ilia sola, fieret oblalio, sicut et^^lacS
difficultas inter modernos Theologos : Sacramenlum ; consistit enim oblatio in ^^ntum.
utrum possit confici in una tantum specie consecratione. Probalur consequentia,

saltem ex dispensatione Sedis Apostolicse. quia per consecrationem vini, non fit
Primasent. Prima sentenlia est, posse perfici sacri- Christus prsesens speciebus panis ; ergo
Aliquando
conbecrari ficium hoc in una tantum specie, pro qua exlra consecrationem non complet in-
licite poise
in una citatur Gaspar Casalius, incliuare videlur Irinsece aliter in esse sacrificii, quam in
specie.
Casalius,
Ruardus in articulis, art. 16. quia definit esse Sacramenti. Docet deesse significali-
Ruardus.
Armacanus
sacrificium esse facere rem sacram, sed onom completam sacrificii, nisi accedat
Alanus. conficiendo in altera specie id contingit; altera species. Gontra, sic etiam deest
Claudius.
Angelus. ergo, etc. Et eamdem sententiam docuit significatio completa Sacramenli, quod
IUustriss. Armacanus, magister meus Pa- per modum convivii institulum est in
ter Cavellus, olim in hac materia ; eam- cibo et polu ; sed hoc non obstante, -
dem tenet Alanus de Eucharistia, cap. 20. contingit usus unius speciei in laicis, ergo
et Claudius Sanctez repetitione 10. cap. 3. maneret etiam significatio sacrificii, non
de Eucharistia, Angelus in summa, verbo tolahs et integra, sed pa: Liaiis.
Eucharistia; et sallem ita fieri ex dispen- Confirmalur, illa consecratio, quantum
satione, sequilur ad sentenliam eorum,
ad expressam significationem, essel solius
qui docent, sub ulraque specie consecra-
corporis sine sanguine, et sine hoc etiam
tionem fieri esse tantum juris humani.
concomitante, si fieret in triduo ; ergo
Adrian.
Adrianus in 4. quaest. 6. Major dist. 9.
Alensis. Alensis lib. 6. Compendii Theologiae, repraesentaret sacrificium crucis, expli-
q. 3.
Ricliardus
Richardus a. 13. docet non esse contra- cite quidem corpus seorsim, implicite
rium certum fidei dogma. Navarrus in vero separationem sanguinis. Dices re-
summa c. 25. dicit esse praeceplum Ec- quiri ex praecepto divino consecrationem
clesiasticum. sanguinis ; contra, hoc non colligitur ex
1
.
DIST. Vlll. QU^STIO III. 113
Non esse facto Christi, sicut nori colligilur ex eo- vegiis, apud quos non polerat reperiri,
prsecepli
divini dem facto communio sub ulraque spe- aut conservari vinum ob vehementiam
consecrati-
onem cie 8 laicis, quamvis sub ulraque com- frigoris sub polo. Quidquid sit de veri- Digpositio
in ulraque. . .
n •
facta
municavit Apostolos in Coena. tate illius iiistoriae, quae non reperitur
Accedit, quod multi expositores in inier acta Ecclesiastica, solus Inno-
Lucx. 23. quando duo discipuli eunles cenlius dicilur id fecisse a Volaterraiio,
in Emmaus castellum cognoverint Jesum qui anlerior est; non dicit tamen com-
in fractione panis, docent, inquam, tum mode ad propositum, dum asserit eum
consecrasse Cliristum in unica tantum Novergiis permisisse usum calicis sine
specie ; ergo ex facto non suppetil argu- vino, quod erroris est. Sed responderi
menlum efficax, quo probetur illud pra;- potest lapsum fuisse, quia nempe Pon-
ceplum. Dices colligi prseceptum ex illis : lifex consecrationem corporis sine calice
IIoc facite in meam commemorationem ; eis permiseril ; calix enim alterius li-
contra, ex eodem coUigitur, ut explicat quoris nequit consecrari. Quidquid au-

Tritieni. Trident. sess. 13. c. 2. per sumptionem tem sit de veritate historifc.
etiam Sacramenti celebrari memoriam Probalur, eliamsi praeceptum hoc esset 55

passionis, sed communio a laicis sub iuris divini, posse Ponlificem Secunda
flt
•^ ^ in eo di-
probatio.
una tantum specie ; ergo. Deinde ut spensare, accedente necessitale commu- Dispensari
posse
habetur apud Lucam cap. 22, subjecit ni alicujus regni, quando defectu vini etiamsi
, .
inleirritas
Christus illa verba alterutrius speciei nequiret
,
haberi usus sacrificii aut Sa- esset

pracepti
consecrationi, ita etiam refert Paulus 1. cramenli ; quia alia eliam juris divini divini.
ad Corinth. 11. apud quos tantum illa pra^cepta quaedam (quia necessitati pu-
verb'i iiDentiir; cr i in alterulrius spe- blicai aliter non esset provisum) dispen-
ciei consecratione celebralur illa me- sandi potestas est apud Pontificem, ut
muria. in voto, juramento, malrimonio rato, qure
Conso.raiio Confirmalur secuiido, quia si unus sunt juris divini ; ergo, quando utiUlas
lucla a
diversis. Sacerdos consecrans corpus, expiraret, publica id exigeret, posset etiam Ponti-
antequam consecraret calicem, et alius fex in Iioc praeceplo dispensare a pari-
mox, ut compleret sacrificium conse- late. Deinde est praeceplum divinum, ul
craret calicem, sequeretur quod neuter consecrans communicel sub ulraque spe-
sacrificaret, quod estabsurdum. Probatur cie, sed novi Sacerdotes, i|ui conse-
sequela, quia neuler compleLe consecrat; crant simul cum Episcopo, comnmni-
Ecclesia tamen ordinat compiementum cant tantum sub una specie ; ergo.
sacrificii lieii per alium in oo casu, ergo Ilespondent quidam, ul Vasquez ad
Res|>onsio
uterque sacrificat, quainvis alloram spo- primas tres instantlas, non dispensaro \'as(jut'£
inipuirna-
ciem seorsim consecret. Pontiiicem in voto, juramento, el matri- lur.
Ex his patet conclusio, supposiLo \w\\\- monio, sed tollere promissionem ac ma-
po jurc Ecclesiastico hanc connoxioniMn leriain jnraiiuMUi Doo, ac si ipsi Pontifici
indici tantiini, non osse dubiutn, in ca li(M'el. Sed luvc solulio non valet, quia
posse Pontificoni dispensai-o, ot quando- non ipsi lit jiromissio, unde nequit lolli,
quo dispensasse docet OnutVius Pan- nisi ab ipso, (]ui habel potestalem ro-
OiuilVius.
vinus in Cliroiiico , InnoccMiLiuin \111. laxan.li (ibligalioiuMU piM'(-(»pli. (juod di-
Volaterr.
anno 1190. pnclerea Innocentium IV. roclo rcspiciat ipsam. Quoad malrimo-
refiM'l Vi)laL(M'ranus dispensasso cuni Nor- niuin dicit toUi conlraclum. ct sublato
Tuiii. Wll. s
114 LIR. IV. SENTENTIARUM
conlraclu dosinere obligalionem ; neque pntestatem perpetuo in Ecclesia fuisse, ut circa Sa-
cramenta.
ha)c eliam satisfacil, quia ideo tenet con- in Sacramentorum dispensatione, salva
Iractus, quia habet annexam obligati- illorum substantia, ea statueret vel mu-
onem, ergo qui nequil tollere obligati- taret, quse suscipientium utilitati, seu
onem, nequil rescindere contractum ;

ex ipsorum. Sacramentorum venerationi, pro
hoc autem rescinditur, quia tollilur obli- rerum temporum et locorum, varietale
Pontifex gaijo in cujus virlute teiiet, alioquin sicut magis expedire judicaret, elc. Sed expe-
directe
reiaxat contractus alii ex consensu partmm redit ulililali communi tolius regni aut pro-
ipsam obli- • •
gationem. scmdi possent, quia

.
non
.
tenent,
.
nisi vinciae, in qua vinum haberi nequit, aut
manenle consensu utriusque, neque in- conservari, ut usus hujus Sacramenti, ad
ducunt obligationem aliter, ita etiam quod omnes obligantur, non inlermilta-
posset rescindi matrimonium ratum ex tur; ergo.
utriusque partis consensu prsesente, nisi Confirmatur secundo, sacrificium of-

prgeceptum
'l^
obligatio priBcepti faceret illud perpe- ferre vel posse offerre, est necessarium,
'
.
integritate
tuum, quse, inquanlum tollitur per Pon- et in omni lege observatum, ac proinde cedit aiii
praecepto
tificem, relaxatur, alioquin non est in sallem praecepti divini, superioris obli- divino.
poteslate Pontificis consensus praeterilus, galionis, quam sit praeceptum de con-

quin fuerit, et etiam legitimus ; ergo secratione sub ulraque specie ; ergo in
solum obligatio praecepti cadit in dispen- iis partibus in quibus nequit h.aberi al-
sationem. tera species, aut conservari, esset valde
Praeceptum communionis sub utraque durum asserere non licere offerre sa-
specie dicit idem auctor non oWigare, crificium , quod unicum est in lege
nisi principaliter offerenlem, qui est Ef)i- nova, aut hanc connexionem utriusque
Eadem scopus. Conlra, quia hoc prseceptum speciei ita instilulam esse, ut relaxari
potestas .•
.
consecran- oritur ex consecratione, sed

]
consecra- non possit, cum Ciiristus universalem
Episoopo, tio non magis fit ab Episcopo quam ab esse voluit usum Sacramenli et sacri-
Sacerdote ^'^^^' ^^'^ idem characler sacerdotalis ficii in tota Ecclesia.
invenitur in singulis, et ejusdem pote- Antecedens quoad secundam partem Praeceptum

.
sacrincii,
statis est, et singuli concipiunt intenii- probatur, quia finis praecepti de sacrifi- et
^ j . i.^
quam
.. Sacramenti
onem in his ; ergo sicut sunt partes, ita cio offerendo est altior, sit prae- ex fine
strictms
non invenitur ahquis principalis offerens cepti de connexione utriusque speciei, est.
quoad consecralionemc nempe finis illius est cultus Dei ; hujus

56. Gaelerum, quia ad reverentiam Sacra- autem est significatio seu reprsesentatio
Dispensatio „ . ,
facta ab menti facit, ut communio sub uLraque explicita sacrificii Crucis; haec autem sup-
Ecclesia. .
specie non
z;
iiat,
. •
n
•
i
nisi a solo Episcopo, vi-
•
pletur per repraesentationem tam expli-

detur auctoritate Ecclesiae dispensantis cilam quam implicitam, et sicut memoria
hic mos induclus ; vel ergo non est prse- passionis per communionem unius speciei
ceptum divinum, aut si est, subest au- celebratur ex Tridenlino, ita per conse-
ctorilati Ecclesiae, cui commissa est di- crationem. Accedit, quod in una specie
spensalio mysteriorum, quando reveren- sola invenitur veritas rei oblatae, nempe
tia Sacramenti et uliUtas popuU exigit totus Christus. Ex his patet ad ea quae
non esse observandum. objiciuntur ex Patribus, aut Conciliis,
Trident. Confirmatur ex Trident. sess. 21. cap. quia loquuntur ordinarie, ut fit sacrifi-
Ecclesise 2. PrapAerea declarat sancta Synodus hanc cium, non in casu.
H
DIST. VIII. OU^STIO in. 115
57. Secunda conclusio, etiam probabilis est fieri a Presbytero, ut communior fert
altera senlenlia, nempe esse prjcceptum sententia modernorum cum Doctore su-
divinum hujus connexionis, quia sollicl- pradist.l. quxst. I. et habelur disl. 59.
tudo Ecclesiai in ea connexione videlur cap. Pervenit, ubi Gregorius in Sardinia

interpretari hanc connexionem, quia non confirmavit hunc usum confirmandi Pre-
permittit ullo casu sacrificium mancum, sbyteris, ubi non erant Episcopi ; et
et ut obstaret, dispensat in prsecepto insinuat Trident. sess. 7. de Confirmali-

jejunii, ut patet ex casibus supra allatis, one, can. 3. Si quis dixerit sanclx Con-
et memoria passionis completa et expres- firrnationis ordinarium ministrum non esse
sa videtur exigi ad sacrificium, quam ex- solum Episcopum, sed quemvis simplicem
plicant Patres et Doctores per imitati- Sacerdotem, anathema sit. Hic ergo mo-
onem esse in utriusque speciei conse- dus reconciliandi illas opiniones videtur
cratione. congruus, quamvis a Doctoribus non tra-
econciiia- Coiterum inter utramque senlentiam datur ; reduci tamen potest ad principia
....
tio
itriusque mediari potest hoc temperamento, ut eorum, qui tenent primam sententiam,
inlentiae.
consecratio utnusque speciei de praece- nec magis videlur in prceceptis aliorum
pto divino el ordinaria lege, quando Sacramentorum congruum fuisse hoc Hsec
diflerentia
potest utraque maleria haberi ;
quando temperamentum prsecepti divini, quam concordat
institutioni
autem nequit haberi, praevaleat necessi- in sacrificio et Sacramento allaris ; et
mysterii.
tas sacrificii in aliquo populo aut natione videtur magis conforme suavi dispositi-
huic praecepto consecrationis utriusque, oni et providentia^. Salvatoris, quia hoc

ut haberi possit usus tam sacriiicii quam modo provisum esl universaliter toti Ec-
Sacramenti, qui praeponderat praeceplo clesioe. Unde sicut materia hujus Sacra-
de consecratione integra. menti est panis triticeus in genere non

Exemplum potest esse in aliis Sacra- restricta ad speciem hanc aut illam, qui^
mentis, verbi gratia, confessio verbalis jn omnibus partibus non invenitur, ct
est de essentia Sacramenti Poenitentiffi, vinum vitis sine discretione speciei, ad

•»ceptum ut desinit Tridentinum, et confessioiiis eum finem, ut maleria suppelat Sacra-
livinum , .
^
nfessiouis etiam integritas, ut patet sess. 14. cap. 5. menli toti Ecclesia^ et sacrihcii; sic etiam
''lls.Li lioc tamen de lege ordinaria. In casu congruum erat praiceplum non ligare ad
n ca&u.
,,y(g^^^ q^(j qyjs ggêi mutus, aut ox iii- consocrdlioiieiu iilriusque speciei in com-
(irinitate amitteret usum lingua>, non muni necessitate, ubi allera haberi non
^'^''''i'' obligatio confessionis verbalis, suf- possel, aut consp.rveri, quod esset pri-
•Leptum
inte-rifi (-,(.{1 coufessio per signa et nutus ;
suflicit vare niagnam parlom Ecclosiie mvsterio,
nis. etiam confessio aliquoiuiu poccatoruni, pi\)|)tpr inipossibilitatPin liabpndi allerain Decisio
quando timelur mors pricsens, et non spectjit ad
spricMu. llaH' quoad veritatpm speculali- PontilK-oni.
superfore tempus integra) coiifossionis,
vam hujus casus ;
praxis aulpm altentari
sic pliani in proposito pxplicanduin.
non (lel)Pl siup dpclaralione et licontia
^lin.l In Sacrainoiilo ('onlinnalionis, Minislcr
Sodis Ajôstoliciu cui coiumunicala ost
'7oiS- ordiuarius, non solum quoad i)oteslalPiu,
laiK.i.o. polestas inlerprplandi Ipgpin. pI dispo-
^^^^j pî-^j^ (luoad pnccepUiui, osl E|)isco-
populus npiuli circa ininistprium Sarainputoruni
'''''^'"'^-
pus; in casu tamcn quo aliciuis
pt sacrilicii.
aut natio non haboret Kpiscopos, ex di-
spensaliono Pontilicis polest conlinnatio iUvc resolulio non est conlra Doclo-
1T6 LIB. IV. SENTENTfARUM
58. retn in prjesenll littera ;
quamvis enim spectant ad doctrinam moralem sumpti-
Explicaliir , ..
• . •, , .•
Docior. priuceplum de inlegnLate bacrameaLi auL ouis Sacramenli de pnncepto el dispo-

sacrilicii siL juris diviiii, ut ipse docct, silione requisiLa, commodius IractabunLur
tanien cediL forLiori pnecepLo, el slriclius i,i dislinctione sequenli, quia littera ma-
obliganli in casu posito. Cietera qua3 jorem occasionem liaic tractandi insinual.
;
DISTINGTIO IX. 117
DISTINCTIO IX
{Textus Magislri Senlentiarum.)
Ttem :«Nulli ambigendum est, Dubium 3.

De duobus manducandis modis. tunc quemquem corporis et san-
guinis Domini participcm fieri,
Et sicut dna3 siint res illius.
A. Sacramcnti, ita etiam « duo mo- quando Christi membrum effici-
Honiil. 2G.
di manducandi. Unus sacramentalis,
tur; nec alienari ab illius panis
3up. Joan.
et lib.
scilicet quo boni et mali edunt
calicisque consortio, etiam si,
sentent.
Au-. alter spiriiualis, quo soli boni man-
antequam illum panem edat et ca-
cap, 339.
et liab.de ducant». Unde Augustinus «Quid :
licem bibat, de hoc sseculo in uni-
cons. (list.
tate corporis Christi constitutus
2. cap. estChristum manducare ? Non est
Qnid est abscedat; quia Sncramenti
illiiis
Chrihturn ? hoc solum in Sacramento corpus
Aug. tract. beneficio non privatur, quando ille
25. et 26. ejus accipere, multi enim indigne
5up. Joan.
manere et habere hoc quod illud Sacramon-
Ibid. de accipiunt, sed in ipso
vprb, Doni.
habere ipsum in se manentem.
tum signat, invenitur». In illo
serm. 11.
jt hab. de
Spiriiualiicr enim manducat qui enim Sacramento corpus et snn-
cons.
list. 2. cap.
in unitate Christi et Ecclesise,
guinem suum nobis commendavit,
Qnid est
Glirisluni ? quam Sacramentum significat,
quod et fecit nos ipsos. Nam et
AiUgust. ad
nos corpus ipsius facti sumus.
intautes manet », « Nam qui discordat a
ad altare, Item « Qui discordat a Christo Dubium
Christo nec carnem Christi man- 4.
:
le .Sacram.
liabet. de non mnnducat carnem ejus nec
cons. ducat nec sanguinem bibit, otsi
lisl.2.cap. snnguinem bibit, etsi tantne vci
3uia passus tantse rei Sacramentum ad judi-
par. ita
cium sui quotidie accipiat ». Spiri-
Sacramentum ad judicium sibi
Doniinus
noster. quotidie accipit ».
Aug. lib.
inalcDi manducationcm Augustinus
sentent.
distinguens a Ut
sacraincniali, ait : «
Dc crroir qunrumdam, i/ui dicunt, tan-
c. 3:59.
et habet. quid paras dentcm, et ventrem ? iiim corpus ('Jiristi a honi.'^ siimi.
qui
discordat. Crcde, et manducasti. Credere
De cotisec.
dist. 2. enim in eum, hoc est, comodere Ilaec verba et alin hujusmodi,
panem vinum; qui credit in
et ubi de sjnriiuali manducationo ngi-
L>ubiuml.
eum, manducat eum Itcm (Mio- >>. : « tur, (juidam obtuso corde legen-
modo manducandus est Christus ? tes, (^rroris onligin(^ involuti snnt,
(juomodo ipse dicit ? Qui manducat adeo ut diooro prn^sumpseriut
carnrm mcani cl hihit sant/iiincni inciiin corpus et sauguinom Christi a bo-
in nic mani'1, cl ci/o in co. Si in me nis tantum sumi ot nona m.nlis.
manet, et ego in eo, tunc bil)it;- Sod iuduhitanter tcMUMnlnni ost. a
Keiutalur.
(juivcro non in me manct, nec ego bonis sumi non modo sacramcntali-
in illo, etsi accipit Sacramentum, i('i\ s(m1 (^t spiriiiiallicr a malis vero ;
acquirit magiium tormentum tantum sacramcnlaliUn\ id est, sub

•>.
Sacramento, scilicet siib specie

visibili, carnem Christi de Virgine De intelligentia quorumdam verborum
sumptam et sangiiinem pro nobis ambiguorum.
rusum sumi, sed non mysticam,
qu.ne tantum bonorum est. Quod
subditis probatur testimoniis. Secundum hos duos modos su- c.
Cap. l.lib.
Gregorius « Est quidem in pec- mendi, intelligentia quorumdam homMê.'
2. exposit. :
1. Reg.
catoribus et indigne sumentibus verborum ambigue dictorum di- ^"JuoTd""
circa nied.
Sup. stinguenda
~ est. Ait enim Augusti- ^^"^^"^',^™'
Joan. 6.
vera Christi caro et verus san- C) et in glos.
nus « Bonus accipit Sacramentum ^» Cor. 2.

tract. 2.
guis, sed essentia, non salubri
:
^
post. med.
Quoties-
1. Cor. 11. efficientia ». Item, Augustinus :
et rem Sacramenti; malus vero Sa- cumque.
et29.
2.Cor. 12, « Multi indigne accipiunt corpus cramentum et non rem. » Sacramentum j
Domini, de quibus Apostolus ait :

hic dicit corpus Christi propriiim, !
Qui manducat el hibit indigne, judicium de Virgine natumvero spi-

; re?>i
sibi manducat Per quod doce-

et bibit.
ritualem Christi carnem. Bonus
mur, quam sit cavendum male ergo utramque Christi carnem
Dubium 5,
accipit, malus vero tantum Sa-
accipere bonum. Ecce enim fa-
cramentum, id est, corpus Christi
ctum est malum, dum male acci-
pitur bonum ; sicut e contra Apos- sub SacramentO; et non rem spiri-
tualem. Item « Non manducans
tolo factum est bonum, cum bene :
accipitur malum, scilicet dum sti- manducat, etmanducans non man-

mulus Satanse patienter porta- ducat; quia non manducans sa-
cramentaliter, aliquando manducat
tur. Ergo et mala prosunt bonis,
Dubium 6.
spiritualiier », et e converso. Et qui
sicut Angelus Satanee Paulo, et
sancta obsunt malis; bonis sunt manducant spiritualiter veritatem
ad salutem, malis ad judicium. carnis et sanguinis dicuntur su-

Aug. tract.
sup. Joaa. Unde qui manducat et bibit indi- mere, « quia ipsam efficientiam in
6. post. ^
med. gne, judicium sibi manducat et bi- habent, id est,remissionem pec- ^^msS.
Aug. lib. catorum
de Bapt. bit, non quia res illa mala est, sed », pro qua videtur orari, *^hmii.^^
contra
Donatistas quia malus male accipit quod bo- cum dicitur : « Perflciant in nobis, ^sJ?2*^m
5. c. 8. Domine; qusesumus, tua Sacra- Evang. et
1. Cor. 11,
numest. » Idem « Indigne quis su-
: ^ nab. de
24.
raens corpus Christi non efflcit, menta quod continent, ut quod
^ ^
consec.
dist. 2.
ut, quia malus est, malum sit quod nunc specie gerimus, rerum veri- species.
accipit;vel quia non ad salutem tate capiamus ». Rerum verilalem,
accipit, nil accipiat. Corpus enim dicit ipsam efflcientiam, quasi di-
et sanguis Domini
nihilominus cat per h?ec Sacramenta prsesta,
:
erat in illis quibus ait Apostolus :

ut sicut sacramentaliter carnem
Qui manducat indigne »,etc. His aliis- Christi sumimus, ita spiritualiter
que pluribus aperte ostenditur, sumamus. Vel petit Sacerdos, ut
quod etiam a malis verum corpus Christus, qui nunc sub specie pa-
Christi et sanguis sumitur, sed nis et vini sumitur, manifesta vi-
sacramentaliter, non spirituali- sione, sicut in essentia divinitatis
ter, est, quandoque capiatur. Constat
igitur a bonis et a malis sumi cor-
DIST. IX. QUiESTIO UNICA 119
pus Christi, sed a bonis ad salutem, Ciiristianus tenetur semel in anno

a malis ad perniciem. commnnicarc.
(Finis lextus Magislri.) Item, de consecral. distincl. 2. liela-
tum, dicitur quod Sacerdos, qui
In ista distinctione nona tractat
consecravit, tenetur percipere Sa-
Magister de perceptione Sacra-
menti istiiis Et prima pnrs manet cramentum, et tamen possibile
indivisa, in qiia determinat veri-

est, quod tunc peccato mor- sit in
tatem. Secunda pars, qnse incipit

tali, intermedio inci-
vel tempoi'e
ibi Hasc vcrba et alia. In qua scili-

dat in peccatum mortale, et tunc
:
non tenetur conliteri, quia tantum

cet excludit errorom circa verita-
tes determinatas, dividitur in du-
semel in anno sufticit.
as. Primo namque exchidit erro- Item nullus tenetur confiteri, Argum. 2.
rem circa istam perceptionem Sa-

nisi semel in anno, ut patet Ex-
cramenti. travag. Omnis utriusque sexus, etc.
Secundo, alium circa
rem Sacramenti, et sic errores ergo potest exercere sibi actus
exclusi correspondent veritatibus
convenientes, elsi non pluries con-
praedeterminatis.
fiteatur; ergo Sacerdos potesl
Secunda pars
incipit in principio disiinci. 10. ibi
pluries celebrare quantumcumque
:
Sxmt quidam alii.

peccaverit sine iterata confessi-
one. Non enim videtur quare di-
ctum prseceptum non sibi sufficiat
QUy5i:STI0 UNICA.
ad salutem in semel confitendo,
Ulrum existem
sicut et alteri Christiano, cum
in peccato mnrtnli,peccet
non videatnr speciali lege adstri-
mortaliter percipiendo Sacramentiim
ctus.
Eucharistice ?
Contra, prim?e Corinth. II. Qui Ratio
'
manducat et bibit inditjne, judicium sibi

Aleiis. 4. ;). q. m. 5. D. Bonav. /i?c art. 2. q.
/|6.
2. D. Thom. q. 2. et 3. /). q. 80. a. 4. 5. Suar. manducat, et bibit ; talis est hujusmo-
3. luin. 3. d. GG. s. 1. 2.
/;.
di, qui non spirilualiter est uuMn-
brum Christi, et percipit Euclia-
1. Circa istam distinctionem (o) iMstiam, ([upe pei^ceptio signilicat
Ar °""''
^-
(lua)ro tantum unam (lUffistionem ipsnm spiritualiter incorporari
de pei'ceptione Sacramenti istius :
Christo. rrfcterea, Augustinus su-
Utrum scilicct, existens in pecca- per Joiin. Iiomil. i26. loquens de malo
to mortali peccet mortalitcr pcr- Sacerdote TanUv, : in({uit, rri Sarra-
cipiendo iioc Sacranunituni ? \ ide- mcnlum ad judicium pcrcipit.
tur quod non, (juia nullus peccat

faciendo illud ad (luod tenetur sed ; COMMENTAUil S.
aliquis quandoquo, non obstante

quod sit in peccato mortali, teu(^- (a) Circa islum distinctioncm, elc. In |
tur communicare; erjjfo, (Hc. Pro- primo argumeiilo ad opposiluiu. (\jus(|ue

batio minoi-is in duolûs c;;isilMis, soluLionc iiisiiuial Doclor pra'c(>ptuin Kc-
Extravaj^'. (hnnis nlrliisfiiK- .sr.rn.s, dr cl(\siaslicuiu anuuir couunuuiouis, ad-
poinit. cl rcmiss. dicitur, (juod oninis jungeiuus eliam cl diviuuin cl ualuiam
;
; ;
120 LIB. IV. SENTENriAKUM

utriusque per sequentes conclusiones ex- brari liic, est confectio et sumptio Sacra- confirma-
plicabimus. menti. Confirmari polest, quia Ecclesiae '^"''"
2. Prima conclusio : (iatur praeceptum di- praeceptum de hoc Sacramento et com-

Prieceptum
divinuin vinum sumplionis liujus Sacramenti ; est munione ejus, videtur delerminatio juris
Euchan- . .
,^ .,' .
stite, communis jam Gatliolicorum, quamvis divini, quia non solet prajcipere tam rigo-
D. iiiom. pauci docuerint contrarium, Alensis 4. rose usum Sacramenti, cujus non est
Cajetau.
^^^^^ quaest. 51. m. 4. D. Thomas iii 4. d. 9. prjBceptum divinum, ut patet in Sacra-
qusest. 1. arl. 1. quaestiuncnla 2. quos se- mento Matrimonii el Ordinis, in quibus inierpreiai-i
quitur Cajetanus 3. part. quxst. 80. arl. 8. non est praeceplum divinum, neque Ec- p,..e^^Stum
Conclusio probatur Joannis 6. ex commi- clesiasticum, quamvis disponat Ecclesia
ex^^Kcdesi-
natione Christi et promissione : Nisi man^ circa usum ipsorum ; deinde patet in sa- astico.
ducaveritis carnem Filii hominis, etc. Jion cramento Confirmationis, secluso conlem-
habeb>tis vitam in vnbis;aL\. si non esset ptu ejus, in quo et.iam non invenitur
obligatio manducandi carnem, haberemus praeceptum divinum, neque Ecclesiasti-
sine ea in nobis vitam, ergo. Deinde illa cum de ejus sumplione in ahquo lempore
verba secundum proprietalem sic expli- delerminato ; ergo hlnc interprelari Ucet
Responsio. cari debent ; neque est, ulla inconvenien- praeceptum divinum.
lia. Dices, intendi tantum per illam diffi- Secunda conclusio : hoc prcBceptum non 3.
cullatem conservandi vilam sine commu- comprehendit infanles, et qui reputantur prehendit
nione, non autem quod sit prseceptum tales, ut qui nunquam habuerunt usum '^'^'^'^'^^-
contra, quia
^ sic eliam omnia alia similia rationis, neque illis etiam tenentur Pasto-
Impugna-
tur. explicari possint, ut illud Nisi quis re-
: res ministrare hoc Sacramentum ;
palet
nalus fuerit, Joannis 3. quod explicat ex Tridentino supra citato, et dictis ibi,
prseceptum et obligalionem ; deinde Lucae de iis qui sunt capaces Sacramenti.

22. IIoc facite m meam commemorati- Tertia conclusio : omnes adulti usum 4.
onem, etc. prseceptum sonat, neque illud ralionis habentes, sive baptizati, sive non "Tit'
^^
lantum ad consecrationem refertur, sed baptizati, hoc praecepto lenentur ad com- ^
Vsu^
etiam ad sumptionem Sacramenti, neque munionem. Quoad bapLizatos, patet ex omlS?
ad solos Sacerdotes, sed etiam ad cgete- dictis, quia praeceptum est generale
Trident. ros, ut docet Trident. sess. 13. cap 2. Li quoad non baptizatos, patet ex eadem ra-
illius, inquit, sumptione colere nos sui tione, quia praecepta generalia Dei oranes
memoriam prsecepit, suamque anmmtiare adultos comprehendunt capaces, non ba-
mortem, donec ipse ad judicandum mun- ptizati sunt tales, quia possunt baptizari,
dum veniat, elc. Alludit autem ad verba et parlicipes
^ '
fieri Sacramenti. Confirma- n
Oonlirma- c-
illa, quae continere prseceptum docet, et tur, quia Judaei, quibus datum est hoc *"''•
Apostolus etiam 1. ad Corinth. 11. ubi praeceplum, maxima ex parte non fu-
agens de communione, idem insinuat. erunt baplizali, neque discipuli Christi,
Responsio Cajetanus tantum
asserit hic praecipi qula, ut patet, ex Joaa. 6. repugnabant
impugna- rnodum sumptionis, cum probatione
ut et praeferebant manna et Moysen Christo.
fiat, si fiat, et in memoriam Passionis Item, qui sunt in peccalo mortali non
Christi. Conlra, inde sequerelur, quod possunt hoc Sacramentum sumere in eo
qui communicaret sine memoria Passi- slatu ; obliganLur tamen pra,'cepto, ergo
onis, transgrederelur, quod nemo asse similiter non baplizali. Ex hoc patet ad
rit; memoria ergo, quam prjecipit cele- objcclionem, quae fieri poLesl, quia non
;
DIST. IX. QU^STIO UNICA. 121
bapUzali non sunt capaces, Uespondelur tamen Ecclesia revocavit hanc consuelu-
ex diclis, in polestale ipsorum esse ut dinem, ut conslat capilulo Super eo. de
fiant capaces. Dices, pra3ceptum confes- IisereliciSy in 6. ubi praecipitur, ul hsereti-
sionis non obiigat omnes, ergo neque cis etiam relapsis, ideoque damnalis ad
hoc ; respondelur negando consequenli- mortem, si poeniteant delur communio.
am, disparitas est, quia materia confessi- Patet eliam ex proprio
^ motu Pii V. dato ., ,
'^
Motus pro-
onis est peccatum post Baplismum com- auno 1569. per quem in Uispania abro- priusPuV.
missuin, ideo non obligal infideles (secun- gala est consueludo non dandi communi-
dum aliquos, cujus contrarium infra pro- onem damnatis ad mortem, uf Suarez Suarez.
Ecclesia
babimus cum Doctore d. 17. ubi id fusius testatur dispul. 69. secl. 3. Deinde re- pote?t
1 . ,. ,, .
iu^tis de
tractabilur), neque eos qui non liabent spondetur, licet obhgalio sit ex parte pe- ousis
peccatum morlaie commissum post Ba- riclilantis, ut sumat Eucharisliam, tamen viaticum.
ptismum comprehendit praeceptum divi- Ecclesiam juslis de causis posse ipsi sub-
num saltem Sacramenti. trahere ministerium. Dices, si aliquis pe-
5. Q^mrla conclusio : tempus praecepti ricUtaretur eo anno, vel aliquot mensibus,
Cni.do ,.
ouiigat Eucharisti» divini adimplendi est sal- quo quis sumpsit communionem, non
''dfvinum. 'em peHculum mortis, non solum si tenelur communicare de novo. Respon-
alias non communicaverit in vita, sed detur, quod coinmunio, si pra^cesseiit
eliamsi alias communicaverit, quidquid ahquot diebus, et paucis anlequam acce-
dicat Summa. Primum per
Victoria in dat ad morlem, repuLari possil pro viali-
se patel secundum probatur, quia
; co ; falsum tamen esl, si aliquot mensi-
qucBvis praecepta maxime eo tempore bus, ut patet ex cousueludine, quio vel
videntur obhgare, quo fini eorum asse- in hoc habet vim logis, vel cerle eam in-
quendo est magis necessarium, in peri- terpretatur ; el hoc in praxi sequenduni

culo aulem vilae, maxime opportunus est esl, quidquid sit de veritate speculativa
finls hujus Sacramenti ; ergo, elc, Idem secundum aliquos, quin eliam speculali-
palet ex solliciludine, quam Ecclesia lia- ve ; nam duplex prteceplum est commu- Dupi^x
,. ,
, , . . ,
tenipus
bet erga JEgros, ut sine hoc Sacramento nicandi, alterum absolule in vila sallem, communio-
non decedant, ut palet ex Concilio Niceno quod

Concil.
Niceno. ,
I.
,cwu--i
can. 12. ubi id pnecipit servari, juxla
-i •• allerum ratione
leiicndum est,
|)ericuli
sive
et moilis
posl priorem
;
com-
^t nrlece-
P'""'-
anliquam consuetudinem, ne quis dece- muiiionem quis peccaverit morlaliler, ut

dat sine vialico ; terlio, quia expedit nio- aliqui tenenl, sivo non, quia Iktc obliga-
rientem signo externo profiteri comnmni- tio iion incurrilur ratione peccali pra'le-
onem Catliolicam, ad quem effeclum in- riti ; neque ad satisfaclionem ojus ordi-
slilula est communio. natur, ad quam pcLMiitenlia oxigilur, non
Respoiibio. Dices, Ecclesiam solitam fuisse privare cominunio , nocjuo fruclum prioris com-
danX"""!)^-
(''^"^'Tiuniono morientes ahquos tola vila, munionis tollit piM-caiuin, (juia eo roco-
ribnndis.
pii;i,,i in niortc ob delicta, quod
^ non donte, reviviscit, sod iiHliicilur pr;vcoplum
lninu''na-
lni|)i
iu>"- fioret, si morionlps in fine viltx' obliga- ad majorom incorporalit)nom in Chrislo,
rentur praecepto communionis. Uespondo- ot a('(juirondi ejus auxilium iii finali lu-
tur, Ucot in aliquibus Conciliis Provinci- cta, ad proloslalionom publicam coiumii-

alibus ita statutum inveniatur, ot inlor nionis cum corporo luyslico. cjuod osl
Canonos pamilonliales aliquol otiam ojus- Erclcsia, ot alia ojusiuodi.
modi liabeantur pro torroro poccatoruni Probabilo oliaiu esl, (]uod aliquolics iii
. ; '

6. vila debeat quis communicare ex praece- Ecclesiastica carcat sepultura, etc. Tri- Trident.
Obligare
aliquoties plo diviiio, ul tradunt Sotus, Suarez, dentinum sess. 13. can. 9. Si quis nega-
hoc
praeceptuin Vasquez, aliique, ex. illa congruenlia, verit omnes el singulos Christi fideles
Sotus.
Suarez. quod liic sit cibus el alimentum, ad quod iitriusquc sexus, cum ad annos discreti-
Vasquez
necessarius esl frequeniior accessus; in- unis pervenerint, non teneri singulis an-
Ira annum autem nemo tenetur communi- nis saltem in Paschale ad communican-
care, quia Ecciesia alioquin frequentiorem dum, juxta prceceptum sanctce Malris
communionem pneciperet, si ad tres an- Ecclesise, anat/iema sit. In his Ecclesiije
nos difterret ; aliqui docent eum peccare statutum habetur.

conlra praiceplum divinum, sed incerlum Advertendum ad declaralionem hujus
Explicatur
est tempus, intra quod teneatur quis legis, non teneri stullos, neque pueros statutum.
communicare ; ego sane dixerim in ve- hoc praecepto ;

quando autem pueri hac
hementi periculo lapsus spiritualis, si ex lege teneantur, pendet non tam ex annis
fine Sacramenti, ejusque institutione quam ex discretione et instructione circa
discurrere licet, opportunam esse com- hoc myslerium, el alia doctrinae Christi-
munionem, quando cum debita reverentia anae, quod permittilur judicio discreLi
Obligatio
prsecepti
fieri potest ; imo forle esse sub obligati- confessarii. Tempus praescriptum commu-
ex circum- one, quia non video cur alioquin esset de nionis,juxta declaralionem Eugenii IV. et
stantiis
et fine. jure divino necessaria communio in tran- praxim, est a Dominica Pahnarum, usque Tempus
pPEescri-
situ mortis, nisi ob pericula illius articuli ad Dominicam in Albis ; in aUquibus ta-
ptum
potissimum; ergo quotiescumque urget men locis, ut Mediolani et Gonimbricai, communio-
ms.
eadem causa, eliam eadem obligatio re- communio quocumque die Quadragesimae
curret, ad quod facit quod superius di- habetur pro Paschali.

ctum est, aegre admodum secundum Do- Sexta conclusio : qui communicat cum 9.
ctores haberi posse perseveranliam in vita conscientia peccati mortalis, et sacrilege, Communi-
cans
communione ergo ad su-
spiriluali sine satisfacit praecepto communionis mala iide
; Ecclesi-
an
perandas maximas tentationes et pericula astico, non autem divino. Secunda pars satisfaciat
maxime adhibenda est, cum sit medium patet ex Aposlolo 1. ad Gorinlh. 11. Pro-
regulariter ad hoc datum, et ex circum- bet autem seipsum homo, et sic de pane
stantiis inlerpretari liceat prseceptum. illo edat, etc. Prima fere est communis Satisfacit
prtecepto
7. Quinta conclusio : datur praeceptum Ec- Doctorum, probatur, quia Ecclesia solum iCcclesise,
Prseceptum et non
Ecclesiasli- clesiasticum communionis in Paschaie. acLum communionis externum praecipit,
divino
cum
communio- Patet ex GonciUo Laleranensi sub Inno- quem praefatus integre ponit ; et quamvis Communis
senlenlia
nis.
Conc. La- centio III. et liabetur capitulo Omiiis utri- intendat acLum illum fieri cum debita re- probalur.
teranensi.
usque sexus, de pcenitentia : Omnis utri- verentia, vel inteUigitur reverentia ex-
usque sexus fidelis, postquam ad annos terna, quae etiam exhibetur, vel interna
discretionis pervenerit, semel saltem in debilse dispositionis, et hanc non praeci-
anno confiteatur , suscipiens reverenter, pit, sed de ea instruit, eamque praecepto
ad minus in Pascha, Eucharistice Sacra- divino praeceptam supponit ; deinde, ut
mentum, nisi forte de proprii Sacerdo/is communiter habetur, finis praecepti non
consilio, ob aliquam rationabilem causam cadit sub prsecepto, sed extrinsecus est
ad tempus, ab hujusmodi perceptione prBeceplum auLem determinat medium
duxerit abstinendum, alioquin et vivens sub obUgalione non ipsum finem, nisi
ingressu Ecclesice arceatur, et moricns extrinsece ; deinde Ecciesia usum Sacra-

mentorum ac rilum prsecepit, non aulem cessanle inipedimento, non teneretur com-
ea qua) sunt de substantia, quia liajc ca- municare tempore prsescriplo, quod fal-
dunt sub divino prascepto ; et frustra ac- sum est si ergo tenetur per lalem
;
cederet praeceplum Ecclesiae, quod ma- communionem anlicipatam, non adimple-

jorem obligationem non inducit, quamvis vit praeceptum, et consequenter ad eam
aliquando poenam adjiciat transgressori- non tenebalur ex vi praecepli. Ratio eliam Prteceptum
bus, deinde non judicat de occultis, sic a priori esl, quia quando prseceplum de- "'''^^J^^^^'
'^^*™^'
etiam neque praecipit de iisdem, quia terminat non solum substanliam aclus,
prseceptum et lex supponunt scientiam, sed eliam circumstantiam temporis, in

J^^';;^;;^^^
per quam cognosci posset de causa. quo adimpleri debet, tunc extra iUud "tra Ulud.
Dices, requirilur ut in sumente sit volun- lempus non extenditur pnficeptum, nisi
tas accipiendi Sacramenti, ut praeceptum aliud exprimatur ; unde qui prsvidet ali-
adimpleat. Respondetur talem esse, alio- quod impedimentum supervenlurum, die

quin qui sumeret Sacramentum non di- feslo non audiendi sacrum, aut in aliqua ^^^^^
scernens inter ipsum el communem ci- vigilia non jejunandi et similia, non tene- eiempl.s.
bum, sicut vere non sumerel Sacramen- tur per anticipationem pnevenire tempus
lum, ut Sacramentum, sic non adimpleret praescriptum, audiendo sacrum, aut jeju-
prajceptum, quod est de sumendo Sacra- nando diebus, quibus non tenetur.
mento; sufficit ergo quod sumat cum ea Aliud esl, quando non praescribitur Aiiter
volunlate sumendi Sacramenli, quae est tempus, sed solum substantia acLus, ul prjeciptum
allerius rationis a volunlate sumendi Sa- quando imponitur jejunium absolute, tunc ^^jhJja^îJa.
cramenlum digne. enim exhibere tenetur actuni aliquo tem-

Oppositum hujus docuit Durandus in 2. pore indeterminalo ; et si viderit super-
dist. 28. quast. 4. Gapreolus dist. 41. venire posse impedimentum exercendi
quxst. 1. art. 3. qui generaliter loquunlur actus, tenelur pra3venire, nisi ablalo im-
de pra3ceptis Sacramentorum supernatu- pedimento superfuerit facultas adimplendi

ralibus, qualenus gratiam sanctiticantem ejus.
exigunt ad eorum impletionem. Adrianus Alia diflicullas est, si quis omisit coni- -i'^,'^,.^
in 4. in maleria de Confessione, quse<l. muiiionem iii Paschate, an teneatur ox vi "^, ^*^^^"
Paschaie.
uUima, docel in specie gratiam sanclifi- hujus praecepli communicare postoa aiile
cantem requiri etiam exvi praecepti Eccle- sequens Pascha? Aliqui tenent aftirmalivo, Navarrus.
siastici Imjus Sacramenti. ut Suarez disput. 70. scct. 2. Navarrus

Pcenaj, quae transgressoribus hujus Sa- cap. 21. in Manuali, num. 1."). KiindanuMi-
apposita
slatuto. cramenli imponuntur, sunt, arceri ab lum esl, quia lioc pra^ceptum duo inclu-
ingressu Ecclesiaj, et carere sepiiUura cllt, alterum ut semel in imno tiat commu-
Ecclesiastica, qune ipso facto non incur- nio, alterum cst limitalio lemporis magis
runtur, antequam intligantur; solonl eliam congruentis, quod est Pascha ;
primum
excommunicari, ot in quil)usvis Dioccesi- absolulo obligat intra aniiuin somol sallom
bus et Conciliis Synodalil)US, extant de- conununlcare ; socundum autom deler-
creta spocialia in hoc gencre. minato illo tempore, ac proindo ox vi
Seplima conclusio : (\u\ prawidit iinpo- prioris tonotur communicare intra annum.
dimontum comMiunionis l'ascalis, non to- ||;oc ralio non concludit, quia annus Naiurn
ni*iOC»«pll
netur connnunicare por anticipalionein ox comnninionis compulalin* a Paschalo in amrmaUvi.
vi j)ncsenlis decreli, j^robalur, quia alias Pascha ; crgo iransaclo illo lemporo non
.

obligat praBceplum, quia praeceptum aflir- speculative sit vera, uoii iiabet fundameu-
mativum non obligat semper et pro sem- tum in praxi, quia omitlentes commu-
per, sed determinalo aliquo tempore, nionem in Pascliate compelluntur puenis,
et maxime pro illo quod iinportatur per ut postea adimpleant.
praeceptum. Unde sicut pra3ceptum com- Dico ergo non ex nalura prajcepli affir-
Non ex
natura
munionis Paschalis non extenditur ex sui mativi contingit obligatio, ul supra pr;ocepli
liajc
post Pascha
nalura ultra tempus illud delerminatum, probatum est, sed ex natura poense ad- obligatur
reus, sed
ut praemissi auctores fatentur, ita etiam junclee, qua3 non toUitur, nisi per con- ex natura
sati^fautio-
neque communionis annuse ultra annum gruam satisfaclionem, qutc in proposito nis.
exlendilur ; et hoc patet in reliquis pra?- communiter est operis adimpletio ; donec
ceptis affirmativis. Deinde si praeceptum ergo impleatur opus, manet ex consuetu-
communionis intra annum esset aliud, ab dine poena, et aggravatur etiam contra
illo quod est communicandi in Paschate, contumaces, non ergo peccat non com-
sequeretur praevidenlem impedimentum municans de novo, licet tenealur p(jena.
in Paschale superventurum, teneri anti- Alio modo defendi potest prima opinio, 13.
cipare communionem contra saepius dicta. asserendo ex vi praecepli negalivi obligan- Posse dici
esse
Et idem dicendum, si asseratur non esse tis semper et pro semper teneri ad com- praeceptum
negativum.
duo, sed unum praiceptum sub disjun- munionem, non autem affirmativi, quod
clione utrumque tempus importans, ad praeceptum negativum insinualur in illa
sui impletionem. parlicula saltem, quasi sensus situt com-

12. Hanc, quse negaliva est, tenet Sylvester, munio ultra annum non differatur; et
Secunda
sententia verbo Eucharistia 3. qusest. 11- Solo in 4. titulus continet duo praecepta, negativum
negativa
Sylvester dist. 18. quaest. 1. artic. 4. V slenim disp. et affirmativum, ex vi prioris etiam Iran-
Soto.
Valentia. 3. part. disp. 6. de hoc mysterio, quaest. 8. sacto anno tenetur communicaro, ex
Henriquez.
puncto 4. Henriquez lib. 8. de Sacramen- posteriori intra annum in Paschate ; hoc
tis, cap. 5. dato toties peccabit, quoties non adimplet
Tertia sentenlia est, eum, qui ex legi- praeceplum data opportunilate commu-
timo impedimento omiserit, de licentia nionis. Sed quia hoc videtur rigorosum, Prtefertur
prima
sui Pasloris, commuuionem in Paschate, neque aggravanda sint onera, aut multi- solutio.
teneri, cessante illo, statim communicare, plicanda et inducenda obligatio sine ne-
ratio est, quia ipse texLus id videlur com- cessitate; in priori modo exphcandi vide-
prehendere. Quidam hanc sententiam tur sistendum, ex quo facile solvuntur
improbabilem censent, quia non videlur posterioris senlentiae fundamenla, quae
ratio obhgationis specialis in hoc, magis urgentur circa naluram prsecepti affirma-
quam aliis, qui sine impedimento omise- tivi.
runt actum, sed impugnatur male ; haec
Differre
actuin, enim ratio fulcilur ipsa lege, quae permit- Qufcritur, an prmceptum divinum commu-
et toUere
diversa tit justam ob causam deferri posse com- nicandi exlendal se ad uiramque speciem ?
sunt.
munionem de licentia Pastoris ; differre Quaeslio intelligilur de communione lai-
14.
Qusestio
autem actum, non est lollere de integro ca. Coepit haec conversia a Bohemis, au- fidei cuni
Bohemis.
obligationem ejus adimplendi, ideo hsec ctore Petro Dresdendi, et Jacobello Mi-
sententia videtur verissima quoad primum snensi circa aunum 1412. qui partem
casum, quoad alium reducitur ad secun- affirmativam tenuerunt, quod deinde
dam sententiam. Secunda sententia, hcet secuti sunt hujus lemporis hairelici.
. ;
DIST I. QUiESTIO UNICA 125
Usns Supponendum autem esl, in primitiva rum, quia de fide esl graliam necessariam
primilivie gralia
Ecclesiê. Ecclesia frequentem fuisse usum ulrius- ad salutem conferri per unam speciem, sumenti
Jnslin.
Ilieron.
que speciei, eliam in populo, ut conslat arijumentum ex Scriplura ita appjicari alteram
speciem.
ex Justino Ap')logia 2. pro Christmnis, debet, ul quamvis aliquando Joannis 6.
Hieronymo Soplionise 1. et refertur in conjungantur dua) species in promissione,

cap. Sacerdotes, qusest. 1. dialog. 2. con- ut ibi : Nisi manducaverilis carnem filii
tra Pelagianos, Chrysostomo homilia 18. hominis, et biberilis ejm sanguin^m, non
Chrysost. m. "2. ad Corinth. \mbrosio lib. De iis qui habebitis vitam in vobis, intelligi debeat
Amhros.
Leo Papa. initiantur, cap. 9. Leone Papa sermon. 4. distinctive, juxta modum loquendi usita-
Gelasio.
Prospero. Quadragesim. ubi Manichsegs reprehendit, tum Judajis et Scriptura;, ut Levilici 20.
Levit. 20.
quod panem sumerent, a calice autem Patri matrique qui malcdixerit, sanguis
ajjslinebant, Gelasio Papa, et habetur in ejus super eum, etc. ubi sumitur particula
cap. Comperimus, de consecratione, dist. 2. et, non copulative, sed disjunctive ; unde
et lianc ob causam praecipiebatur dari Exodi 21. ponitursub disjunctione idem :
aegrotis Sacramentuni corporis intinctum Qui percusserit patrem suum, aut matrem
sanguine, ut conslat ex Prospero in dimi- suam, morte moriatur. Et similia passim
dio temporis cap. 6. quaistio ergo est an in Scriptura occurrunt ; sic ergo in propo-
jure divino id fuerit praescriptum. sito. Ad cujus confirmalionem facit, quod
15. Prima conclusio : excepto celebrante, promissio eadem corpori Christi seorsum
Gonclusio
fidei nemo jure divino tenetur communicare facta est, ut patet ex praemissis, sic discur-
Conslant.
Trident.
sub utraque specie; esl de fide ex Con- rit Tridentinum ; non convincitur ergo
Tridentini
cilio Conslantiensi sess. 13. Tridenlin. sess. ex praemissis necessitas aliqua communi- argumen-
tum
21. cap. 1. et can. 10. ubi hoc praecipilur candi sub utraque specie. elficax.
sub poena excommunicalionis, ne uilus Confirmatur ergo melius conclusio, ex

16.
Sacerdos communicet populum sub utra- praxi Ecclesice eliani primilivse, ubi fuit Gonfirmatio
es pruxi
que specie. Probatur, quia vis sanctifl- consuetudo saepius comnmnicandi sub primitivjB
Ecclesire.
candi inest ulrique speciei : Siquisman- una specie panis. Primo habelur Acluuin Act. 2.
.Toan. G. ducaverit ex hoc pane vivet in selermim, 2. Eranl autem perseverantes in doctrina
eLc. llic est panis de cwlo descendens, ut Apostolorum, et commuiiicatione fractionis
si quis ex ipso manducet, non moriatur ; panis, etc. ubi agi de communione Sa-
ergo necessitate effectus habendi per cramenti admiltunl etiam hteretici, sed ibi
utramque speciem non colligilur praece- non fit mentio sanguinis. Dices argumen-
Ralio plum communicandi sub utraque specie
aliqiiormn
tum ab auctorilate negativa non conclu-
inellicax. probant aliqui consequenliam, quia com- dere ; contra, probalur ex circumstantiis,
municanti promissa est gratia, iion ra- salieni aliquos fuisse, quibus non dabalur
lione speciorum, sed coiitenti ; (ihristus calix, quia iiiler litleles lunc erant mulli
autem totus conlinctur sub altera specie, Nazarei, ut palot .(d. 21. quibus .\posloli
1'sus calicis
orgo tota vis sanctificandi est in qualibet tum permittebant observanliam leijis, iino non tuil
m
specie. el ipsi Aposloli tum oam observabanl ; et Na/-areis.
.Vcl. 2\.
lloc argumonlum supra rofulatum esl lc/. 21. dicitur Judieos convtTsos ad fidem
vlo effecLu hujus SacramenLi distinctionc lum strictissiine observasse lefom ; (luod
praecedenti, quia et falsuin assuinit, et facile ex Pauli controversia cuin Pelro
probabile est |)lus ^v.dhyi conferri per super Legalibus conslat, et ex variis locis
ulramque, quaiu per uiiiim solam. CaUo- Actiium, sod Nazareis interdictum csl vi-
.

num, Num. 0. ubi pra3cipitur eis abstinere quem publice manducaret sub specie
ab omni quod inebriare solet; ergo nun Eucharistiae ; sed licjec illusio non potuit
sumebant tum species vini. fieri in; calice ergo usus fuit, ut per com-
Secundo, quia olimin primitiva Ecclesia munionem solius corporis satisfieret Ec-
Usus Eu-
charisiiam dabatur fidelibus Eucbarislia domum fe- clesiae. Colligitur idem ex Leone Papa
sumendi a
laicis
privatim.
renda, ut
.
commodo tempore
, ,
sumere, idque sub una specie panis, quia
...
possint eam supra citato,
crederentur publice,
ubi refert, Manichseos,
abslinebant tamen
ut ^^^P^-
calix solum in templo per Diaconum a calice, quia dicebant juxta suum erro-
distribuebatur, neque licebat eum domum rem, vinum a malo Deo fuisse creatum,
secum ferre ; neque fuit usus vasorum ac proinde delestabantur illud. Haec fictio
sacrorum apud laicos, neque calix in vas non haberet locum, si nuIU Hceret absti-
profanum unquam fundebatur servan- nere a calice ; ergo, etc. Unde Pontifex
Cyrili. dus. Antecedens patet ex Cyrillo Jerosoly- jubet observari, quinam a calice non ali-
Jerosolym.
Tertuijian. mitano Caleches. 5. TertuUiano lib. 2. ad quando, sed semper abstinebant, ut sic
Gyprian,
Ciem.Aiex. uxorem, Cypriano 5. de Lapsis, Clemente deprehenderentur Manichaei, non quod
Alexandrino lib. 1. Stromatum, Basilio malum esset abstinere a calice, aut illici-
epistola ad Caesareum, et aliis, qui solius tum, alias numquam liceret abstinere,
speciei panis mentionem faciunt; neque quod falsum esse constat ex praetensa fic-
ex rationibus allatis congruum erat trans- tione.
ferre sanguinem ob perieulum effusionis Quinto, quia antiquissimus mos fuit in 19,
Parasceves ^^
et irreverentiae. ^*
Ecclesia Lalina, Feria sexta "ft^
17. Tertio, quia ad peregrinos aut mori- praecipere, ut publice abstineretur a con- P?,''*^^"^.^"
Eusebius.
Bellarm. bundos, communiter sub una specie panis fectione calicis, et hostia pridie cum vino ^^. ^^'"îs
diebus.
communio mittebatur, ut constat ex Euse- non consecrato sumeretur. Ilem etiam
bio lib. 6. hislor. cap. 36. et aliis, quos observabatur in Ecclesia Graeca ante 1200.
citat Bellarminus lib. 4. de Sacramentis, annos, qui tota Quadragesima solum con-
cap. 24. quamvis enim textus Latinus secrabant diebus Sabbatis et Dominicis,
Eusebii obscurus sit ; ex Grseco liquet aliis autem communicabant, sicut nos in
fuisse tantum speciem corporis missam, Feria sexta ; et quamvis alibi moris erat
nam dicitur particulam madefactam in os tingere Eucharistiam quae asservabalur,
senis puer injecisse, qutE fuit Eucharistia. tamen Canon. 25. TruUanus id velat;
.1 /^ .1- r 1- .^ Trullanus
Probatur Quarto, quia plurimi etiam publice in
.
idem patet ex Goncilio Laodicensi can. 49. Canon.

exemplis.
Ecclesia non sumebant communionem sub Sexto, quia in multis Ecclesiis Latinis '^°2a^"'
utraque, sed liberum iis erat sumere san- fuit mos communicandi sub una tantum ^^^^„„lil^^
guinem, vel corpus, atque adeo Ecclesiae specie, ante annos 800. ul patet ex Con- Qo^s"^nt
satisfiebat per rommunionem solius cor- stant. sess. 18. et Basilien. sess. 30. Et Basnien.
Beda.
Sozomen
poris; quod patet ex Sozomeno lib. 8. coUigitur ex Beda lib. 1. hiHoriae, cap. 5. Ordo
Romanua
histor. cap. 5. ubi refert foeminam Mace- et ordo Bomanus velustissimus, quem ci- antiquissi-
mus.
donianam accessisse publice, ut commutat Alcuinus, Magister Caroli Magni (ante Aicuinus.
nicaret, occultando suam sectam, et ac- 800. annos floruit) cap. de Ordine cele-
ceptam Eucharistiam manu (sic enim in brandi, docet moris fuisse, ut in calice
Ecclesia Orientali ritus esl, ut acceptam aqua et vino pleno soleret parum sangui-
de manu Sacerdolis propria manu in os nis infundi, qui calix populo exhibebatur,
ingerat) commutavit cum pane profano, quamvis moraliter certum sit parum il-
;
lud sanguinis infusi non poluisse a singu- Objiciunt haeretici textum jam exposi- 23,
lis in populo sumi aul participari, llem tum : Nisi manducaverilis, etc. qui inlel- Scrj^'tura*
•'^lîiu»-.
lumbertus Humbertus Episcopus Sylvse Candida;, el ligendus est sub disjunctione ; deinde
Spiscopus.
Legatus Apostolicus ad Graecbs sub Leo- Matth. 26. Bibile ex eo omnes, etc. Ile-
ne IX. anno 1500. m dialogo conlra Grae- spondetur loqui ad Aposlolos, unde sub-
corum calumnias, tom. II, liibl. Patrum ditur Marci 14. Et biberunl ex eo omnes,
edit. Coloniensis, paulo ante medium, di- hoc dixit de calice, non de pane; hunc
cit sola communione corporis populum enim divisit singulis, ul constat ex illo :
Usus Benedixit ai fregit, etc. calicem non

EcclesiBe
communicandi fuisse moris in Ecclesia ila,
erosoljiDi- .lerosolymitana ; et infra : Ad hfs^ si quid sed totum simul dedlt. Item objiciunt 1.
tanije.
ex sancla et venerabili Eucharistia inJero- ad Corinth. 11. Hoc facite quotiescumque
solymitanis Ecclesiis superfuerit, non in- bibetis in meam commemorationem, ubi
cendunt, nec in foveam mittunt, sed in py- dntur pr,Bceptum Corinthiis bibendi san-
xideni mundam condunt, et sequenti die guinem. Respondetur, hic non dari pric-
communicant ex ea populum, quia quotidie ceptum bibendi sanguinem, sed instrucli-
communicant ibi, etc. onem, quomodo debeat cum devotione et
Adduci possunt alia incommoda, ut memoria Christi bibi, nam dicitur qno-
quod crescente populo fidelium in locis tiescumque bibetis, non praescribilur ut bi-
remolis, ubi vix csset quod copia vini, bant, sed quolies bibunt, in raemoriam
sufficeret ad communicandum totumpo- Christi bibere, alias esset nugatio insue-
pulum, non potuisset esse usus Euchari- tus modus prsecipiendi facere, quod fa-
stiae, deinde periculum effusionis, et alia. ciunt, ac si diceretur, quando bibitis prffi-
21. Diximus in conclusione, excepto cele- cipio ut bibatis ; quidquid enim cadit sub
brante, quia licet aliqui dubitent, an sit prrecepto est indifferens, at bibere quam-
juris divini in utraque specie consecrare diu bibitur, necessario est. Aliud est de
(affirmaliva veriorest cum Doctore),tamen islis Christi, Luc:i3 22. Hoc facite in msam
est juris divini, supposita consecralione, commemoralionem, eLc. ubi datur prre-
ut Sacerdos coinmunicet sub utraque, ceptum communionis ; unde Apostolus
quia sumptio utriusque (ut infra dicoiur) non intendit ibi prODceptum, sed instrucli-
speclat ad integritalem sacrificii, patet ox onem, dicens, ex natara rei sumptionem

Toletan. cap. Relalum, de consecrat. dist. 2. ubi Sacramenti esse memoriam Passionis
Toletanum : Quale, inquit, erit sacrifi- Chrisi, et ideo subdit : Quotiescumque

cium, cujus nec ipse sacri/lcans partlceps enim manducabitis pincm hunc, et cali-
esse dignoscitur. cem bibetis, mortem Domini annuntiabitis

22.
Secunda conclusio : Ecclesia juslis dc donec veniat.
Proliibitio
ile
calicis
JMstis
causis.
causis inhibuit usum
mo, ut copsuleret reverentiai Sacrameiili;
calicis laicis ;
pri-
ncm
....
Objiciunl deniquc Palrcs cl consuotiuii-
Lcclesia^ prnniLiv;c. Ucspiuidctur,
24.
Objoclio ex
pntribus
secundo, ut hoc facto doceat Clirisliiin Palros l()(jui jiixta iilam consuetudinem ;
intcgrum contiiieri su-b ulr;u[uo spocie ; qualis autcm fucrit, patct cx dicLis. ct
tcrlio, ne uUibi redderclur difficilis usus tunc, quando nullus fuit crror, libcrius
Sacramcnti, ubi non esl usus vini nisi mo- Patres loquebanlur. ul in simili ait .Vu-
dici, quod a longinquis parlibus inferlur guslinus ///;. I. ronlra Julianum, cap. i\.
et doinde ut sit conformilas in ]>opulo Dcindc Palrcs, quando I()(]uuntur do al-
Christiano. teruLra specie, aut parlicula cjus, non se-

;
128 Un. IV. SENTENTIAKUM
Ausrustin. cus loquuntur, ac quando loquunlur de de vi verl)orum ponilur sanguis sub spe-
tolo Sacramenlo, quanlum ad rem con- ciebus, el quasi elTusus ; sumptio autem
lenlam, efficaciam el frucLum ejus in ejus est participatio sacrificii, ad quod

specie. impertinens est, an sumalur sub una, an
Gelasius. Objicilur locus Gelasii Pap;r, in illo ca- sub diversis speciebus, ita respondent
pilulo Comperimus : Comperimus, inquit, ahqui. Sed contra, quia eliam sumitur,
quodquidam sumpta tantummodo corpo- qua Sacramentum est institutum ad salu-
ris sacri portione a calice sacrati cruoris tem nostram, et ut Palres docent, in utra-
abstineant, qui proculdubio {quoniam neque specie habet perfectara ralionem
scio, qua sv.perstiUone docentur adslringi) convivii. Deinde sumptio, quae fit a Sacer-
aul inlegra Sacramenta percipianl, aut dole, spectat ad integritalem sacrificii,
ab integris arceantur, quia divisio unius non autem ea quse fit alaicis; unde con-
ejusdemque mysterii, sine grandi sacrile- tingit participare Sacramentum, qua tale,
Explicatur gio non polest provenire, etc. llespondenl quando etiam non sacrificatur, ut palet
aliqui eum loqui de Sacerdotibus, sed Feria sexla Parasceves, et quando surai-
melius dicendum eum agere de Mani- tur, quod aUas sanctificatum est
chaeis, qui abslinebant a sanguine ex su- Respondelur ergo aUter, supposita sen-
27.
perslitione ; unde illa pareuthesis prsemis- tentia Alensis, quam supra defendimus Secunda
sam rationem assignat, unde inlegra Sa- probabilem, dari scHicet majorem gratiam
cramenla sumere deberent, aut arceri •
per utramque, quam detur per unara spe-
hoc autem ordinat, quantum ad forum ciem, concedendo antecedens, et negan-
externum. ut sic dignoscerentur haeretici, do consequentiam de communione laica.
neque laterent sub specie CathoUcorum. Ad ejus probationera negatur, quia com-
25. Objiciunt tertio, quia hoc Sacramen- raeraoralio Passionis Dominicae variis fit
Objectio ab
institutione tum sub dupUci specie inslitutum est; modis, quia sumitur corpus quasi separa-
suinpta
solvitur. ergo sic debet sumi, quia alia non esset tum a sanguine, quanlum est ex vi ver-
Additur
commemoratio Passionis Dominicge; se- borum, et repraesentatione speciei, et sic
ratio,
congru- Sacramenlum, vere
et
entia.
cundo, cahx, cum sit repraesentat corpus in cruce, ut separa-
confert gratiam ; ergo injusle laicis dene- tum a sanguine et anima ; sumitur eliam
gatur, cum Dominus eis jus ejus suraendi sanguis, quia esl concomitanter sub spe-
dederit; tertio, quia 1. ad Corinth. 10. cie corporis ; sumitur idem quantum ad
Judaei non soium manducaverunl manna, fructum gratiae necessariae, et incorpora-
sed etiam de petra biberunt, quae eral fi- tionis in Christo quoad aequivalentiam,
gura hujus Sacramenti ergo non solum ; quia omnis gralia necessaria ad salulem,
Chrisliani omnes debent sumere corpus, uL definit Tridentinum, quse acquiritur
sed bibere de peLra, id esl, sanguine mediante hoc Sacramento, confertur per
quarto, Christus insLiluit nobis perfecLe aUerutram speciem. Unde alterutra spe-
convivium ; sed tale non est, ubi deest cies sumpta habet rationem cibi el potus,
potus. perfectique convivii, quantum ad effe-
Respondetur, hoc Sacramentum institu- clum nuLritionis, quia, ut supra disserui-

tum quidein esse sub diversa specie, non nms suo loco, non contingit in hoc nutri-
solum qua Sacramentum, sed etiam qua mento spirituaU inlegra proporUo nutri-
sacrificium, quia sic perfecle reprsesentat menti corporis, quod supponit dupUcem
sacrificium cruentum, quatenus seorsim appeUtum in corpore, nempe cibi per fa-
mem, polus per sitim, qui sunt differentem et aqua ejus parvo tempore, sic usus
tes, ilie sicci etcalidi, liic Immidi el frigi- Sacraineiiti corpuris per3everat in laicis
^^'^""s autem appetitus est spiritualis sine usu calicis. Ad ullimum patet ex dictis.
sêdei
umptio est
iutliciens.
nutrimenti in anima, unde ad effeclum Peles obiter de um Sacramenti, ut subest
nutritionis sufficit alterutra species, qutD consilio, qnam frequens esse debeat ?
nutritpergratiarn; eiquamvisnon invenia- Respondeo, non licet extra casus supra 311.
De
tur in sumptioneuniusspeciei illa expres- explicatos eodem die bis communicare ; frequentia
yacramen-
sa et adaequata convivii ratio quoad si-
liacc comraunis esl Doctorum I). Thomse ti.
Habet gnificationem, inveniuntur tamen perfecta "^ ^. disl. 12. Paludani, Durandi et aliorum, Noii licere
ignilicatio- bis in die
nem, quoad a3quivalentiam fructura necessa- Alensis 4. parl. q. 52. m. 3. Gabrielis le- communi-
Iructum. .... care
t .
num.
1 •
ctioiie H7.
o-r
m•
canonem ; coili.îtur ex capi- regulariter.

Est
^^-
Ad secundum respondent aliqui eam- 'ulo Consuluisti, de celebratione Missa- prteceptum
Ecclesiasti-
dem gratiani dari numero per utramque rum, et capitulo Sufficit, de consecrat. cum.
speciem, ita ut a tera sumpLa non augeat dist. 1. Aliqui dubitant an hoc praiceptum
gratiara, et quamvis hoc probabile esse sitjuris divini, an humani. Respondetur

supra asseruitnus, ex communi moderno- esse juris humani tantum, ne ob frequen-
Nuiia fit rum senlentia. Respondetur aliter, con- tiam viloscat Sacramentum •
et primo la-
ijuria per . '
iubtractio- cedo antecedeiis, nego conseqnentiam, tum est in Sacerdotes, quod per conse-
caltcis. ^^'^ injuste non subtrahitur, quod ad re- quentiam trahitur ad iaicos. Non esse au-
verentiam et cultum Sacramenti facit, tem juris divini patet, quia ob necessita-
quia laicis non est jus in praejudiciura tem popuU in paucitate ministrorum Pon-
cultus debiti Sacramento, ideo peccatori- tifex dispensat in hoc pra3cepto, ut aliqui
bus in 00 stalu non debelur, quamvis bis in eodem die sacrificent, aut otiam ler, ris{>ensa-
lur.
ipsi habeant jus remotum ad percepti- et in festo Nativitatis Doraini oranes ter
onera ejus, quia ha3c in eo statu cederet sacrificare possunt, unde colligitur quod
in irreverentiam Sacramenti. Eadem est non sit juris divini.
ratio inproposito, unde niliil gralia3 neces- In casu eliara quo timetur irreverentia
sariae subtrahitur, augraentuni vero quod Sacraraenti ob insultura infidelium, aut In casu
licet
daretur per alterara speciera, suppleri po- incendium licet comraunicare, cuin non bis commu-
nicare
test aliis mediis et debita disj)ositione, offerlur aUud medium ejus conservandi
eiquo proejudicnt reverenUa debila Sa- etiam a nonjejuno, ut .su^jra diximus. si-
cramento, cujus periculum incurritur in cut in alio casu, quando apparenl reli(iuia»
illa specie liquida, quic non est iii alLera. in AUari, (juando j;im Sacerdos commu-
Ad tertium, Israelita3 indiguerunt in;ni- nicavit, ot aliis expressis sj<pm, quia pra3-
na, et aqu;» ex pelra, quia erant nuLri- ceptum Ecclesi;i' tunc non obligat in pr;«-
montuni corporale, non spiritu;ile, licet judicium reveronU;i3 Sacraiuonti, qu;i3 ma-
fuiTJnt ligniM hnjus S;icraiiienLi ; iionLmm jor oss^H contmuiiic;indo. qn;iin non com-
enim eorum erat cibus ot siniul polns niunicando. Dies autein hic computandus
quantum ;i(I effoctum nulrilionis, sicut (^^l a ino(li;i nocle.
altera species sacramont;ilis. Addoiulum Uespondoi) socundo univorsalitcr lo- :<l.
insupcr non viguisso lanidiu nsutn poLra^ (liuMido, consuUins osL froquenlius com-
in ipsis, (luanidiu viguit usus in;iiiiia', niunic;iro, quam omiltero communionem.
(|Uo(I pro nobis facit, qui;i sicuL m;inna li;i'c est communior senlontl;i oorumdem
por qu;ulraginta annos duravit, pelra au- Theologorum, eadem disl. uhi eliam D.
Tom. XVil. U
;
m Lin. IV. SENTENTIARUM
D. Bonav Bonaventura, Ricliardus ; el videlur pvo- esl hic in particulari assignanda regula,
Richardiis
Triclent. bare Tridenl. sess. 13. c. 8 ubi ad frequen- quia alius sic, aUus sic, prout dona di-
tiam liorlalur Sacranienti ; ot sess. 22. o. stribuit Deus, et secundum cujusque

6. Optat, inquit, sanda Synodus, ut in sin- dispositionem. Qui in negoliis sunt et
gulis Missis fideles adstantes communica- dislractionibus, non est consulenda com-
rent. Ambrosius lib. 5. de Sacramentis, munio frequentior, quam semel in heb-
Ambros.
cap. 4. Si quotidianus esl panis, cur post domada ;
qui tamen seclusi a distracli-
annum illum sumit ? quotidie accipe, ut onibus sunt, frequentius communicare

quotidie tibi prosil, sic vive, ut quotidie possunt, et aliqui quotidie juxta judicium
merearis illum accipere. Vide Ciirysosto- Gonfessarii prudentis.
Chrysost. mum homilia 17. et 61. ad populum,ei a\ios
quos supra citavimus, ostendendo hanc SGHOLIUM.

fuisse primitivse Ecclesife consuetudinem.
Gyrillus. Cyrillus lib. S. Joannem, cap. 37. eilib. 4. Accedentem ad Eacharistiam cum mortali
cap. 17. inter alia notat solam dilationem peccato, peccare mortaliter ; excusatur qui
per se non conferre ad majorem disposi- facto examine talis peccati non recordatur.
Confessio post mortale commissum praemit-
tionem. Aug'ustinus epist. 118. non prsefert
tenda est, nisi necessitas communicandi et
AugustiQ. eum, qui ob humilitatem abstinet, et qui
inopia confessoris excusent, ita Trid. ss. 13.
quotidfe communicat. c 7. et can. 11. Cypr. lib. 3. epist. 15. Unde
Ratio etiam est in promplu, quia hoc merito temeritatis notatur Cajet. quod op-
Sacramentum confert robur ad superandas positum teneat 3. p. q. 80. art. 4. et in sum-
lentationes, remittit veniaUa, nutrit cha-

ma V. communio ;
quod etiam tenet Abbas,
c. de homine, de ceiebrat. missse.
ritatem, auget ex opere operato gratiam ;
ergo simpUciter melius est communicare

quotidie ;
quam omittere deinde consi- Dicendum, quod aliquis potest 2.
Aliquem
deratio frequens mysterii, et pneparatio intelligi esse peccato mortali in esse in
peccato,
ad ipsum, excitat mentem ad majorem tripliciter. Primo, in actu, quia tripliciter
contingit.
Bernardus. reverentiam. Unde etiam Bernardus in scilicet tunc peccat mortaliter
serm. de Ccena Domini, ait, non absli- peccato interiori vel exteriori
nendum esse a communione ob venialia, secundo, quia post peccatum mor-
neque quia quis non senlit in seipso il- tale prseteritum, de quo non re-
lum devotionis fervorem : Quia m ma- colit, non poenituit, nec poenitet
gnis peccatis, inquit, impedit consensum, tertio, quia etsi de illo prseterito
D. Bonav. et sensum minuit. D. Bonaventura in lib. poenituit, vel poenitet, non tamen
de profeclu relig. cap. 21. Licet tepide, confessus est, nec ablutus in Ec-
inquit, accedas fiducialiter , con/idens de clesia.
misericordia Dei, quia quo magis seger, De primo (a) dico, quod peccat
magis indiges medico. Hoc in seipso ex- mortaliter, quia simpliciter man-
pertus est sanclus vir, qui juvenis ab- ducat indigne.
stinuit aliquandiu a communione prae De secundo (b) dico, quod si est Crassam
sumit prc
humilitate, donec Angelus acceptam de negligentia affectata vel crassa, culpata
quacumqi
Exemplum manu Sacerdotis parliculam ori ejus in- propter quam non recolit pecca- ut patet e
S. Bonav. verbis sec
jecit, et tunc intellexit limorem pusilla- tum, non excusatur a peccato,
nimem esse deponendum. Cseterum non licet minus peccet quam primus.
DIST. IX. QUiESTIO UNIGA. 131
Quod patet 1. Cor. 11. Prohri, in- bet reconciliari Deo, sed Ecclesise, sumereEu-
„11 T ••!.<:.
1 charistiam.
qiiit, seipsum homo, etc. tenetur ad hoc, quoddigne recipiat Sacra- sine
enim se examinare, secundum di- mentum Ecclesiasticse unitatis. Si ''^mmnl^^
ligentiam nostrse fragilitati pos- autem non occurrat opportunitas est^^^SS
sibilem, antequam communicet. confitendi, si potest sine scandalo
'
mortaie, ut
evitetur
Si autem non sit negligcntia vitare, ne tunc communicet, te- scandaium,
non aJjter.
crassa, puta quia prsecessit exa- netur non communicare, sed expe-
minatio sufficiens, et nullum oc- ctare confessionem propter eam-
currit peccatum, dc quo non l'u- dem rationem, quse dicta est nunc.
erit, vel sit contritus et confessus Si vero occurrit scandalum, nisi
prius, non peccat communicando, statim communicet, utpote si est
licet forte aliquid lateat, vel tra- indutus, et postquam indutus est,
ditum fuerit oblivioni. Quod pro- occurrit sibi conscieptia de pec-
batur, tnm quia post talem in- cato mortali, de quo non fuit con-
quisitionem, contritus et confes- fessus, et non habet in promptu
sus, si moreretur, salvaretur; non idoneum confessorem, tum cum
autem requiritur major exami- contritione et voluntate confitendi
natio adcommunicandum, quamnd tempore opportuno potest cele-
secure moriendum; tum quia alias brare, ut scandalum evitetur. Et
quilibet se exponeret periculo com- similiter de alio communicaturo,
municando, quia dicit Psalm. 13. qui non celebrat utpote consue- ;
Delicta quis intelligit? et Eccles. 9. tudo cst in aliqua religione, vel

Nescit homo, utrum amore vel odio di- Ecclesia, ut omnes non Sacerdotes
(jnus sit; ergo si oporteret com- communicent in simili casu, sci-
municantem scire se esse in cha- licet si tunc cum dehet communi-
ritate, quilibet communicando ex- care non habet idoneum confes-

poneret se periculo, nesciens an sorem, potest tunc non confessus
illo actu peccarct. (jommunicaro. Nec est dicon(him,
dlJr^'^
Tertio probatur, (juia tunc non (piod peccat nioi'taliter, vel trans-
ndoqueesset Sacramentum viatoris, quia groditur prseceptum, ut ovitet
jtiam, talis ccrtitudo non convonit via- scandalum, quia nulluni pra^ce-
feiTo
vaiuit Proptcr hoc dico, quod dili-
tori. ptum oxcludit istum ab isto actu
ipabiH- genti inquisitione facta secunchim in hoc casu, quia dilatio confes-
possibilitatem nostrae fragilitatis, sionis in actu, (|u;p nunc hahetur

et prsemissa contritione et con- in alfoctu, non excludit, quin sit
fessione, quantum videtur homini momhrum etiam Kccôsiae militan-

suflicere, si tunc communicet, non tis, habile ad actus, in quibus
peccat ; imo si riun alia pec(\ata uKMnhra (•.onnnunioant, (^t t(MnMMir
lateant, istud SacranuMitum
pei' scandalum proximi.
vita ro
etiam rûnittuntur. 1)(^ l)oocato (d) aut(Mn voniali, 4.
1
, De t(M'tio (c) dico, ([uod si oc- nou oporlot duhitart^ piia do illo .
^^"^t.u"'"*
'^'^'
loiuodo
currat opportunitas, t(Mi(Mur prius uon (^st iK^-ossitas, p(X3nit(Mit in-. >
i"^^"'*'""*''
(lelend.n
F^?" C()nfit(M'i (luam communicare. Cu- \( iMimtamon auctoi"itas nuopdain '

'"^••'. ^''""-
nlessus '
nuinionem.
ossit jns ratio est, quia non tantum dc- ilf l'<-rli'si(istiris (lix/mdtiliiis :2ii. ("jUaP
1^2 LIB. IV. SENTENTIARUM
disi. i± vidctur interiorem antoquam percipiat,

ponitiiP in littera
et dilfcrre poenitentiam exterio-
raccpo mf^ntionem de peccato vc-
niali, ait enim Ucet qiiis peccato
:
rem donec occurrat opportunitas
mordeatiir, si pnccandi de coitero non
confitendi.
^"^ ^- "
habet voluntalcin, ct satisfaciat lacvy- Ad argumentum secundum dico,
securus, et quod illud pra3ceptum de semel

mis ct orationibus, accedat
quem mortalia peccata confltendo, est minimum, in quo
hoc dico dc illo,
non fp-avant. Ergo videtiir, quod debent fideles recipere Sacramen-
non potest aliquis secnriis acce- tum Poenitenti?e, sed in multis

sine voluntate aliis casibus specialibus tenentur
dere, nisi qui sit
peccandi venialiter, et de prsete- ad poenitentiam exteriorem, ut

graviter inflrmus, de quo despe-
ritis satisfecerit lacrymis et ora-
ratur, vel acceptans actum, in
tionibus.
Respondeo, potest intelligi de quo verisimile est, secundum hu-
mortali peccato, non quod jam manum judicium, quod exponit se
periculo mortis, sicut in bello
inest, neque prseterito, sine omni
poenitentia, sed confesso, si mor- mortali; sic etiam speciali lege
deatur, quia non complete satis- tenetur Sacerdos antequam exer-

fecit, et tuncintelligitur de pecca-
ceat istum actum ad'poenitentiam
exteriorem. Et si dicas, .qua lege ?
to mortali; et tunc quod sequitnr,
Dico, quod illa lege Apostoli, quse
quem peccata mortalia non gravant,
ponitur Corlnth. 11. Probet sei-
supple in actu, vel prseterita, sine 1.
poenitentia sequente. psum homo, etc.
Ad primum. argumentum dico,

Ad 1. avg
quod faciens modo debito illud COMMENTARIUS.
quod tenetur, non peccat. Ad mi-
De primo Haec conclusio
norem dico, quod nullus tenetur (a) dico, elc. 32.
Cun
est de tide, patet ex Apostolo primae ad
communicare in peccato mortali, conscioi
raorta
Omnis utriusque sexus, etc. Gor. 11. Probet autem seipsum homo, etc.
Extrav : pecca
indigne, judici sacrile
Ad primam probationem dico, nam qui matiducat et bibit -
accedil
um non dijudicans
quod sicut tenetur semel commu- sibi manducat et bibit, Gbrysc
nicare, tenetur laborare, ut

ita corpus Domini. Ex quo loco oinnes Palres
sit extra peccatum mortale per

colligunt hominem debere accedere mun-
poenitentiam Extrav. eodem cap.
:
dum ad hoc Sacramentum. Ghrysostomus
hom. in Matthaeum Adeat, inquit,
Quid si Ad secundam dico, quod Sacer- 83. :
Sacerdos nuUus nullus immisericors, nul-

post conse- dos priusquam consecret, tenetur crudelis,
Dsemoniaco pejor
laborare ut sit extra peccatum lusimpurus; et infra
crationein, :
et aute
communio-
mortale. Si autem contingat, quod est, qui peccati sibi conscius accedit ; et
nem
ad Co-
post consecrationem, ante tamen homil. 45. in Joan. homil.
recordetur 21. 1.
peccati
mortalis. communicationem, occurrat sibi rinth. 11. et 60. ad populum, Damas.
de fide, cap. 14. Basil. serm. de Damas
memoria peccati mortalis, olim lib. 4. Basili
Cyrill
Baptismo purum esse debere ab omni
commissi, de quo non praecessit dicit
Justin
et spiritus, Gyrillus, Dioi
poenitentia interior vel exterior, inquinamenlo carnis
Origei
inJoan. cap. 37. Justin. apolog. 2 Augus
tenetur tunc liabere poenitentiam lib. 3.
DIST. IX. QUiESTlO UNIGA. ISS
Dionysius, cap. 3 de Ecclesiastica hierar- reipsa habeal aliquod peccalum grave, dare
j -i •
» 11 • primam
chia, Origenes in Matlhxi 15. circa id : quod non occurrit meniorite, el ulterius gratiam.
Non quod intrat in os, Auguslinus ser- remitti ipsi peccatum virlule Sacramenli,
mone primo de tempore tract. 26. in Joan. unde colligilur hoc Sacramentum in casu
Auctor de Ecclesiasticis dogmatibus, cap. dare primam gratiam per accidens. Idem
53. Ambrosius in Lucas nonum : Nemo ci- tenet Richardus in hac distinct. art. 2.
hum accipit Christi, nisi qui fuerit anlea ûaest. 1. Durandus ibidem quoest. 4. Pa- Durandus.
Iregor. sauatus, etc. et lib.l. in caput. 15, Gre- ludanus quoest. 1. art. 1. quamvis in 4. veoâ.""
gorius m 1. iJe^r. ca/?. 1. Cyprianus lib.S. videtur in oppositum inclinare, Vega D^ Thom.
epistolarum epist. 14. lib. 9. in Tridenl. cap. 34. D. Thomas

'rident. Patet ultimo ex Tridentlno, quod de- quasst. 79. art. 8. Suarez disp. 63. sect. 1.
finit ex communi usu et interpretatione conclusione 3. estque magis pia.
Ecclesiae hanc probationem necessariam Haec conclusio magis probalur ex aucto- "um"^'^'
ad communionem hujus Sacramenti exi- ritate Doctorum, quam certa aliqua rali-
slenti in peccato morlali, esse sacramen- one probari solet, quia Sacramentum est
talem confessionem, si copia confessoris causa efficax non ponenli obicem, quod
'licen. adest.Unde Concilium Nicenum cap. 21. definit Trident. sess. 7. de Sacramentis in
icyran.
etAncyraimm cap. 4. et 5. prohibent dari genere, can. 7. Sed hic non ponitur obex
Sacramentum publice pcjenilenLibus, nisi a suscipiente, cum tali inquisilione aut
posl absolulionem, seu manuum impositi- probatione suiipsius ; ergo, etc.
onem. Accedit quod Sacramentum in- Sed hoc fundamentum censet Suarez impugaat.
slitutum sit per modum alimenti, sed infirmum, quia Sacramenta non habent
nutritio per alimentum supponit vitani, vim conferendi gratiam, nisi ex insliluli"
non concedit primo, sed conservat. one Christi. ChrisLus aulem non fecit ali-
33. Objicies, remissionem peccatorum Iri- quam inslitutionem Sacramenti in com-

bjectio.
bui aliquando huic Sacramento a Patri- muni, sed in specie Baptismi, Gonfirmati-
bus, et dici dare vitam, et esse phar- onis, Eucharistiaj et aliorum ; ergo con-
macum ; ergo etiam remittit peccata. ferregratiam non convenit singulis ratione
ponsio. Respondetur remittere per se peccala sui generis, sed in specie, quo sensu lo-
venialia, remiltere etiam poenas pecca- quuntur Concilia.

lorum mortalium, qua3 nomine peccati Sed etiam impugnatio non est efficax, „ .. .
veniunl apud Patres et Goncilia ;

pni;- (|uia Goncilia definiunl, quod Sacramenta "nimgnaiio
servare a peccalis morlalibus , etiam novie legis dislinguantur a Sacramenlis

peccata mortalia remittere aliquando per vetciis lcgis, inquantuiii li;ec iion confe-
accidens, ratione bona) fidei. rebanl. sed sigmlicabanl gratiam confe-

34. (b) l)e secundo dico, etc. Si autem noii sit ivmiam, illa vero confcrunl. doinde (juod
negtigentia crassa, etc. et infra : Propter SacraiiuMila luec conferunt graliam non
hoc dico, quod diligenti inquisitione facta, jxnKMitibus ()biiH>m ; ergo sive ralione
elc. Si lunc communicet, non peccat, imo generis, sive ratione speciei, id convenil
si qux alia peccala lateant pcr istud Sa- onmlbus Sacramentis nova^ lcgis indiflo-
cramcntuni efinm remittunlKr. reiitcr, iiam Conciha iixjuunlur de iis in-
Sentenlia el conclusio Docloris esl, (juanlum conv^Miiunt. lhid(» quando c.mu-
:(;i(ieiis
accedenlem bona fido, et pi-emissa .suf- paraiiLurad invicoin ali(jua' causa>. imjuan-
»iido(iue
ficienti disquisilione sui i)Occati, licot in tum in causando convoniunl, iK)n inloUi-
;
gitur quod aclio ipsis convenial in Psalm. 18. Delicla quis intelligit; Aposto-
exercilio secundum aliquam ralionem lum : Nihil mi/ii conscius sum, sed non in
communem generis, sed secundum rali- hoc justificalus sum, etc. Unde Trident. Triden
onem delerminatam, licet in lioc conveni- sess. 6. cap. 9. explodit fiduciam inanem
ant, quod est agere, quia aclio est singu- hgeretieorum, docens quemque debere,
larium. quantumlibel juslum, cum timore et tre-
Deinde inslilutio Christi referlur quidem more operari salutem suam. Unde qui
in specie ad singula Sacramenta, non inde confessus et contritus de peccatis accedil,
tamen sequitur, quin recte conveniant in etiam non habet aUam certitudinem de
hoc quod est causare gratiam, quse est sua probalione, quia nescit cerlosuam
differentia communis ipsis a Sacramentis dispositionem esse legitimam, nisi certitu-
veteris legis, et quod id conveniat ab in- dine prudentise.
stitutione Cln-isti ; ergo idem dicendum de Caeterum haec probatio sufficit, ut quis
hoc, quod est causare gratiam, si non accedat, quia nempe homo non est sibi probatio
et
ponatur obex,et refertur in eamdem in- conscius in eo. casu ; ergo quando etiam ceititudj
stitutionem, quamvis non detur aliqua in prsesupponit sufficientem disquisitionem
genere instilulio, quae sit diversa ab insti- quam potest et tenetur, et non invenit
tutione singulorum in specie, sed utrum- seipsum conscium de aliquo, de quo non
que aeque dicunt convenire Concilia sil alias confessus et contritus (hcet ex
ergo, etc. ignoranlia aut oblivione invincibili habeat
36. Probatur ergo mlnor principalis funda- aliquod peccatum occuUum, quod non
principalis menti, de qua est difficulas, quod taliler occurril) prsemiltit probalionem, quam exi-
^
^'^'^
"
*
accedens non ponat obicem in specie git Sacramentum, ut cum fruclu perci-
respectu effeclus hujus Sacramenti, quia piatur, et quam declarat Apostolus neces-
praemittit probationem, quam exigit Apo- sariam ; ergo digne accedit, ergo Sacra-
stolus, juxta possibilitatem suam, bic et mentum in eo casu confert ei effectum,
nunc, quia non exigitur major, alias qui- quia est signum efficax applicalum debite
libet semper exponeret seipsum periculo et sine obice ; nihil autem aUud exigunt
peccandi communicando, ac proinde ne- Concilia.
mo deberet communicare, quia qui amat Dices Sacramenlum exigere statum

periculum, peribit in eo. Probalur se- graliae, quia ordinalur ad nutriendum,
quela, quia si exigeretur major cerlitudo, non ad dandum vilam. Contra, licet hoc
quam sit existimatio ipsius hominis fun- regulariter sit verum, tamen per acci-
data in propria et prudenti discussione dens non repugnat, quin det vitam, quia
suiipsius, non esset in potestate hominis debite accedens cum fide supernalurali
soipsum probare, cujus oppositum csi et devotione, ac eliam bona fide ponit
certum, ut supponit Aposlolus, supponit quidquid exigilur ad effectum Sacramenli

et obligatio praecepti probationis, quse a viatore ; ergo Sacramenlum, quod ordi-
non est de impossibih. natum est ad salutem viatoris, erit in ipso
Talis autem nequit habere certiorem signum efficax, et consequenler dabit
regulam de sufficienti probatione, quam suum effectum gratise ;

quod autem sit
dictamen prudentise, quia nequit habere prima gratia, inquanUun est compatibilis
revelationera de suo stalu ; nemo enim cum peccato, quod in reipsa habet acce-
novit : An odio vel amore dignus sit; juxta dens, est per accidens. Unde ex eadem
,
DIST. IX. QU/ESriO UNICA. 135
instilutione eL efficacia, qua Sacramen- acLus charitatis, quia illa disposilio anto-
tum naluni esl conferre gratiam digne cedens perinde est poenilentia virtualis,
suscipienlibus, liabet etiam per accidens sicut actus ch.iritatis; nequo hic magis
delere peccatum, quod repugnat hic et efficax ad saluteni, quam Sacramentum
nunc suo effectui, quamvis non fuerit digne sumptuni, quia habet promissionem
inslilutum primo ad dandam vitam, eL ad el assistentiam sequo firmam et infallibi-
delendum peccatum. lem respective ad effectum, sicut charita-
37. IIoc etiam magis congruit instilutioni tis actus.
tum Ciiristi Domini, et fini insLilutionis Sacra- Aliud exemplum est de poenitentia, ad 33.
uientorum, qui est, ordinatum esse ad quam requiritur

• • p...
confessio mtegra pecca-
Ab exem-
institutio- pjo py,Qj_
°'®* ^"^'^-
salutem vialoris, ut ipsa semper fiant effi- torum morlalium ex dicLa insliLutione, ul
cacia, quando non obstat in usu eorum definit Trident. sess. 14. can. 5. Sed in
volunlas perversa, aut negligentia susci- casu, quo non sit possibilis Iiic et nunc,
pienlis. Confirmatur exemplis, quia exi- illa confessio integra, vel quia integrum
liedium in stens in peccaLo mortali, et eliciens acLurn Lempus non suppetit, ut in agone et prse-
efiicax et
perfectissimum charitatis, et discedens in senti mortis periculo, vel in casu obli-
refruiariter
^^^° ^^^ bona fide eL oblivione illius pec- vionis alicujus involuntari», hoc non ob-
cati, salvatur sine formali poBnitentia, slante, absolutio est efficaxêt Sacramen-
quamvis existenli in peccaLo, haec sit tum valide conficitur, quia fecil peccator
necessaria secundum legem data cogni- in casu quod potuit; ergo etiam similiter
lione peccati ; ergo in casu aliqua sunt in proposito, peci-ator faciens quod in se
media efficacia et sufficientia ad delen- est, non frustralur effectu Sacramenli.

dum peccatum, quaj secundum legem non Tertium exemplum potest esse in Extre-
sunt talia. Sed nulla magis congrua ad ma unctione, quae quidem a justo sumi
hunc fineni videntur, 'quam Sacramenta, debet ordinarie, supposita confessione et
quai ex fine primario ordinata sunt ad viatico, et ita praxis Ecclesiifi habet.
salutem hominis viatoris, et in quibus CaUoruin datur etiam agt)nizantibus non
fructus passionis Christi nobis applicalur, confessis. neque communicalis, et in eo
lanquam per organa, ut Palres dicunt, puncto quo illa Sacramenla conferri ntm
seu vasa conlinentia gratiam. possunt, et secundum aliquos remillit
:\esponsio. Dices in eo casu dari poenilentiam vir- peccata non confessa, quamvis ille non
lualem de tali peccato, quia ille aclus sit linis ejus primarius; ergo non repugnat
perfeclae charitatis includil virLute in se. aliquid per accidens fieri virlute Sacra-
ipso pocnitentiani fornialem, si darolnr menli, (|uanivis por so primo, ot institu-
impu^nia- nolitia poccaii. Contra, sed sic otiam in
lur, seu
tione primaria ad hoc non fu(M-it ordina-
rediKiiiir proposiLo fidos supernaluralis, propositum.
ad
)ppositum. tum suscipiendi Sacramenti digno, ex Secundo principaliter probatur, si ali- ^,,
affectu salutis, examen ot discussio prjx3- (luid obslarol, essot instilutio snocialis ^«cunda
'
ratio
sens suiipsius, ad effectum disponendi hujus Sacramenti por modum nulrimenti, principalis.
seipsum ad dignam sumptionem, inclu- (juod supponit vilam juxta pnumissa :
dunt in so tanquam in virlule p(rniLontiam /'rohet tni/em S''ipsKin /lomo, sed hoc unn
^"irntmm''
^**'"''''''^''' ''^' pocrato occulln, si l.iiiKMl olislat; (M'go niliil ohsLal. Prohalur niiiinr.
^'«(''Urroret ; ergo Sacraiueiilum sunipiuni quia non magis limilalm- t>x [u-opria insli-
'incnru"
pra>sonii. in dispositiouo
o;, ost frucluosuni, sicuL lutioiK^ lio.' SiKMMiutMiluni ad i-ausanijuin
, ; ;

A simili. augmenlum gratiae quam Baptismus, et 205. cap. 4. et 5. citans D. Thomam, qua-
Poenitenlia ad remissionem peccati origi- lenus asserit niediante hoc Sacramento
nalis, et aclualis, seu ad dandam vitam recipere accedentem in eo casu perfecli-
sed hsec conferunt augmentum gratia^ iis, onem charitatis, per quam movetur ad
qui in gratia accedunt et sine peccato ; contritionem, per quam remitlitur pecca-
ergo et Eucharistia potest concedere gratum ; ita etiam Antoninus et Sylvester, Syivester.
1 ,-, , .
Antonin.
liam primam in casu praemisso per acci- verbo hucharistia.
dens. Major patet ex Gonciliis et Patribus Objiciunt, ergo Sacramentis non possu- 41.
., ,. ,
Prima
universim definientibus efficaciam horum mus ascnbere aliquod opus ex opere objectio.
Sacramentorum respective ad delendum operato, nisi vel ex definitione expressa

peccatum, ideo Baptisiiius vocatur lava- Ecclesiae, aut traditione Patrum, aut ex
crum regenerationis ; poenitentia secunda Scriptura, aut ex natura et institutione
post naufragmm tabula, Sacramentum Sacramenti efficaciter deducatur, ahter
Dggggg ^^^_
reconciliationis, absolulio a peccatis, etc. enim non possumus colUgere voluntatem damentum.
ideoque ad eam requiritur confessio, quia Dei, a quo dependet totus effectus et effi-
est actus judicialis, et sententia lata in cacia Sacramenli ; sed nihil horum in pro-
reum. Minor etiam palet, quia Apostoli posito suffragatum, ergo nuUum est fun-
baptizali erant primum in gratia, et raris- damentum asserendi gratiam concedi
sime forte adulti accedunt ad Baptismum non inslitulio, quia hoc inslitulum est per
cum peccato originali, quin ante fuerint modum alimenti spirituahs, sed alimentum
contrilj. Ad poenitentiam patet accedere supponit vilam, et non concedil, ergo ci-
saepe viros pios, qui non sunl conscii pec- bus ille non proficit mortuis in peccato.
cati mortalis, confitentes, vel peccata Argumenlum aulem ex natura Sacramenti
Institutio
alias confessa, vel venialia. Sicut ergo illa sumptum recte concludit, ut patet ex
Sacramenta nata sunt ex primaria institu- Trident. sess. 14. cap. 5. et ahis, ubi plura Trident.
tione conferre primam, quo non obstante, convenientia Sacramento Poenitentise, ut
conferunt ssepe augmentum gratiaj per prseceptum confessionis integrse mortaU-
accidens ex stalu accedenlis in gratia el um ex natura Sacramenti, et institulione
justitia, sic etiam non obsLat institutio colligit.
hujus Sacramenti ad effectum nutritionis Non extat definilio Ecclesiae, aut Patrum Definitio
Ecclesise.
per auginenlum gratiae, quin per accidens traditio, quia vel dicuntur peccata remitti
conferat primam gratiam in casu expres- in genere, et hoc debet intelligi de veni-
so, et ob statum bonae fidei. alibus tantum, quia Patres dicunt debere Auctoritas
probans.
Gontra conclusionem senliunt D. Bona- quemlibet probare seipsum, antequam ad
40.
Contraria ventura in 4. dist. 13. part. 2. a?H... qusest. hoc Sacramentum accedat, vel si dicant
opinio.
D. Bonav 2. et disl. 9. art. 2. quaest. 3. Gabriel in morbos, et peccata gravia depellere, in-
Gabriel.
Major. 4. dist. 9. qusest. 2. art. 1. Major. eadem telligunt de praeservatione a mortalibus,
Gerson.
dist. quaest. 1. Gerson. super Magnificat de sedatione fomitis, qui in Scriptura vo-
tract. 9. part. 3. in alphaheto 90. littera catur quandoque peccatum lex membro-
G. et potest citari Alensis supra, quate- rum, etc. Ilem de poenis peccatorum, ut
nus dicit pie credendum esse talem reci- patet ex Gyrillo, Damasceno, Justino el
Alensis. pere gratiam, non tamen virlute Sacra- Augustino, qui clarius in favorem loquun-
menti, sed a Deo qui non aiUgatur Sacra- tur, et quorum verba ex conlextu ipse
Vasquez mentis ; sed prse reliquis Vasquez disp. Vasquez declarat; ergo non est funda-
. ;
DIST. IX. QUiESTIO UNIGA. 137
menlum aliquod asserendi hoc Sacramen- Sacramenta novec legi? conferunt ."^ratiam
tum causare primam graliam in uUo casu. non ponenlibus obicem Tridenl. sess. 1.
42. Respondelur lamen negando minorem, de Sacramentis in genere, can. 0. Si quis

Responsio,
quamvis enim non suppetil definilio Ec- dixeril Sacramenla novic legis non con-
clesia} ad probandum hanc efficaciam Sa- lincre ijraliam quam sirjni/icanl, aut
cramenti, neque auctoritales Patrum, graliam ipsam non ponenlibus ohicem
quae de effectu remissionis peccatorum in non conferre, etc. analliema sil. Hsec de-
hoc Sacramento debeant intelligi de pec- finitio ad propositum accommodatur, quia

cato mortali, quia tam Ecclesia quam Pa- in hoc casu non ponit obicem accedens
tres loquuntur de effectu, qui convenit bona fide.
Sacramenlo ex primaria inslilutlone, et in Accedit et sententia communior Docto- ^-

communi usu, non aulem in casu, et per rum sic tenens, quce non est parvi mo-
accidens ; tamen Scriptura favet, quia ta- menti, nam in simili etiam casu, verbi
lis facit, quod est in se ex gralia et fide gratia, quando accedit aliquis ad Sacra-
supernaturali, et probat seipsum, ut mo- mentuni Baptismi mala fide cum obice
Sufficiens nel Apostolus, quantum potest, ergo prse- peccati, in quo complacet, quamvis habeat
probatio
ex miltit requisila ad effectum Sacramenti, voluntatem recipiendi Sacramentum, tum
Scriptura
accedit ad Sacramentum debile, et in bo- non recipit gratinm sacramentalem, sed
na fide probans seipsum unde Aposlolus, postea facta poenitentia eamdem recipit Baptismus
;
simui
,
cum
. .... com-
ilat
Probet autem seipsum homo, etsicdepane gratia popnitentiali, ut etVectum
• rGCGtlcntG
illo edat, et de calice bibaty ergo monet, muniter tenetur ; sed neque Scriplura, nctione.
ut probatus in fide accedat ad Sacramen- neque definitio Ecclesifc expressa, neque

tum, et nihil aliud exigit, ut edat et bi. etiam ratio ex institutionc Sacramenti ali-
bat; unde bona fides, et lalis probatio ter ad Iioc convincit, quam in proposito
faciunt, ut iste homo ad Sacramenlum, urget, sed congruentia tantum ; ergo

ac si essel justus ; hoc autem sufficit ad etiam valebit hic similis congruenlia.
effectum Sacramenti ;
per accidens aulem Minor patet quoad Scripturam Joan-
est, quod gratia, qme nata est nutrire, nis 3. et 4. et aliis locis, ubi de efficacia
conferat vitam, ex statu recipientis. et virtute Baptismi ogilur, id non indi-
Reliqua Suppetit ergo argumentum ex institu- cant, neque definitio aliqua Kcclesite, Augustin.
subsistunt,
tione et natura Sacramenti in species solum auctoritas Augustini //7;. 1. dc Jia-
suppetit ex simili in aliis Sacramentis plismo, cap. II. et srqucntibus cap. 13.
mortuorum, qu;e aliquando ct s;e|)e con- Id). (>. cap. 5. et refertur dc consccrafionr
ferunt augmentum gratite, et non primam dist. 4. in cap. Tunc valcrc. elc. ubi
gratiam ad quam ordinata sunt, et hoc cer- asscrit valere Baptismum recedente fi-
tum est. Suppetit argumentum in volun- ciione. Kundatur aulem .Vugustinus in Fmidamen-
tate instituentis fundatum, quia Sacra- iila congruentia, (juia Baplismus nequit AugusUni.
menla instituta suntadsalutem; congruum ilcrari, et per se ordinatum est ad de-
ergo est, ul quando omnia osscntialiler lenduin originale, et alia pocoata anle
recjuisita ponuntur in essc, et fidelis ac- Baptismum commissa ; erg»» recedonte fi
cedit inculi);\biliter cum lide et debita, hic ctionc valot ad liunc olToctum, quod do-
et nunc, rcnercntia et dcvoliouo, iit fru- cuisse vidotur (",\prianus in lih. dr ('.<ir-
r.xpnnn.
ctum perpiciat Sacramenlorum. dinalibus (i/irisli opcribus ; si orgo Ba-
Delinitio
Ecclesiu). Suppetit etiam ratio commuiiis, (piia |)iismiis, (jui est Sacramontuui in usu
tantum, tantnm valct recedente fictione tis vivorum. Juxta hanc sententiam potest Accessns
ex congruentia, quod aliqui etiam docent dari accessus medius
medius ad lioc Sacramcn- ad Sacra-
de poenitentia informi et valida. tum, quia bona mentum.
fides excusat a peccato
Eucharistia
in eo casu Sic etiam in proposito valehit Euchari- actuaU sacrilegii accedentem, si desit
mentum,"
''^^'^ '" ^*^' ^\^^ ''^0^«^ îcto accedit, non tamen attrilio, peccatum occultum non
?e?catum!' Î"^^
Eucharistia oi^linetur per se ad remiuitur, et neque gratia datur, neque
remissionem peccaii, sed ad gratiam dan- quis peccat.
dam per modum nutritionis, qute gratia Major in 4. dis'.. 9. qucesl. 1. con- Major.
Sententia
in tali suhjecto per accidens erit non so- clus. 2. et 3. docet, quod nemo potest rigorosa
lum et falsa.
nutritio, sed etiam vita, quae remo- indigne eliam materiahter, ratione peccaii
vet impedimentum peccati ad effectum ignorati, accedere ad Sacramentum, quiii
nutritionis. peccet, quia si fecisset quod in se est, non
^^- Unde simihtudo de nutrimento mate- mansisset in peccato. Sed heec sententia
nah sumpta non currit in proposito, quia singularis est, et rigorosa, ac proinde
nutrimentum materiale ex se mortuum rejicitur, quia potest quis habere ignoran-
est, neque confert ad vitam, nisi quate- tiam inculpabilem sui peccati, et nihilo-
nus per actionem viventis convertitur in minus facere quod in se est secundum
substantiam ahti ;
non ita esl in ahmento prudentiam, et sufficit ad honam fidem
prsesenti, quia hoc virtute sua propria fundandam, quia non major exigitur in-
convertit in se manducantem, non autem quisilioetdihgentia, utquisaccedat ad hoc
e contra unde Augustinus ahbi
; Crede : Sacramentuin, quam ut confiteatur integre
et manducabis me, non me converlens sua peccata mortaha, sed in hoc sufficit
in te, sed lu converteris in me, etc. Con- dihgentia prsemissa ; deinde sequeretur
gruum ergo est, ut hoc nutrimentum in quihuscumque operibus praecepti, quod
spirituale habens efficaciam convertendi bona fides non excusaret facientem contra
in seipsum sumentem in casu, convertat prseceptum.
in fide bona et dispositione requisita acce- Prima conclusio, niRgis probabile est in 46.
dentem, et sic convertendo deleat pecca- eo casu absque attritione de peccato homi-
tum ejus per accidens, nam alia est effi- nem justificari per Sacramentum. Hoc
cacia ejus, alia natura et modus nutriendi non docet Doctor expresse, videtur tamen
diversus a materiali ; unde argumentum supponere, quatenus non facit menti-
inde sumptum non concludit oppositum. onem dispositionis per attritionem. Con-
clusionem defendunt Sotus dist. H. Sotus.
Ledesma.
qucest. 1. art. 4. et Ledesma 1. p. 4. Janson.
Quceritur ullerius, an necessaria sit at- Vega.
^„,p,^. 20. art. 4. Jansenius in concordia Sanctes.
iritio in eo casu ad effectum nutri- cap. 131. Vega, ClaudiusSanctes rep. 6. m
Eucharistiam ,ti alii ; videturque magis
conformis principiis positis.
45.
Suarez sect. 2. loco citato, docet ad Prohatur, quia ad prohationem requisi-
Suarez 47.
i'-nnissionem peccati in eo casu requiri tam ad hoc Sacramentum non exigitur Pi'obatio
requirit
conclusio-
'ôu quaiiicumque, sed talis dispositio per attritioncm, ut per se
^superSati!^^'^'^*''"^^^^"^'^"^™'
ralem. supernaturalem, quod etiam docet 3. constat. Sed efficacia ad justificationem
parte de Sacrame7itis in genere disp. 1. Sacramento convenit ex propria natura,
sect. 4. universim de omnibus Sacramen- supposita sufficienli probatione et bona
, ;
DIST IX. QU^STIO LiNICA. 139
fide ; ergo ad effectum non exigit attri- mortale sine contritione; ergo niinu P*^" Necessitas
PceniteQtise
Attritio. tionem. Secundo, attritio de se est insuf- test remittere Eucharistia, aut quodcum
ficiens ad remissionem peccati, nisi que Sacramentum vivorum. Hespondetur
accedat Sacramentum, cui subordinatur, attritionem, aut contritionem esse partcs
ut P(]eaitentia aut Baptismus ; ergo in essentiales Poenitentite, ac proinde neces-
proposito nihil facit, sine qua haberi po- sariaj sunt ad pcrficiendum Sacramentum;
test effectus Sacramenti. Antecedens per quoad Baptismum autem exiguntur per
se patet e\ Tridentino scss. 6. cap. 6. se nt dispositio, quoad peccata actualia
Trident
Non*^"ub- sess. 14. cap. 4. Probatur consequentia, mortalia ante Baptismum commissa.
°Euc"hari''-
^\^^^^ peccatum illud remittitur ex opere Si tamen casus daretur, ut ([uis bona
stise.
operato et efficacia Sacramenti, sed at- fide accederet ad Baptisinum, dubium est,
tritio non subordinatur Eucharistise, cum an justificaretur sine poenitentia actuali
sit Sacramentum vivorum ; ergo non et expressa, si in re habeat peccalum

recipit efficaciam ab Eucharistia ad reali(}uod quod non recordatur.
missionem peccati, ex se autem illam non Respondetur casum non dari in praxi,
habet. nempe, adultum in quo formari potest,
prima Confirmatur, si daretur notitia peccati, accedere ad Baptismum sine Pocniteniia,
'^'ine^fhfax'"
^^^ sufficeiet attritio sine absolutione, aut memoria peccatorum prteleritorum.
attritio
ggj attritio in ordine ad Pcenitentiam est etiam mortalium. Sed dato casu, tunc Baptismus
sine Sacra-
cum bcna
niento, maffis efflcax, cui subordinatur, et cuiiis dici posset quod bona fide-; cum reliquis,
tide
cui subor- "^
.
susceptus
dinatur. votum inchidit ; ergo in proposito casu et proposito saUitis ac observaiidi legem,
justifiLaret
nihil facit, sine quo haberi non possit sufliciat cum Baptismo, '
ut ipsi dimittatur 'ignarum
^
peccati.
effeotus, ac proinde sine illa remittitur peccatum. Unde quando Trident. s"ss. 6. Trident.
peccatum, vel nullo modo. cap. 6. docet Poenitentiam peccatori prre-

Confirmatur, Sacramentum ad effectum mittendam esse ad Baptismum : Ifccc csl,
Ad
effectum per accidens nihil requirit nisi quod inquit, Pa^nitcntia, quam anle naptismum
per .
accidens rcquirit ad effectum per se, quia effectus oportet fieri, etc. Loquitur regulariter, ^, ..
requiritur, pcr accidens cst, qui conjungitur effectui et in iis, in quibus conscientia gravatur
"'quod^'" per se causae ; sed ad effectum per se memoria j)rteteritorum delictorum. Sic
effectus
perse peiit.
Eucharistisc non exigitur attritio in justo, etiam sess. 14. cap. i. Fuit quidcm. '\n-
ergo neque ad effectum per accidens. quit, Pwnitcntia univcrsis hominibus nui
Eucharistia autem per accidens remittit sc mortali aliquo pcccato inquiuassent

pcccatum iliiKJ, (iiiia dando elTectuin p(^r qnovis trmporc ad gratiam cl juafiliam
se incorporando sumentem Christo per asscquendam nccessaria ; illis ctiam ijui
gratiam nutritivam, sequitur deletio pec- Haptismi Sarramcnto ahlui pctivisscnt.

cati ex repugnantia ad gratiam in (|U()- ut pcrvcrsitatc aUjccta. ct climinata tan-
cumcjue gradii ; non sic autcm se liabet tam Pci o/fcnsioncm cutn poccati odio
PdMiilcnlia et Baptismusrespectivc ad pec- ct pio animi dolorc ilclcstarcnlnr : con-
catum oiiginale aiit actualc, quia inlliiunt vcrlimini ct aijite pa'nilcnliam. ctc. Ezc-
per sc ad dclclioncm pcccati, sicut ct Eii- chiclis 18. E\ quibus colligiiur, Pirniton-
charistia ad dclctionem vcniaiis ad liam habcre ne( cssitatcm medii ; ergo
pi"cscr\aiuliim a mortali. sinc ca ihMpiit rciuiiii peccatum mortalc.
48. Objicit Suaiv/., quia iKMpic ipsc Bapli- Confiimari polcst rationc, quia h;pc est
Priina
objeclio. smus aut Ptrnilcntia rcn.illit pcccatum dispositio, quam Dcus cxigit cx lcgc
ergo alia non sufficit, nec sine hac hal)e- haberet propositum faciendi pocniten-
tiir effectus. tiam, si occurreret peccatum.
Poenif.entia Respondetur, inquam, omnia hsec vera Hoc enim propositum, si fundetur in Quale
virtualis.
propositum
esse, quando adest cognitio peccati, in actu charitatis, accedente bona fide suffi- est
,. . validum.
casu tamen sufficit illa poenitentia virtua- cit, quia est pornitentia virtualis; si au-
lis, quam habet cum bona fide, ut quan- lem non fundetur in tali actu, nequaquam,
do accedit ad Sacramentum cum voluntate quia voluntas faciendi poenitentiam haberi
poenitendi, si aliquod peccatum occurre- potest sine ulteriori dispositione, absque
ret, ex affectu supernaturaHs salutis, et eo quod transeat in exercitium, ac proin-
charitate circa Deum, quia poenitentia de non est retractatio peccati implicita
explicita exigitur in habente cognitionem et proxima, sicut quando fundatur in actu
peccati ; implicita vero sufficit in eo, qui charitatis, quse est conversio actualis in
accedit bona fide et cum prsemissa dis- Deum, ac proinde virtualis aversio a pec
positione, quee est implicita poeniten- cato.
tia. Requiritur autem conversio actualis ad
49.
Dices, in voto Poenitentise aut Bapti- retractandum peccatum mortale in exer-
smi remittitur peccatum mortale ; ergo citio posita, sive per actum charitatis,
etiam in eo casu sic remitteretur. Re- sive per poenitentiam, nam csetera omnia
spondetur hic inveniri votum Poenilentiee, possunt stare etiam cum peccato cognito,
quia voluntas suscipiendi digne Eucha- verbi gratia, fides et propositum faciendi
ristiam, cum inquisitione requisita ; unde poenitentiam, ut si quis eliciat actum at-
sequeretur Poenitentia, si peccatum ali- tritionis naturalis sine gratia, quam pu-
quod occurreret, est sufficiens votum Poe- taret esse naturalem, ut si detestetur
nitentige seu propositum, quod idem est. peccatum ex motivo humano solum, et
Prsefertiir Secunda conclusio, probabile magis non ex motivo aliquo supernaturali, in

prima
sententia.
est requiri poenitentiam aliquam peccato- quo casu non justificaretur, ne quidem
rum ad effectum Sacramenti, non quce sit per ipsum Baptismum, quidquid dicat
illius peccati, cujus nulla est men oria, Sotus, neque per Poenitentiam ; ergo mi-
quia id esset impossibile, sed aliorum nus per Eucharistiam; quee per se non
prceteritorum, et alias confessorum ; ac ordinatur ad remissionem peccati, et
proinde probabilis est opinio Suarez, ne- quamvis bona fides excuset ipsum a pec-
que abhorret Doctor in 4. dist. 4. qucest. 5. cato, tamen non sufficit ad effectum Sa-
et dist. 14. qucEst. 4. ubi supponit Poeni- cramenti sine conversione supernaturali
Doctor.
tentiam necessariam esse ad remissionem in Deum, et actuali.
peccati, et recte fundatur in iis locis Tri- Confirmari potest, quia bona fides
dentini. potest fundari cum cognitione peccati, ut
Ad rationes factas respondetur, dolorem si putet se habere contritionem perfe-
Reqûiri
Pceniten-
explicitum, vel sequivalentem actum cba- ctam, quse tantum est sestimata, et cele-
tiam. supernaturalis requiri ad effectum
ritatis bret in necessitate, eo casu non justifica-
remissionis peccati, alteruter actus est tur, quamvis bona fide celebret; ergo, etc.
satisfactio lege prsescripta ; unde qui ac- (c) De tertio dico, quod si occurrat
cederet sine altero, non accederet suffi- opportunilas, tenetur prius confileri, etc. Probaiio
prsemitten-
Cajetanum, qui m Summa,
. .
cienter dispositus, quia non poneret Est contra da
satisfactionem lege preescriptam, quamvis verbo Communio Sacramentalis, et i . nionem.

DIST. IX. QU/ESTIO UNIGA. 141
Cajetani ad Corhith. 11. in illud : Pro6e/ aulem copia confessarii, prcemittendam esse con-
sententia.
seipsum homo, et in peculiari opusculo fessionem sacramentalem. Si quis autem
ctiam de eodem, et 3. part. qucest. 80. contrarium docere, priedicare, vel perti-
art. 4. docet nullum esse peccatum, nisi naciter asserere, seu publice disputando
forte veniale, accedere ad communionem defendere prcesumpscrit, eo ipso excom-

cam sola contritione peccati morlalis non municatus existat, etc.
51.
praemissa confessione, quia nullum, in- Dubium est an opinio Cajetani sit er-
p^^^ ^ ^
quit, praeceptum est in contrarium, neque ror in fide? Petrus de Soto de Instifut. ôto.
Damnatum
divinum, neque positivum. Sacerdotum, cap. 12. ait, non fuisse fuisse
sententiam
Confessio- Conclusionem Doctoris communiter damnatam opinionem Cajetani, sed oppo- Cajetani.
nem Castro.
sacrainen- doceut Thcologi, ct probatur manifeste sitam et probabiliorem determinatam esne. Sixtus
taleni ...
ex Tridentmo cap. declarante prtepa- Melius noster Castro de Eucharistia,
Senens.
prierequiri 1. Canus.
in . .
, Soto.
peccatore. rationem proemittendam esse necessario hceresi 10. Sixtus Senen. in Bibliotheca T^-^^g^^
sacramentalem confessionem. lib. 6. annotation. 161. Canus, relecti-
Ut nullus, inquit, sibi conscius mor- one de pcenitentia, part. 5. Soto in 4.

talis peccati, quantumvis sibi contritus dist. 12. qucest. 1. art. 4. referunt dam-
Tridentini. vidcatur, absque prcemissa sacramentali natam quidem fuisse sententiam Cajetani
confessione ad sacram Eucharistiam ac- a Concilio, et verba Concilii clara sunt ;
cedere debeat, quod a Chrislianis omni- declarat enim probationem, quam exi-
bus, etiam ab iis Sacerdotibus, quibus git Paulus, necessario esse debere sacra-
ex officio incubuerit celebrare, hcec mentalem confessionem, idque jure di-
sancta Synodus perpetuo servandum es- vino.
se decreverit, modo non desit illis copia Unde ad fundamentum Cajetani, re- 52.
confessoris ; quod si necessitate urgente spondetur esse prseceptum divinum, et
Sacerdos, absque prcevia confessione sic semper ab Ecclesia intellectum. Cy-

celebraverit, quamprimum confitea- prianus lib. 3. cpistolarum, epist. 14.
tur, etc. morem reprehendit, quo ante exomologe-

Novum Ubi praeter declarationem veritatis yd- sim detur communio; et epist. lo. ait,
praeceptum „ . .
additum ditur prdeccptum novum conlessionis, esse contra veritatem Evangelii Eucha-
bus. respcctu Sacerdotis, qui celebrat in casu ristiam ante confessionem recipere ; idem
urgente, absque proemissa confessione, ut etiam epist. 18. repetit, et sermonc o.
quamprimum, id est, data opportunitate De lapsis, ait, cum qui absque confcs -
confiteatur post Missam, qund prfece- sione ad Eucharisfiam acccdif. indif/nc
ptum ad solos Sacerdotes extenditur ex accedere ; supponit orgo esse juris divini.
tenore verborum; et Canone 11. Si quis Patet etiam ratione, quia ministeriuin
dixerit solam fulem sufficientem esse Eucharistiie commissum est Ecclesi;r in
proeparationem ad sumcndum sa)ictissi- Saccrdolibus, ([uibus incumbit obhgatio

mcc Eucharistice Sacramenlum, anathcna non minislrare Sacramentum indignis.
sit. Et ne tantum Sacramenlum indi(/nc, Undc Chrysostomus homilia 83. in Mat-
atque adeo in niortcm et condemnad- thivnni, alloquens Sacerdotes : yam a<{
rolesUis
onem sumatur, statuit atquc declarat vos sermoncm convcrtcre necessanum cst. sacerdo-
ipsa sancfa S]/nodus illis, quos conscicn- iif miilfo cum sfudio hirc dona distribii- drca mini-
**"""•
tia peccali morlalis </ravat, quatilumcum- alis; non parva robis initninet ullio, si
que eiiam sc contritus existimcnt, habifa (/ucmqiKim ullius culptv conscium hujiis
142 LIB. IV. SENTEiNTIARUM
mensce parlicipcm esse concedalis, san- Respondetur hos Patres non exclude-
guis ejus de manibus veslris exquiretur, re confessionem a tali probatione, quan-
sive quis mililice dnx sit, sive prcefectus, do necessaria est, nempe in eo (jui ha-
sive princeps diademate coronalus ; in- bet peccatum mortaie, unde ipsum sibi
digne aulem accedal, prohibe, majorem judicem constituunt, quantum ad exa-
illo potestatem habes. Proplerea vos men conscientice, in quo seipsum, vel
Deus hoc insignivit honore, ul talia dis- reum invenerit, vel innocentem, per di-
cernalis, ete. ctamen legis discernenti opera sua; si
Sed Iisec discernere nequeunt Sacerdo- tamen reum se invenerit, tunc adhibenda
tes, nisi in foro confessionis ; ergo digna sententia Sacerdotis et Ecclesiai, cujus
probatio adhibenda ex parte poenitentis est ligare et solvere. Alii referunt haec
est confessio. Unde recte Doctor assignat loca ad poenitentiam publicam, quse ta-
lianc rationem, nempe peccantem mortali- men fuit in usu ob delicta publica tan-
ter non solum Deo satisfacere debere, sed tum ; ob secreta vero non fiebat poeni-
etiam Ecclesia3, cui commissee sunt cla- tentia publica, quamvis necessaria sem-
ves, et potestas ligandi atque absolvendi; per fuerit confessio secretorum ; illud
ergo non censetur quis recte probare ergo genus probandi per publicam poeni-
seipsum, donec Ecclesi;» se probandum tentiam prohibent, non secundum, per
submittat. secrelam confessionem.
Prselerea, Eusebius Ceesariensis lib. 6. Ad confirmationem facil auctoritas Le- Leo Papa.
histor. cap. 24. refert de Philippo I. Im- onis I. epist. 91. quse est apud Theodore-
peratore Christiano, quod cum ad Eucha- tum, cap. 2. Multiplex misericordia Dci
ristiam in Paschate accedere vellet, non ita lapsis subvenit humanis, ut non so-
fuisse permissum ab Episcopo Romano, lum per Baptismi gratiam, sed etiam per
donec primum confiteretur peccata sua ; medicinam spes vitce repara-
Poenitentice
recte ergo Tridentinum allegat consuetu- tur ceternce, ul qui regenerationis do-
dinem Ecclesiasticam. num violassent, proprio se judicio con-
Objicit Cajetanus non teneri peccatorem demnantes, ad remissionem criminum
facere quantum potest, ut accedat ; ergo pervenirent, sic diviwe bonitatis prcesi.
non tenetur confiteri. Respondetur teneri diis ordinatis, ut indulgentia Dei, nisi
facere, quod jure prsescriptum est ; unde supplicatiombus Sacerdotum nequeatabs-
licet probatio ejus spectet ad Sacerdotem tineri, etc. Nota illa verba proprio se
confessarium, nihilominus ipse etiam judicio condemnanles, etc. subjungens
accedens ex prsecepto seipsum probat. remissionem criminum per supplicationes
Dices, C-hi^ysostomus homilia 28. in Sacerdotum oblineri ergo non debet il-
;
Apostolum : Non jubet, inquit, ut alteri

lud proprio, apud priores Patres lectum,
probetnr, scd ipse publicum fa-
sibi in
intelligi cum exclusione confessionis. Un-
_ciens judicium, et sine teste argumen-
de subdit idem Leo : Mediator enim Dei
tum, etc. Theophylactus in eumdem lo-
et hominum, homo Christus Jesus hanc
cum : Non alium libi judicem attribuo,
prcepositis Ecclesice tradidit postestatem,
verum teipsum tibiipsi commendo ; ju-
dica igitur, ct explora conscientiam tu- ur, el confilentibus actionem pccnitentice
am, et sic accede, non quando fuerint darentjCt eosdem salubri $atisfactione pur-
ferice, sed quando purum te ipsum, ac gatos ad communionem Sacramentorum

dignum inveneris, etc. per januam reconciliationis admitterent.
Hoc DubJtatur autem, quale hoc preeceptum, Casus necessitatis communicandi, quan-
^'^êsse""" sit, an naturale, an divinum positivum. do non adest copia confessoris, sunt peri-
posiiivum.
^yjqyj (jjcyjjt ggse naturale, an posi- culum preesens mortis, ut tradit Sotus
tivum. Respondetur magis participare et alii, qui dicunt tunc aegrotum posse
naturain positivi ; aliqui dicunt esse communicare, si adest Diaconus, qui ei
Casus
tantum Apostolicum, sed id falsum esse, communionem ministrare possit. Alia ne- infami»,
. „ aut
constat ex Paulo, quia dicit 1 . ad Co- cessitas est praecepti occurrentis aut mfa- scandali ex
1- •
i j ^ Ti omissione
rinlh. 11. ipsum tradere, quod accepit a mi;e, si aiioqum actus deseratur. Hunc actus.
Domino, et declarat prteceptum divinum, exprimit Doctor, ut quando in aliqua Ec- in^^êra.
non prtecipit ipse. clesia consuetudo sit communicandi om-
Diversi
Petes, ({uinam sint casus, in quibus nes clericos, vel quando Sacerdos ex
casus ii(.gt, quandoque sine confessione commu- officio obligatus celebrare, non posset sine
* '
excusantes
a nicare, nam
omnes concedunt aliquos scandalo omittere, aut quando quis est
confessione
Primus casus, iu quibus id licitum est, et idip- in Altari, et tunc primum recordatur sui
casus. . ^ ... , „
sum supponit Concilium loco pr(eiato. peccati, vel quandoest ad mensam com-
Primus casus est, in quo posset quis munionis; in his casibus nequit sine
communicare, aut celebrare contritus, scandalo, aut nota infamise omittere com-
quando brevi adesse sperat post commu- munionem.
nionem confessarium, cui devotius con- Laici non comprehenduntur hoc pr?e- Qui
teneantur
fiteri potest, licet alius tamen sit prtesens, cepto novo Conciiii de confessione facien- prjecepto
Adrianus. in Sum- Tridentino
Richardus.
jt,;j, Kjchardus, Adrianus, Angelus
' o »
da post
i
communionem, >
sed Sacerdotes
novo?
Angelus. ma, verho Eucharislia sed hic noii ad- qui frequentius celebrant, neque etiam
Non
admittitur. mittitur communiter, neque sufficit Sacerdos communicans et non celebrans,
generaiis. fundamentum, neque quadrat cum abso- eadein comprehenditur ; neque Sacerdos
luta declaratione Concihi. Respondetur celebrans in peccato sine necessitate aut
brcviter regula hac generah, tunc posse mala fide, quia respectu talis non erat
contrituin celebrare aut communicare, necessarium hoc pr.Teceptum ( cujus fi-
«luando non adest copia confessoris, et si- nis est sollicitos reddere celebrantes, ut
ne gravi detrimento nequit seipsum ab statim coiilitentur, ne pr;esumptione con-

opere subtrahere. Deinde si adsit Sacer- tritionis negligant confessionem, ut diu-
dos, inulta excusant etiam a confessione tius in peccato sine illa haereant, non sub-
priomiltenda quanchique, nempe omnia jicicndo clavibus ipsuin, aut ptiiniientiie,
iiia, (lutc excusant ab integra confessionc, in cujus voto, si vcra fuit contritio, est
ut (luando sibi vel ahis notabile dainnum remissum). talis enim negligit prcBceptum
redundare ex illa confessione cognosceret, divinum. Ilem nec celebrantem sine ne-
Duiiium. nt si revelarctur sigilhim, etc. Deiiulc si cessitate (;uin oblivi^me sui pecc;ili, (juia
Sacerdos tum prjesens non haberet pote- ratio legis talem non comprehendii, scd
statein super aliquos casus po^nitenlis, celebrantem in necessitale sine copia con-
Doclores plures tenent euin tencri oinnia fessoris. Hoc, prtBceptum confessionis
confiter.i. Vasquez docet contrarium, noii ;uilc llucharistiain respeclu Sacerdotis
tenori confitcri, ac proinde tuin, instanic ()l»lig;it non [ler se, sed ex pr;i'cepl() Eu-
iKicessitate prjccepti aut scaiulali, contri- cliaristi;e, ad quam digne at(êdere dobet,
tiiiii [tosse comnuinicart^ nec habcrc tuin inoilo ali;is iioii cun;i( pr;cceptiiiii pte-
copiain confessoris. nitontiio ; raiio ost, (juia luni iioii lonctur

, .. . ;

confiteri, modo ab Eucharistia ac celebra- Corduba lib. 1, qucest. 8. Adrianus in 4. Suarez.
tione abstineat. Sed an tunc etiam obli- quoest. 1. de Eucharistia, Suarez disp. 63.
^vXnt'
get proDceptum poenitentioe per se, infra sect. 3. Vasquez disp. 206. c. 2. probatur Probatio.
dicetur dist. 47. ex Trident. sess. 13. c. 1. explicat iilud
55 De peccato autem non primoe ad Corinth. 11. Probet autem se-
(d) veniali
Utrum ad
i-emissio- oportet diihitare, qiiia de illo no7t est ipsum homo, etc. Ecclesiastica autem, in-
nem
venialis necessaria poenitentia, etc. Aliqui docent quit, consuetudo declarat eam prohati-
requiralur
aliqua contrarium hujus conclusionis, nempe onem necessariam esse, ut nullus sihi
dispositio
Alensis. praeter statum gratise exigi devotionem conscius mortalis peccati, quanlumvis
D. Thom.
Antonin. actualem conceptam ex aliqua pia anim sihi conlritus videatur, absque prcemissa
Sylvester.
Paludan
consideratione ; ita Alensis 4. p. q. 10 sacramentali confessione ad sacram Ev-
Durand,
Cajetan.
m. 8. art. 3. | 2. D. Thom.m 4. dist. 12 charistiam accedere debeat, etc. ergo
qucESt. 2. art. 1. qucesliunc. 3. quem senon exigitur ad probationem, quam in-
quitur Antoninus 3. p. tit. 13. c. 6. | 8 tendit Apostolus aliud, quam status gra-
Sylvester verbo Eucharistia, Paludan tise, et non habere conscientiam peccati
dist. 12, quoest. 2. art. 2. concl. 3 mortahs, vel si habeat, prsemittere con-
Durand. eadem dist. qucest. 4. Cajetan. 3 fessionem data facultate confessoris,
p. qucest. 8. art. 8. in fine, et 1. 2 quse esi declaratio Ecclesiae ; ergo aHud
qucest. 113. art. 3. non requiritur ad effectum Sacramenti,
Hi omnes loquuntur de effectu gratise ergo quando accedit in veniali, non im-
habitualis, excepto Alensi, qui universim peditur effectus Sacramenti, ahas certe
intelligit de quocumque ejus effectu ; as- indigne accederet, et peccaret mortahter
Peccatum serunt itaque peccatum veniale, quod universim autem falsum est veniale im-
veniale
impedire impedit devotionem actualem circa Sa- pedire augmentum gratise, vel fieri
fructum Sa
cramenti. cramentum, impedire fructum hujus mortale.
Sacramenti ; illud peccatum est distractio, Dices, accedens ad Sacramentum non Responsio.
quae impedit devotionem actualem circa inferre gravem injuriam Sacramento,
Sacramentum, Petrus autem de Soto asse- quia veniale non est tale, licet hoc im-
rit hanc evagationem mentis aliquando pediat effectum Sacramenli. Contra,
Petrus de
Soto, talem esse contingere, ut sit grave pec- impedire per se effectum Sacramenti est
catum; si autem divagatio iila sit prseter grave peccatum, quia redderet Sacramen-
intentionem, et parva, non impedit tum inefficax, nam ideo peccatum mortale
gratiam Sacramenti. ponit obicem, quia repugnat gratise et
Marsilius.
Secunda sententia est Marsilii in 4, effectui Sacramenti ; ergo si veniale hoc
qucest. 6. art. 3. corollario 3. dicentis, faceret, jam non esset veniale, sed mor-
praeter statum gratise, requiri ne pecca- tale. Deinde veniale in facto esse, aut
tum veniale committatur, ad digne acce- habituaUter, non repugnat sanctitati ;
dendum ; videtur ergo docere tale impe- ergo neque ejus augmento. Unde non
dire fructum Sacramenti. consequenter loquuntur, qui dicunt ve-
56. Conclusio tamen prsemissa videtur niale impedire fructum Sacramcnti, et

Conclusio
vera D. Thomse 3. pirt. qucest. 80. art. 8. manere tantum veniale.
D. Thom.
Gabriel.
in corpore, et ad primum, sequitur Dices, iUud, quod aUas esset veniale,
„ .
,
. . Responsio.
Soto. Canon. casu msinuare impugna-
idem Gabriel. lect. 83. in Soto in eo iieri mortale, ut
Corduba.
Adriauus in 4. dist. 11. qucest. 2. art. 8. dub. 1. videtur Marsilius. Sed contra, repugnat
DFST. IX. QU^STIO UNIG.\. 145
veniale fieri mortale in eo casu, quia Con- Objicie.s secundo, quia sequeretur, si 58.
cilium non exigit ad probationcm, nisi status graticc sufficiat, multos Sacerdotes "
"uml*""
ut preemittatur confessio mortalium ;

ergo quotidie celebrantes in statu gratite acqui- Squ^nfja
^^^''j^™*-'""
si veniale non fuerit mortale ante acce- rere immensum gratiae cumulum, quod
sum, non fit per accessum mortale. non videtur verum ; ergo requiritur pne-
Confirmatur ex doctrina Tridentini, ter justitiam habitualem devotio actualis,
sess. 6. c. 11. ubi ait : Licet enim in Itac cujus carentia solum obstare videtur. lie-
mortali vita quantiimvis sancti et justi, spondetur, hoc nihil absurdi continere,
in lcvia saltem, et quotidiana, quce vcni- ut quotidie celebrans in statu gratiae.quo-
alia dicuntur peccata, quandoque cadant, tidie etiam reddatur justior, sicutcontingit
non propterea desinunt esse justi, etc. in iis, fjui quotidie se exercent in bonis
Item sess. 14. cap. 5. Venialia quibus a operibus.

59.
gralia Dei noii cxcludirnur, et in quoc Objicies tertio Sacramentum per mo-
frequentius labimur, quamquam rccle ct dum cibi et potus ordinatum esse, ut nu-
utiliter, citraqae omncm prcesumotionem triat animam ; ergo requirit cooperati-
in confessione dicantur, quod piorum onem nostram, sicut nutrimentum spiri-
hominum usus dcmonstrat, taceri tamen tuale. Respondetur hoc nutrimentum esse
citra culpam, multisque aliis remcdiis vivificatum ex seipso, modo inveniat dis-
expiari possunt, etc. Ex quibus sequitur positum in justilia, deinde accedit fides
venialia non excludere a gratia et jusli- sumentis ex parte nostra, ut plurimum ;
tia, neque necessario esse confitenda; in infantibus autem neque fidem exigit,
quando ergo declarat Concilium probati- quibus communicat gratiam.

onem prsemiltendam ad Eucharistice sum- Tertia conclusio, distractio et defe- 60.
Impediri
ptionem, esse confessionem mortalis ctus devotionis actualis in sumente impe- 't^Jrvorem
per
peccati, sufficienter demonstral neque dit fervorem et refectionem dulcediius actiiale
veniale.
veniale repugnare ejus effectui, neque spiritualis, quam quis alioquin sentire
necessario esse conlitcndum. posset in hoc Sacramento, et ab ipso cau-
Deinde non est major obligatio ad ac- satur; est D. Thonue, et vera, quia pecca-
cedendum sine veniali ad Eucharisliam, tum veniale, licet non opponatur gratiae
quam sit confitendi venialis in pocnitentia, justificanti, tamen opponitur fervori cha-
quia idem principium utrobique inducit ritatis. Non licet colligere c\ dictis, «luoJ
obligationem eamdem, nempe sancta tra- quoevis distractio sit levis in hac materia,
ctare sancte, non ponere obicem effectui ut (luando quis ita accedit, tanquam ad
sacramentali ; in poenitentia autem ve- comniunem cibuni, cjuia dislractio talis
niale non ponit obicem, ergo necjue in esse jôtest, ut sit gravis irrcverontia, si
Eucharistia. sit voluntaria.

Objicies, sancti Patres adhortantur Petes si quis accedat cum poccalo ve-
(il.
omnes, ut accedant ad hoc Sacramentum niali, an saliein dc novo (leccet veniali- Qimie
ervore et devotione ; ergo tcr Y nam (juod iion nu)rtaliter, jam (h- sit
huec necessaria est. Hespondctur negando ciuni esi. Ali(pii iloccnt esse peccatuni neiva»!l'o
'''"'•'''''^''-
consequentiani, si intelligatur de necessi- veniale, si (|uis accedat cuin vcniali acin-
tate simpliciter; si secuiulnm <iuid, con- ali, vcrbi gratia, distraciiono, vel seutiens
ceditur, hoc est quantum ad ulilitatcm et so habero conscientiain graval.un niultis

decentiam. venialibus, nisi praMuittat IVvnitentiam ;
Tom. XVII. \(\

fundantur in auctoritate libri dc Eccle- ad Sacramentum, quia nullum est pra3ce-
siasticis dogmatibus, qui est Gennadii ptum in contrarium, quia sic accedere
apud Augustinum cap. 53. et habetur de potest prffimissa debita probatione, quse
consecral. dist. 2. ca7i. Quotidie, ubi respicit peccata mortalia tantum, quan-
exhortatur fideles, ut singuhs diebus Do- tum ad obhgationem ; neque peccata ve-
minicis communicent ; et subdit : Si ta- niaha habitualia impediunt augmentum
men mens sine ajfectu peccandi sit, gratioe, neque effectum per se hujus Sa-
habentem ad hoc voluntatem peccandi cramenti, et qui regulariter datur, nam

gravari magis dico EucharisticB perce- devotio et fervor actuahs non omnibus
ptione quam purificari, et ideo quamvis conceditur etiam accedentibus sine veni-
quis peccato mordeatnr, peccandi non aH peccato bona fide.

poctor.
habeat de ccetero voluntatem, et commu- Ita videtur supponere
' '
Doctor in Uttera,
Vasquez.
sequitur Vasquez disput. 201. cap. 2. ci- Richard.
nicaturus satisfaciat lacrymis, orationi-
bus, et confidens de Domini miseratione, tans Richardum in 4. dist. 9. art. 2. Adrianus
,, ,
, . j • Sotus.
qui peccata pia confessione donare con- qucest. 1. Major qucest. 1. Adrianus
suevit, accedat ad Eucharistiam intrepi- qucest. 1. de Eucharistia, Soins dist. 12.
dus et securus. Sed hoc de illo dico, qucest. l. art. 4. et ratio conclusionis est,
quem capitalia et mortalia peccata non quia non apparet praeceptum de contra-
gravant, etc. ubi videtur hic auctor agere rio.
de peccatis venialibus, non mortalibus. Ad locum Gennadii, respoiidet Doctor Eipiicatu.

locus
Deinde Anselmus in prima ad Corinth. intehigi debere de peccatis mortaHbus aiiatus
„ . , ., , , Gennadii
11. probet autem, etc. Indigne, inquit, jam conressis, de quibus mordetur, non
Anselmus. manducat et bibit, qui vel aliquod, vel quod sit remorsus ipsius peccati, sed
multa levia commisit peccata, et non est quod non prsemiserit de eo sufficientem
confessus. Deinde ratio est, quia impedit satisfactionem ; alioquin si de veniaHbus
aiiquem effectum Sacramenti ;

ergo facit loqueretur, nemo dicit necessario prsemil-
contra reverentiam et fructum Sacra- tendam esse confessionem ipsorum, ut
menti. patet ex Tridentino supra citato, heec est Trident.
Respondetur tamen, vel veniale com- satis Htteralis et ad propositum textus.

g2
Responsio mittitur in usu ipsius Sacramenti, vel Alii inteUigunt eum loqui de peccatis pu-
ad dubium.
aliam materiam, ut quando quis bUcis, in quibus publica prgemittenda est
circa
plura venialia liabitu- poenitentia, non de secretis, de quibus
habet veniale, vel
probabile non fuit consuetum injungere publicam
alia, de quibus non satisfecit ,
poenitentiam, ut patet ex Trident. sess. 14.

ergo est quoad primum non committi aH-
cap. 5. Quod autem de iis inteUigatur,
Non esse quod peccatum diversum ab ipso veniali,
peccalum patet ex verbis quae subjungit, nam quem
aiversum. quod circa usum Sacramenti committitur, crimina post Baptismum pre-
mortalia
quia non multipUcatur peccatum nisi munt, horror prius pubUca poenitentia
multiplicato prcecepto ; in eo casu est uni- et Sacerdotis judicio re-
satisfacere, ita
cum prseceptum, contra quod committitur conciliatum communioni sociari.

veniale, nempe, tractandi sancta sancte, Unde Augustinus epist. 118. Cceterum, Augustin
ergo unicum tantum peccatum est. non sunt, ut ex-
inquit, si peccata ianta
Quoad reliqua respondeo etiam non es- communicandus quibusdam homo judice-
se diversa peccata, neque peccare de no- tur, non se debet a quotidiana medicina
vo eum, qui accedit cum veniali habituali Dominici corporis separare ; habetur ca-
DIST. IX. QUiESTlO UNIGA. 147
none, Si noti tanta, de consecr. disl. 2. inodo ex ratione prcedicta eum interpre- interpreta-
tio
Peccata autem propter quoe excommuni- tari, quia alioquin non est obligatio con- Anseimi.
candus esset aliquis, id est, a communione fessionis levium, quije dicuntur venialia ;
separandus, non qusecumque mortalia per levia ergo intelligit peccata mortalia
intelliguntur, sed illa publica etiam con- secreta, quae levia dicuntur respective ad
fessa ob quse per tempus, juxta rigorem scandalosa et publica, ob quse negabatur
antiquorum Canonum, et judicium anti- etiam pcenitentibus communio ante abso-
stitum, quis separandus esset a commu- lutam publicam satisfactionem, quse in-
nione. Ad Anselmum, oportet eodem jungebatur.
DISTINCTIO X.
{Textus Magistri Sententiarum.)
locutus sum. Non hoc corpus quod

De liwresi iUorum qui dicunt, corpus videtis, manducaturi estis et bibi-
Christi non esse in allari nisi in signo. turi illum sanguiaem, quem
fusuri sunt qui me crucifigent. Sa-
A. Sunt item alii prsecedentium in- cramentumaliquod vobis commen-

Matth. 26. davi spiritualiter intellectum vi-
26. saniam transcendentes, qui Dei ;
1. Gor. 10.
virtutem, juxta modum natura- vificabit vos ; caro autemnon pro-
lium rerum metientes, audacius dest quidquam.') Sunt etiam et alia
ac periculosius veritati contradi- illorum fomitem mini-

insanise
cunt asserentes, in Altari non esse strantia. enim Augustinus:

Ait
« Donec saeculum flniatur, sursum Tract.
corpus Christi vel sanguinem, nec
5(
^ super Joa
substantiam panis vel vini in subest Dominus; sed tamen etiam hic m fiae.
TT T\ August. • £
nobiscum est Veritas, Dommus. Dard.

1 •
i. -J.
stantiam carnis et sanguinis con-

verti; sed ita Christum dixisse : Corpus enim, in quo resurrexit, m non*iong
Hoc est corpus meum, sicut Aposto- uno loco esse oportet veritas au- MatK?' ;
lus dixit : Petra aulem erat Christus. tem ejus ubique diffusa est.» Item:
Dicunt enim, esse corpus Chri-ibi
« Una persona est Deus et homo,
sti tantum Sacramento, id est,
in ubique per id quod est Deus, in
in signo, et tantum in signo man- coelo per id quod homo est. » Chri-
Stus dicit etiam Pauperes semper
ducari a nobis. Qui errandi occa-
:
Occasio habetis vobiscum, me aulem non semper

errandi. sionem sumunt a verbis Veritatis,
habebitis. His aliisquB utuntur prse-
unde « prima hseresis facta est in
fati haeretici in assertionem sui
discipulis Christi. Cum enim di-
Nisi quis manducaverit carnem erroris.
Joan. 6 54. ceret :
61. 64. 67.

Aug. sup. meam et biberit sanguinem meum, non
Psal. 54.
habebit vitam wternam; illi non intel-
et98. circa Determinatio prcemissorwn.
illud Et
ligentes dixerunt: Durus est hic ser-
:
adorate
scabellum,
mo;
quis pntest audire? et eum abierunt
et de
consecrati- IUis discedentibus, instru- Quse ex eadem ratione omnia B.
retro. Interpre
one,
dist. 2.
xit duodecim, qui remanserant : accipienda sunt. Non enim verbis tio
Prima Magistr
quidem, Spiritusest, inquit, qui vivifical ; caro his negatur, verum corpus Christi In ep. a
homil. 27. Iren. e1
super Joan. nihil prodest. Verba quoe locutus sum vo- a fidelibus sumi vel in Altari esse ;
habet d
consecK
bis, spiritus et vita sunt. Intellexisti sed his Veritas Apostolos et in eis dist. 2.
Non ho
spiritualiter ? spiritus et vita sunt. nos instruxit, quod ipsius corpus Matt. 2i
Sup
Intellexisti camaliier ? Etiam sic non per partes discerptum, ut pu- a.
Psal. 9
spiritus et vita sunt, sed tibi non taverunt illi discipuli, qui retro in loco
preealiej
sunt. Spiritualiter intellige quae ierunt, sed integrum nec visibi- ;

DISTINCriO X. 149
liter in forma humana, sed invisi- bus conficitur. Conficitur autem Dubium i.
" ^""
biliter snb forma paniset vini cor- sacrificium Ecclesiae duobus : Sa- '
pus et sangninem nobis traderet. cramcnto et re Sacramcnti, id est,

Quem sensum Augustinus confir- corpore Christi. Est igitur Sacra- Dubium 3.
mat dicens: « Ipsum quidem et non mentum et res Sacramenti, id est, cor-
ipsum corpus, quod videbatur, pus Christi. » Ecce mu«s?6j7emdixit
manducatur; ipsum inviGibiliicr, non carnem Christi, quia forma pa-
ipsum visibiliter. » Item « Etsi ne- : nis operta sumitur et tracta-
cesse est, illudcelebrari visibiliter, tur. Idem corpus Christidixitesse
necesse est tamen, invisibiliter in- Sacramcntum et rem ; ex quo
telligi. » Ita etiam intelligendum confirmatur quod supra diximus.
est, corpus Christi esse in uno loco Doinde addit quod magis movet
scilicet visibiliter in forma huma- lectorem « Caro, inquit,
: ejus ibid. ubi
na ;
Vcriias tamen ejus, id est, divi- est, quam sub forma panis oper- dist.^vii.
nitas, ubique est, ejus veritas tam in Sacramento accipimus et ;
etiam, id est, verum corpus in om- sanguis ejus, quem sub vini spe-
ni Altari est, ubicumque celebra- cie ac sapore potamus. Caro vi-
tur. Sic etiam illud intelligendum delicet carnis, et sanguis Sacra-
est: Pauperes semper habetis vobiscum, mentum est sanguinis carne et ;
me autem non semper habebitis, secun- sanguine, utroque invisibili, in-

dum corporalem prsesentiam, sci- telligibili,et spirituali significatur
licet qua cum eis conversabatur. corpus Christi visibile et palpabi-Dubium 4.
Similitor per id quod Immo est, in le, plenum gratia et divina maje-
coelo est, visibiliter scilicet, invi- state. »
autem est in Altari, quia

sibiliter
non in forma humana apparet, Quce sit inteUigcntia prcemissorum.
sed forma panis et vini operitui'.
Unde et imnsibiUs caro ejus dicitur, Attcnto his diligonttr, quia tropo c.
'^^p'*"*''"-
()U,T) vere est in Altari ; sed quia quodam utitur hic Augustinus,(iuo
non sua apparet, invisibi-
in specic solont ros significantes rerum sor-
[n lib.
l^s dicitur. Ait enim Augustinus : tiri vocabula, quas significant.
* Hoc cst quod dicimus, quod mo- llic onim visibilis species panis
iSp."'^ et
ôilsecr
^^^ omnibus approbare conLendi- vocatur nomine carnis, ct vi-
it.
,oc
2. cap.
est.
mus Sacrificium Kcclesi.T. duobus
: sibilis spocios vini nomine san-
confici, duobus constarc, visil)ili giiinis. Inrisibills voro et inteUigi-
elcmontorum si)ecic et invisibili bilis dicitur c!aro Christi, quia

Bomini nostri ,)esu Cliristi carnc^ socundum illain spoci^Mn non
et sanguine; Sacramcnto et rc Sa<-7\i- vidctur caro, sod intoUigitur ita ;
corpore CliiMsti, sicut

menti, id est, ot sanguis. C.((ro orgo invisibiUs di-
Christi porsona constat et confici- citur esso SacraiDontum carnis vi-
tur cx Dco (U homine, cun\ Chri- sibilis, (|uia spocios jianis, socun-
stus sit vcrus Dous ot honio. ([uia duin (luani non vidotur caro, ost
omnis rcsillarum roruni naturani Saci-amiMitum rarnis visihilis,
otveritateni in se continet, ox (jui- quia in carno invisihili, id ost, spo-
cie secundnm qiiam caro Christi legitiir : Quia ipse dixit, et facta
non videtur caro, signiflcatur cor- sunt, etc. Sermo igitur, id est, Fi-
pus Christi, quod est visibile et lius, qui potuit ex nihilo facere
palpabile, ubi in sua forma appa- quod non erat, non potest ea quge
ret. sanguine accipi de-
rta et de sunt, in id mutare, quod non
bet. Quem sensum confirmat Au- erant ? Non enim minus est cre-
gustinus, aperiens qualiter prnedi- are, quam mutare novas naturas
cta intelligenda sint, quia obscure rerum. » Item « Si ordinem quse- :
dixerat, consequenter dicens, ita rimus,viro mixta foemina genera-

panem vocari corpus Christi, cum re consueverat.Liquet igitur.quod
vere sit Sacramentum corporis prseter naturse ordinem Virgo ge-
Christi, quod in cruce positum neravit et hoc quod conficimus
;
est sicut ipsa immolatio quae flt

;
corpus ex Virgine est. Quid ergo
manibus Sacerdotis, vocatur hic quaeris naturae ordinem in
Christi passio, non rei veritate, Christi corpore, cum prseter natu-
sed signiflcandi mysterio, et sicut ram sit ipse partus ex Virgine ? »
« Sacramentum fldeidicitur fides. » Item :Ante benedictionem alia

« Ibid.
Satis responsum est hsereticis species nominatur, post consecra-

et objectionibus eorum qui ne- tionem corpus signiflcatur. Ante
gant, verum corpus Christi in consecrationem aliud dicitur, post
Dubium 6. Altari esse, et panem in corpus, consecrationem sanguis nuncupa-
vel vinum in sanguinem mystica tur. Tu dicis Amen, hoc est, verum
consecratione converti, dicentes : est. Quod sermo sonat, affectus Aug. in li
Sent.
Quis audeat manducare Dominum sentiat. » Item Augustinus : « In Prosp. et
de conse(
suum ? Quis etiam audeat dicere, specie panis et vini, quam vide- dibt. 2.
quotidie formari corpus Christi mus, res invisibiles, id est, carnem nos aulei
Dubium
de materia vel substantia, quse non et sanguinem honoramus nec si- Lib, d(
Sacram.
;
fuit caro Virginis ? militer pendimus has duas species c. 4.
sicut ante consecrationem pende-

bamus, cum fldeliter fateamur,
Auctoritadbus Sanctorum probaf verum
ante consecrationem panem esse
corpus Christi esse in Altari, et id et vinum, quod natura formavit ;
in panem converti.
post consecrationem vero carnem
Christi et sanguinem, quod bene-
D. Hsec, et his similia objiciunt illi, dictio consecravit. » Item Am-
Matth. 26.
in divino mysterio legem naturfp brosius « Panis est in Altari usi-
:
Ambriib:^®^^^"^^^^ quorum perfldiam sub- tatus ante verba sacra ubi acces- ;
dehisqui dita convincunt testimonia.

mystenis
Ait sit consecratio, de pane flt caro
initiantureuim Vcritas Accipite, hoc est corpus
:
Christi. Quomodo autem potest
med.*'' mewn.liem. Ambrosius « Si tantum :
quod panis est esse corpus Christi ?
4 Re» 9 1 •
Genes?i.etvaluit scrmo EUse, ut ignem de Consecratione, quse fit sermone

^'Ibid.^^' coelo deponeret; non valebit tan- Christi.» Item: « Si tanta visest in
Ibid. et
tum sermo Christi, ut substantias sermoneDomini,utinciperent esse consec
dist.
mutet? De totius mundi operibus qu?enon erant, quanto magis ope- Panis e
)
DIST. X. QUiESTlO 151
ratoriiis est, iit sint qi]?e erant, et dividi, quia primo ponit qnatuoa
in aliud commutentur? Etsic quod auctoritates pro eis secundo, sol- ;
erat panis ante consecrationem, vit illas auctoritates ibi Ouf eacfm :
jam corpus Christi est post conse- raiione; tertio, conflrmat suam so-
crationem, quia sermo Christi \ni\ox\Qm\h\: Aii cnim Aufjusiinus.YA
creaturam mutat et sic ex pane ;
illa tertia potest dividi, quia pri-
fit corpus Ghristi, et vinum cum mo ponit auctoritaiem, quae est

aqua in calicem missum fit san- contra se; secundo,ponderat quam-
guis consecrationeverbi coelestis.» dam partem, quse videtur facere
•In Item Augustinus « Sicut per :
dubium ibi : />emc/e «cW/^- tertio re-
sermone
lodain de Spiritum sanctum vera caro sine spondet ad illud dubium ibi :
Atien-
verbis
Evang. coitu creatur, ita per eumdem ex dat diligenter.
cujus
substantia panis et vini idem cor- Q"ia vero conclusio principalis
initium :
veritas,
pus Christi et sanguis consecratur. 'i"j"s distinctionis est,quod verum
quae est
Iliiristus,
Corpus Christietveritas estet fi- corpus Eucharistia
Ghristi in
ait, sed
5n rep. in gura veritas, dum corpus Christi
;
realiter continetur, et hoc quidem,
vul^.
ixemplari, ct sanguis virtute Spiritus ex pa- quia prima est de Eucharistia
i consecr.
dist. 2. nis vinique substantia efflcitur; ordine doctrinae (unde et suppo-

Utrum sita fuit in prima qucest. dist. 8. )
sub. et figura vero est id quod exterius
1 consecr,
sentitur. Item Eusebius Emisse-
»
ideo circa hanc conclusionem de
st. 2. c.
Quia
nus: « Invisibilis Sacerdos visibi- tribus principaliter qua^^ram. Pri-
corpns.
In serm.
lcs creaturas in substantiam cor-
mo, de possibilitate existentiae
de corp,
5t sang.
poris et sanguinis sui verbo suo
corporis Christi in Eucharistia.
Dom.
Secundo, de his qu,*^ conveni-
secreta potestate commutat. » Ex
hisaliisquepluribusconstat,verum ^® possunt corpori Christi m
corpus Christi et sanguinem in Eucharistia existenti. Tertio, de
Altari esse, imo integrum Chri- actione quae convenire potest
stum sub utraque specie, et sub- ^hristo m
Eucharistia existenti.
^^^^^^ primum qunpro tria Primo,
stantiam panis in corpus, vinique :
substantiam in sanguinem con- ntrum possibile sit corpus Christi
verti.
sub specie panis et vini renliter
contineri? Secundo, utrum possit
(
Finis textus Magistri.
simul essc localiter in coelo et ali-
Ilic incipit distinctio decima, bi? Tertio, utrum possit (^sso
in qua Magister excludit errorom simul in coelo localitcr, ot in alta-
quorumdam hujus Sacra-
do ro ri sacramentalitor?
inenti, qui scilicetnogabant verum
corpus Christi in Eucharistia con- r.OMMKMAiurs.
tincri. ILtc dividitnr in tres })ai'-
tes. Primo, jionit oi'rorom. Secun- In liar (listiiictioiie a!::i(iir do r(\nli I>o ronii
existenlia,
do, nnirmationom. Tortio,
ojus oxistiMUia C.liristi in Kucharisfia. circa et
b.ncramon-
ojus iniprobationom. Soounda il)i : (Hiaiii Doctor primo (pi;T>rit {\o po^^siMli-
tali.
Qui crvandi orcasionctn. Tortia ibi : tatc iuvst(>rii ; sccundo, c\ occasionc

Quorum pcrfidiam. Socunda potost hujus (phrrit, an idcm corpus possit esse
. ^
simul in diversis locis, modo connaturali crationem, quia suumessein subje-

Divisio di-
slinclionis existcndi; tertio, an possit esse in diver- cto, vel non esse in subjecto, nullo
ia specie.
sis locis in uno secundum modum natu- modo variat illam habitudinem;
ralem, in alio sacramentaliter ;
quarto, an impossibile est autem aliquid esse
in Sacramento habeat partes; quinto, ubi prius non fuit, nisi vel illud
qutenam actio Christo inest in Sacramen- mutetur, vel ipsum in quo est de
to; sexto, an possit inesse motus ; sep- novo ergo cum species panis non
;
timo, an possit sic existens aliqnid aliud mutetur in habitudine ad corpus

a se transmutare; octavo, an possit vide- Ghristi, necesse est corpus Christi
ri naturaliter in Sacramento ab intellectu mutari in habitudine ad species,
creato ; nono, an possit sic existens vide- ad hoc quod sit ibi de novo. Sed
Divisio
principalis ri oculo corporeo. Divisio autem princi- hoc est falsum, quia corpus Chri-
m genere.
palis hujus distinctionis est in tres arti- sti immutabiliter manet in coelo,
culos ;
primus continet tres queestiones secundum illud Auofustini de consec.
de possibilitate mysterii ; secundus tres dist. 2. prima heeresis Dotiec finia- :
qufestiones de iis quse insunt corpori tiir sceculum sursum est Dominus
Christi in Eucharistia ; tertius, alias Secundo sic,aut corpus Christi ^
,
^-
Argum.
„
2
tres de actione ipsi competenti. sub illa specie est quantum, aut
non quantum non potest esse
;
QU^STIO I.
non quantum, quia cum sit quan-
tum in coelo, sic simul esset quan-
Utrum possibile sit corpus Christi suh tum et non quantum. Nec potest
specie panis el vini realiter contineri/ ibi esse quantum, quia quantitas
non potest separari a modo quan-
Alens. 4. p. q. 40. m. 3. a. D. Bonav. luc
1. titativo, sicut necsubjectum a sua
art. 1. q. 1. Richard. a. \. D. Thom.
1. q.
q.\. a. 1. ct 3. p. q. 75. a. 1. Suar. ihid. propria passione, quia maxime

d. 46. Tper tot. Gabr. Inc q. \. Vide Scot. 5. Met.
propria passio quanti videtur esse
quoest. 5. el 6. Mel. q. 11. in sol. primi prin-
cip. in Theoreni. § Non omne agens agit. modus quantitativus ergo essct ;
ibi modo quantitativo, et hoc est
1.
Estergo prima qusestio, utrum falsum, quia hoc modo majus non
Arsjum. corpus
1,
possibile sit Christi sub potest esse in minore.
specie panis et vini realiter conti- Tertio sic, quia aut in Euchari-^''?"™-
neri? Videtur quod non, quia sub stia est pars corporis Christi ayi-
specie panis non consecrati, non tra partem, aut non. Si sic, ergo
continetur realiter corpus Chiisti; non essent omnes partes simul
ergo neque post consecrationem. sub eadem parte hostiae; et uni-
Antecedens est manifestum. Pro- versaliter ejus partes sunt extra
batio consequentiae, quia species se invicem. sicut si quantum est
illa non se habet aliter in se post sim.ul cum alio quanto, pars vide-
consecrationem quam ante. Et si tur esse cum parte, et totum cum
dicas,quod ante est in subjecto, et toto ; si autem non sit ibi pars
post non in subjecto, accipio tunc, extra partem> ergo non est ibi
quod nonaliterse habet in habitu- quantum.
dine ad corpus Christi post conse- Contra, Maiih. 26. dicit Christus: o^poTit.
::
DIST. X. QU/ESTIO 1. 153
IIoc esi corpiis meum, et Joan. 6. Caro enim intellectus verborum ChristianChristus
mea vere est cibus; et auctoritates an loquatur an non,figurative, n^nvaiê
mult3e Augustini et Ambrosii po- colligi ex liraecedentibus

potest
nuntur de consecr. dist. 2. valde vel consequentibus ibidem, vel ex
expresse, quarum aliquas adducit aliis Scripturse locis. Unde cum
Magister inlittera, et inspiciantur Christus ait Ego sum vitis, sub-
:
ibidem. junxit, et vos palmites; constat au-

tem, quod discipuli non erant pal-
SGHOLiUM. mites naturales, sed tantum figu-
rales Sed cum dixit Lucse 22. Hoc
Secundum fidem corpus Ghristi vere esse ^gf corpus meum, subdit quod pro vo- :
sub speciebus Eucharisti^, hocque patere ^.^ tradetur. Gum etiam dixisset
ex Scriptura expresse, et juxta expositionem
Ilic est calix sanguinis mei, subdit
Sanctoruni et sensum Ecclosiae, et solvit
Scripturam et locum August. in opposituni Qui pro vobis fundetur. Hoc etiam
Vide Trid. ss. 13. c. 1. et 3. 4. manifeste patet ex alio loco
Scripturse, scilicet Joan. 6. ubi
Hic duo (a) sunt drclaranda, est diffusa prsedicatio de isto Sa-
Resolutiol.
sicut circa alia credibilia; primo, cramento.
quid tenendum est, et propter Et si dicas, quod Christus videns
quam auctoritatem; secundo de- aliquos abiisse propter prsedica-
clarandum est, qualiter illud est tionem suam de Eucharistia,
possibile quod crclitur. postea exposuit se dicens Spiriius :
De primo dico (b), quod corpus cst, qui vivificat, caro non prodcsi
Christi esse ibi vere realiter est quidquam. Verba quce locutus sum vo-
simpliciter de substantia fidei, bis, ; qnod pcvtvR-
spiritus et vita sunt
eo modo quo veritas alicujus Sa- ctans Augustinus de consec. dist. 2.

cramenti pertinet ad articulos Prima hceresis, ait Non hoc corpus, :
fidei. Tsta enim veritas a principio quod videiis, mauducaiuri csiis, )icc
fuit expressc tradita, ex quo Eu- sanguincm cffundcndum; Sacramcntum

charistia fuit instituta. Funda- quod vobis commcndavi spiritualitcr
mentum autem auctoritatis est intellectum vivificabit vos ergo ex

;
Matth. 26. et Luc. 22. ubi in Coena verbis Christi ct Augustini vide-
ait Christus : IIoc est corpus meum; tur, quod non intellexit de corpo-
Hic est sanguis meus. Et si hnnretici re suo nisi flgurative.
vellent ista exponcre, dicendo Dico, quod Magister respondet Au-ust.
' ' ^ voluil
quod sint figurative dicta, sicut in littera huic auctoritati, et he- «"orinis
^,
, • llliri.^ti non
illud quod ait Joan. 15. Ego sum ne, quod nec Christus, nec Augu- sunu
iMrnaliter
vitis vera, et illud 1. Corinth. 10. stinns exponens, vult negart^ \ov\- \ isibiliter,
non aliud.
Petra autcm crai C/irislus; istud tatcni corporis Christi, sed quod
omnino contra inlcntion^Mn
cst nou est in Sacramento corpus
Salvatoris, quod pat(>t ox Augu- Cliristi sic carnnliter, sicut ipsi
stino 83. qu.nnstionum. qun\st. (il). int(Û(^\ei'unt, (pii abi(M'uut roti'o.
I rnde Solct circu)))slantia Scriphn-aru)» illu- scilicet visibiliter in 1'orma )U'o-
collii^ên-
duni )))ina)'e soxtcntion. UnivcM*salitei' pria; scd per oppositum ad istum
modum intelligendi, est ibi spiri- Circa veritatem hujus mysterii varii Errores
tiialiter et inteilectualiter ; et hoc fucrunt errores ;

Simon et Menander ignatiiis.
cst quod dicit Augustinus et negabant realem existentiam Christi in
Magister adducit, et est de consec. Eunharistia, ita Ignatius apud Theodore-
dist. 2. Ipsum quidem, et non ipsum tum dialogo 3. et in epistola ad Smyr-

corpits quod videbatur, manducatur nenses. Sed hoc ex alio errore dixerunt,
ipsum inmsibiliter, non ipsum visibili- quo negarunt veram carnem Christi
ter. modo de Eucharistia

Isto etiam asserentes solum phantasticam ; Paulus
difFuse pertractatur a Paulo, 1. Samosatenus admittebat, sed sanguinem
Corinih. 11. Sancti etiam omnes dicebat patibilem, ita Dionysius Alexan- ^jon. Aiex.
Euthym.
postea Catholici exponentes ista drinus in epistola adversus eumdem.
loca Scripturarum, verba hujus Armeni apud Euthymium 2. part. pano-
Scripturse dicunt esse intelligenda plice, tilulo 2. negabant Eucharistiam
... . . Nicea. U.
de reali prsesentia corporis Chri- esse ahud, quam signum corporis et Damascen.
^°P^y-
sti, non figurative. Unde est sim- sanguinis. Sic Iconoclastse in Concilio
pliciter liaeresis hodie sentire, quod Niceno II. act. 6. apud Damascen. lib. 4.
non sit ibi realiter verum corpus fid. orthodox. cap. 14. Theophylactusm
Christi. Hoc de primo. Matth. 26.
Ad alium tamen errorem videntur at-
COMxMENTARIUS. tendisse, nempe non debere depingi
1. (a) Hic duo sunt declaranda, etc. Sub- Christum secundum humanitatem, cum
Conclusio „
fidei.
,.
dit Doclor conclusionem
, .
r» 1
tidei,
• 1
de
!•
reali Eucharistia ejusdem imago sit, quos re-
prsesentia corporis et sanguinis Christi prehendit Concilium, quod species conse-
sub speciebus consecratis. Hanc probat cratas imaginem Christi dixerint, cum
potius ipsse Christus dici debeant, quia
ex institutione Sacramenti, apud Evan-
gelistas, Matthcei 26. Lvcos. 22. Deinde imago in hoc differt ab aliis, quod ipsa ^^^^^
rem non contineat in esse, sed in reprse- et vinum
probat verba Evangelistarum proprie, et '
ante
non figurate intelligenda esse, ex regula sentatione. Fatentur tamen ante conse- consecratio-
,. . nem
Augustini, quam docet sequendam inter- crationempanem et vmum posse dici dici imagi-
nem
pretando Scripturam in vera sententia et imagmem, seu typum corporis et sangui- christi.
intenta. nis Domini.

Eamdem veritatem dicit contineri Et sic appellatur ab Evaristo Papa in Evaristus.
Joannis 6. et respondet ad ea quse objici illud Proverb. 9. Edite panem meum,et bi-
possunt, tam ex verbis Christi quam bite vinum quod miscui vobis, et a Rasilio
Augustini de manducatione spirituali, et in deprecatione anaphorse, id est, illius Basiiius.
optime solvit cum Magistro ; tandem con- partis Missae, quse continet consecratio-
firmat fidem ex Paulo 1. ad Corinth. 11. nem . Damascenus etiam l. 4. fid. c. 14. Damascen.
Theophyl.
allegansomnes sanctos Patres intellexisse, Theophylactus in cap. 26. Matth. et 1.
tam Evangelistas quam Paulum in sensu ad Corinth. 11. negant post consecra-
litierali et non figurato. Hgec sunt prin- tionem panem et vinum dicenda esse
cipia ad quoe hsec veritas fidei reducitur, figuram, aut typum corporis et sanguinis,
ex quibus tanquam suppositis proceden- quamvis antea sic appellari possint ; et
dum erit contra novatores hujus tem- infra patebit sic appellari vinum, cui mi-
poris. scetur aqua, sanguinem Christi in typo.
.
DIST. X. QU^STIO I. 155
Unde hsec notata faciunt ad intelligen- memorant Albigenses,sed hi eranl Catha-
tiam Patrum, quos ibi citabimus, et ad ri potius et novi Manichaii.
solvendum ea quae objiciunt hceretici ex Eumdem errorem secutus est Witclefus

verbis Patrum, et modis loquendi, typum et Hussitse, circa annum Domini 1310.
appellantium, qnamvis in aho etiam sen- cujus libri delati in Bohemiam circa an-
su, ut videbimus, quatenus Sacramentum num 1300. totum regnum infecerunt,
hoc est in commemorationem sacrificii neque etiamnum hodie dicitur conva-

cruenti : Uoc facite, inquit, in meam luisse ; Carlostadius discipulus Luiheri
commemoralionem illum errorem docuit, et Zvinglius in libro
2. Primus ergo auctor, qui negavit rede vera et falsa religione, CEcolampadius,
^^^"^ prsesentiam corporis Christi et san- Calvinus, qui negat corpus Christi alibi
^^q™r
negavit ffujnis
c)
ex Lantfranco, dicitur fuisse Joan-
'
esse quam in coelo, et non esse sub sym-
realem prse-
sentiam. nes Scotus, quis autem ille fuerit incer- bolo panis et vini ; deinde symbolum
tum est. Diciiur autem Berengarius iHud non esse vacuum, quia Christus in
Apostata ab eo desumpsisse errorcm, ipso nobis donatur per unionem, quam

cujus liber in ConciHo Vercellensi fuit recipimus cum ipso per fidem in pane,
damnatus, ut idem fatetur, sicut et sen- non realiter, et explicant : lloc est corpiis
tentia Berengarii. Aliqui asserunt fuisse meum, itauiiy est sit idem quod sigjii-
Eriginam, sed in catalogo operum ejus a ficat.
Trithemio non invenitur talis liber, quin (b) De dico primo, quod corpus Chri- 3.
Veritas
etiam Hb. Ecclesice Lugdunen. contra ^li, etc. Heec conclusio est de fide, nempe fidei.
eumdem, talem errorem eidem non ad- Christum realiter contineri sub speciebus.
scribii, quamvis acriter in eum invehatur. Haec veritas definita est in variis Conci-
Aliqui dicunt Bertramum monachum liis, et tanquam verus fidei articulus
ejusdem fuisse erroris, et confutatum tradita semper in Ecclesia ab omnibus

fuisse a Paschasio Abbate Corbeiensi, Patribus, qu;ie nunquam puhlice oppugna-
quamvis ejus mentionem in specie non ta est ante annum 180. Eam fusissime
faciat; id tamen ex eo colligitur, aliquos defendunt omnes Doctores Catholici con-
tum fuisse imjus hooresis assertores, quos tra hrereticos, in materia de Sacramentis
recte ex Patribus impugnat. in genere et specie.
Ultimo, tandem liic error Berengario Probatur primo ex Scriptura Matth. 20. 4.
Probalio
Archidiacono Ecclesioe Andegavensis, tan- IIoc esl corpus yneum, ctc. Ilic est sanguis ex
Scriptura.
quam primario assertori tribuitur, quia '^^^"•'' q"«^ etiam iisdem pene verbis
primus eum publicc tueri et pnT^dicare habcntur Lucre -22. \. ad Corinth. 11.
est conalus, contra qucm scripserunt et ne liat dubitatio, de ([uo loquehatur
Cuitmundus, Lantfrancus et Algerus, ct

«'^^''''t ^ (.Mnl pro vobis Iradrlur, etc. quic
^''^•''''' '^'^ ^lara sunt, ut torsorint Sacra-
habeutur in Bibliotheca Patrum suis
locis. A quibusdam tribuitur Petro Biui- "Kûtarios, et anuo 1:h". prodierit libel-
Sed •"^ '^•'^ ciMitios illa in varias signifi-

sianis. hi amplius procedchant, (jui M'»>
n.ullam Missam admittebant. cpiia diccbant caiiones torserit. quamvis nulla quadrare
non licuissc, nec in Saccrdolibus fuiss(^ I'"»"''. "> ev i|>-^;< vacillatione auctoris, ol
facultatem ullain renovandi, (juod Chri- iiu^pta application^^ constat.
stus sonirl in C.rna gvssit ; do (piibus Uospondont praôipuo vorbum rst sumi He>|>onsio
liivrolico-
Polrus Cluniaocnsis supra, ali(pii ooni- 1"'^' si;iHi/}rat. quasi sensus sit: hoc rum
;

impugna-
tur.
significat corpus meum. Conlra, verba tari pro corpore mystico : Quod pro vo-
Scriptur.ic in proprio sensu intelligenda bis, inquit, Iradilur, aut nempe
ofTertur
sunt, nisi manifesta absurditas ex litterali in Cruce per cujus sanguinem Ecclesia
sequatur, quie ad aliam significationem mundata est, ut illa etiam pro vobis, quse
cogit, alioquin nihil liceret ex Scriptura denotant fideles, traditur ; ergo non licet
Proprietas
amplecten-
litteraliter colligere, et tota esset ambigua, recurrere ad tropum, quia neque in Scri-
da verbi. ncque faceret ad dogmata quia qua ptura
fidei, fundatur tahs interpretatio neque
ratione unus sensus intelligeretur, posset ratio cogit, neque interpretatio Ecclesiae
in alium versari ex arbitrio ;
quoero enim aut Patrum ; ideo est mere frivola inven- Destructio
unde colligi potest Verbum esse caro tio contra omnem usum Scripturse, aho- impropria
fidei ex
factum, nam eadem ratione potuisset quin datur campus hsereticis antiquis, ut interpreta-
tione
moveri tropus, nempe, ut dicebat Nesto- dicant Christum sumpsisse carnem Scripturse.
rius, secundum unionem accidentalem phantasticam, et secundum apparentiam

gratise tantum inhabitasse in nobis, ni- natum esse ex Virgine spiritaliter, aut
si dicatur esse illum sensum litteralem, secundum apparentiam passum esse, se-
si dicas Ecclesiam id declarasse contra cundum apparentiam habuisse animam
Nestorium ; sed idem in proposito con- rationalem, secundum apparentiam opera
tingit quoad hanc Scripturam, ex qua redemptionis exercuisse, et unde conve-
expositione nihil absurdi sequitur, ergo nienter haeretici id asserentes nfsi loca
simpHciter et proprie accipienda est, quia Scripturse intelligantur litteraHter ex
omnia loca de hoc mysterio agentia, mira regula praescripta."
verborum simplicitate et consonantia Dices ideo sic debere interpretari, quia
leguntur. nequit capi quomodo posset subesse reah- Evasio im-
pugnatur.
Necessitas
Deinde sensus tropicus in uno loco ter Christus speciebus. Contra, difficihus
sensus
Scripturae colligitur ex alio litterali ejus- est capere mysterium Incarnationis et
litteralis.
dem, alias nequit fundari interpretatio ; Trinitatis, quam hunc modum existendi,
qua enim ratione ille sensus fundaretur, qui, ut infra probabitur non involvi re-
nisi ex absurdo sequente aut circumstan- pugnantiam ad rationem Philosophicam,
tia, aut aha Scripturse auctoritate, quse tamen quia Scriptura in locis illis littera-
eum sensum efficiat ; Scripturae enim liter intelligendis, id asserit, creditur
sensus debet inniti revelationi, quia ergo idem dicendum est in proposito.
supernaturaUter tradita est et inspirata. Prseterea Agnus paschalis,Manna fuerunt
Peto igitur, quo fundamento unus figurae hujus Sacramenti, nunquam ta-
locus erit litteralis, et alius tropicus, nisi men dici possunt aut dicuntur corpus
recurrendum sit ad rigorem sermonis, et sanguis Christi ; ergo minus panis et
veritatem mysterii, declarationem Eccle- vinum, supposito quod Cliristus non insit
siee et Patrum ; omnia haec in proposito in Sacramento.
habentur, ergo secundum rigorem, ille Dices panem et vinum dici a Patribus
locus interpretationem habet; patet con- typum corporis et sanguinis Christi. Con-
Circum-
staatiui lit . sequentia, quia nullus est locus Scripturee, tra, Patres reprobant illum modum lo-
terte deno
tat seubum in quo corpus Christi accipiatur aliter, quendi, facta consecratione, ut supra
iitteralem.
quam pro naturali ejus corpore, aut pro praemisimus. Dices reprsesentatum ap-
mystico, quod est Ecclesia. Sed circum- pellari per repraesentans, sicut Christus
stantia litteric non permittit hic interpre- dicitur Agnus, petra, lapis angularis,
; .
DIST. IX. QUvESTIO 1. 157
imago Coesaris appellatur Ca3sar. Contra, ergo in circumstantia Iitter?e ad probau-

quando reprsesentans non habet alium dum Scripturam hanc litteralem esse,
usum quam repraesentare, id verum est ;

sed addamus semper interpretationem
quando autem alium effectum habet, est Ecclesise et Patrum.
falsum, nnde hgnum antequam formatur Alia ergo ratione confirmatur sensus 6.
Secunda
in imagine, quia ahum usum habet et esse litteralis, et non figuratus, quia si in ratio.
indifferentem, nequaquam dici potest Cae- dictis verbis esset tropus tam obscurus,
sar, donec formetur in imagine secundum Christus discedens ex mundo, et condens
hneamenta externa, quo casu, ut subest Testamentum illud explicaret discipulis,
tah artificio, non habet alium effectum sicut Mallh. 13. parabolam de semine
quam reprsesentare. et zizaniis, Lucse 12. Atlendite a fer-
. .
Hic non
Et quando Christus mystice dicitur meiito Pharisceorum, quod est hypocri- esse locum
T r. j T. • 1 • tropo.
CKjnus, pelra, etc. hocc appellatio ejus sis. Joan. 3. de Baptismo ; unde si in
desumitur ex Scriptura, quse sic eum dictis verbis contineretur iropus, aut
appeHat, et sequendo Apostolum, quia Chrislus, aut aliquis Evangelista eam ex-
omnia ipsis contigisse in figura refert plicaret. Adde quod Matth. 5. et in monte
primarius autem usus iUarum in Scriptu- instruens discipulos, plane et sine para-
ra fuit repraesentatio futurorum, et ut bola est locutus, et alias semper pene sic
Tridentinum et Florentinum exphcant de instruebat, quibus parabolas ad turbas

Sacramentis veteris legis, sicut et omnes dictas etiam explicabat. Deinde cum
Patres, quia erant umbrse futurorum se- res tam gravis et prajcipua legis novae
cundum Apostolum sed nunquam Scri- ; coeremonia, Sacramentum, et sacrificium
ptura dicit panem et vinum esse corpus institueretur, cum debita instructione
Christi, ergo, etc. planis verbis utendum erat, ne in re
Moderate
Fateor hoc argumentum, quamvis periculosa contingeret error ; ergo in jj^ materia
modernos frequens sit, non esse discipulis adhuc rudibus non erat uten- ^^"'*-
h"*^"uima ^P^*^ *
cseremonia-
repiica. adeo efficax meo videri, ideo non esse dum tropo
'
adeo obscuro; rprobatur,» quia
T
rui". pacii
abnegatur
urgendum, quia habet solutionem, quia in ctcteris, tam veteris quam novoe legis tropus.
et Patres supra dicunt panem et vinuni ctEreinoniis et praeceptis, non est usus
posse esse typum Christi ; et multa loca tropi, sed planis vcrbis traduntur, ergo
Scripturce loquuntur sic, et appellant pa- idem in proposito observatum est.
ncm et vinum, ut Proverh. 9. et ahis in Antecedens paiet in proeceptis Decalogi,
locis, qutje mystice accommodantur ad Circumcisionis, Agni Paschalis, oblati-

hunc sensum. Et ut cictera omittam, onum veteris I.,egis, coeremoniarum ; hic
.loannis sextum caput a multis Doctoribus autcin conihdit Tcstamentuin ct pactum,
Catholicis explicatur minus opportunenon quia Mallh. :20. Marci 14. ihcilur :
de reali manducatione hujus Sacramenti, ilic est sanyuis incus novi Teslctmcnti,
nequc de ipso Sacramento, sed dc mandu- i.uc. 2^. 1. ad Cor. 11. Jlic calix novum
catione spirituali per hdem, quamvis ibi Tcslamcnlum cst i)i mco sanfjuinc ; ergo
dicatur panis cibus et potus Christus, ut sicut vetus Testamentum datum est Palri-
per hdem sumptus, ideo in hoc aut siuu- bus propriissimis vcrbis, et non liguralis,
li arguinento oportet adesse sempcr dcfi- idciu (hcenduin de novo Testainento, quod
nitioncm, ct Palrum ct Ecclcsiie intcrprc- pcrfcctius est, et finis vcleris ; volus
tatiouem contra pertinaces. Sistanius Testamenlum fuit pactuiu, quia sub con-
; :
ditione in eo remanerent, Exodi 24. ad oris ; ergo ly hic refert contentum, et est
Hebrceos 9. sic etiam contingit hic, quia demonstrativum sanguinis, qui datur bi-
promittitur vita aeterna sumentibus Eu- bendus.

charistiam. Eadem apud Marcumleg untur, Lucas,
Item ia Deinde hic traditum fuit dogma fidei Accepto pane, gratias egit et fregit, et
materia
fidei, et
omnibus credendum, sed csetera fidei dedit eis, dicens : hoc esl corpus meum, gac^ramen-
dogmatica. sunt quodpro meam ^^-
dogmata planis verbis proposita vobis datur, hoc facile in
unde, si in hoc admitteretur figura et tro- commemorationem ; simiiiter, et calicem
pus, locus pateret infinitis dubitationibus, postquam coenavit, dicens : hic est calix
sicut inter heereticos contingit, qui con- novum Testamentum in sanguine meo,
tendunt esse figuratam locutionem, et qui pro vobis fundetur, etc. ergo sanguis
quorum evasiones ex verbis institutionis ejus fuit in calice, quera designat, corpus
de facili refelluntur, et ut patet, Ecclesia etiam sub pane.

sic semper intellexit, ut infra patebit. Consonat Apostolus l.Corinth. H. Ego
7. Garlostadius pronomen hoc et hic de- enim accepi a Domino, quod et tradidi
Evasio
Carlostadii
monstrativum convertit in adverbium vobis, quoniam Dominus Jesus in qua no-
impudens.
hic aut ex hoc, ita in libello edito Basi- cte tradebatur, accepit panem, et gratias
leae anno 1524. quam interpretationem agens fregit, et dixit, accipite et mandu-
ex revelatione se addidicisse fatetur, cate, hoc est corpus meum quod pro
quasi Christus sedens in eo loco coenaculi vobis tradetur, hoc facite in meam com-
ostenderet suum corpus, contra quem memorationem ; similiter et calicem post-
Lutherus scripsit libellum cui titulus est quam coenavit, dicens : hic calix novum
Impugna- contra coelestes Prophetas. Contra, hsec Testamentum est in meo sanguine : hoc
tur.
Ex verbis interpretatio non congruit cum Scriptura facite, quotiescumque bibetis, in meam
anteceden-
tibus. antecedenti : Ccenantibus autem, inquit commemorationem, etc. et infra : Itaque
Matthaeus, accepit Jesus panem, et bene- quicumque manducaverit panem hunc,

dixit ac fregit, deditque discipulis suis, vel biberit calicem Domini indigne, reus
et ait : Accipite et comedite : hoc est cor- erit corporis et sanguinis Domini ; probet
pus meum; quae enim consequentia ver- autem seipsum homo, et sic de pane illo
borum esset, si ly hoc, adverbium loci edat, et de calice bibat ; mandu-

qui enim
denotaret ; ut quid enim Christus deno- cat et bibit indigne, judicium sibi man-
taret locum suum, quem ipsi Apostoli vi- ducat et bibit, non dijudicans corpus
debant, aut quid in hoc mysterii? aut Domini. Hsec verba plana sunt, et loquun-
quomodo illa clausula perficeret sermo- tur de corpore et sanguine, quod mandu-
nem, aut declararet actionem Christi ? catur et bibitur ; ergo evasio illa futilis
Ex forma, Deinde sequitur : Et accipiens calicem est, qua pronoraina referuntur ad locum.
et datione
calicis de- gratias egit et dedit illis, dicens : Bibile Similiter excluditur evasio Buceri in e^&sio
monstratur
ex hoc omnes : Hic est enim sanguis meus Retractationibus, '
quae
i
tribuitur etiam :J,^f,t"
impugna-
novi Testamenti, qui pro multis effun- Joanni Lusko, qui referunt pronomen ad ûr.
detur in remissionem peccatorum, etc. totam actionem Christi, ut sensus sit
Bibite, inquit, ex hoc omnes : Hic est Hcec actio Christi corpus et sanguinem
enim, ly enim causam bibendi denotat reproesentat, sive in ea exhibeatur, sive
rationem ; conjunctio rationalis, utique non. Contra, quia non actionem, sed res
quia causam et rationem subnectit pri- ipsas significat, quas prse manibus habebat
i
: ;
DIST. X. QlJiESTIO I. 159
Christus; el dedit discipulis, et declarat septem spicas, inquit, significasse septem

quid continebant : Accipite, inquit, et co- annos ; et Joannes Baptista dicitur Elias
medite, hoc est corpus meum : accipile et secundum spiritum. Hanc figuratam lo-
bibite, hic est enim calix sanguinis mei cutionem ponit Zvinglius in verbo est,
Hic est sanguis meus. Item : quod pro quasi idem sit, quod significat ; hinc Ex-
vobis datur ; qui pro vobis effundetur. odi 12. Agnus paschalis vocatar pha-
Item : judicium sibi manducat ct bibit, se, id est, transitus Domini, ubi ly est
non dijudicans corpus Domini, ergo de- pro significal accipitur. Sed hoc niliil
monstrantur res sumptoe ab Apostolis. est, quia Scriptura exponit figuratam lo-
9. Rejicitur tertio evasio eorum, qui cutionem et rationem ejus in verbis

Tertia
evasio im- interpretantur quasi per conversionem consequentibus : Et iransibo, inquit, per
pugnatur.
Logicam : Hoc est corpus meum, id /Eggptum illa nocte, percutiamque om-
est, Corpus meum est hoc, quia nutrit ne primogenitum ; et infra : Erit autem
animas, sicut panis. Contra, ergo dedit vobis sanguis in signum, in cedibus, in
discipulis^ corpus sumendum, et sangui- quibus eritis, et videbo sanguinem, et
nem, ut verba sonant plane, quibus asse- transibo, etc. Sed neque hic, neque ali-
ritur esse, et comminatio sumentibus bi, in Scriptura eiponitur tropus hujus

digne non dijudicantibus corpus Oomini. locutionis, neque uila ratio ejus admit-
Dices sumi per fidem, et non realiter. Con- tendi invenit in re, aut verbis nam ;
tra, etiam sic sumebatur in fide ab anti- similimodo omnes locutiones Scripturae
quis, quia Agnus paschalis, Manna, et per verbum est possent sic exponi, ut
reliqua significabant corpus Christi my- illud Tu es Christus filius Dei vivi
:
stice : Omnes bibebant de petra ; petra hic est discipulus ille, qui tcstimonium
autem erat Christus ; sed hsec sum" perhibet de his ; in principio erat Ver-
ptio non dicitur sumptio corporis Christi, bum, etc. quoe absurdissima sunt.
sicut hic,ergo ahter hic Ciiristus sumitur, Boquinus in examine iibri Hesyciiii, lo.
Alia
nempe reaUter, quam per repra^senta- per communicationem idiomatum, asserit evasio.
tionem et solam fidem. Unde sicut Agnus panem dici corpus; tres enim uniones
paschalis fuit typus hujus Sacramenti, dicit lianc communicationem facere, na-
debet veritas rei iiic inveniri, et non sola turalem animae ad corpus, hypostaticam
repraesentatio vacua, quae etiam in Agno naturae ad Verbum, tertiam sacramenta-
paschali fuit tanquam in typo et figura; lem, quoe hic reperitur.
nam sic contingit in aUis figuris, quia Peto qualis illa, an realis, quod est Refellitur.
liberatio a peccato vere invenitur in Ha- propositum, an vero signi tantum, ut

ptismo, quiE significabatur per libera- ipsi volunt, ad excitandam lidem, quod
tionem in arca Noe a diluvio, ct per libc- dicitur rememoralivum ; sed Agnus pa-
rationem a servitute .T]gyptiaca, per aquas schalis et alia vcteris legis signilicabant
maris rubri, ct ft-ansilum .lordanis. et excitabant ; quod enim signum sit
Evasiones Alii universim cxponunt codcm fere rememorativum, aut i^rognoslicum, id est,
alioruin
exchulun- modo, ct uiiiv(M'sa sententia eorum reduci- priEteriti, aui futuri, uou facit ail eflica-
tur.
lur ad idem, iicet variis niodis, ut per ciam, quia oadem lides ropra?sentatur.
metonymiam rcs reprjcsentata ponatur Iloc non obstante illa non diccbautur cor-
pro signo, juxta rcgulam Augusiini pus Chrisii, sicut no(jue (arcumcisio, quae
qu(i'st. lil. in Lcvilicum, sicut (iencsis 42. spirilualciu por lidom signilicabat, sic
;
Jonas Propheta tribus dicbus in vcntre vi verborum colligi realem praesentiam,

ceti significabat corpus Ghristi in sepul- aut sensum esse litteralem, et non figu-
chro, serpens in deserto elevatus significa- ratum; quia licet necessaria sit semper
bat Christum in Cruce. regula viva, et auctoritas interpretandi
Ex vi
De histamen loquens ad turbas non Scjipturam in Ecclesia quoad nos, ta- verborum
dicit se Jonam, neque serpentem Sed : men ille locus sufficit quoad se facien- pra^sentiam
^*^"®^^-
sicut Jonas fuit in venlre celi, etc. sic dam certam fidem hujus mysterii, quo
erit filius hominis, etc. in corde terrce ;
nullus est certior et clarior in tota Scri-
sicut Moyses elevavit serpentem in de- ptura ad firmandum aliquam veritatem.

serto, sic oportet eleimri filiiim honii- Unde VII, Synodus act. 6. ponderat,
nis, etc. et quoties Scriptura admittit Christum non dixisse : Accipite fi(jurain
tropum,illum etiam declarat, ut, solvite corporis mei, sed corpus meum, contra
templum hoc, et in triduo recedificabo Iconoclastas, qui hoc Sacramentum figu-
illud ; subdit Evangdista, intelligebat ram Christi appellabant, ut supra preemi-

enim de templo corporis sui. Accedit Ba- simus ; et Tridentinum sm. 13. cap. 1. Trident.
ptismus et alia Sacramenta tam novoe asserit disertis verbis illa litteraliter
q i.m veteris Legis, secundum haereti- intelligenda esse, et non per tropum,
cos non habebant aliam efficaciam, quam quamvis addat auctoritatem Ecclesise et
excitare eamdem fidem passionis et mor- Patrum traditionem. Et hic quidem sen-
tis Christi, non tamen dicuntur corpus sus ex Patribus et Conciliis infra proba-
ejus. Ex peculiari itaque ratione hic bitur.

12.
dicitur corpus Christi. Reducendo itaque ad pauciora, quse di- Recapituia-
OEcolampadius et Calvinus lib. 4. In- cta sunt, colligitur id ex materia subjecta,

11 dictOTum
«^«^^^- c. 17. figuram constituit in parti- quia tradit Sacramentum et sacrificium,
aiiOTum°ad
eamdem (^^j^ ' nimirum siffnatum de signo
efferri quod sub prsecepto cadit Joaii. 6. et in
impugnati- ^ o ;
'
onem gddit tamcu Calvinus non esse solam praidictis locis : Hoc facite in meam com-
spectat.
figuram corporis, sed figuram, quae rem memorationem ; in materia autem dogma-
ipsam exhibeat, ita etiam Petrus martyr, tica Scriptura clare loquitur, vel si utatur
asserens esse panem signum efficax. Sed tropo, ex adjunctis intelligitur; aut ex
cum hi non admittant realem preesentiam, alia Scriptura sensus planus et litteralis,
nihil novi dicunt, nisi ut eludant in ut recte Tertullianus lib. 2, de resurre-

verbis, rem ipsam destruentes, quod mo- ctione, cap. 10. et 25. et sequentibus
ris est hsereticorum hanc enim effica- ;
patet exemplo in reliquis : Nisi quis re-
ciam intelligunt solam fidei excitationem, natus fuerit ex aqua, etc. intelligitur na-
ac proinde per eadem principia impu- turalis aqua, et sic de reliquis. Deinde
gnantur. non est locus tropicse locutionis, secun-
Ex hac ergo adversariorum mira dum Augustinum lib. 83, qucest. 69, nisi
inconstantia et vacillatione apparet ve- ut occulatur sermo a tommuni intelli- Quis sit
usus
ritas sensus litteralis, et hic nuUo modo gentia vel gratia amplificationis et de figurfe ?
admitti posse tropicum, Unde merito lectationis ; unde vitiose admittitur in
Pius V. in impressione Romana expungi familiari colloquio inter amicos, discipu-

fecit ex commentariis Cajetani in 3. part. lum et magistrum in causa instructionis.
qucest. lo. art. 1. illam ejus sententiam, Hse circumstantise in proposito non
qua dixit, hic non posse uUo modo ex concurrebant, non primee, in qua usus
DIST. X. QUiESTIO I. 161
est metaphorac et tropi ; unde paulo post hic et alibi intelligatur manducatio spi-
(licit illis : Vos dixi amicos, quia omnia ritualis pcr ndein humanitatis Christi.
quce audivi a Palre meo, nota feci vobis, Quoad praisens '
intelligi
o tantum spiri-
1
Gabriei.
,
Cusanus.
Joan. lo. ubi exponitur colloquium in tLialiter, docet Gabriel lect. 84. in Can. Cajetan,
»»• ^-, r.r. »T' 1 ^ Ilesselius,
Coena post lotionem pedum ; et discipuli Missce, et 81, et 3G. Nicolaus Cusanus jansenius.
Joan. 16. Ecce nunc palam loqucris, cl epist. 1. ad Bohemos, Cajetanus 3, parf.
proverbium nullum dicis, et lioc neces- qucest. 80. art. 8. Joan. Ilesselius //6.
sarium fuit ad instructionem Ecclesiije. de Coinmunione sub ulraquc specie, Jan-

Deinde quando proponit verba figurata senius c. 59. Concord. in illud : et pa-
de plano inlelliguntur ex contextu, aut nis qiiem ecjo dabo, etc. putans hunc
alio loco, ut dixi ; deinde ipsa verba sensum primarium esse per extensioncm
designant hunc sensum, neque illusiones et accommodationem, sanctos Patres uti-
adversariorum cum ilHs quadrant, quia liter intellexisse de reali manducatione

sine ullo fundamento Scripturee, aut rati- et sacramentali.Ruardus Taperius art. 15. '
,J\"ar<^"^
N\ aldensis.
one, mere ex arbitrio adhibentur contra inclinat etiam Walden, tomo. 3. de Sa-
expressam locutionem. Accedit interpre- cram. cap. 92.
tatio continua Patrum et Ecclesite in hoc Probatur ergo hic agi de reali mandu- ^^-
. .
Inlelli-i
sensu, et quod error sit novitius et dc- catione; primo exPatribus, qui sic intelle- de mandu-
, ,. ^ . calione
struens fundamentum interpretandi quod- xerunt ; secundo, ex littera. Origenes sacramen-
cumque dogma Ecclesioe in sensu litterali, hom. 7. in Numer. alias 9. Cyprianus Ori-eiies.
Tertio, principaliter patet conclusio in scrm. de Ccena Domini, aut quicum- serm?i^n
Probatio
BX Joan,
cap. 6.
ex Joan. 0. ubi proponitur et promit- que sit auctor ; idem Cvprianus m serm. n^**—
titur hoc Sacramentum : Ego sum panis de orat. Dominica ; ct lih. l. contra Gypi-ian.
Ililrvnus.
vitci', etc. Ific esl panis de cado descen- Judceos, cap. 22. Hilarius /. 8. de Tri- chrysost.
Epiplian.
dens, ul si quis ex ipso manducet, non nit. Basilius in reg. moralibus, reg. 21. Ambrosius.
_,, , ,„ ,^ .VuiTiistin.
moriatur. Ego sum panis vivus, qui de cap. I, Cnrysostoinus hom. 4,). ct to. Hieron.
ccclo descendi, si quis manducaverit ?/i /of/n. Epiphanius hccrcs. 55. ct /"cr. G,.e^,J<ps.
ex hoc pane, vivet in ceternum, et panis 20. post mcdium, Ambrosius lib. 'i. de î-^xamf.
quem ego dabo, caro mea est pro mun- Sacrameniis, c. 5. lil). 5. c. 1. (/'' //(/e '^]'5''j°''f'-
di vila, etc, Ilic advertendum, quod r. 5. Augiistinus //6. I. de neccator. ^Maximus.

'
I,«o Papa.
omnes etiam haeretici admiltant hic lo- )nerilis ct remiss. c. 20. et 24. lib. 1. Prosi>er.
Ilesviluus.
qui Christum de Sacramento, sed man- conlra Juhanum, c. \. sorm. 2. dc vcr- isi<lorus.
....\posfnii, / •
II- • •
Kdsebitis
ducando per (idcm, ut \i\ pr;ccedentibus Ins Ilieronynuis in mngnis com- rmi>s.>niis.
.
, , ; fi I
• • (.'.asjimlorus
iterproia- vidiuius. Multi ctiam l)t)Clores Catholici mpntariis cpisfoiti' ad hphesios, in nnmas:.
quonmi- intclligunt hunc locum de manducatione uiutl c. 66. l\\ (pio liabcmus redempti- ri„.opb.vi.
"'"
spirituali por lidem, non auteiu de reali, oncm, in rpisf. ad Ifebdihiam, (ju:v cst 'i'^',^';.,'.".
!'';''''"'•
ac |)r(»inde locutionem esse dicuiit figu- 150. q. 2. Thcopliilus rnist. scu ///;. 2.
ratani, ut contra VVitcIefum et llussitas, pfisrhall,

'
.Xvs.^cnus
'
lib. dc 'nerferti ho- l';"V'' ••^'^'V
' Kphe.-in. l.
(jui ex hoc capite dcfendebant comniu- minis forma, ct in /•.Vr/c.v/a.v/cn //om. S, VII, Synod.
nionem sub utraîue specie pr;ccipi, de- Cyrilliis in cap. 0. Joan. Theodorclus
fendercnt conlrarium. H('li(iui lucrelici /// didloip) impalibili, ct lih. \. hisf.
nostri tcmporis captant illam cxposiii- r. II. Caudcniius trarf. 2. ad Xcophi/fos.

oiicm, ut dcfcndant non subc-;sc Chri- .Maximus Taurincn. .srrrn. in illa rrrbi
stum realiler Sacramento, sed ubi^juc, ct l^salmi 21. Drus. f)rus mriis. I.co I.
Toni. xvii. 11
.
t). dc jcjunio seplimi mcnsis, Prospcr iii disposilio ad fructuosam sumptionem Sa- Induclio
fidem Ir
illud Psalmi 135. Qui dal cscam omni cramenli per adultum : Amen, Amen, in- Gliristun
carni, Ilesychius in lib. 6. in Lcvil. quit, dico vobis, qucerilis me, non quia
c. i22. Isidorus lib. dc ofjlciis Ecclcsiast. vidistis signa, sed quia manducastis ex
c. 18. Eusebius Emissenus hom. 5. de panibus, cl saturati estis; operamini non
Paschale, Cassiodorus in Psal. 109. Da- cibum, qui perit, sed qui permanel
mascenus lib. 4. de fide c. 14. Bernardus in vitam cetcrnam, quem Filius hominis
serm. 3. m. Psal. Qui habital, Theopliy- dabit vobis ; hunc enim Pater signavit
lactus, Eulhymius, Rupertus in c. G. Deus, etc.
Joan. Trid. sess. 13. c. 2. et. 21. Colo- Et quando interrogarunt quis ille cibus
nien. II. c. 4G. Conc. Alexand. in epist. esset; quid faciemus, ut operemur opera
ad Nestor. confirmata in Ephes. 14. et Dei? Hoc est, m(\u\i, opus Dei,titcrcdatis
septima Synodu.<, act. 6. in eum, qucm misit ille. Objiciunt, quod
In hoc ergo communi consensu Patrum ergo facis signum, ut credamus tibi, etc.
Responsic
refellilur. et Concihorum exphcantium illud caput Patres noslri manducarerunt manna in
in sensu Htterah, non est quod repugnetur deserto, sicut scriptum est : Panem de
ilhid in eo sensu intelHgendum esse. Di- ccclo debit eis manducare. Respondit :
ces cum Ruardo et Jansenio, non tam in- Amen, Amen dico vobis, non Moyses de-
vestigasse illos Patres in homiHis sensum dit vobis panem de coelo, sed Paler meiis
litteralem iHius loci,quam peraccommada- dat vobis panem de coelo; verus panis
tionem extendisse ad Sacramenta. Contra, enim Dei est, qui de coelo dcscendit, ct
ConciHa citata procedunt dogmatice, et dal vitam mundo ; dixcrunt ad eum Do- :
veritatem Sacramenti ex iHo loco probaf mine semper da nobis panem hunc; dixit
Deinde utuntur argumento hujus Scriptu- autem Jesus Egosum panis vita2, qui ve-
:
rse, ad probandum dogmatice Christum nit ad me, non esuriet, et qui credit in
realiter esse in Sacramento. Et certe, si nie, non sitiet unquam, etc.
ita interpretari Hceret Patres, et sensum Sic deinceps docet fidem in ipsum esse
eorum, vix esset locus colligendi ex ipsis necessariam, et se esse panem, qui dat
aHquod dogma fidei. vitam, qui de coelo descendit; dare vitam
Accedit, quod antiqui Scriptores contra et resuscitare in novissimo die, usque ad
Berengarium utuntur iHo loco in sensu iHa verba : Ego sum panis vivus qui de
HtteraH. Hos omnes Patres citat Maldona- coelo descendi, si quis manducaverit ex
tus circa interpretationem hujus loci. hoc pane, vivet in ceternum; et panis
Item Toletus, BeHarminus lib. 1. de Eu- quem ego dabo, caro mea est pro muncli
charistia c. 5. citant ipsa verba, quae citat vita, etc. Ubi accedit ad declarationem pa-
etiam Suarez disp. 4G. sect. 2. Coccius nis, et quomodo esset panis declarans
in suo Thcsauro tom. 2. lib. G. suam carnem esse panem ;
postquam ergo
15. Confirmatur veritas ex ipso textu, in ipsos excitasset ad quoerendum cibum ani-
Confirmatio
ex quo primum proponitur, quomodo turba mse, et tractasset de fide in ipsum, et do-
ipso textu.
secuta est Christum Capharnaurn, nimi- cuisset hanc non posse esse a quoquam
rum illa, quam pavit in deserto ex quin- nisi a Patre suo nemo venit ad mc,
;
que panibus, quibus ex occasione hujus nisi Pater meus traxeril eum, et excitat,
miracuH, Christus induxit primum sermo- ut qua^rant lumen fidei,per quod ad ipsum
nem de fide in ipsum necessaria, qua3 est venirent.
;
DIST. X. QU^STIO I 163
iWessus Iterum regreditur ad figuram mannoc, modo manducanda et consequenter sa-
mentum^."
^^ docet se csse verum panem figuratum cramentali, nempe de ipsa, qu;o futura
per ipsum, qui de cfjeio dcscendil, ac tan- erat Sacramentum per modum panis et
dem hunc panem esse suam carnem. potus, comprehendendo sanguinem.

17.
QuoD verba simillima sunt verbis insiituti- Deinde iiic sensus planus est, et ex Re^./uia
onis Sacramonti pra3missis ; ergo in sen- reguia

'^
AuGrustini
o /. .3. dc doclri)ia Chri-"^\^^'P^°'
tandi ^cn-
su litterali inteliigcnda sunt. Dices, quare slia)ia, sic inteliigitur Scriptura, quaEido pturam.
ante tractavit de fide, per (juam spiri- iiicommodum aii({uod non sequitur. Si
tuaiiter manducatur. Respondetur, ideo autem ageret de manducatione spirituali,
quia fuit doctrina de dispositione aJ non esset necessarium tam obscura meta-
Sacramentum, quod promittebatur ; unde phora uti, quue non est alibi expiicala,
Apostoius etiam de institutione agens ad et, ut diximus supra, consonat iittera
Corintliios, sul->dit doctrinam de dispo- institutioni.
sitione requisita; instruendi etiam crant Deinde Joannes nullibi fecit mentionem
de fide in Gliristum, ut crederent veri- de lioc Sacramento, nisi hic, quod tamen
tatem subiimenfi Sacramenti. non praeteriret quod a reliquis omnibus,
16. Quod autcm hic sit sermo de Sacra- et ab Apostolo Pauio traditur expressis
sensus mcnto, ct in sequentibus probatur, quia verbis, nisi sufficienter hic exprimeretur,
^"^'^-
'
secundum sensum pianum et iitteraiem, ubi agit de ejus promissione, de qua
etiam .Tudici intciicxerunt carnem Ciiri- promissione aiii non agunt, sed tantuni
sti; unde subditur. Lilif/abant ergo JatUci Joannes ; reiiqui transeunt ad factum,
ad ininccm dicenlcs: Qaomodo potesl hic quod promissioni concordat, sicut exigit
nobis carncm saam darc ad manducaw consonantia Scripturarum.
dum ad quorum dubitationem rcsponiit, Deinde expresse
?
confirmando quod dixit : Dixil orijo cis Je- neccssitatcm

,
luijus
.
tradit
...
pra}cej)tum
manducationis,
ct
ut
Tatet ex
pnccepto.
Natura
legis.
sus : Amen, Amen dicovobis, nisi mandn- oinnes Doctores et Patres declarant
caveritis carnrun Filii /lominis, cl biberi- crgo de re expresse proposita. l\t>pugnat
lis cjus sa)i(juinem, non habebilis vitam enim iegi ut concipiatur verl)is ol)scu-
ônCiiniat '"
vobis, ctc. (îro cnini mea vcre est ris, et non inteliigibiiibus, (piia habt?t
'dedaiaf
^*^''''*"' ^'' 'ânf/uis mcus vcrc est polas, viin oblig;uiJi ; iion obligat iiisi iiitel-
eiiecium q^ cictcra (UKC ibi subjun'nt, ut : Patrcs ligatur, sicut non obligat nisi etiam
ômparaii- vcslri ))iandu(:avcru)it uiuima in dcserto, pubiicetur, qiuc pul)licatio speclat ad
ve cum
manna. cl mortui su)il , fjui manducat hiDic ejiis int(dligentiam.
panon, vivet i)i (ctcr)iii))i. \\\ his et suptM-ius diclis, palet contra is.
Coiifirmatur etiam, quia et discipuli h;ercticos veritas litteralis, qui ad llgu-

sic inteliexerunt : Multi cr/jo audicntcs ratum rccurrunt; omiiia argumenta ibi
ex discipulis ejus, dixerunt : nu)'us csf fact;i his (iiiadrant cx regulis intolligentli
hic sermo, rt (jiiis jtolcsf ciii)) (ludirc ? Scri[)luras. Uiide siciit JiuIims dubiianti-
crgo ille scnsus iitt(M'alis cst. Deinde hic bus, ct discipulis scaiuializatis, et sic
non agitur dc ruic iHinuiiutalis Clu'isli, inti'llig.Milil)us, Christus neque dubiiim

quia iilam \idid);uit tam Apostoii (|uain ;d»slulil, noque scaiidalum, tpiod de fiicili
.ludici, ot cliam (piantlo (Tuxilivus fst poluisset, scd illis conlirm.ivii vcritalcm ;
visui'i erant ; lidcs rmin csi non appa- li.is aiiicm ad altiora provocavit, coiilir-
rentium ; ergo agit dc carnc sua, ut alii» iiKUis alio miraculo (iU()d dixil, nempe
.
possibilitatera: Hoc vos, inquit, scandali- el qui bibimt mc, adhuc sitient. Re- Responsio.
Augustia
zat; si ergo videritis Filium hominis as- spondent Augustinus, Cyrillus et alii, Gjrillus.
cendentem in ccelum, iibiprius erat, eic. intelligit carnem separatam a divinitate
deinde provocat ad altiora, dicens : verba non valere quidquam ; et dato hoc sensu
quoe ego loquor vobis spiritus et vita argumentum non urget. Alii intelligunt
sunt. Ita, inquam, hic intelligenda est illa verba carnem intelligi animali modo
Scriptura litteraliter, sicut ipsi eam in- laniandam in propria specie, ut erronee
tellexerunt, alioquin error in verbis discipuli putarunt, et sic in propria
tam obscuris, si figurate loqueretur, de specie manducandam dixisse, ut Cypri- Cyprian.

Ghrysost.
facili condonari posset, et "non reprehen- anus, Chrysostomus carnalem intelligen-
di discipulos tara severe, sicut repre- tiam infructuosara esse. Docuit ergo
hendit. spirituali modo sub aliena specie, nempe

19. Objicies prirao, quia Christus in prin- panis, sumendara ; et hic etiam sensus
coaUnuaii^ cipio illius serraouis de raanducatione est commodus, quia ssepe modus exi-
one
spirituali aperte videtur loqui ; ergo de stcndi Gliristi sub speciebus sacramen-
sententise
iiesponsio.
jjig^ totum caput intelHgi debet, ne talibus respective ad modura naturalem
transitus fiat in alium. Respondetur com- quera in se habet, dicitur a Patribus
rauniter hic non esse transitura de uno spiritualis. Loca illa allata Scripturee sic
sensu in alium, sed de una re etdogmate intelligi cogit circumstantia litterse,
in aliud, quod consuetum fuit Christo; quamvis etiam in sensu mystico de hoc
sic Joan. 4. in colloquio cum Samari- Sacramento interpretari possint, ut Jan-
tana transit de aqua raateriali ad aquara senius advertit.
vivara gratise , et cap. 13. quando nun- Objicies tertio, quod ssepe Sancti Patres 2L
Objectio
tiatum fuit ipsi quosdam GaHlseos a Pilato hunc locum figurate exponunt Rernardus ; tertia ex
interprela-
fuisse interfectos : Putatis, inquit, quia tract. de diligendo Deo, non longe a tione
Patrum.
illi prcB omnibus peccatores fuerunt ? principio, et ser)n. 3. in Psalm. Qui Bernard.
Hieron.
sumpta occasione transit ad prEedicandum habitat, Hieronyra. super Psalm. 146. ubi Basilius.
Origenes.
pcenitentiara; et alibi transit de piscatione de Scriptura sacra hunc locum intelii-
Augustia.
materiali ad spiritualera, insinuans au- git, Rasilius epjs/. 141. Origenes hom. 1.
auctoritatem, quam daturus esset Petro. in Levit. et tract. 26. in Malth. Sed
Sic in proposito, primum excitat ad fidera, priTC reliquis Augustinus variis in locis,
quse est dispositio ad hoc Sacraraentum, nam ut omittamus ea loca, quibus supra
mox autera ad realem ejus manducati- responsum est, agendo de necessitate
onera futuram. hujus Sacramenti, quando dicit parvulis
20.
Objicies secundo, Christus dixit videns esse necessarium, quod nequit dici de
scaudalum Apostolorura : Caro non pro- raanducatione reali; et sicut explicuimus,
s^cunda
ex verbia dQgi quidquam ; vcrba quoe ego locutus intendit quantum ad eequivalentiam qua
sum, spiritns et vita sunt. Quae verba incorporantur Christo per Raptismum.
spiritualiter intelligi debent; ergo reliqua Aliis etiam in locis explicat caput hoc
(
sic intelligi possunt, maxime cum in de spirituali raanducatione tract. 25. et
Scriptura manducatio ssepe habeat 26. in Joan. ubi ssepe dicit manducari
hanc significalionem. Ecclesiastici 33. spiritualiter per fidem, et in his verbis
Cibabit illum pane vilce et intellectus; esse figuram prsecipientem Passioni Do-
et cap. 24. qui edunt me,adhuc esurient, mini communicari, vel uniri corpori
Ecclesite : Quid paras denlem et ven- mentum institutum est ad incorporati- fiûralis
fundatur
trem, crede cl manducasli, et tract. 55. onem in Christo, et nutritionem sjîritu- in litterali.
Si manducare esl refici, quid esl hibere, alem et in memoriam Passionis : IIoc, in-
nisi vivere? Respondetur universaliter quit, facile in meam commemorationcm,

Responsio
Non metaphoricum sensum non excludere nempe Passionis ejus, quia sacrificium
excludi
lilteralem lilteralem. Unde si et Sancti interdum incruentum quod in hoc perficitur, reprae-
per meta-
phoricum
accommodent suum sermonem, ut cihus sentat Passionem Christi, et cruentum sa-
sensum.
sit verbum Dei, rides aut Scriptura, et crificium per mortem in ciuce, ac proinde
manducare sit intelligere, et bihcre vi- excitat ad fidem in mortem Christi, quo
vere, in his non intendunt excludere ejus corpori mystico, id est, Ecclesitc,
sensum litteralem. Unde rccte Origenes quam acquisivit sanguine suo, ut dicit
homiUa IG. in Numcr. Bibimus san- Apostolus, incorporetur.

guinem Chrisli, et ritu Sacramentorum, Unde quando intelligunt Patres hoc spi-
et cum sermonem cjus recipimus. rituahter et figurate, denotant hoc myste-
Secuntla Secundo respondetur non csse contra rium comprchendi etiam e\ natura rei
responsio,
ulrumque intentionem Christi, intelligi eumdem subjectoe; unde Bernardus serm. 3. iii
sensum
;omprehen- locum et Htterahter et mystice, quia Psalm. Qni habifat : Quid aulem est man- Bernard.
dit.
uterque ssepe in Scriptura eadem, impor- ducare ejus carnem, et bibere ejus sangui-
tatur, ut Matth. 24. multi Sancti ex- nem, nisi eommunicare Passionibus ejus
plicant comprehendisse iisdem verbis, et ct eam conversationem imitari, quam

excidium Jerosolymitanum, et orbis con- gessil in carne? Et infra : undc ct hoc de-
summationem in die novissimo ; et signal illibatum illius Altaris Saeramen-
Joan. 4. illa verba ; aquam quam cgo lum, ubi Dominicum corpus accipimus,
Cyprian,
dabo, fiel in eo, etc. Cyprianus lib. 3. ui sicut videlnr illa panis forma in nos
epist. 3. inteUigit de aqua Baptismi, intrare, sic noverimus per eam, quam in
sic etiam sacrificia veteris legis, et htte- icrris hahuit conversationem, ipsum in-
ralcm sensum, et quantum ad obhga- lyare in nos ad habilandum per fidcm in
tionem legis importabant, et mysticum cordibus noslris.

seu figuralem, Petes, quis sensus erit Addi etiam potest quod pcr mandu- ^tanducatio
realis,
primarius? Respondetur e\ subjccta mate- catioiiem spiritualem intelhgant manduca- quomodo
spiritualis
ria colhgi ; ct secundum diversas intenti- tionem mediante fide, etiam realem, sit ?
ones (lucmiihet primarium intclhgi, quia ut condistinguitur contra animalem, (juia

quantum ad observantiam legis et priece- usus hujus vSacramenti est, ut nutriat gra-
pti, sensus litlcralis legis iii cteremoniis tiam pcr convcrsionem hominis in se, spi-
fuit primarius, ne populus Judirsorum in rituahter et incorporalionem iii Cliristuin
idololatriam caderct, scd in iUis hab(M'ciit mcdiantc (ide ct charilalc; iu>n aulem
usum rcligionis. Ouantum aiitcm ad liiK^m sicut in aliis aiimcntis corporahbus con-
extrinsecum, ([iiia iUa craiil uinl^rii! fulii- tingit per convorsioiKMn aliiiKMUi iii
rorum, ul cx iis consurgcrent ad iiitcUc- alilum, scd ahli in ipsiim ahniciitum,
ctioncm spiritualcm Messiic, in cujus li- ([ui cst C-hristus.
dc salvabantur, et mysteriorum scnsus Ilinc (licuntiir aliqui sumcrc Sacra-
mysticus fuit primario intcntus. mcntum, ct non sacramcntaiit»M-, ncm[)e

22.
Prosn
Rcsîondctur tertio^ figtiralcm iii [^ropo- peccatores, jiixta ilhul : Sumuiil houi.
soqUiMlti.v
Uesponsio
III .Mi^sa.
lorlia sito fundari in littcrali, (piia hoc Sacra- suiuKiif mnli. sartr tdiiirn iiurquali.
,
vitce vel inleritus, mors csl malis, vita Unde quandoquidcm illa verba non re-
bonis, etc. Alii Sacramentum sacramenta- ivtictai in librisrctracl.lib. 2. ubi agit rfe
Jiter cum dispositione requisita, et hi lib. dc doctrina Christiana, signum est

respectu illorum dicuntur sumere -Sacra- non intellexisse illa in sensu erroneo, sed
mcntum spiritualiter; unde Auctor ser- figuratam locutionem intellexisse juxta
monis de Coena Domini apud Cyprianum : modum expressum ; scelus autem et fla-
IIoc quando agimus, uon dentcs ad gitium esset manducare sensu a Judseis
manducandum acuimus, sed ficle sin- percepto.nempe in propria specie.
ccra pancm sanctnm frangimus, el par- Hinc etiam patet ad locum quemdam Locus
. . .. . obscurus
timur, etc. Quo sensu non incongrue Hieronymi in commentanis magnis Hieronymi
declaralur.
intelligitur illud Augustini, quid paras epist. acl Ephesios, in illa : m quo habe-
dentem ct ventrcm. mus rcdemptionem, etc. ubi videtur di-
23. Ex quo solvi potest durissima aucto- stinguere in Christo carnem divinam et
Expircatur '''^^s cjusdem Augustini lib. 3. de Doctri- sanguinem ; de quibus Joannis 6. dicitur:
/^'ûrus
^^*^ Christiana, cap. 16. ubi dicit,quando Caro mea vcre est cibus, et Sanguis meus
Augusiini. locutio ScriptursB est prceceptiva, si vere est potus, etc. et aliam, quce cruci-
suadeat malum, aut prohibeat bonum, fixa est, quia hic distinguit diversum
figuratam esse locutionem, quia tale statum carnis mortalis et immortalis, exis-
praiceptum in sensu litterali intellectum tentis sensibiliter in se, et spiritualiter
recedit a charitate,quse est finis et ple- sub aliena specie in Sacramento. Similem
Locus
nitudo legis; subdit autem exemplum- locum habet Clemens Alexandrinus î6. 2.
similis
ex prasdicto cap. 5. iodinms : Nisi man- pced. cap. 2. ubi similiter distinguit Ciementis
ducaveritis carnem Filii hominis , et bibe- sanguinem Christi, alterum carnalem quo ni-
ritis ejus sanguincm, non habebitis vitam redempti sumus, alterum spiritualem quo
in vobis ; « facinus ct flagitium videtur uniti sumus.
jubere figura, ergo est prcecipiens passi' Probatur quarto veritas ex auctoritate ^4.
communi traditionePatrum et Ecclesise, Qârto

onibus Domini esse communicandum '
et
' probatur ex
quod
^
pro nobis caro ejus
' J crucifixa
I
ct quorum auctoritates per
^ r omnes aetates Patribus.et
Ecclesia.
vulnerata est, » etc. citat Bellarminus, et alii ; fuit definita Conc.Aiex.
Epliesin.
Quiie verba intelligo de manducatione eo vel certe tradita in Concilio Alexandri- Damnatio
modo quo intelligebant Judtei et disci- no cpist. ad Nestorium recepta in Ephes. mConciVm.
puli, nempe, modo animali et corporali ; et cl VII. Synoclo, antequam hi3eresis sub- °"^sub
sic est figuratajuxta prtemissa, quia mo orta est. Statim autem quam incepit con- Lan^francus
Concii.
do spirituali Christus est sub Sacramento trarium dogmatizari
~ a Berengario
o damna- Turonense. .
Ab incon-
^^r.:^r.i;
venienti,
et '11
sub aliena, nou propria specie
1
manduca- tum in Concilio Romano sub Leone IX. Umbertus.
Gratianus.
et doctrina ^^^''» û*^ alioquin dicerc, quod prosce- et in Concilio Vercellensi sub eo-
traS. P^^"^ divinum de manducatione Christi dem, ut docet Lanfrancus ; eadem sen-
sub speciebus Sacramentalibus esset tentia retractata est a Berengario in Con-
prsecipere facinus et flagitium, esset ma- cilio Turonensi sub Victore II. cui pra'-
gnus error contra veritatem hujus Sa- fuerunt ejus Legati, mox relapsus, sed
cramenti, et doctrinam Augustini locis, su- concepta verborum forma ab Umberlo
pra citatis et aliis in locis, in quibus Episcopo iterum palinodiam recantavit, et
disertissime de hoc Sacramento agit, ejus- refertur a Gratiano de consecrat d. 2.
que fructu et obligatione. can. Ego Berengarius. Sed iterun: rela-

Error im-psus non in illum, scd alium errorem, dantissime veritatem propugnant.
panalionis.
Solum
nempe impanationis, scilicet, rema- ergo superest, ut respondeamus argumen-
nere substantiam panis et vini simul tis hoereticorum.
sub speciebus cum corporeChristi, damna- Objiciunt primo, multa ex Patribus, 25.
tus in Concilio Romano sub Gregorio VII. tam Latinis quam Greecis, potissimum ex patrib2s"
Conc.Rom, in
sub
quo et ipse comparuit, ct sub Augustino tract. 25. in Joan. Quid paras
Greg-. yii, certa verborum forma palinodiam publice ventrcm cl dentem, etc. non hoc corpus,
Blondus,
Gerson. coram Concilio emisit. IIujus abjura- <pwd videtis, manducaturi estis. Item il-
Suriiis. . . • •
Tî 1 I I ^ ,!,
Concii. lionis meminit Blondus decad. 2. lib. 3. lum locum, qucm proxime explicuimus
Romanum „ ? >-, r» • • o •
contra Gcrson scrm. de Cocna Domini, Surius ex lib. 3. de Doctrina christiana. Item
Constant. (innolalionc in prcefatum Concilium, ct enar. inPsalm. 3. ubi dicitDominum ad- yaria loca
Augustini.
aiii ; item Concilium Romanum generale hibuisse Judain ad convivium : In quo
contra Witclefum anno 1413. item corporis ct sanguinis sui figuram com-
Constantiense sess. 8. non solum con- mcndavit, ct tradidit discipulis. Item lib.
firmavit definitionem Conciiii Romani, sed contra Adimantum, cap. 12. ubi tractans
etiam inter errores Witciefi rcjecit prai- verba Deuteronomii 12. Noncomedcs san-
/'iennense
Florent.
fatum , item Concilium Viennense, Clc- guinem animalium ; sanguis enim corum
Veritas pro anima
confessa
ment. unica, de Reliquiis et veneratione est, dicit signum nomine si-
Grjecis. Sanclorum, Florentinum in decreto uni- gnati appcllari ; et subdit : Non enim du-
onis, quamvis in illo Concilio non fuit bitavil Dominus diccre, hoc est corpus
qucestio inter Grcecos et Latinos de verita- meum, cum signum darct corporis. Item
te hujus Sacramenti, quam Grseci ante et epist. 23. docens signa soepe nominibus
post schisma admittunt. Unde cum tem- rerum, quas significant, appellari ; sub-
pore Leonis IX. multa objiccrcnt Latinis, dit : sccundum quemdam mo-
Sicut ergo
nunquam objecerunt quod de vcritate Sa- dum Sacramenlum corporis Christi, cor-
cramenti perperam sentirent ; et scripto- pus Christi est, el Sacramentum sanguinis
res moderni eorum post Florentinum Christi,sangnis Christi est, ila Sacramen-
veritatem ipsam confirmant, et patet ex tum fidci, fides est, id est, Baptisma; sed
interrogatione Pontificis, circa aliquos ri- Baptisma non e?t fides in se, sed tantum
tus hujus Sacrameiiti, (jui supponunt ve- figurate, quia est signum fldei ; ergo ne-
ritatem ejus. que Sacramentum corporis est corpus, r.i-
Tandcm Trideritin. scss. 13. ct 21. si tantum figurate, ct ut signum. Item in
eamdem fusissimedocct Bellarminus lib. 2. jib. de Catechismo cap. \. Cum manc il-
de Eucharistia, pcr omnes tetates citat Ind voicrit, qnod vespcruni non habrhif,
omnium s.xculorum Patres ; ipsum adire hon^ jani ojfcretur sacrificium inmginis
potcst lector, sicut et loca connnunia Jo.
agni, srd ipsc agnus, elc. sentit ergo
doci. Non cst quod hic aliqua in tanta va-
jam offerri sacrilioium imaginis agni,non
ipsum agniim. IIcmu 10. dc Ciritale,
rietate ct conscnsu ipsorum scribamus,
rap. 20. ubi dicit Iwrreticos ct schismati-
supra eos insinuavimus tertio argumcnto
cos, non mandnrarr corpiis Chrisli, scd
de (pio innjus (lubiuin esse potuit,- passim
tantnin Sarramrnluin rorporis, qnia n<ni
apud omnes auctores de hoc SacranuMito
mantlnraf, inquit, rorpns (^Jiristi, qni
inveniuntur; cos dico, qui contra hjcivti-
non rsf in corporr Chrisfi, (pda vrrr
cos scripserunt, .speciatim dc lioc Sacia-
nnindurarr csf in Christo manerr, rt
meuto ;
inoderni ctiam Schohislici abim- /irisfnin in ipso.
; .
26. Respondetiir in genere, neqiic Augusti- atos, etc. Unde inter calumnias Gentihum
in^lelwe. num, neque alios Patrcs, quando dicunt contra Christianos iUud percrebuit, cos
Sacramentum hoc esse figuram corporis carnibus humanis vesci, quod forte ex
Christi, locutos fuisse unquam cum exclu- hoc Sacramento umbram accepit. Deinde
siva, nempe esse tantum figuram corporis Augustinus serm. 2. de vcrbis Apostoli,\n-
Nonexckuii
veritateni
^ excludatur veritas, vel aliud addidisse terserit hanc rationem : Illa verba norunt
per sensum undc hoc excludcretur, sed m i--
ahis locis
i
fideles, quibus myslerium latens majus
liguratum. „ „ . . . ^
confessos fuisse continere veritatem rei esse insinualur, quam verbis explica-
unde reddendo singula singuhs mens tur.
eorum colligenda est, non ex uno tantum Hinc sequitur quod recte hoc Sacra- Augustin.
,, n . • • Cavendum
aut altero loco, sed ex omnibus ubi com- mentum appeUari possit iigura, signum, aiiquando
plete expressa est, quia nempe ex materia panis et vinum symbohce tum ex modo ;
aiiaTiicUis.
subjecta procedentes in uno loco non pos- loquendi Patrum, tum quia hffic conveni-
sunt omnia comprehendere. unt (
quamvis jam propter haereticorum
Unde si dicerent in uno esse figuram, perfidiam ea locutio non sit admittenda,
in rehquis autem tacerent de veritate, sic postquam coepit de veritate ejus contro-
tantum ex iUis sumeretur argumentum, versia), repreesentat enim ipsum Christum

quod apparentiam haberet ; apparentiam ut in carne oblatum : Hoc facite in meam
dico, quia cum tam veritas rei quam si- commemorationem, vel ut in -coelo est, ^
Gur dicitur
'
gnificatio figurata convenit Sacramento, quatenus est pignus glorise, ut vocat Tri- figura,
et signum.
utrumque de ipso dici potest. Cum ergo dentinum; eo enim ipso, quod sit sacrum Damasc.
Patres expressissimis verbis confiteantur signum, potest dici Sacramentum illarum

ahbi veritatem rei ; argumentum ex ap- rerum, quas significat. Damascenus hb. 4.
pellatione signi aut figurse in quibusdam de fide cap. 14. Figura porro rerum fu-
locis, nuUum est ; tunc enim non fuit ah- turarum dicuntur idcirco, non quod ve-
qua controversia de veritate Sacramenti, re corpus et sanguis Chrisli non sint, sed
ac proinde non fuit necessarium, ut in quod nune quidem divinitalis Chrisli per
singuhs locis adderent cautelam iUam, ea parlicipes efficiamur, lunc autem in-
qua exprimeretur totum, quod Sacramen- tellectuali modo, et per solum aspe-
to competit. Unde Augustinus Anseimus.
lib. 2. con- clum, etc. Ansehnus de divinis officiis
tra Julianum, cap. 2. loquens de Chry- apud Claudium Sanctez rep. 3. cap. 4.
sostomo: Disputans, inquit, m Catholica Benedictione panis fit corpus ejus, non %
Ecclesia non se aliler intelligi arhitraba significative tanlum, sed eliam substanti-
tur, tali quceslione nullus pulsabatur, vo- ve, neque enim ab hoc Sacramento figu-
bis nonduni litigantibus, securius loque- rani omnino excludimus, neque eam so-
batur, etc. quse verba ad prsesentem lam admittimus ; verilas est, quia Christi
qusestionem accommodantur. corpus est ; figura est, quia immolatur,
Quare Deinde in primitiva Ecclesia, Patres quod incorruptibile habetur.etc. Esseercro Esse
i i^
^ >
ngurani
symboUcis libcntius utebautur verbis symbohcis, ut figuram non excludit veritatem hic ; nam non toiiit
rv T r>i- r> •
veritatem
utlbanuir.
J^s^-î^^s appcUando panem etvinum, ac ad JJebroeos 9. dicitur, hhus hgura sub-
TtTeodoret.
^^"' P^ôpter Gentiles, quibus mystcrium stantise Patris, non quod careret veritate
tegebant. Unde Theodoretus dialogo 2. essentiae, in qua idem et homoousios est
Non oportet, inquit, aperte dicere, cst Patri, quia ex modo procedendi per gene-
enim verisimilc adesse aliquos non initi. rationem naturalem illum reprcesenlat ;
DIST. X. QUi^STIO I. 109
ita Christus, ut immolatur incruente in signum ejus. Ultimus locus declaratur

Altari, repraesentat seipsum, ut cruente in pei' manducationem spiritualem, quia hoc
cruce immolabatur, ut sumiiur in Sacra- Sacramentum, uL proxime ex Tridentino
mento per modum pastus, significat se- citavimus, denotat incorporationem in
ipsum, ut in coelo est secundum divinita- corpore mystico, id est, Ecclesia, in
tem pastus Beatorum^ mediante visione et qua sumens per fidem, spem et chari-
Quomodo fruitione beatifica. Unde Sacramentum tatem unitur Christo ;
quod nequii con-
realis,
quomoilo comparatum ad diversus hosmodos potest venire hcnereticis et schismaticis, quia ab
spirilualis?
vocari s|)irituale aut corporale, quia ut Ecclesia resecantur ; aut privatione fidei,
comparatur Christus existens sub speci- ut ilH ; aut charitatis, uthi. In his locu-
ebus ad modum naturalem existendi ejus tionibus non dicitur ab Augustino, nisi
in se^ est spiritualis figura, et manduca- quod rovera convenit Sacramento mysti-
tur spiritualiter, ut supra expHcuimus ;
ce, neque inde tolHtur ab ipso quod non
ut comparatur autem ad modum quo fVu- cxprimitur, quia non faciebat ad inten-
untur ipso Beati mediante visione, dici tum Augustini illud traclare ; et sup-
potest pastus spiritualis respective ad Sa- ponebat quod apud omnes in confesso fuit,
cramentum, quod modo materiaH sumi- et quod ipse aHas ssepe declaravit, ut /m-
tur. ctat. 84. inJoan.lib. i^.contra Faustum,
Sigaificatio Unde hic sumitur non ex verbis, sed cap. 10. et cap. 20. lib. 2. dc pec-
mystica ex
reipsa, non ex re ipsa significatio h?ec mystica, catorum meritis, et reniiss. cap. 20. et in
verbis qufiealiquandoetiam refertur ad mysticum Psahn. 93. Fuderunt pretium smim, ut
sutnitur.
corpus Ecclesia>, ut Tridentin. sess. 13 biberent, inquit, pretium suum, et alibi
cap. 2. Pifjnus prceterea id esse voluit soepe docet manifeste veritatem Sacra-
noslrce glorice futurce et perpetuce fe- menti.

licilatis, adeoque Symbolum unius illius Ex his patet ad alios Patres, quos citant, 28.
Kxplicaulur
corporis, cujus ipse caput existit, etc. ut Cyprianum, scu Auctorem sermonis alii Palres.
27. Ex his respondetur in specie ad illa de Cocna Domini ; ille enim expresse ad- Sermo
Cieaa
de
Responsio Domini.
iii specie loca Augustini, in primis ad illud Psal- mittit veritatem Sacramenti, uiidc quaiulo
ad
oca citata.
mi, locutio est figurata, et refertur ad dicit: Ihvc quoties agimus, non dcntcs ad
corpus Christi secundum modum natu- mordcndum acuinûs, sed fidc sinccra
ralem existendi. Per idem patet ad alia pancm sanctum frangimus ct parlinwr.
contra Adimantum. Item m epist. 23. loquitur dc dispositionc, cum qua debet
ille locus est ad oppositum, quia Bap- sumi. Citatur etiam in scrmonc de uncti-
tismus in parvulis dicitur lides, (piia onc Chrismatis, sed ibi nihil habel in con-
non credunt actu elicito, sed sum[)ti- trarium, nisi quod Sacraineiituin vocet pa-
onem ipsius Baptismi dicuntur credere. ncm sanctum quod noii obstai ; iiuo viMi-
Sicut Sacramentum ergo corporis ct tatom (>tiani iii ipso ('ontoxtu cxprimii
sanguinis est etiam ipsum corpiis (M comparans Sacramcutuin oblatum inaiii-
sanguis, quia vere continct luec, ita bus propriis a Christo, ad seipsum obla-
Baptismus parvulorum dicitur fides, quia tuin in Cruce a miliiil)us.
(piom objiciunt contra llieron.
in eo sine alio actu explicito salvantur. llicronymus,
Locus etiam ille cx Auctore lib. dc Ca- .lovinianuin lib. 2. ubi vo(\\t typuin : In
/6'c/</.smo, rcfertur adChristum immolatum ////>o, inquit, sui sangmnis non aquam
crucntc, i]uia hoc Sacramcntum cst obtulit, scd vinum, typus enim liguram
;
signilicat seu signum ; non tollit autem uxorem, cap. 5. negat Eucharistiam essc
veritatem rei ex diclis, sicut nec quando communem panem.
Filius dicitur figura substantice Patris. Obiicitur,
•^
Gelasius contra Eutychen "^
: ^ 30-
.'
.
Gelasius.
Ambrosius similiter explicatur, lib. dc imago et similitudo corporis et sanguinis Opus iiiud
Ambros. „, (lubiumest.
Offic. cap. 48. ubi ait : C/mslum htc of- Christi
. .
m
. .
actione mysteriorum celebran-

.
ferri in imagine, in ccelo autem in veri- tur. Respondetur hunc a multis negari
tate ; et lib. de his qui initiantur, cap. 8. esse Gelasii, neque haberi in auctoritate ;
et 11. ubi dicit Eucharistiam esse verum deinde nihil aliud ex illis verbis haberi
panem et corpus Christi significare, etc. posse, quam quod in mysteriis celebretur
Nam primum intelligitur de vera immola- memoria passionis et mortis Christi in
tione Christi sub specie sensibili, ut di- cruce.

stinguitur contra seipsum, ut offertur a Objiciunt Clementem lib. 5. constitut. î.
Glemens.
Beatis in coelo tanquam mediator, vel in- cap. 13. Nazianzen. orat. 11, ad funus Nazianzen.
~ ^ . ,
Uuifl sit
quantum Deus mediante fruitione fit ip- sororis Gorgomce, vocare hoc Sacramen- seu
sorum pastus, nempe, animarum. Secun- tum antitypon aut antitypa. Respondetur Beiiarmn.
^^^^^^^-
dus locus ad figuratam locutionem spectat antitypon significare quandoque typum
ssepius declaratam, quia vere Eucharistia seu figuram, id est, loco figurse positum
dicitur panis. ab «vtI, id est, pro, et tou tuttou, id
29. Tertullianus lib. 1. contra Marcionem est, figura; vel significat figuram sim-
TertuUian, . » r>
Expiicaiur. cap. 14. Pancm quo ipsum suum corpus pliciter, sed eam, qua3 cum exemplari
reproisentat. Heec locutio nihil obstat, certare potest de forma ; idem hic erit,
quia eamdem interpretationem recipit ac laoTJircv, id est aequalem vel similem

significat enim Christum repraesentasse figuram ; unde avTiTjTrov, est proprie ho-
suurn corpus modo naturali existente, ut minis imago in speculo objecto, ut nota-
rem ipsam preesentem faceret, intelligit vit Bellarminus in primo lib. de Sacra-
sub speciebus panis ;
quam locutionem menlis in genere, et de hoc in specie,
familiarem esse TertuUiano refert Pame- et Petrus Arcudius lib 3. de Eucharistia,
lius in eumdem locum pluribus enim cap. 34. Aliqui ergo, ut Turrianus in
;
aliis in locis Tertullianus] veritatem rei scholiis ad conslitut. Clementis lib. 5.
Pamel. docet, quse Pamelius lih. 4. contra Mar- cap. 13, et Biliius in scholiis ad oratio-
cionem, cap. 40. congerit, ut lib. contra nem Nazianzeni prsefatam, intelliguntavTi-
idololalriam, cap. 1. invehitur in Chri- TUTua dici ipsum exemplar seu veritatem,
stianum, qui audet eas manus admovere ut apponitur imagini, et sic in proposi-
corpori Domini, quce dcemonis corpora to sumi, sicut dicitur 1. Petri 3. Bapti-
conferunt, etc. Agit contra lapsos, qui smaesse avTiTj^rov diluvii ; hoc sensu, quia
continuit veritatem. Sic in proposito,
postea ad communionem redibant, eam
juxta antiquam heec solutio non quadrat, quia licet
consuetudinem manibus
quandoque sic sumatur avT(TDTCov, tamen
propriis sumentes ; unde subdit, proh scc-
Patres hic vocant Sacramentum avTiTUTrov
lus ! Judcd Chrislo manus intulcrwit, isti
corporis et sanguinis Christi, sicut alias
quolidie corpus ejus lacessunt. Item
Symbola, imagines, similitudinem, ty-
lib. de Resurrectione carnis,cap. 9. Caro,
pum, figuram, signum, notam. Responsio
inquit, corpore et sancjuine Christi vesci-
ergo vera petenda est ex dictis sic vocari,
tur, anima Deo saginelur ; et lib. 2. ad tum quia species separatte continent
tanqiiam signa Christum, et significant sunt instrumenta, per quoe nobis Testa-
praesentem; tum etiam amplius, quia sic mentum Christi, et valor sanguinis ejus
contentum sub speciebus repriesentat communicatur ad vitam et htereditatem.

corpus et sanguinem in Passione. Unde Ad aliud, forma consecrationis est sacra-
Forma con-
Augustinus in sententiis apud Prosperum: mentalis, non tamen tropice interpretan- secrationis
proprie in-
Caro, inquit, ejus cst, qnam forma pa- da, sed secundum communem proprieta- telliseQda.
nis opertam in Sacramenlo accipimus, ct temlocutionis prolata, liabet vim confici-
sanguis ejus quem sub specie viniet sapo- endi ex institutione Christi.
re potamiis, caro videlicet carnis et san- Item objiciunt, 1. ad Corinth. 10. di- 33.
guis est Sacramenlum sanquinis; carne et citur Hebraeus eamdem escam spiritalem
sanguine,utroque invisibili etspiritalisi- comedisse, et eumdem potum spiritalem
gnificatur corpus Christi visibile et pcdpcL- nobiscum bibisse; sed illi non ore, sed
bile plenum gratice et vcritalis, etc. Idem sola fide biberunt, ergo et nos. Responde-
docet Chrysostomus 17. in epistolam tur negando antecedens, quia non dicun-
ad Ex his patet universim ad
Ilwbrceos. tur nobiscum comedisse, sed inter se ;
loca Patrum, quorum loca obscura per unde additio illa est ha^reticorum, et
clara inlelligi debent. Paulus aperte docet eos comedisse signi-

Objiciunt prseterea, id quod habuit ficatione tantum, et non reipsa.
32.
Objectio Christus proe manibus, dum diceret hoc, Item objiciunt illud Matlh. 2G. Pau- 31.
ratione.
Quaralione
fuisse pancm ; ergo demonstiâtur, deinde peres scmper habcbitis vobiscum, mc discessit, et
autcm non semper habcbitis. Responde- manet

fregit et dedit discipulis, illud quod accc- Clirislus.
pit ; hoec autem conveniunt pani. Item tur eum modo humano et fami-
loqui de
calix apud Lucam accipitur metaphoricc, Hari conversandi cum ipsis, sicut hacte-
ergo et corpus ; deinde forma consccrati- nus ante mortem conversalus est in
onis est sacramentalis, ergo figurata. Ad forma visibiii ;
unde Luc. ultimo : IIwc
esponsio. primum respondetur ly hoc denotare in- locutus sum vobis, clum adhuc vobiscum
roiiomen
jmonstrat dividuum entis, nec denotare aliquid in essem, quamvis hsec dicens, fuerit etiam
idividuuiii
specic, nisi ratione adjuncti in eadem ora- prtesens corporaliter et visibiHtcr. Jo-
enlis.
tionc ; verificatur autem oratio, non pro an. li. dicit se relinquerc mumUnn ot
instanti prohitionis pronominis, sed pro missurum Paraclctum, quamvis ibidem

ultimo instanti completae prolationis, quod dicat, non relinquam vos orphanos, vc-
maxime verum est in propositionibus pra- niam ad vos ; et Malth. ultimo : Ego ro-
cticis, ut dictum est. Ad sccundum, pu- biscum sum usque ad consummationcm

crile esl, ut si quis diceret, acccpit car- sa'culi, prior ergo Scriptura nou repugnat
ncs crudas, coxit et comcdit, ergo comcdit existentia) ejus in Sacramento.
carnes crudas ;
pancm ita^pic acrepit Objiciunt prtiiterca quasdam raliuncu- 35.
Christus, scd convcrsum in corpus su- las, quie non morontur rosponsionem, lU
um tradidit discipulis quod notpioat osso Chrisius oodtMn tem-
Ad tertium frangere, otc. dicunlur do poro in divrrsis loois siinul, do (jiio infra;
acranion-
tuni nulla oiiim ost ropugnantia. Pr;oior»M
fongitui".
Saoraiuonto rationo spccicrum. Ad ;diud,
calix qiiidom figurate sumitur, ut oonii- (ibjioiunt, solum panom vidomus ot gusta-
ncns i)ro contoiito, sod usit;ila htouliono, uiiis. JU^spoudoliir id vorum esse, (|uia
quai declaratur ox adjunolis, sangNiuis spfcics tanlinn o;idiinl sub scnsinn, ut
'mci iiovi Tesfamciifi, qui;\ Saonuuonl;» lidi>s s;iIvotur, jii\t;\ ilUid (Jrogorii, fidcs
.
no7i hahct merilum, uhi humana ralio ha- quantuin sit simul cum minori
het experimenlum, deinde susceptio, quanto vel in loco sequali. Tertium
inquiunt, Sacranienti debet esse conformis cst, quod incipiat hic esse corpus
suo fini, liic spiritualis est ;
ergo per Christi, et tamen sine motu etmu-
fidem tantum sumendum. Respondetur tatione proprie dicta, quia non
id probare requiri fidem ad fructuosam ponitur deserere suum uhi in coelo.
sumptionem ejus quse in aliis etiam Sa- Quartum, quod idem quantum sit
cramentis requiritur. Objiciunt prtete- simul in diversis locis realiter.

Dist. 49.
rea absurda, quod Christus potuisset Possibilitas autem omnium q. ult. et in
quodl.
comedi a bestiis, projici in cloacam, istorum non est hic declaranda, q. 10.
descendere in foetidum stomachum. Re- quia nimia esset prolixitas. Quod

spondetur similibus illusionibus Nesto- enim hic non sit substantia sine
rianos negasse divinitatem Christi, et quantitate sua, dicetur m 2. articu-
probari Deum non esse ubique. Non lo istius disl. qucest. 1. Qualiter au-
refert ergo, ut hoc Sacramentum ex tem quantum possit esse simul
hominum incuria aut mahtia aliquid in- cum quanto, magis evidens difn-
digni patiatur, quia id per accidens cultas est quantis habenti-
de
est.
bus modumquantitativum, quam
quando alterum vel ambo sunt
SGHOLIUM. sine modo quantitativo ideo ista ;
difncultas tangetur in materia

Ponit sentent. D. Thom. 3. p. q. 75. art. 2. de corporibus gloriosis in quse-
et4. et Varr. dicentium corpus Ghristi inci-
stionibus de subtilitate corpo-
pere esse in Altari sine sui mutatione, so-
ris. Ultimum autem, quod idem
lum per conversionem panisin ipsum. Hanc
refutat: Primo, prsesentia Ghristi est aliud
simul sit in diversis locis, decla-
a substantia ; ergo non habetui' per trans- rabitur in qusestionibus duabus
substantiationem. Secundo, posset haberi sequentibus.
simul cum substantia panis. Tertio, conver- Restant ergo pro ista qua3-
sum in prseexistens, magis acquirit condi-
stione duo declaranda, scilicet
tiones ejus quam e contra, ut patet de nutri-
quod sit possibile corpus Christi
mento, quod acquirit conditiones et ubi
carnis. Quarto, posset panis couverti in incipere esse sine sui mutatione
corpus Ghristi in coelo existens. Quinto, si locali in Altari ; secundo, quomo-
panis quantus converteretur ia corpus Ghri- do sit possibile corpus Christi
sti quantum, hoc non haberet illius praeên-
esse quantum sine modo quantita-
ciam circumscriptive ; ergo idem de con-
tivo.
versione substautise nudse in substantiam
D. Thom.
nudam ; ita omnes Scotistse.
De primo dicitur communiter hic
quod hoc est propter mutationem qutest. 1

solut. ad 4.
5. De (a) secundo multa videntur alterius in ipsum, puta propter Idem tenet
Varro q.3.
hic impossibilia implicari, scilicet conversionem panis in corpus liic.
sequendo principia Philosopho- Christi, ot ideo non oportet ip-

rum. Unum est, quod quantum sit sum corpus in se mutari; suflicit
simul cum quanto, vel quod sub- enim quod aliud mutetur in ipsum
stantia corporis sit hic sine quan- ad hoc quod incipiat corpus ibi
titate sua. Secundum, quod majus prsesentialiter esse; sicut enim
I
.
DIST. X. QUvESTIO 1. 173
naturalitcr genitum est ubi fuit tia est simpliciter aliud a sub-
prius corruptum, ct nonp ropter stantia, quse est per se terminus
aliquam loci mutationem pro- transubstantiationis; ergo, etc.
priam ipsius gcniti, ita videtur Major patet quia unius mutationis
quod illud in quod conversum cst per se est unus per se terminus,
aliquid per conversionem, sit ubi et ita quidquid est per se aliud
conversum prius fuit, non per ab illo termino, licet sit per ac-
mutationem loci propriam ipsius cidens idem cum eo, non habcret
tcrmini ad fjuem conversionis, sed csscper illam mutationem. Minor
solum termini a quo. patet, quia hujusmodi prsesentia
6.
PreBsenda Coutra, su ppono sccundum cos, non est substantia panis, manife-
aon potest , . .
;^seper se quod transubstantiatio cst muta- stum est, quia quando ipsa est,
tenninus ,
• , . ,
i i
conversio- tio substantialis co modo quo con- substantia panis non est in ista ;
h-ansuh- ceditur esse mutatio. Ex hoc se- proesentia est substantia corporis
ônh?^'' quitur, quod habet pro se tcrmino Christi, quia hujus substantia
ad quem, substantiam; per nuUam fuit,quando prsesentia non fuit.
autem mutationem habetur per Secundo sic: Deus potest facere ''•
se illud, quod est posterius suo corpus suum praesens cum pane,
. per se termino, sed solum per manente substantia panis, et tunc
illam mutationem habetur per se non erit per aliquam mutationem,
terminus sed hujusmodi prsesen-
; qucB ad substantiam, ut per
sit
tia est posterius simpliciter subse terminum,
et tamen per istam
stantia corporis Christi, quse acquireretur praesentia ejusdem
substantia terminat, manifestum rationis cum illa, quse tunc ha-
est. Non cnim est hujusmodi prsc- betur ; ergo oportet, quod per
sentia prior essentialiter, quia mutationem ejusdem rationis er- ;
substantia corporis potcst es- go per aliam lieret, quam per mu-
se sine hujusmodi praesentia; tationem substantialem. Probatio
nec simul natura, quia tunc non majoris, quia ad novitatem po-
possct ista pra)sentia destrui, sterioris non sequitur novitas
nisi destrueretur substantia, quod prioris, patet 8. Physk. ubi vult
falsumest; igitur prcicscntia cor- Philosopiuis, quod in cuelo potest Text. 74.
non habctur pcr se
poris Christi CSSC mOtUS SeCUndum ubi, licct Praienlia"
pcr illam mutationcm, quoe cst non possit ibi esse aliqua novitas QiSf
convcrsio vel transubstantiatio, secundum formam absolutam, (cu- ^
1'^,"=^''^
liabori
scd solum substantia corporis jus ratio est, (luia nbi cst quidam*"""' '>»"»
Christi, ([uae non cst sua pr;csen- respcctus extrinsecus adveniens, pauis.
tia. et non forma absoluta) ; scd prcne-

Ilsec ratio potcst formari alio scntia ista postcrior (^st sul^stan-
modo poncndo pro postcrioritate respcctus absolulo,
tia panis, sicut
alienitatem, sic : Pcr nullam mu- ct maximc substantia; ergo sine
tationem per sc habotur illud mutatione aliqua circa substan-
(luod cst pcr sc aliud a pci' sc tiam iânis, jôtcst cssc nova pra-"-
termino; scd hujusmodi prasseu- sentia corporis ad pancm ; ci'go

;
oportct daro aliquain mutationcm Qnarto sic : Deiis posset con- Posset
panis
ad luijusmodi prcnesentiam, qusc vertcre panem in corpus Cliristi, converti iQ
corpus
non sit substantialis, et per con- ut habens esse in coelo, quia non Christi
sequens in proposito per transub- est ibi major contradictio, quam in ccelo.
stantiationem non habetur ista m conversione, quoe nunc poni-

praesentia, quia tcrminus ejusdem tur sed tunc non haberetur
;
rationis, cujusmodi est pra^sentia, corpus Christi sub specie panis

non proprie et per se est tcrmi- ex ipsa conversione ergo ncc ,
nus duarum mutationum distin- nunc.

ctarum secundum genus. Quinto sic, si panis quantus Si panis
quantus
8. Et si dicas, potest esse prsesens converteretur in corpus Christi convertere-
Panis tur
potest cum substantia panis sine muta- quantum, ita quod quantitas in in corpus
mutari in Christi
corpus tione substantiali, nunc tamen fit quantitatem, et substantia in sub- quantum,
Christi hoc non
prius sihi prsesens per substantialem muta- stantiam, corpus Christi quantum haberet
prsesens.
tionem panis in corpus Christi, non haberet illud ubi circumscri- circumscri-
ptive
et non per aliam. Contra, in cor- ptive, quod fuit ipsius panis cir- prtesenliam
illius.
pus Christi prius factum prsesens cumscriptive ergo ex conversi-

;
pani, posset Deus convertere pa- one substantise in substantiam,

nem non enim est magis contra-
; substantia corporis Christi non
dictio hic, quam quod modo con- habet illud ubi definitive. Antece-
vertatur in corpus non prius prae- dens est manifestum, quia non pos-
sens ergo per talem conversi- set illud quantum, scilicet corpus
onem tunc factam in corpus prse- Christi, esse circumscriptive in
sens speciei panis, non fieret pr?e- loco panis, cum sit majus pane.
sens ibi oporteret dicere,
; vel Consequentia probatur, quia sic-
quod fieret pra3sens postquam fuit ut substantia et substantia, quse
prassens, et quod eadem prsesentia subsunt quantitati, se habent ad
terminaret duas mutationes di- locum definitive, ita substantia
ctas. quanta et substantia quanta se
Tertio quod convertitur in
sic, habent ad locum circumscriptive;
aliquid prseexistens, magis acqui- ergo quod conversio substantise
rit conditiones ejus, quam e con- in substantiam facit ad esse defl-
verso; patet, si enim nutrimen- nitive in loco, hsec conversio
tum convertatur carnem, magis in substantise quanta? in substantiam
animatur anima carnis quam caro quantam facit adesse circumscri-
informetur forma ejus, et univer- ptive in loco.
saliter acquirit conditiones abso-
lutas et iibi, et alias respectivas GOMMENTAKIUS.
carnis, magis quam e converso
ergo ex sola conversione panis in (a) De seciindo multa videntur hic im-
36.
corpus Christi prseexistens,magis possibilia, etc. Raliones dubitandi circa
acquirit panis conversus prsesen- veritatem myslerii, quas hic movet, re-
tiam in coelo quam corpus Christi solvit in sequentibus ;
quibus proinde
prsesentiam speciei in altari. supersedendo in hoc articulo, qui est
primus hujus qusestionis, supposila con- Secunda ralio, quod Deus posset facere secunda
clusione fidei, quam ex Scriptura proljal, corpus Christi praesens speciebus sine ''^^'°-
Tangit Q[ ex Patribus alque definilione Ecclesiae desilione substantiae panis

^ prsesenlia
modum et
,
raiionem, nota ; duo tanlum resolvit, nempe illud scilicet definitiva eadem, quam nunc Po^set dari
quibns est hrec prte-
Christus quod per formaliter corpus Ghrisli est habet ; sed m eo casu nulla esset con- sentia sine
in Sacra- , , . ,. transsub-
mento prsesens speciebus ; et secundum est, versio substantialis, aut transubstanlialis, stantiati-
ergo *^"^"
corpus idem quanlum est sub speciebus ex praeciso conceptu transubstan-
sine modo quaniitalivo. tiationis, quae esL conversio subslanlialis
sententia.' Quanium ad primum est sentenlia tantum, non habetur talis prffisenlia, quia
speciebus
^' Thomse in hac dist. quaesl. 1. et 3. terminus ejusdem rationis non potest esse
est corpus
sine sui
part. Quasst.
^ 75. art. et 4. quam
^ defen- per se terminus diversarum mutationum.
rautatione. dunL plures ejus discipuU, corpus Christi Si dicas nunc esse terminum subslanlialis Responsio.
fieri hic, non per aliquarn sui mutati- conversionis panis in corpus ; conlra rg- ^'"P"°"^^"^
onem, sed per conversionem allerius in plicat Doctor, quia Deus primum poLest
ipsum, ut si aer convertatur in ignem ,
facere corpus praesens diclo modo defi-
Pgj,
ignis genitus est in loco ubi fuit aer, nitive et indivisiloiliter, ita ut esset in
mutationem ejusque matoria. proposilo, corpus toto, et in qualibet parte tolius, et
Ita in posLea
in ipsum. Chrisli sub speciebus per conversionem convertere in ipsam substantiam panis;
substantise panis in ipsum corpus, et quo casu jam esset conversio substantia-
mutationem materia) conversaj, non au- lis, sine eo quod per eam haberetur
tem termini ad quem. prajsentia illa definitiva corporis, quam
37, Ilanc senlentiam quinque ralionibus supponeret.
"^^tul"^'
impugnat Doclor, quas breviler subjun- Tertia ratio est, quia peLendo exem- Tertiaratio
•aliombus ^^ '
^^^^^ <^st cx pHncipiis communibus plum ex conversionibus, magis con- conveVsS
aliis
sibi, et D. Thomaj, nompe transubstan- versum acquirit conditiones termini '"o^nere.

in
tiationem dicere mulationem substanlia- quem convertitur, quam e contra, ut

lem ;
quomodo aulem dicat lalem muta- patet in nutrimento ; ergo ex conversione
ratio, ex Iîonem, intVa declarabitur dist. sequent. panis in corpus praeexistens magis natus
TrTnsîib- P^^ nullam aulem mulalionem habelur est Iransire in corpus Christi secundum
tanti.-iti-
onis.
per se illud, quod est posterius suo pri- moduin naturalem existondi, qucm Iiabet
mo lermino; terminus autem per se hujus in ccelo, quam e contra corpus acquirere
conversionis est corpus Chrisli, in quo pra3sentiam, quain habuit panis sub spe-
neque includitur prajscntia sacramenla- cie, vel ei iKquivalentem ; ergo non ex
lis, neque est ipsi connaluralis, sod su- vi conversionis panis in ipsum pra^cise
pernaluralis ; lerminus a quo similitor acquirit pra'Sonliam sub specio.
est subslantla panis, qiun non importat Quarta ratio, posset Deus convertere
talem praiscnliam; ergo salvatur transub-
panom m corpus (.hrisli, secundum motio.
slantiatio, quantum ad omne per se,
dum naLuralom existendi, lunc corpus
quod est de conccptu ejus formali, qui
non ac(piireret pricsontiam sub specio
esl ordo intor ulrum^juo torminum, sine
00 quod habealur conccpLus i^ra^.scnlia'
panis. Si negaveris minorem ; conlra
sacramentalis ot definitiva) Chrisii sub ((piidiiiud sit de voritalo roi, do (lua

. .
Possa fiori
spccicbus ; haec ost substantia rationis mlra dist. scquenti) salLom potost con- conversio-
Docloris, quam duobus modis formal, ut verlore m corpus, ita ut hoc non sil ,„ corpus
''^'*^*"*-
patet in hltora. pru3sens delinitive ul nunc, sed lanlum
modo natu- circumscripUve ; ergo separabilis est prye- habetur factum, et quidquid fides docet,
rali.
senlia dermitiva a conversione substan- non tamcn probatur possibihtas, aut lol- Assignanda
est possibi-
liali, ac proinde nequit praicise per eam htur impossibihtas per ahquam causam i'tas.
haberi. diversam ab ipso mysterio, neque red-

Quinta ratio est, ex conversione subditur ratio rei prout conantur omnes
Quinta
ratio, ex
stanlioe quantae simul cum sua quantitale Theologi oslendere sine nugatione, pro-
conversio- in substantiam quantam corporis, quo bando idem per idem. D. Thomas autem
ne quanti,
inquantum. casu non posset corpus acquirere prae- longe recedit ab iha intehigentia, quia
senliam, quae alias fuit panis, quia major praesentiam Ghristi sub speciebus cona-
debetur corpori. De utraque hac ultima tur probare esse sine mutatione ahqua
ratione est controversia, secundum di- in corpore Ghristi, et cum sola mutatione
versos modos, quos aliqui statuuntcon- panis in ipsum, quod nulla ratione ha-
versionis unius in aliud, manente aliquo betur ex transubstantiatione in genere,
communi utrique termino ; hoc infra neque haberi potest. Deinde D. Thomas
... , .. . Possibilitas
tractabimus. Sed ad propositum illud contendit probare praesentiam corporis non proba-
commune potest esse aliquid ahud di- sacramentalem non ex ratione pecuhari v^^rsôneTn
versum a prsesentia et quantitate, salva conversionis substantiahs, ut est in hoc s^'^^'^^-
vera conversione substantiah termino- mysterio, sed ex ratione generica con-

rum, et etiam quanlitativa, nempe vel versionis substanliahs, adducens exem-
esse, vel aliquod accidens, quod non es- plum et probationem ex conversione
set ratio essendi in loco, aut acquirendi substantiah naturah unius in ahud, ut
novam praesentiam. patet ex httera ejus. Quam rationem
Conclusio
Gonclusio ergo est : Non haheri for- optime impugnat Doctor in praedictis ra-
Doctoris.
malem prsesentiam ex ratione conversi- tionibus, nam supposita mysterii veri-
onis substantialis, ut sic, id est, in genere, tate, debet Theologus ostendere hlud
neque causam ejusdem prsesentiae. non repugnare et solvere argumenta,
Respondet Solus dist. 9. guaest. 9. art. quae ex ratione naturah, aut ahis prin-
Responsio
Doctoris.
2. magis Scotum impugnare Goncihum cipiis petuntur in contrarium.
Lateranense, quam D. Thomam, quia Ex his etiam evacuantur solutiones Ga- 39.
. ^ rr,, 1 1 Responsio
D. Thomas sumpsit ralionem iham pree- jetani dicentis D. Thomam non loqui de cajetani.
sentiae sacramentahs ex transubstantiati- conversione absolute, sed de conversione

one, sicut et Concihum sumit, non assi- sacramentah, contra quam non conclu-
gnans aham causam, cui subscribit Flo- dunt argumenta adducta, sed contra con-
rentinum. versionem absolute sumptam. Gontra, lo-
Sed responsio non i^pugna-

Impugna- haec valet, quia quendo de Iransubstantiatione prsecise,
tur.
Theologi omnes et D. Thomas non du- quae est conversio substantiahs, non in-
bitant, quin transubstantiatio, prout su- fert praesentiam corporis Ghristi neces-
mitur de facto a Gonciho, inferat prsesen- sario sub speciebus panis, talem qua-
tiam sacramentalem Ghristi, quia sic sum- lem docet Ecclesia; mutatio enim sub-
pta est actio commensurata formse ver- stanliae in substantiam potest stare sine
borum, inquanlum significal practice, et eo, quod detur praesentia in toto et in i
demonstrat de rigore sermonis, corpus quahbet parte specierum, atque adeo prjgsentia
Gliristi prsesens sub speciebus. Sed per magis connaturale esset termino retinere connatoa-
transubstantiationem sic sumptam solum modum naturalem essendi sub speciebus
DIST. X. QU^STIO 1.
177
utriaue
P^^îs, quam supernaturalem acquirere, Qiiantum (c) ergo ad istum arti- 9.
tennino- tam ex parte termini a quo quam ex parte culum, non videtur necessarium
termini ad guem, quia modus circum- fugiendum esse ad conversionem
scriptivus est connaluralis modus essendi panis in corpus Christi, prêcipue
utriusque ;
posset ergo ordo inler utrum- cum a principio ex quo res hujus
que terminum salvari absque praesentia Sacramenti credita, fuit sem-
fuit
sacramentali et supernalurali, quaj nunc per creditum, quod Christi corpus
est; ratio ergo deficit in probatione. non mutafcur de loco suo in coelo,
Deinde, ut bene Doctor, posset stare ut sit hic; et tamen non fuit in
conversio substantialis absque successi- principio ita manifestecredifcum de
one terminorum quoad praesentiam, quod conversione, ut diceturf/. 11.
i"sta
Ecciesia admittlt etiam Gaietanus. Terlio, Ecclesia
coiligit "^ Dico ergo ad hoc, praemittendo la mutatio-
rasentiam non ex vi couversionis substantialis probat quaedam, scilicet quod quando cor-
X ventate locaircom-
fornriLo. mysterium, sed ex veritate formaj probat pusmoveturde loco ad locum, et "'""«{""
intervenire conversionem quae nunc est, expellitur aliud coi^pus, communi-

ZTul':
quia nisi corpus Cliristi fieret prsesens ter sunt ibi quatuor motus vel mu- ^^^ '""'''^'-
ones,
sub speciebus, non recte, aut vere forma tationes, et octo termini;du3e sci- ^^ °^'<'
,. teniiini.
demonstraret praesentiam ejus sub specie- licet m
.
corpore expcllente, et dure

bus ; conversionem ergo panis in corpus in expellendo.Nam corpus expel-
prsesens sub speciebus probat Ecclesia et lens movetur ab ubi suo ad priva-
Patres ex veritate formse, non autem pras- tionem ejus; et illa mutatio, quse
sentiam ex conversione substantiali prdc- est inter terminum a quo positi-
cise. Supersedeo responsionibus ejus in vum, et terminum ad rjuem privati-
specie ad singulas rationes Doctoris, quia viim, potcst dici deperditio prioris
eas admittit in suo rigore, et recurrit ad uhi;idem etiam corpus a carentia
conversionem, non qu» possibilis est fie- sccundi ubi, movctur ad illud ubi
ri, et starel sine prajsentia, sed ad eam, sccundum, ct ita a privationc ut
quai nunc est, et quae habet hanc praesen- a tcrmino a quo, ad ubi ut ad ter-
tiam concoiiiitanleni ; hoc enim admitlit minum ad qucm, et illapotest dici
Doctor, sed inde non ostenditur intentum acquisitiva ubi. Consimiliter sunt
per aUquid, quod sit major dechiratio duse mutationes, et quatuor toi-mi-
mysterii, quam ut per fidem solam proponi circa corpus quod cxpellitur,
nitur.
cuin primum corpus intrat locum
ejus.
SGIIOLIUM. Si autem moverotur aliquod ^*^'"^"'^
1 accipiens
corpiis, ct non expellorot aliud "'^^'"" "•''•
\n mulationo locall rcfîilaritor esss ooto coi'pus (lo loco suo, jam non cs- perîi'"*
torminos, ot quatuor mutationos. Si tam 'n seiit ii)i nisi (lua^ iiintntiones, iantum
ot
corpus motuui aliud iiou o\polK'i'ct, tanluni amha3 iii ii.so corporo moto, una unanfl.-
essent dujo mutationcs, ot si ipsuni iidii de- soilicot d(M)orditiva prioris ubi, ot -SmIus
pondoret suum u',i, tanlum i\ssct una niuta-
nlia ac(iuisitiva novi ubi. si voi'(i
''
tlo.Ostendit non posso corpus ClirisU poni '7,'lJ!;o''"
hic pr;esen>^, sino omni mutalionc,sallem ad corpus non ro(.'(Nl(Mis n nrjori ubi '"'<'"!ra-ii-
• '
clonum
rospoctum realcm oxtrlnsocuiu pr;c>cnti;i', liorc^t in novo ubi, [h'\ cs^scl tnntuin !>«''*»nd"'"
pr.i-îica-
quie roducitiir ad gonus ubi. niia innlatio, scilicot a privationo •"'"
Tom. XVII.
[2
.
178 LTB. IV. SENTENTIARUM
reale, non novi uhi, ad illiul nOVUm uhi, ot in nunc autem sunt in
subjecto,
mutaUone hpeo acqiiisitiva et nnlla ibi esset
;
subjeclo, hoc quod
nihil facit ad
reali
deperditiva, qnia non esset a pri- corpus Cliristi de non prsesente
ori ad ejns carentiam, qiiia
ubi istis, fiat realiter praesens istis, ut
priiis uhi non deperditnr ex liypo- supra probatum est, quia illa lia-
thesi, licet illnd corpns ponatur in bet alios terminos per se ab illa,
iibi novo. Sed si niilla istarum mu- qua non prsesens fit prsesens; er-
tationnm ponatur, omnino non est go necesse est ponere aliquam
intelligibile, quod corpus sit ubi mutationem in corpore Christi
non fuit prius. Nam impossibile acquisitivam illius prsesentise no-
est qualitercumque aliquid esse vse.
Quse tamen non potest dici pro- Nova
hic realiter, quod prius non fuit ^..ggg^tia
pria mutatio localis propter duo «"^pons

hic realiter, quin sit aliqua mutatio ;
realis, vel in isto, vel in illo cui tum quia eam non concomitatur quare nor
est mutatic
est praesens realiter; nam nullo aliqua deperditiva prioris tibi, si- locaiis
Text. 7.
modo est transitus a contradicto- cut communiter est in motu loca-
rio in contradictorium, quantum li; quia ibi terminum positivum a
ad aliquod prsedicatum reale, quin quo, et terminum positivum ad

sit aliqua mutatio realis, quia si quem concomitantur duae privati- "
nihil mutatur realiter, non est ra- ones, eo modo quo Philosophus
tio quare hsec pars contradictionis dicit 5. Physic. quod molus sl a sub-
est magis vera nunc quam prius, jecio in subjectum ; tum etiam, quia
nec quare prius alia magis vera hic proprie terminus istiusmuta-
quam ista, et sic tam nunc quam tionis non termino
est ubi, quia in
prius, vel ambo sunt simul vera, mutationis hujusmodi corpus Chri-
vel ambo simul falsa. stinon habet hic proprie ubi; sed
Ad propositum, mutationem de- terminus est qusedam prsesentia
10.
perditivam illius ubi de coelo nullus simplex ipsi speciei, vera tamen
ponit in corpore Christi, secun- et realis; terminus autem muta-
dum Augustinum supra adductum :
tionis localis proprie acceptse est
Donec finiatur sceculum, sur&um est Do- , ipsum ubi.
mimts ; et hoc intelligendo regula- Et si ad quod genus

quseras, n.
Terminus
riter, nisi placeret sibi ex aliqua pertinet hsec mutatio, et termi- mutationi
corpoi'is
gratia speciali localiter descende- nus istius mutationis ? Dico, si Christi
snectat
quod non ponitur fleri propter
re, Angelus ponitur de novo prsesens reciuctive
ad ubi.
Corpus veritatem Eucharistise. Oportet alicui corpori, dicitur quidem esse Ubi est
potesVStamen ponere ad salvandum rea- in loco deflnitive, eo modo quo
^
si- respectus
^ .
extrmsecu
^™non'^6i^ prêsentiam corporis Christi bi potest convenire esse in loco; cie quo
... .,, supra d. o

mutari. licet illa
dicitur
^"mimr '^^^' ^"o^ i^ ipso sit aliqua prae- et sic q. uit.
mutatione. sontia ad
speciem panis, quse prius mutatio multum distetavera mu-
non fuit, alioquin non magis esset tatione secundum ubi. Adhuc au-
nunc prsesens hic quam prius. tem quantum ad aliquas conditi-
IUa enim mutatio, quse est circa ones, prsesentia corporis Christi
species, scilicet quod prius erant speciei magis recedit a vera rati-
DIST. X. QU.ESTIO I. 179
one iibi, quia nuUo modo per istam simplex, ad quod genus pcrtinet ? An decem
geaera
prsesentiam defcerminatur sic ad Potesfc dici, quod masîs proprie exhauriant
totum ens.
unum iibi, quod sibi repugnet ali- reducitur ad genus m6/, inter om-
ud. Sed Angelus per unum ubi sic nia genera respectuum extrinse-
determinatur ad illud; ut sibi re- cus advenientium, quia in pluribus
pugnet aliud. cum illo respectu convenit; et si
Et si liabeas pro inconvenienti forte non sit proprie in genere,
aliquam mutationem qualemcum- scquifcur qucd decem gencra non

que in corporc Christi realiter es- sufiicienter evacuarent totumens.
se, dico quod necesse est ponerc QMod non est inconvenicns, eo
saltem aliquem respectum extrin- modo quo Pliilosoplii loquuntur
secus advenientem, qui scilicet de rationibus eorum, quia non re-
non necessario scquatur funda- pugnat sub ente invenire aliquem
mentum terminum posita
efc in rcspectum, puta Angeli ad lapi-
actu, quia omnis respectus sic dem, qui non habefc aliquam ratio-
consequens necessario est intrin- nem respectus in genere, ut ipsi
secus adveniens, ut ostensum est loquuntur; non tamen sequitur ex
in qucesi. 2. de characiere, contra pri- hoc plura genera csse quam de-
mam opinionem; ergo respecfcus cem, sed quod rationes eorum, vcl
potest advcnire extrinsecus de no- ^''^tio alicujus corum non assigna-
vo, sine nlio quocumque
novo, tur sub ratione communi, sicut
vel in fundamento vel in tcrmino. posset assignari.
Sic ergo non esfc inconveniens cor-
pus novo prsesens
Cliristi esse de COiMMENTARIUS.
alicui non habenti novam formam
absolutam, nec novum rcspcctum (a) Quantum ergo adistum articulum, elc. 40.
Resolutio
respectu cjus, vel si habct hujus- Ilic resolvil, quod est primario iiUeiUuin,
(lilTiculta-
modi novum respectum, pari ra- nempe myslerium hoc non involvere ali- tis.
tione, ct corpus Chrisfci habcbit quam impossibililalem ex nalura rei, po-

novum rcspccfcum cjus, quia si tesL nempe diviiia Omnipotenlia quidquid
spccics sunt de novo pra^sentcs nou implicat radix enim

; possibilitatis aul
corpori corpus est de

Chrisfci, ct impossibilitalis primum ab intrinseco et
novo praescns cis (ctsi enim confci- fonnalilcn- suinilur ox natura tormini, ul
nenfcia non sifc rclatio rcalis mu- ipse bene probat m i. disi. -IS.qusst. uni- Radix
impn^sibili-
tua, fcamcn pr;cscntia esfc rclatio ca,- licet autem virtutecroala nequoat dari taU>.
mutua), non erifc tunc inconve- priDsentia sacramentalis, aul circumscripti-
nicns dare in corporc Christi ta- va oliam nova.sinedeperdilione priorislo-

lem mufcationcm ad respcctinn ci.Sacramentalisauleiniuillo modo virtuto
extrinsecus advcnicntcm. crealura". haberi possil, sallem ut princi-
Et si ol)jicins, nd rcsiXH-tum iâli ageiUe (ut sedudanuis controversiam
non cst mntalio, solutniii (^st m do agenle inslrumentali, qu;p m)n esL ad
qmeslionc dc chnnirlcrc. VX si ouiuiuo scopinn pr;i'S(MUoni), virtuto tamen (iivina
arguas, ilh^ rcspcnitus cxlrinsccus produci potest tollendo ivpugnantiam ox

advciiicus, qui dicifcur i)r;rscntia parle lennini.
Hinc ergo Doctor in proposilo declarat modo quantitativo, quia est ibi per modum
„ v^c^w, /Nv rior.fQ for
nullam esse repugnantiam ex parle ter-
primi termini, id
^^ '
est,
•
substantiae,
non quantitative adest, impugnatur; primo,
»11 qusc ib;
mini
muii, ut
ui. ouijjn-ii,ui divina^ potenlise,
subiicitur lai* K qufc u j
res ubicumque est, habet suum modum na-
x
i. i.
.
potest ipsum conservare in loco naturali, turalem necessarium nec refert an sit ibi
;
et simul coUocare idem in alio loco per ut primus terminus, vel secundus. Secundo,
prap.sentiam, quae sit sacramentalis et ac- panis erat sub speciebus quantitative ; ergo
et quod ei succedit, si per conversionem, fit
quisitiva, non vero deperditiva ubi prioris.
terminus ad quem, ubi fuit terminus a quo.
Prima Tria autem dicit primum est, non pos-
:
conclusio
Doctoris, se salvari praesentiam Ciiristi novam et
dari
aliquam sacramentalem sine aliqua mutatione in De secundo (a) dicitiir, qiiod 12.
Henr.
mutatio-
nem Gbristo reali, quia de novo fit liic Christus qnantitas corporis Christi non est quodl. 1.
q. 5.
in termino
realiter, ubi antea non fuit ; talis aulem sub specie panis, nisi concomitan- ^gid.
ad quem.
quodl- 1.
mutatio non repugnat Ghristo, quia licet ter, quia primus terminus con- q. 4.
non quodl. 2.
mutatio, quoe fit ad corruptionem, versionis est substantia corporis
q. l?-,
conveniat corpori glorioso et impassibili; m
Christi, et quidquid est ibi, est ibi Varro 4. 4.
q.
non tamen repugnant mutationes, quoad eo modo quo illa terminat conver- hujus
materisc.
respectum, qui non infert mulationem sionem ergo quantitas erit ibi
;
Modus
naturalis
substantialem, nam ante Ascensionem ha- per modum primi termini. Primus consequitur
rem
buit plures tales, ut visionis, locutionis, autem terminus, qui est siibstan- ubicumque.
manducationis, loci, post resurrectionem. tia, non habet modum quantitati-

Secunda
conclusio,
Secundum, quod docel, est hanc prae- vum seu commensurativum ergo ;
illam esse sentiam et mutalionem reduci ad mutatio- quantitas existens ibi sub ratione
secundum
ubi. nem secundum iibi. cjus, vel sub modo ejus, id est,
41. Tertium est, prsesentiam illam esse re- substantise, erit ibi modo non
Tertia
conclusio lalionem extrinsecus advenientem, de qua quantitativo.
esse
respectu. ipsum vide supra dist. 6. quaest. ultima. Contra, unumquodque sive sit
In hac littera Doctor tantum disserit de primus terminus transubstantia-

prcesentia sacramentali sub ratione termi- tionis, sive secundus, si tamen
ni acquisiti per mulalionem acquisilivam, est habet proprietates Saas,
ibi,
et non deperdilivam, qua praesentia ejus qua? sibi necessario et naturaliter

naturalis in coelo destrueretur, quia haec conveniunt. Quod probatur exem-
manet, ut patet ex symbolis fidei : -Sec/ef plo, q;iia si Deus crearet sub-
addexteram Patris, etc. ei Lucae ultimo, stantiam quantam, vel natura ge-
et ex Auûstino loco citato, ut docet Do- neret substantiam, et concomite-
ctor, nisi ex gratia speciaU ipse apparere tur quantitas, utriusque producti-
aliquando in terris voluerit, saltem ad sa- onis terminus primus est substan-
cramentalem praesentiam acquirendam tia et quantitas concomitans ; et
non deseritur. Quanlum autem ad rali- tamen tam in generato quam in I
onem specialem praesenlice sacramentalis creato, quantitas habet suum mo-
ejus possibilitatem, probat in sequenti dum realem, sicut haberet si pri-
textu. mo terminaret aliquam mutati-
SGHOLiUM. onem.
Sententia asserens quantitatem esse in Et hoc probatur per rationem.
corpore Ghristi in Eucharisfia, sed sine quia alia et alia habitudo ad agens
DIST. X. OUiESTlO I. 181
non variat naturam hoc est, rei, esset terminus primus crealionis, et quan-
Substantia
prirna vel secunda, mediata vel titas concomitanter se haberet; exisieret creata a
Deo
immediata, dum tamen produca- tamen modo sibi connaturali, id est, se- existeret
cundum dimensiones modo
tur, quia habitudo ad aliud agcns, et circumscriptive,
naturali.
non variat naturam rei actse, quia alia et alia liabiiudo ad agens non
secundum Augustinum 3. de Trinit. variat modum essendi connaturalem rei
crgo nec carebit quantitas suo ex Augustino ; loquitur autem de alia et
modo naturali hoc tan-

propter alia habitudine secundum diversos modos
tum, quia non est primus termi- producendi, qui non variant substanliam
nus transubstantiationis, dum ta- et entitatem effectus, ut si liomo creatur
mcn sit ibi realiter, sive primo, vel generatur, semper erit homo ; si rana
sive secundo per illam mutati- producatur per generationem univocam
onem. aut .'cquivocam, si calor producatur a
Secundo sic, si pcr conversionem motu, igne, aut Sole, eodem modo existet.
43.
sit terminus ad qucm, ubi priiis Secunda ratio est ex ipsa conversione, Alia ratio
ex natura
fuit terminus a quo, ergo modus nempe qua terminus nd quem fit, ubl
termini
prius fuit terminus a quo, sed panis quan- conversio-
essendi hujus et illius crit similis, nis
illc saltem qui potest esse commu- tus convertitur in corpus Christi quanlum, naluralis.
nis utrique; sed panis convcrsus secundum opinantes, scilicel, qui statuunl
erat hic quantitative suo modo, quantitatem Ghristi esse hic, licet conco-
quia sub quantitate habens pai^tcm mitanter; ergo nisi ahud probatur, erit
extra partem; ergo et substantia modo quantitativo et dimensive. Oporiet

corporis Christi existens liic ex vi ergo aliquam mutationem fieri et probari
convcrsionis, erit hic suo modo factam in ipsa quantitate, quantum ad

quantitativo, habcns scilicet par- modum naluralem essendi. ut ostendatur
tem substantise sub partc quanti- possibiiitas, seu non repugnaniia hujus
tatis, et tunc quantitas ejus crit mysterii, et modi essendi Christi sub spe-
hic proprie dimensive. ciebus.
SGIIOLIU.M.
GOMMENTARIUS.
Alia sontentia, partes oorporis Chrisfi non
42. (a) De secundo dicilur^ etc. llic, ut dixi,
osso oxlra sc invicuin, scd oculos cs?c iu
^meniTii' 'ô'''
îe ralionc specifica prsesenliii) sacra- manibus, et e coiitra, ct sic de aliis, refu-
specie
monlalis, ostendens eam non repugnaro. latur, (luia sic corpus Christi non haboret
positioiicni in toto, ncc figurain necessariam,
Ucjicit fundanientum Ilenrici et aliorum,
ut aniiuar(>tur, c[uia non haberet dislincta
Ratio qui docent praisentiam corporis Clirisli
Uenrici. sifu or^'ana.
non esse secundum modum naluralem ol
quarititativum, ox eo quod (luautilas qjus Alio (n) modo dicitur hic, quod 13.
n;)n sit terminus primus conviM-sionis, sed lârtos corporis Ciiristi non sunt
substanlia corporis ad quam se iiabet (^xtra so invicom in hostia. Qiiod
Rojiriiuf. qnantitas soluin (•oncDuiitaulei'. \\\\\' ralit) l^rohntui' sic, (juia sicul possibih»
non prol)at (luantitalom noii osse modo (^sL virtuti divin.v lacoro, (|uo(l cor-
quanlitativo suh spccioljus, ([uia si 1)(mis pussit simul cum corporo, ita (Hi-
crearet substanliam quantam, substautia am ct (luod iârs una corporis si

Occham in iimiil ciim alia. Potest crgo facerc ipsi resumpserunt. Neque mirum cuiquam Auctor
*^-
hujus partem snbintrarc partcm, et sic videri debet si Doctor et hic et alibi sen- ^mSum^^
maleri»
in sol. 2. iiltra snbintrabimt se invicem tentiam Nominalium impugnet, quia an-
difficulta-
tis.
usqiTc ad minimam qimntitatcm terior fuit schola ; nam Otto Frisingensis
naturalem, ut sic salvetur vcritas de gestis Frederici primi, cap. 47. agens
cujuslibet partis et tamen nulla ;
de Petro Abailardo, docet magistrum
est cxtensio partis cxtra partcm, ejusdem Petri quondam Rozelinum pri-
Rozelinus.
sicut vcritas unius corporis salva- mum illis lemporibus fuisse, qui senten-
tur,non obstante quod per subin- liam vocum in Logicam invexit mox ;
trationem in alia non sit extra eumdem Abailardum eamdem inluhsse

illud. Theologiae, quam pene abolitam restau-
Figura Sed contra, istud Occham.
necessana .
non est proba-
^-
ravit
.ad bile, quia tollit a corpore Christi Sententia ergo, quam hic impugnat, est
animabiu- .
"^
tatem positioncm lu toto,

corpoi'is.
ct omncm Nominalium, quin etiam Durandi in 4.
j^ . „
uguram, quse necessaria forte est .
dist. 10. qusest. 2. qui docet Christum in
ad corpus animatum. Si enim non Eucharistia non habere quantilatem et
distet caput a pedc, scd totum substantiam corporis Christi poni sub
subintrat totum usque ad mini- speciebus sine quantitate, quae remanet
mam partem naturalcm, jam non in ipso, ut est in coelo, etiam .distincta
reahter a substantia. Nominales alia via Diversus
habebit ordincm partium in toto modus
necessarium ad corpus animatum, incedunt conformiter ad sua principia, opinandi.
nec flguram. qui negant quantitatem distingui reahter

a substantia, eamque dicunt consistere
COMMENTARIUS. in extensione et situ, in ordine ad locum

quibus hic caret corpus Christi, ac proin-
44.
(a) Alio modo dicilur, etc. Hic rejicit de in eo non esse quantitatem sub ra-
Opinio
opinionem aliorum, qui dicunt corpus tione quantitatis. Opinionem hanc in
Durandi,
®* Christi esse in Sacramento per penetra-
JJ^^''"a- quantum removet quantilalem a Christo
Occbam. lionem partium, qua una subinlrat aliam, Mnjor.
in Sacramenlo, censet Major in hac dist.
Gabriel.
usque ad miniraam quanlilatem natura- qvsest. 2. esse magis consentaneam ra-
lem. Pro hac citatur Occham in margine tioni ; videatur Gabriel art. 2. con. 2. et
hujus htterae, in 4. qusest. 4. et in tract. de lect. 43. in canonem. I

Eucharistia, cap. 29. et ahi Nominales. Contrarium hujus est omnium Theolo-
45.
Dubium fortasse ahcui videretur. si omni- gorum, D. Tliomse in prsesenti dist. art. 2. Seutentia
commnnis
no eadem sit sententia ipsorum, qui ne- et 3. part. qussst. 76. art. 4. D. Bonaven- e&t
gant omnem quantitatem , . . . , , , ^. contraria.

propter illam turse dist. prsesenti art. 1. quspst. 1. Ri- d. Thom.
particulam, usque ad minimam quantita- chardi qusest. 2. Paludani ibidem, et RicharjJ'
tem naturalem, etc. quia minima quantitas omnium Doctorum utriusque Scholae ; sed Âiensis.'
est ahqua quantitas. est etiam anteriorum, ut Alensis 4 „ Altisslodor,
^' Henrici.
Caeterum ratio, qua illam sententiam qusest. 40. m. 3. art. 4. Altissiodorensis
oppugnat Doctor, supponit nullam quan- lib. 4. Summse tracl. 5. cap. 4. Henrici
titatem admitti ab opinantibus esse in quodlibeto 1. qusest. 5. quos sequuntur
corpore Christi sub speciebus, quse est omnes moderni Scriptores. Impugnalio
sententia Durandi el Nominahum, quam Nominalium in suis principiis remitlenda
.
DIST. X. QUyESTIO I. 183
est ad philosophica, non est enim quseslio inter corpus verum Christi, et animam et
hujus <ô"-
loci, nisi per sequelam opinandi, et sanguinem
° asserit liyec esse sub specie
'^
^'^''.
nexionem
consequentiam ductrina). panis realiter; sed in re ipsa major est naiuraiem
ad corpus.
Impugnatur ergo sententia Durandi connexio corporis ad quantilatem, et cae-
46.
admittentis quantitatem distingui reahter teras dispositiones naturales et acciden-
a substantia ;
primo, quia quanlitas et tales, quam sit connexio ejus ad sangui-
caetera accidentia absolula, et connatura- nem et animam, quantum ad insepara-
lia Christo, insunt independenter a loco, biUtatem (quidquid sit de compositione conne^xîo
et conveniunt, ut proprietates corpori or- per se et substantiali) quam

corporis ad ^j^"orpus
ganico, ut prius est loco, et permanenter animam et sanguinem, qua; separari pos- ^"?'"
uantitas insunl, quantitas enim, quae est ralio es- sunt a corpore manente quanlitate, et et sangui-
bt pnor nis, etc.
•dine ad sendi in loco, nequit dependenler a loco reliquis qualilatibus, ut separata fuerunt
ocum
in esse ; est dispositio etiam requisila in in morte, et manserunt in triduo, et aniraa
corpore ad infusionem animae, sicut et e contra nequit inesse sine quanlitate, et
qualitates nalurales, neque mulato loco ahis ; ergo ex vi connexionis naturalis
deperduntur, ergo sunt priora et inde- magis sequitur quantitatem et quahtatem

pendentia a loco, sicut et substanlia ipsa ;
inesse corpori Christi in Eucharistia, quam
ergo repugnat ea esse in corpore in coclo animam et sanguinem.
existente, quin etiam eidem insint ubih- Pro opinione Durandi nullum funda- is.
. .
j u i- -1 Fundamen-
bet, quia affirmalio et negatio horum mentum urget, nam quod substantia
I
sit t^n,
accidentium fit de subjecto, ut abstrahit terminus per se primo hujus conversi- 5o"yfturI
a loco. IIoc argumentum est ex principiis onis, non infert nudam substantiam cor-
Doctoris, ut in sequentibus apparebit. poris poni sub speciebus sine ahis,
47. Sequeretur secundo, quod Chrisli cor- qua3 habent connexionem naturalem cum
jecunda
ra..io. pus in Eucharistia non esset, quia neque corpore, alias vana est collectio facla per
Jualitas
»ce.>!-arja corpus gloriosum, neque organicum, ne- Tridenlinum et omnes Palres in hac ma- Conienium
orjâni- €K vi
atioaeiu que vivum potest esse sine quantitate, et teria ; aliud ergo est, quod explicite po- veriwum,
ex con-
quodj
vilaai. 1- i et
verborum, aJmd vero
1
accidentibus absolutis, dotes nitur ex

,
aliis eniu) vi comiuntia.
corporis gloriosi sunt accidentia; quanli- concomitanter. Accedit, quod illud quod
tas et aha accidenlia, qua; dicuntur proponitur ex vi verboruui, sil corpus ut im-
prietates physicai, disponunt corpus et portat per se necessaria ad substanliam,
organa ad vilam, quia anima esl actus seu conslilulionem corporis, sive ut pars,
corporis organici potentia vitam liabontis» sive ut disposilio necessaria.
lib, 2. de anima, cap. 1. quantilas ergo Aliqui censuranl hanc opinioncm Du- Onsura
,^ opinionis.
cum reliquis est disposilio necessitan.s ad randi lia'resis, alii crroris. Pnmum .
argu-
vitam, ad quam exigitur situs parlium, et mentum quod reducilur ad conlirmali-
unio ad invicem, el figura, qua? nc(jueunt onem factam ex Concilio, plurimum urgcl,
esse sine quanlilate. IIoc argumenlum est considcrando mysterium, prout in re ipsa
etiam Doctori.s in liltcra, et forlissiiuum inslitulum cst ;

quidquid ^'il an aflirmalio
est, specialiter contra negantem in cor- et negatio accidenlis absoluli de eodem
porc organico aliam formam prjclor ani- posito in divcrsis locis, amitlat vim con-
mam. Iradicendi, quod intVa cxaminabinms.

)nlii'iiia- Confirmari potest ox Tridcntino .sm. Ii!. Sccundum argumoiilum dcpendct a nc-
lio
'ridenl. C(ip. li. ubi ox v :iaiuralis conncxioni.s ccssilatc (luautilalis cl aliarmn disposili-
onum in corpore vivo et organico ; qure vel locantis, hoc est dictii, qnod separabiiis
necessitns videlur certa lumine naturali, partos COGxtendantur partibiis lo- quanUtaie.
et sic inferre conclusionem esse cerlam ci, siciit totum dicitnr primo com-
Theologice saltem, nam corpus vivum de mensiirari toti loco, in qiio habet
facto poni sub speciebus, est cerlum de ubi, ita qnod positio prsedicamen-
fide; unde inferlur, saltem illam senten- . tum prsesupponit positionem difFc-
tiam, quantum ad qaalilates et csetera rentiam quantitatis, et speciflcat
accidentia necessaria ad corporis consti- ubi. Per modum autem quantitati-
tutionem, esse valde saltem improbabi- vum, sive dimensivum, quocum-

lem. De quantitate autem propter contro- quc modo nominetur, non intel-
versiam illam, an distinguatur a re quan- ligo nisi positionem dictam se-
ta, et an subjectum de se habeat situm cundo.
intrinsecum partium, et ordinationem in Hanc autem habitudinem possi-
toto, non ita constat. Haec sententia est bile est Deum
separare a quanto,
adeo rigide censuranda quoad hanc par- mancnte etiam positione prima, pos?e"esse
'
tem. non solum per negationem ter- commensu-

mini, sicut posset facere aliquod adfj°um
SGHOLIUM. corpus quantum extra universum,
et tunc non haberet istam secun-
Sententia Doctoris, quantitatem corporis dam positionem, quia non haberet
?„^fl*Lil,!!!^l!fi^^^^ aliquod continens, cujus partibus
seu modum qaantitativum sumptum pro or-
dine partium in toto, non tamen positionem
partes contenti commensuraren-
in ordine ad locum, et hoc secundum pro- tur; sed etiam posito termino cui,
bat. Optime concordant D. Thom. 3. p. qufest. scilicet prsesenfci, posset fieri com-
76. art. 3. Alens. 4. p. qusest. 10. num. 7. mensuratio seu coextensio alte-
art. 3. D. Bonav. hic 1. part. art. 1. qusest. 4
rius corporis, possibile esset
Deum conservare quantum, et co-
14. Dico ergo aliter, (a) quod po- existentiam ejus ad aliud quan-
sitio, quse est difFerentia quantitatum, et tamen sine ista coextensi-
tis, necessario inest quanto conti- one partium unius ad partes alte-
nuo permanenti, et istam oportet rius, quam dicit positio ista de
salvari in proposito, scilicet quê qua loquimur.
dicifc oi*dinem partium in toto. Quod probo, primo sic Quse- :
^^'
Non est enim bene intelligibile cumque natura contingenter re-

aliquod esse quantum dimensiona- spicit quamlibet formam alicujus
tum, quin sit signare in toto ordi- generis simpliciter, se habet con-
nem hujus partis ad illam secun- tingenter ad totum genus intel- ;
dum quantitatem vel positionem ligo enim simpliciter, quasi non

interjacentem positio autem, quse
;
est necessario ex causa intrinseca,
eSsk) ponitur pra^dicamentum a quibus- hsec videtur satis manifesta, quia
?rse!'eUn d^rn' ^liud addit. Prsesupposito si esset una natura,

et a causa
ordine
QiYiia ordinc partium
^
in toto, po- determinaret sibi tale
infcrinseca
ad locum. ^-
îodus sitio dicit ultra hoc ordinem par- genus, necessario determinaret
"^
quantitati-
vus tium ad locum, sive ad partes loci sibi aliquam speciem illius ge-
DIST. X. QII^STIO I.
185
neris, quia iina nntnra non lia- absque hoc ouod intelligatur co- stare
^ potest ordo .
t.'
existcntia vel coextensio partium partium
. . , ,
bet intrinsece ad opposita dis-

... TTT t^î'^ intersesine
• •
juncta necessitatem, qnin liabeat partibus. ILtc cnim cocxisieniia .oexteQsio-

necessitatem ad aliqiiod unum il- est nlia ab illn, ctiam quando se ^,^ l\^^^
lorum. concomitantur. ncc ista in ratione
uod non Et per hoc solvitur instantia, sua formnli includit illam ergo ;
enSierQ'^^ posset fieri sic Quia numo-

: absolute corpus quantum habens
liquam
p,jg ggj^
^c^^ ygl impar necessario, primam positionem possct ^sse
iiicujus
nec tamen necessario alterum il- sine omni positione extrinseca, et
;eneris,
non . lorum. Instatur enim de aliquo intclligiquantum coexistcntiam
6nt>i ilitGi*
espifit communi respectu passionis dis- habere ad aliud quantum sine ista
genus.
j^^j^^^gg^ gg(j quodlibet speciale positione.
necessario se habct ad alterum, Et si quseras (c); quod sit hoc, Qj^^st
sicut ad gcnus. Ncc ista instantia quantitatem servari sine positi- "'°^„fu',^[^
etiamest ad propositum, quia lioc onc extrinseca? dico quod non est smecoex-
, . , . .
jteosione
non est aliquod subjectum, quod aliud, nisi absolutum conservari ad locuwi
contingentcr se habeat ad quam- sine respectu extrinsecus adveni-

cumque formam totius generis. entc. Sic etiam coexistentiam con-
Et si instes, quia superficies servari sine positione illa, non est^
necessario est colorata, et tamen aliud nisi unnm rclationcm extrin-
contingenter so habet ad quemli- secam conscrvari sine alia relati-
bet colorem, non est instantia, one extrinscca, sicut illa quse est
quia hsec non est necessitas ad in- ubi primo est totius circumscriptt
tra. Non enim possct invoniri in- nd totum circumscribens, sed po-
trinscca ratio, per quam esset sitio, quse dicta est aliud genus„
contradictio ex parte superficiei, superaddit respectum partium ad
si esset sine colore, sicut contin- partes. Et quod priina ncccssariO)
gentia est respectu cujuscumque habcat secundam, non cst nisi.
coloris. quod istc respectus sit taIis,"quod.
Hac (b) majore supposita, addo includat divisibilitatem
partium,
minorem, scilicet quod corpus se et prnescntiam cariim partibus lo-
habct contingenter ad quamcuni- cantis; sed coexistentia alicujus,
que positioncm partium in loco, totius toti, V(d cuilibet pnrti ab-
patct, quia possum movoi'e corpus strahit ab ista positione, propter
meum a quncumquo positiono ad qunm ?//v/ necossnrio hnbct positi-
aliam; ergo corpus ]inl)cns jôsiti- oiKîu; (M*go simpliciter possibile
onem partium in toto, non siinpli- (^st illnin co(^\isteiitinm essc sine
citer se lial)ct noccssario ad posi- position(\
tioncm istam, qu.in ost jira^dica- Et hot; [lotcst breviter declarnri
mentum, noc ista coexistentia sic, quia positio secunda suppouit
quanti nd (luantum cst siiuplicit(M- tihi |)r()pi'i(Mlirtuin ; (M'go si Deus
nc^cessaria ratio illius positiouis lôtest (|uantum conservare sino
secundse, quia contiugit iutollig(M*o i(hi pro])rie dicto, potest (^t siu<>
cocxistcntiam alicujus ipsi toti. l)ositione.
Et si dicas, benc potest sine uhi, spoctus extrinsecus adveniens no-

sed non ciim prsesentia sivo coexi- vus est sine omni mutatione nec ;
stentia ad aliud corpus, lalsum ost, mutari tunc erit ab alio in aliud
nam coexistentia, licet sit quanti ire, sicut dicit Gregorius m Mor.
ad corpus, non tamen formaliter sed qualitercumque se habere ali-

est iibi. ter in se, vel ad alterum, scilicet
Objectio Et si objicitur, quod quantitas tantnmmodo in se ct ad se, vcl ad
i*emovetur
non potest poni sine respectu isto, alterum ex relatione intrinsecus
Text. 17.
quem dicit modus quantitativus, fundamento adveniente sed rela- ;
et 33.
quia non potest esse quantum, et tio non est mutatio tunC; quia ibi
aliud quantum, quin sit commen- nihil novum advenit, cx 7. Physic.
Ad2.
suratum illi, dico quod quantita- Ad secundum dico, quod modus
tem positam et terminum,bene se- quantitativus non est passio quan-
quitur sequalitas vel insequalitas, ti, sicut risibile hominis, imo est
quse dicit respectum intrinsecus accidens per accidens ejus, scilicet
advenientem, sed non necessario respectus extrinsccus adveniens
consequitur aliquis respectus ex- partibus quanti ad partes alterius
trinsecus adveniens talis est au- ; quanti.
tem commensuratio, ut hic loqui- Ad tertium, concedo quod pars Ad 3.
mur; vel magis proprie coexten- est extra partem, prout \y cxtra
sio. Nam si loquaris de commen- respicit per se ipsas partes corpo-

suratione, secundum sequalitatem ris, et requiritur ad positionem.
vel quia scilicet
insequalitatem, quse est difFerentia quantitatis, sed
hoc sit majus vel minus, istam prout cxtra pertinet ad locum; sic
concedo in proposito, quia corpus pars non est extra partem, idjest,
Christi est majus hostia, sed non non est extra illum locum in quo
istam commensurationem, quae est alia pars. Nec exhoc sequitur,
dicitur proprie coextensio, quse quod totum non sit quantum, quia
proprie dicit simultatem partis totum quantum habens eodem
cum parte. modo suas partes extra se invi-
cem in toto, potest habere unicam I
17. Kx dictis patet solutio ad rati-
Ad
praesentiam sui, et omnium parti-
ars:.
ones principales. Ad primam patet
ex primo articulo, quia concedo um ad aliquod unum extra indivi-
hic aliquam mutationem, non tan- sibile, vel quantumcumque modi-
tum specierum, qua tiunt de sub- cum divisibile, ita quod ibi non est
jecto subjecto, sed etiam
sine alia prsesentia alii parti, 'et alia
aliam, qua flunt prsesentes cor- alii.
pori Christi et cum lioc conctdo

;
novam prsesentiam corporis ad COMMENTARIUS.

species, et ad istam est mutatio,
49.
et qualis est forma, talis debet ju- (a) Dico ergo aliter, etc. Explicat juxta
Ostenditur
dicari mutatio. propria principia supra prcemissa, rali- possibilitas
praesentise
Vel si non placet uti vocabulo onem praesentiae sacramentalis, ejusque sacramen-
talis.
mutationis, dicatur quod aliquis re- non repugnantiam. Dicit primo essenliam
;
DIST. X. QU.^STIO I. 187
quantilatis consislere in ordine partium in seco, verbi gratia, ab applicatione hujus

toto, seu in ordine ad se invicem in aut illius causse, quae producunt formam
toto, loquendo de quantitate continua, sibi connaluralem in subjecto, quamvis
qu8e est sententia communis ; videantur illa forma non sit secundum exigenliam
Philosophi in hac materia, et Melaphj^-sici. subjecti, verbi gratia, color in superficie,
Dicit secundo, positionem in ordine ad calor in aqua, ad qua) necessitatur sub-
locum superaddere coextensionem ad jectum actione causse extrinsecai.

partes loci. Dicit tertio, possibilem esse Tertio, inlelligilur de natura completa 51.
Limitatio
separationem hujus ab illa. unius generis, et singulari, respective ad principii.
Ratio Egregie probat hac ratione : Quascum- formam alterius generis seu praedicamen-
octoris.
que nalura contingenler respicit quamlibet ti ; hinc excluditur instanlia quse fieri
formam alicvjus generis, simpliciter se potest de materia prima in ordine ad for-

habet contingenter ad totum genus. Solem- mam substantialem in genere propter
ne et magistrale principium, cujus intel- sentenliam aliorum, quam nunc non dis-
ligentia ex ipsa Uttera mulunri debet, serimus, nempe si existal per forniam
plurimum valet ad declarationem prasen- tum quia sunt ejusdem generis, et ordi-
plicatur. tis mysterii, supposilo lumine fidei. Con- nanlur tanquam parles ad substantiam Duplex
polentia
tingenter simpliciter respicere quamlibet completam ; tum quia maleria licet dicat materice
primce.
formam lotius generis, est non respicere potentiam remotam ad omnes formas,
necessario ex causa intrinseca, ut ipse proximam tamen dicit ad singulas formas
Juid sit declarat ; necessitari aulem ex causa in- diversam, ut patet, quia hoec includit pri-
icessitari
trinseca naturam, contingit dupliciter : vationem Iiujus et illius formse, qu» diver-
ab
riuseco.
Primo ratione dependentiJB, vel ab ipsa sa3 sunt. Vide Doclorem m 2. dist. 1.
forma, vel per formam ad terminum illius; qugest. 1. ao? 4. lum eliam, quia verificatur
utrumque explicari potest sic, verbi gra- principium hoc in naluris, ut dixi, com-
lia, elementum respicit qualilates primas pletis in suo genere ; tum eliani quia nia-
et proprias necessitate essendi, resistendi teria, uL dixi, non est potenlia proxima
et agendi ; albedo respicit propriam inha)- completa, donec disponalur pcr actionem
rentiam propter dependentiam ad subje- agentis naluralis in ordine ad formam pro-
ctum; substantia materialis exigit quan- priam. Excludilur inslantia de aliquo com-
titalem et dimonsiones, ut disposilionem muni in ordine ad passiones disjunctas, ut
requlsitam ad recipiendum influxum cau- palct cx litlcra, et inlelligilur principium
sa^ naturalis materialis ; offectus respe- vcrificari in subjecto singulari respeclu
clum dependentia^, a causa per se ejus. forma; alterius gcncris. Ilis non obstanti-
50. Secundo modo necessitatur ab inlrin- bus, admittcndum simpliciter sine limi-
Alms
luodus seco ad formam ex perfectiono proj^ria talione, cliam in substanlia completa hoc
ccssitalis
subjecli, ut scrvelur ordo essentialis pri- |)rincipiuni.
trinseco.
oris et poslorioris, sic sul)joctuni nocessi- llx his patet probatio majoris, quia una
Pi-olmlio
tatur ad propriam passioneni physicani, natura non liabet ad opposita (lisjuncla n.ajoris.
Contirma-
ignis ad calorem ul octo, essontia divina neccssitatem, quiii habcat nccessitatem lur.
ad siia allril)ula ct porfectioncs, ct pro- ad aIi(|U()(l uiiuiii illoruni. ('onHniialur,
priotates personaies ; oxcludil oi-go Do- iialura singularis coniplcla iii suo gcncre
ctor por ly simpliciter necossilalom se- ne((nit ncccssilari ad opposila siiiiul. ijuia
cunduni quid, et quio provenit ab extrin- haic nc(iucunt simul inesse ; omnis autcm
Necessitas necessitas seu exigentla subjecli ad for- specie, loquendo de necessiiate ab intrin- in genere;
<ib perficit,
intrinseco mam ex causa inlriiiseca, esl ad aliquod seco, quia forma physica secundum ge- nisi qua
;
'
secunduni
posgibiL. possibile, et quod reduci polest ad actum; nus, non est nata perficere, nisi mediante species
perficit.
ergo etiam neque eadem nalura singula- specie, et qua forma in specie perficit, id
ris et completa modo diclo, dicit necessi- est, secundum rationem specificam; erg)
tatem simpliciter ad aliqua disjuncta op- si ad nullam speciem necessitatur ab in-
posita alterius generis. trinseco subjectum, ad nuUum etiam in
Probatur consequentia, primum ex par- genere necessitalur ab intrinseco. Ante-

Prinia
;probatio te subjecli seu naturse, quia necessitas cedens palet, discurrendo per omnes for-
«ffonsequen- p ...
tice, lundata
, ,
m
.
.
natura per causam mtnnsecam, mas et subjecla, quia non contingit for-
subjêcti!
supponit prsedicatum determinatum, ra- mam esse perfectionem per se subjecli
'^0^6 cujus exigit formam, estque per secundum rationem genericam, quin
^s^^tm-tr
subjecti est (.gyggjj-j
determinatam recipiendse
^
aut etiam perficiat per se subjectum secun-
per prae-
dicatum commuuicandse perfectionis, modo snpra dum rationem specificam.
taetermina-
ium. explicato, et inquantum est propria per- (b) Hac majori supposita, addo mino- Probati
minoris
fectio illius naturae, qua talis est, ab ipsa rem, etc. Ad propositum subsumit Docfor principali
proveniens, vel ad eam sequens ; ergo minorem, nempe, quod corpus conlingen-
talis necessario est ad lerminum deter- ter se habeat ad quamcumque posilionem
minatum ex ratione propria suae causse; et partium in loco. Probat, quia seipsum
sicut subjectum et causa in subjecto, in polest movere vivens a quacumque posi-
quo fundatur ordo ad formam, sunt deter- tione ad aliam. Haec probatio declaratur. Declaratu
Est ad minata in specie, ita etiam forma ipsa quia forma, ad quam necessitatur ab in-
inquantum exigilur, debet esse determi- trinseco subjectum, est inseparabilis a

determina-
tam. eadem mensura
,
nata in specie. subjecto, et producitur in
53. Secundo probatur eadem consequentia cum subjecto, ut patet in proprietatibus
quia opposita, inquan- physicis, quse consequuntur formam sub-

pr^baTb ex ^^ parte termini,
''^"^ opposita causaut et perficiunt secun- stantialem hanc vel illam ; hine ergo se-
termtni
Opposita (jjj^y^ rationem propriam cujusque et oppo- quitur non posse moveri subjectum prse-
opposita silam ; causantur etiam per rationes oppo- existens ad talem formam in eo gradu
causant.
sitas, tanquam per causas per se proprias, quo determinatur per causam intrinse-
ergo quodlibet secundum rationem deter- cam, seu prsedicatum subjecli essentiale
minalam, et propriam causat, et tollit ad ipsam.
eadem ab nulla perfectio Dixi in eo gradu, etc. quia, ut infiâ Forma su
alterum ergo ; stantialii
docet Doctor, forma determin

illis esse potest, ergo neque eadem potest dist. 12. gusest. 3.
sibi
subslantiahs determinat sibi aliquem gra- gradun

esse exigentia ad utrumque etiam sub qualitat
disjunclione, quia inquantum opposita dum quaUtatis consequentis, a quo est consequei
tis.
sunt, nequeunt aliquid unum causare, aut inseparabihs virtute causae naturalis, ne-
perficere subjectum sub ratione una. que corrumpilur, donec ipsa forma cor-
Dices, in genere posse convenire, et rumpatur, unde, licet qualitas illa sit
Responsio
Subjectuni subiectum sub hac ratione posse necessi- remissibilis per molum violentum causse
^'
necessitari
primo tari primo adformam iu genere, sub dis- extrinsecee prffidominanfis subjecto, non
ad formam
in genere. junctione autem ad species. Gonlra, sub- tamen ex toto separari potest, quoad
Impugua- aulem
tio.
,
jeclum
.,
non necessitatur ad formam
X j i-
m omnes gradus a subjecto; secluso
forraa genere, nisi qua exigit perfici a forma in impedimento formai contrariae, tam quoad
; ;
hos, quam quoad illos gradus, producilur ea separari, quia ab ipsa non dependet
qaalilas tota simul, quia subjectum est quantum, quia et idem corpus nunc liabet
summe inclinalum, et sine resistentia, majorem, nunc minorem exlensionem,
causa autem producliva perfecte applica- servata eadem quantitate, ut cum con-
ta, sive sit generans (ut aliqui volunl) densatur et Sed neque instantia
raretit.
sive ut nos tenemus ex principiis Doctoris certa est, quantum ad id quod supponit,
ipsa forma substantiae, a qua emanat neque probant perfecte separabilitatem,
sublata autem resistentia et impedimento quia oportet primo probare hanc exten-
aclionis, tollitur motus. slonem esse accidens per accidens, et
jmovelur Ex his palet ad instantiam quse posset non accidens proprium ; magis ergo com-
stantia.
objici, de aqua cahda reducente se ad mode per rationem prasmissam probatur,
frigus connaturale, et successive, quia in ex. qua in genere indagare licet, an forma
prima sui produclione, frigus totum simul sit necessario connexa, an solum contia-
produclum fuit ; restauratur autem deper- genter.
ditum successive ex resistentia formse Caelerum illud principium non concludit 56.
Ratio
conlrariae, bene ergo Doctor probat ex necessario in proposito, et demonslrative priemissa
non de-
motu, quo indifferenter potest seipsum contra negantem, secluso lumine fidei monbtrat.
movere vivens ad hanc aut illam posi- exhibet tamen probalionem per causam,
lionem in loco, non esse posilionem et a priori in re, si minor esset nota lumi-
ullam, ad quam necessitatur ab intrinseco ne nalurali, nempe quantitatem posse
subjectum. esse sine posilione partium extra se mu-
55.
Conclusio autem Doctoris intenta in hoc tuo in ordine ad locum, et an talis exten-
oiidusio
argumento est, quod coextensio ad locum sio separabilis sit a quanlitate manente
niinenli.
non sit propri;) passio quantitatis, sed sua entitale ;
quod negaret Philosopnus
accidens per accidens, ac proinde posse Naturalis, sicut negavit Durandus, ex qua
manere subjectum sine lali modo essendi, ratione putat non esse corpus quanlum
ex detinitione tahs forma3, quae potest sub specie panis. Philosophi enim igno-
adesse et abesse sine subjecti corrupti- raverunt aliam positionem convenire quan-
one, et posse intelligi coexlstenlia entita- tilati, quJB dicilur partium in toto sine
tiva corporis quanli ad locum, sine oo e.vtensione ad locum, qua una pars sit
Dsitio in
quod sit in loco circumscriptive ; intelligi extra aliam, quos correxit lides Imjus
)co est
dico, non per moduni rei incompossibilis, mysterii ; quod admonere volui, no quis
cciilens
ntingen- sed conceptu vero exphcite, quod per se vellet tali rationi naturali innili in re
tor
veniens. compelit subjecto secluso accidente pcr omnino supornaturali, aut ex conlidentia
accidens conveniente, et posterius adve- principii Philosophici desercre corlitudi-
nienle; ergo carere tali modo essendi non nem roi, quiu ex lido cst.
involvit repugnantiam cx natura tormino- Ga>lerum lainon ratio illa facta talis osl, Inlcnluin
rationis
rum per pncdicalum inlrinsecum quod ut ex illa solvanlur quiccumquo Philoso-
necessitaret simi)IiciLer, et non solum phorum objecta, quibus quis vellet pro-
conlingenter ad inesse formai ;
potest baro impossibililatem myslerii, et hoc
ergo Deus hoc facere quod esl intentum. suflioil Theologo ; nequo aliud nitondil
Aliio Ad hanc rationem reducuntur argumon- Doctor, quam defendere mysteriuni non
ionos ad
idoin. ta modornorum, nompe quod cxtensio ad esse impossibile, aut involvere ropugnan-
locum sil posterius quanlilale, el polest tiani.
'
(c) El si quaeraSy etc. Ilic et usque in csse simul eidem propinquum et

finem, docet Doclor posilionem quanti in distans, quod cst ita inconveniens,
ordine ad locum esse relationem extrin- sicut quod idem secundum eamdem
secus advenientem, hoc est, niliil super- qualitatem sit eidem simile et dis-
addere quantilati, quam talem relationem. simile.
^^""^" ^
Alii docent esse modum, sed de lioc com- Tertio idem temporale non
sic,
modius agemus infra ; distinguit autem potest esse simul in diversis tem-
positionem, quse est differentia quantitatis poribus ergo nec idem locabile in
;
ab illa, quoe est in ordine ad locum, tan. diversis iocis.

quam praedicatum essentiale ab acciden- Quarto, quia idem corpus posset Argum. 4
tali quinti praedicabilis; vide responsionem simul moveri et quiescere, quia in

ad lertium. uno loco moveri, et in alio quies-
cere; consequens est impossibile,
quia sunt privative opposita.
QU.ESTIO II.
Quinto, quia idem corpus huma- ^'g""^- ^
num, ut Christi, posset in uno

Utrum idem corpus possit csse localiter
loco habere operationem sensiti-
simul in diversis locis ?
vam, in alio non haberC; quia in
uno loco posset videre corpus sibi
Ilenr. quodl.9. q. 32. D. Thom. 3. p. q.lb. art. 1. propinquum, et in alio non posset
ad htc q. 1. art. 1. Palud. q. 1. Durand.
3. et
q. 1. Gapreol. q. 1. Hervseus quodl. 11. g. 13. idem videre, quia esset distans im-
Ferrar. 4. contra Gent. c. 68. negant ; sed cum
proportionaliter.
Doct. aiunt. Alens. 4. p. q. 4'i. w. 7. Ricli. Iiic,
art. 2. q. 2. Major q. 2. Gabr. q. 1. art. 2. Contra, Hiigo de Sacramentis, parte ^î opposit
Bellarm. 3. de Eucharistia, cap. 3. 4. Suarez
3. p. lom. 3. disp. 48. sect. 4. Sotus 4. Physic.
8. cap. 11. dicit : Qui fecit, ut unum
Glaudius repet. 4. de Eucharistia, cap. 4. et 7. corpus esset in imo loco, fecit quomodo
et omnes scribentes contra hsereticos.
voluit, et si voluisset, aliter posset fa-
cere.
Ad secundum sic proceditur

57.
1.* Videtur quod non possit esse idem SGHOLIUM.
1.
Vide Varr.
q.'?. huju*sCorpus localiter simul in diversis
j. 7. hLiju
Primo Idem non potest Sententia D. Thom. Henrici et aliorum,

A?Sm!î. locis. sic :
referri ad se oppositis relationi- etiam de potentia absoluta, unum corpus

non posse esse quantitative in pluribus lo-
bus, quia opposita relative inclu-
cis. Probat primo, quia posset esse in inflni-
dunt contradictoria sed si idem ;
tis. Secundo, haberet simul multa contraria.
simul esset in diversis locis, pos- Tertio, esset unum et plura. Quarto, Ange-
set dici inferius et superius seipso, lus non potest esse in diversis locis. Quinto,
et respectu alterius ejusdem, et resnon potest esse nisi in una specie. Sex-
to,non posset una, nec pluribus mutationi-
similiter dextrum et sinistrum, et
bus constitui inpluribus locis.
sic de aliis relationibus oppositis
secundum situm.
Argum. 2. Item, propiuquum et distans Hictenetur a multis conclu-
(a)
sunt relationes contrarise, sicut sio negativa, sed diversi diversi- 2.
simile et dissimile; sed si idem mode probant. Unus Doctor arguit s. part.
esset simul induobus locis, posset sic Quando aliquid (quantum est
: 'âdtl^
DIST. X. QU^STIO II. 191
Ilenri.
quodl. 9.
de potentia agentis) difFerentei" dnm qiiantiim et continuum, sic
[utest. :32, fieri posset secundum varios mo- commensuratur secundum unum
yEgidius.
quodl. 1. dos, si idem esset receptibile illius et plura; ergo si idem locatum sit
q. 1.
secundum unum modum, possibile in diversis locis, erit simul unum
esset fleri secundum quemlibet et plura.
alioruii modorum ex parte ; au- Et si instetur contra secundam
tem agentis, cum sit infinitso porationem, quia ipsa videtur eo mo-
tentise, est sequalis possibilitas, ut do concludere de corpore Christi
unum corpus flat simul in pluri- in cruce et in pyxide, quia ibi vul-
bus locis secundum quemcumque ncraretur, et ibi non, respondet,
modum pluralitatis sed impossi-
; quod quando aliquid convenit ali-
bile est, quod Deo agente idem cui, secundum quod natum est ei
corpus sit ubique; ergo simpliciter convenire, simpliciter convenit
impossibile est, quod idem corpus sibi, ut si homo est crispus secun-
fiat simul in diversis locis. Proba- dum caput, est crispus simplici-
tio minoris, quia posse esse ubi- non sit crispus secundum
ter, licet
que simul, est proprium Dei. aliam partem. Vulnerari autem,
Item, sequerentur plura contra- quod includit divisioncm continui,
dictoria, quia quando ponitur in competit alicui, ut habet essc loca-
uno loco, aut hal)et eamdein for- liter tantum ; et ideo si in uno
mam, quam et in alio, aut non. Si loco sit localiter, et in alio non
sic, etin uno ponatur gelu, et in localiter, vulneratur ubi est
si
alio calor, scquitur quod in uno lo- aliter, simplicitcr vulneratur;
habebit frigus, et in alio calorem. si non vulneratur in alio, non pro-
Similiter si in uno loco non inve- pter hoc non vulneratur, sed est
niret quid comederet, ibi esuriret, fallacia a sccundum quid ad simpHci-
in alio autein inveniens cibum non ter. Sed si ponatur idem corpus lo-
esuriret; et in uno loco incurre- calitcr, et per consequens, dimen-
ret ex aeris intemperie infirmita- sionaliter in diversis locis, quid-
tem, in alio cx tcmperie sanita- ({uid natum est ageiv, vel pati in
tem, sic esset sanum et non sa- uno loco, et in alio ; ergo et tunc
num vel segrum, et in uno loco simplicitcr habebit opposita.
occideretur, in alio non ergo si- ; Alius Doctor sic arguit: Termini D. Thoin.
hjc
mul morcretur ct non moreretur. locati et termini loci sunt simul; quj-.^sl. 2.
qa:i.'sliiino.
Si autcm teneatur sccundum ergo locatum est oxtra tcrmiuos
si 3.
membrnm, eadem sequuntui', quia sui loci proprii, est etiam cxtra
.lv.:itlius,
qiioill. 1.
et
saltein idcm corpus Iiabcbit con- terminos suos proprios. .Vdducit q.
quodl. 2.
\.
traria ; sed secunchim primum otiani do Angolo, (|Uod non potest qujest.
C.olTo.
17.
mombrum, utrobitiue habcbit con- siinul esse in diversis locis; orgo quivU. 3.
qu.cst. \.
trarium, sccundum aliud mcm- minus unuin corpus localiter in \ii .Vianus
in i.
brum autem in uno loco habobit divorsis locis. qua'st. .'>.
contrarium unuin, ct in nlio aliud. Alius sic arguit : Ivos sicut pcr
Itcm, sicut locatum cominonsu- propriaiu naturam ost tantum in
ratur dimonsionibus loci sc^cun- una spccie,sio por unam dimcnsi-
;

suppositionem in initio quaestionis refuta-
onem est simul uno tantum in
omnibus suppositis transiljimus
loco, quia sicut se habet natura vit. Ilis
quantitas ad lo- ad conclusionem.

ad speciem, sic
cum,
SGHOLIUM.
Alius sic arguit Si idem esset
simul in diversis locis, aut una
Pro eadem sententia negante idem corpus
mutatione, aut duabus. Non una, quantitativo poni posse in diversis lo-
modo
quia una mutatio est tantum ad cis, adducit Doctor proprias et subtiles rati-
unum terminum; nec duabus, quia ones. Prima, quia sequeretur agens naturale
aut ejusdem speciei, aut alterius. non corrumpere primum ubi. Secunda, ma-
Text. 19.
Non ejusdem, quia non potest si- teriam simul esse sub pluribus formis sub-
stantialibus. Tertia, parvulus ignis sic com-
mul idem moveri duobus motibus
burere posset omnia combustibilia. Quarta,
ejusdem speciei, 3. Pkysicorum, et
idem corpus nutriretur, et non nutriretur.
5. Metaphys. cap. De eodemnec du- ;
Quinta, in duplum nutriri posset.
obus alterius speciei, quia termini
essent contrarii, et sic motus in-
Ego etiam appono rationes ali-
compossibiles.
as; Prima est, agens naturale non
Text. 26. Item, cujuslibet motus termini
intendi per se corruptionem ter-
sunt incompossibiles, 5. Physic
mini a quo, sed tantum per acci-
sed qusecumque duo uhi possunt
dens, quia est incompossibilis ter-
esse termini ejusdem motus, quia
mino ad quem, quem intendit indu-
potest corpus moveri ab uno uhi
cere ergo si unum uhi sit incom-
ad aliud ergo qusecumque duo uhi
;
possibile alteri ubi, agens naturale

sunt incompossibilia circa idem
non corrumpet primum ubi, ad
corpus.
hoc quod inducat secundum ubi
GOMMENTARIUS. ergo posset facere corpus in novo
uhi, absque hoc quod removeat il-
(a) Hic tenetur a muUis conclusio nega- lud aliud uhi, quod habuit prius.
tim, etc. Vide citatos a Scholiaste sub Secundum sic impossibile est :
titulo qua3stionis, quos etiam sequitur eamdem materiam esse simul sub
Vasquez disput. 189. cap. 4. et sequenti- duabus formis substantialibus sed ;
bus. Fundamenta breviter recapitulavit si possibile sit idem corpus simul
idera Scholiastes, sicut et in scholio se- esse in diversis locis, sequitur op-
Si ideui
quenti alias quinque rationes, quas ipse positum illius. Probatio minoris :
panis
comedatu
Doctor in favorem hujus sententicc affert, Prima est, quia ponatur idem nu- a pluribui
an
et clarse sunt ex textu in § Contra istam trimentum duobus locis, vel
in animabil.u
pluribus
opinionem, etc. sub scholio 3. Quatuor tribus, et a diversis animalibus in animabu!
rationibus improbat Doctor sentenliam illis existentibus comedatur nu- ;
negantem; quarum prima et secunda tritiva utriusque converteiêt idem

procedit absolute ; tertia el quarta ex in substantiam suam, et per con-
suppositione, quani admittit D. Thomas, sequens eadem materia nutrimenti

nempe terminum conversionis esse in illius erit simul sub divei'sis for-
loco, ubi fuit substantia conversa, quam mis substantialibus, et animabitur

;
DIST. X. QU^^TIO 11.

193
in brntis diversis animabiis sensi-

tivis, et in hominibus diversis in-
SGHOLIUM.
tellectivis.
Secunda probatio cjusdem mino- Refulat dictam sententiam in generali,
ris est,quia posito quod idem li- quia non ostenditur evidens contradictio,
quod unum corpus sit in pluribus locis
gnum sit in divei*sis locis, ct in
specialiter. Primo, quia duo corpora possunt
illis sint diiri igncs, ngcnt in illud
esse in eodem loco, ut in resurrectione
lignum et coriMimpont, quia non Ghristi. Secundo, posset converti quantitas
potest resistere virtuti agenti, ct panis iu quantitatem coi-pori^ Ghristi, et sic
inducentformam ignis non cam- ;
esset in loco panis, et
secundum D. Thom. in
suo. Tertio, corpus potest esse sacramenta-
dem, cum agcntia sint diversa;
liter in pluribus locis ergo et quantitative.
ergo alinm ct aliam, et in cadem ;
Quarto, Angelus potest esse in diversis lo-

matcria, cum matcria ligni cor- cis. Has rationes late tractat Doctor, sed
pon-
rupti fucrit cadem, sicut et lignum derat tantum primam et tertiam. Hanc te-
idcm. nent Alens. \. p. q. H. Rich. hic a. 2. q. 2.
Occham. Gabr. Aureol. Bellarm.3. de Euchar.
Itcm, scquerctur quod quantum-
3. et 4. Suar. 3. tom. d. 48. sect. et fere
cumque parvulus ignis posset
omiies Theologi
4.
et Philosophi.
comburere omnia combustibilia,
quia si habeat hic comb\istibile Contra istam opinionem lioc
proportionatum, et ibi aliud, et in suflicit in gcnerali, quia quodlibet
tcrtio loco tcrtium, potci'it hic tencndum est csse Deo possibile.
agcre in illud, ct ibi in illud, et sic quod nec est cx terminis manifes-
simul in infinitis locis, et sic quao- tum impossibile, nec ex co impos-
cumque combustibilia possent si- sibilitas vel contradictio cvidcn-
mul incendi a quantumcumque ter concluditur; sic cst hic, ut
parvo igne. Sed quaecumquc virtus pat(d)it solvcndo omncs rntioncs
potest simul in multa passa par- snpra positas.
va, potest simul in passum ma- In spcciali autcin ai'guitni' pcr
gnum integratum ex illis parvis quasdam rntioncs, quas ilh^ Doc-
ergo minimus ignis posset combu- tor, cujus rationc- primo rccilatrc
rcre intcgratum cx omnibus coin- sunt, ponit et nititur solvcrc. Pri-
bustibilibus. ma est talis non minus inconvc-
:
Quarto sic, animal habens hic nicns est duo corpora esse simul,
conveniens nutrimcntum, nutrire- quam idem corpus in duobuslocis;
tur, alibi vcro non liabens, non sed I)eo cst possibile primum, si-
nutrirctur ibi, et sic simul nutri- cut patet de corporc glorioso ct
retur, ct non nutrirctur. non glorioso; crgo et secundum.
Quinto sic, quia si in duobus lo- Major patet, quia rhilosophi so-
cis habcret convcnicns nutrimcn- cundum itrincijîa sun omnino po-
tum, et suscipcrct utrobi([uc, sc- ncrcnt rcpugnnntiam inter duo
quitur quod in duplum nutriretur, quanta respectu (\jusdcm nhl, sicut
vel quod nutriiiKMitum suscciitum nlhict nigri respectu ejusdcm sub-
dcperderctur, (^t non convcrtcrc- jecti. sicut pntet quorto P/n/sicn.
tur in nutrimcntum. nip. (fc Vnruo, quin quantum, co
Toiu. XVII. IJ
T«xt. 76. quod quantum, expcllit aliud ejus- rius priori, et simul ci cum quo est postenori,
non
. .
dem quantitatis, non quia talc, simul. Sed si ista mani-

est ratio, sequitur
„ , j j.
,
. , . multiplicari
vel talc. Et cxemplificat de cuIdo. festum est, quod dimensiones loci pms.
Minor probatur in resurrectione sunt posteriorcs dimensionibus lo- sequens
Christi de dote subtilitatis. cati ergo magis oportet dimensi-

;
servaYil? in
Respondet, quod duae dimensiones onesloci niultiplicari ad multitudi- °'''f|°^''"
repugnant propter situm localem, nem dimensionum locati, quam e

^^''i,/jJq'^
converso. habetur
et illud tollit dos subtilitatis sed ;
hle.
illud quod est ratio limitationis Probatio minoris, tum quia di-
ad unum ubi, scilicet sicut deter- mensiones locati sunt causse di-
minatus, non potest toUi per ali- mensionum loci, quia locatum
quod donum vel dotem, quia etiam facit latera continentis distare, et
corpus gloriosum habet situm de- superflciem ejus esse in actu tum ;
terminatum, quo oportet ipsum quia prius est, quod potest esse
esse ita hic, quod non alibi, licet sine alio, et non e converso. Di-
non habeat situm localem, quo re- mensiones autem corporis pos-
sistat alteri corpori. sunt esse sine dimensionibus lo-
6. Sed contra istud arguitur ex cantis, patet de superficie primi
ratione sua, quse est de coeli, non autem e converso, quia
^HeS'* tertia
commensurari secundum multiim et non possunt distare superficies
unum, quia secundum illam, impos- locantis absque distantia partium
sibilius erit duo corpora esse si- locati. Patet etiam per aliud, quia
mul magis, quam unum corpus in in motu locali quocumque, manet
duobus locis, quia aut ideo oportet eadem superficies locati, sed non
locatum multiplicari multitudine loci, imo communiter mutatur
illa locorum, quia commensure- superficies loci mntato locato. Et
tur locO; aut propter aliquam ra- sicorpus sequale succedit sequali,
tionem specialem. Si propter pri- et similiter figurato, adhuc non
mum, cum seque oporteat loca manet superficies eadem prioris
commensurari locatis, sicut e con- circumscribens corpus secundum.
verso, quia commensuratio talis Et hsec ratio potest sic formari,
est respectu communis, tunc senon tantum contra eum; sed ad 7.
Magis
quitur quod ad multiplicationem probandum quod simul potest esse ossibiU
possfbfie
unum
locatorum sequitur multitudo lo- corpus in pluribus locis. Duo cor- corpus ess
in pluribu
corum; et ideo sequitur proposi- pora possunt simul esse; ergo joci?)"^;^
;is, qua
plura
tum, scilicet quod seque est im- idem in duobus locis simul. Ante- ia uao.
possibile duo corpora esse simul, cedens conceditur ab omnibus.

sicutidem in pluribus. Probatio consequentise, quia ma-
cum
Noa minus
iinpossibile,
duo
i
Si vcro proptcr aliquid aliud,
. .
noc non potest esse, nisi posteri-

.... gis possibile est
oris naturaliter
unitate pri-
stare multitu-
esse mTao tas naturalis,vel simultas loci dinem posteriorum naturaliter,
^"unimln"^ respcctu dimcnsionis locatse, nani quam e converso dimensio autem;
P^'ius naturaliter non oportet com- locati prior est naturaliter dimen-
MSuJIifca-
to
multiplicari posteriori, sed poste- sione loci, ut probatum est nunc ,
ergo magis possibilc est vini cor- locis. Ant omnino totum conver-
pori locato correspondorc plnres titur in totum, ct sic cum nihil
dimensioncs locornm, qnam c con- mancat, rationc cujus corporis
verso. Christi dicatnr ibi esse, scilicet
Secnndo sic : Possibile cst, qnod in loco convcrsi, scqnitur quod
Deus convcrtat qnantitatcm panis non erit ibi, qnia non sacramenta-
in qnantitatem coi-poris Christi, litcr, cum nulla sit sensibilis spc-
sicnt convertitnr snbstantia in cies, nec non sacramcntaliter,

snbstanti.nm. Iloc posito, cnm se- quia sic est tantum in coelo.
cnndnm cnm, illnd in qnod aliqnid Et prcêterca, cnm corpus Chri-
convcrtitnr, sit nbi prins fnit consti non esset ibi dimensionaliter,
vcrsnm, sequitnr tunc qnod cor- non posset implere locum, quem
pus in qnod fit convcrsio, cst ubi prius impleverant dimensiones
fiiit prius illnd qnod convertitur, panis, ct ita non mancrct illa ca-
et non potest esse sccnndnm suam pacitas, scd in instanti conversi-
quantitatcm in alio loco, ita qnod onis partes aeris concurrerent, et
qnantitas sit ei ratio essendi ibi, desineret esse locus, qui prius
sicnt esset, si esset per sc termi- crat, et sicpcr ipsnm non maneret
nus convcrsionis, nisi sit ibi loca- ibi corpus alicnjns, nec corpus
liter secnndnm eos; orgo illud cor- Christi, sicut nec modo manet cor-
pus erit localitcr, ubi prius Tuit ruptis speciebus panis crgo si ;
localiter conversum, et cum hoc adhuc ibi mnneret, lioc non cssct,
manct in suo loco proprio
con- ; nisi propter substantiam partium
versio autcm non anfert termi- aeris, quse immcdiate convcrsio-
num, in qnem est,a suo loco ergo ; nem istius termini tangcbant di-
simnl potest esse localiter in dno- mensiones panis; et sic semper
bus locis. maneret ibi corpus Christi, qnia
Respondef, qnod aut substantia semper mancre possent ibi istoe
panis manet in tali conversione, partcs aeris.
et tunc vcl aflicitup dimensioni- non vidctnr solvi,
Conii'a, ratio
bus corporis Christi,et non sequi- qnia convertatnr substantia quan-
tur quod corpns Cliristi sit dita a^qualis corpori Christi in cor-
mcnsivc in duobns locis, scd tan- pns Christi qnantnm, ct stabit ar-
tum innno;aut non afficitur sub- gumcntum, quia illud in qnod fit
rext. 15.
stantia panis illis dimensionibus conversio, erit quantit;Uivc in lo-
corporis Christi, ct tunc corpus co tcrmini convcrsi, ct cnm lioc
Christi non est ubi cst snbstantia ctinm crit in loco pi'oprio, ubi
panis, nisi rationc snbstantiae pa- prins.
nis, per consequens non di-
et Qnanchi ci'go i'espondct dividen-
mensive, quia s(H;nndinn Thiloso- do, potcst dari hoc mcmbriim,
phnm 1. /V///.s/r. substantia nuHnm (|noii totuni omnino convcrtitur in
habet mnf^^nitudincm, ct sic non tottim, (juia nou scquitui', qnod
crit ibi localiter, ct |)cr consc- t(MMninns convcrsionis non sit ubi
qucns non crit localitcr in dnobns jirins fiiit convcrsuin, si niliil ma-
;
m LIB. IV. SENTENTIARUM
net, nisi negetur ista propositio : versis locis ; crgo potest idem fa-
terminiis conversionis est nbi cere in eisdem sub modo naturali,

priiis fuit conversiim et forte ne- ; scilicet localiter et dimensive.
garet eam, nisi forte cum ista ad- Nec valetdicere quod est hic per
ditione, si illud manet, quod fuit conversionem alterius in ipsum,

converso ratio locandi, et tunc ar- quia conversio alterius in istud non
gumentum istud non concludit est isti formaliter ratio essendi liic.
contra eum, nec etiam de aere Quod patet, quia transeunte con-
sequali converso in corpus Christi. versione, manet terminus conver-
Nec curo insistere, quia credo, sionishic; ergo sine aliqua con-
quod illa propositio cui innititur tradictione potestalicui conferri
ratio, sit falsa, scilicet quod opor- esse hic sine conversione aliqua
teat terminum conversionis esse, alterius in ipsum.
ubi prsefuit conversum, sive ma- Si dicas, quod conversio ista, ut
neat illud, quod fuit converso ratio prseterita, est causa istius prfesen-
locandi; sive non. tise, contra, Deus de potentia abso-
Posset dari aliud membrum di- luta non potest facere conversio-
visionis, scilicet quod quantitas nem praeteritam non praeteriisse
aeris converteretur in quantita- ergo de potentia absoluta non po-
tem corporis Christi, substantia test facere sic prsesens non esse
aeris remanente, ettunc posset in- sic prsesens, quod nihil est.
ferri, quod corpuS Christi esset Si dicas, quod species derelicta 10.
Sub sua quantitate et dimensione. post conversionem est corpori

Patet etiam, quod quantitas ejus Christi ratio existendi hic, et ita
sit ubi prsefuit quantitas aeris ad istud esse hic necessario re-
conversi ; ergo corpus Christi erit quiritur conversio contra, spe-
;
ibi dimensive, et cum hoc erit in cies illa non est formaliter in
coelo. corpore Christi ergo non est
;
aliter per aliam ra-

Arguo ergo ratio corpori Christi essendi
Ratio effi- . ,
cacissima tiouem ad hanc conclusionem, et formaliter aliquale, et hoc lo-

contra „ ,
D. Thom.
. .
si forte sit ad hommem, arguo

. , ,
quendo generaliter de aliquali

^Facnius sic : Ubicumque Deus face- potest pro quocumque, quod formaliter
seTpiud- re substantiamnaturalem, non sub inest corpori Christi; sed corpus
qurntitative
^10^0 suo naturali, vel sub modo est formaliter prsesens ergo per ;
quam gjbj oDDOsito,

rf potcst
i
cam faccre aliquid
*
aliud, quam per conversi-
sacramea- >
taiiter. gîb modo suo uaturali seu conve- onem vel speciem conversi, sicut
nienti su3e naturse. Probatio, quia dicit Hugo, qui totum tribuit po-
in faciendo primum est duplex mi- tentiê Dei, licet Doctor iste ni-
raculum, unum vero tantum est tatur solvere.

in faciendo secundum. Sed Deus Probatur etiam illa prima pro-
potest facerecorpus Christi sacra- positio, quia possibile est novi-
tum secundum omnes, et facit de tatem circa aliquid posterius
facto sacramentaliter, id est, non absque novitate circa prius; ergo
sub modo suo naturali simul in di- possibile est novam esse talem
DIST. X. QU.ESTIO II. 197
praesentiam absqiie omni novi-

tate circa formam substantialem, SGHOLIUM.
qu8D prior est omni tali respe-
ctu.
Resolvit iit maximam teneDdum, quidquid
Quarto ar^ûo sic : Ancl us po- non includit evidenter contradictionem, nec
test esse simul deflnitive in [Au- infert eam, non esse denegaudum omnipo-
ribus locis ergo et corpus cir-
; tentiic Dei ; et unum corpus in pluribus
cumscriptive. Consequentia vide- locis sse, est tale, ut patet solvendo rati-
tur satis manifesta, quia similis ones in contrarium, et e.xplicat quomodo

non repugnet plura ubi convenire eidem
habitudo est in utroque, et per
corpori, quia sunt respectus extrinseci.
consequens similis determinatio
ad locum sibi suo modo conve-
11.
nientem unde communiter ne-
;
Dico (a) ergo ad qusestionem,
gantes consequens, negant ante- quod est maxima mihi certissima,
cedens. Probatio antecedentis, quod Deo est possibile omne quod
Deus potest convertere panem in non includit evidenter contradi-
Angelum, ut probabitur dist. 11. et ctionem, et ad quod non sequitur
ubi prsBfuit conversum, ibi est necessario contradictio hoc est ;
illud in quod convertitur, saltem hujusmodi; ergo possibileest Deo,

si ratio locationis ipsius conversi ut patebit solvendo rationes.
manet; ergo Angelus est, ubi fuit Dico ergo, quod Deo simplicitcr
panis. Sed non potest esse ibi est possibile idem corpus simul
praesens, quin sit in loco secun- facere in diversis locis localiter;

dum modum sibi conveniontem hoc patet ex intellectu termino-
essendi in loco, et tamen manet rum. Cum enim dico, idem corpus
in proprio loco in cuelo ergo, etc. : simul esse localiter in diversis
Istarum quatuor rationum pri- locis, niliil dico supcr hoc corpus,
mam et tertiam pondero secunda ;
nisi quemdam respectum extrin-
et quarta non procedunt, nisi ex secus advenientcm fundatum in
quodam prsesupposito, quod non uno quanto ad aliud quantum cir-
credo csse verum concluderet;
cumscribens. Respectum autem
tamen contra* plures illam prae- talcm plurificari supor idem fun-
suppositioncm concedentes. Ad damentum nd diversos terminos,
lioc est intentio liugonis, queni non ai^paret contra aliquid notum
licct ille Doctor nitatur exponere, secundum rationem, quia respe-
tnmen legenti Hugonem, satis pa- ctus intrinsecus advenientes, dc
Qujere
tct quod totum, quod pei'tinet ad nuibus mi;.us possunt
vidotur, Rici». htc
istud diflicilc;, simul

scilicet esse plui'incnri lundamonto oodein ma-
in duobus idem corpus, at-

locis nont(> ad diversos torminos, ut
trihuit omnipotentire Dei, nou suiHM" oamdiMn albodinem possunt

(]\\iv. similitudinos fundari ad duos
autcm alicui conversioni nlicujus
in istum terminum. torminos, ut probatum est Ubro
lcrlio (lislincfiotie octava.
Assumptum, scilicet quod uhi

;

non dicit nisi respcctum extrin- est hoc videtur sine ratione di-
;
secus advenientem ad circuin- ctum, quia respectus, qui oritur

scribens, satis patet ex dictis ex natura fundamcnti, magis vi-
in prcecedenli quceslionc. Et mirum detur adsequari fundamento, quam
est,quod sequentes rationem tan- ille qui extrinsecus advenit, cse-
tum sequuntur imaginationem, teris paribus. Sed ad duos tcrmi-
quod quia imaginatio non sepa- nos possunt esse in eodem funda-
rat locum a corpore, nec e con- mento duo tales respectus orien-
verso, nec percipit unum plurifi- tes ex natura fundamenti, ut dua)
cari sine alio, ideo dicatur sim- sequalitates ad duo quanta sequa-
pliciter impossibile unum sine alio lia ergo sine ratione fingitur,
;
plurificarisequendo tamen ima-

; quod hic unus respectus adsequa-
ginationem non apparet aliud. tur.
Sed exclusa ista imaginatione, Conflrmatur, quia non magis
Sicut alii
respectus
quse semper innitens sensibus non adaequat quantitatem sua prsesen- ^"^^4°*'^
multipli- aliud apprehendit, et sequendo ra-
cantur
tia ad locum, quam
^
adsequat
^
sub- v^^^^^f
prsesentias
in eodein tioncm cx ratiouibus terminorum, stantiam sua prsesentia sibi con- ergo
lundamen- quantitas
to, sic nuUa est necessitas, quod plurifl- veniens sed substantia ponitur potest piu-
;
respecus
^^^^ ^^^^ plurificetur aliud, ut plu- II
posse habere plures prsesentias
res habere.
1 , .
multiplicari 'n^^L , •
posteriori non est necesse

,
potest. 1 iticato etiam primo, cum sit primus ter-

prius plurificari ipsa autem ubi : minus multarum conversionum
sunt manifeste posteriora ipso in multis altaribus, et cum hoc
quanto locato, et accidentaliter et tamen est prsesens in coelo sub
contingenter advenientia; in mul- modo quantitativo; ergo.
tis etiam aliis, ubi major est Aliqua argumenta sunt facilia,
connexio, secundum rationem con- et solventur eo modo quo proce-
cedimus unum sine altero plurifi- dunt in generali. Multa alia sunt
cari vix enim est aliqua habitu-
;
difflcilia secundum imaginationem,
do accidentalior suo fundamento quse procedunt in exemplis supra
quam sit ubi, nec aliquis modus adductis de calore et frigore,
essencli in, nec aliquis modus «6, fame et saturitate, sanitate et
et sic de aliis multis habitudini- segritudine, morte et vita, et sic
bus; et tamen in aliis habitudini- de aliis.
bus, non ita proterve asseritur
impossibilitas plurificationis ha- GOMMExNTARIUS.
bitudinum circa idem fundamen-
tum. (a) Dico ergo
j ad quaeslionem,
2 j
etc. Sta- ^ ^- .
^ ' Conclusio.
12.
Et si instes, quod verum est, luit conclusionem affirmativam, qua3
^ est Ausu&iin.
Hugo.
quod plures respectus possunt AugusUni in lib. De cura pro mortuis Aiensis.
Richardus
fundari in eodem fundamento, habenda cap. 16. el 17. ul infra patebit, et Major.
quando unus eorum non adaequat Hugonis de Sacramentis, part. 8. quaBst. Marsilius.
totum fnndamentum, hic autem 11. Supponit eam, aut insinuat Alensis 4. Ahacus.
(inum ubi adsequat totam rati- part. qusest. 11. art. 1. alias 44. m. 7 Ciaudius.
BelJarm.
onem quanti, inquantum locabile Richardus in 4. dist. 10. art. 2. quaest. 2. Suarez.
Major ibidem, Gabriel giiasst. 2. art. 2. et in omnibus locis, ubi esL subslanlia cor-
in can. lect. 46. Marsilius in 4. quaesl. 7. poris Christi sacramenlaliler et indivisi-
art. 3. dub. 2. Occham qusest. 4. Aliacus biliter, ergo eliam non repugnat ipsi
quaesl. 5. art. 2. Alanus lib. 1. de hoc esse in diversis locis simul modo con-
Sacramento cap. 38. Claudius Sanctes naturali, Consequenlia probatur, quia
Minus
rep. 4. de Eucharistia cap. 4. el 7. Bellar- magis potesl idem poni in diversis se- repug^nat
quantitati
minus lib. 3. de Eucharistia cap. 3. et A. cundum modum connaLuralem essendi, modus
naturalis,
Suarez dist. 48. sect. 4. et fere esL com- quam modo supernaturali, quia hoc modo quam
supernatu-
munis modernorum Tlieologorum, prae- majus esl miraculum ergo cum de facto ;
ralis
serlim conlra hsereLicos. Unde merito possit esse in pluribus locis supernalu- essendi.
Suarez dicit non solum hanc sententiam rali modo essendi, de possibili potest
esse aptiorem ad impugnandum haereti- esse modo naturali.
cos, et Catholicam veritatem tuendam, Consequenlia probaLur, extensio quan-

sed suo judicio tam necessario, tamque titatis malerialiter sumpta in ordine ad
evidenter consequentem ad illam, ut locum, non dependet ab aliquo loco po-
miretur contrariam sentenliam gravissi- sitivo, quia uL sic, est absoluta, et non
mis Theologis potuisse persuaderi. variatur variaLo loco, nam quantitas bi-
Suppositis auLem raLionibus Doctoris, pedalis manet eadem in diversis locis,
quae clarse sunt, neque indigent speciali ut per se consLat ad sensum ; ergo quan- Non
dependet
exph"catione, quibus etiam ulunlur pas- lumcumque varienlur loca simul, non a loco.
sim Doctores in liac materia, subjungam variabitur. Patet consequentia, quia nulla
duas rationes ;
quarum prima est ex est depcndentia ejus a loco, quia si su-
principiis Doctoris; secunda ab incon- matur locus fundamenlaliter, nihil aliud

Prima venienti, quod alias sequeretur ex op- est quam superficies ambiens el quanta,
conclusio-
posito. Probalur primo, quia nuUa est sed quantum a quanto, quod esl ejusdem Nec
"'^' quantum
repugnantia a priori aut posLeriori fun- raLionis, qualis est superficies contenli,
a quanto.
dala in aliquo principio ; ergo non ex- ct loci conlinentis, non dependet essen-
cedit divinam potentiam ; consequenlia tialiter, quia sic idem esset prius et po-
est manifesLa, quia hsec esL ad quodcum- sterius, in specie ; esset prius inquantum
'undiimen- que possibile. Anlecedens probatur, illa causa dependenli?e, seu lerminus esset
repugnan- repugnantia fundaretur in substanlia cor- posLerius inquanlum dependens, quod
mivei^sum poris, auL in quanlilale, auL in procsenlia repugnal, quia quodcumque pro^dicatum
.estruitur.
j^pgjj^ quomodocumque illa explicetur, fundaret illam, includitur in utroque, cum
aut ex parto diversorum locorum repu- sint ejusdem speciei, el daretur circulus
giiantiiim circa idem localum, sed nihil dependenti.T, essentialis inter individua
ex his fundat talem repugnantiam ; ergo, ejusdem speciei.
etc. Major patet a sufficienti enumera- Si loquainur de loco formali. nihil aliud Quid locHs
lormalis t
tione. Minor probatur, non ex parte subest quam indislanlia vel modus, secun-
stantiic, quia de faclo eadem subsLantia dum aliquos, vol c(M-te relalio adveniens;
corporis ChrisLi osL in (liv(>rsis locis se- si primum, ost negatio, sed han' mulli-
rojni-nat cundum piassentiam sacramenlalcm, ut ]>licari polest respeclive ad diversas for-
'"*')|",t^'""'' tides docet, ot per diversas convorsiones, mas in eodem fuiulamenlo. ut negatio
puaniitiii.
pj,g^j non rrpugnat ex liac parte ; uon Polri et Pauli in hoc homino, albedinis guid di-
stantia sit
ex parle quantilatis, quia luec ctiam esl et rubedinis in pariele el Angelo; di-
200 LIB. IV. ÊNTENTiAUUM
slantia autem ad unum locum determi- quia omnis dependentia essenlialis et im- eet
, ... ad aliquod
nalum, et distanlia ad alterum sunt di- nmtabihs esl ad aliquod determinatum determina
versaj formai, ergo et negaliones earum; individuum, ul Petri ad suas partes,

ergo sicut distantise ad diversa possunl creatura? ad Deum, loquendo in absolutis.
esse simul, quia sunt form^ disparata^ Accedit, quod hujusmodi dependeniia ^"non^"^
non repugnanles, ila et negaliones earum. nequeat reduci ad ullum genus causai, ®^* activa.
Patet consequentia a priori, quia nuUa est quia quanlilas non esl activa ; ergo non
oppositio ad negalionem, quae solum est ad genus causae efficientis, ut palet etiam
ad formam opposilam ;
patet a posteriori, ex sensu, quia non mulalur absolute cor-
quia sic corpus Christi est indistans plu- pus variata superficie ambiente, ut patet
ribus locis simul el sacramentaliter. in lurre, quae mutat superficiem aeris
5. Si dicatur autem haec praesentia esse continentis ex impulsu ventorum, quibus
modus, aut relatio, patet esse poste- cedit aer. Non est formalis, quia superfi-
rior fundamento, ac proinde multiplicari cies ambiens non spectat ad constituti-
posse sine multiplicalione fundamenti, onem corporis ; ergo ad nullum genus
sicut de facto idem contingit in prsesentia causae reducitur, sed dependentia quae ad
sacramentali ; et sicut indistantia loci ad causam non reducitur, est mere imagina-
diversa loca non repugnat, ila etiam ne- ria ; ergo, etc. 7
que relationes, aut modus praesentiae, nam Ex nempe ^°" ^"^P"'
patet tertium,
his ^ ' r hanc repu-
r gnare prse-
supposila priori, haec naturaliler resultal, gnantiam non reduci ad praesentiam seutiam
for-
quia causse ejus priores ponuntur applica-
malem ; el confirmatur, non magis repu- ^^"-
tae per indistantiam. Unde data per pos- gnat, est relatio, eamdem
si multiplicari,
sibile vel Impossibile indistantia locati ad quam alias relationes (et perinde est, si
diversa loca simul, resultaret praesentia dicamus esse modum), quia et relationes
|
illa, quidquid sit ex natura exlremorum, intrinsecae et extrinsecae variantur, quan- '
sicut applicata causa ad diversa passa, do alias causae earum per se applicantur
potest sequi effectus simul in utriusque, diversae, aut subtrahuntur ila autem con-
;
si sint ejusdem dispositionis, supposilis tingit in proposito, quia corpus applica-

pluribus albis, diversae similitudines ; in tum loco, natum est habere prsesentiam
uno patre relatio ad diversos filios, sive ad ipsum, ergo diversis locis apphcatum
diversa, sive eadem extensa, ut aliqui habebit etiam diversas praesentias, quia
volunt, nihil refert quoad praesens, modo non est major ratio, quare unum magis
salvetur paternitas, ejusque referentia et sequatur quam alterum; vel ergo nullum,
denominalio formalis ad diversos termi- vel utrumque simul : primum dici nequit,
nos. quia causa naturalis apphcata infert effe- Repuo-nan-
6.
Quantum Demde si dependeret essentialiter loca- ctum suum naturahter; inter formas non ^'^
'
DOtCSt 6SS6 causarum
in vacuo. tum a locato quantitativo, non posset poni esl repugnantia, ergo etiam neque inter «^^ ^^
repugnaa-
in vacuo, seu extra locum sed hoc falsum
; causas et actiones. tia
_, .
,
effeclus.
est, quia ultimum coelum non ambitur Praeterea, idem passum polesl recipere
loco, in quo tamen manet sua extensio, a diversis agentibus simul diversas for-
eteadem maneret, si Deus aliud coelum, mas, ad quas est in potentia, si illae non
autaeremambientem crearet extra ipsum. repugnant, verbi gratia, dispositionem
Dependen- Item, si dependeret corpus a loco quanli- ullimam ad animam ab agente parliculari,
tia
essentialis tativo, dependeret ab aliquo determinato, animam a causa prima, vel calorem et
DIST X. QU.ESTIO II. 201
albedinem a diversis causis ; eadem etiam Secundo probatur conclusio ab incon- 9.

Secunda
causa diversis passis applicata potesL venienti, quia alioquin opposita senlentia piobatio
ab inconve-
simul producere diversos effeclus; cor- reddit dubias multas historias et vitas nienti.
pus est causa loci, quia facit distare latera Sanclorum, in quibus Chrislus Dominus
ejus, ergo simul applicatum diversis locis lcgitur in terris apparuisse Sanctis visibi-
polerit idem facere, quia non erit pene- liter, verbi gratia, Petro, quando Roma
trabililer cum allero. fugiens ad porlam Lalinam apparuit ei
Visus
'enetratio Deinde superficies loci potest divinilus Christus, quem interrogavit : Domine, quo Chfistusad
orporum. portam
continere duo corpora simul, ut conling:it vadis? et respondit : Vado iterum crucifi- Latiiiam
a Petro.
quando Ghristus exivit clauso Virginis giRomam, ubi Capella hujus rei monu-
utero, ex sepulchro eliam ingressus est ad mentum extat, et vestigia infixa lapidi.
Apostolos januis clausis ; ergo a fortiori Respondent adversarii has visiones, vel
idem corpus plura loca occupare simul. esse imaginarias, vel certe Angelos appa-
lonfirma-
Confirmatur, quia Angelus est tolus in ruisse in persona Christi, non ipsum Chri-
tur.
Ix modo
qualibet parte dislante sui loci, anima stum. Contra, contrarius est sensus Eccle-
essendi qualibet parte corporis, et Ange- et fidelium
tota in si3e celebrantis has visiones,
.ngeli in
loco. lus potest esse in parlibus discretis sui tanquam in persona Chrisli factas, non
• loci adsequati, et secundum aliquos occu- alterius, uL et verba demonstranl, quamvis
pare duo loca simul; sed sicut se habet enim in veteri Testamento id conlingebat
spiriluale nd locum, ita et corporale, quandoque, ut Angeli tanquam legali Dei
saltem divinitus applicatum, ergo non est missi respondebant in persona Domini,
in proposito major repugnantia quam in ut in monte Sinai ; lamen quia cessaveranl
primo, supposila applicatione divinitus figurae et umbrae, non legitur ita contigis-
facla. Ex quibus patet, quod ex natura se in novo Testamento revelata verilale;
loci nuUa est repugnantia, ut palel in unde Arnobius in lib. 1. contra genles :
Angelo et anima; patet in praesentia sa- Unus fuit, ait, ex nobis Chrislus, qui post
cramenlali in diversis locis, ut supra de- mortem et resurreclionem se proinpta in
ductum est. luce detexit, qui justissimis viris etiamnum

Modus Confirmalur ullimo, ex quarta ratione impollulis, ac diligentibus sese, non per
v'di" sub ^"ctoris, quamvis enim neget suppositum varia somnia (alludit ad modum, quo olim
't^r!!n;'^ I^ Tliomffi ex quo procedil, tamen ipsnni Prophelis fiebant visiones), sed per purse
ipsum conclusionem admitlil; ergo
" converte-
1
si simplicitatis speciem apparebat, etc.
nvertere-
*"'• rclur panis in substantiam Angeli eo mo- Pra)Lerea, alioquin posscnl multa mysle-
do quo fil de facto in corpus Christi pne- ria sic eludi; at in Apocalypsi, aliler dc
sens, Angelus essel sub speciebus tolus Angclis, aliter de Domino Angelorum lo-
in toto, et lotus in quaUbet parte ; hic quitur Joannes, quamvis in spirilu.

auleni est inodus essendi coniiaturalis Kt quidijuid sil de reliquis. probalur
Chribtus
Angeli, llcct supernaturalis esset quaa- non posse ila respondcri ad singulas vi- visu.s est
Paulo.
tum ad conversionem, et retento primo siones. Christus apparuit Paulo in lerris
loco, verbi gratia, in coeio, neque alilcr post resurreclioncm 1. ad Corinth. 15. ubi
posset cssc sub specicbus, quam modo probat ex apparilionibus, quas Christus
dicto indivisibilitcr ; ergo corpus potcst fccil, cjus rcsurrcrlionem, ut Ccplue, post
etiam connaturali modo essendi poni in hnec undecim Apostolis ; item plus quam
duobus locis. quingentis fratribus simul ; ilein Jaoobo :
. .

Novissime, inquit, tanquam abortivo visus apparuit tibi in via qua veniebas, etc. Idem
est mihi, elc. ergo visio, quam habuit Pau- etiam refert ipse Acl. cap. 22. ubi eliam
lus, fuit vera et realis Chrisli in persona agit de alia.visione sibi in Spirilu facta,
propria, non autem Angeli ; alias non differente tamen modo quam prior, quia
recte ex ea probaretur resurreclio Ctiristi, dicit eam fuisse in spirilu. Undede priori
et reliquae visiones, quas commemorat,, locutum fuisse Apostolum ad Corinlhios,

Garthus.
fuerunt Cliristi verae in propria persona, docenl ejus interpreles, Carlhusianus. Primasius.
et consequenter qua? facta fst Pdulo. Primasius, Glossa ordinaria, Thomas, Glossa.
illa S.
Origenes.
10. _ Respondent quidam negando conse- Origenes contra Celsum lib. 2. TerluIIianus Terlull.
Responsio Ambrosius.
impugna- quentiam, quia eliam Angelus apparens lib. contra Praxeam. Ambrosius autem Sedulius.
tur. Petrus
in persona Chrisli, ut faceret hanc fidem intelligit eam de ea etiam quse in templo Lomb.
Haimo.
resurrectionis ejus, sufficienter probaret conligit ; Sedulius, Petrus Lombardus, Hugo.
Chrislum surrexisse. Conlra, quia Paulus Haimo, Hugo Cardinahs.
non recurrit ad argumentum Theologicum Lux autem illa dicitur fulsisse ex glo-
fundatum in attestatione Angeh, neque rioso Christi corpore, quod videns Paulus
Respons.
factum illud sufficienter probaret resurre- prae nimio splendore solutus est ei visus ;
Cajetani
rejicitur
ctionem Christi, quia etiam multorum unde non recte Cajetanus ex caicitate sub-
Patrum testimonio apparuit Angelus in sequente insinuat Paulum non vidisse

persona Chrisli in veteri Teslamento, Chrislum; ex serie namque historiai, et
quod tamen non probabal Christum fuis- coUocutione ultro citroque Christi et Pau-
se tum in natura humana. W, ex verbis Ananiae sequilur contrarium,
Unde et illud Apostoli : Cum introduce- nempe Christum apparuisse Paulo, non in
ret primogenitum in orbem terrse, dixit : coelo, sicul Stephano, sed in aere propin-
Adorent eum omnes Angeli ejus, secundum quo, ubi vox formari et audiri potuit.
Argumen- multos expositores Christus fuit ostensus Sed lum Christus fuit etiam in coelo, ut
tum . T^
, , ,
deresurre-in natura humana Paulus ergo utitur ; conslat ex illo Actorum 3. Quem oportet
Christ? a argumento habilo per sensum et expe- quidem coeluni suscipere usque in tempora
^sumptam!' rientiam multorum fidelium et suiipsius reslitutionis omniiim, quae locntus est Deus
speciatim unde nullus Palrum exponit
; per os Sanctorum suorum a sseculo Pro-
hanc apparitionem tanquam factam per phetarum, etc. id est, usque ad diem
Angelum, neque ratio ad eam expositi- judicii ; et constat eum esse a dexlris
onem cogit, neque litterce circumstantia Palris in excelsis, neque deserere eum-
permittit. dem usque ad diem novissimum.
ll^
Confirmatur ergo veritas, quia Actorum. Ex quo confutatur solulio S. Thomge et 12.
Solutio
Quando 9^ contigit haec visio, dum Paulus pergerel aliorum asserentium Christum lunc de- aliorum
rejicitur.
est Paulo? acceptis htteris contra Christianos in Da- scendisse de coelo relinquendo coelum,
mascum : Contigit, inquit, ut appropinqua- nihil enim ad hoc cogit, et videtur con-
ret Damasco, subilo circumfulsil eum lux trarium ibidem insinuari. Et insinuat Chry-
de coelo, et cadens in terram, audivit vo- sostomus humil. de conversione S. Pauli,
cem dicentem sibi : Saule, Saule, quid me super illa : Ego sum Jesus, quem tu perse-
persequerist qui dixit : Quis es Domine? queris, etc. et quare, inquit, non dixit :
el ille : Ego sum Jesus, quem tu perseque- Ego sum Jesus, qui resurrexit : Ego sum
ris, etc. El infra Ananias ad eumdem : Jesus, qui sedet a dextris Dei, sed :
Saule frater, Dominus Jesus misit me, qui Ego sum Jesus, quem tu persequeris,
.
DIST. X. QUi^STlO 11. 203
etc. ergo supponit Chrysostomus ipsum Objiciunt haerelici Matth. 28. Jesum 13.
Objectio
sedisse eliam a dextris Palris, quando guem quaerilis non est hic, surrexit enitn, hseretico-
simul apparuil Paulo, neque ad effeclum clc. quae illatio non valerel si idem corpus
liujus apparilionis deseruisse prioremlo- posset esse diversis in locis. llespondei
cum. Suarez non esse illationem, sed simplicem
Quam sententlam expresse docuit con- assertionem, quia mulieres quaerebant

elmarus,
Ira Berengarium Adelmarus Brixiensis ex morluum, Angelus affirmat esse vivum, et
hac Ghristi apparitione, secundum quam surrexisse. Deinde si intelligatur eliam
Chrislus fuit in lerra visus a Paulo, ma- illative, illalio ad potentiam ordinariam
nens simul in coelo, sumens inde argu- et familiarem sermonem modo humano
menlum, quo probaret Christum simul intellectum refertur, qui fundatur in po-
esse posse in coelo, et in Eucharistia esse. lentia ordinaria, quia bene sequitur, sur-
igustin, Augustinus lib. de cura pro morluis haben- rexit ; ergo non esl hic, supple in sepul-
da, cap. 16. et 17. supponit animas Mar- chro mortuus.
tyrum divina virlute posse esse in coelo Objiciunt secundo Palres, qui negant
Objeolio
simul, el etiam pra3senles iis quibus appa- idem corpus esse posse in diversis locis, secunda.
rent, el quibus impelranl a Deo beneficia ul Auguslinus epist. ,3, et 57. et 20. cap. 11.
;
unde cap. 16. Alii, inquil, sunl humanarum Anselmus in Monologio, cap. 20. Respon-
limites rerum, alia divinarum signa virtu- detur eos loqui secundum potentiam
tum, alia sunt quse naluraliter, alia quas naluralem et cursum rerum ipsis propria
mirabiliter fiunt, elc. Unde quamvis dicat, virtute convenientem, non autem super-
quod incertum sibi sit, quid fiat de faclo, naturaliter; unde Anselmus cap. 21. docet
an ipsa) animai manentes in coelo appa- discursum a se factum non concludere,

reant in propria specie, an Angeli earum. quamvis naturaliter concludal in creaturis,
indicat utrumque possibile esse, adducens quse locum definitum occupanl.

exempla talium apparitionum, Sed eadem Terlio objiciunt, quod idem corpus ne- Objectio
terlia
ralio est eliam de corporibus, nam si non queat esse modo naturali et quantitativo
repugnat animas esse simul divina virlule simul in diversis locis ; ergo neque sa-
in coelo et in lerra pryesentes iis quibus cramentaliter in uno, quanlitalive in al-
apparent beneficia largientes, quod nalu- tero. Antecedens probant testimonio Ca-
ralem virlutem earum excedil, ila neque tholicorum ad hominem. Ilespondetur eos
repugnat in corpore idem contingere divi- abuti tesUmonio Calholicorum, si ex au-
na virtute. clorilate agunt, ideo neganda est conse-
Non solum anliqui, quos Doctor citat, quentia, quia Catholici docent id de es-
impugnant prajdiclam conclusionem, sed senlia in duobus locis quanlilativa, non
eliam moderni, variatis aul exlensis eorum autem sacramentali et (luanlilaliva ; anle-
principiis, sed et hairetici, ul desLruant cedons autem falsum esl et negandum, si
realem prasenliam, easdeni raliones ac- ut principium urgealur.

commodant; ut ergo sinml utrisque re- Objiciunl (juarlo alii, quia si idem oor- ti.
Obj:>ctio
spondeatur, et raliones [)rout foptnantur pus possit esse simul in divorsis locis quarta.
aul reformantur a modernis, sinuil sol- quanlitative, ergo in inrmitis ; hoc ost
vantur, ne soepius eadem repeteiuia cs- falsuin, quia cssc ubiquc soli
Deo com-
sent, respondebo breviter ad omnes suo petit, undc Palrcs cx hoc probant divini-
ordine. lalem Kilii el Spiritus sancli. Augustinus
i
204 LIB. IV. SENTENTIAltUM
Augustin. lib. 6. contra Maximinum, cap. 21. Fulgen- banles divinilalem Verbi, ex eo quod
Fulgent.
Ambros. lius tib. 2. ad Trasimundum. cap. 17. Am- Verbum fueril ab aeterno. 15.
Basilius. Objectio
brosius tib. de Spirilu sanclo, cap. 7. Ba- Objiciunl quinlo alii, si idem corpus es- quinta.
silius de Spirilu sanclo, cap. 12. set in duobus locis, esset divisum et in-
Responile-
tur. Uespondelur hanc ralionem magis ur- divisum, id esL, idem el diversun) ; ergo,
Eesponsio
prima ad gere conlra prsesenliam sacramenlalem elc. Respondelur idem posse urgeri con-
argumen-
tum simul in pluribus locis, quia, quod esl in ira myslerium prassens ; negalur ergo
ex immen- infinitis locis, debel esse in singulis lo- sequela, haberet enim solum diversas
sitate Dei,
tum, et in partibus tolum secundum mo- praisentias locales, seu diversas relati-
dum immensitalis, quod magis convenit ones poslerius advenienles.
Objectic
praesenliae sacramentaU, quam quantilati- Objiciunt sexto, sequeretur quod ea- sexta.
vse, quse est parlim in parte loci, non tota dem res esset exLra spatium, quod ipsum
in quaUbet parle. circumscribit, et non esset, quia circum-
Respondeo negando sequelam, quan- scriplio dicit negationem circumscripti

Responsio
secunda. tum est ex vi formae, ut bene Doctor re- alibi. Respondetur idem urgere conlra
Respondi
sponsione ad 1. pro opinione negativa, praesenliam sacramentalem ; negatur ergo lur.
quia in omnem visionem potest Deus ab- sequela. Ad ejus probationem responde-
solute, non lamen respeclu omnis susce- tur, circumscriptionem per accidens di-
ptivi ; superficies est capax omnis coloris, cere illam negalionem, quia ad intrinseco
ergo simul est falsa, a divisis ad conjun- tantum dicit, quod sit locus a^qualis com-
cta; corpus est capax omnis situs, ergo prehendens localum secundum se totum ;
Quamvis simul non valet. Quantum vero ad mate- quod aulem idem localum non sit alibi,
corpus
esset
riam concedil, et bene, consequentiam, et est per accidens, nempe quia naturaliter
ubique, non non convenit, non quod
quanlum ad esse ubique, ut respicit uni- id ipsi ipsi re-
esset
immensum. versum,quia omnia corpora universi, Deus pugnat, aut ex loco circumscribenli
posset converlere in corpus Chrisli. Bre- inferatur simpliciter et absolute. ^,. .
OLjectK
viter ergo, omissis pluribus redargulioni- Objiciunt septimo, quantitas est finita, septima
bus, nego sequi immensitalem ex illo ergo limiLatur ad unum locum ; deinde
exemplo, quia haec ex nalura sua esL ubi- extensio ad locum supponit extensionem
que, ita ut id exigat et nequeal non esse in ordine ad se, ergo duplex in ordine
ubique, seu in quocumque loco vero, imo ad locum supponit duplicem in ordine ad Respond
tur.
etiam secundum aliquos imaginario ; cor- se. Respondetur ad primum, verum esse
1
pus autem fit in pluribus, vel fieret per naturaliler lam antecedens quam conse-
accidens extrinseca virlute agentis, non queas, non autem speclata Dei omnipo-
propria exigenlia. Unde si darelur ubique tentia. Ad aliud negaLur consequentia, Non mui
. . , , . . plicatu
immensitas, ipsi non conveniret, nisi se- quia prms non necessano multiplicatur prius mi
cundum quid et participative, non simpli- mulliplicalo posteriori, quahs est praepo^terioi
citer aut per se, sicut crealura quae pone- sentia in ordine ad locum respective ad
retur ab aeterno, diceretur aeterna parti- praesentiam in ordine ad se supponens
cipalive, non autem per se, sicut Deus. hanc pro fundamento. Exempla hujus
Argumenta Patrum procedunt de facto, passim occurrunt in aliis, quia ea-
quia nihil est ubique, neque per se, ne- dem virLus immuLaLa polest in plures
que participative, praeter solum Deum; et effectus, etc.
fundantur in revelatis contra Arianos pro- Objectio octava, sequeretur quod idem
16. corpus posset bis poni in eodem loco, aer nequit esse calidus ut octo, neque bis
)bjeclio
jftava. quod capi nequit. Kespondetur negari calidus ut sex. Eodem modo relationes,
posse sequelam de eodem modo praBsen- qufc non casualiler insunt, sed secundura
tiae, et secundum eumdem situm, quamvis exigentiam fundamenti, mensuram et

aliqui, ut Suarez, idem admitlant, et su- modum ejus sequuntur.
slineri possit etiam in nostra opinione, Si tamen ponalur secundum diversum
•sesentia
^^^^ dicimus illam praesentiam produci a situm in eodem loco, vel secundum di-
i eodem gQJQ pgQ .
u^fje sicut idem corpus in eo- versas prsesentias, alteram quantam, alle-
"^
possit
uitipii- (jem loco successive positum liabet diver- ram sacramentalem, nulla est repugnan-
cari .
sas praesentias formales namero, quia tia. quia variatur fundamentalis modus se
idem numero non redit naturaliter, neque habendi ad locum ; vel secundum situm,
consequenter prior praesenlia deperdita ut si ponatur sursum et deorsum secun-
redit, sed alia diversa ; Deus simililer vi- dum easdem partes, vel secundum ex-
detur multiplicare posse simul diversas tensionem, ut in secundo casu. Argumen-
illas praesentias, quas seipso producere tum hoc etiam potest retorqueri, quia
potest. eadem difQcuItas urget de praesenlia sa-
Licel hoc sustineri possit, et sit conce- cramentali multiplicata in diversis, aut
p ^g
«ativa, piibile, quia fundatur in omnipotentia eodem loco.
Dei, negari tamen potest probabiliter, Objiciunt nono, quod idem corpus ne- 17.
Deus queat esse in diversis temporibus Obj«<=tio

quia licet possit praisentiam produ- ^ simul ;
' nona.
cere, et statuere corpus in loco, ubi antea ergo neque in diversis locis. Haec ratio
non fuil, tamen liaec proesentia non ab- est haereticorum, sed inutilis, quia si lo-
strahit ab exlremis, quia supponit funda- quamur de tempore extrinseco et univer-
mentum et terminum, cum sil relatio a sali, falsum est antecedens, quia Dens
quibus dependet, quamvis in hoc distin- potest creare aliud primum mobile, et sic
guatur ab aliis relutionibus, quod possit idem posset siniul esse in diversis lem-
esse terminus actionis per se primo. poribus ; nequit autem esse simul in di-
Sicut ergo dependet a fundamento, versis pariibus ejusdem temporis, non ex
nempe a corpore, supponit in ipso capa- repugnantia subjecti, sed quia repugnal
citatem secundum diversum modum es- pnrtes ejusdem successivi esse simul ut
sendi in loco ; ejusdem autem corporis temporis, quae sunt in tluxu.
ad eumdem lorum uniformiter se haben- Objectio decima, sequeretur idem cor- Objeclio
ileoima.
tis est unus el idein ordo fundamenlalis, pus esse aequale quanlo majori ot minori,
neque nalus est refcri secundum
nisi et consequentor ajquale et inicquale. Se-
cumdem modum ; unde cum secundum quela palot, quia ex Pliilosopho, corpus
unam relationem est adicquale in uno situ loratum est aMjuaio loco ; ergo si est si-
relatus, sic non dicit capacitatem ad al- mul iii duobus, osl luquale duobus locis,
leram simul, quia tollilur exigentia el ca- orgo excedil quemlibet. Hespondetur, in
pacitas in fundamenlo ad aliam in eo hac ralione maximo fundari Vasciuez, el
casu, sicut mull;e forma) accidenlales ab- quia forto V»»'!"*''-
alios, nenuit lorauori '
ad ho-
Kesponiio.
solutae, licet multiplicari possint numoro minom, quia non quadrat in myslerium
successive in eodem subjecto, non lamen pnesens, quia non ost commensuralum
slmul, quia est status in liis secundnm loco ;
sod paliliu' aliam (lifticullalem,
exigentiam el capacitatem subjecli, unde secundum quam relorquori j)olesl, quia

Retorque- idem locus potest conlinere duo corpora variato nhi, secus si sunt simul vel pos-
simul penelralive, sed sicut locatum est teriora. Secunda, quoad passionem, ad for-
mam absolutam perinde e:st corpus esse in
aequale loco, ita locus locato ; ergo in eo
uno vel in pluribus locis, ut patiatur. Ter-
casu esset 'ajqualis locus et insequalis,
tia, corpus est activum in diversa sibi ap-
quod repugnat. Respondetur ergo omissis plicata in diversis ubi, uno ubi.
sicut et in
Quantitas piuribus, Ex hls responderi potest ad argumenta pro
qua l)ic dici~possent, quod sicut
reducta quantilas minor reducta adsequat majo- sententia D. Thom. quod late praestat Doctor.
seqiiivalet
majori. rem quantitatem, ila corpus replicatum Et (a) pro istis solvendis pono 13.
Nota tr
per unam eamdem suam exlensionem tres propositiones, qiiaruin prima pVoposit
adasquat utrumque locum ; ergo erit cst Qiiaecumque sunt prioi'a es- sdveS
:
aequale utrique, secundum replicationem sentialiter ipso uhi, uniformiter dES

concedo, absolute autem nego. insunt corpori, quamvis habenti
18. Ultima ratio est ab inconvenientibus, diversa ubi, nec variabuntur vari-
objectio. qîa inde sequerelur, quod idem in di- ato ipso uhi quae vero posterius
;
dic^ttone!"
'^^''î^ locis liaberet contradictoria, in uno vel simul natura, variabuntur se-
viveret, in alio mortuus esset; calefieret cundum varietatem ipsius ubi. Hoc
in uno, frigefieret in altero ; in uno mere- patet, quia prius essentialiter non
retur, in altero peccarel ; amaret, odio variatur propter variationem po-
iiaberet; esset fidelis, infidelis ; in glo- sterioris, sed posterius bene varia-
ria, in poena, quae sunt contradictoria. tur ad varietatem prioris, quae
Respondetur in primis argumentum de- etiam sunt simul natura cum ali-
struere se, quia vel illa habent oppositi- quo, variantur cum illo,
onem circa idem corpus posiLum in di- Secunda propositio est Sicut :
versis locis, si non habent, non inducunt passum existens in uno ubi reci-
inconvenientia, quae finguntur ex opposi- peret formam a duobus agentibus
tione eorum, quia haec tollilur, cum re- sibi ibidem approximatis, sic ip-
quiratur idem locus sicut idem subjesum in duobuslocis existens patie-
ctum ; si autera dicas involvere contradi- tur ab eisdem sibi in illis duobus
ctionem circa idem subjectum respective, uhi approximatis, et hoc intelligo
etiam ad diversa loca, sequela non valet, de passione, quse est ad formam
quia varietas locorum non toUit vim con- absolutam. Hoc patet. quia ad hoc
ditionis eorum circa idem. Torquetur quod patiens patiatur ab agente
etiam argumentum, quia sequeretur eti- recipiendo istam formam, non
am quod viveret in Eucharistia, moreretur oportet nisi quod sit in potentia
in loco naturali, crederet in uno, et ama- passiva, et agens habeat formam
ret, in alio discrederet, et odio haberet, activam; et sint debite approxi-
etc. el sic de reliquis. Ad argumentum mata, sive in hoc uhi, sive in illo
respondebitur in sequenti % cum Doctore. sit approximatio, nihil differt
quantum ad actionem, quae est ad
formam absolutam sed passo po-
SGHOLIUM.
sito in duobus ubi ipsum habet
Pro solutione argumentorum opposit» eamdem potentiam passivam ad
sententise, ponit Doctor tres propositiones. formam absolutam, et activum
Prima, (juae sunt priora uM, non variantur habet eamdem potentiam activam,
DIST X. QU^STIO 11. 207
et eodem modo potest approxi- qunm passivi esset jiequalis possi-

mari sibi, ut est in isto ubi, sicut bilitas.
ergo eodem modo

in alio; patie- Sed non adhuc sequitur de quali-
tur, quantum ad omnem formam bet divisim, et de omnibus simul,
absolutam a quocumque activo si- quia ex parte Dei, et susceptivi
bi approximato, sive in isto nbi, activi et passivi, superficies est
sive in alio, sicut si tantum esset aeque possibilis ad omnem colo-

in uno nbi, et esset agens sibi ap- rcm, non tamen ad omnem simul. ^^
proximatum.
r Et tunc oporteret ostendere, quod
« '
posseesBe
uDique per
Addidi autem sccundum fonnam ab- corpus ex parte sui est seque su- Dei
. • polentiam,
sceptivum omnium ubi etauorum;
. j.
I 1
soliUam, quia non oportet quod ea- noa tamen
dem patiatur,loquendo de respecti- quod negatur ab adversario. Ta- immeTsum

^^^*-
vis, qu8e sunt simul natura cum men ad rem concedo, quod ex par-
ubi, vel posteriora, quia illa poste Dei activi, et corporis ut susce-
sunt variari, sicut et m6^ ex prima ptivi, aequalis est possibilitas in
propositione. Verumtamen ibi eti- corpore adduo ubi, quae sunt sim-
am posset secunda
concedi ista pliciter distincta, et ad quodcum-
propositio, ut patebit respondendo que, et tunc ad omnia.
ad instantias in speciali. Et cum dicitur, per nuUam vir-
Tertia propositio est : Sicut cor- tutem potest unum corpus habere
pus in uno ubi existens se haberet omnia ubi, nec esse ubique, falsum
in ratione activi ad diversa sibi est, et probo, quiaipsi concedunt,
approximata in illo ubi, sic ipsum quod corpus Cliristi posset ubique
ut existens in duobus ubi, se habet esse sacramentaliter ; posset enim
ad eadem sibi in illis w6«, approxi- Deus quodcumque corpus univer-
mata; hoc patet ex probatione si convertere in corpus Christi, si-
prsecedentis. cut panem; et ego dico, quod non
Ex his ad rationesDoctorumad- est major liuiitatio ad esso alicubi
u
Ldar-*uin. ductas pro opinionc negativa. Ad localiter (juaui sacramentaliter,
'posiia?'^' pi'imam dico, quod prima proposi- comparando ad potentiam Dei.
tio possct ita intcUigi, quod esset Quidquid cnim potost lieri pcr
neganda. Absolute enim potest causam sccundam activaui, potest
Deus in omnem visionem, et secun- Deus facere immediato ipsum au- ;
dum omncm modum visionis, non tem Sacramentum velans corpus

tamen in (iuocuni(|uc oculo i)otest Cliristi, non ost causa iôrpori os-
causarc quamcumquo, (juia non sendi hic, nisi sicut causa elfoctiva
quilibct oculus cst susccptivus. Sed secunda, quianon tanquam cansa
esto,quod loquaturde quacuuKiuo formalis, utprobatum ost.
15.
forma, ad (luam roqualiter se habet ad probationom. cuni dicitur
LOt
IUmi.» nou
potentia agontis de so, et potentia quod esse ubiquo est proprium iuunonbus,
accoptivi, quod per istam poton- Dei, dico quodDeus ex sua immen- •luiii
utMque.
tiam aeque posset qua^lil)et causa- sitato nocossario ost ubiqu(\ quia
ri in susceptivo, tunc veraest pro- nullum |)otost osso ubi, in (pio non
positio, quia tam ox rationo activi sit sccundum potoutiani, pra^sen-
i
voluntarius; sive ergo ^^?^^"*"™

tiam et essentiam, et sic impossi- ralis vel " quid, non
bile est aliud a Deo essc nbiqiic. Sed sic, sive sic, dicit aliquid absolu- yariatur
ad vanatio-
non est incon-veniens aliqiiid aliud tum; illud ergo non variatur pro- nemiod.
a Deo per ejus potentiam essc in l)ter varietatem ex prima pro-
ubi,
quocumque ubi, nec per hoc debet positione, et per consequens si hic
|
dici proprie esse ubique sicut satiaretur, et cessaret appetitus
Deus, quia non est immensum. cibi, cessaret etiam in eodem ali-
Duo Ad illud argumentum, quod in- bi; licet non ex cibo sumpto ibi,
agentia
cludit multa de repugnanti-
illis sicut statim dicetur de morte.
contraria
applicata
bus, patet ex tribus propositioni- Si autem dicas saturitatem esse Saturitas
corpori in pro
diversis bus; applico tamen sic: Esto quod repletionem corporalem stomachi, repietione,
ubi, . variatur ad
sic agunt, huic corpori in islo loco approxi- tunc esset dubium, cum non reci- variationen
ac si essent
in uno ul)i. matur unum agenS; scilicet ignis, piat hoc ut hic, utrum ut hic esset
et in loco eodem aliud agens, scili- repletus isto modo et dico quod
;
cet aqua dico quod aut sunt sequa-

;
non, sicut nec corpus Christi^ ut
lis virtutis in agendo, aut unum in pyxide fuisset vulneratum, quia
vincit alterum. Si sunt sequalis ista repletionon dicit nisi prsesen-

virtutis, approximata isti
sicut tiam alimenti contenti a continen-
corpori habenti unum ubi; alterum te, scilicet stomacho velventre ;
vel utrumque impediret alterum, et sicut possibile est, quod conti-

ita quod neutrum ageret, vel age- nentia istud corpus hic et ibi, sint
rent ad quemdam effectum me- alia, ita possibile est; quod conti-
dium, in quo passum nec perfecte nentia activa istius corporis, hic
assimilaretur uni, nec alteri ; sic sit alia continentia ejus in alio ubi,
eodem modo dico nunc, quando quia hic nihilabsolutum dicit, sed j
sunt approximata eidem corpori respectum extrinsecum.

in diversis locis. Si autem virtus De tertio, scilicet sanitate et in- ^^^„^^6 ^
alterius vincat, vel simpliciter as- firmitate, temperie et intemperie, intemperie
similet sibi passum, vel magis dico quod vel intemperies aeris
quam alterum, et eodem modo di- expellit temperiem in comparati-
co, si sint in diversis locis, quia one ad corpus animaliS; in quod ;
non major difflcultas hic,

est quam agit aer temperatus vel intempe- i
si ignis et aqua ponerentur simul, ratus et tunc biêviter erit tale,

;
quod tamen non negatur posse fie- quale natum esset causare agens
ri aDeo, et idem corpus approxi- vincens, licet forte ageret illud re-
matum igni et aquse habentibus missius propter actionem contra-
idem Quod
ubi. enim oporteret ibi rii impedientis et resistentis. Si
dicere ad vitandum contraria in autem sint aequalia inagendo, pas-

passo, hoc facilius, vel seque facile sum tunc alterabitur in media
vitare potest quicumque in propo- propotione, eodem modo, sicut sir
sito. diceres, quod sanaauraet inflrma
16. De fame et saturitate, dico quod simul essent quod concedis Deum
;
2.de Ani
ma t. c. 28 !fames est appetitus calidi et sicci; p sse, et idem corpus esset appro-
Faraes,
quia iste autem appetitus vel cst natu- ximam tuisti aurae, et illi simul.
; ;
1-^61
Q'iartiim, quod cst de morte lud quod est simul excedenti, sit si-
ita
gnant
et vita, faciliter solvitur, quia
^
mul excesso, verbi oa^ratia, si ani- ' »
iversis
contra
utrumque istorum est aliquid ab- ma secundum terminos suos quid-
, • , • i •
t •
i • . •
uar.3. solutum
privativum vel positi- ditativos (terminum enim quanti-
3.et vum, ct per consequens non varia-
*
tativum non habet) sit simul cum
ITclq.^stur proptcr variationem ubi, se- tcrminis digiti, non propter hoc
u"i*'®' cundum primam propositionem sequitur, quod quidquid est extra
inS ^^ ergo moritur hic, moritur et terminos digiti, sitextra terminos

« .^s^
vivens
ibi; scd tamcn non scquitur, vulnc- A '
animae.
et
tuum,
ratur hic, ergo vulneratur ibi, ^
Ad illud dc Angelo,
o dico quod
^ '
toiiitur quia vulneratio dicit divisionem concludit oppositum, sicut osten-

nutali
lem continui, ut hic ab aliquo hic divisum est in quarta ratione contra
rinse-
i ubi. dcnte; sed tamcn est verum, si hic opinionem. Potest enim Angelus
habet vulnus, quod et alibi habet, suo modo, scilicet definitive, esse
quia sic est discontinuatio par- in pluribus locis, scilicet per po-
tium, quae si ibi est in lioc corpo- tentiam divinam.
re, et alibi in eodem. Ad aliud alterius Doctoris, dico
Ad tertium principale hujus Do- quod illud simile non tcnet, quia
ctoris, dico quod non oportet lo- natura una est ratio formalis es-
catum commensurari dimensioni- sendi in una specie; sed dimensio
bus loci secundum unum et multa, non proxima es-
est ratio formalis
itaquod ad multitudincm dimensi- sendi in loco,sedtantum ratiofun-
onum loci sequatur multitudo di- damentalis. Illa tamen potest esse
mensionum locati, sicut nec ad una,licet respcctus sint diversi, si-
plurificationem posterioris sequi- cut albedo potest esseuna, licet si-

tur multitudo prioris, maximc dc militudincs divcrsse sint; sed non
rcspcctu extrinscco et fundamen- nisi pcr unam similitudincm con-
to, sicut tactum est in argucndo stituitui* foiunaliter in spccic simi-
is. contra primam opinionem. lis. Si autcm species

similis non
Thom. ^^ rationcm primam alterius possit plurilicari in eodcm. nec si-
"'21 'gjBoctoris, dico quod tcrmini unius militudo.
l)ossunt intcUigi simul cssc cum Ad aliud alt(M"ius Docioris, dico i^-
»»'{?"'"• Novum
^po>ita. tcrniinis altcrius, vcl siniultate quod si i'cmanct in eodcm uhi, in ubi«na,
'us obt praecisa ct adrequata, vel nec pra^.- quo prius crat, i)otcst acquirere "'niutation!-
:minos primo modo

cisa ucc ad.Tsquata. Si noviim ;//>/ unica mutationc, ct du- armSiie.
len est" intclligatur dcsimuUatc, dico quod abus niutationibus. VA si (juapras, ^pr.^^X^"
miiios major est vcra, ct minor falsa. Si illanmutationcs, aut sunt ejusdemT ."' t;.
;"nnmin simultate sc-
f>'itcm intelligatur de spcciei, aut non ? Detur uuuin vid '"''*•*
lormat
olnm
cindo modo, scilicct non adaMiua-
' '
aitCrum, llOn CUrO. nnm est ox
in.-ompo&.ti- .
tunc inaior cst falsa, (luia 11011 ht cum arguis, (ukv mutationcs biiii«te
*'T'>»-
\alio
•mabs
ta, •'
onoi't(^t illud (Hiodcst cxtra tcnni-

'
cjusdcm ,
non siint simul in
spci.;ici
.... loniuno-
rum.
oxima .
L i
•
isemii nos unius, esse extra terminos al- 1

cod(Mn, dico (puxl uon cst iiicom- t,.nuini
mutationis
fp.",<*^ tcrius, quia uuivcrsalitcr si unuin p()ssibilitas inutationiiin, cx in-i',""ompo»»i.
iiisi
ii-atio. ,:l ,i:..i „ i.i „ 1:1 :i.: _ 1. •.
tcrmiuoriim vcl hiU»i.
i
cxcedit aliud, non oportct quod il-
, . . 1 : . . .
coinpossibilitatc
Tom. XV U. 14
210 LIB. IV. SENTENTrARUM
formariimsecnndiimqnassunt.Pri- sc tcrminus aqm, ct e convcrso in

mo ergo oportoret probare incom- diminutione manet quantitas po-
possibilitatem duoiMim nbi, quod sitiva aliqiia, quse prius, sed non
nego, quare non erit incompossi- idcm pcr sc terminus a quo.
bilitas duarum hujusmodi mutati- Similitcr in altcratione secun-

onum. dum intensionem et remissioncm,
Ad aliud ejusdem Doctoris, cum et eodem modo dico dc motu locali,
dicit quod tcrmini mutationis sint quod non est contradictio, quod
incompossibiles, dico quod vcrum motus acquisitivus sit sine deper-
est de primis tcrminis, non autem ditivo. Et tunc cum termino ad Terminus
qîem non manet per se termmus acddens

de tcrminis concomitantibus. In-
telligo autem, quod primi termini « ?'<o, qui
....
est privatio, sed
j
manet
, manet cui
termino
,., , . .
cujuslibet mutationissunt privatio

.... '11
ille tcrmmus
I •
qui
•
est
f
quasi per
• ad quem.
et forma, et e converso, concomi- accidens, ct quasi concomitans

tanter autcm qui junguntur termi- communiter per se terminum.
nis prccdictis. Ad propositum, ponatur hic esse
Universaliterergo concedo, quod tantum motus acquisitivus novi
privatio et forma sunt incompossi- ubi, sine motu deperditivo, et hu-
biles, sed concomitantia possunt jusmodi per se terminus a quo est

essc compossibilia, verbi gratia, in privatio nbi acquisiti ; illa autem
mutationibus substantialibus, si non manet cum termino ad quem ;
ponatur unica forma in animato, sed hic nullus est terminus con-
corpus organicum prsecedit ani- comitans per se terminum a quo,
mationem, quse est termmus ad quia talis non est nisi ubi sunt
quem; sed non est per se terminus duo motus vel mutationes conco-
^wcorpus organicum, sed ipsa mitantes, et per se terminus unius
inanimatio, quia mutatio est inter cst per accidens terminus alterius.
illam inanimationem et anima-
tionem licet autem inanimatio et
;
COMMENTARIUS.
animatio sint simul incompossibi-
lia, non tamen corpus organicum
et animatio. (a) Et pro istis solvendis pono tres pro- 19.

Controver
20.
Eodem modo in corruptione, si positiones, etc. Ex occasione ultimi argu- sia
Terminus 'êoppositi;
a quo
manet eadem forma corporis, quse menti quserilur,
^ an in diversis
'
locis po-
^ prjedicatis
animatio- prius fuit terminus a quo per se, situm subieclum possil habere opposila?
•^
,^.'^^3
nis, subjectum
non est scilicet forma, cujus privatio suc- intelligitur aulem de oppositione conlra- in diversii
corpus ^ locis.
organicum, cedit, ille non manet, sed terminus dictoria, privaliva et contraria, quae est
sed
inanimatio. concomitans istam, per se termi- subjeclum ultimi praemissi argumenli.
Qui
terminus num a quo, manet. Prima sententia esl, non solum de
a quo
au^menta-
Eodem modo in augmcntatione, potentia absolula, sed etiam ordinaria
tionis et di-
si ponatur tota quantitas prseexi. ex nalura rei posse idem corpus positum sentenUa.
minutionis.
stens manere, manct totus termi- in duobus locis habere praedicta contra- j^j^^^^P^^j^J
nus a quo positivus, qui est conco- dictoria, aut privative opposita. Hanc °^'" ^PP°'
mitans privationem, quae est per docent Nominales, Major in 4. dist. 10.
1
.
DIST. X. QU.«:STIO II. 211
quaBst. 4. Occham qusest. 4. citalur eliam ponuntur .secundum idem. Contra, illa
Alensis 4. p. qusest. 44. m. 7. opponunlur secundum idem, qute oppo-

Becunda Secunda sentenlia est de potenlia ordi- nunlur secundum idem subjeclum, et
enlftntia
nfieilit (le
naria, talia pr^dicata contraria, si siut reliqun onmia eadem secundum quae
potentia
JDSoluta.
qualitates naturales non posse inesse insunt; sed hic est idem subjeclum, quia
corporis in diversis locis, et non posse supponilur idem corpus, quamvis sit in
habere contradiclorium, aut privalivum diversis locis, manere idem, neque esl
harum; de potentia lamen absolula posse alia ralio, nisi quia ad esie corporis non
habere eas in uno loco, et conlradicto- facit locus, quod posterius est acciden-
rium aut privativum in altero, modo illaj taliter adveniens ; ad esse materise non
qualitates seu proprietates sint separa- facit forma, ideo eadem manere potest
biles ex natura rei a corpore, ila Gabriel sub diversis formis sine diversitate sui
Jabriel in 4. dist. 10. qusest. 1. art. 2. et in can. a se idem subjectum sub affirmalione et
Soto.
arsilius.
lect. 46. Soto quaest. 1. art. 5. Marsilius negatione accidenlali, neque alia ratio
juarez.
in 4. quaest. 7. Suarez disput. 48. sect. 8. in universum assignari potest praeter proe-
conclus. I. et 2. conclus. 3. dicit conco- missam.
mitaiitiam proprielatum accidentalium, Sed quantilas 21.
est prior loco, quia est
Quantitas
quJB producuntur in uno ad corpus in fundamentum et causa ejus, qualitas est prior
ioco, et
alio loco existens fore dependere ex vo- similiter, quia mutato loco nihil variatur alia, etc
luntale Dei. in suo esse absoluto, quod manet idem

20. Prima conclusio Doctoris : Qiiidquid in diversis locis, et sic de reliquis, alio-
Prima
inciiisio. convenit corpori independenter ab ubi, quin bene sequerotur hoec consequenlia :
UM non
spendent au' prius naluraliter ipso ubi, necessario Petrus miiravit locum, ergo quanlitatem
a loco,
jcessario incst ubicumque est corpus, ita ut de po- et qualitatem ; sequorelur eiiam, quod
insunt.
tentia absoluta nequeat ejus contradi- ullima superficies coeli non esset quanta,
ctorium aut privalivum sinml alibi in- quia non est in loco, neque corpus in
esse ; est Doctoris, quem etiam sequitur vacuo relineret sua accidentia absolula ;
in hoc Vasquez supra cap. 4. quod chimaericum esl dicere, quia hajc
Hasc praedicta non dependentia a loco, non desiiiuiil per sui corruplionem posilo
Juffinam
et priora ipso naturaliter sunl, onmia contrario, aut sublalo aliquo por se re-
illa ?
prajdicala absoluta lam subslanlialia quisito ad eorum esse, quod nequit osse
quam quantilalis in ordine ad se con- locus, a quo nullo modo dependenl, sicul
sideratse quam qualilatis, qualenus pra3- noque prius a posleriori.
cise habent rationem formic in subjeclo, Ex quibus sequilur ralionem esse ho-
ideo nequil idem corpus esse vivens el rum in subjecto, et sic do aliis, qu.c non
mortuum in divcrsis locis, album et non dependent a loco, non esse locum ; ergo
album, idem liomo in pecralo ot non oliam nequo privalioni.s ;,ul negalionis
peccalo, caicus et videns, vulnoralus et oppositac, et consequentor abslraliunt ha>c
non vulneralus, et his opposita. a loco, ut oiuiiitianlur de suijjocto; ergo

l'roi)alur (^x regulis contradiclionis, allerum (U)rum neccssario Imvsl, scilicot,
'robatio
mcliisio- quia alio(iui(i siiiiul inosso iôssunt coii- ;iul aflirmalivo .•lul nogalio, non obslanle
nis.
!s|ionsio. tradictoria de polentia Doi al)soIuta. imitalione loci.
iipu^na-
tur. Dicos, non habero opposilioiiom ad idom Socuiido prini'ij).iliter probalur : qiiid-
Soi-umlt
in diversis locis posituin, (luia non op- (iiiid ost concomilanlcr sub speciebus. ralio.
verbi gratia, anima sub speciebus cor- luntatis sunt verae ; ergo idem dicendum
poris fundalur in connexione nalurali, in proposito.
seu unione ejus ad corpus, ut esl in Gonfirmatur, causa formalis in subje- Gonfirma-
tur.
modo suo naturali existendi, ut definit cto necessario habet suum effectum; ergo Forma in
j sulijecto
ExTrident. Tridentinum, non in voluntate Dei, ad anima posita m corpore, necessario illud
.,,
toiiit pri-
quam in proposito non recurril Gonci- vivificat, quia actuat ipsum secundum absolute.
lium ; ergo unio animae ad corpus ab- omnem ejus capacitatem ; ergo repugnat
strahit ab hoc vel illo loco, ita ut im- corpus esse sub privalione, seu in po-
possibile sit corpus esse animatum, quin tentia ad animam, quia tota ejus potentia
ubique sit animatum ubicumque est. est in actu completo. Sed ex positione
T, Dices, esse'
verum de potentia ordina- corporis in alio loco non variatur ejus
Responsio.
Impugna- pja non absoluta. Gonlra, positio corporis essentia, ergo neque proprietas subse-
tur. ,.
Chrisli sub speciebus, seu m
.
diversis lo-
. ,
quens, quae est capacitas illa, ergo ubi-
cis, non respicit potentiam ordinariam, cumque ponitur, illa erit, et consequenter
supernaturalem sed nequit simul esse in potentia, aut sub
sed absolutam et ;
hoc non obstante, anima sequitur ad privatione animae, sicut neque in eodem
corpus sub speciebus ex natura rei, et loco neque in diversis.
connexione naturali; peto in qao fun- Dices secundum aliquos de potentia 23.
• 1 i» .. Responsio
datur hsec connexio? non in alia, nisi absoluta posse poni duas formas, etiam formas
quia nequit corpus esse animatum, et oppositas in eodeni subjecto, ac proinde î^^î
non animatum simul, ergo ; et reducitur formam cadaveris poni in corpore posse '^ggg®
Imppgiia-
ad illud primum principium, quodlibet in uno, animam in altero loco. Gontra,
est, vel non est, inquantum verificatur licet falsa sit illa doctrina, tamen ea
de corpore Ghristi, quod est animatum data, imaginarie ad propositum applica-

quia tenentes docent in uno eo-
sub speciebus, quia est animatum in suo tur, ita
modo existendi naturali, sicut praedica- demque loco posse duabus formis infor-
retur de ipso, quod esset mortuum in mari. Sed dato casu, nemo dicit quod
Subiectum
quia simul cum altera inest privatio alterius oppositionis
Iriduo, si fieret consecratio,
modo naturali existendi;
erat
formae, quae mest, nec
...
quidem messe
privativse.
Confirma-
morluum in suo
etiam de unione hypostatica sequi- potest per divinam omnipotentiam ; ergo

sic
tur, quod sub speciebus eam retineat, etiam nullibi inesse potest, quia imme-
modo naturali exislendi eam- diate opponitur circa subjeclum absolute
quia in suo
dem habet ex eodem principio. sumptum, sicut sic sumplum dicit capa-
Sed qusecumque contraria deducta ex citatem ad formam, non ut in hoc aut illo
principio primo per se noto est aeternae loco.
necessarise veritatis, sicut et ipsum Gonfirmatur ad hominem, peto quare Gur

et proprietas
connexio terminorum proprietas inseparabilis a corpore inest est insepa-
principium, quia
in aliquo extrinseco, sed ipsi ubicumque est,
..... messe
nisi quia ejus
. rabilis a
subjecto?
non fundatur
Propositio necessario eorum abstrahit ab hoc vel illo loco, estque prior
^^ ordine intrinseco el
seterase
loco independens ab ipso, ac propterea
,
veritatis, et ad se iuvicem, sicut palet in omnibus

necessariae. .... ^., .,
principiis immediatis habentibus verita-

, ,
quod est ideni absolute alicui, ubique est
idem, alias sequerentur contradictoria,

tem ex lerminis, et in conclusionibus per
contra primum principium, nempe esse
se sequentibus ex illis, quae etiam ante-
cedenter ad omnem actum divinae vo- idem et non esse idem ; sed sic etiam
.
convenit corpori quaecumque alia forma cum sunt respectus praesenliae formalis, Dependen-
tes a loco.
Comparan-
^bstrahens a loco (ut quantilas, quae est indistantia seu contiguitas, situs, ut esse Concomi-
tur tanles.
prior loco anima, elc.) independenler, sursum, aut deorsum, .sedere, stare, mo-
absolutseet secundum aliquid prius loco, quia iiae lus locahs, et ejusmodi ; et illa sunt
ad
subjectum formae, ut insint corpori, nihil aliud re- concomitantia ad ubi, actio sive Iransiens
sicut pro-
prietates. quirunt prailer capacitatem in ipso et a virlute acliva corporis in passum sibi
unionem. Et quamvis ad agente nequeant applicalum in uno loco, quod non ap-
produci in subjecto, nisi secundum de- plicatur in allero, sive passio recepta
terminalam distanliam ob limilatam vir- ab agente applicalo in uno, et non altero
tutem agendi, tamen, dum insunt, ma- loco .
nent independenter a loco, eoque mulato, Dicunlur hsec concomitanter ad ubi de- Quomodo
concomi-
sicut etiam sine dependentia ab agente lerminalum, quia Hcet aclio et passio tans.
parliculari, quod in agendo Hmitalur ad dependeant a virlute activa et passiva
locum ; ergo eadem ralio, quae concludit tantum, ut a principiis per se, in ordine
proprietales identificatas esse in corpore ad quae definiuntur, ut actio quae est re-
ubicumque sit. Probat simihler de ahis latio transmutantis vel actus activorum,
abstrahentibus a loco, alias dicam simili- ut ab his, si sumatur pro re acta, ut
ter, quod ilte proprietales in uno loco definilur motus a Philosopho esse actum Physic.
3.
sint eadem, in alio diversae, imo et ipsum entis in potentia, etc tamen quia in
corpus in uno esse ideni, in aho diver- agente limitato, est determinala spha^ra
sum, quia eadem ratio curril ; vel ergo agendi, ideo requirilur determinala ap-
concludit universahter per viam contra- plicatio ejus ad passum, quse contingere
dictionis de omnibus abstrahentibus a potest in uno loco, et non in altero. Di-
loco, vel de nullo. cilur autem haec concomitans ad deler-
Nec refert dicere, quod quasdam sint minatum locum, quia virtus activa, hcet
simphciler separabiles a corpore, quia exigat determinalam pra?sentiam, lamen
licet id verum sit, dum tamen insunt, non in loco magis quam in allero ; el sic
necessario insunt, ut per divinam poten- actio ejus erit concomitans ad praesentiam
tiam non inesse non possint, quamdiu passi in hoc loco, et non poslerior nalu-
insunl, neque separabilitas eorum fun- raliler, quia ab ipso non dependet de-
datur in diversilale loci, sed in diversa terminate, eliam ul a condilione. Seclu-
existentia, et ajque separabiles sunt a dimus hic opinionem eorum, qui dicunt
corpore in uno loco posito, cum lioc aclionem individuari per circumstantias
tamen repugnet, quamdiu insunt, eas loci, temporis, etc.

non inesse ; idem ergo eril, sl ponatur Ilis positis, probatur conclusio quoad 25.
in diversis locis, quia id extrinsecum primum ex iisdem principiis, quia varialo Probatio
conclusio-
esl, et impertinens ad effeclum, et esse seu mulliplicalo priori essentialiter, inulti- nis
quiviil
ipsarum, et opposilum asserere, est illu- plicatur poslerius, ubise habet ut priusad utrainiiue
parteni
dere imaginarie primo principio. illa, qu;e ab ipso dependent ; ergo, etc.
^^'
o ,
Secunda concluaio Docloris : Qujccuui- Palet eliam secunda pars conclusionis,
Snciinda
(•onciu.sio.
que conveniunt corpori (icpcndenlor ad (juia licet aotio el passio non depen-
1)0 lorinis
quiu ubi, vol oliam conconiilanlcr, posilo in deanl dolerminate ab hoc loco, tamen
(lepeiulent
a loco diversis locis corpore, possunt variari, ol concomitanter se habenl hic ct nunc ad
Btiani con-
comitanter. variaiitur de facto, dependenlia ad lo- ipsum, quia ox a|ipUoalione aclivi el
;
214 LIU. IV. SKiNTENTlAUUM
passivi sequunlur liic et nunc in lioc de- Quando causse opposita) eidem applicaren-
tenninato loco, ct deticiente eadem ap- tur in diversis locis, uL calidum et frigi-
plicalione alibi non sequuntur. dum, idem judicium ferendum, ac si ap-
Advertendum tamen, quod licet actio pUcareatur in eodem loco, quia actio se-
et passio convoniaiit corpori in determi- quelur fortius agens; motus etiam con-
nato loco, terminus Lamen actionis et trarii possunt inesse simul, qui dependent
passionis, si sint forma absoluta, sequetur a loco, uL iapidem moveri sursum vio-
ad corpus ubicumque erit, quia illae for- lenler, deorsum naluraliter, non tamen
ma3 nullum dicunt ordinem ad locum, nisi motus contrarii ad formas, non depen-
tanlum in fieri oh dependentiam agenlis dentes a loco, qaando sunt contrarii, ut
ad applicationem, quae contingit in de- ad frigidum et cahdum, ad vilam et mor-
terminato loco ; in facto autem esse, sic- tem, ad augmentationem et minoralio-
ut neque ab agente, sic neque a loco nem seu decrementum.
dependent, quia cessat actio agentis par- Hinc solvitur argumentum Ledesmse
ticularis et formae sub ratione absoluta applicando singula singuhs : quidquid gofjjju^.
respiciunt subjectum ubicumque sit, il- enim abslrahit a loco, seu quoad
^ depen-
^ , ^'o-
Ledesmse.
lud actuando ; si autem terminus actionis dentiam, seu per concomilantiam , si
dependeat a loco, aliud erit. Ex quibus inest ubique inest, si non abstrahil con-
patet secunda tertia proposilio Doctoris trarium accidit.
In littera positse. Patet etiam ad argumentum Vasquez ^
Ex his solvuntur multae contradictiones contra praesentiam modo naturah in duorum
26. ^^^^'^'^"
Contradi- imaginariae, quse huc adduci possunt, bus locis : Quia lapis, inquit, ponitur in
soivuntur Qîa in uno loco posset sedere, in altero centro quiescens naturaliter, et in alio
apparentes.
gtapg .
j^ uno quiescere, in aliero mo- loco sursum supra trabem, amota trabe
veri ; in uno frigefieri, in altero calefieri movebitur a gravitate sua ad centrum, et
in altero esse satur, in altero famere per eamdem etiam gravitatem guiescet in
infirmari, et sanus esse, ad quse univer- centro ; ergo movebitur, el quiescet simul
sim patet solutio ex dictis. naturaliter.
Quando actio et terminus dependent a Haec ratio nulla est, peto quis locus Responsio.
loco verificantur de subjecto in illo loco horum conveniat lapidi virtute naturali,
tantum, in alio vero eorum negatio; quis supernaturaliler.^ et an uterque su-
quando actio dependet a loco, aut con- pernaturaUter? si locus ille super trabe
comitanter se habet ad locum, lerminus siL, tunc amola trabe, vel conservatur ibi,
autem nonita, actio in illo tanlum prae- vel non; si non, non acqairit ahum lo-
dicantur de subjecto, in altero vero ne- cum, sed simpliciter desinet conservari
gatio ejus, terminus aulem absolule ubi- ille primus locus ejus, et sic non move-
cumque est corpus, sic potest comedere, bitur ad locum centri, quem nunc habet,
el trajicere cibos in stomachum in uno, ad quem amplius non est in polentia,
sed digestio et augmentatio sequens erit sicut corpus Christi desinens, corruptis
ubique ;
potest caedi et vulnerari in uno, speciebus sacramentaliter, non acquirit
sed vulnus sequens, et cicatrix etiam alium locum. Demus etiam moveri ad
erit in altero ;
potest ex infectione aeris loca intermedia nihil refert, quia non est
uno i
in infirmari, in altero aulem corrum- in motu et quiele respectu ejusdom loci,
petur sanitas, erit et infirmus ubique. sed diversorum ; si uterque locus sit su-
DisT. X. QU^s rio II. 215
pernaturaliter, desinet in eo qui non fieret cibus esset in (luobus locis, et a

si
,
duobus sumeretur. Item, quid si duo ignes

conservalur, el non acquirit alium, vel
applicarentur ligno posito in duobus locis.
si acquirat, eliam movelur ad diversum, Item, quid si aniniai liic esset sine ali-
non ad eumdem locum ; si ad eumdem, mento, et alibi abunde comederet. Iteni,
cessat molus, quando pervenilur ad su- quid de igne replicato et applicato sic mul-
perficiem extremam ejusdem loci. Motus tis combustibilibus.
enim eril ad loca intermedia, non ad Ad 1-ationcs (a) pcr mc apposi- 21.
cenlrum quod possidel, el respeclu cujus tas. AU primaiii dico, quod pcr
non esl in polenlia, quia molus est aclus illam possct probari, qiiod duo
enlis in potentia secundum quod in corpora natupalitcp possunt essc
potentia, non eniis in aclu. simul, quia agcns naturale non
28. Objicit Suarez primo, quia praesentia intcndit corpus unum expellere,
[{esponsio
ad argu- localis naturalis esl in corpore Chrisli in nisi inducat alind corpus; si ergo
menlum
Suarez. coelo,etnon in Sacramenlo ;
praesenlia ve- non cssct repugnantia duocorpora
ro subslanlialis eslsub speciebusin Sacra- esse simul tunc movcndo hoc
,
mento, sed eadem est ratio de quantitale corpus ad istud ubi, non cxpellere-
et qualitate, et aliis; ergo possunt esse retur corpus, et sic na-
aliud
in corpore in uno loco absque eo quod tura posset facerc duo corpora
Respondelur hoc esse Aliqua
insint in allero. siinul; quia ergo con ludit mani- repugnant
inulile argumentum, quia non repu- festum inconveniens dico, quod 'Wectu ,
'
virtutis
gnaniia aut repugnantia fundaiur non aliqua sunt repugnantia respcctu creat»,
in eo quod hajc , aut illa distinguan- virtutis crcatae ct limitata:^, supcr simpSer
repugnant.
tur a subjecto realiler, sed quia alia im- quorum simultatem non potest
mediate opponuntur circa subjectum ab- crcata virtus activa, qu?e tamen
solute, et sine ordine ad locum, quia ab non sunt simpliciter incompossi-
ipso abslrahunt. Alia dependent a loco bilia.
tanquam a priore, ideoque eo mutato Kxcmplum, Virgincm parere ila
et multiplicaio, mutantur et multipli- est naturse creatse impossibile fa-
caniur. cei-e, sicut duo corpora in eodem
Secundo Urgel etiam exemplum de corpore po- loco, ct unum corpus in diversis,
objicit
Suarez. sito in diversis temporibus, in quibus super qua) non potcst virtus crea-
habet diversas praisentias, ad hoc res- ta simul, quae tamen non includunt
ponsum est. Ex his patet quid sequatur contradictioncm simplicitcr, ut
ad corpus Christi, quatonus ost sub spe- visum cst, idco sunt possibilia
ciebus, et qu;nnain in ipso sunt, ut est Dco.
tam hic quam alil)i, sive secundum na- ^d secuuduin, dico, quod potcst
luralem praesenliam, sive secundum sa- conccdi, quod si illa inatcria cor-
cramenlalom ;
nam oa qu;c abslrahunt a porislocati duobus locis trans-
iu
loco, eadem sunl, ubicumque osi in ipso, niutatur duobus agcntibus ad
a
qua) vero dependent a loco, diversa sunl duas formas non essct novum ,
secundum diversitalem loci. mirac.iluin, S(m1 tantum pcr anfi-

SCHOLIUM. quum miraculum cssct pi'oporti-
Solvit ai'gunu!nl;i, quiv ipsn fecjt in Tavo- onata ad rcciiucnduiu action(\s
rem advorsarioruni, niim. i. explicat quid illorum agcntium.
216 LIB. IV. SENTENTIAHUM
Dico tamen aliter, qnod si idem autem possunt esse dune causse
ponatiir esse in diiobns locis, non totales ejusdem efFectus.
seqiiitiir qiiod endem materia dua- Dico, quod vel eumdem ignem
bus formis informetur simvil sub- generarent perfectiorem et sic ,
stantialibus, neque ejusdem spe- esset effectus divisibilis sccundum

ciei, neque nlterius. Eodem qui- perfectionem, si forma substan-
dem modo potest argui de hoc et tialis potest habere partem et par-
de alio, si agentia ponantur ejus- tem, sicut diceretur de calore. Si
dem speciei vel alterius. vero generarent, eumdemeffectum
idem Ad exemplum de alimento, dico indivisibilem omnino generarent,
dicendum
^^^^^ [(\qy^ fleret de alimento sum- tamen eo modo efflciendi, quo
alimento
pto a diversis in diversis ubi, quod neuter illorum posset esse causa
repiicato
a Â^^tl
duobus,
fleret, '
si illi duo stomachi fierent totalis effectus, quia post ita bre-
non vem alterationem, quse non
et de
replicato
j^ eodem loco, ct cibus ille esset in suffl-
a duobus utroque, Tunc enim, aut totaliter ceret ad ignitionem ab altero isto-
sumpto.
si duo
.1- .
virtus una vmceret aliam, et to-

. ,
rum prsecise agente, et tunc ista

stomachi •
peneirarenttum converterot in
i.
suum corpus; propositio est vera, quod duse

quid^^retvel esscnt virtutcs ?equales , et causae totales totaliter causan-
^^?j!Ss'" tunc sequaliter converterent de tes non possunt esse ejusdem effe-
recepto?
aiimento, haec in suum corpus, et ctus.
illa in suum; vel essent insequa- Ad aliud dico, quod animal exi- Animai
les, non tamen una omnino vince- stens in SiViquotibi sinenutrimento, nutrimentc
ret, ettunc fortior plus converte- nutriretur ibidem, dum tamen idem "hmento
ret in suum corpus, et alia debili- animal susciperet alimentum con- ^^sump^to."
or minus converteret. Eodem mo- veniens in alio itbi, q uia etsi mo-
do, sicut haberes dicere ibi de tus localis nutrimenti ad stoma-
stomachis animalium simul exi- chum non sit idem hic, qui ibi,
stentibus, et cibo recepto in utro- (nec mirum, quia ex quo ubi est
que, ita dico hic juxta illam pro- aliud, et motus localis ad ubi po-
positionem secundam supra posi- test esse alius), tamen conversio
tam. nutrimenti in substantiam alendi
Per illud ad aliud de ignibus ap- est eadem hic et ibi.quia illa con-
proximatis uni ligno in diversis versio est generatio partis sub-
ubi, etiam dico, quod haberes idem stantise istius nutriti, et tota sub-
dicere, si duo ignes per potentiam stantia nutrita, et quselibet pars
Dei essent simul, et approximati prior est ipso ubi nec ergo va-
;
illi ligno. riabitur ad variationem ejus, sci-

^.23. Et si quseras
^ quid esset dicen- licet vbi.
Lignum m
.
duobus dum, nonne tunc oporteret, quod Et cum additur, si utrobique ha- Quid si
locis, cui
appiicaren-lignum convcrteretur m ignem, beret alimentum sufflciens, in du- repSun
duo ignes, vel in qucm et a quo? non enim plo nutriretur. Dico, quod vel ".e°ipX'
ipsorum, magis ab uno quam ab alio, quia utrobique susciperet totum illud aiimentun
co^nyêr*te?e sunt sequalcs; non in unum, quia alimentum, et per consequens su-
^"'-
duo sunt agentia et totalia non ; perflueret, quia ejus medietas suffl-
DIST. X QU^STIO II. 217
ceret ad mitritionem ejns; vel in oenere Qualitatis forma, vel circa aliquid dicunt
imo loco susciperet partem, et in constans figura, ci iia non sequiiur iibi. reHql,"J^
alio aliam, et utrobique sufficien- Alia est figura, quoi est situatio partium rep^Sm
ter nutriretur. Patet ex prredictis. inôiutam,
*
in loco, et in continente, et ista est forma
' quia vult,
,,
ne
^^
igne
Ad modico igne,
illud de o quod '
i
resnectiva conseqnens
/ i
/»s»m
t ubi, *
et sic "t
concludat.
repiicato. conburcret omnia combustibilia, procedit argumentum. De hoc tamen di-
dico per propositionem tertiam, stinctione duodecima qucest. quarta re-
quia si ponatur ignis in uno loco, spondendo ad qucest. ibi ; sed de figura-
et multacombustibilia sibihabenti tione alia et alia videtur, ctc.
illud iibi tantum approximata,
quod dicerem tunc de igne respe-
GOMMENTARIUS.
ctu illorum, sic dico nunc, quia
vel in aliquod illorum ageret prse- (a) Ad rationes per me appositas, etc.
cise, vel si in quodlibet. esto quod Doctrina hujus paragraphi jam i^rtemis-
omnia essent simul, ageret tamen sa est, sicut et resolutio argumentorum ;
valde remisse in ea. Eodem modo ultimum vero argumentum, ad quod

dico in proposito, quod actio erit respondet de diversitate figuroe, non
remissa in quodlibet istorum re- priumisit superius in eo ordine quo hic
spectu actionis, quam haberet in resolvit. Cseterum illud urget Henricus
Ordo
inutatus.
unum illorum, nullum aliud
si in in secunda ratione adducta pro negativa,
ageret. Nec mirum, quia virtus versu Et si instetur, ubi de discontinu-
:
Quid sit
naturalis minorestin plura quam alione membrorum per vulnus
figura ?
agit, ex
in pauciora, et in multa quam in qua sequitur mutatio figurc^, qute^ mate-
unum. rialiter dicit ipsam quantitatem conti-
arg"menta
^d illud de divorsa figuratione, nuam, formaliter respectum parlium
quod videatur
licet figuratio continni ad se invicem, vel termino-
'"supT''^^^^
esse qualitas, tamen consequitur nun inckidentium partes, ut infra dicit
ipsum ubi. Ad(b) aliud de toto ot ,/. 12. qucest. \. respondendo ad qua-
parte, dico quod pars extra totum ..tionem, v. Sed de /iyuratione alia ct
nihil habet, quod non liabct in Ratio
,,//^^ ^tc. H„c autem de proposito trans- m=.
toto; illa enim actualitas, quan fert solutionem iUius secundi arûmenti
°'"^'°""-
attribuitur parti extra totum. et Henrici, ubi positis tribus illis maximis,
non intoto, non est nisi praecisio. seu propositionibus, respondet ad omnia
Sed contra, quia continuitas
(c) argumenta, qu.p ponuntur ex prjedicatis
est Ibrma absoluta, et por conse- oppositis circa idem corpus in diversis R^sponiio
Doctorjs.
quens prior est ij^so ubi ergo nou ;
locis
. .
positum. Rospondet, cjuod fij;uratio Fipum

potest esse idem corjûs in loco seciuuur ad ipsuin ubi,
, . ....
inttMligit
"^
de figu- 'psum
sequitur .id
ubi.
isto continuum, et alil)i non con- ralione improprie dicta, qua?! denotat si-
tinuum,ot por consequens nec iiio ,„,„ ,liv.>rsiin. pnnium in ordinc ad so
pai^s, ot il.i nou pars, 00 modoquo invi.rn., v.«| (.Tininonnn inchid.MUium
continuatum alteri dicitui- pnrs. parics in ordine a.l I.vum. .m posicrior
llcsponsionem qurrre. ipso, alia quiP est qnalitas quartjc speciei,
^^"" '''''''''• ''"'"' '^"''''''" ''" ''"•'"''"' "'^' •'''^'^ salvandum orgo
Additio, P>-''^''; univor.sa-
Aliqui* qua:dam est forma absoluta, ct ista cst dc lito,- dictum, quod figura csl post.Mi..r ubi
Secunda yero vcl imaffinario nuod maîs concor- continuum ergo habcret pars aham actu-
responsio. ^ ;
' '
'-'
;
Fignnun tlat principiis Doctoris, et hic, ct in nraj- ahtatem in uno, aham in aUero.
seqm ad
ubi verum, cedeiitibiis ct sequenlibus quoestionibus, Respondet, qiiod pars non habct actu-
vel iinagi- , . ,. . . .... , ,
nariuni. ubi dicit extcnsionem ninil superaddere aiitatem in toto, quam non habet extra
quantitati, quam respcclum extrinsccus totum ; inteUigit de actualitate existentioc
advenientem. Figura autem niiiil addit et essentise, seu inlrinseca, quacumque

nisi respectum partium, secundum diver- aiia adveniente extrinsecus, quia nianus,
sam dimensionem in ordine ad diversos verbi gratia,in toto animatur, non autcm
terminos includente^; partes, vel e contra extra totum.
terminorum ad ipsas partes, verbi gratia, Veritas dicti patet, quia pars liabet ra- Pars est
causa
triangulus respectum secundum tres an- tionem prioris et causoe ad totum quod totius.
gulos includentes extensionem, secundum constituit; ergo non recipit actuahtatem

tres lineas rectas et terminatas in ipsis a toto, sed communicat loquendo de ipsa
angulis, in quibus coeunt ad invicem prsecise qua pars, ut pars comparaturad

tanquam in termino communi t.erminante totum ; bene ergo infert illam actuaUta-
ipsam extensionem secundum hanc et iltem, quae tribuitur parti extra totum
lam lineam rectam. Extensio ergo par- corpus quantum, quod componit, esse
tium est situs et ordo partium in toto, proecisionem aut divisionem, qua sepa-
quatenus una est extra aliam in ordine rata, manet eadem, destructa continuati-
ad locum verum vel imaginarium ;
prior one in sua entitate.
est figura, quse est terminus taUs exten- (c) Sed contra, etc. Urget quod conti-
sionis, secundum hos, vel illos terminos nuitas sit forma absoluta, et prior ubi ; er-
ipsius, scilicet lineam rectam vel obli- go nequit corpus in unoloco esse continu-
quam, et consistit in ordine ad extrinse- um, in alio non continuum ; ergo neque
cum, quia in situ et ordine ipsorum hic pars, ibi non pars, supple actu consti-
ubi circumscribentium, et hlc est sensus tuens. Hujus solutionem reniittit ad alias Continua-
tur
Docloris. Si tamen comparetur figura ad dicta, et patet ex prima propositione ;
pars
ubique,
h)cum verum et realem, cujus latera fa- concedenda nempe est consequentia, quia vel
separatur
cit distare locatum, et cujus terminus Ucet vulneratio ipsa, seu discontinuitas,
est figura aUqua, ve! haec vel illa, est ut est in motu, actione, seu fieri, potest
prior tali loco et praesentia in ipso. esse in uno k)co, et non in aUo, tamen in
Quod si objicias in fluidis sumi figuram faclo esss, erit ubicumque est corpus, sic-
ab ipso loco, verbi gratia, a vase, quia ut de aUis accidentibus absoUitis dictum
talis est figura aquse, qualis vasis ambi- est ; bene ergo dicit in antecedente con-
entis, quia hoc quod est quantum soh- tinuitatem esse formam absolutam, quia
dum non cedit fluido^ non refert, quia nempe est forma. quantitatem conlinuam
etiam prius aqua ex natura sua fluit in constituens, ut distinguitur a discreta;
figuram vasis, quam sit prsesens ipsi quantitas autem sic sumpta est aliquid
vasi prsesentia ubicali, ahoquin non im- absolutum.
pleret totum vas.
(b) Ad aliud de toto el parte, etc. Hoc SGHOLIUM.
^ '
30.
Continuatio argumentum etiam tangit Henricus supra,
et disconti- , , ,
Solvit argumenta in initio posita, expli-
nuatio. ncmpe quod corpus esset vulneratum in cando subtiUssinie graves et curiosas obje-
uno loco, seu discontinuum, in alio vero ctiones, ut noto in margine et sane ita to- ;
,
DIST. X. QU^STIO 11. 210
tam lianc qusestionom tractavit, ut humano conveniunt illi corpori, ct snnt

ingenio melius tractari non potuerit. Et ideo fundamenta propinquitatis ct di-
ex eo recentiores tam hic quam in 4. Physic.
stantioe.
fere omnia, quse de hac re disserunt, de-
Ad tertiam quod sicut idem
dico,
prompserunt.
temporale non potest esse simul ^J^^^l^^
secundum tempus, id est, eadem jdem
Dico ad argumenta principa-
(a) ^ temporale
25
deqiiifist.
^ lia. Ad primum dico, quod multi temporalitate,
^ ut iia dicam, in di- potest, et
quentem,
-
.•
^ *
•
^
non potest
, .
l
temporibus, sic nec idem
i
et infra conccdunt relatioues oppositas Ycrsis esse

.
,
in diversis
^'xpresse " posse essc simul in eodem, dicen- locabile potest esse simnl secun- temporibus.
ûonwcio tes idem, et secundum idcm esse dum locum in duobus locis. Si au-
^''''ôSt»
principium agendi et patiendi. Sed tem accipias in antecedente simul
onveniunt ^d propositum, non oportet inci- '
secundum tempus, et in conse-
eidem. ^- '
De dere in istam difficultatem. NuUus quente simul secundum locum,

2. idem enim negat, quin relationes op- valet consequentia vel proportio,
.
habet . ...mcsse .
,
inprimo positaG possmt eidem se- quia ita debet simuUas temporis
cundum diversa
'^l!"e\î. ut- fundamenta, comparari ad tempus idem circa
'.2. q. 5.
,inhoc4PotG
,in hoc 4
^^^^^ secundum aliquid sit temporale, sicut simultas loci ad
is.u.q. 1
n;if^j,]s^ et secundum aliud minus, eumdem locum circa locabile.
et hoc vel respectu sui vel alterius. Concedo ergo, quod unica locati-
Ufji autem in toto corpore, aliud one, quod est dicere, esse simul
et aliud est posterius et antorius, secundum locum, non potest csse
superius et inferius, unde median- idem locabile simul in duobus
te illo w/>/, tanquam fundamento locis.
alio et alio, non est inconveniens Potest autem hsec ratio duci ad
corpus suporius et in-
iiabcns uhi partem oppositam, licet sophisti-
ferius esse superius et inferius. ce, sic idem locabile simul, id est,
:
Nec mireris respectum superioris in eodem loco existens, potest esse

et inferioris fundari in iibi, licet in diversis temporibus; ergo ot
ubi sit respectus, qnia potest beno simul tempore potest esse in di-
unus respectus fundari in alio re- vcrsis locis. Solvant istud soi)hi-
spoctu, ut tactum est supm. sma, ot solvent argumontum su-
Propin- Ad aliud dico, quo relationes 1 um, si forto reputent, quod habeat
ptTi'i"hlns contrariae in genei'e bene possunt ovidentiam.
:2nvenhlni incsso cidcm socundum divorsa Ad aliud, quod idom moverotur 26.
.\d 4.
, eideni.
fnudamonta, sicut idem potcst osse simul, et quioscorot, dico socun- (ôrpus
sunul
simile alicui secundum albedinom, dum primain propositioncMu illa- movori
et dissimile oidom secundum rum triuin. quod cum movori vol ,juu'ôere
sciontiaui; propinriuum autom ot qui(»s('or(^ socundum locum, sit
distans fundantur in coi-poro u])i- siinul cuin uhi, vol postorius, ideo
cato, quia ipsum uhi ejus ost i)i'o- variatur ad variationoin uhi. ct
pinquum ot distans; ergo si aliud itn ])otorit in uno uhi (]uiescorc

cst uhi pi'opin(iuuui ot distans, localiter, ot in alio uhi inovori.
possunt eidom (;oi'po?-i convoniro, ()uia quioscoro hic localitor niliil
sicut conveniunt duobus uhi, (\\\iv aliud cst quam habere continue
idem «6? qnod prius, et ibi moveri tiinc cum pervenerit ad illud ubi,
nihil aliud est, quam habere aliud dico quod idem corpus expellet se
et aliud i«6«. Sicut autem est possi- de illo ubi, in quo quievit, nisi for-
bile, quod idem corpus habeat hic te illa virtus agens, per quam
permanenter vbi unum, et aliud habuit aliud iibi, desinat conser-
ibi, sic possibile est, quod perma- vare ipsum ut aliud ubicatum, et
nenter habeat hic unum ubi, et ali- tunc non liabebit, nisi tantum ubi,
bi plura successive. Eodem modo quod habuit prius quiescens;
dicendum est de partibus totius, sed prius non habebat illud, ut
si fiant instantiae, quia possibile terminum sui motus, imo desinet
est, quod hic oranes partes totius secundum tibi, quod habebat in
quiescant in toto, et ibi aliquae mo- motu habere autem quodcumque
;
veantur, ut manus vel pes, quia ubi, sive ut in motu, sive in ter-
omnia ista consequuntur ubi, puta mino motus, nihil facit ad vari-
hoc et illud. ationem, vel multitudinem absolu-
Homo in Et si arguas, ergo ut est in uno torum, quse sunt in re.
duobus ubi,
an potest ubi potest moveri ad seipsum, ut Per hoc patet de chorea et bello, 27.
accedere Ilomo i
ad est in alio ubi, et ita accede- confabulatione et disputatione cum diversie

seipsum, et ubi, ao
an se ret ad illud ubi, in quo jam est, seipso, quia si loqui dicat actum possit
expellet, an secum
exercitusex et tunc vel expelleret seipsum de imaginationis vel intellectus, ille disputan
solo iUo fabulari
conflari
alio ubi, ad quod accedit, et tunc quidem ubique est idem ubicumque cboreat
ducere.
posset. esset incompossibile sibi ipsi se- fuerit loquens si autem non est,
;
cundum ubi, sicut aliud corpus; nisi formatio vocis per instrumen-
vel non expelleret, et tunc desi- ta naturalia in aere percusso, et
neret habere illud ubi virtute pro- quidem alius erit aer contiguus or-
pria, accipiens tantum illud ubi ganis vocalibus in isto ubi, et alius
quiescentis; vel faceret se ut ha- in alio ubi ; et esto quod idem aer
bens aliud ubi cum seipso, et ita sit, moveri tamen poterit hic lo-
quasi duo corpora simul. Simili- caliter aer, et ibi non, et sic in
ter si esset animatum, posset se isto formabitur vox, et in illo non,
ipsum movere pellendo vel tra- et in illo loquetur, et in isto ta-
hendo, et posset idem homo ha- cebit, et in isto tenebit tenorem,
bens mille ubi facere choreas, et et in isto quintam, et ille attrahet
maximum exercitum in campo, et aerem extra aquam existens, et
multa alia, quse videntur mira, et idem existens in aqua non poterit
iterum loqui et tacere, et dispu- attrahere, sed non submergeretur
tare cum seipso. hic, quia alibi habet aerem attra-
Dico, quod hsec sunt puerilia, et ctum refrigerantem ipsum.
imaginationem sensui innitentem Ita etiam concedo, quod ut in
sequentia. Si enim quaeratur ratio uno nbi, poterit movere corpus
eorum, de quibus arguitur, nulla suum. ut est in alio ubi, pellendo
est difflcultas major, quod cor- vel trahendo, quia propter identi-
pus moveatur ad illud ubi in quo tatem corporis non aufertur ratio
quiescit, quam ad aliud ubi. Et mobilis, nec motivi ab ipso.
;
DIST. X. QUvESTIO II 221
28. Et si arguitur sic, si movetur, humanae, essent eadem hic et ibi,
Jspeffivis!ergo non quiescit, si quiescit, er solvetur ubi dictum est nunc, sci-
ffnrmatio, 0^
^^^ movetur ergo si simul ;
licet articulo 2. qwjest. 1. hnjus dist.
t negatio,
movetur et fiuiescit, simul move- quse tamen erat in ordine qmvst. 4.
non 1
lequitur. turetnon movetur, simul quiescit

et non quiescit. Respondeo, in COMMENTARIUS.
respectivis oppositis non sequitur
32.
absoluta affirmatio et negatio, sed (a) Dico ud argumenta principalia, etc. Responsio
tantum secundum quid; sicut non Hic respondet ad argumenta principalia ad
argumenta
sequitur, est similis et dissimilis ,
ad initium qufEstionis proposita. Ad pri- principaha.
ergo est similis et non similis, mum et secundum docet quomodo relati-
nam antecedentia veriflcantur, si ones oppositse ex genere et specie possunt
intelligantur respectu diversorum. inesse eidem respective ad diversos ter-
Si enim est similis huic, est simi- minos, vel secundum diversa fundamenta.
lis ; et si est dissimilis illi, est Ad tertium, quomodo sumatur proportio
dissimilis, Philosophus ar-
sicut inter tempus et temporaneum, et inter
guit in prsedicamentis capiie de locum quantum ad simulta-
et locatum,
quaniitate, quod si aliquid est ma- tem. Ad quartum, quomodo idem potest
gnum, ad hoc est magnum, et si moveri et quiescere simul in diversis
parvum, ad illud est parvum. Et locis, de quo dictum est supra ; et sic de
ex hoc infert, quod magnum et par- loqui et tacere, et hujusmodi, qute depen-
vumxion sunt contraria, quod non dent a loco, et tradit ma^cimciin, nempe
teneret, nisi magnum ad hoc inin respectivis oppositis, non sequi abso-
ferret magnum, et parvum ad hoc lutam affirmationem et negationem, sed
.Hic inferret parvum. Eodem modo hic tantum secundum quid cum limiiatione
quiesccre in hoc infert
uhi quiesce- ad diversa, ut patet ex Philosopho, cap.
loninfert
)n moveri
ibsoiute. re,
,
et moveri
...
m hoc t
uhi
•
c
iniert
l
De quantilate. Ad ultimum, quotl actus
nioveri; tamen illse aiîirmationes immanens esset in constituto in diversis
non inferunt illas negationes, puta locis, ut visio et hujusmodi, (juamvis
quiescere non moveri, moveri non infieret, id est, non produceretur in
non quiescere, imo est fallacia ipso in fieri et actione in omnibus locis,
consequentis, quia antecedens vo- sed in uno determinate, terniinus tamen

riiicatur in rcspectu ad unum ter- esset in ipso alihi, per regulam positani
minum, conscquens negativum
et in prima propositione. Qinostionoin hanc
negat respectu cujuscumque. copiosissime traciavit hacteiuis Doctor,
Ad ultimum argumentum, dico i(a ut cjeteri o\ ejus abundanlia accepe-
quod omnis actus immanens, qui rint, licet in ali([uibus discordeiU ([uan-
inesset isti corpori in hoc uhi, incs- tuin ad resolutionem.
set sibi in quocumquc uhi, licet

non infleret sibi, ut in isto uhi
et de lioc (WqgIwy in secundo arliculo
istius qucvst
dist. i2. Sed numquid
sanguis vel spiritus, vol similia,
.
/
quse non sunt de veritatc naturao
222 LIB. IV. SENTEN TIARaVf
itatem, unitas aiitem quantitatis

continuae cst continuitas ; ergo di-
QU^STIO TII.
stantia repugnat illi unitati, et
per consequens ponit pluritatem.
Utrum corpus Chrisli possit esse simul Qvnnto sic, quia posset tunc si-
in coelo et in Euckaristia ? mul moveri et quiescere,quia cor-
pus Christi in ccelo quiesceret, in
Alens. D. Thom. D. Bonay. Richard. et omnes Eucharistia autem moveretur ad
cilati pro q. prsscbd.
motum Eucharistise, secundum
illud Philosophi : Mods nobis moven-
1. Ad tertium proceditur et ar-
sic tnr omnia, quce sunt in nohis.
guitur, quod corpus Christi non Oppositum patet, quia corpus
potest simul esse in coelo et in Eu- Christi est in coelo, secundum illud
charistia. Primo per illud Augu- Augustini . Donec finiatur sceculum,
stini, et ponitur de consec. dist. 2. sursum est Dominus ; et ponitur de
^vim^ \\?^,YQ^\^ :
CorpusChrislisursum consec. dist. 2. prima hoiresis, et est
est,etiaunoIoco esse oportet. vercin Eucharistia, ut tactum
Secundo quia formalis ratio
sic, est 1. qucest. hujus distinctionis.
essendi in loco est quantitas, se-
cundum Philosophum 4. PJnjsic cap. sgholium.
de Vacuo \ sed non potest aliquid
^ > c
Supposita «i de
flde ^ ,•
reali prsesentia corpons
plurificari, non pluriflcata ejus christi sub «peciebus sacrls, refert sent.
formali ratione ergo quantitate ; D. Thom. tantum esse posîbile
dicentis id
COrporis Christi existente una, per conversionem alterius in ipsum, etre-
non potest ipsum esse nisi in loco P^gâre corpus Christi manen. in coelo alibi
localiter poni. Utramque partem refutat
'
. Scotus, resolvens corpus Ghristi manens in
TertlO SlC, qusecumque uni et ^cbIo, ponibile esso alibi sine conversione,
eidem SUnt eadem, sunt inter se et etiam localiter. Vide supra q. 1. a n. 5.
eadem ; ergO qusecumque uni et ad illud axioma, quse sunt eadem uni tertio,
etc. Vide Scot. 1. d. 2. p. 2. q. 1. n. 47. Quod
eidem sunt simul, inter se sunt si-
vero corpus Ghri-ti sit in coelo, habetur ex
mul ergo si corpus esset hic et
;
Trid. ss. 15. c. 1. ex Aug. de consec. d. 2.

ibi, tunc illud quod esset hic cum cap. prima haeresis.
eo, et illud quod alibi est cum eo,
essent simul sed consequens est
; Conclusio (a) est certa cuilibet
2.
falsum, quia alterum potest esse fldeli, ostensum est 1. ^wces/.
ut '1'^°™
^J^-
Romse, alterum Parisiis er- ;

hujus dist. sed unus modus ponendi soi. "i.
go, etc. est talis, scilicet quod per conver-

Quarto sic, quod distat ab ali- sion emalterius in ipsum, potest
quo, ab eo, quia nihil
est aliud illud corpus esse alibi, quam in
distat aseipso sed corpus Chri- ; loco suo naturali, quia ubi prsefuit
sti, si esset in Eucharistia, dista- conversum, ibi est illud in quo
ret a seipso in coelo ergo esset ; conversum est, non localiter, sed
aliud et aliud. Probatio majoris, sacramentaliter et hoc modo, sci- ;
quia distantia includit discontinu- licet sacramentaiiter, corpus Chri-

DIST. X. QU^STIO III. 223
sti potest esse alibi et in pluribus stantia repugnat substantiae, quam quantitate
ejus.
locis, non autein localiter, nec substantia quantitati quoad talem
dimensive, quia localiter esse simultatem sed corpore Christi
;
includerct contradictionem, sicut existente in c(]elo potest Deus fa-

positê sunt rationeseorumin prse- cere idem corpus simul cum
cedenti qusestione ; sacramentali- quantitate panis secundum omnes;
ter autem non includit contradi- ergo potest facere idem simul
ctionem, quia ipsum non est ibi cum substantia panis quanta, et
secundum leges loci, sed tantum per consequens sine conversi-
illud sub quo est sacramenlali- one ; hoc quantum ad primum du-
ter. orum, quse tacta sunt.
q. 1. hujus Sed contra, hsec argumenta Si etiam illa substantia panis
dist. n. 5.
tacta sunt aliqua in prwcedmti qme- quanta ponatur Sacramentum, ad-
conversio,
nec species siionc, improbando istam conclusi- huc contra eos, quia, sicut supra
sunt ratio
corpori onem communem. Manifestum ostensum est, facilius est facere
essendi liic
enimvidetur, quod conversio non corpus esse alicubi cum modo suo
est formalis ratio corpori essendi naturali, quam sine ;
scd cum snb-
hic, nec ut prêsens, quia ipsa stantia panis quanta potest Deus
transeuntc manet corpus hic; nec facere corpus suum modo sacra-
ut quia tunc non
cst praeterita, mentali, id est, non naturali ;
ergo
posset Deus facere corpus suum ct modo naturali.
non essc hic, sicut nec conversi- Et si dicas ad primam rationcm 4.
Resolulio
onem prasteritam non esse pr?ete- quod relatio non potest fleri sine Doctoris.
Corpus
ritam nec etiam illud quod voca-
; proprio tcrmino, sicut nec sinc Christi
manens
tur Sacramentum, s(;ilicet species, Cundamento proprius autcm ter-
;
ccelo.
in
poni
sunt ratioformaliscorpori csscndi minus istius prrcsentine est nliquod posse
sacramen-
alibi
liic, quia non sunt formaliter in Sacramentum, id est, aliquod son- talitersine
conversio-
corpore Christi, nec per eas ali- sibile replens locum, cum quo vol ne, ac
etiam
quid inest formaliter corpori Chri- sub quo corpus Christi est, non lo- localiter,
seu quinti-
sti. caliter. Contra, non magis impos- tative,
omnes
sibile videtur corpus Christi esse
it-i
Ex hoc arguitur, Deus potcst DD. citati
Facilius est
ponere
facere in creatura aliquid sine eo cum illo, quam cum isto; orgo non proq.prsac.
corpus
aliculii cum
quod non est formalis ratio
sibi magis repugnat esse cum substan-
8U0 inoilo
naliirali,
(^ssendi, nec aliquo modo de es- tia panis, quam cum quantitato,
quani sine scntia ejus sed nec convcrsio, nec
; ut dictum est, et sic (\c i[Uocumque
eo ; in
primo Sacramentum est formalis ratio alio a so, ct tunc ultra. Si potost
unum, in
sucundo corpori essendi hic, ncc aliquo autcm (»sso alibi, qimm ubi est sub
(lui)
niiracula modo dc cssentia ejus; ergo Dcus modo non naturali sibi, orgo ot
inlerveni-
potcst faccro corpus esse hic siue sub naturali ; hoc contra secun-
Ullt.
Non nia^Ms
repugnat
utroque istorum. diiiii.
coriuis
Itoin, non ost mnjor ropngnan- Hico orgo, quod ponondo con-
Chrisli esso
cum tia, corpns (^hristi csso simul cum vorsion(MU in proposito, do (pin di-
substanlia
pani-<, sul)stantia panis, (luamcnm qimn- cctur <//.</. 11. ot ponondo, quod liic
quam cum
titate ejus, quia non magis subsit aliquod signum scnsibilc conti-
:
nens verc corpus Christi hic prse- divinam actionem absolute absque
sens, quod sensihilc dicatur Sacra- deperditione illius îbi in coelo, sic-
mentum; quod quidem verum est, ut modo tenemus corpus

illud
scilicet corpus Christi de facto, praesens esse in Kucharistia non

hoc est, post consecrationem, vcl localiter.
conversionem, et sub Sacramento ;
Ad secundum dico, quod forma- Ad 2.
Calor
non tamen sic, quin posset esse lis ratio potest intelligidupliciter quomodo
est ratio
non per conversionem, nec sub primo proprie pro ratione forma- formalis
agendi?
Sacramento, loquendo de quocum- li proxima; secundo pro remota,
que sensibili determinato, non vi- large sumendo rationem formalem
deo, sicut argutum est in qucestione pro ratione fundamentali remota,
prcecedenti. sicut calor dicitur formalis ratio
Et forte illi, qui negant Deum agendi, et albedo fundamentaliter
posse facere corpus suum in plu- dicitur ratio formalis essendi si-
ribus locis, aliter quam per con- milepro tanto, scilicet quod calor
versionem sub Sacramento, nega- est principium quo agens agit, et
rent etiam hoc, nisiquia fides dicit albedo similitudinis ; similitudo au-
hoc. De modo autcm isto essendi, tem est ratio formalis propinqua
scilicet non quantitative, vel non similis.
dimensive vel localiter, non vidco, Loquendo crgo de prima ratione
si potest ficri idem in pluribus lo- potest concedi, quod sine plurifica-
cis non sub modo naturali, quin tione ejus, non plurificatur illud,
etiam possit fieri modo naturali, cujus cst ratio formalis ; sed rati-
cum in primo sint duo miracula, one formali secundo modo falsum
in secundo tantum unum, ut supra est, quia idem potest esse princi-
ostensum cst. Tn primo quidcm pium agendi proximum respectu

sunt duo miracula, unum scilicet multarum actionum, et idem funda-
Quantitas
in causando prsesentiam corporis mentum proximum respectu mul- quomodo
est ratio
hic, et aliud in scparando ipsum a tarum relationum. Quantitas au- formalis
essendi in
suo modo naturali; sic ergo po- tem non est formalis ratio esscndi loco?
test esse modo naturali, sicut sub in loco primo modo, scd secundo
Sacramento. modo, quia cst proximum funda-
5
Ad primum in contrarium dico, mentum illius respectus; et ex hoc
Ad arg. 1.
q^Q(j Augustiuus sic intelligit, sequitur propositum, scilicet quod
oportet, id est, opportunum est, super idem fundamentum pos-
id est, congruum est illud corpus sunt fundari plurcs respectus,
gloriosum habitare in illo regno maximc extrinsecus advenientcs.
prseparato gloriosis ; sed non Ad tertium dico, quod prima 6.
Ad 3.
non simpliciter est
oportet, id est, propositio falsa est,nisi intelligen-
necessarium. Potcst enim aliquando dc uniformi unitate illius ter-
do etiam localiter Christus non tii in se, et illorum quse conclu-
esse ibi, movendo se de illo loco, duntur esse unum ex unitate illius,
et multo fortius potest esse alibi, quia alias, si cst minor unitas il-
et sacramentaliter et localiter per lius tertii in se, non potest conclu-
DIST. X. QUiESTlO III. 225
di major unitas alioriiin inter se ipsum non est continuitas ejus-

per unitatem illorum in tertio. dem seipsum, eo modo
totius ad
Eodcm modo de simul, quia nisi il- quo pars est continua parti.
lud tertium, cum quo alia sunt si- Ad quintum patebit in secundo
Ad 5.
mul, sit limitatum secundum il- articulo «s//us dist. art. 2. quoest. 2.
lamunitatem, secundum quamip- quse tamen in ordine erit qucjest. G.
sa sunt simul cum illo tertio, condusione 6.
non sequitur simultas eorum in- (b) Circa sccundum principale

ter se nec qui Parisiis simul cst
; qurcro tria : Primo, utrum corpo-
cum eo, erit simul cum illo, ri Christi naturaliter existenti, et
qui cum eodem tertio est Ro- eidem sacramentaliter existenti,
ma3, si illud tertium sit illimita- necessario insint eaedem partes et
tum. Unde non sequiour, ego sum proprietates ? Secundo, utrum
simul cum aeternitate, et anima quc-Blibet actio immanenS; quse est
Antichristi similiter ergo anima ; in Christo naturalitei" existenti,
hsec, et ego simul sumus, quia eadem ut in Euchari-
insit
ibi,
seternitas immensa et illi-

est stia sacramentaliter existenti ?
mitata quantum ad actualem Tertio, utrum corpori Christi, ut
prsesentiam. Ad propositum dico, in Eucharistia existenti, possit
quod illud quod simul est in du- inesse aliquis motus corporalis?
obus locis illimitatum est, licet
non virtute propria, sed virtute COMMENTARIUS.
Dei agentis quantum ad ubi, et
ideo quae sunt simul cum sic illi- (a) Conclusio est certa, elc. Statuit
Conclusio
mitato, non oportet quod sint si- conclusionem, quoe est de fidc, ut in com- tidei.
mul inter se. mento qucest. 1. cum ipso probatum est.

7. Ad quartum dediscontinuatione, Impugnat fundamentum D. Thomiie, qui
Ail 4.
dico quod accipiendo distantiam rcfert possibihtatem existendi Chrisii sub
pro distantia major est fal-
locali, speciebus in solam conversionem. IIoc,
Ratio
sa. Ad probationcm dico, quod inquam, impugnat Doctor hic ad scopum i). Tiiom
aliquid non cst idem sibi, quia quceslionisprjEsentis;su/>rrt veroûtps/. l.
continuum sibi, sed veriori unitate, idem fundamenium impugnavii, (juaienus

quia continuitas est unitas partis ex ilio fundamento inferobatur nullam
ad partem in toto, sed unitastotius esse mutationem in corpore Christi, ut
ad seipsum est vera idcntitas. Di- lit sub spcciebus, et inquantum etiam
CO ergo, quod ctsi totum ut di- pr;csentia sacrameiitahs infcM-tur ex na-
stans non continuetur sib iipsi, ut tura convcrsionis, in genere termini a quo
distanti, tamen in utroque termi- in lerminum a</ (/^/cm. Ilic autem eamdem
no distantine est vcre idcm habcns rationem impugnat inquantnm atl eam
eamdcm continuitatem partiuni in limiiatur possibihtas ponendi corporis sub
toto. Et CUin dicitui*, quod unitas speciebus, sive indivisibihler, sive quan-
totius continui ost coutinuitas tilative, alcjue adco in aha materia, nem-
cjus, verum cst, unitas, ut cst ck pe ut apphcaiur ad tiiversam oonclusi-
partibus, scd idculitas ejus ad sc- i»nom.
Toui. xvn. 15
Impiignat autem sic, quia Deus polest nihil occurrit, quod alias non fuerit di-
2.
Impugna-
tur facere in creatura aliquid sine eo, quod ctum.
prsedicta
non est ratio formalis essendi, nec aliquo In responsione ad tertium dicit, quod
ratio.
modo de ejus essentia ; sed neque con- unitas extremorum inter se ratione tertii
versio, neque Sacramentum, id est, spe- non possit concludi major, quam sit uni-
cies separata est ratio formalis corpori tas ipsius tertii ; de hoc vide ipsum in eJS^ûn
*«'*'"' ^^^^
essendi hic, nec aliquo modo de essentia primo
^ dist. 2. vart. 2. quoest.
i" 1
1. ubi dis-
eadeni
Sce?e^°cor- ejus ; ergo Deus potest facere ipsum cor- putatur, an illud axioraa : Qucecumque inter se.
conversione subsunt eadem uni tertio, sint eadem inter

KoTver! pus proesens hic sine
^^^°^'
stantiae panis in ipsum, et sine separati- se, etc. verificetur in divinis. Et bene
one specierum ;
potest ergo facere corpus dicit Doctor verificari, sed cum ilia limi-
praesens manente substantia panis. tatione, quam hic adjungit, nempe eo

Minor probatur, quia neque conversio modo quo sunt unum in tertio, vel ipsum
Conversio ut praescns est ratio essendi, quia trans- unitate tertii, unde tres personse unitate
non est
ratio eunte conversione manet Christus prse- Deitatis et essentiae sunt unum realiter
formalis . • •
rw
essendi in sens ; neque etiam ut praeterita, quia Deus inter se, id est, in essentia ; nec licet
^^'^^'
nequit facere quin prseterita, ut praeterita inde inferre esse unas inter se unitate
sint prseterita, potest autem destruere suppositi, quia hanc non habent ab essen-
praesentiam sacramentalem. Patet minor tia, ut ad eam comparantur, «ed solum
etiam quoad alterum membrum, quia essentialem, sic extrema nequeunt aliter
species non sunt in corpore Christi, sed ad se invicem referri in conclusione,
sunt terminus suae prsesentise ; ergo non quam ut in praemissis referuntur ad me-
sunt modus formalis essendi corpori. dium, quia veritas conclusionis est me-
Si dicas praesentiam sacramentalem diata, et ratione medii conveniens. Unde
corporis exigere terminum, qui sunt spe- si medium per se uniretur alteri extremo, unio ex.
cies; contra urget, quia sicut prsesentia per accidens alteri, hinc non habetur
'^g^g^^gs"
iiiter se
illa de facto salvatur in ordine ad species, unio extremorum in conclusione aliter
quaus cui
sic etiam salvaretur in ordine ad substan- quam per accidens, talis qualis est uni- medio.
tiam panis quantam, seclusa conversione. tas alterius extremi, quod per accidens
Non est enim major repugnantia corpus tantum unitur medio. Unde in demon-
Christi esse simui cum substantia panis, stratione a priori, licet defmitio quaB est
quam cum quantitate panis, ut probat medium per se, primo modo praedicetur
secunda ratione. Probat etiam corpus de subjecto, tamen passio in conclusione

Christi posse esse praesens modo quanti- non praedicatur de ipso, nisi in secundo
tativo, tam speciebus quam substantiae modo, quia sic tantum praedicatur in prae-
panis, sine uUa repugnantia; sed de his missis de medio seu definitione.
sufficienter actum est in praecedentibus. Hinc etiam habetur illud vulgare axi-
3. Haec autem quaestio magis movetur, oma quod conclusio sequatur dehiliorem conciusi(
solvantur argumenta ad oppositum. partem sua^ causce quando enim piures

argSmento- ut ; ^^^^^^1,^'
-rum. partem.
Primum est ex auctoritate Augustini, quse causae per se concurrunt ad effectum com-
AufiTUstin
ponitur dist. 2. prima haeresis : Corpus munem, actualitas seu perfectio unius
Christi sursum est, et in illo loco esse non est nata supplere defectum alterius,
|
oportet; ergo tantum est in coelo. Respon- loquendo in causis particularibus, ac pro- s
detur negando consequentiam, circa quae inde in effectu communi redundat defe-
;
DIST. X. QLIyESTIO III. 227
latio ctus ex causae imperfectione. Ratio autem Dat etiam exemplum Doctor in aeterni-
ujus.
borum est, quia effectus non excedit tate, quae est tota simul cum diversis
perfectionem sute causoe ; unde si conclu- partibus temporum, inde non tollitur ip-
deretur major unitas extremorum ad in- sas partes e-se simul ;

quod autem in
vicem, quam sit unitas eorum ad medium, tem[»ore facit successio, ne partes ejus
seu medii ad ipsa extrema excessus in simul esse possint, hoc in locis facit di-
effectu, id est, unitate ad ?e invicem, non stantia per spatium intermedium, ita ut
suj)poneret causam, et sequerentur con- simul esse non possint localiter, quam-
tradictoria, nempe, esse una et non esse vis idem corpus possit esse iri distanti-
propter medium ;
primum sequeretur, bus locis ex illimitatione sui ad locum de-
quia nullam aliam liabent causam suoe terminatum, ut subest divinse omnipoten-
unitatis ; secundum sequeretur, quia ex- tice.
cessus unitatis constituit speciem distin- In responsione

'
ad quartum
^ docet uni- „ ^- .
Responsio
ctam unitalis, quae non continetur in tatem per continuitatem convenire parti- ad
quartura.
causa^ vel secundum, vel prout influit bus in toto ut comparantur ad se mvicem;
esse et unitatem in extrema. unitatem autem totius non esse continu-
5. Ex hoc ulterius declarat, quod ea quee itatis, quia non continuatur alteri, sed
iltas ad
latuni sunt simul cum tertio, sint simul inter esse identitatis. Ex hoc forte nonnulli Do-
[uid
t inter se; quse ratio intelligitur tantum de iis, ctores nostroe scholae distinguunt realiter contimlum
rema.
^'^''^^Dua-
quae sunt simul cum tertio adoequate, non totum continuum a suis partibus unitis,
reabter
vero secundum (juid, vel secundum par- sed lextus id non continet, nenue
*
etiam
a partibus.
tem, quia ex eo quod superficies ex una contrarium,quamvis verum sit quod unitas
parte sit cum locato, non sequitur
simul per se totius, ut ipsi primo convenit,
quod sit cum altera superficie di-
simul non sit unitas partium sub denominatione
stante, quamvis hcec sit simul cum locato, continuitatiS; quoe limitatio concernit mo-
quantum est ex parte ipsius superficiei dumunitatis partium ad se invicem in to-
satum
utatum intelligitur ergo in loco ct localo, quai se to.Tamen sihoc totum non est aliud a par- '
,. .
l nitas
livalet
ad.equant, sed quando locatum est illu- tibus unitis realiter, unitas formalis intc- aiiter
ribus. comparata
minatum, non sequitur etiam in his. gra partium est unitas ejus, non sub
^
illa ad lotum,
. et partes
neque
Ratioestjam assignata, quia
una superficies loci
sicut
adaequat totum loca-

denommaiu>ne, quoc materialis
spicit paries, sed
, 11-
sub raiione
ost, re-
et
...
ijua ipsi |)ri- peiiationem
diversam
irilnut ap-
tum, licet ipsa quantum est ex parte mo competit et connotat negationem con-
superficiei, sit simul cum locato, ita tinuitatis ejus ad aliud quantum et
quando locatum est in pluribus locis unus terminum sujfi exlensionis, et sic recte
locus non adocquat locatum ; unde non dicitur potius identitas quam oonti-
sequitur quod locus, qui est simul cum nuilas.
ipso in determinata disfantia el situ, sit Si dicatur eliam (piod disliiiguitur re-
simul cum ipso in alia differonlia dislan- aliler iioc totum a partibus, per me licet,
li;e et situs, sicut non sequitur, anima quia noii cst bujus loci dispulare de hac
est cum pede simul in eodeni loco, et (jua\slione. Ad quintum ut jacet in forma
eadem anima est cum capite siniul, ergo responsum est alias, scd in sj^pcie, iit
pes et ca^Hit sunt siuiul ; anima est illi- langil myslorium pnesens, romittil S(dii-
mitata, illimitatum autem requivalet plu- lionom ojus in quaestionem sextam in or-
ribus dcterminatis. dine.

<n^ LIB. IV. SENTENTIARUM
7. (b) Circa secundum principale, ctc scilicet sub specie vini; tum quia cram
Secundum
membrum Hanc distinctionem divisit in tres articu- nihil incipit esse simpliciter post-
distincUo- los principales, quorum primus declararet quam jam est simpliciter; ergo
possibilitatem mysterii, prout jam in pn-E- nec incipit esse sacramentaliter,
missis tribus qutestionibus declaravit ; postquam sacramentaliter
est ;
secundus est, qui agit de iis, quse insunt sed sanguis sacramentaliter inci-
corpori Christi in Eucharistia ; de qui- pit csse sub specie vini, cujus con-
bus agit in tribus sequentibus quaesti- secratio sequitur consecrationem
onibus. corporis; ergo non est hic sacra-
mentaliter sub specie panis, et ta-
men est ibi corpus ergo ut est;
QU^STIO IV.
sub hostia tantum, non habet san-
guinem, quem habet in coelo.
Utrum corpori Christi naturaliter exi-
Tertio sic, quantitas non potest ^Jf""
stenti, et idem sacramentaliter existen-
esse simul cum quantitate, quia^?-
ti insini ecedem partes et proprietates ?
est repugnantia formalis hic re-
spectu ubi, sicut contrariorum re-
Alens. p. q. 40. m. 3. art. 4. 5. D. Boaav. htc
p. arl. 1. q. 2.
1. Richard. art. 1. q. 2. spectu ejusdem subjecti, quse nul-
D. Thom. q. 3. art. 2. et 3. p. q. 76. art. 4. lo modo possunt esse simul, quia
Suarez ibi disp. 51. sect. 2. et 4. et disp. 48.
sect. 5. Sotus hic q. 1. art. 2. et 5. secundum Philosophum 4. Metaph.
ad contraria simul esse vera, se-
1. Ad primum sic proceditur, et ar quitur contradictoria simul esse
^T^s^^' •
guitur quod non. Primo, quianihil vera ;ergo quantitas corporis
potest esse, ubi prius non fuit, Christi, quse est proprietas ejus,
nisialiquid convertatur in ipsum ; non potest esse in eo, ut est sub
sed in Eucharistia nihil conver- hostia. I
titur in proprietates corporis Chri- Hoc etiam patet, quia quantitas 2:
Argui
sti:ergo ibi nonsunt. Probatio ma- unde quantitas, non potest esse si-
joris, quia quod incipit esse ubi mul cum quantitate continente,
prius non fuit, hoc est per aliquam quin sit ibi localiter, quia posito
mutationem sed non est mutatio
; fundamento termino proprio,
et
in eo quod incipit ibi esse, quia necessario sequitur relatio media ;
manet ubi prius fuit; ergo est in . fundamentum proprium circum-

aliquo alio, cui vel in cujus uhi in- scriptionis passivse est quantum,
cipit ipsum esse prsesens, hoc proprius terminus ejus est conti-
non est, nisi per conversionem. nens; hic autem non est quantitas
Minor patet, quia sola substantia circumscriptive, patet ergo nul- ;
hic convertitur in substantiam ; lo modo est ibi.

ergo non in passiones. Quinto sic, sicut in operibus na- Argt
^"•ÂiVs^'
Secundo sic, sanguis non est in tursenon debet poni pluralitas si-
sanguisnon Eucharistia sacramentaliter, nisi ne necessitate, sequendo rationem
est, nisi
semei
,.
post consecrationcm vmi, ergo
. . !••.
naturalem, ita nec m creditis est
.
^°ristia,^" non est sub hostia; tum quia ali- ponenda pluralitas, quae non sequi-
unumla- tcr poueretur ibi frustra contincri, tur per necessariam deductionem
DIST. X. QU^STIO IV. 229
ex creditis; sed tota veritas Eu- modo sacramentali utrumque ; est

charistise non po-
potest salvari, satis manifestum. Primum per il-
nendo hic solam substantiam

nisi lud Augustini de comecrai. dist. 2.
corporis Christi. Probatio minoris prima /ueresis : Donec, inquit, finiaiur
quia corpus potest esse sine ani- sceeulum, sursum esi Dominus; secun-
ma, cum sit materia susceptiva dum per ea quse proedicta sunt,
ejus, et ita potentia contradicti- qucest. 1. hujus dist.
onis ad animam, et etiam sine Sed dubiuni est de corporc, ut

anima habet rationem cibi spiri- est in Eucharistia ^qua) sunt illa
tualis. quse continet tanquam partes ?
Item, potest esse sine proprieta- Dico, quod non continet animam,
tibus, quia prius naturaliterpotest nec accidentia. Iloc est possi-
esse sine posteriori; ergo sine con- bile, accipiendo corpus pro primo
tradictione posset hic fieri sola perfectibili ipsius animse, quia
substantia corporis Christi nuda non est contradictio corpus illud
sub speciebus illis; sed sic esset esse sineanima et sine acciden-
res sufflciens Sacramenti, quia si- tibus. Hoc etiam congruum est,
gnum effectus ultimi, scilicet nu- quia species istae reprsesentant
tritionis spiritualis; ergo, etc. alimentum; ergo substantiam,
Contra, Magister disi. 11. in fin. et non accidentia. Hoc etiam fa-
Et idem dicit Innocentius de offi- ctum est, quoniam si in triduo Eu-
cio Missse parte 3. cap. 10. Tale charistia consecrata fuisset, fuis-
corpus dedit Chrislus diseipulis suis, set ibi vera res Eucharistia?, et ta-
quale hahuit ergo eadem qualitas
: mon non fuisset ibi anima, sicut
infiiit corpori Christi in Euchari- dicetur in fine hujus solutionis.
stia, quae infuit eidem in existen- Corpus etiam iioc modo non con-
tia naturali. tinet sanguinem, quia sanguis non
est animatus, et per consequens
SGHOLIUM. nec aliqua pars primi animati.
Possibilc est etiam ex parte Sa-
Corpus Ghristi, ut est compositum ex ma- cramcnti, quia alterius essenti-
toria ot forma corporeitatis, o.sse lerminum
aliter potest esse aliud signum;
primum transubstantiationis, et non inclu-
corpus autcm sumptumdicto mo-
doreanimam vel accidontia ;et illud tantum
ex vi vorborum poni sub spociebus, do qiio
do diifcrt csscntialitcr ab anima
dist. so(i. qusest. 3. et videtur Trident. et ab aliis, ut sanguinc ot hujus-
sess. 13. c. 3. ita docoro, (luatenus ait non modi; orgo potcst haberc aliud
poni animam ox vi vorboriim, poni tamen signum ad placitum.
corpiis.
Et lioc piobatur a minori, quia
potest habere non idem signum
(a) Hic duo sunt videnda: Primo naturalo; sunt (uiim duo conce-
de supposito; secundo de qu.Tsito. ptus istorum essontialitor distin-
Supponitur enim corpus Christi cti. qui concoptus sunt signa ro-
modo duplici existo?'c, in cuelo suo rum X\î\\\'ii\\io\\primo Perihcrmcni- r.„,,. i,
modo naturali, et in Eucharistia as ; sanguis autem est essentialitiM-

aliud acorpore,ut est primum pcr- et proprietates sub modo naturaii, et non
sub raodosacramentali, quia hic modua post
fectibile ab anima ; ergo ejus po-
judicium non porseverabit. Secundum, po-
test non esse idem signum, quod
test liabere partes et proprietates sub modo
est sanguinis.
non sub naturali,quia ille
sacramentali, ot
Hoc etiam probatur factum, quia modus non dependet necessario simpliciter
possibile fuit totum sanguinem ab Quod late probat, inferens hinc duo
isto.
fuisse separatum a corpore Chri- corollaria Primum, potuisse institui Eu-

:
charistiam ante Incarnationem. Sumit hanc

sti in morte, et tamen si tunc fuis-
pro formatione ex utero Vjrginis, ut patet
set Eucharistia consecrata, fuissct
ex argumentorum, non de corpore
solut.
res cadem, quae et modo. Possibi- unito Ueo. Secundum, manere posse, licet
le est etiam, quod magna pars modus existentiae naturalis corporis desi-
sanguinis sit effusa, et tamen to- neret. Ita omnes Scotistse, Gabr. lect. 47-
ta res eadem mansisset sub specie in can. Suar. supra.
panis.
Hoc ergo tenendum est, quod
corpus Christi, ut est primum si- De (a) qugesito primo videndus
gnatum speciei panis, et conten- est intellectus quaestionis. Non
tum,non includit animam,nec acci- enim quseriturhic de necessitate
dentia, nec sanguinem. extremiunius vel alterius in exi-
stendo, neque denecessitate haben-
dipartesvel proprietates absolu-
COMMENTARIUS. sed quceritur
te ; de necessitate
concomitantiae vel consequentise,
^*
Hic duo sunt videnda, scilicet an corpori Christi existen-
(a) etc. Hic sup-
ponit veritatem, nempe corpus Christi
ti modo dicto insint aiiquae par-
Domini habere de facto duplicem mo- tes,vel proprietates,vel necessario
dum essendi, naturalem in coelo, sacra-

sequantur vel concomitentur,quod
mentalem in Eucharistia ; et moto dubio esedem insint, quae sibi insunt exi-
resolvit breviter, quid per se est sub
stenti modonaturali?EthoG potest
specie corporis, quid vero per naturalem intelligi dupliciter Primo, utrum :
concomitantiam. Dicit ergo corpus per se per \y necessario importetur neces-

coSentum,
^^^^ Vîmo sub speciebus animam vero,
sitas simpliciter et absoluta,vel se-
mitanten ;
et sanguinem, et accidentia concomitan- cundum tantum quid, scilicet quod

ter tantum, non vero per se primo, quae ex positione antecedentis simpli-
est doctrina Trident. sess. 13. c. 3. Di-
citer necessario sequatur conse-
scussionem hujus doctrinoe mehus in se
quens vel quod sequatur secun-
;
quentem distinctionem referimus q. 3.

dum quid, sive ex suppositione,
hoc est, supposita existentia sub-
jecti consequentis.
SGHOLIUM. Primo ergo videndum est de
necessitate simpliciter; secundo
de necessitate secundum quid.
Explicato sensu qusestionis, ponit duo De primo sit prima conclusio, concius. i
dicta. Primum, potest corpus habere partes quod non est simpliciter necessi-
DIST. X QUiESTIO FV. 231
tas, qiiod si sub modo naturali Prima pars antecedentis patet,

habet partes et proprietates,qiiod qnia res Eucharistise non habet
habeat easdem sub modo sacra- ibi modum existendi naturalem,
mentali. Hoc breviter apparet, scilicet extensivum ; haberet au-
quia post resurrectionem non erit tem, si esset de essentia illius
Eucharistia, nec etiam corpus existentiae, vel modi existendi,
Christi habebit sub isto modo quem ibi habet, quia omne liabens
proprietates seu passiones, et aliquid, habet illud quod est de
tamen tunc corpus Christi sub esscntia Probatio secundse
ejus.
modo essendi naturali habebit ista. partis antecedentis, quia Deus
loDclus. 2.
Modum
Conclusio secunda hsec est, quod cst causa immediata istius exi-
sacramen- non est simpliciter necessitas e stentise, scilicet corporis Christi
talem
non converso, scilicet quod non se- in Sacramento ergo corpus sub
;
lepondere
ab quitur simpliciter necessario, si naturah* existentia non est causa
esistenlia
naturali corpus habet istas partes et pro- existentise sacramentalis.
impliciter.
prietates sub modo sacramentali, Item, (et est idem quasi cum
quod propter hoc eas habeat sub priori,) Eucharistia non dependet
existentia naturali. Hoc primo ab eo, quod nec est Sacramen-
sic probatur, quando existentia tum, nec res Sacramenti, nec
aliqua est indifferens ad duos mo- causa hujus; sed existentia modo
dos, sicut potestsimpliciter haberi naturali non est ibi Sacramen-
sub uno modo, sic et sub alio ; tum, patet; nec res Sacramenti,
sed existentia corporis Christi imo res Sacramenti est existentia
simpliciter, seu realis indifFerens sub alio modo disparato nec est ;
est ad istos duos modos, scilicet causa hujus vel illius, ut patet ex
naturalom sacramontalem;ergo
et prsedictis, ergo, et •.
potest haberi sub isto modo, licet Hem, ( et est quasi idem^ ) Deus
non sub alio. potest sine quocumque causato
Dicunt (b) quidam ad hoc, quod non intrinseco alicui, illud causa-
I. Thom.
prima propositio intelligitur, re; existentia modo naturali non
Jajet. ;i. quando neuter modus dependet est intrinseca Eucharistii^ ; er-
). q. 76.
art. 2. ab alio sic autem non est hic,
;
go, etc.
quia modus sacramentalis depen- Dices, quod major vera deest
det a modo naturali, quia ille est absolutis, non de rcspectu, quia
primuR modus essendi in Sacra- respectus sino fnndamonto et ter-
mento. mino fleri uon potest Euchari- ;
Contra, et est ad conclusioncm stia autem includit i'espectum,

principalem : existentia sub modo cujus terminus est existentia cor-
naturali non est de essentia exi- poris modo naturali.
stentiae sub modo sacramentali, Contra, existentia, licet sit ea- . /,•
nec est ejus causa; ergo ista non dem SUb duobuS inodis, SCilicet nalionem
poluil os-e
dopendet ab illa, quia niliil depen- naturali et sacramentali, tamen Kuciianstia
dct ab aliquo, quod non est de non est terminus rolationis. (ju.t i.i est,
''^'''"'**i"
essentia ejus, nec causa ejus. inclnditur in Eucliaristia sub mo-
est christi, do naturali, sod sub modo dispa- ad hoc quod sub hoc modo inci-
primd^poni Fato. Probatio, co modo est res piat esse, quod sub alio modo
^"ritia^'*' contenta in Eucharistia, qiio mo- incipiat etiam esse.
do est primiim signatum hujus Et si dicas, quod quando incipit
Esse rei
signi ;enim haec est difFerentia esse hic, oportet quod simul alibi simpliciter
non
hujus Sacramenti ad alia, quia incipiat, quia si est inceptio sim- dependet a
modo
realiter continet suum primum si- pliciter, est me rei in se. Quod si naturali.
gnatum, ut est suum signatum simul incipiat in alio, non minus

primum; sed existentia sub modo oportet ad hoc, quod sit inceptio
naturali non continetur hic re- simpliciter, quod res incipiat esse
aliter, imo sub modo alio dispara- in se, quiaeadem est inceptio sim-
to ; ergo, etc pliciterrei, sicut est idem simpli-
Ex
(c) hac secunda conclusione citer ejus esse ; esse autem simpli-
sequitur corollarium, quod an- citer istius rei in se est ipsius
te Incarnationem potuit ita vere sub esse naturali.
Eucharistia fuisse, sicut et nunc, Haec responsio excluditur per
ethoc tam quantum ad signiflca- rationes factas ad secundam con-
tionem, quam quantum ad rem clusionem, quia si seque habet
signatam et contentam. existentiam realem sub isto modo,
Possel
Secundum est corollarium post ;
sicut sub alio, ex prima ratione
corpus Incarnationem posset corpus Chri- et illa non dependet ab alio modo
Christi
desinere stidesinereesse sub modo naturali, existendi ex ratione secunda, se-
secundum
modum et tamen Eucharistia vere mane- quitur quod potest habere sim-
naturalem , •
pliciter inceptionem sub isto modo

, . , ,
rct, ct quantum ad veritatem si-

, ,
etmanere
sacramen- .
t i •
gni, ot quantum
i
sacramentali, absque hoc quod

, ,
taiiter. ad veritatem
signati et contenti. Hoc patet, habeatinceptionemsub illo. Eodem
quia ad corpus Christi realiter
si modopotest argui ad corollarium
contineri in Eucharistia, non ne- de desinere esse, quia ubicumque res
cessario sequitur corpus illud ha- temporalis habet veram existen-
bere existentiam modo naturali '»
tiam,dum ibi manet, modo non om-
ergo primum potuit fieri sine se- nino desinit quomodocumque de-
cundo,pr3ecedendo sive remanendo sinit sub alio modo.
post destructionem illius secundi. Contra (d) primum corollarium
7. De prsecessione probatur primum infero hoc inconveniens, ergo il-
specialiter sic : Ubicumque res lud corpus posset incipere essc,
temporalis potest habere veram postquam fuit. Nam in Incarna-
existentiam realem, ibi postquam tione incepisset illud corpus esse,
non fuerit, potest incipere esse et tamen prius fuisset vere, si
simpliciter corpus Christi; sed Eucharistia fuisset vere. Contra In secunda
object.
potest simpliciter habere existen- secundum similiter arguo, quia variatur
liltera, sed
tiam realem sub modo existentiae tunc idem corpus desineret esse res eadem.
sacramentalis; ergo postquam postquam desisteret esse. Probo,
non fuit hoc, potest simpliciter quia desinendo esse sub modo na-
incipere esse; ergo non oportet turali, desineret esse, et tunc ma-
DIST. X. QUiESTIO IV. 233
neret, Eucharistia verc mane-

si primum esse ejus; nunc autem fuit
ret, et tunc posset etiam desinere in Incarnatione acceptio, non tan-

esse sub Eucharistia. tum esse simpliciter corporis, sed
Respondeo, quod neutra conse- etiam primi esse, tunc autem fuis-
qnentia valet, quia habens esse set inceptio sub

csse simpliciter
simpliciter, si incipit sub alio mo- modo uno, non tamen primo, quia
do, non incipit nisi secundum praecessisset idem esse simpliciter
quid ; et simpUciter manens, si dc- sub alio modo, et ideo tunc fuisset
sinit alicubi sub alio modo, non inceptio secundum quid, modo au-
desinit nisi secundum quid. Ad ra- tem simpliciter.
'Aiias pro- tioncm de Incarnatione dico, vero arguas de desitione,
*
Si
bationem.
qnod possibilc esset illud idem cor- quia si desitio sub modo naturali
pus fuisse formatum de sanguini- est desitio simpliciter, nam illa
bus Virginis, et hoc sub modo corruptio est corruptio simplici-

essendi naturali, non obstantc ter, et hoc ubique, quare si non
quod Eucharistia proecessisset ve- corrumpatur hic, ergo manet post-
ra;sedilla formatio non fuisset quam corruptum est. Respondeo,
tunc inceptio corporis, nisi secun- nulla contradictoria sunt de eodem
dum qiiid, sicut modo conversio concedenda propter distinctionem
panis in corpus non est inceptio istorum modorum essendi, ut di-
corporis, nisi secundum quid; et cetur statim. Si ergo loquaris dc
I
tota ratio est, quia quod sic inci- corruptione, quoe est separatio
pit, prsehabet me simpliciter. partis a parte, sicut corporis ab
Similiter ad secundum,
dico anima, vel formne corporeitatis
quod desitio corporis sub modo a materia, si talis corruptio est.^
natnrali, non esset dositio, nisi se- modo, etiam
'
existcntis sub tali est

cundum qnid, si tamcn maneret ejusdcm sub quocumque modo,
idem corpus habens eamdem exis- alioquin eadcm forma simul infor-
tentiam realom sub modo sacra- maret idem, et non informaret, ot
mentali. Et si objicias, fuit nunc por consoqnons posset corpus
inceptio corporis simplicitcr in Christi sub modo naturali fiori
conceptionc Cliristi ergo similiter ; inanimatum, quin fierot sub Sa-No„poest

fuisset inceptio simpliciter, si in cramento inanimatum, eteconver- XSu"
Eucharistia praecessissot; namnon so. Nec etiam resolvi in materiam "^''' f^^®
fuissot minusverum rsso corporis senarata forma corpoiTitatis hi(> etinnnim.v
' '
tuin.
Christi sub modo naturali tunc quin ibi licrot talo sub modo sacra- «'''"i''"
^
Su.nr.
quam nunc, et per consoquons ac- UK^ntali, noc o convorso. su^. et
quirendo illud mr, non fuisset mi- Si loquamur de corrui^tiono par- "peV
nus vora inceptio corjôris accipi- tium totali, id ost, dositionc to- totius
entis tale ossc. tius existontis sub isto modo, ot "SS'

Respondco, inceptio simplicitor sub isto modo l)cno posset
>
desi- «'«••^'•'o»^'"
motti, qui
requirit non tantum quod sit ac- non dosinondo cs-
n(M'o oss(\ ut U\c, «"V
respectus
coptio esse simplicitor ojus, ([uod so ibi, et couvorso, qtiia tofum extrinsocus.
dicitur inci[)cre, sed quod sit ad possct dosincre habcre unum mo-
;
234 LIB. IV. SENTENKARUM

dum suae existenti?e, retinendo si- tia naturali, et sacramentali, an habeant
bialium modum, sub quorum mo- simpliciter connexionem ad invicem, ita
dorum utroque vere tota ista exi- ut Christus non possit esse sub una, quin
stentia salvaretur. sit sub alia? Hoc est ergo quserere an exi-
(e) Ex hoc sequitur corollarium, stentia sacramentahs supponat naturalem,
scilicetquod per corruptionem, vel eam inferat, aut certe naturaUs inferat
quam natura posset facere in cor- sacramentalein. Intelligit autem per natu-
pore Christi, scilicet separando ralem modum existendi quantitativam,
partem a parte, necesse esset seper sacramentalem vero modum existen-
parationem fleri partium hujus di indivisibilem.

2.
rei,eodem modo hic et ibi; sed per Prima conclusio, quo l existentia modo Prima
naturah non habet connexionem, aut de- condusio.
illam desitionem, quam posset Existentia
Deus de potentia absoluta facere, pendentiam ad existentiam sacramenta- naturaiis

non
non quidem esse rei simpliciter, sed lem. Patet, quia post resurrectionem erit depeadet
, , ,. . . asacramen-
rei sub isto modo, posset res illa sub modo naturah corpus existens, sicut taii.
non habere istum modum essendi, fuit etiam ante institutionem Sacramenti
et tamen habere illum. tum non habuit existentiam sacramenta-
Et si objicitur contra istud,quia lem, neque post resurrectionem habebit
illud quod nihil est in se, nihil est desinente peregrinatione Ecclesise ; er-
in altero; ergo si corpus Christi go, etc.
non haberet in se existentiam, id Secunda conclusio est etiam negativa, 3.

Neulram
est, sub modo naturali, non posset nempe non sequi, si existat Christus sub inferre
aliam per
habere eam sub Sacramento. Dico, modo sacramentaH, ut existat sub modo se.
siin se intelligatur interimendo vel naturali, id est, quantitativo, de quo lo-
praescindendo omnem modum es- quitur, non autem substaniiali, quia neu-
sendi in aliquo, minor est falsa, tro modo potest ex-istere sine sua substan-
nam corpus Christi seque vere ha- tiaU entitrite et existentia, qusB ad utrum-
bet esse suum reale sub modo exi- que supponitur. Probat, quia quando Existentia
substaatia-
se. Si autem
stendi in alio, sicut in existentia aliqua est indifferens ad duos
>nJifferens
intelligatur in senon prsescinden- modos, sicut potest haberi simphciter sub ad diversos
uno, et sub altero sed sic se habet exi- modos
do, sed ponendo propriam existen- ;
existeadi.
tiam hujus realem, concedo majo- stentia Christi simpliciter, id est, realis et
rem. Et tunc dico, quod si corpus substantiaHs ad modum existendi quanti-
est tantum in Eucharistia, non se- tativum et sacramentalem ; ergo, etc.

Dicunt quidam, etc. Hsec sententia
quitur quod non sit hoc modo in (b)
quia ita verum habet isto

esse ab aHquibus tribuitur Altissiodorensi seatentia
se,
lib. 4. sum. cap. 5. sequitur ex iis, quse A?tS!ior
modo in se in Eucharistia, ubi est
docet D. Thomas 3. part. qucest. 73. ^- Thom.
sub signo, sicut in coelo, ubi est
art. 5. resp. ad 2. ubi ait Eucharistia
non sub signo. :
est Sacramentum perfectum Dominicoe

COMMENTARIUS. passionis, et ideo non potuit institui ante
incarnationem, etc. Hanc sententiam

Sotus.
1- (a)/
V
De Qucesito primo, etc. Haecqusestio
^ interpretatur Soto dist. 10. art. 5. et
Declaratio .
quaestioQis. habet duo membra ;

primum, de existen- dist. 10. art. 2. qucest. de posse ordinario
DIST X. QUyESriO IV. 235
Suarez. et non absolute, quia de lioc non est dif- Tridentini exislentiam seu modum exi-
ficultas, ita etiam Suarez in commmto stendi naturalem Ciiristi,sess. 13. cap. 1.
dicli articuli. Hoc modo non est contro- neque enim hoec, inquit Concilium, inler
versia, quantum ad id quod factum est, se pugnanl, ut ipse Salvator noster sem-
sacramentalem praesupponere existentiam per ad dexteram Patris in coelis assideat,
modo naturali et quantitativo, eo modo quo juxta modum existendi naturalem, et ut
explicabimus infra. multis nihilominus aliis in locis sacra-

impugnatio Goeterum Cajetanus qiioest. 76. art. 2. menfaliter prcesens sua subslantia nobis
nuUa. satis infensc invehitur in has conclusi- adsit, etc. Supponit Concilium modum
ones Doctoris, rejiciens eas tanquam chi- existendi naturalem separari a Christo in
meeras, sed nihil obtinet, Eucharistia, idemque supponit fides my-
Ditetinctio Trcs terminos distinguit Doctor, nempe sterii ; negat Cajetanus esse separabilem,
rum. existentiam simpliciter, quae est substan- sed improprie loquitur, et non de eodem;
tiahs, et existentiam sub modo naturaU, ergo, teste Conciiio, propositio praemissa
nempe cum extensione in ordine ad locum Doctoris subsistit, nempe existentiam
per quantitatem et existentiam sub modo Christi substantialem esse indifferentem
sacramentah, quse est ipsa prsesentia sa- (
quantum sciUcet ad separationem, non
cramentalis et indivisibiiis, excludens quantum ad inchnalionem ) ad duos mo-
existentiam modo quantitativo. dos existendi ; allerum naturalem, alterum

Cajetanus autem in responsione ad sacramentalem.
rationes Doctoris sumit existentiam na- Probationes sequentes Doctoris sunt
turalem, aut sub modo naturali, pro evidentes et claroe. Primo, quod existentia
existentia substantiaH corporis absolute, sub modo naturali { loquitur reduplicati-
et non pro modo quantitativo seu extenso ve in sensu formaU, et idem valet ac mo-
Faiiacia in
terminis.
existendi
.... pcr
sponsiones ejus nihu facmnt
quantitatem. Et sic
ad proposi-
re- dus existendi naturaUs quantitativus, hic
enim
. .
agit praecise de hoc

,
modo,
,
respecti-
.
tum discursus, et mutant quale in quid, ve tamen ad sul)jectum), non est de es-
Quantitali-
aut rem in modum, et contra. sentia, neque causa existenti.ie, sub modo va
non est de
Respondet ergo Cajetanus, quod propo- sacramentaU, quia modus naiuraUs exi- essentia,
aut oausa
Resp'onsio
®''''" major Scoti est falsa, quia existentia stendi non convenit rei liujus Sacramenti sncramen-
tali.
^^rporis Christi non est indifferens aii csse ut est in Sacramento ; ergo non est de os-
Corpus^noii
esse naturale,
. et csse in Sacramcnto, sicut senlia. Dcus eliam est sola causa eius,
''
inai(i"rens
ad exi- nuU i substautia est indifferens ad esse ergo non modus naturaUs existendi ; imo
stentiam.
j i- i
ad se, et ad aUud, vel esse ad se, et ad ncque ipsa res existens, est causa physi-
aUudgenus; unde corpus Christi, ita est ca, de qua agit. Inde sequitur etiam,
determinatum ad modum essendi natura- quod modus naturaUs existendi non se
lem, sicut ad esse se ipsum. Sed hajc re- habeat, ut condilio, quia conditiones
^devhlt!'°
sponsio non est digna ingenio et doctri- rcquiruntur respective ad agens creatum,
na Cajetani. nempe naturale, vcl universale agens ex
Existentia Ilatio Doctoris sumit nioduin cs.sendi sui)jecto, Deus hic agit aciione propria,
sub modo
naturali, naturalcm Christi, prout omnes Theoh)gi qu;p ;r(iuivalet crealioni, ol non supponit
quantitaii- sunuiDt pro cxistcntia sub inodo quanti- siibjtNtiini. Iiem secundo, Eucharistia non
va.
Tridcnt, tativo ot oxtenso, non pro existentia sui>- (it*|)(>ndot ab co quod neque esl Sacra-
stantiaU; sic suniunt etiain Patres ConciUi nionliiin, au! ros Sacramenti. ncque causa
alterutrius, talis est ille niodus naturalis rei praesentis essentia est ipsa res prae-
existendi. sens. Contra, sed prcesentia quantitativa Impugna-
tio.
5. Item tertio, Deus potest causare quod- aut moJus naturalis existendi non est de
Responsio.
cumque sine quocumque causato diverso, conceptu, aut essentia rei preesentis, ut
et non inirinseco; existentia naturalis praesens est in Sacramento ; imo ipsi repu-
Cliristi non est intrinseca Eucharistise. gnat, qua tali moJo est praesens, ergo ra-
Respondebis negando antecedens in relatio Doctoris manet ex ipsa Cajetani solu-
tivis ; ad propositum autem, Eucharistia tione.
includit respectum, cujus terminus est Respondet aliter, quod existentia natura-
modus naturaHs existendi Chrisli. Contra, lis Chrisii est suum csse, scilicet substan-
Iinpugna-
quia Christus non est terminus aut funda- tiale, et sic est prsesens ; unde Scotus mutat
tio.
mentum relationis sacramentailis, ut esf, rem praesentem in modum rei, si intelligat
sub modo naturali existendi, sed ut est existentiam naturalem per modum exten-
hic praesens sub modo disparato ; est sivum. Sed hsec responsio non facit ad
enim praesens hic, qua est primum signa- propositum, quia Scotus hoc ipsum intel-
tum ex vi verborum, sic autem non est sicut omnes intelligunt, et de hoc
ligit,
sub modo naturali existendi. modo format quaestionem, non de exi-

Has rationesunica illa solutione praemis- stentia substantiali, de qua nulla est con-
sa conatur eludere Cajetanus, dicens mo- troversia juxta principia Doctoris, ut patet
dum naturalem existendi Christi esse exi- ex qusestione preecedenti, et in hac ipsa
Responsio. stentiam substantialem. Respondet ergo in raiionibus praemissis, in quibus osten-
ad primam probationem, vel intelligi de dit existentiam substantialem esse indiffe-
ipsa praesentia sacramentali ; et sic nega- rentem ad utrumque modum ; neque
tur consequentia, quia respectus praesen- unum necessario, absolute loquendo, de-
tiae dependet ab aliquo, quod non est de pendere ab alio, neque committit fallaci-
essentia sua, dependet enim a termino. am figurae dictioiiis, ut imponit praefatus

Impugna- Contra, sed terminus ejus non est Chri- auctor in sequentibus responsionibus,
tio.
stus existens sub modo naturali, neque quae sunt ejusdem doctrinae.
ipse modus naturalis existendi, sed spe- Resolutio autem Cajetani est, existentia 6.
Resolulio
Sacramen- cies. Si autem per terminum intelligit corporis Christi in suo modo naturali est Caietani.I
j
talem non
terminat, fundamentum, neque Christus ut existens res primo contenta et signata, dicente
neque fun-
dat quanti-
modo naturali et quantitativo est fun- Christo : IIoc est corpus meum, nam di-
tativa.
damentum, alias Christus esset praesens cendo corpus suum sine additione signi-
in Sacram.ento modo quantitativo, qui ficat corpus in suo esse naturali ; modus
modus repugnat praesentiae sacramentali autem quo continetur, non est res signa-
et indivisibili, ut est de facto ; ergo ta, neque contenta in hoc Sacramento, sed
etiam repugnat ipsi fundari in modo modus continendi, et non valet conse-
Respectus quantitativo existendi Christi. Praeterea, quentia : corpus Christi non continetur
dependet
ab falsum est respectum non dependere ab modo naturali, id est, extensivo ; ergo res
extremis.
extremis tanquam a causis, maxime quan- contenta non est modus naturalis et ex-
do est alius ab extremis realiter, ut con- tensivus corporis Christi. Et hinc mani-
Gorpus noij
tingit in proposito. festum est esse chimseram, quod ante in- potuisse
esse sub ;
Responsio, Respondet aliter, si intelligatur de re carnationem Christi potuerit vere esse hoc speciebusj
ante Incar
praesente, falsum esse antecedens, quia de Sacramentum, sicut nunc ; dato enim nationem,
;
quod Deiis potuisset efficere sub speciebus signatur per verba, signatur etiam per Species
panis eumdem respectum praesentiae, qui species ; forma autem sacramenlahs signat idfm' quod
nunc fieri dicitur, nuila propterea res non Cliristum absolute tantum existen- yeriK)rifm.
posset esse praesens, quia nec corpus tem, sed existentem, ut praesentem rea-
Christi, neque aliquid aliud. liter et sacramentaliter, ergo hoc idem
Impugna- Contra, h<jec doctrina est valde obscura significant species.
tio.
et libera, nam Deum posse causare prcc- Tertio negat hoc argumentum valere : g.
sentiam sine re praesente, tam absurdum corpus Christi non continetur modo na-
est juxta omnes, quam causare relati- turali, id est, extensivo; ergo res con-
onem aut modum, sine fundamento et tenta non est ipse modus naturalis et
subjecto. Secundo, quod hoc Sacramentum extensivus corporis Christi, ut patet. Con-
potuarit esse ante incarnationem, sequitur tra, nescio ex quibus regulis id pateat, Neâto
ex proedictis rationibus Doctoris, et admit- quia a negationc effectus

11
formalis bene
ellectu
formaii,
tunt reliqui. Terlio, quod modus conti- sequitur negatio formce in subjecto, sic- conna
'° ^" ^^^ °'
nendi sit res significata in-hoc Sacramen- ut a positione causae formalis in sub-
to, et non modus quo continetur, ut hi jecto, bene sequitur affirmatio effectus;
modi distinguuntur, non videtur congru- corpus Christi in Sacramento non habet
ere mysterio, nisi aliter declaretur, quam extensionem seu modum extensivum
ut ex proprietate terminorum licet. ergo extensio corporis Christi, aut modus
Nam modus
7.
Continentia
activa,
.
passivam contmentiam ipsius

...,_,..
quo continetur, denotat
Chnsti, ut
existendi
tenta in
quantitativus
Sacramento ;
non
alias
est res con-
certe si-
(fistmguun- Gst temiinus continentioe activoe specierum, gnificatio Sacramenti esset falsa, cum
^^^'
quam denotat modus continendi, qui se significaret continendo quod non inest,
tenet ex parte specierum, et nihil est aliud extensio non inest exislenti, alias affi-
quam procsentia specierum continentium ceret corpus Christi. Melius ergo Sotus,
ad Christum contentum ; hoec aulem, ne- et post eum Suarez intelligiint D. Tho-
que est res contenta, neque praesentia mam loqui de potentia ordinaria, non
cjus, sed longe diversa, nempe extensa absohUa, quamvis Sotus reprchendat
et divisibilis juxta naturam sui subjecti in articulo secumlo citato Doctorem no-
et fundamenti, in quo est. Modus autem, strum, qiKHl recurrat ad potentiam ab-
quo continetur Christus, est prtesentia in- solutam ; sed in hoc myst(^rio tam ips(\
divisibilis et sacramentalis, quoe est in re quam alii recurrunt siepe ad poleiuiam

contenta et signata per species, quae de- absolutam, ut declaretur fides myslerii,
monstrant Christum, ut praesentem et con- (juod csi officium Theologi, segregare

tentum realiler sub spcciei)us. Mutat ergo certa ab incertis. Uterqiie modus exi-
Cajetanus activum in passivum, quod stendi compctit Chrislo de facto, ut patet

non permittit fides hujus mysterii, si ali- e\ piwcedenti qu;csliono ; in hac aulena
qua diversa intendat, jêr (hipHcem illum congruum erat explicare ordinem ei
modum, quod intendeie dejjct, cum af- dependciuiam eorum ad invicem.

firmct de uno, (juod de altero negat ; (c) nx hac svcunda conchtsioiu' sc- p,-,,,,,,",,, co
prjDsentia ergo sacrainentalis Chrisli ad quilitr coroHarinm, etc. Hic inferl duo '^l'
'![,',';,"•
specics est rcs signata ut ijhd, ipse corollaria ex prnBdiclis, nam sui^posilo ^'^'l'-"^^
Chrislus sccuiidum oxislentiam sul)staii- (juod nulla sit dependentia modi cvi- nauonom.
tialcm rcs signata, ut qiiod, quia (juid(piid sliMuIi sacramcnlaIit(M' ad modum oxisten-
238 LIB. IV, SENTENTIARUM
di naturalem ut jam probavit, sequitur quo nihil magis su.ne doctrinae repugnat,
quoil de potcntia absoluta posset hoc Sacra- et principiis, variis in locis, et potissi-
mentum institui ante Incarnationem, quod mum etiam hic. Advertendum, inquam,
est primum corollarium. existentiam realem et substantialem Christi
Secuncium Secundum corollarium sequitur ex distingui a modis existendi quantitativo

Incipit
Mangng's'|b
eodem, nempe post Incarnatitmem de et sacramentali ; secundum autem exi- simpiiciter
potentia absoluta posset corpus stentiam realem dicit ipse corpus
"essendi^
Christi ^ Ghristum inci- secundum
posset desinere sub modo naturali, eodem re- pere simpliciter, ut refertur ad no/i esse existentiam
aesinere \ substantia-
sub aitero. maiiente sub modo sacramentali. Proba- reale Ghristi praecedens, secundum mo- lem.
tio prioris, quia sub speciebus Ghristus dos autem naturalem et quantitativum,
habet veram et realem existentiam ; ergo ac per oppositum sacramentalem incipere
secundum hanc posset incipere simpli- secundum quid, quia hac denotant mo-
citer, quamvis antea non fuerit ; ergo dos accidentales supponentes aut acce-
Secundum
ad hoc, ut sub modo sacramentali in- dentes ad existentiam realem et substan- quid.quoad
cipiat simphciter esse, non requiritur
•
I
tialem Christi,
m • •
quse
1
eadem semper est

modos
essendi.
ut etiam incipiat esse sub modo naturain se, et indifferens ad hos modos acci-
li essendi, etc. dentales.
Humanitas Heec ratio est a priori,
^ '
neque
^ aliam Ad propositum, potuit Eucharistia in- 12.
Christi Institutum
eadem oportct assiguarc, quia sicut primo institui ante incarnationem, et eadem esset, Sacramen-
potuit
per
e&se
cepit
...
Chnstus esse per generationem quantum ad
.
rem contentam, quse

tum
est ante incar-
creationem. ^ . ^. ^ . . .
ex matre,ita etiam potuisset incipere per modo; caeterum transubstantiatioconnota- idem esset,
solam creationem, quoad eamdem indivi- ret in eo casu aliam actionem, quam non Qonno^taret"
duam substantiam quse non diversificatur connotat modo, quia connotaret actionem
a1;Uoneî^
ex diverso modo productionis, per quem creativam vel aliam, per quam produce-
'^^'^ variantur principia intrinseca retur simpliciter Christus in existentia
sub^ôtentia
etactu. ejus, sicut enim idem est indivi- substantiali, quoad omnia etiam, quee sunt
duum quod est in potentia ad esse, lo- in natura Christi, sive unionem hyposta-
quendo absolute, et evistit, et desinit ticam, sive accidentia ; nunc autem tan-
esse, sic etiam idem manet sive ab hac tum connotat actionem adductivam, per
Non sive ab illa causa; hoc aut illo modo quam causatur praesentia Ghrisci ad spe-
perrtiversos connaturali causse producitur nam de cies, quia supponit Ghristum simpliciter
causandi.
ôdem subjccto verificantur, possibilitas esse. Ggeterum neque una, neque altera
et existentia, et decisio secundum se est de ratione intrinseca transubstantiati-
loquendo. et Adam potuit idem manens onis, ut prsecise est conversio substanti-
absolute generari, sicut fuit creatus, nam alis, prout in sequenti distinctione fusius
quae posterius accedunt, non variant explicabitur. Manente ergo transubstan-
naturam prioris ratione sui, ut aliud a tiatione eadem, et reliquis intrinsecis
se ipso sit, cum hoc ei repugnet. sequivalenter se habentibus, sequitur Sa-
11. Advertendum ergo est ex Doctore hic, cramentum uniformiter se habere.
Doctons et in sequentibus ad excludendam ambi- Petes, unde colligitur concomitantia ^3
pj.^^^j^JgJIJf
guitatem interpretationis, quam nonnul- creationis in eo casu, quia tunc videtur pj.opoq"^'^^
li utriusque scholse in hoc passu adhi- variari institutio. Quod probatur, quia
bent, quasi hic voluerit admittere repro- institutio, quae est de facto, non conno-
ductionem prseexistentis esse possibilem. tat, neque infert talem actionem ; ergo
DIST. X. QU/ESTIO IV 239
non esset illa, quse est modo in eo casu, necessario in eo casu incipiat Christus si-
neque esset eadem, sed diversa institutio; militer esse ; sed haec inceptio est secun-
sod variata institutione, variatur etiam dum naturalem modum essendi, ergo haec
institutum, et ipsum Sacramentum ; ergo objectio suinitur ex responsione, quam
non esset idem Sacramentum. subjicit ad rationem superius pr.-Bmissam,
Resolvitur. Respondetur, quod esset eadem insti- cujus responsio petitur ev impugnatione
lutio, quantum ad rationem et essentiam subjecta § flcec responsio excludi-
institutionis, quia esset tantum voluntas tur, etc. Respondetur ergo negando mi-
Dei efficax et absoluta cooperandi Sacra- norem,quia inceptio simpliciter Christi est
mento et formse sensibili verborum, respective ad existentiam substanlialem

prout significat practice Christum prae- tantum; haec autem indifTerens est ad
sentem speciebus. Per hanc voluntatem modum naturalem et quantitativum exi-
determinatur causa principalis ad consti- stendi, aut sacramentalem , sub alterutro
tuendum Christum praesentem pro ultimo ergo potest simpliciter incipere Christus
instanti prolationis verborum, quod ergo esse, quia unus non dependet ab alio,
producendo Christum, vel adducendo, sic quin prsemitti posset ad ipsum, de po-
constituat pra3sentem, est extrinsecum tentia absoluta, neque cvistentia simpli-
institutioni et significationi sacramentaU, citer Christi, qute est substantialis, ut
ac ipsi etiam contento, qua significatum est sub uno, dependet a seipsa, ut es
sacramentale est, quia denotat tantum sub altero.
modum agendi causce principalis, qui non {^) Conlra primum corollarium, etc. 14.
Objeclio.
ingreditur essentiam, aut modum Sacra- Objicit contra utrumque corollarium,
menti, sicut perinde est ad Sacramentum, quod inde .sejueretur, quod simpliciter
verbi gratia, Baptismi, sive creatur effe- inciperet Christus esse, postquam fuit,
ctus ejus, sive, ut alii volunt, educafur id est, postquam est prseexistens, verbi
cx potentia materiiie, neque mutat Eu- gratia, inciperet ex casu priomisso, in Quoi bis
inci|)eret
charistiam, sive Christus gloriosus et Eucharistia ante Incarnationem, et ex di- Chnstus
simplioiter
impatibilis ponatur sub speciebus, ut ctis inciperet simpiiciter esse ; postea suc- esse.
nunc ponitur, vel certe passibilis, ut fuit cedente Incarnatione eliam inciperet de-
in Cocna. nuoesse simpliciter, antecpiam dosiit prior
Responsio Ex quibus patet ad rationem dubitandi ejus existcntia sub Euciiaristia ; ergo bis
raiionem proemissam, negando antccedens. Ad cu- incij)eret simpliciter esse, et bis simpli-
jus probationem respondetur, quod insti- ciler producerclur diiabus productioni-
tutio de facto non connotat actionem pro- bus totalibus, (juod est inconvenitMis, ma-
ductivam, vel adductivam cx ratione sua, xime in doctrina Doctoris, ut in disliucti-
sed tantum unam vel alteram, et qucm- onc sequenti ex professo probabitur.
libet modum possibilem, quo Deus po- Contra secundum corollarium in simili Objectio
socunda.
test statuere Christum praisentem specic- foriua probaretur du[)Iex desitio, nam Ouod bis
bus de facto autem dicitur connotarc ad- possot
; possct desincre esse secundum moduui desint»re.
ductivam, quia illam soiam habet conco- naturalem rcceptum in Incarnatione, ma-
mitantem in rc ipsa, solum cnim rcspicit neiit.' Eucharistia, et secundo desineret,
convcrsioncm panis, et vini in corpiis desinenie Eucharistia, et sic simpliciter
ct sanguincm Clirisli pricscntcs. bis dcsin<M'et esse.
13. Ilis suppositis objicit sibi Doctor, (pnxl llcsj)ondet, negando consequentiaiu 15.
utramque, et quia multi in hac littera qui suni posteriores ipsa existentia, et
Respoasio.
offendunt, quasi liinc ex mente Doctoris extrinsecus advenientes, et simpliciter
detur reproductio ejusdem prseexistentis, separabiles ab ipsa existentia, suppono
et dari possit duplex productio totalis nempe existentiam juxta communiora
ejusdem effectus simul, assumenda sunt principia, non distingui realiter saltem
Interpreta- •
verba ipsa Doctoris, et interpretanda jux- ab essentia posita extra causas, non
tio
litterne ta genuinum sensum ; subjungens ergo solum reduplicative loquendo, sed etiam
Doctoris.
rationem negationis prscmissae utriusque specificative.
consequentiee, dicit : Quia habens esse Per esse ergo simpliciler intelligit ^*^*
simpliciter, si incipit sub alio modo, non Doctor existentiam, ut prior est modis
incipit nisi secundum quicl, et simpliciter essendi, verbi gratia, in proposito ad
manens, si desinit alicubi, sub alio mo- modum quantitativum et sacramentalem,
do non desinit, nisi secundum qiiid, etc. a quibus distinguitur re etentitate et sui
Esse simpliciter ( ut patet ex notabili productione,qu8e substantialis est, produ-

prsemisso et ex toto hoc membro quae-
^
ctio autem modi, est soiius accidentis ;
Q"'^ ît
proJuci
stionis) idem est ac esse extra suas cau- illa ergo productio rei secundum sub- simpiicitei
sas, et habere existentiam in seipso, stantiam dicitur productio simpliciter,
quae, ut ex preemissis constat, in pro- quia terminatur ad existentiam substan-

batione secundse conclusionis, et aliis tialem et entitativam, quaesola est
sequentibus, est indifferens ad modos simpliciter existentia ejus, productio rei

essendi diversos, et per accidens conveni- non simpliciter est productio ejus se-
entes respective ad locum, seu extrinse- cundum modum, et ratione accidentis,
cum, verbi gratia, in substantia completa sic dicitur produci quantum, produci Q"od sit
'
.
produci
existere in propria aut aliena persona, calidum, non solum ipsa forma, sed secundum
in prsesenti mysterio existere sub modo etiam subjectum ratione tormse, qua fit
quantitativo, quem vocat naturalem mode novo sub forma; sed heec produ-
Existentia
rei est alia dum existentise, quia ad illum natura- ctio ut terminatur ad subjectum, est
a modis
essendi liter inclinatur et illum naturaliter exi- productio ejus secundum quid, quia
contingen-
tibus.
git substantia corporea, et existere sacra- mutatur secundum quid per actionem
mentaliter in materia prima existere agentis, non vero productio simpliciter.
separatim a forma substantiali, vel exi- Negat ergo Doctor Christum preeexi-
stere sub forma, vel etiam existere sub stentem, aut quodvis aliud produci
hac vel illa forma, verbi gratia, elemen- simpliciter, quia productio simpliciter
ti, aut mixti in forma ipsa, existe- ut infra dicit, est productio rei secun-
re in subjecto, vel separatim a sub- dum primum esse, quod supponit sui
jecto, in quanto existere sub hac vel non esse, sed produci tantum secundum
illa figura. quid est produci ratione modi existendi
In his omnibus sicut entitas singu- novi et accidentalis, non vero entita- i
laris rei non mutatur, ut ipsa sit alia tive, et proprii esse.
a seipsa, sic etiam neque existentia ejus Hoc supposito, respondet ad proba-
j^Tgg^tur
tionem primse consequentise; probatio au- consequen
est alia et alia, loquendo de esse sim-
pliciier, seu de existentia, qua primocon- tem est hoec : In Incarnatione incepisset prsemissa
cipitur et constituitur res extra suas illud corpus esse, et tamen prius fuis- probatio
~'"
nem ejui
causas, abstrahendo a modis essendi, set vere, si Eucharistia fuisset vere, eic. J^^spoa^det
Responsio est talis : Ad rationnm de Hcoc autem formatio esset, quoad nu- Quaiis esset
Incarnaiione , dico quod possibile essct tritionem et augmentum, et reliquas vSiJTn

^'' ^*^"*
illud idem corpus fuisse formatum de dispositiones, qua3 consequerentur ad
sanguinibus Virrjinis, et hoc sub mo- animalionem corporis animati in ventre
do essendi naturali, non obstanle quod matris, quae subm.inistrat alimentum ex
Eucharistia prcecessisset vera, sed illa proprio sanguine, donec foetus ad matu-
formatio non fuissct tunc inccptio cor- ritatcm perveniens editur.
poris nisi secundurn quid, sicut modo Nec ergo conciperet proprie per acti-
^^^
conversio panis in corpus, non est in- onem generativam, nec communicaret generaret.
Concurro-
ceptio corporis, nisi sccundum quid, ct materiam, neque concurreret ad alterati- ret
ad esse se-
tota ratio est, quia quod sic incipit, onem proeviam ad formam corporis, neque cundarium.
proehabet esse simplicitcr, etc. ad animationem ejus, quia ^hsec omnia
l^-
umlamen-
Crediderim ex hoc passu
'
sumptam'
supponeret, posset tamen ad reliqua
tum ,.. fuisse occasionem interpretationis prae- concurrere, qua3 ad formationem foetus
c quo alu
decepti missoi superius eorum, qui putant Do- secundariam, et secundum modum natu-
sunt. „
m
. . .
,
ctorem luisse sententia, quam exclu- ralem existendi, seu quantitativum spec-
dendam esse, ex hac ipsa littera patet ;
tant. Hanc autem formationem vocat
illi enim non intelligebant formari posse Doctor formationem, seu inceplionem
corpus ex sanguinibus Virginis, ut hic corpor.is secundum quid, quia supponitur
dicit, nisi per generationem, admini- essc ejus simpliciter.
strando materiam, et concurrendo active Sed quid, an Virgo in eo casu esset ^^ ^^*®'
mater
ad formationem simpliciter corporis, quae mater Christi ? Kespondetur, quod tantum Gbristi?
est ad esse ejus substantiale,et simpliciter, esset mater ejus secundum modum quo
sed hsRC non est mens Doctoris. procederet ab ipsa, et non aliter, (juia ge-
[icc verba ^^^ iHa clausula : El hoc sub modo neratio in (jua fundatur maternitas, non
'"êm'°'
^^^^^di naturali, etc. non est absolute esset a Virii,ine, ideo in eo cnsu iion esset
Non esset
on propo- intelligenda
silionein
pcr modum catefforicoe si- mater in firri saltem. quidquid sit, an maier in
. . lieri, sed in
sonant gnificantis absoiute, et per se, sed per esset mater in faclo esse, quia formatio lacio esse
intextu.
modum
.....
hmitationis
,.
adjunctoe pr?edicato corporis, quam supponeret, posset ab ip-
prioris, ncmpe : Fuisse formalum dc sa (^sse simpliciter, et forct, nisi jam prte-
sanf/uinibus Virr/inis, ita ut ly et non veniretur a causa superiori : reliqua au-

sit copula propositionuin, sed dctermina- tem (iu;e subsequuntur, a Virgine li-
tionis adjunctfe pr.nedicato; unde om- crent.

lijfic
^
nia ad uriam propositionem spectant: E\ diclis faciiis esi intclicctio litter.T in
Possibilc esset illud idem corpus {'in his sequentibus, qiuv, pcr omnia colui-rent di-
exprimitur subjectum )
fuisse formatum clis, utjam intellect:i sunl ; undc ad pro
de sanf/uinibus Virr/inis (exprimilur balioncm sccundio conscîueiitiiu supcrius
praedicatum (V hoc (supplc f^rmalum) pr.riuissa', (iiianluin
....
(lcsiiioncm,
... .\dtninulera
) ail (licit motlum
. . , desineret
sub modo essendi nnturali, ctc. c\[)ri
,
non (lesinerc nisi

,
secun<lum quul
,
. miulo socuodum
milur limitatio scii detcrminaiio prirdica- mancat sub alio modo esscndi. Kt infra 8i|,"piici""r.
ti, ut non simpliciler intclliâtiir formatio ^ S/ vcro (ir()uas,(}U'.'\n rosp(Misi(tno ad ob-

corporis (pioad rssc piiniarinin, (|U(mI jrciioiiiMn (licii, ([uoil coiiii;nliot(U'ia de
priP(^xist,it, sod (luoad modum cxisleiuli co lein absolule noii debont admilli i>ro-
naluralem ct qnantitativum. [)tor (livcrsos modos cssondi ; uiido si (h^

Tom. XVII.
;
sinit, aut corrumpitur simpliciter sub uno potest facere inter partes Christi, seque-
modo, etiam corrumpetur sub altero, ut retur separatio illa partium, ubique et
si corrumpatur forma corporeitatis, et si secundum omnes modos essendi. Ratio
corpus fiat inanimatum in uno loco, et autem hujus est, quia natura nequit se-
secundura diversum modum existendi, parare rem ab existentia sub modo suo
eadem corruptio ubique erit, ex iis quoe naturali et quantitativo, agendo in rem
supra dicidi sunt qiicestione prcecedenti, ipsam, nisi destruendo essentiam et exi-
p^g^j^jj .^
quia h.Tec non dependent a modis essendi, stenliam rei, inducendo formam incompos- ®^ ™°^'
qui sunt posteriores, sed opponuntur cir- sibilem in materiam ; nequit enim tota
ca rei entitatem et existentiam simpliciter natura separare quantitatem, aut quan-
quseâutem sic opponuntur, simpliciter tum a sua extensione, nisi destruendo
opponuntur et absohite sine ulla liraitati- subjectum per actionem aliquam, quae
one modi essendi, aut loci, ut dictum est semper supponit ( ut infra videbimus)
supra. subjectum modo quantitativo existens,
21. Distinguit preeterea Doctor dupHcem in quod agit.
Corruptio . . •
i •
r»
'
tn •
k
dupiex. corruptionem rej ; unam quam mducit Bene ergo Doctor mfert non posse na-
agens naturale, ut destruendo formam turam separare modum naturalem exi-
viventis, aut corporis ex subjecto, et dicit stendi subjecti, separando partem a parte
'
hanc semper destruere ubique existen- (aiiter enim natura non corrumpit, ne-
tiam, seu corporis, seu viventis simplici- que separat) quin simpliciter destruat
Corruptio ^^^» ^^ ^^^ omni modo existendi ; unde totum ubique.

simphciter.
gj fjgpg^ separatio animse Christi a cor- Cseterum, Deus de potentia absoluta po- 23.
Separatii
pore m Sacramento, etiam sequeretur test, non separando partem a parte, sed possibiiii
eadem sub modo naturali existendi. modum naturalem essendi, nempe exten- secunduc
Inde sequitur, quod nequeat secundum sum et quantitativum ab ipsa re quanta, dest^ruit
unam partem poni in Sacramento sine manente rei substantia sub aiio modo,
altera, manente unione inter partes in re separare totum manens in existentia sub-
Haec infert ipsa, licet sub alio modoessendi. Sequitur stantiali seu entitativa a suo modo exi-
desitioiiera
simpiiciter. etiam, quod nequeat desinere una pars stendi, absque eo quod totum simpliciter,
sub Sacramento, aut sub modo naturali per aut alibi desinat esse tantum hic, et sub
corruptionem sui aut totius, quin desinat hoc modo. Hunc modura corruptionis seu
simpliciter totum, quia ex non esse partis separationis rei a suo modo naturali es-
essentialis, sequitur no?i esse totius com- sendi, manente re ipsa ahbi, et sub alio
"
positi. modo, vocat Doctor corruptionem seu
Corruptio
secundum
Si autem corruptio sumatur secundum desitionem totius sub isto modo ;
priorem
quid. quid, id est, pro desitione totius sub isto vocat separationem seu corruptionem par-
modo essendi, verbi gratia, sacramentali, tis, qnia in subjectum formae non potest
non sequitur corruptio, seu desitio totius natura, et ideo potest manere desinente
simpliciter, quia sub alio modo essendi forma in eodem loco, neque totum potest
potest manere, verbi gratia, in alia hostia, desinere per corruptionem, nisi per se-
vel sub modo suo naturali. parationem pariis utriusque, quia nequit
22. (e) Ex hoc sequitur corollarium, scili- partibus unitis manentibus, destrui.
Corruptio
facta per cet, etc. Hmc deducit corollarium, quod Ex hoc modo discernendi utramquede- 24.
naturam est
eimpiiciter^ nempe per separationem, quam natura sitionem, sive partialem, sive totalem, Caj^taa.
I
DIST. X. QU^STIO W. 243
Non Cajetanus supra citatus sumit occa-

assequitur
Doctorem. sioriem, ut dicat Doctorem in ea e.sse SGHOLIUM.
sentenlia, ut putet per corruptionem
naturalem inductam ab agente naturali Supposito, corpus esse in coelo et in Eucha-
ristia,resolvit partes, proprietates, omnia-
destrui simpliciler corpus sub omni modo
que absoluta habere utrobique, quia nullum
essendi ; tamen per annihilationem a Deo
abiolutum desinit esse in aliquo, per respe-
factam non ita corrumpi, sed secundum ctum de novo advenieutem. Secundo, abso-
unum modum essendi, ac posse manerc Iiita prius insunt quam ubi. Tertio, aIio(|uin
proinde sub altero modo, in hoc est eum absolute coutradictoria dicereutur de eodem
secutus Sotus. secundum idem, quod sufficit, nec requiritur,
Sotus.
ad idem, quando prsedicatum est absolutum.
Sgj Doctor ne verbum quidem hic agit
Vide Tarlaret. hic, de quo actum est supr.
senientia de annlhilatione, nisi intellieras
° annihila- n. 13.
Doctoris. .
q. 2.
tionem secundum quid, nempe quoad
modum naturalem essendi, verbi gratia, De (a) secundo membro distincti-
quam vocat Doctor corruptionem separa- onis, scilicet de necessitate secvin-
10.
tionem, desitionem totius, ut sit actione dum supposita scilicet exis-

quid,
divina, aut fieri potest, et ad distinctionem tentia subjecti
consequentis, est
separationis, qujB fieri tantum potest per haec conclusio: quod ncccsse est
naturam, nempe separando partem a par- isto modo easdem proprictates et
te. Doctor autem hic, nihil somniavit de partes inesse corpori sub isto
annihilatione sub ratione annihilationis, modo essendi, et illo. Probatio,
quamvis forte servata quadam proporti- quia nullum
absolutum desinit
one,illa actio dicta,qua separaretur exten- esso in aliquo adveniente sibi prse-
sio quanti a re quanta, diceretur annihi- cise novo
respectu cxtrinseco ;
latio secundum quid, quando fieret sine proprietates et partes in corpore

inductione alterius formoc incompatibilis sunt verc absoluta; sed prsesentia
per se.
ista in p]ucharistia est tantum rc-
Minus autem Doctor agit hic de antiihi- spectus extrinsecus adveniens: er-
latione simpliciter, quatenus importat go, ctc. II ic etiam posset argui
desitionem absolutam rei secundum to- secundum illa, quao dicta sunt
tum esse reale, nam verba, ct ratio ejus qiKvs/. 2. /nijus quia absolutum
dist.
talem annihilationem etmodum desiiionis non variatur propter vaciationem
excludunt. Superflua ergo esl impugnatio
respectuum «^/, vcl sibi siuiilium;
adducla a Cajetano ex annihilatione sim-
ci'^'0 non variatui- absoliitum ali-
pliciter, et |)roccdit ex prava intelligonlia
quod in corpore Cliristi pi-optor
litterae Doctoris. Ilactenus (luantiim ail
uhi in ctelo, et propter islam pi\'r-
expositionem hujus littenr probatio ;iii-
;
s(Mitiam in iMichai-istia, quo) assi-
tem et fundamentum dictornm brevitcr
milatui- respci^tui ubicali.
altingilur iti ipsa littera, et fusiiis iti pra'-
iMaJorprim.T i-ationis probatur,
ccdetitibus hal)etur, siciit et iti paragraiiho
(|uia non est roiunalis rcpu^naulia
sequenti.
talis rcspectus ad uhi pi\Texistcus.
nec etiam virtiialis co modo qiio
passio contraria repufjnat sul)jc-
cto, ut IVijjfiis i}.j:ui, ((iiia oppositum
244 LIB, IV. SENTENTIARrjM
istiiis respectns non oritnr ex cics,secundum nnam posset esse

principiis absolnti tunc enim ille
; albnm, secnndnm aliam nigrum ;
respectus non esset contingenter et non esset contrarietas, nec

inhaerens, nec extrinsecns adve- contradiotio, quia non inessent
niens. Secundo sic, qnia absolntum secundum idem, sed de absoluta
naturaliter prius inest cni inest, afdrmatione et ejns negatione, si
quam respectus fundatus in illo insint eidem, in quo non sit diflfe-
absoluto, et maxime extrinsecus rentia,nisi tantum respectuum,ma-
et contingenter adveniens ergo ; nifestnm est qnod secnndum idem
in illo priorianteqnam intelliga- inerunt, quia illi respectus non
tur corpns habere istumrespectum poterant esse ratio, secundum
novum in Encharistia, habebat quam afflrmatio vel negatio ines-
quantitatem et qualitatem, et om- set, quia respectus est posterior
nia absoluta quse sunt in eo alio- ; naturaliter absoluto.
qnin eni m seqneretur contradi- Ad (b) argnmenta principalia. Ad 12.
Ad aro:. 1.
ctoria simpliciter esse vera de primnm dicendum, quod qui tene-
eodem; nam ista afflrmatio et neret majorem, quod nihil
istam
gatio non posset dici inesse secun- posset esse alibi manens .in suo
dum diversa, puta secundnm hoc loco priori, nisi per conversionem
uhi, et illud, vel praesentiam hanc alterins in illnd, necesse haberet
et illam, quia sicut affirmatio ista glossare illam propositionem, de
non est nata inesse secundum ubi, eo qnod primo incipit esse alibi,
ita nec negatio e converso. et dicere quod proprietates inci-
u. Hic posset plane sic argui : de piunt esse hic concomitanter, non
^corpus eodem secundnm idem non sunt antem primo.
an$uod simpliciter vera contradictoria, et Sed contra hoc primo, quia sal-
hkrifnminon oportet addere ad idem, qnan- tem habetnr quod aliquid est hic
sSiTVunt ^^ ^^^"^ praedicatum est absolutnm : sine conversione alicujus in ipsum,
™iJjon-corpus si hic non habet absoluta, et per conseqnens conversio, sive
de eodem, et ibi habet, hoc est idem et simul, propria mntatio non est propria
et siraul et , .
, ^ • • /. . • •
i
secundum ct secuudum primae
idem. Du3e ratio nec prsecisa ad
lormalis,
conditiones patent. Probatio ter- essendum hic. Et prseterea, alia
tiae, quia nihil aliud est hic et ibi, est prsesentia animse hic, et cor-
nisi ubi et ubi, sed nec afflrmatio poris, quia alind et alind funda-
absoluta, nec negatio inest secnn- mentum ergo prseter illam prge-
;
dum ubi. Quod patet. quia posito sentiam, qua formaliter corpus
quod corpus bene potest localiter est hic, oportet dare aliam, qua
moveri hic et ibi, non pro tanto, anima formaliter sit hic et ista ;
quia ista insunt secnndnm w6« alind non habetur per conversionem;
et aliud j tunc est fallacia conse- ergo major est falsa.
quentis arguendo sic : non move- Respondeo ergo, quod mihi non
tur hic, ergo non movetur, licet est difflcultas, quia dictam
majo-
teneat gratia materiae. Et simili- rem non credo veram, ut dictum
ter, si idem haberet duas superfl.- est 1. qucest. hujus dist. Nec enim
DIST. X, QU.ESTIO IV 245
conversio est ratio talis prfpsen- primo nec incipit esse postquam
;
tise, ncc propria mutatio ad ta- est, eodem modo essendi, sed inci-
lem prsesentiam, sed sola virtus pit esse primo, postquam non fuit
divina per mutatior.em illam, quse primo, licet per se habuerit ibi
non est conversio, fncit illud rjuod csse.
habere istam prsescntiam

est alibi Ad aliud argumentum dico, quod
hic et hoc potest facere ita de
; positis extremis, non oportet re-
parte corporis et proprietatibus, lationcm extrinsecus advenientem
sicut de toto corpore. necessario sequi; in hoc enim
13
Ad sccundum, si tcnctur quod differt a relatione proprie dicta,
'probiema
corpus, quod cst primum signa- seu respectu intrinsecus adve-
a°g.^^=iys tnm speciei panis, non continet niente ;
prsesentialitas autem ista
speoie per so san^-uinem tanquam aliquid est extrinsecus adve-
respectus
pams, ex VI . .
verborum. cjus, juxta illud quod dictum est niens. Ad aliud, licet absolutc pos-
supra, declarando suppositum, set corpus Christi poni esse sine
tunc facilis est responsio, quia aliis, puta sine anima, et sine aliis,
tantummodo est sanguis concomi- tamen posita existentia corporis

tanter sub specie panis, et tunc alibi cum istis proprietatibus et
non est ibi bis ex vi Sacramenti; partibus, non potest hic esse sine
nec tamen frustra est concomitan- illis,propter contradictionem de
tei' sub specie panis, cum sit sub affirmatione et negatione absoluti
specie vini ex vi Sacramenti, quia sub duobus respectibus.
hoc est ad salvandum veritatem
ubicumque po-
rei contentse, quae,
COMMENTARIUS.
natur, semper habet eadem abso-
luta. Nec sequitur, quod incipit
esse hic postquam fuit hic, lo- (a) De secundo mcinbro dislinctionis, etc.
25.
qucndo de eodcm modo essendi, In primo meinbro egit de connexione
praefuit enim liic concomitantcr, et dependentia modorum essendi natura-
et incipit hic csse e.x vi consccra- hs et Sacramentalis ad sfe invicem, subji-

tionis. ciens corollarium, quod jam explicatum
Si autem tenoatur, quod sanguis est. Ilic autem agit supposito ulroque
est pcr sc pars corporis, ut cor- modo essendi, an necessario eiiedem
pus est primum signatum speciei partes et proprietales insint corpori sub
panis, tunc oportct diccre quod utroque modo existendi ; et loiiuilur de
bis est hic sanguis cx vi Sacra- absoliitis, vel (piasi absohuis, sallem
menti. Scd adhuc non eodcm modo, qii;e iioM siMpiunlur per se modos osseii-
quia sub spocic vini (^st ptM* sc ct di, aiit |>ositiones, scd absolulc conve-
primo, (juia primum signatum niunt subjecto, ut abstraliit ab bis.
cjus; sub spccie vcro panis cst pcr donclusio rst (if/irni(iliv(i : probat
se, scd non primo, imo nli^juid primo, (piia luilhim absolulum varialur
priini signati. Ncc tuuc cstlVustrn, proptiM- rcspcctmn posterius cl exlrinse-
quia pcr sc est sub spccic panis, cus advcnieiUcm ; lales sunt uhi in
ut salvetur vcritas rci contcnta) c«i'lo ct pr.-psenlia sacrameiilalis, qiiic

; ;
246 LIB. IV. SENTENTIA.11UM
assimilatur rcspectui ubicali, ergo, etc. Ad secundum, nempe quod sanguis 28.
Hanc et sequentes probationes supra non sit sub specie panis, quia frustra bis
tractavimus fusius, cum ipso in com- poneretur in mysterio, etc. Respondet ne-
mento quoestionis secundae. gando sequelam ; ad cujus probationem,
Trlpiex Reducitur tota probatio ad haic tria, si teneatur sanguis non esse pars corpo-
conclusio- nempe ad prioritatem talium propriela- ris, aut de veritate ejus, ut est primum Quaiiter
sanguis si
"'^'
tum et reliquorum absolutorum ad re- signatum verborum, tunc dicitur esse sub specia
corporis.
spectus extrinsecos modorum essendi concomitanter ratione connexionis, et non
secundo, et sequitur ex priori, nempe ex vi verborum aut Sacramenti. Si te-
ex independentia, quam habent proprieta- neatur esse de veritate corporis, dicendum

tes et partes ad preedictos respectus ; tertio, quod secundum sit ex vi verborum sub
et sequitur ex prsedictis, nempe affir- specie panis, ut pars primi contenti
mationem horum sive complexam, sivein- primario vero sub specie vini tanquam
complexam et negationem oppositam primum contentum et signatum. Quid au-
verificari circa subjectum absolute, et sine tem sit secundum mentem Doctoris, ex
ulla limitatione, ut supponitur ad modos supradictis de sanguine patet dist. 8.
essendi diversos, hoc est, quod neque me- qucesl. 2. et infra dicendis patebit.
diantibus essendi modis, neque etiam de- Ad tertium patet ex litlera, et jam
pendenter ab ipsis insunt ; ideoque neque dictis in probatione majoris, qua secun-
distrahunt neque determinant formas quan- dum membrum fulcitur.
tum ad inesse ipsarum, sed habentur pro

Contradi- non adjectis, nisi quando adjuncta redu-
SGHOLIUM.
âdmfttunt pHcatione denotarent causam inhcerentige
prsedicati ad subjectum, ut hic Christus

^''n*em!°" Infert corollarie illa concomitanter poni
inquantum prsesens sacramentaliter est sub speciebas, quse non sant de substantia
albus, est vivens, quoe est falsa, sicut primi significati, scilicet corporis vel san-
et hsec inquantum est prsesens sacramen- guinis, talia tamen sunt, ut sine eis modus
non albus, quia cum reduph- naturalis primi signati esse nequeat. Ponit
taliter est
alium dicendi modum, quod Ibrma etiam
catione tali amittunt vim contradicendi.
absoluta potest esse prtesens corpori in
27. (b) Ad nrgumenta principalia, etc.
uno non pro quo subtiles
Conversio ... .
Ad primum impugnat, et negat majorem,

. ^ ^ .
u6/, et in altero
adducit rationes, contra qnas tina objicit, et
;
sub raiioiie
ôrTratio ^^^ ^st D. Thomse, nempe conversionem tandem nihil resolvit, sed dubius manet, in
essendihic.
aiicQJQg jn aliud, ut panis in corpus quo favere videtur illi opinioni, quse dicit,
hominem posse mori in uno ubi, et vivere
Christi esse rationem essendi corporis
in altero. Sed standum est iis quse dixit
sub speciebus, quam hic etiam impugnat,
q. 2. n. 13. scilicet formas absolutas non
ex eo quod aliquid sit hic, ut anima, variari ad variationem ubi, quod etiam ex-
sub specie corporis absque eo quod ali- presse tenet infra q. 6. num. 9. et quse ibi
quid in ipsum convertitur ; et si respon- dicit faciunt ad explicationem hujus litterse.
quod Vide Pitigian. hic. art. 6. qui tamen non

des,'" illa propositio vera est de
videtur attingere sensum Doctoris.
eo quod primo inest, et ex vi verborum :
Sallem, inquit, lioc hahetur, quod con-

versio, nt est mutatio, non sit propria Ex (n) ista soliitione apparet, 14.
Nota.
ratio formalis el prcecisa, qua aliquid quid est in Eucharistia primo ut
est hic. significatum et contentum, et quid
DlSr. X. QUiESTlO IV. 217
est ibi non primo, sed conconii- quod est corpus esse quan!;um, quam ipsa,
vel
tanter, quia illud, sine quo pri- quia forma absoluta prius natura- perfectibile
babeant
mum signatum non iiaberet me liter perflcit suum perfectibile, respectum
eilrinse-
modo naturali. (b) Et etiam posset qiiam hujusmodi perfectibile vel cum
priesenlije
dici, quod non est necesse, posita ipsa forma habeat respectum ex- ad aliud.
existentia corporis Chr-isti hic et trinsecus advenientem, et istud
ibi, quod illa quse insunt corpori esset evidentius si argueretur de
sub una existentia, insint sub sibi corporeet anima. Nam conjunctio
alia, loquendo etiam de formis animae ad corpus requiritur ad
absolutis. Ncc tamen sequitur existentiam substantire composi-
contradictio, scilicet quod sit tae ; illa autem substantia compo-
quantum et non quantum imo est ;
sita prius est naturaliter quocum-
quantum hic, sed non quantitate, que extrinsecus adve-
respectu
quae sit hic, sed quantitate, quse niente ergo substantia compo-
;
est in coelo. sita vel quanta, seu corpus

togentrr Pro hoc cst ratio talis : Quae- animatum, non habet hanc prae-
lter"se"et cumquc coutingenter conjungun- sentiam vel illam, et hoc ad

^yj^^^^s-Q^tur
aitero
convenire
potest
lertio.
uuum
inter se et eidem tertio, potest
illorum convenire illi tertio,
absque lioc quod aliud conveniat
,0 aliquid extrinsecum ab istis, nisi
contingenter sibi advenienter,
et sicut pbsterius naturaliter.
eidem; sed praesentia substantise Ex hoc breviter posset sic ar- Quod
15.
hic, et pra3sentia quantitatis ejus gui, quod potest esse sine aliqui- potest esse
ssine duobus
contingenter conjunguntur, et in- bus conjunctis, quorum conjun- conjunctis,
quie
ter se et respectu tertii, quod est ctio est contingens, potest esse contingen-
ter
corpus quantum; ergo potest cor- sine altero illorum prsecise; cor- conjungun-
iur,
pus manere quantum posita una pus animatum vel substantia potost e>se
quanta potest essc sine duabus cum altero

prsescntia sinc alia. Major videtur prajcise,
plana, quia non est ratio insopa- illis pr;rsentiis, scilicet, pra^sen- hujusmodi
sunt
rabilitatis eorum ex parte corum tia hujus partis speciei Eucha- prspsentia
corporis, et
inter se, cum
contingenter conjun- risti.T, et praesentia illius partis; pr;osentia
quuutitalis
gatur, nec ex parte tcrtii, quia et illnn duae praesentiae contingen- ad species
resjêctu
contingcnter conjunguntur illi ter conjunguntur, (juia neutra est ct>i poris,
et sic
tertio. Minor probatur, patet pei' se causa alterius; ergo et corpus
esse
enim quod prresentia sul^stanti.T^ substantia quanta, vel corpus ani- jK)tebt
cum altero
corporis, et praosentia quantiiatis niatuni potest esse cum una Lintum.
ejus, est alia et alia, et neutra pr.nesentia sinealia;et tunc nihil

simpliciter includit alterani, (piia aliud esset, nisi qnod quantitas
neutra est de pcM* se essiuUia ai- inrornmr^^t suuni perfectibile, sed
terius, nec per se causa ejus; cr- non hal)(MeL dupliccMu pr.TscMUiam
go contingcmter conjunguntnr in- sicnt habet suum pei'fectibile, et
ter se. ita suum perfectibile est quantum

P'or
absolula
etiam secundam partcni
l*i'ol)0 ntrobique, sed non (luantitate
rins perii- uiinoris, scilicetquod continiên- l)r,nesente utrobifjue.
cil siuim
lerfecUbiie tcr sc liabeiU ad iioc tertiuni, (e) Contra, ulncum([U(.' corpus
est quantum, Jiabet ibi illud quod Caeterurn Doctor in hoc non favet illi Sententia
Doctoris.
est formale
principium essendi opinioni, ut patet ex illis verbis : Nec
quantum, sed non habet ibi illud, lamen sequilur qiiod sit contradictio,
nisi illud sit ibi prsesens
ergo, etc. ; scilicet quod sit quantum, et non quan-
Item, quale est aliquid hic, tale tum, imo cst quantum hic, sed quanti-
esset circumscripto per possibile tale quce in ccelo, etc. non est autem in-
vel impossibile omni aliome.- sed telligibile, quomodo sit quantum hic, si
si circumscriberetur quantitas non inest ipsi hic sua quantitas.

sub naturali, corpus istud non
esse Aliam ergo qusestionem diversam, et
30.
An
esset quantum ergo ipsum ut ; valde Metaphysicam movet hic Doctor, quantum
possit ess(
hic non est quantum. Item, res nempe an possibiie sit separare a quan- in loco,
sine
Eucharistiae posset ibi veraciter titate, ut est in subjecto, preesentiam for- prsesentia
formali.
contineri, absque hoc quod malem, quae est relatio extrinsecus adve-
haberet alicubi esse modo natura- niens, ita ut hcet sit in corpore Christi,
li. Patet ex primo argumento hu- etiam ut est in Eucharistia, eo modo quo
jus solutionis; sed si nusquam forma informans est in suo subjecto, non
alibi esset, sola res hic contenta dicat tamen prsesentiam ad species for-
esset substantia; ergo ipsa non malem, manente praesentia formali cor-
est quanta; et qualis tunc esset poris ad ipsas species.
secundum formam absolutam, Hsec qusestio similis est illi, an posito

talis est nunc ergo, ; etc. Ad rati- corpore in loco, modo quantitativo, possit
onem illam in contrarium de Deus impedire ubica'ionem formalem cor-
contingenti conjunctione prsesen- poris, vel positam toUere, manente cor-
tiarum inter se et eidem tertio pore intra latera et terminos loci, sicut
composito ex partibus absolutis, prius, quantum ad prsesentiam et indi-
responsionem quaere. stantiam fundamentalem sine relatione

formali, quam Deus in eo casu tolleret,
aut impediret, ne sequeretur. Hic ergo

COMMENTARIUS.
est sensus Doctoris, quando dicit: cor-
pus Christi, ut in Eucharistia esset, in
29.
(a) Ex ista solutione, etc. nempe tertii eo casu esse quidem quantum hic ( id
argumenti, vide suppositum hujus quse- est, habere formam quantitatis, et per
stionis in principio. modum informantis ), sed quantitaie quce
Sotus. (b) Et etiam posset dici, etc. Ex hoc est in ccelo, id est, non solum quoad ab-
Posse
co"rpus textu, et sequentibus duabus rationibus solutum, sed etiam quoad respectivum
ûm.mniT So^^s in hac dist. quoest. 1. art. 2. et^. prsesentiiTe formalis ut in coelo est ; in
j^gjjô^f^g
etiam contendit de potentia absoluta pos- Eucharistia vero esset quoad absoiuium,
^^ Christi corpus esse prsesens speciebus sed non quoad praesentiam formalem
s^hoiiasUt'
sine quantitate, quam sub modo naturali ad species, quse est relatio extrinsecus
habet, idque sensisse Doctorem. Quin adveniens et proilucibiHs, aut separabilis
etiam ita hanc litteram interpretari vi- a Deo de potentia absoluta, manente ejus
detur Dominus Scholiastes, ut plurimum fundamento et termino.
31.
faveat opinioni, quam supra in qucest. 2. Hunc esse verum sensum Doctoris pa- Sensus
cum ipso Doctore impugnavimus. tet ex rationibus, quibus probat possibi- Doctoris e
I
,
DIST. X. QUiBSTIO IV. 249
probatione litatem dicti.

Prima esl ex eo, quod illa inest corpori, etiam in Eucharistia. Am-
clarus.
quoe sunt contingenter ad se invicem et plius hoc patet ex probatione secundae
nempe ulramque ttraque
ad tertium, possint separari quoad utrum- parlis illius minoris,
priesenlia
que, aut quodlibet a se invicem et a praesentiam tam corporis quam quantita- contingen-
ter
tertio ; sed preesentia corporis et pree- tis, contingenter se habere ad tertium, te habens.
Prsesentiae
corporis, sentia quantitatis contingcnter se habent videlicet ipsum corpus quantum ;
quae
et
quantitatis ad invicem, neutra enim includit aliam probatio consistit in ratione jam preemis-
diversaj
in Sacra-
quaelibet est diversa ab alia, quia habent sa, nempequantitatem natura prius dicere
mento. ordinem forma^ ad subjectum perfectibi-
diversa fundamenta, loquendo de projsen-
tia entitativa ; unde alia est preesentia ie, quam fundamenti ad relationem
corporis, alia quantitatis in Eucharistia, extrinsecus advenientem ,
unde colligit
utraque etiam contingenter se habet ad hanc contingenter advenire et separari
corpus quantum quod est tertium, ad posse.

33.
quod comparatur utraque proesentia, tan- IIoc idem patet ex secunda ratione, Contingen-
ter
quam ad fundamentum totale collective. nempe quod potest esse sine aliquibus conjuncta
possunt
32. Iloec ipsa est ratio, qua superius conjunctis, quorum conjunctio est coniin-
Colligitur separari.
scopus qucest. 1. I Dico ergo aliter, etc. num. 14. gens, potest esse sine altero ipsorum ; et
lilterae.
probavit praesentiam localem sub modo hoc est manifestum, quia si negatio unius
quantitativo separabilem esse a corpore non infert positionem alterius, et utrum-
quantoper absolutam Dei potentiam, nem- que sit separabile, sic etiam neque affir-
pe ex eo quod contingenter se habeat ad matio unius infert affirmationem alterius.

species omnes talis prsesentite; crgo ad Sed corpus animatum et quantum potest
genus. Et sicut ibi ratio procedit de esse sine proesentia hujus partis speciei,
respectivo, et non de absoluto, ita simili- et praesentia alterius partis, quia sunt
ter hic procedit de respectivo prtesentioe diversse, et neutra est causa alterius ; sic
sacramentalis, non autem de fundamento, autem sc habct pra^scntia corporis ad

nempe ut quantitas est forma informans prtcsentiam quantitatis, sicut pra^sentia
subjectum, quod est corpus, et ad quod ad unam parlem speciei ad prresentiam
comparatur prius natura secundum rati- alterius partis, ergo potest esse proesen-
onem form.-e pcrficientis, u( ad subjectum tia corporis sine pncsentiaquantitalis, etc.
perfectibile, quam comparatur ut funda- ubi loquitur sempcr do pr;vsentia, quiB
mentum alicujus respectus ad cxtrinse- est relatio similis ubicationi, et adveniens

cum, (pii respectus sit adveniens extrin- extrinsccus. Declarat aulem verbis sc-
sece, qualiter se habct (lualitas ad (jucntibus, (juomodo id fieri potest, non

relationem praisentia^ sacramentalis. scparatione quantilatis a corporc in Eu-
Unde cum tertium illud sit corpus charislia, sed separatione pr;TPsenti;r
quantum, quod supponitur per modum foiinalis ab ipsa (luantitatc :

/•"/ lunc. iVobatio
ox litl«ra.
subjccti respcctive ad soparabilitalcm \iuimi, nihil aliuil csscl, nisi nuod ijuunli-
pnosentiiB sacramentalis utriusiiue vcl las inforniarct suuni pcrfcclihile {s'\ in-
alterius, ut sunt nilationes extrinsccus formaret, ergo ipsum inessel ) ct non

advenientes. clarum est non csse qu;Ksli- hahrrcl dupUccm pra^scniiam, sicul /lahct
onem de scparatione quantitatis a corporc suuin pcrfcctihHc ^ haborct nompo
quanto in Eucharistia, sed de soparatione pr;oscntiani in C(rlo, ot non h;»berot in
relationis pnescntio) a ([uantilalo, ut Eucharistia ), ci ita hujiis pcrfcctihilc esl

;
quanlum utrohiquc ( id es(, in ccbIo et Item secundo, existentia rei distingui-

in Eucharistia ), sed non quanlilale prce- tur et supponitur ad modum existendi
sente utrobiquc, etc. quia nempe deesset ergo potest recle concipi, ut prior natura,
ipsi sua proesentia formalis, seu relatio quam adveniat ei moJus existendi. An-
extiinsecus adveniens in Eucharistia. tecedens et consequentia sunt nota ex hoc
34.
rartareius ^^ ^'s habemus et intentum Doctoris, mysterio ; ergo potest fieri quantitas
etAreiinus.
^^ probalionem ejus ; sic etiam Tartaretus cum sua existentia hic sine prcesentia ad
et Aretinus et alii intelligunt eumdem, species.
et intelligi debet, quia, responsio illa, Probatur consequentia, quia Deus pos- 36.
Posse
seu modus dicendi reducitur ad sensum set ponere corpus Ghristi in eodem loco Christum
esse sub
rationis, qua probatur, sicut universali- specierum seclusa conversione substantise speciebus
sme
ter assertum cujuscumque Doctoris inter- panis et vini in ipsum, sive illoe mane- praesentia.
pretari debet ex fundamento, per quod rentsive non manerent ;

possunt enim de-
illud confirmat, et ex quo sumitur veritas meram et absolutam
sinere per annihilati-
affirmationis, quse ex medio probandi onem absque sui conversione in corpus
sumit determinationem respective ad et sanguinem, et secluso omni ordine ad
intentum asserentis, et intellectum ejus hsec.
Nulla esset
seu assensum. In eo casu nulla esset per seconjunctio, conjunctio
ejus
35. Confirmatur itaque conclusio Doctoris, aut prsesentia Christi ad species sacra-
ad s[iecies.
Confirma-
tur quia ad hoc, ut aliquid contineatur, seu mentales, quamvis indivisibiliter esset in
cODclusio.
iusit realiter in Eucharistia, non exigitur eodem loco, in quo sunt species, tamen
prsesentia quandoque diversa ab entitate non esset sub speciebus, neque moveretur
rei ; ergo ut corpus quantum realiter sit ad motum specierum, neque desineret
in Eucharistia, etiam ut quantum, salvari esse corruptis speciebus, neque maneret
potest sine praesenlia, quee sit relatio su- etiam ad permanentiam specierum, neque
peraddita, et consequenter ahud est quan- species essent signum sacramentale ejus,
titatem esse in Eucharistia realiter, aliud aut sensui, aut intellectui ; ergo similiter
vero habere prsesenliam talem. potest quantitas esse in corpore Christi
Ex prjesen.
tia
Duitatis.
Antecedens
ter est
...
in
patet, quia Deitas speciali-
Eucharistia, el ad hoc sufficit

secundum realem existentiam
bilem, absque preesenlia fundata in quan-
et indivisi-
unio hypostatica corporis ad supposilum titate ad ipsas species.
divinum sine prsesentia, quae nequit fun- Patet consequentia, quia in eo casu Possibilitas
ostenditur
dari in Deitate; ergo simihter quantitas corpus Christi existens indivisibiliter in hujuscasus.
ex proDcisa unione seu inheerentia ad cor- eodem loco specierum posset de novo
pus esset in eo casu in Eucharistia reali- recipere prsesentiam ad ipsas species ra-
ter,quantum ad entitatem et existentiam, tione sui tantum, qua substantia est, re-
quamvis non haberet relationem prsesen- spectu cujus neque quantitas esset con-
tise. Item ipsa praesentia corporis est ditio, neque fundamentum, neque causa,
realiter in Eucharistia ratione su£e sed sola Dei voluntas. Sed ex hoc non
inhserentia^ ad subjectum sine alia prae- sequitur quod corpus in eo casu, ut re-
sentia superaddita, ex quo habetur exi- aliter hic existens est, et habuit quanti-
stentia alicujus in Eucharistia, sine eo tatem antecedenter ad prsesentiam ad
quod fundat relationem novam j^rcesentiee species, desineret esse quantum, aut ipsa
distinctam. quantitas desineret secundum priorem
DIST. X. QU/ESTIO IV. 251
existentiam absolute,autdesineret informa- ipsarum deberet esse semper conconn-

re corpus,quia nullam dicil repugnantiam tans ;
altera per se prima, ut servarelur
ad prsesentiam talem in corpore, alias ordo essentialis inter ipsas praesentias,
de facto non maneret in Eucharistia, sed quo altera esset prior, altera posterior.
Evemplo declaratur tenendo sanguinem 38.

in eo casu etiam informaret corpus, et
non haberet proDsentiam sacramenlalem, esse per se partem corporis eliam in-
neque ex natura rei ipsi debetur, cum tegrantem, ut illi tcnent, qui dicunt esse
sitmodus existendi supernaturalis, ad animatum, saltem est pars suo modo cor-
quem est in potentia tantum obedientiali, poris vivi, ut nos dicimus, quantum ad
solius non repugnantiae. • subsistentiam ejus requisitam ;
ponitur
37. Dices, ei deberi ex suppositione exi- autem concomitanter sub specie panis jux-
stendi in corpore, et simul proesenlife ta primam sententiam, tanquam pars pri-
corporis ad species. Contra, ad salvandam mi contenti ; sub specie vero vini poni- Inler
pnesenliam
ejus existentiam in corpore ut subjecto, tur per se primo, tanquam signatum ex corpori?, et
sau,'uinis
sufficit quod ponatur sine extensione, et vi verborum, et corpus concomitanter. non est
ordo
recipiat modum indivisibilem existendi Unde inter has proesentias corporis et essentialis.
corporis, ut sit secundum existentiam sanguinis non est aliquis ordo essentialis,
suam, ubicumque est corpus hoc modo; neque ex parte fundamenti aut termini.
•osset fien
gg(| g^ vi prioris locationis, quo ponere- neque ex parte ipsarum formarum, pe-
Pr.^?^"?,. tur corpus proesens indivisibiliter in eo- rinde se haberet quantitas
-1
et corpus
r
et
ndivisibili- _
ler (lem loco cum speciebus, haberet illum prfesentice utriusque ad species.
anle con-
ersionem. modum essendi, antequam uniretur, seu Hanc conclusionem de facili admitte- 39.
conjungeretur corpus ipsis speciebus, rent, quotquot asserunt posse separari a
tanquam signatum per pr.Tsentiam sacra- corpore quantitatem in Eucharistia, ea-
mentalem, ergo ex necessitate essendi dem manente in coelo ; et quotquot admit-

non infertur talis necessitas snppositi- terent fieri |)ossc, ut corpus Christi de
onis aut consecutionis proDsentia3 quan- potentia absoluta, poneretur alibi divisibi-
titatis, neque ex ipsa proesentia corporis liter; vel indivisibiliter absque conversi-
inferlur recte illa necessitas. one allorius in ipsiini.
Uuia sunt alia ct alia pr;pscntia snper- Quantum autom ad proesentem diffi-
naturalis, et causantur libcre a Ueo, et cultatcm, [)erinde cst, sive dicatur pr;t!-
potest manere prjcsentia corporis invari- sentia sacramentalis relaiio ant modus,
ata, desinente tam quantitate quam omni quia dic(Mulo hoc vel illud, ptM-inde ost
cjus proesentia ; crgo proesentia corporis soparabilis a suo fundamoiilo divina acti-
non infert tanqunm prior essentialiler ono, per (piam solum poni potest, el non
pnrsentiam quanlitatis ad species, netjue c\ nalura fundamonti IniKpiam rosullans,
proesentia etiam quantitatis proesentiam Alia ilaque est hic in casii, nl ftinnninr,
corporis. pioescnlia forma» ad suhjoolum, tiuio ot
Quia posset Deus convertere quanti- fundamiMitalis ost ; ci Inoc som|)or manoi,
tatem panis in quanlilatem corporis j)rio- cl quamdiii iillibi osl in suhjocit). osl oiiain
cise, ita ul quantitiis ipsa ct)rpori.s cssot ad idtMu siiitjtNiiiin ct)nconiit;in><, nbicinn-
Non esse primum signatum, et corpus se haberot iino osl, ot secundiiin
•
omnos motlos o\i-
or.l.neni • » ' »
I
fsseniialeni coiicomitanter ; crgo nnllus ost ordo os- sloiidi ejus ali;i ab hac pr;esoiiii;i i|)siiis
intcr • 1- • . • !• 1 . 1 1- 1 •
)rtoseniias. sontialis intor has proesentias, alias altora iormio ut ost ad aliud oMrinsocum : et
heec vocatur formalis et ubicalis, illa ma objectio, quia ubicumque est corpus
vero informationis. quantum, ibi habet principium formale
40. De fundamentali intellexit Scholiasies essendi (juantum, sed non habet ibi illud,
[Sensus
Schoiiastis, liunc passum, non tam perpendens rati- nisi illud ibi sit pra^sens; ergo, etc. I\e-
et
aliorum, oncm asseitionis Doctoris, quae solum spondetur distinguendo minorem, nisi sit
fundanien-
tangit formalem pra3sentiam, quam verba proesens preesentia formaU et fundata
tum.
responsionis, et vim argumenli, ad quod in forma respective ad extrinsecum ter-
respondet, et confirmationum sequentium, minum subjecto, nego ;
pra^sentia funda-
ut jacent ad oppositum qusestionis, qua3 menlaH per inexistentiam subjecto, conce-
agunt de inexistentia formse magis dire- do, et hsec sufficit, ut salvetur existentia
cte ; deinde etiam objectiones infra sub- formae in Sacramento. Ad secundam ob-
jectse concludunt per se de separatione jectionem respondetur, simpHciter negan-
formee. Unde | Ad rationem illam, etc. do minorem, vel dislinguendo ly quan-
suh finem qucestionis, remittit Doctor ad tum, vel in ordine ad se, conceditur ; in
solutionem queerendam ex aHis locis, qua ordine ad extrinsecum et modum natura-

respondeatur fundamento a se allato ex lem essendi; negatur.
contingentia utriusque prsesentise corpo- Ad tertium simiHter negatur minor.
ris et quantitatis tam inter se, quam Ultimo quatenus dicit responsionem
etiam ad tertium ; unde expositores citati quaerendam esse ad rationem de contin-
dicunt eum esse dubium in conclusione gentia relationum, seu prsesentiarum ad
preemissa. Accedit etiam quod ipsa conclu- se, et ad corpus quantum, videtur non per-
sio,ut jacet absolute, comprehendat utram- sistere in jam determinatis. Quidam eum
que prsesentiam tam inexistentise quam esse dubium respondent, vel potius pro-
relationis, nisi sumatur limitatio ejus ex blematicum ; sed sequendum magis est
sequentibus verbis, et simul ex probati- quod ipse per se determinat, et magis

onibus, ut sumi debet. Ad argumentum consentaneum est suis principiis.
autem supra factum respondit Doctor Littera quidem est obscura, propter 42.
directe | Ad aliud argumentum dico, etc. ambiguam acceptionem iUius termini

quse est prima solutio, et concernit exi- quantum ; ejus ergo interpretatio sumen-
stentiam formce, docens etiam ubicati- da est ex probationibus, et ex aUas dictis
onem formalem posse separari a corpore in qucestione l. efi. et in hac ipsa, qua-
in loco. Quia prseterea ulterius argumen- rum resolutio omnino corruit, si dicatur,
tum comprehendit etiam formalem et quod quantitas, qua3 inesset corpori aUbi,
sacramentalem, ex occasione ejus subdit non inesset in Sacramento. Sequendo
secundam solutionem, in qua pra^cise ergo interpretationem prsemissam, eodem
responsionem limitat ad hanc prcesen- modo dicendum est eum esse problema-
tiam, nihil agens de praesentia fundamen- ticum in eo, quod est prsesentiam forma-
taU seu inexistentia formse informantis lem separabilem esse a quantitate in Sa-
corpus, quse responsio magis quadrat cramento, manente ipsa quantitate.

principiis. quibus supra probat praesen- Neerando
° itaque
^ separabiUtatem
^ hujus
j Sustinetur
,
tiam sacramentalem a ratione, et iis qua3 prajsentioe in eo causu, respondetur ad sententia

,
. . j negativa.
in sequentibus tractat ; respondendum argumentum de contmgentia, negando
ergo erit ad objectiones. minorem, nam Ucet non sit ordo prioris et
41. (c) Contra, ubicumque corpus, etc. Pri- posterioris inter praesentiam formalem
corporis, et praesentiam formalem quan- ubicationis infert ; ergo similiter modus

titatis informantis corpus, ut comparantur essendi indivisibilis, cum connexione
ad se invicem immediate, quasi una esset naturali utriusque in esse infert praesen-
causa, aut ratio alterius, vel de ejus con- tiam formalem utriusque indivisibilem.
Essentiahs Et per hoc patet ad rationes factas pro
cgpû gj ratioue, tamcu est ordo essenti-
'
44.
oncomitan- »
.t'*»
alis concomitantise, sicut inter correlativa, conclusione affirmativa. Et hanc partem
inter
respecius. qui est ordo simultatis; qui ordo etiam confirmant tres objectiones, ad quas pro-
est essentialis ex modo se habendi ad sua xime respondimus. Nam ex inseparabili-
fundameitta, et e\ modo quo ipsa funda- tate quantitatis a corpore, ut cst in Sacra-
roenta se habent ad invicem. simultas mento, ex suppositione quod alibi sit
enim ex aliqua priori radice oritur, ad quantum, infert Doctor prcesentiam for-
quam ea quae sunt simul per se essentia- malem etiam quantitatisin Sacramento,qua
liter dependent. Unde dici potest ordo sit illi prjBsens formaliter, et non tantum
essentialis, ut est ab illa radice vel causa, per inhffisionem ad subjectum, sed per
hoc est, in aliquo priori, ut essentialiter ordinem ad species : Ubicumque, inquit,
inclinantur uniformiter ad posteriora, corpus esl quanlum habet ibi illud, quod
quê sunt simul, verbi gratia, ignis ad esl formale principium cssendi quan-
calorem et siccitatem, qude simul ema- lum, etc. Haec est major prima3 objecti-
nant, intellectuale ad intellectum et volun- onis, et supponit corpus quantum esse in
tatem, si distinguantur a subjecto realiter. Eucharistia eo casu ; mox subsumit : Sed

Exempla enim hujus sunt obvia in for- non habel ibi ?7î<rf ( supple principium
inis per se concomitantibus, ut respiciunt per quod est quantum ) nisi illud ( supple
causam illius concomitantiae. principium ) si7 ibi prwsens, ergo. Minor
43.
Sic ergo in proposito connexio natura- itaque negat quantitatem posse esse in
Goncomi
tantia
lis, quce est inter quantitatem et subje- corpore ad sensum et suppositionem ma-
undaturin ctum inli.-Bsionis cst radix simultatis inter joris(qu{c non comprehendit quantitatem,
jonnexione
naiuraii. pr.Tcscntias formalcs corporis ct quanti- ut est in corpore alibi, sed ut cst in corpo-
tatis inhaerentis inhoerentis, ita ut sicut re, ut est hic),et negat (juantitatem salvari
repugnat corpus ipsum poni indivisibili- posse in corpore, ut est hic, nisi stiam
ter sub speciebus, quin similiter quan- salvetur pniesentia ejiis formalis et pr )-
titas ejus indivisibiliter ponatur sub pria ad species.
iisdem, ita ctiam repugnat pniescntiam Unde sequitur intcntum Docloris non
corporis formalem poni, quin ctiam pona- respicere separationem quantitatis a sub-
tnr pr.Tsentia formalis quantitatis inexi- jecto, ut est hic, scd a pr;rsentia tantum
stentis ; et huc spectat auctoritas Tri lenii- formali et sacramcntali, quo tendit sccun-
nisjT^pecitata, qiiic ex connexione naturali da et terlia objectio cjus. Est ergo problc-
aliorum ad |>rimum signatum specierum, nialicus in hoc : .\n scilicet prajsentia
colligit prjosentiam eorum per concomi- formalis sit inseparabilis a quantitale vel
tantiam. Dcclaratur otiam excmplo, quia a corporc, manenlc pr;t»sontia formali
repugnat, pricsentiam sccundum moihnr. altcriiis, ct simul conncxiono naturali .
naturalem existondi cssc in corpore, aiit non aiitem diibitat ilt> oo (iiioil ali;\s !(>sol-
quantitate |)rii}cisc sine concomitante vit, nempe quantilatcm existentcm iti
prinsentia altcriiis, (piia conncxio ct mo- siibiccto sempcr ipsi incsso, cliam ui osi
dus essendi utriusque concomitantiam alibi.

^54 LIB V. SENTENTIARUM
ter inessent eidem. P>identia

QU^STIO V. hujus rationis patet ex solutione
qusestionis prseccdentis articulo
Utnim quoecumque aclio immanens, quce secundo.
esl in Chrislo naluraliler existenle, Item, operatio est perfectio
insit sibi in Eucharislia sacramenla- potentise operativae, et in ipsa
liter exislenli ?
consistit beatitudo ipsius poten-
tise; ipsam etiam consequitur
delectatio proportionata perfec-
D. Thom. 3. part. q. 76. art. 7. et q. 91. arl. 4.
D. Bonav. Inc 2. part. art. 2. q. 2. Richard. tioni operationis, patent hsec Cap. 4.
art. 3 q. 2. Palud. quassi. 4. Gapreol. quxst. 4.
Marsil. qu.eit. 8. Suarez 3. parl. tom. 3.
ex 10. Ethicorum; ergo si oculus
disp. 53. sect. 2. Christi, ut hic, careret visione,
quam habet in coelo, careret hic
Ad secundum sic proceditar, et sua propria perfectione; et haec
Argum. 1. arguitur quod non qusecumque est beatitudo ejus, eo modo quo
actio immanens, quse inest Christo visus dicitur beatiflcabilis. Care-
naturaliter existenti, insit sibi ret etiam delectatione consequen-
sacramentaliter in Eucharistia te illam operationem perfectam;
existenti, quia nec auditio, nec vi- et tunc sequeretur, quod oculus
sio, et sic universaliter de sensa- ut hic, esset miser, et cum dolo-
tione. Probatur primo, quia obje- re et tristitia, quia quod toUit
ctum non est sibi prsesens in delectationem, est dolorosum et
debita proportione requisita ad triste, et tunc simpliciter esset
talem actum, loquendo de objecto, contra appetitum naturalem sen-

quod est sibi praesens, ut in coelo. sitivum, quod haberet esse in Eu-
Argum. 2. Secundo, quia organum non ha- charistia.
bet hic modum extensivum sub
quo, et non aliter est receptivum
SGHOLIUM.
sensationis.
.
Argum. o
o.
Tertio, quia
i
inter oculum, ut
Explicat, quid sit primo in esse ut hic,
hic, et objectum, ut in coelo, est
et concomitanter inesse ut hic, et ponit tres
obstaculum prohibens multiplica- conclusiones. Prima, Ghristo ut in Eucha-
tionem coloris vel lucis; ergo,etc. ristia concomitanter inest omnis operatio,
Quarto, quia hic non sentit ea, quae primo inest ipsi ut in coelo. Probat pri-
Aro;um. 4.
qu9e sunt hic prfesentia; ergo mo, quia operatio est absolutum, et sic non
dependet ab ubi, juxta dicta qusest. prseced.
multo minus aliquod aliud sensi-
etlatius qusest. 2. Secundo, si anima Ghri-
bile. Antecedens probatur, quia
sti intelligeret ut viator, haberet sensati-
organum sensus non est hic sub onem, etiam in Eucharistia, quia in ea ha-
modo requisito ad sensationem. beret intellectionem. Tertio, dolor infuisset
Ratio Contra, quia tunc simul esset hic, î in modo naturali infui>set Ghristo.
'
videns, et non videns idem objec-
tum, et eodem modo de aliis sen- (a) Respondeo primo, dicitur ali-
sationibus consequens est fal-
; quid inesse Christo, ut hic, quod
sum, quia contradictoria simplici- sibi inesset, si nusquam alibi esset
DIST. X. QUÊSTIO IV. •2.55
nisi hic; concomitanter aiitem di- operationes in suo /ieri non requi-
citur aliquid sibi inesse hic, quod runt talem respectum, et hoc ubi
primo inest sibi, ut alibi, et ex hoc infiunt concomitanter, et non pri-
sibi inest; ut hic propter identita- mo apparet enim, quod si corpus
;
tem subjccti et formse. Christi in cruce fuit infrigidatum, ô^^^°

^ ,
Conclus.
.
1.
Secundum hoc crfô o cst prima
i
frigus
o etiam fiebat in corpore i a
«lepeDdet
resppctu
conclusio, quod Christo,
scilicet Christi, ut in pyxide concomitan- , .
a^
^*' objeclurn.
ut hic, concomitanter inest omnis ter, sed non primo ; et ad illud /ieri
operatio, quse primo sibi inest, ut non requirebatur approximatio

in coelo. agentis ad passum ibi; ergo a si-
Goncius. 2. Secunda conclusio est, quod nul- mili ista qualitas, cum sit in se
la sensatio potest primo inesse absoluta, licet in /ieri requirat prae-
Christo, ut in Sacramento. sentiam objecti ad potcntiam, hoc
Concius. 3. Tertia, quod operatio spiritualis non erit nisi ubi primoinsit; po-
ut intellectus et voluntatis potest test ergo concomitanter inficri si-
primo inesse Christo, ut in Eucha- ne tali respectu.
ristia. Respondent, quod operatio ma-
Prima conclusio probatur, pri- gis includit rcspcctum quam aliae
mo in univcrsali perhoc, quod nul- formse, de quibus arguitur.putaca-
lum absolutum desinit esse in ali- lor, frigus ethujusmodi, quia illae
quo propter novum respectum tantum requirunt respectumagen-
cx-trinsecus advcnicntem; operatio tis ad passum, et lioc ubi infiunt
autem est forma absoluta, ut os- primo, sed post suum pcri in esse
Prob 1. tensum est in primo lib. dist. 3. ergo proprio, non requirunt hujusmodi
*êt^qno(?L' Pôpter praescntiam novam, quoe respectum; sed operatio est in
13. et 15. ggj.
pespcctus novus extrinsecus continuo fteri, et ideo requirit con-
advcniens, non desinit illa opcratio tinuam approximationem poten-
inesse suo subjecto. Evidcntia Iiu- tiae ad objcctum. Et ex lioc videtur
jus rationis potest liaberi ex fine quod magis repugnet isti infieri,
solutionis praeccdcntis qusestionis, vel inessc sine tali respectu quam

ubi ista ratio diffusius pcrtra- crloai.
ctatur. Dico (luod licct sit in /ieri
3. Dicunt quidam ad hoc, quod ma- continue, tamcn non sequitur,

jorestvera de forma simplicitcr quin concomitantor possit inessc,
absoluta; opcratio autem non cst ct continuc inficiu siuc^ objccti
sic absoluta, quia rciiuirit respe- pra^s(Mitia vel approximationc.
ctum potentine ad objcctum. Siciit cnim calor potest infiori
Contra, etiam alia> quantitates cor[)ori in Eucharistia sinc aj)-
vel qualitates in suo /icri dopeu- proximationc agcntis, ut ibi, ita

dent ab approximationc agcntis, si cssf caloris csst^t in /icri, scmpcr
ut pntct dc calore ct frigorc, ct j)osset causari calor in corporc
aliis qualitatibus, ad quas cst aU(>- in hoslia. cl laiiUMi siiK^ tali nppro-
ratio, ct tnnicn in es.se suo sunt xiinationc; non enim magis rcqui-
simplicitcr absolutse. Similitci' ritur continuus rcspcctus ad ficri
,
256 LIB. IV. SENTENTFARUM
continiiiim, qnam ad fieri trans- tur ad doloremimmoderatum;ergo

iens respectns pro tiinc prsesens. et Iiic. Conseqnentia prima pro- Doior est
' ' '
tantnm de
4. Et (b) si objicias, ad operati- batnr, qnia non est idem effectus objecto
onem reqiiiritnr respectvis ad ob- sine eadem causa, et hoc non

jectnm, non tantum, ut est cansa ponendo miracnlnm, et loquendo
in fieri, sed cum hoc reqniritnr de causa naturali prsecisa; dolor
objectum in ratione terminantis; est effectus sensationis vel objecti
sicut ergo impossibile cst operati- nonnisi sensati ergo non potcst ;
onem esse, etnon terminari ad ob- esse idem dolor sine sensatione
jectum,sic impossibile est,quod ali- eadem absque miraculo.
cubiinsit, et ut ibi non tcrminetur Respondent quidam; quod actus
ad objectum prsesens. Dico,quod imaginationis sufficeret ad hoc in
oj.jectum
requirilur
^Q^ oportet
^
obiectum in se esse "'
Christo, scilioet ad illum dolorem.
prsesens ad ppgesens proptcr terminationem Contra hsec dupliciter primo, :
causanuum,
non ad actus.sed tantum proptcr causati- quia responsio destrnit se non ;
terminan- . , , . i
•
dum. onem, ita quod quando est aliqua enim possibile est actnm imagina-
cansa sufficiens ipsius actus, non tionis inesse, cni actus secundum
requiritnr prsesentia obje ti ' pro- sensum non potest inesse, quia
pter terminationem, sicut patet de motns factus a sen-
im.aginatio est
vidente creaturam inessentiadivi- su, 2. de Anima. Secundo, qnia ima- com^^îeo.
na, si essentia esset causa illius ginatio non est causa doloris ejns-
non requiritur illud ob-
visionis, dem secundum speciem, cujns cau-
jectum ad quod terminatur hsec sa est sensatio exterior, alioquin
visio prsesens propria prsesentia- somnians doleret dolore ejusdem
litate. speciei cum dolore vigilantis.
Secundo, probatur hsec prima
conclusio in speciali, quia omnis COMMENTARIUS.
intellectio inest Christo ibi et hic;
sed anima Christi intelligeret
si (a) Respondeo primo, etc. Prsemittit di- 1.
Inesse
prsecise secundum modum intel- stinctionem inter ea, quse primo msunt primo, et
ligendi animse viatoris,non haberet subjecto, ut est in loco determinato seu subjecto
concomitan-
intellectionem intnitivam istinsob- prsesentia, et ea quae concomitanter in-
concomitante
jecti sine sensatione sunt ; et dicit illa, quse non inessent sub-
ejusdem; ergo cum illam intelle- jecto, si nulUbiesset hic, nisi esse primo
ctionem haberet eamdem hic et in subjecto ut hic ;
concomitanter aatem
ibi, sequitur quod etiam sensa- ahquid inest subjecto.ût hic, quod pri-
tionem requisitam ad ipsam ha- mo inestipsi, ut ahbi, propter identitatem
beret hic, sicnt ibi. subjecti et formse.
Tertio probatur sic, quia passio Pro intellectione hujus advertendum linîe-L
appetitus sensitivi, utpote dolor, est, quod subjectum potest ad duo compa- ôrmâd"'
subjectum.
eadem infuisset hic et ibi ; ergo rari, nempe ad agens et actionem, per
sensatio eadem. Antecedens pro- quam transmutatur ; secundo, compara-
batur, quia mors secuta fnisset tur ad ipsam formam, quam habet trans-
hic, sicut ibi ; ibi autem sequeba- eunte actione, qu£e est terminus ipsius
DIST. X. Qu^srio V. 257
actionis, vel quod idem est, comparari minato, si tamen illud fieri liabeat etiam
ad formam in fieiî ct in faclo esse, in- faclum esse consefjuens in forma eliam
teliigerido formam in fteri, ut exit a vir- secundum esse, forma erit in subjecto
tute agentis transmutantis suijjectum. alibi, et concomitanter ut infra dicit
Si comparetur ad formam in fieri, et Doctor.et ibidem explicabitur.nisi depen-
mediante ipsa ad agens, sequitur modum deat a loco, aut supponat locum essen-
et determinationem agentis in ordine ad tialiter.
locum, ita ut quando agens nequit causa- Hoc supposito tres conclusiones sub-
re formam, nisi indeterminata distantia, jicit, et suo ordine declarat et probat.
et exigens applicationem passi, tunc for- Prima conclusio : QuoJ Chrislo in Eu- 2.
ma recipitur primo in passo, ut est intra cbaristia inest concomitanter omnis ope- coaiKs.
talem distaniiam, quam nequit attingere ratio immanens, quae primo ipsi inest, ut ^f°^^^-
virtus agentis, nisi ut in tali distantia iri ctelo est. Probat Drimo ex raiione^ "-e- ^^^^^°
I o operation es
'
est ; cum ergo subjectum non ex se lia- nerali, quia operatio est forma absoluta »™nianen *
tcs
bet formam, sed per virtulcm agentis, qute non mutatur propter respeclum ad- '° Sacra.
• 1 ,. .
p . . niento.
laeo dicitur pnmo , ,
iiabere lormam veiiientem extrinsecus ; vide ipsum alibi,

in eo loco, in quo subcst virtuti et acti- vt inprimodisl. 'S.qucesl.C). et l.dist. 21.
oni agentis. Si autem forma est talis, qmest. 1. dist. 12. qucvst. l. disl. (3.
ut deinceps posita in esse absolvatur qmesl. l.in 4. disl. H, qucest. 2. quodli-
a dependentia ad agens, erit concomi- beto 13. eM3. et alias sfepe.

Dices depen-
tanter in omni ioco, ubi est sui)jectum: dere ab objecto, contra, sic etiam (juan-
Propter idenlitatem formce el suhjecli, titas et qualitas in suo fieri dependent ab
inquit Doctor, nempe respective ad prae- agente, tamen in suo esse concomitanlur
dicatacontradicloria, quia posita jam for- essc subjecti, ut si caleficret in cado aut
ma \n cssc, sicut non depcndet amplius ab inCruce, etiam esset calidum in pvxide.
agentc, ita etiam noa dcpendet a loco, Circa lioc punctum quod generalius esl, Dubium in
aut distantia determinata ad agcns, ad tpiam pnpscns (lu.i^stio. est controversia qSbne
;
^"^ "'"*
illa nemjê itleo praecise dcpendcbat, alitpii enim nt^gant virtute agentis natura- °
Qutre quia dcpendebat ad agens, et ejus vir- lis possc iiiessc mulaiiones
)8olvilur
iii subjeclo
a loco tutem limitatam. Unde ex natura subje- alibi posito concomilanter, sed commo-
)rnia, ut
inesl cti, (jua prcccise comparatur ad fonnam diiis (iu;estione sequenti id declarabitur.
ubjecto.
ut perffctibilc, ct ex natiiia forma}, qua Adducit rosjtonsioncm aliorum, qui 3.
actus informans dicuiit operationes P""*"''

est et perliciens, nulla magis includere rospe-
habetur detcrminatio ad locum aut distan- ctum, (luam qiialilates alias, (luia tuntuin
tiam, (iu;e lucrc extrinscca sunt, et si in /ieri rtMjuiniin |»r;i'Si'mi;iin a"-entis
poneretur subjcctum in spatiis imagina- non in farlo c.wvc, non ita operatio, qu{c
riis, aut vacuo, pcrinde se habcret ad oxigii |>r(escnti;nn objccti iam in fieri,
formam, et forina ad ipsam, ac si esscnt quain in ficto cssc. licspondel, quod nec
in loco. inde scqiiiiiir (piin iM>r concomitaniiam
(Juod si autem forma sit t;dis, nt con- ctiam subjccto alibi insit. Halio est, quia,
tinuo dcpcndc;it ab inlluxu su;i3 cau.sa', iit supra dixi, cx virliUc aiêniis ct an-
et semi)cr sit iii feri, ut ca tpj;»^ esscn- pro\iin;iiionc habel forina, iii primo sit
li;ditcr siiiii inlluMi, vciiim ciil (|ii;niluin hic in snbjîclo ; iioii i;tincn c\ virtuie
ad /ieri sempcr depcndere a loco dclcr- ;i,i,'ciuis h;ilict pnslqu.im iiicsl, u( alijii in-
Toiu.XVlI. 17
sit subjecto per concomitantiam, sed ex nativi, ideo est, quia sic est ipsius, ut
identitate subjecti et formoe, quod uni- motivi et moventis. Sed de hac quai-
versim verum est tanquam ex causa proe- stione alias agendum erit.
cisa. Quantum ad objectionem non requirit
De^subjecto
u^^q gj {(jem subjectum replicaretur in- discussionem hujus quaestionis, quia unus Respons
intra
eamdem
sph»ram.
tra eamdem sphferam activitatis,postquam
primo accepit formam in ficri ab agente,
.
tiam, neque constituit

...
et idem actus unam tantum habet tenden- ^^^^^^^-^
eamdem potentiam
. ;;
"^ra.
eamdem etiam haberet [subjectum repli- operantem aliter ; visio ergo, ut est in
catum non ex virtute agentis, sed ex coelo, constituit videntem, non vero ut in
identitate subjecti et formoe (et hoc etiam Sacramento, licet ibi etiam sit concomi-
intelligitur, tantum de formis, quae non tanter, quantum ad absolutum operati-
dependent a loco), quia licet subjectum onis, non autem quantum ad attingentiam
replicaretur, non ideo actio, ut transiens objecti.
ab agente replicaretur, sed maneret respe- Hoc existimo dicendum juxta principia
ctive ad subjectum, praecise in eadem hactenus tradita de iis, qua3 consequuntur
distantia et situ collocatum, quo fuit loci praesentiam, quoniam hsec oportet
primum eHcita; neque aliam differentem variari secundum diversitatem locorum ;
numero posset recipere subjectum reph- unde Christus si desineret visio sub modo
catum,quia jam haberet formam eamdem, naturali in coelo, Deo conservante absolu-
neque est ad ipsam in potentia. tum visionis corporalis in ipso in Eucha-
(b) Et si objicias ad operationem ristia, nihil videret, quia ad visionem in
ReconcUia- requiritur, etc. Hic videtur asserere ad genere requiritur, ut objectum sit praesens
sententise
Doctoris.
cognitiouem
, .
intituitivam
.
objectum terminativum prsesens. Gontra,

.
non
^
requiri
...
in se, vel saltem in aliquo eminenter con-
tmente objectum, neutrum horum esset
,
docet variis in locis, ut infra dist. 45. in eo casu ; ergo non videretur. Hoc idem Prsesent
.
objecti a
qusest, 2. | Ad qucestionem. etc. in pro- patet ex secunda conclusione, quse docet vlsionec
hatione secundi, et in 3. dist. 14. q. 3. nullam sensationem posse esse in Christo, "^
et in 2. dist. 3. qucest. et alia scepe, primo ut est in Eucharislia; in eo autem

intuitivam esse ait rei existentis et casu esset in eo sensatio primo, ut est in
prsesentis. Sed respondetur eum loqui Eucharistia, quantum ad conservari sal-
hic de cognitione intuitiva iatC; cujus tem, si videret objectum.

phires modos assignat, ut patet in 3. Dices hinc colligi, quod neque absolu- 6.
Replica
disl.li. qucest.S. ubi distinguit perfectam tum sensationis in eo conservari posset. Resirond»
et imperfectam intuitivam. Quando ergo Respondetur negando sequelam, quia tenslonea

dicit non requiri proesentiam objecti ad secunda conclusio intelhgitur tam de ab- poten?i£c
terminandum intuitivam, soluto quam respectivo, ut patet ex funda- quam

intelHgit de objecti.
intuitiva improprie dicta, seu imperfecta, mento ipsius propter indispositionem
Visio ut exemplum subjectum indicat, de quo potentise, quse est materialis, et exigit
qllomoTo
^^ primo dist. 2. qua^st. 4. Potest et extensionem sui, ut tendat in objectum,
^'^ teneri universaHter doctrina,
^^jj^^^^* quia ideo et objectum requirit extensionem sui, ut
requiritur preesentia objecti, quia seipso terminet potentiam, vel agat in ipsam,
immediate concurrit in propria existen- ut patebit infra quajst. 9. | Secundo
tia et praesentia ad intuitivam; quod ergo dico, etc.
sit ipsius, ut praesentis, tanquam termi- Non minus autem requiri extensionem
.
DIST. X. QUiESTlO V. 259
ex parte potentise, ad hoc ut actu sentiat ab ipsis suo modo participatum. Sed abso-
mediante operatione, id est, tendat in lutum inquantum absolutum prtecise ni-
objectum, patet ex 4. ad oppositum et hil respicit ; ergo absolutum operationis
responsione ejus ; admittit enim antece- secluso respectu, nequit unire potentiam
dens, ct negat consequentiam. Patet etiam objecto, sicut autem ex intelligibili et
ex responsione ad secundum et ad pri- intellectu fit unum, ita ex visibili et po-
mum. Prima autem conclusio Doctoris de tentia visiva fit unum.
concomitantia visionis in oculo, ut hic est, Prreterea, id ipsum palet quantum ad g
intelhgi debct quoad absolutum tantum effectum piimarium formae in ratione talis
A-fg"mea-
;
tum
patet, quia de absoluto tantum procedit qualitatis, quantumlibet enim intrinsece a simiii,
argumentum ejus. se habeat ad subjectum, seu ad poten-

7. Sed quomodo potest esse absolutum tiam,quantum ad instantiam, nequit ipsi
)ubium
:identaie. operationis sine eo quod oculus, etiam ut communicare effectum ullum forinalem,
hic, habens tale absolutum, videat actu etiam eum qui est primarius ejus, nisi
objectum, cum operatio juxta principia interveniat primum respectus uniens ip-
nostra) scholoe, consistat in receptione sam subjecto, qui est unio aut inh.Trentia
formoe, tanquam effectus ejus formalis ? formfc ad subjectum ; eodem ergo modo,
effectus autem formahs "nequeat separari nequit unire potentiam objecto, nisi in-
a forma in subjecto ; ergo, etc. terveniat relatio ad objectum.
(Olutio Respondetur facilem esse solutionem H.TC doctrina est pervia in principiis vjsio crea-
ex principiis noslra^ scholce, quia, ut Doc- Doctoris, quia ex hac ratione contingit ii^ver^D^J.
tor in quodlibeto 13. art. 2. operatio in- intellectuin anim;c Christi non videre
quantum est principium, seu medium uni- oinnia actu in Verbo, sed habitu, ut patet
endi potentiam objecto, exigit relationem ex 8. dist. \. qmest. 2. nunc has, nunc
realem attingenti.ie, si est objecti ut exi- illas creaturas ab libitum, non variata
Relatio stentis et proesentis, et hoc primo, ut se substantia aut entitate visionis, sed per
realis
Itinfên-
liabere debet visio exterior ; h.nec autem diversas atlingentias extensa visione me-
tiie.
relalio distinguitur a fundamento et ter- diantibus respectibus ad has vel illas,
mino, et nequit poni nisi objecto realiter (juas actu videt ; sic etiam contingil in
existente et praesente respectu visionis aliis Heatis, incpiantuin in Verbo vident
externne. In eo autem casu, neque ob- niiiic unas, nunc alias creaturas.
jectum est prfiesens, neque necessario ex- Ad rationcm dubitandi respondetur, g

l^êsponsio
istens, vel si existat respective ad illain (piod opcralio in subjccto iribuit sempcr
visionem ) sive produclain, sive conser- ericctiim formalem primarium, (jui conve- rnlioiiem
iubitanili.
vatam a Deo in oculo indivisibililer exi- nii ipsi, ut cst qualilas absoluta ; elTecium
stente ) sc habet tanquam non existens, vero secundarium ct complelum, qui est
qiiantum ad inlluxum ct terminalioncm, perfcctissimus et linalis ejus, non potest

indo sequilur dccsseillam i-cjalioncm, nc- tribuerc se sola, sine conditionc roîuisita,
(luc absolutum opiMationis creat;n sinc iiii|ii;uitiiiii (Miiin ost modiuin uniondi
illa, unquam potest esse medium uniendi; potonii;un objecto (
qui est linis ojus
Diiplex
ippenden- qni''^ inqiiantum unit extrcma, dcbct nc- ullimus ), ro(piirit pr;iMor absolutum or- ««tVfOtllS
oi>«ratioDi3,
^<-'^^3'"'" «espiccrc cxtrcma, alicxiuin nc- dinein ad i|)siiin obicctum in goncre
pen.iiionis
respecfu. vooo primum olToolum pri-
q„jpc(^ jps,^ <i\\)\ inviccm communicaro, oonditionis ;
neque ipsum in sc csso incdium coiniiuinc m;u'iiim oius ordiiu^ i::cn(M';UiiMiis ; sccun-
.
dum vero ordine caus.ie finalis et pp.r-
fectionis. Sed non est quod fusius de SGHOLIUM.

hoc agamus hic.
Dici etiam potest, quod visio etiam Secunda conclusio est, nullam sensationem
10. posse inesse Ghristo primo, ut in Euchari-
sub ratione operationis sit in Eucharistia, et
stia. Ratio est, quia non est ibi, modo quan-
non solum sub ratione qualitatis, quo-
to, nec proportionato, ut patiatur a corpore,
niam id secunda probatio et tertia Docto- sed instar Aageli. Tertia conclusio, operatio
ris de concomitantia intellectionis intuiti- spiritualis potest primo ines e Ghristo, ut in
vae et sensationis seu visionis, et de con- Eucharistia. Ratio, quia cum anima ejus sit
beata, non dependet a sensibilibus, sed sic-

comitantia actionis et passionis ad invi-
ut Angelus, putest intelligere intuitive sibi
cem, videtur importare, et tunc dicendum
praesenlia.
est, quod visio sub ratione operationis sit
concomitanter ad objectum in Euchari-

stia ; de quo non est verum, quod sit sim- Secunda conclusio principalis Sensalic
5.
pliciter distans, sed tantum distans secun- probatur sic, qaia organum sen- -^J^t
dum quid, nempc ut oculus est hic, qui «"s non est in corpore Christi in ^-^^
visioaem
habet objectum pr.nesens ratio au-
Eucharistia sub modo illo, qui re-
'oteraiors ahbi ;
%'\ Hcet respecius ad quiritur ad hoc quod immutetur

.
in iiucha-
tem est pervia,
i 'iquia i
lK'f ff quoarltl
*
ristia.
objectum pra^sens in operatione sit neces- ^^ ODjecio, quia oporiec, taie
sarius, ut haec sit operatio in esse com- habeat modum quantitativum, et

nbjectum poten- sic sit localiter in loco, ad hoc ut
pleto et actu uniat et
Supposita tamen hac unione, visio

patiatur a corpore objecto. Simi
tiam.
liter ei, ut in Eucharistia, non est
sub ratione visionis sequitur ubicumque
est, quia iioc ipsum, quod est constitu-
objectum approximatum; ita enim
ere operantem complete et actu, est effe- est hic praesens cuicumque corpo-
tus absolutus operatiouis, quamvis depen- ri, ut agenti, ac si non esset prae-
deat a relatione illa, ut conditione, ideo- sens, quia sic hic est, ac si nus-
i
que tahs effectus sequitur ad formam 9[aam esset quantum ad rationem
concomitanter ubicumque est. patiendi a corpore esse enim cor- ;
Quod si desineret tamen in coelo se- pus agens requirit passum appro-
cundum modum naturalem essendi, jam ximatum sibi localiter. Sic autem
amphus hcet conservaretur in Eucharistia non est hic corpus Christi locali-
etiam visio sub ratione quahtatis, nihil solum species est hic isto
ter, sed
operaretur potentia, ex defectu relationis modo, nec illud est magis praesens
i
requisitee ad attingentiam objecti, quee hic alicui corpori in ratione passi,
nequit inesse nisi respectu praesentis et quam si Angelus esset hic ; ergo
proportionati terminativi, et concomi- nulla sensatio potest sibi inesse
tanter desineret etiam effectus vitalis ope- primo, ut in Eucharistia existit.
rationis, qui concomitanter tantum est Tertia conclusio, scilicet quod
operatio intellectus et voluntatis ^^Pjjb.
in potentia, ut in Eucharistia est. Ex his
deinceps patet conclusio secunda et ter- primo potest inesse Christo, ut in ^j^^°™«
tia, qu£e ex eisdem fandamentis resolvi- Eucharistia. ProbaUir sic, quia Eucharisi
tur, sicut et responsio ad argumenta. anima Christi nunc beata intelli- non^sefi
^'"^""*"
git, sicut Angelus quoad hoc, quod
DIST. X. QUiESTlO V. 261
non dependct a sensibus, nec ex oppositum dico, quod non requiri-

sensibilibus in intelligendo ; ergo tur objectum in debita proporti-
sicut Angelus alicubi existens pos- one prsescns ad actum sentiendi,
set intuitive intelligere objcctum nisi ubi objectum est aliquo modo
sibi proportionaliLer prsesens, ita causa sensationis, et hic, ut primo
anima Cliristi ibidem cxistens po- infiendse.
test illud objectum intueri ; ergo Ad sectindam dico, quod orga- Ad 2.
anima Christi, ut h.ic, potest in- num hoc vere est quantum hic,
tuitivc intelligcre illa intelligibi- sicut in coelo, et per consequens
lia, quae sunt sibi ut liic prspsentin, potest recipere sensationem, non
sicut Angelus possct, utpote intu- obstante quod sensatio non recipi-
itive, videre Angelum liic prsescn- tur absolute,nisi in quantohabente
tem et animam Sacerdotis. Ilsec modum quantitativum sed non ;
autem intuitio inest animso Chri- habet hic modum quantitativum,

sti: primo, ut hic, quia non inest id est, coextensuin quanto, cui est
illi animse primo, ut in cuelo, sup- praesens, nec replet locum, et ideo
posito quod immoderata distantia ut hic non potest sibi primo infi- Modus
quantitati-
impediat intellectionem intuitivam eri sensatio. enim. modus
Iste vus
DOU
creatam ; sic cnim Angelus exi- quantitativus requiritur in orga- requiritur,
ut conco-
stens in coelo intuitive non videt no ad hoc, quod primo sibi infiat mitanter
quidquid praesens hic vidct intu- sensatio ; sed non requiritur ad recipiatur
sensatio.
itive. hoc, quod concomitanter sibi in-
bristus ut Ex hoc scquitur corollarium, flat vel insit, quia non est causa
uchTristia quod Christus propter suum e5s<? in necessaria recipiendi sensationem

prSur Eucharistia, non tantum non pri- liujusmodi modus quantitativus,
per"'uone, "v^tur aliqua opcratione quam hn- scd tantummodo conditio requisi-
bct, ut in coelo; sed ut in Eucha- ta i)or comparationem ad agens
^'''"î;.?^^^*
ristia cst, iiabet ali([uam oi)ei*ati- primo transmutans.

onom i)i'iuio,(iuam pcr consequens Ad tertiam probationem dico .\d 3,
concomitantcr hahet, ut in coelo, per idem, (luod obstaculum non
utpote intoUectionem (^t voli- ost obstaculum, nisi ad sensati-
tioncm cujuscumque objccti, cujns ononi primo inflondam, vel inliori.
Angelus hic praesens haberct, et Ad quartum argumontum, nogo
Ad 4.
pcr consc(iucns ncui cst ad imix^r- consc({uentiam, antocodonsnam
rectionem suam, (luod sit in Ku- ost vcrum ox secunda conclusione
charistia, scd ad ampliorcm pcr- consequens autcm lal-
solutionis ;
fectioncMn. sumestcx prima conclusione. Ka-

^''^ ^^'^ '^*^ argumcnta. Ad pri- tio defectus conscqucntia^ patot
......
j a^r- 1
Miscmper quo(lomuis sonsatio cx dictis, (Miia ad s^nitiondum illa

jjj„,i^ dico,
3(iuirilur
)biecium e)US(h)m objocti, (pi.-v inost s(Misui (iun> siint hic, oportoret sensati-
aheiKhm Christi, ut in Cddo, inest eidoui in onom primo fleri in oculo ut
jeii.siitio- ,-, 1
• ,. • . 1 . I
n<>in. Iûcharistia, sicnt prohatuni (>st liic; non (Miiin potost illa sonsatio
in prima conclusiono poi* tt'(^s primo infl(>ri oculo, tit in oado,

vias. Ad primam probationoin in (luia illud scnsibilo non ost pra>-
;

sens oculo ut in coelo, sed ad hoc, tur omnia, quge in nobis sunt; er-
quodinfiat sensatio concomitanter go mota hostia, movetur corpus
alicujus objecti oculo ut hic, suf- Christi in hostia ;sed ille motus
ficit quod illud sit proportionali- est corporalis, quia transit ab
ter prsesens oculo, ut alibi, et ut uno nbi ad aliud ubi ; ergo ; etc. Et
possit sibiiit ibi primo infieri; sic confirmatur, quia im.possibile est
autem est de objectis, quse sentit aliquid habere aliud et aliud iibi,
sensus Christi, ut in coelo. sine omni motu et mutatione;
corpus Christi habet aliud et aliud
ubi, quando hostia movetur ; er-
QUyESTIO VI. go, etc.
Quarto sic: Subjectum habens di- Argum. 4.
Utrum corpori Christi in Eucharistia spositiones requisitas ad suscepti-

existenti possit inesse motus corpora- onem alicujus formse, potest illam
lis ? recipere ; corpus Christi, hic ha-
bet omnes dispositiones requisitas
D. Thom. 3. p. q. 76. a. 6, Richard. hic a. 4. q. ad receptionem caloris et frigoris,

2. Gahr. q. vn. a. 3. Gapr. q. 3. Suar. 3. p. quia qusecumque sunt rationes i'e-
lom. 4. d. 53. s. 1. Vide Scot. 9. Met. q. 14.
cipiendiistas qualitates incorpore
Christi naturaliter existente,- illse
1. Ad tertium proceditur, et
(a) sic
esedem insunt corpori Christi, ut
Argum. 1.
arguitur quod corpori Christi, ut hic;ergo corpus Christi ut hic
in Eucharistia, possitinesse motus
potest rccipere calorem et frigus,
corporalis. Primo, quia unum et
et per consequens moveri motu 2
idem non potest simul esse conti- alterationis, secundum tertiam J
naum et non continuum, quia speciem Qualitatis. ]
continuitas praecedit icbi, et est ab-
Contra, quinto Physicorum dici- Text.
com. 8.
solute forma sed corpus Chri-
;
tur : Onine quod movetur, est in loco
sti in cruce erat non continuum,
corpus Christi in Sacramento, non
loquendo de divisione facta per ergo, etc.
est in loco ;
vulnera; ergo ipsum in pyxide erat

non continuum, sed simpliciter COMMENTARIUS.
divisum; ergo de continuo flebat
non continuum, et per consequens (a) Ad tertium sic proceditur, etc. Egit 1.
movebatur motu corporali. antea de partibus et proprietatibus, sup- Ordo

qasestionis.
Argum. 2. Secundo sic: Nutritioest ad sub- ple modis essendi, et per se consequenti-
stantiam; ergo non potest idem bus in qucest. 4. in qua secundura articu-
simulnutriri, et non nutriri. Cor- lum hujus distinctionis incipit ;
in proece-
pus Christi nutriebatur in exi- detiti egit de operatione vitaH, hic agit de
stentia naturali; ergo nutritum mutatione stricte et late sumpta ejus.
fuisset in existentia sacramentali. Supponit ergo primo triplicem distincti-
Sed nutritio est mutatio corpora- onem : prima est motus in stricte et late
lis; ergo, etc. sumpti ; secunda distinctio ex partemobi-
Argum. 3. Tertio sic : Motis nobis, moven- lis, nempe ut primo movetur, vel conco-
.
DIST. X QUiESTIO VI. 263
mitanter; tertia est ex parte agentis, concomitanter et ratio membro-

;
nempe increati et creati. Subjungit sex rum hujns divisjonis patet ex

conclusiones : Prima, secunila et tertia principio solntionis qnaestionis
nullam habent (lifficuUatem, et patent ex praecedentis. Tertio distinguo ex
probationibus adjunctis, parte agentis, quia corpus sic vel
sic moveri tali vel tali motn, po-
SGHOLIUM. test intelligi, vel a virtute creata,
vel immediate a Deo secundîm ;
Posita triplici distinctione satisclara, re-

hoc ergo stabit solutio quaostionis
solvit qusest. per .sex concIu.siones. Prima,
non potest in sex conclusionibus.
corpus Ghristi, ut in Euciiaristia,
moveri virtute creata motu stricte sumpto, Prima Corpus Christi,
est ista :
Concius. i.
id est, ad substantiam, Quantitatem,Qualita- ut in Eucliaristia, non potest mo-

tem, vel ubi. Ratio est, non se liabet ad cor- veri primo, motu vel mutatione
pus ut passibile, necad Angeium ut locale ;
proprie dicta a virtute creata.
Angelus enim non potest movere corpus,
nisi supposito corporis ubi.
Secunda est ista, quod potest concius. 2.
primo moveri, motu proprie dicto,
Ad intellectum qiifrstionis \>rr9 immediate a Deo.
Motus mitto distinctiones qiiasdnm pri- ;
Tertia est ista, quod potest mo- Concius. 3.
sumulTr ino de motu. Potest enim intelligi veri, et movetur primo, motu ex-
dupiicuer.
gtricte, non dico distingnendo mo- tensive sumpto.
tnm contra mutationem, siciit di- Quarta est ista, quod isto modo, concius. 4.
visibile contra indivisibilc, sed et isto motu, non movetur, nisi
accipiendo motum indifferenter ad immediate a Deo.
mutationem divisibilem et indivi- Quinta est, quod potest concomi- Concius. 5.
sibilem. Stricte tamen accipitur, tanter moveri, et movetur om-
secundum quod cst ad alios termini motu ad formam absolutam,
nos, ad quos Philosophus ponit quo movetur primo, nt in coelo, et
proprie (icri mutationem, qu.iB ab eodem agente a quo ibi mo-
sunt Substantia, Quantitas, Qua- vetui'.
rext. 7. eijitns et ubi, patet 5. Plwjsic. Potest Sexta et nltimn est, quod non condu». 6.
etiam alio modo magis extensive movetur concomitanter motu lo-

accipi, prout di(ut quamcumque cali, ([uo movotur primo, ut in
acceptionem cujuscumque nova) ccelo, nec aliquo motu simili motni
formae, sive absolutne, sivc re- locali.
spectiva^ et sive rcsp(^ctus perti- Prima conclusio probatur sie, ^,,„^["°^; ,,
nentis n{\ nhi proprie, vel j)cr (piia nulla virtus creata agit cir-
quamdam similitudinem vel rodu- ca corpus non sibi proportiona-

ctionem, cujusmodi respectus est litor api)i'oximatnm sccundum lo-
prsBsentialitas corporis Cliristi cum ; cor|)us Christi est liic, non
hic sub specie, ut tactum est //< ut in loco, et \)cv consequens nnl-
prima quceslione fnijus (lisfinrtionis li approximatnm si^cundnm lo-
Distinguo
*^
sc^cnndo, qnod coi-pns ('.nui, imo tantum illa species snb
an. 10. . ,,. . .
Christi potost intelligi moveri mo- (lua (^sl, approximatur cuicuuuiui^

tu sic vcl sic snmpto : primo vel agcnti, illa approximationc, qua^
potest haberi ad istud Dixi

ubi. tiam uniformem corporis ad ho- ,
'^'^to
'
ad motum
autem nuUa virtus crcata, quia stiam, quse hostia habet aliam ct hostice.
etsi manifestius sit de corpore, aliam prsesentiam localem primo,

quam de Angelo, tamen Angclus si ad aliud et aliud continens, se-
agat circa corpus, realiter trans- quiturquod corpus Christi habeat
mutando illud, realiter sibi ap- . aliam et aliam prsesentiam, ad
proximatur localiter, vel saltem autem
aliud et aliud continons. Ilic
liabet existentiam, quia virtus ejus non est sine
alia et alia prsesentia
non potest esse adaliquem motum mutatione sic extensive sumpta et ;
in corpore, nisi prsesupposito tibi isto modo inest primo corpori, ut

illius corporis. hic, quia nuUo modo corpus Chri-
sti, ut in coelo, habet istam praesen-
SGHOLIUM. tiam, imo neutram.
Et si quseras, possetne habere
aliam et aliam praesentiam, et non
Secunda conclusio, corpus Ghristi in Eu-
charistia posse moveri primo motu proprie tantum respectu continentis, sci-
a Deo iâtio, quia liabet dispositiones requi-

;
licet speciei, ita quod esset prae-
sitas ad recipiendas formas illorum quatuor sentialitas respectu continentis
geuerum, quia habet omnia absoluta quae speciem, licet respectu speciei non
habet in coelo. Tertia conclusio, potest corpus
haberet aliam prsesentiam, et inci-
ut hic moveri motu, largo modo, primo, seu
peret habere novam prsesentiam
immediate, quia ad motum hostise acquirit
novas praesentias, quas non habet, ul in coelo.

respectu alterius?
Dico, quod non est simpliciter
necessarium illud corpus esse
Secunda conclusio probatur, per prsesens speciei,tantum ex
sed
3.
Prob. quartam rationem factam ad pri- ordinatione divina, de qua certifi-
coDclus. 2.
Primam mam partem, quia omnem dispo- cavit Ecclesiam. Posset ergo Deus
partem
vocat sitionem necessariam ad recipien- de potentia absoluta facere corpus
rationes
pro dum calorem habet corpus Christi suum non esse praesens speciei,
opposito
adductas ut hic, quam habet ut in coelo ;
isto modo, manente specie, et fa-
in iuitio.
ergo si ut hic, non repugnat reci- cere ipsum isto modo prsesens aeri
pere calorem, esto per possibile circumstanti hostiam, et etiam
vel impossibile, quod nusquamali- successive nunc uni parti aeris,
bi esset, et per consequens cum nunc alteri, et sic transferre cor-
virtus divina omnem formam pos- pus de loco usque ad quam-
hostise,
set imprimere passo, cujus pas- cumque partem universi, et sem-
sum est receptivum, sequitur per sub eodem modo existendi, non
quod Deus potest corpus suum ut localiter cum alio corpore replen-
hic transmutare primo ad calo- te locum.
rem.
Conclus. 3. Tertia conclusio patet, quia te- SGHOLIUM.
to.Prob.
Gorpus nemus, quod post consecrationem
Christi Quarta conclusio, corpus Ghristi ad motum
movetur ubicumque hostia, ibivere est cor- specierum a solo Deo immediate posse mo-
motu
improprie pus Christi ; ergo propter prsesen- veri. Ratio est, quia cum aliqua conjungun-
DIST. X. QU^STIO VI. 265
tur per actum liberum voluntatis, movens guntur praecise per actum volun-
unum, non ideo movet alterum, si est ei tatis,contingenter se habentis ad
proportionatuin, quia nullum habet necessa-
illam conjunctionem, si unum illo-
rium nexum cum moto, sed si vult voluntas
nectens, movetur, si non vult, non ; ita est
rum sccundum sc sit mobile omni-
hic. Et explicalur exemplo Angeli sedentis no improportionatum alicui mo-
super lapidem, quem non movet movens venti, et reliquum proportiona-
lapidem. Gontra hanc Thomistfe inaniter tum, ipsum non eadem motione
multa objiciunl indigna solutione.
potcst movere utrumqne istorum Movens
4. (a) Qiiarta conclnsio probatiir, conjunctoiHim. Patet, quia si mo- "unôpu^^*
Dum
movetur quia qnod niillo modo habet virtn- vet unum, quod est sibi proporti- ^"rum,''^*!
corpus
Clinsti tem motivam super aliiid, qiiando onatum, non propter hoc per ^:'^^^^^^^
molu
hostia;
ilhid est per se, non movet illud accidens movet reliquum, quia counexa.sint
1 soio Deo
pgp
^ accidens quando
^ est cum alio, reliquum non est prffisens isti
movelur,
contra (jum quo
^ nou facit unum, sicut moto, nec sicut actus potentiae, nec
D. Thom.
3. part. actus et potontia. Sed virtus croa- e converso nec simpliciter ex
;
I.76.art.6. •
.
^ .
omnmo
,
.
ta non potest super corpus aliqua necessitate naturali, sicut

Christi in se sub isto modo exi- grave est prsesens illi, oîi inniti-
stendi, admovendum ipsum; ergo tur, et propter hoc simul movetur
quando est cum nlio, rcspectu cu- cum illo, sed tantummodo est sibi
jiis non cst sicut potentia, nec prsesens voluntate aliqua contin-
sicutactus, scquitur, quod eadem gentcr se habente ad illam conjiin-
virtus non poterit corpus illud ctionem, consequens
qu?e per
movere, etiam per accidens sic ; potcst non vclle conjunctionem
autem est cum hostia, quia patet illam, stantc tamen motione alte-
quod species non est forma ejus, rius illorum.
nec ipsiim forma speciei. Excmplum istius, si Angclus .
Si major ista negetur, quia gra- voluntarie faceret se esse prac-

'
ferens
lapiaein,
ve existens in navi movetur a sentem lapidi, si moveo lapidem.cuiAngelus
insidet
movente navem, licet grave non non propter hoc moveo An^Tlum, non ideo
,
sit forma navis, nec e converso. quia nec est mobile pcr se a vir- Angeium.
Instantia non est ad ])ropositum, tute mea, nec per accidens in pro-
quia virtus motiva illius posset posito, quia nec est foiuua, uec
super grave per se, si grave per pars alicujus mobilis per se a mc.
seesset; ideo autem addidi in ma- Si ergo Angeliis essct prresens
jori, quorum neutrum est actiis lapidi moto a me in termino mo-
alterius, quia etsi aliquid, (juod ost tiis, lioc non essct \)0V actum
actus alicujus, non jjosset per se nuMim, s(h1 pcr actionem suam
movcri ab aliquo, tamen potest proi^riam. (inn facci'et sc prresen-
moveri pcr accidens ab eodem po- tem il»i. Modcui modo in proposito,
tcntc movere totum, cujus est iste cuin corpus sit prciesens spcciei,
actus. tantum peractum voluntatis divi-
Sed ut contra mnjorcm omnis UcT ; si facio spccicm habcre no-
instantia tollatur, accipiatiir istn vum uhi, pcr illam motioncm non
major, quando aliqua conjun- est ibi corpus, quia nullo modo
m LIB. IV. SENTENTIAUUM
subest praesentialitas illius corpo- faciat corpus praesens alia prae-

ris, neque nova, neque antiqua, sentia, loquendo de prsesentia re-
voluntati mese, nec etiam per acci- spectu continentis, sicut species
dens, quia non est forma, nec pars habet aliam praesentiam et aliam,
illius, quod subest mese motioni. ut primo contenta, non est novum
Coutra, quod movet aliquid per miraculum, sed antiqua determi-
Motens
aiiquid se, movet per accidens quidquid natio voluntatis divinae, sicut si
per se, ^ * i i i •
l i
movetper est lu illo orgo virtus crcata, quse
;
Angelus determinasset per volun-
qSesUn pcr movct hostiaui, per acci-
sc tatem, quod semper simul esset
espiicaW. dens movet corpus, quod per se cum isto lapide, non diceretur
est in hostia. miraculum, quia transfertur tran-
Secundo, quia aliter esset novum slato lapide; non tamen transfe-
miraculum quoties Sacerdos trans- rens lapidem per actionem suam
ferret hostiam, quia illa transla- transferret Angelum, sed Angelus
tio non posset fieri manente ve- voluntate propria.
ritate Eucharistise, sine speciali
actione divina. COMMENTARIUS.
Ad primum dico, quod illa pro-
positio prima falsa est, nisi intel- (a) Quarta conclusio probatur, etc. Ter-
ligatur de illo quod est in moto, tia et quarta conclusio est, quod Christus
vel sicut actus in potentia, vel in Eucharistia possit moveri molu late et
sicut pars in toto, vel sicut aliquid stricte sumpto, a divlna virtute tantum,
necessitate naturali conjunctum, quantum ad motum, qui est ad substan-
ut grave illi cui innititur. Si enim tiam, quantitatem et qualitatem. Assertio
tantum per actum voluntatis con- haec esl communis, solum est difficuUas
tingenter conjungitur hoc illi, mo- quantum ad motum localem, non qui
vens istud, non propter hoc move- primo reciperetur in ipsum Ghristum,
bit illud sed oportet, quod illa
; quasi per se primo reciperet motum ab
voluntas, quse est causa conjun- agente creato ; sed de motu per accidens,
ctionis, sit etiam causa motionis an scilicet etiam causa secunda movendo
illius,quod nuUa naturali necessi- per se species, moveat Ghrislum per acci-
tate conjungitur moto. Sic est in dens, sicut movens per se conlinens mo-
proposito, et patet exemplum de vet per accidens contentum. In hac lutem
Angelo non enim movens lapidem
;
difficultate varie philosopliantur :iioderni
per se, propter hoc movet Ange- de natura et modo prsesenliae sacramen-
lum per accidens, ut dictum est. talis Ghristi ad species et unione atque
jyjQjjQ
Ad secundum dico, quod non est connexione extremorum ; de quibus infra
chmti"ld
ôvum miraculum, quia Deus ea suo dicemus loco dislinct. sequenti, parum
motionem volimtate, Qua iustituit Euchari- enim ad praesens refert.
^
specierum
3.
non stiam in Ecclesia, determinavit Prima ergo sententia quoad prsesens
Non
est novum î •
moveri per
miracuium. faccre corpus Christi semper prae- est : corpus Gliristi, ut est in Sacramento
ie ab ulla
sens speciei post consecrationem ; a nemine posse moveri per se intrinsece, creatura.
Per
et ideo manente qualiter-
specie nisi a solo Deo ;
per accidens autem posse accidens
moveri
cumque transferatur, quod Deus moveri a quocumque habente virtutem a movente
DIST. X. QUiESTIO VI. 267
species. moveridi species. Esl communior in scliola est subjectum proporlionalum agenli ex-
D. Thom.
Ricliard. D. Thomse guasst. 76. art. 6. ubi exposilo- tenio el exlenso ; ergo neque per acci-
Capreolus.
Suarez. VQS, in A. dist. 10. quaest. l. art. 3. quaesti- dens redditur per se ab ipso mobile.
Vasquez.
uncula 4. quem sequitur Kichardus quaest. Excluduntur inslantias qute fierent de ani-
Excludun-
1. art. C. Gapreolus quasst. 3. art. 1. ma in corpore, de parle in loto, de con- tur
instantite.
Suarez disput. 53. sect. I. conclusione tento in dolio, quod movelur, quia lisec
ultima, Vasquez disp. 180, 1. 4. Hsec sen- habent necessariam connexionem inter
lentia intelligitur de motore et motu Phy- se, secundum quam possunt nioveri ad
sico ; negatur autem moveri ab extrinseco motum alterius, verbi gratia, totius vel
agente creato per se, id est, motu pri- continentis.
mum recepto in corpus, quia est passum Dices, communicari speciebus vim tra-
Responsio
improportionaluin per accidens autem ctivam corporis, et conjungendi sibi cor- Suarez.
;
Impugna-
movelur a movente species, quia habet pus, et conservandi praesentiam sacra- tur.
Species
connexionem Physicam ad species, se- mentalem ; ila Suarez. Conlra, hoc falsum non habent
virtutem
cundum quam trahitur, inquiunt, ad mo- esse ostendimus suo loco, quia nulla esl movendi
corpus.
tum specierum. virtus physica in Sacramentis, deinde dato
4. Secunda sententia est Doctoris in prae- opposito, species sunt extenste ; ergo
Secunda
sentenlia. missa conclusione, quia negat per acci- nequeunt agere in corpus indivisibihler
Gabrie).
dens, aut per se nioveri physice a Sacer- posilum, neque ut sit prsesens, neque ut
dole movente species, queni sequilur conservetur pryesens ; medianle autem
Gabriel lecl. 47. in canonem, cum reliquis virtute efTectiva species motic movcrent
nostrae scholai in hac distinclione. per se corpus.
Probatio. Probatur, quia quando aliquid excedil Dice.'', dari unionem formalem inler Responsio
Non impugna-
moveri per virlutem motivam per se ahcujus, conjun- species el corpus. Conlra, nulla alia hic tur.
accidens cum quo non habet connexi-
clum alteri, invenitur, nisi pra3senlia sacramenlalis,
a movcnte
species. onem aliquam naturalem, sicut actus per quia non est ordo corporis ad species
se ejus, aut sicul grave conlentum in aUo, alius, quam contenti ad continens. Se-
ut liomo in navi ; scd connexio est tanlum cundo deberet essc unio diversa a pric-
mere conlingens, et per volunlatem ex- sentia ; unio enim non dalur, neque poni
trinsecam, quam non habet in sua pote- potest, nisi inler terminos dicenlos fun-
state, quod movet per se unum, non damenlaliter ordinem unibilium ad in-
necessario movet alterum. Exempluni, si vicem seu proportionem ; liic nulla talis
Angelusse facial praesentem lapidi vo- imaginari polesl, vel ex natura extremo-
luntarie movens lapidem, non necessario rum, vel ox necessilale mysterii, el non
movet lapidem. est intelligibilis; et si lalis esset, a solo
Sed sic se habet in proposito corpus Dao ossel, et conservari po.sset, non
Christi, quod est pnesens per voluntatem autoin ox natura extremorum, ergo cum
divinam, non taiuiuain actus, nequo sicut nequo movens specios, no(jue ipsa^ spe-
aJiquid habons necossariam connexionom cios haboanl virlulom ronsorvandi uni-
ex natura rei cum speciebus ; ergo (iiii onem, no([uo ipsa por so j)erinanons osl,
movet species, non potens aUas in corpus, nisi cx beneplacito Doi ; soqiiilur (luul
non ideo per accidens, seu socundario inovens spocios non inovoat per se corpus
per se ex nalura roi movet corpus. Sed pnesens, quia illa unio cst cxlrinsoci ad
corpus ut positum sub Sacramcnto non extrinsecum. E,v his solvi possunl objecli-
ones, quaecumque objici possunt ex nalu- esse absolutum,
contradiceret, quia asserit
ra exlremorum et praesentiae.
et ab ubi independens non posse toUi vel
poni Tper ubi, vel carentiam ejus; modus
Motus est a Conclusio altera Docloris est, quod Deus autem ille naturalis est tantum respectus
physice, a pliysice movel corpus Ciirisli ad molum extensionis.
secunda
specierum a Sacerdote, et palet ex dictis.
moraiiter. (a) Quinta conclusio probatur
Sacerdos autem moraliler movet corpus
Id est in
Chrisli ad molum specierum, quia ex
per illam probationem, quge posi- q. 4. et 5.
hujus dist.
eadem ta est de formis absolutis, tam in
voluntale, qua Deus voluit semper
esse prsesens corpus sub speciebus, (ut
prima qusestione istius articuli,
fidesdocet), sic etiam assistit, ut movea- ^"^^ absolutum

^^ secunda, quia
tur corpus ad motum specierum. Dicitur ^°^ variatur propter variationem

autem Sacerdos movere moraliler corpus, iêspectus extrmseci, nec desinit
quia ponit illud ; ex quo sequilur conco- inesse propter novum respectum
mitanter motus corporis divina virtute. extrinsecus advenientem, et qua
Ex hoc solvitur argumenlum Theologi- ratione de absoluto in esse, eadem
cum, nempe quod sequeretur Sacerdotem ratione de absoluto in /ieri.
non elevare corpus Christi, non deferre Hsec etiam conclusio potest pro-
ad infirmos, aut in processione, quod esL
bari in speciali discurrendo per
contra veritatem et mudum loquendi mutationes, quse sunt adformas
canonum, quia negatur sequela, movet absolutas. Primo quidom de alte-
enim absolule sicul consecrat, quamvis ratione, quia corpus est calidum
si
utrumque moraUter, non aclione physica, in existentia concomi-

naturali,
de qua solum agitur hic.

tanter est calidum in Sacramento
secundum quod omnes concedunt.
SGHOLIUM. Consirailiter de augmento et di-
minutione, quia pars quantitati-
si
Quinta conclusio, corpus in Eacharistia
movetur concomitanter omni motu ad for- va adveniret, vel recederet a cor-
mam absoiutam, quo movetur primo, ut in pore in existentia naturali, consi-
coeio, et ab eodem movente. Ratio est, quia
^[y^^Q^ adveniret, vel recederet in
absoluta non variantur per respectus extrin- ^p r^ •
t.-
secos, quaies sunt diversa it62, ut dictum est

Eucharistia, quia easdem partes
q. 2. n. 13. et q. 4. n. 10. et q. 5. n. 2. Et in habet corpus sub uno modo essen
Vide infra
speciali, probat Doctor de motibus alteratio- di, quas sub alio, ex prima quae- dist. 44.
nis, augmentationis, diminutionis, nutritio-
nis et corruptionis, Suarez 3. tom. disp. 48.
stione istius articuli.
sect. 6. et alii conlendunt hanc concomitan- Consimiliter de nutritione, quia
tiam operationum et Ibrmarum absolutarum nutritio est aggeneratio paiHis toti
non fleri virtute naturalium agentium, sed
nutriendo, non autem potest esse
supernaturali virtute. Oppositum tamen
verius, quod etiam tenet D. Thom. 3. p. q. 70. aliqua pars aggenerata hic, quse
art. 1. et q. 81. art. 4. nec est inconveni- non est ibi. Eodem modo in corru-
ens quod agens naturale supposita replicati-
ptione, qUcT opponitur nutritioni,
one corporis, agat in remotissimum conco-
mitanter, et tribuat plures prsesentias et si aliqua pars deperit corpori in
hujusmodi. Quod hic ait num.7. tin. si cor- existentia naturali, ipsa non ma-
pus corrumperetur in existentia naturali, net pars ejusdem in Sacramento,
quod non ideo corrumperetur in sacramen-
nec c converso. Nec tamen dico,
tali, loquitur non de corruptione substau-
tiae, sed solius modi naturalis, alias sibi quod si corpus corrumperetur in
DIST. X. OUiBSTIO VI. 269
existentia natnrali, quod propter Contra, prius concessnm est in

hoc corrumperetur in Eucha- prima qusestione istius articuli,
ristia. quod posset manere res Euchari-
Ubi sciendum, quod corruptio stise, etsi corpus nusquam haheret
proprie dicta est separatio formse existentiam natnralem, imo posi-

a materia manente postea sub to quod corrumperetur in existen-
privatione forma?; si autem cor- tia naturali, non sequitur, quin
rumperetur in existentia naturali, possit manere vere idem ut est ,
non maneret in Eucharistia mate- res Eucharistiae.

ria sine Hoc declaro sic,
forma. Respondeo, quod illa desitio cor-
Supra q. 4.
quia anima primo perficit suum poris sub existentia naturali po- a num. 4.
primum perfectibile, scilicet to- test esse tota et totalis, quasi es-
tum corpus organicum; partes set annihilatio, et vere esset anni-
autem non quia sunt
perficit, nisi hilatio,sicorpus alicubi nonesset,
aliquid primi perfectibilis; ergo tamen maneret totum idem hic
forma totius corporis organici sub alio modo existendi. Sed si sit
In
cessante, nihil est formatum ab ibi corruptio illa partialis destru- su l)stantia
vult modum
anima. Eodem modo universalitcr, ctio, scilicet separatio partis a naturalem
corporis
Si quanrlo aliquid competit primo parto manente, et illa non potest corrumpi
desineret posse.
forma toti et parti, non nisi quia toti, esse ibi non existente simul sepa- manente
corporeita- sacramen-
tis, destructo toto in ordine ad illud, ratione ubicumque nec separatio
;
tali,
in moilo formam
naturali, el pars non habet eumdem ordinem illa potest stare hic, cum hoc tamen
in
Eucliarislia ad idem. Nunc autem primum quod aliqnid corporis sit in Sacra- absolutam
posse
desineret,!.
qusest. 4.
signatnm Eucharistiae est corpus mento, quia nihil corporis est in separari ab
eo in uno
Primum compositum ex materia et forma, Sacramento, nisi ut est pars to- ubi quando
signatiim ubique ab
Euchari- sive includat sanguinem; sive non, tius. Pars autom materialis sepa- eo
stitc separetur.
est compo- non curo (de hoc tactum est m-ii- rata a parte formali non est pars
situm
ex materia rulo isio, quccstione prima); ergo non totius; ergo non seqnitur, si po-
et forma
corporeita- manente aliquo toto sub ratione test desincre esse hic non desinon-
tis.
primi signati, nihil cjus remanet, do esse ibi, orgo potest coriMimpi
tanquam signatum ejus per se. Sod ibi, et non corrumpi hic, quia pri-
separata forma corporis a mate- mum nullam inclndit contradictio-
ria in existentia naturali, non ncm. Non enim ponit, nisi unum
manetiUudprimnmsignatumojus pespectum uiann-o in absoluto
per se sub Eiiciiaristia, quia simnl
alio non manente; secundum au-
matcria haberet formam, ct nou
tom ponit contradictionom, scili-
haberct; orgo sub illo signo nihil
cot (Mindcm formam absolntam
omnino manct istins signati. No-
inforiua ro id(uu, ot non informa-
que onim matoria sub forma pro-
pter coutradictionom; iicqiK» inat(^- ro, posita sola variationo respo-
ria sino forma omnino, quia non ctnum.
continetnr hic, uisi ((iiia pars to- Si ant(MU (licas, (inod utrohiqno ii).
tius ne(|uo matoria snli alia for-

; loriua non informat matoriam,
ma, quia tuuc simul hal)er(»t otuon contra, qnia contra voritatom
haberet illam aliam formani. Imjus Sacramouti (^st. partem cor-
poris contineri hic, nisi prins con- parando ad locum, vel continens,
tineatiirtotum corpns et ita ma- ; quia partes divis.T non habuissent
teria sine forma nuUo modo conti- iibi habuerunt
et uhi distantia, sicut
nebitur hic, nec per consequens partes divisse in cruce. Et ratio
poterit corrumpi ut hic, licet tota- hujus est, quia partes in cruce ha-
liter possit corrumpi, ut liic, quia buerunt extensionem corporalem
non potest materia transmutari, ut correspondentem cxtensioni conti-
hic, a forma ad privationem, qu?^ nentis, et ideo divisioni earum in
transmutatio est corruptio imo ; toto correspondebat distinctio in
materiam desinere habere for- partibus continentis non sic au-
;
mam, est desinere esse partem tem partes in Eucharistia imo ,
totius, et per consequens desinere partes ibi divisse et discontinuse,

esse ut hic. ut in toto, non habuissent partes
M. Ex primis duabus conclusioni- distinctas continentis sibi corre-
Epilogatio
dictorum. bus apparet quomodo corpus
,
spondentes.
Dolium
Christi, ut hic, posset primo mo- Per hoc potest solvi unum argu- vini in
duobuslocis
veri motu proprie dicto et a quo. mentum, quod flt ad secundam posset in
Ex tertia et quarta, patet quomodo qusestionem primi articuli, quia si altero
tanlum
corpus Christi, iithic, possit mo- liquor posset esse in duobus locis, eshauriri,
tamen in
veri primo motu extensive sumpto ergo liic in dolio clauso, ibi autem utroque
partes
et a quo. Ex quinta et sexta appa- in dolio perforato, et per conse- quoad se
haberent
ret quomodo possit moveri conco- quens hic maneret continuum, ibi eamdem
continuita-
mitanter, et quo motu et a quo. autem flueret. Respondeo, quod tem.
Ad rationes ad primam, licet : partes comparando ad totum eo-

Ad arg. 1.
Disconti- dicatur quod vulnerabatur in dem modo haberent continuitatem
nuato
corpore crace, et non in pyxide, tamen hic et ibi ; sed comparando ad con-
in rnodo
naturali,
respondeo, quod vulnus potest ac- tinens possent habere continuita-
discontinu-
atur
cipi pro ipsa formali divisione tem continentis correspondentem
in Eucha- continui partium, vel pro ipsa, hiC; et non similem corresponden-
ristia,
quoad se, ut inflicta a corpore, ut ibi sub- tem ibi.
non quoad
locum. intrante ct divi \enie partes cor- Ad secundumdenutritione, patet 12.
Ad 2.
poris. Si primo modo, ita divisum quod corporis existen-
illa fuisset
fuisset corpus in pyxide, sicut tis utrobique, accipiendo nutritio-
in cruce, quia sicut arguitur nem pro aggeneratione partis sub-
continuitas et non continui- stantise ipsi toti nutrito; sed non
tas , non possunt salvari pro- sequitur ex hoc mutatio corporis,
pter aliud et aliud uhi. Si autem ut hic, quia non esset per nutri-
accipiatur secundo modo, verum mentum approximatum, ut hic,
est quod illa divisio non infiebat sed tantum esset hic concomitan-
corpori primo ut in pyxide. , ter propter conversionem nutri-
Ista etiam divisio partium cor- menti alibi approximati,et propter
poris in pyxide fuisset compa- identitatem substantise hic et ibi,
rando partes ad totum, cujus quam oportet ubique habere eas-
sunt partes non autem com-
, dem partes.
DIST. X. QUÊSTIO VI. 271
Ad3. Ad tertium patet, quomodo mo- evgo possibile esset corpus sub
vetur primo, accipiendo motum aliquo modo essendi vivere vita
extensivO; et a quo, ex tertia et mortali, et tamen immortaliter
quarta conclusione. sine etiam nutritione et res})irati-
Ad quartum, concedo quod pro- one, et aliis quce ad vitam morta-
Ad 4.
batur, scilicet quodabsolute potest lem communiter requiruntur.

hoc corpus moveri primo motu Circa tertium principale quDero
corporali proprie dicto, sed non a tria Primo, devirtute activa na-
:
quocumque, sed a Deo immediate, turali in Eucharistia, utrum sci-

Nullum licet Christus in Eucharistia exi-
agens
sicut dictum est in conclusione se-
:reatum
cunda. Ideo autem non ab alio stens possit per aliquam natura-
agit
1 corpas, agente concomitanter etiam, quia lem virtutem transmutare aliquid
nisi ia
localiter agens creatum ad hoc quod trans- aliud a se? Secundo, de actione
iproxima'
tum. mutet corpus, requirit ipsum lo- ejus» ut objecti in potentia intelle-
caliter approximatum ; Deus au- ctiva, utrum aliquis intellectus
tem potest agere in corpus quan- creatus possit naturaliter videre
tumcumque non localiter existens, existentiam Christi in Euchari-
quia potentia ejus respicit passum stia? Tertio, de actione ejus, ut
absolute, secundum quod ipsum objecti in sensum, utrum aliquis
est susceptivum termini, non au- sensus possit naturaliter corpus
tem respicit ipsum prsecise secun- Christi sentire, ut in Eucharistia?
dum conditiones iljas accidentales
approximationis et distantise loca-
lis, quce sunt necessarise respectu
GOMMENTARIUS.
agentis cujuslibet naturalis.
13. Hic intelligendum est pro argu- (a) Quinta conclnsio probatur, etc. Uxc 7,
mento de nutritione, quod si cor- conclusio docet moveri Cliristum, conco-

pus non nutritur hic nisi concomilanter ad formam quaracumque abso-
mitanter, quia alibi primo, et nu- lutam in Eucharistia, ad quam movelur
tritio est necessaria ad conserva- primo, ut est in ccelo.
^ Hanc conclusionem ^
Su.nrez.
tionem vitae mortalis ergo non ; negal S\iarez disp. 48. sect. 6. ubi negat contrarium
docet.
potest corpus hic continuari in virlute agenlis naturalis sequi in subjedo,
vita, nisi quia continuatur alibi. uiestinalio loco, forraam produci con-
Et ex hoc sequitur, quod si nus- coniilanler, vel in esse concomilanler,
quam alibi esset modo naturali, ubicumque est subjecium. Caiiemm con-
vel moreretur deliciente nutri- clusio posita est communis Theologorum, d. Thom
mento jam converso, vel perpetuo (|uam tenet D. Thomas quxsl. 70. art. 1.
maneret in vita mortali sine sus- et quxst. 81. art. 4. neque repugnanl, \
ceptione nutrimenti. Si ergo nus- quos Suarez cilat ;
quamvis enim aliqui
Corpiis
liabens quam tantum
esset localiter, sed (UviniB virtuti id atlribuant, vel cerle per
tanlum
esse sacramentaliter, semper manerot accidens e.>: appHcalione contrariarum
ncramen-
tale, ibi sub eodem modo essendi, quo causarum, qua? agunt ad opposilas ('ormas
sine (ul)o
1
)erpetuo
incepcrat ibi non cnim mngis
; in iilem subjectum posiium in divorsis
/iveret.
posset mori,ut ibi, quam nutriri; locis. Cceterura conaaturaLiler, et seclusis
J
_-/
272 LIB. iV. SENTEiNTIARlTM
impedimentis concedunt conclusionem, illo loco, unde quod idem subjeclum sit ExUtere ir
quam supra fusius probavimusm commen- simul in pluribus locis, non facit esse îods"'
to q. 2. estque Tridenlini, ut ibi oslendi- aliud el aliuii in es.se entis, sed idem ip- Sjecrum!
mus. Superest ergo ut supponendo consum, quia unilas ejus et entitas abslrahit
trarium involvere contradictionem, quse ab hoc et iilo loco; sic etiam qualitas na-
est ratio Doctoris, quam ibidem deduxi- turaliler ipsi inhaerens, alque ipsa etiam ^^^
mus, alioauin nullum essel fundamenlum inhserenlia ejus manet siraul cum subiecto ?"aUatem,
ex connexione naturali exlremorum ea, ubicumque esl, limitatio autem virtutis reutiam.
qUcB unita sunt corpori, hic esse, ut col- agentis ad cerlum locum non variat natu-
ligit Tridenlinum, nisi per se naluraliter ram termini, subjecti aut unionis.
sequerentur ad corpus ubicumque esset, Nam sicut calefaciens, inquantum cale-

tam ex natura formse, quae nequit desinere facit, non potest producere aliam formam
in subjecto nisi ponalur contraria, vel deper modum termini, et lali productione Ratio prae
, . , j- •
, . . ,
missorum.
sinente ipso subjecto, quam ex disposi- quam calorem ; sic etiam calor productus
,
tione mysterii. Superest, inquam, ut re- nequit aliter esse, quam ut formaliter est
spondeamus fundamentis ejusdem. talis, et taUter inexislens, neque produ-

Objicit ergo primo de termino alterali- cens illi dare dependentiara ad id, ad
PrJDQa
raiio onis, quia agens naturale calefaciens hic, quod repugnat ipsi ex natura sua depen-
iuarez.
verbi gratia, idem corpus, quod est Ro- dere ; repugnat autem ipsi dependere
mae, non habet virtutem transraittendi a subjecto cum limilalione ad locum,
Romam calorem, quia scilicet nequil age- alias mutato tali loco, in quo est impres-
re in tantum dislans. sus, non posset manere, quod est contra
spoasio, Respondetur hanc ralionem non esse sensum et rationem.

9.
Hoc autem argumentum, responde- Falsa

probabilem, quia ex identitate subjecti et cui
suppositio
formse perraanentis absolutae, quee non mus, involvit imaginationeni falsam, ut argumenti.
dependet a loco per se, neque per acci- quod vel diversa esset aclio producens
dens infteri ruI facto esse, nisi ut est in hic et ibi, vel cerle virtus agenlis seque
fieri a tali agente, quod nequit exercere primo respiceret subjectum hic et ibi,
uomodo virlutem in tanta dislantia subjecti, se- quorum neutrum est verum, quia et agens
insit
icomi- quitar quod forma eadem insit subjecto atlingit subjeclum primo hic ; et tantum
anter
Romse, quia idem esse quod recipit hic, attingit subjeclum ut hic, et agit in subje-
ma alibi,
inest etiam Romae, ex eo quod tollatur ctum ul hic.. reduplicando etiam limitati-
simpliciter ejus contradictorium, id est, onem loci hujus demonstrali, respective
negatio absoluta inexislendi, ut abstrahit ad agens, et respective ad subjectum, qua
vel ergo interroget mililes, mutatur ab agente, de negalione in for-

ab omni loco ^
ulnus,
qui vulnera et cicatrices, quse recipiunt in
mam- Hoc non obstante, subjectum quan-
cicatrix
laoent
prcBlio, ubique circumferunt, cum tamen tum est ex natura subjecti et mulationis
autato
loco. virtus agentis primo hcec imprimentis non sui denegatiune (qure absolute ipsi com-
extenditur ad loca remota primo. petit, et independenter ab hoc et illo
Dices, illas formas permanere post sui loco, et sequitur naturam et entitatem
spoQsio,
ipugna- subjecti absolulam, ut praescindit a loco,
tio.
impressionem, et non dependere a loco.
non est quara sicut etiam forma, et ejus appelilus) adForma^hic
Contra, hujus ratio alia,
quod sequantur ex natura rei subjectum, formam, non movelur, ut hic tanlum, producta
independenter ab hoc et prsescindendo ordinem motus et mutati- ""êstla^

cui inhaerenl
DIST. X. QU^STIO VI. 273
eubjectohiconis ad agens, et considerandn tanluin abstrahendo ab hoc et ab illo loco, el sic

•quam alibi.
naturam subjecti, ut in eo succedit nega- erit aeque primo forma in subjecto, ubi-
tioni forma, aut contra. Ratio hujus est, cumque est.
quia subjectum, ul jam dixi, non respicii Potest etiam agere ad modum agenlis Tripiex
modus quo
formam, ut est perfectibile ejus, el ut est limilati ex propria voluntate in subje- inesse
pospel for-
in potentia ad ipsam, id est, sub negati- ctum, ut est in uno loco primo ; et forma ma abagen-
te primo.
one ipsius, non respicit, inquam, formam si esl absoluta, erit m subjecto alibi con-
t ,
cum uUa limitatione ad locum ullum, sed comitanler. Potesl eliam agere ad aliquam
absolute ; unde sive ab agente illimitato formam, verbi gratia, acLum vitalem in-
ad uUum locum, sive per creationem, sive telleclus el voluntatis in Glirislo, ut est in
per eductionem, sive etiam ab agente Eucliaristia ; et hic actus erit in ipso, ut
Ordo limitato producatur, et non variatur ordo est in cojIo concomitanter, prout bene
t3rminorum
adse, et terminorum oppositorum mter sc, neque Doctor quaeslione praecedenli, conclusione
^"
iTon"' allerutrius ad subjectum, neque subjecli 3. perinde docet de actibus immanentibus
per*7ocum. ^^ ipsos terminos, sub quibus est suc- Ghristi in Eucharistia apphcato hic objecto
cessive. intelligibih in proprio genere.
10- Itaque cum dicimus moveri hic primo Objicit secundo quod agens naturale secuiida
Movere
primo, ut subjectum, ly hic, ut deierminat moli- non possit dare praesenliam in diversis pr^^sen-
hic,
quid sit? onem, qua respicit agens limilatum et locis formae a se ergo neque
^ productae ; .
*i^"V
Determina-
® •^
'
in pluribus
, . ,. i
creatum, est determmatio per se propter etiam producere concomilanter eamdem •o'''^ nequit
lio
agens
respectu dependentiam virlutis limilal» ad sphae- in subjeclo, ut est distans ; et poLius di- creaium
conterre.
limftau^^n i'^""' determinatam ; ut vero adjungilur cendum esset, qujd nullo modo posset
veô^^sôimn
subjecto, est limitatio tanlum concomi- producere effectum, etiam in subjeclum,
concomi- ^q^ r-pgp ^q infereus depen- ut hic applicatur quam quod produ-
^gj^g > g^ »
gj^j r ipsi,
tans.
dentiam ex parte subjecli respective ad cat concomitanter alibi.
locum, et sic intelligo conclusionem Respondetur ex diclis : agens nalurale

Docloris. seu creatum dare esse formae in subjecto,
Ratione ergo mutationis, ut est ab ut sibi hic primo applicalur; ex supposi-
agente, dicitur subjectum hic primo mu- lione autom existentiie subjecti alibi,
tari, et forma hic primo produci ; non eamdem formam inesse subjecto, ubicum-
quod prius insit hic in subjecto quam ali- que est, et hoc ex idenliiate subjecli et
bi, aut negatio ejus prius natura, aut formae independentis a loco, ideoque hic Non esse
ratione hic loUatur quam alibi a subjecto, non est novum miraculum, sed primum nurTruimn
sed quod agens et actio ojus limitatur ad conlinualum, ex quo hecessilale conse- r'epiica'ri.
subjeclum in hoc loco, concomitanter quenti;c el inexisienti;e forma}, sequitur

lamen, et simul forma ubilibet in subjecto illa duplex pncsenlia in forma, quia ne-
ponatur, et negalio lollatur. Quod ergo que positio subjecli alibi lollit capacila-
dicatur hic primo produci, non denolat lem ad formam recipiendam in subjecto
ordinem successionis in esse hic ct ibi in ab agonle debite applicato, neque quid-
eodem subjecto, seu inexislendi f irmiv, piam per se retiuisilum ad aclionem ;
sed respeclum ad causam, piwut hic a()- l)roiii(io sinc^ novo mir;iculo non possel s„nnosiiHm
plicatur et agit cum dependentia ad hum' suspondi actio caus;i! n;ituralis, ideoqu '
ar^rumenii
non
locum et spluiTam ; unde agens primum fiilsum esl assumplum ; noque etiam sup- subsisui.
potest agere formam in subjecto absolutc» positum hujus argumenti subsistil, quasi
Tom. XVII. 18
virtute agentis naturalis recipiat forma Objicit quarto, quod calor causalus ab 13
duplicera praesentiam, quia producilur in Quarta
agente naturali in Christo in coenaculo, objectio.
subjecto applicato a causa naturali. non transivit in corpus, ut habuit esse sub
Haec enim est vera, ideo forma absoluta speciebus, quia hunc modum, qui est su-
Ex
replicatione producta habet duplicem praesenliam, perioris ordinis, nequit recipere ab agente
noa wtute QuJ^ sequitur conditionem subjecti, quod naturali, quod nequit producere calorem
Xrma ^^êt duplicem praesentiam, a quo est indivisibiliter exislentera. Gonfirraatur,
rephcatur. [nseparabilis Confirma-
forma, quamdiu inesl ; ita quia ob hanc earadera causara ex depen- tur.
etiam negaraus virtute agentis naturalis dentia ab extensione, corpus Ghristi ne-
forraara liabere duplieem prsesentiam, quit pati ab agenle naturali imraediale,
quamvis hoc sequatur ad actionera causse nara effeclus idem erit in Saeraraento,
naturalis, et arguraentura transit de gene- sive iraraediate, sive mediate fieri dicalur,
re in genus.
cura semper requirat imraediatam acti-
12.
Tertio objicit, et est quasi confirmatio
Objectio onem per quam fiat.
tertia.
prioris, quia agens naturale raovens sub- Respondetur ex dictis, negando ante- Responsio.
jectura m uno loco, non transfert rao- cedens. Ad cujus probationem responde-
tum ad aliura locura, etiam concomitantur illura modum non recipere virtute
ter; ergo idem dicendura de quavis alia agentis naturalis, sed soqui ad • actionera
forraa.
iUius agentis, non ex vi illius actionis,
Fallacia Respondetur coramitti fallaciam conse- quae extensa est, et fit subjecto etiara
consequea-
qj^gj^^g^ g^j^ motus localis couveuit sub- qua extensura est; provenit ergo ex raodo
jecto depeadenter a spatio vero, vel existendi prassuppositi subjecti. Quod
iraaginario et a loco, quia est Iranslatio subjecto,
enira recipitur, vei inest alicui
subjecli de uno loco in aliura ; alteratio per modura recipientis inest, hoc est, se-
vero et produclio forraae absolute, quae sicut ergo
quiturmodura essendi subjecti ;
inest sine dependentia a loco, negalur subjectum se habet ad raodura essendi,

ergo consequentia. objeclum habet '^'^''^•^"j'™*
ita et forma ; et sicut di-
Cur motus ^.d aliud quod subjungit, neque ex de- versos illos raodos essendi, ita et forraa indivisibi-
liter ?
replSur. ^®^^^ virtutis etiara hoc provenire in mo- eosderahabet; ex identitate ergo prae-
vente localiter, et non solura ex natura convenit proxi-
dicta formae et subjecti
mutationis, falsum est, quia quantumlibet
me, remote vero a causa prima.
movens localiter non exerat virtutera Ad confirmationera, concedo antece-
suam integre, quoad extremura viriura dens negando consequentiara, cujus pro-
suarura, nunquam potest movere de loco batio esL vera de effectu, inquantura
in locum sine perditione prioris, idque ex primo producitur et terminat actionem
natura terraini et rautalionis tantura, non
suse causae ; existere autera in subjecto
ex defectu virtutis. Quod si vero alias for-
inseparabiliter raodo ssepius explicato
ma esset absoluta a loco, eadera ipsa vir-
corapetit formae, quamdiu est, habere au-
tus sufficeret, ut forma producta in uno
loco, esset etiam inalio; non ex virtute
tem modum existendi subjecti ex eadera
inseparabilitate sequitur; extensio ergo
agentis, ut dictura est,
quamvis ad eara
sequatur, vel eam supponat taUs inexi- formae competit ratione subjecti, sicut et
stentia, ut per eam habet absolute esse, privatio extensionis, haec enim non con-
sed ex identitate formae et subjecti, quae veniunt formae primo, sed subjecto, se-
absolvitur a loco determinato. cundario autem forraae.
DIST. X. QU^STIO VII. ^75
Alise rationes praedicti auctoris ex aliis principmm trammutandi altucl, inquan-

speciebus motus et mutationis haerent in lum Sed Christus ut in Eucha-
aliud.
iisdem principiis, quae jam soluta sunt; ristia, habet potentinm activam,
brevitatis autem compendio omittuntur, li- qiiia omncm formam absolutam,
cet aliquse ex ipsis in specie possint im- quam habet in existentia naturali;
pugnari. Omnia autem egregie tractat ergo ut in Encharistia habet prin-
Doctor in littera sequenti, el responsioni- cipium transmntandi sed habens ;
bus ad argumenta, quse commento aut principium transmutandi, per illud

conflrmatione non indiget. Admonendum transmutare potest. Sed posset fi-
tamen clare constare, ea quae dicta suntin eri vis de gerundio transmulandi,
responsione ad tertium pnccedentis quae- secundum illa, quse dicta sunt in
stionis, de existentia quantitatis in corpore primo libro dislinct. septima : An filius
alibi, et non in Eucharistia, in hac quae- Dei hohet potentiam generandi.

stione impugnari ex proposito, ac proinde Secundo sic, homo vivens vita
Arg. 2.
non esse ex sententia asserta Doctoris; mortali semper nutritur, primo de Text.41.
et 2.
cui autem non placuerit interpretatio ibi- r/^nera«?one sed corpus Christi in
;
de Aniaia.
Text. 47.
dem adhibita, dicat Doctorem ibi insinu- Eucharistia vixisset vita mortali,
asse sententiam aliorum, quam supra ira- dum Christus esset mortalis ergo ;
pugnavit g. 1. § Alio modo dicitur, etc. sempcr nutriretur, et nutrimen-

quae negat quantitatem corporis in Eucha- tum converteretur in substantiam
ristia et quam secuti sunt posleriores, ut ejus ; ergo semper ageret.
Durandus et Occham, Et licetprobationem Tertio sic, homo vivens vita Arg. 3.
ejus insinuaverit, tamen eam iribus obje- mortali, semper indiget respirnti-
ctionibus impugnat et remittit solutionem one aeris, ot inspiratione. Patet,
argumenti ad alias dicla et dicenda in qnia sufFocatio, sive in aqua, sive
posterioribus, potissimum in hac quaestio- in aere, semper flt propter defe-
ne. Corollarium illud : et ex hoc sequitur, ctum liujus, scilicet respimre, ut di-
etc. explicabitur commodius in sequenti. citur in libro dc Rcspirnfiime. Corpus
Christi, ut prius. vivit hic vita
mortali, ergo continue hic inspi-
QU^STIO VII rat et respirat aerem ; sed lioe sunt
actiones; ergo, etc.
Utrum Christus in Eucharistia existens Quarto, Cliristus ut in Euchari- Arg. 4.
possit per aliquam virtutem natura- stia habet camdem potentiam acti-
lem transmulare aliquid nliud a se ?
vam, quam habet ut in coelo, nec
est impeditn, ut est hic ; oi'go se-
Ilenric. quodl. 5. q. G. Anton. 3. ;>. lii. 13. c. 0.
§ 13. D. Thom. 3. /). q. 7(). a.l el q. 01. 0. \. .
cnndum illnm i)otontinm potest
llichanl. hic a. 5. q. 2. (}al)r. Ircl. 45. in cnn.
Palud. q. \. Gapreol. 7. \. Occhain hic q. -4.
Christtis hic oxireinactum ejus,
Major. q. 5. Suar. 3. /). tom. 3. d. '):!. s. 2. et por consequens movere corpus
Yide Scot. 9. Mct. q. 14.
snum motu locnli.
Text. 8. et
Contra, omno agous phvsice l.deOoner.
1. Ad primum arguitm^qnod sic,

(n) agondo, repatitur, tcrtio Phi/sicorum ;
Taxt. 54.
et 55.
Arg.
•
Text. 17. quia secundum riiilosophum qHluto coi-pns Christi, ut hic, non potest
Text. ^-
Metnphysic(v, ct 0. Pofcntia (icfira ('.s/ pnti physice ; ergo nec agcre. Se-
cundo sic, corpiis agens in aliud dc Sensu ci Smsato ; ei quidem illa-
reqiiirit dctepminatam approxi- rum, quae sunt totius conjuncti,

mationem secundum locum, ad qusedam sunt magiscorporese, quss
aliudcorpus; corpus Christi non scilicet consequuntur naturam
est hic localiter, imo quantum ad corporis sic mixti qusedam sunt ;
omnem habitudinem ad aliud cor- magis approximantes ad naturam

pus, est hic, ac si non esset hic, animse, scilicet quse consequuntur
quia non replet hic locum. corpus animatum, inquantum ta-
le. De his ergo potentiis suppo-
GOMMENTARIUS. nendo aliquas hinc inde activas,
videndum est per ordinem.
Tertius (a) Ad pnmum arguitur quod sic, etc. (b) Et sit prima conclusio, quod Chrislus
in Euchari-
cUstSo- Hic incipit terlium articulum hujus distin Christus in Eucharistia non potest stia,
nis
non potest
tionis, in quo agit tribus his qufBslionibus uti aliqua potentia activa corpo- habere
uUam
de actione, quae Ghristo convenit in Eu- rea, sive illa sit mere corporea, actionetn
corpoream.
charistia. puta consequens naturam corpo- Text. 8.
et 9.
ris mixti, sive sit corporea, hoc
SGHOLIUM. est, consequens totum animatum,
Primo hoc probatur, quia omnis
Hific littepa continet aHquot dicta. Primum,
potentia activa corporea requirit
Ghristus in Eucharistia non potest habere ul-
passum, in quod agat approxima-
lam operationem corpoream internam vel ex-
ternam,quia ejus potentiae corporese nulli pastum sibi localiter ; ista potentia,
so sunt localiter approximatse. Secundumdi- ut est hic, non est alicui localiter
ctum, potest habere operationem spiritualem, approximata; ergo ut est hic, non
ut illuminare Angelum praesentem. Tertium
potest habere passum sibi appro-
dictum, potest anima Ghristi in Eucharistia
ximatum, sicut requiritur ad acti-
movere inorganice (id est,
actione spirituali
totiim siinul) corpus ab uno loco in alium, onem talis potentise. Major patet
quia hoc potest Angelus, et aliquibus vide- 7. P/ujsicorum, quod
ubi probatur,
turGhristususus hac potentia in vita morta- oportet agens corporeum appro-
li,ut quando elapsus est e manibus Ju- ximatum esse passo mediate vel
dseorum, Luc. 4. In primo dicto convenit
immediate.
D.Thom. d...a.4.etcommunis,contra Occham
Gabr. Major. citatos. De tertio dicto vide infr.
Secunda (c) conclusio est, quod 3.
d. 49. q. 14. et quse ibi noto. Christus in Eucharistia potest uti

quacuinque potentia activa spiri-
2. Respondeo (a), sicut homo est tuali. Hoc probatur per medium
compositus ex anima et corpore, oppositum, quia illa non requirit

ita habet potentias quasdam mere ad actionem, quod habeat esse loca-
spirituales,qu8econveniuntanim8e liter, quia etsi agens per princi-
primo, tamen toti per se per ani- pium spirituale sit in loco, non ta-
mam, ut sunt intellectus et volun- men requiritur, quod sit ibi loca-
tas. Habet etiam quasdam poten- liter ad hoc quod agat.
Anima
tias corporeas, quse scilicet non Hanc .autem conclusionem in Christi
sunt animse per se, sed totius con- specialiexplicando, dico quod Chri- in Euclia-
ristia,
juncti exanima et corpore, ex lib. stus in Eucharistia potest habere potest loqui
DIST X. QU^STIO VII. 277
Angelo aliquam actionem mere spiritua- ctiva talem potentiamhabet ergo ;
spirituali-
ter. lem, tam ex parte principii qiiam potest esse principium motus, et
ex partc termini et potest habere
; per consequens illa est mere spiri-
aliquam spiritualem ex parte prin- tualis ex parte principii, quia nul
cipii agendi, corporalem tamen ex lo modo organica, et tamen corpo-
parte termini. Primum illorrim ralis ex parte termini, quia ejus
probo, quia siesset aliquis Angclus terminus est motus localis cor-
prsesens Christo in Eucharistia, poris.
posset anima Christi illum Ange- Et si arguitur, quod tunc anima
lum illuminaro, et illi loqui locu- hominis habet duplicem potentiam
tione mentali, eo modo quod Angc- activam motivam, secundum lo-
lus existens, ubi Christus est, pos- cum respectu corporis; habetonim
set alium Angelum illuminare, yel unam organicam, et praeter illam
alii loqui, nam ista illuminatio et aliam non organicam hoc autem ;
locutio non requirit, nisi princi- ponere, videtur superfluum, tum

pium activum sufficiens in illumi- quia videtur esse rationis ejusdem
nante et loquente, et subjectum cum altera , tum quia altera po-
capax ex parte illuminati, sive cui tentia non potest exire in actum
fit locutio, et forte approximatio- suum pro statu isto, ut manife-
nem secundum m&i definitivum, seu stum est.
De hoc approximationem simplicem il- Respondeo, sicut aniniaquantum
lib. 2. (1. 9
q. 2. luminantis ad illuminatum, vel lo- nd multa alia, similis est Angelo,
quentis ei cui loquitur nec requi- ;
ita etiam quantum ad potentiam
ritur ibi localiter esse, sicut nec motivamcorporis non organicam ;
si unus Angelus loqueretur alii. non enim est ratio quarc ista sub-
llaec autem omnia sunt in proposi- stantia non liabet hujusmodi po-
to; qualiter auicm anima Christi tentiam motivam corporis. Et
habcat principium illuminandi An- universalitcr nulli naturse debet
gelos, et loquendi cis intcllcctuali- ncgari quod cssct in ca perfecti-
ter, supponatur ex ^. lib. dist. 13. onis, nisi manifeste appareat, quod
ci 14. tale sibi rcpugnet, quia secundum
4. Sccundum, scilicet quod potcst riiilosophum 2. de Genorotiouc in
Deqiio
il. 49. q.
habere actionem spiritualem ex finc : Dignifu-anda cst naiura scmpcr
14. n. 4. 5,
parte pi*incipii, tamcn corjôralcm sccmuhnn mclius, (luantum possibilc est.
ex parte termini, declarntur sic, Et cum arguis, quod essent ^("^^^ô^""

quia Angclushabot potcntiam mo- eiusdcm rationis, is- nogo, nam orijanica.
tivam sccundum locum, non orga- ta notcntia non organica,

^ qun? ..sint
.
' uiversaj
nicam. Patet, quia non potest ha- movet totum corpus simul, non ratioim.
berc potentiam aliquam oi-gani- ordinatc pcr partes co modo

cam ; \\\f\ potcst esse i^rincipium q,io lit motio corporis animalis
movcndi corpus sccuuchim totnm, },, motu progrcssivo. ista, in-
nou secundum partes, quomodo (pinui, cst altcrius rntionis a vir-
corpus nostnim movctur orgnui- tutc progrossivn, iinia istn hnhrt
cc quaÎibci nutûn nnimn int^Ûc-
;
actioncm moviuidi (otnm t-ori^ns
immediate, non partem post par- Hanc potentiam motivam non

tem illa autem non potest move-
; organicam suppono esse
in anima
re totum nisi ordinate movendo Christi, quia etiam erit in ani-
partes, et partem post partem^ ma cujuslibet Beati, non tantum
sicut modo virtus progressiva pri- quantum ad habitum, sed quan-
mo movet quasdam partes, et per tum ad actum, vel usus possi-
deinde totum corpus
illas alias, ;
bilitatem.llac etiam poterit uti
sunt ergo alteriun rationis, sicut immediate, movendo aliquod cor-
patet ex proprietatibus et acti- pus secundum se totum, sicut An-
onibus earum, quae sunt alterius gelus posset movere. Hac etiam
rationis. forte usus est Christus in vita
5.
Aliqui
Ad secundum, cum dicis quod ista, ut quando elapsus est de ma-
sensus illa nunc est frustra, quia nullus nibus Judseorum, qui ducentes
erunt sine
suis ejus actus potest haberi, respon- eum ad montem super quem erat
actibus
in Beatis. deo, quod nunc gustum, et alios civitas eorum sita, voluerunt ip-
Anima
nostra sensus ponimus, et necessarios sum pra3cipitare; quando etiam
habet
potentiam ad perfectionem naturse humanye, elapsus est de manibus parentum,
motivam
non
et tamen non oportet omnes istos et mansit in Jerusalem, ut patet
organicam,
qua utetur
esse in actu suo aliquando, sed secundum Origenem super illud
in Bea- possunt esse sine actu suo, ut in Luc. 2. Cum factus esset Jesus amiorum
titudine.
Beatis, nec tamen sunt frustra, duodecim. Ergo anima Christi in
quia pertinent ad perfectionem Eucharistia existens poterit uti
naturalem illius in quo sunt si ; ista potentia, movendo species
ergo illi non sunt ibi frustra, illas,vel hostiam, et forte sic
quorum tamen usus est frustra aliquando mota est hostia a Chri-
pro illo statu, qui est simpliciter sto immediate.
status perfectus naturse humanse Et si quseras, numquid prius
(possibilis autem est usus illorum movit corpus suum per istam po-
prsecise pro isto statu naturali), tentiam motivam quam hostiam?
multo magis illa potentia motiva Respondeo, non fuit necessarium,
non organica non est frustra, li- sicut nec oportet Angelum prius
cet usus ejus non possit modo movere se localiter ad hoc, ut
haberi, cujus tamen usus erit per- corpus sibi approximatum mo-
petuo in Beatitudine, quia non veat localiter.
tantum poterit tunc Beatus mo- Ad argumenta. Ad primum dico, e.
|
'
vere corpus suum progressive, id quod ista descriptio de potentia ^
^'^^' '
est, primo movendo unam par- activa, quod est princi-

scilicet
tem, per
iJlam aliam, et sic
et pium transmutandi, etc. debet in-
totum; sed poterit statim et im- telligi quantum est ex parte sui;
mediate movere totum corpus se- sed multa impedimenta possunt
cundum iibi, sine tali ordine motus provenire, vel ex parte habentis,
partium. De hoc inferius in ma- vel ex parte objecti, vel medii,
Dist. 49.
q. 14. teria de Beatitudine, q. de agili- propter quse non potest habens
late. illam potentiam, exire in actum.
;
DIST. X. QU.ESTIO VII. 279
Si vero ponderetur illud gerun- tam potest movere corpus aliud

dium transmulandi secundum illa, sibi approximatum, sicut Ange-
etq.2.
quodi.
qugg (licta sunt primo
^ ...
de potentia generandi, respondeo,
libro dislincl. 7. lus posset, sed tamen non potest
movere corpus suum, ut liic, quia
debet intelligi iransmuiandi, quan- ut sic illud corpus non subest
tum est ex parte illius potentise, alicui potentise motivse, nisi di-
sednon sequitur quin aliud possit vinae immediate, ut dictum est
impedire actualem transmutati- supra.
onem.
Ad 2. Ad secundum dico, quod corpus COMMENTARIUS.
Non valet, ^
Mc
nutritur
,
hic nutritur, si
.
nutritur
.
m •.
exi-
; . .
•
. i-
er-o st(mtia naturali, sed non seqnitur,
i
(a) Respondeo, sicul homo com,positus, i.

bicagit.
gpgQ ut }îc agit, (juia nutritio non elc. Potenlias hominis re(iucil ad Iria ge- tenu'aiu'm'
est nisi aggeneratio partis ipsius nera; primum est mere spiritualium, ul ^°j™'°^gj.g°
substantifB nutritse, et ista agge- est volunlas el intellectus, qua3 dicuntur
neratio potest esse per actionem potentiae rationabiles, et conveniunt pri-
virtutis nutritivse, sive ut liic, mo ; secundum genus est potentiarum,

sive ut alibi. quae sequuntur naluram corporis viven-
^^¥,^-
Cnristus in
. Ad tertiumde inspiratione '
et re- tis, ut potentisc animse vegetativae, ut
Eucharistia quod corpus Cliri-

spii-atione, dico sunt nutriliva, augmentativa, e.xpulsiva ;
non .
inspirat, non respirat aerem,nec

sti, ut hic, tertium genus, quod sequilur ad corpus
resj)irat, iuspirat; tnnc enim oporteret po- animatum, anima sensitiva, ul sunt sen-
tamen „ t ^ •
•
nere aerem aliquem, ut hic simul

i i i
habet sus externi et interni.
teinpe?atT-Cum corporc Christi sub hostia ;

(b) Et sit prima conclusio, quod Christus 2.
s^^^ tamen corpus Christi,ut hic,ha- in Eucharistia, etc. Negat usum potenliae conSfo.
ut"hic?
bct pulmonem refrigeratum, sicut corporeaj a Ghrislo in Eucharislia, cl ac-
''^f^^^^^
alibi in existcntia naturali, quia lioneui, quse ipsi in eo statu primum ^^^^^'^
Eadem conclusio perinde vera "«» sunt
frigus causatum
per aerem ibi conveniat.
nio pruno.
attractum causatur hic concomi- est de passione medianle potentia re- Sententia
contrana.
tanter, licet non primo. ceptiva, ul probavit Doctor in prreceden-
Ad 4. Ad quai'tum dico, quod potentia tibus quajstionibus, et potissimum qucesti-
Quare .
motiva Christi,
... one sexta. Eamdem tamen addo hic ex
Chrisius ut illa ([usq cst or-
non potest gnnica et corpoi*alis, licet sit in occasione conlrariie sentcnliie, qua re-
movcre se n\U • l- i ^ t
organice. corpoi*c Christi, ut
i
iiic, tamcn spondeatur aliquibus ejus fundamentis
non potest ossc principium actus illa est sententia Noiiiinalium, et affir- ^^^;^|f™-
sui in corporc, ut hic, quia re- mativa, '

Occham in 4. quxsl. 4. Aliacus -y-^jor^
(jabnel.
quiritpartem extra partcui, non quxst. 5. art. 2. Major in hac disl. qtuvst.
tantum in toto, scd iu compai*n- f). Ciabriel lect. 45. in canonem.
tionc nd locum, nd hoc ut pcr Conclusionem praMnissam lcncnt com- Primii
proMlio.
unam partcm motam h^calitcr nmniter Theologi oitali a Scholia.ste. Pro-
moveat nliain. Potontia autem batur primo ratione philosophica, quia
alia motiva uon orgauica potcst quanlitas cxlensa cst condiho agcndi el
iu nctnm sniiin Iiic, sicut in (HX3h), paliendi in substanlia corporea, ut cxpc-

ct pcr consc(|ucns sccnudum is- ricnha doccl. Alii prt)bant, quia agcnlia
;
A^ . naluralia agunt per contaclum, qui ne- do antecedens ex diclis, quia modus
expenentia.
Datur i-atio quit esse sine quantilale. Sed lia}c ratio agendi corporis supponit modum essendi
indislans.
non valet, quia dari polest aclio indistans connaturalem ejus ; unde male Suarez
per solum contaclum virlutis, non autem admittit posse fieri actionem transeuntem
quantitativum, seu malhematicum. a corpore indivisibiUter existente, quam-
Secunda Securido haec dependenlia actionis et vis nequeat pati, neque disparitas assi-
ralio.
passionis in substanlia corporea ab ex- gnata ab ipso subsistit, quia, inquit,
Fundamen-
tensione probatur in materia rara et quidquid recipitur per modum recipien- tum
Suarez.
Ex maieria densa ; ahter enim ferrum candens ca- tis recipitur, ideoque nequU forma ex-
etrara. lefacit, aliler stupa, in quibus est dif- tensa, aut actio ab extenso recipi in id,
ferentia tantum secundum quanlitatem, quod indivisibile est. E contra, cum actio
quia idem est principium agendi, idem transiens recipiatur non in agente, sed
Quidquid
passum utrique applicalum, eadem ap- in passo, nihil repugnat, quin possit esse recipilur
in alio,
plicalio, solum differunt secundum quan- ab agenle indivisibiliter existente ; ergo per nioduni
„
Ex actione
,. titatem. Patet idem in actione sensibiH, '
a corpore, cum habeat virlutem activam, recipientis
recipitur.
in sensum, jn sensum quodhbet minimum non agit et sufficiat contactus virtutis.
quamvis habeal, easdem Retorque-

et qualitales Retorqueo eamdem rationem, quia sic-
tur
sensibiles, quas habet magnum, et so- ul se habet corpus ad actionem, ita et argumen-
tum.
lum differt secundura extensionem. ad passionem, quia potentia non acliva
Tertia Tertio, quia quantitas est subjectum gun quam passiva in ipso manet indivisibiliter
ratio.
Ex formarum, sallem accidentalium ; ergo exislenti, ac etiam formae, quae sequun-
subjecto.
^j^ -pgj^ dependent in fteri, sicut in facto tur, ut proprietates absolutge, et praesen-
esse. tia, et reliqua quae insunt in ordine ad
Quarta Quarto, quidquid recipitur in.ahquo, locum indivisibilem ; ergo quantum est
Ex*mo'do P^'' modum recipientis recipitur ; ergo ex parte ejus, eadem est ralio ; ergo si
essendi.
divisibiUter, si est divisibile, et conse- potest agere aclione Iranseunle in aliud
quenter passio et actio, ut sumuntur pro exlensum, ita et pati ab ipso, quia quid-
re acta, dependent a quantitale. Deinde quid recipitur in aliquo, per modum
forma corporis qusecumque, praeler ani- recipientis recipilur, quia actio sequilur
mam rationalem, non est lota in toto, et naturam passi, et modum ejus exislendi
tota in quaUbet parle, sed divisibilis se- ergo passio et actio, quse fierent in
I
cundum partem in parte ; sed aclio se- corpus indivisibihler existens, essent in-
quilur modum essendi formae, ergo agit divisibiles, et sic non repugnarent. Sicut
actione divisibili, ergo in aliquid divisi- neque passionem et actionem esse ab
bile, et consequenler ab extensione. Ex ipso in aliud divisibile, quia sequerentur
quibus sequitur corpus secundum mo- modum essendi subjecti non agenlis.
dum existendi sacramentalem non ha- Utrumque ergo asserendum esl, vel
bere actionem transeuntem in aliud, ne- negandum; communis negat ex rationi-
que posse pati ab alio divisibiU. bus supra allatis, quia sicut in esse de-
3. Objicies, agens nihil aliud postulat pendet corpus a quanlitate, ita etiam in
objectio.
praeler prmcipium agendi, et applicati- age7ê magis quam in pati, quia divina
^^^^PPg'^^' onem ejas secundum indislantiam, quae virtute potesi, et Angelica posset exer-
virtutis.
conveniunt corpori eliam indivisibiliter ceri actio circa corpus indivisibiliter exi-
Responsio.
existenti ; ergo, etc. Respondetur negan- stens; ergo de facto nequit pali ab agenle
,
DIST. X. QUiESTIO VII. 281
corporeo, quia ab hoc nequit esse aclio extensionis, oritur primo ex nalura agen-
nisi in iliud quod esl extensum, loquendo tis, quod nequit agere, nisi ipsum sit
de reali actione, ideoque requiril.ur a exlensum, qui est modus naturalisessendi

Philosopho, et astruitur intellectus agens ejus ; unde si posset agere, possel etiam
propler hanc improportionem phantasia), passum recipere, et reciperet a virtute
quae est materialis ad intellectum, ut acliva proportionata, illa solum est divina
passum. Eadem ratione negant Theologi quoad omnia ; Angehca quoad motum
ignem inferni agere in spiritum physice, localem, si sibi dimitteretur, non quoad
quamvis non repugnat materiale agere alias formas creatas corporeas; demus
in immateriale partialiter ; repugnat ta- etiam virtuLem activam, quoad has Ange-
men ut causam totalem sic agere. lo, idem erit. Ratio est, quia quajhbet
5. Objicies tamen secundo, quod indivi- forma eorporea ex natura sua exigit tan-
Objectio
secuiida sibile possit moveri localiter, quia quod- quam modum naturalem essendi esse
a motu
indiviii- libet indivisibile spheerse potest descri- extensum, a quo absolvi solum potesL a
bilis
bere planum ; ergo neque repugnat cor- solo Deo ; unde cum virtus quaecumque
pus etiam indivisibililer exislens agere creata, quae respiciat effecLum seu formani
et pali. Antecedens est Doctoris in 2. ipsam conLinet in sua virlute, secundum

dist. 2. quaest. 6. § Ad lerlium argumen- modum naLuralem essendi, nequit eam
Responde- tum principale. Kespondetur indivisibile aliter producere. Motus t;imen localis ad
U:r.
in continuo moveri posse per accidens, w6? indivisibile, supposito miraculo, potest
et secundario ab agente eliam corporeo, convenire corpori, ut passo, sicut et exi-
quod primo potest movere totum, non stentia indivisibilis ;
potest etiam fieri ab
tamen prirao movetur indivisibile; unde, Angelo, quia subjectum est cap;\x ejus,
ut supra praemisi, non est repugnantia ex hcet nequeat fieri ab agenle corporeo ob
parte ipsius indivisibihs simphciter, quin rationem datam.
recipere possit formam a Deo, aut An- Objicies terlio, quia corpus vivens in 6.
Objectio
gelo, aul etiam ab agente corporeo, sed Eucharislia, et passilîle, ut potuiL esse
terlia,a
nuii"»i'one.
Major repugnantia est ex parle agentis, quia Gln-istus sallem in via, necessario nutri-
el
dependen-
ti:e
nequit producere actionem, nlsi suppo- tur; ergo haberet aclus nutritiva). Item re^piraiio-
ne
agentis ab sita extensione sui, quia proxime iion necessario respiral, ergo habet adus viventis.
jxtensione
juam passi. applicalur virtus ejus creativa, nisi ut respirativa). Respondetur ulrumque anle-
extensiva est. cedens esse falsum, sed secunilum magis.
Nam sicut nequit agere agens corpo- Quanlum ad primum anlecedens re-
reum substantiale primo jier acLionem spondet Doctor in quajsliono prTcedenli
formaB subslantialis, nisi agat per forin corollario post responsionem ad quar-
mam accidentalem prius, ut ignis per lum ;
post ergo responsi(mem ad socun-
calorem, non ob subordinationem, qme dum quod movet in littera, dicit imlri-
est inter formas simpliciter, sed respecli- lionem, si corpus alihi seeundum modum
ve ad passum, a quo debel primum ex- naturalem essendi nulriretur, quod eliam
pelli qu;ilitas contraria consorvativa sua^ quantum ad aggonerationem per conco-
forma3, qu;c si abesset, possel e.sso actio milantiam nutrirelur in Euch;iristia. In
subslanlialis primo in ipsutn. corollario autem supptmendo, quod cor-

Ita otiam in i^roposilo, subordinalio, pus non h;ib(M'ot inodum aliuiii essendi,
qua) esl inter passum et agens, rationo nisi sacramentalem, movel (lubium ; et
, ;

respondet, quod semper ibi manerel el sibi non ita tamen intellectus
praesens ;
viverel sine nutnlione et respiralione, et dependet a phanlasia, eliam pro hoc sta-
aliis, quae ad vilam mortalem communiter tu, quin operatio possit esse primo ab
requiruntur. ipso
Corpus in-
intellectu, atque delerminatio ope-
divisibililer Ralio autem Imjus est, quia corpus randi hanc habere posset
positum
; in Sacramento,
non vivens, ut existens sacramentaliter, inanet licet phantasia non operatur, in slatu Operatio al
nutritur,
non in eadem disposilione naturali, in qua aulem glorioso, et anima? etiam separatae, primo
intellectu
ess<
respirat.
primo ponitur praesens sacramentaliter, non est dubium quin
potest.
intellectus sine de-
quse natura sua est permanens, donec
pendentia a phantasmate operari possit,
corrumpatur actione extrinseci conlrarii ut infra latius patebit
; dist. 45. quaest. 2.
ut est autem in Eucharistia, nequit pati ab Dicit tertio, quod polest Ghrislus mo-
ullo agente corporeo, neque una ejus vere aliud corpus vicinum per potenliam
pars propter inextensionem agit, aut pali-
motivam, non organicam ;
quod perinde
Non tur ab alia ac proinde, nec partes sic
patitur,
;
dicendum est de corpore proprio, nisi
non sunt In fluxu, quorum
moritur.
restauratio depen- divina voluntas obstaret, ulrumque po-
derel a nutritione, neque pulmo patitur a
lest praestare Angelus, quanlum est ex
calore, ut ideo exigat respirationem. Vide
se ; Christus ergo posset loqui mentaUter
etiam responsionem ad tertium hac
in Angelo, et illum illuminare, poSset etiam
qusestione.
uli polentia moliva non organica, qua
7.
Secunda (c) Conclusio secunda est, quod Christus, primo posset movere suum aut alienum
conclusio.
Habet
etc. Dicit quod Ghristus, ut in Eucharislia, corpus non organice. Hanc secundam par-
actiones
possit habere actiones intelleclus et vo- tem videtur negare Suarez
inte llectus disp. 53. sec/. 1.
et
voluntatis.
luntatis; fundamentum hujus est ab oppo- Dependet resolutio el probatio ex asser-
sito ejus, quo probavit non posse habere tione hujus polentiae molivse non orga-
usum potentiarum naturalium et fajulta- nicae; quod remilto, quantum ad praesens,
tum corporahum, propter dependenliam ad ea quse breviter hic perstringit Doctor,
earum in agendo et paliendo a quantita- et major per se infra dist. 49. quaest. 14.
te extensa.Per opposilum ergo, sicut htec ubi fusius, et in proprio loco agemus
dependenlia non exigitur in voluntate aut admittendo namque talem potenliam mo-
inLelleclu ex parte principii, aut termini. tivam, non est fundamenlum denegandi
id est, potenlise et actus, possint exire in actum ejus proprium liic habere posse
suos actus. circa ea, quae simpliciler subsunt potesLati
Replica.
Dices dependere intellectum a phanta- crealurse. Supponatur ergo pro nunc an-
smalibus ; ergo nequit operari sine phan- tecedens, et facilis est conclusio ex dictis.
tasmate, aut non operante simul phanla-
sia. quia quando intellectus intelligit,
phantasia phantasiatur ex Philosopho, et

QU^STIO VIII.
experientia, quam habemus de nobis. Ulrum aliquis intelleclus crealus possit

Respondetur, quidquid sil de nalura
Responsio naturaliler videre existentiam coi'poris
intellectus el intellectionis noslrsepro hoc Christi in Eucharislia ?
stalu, quod exigit longiorem dissertati-
onem, saltem conclusionem veram esse in
D. Thom. 3. p. q. 76. a. 7. et hic q. 4. a. 2. 4.
quoad ea in quibus non de-
intellectu, D. Bonav. luc p. 2. a. 2. q. 1. Richard. a. 5.
q. 1. Ilenr. quodl. H. q. 12. Occham 4. q. 5.
pendet a phantasia, el habente objectum Palac. hic clisp. 3. Major. hic q. 5. Bassol, q,8.
DIST. IX. QUiESTIO VIII. 28^
a. 3. JEg\d. Theor. 16. Argent. h^c q. 1. Rub. iUud Ambrosii super iUud Lucae
q. 8. Mayron.
d. 11. q. 2. a. 2. Gabr. lect. 45. • ,,. •
in ]can. Suar. 3. p. lom. 3. d. 53. s. o. Vide pnmo MlSSUS est, quia SeCUndlim
:
i
Scou 8. Mei. q. io. et i2.

cum, maliguum spiritum latuit
mysterium Incarnationis sed ;
Ad secundum sic proceditur, et oeque posset ipse percipere illud,

vidctur quod nullus intellectus sicut istud, quia qua ratione
creatus naturaliter possit videre istud esset cognoscibile naturali-
corpus Christi, ut in Eucharistia. Hoc etiam confir-
ter, ita et illud.
Primo, quia illa existentia est sumatur secundum Damascenum lib.
pernaturalis, et perconsequensest 4. cap. 5. ubi loquens de isto Sacra-
verum supernaturale ; ergo est mento, ait : Verc (inquit) Spiritus
tantum supernaturaliter cognosci- operatio hccc, quoi snper naturam suni,
bile non orgo ab aliquo intellectu

;
operalur, quw non polcsl capcre, nisi
creato naturaliter. Ilaec conse- sola fldes ;et paulo post Inierrogas :
quentia ultima probatnr, quia fa- qualiicr panis sii corjms Christi? dico
ctibile supernaturale non potest libi : Spiritus sanctus sic supervenit, ei

fieri, nisitantum supernaturaliter facii hicc, quw sunt supcr rationcm et
a causa supernaturali ergo a ; iniellecium.
simili . supernaturale
ognoscibile Item, nullus intellectus creatus Arjrum. 4.
non potest cognosci ab aliquo in- potcst cognoscere futurum contin-
tellectu creato naturaliter. gens ; istud autem, scilicet corpus
Item, cognitio fldei cst simplici- Christi esse sub Eucharlstia, est
ter eminentior omni cognitione seque indeterminatum, sicut futu-
naturali; sed de existentia corpo- rum contingcns, quia dcpendet
ris Christi in Eucharistia est fides, inere a voluntate divina ad hoc
vel cognitio fidoi, sicut de articu- contingenter se habente; ei'go, etc.
lis aliis secundum illumarticulum, Contra, anima Christi novit na- 3.
Sanctam Ecclcsiam Catholicam; ergo, turaliter se csse ubicumque est, et opposUum

etc. Major probatur, quia olias per consequens novit sc essc in
non cssct necesse fidcm esse infu Eucharistia, ct ita naturaliter
sam simpliciter, quia ad cogniti potest nosse existentiam, qute uam
corporis
onem illam possct natura attinge- rationc sui ot corporis, ibi ost. bui ibi.
re, non esset simplicitcr cmi-

si Sccundo sic, cxistcntia non cst
nentior omni coffnitionc naturali. excellcntius cognoscibilc quam
Tertio sic, si inte'.lectus posset cxistens, cujus (^st cxistentia ; scd
natui'alitcrcognosccrecxistcntiam Christus est naturalitiM' cognosci-
corporis Christi in iMicharistia, bllis ab intcUcctu crcato ei"go ct ;
mali Angeli possent eam cogno- qu.Tcumquc cxistentia cjus. Pro-

sccre, quia sccundum Dionysium batio majoris, ([uia non potcst
4. dc divin. nom. remancnt in cis aliquismodus improportionalitcr
naturalia intcgra ; conscqucns fal- cxccdcrc illud, cujus cst modus.
sum cst, quia inimici gratise non Itcm Bcatus naturaliter vidct in
possunt cognosccrc Sacramcntuin alio Bcato actum beatificum, ct
gratiiX). FA lioc confirmatur pcr tamen illa Bcatitudo non i^st minus
;;
supernatiiralis, quam existcntia creatus relictus suo lumini natu-

corporis Christi in Eucharistia rali possit videre illum modum
ergo, etc. Major patet, quia etsi existcndi, intcllcctus tamen adju-
non videat Beatus in Verbo Beati tus lumine supernaturali gloriae
alterius beatitudinem, nec in se, potest videre. Unde dicit, quod qui-
ncc per aliquam specialem revela- cumque intellectus beatus modum
tionem, potest tamen videre alium corporis Christi sub
existenti<-e
esse Beatum, sicut potcst videre Sacramento, et omnia, quse sunt
animam alterius Beati, vel Ange- fldei, videt clare, non tantum in
lum, vel essentiam alterius Ange- Verbo, sed etiam illa visione, quse
li, quia non magis excellit intel- dicitur esse in genere proprio.
lectum ejus naturalem beatitudo
Angeli, quam ipsa anima. COMMENTARIUS.
SGHOLIUM. (a) Hic dicitur, etc. D. Tliomas negat i.
posse videri ab inlellectu creato modum negans
Sententia D. Thom. ab intellectu creato existendi sacramentalem virlule nalurali; j^/^

g^.°g
non esse visibilem existentiam Christi in quem sequuntur D. Bonavenlura, Henri- ^^,"[ar"d
Eucharistia, bene tamen a Beato, actu beati-
cus, Richardus a Scholiasle
'
citali ; et in Durandu
fico. Richard. concordat, sed ait a Beato vi- Sotus.
hac dist. Durandus qusest. 4. Solus, Caje- Cajetan
deri in proprio genere, sicut et omnia alia, Suarez.
quse sunt fidei. lanus, Suarez disp. 53. sect. 5. et com-
munis doctrina esl in scliola D. Thomge.
^
Hic (a) dicitur, quod non potcst ArguUur hic de inlellectione Angeli, ani-
p. Thom cognosci naturalitcr ab intellectu mse separatae el Beali. Docel D. Thomas
hic art. 4. "
q- 4. viatoris, quia cst objectum fidei videri quidem in Verbo hunc modum
potest tamen bene cognosci a Bea- existendi, non lamen in proprio genere.
to, et hoc actu beatifico, quia Richardus admitlil a Bealo posse videri ^™ioj^|;l
eoruni quae a:^rigmatice cogno- in genere proprio ; non virtute naluralis sententi
scuntur in via, succedit in beati- luminis, sed per lumen supernaturale limitath
tudine clara visio. gloriae omnia mysleria fidei. Alii, ut Ga-
Aliter dicitur, idem tamen in jelanus admittil per speciem infusam

sententia, quantum ad primum, posse Angelum videre corporis Christi
sed propter aliam rationcm, quia exislentiam in Eucharislia, non tamen

scilicet lumen naturale non attin- modum existendi. Approbat Suarez quam- ^^^^^^
git ad cognitionem istius existcn- vis per actum consequentem lalem spe- ^
tise.Quantum ad secundum discor- ciem non viderelur , ubi esset corpus "f
datur, quia dicitur, quod non tan- existens, sed ejus exislenlia.
tum potest videre Beatus in Ver-
bo illam existentiam, sed etiam in SGHOLIUM.
genere proprio, propter hoc, quia
quamvis ille modus existendi exce- Explicatis tribus terminis, intellectus, na-
turatiter et videre, ponit aliqua dicta. Pri-
dat facultatem luminis naturalis
mum, certum est, quod intelligimus abstra-
intcllectus, non tamcn luminis glo- ctive corpus Ghristi in Eucharistia. Secun-
riae ; et ideo licet nuUus intellectus dum, non possumus illud intueri pro hoc
DIST. X. QlJyESTIO Vlir. 285
statu. Tertium, intellectus creatu non alli- scere, ex 3. de Anima, sed intelligi-
gatus sensibilibus potest intuitive videre tur illud cognoscere naturaliter,
existentiam corporis Giiristi in Euctiaristia.
quia intellectus potest cognoscere,
Probat primo, quia modiis accidentalis non
impedit cognoscibilitatcm substantise, quse
concurrentibus causis naturalibus,
est par se objectum intallectus, quia sicut scilicet activo et passivo.
ipsapriug habet es53, ita et intcUigibilitatem, Videre autcm importat intelle-^StfJa
ante illum modum. Secundo, intellectus co- ctionem intuitivam, ut div^tingui-^J^^^J^jJd'^'
gnoscere potest absentiara panis. Tertio, eus
tur contra intellectionem abstra-a^stiactiva.
oreatum est objectum proportionatum intel-
lectus creati. Quarto, supjrnaturalitas, quse
ctivam; et quidem, ut dictum est
videtur esse habitudo ad supernaturale alibi, intellectio intuitiva esf co-
agens, non tollit intolligibilitatom rei crea- gnitio rei, ut in se est prresens ;
tse, quia qusedam naturalia videntur in enti- abstractiva potest esse ejus secun-
tate perfectiora quibusdam supernaturalibus, dum quod relucet in aliqua simili-
quia hacc ordiuantur ad illa. Gontra hanc
tudine, quse potest esse existentis,
clamant Thomist;e 3. part. q. 76. cum Suarez
ibi disp. 53. sect. 5. Scotum sequuntur et etiam non existentis, sive pras-
Major q. 5. Palacius disp. 3. concl. 7. sentis, sive non.
Occham 4. q. 5. Gabriel lect. 45. in canon. Non ergo quaeritur de m/e/%(?reVide scot.
JEgid. Theor. 16. et omnes Scotistse, Rub. sed de videre, quia deq. 9. et 1.
naturaliter,
Bassol. Mayron. citati, Leuchetus, Tartare- '
mê/%ere loquendo de intellectione etd.^^s.

tus, et alii htc.
abstractiva, manifestum est, quod pSu'.
noster intellectus potest intellige-el^; j; Jg;
^"^-
Respondeo (a) ad quaestionem, re corpus Christi impossibile est ;
'i-
prirno exponendo istos tres termi- enim aliquam complexionem con-

ntellflctiis
1 corpore nos , intclleclus , videre , naturaliler. cipere, cujus extrema non conci-
tealo est
similis Intellectus enim creatus vel est piuntur; possibile est autem intel-
Ln^êlo in
)eratioiie.
omnino scpai*atus a materia, sic- lectum nostrum concipere lianc
?ext. 30.
et inde.
ut Angelicus; vel est sibi similis complexionem, corpun Christi est in
in operationo, ut intellectus ani- Eucharistia alioquin non posset
,
mne scparat^., et intellectus ani- illam formare; ergo intellectus

mae conjunctfB coi*pori bcato, qui noster et istam complexionem et
sunt similes Angelis in operationc, ejusextrema potest cognoscere et
ut suppono hic, et probatur infe- intelligere aliqua intollectione.
rius; vel ost intellectus crentus Et si qunoras, quomodo potest <5.
^ I
• • • 1 1 • • Qiiomodo
conjunctus corpori corruptibiii, corpus Cliristi, vel oxistentia ejus haberi
quod aggravat animam, Sapienf. \). in Kucliaristia intclligi a nobis ab-5e eo qu5
non est
ille non imaginabi-
intelligit nisi stractivc^? Rospondeo, docet Au- visiini, neo
cOirnitum
lia, vcl illa qua) relucent in plian- guslinus 8. de Trinit. r. 4. cl 5. quoin se.
tasmatibus, e.r3. de Animn. modo habemus lidcm de Christo,

Text. Et per hoc adverl>ium nnfnraliler cum tameu Christum non videri-
!om. 14.
non intelligitur, quod intiÛectus mus, hoc est socundiim ipsum in
(^x sola sua naturn possit illnd quibusdam intentionil>us commu-
objcctum cognoscei'o, quia nui- uibus acceptis a singularibus, sic-
ma cst sicut tabuln rasn, qu.nn ut difruse docot ibi, quia nihil inte-
nihil potest cx sc sola cogno- i'ost ad lidom uostram , utrum
;
v286 lIB. IV. SENTENTIARUM

erremns in qiiibiisflam conditioni- bilia, siciit ipsa simt in se intelli-
bnssingiilaribiis conceptisdc Chri- gibilia, priiis intclligit illiid, quod
sto, qiiia fides nostra non respicit prius intelligibile est in se, et per
per se illas conditiones singulares conseqnens illud, quod est prius
proprias, scd aliqnem hominem in se ens, quiaunumquodque, sicut
singularem, cujus notitia potuit se habet ad me, ita ad veritatem,
nobis infieri ex notitia cujuscum- id est, intelligibilitatem secundum
Text.
que singularis hominis, ita etiam se, 2. Meiaphys. intellectus autem com. 4
Intellect
existentia corporis Christi hic totum ens, et quod-
talis respicit Angelic
vel
potuit nobis infleri ex alia existen- cumque secundum ordincm suse separat»
potest
tia, utpote alicujus contenti in intelligibilitatis. Substantia au- videre
continente, seu signati in signo, tem est prior, sicut in entitate, corpus
Ghristi
vel tecti in tegente. De videre igi- sic in cognoscibilitate, quocum- in Euch
ristia.
tur,hoc est, de intellectione intui- qne modo accidentali ipsius sub-
tiva hujus existentice movetur , stantise; ergo talis intellectus
qusestio. -prius intelligit ipsam substantiam,
GoDclus. 1
His autem rationibus termino- quam quemcumque modum ejus,
rum suppositis, respondeo ad et per ccnsequons nullus modus
qu?estionem secundum membra .
sub quo est substantia, potest im-
distinctionis, et sit prima conclu- pedire intellectionem substantise
sio : Quod intellectus noster pro a tali intellectu.
statu vige non potest naturaliter Breviter sic arguitur : Modus
videre corpus Christi, ut ibi exi- accidentalis per se objecti non im-
stens. Hoc probatur, quia intelle- pedit cognitionem illius objecti
ctus qui non intelligit, nisi ex sen- ista praesentia in Eucharistia est
sibilibus, eodem modo inteHigit modus accidentalis substantiae
sensibilibus eodem modo sibi prse- corporis Christi ergo non impe-
;
sentibus ; noster intellectus pro dit illam substantiam cognosci ab

nunc est hujusmodi sensibilia au-
; intellectu, cujus ipsa est per se
tem sunt sibi eodem modo prsesen- objectum est autem per se ob-
;
tia antequam sit ibi corpus Chri- jectum istius intellectus abstra-
sti,etpostea; ergo, etc. sed ante cti, qui non dependet in intelligen-
non videt intuitive corpus Christi, do a sensibilibus. Si dicas,quod ista

quia ante non est ibi ergo nec ; concludunt, quod talis substantia
post videt intuitive. corporis Christi posset cognosci
7. Secunda conclusio est de intelle- a tali intellectu, sed non intuitive
Conclus. 2.
Gontra ctu non alligato sensibilibus in in- videri, quia illa existentia est su-
D. Thom.
3. p. q. 76, telligendo, et sit ista: Omnis talis perraturalis, et per consequens
art. 7.
intellectus, Angelicus
sive sive ,
improportionalis cuilibet intelle-
animse separatae sive hominis
,
ctui creato, ut naturaliter cogno-
beati, naturaliter potest videre scenti. Contra hoc, et primo con-
existentiam corporis Christi in tra conclusionem, deinde contra
I
Eucharistia. Hoc probatur, quia rationem.
intellectus se habens ad intelligi- Contra primum dupliciter : pri-
;
DIST. X. QU^STIO VIII. ^

ext. 10 virtns potens cognoscere
jj^Q^ qiiia paratione ad agens, ideo enim di-
jn.oscere obiectum (lum cst prsesens intuiti- cituraliquid supernaturale, quia
hentiam,
jusdem vc, potcst cognoscerc ejus absen- a supernaturali agente, naturale
),-noscere
aesentiam ...
tiam dum est absens, patet 2. de
Anima, quia per visum cognosci-
vero, quia a naturali agente. Sed
habitudo ad agens aliud et aliud,
mns non tantum lucem, sed tene- non necessario concludit aliquid
bram. Intellectus abstractus talis esse aliud et aliud in se, secundum
potest cognoscere praesentiam Augustinum, 3. de Trinit. c. 9. ergo
panis, quando est prsesens, quia non necessario concludit illud esse
non est objectum supernaturale ;
aliud et aliud ratione intelligibilis.
ergo potest cognoscere absentiam IIoc etiam patet, quia imperfe-
cjus, quando est absens, et qua ctum ens posset esse supernatura-
ratione potest cognoscere istam le, et naturale aliquod posset esse
absentiam substantise panis, po- perfectius eo ; sicut omnis sub-
test cognoscere pra^sentiam substantia est simpliciter perfectior
Text. 2.
stantine corporis Christi, quia cor- omni accidente, 7. Meiaphys. et ta- et i.
pus illud in se est objectum pro- men alicui substantine , quae est
portionatumctiam iiitellectui tali, ens naturale, potest inesse aliquod
ut intuenti; ergo modus accidenta- accidens supernaturale. lloc etiam
lis ipsius corporis non impedit patet, quia virtutes Theologicse, ut
quin sit objectum intuibile eidem charitas et hujusmodi sunt in de-
intellectui. terminata specie Qualitatis; et se-
)mne ens Secundo sic totum ens crea-
: cundum multos Angelus habet ,
objecuim tum cst objectum proportionatum naturaliter principia cognoscendi
"^Ên°" tali intellcctui, quantum ad cogni- omnes species entium; ergo habct
"c?eato"'
tionem tam abstractivam quam naturaliter principia cognoscendi
intuitivam; non enim differt intui- istas virtutcs, licot sint entia su-
tiva ab abstractiva, nisi propter pcrnaturalia.
prresentiam objecti aliam et aliam
quidquidergo potest esse objectum COMMENTARIUS.
proportionatum intellectui in hac
praesontia, et in illa. Si ergo quod- (a) Respondeo ad quxstioncm, et(\ Suppo- 2.
Sensu3
cumque ens potest abstractive nit explicalioneni termiiiorum, et reduoit qua>siionis.
cognosci a tali intellectu, (luando ad sensum quajstionis, qui est : an possit in-
est sibi prroesens uno modo, scqui- lelleclus se|)aralus a matoria ul .\ngeli-
tur quod potest intuitivc intolligi cus, et animjB separalie, vel se liahens in
ali eodcm, quando est sibi pci'(ccte oporando, ut separatus, sicut intelloctus
prresens in propria existcntia Beali intelliijore, non abstraolive, sed in-
actuali. luitivo Chrislum, ut subest speciebus sa-

'-)•
Gontra rationom otiam istius cramentalibus, eliam quoad modum exi-
Natiirale, .... modus eliam
t suiwrna- rosponsionis do supcrnaturali, ar- stendi, ita ut hic viilealur
turalo . •
t 1 L
in (luo guo sic : quia naturalo et suporna- naluraiiter. Ilanc qu;ustionem resolvit per
itieruui?
j^,^j.j^j(» j^(j,^ distinguunt natnram (luas conclusiones :
alicujus in se, sed tantum in com- Prima est negaliva. quantum ad intel-
Prinia lectum noslruin
conclusio.
in via ; et haec esl com- quod non respicit aliquid, quod excedit
munis ulriusque scliolae, et bene probatur virlutem naturalem intellectus essentiali-
m litlera. ter, sicut unio liypostatica, vel similis ordo
Secunda Secunda condusfo est affirmativa quoad intrinsecus rerum, qui est ad Deum sub
conclusio.
Major. intelleclum separalum, quam tenet etiam ratione propria, qua excedit intellectum
Occham.
Palacius. 'Major hic quoilibeto 5. Palacius d/sput. 3. creatum et objectum ejus naturale moti-
Gahriol.
.'Eyiilius. concl. 7. Occham in 4. quaest. 5. Gabriel vum et terminalivum; sed existentia in-
Rationes
conclusio-
lect. 45. in canon. yEgidius Theor. 16. et divisibilis non est talis, quia est inter cor-
nis
secundas.
omnes nastrde scholae auctores, quos citat pus Ghrisli, et species, quorum quodlibet
SchoUastes. Rationes autem Doctoris pro- est contentum sub objecto naturaU intel-
cedunt ex his principiis cognoscendi, lectus Angelici ; ergo, etc.

Responsic
nempe ex objecto primo intellectus An- Respondent adversarii totam repugnan-
gelici, aut separati, ex prioritate exi- tiam esse in eo, quod haec existentia sit
Impugna
stenlise ad modum existendi, et excel- supernaturali?!. Gontra, gratia et virtutes tio.
„ . Subobjec
lentia objecti cognoscibilis, alias ad in-
.
mtusaesunt supernaturales, tamen videri

. 1
naturaii
contmenLi
tellectu lumine naturah prae tali modo, ,
possunt, et cognosci ab Angelis per natu-
. 1 i !• i
virtutes
tam in esse entis quam in esse cogno- ralem virtutem, et species concreatas g^bstantii
scibilis. Haec ratio impugnat fundamen- ipsis ; dcinde supernaturalitas non variat
tum oppositae, sententiae, quod sumitur ex rationem rpi in se formalem, quia est tan-
perfectione supernaturalis modi. tum ordo ad agens, quia substantia per
Tertio denique, quia supernaturalitas se est prior omni modo essendi, qui con-
illius modi non impedit, quin positus in venit ipsi per accidens ; ergo, et sic cadit
reipsa videatur, sicutalia entia supernatu- sub cognitione intellectus Angelici; ergo
ralia, verbi gratia, virtutes supernalura- et cognoscibilis est secundum se, non ob-
les; procedit ergo per principia contra- stante modoillo accidentaU. Probatur con-
dictoria. Et quamvis tota difficuUas redu- sequentia, quia talis modus non est ipsi
catur ad hoc ultimum, nempe supernatu- ratio substanlialis essendi in se, neque
ralitatera modi exislendi, et an entia, quse ratio intelligibiUtatis, quia neque motiva,
sunt supernai.uralia respective ad esse et neque terminaliva cognitionis.
produci, sint etiam siipernaturalia ad co- Respondet Gajetanus, concedendo to- „ ^-
^ "^
Responsii
.
gnosci, non licet eam hic ex proposito ditum, et negat cognosci modum illum iXie'»'"'
Impugna
sputare aut inquirere, in quo est differen- existendi ejus indivisibilem respective ad tio.
Contineti
tia entis naturalis et supernaturalis, cum species. Gontra, in primis idem argumen- quantitas
hoc commodius agetur infra in materia de tum potest etiam fieri de quantitate, sub extension«
beatitudine et appetitu naturali ad ipsam ratione sua absolula, ut distinguitur a sua
dist. 49. qusest. 9. extensione, et modo essendi in loco divi-
3.
Eadem ergo conclusio probatur conlra sibiU vel indivisibUi ; et eadem responsio
Replicaa-
modernos Thomistas, repUcando eadem etiam dari potest, quam confirmant exem-
tur
eadem principia, primo, quia totum hoc visibile plo humanitatis Ghristi Domini, quae vide-
principia
contra cadit sub objecto naturali intellectus An- batur ab Angelo, non tamen modus ejus
modernos, ci^fsU.
geUci ; ergo toIUtur repugnantia posito unionis. Sed hoc exemplum non est ad
Objectum
naturale
concursu sufficiente ex parte Dei, qui in- propositum, quia, ut suo loco dicetur, ille
intellectus
Angeli.
telUgitur adesse. Antecedens patet, quia modus essentiaUter respicit terminum, si-
inlellectus AngeUcus est totius entis finiti, ne quo nequit intelUgi, aut videri, qui ter-
DIST. X. QU.ESTIO VIII. 2S9
mintis excedit virtutem intellectus Ange- corpus Chrisli ralione indistantiae fundant
lici ; in proposito non dalur talis ratio, praesent.iam ad invicem, et cognoscunlur

quia supernaturalilas non obslat. secundum quod indistanlia, nempe qua
Separata Quod probatur, species, ut separantur a neulrum est loco separalum ab altero ;
species
ndentur. natura panis, habent modum existendi ergo et praesenlia ipsorum. Major patet,
supernaturalem ; sed hoc non obslante quia niliil aliud requirilur ad esse et co-
possunt cognosci in esse separato sine sua gnilionem talis relationis, quam ipsa ex-
inhaerentia existere, quia cognoscitur sub- trema esse et esse cognila, qua dicunt ta-
slanlia panis non esse priesens, aut co- lem ordinem fundamenlaliler.
gnosci polest, et accidens non habere Dices, id verum esse, quando ordo fun-
propriam inhaerentiam aut subjeclum sibi datur inter ipsa, ex natura rei non
connalurale, hoc autem est supernaturale. vero secundum polenliam obedientialem
Potesl cognosci idem corpus posilum in virlute agentis extrinseci. Conlra, Hcet
diversis locis naturaliter ; ergo superna- potentia obedientiaUs passiva non cogno-
turalilas non obstat. scilur semper, non inde sequitur, quin
Deinde cognoscilur substanlia corporis lerminus, seu aclus ejus productus in esse
Videtur
gubslantia Ghristi, ul hic nimirum, esse sub specie- cognosci possit, verbi gralia, subslanliam
corporis,
sirie bus, ut admiltit Cajetanus ; sed cognosci- corpoream, et quantam esse sine exlensi-
xtensione.
citur non esse cum sua extensione, ergo one actuali partis extra parlem, est actus
sine extensione; cognoscitur aulem tota polenliae obedientiahs ; accidens esse sine
sub qualibet parle specierum, ergo ut est subjecto et inhaerentia, simililer est po- Modisuper-
n<itu pbI^s
indivisibiliter sub speciebus. Probatur, tenlige obedientialis aclus. Haec in re posi-naiuraiHer
<=°g'^''>-
consequenlia, divisibililer exislere sub la cognoscuntur ab Angelo naturaliler,
speciebus, el indivisibiliter, appellant su- quia videt non esse exlensam illam ; Iutc
per extrema conlradictionis ; sed cogno- autem esse separala absque inhrerenlia
scitur naturaliter non esse extensa, etesse ad subjectum, haec et illa esse indislanlia
hic in loco specierum, et ul indistans ab localiter; corpus Chrisli non esse extensi-
ipsis, quia quodlibet horum cadit sub co- ve in loco, aul aliqua ejus parle, esse ta-
gnitione et objecto nalurali intelleclns An- men in loco hoc delerminato, ergo se-
gelici, nempe, subslanlia secundum ra- cundum pricsenliam indivisibilem.
lioriem absolulam cum quantilate ; et esse Deinde connalurale est corpori esse in Partem in-
eam in hoc loco determinato, nempe in loco definito, quia non est ubique, sed si ^5^^ „i,
*
circulo hostirc, et esse indistantem a quo- ,ion extcnsim in loco, nequil esse in ipso ^J^
*''"s'
^'"«i"'"-
libel parte hosliae tolam; ergo totum lioc aliter, quam non o.vtensim, inler (lua; non
complexuui , simul ergo ordo omnium ad est medium ergo indivisibililer hoc esl
;
invicem, et consequenler praisentia co- lotani in lolo, el lotum in qualihel parte ;
gnoscitur. ergo, etc. Sed non habere extensionem

I'atet prima consequentia, qiiia comple- videt Angelus, quia videt caput non di-
xum nihil superaddit extremis ;
patol conslare a pedibus, ot exlensionem, qui est
sequentia socunda. Ad cognitionom ali- nuxlus naturalis essondi. viderel, si ades-
cujus rolalionis, aut modi dicontis rela- sot ; ergo et ojus nogalionem, quia ejus-
tionem inler exlrtma, nihil roquiritur, ni- (lem potenlia) est oxlroiun (•cnlr.idictionis
si ut cognoscantur extrema, qua fundant cognoscere.

talem ordinem ad invicem : sed specics el Secundo principaliler, si sul)stanlia es-
Tom. XVli. <9

;
^^^ ^" puncto, cognosceretur ad Angelo, ejusdem potenliae est cognoscere objecti
s "''nd
ratio. et ipsa puncta cognoscuntur ; et modus prajsentiam, cujus est objectum.
Indivisibilis Supernatu
modus essendi indivisibilis cognoscitur sui- Neque refert hic dicere illud esse obje- raie
naturaiiter ipsius, et animae separatae, et polest ctum supernaturale, quia est effectus su- non est su
ab Angtlo , .
videtur. cognoscere extensionern majorem vel pernaturalis ; non enim sequitur esse ^n^ôbjecto
minorem ejusdem rei, Imo et nos objectum supernaturale respective ad po-

eamdem cognoscimus per sensum tentiam cognitivam, quamvis sit superna-
ergo cognoscere potest omnem de- turalis effectus in ordine ad potentiam
terminatum, saltem extensionem sepa- activam, quia cognoscit Angelus natura-
,. Potentiam
rabilem esse a corpore, quia sub qua- hter aliquos effectus supernaturahter ad super
o -1 naturalia
cumque forma subjectum manet invaria- posse fieri
.
r-i
a Deo, cognoscit enim poten-
•
1
cognoscii
A'^?®^"^-
tum, ipsa mutata, non dependet ab ea tiam Dei non esse exhaustam per ea quae
subjectum; adde quod videat etiam cor- facta sunt. Item extendi ad omne illud
pus, ut hic carere extensione, ergo nihil quod non involvit contradictionem, quam-
in ipso excedit lumen naturale intelle- vis excederet virlutem creaturae, ut caecum
ctus Angelici. illuminare, mortuum suscitare, etc. Et
Patet consequenlia, quia vel ideo ex- cognoscit insuper hsec non involvere con-
cederet, quia indivisibilis est praesenlia, tradictionem ab intrinseco, sicut et multa
vel quia corporis est, non qua indivisibilis, alia, quse divinitus fieri possunt et exce-
quia sic nec seipsum in loco videret; non dunt naturam ; ergo supernaturalitas effe-
C3gnoscibi- qu^ corporis, quia quod praesentia indivi- ctus non ponit aliquid repugnans intelle-
est negatio sibilis, non addit nisi negationem
° exten- ctui Angeh, et abstrahens objectum a lu-
extensionis
actuaiis sionis iu ordine ad locura, et esse inloco, mine ejus naturali.
in corpore.
totumhoc cognoscit Angelus; deinde illam Tertio, ut patebit, videri potest oculo 9.
^, ... » . , . Terliarati(
praesentiam esse corporis magis quam corporeo corpus Christi, ut hic miraculose,
,
^^
spiritus, non variat rationem formalem et docent adversarii ; ergo naturaliter ^'°vMeri''
prsesentise, licet subjecto non debeatur, etiam videri potest
^ ab Angelo.
° Probatur P°^^® "^'^'
corporeo
ergo neque, ut afficit subjectum, variatur consequentia, quia objectum quodcumque supernatu
ejus intelligibilitas ; sicut non aliter mu- potentiae inferioris continetur sub objecto
tat sensum albedo separata, quaminsub- potentiae superioris ; et quod in proposi-
jecto, licet esse illud separatum einon de- to etiam apparet sub naturali objecto, quia
beatur; sic etiam, si divinitus poneretur repugnantia,quee in proposito est adnalu-
in iEthiope, cederet sub sensum etintel- ralem visionem sensibilem corporis Ghristi
lectum. sub speciebus contenti, est propter mo-
Gonfirmatur corpus esse indivisibiliter dum operandi potentiaeet objecti respecti-
8.
Potest a in loco potest a nobis intelligi et concipi ve ad ipsam ab extensione objecti in or-
nobis in via .
cognosci. in via, tanquam ratio vera, nihil habens dine ad locum, quia potentia materiahs
impUcantiae, quia quod posterius est et est, et objectum respectu ejus est etiam
reah"ter diversum, separari potest a priore materiale.
divina virtute, et concipi prius sine ipso, Sed nihil horum concludit respective
imo et cum ejus opposito, sicut et corvus ad intellectum Angeh, qui potest abstra-
cum albedine ; ergo a fortiori illud idem here species a rebus quibuscumque prae-
cadit sub objecto inlelleclus Angelici, er- sentibus, etiam materiahbus, secundum
go in re positum ab ipso videtur, quia scholam nostram; vel certe habet conge-
.
DIST. X. QUi^STIO VIII. 291
nitas secundum adversarios, quae a^.que pendentia subjecti a modo essendi quan-
rem prasentem et absentem repriBsentant to, sicut etiam resurrectionis possibilitas
independenter ab objecto ipso, saltem in ab Angelo demonstrari potest ex natura

ratione moventis; ergo potest videri, ut ipsorum extremorum, el idem de restau-
hic, corpus Chrisli ab Angelo per tales ralione caeci nati.
species, qnia materialitas objecli non ob- Dices, illud ens est supernaturale facti- Replica.
stat, alias semper obstaret, neque modus bile ; ergo supernaturale cognoscibile, vel
essendi, ad quem elevari etiam potest si supernaturaliter fit, ergo supernatura-
oculus, el qui alioquin cadit sub intelle- liter tantum cognoscitur. Respondetur ex
ctuahtate Angeî, qu<TC abstrahit a materia. Doctore, si ly supernalurale determinat
.0. Objiciunt adversarii, quia intellectus se- lam in antecedente quam in consequenle,
>ima
ecUo. paratus nequit recipere species a corpore totum esl veruin, nam sicut quod est tan-
Christi, quia habet species congenilas, et tum supernaturahter factibile, nequit fieri
nullam habet, nisi quBe debetur; non devirtute naturali, sic etiam quod est su-
betur eidem species repraesentans corpus pernaturaliter cognoscibile, nequit virlule

Chrisli sub speciebus, quia supernalura- naturaU cognosci ; si tamen supernaturale
Hs est tahs modus essendi, ergo, etc. determinal tantum rationem entis, et non
11.
liespondetur, Angelum et abstrahere cognoscibilitatis, falsum erit consequens,
unda
clio
species a rebus, et cognoscere eas prae- nempe non posse cognosci nisi superna-
senles, neque in hoc esse ullam repu- turahter.
gnantiam; demus eliam contrarium. Dico, Objicies tertio, quodcumque cognosci- P 12.
Objectio
quod Angelo debetur cognitio omnium, bile per fidem, excedit quodcumque cog- terna.
. Resnonsio.
qufe ponuntur in esse, et continentur sub noscibile naturaliter. Respondetur, quod-
objecto naturali sui intelleclus, ergo etiam cumque cognoscibile tantum per fidem
spf^cies earum, si per species tantum co- respective ad cognoscibile naturaliler ro-
gnosci debent. Videtergo Angelus intuili- spective ad eumdem intellectum et sta-
ve praesens ipsum corpus Christi, et hoc tum, verum esse, non tamen ad diversum
naturaliter. intellectum et statum comparalum.
Secundo objiciunt quod potest Angelus Unde aliquid pro statu via\ taiu in An- Supernatu-
rala
naturaliter inlueri, dum est prsesens, po- gelo quam in homine, non esl cognosci- in oo|j;nosci
, ., . . ^ , . . , ,. sinipriciter.
test etiam naturaliter cognoscere, ut est bile nisi per ndem, ut unio hypostalica,
,
possibile ; sed lioc in proposito est fal- capacitas glorioe iii aniina ot ejusmodi,
sum, ergo et antecedens. Kespondetur in qua3 sunt simpliciter ordinis supornalura-
primis negando minorem, in iis. scilicot lis, quantum ad cognosci a creatura vir-
quorum non ropugniintia esl manifesla lute sui objecti primi motivi et «'onlonti
Angelo ex principiis intrinsecis ipsoruni, naluralitor sub ipso.
idem corpus poni posse in diversis lo- Aliciuid lamen cognoscibile ab Supernatu-
ut osl inlol-
cis simul, extensionem posse separari a leclu noslro pro slatu vite lanlum per J^termina-
'
tum
corpore, quia ab oa non dependet ; vide- (idom, quod cognosci potesl naturalitor ab incogno*ci,
et non
tur ergo etiam Angelus (prol);il)ililer lo- inlelloclu noslro soparalo, ut accidens simpliciter.
quendo) potuisse altingere lumine nalu- osse fino subjocto, corpus sine exlensi-
rali inlolIigil)ilitateni hujus myslerii, et one, duo corpora esse in eodem loco pe-
possibilitatem ;
qua; vidotur sufncienter nelralive, quod vidori poluil ab Angelo
probari potuisse ex natura rei, et inde- sibi dimisso, imo eliam a quibusdam vi-
^92 LIB. IV. SENTENTIARUM
Fides et atoribus, aliqua sunt credila tantum, quse habet determinatam entitatem, sic etiam
(iTtodem 3^"s fuerunt scita, ut Crux Christi, et cadit determinate sub cognitionem ; sic
non sunl. ergo intellectus non cognoscit, quod sub
mors a nobis creduntur ; aliis tamen, qui
fuerunl praesentes, visa evidenter sunt, ista hostia fiet corpus Christi, positum
et non credita, neque probabiliter dein- tamen cognosci potest ab intellectu Chri-
ceps etiam erat in ipsis objectum fidei, sti, et alio separato. Ex his patet respon-
quia remansit in rememorativa species sio Doctoris in littera ad argumenta ad

eas repraesentans cum evidentia actus oppositum, quae ferme eadem sunl, sicut
prseteriti; liabitus autem fidei, licet in et responsio data, quae est ipsius Doctoris
utrisque sit idem, taraen nequit applicari in terminis, solum accomrfiodata hic, ad
ad objectum, nisi quod obscure tantum modum quo moderni formant raliones in
proponitur. oppositum.
13.
Objectio
Objicies quarto, sequi quod mali Angeli
quarta.
SGHOLIUM.
possint naturaliter cognoscere existentiam
corporis Chrisli in Eucharistia, quia natu- Beatos non videre existentiam Ghristi in
ralia in ipsis manserunt integra secundum Eucharistia, actu beatifico, quia non est ob-
Dionysium 4. de Divinis nominibus ; sed jectum beans, nec inclusura in eo, et alio-
oquin eodem actu omnes articuli fidei vide-
hoc est falsum, quia inimici gratiae non
rentur; multo minus eo videre dictam
cognoscunt Sacramenta gratiae. Responde- existentiam in proprio genere, quia perfe-
Responsio. quod sibi dimissi possint cognoscere, quam
{.m.^ ctio hujus visiouis minus requiritur,
sicut et integritatem Virginis, cogitationes visionis in Verbo.
cordium, et multa aha ex natura sua, quae 10.
ut Magister in Tertia (a) concliisio est, qnodConciu

non permittuntur eis, 2.
Magist. dist. 7. inler quse est integritas Virginis, intellectus beatus nullo modo perci-45. c
Ambros.
secundum Ambrosium super illud Lucae actum beatificum videt corpus in s.d
1. Missus est, etc. Christi in Eucharistia. Hoc pro- Beatos'
Dices, Damascenus lib. 4. cap. 5. lo- batur, quia Beatus non distingui- pus^ch
quens de hoc Sacramento : Vere, inquit, tur a non Beato, nisi videndo ob-gtia^"°^
Spirilus operalio hasc, qux supra naturam jectum beatificum, ut est objectum ^gneê^'
sunt operatur, quse non potest capere nisi beatiflcum, et ea quae includuntur P^j_^j:^J
sola fides; et infra : interrogas qualiler in Sed

ipso, ut est tale objectum. -is
panis fit corpus Christi, dico Spiritus san- corpus Christi esse in Eucharistia »
ctus supervenit hic, et facil hsec, quse sunt non est tale objectum, ut patet, f
super rationem et intellectum. Respondeo, nec inclusum in objecto beatiflco,
Responsio.
eum loqui de nobis tantum, qui solum patet, quia seque essentialiter per-
attingimus illam veritalem per fidem. tinet ad objectum beatificum in-
Replica.
Dices, nuUum futurum contingens potest cludere in ratione objecti unam
ab inlellectu, quamdiu futurum est, co- rcm, vel veritatem unius Sacra-
gnosci, sed existenlia corporis Ghristi in menti, sicut alterius, sicut seque
Eucharislia est aeque indelerminata, sicut pertinet ad veritatem fidei credere
quodlibet futurum ; ergo, etc. Responde- veritatem unius articuli, sicut al-
*^tur. tur, quamdiu futurum est in virtute suse terius ; sed nullo modo pertinet ad
Futurum n
non scitur causae, non
. . ,
posse sciri ab mtelleclu cre-

• .
,
objectum beatificum includere is-
m causa.
^^^ quando positum est in esse, sicut tud sub ratione ostensi, scilicet
^^^^
;
DIST. X. QU^STIO VIII. 293>
gratiam conferri parvulo in Ba- tamen positum est in esse, est quod-
ptismo, vel confitenti in confcssi- dam ens naturale, ct proportiona-
one et ista seque veraciter inclii-
;
tum potontiae naturaliter cogno-
duntur in Sacramentis istis, sicut sccnti vel cognitivge.
12.
corpus Christi in Eucharistia Per hoc patet ad illam probati-
ergo nuUo modo objcctum beatifi- onem adductain, factibile superna-
cum, ut est objectum tale, includit turale non es.t naturaliter factibi-
corpus Chfisti, ut visum in Eucha- le; ergo cognoscibile supernatu-
ristia. rale non est naturaliter cognosci-
Addo juxta hoc, quod multo
(b) bile, si supernaturale ubique
quia
minus requiritur ad beatitudinem, per se doterminet illud cui additur,
quod beatus videat existentiam potest concedi consequens, sicut
corporis Christi in genere pro- etiam antecedens, et tunc minor
prio, quia multo minus ad beati" erit falsa, quod ista, scilicet exi-
tudinem requiritur talis perfectio stentia sit cognoscibile superna-

visionis, quam visionis in Verbo. turale. Si autem supernaturale
II-,, Ad argumenta. Ad primum, si non dcterminet per se illud cui
tanium arefuis,
o ens supernaturale
^
'
unifor- additur, sed quoddam aliud impli-
bilesu-
latura- mitcr cst cns supernaturale, ergo citum, consequentia
utpote ens,
loscibi- cognoscibile supernaturale, ita non valet, quia in antecedente per
anlum , i
ernatu-quod su pematuralitas
i •
antece- m
•
se determinat ipsum sub ratione
mpium dent(^ et consequente referatur ad factibilis, et ideo repugnat ei hoc,
Tcet idem concedo

; consequentiam, quod est ffcri naluraUlcr in conse- \
^^''^^ '^^ consequente refertur su- quente voro non determinat cogno-
Tite-"'
linetur, pernnturalitas ad entitatem, sicut scibile sub ficri, et ideo non repu-
imen
o>tea inantocedente; sed tunc non sequi- gnat ei cognosci naturaliter.
det.^ tur, ergo tantum supernaturaliter Ad secundum dico, quod hsec
.\d 2.
potest cognosci, istud enim non propositio est falsa, scilicet quod- si loquaiur
seqiiitur, nisi supernaturale refe- cumque cognitum

<^
1
per
r fidom excel- ^'® o^J*?<;to,
res est
raturad cognoscibilitatem. Si au- lit quodcumque cognoscibile natu-

» ' '-'
'''^'".\^' •*«
aotibus,
loquondo de cognoscibili °o" «Q
tem intelligas in consequente, raliter,
' " i^.^'
scilicet
cum dicitur coqnoscihHc siijiernaluralc, ab intolloctu abstracto. Vora ost «îus
supcrnalurale referii ad cognoscibi- tamon loquondo de cognoscibili naiuraiis
litatem, nego consequentiam ; est naturalitoi- al) intellectu nostro porfSs,

ens supcrnatnrale, ergo cognosci- ])ro statu vi.v, et ideo nobis noces- "'Vuiei"*
bile supernaturale, quia in anteco- saria est fidos. non autom illi in- 'Ifbjeao!"
dente ly supcmaiuralc dicit hal)itu- tolloctui abstracto.

hujus Ratio
dinem ad causam suam, a qua po- negationis satis patet, quia Ang(Mi
test accipere esse. Tiicet autom intuitive potuoiMint nnturalitoi'
non possit accipoiv cssc, nisi a cognoscoro Christum |)ati ot mori.
causa supornaturali, tamon est sicut i)oterant naturalitor cogno-
cognoscibile naturaliter, quia scoro i])sun vivere vita humana.
quantumcumque aliquid supornn- nos autoin (\c illa morto Iial)emus
turalitcr ponatur in csse, postquam cognitionem lidei ; illa nutom co-
gnitio intuitiva multo perfectior naturali potentia intellectus An-

est nostra senigmatica, et de eo- gelici, ut probatum est in secunda
dem subjecto ita dico de existentia
; conclusione solutionis, sed tantuni
corporis Christi in Eucharistia. de potentia Angeli, ut permissi^ et
Ad tertium de malis Angelis hoc de malo Angelo.
Ad3.
AîgeTus quod si absolute permittatur
dico, Ad quartum dicO; quod con- ^, }^{^^
videre quicumquc Angelus malus uti sua tingens dum est contingens, ^vj^^^
'^^
cord?s!^2.
potentia cognitiva naturali, potest scilicet dum est in causa sua, ^rg.
Contn
-
^^^•^^•jf^- intelligere quodcumque intelligi- non potest sciri ab intellectu Astroioc

qni
vide Varr. i,[\q causatum, per consequens et creato; sed quantumcumque ali- pronten
et
q-4.
Occham
posset
^ ,.
^cogitationes
intelligere
^ .
,
. ,
quid contmgenter
, .
,
.
sit
,
m causa sua,
. se liitu
prajdice
quodi. 4.
,
cordium, et mysteria gratise, ex postquam tamen contingenter po-

^' '
quoposita sunt in effectu; sed sicut situm est in esse, sicut jam habet
dicit Magister Hb. 2. dist. 7. multa determinatam entitatem, ita jam
possent ex natura sua, quse non potest habere determinatam co-
permittuntur eis, et ita supponi- gnoscibilitatem., et hoc in quocum-
tur quod non permittitur Angelo que intellectu respiciente totum
malo videre secretum cordis, et ens ergo aliquis intellectus
; licet
hoc modo, et non alio posset vi- non possit prsescire, quod in ista
dere corpus Christi in Euchari- hostia continebitur corpus Chri-
stia. Sic ergo supponitur quod non sti, tamen ex quo istud factum
permittuntur videre mysteria est, bene potest intellectus natu-

gratiae. raliter intueri corpus ibi existens.
Dsemon, Et sic exponcnda est auctoritas

si
Ad argumenta pro opinione, ad ^^-^
^^Tur^^^" Ambrosii de mysterio Incarnati-

illud de tide responsum est. Ad d. Th(
^^^^ ^^^ absolutc, quin quilibet probationem autem, quia tunc ha-
videre
integrita- Angelus
° malus posset
^
videre vel bitus fidei non esset necessarius,
tem
Mariae, cognoscero integritatom M-arise dico quod nobis est necessarius,
tammentis
tam m mente quani m carne, seque
, . .
quam quia intellectus noster intelligens

caruis, 1. , , , , ,
corinth. 2. sicut potcst cognoscere tactum ex sensibilibus nihil potest habere,

digiti ad digitum, vel aliam intel- unde determinate assentiat tali
lectionem naturalem alicujus in- veritati et ideo requiritur ha-
;
tellectus; sed non fuit permissus bitus inclinans ad assenticndum ;

H
propter certas causas, ne impedi- sed alius mtellectus respiciens
retur redemptio nostra Si enim : totum ens, et per consequens is-
cognovissent, nunquam Dominum glorice tud ens intuitive, bene potest ha-
crucifixissent, id est, nunquam me bere assensum de.hoc, ex rationi-
redimi ejus morte procurassent. bus extremorum visis intuitive,
Ad confirmationem de Dama- et ideo sibi non est necessaria
sceno, dico quod loquitur de nobis fides.
pro statu isto, quamvis unus Do- Et cum additur, quod fldei suc- yjsj,
ctor dicat eum loqui tam de An- cedit visio, dico quod hoc est ve- gjg"^*^^,'
gelo quam de nobis sed hoc non ; rum de principali objecto fldei, f'°JJ
potest esse verum, loquendo de quod est Deus trinus et unus, sed
1
DrST. X. QU^STIO IX. 295
respectu ad ipsa. ut cognoscuntur in ipso cognito,

non de omnibus aliis
quorum est lides, alioquin oportc- seu ad ipsum ut primo cognilum.
ret Beatum videre in Verbo gra- Dices, fidei succedit visio, sed exislen- objectio.
Eucliaristia est objectura

tiam fuisse collatam in Baptismo, tia Christi in
Poenitententia et Confirmatione. fidei ; ergo, etc. Respondelur succedere Responsio.

fideivisionem quoad objeclum primarium,
Videret etiam semper in Verbo in-
non quoad omnia secundaria, alias vide-
carnationem Verbi, nativitatem,
passionem, etc. quse non sunt ret Beatus in Verbo conferri gratiam per Quomodo
succedit
Baptismum, et alia Sacramenta hic el visio ndei.
necessaria; ut videantur in Vêrbo,
nunc appUcala; videri semper Incarna-
nec in se, ad hoc quod aliquis
sit Beatus. IIoc etiam modo non tionem, nativitalem, passionem et caetera
oportet de isto Sacramento ma- mysteria, quae de Christo credidit in via;
gis, quam de aliis Sacramentis, ex natura enim beatitudinis hoc non de-
ducilur, neque est omnino necessarium.
vel de aliis credibilibus veritatem
Ex his patent catera, ut responsio ad ar-
semper videre in Verbo, ad lioc
simpliciter gumenta principalia, el ad argumenta
ut aliquis intellectus
sit beatus. Pô opinione.
COMMENTARIUS. QU/1<]STI0 IX.
14. (a) Tertia conclusio est, etc. Haec con- Ulrum corpus Christi, ut est in Sacra-
Tertia
conclusio. clusio est contra eosdem, et recle pro- mento, possit videri oculo corporali?
Non
videtur batur, quia id non spectat ad objectum
per se a
Beatis Beatitudinis, quae perficitur in objecto
Christns Alens. 4. p. q. 10. m. 7. a. 3. D. Thom. 3. p.
in Hacra- primario, neque ex nalura ejus neces- Cf. 76. a. 7. el hic q. 2. a. 2. Richard.
a. 5. q.
menlo. 2. D. Bonav. 2. p. a. 2. q. 2. Duraud. q. i.
sario extenditur ad objectum hoc secun- Hassol. q. k. a. 3. Major q. 5. Rub. q. 8. Suar.
darium, sicut non extendilur ad effectus 3. p. tom. 3. d. 53. s. 4.
aliorum Sacramentorum, quamvis perin-

de ad tidem spectat in viatore. Ad tertium sic proceditur, et
1.
(b) Addo juxta
conclusio contra
hoc, etc.
Richardum, non videri

Est quarta
..*,
arffuitur quod existentia corporis
... .,
Cliristi in Eucliaristia possit vi-
.
vide
Occhani
quodi. 4.
neccssario sciUcet exislenliam corpuris

, . ,n
dcri oculo corporali. rrimo, quia
1- • . q. 20.
Ariûm. i
Chrisli a Bealis in genere proprio ex vi Beatus videndo istas species non

luminis bealifici, quia minus, inquit, hoc deciperetur, quia dcceptio repu-
speclat ad bealiludinem, quam visio cjus- gnat Beatitudini; sod si non vi-
dem in Verbo, et facUe est probatu, quia deret corpus Christi, posset de-
Non videri lumen beatiUcum non transcendit nalu- cipi crodcndo ibi esse substantiam
a lieatis
in geu«ro ram sui objecti primarii, quod ost Deus pnnis crgo, etc Saltem posset
;
pronrio
per lunien
in se, sicut neque visio ; ergo non ex- dubitare, an ibi csset substantia
gloriiK.
lenditur ad aUquod objectum, ad quod panis, si non vidorot ibi corpus
non deternunalur, aut movet oi^jcotuin Cliristi; dubitatio autem vidolur
beatiUcuui ; oijjccluiu autoiu licalilicuin icpugnaro statui Boatitudinis, sic-
cst ratio cognoscendi cognila, idooquo, ut iuipcrfectio perfectioni.
movot ad objocla socundaria, uiovot esset pun- -•
ut Socundo, (luia lux si •^'t;"'"-
,
296 LIB. IV. SENTENTIAllUM
ctalis, videretur, vel esset visibi- videre naturaliter corpus Christi

lis ; ergo corpns Christi, iit hic, in Eucharistia, et ponitur una ra-
est Consequentia patct,
visibile. tio, quia non potest ibi esse con-
quia non est hic sub ratione mi- tactus, sine quo non est actio na-
nus visibilis quam forma pun- turalis corporibus. Ratio au-
in
Pj: JPf^jJ^p^t".
^talis. Antecedens probatur, tum tem quare ibi non potest esse
pecham. quia illa lux se difFunderet sphae- contactus, est, quia corpus Chri-
rice, videretur sphserice;
et ita sti non respicit ibi species rati-
tum quia reflexio flt a solo pun- one quantitatis; quantitas autem
cto corporis reflectentis, et ta- sola est ratio contactus.
men illud videtur a quo flt refle- Alia ratio est, quia color re-
xio. spicit quantitatem pro per se sub-
Contra, quidquid videtur, vide- jecto; corpus autem Christi non
tur sub pyramide, cujus basis est habet ordinem ad locum ratione
in re visa, et conus in oculo ergo ; quantitatis ergo nec ratione co- ;
corpus Christi videtur sub tali loris ergo corpus; Christi non
pyramide sed non est ibi dare
, potest immutare medium immu-
basim pyramidis, quia illa esset tatione aliqua virtute coloris, et
simul cum base pyramidis, sub ita nec ad visionem. Ponitur alia „Denvan .
qua videtur hostia nam ubique ; ratio, quia species non potest hic capitur
j^ procausan,
est corpus cum hostia, et tunc j •
X • 1 1
•
derivari ab objecto per medium, et

derivatio
corpus Christi et hostia simul quia objectum non est
, .
loco
,
eit
°^"^**'''-
,
m
• 1
viderentur sub oequali angulo derivatio autem talis requiritur ad

correspondenti sed quse videntur ;
visionem. Additur etiam, quod nec
sub eodem angulo, videntur sequa- lumen glorise, quale ponitur in
lia ergo corpus Christi videretur
;
corpore, vel oculo glorioso, po-
sequale speciei sequeretur etiam,
;
test attingere rem non existentem
quod corpus Christi videretur, ut alicubi, ut in loco ergo nec istud ;
rotundum, quia basis, sub qua vi- corpus, cum istud, ut hic, non sit
detur species, est rotunda. alicubi.
Tertio additur, per quod nec
SGHOLIUM.
miraculum potest aliquis oculus
Post relatam et refutatam opinionem,
elevari ad cognoscendum istud,
quam tenent Nominales, scilicet corpus ut quia non potest elevari ad cogno-
hic, videri posse, si Deus permitteret, refert scendum existentiam sutstantise
sent. D. Thom. hic q. 1. 7. tenentis oculo separatse; corpus autem Christi,
glorioso miraculose visibilem esse existen-
ut hic, habet modum existentiae
tiam Christi in Eucharistia. Rejicit hanc, ac
substantise separatae , ergo, etc.
ejusrationem simul cum rationibus aliorum,
qui aliter sentiunt.
Gontra primum : Angelus nun- jj^pjg; ^^t
quam est prsesens localiter, nisi ^°^[^^J,'^'^,.-
2. Hic quod distingui

(a) dicitur, deflnitive; '
movet tamen localiter «us.
ut duo
Mca^^s.' potest de oculo glorioso. Item de corpus "^

sibi proportionaliter
^
prae- digiti
*^ conjuncli se
D. *Thom. videre naluraliler , et gloriose, vel mi- sens, et si haberet virtutem alte- tangunt,
. .
et virtuaiis,
^^^'^''^'^' , ,
,
raculose; neîier autem visus potest randi ipsum, alteraret corpus ut-ut corpora
DIST. X. QU^STIOIX. 297
rereiTu*
^^^ prsBsens ergo non requiritur
; ergo inferas, quod color non co-
btenorum, ex Darte moventis existentia cor- extenditur extensioni quanti con-
t torpedo
respectu poralis ad hoc, quod alteret or- tinentis, concedo ; sed si infe-
manus.
Quantitas ganum ad sensationem. Item, cor- ras, ergo non potest alterare
necessaria
;essaria î • . •
iim piiciter pus Christi uou est prsesens spe- medium, nihil ad B.
>d
visionem, ciei alicui ad minus, nisi minimo Ad tertium de derivari pcr medium,
sed non
extensio.
sensibili, quia nulli indivisibili improbatum est per primam ra-
est prsesens ibi; minimum autem tionem, quia Angelus bene potest
sensibile potest percipi a sensu habere aliquem effectum ordinate
perfectissimo, secundum Aristo- derivatum in passo secundum par-
telem in fine de Sensu et Sensalo, in tes passi, licet ipse Angelus, ut
dubitalione ultima; ergo istud poterit agens, non habeat alicubi esse lo-
percipi a visu perfectissimo, non caliter. Quod alditur de lumine
obstante suo modo existendi hic. gloriae, non est evidens quomodo
Contra aliud, non est simile de propter non existentiam corporis,
substantia separata, et de isto ut in loco, non possit attingi in Quia
existere
corpore, corpus est
quia istud ratione objecti ab habente tale iQTocêst
quantum coloratum et figuratum; lumen. Quod additur de miraculo, eSsecul
non sic autem substantia separa- non ppobatur, quia existentia hu-
ta. Argumentum primum, scilicet jus corporis, licet quoad aliquid
de contactu, non concludit, quia similis sit existentia) Angeli, non
contactus, ut dicit habitudinem tamen quoad sensibile et visibile,
corporis ad corpus extrinsecum; quia Angelus caret illis principiis,
non videtur necessario requiri quao requiruntur in aliquo objecto
ad aliqiiam actionem absolutam, ad actum sensationis, scilicet
cujusmodi est immutatio sensus, quantitate et quantitatibus sensi-
quia actio absoluta videtui* posse bilibus. Ista autem substantia lia-
prsecedere quemcumque talem re- bet quantitatcm et qualitatcs sen-
spectum extrinsecus advenientem; sibiles, licet modus aliquis eis au-
ergo licet corpus ut hic, non conferatur; oporteret ergo probare,
tingat, excludendo talem respc- quod talis modus esset simpliciter
ctum extrinsecus advcnientem ad necessarius, ad hoc quod esset
corpus aliud, non sequitur quin sensatio istorum.
possit alterare, quod est immu-
tare ad formam absolutam sen- COMMENTARIUS.
sationis.
Ad secundam rationcm, non sc- (a) Ilic dicitur, clc. Iinpu^'iial funda- i.
quitur, nisi quod color non liabct menta D. Thoniae el lUcIiardi. l»robal pri- ''""tlinr"'
ordinem ad locum, oo modo quo mo, non posse videri naluraliler ab oculo
"''j^.na^
qimntitas, qu;oost subjcctMm ejus, glorioso, auL non glorioso, quia deesl
non habet ordinem ad locum; lioc conlaclus pliysicus pcr quanlilatem, (]ui
autem non est, nisi qiiia non est exigitur in corjôribus ; corpus autem
cxtensio proportionalis (^xtensi- Chrisli cst sul) speciebus non ul quantum,
oni quantitatis illius corporis. JSi id csl, cuin exteiisiouc. Coiilra, quia .Vu-
;

êlus potest movere corpus sibi praesens, re praesentiam et approximationem debi-
ratôTx*
(lefertu quamvis non existal modo quantitalivo,
^ et tam, neque ex parte objecti, neque ex
contactus .
improbatur si liaberet virtutem alterativam, etiam parte tahs potentise, nisi extensum sit,
alteraret, deinde quia corpus non est quia potenlia sicuL est malerialis et ex-
praesens indivisibili, sed minimo sensibili tensa, non abstrahit in operando a tali
^JnsihnL"
sensibile
^®^ minimum sensibile potest immulare modo. Neque ex aUa parte objeclum potest
potest sensum ex Philosoplio allegato, deinde immutare aut terminare visionem, nisi in
immutare
sensum. non requiritur conlactus physicus ad debita approximatione, quia sensibile su-
aclionem absolulam, quahs est sensatio. pra sensum positum non causat sensati-
Agit de visione, quae potest esse rei im- onem, neque etiam in quocumque situ,
mediate, et non perspeciem immissam. sed in silu opposito positum natum estTerminatl
visionis.
2. Secunda ratio, corpus Ghristi non Iiabel termmare visionem, aut acies pupillae in
?a"tk).^
ordinem ad locum ratione quantilatis, illud tendere, ut patet experientia, quia
proSonl êque ratione coloris ; ergo corpus Chri- objectum, verbi gratia, in specuio termi-
^°°tS"^°'
^''^ ^^°^ potest immutare medium ratione nat visionem in angulo reflexionis speciei.
coloris, ita neque in ordine ad visionem. Tertia eliam ratio, qua probatur quod
3.
Respondet probandam esse consequen- oculus gloriosus non possit in corpus sic
tiam, et similiter probandum est, quod existens, non sufficienter probat, quia
non possit causare speciem. ratio aut repugnantia ex parte luminis vix
^^^^^ ^^^^ rationes amplectitur ipse Do- potest assignari recurrendum ergo est
Str? ;
Doctorem. ctor in secuuda conclusione, quia ipse ad ipsum objectum, qua ut hic, et invisi-
recurrit ad defectum extensionis in loco, bile ex ex ratione praemissa. Alia simihter
ut probet, neque objectum sic existens, ratio de modo existeudi subslantiae sepa-
posse causare visionem, aut eam termi- ralae non servat parilatem, quia hic Chri-
nare. stus habet colorem, figuram, et alia re-
Responsio. RespondetUF ,
quod aliter procedat, quisila ex parte objecti sensibilis prseter
Alius est
processus quam rationes positse procedunl a prin- solam extensionem, non ila substantia
Doctons. . .
, , .. , . .
cipio valde generati, et non subsistente, separata.

nempe requiri in corpore extensionem, Antequam progrediamur ad solutionem 4.
An
et contactum universaliter ad omnem acti- quaeslionis, quae habelur in sequenti para- Cliristus
onem ; et hoc non est verum, quia datur grapho, occurendum est censurae, qua minmts,^
actio in distans per Doctorem, neque ahqui notant secundam rationem contra '"'^'^„5'^'''
requirilur etiam extensio in agenle cor- primum fundamentum sententiae opposi- specierum
poreo, nisi ad illam actionem in specie, Ise ; in ea dicit Doctor Christum non esse
quse recipitur in corpus. Unde phantasia praesenlem indivisibilibus specierum, sed
aut pliantasma agit in intellectum, sicut et minimo sensibili. Quanlum ergo ad prse-
corpus etiam existens indivisibiliter, uL sentiam Cliristi sub partibus specierum,
superiori quaestione visum est.
i
earumque indivisibilibus, varie resolvilur.
Doctor autem non ex ratione universali, Prima sententia Lribuitur Altissiodorensi Primasent
Cur ad Altissiodor
sensatio- et necessitate extensionis in agente cor- lib. 4. sum Iract. 5. cap. 4. quasi asseruit
nem
exigatur poreo ad quamlibet actionem '^procedit; '
anle fractionem Christum tantum esse
extensio
sed ex ratione in specie, qua exigitur sub lota hostia, non autem sub partibus,
extensio, ut dispositio requisita ad sen- nisi tantum separatis, sed hoc asseruit in
sationem, sine qua objectum nequil habe- eo sensu quo dicil non esse sub partibus
;
DIST. X. QU^STIO IX. 399
primo, nisi quando separantur ; et sic sibiles, eatenus negant prsefati auctores
eliam explicari debet Alberlus in 4. dist. Cliristum esse sub ipsa, non autem est
Albertus. 13. arl. 11. exlra totam designabilis et consecrabihs.
5. Secunda sententia tribuitur Alensi 4. Argumentum autem aliorum conlra hoc

Secunda 7,
sent. part. quxst. 40. m. 3. arl. 5. D, Bonaven- non urget tantum, quanlum putant. Aut Argumen-
Alensis.
D. Bonav
turse in 4. dist. 10. art. l, quaest. 1. Ga- in aliqua parte minima, inquiunt, est aiio^rum.
Gabriel. aut pars ejus, aul
brieli lect. 80. in canonem Missse, dub. 4. Chrislus tolus, nihil.
qui asserunt Christum non esse in hoc Si primum, non est contendendum ; se-
Sacramento, nisi sub iis partibus quan- cundum et lertium nequit dici, quia Chri-
tilatis, quse si separarentur, possil con- stus secundum parles, aut modo quanti-
servari seorsim, et sic sequitur, quod talivo non est in Sacramento. Tertium ciiristûs^
Ghristus non erit infinities in Sacramento etiam est falsum, quia sic sequeretur, speciebus
secundum numerum delerminalum. quod in mullis minimis non essel Chri-

Aliqui hanc opinionem erroris insimu- stus ; et cum divisibihs sit quantitas tota
ianl, ut Soto, asserens non minus esse de in infinilas hujusmodi, sequerelur non
fide Ghrislum contineri sub partibus sin- esse Christum sub ulla parte quantilalis.
Sotus. RespODsio.
Censuratur gulis separatim sumptis, quam eliam con- Respondetur Christum esse sub singuhs
ab aliis .
secunda linuis. Cseterum alii lemperant censuram, parlibus sensibilibus, quse cadere possunt
senlentia. , .
, ,
nempe non esse hseresmi, sed reducen- sub usu sensibili, quia de ratione Sacra-
dam esse ad errorem seu temerilatem menti est, ut sit maleria sensibilis, el
Vasquez.
Suare/.
ita Vasquez et Suarez cilandi, Ratio hujus inquanlum talis, solum est consecrabilis.
Trident. esl, quia tam Goncilium Tridentinum sess. Duplex autem modus atlendilur in
D"p|"
Florent.
^ mouus
13. can. 3. quam Florenlinum docent quantitate ; alius qui est divisionis ejus in dnidendi
•^
quautita-
Ghristum esse sub singulis parLibus facta partes sensibiles ; alius, qui est in partes tem.
separalione earum ; addunt ergo illam insensibiles, et solum a Deo aut Angelis
limitalionem, ut excludanl comprehendi fieri potest, quia Iiomo nequit progredi in
partes in toto continuas. Addunt hi auclo- divisione quantilalis, nisi in parles sensi-
res errorem in lide docerc illam senten- biles, quia sic tanlum appUcare polest
tiam. divisivum ejus, et sic quanlilas cadit sub
6. Sed eam explico aliler juxta dicenda usu humano.
Explicalur • o • .-,11 /. 1
mfenus . .
dicta dist. 11. quxst. G.

,
de materia con- Quandocumque ergo reducitur ad eum ^ ^

sentejiiia,
'
Qua msen-
gecrabili, quod sicut quantilas in ea ma- statum, in quo amplius non est divisibilis siiniis,
non esl
a^^censurilT
^"'^^^'"6, qua excedit usuin in ordine ad ab homine, neque cadil sub sensum ejus, cousecrabi-
lis,
finem inlrinsecum hujus Sacramenli, iieni- aut usum, luiic amitlit slalum malerias sed qua
pe nulritionem, non estmateria consecra- consecrabilis ; ergo illa non est maleria, omnes
bilis juxta hos auctores, sic etiam in ea quatcnus divisibilis est iu insensibilcs, sed ,.ou"m"re
qua non Ciniîum,
parvilate, est sensibilis, aut sen- in scnsibiles parles, Ad inconvenicns e.\
sibiliter designabilis ex codcm principio hoc adduclum respondetur, minimas illas
per eosdem ne(}uit consecrari. Iloc suppo- particulas, quae faciunt unum inter se,
sito, licel illa pars consocrabiiis sit in toto, ;iul oum aliis essc scnsihilcs, ct contincre
Aliqunm ^t sic etiaiii conlinot Chrislum, lamcn Christum, quia divisibilc additum divisibili
^conthiere"
SBorsim ncc consecrabiUs est, neque con- facit m;igis, et quantum (juanto, Unde
Chrisiuin
scrvarel Chrislum ;
qualenus orgo non sicul quantitas est dispositio roquisila in
et seorsim. contincl Chiistum primo, sicut sen-
ali;i3 malerialibu.s ad actionem tam realem
quam inlentionalem in aliud quantum et invicem non sunt valida ad consecrati-

Extensio extensum (qua ratione si reducalur alionem, quia non faciunt orationem, aut
sensibilis
conditio est quod quantum ad punctum seclusa omni sensum requisilum ejus ; ergo neque
agendi et
patiendi. exlensione, nequit esse prmcipmm agen- eliam conjuncta.
di, aut patiendi in eo statu respective ad Idem est in proposito, partes seorsim
aliud quantum extensum, sicut neque de minimae, et non sensibiles, vel qua non
facto corpori Gbristi sub speciebus conve- sensibiles non faciunt materiam consecra-
Determina- ^^^ aclio, aut passio respective ad alia bilem ; ergo neque conjunctae, non valet
ta
quanta), sequitur quod quantilas in de- consequentia. Sic autem inlerpretandam
requiritur
terminata extensione exigitur ad agendum esse praedictorum sententiam patet ex
etpatiendum, ullra quam non esset suffi- fundamento ipsorum; requirunt enim so-
ciens dispositio ad actionem. lum quod maleria sit usualis per se, ut
Hinc est, quod scintilla ignis non habet vahde sit consecrabilis. Argumenta ex
illum effectum quem habet strues, quam- Concilio petita non urgent, quia Conci-
vis in ea sit calor in summo, neque for- hum loquitur juxta materiam subjectam
ma in materia rara habet eumdem effe- Sacramentorum, quae debet esse sensibi-
ctum, sicut in densa, quia raritas el den- hs, ac proinde ad partes sensibiles refer-
sitas sunt disposiliones ad agendum retur, et qua sensibiles. Prompta videtur
quisilas secundum diversam naturam for- ergo modernorum censura, quam non
marum et effectuum. adhibuerunt Theologi, qui dictam sen-
IUae ergo partes quantitatis etiam sin- tentiam viderunt sine ulla censura aul
Partes qua
faciunt gulae suut cousecrabiles, et continent offensione.
continent Ghrlstum de facto, in eo tamen slatu, quo Addi potest, et aUa interpretalio ejus, 10.
"^ "™' Alia
sunt adjunctae aliis sensibilibus, non ta- quse data, in voce solum erit dilTerentia, expikatio.
men in aho suppositionis, quo non cadunt nam eatenus negant Ghristum esse sub
sub sensum, quia sic deest conditio essen- singulis partibus, non quod negent Ghri-
tiahter requisita ad sacramentalem mate- stum totum esse sub singuhs partibus
riam, prout de faclo instituta sit, nempe hostise, sed quatenus partes non sint ibi
sensibilitas, quam habet, ut cadit sub

per actu, sed polentia, ut dicitury ac proinde
cognitionem et usum determinatum hu- non sit sub ipsis primo, sicul quando divi-
manum. duntur et fiunt totum per se.
9. Ratio ergo illa procedit secundum falla- Urget Suarez hanc senlentiam docere Objectio
Fallacia Suarez.
argumenti, ciam consequentis a divisis ad conjuncta, falsum in Philosophia, nempe dari mini- Responsrio.
Dari
vel potius secundum fallaciam accidentis, mum quod sic in quantitate. Respondetur minimum
quia in antecedenle sumuntur, ut sunt
....
mmimum,
dari quod
, .
sic,
....
non smiphciter,
quod
esse
sic ia
seorsim, et carent conditione essentiaUter sed in ordine ad sensum, actionem el adâctio-

passionem, quod lantum supponunt prae- "^™'
^^*^*
requisita ad materiam sacramentalem ; in
Ratio
consequenle autem ul conjuncta sunt, fati auctores, quia praesentia Ghristi est eflicax.
inferendo quod sic non contineant Ghri- sacramentalis lanquam signati sub signo
Patet stum. Est similis consequentia huic argu- sensibili ; ergo quidquid non est per se
ex simili.
mento : panis in quacumque distanlia non sensibile, non est terminus hujus prse-
est consecrabilis ; ergo neque apphcalus sentiae, nec natum esl esse signum sacra-
est consecrabllis, vel potius huic : verba mentale, id est, sensibUe.
formae prolata seorsim et sine ordine ad Dices, ergo non est Ghrislus sub ahqua
11. parte delerminata. Respondetur negando est sub indivisibilibus specierum; hanc Secundum
Replioa ass«irtum.
Responsio. consequentiam, quia quailibet pars, ut docet Uoctor loco citalo, Albertus in 4. Non esse
alteri conjuncta est sensibilis, licet seor- dist. 13. a. 10. Richardus dist. 10. art. 6. sibiilbus!'
sim non esset sensibilis, quia neque nata ^gidius Theor. 11. Vasquez disp. 189. cap. aKus.
terminare, aut movere sensum, ex ratione 4. aliique moderni, quotquot negant in yElidms'^'
superius praemissa, defectu dispositionis quantitate esse indivisibiha ; sed hi proce- Vasquez.
requisitae, ut infra videbitur. dunt ex ahis mediis et modo opinandi.
13
Secunda Secundo respondetur dari minimum, Probatur conclusio, quia corpus Chri- Probaiio
responsio.
Dari quod sic in quantitate respective ad for- sli succedit substantiae panis et vini, quae *^°°^|j"^"*"
minimum,
ut sic mam substantialem, quae exigit quantila- non erant sub indivisibihbus quantitatis;
^ 'i"',^ °^?"®
suhstautia
respective
ergo neque Chrislus. Dices in substantia continetur.
ad tem determinalam, et maxime juxta sen-
Responsio.
formam.
tentiam D. Thomae hic dist. 12. art. 2. et esse quaedam indivisibilia entitaliva, quae impugna-
tio.
.3. parl... quaest. 11. art. 4. asserentis, correspondent indivisibilibus quantita- Non dari
posse quantitatem separatam corrumpi tis. Contra, forte probabihus est non in
per talem additionem et divisionem, sub admittere ejusmodi, quia neque ad sub-
qua non maneret forma panis, quam ipse jectandum indivisibilia quantitatis sunt
docet esse substantialem, et forma vini. necessaria, cum hsec in ipsis partibus sub-
Duo
fundamen-
Ad duo itaque prlncipia, quae nequeunt neque salvari posset commode,
jectentur,
ta
excludi, reducitur haec sententia, et re- quomodo etiam non conveniret substan-
praecipua.
sponsio data. Primum est, quod Sacra- tise per se extensio, si haberet illa indivi-
mentum essentiahter est sensibile, sive sibilia, quia conveniret ei definitio quan-
sit permanens, ut Eucharistia, vel tran- titatis, ut habere parles copulatas termi-
siens, ut caetera. Secundum principium no communi ; sed quidquid sit, saltem
est, quod omnis non consi-
alteratio, quae illa indivisibilia substanliae non sunt sub-
steret cum substantia panis et vini, tollat stantia, sicut neque indivisibilia quantita-
de facto prsesentiam Giiristi sub specie- tis sunt quantitas, et consequenler non
bus ;
qunecumque autem mfnima pars sunl materia conversionis.
quantitatis, neqiie sensibilis est seorsim, Deinde sequerelur, quod fracta hostia
neque conservativa substantise panis ot Christusde novo esset sub singulis indivi-
Concordat vini ; ergo neque Chrisli sub se. Et ab hac silibus extremis sine nova consecratione,
sententia sic explicata non differt senten- quod videturinconveniens ; sed admittunt
tia Doctoris, neque consequenter antiquo- adversarii ox vi prioris niiraouli id sequi,
rum aut modernorum in reipsa, si bene nam sub aliis accidentibus de novo pro-
sentiant. ductis in speciebus, verbi gratia, sub co-
12.
Dico ergo primo Chrislum esse sub lore est Christus, et sic eliam sub quan-
Primum
assertum. omni parte sensibili hostirc, etiam mini- titalo por rMrefaclionem inducla, ideo non
Contineri
Christum ma, et consequentc^r nulla est ibi pars convonit.
sub
omnibus insensibilis, ut est in toto, et componit Tertio adduci potesl ralio, quod non
partibus. I
cum aliis ; extra (amen tolum posila si sit possit secundum aUquos .Vngelus esse in
aliqua possibilis, non sensil)ilis, non con- punclo, orgo nequo corpus Chrisli, sed
tinebit Christum, neque in loto sub liac antocedens est incortum. Addunt alii,
ratione insensibilis continebat Chrislum, quod alias sequeretur posse suporliciem

sed qua sensibilis erat. exlensam consecrari ;sed haec oliam non
Dico secundo, Ghristus Dominus non urget, nisi contra eos, qui admittunt unam
;
partem panis continui posse consecrari stiltempori divisibiU, et consequenter est Responsio.
non consecrato toto, quod infra impu- lota in singuUs punctis illius temporis,
gnabitur dist. 12. alias non esset continua duratio. Respon-

Oppositum hujus docent Gapreolus disl. detur quod aUa est duratio temporis,
14.
Sententia "10 quaesl. 4. art. 3. Soto in 4. dist. 49. alia instantis, quia instanti etiara conve-
Capreours. QUdBSt. 4. aH. 6. asserens non licere Theo nit sua duratio propria ; unde cura duratio
Sotus.
Suarez.
logo docere conlrarium. Suarez disp. 52. AngeU sit taUs, ut tota in se simplex co-
Prima exislatomni durationi eliam
sect. 3. dicens, Christum esse sub indivi- inferiori, sic
obiectio.
sibilibusnon primo et per se. sed per ne- continet, et durationem rerum permanen-
cessariam consecutionem. Probant, quia tium et successivarum, et consequenter
sicut Angelus se habet ad locum, ita instantis, in quo si non esset, duratio ejus
etiam Chrislus in Eucharistia, ut subest non esset continua.

speciebus ; sed Angelus est in pun- AUud autem est de loco quantitalivo,
clis , sicut totus in singuHs partibus qui est superficies extensa consUtuta per
ergo, etc. Minor patet, quia est in loco partes extensas ; unde esse in loco, est
prsesentia continua; ergo non solum est esse in partibus conlinuis loci, non au-
in partibus, sed etiam in terminis partium. tem indivisibilibus, quia indivisibile non
Ad Respondetur negando minorem. Ad cu- habet rationem loci quantitativi ; et quid-
Sunuam^j^s probaliouem respondetur ad prsesen- quid sit an Angelus possit esse in puncto,
re uratur
^^^^ continuam in loco non requiri, ut quod resolvit Doctor problematice pro
praesens sit in singulis indivisibilibus, sed utraque parte in 2. d. 2. qusest. 5. Alia ra-
Lopus dicit sufficere ut sit in partibus quibusque tio est in proposilo, quia punctum non est
dimensio- .. •
i j- -i j-
nes. contmuis, nam locus dicit dimensiones, sensibile in se, ac proinde nequit habere
ad quas non spectant indivisibilia, nisi rationem signi sacramentalis continentis
per modum termini, non partium ; non Ghristum , ut supra deduximu.s, neque
enim faciunt majus, ac proinde prsesentia continet etiam materiam conversam, quae
ad locumnon infert preesentiam ad ipsa. sit propria ejus, et cui succederet termi-
Anima Anima ralionalis est tota in qualibet nus ad quem. Deinde indivisibile, sicut
rationaiis
parte
^ materiae, et hoc praesentia continua, non superaddit aUquid raagis parti, sic
non est m r- »
punctis non tamen est in singuUs punctis, saltem non habet locum separatum a partibus,
corporis
per se. per se, quia animaubi est, animat ; indivi- ac proinde non requirit praesenUam locaU
sibilia autem animat, quia in ilhs non est ad ipsum, diversum ab ea quae est par-
disposilio requisita ad suum effectum, tium.
neque sunt capaces ejus per modum Sic ergo conciUari possunlhaesententiae,
16.
subjecti, quod debet naturaUter esse ex- nemper corpus Ghristi non esse praesens Reconcilia-
tio
tensum ad hoc, ut sit capax formae et indivisibiUbus praesentia disUncta ab ea, utriusque \
sententise.
actionis causse efficienlis in aliis formis quae est parlium, sicnt est sub qualibet
extensis ; quod perinde dicendum est de parte praesentia propria ilU parU ; et hoc
anima, quae virtuaUter extensa est, id intendit Doctor. Polest lamen, sumendo
est, proportionatur materia, informando praesentiam pro indistantia, dici esse prae-
totum, et praeexigens dispositionem, ac sens ipsis punctis, eadem praesentia, quae
si esset extensa. est ad partes, quamvis autem non repu-
15 r\
Objectio 2.
Objicit Suarez secundo, exemplura de gnaret aUquid poni in puncto , nempe
Suarez.
duratione indivisibiU Angeli, quae coexi- ipsum corpus indivisibiUter, et hoc de
I
DIST X. QUyESTIO IX. 303
Isse
punctis
sub pot,entia
^ absoluta Dei, ita ut diceret prcTC- incliuleret corpns nt hic, vel esse
eadpm
'aesentia,
sentiam propriam ad punctum. In propo- causam primo visionis, vel esse
. • •
la est sub sito tamen id>on conlingit, quia prsesen- proprium et primum terminum
jartibus. .,,
tia Cliristi,
. * ,. ,,..
qua succedit substanliae panis,
.
•••r-.i
visionis. Sed
i.t.'-
corpus ut hic, neque
est primo respectu totius et partium, et potest causare primo, neque ter-
sub speciebus tanquam sub signo sensi- minare primo, quia tam causatio
bili; neque ad continuationem hujus prse- quam terminatio talis requirit in
sentiae exigitur propria et diversa respe- objecto primo causante vel termi-
ctu punctorum, quia per eamdem, qua nante dispositionem debitam, et
est prjesens partibus, est praesens pun- hoc secundum locum, utpote ap-
;^-
iCl rr.!.. f
pOlGSL
ctis modo explicato. Qufe praesentia dici proximationcm et distantiarri de-
ateriaiis,
potest indlstantiai et materialis, non au- bitam. Sed corpus istud ut hic,
noa '
Drmaiis. [em formalls, sicut contenti ad conten- non potest debite approximari or-
tum, aut signi ad signatum, el quasi gano, vel distare debite, quia non
ubicationis ad terminum, qualis est prseest in loco ut hic, nec miraculum
sentia ad partes. ad hoc juvat, quia corpus ut hic,
absolute non est visibile, nec ut
SGHOLIUM. causativum visionis, nec ut termi-
nativum; miraculum autem non
Uesolvit quaest. per duo dicta. Primum,
est ad illud, quod includit contra-
potest Deus causare visionem corporis in
inquocumque oculo, quia est
dictionem.
Eucharistia,
forma absoluta. Secundum, talis visio non Ad argumenta. Ad primum dico. Ad arg. 1.
esset corporis ut hic. Priino, quia corpus ut quod sensus etiam noster non de- Sensus non
decipilur
hic, non causaret, nec terminaret primo cipitur circa Kucharistiam quod ; circa Eu-
cbarisliam,
eam, quia non potest habere approximatio- cnim percipit per se, hoc est ibi, sed
nem ad organum; esset ergo corpus Chri- inteilectus
scilicct quantitas, figura, color arguens,
sti ut hic speciflcative; in primo convenit €x sensibi-
D. Bonavent. Alens. supra et D. Thom. hic
et hujusmodi, nec est possibilc hbus.
q. 1. a. 4. Sotus q. 1. a. 7.
modo, quod circa Eucharistiam
decipiatur visus noster, sed tan-
5.
Ad (a) quaestionem ergo dico, tum arguens ex his.
intellectus
quod Deus de potentia absoluta, quse sensus apprehendit, quod ibi
posset causare in oculo glorioso, est substantia panis. IIoc autcm
vel non glorioso, visionem istius argumontum est sophisticum, li-
corporis, licet istud corpus nus- cet enim hoc eveniat, ut in pluri-
quam esset, nisi in Euciiaristia. Inis, non tamen necessario. Dico
IToc probntur, quia visio ost for- ergo, quod sonsus Beati porciperot
ma absoluta, ex prinw Ubro d. \\. hoc, quod sensus noster, scilicot
ergo sine contradictione potest accidontia; nec iste aliquo modo
fieri sino respectu prsesentialita- dociperotnr, sicut nec noster, imo
tis ad objectum, vol quocumque minus quam nostcr, sod nec intcl-
tali rcspoctu. loctus Boati sic so])histi argur-
-0
e^se^vS* Secundo(b) dico quod nulla visio rot ex actu sonsus, sicut nostcr
^'"«
erceplione
etiam sic causata posset osse '
arffuit.
"
objecti? corporis, ut hic primo, quia h;rc Ad illud dc dubitatiouc , dico
quod Reatus dimissus naturali potest, scilicet secundum lineam

cognitioni suse non sciret per
,
roflexam. Et ha^c est ratio, quare
actum sensus, hoc esse corpus nonvidetur in speculo imago ipsa
Ghristi, sed tantum per intelle- corporis multiplicata usque ad
ctum intuitive videns illud corpus, speculum, sed ipsum corpus cujus
sicut dictum est de cognitione inest imago.
tuitiva qucestione prcecedente.
7. Ad secundum dico, quod lumen GOMMENTARIUS.
Ad2.
Text. punctale non multiplicaret se ad
com. 7.
et 87. q. 9. organum corporale, ita quod esset (a) Ad guaeslionem ergo dico, eic. Sub- 17.
Prima
visibile secundum communem opi- jicit duas conclusiones : Prima est, quod conciiisio
Deuspote
nionem, qu?e dicit quod non est Deus possit de potentia absoluta causare causare
absolutur
possibile indivisibile moveri, ex 6. visionem iilius corporis, licet nullibi esset visionis
Physic. sed hoc discussum est m "i. nisi in Eucharistia ; ralio esl, quia vlsio Christi,
in Sacra^
i
lib. distinct. 2. de motu Angeli. Et est forma absolula, ut patet per ipsum menlo.
cum probas, quod sphserice se alias in 1. dist. 3. gusest. 7. dist. 6. quaest.
negandum esset se-

multiplicaret, I. ad primum pro opinione dist.l. guaest.
cundum istam viam, imo prius 1. ad 3. inS. dist. 15. guaest.l. et in 4.
oporteret quod ipsum haberet in dist. 11. guaest. 2. dist. 49. gusest. 1. et
se divisibilitatem quantitativam, guodlibelo 15. ergo sine contradictione

quamageretin quantum passum. potest fieri sine respectu praesenlialitalis
Lumen Ad aliud, de reflexione luminis a ad objectum, vel quocumque tali respe-

punctale,
an visibile. puncto, non cogit, quia in illa re- ctu. Hsec conclusio intelligitur, ut supra
flexione primum agens non est declaravimus guaest. 5. quoad absolutum

illa lux punctalis, quse tangit cor- visionis; non quod mediante tali visione
pus, a quoflt inflexio (si tamen lux videret objectum, quia prsescindit ab ea
punctalis essetibi), sed est ipsum omnem respectum ad objectum ;

quod
primum objectum, a quo multi- magis confirmat sequens conclusio.
De radiis, plicatup illa lux ; idem enim agit (b) Secundo dico, etc. Hic negat visio- 18.
vide in 2. Secunda
d. 13. in visione recta, reflexa et fracta. nem sic causatam esse posse corporls, ut conclusio
Non polest
agere in Unde punctus tangens superflciem hic primo ; ratio esl, quia id includeret
Ula visi<
non essef
rectum,
agit in
speculi non multiplicat radium corpus, ut hic esse causam primo visionis, corporis,
ut hic.
obliquum. reflexum, sed primum luminosum, vel esse proprium et primum terminum
quod usque ad speculum multipli- visionis ; ulrumque exigit in objecto debi-
cat lumen suum illud etiam im-

; tam dispositionem, id est, extensionem
mediate in ratione causse multipli- secundum locum , utpote approximatio-
cat radium reflexum. Et ratio est, nem et distantiam debitam, quia sensus
quia agens naturale, ex quo agit non potest videre objeclum in quacumque
secundum ultimum suse potentise, distantia, maxime cum sit cognitio ejus
quando impeditur agere secundum rei existentis et praesentis ; requirit etiam
illam lineam, quae est maxime distantiam, quia, ut diclum est, sensibile
conveniens actioni naturali, puta supra sensum positum non causat sensa-
rectam, quae est brevissima, agit tionem.
secundum eam, secundum quam Ex quibus concludit, quod sicut nequit
ul hic appllcari aut distare ab organo se- approximalionem et dislanliam debilam

ûiritur
cundum locum, sit absolute invisibile, objecti secundum locum, de quibus tan-
eiibio in
jecto al seu non visibile, sive ut causa, sive ut tuin loquilur in secunda conclusione. Non
isandam,
termi- terminus visionis ; miraculum autem non intelligit autem respectum mensurae, vel
andam
iionem. est ad id quod involvit contradictionem. etiam attingentiae quae requiruntur ad
conclu-
sione Conformiter ad iianc conclusionemrespon- effectum visionis ; hinc Scholiastes in
iiitur D. " ^'j^F^
-"^"
aomam, det ad argumenta, imo responsione ad scholio praemisso recte intoUigit visionem
Ilichar- non
dum.
secundum se insinuat tenere conclusi- illam esse objecti, ut hic specificative, fj*â[5oJuJjf^
onem D. Thomse et Richardi, quamvis autem reduplicalive ; alii vero intelhgunt
rationes eorum adductas impugnaverit, et esse objecti secundum naturalem modum

eamdem doctrinam supponit supra quaest. existendi, vel quem habet, vel habere
5. ut ibi diximus ; cum ergo hic discurrat potest, et exigit naturaliter ex se, Praefe-
ad quaesitum, nemini dubium esse debet, renda est in hoc interprelatio Scholiastis,
quin sit in sentenlia Richardi, et negaliva. quia illa facit ad scopum quaestionis et
Quantum ad primam conclusionem posi- controversiae.

19.
onclusio tam, licet interpretatio ejus prsemissa, Non enim hic quoeritur an Deus possit
prima
:plicalur quantum ad veritalem rei subsistat, ex causare visionem rei absentis el non exi-
aliter,
juxta principiis supra praemissis in commenlo stentis, vel ejus, quod ita se habeat respe-
sensuMi
holiastis
quaesl. 5. et ad eam facit ratio subjecta a clive ad visionem, qua movetur et lermi-
Doctore, quia ex eo quod sit absolula natur, tanquam si non existeret. De hac
forma, potuisset a Deo solo fieri sine ejus visione non est praesens controversia,
respectu praesentialitatis ad objectum, vel quia illa tantum esset visio apparens, et
quocumque tah respectu, si ly quocumque non ipsius rei secundum modum existen-
distribuit pro omni respectu, etiam atlin- di, quem habet, et de quo quaerilur, an
gentiae, interpretatio, inquam, posita sub- possit secundum illum modum videri spe-
sistit. cificative, vel certe reduplicative, et an
lotivum Quia lamen non videtur haec interprela- indivisibilis modus exislendi ila impediat
liversic
terpreta-
tio, facere ad scopum controversia^, et videri posse Cluistum ul hic.
lionis.
titulum quoestionis, cum utrumque sup- llichardus esl in sententia negaliva, et 2|-
ponat quaestionem esse de visione, qua est ila videtur esse Doclor in secunda con- neptivn.
operatio, et conslituit videntem cum aliis clusione, sed magis in lerlia, ut infra n. Thom.
rcspectibus ad hunc effectum neccssariis; videbilur. D. Tliomas vero in 4. disl. 10.
impertinens autem est causatio talis for- qiupst. 1. arl. 4. qucvsthinrula prima,
mae in oculo, vel separatim ab omni sub- et fiist. 11. qu;rst. 3. art. 1. ait 4. docet
jecto, nisi intendatur etiam effectus visi- vidori posse miraculose, licet non ut sub
onis, qua constiluit videntcm, et in quo speciohus primo ; .\lonsis 4. part. loco Alensis.
scopus ii)se qua3slionis vorsatur. cilato apud Sclioliaslem, dicit B. Virginom

Ideo illa conclusio polest etiam alitor ox privilogio spociali viiloro corpus Chrisli
.Qu.Mii inlolligi (le visione, ut habet hunc clYo- in Eucharislia; Marsilius idem docot de Mor>iliu8.
'
espectnm posse miraculoso
oxcludit
ctum suum annexum ; et intelligenda ost ip.ô Chrislo, ot vidori ^^^'^l^!^_
Doctor "*'l"^'-
(
ralio Doctoris (jUiB oxcludit rcspoclum plures Iradunt, ut Waldonsis tom. 2. (/'
praesentialitatis et alium quemcumque Sacramentis c. 05. Solo in 4. <list. K».
talem ad objectum, qua specificat respo- q. 1. art. 7. Suarez disp. 53. sect. 4.
ctum pnusentia) localis ct extensie, nempo ulrumquo docot osso probabilo. Vasquei
Tom. XVII. ^^
. ;

Nominales. autem disp. 155. cap. 2. sequitur eamdem concomitanler ad sensibile proprium,
affirmalivam ; et a forliori docent Nomina- ejusque speciem. Si primum dicatur, agit
Quomodo
les, qui pulant eliam naturaliter videri lantum ad immutationem sensus, non agat
ad sensatic
posse corpus Ghristi in Eucharistia, sus- quoad substantiam sensationis ; sed alia nem.
penso miraculo, quo tenelur a Deo invi- erit visio, verbi gratia albedinis, aha su-
sibile etabsconditum ad salvandam fidem. perficiei, licet concomilanter in re, sed
22. Declarando erô primam conclusionem cum ordine dependentiae posterioris a
Explicatur
inlerpreta- Docloris juxta modum quo Scholiastes priori, quia non viderelur superficies, nisi
tio
Scholiastis. Magister meus inlelligere videtur, nempe ut afficit albedinem visam ; et quantitas,
visionem fieri posse corporis specificalive, quse dicitur visibihs, est magnitudo et
ut est hic, vel quod est hic, suppono ex extensio, qua partes videntur extra partes
Philosopho primo Physicorum text. com. cum continuatione, sicut e contra nume-
49. et 2. de Anima texl, com. 60. univer- rus cum discontinualione et figura ut affl-
sale esse objectum intellectus, et per cit albedinem extensam, vel colores.
Suppositio
prima. oppositum singulare esse objectum sen- Primo tamen modo esset unica tantum
sus, ut determinatur ad conditiones exi- visio, quse esset albedinis primo ; figurse
stendi, et ipsam existentiam, prout defi- vero el extensionis, ut afficit albedinem, a

nitur a Porphyrio ; neque sensum perci- quibus distinctae sunt ahse conditiones
pere objectum suum, nisi secundum ali- objecti visibihs per se requisitse, ut exi-
quam dispositionem, quam habuit, dum slentia et praesentia ;
praesentia autem
sentitur ; unde Philosophus 7. Metaphijs. altenditur respective ad determinatam
text. com. 45. abeuntibus sensibilibus a distantiam, et aUa concurrentia, seu adja-
sensu non est palam, utrum sint, an non, centia et spaLium, ut comparantur ad
etc. Unde Doctor in 4. disL 45. quaest. 3. operantem.
ad secundum, ait sensum cognoscere His positis, probatur conclusio sic intel- 24.
Probatio
objeclum ut hic et nunc, etc. intelligit de lecta : sive eadem possit esse visio albe- conclusio-
nis.
cognitione ejus ut existentis et prsesentis. dinis et extensionis, quae esset primario
Oporlet ergo ut salvetur visio Chrlsti in albedinis, secundario vero extensionis,
Eucharistia, ut sit ejus ahquo modo qua slve diversa ; non repugnat Deum imme-
existens et praesens est. Item in 2. dist. 24. diate agere ad immutationem sensus
quaest. 1. ad. 2. dicit Doctor, quod color respectu coloris tantum, etiam hic prae-
in communi non videtur, sed hic color, sentis, seu indislantis ab aliis, verbi gra-
hoc album, etc. tia, a speciebus (quae sunt praesentes) et
23. Suppono secundo ex dist. 12. sequenli etiam existentis, absque eo quod agat ad
Suppositio Deus potes
ecunda quaest. 3. in responsione ad confirmationem visionem extensionis actualis, sive eam agere ad
Quantitas ex Boetio adductam visionem
separata
in flne, quod quanli- habeal, sive non; ergo potest agere ad senbibilis
per se, non tas, si esset separala per se, non posset proprii
est actu
visionem corporis, ut est sub speciebus,
praecise.
sensibilis. immutare sensum, neque esset sensibihs, loquendo specificative, licet per illam ne-
quia est sensibile commune, non per se que extensio, neque a fortiori privatio
primo, sed per actionem et speciem sen- exlensionis videaLur expresse tanquam
sibilis proprii, utpote coloris ; vel si dica- objectum visum.
turhabere speciem propriam, quia cadit Antecedens probatur primo, quia sunt
sub sensum, Anima text. comment.
2. de in reipsa diversa et respective ad sensum
64. non tamen potest illam causare nisi secundo neque extensio et ejus privatio
I
.
sibile sunL raliones inluendi corpus, aut sensi- videtur ab intelleclu Beali, aul ipsius
mune
1 est bile proprium, neque condiliones per se Clirisli, quamvis non habeat exlensionem
), aut
Jitio praeviae requisitac simpliciler ex parle ob- localem ; est tamen illa visio praesentis, ut
endi
riuni. jecti visibilis aut sensus, sed lantum se- praesentis, sicut visio, qua videtur Ange-
cundario annexae et dependentes a sensi- lus, est visio ipsius praesentis, quamvis
bili proprio, ut cadant sub sensum ; ergo Angelo non conveniat esse in loco cir-
divina virlute possunt non videri, viso cumscriptive.

sensibilj proprio. Confirmatur, de ratione visionis inlui- 26.
Confirma-
Patet subsumptum ex secundo suppo- tivse non est videre quodcumque re ipsa tur.
sito, quantum est ex parte objecti sensibi- conjunctum objecto suo in re, aut inclu- pcsse
lis, patet etiam quanlum ad potentiam, sum, quia sic videri potest essentia divina prac'i!eDOQ
qula visus et potentia sequitur naluram in propria existenlia, non visis atlributis conjuncto.
sui objecli, ila ut in objectum proprium ex Doctore in I. dist. 1. qusest. 4. non

non feratur mediante remoto et secunda- repugnat videri aliquod corpus mixtum,
rio, neque ut ratione, neque condilione qua lucidum esl, non viso ejus colore,
prajvisa, aut praevia. quamvis utrumque sit objectum per se
Dices, sensus non fertur in proprium proprium et sensibile ; ergo minus repu-
sensibile, nisi secundum aliquam condi- gnat videre coloralum, non visa exten-
lionem, quam in reipsa habet ; ergo ut sione, motu, aut figura ejus repeclive ad
entia,
t
est extensum, vel non exLensum. Contra, locum.
entia
um quam
respicit objectum, ut siL
conditio Patet consequentia, quia ulrumque
onem vlsibile simpliciter, est quantum ad conjunclionem
exisLenLia et prae- in reipsa
•itur
sentia; in his distinguitur ab operatione perinde se habet ; uL comparanlur autem

abstractiva intellecLus operaLio sensus ad poLenliam, magis incIinaLur ad ulrum-
exlerni, sed hae possunL salvari respecLive que sensibile proprium, quam ad sensi-
ad sensum sine eo, quod LendaL in ex- bile secundarium.
lensionem, aut ejus privationem, ergo, Confirmatur secundo, quia non sLaL sen- Non
ma
litio
)n
eLc. GonsequenLia palel, quia exislentia, sibile proprium esse ralionem videndi, XpKe"
Jelab qu» est prior extensione, ab ipsa noii aut sine qua visa non videalur sensibile i,i eo"em
ione seoere.
dependet, neque in esse, neque ia cogno- coinmunp cum dependentia sensibilis pro-
sci, sive per sensum, sive per intelleclum prii a sensibili comnmni in hoc genere,
respeclive ad Deum causanlem visionem ;
alias reciprocaretur dependenlia, ol quod-
quidquid enim cst primo sensibile et per libet essot prius et posLerius in ratione
se, poLesl reduci in acLum absque eo, seiisibilis; imo neuLrum possel esse sen-
quod reducalur polentia in sensibile se- iii actu, quia sine allero non possel
sibile
cundarium et dcpendens ab ipso in actum, movore aut terminaro actum sensalionis ;
saltem divina virlute. nequount autem sibi invicem, secundum

mlia
ahit Palot eadem eliam consequonlia quoad dopondontiam ojusdem gencris supponi.
pra;senliam, quia praesentia quic hic re- Kt probalur amplius, quia depondonlia .,-
quirilur, ost illa qua obiectum in se vide- in existontia non iiifort dopendonliam in i>»'pe"'i^n-
tia
tur m suo esse, el non in aUo ; sed nuUa oporalione, ila ut, qua> siL uiiiu.s uL obje- '" «***•
I 1 . ,. . . , , . .. .
ob.ecli i.on
esL hic repugnaiiLia, quin sic videri possiL cli, nocessario sil ojus. a quo do|)ondel in in(.Ttur
cLiam in deterininaLo situ, verbi gratia, <'s.st, (|uia color dopendol inagis a corpi>ro "^.lenua"
****"
sub speciebus, ct in eodem ioco, sicut quam ab exensione, aul quantitale ejus ;
'"
;
308 LII3. IV. SENTENTIARUM.

hoc aulem non obstat, quin videri possit Unde Doclor supra quaest. 5. | Si obji-
coloratum, non videndo explicite substan- cias, etc. dicit praesentiam objecti, id est,
Coiiditio tiam corporis in ;>eipso. Si etiam quantitas quantitativam, de qua loquitur, requiri ad
non semper _
transii in localis aut extensio esset conditio ad hoc, actionem seu productionem et motionem,
objectnin.
ut culoraLum possit videri, non omnis con- non vero ad Lerminationem. In casu autem ^^^^^[
dilio lalis transit ad objectum visionis, nosLro non requiriLur moLio objecli, quia .^
quia singularitas inLrinseca est magis Deus suppleret eam producendo visi-
ad ter
intrinsece albedini quam quantilas, quae onem, ut supponit conclusio praemissa tioa
tamea non videtur, ut patet ex Doctore in ergo non sequitur quin videri possit obje-
2. dist. 3. quaest. 6. ergo tantum quantitas cLum sic supernaturaliter, quamvis non
est condilio tanquam conjuncta ipsi, ut naturaUter.
acLu movet, aut movere polest, et termi- Ex his procedendo declaratur conclusio „
nat visionem. IIoc autem repugnat ex Doctoris ad scopum hujus quaestionis et Decia
dictis, quia sensibile proprium prius se controversiae, nempe, posse causari a Deo Doct
habet, ut movens et terminans quam sen- visionem corporis, ut est in Sacramento, propo
huj
sibile commune ; ergo a primo ad ullimum qua esL corpus Christi coloratum, quam- discui
potest videri non viso sensibih communi. vis taUs visio non exLenderetur ad corpus
Hoc dato toliitur repugnantia, quae dicitur ChrisLi, ut privatum cxLensibne, quia sub
esse in proposito ; ergo, etc. Yisionem non cadiL expUcite privaUo, ut
28. Gonfirmatur denique tertio ex iUo prin- tenebrae, neque privationes sensibilis com-
Gonfirma- • .
t-v . •
tur tertio. cipio Doctoris, quo probat extensionem ad munis aut proprii , sed tanlum arguitive,
locum separari posse a quantitate et sub- et secundum experientiam, qua sensus non
stantia corporis, quia quod non dependet percipit actum circa sensibiUa. Gonclusio
ad aliquam .gpeciem ejusdem generis, sed aulem praemissa, juxta hunc modum di-
Color con-
indifferenter se habet ad omnes species, cendi, excludit visionem modi essendi in-
et contingenter,
° ita etiam se habet con- divisibiUs et supernaturalis. Conclusio po-
se*û°k"^'".
habet ad
extensio- tingeuter ad ipsum genus sed color idem
; sita probatur ab aUis Doctoribus, sed |
nem
in specie. mauere potest variala extensione hac vel principia quaedam adhibent, quae non ad- 1
illa quantitalis, et raanet in ease visibiUs mittuntur a nostris, idco eas omitto. fl
actu mutata extensione, ergo contingen- Verum ergo simpliciter, corpus, ut exi- .
N<
ter se habet ad extensionem in genere et stit in Eucharistia secundum prsesenliam loiii

in tol
specie, quantum ad sui sensationem; ergo sacramentalem, qua est totum in toto, et qual
par
non dependet per se ad uUam, et eliam totum in qualibet parLe, non posse videri
Responsio qua visibiUs est, Dices, quod argumen- oculo corporeo eLiamsupernaturaUter, non
adobjectio-
nem. tum coucluderet etiam naturaliter posse solum in hoc, quod privatio extensionis
videri coloratum, sine ulla extensione. non cadat directe et explicite, sub sen-
Respondetur negando assumptum, quia sum, tanquam objectum sensatum, aut
color in esse dependet a quantitate, tan- quod praesenlia illa formalis, ut est relatio,
quam forma priori, vel subjecto quo, et non sit visibilis, sed eUam neque Chri-
exigit modum naturalem essendi, quo sLus materiaUler, ut est totus indislans,
existat in subjecto quanto el extenso, qui uL ita dicam, et contentum sub qualibet
modus supponitur ad actionem, seu im- parle speciei, et sub ipsa tota specie.
mutationem sensus factam ab ipso natu- Quia sicut species ipsa non ita cadit sub
fl
raUter. sensum, ut referatur distincte in quasli-
bet ejus parles exlensas, et hoc uno aclu, sioni, ut jacet, et probalionem, ex qua
crui
^ tantum primo
^ et per se est totius ;
sensus assertionis magis sumendus est.
Priemissae
secundario tantum partium, et confuse, Dico ergo non probari plene contra- rationes
... . . ,
.. .1 posbibilita-
neque dislincte et determinate potest rium, quia aliud est considerare sensiDile tem
proprium commune, ut comparantur "
esse parlium, nisi per visiones proprias et "^^^^^L
objecti.
singularum, quae ut plures insint simul; ad invicem in ratione objecti sensibilis,
non est capax potentia, quia dislrahere- et unum est ratio alteri, sine qua non
lur ejus tendenlia, neque tot esse pos- moveret sensum ; et hoc modo procedunt
Qualis
et visio sunt, quia secundum alias et alias partes objectiones seu rationes faclae, et concedo
rporis.
possit multiplicari visio, et sic quasi in talem ordinem inter sensibile proprium
infinitum quodammodo; ila, inquam, con- et commune, ut proprium primo et per
tingit in Christo ut sub ipsis continelur, se respiciat sensum, commune vero de-
quamvis enim respective ad hanc vel pendenler a proprio.
illam partem, posset videri ut conjunclum Aliud est considerare operationem, qua Non
probant
indislans^ non tamen ut totus est in sin- tendit potentia in objeclum, et ipsam ex parte
ooLcriliSB
gulis ejus partibus, quia ad hoc singulae polentiam tendentem, qua est malerialis
visiones requirerentur, quae inesse non et extensa, et versatur circa objectum,
possunt. non actione transeunte, sed immanente
30.
Posset ergo videri Christus, ut est pri- ipsi potentiae,secundum modum conna-
mo in toto ambitu hosliae consecratse, et turalem potentise, et extensum, unde ne-
sic non viderelur totus, ut replicatus ad que moveri potest, neque terminari ab
singulas partes, neque ut non replicatus, objecto, riisi ut extensa est ; licet ergo
quia sic non cadit sub sensum, quia refle- extensio non sil ralio aut conditio praevia
ctere nequit super aclum suum, neque sensibilis proprii, ut moveret sensum ; et
superrevisa, sed directe, ut habet ter- demus etiam ut terminarel, quanlum est
Qyoô^jo
minos extrinsecos commen- requintur
essendi, et ex narte
r sua.> tamen est dispositio requi-
'
"^
jn objeoto
suratos secundum locum, in ipsum tendit. sita in obiecto ex parte potentiae
*"
; et ratio ««itensio
ut potentia
Videret etiam simul Christum in pluri- materialis, sub qua tendere tantum po- tendat.
bus partibus hostiae per plures visiones, test, quia tam operatio quam tendenlia
quarum quaelibet esset visio ejus deler- ejus est extensa, et non secundum ali-
minata et dislincta secundum diversas quod punclum indivisibile sui videt aut
smpluin.
partes, in quibus videretur, sicut, verbi tendit, sed secundum totam virtulem ex-
gratia, in speculo fracto multiplicatis spe- tensam, quae est pars in parte, non tota ;
ciebus visibilibus videtur objectum in sin- ideoque nequit lendere in punctum, aut
gulis partibus speculi per distinctam spe- aliquod indivisibile, qua tale, ac proinde
ciem et visionem. bene Doctor ait, quod Christus simpliciler
31. Secundam conclusionem ul supra expli- esl invisibilis in Eucharislia sine exten-
istinetiir
prima cavi primo loco, pulo esso mngis ox sensu sione.
erpreta-
lio.
Doctoris, qui videtur, etiam specilicative Ex quibus patel ad rationes adductas,
j. . j- Excludun-
loquendo, Chrislum dicere in Eucharislia, quia propter modum ,
operandi el essendi lu,-
sub omni ralione, esse invisibilem : et potentiae requiritur exlensioni objocli, ul "ôinu*"-^
quamquam rationcs faclaj vidoanlur se- possit uniri ei potenlia, el ipsum objeclum
cundum principia illius, lanuMi quanluin terminare ejus operalionem ox natura
ad senlentiam standum erit illius conclu- ipsius polenti», qu;c nequit abslrahcre a
modo essendi nalurali ipsius objecli, aul certe ad reprsesentationem objecti per lumei,
proprio. modum speciei. Si primum dicatur, nequit ^""^raie^.
A forliori solvunlur raliones Nomina- operari, nisi ut forma extensa recepta in
lium, quae minoris sunt difficuUalis, quia organo, et sic nihU facit ; nequit etiam
et objectum ipsum, ut moveat potentiam, mulare modum connaturalem potenliae
exigit naturalem modum essendi, perinde ad operandum, cum ei accedat, neque

ac quodlibet aliud materiale agens, de- variat modum ejus essendi.
inde hoc ipsum requiritur ex parLe po- Si secundum dicatur, per idem patet
lentiaB ; non sufficit ergo corpus Christi nihil efficere, si sit species impressa, cum
esse praesens sub speciebus, ut possint polentia nequeat operari immediate circa
videri, nisi sit praesens juxta dispositionem objectum in se praesens, nisi qua exten-
requisitam, ex parte objecti et polentiae. sum est, neque species aliter repraesen-
33. Ex his patet ulterius quomodo intelligi tet, nisi sic, cum ipsa sit extensa,et sub-
debeat prima Doctoris conclusio, in qua jicialur potentiae, eique accommodelur.
explicat id quod possibile est fieri, circa Quid ergo habetur ex tah specie, quod
corpus Ghristi in ratione objecti visibihs alias per ipsam potentiam, Deo supplente
ex occasione quaestionis, et negalur in concursum objecti, haberi nonpossit?
secunda conclusione esse visibile ut hic Ad argumenta patet ex hltera. Ad ulti- 35.
Utraque est. Utrumque est ad propositum quaesti- mum dicitur, agens naturale agere secun-
fonclusio
Doctoris onis, quia repugnantia potest esse per dum lineam rectam, et quod non potest
est au • •
indirectum agere in reflexum. Hoc princi-
. . . .
propositum causam mtrmsecam et extnnsecam, sic

qusestionis.
^^^jj^ repugnantiam, quae esse posset ab- pium variis in locis docet intelligendum ^
solute in ordine ad Deum, quantum ad de multiplicalione effectus in medio, si
productionem actus vitahs unde nescio

;
sit effectus indivisibilis, vel de intentione
qua opinandi consecutione, ilh, qui ne- si sit divisibihs forma. Ex hoc principio
gant posse potentiam operari vitahter, non recte ahqui coUigunt non dari acti-
nisi producendo aclum, quem nequit onem in distans, ut suo loco videbitur.
producere, ut ipsi aiunt hic, quomodo, Consequenter ad hanc quaesiionem, el
inquam, possit in ea esse operatio qua ad priorem, Doctores solent inquirere de

videret. apparitionibus, quae contingunt in Eucha-
Visio ergo illa, quam Doctor produci a ristia, quid sit judicandum? quibus expli-
visio iiia solo Deo posso asserit, esset obiecli se- candis tam practice quam speculative sub-
possit esse
operatioi cundum naturalem modum existendi, et in jiciemus sequentem quaestionem.
ea nulla esset deceptio, quia esset obje-
secundum modum, quem natum esset
cti Quid judicandum de apparitionibus, quce in
habere, non esset autem ejus, ut in Eu- hoc Sacramento contingunt ?
charistia est; hoc dico, asserendo quod

objectum videretur, si non placet primus Plures apparitiones factas esse in Eu- 3^
modus interpretandi conclusionem. charisUa constal ex historiis,' de quibus

^ ^?^
^flionibi
34. Praeterea non capio iUud lumen super- Paschasius in lib. de Eucharislia cap. 14. '" s»<='
Excluditur menlc
modus, naturale, mediante quo potentia videret asserens factas fuisse plerumque in con- i'asohns
quo dicitur v • .
,
Qnis fii
possibiiis objectum secundum ahquos, ut est hic, firmationem fidei de hoc Sacramento ; earum
Chmti ^"'^ '^'^^ ^sset ad confortandam poten- quod verum est, quando fiunl publicae,
ut htc per
jianf,^ gt perficiendam ejus virtutem, vel quando autem privatse sunt, ut contingit
.
DIST. X. QU^STIOIX. 311
saepe in personis piis, fiunt quandoque ob tasiae, opus est prudentia et consilio, cer-
alios fines qui ad animam hujus vel illius tisque regulis, quae ad praesens non spe-
snectant, nempe ad confirmationem devo- clant. Agendum tantura est tiic de appa-
tionis, excitationem spiritus, consolati- ritionibus, quaj fiunt per immutationem
onem spiritualem et amorem, et reveren- specierum ; de illis consuli potest Alensis
tiam Sacramenti, et alios quibus Deus 4. p. q. 53. in 4. arl. 3.
Quoad apparitiones secundi generis. 38.

suaviter animas allicit.
De
Hae apparitiones quandoque sunt reales prima sententia est, quando videtur in apparitione
isereales, reali.
alise
ex parte Sacramenli, seu in ipso Sacra- Eucharistia Christus in forma pueri, carnis Sent. Alen.
aginariaj Sent.
aliai mento; aliquando non in Sacramento, aut sanguinis, videri reipsa Christum Do- contraria,
parentes. D. Thom.
ales ap- sed in sensu interiori aut exteriori; in minum; ila Alensis loco cilalo, Gabriel Richardus,
ritiones. Durandus.
Sacramenlo, ut quando stillat sanguinem, lecl. 51. in canon. Secunda sentenlia est, Paludanus.
Carthus.
quando apparet caro, vel cinis, vel petra ; non videri Chrislum in se ; ila D. Thomas Marsilius.
Vasquez.
in sensu, ut quando videtur ibi puer, aut 3. part. quaesl. 76. et communis in 4. disl.
Paschasius.
Christus in forma crucifixi, aut sub aliis 10. ubi lUchardus art. 5. q. 2. Durandus, Guitmund.
Lanfrancus
rationibus. Paludanus, Carthus. quaest. 4. Marsiiius
Thom. D. Thomas assignat inter has mutati- qusest. 7. aH. 3. dub. 5. et communiler
nde dis-
rnantur. ones modum, quo discerni possunt, nam Thomislse, Vasquez comment. in illum
si unus aut alter habeanl illas appariti- articulum D. Thomae, Suarez. Quod docu-
ones, et cffiteri videant species sub rati- erunt etiam antiquiores, Paschasius, Guit-
one, signum esl eas fieri per mutationem mundus et Lanfrancus.
sensus, non autem objecli ; item si brevi Conclusio prima. Quando apparel ibi 1. Conclus.
Probabiiis
durenl, ita quod antea et post videantur Clirislus secundum formam pueri, vel sententia
Alens,
species sub sua ratione propria, eliam aham, qu» non imporlat corrupLibiUta-
est signum fuisse apparilionem per muta- lem, quse est contra naturam corporis
tionem sensus, non objecti, contrarium si gloriosi, non videlur improbabilis senten-
contingat erit signum mutalionis in ipso tia Alensis, quia niliil obstare polest,
objeclo. quin ila secundum apparentiam contin-
Si qua^ras an iiiai apparitiones per im- gere possit, quia idem corpus, sicut poni-
37,
An mutatlonem sensus lartum, el non ojjjecli tur de facto in diversis locis modo nalu.
parentes
sint includunt mendacium aut deceptionem? rali essendi in uno, et sacramenlali in
:a sij^na.
Uospondetur negative, quia fiunt ad os- altero, sic etiam non repugnat ponl ulro- Non
repugnat
tensionem alicujus veritatis ; unde Augu- que modo in Sacrameiito ; uno modo ex Chrlstum
bis poni in
stinus lib. 2. qusest. Evangelicarum, et vi verboruni, allero vero per miraculum Sacramen-
to,
libro contra mendacium cap. 9. quando ad probandam veram existentiam Cliristi
diverso
simulatio ad aliquod verum sigriincandum bis esset in Sacra- Uimen
in Sacramento. Dices,
modo
refertur, non est mendacium. IlaLio est, mento, quod videtur absurdum. Uespon-
quia ejusmodi signa symbolica includuuL (leiur qu()d verum est secundum poten-
veram significationem, uL imagines, alle- tiam ordinariam, oxtraordinariam negalur,
goria), parabola3 et hujusmodi. quia offeclus ipsam non excedit, et ma-
Verum ad discernondum intcr apparili- gis oongruit voritali et fini apparilionis,
ones veras el illusioiies qua) liunl, vol qui ost probalio vora> exislonlla) realis in
arle dcBmonis, vel ex vitio sensus, vel ox Sacramento.
veliementi imaginationo, debilitate iiliaii- Deinde sic apparuit Chrislus in forma
;
Appaniit liorlulani Magdalenae, in forma peregrini cum tamen hunc modum essendi in Sacra-
fn^îbma discipulis euntibus in Emmaus, el reliquis menlo non habeat ; ergo potest continge-
doriosr P^^'' ''esurrectioneni non apparuil in forma re deceptio. Respondetur negando conse-
corporis gloriosi, oslendens doles lalis quentiam, quia fides docet indivisibililer
staLus, sed in forma sua cognit alias esse in Sacramento ; apparitio autem esl
unde manducavit et bibil cum illis in ea- ad probandam veram existentiam et re-
dem forma, lioc tamen non fuit conlra alem ejus in eodem; quod vero exhibeatur
veritatem slalus corporis gloriosi, unde modo exlenso et sensibih, illud necessa-
quando apparet etiam in forma crucifixi, rium est ad effectum visionis externae,
aut judicis, aut pueri, non esl deceptio, qu8e alio modo in ipsum ferri nequit.
sed ropraesentalio status quem liabuil, aut Si quaeras, quid sit illud quod apparet, ^^-
Suarez
liabilurus est ; neque in hujusmodi appa- quando apparet caro et sanguis ? Respon- Sententia
rilionibus necessarium est, ut immulenlur det Suarez non esse carnem et sanguinem
species realiter. in re ipsa, sed tantum ahquid colore si-
Secunda conclusio. Idem dici potest, mile, quia hoc sufficit ad salvanda, qu8e
2. Concius. quando apparet ibi caro et sanguis tran- apparent ; neque sunt multiplicanda mi-
Quid
qiiando seuuter, ita ut species redeant ad suum racula sine necessitate; neque probabili-
anparet
caro( sensum pristinum ;
quando vero perma- ter cogiLari potesl quod illa caro sit huma-
nenter, ita ut videatur quod ibidem ap- na, alterius autem animalis esse non est
j
paret transire ad corruptionem, tunc non decens. \
R^^jicituf.
erit caro aut sanguis Christi, sed aliud Sed hsec non videntur essefundata, ma-
corpus ibi creatum ad significandum car- ximeiniis apparitionibus quse durant, quia
nem sanguinemque verum Ghristi ; si auquod ibi producitur secundum experien-
tem cito transeat, non est necessaria vera tiam, apparet esse caro et sanguis. Et ille
mutatio specierum, sed sufficil apparens. est communis sensus hominum, quia nihil
Ratio prioris est, quia non competit carni discernunt inter hsec et aham carnem,
el sanguini corporis gloriosi sub esse cor- quae variet subslanliam ; neque est multi-
ruptioni ; ratio posterioris, quia suppetit plicare miracula, quia ejusdem virtutis et
aliqua ratio probans immutationem realem ibi producere quodcumque tam aliud cor-
in re ipsa factam. pus, quam veram carnem, ejusdemque
Tertia conclmio. Altera sententia D. miraculi, deinde magis conducit ad finem
4().
Sententia Thomss probabilior,

est ^ quia non est ne- apparitionis, deinde caro illa non est ne-
D. Thomse ^ '
probabiiior. cessarium Ghristum apparere reipsa ad cessarium utdicatur humana, vel alterius
effectum aut finem miraculi, quia suffi- animalis, quia fuit creata, et nusquam ali-
cienter probatur, etiamsi aliud sit quod as incorporata huic aut isti animah, quam-
apparet, veritas fidei in cujus confirmati- vis potuitincorporari. yEgidius dicit speci- yEgid.
onem fit; sive ergo sit illa species reprce- es sacramentales converli in illas dimen-
sentans Ghristum, sicut in speculo contin- siones carnis. Richardus accidenlia illa, Richard
D. Thoii
git reprsesentare objectum, et supra pro- quae apparent esse in corpore circumdante
batum est posse rem non existentem species. D. Thomas adhaerere ipsis speci-
videri in sua specie, sive Angelus appa- ebus, sed quando fit vera immutalio, me-
reat in ea forma , ulrumque seque fieri lius dicitur inhaerere corpori, quod intra
potest, et sine deceptione. Dices, apparet species producitur ;
quando autem appa-
Ghristus modo extenso in Sacramento, ritio est transiens, non produci ibi alia
DIST. X. QUifiSTIO IX. 31$
accidenlia, nisi intenlionaiia, vel illud materia prima, an totum substantiale ?
quod dicit S. Thomas, sed incerlum est Si secundum dicatur, licet non appareat
quid fiat. mutatio ejus quoad sensum, coUigitur ta-
Quarta nonclusio. Quando mutalio talis men a posteriori per illud principium,
42.
Quando esl in speciebus, ut sub iis non maneret quodaccidens desinenLe subjectodesinat;
species
comrmpun- substanlia panis aut vini si adesset, tunc desiLio autem subjecti, quia desinit acci-
noninSaere corpus et sanguis Gliristi desinit esse sub dens proprium ejus, et ponuntur acciden-
Chnstum.
speciebus. Haec est communis ratio ejus, tiaseu dispositio ad formam repugnanlem.
quia desinunt ipsse species, cum quibus Quando autem fiunt hujusmodi mutati- Quid
faciendum
habuit connexionem Christus, ul cum siones, utin carnem et sanguinem.aut aliud, in tali
mutatione.
gno sensibili ; ergo et ipsum corpus, quod sive maneat ibi corpus Christi, sive non,'
tantum inesl, inquantum manet signum servanda) sunt species decenter in loco
sacramentale. Conlroversia est, quando id sacro et decenti, donec manent in forma.
Durand. conlingat. Durandus asserit semper id con- Sed quid dicendum, an debeant ado-
44.
tingere; alii putant manere Christum, rari ? Respondelur quod sic, quia adora-
quamdiu manet quanlitas immutata, licet tio terminatur ad corpus Christi, quod for-
fiat mutatio in qualitate ; ila D. Tbomas te subesl, ut si maneant accidentia, quod
D. Thom. (^^^- 8- ^^ ^^ 4. dist. 10. q. 1. art. 4. quaesti- in seipso absolute est, et significatur per
Capreoius.
^^^(,j^^^ 2. et disl. 18. quxst. 5. Capreolus talem substantiam.
quaest. 1. ad argumenta. Quaestio est Phi- Sed quid si post consecrationem appa-
losopbica, ad quam breviler dicendum, reat tah's immutatio, quid fieri debet ?
quando mulalio fil ita in qualitate, ut si Respondetur sumi posse, si speciesin ali-
substantia panis aut vini adesset, corrum- qua parle manent immutatae ; si vero tolae
peretur, lunc desinere Chrlslum esse sub transferantur in eam formam, quae nonfa-
speciebus ; ralio est praemissa. Quod vero ciat ad usum et consumptionem Sacra-
corruptis qualitalibus desinat substanlia, menti, aliqui dicunt eum teneri iterum
non esl ambiguum, quia illae sunt disposi- consecrare, quia sumptio est de praece-
tio ejus necessaria. pto, et integrat sacrificium ; alii negant
43. Sed advertendum id non contingere in hancobligationem, quia consecrare denuo
qnaiHaiis comnmnibus quahtatihus, verbigratia, canon esset primum sacrificium consumma-
propriK!
lore aut frigore, vel ejusmodi ; sed in pro-
infert re, sed aliud inclioare. Si autem in una
derniiiio-
nem.
priis, ut in sapore et odore, quia hae sunt
lanlum specie conLingeret nmtatio, pro-
qualitates magis propriac specierum. Dig-
babile est eum debere consecrare eam-
noscitur ergo haec mutatio, quando ha;
dem denuo ad integritatem sumplionis,
desiiiunt ; conLingit autem quanlilalcm,
probabile magis contrarium, quia de hoc
quantum ad sensum non variari corrupta
substantia, ut quando vinum converLi!ur in

niliil certi lex statuit, cum sit casus, qui
acotum ;
quidquid sit, an pliysic(? corrum- non cadit sul) lege, ot novitas facti magis
patur quantilas vini, (juod dependet ab supersedondum osse forte suadet, et por-
illa quajstione de ejus subjeclo, an sit quirendum judicium Ecclcsiao.

. ;
DISTINCTIO XI
{Textus Magislri Sententiarum.)
verbo coelesti fitcorpus et sanguis.

De modo conversionis Et ideo Sacerdotes dicuntur con-
ficere corpus Christi et sangui-
Si autem quaeritur, qualis sit il-

nem, quia eorum ministerio sub-
^
Sententia la coiiversio, ail formalis, ail substan- stantia panis fitcaro, et substantia
Elurium.
ist, X. tialis, vel allerius generis ; definire vini fit sanguis Christi nec tamen ;
non Formalem tamen non

sufficio. aliquid additur corpori vel sangui-
esse, cognosco, quia species reni, nec augetur corpus Christi vel
rum, quse ante fuerant, remanent sanguis.
et sapor et pondus. Quibusdam
Quomodo dicitur corpus Christi confici
esse videtur substantialis, dicentibus,
de substantiapanis.
sic substantiam converti in sub-
stantiam, ut hsec essentialiter flat
« Si vero quseris
^ modum, nuo
^
id ^ ^.^- ,
illa cui sensui prsemissae aucto-
;
Dubium 1,
fieri possit, breviter respondeo :
ritates consentire videntur.

Mysterium fidei credi salubriter
Oppositio. potest, investigari salubriternon
potest Quod ergo corpus Christi
».
B. Sed huic sententise sic opponitur panis mutatione in id non augmen-

ab aliis Si substantia panis, in-
:
tatur, nec sanguis ex vini conver-
quiunt, vel vini convertitur .«?<6ston- sione, ejus voluntati et potentise
tialiter in corpus vel sanguinem adscribatur, qui idem corpus edu-
Christi, quotidie fit aliqua substan- xit de Virgine ergo substantia il-
; fit
tia corpus vel sanguis Christi, augmento. Nec ta-

la ista sine ejus
qu3e ante non erat et hodie est ; men concedunt quidam, quod sub-
aliquid corpus Christi, quod heri stantia panis aliquando sit caro Op'nio i.
non erat et quotidie augetur cor-

; Christi, etsi fiat caro Christi sicut ;
pus Christi atque formatur de ma- farina facta est panis, et aqua facta
teria, de qua in conceptione non est vinum,nectamendicitur fari- :
fuit factum. Quibus hoc modo re- na est panis, et aqua est vinum. Alii opinio 2.
sponderi potest quia non ea rati-
: vero concedunt, illud quoderat pa-
one dicitur corpus Christi confici nis vel vinum, post consecratio-
Repiicatur. vcrbo coelesti, quod ipsum corpus nem esse corpus et sanguinem
in conceptu Virginis formatum de- nec tamen sequitur panis est ca- ^5^^^,,^^ ^
:
inceps formetur sed quia substan-

; ro Christi, vel vinum est sanguis, |
tia panis vel vini, qu3e ante non quia substantia panis vel vini, post-
fuerat corpus Christi vel sanguis, quam facta est caro Christi vel
; ..
DISTINCTIO XI. B15
sanguis, non cst substantia panis rationcdici.illamsnbstantiamrieri Refutatur.

DeSacram.
vel vini, sed caro et sanguis. Ideo itam, quia, ubi est haec, est et illa el alleg. de
cons.
distinguendum videtur, cum dici- quod mirum est; et ipsam subsian- dist. 2. c.
Omnia
Inv subsianiia panis, vel id quod erai liam panis vel vini dicunt esse Sa- quce.
Joan.
panis, modo corpus Christi,
est cramentum. Sed quod non sit ibi 6.
51. 52.
manens enim panis non est corpus substantia nisi corpus Cliristi et
Christi; sed mutata, id est; id quod sanguis, ex prsedictis et subditis
facta est, est corpus Christi. Nec aperte ostenditur. Ait enim Am-
dicimus, substantiam panis vel vi- brosius « Panem istum, quem su-
:
ni materiam esse corporisvel san- mimus in mysterio, illum utique

guinis, quia non de ea ut de mate- intelligo, qui manu sancti Spiritus
ria formatur corpus, sedipsafor- formatus est in utero Virginis ct
matur in illnd et efficitur illud. Un- igne passionis decoctus in ara cru-
de Augustinus « Corpus
: Christi cis. Panis enim Angelorum factus
jjg"^j:,„'i^3
dicimus illud quod ex fructibus est cibus hominum; unde Veritas
terrse acceptum et prece mystica ait Ego sum panis vivus, qui de ccbIo
:
*^'fine'^
^jusdem, etconsecratum sumimus in memo- descendi; et itcrum Panis quem cgo
:
de consecr.
dist. 2. cap. riam dominicae passionis. Quod dabo, caro mca est pro mundi vita. Ex
""^^"^"
cum per manus lioniinis ad illam hisnamque duabussententiisaper-
visibilem speciem perducatur, non te datur intelligi.quia panis ille et
sanctificatur, ut sit tam dignum istenon duo, sed unus panis et una
Sacramentum, opcrantc
nisi invi- caro proculdubio unum efficitur
sibiliter Spiritu Dei ». corpus. Illud vere, illud sane, quod
sumptum est de Virgine, quod re-
Dubium 3.
Asserunt quidam dictum panem transirc surrexit et coelum ascendit^'.
in Gregor. in
hom
in corpus Christi. Item Gregorius « Quis fidelium
: Paschali,
can
liabere dubium possit, in ipsa im- (Juid sit
D,
Quidam vero sic dicunt conversi- molationis hora ad Sacerdotis vo-
sanûis, et
lib. K.
Aiiae
opiniones
onem illam esse intelligcndam, ut cem C(»los aperiri, in illo Christi dial. c. 58.
et hab.
sub illis nccidentibus, sub quibus mystorio Angelorum choros ados- de consecr.
ilist. 2.
erat prius substantia paniset vini, se, summa ct imn sociari, unum Dubium 4.
post consecrationemsit substnntia quid ex invisibilibus ntque visibili-

corporis et sanguinis, sic tamcn, bus fiori ». Idcm: « Eodom momento
ut non ois nfficintur. Et sic nssc- et in ccx^lum rapitur, ministorio
runt, dictum panom trnnsire in Angclorum consocinndum corpcri
corpus Christi, quin, ul)i crat pn- anto oculos Saccrdotis
Chi-isti, et
nis, nunc est corpus Christi. (,)uo(l in nltnri Sicut divinitas
vidctur.
si est, quid orgo fit dc substnntia \'orhi totum implot mundum, ita
pnnis ct vini ? IUi dicunt, vcl in muUis locis illud corpus consecrn-
pr.TJncentom mnterinm n^solvi, v(^l tur; noc sunt tamon multa corpo-
in niliiliiin rcdigi. Alii voro puta- ra uniiin corpus ot
Chi'isti, S(^l
vorunt, ibi substnntiam j)anis ot vi- unus snnguis. Idooquo sivo j)lus.
ni romanero, ct ibidom corpus sivo minus (juis indo porcipint, om-
l']i'r()r.
Christi esse et sanguinom ; vX liac nos ?B(iualitor corpus Cliristi inte-

316 LIB. IV. SENTExNTlARUM
gerrime sumimt ». Post consccra- Christus? «Utostenderetur, totam p.

Dubium 6.
tionem igitnr non est ibi substan- 1
Iiumanam naturam ,
assumpsissc,
.
tia panis vel vini, licet specics ut totam redimeret. Panis enim
remaneant. Est enim ibi species ad carnem refertur, vinum ad ani-
panis ct vini, siciit et sapor, iinde mam, quia vinum operatur sangui-
aliud videtur, aliud intelligitur. nem, in quo sedes animoe a Physi-
cis esse dicitur. Ideo ergo in dua-
Quare sub alia specie. bus speciebus celebratur, ut animse
et carnis susceptio in Christo et
E. Sub autem specie tribus de
alia utriusque liberatio in nobis signi- comîit.
Gregor. in
hom. causis carnem et sanguinem tradi- ficetur ». Valet enim, ut Ambrosius /p^
^^;J^]^
Paschali.
Idem hom. dit Christus, et deinceps sumen- ait, « ad tuitionem corporis et ani- n^K-^°%
r Dubium 7.
26. sup.
Evang. dum instituit, ut tides scilicet habe- mse quod percipimus quia caro J^f^'^- ^^-
;
Dubium 5.
August. in
ret meritum, quae est de his quse Christi pro salute corporis, san-
serm.
praeal. et
non videntur; quia « fides non ha- guis vero pro anima nostra offer
habet. bet meritum, cui humana ratio tur, sicutprae.flguravitMoyses: Ca-
de consecr.
dist. 2. c. praebet experimentum». Et etiam ro, inquit, pro corpore nostro of-
Utrum
sub figura. ideo, ne abhorreret animus, quod fertur, sanguis proanima»; .sed ta-
Amb. lib.6.
de Sacr. cerneret oculus, quia non habemus men« sub utraque specie sumitur,
c. 1. et
de consecr. in usu carnem crudam comedere quod ad utramque valet, quia sub
dist. 2. c.
Pani?, etc.
et sanguinem bibere. Quia ergo utraque sumitur totus Christus.
Christum vorari dentibus fas non Sed si in altera tantum sumeretur,
est, in mysterio carnem et sangui- ad alterius tantum, id est, animae '
nem, nobis commendavit. Et etiam velcorporis, non utriusquepariter ;
ideo, ne ab incredulis religioni tuitionem valere signiflcaretur. Sub

Christianae insultaretur. Unde Au- utraque tamen specie totus sumi-
ffustinus : « Nihil rationabilius, tur Christus; nec plus sub utra-
quam ut sanguinis similitudinem ^^®' ^^^ minus sub altera tantum
sumamus, ut ita et veritas non de sumitur». « Eadem enim ratio est,
sit, etridiculum nullum flat a pa- ut ait Hilarius, in corpore Christi, Hiiar.
Papa de
ganis, quod cruorem occisi homi- quse m manna prsecessit de quo di- consecr. ; ,
., ^ •
,, , dist. 2.cap.^, . .
nis bibamus ». Ne igitur hoc fleret, Cltur Qui : plus collegerat non habml Ubi
« ne veluti quidam horror esset

et
;
• . .
amplius, nec qui mtnus paraverat habnit Exod.

... pars est.
16.
^^'
cruoris, in similitudinem accipi- minus Et licet sub utraque specie
».
mus Sacramentum ». Ex pra^missis totus Christus sumatur, tamcn

,
jam liquet, quare sub alia specie, non flt conversio panis nisi incar- i
et quare sub ista hoc Sacramen- nem, nec vini nisi in sanguinem;
tum Dominus celebraverit et cele- nec debent dici duo Sacramenta, sed
brari a nobis instituerit. unum, quia sub utraque specie
idem sumitur neque iterari Sacra-
;
Quare sub duplici specie. mentum, quia benedictio non repe-

titur super eamdem speciem; ne-
Sed quare sub duplici specie su- que alise substantise in sacriflcium
mitur; cum sub alterutra totus sit veritatis offerridebent,quiadealiis
DISTINCTIO XI. 317
non potestconsecrari corpiisChri- ctisCypriani videtur posse coUigi. non debet

... • j f-, dari hostia
• • .
sti vel sanguis. Ait enim Si quis de antecesso- popuio,

: «•
ribus nostris vel ignoranter vel 5« co^n^c'?!

Quare aqua admisceatur. simpliciter non hoc servaverit, cmnom*?^.'
quod nos Dominus facere et exem- ^"^|- ^^j'^-
Dubium
G.
8.
Aqnavero admiscenda est vino,
plo et magisterio docnit; potest iratres in
* ^ ereiEO.
Isid. lib. de qiiin aqiia popnliim significat, qni
Eccl. offic. simplicitati ejus indulgentiaDomi-
cap. 18. et per Christi passionem redemptiis
Cypr. lib.2. ni venia concedi. Nobis vero non
epistolarum est. «Calixergo dominicns juxta
epibt. 3. potest ignosci, qui nunc a Domino
et liabetur canonnm prseceptum aqna et vino instrncti sumus, nt calicem Domi-
iatelligi.
mixtns debet offerri qnia videmns
Apoc. 17.
ni cnm vino mixtum, secundum
;
Dubium 9.
in aqua popnlnm intelligi, invino
qnod Dominus obtnlit, offeramus ».
ostendi sanguinem Christi. Cum
Ex hoc videtur, quod si qnis sim-
igitnr in calice vino aqua miscetnr,
pliciter vel ignoranter vinnm offe-
Christo popnlns adnnatnr, et cre-
rat sine aqna, Sacramentum con-
dentinm plebs ei, in qnem credit
ficiat. Aqua vero nuUatenns sine
copulatnr; qnse copnlatio aquseet
vino potest offerri in sacrificinm,
vini sic miscetnr in calice Christi,
nec panis nisi de frumento, nec
nt mixtio illa non possit separari.
granum frumenti, nisi redactum
Nam si vinnm tantum quis ofFerat,
fnerit in panem, quia Christus et
sanguis Christi incipit esse sine
panem se dicit et grano frumenti se
nobis ».
comparat. Quod ergo snpra di-
Julius Papa.
ctum est, non posse vinnm solnm
offerri, determinari oportct; reci-
H. Sivero quseritnr, an irritum sit pit enim exceptionem non potest :
In epist. de
Sacr. calic. quod geritur, si aqna pra^termit- nisi simpliciter vel ignoranter
cujus
princip. tatur, audi qnodsequitur in eodem fiat ; vel non poiesi, id est, non
Quanquam
sciam canone « Non potest, inquit, calix
: debct. Qnibnsdam tamen videtur
fralor,
qua; est 3. Doinini esse aqna sola, aut vinum hoc generaliter verum.
in lib. 2.
De consec. solum, nisi utrumqne misceatur ».
dist 2. cap.
Non opor- Itein Cyprianus
« Calix Domini
:
Quale corpus dcdit (^Jirislns discipulis in
tet, etc.
In Kacra-
non est aqua sola, aut vinum so- cceua.
mento lum, nisi utrumque misceatur; si-
ep. pra;al.
et habetur cutnec corpus Doinini potest esse Colligitur etiam ex pr.-vdictis,
de consecr.
d. 2. c. farina sola, ncc aqua sola, nisi qnod Christus vinuin aqua mixtuin
.Scriplura.
Dubium 10. utrumquefuerit adunauim ct panis dedit discipnlis. Corpus vero tale
Aug. 4. de
doclr. Chr. unius compage solidatum «.Si qnis dedit, qualc tnnc habuil, id est,
cap. 21. ex
Cypriano. tamen, non intcndcms introdnc(*rc mortale et passibile nnnc vcro ;
Dubium It.
Joan. G. 48.
haeresim, oblivioiic vcl ignorautia sumitur a nobis immortale et iin-
Joan. 12.
24.
aqnam non videtur
pr.Ticrmiscrit, passibile ; nec tamen majorem
Determina- ossc irritum Sacramentum,sed ilie habet efticientiam . i^ncharistia
lio
prjcmisso- graviter est corripiendns ; nam et qnoqiK^ non dobot dari
intincta
ruin.
Julius Papa Gra^cornm Kcclesia non apponere popiilo pro supplemento commu-
(juod
ialincta aquain dicitur. Quod etiam ex di- nionis, quia non legitur Cliristus
;
alicui discipulorum praebuisse pa- sit possibile quodlibet ens conver-

nem intinctum nisi Judae. Tunc ti in quodcumque ?
vero non accepit Judas corpus

tantum panem, corpus
Christi, sed COMMENTARIUS.
Dubiuni 12.
vero et sanguinem Christi ante
cum aliis discipulis perceperat. (a) In liac dislinctione agitur primo de ^
(Finis texlus Magistri.) via ad Sacramentum, nempe

^ de conver- J^.'**^'''»
nujus di-
stinciionis.
sione et transubstanliatione ; secundo, de
Supra Magister determinavit materia Sacramenti ; eam absolvit Doclor
veritatem de Eucharistia, quan- septem quaestionibus, quarum prima est
tum ad Sacramentum et rem Sa- de possibilitate transubstantialionis; se-
cramenti et usum ejus; hic deter- cunda, an possit quodlibet converti in
minat de consecratione sacramen- quodlibet? terlia, an panis convertatur in
tali, qu<'B est quasi inceptio Sacra- corpus Cliristi.^ quarta, an panis conver-
menti, et dividitur in duas partes. sus anniliiletur ? quinta, quibus verbis
Primo enim determinat de ipsa possit exprimi haec conversio? sexta, de
consecratione, quantum ad actum natura et essentia panis convertibilis
consecrationis. Secundo quantum septima est, de materia calicis.
ad materiam, ibi Suh alia aiuem
:
specie. Prima in duas. Primo deter-

minat veritatem; secundo excludit QU^STIO I.
errorem circa hoc, ibi Quidam :
auiem. Secunda pars in tres. Primo Utrum transubstantialio sit possibilis ?
determinat de materia prsecedente

et concomitante consecrationem Atens. 4. p. q. 38. m. i. et 2. D. Bonav. hic a.
Richard. a. 1. q. 1. D. Thom. 3. p. q.
1. q. i.
in communi, scilicet quare est 75. a. 4. Suar. 3. p. tom. 3. d. 50. s. i. 2.
Bellarm. lib. 3. de Euchar. per totum.
species alia, et alia ab ipsa specie
rei contentae ; secundo de ipsa in
speciali, quantum ad duplicem Ad primum (a), arguo quod non, i.
speciem concurrentem ibi : Sed quia transubstantiatio idem est, Text.*?.'

*" ^'
quia sub duplici. Tertio de quadam quod mutatio substantiae in sub- "
specie apponenda alii speciei prin- stantiam; sed talis mutatio non
cipali, ibi : Aqua. est nisi generatio vel corruptio,
Circa distinctionem istam unde- secundum Philosophum 5. Phijsic.
cimam quaerendum est principali- Sed nec nec illa est transub-
ista,
ter de duobus. Primo, de conver- stantiatio; ergo nec est possibilis

sione, seu transubstantiatione. transubstantiatio.
Secundo, de materia apta tran- Secundo, quia in omni mutati- ^(.gum, 2.
substantiationi vel conversioni. one aliquod subjectum commune .^J^gj--^^;
manet, ex illa definitione muta- êxt 7.
Circa primum, primo quserendum et 9.
est de possibilitate. SecundO; de tionis, 6. Physic. Mutari esl aliler se
actualitate. De possibilitate qusero habere nunc quam prius. Et patet

duo. Primo, utrum sit possibilis discurrendo per omnes species
transubstantiatio? Secundo, utrum mutationis, 5. Physic. Sed in tran-
DIST. XI. QU^STIO I. 313
substantiatione nihil commune quod clare et optirae explicat, quoad singu-

las
manet ; ergo nec est aliqua tran- partes, distinguendo transubstantiati-
onem a generatione.
substantiatio, quia non potest esse
aliquid aliud qiiam mutatio, quia
non est permanens, nec
aliquid Hic secundum processum supe- 2.
etiam successivum aliud a motu rius habitum de Sacramentis pri- ;
et mutatione, quia successiva non mo videnda est ratio nominis. Se-

sunt nisi motus, et mutatio, tem- cundo, an illi rationi possit aliquid
pus, et hujusmodi ergo, ctc. ; subesse. Tertio quid sit illud in
TertiO; quia in omni mutatione speciali, utpote ad quod genus per-
termini sunt incompossibiles sed ;
tineat, vel cujus speciei in genere
termini transubstantiationis non rationem possit habere.
Transub-
sunt incompossibiles, quia possunt De primo (a) dico quod hoec est stantiatio
esse simul ergo transubstantiatio

; conveniens ratio hujus nominis qui 1 sit.
Totalis
non est mutatio, et tunc ut prius transubstaniiatio , quod est transitio quid
significet.
nihil aliud potest poni; ergo, etc. totalis substantirie in substantiam. Text. 10.
et 24.
Contra, Ambrosius de Sacra- Primo expono istud vocabulum Geueratio
est
mentis, et habetiir de consec. dist. totalis; totum enim uno modo dicitur transmuta-
tio
2. Revera mirabile, non minus est dare, integrum ex partibus; alio modo totius
in totum,
quam mutare novas naturas rebus. Ex pro qualibet parte categorematice explicatur.
quo concludit, quod cum Deus pos- et syncategorematice. Secundum In
generatione
sit dare novas naturas rebus, qucC hoc dupliciter potest esse transitio totum per
se transit
prius non erant, potuit et mutare totius in totum. Uno modo, acci- in totum
per se, in
naturam in naturam, et per con- piendo pro toto integro ex parti- alterations
totum
sequens transubstantiare. bus, scilicet quod uni toti cx parti- per
acci lens,
bus succedat aliud totum ex parti- in totum
COMMENTARIUS. per
bus. Et hoc modo dicit Aristoteles accidens.
2. (a) Ad primum sic proceditur, etc. In hac primo de Generatione, quod genera-
qunestione sunt tres articuli primus, de tio cst transmutatio
;
totius in totum,
significalione nominis; secundus, de re quia illud totum ex partibus, quod
substrata ejusque possibilitale ; tertius
fuit verc totum, scilicet per se
quid sit? Girca haec oranis controversia, unum, non manet, sed aliud totum
quae fuit inter antiquos, versalur tantum succedit; non tamen quaîbet pars
jn eo, an transubslantiatio conlineatur
succodit, quia materia manet com-
sub genere mutalionis ? de quo agit Do- munis, secundum ipsum. Et per
ctor in 3. articulo; inler posteriores tanien
oppositum in alteratione non tran-
succrevil magna varielas quaeslionum, sit totum in totum, quia quodlibet
quibus rcspondendum erit. Controversiam totum i)cr se unum, quod prn^ccs-
cum haerelicis supra praemissimus ; in hac sit altorationem, manet in termino
autem quaestione tanlum movelur contro- alterationis, sed tantum transit
versia Scholastica. totum unum secundum (jnid, sive
SGHOLIUM. per accidens, in totum aliud jêr
Describit transubstantiationom es3o tota- nccidcuis, ut lignum calidum in

lom trausitiouom substautio) iusubstautiami liguum frigidum, (iuorum nou-
trum cst totum proprie loqnendo, materia ignis, aliter ex aere, sive
sed tantum per accidens totum, non igne, secundum ipsum ibi.
sicut per accidens unum. Quod- Transitio ergo illa partialis sub-
cumque autem totum, quod scilicet stantise in substantiam, potest
est per se unum, et per consequens esse vel subjecti a termino in ter-
est de genere substantiee, manet minum transeuntis, vel totius ter-
idem sub utroque termino trans- mini transeuntis in terminum op-
mutationis, hujus scilicet altera- positum. Sed in proposito, cum
tionis. dicitur transitio tofalis, excluditur
Per hoc quod ista auctori-
patet, primus intellectus, quia nihil com-
tas nihil contra positionem
facit mune transit ibi a termino in
de pluralitate formarum, quia terminum tunc enim non esset
(
quantumcumque ponatur prima transitio totalis, sed partialis; ) ergo
forma manere, secundum rei ve- est hic tantum transitio substan-
ritatem in generato et corrupto, tife in substantiam, sicut termini
tamen non manet totum idem, totaliter desinentis esse in ter-

etiam isto modo loquendo de toto, minum, sicut in substantiam tota-
quia totum simpliciter praecedens liter incipientem esse.
corruptionem, includebat formam
ultimam speciflcatam; illud autem COMMENTARIUS
non manet in termino generati-
onis, sed tantum pars ejus ergo ;
(a) De primo dico, etc. Praemissa divi- 3.
Definitur
bene dictum est in definitione tran- sione qusestionis, explicat quid nominis, transub-
stantiatio.
substantiationis, eam distinguen- dicens, transubstantiationem esse transiti-
do contra transmutationem, quod onem totalem substantice in substantiam.
non est transitio totius in totum, Distinguittransubstantiationem a generati-

quia ibi posset esse sequivocatio one, ex eo quod in utraque sit transitio
de ly totius, sed quod est totalis tran- totius in tolum, sed aliter, quia in gene-
Differentia
silio. ratione totum non succedit toti secundum ejus a
ênerationo
3.
De secundo, quod additur in hac omnes partes suas, quia eadem materia
ratione nominis, id est, suhstaniice communis manet in genito, quse fuit in
in substantiam ;dico, quod ponitur corrupto. In transubtantiatione fit muta-

ibi substantice, distinguendo contra tio totius in totum, et totalis secundum
accidens. Manifestum est enim, omnes partes categorematice sumptas, ut
I
quod transitio accidentis in acci- nulla, quae fuit in termino a quo, maneat
dens, magis diceretur transacci- termino ad quem, sed substantia tota
in
t
dentatio quam transubstantiatio. et totalis collective quoad partes, et totum
Sed quod dicitur substantice in sub- sumpta transeat in terminum ad quem.
Text. 58, Differt ab
et iade. stantiam, intelligendum est secun- Excluditur etiam alteratio, quse est mu- alteration^
Dupliciter
fit aiiquid dum Philosophum 1. Physic quod tatio totius secundum quid, in aliud se-
" ^'^"''*
dupliciter dicitur aliquid fieri ex cundum quid, et non totius simpliciter,
aliquo, scilicet ex subjecto ma- quod est subjectum manens sub utroque
nentC; vel ex termino corrupto. termino.
Aliter enim ignis generatur ex Dicitur substantice in substantiam, etc.

DIST. XI QU.ÊSTIO I. 321
non eo modo qno primo Physicorum, ari. Assumpta patent, quia nec
dicit subjectum transire de privatione in totalis inceptio substanticp, noc
formam ; aut de forma corrupta in for- totalis desitio includit contradi-
mam genitam seu eductam, vel qua cor- ctionem, nec per consequens ince-
ruptum dicitur transire in genitum, sed ptio hujus ad totalem desitioncm
Diirert modo jam explicato. Unde excluditur per illius, quse transitio includit tran-
transmu-
tatione. lias particulas transmutatio, qua unum substantiationem ; ergo vera est
accidens in aliud convertitur, quia illa prima conclusio, scilicet quodpos-
transaccidentatio est, non transubstanti- sibilis est transubstantiatio.
atio. Doctor autem explicat transubstantia- Secundnm probatur, scilicet quod Transub-
tJonem, et describit eo modo quo sumitur soli Deo istud sit possibile, quia soii Deo
Definitiir
secundum ... , • , possibilis.
naturam
g Patribus ct Conciliis in hoc mysterio, -^ ' in cujus potentia activa est Exd.i.q.i.
praesentis quatenus nihil termini
mysterii. ^
a quo, quoad
t sub- 7 >
utrumque extremum, et quantum ^"J"^'
stantiam manet, sed totus cum partibus ad totum esse, et quantum ad to-
transit in terminum ad quem. tum non esse, est hoc prsecise in
ejus virtute activa, ut transitio
SGHOLIUM. extremi extremum,
in et praecise
ejus. Nunc autem esse, totalis sub-
Transubstantiationem esse possibilem
stantise, et non esse, ejus subsunt
quia una substantia potest totaliter incipere,
tamen virtuti activse divinse, et soli illi,
et alia totaliter dosinere, id a solo
Deo fieri posse, quia soli ipsi extrema tota- quia quaelibet alia requirit subje-
liter subsunt. ctum in quod agat ergo transitio ;
totalis substantiae in substantiam

4. De secundo (a) articulo, primo subest illi virtnti, et soli illi. Ma-
dico,qnod possibile est huic rati- jor et etiam tota ratio confirma-
oni nominis aliquid subesse. Se- tur per simile de transitione par-
cundo, quod illud non est possibi- tiali; cujus enim virtuti activae
le alicui virtuti activae, nisi divinae subest essc et no)i csse partiale
immediate. utriusque extrcmi, ejus virtuti
Primum probatur, quidquid po- subest transitio partialis extromi
test esse totaliter novum, non re- in extremum. Patet de generati-
pugnat succedere alii, quod
sibi one et corruptione Virtus enim
potcst totaliter desinere esse; sed potons supei* non esse formre prno-
aliqua substantia potest totaliter codentis, ct esse form<np consoquon-
essc nova, sicut expositum est tis, mancnto illa parte compositi
prius totaliter, hoc est, non tan- communi, scilicet materia, potost
tum secundum se totam composi- supor generationem hujus ex illo,
tam ex partibus, scd etiam socun- (\u^ est transitio partialis unius
dum qnodlibet ojus, et alia potcst partialis in aliud;crgo a simili,
eodem modo desinere cssc ergo ;
virtus potons super essc et non cssc
hsBc potest totaliter succedere illi utriusquo extremi, totalitor potost
totalitor desinonti, ot per conso- supoi" transitionom totalom oxtre-
qucns h<TC i)otest converti totali- mi in (^xtromum.
ter in illam, et ita transubstanti-
Tom. XVn. 21
.
tione subjective sumpta, et obje- q.3.

q.2.
COMMENTARIUS. ctive, transubstantiatio non est
immutatio subjective, sed objecti-
4. (a) De secundo arliculo, etc. Hic po-
ve.Pro distinctione hac potest po-
conciusio. nit daas conclusiones. Prima, quod tran-
ni probabilitas, quia aliquid potest
substantiatio nôdo dicto in priori sit pos-
^*^êi'us.'''^^
generari subjective, aliquid obje-
sibilis. Secunda, quod haec possibilitas
concius^
Probaiio 1.
ctive, sicut probatum est 1. lib.
respiciat solum
"^
virtutem divinam, non
conclusio- disl. 5. in qucest. de principio materiali
nis. creatam. Prima probatur, quia quidquid
generationis filii ; et pari ratione po-
potest esse totaliter, id est, secundum
test generatio distingui, ut sum-
totum et partes novum, potest etiam suc-
pta subjective, vel objective, et
cedere alteri, quod secundum totum et
per consequens mutatio.
partes potest desinere esse, quia nec in-
Contra hocprimo, quia distinctio Dcfinitio
rautationis
ceptio totalis unius, neque desitio totalis
non concordat cum Philosopho, explicatur,
alterius, nec ordo successionis utriusque
Ratio est
quia ex 6. Physic Mutatio est, qua
ad invicem repuffnat. Hsec ratio supponit
ex creditis. .
aliquid potest aliter se habere nunc
propositionem creditam, nempe Deum
quamprius. Hgec ratio non convenit,
habere omnipotentiam, quam Theologi as-
nisi subjectotantum; non termi-
serunt, et agere posse independenter ab
no, quia terminus non se habet
omni causa creata, et causam materialem
nunc aliter quam prius, quia si
a Deo dependere et creari posse, nempe
est terminus ad quem, nunc primo
materiam primam, ab eoque conservari,
est, et ita non se habuit prius ali-
quod non admitterent Philosophi, ut vi-
terquamnunc; terminus a
si est
sum est dist. 1 . qucest. 1
quo, nunc non est, et per conse-
Secuada Secunda conclusio probatur ex eo, quod
coaclusio- quens non se aliter habet nunc
nis solus Deus agere possit independenter a
probatio. quam prius ergo nihil mutatur
;
subjecto, et non causa creata ; ergo esse

nisi subjective.
et 710)1 esse totale substantise est in sola
Una responsio est, quod Philo-
potestate divina, prout esse et 7ion esse
sophus negavit produci aliquid
comprehendunt totum et partes. Hae rati-
nisi de subjecto, mutatio et ideo
ones quantum ad principia ex quibus
apud eum requirebat subjectum ;
depandent, jam tractatye sunt loco citato ;

sed nos ponimus aliam mutati-
unde non est quod hic amplius eis insi-
onem possibilem, et ita possumus
stamus, solum superest expiicandum, an
illi attribuere rationem mutati-
panis desinat per annihilationem? an ex
onis, sed non illam, de qua loqui-
repugnantia aUqua ex natura rei? quod
tur Philosophus. Alia responsio
in sequentibus tractabitur.
est, quia si arguitur de illo aliter,
SGHOLIUM. quod accipitur in definitione, quia

Refutat Varronem et alios teaentes tran- illud requirit entitatem positivam
substantiationem esse mutationem, et ex- pro tanto, quia aliud est differen-
plicat definitionem mutationis ad mentem idem 10. Metaphysicce,
tia entis, sicut
Philosophi exactissime.
I
contra, hoc non concludit, quia Teit.
com, 2»
-5.
Varr. id
. Quantum
ad tertium articu- (a)
^ '
subjectum nunc existens sub pri-
acmaterialum dicitur, distinguendo de muLa- vatione, et prius sub forma, dici-
;
DIST. XI. QriiESTIO I. 323
turaliter se habere, et tamen esse concordat dictis Sanctorum, quia

subprivatione non est taliter, seu secundum Gregorium 5. Moral.
entiter se habere, quia privatio Mtitare est ex aliquo in aliiid ire
non est aliqua entitas; ergo ex eo, hoc non convenit, nisi subjecto
quod additur alitcr, non potest mutationis.
concludi, quod sit entitas commu- Posset (b) etiam argui contra di- 7.
nis utriusque termini. ctam responsionem per rationem,

6. Contra primam responsionem. quia si objective dicitur aliquid
Aliud est negare Philosophum in mutari, hoc est, quia objectum
ratione nominis, aliud in ponendo distinguendo contra subjectum mu-
vel non ponendo existentiam rei tatur. Sed terminus ad qiiem hic
signatae; multa enim non posuit, non mutatur ergo non potest
;
qufp. tamen si posuisset, dixisset ista transubstantiatio dici mutatio

consequenter nobiscum de rati- objective.
one conveniente eis, sed univer- Si dicatur, quod objective sumi-
saliter ubi posuisset aliquam rati- tur hic generaliter pro termino,
onem propriam alicujus, dixisset sive a quo, sive ad qtiem, et in cre-
illud non convenire, nisi ei, in quo atione verificatur mutatio obje-
illa propria ratio salvaretur, quo- ctiva pro termino ad quem, hic
Phil. moflocumquc dixisset de existen- autem pro termino a quo ; et pro-
negaret
;ransub- tia vel non existentia illorum, qui- batur, quia verum
quodest dicere,
tantiatio
nem bus illa ratio applicaretur. Nunc panis conversus est in corpus
esse
mulali- autem ratio nominis secundum Christi ergo panis mutatus est,
;
onem.
Philosophum mutatio est, etc. quia non eodem modo se liabet
qu?e posita est, non convcnit, nisi quo prius hoc improbatum est
;
ubi manet aliquod subjectum er- ; pertractando rationem Philoso-

go licet supponeret nobiscum phi, quianeuter terminus sc habet
transubstantiationem possibilem, nnnc aliter quaui prius. Terminus '
0«'^* sit
aliter se
timen cum sibi rcpugnet ista ra- enim a qno non manet, et sic non se habere?
tio, negaret cam essi^ mutationcm. habet aliter, quia se habere alitor chansiix".
Secunda responsio non valet, incliiditentitatem se habontis ali- niut"ius.
quia non arguitur ab eo, quod in tcr, et tunc potest dici, quod non
descriptionc mutationis ponitur sequitnr: panis est conversus in
aliter. Verum est enim, quod aliter corpus, orgo est mutatns, quia
ibi accipitur gencralitcM* ad cntita- nntecedons non denotat, nisi tran-
tem positivam contrariorum, vel situm termini a quo, ad terminum
privationis et formse scd alitcr; ad qnom: conscquens autom donotat
arguitur ex co quod dicitur se hahc- ti'ansitnm alicujus subjecti com-
nam istud includit aliquid com.
re, munisuti*i(]uo tormino.
mune manere, et ei quod est aliter VA si adhuc objiciatur, corru- 8.
se habere nunc, et nlitor so habere ptum est niutntum, et

non subje-
prius, quia se habcre alitor aflir- ctivo, quia uou manct ergo obje- ;
matur ciequaliter ex partc utrius- ctivo.

({ue. Itcm, ista distinctio non Dico, quod illud quod convenit
Text. parti per se, dicitur de toto per tum si.num imponitur ad signan-
eom 1. "^
Text. accidens, 5. Physic. in prmcipio, et 7. dum istam formam sub hac et illa
com.l.et2. . . ,• .
et quia materia corrupti est per habitudine, et ideo est aequivocum,

se mutata a forma ad privationem, et possent imponi simpliciter di-
ot ideo hoc totiim potest dici per versa concreta, puta sanum, sani-
accidens mutatum; sed non sic est flcativum, etc.
in proposito, quia nulla pars Ita in proposito, generatione
transubstantiati per se mutatur. existente eadem secundum se,
Ad (c) aliam ergo persuasionem potest ipsa habere dive)'sas habi-

adductam pro opinione degenerari tudines ad subjectum cui inest, et
subjective et objective, dico quod ad terminum ad quem est et se- ;
illud potest duci ad oppositum. cundum hoc potest concretum

Non enim distinguitur generatio impositum ab ipsa sequivoce acci-
in subjectivam et objectivam, licet pi, ut denotat informationem hu-
aliquid dicatur generari subjecti- jus et illius, et sic aliquid dicitur

ve vel objective; ergo pari rati- sequivoce generari, licet genera-
one, nec mutatio distinguetur sic tio secundum se non sic distin-
vel sic. guatur, sed tantum dicatur alio

Generatio Et si dicas, si genemri sic distin- modo accipi, ut est hujus et illius.
est inferiusguitur, orgo et mutari ; et prsete-
^
oiSm,^*'' rea, quomodo possit generari sic GOMMENTARIUS.
compaleturdistingui, ot uou geucratio ? Ad
nlnnm
terniinum.
p^înium dico, quod generatio non (a) Quantum ad tertium articulum, etc.
est inferius ad mutationem, nisi Mutatio distinguitur a quibusdam in sub- Mutationi

ut convenit subjecto generationis; iectivam
**
et obiectivam.
j
Subiectiva
j
est oû^^H"*
aubjectiv
ut autem oomparatur ad termi- illa, quae est subjecti, ut aliter se habet mutatio
num, rationem prodncti-

habet nunc quam alias. et transit de forma in
onis, ut dictum est lib. 1. dist. 5. formam in rautationibus positivis ex par-
qucest. 2. te utriusque termini ; vel certe in priva-
9. Ad secundum quod ab eo- dico, tivis et negativis, ut succedit in eo

â^bstract™ dem abstracto possunt imponi privatio et negatio formse, aut e con- objectiv
/M,- ^- i- mutatio
P°es"J'* multa denominative, vel idem tra. Objectiva
X
mutatio est ex parte ter-
* X .L
habitSes^qu^voce, quia illa forma potest mini partialis, aut totalis, qui incipit
iaconcreto.
^^^61*6 aliam et aliam habitudinem vel desinit, estque inter esse vel non esse
ad diversa, et per diversa concre- termini. In hoc articulo tertio tangitur
ta vel idem sequivoce acceptum

; controversia magis de proprietate nomi-
potest signare illam formam, ut nis, juxta mentem Philosophi, ejusque
habentem talem vel talem habitu- significato, quam de re ipsa nam eo ;
dinem. modo quo creatio et annihilatio dicuntur
Exemplum patet de sano, quia mutationes improprie et objective, et
sanitate existente una forma, quse terminus ipse transire de potentia obje-
potest aliam habitudinem habere ctiva ad esse cum quamdam sui mutatio-
ad signum, aliam ad causam, ne, qua recipit esse post non esse, et
aliam ad subjectum, hoc concre- heec in eo succedunt ; ita etiam omnis

DIST. XI. OU^STIO I. 325
transmutatio dicitur aliquo modo mutatio ut includitur in transubstantiatione, ac

improprie sumpta ; vide Doctorem in 2. proinde de substantiali juxta opinantes.
dist. 1. qucest 4. ad 5. cl disl. 2. Dices, saltera est mutatio ratione *panis, Repiica.
RespoQsio.
qucest. 4. ad 5. qui desinit esse substantialiter. Respondet
6. Impugnat ergo Doctor asserentes mu- negando consequentiam, quia nihil ejus
stanUatio tationem proprie dictam dici de transub- manet, quod aliter se haberet. Dices, cor- Repiica.
ruptum ^®^P°""*'-
^^propni"' slantiatione, et prout mutationem definit est mutatum objective, non sub-
^'uidam'^
Philosophus, 6. PJiysicorum, qua dicitur jective, quia non manet. Kespondet dici
voiunt. aliquid se habere aliter quam prius ; denominative mulari, quia quod convenit
tur. qusB ratio nominis non convenit termino^ parti per se, per accidens dicitur de to-
sed subjecto, ut idem manet sub utroque to, 5. Physic. text. com. i. etl. Physic.
termino, sed aliter et aliter se habens, tcxt. com. 1. et 2. et pars corrupti
et ut supponitur utrique termino. Re- manet, quoe per se mutatur, et ideo de-
Responsio. spondent aHqui, quod Philosophus non nominatio per accidens transit ad to-
agnovit aliam mutationem, nisi ex subje- tum.
cto, quia non agnovit creationem et an- Vide quasdam limitationes hujus m 3. Limitati
nihilationem, quas Theologi cognoscunt, dist. 11. qucest. 1. nempe quando deno- principii.
neque transubstantiationem ; ergo potest minatio a parte repugnat absolute toti,
ipsi attribui ratio mutationis. Contra, non denominat totum nisi cum limitati-
impugnatio Philosophus rationem propriam alicujus one ; nihil autem panis manet, quod per
Ratio
propria non extenueret ad
, 1 1-
aliud,
1
m
•
quo res, cui se denominaretur, et primo, ideo neque

rei non
convenit proprie competit, non includitur ; illam totum denominari potest per accidens,
alteri.
rationem tanquam mutationis dixit pro- quia per accidens reducitur ad per se, sic-
priam, ergo, etc. deinde Philosophus ut contingens ad necessarium.
agnovit rem transire de non essc ad es- (c) Ad cdiam ercio pcrsuasioncm, etc. 8. ^
. / .
Generatio
se, lamen non comprehendit hunc transi- Dicit quod aliud dicitur generari subjecti- subjecta, et
X 1 • 1-1
•
. .
ohjecliva.
tum sub mutatione. ve et objective aliud, et has acceptiones
Responsio. Secunda responsio est, quod per ly non esse generationis in diversas spe-
alilcr intellexerit Philosophus aliquid po- cies divisionem, sed diversas habiiudines
sitivum, quia est differentia cntis per ejusdem formre et denominaliones, ut

ipsum, sicut idem ait, 10. Mclaph. comparatur ad diversa, verbi gratia, ad
tcxl. coni 11. sed subjectum nunc subjectum et ad terminum ; qua enim
existens sub privationc succedente forma) rccijiitur in subjccto, dicitur generatio per
Dillerentia
aliter se habct, quamvis privatio non sit moduin mutationis, qua autem respicit utriusquo.
Iinpujjna- ejus positivum. Contra Doctor, quia licet terminum, dicitur generatio per modum
tio.
particula aliler sumatur, ut communc productionis ; non licet autem mutaii-
etiam privativo et positivo, tamcn sc onem, qua mutatio est, sumere aliter,
habcre sumitur, ut denotat subjectum quam in ordine ad subjeclum ; non dici-
commune, quod alitcr se habet, sub utro- tur mutari aliquid objective, sicut dicitur
que tcrmino successive; sic etiam sumunt gcnerari.
comnuiniter Theologi mutationcm.
[h) Possct cliam argui, clc. terminus ad
SGHOLIUM.
quem hic non mutalur, etc. nempe sub- TraMsubstantiationom non osso niutatioiiem,
stantialiter ; agilur eniin de niutatione, quia haec dicit subjoctum iiiiod mutatur, et
formam ad qaam mutatur. Item successi- immediatus aiicujus ad aliud
onem immediatam informationis ad non in- prsecedens.
formationem, et e contra lato modo tamen,
;
Si autem omnino velis extende- Text.

dici potest mutatio, seu versio a subjecto in com. 7.
subjectum.
re mutationem, ut dicatur de Mutatio
triplex,
transubstantiatione, potest dici, et versio
triplex.
10- Dico (a) ergo proprie loquendo, quod sicut secundum Philoso-
quod transubstantiatio non est phum 5. Physic. triplex est mu-
mutatio, nec circa hoc oportet la- tatio, scilicet a non subjecto in
borare ad inquirendum genus subjectum, a subjecto in subje-
transubstantiationis, quia muta- ctum, et a subjecto in non subje-
det iatelligere subjectum,
tio, etsi ctum et accipitur ibi subjectum
;
quod mutatur, et formam secun- pro ente positivo, et non subje-

dum quam mutatur, et habitudi- ctum pro privatione ejus sic po- ;
nem subjecti ad formam, tamen test versio extendendo ad muta-

ultra istam habitudinem formali- tionem supernaturalem distingui,
ter importat successionem imme- ut illa, quae est a subjecto in non
diatam informationis ad non infor- subjectum, dicatur annihilatio ;
mationem, et e converso. Sicut quse autem a non subjecto in

ergo in Baptismo dicitur aliquid subjectum, creatio quae vero a ;
materiale, ut ablutio, et aliquid subjecto in subjectum, transub- Vide Varr.

ubi supr.
formale, sciiicet verba, licet ambo stantiatio. Sed per hoc quasi nihil et
D. Thom.
sint materialia simpliciter respe- habetur de genere remoto trans- iiic
art. 2.q. 1.
ctu ejus, quod est simpliciter mutationis, quod scilicet est genus
formale, ut est significatio, tamen versionis, nisi quod utrumque
hoc dicitur eo, quod verba sunt formaliter est inferius ad reia-
aliquo modo formalia, respectu tionem quamdam ordinis, sive
Termiaus ablutlonis. Sic in proposito, tam successionis.
pSiVeT subjectum quam terminus est ma- Ad argumenta ad primum pa- : 11. b
Argumen-.,
^"^nem*'"' teriale in mutatione; sed illorum tet ex ultimo articulo. Ad
isto ta. ;-
suêctim duorum formalius est terminus secundum per idem. Ad tertium

suJefsio.
Quî^ subjectum ideo dicitur for-
; dico, quod verum est in mutatione
malius etiam importari, et verius proprie dicta, quia succedit in
quam respectus successionis,
ille eodem susceptivo oppositum post
licet vere ille respectus sit forma- oppositum ; est enim ibi transitio
lior, quia est aliquid verius in se partialis, scilicet formae in op-

quia forma absoluta, vel ad minus positum eodem subjecto manente,
ens positivum; ille autem ordo et ideo ibi termini illi primi sunt
j
posteritatis vel successionis non incompossibiles sed non est ista ;
est nisi respectus secundum quid. ratio in proposito hic enim suffi- ;
Non haberetur ergo genus tran- cit, quod esse hujus termini et
substantiationis, si esset muta- illius sint disparata, licet simul
tio, nisi quantum ad illud for- se possint compati in entitate,
male, quod addit ultra terminum quia ad nihil idem informandum
respectus, scilicet qui est ordo comparantur, circa quod sibi
. .
DIST. XI. QU^STIO I. 327
succedant ; vel posset concedi, Alii docentes actionem esse productivam secunda
quod essent simplicicer incompos- terminum ejus statuunt modum quem- inârios
sibiles circa idem numero, licet dam, quo Christus est in hoc Sacramen- ^"^^^^^
non sint incompossibiles in essen- to ; terminatur ergo ad ipsura, ut habet

Terminan
do absolute, sicut simul sunt in talem mudum, non autem ad aliquod
pr|sentiam
entitate album et nigrum, et qui- ejus antiquum csse. Si intelligas de modo
dem siint vere contraria secun- preesentioe localis, aliqui citant nostrum Modus
explicandi
dum species, in quibus sunt, nec Doctorem pro eadem sententia, eam aiiorum.
tamen simul sunt in aliquo eodem sequitur Soto dist. 9. q. 2. art. 2. Alii
susceptivo. magis declarant hunc modum substan-

tialem esse, ut defendant actionem hanc
COMMENTARIUS. esse substantialem, ne cogerentur pro-
9.
Conclusio (a) Dico ergo proprie loquendo, quocl bare transubstantiationem esse actionem Esse
communi?
antiquo- Iransubslantialio non est mutatio, etc. accidentalem, Modum autem illum sic su^bSunUa-
rum.
Haec est conclusio principalis hujus declarant, ut ex vi ejus necessario ex repSan-
^^°*
quoestionis, ad quam ceetera reducuntur natura rei desinat substantia panis
•
et *T
et vmo.
quse breviter recapitulata sunt in com. vini, ac proinde asserunt inesse corpori
Eam tenent antiqui Theologi, et omnes et sanguini Christi, ne cogantur asserere
lltisiolor. pra^ter inconveniens allatum, annihilari
nostrjje scholce, Altisiodorensis lib. 4.
Alensis.
•. Thom tracl. 5. c. 2. Alensis in 4. qucest. 10. substantiam panis et vini, et tollerent
I. Bonav.
jchardus. m. 5. art. 3. D. Thomas. 3. p. quccst. 75. rationem veree coaversionis eorum in
art. 4. et in hac dist. qucesl. 1. art. 3. corpus et sanguinem Christi. Hunc modum
qucestiuncula 1. ad'd. D. Bonaventura, dicunt substantialem, quia si esset acci-
ibidem parl.i. art. 1. qucest. 2. Kichar- dentalis non repugnaret ex natura rei
dus arl. 1. et alii. Sed antequam ad cum substantia panis et vini; et docent
probationem communis sententiae pro- esse unionem substantialem corporis et
cedamus, subjungendi et impugnandi sanguinis cum speciei)us,mediante qua, ea

sunt motli dicendi aliorum. sustentat.sine ulla inhresione harum ad îii dicunt
esse
10. Circa autem hoc quaesitum variLC sunt ipsa et sme imperfectione. Alii, statuuni conservati-
Varietas ^, . . onem
)inionum, sententiaj, ct repugnant conclusioni, qu.Te esse conservationem ipsius Christi novam substomia-
^'asquez
vix ad summam reduci possunt, et ut virtute verborum continuatam; ita Gabriel Oabriei.
'^"*''"-
bcne Vasquez, magis confundunt myste- in 4. disl 11. quwst. i.art.^. dub. H.
rium quam explicant ; imo aliquae tract lect. 40. in canon. Ikcc placet Suarez
dunt occasionem adversariis fidei, ut disp. 58. secl. 4.
plures fingant impossibilitates ejus. Primaconclusio Ad hanc conversionem <*•

. . Prima
l'rima senteniia est Durandi, qufc iam non rcquiritur, ut maleria eadcm maneat conchisio.
Prima Non manet
lentontia
impugnata est, nempe ad transubstan- sub 1 ,
utroque termino.
•
..
Hiro est contra materia.
)urandi. tiationem requiri, ut subjcctum commune Durandum, probatur, ([uia haec conversio
maneat sub utroque termino et sic in est alterius rationis a
;
reliquis omnibus,
hac conversione nihil aliud fieri docet, quia totius in totum, ut deliniunt Con-
nisi materiam panis fieri sub corpore cilia ;
ergo nihil commune manet utrius-
Christi. Constat ergo pnxhKMionein (>ss(> (lih', (piod sit substantiale ct intrinsecum
respcctu termini ad (jucni ct substaii utri(iue , scd hoc infra latius.
tialcm. Sccundd conclu.fio. Tcrminus tiansub-
„ 12. stantiationis non esl modus aiiquis

*
aliam, nempe posse poni sub speciebus
Secunda
conciusio. substantialis, ut alii supra explicant modo indivisibili,
Terminus
non est talem. Probatur primo, quia sic transub- Sed moderni amplius addunt, nempe
modus sub- . .
.n
stantiaiis. stantiatio
i
esset ad iUum modum, non ad hoc dari modum praefatum ; ergo
vero ad corpus Christi. Sed Concilia et obscurant, quia nequit ostendi ex quo
Patres dicunt transubstantiationem ter- capite repugnaret modus ex natura rei
minari ad corpus Christi, in quo fit substantige panis et vini, imo falsum
mutatio panis ; ergo terminus ad quem est, quia non opponuntur circa idem
non erit ille modus. Antecedens patet, subjectum. j
quia secundum ipsos transubstantiatio est Dices, hoc ipso quo separantur acci- 14,
motus productivus termini, ex natura rei dentia apane, et uniuntur corpori Christi, ^mpugna°
^^"^"
Conversio repugnantis cum substantia panis sub desinere substantiam panis ex natura rei,
corpus, et speciebus sed id totum convenit isti quia dependet in esse et conservari ab
....
;
sanguinem.
modo, et non corpon Christi secundum illis speciebus. Contra, accidentia depen-
se, quia neque producitur corpus, neque dent a substantia, ut subjecto, in esse cui
repugnat per se substantise panis sub spe- inhaerent, quia accidentis esse est inesse
ciebus ; ergo non erit terminus contra ex philosopho ; ergo non dependet sub-
Concilia et Patres supra citatos, et potis- jectum ab accidentibus. Deinde accidentia Faiiit
^*'
simum Lateranense et Tridentinum, quod supponunt subjectum ; terminus autem ^"^Non
postquam declaravit hic conversionem dependentise alicujus ad ipsum supponitur subjectuS
fieri totius panis in substantiam corporis, saltem natura. Deinde, subiectum

J non '
•^'^ ,•
accidentta'
Lateranens. gj totius vini in habet existentiam substantialem ab acci- ^"^
substantiam sanffuinis, m
.
suo esse
Trident. .
. .
ait : Quce conversio, inquit, convenienler dentibus, sed a suis causis prioribus ; unde n
et proprie a Sancta catholica Ecclesia cum hsec existentia sit completa et sub-
transubstantiatio est appellata ; ergo sistens, non mutatur separatione acci-
etiam rem habet transubstantiationis, ut dentium.
conversio est ad corpus Christi prsecise, Dices accidentia conservare, ut remo- ResponsS
non vero ad aliquid superadditum. vens prohibens subjectum. Contra, licet "tuf."^'
13. Secundo, iste modus est fictitius et in hoc genere accidentia faciant ad con-
imaginarius, de quo aliter et aliter isti servationem subjecti, inquantum agunt,
auctores censent, nam aliqui dicunt esse vel resistunt contrario corrumpenti, ta-
substantialem in entitate, aliqui esse ac- men in proposito sequitur contrarium,

cidentalem ; sed ratione termini a quo, quia separatis accideniibus a subjecto, non
cum quo repugnat, nempe substantise est capax actionis aut passionis ab agente
panis et vini, dici substantialem. naturali, quia hoc nequit agere, nisi in
Obscurari Hsec omnia imaginaria sunt, et sine quantum ; ergo nequit agere in substan-
mysterium
sine necessitate admventa, qum etiani obscu- tiam non quantam, qualis in eo casu
aut funda- raut mysteHum ; minus enim capit ratio esset substantia panis.
Non"
modum illum in alieno subjecto repugnare ^ modum
Demus ergo illum unionis esse
repugnare
corpori Christi, quam ipsum corpus poni substantialem aut accidentalem, nullum substantia
panis
sub speciebus modo sacramentali, et non invenitur fundaraentum ilhus repugnan- et vini.
circumscriptivo, quia hoc involvit solum tise, quia neque substantiae panis absolu-
difficultatem illam essendi cum alio cor- te repugnat; alias quilibet panis etiam
pore circumscriptive, quse toUitur ; vel non consecratus eo posito desineret, ne-
'
DIST. XI. QUiESTIO l. 329
que etiam ratione separationis specierum Maior patet exemplis et ratione ;

primo, Toiiitur
oppositio
ab hoc pane, qui converti dicitur ; ergo palet in omnibus quse non sunt privati- contrana,
.
et
inutilis est. ve, aut contradictorie opposita, quae privativa,
Secundo probatur involvere falsum, et oppositio non est in proposito, ut supponi- disparata.
15
impugnatio repugnantia. In prirais, quod dicitur sub- mus, quia neque illa unio et inhaerentia
stantialis videtur imaginarium, quia cor- accidentis sunt formse maxime distantes
Inodr^
Repugnare pug Christi gloriosum et completum non sub eodem genere, cura sint diversi gene-
modum .
Christo. est in potentia ad aliquod complemeiitum, ris, neque consequenter contrariae. Utra-
aut actum substantialem, si dicatur sub- que est positiva, ac proinde removentur
stantialis ratione termini a quo, propter aliae species oppositionis ; in reliquis au-
repugnantiam. Probo, quidquid dicatur, tem quse sibi opponuntur ex limiiatione

non esse talem repugnantiam, quia potentiae et subjecti, ut sunt formte sub-
accidentia separata ante separationem stantiales circa eamdem materiam, quae-
nihil recipiunt intrinsece, quod inhae- libet est actus adaequatus per se materiae,
rentifle eorum ad substantiam panis repu- et supplet alteram, quia constituit mate-
gnet ; ergo, etc. riam in actu completo.
Non Antecedens probatur, quia ille modus, In causis extrinsecis, quando una tollit Repugnan-
repugnare
speciebus, vel cst in ipsis speciebus, vel in corpore influxum alterius, seu ut productivum seu ei causis
et inhse- „,
rentiae. Christi
. .
non
...
mipsis speciebus, ut sup- conservativum sui effectus, qui potest
; ^^toiiuûr.'^
ponit opinio, quia dicitur inesse Christo, esse ab alterutra , supplet etiam concur-
qui est terminus ad quem ; ergo habebit sum alterius, ut patet in causis universa-
modum essendi, quem habet Christus de- libus, ma"xime prima ; ergo nequit tolli
finitivum. Sed nullum accidens tale repu- dependentia accidentis ad subjectum hoc
gnat accidenti, quod ex natura sua est in modo, nisi suppleatur influxus subjecti in
subjecto quanto, quia sunt^diversi gene- ipsum.
ris, et unum est spirituale et supernatu- Deinde idem patet ratione, quia depen- 17.
, •
I .
•
.
•
I
Destruilur
rale, vel quasi supernaturale ; aliud vero dentia accidentis est per se ; ergo quid- eadem
materiale; estque in diverso subjecto hic qutd repugnat ipsi, debet esse aequivalens j^^^SâiS'
nempe aliud in corpore, aliud in spe- quoad hoc, subjecto, alias non adveniret ''"^[j®^®'
repugnans supplet
ciebus. tanquam
^ aliquid
^ '^
accidenti in
"^ mhreren-
16. Deinde demus aliud accidens seu uni- subjecto, neque conservaret accidcns tiam.
Probatio
ejusdem, oucm iuesse speciebus, non opponitur seorsim a subjecto ; modus ergo hujus im-
ipsis, quia hoec tantum est continentis ad possibilitatis esset praecise ex eo quod
contentum , non formae ad subjectum ;
repugnaret accidens dependere a duabus
ergo altcrius rationis, et consequenler causis totalibus siinul, unde altera tollit
nullius in reipsa repugnantia) ad inhicren- influx.um alterius, et ad;cquat tanquam

tiam, quia de potentia absoluta posset sic jequivalens ; sed id etiam non contingit
institui Sacramentum, ut mancret subin proposito.
stantia panis, ut supra prol)atum est. Kt Patcl subsumptum, quae est priiicipa- rnum
,. . , ., ,
subjectum
Modus nou probatur amplius, nihil repugnat iniue- Iis minor, quia nilnl supplet concursum aiiud
de^peilden- reutitje cx modo essendi positive, nisi ad accidens, nisi subjectum, vel causa ""yei*
alio *°'"*
^"^"
acciden- Q^^^^ supplct depeudcntiam accidenlis ad includens totum geuus subjecli in
tium.
subjectum ; sed iUa unio non supplel ta- genere, ut causa prima; undc lola na-
lem dcpendentiam; ergo, ctc. tura non posset separare accidens in csse
permanenti a subjecto, alias non esset sed subjectum, qua tale, sed qua sub-
miraculum. Ratio est preedicta, quia nulla jectum, ideoque nequit aliquod accidens
causa in natura includit genus subjecti uniri immediate hypostatice personee
proeter solam primam, quantum ad posse divinfe, quanto minus creatse?
supplere ejus causalitatem. Sed dato etiam opposito, sic argu- g^j^j^
Corpus Sed corpus Christi, ut contentum sub mentor, nequeunt dependere a supposito evasio im-
contentum
non est speciebus,
^
non habet rationem subiecti
...
prius dependeant
nisi a subjecto,
.
quia
.
pugnatur.
Prior est
subjectum j • j i
• j- dependen-
specierum. et repugnat, ut habeat etiam de potentia dependentia ad subjectum est immediata tia
absoluta, eo modo quo nunc est indivi- et demus dependere a supposito, hsec ctum"qitm
sibiliter, quia accidentia extensa nequeunt dependentia est posterior inhserentia, qua ^813°"
ut sic, convenire subjecto, nisi propor- referuntur ad subjectum. Item corpus
tionato. tale enim non est corpus Christi. Christi nequit esse terminus essendi
^^^ neque corpus Christi habet activi- accidentium, nisi ut suppositum, vel ut
Svit^tem
respectu tatcm, aut actionem r
physicam, subiectum neutrum ipsi convenit, qua
' J >
ut est j ;
> r ' -i
specierum.
sub Sacramento, quia sicut nequit pro- est contentum hic per modum signifi-
pter modum essendi subjectum esse re- cati expressi, quamvis enim simul in- non
spectu actionis agentis naturalis extensi, sit suppositum divinum, tamen acciden- ^'ôsltumT
sicetiam neque habere actionem propriam tia non respiciunt illud, tanquam signa-
quse supponit modum quantitativum. tum formale suum; ergo, etc.
Noa Neque corpus Deinde non evacuatur quia Requirunt
continet
Christi continet genus sub- difficultas,
. . . . . . suppositum
genus accidentia corporea extensa nequeunt extensum,
jecti in seipso, sicut causa prima, aut et
subjecti.
supplere potest ejus influxum ; ergo unio dependere a supposito, nisi extenso, sic-
ad corpus Christi, ut contenti, non re- ut exigunt etiam supposito, sicut exi-
pugnat inhserentise accidentium, acproin- gunt etiam subjectum extensum,nihil ho-

de imaginaria est, neque salvat aliquid rum est in proposito ,
ergo nulla opposi-
requisitum in hoc mysterio, et repugnat tio ex natura rei inter inhserentiam et
rationi naturali. unionem illam preetensam.

18. Dices cum adversariis, corpus Christi Et confirmatur totum, quia non major confi^rmatio
Ûorum'.° ut terminum per modum suppositi, ter- est repugnantia ex natura rei inter illam P^^J^^f""
impugna- unionem inhferenliam ad subjectum
minare dependentiam accidentium. Contra et
Accidentia in primis accidentia non sunt nata de- remotum, quam inhgerentiam ad subje-
msunt '
.
supposito, pendere a supposito extrinseco imme- ctum proximum, quod est quantitas. Sed
nec nata sunt referri ad suppositum reliquorum accidentium inhserentia manet

inhaerent.
Subsistere
est nisi
....
diate,
qua inhaerent, quia

. .
accidentis
, .
esse
, .
ad quantitatem, qua non obstante

i ^ x
uniun-
•
susani».
^^^ niesse^ id est, inhaerere; non autem tur corpori Christi ; ergo inheerentia illa
subsistere, qui est modus essendi sub- ad subjectum remotum, nempe substan-
stantiae ; unde si separaretur forma sub- tise^non tollitur per repugnantiam natura-
stantialis panis, manerent accidentia lem ejus ad unionem praefatam. Haec
uniformiter in forma, sicut nunc manent ratio specialiter urget eos, qui dicunt
in quantitate, quamvis non esset sup- inhoerentiam ad quantitatem et substanti-
positum ( et sic anima in esse separato am seusubjectum remotum esse eamdem;
intelligit, quamvis non sit suppositum), de quo infra dicelnv dislinctione sequejili.
ex eo praecise, quia accidentia non dicunt Aiiis etiam rationibus impugnant
j
dependentiam ad
j .
,
suppositum, qua
.
tale, moderni sententiam

••11illam oppositam,
• Videantur
aiii.
1
DIST. XI QUiESTIO I. 331
Ratio quse ad fundamenta incerta reducun- preesentia ad aliud

posterius, et a ; ergo
maxime
urgens. tur ; hsec nobis sufficiunt petita ex natura etiam conservatio. Deinde esse prsesens
rei, et sufficit unicum illud, nempe my- speciebus non est preedicatum substanli-
steriura reddi obscurum et difficile in ale, sed accidentale ; ergo non infert con-
ratione naturali sine fundamento, et dari servationem novam substantialem, alias Non exigi
conservati-
heereticis occasionem cavillandi ; neque mutato loco et prsesentia, mutaretur esse onem
novam
fundamentum ullum esse ex revelatis, aut et conservatio, quod est inauditum. Dein- substantia'
lem.
ratlone naturali, unde debeat sic explicari de effectus ille proesentioe non exigit
transubstanliatio, quia modus ille videtur actionem superioris generis, quia est
impossibilis. mere accidens ;

ergo non substantialem
21. Tertia conclusio. Transuhsidiniiatio non novam, consequentia patet, quia actio
Gabriel.
Suarez. fit per novam conservationem corporis specificatur a termino formali.
Christi, et substantialem. Ilsec est contra Tertio, corpus Christi penetrative po- 23.
Tertia
Gabrielem et Suarez. Probatur omnibus situm cum alio in eodem loco, ut quando ratio.
Idem
principiis, ex quibus apparet contradi- exivit de utero Virginis clauso, de se- probat.
ctio, quod idem effectus possit esse a pulcro, ingressus est ad discipulos clauso
duabus causis totalibus sic : Conservatio in ostio, penetravit coelum, non exigebat
rc ipsa esl continuata actio ; sicut ergo conservationem novam substantialem,
Non dari nequit dari duplex actio totalis respeclu sicut neque corpora Beatorum inquan-
duas
actiones ejusdem effectus in esse, sic neque duplex tum habent dotem penetrabilitalis ; ergo
totales
ejusdem conservatio. Sed corpussive in se, sive in neque positum sub speciebus in Sacra-
elTectus.
Sacramento non mutatur substantialiter ;
raento. Antecedeas nerao negat, conse- Probatio
anteceden-
ergo neque ejus conservatio. Patet minor, quentia probatur, quia quantum esi e\ tis.
quiainSacramento non recipit aliquod esse ratione loci et locati, major est repugnan-
substantiale aut existentiam, neque in tia urmm corpus penetrative poni cum alio
toto, neque inparte, neque in modo, alias in eodem loco quantitative, quam poni in-
non esset idem corpus in coelo et in Sa- divisibiliter corpus sub speciebus quanti-
cramento quoad substantialia, quod est tatis ; ergo illud magis argueret actionem
falsum et contra veritatem mysterii, juxta substaniialem quam lioc.
illud hymni : se dal suis mnnibus. Dices, corpus penetrative poiiitura po-
Secundo, desinente corpore Christi nitur secundum raodum naluralera essen-
22.
Secunda sirapliciter, ut in se est, desineret etiara di, ac proinde non reqiiiri novain conser-
probalio.
in Sacramento ; ergo esse absolutum ejus vationem; non ita in proposito. Contra, Separatio
extensioa:s
idem est, ac proinde eadera conservalio, quantura ad prioreracasura quoad praesen non est
nuilHtio
eadera existentia. IIa)c ratio Sijcpius de- liara niodus essendi est raagis, vel ieque qiiantiUiti-
va.
ducta est ex Philosophis ; un le ubi nul- supernaturalis ob repugnantiam quanlila-
lum est csse novum substantiale, non lis et extensionis hinc et inde. Ouantura
invcnitur fundaincntum, aut necessitas ad secundum non est alius essendi modus
nova) actionis substantialis aut conserva- supernaturalis, nisi (|uod toUatur extensio
Responsio
tionis. Dices, dari corpus Cliristi sub qnoc non est variatio secundum esse, sed
Imimgna- speciebus. Contra, esse ct )ion cssc pra»- rcspcctivc ad locuni, seu secundum prin-
tio.
dicaniur de substantia et (}uolibct abso- ci|>ium essendi in loco, raodo nalurali
luto in ordine ad se, non in ordine ad (luantilalive ; estque tantum variatio se-
aliud, quia essc abstrahit a luco, qui est cundum accidens, ergo non infert rautali-
onem substantialem, neque actionera, ma- ergo productio illa seu potius positio cor-
gis quam prior modus. poris sub speeiebus ex vi verborum, non

24. Quarto, forma verborum non habet est substantialis productio ejus ; sed con-
Es
verborum causalitatem physicam respectu corporis servatio non excedit priorem actionem
non inferri „, . ,.
.
j . ,
taiem Christi, neque etiam species, sed tantum productivam, quia nulla est ratio exces-
conservati- moralem, ut suppono nunc ex Iractalu sus, imo destrueret mysterium, quia si
onem.
^^ Sacramentis in genere in 1. dist. ergo essent alterius rationis, sequeretur corpus
hsec conservatio non est vi verborum, ut Christi permanenter liabere aliud esse, et
dicit illa sententia ; ergo neque ex alio modum sub speciebus diversum ab eo,
principio. Probatur prima consequentia, quem habet ex vi verborum, et conse-
quia illud ex vi verborum, vel denotat quenter contra Florentinum, quod verba
causam, a qua est conservatio physice ; et hoc est, etc. non essent effectiva prsesen-
hoc non, quia verba non sunt, quando tiae sacramentahs ; ergo, etc.
Christus ponitur sub speciebus , et talis Prseter heec adduci possunt superius
actio verbis repugnat, quia tantum causant exposita, quod neque hic modus habeat
ex instituto, quod non estprincipium, aut fundamentum ex auctoritate aut ratione,
modus causandi physice, cum sit denomi- et reddit mysterium magis difficile et ob-
natio adheerens ex voluntate instituentis scurum; ergo non admittendus est.
aut denominatio extrinseca, ut aUi volunt Omnes prsedictee sententise fundantur in

Responsio
eo, quod putent transuJDStantiationem ah- ad
aut intrinseca rationis. fundamenta
Vel esse ex vi verborum, denotat hoc ter non posse defendi aut explicari, et aliorum.
Vasquez.
requiri ad veritatem forrase, ut conservatio quod illi modi non involvant contradicti-
illa sit nova. Contra, ad veritatem formae onem. Ad hoc ex argumentis factis re-
Veritas non requiritur aliud, quara rem esse ut sponsionem habent; ex sequenti patebit
formse „^
ilhus, nempe transubstantiati-
,
saivatur affirmat,
,
hoc est, ut corpus, quod enun- oppositum

sine conser-
vatione
.
tiat esse prsesens, sit prsesens sacramen- onem salvari vere sine ilHs inventis quo- ;
prsedicta.
^gjjjjgj.^ gg^ ôc potest effici per adducti- rum impugnatio legi potest apud Vasquez
onem, et unionem ad species accidentalem, disput. 181.
quse dicitur prsesentia sine nova actione Conclusio ergo Doctoris patet ex impu- 26.
Sententia
substantiali ; ergo, etc. Patet subsum- gnatione praemissarum opinionum, quse Doctoris
exponitur.
ptum,quia neque adductio, neque prsesen- contendunt transubstantiationem esse for-
tia ad quam est sunt substantiales per maUter actionem et mutationem. De sen-
modum actionis aut termini, ergo non ar- tentia autem propria non est locus ambi-
guunt actionem esse substcntialem, gendi, aut eam declarandi aUter quam
„,.^^- Confirraatur, prius natura est corpus sonant verba ; dicit enim transubstantiati-
sub Christi sub speciebus, quam conservatur onem esse conversionem totius substantioe
speciebus,
quam sub ipsis, sed hoc esse est ex vi et cau- in substantiam, et nihU aUud includere
consGrv&tui* Transub-
sub ipsis. saHtate seu efficacia verborum, quee ne- quara duos terminos cum ordine successi- stantiatio-
nem
quit esse physica ; neque arguit actionem onis ; ita declarat art. 1. rationem no- esse conver
sionem
substantialera, aut productionem novam minis, ita art. 2. probat rei substratae pos- totalem
substantise
corporis Christi. Non creationem.quia sup- sibiUtatem, et art. 3. ex praidictis negat in aliam,
simpliciter termini non esse mutationera. In conclusione autem cum ordini

ponit no?i esse ,
in essendo
aham ex subjecto praeexistente, quia haec posita idem ipsum declarat, nihU admit-
repugnat, quia corpus includit primam^ tens in transubstantiatione, nisi subjectum
DIST. XI QU^STIO I. 333
conversum et terminum in quem conver- lata, etc. Quibus verbis comparatur sub-
titur, et ordinem successionis unius ad stantia panis ad substantiam corporis
aliud in esse hic. Christi, tanquam duo extrema, inter quae
Et infra qucest. 4. idem docet ostendens secundum substantiam intervenit conver-
panem non annihilari, sed converti in sio, ut iina sit consequenter inter illos ter-
corpus Ghristi ut hic, desinente pane ut minos, tanquam a quo et ad quptn secun-
hic, et non acquirente esse alibi. Dicit au- dum erô
^ omnis actio seu
substantiam ;
Mutatio
extranea
tem converti panem in corpus Christi ut mutatio, quae est ad panem, non qua con- conversioni
, . , , . . 1 1 • •
°o° spectat
hic, quo denotat hanc conversionem, quoe vertitur secundum substantiam in corpus ad
"™
Adductio est de facto, habere actionem addu- Christi, non spectat ad intrinsecam rati- ejusf
ebt actio
concomi- ctivam concomitantem, in quo distinguitur onem conversionis ; et simihter omnis ac-
tans,
non termi _ ab aliis conversionibus substantialibus, tio et mutatio, quae est ad corpus Christi,
nus
quae fiunt per productionem termini. non prsecise qua est terminus ad quem
formalis.
Quamvis autem requiralur ilia prsesentia conversionis, non est de ratione, aut de
per adductionem, non est terminas forma- conceptu conversionis, quae est prcecise
lis conversionis, sed ipsum corpus, quia inter utrumque terminum respective ad
juxta superius determinata posset dari invicem et secundum substantiam. Prae-
prsesentia illa corporis ad accidentia, et ter autem terminos, nihil dicit conversio,
substantiam panis, manente ipsa sub- nisi ordinem inter ipsos terminos, quo
stantia panis, quo casu nulla fieret con- unus transit in aUum ; hic autem ordo
versio. recte explicatur per ordinem succes-
Sicut autem conclusio heec sic explica- sionis activse unius ad alterum, ergo
ta est antiquorum Theologorum, ita et nihil aliud significat transubstantiatio,
Consonat
Patribus, veritatem mysterii, et proprietatem nullumque prceterea respectuni, aut mo-
etmysterio
loquendi, quam servant Patres et Conci- dum aut mutationem includit intrinsece.
lia, explicando naturam hujus conversi- Neque aliter declarant Patres hoc ^,
onis, retinet; neque aiifiuid, quod rationi mysterium, sive utantur verbo (ransmu- Eadem
naturah repugnat, inducit,
... nec obscurat
conclusio
tandi, ut Cyrillus Jerosolymitanus Cale- patet ex
fidera, neque locum dat cavillationibus ches. 4. Gregorius Nyssenus in orat. Cyniius.'
hafireticorum. Sive enim per verbum /ran- Cateches. cap. 31. et alii; sive verbo CAJd^Âiex.
substantiatioms, quo utuntur Lateranen- convertendi, ut Cyriilus Alexandrinus epi- Terluliian.

Liturgm.
se et Tridentinum, mystcrium declaratur, stola ad Colossijrium, ct ahi; sive verbo
recte deciaratur per conversionem panis verlendi, ui Ddmascen\is lib. A. cap. 14.
in corpus Christi cum ordine successionis sive faciendi, ut Tertuliianus lib. i. con-
tra Marcionem, cap 40. Auctor serm. dc
termino ad qucm ad terminum a quo,
Cwna Doinini apud Cyprianum et Li-
et nihil aliud exigitur.
turgi;u anliquae cuni canone Latinae Eccle-
Trident. Probatur ergo conclusio ex verbis Tri-
Probatio siiB ; sive consecrandi, ut Ambrosius
ex verbig dentini : IUkc Sj/nodus declarat pcr con-
Concilii.
lib. 4. de Sacram. cap 4. quibus verbis
secrationem panis ct vini, convrrsionem
eonsuescunt ul)i Paires in hoc mysterio,
/ieri lotius substantice panis in suhstan- ut denotant conversionein.
tiam corporis Christi, etc. quoe conrersio Sive autem hoc vel illo ulantur, nihil
convcnicntcr ct propric a Sancla Catho- aliud iiisinuant quam panem transmutari.
lica Ecclesia transubstantiatio est appel- converti, etc. in corpus Christi ; et ipsain
,

factionem, versionem, conversionem, xum requirit, ut est accidentis conserva-
transmutationem, consecrationem, etc. ex- tio extra subjectum. Deinde ut Deus
presse denotant esse inter hos terminos conservet materiam sine forma, aut sub-
panem et corpus quoad substantiam stantiam materialem sine quantitate, et
utriusque, et consequenter nuUum alium aliis accidentibus, necesse est ut mutet

modum aut mutationem, quse non est in- actionem conservativam.
ter hos terminos formaliter secundum es- Respondetur corpus Christi considerari Resjpc
aonsio.
.
Duplex esse
se substantiale utriusque respective ad duphciter: primo, secundum esse sub- corpom
successionem jam declaratam, exprimere stantiale ; secundo, secundum esse in loco
vere, proprie, et in rigore naturam con- et modum essendi,qu8e sunt accidentalia.
versionis, ut traditur a Patribus. Primo modo est eadem actio quoad sub-
29. Hinc respondetur in primis ad auctori- stantiam, seu esse substantiale, quod non
Respoasio
ad Patres tates Patrum, quos pro se adducit Suarez, variatur in Sacramento, aut extra Sacra-
allegatos
a Suarez. qui propositam conclusionem declarant, mentum; quoad esse locale non est eadem Nova actio
nam quod mutatio panis et conversio fiat actio, sed requiritur adductio, vel quae- prsesentiam
_,, . .
, , . .,, . .
,,
dalur, non
in corpus Christi, non denotat producti- cumque ilia actio sit, aut appellatur, per ad substan-
onem, aut mutationem ullam substantia- quam habetur prsesentia Christi sub spe- '^™'
lem in termino ad quem ; aut in ea ciebus, quam nos vocamus adductionem,

versari ipsam conversionem, sed omnino quia per eam lantum recipitur esse in loco
oppositum colligitur. Si enim dicerent definitive modo sacramentali.
mutari corpus secundum substantiam Exemplum hujus est, quia alia actione Eadem
Rigor aliquid faveret, sed e contra, cum dicant anima recipit esse substantiale, alia reci- stantiaiis
locutionis
Patrum. mutari panem et vinum substantialiter pit esse in corpore, nempe mediante jn corpore,
^^ ^^*^'^'
in ipsum corpus et sanguinem Chri- unione ; illa nu nquam variatur sive ani-
sti , et hoc affirmant de pane et vino, ma sit in corpore, sive extra ; corpus
non autem de corpore, sequitur ex hsec autem sic. Ratio est, quia variato
mente ipsorum non mutari corpus sub- accidente non variatur substaatia, neque
stantialiter. Vide Vasquez, qui minute consequenter actio ad ipsam.
ad singula respondet cap. 13. Fabrum, Ex quo patet ad argumentum, negando 32.
't
et Aretinum hic. antecedens, loquendo de actione substan- memum

in forma.
30. Objicit secundo, quod per solam acti- liali, imo oppositum absurdum est, sicut
Secunda
obj ectio onem adductivam non recte explicatur, absurdum esset dicere, quod mutato loco
solvitur.
quia per illam non fit transubstantialio naturali mutaretur substantia, aut actio
sed translocatio. Respondetur concedendo conservativa ejus. Si intelligatur de acti-
antecedens, et negando consequentiam, one non simpliciter conservativa, sed
quee infertur, nempe fieri per actionem tantum in tali loco determinato, verum
substantialem. est; sicut locus est alius et alius, ita re-
31. Tertio objicit, actio conservans corpus quirere aliam et aliam actionem, tam
Tertia
objectio. Christi, ut in caelo, non est sufficiens ad productivam quam conservativam. Nega-
Modum
diversum conservandum illum in Sacramento, ergo tur autem consequentia, quia est fallacia
essendi
exigere requiritur nova actio substantialis ;
patet a secundum quid ad simpliciter in hac
novam
actionem.
antecedens, quia existit modo superna- forma, quia non est eadem actio, qua
turali ; unaquseque autem res, ut conser- conservatur in hoc loco et in illo; ergo
vetur sine modo naturali, majorem influ- alia et alia substantialis. Negatur conse-
DIST. XI. QU.ESTIO II. 333
quentia, quia ex mutatione et multipli-
catione posterioris, lion licet mutare, aut

multiplicare prius, neque ex varietate QU/ESTIO II.
actionis secundum esse accidentale et
secundum quid, licet inferre actionem Utricm sit possibile quodlihet ens conver-
simpliciter, aut substantialem ad esse ti in quodciimque ?
rei.
D. Thom. 3. p. q. 75. Richard. d. 10.
a. 4.
33. Ad probationem antecedentis responde- a. 3. 1. Major. q. i. u. 3.
Palud. hic 3,
Responsio q. q.
. i. j
ad probati- turexisterc modo praeternaturali quoadme Gabr. (?. 2: Durand. g. 2. e< commt/nz.v, ejrce;j/o
onein. , .
,
•
i i
Durand. affirmant. Suar. 3. p. tom. 3. d. 50.
Existentia secundum quid et accidentale, non autem s. 10. cum Durand. senlU.
Bacramento quoad essc simpHciter et substantiale ;
supernatu- ^"*^^ ^'^^*' ^^^^^^ hoc cssc uou variatur, (a)Ad secundumsic proceditur,ct Arg. 1.
'"^^'®'
sic etiam neque influxus in idem esse arguitur quod quodlibet possit
mutatur, licet mutetur secundum accidens converti in quodlibet. Primo, quod
utrumque, nempe esse in loco, et influxus creatura in Deitatem, quia non
secundum esse in loco. Ad exempla et ra- repugnat personae divinse termina-
tionem transeat pro nunc, de qua infra, re aliquam actionem realem, ut
Disparitas et negatur paritas, quia nempe subjectum patet in incarnatione, cujus termi-
inter
Bubstantiam se habet ut prius, et tanquam per se cau- nus erat Verbum ergo a simili in ;
et accidens. .
. , • •
i , .
sa accidentis ; ergo si eo subtracto vari- proposito.

etur actio, qua suppleatur ejus influxus Secundo sic, non repugnat na- Ar-. 2.
in accidens dependens, non sequitur in turae divinfe terminare illam acti-
proposito idem, quia esse substantiaie est onem, quaenon requirit in termino
prius ad esse in loco et causa, et subje- mutabilitatem, possibilitatem, nec
ctum ejus ; neque dependet a loco, ac flnitatem sed transubstantiatio
;
proinde non variatur in se substantialiter, est hujusmodi, quia non requirit

quamvis locus aut modus essendi in ipso terminura suum niutari, nec per
varietur. Alia exempla sunt etiam falsa, consequens possibilitatcm aliquam
quia neque materia recipit suum esse subin termino nec requirit termino
;
stantiale a forma, sed a causa prima per suo aliquid addi, etper consequens
creationem ; neque substant*a siiniliter nec fmitatcm, nec oppositioncm,
dependet a quantitate, nisi secundum vcl componibilitatcm ergo, etc. ;
quid, nempe in ordine ad actionem et Major etiam conlirmatur, quia

passionem tanquam dispositione requisita non repugnat naturno divinae ter-
et in ordine ad locuni. Alia etiam acci- miuarc intellcctionem ct voli-
dentia naturalia non influunt in esse sub- tioncm, pro tanto quod iliae
jecti, nisi ut sunt principia agendi et re- actioncs non rcquirunt mutati-
sistenili in ordine ad extrinsecum corru- oncm, necpossibilitatem, nec limi-
piivum. tationem in tcrmino vel objccto.
Prneterea, quod qu.nelibct crcatu- Arg. 3.
ra possit converti in quamlibct,

probatur, quia nulla creatura po-
test magis converti in nnam quam
in aliam, proptcr convenicntiara
termini a quo ad terminiim ad quem, mysterii tractatur a Theologis. Resolutio
quia in ista conversione nulla re- ejas dependet ex quaestione praecedente,
quiritur convenientia alicujus nam prout quisque sibi efformat naturam

subjecti communis manentis ergo ;
conversionis, eadem consequentia opinan-
quantumcumque aliqua creatura di respondet ad quaestionem. Durandus
Prima sent.
non conveniat cum alia, non mi- consequenter ad dicta negat aliquid con- Durandus.
nus est convertibilis in ipsam. verti in aliud, nisi sit ens materiale, ita
Oppositum, primo, quod nihil ut materia sit communis utrique termino.

2.
Ratio -possit
^ converti in naturam divi- Hanc sententiam Durandi infra examina- Secunda
sententia.
opposita.
nam, quia tunc natura divma pos- bimus qumt. sequenti. Paludanus hic Paludan.
set converti in aliud, quia termini qucest. 3. requirit necessario remanere
istius conversionis possunt mutuo aliquid commune utrique termino, saltera
esse termini ; tunc etiam natura locum, et probabilius sentit non posse
dari nisi in materialibus.
divina posset incipere esse alicubi,
Tertia sent.
qui statuunt conversionem unius
ubi prius non fuit, vel eo modo Alii,
quo non fuit, quod videtur incon- in aliud novam productionem aut
esse
veniens. conservationem termini ad quem, vel
Ratio 2. Item, quod non quselibet creatu- modum aliquem repugnantem termino a
quo in me, eodem modo philosophantur
ra in quamlibet, quia tunc posset
de possibilitate terminorum ejus, aut ipsa
converti quantitas panis in quan-
conversione inter terminos requiri illam
titatem corporis Christi, et per
capacitatem termini ad quem in esse, et
consequens corpus Christi quan-
repugnantiam utriusque termini ex natu-
tum esset ubi prius panis fuit.
Consequens impossibile est, quia ra rei m esse respectu communis manen-

tis sub utroque; illud commune debent
tunc corpus majus esset in loco
^^^® accidentia vel locus.
minori
Ratio 3. Item Augustinus 7. super Genes. Vasquez disp. 184. cap. % duo asse- Tertia sent.
Vasquez.
ad litleram cap. 12. et Boetius lih. de rit, nempe terminum a quo, qui conver- requiri esse
sensibile, et
titur necessario, esse sensibilem, vel ha- rfpugnan-
duohus naturis, et una persona Christi,
tiam
modo potest corpus conver- bere accidentia sensibilia, quae demon- inter
cap- 7. Nullo
terminos.
ti in spiritum, nec e converso.
strari possunt per pronomen hic vel hoc
demonstrativum. Inter substantias autem

Ratio 4.
Item, tunc absolutumpossetcon-
totales, de quarum conversione hic agitur,
verti in respectivum, et per conse-
debet aliqua repugnantia esse, ita ut de-
quens respectus posset per se esse
sitio unius sit ex positione alterius in-
sine fundamento et sine termino,
sicut etabsolutum conversum in quantum repugnat,
ipsorum non possitesse
cum
talis
autem in esse
repugnantia, Haec repu^

1
ipsum; consequens est impossibi- gnantia
dicit requiri saltem in modoagendi causse, est ex modo
le manifeste, quia contradictio est agendi
nempe Dei, nullus autem modus inferen-
respectum esse sine fundamento causse.
di hanc repugnantiam potest esse in ope-

et termino.
ratione Dei; nisi ut agit prsecise medianti-
GOMMENTARIUS. Per
bus verbis per formam demonstrativam formam
verborum
j^ (a) Ad secundum sic proceditur, etc. hoc, vel hic, etc. neque aliud instrumen- est solum
tum infert talem oppositionem ita ergo possibilis.

H«c qusestio ad faciliorem declarationem ;
I
DIST. XI. QUi^STIO II. 337
concludit, ita factam esseconversionem pa- ut inferat repugnantiam terminorum in
nis in corpus per formam verborum, ut csse, quam ex se, alioquin non babent
alio modo de potentia absoluta fieri non termini, ut idem fatetur.
Secundo, dato etiam quod verba influ- 3.
possit.
Secunda
^-
, Sed hic modus non videtur subsistere, erent physice in conversionem, ilie influ- ratio.
pugnatur
; modus. jmo plurjmum repugnat principiis, quid- xus est supernaturalis, ad quem assu-
quid enim sit, an verba causent pbysice muntur, ut sunt in potentia vere obedi-
conversionem (
quod Vasquez negat,uts?*- entiali, sed eamdem proporlionem habent
pra vidimuS; dist. 1. hujus qucest. 5. etQ. alise res ; ergo assumi possunt, ut in- ck)nversio
universim formas aut materias Sacramen- strumentum ejudem conversionis. Unde nerrposBe
'um non torum pbysice non causare suum signifi- forma Sacramenti Eucbaristiaj, sicut ^^^ ^''" "
si-
'CGssit<iri
formam catum ), nuHo fuudamento asseritur ad gnificat effectum, ita et aliae formae Sa-
"âiil"
'
effectum suum proprium et supernatura- cramentorum significant suos elTectus,
^j^"^®"" lem, ad quem neque instrumentabter tamen effectus ipsorum poni posset sine
pbysice potest creatura immediate agere ipsis, quia Deus posset instituere Sacra-
vel disponere physice, ut supm quaest. I. mentum et significationem Baptismi, ver-
dist. 1. fusius probavimus omnipotentiam bi gratia, in sola lotione ; ergo et institu-
Dei limitari ad certum instrumentum, et ere Sacramentum Eucbaristije sine ullis

maxinie in proposito id verum est, quia verbis, et facere conversionem, ut modo
onversio, bsec conversio sequiparatur creationi, nisi fit absque eisdem verbis.
t crealio
[uivaient. Gxuperet ipsam creationem, quia creatio Tertio, Sacramentum Eucbaristiae est T^,*r'tia
quandoque ad potenliam ordinariam Dei, permanens, et reipsa corpus permanenter Demonstra-

ut est etiam causa prima in ordine natu- demonstratur per species ergo etiain ;
.^'*^
raHum agentium, spectat ; conversio au- conversio in fieri demonstrari poterit per q"^'" per
pronomen
tem totalis substantiae in aliam, non species, sicut in facto esse, vel per aliud tieri posset.
ita. simile ; ergo ad naiuram demonstrationis
»rba noa
Unde primo patet falsitas hujus senten- non requiruntur verba, quasi aliter con-
infliiunt tiae, quia nequc verba induunt in conversio in facto esse nequcat demonstrari.
physice,
nef|ue versionem physice, etiam per ipsum, ne- Conversionem autem in fieri non demon-
clionem,
neque que influere possunt ; ergo conversio ut strat ly hoc et hic, quia demonstrant
niodum
ejus. in re posita in fieri aut facto cssc, non corpus, ut pnesens, et sangninem, ut Pronomen
recipit modum a verbis, neque quoad li- ut patot ex Tiidonlino et aliis. et de rigore demonstrat
convorsio-
mitationem ; neque sunt conditio agendi, significationis ; unde ut supra dist. 8. nein
in lieri.
nequc principium etiam instrumentale (lutest. !2. dictum est, jirius forma est
pbysice agendi. practica ct vera, ut instrumentum, seu
Conversio autcm ut lit pbysice, debct signuin practicum, (juam ut spoculative
Modus
ndans re- a causa, 8 qua lluit, et est, parliciparc vera est ; demonstrare aulein competit
iguanliam .,, ,. . .
lerivaiur illum modum ,

Bgendi seu actionis, ex (|iio ipsi ex signilicatione speculaliva. Unde
sequitur repugnantia inter tcruiinos quoad Tiident. sess. 13. cap. 4. Quoniam autcm Tndenl.
physica'.
esse, cuin iiibil aliud sit, a (|uo illum (<hristus l\cdempt<tr corpus suuin, id
participet, quia ne(jue subjcctum, ncque quod suh spccic panis o/fcrchaf. vcrc
termini, juxta sententiain auctoris, cum cssc di.vit. idcii jicrsuasuni scmpcr iii
potius ipsi non dicant repugiiantinm, nisi lu-clcsia fuif, idi/uc nunc licnuo Sancta
ut substant conversioiii sic modilicaliB, Ikvc Si/nodus dcclaraf. per consccrati-
Tom. XVII. ii
'
33S LIB. IV. SENTEN TfARUM
onem panis el vini conversionem fieri sibi subsst. Secundum, qu?elibet creatara in
totius suhstandce panis in subsfantiam quamlibet converti potest per rationem op-
positam. Goncordant D, Thom. 3. p. q. 75.
corporis Christi Domini nostri, etc.
a. 4.ad 3. Richard. d. 10. a. 3. q. L et com-
5 Unde per hoc quod forma sit vera,
munis, a qua recedit Suar. 3. tom, d. 50.
Demonslrat _,, . .
Chnsiuin et (lemoristret corpus Christi prgesens, s. 10. Intellige hanc conchis. cum Bassoli
tantum, et colligitur, tanquam ah ettectu ad causam, hic, niodo una res creata non dependeat
consecrationem Oeri corpus prresens, essentialiter ab altera, ut paternitas ab eo,
^""nem^" P^^'
'" conversionem
qui estpater, et a filiatione, homo ab anima.
»
g et fieri ; ergo sicut suppo-
Unum converti in aliud, secundum mentem
nitur corpus proesens, et conversio
Scotist, est tantum unum succedere alteri,
facta ad veritatem formoe et demonstrati- in eadem praesentia adaequata vel inseda-
onis, sequitur quod forma prius sit con- quata, vel forte sine ulla mutatione in termi-
secrativa, et conversiva, quani vera, aut no ad quem, si praeexistat. Vide Bassol. et
Tartar. hic et late Lychet. et Tartar.

vere demonstrans. Et sicut optime Doctor ;
quodl. 10, Fabrum, et alios recentiores hic.

loco citato, forma non ut vera, neque ut
falsa, sed ut neutra est instrumentum (a) Hsec quaestio, iit patet ex 3.
murale consecrationis ; ergo etiam conse- argumentis, continet duos articn-q.\^. hujl
cratio et conversio hsec fieri posset conversione Deita- "^55^^^'.
los, scilicet de
'''
simpliciter, et de potentia absoluta sine tis in creaturam, et creaturse in '^"^'^^4
forma verborum et demonstratione, quse creaturam.

per eam importatur, quia hsec fundatur De primo dico, quod non ; et
in significatione practica formoe ; ideoque ratio tacta est in prceced. qucest.
Florentinum agens de causa effectiva art. ^2. conclus. 2. quia nihil potest
Sacramenti exprimit significationem pra- converti, nec ut terminus a quo,
cticam formee, et non speculativam, nec ut terminus ad quem, nisi cujus
utrumque vero Tridentinum, sed ita ut esse et non esse totaliter subest vir-
practica significatio sit prior, et causa tuti convertentis; nihil autem

veritatis speculativae, qua foi:ma demon- intrinsecum Deo subest potentise
strat vere jam corpus praesens. Sed de divina?, quia illa potentia non
hoc infra qiicest. sequenii. Idem auctor respicit pro objecto, nisi possibile ;
videtur in hoc consentire Doctori, qua sed quidquid est Deo intrinsecum,
dicit formam ut neutram esse instrumen- est necesse esse. *
tum consecrationis, non qua veram aut De secundo (b) dico, quod quod- yide u.
falsam, ut patet in loco citato supra converti in quodlibet

libet potest ^J^di.^di
«"^^'po*-
dist. 8. qucest. 2. et in comment. propter eamdem rationem, quia
Alii modi dicendi supra in priori ut umque extremum in creaturis
comment. sunt rejecti in suo fundamento, subest potentise divinae, et quan-
quo statuunt naturam conversionis. Su- tum ad totale esse, et quantum ad
perest tantum, ut explicemus sententiam totale non esse.
Doctoris. Ad argumenta. Ad primum

(c) 4
dico,quod Verbum esse incarna- *^."Xm'

SGHOLIUM. tum non dicit Verbum esse ter- termine<
Incarnatii
Resolvit qujBstionem per duo dicta. Pri-

minum alicuius
^
actionis de gene-
"
.^s
actionem
mum, repugnat Deum converti in creatu- re Actionis. Et cum dicitur, quod
ram, quia quoad ess'; vel non esse, nulli, nec Incarnatio terminatur ad perso-
DIST. XI. QU^STIO II. 339
nam Filii, dico quod nnio illa (lo- actionem, dico quod etsi incarnari, Incarnari
noa clicit
quendo de unione quse importat vel incamatum grammatice impor- passionem
in denomi-
relationem in natura humana ) tet passionem, propter modum nato,
importat Verbum pro termino, significandi,non tamen realitcr in sed in
connotato.
quia in natura humana est respe- illo de quo dicitnr, sed tantum in
ctus realis ad Verbum, et e con- alio quod connotnt illi uniri et ;
verso, non nisi rationis ; sed ter- illud aliud dicitur esse subjectum
minus actionis de genere Actionis passionis importatfe realiter per
est aliquid, quod accipit esse per incarnari, quae scilicet correspon-
illam actionem haec autem est
;
det illi actioni, quam importat m-
unio illa realis naturse humanae ad carnare.
Verbum. Ad secundum dico, quod contra

Et si arguitur, Filius Dei est in- immutabilitatem, necessitatem et
carnatus; ergo est subjectum, vel infinitatem cujuscumque est quod
terminus illius actionis, quia in- possit esse terminus alicujus
carnari significat passionem, quam actionis proprie dictaB de genere
oportet ponere in subjecto, vel in Actionis. Et cum probatur de
termino. actionibus intelligendi et volendi,
Et prseterea cuilibet actioni re- dico quod lioc non est ad proposi-
q.ult. in tin.
spondet propria passio tres per- ;
tum, quia sicut dictum est in Ub. l. Operatio-
nes
sonse incarnabant actione proprie disi. 3. istse dicuntur actiones, quia
sunt
dicta; ergo quod respondet illi, operationes nam per actiones de

;
quaiitates,
non
est passio proprie dicta hoc au- ;
genere Actionis, aliquis tcrminus actiones.
tem est incarnatum esse er- ;

accipit me simpliciter, si produci-
go, etc tur, vel aliquo modo essc ; per
5.
Verbum
Ad primam dico, quod incarna- intellectionem autem objectum in-
isse Incar- tum esse est unitum esse carni in tellectum nullo modo accipit esse,
niilum
!8t tantum unitate personae, et hoc secun- imo praBsupponitur omnino ipsi
relatiO
ralioni.s dum quod unitum esse dicit rela- inteUoctioni, et hoc ideo, quia istnn
in ipso.
Teriiunus tionem non rcalcm, sed rationis opcrationes, qu.T dicuntur acti-
Incaniatio-
ni.s
tantum. Ad secundum dico, quod ones, sunt ultimi termini, non au-
esl unio
n humani-
actioni Trinitatis correspondet tom aliorum torminorum.
<4'ratia
Sallom ad
tale.
aliqua passio realis; sed illius ob- Sed adhuc restat dubium, an
(d) terminun)
conversio-
jectum est natura humana, ot actio do gonero Actionis roquirat nis
terminus est aliquid in natura hu- terminum mutari? Dico, quod requiritur,
quoil sil
mana, scilicet unio formaiis na- "on vidotur facile quomodo actio mutAbilis
serundum
tui'8e illius ad Vcrbum, ita quod
do gonoi'e Actionis possit poni, Bassol.
Tartar.
unio Trinitatis, sive magis unitio,
pcr quam torminus iion accipit
et
bic.
cssc, iino sicut ponitur talis actio
(juê cst actio Trinitatis, ost ad
in diviuis, sicut poi" genorationom
unionem rormalom naturae liuma-
activam Doi accipit csse,
Filius
nae ad ^'orbum, qua^ unio ost
tamon actionom
si sic dictam pos-
realitor in natui-a humana. sit aliquid termina ro, et tamon
Et cum quod iiirarnalin»
dicitui', nullo modo acciporo m<' dicotui* .•
esse dicit passionem, sicut incarnarc i n sc(jiicntc tjnwsl.

6. Ad argiimenta in oppositiim. nunquam fuit sine quantitate, quse de quo 2.

Ad ralio- d. 3. q. 4,
nein Primum concedo. Ad secundum di- erat ratio circumscribendi ; sed ad 1.
ia oppos pro OpiQ;
1.
et 2. co, quod quantitas panis con-
etsi tamen non ponendo aliquam quan-
Quare titatem manere eamdem, quod
genitum
verteretur in quantitatem corpo-
est, ubi ris non tamen propter
Ghristi, credo esse verius, non oportet po-
fuit
corruptum 'i
hoc corpus esset hic, vel ejus nere aliquid idem circumscripti-
quantitas, ex vi conversionis, sic- ve manens esse rationem essendi
ut tactum est prius 1. qucest. d. 10. in eodem loco in genito et corru-
Et ad probationem illam supra pto, sed sufficit materia remanens
tactam, sed non solutam, scilicet in loco definitive, ubi fuit corru-
quod genitum est, ubi corruptum ptum.
fuit, dico quod ideo ibi est, quia Posset etiam quod ubi agens
dici, 7.
materia manet communis, quse invenit passum, ibi informat ip-

in generatione non movetur loca- sum; sed agens in generando non
liter, et per consequens ibi re- transmutat localiter ergo infor- ;
cipit formam ubi est, ex hoc

et mat ibi passum, et ubi passum
genitum ex ipsa et forma, est informatur, ibi est compositum
ubi prsefuit corruptum. ex passo et forma inducta; er-
Contra, materia non est ratio go, etc. Concesso tamen secun-
essendi in loco localiter, sed dum communem opinionem, quod
quantitas ; non autem manet ea- ibi possit esse terminus conver-
dem quantitas in generato et cor- sionis, ubi prsefuit conversum,

rupto, nisi ut materia ergo ipsa ; dico quod debet intelligi ubi non
non quare genitum est,
est ratio prsecise, sed vel sic, vel secundum
ubi corruptum. Dico,
prsefuit partem ; et sic, ubi praefuit pa-
quod materia secundum se habet nis, posset esse corpus Christi,
esse loco deflnitive, sicut quse-
in ut quantum, vel prsecise, vel sicut
cumque substantia limitata ipsa ; in parte sui quod pars es-
ubi, ita
autem, ut sub quantitate, habet set ibi, et pars esset in ubi circum-
esse in loco circumscriptive; quia stante. Esto etiam quod teneretur
ergo manet definitive ubi prius illud principium aliquorum, quod
fuit substantia, ideo ibi recipit terminus conversionis est, ubi

formam, et ideo substantia geni- praefuit conversum, non tamen
ta ibi est, ubi prsefuit substan- erit ibi localiter. Et sic posset
tia corrupta, et ubi definitive est concedi,quod si quantitas esset
substantia, ibi circumscriptive primus terminus conversionis, es-
est ipsamet, ut quanta et ideo ;
set ubi prsefuit substantia panis,
Non
_
videntur sequitur quod genitum ut habens non tamen hoc

esset localiter ; et
remanere est argumentum contra aliam
eadem quantitatem ibi est circumscripti-
accidentia
ve, ubi fuit corruptum circum- viam, quse ponit propter hoc quan-
in genito,
et scriptive. Non tamen intelligen- titatem Christi non esse hic locali-
corrupto,
sciiicet dum est quod aliquando fuerit aliter, quia est secundus terminus, et
si tollatur
forma cubi substantia hic vel ibi definiti- non primus, quia esto quod esset
corporeita-
tis, ve, et non circumscriptive, quia primus, adhuc non esset ibi locali-
DIST. XI. QUiESTIO II. 341
ter necessario; ita enim posset ti in elementare, isto modo quo

istemodus separari a primo ter- impossibile est spiritui converti in
mino conversionis, sicut a se- ignem, quia respectu agentiscujus-
cundo. cumque creati utrumque est im-
Henr.
Ad tertium dicitur, quod Au- possibile, respectu tamen agentis
quodl. 1, gustinus et Boetius loquuntur in increati, sicut unum est possibile,
q. 5. et
yE-id. comparatione ad potentiam crea- ita et aliud; tamen istud dicitur
quodl. 1.
q. 4. tam. Sed hoc nihil est, quia nuUa possibile, et aliud impossibile, quia
virtus creata, potest quodcumque hic est aliqua ratio impossibilita-
corpus convertere in quodcum- tis, quae non est ibi.
que. Ideo dico aliter, quod quot Ad quartum dico, quod absolu- ^^^-^
tum posset converti in respecti- ^"^^^''^-

sunt rationes repugnantise, tot ' i tum con-
sunt rationes impossibilitatis; et vum, converso, sed non sequi-
et e ^.«'t'vossit
. ,. 1 .
'" respe-
aliqua illarum amota, est aliqua tur ultra, quod respectus esset i.
cium i
possibilitas quse prius non fuit, sine fundamento et termino, quia

non quidem possibilitas simplici- terminus per conversionem acci-
ter, sed ex parte illius ; verbi gra- peret esse eo modo quo potest ha-
tia, visus non potest recipere in- bere esse; respectus autem non po-
tellectionem, tum quia intellectio testhabere esse sine fundamento et
Dicitur inextensa est, et visus extensus; termino.
specialiter
impossibile tum quia visus est cognoscens Nec sequitur, si terminus a quo
quotl
plures ha- tantum aliquid sub ratione singu- prsefuit sine istiS; ergo terminus
Del rationes
laris, intellectus autem intelligit ad quem potest esse sine istis, sicut
impossibili-
tatis,
non prsecise sub ratione singula- nec in aliis, ubi terminus unus re-
licet respe-
clus Dei ris; tolle unam impossibilitatem, quirit aliqua ad sui esse, non
quae re-
ab.-ôlute sit
possil)ile. utpote si esset potentia, quse pos- quirit alius. Dico ergo, quod si in
set habere objectum sub ratione respcctivum converteretur abso-

universalis, et cum remaneret alia lutum, illc respectus requirerct
ratio impossibilitatis, simpliciter fundamentum et terminum, et ha-
esset impossibile hoc, sicut illud, beret ea, vel antiqua, quse prae-
et tamen diceretur hoc possibilo cesserunt conversionem, vel nova.

respectu illius non simplicitcr, Exemplum in aliis, non sequitur,
sed quia illa ratio impossibilitatis lapis potest converti in scientiam,
ibi non cst ratio impossibilitatis et non informat

c convorso, lapis
hic. aliquem intellectum, ergo nec

Ad proposituni, omne corpus scientia quodcumque enim in ali-
;
habet quamdam non repugnan- quod convertatur, semper termi-

tiam, ut convertatur in corpus, nus habcbit suum proprium mo-
puta (|uia halict matcriam, quanti- dum cxistcndi, sicut terminus a
tatem, ct simik^s rationes concur- qno convcrsionis liabuit ante con-
rentes adconvcrtibilitatcm ;omnis versioncm suum proprium modum
spiritus habet opi)oîtas rationes existcndi.
istis ergo licet sit impossibile
;
simpliciter corpus cwleste conver-

.
possibile in corollario primi membri, et ctiva

intervenit.
COMMENTARIUS. utrumque in qucest. prcccedenti hiijus
dislinctionis arl. 1. in descriptione
(a) Ilcec qucestio, ut patet ex argumen- transubstantiatiOnis, art. 2. ubi requirit

6.
tis, etc. Diximus superius, licet conversio utrumque terminum conversionis debere
sit inter ipsas substantias secundum ordi- subesse divinse virtuti, nempe agenti,
nem et successionem eorum in esse, in quatenus circa esse totale utriusque ali-
qua formaliter consistit, ut quo in ipsis quid disponat agendo, et quatenus dicit
terminis substratis, ut quod respective conversionem totalem spectare ad solam

Duplex mo- ad quo, seu ad ipsam successionem ; com- Dei virtutem
dus consi-
derandi parando tamen terminos ad invicem, ut Et in praesenti conclusione et ratione
terminum Et patet
conversi- subsunt ordini, alius est formalis, nempe ejus idem patet, quia successio inter utrum idem rati-
onis. one.
terminus ad quem, alius materialis, ut que terminum quoad esse nequit salvari,
terminus a quo. Et hoc modo considera- nisi virtute agentis terminus ad quem
tur conversio in esse rei ;
priori modo recipit aliquod esse, vel simpliciter, vel
secundum illud quod superaddit ordo. secundum quid, virtute agentis in ipsum
Sic etiam in aliis conversionibus physicis terminum a quo, quia successio in es-
Hine aliqua
attenditur duplex quo et quod, nempe sendo virtute caus£e faclae, et ordo sup-
producti-
Duplex comparatur ad utrumque ponit esse recipi ab agente, qualecumque one non
mutationis, ut
quo, et salvatur
quod. terminum et unum qtiod ; et alius ordo illud sit, sive esse simpliciter, sive secun- conversio.
formalis inter ipsos terminos, ut alter dum quid.

I
succedit alteri secundum intentionem Ex his ergo patet prima conclusio, quod
Nihil posse
agentis, quse per se respicit terminum ad nihil potest immediate converti in Deum, in Deum
converti.
quem, per accidens terminum a quo. quia esse Dei nequit alio modo subesse
Vide Doctorem in qucest. prcecedenti sufE virtuti, quse respicit possibile tan-
art. 3. I Dico ergo, etc. tum ;

quod autem est infmitum necesse
Cum ergo successio et ordo inter ter- esse immutabile, ut bene Doctor respon-
7.
Conversi- sione ad non potest esse terminus
onem minos, sit quantum ad esse totale utrius- 2.
concomi- que (ut agitur modo de conversione) eam alicujus actionis de genere Actionis,
tatur du-
plex ratio. concomitatur aliqua actio, positiva qui- neque secundum esse simpliciter, neque
dem respective ad terminum ad quem, secundum esse accidentale, et secundum
privativa respective ad terminum a quo. quid ipsi adveniens intrinsece, quod re-
Si terminus ad quem est preeexistens, erit quiritur, ut possit esse terminus a quo
actio non productiva termini in esse sim- vel ad quem conversionis.

pliciter, sed in esse secundum quid, ut Hsec conclusio est communis Theologo-
rum, rationem ejus Henricus.
hic, velhujusmodi alicujus esse secundum aliter et aliter assi-
Ratio ob-
quid ; si terminus non preeextiterit, gnant. Henricus dat illam rationem, quia scura satis,
sed
actio erit productiva termini simpliciter. aliqualitas creaturê non potest esse ali- deelaratur.
Utramque actionem docet Doctor inter- qualitas Dei ; ratio obscura est, nisi in-
venire posse in conversione, primam m telligatur quod nulla actio, quse creata est
dist. prcecedenti qucest. 1. art. 1. et ex genere suo, possit esse Dei, ut termi-
qucest. 3. et de facto contingere ubique ni intrinseci secundum aliquod esse,
Alterutra
actio pro- docet in hoc my^terio, et qucest. 4. docet ac proinde non posse Deum succedere
ductiva,
aut addu- secundum genus conversionis esse creaturse in essendo, quia si succederet,
I
;
haberet aliqualitatem creaturoe aliquo mo- De facto autem est tantum per conco-
do, qui reciperet es.se limitalum, quod mitantiam, quia forma et demonstratio
soli creaturse competit, cum reciperet esse quam importat, solum designant substan-
per successionem essendi respective ad tiam expresse, ut clauditur in istis acci.
creaturam, qu(E in ipsum converteretur dentibus, ut extra ipsa alibi non sit in
et sic intellecta ratio coincidit cum pr^- alia re, quod nequit dici de Deitate. Si
missa Dectoris. tamen institueretur sic: IIoc est corpus

Ueitatem
D. Thomas probat, quia essentia divina meum deiflealum, vel : IIoc esl corpus ex vi ver-
I. Thoma)
ratio. est ingenerabilis. Cajetanus dicit illam Chrisii, Deitas esset in Sacramento cum se esse in
Cajetan. ^'^'[^^^'^®^"
Ratio ralionem non esse sufficientem, ut exclu- corpore, ex eo quod expresse significare-
I, ThomEe
lufficiens dat conversionem totalem. Sed meUus in- tur, ut forma deificans corpus, quemad- jnjKuto.
eclaratur.
telligendo rationem, coincidit cum illa, modum, si hsec esset forma: //cbc es^ caro
quam assignat Doctor, quia vel ingenera- vivens, vel, IIoc est corpus nieum vi-
bilitas intelligi potest universaliter pro vum, etc. ex vi illorum esset anima, ergo
omni productione in esse, et sic eequiva- similiter ; unde colligit in transubstantia-
let, quia denotat immutabilitatem, vel tione non requiri terminum ad quem
si intelligatur de ingenerabilitate propriC; produci.
bene ex ea deducitur omnis immutabilitas Ha^c doctrina non videtur admittenda, li. .
Impugnatio
essendi. quia salvando veram naturam transmuta- doctrinae
_ . _, . ,. ,
Vasquez.
atio Ga- Ipse Cajetanus et Sotus assignant aliam tionis totalis quoad esse, necessum esl
t. etSoti.
rationem, quia Deus et creatura non con- terminum ad quem recipere aliquod esse
veniunt in ente ;
quidquid sit de hac novum virtute agentis, saltem secundum Necessaria
. . . . est aliquid
convenientia, si intelligunt de ratione quid, per iriutationem mtrinsecam ejus, mutatio iu
. .... •
,
quod subest poten-
, ...
alioqum non manet conversionis conce-
• •
termino
entis hmitati et creati, conversi-
tise convertentis, redit in idem , si de ra- ptus, qua aliquid convertitur in ipsum
5t obscu- tione abstracli, non probat, quia substan- secundum esse, nisi sit aliqua successio
ra, vel
certe
tia et quantitas ctiam sic se habent, tamen ejus in esse respective ad terminum ad
isufliciens
possunt converti in se invicem, sic, quem, quod essc ante non habuit. Hoc
inquam, se habent substantia et quantitas autem rcpugnat Deitati, et merito omnes
ex sententia scholce D. Thomae ; et in con- negant in eam aliquid converti, ne cogan-
versione magis spectatur repugnantia tur admittere ejus mutationem intrinse-
iO.
Vasquez
terminorum
Vasqucz
in esse
s(//)ra cnp.
quam
,,••,.,•
4.
convenientia.
admittit conclu-
cam.
iii
Unde Theologi summopere cavent
productione roruiu
•
iii tempore,
. •
ut in esaendi
Novitas
i-e-
'ocidit a sionem communem, quantum ad conver-- unione hypostatica et assumplioiic naiu- ininnêco
iDmmuni.
sioncm immediatam et adaequatam, sed ra3 humanir', admitterc ullam novitatem **^'
distinguit terminum ad qucm convcrsi- in Deo intriiisccam, ut bene Doctor etiam

onis in adaiquatum et inadoequatum . Et in hac quwstionc resolvit, (HU)d ot ipse
dicit non posse fieri conversionem in Vas([uez et omnis lidelis cavet ; vel ergo
Deum, tanquam in termiiium aiheîua- destruit naturam conversionis totalis, V(^l
osso con- tum, beiie taineii in Dcum laiKpiam iii oerle admittit oppositum.
verli
iquid ia partem termiiii adjr(|uati ; unde dicit, Probatur sumendo idem principium ad
' '
'^- .
l'rol>atio
Deuni,
quod aliler Deitas posset esse in Sacra- Sacramenlo a
; termini
parliMU,
...
meiito, verbi gratia, (piam per coiicomi-
.
,|(1(h|
e\ vi
rofui;ii
verborum,
: nihil essel
iiisi
in
.
(|uod ofhceivtur virtu-
.
priori ex
eiiic.icia
fc>rm.v
tantiam.
.
te practicjie fornife.ut per se conslat, omno diverta.

autem tale per se efficitur a causa princi- tus, et sic ahquid converti posse in Deum
pali, cujus actio respicit primario termi- immediate, quod negatur.
num ad quem conversionis ; ergo si per ' o est hic auctor, nempe ^
ExpHcandiis ereo \^-
Explicatu '
'
.
talem formam esset hic Deitas aliter eum veHe asserere unionem hypostaticam Vasquez
Infert .
q"oad
diversrta- quam est modo per solam concomitantiam poni posse sub speciebus ex vi verbo- intentiim,
actione, et i'atione unionis hypostaticee corporis ad rum, et sic concedo potuisse institui for-
^^^*^'
ipsam, esset per aHquam actionem diver- mam iHam, quoe haberet efficaciam respe-
sam, tam formse suo modo quam cau- ctu corporis, qua uniti hypostatice, et
see principalis physice agentis illud esse forte hoc inteHigere voluit, quamvis per
diversum Deitatis in Sacramento, tan- corpus deificatum inteHigat aHbi ipsum
quam contentse per se ex vi verborum ;
effectum Deitate, ut ratione sanctificandi
ergo esset diversa prsesentia Deitatis, ab tomo 1. in 3. part. dist. 6. et hic etiam
ea quse dicitur esse modo, tanquam con- e\ modo loquendi, et instituto conclusi-
tenti practice et significati, tam per verba onis idem proferre videtur.
quam etiam per species. IHa autem prse- In eo casu non esset Deitas prsesens ex Prpesent
. con-
sentia esset reaHs, et a causa principaH vi et efhcacia verborum, licet corpus comitans
Supposita pHysice ; ergo in ipsa Deitate, quod dici qua unitum esset prsesens, sed quia unio ^magis
êquit, neque ipse auctor dicere intendit, expressa et praesens ex vi . verborum ^'''P'^^^*"
n^va^êsset
in
quamvis ex doctrina ejus sequatur. An- denotaret suum terminum, nempe suppo-
Deitate
tecedens et prima consequentia patent ex situm, ideo preesentia Deitatis esset magis
natura hujus mysterii, et utrumque ad- expHcita, quamvis solum esset concomi-
mittit adversarius. tans.
UUima consequentia probatur, quia Dico consequenter impossibile esse

13
Probatio.
oba iHa nova preesentia non esset in corpore formam aHquam institui, qufe ex vi ver-
Non esset
in Christi, ut est diversum subjectum et si- borum, et practice significaret prsesentem
corpore
gnificatum a Deitate, quia sic non est na- Deitatem, quia nuHa potest esse conversio impossibi
tum inferre praesentiam Deitatis ex vi in ipsam, neque ut terminus primarius, DeUaS

neque ut terminus ex VI
verborum, sed tantuni ratione unionis et adsequatus foret,
verborui
concomitanter ; neque est alius ejus ordo inadsequatus, quia ratio facta perinde in
ad Deilatem, aut suppositum, neque esse utrumque exckidit a Deitate. Forma au- to.
potest ex vi hujus actionis saltem. tem praemissa veriâHs quantum ad par-

Non esset in speciebus, tum quia actio ticulam deificatum, ut respicit ipsam
Non
esset in primario respicit terminum ad qîem, et Deitatem in ratione contenti, esset expH- ^ ^ ^^^^^
speciebus.
non pertineret ad sensum ipenta
non species, tanquam subjectum in quod cativa, et ' ^-
opmionu
influit preesentiam ; tum quia species non substantialem et practicum formee; ut
dicunt relationem signi aut continentis vero respiceret et importaret unionem,

ad contentum diversam, nisi sit diversus esset de sensu substantiaH.
modus essendi ejus sub speciebus in esse Neque aHa forma : Hoc est corpus avi-
contenti ; ergo erit in ipsa Deitate, quod matiim, etc. est ejusdem rationis cum
est absurdum, vel si dicas ipsam Deitatem priori, quia anima potest fieri prsesens ex
|
sine aHqua novitate sui" esse posse sub vi verborum^ et practice, recipiendo no-
speciebus ex vi verborum, tanquam ter- vum esse, saltem quoad ipsam preesen-
minus inadsequatus, eodem modo esset tiam.
sub speciebus tanquam terminus adaequa- Advertendum insuper aHter dicit alia
^ V^- esse concomitantia, aliter Deitatem in hoc quando

'
essentialiter non dependet ab '
alio
....m
Declaratur
prsesentia mysterio, quia reliqua licet non sint prae- unum extremum, ut totum a parte, quod
con- . . . . . .
comitantije. scntia^ ut sanguis sub specie corporis, nequit esse sine parte, ideo nequit pars
Se habet .
, . .
^ •
tv • •
i i- •
in ex VI verborum, tamen recipit praesen- totum converti. Ratio ipsa iianc Iimita-
'^Tpro-' tiani novam et supernaturalem ad species, lionem importat, quia creatura subest di-
'ûrmoUis' ^''^ ^'St in toto et sub qualibet parte to- vinee omnipotentice, quoad ea quae non
Non
^"di^tus'
tius, qiii est modus essendi ejus diversus involvunt repugnantiam ; terminus enini comprehen-
dit 68-
essenh. 3 prsesentia corporis etiam quantitas divinse omnipotentiiê est ens possibile,
; sic seDtialiter,
aut
Christi, et reliqua accidentia. non vero impossibile. impossibiltf.
in
Deitate noa
ita.
Deitas
postatice
autem ratione corporis
fit pra3sens prsesentia corporis
.... uniti hy- Eodem modo neque
adveniens potest converti in suam corre-
relatio intrinsecus
. .
Ratio in
suam
correlali-
on«»m
nequit
et unionis tantum; non autem prsesentia lationem propter simultaneam coexisten-
converli.
aliqua propria, sicut propriam habent re- tiam, qua una nequit esse sine alia, quia
liqua concomitantia corpus, licet non si- causa essendi unius, quoe sunt extrema,
gnificentur per verba, quorum veritas est similiter causa essendi alterius
salvari posset sine illis, sicut et praesen- eadem necessitate.
tia ipsius corporis. Ut autem illa sequan- Hinc etiam nequit relatio converti in Neque ia
sua
tur ad corpus, ubicumque est, ratione sua extrema simul existentia, non quod extrema,
aut e
connexionis naturalis, debent etiam reci- extrema dependeant a relatione, sed quia contra.
pere modum essendi corporis, hoc est, exigunt relationem, tanquam prius suum
indivisibilem, alias non possint concomi- posterius necessario connexum; sic etiam Neque lo-
tum
tari corpus. neque totum converti potest in suas par- in partes
unitas, aut
Displicet etiam ratio illa, qua putat tes simul unitas ex eadem ratione, opor- e coutra.
Ratio
Deitatem non esse ex vi verborum formoe tet enim terminum conversum desinere horum.
de facto institutoe sub speciebus, nec de esse, manente termino ad quem conver-
possibili esse posse ex vi verborum hujus sionis.
17.
formae, quia scilicct demonstratio formiie Iluic conclusioni repugnant, ut pluri-
Sontenlia
ita designat substantiam ciaudi sub spe- mum, moderni, quotquot exiguat aliijuid negativa.
\'asquez.
ciebus, ut alibi extra ipsas non sit in alia commune utrique extremo manere, Vas-
Ratio hajc rc. Haec ratio non placet, nec subsistit, quez addit terminum a quo conversionis
non
admiiiiiur.
.
quia demonstratio non dicit talem

. !• • 1
cxten-
• 1 1
ncccssario debcre esse aliquod sensibile,

1-1 -1 1
monstratô sionem, cum corpus Christi, et in aliis (|U()d cadere possit in demonstrationem,
"'*'°
esse
Sacramentis, et speciebus sit, in modo seu ab illadesignari, quia putat aliter non
(Jiverso
alibi.
suo naturali essendi, de (juo non est du- posse fieri ('onvorsionem, nisi per formam
bium ipsi auctori. lUuio ergo valde verbalem.
Sententia
obscura est et inefficax, eam intelligendo Sententia autcm Doctoris est, posse noclo-
ris
ut sonat. unuin {nnvcrti in aliud, qiiainvis iiihil
prob:tlur.
(b) l)e sccundodico, etc. H;ec conclusio conversi luaneat. Probaliir, quia luvsc con- Kx
16. nntura
Conclusio Doctoris [âtet ex dictis, ct ex ratioiie vcisio est mutatio unius secunduni cssc oonverti-
onis.
liva. subjuncta, quia in creaturis utrumque cx- lotale in aliud, (juod succedit secundum
tremiim subest omnipotcnlijo diviiia', suum cssc totale; ergo polest salvari coii-
(juantum ad cssc t()tal(^ iilriiisîue. vcrsio, quamvis iiiliil t(M-iuini a </uo ma-
'rinnlii'
"'^*' principium intelligi debcl, jiivta neat.
prsemissi. Tenninu$
jimitationcm additam a Scholiastc, nempe Probatur consequentia, (jiiia lerminus
a quo eatenus estextremurn conversionis, quem, nulla ratione potest dependere ab

quo qua
desiiiit quatemus secundum se totum, ad-
desinit accidente, quod fuit alterius dispositio na-
terminat.
veniente termino ad quem, seu ad ipsum turalis, ut per se patet; potest etiam esse
respective; ergo quia transit in non esse secundum et secundarium ejus similiter
est extremum conversionis; ergo quod salvari, non permanente accidente prse-
aliquid, quod fuit in ipso maneat, non dicto, verbi gratia, si corpus Christi reci-
facit, nec constituil ipsum extremum con- peret esse indivisibile in loco, in quo fuit
versionis. panis, nullo accidente panis remanente,
Patet consequentia, quidquid spectat ad sed tota substantia et accidentibus simul
aliquem ordinem prsecise, ut est sub de- conversis in corpus Christi, sic existens,
terminato extremo contradictionis, nequit vel hic vel alibi ; ergo non exigitur ali-
spectare ad eumdem ordinem per se, qua quid commune, quod fuit intrinsecum
participat alterum contradictorium, quia pani, remanere, quantum ad conversi-
Quod est hoc repugnat; si ergo terminus a quo onem, quae hoc modo fieret ; unde recte
sub
negatione, conversionis spectat preecise ad ipsam con- supra Doctor asserit panem converti posse
non
componitur
versionem (
quee est ordo cum successi- in corpus Chisti alibi quam hic.
existens
ex one essendi inter terminos qua transit
affirmati- )
in Dices requiri aliquid commune manere 19.
one. non esse formahter, sequitur non spectare ut salvetur repugnantia in essendo inter ?mpûgnL°*
ad hunc ordinem, qua aUquod ejus acci- terminum ad quem et a quo. Contra, re- NonV"equiri
dens manet, de quo verificatur praedica- ob
pugnantia in essendo nequit oriri ex repugnan-
tum contradictorium, nempe non tiam
converti accidente, quod posterius est substantia,
termino-
tale accidens, verbi gratia, quantitatem ut supra probatum est contra asserentes rum.
panis in corpus Christi, converti tamen substantiam panis desinere ex natura rei
substantiam panis. ob separationem ab accidentibus, quasi

18. Quod etiam permanentia alicujus in dependeret in essendo ab accidentibus.
esse, quod fuit termini a quo, verbi gra- Deinde repugnantia in csse salvatur ex Inter ter-
tia, accidentis, non facit ad conversionem, modo producendi causce primoe, secluso repugnan-
ut respicit terminum ad quem. Probatur omni accidente communi ; ergo non re- jq essendo.
primo ex ratione praemissa, quse perinde quiritur ad repugnantiam in essendo sal-

Non spe- potest accommodari. Item quia esse ilhus vandam, ut aliquod accidens maneat,
ctare
illud com- communis seu accidentis, non est esse quod fuit termini a quo. Probatur ante-
mune
ad
ier mim ad quem, seddiversum, neque est cedens, nulla repugnantia hic esse potest
terminum 6556 novum
ad quem.
aut intrinsecum termino ad prseter illara, quse est ex modo producen- ^^^^^
quem, sed esse antiquum accidentis, et di agentis, verbi gratia, inter substantias
^JJJucendi
extrinsecum, loquendo prsecise de illo, totaies, quia nequeunt comparari ad in- caîste
quod commune est utrique termino ; ter- vicem ratione alicujus tertii, in quo ex
minus autem ad quem, recipit ahquod natura rei opponerentur, quia non est op- ^9"^ «st
esse proprium, nempe esse simpliciter, si positio circa materiam eamdem, aut sub- mateham.
producatur, vel esse secundum quid, si jectum, quia nequeunt inesse aHcui sub-
recipiat esse tantum accidentale et secun- jecto.
darium ; utrumque iiorum salvari potest Non esset secundum aliquam formam
sine tah accidente permanente, quod fuit communem, sub qua repugnarent, ut per
in termino rt quo, ergo, etc. Patet assum- se etiam constat, quia formae substantiales Non est
ptum, quia esse simpliciter termini ad non sunt capaces, cum sint in actu com- formam
1
;
DIST. XI. QU/ESTIO II. 347
mbstantia- pleto, et ultimo suoe naturse, quaelibet ip- ni ad quem, secluso omni ordine ad ali-
lem.
sarum per propriam formam, non esset quod commune accidens, vel aliud di-
talis repugnantia ex forma accidentali, ut versum ab ipsis terminis, et modo quo

patet ex dictis alias. terminant potentiam Dei; imo accidens
Non esset talis repugnantia ex aliquo illud, neque ut conditio, neque ut limita- Accidens
ôa ab ali-
C[UO extrinsecus se habente, ul loco, tempore, tio, neque ut ratio, neque ut subjectum facit ad
jccidente, *
aut situ ; non esset illa repugnantia ratione se habet ad prtedicta, ut subsunt huic onem
loco, etc.
ordini, qui praedicatur de ipsis terminis P ^^"^®*
existentice absolute consideratae; quia
simtsl existere possunt per diversas cau- secundum liunc modum conversionis, ut
sas et productiones et conservationes. ad se invicem dicuntur ; ergo ordo, oppo-
Est ex Sequitur ergo a primo ad ultimum, sitio et successio terminorum, atque adeo
modo
roducendi, repugnantiam iliam solum esse ex modo conversio totalis ipsorum recte salvari
producendi termini ad quem, ut procedit potest, sine tali accidente communi, sub
ad agente communi, et primo, inquan- quo uterque esset cum ordine.
tum iiiud succedit termino a quo in esse. Confirmatur secundo, esse et non essc ^21.
^
Secunda
Hoec autem repugnantia salvari potest, cum ordine non solum comparantur confirmatur
etiamsi nullum accidens, aut aliquid, ad invicem in conversionibus parti- idem.
quod fuit intrinsecum termino a quo, alibus respective ad causam materialem,

maneat in esse. sed etiam respective ad efficientem,
20
Secunda Dices ergo secundo, requiri aliquid cujus virtute insunt successive materise,
[•esponi?io.
Impugna-
communc remanere in esse ad salvandam ita ut licet prsedicatio sit respective ad
tur. conversionem in genere, et successionem subjectum, ad quod limitantur et insunt
Opposito
partialis terminorum, et ordinem ad invicem. tamen primario de ipsis terminis, prout
equil esse
hine Contra, licet mutationes partiales, quee subsunt conversioni, dicuntur esse et non
sulijecto
;oiiimuni. dicuntur formales, exigant ex pra?cisa ^sse, cum ordine oppositionis, ita ut
oppositionc aliquid commune permanere, unum inferat aliud; et esse unius inferat
quia termini earum opponuntur circa idem 't^'^ ^*»'*^ alterius, non solum in subjecto, Ordo inier
subjectum ; mutatio totalis, qua? in hoc scd ciiam absolutc loquendo, quia nempe nTnê&ê
ab non "on conscrvatur ahbi ab agenlc, et pro-
ipsis distinguitur, exigit illud ÊS.'^
commune, quia ct oppositio et ordo termi- i>tcr depcndentiam a subjeclo, a quo ex-
norum salvatur sine tali communi ; (juod ckiditur, forma corrupla simplicitor
probatur ex ratione jam prcemissa. dcsinit, unde si agens priinmn vtdbM

Opposilio Confirmatur ordo terminorum, et suc- conservare cxtra subjcctum ft^rmam, vel
X niodo
proiliicen- cessio in esseiido .salvatur, qiiamdiu esse cliam, ut quidam volunt, in subjeclo. In
di
iroliatur. termini ad queni habet ailjunctum non sccundo casn ( tiuem declarandi rausa ad
me termini a quo, et non esse lermini a biHninciu in.liiro, non opiiiaudi ;

opposi-
quo, es.se termini ad qnfin [n\][\nr[u\u tmn ciiim tcmn iioslra schola )<•«.« unius
;
scd cx modo producendi termini c/(/7//('m, '^"n infcrrct uUum non csse formie altc-
desincndi lQv\nh\'\ a quo, ( ut utenjuc hic '"'"^. nequc convcrsioncm, aut oppositi-
et nunc subsunt potcniia> (livimo operani' (incm hic ct nunc inter terminos. Kx yfiah
circa ipsarum essf ct non csse respective quibus colligitur c.ssc ct non essc. scu "^'*'"*"
ad sc invicem ), terminus ar/ qncm habct ordinem inter h;c(', convonirc primario
conjunctum non essc termini a quo ; et c lcrminis, ut subsunt viriuti priina^ agen-
contra non csse termini a quo, esse termi- tis.
22- . Ad propositum ergo id applicando sine instrumento poni posset . Similiter
j'i
. servata proportione : Gonversio totalis po- etiam cum dependentia a causa determi-
conversione
totaii. test stare cum ordine et successione nata secunda, quam posset absolute sine
terminorum, quantum ad esse unius, et ordine ad ipsam ponere, vel certe per
non esse alterius, ut subsunt haec extrema creationem, vel per aliam causam.
virtuti agentis, et ipsi termini absolutoe In quibus omnibus conjunctio et ordo Expiicati
iiiodus
contradictioni, ut abstrahii a causa mate- unius ad alterum est ex modo determina- oppositi'
onis,
riali, quae in proposito intervenire non tionis divince voluntatis et actionis, ut per
et ejus
potest; ergo sine omni alio communi utri- eam procedit terminus ergo etiam ex ;
causa.
que preeter ipsos terminos. modo determinato producendi terminum

Patet antecedens, quia in creatione et ad quem, potest habere annexum non esse
annihilatione rei salvatur ordo inter esse termini a quo conversionis, ita ut positio
et no7i e.sse, secluso ordine ad extrinse- ejus inferat secum desitionem alterius, et
cum ; ergo etiam inter terminos conversi- consequenter, manente hac praecisa causa,
onis totalis. Negabis consequentiam et stat ordo et successio inter terminos con-
paritatem, quia esse et non esse comparan- versionis totalis, secluso quocumque alio.
tur absolute ad terminum creationis ;

Et in proposito consequenter positio
hic autem esse preedicatur de termino termini ad quem, et desitio termini a quo,
conversionis respective ad terminum, qui non habent se concomitanter tantum, et
in ipsum convertitur, ac proinde debet sine ordine, ut preetendit Vasquez supra,

aliquod ejus esse participare. Contra, sal- cum ex modo producendi termini ad
tem id conceditur, quod potest esse ordo quem, stet repugnantia simpliciter ad
inter esse et non esse, ac successio, ut terminum a quo in esse ; et hoc ex natu- Hcec
oppositic
sunt a causa prima ; ergo etiam, quamvis ra rei, ut subsunt huic determinato modo est ex
nihil commune maneat, potest idem ordo quia voluntas
^^^^"^^ "
agendi primse causee, ita
et successio manere quoad conversionem ejus est termini ad quem, ut in eum per
totalem inter ipsos terminos. desitionem convertatur terminus a quo.
23. Probatur jam consequentia, quia ex Ad illud autem, quod supra infereba- 24.
Modus Responsi
determiaa-
ermi
i^^^do producendi, et determinatione acii- tur, nempe termmum aa ^Jiem^ debere re- aiiata
,. . . ^ destruitui
tus , ,
producti-
^"^^' "^ procedit a divina voluntate, et cipere aliquod esse termmi a quo, est
onis, recipitur in termino ad quem,
i '
potest
r falsum simpliciter, quia id tantum in
et actionis . .
prsedictum sequi ordo ad aliquid, ad quod ex natura conversionibus formalibus et partialibus I

in- * rei alias etabsolute nullus esset ordo, ver- servatur, vel etiam in conversione totali,
ducit. , .
m
. . . , .
Probatur bi gratia, creatione hujus animae in ut fit de facto in praesenti mysterio, non
varL lôc corpore, in creatione hujus gratiae in taraen exigitur simpliciter, et in orani i
exempia.
j^g^, anima, ex creatione hujus corporis conversione possibili ; ideo bene Doctor
aut Angeli in hoc loco et tempore, in in quoesl. prcBcedenti, artie. 1. in defini-
volitione alicujus per modum fmis respe- tione transubstantiationis non possit aliud,
ctive ad media heec assumpta, quod alias quam esse mutationem totalem suhstan-
Accider
potuisset Deus absolute velle et ponere tice in substantiam. Quse definitio salva- lium
in re independenter ab omnibus mediis commu
et tur in praesenti mysterio inter ipsas sub nium
sine ordine finis ad media. Item, in effectu munus.
stantias, accidentia autem manent tanquam
aliquo ponendo cum dependentia ad hoc Sacramentum praesentiae Christi, et termi-
instrumentum determinatum, quod alias nus, non ut aliquid intrinsece spectans ad
.
DIST. XI. QUvESTIO 11 349
ipsam conversionem, quae praecise est inhoc genere conversionis, sed de conversi-
ter substantias, ut Patres et Concilia do- one partiali et formali per veram corupli-
cent,- onem prioris formoe, et sic negat animam
25.
Ex his etiam facilis est conclusio com- fieri excorpore aliquo elementari, sicut ex
Sententia
commu- munis, nempe in creaturis quodlibet posse ea facta estcaro : Cwmanma, inquit, non
nis.
converti in quodlibet, quia licet absolute sit corporea, quidquid autem ex mundi
alias non dicant repugnantiam, tamen, ut corporeis elementis fit, corporeum esse
subsunt determinato modo producendi, necesse est, in quibus mundi elemenlis

dicunt ordinem ad invicem in esse et non etinm aer iste connumerntur nec , si de
esse, et ut terminus a quo et ad quem, puri illius crelestisque ignis elemento fa-
dicunt illam repugnantiam, quae recte cln anima diceretur credi , oporteret. Om-
dicitur ex natura rei, cum ex modo agendi ne quippe corpus in omne corpus posse
causae primae transeat in terminos. mutari, non defw^runt qui assererent.
(c) Ad argumenta, etc. Solutio argu- Corpus autem aliquod sive lerrenum, sive
mentorum hinc inde clara est, sicut et cceleste, converti in animnm, fierique
dubii, quod movet |. naturnm incorporenm, nec quemquam

26. (d) Sed adhuc restat dubium, etc. Ubi sensisse scio , nec fides hcec habet, etc. Ex
Non dari
aclionem desinit universaliter actionem de genere quibus patet Augustinum loqui de conver-
sine
nutatione, Actionis requirere mutationem in termi- sione qufe fuit in quoestione, non autem
no, loquitur de mutatione abusive, ut de- de hac, quam nunc disserimus ; agit enim
notat per talem actionem, semper termi- de prima productione animge rationalis,
num recipere esse; et probat in divinis, quam dicit non esse ex materia. Utramque
ubi actio per modum productionis ponitur solutionem tradit Doctor quodlibeto 10
per quam persona recipit essc, non per art. 1.
modum mutationis. Boetius etiam de simili conversione 28.

Sententia
27. Ad tertium, quod militat contra secun- agit disserens contra Eutychen, ejusque
l{(>etij.
ûgustin.
dam conclusionem ex auctoritate Augu- discipulos, unius naturse in Christo asser- Eutjvhia-
Boetius.
Dorum
Spi-
rituni stini lib. 7. de Gen. nd litteram, cap. 12. tores, quod varie ab iis explicatur. Ilic deliria.
converti
posse
et Boetii in libro de dunbus 7inturis et unn enim error sicul niillis principiis fiiltus,
corpus, nempe
\
persona. Kespondet Doctor supposito, ita ambigue et confuse docebatur,
quod illfc auctoritates intelligendoe essent converti divinam naturam in humanam
de convcrsione, prout de ea nunc agimus, Christi, ut insinnat Flavianus Patriarcha
ncmpe totali ut etiam intelligit Ilenricus Constanlinopolitanus in epislola ad Lc- Flavanus.

(
Leo rnpi.
Henricus. ct i^^^gidius anteriores ) rcspondet tantum oncml. et ipse Leo ia opist. 67. ad Le- ThecKloret.
Nicephor.
./Eiiîdius.
insinuaii majorem rcpugnantiam osse ex owm Imperntorem, Theodoretus lib. 4.
natura extremorum, nempe spiritus et hierel. Fabor in fuitj/chrn. et Nicephorus

corporis in ordine ad conversionem, //7;. 18. cap. V6. Alii dixerunt c conlra
quam inter duo corpora ; sed neutrum est defendisse unam naturam per convtTsi-
simpliciter impossibile respectu divin;n oneni humann? in divinam. Tcrtio modo
Jaco^bitm,
omnipotentiie, qu.e posset convertere pa- dixcrunl, ulramque lieri unam por mixii-
Ai-ephali.
nem in Angelum, sicut convertit modn, onem, quom modum tomierunt J;\robit;c
et hoc dc gencre conversionis, illum in et Aceph;di.

Kuthjm.
corpus Christi. Quartus modiis lencbat per compositi- OLisiu».
Uiguslin. Dama»c,
Cfeterum Augustinus non loquitur de onem fieri, ut ait Eulhymius in Pnnopl.
;
350 LI6. IV. SENTENTIARUM

litulo 15 et Gelasius in Eulychen lihro, pics dicimus, quod ex fructibns tcrrre
qui habetur in Bibliotlieca Patrum, et acceptum sumimus ; sed non est ali-
Damascenus /. de natura composita. Con- quid acceptumex fructibus terrse,
tra hos agit Boetius impugnans conver- nisi panis vel vinum ergo non ;
sionem et mixtionem naturarum hoc mo- transubstantiatur.

do, ut naturae humanao et corporeoe cum Secundo, Damascenuslib. 4. cap.
Argum 2.
divina, aut e contra per veram corrupti- 14. Quemadmodum in Baptismate, quia *
Alias
copulavit.
onem aUerius naturte, corruptione, qu;e consuetudo est hominihus aqua lavari, et
Philosophis fuit nota. Verba Boetii sunt : oleo ungi, *

conjugavit oleo et aquce
Nec corporea substantia in incorpoream gratiam Spiritus sancti, et fecit ipsum
mutari polest, nec incorporece in se invi- lavacrum regenerationis, sic quia consue-
cem proprias formas mutant ; sola enim tudo est hominihus panem comedere, et
in se mutari possunt, quce hahent unius vimim et aquam bihere, conjugavit ipsis
naturce subjectum commune, etc. Requi- sui ipsius Deitatem, et fecit ipsa corpus
rit ergo materiam communem, deinde ut et sanguinem suum, ]it per consueta, et
in se invicem agere possint et pati, prse- secundum naturam, in his quce super na-
terea ut conversio sit immediata ; unde turam sunt* fiamus. Vult dicere,
negat aes converti in lapidem ex defectu quod sicut Baptismo abluimur
in surgamus"
qualitatum contrarium, et agit de naturali in aqua, et hoc ideo constitutum
conversione; ita Doctor loco proxime ci- est, quia consuetudo hominibus
tato,ubi eti m rationem Boetii accommod^t est lavari in aqua, ita in Euchari-
ad formam probantem, addendo majorem. stia pascimur et potamur pane et
Responsio ad quartum argumentum con- vino, quia ista sunt consuetus po-
firmat limitationem, quam supra adjunxi tus et cibus humanus ergo sicut in ;
conclusioni secundsB. Baptismo est vere aqua ejusdem

rationis cum communi aqua, qua
abluimur, ita in Eucharistia vere
QUiESTlO III.
est panis et vinum cum communi
cibo et potu humano.
Utrum panis convertitur in corpus
Tertio sic, Augustinus in gloss. Argum. >
Christi in Eucharistia ?
super illud I. Corinth 10. Unus pa-
D. Thoiu. S.pari. quxsl. 75. art. 6. et hic quxst. 1. nis, etc. Sicut unus panis ex multis
Durand. hicquxsWd. Palud. quwst. 2. Occham granis, et corpus Chrisli ex multis mem-
quodl. 4. qusesl. 29. 30. Argent. quxsl. 1. art. 2.
Gabriel lecl. 45. in can. Bellarm. Hb 3. de bris, ita Ecclesia ex mullis personis
Euckari.slia per totum. Ruperlus lib. 6. in Jo-
an. in illa verba -panis quem ego, etc. Major ergo Eucharistia propter istam
hic quxst. 2. Gabriel quxst. 2. Suarez 3. tom. similitudinem signiflcat corpus
disput. 49. sect. 2.
Christi verum, et corpus Chj-isti
Circa secundum ( a ) principale mysticum sed ex multis granis

;
1.
Argum. 1. qusero duo Primo, utrum panis
: non coUigitur aliquid sic signifi-
/^"^"'''
convertatur in corpus Christi in cativum,nisi panis ergo ille manet
Eucharistia ? Secundo, an panis in Eucharistia.
in ista conversione annihiletur ? Quarto sic, in omni mutatione
Aprimum ?] guo quod non. Au-
,
positiva terminus ad quem accipit Argum
gustiniis 3. de Trinit. 4. Christi cor- esse; sed corpus Christi non accipit
;
DIST. XI. QU^STIO III. 351
esse per istam actionem, quia tunc m id qnod non «?raji^?quasi diceret,
frequenter acciperet esse, nec eti- sic.
am aliquod esse accipit, quia tunc Prseterea Eusebius, et ponitur Eusebius.
frequenter augeretur ex frequen- ibidem, Quia corpus : Sacerdos mu?'-

tatione Eucharistise ; ergo corpus sibilis, visibiUs creaturas in suhstantiam
Christi non est hic terminus alicu- cnrporis et sanrpiinis sui secreta potcsfate
jus matationis seu actionis posi- cowm?<â/; et ad hoc habentur plures

tivse. auctoritates de consecrat dist. 2. in
. Quinto sic, si panis convertere- diversis locis, et Magister adducil

tur in corpus Christi, oporteret aliquas in ista dist. et aliquas m
esse aliquem terminum primum <"^'«^- prceced.
istius mutationis illud in propo-

;
COMyiENTAHIUS.
sito non potest esse Deitas ex
praecedenti quaestione, nec anima (a) Circa secundnmprincipalc, etc.ll^c .
i-
intellectiva, quia illa secundum quoestio prolixissima est, et e\ occasione et resoiuta
omnes non est hic nisi concomi- vanarum opimonum plura congent, qute qu«stione.
tanter, nec potest esse aliquod ac- seorsim ab aliis tractari solent sub di-
cidens, vel accidentia, quia tunc versis tituHs ; reducitur ad duas partes
non esset transubstantiatio, sed principales, quarum secunda dividitur in
transaccidcntatio; non restat ergo duas. Prima parte resolvit qufesitum per
nisi materia sola ; sed conversio in conclusionem affirmativam, asserens
materiam solam non est transub- panem transubstantiari quoad totum et
stantiatio, magis enim diceretur partes in corpus Cbristi. In primo ar-
resolutio in materiam quam tran- ticulo secundse partis docet quomodo ?
substantiatio. In secunda parte agit de termino ad quem,

Et hoc patet, quia secundum om- et occasione bujus de constitutivo cor-
nes, forma panis convertitur in poris humani, *et pluraHtate formarum

formam aliquam, sicut matcria in in eodem supposito. Quarto, tandem
materiam ; et ista forma non po- respondet ad argumenta iniiio adducia
test aliqua inveniri, qune terminct, haec reducitur ad primam partem qufB-
ut patet ex divisionc prct^positn ;
stionis. Inseruntur et aiicne quaestiones
ergo, etc. Si dicas quod cst aliqua intermixtx', nempe de signifioato formue
forma substantialis alia ab intelle- ex vi verbornm, et an detur actio sine

ctiva, in quam forma
convci*titur novitate aiiqua in termint) ad qucm
panis, contra hoc Unius rei non : actionis. Hie qu;i»stioneb interropserunt,
est nisi unum cs.se crgo non est ni-
; c\ modo quod ahi discurrunt ad qu;r-
si una forma. stionem principalem, etaooessorie ad mo-
Oppositum, Ambrosius dc Sacra- (him (pio panis transubstantiatur, ot de
mcntis, et ponitur de consecrat. tcrmino ad quem illius transubstantia-
dist 2. P«ms r.v/ m altari, ubi accessit tionis. Haec magis patcbunt e\ crdinc
consecrntio, de panc fif corpus Chrisfi. ipsius littorjB.
Idem, et ponitur ibidem : Kcvrra mi- sciiolium.

rabile, sermo, qui pofuit facerc, quce non Rocitat tre.s opinionos. Prima a.t cuni cor-
cranf, nonnc pofcsf mutarc ra qu(V sunf. pore Ghristi siiaul mauore panora. llaiic to-
nuit Berengarius apud Guitmundum lib. 1. probatur, quod ad veritatem Eu-
et 3. et tenent modo Hussitse et Lutherani,
charistia3 requiritur signum et
pro qua adducit Doctor quatuor argumenta
signatum realiter contentum, sub-
Lite et clare explicata. Bellarm. varios Lu-
stantia panis cum suis accidentibus
theranorum aliorum errores circa panis
et
existentiam refert, lib. 3. de Eucharistia, seque potest esse signum, sicut
cap. 13. sola accidentia, imo magis, quia
substantia panis sub speciebus
Hic (a) duo videnda simt, siciit magis est nutrimentum quam ac-
circa alia credita. Primo, quid cidentia ; ergo magis repraesentat
tenendum; secundo, quomodo illud corpus Christi in ratione nutri-
poterit declarari. De primo sicut menti spiritualis. Res etiam con-
recitat Innocentius de Officio Missce tenta, scilicet verum corpus
part. 2. cap. erant
26. circa hoc Christi, seque potest salvari cum
tres Una, quod panis
opiniones. substantia panis sicut cum acci-
manet, et tamen cum ipso vere dentibus, quia non magis repugnat
Hanc tenet
est corpus Christi. Alia, quod substantise esse simul cum sub-
Occbam panis non manet, et tamen non
in 4.
stantia, quam cum quantitate illius
in hac convertitur, sed desinit esse, vel substantise.
materia,
q. 3. in per annihilationem, vel per resolu- Et conflrmatur hsec ratio, quia
60l. 7.
dubii. tionem in materiam, vel per cor- ponenda sunt pauciora miracula,
Vide ipsum
quodl. 4. ruptionem in aliud. Tertia, quod quantum possibile est sed ; po-
q. 35. et
in
panis transubstantiatur in corpus nendo panem manere cum suis
tractatu
hui us
et vinum in sanguinem; quaelibet accidentibus, et corpus Christi ibi
materiEe,
cap. 5.
autem istarum voluit istud com- esse vere, pauciora ponuntur mira-
Text. 50.
[dem 8.
munesalvare,quod ibi vere estcor- cula, quam ponendo panem ibinon
Phys. text. pus Christi, quia istud negare est esse, nam tunc non poneretur ali-
com. 48.
plane contra fidem, ut patet dist. 3. quod accidens sine subjecto.
qucest. 1. Expresse enim a princi- vSecundo sic, et quasi in idem re-
pio institutionis Eucharistise fuit dit, in creditis nobis secundum
de veritate fidei, quod vere ibi et intellectum universalem traditis,
realiter corpus Christi contine- non videtur ille modus determi-
tur. nandus, qui est difflcilior ad intel-
Pro (b) prima opinione argui- ligendum, et ad quem plura viden-
tur primo sic: Sicut in naturalibus tur sequi inconvenientia sed istud ;
non sunt plura ponenda.quam ratio corpus Christi esse in Eucharistia,

naturalis necessario convincit est quoddam verum universaliter
primo Physic. et in pluribus locis traditum nobis iste autem intel-
;
secundum Philosophum, quia plu- lectus, quod non sit ibi substantia
ralitas est superflua, ita in cre- panis, videtur difflcilior ad susti-
dibilibus non sunt ponenda plura, nendum, et ad ipsum sequuntur
quam convinci possit ex veritate plura inconvenientia, quam po-
creditorum ; sed veritas Eucha- nendo ibi esse substantiam panis;
ristise salvari
potest sineista tran- ergo, etc. Major probatur, quia
substantiatione ergo, etc. Minor ; ex quo fldes nobis data est, ut sit
;
via ad salntem, itadebet iit videtnr presse haberi non esse ibi sub-
determinari et teneri ab Ecclesia, stantiam panis, nam /o«n. 6. nbi
siciit magis est idonea ad salntom; miiltum pra^dicatnr veritas Eucha-
sed ponendo intellectum nliquem ristise, planum est, ubi Christus
talem supra modum difficilem, et dicit Efjo sum panis

: vivns, qui Joan. 6.
1. Cor. 10.
ad quem manifestn videntu'/ sequi manducaveril ex hoc pano, Et 1.etc.
inconvenientin, est occasio aver- (lorinth. dicit Paulus: Panis, quem
tendi omnes Philosophos, imo fere frangimus, nonne communicaiio corporis
omnes sequentes rationem natura- Ckristi est ? Nec invenitur in Eccle-
lem, a flde, vel saltem impediendi sia, u])i istam
veritatem deter-
eos, ne convertantur ad fldcm, si minet solemniter, nec etiam qua-
dicatureis talia pertinere ad ftde m liter istud possit ex aliquo ma-
nostram, imo videtur, quod Philo- nifesto credito evidenter inferri
sophushaberet pro majori inconve- ergo, etc.
niente,vel quicumque sequensnatu- Si dicas, sicut dicit unus Doctor, D. Thora.
hic artic. 1.
ralem rationem, eaquse ponuntur quodMatthacus 26.dicendo Uoc est:
q 1. et 3.
hic, negando substantiam panis, corpus meum, expresse insinuat p. q. 74.

ait. 2.
quam haberetde omnibus articulis, panem non manere, quia tunc
quoshabemus de Incarnatione. Et esset propositio falsa, hoc non
mirum videtur,quare in unoarticu- cogit, quia dato quod substantia
lo, qui non est principalisarticulus panis maneret, non demonstratur
fidei.debeat talis intellectus asseri, substantia panis, contentum
sed
propter quem fldes pateat con- sub pane; sicut modo non demon-
temptui omnium sequentium rati- stranturaccidentia,quia tunc esset
onem. proposito falsa sed est sensus ; :
.5-.^
ripliciter
Tertio sic : Nihil est tenendum Hoc ons contentum sub isto sen-
3ontia- tanquam de substantia fldei, nisi sibili, est corpus meum.
exppessc habcri de Item Accidenlia

quidessequod potcst in Sacramentis veritatis an
Scriptura, vel expresse declara- nulla dcbet esse falsitas; sed ac- signilicent
natiiraliter
tum est per Ecclesiam, vel eviden- cidentia ista signant naturaliter atles^-e
substaiN
ter sequitur ex aliquo plane con- siibstantias, quas airecorunt, et si tiain.
tento in Scriptura,velplano deter- non sit ibi eorum substantia, si-

minato ab Ecclesia. Ista mnjor gnatio ista naturalis erit falsa,
videtur sufflciens, quia pro nullo lioc est inconveniens. Si dicas,
alio hal)eret quis causam expo- quod signiflcant corpus Ghristi ot
nendi semorti; et pro omni oo, sanguinem, et ista signiflcntio est
quod est de subatantia (idei, lau- vera; contra, natui-niis signiflca-
dabiliter exponeret quissemorti; tio non mutatur pi'opter signifl-
et etiam quod nullo istorum cationem ex institutione ad placi-
modorum habetur certum, flrmi- tum orgo ista accidentia natura-
;
ter crodero videtur levitntis, quia liter signiflcant eadem, qua^ prius
non est] auctoritas sufflciens, nec signiflcaviMMiut; ergo cx ista parte
ratio, si nullun\ istorum invenia- in signilicatione naturali erit fal-
tur. Nunc autem non videtur ex- sitas, nisi signillcata subsint
Toi.i. XVII ti
; .
signis, sed posito qiiod illa signi- Berengarii, qui postquam convictus est Error
Bereng:ari
ficata subsint, veritas habetur in deerrore, circa realcm prsesentiam, quem
significatione naturali acciden- sw/jm confutavimus cum Doctore dwf. 10.
tium. Posset etiam veritas haberi qumt. 1. postea docuit manere substan-
in significatione ad placitum, quia tiam panis et vini in Eucharistia cum.
in illis subjectis possent contineri corpore et sanguine Christi, cujus disci-
illa quse signiflcantur ad placitum puh postea vocati sunt impanatores -,

ita
ex institutione, et sic haberetur Guitmundus contra ipsum lib. 1. e« 3. Guitmund

Lutherus
omnimoda veritas in utraque si- drca initium. Hunc errorem sequitur Secundus
error.
gniflcatione. Sed secundum aliam Lutherus in lib. de captivitate Babyloni-
viam falsitas est in signiflcatione ca,cap. de Eucharistia, quem sequuntur
naturali, ergomagis congruit alia magis communiter Lutherani ;

unde con-
via quam ista. cedunt hanc propositionem, panis est
corpus Christi, esse veram per communi-
COMMENTARIUS. cationem idiomatum.

Accedit ahus error ex eodem desumptus Tertius
error.
2- /a) Hic dno videnda sunt, etc. nempe in sermone de Sacramento Coense Domini,
Tres modi ^ '
dicendi. quid teneudum secundum fidem, et quo- quem hic etiam incidenter tangemus,
Cur
'
modofidei defmitiodeclararidebeatalheo- quem idem etiam docet in libroQuod:
opinloues. logo, ct defeudi . Recitat ex Innocentio verbo Christi : hoc est corpus meum, ad-
tres opiniones circa qusesitum ; et vocat huc firmiter stent, quod corpus, ubicum-
opiniones vulgari significatione post In- quesit verbum, etiam sit, et consequenter
nocentium, prout apphcari solet placito ubique, ac proinde etiam in hoc Sacra-
hominis, etiam falso et erroneo, quahs est mento simul cum pane ;
quem secutus est
Brentius.
prima in ordine et secunda ; tertia vero, Brentius in Apologia pro confessione
quae est tenenda, quam docet Ecclesia, Wirtembergensi in tractatu de Coena
estque de fide, appellatur opinio valgari Domini, et in lib. De duabus naturis, et
modo, juxta significationem prsemissam, ahi, unde dicti sunt Ubiquistae.
non ut dicit speciem cognitionis, quse ha- Ahi apud S. Thomam 3. part. q. 75.
S. Thomas
bet ex propria differentia formidinem et art.Q. materiam quidem panis et vinicon-
incertitudinem. Dicit autem omnes in eo verti, formas autem dixerunt manere

convenisse, ut salvarent realem preesen- quinam ilh fuerint, non indicat, sed
tiam corporis et sanguinis Christi, quee fuerunt ahqui ex Berengarianis. Ahus est
fuit ab initio institutionis semper indu- error asserens panem quoad naturam et Quarlus
error
bitabihs et veritas exphcita fidei, ad quam vinum manere in Eucharistia unita hypo-
Rupertus,
tenebantur omnes. Dixi secundam opi- statice Verbo, sicut est ipsa humanitas. Hic Quintus
nionem esse erroneam, qua negat con- error communiter a modernis tribuitur
versionem, ut exprimitur in httera ;

Ruperto Abbati Tuitiensi in lib. De offi-
erroneam dico contra fidem errore hseresis ciis divinis. cap. 2. et in Joan. 6. ubi
in specie, ut patebit infra cum Doctore. dicit super illa : Caro mea vere est
An vero desitio panis dici possit in rigore, cibus, etc. Facta consecratione corpus
annihilatio, dubitatur inter Theologos, de Christi esse panem, et in priori loco cor-
quo qucestione sequenti. pus panaceum. Gseterum Oxonienses apud

3.
(b) Pro prima opinione, etc. Hsec est Waldensem tom. de Sacramentis 4T.
DIST. XI. QU^STIO Ilf. 355
conjlciunt auctorem prioris libri de offi- onem, corruptionera, vel resolutionem in

Rupertum, materiam. Pro hac tre^ rationes allatae pro
ciis Ecclesiasticis non esse
prima senteutia faciunt; videtur Durandi qui
sed Waleramum Episcopum Atemburgen-
dicit mauoro materiam panis. Pouit Doctor
sem. Probant gk Anselmo de corpore et
varias improbationes D. Thom. contra utram-
sanguine Domini, qui inter ejus impressa que sententiam.
opera non invenitur, ubi impugnat hunc
errorem; quem postea desumpsit Ruper- Pro (a) opinione secunda potest
tus posterior, qui vixit sub Henrico V. argiii per rationes similes aliqui-
Imperatore, ut alii sub Henrico III. loco bus praedictarum, quia tres prim^
pvcefalo in Joannem,ei lib. 2. in Exodum satis videntur posse adduci pro
itimus cap. 10, Alius est error Joannis cujusdam ista; tum quia plura miracula po-
Parisiensis, teste Waldensi cap. 65. qui nuntur, ponendo transubstantiati-
confutavit errorem Ruperti ; sed ipse in onem quam negando; tum quia
similem incidit, asserens quidem sub- ista transubstantiatio est ita diffi-
stantias panis et vini manere non unitas cilisad intelligendum, et ita vide-
Verbo hypostatice, sed corpori et sanguini tur repugnare rationi naturali,
Domini. quia omni sequenti rationem na-
5. Pro hac, ut ita dicam, opinione, adducit turalem videtur irrationabiliter
quatuor rationes occasionative, quibus posita,
.
et per
plus consequens
inductis, prcebet viam, qua veritas fidei
avertere a veritate fidei, quam
egregie declaratur, et certa ab incertis absolute ponere panem non ma-
distinguantur, et principia communia, nere per annihilationem, vcl per
quoe variis in locis deservire possunt, aliquam aliam viam. Tertio, quia
tanquam regulae universales discernendi ista transubstantiatio non vidctur
veritatem fidei, et declarandi ad proprium magis probari ex Scriptura, quam
ct verum scnsum explicantur. panem non manere, imo minus.
rrima Prima ratio est, in mysteriis fidei tol-
Coutra istas opiniones arguito Thom.
ratio.
)lien(ia lendam esse superfiuitatem, et in operi- quidam Doctor; contra primam supra. bi II
peiflui-
tas. bus supernaturalibus et miraculosis. Se- sic, quod ipsa est inconveniens, et a-
ecunda 'ûonei
lones
cunda est in creditis, ([uantiim ficri potest,
ralio. impossibilis, ct haeretica. Primum ,
^ô.lJa"
coiitra
Tlioi
inlitas''^
et admittit veritas fidci, captandam essc probatur cx ti'ibus, priuio, (luia ?••''"«'"
1, ' sent.
facilitatem, et non ingerendam esse ma- ,
tollit
. ,
revcrentiam dcbitam chri-

, .
q"^^'* «'>"-
cOQveuieus.
jorem difficultatem mysteriis, quod piuii- sto, ut continetur in liostia ; sibi
lia ra- rnQm expedit saliiti. Tertia ratio c\plicat cniui iu r.iicharistia
debctur cul-
iiid sit in gencre, qurc sunt vcritates explicita), ct
"^ tus hatria?; scd si ibi mancrct sub-
de .
unde certitudo ea-

)siantia
uiei.
dc substautia
runi
...
primana desumi
•11
fidei, et
/-v
debcat. Quarta ratio
stautia |)auis, non dcberot talis
la ra-
cultusexhiberi proptor idololatri-
ad est ex peculiari ratione hujus mysterii, ut am, adorando creaturam. Sccuu-
salvclur veritas signi naturalis, ncm[)e do vidctur inconvenicus, quia tol-
Jg"g"^°™
itaiein
accidcntium, qua dcsignant substantiam, lit siguilicationcui hujus Sacrn-
cui sunt connaturalia. mcnti; dobct cnim illud primo
SGHOLIUM. signilicare corpus, ut priinum si-
Socunda sententia ait non manoro panoin, gnifu-atuut; sc 1 si ibi mancrct
nec converti, seJ desinoro por annihiiali- substautia panis, ipsa habcrct ra-
j
tionem primi significati. Tertio, illo, et ntrumque est inconveniens.
quia tollitur debitns usus Sacra- Primum, quia impossibile est duo
menti, quia si maneret vere sub- corpora esse simul. Secundum,
stantia panis, ipsa est vere cibus motus localis illius posset
quig, ille
corporalis; hujus autem Sacra- percipi per expulsionem corporis

menti usus est, quod sit cibus spi- alteriiis circumstantis.
ritualis.
quod COMMENTARIUS.
8 Secundum vero, scilicet
D ^^^^ positio imposs ibilis, ar-

sit (a) Pro opinione sccunda, elo. Insinuat
'"Thom''
<!"* ffuit per idem medium, tam contra trespriores rationes factaspro prima,etiam
r
probat ^ . . .
1
primam, et priniam opinionem quam contra adduci posse in confirmationem secundse

secundam ^ .,.,
, j.±-- . ... .... • .
esse secundam, quia niriil potest mci- opmioms ; mox subjicit rationes, quibus
impossi 1-
pg^,g gggg ^^'^ prius non fuit, nisi S. Thomas impugnat prsedictas opiniones
^ ^^^^^^
impug'iai
D Thom
Li. iiiom. ner
p sui mutationem, vel alterius
» •'
seuerrores;'Iprima vero constat mediis
errorem,
se^nt es^se i^ ipsum

scd corpus Christi non
;
tribus. Primum est, tolli cultum debitum Es
hsereticas.
jQuâtur pcr hoc quod Euchari- Sacramento ex prsesentia panis et vini, debiio.
stia conflcitur, quia manet in coe- quia sic cultus esset idololatria", quia ado-
lo, sicut prius ergo si nihil con - ; raretur creatura panis, quse est sub spe- ^^^1^^
vertitur in ipsum, non est magis ciebus. Secundum, propter inconveniens,
"
significati
onis.
. .
realiter in altari quam prius luit, quia sequeretur quod primum signifi- Ex priva-
•1 •! 1 •
m •
tione
hoc est, impossibile. catum non esset corpus, sed pams. Terti- usus debit
Tertium, scilicet quod sit hsere- um est, quia tolleretur usus debitus Sa-
tica, probat sic: quia est contra cramenti, quia fieret in alimentum corpo-
Verbum Christi instituentis Sa- rale, et non in spirituale

Secunda
cramentum, Matth. 26. Hoc est Secunda ratio, quia positio est impos- ratio.
Ex
corpus meum, non dicit : Hic est, sed : sibilis, quia nihil fieri potest de novo, ubi natura
conversi-
Hoc esi. Si autem substantia panis prius non fuit, nisi per mutationem sui, onis I
maneret, vel annihilaretur, et non

''equjsitse
vel conversionem alterius in ipsum ; sed
converteretur, verius diceretur; corpus Christi non mutatur per consecra-

Hic est corpus, quam : Hoc est corpus. tionemêrgo panis mutatur in ipsum.
D. Thom, Contra opinionem secundam ar- Tertia ratio est, quod sit haeretica, quia *^tio.
ubi
supra guitur specialiter contra hoc, est contra formam Sacramenti, ejusque contra
q. 2.
quod ponit resolutionem in mate- veritatem, Matth. 26. Hoc est corpus saJ"^^™
riam panis prsejacentem, quia vel meum, etc. non hic, sed hoc est corpus ti-
fieret in materiam nudam et hoc , memn ; si autem panis annihilaretur, vel
est impossibile, quia tunc es- maneret, verius diceretur hic est, quam
Secundu
set materia sine forma, et sic hocest, etc. Quartam rationem additspeci- erroren
impugna
actus materise erit et non erit ;
alem contra secundam opinionem.quia vel
vel fleret in materiam sub aliqua resolutio fierel in materiam nudam, et hoc
alia forma, sed hoc est inconve- esset impossibile, quia illa nequit esse
niens, quia vel illud corpus aliud sine forma, vel in materiam sub alia for-
novum, cujus est illa materia, es- ma, et sic vel raaneret corpus novum sub Ex
natura
set simul cum speciebus et corpo- speciebus; estautem impossibile duo cor-
resoluti-
re Christi, vel mutaretur de loco pora simul esse, vel non manere, et sic onis, etc
DIST. XI. QUi^ STIO ill. 357
sensu perciperetur motus ejus ad alium potest salvari, nisi prsecise altera
locum, quod derogat fidei Sacramenti. vera. Nec potest dici, qnod cesset
significatio naturalis propter ali-
SGHOLIUM.
g^j^^^ q^jgg gg^ g^ institutione, quia
Soivit impugnationes D.Thom. coutra resi sic, tunc non ducerent acciden-
latas sententias, ostendens quod non cogunt, ti^ iUa naturaliter, quantum est
et in earum refutatione habet optimam et
^^ g^^ ^^ deprehendendum substan-
variam doctrinam, quam noto in margine.
tiam panis, sed totaliter cessaret
9. Quidquid (a) sit de opinionibus, in eis ista signiflcatio vel reprse-
Si paiiis
maneret., istse rationes non videntur eas ef- sentatio, quse tamen prius infuit
non
essent ficaciter improbare. Primanon va- eis, et tunc aliquo modo immu-
idololatrse,
qui let, quia modo non est idololatra, tassent aliter intellectum ante
Euchari-
stiam qui adorat Christum in Euchari- consecrationem quam post; hoc
stia, ettamennon potest negari
adorarent.
nihil est.
quin sit ibi creatura aliqua, scili- Respondeo ergo, quod primum Primuni si-
cet species illse ; sed non est ado- significatum ex institutione debet 1,'natum
specierum
randum sensibile continens, sed esse corpus Christi, et ita est, sive ex
institutione
Christus contentus et eodem mo- ; maneat substantia panis, sive non; esl
corpus, sed
do tunc dicetur Christum contine- sed primum significatum acciden- ex
significati-
ri sub pane quanto et quali, et ita tium, quod scilicet naturaliter sione
naturali est
non panem adorari, sed Christum gnilicant, semper est substantia panis.
contentum in pane, ut insigno. illa, quam primo affecerunt, vel

Et si objicias, saltem simplices, nata essent afflcere, quia illa si-
qui nonsic distinguunt, essent ido- gniflcatio naturalis non mutatur.
lolatrss, dico quod ita potestnunc Ad tertium, non valot, quia modo
argui contra te, quia simplices manifestum est, quod illae species
non distinguunt accidentia illa a nutriunt secundum Apostolum l.
corpore Christi in omnibus au- ;
Corinth. 11. Umis quidem osKrit, dlius
tem talibus est una responsio, quia vcro ebrius hoc ex ])ercepti-
esi, et
simplices adorant in flde Ecclcsisp, onc specierum sacramentalium,
et liocsufiicit eis ad salutem. Ma- et tamen non negatur hic esse ci-
jores autem distincte adorant con- bum animcie, tamen datur ipsum
tentum, non signum continens, ot contentum sub nutrimento corpo-
hoc sive signum continens sit ac- rali et ita si ponorctur panis ma-
;
cidens tantum, sive substantia pa- ncre, esset ibi nutrimentum cor-
nis cum accidente. poraU^ et tamon conlentum sub

Si
Ad secundum dico, quod est ad illo ossct tantum nutrimentum
maneret oppositum, quia si esset hic sub- animse.
)anis, iion
niiiiiis
stantia panis, illa duplcx signifl- iVliud autcui dc impossibilitato 10.
niiinenM.
Spooios
si^^nilloatio catio essct vcra, scilicet naturalis, satis solutum est (//s^ U). quirst. |. nntriunt,
ipecierum.
qua accidentia signiflcant substan- (piia incipit liic (^sso non siut» oni-
tiam panis,ot illa qwvo, est ox insl.i- ni mutationo, oxtenihuido mutati-
tutione divina, qua scnsibile signi- ononi ad illam pr,'T'scntiam sim-
licat corpus Christi scd nunc non ; pliccm.
Quare Ad aliucl (b) de /wc vel hic, nihil pium receptivum actus secundo
usus est , „ .
1
verum modo dicti, sicut materia dicitur
, ,
hristus ly est ad D; est enim quod:

potius ^^^^ ^^^ corpus meum, et, Hic est corpus potentia et forma actus. Hsec
^'hic'.^^
weMm, sed non hoc accidens, sed distinctio plane patet per Philoso-
contentum sub accidente. Eodem phum, 9. Melaph. in principio, et
modo, si esset panis, non hoc etiam membra distinctionis pro-
quod est substantia panis, esset bari possunt per dicta Philosophi
corpus, sed hoc quod est conten- in multis locis, loquentis de actu
tum sub pane, est corpus. Maliiit et potentia, nunc sic, nunc sic,
autem Salvator uti hoc vocabulo sicut in Metaph. cap. penult.
3.
hoc quam hic, quia magis exprimi- et 8. Metaph. cap ult. Ex actu et
tur veritas, licet utrumque di- potentia per se fit unum, non intelli-
ctum verum.
esset gitur de istis, ut opposita sunt,
(c) Ad aliud contra secundam quia sic non sunt simul; alio mo-
opinionem posset responderi, po- do 9. Metaph. cap. 5. Est autem actus
nendo annihilationem panis totali- exislere rem non ita sicul dicimus poten-
ter, vel si ponatur resolutio usque tia.Et post, explanando descri-
ad materiam ex qua fuit, argu- ptionem, manifestat in multis
mentum non cogit. Posset enim oppositis, ut vigilans ad dormiens,
dici, quod et in materiam nudam, et videns ad claudens oculum, et
et in materiam sub alia forma, elaboratum ad illaboratum /m/Ms- :
et posset dici, quod in manentem modi, inquit, differentice est alteri
ubi prius erat, vel motam inde parti actus determinatus , alleri autem
localiter. potentiale.
n. Et quando arguitur contra pri- Ad propositum ergo, materia si- 12.

Materia
acSSl^lJti- nium, quia tunc materia esset ne forma est primo modo, in actu sinT'forma
aclus
et non m potentia,
. X ,
•
1 T est
^^^^ forma, et sic in actu, et non quod probatur
, I
*fo3is!* entitativus
ûîex^
in actu, sequivocatio est de actu, per ipsum Augustinum confessio- Aug^ltiT
pnma,'
omne cui
quia uno modo actus est differen- num. Ecce verba sua: Materia ipsa ^^^^:-^^
noa tia entis opposita potentise, prout accepit a Deo hoc imperfectum esse, creatioliem
existere ; dividitur omue ens, quod est scili- quod habet, scilicet in potentia ; et ne- f""''
ômne^' cct iu actu,vel in potentia. Alio mo- cesse estipsum hoc ponere, quia
'
objectiva,
pObt
receptivum
^^ actus dicit habitudincm illam, materiam concedit a Deo creari, subjectiva.
Text. 76.
sed antequam crearetur, erat m
- .
quam dicit forma ad informabile, , ,

.
m^ôdkf,"
diSnem ^*'^^ totumcujus cst. Et eodem potentia primo modo. Probatur,

actus et
potentise,
modo ?equivocatur
^
de potentia,
^
quia aliter crearetur, quod impos-
.
ostendit ex quia
^ ut opponitur actui primo sibile est creari, ergo post crea-
PhiloS.
ens T
,
A- -u X •
variis modo, dicit dimmutum, cui tionem fuit in potentia, non isto
Tex*t'.%. non repugnat esse extra
scilicet modcquia tunc per creationem non
Text.îi. causam suam; ens autem in actu esset aliqua entitas materise pro-
oppositum isti potentise, est ens ductse, tantum igitur post creati-
completum in suo esse extra cau- onem fuitsecundo in potentia
sam suam, quodcumque sit illud. modo, qnia fuit receptivum actus
Alio modo potentia dicit princi- secundo modo dicti. Sed tunc est
DIST. XI. QUiESTIO III. 359
ignorantia Elenchi, cum dicitur: panis. Sed objicies simplices non dislin- Non
Materia est in actu primo modo, gueiites inter hocc idnlolatrari. Respondet idoS'"'
riam
et non in actu secundo modo; negando consequent)am, quia instantia fa-
in cullu.
ergo est in actU; et non in actu. cta etiam concernit simplices, qui non di-
Eodem modo est sequivocatio de stinguunt inter continens el contentum :
potentia hinc inde. Eis, inquit Doctor, sufficil adoratio in

Sietiam daretur secundum, sci- fide Ecdesice, id est, adorare quod Ec-
licet quod materia reciperet aliam clesia adorat.
formam, et maneret simul cum Hsec responsio est satis fundata, quia Resp
^pp'"'*'^^^"''-
corpore Christi, non posset impro- adoratio regulam fidei sequiiur, non sen-
bari, quin esset Deo possibile, sum. Et instantia est ex conimuni sen-
quia non includitcontradictionem. tentia, quam infra tractabimus, nerape
Si enim corpus etiam
Christi quando aqua non convertitur in vinum
quantum potest simul cum
esse ante consecrationem, manet in propria
quantitate panis, et plus repugnat substanlia, et non impedit adorationem
quantum quanto, quantum ad si- veram sanguinis, quando fit mutatio mi-
multatem, quam substantia sub- raculosa ia speciebus, ut cum apparet
stantiae, et per consequens plus caro, aut sanguis, etiam adorantur.
quam substantise cujuscumque. Ad secundum respondet, significatum

8.
Sic enim arguit Philosophus 4. ex instituto esse corpus Christi, non Ad 2. rat.
, .
.f> . . .
Veritas si-
Physic. cap. de Vacuo, quod si duo obstante autem signiticatione ex insti- gnificationis
corpora possent esse simul et tuto, species non mutantur in significa- tolieretur.
quodlibet, sequitur quod non est tione naturali, quae est movere sensum
impossibile aliquam substanti- et intellectum ex sensu ad cognitionem
am compositam ex materia illa substantiee, quse est ipsis connaturalis,
etnova forma manere simul cum sive actu subsit, sive non ; sapor enim
corpore Christi. Si iterum dare- et color vini est, et perseverat.
tur, quod expellitur, non tamen Unde idem Sanctus in sermone, qui
Confirma-
sic, quod manifeste appareat ex- legitur in officio diei Corporis Christi in tur
responsio.
pulsio aeris, nec hoc potest pro- secunda lectione, ila habet: Accidenlia
bari impossibile Deo, quia nul- aulem sine subjccto in codcm subsistunt,
lam incluUit contradictionem. ul fidcs locum fiabcat, duni visibilc invi-
sibilitcr sumilur aliena specie occultatum,
ct scnsus a dcccplione redduntur imtîu-
COMMENTAKIUS.
ncs, qui de accidcntibus judicant sibi
7. (a) Quidquid sit dc opinionibus, etc. notis, etc. sicut ergo manet significatio
Negat has impugnationes esse eflicaces, naturalis accidentium quoad sensum, sic
ideoque ad eas respondet co ordine (pio etiam ([uoad intellectum. Unde Doclor
proponuntur. dicit substantiam, qu.T) inest vel inesset,
Respondet
Ad primam respondet, negando lolli dcbcrc csse significalum accidentiiim
'Miiones
riilionei
id
>ci
j)r;x;niissas.
ciilium, quia modo non tollitur, quainvis naluralc ; ct bene, quia intellcctus noster
maneant species ; cnltus auteni iliriiîiui' pro h')c stalu lUNpiit judicarc cerlo, aut
ad Christum contentum, et tunc dirige- scirc luminc natuiaii, sccpiondo viam
retur sine errore, si adesset sub^tanlia scnsus, si substaraia insit, vel iion, (juia
,. ;
a substantia non movetur, sed ab acciden- is cogi nos ad dogma iransubstantiati-

tibus sensibilibus. onis, etc. aliqui asserunt Gameracensem
9. Ad tertium respondet, etiam de faclo ita dixisse. Scotus autem expresse docet
Respotis
ad 3. species sacramentales nutrire, quod inci- contrarium, ut patebit in conclusione hu-
Species de
facto denter probat tanquam ex effectu per ver- jus articuli.
nutrire.
ba Apostoli: Unus quidem esuril, etc. quse Gfeterum moderni Scriptores respon- H-
Chrysost
Theophyl.
licet non de coena Eucharistice, sed de sionem prsemissam
'
Doctoris,
...
totis viri-
^,
Controver-
sia
cum
Agape quidam intelligunt cum Ghryso- bus impugnant, quin etiam vellicant, moderuis.
stomo et Theophylacto ; tamen etiam hanc asserentes plurimum facere hsereticis, et

interpretationem, quam insinuat Doctor, defendi non posse. Unde prsedictam sen-
Auctor habet auctor Commentarii in epistolas tentiam. D. Thomse de veritate formai
Coinmenta-
rii Pauli inter opera Ambrosii, ( sit ipsius, et particulae demonstrativae sequuntur,
inter opera.
Ambros. vel alterius) et Magister Sententiarum ex quam ipse tenet 3. part. qucest. Ib.
P. Lomb.
Auguslin. ipso in 1. ad Cor. 11. quam insinuare art. 2. in 5. conlra Gentes, cap. 63. et
Beda.
videtur Augustinus tract. 62. in Joan. in prcesenli dist. qucest. 1. Bellarminus Sotus.
quatenus docet reprehendi ab Apostolo lib. 3. de Eucharistia, Sotus in 4. vasquez*.
eos, qui non discernebant Eucharistiam dist. 9. art. 4. Suarez disp. 49. sect. 2. paiud^n."
a cibo profano, quem sequitur Beda in Vasquez 180. cap. 5. Gum Doctore vero ^p^^^^^;^
controver
Apostolum loco citato; eam sequitur no- nostro sentit Durandus in hac dist. q.
'
1 .
si£e
Gutierrez ster Gutierrez de Trejo Placentinus in suo Paludanus ibidem, Occham in 4. q. 6. deciaratur
Trejo.
copioso commento super epistolam Pauli quodlibeio 4. qiicest. 30.
in locum preedictum. Gontroversia solum est de virtute par-
10. (b) Ad aliud de hoc, vel hic, nihil est ticulse demonstrativse, an possit demon-
Responsio contentum sub
ad B, etc. Hic dicit Doctor, quod forma strare corpus. Ghristi
ad 3.
Manere corporis : Hoc est corpus meum, etc. esse, substantia panis quanti et quaUficati, non
veritatem
tormse, vera, sicut et hsec : Hic est corpus meum, autem an propositio, ut est conversiva
quantum
ad quamvis substantia panis manet quia de facto, verificari possit in sensu vero,
demonstra-
tionem designatur contentum sub speciebus, et nisi facta conversione, quia Doctor infra
particulê.
designaretur contentum sub pane in eo admittit huncesse preecisum ejus sensum,
casu, non vero ipse panis vel species ;
inquantum practica est, et de facto ex
ne autem putaretur asserere : Hic est cor- institutione Ghristi.
pus meum, esse formam consecrativam, Tantum ergo quseritur, an hic sensus Quffisiioai
.
, 11 • . modus.
aut sequivalentem, dicit quod Dominus ejus practicus evidenter colhgatur ex
maluit uti particula hoc quam hic, quia particula demonstrativa, inquantum hsec
magis exprimitur veritas per ly hoc, quia ex institutione communi hominum signi-
nempe demonstrat ipsam rem primo quani ficet, ita ut alias demonstratio, et conse- ^n demor
particula hic, demonstrat ratione loci quenter oratio esset falsa, nisi fieret con- gss^T^fais
Ghristus autem non est sub speciebus ut versio quamvis Ghristus esset praesens ^'[^^.fto*
in loco, licet sit in loco specierum. substantise panis, eo modo quo nunc
Kemnitii Kejicienda est hic in primis calumnia est preesens speciebus ; vel certe an ita
caiumnia, huic
Rejicitur.
Kemnitii loco citato asserentis : Scotus, possitaccommodari institutio Christi
inquit Gameracensis, atque alii diser- formse, salva ejus veritate speculativa,
te fatentur neque verbis ScriptursB; neque quam habet ex communi hominum insti-
Symbolis fidei, neque veterum sentenli- luto, ut faceret corpus Ghristi prsesens,
I
DIST. XI. QU^STIOIU. 361
non convertendo substantiam panis in dentia, sed tantum corpus Christi, ita
ipsum. etiam non designaret substantiam panis si
Utrumque horum affirmat Doctor, ne- adesset.

12.
Conclusio que inde favet haereticis, quorum funda- Dices ly hoc denotare substantiam et
Doctoris.
menta convelUt ; neque fides patitur, si non accidentia, referri vero ad illam sub- significare
ratio illa subtrahatur, qua contenditur stantiam, quae habet majorem connexi- connTtu"™-
ex veritate speculativa, tam propositionis onem cum accidentibus, qualis est sub- '®-
quam demonstrationis, colligi evidenler stantia panis si adesset, quia principaliter

conversionem panis fieri in corpus Chri- significatur per accidentia, et ex natura
sti, prout contendit sententia adversa. rei.
Non sunt ergo confundendse bae duae si- Contra, talia sunt subjecta secundum 14.
Duplex • • ,. •
Priodica-
r» /. I . .
significatio gnihcationes tormee, quarum aitera est suppositionem, quana permittuntur a lum
formse.
speculativa, qua3 est ex instituto humano, prsedicatis; sed iy lioc in illa propositione diceretur
et nullius facliva ;
allera vero practica ex est subjectum, ergo non supponit nisi substaaUa
instilutione Dei et Cliristi, qua heec pro- respectu prsedicati, quod est corpus Chri- P'^"'*-
posiiio est factiva sui termini, eo modo sti ; ergo non respectu alterius, de quo
quo reliquae formae sacramentales dicun- nequit praidicatum, vel al)solute, vel ut
tur practicce ex divina tantum instiLuti- est preedicatum hujus propositionis, affir-
one, et non humana, quae est fidei ve- mari, sicut revera nequit preedicari de
ritas, ut suo loco probatum est. Et fie substantia panis, in qua ratio priedicati
has significationes confundamus, agen- non includitur ; ergo quamvis adesset

dum erit de particula et propositione de- panis, non supponeret pro ea particula
monstrante juxta veritatem, quic iili com- demonstrativa in iila propositione, et
petit in priori sensu speculativo. consequenter maneret vera tam proposi-
13.
Probatur ergo conclusio Doctoris rali- tio quam demonstratio.
Prima prima consequenti quia
probalio.
one, quam ipse insinuat, quia ly hoc in Probatur a,
Non ilia propositionc non dcmonstrat acci- particula categorica aut syncategorica in
demoastral
accidontia. dentia, quoc sunt pnBsentia, sed conten- oratione nequit referri ad aliquid, ad
tum tantum sub accidentibus esse corpus quod significaiio integra propositionis ^^.^^^^
Sed in casu liahere posset eam-

Chrisii. ct orationis non refertur , verbi gralia in
. . . . , proposilione
dem veritatem, quamvis maneret subin iiac oratione, aninud csl rationdlc, supponii
stantia pams ; ergo ex vi sermoni

lis non nequit subjectum referri ad aUud, ad adâUas.
colligitur substantia panis abesse inîuan- quod non refcrtur pr;edicatum. Kl ratio
tum propositio est demonstrativa. est, (|uia licet aniinal possit iinporlare
Probatur ininor, particula dcmonstra- suas species absokue suinptum extra

Quid
si^-nilicet
tiva non inagis nata ost referri ad sub- oraliouem, tamen in oralione inlegrat,
parlicula
iioc. stantiam panis, quantum ad significati- iil pars, ipsain oralioiuMu ciiin roliqiiis
oncm al)Solutam, (lua; ipsi compctil, quam conciirronlibus, ut se mutuo determi-

ad quodcunuiue cns pnnsens, quia signi- nant. ipio sensus inlegra^ oralionis, com-
ficat ens iiulctcrminatum ; orgo non ma ploxiis ot diversus a signilioationo par-
gis nata est dcmonslrarc substaniiam p;i- liiim (>iiis soorîin suiuptariiiu cousurgai.
nis quam ipsa accidentia, pro quibus de- K\ quo palet etiam seounda consoquon-
terminalo ctiam supponcro polest ; crgo lia, (piia significalio illius proposilionis
si in illa i^ropositione non dosignat acci- noîuil roferri ad illud, cui ropugnal [trte-
.
Nec . dicatum secundum significationem et mo- significet determinate, est ex adjuncto,
sifrnilicatio, . .
nec modus dum significandi, sed esse corpus Cliristi, quod limitat terminum alias communem,
importaret quod cst prsedicatuiTi ; neque ex signilica- aut indeterminatum in supponendo, ut
substan- . .
i . ,
•
tiam tione importat substantiam panis, nequeex importet tantum aliquod determinatum.
panis.
modo significandi, cum sit concretum Signa enim, ut sunt voces, quantum Signa
sequuntur
substantiale, quod non concernit aliquid ad Iioc sequuntur naturam rerum, pro naturam
siccniQcati.
extrinsecum et disparatum, qualis est quibus substituuntur, ut calculi, ex Phi-
substantia quaecumque alia etiam proe- losopho in primo Elenchorum, et sermo

sens. Neque ponitur aliqua particula ex accommodatur rei ; in rebus autem quid-
parte subjecti, vei^bi gratia, particulse de- quid est indifferens, se ipso non determi-
monstrativae hoc, quo distribueretur pro natur, sed per aliquid adveniens per mo-
omnibus significatis indeterminatis, aut dum differentise et formee, vel modi, etc.
pro^pluribus. Sed ly hoc significat individuum entis
Quia significat singulare, et iliud de- indeterminatum ; ergo non refertur ex se

terminatum, pro quo affirmatur praidica- ad demonstrandum aliquod determina-
tum, quia sicut subjectum in propositione tum, nisi ex adjunctis, sed in praedicta
importat praedicatum, sic etiam supponit oratione, nulla particula determinat ad

pro praedicato determinate, ut componit substantiam panis, ut pro ea supponat,
partem, seu extremum propositionis, alias et omnes determinant, ut supponat pro
non coalesceret cum reliquis, ut pars corpore Christi ; ergo non panem demon-
complexi, neque aliter supponeret in ora- straret, sed corpus Ghristi ex rigore ser-
tione, quam extra orationem , unde fieret, monis. Major patet, quia perinde demon-
ut nulla propositio de preedicato determi- strare potest substantiam et accidens,
nato et subjecto communi, alias indeter- Deum et creaturam, et quodcumque indi-
minato esset vera, quod falsum est et viduum creaturse, ut patet formando per
absurdum. singulas propositiones.
Nam si in exemplo allato, verbi gratia, Et ut csetera omittam, heec propositio 17.
Per
animal est rationale, vel homo currit, est vera . Hic esl calix congelatus, desi- exempla
probatur.
subjectum poneret omnia sua significata gnando calicem consecratum, ubi demon-
indeterminata in oratione respective ad strantur tantum species, quibus competit
prsedicatum, propositio simpliciter esset prsedicatum, et non ipsum contentum,

falsa et eequivaleret huic universali falsse: cui repugnat : Hic calix calefit, rarefit, eic,
Omne animal est rationale ; ergo perinde quse prsedicata sicut tantum conveniunt
illa particula demonstrativa hoc, ita se ha- speciebus consecratis, ita etiam demon-
bet in illa propositione, ut pro nuUo sup- strativa particula ad eas solas refertur,
ponat determinate, nisi pro eo cui com- et non ad Christum contentum, alio-
petit prsedicatum. quin propositio non esset vera ; ergo

Secundo probatur conclusio, et impu- particula demonstrativa id determinate
16.
Secunda qua con- tantum demonstrat, ad quod limitatur ad-
gnatur siiTiul praBdicta solutio, in
ralio
ad idem. sistit fundamentum sententiae oppositse. juncta.
Si^nificare
determina- Nullus tcrminus significaus indetermina- In proposito limitatur per adjunctum
te, . • •/.
pra>dicatum, ut demonsirat corpus Christi
et indeter- te
minate
contradi-
,
cx natura sua supponit, aut signihcat
.
determinate cx natura sua, quia

.... lioc invol- prsecise, et non aliud, sicut in prsemissa
^*^"*'
vit expressam contradictionem ; ergo ut propositione : Hic est calix congelatus,
DIST. XI. QUyESTlO 111. 363
ut supponat pro speciebus tantum, et non quibus non communicant, ita etiam habent
pro sanguine contento. rationem signati differentis et demonstra-
Tertio ad idem : illa propositio non bilis determinate, et ita esset in re prout
demonstrat corpus Christi prsesens, cum affirmatur per demonstrationem vocalem,
exclusione aliorum praesentium ; ergo non quod sufficit ad veritatem propositionis
demonstrat corpus Christi cum exclusione per regulam communem, ex eo quod res
substantiaB panis de rigore sermonis, et efit, velnon est, etc.
ex virtute tantum parliculae demonstra- Dices alteram propositionem fore ve- 19.
tivae. Secludo sensum practicum. de quo ram, quae demonstrat panem, quia illud
jam non est sermo, sed praecise de vi significatum accidentium naturale est,
sermonis ex communi impositione, et Contra, heec responsio non tollit diffi- Significatio
natnraiis
quantum ad sensum in eo fundatum et cultatem, quia accidentia sunt signa pa- noQ
dorogat
veritatem. nis in esse rei, neque ha3C signitlcatio ipso- insliluto.
Antecedens patet, quia non excludit ac- rum variat, aut facit ad significationem il-
cidentia, licet determinate referatur ad lius propositionis, quee est ex instituto, et

contentum quod demonstrat, sicut in hac non refertur ad accidentia, sed ad conten-
propositione : Hoc Sacramentum est fra- tum subaccidentibus ; licet ergo accidentia
clum : Hoc Sacramentum teritur denti- non significarent ahud contentum quam
bus,etc. ly Aoc demonstrat proecisespecies, suum connaturale subjectum, quod etiam
quia mdla rei fit scissura, signi tantum falsum essei, non sequitur quin in reipsa
/// fractura, ubi ly hoc, licet determinate continerent corpus Christi praesens ; sup-
demonslret species, tamen non excludit pono enim, quod corpus Christi fieret
corpus Chrisli esse prcesens ; eodem prifisens sub accidentibus simul cum sub--
ergo modo ly hocin priori propositione, stantia panis, (luem casum ut possibilem
licet demonstret corpus Christi esse Deo admittunt plerique auctores adversae
praesens, tamen non excludit per hoc, opinionis.
(piin aWa sint pricsentia, alias esset falsa, In eo ergo casu hjBC essetfalsa : Corpus
Proposilio
(piamvis proesentiam aliorum non demon- Christi non <'sf pnvscns suh nccidcntibus ess^t vera,
desiirnans
stiet; ergo ctiamsi panis esset praesens, panis ; ergo htec vera esset : Corpus pnes^^ntiain
adhuc propositio illa esset vcra. Christi cst prwsrns sub accidcnlibus ; er-
Prubatur consequentia, (juia hoec esset go etiam potcst dem nstrari lia^c pr;T?sen-
in eo casu vera : Ilic cst panis Iriliceus, tiaejus: Uoc cst corpus (^Jtrisfi prtcscns
secundum opinionem adversariorum ; et accidentibus, nisi di( atur non posse de-
quamvis esset corpusChristi priosens, uon monstrari ratioiieui pricscutiio, i]u;o in ro
dcmonstrarctur t;jus pricscntia, uc(|uc facta esscl, (juod oinuiuo cst falsnm. Uuia Pr.fsentia
excluderetur, alioîuin pntposilio essct demus casum, (puul Deus causaret visi- vern, et in
re faota esl
falsa ; vcl ergo prajseutibus utrisîue ncii- onciu corporalium, ut aliîui putant, vol diMUonsira-
biiis.
trum detcrminate posset dcmonstraii cortc iiitcllcctualcm corporisChrisii in Au-

piicscns per vcram propo silioncm; quod gclo, aut Hcato, possct demoustrare corpus
non admittiint advorsaiii, vcl certc allc- Christi iutellectualiter; ergo etiam hvcc
rutriiin |)otcst dctermiuatc dcmonstrari propositio illi ossol vora : //cc rst corpus Ksjk-t
propoaitio
pricsens scorsim ot voro. C/irisfi, d(>siguando corpus, (jiiod viile- tidei
reveUttilis.
Palet conscipioulia, (piia si(uit ilhi diio rct, (juia nihil aflirmarot, iiisi qiiod in ro
hubeut divcrsas cnlilatcs et pri.es«ntias, iii cst, ct vidct , ergo eliiuu alius ex rcvc-
. ;
latione miraculi ipsi facta, si dissentiret stiiuto corporis, non utsignificant signi-
huic propositioni : Hoc ent corpns Christi, ficatione naturaU substantiam panis ; er-
esset infidelis, quia dissentiret veritati go etiam sic importata nihii addunt re-
revelatsB ; ergo propositio illa esset ei pugnans veritati propositionis.
Gonnotaren
materia credendi, ac proinde in re ipsa Patet subsumptum; quia ne^jueunt ali-
qua ut si^num
vera in significando, cujus veritas non ter importari
^ aut connotari, '
nisi
» ex mslilulo,
dependeta modo significandi accidentium, spectant ad corpus, quod significarent, et non
quia est alterius generis, et fundatus in et ut essent terminus ejus preesentise,
connexione naturali ipsorum ad proprium vel haberent ordinem ad ipsum ; totum

subjectum. hoc est supernaturale in ipsis, nihilque
De facto autem iUa propositio : Hoc esl derogat significationi naturali ipsorum,
corpus meum, non includit modum signi- neque hoc modo possunt communicari
ficandi accidentium naturalem, neque pani, aut ipsum significare, ergo nihil
connotat tanquam rationem significandi, obstaret veritati rei, aut propositionis
neque ut rem significatam, neque ut par- taUs connotatio.

tem rei significatse, alias non staret ejus Quarto, et est ad idem veritas demon- 21.
Quarta
veritas, neque ut modum significandi strationis in prtedicta propositione, vel ratio
ad idem.
et in universum nuUa particula illius pro- desumitur ex conformitate ad rem ip-
positionis exprimit accidentia. sam, vel ex conformitate ad sensum et

20. Ut ergo ratio haec amplius pateat, di- intellectum, quibus demonstratur medi-
aSeS ces connotari accidentia in obliquo, et ante sensibiU accidente res contenta.
ut quo.
contentum significari, quod est corpus Sed in proposito casu omnia salvarentur
Non Christi, ut quod respective ad accidentia respective ad corpus Christi praeiens,
derogat
veritati
qua sunt continens ; si autem adesset sub- sicut modo salvantur, quantum ad veri-
stantia panis, supponerent pro ipsa tan- tatem propositionis de rigore sermonis
tum, tanquam significato primario et na- spectat ; ergo, etc. Probatur minor, quia
turali, non pro Christi corpore. Contra, quantum ad rem ipsam supponitur cor-
eatenus connotaret accidentia, quatenus pus Christi praesens, quantum ad sen-

primo supponit proposito, et demonstra- sum et intellectum lumine naturaU tan-
tiva particula pro corpore Christi contentum prseditum, manet eadem significatio Maneret
^'""^'^^ '^*
to, et se habent ul continens, sed vere et naturaUs accidentium, sicut et natura, naturalis *
accidenti-
reahter continerent in eo casu ; ergo ut aUas e/acuaretur fides, et cognosceretur um.
sic importata aut connotata non ponerent absentia panis ex vario modo reprseseii-
ahquid repugnans veritati propositionis, tandi accidentium, qui esiet in sola muta-
et sic etiam ea importari non facit propotione utriusque potentiee, qua3 eadem est
sitionem esse falsam. nunc, sicut si adesset substantia panis.
Demus ulterius importari ut signum Quoad inteUectum etiam lumine fidei
corporis Christi, sic argumentor : non illustratum, cognosceretur prsesentia cor-

importarentuP; nisi ut ipsum corpus poris Ghristi sub speciebus, vel sub pane,
significatur tanrjuam primo significatum, et iUee reprcesentarent intellectui elevato,
et consigaificatain in re ab ipsis acci- ut signa, supernaturaU significatione et
dentibus, tauquam signis in re, id est, ex instituto, non obstante significatione

extra vocem, sed sic tantum importaren- naturali accidentium, quoe est alterius ge-
tur, ut signum supernaturale, et ex in- neris, sicut etiam modo utraque significa-
.
DIST. XI. QU^STIO irr 365
tio manet et compatitur, et usus signi est cst species, vel homo currit, utraque est
secundum unam, et aliam respective ad vera, ubi subjectum praecise supponit pro
diversum sensum et intellectum. prsedicato; ergo a fortiori, quando signi-
Confirmatur, accidentia reliqua prseter ficationes sunt diversi ordinis, ut una
CoiWh-ina-
'^(^'^"ititatem ex communi opinione non so- sit naturalis, alia ad placitum, ratione
lur iîi^ dicunt ordinem ad substantiam, sed '
adjuncti potest vel pro naturali significato,
Demonstra-
tioni etiam ad quantitatem,
^
ut ad subiectum,
j '
vel pro illo quod est ex instituto sup-
non obstat .
.
jnhfcrentia cui jnhferent, quibus talis ordo est conna- ponere in vera propositione.
qualitalum. i-
turalis. Demus ulterius quantitatem reci- Et sic contingit in proposito, ubi
pere, ut aliqui volunt, perseitatem exi- forma ex instituto Christi significaret
stendi, ut fiat subjectum quod accidentium proesentiam corporis, ex naturali vero si-
et respective ad omnes transmutati- gnificatione alii volunt substantiam panis. Idem de

termiao
ones, quae fiunt circa hoc mysterium, Proeterea terminus sequivocus sumi potest jequivoco
secundum
saltem accidentales, sic argumentor : non secundum aliquos pro altero oequivoca- alios.
obstante inhicrentia actuali accidentium torum ergo etiam in

; proposito idem
ad quantitatem, quj) est ipsis subjectum contingeret. Antecedens patet, quia canis
connaturale, et significatione consequente currit, est vera, ac proinde subjectum

talem connexionem, de facto salvatur supponit pro animali.
hfBC propositio vera : Hoc est corpus Confirmatur, dando quod in eocasu, 24.
Confirma-
meum\ ergo etiamsi maneret inhserentia mamente substantia panis, Christus in- tur.
Casus
actualis eorum ad substantiam panis stitueret formam illam : Hoc est corpus possibilis.
posita praesentia Ghristi, illa propositio meum, tanquam signum practicum prae-
esset ejusdem veritatis, et per consequens sentiai corporis sui, non autem conver-
demonstratio esset vera, et accidentia seu sivum panis in ipsum, significaret demon-
panis accidentatus significaret ex instituto strativeChristum praesentem, et non aliter
corpus Christi a paritate. quam ex instituto, faceret etiam priB-
23. Quinto, particula demonstrativa adver- sentem. Non potest autem assignari
Quiiita
ratio. bialiter sumpta verificaretur de corpore ulla repugnantia, quin sic posset insti-
Kx
particiila
Christi respective ad locum in eo casu, tui, sicut nequit dari repuguantia, ((uin
aiverijiaii.
(Jicendo : llic est corpus Christi : ergo et sic posset fieri praesens ; maneret ergo
existentia per pronomen dicendo : IIoc est veritas demonstrationis quamvis adesset
corpus C/iristi. Probatur conse({ucntia, substantia panis.
quia bene sequitur, hic est corpus, ergo Oices cx natura rci doduci absentiam Responsio.
Impugoa-
est ; vel existit, ergo quidquid demon- panis ad positionem corporis Christi, tio.
straii potesl quoad locum, potest demon- et sic cx vi consc(juenti;e sallein si-
strari vere (juoad existciUiam ; cl utra(juo giiificat abesse paiicm taiKiuam terminum
^Stiplor demonstratio erit vera. Proeterea, quando incompossibilem. Contra, h;cc respon-
hniitaiur
tyrmiims aliquis pro diversis accipi, el est falsa, iicc facit ad proposilum, quia
suppDsitio-
sunponere iôtcstiu oratione, pcr diversas suppoiiitur casus, et qu;critur do vori-
(letermina- signilicatioiics cjusdeiu etiain ordinis, tate foruKT, an co
iu possit staro ; el
tam
potest per adjuncta limitari ut pro uno (iui(|uid sit de significationo juactica,
tantum supponat, verbi gratia, homo saltem iu significati^me specuh\liva non
jmtest habere sup|)ositioncm simpiicem, essot falsa.
aut personalein, ut honio est animal Imo neque in practioa, (|uia voritas
Veritas
speculativa
practica est
'
fundamentum veritatis spe- •
panis. ac proinde totum ejus significatum
supponit culativse ; ex eodem enim habet verita- verificatur, quamvis adesset substantia
prsesentiam
tem, tanquam a causa speculativa pro- panis.
positio, a qua ponitur corpus Chnsti Sexto, posset converti substantia panis 29.
Sexta ratio.
sub speciebus. Unde illa propositio iii in corpus et animam Christi, tanquam
alia materia non consecrabih esset falsa, duo prima significata non subordinata per
quia ibi non esset corpus Christi, ut si hanc formam : Hoc est corpiis, et hcec est
dicatur super pane avenaceo ; ergo opor- anima mea, ita ut corpus non esset sub
tet iUam formam participare veritatem speciebus ratione animse, neque anima
speculativam a practica, seu ab aha causa ratione corporis, sed utraque seque pri-
ponente corpus sub speciebus. mo. Utraque demonstratio esset vera, et
2o. quamvis neutra im-
non
Probatur
ereo
q primum, dato
f casu, > »
utraque propositio,
Casus
infert ex qui admittitur, ahas non esset locus con- portaret per se ex vi verborum aUeram,
consequenti
desitionem troversiae, nec quserendum esset, an vel ponuntur ahqua duo quse in re
panis. .11 /. •
-n 1
•
illa forma signihcaret absentiam panis. non dicunt ordinem ad invicem ;

posset
Ad veritatem consequentise requiritur enim fieri conversio in plura significata
positio antecedentis repugnantis ; in pro- prima, sicut fit de facto in unum, ergo
posito antecedens est praesentia Christi non impedit veritatem unius demonstra-
significaia per formam, sed neque haec tionis, quod species contineant et signi-
ex natura rei, neque ex instituto Chri- cent etiamaUerum; ergo eiiam a paritate
sti in eo casu repugnaret prsesentise non impediret significationem et verita-
panis; ergo neque ejus absentia signifi- tem iUius: Hoc est corpus meum, si pro-
caretur per iUam formam ex consequenti posiiio non esset conversiva, ut substantia
ad primum significatum quo demonstra- panis esset prsesens, et significaretur per
ret prsesentiam Christi. species.
Patet subsumptum, quia de potentia Confirmatur ex communi sententia, ^ 27.
Confirma-»
absoluta id fieri potest, neque inter Ange- quia non impedit veritatem formse san- t'»-
. .
Ex
lum positum sub pane,
repugnantia illa
et
invenitur,
ipsum panem
quamvis
gumis,
j
quee
quando ex casu non convertitur
est etiam
...
demonstrativa,
m vmum
communi
Doclorum
et sensu
Nihii
.
, gsset totum in toto, '
et totum in quahbet
^ aqua, quee est in cahce, et hoc non ob-
intrinsecum
aut parte; neque hoc destrueret essentiam stante Ecclesia per particulam demonstra-
extrinse-
cum panis, quia nihil ad esse ejus requisitum tivam designat corpus et sanguinem
panis tolii.
tolht, neque intrinsecum, neque extrinse- Christi in iUa precatione Canonis : Sup-
cum. Et si imaginari posset repugnantia, plices te rogamus, etc. jube hcec perfer-
iha solum esset ratione loci, neque hsec ri, etc. ex hac altaris participatione, etc.
ipsa, quia corpus est prsesens non quanti- hoec commixtio et consecratio corporis et
tative, et duo etiam quanta possunt in sanguinis, etc. ergo et particula demon-
eodem loco poni de potentia absoluta ( de strativa designare potest praesentiam
quibus infra ) neque ex instituto Ghristi sanguinis, quamvis aqua sit admixta in
iUa repugnantia esset in casu expresso, qui caUce, et simpUciter ex sensu Ecclesise
possibihs est ; ergo a primo ad uUimum, demonstrat corpus et sanguinem praesen-
illa forma in sensu speculativo demon- tem supposita consecratione in sensu
strans praesentiam corporis tantum, neque speculativo, et tum post consecrationem,
ex consequentia refertur ad desitionem nihil efficiendo circa corpus et sanguinem,
DIST. XT. QU/ESTIOm 367
ac proinde esset vera, etiamsi panis ades- esse proesentem, ita ut hsec veritas specu-
set, aut rnrprify^jifllpiiti fieret pr.nesens lativa et demonstrativa formrn supponat

cum pane. virtiÛiui praiûuuii, i' 1'anda-
oiiversici,
unde co\\\gitmm4,:vf^^<^^^m^^^m- us
timinm^^^Wfil'^^
Ul
strationis siinpli«ii«r',ft,^f(ô;,«?kî^^^îiM
.j^^^ f^^^Ti^ô-jper^^ •• ..
dam, juxta id (piQd Imho^^pi^f^^h îy^î^f^m0 ^âm^{|o^tinti^ iiti
acceptione, non fui&8e;.fl€cei$aarimBi(0Qpf; ^,<^[fii0î\ijai^7^,(^q^^ «^ T

versionem fieri, ut.4i| mokiovirtuteformfie Obiicies, Ecclesiam ex verbis formee ^29.
. . Objectio
Ex sensu per destructionem panis, quia quotquot colligere non esse substantiam panis et pnma.
eorum, qui
dicebant dicebant Christum non consecrasse hac vini, ut patet ex Tridcnt. sess. 14. c. 4.
Ghrislum
non forma, salvabant veritatem demonstrati- Quoniain autem, inquit, Chrislm Rcdem-
consecrasse quod
verbis.
onis, ut proferebantur etiam verba a plor noster corpus suum id sub
Christo supposita consecratione, quamvis speciebus panis offerebat, vere esse dixit,
non respiciebant panem aut conversi- ideo persuasum semper in Ecclesia Dei
onem in sensu practico. fuit conversionem fieri totius substanticB
Potuisse Hanc etiam conversionem Deus ita panis in substantiam corporis Christi
fieri
facere potuit, ut fieret Christus sacramen- Domini Non refert ergo, in- Vasquez
consecratio-
nem
annitiilando taUter prsesens, non converso pane in quit Vasquez,
nostri, îc.
......
quod aliqui in traditioni-
censura
con\.r&6ic\a:.
panem,
aut alibi ipsum, sed vel annihilato, vel eo separato, bus el doctrina Palrum parum versati
conservan-
do. et alibi conservato ;
quo casu salvaretur oppositum dixerint, etc. nam de antiquo
demonstrationis veritas sine ulio ordine Ecclesice sensu non iinius, aut alterius
formtc ad panem, ergo videtur ad demon- Doctoris, sed judicio Concilii jure stare
strationis veritatem solum requiri, ut debemus. Prceterea multo ante Concilium
Christus sit prsesens sacramentaliter, vel Lateranense hoc dogma fuisse expresse
alio modo realiter, sive panis sit prsesens, definitum constat contra Berengarium.
sive non ;
quod si dicas, quod requiratur Hic taxat nostrum Doctorem, sicut in s^nt^ntia
absentia panis, jam sup7'a hoc impugna- priecedentibus ejus explicat sententiam in ^^°q,^^^
tum est. duobus consistere, nempe dogma fidei a pra^dicto

,
.\uctore.
28. Sequitur ergo ex hactenus dictis, ex vi fuisse sempcr in Ecclesia de pr;iesenlia
Conclusio
dictorum sohus demonstrationis, ut vera est, deno- corporis et sanguinis Domini ; de conver-
et causa
per se
tari corpus esse prajsens reahter quoad sione vero substantioi panis et viui non
desitionis Latera-
panis
substantiam, qua vero eadem forma est fuisse tale dogma ante Coucilium
per ronver- conversiva panis in corpus Christi deno- nense.
sionem.
tat absentiam panis ; et hic sensus est Uespondeo in primis male iuterpretari 30.
Verus
verus et practicus formce ex institutione Vasquez sententiam Docloris ;
verba ejus sensus
octons.
Christi, non hominum, quem colligimus suiit in resolutioue ariiculi : (}»rtM/»m a(i
ex declaratione Ecclesia) et Patrum, atque, istum articuluni, qnid scilicct sil fcncn-
traditione. Et ut 6»pradictum est, agendo dum, rcspon.'eo quod communitcr tcnc-

de significationc form.TC dist. 8. qu^csf. 8. tnr, quod m\ panis manct, confni pn-
prius forma cst vera practicc (juam sp(icu- nuiin opinioncm, ncc anni/ulalnr. ncc
lative, et prius fit virtute formac, ut cst resolvitur in malcriuni priinam, conlra
signum activum institutum a Christo, ror- sccnndam opinioncm, scd converfitHr tn
pus pra^sens sacramenlaiitcr, quam de- corpns Chrisfi ; ef ad hoc mnlluin c.vpres-
monstrativa particula vcrc demonstret sc vidctur loqui Ainbrosius, cujus duie

auctoritates supra adductce sunt, et ylures definita, vel non ; n^ ergo

u n^fi. e colligitur
habenturde consecrat. dist. 2. ct pomm- eum negasse alias .:
lanc veritatem
tur mmi§mmmmM ^,^'^^^r i^ta. definitam.
-1
., iohsm. fcfaritoB fuerit definita ^^^ ^''^*
Lateranen-
se.
(l^fl^p/i^C^s^^l^prleilhf' bon extant, neque

disi .
.
2 "coTigen t autetfl ^ldr^mfmfDo^p^ !^^f5lffiyi-]«pii'0fi«eiijKiBhem ejus faciunt
auctoritatis. fuere iêrvFiv^stefc! 'ajûco tempore emer-
Probat Accedit quod dist. 1. quoest. 1. | Hic duo serunt; neque in c^rpore juris inter
^fider^êx
'^*'**^ declaranda, egregie et paucis verbis canones Ecclesife mentio ejus habetur
Scriptui-a,
probat ex Scriptura realem prsesentiam per solemnem promulgationem. sicut
Patribus. coutra haereticos ; in fine subdit argu- contigit in definitione Goncilii Latera-
mentum ex auctoritate SS. Patrum : San- nensis.
ti etiam omnes postea Calholici expo- Recte ergo Doctor probans sensum 32.
nentes ista loca Seripturarum, dicunt Ecclesise recurrit ad acta publicata, et
esse intelligenda de reali prcesentia communi Ecclesise acceptatione recepta,

corporis Christi, non figurative ; et de quibus nemo dubitare potest. Si ergo
concludit : unde eat simpliciter hceresis ipsa Ecclesia inter canones non" inseruit
Utitur
hodie senlire, quod non sit ibi realiter ve- acta prioris Goncilii, non est vertendum Doctor
'
canone
rum corpus Chrisfi, ubi optime explicat negligentige,'
^ °
aut errori Theolofforum,
°
promulgato
.
'
ab Ecclesia
locum obscurum Augustini ; ergo non si ex receptis, et de quibus nullus du- et certo.
solus Vasquez vidit Patres; nec Scotus bitare posset, procedant.

imparatus accessit ad controversiam Scho- Inter canones autem promulgatos, ille
lasticam, quse movetur tantum in casu canon Goncilii Lateranensis fuit primus,
possibili, an stare possit veritas demon- quia hanc veritaiem definivit, et inter jng fmjt
strationis, juxta sensum explicatum. alios articulos ad substantiam filei, et

{eranen^^'
Et subjungit hic : principaliter autem explicite ab omnibus credendos compre-
31.
videtur movere quod de Sacramentis hendit.
Articuli
tenendum est, sicut tenet Sancta Roma- Unde advertendum est quosdam esse fidei in
duplici
na Eeelesia, sieut habetur Extra de articulos seu propositiones de fide, qui
genere.
haereticis, cap. Ad abolendam. Nunc ad substantiam fidei non pertinent, quam-
autem ipsa tenet panem transubstan- vis de fide sint definiti, alios autem
tiari in corpus et vinum in sangui- ad substantiam fidei explicite spectare.
nem, sicut manifeste habetur Extra de Prioris generis sunt illi qui sub obli-
Summa Trinitate et fide Catholica, gatione non proponuntur omnibus cre-
ubi dicitur : Ipse Jesus Christus Sacer- dendi in Symbolis fidei ; secundi generis
dos est, et sacrificium, cujus corpus et sunt articuli, qui continentur in Sym-
sanguis in Sacramento altaris sub spe- bohs,fides explicita priorum exigitur a
ciebus panis et vini veraciter contine- doctis posteriorum autem a doctis et
lur, transubslantiatis pane in corpus, et indoctis communiter. De hac definitione
vino in sanguinem divina potestate, etc. secundo modo loquitur Doctor; definitio
Hic solum Doctor allegat definitionem autem illa Goncilii Lateranensis habet
Ecclesise in Concilio generali editam, rationem Symboli, ut Doctor declarat re-
nihil asserens, si ea veritas alias fuerit sponsione ad tertium : Et tunc, inquit, ad

:
terlium, uhi slal vis, dicendum csl dist. 8. guasst. 2. et conversio hoec petilur
quod Ecclesia declaravit islum intelle- immediate in oratione, ante verba Chri-
ctum supple conversionis) csse dc suh- sti : Denedidam, adscriptam, ratam, ra-
stantia fidei in illo Symholo, edilo suh lionabilem, acceplabilem facere digneris,
de Innocentio III. in Concilio Lateranensi supple oblationem panis et vini ; et sub-
lubslantia y^ -,
/irmiter crcdimus,
,. •
n
lenendus. etc. sicut allegatum dilur : ul fial corpm et sanguis Domini
est superius, uhi explicite ponitur veritas nosiri Jesitr Christi : qui pridie, elc.
aliquorum credcndorum magis explicite, Dicit tamen Doctor hanc verilatcm, Distindio
quam haheantur in Symholo Aposto- sensum forma) non fuisse adeo manife- certitudims
quoad
lorum, vel Athanasii, vel Niccni; et slum ex verbis ejus, aut Scriplura, sicul pr^pseniiam
et
breviter quidquid ihi dicitur esse de prffisentia realis Christi in Eucharistia. Et conversio-
... uem.
suhstantia fidei, et hoc post illam de- verum hoc ,
dicit, quia pra^sentia Christi
clarationem solemncm factam ah Eccle- explicile importalur et demonstralur per
sia, etc. Sicut ergo idem Concilium cap. formam ; conversio aulem panis non ila,
Utriusquc scxus, prseceplt communionem sed tanlum imphcite, et ex sensu pracli-

Paschalem ab omnibus fieri, qui ad annos co, ut poslea declarabilur ex Tridentino,
pubertatis perveniunt, ita etiam lidem quod et ipsi adversarii admittunt solum
explicitam hujus mysterii declaravit con- arguitive ; detulit ergo Doclor Innocentio,
Sensus est
grue de substantia esse credendorum, qui prffifalas opiniones sub appellalione innocen-
tium.
quia ad veram receptionem et debitam .
opinionis
. .
allegat, non aulem erroris,

hujus Sacramenti requiritur fides ejus quamvis in re fuerit error ; accedente
et scientia de eo quod continet. autem definitione Ecclesia), transierunt in
33,
Ex quibus patet censuram illam, seu ha^resim.
ifiipfoperium non habere locum, nec rec- Ilis ergo posills respondetur ad unicum
)octonsest Respo,\sio
reduceie Vasquoz
^q 'nonderatum fuisse institutum Docto- illud arftumentum
° ^
ex ConiMlio "^'
veritatem argnmen-
d ceitum, i.ig, quo jntendit dogma reducere ad cer- Tridentino; primo, particulam illam rati- »'>'"
Vasquc/. ox
[idiihitabiie tum ct indubitabilc fundamentum. Dicit onalem ideoqiie, fundari in scnsu practico Tridenimo.
fundanien- . . ^ .
tum. enim communitcr tcneri nen conversio- et sacramenlaU formae, qu;e convorsiva
nem, et inter cceteros, mullum urgere est, et in quo sensu verilas domonslrati-
in variis auctoritatibus Ambrosium, quia onis et prresenliic Chrisli fundatur ; agit
certe ex cccteris Patribus frequentior cst onim de ipsa conversione ot Iransubstan-

in probanda conversionc ; addit tandem liatione ex institulo.
>nmimiEr- defmilloneni Ecclesia}. Primum crgo ar- Cum enim corpus non tiat pra^sons de Veritns
gumonlum, quod adducit Doctor, esl ex

c .
lacto, nisi pcr

• • •
convorsionem
...
panis ui ip-
domoustra-
joctoris ex iionis
Secundum IradHione et Palribus secundum, cx au- ;

suni, ita nequo vcritas illius proposilionis, convor«ione
'" inquanlum demonstral corpus Cliri?ti,
s"^'=^''''i-
ctorilate Ecclesia}.
definilione
Ecclesiso.
Prjvterca, quando dicit pra^-senliam ro- subsislorct, nisi por convorsionem, quoc
alem ab inilio fuisse manifcslam ex ver- cst causa pr;vsontIa\ Ex otTcctu ergo (si
borum virtulo, et rigore, el sensu Eccle- ita voluoris) colligit Concilium causam,
sia); non negat etiam convcrsionom ab sou doclaral, ul otToclus do faclo in re
initio fuisso notam Ecclcsia\ et aoceptam, il)sa ponitur virlute fornuo, lanquam tor-
cum dicat omnes cominunilor id lcncre. niinus ad qucm conversionis, quic lit pcr
Et patet ex canone Missa;, cujus ordinem formam, non qua demonstraliva esl, scd
et connexionem supra brcviter insinuant (lua conversiva.

Tom. XVII. n
370 LIB. IV. SENTENTIA.RIJM
Diversi enim articuli sunt apud Gonci- Neque fundaretur ejus discursus, si ex
lium, praesentia realis corporis Christi, el sola veritate speculativa formse, qua de-
panis conversio in corpiis; prsesenlia san- monstraret pra3sentiam Ghristi, et non
gmnis et conversio viniin sanguinem. Unde modo dicto inferret conversionem panis
Processus Qap. 1. declaral praesenliam realem ex vi in ipsum, sicut si quis Beatus diceret,
Ex eadem
*
Concilu probalur
^
in verborurn, et cjp. 3. quid sit prassens hou est corpus Ghristi, designando prse- desitio
declaranda panis per
veriiate. concomitanter ; in cap. 4. agit de conver- sentiam naturalem ejus, vere demon- conversio-
sione, sic eliam in canone 1. efi. servat straret corpus Ghristi prsesens sine con-
eamdem distinclionem. versione ; sic etiam si fieret corpus prse-
Gapite itaque 4. supponit praesenliam sens speciebus desinente substanlia panis
ex verbis Gliristi, et docent modura quo per annihilationem, non recte ex praesen-
fit praesens ; unde ut illatio Goncilii le- lia aut demonstratione ejus inferrelur
neat, est necesse ut ex praesentia Gliristi, conversio ;
probandum enim prius esset
qua dicit connexionem, ad conversionem non posse fieri corpus Ghristi prgesens spe-
subslantiae panis et vini, inferat ipsam ciebus, nisi per conversionem substantiae
conversionem. panis in ipsum, ut asserit S. Thomas.
35. Praesentia autem Gliristi absolute sum- Unde colligilur intentum nostrum,nem-
absoiute pta, vel testibus ipsis auctoribus, qui pe prsesentiam corporis Ghrlsti non in-
nonTnfe^rt lianc consequentiam urgent, non infert ferre desilionem panis, nisi ut fit proesens
ccnverîo-
(.Qnversionem, quia posset fieri prsesens per conversionem, atque adeo demon-
juxta
pieVosque.
desiuento substantia panis et vmi; vel strationem aut affirmationem prsesentiae
Aiiud est annihilationem, vel con-
abesse
absolute per
^ iis non inferre aliter absenliam panis, contra Concilium
panem concordat
; ygrsis iu aliud, vel subtractis et separalis quod non urget illatio adducta ex Gonci- Doclori.
ahud
Limitatio-
converti. ab accidenlibus, et in universum nihil lio, sed magis favet, cum ex praesentia nis
adjunjtse
exigunt ex proetenso argumento ad veri- hoc modo sumpta cum limitatione, et non
vis.
tatem particulae demonstrativae, quam non absolute, sed ut ponilur de facto, infert
adesse substantiam panis et vini. conversionem et desitionem, seu absentiam
niatio, et Sed Goncilium ahler infert, quia ex panis et vini ; limilatio enim expressa,
doctrina
Concilii
pncsentia conversionem, ex conversione seu tacite insinuala, eam habet vim, ut
fundatur
in facto.
vero absentiam substantise panis et vini, determinet principium ad sensum in quo
quia aliter non desinunt aul absunt ; ergo prsecise concludit, alias esset superflua, et
illalio Goncilii fundatur in facto, atque pro non adjecta, quod in materia doctri-
adeo priEsentia Ghrisli, ut subest conver- nae non admittitur.
sionitanquam lerminus ad quem, et ha- Tridentinum autem cap. 1. exprimit 37.
bet connexionem seu ordinem ad termi- illam limitationem : Post, inquit, pa7iis et
num a quo conversum, infert conversi-
vini consecrationem, etc. et infra : cum
onem panis et vini, eorumque desi-
Connexio post panis et rnni benedictionem ; et cap, 3.
prsesentiie
^^„6^.
statim posl consecrationem, elc. ubi loqui-
a^^^.^conver- ]][q discursus Goncilii, qui nihil facit ad
sionem. lur de praesentia, ut per consecrationem
36, intentum adversariorum, quia insinuat
veritatem practicam formae, prout est
panis et vini fit. Eamque insitiuat cap. 4.
conversiva, seu naturam ipsius conversi- ubi ex praBsentia infert conversionem,

onis, ex sensu Ecclesioe, et veritatem, ut nempe, qua fit per consecralionem et ip-
dixi, practicam formEe, quam habet ex sam conversionem, ut plane etiam definit
institulione Ghristi. can. 2. qui ex illo capite desumpta est.
DIST. X(. QUiESTIO III. 371
Quid Particula itaque ideo, uL csl causaliva, onem subslanliae panis et vini, ex prKsen-
denotat
particula; et designat causam effectus, non recle tia corporis et sanguinis sub speciebus,
ideo.
intelligitur a pracfalis auctoribus, quia ut tanquam per causam finalem seu forma- Denotat
causam
causativa est, et rationalis prBesenlise cor- lem suo modo, quatenus ex positione finaiem, et
^ . . . • formalem
poris, qu3e afhrmatur ex verbis Chrisli, termmi ari û<?m sequilur desilio termmi conversio-
refertur ad subsequenlia, in quibus decla- a quo ; et sic sumitur corpus pra^sens, ut

ratur ipsa conversio et causa praesentia^, subest conversioni, et modo quo fit prae-
non ad antecedeDlia, nam rationalis ideo sens de facto per consecrationcm panis in
dicitur, quod causam dictorum subjun- ipsum. Goncilia enim in definiLionibus et
gat ; et hic est verus intellectus canonis, doctrina fidei declarant id quod factum
et differenlia particulae ralionalis ab illali. est, quia procedunt secundum regulam
va, quae designat consecutionem unius ex revelationis quoe respicit factum ; et sic
alio, sive causse, sive effectus, sive alte- etiam Tridentinum agit cum eadem limi-
Ut patet ex
rius quodcumque sit. tatione de pra^sentia corporis in superi- limitaiione,
.
,
qiia utitur
38. Respondeo secundo, interpretando par- oribus, et iUa est necessaria, ut salvetur conciiium.
Secunda
responsio liculam ideo non causative, sed consecu- repugnantia inter torminos, et sic intelle-
sumendo
particuiani tive, prout intelligi et sumi quandoque clus canon non facit ad casum de quo
ideo conice-
cutive. potest, ut patet ff. 1. Falcidia ; sic esse dispulamus, et in quo nulla essct repu-
notam expressionis et declarationis, et gnanlia aut successio inter lerminos.
communis sensus et consensus Ecclesiae Secundus inlellectus est sumendo par- 40.
Secundus
et Concilii, circa dictum Christi, per cau- ticulam ideo, ut est ralionalis, cl dat cau- intelleclus
ideo
sam veritatis rei declaratam. Veritalis sam praesenticc ChrisLi, nempe per con- particula;,
dico rei, quia quantum ad certiLudinem versionem panis in ipsum ; et sic non est raUonaiis.
revelatam habel veriLatem et certiLudinem illaliva, sed effecLus pmcsuppositi subjun-

ex dicto et revelatione ChrisLi, quae sup- giL raLionem eL causam, sic eLiam inlel-
ponit Concihum. lecta non faciL ad casum prccsenlem, ut
Tertia Et ulterius tertio per causam in re po- pcr se patet ex dictis.
responsio.
siLam, nempe conversionem, osLendit vc- Terlius intclleclus esL, ut sumilur
Tertius
ritatem rei subslraLic per causam, qua conseculive, cL sic desii^nat exprcssi- inteliecius
particuKO
corpus, quod dixit Chrislus esse prajsens, onem el declarationem verit;itis mate- denotat
. .
oonsoculio-
fit praesens : Ideo, inquit, persuasum sem- rialis seu rei subslrat;e dicto Chrisli nem.
per in Ecclesia Dei fuil, idque nunc denuo per causam in rc : Declarat, inquit,
Sancla hxc Synodus declaral per consecra- sancta Si/nodus, etc. sic ctiam non
tionem panis et vini conversionem fleri fac-ii scopum difncultatis proesenlis. Om-
tolius subslanlioe panis el vini, etc. Ilanc nes lii intelleoLus donotant vcriLatom pra-
etiam dcclarationem comprehcndit ca- («licam formir proximo, remotc vcro spe-
V non. 2. illius sessionis. culalivam, quatcnus fundalur in praclica.

m. Ex diclis ergo habcLur tri|)lcx sensus GonLroversia auLom pra^sens longe di- u
Triplex
scnsus canonis, cL quilibcL est verus, et nullus vcrsa est, nempe supponit corpus Chrisli controvJr.
particuluo.
facil ad intcnlum advcrsa'- partis, aut ad possc fieri pra^scns alitcr sine convcrsi- *'•''•
scopum pra'ScnLis diflicultalis. llic lri|)Icx opo panis in ipsum, quod et concedunt
sensus orilur cx tripHci acccplioiic |)ar- modcrni. (Juo supposilo, quaM-ilur an
ticula) ideo ; vel enim sumitur ut ;v(|uiva- possit illa pra>senlia demonstrari de rigore
lct illativco parliculo) ct sic infcrt dcsiti- scrmonis pcr illam propositionem : /loc
372 LIB. IV. SRNTENTIAUUM
mcum, etc. cliamsi non esset licet possent esse alii sensus, hunc Kcclesia
est corpiis
a Deo edocta ex illis verbis elicuit. Vana
praclica, sed tantum speculaliva, vel si
sunt ergo quoe ex hoc Suarez 3. tom disp.
illa forma possel ita insUtui, ul tanlum
49. sect. 2. Sot. d. 9. q. 2. art. 4. alii ctobji-
esset adducliva corporis Ghristi, et non ciunt contra Scot. cui falso imponit Sotus,
Senlenlia conversiva panis In ipsum. Ulrumque nos quod asserat Ecclesiam accepisse transub-
vera quam
ienet affirmamus, et inde coUigimus etiam de stantiationem a Docloribus.
Doclor
facto proposilionem, ut est absolute de-
13.
monstrativa, non denotare absenliam panis,
Quantum ergo ad istum arti-
(a)
sed qua sic demonstrat supposita conver- culum, quid scilicet sit tenendum,
sioue, quoe fit modo, et inquantum veritas respondeo, quod communiter te-
ejus supponit corpus praesens, quod aliter netur, quod nec panis manet, con-
de facto non estprajsens, nisi per conver- tra primam opinionem nec ;
anni-
sionem;sic ergo per se ex vi verborum hilatur vel resolvitur in materi-
veritas ejus supponit pra^sentiam Christi, am primam, contra secundam
concomitanter autem desitionem panis, opinionem, sed convertitur in cor-
vel certe prffisuppositive, qua prsesentia pus Christi. Et ad hoc multum
est corporis, ut termini ad quem conver- expresse videtur loqui Ambrosius,
sionis et repugnanlis cum substantia cujus duse auctoritates supra ad-
panis. ductse sunt, et plures habentur de
Argumenta a ratione, et ex modo signi- consccrat. clist. 2. et ponuntur a Ma-
ficandi, quibuspriorsententianititur,jam gistro dist. 10. el dist. isi.a. Princi-
sunt confutata in praemissis probalionibus paliter autem videtur movere,

nostrffi senlentiaj, ex quibus facilis est quod Sacramentis
de tenendum
responsio. est, tenet Sancta Romana
sicut
(c) Ad aliiid conlra secundam opinionem, Ecclesia, sicut habetur Extra de Ikb-
etc. Ilic respondet ad alia objecta a D. reticis, Nunc autem

ad abolendam.
Thoma. Docet materiam liabere propriam ipsa tenet panem transubstantiari

enlitatem, et posse manere nudam divini- in corpus et vinum in sanguineni,
lus ab omni forma de quo vide ipsum sicut manifeste habetur Extra de
fusius in 2. clist. 12. guaest. 1. et 2.

Sum. Trinit. et fide, cap. Firmiter cre-
dimus, I Una vero, ubi dicitur : Ipse
SGHOLIUM. Jesus Christus Sacerdos est, et sacrifici-
um, cujus corpus et sanguis in Sacra-

Resolvit panem non manere, sed converti mento cdtaris sub speciebus panis et vini
in corpus Ghristi, quia ita habent auctorita- veraciter continetur ; et sequitur sta-
tes SS. quas Magister citat pr»-
hac dist. et ^-^^ .
Transubstantiatis pane in corpus,
C3d. et Ecclesiiie,' cap. Firmiter, de Sum.
„ ., ,o .
.
etvinotnsanr/uinempotcstatedivina.
.
,,,/•
Tnmt. et nunc expresse Trident. c. sess. 13. . rv „
4. et adducit duas congruentias. Juxta Sco- ^^ hOC etiam una COngruen- est congrenti»
tum iiia propositio : iioc est corpus meum, tia, quia Ecclesia non errat, cum ^Jl^^^^
habsret verum sensum, vel ex intentione dicit : Fiat commixtio et consecratio ra"'^.
dicentis, vel ratione principalis contenti, li- Domini nostri Jesu

ôrporis et sanguinis
cet panis nianerat. Nec Trid. supra obstat, ^, . .
at . j, ^ î*„
.\ ., •. l . quod Christi, Alia est congruentia,
etc.
^
quia ni
.
, 1
quia tantum ait, Ghnstus dixit,
oilerebat, esse suum corpus, Ecclesiam per- Q^lia non jejunUS non potest COn-
suasam fuisse, non mansisse panem, id est, grue celebrare ; sed percepta Eu-
charistia adhuc potest Sacerdos nostr3e alunlitr, id est, panem communem Tertuiiian.
iterum celebrare, siciit habctur prece verbi Dei sandiftcalum esse canfnn
Extra de celeb. Miss. Consuluisti : Domini, Terlullianus lib. 4. conlra Mar-
Excepto (n\([mi) die Nativitatis Domini, cionem : Acceptum panem corpus suum
nisi tamen necessitas superveniat, sufficit facit, dicendo : Hoc est corpus meum.
Sacerdoti semel in die Missam cclehrare; Auctor sermonis de Ctena Domini apud
et ex hoc innuit, quod in die Nati- Cyprianum ait : Panem quem Dominus
vitatis Domini, et quando neces- discipulis porrexit, non effirjie, sed natu-
sitas ingriiit, licet plures Missas ra mutalum, factum esse carnem Chrisli;
celebrare in die. et subjungit : sub specie panis dari corpus,
sub specie vinisanr/uinem. Cyrillus Catecli. „. ...
COMMENTARIUS. 4. mystagogica a principio, ait : Vinum in JeroBoiym.
42. (a) Quantum ergo ad istum articulum, sanguinem suum Christum transmutasse;el
etc. respondeo, elc. Hoec conclusio est de snbjvingil : sub speciepanis dari corpus.,sub
Romanum. fide ; definila esl in Concilio Romano sub specie vini sanguinem, et in fine ait : pa-
Lateranens,
Gregorio VII. contra Berengarium. Item nem illum qui videtur, non csse panem,
in Concilio Lateranensi sub Innocentio 111. licet gustus panem esse sentiat. Ambrosius
el habetur in cap. Firmiter, de Summa lib. de iis, qui initiantur mysteriis, cap. 9. Ambrosius.
Trinitate et fide Catholica, sub verbo ait : Denedictione, id est, consecralionc
Alterum Transubstantiationis. Item in Concilio Ro- naturam ipsam mulari (supple panis et
Roiiianum
mano contra Witclefum anno Domini 1413. vini) et non esse ibi quod natura formavit.
de quo Cocleus in libro contra Ilussitas. Item in lib. de Sacramentis expressissime
Conslant.
Florent.
In Constantien. sess. 8. ubi confirmatur dicit : Panem mutari in corpus, vinum in
definitio Concilii Romani. Item in Kioren- sanguinem, et de pane per consecrationem

lino in decreto unionis Armenorum de /ten c«J'«em CAm//, et multa similia. Nys-
hoc Sacramenlo, ubi dicitur substantia senus in oralione magna calechislica cap. Nyssenus.
panis converti in corpus, substanlia vini in 37. affirmat Dei verbo sanctiflcatum panem
sanguinem ; ac tandem in Tridcnt. sess. in ccrpus verbi immutari ; subdit eliam,
13. cap. 4. et canone 2. ubi dicilur, lolam naturam rerum qux videnlur in rorpus
Triilent.
substantiam panis et vini converli in Christi mutari. Gaudonlius (nicl. 2. in
Q„„j^nî„g
corpus et sanguinem Christi, et damnan- Exodum qusest. 7. ait : Deum de pane
tur asserentes opposilum. Sed respondent efficere corpu^ suum, ct devino sanguinem,
Caluiiinia Lulherani in lib. de caplivitate Ikibgloni- etc. quod neîuaquam verum esset, si
iuorelico-
ruin. ca, transubslantiationeni fuisse inventuni horum substanlia maneret. Chrysoslomus
f.hrvso^t.
Scholasticorum et Iiinocoiilii III. in prav homil. 8:{. in Malthxum, non hinuo a lino,
dicto Concilio Latcranensi, sicut et Calvi- concedit transmutationem substantialon
nus iib. 4. Inslitut. cap. 17. et Kcnmilius fleri : c\. homil. de Kucharisîa et enceniis,
in 2. parle examinis Concil. Trident. sess. ait : Consumi substantiam mysteriorum,

13. cap. 4. hoc csl, pa)iis ct vini, qu;v in Sacramenla
Secundo ilaque probatur cx Palribiis assumunlur a subslantia corporis Chrislt,
43.
Rejicitnr ex rcm ipsam antiquiorcm cssc, ct sic scm- sicut cera ab ignr consumilur, ct in ipsum
l'nlril)us.
Ju^tinus. per docuissc Ecchvsiam. .lustiiuis in Apo- ronrcrlitur. Auguslinus scrm. 28. dc ver- Augusiin.
logia 2. prope /Inem, 1()(|iumis dc Kucha- bis Domiiii ; Dixi vobis quoJ anle verlta
rislia dicil : llluin panon, quo carnes Chrisli, qnod o/frrtur panis dicatur, ubi
;; .

Christi verha deprompla fuerint, jam non Ut autem reprehensioni quorumdam 44.
panis dicitur, sed corpus Christi appel- modernorum occurratur, qui ita perslrin- ^caiumnk
Eusebius Emissenus seu Auctor '"oderno-
laliir. gunt Doctorem, quasi
^ ^ probatlone con-
in ^
rum
'
in
sermonis de corpore Domini ait similia, clusionis hujus fuerit parcus, dico nemi- t)octorem.
nempe, antequam id quod apponilur in nem ante ipsum inler Scholasticos fusius
altari consecrelur esse panem et vinum et magis apposile reduxisse hanc verita-
post consecrationem esse corpus et san- lem ad sua principia. Primo eam probat Veritatem
fidei
guinem Domini : quil mirum aulem, in- argumento ad opposilum, duabus aucto- apposite, et
fuse
quit, si ea quae verbo creare poluit, possit ritatibus expressis S. Ambrosii, et alia tractavit.
Remigius. creata converlere ? Remigius Rhemensis in Eusebii cap. Quia corpus, de consecrat.
Rheraens
Beda. cap. 10. 1. ad Corinth. docet panem qui
'
dist. 2. Hae auctoritates expressissimae

Damasc. consecratur, transire in corpus Domini sunt ; et subdit, ad alias auctoritates
Beda senn. de Epiphania, dicit, transferri Patrum remiltendo lectorem : Et ad hoc,

in corpus, quod idem esl ; Damascenus inquit, habentur plures auctoritates, de
lib. 4. de fide, cap. 14, dicit, immutari; consecrat. dist. 2. ia diversis locis ; et Ma-
Theophylactus in illud Joan. 6. Ego sum gister adducit aliquas in ista distinctione,
panis vitae, dicit, transformari et mutari. et aliquas in distinctione praecedente. Haec
Sic etiam alii posteriores utuntur nomine probatio est ex Patribus, el superabun-
conversionis, immittationis. versionis, mu- dans, quia tres auctorltates citat lilterales
tationis, ut qui scripserunt contra Beren- et expressas ; ad reliquas remiltit lecto-

garlum et sectatores, Lanfrancus, Algerus, rem, citans locum ubi eas legere possit.
Lanfrancus
Aigerus. Adelanus, Petrus Gluniacensis, Guitmun- Eamdem probationem repetit sub ipsa
Adelanus. . . , .. , .
Petrus dus, qui asserunt non manere substantiam concluslone § praecedenti, in quo hoc or-
Cluniacens. . . • •
Guiimund. panis et vmi. dine procedit, ut primum in confirma- i. Ex

tradilione.
^praSnsa ^^ ^"s ^^S^ omnibus coUigitur veritas tionem supponat traditionem, dicens, con- 2. Ex
excluditur. Patribus.
Catholica, nam converti, transformari, im- clusionem communiter teneri. Secundo 3. Ex
Ecclesife
mutari, elc. idem sunt ac non manere loco adducit argumentum factum ex Pa- doctrina.
loco tenendam esse doctri- Ex
substantias mulatorum, sed conversas trlbus. Tertlo
definitione
esse in corpus et sanguinem Domini, nam Sanctai Romanse Ecclesiae, circa Sa- Lateran.
quod reipsa idem est ac transubstantiari, cramento ex definitione cap. Ad abolen-

id est, fieri mutationem et conversionem dam, etc. de hsereticis, cui addit defini-
eorum secundum substantiam in corpus tlonem Goncilli Lateranensis in specie,
I
Verba nova et sanguinem. Et si dicatur hoc verbum circa hanc verltalem cap. Firmiter credi-
aliquando ....
necessaria. trausubstantiationis novum esse, non est mus.
novum quoad significationem quoad vo- ;
Quarto loco addit tradltionem in specie 4. Ex
canone
cem autem ad expressionem veri dogma- ex canone Missse anliquissimo, ex illa :
Roin
tis necessarium fuit, sicut alias Ecclesia Fiat commixtio et consecratio corporis, etc. Ecclesiae
in Missa.
consuevil, ul patetin dictione Homoousios cllal verba caaonis, prout suo tempore
contra Arianos, et Theotocos contra Neslo-
erant in usu, ubi verbum fiat praeponeba-
rianos, quia apud Ecclesiam ea est aucto-
lur, sed in correctione novissima Missalis
rilas, quam etiam Grammatici sibi liberam
fult Iransposilum, ut jam legilur In cano-
concedunt. Hsec breviler contra hsereticos
quorum argumenla confu- ne : Fiat accipientibus nobis, etc. Quinto 5. Ex
dicta sufficiant, prtftcepto
lavlmus supra in materia de reali praesen- probat ex proecepto accedendi in jejunio jejunii.
tia, dist. 8. guiesl. 2. ad hoc Sacramentum, quod antlquissimum

est, et a temporibus Apostolorum; in quo Marginator Concilil citat cap. Panis esl, id Tridenil-
praecepto Ecclesla non dispensat, quando est, corpus Christi, de consecr. dist. 2.
recurrit
in nocte Nativitatis Domini indulget ex cap. Firmiler, de Summa Trinitate, elc. ,
,.^^
traditionem
antiqua consuetudine celebrari a quolibet cap. cum Marthx, quaj sunt allegationes ^t sensum
Ecclesiae.
Sacerdote tres Missas ; supponit ergo haec Docloris in liltera. Unde ipsum Concilum
consuetudo non manere substantiam pa- aliler loquilur de prajsentia Chrisli, ut
nis et vini. Uactenus Doctor. importatur per formam, aliter vero de de-
Ilanc autem fuisse institutionem Chrisli silione panis; nam cap. 1. dicit praesen-
docet respondendo ad argumenla a se liam Cliristi haberi ex perspicuis formae
facta ad inilium qusestionis pro opposita verbis, quibus Christus dixit se suum cor-
sententia impanatorum, respons. ad 1. el pus prajbere discipulis ; et cap. 4. in ini-
2. Ul patet, inquit, ex auctorilalibus alle- lio, idem adducit, nempe Chrislum dixisse
gatis; et in responsione ad 3. hunc verum se suum corpus sub spccie panis offerre.
sensum formae Ecclesiam Spiritu sancto De desilione patris in 2. parte capitis,
edoctam, et directam in eliciendo et inter- nihil tale dixit, sed explicat conversionem
prelando vero ejus sensum intellexisse. Quid panis et vini, eorumque desilionem ex
ergo magis debuit Doctor ? vel unde traditione et interpretatione Ecclesioe, non
Vastiuez taxat eum ignoranlise in Patribus, autem ex verbis perspicuis formae, sicut
et traditione in hac verilate, qui petitis et praisentia Chrisli colligitur; ex qua
argumentis ex pluribus locis in genere sequitur aliud ex veritale praclica formae,
abundanlius probat conclusionem, quam nempe desitio panis, et ex institutione
ipse modernus scriptor. speciali Christi, quam docet Ecclesia, Pa-
Rejicitur hinc calumnia Soti in 4. disl. 9. tres el traditio, non aulem superficies ver-
45. qusest. 2. art. 4. concl. 4. ubi asserit Do- borum explicite, sed lacite, ex modo quo
clorem asseruisse et nomen, et rem ipsam fit prajsens Cln-istiis.
transubslantialionis esse novam ; et quod

primum ille intelleclus fidei susceplu.s sit SGHOLIUM.
in Concilio Lateranensi, sed non advertit
Solvit satis clare argumenta allata a nuin.
quaj Doctor disseruit pro conclusione.
3. pro prima sententia, tenenlo panein lua-
Omnia hsec el similia dicleria ex eo solo nere, et pro sccunda, tencnto non esso cou-
exoriuntur, quod Doctor non admittat ex versum in corpus Christi.
sola communi acceplione speculativa for-

ma) Sacramenli contineri expresse iianc A(i (a) ariitnmonta \)vo pi'ima i4.
veritatem de desitione panis, el scclusa opinione ct secnnda. Ad iiriiiuim, i;uciians,tia

omni interpretalione Ecclesia^ et decla- conccdo quod ctiam in croditis non mSn\e
ratione. Sed in iioc errant, quia alioquin, Runt plura pononda siuo nccossi- «iDeus
vellel.
ut cajtera qua) dicla sunt, omillamus, tato, ncc plura miracula quam
Huperlus vir vere Catliolicus et excrcila- oportct. Sod cum dicitur in mino-
tissimus in Scripturis sacris non erraret in ri, vcritas Kucharistia^ possct sal-
hoc arliculo, si verus esset e.v sola forma' vai'i manonto paiu^ \v\ sino Irau-
superficie ; nequo Cuncilium Tridenlinum substantiationc, dico quod bcnt^
in illn cip. 4. frustra recurril ad Iradili- ruissct Dco possibilc instituisso,
oneni ot communom sensuin Eccli>si;i> iii quod corpus ('liristi \cvo oss(>t
doclaranda hac vorilato forma' ; (lucm pr;osons, substantia panis manou-

.

te, vel cum accidentibus, pane dicitur esse credendum, tenendum
annihilato, et tunc fuissct ibi ve- est esse de substantia fidei, et hoc
ritas Eucharistise, quia et signum post istam declarationem solem-
verum sigaatum verum; sed hic
et nem factam ab Ecclesia.
non est modc tota veritas Eucha- Et si quseras quare voluit Eccle-
ristise, non enim sic instituit, ut sia eligere istum intellectum ita
dicunt auctoritates adductse. Et difricilem hujus articuli, cum ver-
cum dicitur, quod ad veritatem ba Scripturse possent salvari se-
Eucharistiae nihil requiritur nisi cundum intellectum facilem et ve-
verum signum et verum signatum; riorem secundum apparentiam de
respondeo, verum est eo modo hoc articulo dico, quod eo spiritu
;
quo signum est institutum, et quo expositae sunt Scripturae, quo con-
sibi debet correspondere signatum, ditas. Et ita supponendum est; quod
quod non est nunc prsecise, quod Ecclesia Catholica eo Spiritu ex-
corpus sit cum aliquo, scilicet posuit, quo tradita est nobis fides, Ecclesia
cum pane, vel cum accidentibus Spiritu scilicet veritatis edocta, et

exponit
Sci'ipturas,
eo Spii'itu
panis indistincte ; sed institutum ideo hunc intellectum eligit, quia quo
est nunc, quod signatum sit tan- verus est. Non enim in potestate conJitse
sunt.
tum sub accidentibus, ut sub si- Ecclesise fuit facere istud verum, "
Ecclesia
dirigitur i
gno. vel non verum, sed Dei instituen- Spirilu
sancto.
15.
Ad secundum, dico quod non est tis ; sed intellectum a Deo traditum
aliquis articulus arctandus ad in- Ecclesia explicavit, directa in hoc,
tellectum difflcilem, nisi ille intel- ut creditur, Spiritu veritatis.
lectus sit verus ; sed si verus est, Ad quartum posset dici, quod
et probatur evidenter esse verum, accidentianon semper signant sub-
oportet secundum illum intelle- stantiam esse in actu quam afiêce-
ctum tenere articulum, quando runt, sed aptitudinaliter ; vel si
inquiritur in speciali, quia nulUis modo signant in actu, non est ibi
alius intellectus specialis verus falsitas in signo, ut est signum in-
est; sic autem supponitur de intel- stitutum ad placitum, quia ut sic
lectu hujus articuli ex auctorita- habetsignatum ad quod institutum
tibus allegatis. est.
Anteasiiia Ettuuc ad tci^tium, ubi stat vis,
^"^nonlta'' diccndum quod Ecclesia declaravit COMMENTARIUS.
expi-esse.
jg^^-^j^ intellcctum esse de veritate
fidei in illo Symbolo edito sub In- (a) Ad argumenla pro prima opinione, 46.
Ecciesia
nocentio III. in Concilio Latera- etc. Hcec lillera palel ex diclis. Ad ter sensum
foiMiKe
nensi, Firmiler credimm, etc. sicut liutn docet Ecclesiam Spirilu sancto edo- docet.
allegatum est superius, ubi ex- ctam inlellexisse hunc esse sensum verum
Objicit
plicite ponitur veritas aliquo- et unicum formae, quem habet ex sua in-
Sotus
rum credendorum, magis expli- stilulione. Gontra urgel Sotus : Ecclesia
cite quam habebatur in Symbolo non halDuit revelationem immediatam, si-
Apostolorum, vel Athanasii, vel cut liabuerunt Apostoli, sed divina opera
Niceni. Et breviter, quidquid ibi utitur, ne erudiendis arliculis fidei erraret;
non sufficit Theologo dicere, Ecclesia sic requiratur, nisi quod uterque ter- nihii est
**
decrevit, sed munus ejus est oslendere, minus sit substantia, et sit plene *^°"^^/x'
ex quibus locis sacrae Scripluric id college- in obedientia agentis quantum ad^-P'"®'^^-

rit. Respondeo ex iis solis, quibus institu- totale esse, et quantum ad totale
Respousio, lio Sacramenti habetur, alia non suppe- non esse; sive secundum aliquos plus
runt, sed horum eliam veritatern Spirilu requiratur, scilicet mutua conver-
sancto edocta, et prout ab initio tradita tibilitas secundum naturam, pro-
sunt, declarat ex tradiiione et Fatribus. pter scilicet principium potentiale
Vaquez conatur regulam tradere seu transmutabile a forma unius ad
Vasquez.
comprehendere modum procedendiEccIe- formam alterius, licet non unica
sise in expositione aUcujus loci dubii, sed transmutatione, sed per multas, et
discurrit ad praitensam suam sententiam, hoc ab agente naturali: utrumque
el faciiis est instantia contra ea quae dicit istorum salvatur in proposito,quia
vel applicat. Superius ostendi eum non tam panis quam corpus Cliristi to-
fuisse reclum asseculum sensum canonis taliter est in potestate Dei, quan-
Tridentini. De reliquo nolo jam minutim tiim ad totale esse et totale non esse.
discutere modum quo discurrit, aut me- Habcnt etiam materiam ejusdem
dium, nec prolixitas permitlit, quia plura rationis, propter quam, quantum
magis seria me avocant. est ex parte utriusque, posset fieri
transitus per naturam ab uno in
SGHOLIUM.
j^l^^j^^ Ij^g,. pgj, niît^^ media, licet
Ponit sententiam .Egidii de transub- etiam considerando corpus iUud,

stantiatione. iniei' aiia habet hanc pro- inquantum nunc immortale et
est
positionem, materia ut est guul, est in-
impassibile, non possct iUud per
distincta, et Deus agit in eani, ut talis,
quam late refutat Doctor in hac littera.

naturam converti in panem; sed
Habot etiam materiam panis manere in hoG non est, quia careat materia
Eucharistia ;
quod etiam tenet Durand. hic receptiva formse panis, sed quia
q. 3. Hoc refutat Doctor, quia tollit transub- materia ejus inseparabililer conti-
slantiationem, et ponit gcnoralionem; estquo
netur a forma sua, scilicct anima
contra fidem, secunduui Scot. liic n. 15. etD.
impassibili.
Thom. supra ox c. firmiter, et clarius ex
Trid. ss. 13. c. 4. dofijiicnte totam substan- Hoc etiam posset declarari de
(b)
17.
tiam panis converti in corp;i.s Ghristi. partibus utriusquc termini. Deus

cniui in potestate sua habot tam
10.
De secundo (a) articulo principa- materiam quam formam utriusque
Quoinodo
pnnis
li sunt duo declaranda. Primo, termini, et per consequens potest
transnbslan-
tielur.
quomodo panis transubstantiatur, materiam couvertcre in materiam,
Socunduni
aliquos
vel possitlieri transubstantiatio in ot formam in formam, et ita totuui
ad transub- corpusChristi praicxistens. Secun- in totum, et lioc autem
totaliter ;
Btantialio-
nein do, quid possit esse formale in ternon potest naturalc agens, quia in
roquiiitur
inutua mino cid (fucm conversionis ? hoee potostateejus non est niateria, sed
coiivertibili-
tas enimdiiotan,^'ebantur in argunien- supponitiir actioni su.t, r.r i. ifuirst.
oxlreino-
ruin,
tis ad priuiam paitem. De i^riuio /ttijus Kt ista ratio procodit
(juarii.
el Ibrle
ideo
sciendum, quod sivc ad transub- secundum illam viam, qum tacta
ia Duuin stantiationem unius ad nliiul uou est in (iittcs/. itnirol. uou autem sup-
ponenclo, quod conversio requirat intentione loqncns, 12. Mciaph. cap. Text. 27.
susceptivum, ut commune utrique 2.de pcr se principiis, dicit quod sic-
termino. ut principiata sunt alia, sic eo-
yEgid. in
Theor. 1.
Sed (c)demodo possibilitatis is- rum per se principia; et hoc se-
el 2. tius conversionis ponitur sic Ma- : cundum.genus, et speciem et nu-
teria ut est quid, est omnino indi- merum.
stincta, primo dc general. ergo agens Et ad propositumexpressedicit:
prsesupponendo eam ut qnid, respi- Ilorum, quce sunl in eadem specie, diver-
citillam ut omnino indistinctam. sa (supple sunt j principia, non prce-
Deus est hujusmodi, quia non agit cise, sed quia singularium, alia est lua
per motum, et hoc ideo quia non maleria, el movens, el species, el mea,
est instrumentum, sed causa pri- ralione autem universcdi ergoeadem ;
ma, ergo agit in materiam, ut om- ex intentione vult, quod materia

nino indistinctam ergo sicut po-
; mea et tua, ut est per se princi-
test formam destructam eamdem pium meum et tuum, est alia nume-
numero reducere in suam mate- ro. Est autem per se principium
riam propriam. qui non agit per ut quid est, quia pars substantise
motum, quia prohibet idem nume- non potest esse aliquid nisiut sub-
ro redire, ita potest eamdem for- stantia, et ut quid. Hoc etiam" patet
mam inducere in quamcumque ex processu Philosophi investigan- Text. 82.
materiam; ad eamdem autem for- do msiiermm, primo Phijsic. etprimo ^ZHl]
mam numero sequitur eadem ma- de generat. et secundo dicit eam esse
teria numero ergo ; potest facere, eamdem substantiam toti transmu-
quod quaecumque forma flat in tationi; et utrique termino. Sic er-
quacumque materia, et sic potest go est eadem in genito et corru-
facere quod forma corporis pona- pto, quo modo non est eadem in
tur in materia panis, et per hoc il- duobus simulgenitis, quia tunc ge-
la materia flat ista, et forma, et neratio et corruptio non magis
totum istud diffuse declaratur. concluderent materiam unam,
18.
Rejicitur
Sed contra primam propositio- quam simulexistentiadiversorum;
^gidius. nem quam accipit, scilicet materia ergo materia ut quid, si est eadem
ut est quid, est omnino indistiiicta, ar- in aere corruptO; et in igne genito
guitur sic : Quia aut intelligitur ex ipso, ipsa ut quidesi, nonsicest
indistincta secundum numerum, eadem in aere et igne simul exi-
scilicet quod quaecumque ut est stentibus.
quid,esi omnino eademcuicumque; Et potest ratio conflrmari, quia ,
i9-.
vel intelligitur indistincta secun- si possetesse eadem simul subfor- natura,'
dum ... . prior

rationem, hoc est, ut est quid, ma aeris et ignis, non requireretur ,
forma.
est unius rationis. Si primo modo,

... Text. 17.
transmutatio corrumpens prsece-
.
iste intellectus est omnino impos- dens ad hoc, quod materia fleret
quia contra Philosophum,
sibilis, sub alia forma. Contra hoc etiam
et contra rationem naturalem, et est ratio manifesta, quia materia
contra illud quod intendit declara- est prior ordine naturse, quam ipsa
re. Contra Philosophum, quia ex forma recepta, quia materia est
fundamentum omnium, juxta illud ctione numerali hujus materiae ab Prius noo
vanatur
1. Meiaph. in antiqua translatione : illa. Esto (d) etiam, quod daretur propter
, . variationem
,
•
sibi consequens, non tamen sequi- posierioris.

,
In fundamenlo nalurce nihil cst dislin-
cium ; prius autem, ut est prius es- tur quod ista materia fiat illa ma-
sentialiter, non variatur propter teria, quia prius non variatur pro-
variationem posterioris. Si ergo pter novitatem posterioris mate- ;
materia ut est quid, est omninoea- ria ergo illa non flt alia qunm
dem in se, nullo modo potest esse prius fucrit,quia recipit aliam for-
alia propter aliam formam rece- mam quam prius non habuit.
ptam ergo ; ipsa omnino eadem re- IIoc etiam probatur, quiasi fie-
cipiet formas contrarias substan- rct alia, ergo ista forma non pos-
tiales, velsaltem incompossibiles, set sibi imprimi, quia forma illa
ut aeris et ignis, et tunc sequere- non potest imprimi illi materiae,
tur quod generans posset genera- quae jam habet eam, ut sic argua-
re, nihil corrumpendo. Posset tur, pro eodem instanti, si matc-
etiam materia simul esse eadem ria panis recipit formam corporis,
subforma hominis et asini, et sic ergo fit in illo instanti materia
nullse duse formse substantiales re- corporis, ergo in illo instanti non
pugnarent in simul perflciendo potest recipere formam corporis,
materiam. quia materia corporis, nou potcst
Est etiam ille intellectus falsus tunc recipere formam corporis,
ad propositum suum, quia deducit quia eam prsehabet.
quod potest formam corporis po- Item (e), ista imprcssio formae
nereDeus in materia panis. Si au- corporis in materiam panis non
tem ista materia est eadom cum essct transubstantiatio, sed gene-
materia corporis, non potcst poni ratio; illa cnim materia prius fuit
forma corporis, quia jam ha-
in ea sub privatione formre corporis, et
bctoam; eadcm cnim numcro sibi, non habet formam illam; nec per
utpote materiacorporis,jam habet hoc ctiam probatur, quomodo for-
illam formam ergo
; et ista habet; ma panis transeat in formam cor-
et si habet, non potest
impri- sibi poris. Pra?terea etiam ista propo- ^^^^ solus
mi, quia tunc simul haberetct non sitio, quod solus Deus respicit
'
Deus re-
spicil
habcrct. matcriam, Ut CSl UUid, vidcturCSSC maleriam,
ut est
20. . Si autcm quod matoria
intelligat, falsa agens cnim sub ca ratione
; quid, esi
'**
sit indistincta, hocest ejusdem ra- rcspicit passum, sub qua inducit
tionis, et sic dcducat quod Deus po- in eo tcrminum actionis. Scd agcns
test formam camdcm numcro im- crcatum j)ot(^st induccrc formam
primere illi materifC, quse inest is- substnntialcm in materiam pcr
ti consequcntia non valct, (|uia,
; g(Micratiou(Mn, ct illa inducitur in
cadem forma numcro non potest matcriam, quia sic
ut cst (juid,
simul informarc duas materias, cst jH^r sc rccejitiva formnp sub-

quarum utrnquc erit sufliciens rc- stantialis; crgo a^^cns naturalc
ceptivum, ct totale cjus, nam ot is- attingit matcrinni, ul cst quid ; ct
ta unitas rationis stat cum distiu- cx hoc scqucrctur, si istn propo-
;
sitio esset vcra, quod eam respi- converli in corpus Christi. Hic autem ap- Nihii
nanere
"^^"^'®
ciens ut quid, potest eamdem for- plicat eam rationem, qua declaralur pos- praiter
mam in materiam qnamciimque sibilitas conversionis totius in totum pro- accidentia.
imprimere, tunc si agens super-

et quam habet ad Deum;
pter subjectionem,
naturale transubstantiare potest, eamdem, inquam, rationem applicat ad

sequeretur etiam quod agens cau- conversionem partium panis, ita ut sicul
satum hoc posset, quod est mani- nihil panis maneat, sic etiam nec ulla
feste falsum. ejus pars, sed conversio extendatur ad
Item, illa propositio qua probat totum et parles simul; conclusio ergo
quod Deus non agit per motum, et ejus est, nihil manere quod fuit panis,
omne aliud ngit per motum, quia preeler accidentia, quae conclusio est com-
omne aliud est instrumentum Dei, munis Scholaslicorum.
et Deus est prima causa, non con- Ad cujus confirmationem subjungam
cliiditimo magis potest duci ad
;
modos dicendi variorum, opponendo hanc
oppositum, quia si instrumentum, conclusionem universalem Doctoris per
inquantum instrumentum est, non negationes singulas et particulares inclu-
oportet agere per motum, nisi sas, respondendo eliam breviter errori-
quia ipsum est movens motum, bus, quos supra citavimus de assumpti-
ergo oportet illud, respectu cujus one panis ad unionem hypostalicam, et
est instrumentum, movere ipsum, de ubiquilate ejus.
et per consequens, illud cujus est

Utrum aliquid panis maneal ?
instrumentum, poterit agere per
motum ipsum instrumentum. Prima sententia est, post consecrati- 49.
Prima
onem manere materiara panis et vini, ut sent.
Doclor.
COMMENTARIUS. sit subjectum accidentium et totius con- D. Bonav.
Est.Egidii,
versionis. Hanc referl Doctor loco citato. et
^7. (a) De secundo arliculo principali sunt Durandi.
D. Bonaventura dist. 11. art. 1. quaest.2.
Sententia
aiiorum duo declaranda, elc. quomodo scilicet tribuitur iEgidio Theor. 1. et2. prsecipue
jusinuata.
nat transubslanlialio, et quis sit ejus ter- eam defendit Durandus eadem dist.
minus ad quem. Declaral transubstantiati- quxst. 3.
onem juxta principia tradita quwst. 1. et Secunda docet manere formam panis
2. Addit ex opinione aliorum requiri mu- hanc refert D. Thomas supra relatus, et Secunda
sent.
tuam convertibililatem ratione principii aliqui hanc opinionem tribuunt noslro D. Thom.
potentialis, quod possit esse sub utrius- Doctori dist. 12. qusest. 6. et GabrieU
que forma, saltem in praesentiarum illa qusest. 2. et lect. 23. in canonem, Majori
condilio servalur, quia transubstantialio eaiem dist. quaest. 1. quia nimirum dicunt
esl inter duo corpora. panem in esse suo constitui per forraam
48 (b) IIoc etiam posset declarari de parti- accidentalem.

bus utriusque termini, etc. In quaestione Tertia sententia est, manere subsis- Terlia
setit.
prima dixit transubslanliationem esse tentiam panis, ita Goffridus quodlibeto 8. Goffrid.
Paludan,
conversionem totalem, id est, tolius, quaest. 16. ut refert Paludanus dist. 12. Mirandul.
quoad omnes suas parles in totum; et in quxst. 3. et Picus Mirandulanus in ApolO'
conclusione praccedenlis articuli docet gia qusest. 9. asserit esse possibilem.

Quarta
panem non manere, neque annihilari, sed Quarta sententia est quorumdam asse- sent.
XI QU^STIO HI. 381
DIST.
renlium manere exislenliam panis, ul Deinde nequil uniri hypostalice corpori secunda
., ratio.
subjeclum accidenlium. Hanc defendunt ot sanguini, quia illa non sunt supposiia, i.jj
'"'P°'g
nisi in Verbo ergo nihil suppositare pos-
Bannes, moderni Tliomistw, ul Bannes. Fundalur ;
et alii.
)ec]ai-atur in duobus principiis, nempe exislentiam sunt. Videantur Palres supra cilali. Alius ^^^^^
ab ea aulem error Ubiquistarum est imagina- ^'^^'^^^'^*

distingui realiler ab essentia, et
rius, ul conslat ejus falsilas ex Scriplura

separari posse, ut contingil in humanitale
ubicumque loquitur de Cliristo, qua est
assumpta ad unionem hypostalicam, qua^
existit existentia Verbi divini. Allerum homo, quia dat ipsi ubi circumscriptum,
non habere propriam exi- ot determinalum, ot dofinilum, ut quod

est, accidentia
stentiam, sed exislere existentia substan- fuorit in vonlre Malris, quod nalus in
lia), in qua sunt ; cum ergo hic existant proesepio, passus in Cruce, ascendit ad
eadem exislentia, qua primum existebant, ccelos, ubi sedet ad dc xleram Dei Patris ,
inde venturus judicare vivos et mortuos,

manet eadem, quai fuit panis et vini.
Quinta opinio est, non manere aliquid elc. Deinde si per Scripturam ot Patres,
Quinla
senlent. substantiae panis sub eadem differenlia est in hoc Sacramento specia'i modo ubi-
specifica, sub qua ante erat, manere ta- quitas illa imaginaria, non salvat verita-
tem Sacramenti, alias sic essot quodlibet
men eamdern individuam substantiam,
quae ante erat panis, et per conversionem Sacramentum Eucharisliaj, sallem quod
fieri corpus Cliristi. Ilanc insinuat llenri- habet vim nutriendi. Ilis rolictis, sit
lenricus.
Cajelan, cus quodlib. 9. qusest. 9. et quodlib. II. Secunda conclusio. Non manet matoria, 51.
Secunua
quaesl. 4. et ut videtur Cajetanus 3. parl. aut forma substantialis panis et vini in conciusio.
Non
quxst, 75. art. 3. circa solutionem ad 3. Sacramonto ; est commun's Theologorum manere
ubi sajpe rcpetit manore quod erat panis, preoler citatos. Probatur, quia Iransub- p,-oi,atio
et explicat illud relativum quod referre slantiatio est conversio totius in tolum, ul conclis.
substantiam et veram realitatem, quai deflnit Laleranense et Tridentinum locis
manet, et est corpus Christi ; et particu-
jam cilalis, sed non esset talis conversio
lam demonstrativam hoc designare sub- totius in totum si maneret aliqua pars es-
stanliam panis, non sub esê panis, sed
sentialis lerminl a quo ;'\inde quando de-
absolute. Ilunc modum loquendi videtur
finitur esso convorsionom totius in totum,
desumpsisse ex Richardo dist. II. art. 14.
non solum dotcrminant substanliam panis
D^xTiom Gl ex D. Tlioma eadem disl. quxsl. 1. arl. in esse specilico, vel secundum entilatem
2. ad primiim, ubi ait, torminum a quo,
compositi, quia sic suflicerot dicere con-
conversionis esse substantiam panis con- versionom subslantia; panis et vini abso-
verti in terminunA ad quem. luto, non addondo loliiis; ergo pcr illam
Vrima concluno. Substantia panis non
30. particulam comprohendunl cl loluin et
Prnna con- manet in hoc Sacramcnlo unila liyposta-
clusio.
j)artos.
Non tice Verbo divino, aut corpori ct sanguini
Et cerlc Triilontinum cap. 2. vidolur
nianere
Bulislan- Cliristi. Iloec esl de fide conlra errorcs
valde cxprosso loqui : 6'» qnis dixcril in
liani
cilatos alias supra, ct scquitur cx Palri-
panis uni- Sacramenio FAwharislix Sacramcnto rc-
'*'""
bus et Conciliis ibidom cilalis, ct ox signi-
,
hyposlali-
..
inancre substanliinn panis rl vini una nnn t=ola«oci-
'
ce- licationo form;o inquantum conversiva cst, <tontiii
corpore ct samjuinc Domini nostri Jcsu man«n»

quia alias ajquo esset vora hxc Verbum :
Chrisli, ncgavcritquc mirabilcm tltam ct ^.^ „„,.

est impanatum, sicul hacc est iucamalum, :
sintjnlarcin convrrsioncin totius suhslanlix

quod ost inauditum in Scripturis aul Pa-
Iribus. panis in corpus, ct totius snbstantix vini m
sangiiinem, manentibus dumlaxal specic- lilatis illius slatus ; unde si illam materiam
bus panis et vini; quam quidem conver- informaret anima Chrisli, et fieret in cor-
sionem Catholica Ecclesia aptissimc tran- pore ejus, sequerelur quod desinentibus
substantiationem appellal, analhema sit, speciebus, dcsineret aliquid corporis
etc. Merito itaque moderni censent hanc Christi, vel cerle, si non desineret, in
conclusionem esse de fide, quia in illo immensum cresceret, et ex alterutro se-

canone non solum conversionem fieri to- queretur prssdicta mutalio.
tius in lotum definit, sed etiam nihil ma- Eadem ratione refellilur illud quod
nere post conversionem substantise panis Durandus ad patrocinium hujus asserit,
et vini prseler sola accidenlia. nempe cibum, quem sumpsit Chrislus Muiaiio
^ '^
subslanlia-
52. His consonat Concilium Coloniense parl. post resurreclionem ad demonstrandum lis
Coloniens. „
Ambrosius. 7. cap.
,^^.,
15. Quid enim,
. .
mquit,
..
pams
.
vini-
..'
corpus vivens, conversum fuisse in sub-
corporis
Chribti.
que species post consecrationem siinf, nisi stantiam ejus non necessitate, sed volun-
species sacramentales, et accidentia sine tale et potestate. Deinde ponit aliquid
subjecto. Et Ambrosius, ut habetur in cap. monstruosum, ut bene notant moderni,

Omnia, de cnnsecrat. dist. 2. asserit nihil quia sequeretur, quod in Eucharistia cor-
aliud manere post consecrationem, nisi pus Christi esset majus, quam illud quod
accidenlia panis et corpus Domini. in coelo habet. Si dicas non esse de fide
^
Praeterea manere materiam aut formam dari in rebus materiam, respondelur de '|
panis necessario dicendum esset, vel ad fide esse nihil panis praeler accidentia
effectum ahquem necessarium, qui sine manere hic, et sic dicatur manere in
materia haberi nequit, vel ad mysterium aere. Respondetur id sine fundamenlo

fidei ; non secundum, quia illa non sunt asseri, ac idem dici posse de tota sub-
Nullum sensibiha, ac proinde non faciunt ad fidem stantia ; utrumque aulem esset conlra
finem salvandum, sed solum accidentia, circa conversionem totius in tolum et transub-
manerent , i • . t
partes ^^^ tanquam objectum versatur sensus ;

stantiationem, uteam expHcat Concilia.
pams.
^^^ primum, quia vel maneret niateria Ad fundamenla Durandi responsum est 53.
Fundamen.
sine forma, aut forma sine materia ; et supra qusest. 1. et 2. movetur enim ex eo, tum
Durandi
hoc esset inutile, et novum miraculum quod conversio non sil mtelligibihs aliler, solutum.
sine necessitate non debet induci, vel ut quia de ralione ejus est, ut idem subje-
subjeclum accidentium, sed neque hoc, ctum maneat sub utroque termino ; et ita
quia secundum fidem accidentia sunt se- Patres videnlur accommodare exempla
parata a subjecto. ad declarationem. hujus conversionis, sed
Si dices materiam esse informatam ani- ad hsec infra declarando essentiam tran-
lmpugna°-* ^^ Chrisli. Contra, hoc absurdissimum subslantialionis. Quoad praesens negalur Dedaran-
^^' est, quia tollit transubslantialionem, ut illud antecedens; Palres autem per ac- exempia
est conversio totius in totum, et esset commodationem loquuntur, declarando "^"^^"rgf^"
utuntur.
transformatio seu generalio quoedam sub- possibilitatem per alias conversiones
stantialis tanlum, neque materia illa nata factas a Deo, ut costse in muUerem, aquse
est informari anima, donec prius infor- in vinum in nuptiis, et ahmenli in sub-
melur forma corporis qualiscumque illa stantiam ahti, non quod simihtudo sit in
sit. Quod aulem corpus gloriosum subje- omnibus, sed quod potestas Dei proba-
clum sit mutationi substantiali et fluxui, tur ex ilhs extendi ad conversionem, quce
est absurdum, et conlra dotes impassibi- est totius in totum.
54. Sed quid dlcendum, si forma panis sit quando loquilur de forma simpliciter,
Sentenlia
Doctons accidenlalis, et quid censeat Doclor? Re- intelligilur de substantiali, quia ex inlento
de fornia
panis. spondeo in primis Doclorem infra qua;sl. Conciliorum, et de rigore sermonis,forma
6. non aulem dist. 12. ul alii citant, do- absolule sumpta inlelligitur substantialis ;
cere panem et paslam non differre essen. nec sic loquitur Doctor, sed de forma
tialiter : Quoad secundum^ inquit, dubium respective et secundum quid, qua dislin-
bene probabile est, quodpasta el panis non guilur panis a pasta, quae est accidentalis,
differant specie, quia per decoctioncm nimirum decoctio aut exlialatio humoris
pastae in furno, vel alio modo ab ijne, aquei ex parle per ignem, unde panis fiat
non fit nisi exhalalio humoris aquei com. usualis ad nulrimenlum, et per hoc in
mixti cum partibus farinse, et hxc mixlio ordine ad Sacramentum dislingui a pasta,
est per juxtapositionem ; talis autem sepa- quai non est panis usualis aut consecra-
ratio non mutat speciem, quia nec etiam bilis. Loquunlur ergo Conciha de forma
mixtio, etc. Et boc idem supponere vide- constituente terminum a quo in esse sub-
lur Philosoplius, nempe aquam in sua stantiiE, quia secundum subslantiam con-
substantia manere in pane, in lib. pro- vertitur, non secundum accidenlia, et ad
blematum, sect. 1. text. 13. ubi quaerit sensum palel formam accidenlalem panis
cur mutalio ciborum magis quam aquae manere.
gravis occurrat. Ilespondet : An quia plu- Tertia conclusio. Non manel subsisten-
56.
rium aqux consumimus; nam et in pane, tia panis ; sequitur ex dictis, quia luec Tertia
concluîo.
et in obsoniis aqu;e usus plurimus est, etc subsistenlia non est accidens, et pertinet
Noii
supponil ergo substanliam aqua3 non ma- ad complementum substanliae in esse sub-
nianere
subsiMten-
tari in pane, el consequenter idem dicen- stantia?, ut distinguilur ab accidentibus, et tiani.
ariiCciaiein ^^^^ ^^ farina. Ex quibus sequitur duas iisdom supponilur, nihil aulem substantiiii
^non'^'^'
furmas considerari in pane, altera ex mix- manet, ergo, etc. Deinde nequit manere,
'"''lim.^
'^' ô^^"^' nempe farinie et aqua3 ; secunda ut subjeclum accidentium, quia hffic non
autem artificialis, nempe mixlionis et coa- liabent subjeclum, cx Concilio Conslan-
Constant.
gulalionis seu juxtaposilionis, et hoec est tiensi sess. 8. Si dicas esse lerminum
accidentalis, prior desinit, secundamanet. accidentium, quo subsistant, hoc etiam csl
Ad primum ergo respondet Gajetanus falsum, quia Hla non subsislunt; dcinde
Cnjetan. 3. part. quxst. 75. art. G. Sotus dist. 9. alia urgeri possunl cn: nalura i[)sius sub-
Solus.
Ledesnia. qu,vst. 2. art . G. Ledosma quxst. 6. art. G. sistcnlire, ut quod non possit conservari
liellarni.
Censura BcUarm. Ub. 3. cap. \\. ct 11. esse erro- seorsim a substantia, deinde quia in mix-
neum. Sed censura est sine fundamenlo, to artificiall, ut est panis, non est sub-
palet enim ad sensum manere mixtionom sislenlia, qua) sit primo totius, quia hoc
seu juxtapositionem illam in accidenti- non cst unum pcr
pcr juxla-se, scd
positioncm. Ncquo fundanientum pro op-
bus, sicut ct figuram et quantitatom ; ct
posito cst alicujus momenli, nempe quod
oppositum censeri debet contra Concilia,
dislinguatur rcalilcr subsistcnlia ab csscn-
qua) definiunl mancrc specics conversa
tia, quia id non probal posse mancrc, aut
subslantia.
quod noqueal subsislenlia panis converli R<?8p.<nsio
55. Dices cx Conciliis scqui non mancro in subslantiam oorporis Christi, quia res fund.imon.
formam panis, aut matcriam absolulc. subsistcns inlcgra In aliud convcrli polcsl, u.
Uospondetur, id vcrum cssc, (ct exprcsso ctlam non subsistcns, vel saltcm (jua sub-
idem docerc in hac litlera Doclorem) quia sistens cssel.
.

57. Quarta conclusio. Existentia panis aut esl lerminus, includit non esse termini a Termini
Quarta mutationis
conclusio. vini non manel. Est conlra prsefatos Tho- guo, quia sibi invicem debent repugnare repugnant.
Existentia
panis mistas, et communis Tiieologorutn. Se- in mutalione proprie dicla ; ergo corpus,
non
manet. quilur ex iisdem principiis, quia existentia ut est terminus ad quem, non includit
spectat ad substantiam ; deinde conversio terminum a quo, neque aliqualitatem ejus.
panis nequit fieri nisi inquantum existens Patet consequenlia, quia sic includcret
est, et non secundum essentiam, quia esse et non esse ejusdem, quod conlradi-
produci et converti, et desinere conveniunt ctorium est.
Secundo, corpus modo Secunda

rei secundum esse existentigB, et non tan- Gliristi nullo alio
probolio.
tum essentiaj. est in se substantialiter post conversi- Corpus
quoad
Accidens Deinde facilis est impugnalionis ex onem, aliter quam fuit anle conversionem substan-
terminus tiam
aclionis. principiis melaphysicis, quia accidenlia panis ; sed panis non conversus in corpus non
mulatur.
dicunt propriam exislentiam et inhoeren- Cliristi nullo modo habuit esse simpliciter,
liam seu dependenliam a sul^jecto, sunt aut aliquale in corpore Chrisli, ergo ne-
terminus aclionis et molus ; ergo habent que post conversionem panis conversus
propriam existenliam, et consequenler habet tale esse.
accidens potest sine subjecto conservari Tertio, cujus est aUqualitas, illud ea
Terlia
et produci seorsim a subjecto per creati- formaliter est aliquid ; si ergo esse corpo- ratio.
onem, si sit absolulum ; ergo non requirit ris post conversionem sit panis esse sim-
existenliam subjecti, ut sit. Fundam.enta pliciter, aut ahquale panis, post conver-
hujus sententise sunt falsa in Metaphysica, sionem erit aliquid formaliter, qusero Sequeretur
manere
Non quid? Non panis, quia desinit, secundum
individuari
quod nempe accidens individuetur per panera in
esse
per subjectum, et existat exislenlia subjecli, fundamenta superius expressa, quae miU- formali.
subjectum.
non propria, quae suis locis examinantur. tant contra hunc modum fortius aut a^que,
58. Quinla conclusio. Non manet eadem quam contra priores sententias, quia si
Quinta
conolusio. enlitas panis post consecrationem sub esse manet panis in esse ahquo suo formali,
corporis. Est contra modum illum loquen- aut essentise aut existentite, quamvis ilhid
di Cajetani, qui forle in reipsa non di- dicatur, inesse corpori Christi, currunt
Sententia scordat, nisi sequalur opinionem Henrici argumenta facta, nempe non desinere
Henrici
explicatur quodlib. 9. quaest. 9. quodlib. 11. qusest. 4. substantiam panis, et contradictio videtur
quodlib. 12. quaest. 10. ubi dicit panem esse in terminis, quod aliquid in se for- Implicanlii
contradi-
non annihilari, et post conversionem non maliler sit, et panis exislat esse corporis clionis.
esse nihil, et per consequens esse ahquid, Clirisli, nisi admittalur unio hyposlatica
non autem illud quod praefuit, nec quid- hsereticorum inler panem et corpus, vel
quam aUud a termino, in quem conversus dicalur juxta opinionem Thomistarum, na-
est; unde quod prafuit panis, est corpus turam assumptam existere exislentia ter-
mini.
Christi, sequilur ergo quod panis post
conversionem non sit nihil, sed ali-
Quarto, flf%t«'i et m convertuntur ; si
60.
Quarta
ratio.
ergo panis est aliquid post conversionem, Aliquid et
quid, et hoc esse aliquid, quod habet esse res
et non nihil, quod sit secundum
sequilur
convertun-
corpus Christi, aut aliqualitas corporis
existentiam res, aut secundum essentiam. tur.
Christi ; ita opinionem hanc explicat et
Peto qusenam? non panis, neque corpus
oppugnat Doctor q. 4. $ Hic dicitur.
repugnat esse essentiam, aut
59. Chrisli, quia
.
Probatio Probalur conclusio ex Doctore, quia existentiain corporis Christi ; ergo neque
conclusi-
onis. terminus ad quem mutationis, inquanlum in se, neque in alio manet.
ûinta Quinto sequeretur non manere sola 1. generat. textu 24. et 51. ex eo quod
ratio.
accidentia contra Concilia. est eadem in genito et corrupto, non sic
ita ratio,
Sexto, non essa idem corpus Ghristi esset eadem numero in duobus simul
includens panem in Sacramento, et extra existentibus si non essel distincta se ipsa.
Tertia
Sacramentum non includens. Tertio ratione, quia alias si esset eadem j,^^.^
non Toiieretur
leptima Seplimo, neque idem esse corpus Chri- numero in igne, verbi gratia, et aere,
ratio.
sti sub diversis hostiis, quia includeret requireretur corruptio unius formse, ut et
corruptio.
diversos panes, qui numero differunt sub lieret materia sub altera.
diversis liosliis, neque tantnm esse sub Quarto, quia materia est prior essentia- Quarta
ratio.
Ex
ndamen fragmentOy quantum toto tegilur, quia liter forma ; ergo distinguitur seipsa, et Ex
prioritate
tis
eniissis.
majus est esse, quod habet tolius panis non per formam, et non variatur in se ex ad
formam.
quam parlis, vel certe ut includit tolum variatione posterioris.
pro parte, eril majus. Deinde repugnal, Quinto, quod hoc fundamentum sic de- Quinia
ralio.
ut hic panis desinat in esse hujus panis, slrueret intenlum auctoris, quia si mate Debtrui
con-
quin desinat in es5(? hujus substantiae con- ria panis ex se est eadem numero cum ^j usiouein
imprimi intentam.
tra Cajetanum, et hujus entis. materia corporis, non potest ipsi
salvari Fundamenta hujus sententiae consislunt forma corporis quam habet actu, et con-
aliter
)aneni, in eo quod aliter non possit defendi, quin sequenter non est ad eam in potenlia,
non
mihiiari panis annihilaretur, si nihil ejus manel, quod requiritur ul possit ei imprimi de
et consequenter quod transubstantiatio novo forma.
et mutalio non salvarentur; sed de hoc Si intelligatur quod materia sit ejusdem
infra. rationis specificae ex se nihil juvat, quia
61.
(c) Sed de modo possibilitalis, etc. Ilic consequentia non valel, qua inde deduci-
enteiitia
1-:;ri(lii.
modus interpretandi Iransubstantialionem, tur, quod Deus posset eamdem numero
Non
listinûi ut fit de faclo, est iT^lgidii locis citatis. formam ponere in diversis numero male-
seipsa
ateri.ini. Primo dicit materiam non habere ullam riis, quia altera est susceptivum adajqua-
Jt (|iiid
subjici distinctionem in se ipsa, principium au- tum et totale ejus.
5oli Dco
t causa'. tem distinguendi
° eam esse formam. Se- Ilic possel tractari controversia ^philoso-
^ 62.
An una
cundo dicit, quod Deus solus respicit phica, quam in suum locum remillinms, maieria
po>sil esse
materiam ut quid, quia non agit per mo- nempe an Deus de potenlia absolula simui
sul) (iivei*>is
lum sicul mstrumenlum ; inde colligit, posset eamdem numoro forinam unire tormis.
j „
quod Deus potest mducere
. . • j •
in malenam
i • j-
diversis
•
numem .-•.]•
matenis et disparalis.
.- Sentenlia
Docions.
panis quamcumque formam, ac proinde Conslans sentenlia Doctorisest non posse,
formam corporis. sicut neque eadem maleria habore simul
[npu!,'na-
tur. Conlra priinum Doctor probal, quod duas formas substnnlialos et disparalas,
maleria non recipiat distinctionom numc- nec subordinalas, quia fonna in uiia ma-
ricam a forma ;
primo ex Philosopho 12. teria habet susceptivum adiequatum ol
Metaphijs. cap. 2. ubi ait : quod siciit prin- tolale. llaec ratio non vidotur sufficiens.
cipiata sunl diversa, ila etiam pc.r se prin- quia de hac quiuritur sallom rcspective ad
(laleriiun
cipia sunt diversa ; matoria ut quid est, onmipolonliam Dei.
$ei|isa
est per se principium substantia3, ot pars, Kt urgotur diflicuUas, (juia forma est .\n una
litVcrre a forn»a
«• I-
foriiKi. ergo, otc. prior suo otiectu fonnaU ; orgo non perli- (Hissft «ase
Sfcfiinda
ratio. Secundo ex |)rocossu IMiik)soplii iiivosti- cilur por suum otTectum formaleu). Coii- in
pluribus
gantis matoriam 1. Physicor. texlu 82. ot tingit eliam formam in sua existenlia non {|li[[«ru».
Tom. .Wll. ib
,
38G LIB. IV. SENTENTIARUM

dependere a materia, ut patet in anima essendi ; est ergo haec repugnantia tam ex cansro
iv et etrectui
quam ex .
.
ergo repugnanlia haec non fun-

.
ralionali ; parte causa) parte effeclus; ex

datur in aliqua dependentia formaB, quse parte effectus, quia effectus formalis
compleatur per unum susceplivum. Unde etiam formye dependet a causa maleriali
non videtur liic currere illud vulgare prin- in suo genere, sicut et ab efficiente in
Ralio
dinicuitaiis. cipium, quod idem effectus totalis non alio genere, quomodocumque sumalur
possit a duabus causis lotalibus simul ille effectas formalis, sive respective ad
esse ; ad quod principium communiler materiam, sive respective ad totum; po- Ex
parte
nostrae scliolae Doclores reducuntejusmodi tentiahtas ergo illius effectus ad esse, sicut eiiectus
„ probatui
repugnantias, quia in proposito non esset , . , . .
per formam reducitur ad actum, ita etiam repugnan

tia
idem a duabus causis, sed ab una, nempe per efficiens et per materiam, ut nullo
forma, neque esset alius et alius, sed in modo sit unius tanlum in suo genere ,
^^^*^^^^ ^
alio susceptivo unus et idem formaliter, et quin sit alterius etiam in genere proprio, onmibus
causis
ab eadem forma. quia causse simul causant idem, singuhs simul.
Ex Accedit, quod altera materia est in in suo genere concurrentibus, neque uUa
potentia
diversas poteutia, et sub privatione formae ; ergo seorsim ab aUa causat effectum commu-
materiis. potest reduci ad actum, quia nulla est nem.
repugnanlia ex parte formae, quia est Omnis dependentia effectus ad mate- Potential
prior naturaliter suo effectu, et etiam riam reducitur in actum, et terminatur lerminatu
per
Ex materia, inquantum reducit materiam ad per unam materiam, et susceptivum tola- unam
prioritate materiana
ad
elTectum.
aclum ; et si dicas effectum esse aliquo hter, ila ut amplius non maneat m poten-
modo diversum, saltem ut connotat aliam tia uUa, quae possit reduci simul in actum
et aliam potentiam et privationem, non ab aha materia ; nullam enim causalitatem
refert, quia ad muUiplicationem posteri- respectu ejus potest exercere altera ma- |
oris non sequitur multiplicatio prioris *
; teria, vel plures, quin unica et prior in
forma autem est prior suo effectu essen- qua fit, exerceat eam complete.
tialiter. ^ Palet a simih respective ad efficiens
Unde accedit tertio, quod causae extrin- totale ejus a quo ita fit, ut ab alio ne-
Causae
extrinsecee secse possint, maneutes esedem, habere queat simul fieri, quia effectus inquantum
habent.
piures plures effecLus ; ergo et formalis, et mate- est in potentia ad esse, reducitur per acti-
©fftjctus
rialis saltem respective ad diversa, neque onem totalem ad actum seu terminum
est repugnantia ex parte unionis formae ad iUius potentiae ; sicut ergo non est possi- Quod esi
'
diversa, quia nisi srt repugnantia ex parle biUtas ad existentiam in eo quod est actu, non
fundamenli, nuUa erit ex parte unionis. in quantum est actu, sic etiam neque ôTentla.
Respondetur tamen illam rationem Do- potest recipere aliam existentiam, neque
tunT^'^'
cloris subsistere, neque solum de potentia hanc ipsam quam habet, et ad quam
negativae amplius non est in potentia autem
ordinaria involvere repugnanliam
^ formatn ; actio Actio
expliratur, ^
efficientis
^ ^
et eamdem numero esse in diversis materiis efficientis supponit possibilitalem ex parte suppoiit
defenditur. terminun
simul (licet haec repugnanlia ad praesens termini effectibiUs, quam reduceret ad in
potentia
institutum sufficeret contra ^gidium), sed actum suum, qua cessante, cessat possi-
etiam de potentia absoluta. bilitas actionis, per idem patet de eodem
63.
Est
llaec autem repugnantia reducitur ad effectu respeclive ad materiam.
64.
repu^nan- eadem repugnantia
tia
coutradictionem essendi et non essendi Haec declaratur ex Deciaratui
ex parie ^p"°"^
simul, vel essendi simul in actu et non parte formae, quia sicut causa efficiens
, ;
DIST. XI QUi^STlO /11. 3S7
ex rion reducilur de potenlia ad aclum, nisi ejus causa, esL in polenlia respeclu ejus.
parle
formte, respectu
^ iliius effectus, qui
^
non est in Perhocidem patel disparitas
I r inler cau- ,. ^^•.,
Uisparilas
actu, sed possibiiis tanlum, seu in poten- sas exlrinsecas et inlrinsecas, quia illse mttr
causas
lia ad actum ; neque respectu hujus nisi causant non per communicalionem pro- exirinsecas
et
secundum mensuram essendi el possi- priaeenlitatis, sed per virtutem, el aliquid inirinsecas.
bilitalis ejus, ita ut actione, verbi gratia, extrinsecum effectui, ideo effectusipsorum
ut sex, nequeat agere ad terminum in multiplicari potest. Gausa? jntrinsecae uni-
gradu essendi, ut quatuor, nempe cale- cum indivisibilem effectum habent per
faclione ut sex, ad calorem ut quatuor ; et communicationem sui, qui, ul recipil esse,
Aclus
secundus sicut actus secundus ejus, supponit aclum jam amplius non est in polenlia ad essen-
supponit
primum primum non solum in esse virlutis, sed duin. Ex quo palel ad rationem dubitandi
eliam cum nei»atione aclionis, vel sup- super preemissa.
poriere potest tanquam diversos sta- (d) Esto eliam quod darelur sibi conse- ^^^
lus ejus, saltem in hoc quod quam- guens, etc. Admittendo etiam unam for- ^^^"^5"°"
diu est in aclu secundo nequeat esse mam posse informare diversas malerias, i»ientum.
in actu primo lantum, seu in potentia ad non sequilur quod una materia fiat altera
Ex agendum hac ipsa aclione, vel alia ejus- ex ratione prsemissa de ordine inter mate-
)roportione
actionis dem ralionis respectu ejusdem termini riam el formam materia ergo panis non
;
et
lerniini.
et posito termino in actu cesseL ex natura fieret materia, quae prius erat corporis,
rei actio, ut productiva esL termini, ila ut alias non posset forma imprimi de novo
repugnet, quando lerminus ponilur in materise panis, nisi esset disLincLa, et in
actu completo essendi seu existendi, ut potentia ad ipsam formam ; quod non esl l'aiet
amplius maneat actio sub ratione produ- verum dicere de materia, qu» est prius praenussis.
clionis et influxus, quia esset actio, et non sub forma corporis, quia esse in actu et
esset; esset ex suppositione ;• non esset, polentia sunt praedicala contradictoria.
quia nihil communicat termino, cum siL in (e) Hem ista impressio formae corporis,
^^;^
actu completo essendi, et existens non etc. Probal arûmenlo theoIo":ico per saUan
o o f .
latentum.
possibilis. hunc moduin, quo dicitur inateria panis
Eadeni Ita etiam perinde se habet fornia in actu manere sub forma corporis, non salvari
ralio
est primo considerala, quia non est in aclu transubslanliationem, quia tunc magis es-
in causa
forniali. primo, nisi respective ad hunc indivisibi- set generalio,quod argumentum urgelur
lem effeclum, cui communicat suam enti- etiam contra Durandum.
lalem ; sicut ergo hic effectus ejus respe- Duas alias propositiones ejusdem refel-
ctive ad unam materiam totalem, ei effi- lil; primam, qua ilicit Deuin solum agore
cientein totaIem,el"ipsam formain jam re- in malori;im, ut ost '/u/rf. Propositio falsa
cepitm" adajquate.ita ut ampliusnequeat est in Philosopiiia, quia agens creatum Maieria
1 • /. subjicitur
esse in polentia ad essendum, ila otiam educit formam substantialem de potenlia caus..-
forma inquanlumosl causa cjus reducilur inatori.c, et forma illa inducilur in male-
ad aclum adaiquatum, ad quem tantuin riain ut ^mk/; ot sic transubslanlialio, ({ua
esl in polentia ; alteri autem malerioe ne- explicalur ab lioc auclore, etinm lieri pos-
quit etiam seorsim communicare, iii.si sot virlutp agenlis naturalis, (juaiiluin sci-
hunc indivi.sibilom offecluin, quia 00 posi- licet ralio illa probal.
lo, amplius non est in polentia ad alium vSocunda proposilio, (]ua neirat Deum l^«''>'''i"'"
communicandum, ergo neque fonna, ul agere per molum rejicitur, quin eliam re- oppoîium.
S88 LIB. IV. SENTENTIARUM
ducilur ad opposilum, quia si causa se- vorti. Ilic dici potest, qnod est Dubium an
transubtan-
cunda, ut inslrumentam Dei tantum, agit impossibile transnbstantiationem liatio
parlialis sit
et per motum, sic ageret ut movens mo- partialem esse in prseexistens, quia possibilis
in prae-
tum. Deinde refellitur, quia sl agens cre- illa est miitatio, per quam poten- existens.
atum motum, ergo terminus pro-

agit per tiale recipit actum quo prius ca-
ducitur ab eo successiv; vel ergo Deus ruit, et per consequens composi
concurrit ad produclionem immediatam tum ex illo potentiali, et illo actu,
termini, vel concurrit producendo per novum quia succedit privationi
est,
motum, et successive,cum produci succes- illius actus. Sed oppositum est in
sive terminum, el non produci successive, transubstantiatione totali, quia ibi

sed instantanee, includant contradictio- non est mutatio, ut dictum est pri-
nem. Vide Doctorem Quodlib. 10. artic. 2. us et ideo non oportet terminum
,
^n pmc?pô, ubi clarius explicat senten- illius transubstantiationis sequi

liam iEgidii in forma probante, eumque privationem, seu negationem op-
impugnat. positam suo esse.
Sed istud non sufficit, quia li- Terminus
actionis
cet non oporteat terminum istius accipit esse
SGHOLIUM. per eara.
transubstantiationis esse- novum
Possibilitatem transubstantiationis esse propter rationem mutationis, sic
ex plena obedientia utriusque extremi ad ut bene deducitur, tamen videtur
Deum. Item, productivam transubstantiatio- quod oportet ipsum esse novum,
nem non posse esse ad prseexistens, sed tan-
quia est terminus novae actionis.
tum adductivam contra hoc tria objicit et
;
Transubstantiationem esse producti-

Nihil enim est terminus actionis
solvit.
vam tenent Thomistse, licet D. Thom. 3. p. proprie, scilicet de genere Actio-

q. 75. art. 3. et 4. ubi ista tractat, hoc non nis, quin per illam actionem acci-
Vide Scot. quolib. 10. ubi videtur
asserat. piat esse, et hoc saltem secundum
inclinare in productivam transubstantiatio-
illud, secundum quod est formalis
nem ; et sic quidam Scotistae eum interpre-
tantur, sed iramerito, qiiia clare hic docet terminus actionis illius. Unde etiam
esse adductivam, quem sequuntur Major Filius Dei, qui est terminus activse
hic q. 1. Rub. quaest. i.art. 3.Mayron. quffist. generationis Patris, per illam gene-
pen.Occhamq.6.PetrusdeAiiacoq.6. Bonav. rationem accipit esse, et personam
dist. 10. art. -^. q. 1. Marsil. q. 8. art. 2. concL
esse, etDeum esse, alioquin si nul-
7. 8. inclinat Alens 4. p. q. 10. memb. 5.
lum esse accipit per illam, non vi-
art. 3.
detur esse intelligibile quomodo
Quantum ergo ad istum arti-
(a) sit ibi aliquid terminans genera-
22.
culum dicO; quod possibilitas con- tionem, quse est actio de genere
versionis panis absoluta in corpus Actionis. Quod pro tanto dico, ad
Christi est ex plena obedientia excludendum operationes, qu9B di-
utriusque termini respectu virtutis cuntur sequivoce actiones illarum ;
divinse. Sed est dubium speciale hic quidem terminum non oportet ac-
propter terminum-ad ^wem prseexi ciperee.sse, quia non sunt actiones q.6. n.3i,
stentem, quia non videtur quod in de genere Actionis, sed sunt ter
pi^seexistens, et secundum esse pri- mini,ut dictumest rf^s^. 3. jonm? /i6n.
23.
stinummanens, possit aliquid con- Si dicas verum esse de termino

actionis positivse; transubstantia- conversiones ; multa autem sunt

tio autem nonest nisi actio destru- in Christo, quorum quodlibet est
ctiva termini a quo, et in hoc magis hic praesens; ergosunt multse con-
est non actiohoc non videtur pro-
;
versiones.
babile, quia ipsa est inter terminos Ad primum dici, quod
potest
Ad
positivos, ita quod nec est creatio, substantia terminus ipsius sSkti"
est
nec destructio tantum. Potest di- transubstantiationis secundo mo- sa?êTt
Transub-
stantiatio,
ci (b), quod transubstantiatio (hoc do dictae, quia ipsa substantia "staniiam"
succedere
alia
prodiictiva,
stante quod sit inter terminos posi- succedit substantiae,tamen non
alia tivos, qui sunt substantise) potest habet esse substantiale novum,
adductiTa.
poni duobus modis intclligi. Uno sed tantum prsesentiarn novam.
modo quod sit ad substantiam, ut Ad secundum dico, quod tran-
per ipsam accipientem esse ; alio substantiatio primo modo dicta
modo ut sit ad substantiam, ut per non facit terminum ad quem esse,
ipsam accipientem 6\vse hic. Prima ubi non prsefuit, et ita debet intel-
potest dici productiva sui termini ligi con> lusio probata dist. 10. Sed
ad quem; secunda adductiva, quia transubstantiatio secundo modo
per ipsam adducitur terminus, ut dicta includit mutationem quam-
sit hic. Et sub aliis verbis potest damad simplicem praesentiam cir-
esse, vel ad entitatem sui termini, ca terminum ad quem, et ratione
vel ad prsesentialitatem ejus ali- istius bene potest terminusrtf/ quem
Transuh-
slanliatio cubi. Transubstantiatio primo mo- esse per illam, ubi non prsefuit.
adducliva
potest
do non potest esse ad substantiam» Ad tertium potest dici quod non
esse in
prae-
quse praifuit, quia non videtur pos- est ibi, nisi unicum primo prae-
exibtens. se poni iu substantiam manentem sens, scilicet illud quod est primum
secundum suum antiquum
rsse ; sed signatum hujus signi. Alia autem
secundo modo bene potest esse pra3sentia vel sunt partes ipsius,
transubstantiatio in praeexistens, vel concomitantia ipsum; convor-
quia potest iicri de novo prsesens sio ergo est unica, quia unius suh-
hic, ubi fuit terminus a quo, ma- stantia) panis prius praesentis istis
i}ens tamen ubi erat prius. speciebus, in unum corpus ut prae-
Dubitatio. Et si objiciatur quod ista secunda sens eisdcm.
non est transubstantiatio, quia ter- Pro (c) ista via videtui' essc ratio 24.
minus ejus non est substantia ut ista, quia eo modo torminus prior
substantia, sed est ista pra^sentia convertitur in terminum poslerio-
quno accidit substantinn, sola cnim rem, quomodo tcrminus posterior
illaacquiritur i)cr istam actionom succedit toi'mino j^riori ; sod tcrmi-
Et prrnetorea tunc crit terniinus r/(/ uus post(M'ior non succedit sccun-
qucm [)ov transubstantiationem nli- dum cssr simi)liciter, scd sccunchim
cubi,ubi prius non fuit, cujus op- 1'ssr hic praescns pani praeexistcnti;
positum ])robatum est in disi. 10. ergo nec panis convcrtitur, ncc
qiKvst. 1. Et praetorea tunc ([uot es- trausit in corpus Christi, nisi sc-
sent hic praesontia, tot essiuit \)vvo- cuu(liiuu%sv' hic pra3sens pani pra^-
scntialitates, et per consequcns tot cxistenti.
Si (d) dicas, quod absoliite csse
corporis snccedifc ipsi esse panis,

COMMENTARIUS.
quia corpus manet secundum su-
um esse simpliciter, pane desinente
esse; confcra, hoc nonest succedere (a) Quanlum ergo ad islum arliculum 68..
sicut terminum ttrmino, quia sic c?^'co, etc Tenet, quod prius dixit de
Sol pofcest dici succedere cuicum- possibililale transubstantiationis , eam
que corrupto hic inferius, quia fundah in plena subjectione utriusque
manet in suo esse, illo desinente termini ad omnipotentiam Dei, sed mo-
esse. vet dubium, quomodo possit salvari re-
Termini
conversi-
Secundum (c) hanc viam potest spective ad terminum prseexistentem? Si
onis
teneri, quod termini istius transi- dicas mutationes partiales semper dare
sunt incom _
possibiies, tus sunfc incompossibilcs eo modo esse simpliciter termino suo ac? gwm, non
eo *
modoquoquo terminaut, quia sic non sunt tamen totalem; conlra, licet mutalio tota- Actio non
leiniinant. datur
g.^^^^ licetdc potentia absoluta lis non det me termino aof ^wem, inquan- siiie
tennino.
Dei possint esse simul sicut licet ;
tum mutatio est, tamen qua fit per actio-
Deus possit facere aerem simul nem novam, requiritur aliquod esse rece-
cum igne de potentia absoluta, efc ptum per totalem actionem, quia neque
forte ex eadem materia, tamen ut in ipsis divinis salvatur actio sine suo
aer succedit igni, sic sunt incom- termino proprio. Haec ratio salis manet
possibiles insimul essendo. Contra probata in praecedentibus, probando quod
hoc videtur, quod non sit tantum unaformanon possit recipere esse simul
una mutatio in proposito, quia per in duabus materiis, nam sicut actio nequit
illam, qua corpus ut hic succedit salvari respectu praeexistens, ita nova
pani ut hic, non desinit panis esse actio requirit novum terminum, vel se-
nisiuthicetperconsequensnonde- cundum quidy vel simpliciter respective
sinitesse simpliciter ergo oporfcet

;
ad naturam actionis. Rejicit aliam re-
dare aliam mutationem, per quam sponsionem, quse magis spectat ad quae-
panis desinit esse simpliciter. Re- stionem sequentem, et subdit conclusio-
sponsionem qusere. nem.
Additio. Dici potest, ut dicit Doctor qucestione (b) Potest dici quod transubstantiatio, etc, 69.
Conclusio
illa, an panis in conversione in Christi Tartaretus, et quidam alii, ut Aretinus, Doctoris.
Tartaretus
corpus annihiletar, ante solutiones argu- dicunt Doctorem bic suslinere transub- AreUnus.
Interpre-
mentorum, quce in ordine est, q. 4. hu- stantiationem esse adductivam mutalio- tantur
conclusi-
jus dist. quod panis hac conversione de- nem tanquam probabilem ,
quae est
onem.
sinit solum esse hic, et sic solum habet plurium auctorum, quos citat Scholiastes,
mulationem deperditivam prcesentice suce quia distinguit hic transubstantiationem

nt hic, et hocprimo virtute istius convcr- in productivam et adductivam ; illam ne-
sionis. Hanc consequitur alia deperditi- gat esse ad praeexistens, hanc autem sic,
va, qua desinit esse simpliciter, et sic et per eam terminum recipere esse non
sunt duce, sed tantum una primo unilate simpliciter, sed recipere esse hic.
conversionis hujus. Sed haec interpretatio neque congruit Rejicitur
inter()reta-
myslerio, neque etiam est secundum tio
prseniissa,
mentem Doctoris in proposito , neque
I
DIST. XI. QUiESTlO III. 391
alibi, quia, ul supra ex ipso probalum non oporleat terminum illius transubstan-
est, transubstanliatio esl ad substanliam, tiationis esse novum propler rationem mu-
et defmitur mulatio substanlix in subslan- tationis, siciit bene adducitur, tamen vide-
tiam, quam doctrinam constanter defen- tur quod oportet ipsum esse novum, quia
dit, et consequenter in prxmissis, et in est terminus novae aclionis, etc. nempe
distinctione priori, et in quodlib. 10. adductionis. Item in responsione ad pri-
art. 2. et in artic. praesenti in 2. parte de mam objectionem contra conclusionem

termino ad quem hujus conversionis, et servat eamdem distinctionem , asserens
m ar^ l. et idem supponit m ^wass^ etiam substantiam esse terminum ad quem
sequenti , substanliam esse terminum transubslanliationis, sed non hab^Te esse
formalem ad quem conversionis, et in eam novum substantiale, sed tanlum praesen-

convertipanem et vinum in sanguinem, liam novam; negat ergo antecedens cum
tanquani in primum significatum formaj. sua probatione, ut.jacet in littera.
Aliter ergo hic loquitur Doctor de Item, in responsione ad secundum : Ad

transubslantialione, aliter autem supra secundum,\n(\mi, dico quod transubstan-
quaest. 1. hujus, quia m quasst. 1. agit de tiatio primo modo dicta, non facil termi-
Iransubslanliatione secundum proprium tium ad quem esse, ubi non praefuit, et ita
et prsecisum conceptum in ordine ad de- debet intelligi conclusio probata in dist. 10.
finilionem, et sic tanlum est inter termi- Sed transubstantiatio secundo modo dicta
nos ordo, et successio totalis in essendo includit mutationem quamdam ad simpli-
per conversionem unius in alterum. In cem praesentiam ciira lerminum Rd qnem,
praesenti dubio agit de eadem, prout in- et ratione istius bene potest lerminus ad
cludit actionem concomilantem et muta- quem esse per illam, ubi 7ion prsefuit, elc.
tionem proprie dictam, quam superius Ex his ergo declaratur sensus Doctoris,
excludit a conceptu ejus, Explicalur
et dixit lantum qui in hoc versalur, quod Iransubstantia- Doclor.
se habere concomitanter. secundum conceptum essentialem
•
tio et
llic ergo sumil lalius transubstantiatio- formalem, nihil includat nisi quod sit
nem, ut comprehendit el.iam quidquid mutatio lotalis unius substanliae in aliam,

concomilanter fit actiono divina ad ipsani et por hoc dislinguitur a mulalionibus,
Prinia
conversionem lotalem. Iloc palct ex quai fieri possunt virlute agentis creati, el aoceptio.
litt^ra ubi inter Iransubstanliationem, i^ naturalibus, et sic de Iransubslanlia-

qua mutalio totalis ost, et actionem con- lione egit hactenus ; et non includit ullam
comitantem distinguil. In prima nempe actionem productivam vel adduclivam,
responsione distinguilur iransubslantiatio nam haj acliones possunt slare sino ulla
a mutalione parliali et formali proprio conversione, ut si adduceretur corpus
dicta.in eo quod illa sit mulalio proprie Chrisli sub speciebus simpliciter, manente
dicta, qua terminus succcdit in csse sini- subslantia panis, vel si aliquod aliud
plicilor altcri ; Iraiisubstantiatio voro non produceretur absolute in esse, et non
sit inutalio proprio dicla, sod totalis per conversionem alterius in ipsum, non
conversio sine subjecto communi. haberelur Iransubslanlialio. aul aliquod
Approbal soIutiontMn (juoad secuiulum ejus.
membrum, ot distinguit illam qua est Potcst ergo sumi Iransubslanlialio non Socunda
acceptio.
mutatio lolalis ab actione concomitanle. solum secundum illud, quod fonnalilcr
Sed istud, incjuil, non sufficit, quia (icet includil in cssc mulationis aut couversio-
nis totalis, sed etiam prout habet aliquid scursus et differentise positae inter utrum-
concomitans, et sic potest variari per que terminum, et inter utramque mula-
accidens, et secundum concomitantia tionem totalem, qua una connolat seu in-
distingui una transubstanlialio ab alia, cludit productionem sui termini, altera
sicutidem subjeclum, ut est sub diversis non, sed solam adductionem.

formis accidentalibus diversificalur se Simili modo explicanda est conclusio "JS.
Sensus
cundum quid, vel unum individuum sub- deducta : Ergo nec panis convertitur, nec conciusl.
onis.
slantia^. ab alio secundum accidentia, et transit in corpus Chrisli, nisi secundum
non secundum essenliam. esse hic praesens pani prseexistenti , etc.
Aiia Talis est dislinclio qua hic Doclor dis- ubi excluditur esse productum corporis. |
^^
aiia'^^' cernit Iransubslanliationem productivam non autem esse substantiale ejus praeexi-
a urtiva.
^^ adductivam inter se ; non quidem in stens. Et addilur esse hic, ut denotetur
esse transubstantialionis aut conversionis terminus adductionis, non ut excludatur
in se et quidditative , sed ratione conversio panis fieri in corpus Christi se-
concomitantis, qua aha connotat acti- cundum substantiam, nec ut denotelur
onem productivam termini, aha vero panis converti *in corpus Christi secun-
solam adductivam, quae esl differentia ac- dum praesentiam tanlum, quia sic non
cidentalis dumtaxat, non vero essentia- esset transubstantialio, sed tantum con-
lis, aut per se transubslantiationis. Palet versio substantise in accidens, ut si con-
per hoc ad modernos, qui putant ex hac verleretur aliquod absolutum in respecti-
littera vel Doctorem vacillare, vel esse in vum, quamvis illud respectivum inferret
sententia asserentium Iransubstantiati- existentiam sui fundamenti ; tamen abso-
onem esse mutationem proprie dictam, lutum non diceretur converli in funda-
sed adductivam, et hanc dicere in reclo. mentum, sed in respectum , et funda-
72. (c) Pro ista via videlur esse ratio ista, etc. mentum se haberet concomitanter ad
Explicatur
ratio. Haec ratio reducenda est ad sensum con- conversionem ; non vero tanquam aliquid
clusionis explicatum, per quem tantum per se ex vi conversionis succedens in
intendit probare non produci simphciter esse, etrepugnans termino a quo conver-
terminum a l quem in Iransubslanlialione so, quia illa repugnantia fundarelur in
adductiva , id est, includente actionem solo termino ad quem, qui esset respectus.
adductivam tanlum, ut dislinguilur ab Ita in proposilo si esset repugnantia
illa, quam vocavit transubstantiationem corporis ad panem, vel e contra, ratione
productivam. solius prsesenliBe, sic ipse respectus prae-
Expiicatio Undepatet sensus minoris : sed termi- sentise esset terminus ad quem, et
DQinons. , .
nus posterior non succedtt secundum esse corpus concomitanter se haberel ;

quod
simpliciter, etc. quse sic inlelligenda est, nequit dici ex mente Doctoris, neque se-
terminus posterior potest intelhgi, ut est cundum determinalionem Concihorum.
terminus ad quem conversionis tantum, Conversio ergo panis fit in esse corporis
et sic non sumitur hic, sed ut esl termi- Christi substantiale hic, ita u[ hic non de-
nus ad quem adductionis ; et sic succedit notet rationem formalem, qua se tenen-
secundum praesentiam tantum in quo , tem ex parte termini ad quem, sed con-
distinguitur ab eo, quod succederet se- comilantem ; et per esse corporis Christi
cundum esse simpliciter productum. Hic hic, etc. non denotatur restrictio aut re-
enim sensus tantum facit ad scopum di- duplicatio ternqiini ad quem , sed ipse
)
terminus ad quem, conversionis cum dicit ordinem et repugnanliam cum ter-
specificatione accedente ratione praesen- mino a quo in esse. Corpus Christi polest
tise concomilanlis ex adductione, et ex- lieri praesens absolute manenle substan-

cludalur productio simpliciter corporis. tia panis, ut alias i/i arl. 1. disseruimus.
Particula ergo adverbiaiis delerminat Corpus lamen ut esl terminus ad quem,

specificative, et non dislrahit terminum conversionis panis iu ipsum, dicil repu-
ad quem conversionis, et excludit etiam gnantiam in esse ad substantiam panis;

delerminationem oppositam, qua termi- illa ergo clausula, esse corporis ChrisLi
nus ad quem conversionis posset alias hlc, etc. utrumque importat, terminum
produci, et produceretur de faclo, nisi scihcet ad quem conversionis, et termi-
esset praeexislens. Quamvis et illa pro- num ad quem adductionis, et utrumque

duclio concomitanler se haberet ad con- spectat ad hoc mysterium, ut alterum
versionem, sicut adduclio termini prae- sine altero non salvelur, quamvis ab in-
existentis etiam sic concomitanter se vicem distinguantur. Sicut concomilanter

habet ad terminuni, ut specificat conver- se habent conversio formalis et partialis,
sionem. ac naturalis subslantiae corruptae in geni-

74. Servanda ergo hic veritas rei el proprie- tam, et genitam succedere in eodem
tas loculionis; non enim eodem modo, loco in quo fuit corrupta, licet diversa
sint recipere esse simpliciter subslanliam
juxta principia superius posita quaest. 1.
et 2. hujus distinct. nobis licet loqui de genitam, et recipereesse hic.
transubslantlatione (qui negamus eam Dices corpus Christi, ut exislens abso- 10.
Objeotio.
esse mutationem formalem respective ad lule, non dicit repugnanliam ad terminum
terminum ad quem, et includere in suo a quo in essCy nempe ad subslantiam

conceptu actionem de genere Aclionis, panis ; ergo tanlum dicit illam repugnan-
quae est mulalio lioc modo sutnpta tiam,ut est iiic pra;cise, ergo ralione pne-
quo modo alii loquunlur de transubstan- sentiae ad species dicitiUam. Ilespondetur

distinguendo anlecedens si inlelligalur Responsio.
tiatione, qui tenenl eam esse actionem ,
produclivam lermini ad quem simpliciler, exislens absolule, ut abslrahit ab omni
vel secundum quid. Quamvis enim dica- ossendi modo conceditur, vel etiam, ut
mus aclionem aliquam, sive produclivani est sub modo nalurali essendi ; si intelli-
sive adduclivain, vel similem concotnila- gitur esse absolute pro exislentia reali
ri Iransubstantiationem, tamen alterius speciticalive, qua^ est hic, negalur, el
rationis et conceptus esl a couversione lunc ad consequens respondetur si ly
tolali, nec faciunt unum conceptum per tanlum detortninat oondilionem aut ralio-
se, quia et in se diversae sunt, et eliatn nem concomilarUom, concedo ;
si autom
non communicant in codetn termino for- fundamentum repugnatilia\ nogalur. Sic-
Ilxeinplnm
mali; nam tertninus ad quem cotiversio- ui a .sitnili anitna noti constituit hanc acroinmo-
(Intuin.
nis, ut spectat ad acliotietn absolule su- parloni corporis vivcntem, nisi unita ipsi,
inilur secundutn illud quod rocipil pt>r ^''"i?" n^'" consliluit vivenlem, nisi tncdi-
actionem, sive sit sitnpliciler esso, sivo '«'^ô unionc tanquam ratione fortnali vi-
ess<? secundum (juid, ot sic noti dicit ordi- vilicandi. ncgalur ;

sic oliam corpus Chri-
ncm ad tertninum a quo convcrsiotiis, «1» sccundum esse reale et subslanliale
qua convertitur in lennituitn ad quem :

^st I ortninus formalis a^/ ûem oonvcrsio-
terminus autem ad qucm oonvorsionis '^'3. el repugtians lermino a quo, tamcn

non est talis terminus, nisi ut liabet prse- quo, etiam simpliciter. Alia est successio
sentiam sui concomilantem, per quam in prsesenlia, quae requiritur ad esse Sa-
applicalur, sicut in aliis oppositis conco- cramenti, ila ut corpus Chrisli succedat
mitatur similis conditio in ordine opposi- subslantiae panis, quoad pr<Bsenliam sub
tionis actualis, qua unum cedit alteri ;
per iisdem accidentibus, quse fuerunt panis,
hoc patet ad illud quod consequitur. ut primum et unicum contentumper mo-
(d) Si dicas quod absolule esse corporis dum significati, et ut Sacramentum est
76.
succedit, etc. Haec responsio non est suf- insUtutum de faclo.
ficiens, ut refunditur in rationem subjun- Quamvis ergo prima successio in esse
ctam, quae est haec : quia corpus manet sufficiat simpliciter ad naturam transub-
secundum suum esse, etc. quia manet se- stantiationis, quae salvari posset etiamsi
cundum naturalem modum essendi, de- corpus Ghristi non poneretur hic, sed
sinente pane, tamen ut sic existens, non alibi, et reciperet esse, cui esset conne-
est terminus ac? g^wm conversionis, neque xum non esse substantise panis totale,
manel per modum tahs termini. Sicut tamen non sufficit ad esse Sacramenli, ut
neque Sol ( ut rephcatur) quamvis ma- est de facto institulum, sed requiritur
neat desinente subslanlia sublunari cor- successio in praesentia, quam Doctorha-

rupta, non est terminus in quem conver- ctenus exphcuit per esse hic.
litur taUs substanlia-, sed illa aha particu- Et si dicas, ergo est duplex conversio,
laris quae generatur et succedit in eadem nempe substantise in subslantiam, et prse- i

maleria. senlise in praesentiam. Respondetur ne- Prfesentia
Responsio ergo ut valeat debet reduci gando consequentiam, quia sicut ex vi convertFtur,
ad .jam dicta, nempe, ut esse corporis conversionis panis desinil esse quoad ^J^^f^ ^^
substantiale per modum termini conver- substantiam, ita etiam desinit esse prae- "aûra rei.
sionis manet, quod ipsi compelit, ut ha- sens, quod supponit exislentiam ;
praesen-
bet concomilantem prsesentiam sacra- tia itaque corporis in reipsa succedit prae-
mentalem,neque ideo praesentia transit in sentiae panis, non per conversionem im-
terminum ad quem conversionis, quae est mediatam unius in aham, sed ex ralione
existentia corporis, ut habet annexum non dicta, el in essendo, et qua praesenlia
esse panis, ex natura conversionis, non corporis concomilatur conversionem, quae
vero praesentiae. infert non esse panis.
Unde posset salvari conversio absolute (e) Secundum hanc viam potest teneri, 78.
loquendo si fieret sine prsesentia concomi- elc. Haec est responsio ad ullimam reph-
tante, ut supra quaesl. 2. hujus est proba- cam, quam jam declaravinms ;
dicit ergo
Quare tum ;
praesentia autem requirilur ad finem terminos hujus transilus seu conversionis,
requiritur
prsesentia conversionis, ut fit de facto, quatenus eo modo esse incompossibiles, quo sunt
sub
speciebus. terminus conversionis, quod est corpus, termini, quia sic non sunt simul, licet de
demonslrari possit per signum demonstra- polenlia absoluta possint esse simul, nem-
tivum vocale el reale. pe corpus Gliristi et panis. Inslantia au-
Exempiunij
Unde polest hic considerari duplex suc- tem, seu exemplum quod adducil, non
cessio inter terminos conversionis ; aha est ex propriis assertis, ut patet ex com- doctrina
'
77. ^gidii.
Duplex est in essendo, et hsec spectat ad tran- mento praecedentis paragraphi, ubi impu-
ordo ter-
rainorum. substanliationem, per quam terminus ad gnat /Egidium, quod dixerit eamdem for
quem, habel annexum non esse termini a mam informare duas malerias.
concomitanlia relativo-
Servainr Ex hoc forle, et replica subsequente vi- ditio essendi, sic etiani
runi.
jnterpreta- Ex
^^^^^ jjjg Doctor disserere juxta poincipia causarum in causando, verbi gralia, effi-
concomi-
prjemissa. formaUs,
aiiorum. Sed neque hoc necessarium esl cienlis, et maleriahs, et eL finalis, tantia.
causarum.
inlerpretari, quia illa inslantia est decla- licet neutra sit alleri ralio aut condilio
rativa tantum, et non probativa ; et sicut causandi. Sic etiam plures potentiae simul
docet conversionem esse primario inter operantur, licet neutra virtute alterius hic
ipsas substantias aeris et ignis, sicut ter- et nunc operalur ; sic ergo hic potest esse
Piures
minos, accjssurie vero et concomitanter, terminus totalis conversionis et producti- potentiie
conco-
ut sunt hic, ita inlelligendus esl toto di- onis seu actionis, ila ut sit concomilantia
niitanter
termino et in mutatione et esse hic, operantur.
scursu loqui de lerminis transubstantia- in ;
tionis, non solum qua est successio inter ul importat tanlum esse, sit terminus con-
ipsos quoad substantiam, et ut cadunt sub vcrsionis, ut pr<£sentiam vero adducti-
conversione, sed eliam qua terminus ad onis, et unum sine allero non pouRtur,
quem alias praeexistens succedit termino licet per diversa, el in ordine ad diversa
a quo, secundum illud esse novum, quod subsistanl. Replicam illam, quam subjun-
recipit per actionem adductivam. git Doctor, solvemus in qusesl. sequenli.
79. lloc non toUit ahas dicta superius, quia

I 'UCC6SS10 SCHOLIUM.
coipons in lioic duo sunt vera, nempe lerminum ad
absolute et quem transubstantiatiouis esse substan-
Sententia D. Thom. est terminum primnm
es^ê"hic.
tisJ^. secundum suum esse substantiale, conversionis, qui ponitur ex vi verborum,
et succedere subslantiae conversae iii esse compo^tum ex materia anima, qua- et
esse, non solum subslantiali, sed etiam tenus dat esse corporeum. In favorem hujus
suadetur quatuorrationibus non dari formani
secundum illud esse novum quod recipil,
corporoitatis, sed unam tantuni formam sub-
sive per actionem produclivam, sive ad-
stantialem in composito. Contra hane duas
duclivam, sive quamcumque aliam con- adert rationes suadentes dari formam corpo-
comitantem, quia ordo et successio iuter reitatis.
ipsas substantias non salvalur, quin eliam

salvetur inter concomitanlia, alias non De secundo articlllo dico,
(a)
2.-..
essent concomitantia. quod sicut in converso sunt duo, D. Thom.
quod terminus ad 1. p. q. 76.
Etiam haec vera esl, scilicet materia et forma, ita in iirl. 3. el t.
quem, secundum subslanliam sit terminus termino ad qiiem conversionis. Po-

formalis conversionis, licel non sit lalis, niturenim hic comjôsitum primo
nisi ut habet modum essendi novum con- convcrti in conipositum, ct ita in
comilantem, non tantiuam ralionem for- utroque t(MUnino nliquid csse for-
malem termiiiandi, sed tanquam detenni- male, et aliquid mnterialc. (,)ui(l
nationem concomitantem, sub qua ipsa sit crô forinnlc iu termino ad

substantia, socunduin simm esse reale, ul (iuem, dicitur quod iu nntura Jinnia-
ratione formali lerminandi l(.'rminet conna (^liristi nihil cst, nisi matcria
versionem; ei illa determinatio, ut dicium j^rima et anima intellectiva, et pro
esl, est specidcans iion reduplicans rali- Jioc sunt quatuor raliones rundn-
tionem formalom rei. montnh^s. ri'ima est Ii.tc Inius :
Sic uiia correlatio non potesl csse, cntis est unum cssc \ unum t'.v.v<' est
Exeûpium
(^yjjj aHerjj, quie simul esl, sil, quamvis ab una foiuna; ergo unius entis est
uoexisientia jj(>^[i.a vjji i-aiiy csscudi allcri, ncquc cuii- una l'oi'nia.
Text.
com. 43.
Hoc confirmatur per illud Phi- posset sequi aliam formam sub-
losophi 7. Meiaphysic. cap. de unitate stantialem in eodem, istae differen-
defmilionis, ubi vult quod genus nihil non salvarentur, nam illa se-
tiap-
est prceter eas, quw sunt generis species. cunda non daret esse simpliciter,
Et ihidem : Finalis diffeiêntia substan- quia adveniret enti in actu, et
tia erit rei,et definitio. Et ibidem : Non secundum quid-, et
esset generatio
est ordo suhsiantia. Quomodo enim opor- ultimum medium, scilicet de gene-
tet intelligere hoc prius, illud vero poste- ratione, ponderatur specialiter, Text. 8,
Quare
rius? Ex quibus omnibus acci- quia secundum Philosophum, 5. generatio
non
pitur, quod unitas definitionis Phtjsicorum, generatio non est mo- est motus.
per hoc est, quod genus nihil est, tus propter duo media, quae ibi
prseter ea, quorum est, et differen- tangit. Primum est, quod movetur
tia, quae habet rationem formalis, est, quod generaiur non est. Secundum
dicit totam substantiam rei ; ergo medium est, quod movetur est in loco,
non forma, quia
est ibi alia et alia et loquitur utrobique accipiendo
tunc si a prima acciperetur genus, quod generatur pro subjecto gene-
et a secunda differentia, genus rationis ; ergo illud simplicitej'
esset aliquid praeter species, sal- non est, nec habet formam, per
tem secundum esse quidditativum, quam potest esse in loco; sed si
nec esset differentia ultima tota poneretur forma prior saltem per
substantia definiti; esset etiam istam,subjectum esset simpliciter,
ordo in substantia rei secundum et posset esse in loco; ergo, etc.
ordinem formarum. Ibidem etiam Tertia ratio sumitur ex prsedi- 27.
videtur dicere Philosophus, quod catione, quia quando a diversis

differentia posterior includit pri- formis accipitur praedicatio, vel
orem, nam fissio pedis est qucedam est prsedicatio per accidens, utpo-
pedalitas, sed non includeret, si ab te si formae non sunt per se ordi-
alia et alia forma sumeretur; haec natae, ut homo est albus ; vel si
I
ratio sumpta est ex unitate per formae sint per se ordinatae, est
se. praedicatio per se secundo modo,
26. Secunda ratio ex differentia for- ut superficiatum est coloratum;
Tres
differentise mae accidentalis ad formam sub- ergo si genus accipitur ab una
inter
formam stantialem sumitur; forma enim forma, et species accipitur ab alia,
accidenta-
lem, substantialis dat esse simpliciter, quod oportet dicere, ponendo plu-
et sub-
stantialem. accidentalis autem secundum quid^ res formas in homine, sequitur
Ex hac sequitur alia difFerentia, quod prsedicatio alicujus generis
quod forma accidentalis advenit de homine non erit praedicatio per
enti simpliciter; substantialis au- primo modo.
se
tem enti tantum in potentia. Ter- .
Quarta ratio potest fieri, et plus Text. 50.
tia differentia est, quod substantiae *valet omnibus prsecedentibus. Piu-

est generatio simpliciter, quia de ralitas non est ponenda sine ne-
potentia simpliciter ad me simpli- cessitate, ex 1. Physicorum, sed non
citer, accidentis autem secundum est necessarium ponere illas plu-
quid. Sed si forma substantialis res formas, quia perfectior conti-
;
DIST. Xr. OU^STIO III.

397
Text. 31. net in se imperfectiorem virtnali- simiil separata et unita eidem -^
ter, sicut tetragonum trigonum, corpori, ej7 dislhict. 10.
ex 2. de Anima; ergo superfluum est Item,
terminus istius conver-
ponere illam aliam distinctam ab sionis oportet quod sit reale, et ut
ista perfectiori continente illam. reale, quia conversio est realis;
D. Tlioin. Innitentes istis rationibus, et sed anima intellectiva. ut dat esse
liic
artic. 1. conclusionem ipsarum tenentes, ad corporeum, distinguendo contra

q. 1. et
p. q. 75.
propositum eas applicant. Dicitur
1,
meintellectivum, etiam secundum
ait. 6.
Primus
enim uno modo, quod primus ter- aliquos istorum, non cst aliquid
terminus minus conversionis istius est com-
conversi-
tantum quid abstractum
reale, sed
onis positum ex materia et anima in- per actum intellectus, sicut com-
secuudum
D. Thom. tellectiva, non ut intellectiva, nec mune est aliquid prseter singula-
composi- ut constituit compositum quod est ria, sive inferiora secundum eos;
3x raatenahomo, scd ut dat esse corporoum, ergo conversio non potest
ista
ani^ma, ^t constituit compositum, quod est esse in anima sub tali ratione, ut
corjoreum!^^'"?"^- ^P^^ cnim cadcm anima, in per se terminum conversionis.
et constituit in esse hominis, et
animalis, et corporis, et substan- GOMMENTARIUS.
tise, hoc sine distinctione reali
et
formse et formse, sed propter con- (a) De secundo articulo dico, elc. Pri-
so.
tinentiam virtualem formse per- muai supponit bic terminum a quo con-
fectioris; et sicut potest aliquid versionis esse compositum ex inaLeria et
primo agere per animam, ut dat forma, ita etiam terminum esse similiier
me corporeum,licet non agat eam- composilum ex maleria el forma. Ex quo
dem actionem per animam ut dat patel inlerpretatio praimissa prioris para- t^^Sinu?
essc intellectivum, ita potest ter- graphi, cum non soleat Uoctur abruptim q,KM„.
minare actionem sub tali rationc; Iransire in exlremas senlenlias, et hic
licet non sub tali. asserat, quod alias hacleims docuit de
2^
Contra istud, si hostia consecra- termino formaU conversionis esse compo-
,
1^="' ta a Christo in coena in pyxide
'
situm subsLanliale, nempe corpus Cbrisli.
toiinam
corporei- fuissot iu triduo servata, peruian- (Juantum ad quiusitum iiTepserunt plu- ,
probai sisset ibi eadem primo conten-

res res modi dicendi ex varietale opinionum ''•"'»"
auahus , i i •
•
i
consliluliva
autem, in quod primo
• i
'atiouihus. ta; illud cn"ca coiiotitutivum corporis humani ; de corporis.

Quicst. i.
jigjjj^j. (jonversio, ncc fuit materia lide enim est constilui corpus Domini
prima, nec accidcntia, nec compo- nusLri Jeru Chrisli verum et proprium sub
situm ex materia ct accidentc speciebus panis. Sed controversia est de
orgo compositum aliquid cx ma- 60 quod ipsum corpus constiluit, seu de
tcria et forma substantiali ; illud rurma ejus. Adduoil priiuo senlentiam U.
ergo pcrmansissot in triduo; sod Tnomie, quic esl, quod corpus conslilu-
prnua
tunc non erat compositum cx ma- atur peranimam, non qua ralionahs esl, ^^ '!p"|^,,j
tcria et anima intcllectiva, quia sed (\WA dal esse corporeum. Pro qua pra3-
«'o"*"^"'
Christus verc fuit moi*tuus in crii- mitlit quatuor rationes : I'rima ratio est, «nimaro.
cc, et ita anima iutcllcctiva, verc ([uia unius entis unum est csse, et conse-
fuit scparata; scd non potcst csso quenler una lorma. Secunda ralio, ex
;;

Funclameu differenlia forma3 subslanlialis ab acci- slviim partiiim, qui modus non
tum
luyus denlali; prima quod det esse simpliciler; est aliquod accidens ipsi materise ,
opinionis.
secunda quod non adveniat enti in actu; et tamen materia sub illo modo
tertia quod substantiae sit generalio sim- est compositum, in tantum etiam
pliciter. Ralio tertia est, quia praedicalio ut possit dici corpus, ut ipse de-
e diversis formis non subordinatis sumpta clarat. Ideo autem negat quantita-
est in secundo modo dicendi, et non in tem esse per se termino con-
in
primo modo, id est, per modum proprii versionis, quia tunc non esset
sumpta vero a formis non subordinatis transubstantiatio, si requireret in
est accidentis quinti Praedicabilis. Quarta per se termino suo aliquod acci-
ratio, quia superfluit pluralitas formarum, dens, et tunc etiam esset ibi quan-
cum perfeclior includil in se imperfecti- titas primo, quod ipsi negant, et
orem virtualiter, sicut telragonum includit alii communiter.
trigonum, ex 2. de Anima, texlu 31. Contra, qusero aut modus ille Gontra
AigiA. ad
Duplex Hanc sentenliam impugnal duabus ra- quantitativus est idem materijp. hominem.
impugna-
tio. tionibus. Prima esl, quod in triduo manere prsecise sumptsc, aut non? Si sic,
posset contenlum sub speciebus panis, et conversio fit in materiam sub
quamvis anima non esset unita corpori isto modo ergo flt conversio to-
;
ergo esset verum corpus Gliristi, quod tius panis in materiam prsecise
repugnaret esse sine principio constituli- acceptam, et per consequens non
vo. Secunda ratio est, quod terminus hu- est materia conversa in materiam,
jus conversionis sit aliquod reale , ergo et forma in formam, quod ipse
ex principiis realibus, sed esse corpore- negat. Si non, ergo vel ille modus
um, ut est ab anima, et distinguitur ab quantitativus nihil est, et tunc
esse intellectivo, est conceptus intellectus, conversio fit in nihil, quia forma-
non aliquid in reipsa ex mente ipsorum. lis terminus conversionis est pu-
rum nihil. Vel conversio fit prse-

SGHOLIUM. cise in ipsam materiam, et per
consequens non est materia con-
Sententia JEgid. materiam sine quautitate,
versa in materiam, et forma in
ut taraen habet modum quantitativum, esse
terminum conversionis. Hanc refutat Do-
formam, et tunc multiplicantur
ctor, fuse probans ratione et Sanctorura au- verba sine fructu; aut aliquid aliud
ctoritatibus, dari forraara coiporeitatis a materia, et tunc vel forma sub-
quara tenent Avic. 1. sufflc. cap. 2. Henr. stantialis vel accidentalis. Si sub-
quodl. 2. q. 2. Richard. 2. 17. a. 1. q. 5.
stantialis, et non anima intellecti-
Argent. 4. d. 13. a. 1. ait esse omnium An-
glorura. Anton. Andr.
va, habetur propositum, quod est
7. Met. q. 17. Bassol.
2. d. 17. q. 1. a. 2. Baccon. 3. d. 19. q. un.
alia forma substantialis in cor-
pore Christi. Si accidentalis, se-
A.lius (a) tenens conclusionem quitur illud inconveniens, quod
29.
jEgidius
Theorem.
eamdem
bens modum
dicit, quod materia ha-
quantitativum, est
credit vitare, scilicet quod in per
se termino istius conversionis rc-
(
28 29.
et 30. illud compositum, in quo fit con- quiratur aliquod accidens.
versio panis ; quantitas enim dere- Item, nihil causatum a posteri- Causatum
a
linquit in materia modum exten- ori naturaliter potest esse idem posteriori
DIST XI. QU^STIO III. 399
non priori natnraliter;

'
modns istc pcr fjuinis, non potest fingi tcrminus Sanguis
potesl esse habet
simui cum tc caiisatur, et derelinquitur a conversionis esse sola materia propriam
jiriori. . . • forniam,
i
quantitate, quae est posterior na- sub modo quantitativo, quia illud ergo et
corpus.
turaliter substantia materiae; ergo non est sanguis sanguis enim di-
;
non potest esse idem substantise cit aliquam substantiam, quse ge-
materise. Major probatur, quia neratur a nutrimento assumpto,

quodest idem realiter priori, non et estproximum convertendum in
dependet realiter ab eo; sed poste- carnem, non autem generaretur,
rius dependet realiter a priori, nec converteretur, nisi habcret
prius non dependet realiter a po- propriam formam substantialem.
stei*iori ergo nec istud, quod est
; Praeterea cum dicitur : Hoc est 31.
Caro et os
idem sibi realiter dependet a po- corpus, non ponitur aliquid distra- non
magis
steriori; sequitur, ergo dependet hens a veritate carnis et ossis, et in' ludunt
formam,
et non dependet. Adhuc major is- hujusmodi, sed potius ut includit quam
corpiis.
tius manifestius patet, quia con- omnes partes ejus, quod est primo
tradictio est aliquid esse, et non animabile sed si diceretur. haec
;
esse aliquid, quod est idem sibi; est caro vel os, videretur fictio
sed siistud non dependeret ab ali- ponere terminum conversionis
quo, et illud quod est idem sibi esse tantum materiam sub modo
dependeret, posset illud esse sine quantitativo, ergo multo magis in
illo. proposito, accipiendo corpus, ut
30. Prseterea, aut illud corpus, quod est quoddam includens omnia ista,
ponis primum terminum conver- sicut hic accipitur.
sionis, est corpus mathematicum, Sic ergoneuter modus tenens
vel naturale, non enim distinxit conclusionem negativam hanc,
Philosophus corpus in plura. Si quod in corpore Christi non est
mathematicum, ergo includit actu alia forma substantialis quam in-
quantitatem, ergo habetur quod tcUectiva, salvat sufticienter veri-
vitas. Si naturale, vcl ergo est per tatem Eucharistice sed nec salvat ;
Probat
multis
formam substantialcm naturalem, sufiicienter unitatem rei contentrp Sanctorum
anoloritati-
vel per qualitatcm. Si primo mo- in Euchai*istia, scilicct unitatem bus
.lari
do, liabetur propositum, quia illa corporis Christi, quia sicut iuexi- fnnnam
oorjwreila-
forma non est anima intellectiva; stentia naturali, ita et in Kuclia-
si secundo, et qualitas naturalis ristiaerat idem corpus et mortu-
pr<TRSupponit quantitatom, adhuc um et vivum. (ûod probatur por
habetur propositum, quia pi'imus multas auctoritatcs, quarum una
terminus conversionis includct est Ambrosii, et ponitur dc conscc.
materiam cum quantitatc et qua- (Iis(. i>. Oinnid (pKvcunujue, loqucns de
erit non tautum eus

litate, et ita Eucliaristia, quomodo efticitnr
per accidens, sed duplicitei' ens corpus Christi : Idcm, in([uions.
per accidens. sane corpus tptod de Virijinc suniplnni
Item, nou sunt eflicaciora v(M'ba es/. (piod passnni csf, rl scpullum, (piod
supcr san«2fuineu\ (luam sup(M' cor- rcsurrc.vit,\cl in C(cluin a.sccndit.
pus; sed diccndo Uic rst calLv san-

: Itom dicit Loo Papa in soi'mont;
.
Amhros. (ê Asceusione Domini Non dubia mortuum fuit idem cum corpore
Leo.
fide, sed certissima scientia lenemus eam Christi viventis.
"'•''"''"y™-
nnluram in Patris consessuram Ihrono, Item, Ilieronymus super illud
fjuce jacuerat in sepulchro. Tdem habe- Jonae 2. Et sublevahis de corruptione,

tnr ab Augustino in sermone de dicit : Illud ipsum corpus, et eamdem
Ascensione, qui incipit : Omnia carnem surgere, quce humo condita
charissimi. fuerat.
Item Augustinus de flde ad Pe-

Aug. c. 17. trum : Idem homo in utero matris, et COMMENTARIUS.
Daniescen. . .
pependit in cruce, et jaemt in seputchro,

et resurrexit. Sed non potest intel- (a) Alius tenens conclusionem eamdem, gj
ligi hic ista identitas nisi ratione etc. Explical sententiam .^gidii asserentis ^^gg^^'*
partis, qu8e est corpus. Hoc etiam Theorem. 28. 29. et 30. quantitatem non A;gidii.
vult Damascenus lib. 5. cap. 30. includi in termino per se conversionis,

Nidlam, inquit, partium naturw de- quia sic non esset Iransubslantiatio, si
posuit requireret per se aliquod accidens in ter-

Gregor.
Uem Gregorlus super illud Joan. mino primo ad quem; dicitur tamen de-
28. Maria stabat, etc. Quod moriendo relinqui a quantitate in materia modus
in sepulchro posuit, super Angelos leva- extensivus indistinclus a materia, et non
vit. Hoc etiam habetur ab Au- est aliquod ejus accidens, cum quo mate-
gustino ad Felicianum, et habetur ria componit esse corporis.
lib. 3. dist. 21. Illam carnern in sepul- Hanc positionem impugnat quinque ra-
chro non deseruit,quam in utero forma- tionibus. Addit sextam ex Patribus, contra impu<jnaiii^
^'^- Hoc etiam conflrmatur per In- ulramque opinionem. Prima est, quia se- rationibual
F?uS^de Pninsi
Latere
nocentiiim Extra de celehratione Mis queretur quod conversio esset praecise in ratio.
Ghristi,
sanguis
et aqua.
sarum, in quadam : De latere Salva- materia, vel in materiam, ut includit acci-
toris ftuxit sanguis et aqua in quibus dens,et non materise in materiam,et forinê
instituta sunt duo principalia Sacramen- in for.n^m, ut ips3 admittit fieri.
ta, Baptismus et Eucharistiaergo Eu- ; Secunda ratio est, quod causalum a

Secunda
charistia, ut ibi innuitur, et habet posleriori naluraliter, potest esse idem ratio.
signiflcationem illius sanguinis priori naturaliter ,

quia sequeretur quod
fusi de latere, et habet efficaciam idem dependeret et non dependeret.
Yirtute illius sanguinis sed non ;
Tertia, quia vel corpus sumitur, ut esl Tertia
ratio.
signiflcat sanguinem, nisi qui est matliematicum, vel ut est naturale ; aliud
pars corporis, nec habet efflca- genus non agnovit Philosoplms. Si ut ma-
ciam nisi in virtute effûsi sangui- Ihematicum, includit quanlitatem, et erit
nis de corpore Christi ergo illud ;

ens per accidens ; si naturale, vel erit
corpus, de quo fusus fuit sanguis constitutum per formam subslanlialem di-
ille, fuit corpus Christi. Sed de versam ab anima, quod est intentum, vel
corpore mortuo fusus fuit, quia qualitatem, et consequenter quantitatem ;
quod eo jam mor-

Joan. 19. dicitur, ergo sequitur quod evitare contendil.
tuo unus militum lancea latus ejus Quarla, quia forma sanguinis ponit non Quarta]
ratio.
aperuit Cum viderent, inquit, Jesum
:
materiam cum lali modo, sed formam sub-
jam mortuum; ergo illud corpus jam stantialem sanguinis; ergo similiter for-
.
ma corporis ponil corpus subslanliale per mam conslilulivani corporissubslantialem,

formam subslanlialem conslilulum. dicunt corpus, quod esl significalum liic,
Qiiinla Quinla ex verilale formaj, quia : IIoc non esse speciem suballernam, neque
ralio.
es/ co;7/t<s mewm, non ponit aliquid d:slra- corpus quanlilalivum, noque coipus
liens a veritate carnis et ossis ; lia^c aulem qaod conflatur ex maloria et quanti- Conbiiiui
,-. • • .• j corpus per
modum 1 , .
. . . .
consLitui per maleriam et quantilate,sed corpus quod constiLinlur per anmiDm.
talivum, esl fictitium, ergo idem a forLiori animam rationalem; negat tamen fieri
de corpore. conversionem in animam, qua tribuit esse
exlaralio.
Gontra
Sexla ratio esl conlra ulramque senten- corporis, vel animam esse parlem termi-
atrainque liam, ut conveniunt in conclusione nega- ni ad qucm conversionis. ilccc obscura
ex
Patribus. liva, quia non salvant sufficienler verila- est, licet sit opinio D. Tlioma) et aliorum,
temEucharislia3, neque uniLatem rei con- quantumad consLiluLionem corporis, nem-
tenlaj ; el liaec est ex auctoritate Ambro- pe constilui per animam, non qua vivons,
sii, Augustini, Gregorii, Ilieronymi, asse- aui. ralionalis esl, sed sub quadam generali
rentium idem corpus fuisse in Cruce, in ralionc, qua nala est consliluere corpus.
Reliqiii sepulchro, resurrexisse, ptc. Roliqui modi Ideo alii docent, supponendo hanc Tertiasent.
modi
iicendi ad explicandi sententiam negalivam, et sus- sentenliam de conslituLione corporis expWraiio
allerani ^J^^êm.
mtentiani
linendi, reducuntur ad hos modos, nempe per animam, qua Iribuit omnia praj-
ex dictis corpus, vel ut constiluitur per animam, dicata prffidicamentalia maLeri;c secun-
sducuntur.
csse terminum conversionis, vel certe ma- dum diversas raliones communos, nem-
leriam, vel nudam, vel in ordine ad ali- pe qua forma substantialis est, tribuit
quam formam ; et raliones eorum redu- esse substantia). et sic deinceps, qua
cuntur in genere ad dicla, sicut ct impu- nata afficere maleriam esse corporis,
gnatio ex iis quui adducit Doctor. Ilis ergo deinceps viventis, et tandem ralionalis.
in genere et per compendium diclis, su- Docetergo haec sententia significalum hic
perest ut easdem rationes in specie con- esse corpus, quod dicitur speciessuballcr-
sentftntia
modenio- Ira modernos urgeamus et explicemus na, et consliluilur per animam modo di-
riiin.
modum quo suslinentcorpus non conslitui cto, et sic sub illa ralione praccisa, quic
per aliam formam substantialem. solum ratione distinguilur ab aliis, ingre-
82. Prima senlentia et modus explicandi dilur parlem signati. Ilanc docuit Duran-
'rinia sent.
Gahriel. est, corpus quod ponilur ex vi verborum, dus in 4. dUl. 10. quxst. 2. in G. Cajela-
Marsilius.
Major.
esse materiam piimam; ila Gabriel in niis 3. part. qii.vst.lo. «/Y. 6 Ferrar. 4. iHnanius
can. Miss3B, lcct. 42. Marsilius in 4. contra dcntes c. 01. Cilalur eliam pro ea Ftmir.
quxsl. 8. art. 1. Major dist. 10. quxsl. l. Sotus et Ledosma, licet varionL in modo i,od<sin."
Ihncc fundalur in eo quod illud ex quo explicandi, nam dicunt corpus <juod con-
c.omponitur humanilas, est corpus et stituilur significalum, ct)nslari' anima, \\m\
anima; corpus aulem, ut dislinguitur sub ratione anim;L\ scd sub conccplu uni-
ab anima, nihil esl nisl maleria prima, non voco ad vivum et ntorluum, seu cadaver.
aulem includit accidentia, quia h;i>c va- Scd aliiiui dicuul, uL I.edesm;i, (|uod anima
Oiv.M-Mis
nuxliis
riari possunt ; corpus autemqujd ost si- non ingrediatur rationem signilicali, nisi
expliiMr.di.
gnificatum vcrborum, non potcst variari, per modum connolati ; alii vcro dicunl im-
nequo alia forma subslantiali, ergo erit porlari, ut pars eliam consliluli pcr vcrba.
lantum materia. Alii, ut Vas(iucz diM. \^<S. ;jsscrit cor-

Secundn Alii, qui ncgant oliain dari aliam for- pus ipiod disjuncliiu conslituilur, sive per
sententia
Tom. XVII. 20
402 LIO. IV. SENTENTIAKUM
Vasquez. formam cadaveris, sive per animam, esse ficalum a maleria prima divensum, ergo
Corpus suIj
disjunctione significalum, ita utverba imporlenl corpus iUud, quodcumque sit, erit terminus ad
significari.
lanLuin, non vivum, aul morluum, suIj illa qicmi hujus conversionis.
deLerminalione, sed corpus lale quale Deinde non cohajret sentenlia Scripturae
est ; disjuncLim aulem conslitui, sive per aut Patribus, quia Joan. 6. suam carnem a scriptui
®^^^*"""'
animam, sive per formam aliam, quai dici- promitLiL Glirislus, non maleriam primam,
lur cadaveris. FundamenLum. hujus est prout de ea in rigore philo*sopliico loqui-
idem, quia nempe non datur alia forma mur : Caro mea vere esl cibus, etc. neque
subsLanlialis in corpore vivo, nisi aninia, Palribus, quia dicunt : Ideir} cvrpus quod
in morLuo daLur alia diversa, nempe illa natum fuit de Virgine, passum in Cruce,
cadaveris ; corpus ergo organicum, quod resurrexit, etc. et includit carnem et ossa,
constat ossibus et carne, est significatum, fuissecommunicatum ApostoUs in Sacra-

siveillud sic consULuaLur per animam,sive mento, unde canit Ecclesia Se dat suis :
per aliam formam. manibus, elc. quse nuUa raUone possunt

Suarez. Hanc scnlenLiam eliam docuiL Suarez aflirmari de materia prima.
disp. 5\. secL 5. con. 3. dicens esse cor- Deindemateriaprimanudesumptanequit ôn di.îi
^ ^ ^
proportio-
pus organicum, uL absLrahil ab anima el liabere rationem, aut proportionem nutri- pem
nntnmenli
forma cadaveris, Ucet semper consLiLuaLur^ menti ; ergo nequit significare aut causa-
îve per unam, sive per alteram. Omnes re nutriUonem spirilualem ex proporUo-
hi modi posLeriores dicendireducuntur ad ne, quamhabet nutrilio corporaUs ad spi-
D. Thom. opinionemillamD.Tiiomaedeconslilutione ritualem, et e contra, proutPatres hic do-
corporis organici 5. part, quassl. 75. art. cent conlingere ; et conslat Joan. 6. ubi
6. ad 2. denolatur eadem proportio in eo quod

g3_
Prima conclusio. SignificaLum ex vi ver- datGhrislus ad nuLrimenLum corporale, et
materianT
borum non esL maLeria prima. Est contra ad manna in specie.
^'°<>^n^mÎ""^
IbrnKe.
Gabrielem. ProbaLur, quia terminus ad Deinde materia prima, ut prsescindit ab Non esset
subjectum
quem hujus conversionis est corpus : quod omni determinalione accidenlali aut sub- cie quo
...
(liceretur
pro vobis Iradelur, et capax morLis, alque slantiaU per formas, non est magis Chri- possessi-
vum,
id per effusioneni sanguinis in passione, sU, quam cujuscumque, quia sic sumpta meum.
idque consLaL ex forma ipsa : Hoc est cor- est mera poLenLia, eL fit hujus aut iUius
pus meum, ubi demonslratur terminus ad per formas, quibus reducitur in hunc aut
quem esse corpus Ghristi, sed corpus ne- illum aclum deLerminati enUs ; ergo de
que in usu philosophico, neque morali, ipsa nude sumpla nequit verificari prono-
neque in re, neque in concepto significat, menmeum, etsicforma essetsemperfalsa.
aut est solum materia prima ; ergo mate- llaj rationes clarae sunt, et per eas im- 84,
ria prima non esL lerminUs ad quem ex vi pugnatur sentenUa ^gidii Theoremate 28. "sentlntia'
verborum. et 29. asserenUs significatum esse mate- ^S"^'**
Gonfirmalur, quia si corpus supponeret riam,ut habet quemdam modum ex quan-

pro maleria prima, vel supponit synony- tiLaLe et aUis accidentibus, quia vel iUe
me, vel non ? Si synonyme, ergo haec es- modus consequilur formam constituUvam
set aequivalens forma, hxc est materia pri- hominis, id est, animam, vel non ; si se-
ma mea, el per eam vaUde conficereLur, cundum, ergo prius est informala materia
sed nemo id admiLLeL. Si non significat sy- anima raUonali, el sic non sola materia
nonyme, ergo corpus babet aUquod signi- cum illa accidentaU determinatione poni-
DIST. XI. QU/ESTIO III. 403
tur sub speciebus ex vi verborum Palet nem sub vini specie ex vi verborum, ipsum
consequenlia, quia illa modificalio non aulem corpussub specievini, et sanguinem
speclat ad esse corporis, nisi ut est ani- sub specie panis, animamque sub ulraque,
malUTi, ac proinde non ut est altera pars vi naturalis illius connexionis et concomi-
composili substanlialis. tanlise, quapartes Chrisli Domini, qui jam
Si primum dicalur, ciim sint lanlum ac- ^^ mortuis resurrexit, non amplius morl-
cidenlia, non spectant ad compositionem <"''««. interse copiilantur ; divinitatempor-
per se ; ergo neque ad alteram partem ô propter admirabilem illam ejus cum
compositi subslantialis, qucD subest ex vi
corporeelaniniahi/poslalicamunionem,e[c.
Sijrnifica- vcrborum, el sic materia nuda erit signifi-

Ex liis vcrbisConcilii declaranlisidquod Animani
esse sub
calum vcrborum, de qua nequeunt verifi-
ex vi verborum est sub speciebuG, et quod ppeciebus
sseaiiquod
tantuni coii-
iiijjstantia- • • . •
i anima tantum concomitanter ad significa- coaiitanter.
je.
cari ea quoe convenmnt corpori, ut supra
probalum est conlra Gabrielem, quia iilud tum verborum subest, colligitur animam
est ex vi verborum sub speciebus, in quod non esse ex vi verborum sub specie panis
aut vini, sed lantum ••.oncomilanler pro-
panis convertilur; non converlitur autem
pter illam unionem, qu;c esl inler Christi
in accidentia, sed in substantiam, quia ali-
vivenlis partes; sed hoc esset falsum, si
Tridant. ^^ ^^^ proprio diccretur ha3c conversio
Lateran. anima esset forma constituens inlrinsece
transubslanliatio, ut Tridenlinum docet
corpus, ergo, etc.
proprio sic dici post Lateranense, cum
ierminus ad quem non esset substanlia,
Patet subsumptum, quia vel totum non
est aliud pr.ncter parles sinml unitas, et
quia terminus ad quem esset tantum com-
copulative sumptas, proul multi docent,
positum per accidens, quod sequilur na- Esset ex vi
vel si etiam dislingualur ab illis sic in esse, verboruni,
turam suae formic constiluliva}, qua3 in si
nequit ab ipsis abslrahere.quia peridenli- constitueret
proposito esset quantilas et qualilas, ex corpus.
taleminsunt, tanquam ronstituliva ejus,li-
quibuscum materia non fit aliud, quam
cet ab ipsis sit aliud,ita ctiam nequit per di-
quantum et quale, quod est ens peracci-
vinam potentiam, aut virlule alicujus cau-
dens, neque ingreditur compositionem es-
sa3, poni sine ipsisin esse; ergo causalilas,
sentialem substantiaj. Pro hac opinione,
qua3 extendilur ad totum.extenditur ad [)ar-
sicut pro praecedeuti non sunt aliqua ur- Tausans
les, earumque unionem in loto ; crgo forma
toluni,
gentia, praRter ea qufX3 ex unilate forma;
consecrativa eT praclica, qualiscumque sil causnt ut
substantialis dcsumunlur cx Philosophia, partibus
cjus causalitas, nequil ponere corpus sub constat.
-quibus infra respondebitur.
spcciobus, (]uin cliam ex eadem cffioacia
85. Secunda conclusio. Signilicalum cx vi
ponal suas causas inlrinsocas. Sed anima
signitica-
vcrborum, iioii esl corpus coiislilulum cx non ponitur cx
tuin efficacia verborum, scil ei
irnia' non maicria et anima rationali, quoiiiodocum-
esso concomitantia o.jusatl corpus proplor iini-
orpus, ut quc explicetur h«c constitutio. Esl conlra
mslitutuai onom ; unde posscl in casu, verbi gralia, Ksset
per Thomislas. Probatur primo, ex Concilio r«rpus in
[iniiiiain
in Iriduo, ul infra vidobimus, poni signi- triiluo sino
TrTdcTni: Trident.sm.l3.cap.3.ul.iait llxcfldesin nninin sul)
:
ji,.,^,,,^^ vorborum por consocralionom pa- s.pocicbu8.
r-cclesia Dei fuit slalim pod consecratio-
Qui.i ^j, ^^b speciebus, sino aninia ; undo quod
oiMnv ncm corum Domini nodri corpu^, vcrum- ponalur do facto, non ost primo cx offica-
S™o- '^"'^ ^•^"•'' •"^«"^" '"''"' •^«^ P'^^^^^ ^^ '^'''"' •"/'^•^'''^

oia vorborum, sq.\ ox uniono ojus ad si-
uitanior. una cuui ipsius anima et diuinitate exisle- gniticalum praclicum ipsorum, pcr quam
re ; sed corpiis sub spccie panis, cl sangui- ile faclo sunl inseparabilia.
;

Pars CoJifiimalur, p;us iiilcgialis, ul cupul quia inseparabiles sunl, licet non spe-
inlegralis
et forniaiis Clii'isLi Domiiii, ponilur suId speciebus ex ctent ad essentiam corporis ; ergo eliam
e»t sub
esse vivens et rationale
... j
eodem modo po- , Connexio
speciebus vi verborum, quia sine eo neîuit consisle- fundata
verboi-um. re corpus inlegruin, cuni sit de ejus con- nuntur si anima est constituliva corporis. id,.ni'ilaie
slitutione ; sed pars formalis essentialis Unde falsum esset per solam concomi- iua^ni^^^^^qiije
est magis de constitulione corporis quam lantiam ^

poni animam etiain qua
^ vivens et ®^^ uniom»
tantum.
parsintegralis, ergo si illa sit anima, erit rationalis sub speciebns, ut docet Conci-
sub speciebus ex vi verborum. lium poni, quia perfectiorem unionem,
Dices quod anima, non qua vivens, aut sub his rationibus Iiabet ad significatum
Responsio.
ralionalis, est conslituens corpus, sed sub corporis, nempe , identilatem (si ipaa
alia ratione magis universali; quando au- ejus est constitutiva) quam sit concomi-
lem Concilium declarat eam concomitan- tantioe. Goncilium autem doctrinaliter
ter poni sub speciebus, inlelligitur qua procedens esse ex. vi verborum explicat
vivens etrationalis est, non autem qua pars ut alium modum essendi diversum a con-
Impugna- corporis. Gontra, in primis liae raliones se- comitantia, supponens non esse animam
tio.
cundum adversarios sola ratione distin- ex vi verborum ; esset autem ex vi ver-
guuntur in anima ; ergo non distinguun- borum, si esset eadem ad corpus realiter
turin effectu physico, talis enim est distin- ejusque constilutivum , ideoqiie Gonci-
ctio eorum in effectu qualis in causa for- lium non explicat modum quo sunt sub
EiVectus jj^gji constiluente. Sed Goncilium agit de speciebus partes corporis et proprietates,
formas se-
parab:lis. effectu praclico formae, proul in re discer- quia supponit illa esse sub speciebus ex
niturille, qui est ex rigore verborum, ab vi verborum ; ergo idem essel de anima
eo qui non ponitur ex rigore verborum, supponendum, neque tam serio Gonci-
sed separabilis est, et liabet tanlum con- lium, ut probaret animam esse sub iis- (iJ,ncii,T^n
recurreret ad unionem ejus ad cor- favorem

comitantiam ex alia ralione separabili, dern,' "^
conclusionis
nempe ex unione naturali, non aulem ex pus, tanquam ad causam hujus praesen-
identitate, quia sic nequiret poni solum tiaj, intcndit autem unionem physicam,
cum quoe est inter diversas res.
per concomitanliam; unde esse vi-
anima sint idem in re, Ex doctrina ergo Concilii, qua declarat

vens et rationale in
si anirna ex rigore verborum ponilur, quid subest speciebus, et modum quo

ut foraia corpjris, sequilur etiam poni subest, ct causam, sequitur animam non
esse partem essentialem corporis sed
ex vi verborum sub omni ralione, quse ,
est indislincta ab ipsa.

condistinctam physice : Animamque , in-
quia ex verborum quit, suh ulraque ( supple specie ) vi

Probatur sequela,
n -i >
vi
Ponitur concomilan-
naluralis illius connexionis et
materia ponitur luateria prima sub specie panis,
liae, qua parles Chrisli Domini, qui jam
verborum. quia est pars corporis, sed magis distin-
ex morluis siirrexit, non amplius morilu-
guilur materia a composito, quia realiter,
rus, inter se copulantur, etc. Agit ergo de
quam esse vivens et rationale ab anima
partibus separabilibus ab invicem, inter
ergo sianimaponilur ex vi verborum, qua concomitantia in
quas unio physica, et
estforma coporis, sic etiam qua vivens, ani-
ea fundata intervenire potest, et sic
el qua rationalis. mam condistinguit a corpore in esse, quod
87. Confirmatur, quia potentiae organicac, non convenit, si ipsa adsequate aut in-
ut visiva, el ejusmodi, quae sunt proprie- adeequate sumpla esset ejus constiluli-
tates corporis, ponuntur ex vi verborum. vum intrinsecum et essentiale.

;
DIST. XI. QUyESTIO HI. 405
88- Ex ils rejiciunlur modi dicendi Thomi- corpori, sieul unio ad formam maleriai,
tiicendi in starum, in primis modus dicendi Paludani, ergo si connotatio hoec sit sola unio, erit
specie
impiignan- liabet in terminis repugnantiam, quia cor- per ratio; si autem connotat effectum
tur.
Paiudanus. pus qua tale, diversum est a maleria consequenlem, nempe esse animalum,
prlma, et socundum ipsum constituitur in maleria ut habet hunc cffeclum, ab ani-
lall esse ab anima
qua corpus, esse significatum ex
; sed de fide est corpus,
vi verbo-
ma
ria
nequit al^strahere,
quam
•
connotatio
»0 si
ex vi
ergo tam mate-
verborum po-
Connolalio,
vel est
fornia, vel
Cor-ioi-is
^^'"' ergo utimportat suum constitutivum. nitur sub speciebus, id est, materia qua eiiectus
*
^°^^sub'^""^
Subsumplum palet ex forma consecralio- connotat, vel habet animam reduplicalive,
speciebus nis Hoc meum. Consequenlia
: est corpus ipsa eliam anima ponitur ex vi verborum,
ex VI
êiborum. probatur, quia efficacia formcU extcndilur quia non abstrahit a primo signidcato,
perse ad omne iilud, quod formaliler est quod est materia animata, qua lalis
ejus consUtutivum et dislinctivum corpo- si auleni specificalive, sic materia qua

ris ab aliis, quia sic esl significatumforma- materia, tanlum erit significatum pra-
le sacramentale; unde sicut in esse nequit cticum verborum, quorum efficacia non
abstrahere ab anima, si esl conslilutivum exlenditur ad connotationem aniina},
ejus, sic etiam neque in ratione effeclus, licet in re sit connotata ; sicut Pelrus qua
ut consequenter efficacia verborum ad albus currit specificalive, id cst, qui ha-
ipsum extenditur, qua suum constituti- bet albedinem, non reduplicalive, quia
vum includit. albedo non cst causa aut principium

Deinde sequerontur reliqua, qu;o addu- currendi.
Coiistilu(>us
corpus cta sunt conlra Gabrielem. Nec salisfacit Et sic etiam reli jua omnia ponc-nLur
icquit esse .
;onnotatuni limilalio illa quam aliqui addunt, nempe sub specicbus, qua3 materiai conveniunl,
e.\trinsece. , .
materiam, qua connotat animam poni sub

... .1 et connotantur et denominant, ul anima
speciebus, quia et est impropria loculio, qua vivens, qiia rationalis, quod negant
quia materia aut subjectum non dicilur adversarii, quia illa pnodicata conveniunt
connotare, sed forma, aut quidquid se in reipsa, sicut et esse verbum, ct (juid-
habet per modum formto, quia connotalio quid aliud limital materiam in rc, vcl
a limitatione su:iiitur, quaj est per for- connotat etdcnominat.
mam. Deinde quidquid connotalur, tan- Deinde corpus non supponit pro malc- f,^
ôrpus non
tum est exlrinsecum, sed conslilutivum ria connotando animam, alias \\[az essel
supponit
formale corporis, ut aiiima secundum vcra : Corpus esl mnleria habens animam, p»o
r»";^'^!*e
niatena
ipsos nequit exlrinsece sc luibere. quod falsum est, quia totum substantiale <-onnoiante.
Pnicterea, corpus connolal supposilum facit unum per so diversum, sallcin ratio-
pcr unionem liyposlalicam, sod non iiulo nc ot conceptu ab allcni p;»rlc, oonno-
sequitur supposiluni aliler quaiii pcr tr.iulo alleram, aut a dualius cliam simul
concomitanliam poni sub spocicbus. Qu;o- sum|)tis, ul csso vivcns, csse animal, ossc
crgo au aniiiia ponilur sul) spccicbus lu)ino,quia illa proposilio, vol similis, ut
«'f^
e?hinseca
non lacit
^^ ^j verborum? si non, ergo sola materia ignis csl mnlcria habenn formam talem, Pnrs in
aU roui. al t'tr.ic(o
ponitur ; si sic, sequitur idcin dc suppo- falsa esl, nunquam enim pars in abslra- non
silo.
clo praMlicalur dc tolo porsc in rocto ou;n '^'|j"^,'',p(|!"'"
so. Si dicas aniir.;iiu inlrinscrc sc luiljcrc ;ul (luacmnquc limilalionc sumnlur.

I\<'sponsio
malcriam, non ila supposituin, niliil refcrt, Et ralio csl, (|uia fornui luibot duos (^f-
Inipu;.;na-
tur. quia unio ad suppf^situin inlrinsrca ost fcclus : unum, (|ui cst constitucro male-
. .
riam in actu, eamque perficere ; aller, Accedit quod neûe hic dicit carnem et
qui est conslituere essenlialiler totuni ossa sub conceptu generico. Cliristus au-
lanquam intrinsecum per se ejus; prior tem Joan. 6. Caro mea vere esi cibus, et
effeclus est diversus, et perficitur praici- sanguis meus vcre esL polus : Accipile et
Sctas se respective ad materiani, qua est in po- comedite, hoc est corpus meum, quod pro
fjrmre. vohis tradeiur, ut habetur de institutione
{.entia ad formam ; secundus respective ad
terminum resultans, cui partes insunt. hujus Sacramenti, quod nequit dici de
Diclai propositiones exprimunt priorem conceptu generico corporis ut sic.
effectum, et non secundum ,

qui est Si autem dicas esse corpus univocum Evasio.
Inipugna-
ipsum totum, sed corpus,ut s?</)ra disserui- vivo et morluo, quod dicit carnem etos- tur.
mus, est significatum verborum, et non sa ; impugnatur ex prioribus rationibus,

materia, quocumque modo sumpta, quia quia neque sic dicit ordinem ad Christum
sic non neque synonyme se
est corpus, magis quam ad quodcumque singulare
habet ; ergo, etc. aliud, iieque conveniunt ei cseterse rati-
Neque modus aliorum subsistit , aut ones jam expressae.

Impiignatvir
moiius cohairet Concilio, qui affirmant corpus Adde quod nequeunt Concilia intelligi
aliorum. , . . i , ,. • •
i i i
esse conceptum genencum, et sic deno- de aho corpore, msi de eo quod est com-
tari per formam, quia Concilium agit de par animse Christi, et heterogenea, non
corpore, ut est compars, ut subjeclum de specie, quae essentialiter convenit, et
animoe, ut capax unionis ad ipsam, ac inest ahis per differenlias contractivas, et

f.
proinde ut est producibilis lerminus phy- inest, quia dicilur corpus Christi, quod est
sice, vel ut natum terminare conversio- significatum sacramentale, quod est sub
"^tûm^" nem panis in ipsum, virlule praclica for- specie vini per concomitantiam ratione
*°corpiir ^^» ^^ instrumenli, quahscumque sit ejus unionis, et quod trahit secum animam
organjcum nalum
gclio, vel phvsica, vel moralis, et ut ratione unionis sub specie panis.
commune. est terminare actionem causse principaUs, Responsio.
Dices, ergo corpus ut hic denotatur
Impug na-
nempe Dei. contrahi ad aUquam rationem particula-
91. Deinde lam Tridentinum, quam reUqui rem, ut sit Chrisli, et supponat pro cor-
comp
3^nmafs omnes, quam Scriptura, agunt de corpore pore Cbristi. Contra, ergo constitutum ex
Chrii
Christi singulari, ut denotatur per prono- illa ralione particulari erit signiflcatum,
designatur
per men demonstrativum hoc, quod denotat et non corpus univocum. Palet conse-
pronomen
hoc, tantum singulare, et possessivum meum, quenUa, quia sic verba formse denotant
et meum
quod denotateliam singulare et ordinem primo singulare corpus Christi, sicul et
ad ipsum Chrislum. Sed nihil, horum con- contextus.
venit conceplui generico, aut universali Ex quo impugnalur sententia Suarez 92.
~
Impugnatui
sumpto pr8ecise,quinecsic existere potest, dicenlis corpus, ut est indifferens ad vi- sententia
Suarez
neque terminare actionem, neque in vir- vum el mortuum, esse significatum for- Idem incon"
veniens
tute et efficacia causse conUneri, neque mse, quia corpns vivum et mortuum ex manet.
demonstrari, neque signari per possessi primario fundamento ipsorum differunt '
vum, neque uniri comparti, neque com- specie, quia consliluitur vivum per ani-
ponere physice totum, cum habeat tan- mam, mortuum per formam substantia-
tum rationem conceptus metaphysici et lem, quam vocant cadaveris ; corpus au-
abstracti; ergo de eo nequit inteUigi Tri- tem sic sumptum, ut abstrahit ab his,
denUnum autaliaConciUa. non dicit ordinem ad singulare aUquod

:
determinatum unum magis quam aliud, significalum, quod est ex vi verborum ; Formam
ergo inconveniens manet. hocauLem, si est aliquod universale, ne- jnJnfeacem
Responsio. quit esse terminus actionis, nisi in aliquo ^^ falsam.
Dices forte, corpus Chrisli abslraliere a
tur. vivo et morluo, et sic imporlari per for- singulari, quod tamen determinate non
mam. Id quidem verum est in noslra importalur per formam in sententia oppo-
sententia, qui asserimus corpus conslilui sita, ergo, etc.
per propriam formam, cui ut subjecto IIoc argumentum fundatur in efficacia Confirmaiio
• /. • /• ,y
prjedicti
advenit vita, et ejus privalio, tanquam et signihcatione formae Sacramentorum, argumenii.
prasdicata extrinseca, quorum neulrum quse semper refertur ad aliquod singulare,

Corpus necessario inest. Sed in opinione adversa- verbi gralia, Baptismi et Poenitentia} ad
ad vivmn^ riorum id nequit teneri, quia corpus Cliri- peccatum originale et acluale, ante vel
\rn*^'
''.'"'"
^^'' ^^^ singulare ; repugnal aulem singu- post Baptismum, commissum, et sic de
[iiiieientias
]are contralii per differenlias essentiales, cffiteris. Fundatur etiam in doctrina Con-
sssentpiles.
et inferiores, quales sunl vivum et mor- cilii, qua explicat quid sit sub speciebus
tuum, per ipsos , ergo nequit corprs ex vi verborum, quid concomilanter, et
Cliristi in opinione ipsorum esse indiffe- in Scriplura modo explicato.
rens ad vivum et morluum. Unde ut Si dicatur ad ha^c, quod corpus Christi 91.
Responsio.
concludam hoc unico inconvenienti : ponatur determinate sub speciebus ex vi
quodcumquG argumentum desumptum ex verborum, licet non ut conslituitur per
significatione quoad vim et rigorem ver- formam determinalam, vel ut eam impor-
Grave in- , . , .. .
,
anveniens. borum contra hserelicos, videtur plane tat determinate, et secundum gradum de-
iliudi in hac senlenlia, quod hac ralione terminatum. IIoc videlur involvere impli- impu^na-
tur.
confirmo breviter. cantiam,quia repugnat corpus esse deter-
93 Pra3lerea per concomitantiam non pro- minatum Christi, nisi ut includit illud per
viarn^
batur ex vi verborum, sed ex connexione quod constituitur in esse determinato,
reê"?-''
naturali inter concomitans, et signitlca- sicut esse Petrum, nisi ut involvit consti-
" V'
tum rigorosum,
o > et primum
r verborum >
tutivum, per quod delerminate talis est determhia-
'erljoriini.
unde si tollerefur talis in re connexio, dislinctus ab aliis,' ab hoc enim ncquit •

'V"V,
*
incUuut
illudjam desineret esse concomitans, abstrahere; etiam nequit significari, consiituti-
et cr^jro
vum
esse sub speciebus niiiil variata formre aut concipi delorniinale, nisi ut includit deiermina-
tum.
verilate speculativa, aut practica ; sed illud per quod est corpus Christi detcr-
niliil est ex vi verborum sub speciebus, minale, tolum enim tale est, qualis sua
nisi quod expresse significalur per vorl)a ;
forma. Et quamvis aliquando non sit ne-
por verba significalur conceplus uiiiver- cessarium, ut ct)ncipiatur aut significetur
salis univocus, et non individuus corporis sua fonna constitutiva dislincle, tamon
Chrisli. In rigore autom philosophico si concipialur detcrminato nc([uit abstra-
nullusunquam confudit conccptum uni- here ab eo, quod ifa i|)sum conslituit,
versalem cum parliculari in ratione cou- sicut nc(juc olijcclum formalo a sua ra-
ceptus aut signiticati; orgo ha?c sentiMi- tionc fortnali.
tia t')liit argumontum, quod fit ox pro- Kx (juibus ullimo impugnalur sonlcnlia c^-,
prielate verborum de praesentia corporis Vasiinc/. ct Snarcz, nuia ad idcm rcipsa •"ip"^'""!'""
Chrisli sub speciebus ; imo quod amplius roducilur, quia forma sacramontalis si- Vis<i«ie/.
est, reddit formam falsam ot incflicacom, gnilical sonipor univoce, non ;cquivoce ;
({uia niliil ponit sub speciebus nisi suum signilicat onim cx inslilulo tanquam in-
.

Forma est fallibile signum illud ad quod significan- Concillum aulem loquitur de corpore
determina-
t.-xj dum fuil inslitula, et non aliud, vel ergo Glirisli, et comparte anima), sed abstra-
signilieatio-
nis. significat illud corpus quod constituitur liens ab his duobus compositis, quorum
per animam determinate, vel quod con- unum conslituilur per animam, alterum
stiluitur per formani cadaveris determina- per formam cadaveris, non magis est
te. Et lioc implicat, quia semper poneret proprium Chrisli corpus, quam utrumque
ex vi verborum alterum horum delermi- a quo abstrahitur; sed allerum horum °"J|f"^
nale; si vivum, etiam in triduo ponerel nequit esse Chrisli, quia neque ut tota ej;^s"^co"pus
vivum sub speciebus; si cadaveris, nunc humanitas ejus, neque ut pars humani- j^^"^,'
etiam poneret formam cadaveris ,

quia tatis, quod necessario admittendum est in CUristi.
forma habet ex inslitulione sua effectum sententia adversariorum, ut conipositum

delerminalum : utrumque aulem horum utrumque possint simul aut seorsim ma-
est falsum ; ergo tantum ponit corpus ab nere in Christo, ct esse Christi subsisten-
his abslrahens, et sic redeunt rationes tis in humanitate, ut verificetur prono-
jam positap, qu:a sic non significabit cor- men meicm, aut esse posse, quod repu-
pus Clirisli, ergo, etc. gnat ; ergo corpus abslrahens ab his
Palet anlecedens, quia hae form» spe- nequit esse corpus Christi, aut demon-
Fundamen
tiun cie dislinguuntur secundum ipsos, et ex slrari per formam consecralionis ul cor-
adversario
Ntqiip
rum suo fundamento •^primario, quod
^ desumunt pus
'
Chrisli. Hoc deducemus argumento
"
' constitiituni
ex Philosopho, qui dicit carnem vivam et sequenli. Ex quibus sequilur, quam malc 'orma
cadaveris,
morluam êquivoce dici carnem. IJnde cohaereat adversariorum opinio Concilio quam
, Christus
asserunt ipsi debere ex hoc dari formam aut Scripturse, qua3 solum reducilur ad non
"^^""^f^' •
subslantialem cadaveris, diversam in spe- auctoritalem illam Pliilosoplii male intcl-
cie ab anima, qua constituitur corpus leclam, et principia quaedam pliilosophica ^
vivum in esse, non solum viventis, sed parum fundata, ut videbimus.

corporis, quia materia nunquam est nuda Dices constitutum per formam cadaveris
a forma substantiali, cum dua3 simul
et fuisse unitum, ex sequela prioris unionis,
esse nequeant, in vivo una est, nempe sicut etiam caro per nutritionem adve-
anima, in morluo, separata anima, alia niens in vivo fuit uaita suppcsito divino.
diversa, sed conslituta seque diversa Contra, caro illa induit naluram compositi
sunt quam forma?; ergo hoc mado forma quod integravit; sed de forma cadaveris,
consecrationis significat corpus, ut ab- quaj non spectat ad verltatem humanitalis,
Forma
strahit a vivo et mortuo, et sic secundum sicut illa caro, neque speclare potesl do
cadaveris conceptum universalem ; ergo non signi- poienlia absoluta, cum sit ci repugnans,
non
constiluit ficat corpus Cliristi delerminale. Probo
partem
ôn suppetit fundamenlum, aut ex Scri-
consequentiam, quia corpus conslitutum
Clu'isti.
plura, aut Palribus, unde dicatur assumi,
per formam cadaveris, si est diversa in
cum non sit humanitatis pars, aut de
specie non est corpus Cliristi, quia ha!c
integritate ejus, aul ad eam ordinabilis;
forma unita hyposlalice nunquam fuit,
assumpta autem est natara nostra cum
nec constitulum per ipsam nunquam ;
suis partibus, el non ahud. El quamvis

ergo potuit esse pars componens Cliri-
stum, nempe humanitatem Christi, quaj corpus fuerit mortuam in triduo, fuit
constat anima et corpore, imo lioc illi mors ejus per privalionem animfe, et
repugnat, nempe esse aut fuisse parlem secundum Patres fuit idem quod fuit
Chrisli qua homo. vivens et mortuum, el resurrcxit, ut

poslea piobabitur, quod nequil enervari morali, ergo veritas conclusionis delermi-
auctorilale Piiilosoplii, eliamsi aliud dice- nanda et discernenda est per principia
ret ;
proprielas enim Incarnalionis, et pliysica huc spcctanlia, quae docenl for-
veritas corporis, prout etiam Patres con- mas subslanliales in specie diversas non
Ira anliquos luerelicos docuerunt, est subordinatas inducere diversilatem spe-
rigorose lenenda. cificam et numericam in conslilulis ;
lalis
93. Secundo principaliler probatur conclu- est forma cadaveris, quam ipsi ponunt,
roluisse
consecrari sio, supponendo in Iriduo potuisse conse- ergo, elc. Concilia aulem et Palres dcfi-
in triiluo.
crari valide, quamvis aulem aliqui id nienles el declaranles hanc maleriam el
negent, communis admillit. El probalur naturam Iransubstanliationis, non proce-
quia forma consecralionis ab inslanli sua3 dunt per principia moralia ct imaginaria
inslilutionis, posilis rcquisilis ad effcclum, pliiiosophiai moralis,quai fundanlur inpru-

fuit semper ejusdem efficacia} et significa- denlia, in convenientia finis et mediorum,
lionis ; ergo in Iriduo, elc. et pra^cise referunlur ad actiones libe-
Patet anlccedens, quia habuit decretum ras et humanas dictando mediocrilalem in
Dei connexum, cflioax el absolulum, de ipsis servandam, ut volunlas recla servct

posilione sui cffeclus, in quo fundalur medium ralionis aut rei, sed per principia
infallibililas significalionis sacramentalis, physica ex naluris rerum, molus et muta- Y>nnci ia

ut patet in reliquis Sacramenlis, in nuibus lionis desumpla. Unde praesentiam ex vi applican.ia
hoc unicum fundamcnlum est infallibihta- verborum fundant in inslitutione Chrisli,
lis sui elTectus; inslilulio aulem in propo- el veritate forma; pra^senliam ;

per conco-
sito nunquam fuit revocala, nil)ilque aliud mitantiam in connexione nalurali et phy-
exigil pra;ler maleriam, formam et inten- sica rerum, ipsam transubslanliationcm
lionem minislri, qua; poluerunt in triduo definiunt mutalionem tolius in lotum, elc.
habcri, quia Apostoli in nocte Coenai Nihil autem refcrunt ad opinionem huma-
fuerunt ordinati Sacerdoles, et materia et nam, quod sil de ratione hujus mystcrii.
reliqua adesse poterant, ergo totum re- Dcinde quod addil, nihil habet appa- Umias nc-
cidentium
quisitum ad consecralionem tunc anima pnuter vcrba, quia unilas maleriai
,
non subesset speciebus

,
paiiis
.
;
; ergo c )r-
renliiii
.....
aut quanLilatis, non suUicmiU ad unitalcm
posterior
unitote
subbianii».
pus quod subesset, non consliluerolur specificam aut numericam composili, alias
per animam ; sed non mutarelur significa- genilum et corruplum cssent unum nu-
lum per ao form;e; crgo non consliluilur mero, quod ncmo affirmat; quaH'uiiique
per animam; sed csscl idcm corpus Chri- enim diffcrcntia in esse per se sufticit ad
sli, quia hoc est signilicatum forinai : IIoc dislinclionem simpliciter, non qu;ccumque
est corpus meum, ergo non diversum in convenienlia ;»(1 unilatiMn, ergo conslilu-
specie vel numero, quia id non convenit tuin per fonnain oa^lavcris diversum ab
cum significatione fornue. aniina, cst divcrsum a constiluto perani-
?7. Ucspondent advcrsarii, ul sup7'a impu- mam physice, (ûod et advcrsarii admillc-
Responsio
Suiirez. gnatum esl. Alii dicunt esse idem corpus rc dcbenl.
Inipu(,'na-
lur.
mortaliler, ila Suarcz, quia ost idem cor- Unilas eliam suppositi exlrinseri non initas
pu3 morluum et vivuin unitate suppositi taoit ad propositum unitalis numerio;»* aut non ia.it
. . « 1 unil.ftoiH
el qu;inlilatis, seu hoc cst uwrd ev;isio. spcci(ic;c ; qu;i', unihis innnericn convenil nuiu.Tiram
''^M'*'"»-
Ilic agiinus do tcriniiio pliysico ct rcali luiliir;»» pcr su;im .sin,Lriil;iril;iUMU priorem
Iransubslanlialionis, non aulcm de alicjuo supposilo, non aulcin a snpposilo ;
quid
,

ergo facil unilas supposili ad numericam, est, quo fundamenlo cadaver, ut consli-
quam supponit ajque ac specificam ? tuilur per suam formam, dicitur uniri
98. ilgec est doctrina communis et recepta liyposlatice ; nullum est principium phi-
ab omnibus Patribus et Theologis, et Phi- losophicum hoc probans, imo et contra-
losophis, nec expedit eam probare, quia rium sequitur, quia diversilas forma^ sub-
Christus assumpsit naluram singularem ;
slanlialis non subordinatae infert diversi-
et si dimitteretur, et esset in proprio sup- tatem supposili; neque est principium
Naturaante posilo, nou mularetur numero, Item, qui revelalum, imo contrarium sequitur, quia
'°'
*^^nern dicunt eamdem numero posse assumi a fides docet uniri hypostatice ea solum,
nunierica.
îversis persouis simul, supponunt diver- quae spectant ad veritatem naturae huma-
silatem aut unilatem personarum non noe in Christo. Forma cadaveris nihil
facere ad unitatem numericam naturae. hnrum est, neque in fieri, neque in faclo
Deinde prius nalura debet esse in se esse, sed potius habet annexam privati-
singularis, quam nata sit terminari ad onem vitae oppositam humanitati ; ergo ex
suppositum proprium aut alienum, et sic principiis revelatis non coUigilur talis
est terminus actionis realis sicut humani- unio.

tas Christi, quse fuit generata a Virgine, Hanc erffo rationem de identilate cor-
100.
quamvis non concurrebat ad unionem hy- poris confirmat Doctor fuse ex Sanctis Uitima
probatio
postaticam ejus ad suppositum, qu» Patribus, ul habetur de consecrat. dist. 2. conciusionis
supponebat existentiam nalurse, prius Omnia qusecumque, agens de Eucharistia patribus.
ratione, cui adveniebat liypostasis, pro eo dicit idem corpics quod de Virgine sum-
:
instanti quo nata esset advenire propria, ptum est, quod passum est H sepuUum, 1
si adesset. Ex quibus sequitur illam solu- qicod resurrexit et in ccelum ascendit, etc. 1
tionem es3e inanem,quamvis sit Capreoli, dicit esse in Eucharislia. Leo Papa in ^
j^^^ Pa a
Cajetani et aliorum. serm. de Ascensione Domini : Non duhia Augustin.
Deinde quid juvat hsec unilas suppositi? fide, sed certissima scientia tenemus eam
quia peto, an corpus vivum et morluum naturam in Patris consessuram Ihrono,
Pelri sit idem numero ? dices quod sic quae jacuerat in sepulchro, etc. Item Au-
variatur tamen suppositum, quia compo- gustinus in serm. de Ascensione : Omnia
silum ex nova forma substantiah, ex prin- charissimi, elc. Gregorius super illa Joan. cregor
cipiis adversariorum in hac ipsa quaesti- 20. Maria stabat, etc. quod moriendo in
I
one, infert novum suppositum, quando sepulchro posuit, surgendo sicper Angelos
non assumitur ad extrinsecum; ergo uni- levavit, etc. Similia Augustinus ad Feh- puigentius.
tas suppositi niliil facit in proposito ad cianum : illam carnem in sepulchro dese- H7ercm."'
unitatem corporis vivi et mortui numeri- ruit, qicam in utero formavit. Fulgentius
cam, quse salvatur sine tali, in corpore de fide ad Petrum : idem homo inutero
secundum ipsos.
Petri matris, et pependit in Cruce, et jacicit in
gy_
Addo ullerius corpus denotare diver- sepulchro, et resurrexit, etc. quee idenlitas
sum gradum entis physici a materia et intelligitur ratione parlium. Damascenus
quantitale, cujus unitas numerica, aut iib. 3. cap. 20. NuJlam, inquit, partium
qualis, qualis ipsi convenit, debet ab ipso natnrse deposvit. Hieronymus in Jonae 2.
sumi, quia quot modis dicilur ens, tot super illud : et sublevabis de corruptione,
modis et unum, etc. dicit : illud ipsum corpus et carnem
Peto ulterius incidenler, ut supra dictum resurgere quse primo condita fucrat. Idem
DIST. XI. QUi^STIO III. 411
Beda 1. ad Corinth. 11. et reliqui; ergo substantialem; id tamen non probare de pro-
Beda.
secundum Sanclos ducto a pluribus agentibus, et pluribus mu-
Patres non est diver-
tationibus. Ratio pro prima parte est, quia
sitas carnis aut corporis in Christo nunc,
unius mutationis una est forma terminans ;
ab illa quam liabuil in sepulchro, el con-

et haic late traclatur.
sequenter eadem forma consliluuntur.
Probatur consoquentia, quia mulli hae-
33.
101.
Qnid relici negarunt veruin corpus in Christo, Alii (a) concedentes conclusi- llenr.
_
. quodlib. 3.
haeretici
B corpore dicentes esse phanfastlcum et apparens oncm, ad quam adductae sunt istse q. g. 8.
•II T t L 1
15. el 16.
auctoritates, dicunt qnoQ quatuor
Cliristi,
et carne
(de quibus suo loco) ; multi licet admitte- etquodi. 2.
lixenint ?
terent corpus, negarunl fuisse ex Virgine, rationes adducta? pro conclusione etquodi. 4.
^'
et dicunt resolutum fuisse in elementa in ncgativa concludunt de quolibet,
morle, ex quibus primum fuerit compa- quod producitur ab uno et eodem
clum. His ut obviarent,Patres disserunt de agente; non autem concludunt de
Patres
veritate carnis, et identitas et unitas ejus- homine, quia producitur a duobus,
11 extremo dem inculcatur; ergo eorum verba in eo agentibus et duabus mutationibus ;
contradi-
cunt. rigore intelligenda sunt, quo aliis contradi- corpus enim producitur a propa-
cuntinextremocontradictionis, ac proinde gante, anima autem a crcante, 16.
ntelligendi
sunt,
intelligendi, ut verba sonant, de identilate de animalihus dicitur : SoUis inlelle-
ut verba corporis in sepulchro, et in Cruce, vivi et
EOnant. cliis esl ab exlra.
mortui;vel sane videamus qua arte ad- Et ist^B duse conclusiones, scili-
versarii cum sua forma cadaveris impu- cct prima, quod illae rationes con-
gnabunt AppeUitas, qui docebant corpus cludant ibi, et non concludant hic,
Christi resolutum fuisse in elementa in
q^je est secunda, probantur. Pri-
morte; quid enim magis esl resolvi in ^^r^
sic Omne: quod est, ideo est,
elemenla, quam in aliam substantiam ^y^^^ unum numero est, Boetius
disparatam, quia error fuit in eo, quod m^ Îq ergo nd quam-
Unitalc ct Uno ;
dicebant corpus desivisse ac fuisse cor- lib^t unam rem naturalem est una
ruptum, quod Patres negant, et merilo. mutatio numcro; sed mutatio di-
llinc manet probatum, corpus quod csl stinguitur specie, numero et gene-
significatum et contenlum sub specicbus. ^q pcr formnm terminantcm, ex 5.
constitui per formani substantialem pro- p/i;jsicoriwi; ergo unius mutationis
priam, quae dicitur forma corporis, et sup- qna producitur uua rcs naturnlis,
ponitur ad animam. Ihcc conclusio in cst u.na forma uumoro termiuans.
sequentibus patebit, quantum ad ralionem ^j dicatur quod iu generationc Tevt.
"^
philosophicam et naturalom, ubi etiam unius cntis sunt multa> generati- "^Tndt;
respondebitur ad fundamcnia aliarum opi- onos pnrtinlos, et illne sunt ad
nionum, quae solum petunlur ex ratione divcrsas Ibrmas, tanqunm ad pro-
philosopliica. ppjos terminos. Contra. aut istne
l)lur(>s rorm;p educuntur de una
S(^.I1()IJUM. potentia mnteria^. aut de diversis.
Non de una, quia secundum Com-
mentntorom, lii. numerus
Mctapln/s.
Sontentia Ilcnrii-i tenct ralionos addui-las
pro opinione D. Tiiom. probare, (niod |>rodu ])otcntiarum in mntoria est sccnn-
ctum ab uno agonte unam liabcat Ibnnam dun\ UUmrruui spccionun :
ct ifa
^Sciter.^'
illfc durc formse, quibus esset una IUa positio est irrationalis, qufe
potcntia, cssent ejusdcm speoici ; cxcludit distinctionem substantise
scd tales duas est impossibile si- ab accidente; haec est hujusmodi,
mul esse in eodem. Et prsetcrea quia pcr istam non potest concludi
tunc illse perficerent materiam aliqua messe formam accidenta-
sccundum camdcm potcnliam, et lein per hoc quod advenit enti in
tunc duo actus csscnt unius po- actu, quia per te illud fuit in actu
tcntiae; quod vidctur esse contra incompleto, et ita dicam (si forma
Text. 10. Philosophum, 3. Physicorum, nbi accidentalis adveniat) quod prce-
vult, quod potcntiao distinguantur existens sit in actu incompleto.
sicut actus, quia posse sanari et
si
posse segrotnrcesscnt idcm, sanari COMMENTARIUS.

et segrotai'c cssent idcm.
34. Ncc potest dici, quod illa3 formoe (m) Alii concedenles condusionem, ad
10-'
educantur de diversis potentiis quam adduclse siinl illx auctoritales, elc. Qi,ct~Ui.>
materia?, quia cum illa3 potentia^ llaclenus Doclor Iraclavit quaislionem i'i^'iosoi.hi-
inessent matcrise, sine ordine na- Tlieologicam ; deinceps aulem agit de ^® pi"''»!'-
turse, sequcretur quod et formaj liac quoeslione, ut fundalur iii ratione formarum,
illse sine ordine essent perficien- nalurali.
tes materiam istam, quod est im- Subjungit ergo sentenliam Ilenrlci,
possibile. Tunc etiam sequerctur, quantum ad verilalem philosophicam par- Senlenlia

Henrici,
quod materia, ut cst terminus a tim convenit cum D. Thoma, partim dif-
quo gencrationis, plures mutati- ferl. Dicit ergo quod in aliis vivenlibus
ones includentis, esset ens per ab homine una sit tanlum forma, quse est
accidens, quia habcns plurcs po- anima quae continet in se formani mixti
tentias; scd de cnte per accidcns seu corporis; et in his concludunt rati-
non generatur nisi ens per acci- ones D. Thomai, quae ab uno lanlum
dcns ergo generatum non esset
;
agente producuntur. Dicit secundo, quocl
unum nisi per accidens. Ttem, om- non concludunt in homine esse unam in
fornia
ncs illae concludunt ex
rationcs tanlum formam, quia procedit a duabus est dnpiex,
per se ratione formse substanti- agentibus, nempe a propagante quoad una.

rv •
i • r> Fundamen-
alis ipsa enim pcr se constituit
; corpus, et a Deo, qui creat animam. Pro- t„n,.
ens in nctu simplicitcr. batur prima conclusio ejus ex unitate mu- nûtSS
termim,
Et si respondcatur per esse com- tationis, qu<c sumilur ex unitate termini "^^
plctum et incompletum, hoc im- ex 5. Physic. ergo ad unam numero rem

probatur, quia non esset via di- naluralem est tantum una numero mula-
stinguendi formam substantialem lio. Dices in una re naturali esse plurcs
ab accidcntali; quantumcumque formas partiales et generaliones. Gonlra,
enim esset forma talis vel talis, quia vel de una polenlia maleriae educun-
posset evadi dicendo illam, qu?e tur, aut ex pluribus ; non de una ex
est substantialis, esse accidenta- Commenlalore, 12. Melaphys. com. 11.
lem, et e converso, pcr coinplc- numerus potentiarum in maleria est ex

tum et incomplctum. numero specierum, crgo essent ejusdem
Ex hoc potest formari ratio sic : speciei, et in una potenlia essent plures
DIST. XI. QU^STIO I/I. 413
aclus contra Philosophum, 3. P/ujsicor. onein alterando, corrumpendo ct aiierando,

corrumpen-
text. 10. quia si posse sanari el posse transmutando, alioquin non magis do.
, , mutnndo. • •
esset bos patcr bovis quam asinus,

, .
icgrolari essent idem, sanare et JEgro-

lare essenl idem. nisi quia pcr actionem bovis, de
Kx ur.iiaie Non sunt diverspc polenlise, quia sic scmine bovis generatur bos, et ita
potcnli;!' ,.
II niatcna. cssent formai m
_ _ _
maleria sme oraine, et

.
in homine.
terminus a quo generalionis, quae est Et confirmatur ratio, quia si
maleria, ut habens plures polenlias, esset idem est per se terminus utriusque
ens peraccidens; ex enle per accidens agentis, aut idcm compositum,
non generalur ens per se, sed per acci- aut eadem forma. Si primuin dc-
dens, furma autem subslantialis consliluit tur, ergo homo est creatus, quia
ens per se ; et tollerelur via distinguend: est pcr so terminus creationis.
substantiam ab enle per accidens, el for- Si forma, ergo homo non est per
mas consliluonles ulrumque, quia forma sc a propagante, quia pcr se est
accidentalis ideo esl tahs, quia advenit terminus crcationis; utrumquc
enli completo in aclu; ergo non ila subest inconveniens.
slantialis. Addit juxta priinam rati-
iste
onem suam, quod ad duas formas
SGHOLIUM. eductas de potcntia matcriae sunt
potentiae distinctse; sed ad duas
Secunda pars seu conclusio diclfc senten-
tiae, id est, plures fornias substantiaies adformas, quarum altera educilur
niittendas in homine, et in quocumque de potcntia matcria?, altera crc-
produclo a pluribus agentibus, pluribus atur, non sunt duse liabilitatcs, vel
mutalionibus, suadetur. Et ponuntur qua-
potcntiae ; et idco magis est una
tuor additiones ad hanc opinion(.m spe-
generatio ad duas formas secundo
ctantes.
modo quam primo modo.
„?3.
lext.
Sccunda conclusio (a), scilicet Addit etiam, quod illa forma, ^^-
coni. 3?. qnod in homine non concliidant, quoe potcst dare cAWf materire natu-
sed quod oppositum sit il)i vcrum, raliter seorsim sine altera, nata
probatur sic Omne per se agens
:
est suppositum,
constitucre et
habet aliqucm proprium tormi- ideo omnis forma supcrvcnicns illi
num su» actionis, ct pcr consc- est accidcns scd forina non nata
;
quens ubi sunt diver.sa agcntia et darc pcr se essc sine alia, non est
cUversse actiones, non potost csse nata constituere suppositum nisi
fbrmacadoin per se tcrminans. Kt miraculosc. Et ad propositum,
hoc conlirmatur pcr Philosophuin, Ibrma mixtionis non cst nata pcr-
5. P/ujsicorum, u])i vult quod non liccrc, nisi (Uim anima intellcctiva
potest eadem sanitns rediro j^ro- perlicit, et ideo nata cst scparari
pter diversitatein actionis ad hanc a materia, quando anima dcsinit
et ad illam sanitatem. Scd afj^cns informarc, ct ideo miraculum cst.
increatum per sc agit ad gencrati- quod forma ini.\tionis manct iu
onem hominis, quia infundit animat(M'ia sinc intellcctiva ncc ani-
;
cnaium intcUcctiva in, et ajêns cvc-

^^''^"^ n\;\ advenicns illi (^st accidens, quia
genci-ai
atuin por sc agit ad cjus gciKM-ati- illa prima non (^sl nata constitu-
;

cre suppositum, nisi miraculose. Uo ad duas formas, quam duse gene-
*
Alias Addit etiam, quod eadem mate- raiiones.
proximum
Secunda
ria est *
proprium perfectibilc ip- Secunda est : Quod fonna mixUonis declaratio.
sius mixtionis et anima^ intelle- seorsim ab anima non est nala manere,
ctivae; non autem forma prior, nisi miraculose, neque proinde conslilu-
scilicet mixtionis, constituit pro- ere supposilum nisi miraculose, ideo
prium receptivum animae, tunc anima superveniens non advenil per acci-
enim anima advenii'et enti in actu, dens; si auLem illa naluraliter maaeret
et tunc non esset forma substanti- et constitueret, anima esset formo. per
alis. Addit quartO; quod intellecti- accidens.
va continet in se vegetativam et Terlia, quod utraque forma, tam mixti. Tertia

declaratio.
sensitivam; illa autem forma mix- onis, quam anima adveniant primo laate-
tionis continet virtualiter omnes riffi primae, lanquam proprio perfeclibili;
formas, quae possunt esse seorsim alias si anima adveniret constituto per
in aliis formis corporis. Ideo au- priorem, constitueret ens per accidens.
tem intellectiva non continet is- Quarla, quod forma mixtionis conlineat Qiiarta
declaratio.
tam formam mixtionis, quia im- virlualiter in se omnes alias formas exten-
permixta est et inextensa, et ideo sibiles et extensas, quse possiint esse
continet illas, quas possunt tali seorsim in aliis formis corporis; non con-
modo habere forma autem esse; tinetur autem in anima intellectiva, quia
mixtionis continet omnes alias ex- haec est impermixta et inextensa ; eam
tensas vel extensibiles, et ideo autem continet anima vegetativa planlae,
illse duse sufiiciunt in homine. et sensitiva bruli, ahas deberet hic au-
i
ctor in illis constituere formam mixtionis,
COMMENTARIUS. sicut in homine. Intellectiva autem homi-
nis conlinet in se sensitivam et vegetati-
J,^^- (a) Secunda conclusio, scilicel quod in vam ; et sic illae dua^ sufficiunt in homine.
Plures ^ '
formas esse homine, etc. In hoc recedit Henricus a

in homine.
Ex D. Thoma admittens formam mixtionis in SCHOLIUM.
agentium. homino divcrsam ab anima rationali. Di-
versitatem utriusque probat ex diversi- Impugnat secundam conclusionem dictse
sententise, ex quarta ejus additione, quia si
tate aclionis et agentium, sicut in superi-
intellectiva continet vegetativam et sensi-
ori probavit unitatem formse in aliis vi-
tivam, et istse in brutis et plantis continent
venlibus ab unitate actionis et agentis formam corporeitatis, ut dicit Henricus, in
ergo diversi eliam lermini. Confirmatur, homine eamdem continebunt. Itom a quo-
quia si idem esset terminus, vel esset cunique occidatur brutum, et non obstante
quacumque, et quantumcumque diversa al-
forma, vel compositum, et sic utrumque
teratione prjevia, manet idem cadaver ergo ;
esset creatum. Addit quatuor declarati-

non est aliquid de novo, sed idem compo-
ones hujus conclusionis rPrima est, quod situm anliquum.
Declarafio non sint duse potentiae in materia hominis
*^°°nis!'°' ad formas, sed una tanlum ad formam Contra (a) conclusionem argui- 37.
mui?i°iicari
™^''*°^*^' ^^* educitur ad animam quoe tur ex isto quarto et ultimo addito
potentias creatur, nulla est potenlia
?r ; et hoc modo sic Vef?etativa
:
cj
in planta continet i.
inmateria.
productio hominis magis est una declara* in se formam corporeitatiS; et seu
DIST. XI. QU^STiO III. 415
sitiva in bovo continet vegetati- modum existendi talem vel talein,

vam et corpoi*eitatem alioqnin , scd ordo perfectionis semper est
oporterot in illis ponere plures idem.
formas, quod ipse negat Tunc ac- Item, manifestius videtur exclu-
38.
cipio istam propositionem Quid- : sa quod possit concludi in aliis Non"potest
fide,
Forina
:onlinens quid continet pcrfecte et formali- vivis forma mixtionis dilferre ab etfecius a
rormam „ ^ quibuscum-
• •
aliquam formam continentem

• •
anima, quam in liomine de anima ^

• 1 1
;ontinen-
ter f,i,e.
tem formaliter aliam formam,continet intellectiva. Et hoc probatur, quia^^c^^ljquê"'

formas
alias, etiam illam aliam; sed intellectiva non potest esse regulariter idem '^^l^'^^^
)ntiiiet ab
hac continot formaliler
perfecte et eflectus a quibuscumque, et quan- ^ qôcuna- * ^
ontentaj. que
vcgelativam et sensitivam per te, tumcumque diversis agentibus ;
occidaiur,
et non sub ratione destruente ra- sed a quocumque et qualitercum- corrumpa-
tionem vegetativse et sensitivsR, (|ue corrumpatur corpus vivum, animai,
sed sub ratione perfectiori, quam dum tamen non statim resolvatur ''^''™
cadater
manet.
illseformse habeantur sine intelle- in elementa, semper producitur
ctiva; ergo intellectiva continet cadaver idem et ejusdem ratio-
perfecte istam formam, quam sen- nis, patet ad sensum, sed idem non
sitiva et vegetativa continent. Sine potest terminus proprius
esse
i'atione ergo videtur dictum, (juod actionis hujus et illius agentis;
sensitiva in bruto continet for- ergo non est novum prcxluctum
mam corporeitatis, ct vegetativa pcr actionem corruptivam ipsius
in planta, et tamen quod sensitiva animati, sed est derelictum.
et vegetativa, ut contcntse in in- Apparet istud in spociali, si bos
modo perfectiori non
tellectiva.et pcr cultcllum, submcrsionem vel
contineant eamdem formam. intcrfectionem vel aliis modis ,
Si Si dicas, continentur in intcUe- corrumpatur, semper derelinqui-

iregelativa
n planta, ctiva modo inextenso, ideo non tur idem cadavcr, et ejusdom ra-
et hruto
(UHilinet continent forinam corporeitatis, tionis. Corrumpentia autem hjBc
formam
:orporeita- qucio est extensibilis. Contra, aut et illa, non sunt nata inducerc
tis,
idani erit
sensitivae et vegetativse modus in- eaindcm formam, et hoc statim
(ie
vefêtativa
cxtensibilis repiignat, aut modus absque omni alteratione pra^via ;
hominis. cxtensibilis, aut nec sic, nec sic. imo si deberet eadem talis forma
vSi primo modo, crgo non conti- induci, ct ab eodem agente, adliuc
nentur in intellectiva. Si seciindo videtur uuirormis alteratio neces-
modo, ergo noncontinent formam saria pra>via ; scd hanc quantum-
corporoitatis. Si vcro detur ter- cumque dilformis alteratio praHM^-
tium mombrum, scilicet quod ne- dat, etab alio et alio agcnte, sem-
quc sic, nequc sic, tunc indifferen- per scquitur idem terminus.
ter j)otcrunt contincre 1'ormam
corporeitatis, ut sunt in se, vel ut COMMENT.MUCS.
contenta) in intcUectiva, tunc
eniin contincntcorporeitatem pro- (;i) Conlrn conclusionem arguitiir e.r \ol
ptcr ordinciu i)crfectionis formaa uUuno, clo. IrnpugnalHeuricuin pnrao ex formam
<""^'"*
ad formam, non autom i^roptcr (luarla limilalioiie addila ab ipso ; esltiuc
perfecti-
onem
redargulio ad hominem: Anima inlelle- dum idom polesl sumi ralio mensur» el raiio
'^^'^''"''"^'
ejui cliva conlinet perfecle et formaliler sen- mensurali secundum perfeclionem, sed eminenler
inclu?ani.
sitivam et vegelalivam secundum perfe- non magis vegetaliva planlse, aut sensitiva
ctiorem modum, quum in se sunt; ergo bruli exigil modum exislendi exlensum
etiamconlinent quidquid in ipsis, et ex aut exlensibilem, quam forma mixtionis
perfeclione ipsarum continelur, sed sic ex genere, quia eadem ratio ulrique com-
conlinelur in ipsis virlualiler forma petit, nempe esse formam materialem
mixtionis, ut sunt in bruto et planta ; er- e-ductam de polenlia materiffi ; crgo non
go consequenler loquendo eamdem con- ideo vegelaliva et scnsiliva in seipsis
tinent, ut sunt in homine ; vel primum subsislentes includunt formam mixtionis
ergo estfalsum, vel secundum dici debet virlute, quia existunl modo extenso, quod
consequenler. Argumentum est clarum. perinde mixlioni convenit per se; sed
Confunnalio
prioris
Confirmatur ultima pars argumenli qusecumque aha ratio includendi formam
rationis.
primi : tunc enim conlinent corporeilalem mixtionis virlualiler in ipsis, ul in propria
propter ordinem perfeclionis fo^-mse ad specie sunl, perinde competit intelleclivap,
formam, etc, modus essendi seu exislen- ul includit ipsas, ergo, etc.
di est posterius forma, et adveniensei per Secunda ratio est, quod idem effeclus 106.
Secunil
aclionem agenlis, quidquid autem conli- non possit esse a quibuscumque,' et quan- ralio
Doclorii
net forma virtuahler, continel ratione sua tumlibetdiversis agcntibus ; sed quomodo-
Moilus specifica. Unde modus essendi tahs vel cumque el a quocumquo corrumpitur vila,
essendi
perfectione lahs, sive sit perfectus, sive imperfectus. manet idem cadaver, ut patet ad sensum,
naturse
poslerior provenit ex nalura formce, tanquam con- ergo non est novum producl.um , sed
est.
sequens
"
ad essentiam ejus, ideo enim idem derehclum ,
quia diversa agentia Diversa
"^
agenlia
substantia exigit exislere per se, quia agunt secundum propriam formam, per nequeun
,. , ,. »» eamdem.
Deus qu;im ordinantur ad diversos effectus, et formam
substantia
esse et
est , ideo
immutabile, quia Deus
est necesse
est.
1 1 p
ad eamdem formam prsesupponitur
... producere.
uni- 6orumpitur
Unde universum modi essendi redun- formis disposilio et alteralio. Accedit non'acUvo.
dant ex natura, non e conlra, quod autem quod vita corrumpi potest, seu privatio
poslerius est, nequit esse ralio continen- ejus induci a causa non activa, sed im-
di perfectionem in priori ; ergo non idco peditiva alicujus, quod ad ejus conserva-
vegelativa planlae includit virtualiter for- tionem requiritur, ut per suffocationem,

mam mixlionis, quia exlensa est, sed ex per exclusionem aeris, et collisionem fau-
natura sua.qua talis forma secundum gra- cium, per discontinuationem membro-
dum perfeclionis, ad quam delerminalur rum, et hujusmodi, qui non sunt motus
a sua natura. Sed anima inlehectiva non ad substantiam inducendam. Hoc argu-
posset includere vegelaiivam, nisi eliam mentum probat a priori conclusionem
includeret omnem ejus perfeclionem vir- Doctoris contra negativam, et perinde
tualem, quK compelit ipsi, qua natura apphcari potest in homine, sicut in caete-
est; ergo includit eliam virtuahter corporis animanlibus.
reilatem, quod Ilenricu. negat. Peto ergo, unde producalur iha forma, io7.
Deinde una forma nequil viriule conli- id est, a qua causa, et ad quem finem? ^^"JaUo^'^''
105.
Prcedica- nere aham secundum gradum communem non a causa particulari, quia vel hsec non Pi'^'^^'^^^''"-
tum
univocum essendi utrique, quiain hoc, caeteris pari- negat'one
est activa ad substantiam; vel si est acti-
et
Qon est virtulis
bus, nullus est excessus, neque secun- va, agit ad propriam formam lanlum, si actionis
DIST. XI. QU/^STIO III. 417
est univoca ; si fcquivoca, agit ad for- connaturalis uni forrnae inducendae et con-
mam, ad quam per virlutem propriam servandee, qua; disponunt ad ejus corru-
polest disponere subjectum ; sed ex ea ptionem per aliam formam, ergo maleria
virtute nunquam alias nalum est dispone- sub quibuscumque dispositionibus conna-
re subjeclum ad formam cadaveris, di- tUralibus formae viventis, non exigit cor-
versam a forma corporeitatis, neque de ruplionem illius form^, aut positionem

faclo inducit talem dispositionem prse- allerius in"compatibiIis. Non est dispositio
viam, quia deberet esse materialis et de novo introducla in materia, quia neque
sensibilis, quae cadore posset sub sensum. ex causis particularibus, neque ex causis
Limitatio Neque causa ipsa nala est agere aliler universalibus, ut concurrunt hic, suppe-
virtutis
activcC. in corpus vivum ad inductionem formae tit fundamentum aliquod, vel ex parte
cadaveiis, quam agit alias ex limitalione causarum, vel e.x parte materiae, vel ex
propriffi virlutis in quodcumque passum ratione actionis corruptiv» formae viven-
alias diversum et applicalum, in quo noii tis, unde colligatur lalis dispositio, ut
inducit formam cadaveris ; ergo, etc. probatum est ; ergo, etc
Materia Materia etiam prima non limilatur, aut Probatur etiam, quod neque
^ praetendi ,.
^^9.
df! se
Non dan
iidiirerens
determinatur ex iialura sua ad ullam potesl aliquis naturae praifixus finis, unde linem
talis pro-
formam, sed ex virlule agenlis inquantum coUigatur necessitas formse novae in productionis.
disponit ad formam delerminatam, quia posito, qua3 dicalur cadaveris; ergo sine
materia nunquam potest se reducere ad ratione statuiLur. Probatur antecedens,
actum, cum sit mere in polenlia passiva, quia perfectio natura), qui est finis motus
quse transmulalur solum per agens. Si et mutationis, ne quid maneat incomple-
dicas a causa universali produci illam tum, id non exigit, quia manente forma
Non formam, contra, c;msa universalis non antiqua corporis, ut ad sensum manet,
produci a
^^ ^ ^^ formam determinatam, nisi ut desinenle vita, materia non manel incom-
causa
luiversaii.
supplel defectum causffi parLicularis, exi- pleta, aut sine forma. Ratio aulem, el
gentis ex actione proevia et disposiliva sensus inagis exigit id affirmare , (luam
lalem concursum vel actionem sequen- alia adstruere, ul ex dictis patet et am-
tem ; sed nuUa prajcessit disposilio aut plius patebit.
actio causcD particularis disponentis ma- Probatur autom quanlum ad praesens, i,'in,s
teriam, quae exigat vel ordinelur ad talem nuUa debelur ex parte finis perfeclio na- '"'^ZZL"
formam novam cadaveris ; ergo neque a lune in aclu, nisi ex virluto el efficacia
a^-quu-itur.
causa universali inducilur. Dices induci causarum naluralium et mediorum, qui-

[losponsio. ob particulaiem dispositionem maleriic. bus reducilur fitiis natur;e in esse ; sed con-
108. Conlra, illa disposilio materiiB non est siderando colleclive aut soorsim omnes
mpii|:na-
g,.j^jqy.j^ jj^jg f^j^ g^j^ foriiia viventis, causas, t[\ix hic ot nunc concurrunt ad
^^^'^ ^^^ accidonlia inhajrent toti, et sic corrupliotiom vivontis et agunt circa
seauitur ,
,. ^^.,. nulla manent dosincnle tolo ; vel insunt materiam primam ejus, nulla invenitur
Iispoiîuoue
DariHMiiari niatoriii' prima3, ut modorni magis pliilo- causa producliva fonnai cadaveris, auL
materiii;.
sopliantur, sed etiam sic dicunt niajoreni exigentiio ox parto maleria\ aul dispositio,
connexionem ex nalura roi cuin fonua quc eam particulariler oxigaL orgo for- ;
Matena
viventis, quam ad aliam formam, quia ma h;i3c, quu3 nunc mest materi;e, non osl miuciiur
dispositio naluralis ad unam formam, nou forma nova inducta virlule harum causa- nctu p«r
est connaluralis ad aliam ; no(|uo illa osl rum, proul hic ot nunc applicantur, ergo
Tom. XVII. 27
;
m LIB. IV. SENTENTIARUNf

virtute aliarum causarum materia habet Tertio denique reprehendit antiquos,
aclum, et non per has. quod definierint animam non facta mentio- Diversa
exigunt
Major est per se nota, minor jam pro- ne corporis, quia diversae animae requirunt diversae
corpora.
bata esl cum prima consequentia ; secun- diversa corpora, sicut diversi actus di-
da autem patet, quia maleria non est in versam maleriam.
aclu, nisi per virtulem causae efficientis. Ex his patet ratio Doctoris, quam brevi-
Sed non potest assignari alia causa effi- tatis tantum gratia prosequor caeteris
ciens, a qua recipit hunc aclum praiter omissis ; alia plura legunturapud Philoso-
iUae sunt, causam, per quam homo aut vivens reci- phos passim in hac materia, ut quod Alia
per quas rationes.
vivens pit esse per generalionem, et per quam alioquin nutritio non salvaretur, neque
accepit . n ,
•
o . . j
esse, prior lorma embryonis fuiL corrupta ad subjectum extensionis formale, dalo quod
introductionem hujus formae; ergo haec per animam constilueretur corpus, neque
forma anliqua est, et non aliqua nova subjectum accidenlium materialium, dato,
per easdem enim causas per quas aliquid ut Thomistae admittunt subjectari acciden-
componitur, per easdem solvitur ; solvi- lia in toto mediante forma. Quarto deni-
animam
tur vivens in et corpus, ergo per que, quod anima nequeat constituere
easdem componitur. corpus in esse corporis formaliter, cum
110. Confirmatur ex Athanasio in Symbolo . ipsa tantum virtualiter dicitur corporea,
Athanas
sicut anima rationalis, et caro unus esl quia effectus formalis debet esse per cau-
homo, etc. per carnem intelligit corpus ;
sam formalem in suo esse formali, et
componitur ergo homo substantiahter ex nihil virtuale, aut eminentiale det esse
carne, lanquam parte substantiali et pro- formale, sicul neque Deus dici possit
xima, ergo constituitur caro in esse sub- formaliter lapis, aut Sol formaliler cali-
stantise per formam propriam. Sie eliam dus.
111.
intelligunt Palres, quos supra citavimus, Objicit Vasquez disp. 186. cap. 2. Philo- Objectio
Vasquez
eamdem carnem et corpus Christi conce- sophum lib. 2. de generatione animalium ex
Pliilosopli,
ptum de Virgine, passum in Cruce, ja- cap. l. Neque enim facies, inquit, nisi
cuisse in sepulchro, resurrexisse. animam habeat, neque caro, sed corrupta

Sic denique Philosophus 2. de Anima, sequivoce dicitur facios, aut caro perinde
Definitio
animse. definivit animam definitione Physica, in or- quasilapidea, aut lignea facta sit, etc. ergo
dine ad materiam suam, nempe ad cor- mortuum et vivum non communicant
in
pus quod eadem forma substantiali, neque consti- ResponsiO

: sit actus corporis organici po-
Sropus _
tentia vitam habenlis, etc. Definivit autem luuntur eadem forma. Respondetur in Philosophi
Corpus in ordine ad subjectum proximum, quod eo capite, Philosophum agere de par-
"e/us."'" est compars totius ; ergo si potentia vitam libus, ut subsunt generationi, moventur
habet, et non actu, sequilur quod non el formantur a principio efficiente, sive
includat animam, quia subjectum physi- illud sit semen,sive cor, vel certe ab ex-
cum debet distingui physice a sua forma ;
trinseco, nempe a generante, ut patel
si autem anima constitueret corpus intrin- ex prsecedentibus in toto decursu capitis,
sece, tanquam pars ejus, hoc non posset et ulterius agit de parte in ordine ad
FiuQt
salvari. Deinde dicil, quod ex corpore et nutritionem augmentum,
suiipsius, et
unum cera anima fit uuum, sicut e\ cera et figura, et partem ab anima secernit; unde in
figura. sicut ex pupilla et visu ; haec autem diver- verbis praecedentibus immediate, ita con-
sa sunt in re, ergo et anima et corpus. cludit : Omnia, inquit, quaecumque aut
DIST. XI. QU^STIO III. 4id
natura, aut arte efficiuntur ab eo quod repetit, ad partem dicil sufficere, et requi-
aclu estjfiunt ex eo quod polentia tale est ; ri, ut habeat ariimam in actu, aut in po-
semen igilur tale, motumque hahet, et tenlia : Nec fieri potest, inquit, vel facies,
principium lale, ut motu peracto, pars velmanus, vel caro, vel alia pars sit, nisi
exislat, quseque eademque sit animata, anima senmalis insit aul aclu, aut poten-
non est enim facies, etc. \il infra ; Sed lia, et aut aliquatenus, aut simpliciter, erit
habealne semen animani, necne, ratio ea- enim aut mortuus, aut pars morlui, etc.
dem atque de partibus redenda est ; nec Dicitur autem pars, ut habet calorem Ratiodicti.
enim anima ulla esse potest in alio, nisiin naturalem, per quem possit nutriri aut
co cujus est, neque pars ulla esse potest, disponi ad animam esse pars simpliciter,
quod particeps animae non est, nisi aegvi- vel in actu, vel in polentia ;
pars mortui
voce, ut mortui oculus ; semen igitur, et dicitur asquivoce pars in ordine ad tolum,
habere animam, et esse potentia palam quod est corruptum, cui proinde neque
est, etc. in fieri, neque in facto esse, neque actu
Sic ergo partes habent potentia ani- per participalionem animse, neque etiam
mam, sicut et semen, sequitur ex mente jn potenlia per viam êneralionis potest
Pliilosophi partes non conslitui anima ; fieri totlus, sed tendit in corruptionem.
unde cap. 3. dicit : Semen non habere Imperfectum enim physice dicitur aequi- -T^quivoca-
animam, nisi in potentia, quia est pars voce se habere ad perfectum, sicut 10. in fl°bus
excrementi. Deinde de anima intellectuaU Met. in genere dicuntur latere aequivoca- sSSr'.^
atque sensibili dicit, prius haberi potentia tiones. Et sicut hic c. 3. dicitur generatio
quam actu. Et ibidem : Sed enim omnis foeminse esse imperfecta : Exlaesis, inquit,
animae sive virtus, s've potentia corpus interdum laesa, interdum non Ixsa gignun-
aliud parlicipare videlur, idque magis lur, sic foemina parlim foemina, alias non
divinum, quam ea quae elementa appellan- finmina, sedmas generatur; fcemina autem
lur ;
verum prout nobilUate vel ignobiH- guasi mas Isesus est. Et lib. 7. Metaphys. FiBroiaa
tate animae inter se di/ferunt, ila et natura noD
cap. 9. dicit generalionem foemina) non univoce,
ejus corporis differt, etc. Ex quibus con- esse univocam simpliciter, sicut est gene- sed
^ wquivoce
stat, quod corpus non constiluatur per raijo viri, sed aliqualiter el quasi xqui- generaiur.
animam in esse corporis ex Pliilosopho, mce;eilib. de Animalibus, foeminam non
quia in esse corporis dislinguitur ab ele- intendi per se a natura, sed generari
menlari, alque quo animae sunt nobiliores, occasionate, quia natura tendit ex se in
eo participant nobiliora corpora tanquam illud quod perfeclum est. Ex pra3diclo conclusio.
subjecla ; loquitur enim de ipsis respe- ergo loco nihil favet adversariis el cum
;
clive ad subjectum. sancti Palres dicant eamdem esse carnem

Ad propositum ergo faciem morluam vivi ot morlui, sequonda simpliciter est
dici a^quivoce partem, quia noquo actu, oorum sentonlia, cui in nullo repugnal
noquo potenlia hnbot in se animam, do(i- Philosoplius, et magis est pricsenti mysle-
ciente disposilione roquisita ad animam. rio congrua. .\rgumpnta ex communibus
et omni virtute intrinsoca ot exlrinseca principiis solvemus cum Doctore in se-
naturali, qua dlsponi possil ad animam, quenlibus.
non quod deficiat forma substantialis cor- SCMOI.IUM.
poris, aut certe conslituatur formalilor \U'(n[M s.vi.n.Imn aa.litnm Ilonrici. qno
per animam. Nam infra cap. 4. ubi eadem dicit ronnam corporeitalis non informare
;
sine miraculo, nisi simul informante anima ergO si matcria prima sit primum
intellectiva. Item, tertium additum, quod est,
proprium
et animse
perfectibile
materiam primam esse proprium perfectibi-
intellectivse, poterit a Deo agente
le animse intellectivse.
(qui in agendo non dependet ab
aliquo creato) informari anima
39. Contra (a)secundum additum, intellectiva absque actione agentis
scilicet de forma perticiente natu- creati, et termino ejus, et ita sine
raliter seorsim sumpta, arguitur omni forma mixtionis posset im-
sic Omne agens, quod potest suf-
:
mediate intellectiva perflcere ma-
ficienter in actionem suam sine teriam. Hoc videtur inconveniens,
actione alterius, et in terminum quia tale compositum non videre-
actionis, potest informare passum tur esse homo, cum non haberet
illa forma sine actione alterius illud quod est de essentia hominis,
sed agens naturale potest cum nec etiam non homo, quia haberet
communi influentia sine speciali illud quo formaliter homo est
actione divina in actionem suam, homo.
et in terminum actionis, qui est Secundo sic, ex duobus actibus,
Forma -forma mixtionis. Quod enim tunc
cor quorum unus non est potentia
poreitatis
est in eodem instanti Deus creat ani- respectu alterius, non potest fleri S:
prius
anima, mam, hoc non est prius naturali- pep se unum 7. Metaphysic. cap. pe- for
mixti
tanquam
dispositio ter; quam propagans inducat for- nult. et 8. cap. ultim. quia ibi uter- esi
perfec
ejus.
mam mixtionis, imo est posterius que illorum actuum manet actus pe
anin
naturaliter, sicut forma ad quam simpliciter respectu alterius, et homc
esset
sequitur dispositi-
est dispositio, ex duobus actibus in se et inter unt
]
onem, nec necessario simpliciter se, non flt per se unum. Sed per te
Deus creat animam, imo mere forma mixti et anima intellectiva
contingenter ergo agens illud
; sunt duo actus, et neuter poten-
potest informare suum passum i{^\[^ respectu alterius, sic quod
per istam formam mixtionis abs- neuter est ratio recipiendi alte-
que actione Dei per consequens; rum ergo non flt per se unum ex
;
nuUa respectu
contradictio est eis Si dicas, imo, quia eadem ma-
agentis creati, quod forma mixti- teria recipiet eos, hoc nihil ad B,
onis informet absque anima intel- quia per se unitas alicujus entis
lectiva; non ergo est miraculum. est ex actu, non ex potentia, ex
Contra (b) tertium additum de capitulis prseallegatis.
Ccntra proprio perfectibili animse intel-
tertium
arlditum lectivse arguitur dupliciter. Primo COMMENTARIUS.
Henrici.
sic : Proprium perfectibile ab
agente sufflciente potest perflci (a) Conlra secundum additum, etc. Ma- l
est
propria perfectione, circumscri- jor hujus rationis esi evidens, quia ubi
di.
pto quocumque agente alio, et nulla est subordinalio actionis ad acti-
perfectione alia, maxime ab agen- onem, neque termini ad terminum, neque

te non dependente in agendo ab agentis ad aliud agens, inquantum hoc
actione alicujus alterius agentis ;
agit propria actione, ut Deus, verbi gra-
lia, creans animain, recle loUilur oninis diate est receptiva utriusque, quia sic
conjunclio naluralis necessaria inter ler- forma mixtionis, neque est ralio pro.xima
minos, quin seorsim esse possinl, quod recipiendi animam, sicut quantitas, alias
enim simul sint, provenit ex applicalione formas accidenlales ; neque est conditio
causarum, non ex dependenlia aut ordi- aut dispositio prior, ut jam diclum esl,
ne formarum ; dato ergo quod forma neque materia servat ordinem ex nalura
mixtionis sit in liomine diversa ab anima, sua ad ullas formas, cum seque immediate
recte sequitur quod naluraliter possit respiciat omnes substanUales indifferen-
inesse sine anima, et separata unione ter, neque unam magis quam aliam, ne-
animffi, manere in materia ; differenlia que ordo inter ipsas formas ex natura
ergo illa, quam adducit Ilenricus in ordi- formarum inest, quasi una essel prior
ne ad consUtuendum suppositum, libera essenlialiler respectu alterius ; ergo opor-
est, non probata. let hanc suppositionem ad animam oriri
114. (b) Contra tertium additum, etc. HcCc ex eo quod constitulum per eam sub-
Sequi
inimam
.
ralio est clara, quia

. ...nnmedia-
proprium et
,.
jecLum anima),
sit
ntun^h lum perfectibile animaj, dicil Henricus, Si dicas quod anima supponat organa
" J'^-
Forma
ifxiionis.^ esse materiam primam, non constitutum et partes ad hoc, ut possit dare suum mixtionis
quare
ex forma mixtionis, ne admitlat animani effectum materise; contra, vel est hoc ex requiritur.
constituere per accidens, quia adveniret necessitate eftectus formalis, vel cerle
enti in actu constituto. Hoc supposito, effectus, qui proveniunt ab anima, ut
Deus potest creare animam in maleria, principio guo efficiente. Non primum,
quia nullo medio respiciunl se mutuo, ut quia effectus formalis praBcise communi-
actus et potentia, neque Deus dependet calur subjeclo primo et immediato forma3,
ab aliquo agente aut actione ejus respe- si ergo illud est materia, non requiritur
clive ad terminum crealionis. ad hunc effectum, informatio ejus per
jyjon Si dicas rorinani mixtionis esse disposi- formam mixtionis. Neque secundum dici
xTionem lior^^m praeviam ad

animam ; contra, dis- potesl, quia anima est principium quo
^_dispo-
positio praevia non requiritur in maleria operandi respeclive ad principiun\ suum
respective ad formam, quam nala esl quod, et per animam constitutum. Hoc
immediate recipere, nisi ut tollalur impe- autem est solum compositum ex anima el
dimenlum, nempe forma prior inexislens, materia, si ha^c immediate recipit ani-
sed nullum impedimenlum lale est pro- mam ; ergo sic non supf)onil formam
porlionalum ad agens increatum ; et si mixtionis ex necessitate etTeclus. nisi ipsa,
quod esset, tolleretur per infusionem aut constitulum per ipsam sit subjectum
animac, quai non posset existero cum l\)r- proximum animaj.
ma priore, sicul loUilur per formam mix- Dices supponi formam mixlionis ad Qnantiias
rur pr;o-
lionis. animam, eo modo quo quantilas requiri- suppo>ita
.
ad rormam
, ,,•,
olliUir
Dices esse ordinfnu intcr ipsas formas '
; lur ad formam substanlialom matenalem substaniia-
loriiina-
ho
contra, hic ordo salvari nequil inler for- m matcna. (,ontra, hoc requiritur ox no-
inf(M' nias ex natura formarum, quia una crca- cessitate agontis materialis, non autem
)rmas.
tur, allera educitur, nequo ost respective forma?, quia illud noquit agore nisi in
ad formas, ut sunt ab agentibus c x eaJem maloriam oxtonsam. Quoil voro non ex

ratione ; ergo tanluni enl respoctivo ail forma provonial, palol, (]uia sic forma
subjccluui. Sed lioc nun, si malcriu inuno- substantialis, si respicerel quanlilalem ul
.

subjecLum quo, non componerel cum jectum ejus, cum ex operatione recte
materia nisi per accidens ;
quod enim colligitur esse.
respicit mediante accidenle, non potest

per se magis respicere tertium, quam SGHOLIUM.
respiciat medium ; Deus ergo qui non
dependet a quantitate in agendo, maxi- Refutat rationem Henrici, scilicet ideo
pluras dandas formas, quia plura sunt agen-
me producendo formam, quae nequit de-
tia, vel plures mutationes, declarans, an
pendere a quantitale, sic etiam non de-
ad compositum habens plures formas sit una,
pendet a forma mixtionis, nisi ipsa in-
vel plures mutationes. Item, an materiae ad
grediatur rationem subjecti primi animae. plures formas sit una potentia.
116. Secunda etiam ratio Doctoris est pro-
SecunJa
bans, et destruit intentum Henrici, quoad 40.
ralio contra Contra rationem istiiis opi-
(a)
eumdem.
unilalem per se ; nam magis sequilur ex nionis, inqiiantum concordat cnm
eo quod ponit uLramque formam immedi- praecedente opinione contra illam
ale afficere maleriam, liominem non esse divisionem, aut \ma mutatione, aut
ens unum per se, quam ponendo animse pluribus, arguitur sic : Aut sufficit
Destruit suscepLivum immediatum esse composi-
intentum.
ad unitatem compositigeniti, quod
tum ex forma mixlionis, uL bene proba- duse sint mutationes ordinatao ad
tur ex Philosoplio, quia per seuniLas com- duas formas ordinatas, vel requi-
Ex
positi sumitur ex actu per se, non autem ritur tantum una mutatio. Si se- piurûtat^
ex potentia. Patet, genitum et corruptum cundo modo, tunc a quibuscumque nof "cdi^
Intellige
de sunt simpliciLer diversa enlia, quamvis agentibus sint plures mutationes, ^^''t7m'*'
specitica
habeant eamdem maLeriam ; verumLamen licet ordinatee,tamen genitumnon *='
formaj in
producto.
est eLiam sumi uniLaLem ex ulroque simul, erit unum, et tunc homo secundum
Unde nam si eadem forma in diversis maLeriis opinionem istam non erit unus. Si
sumatur
unitas. seorsim ponerelur, composiLa non essent autem primum sufflcit, tunc licet
una, sed diversa ; ad diversilatem namque illse plures mutationes sint ab uno
minus requiriLur quam ad unitatem, nam agente, non minus productum po-
Differentia quaecumque differenLia sufficit ad inferen- terit esse unum, quam si illse mu-
ex
quocumque dam diversiLaLem, si esL differenLia per se, tationes sint a diversis agentibus,
sumitur.
non lamen quaecumque idenlitas ad uni- imo cseteris paribus videtur quod
Latem sufficit, ut alias saepe Doctor. magis sufficiat unum agensquam
Opinio etiam Henrici impugnari potest, plura agentia.
ex eo quod admitlat duas formas substan- Respondetur ad hoc quod dua3
tiales, et non subordinatas afficere eam- mutationes, ad quas est una po-
dem materiam. tentia materise, sufficiunt ad hoc,
Conclusio harum rationum admiltitur a ut productum sit unum, non
Doctore in sequenlibus, qui dicit composi- autem ubi sunt potentise diversae
tum ex forma mixlionis subjectum imme- materise sed secundum primum ad-
;
dialum animae. EL lioc patet ex Philoso- ditum ad formas eductas de poten-

Sabjectum pho Athanasio
animse est
et citatis, et ratione ipsa, tia materise sunt diversae potentise,
corpus. quia in corpore exercet anima suas functi- ad formam autem eductam, et ali-
ones per organa, quae sunt instrumenta am non eductam, eadem est poten-
operandi; ergo sequitur corpus esse sub- tia,hanc autem et aliamrespiciunt
DIST. XI. QU-«;ST10 111. 423
duo agentia, et ideo duae muta- dem quodunaest mutatio, qua pro- una
tiones a talibus duobus agentibus ducitur unum ens naturnle, et hocternunâlur

subordinatis sufliciunt ad produ- loquendo de mutatione ultima, et pluum'
cendum compositum, non autem tunc concedo conclusionem, quod ^p,"^^,",
illse duse alise. tantum est una forma, verum est f°'""*"-
['Juralitas
potenliije
Contra,aut potentisenumerantur per se terminnns illam mutatio-
in
materia,
adnumerationemformse, ettuncse- nem tamen plures sunt mutatio-
;
unde quitur utrobique esse duas poten- nes partiales terminata^ ad plures
jolligatur.
tias, sicut sunt duae formse, siveab formas partiales praecedentes, vel
eodem, sive a diversis agentibus ordine durationis, si ponaturuna
sinfc inductae; aut numeratur po- forma prius tempore iiiduci quam
tentia non respectu formae, sed alia; vel ordine natur?p, si pona-
respectu agentis, ct sequitur ma- mus omnes illas simul tempore
gis numeratio potentiae, quando induci, nisi quod sicut dictum est
sunt diversa agentia, quam quan- in qmesiionibiis^. Meiaph. ad ultimam
do est unum agens. formamnonesset propriemutatio.
numerantursccundum nu-
Dices, Exemplum hujus, si ponantur unfus^paru
merum formarum non absolute, partes organicfe differre secundum prreSt

quae recipinntur in ipso composi- formas substantiales, tunc enim tempore
to, sed illarum qufe cducuntur de
'
prsecedit
^ generatio
^ unius non so- partiuni
generati-
potentia illius; tales autem sunt lum natura, sed etiam tempore onem.
, . . . .
, . .
Quoniodo
illse qufe terminant actiones agen- generationem alterius partis, et una
tis naturalis ; sed illa, qua^ termi- etiam generationem illam,qu?e est "'ad^pufres
'°"""''
nat actionem crcantis, non est simpliciter generatio totius, qua
talis, et ideo propter illam non scilicet inducitur forma totalis,
numeratur. prsesuppositisjam formis omnium
Contra, accidit materiae quod partium. Sed sic ponendo unam
forma perficiens ipsam educatur vel plures, diceres, aut est una po-
de potentia ejus, vel noneducatur; tentia, vel plures in materia respe-
si cnim csset possibile aliquam ctuistarum plui-ium formarum or-
formam esse in materia, ct tamen dinatarum, posset dari hoc vel
non educi dc potentia ejus, ipsa ita illud.
perfectepcrliccret materiam, sicut Et si detur, quod una potentia,
sieduccretur dc potentia cjus;er- tunc ad duas impi'obationes, con- porenîia
go materia eodcm modo sc habct tra hoc factas, rcspondeo ad pri- 'oppoS
in rationc pcrfcctibilis ad formam mam, cum dicitur, una potontia '""'"
c(luctam,ct non eductam,ctpcrcon. spccie est ad unam foi'mam spccie.
sequens eodem modo respcciu hu- \'cruui cst cjusdem ordinis. Et ad
jus vel illius numcrabitur, v(^l non duas auctoritatcs Philosoi^hi re-
numcrabitur potentia matcria\ sjôndeo, quod intelliguntur non
(b) Sccundum iiocadprimam ra- dc pot(Mit.ia rcccptiva cl actu n^ce-
tioncm pro s(^cuu(la opinionc pos- pto, scd dc potcntia et actu. ut
sct rcsponderi : Possct cuim dari sunt (lilferentia^ opposita^' cntis,
utrum(i[uc mcmiirum, (M itrimo qui- ut apparct dc possc sanari et
m LIB. IV. SENTENTIARrjM
posse segrotare, de quibus exem- tiain aliamet aliam, non sequitur,

plificat, quia non est verum de si illae potentise inter se accidunt,
potentia subjecti, quia idem cor- ergo habens illas est ens per
pus, et eadcm potentia recepti- accidens.
va potest poni in corpore respectu
duorum contrariorum, licet actus GOMMENTARIUS.
non sint idem. Ista autem distin-
ctio potentise sic et sic, patet ex (a) Conlra rationem istius opinionis, etc. ii7.
qiicest. ista arliculo primo. Impugnat fundamentum Henrici, desum- fundamen-
Si detur (c) etiam, quod sunt du^ Ptum ex pluralilate mutationum, ad pro- Henrici.
42.
potentise respectu hujus et illius bandum diversitalem effectus simpliciter
in esse entis. Contra arguitur Doclor, vel di,.er%ie

formse, tunc ad duas improbatio-
nes illius membri potest facilius una mutalio per se requirilur ad unitatem Slequi
responderi. Oum enim primo dici- effectus, et sic sequitur quod homo non
^"tJ'^^"
tur, quod illse duee potentise insunt sil unum simpliciter, ad quem sunt duse effecius.
mutationes contra ipsum, vel duae mula

sine ordine illi materiae^potest ne-
tiones ordinatae ad duas formas ordinatas,
gari, imo essentialius et immedia-
tius inest materiae ordo ad unam non impediunt unitalem effectus, et sic
impertinens ab uno agente,

formam quam ad aliam, sicut in erit, sive sint
subjecto respectu passionum di- sive a diversis, quia ex diversitate muta-

potentia tionum, non ex diversitate agentis sumitur Ratio.
versarum potest esse
prior respectu unius, et poste- unitas effectus, quia unum agens, a quo
rior respectu alterius. Si autem

procedunt duse mutationes, licet sit unum
Potentiae in esse entis, est multiplex in virtule
possunt concederetur, quod potentise sunt et
esse ex
ex sequo, non sequitur quod actus influxu; neque in esse entis spectat ad
sequo,
quarum
sunt ex sequo; potest enim esse constitutionem effeclus, neque ad posi-
actus
tioêm ejus, sed tanlum qua
possunt
esse
ordo potentiarum quantum ad influit esse
i" ipsum. ergo Deus produceret

ordinati. terminos, licet non sit ordo ea- Si for-
rum quantum ad fundamentum, mammixtionis, etinfunderel animam, non
sicut patet in multis aliis, ubi duo minus liomo esset unus, quam de facto,
respectus sine ordine insunt uni neque magis Adam fuit unus, quia secun-
fundamento, et tamentermini illo- dum corpus et animam a Deo fuerit pro-
rum respectuum habent ordinem ducLus quam Abel, qui per propagatio-
inter se, et in comparatione ad nem ; ergo quod sint mutaiiones ab uno
fundamentum. vel diversis, non arguit unitalem.

Alia (d) probatio de ente per ac- Dices duas mutationes, ut supponunt Respcnsio
cidensnon habet apparentiam; si duas potentias in materia inferre diversi-

enim de igne possit generari aer et tatem, nonautem quando unaforma sup-
aqua, non propter hoc sequitur, ponit polenliam, altera non, ut contingii
quod ignis in ratione termini a quo in produclione hominis. Contra, aut muta- Impugna-
sit ens per accidens, quia ista po- tiones numerantur ex numero polentia- tur.
tentialitas et illa non constituunt rum in maleria, aut ex numero agentium;
per se terminum a quo; ita etiam siprimum, diversitas agenlium non facit
ex parte subjecti, si habeat poten- ad numerum mutationum; sisecundum,

DIST. XI QUiBSTIO Ilf. 425
diversilas polenliarum non facil ad nunis, in eadem unilale enlis, quo consli- Rationes
Neque ab formales
merum mulalionum. Ralio patet, quia ab tuit, quando educilur de potenlia mate- invariabi-
agente,
les.
nequea his simul sumptis nequit sumi unita.s, riai, quia rationes formales rerum neque-
potentia
sumi quse supponit indivisum uriius rationis unt variari , modus autem producendi
unitatem.
ex parte entis subjecli : quot modis sic ; causa autem formalis perficit et
enim dicitur ens, lol modis et unum ; si constituit secundum rationem formalem
ens est muUiplex, ita et unum. Sed a prsecisam, ut existit in subjecto. Unde in
causa efficiente et materiali extrinseca formis accidentaUbus et conlrariis eadem
agenti, neque in osse enlis, neque in est polentia ex parte subjecti ; numeran-
esse causaj in specie, potest sumi unus lur tamen formte ex suis rationibus for-
conceptus, aut una differentia, quia in malibus, et aliler perficiunt subjectum,

nullo conveniunt, cum unum sit in actu verbi gratia, calor et frigus aquam, qua-
et virtualiter includens terminum mutatio- rum una est connaturalis, allera violenla ;
nis, alterum lantum in potentia; ergo ne- non esset autem violenta, nisi subjectum
que differentia el unitas mutationis ab Iiis secundum polentiam, ex qua educitur,
simul haberi possunt. repugnaret, quia nempe inclinat natura-

118.
Dices cum Henrico, sumi unitatem mu- filer in oppositum formam.
Responsio.
tationis, nonaforma absolute sumpla,sed (b) Secundum hoc ad primam rationem. 119.
ut educitur de polenlia maleriae ; ad plu- etc. Destructo fundamento Henrici, facilis airraUones
ralitalem ergo potentiee et formarum mul- est responsio ad argumenta ejus. Ue- ^Î^j*^''
miam.
spondet ergo Doclor ad primum, quod l^p™
tiplicanlur effeclus; anima autem intelle- ires
ctivanon educilur, ac proinde non infert esl nempe unius entis numero, est mutaiiones
es>e ad
numerum in effectu. Gontra urget, quod una mutatio numero, ut ad terminum ; UomiDem.
Impugna-
tur. per accidens esl formoe, inquantum con- concedi potest de mutalione ultimata, qua
stituit composilum, aut perficit materiam, tit terminus complelus in ullimo esse.
ut educatur de poteritia maleriae, quia Praesupponuntur tamen plures parliales
etiamsi non educeretur et inessel, perfi- ad formas parliales, quibus constiluilur

ceret eodem modo matcriam. corpus, sive de una polentia malericT,
i'io(iii<'i Kalio hiec est evidens, quia educi de sive diversis, nisi quod ultima forma non
"matelnr'' potontia materige denotat moduin quo inducalur por nmtalionem proprie dictam,
gj-ecum,'"'
forma producitur ab agente, cujus actio quia nempe non supponil contrarium,
dependet a maleria ; forma autom perficit seu formam opposilam et incompalibileni
el constiluit, non inquanlum denotat or- in subjecto, neque privationom sui, quia
dinem ad agens, seu dependentiam sui a posila forina mixtionis in uilima disposi-
maleria, sed in proprio genere, (|ua forma tiono, mducilur animn. ot sic datur mu- ,uoiiuin
est, et e conlra qua maleria dopendel a

tatio por modum productionis niiva? for- r'"^!"*^^'-
mic, non vero per modum corruplionis

forma, ut ab aclu. Manc autem ralionom
allerius priecodontis.
non variat, sive educetur, sive creelur,
Kxplicat oxomplo allato, quod admillero
sive eliam improducibilis sil, (luia DoiUis
vi(i(»lur Philosophus Ub. 2. dc qeneratione
constiluit Palrem Doum por ralionoin
aniinahiim, c. A c\, prxcedentibus : ol
suam formalom, ct (luaUibel forma sic dal
concodil in uno onto, sicul salvantur plu-
actum. llnde si forma mixlionis oroaro- res forma; subordinala\ ol oliam salvari
lur, sic etiam darot oinnd<Mn actuin ma- possc plures potentias subordinalas ad
leria), ol conslitucrel idom rorpus hi>mi- formas divorsi iMxiiiiis.
426 LIB V. SENTENTIARUM
Probalio ex Philosopho adducla ab differentiam inter formas accidentales et
quia non substantiales.

Henrico non bene inlelligilur,
loquitur de potentia receptiva, sed obje-

Secunda (a) ratio principalis, rj,^^^^-
^^
ctiva, ul patet in exemplo de posse sa-
qiise procedit ex ratione formse ®^^^g®-
nari et posse aegrotare, insunt secundum
siibstantialis et unitate rei, non «impiiciter
sumitur
Potentia eamdem polentiam receplivam, sicut for-
objectiva, concludit, quia distinguo de r/are dupiiciter
et ma et privatio ; debet ergo intelligi de , . pro univer-
subjectiva esse simpliciter, secundum Fniio- saiiter,
diversa. receptiva, secundum quam repugnat si-
sophum primo de generatione, ubi opponitur
mul esse in potentia ad utrumque. Ex
arguit, quod ex non ente simpli- secmidum
hoc loco patet intelligi Doctorem, non
citernon potest aliquid fieri, patet '^"''^-
admitlere formam corporeitalis diversam

responsio ad argumentum, distin-
a partialibus, quibus constituitur corpus,
guendo non ens simpliciter, quia
ut totum heterogeneum.
aut prout simpliciter accipit pro
120. (c) Si detur etiam, etc. Admittit poten-
Ordo po- universaliter , et tunc non ens sim-
tentiarum tias diversas inesse posse cum ordine,
pliciter est purum nihil, et sic ex
diversus.
Aliquando aUquando sine ordine, quamvis lermini
est ex
non ente simpliciter non potest
natura insunt cum ordine, quia ordo polest esse
aliquidfleri, et isti non enti oppo-
subjecti.
in potenliis ex nalura fundamenti, quod
situm est quodcumque ens, quan-
immediatius et essentialius respicit unum tumcumque minimum habeat de
terminum quam alium, ut contingit in
entitate. Alio modo accipitur ens
subjecto ad proprias passiones tunc au-
;
simpliciter, prout distinguitur
tem ex tali ordine sequitur ordo etiam in
contra ens secundum quid, et tunc
formis, propter exigentiam fundamenli,
ens simpliciter est substantia, ens
Aliquando non vero ipsorum terminorum. Aliquando
ex natura secundum quid est accidens. Et
formarum. contingit ordo in terminis sine ordine in
patet quid est non ens simpliciter
potentiis, et hoc ex natura terminorum,
oppositum isti.
qua unus supponit alium, verbi gratia, in
Sic dico in proposito, quod for-
substantia ad accidentia, quanlilatem et
ma substantialis dat esse simplici-
qualitatem non est ordo haec enim in
;
ter, non quidem esse primum, quod
diverso genere accedunt, quarum altera
scilicet immediate sequitur non
maleriam, altera sequilur formam, el ,,,, simpliciter, sed dat esse simpli-
secundum haec potentise sunt diversaj
ut distinguitur contra esse
citer,
rationis, et non subordinatse, tamen secundum quid. Primum patet,
quaUtas ex natura sua preeexigit quan- accidens primo adveniret
quia si
titatem, ut subjectum quo. materise, et si daret sibi primum
(d) Alia probatio de ente per accidens, esse formale, non tamen daret sibi
etc. Hsec probatio est nuUa, ut patet ex esse simpliciter, sed secundum quid,
responsione. quia non est actus nisi secun-
dum quid; nulla etiam forma sub-
SCHOLIUM.
stantialis materialis est, quse det
essesimpliciter materise, et hoc si
Solvitsecundam rationem Henrici, posi-
tenetur esse simpliciter, id est, om-
tam num. 34. ostendens, non obstante pluia-
litate formarum, formam substantialem ne recedens a non esse, sicut pro-
gemper dare esse simpliciter, et salvari batum est in ista solutione; arti-
DIST. XI. QUiESTIO 111. 427
culo primo, quia secundum adver- immediata, calor constituit cali-
sarios materia habet esse simplici- dum, anima hominem, et est

et
ter isto modo, etiam sine omni iinmediatio formse ad actum for-
forma ; non ergo sol forma sub- malem.
stantialis dat esse simpliciter,
'
id Si autem quseras in comparatio- Perqu»
llenr.
1. q. 10. est, universaliter, nec etiam sim- ne ad cognitionem nostram, de qua p,X!ophi
pliciter, id est, primum. videtur procedere
^ argumentum, '-'
disUnxe-
sunt inter
Sed accipiendo csse simpliciter quasi ista opinio destrueret om-
' '
fonnam
substanti-
secundo modo, prout dividitur con- nem distinctionem inter formam aleni,
tra secundum quid, dico quod sicut substantialem et accidentalem deniaiem.
ens dividitur in prius et posterius, quoad nos, respondeo, Philosophi sui"tanti.
vel primum et secundum, et prius distinxerunt inter formam sub- foVuas
continet sub se substantiam, et stantialem et accidentalem a po- J^s^l^^^per

p^^rfecuor.
posterius accidens, ita simpliciter steriori, utpote per ista media
in isto intellectu îequivalet ei quod habere contrariuin, et non habcre,
est primum naturaliter, et secun- recipere magis et minus, et non
dum quid sequivalet ei quod est recipere, secundum eam posse
posterius naturaliter, et isto modo esse notum et non esse, et hu-
omne accidens dat esse secundum jusmodi.
quid. Sed ad rem breviter dico unum
Dico ergo, quod forma substan- esse inedium, pcr quod mnnifes-
tialis, sive adveniat alicui jam tius distinguitur quantum ad co-
habcnti esse, sive non, dat esse sim- gnitionem nostram, qu?e forina
pliciterhoc secundo modo, sed adveniens enti in actu sit substan-
non primo, sicut forma accidenta- tinlis, et qune accidentalis. Quam-
tis cuicumque adveniat, dat esse diu onim proceditur in substanti-
non simpliciter, sed secundum quid. alibus, semper posterior est pcr-
Et siquaeras unde potest pro- fectior prioribus. Quando nutem
bari, quod haec forma dat esse sim- venitur nd nccidentales, sequens
plicitcr, non, si de rationo
illa est imperfectior ultiina praeexi-
neutrius est dare illud esse, quod stcnto; (lU.T nutem sit i)erfectior,
immediate roccdit a iwn esse ? Ro- hoc nobis innotescere non potest,
spondeo, aut tu qua^ris de rc in so, nisi a posteriori, et illud (^st rati-
aut in comparatione ad cogniti- onabile, et in se et in nobis. In se
onem nostram ; si in s(\ null.i (luidein, i]uin in eodem genere non
causa cst quare ista dat esse sim- ndv(mit formn forinne, nisi ut per-
pliciter, et iUa sccundum 7'/jV/, nisi fectius constitunt in illo genero; in
quia haec est forma suhstnntialis, nlio autein (luidquid advenit, scili-
et illa accidentalis
sicut enini ; cet ut accidens, impcrfectius ost
nulla estcnusa, quaro caliihim ca- quacumquc prnesupposita forma
lcfacit, quia iinmodiatn ost, et in- substnntinli.
ter causam iininodiatain et oiro- ergo respousio nd forinain
rnt(>t ^-
S«W«l di-
non est nlia causa iiK^lin,
. . . .
ctuiii ila arguinonti. quia ista oj)inio non •t'"*'^'^"'™
in generc causae formalis haec est dcstruit distinctionem intor for cideni*iu«
subsianii-
inam substantialem et accidenta- Ens dicitur simpliciter secundum perfecli-
ali,
,
"on lem, ncc in se (ista enim est imme- onem, et sic tantum competit substantise,
obstanle
piuraiiiate diata, oiiia hsec est haec, et illa est et opponitur enli secundum quid; el di-
formarum.
illa), nec quantum ad cognitionem citur accidens, ut compreliendit novem
nostram per media illa, per qua3 genera 7. Metaph. textu 2. accidentia esse
possumus cognoscere distincti- alia a substantia dicuntur enlia, eo quod

onem istam, sicut a posteriori. totaliter entis, etc. De hoc vide Doctorem
Nec mirum, si distinguendo hanc d. seqiienti qusest. 1. ad l. pro opin. et in
formam ab illa secundum intelle- textu super Philosopho. Hoc modo dat
ctum nostrum oportet uti poste- forma substantiahs esse simpliciter, et non Forma
secundum quid; unde autem hoc ipsi substantia-
rioribus hac forma, quia
et illa, lis
nequit assignari ratio hujus a dat esse

nec alio modo cognoscimus quasi compelit,
sinipliciter.
in aliquo formas substantiales, priori, quia propositio immediata non ha-
nisi a posterioribus. bet causam suae verilatis aliam ab extre-

Quomodo
Ratio (b) quae facit ad aliud mem- mis. A posteriori unde cognoscatur esse cognosca-
tur?
brum, scilicet quod illse quatuor subslantialem, varise rationes assignantur
rationes- non concludunt de ho- a Philosophis, ut est, non suscipere magis

mine, pro nobisfacit; tamen in- et minus, non habere contrarium, etc.
Aba dif-
Aliam differentiam assignat Doctor,
quantum conclusionem negat de ferentia
formse
responderi; nempe in progressu ad formam substanti-
aliis animatis.^Tpotest substan-
alem, illa quse est posterior, semper est tialis.
quod respectu cujuscumque ani-
perfectiur, quia in ordine generationis
mati potest poni, quod habeat duo
agentia, vel quasi duo. Quselibet non advenit forma formse, nisi ut perfe-
Qnodlibet
animatum ctius constituat, quia servalur processus
producitur enim forma vitse est excellentior
a duobus, per viam generationis, quae procedit de
vel quasi
simpliciter quacumque forma mix-
duobus potentia ad aclum, et de imperfectiore
agentibus.
tionis, et ita quodcumque indu-
cens formam vitse oportet esse ad perfectius.
perfectius seipso vel alio, ut prse- E contra conlingit in accidentibus, quin Processus
in acciden-
processus est de perfectiore in id quod
cise inducit formam
mixtionis et ;
t;ilibus.
ita licet ab eodem generetur cor-

magis imperfectum est, nam accidentia
propter substantiam sunt tanquam perfe-
pus mixtum in planta vel bruto, et
ctiones ejus secundariae in esse, et agere
inducatur anima, tamen ibidem
eipati;(i\xo magis ergo accedunt proxi-
est quasi duo agentia, quia habens
me ad substantiam, eo magis sunt perfe-
in se rationem perfectioris et im-
cta; quo magis recedunt,/eo imperfecti-
perfectioris agentis.
ora, quia sic ut plurimum, (ut patet in
respectivis) magis exiguntur, aut conse-

COMMENTARIUS.
quuutur ex absolutis acccidentibus, quam
J.^.'-. (a) Secunda ralio princrpalis, etc. Di- ex natura ipsa substantiJB. Palet hinc opi-
entis stinclio bimembris hic assignata solvit nionem Doctoris non destruere dislincti-
simplicitfr.
argumenlum nara ens simpliciter dici-
;
onem inler substanliam et accidens.
tur, vel secundum dislributionem, et sic (b) Ratio quse facit ad aliud mem- 122.
Etplicatio
idem est, quod extremum primum primi brum, etc. Quod dicit brutum produci a responsi-
ouis.
principii, el opponilur nihU, seu non enli. duobus agentibus, aut ab uno quasi
I
DIST. Xr. QU.ESTIO III. m
duobus, ut producit formam mixlionis, et vel formarum, siciittotum ens ex
I animam sensitivam, non intelligit animam miiltis formis includit illas actua-
produci simpliciter a generante vel pro- litates partiales.
ducente mixtionem, quia conlrarium di- Si tamen omnino fiat vis in
slincl. seq. docet, sed alludit ad argumen- verbo, concedo quod formale esse
tum Ilenrici, iliud pro nuiic permittendo, totius compositi est principaliter
quatenus conclusionem eamdem inducit, per unam formam, forma et illa
quam tenet Doctor. cst, qua totum compositum est

hoc ens, ista autem est ultima ad-
SGHOLIUM. veniens omnibus praecedentibus ;
et hoc modo totum compositum

Soivit rationes adductas a num. 25. pro dividitur in duas partes essentia-
sentsntia D.Thom. negantis plures formas, ^^^^ -^ ,^^^^^ proprium. scilicet
in uno composito;et ad primum, ostendit . ,. ^ -n
uUimam lormam, qua
, i
, ,.. T,„i., „f „i.,r.^^ ^ est il ud

ens aliquod esse unum, licet nabeat plures
Totum
formas, etsoivit subtiiiter quatuor loca Phi- Quod est, et propriam potentiam habens
plures
losophi. Vide eum in 7. Metaphys. cap. de illius actus, qU3e mate-
includit form is, tfst
unitate definitionis. riam primam cum omnibus formis completive
ab una,
prsecedentibus. Et isto modo con- soilicet ab
ultima.
46. Ad (a) rationes ergo pro opinio- cedo, quod esse illud totale est
A(l
arguinenta ne. Ad primam, concedo primam completive ab una forma qu;v ,
supra
n. 25.
propositionem, quod unius entis dat totiillud quodest; sed ex hoc
posita.
unum est esse ; sed secunda, quod non sequitur, quod in toto inclu-
unum esse requirit tantum unam datur prsecise una forma, vel quin
formam, neganda est, accipiendo j^ toto includnntur pluros fornur.
esse uniformiter in mnjori et mi- non tanquam speciflce constituen-
nori. Sicut enim ens et unum di- tosillud compositum, sed tanquani
viditur in siniplex et compositum, quaedam inclusa in potentiali istius
ita esse et unum esse, distinguitur compositi.
in esse tale et taleergo esse per so
;
Exomplum hujus est in compo- Eiemplo
derl.iratur.
unum non dcterminat sibi csse sim- sito ex partibus intoiii-alibus.
plex pi^fBcisc sicut nec aliquod
,
quanto enini animatum ost perfo-
divisum determinat sibi prDncise ctius. tanto requirit plura organa,
altcrum dividentium. Isto modo ot probabile est, ({uod distincta
totius compositi ost unum csse, et specic por formas substnntialos,
tamen includit multa esse partia- et tamen ipsuni ost verius unum;
Exiblon-
lia, sicut totum est ununi (>ns, et verius, inquam, id est, pcrfectius,
liain
noii
tamen multas entitates partiales sod non verius unum, id ost, indi-
(listin^nii
habet. Nescio onim istam (ictio- visibilius. In compositis onim Wv-
ub esseiiliii
nem, quod esse ost (luid suporve- quentius invonitui' cum inajori
nicns esscntiae non compositum, si comj)ositione verior unitas et en-
ossentiaest composita hoc inodo ; titas, (luain injpartibus ouin inino-
esse totius compositi includit cssr y\ compositiono.
47.
omnium partiuin, ot includit mul- Ad conlirmationom illam addu- Trun .«1«
ndilii. nliir
ta mv; partialia multarum partium ctam de l. Mciaph. c. de definitinne,
:

Philos. pro
senlentia
cnpitulnm illnd non videtur bene timfe differentiae est conceptus
D. Thoin. cxponi, sicut patet in expositione, actualioret principalior ratio uni-
Solvit
quatuor quam edidi super illud caput ; au- tatis et deflnitionis.
loca
Philos. ctoritates autem illse truncatcie Quod autem additur ibi,quod
posita
num. 2j. sunt, et nihil ad B. Prima quidem in substantiis nonest ordo, nihil est ad Scilicet ad
Non vult causandum
Philos. truncata est, quia sequitnr : ergo propositum; ante enim immediate nugati-
ultimam onem.
difleren- (jenus non esl proeler eas, quce sunl gene- voluit, quod si est nugatio addcndo
tiam
esse totam
ris species, aut si est quidem, ut mate- priorem differentiam posteriori,
essenliam
rei.
ria est ; et secunda pars disjunctio- quod pari ratione erit nugatio e
Sect. 6. nis est vera. Unde ad illud secun- converso, non enim est ordo talis
Topicorum,
et 2.
Physicor.
dum membrum subdit exemplum :
in substantiis,hoc est, in his quse
Text. 15 Vox qnidem ut genus est. Est ergo in- pertinent ad rationem substantia-
tentio Philosophi, quod illud quod êm alicujus, sive definitivam, quod
importatur per genus, est nihil, alius et alius ordo faciat, vel tol-
nisi potentiale respectu specie- lat nugationem.
Si
rum, et eodem modo illud quod Quod etiam additur, quod diffe- inferior
differentia
sequitur, quod flnalis differentia rentia inferior includit superio- includeret
erit terminus et definitio, nullo rem hoc est manifeste falsum,
,
superiorem,
in omni
modo potest intelligi, quod tota quia tunc impossibile esset per definitione
esset
ratio quidditativa sit in ultima genus proximum et differentiam nugatio.
differentia, tunc enim omnino ge- proximam deflnire, quia idem bis
nus superflueret in deflnitione, diceretur, scilicet illa differentia
quia sola ultima differentia totam superior per se inclusa.tam in ra-

essentiam rei exprimeret; sed de- tione differentiae inferioris, quam
bet intelligi, quod completive est in ratione generis proximi. Unde,
tota substantia rei, sicut a forma ponendo rationes generis et diffe-
ultima est completive tota essen- rentise loco nominum, manifeste
tia habentis formam. Eodem enim appareret nugatio et hsec est in- ;
modo assignat ipse hic unitatem tentio Philosophi ibidem, quomodo

deflnitionis, quomodo dixit se prse- debeat nugatio cognosci in deflni-
misisse in Analyticis, et quomodo tione, ponendo scilicet rationes
in 8. Metaphys. c. penult. assignat pro nominibus. Nec etiam posset
unitatem rei, quia sicut ibi dicit, definitio dari per genus remotum.
quod ex duobus constituitur com- et plures differentias, quia eadem
positum reale, quia hoc actus, differentia proxima illius generis,
illud potentia, ita hic dicit, qu od divisiva remoti, pluries diceretur
ex duobus conceptibus componitur in multis differentiis additis
illis
unus conceptus quidditativus seu generi. Consequens est plane con-

deflnitivus, quia iste conceptus est tra Philosophum ibidem, qui dicit Vide Scot.
in 7.
potentialis, et ille actualis ; et sic- Nihil aliud est in definiiione, quam pri- Metaphys.
Tract. 43.
ut ibi actus est principalior quam mum dictum genus etldifferentice. Alia
potentia, et per consequens princi- vero genera sunt primutn, cum hoc
et
palior ratio unitatis, sicut et enti- comprehensae differentios, Et exempli-

tas, ita et hic, quia conceptus ul- ficat statim : ut animal alatum, vel
;
DIST. XI. QUyESTIO III 431
animal bipes non alatum. Simililer au- ncm differentise, neque quod diffe- cum
. .
plurahtate
iem, et si plura dicantur, omnino non rentia ultima sit definitio tota, vel formar«m.
differt per pliira, aut per pauciora dici. indicans totam substantiam ei,
ViiU dicere, quod nihil aliud est neque quod non est per se ordo in
definitio, quam primum genuscum liis, quse importantur per se per
niultis differcntiis, vel proximum diffcrentias ordinatas, neque quod
genus et una differentia, quia pro- inferior differentia per se includat
ximum gcnus nihil est nisi genus superiorem, nec breviter aliquid
remotum cum muUis differentiis pro unitate formne. Imo vere sal-
inclusis, et quilibet modus defini- vatur totum illud caput, ponendo
endi includeret nugationem, si dif- rationem quidditativam composi-
ferentia infcrior per se includeret tam ex. conceptu potentiali et ac-
superiorem. tuali, et actualem esse principa-
49. Quod ergo addit ibi, quod hoc liorem causam unitatis, sicut de
ipse velit dicere, cum dicit; flssio ente composito dicendum esset
pedis est qusedam pedalitas, hoc quantum ad unitatem, ut ipse dicit
non est ad propositum; intelligit in 8. lih. cap. iilt.
enim ibi non de prsedicatione per

se primo modo, quaUs inteUigitur
COMMENTARIUS.
per ista abstracta, sed quod infe-
rior differentia debet per se divide-
re superiorem inquantum hujus- (a) Ad rationes pro prima opinione, etc.
123.
modi, et hanc divisionem per se Docet unius entis unum esse principale, ^j^*g^"|g^^g
innuit per ista abstracta. Et quod sed negat inde sequi, non includere plu- ^^r„^J[*™**
sic inteUigat, patet ex prnoceden- res formas partiales. Addit formale esse «"^'s p«f
se.
tibus istius I in princ. dicit enim, lotius compositi esse per unam formam
quod oportet dividere differentiae principalem, qua composilum est hoc,
differentiam, et subdit quomodo neque esse de ratione unius per se non
intelligit,non dicendo, habentis includere plures parles, quainvis sit ve-
pcdes, aliud alatum aliud non , rius et perfeclius ens, quam aliquid sim-
alatum, sed aUud habens fissos plex, licet non indivisibilius.
pedes, aUud non fissos pcdes Ad contirmationem respondet, exponen-

hse namque
sunt differentise pe- do capulillud de definitione in 7. Metaph.
dum. Et sequitur iUud, quod allc- El palet ex textu vora exposilio et senten-
*
Alias gatur Nam* fissio pedis est quw-
:
lia Philosoplii. ex qua nulla habelur pro-
scissio.
dam pedalitas, hoc est dictu, fissio positio ex iis, qu» assumit sentenlia con-
pedis per se particulat pcdalita- traria, juxla veram inlelliênliam Philoso-
tem, et ideo ])er sc dividit linbcns phi, ut quod no(iue ironus per se nihil sit
pedes non sic autcm alatum.

; in delinilione pnvter riilionein ditToronliie,
liOca IMiil.
iiiliil lacere Ex ergo illo capitulo, si
toto neque quod differentia ullima sit lola de-
iiitenuim convenicntcr per totum exi)onere- linilio, necjue (juod inferior differentia per
Je"rtoTiim'
tiir, sicut alibi cxi)ositum est, ne- se includat suporiorem, noque brovilt^r,
japut <U>e habctur quod genus nihil cst in(|uil Dootor, aliquid quod concludal
saivatur vjq ii^
poi. dcfinitione praetcr ratio- unitatem furmx.
est consequentis potest

fallacia ;
SGHOLIUM. enim habere aliquod esse simplici-

ter isto modo per unam formam
Solvit secundam rationem pro unitate for- substantialem, et tamen carere
mse in composito adductam num. 26. et
simpliciter, quod nata
esse est alia
explicat varia loca I^liilosophi, quae sunt
axiomata, de dilferentia motus a generatione.
forma substantialis dare.
Aliud vero argumentum de esse^^^^l^^^
50. Ad secundiim responsum est,
(a) in loco, requirit (ut videtur) aliam '"qiJod"'
quia aequivocatur de \y simpliciter, difflcultatem; tamen de motu loca- g<-'neratur,

non,
eipHcatur.
et quidem pro primo dare esse, nec li et alterationis, potest faciliter
omni, nec soli formae substantiali responderi per idem, quod omne
convenit dare esse simpliciter quin ;
mobile alteratione vel latione per
si primo adveniret quantitas ma- aliquam formam praesuppositam
teriae, posset dare sibi esse formale illi motui, est in loco, quia quan-
primum, licet non primum rece- titas praecedit necessario utrum-

dens a non esse, et forma aliqua que istorum motuum. Quod autem
substantialis potest advenire se- generatur, hoc est, subjicitur ge-
cundo Sed distinguendo
et tertio. nerationi, neque per illud per quod
esse simpliciter contra secundum quid, subjicitur generationi, neque per
Omnis
forma sub- sicut primum naturaliter contra formam aliquam, quam habet per
stantialis
dat esse secundum naturaliter, sic omnis generationem, per se est in loco,
simpliciter.
explicatur.
forma substantialis dat esse sim- quia etsi subjectum generationis
pliciter, et accidentalis non sim- actu esset habens formam sub-
pliciter, sed secundum quid; non stantialem, et etiain habens quan-
ergo quseras, si primo vel secundo titatem aliquam, quiie est ratio
adveniat ista forma alicui, sed locandi, tamen non habet quanti-
quandocumque adveniat, talem tatem, ut est subjectum genera-
actum nata est tribuere, qualis tionis, quia quantitas non est ratio
forma est. recipiendi terminum istius muta-
Quod Sed duae probationes adductae de tionis ; et ita universaliter subje-
movetur
est, quod
5. Physic. de generatione et motu, vi- ctum generationis, ut est per se
generatur
dentur habere difflcultatem specia- subjectum, non includit aliquid,
non est,
explicalur. lem. Ad primam dico, quod non quod sit per se ratio essendi in
esse, accipiendo pro subjecto gene- loco, quia non est nisi tantum
rationis, accipitur ibi privative, substantia, licet eam concomite-
et est sensus quod generatur, id
: tur quantitas, sed illa non est per
est, quod subjicitur generationi, se aliquid ejus inquantum subjici-
caret esse simpliciter; quod autem tur generationi.
movetur, hoc est, ut subjicitur Sed si quseras quomodo illud 51.
motui, non caret es$e aliquo sim- quod movetur motu augmentati' T^Son'"?.
pliciter. onis, est in loco? Licet ista dubi-

Et siarguas, ergo nullam for- tatio non sit necessaria ad pro-
mam substantialem habet, quse dat positum, tamen respondeo secun-
esse simpliciter, non sequitur, sed dum aliquoS; quod quantitas vel
;
DIST. IX. QU^STIO III. 433
quantum pr?csupponitur in motu Quomodo ergo subjcctum, quod

augmentationis ct diminutionis i1)i movetur, cst in loco? Rcspon-
tcrminus autem quantitatis talis dco universaliter, cujuscumque
vel talis terminat motum hunc ct motus subjectum est in loco, vcl
illum. per formam prius acquisitam in
Sed contra hoc, nulla quantitas mobili quod movetur tali motu,
omnino eadem manet in toto motu, vel pcr ipsam 1'ormam secundum
et sub utroque termino subjcctum ; quam mobile fluit, vel movetur;
autem manet idem; ergo quantum et primum membrum verum cst
non est subjectum istius motus. de alterato secundum et lato ;
Et pra3terea ista terminatio cujus membrum verum est de augmcn-

generis est per se specics? si ge- tato et diminuto. Sed quod subji-
neris Quantitatis, quantitas cst ; si citur generationi, ncntro modo
non, motus illc non crit per se ad est in loco; ncc enim prsesupponi-
quantitatem. tur isti mutationi in subjccto ali-
Dico ergo. quod sicut subjcctum quid quod sit ratio locandi, nec
alterabile, licet in tota alteratione illud, secundum quod subjectum
sit sub qualitate, tamen noii est fluit, est ratio locandi.
proprie dicendum, quod quale sit
subjectum alterationis, quia illa GOMMENTARIUS.
qualitas accidit quod est sub-
illi,
jectum altcrationis, ita augmcn- (a) Ad secundum responsum est, elc. 124.
Fornia
tabilc, licct scmper dum augmen- Patet cx responsione ad secundam princi- suhstantia-
st?
tatur, sit quantum, tamen ex quo palem llenrici, quod ly simpUcUcr sumi- li
^xsîesse
variatur secundum quantitatem, turrequivoce, sumendo ly s/mp/?c//cr pro ^'"'p'»*^'''^'"-
sicut alterabile secundum qualita- csse subsianliali, illud dare convcnii for-
tcm, quantitas non cst ratio, ncc m;c subslanliali, sive primo vcncril, sive
pcr sc conditio subjccti augmcn- secundo ; nam si quanlilas, ut quidam

tationis. volunl, adveniat primo malcria', dat ipsi
QuoJ Quid ergo est subjectum aug- esse prinmm fnrmale, sed non simplicilcr,
sil
bjectum mcntationis? Dico quod sicut sub- sed accidenlarium et secundum quid.
ugmen-
ationis jectum pcr se altorationis est ens Secundo dicit quod non cssc, ut dicitur lerminus
t (Jitiii-
lUtionis. in actu sccundum Ibrmas priores subjecium trenerationis, intelli^niur priva- geaerau-
qualitate, non tamcn cns in tive, quia carct forma substanliali, et ^""*-
actu secundum qualitatcm, ita pcr inielligiiur de gcncraiiono rcspectivc ad

sc subjcctum augmcntationis cst alios molus, qui sunt dc subjcclo in sub-
aliquod cns iu actu sccnndum ali- jeclum, id cst, supponunt subjcctum
quam formam priorcm quantita- comi)lcium in cssc simpliciicr, ad (piod
te, non autcm per se cst cns in ordinatur; subjcctum crgo gencralionis
actu sccnndum (innntitatcMU ; for- caret tw«? i-n»/)//? /cr, ad quod ordinatur
ma autcm prior non est nisi sul)- ipsa gencralio, (juamvis aulcm i^ncsuppo-
orgo pcr sc subjcctnm
stantialis; nai jjêncratio vivcntis formas parlialcs,
augmentationis vl diniiuutiouis constitulum pcr ipsas csl in potcnlia ad

non est nisi substantia tautnni. cssc simplicUcr \[vc\\['\s.
Tom. XVII. 88
125. Ad illud quod dicltur, id quod movelur

Quoniodo
subjectus
esse in loco, quod generalur non esse in SGIIOLIUM.
motua sit
de molibus
loco, respondel in specie
in loco.
primo, quod subjeclum alteralionis et la- Solvit tertiam rationcm positam num. 27.
tionis sil in loco per quanlilalem, quaj pro unitate formae iu composito, et dat opti-
praesupponilur ulrique formse, q\ix acqui- mam doctrinam de prcedicatione unius ex-
tremi de altero, quando sumuntur a diversis
ritur; subjectum autom generalionis, etsi
formis.
habeat quandoque quantitatem, secun-
dum quam est in loco, illa quanlitas se
habet concomitanter, et non per se ad Ad (a) teiHium de prsedicatione, 52.

PrfGflics
generationem et terminum ejus. dico quod prima facie non Yidetur, lum
. .
T , . acceptum
quod praedicatum acceptum a
,
Esse ia Ratio prioris est, quia tam alteratio, nisi iorma

loco per
se, aut quam qualitas acquisila dependet a quan- forma posteriori non dicatur per ^°non°'
concomi- jP®
titate, ut subjecto gwo; latio vero et ubi, se de eo quod accipitur a forma '^'^gg"
tanter.
sabjecto
quod est ejus terminus, est secundum priori, sicut hsec non est per se :
accepto ;
quantilatem subjecti, tanquam subjecto homo est albus, vel superficies lorma
priori.
et causa, seu fundamenlo. Ratio poste- est colorata; et p-.r hoc non potest
rioris per oppositum hujus est, quia gene- plus haberi, nisi quod hêc non est
ratio et terminus ejus non dependent a per se animal est homo.
:
quantitate, neque quantitas est ratio reci- Et si objicias, quod etiam nec e
53.
piendi alterutrum, sed ipsa substanlia, ut converso hsec enim non est per
;
prior est quantitate. se coloratum est superficiatum.

:
126.
De subjecto molus augmentationis, Respondeo, quod prsecise accipi-
rejecta sententia .^gidii, dicit resolutive tur a forma priori, et quod prse-
quod subjectum quantitalis et augmenta- cise accipitur a forma posteriori;
tionis non sit aUquod quantum, sed sub- sic se habent, quod neutrum per se
jectum constitutum in actu per aliquid includitur in altero, ideo non est
prius quantitale, nempe per formam sub- prsedicatio per se, sicut nec e con-
stantialem ; hoc aiilem, hcet non sit in Terso. Ponendo autem genus acci-
loco per formam praesuppositam motui, pi a forma priori, et differentiam

Esse in
est lamen in subjecto per ipsam formam a forma posteriori, concludendum
loco per
formam fiuentem, non ita subjectum generationis, est, quod nec genus per se prsedi-
flaentem.
quia neque per formam fluentem, neque cabitur de differentia, nec e conver-
per formam preesuppositam per seestin so,quodconcedo; sed non sequitur,
loco. Dices, agens materiale prsesupponit quod genus non prsedicetur per
subjectum quantum, in quod agat ex se de specie, quia species etsi im-
ratione sua ; ergo generatio, ut procedit portat differentiam ultimam, tan-
ab ipso, prffisupponit esse in loco. Respon- quam principalem in ratione sua,
detur omnes teneri ad hoc respondere,
non tamen prsecise importat illud,
ut salvent auctoritatem Philosophi, Dico
sed cum hoc rationem geneins,
ergo, quod ex conditione agentis id exigi-
tanquam de per se conceptu ejus.
tur tanquam conditio extrinseca, non ex
aut termini, quse Et si ulterius objicias, quod nec
dependentia actionis
respiciunt subjectum, ut est prius quan- ista est superficiatum
per se :
litate. coloratum est superficiatum, ubi

;
tamcn non accipitur pra^cise in-

tellectus prioris et posterioris, ut COMMENT.\IlIUS.
distinguuntur contra se, scd ut
intellectus posterioris includit (a) Ad lerlium de prsedicatione dico, elc.
127.
prius, comparando ad intellectum Tertium fuit, quod praedicafum sumplum a Responsio
prioris secundum se. Respondco, diversa forma, non subordinala, sil praj- leriium.
hoc si verum est, hoc ideo est, dicalum per accidens ; si esl subordinala,
quia subjectum istud superficia- est tanlum prsedicalum secundo moclo.

Quoniodo
tum coloratum non habct conce- Respondet resolullve, quod prsedicalum priedicala
de se
ptum unum pcr se, et quod in se sumptum a forma priori non dicatur de eo invicem
dicantur.
non est per se unum, non videtur quod sumitur a forma posteriori, si utrum- Suini
esse alicui per se unum, non sic que sumatur pra)cise.Pra)cise autem sumi, ^^J^*^'!®.
autem ex alia parte, quia conce- est sumi praedicatum in ea acceptione, ul
ptus prioris et posterioris faciunt niliil aliud importet nisi formam a qua su-
conceptum per se unum. milur ; sic erf?o neque genus de ditYeren- pgûs^^de
Jifferentia
Non est Et si quseras, quare magis hic tia, neque differentia superior de inferiori
tio quare quam Respondeo, sicut qua?-

ibi ? per se dicitu^ ; neque e contra, quia neu- pnodice-
potentia reve quare ex actu et potentia fit Irum includilur in altero, quod requiritur
ler se, et
aclu unum, nulla est qurestio, ex 8. Meta- ad praedicationem per se primo niodo,
per se,
iat unum pkysiccc, cap.uliim. namnuUsiest ratio, lamen utrumque per se dicitur de toto.
per se.
nisi quia hoc est per se actus, et Ad proposilum priedicala in vivente
rext. 9.
et 26. illud per se potentia, ita quare ex sumpta a diversis formis, per se dicuntur
idem 3.
[etaphys. isto actu et ista potentia fit per se de toto, quamvis non de se invicem
Text. 4.
unum, sive in reb\is, sive in con- immediate ; ex modo autem signiiicandi
ceptibus, non est alia causa, nisi possunt de se invicem dici, qua imporlanl
quia hoc est potentiale respectu il- tolum, aut se muluo connolant in con-
lius, et illud actuale, et hujus ulte- creto.
rius nuUa est ratio, nisi quia hoc Addit super/lcialum cst coloratum, non
cst hoc, ct illud est illud;et codem csse propositionem per se, per hanc ma-
modo de uno per accidens, quia ximam : quod est ens per accidens unum,
hoc est hoc, et illud est illud, ideo non potesl esse alioui pcr so unum.
hoc est actus per accidens^ ct illud Conlra, quia parles helcrogene.e corporis ^''J**^''°-
potentia per accidens, ct ideo ex organici non sunt per se unum, dato
lioc ct illo fit unum
per accidens quod forma corporeitatis non sit una sim-
immediatior cnim est ista calor : plex foniia, tainon corpus ox his conslans
constituit calidum, et humanitas facil ununi pcr so ; videtur orgo sufticcre,
hominem, ct per conscqucns calor ([uod aotus unus adveniat pluribus ordi-
ens pcr accidcns constituit, ot lui- niitis pcr modum unius subjccli, et ox
manitas cns per se, quam ista,cali- eis fi;it uiuim por se, quamvis ordo inler
dum calefacit, tamen sccunda

ct lunec non faciat nisi uiium per accidcns.
cst imuKMliata, cnjus qurcrorc mc- Rospondolur unilalem lotius inlograiis esse
Repponsio.
dium cst indisciplinati, .Uway)//.v.v.
'i.
unilalom por se, alias qu;inlilas non esset
eus pra^dicainenlale, cuin sit loluin iiilo-
gralo, cujus partes copulanlur lermino

436 LIB. IV. SENTENTIARIM
communi, negalur ergo assumplum ; est est individunm corporis, quod cst
enim ordo per se inler partes corporis genus, nam quodcumque indivi-
organici, licet qucelibet per propriara for- duum sua forma taliter est corpus,
mam constiluatur, per se tamen ordinatur utcorpus est genus, et habens cor-
ad totum et compartes. poreitatem, sed loquor de corpore,
ut est altera pars compositi. Per
SGHOLIUM. hoc enim non est individuum, nec
poîtum num.
species in genere corporis, nec m
Acl cxuarhim arguraentum
genere substantife, quod est supe-
27. pro unitate formce, Ostendit necessitatem
ponendi plares formas in corporibus anima- rius, sed tantummodo per redu-
tis.Primo, manet forma corporis pereunte ctionem. Unde COrpus, quod est
anima. Secundo, triduo mortis Giiristi, man- altera pars manens quidem in essc
sit forma corporis sine anima, et sic mansis- suo proprio sine anima, habet per
set in Eucharistia si fuisset servata illo tri-
consequens formam, qua est cor-
duo. Resolvit formam corporeitatis formali-
ter constituere terminum conversionis de
pus isto modo, et non habet ani-
quo supra dist. 10. qusest. 4. Ad lisec miras mam, et ita illa forma necessario
excogitant Thomistse solutiones, sed rationes est alia ab anima; sed non est ali-
Scoti videntur insolubiles. quod individuum sub geneiê cor-
poris, nisi tantum per reductio-
54.
Ad (a) quartum dico, quod habet nem, ut pars, sicut nec anima
evidentiam bonam contra secun- separata est per se inferius ad
dam opinionem improbatam; fru- substantiam, sed tantum per re-
stra enim poneretur corporeitas ductionem.
alia ab intellectiva, si ipsa includat Contra hoc, dispositio necessa- Disposili-
vegetativam et sensitivam, et sen- ria vel necessitans non manet ones
requirunlu
sitiva et vegetativa includant cor- absque illo, ad quod disponit ne- ad
animam it
poreitatem; scd secundum aliam cessario; sed forma mixtionis est grada
perfectiori,
viam est facilis responsio. Hic dispositio necessaria ad animam; quam ad
formam
enim est necessitas ponendi plura. ergo, etc. Et confirmatur speciali- corporis,
Necessitas ideo hrec
ponendi Et qu?e ? illa certe, quse est ratio ter in proposito, quia intellectiva manet si.ie
plures
formas in universaliter distinguendi hoc ab cum immortalis, non necessa-
sit
illa.
animatis.
illo, scilicet contradictio, quse est rio separatur a materia, nisi quia
immediataratio distinguendiplura aliqua forma substantialis, quam
sub ente, utpote si hoc et illud requirit ut dispositionem necessa-
recipiant contradictionem inessen- riam, separatur, ipsa enim secun-
do, quia si hoc est, et illud non est, dum se non habet in materia ali-
nonsunt idemens in essendo. quid sibi repugnans; sed illa ne-
Manet
Sicin proposito.formaanimsenon cessariorequisita non potest poni,
fornia
manente, corpus manet, et ideo nisi forma mixtionis ergo intel-
;
corporis
sintanima. universaliter in quolibet animato, lectiva sine illa non potest esse,
sumitui- necesse est ponere illam formam, nec separatur illa stante.
'^^t''pro qua corpus est corpus, aliam ab
'
Respondeo, aliquse qualitates
Vmpo^sUi.^ illa, qua est animatum; non autem consequuntur formam mixtionis,
loquor de illa, quse est corpus, hoc et in aliquo gradu sunt necessarise
DIST. XI. QUi^STIO III. 437
ad hoc, ut intellectiva maneat, compositum, statim inducit in

quia quidquid est nccessarium ad illud illam formam, cujus est
dispositioncm, est ctiam nccessa- capax.
rium ad formam ad quam dispo- Et quod etiam additur in confir-
Onmis
nit; sed bene possunt qualitates matione, quod anima intcllectiva, !oniia"sub
esse necessarise simpliciter ad non habet in materia repugnan- '''JlaS'^
intellectivam, ut informavtem, et tiam, dico quod nulla est forma cJSSes,
hoc in gradu perlectiori, quam substantialis informans materiam, ' „ f'"® non
quihus
necessario requiratur ad formam quin illam consequantur, vel ipsa inf^nuat.
mixti possibile enim est formam

;
roquirat qualitates consequcntes,
perfcctiorem requirere illud quod et in certo gradu, in quo si non ma-
imperfectior requirit, et non tan- neat, ncc forma illa informabit ma-
tum secundum gradum requalem, teriam; licet ergo intellectiva non
sed secundum gradum perfectio- haboat propriam repugnantiam ad
rem. Corruptis ergo illis disposi- aliquam formamnaturalcm, tamen
tionibus in gradu illo, in quo informando materiam, rcquirit
necessario rcquiruntur ad intelle- qualitates aliquas, et in gradu ali-
ctivam, non manet intellectiva, et quo perfecto, in quo si non mane-
tamen illa alia forma disponens ant, ipsa non informabit matcri-
ad eam potcst manere, quia non am ; illse autem sunt qualitatos
sunt corruptno sccundum gradum consequentcs formam priorem,
necessarium ad illam formam; sed sed non necessario requisitae ad
illa alia etiam non manet in esse essc formse prioris in tanto gradu
pcrfecto ct quieto, quia qualitatcs in quanto requiruntur ad esse intel-

Nullum
corpus
conseqncntes cam sunt corrupta) lectivae in materia.
iniinaiiilc secundumgradum,sccundum quem Istud patet in exemplo, quia ad Kxfj"pi"m.
liabet
lerfectum consequuntur eam in esse pcrfecto animationem ab intellectiva roqui-
ssse, sine
anima. et quieto.Et ideo nullum corpus runtur cor et hepar determinate
animabile liabct simpliciter esse calida, cercbrum dotcrminato fri-
pcrfectum ct quictum, recedcntc gidum, et sic de singulis partibus
anima, imo staiim est in continua organicis; autem dispositionc
tali
tendentia ad resolutionom sui in ccssante, potcst adhuc mancrc qua-
elemonta. litas aliqua, qu.T stat cum forma
r)(). Ad formam ergo argumonti dico, niixti licct non
, lla. (pia"» roquiri-
i
Fi)rin,'ini
corjjoris quod illa forma non ost dispositio tur ad mr et oporationom intoUc-
nou esse
lispoiiti-
necessaria vol nccessitans ad in- tiv.T in niatoi"i;\.
oncni
'ssilanleni
lu!-
toUoctivam; ot licet statim soqua- (Juantuni (b) crgo ad istud du- i
iul
animani.
tur cam intelloctiva in gonoratio- bium socundum liujus socundi ar- Rpfoiuiio
ne,hoc non ost proptor nocossita- ticuii, dico quod corpus Cliristi por
tem int(M' (\as, sod ([uia agons S(^ inoludit inat(M'iain. (^t ad iniuus
supcrius lial)ot passun\ ])roportio- formam uiiain mixti priorom in-
natum compositum, (juia ex mate- tolh^ctiva, ol por istnm forinain
ria ot fornia mixtionis; (^t quando cst in aotu partiali, ot ost proxi-
habot pnssum proportionatum nium rocoptivum anini.T intollocti-
non sit pcr illam in gcnc-

vse, licct esse conlra Ilenricum, qui admillit pro-
rc corporis, ut corpiis cst gcnus, bationem, vel admitlere debel, ut proba-
nisi per reductioncm, et in istud vit Doctor, ex sequela opinandi.
compositum, quod tamen per sc Respondet ergo Doctor, esse necessi-
csfc pars hominis, fifc per sc convcr- talem ex universali principio distinguendi responio.
sio panis, quia totius intotum, cfc unum ab alio per contradiclionem im- ^coiKd'i"
parfcium in partes, et per consc- mediatam ; manet enim corpus, separata ^'st'ncti-
quens, hoec forma est formalis tcr- anima viventis; effecLus aulem formalis
minus convcrsionis, sive forma formoe non manet, desinente ipsa forma.
termini convcrsionis. Dicit secundo, corpus quod est allera SecuiKja
TT 1 L 1 • responsio.
Jlaec autem manet eadem, sive
. .
Si fuisset pars viventis, nbn est species subalterna
Eucharistia
ia anima uniatnr illi, sive non unia- posita in linea prsedicamentali, neque in-
triduo
mortis tur, quiaha3C prior est nafcuraliter dividuum ejus, sed reductive se habet
Christi,
esset ibi saltem in informando ipsa anima, sicut alise partes physicse. Dicit tertio,
forma
corporis
sine anima. ,.,.,.,.,anima
et in triduo mansit,
„.
non ma-
nente ibi; et m triauo luissefc ea-
quod alia
ad formam mixtioms,
sit dispositio
.
ad animam,
et liaec possit
alia
ma-
Tertia
responsio.
dcmres hujus Sacramenti, Sacra- si nere desinente illa, quamvis non in esse
mentum tunc mansisset,quia inillo quieto, sed tendente slatim ad corru-

triduoforma corporeitatisnonfuit ptionem.
separata a materia sua in Chri- Raiio hujus est, quia forma corporis corpuscur
sto, efc perconsequensnec separata non est activa, neque habet sufficientem âmm?
a materia sua, ut in Eucharistia. resistenliam ex se ad actionem extrinseci coSpu?
Sicut enim idem numcro fuit res corrumpentis ; hsec enim resistentia fit
°"®"'-
ista secundum sc in existcnfcia na- virtuie caloris naturahs foventis naturam

turali, ita ctiam idem compositum corporis, et per nutritionem restauranlis
numerO; quod est terminus con- eamdem, quae ahoquin ab intrinseco et
versionis primus, mansisset sem- extrinseco subest pluribus causis corm-
per in Eucharistia. Ncc valet in plivis, quibLis neque ipsa anima, dum
ista identitate salvanda fugere ad adest, resistit aliter quam per expulsi-
idcntitatem materise seu hyposta- onemnoxii, et restaurationem deperditi.
sis, quia confcraria possunt inesse Unde sicut conservatur primo forma mix-
eidem identitate materise, quando tionis per conjunctionem ad causam ge-
succedunt sibi invicem, et si etiam nerativam, nempe ad malrem quse nutrit
Verbum assumpsisset lapidem, ei subminislrat aiimentum anle anima-
fuissetlapis idem naturse humanse tionem, ita post animaiionem virtute ve-
identitate hypostasis. getativae abstrahit alimentum, et convertit
iii substantiam propriam ; desinente ergo

GOxMMENTARIUS. utraque causa, ideo tendit ad corrupti-
onem ,
quod et de forma cadaveris dicunt
128. (a) Ad quartum dico, etc. Hoc fuit, quod ipsi adversarii.
Atl 4.
non debeat poni
«
late
«
;
1
liic
>
i 11-1
toUilur
pluralitas
-11
illa
sine necessi-
necessitas, quia for-
Sed ex hoc ipso deducitur non leve
argumenlum probandi non esse m cada-
.1. -1 129.
Gonfirmatio
conciusi-
ma perfectior includit virtualiter imperfe- vere formam novam substantialem, quia

ctiorem, etc. Respondet, argumentum qusecumque causa est nata inducere illam
DIST. XI. QU/ESTIO III 430
Si io formam, et agendo
^ praevalet
^ aliis causis aliis, et in animalibus sectilibus maneat
corpore
sset nova naturalibus, quarum quaelibet agit ad proanima secundum ulramque partem. Si
forma,
posset ductionem proprise formse, et assimilan- di("anlur esse formae partiales, dicunt in
onservari. , ... .
dum sibi passum ;

,
eadem ipsa causa e.st suis conslitutis ordinem ad invicem, ut

conjuncta, et ex virtute propria eamdem partesinlegrales ad tolum.
formam potest conservare, per eamdem Breviler quacumque via salvarenl ad-
enim conservari posset per quam indu- versarii unilalem tam cadaveris quam
cilur, sicut in prima induclione formae formaj ejus per se, sic eliam salvatur in
mixtionis eliam conservatur a causa eam proposito.

Ex fine inducente, sive sit maler, sive alia; neque Tandem in fme excludit rosponsiones
naiurce. 131.
natura intendit aliquam formam el com- quorumdam ad auctorilales Patrum, in Exciuciitur
responsio
positum simpliciter per accidens et tran- prima parle articuli citalas, salvando aiiquorum
• j ,, •
oi • .• , ad Patres.
quia sic non facit ad perfecti-
, , .
seunter, identitatem corporis Cln-isti, vel per iden-

onem nalurae in esse entis, aut ad ordi- titalem materia^, vel supposili, quam me-
nem universi; ergo si in nalura esset rito dicit Bassolis non facere ad inlentum
causa sufficiens producliva talis formae, Patrum, et superius probatum est per
ita eliam et conservativa, si talis daretur. eam non impugnari hacreses, quas Patrcs
Contrarium autem constat experientia, et inipugnabant et dicebant corpus Chrisli
ad sensum, illam formam non conservari, fuisse corruptum et mulalum, seu con-
sed lendere ad corruplionem ; ergo non versum in aliud ; neque proprietas lo-
cst forma de novo producta, sed antiqua, quendi Theologica aul Philosophica, quia
quae lendit in corruptionem, separala licet materia eadem maneat in genito et
causa ejus productiva et conservativa. corrupto, nemo dicit quod ignis, verbi
130. (b)Quanlum ergo adislud dubium, etc. gratia, sil lignum, juxla Philosophos, et
Ilic tandem Doctor resolvit lianc secun- si Deus poneret materiam Christi sub for-
dam parlem articuli secundi de termino ma, verbi gratia, pomi, in Eucharislia,
ad quem, qui ponilur sub speciebus, et nemo dicerel vere : IIoc esl corpus Chrisli;
de ejus constitutivo formali, nempe esse ergo idem dicendum esset in triduo, si
corpus Cliristi conslitutum per formam tantum poneretur materia corporis Chrisli
unam mixlionis sallem, et illud esse pro- sub forma cadaveris, quia lcrmiiuis ad
ximum receptivum animae, etc. Ilinc patet qucm hujus conversionis non cst materia,
orporel-
ôctorem neque asserere determinate sed corpus ut importal priinario suum
taiis
formam corporcitalis esso unam siinpli- formale constilulivum, quod nuUa vcri-
cem, neque determinate csse plures illas tale rei aul appcllalionis potcst dici de
parliales; ulrumque dici posse probabili- cadavcre. Deinde rccursus ad unitalem
ler insinuat, dato quod sit una siniplox, .'uppositi iiihil Juvat, (juia si assumcrelur
erit lieterogenea, sicut advcrsarii doccre lapis, habcrct hanc unitalom, eamdcm
debent de sua fornia cadaveris, et sicut rctinuit anima, ot sccundum pluros san-
nonnulli de anima bruti ct planlii^. \l)c guis scparalus.
dalo, non sunt forlo nccessaria^ alia> for- T.iiiKMi si aninia osscl sub speciebus
mac parliales, quia licol os et caro mano- paiiis, aut sanguis seorsim a corporc, non
ant scorsim a corporc, potcst diri in iis csset vcra lucc, dcsignando allcrulram :
remanere formip, parlcm, (pia con.sliluun- llnc esl corj>us Christi: ergo niinus vcrifi-
tur, sicut in cadavero idcm dic(>rclur ab cari posscl de consliluto ex forma cada-
440 LIB. iV. SENTENTIARUM
veris per identitatem suppositi. Neque ait, m corpus ct mnguinem Dei. Si au-
auctoritates Philosophi, quoe habent ve- tem modum inquiras, sufficial libi audi-
ram interpretationem alias, tanti aestimaa- rc, quoniam per Spiritum Sanctum flt.
da) sunt, ut iis in sensu non vero salvan- Et paulo post: Panis ct vinum, et
'
'
dis, inJucamus difficullalem in fidei my- aqua, ct pcr invocationcm, et supcr ad-
sleriis. Quin eliam si expresse diceret vcnlum Spiritus sancti, supernaturaliter
contrarium, magis sequenda esset in hoc trausubstantiantur in corpus Christi et
senlentia medicorum, ratio ipsa et sensus, sanguinem.

quam ejus aucloritas, prout olim secutae Ad tertium dico', quod species .vi 3.
sunt celeberrimai Academiae Parisiensis et panis et vini, ita reprsesentat cor- pânis'lt
Oxoniensis. Ex his deinceps Doctor re- pus Christi verum et mysticum, quJmodo
spondet ad argumenta posita ad initium sicut panis, quia ita ostendunt in ''^Ptanr""
hujus quaeslionis. semulta grana, quantum ad illud, ^S-i!\i
secundum quod ê-rana habent rati-
•^
^'S''".'"
mysticum
^',
!
SGHOLIUiM. onemsensibilitatis, scilicet ratione

accidontium.
Solvit clare ot subtiliter argiimenta po-
sita in initio, confirmans qufe clocuit aucto-
Ad aliud patet ex secundo arti- Ad 4.
ritate Augustini quoacl conversionem panis culo solutionis qusestionis, hic

in corpus Ghristi. enim est transubstantiatio, non
quaterminus accipit esse simplici-
58. Ad argumenta. Ad primum,
(a) ter, sed qua accipit essc hic.
Ad arg. 1.
p^nis dicituT collectus ex
gj(.y[- Ad ultimum patet, quod primus Ad 5.
granis, ita species remanentes di- terminus istius conversionis, nec

cuntur collectae, quia sunt aliquid est materia sola, nec materia sub
ipsius collecti, et ita exponit Au- quantitate, quia tunc non esset
gustinus. transubstantiatio, sed transquan-
^^12. ^^ secundum, non intelligit titatio, nec materia sub modo
Spacies
eodem
quod vescamur ibi pane
^- ^
remanen- quantitativo, nec compositum ex
niodo te, sicut consuevimus uti, sed eo materia et anima intellectiva, sed
nutriunr,
quopanis. quod quantum ad usum actum compositum ex materia et forma
eumdem habet, quem habet panis ; quadam priori intellectiva, quae
illoe autem species eodem modo mansit eadem rcaliter cum Chi'i-
nutriunt, quo illa quorum species sto vivo, et in corpore mortuo, et
sunt. Debet ergo intelligi sua simi- quse mansit tanquam formale rei
litudo, quoad hoc, quod aliquibus primo contentEe sub Eucharistia
eodem modo se habentibus, quoad semper, ex quo fuit Eucharistia
usum nostrum, sicut pane et vino instituta ; ideo non valet.
utimur seu pascimur in Euchari-
stia, sicut utimur aqua in Bapti- COMMENTAUiUS.
smo sed non quoad hoc, quod sic-
;
132.
ut remanet aqua, maneat
ita ibi Ad argumenta, etc. Responsio ad
(a)
substantia panis. Expresse enim primum et tertium insinuant illud quod

vult oppositum in eodem cap. sta- supra disseruimus contra modernos de
tim post : Ipse panis et vinum transit, forma accidentali panis, ut denotat mixti-
;
DIST. XI. QUÊSTIO III. 441
onein et juxtapositionem granorum, seu illam in singulari ;

pulat enim primum si-
collectionem ex illis, et ullra hoc deco- gnificatum verborum, seu formae esse
ctionem ejus, ut distinguitur a pasla ; haec corpus constilulum per formam cadaveris,
est forma, quoc manel desinente substan- aut certe per animam, et sic quantitalem,
tia panis, et dicit quid accidenlale. quê requiritur ad corpus organicum, esse
In responsione ad ultimum argumen- ex vi verborum, non autem banc in sin-
tum recolligit breviter dicta superius m 2. gulari, qiiae sequilur ad animam parlicu-
parte hujus arliculi, asserens quod pri- lariter, aut ad formam cadaveris palet
mus terminus illius conversionis, nec est enim ad corpus organicum ejusque con-
materia sola, nec materia sola cum quan- stilutionem requiri quantitatem, ut habeal
lilate, nec maleria sub modo quantilalivo, partes divcrscnc ralionis. Idem de ahis acci-
nec compositum ex maleria et anima in- donlibus asserit, nempe iis quaj requi-
tellectiva, sed compositum ex materia et runlur ad organizationem.

forma quadam priori anima inlellectiva. lUec ralio supponit falsum, nempe ad I3i.
Ad
esse
Ex quo palet vera interpretatio senten- organizationem substantialem requiri substantice
non
liae ejus in 1. parte hujics arliculi, % quantitatem, ut formam constitutivam, si- requiritur
accidens.
Quanlum ad islud arliculum, etc. circa cut neque in universum composilum sub-
dubium quod ibidem movet. Unde in re- slantiale, qua tale est, et significatur no-
spons. ad 4. dicit corpus Chrisli nonMcci- mine proprio, importat sua accidentia,
pere esse simpliciler per hanc conversi- quia significatur, ut est prior existentia
onem, qua connotat aclionem producli- perfeclione, et causalite, et definitione, et

vam, sed esse hic ; non quod pra;senlia sit disUnguitur ab accidentibus.
Composi-
lerminus ad quem conversionis, ut in re~ Et inaudilum est in Philosophia definitum
delinitur
spons. ad ult. patet, sed corpus Christi tum subslantiale , ut importalur proprio
per suas
prffisentia vero sit terminus formahs con- nomine, non definiri secundum totum, parles per
se tantum.
versionis, qua pra3cise connotat adducti- quod in sua entitate per se includil, et
onem, et distinguitur a conversione, non dedniri per suas partes totum ; ab-
prout productiva esset lerniini in esse straliit autem alj accidentibus, quia sic esl
simpliciter. sul)Jeclum scienliic, et in demonslralione
133. Ex liac responsione ad ulLimum, at(iue constiluit diversum terminum a propria

Nec qiian-
litatem,
ex dictis in tota qua^slione sequilur quan- passione, quam non imporlat, ut signilica-
nec
qiialilntcs
tilalem non esse cx vi verboruin sub spc- tur per nomon el definitionem ; ergo a
esse e\ vi
ciebus, quia conversio respicit substan- fortiori abstrahil ab accidentibus commu-
verl)onnn,
m Saci'a- tiam, ul tcrminum ad quem, et corpus nibus, vcl ergo dicat Vas(iucz munon
nienlo.
Clirisli, ut est subslantia ex Tridenlino, corpus non signilicare sul)slanliam, aut
aliisque Conciliis et Theologis comnuuii- aliîuid por sc unum, sed composilum

ter, est lorminus hujus conversionis, quaj- accidonl;ilo.
cumquc sit illa forma, pcr quam corpus lloc autom si dioatur, a»que primo im-
constituilur, vol quidqiiid nomine ipsius portat formam et subjeclum, et convor-
corporis inlerprotamur, ut est substaiilia. sio aviuo primo erit in qunnlilatem, ol
Scntonlia Ucjicilur orgo soutontia Vasquez disp. ciclora accidentia, (inaui in subslauliiini ;
Vasqno/,
imiingna- I8G. c. 4. asserit enim quantitatcm corpo- vel si dicat imporlare sul)slanliam compo-
Uir.
ris Chrisll cpso ox vi verborum suh spoci- silam perseox actu et polenlia, elsic nullo
ebus, non aulem quanlitatom hanc vel modo ingreditur quanlilas rationom con*
.

slituti, vel esse dicas composilum ex par- prium est ex Concilio, et proprie dictum ;
tibus integrantibus, el sic eliam quantitas sed transubstantiatio niliil importat sub-
non spectat ad compositionem substan- stantias in esse substantiae sibi invicem
lialem et entitalivam corporis. Prseterea, succedentes; ergo vel non esset proprie
corpus subslantiale per se primo respicit diclum nomen, vel solus terminus conver-
Aniina
per se suam formam per quam perficilur, pcr sionis est subslanlia.
non inest
ex vi accidens vero accidentia ; si ergo anima Neque unquam dictum est a Palribus
verboruni,
niinus ergo inlellecliva non est ex vi verborum sub panem converti in quanlitalem Christi
accidens
inest.
speciebus, sed concomitanter, a forliori primario aut secundario; unde patet
quanlitas ex vi verborum non erit sub quantitalem non esse hic ex vi verborum,
speciebus, neque uUum accidcns. alioquin eliam quidquid pertinel ad per-
Tertia Accedit quod
terlio, si uUa quantilas ex fectionem corporis dicetur esse ex vi
ratio.
vi verborum statuenda esset sub specie- verborum, imo et suppositum ipsum, cum
bus, quod illa statuenda esset, qua esset tamen concomitanter hsec omnia insunt
consliluens hic et nunc ipsum significa- ex communi et ex Concilio.
tum ; ergo sola singularis, vel certe aeque
singularis, quia ly hoc denotat aliquod
singulare, et non aliquid indifferens.
QU^STIO IV. .
Quarta Quarto servari debet secundum pro-

ratio.
Terinini portionem proprietas conversionis, ut est Ulrnm panis in conversione in corpus
in esse
substantiie inter terminos suos, quia sic dicitur a Chrisli annihiletur ?
converlun-
tur
Tridentino conversio totius substantise pa-
Terminus nis in substantiam
quoin
corporis, etc. sed ex
Alens. 4. p. q. 38. m. 3. D. Bonav. /tic a. 1. q. 3.
esse parte termini a quo non importatur quan- Richard. a. 1. q. 3. Palud. g. 3. Gapreol. q. 2.
substantite
D. Thom. q. a. 2. et 3. p. q. 75. a. 3. Henr.
terminat. titas, aut ullum accidens panis ; ergo qiiodl. 9. q. 9. Mgid. Theor. 1. et 34. Suar. 3.
etiau! neque ex parte termini ad guetn p. tom. 3. d, 30. s. T.
conversionis importatur quantitas , sed

corpus Ghristi prgesens, ul esl terminus Ad secundum (a) sic proceditur,
Ara:. I,
conversionis, est significatum per se ver- et arguitur quod panis in conver-
borum ; ergo solum significatur ejus sione in corpu* Christi annihile-
subslantia. Dices denotari terminum ad tur, quia quod prsecessit, et nihil
guem, ut primarium, subintelligi csetera, ejus patet, annihilatur; panis prse-
quse insunt. Contra, ahud est inesse cse- fuit, et nihil ejus manet, quia- nec
tera ex connexione naturaU, uL dicit Con- materia, nec forma ; totum enim
cilium, aliud vero ex vi vorborum, quod totaliter transit, materia scilicet
affirmat de solo corpore. in materiam, et forma in formam;
Probalur ergo solutionem nullam esse, ergo, etc.
quia caetera non faciunt ad corpus, qua Secundo sic, quod nihil est in se, Ar^. 2.
substantia est, et in esse substantiEe, imo nec in alio, et prsefuit aliquid, an-.
accidentaliter so habent; sed panis non nihilatur; panis post conversio-
Conversio convertilurin corpus, nisi qua substantia nem etiam
nihil est in se, nihil est
est in
substantias est, quia ulerque terminus et totum, in Christi corpore, quiatunc cor-
priTecise.
quod est conversionis, importatur per pus Christi augeretur per conver-
nomen transubstantiationis, quod pro- sionem panis in ipsum, illud enim
DIST XI. QUvESTIO IV 443
flt majus, in quo est aliud, et aliud Oppositum dicunt auctoritates

quantum manens; ergo. adductse in qucesl. prceced. artic. 1.
Arj?. 3. Tertio sic, in transitione parti- dicunt enim panem converti in

ali forma annihilatur, quia nihil corpus Christi; ergo non annihi-
ejus manct nd minus non distin-
;
latur. Et lioc arguitur in ratione,
guitur ista corruptio partis ab an- quia creatio ct annihilatio sunt
nihilatione, nisi quia forma prior opposita; sed, corpus converte-
si
manet in potentia materi?e; sed in retur in panem, iterum illa redu-

proposito forma panis non manet ctio panis non esset creatio, quia
in potentia susccptivi sui. Potest non esset simpliciter de nihilo, ut
etiam probari, quod ibi forma a de termino a quo ; ergo pari rati-
qua est transitus, annihiletur, one, conversio panis in corpus
quia non manet in actu, patet, nec non est annihilatio.
in potentia subjecti. Probatio, Item, istius annihilationis non
natura potest potentiam natura- posset esse causa, nisi Deus sed ;
lem reducere ad actum, et pcr Deus non potest esse causa non
consequens, si istaforma destructa essendi res, secundum quod pro-
remaneret eadem numero in po- bat Augustinus 83. qucest. quwst. 21.
tentia materise,' posset per agens
naturale in actum reduci, quod est COMMENTARIUS.
contra Pliilosophum, qidnio Physic.
(a.) Ad secundum sic procedilur, elc. Iljec i.
Text. 38. sccimdo Generat. in fine.
cl cle Si di-
Text. ult. quJEslio est secuniium membrum propo- tum
cas ipsam non eamdem numero, silum in inilio prioiis quseslionis, ubi agi- i"'"''0"'='-
sed eamdem in specie mancre in

tur de conversione, ul se liabel circa
potentia subjocti, hoc non prohi-
lerminum a quo, in priori agilur de ea-
bet annihilationem, quia etsi ista
dem, Ut se habct circa terminum adquem.
esset annihilata, adhuc posset alia
numero educi de potentia matericT. SGHOLIUM.
Itcm, anniliilatio ct creatio sunt
Ai'giiiii. 4 Opinio Honrici paneni non aiinihilari, soil
Text. 7. opposita, sicut generatio et cor-
«t 8. et
post convor.sionem osso aliiiuid, quia id (|uoJ
inde. ruptio, quia sicut dicitur 5. Physi- Tuit panis ost corpus Christi, vol saUoni
corum : /dem csl lerminus a quo (jc- aliquitascorporisest panis. Scotus impugnat
neralionis, cl terminus ad quom corru- id quod ait paucMu post convorsionem esso
aliquid, ([uatuor ralionibus claris ot urgen-
ptionis,el e convcrso; ita idcm cst
tissimis.
terminus ad qucm annihilationis,
et terminus a quo crcationis, ct
II ic (b) non
dicitur quod panis 3.
c convcrso; scd (juando tota sub-
annihilatur, ct hoc infcrtur quod H«'nr.
stantia, ct totalis cst terminus ad qucKll. '.\
l)ost conversioncm panis non est qu.i'*t. 9.

7Mem productionis pro(hictio cjus,
quodl. 11.
nihil, per con>(^(iuens est ali-
ct q. i. quoill.
cst crcatio ergo, quando ipsa
; 12. (I. ll».
quid; nou autem iUud quod pr.-m- OciMiam
tota, et totaliter est tcrminus a qiioll. h. et
quo destructionis, illa destructio Cuit, (piia illud conversum est, nec Nlnjor htc
l.-ncnt
est annihilatio; sed in proposito qiii(l(inam aliud a termino, in p:infm
nnnihilnri.
ipsa tota, et totalitcrest torminus quem conversus cst; ergo j)ost Si-ot. Ii.-et
tit proble-
a qw) conversionis; ergo, etc. conversioncm cst aliquid, ut ilhid
,

maticu5,
tam en
in qiiod conversus est. Unde qiiod aliciijus in aliquo , nisi propter
quodl. 10. praefuit panis est corpiis Christi
se declarat.
; difFerentiam ejus in se.
Unus aut si ista negetur, necesse est Item, cujus est aliquitas, illud 4.
tormiuus
mutationis dare, quod aliquitas corporis sit ea formaliter estaliquid; si ergo aiiqmtTtem
includit
non esse ejus, quod fuit panis, et similitcr aliquitas corporis sit nunc ejus, formaiiter
alterius,
Esse essccorporis sit aliquid ejus, alio- quod fuit substantia panis, ergo ""K.'
secundiini
quid, quin panis post conversionem illud, quod fuit substantia panis '^,^^2.^'
supponit
e.sse sini-
nullo modo posset dici aliquid, sed
^ '
est nunc formaliter alinuid iUa 1^^« ^1'«'';'^
a reor, et a
J^
plioiter,
quoniodo
oporteret dicere quod omnino es- aliquitate. Qusero quid
^
aliquid?
^
raius,
'{
secundum
set annihilatus. Hsec ergo opinio non panis, quia panis non est, et Henr. de
duo dicit, et quod panis non an- T ,

• •
1 .
Tô Scot.
"
prseterea contradictio videtur, 1. d. 3.
q. 5. et
nihilatur, et quod post conversio- quod aliquitate corporis sit for- quodl. 3.
nem non est nihil, sed aliquo mo- maliter aliquid, illud quod est sub-
do aliquid, et secundum deducit ex stantia panis, nec ista aliquitate
primo. est illud quod fuit panis corpus
Contra secundum arguo
illud quia quod fuit substantia panis
quadrupliciter. Primo sic termi- : simpliciter desinit esse, corpus
nus mutationis, inquantum est simpliciter manet in eodem esse,
terminus, includit non esse alterius nec potest dici, quod ista aliquitate
termini. Hoc probatur, quia inest aliquid aliud, nisi panis, vel
quantum est terminus, habet ali- corpus.
quam incompossibilitatcm ad Item, aliquid et res convertun-
alium terminum; ergo ut est ter- tur secundum Avicennam primo
minus, non includit aliquitatem cujus ergo est ali-
Meiaplujsicce suce;
alterius termini, nec alterum ter- qua aliquitas, illud formaliter est
minum esse aliquo modo aliquid, res; et per consequens sequeretur,
quia contradictio est, quod, ut in- quod illud quod fuit panis, nunc
cludit non esse ejus, includat ali- esset res. Res autem secundum
quitatem ejusdem. istum Doctorem dicitur duplici-
Secundo, quia corpus Christi ter : Uno modo pro re opinabili,
nullo alio modo se habet in se post ut res dicitur a reor, reris; alio
conversionem quam ante ergo ; modo res rata, prout dicitur a ra-
nec aliquid alio modo habet e^ê in titudine; hac ergo aliquitate hoc
ipso; sed panis nonconversusnullo quod fuit panis, vel erit res primo
modo habet aliquitatem suam in modo, et tunc sequitur quod non
corpore Christi, nec aliquitatem magis sit res quam chimsera,
corporis Christi ergo nec post
; quia chimoera est res isto modo,
conversionem. Probatio primse secundum eum, et tunc optime
consequentise esse secundum quid stat cum tali aliqualitate annihi-
in aliquo, est propter esse ejus sim- latio panis, sicut si aliquid con-
pliciter, quia enim aliquid in se verteretur in chimseram, vere
est tale, ideo sic vel sic habet ali- esset annihilatum. Si res secundo
quid in se, vel esse in alio ; ergo modo, tunc ut prius, aut res quid-
non est diflTerentia modo essendi ditate panis, et tunc panis non est
DIST. XI. QU^STIO IV. 415
quidditative conversus ; aut res poie Christi, unde corp;is posset converti iu
quidditate corporis, et lioc est im- panem. Idem tenent Palud. hic q. 3. et Ca-
preol. ([. 1. Ilanc refutat Scot. tribus rationi-
possibile propter quidditativam
bus.
distinctionem ejus, quod fuit panis
et corporis.
5.
Alio (a) modo dicitur, quod panis .i:gid.
Theor.
COMMENTAUIUS. non annihilatur, quia post conver- et 34.
I .
sionem in corpus, manet in illo in

2. (b) llic dicilur, elc. Gitat opinionem potentia, quia corpus Christi et
Sententia
Henrici. Henrici, qui dicii post converslonom pa- panis habent subjectum communc,
nem esse aliquid, alioquin desinerel per ut materiam, et ideo substantia
annihilalionem ; iilud aulem esse panis, panis potest redire per corporis
quod manet post conversionem, est ipsum conversionem in ipsum, et illa
esse corporis Chrisli, in quod convertilur, reditio non csset creatio; ergo nec
vel aliquaUias ejus, hoc est ahquis modus ista conversio est annihilatio, et
corporls. Ha3c senieniia est obscura satis, hoc propter communem substan-
etvix conceplibihs; eamimpugnal Doclor tiam, vel commune subjcctum, in
qualuor rationibus. cujus potentia est uterque termi-
Iinpiigna- Prima est, quia terminus ad qiiem munus.
tur.
Prima lalionis includil non esse termini a quo Contra, non posset panis annihi-
ratio.
propterincompossibiUlatem; ergo nequit \^y\ ex isto dicto, manente aliquo
includere lerminum a quo, quantum ad alio corpore, quia si aliquod aliud
esse, aut modum essendi. corpus, saltem corruptibile, ma-
Secundo, quia corpus Chrisii non va- nct, manet materia ejiisdcm rati-
SecnnJa
riatur in suo esse substanliali post con- onis, in cujus potcntia est uterque
ralio.
versionem, sed retinet prisiinum esse \ sed terminus, et per consequens, ma-
ante conversionem non includebat, aut net panis, sicut modo dicitur ma-
ahquem modum essendi cjus, ergo nec nere in matcria corporis Christi;
post conversionem. Tcrtio sequerelur, ergo non posset annihilari panis,
Terlia
ralio. quod panis non desineret secundum lo- nisi tota substantia corporoa an-
lum suum esse, quia maneret secundum nihiletur.
illam aliquidditalcm, quam haberet in
noiw, si panis anuihihiretur, ot
Oii.'>i'la
corpore Chrisli. Quarto, alicpiid et rcs
corpus Christi esset ibi prn^sens,
ralio.
convertuntur secundum Avicennam I. Me- codem modo panis esset in poten-
laph. ergo quod est ahquid, osl res, el sic
^-^^ ,nateria3 corporis Christi, quo
panis non osscl convorsus quoad lotum hoc quod
^^,,^^^ ^.g^ .
p,.^Q propter
suum csse, sed maneret ut res. Patot ox
^^^,,^^ ^^^^^^^^ j,^ potentia in materia
liltora. llas rationos superius adduximus
eorporis Christi, non (Udn^t ne-ari
cx aUa occasiono, ubi eamdom sonlonliam
qnnihiHtus
nupugnavniius promiscuc cum aliis q,
Item, subjectum coinmune utri-
prxscnli.
que t(M'inino non est necessarium,
scilolJU.M. nisi ad ti'ansn\utationem proprie
dirlam; e\rliid(Mi(b) (Miim subje-
Sontontia J^sidii non ;iimiliil;iri p:iii('m,
(j[uia manot materia coinmunis ipsi in oor- ctum, et accipieniU) i)ra\'is(^ duos
;

terminos alicujus transmutationis, art. 3. ei 4. in hac quaesi. § Si poiesl ergo Vaquez.
mngis reqniritur in eis oppositio, teneri, etc sed fallilur quantum ad inter-
quam aliquid idem commune; imo pretationem sententiae, sicut et alii, qui id
idem commune in aliquibus prohir Doctori imponunt. Fallilur etiam in hoc.
bet ipsa esse per se terminos aliquod dicat merito eum staluendum esse
Antiqiia
cujus transitus, ut patet in his, auctorem primum hujus sententiae, quia sentenlia
est.
quse sunt ejusdem speciei ergo ,
multo antiquior est, quam citat Magister Magistsr.
D. Bonav.
cum in isto transitu non sit pro- dist. prsesent. D. Bonaventura in 1. part. D. Thom.
Alensis.
prie mutatio, nec subjectum ma- dist. quaest. 3. D. Thomas supra, et Doclor Albertns.
Innoc. Ili,
nens, sed tantum sunt duo termini quaest. praecedenti, Alensis 4. part. quaest. Durandus.
transitus , nihil commune per se 10. alias 38. probabiliorem putat Albertus
il']gidiiis.
Gabriel.
Occharn.
dabit, vel auferet aliquam rati- praesenti dist. Innocenlius III. lib. 4. de
Angelns.
onem ab isto transitu ergo ; si ille mysteriis Missae, cap. 2. censet eam pro-
transitus esset annihilatio, exclu- babilem. Durandus eam supponit, nisi
so quocumque communi, erit et maneret materia panis, sicut et yEgidius
modo. loco citato; eam sequitur GabnQlquaest. 1.
et in canone lect. 40. et 41. M.ajor hic
GOMMENTARIUS. quaest. 1. Occham in 4. quaest. 6. et quodii-
beto 6. dub. 7. Angelus, verbo EucharisLia.
(a) Alio modo dicilur, quod panis anni- Allera senlenlia est non annihilari pa- 5.
Secunda
hilatur, etc. Rejicit sententiam^gtdii,quia nem, sed desinere esse per conversionem sent.
panem annihilari, quia manet se-

negavil sui in corpus Ghristi ; hsec est communis i
cundum rationem communem substanlia',, sentenlia, quam tenet Doctor in % sequen- Varii modi,
quibns
quae includilur in corpore Christi, vel ti, ut videbimus. Sed hujus desilionis explicatur.
propter eamdem materiam, quam manere modum, et causam diverso modo plures
dixit hic auctor, ut supra visum est. Impu- assignant. Aliqui docent ex vi actionis,
gnatur quantum ad primam, quia sic nun- qua corpus Christi ponilur sub speciebus,
quam posset annihiiari, manente aliquo desinere panem, ita Sotus, Ledesma, Ga-
enle corporeo, quia maneret, vel ratio jetanus; quse sententia potest explicari Primus
communis subslantise , vel materia, in aliler et aliter, nempe quod actio illa ex modus
supra im-
cujus potentia esset forma panis, sic repugnantia actionis absolute, et termini pugnatus.
eliam si corpus Ghristi fierel prffisens sine lollat esse panis, ita ut poni non possit
conversione panis in ipsum, et desineret corpus Ghrisli sub speciebus manenle

panis per annihilalionem, maneret in ea- substantia panis, etiam de polentia abso-
dem polenlia malerise corporis. Tertio, luta, et hic sensus, quem praetendunt
tandem contra aliud dictum patet, quod aUqui, est superius impugnalus.
hic non maneat panls materia sub forma Alio modo intelligi potest ex vi actionis
corporis, aut aliter prout supra probavit absolute non inferri desitionem illam, sed
Doctor quaest. praesenli. secundum modum aclionis, ut est succes- Secundus
modus
4. Sed inter caeteros Theologos non conve- sio inler terminos, et dicunt ordinem in •verus.
Varice
sentet. nit quoad hanc desitionem. Aliqui docent essendo ; et sic sententiam hanc veram
Prima
sent.
desitionem hanc esse annihilalionem esse ostendemus.
^'ânem"
hanc opinionem tanquam primo auctori Suarez colligit non ex vi actionis prae-
Error, tribuit Vasquez noslro Doctori quodL 1. cise toUi substantiam panis ex natura rei.
DIST. XI. QU.EST10 IV. 447
sed ex separalione accidenlium, a quibus sice terminalur ad terminos, el an con-

subslanlia panis in esse dependet. [lanc versio qure enuntiatur, ut ipse dicit ; aut
autem eliam supra impugnavimus, quia significatur per forinam in re ipsa subslstat,
neque faceret talis dcsilio ad conversi- ut vera dicalur forma sic enuntians, per
onem, quia Deus poneret praisens cor- conformitatem ejus ad rem ipsam ergo
pus Ciirisli,
si
separaLis speciebus a pane conversio ipsa non redui;aLur

'
...m termmos, ; si
.
incompossi-
bilitas
inicr
„, terminos
sine ulla conversione, sic desineret sub- et
.
-i
mcompossibihtatem eorutn -i-i
m
•
esse rei,
•
ex natura
slanlia panis hoc modo, et non ex vi vel certe ut subsunt divinae actioni, non '^°on^J*'^'
defimenda.
conversionis aut mutationis ejus in sub- potest reduci in formam, qu» nullo modo
stantiam curporis. Ponamus ergo Deum influit esse aut non esse in terminos, aliter
separare primum accidentia a pane, lunc quam virLuLe causai principalis, et morali-
desinet panis, et post desitionem ponalur ler ex insLiLuto.

corpus praesens, desilio panis erit unifor- Minus ergo hsec ratio incomprehensibi- ^-
niis, sed non salvatur conversio, quam htatis ex enuntiaLione formaj salisfaciL
salvandam esse docent Goncilia ;

quod hLcreticis, quos non semel, sed saepius
auleni accidentia manent, vel non ma- Vasquez adducit conlra alios Doclores,
nent, niliil facit ad modum desilionis nam haeretici ex impossibilitate rei et Dlsseriaiio
j, cum
substantiae, qua subslantia est. ipsius conversionis,
,
ut realiter
,.,
cadit m
•
hcereticis
llinc excludilur modus dicendi aliorutn, lerminos, conantur destruere significati- ^bifiâte*
'"^''
qui dicunt ideo panem non anniliilari, onem veram formae ; oporlet ergo pri-
quia manent ejus accidentia, quia pro- nmm salvare naturam rei eL conversionis,
ductio et desitio substantise est allerius ul salveLur veritas formoB possibilis in
rationis a produclione et desilione acci- mysterio ;

quod nullo conalu aut ratione
denlium ; ncquc ab illis, aut modo desi- salvat hic auctor, sed impugnat alios, qui
lionis aul productionis eorutn sutnit spe- id conantur salvare, declarando naturam
ciem, sed praicise ab inlrinsecis terminis, ipsiusreahs mutationis, ul intervenit inter
qui sunl esse et non esse substantia), qua tcrminos, quu; signiticatur per formarn,
subslantia est. maxirae cum servotur hic ordo, ut ex
Vasquez tandem reducit lianc difficul- enuntiationc Cliristi pncsentis sequaLur
tatem ad veritatem formae, prout enun- desilio panis, ut prima enuntiatio sit vera,
tiatur, per quam Sacerdosfacit ibi corpus prout hic auctor alias declarat naturam
Christi pra^sens ex primaria intenlione, liujus convorsit)nis. lleslat ergo declaran-
secundario destruit panom ; tota ergo dum, quomodo id contingat. Vide dicta
oppositio est ex yerllate forma;, eo modo oirca naturam transubstanliationis //* 7.
quo enuntiatur. Sed hic modus minus pritna.
quam alii, salvat veritatem rci, nam fonna

ut agit practicc ad conversionem, agit ox SCllOI.IUNf.
instiluto ChrisLi, et ut causa moralis in-
struinontalis ; aliter cnim agcro noii po- SiMiloiitia Vairoiiis pcr diu) diota : Pri-
luuiii, post convorsionein niliii panis inaDo-
test, cum nullum supponat sul^jcclum in
IV, ox allatiscontra JCgid. Seciindutn, pancin
quod agat, et ad veritatcm cjus exigilur
iion amiihilari, vol sallom illa oonversiono
actio physica caus[c principalis assislenlis, ad
non aniuhilarl; probal, qtiia tonninn.s
ut ponat signilicatum formc. \h' natura qtirni non est nihil, quod lato oxaininat,
aulcm hujus actionis, quacrilur prout i)hy- addons duas conllrnialionos.

^ <5-
, Ad (a) qusestioriem, dico qviod in ruptio secundum propriam rati-
in 4. proposito nihil panis manet post onem, ut distinguitur csscntialiter
dist. 11. ^ ^ ^^
.
^ , , .
hic. conversionem. Secundo,quod panis a generatione concomitantc, non

non annihilatur, vel quod est faci- est annihilatio, quia aliquid cor-
lius, quod panis ista convcrsione rupti manet, materia, et
scilicet
non annihilatur. ex hoc sequitur quod negatio
Primum supponatur probatum ad quam est, est negatio in apto
ex rationibus contra primam opi- nato ergo privatio. Ergo per
;
nionem. Secundum probatur sic, oppositum in proposito, cum nihil

terminus ad qucm transitus ipsius termini « quo maneat, nec negatio
panis non est purum nihil; ergo esse panis sit privatio, quia non
panis non annihilatur. Consequen- in apto nato, sed puium non esse,
tia probatur, quia terminus ad sequitur quod ista panis desitio
quem annihilationis est purum secundum propriam rationem sui
Terminus i^\\i\\ hoc probatur annihilatio.
ad quem
et ^
a simili : sit
annihiioii- sicut temiinus a quo
^
creationis Ethoc confirmatur secundo, urgens
^^''°
onis, pro '
et a quo estpurum nihil, ita terminus ad quia

^ per
^ se ratio alicuius non annihiiati-
creationis,
-i -i .• •
i i .
one
'^ •
est nihii. quem annihilationis debet esse pu- variatur ex aliquo concurrente panis.
rum nihil. Antecedens probatur, per accidens cum eo, sed per
quia terminus ad quem istius tran- accidens est, quod cum ista desi-
situs, est corpus Christi, quia tione panis concurrit positio cor-
etsi negatio panis concomitetur poris Christi hic. Probatio, posset
terminum ad quem, non tamen enim primum separari a secundo;
terminus iste est omnino nihil, ergo propter istam positionem
sod est in aliquo positivo. corporis Christi hic non varia-
Contra istud, quia etsi desiti- tur ratio istius desitionis, sed
onem panis concomitetur positio ipsa, si sola esset sine positione
corporis Christi hic, tamen illa ista, esset anniliilatio panis, ergo
desitio panis secundum propriam et modo.
rationem, ut distinguitur ab illa Hic diceretur uno modo, quod
positione corporis Christi, vide- transubstantiatio est mutatio prse-
tur esse annihilatio, quia termi- cise inter terminos positivos, ita
nus ad quem ejus est nihileitas quodnonerit dare duos terminos
panis. privativosadduas mutationes,sicut xext.
^"'"- ^-
Conflrmatur per simile, quia in generatione et corruptione. Sed
corruptio non est modo annihila- sicut secundum Philosophum, 5.
tio, non propter hoc solum, quia Physic. aliqua mutatio est a sub-
generatio concomitatur eam, quia jecto in subjectum, quse scilicet
si propter hoc, et propter ter- habet pro utroque per se termino
minum generationis prsecise non aliquid positivum, ita ista tran-
esset annihilatio, mutatio esset substantiatio habet duos terminos
positiva ipsa corruptio propter pi'jEcise, et utrumque positivum,
terminum positivum mutationis, et ita non est hic considerare
quod falsum est nunc ergo cor- ; illam desitionem, quasi sit una
mutatio per se formaliter distin- rupti manet, et habet privationem

cta genere ab ista inceptione cor- formfc prioris, sed negatio form?e
poris Chi'isti hic, sed tantiimmodo aeris salvatur in forma ignis, qua3
est iinns transitus hujus positivi de novo inducitur et negatio ;
in illud positivum. illa, ut est in forma ignis, non

8- Contra istud, manifestum est est ibi, -ut in subjecto apto nato,
quod panem non esse non est for- sed sic tantum
est in materia
maliter coi'pus Christi essc hic, communi, sed est ibi, ut in aliquo
nec e converso, quia posset panis disparato. Et licet circumscriba-
non corpore non posito
esse, hic, tur negatio illa, ut in materia
et e converso. Similiter non cssc communi, quse modo terminat
corporis liic, et esse panem hic corruptionem, et propter quam
non formaliter idem, sed
sunt corriiptio modo non est annihila-
oppositi termini; ergo possumus tio, si tamen tcrminaret aliqiiam
habere duos transitus quidditative desitionem negatio ista, ut in
distinctos, quorum uteraue habet disparato, adhuc non anniliilare-
suos proprios terminos, et tunc tur aei\
stat tota difhcultas tacta de ge- Ad propositum, etsi hic non 9.
neratione, ut distinguitur a cor- sint ill3e duae rationes, de quibus

ruptione, et de per se formali patet, quod propter eas corruptio
distinctione hujus desitionis, ut non est annihilatio, scilicct quia
distinguitur a positione corporis aliquid manot, ct quia
corrupti
Christi. negatio terminans eam manet in
Ilic (b) potest dici sustinendo apto nato est tamen ibi tertia
;
Je"aiio.
i^tam conclusionem, scilicet quod ratio, scilicet qiiod negatio ter-
^'\.f'l.
nnihilali-
r)anis non annihilatur simplicitci",
' '
.
minans est in ali(]uo positivo sub-
onem nnia tcrminus annihilationis est jecto, licet disparato.
equinlnr . ,
negaiio j)uriim uihil, hoc est, quod nihil rcrhoc ad rationem potest dici, Panem
non
snus pio tormini a quo manet in termino (piod illa (lesitio panis secundum annlhibri.
erinino
ad quem\ ncc negatio m aliquo
? • • •
, i i
i)e se etiam ut est ad iwn rssi' panis

Sa"^ apto nato, quse dicitur privatio, non extra genus, sed ut in cor-
sriLî!* terminat eam, et opposita)
condi- poi'e,non est annihilatio. ut patet.
^r oo'
(le 28. el
tiones
. istis conditionibus sunt Tunc ad illnd exempliim de cor-
disi ;5().
in corruptione, ut corruntio cst.
' '
riii)tione, V(M'iiiu (Uiim est quod
«c niilluin
peiii Nec tertio, quod negatio in ali- non neg.-^tui* cornii^tionem esse
)Osiliviiin . . .
de (luo quo positivo disparato teiunmnt aimihilationem pr.Tcise propter niia»

causa\ ob
eaui, sed simplicitcr negatio extra gencratiouem concomitautem, sed quns
oorruplio
genus, scilicet extra onnn^ positi- l)i'opt(M' (Inas caiisas, (innrnni nua non es>t
'""''"'•"^
viim, sive subjectum, quoddicatur iucliidit aliam, scilicet quia est
privatiim secundum illam nc^gati- subj(H'tnin commnne, et ideo ne-
onem, siv(^ dispai-atum, qiiod in- gatio termiuans (^st privatio. Sed
clndat illam nogationem. K.t istnd si posset siue utra(iiie istarum
ultimum re(|uii'i potcst ostendi, stare l(M"tia, (Hiod negatio termi-
nam non soliim materia acris cor- naret, nt iu aliîuo positivo di-
Tom. xvn. 29
sparato, adhuc non esset illa hilatio dicilur Iransilus de esse absolute,
transitio, annihilatio ; et talis in non esse absolute ; ne autem inverta-

ponitur ista conversio. tur litlera aut ordo ejus, utramque de-
clarabimus.
GOMMENTAKIUS. Primam conclusionem seu modum con- Probalur
primus
versionis supponens Doctor, probat pa- modus.
9.
Conciusio. (s) '^^ qusestionem dico, elc, Conclusio nem non annihilari, quia terminus ad
^noa'"
DocLoris est nihil subslanliae panis et vini quem annihilationis est purum nihil, id
annihilan.
inanere polest conversionem. Secundo, est, negatio extra genus et non negalio,
dicit panem non anniliilari : Vel, inquit, ut inest alicui posilivo ; sed terminus
guod facilius est, panem ista comersione ad quem transitus panis non est negalio
non annihilari. Nihil aliud affirmat Doclor simpUciler, et extra genus, sed corpus
in tota quaestione ; immerito ergo citatur Ghrisli, ut habet annexam negationem
absolute pro illa sententia, quae dicit essendi panis tanquam terminus incom-
panem, ut est terminus hujus conversi- patibilis; ergo panis non annihilalur,
onis, annihilari, prout alii dicunt, lam Objicio contra conclusionem primo, 11.
Objectio
novi quam antiqui assertores hujus sen- quod desitio panis se habet concomi- difficilis.
Desitio
tentiae. tanter ad positionem corporis Ghrisli hic, panis est
absoluta,
Duobus ergo modis potest ex sententia et non per se tanquam ad causam in- Prima
confirma-
Doctoris intervenire conversio inler sub- ferentem non esse panis absolute, id est, tio.
Negatio
stantiam panis et vini, ut terminum a desitio ex repugnantia rei seu termini panis non
guo, et corpus et sanguinem ut fundatur
Ghristi, ad quem ; ergo non esse panis, seu desitio ex natura
Primus terminuni ad quem. Primo modo ul esl per annihilationem. Confirmat primo, rei in
aliquo.
quoad Secunda
™deciarar conversio haec sit panis et vini, quia non ideo corruplio non est anni-
confirma-
conciusi-
onem.
gggg absolute in corpus
'^ et sanguinem
® ;
' hilatio, quia concomitatur generatio al- tio.
Positio
et hic est primus modus hujus conver- terias, sed quia manet subjectum com- corporis
per
sionis, quem ponit Doctor, et quem mune, et consequenter privatio, quae sit accidens Ff
habet ad
magis ex sententia sua sequilur ; et se- in apto nato, non esse autem panis non non esse
panis.
cundum hunc modum respondet ad ar- est in apto nato, sed purum non esse,
gumenta in oppositum ad initium quse- ergo, etc. Gonfirmat secundo ex eo

stionis posita. quod id quod se habet per accidens
10. Verum, quia aliqua argumenta ex ad aliquid, non variat rationem ejus, sed
Secundus
modus quo natura annihilationis desumpta urgent positio corporis Ghristi se habet per
eamdem
expiicat. coutra huuc modum, quo mysterium accidens ad non esse panis ; ergo, etc,
hoc et fides facihus explicetur et de- Et si dicas transubslantiationem esse

fendatur, addit aiium modum, nempe mutalionem inter terminos positivos per
panem et vinum esse terminum proxi- conversionem unius in alium, contra, Responsio
Explicatur
mum hujus conversionis secundum esse hic non agitur de transubstantiatione
hic, id est, secundum esse, quod habent sub illa praecisione, sed ulterius ut con-
naturale sub speciebus, et sic converti notat duas muLationes concomitantes,
in corpus sanguinem huic non esse,
et quarum una est acquisitiva, ut respicit
non esse eorum sub speciebus, succedere terminum ad quem, aha vero deperditi-
concomitanter non esse eorum absolute, va, ut respicit terminum a guo conver-
quae potesl dici annihilalio, quae anni- sum ;
quaUs auLem sit haec deperditio
..
inquirilur, et ad quod genus reducatur. veniente tertia, nempe forma genila, ut

12. (b) llic poiest dici, etc. Declarat con- includit non esse formae prioris, et per
'ria in
puptione clusionem positam, et sustinet distin- consequens non per accidens se habet
currunt.
guendo liaec tria in corruptione, nempe introductio formai incompatibilis ad non
subjectum commune, et negationem esse, quod est terminus corruplionis.
formai corruptae seu privationem in illo Ad propositum, ita se habet esse cor- _^ ^'^/
subjecto ; et tertium est negatio formae poris Chrisli, ut est terminus conversi- ''at'o ad
proposi-
ejusdem, ut fundatur in genilo et termino onis al quem, et includit non esse panis tum.
incompatibili, quo expellitur forma cor- absolute. Ifoc autem declaratum est su-
rupta. pra in commento secundae conclusionis.

egntio Dicit si hajc manere posset respeclive quaestionis secundae; sicut ergo volunlas
illima
lata in ad formam corruptam absque eo quod Dei, ut est principium ponendi corpus
rinino
chiJit subjectum commune et privatio manerel, sub speciebus, poluit esse mulliplex,
ihilati-
meni. esset sufficiens causa, unde corruplio ila etiam esse ipsius corporis, ut sub-
jmposi-
tuni non diceretur annihilatio. Et hoc etiam esset voluntati, haberet aham et aliam
rrurnpi
etsi
patet in toto substantiali converso in habiludinem ex natura rei, et modo
rivatio
aliud quod dicitur corrumpi; non quod quo subesset volunlati in ratione effe-
is non
neat in privatio ejus manet, sed quod subjectus.
bj ecto
ctum manet in altero, quod dicit in- Potuit autem Deus ponere corpus ab-
compatibihtatem et negationem essendi solute aiUe esse ejus simpliciter, ut si
totius corrupti ; negalionem, inquam, in institueret Sacramentum ante Incarnati-

genere, id est, ut afficit esse ipsius onera, et tunc transubstantiatio conno-
substantiae lotalis genitae. laret creationem corporis. Potuit con-
(mpUim EL probatur, quia sic dicitur corrupLus sliLuere corpus praesens absolute sine
de
homo, non quia no?i esse formae consli- uUo ordine ad conversionem, aut ad pa-
tulivae, qmc incorruptibilis est, succedat nem, ut terminum conversionis. Poluit
ejus esxe in subjecto, sed quod per etiam, sicut de facto, constituere corpus
separalionem animae a suhjecto soqua- sub speciebus panis, non solum absolule
tur non rsse tolius, ut iuducitur foriiia quoad pnusentiam, scd etiam per moduni
incompatibilis eadem in maleria. termini ad quem^ converlendo panem in
'rivatio Et si hoc aliquo modo aliter 3xplicarl ipsum. El sicuL ]nv. sunt delerminationes Deiermino-
MUiie in lio
jhjerto possel, probo quod subjectum manero diversa) voluntatis Dei, ut intluit in cor- cau»»
n lollit
nihila- cuiu privatione forma^ non iiifert corpus, auL innuerot, ita eliain o.\ parte tor- imhitu.ii-
oneni
ruptionem pnccise, nisi ut altera cau.sa inini nempe corporis, habent correspon-
djver^^n.
conjungitur, nempe negatio illa in go- dentem modiiin (livorsuin, (juia supor-
nere, quae fundaliu' in forina sdccodente, fluerot alia cl alia delcrmiiialio ox parle
quic expellit forniain, (ju;i; dicitur cor- caus.c rospective ad olTeclum, nisi in
rumpi, quia Deiis potest annihilare for- effeclu essel modus alius et alius deternii-
mam, quac est in suhjecto, sirut caiii imIus ipsi corrospondeiis.

potuit crearo, sed in co casu non cor- Et facilo declarari potest in aliis, verbi Kxe„*pii,m.
rumporetur, (luainvis subjoctum ejus gratia, eadom f(>rina potest educi do po-
manoiet sub |)rivatione ; orgo h;i3c dno lonlia matoria^ a Deo solo, vol ab hac,
sinuil non roddunt causam por se cur- vcl ill,i caus;i, vel corlo creari ; in his
ruptionis, nequo eam inforunt nisi ;>il- oinnibus modis nitii) forinae absolute non
;
45^ LIB. IV. SENTENTIARUiM
variatur, neque est aliud et aliud ejus esse mitans, ut per accidens se haberel ad de-
per quamcumque causam et modum pro- sitionem panis, lamen uthoc determinato
ducatur, sedtamen ex diversis modis pro- modo fit praesens corpus per conversio-
ducendi dicit etiam diversas habitu- nem, negalio illa non est concomitans,
dines, et hoc ex natura rei, prout sic neque per accidens se habet ad desitio-
vel sic ponilurinesse, quia quidquid com- nem panis, sed per se ; et corpus ut
petit effeclui ex determinatione et diversa habetjannexam negalionem ex determi-

habitudine suae causse per se ad ipsum, nalione sui ad esse sub speciebus, cum
illud simpliciter liic et nunc, ut procedit hoc ordine essendi, est causa per modum
a lali causa, dicitur in omni rigore ipsi termini incompatibilis destruendi panem,
competere ex natura rei. 6t sic non esse ejus non est parum nihil
Dermina- Sed voluntas, qua Deus de facto voluit unde facile solvunlur argumenta, quse in
speciaiis corpus Christi esse prsesens speciebus § sequenti contra hoc afferuntur.
divJDEe
voiuntatis. per conversionem panis
...
m ipsum, j-
dicii
-i
determinationem in se diversam, ab illa

SGHOLIUM.
voluntate qua posset velle corpus idem
Tractans secundam confirmationem argu-
esse praesens absolute, et non per conver-
menti pro opinione negante annihilationem
sionem; includit enim illa determinatio-
panis, adducit qiiatuor argumenta suadentia
nem deslruendi substanliam panisrespe- annihilitionem, quse sunt urgentissima.
ctive ad corpus, ut ad terminum ad quem,
et consequenter ordinem inter ipsos ter- 10.
minos in essendo ; ergo etiam corpus, ut tertium magis cogit, sci-

Sed (a)
ponitur praesens tanquam effectus deter- licet de per se et per accidens in- ;
Non esse
jjjjjâtus ilUus voluntatis, includitvel im- venitur enim hic unus transitus
panis
fundari portat
^ secum non esse panis absolute, tan- per se ab esse panis ad non esse ejus,
in corpore. . i • <• •
quam negationem in genere, et sic non et alius a non prsesentia corporis

desinit panis per annihilationem in pu- Christi hic ad praesentiam ipsius
rum nonesse extra genus, sed in ?ion esse hic. Et tunc, sicut argutum fuit,
ejus, quod fundatur in termino succeden- si secunda non concomitaretur
te, nempe in corpore, ut est effectus de- primam, prima esset annihilatio ;
terminatae iUius voluntatis. ergo et modo formaliter est anni-
15. Neque refert ,

quod hsec negatio ex hilatio, quia i-atio ejus non varia-
determinata habitudine corporis, ut ponitur propter illud quod per acci-
tur prsesens ad suam causam insit, et non dens concomitatur.
ex praedicato aUquo absoluto ipsius cor- Item, si panis annihilaretur, et
poris secundum esse absolutum, quod corpus Christi poneretur hic prse-
alias posset compati cum substantla panis: sens, omni eodem modo se haberet
hoc, inquam, non refert, quia iUa nega- tam panis quam corpus, quantum
lio ex natura rei vere inesse dicitur, quia ad omnem conditionem, tam esse
Quomodo
Donesse Ucet aUas, si Deus anniliilaret substan- quam Jion me, sicut modo se habet ;
sequatur Uam panis, et postea poneret corpus sub sed quod omni eodem modo se
pJseTens"? speciebus, vel certe simul , utrumque habet, sicut si esset annihila-
faceret citra omnem conversionem, nega- tum, est annihilatum; ergo prima
tio essendi panis in corpore esset conco- propositio manifesta est, quia si
DIST XI. QU^STIO IV. 453
esset annihilatiis , nec materia, et a quo oppositos. Sed in propo-

nec forma ejus remaneret eadem, sito corpus Christi non includit
eodem modo nec nimc; si autem non csse panis, patct, quia dispara-
corpus esset tunc prsesens sub actio illa corporis ad panem fuit
cidentibus, ita et nunc. mancnte utroque extremo non ;
Item, et est directe contra rcs- includit ergo illam negationem esse
ponsionem ultimo datam ad illud panis , nisi ut hic ; sed ille termi-
de corruptione, quia terminus nus tit hie, non pertinet ad genus
ut terminus actionis novse, novus substantiae; ergo negatio illa non
est ; negatio ergo esse panis, ter- per se terminat dcsitionem, ut
minus dedesitionis nova est, panis, salvatur in corpore ut hic.
sed ut in corpore Christi, non est
nova, nam illo modo quo dispara- GOMMENTARIUS.
tum includit negationemdisparati,
ante desitionem panis corpus (a) Sed iertiuni magis cogil, scilicet de 16.
Rationibus
Christi fuit non panis. per se et
, ,j
per accidens, .
elc.
II
Ileec esL
.
con- ur-et
11. Si dicas, verum est, non panis, firmatio secunda supra allata contra con- Tiusônen?"
ut in corpore, non negatio est clusionem, qua probat desilionem panis
nova, sicut ncc disparatio nova per accidens se liabere ad positionem
corporis ad panem sed no7i esse , corporis Christi, quod ex supradictis ne-
panis est novum. Contra, ex hoc gaLur. Contra urget, si positio corporis
Prinia
sequitur quod non essc panis est non comitaretur desitionem panis, illa deratio.
terminus, quia ut negatio ista est siliu essel aniiihilatio ; ergo et nunc. Se-
in corpore, est per rationem dis- cundo, si annihilarelur panis, et ponere- Secunda
ratio.
parationis secundum responsio- tur corpus sub speciebus, desilio panis
nem illam ; si ergo non esse panis esset vera annihilatio, sed eodem modo
terminat ut novum, non tcrminat se habent nunc lam quoad esse quam
ut in corpore per rationem dispa- quoad non esse uterque terminus ; er-
Tertia
rationis. go, etc. Tertio, nogatio ut lerminal desi- ratio.
Item, quando simul concurrunt tionem panis, est nova ; sed negatio panis,
mutationes diversorum gcncrum, ul fundatur in corpore Christi, non esl
negatio non cst pcr se teiMiiinus nova, sod anliqua el disparata, ePLro non
unius, ut inclnditur in termino est terminus desitionis ; et idem probal
alterius. Exemplum, si simul sinL roplica. Quarlo, quia nuitalionos opposilce
generatio, et mutatio nega-

loci sunl ad terniinos ojusdoin Lronoris incom- Onai'ta
ratio.
tio terminans corruptionem con- palibiios, sed non ila se habenl positio
comitantcm generationem, non corporis ot desitio panis ; ergo negnlio

terminat eam per se, ut snlvntur iiuhicla por desilionem panis iion funda-
mnhi. Kt prol)atur illud \)gv ratio- lur in posiliono corporis.
nein, quia ubi ncgatio termini a

quo mutationis per se salvntur in SCIIOLIUM.
termino (td (picm nltorius, oportet Aliquasox rationibus allatis, qiiibus sua-
illas mutationcs ess(» ojusdc^m g(^- dotur anuihilatio panis, evadi posse, alias
neris, quia ad tcrminum nd (jucm nou. Seoundam rationuni lauluin solvit, nam
;

licet solvat aliqualiter tertiam, variis repli- Contra hoc, non videtur aliquo i3.
cis solutionem rejicit.
modo ista negatio contradictoria dupiSe
esse m corpore magis quam prius,
contra
soiuiionei
Istarum (a) rationiim aliquse et ita ut nova est, et ut terminat ^'^ '^*'^'"'
i2.
possunt evacli. Secunda sic, ne- desitionem panis, non terminat,
gando istam propositionem, quod ut in corpore; negatio enim con-
omni eodem modo se liabet secun- tradictoria est purum nihil, et ita
dum esse et non esse, sicut si esset purum nihil dicitur de aliquo po-
annihilatumîllud est anniliilatum, sitivo, sicut si de chimaera dicitur;
oporteret addere in subjecto istud, ergo si illa negatio terminat
et omnino idem succedit sibi. Quod desitionem sequitur quod illa
,
autem ista additio sit necessaria, desitio erit purum nihil.

satis apparet, quia antequam res primum, quod non
Si dicatur ad
creatur, est ita nihil, sicut si prius esse panis, ut contradicit esse panis,
fuisset creata, et post annihilata, aliter est incorpore Christi quam
et tamen antequam creetur, non prius, quia in corpore Christi ut
est annihilata. Et quare hoc? Quia hic, includitur illud non esse con-
non succedit nihileitas ejus esse tradictorium; in corpore autem Esse wc
suo. Ita dico quod si panis esset absolute non includitur, nisi nega- eLê^^rS
annihilatus, non maneret materia, tio disparata. Hoc improbatur per "^bûS
nec forma, sicut nec modo; sed quartam rationem,.quia terminus corporii
* ^
ad paaer
tamen nunc aliquid succedit ipsi posterior non est ratio novse in-
totali esse panis, quod non succe-
compossibilitatis ad aliquid prius
deret, si esset annihilatus, quia naturaliter; ergo illud ut hic non
nunc succedit negatio in genere, est aliqua ratio novae incompossi-
scilicet in aliquo positivo dispa- bilitatis corporis ad esse panis
rato, tunc vero succederet nega- ergo oportet dicere, quod ista ne-
tio simpliciter extra genus.
gatio non sit nova, et tunc non
Quaiis Ad tertium potest dici quod nega- terminat desitionem; vel si est
negatio ,.
paaisest ia tio,
.•iti t •
ut mcluditur lu disparato, non nova, et non est in corpore ut hic

"cEu est incompossibilis suse affirmati- non est ratio,
(quiailla prsesentia
coasSâtio- oni iu ambitu communi entis, secundum quam inest talis incom-
^^™- alioquin disparata non possent si- possibilitas ), nuUo modo illa nega-
mul esse entia, sed negatio con- tio terminabit ut in corpore desi-
tradicens repugnat suae afiirmati- tionem panis.
oni etiam in toto ambitu entis. Si
ergo negatio panis disparata prae- COMMENTARIUS.
fuit in corpore, non tamen negatio
contradictoria e^se ejus; nunc au- (a) Istarum rationum aliquae possunt Respoos
tem post conversionem illa nega- evadi, '
elc. Respondet
^ ad alias raliones. ^'' ''"*'°'
prreaiissj
tio contradictoria est in corpore Prima non liabet efficaciam aliam ab ipsa
Christi, et sicest nova, quia se- confirmatione ; negatur enim consequen-
quitur afflrmationem sibi contra- tia.Ad secundam negatur minor, quia j
'
dicentem. non eodem modo se haberent corpus et
;
DIST. XI. QU^STIOIV. 455
panis quoad esse el non esse in ulroque Dicit autem Doctor illam negationem
casu, quia in primo desitio panis esset esse contradictoriam, quia nempe non se-
annihilalio in purum non esse panis, suc- quitur absolute ad positionem corporis,
cedens suo esse ; de faclo non succedit quocumque modo ponatur vel poni pos-
purum non esse^ sed negatio in genere, set sine conversione, per prsedicatum
et contradictorium, ut fundatur in corpo- absolutum et inlrinsecum corporis, sicut
re, qua est terminus incompatibilis, ut in mullis aliis incompatibilibus contingit
, modo ponitur in essendo ad esse panis. circa idem subjeclum, negationem formae
Negaiio A-d tertiam, distinguil duplicem negati- desinentis fundari in forma incompatibili
efconiridi- •^'^®"^' ^^'^"^ disparatam, aliam contradi- supervenienle praeciso modo quo produ-
ctoria
centem ;
'
negatio
® disparata
'^ non removet citur, et ex absoluta enlitate sua, licet
distinguun-
ûf. omnem rationem enlis a termino, sed non sine ordine ad subjectum commune.
lantum determinati, verbi gratia, negatio Itaque ex modo quo fit praesens corpus 19.
panis in lapide, removet a pane quod cum successione in essendo ad esse panis
non sit lapis, non removet ab eo quod conversi in ipsum (sic ut salvetur con-
sit corpus, neque removet ab eo alias ra- versio, ut specificatur ad terminum ad

tiones entis, praeler solum lapidem; ne- quem), terminus ad quem dicit esse, cum
gatio conlradictoria removet omnem rati- conclusione termini a quo conversi in ip-
onem entis et essendi, negalio ergo pa- sum ; neque ponitur in esse, nisi cum hac
nis, ut fundatur in corpore Christi, tan- determinatione essendi, neque terminus
quam disparala, non est nova. Sednegatio a quo desinit esse, nisi respective ad esse,
contradicloria, ques fundatur in ipso, lan- quod succedit. Cum ergo conversio sit
quam contradictoria, ut in termino in- inter substantiam el substanliam in esse
compalibili est nova, et illa terminat sic etiam necessario unum esse succedit
desitionem panis quse non est purum ni- alteri, et ut succedit cuin hoc ordine, ut
hil, quia includit seu connotat esse funda- subest conversioni, dicit incompatibilita-
menli in quo est, et succedit esse panis lem cum altero in esse, et consequenler
negatur ergo minor. negalionem contrariam, vel certe quod
Contra, ipsa negatlo contradictoria est ;equivalet, contradictoriam implical, inclu-
18.
Negatio
contraria
purum nihil ; ergo non includilur in cor- sam in suo esse, ut sucoedit per modum
fundaiur in pore ut est prsBSPns. Respondetur, ne- lermini in quem desinit panis ; non suc-
corpore
de Cacio. gationem, qucB includitur in corpore, ut cedit ergo negatio pura esse panis, sed
est terminus ad qiiem conversionis, non negatio, ut afficit subjoclum dolermina-

tum in quod panis converlilur.
esse conlradictoriam absolutam, sed po-
Et perinde est ad excludondam attir-
tius contrariam eo modo quo negatio
niationem conlradicloriam, sive ilia noga-
fundata in aliquo incompatibili dicilur
tio insit e.N nalura absMJula lermini, sive
conlraria, non ratione negationis, sed sui
ex modo ponendi lerininum, quomodo-
fundamenli ; corpus enim, ul fll prncsons
cumque enim inest, lollit affirmationom,
tanquam torminus quom dosinil paiiis in
inquantum oi succedit ; et quia succedit,
per conversionem, juxta suum dotormi- doterminalum
ut aflicit sulijoclum, idoo
natum modum quo ponitur pnesens in iiou osl puniin iiiliiK aut iiogalio ahsolula
ratione talis offoclus, el ex dolorminationo ossondi, ut abslraliil ab oinni subjoclo,
sua3 causiv, dicit per se inconipossiiîlila- sicut est negalio. (pia' ost lorminus
lem in essendo ad esse panis. anniliilationis.
; ;
20. Solulio aulem subsequens illius replicae ad quem facerel aliquid ad conversionem,
Objectio.
ad hunc sensum reducla subsistit. Ad cum nihil in ipsum desineret, sed esset
lUud autem quod objicilur, quod terminus mera creatio late vel stricte sumpta.
posterior non est ratio alicujus incompos- Facit ad idem definilio Iransubstantiati-
22.
sibililalis ad aliquid prius naluraliter onis ab eo assignata ibi, ut sit mulatio Secunda
ratio.
ergo corpus Clirisli ut hic, non est aliqua totalis substantiae in substantiam ; desitio
ratio incompossibilitalis corporis ad esse autem non refertur ad aliquid, ad quod

Responde- terminus desitionis, seu negatio essendi
tur.
panis. Respondetur negando supposilum,
quia hcet corpus, ut ponitur sub speci- non refertur. Terminus autem annihilati-
ebus, sit posterius pane in essendo, eique onis nuUo modo refertur ad aUquod sub-
succedil, tamen, ut succedit per conver- jectum, sed est pura negatio extra genus
sionem panis in ipsum, et subest mutati- ergo sic nihii facit ad terminum ad quem
oni, est terminus ad quem, et prior in conversionis, oportet ergo ut salvetur
genere causa formalis, vel certe finaelis et mutatio substantise in substantiam, desi-
specificantis mutationem ;
prior enim est, tionem unius respicere positionem alle-
Prioritas
oorporis
inquam,
^ desitione panis, ut transit in non riu, et e contra. Hoc autemnequit commo-
ad non
esse panis. ggse, ex repugnantia termini ad quem, qui de, nisi desitio ipsa ex natura mulationis
includit modo explicato non esse panis, sit conjuncta termino ad quem -conversi-
et sic patet ad omnes objectiones allalas. onis posito, servata proportione ad aUas
Hunc modum incompossibililatis ex na- mutationes quanlum quibus

21.
Hic modus
expiicandi tura rei
. ...
mter termmos hujus conversi- unum
fieri potest, in
convertitur et immutatur in aUud ;
^^^^^ ergo debet terminus ad quem, ut subjacet

Prima
•
onis, pulo esse magis ex sententia Docto-
ratio.
ris ; tum quia primo loco illam docet, tum mulationi, dicere negationem essendi
quia fundamentum, ex quo qusestione termini a quo.

i
prima hujus distinctionis, probat possibi- Accedit, quod hoc modo magis proprie 23.
Tertia
salvatur transubstantiatio inter corpus et et quarta
litatem transubstantiationis, ei magis co-
ratio.
haeret, ex plena subjectione esse totalis panem in esse substantiae, et verba Conci-
unius termini, et non esse alterius termini Uorum, et ex Doctore conclusione sequen-
ad potentiam Dei in ordine ad conversi- ti ; si terminus conversionis produceretur
onem unius in allerum. Conversionem simpUciter, diceret incompossibilitatem,
autem hanc dicit soli Deo convenire posse, quam modo declaravimus, in essendo ad
quod intelligit qua est exercitium omni- ieYxmnyjim ad quem, et terminus ad quem
polentiae divinse diversum a creatione et inceptionis esset per se oppositus termino
annihilatione ; oportet ergo per ipsum a quo, sicut est in terminis generaUonis
transubstantiationem esse diversam ab et corruplionis, et negaUo termini a quo
his, ut salvetur tam ipsa conversio quam desitionis esset terminus ejus, ut includi-
subjectio illa rerum in ordine ad conver- tur in termino adquem. Si ergo hoc verum
sionem, quam eliam possibilitas utrimque est ex sententia Doctoris, eUam vetat
nihil
fundata ad conversionem ut diversam a idem dici in proposito, nempe corpus

creatione et annihilatione. ChrisU, ut ponitur prsesens sub speciebus
Si desitio termini a quo esset mera an- reaUter et substanUaUter, includere nega-
nihilatio, nihil faceret talis desitio ad con- Uonem, ut terminat desitionem panis,
versionem in aliud, tanquam diversus cum ConcUia dicant panem secundum

modus desinendi; neque positio termini substanUam, nihU ejus manente, converti
DIST. XI. QUvESTIO IV. 457
in corpus Chrisii. Accedit uliimo, quod pliciter, et ista successio oppositi

respondeat ad argumenta in fine qua3sli- arloppositnin per accideDS conjun-
onis Doctor secundum hanc conclusi- gitni' cum successione ppsesentiae
onem, et obiter lantum responsione ad corporis Christi hic, ad non prse
quartum indicat allerum modum, queni sentiam hic ideo ista liabebit suos
;
in sequenti explicabimus, qui est ex opi- pcr se terminos alios a per se ter-
nione aliorum ; neque m Quodlibelo deci- minis illius non ergo per se ter-
;
mo aliter procedit, quin imo magis discur- minus istius terminabit per se, vcl
rit ad hunc modum quam ad allerum, et pr.-^cise, ut conjungitur per acci-
resolutionem finalem ad eum reducit. dens per se termino alterius.
Dico etiam quod hac conversi-
one panis non annihilatur, quia num. 2.3.
SGHOLIUM. Si transub-
sicut dictum est in .solutione quse- stantiatio
esset
Resolvit Scotus teneri posse tertium mem- stionis pra3cedentis, transubstan- producliva,
lorte
brum sentcntiae Varronis positse n. 6. id est, tiatio qua terminus
qusedam est, panis non
annihilare-
panem annihilari, sed non conversione, sed accipit simpliciler esse, qusedam tur,
annihilatione. Primam partem probat, quia secus cum
^^^^^^^ ^^.^^ accipit hlC esse. De pri-
terminus per se desitionis ejus est non esse, . .... sit
cui per accidens

., ••.
conjungitur esse corpons
ma, qua
\^
,
terminus unusaccipit sim-

. ...
adductiva.
Ghristi ut hic. Secundam suadet, quia con- pliciter esse, et alius simpliciter
versio e.st actio positiva, et non deperditiva non essc, forte posset salvari, quod
esse panis, sed prsesentise ejus ut hic ; esse desitio termini « quo non est siin-
autem simpliciter ejus annihilatione perit; por
pHciter annihilatio, quia ibi
et hsec pulcherrime explicat. Ilanc senton- _• ;..<,;„^
^'^('wMpsius ;« .^r.f;
,
...,,. . ^
tiam de annihilatione cenent Gabr.
. .
^. , , so termmus
,
«(/ incepti-
hic q. 1. . .
etlect. 40. in can. Major. q. 1. Albert. hic «nis CSSet OppOSltus terinino a
art. 6. Rub. q. 2. art. 3. Das.soi. q. 4. Occham. 'pio desitionis, sicut cst de termino
4. q. 6. ad dub. 7. Angelus verb. Eucharislia a quo et ad quem gcnerationis ot cor-
n. 31. Leuchet. quodi. 10. Tartar. ibi ot
1.
iMiptionis, et ita possct ibi ncgatio
hic, et omnes Scotist*. Quare immode.ste
t^rmini a quo, ut iu termino ad
loquitur Sotus dist. 9. q. 2. art. 4. dicens , -l- .
i . i
•
, „ „ „^ • A.• qiie)n, tei*minare dcsitioncm. wêd in

hanc non posse doceri citra errorem. Ad-
I '
verte tamen Scot. hic n. 15. et 16. ot latius proposito, ubi tantum ost transi-
qiiodl. tC. insinuarc probabiliter conver.sitio adductiva, termiuus ail quem pcr
onem esse productivam, et consequenter de- so Uiutationis positiv?0 non opjJO-
sitionom panis non osso annihilationom. Sed qun
j^m^,. t^.,.niino a niutationis
tota quio^tio videtur tantum de modo lo-
privativa^, non potest ossc
ct ita
quendi, supposita flde de praesentia corporis
Ghristi et abscntia panis. ratio concludendi negationem ojus.
1.*..
Posset ergo dici, quod conversio

1i. Potest (n) ergo tenori tei'tiuni, ista ost siout sulistantine in sub-
êsôlulio
Scot. de scilicet secundum inembrum dis- stantiam, non quantum ad esse sub-
panis
lcMllOUt', junctiva> posita» supra, (juod desi- tantine simi^liciter, sod quantum
unlis sit.
tio panis sit annihilatio a1isolnt(^ ad hic '•.v.v, ut sicut corpus ut hic
panis, sicut probat illa rntio (V-^, siicc(^dit i>aui ut hic, itn pnnis \\\
per nccideus, quod (ini,'i neccssc luc convertitur in corpus ut hic;

est dicere, (juod ipsimv pnuis siiu- et ill.'v mutntiou(^s licet sint int(M'
plicitcr succcdit /iou ('«Ar paiiis sim- substautias, tamcn non sunt inter
substantias, iit inter terminos ;
hilatio, tamen nuUo moclo ista con-
termini enim sunt tantum modo versio est annihilatio.
prsesentialitas, et non piaesentiali- Exemplum hujus Si panis de-
:
16.
tas, qu3e possunt reduci ad genus strueretur et crearetur Angelus

Uhi, ut dictum est dist. 10. qu(Bsi. 1. de novo, et fieret prsesens speciei
Sicut ergo mutatione positiva non panis conversio panis in Angelum
Expiicatio
''^cquiritur simpliciter esse corpori, esset panis, ut hic in Angelum hic
•corpSJiret
^^^ tantum mutatione
esse hic, ita prsesentem; et per istam conversi-
desitionis deperditiva correspondente, quam onem Angelus non acquireret nisi
in Eucha- iuclusit conversio ista, inquantum illam prsesentiam, concomitaretur
ista conversio est transubstantia- tamen illam prsesentiam novam
tio translativa, non autem produ- novum esse, quod terminat creatio-
ctiva, ista, inquam, non deperdit nem propriam.
panis esse simpliciter, sed hic esse, Per istum modum dicendi apparet,
Transub-
et patet satis pulchra correspon- quse transubstantiatio potest esse stantiatic
adductiva
dentia, quia sicut corpus Christi in prseexistens, et quse non, et quse potest ess
in praeexi
habet novam prsesentiam non de- potestesse manente termino a quo, stens,
et terminc
perdendo antiquam, et mutati- et quse non; transitio enim, quse a quo
onem acquisitivam sine deperdi- est a termino in terminum secun- simplicitei
manente,
sicutin tiva, ut dictum est dist. 10 qucest. dum esse simpliciter terminorum,
productivj
nentro
conversione moJo
1. ita etiam panis habet deperditi- non potest esse alicujus
et non esse, est
corpus possibilis,
habeTmuta-
^^^ ^^^® acquisitiva, quia desinit conversi, et tamen manentis, nec
lionem essc hic, ct non acquirit
^
aliam in terminum prseexistentem;
^
sed
acquisiti- .
vam prsesentiam alibi. Quia ergo non transubstantiatio, quse est transi-
I
deperdiiiva, deperditur, sicut nec acquiritur tus substantiseinsubstantiamquan-
ita panis „ i
•
.
habet per hanc conversionem, ut est ,
tum ad hic esse, potest esse et

*^*^vam'*^' translativa, nisi tantum esse hic, et termini a quo manentis, si desinat
acquisit
^''îtiva.
^^^^ ^^^^ ^"^' sequitur quod per hanc hic esse, non tamen simpliciter
conversionem, ut hic est, non de- desinat esse, et succedat sibi aliud,
perditur esse substantiale, et per ut hic. Potest etiam esse in termi-
consequens non annihilatur, imo num prseexistentem, si incipiat hic
non destruitur panis hac conver- esse,absque hocquodincipiat esse.
sione, quia tamen panis non manet Potest etiam esse, quod terminus
in esse substantiali, et hac conver- a quo destruatur, sed non hac con-
sione ;non destruitur; ut dictum versione. Et potest esse, quod ter-
est, oportet quod desinat esse minus ao? g-wm incipiat esse, et non
alia desitione, quse est a simpli- hac conversione, sicut exemplifl-
citer esse ejus ad simpliciter non catum est de Angelo creato.
esse ejus. IUud autem non esse ejus,
licet quasi concomitetur prsesen- COMMENTARIUS.
tiam corporis ut hic, non tamen
ut terminum ejusdem generis, et (sl) Potest ergo teneritertium, elc.Docel
per consequens, si ista desitio alium modum explicandi hoc mysterium,
§ecundum se considerata, sit anni- tenendo panem desinere esse per annihi-
DIST XI. QUiESTIO IV. 459
lationem, quas per accidens conjuncla est exlrema dicit ordinem extremorum in
conversioni, et su bdil : esse, et successionem. Potest autem esse,

Dico etiam, inquit, quod hac conversione ut dixi, haec successio, vel secundum esse
onnrinsio. panis uon anniliilalur Et declaral duplicem

. absolute, vel secundum esse delermina-
Annihilntio
oonromita- esse transuDStanliationeni ; nam quaedam tum, quod vocat Doctor esse hic ;
quod
ronvlVsio- ^st, qua termiuus simpliciter recipit esse, duobus modis intelligi potest, videlicet Quid sit
es?e
"'''"
et haic includit in suo termino ad quem quod esse hic denotat soluin determinatio- absoiute,
quid eese
negationem essendi termini conversi, unde nem accidentalem, quae advenit subjecto deiermina-
iiic non dicerelur annihilari, ut sup?'a per praesenliam, ul est respectus ; alio
expUcatum est ;
qua>dam vero est addu- modo specificative, denotando ipsum
cta, et in hac terminus ad quem non inclu- subjectum, quod habet talem praesentiam,
dil non esse simpliciler termini a quo et est reallter substantiaUter praesens.
Declaratur haec conclusio, potest esse ExpUcatur exemplo, quando locus dici- 26.
Per
successio in essendo inter substantias, vel lur conlinere locatum, non inteUigilur in exempla
declaratur
ônciutio'^
quantum ad esse et non esse simpliciter, sensu formaU,quasi contineret praesenliam hieo
diversitas.
alias^dictis
^®^ quantum ad esse et non esse, quoad locati, sedin sensu maleriali, qua continet
modum essendi determinatum, nempe ipsum corpus, quod dicitur praisens ; for-
esse hic. Conversio ipsa seu mutatio totalis ma, verbi gratia, anima ralionalis, recipit
est inter ipsas substantias, lanquam inter esse per modum forinae in subjecto, et
ipsos per se terminos positivos, concomi- superveniente alia forma incompatibili

Duplex
convcTfcio
tantur aulem duoe mutationes, quarum una desinit esse in subjecto, Haec inceptio et
desitio non est secundum esse simphciteret
esl in termino ad quem, vel qua recipit esse
absolute, quia incipit per creationem, et si
simphciler post non esse, vel qua recipit
desineret, desineret per annihilationem
esse hic, et non simpliciter, quia non pro-
tantum, sed est esse respective ad aliquod
ducitur; prima est productiva, secunda
determinaLum, neinpe ad subjectum ; sic
vero adductiva. Simihter servala propor-
etiam uiia forma repugnat alleri formae,
25.
lione dicendum do termino converso. non absolute, etsecundummesimpliciler,
Unde revocandum est ad praesens, quod sed secundum esse determinatum in eodem
diximus in coinmento quaestionis pra^ce- siibjeclo, sic eliam repugnal sua3 privalio-
dentis, g Quantum adistum articulum, etc. ni. Sic ergo aliquid secundum suum esse
circa exposilionem dubii quod ibi mo- determiiialum,idest,respective ad aliquod nep„g„an-

vet, et circa distinclionem assignatani inter determinalum, potest repugnare alicui, seeundum
^«'«".""'"'"a-
Iransubstaiitialionem produclivam et ad- ila ut repugnanlia
^'
sit simpliciter
'^ iuler
tum
duclivam, quam hic eliam repelit; distin- teriiiinos, non ut abstrahant a quacumque '^^*
quomo<lo
Definiiio guienim debel transubstaiitiatio secundum delorniinationo, quamvis ipsa delerniinalio inteilij^-n-
transub- .
, . .
. i
.
dai
stauiiaii- i^'.
,
quod praecise importat, ab eo

.
quod con- superaddita iion sit fundamentnin repu-
*'"'''•
comitanter. Primo modo esl conversio tota- gnantiicet incompossihilitatis, sed ipsi ler-
lis substantiiB in subslanliam, prout d(^(iiiilur mini ut subsunl detorminalioni.
a Doctoro qwvst. I. hujus artic. I. siiielioc Ad pn)|)(isiluin ilaque,inlor corpus Cliri- 27.
,• , i . •• . . .
"n «alvari
conceptu nequit salvari transubstanliatio, sii ol substantiam ot conversio el suc- potesi
"^ "*
sicut neque definitum sine definitiono, aut cossio in ossondo, laiuiuam inlor lorniinos 't J!,*'Tn
rroiH)»ito.
ratione sua formali. por so inulationis tolalis, non tamon sim-
IliBcaulcm conversio substantialis praHer pliciter el absoiute secundum esse, ut
abstrahit ab omni delerminatione, sed excludit totum esse suae affirmativse ; ergo
secundum esse, ut subest delerminalioni, corpus Christi est terminus ad quem mula-
et sic salvatur transubslantiatio secundum tionis seu transubstantiationis secundum

esse subslantiale determinalum, et non esse determinatum, ut diclum est, quod
secundum esse simpliciler. Praesentia au- intelhgit Doclor per esse hic; non quod
tem corporis, et non prajsentia panis non esse hic sit distraclio verilatis essendi re-
sunt terminihujus conversionis perse, sed ahter etsubstantiahter, sed denotet deter-
determinatio concomitans, et sine qua terminationem essendi realiler et substantia-

Deterniina-
tio
mini non applicarentur sibi invicem, ut liler, quod omnesfaleridebent, quinegant
per
pr»sentiam dicunt opposllionem, qua unus desinit m corpus ut hic produci per transubstanti-
non funda- ,. ., ..
menium
.
almm, nou simphciter, sed respective ad

, -i
ationem; et tamen esse terminum ad quem

oppôsitio-
^g^gpjjj^nat^jj^ gggg^ vei ad esscy ut respicit conversionis, imo etiam ii qui dicunt pro-
ahquod determinatum, verbi gratia, acci- duci, necessario dicent produci secundum
dentia panis ipsum ergo subjectum
;
prse- determinatum esse, et non secundum tota-
sentiae, et non prsesentise subjectum, sunt le, et omnem modum essendi, ahas pro-
termini conversionis qua priora sunt prse- duceretur ut in coelo est ; et sic etiam
sentia, et non praesentia, hcet non oppo- transubslantiatio esset ad ipsum, ut est iu
nanlur, nisi accedente determinatione per coelo, quod non admiltit fides! Eodem
prsesentiam, et non preesentiam, et respe- etiam modo panis, ut habet esse hic, con-
clive ad tertium determinatum, nempe vertitur in corpus, seu transit in ipsum,
accidentia; vide Doctorem quodlibelo 10. desinendo praecise esse hic et non esse
art. 2. in. fme, % Aliterpotest dedarari, etc. simpliciter.
Ex his declaratur httera sequens : Pos- Subdit mox Doctor : Et illse mutationes, 29.
28.
Panis
^^^ ^^^^ ^^^^ ^"^^ ^^'^ conversio est sicut licet sint inler substantias, tamen non sunt desinit
^ffieri"'"
ex diciis.
substantiam, etc. ubi primo inter substantias, ut inter terminos ; termini qôlojo?
substantise in
dicithanc conversionem esse inler corpus, enim sunt tantummodo prsesentialitas, et
et panem non secundum esse simphciter non prsesentialitas, quse possunt reduci ad
et 7ion esse, id est, in omni ambitu entis, genus ubi, ut dictum est distinct. 10. qusesl.
sed secundum 7ion esse hic et esse hic, vel 1. etc. Hic passus reddit forte difficilem J
*
ut declaratum est secundum esse et non explicationem pra^missam, et tam externi
esse determinatum, quia nec corpus Ghri- quam nostri, plerumque intelhgunt hic
sti secundum modum naturalem essendi, loqui Doctorem de transubstantiatione seu

quem habet in coelo, est terminus ad quem mutatione totah. Respondetur lamen (salvo Expiicatur.
conversionis, neque in eum secundum meliori judicio Magistrorum) non ita inten-
illum modum essendi convertitur, aut dere Doctorem, quasi termini formales
desinit panis, et quando desinit corruplis conversionis essent praesentia, et non prae-
speciebus, non desinit secundum esse, sentia, quia Mi supra urget Doctor contra
quod habet in coelo, quamvis sit esse ejus alios, sic esset transaccidentatio, vel in
reale et substantiale. specie transubiqualio.non transubstantia-
Haec omnia essent ialsa, si esset termi- tio, seu mutatio substantiae in substantiam,
Quid sit
desinere neque definitio transubstantiationis salva-
absolute et nus ad quem, secundum esse simpliciter,
simpliciter.
quod importat affirmationem, ut opponitur returper ipsum assignata.
contradictorise negalivse, ut abslrahit ab Agit ergo hic Doctor de mutationibus Agit de

concomi-
pmni delerminatione, et modo essendi, et concomitantibus transubstantiationem, eo- tantibus.
:
nrsT. XI. Qu^sTio iv, m

Quid rumque lerminis quserit enim de modo aliquid non reale
importal
; ; de materiali vero re-
tiansub- desitionis panis, et de eo quod de novo spicit genus Substantioe modo quo
eo
stantialio
de formali fit in corpore Christi, non autem de ipsa reduci potest ad genus. Planum ergo fit
el
materiaii ? prsecisa formali ratione transubstantiatio- non intelligi hanc mulationem hic sed
nis, ideo dicit in plurali UIsb mutaliones, illas alias concomitantes.
etc. Transubstantiatio vero non est multi- Unde infra % Per ipsum modum dicendi 31.
plexmutatio, sed una tantum per ipsum, apparet, etc. Transubstanliatio, inquit
ut patet q. 1. per lotum, et potissimum quie est transitussubstantiaeinsubstanttam,
nrt. 3. ubi dicit de formali importare ordi- quantum ad hic esse, patet esse, et termini
nem et successionem inter terminos in es- a quo manentis, si desinat hic esse, etc.
sendo, qua unum in aliud totaliter muta- Non dixit prassentiae in prjesenliam, sed
tur ; de materiali vero simul importare substantias in substantiam, etc. Illa clau-
ipsos terminos, ergo est simplex mutatio, sula : quantum esse hfc, etc. dicit deter-
quam ibi negat speclare ad genus muta- minationem, ut excludit esse simpliciter,
tionis, ut eam definit Philosophus. et transitum quoad tale esse, non vero
30. Ilanc concomitanlur duae mutationes transitum quoad esse reale substanliale
proprie dictse suo modo, secundum quas determinatum IIuc spectant verba ejus
.
est novitas in utroque termino transub- sequenlia in contexlu superiori

stanliationis de esse m e<ise novum, cujus Sicut ergo mutatione positiva non ac-
lerminus est praesentia, et de esse panis quiritur simpliciter esse corpori, sed tan~
in non esse, vel simpliciter, vel hic. ûm esse hic, ita mutatione deperditiva
De his ergo mulationibus agit hic Do- correspondente, quam includit conversio
ctor ex proposito, non autem de transub- ista, inquantum isla conversio est transub-
stantiatione in sua formali acceptione ;
slantialio Iranslativa, non autem producti-
vide quae diximus supra quaesl. praecedenti va; ista, inquam, non deperdit panis esse
§ Quantum ad istvm articulum, etc. ne simpliciter, sed e5SQhic,e\.c.Q\i\hvi^ \evh\s
eadem repetamus. Dicit ergo has muta- expresse dislinguit inter conversionem et
tiones, licet sint inter substantias, videli- mutationem deperditivam : Quam includit
cet corporis et panis, qua unum recipil inquit, conversio ista, elc. eamdem oliam
esse, aliud desinit in ipsum, ad quam con- appcllat transubstanliationemtranslativam,
versionem faciunt pnedicta3 muLationes, in qua et ponitur Iransubstanliatio, ul

ut determinant per accidens, juxla ea determinabile, et translativa per modum
quae praemissa sunt. determinanlis consequentis aut conco-
Tamen, inquit, non sunt inter substan- mit.inlis, ({uo distinguatur a producliva,
tias,utinterterminos,s\i\)\)\eU)Y\nd\ci,scA qu;i3 est intor lerniitios quoad t\«4V simpli-
inter praesenliam, qua^- producilur per citer, el non solum quoad determinalum
acquisitivam mulationem et producli- esse.
vam, et non pnBsentiain, ut est terminus Deinde explicat eamdem proporlionem

deperditivae ; ct hoec reducuntur atl genus inlor torminum ad quem el a quo, quia
icbi, inquit, non autem Iransubstanlialio sicut lorminus ad queni non recipil esse
secundum formale subjectum, quac esl simpliciter, sod <?.>?se /t/c, ut cadit do faclo
inlor subslantias, quia ut dicit do formali siih mulationo totali et sui)stanliali, ita
successionom et ordinem lenninorum non oliain ad s.ilvand.un voritaloiu ejusdtMn

reducitur ad uUum genus, quia sic est transubslaulialionis respoctive ad tormi-
46^ LIB. IV. SENTENTIARU!il
num ad qiiem, non requirilur aliud quam Sed corpus Ghristi non succedit pani eX
quod ex vi conversionis desinat esse liio vi Imjus conversionis, nisi secundum esse
lantum ; quod ergo amplius desinat esse determinatum, ut hic sub speciebus, non
simpliciter, habel ex allera mulalione con- autem secundum omnem modum essendi
sequenti, qua non conservatur, neque ac- corporis universahter, et secundum esse
quirit esse alibi, non ex vi liujus con- simpliciter, ut importat omne determina-
. ... , ,
Requiiit
versionis ; et ratio quam insinuat, est tumes.S(? corporis, licet
,
succedal hoc modo tanium

manifesta quam liic formo, explicato ejus secundum esse reale et substantiale, ut ptiis*^"ut
intento. hic ; ergo ex vi hujus conversionis non cidentibus*!'
Probatio Non magis transubstanliatio est ad sub- desinit panis in corpus, nisi secundum
conclusio-
nis stantiam, ut respicit termmum a quo, esse reale subslantiale ut hic, id est, ut est
secundae.
termmum ad quem, seda
. • •. •
i
quam ut respicit
i
sub accidentibus, non autem secundum
ut respicit terminum ad qiiem, a quo esse simpliciter, id est, universaliter ; haec
magis specificatur, non requirit terminus autem desilio non requirit annihilalionem,
ad quem transmutationem seu conver- ergo ex vi hujus desitionis non annihila-

sionem secundum esse simpliciter, et unitur, ut infert Doctor, neque etiam desinit
versaliter suum, alias esset terminus con- secundum esse simpliciter, sed tantum
Conversio yersionis secundum quod est in c(jelo, sed secundum esse determinatum.
lerminum sufficit, ut sit temiinus secundum esse Gonfirmatur, non magis
° infert haec
'
mu- 34.
ad quem, Patet
secundum reale, substantiale et determinalum, quod tatio desitionem termini a quo simpliciter, a simiii.
determina- , . , . ,
tam esse. habet

,
sub
,
speciebus ; ergo eliam ad quam mutatio per generationem desiti-
veram Iransubstantiationem, ut respicit onem termini a quo, seu formae praeexi-
terminum a quo, sufficit ut desinat se- stenlis et incompatibilis suo termino forma-
cundum esse delerminatum, quod habel, li, sed ad iianc desitionem sufficit formam
ut est sub accidentibus. priorem desinere subjecto secundum quod
33 Secundo, ex vi conversionis lotalis suffi- secundum hoc esse deter-

in ipso est, et
Secunda
ratio.
gjf^ ^^ g^ guccessio iuter lerminos, et ordo minatum tantum, et non secundum esse
talis quo terminus ad quem succedat ter- simpUciter, ut patet in anima rationali,
mino a quo, et hic transeat in terminum qua) desinit tantum secundum esse, quod
ad quem, inquantum terminus ad quem habuit in subjecto, adveniente aha forma;
succedit ; fmis autem transubslaritiationis sitforma cadaveris, ut impugnatores hujus
salvalur in termino ad quem, inquantum conclusionis volunt, sit alia quaecumque.
„ in ipsum, ut succedit, convertitur termi- Et si Deus vellet formam malerialem Et ratione
ex
determinato nus a quo, et fiuis desitionis substantiae separatam a subjecto conservare extra generatione
ordine,
et fine coa- panis
.
m
,
proposito, est posilio corporis , . . .

1
subjeclum, idem esset, quia vere gene-
. . possibili.
versioms.
(^j^pisti. Sed si desineret terminus a quo, rans aliam incompatibilem in subjecto
ex vi conversionis secundum aliquod esse,
corrumpit esse, quod habuit in ipso sub-
inquo non succederet terminus ad quem, jeclo, el hoc tantum requirilur ad finem
non desineret in terminum ad quem, ne-
generalionis, nempe ul tollat formam et
que salvaretur finis conversionis , aut
actum e subjecto, quod impedit propriae
successio secundum ipsam conversionem,
formae inductionem ; ergo simililer ad
neque ordo proporlionatus terminorum;
ergo in tantum ex vi conversionis desinit
finem Iransubstantiationis inquantum in-
terminus a quo, inquantum succedit ter- ducit terminum ad quem sub speciebus,
minus ad quem. sufficit ut desinat in ipsum, quae fuit sub
rspeciebus, vel secundum illud esse, in quo determinalum, cum ipsum corpus eam-
solo esl incompatibilis ad esse corporis dem terminat principaliler, ut esl lermi-
Christi sub speciebus. nus ad quem, non quod recipiat esse sim-
''
Et probatur consequenlia, quia si panis pliciter eo modo quo hic loquimur, sed
)pposilio]
modo
.
sitiva est conservaretur seorsim a speciebus, lanluin delerminalum esse.
isedeter- desineret sub speciebus ex opposilione Tertio, non magis desinit panis posito 36.
iinaium.
^^ corpus Ciiristi sub speciebus, non corpore Ghrisli sub speciebus, quam ratio
ex tlesiliona
haberet aliquod esse incompalibile ad ipsum corpus advenienle nova subslantia, corporis.
corpus Christi, ut sub speciebus, est ex et alleralis speciebus, licet enim non sit
vi hujus conversionis, sicut neque anima idem modus in omnibus, est tamen ille
rationalis, ut manet in esê separato modus et successio, quo vere dicatur cor-
habet repugnantiam ad esse formaB suc- pus Ghristi desinere realiler et subslan-
cedentis, quia nempe utrobique est oppo- tialiter quoad esse sub speciebus, et omne
sitio, successio et conversio secundum illud quod recepit ex vi transubstanliati-
esse delerminatum, et non secundum esse onis ; illud autem dicitur esse substantiale
simpliciter, et abstractum ab omni deler- novum, sed praeexistens ut fit hic nempe
minatione. sub speciebus, et haec desitio ejus est ex
35
Dices, sic desinere, non salvare convi subslantise succedentis saltem ex divina
Lesponsio.
yersionem subslantialem panis in corpus voluntate ; ergo etiam panis desinendo
Christi, sed toIU tantum prsesentiam panis, tanlum secundum illud esse quod habuit
quod non salvat Iransubstantiationem. sub speciebus, Ucet non desineret simpli-
mpu-na- Gontra, hanc solutionem toUit prima ratio, citer, sufficienler terminaret conversi-
Saivaiur ut, eam formavimus iuxta mentem Docto- onem sui in corpus Clirisli, et diceretur
lonversio
abstautia- ris, quia sicut esse corporis Ghrisli reale secundum esse aliquod substantiale desi-
ii«.
et substantiale, et praeexistens, nec pro- nere respeclive ad corpus Christi succe-
ductum de novo, ul fit praesens sub spe- dens, et consequenler in ipsum c)rpu>
ciebus, esl terminus substantialis m quem, Christi desineret substantialiter.
ita etiam esse panis, ut est subjeclum Quarlo, salvatur loluin, quod est de 37.
Quarla
accidenlium, est reale et substantiale ejus veritate hujus myslerii, ot quod fides et ratio.
Salvantur
sine ulla dislractione, quia haia delermi- Patres docent per hunc modum ; ergo omuia
/. . •
requisila
natio non est distraclio, sed limitalio sufhcit
1
ad declaraiidum mystenum, et
• • • .
ad irausuiv
ipsius esse. minus implical difficultalem quoad rali- *

neln.'**"
Deciaraiio Et sicut idem corpus si ponerelur in onein naturalem, et inultis placet, et de

t coucessis
tprobaiio. diversis locis possil in uno loco termmare farili tollit illud inci^nveniens, quod ur-
aliquain actionem substantialein primo gent Iuurctici de annihilationo panis, ut
secundum suuin esse subslanliale, quo est terminus conversionis.
non lerminarel alibi priino, ut nulrilionis Antecedcns pritbalnr, (luia salval veri-
imo secundum aliquos opponenlium pos- talein forine, quia forina nequil falsifioa-
set (ôrrumpi simplicitor in uno, et manero ri, nisi manerot panis sub speciobus, ex
in altero sub sua forma ; ergo a forliori vi conversionis sic declarat;B, non mane-
esse panis sub speciebus, ot ut dotormi- rot; ct hoc admittuut. uL plurimuin, ad-
nale sub spcciebus est, jôtcsl siiiiililer vorsarii, [icinpe si panis se >r3iiu alihi Saivaretur
lerminare hanc mutalionein substanlialem exlra species conservarelur, ila ut non formiv.
deu>on»lra.»
sui in corpus Chrisli socundum illud esse possit dcsignari per particulaiu demon- ut*.
46 i LIB. IV. SENTENTIARUM
stralivam, forma demonslrans corpus desitio non est annihilatio, seu desitio ut
Christi praesens esset vera. terminatur ad negalionem extra genus,
^?iciict'"et
Salvaretur etiam veritas praclica formae, quod tollit esse secundum omnem modum
simui alque ipsa conversio, quam
^ docent Patres, essendi, ergo ex vi Imjus desitionis non
conversio.
quia nihil requirunt, nisi panem desinere infertur panem desinere in nihil.
in corpus Chrisli secundutn totam sub- Patet minor, quia terminus ad quem Negatio
panis
slantiam, ita ut nihil ejus maneat simul hujus desitionis est negatio panis deter- determina'
ta est
cum corpore Ghristi sub speciebus, et ex minata, et secundum determinatum mo- terminus
de&itionis.
positione et praesentia corporis sequatur dum essendi, nempe sub speciebus, et
absentia, seu non esse panis (non absolute fundatur in corpore Christi, ut est termi-
et simpliciter, quia de tali desitione nus in quem desinit; negatio autem in
nihil Patres), sed sub speciebus, quia de subjecto determinato non infert nega-
tali permanentia panis, quaestio fuit cuin lionem simpliciter universalem, sicut ne-
anliquis et modernis liaereticis. gatio formae in subjecto, succedens suo
38.
Atque adeo Tridentinum totam hanc esse in subjecto, non infert talem nega-
veritatem definivit can. 2. Siquisdixerit in tionem extra genus et omne subjectum,
sacrosancto Eucharistise Sacramento re- alias forma desineret per annihilationem,
manere mbstantiam panis et vini, una cum cum nihil ejus maneat. Unde "colligitur,
corpore el sanguine Domini nostri Jesu cum desilio panis ut hic, terminelur ad
Christi, negaveritque mirabilem illam et negationem, quae ex vi conversionis indu-
singularem conversionem totius substantiae citur, estque negalio in subjecto, ex vi
panis in corpus, et tolius substantise vini in conversionis non induci negationem sim-
sanguinem, manentibus dumtaxat speciebus phciter, seu extra subjectum.
panis et vini, etc. anathema sU, etc. Haec tamen extra genus succedit illi Succedit
negatio
Totum hoc salvat praemissa conclusio, negationi in subjecto, non ex natura extra
genus, et
salvat et ipsam transubslanliationem, quia ipsius negationis, sed ex voluntate causae quo modo ?
convertitur panis in corpus Christi, quoad extrinsecae, non conservantis panem in

substanliam, ut probatum est, et nihil esse separato ; unde si conservaret, adhuc
panis manere sub accidentibus ex vi maneret desitio ex vi conversionis, et
conversionis, nam si per novum miracu- negatio, quae est terminus ejus absque eo
lum separalum panem Deus conservaret quod succederet negatio extra genus.
seorsim, adhuc maneret veritas Ganonis, Sicut desinente Christo sub speciebus, Causa
ul dictum negationi3
est. Et haec conclusio longe succedit tantum negatio ejus secundum e.xlra
distat a sententia, quam ipse Doctor supra esse .sacramentale, non autem negatio genus.
cum D. Thoma damnat, quae ponit annihi- simphciter; ergo ex particulari et deter-
lationem panis sine uUa ejus conversione ;
minata negalione, non sequitur negatio
non ita haec sententia. simpliciter, quamvis eam in proposito
Quod superest ergo, restat probandum sequatur ex causa extrinseca, quia aUbi
39.
Aitera'pars quod anuihilatio seu desitio panis secun- non conservatur.
conclus. j
ûm ....
Probatur. esse simphciter non fiat ex vi con- Hujus aulem desitionis panis, qua desi-
versionis, tamen de facto ita desinit. Ex vi nit secundum esse simpUciler, et non tan- Voluntas
universalis
conversionis praesentis, ut probalum est, tum secundum determinatum sub specie- causa est
desitionis.
non desinit panis, nisi secundum esse bus, causa esl, non dependenlia panis in
determinatum sub speciebus ; sed hsec esse ab accidentibus, ut vult Suarez, nec
DIST. XI. QU^STIO IV. (6?
conversio panis in corpus Chrisli, ut fil ordine ad productionem, aut etiam con- Deficit finis
„ ,• , , , conservalio-
de faclo, nec voluntas parlicularis causfc servationem rerum, talem esse, qualem nis
primse, sed voluntas ejus universalis, quia exigit finis, nempe molus et mulationis 'tia^^n^l'
de lege ordinaria, qua Dous conserval secundum ordinem universi ; unde cum
substanliam, eam conserval sub suis acci- deficiat in substantia panis, separatis
dentibus, et non seorsim desinit ex nalura accidentibus, talis finis, cum neque ca-
'rel^kn'^
''^^' ^^*^ ^^*^' ^^ subest influxui causae pax sit actionis aut mutationis, neque
substan- non debetur, neque datur,
primae, qui ipsi consequenter faciat ad finem universa-
it subest nisi ut subest accidentibus, quia sic cadit lem, neque etiam ad particularem, nempe
ccia<.'nli-
bus. sub fine ordinariae providentiae, et per- nulrimenti, sequitur illam desinere desi-
fectione universi, et illud est «9s.se ejus lione simpliciter non ex repugnantia ex-
nalurale, ut subest aciioni, ut passioni, Irinseca, quam habet simpliciter ad ipsam
qua influit in alia mnmbra universi, et ex nalura rei, terminus ad quem ab in-
recipit ab ipsis influxum, secundum prse- trinseco, siculi est inter lerminos repu-
sentem statum motus et mutationis et gnantes, sed lantum secundum exigen-
corraptibilitalis, qui deservit homini in liam providentia3 cessante fine, ob quem
statu viae, propter quem hic mundus in- conservari debet, el sic supposita sepa-
ferior constitutus est. Unde quando status ratione accidentium desinere hoc modo
vicB finietur, creatura etiam liberabilur a ex natura rei.
servilute, secundum Apostolum, et reci- Unde quando Doctor dicit, desinere 42.
piet esae stabile et permanens sine motu substantiam panis siinpliciter per anni- panis sub
etmulatione, et desinent ea qux ad usum hilationem, quatenus consideralur desitio et^desUio

smipinîter.
sustentandae vitae creata sunt ut animalia, ejus simpliciter, non intelUgilur de pane,
et similia. qua est terminus a qiio conversionis, quia
41. Explicatur ulterius concursus Dei, qui sic tantum desinil esse sub speciebus,
•dinarius exhibetur in ordme ad effectum causa3 vel esse hic. Et hoc exigitur ad veritalem
Dei
aiis est? secundaj, licel ipsi sit debilus, neque formae lanlum, non autem (|uod panis
suspendi possit sine miraoulo (quod con- sinipliciter desinat esse ,
quia Ucet per
tingit semper, quando subtrahitur, ut miraculum conservaretur, modo non sub
quoad tres pueros in fornace, et martyros speciebus manerel , verificarelur fornia
in igne, et aliis corruptivis vit;e naturali- juxta sensum, quein Iiabet ex institulione
ter), tamen non debetur nisi in cerla (Ihristi Doinini; quod orgo desinat sim-
(uoniodo (lispositione, ut quando applicatur, neque pliciler secunduni onine esse, non facit ad
lebetur.
datur praevalons ad actionem contrariain mysleriuni, sed ex ralione jam dedarata.
ex parte snbjecti, ad quod applicatur, Et desilio ejus socundum essc simplici- Desitio
., ,
. simpliciler
aut resistentia est excedens, aut iiicapaci- ter ct propne auiiihilalio , ol lanlum roncomiia-
tur
las recipiendcG actionis el termini ejus, ut concomitanter se liabet ad conversioupm, oonversio-
sisitincapax simpliciter forma% ul Ange- sicul si convortorolur panis in .\ngelum, ^Hnll.
lus caloris, aut s(>cundum qui'l, quia Jam qui tuni (M*oarolur pro ullinio instanli vor-
subjectum supponilur in ac.lu pcM- foniiain boruin, illa croalio ossol conconiitaiis ad
aequalis aut majoris perfectionis, ul cali- conversioneni, noii aliquid intrinsece ad
(lum oxcodcms non r(H'ipil int(Misioiiein a ipsain speclaiis, (luia possol convorsio
minori, neque lequale ab («(juali. liori iii pra'oxistons; Iransubslanlialii) orgo
Unde coUigitur intluxum divinum iii non esl nisi iiihM' UMMuinos, ul succedunt
Toni. XVII. 30
m LID. iV. SENTENTIARUM
sibi invicem ut hic, sive lcrminus ad et conservari, ideo In re ipsa ex positione Quomodo
quem incipiat esse simpliciter, ab aociden
et termi- formse incompalibilis desinit simpliciter, tibus
nus a quo desinal esse simpliciter, sive eo ipso quod conservetu
desinat in subjecto a quo substantia
"<3n- dependet; non ita est in substantia, quaB
P. Hoc tolum, servata proportione, potest in esse non dependet a suis accidentibus,
inlelligi de anniliilalione, ut opponitur a quibus licet communi modo dicatur
corruplioni late sumptpo, ut est desitio conservari, id tamen inlelligitur qua ex
rei ex posilione oppositi. virtute accidentium excluditur actio cor-
Si tamen ulterius sumamus anniliila- ruptiva ejus, aut disponens ad corrupti-
Aanihilatio-
nis tionem strictius, non ut est desitio rei onem, non quod secundum esse depen-
duplex
acceptio. secundum exigentiam naturae, sed mere deat ab accidentibus in uUo genere causas
ex beneplacito causae primae, tunc dicen- per se, quia sic daretur circulus in de-
dum erit annihilationem non esse in pendentia essendi, et idem supponeretur
proposilo, sed corruptionem, quia sicut sibiipsi lanquam prius et posterius.
desitio luminis non est annihilatio, quam- Ex his patet duplex modus dicendi et 45.
Duplex
vis fial tantum ex suspensione concursus explicandi hujus quseslionis, quorum pri- modus
salvandi
conservalivi , ob impedimentum interje- mus est magis, ut dixi, ex sententia Do- mysterium
ctum, et non ex posilionealicujus contra- ctoris, et in eo convenit cum S. Thoma,
rii, sic eliam desitio panis non erit anni- et reliquis antiquis. Secundus modus
hilatio simpliciter ,
quia flt secundum dicendi reducit senlentiam aliorum ad
exigentiam naturse. commodum sensum , salvando veram
Haec ultima acceptio annihilationis non conversionem, ad quam non facit desitio
44.
Desilio est in usu apud Doctores, neque supponit panis per annihilationem, sed consequi-
panis quare
sit aliquam dispositionem in re ipsa, ut est tur modo dicto.
annihilatio.
desltio panis hic, et separatio acciden- Argumenta autem modernorum censo- Rat ones
oppositae
tium lollit panem vere annihilari, quia rum contra ejus conclusionem secundam non
attingunt
non est dispositio simpliciter necessitans procedunt ex defectu intelligentise litte- sensum
ad non esse panis simpHciter, sicut non Doclons.
rae ejus, tanquam si assereret panem, ut
toUit animam rationalem vere creari a est terminus annihilationis spectare ad
Deo, quod de lege supponatur ad eam conversionem, aut per annlhilationem, ut
dispositio in subjecto, qua posila Deus ipse eam expUcat tolU ipsam veram con-
creat animam; sic etiam, Ucet separatio versionem et desitionem panis in corpus,
accidenUum sit disposiUo quafidam de aut certe tolli transubstantiaUonem ve-
lege ad suspensionem acUonis conservaU- ram, et nihil ab eo asseri quam transub-
vse panis, non tolUt vere annihilari de jecUonem ;
quibus omnibus occurrimus in
facto, quamvis non ex vi conversionis. declaratione et probaUone conclusionis

Objectio. Et si dicas eodem modo formam mate- ejus.
rialem desinere, quia non conservatur a Si autem mihi Ucet aliquid inter tot 46.
Prtefertar
Deo, tamen illam desiUonem esse corru- Magistros dicere, magis persisto in prima prima
sententia
ptionem, et non annihilaUonem ; ergo sententia, quam exisUmo magis esse ex Doctoris.
similiter hic dici potestidem. Responde- intentione Doctoris, quam hac raUone
Responsio. tur negando consequenUam, quia forma confirmo, supponendo responsionera ejus
materiaUs desinit ex subtracUone causae ex Quodlibeto 10. art. 3. g Aliter posset
materiaUs, a qua per se dependet in fleri poni, etc. immediate ante responsionem
DIST. XI. QU.ESTIO IV. 467
ad argumenlum in oppositum. Verba hoc esse ejus, et consequenler per succes-

ejus sunt : Aliter posset poni aliquid com- sionem oppositi, et ita ex vi hujus desi-
mune terminis non easentialiter, sed com- tionis transil in non esse simpliciter, quod
munis liabitudo ad idem agens, quia po- hahuit ante omnem sui productionem;
tentiae agentis eodem modo subjncet uterque lioc autem destruit annihilationem, cujus
terminus conversionis, et hoc etiam suffi- tenninus proximus est negalio extra
cit ad excludendam annihilationem, quia genus, et non negatio in^genere.
nihil proprie non subjacet potentise agentis, Neque est paritas de corpore Ghristi,
cum non sit aliquidcausabile, etc. quod desinit secundum esse hic, quia cor- 47.
Instantia
Potentia obedientialis utriusque termini pus ex vi alterius actionis habet esse in se, iperiua
respective ad agens inducens conversio- ut praescindit ab esse hic, non ita panis; dedefitioSe
nem manet in termino ad quem, sicut et actio etiam illa non respicit corpus cum co^-poris
negatio termini a quo secundum esse de- illadeterminatione, qua est tantum hic ;
terminatum, quod habet sub speciebus ;

aclio autem conservativa panis est deter-
ergo lerminus a quo, non desinit per anni- minate ad panem, ut est sub speciebus,
hilationem, Probatur consequentia , ter- et non aliter.
minus annihilationis est non esse sim- Sed ex vi c iuversionis esse illud reale
pUciter post esse, qua inducitur non esse et substantiale panis, quod determinate
simpliciler per anniliilationem. est terminus conservationis, convertitur el
Sed panis non habet aliquod esse, nisi transil in corpus Ghristi; ergo ex vi con-
delerminatum hoc quod habet sub spe- versionis desinit, et consequenter negatio
ciebus ; desitio aulem hujus esse, et per simpliciter essendi non inducitur per se
conversionem, ut fatetur Doctor in se- primo, sed ut includitur in negatione,
cunda conclusione, el noii per annihila- quai afficit terminum ad quem, ut est in-
lionem, et non esse simpliciter panis non compossibilis.
sequitur ex vi alicujus novae actionis, Ad annihilalioneui autem requirilur, ut

, ,. .. . ... . , Terminus
quia illud non esse habet antecedenter lalis negalio simphciter mducatur primo annihiiatio-
tionem
"'*'
is esse gd gsse sub speciebus,
^ quia
^ nullum aliud etperse, ut abslrahit ab omni subjecto,
uptio-
lem. esse liabet, nisi hoc detenninatum quod quod non invenitur in proposito. Unde
recipit, ut est sub speciebus; ergo sicut annihilatio non est desitio tolius, nisi ut
forma, quae lota desinit per successionem abstrahit ah onnii subjecto succedenle el
sui oppositi, quamvis desitio illa sequalur incompatibili, alias dicendum esset omnia
ad desitionem ejus hic, non desinit por desinere per annihilationem, quorum
annihllationem, ita etiam panis desinit per niliil manet, quod est falsum. Et
lu-cc de
corruplionom late sumptam, per positio- hac quiustione sufficiunt, quic forte reduci
nem oppositi, quatenus desinit secundum possuut a.l (luoBstionem de nomine, ex-
lioc es.se determinatum secundum quod lcndoudo anniliilationem ad omnem desiti-
tanlum erat in esse. (Mienilotius quoad se, et inclusa.
Neque enim ex vi liujus actionis, qua

recipil esse sub speciebus, recipit ullum SCllOLIUM.
aliud esse, neque ex vi conversionis
Solvit argmnonla in favorom opinionis
ipsi dobelur, neque ex vi alterius actionis ;
noj,'anti> panora annihilari, ot eliam rationos

ergo non esso simpliciler ejus inducilur addnctas in opposituin , p.»r (luod vidotur
per causam, quiu non compalitur cuiu problomaticus iu hac (iua)st. liool magis iu-
;
, :
^68 UB. IV. SENTENTIARUM
clinet in eam opinionem, quae tenct pancm vatio, ct illa non est nata termi-
anniliilari. nare annihilationem.
Et cum applicatur ad proposi- ^^^^^^.^
tum, etsi requiritur quod maneat, i" gene
Ad argumenta. Ad primiim, si ad hoc quod dicatur non annihila- lermin,
17. annihilal
Ad arfr teneatur primum membrnm dis- ri, et lorma panis non sic manet, nem.
junctivae positae in principio solu- quia materia ejus transit in ma-

tionis, neganda est illa major teriam dico, quod propter multas
;
oportet enim addere , nihil ejus rationes, ut dictum est prius,

manet, et similiter nihil succedit, corruptio non dicitur annihilatio,
ut per se terminus. et licet illse duae sufflciant, scilicet
Ad2. Ad secundum per idem, etsi subjectum manere, et negationem

nihil sit in se, nec in alio, tamen terminantem esse privationem,
suo esse non succedit omnino nihil. tamen si negatio terminans esset
Ad 3. Ad tertium, negandum est for- qusecumque negatio in genere,
De potenti-
alitate
matenae,
mam corruptione annihilari. Et
in puta in aliquo disparato positivo,
vide ad probationem; quia non manet. adhuc transitus ad ipsamnon esset
dist. 43.
q. S.art. 5,
nisi in potentia materise, dico quod annihilatio.
Ad A
ipsa manente in potentia materise, Ad quartum potest dici, quod
est compositi alteram partem non omnis productio totius sub-
manere per se et sic etiam manet
; stantise est creatio, sed quse est a
forma per accidens cujus autem ; termino a quo, ut a pure nihil, et
aliquid, sive per se, sive per acci- ita hic, per oppositum, si tenea-
dens manet, non annihilatur. F]t tur secundum membrum hujus
cum dicis, quod posset idem nu- disjunctivse positae in solutione
mero redire per agens naturale qucestionis, sed non concludit,
non sequitur, quia potentia illa, quod a conversione panis anni-
in qua manet forma, debet intelli- hiletur, sed tantum quod ejus an-
gi principium potentiale, non nihilatio concomitetur istam con-
autem respectus corrupta enim
; versionem.
forma, non amplius manet respe- Ad rationem in oppositum, Am-Adjatio
ctus notentise
^ ad formam, quia brosius loquitur de conversioneidemdisi
hiijus.
non est respectus potentiae. ad termmorum, non secundum sim-et dist.
omnino prseteritum, sicut nec ad pliciter esse, sed secundum quid

omnino impossibile sed ipsum ; esse.
principium potentiale manet, et Ad aliud de creatione, patet ex

in hoc totum manet per se secun- solutione ultimi argumenti ad pri-
dum aliquid ejus, et forma quse mam partem.
erat aliquid totius manet per acci- Ad Augustinum respondeo
dens secundum aliquid sui. Vel Deus nulla actione positiva anni-
posset breviter dici, quod etsi hilat rem sed sicut
; positive
nihil formse corrupti maneat, agendo rem conservat, ita anni-
J,amen negatio succedens sibi est hilare, est desinere creaturam

negatio in apto nato, et ideo pri- conservare, et hoc potest Deus.
DIST. XI. QlJiESTlO V. 169
aliquod oppositum ipsi subjecto,

sicut panis fiebat, quando coque-
QU^STIO V.
batur, et sic corpus fiebat, quando
An conversio panis in corpus Christi

in utero Virginisformabatur, sed
possit vere exprimi, et quihus propo- nihil ad B. Sed quando fieri prae-
sitionibus ? dicatur -tertium adjacens, tunc

denotat subjectnm fieri secundum
Damasc. lib. 4. c. 14. Innoc. 4. de hoc mijst. c. 6. formam prsedicati sed panis pro ;
Ambros. 5. de Sacram. cap. 3. Cyprian. serm.

de CCB71. Dom. Beda in 1. Corinh. 11. habetur nuUa differentia temporis fit se-
cap. Non omnis, de consecrat. dist. 2.
cundum formam prsedicati, scili-
cet corporis, nec e converso, et
I
Ultimo (a) quseritUr sine argu- patet illud in simili per opposi-
mentis, quibus propositionibus tum, ideo enim hsec est vera :
possit hsec conversio vere expri- homo fit albus, quia hic homo fit
mi? sub forma albedinis et per oppo- ;
Respondeo, non potest vere si- situm liaec êst impossibilis: homo
gnari per verbum essendi, nec flt asinus, et hoc, loquendo stricte
fiendi, neque etiam per hoc ver- de virtute sermonis sic videtur ;
bum posse vel possihilcy et hoc so- esse in proposito.

cundum nuUam differentiam tem- Tertio dico, quod panis non po-
poris. Nec enim panis fuit corpus, test, nec potuit, nec poterit esse
inis non ncc cst, nec erit,- et e converso corpus Christi, nec e converso.
iit, ebt, . ^^°f™ri"'''*
ireleril corpus non i<iit, neo est, ncc erit Kt ratio omnium istorum est, quia corpus
30rpiis Christi.
ihrisli. panis. Et ratio oinnium istorum illa de possibili est falsa, cujus
est, quia esse notat unionem ex- illa de inesseest impossibilis; qu?e-
tremorum essentialem vel acci- libetenim de possihili potest ex-
dentalem pro illo tempore quod poni in aliqnam de inesse pos-
assignat; sed pro nulla difrorcntia sibilem, licet forte falsam sed ;
temporis habent haec extrema uni- qna^lilêt de inesse correspondens

onem essentialem, nec accidenta- cuilibet istarnin de possibili, est
lem, scd pro oinni instanti, vol impossibilis ex priina conclusione
disparationem, puta qnando ex- jain probata.
treina sunt entia positiva, vel
majorem repugnantiam, scilicet
COMMENTAUIIJS.
entis ad non ens pro illo instanti,
pro quo unum est, et aliud iioii
est. (a) Vllimo qiixritur sinc argumentis, 1.
Mo<li
Secundo dico, quod panis ucc lit, ctc. Assignal regulas quoad modum lo- loqiiendi
1)8 illo
in hoo
crl)o lit nec factus est, uoc liet corpns (juondi in liuc myslerio. Priiua roLrula
(nysterio,
loiindnin
i^ritna
(Ijaceiis, Christi, iiec e c()nv(M"so ; (>t ralio esl pcr Uu(^lorcm, uon posso signiti.'ari
r««»;ul«.
,nisiu!'"i«torum est, quia /}rri, (jnando hauc coMversion(ûi per verbum esseudi
[f '"(),; praedicatnr secnndnni adjncens. aul licinli. llatio esl. (juia verliuui esseu-
îisfv"
pi"^<î^''^''' /"''"' simpliciter i\ins (U^ (li siguitical uuiouem e.xtreuinrum, vel
4- ^- (|uo dicitnr, et sic non conjnnjîl esseulialeui vel acrideulaleui pro ali(jua
differenlia temporis, sed panis nunquam extremum in recto, oportet alte-
fuit corpus Chrisli in esse, aut e contra ; i'um de altero prsedicari. Si ergo
neque uniuntur in esse, quia desinit unus vera debet esse prsedicatio, opor-
terminus adveniente altero, el hoc exigit tet alterum eorum in obliquo ac-
natura conversionis. Ratio secundi, quia cipere, denotando ordinem extre-
fteri, ut praedicatur terlium adjacens, mi ad extremum et hoc potest;
denolat subjectum fieri secundum for- esse dupliciter vel cum hac prse-
:
mam, quse importatur per praedicalum ; positione ex, vel de, addendo ad
sed sic corpus Ghristi nunquam fit panis, terminum a quo, sicut dicit Philo-
aut e contra. sophus, 2. Metaphysicse, cap. 3.
Secunda Secunda reffula quando prsedica-
regula.
est, Quod ex mane ftt meridies, et non e
tur unum extremum hujus conversionis converso; ethoc modo potest con-
de altero in recto, propositionem non cedi, quod ex pane vel de pane fit
esse veram de rigore sermonis, quia corpus Christi. Alio modo addendo
neutrum inest alleri ;
praedicari ergo termino ad quem, hanc prsepositi-
possunt sumendo alterum in obliquo onem in, quse denotat ipsum esse
denotando ordinem extremi ad extre- terminum ad qiiem, hoc modo pa-
raum, cum prsepositione ex^ vel de, ut nis transit in corpus Christi.
de pane fit caro Ghristi ; ex pane fit Et omnes alise locutiones de vir-
1 Suarez. caro Ghristl, panis convertitur in corpus tute sermonis ad aliquam istarum
Ghristi, et omnes aUse locutiones ad has reducuntur; sed secunda est ma-
reduci debenl, Suarez ait, quod prima gis propria, quia non denotat
propositio denotat consubstantialitatem, aliquid commune manere, sicut
et est falsa. Respondelur id non esse aliquo modo denotat ista praepo-
verum semper, quia Philosophus dicit, 2. sitio secundum modum pro-
ex,
Metaph. cap. 3. quod ex mane fit me- prium accipiendi ex; non enim
ridies ; denotat ergo quandoque conver- ex opposito fit oppositum, nisi
sionem et ordinem terminorum, ahquan- quia ex subjecto communi utri-
do consubstantiahtatem ; et illa propo- que, secundum Philosophum, 1. Text 58
^ ^ et 60.
Ambros. gj^Q gs^ Ambrosii lib. 4. de Sacramentis, Physic. primo de Generat. et 11. Meta- Text.c i
cap. 4. phys.Nulla autem propositio cum Text. 6.'(
mutatione accepta, vel moveri, UBm\

SGHOLIUM. etiam accipiendo unum terminum Sl^V^
in obliquo, et alterum in recto,
Ostenso, panem non esse, fieri, nec posse
vera est, utpote panis mutatur in
esse vel fieri corpus, declarat alterum ho-
corpus, quia non est hic mutatio,
rum de altero dici tantum in obliquo, ut
dicendo ex pane fit corpus, vel panis transit ut dictum est m 1. qucest. istius
in corpus ; et hsec secunda est magis pro- distinct. transire autem, seu verti,
pria, quia ly ex manere subje- significat abstrahit a ratione mutationis,
ctum commnne utrique termino secundum quia ponunt habitudinem termini
Philosophum.
adterminum, non importando sub-
jectum commune manere.
Te^xt. ergo, quod nnllo istornm
Iîco Circa secundam partem istius
com. 7. niodorum, accipiendo utrumque distinctionis, quserendum est de
DIST. XI. QU/ESTIO VI. 471
materia conveniente isti conver- quo usus est Christus consecran-

sioni et duo hic quseruntiir
;
: do, nec sufflcit pasta, sed panis,
Primo, utrum solus panis triti- quia sic constitutum est ; et ad
ceus cum aqua elementari coa- omnia est congruentia, quia cum
gulatus sit conveniens materia Sacramentum illud sit signum
conversionis in corpus Christi ? nutrimenti spiritualis , in illis
Secundo, utrum solum vinum ex- congrue instituitur, quae sunt si-
pressum de uva sit coiiveniens gna principalis nutritionis corpo-
materia conversionis in sangui- ralis principale autem nutrimen-
;
nem? tum quantum ad cibum est panis

triticeus.
QU^STIO VI.
GOMMENrARlUS.
Utriim solus panis (riticeus cum aqua
clemenlari coagulalus sit conveniens (a) Ad primam qusestionem patrl, elc. i
materia conversionis incorpus Chrisli? Haec esl secunda pars hujus dislinclionis, sacramenti
in qua determinalur de maleria Sacra- ^''^'jg'^'
Alensis 4. p. q. 32. memb. 4. D. Bonav. Iiic 2. menli. hi liac quaestione de maleria cor- triticeus.
^ Gabriel.
p. arl. 1. q. 4. Richard. arl. 2. q. 1. 2.
D. Thom, q. 2. art. 2. et 3. ;>. q. 74. Suarez poris, qui esl panis Iriticeus ex aqua
ibi tom. 3. disp. 44. et 45. Bellarm. lib. 4. de
nalurali confectus, ut patet ex Httera.
Eucharistia^ cap. 7. 8. Goccius 2. tom. lib. 6,
art. 1. Gabriel lecl. 35. in canonem iMiss;c, as-
serit panem confeclum ex quocumque

i. Ad (a) primam quaestionem pa- genere frumenli esse materiam idoneam
tet de consecrat. dist. 2. cap. 1. et cap. consecralionis, sive sit triticum, spelta,
Non oporlet, et cap. sequenli. Ratio hordeum, typa. hi 4. autem dist. 11.
principalis est, quia Christus ta- gu3Bst. 2. dicit non salis convinci a
lem materiam consecrandam in- Theologis maleriam hujus Sacramenti
stituit, et in signum institntionis esse Irilicum, distinguens granum a le- nisiinctio
tali matoria consccranda ususest. guniinibus, ut illud sil, quod in spicam granmn et
'•'>?"""""•
Quod etiam panis triticeus, et non crescit, ha3c non ila, ul faboe, pisa. et
alius, habetur dc consecrai. distinct. ejusmodi. Refertur pro eadem senlenlia

lan. 12. 2. m Et hujus con-
Sacramcnto. Thomas de Argentina in 4. dist. 11. quaBSl. Thomas
^°"''
gruentia accipitur ex illo verbo, 1. Albertus arl. 7. Cajetanus in 3. p. cljetan.
Joan. 12. Nisi (/ranum frumenli, ctc. q. 74. art. 3. in Commenlariis (intiquis,
ubi Christus se grano frumenti a.sseril omne frumentum, ex quo tieri
comparat. Undc Augustinus ihi : possil panis, esse sufticientem maleriam;

Cuni sinf mulla (/rftna frugum nulli sc
, quaj sonlenlia ejus, jussu V\'\ V. abolita
comparat, nisi illi. Unde mos ccvpit F.r- csl, el expuncla in edilione Homann.
clesioi dc hoc solo (/rano con/iri rorj)us Asscril Idcm ui art. 7. D. ThomaB posse
Domini. contici ex pane confeclo ex aqua rosa-
Be hac etiaui farinM triticoa cea, in quo graviler nolalur.
a^jua elemcntai'i congulata debct Conclusio : panis Irilicous esl maleri;i p^^j,
panis formari, (piia ita suj^poui- hujus Sacramenti, non alius.îla Docior, [,^],','m«!
tur panem illuni Cuissi^ rurnialnni, Alensis 4 parl. qucvsi. lU. meinh. 4. art. 1. ^^ Thora.
. ;

D. Bonav. D. Tliomas 3. parl. qmesl. lA. art. 4. in tritici ; quod interpretalur Sotus intelligi frumenti
^^''-
4. disl. 11. quaest. 2. D. Bonaverilura ibi- de quodam genere frumenli durissimo,
dem l.pars dist. guaest. 4. est communis ex quo vix confici possit panis. Caelerum
Theologorum in eadem dist. Summisla- aliis far significat optimum genus tritici,
rum verbo Eucharistia, et aliorum. In- simiUter siligo apud Plinium et antiquos
Innoc. III. nocentius III. tenel idem lib. 4. de My- signiticat opUmum genus tritici, in quo
slerio Missae, cap. 3. in Catechismo Pii V. sine dubio confici potest ; apud aUos si-
dicitur esse tradilio Apostolica. Probatur gnificat speciem iUam frumenli, quam
Siiigo.
Florent ex Goncilio Fiorenlino in Decreto unionis, aUi lyphum, aUi centenum vocant; in hoc
ubi definitur materiam hujus Sacramenti D. Thomas censet confici posse, quia pu-
esse panem triticeum, et vinum de vite. tatêsse speciem IriUci, cum in aliquibus
RespoDsio Dices cum Cajetano panem triticeum esse terris nascitur ex triUco, in aliis triticum
Cajetatii.
de necessilate praecepti, non autem Sa- ex ipso. Sed haec raUo non concludit,
cramenli. Alanus etiam lib. de Eucharist. quia ex natura soU, et coeU constellaUone
cap. 11. asserit incertum esse quid horum id conUngere posset, quamvis species di-
intendit Pontifex. Conlra, Pontifex definit versa sit; avena eUam ex IriUco quando-
Impugna- materias certas Sacramentorum et neces- que per corruplionem nascitur, sicut et
tur.
sarias, alias posset dici quando dicit lolium, et aUa diversae speciei ; natura au- I
aquam naturalem esse maleriam Baptismi, tem quando nequit in id quod perfectum 1
sic eludi ; deinde Pontifex in materia san- est, producit quod potest. Alii ergo ne-
guinis distinguit illam, quse est de negant esse materiam sufficientem, unde
cessitate Sacramenti, ab ea quse est de sequitur esse dubium, et peccare eum,
praecepto, asserens vinum de vite esse qui in eo conficeret.
materiam ejus, cui modica aqua ex prae- AUqui dubitant de spelta an sit verum Spelta.
cepto Ecclesiastico misceri debet. Deinde triticum, negat Doctor cum D. Thoma
juxta communem interpretationem Chri- affirmat Albertus et Thomas de ArgenUna
stus confecit in pane triticeo, quia non est incertum est, ideo materia est dubia.
verisimile aUum panem fuisse in usu festi Hordeum et avenam materiam esse ne-
Azymorum, Ghristus autem confecit in gant communiler omnes praeter Gabri-
azymo, ut infra videbimus. Concihum elem et alios supra.
autem Carthaginense docet in Sacramento Id resolulorie ergo tenendum est, iUud

nihil aliud offerendum esse, quam quod frumentum, quod communiter a periUs
Ghristus Dominus tradidit ; unde sicut rei rusticae censetur triUcum, esse mate-
nequit mutari forma, ita neque materia, riam, non aliud. Neque refert quod sint
quam quae intituta est. in diversis regionibus diversae species
3.
Ex his sequitur primo panem triticeum tritici, modo quaelibet sit verum IriUcum,
esse materiam, quia tahs habetur ex usu quia haec varielas eliam invenitur in ma-
et consuetudine. Difficultas tamen est in- teria sanguinis, quae multiplex est in spe-
ter Doctores de variis speciebus Iritici cie, quaelibet tamen vini species sufficit.
seu fruraenti, an sit triticum vel aUud ? et Sequilur secundo, quod panis, qui
oritur plerumque ex varia significatione vere triticeus secundum usum censetur,
nominum apud diversos, verbi gratia ne- sit materia ; unde si triUco essent admixla
Variae
gat D. Thomas far esse materiam conse- grana allerius frumenti, modo sint pauca,
species
crabilem, quia putat non esse speciem adhuc materia esset consecrabiUs.
DIST. XI. QUiESTIO VI. 473
Sequitur quod requiralur ul pa-

tertio, Confirmalur, quia Ponlifices et Conciha
nis fial ex aqua naturali, non arlificiali, non exphcant aliud, quam panemfrumenti
quia hic non est usualis, neque conse- esse materiam ; ergo comprehendit omne
quenler materia Sacramenti. Unde panis frumentum.
confectus ex aqua rosacea, melle, butyro, Respondetur locum illum non esse
aut etiam vino, aut alio diverso liquore, Augusti-
Augustini^ sed Glossae, quse citat
non esset consecrabilis ; ita etiam S.
quamvis eo non habeatur el
num, in ;
Tliomas art. 7. Richardus in 4. dist. 11.

quidquid sit, nihil facere ad propositum, Glosaa
art. 2. guaest. 2. et communis, unde op-
quia ibi fruinenlum sumitur pro specie,
positum male Cajelanus supra. Uatio jam
in qua consuevit Ecclesia consecrare, ut
dicta est, quia tahs panis non habet pro-
prie rationem panis, sed libi, vel confecli
bene Doctor in httera, non pro genere.
Sic eliam sumunt Pontifices et Concilia,
praeter usum panis communis ; si tamen
ut Carlhagin. III. cap. 24. Bracharens.
ahquis liquor modicus admisceretur, non
cap. 1. Aurelianens. IV. cap. 4 ca III.
tolleret materiam, sicut neque in Ecclesia 111.
Braru . III.
111
, , , I i
Alexandrin. I. epistola decretali, cap. 4. ûrei. iv

Grasca illa, quae ad fermentum spectant,
•^'^"'^ •
et habetur de Consecratione dist. 2.

toUunl materiam consecrationis, quai ab
ipsis fit in pane fermentato. El sicut jam can. Cum omni crimini, etc. cap. eliam
dictum esl de farina, cui ahquid alterius Firmiter, de Summa Trinitate, cap. Cum
admixtum frumenti esset, in parva quan- Marthx.
titate, ita etiam de aqua naturali dicen- Sumunt aulem frumenlum antonoma-
stice pro perfectissima specie, ut pro sunii
dum, cui aliquid alterius Uquoris in exi-
tritico, sicul saepe bcnplura consuevit va- amonoma-
gua quantitate incideret; sufficit eniin
riis locis quoe videre licet apud Suarez ^,01^00.
quod sit panis usuahs et triticeus juxta ;
et alios, juxta illud Psalmi 147. Ex a(/i>e Psaim. U7.

communem sestimalionem et acceptionem.
ubi intelligitur triti-
Ohjicit Gabriel quod hactenus Ecclesia /rumenti satiat le,
cum et Psalmo 80. Cibavit illos ex adipe

nihil definierit in oppositum, Respondelur ;
frumenti; Deuteron. 9. Dominus Dsus tuus

negando anlecedens, et dato opposito,
contra introducet te in terram bonam, etc. terram psaim. si).
nihil temore affirmandum esset . Deuter. 9.
frumcnti, hordci ac vinearum, olc. ubi
traditionem et usum Ecclesiae, nisi reve-
fruniontuin dislinguitur contra hordeum,
latio aut auclorilas suppetat, maxime in
quod reddcrot et suinitur pro Iritico.

materia Sacramentorum,
ipsam nullam aut dubiam.
granum frumenti SGIIOLIU.M.
Objicit secundo : Nisi
cadens in terram morluum fuerit, etc.

Oslenso, niateriain conversionis in corpns
Joan. 12. ubi nolat Augustinus inler mulla
osse panora triticouni, inovot tria dubia.
alia frugum grana Christum se compa-
rrimum, an amiduni sit matoria ? et rL»sol-
rasse soli grano frutnonti : Hnde, inquil, vit, nihil osso corlum, pra>ter hoc quod
mos cwpit in F.cdesia de illo solo <jrnno ntons eo poccaret, nisi ignorantia e.xcusare-
conflcere corpus Domini, gIc. Sod conslal tur. Nogat U. Thom. hic q. 2. art. 2. ainnt
1'aliui. ([. 1. art. i. Sotus d. 0. q. l. arl. 3.
fi'umentum gonus osso ad oninoni spociein
paiuMu (>t viimni esso materiam. Flabetur ox
graui, (}uo(I croscil in arislas, juxta Isido-
Mallh. L'»). et dtflnitur. in I.ateraniu. cap.
rum lib. 7. Fthi/molo!/. cap. \\. IMiiiiuin
iMnniter, de Sum. Trinit. Flor. decivl. Ku-
lib. 18 ; hislor. cap. 7. VarnuKMU dc ro ^'on. Trident. soss. 13. Jl. cl lii?. C»od pauis
rustica, cap. 18. orgn, elc. doboat cfso triticûs docot Florcnt. ibidom.
Sed (a) hic est dubium, primo de bamus acetum et agrestam dif
amido, an ex ipso possit formari ferre specie a vino, et per conse-
panis consecrabilis. Secundo. an quens non esse materiam conse-
de farina triticea pasta confecta, crationis quantum ad vinum, nisi
non cocta possit confici. Tertio, quantum ad qualitates et operati-
an panis azymus, vel fermentatus, ones, acetum est a
quia scilicet
vel uterque. tota specie frigidum; vinum autem .
Quantum ad primum, videretur a tota specie calidum. |

prima facie, quod talis panis esset Hic breviter potest
^ dici, quod
^ ^P^™''!"'»
sit conse-
consecrabilis; tum quia ille usu- cum certum sit farinam tritici crabiie,
aliter reputatur panis triticeus, purgatam secundum communem

et Christus instituit Sacramentum purgationem, eo modo scilicet
in pane triticeo usuali; tum quia quo pistores solent eam purgare,
illse depurationes, quse flunt circa esse materiam convenientem ad
amidum prseparandum, non viden- faciendum panem consecrabilem,
tur alterare a specie farinse triti- etdubium sit,an amidum sit hujus- i
cese ; non enim flunt ibi, nisi deco- modi materia, et pars negativa
lationes et purgationes, et hujus- multum sit probabilior, non sine
modi ; hsec autem non videntur peccato aliquis se exponit tali du-
alterare medullam tritici a specie bio, maxime ille qui prseparat
sua. hostias consecrandas, quia sibi
Arist. 1. credatur expertis in rebus
gg(j si simpliciter est certum, quod de
de anim, •^
c- î- de qualitatibus consequentibus eas, tali materia prseparat. Utens forte

oparationi- Q usG inuotescunt cx operatiouibus, potest magis excusari de peccato,
bus
diversis per quas qualitates cognoscimus quia supponit talem mate)*iam
*'°m°u?°'' et distinguimus substantias, aliter esse bene praeparatam. Sed si in Quia est
diversas _ x • • • •
veritate non est ista materia con- iSctbihs

i
enim non cognoscimus distmcti-
i.
esse
substantias.
Qj^gj^ ignis ab aqua, nisi per ea secrabilis, in consecrando nihil fa-
qu3e innotescunt nobis ex operati- cit. Nec tamen est idololatria, nec
onibus ; et secundum Medicos quse- occasio idololatria? populo, quia

libet species habet qualitatem et quantum in se est, supponit mate-
operationem a tota specie, quse riam esse idoneam, et a se et ab
non competit sibi per talem mix- aliis adorandam.
tionem, sed consequitur formam
propriam talis speciei, et hujus- GOMMENTARIUS.
modi quantitas, et operatio alia
est in tota specie amido, et alia in (a) Sed hic est dubium, etc. Supposita e.
pane triticeo, sicut apparet cer- communi sentenlia et conclusione de ma-

nentibus eas, et assignantibus pro- leria remota consecrationis, movet Iria
prietates tales et tales quantum dubia circa materiam proximam ;

pri-
ad eflfectus ; ex quo videtur quod mum, ulrum ex amido fieri possit panis
amidum sit totaliter alterius spe- consecrabilis ? secundum, utrum pasla sil
ciei a pane triticeo. Et confirma- consecrabilis ? terlium, an azymus et fer-
tur istud non enim per aliud pro-

: menlalus ?
. ; ;
DIST. XI. QU^STIO VI. 475
Amidum Ad pritnum Paludanus respondel afflr- quia nec etiam mixtio. Nec tamen
non est
materia maiive hac dist. quaest. 2. art. 4. concl. 5« de pasta potest conlici, quia noluit
Doctor.
). Thomas. et Major guaest. 2. Negativam partem tenet Christus in Sacramentis suis istam
Sotus, et
10 mniunis. Doctor, vel certe illam materiam esse subtilem disputationem de diffe-
Dillfert
i tritico. omnino dubiam; et lioc tenel D. Thomas rentia specilicaimponerc nobis,
art. 3. et alii communius ; Sotus auiem sed quod panem triticeum usualem
dubius est. Probat Doctor primo, quia haberemus communiter pro mate-
amidum, ut ex qualilatibus experiri licet, ria consecrationis, ut sic secun-
est alterius rationis el speciei a trilico, dum Damascenum lib. 4. cap. 14.
quia per decolationes et depurationes illud quod communiter consuevit
corrurnpitur forma tritici ; sicut acetum ex esse nutrimentum corporale, ip-
vino factum muiat speciem, cuni sii a sum vel simile esset nobis Sacra-
tota specie frigidum, vmum a tota specie mentum institutum spirituale.
calidum. Et si arguas Panis fit pasta pcr
:
Non est Secundo probat ex eo, quod panis modicam compressionem in digi- -
usualis.
usualis sit ex farina communi modo de- quare nec post talem compres-
tis,
purata, et ille sit materia Sacramenti. Un- sionem a digitis videtur materia
de graviler peccaret, quia lalem materi- consecranda, sicut ante decocti-
am accommodaret ad hostias conficiendas onem ? Respondeo, hoc probat
scienter, ulens etiam scienter tah hoslia quod non differt specie panis a
peccaret graviter, et forte nihil faceret pasta, sed non probat quod pasta
si ignorans supponit hostiam ex debila sit materia consecrabilis. Et si
materia confeciam, excusatur; populus quseras
^
de pane tali recenti et Panis
reductus in
autem adorans lalem hosliam non com- reducto in pastam, an sit consc- pasiam
. . .
est conse- . .
mittitidololatriam, quae sit peccatum, quia crabilis? Respondeo quod sic, quin crabiiis.
ul alias dictum est cultus exhibitus sequi- quantumcumque remittatur in illo
tur aestimalionem prudentem. consueta duritia, qu?e consuevit
esse in pane cocto, tamen ex quo
SGHOLIUM. semel coctus est, et panis fuit,
nisi manifeste recedat a ratione
Pastam, licet non difTerat specie a pane
cocto, non esse consecrabilem; panem tamen panis usualis, non rcccdit a rati-
redactum in pastam, consecfabilem esse. one panis consecrabilis.

D. Thom. hic qusest. 1. art. 1. et 3. part.
qusest. 75. art. G. docet distingui pastam COMMENTAUIUS.
specie a pane cocto.
(a) Quoad secundum dubium, elc. Hipc 7_
3. Quoad (a) secundum dubium bent resolulio est communis, 'otiam D. 'rhoniir j^t^n^"
lliiu^ elice,
non Bequi. probabile est, quod pasta et panis <iri. reliquorum, prneler solum Joan- j/^^Tilom.
C. et
Ibta sunt
e.jusdeni uon dilferunt specie, (inin p(>r dc- nom Majorom, (lui tenet contrarium. ^*^':» ^jJ^J.J^îJu^^f
speciei
ergo si coctioncm pasta^ in furno, vel aiio esl conlroversia circa probalionem. Do-
unuMi esl
nmterm niodo ab igne, non lit nisi oxhala- rtor scntlt paslam el panem non differre
tio liunioris aquei commixti cum

conveniens,
specie, sed lanlum accidenlaliter ; 1). Tlio-
el aliud ;
patet dt»
partibus fai'in<ie, et hivc niixtio mas putal dilTerre essenlialiter. (Juidîuid
pnsta.
et paue est per juxtapositionem ; talis au- sit de hoc, bona cst ratio Docloris, quia
COCto.
toni se[)aratio non nuitat spccioni, panis idoncus nulrilioni, cl usualis, csi
Non est materla hujus Sacramenti quod ex
panis
;
si Eucharistiae ergo ante diem il- ;
usuaiis. pane foret pasta sine admixtione alicujus ium, quo immolabatur Agnus
in
liquoris, esset consecrabilis, quia sic est Paschalis, per consequens ante
idoneus nutrilioni, et usualis est commu- lunam 14.
nis. Item, Matth. 26. dicitur, quomodo
Judsei cogitaverunt occidere Chri-
SCHOLIUM.
stum dicentes no7i in die festo ; ille :
Sententia Graecorum, Ghristum passum autem dies festus principalis erat

esse luna 14. et Gcenara instituisse luna 13. luna 15. juxta illud Numer. 28.
et per consequens consecrasse in fermentato, Quartadecima die mensis primi Pascha
suadetur tribus argumentis. decimaquinla
erit, et die solemnitas,
supple principalis; ergo de illo
4, Tei^tium (a) dubium includitma- intelligitur in JoannO; cum dici-
joi'em difficultatem. Grseci enim tur : A7ite diem feslum, etc.
dicunt, quod necesse est conficere
in fermento, et ideo negant Lati- GOMMENTARIUS.
nos conflcere; et antecedens ni-
tuntur probare per Evangelia. (a) Terlium dubiu7n includit 'majorem
Dicunt enim, quod Christus pas- difficultatem, etc. In hoc dubio resolvit
sus est luna quartadecima, ut duo : primum est Chrislura consecrasse in
impleretur figura legis de Agno azymo, et non in fermeiitato ; secundum

Paschali, qui immolabatur luna 14. vero est, utramque esse materiam ido-
et hoc futurum Christus prseno- neam et sufficientem, quantum est ex
scens prsevenit comedere Agnum parte maleriae.
Paschalem ante lunam 14. dicunt Prima resolutio dependet ab illa quse-
autem tunc inter Judseos panem stione, nempe quando Christus instituit
fermentatum esse in usu non ;

Sacramentum, ulrumque breviter hic
enim erat eis interdictus panis comprehendemus.

fermentatus ante 14. diem mensis Notandum itaque praeceptum fuisse Ju- Pr^ceptum
de
primi ad >esperam. Ex hoc con- daeis comedere Agnum Paschalem, luna comestione
. , , •,. Agni.
cludunt Christum tunc usum fuisse 14. id est, decimaquarta die mensis primi,
fermento, et per consequens ipsum qui Judaeis Nisan appellabatur ; annos
confecisse in fermento. enim habebant lunares, et computabant
Arguitur ^^^ '^^^^ opinionc adducunt alia annum a primo die post aequinoctium
„ ",.. de Evangelistis, ut illud Joan. 18. vernum.

Christum cHp.
^
Quod Ron inlroierant Judcei in Hoc praeceptum habetur Exodi 12. Levit. Pascha
fuisse luna 15.
passum prcelorium, ut non contaminarentur, scd 28. Nu7n. 28. luna aulem 15. id est, dies
luna 14. T-\ 1
et conse- manducarent Pascha. Pascha autem sequens decimamquinlam mensis vocaba-
coSr7sse accipitur ibi pro Agno Paschali, tur Pascha, id est, transitus Domini,
fermentato. qui debebat comcdi 14. luna ; ergo quando interficiens primogenita JEgjpli
14. luna tradiderunt Christum Pi- transiit domos Judaeorum, eos liberavit a
lato. Item Joan. 13. legitur, quod servitule, et eo die primum egressi sunt a
ante dieni festum Paschce, et sequitur caplivitate ; hic dies etiam vocabatur dies
totum illud de Coena et institutione azymorum primus, in quo praeceplum erat

.
'471
DIST. XI. QU.ÊSTIO VI.
Tudaeis vesci solis azymis, el deinceps per id tum adeo manducare desideraret.
septem dies, ut constat ex iis locis citatis. Deinde ut Evangelislae referunt cum
Usus
azymoinirn. Septem diebus azyma comedelis, in die Apostolis discumbebat, sed legale stanles
primo non eril fermenlum in domihus manducabant; ergo, elc. Deinde Matth.
Non
veslris. Usus aulem azytnorum incipiebat 26. Cliristus de Paschate celebrando serius celebrasse
Paseha suo
die 14. ad vesperam primo mense, quar- collocutus est, quam ul possit immolari tempore.
tadecima die mensis ad vesperam come- ab iisdem : Prima autem die azymorum
detis azyma, usque ad diem vigesimum accesserunt discipuli ad Jesum dicentes :
ejusdem mensis ad vesperam, etc. Ubi vis paremus tibi comedere Pascha,
Ritus Festa etiam Judseorum continebant pri- etc. ergo non supertluit tempus.
festorum Secunda
mam et secundam vesperam eo ritu quo Secunda sententia est Graecorum, a sententia.
Luna 13.
in Ecclesia celebrantur festa duplicia cum quingenlis, vel circiler annis, docent celebrasse
A vespera Enthym.
utrisque vesperis. Levil. 23. quidem Christum manducasse Pascha Ju- Kicephor.
usque ad vesperam celebrabilis Sabbata daeorum luna 13. mensis, et passum esse
vestra, etc. Juxta ergo computum natura- luna 14. Euthymius in cap. 26. Matth.
lem, quo Judaei numerabant dies suos, Super primo autem die azymorum. Nice-
incipiebat ipsis dies ab aurora seu ortu phorus lib. 1. histor. cap. 28. citatur
Solis ; hinc Joan. 19. ex communi consen- Theophylactus, et Epiphanius, et Chry-

Dies
naturalis, su Ecclesise dicitur Christus cruci affixus sostomus in eamdem sententiam, quos
a[)ud
Uebrieos.
hora sexta, quae nobis est duodecima, examinabimus.
10.
computando a media nocte, illis autem Terlia senlentia est omnium Latinorum, Tertia
passum sententia
sexta ab ortu Solis, et Matlh. 20. dicitur qui docenl Christum esse die 15.
commuDis.
ivisse paterfamilias primum summo mane, et 14. sump?isse Pascha ex pnescripto Primus
niodus
ut conducat operarios in vineam suam, legis ; sed hi eliam in varias opiniones espiicandi.
Luisius.
deinde hora tertia, deinde hora sexta, Iransierunt. Luisius Legionensis in opu-
deinde hora nona, delnde hora unde- sculo de utriusque Agni lam lypici quani
cima. veri immolationis legitimo tempore, exi-
Accedit illud Levitici citatum insinuare slimat hanc fieri solllam ex pnescripto
peculiare quid ; si enim dies naturaiis legis priina vespera luaa 14. id esl, die
inciperet a vespera, non esset necessa- 13. sub vesperam secundam.

Secundus
rium ordinare, ul Sabbata a vespera usque Alii docenl Judseos eo anno non sum- movlus.
Judxos eo
ad vesporam celebrarent Judaii. psisse Pascha die pra3scripto a lege, sed
anno non
Vari.T
Ex his dependet solutio hujus difficulta- transtulisso in decimamsexlani primum c<?lt»br»js«
l'a^cha
senlentiae. tis, in qua variae sunt senlenliie. I'ninus diem azymorum, noque Christuin in feslo tfinpore
K>Mtimo.
est orror quorumdam asserentium Chri- Pascha\ sod pridie oo anno morluum. 1'auhis
Huriênsia.
slum non celebrasse hoc anno Pascha Ilanc so(puiiUur phiros, Paulus Hurgensis GaksMieus.
Jan.-enius.
Judaeorum, quem apud Sanctes tuetur in additionibus ad Lyranuin super illud :
Onufrius.
Cnlhnriuus.
VillahM-n, Villagagnon ; el eumdoin insiimal Thoo- /j-dt aul''m pritna dies azymorum, (ta-
MaKluDat.
Tlieoitliyla Fuiulauien-
clus phylactus ot Kulliyinius in rap. 0. Malth. gnous ibidom, Jansenius in Concnrdia, tum
Kuthyniius
atcjue iinpugnant horuin fuiuiainenla, sunt cap. 128. Onufrius Pombinus iih. 2. Pesio- pr.^^tenditur
Luc. 22. dispensAtio,
verba Christi, IjUCC 22. Desiderio deside- rum suh anno 180. Catharinus tih. 2. con-
ravi hoc Pascha mandticarc vobiscum ; sed Ira Cajotanum, Maldonalus Mallli. 26.
Pasclia legale cum alias s;cpe Christus Scitis, quia posl hiduum Paacfia /Irl, olc.
cum Aposlolis manducarit, non fuit cur Kundainoaluin polissimum hujus est,
cujusdam Hebraei traditio observala, quam discipuli, sicut eonslituil illis Jesus, etpa- christus
tradit Jansenius ex libro ipsius, cui titulus raverunt Pascha, etc. Idem patet ex Mar- ^^fgftfmo'^
Sederolam, qui dicit dispensatum fuisse co, ubi similiter dicuntur paravisse Pascha, celebrarunt.
cum Judaeis occurrentibus sibi muluo festo et apud Lucam simiHler. Secundo sequi-
Paschae, id est, prima die azymorum et tur contra alios, quod Ghristus fecit Pascha
Sabbato, ut transferant Pascha in Sabba- primo die azymorum, et ex Marco Judaei
tum, ne duo festa consequentia se mutuo etiam eodem die immolati sunt Pascha;
essent populo onerosa, quia nec in ipsis accedit quod Lucas dicat necesse fuisse
cibum licebat parare. immolare Pascha, propter praeceptum[sci-
Ea non Nolebat ergo Christus uti hac dispen- licet, quod destruit illam tradiiionem.
fuit USU8
Ghristus. salione, quse post libertatem captivitalis Hsec conclusio fusius in sequentibus
Babylonicae introducta est, sed Pascha probabitur ; conveniuntGraeci in ipsa, nem-
celebravit tempore debilo, id est, luna 14. pe Ghristum celebrasse Pascha
populus autem luna 15. prima vespera quamvis ahqui de tempore
legale,
discrepent.
i
Rupertus.
post Gliristi passionem, quae fuit feria Fundamenta autem primae sentenliae nul- Respons. ad
fuudannenta
sexta. Rupertus Abbas asserit populum la sunt, quia quod Ghrislus miserit disci- primseseni.
quidem sumpsisse Agnum tempore quo pulos prima die azymorum, non inlelhgitur
Ghristus; caeterum transtulisse feslivitatem ipsa hora, qua agnus erat immolandus,
Paschae ex eodem fundamento. Alterum sed multo ante, illo die naturali, in cujus
fundamentum esl, nempe, quia melius secunda vespera immolandus erat agnus.
salvantur plures difficultates et apparentes Haec autem vespera spectabat ex computu
contradictiones. sacro ad diem sequentem, secundum com-
Ultimus
modus, Haec sententia non est admodum proba- putuni vulgarem autem diei naluralis ad
et verus.
bihs, ideo communis eodem die Ghri-
est praecedentem, cujus eral vespera, et ideo
stum et Judaeos sumpsisse Agnum, nempe denominat ipsum diem primum azymo-
luna 14. ad secundam vesperam, et idem rum, quia in ipsius vespera incipiebant
de Judaeis asserendum. azyma cum agno Paschah.
Prima conclusio. Ghrislus cum discipu- Ad illud, quod dicitur Ghristus discu-
11.
Ghristum
lis eo anno celebravit Pascha legale. Est buisse cum Apostohs, non inlelligitur de
celebrasse communis Latinorum contra primam sen- coena legah, sed usuali, in qua dixit Chri-
Pasclia
illo anno. tentiam. ProbaturMatth. 26 Primo die stus : Unus vestrum me traditurus est, etc.
azymorum accesserunl discipuli ad Jesum Alii dicunt, quod per discumbere intelh-
dicentes : Ubi vis paremus tibi comedere gatur ad mensam accedere. Objicies ex
Pascha? Marci 14. Primo die azymorum, praecepto legis debitum fuisse, ut agnus
quando Pascha immolabant (supple Judaei) luna decima in domum adduceretur et
dicunt ei discipuli : quo vis eamus, et pa- servarelur immolandus luna decima quar-
remus tibi ut manduces Pascha ? Lucae 22. la, quod non potuit illo die 14. praestari a
Venit autem dies azymorum,in qua necessa discipuhs. AUqui dicunl hoc non fuisse
erat occidi Pascha. Ex quibus verbis et prseceptum, nisi tantum Judaels pro tem-
consequentibus patetintentum, quia apud pore illo ^gyptiacae profectionis. Sed
Malthseum respondit : Al dixit : Ite in ci- melius respondetur ex Josepho lib 5. An-
vitatem ad quemdam, et dicile ei ; Magister tiquitalum, cap. 45. cives Jerosolymitanos
dicit, tempiis meum prope est, apud te facio solitos fuisse sibi et advenis agnos, cubi-
Pascha cum discipulis meis; et fecerunl cula et reliqua prdeparare, ac proinde id
.
prseslitisse eum, ad quem Dominus disci- docet Josephus et Philo ; et partim coUi- Judaeorum
zelut
pulos remisit. gitur ex Aclibus Apostolorum, nam qui- pro lege.
12. Secunda conclusio. Chrislus et Judaei, dam etiam credeiites volebant Gentes ad
una 14.
ad eodem nempe die 14. ad vesperam cele- legis observantiam inducere, contra quDs
esperam
elebravit brarunt Pascha, et dies sequens 15. fuit Paulus in epistola ad Romanosel Galatas,
Pascba.
solemnis azymorum. Hsec etiam conclusio etad Hebrseos disserit. Accedit fundamen-
communis est DocLorum, paucis exceplis. tum oppositae sentenliae non esse lenen-
Probatur, quia I^xodi 12. Levitici 23. et dum, quia nitilur teslimonio unius Rabini
IVum. 28. id absolute praeceplum est, er- moderni, non aliorum veterum.
go non fuit causa dispensandi ; neque Terlio, omnes Patres docent Chrislum 13.
Chrislus
praesumi debet talis dispensalio, quae in passum fuisse ipso solemni die Judaeorum passus iii
die Pasch».
lege nan invenitur expressa, cujus tunc in Pascha, qui fuit luna 15. et primus dies Mallh.
Marc.
Judaeierantobservantissimi. Secundo,Jose- azymorum juxta praescriplum leiris, quod Lucas.
plms illius temporis scriplor lib. 2. Anti- coUigilur ex ipsis Evangelislis Matth. 27.
quitat. c. 3. et lib. 3. c. 1. scribit eamlegem Per diem autem solemnem consueverat
de immolando agno Paschali luna 14. et praeses populo dimittere unum vinclvm,
luna 15. de' solemnitale azymorum ser- quem voluissent. Mnrci 15. Per diem aulem
vanda fuisse invioIabiUter observatam. Ter- feslum solebat dimitlere illis unum ex vin-
iio,ChristuscomedilPascha luna 14. prout clis. Lucae 23. Necesse autem habebat di-
lege praescriptum est; ergo et Judaei.Patet mittere eis per diem festum unum, etc.
consequentia ex Luca 22. Venit autem Joan. 18. Est autem consueludo vobis, ut
dies azymorum, in duo necesse erat occidi unum dimitiam vobis in Pascha, etc.
Pascha, etc. ubi agit de die, in quo Ghri- Quod omnes Patres docent, non solum Cl. Rom.
Tbeophil.
stus comedit, et alludit ad praeceptum Latini, sed Graoci. Clemens lib 5. conslit. Gyrillus
Jerosol.
commune ; ergo tunc reliqui etiam com- cap. 14. alias 16. Origenes hom. 23. in Chrysoat.
Socfates.
edebant Num. Theophiius Alexandrinus in episto- Theophyl.
Cvnllus.
osephus.
Dices cum Ruperto, id quidem verum la ad Theodosium, Cyrilius Jerosolymila-
esponsio
esse de comestione agni, non de cele- nus Cateches. 13. Chrysostomus hom. 86.
Ruperti.
mpugna- bratione Paschae. Contra, quia omnes in Matth. Socrales lib. 5. hist. c. 21.
lur.
jnlirmat Evangelistae citati docent fuisse pri- Viclor Antiochenus in cap. 14. Marci,
mum diem azymorum, atqui ha3c erat Theophylactus in cap. 26. .Maltk. Quin
dies Paachae solemnis ; ergo, elc. Confir- etiam liuc accommodat Cyrillus illud
iriatur, quia vel illius Iranslationis causa Amos : FA convertam solemnitates veatras
fuit legitima ; unde et ipsa translatio facta in litctum, elc. In azymis enim, inquit, hoc
lege et consuotudine lirmata, viin habuit agebalur, atque in ipso fcstn Paschatis ;
legis, et consequenter non fuit licitum ab deinde ponam ipsum sictU luclum
dicit, el
[Ihribtas
bservavil ipsa discordare, et Christus Dominus illo- dilecti, el eos qui cum ipso sirut diem do-
leKem.
gitimo tempore cclebrarol Pascha, quod loris in die enim an/morum ac cclebritate
:
falsuin est contra testim mia Kvangelisla- muHeres eornm diverberabani se cl sle-
rum, vel non fuit; sod hoc eliam falsum bant, Aposloli vcro occuUati dotebanl, (Hc.
esse probat Judio )rum in sua lege tunc Objicies Matth. 26. \'on in die feslo, ne 14.
Obje<^tio 1.
obsorvanda zelus, (jui colligi polosl ex forle lumuUus fleret in pnpulo, otc. orgo yolTitur.
subvorsionis su;e historia, (}Uo tempore non fuil passus Christus in l'asclia. Ue-
zelantissimi eranl ejus obsorvanda}, ut sp )ndelur illam sententiam Tuisse quo-
rumdam Judseorum, non oblinuisse la- introierunt in praetorium, ne contamina- 16.
Objectio i
men, quia oblata occasione per prodili- renlur, sed possent comedere Pascha ; er-
onem Judae.ipsum illo die occiderunt. go Judaei saltem non celebrarunt Pascha
Objicies secundo, illo die, quo mortuus illo die quo Ghristus. Confirmatur, quia
ObjecUo 2
estCliristus,sindonem mercalusesl Joseph; dies quo passus est Christus, Joannis 19.
mulieres paraverunt aromata, Judaei proces- appellatur parasceve Paschae, id est, prae-
serunt criminaliter; horum nihil die illo fes- paratio Paschae; ergo in priori vespera non
to licebat, Levit. 23. ergo, etc. Respondetur fuit praeparatio in populo Paschae. Respon-
Responsio, delur phase, vel Pascha, non intelligi
Licebat
quod excepto Sabbato, in aliis festis lice- ibi
cibum batcibospraeparare; Exodi 12. quod etiam agnum Paschalem, sed alias victimas Pas-
prreparare
aliis licuit in festo Paschalis, de quo ibi : Nihil chales, quse in festo Paschatis im-molaban-
diebus noa
Sabbato. operis facietis in eis, exceptis his quse ad tur, 2. Paralipomenon 30. et 35. Hebraice
vescendum perlinent, etc. Quanto ergo ma- animaUa sic vocanlur Pascha, ut patet
gis licuit opera pietatisin illis exercere, ut Deuteronomii 16. Observa mensem nova- Victimae
dicebantur
sepelire mortuos, namsi non hcuit tenere rum frugum, et verni primum temporis, Pascha.
in cruce mortuos supervenienle Sabbato,ut ut facias phase Domino Deo tuo, quoniamin
praetendebanl Judaei, apud Joannem et isto mense eduxit te Dominus Deus tuus de
alioslegitur, licuiteos sepelire, ac proinde Mgypto nocte ; immolabisque Domino Deo
mercari ea quae ad sepulturam erant ne- tuo de quibus, et de bobus in loco quem
cessaria,ut sindonem et aromata. De pro- elegerit Dominus Deus tuus, ut inhabitet
cessu criminali Judaeorum, constat eos, nomen ejus ibi, etc. Agnus autem Pascha-
sive ex csecitate, sive ex invidia percitos, lis non de bobus, sed de ovibus inimola-
putasse se obsequium praestitisse Deo ma- batur. Hanc exposilionem sequilur Au-
gis gratum inlerficiendo Ghristum quam gustinus quaest. 24. in Deuteronom. etToIe-
sacrificando ; unde illi qui in GonciUo tus in Joan. 13. an. 3. et 5. Ad confirma- Augustin.
Tolet.
dicebant, non in die festo, etc. non ex tionem respondetur parasceven Paschae
motivo non interficiendi eum in festo, non dici, eam quae antecedebat, sed quae
sed ne forte ex tumultu populi non pos- in ipsum Pascha incidit. quia cum Judaeis
sent, id affirmarunt. non hceret Sabbato praeparare ahmenta,

Objicies tertio, Joannes cap. 13. dicit id Hcuit et fiebat die Paschatis, quando
15.
Objectio 3,
Ghristura sumpsisse coenam, et lavisse pe- antecedebat Sabbatum.
des discipulorum ante diem festum Pas- Tertia conclusio. Agnus Paschalis immo- 17.
Immolatio
chae; sed hoc festum incipiebat luna 14. labalur luna 14. secunda vespera et non agni
Paschalis
ad vesperam, ergo praecedenti die sumpsil prima, et tunc etiam a Christo Domino Inn. 14.
Respoasio, coenam. Respondetur Joannem computas- facta est coena legahs agni. Haec est con-
se diem festum Paschae, non juxta usum tra Luisium Legionensem, etpatet expres-
sacrum, sed juxta communem et pohti- se ex verbis legis, quia Exodi 12. jubetur
cum, et sicut supra diximus, dies inci- adduci agnus die decimo mensis primi,
piebat ab ortu Solis, quamvis usus azymo- et servari usque ad decimum quarlum
rum incipiebat die praecedenti ; sic eliam diem, et immolari ia vespera, sed ex illa
Scriptura primum diem azymorum com- sententia non fuisset servatus usque ad
putat quandoque juxta usum politicum decimum quarlum, sed decimo tertio
et civilem, seu naturalem. fuisset immolatus ; ergo, etc.
Objicies quarto, Joannis 18. Judaei non ^ Dices intelligi diern decimum quartum
. .
inchoalive, ut supra ostendimus ex com- Exodi 12. Primo mense quarladecima die Praecepium
„ . , azvmorum.
pulu rituali et sacro, ulramque vesperam mensis ad vespcram comedelis azyma usque , ,
•^
in solemnilatibus compreliendi. Gonlra, advigesimum primum ejusdem memis ad

quia adjuncla vespera diei in illo oapite vesperam ; septcm diebus fermentum non
significat, ul mulli nolanl, secundam ve- inoenietur in dominibus vestris. Qui come-
speram. derit fermentum, peribit anima ejus d-
Sed quidquid sil de hoc, aliter patet ccetu Israel, lam de advenis quam de indi-
falsilas responsionis ex lexlu Exodi 12. genis terrse, etc. Unde constat Iraditionem
Levit. 23. Mense primo quarladecima die Ecclesia) Latf nae esse magis veram et certam
mensis, ad vesperam phase Domini est, el Confirmatur ex argumento supra faclo, Confirm. l.
quinla decima die wensis hujus, solcmni- quo ex communi etiam Graecorum Patrum
las azymoruni Domini est. Sed hoc nequit sententia constat Christum passum se-
intelligi de die decimaquarta juxta compu- quenli die decima quinla, qui erat primus
tum naluralem, quia non fuit solemnis, azymorum ; ergo in priori vespera tunc
quia id nuUibi exprimitur in lege. Deinde instituit Sacramentum peracta CoBna legali
festivitas azymorum et Paschae, continen- et figurali hujus Sacramenti, quando dein-
ler su^^.cedebant inimolationi agni, et ex- ceps nullus fuit usus fermenti. Confirma- Confirm. 2.
clusio fermenti, ad quod non licebat dein- tur secundo ex epistola Polycratis ad primitivus
ceps redire usque ad 21. inclusive, azymi Eusebium lib. 5. historiar. cap. 23. Hic Oneatalis.
ergo durabant lantum per septem dies ; fuil Episcopus Ephesi, qui cum aliis con-
durarent autem per octo, si die decima gregatis Episcopis Asiaticis sub Victore
tertia fierel innnolalio agni. Deiude illa Papa in conlroversia de observatione
nocte in cujus vespera immolabatur agrms Paschatis scribit ad Victorem Ponlificem :
summo mane egressi sunt Israelitaj de ///, inquit, majores mei el cognali, tum
yEgypto, otulebantur tunc azymis tanlum, diem Paschatis semper celebrarunt, cum sit
ut patel ex textu citato ; fuit aulem de- populo Judaico in more positum panes
cima quiuta dies, ergo in secunda vespe- azymos apparare, etc. et ante enumerans
ra immolabatur agnus luna 14. rundamen- Joannem, Philippum et filios ejus, Poly-
ta autem hujus auctoris solula sunt, nempo cai|)um et alios : Isli omnes dicm Pascha-
contradictio illa apparens inter loca Evan- tis 14. die liinos ex Evangelii prxscripto
gelistarum, de quibus objectio tertia el observirunt, elc. quando scilicet vetus Pas-
quarta. VA hcc sufficianl de puncto inci- cha a Judxis cclebrari solehat . Ilic ritus
dentali Imjus quicstionis; quanlum auleni ab Ecclesiis Asiaticis observabalur, ut ali-
adquaesitum principale, quod langil mate- (lui dicuut in gratiam aliquarum Ecclesia-
riam hujus Sacramenli, sit rumJudaizanlium; sed potiusmilii vidolur,
18.
Conclusio quarla. Christus consocravil ut ex(MnpIum Cbrisli retinorent, ut palol ex
Qtiaita
in azymis. Ihcc patet ex dictis, estque illis vcrhis cx Evangolii pra'scriplo, el les-
)n('liiBio
^*^"^''^ Graecos modernos, estque certa. tiniouium perhibent tunc cclchratun» a

mseci-nvit
a/.ymis. Chrislo n(Mnpo luna (|uando
y^^^^ docet Lco IX. in epistola ad Michao- fui.^sc, 1 1.
lem Ccrularium Kpiscopum Constantino|)o- fuilusus azymorum in vclcri populo ; ergo

lilanum. Probatur, quia instituit Cliristus etiam Iraditio ipsorum fort Chrislum in
luna 11. Sacramontum post cdMiam le.Lia- azymis consecrasso.

lom, (piando doinccps ox jjravopto I(\i;is Ncque Concilium Niccnuiu, nc(juo alia '•'•
nullus erat usus fermenlali, ox inhibitione posleriora corrigeutia hunc eir.ircm in roprehenti
Toin. XMl. 31
. . ,

Asiatici in rilu, impugnant tradilionem prsetensam, scd ut comederenl Pascha ; quid igitur
celebralione
Paschio sed in lioc reprehendunt rilum, quod dicendum est? Respondet^ cupidilate in-
aliud Pasclia cum communi Ecclesia, ex lerficiendi Chrisium eos dissolvisse, et
tradilione Ecclesiai Romanae, et SS. Pelri alia die comedisse ; neque enim Chrislus
el Pauli Apostolorum, Christi Resurre- tcmpus Paschatis violasset (jui sub vespe-
clionis non celebrarint, sed magis adhse- rum illud comederil, etc.
rerent riLui Synagoga3. Respondelur ex hoc sequi contrarium,
j^^^ ^^^.
Gonfirmatur tertio, speciatim contra Grse- nempe Ghristum consecrasse in azymis, Ghristus
observavil
Confirm. 3. cos ex Ghrysoslomo, quem aUqui citant in quia non est transgressus legem, neque tempuspra
Chrysost. scriplum.
favorem ilhus sententise, quse asserit Ghri- . tempus, neque modum observandi Pas-
slum celebrasse Pascha luiia 14. non autem chatis . Ex Ghrysoslomo sequitur eum
Judaeos ex loco praifato Joannis object, 3. non usum fuisse fermento, aut in Goena
et 4. qui dicit hom. 81. in Malth. Si Pascha legali, aul usuaU, quando instituit Sa-
comedebant, quare contra legem recum- cramenlum, quia id per legem, quam
bentes comedebant ? Respondet : Verum rite observavit ex Ghrysostomo, non licuit.
cum comederet Pascha minime recumbe- Deinde si asserit illos cupiditate occi-
Ita etiam
bant, sed postquam illud comedisset, de- dendi Ghristum non comedisse Pascha, et popuius.
inceps recumbentes epulabantur. Respon- reliquos Judaeorum comedisse, ut patet ex
det autem iis, qui negabant hoc anno praecedenlibus, sequitur etiam proposi-
Ghrisluin' sumpsisse Pascha legale, ibi- tum, nempe, culpa illorum non derogat
dem : Cujus rei gralia, inquit, ( supple consuetudini et legi per alios observatse
Ghristus )
peragebat Paschaf supple Judai- exeodem. Unde idem hom. 26. Matthaeum,
cum. Respondet : Semper in omnibus asserit Sacerdotes et Pharisseos huic
ostendens usque ad extremum passionis sceleri intenlos non habuisse rationem
diem se non esse adversarium legis, etc. temporis, quod sanctum erat ; ergo ex
Ex quibus constat Ghrislum el celebrasse usu et praxi in observanlia.
Pascha, et die exLremo anle passionem; Respondetur ergo Ghrysostomum mo- 21.
ergo in azymis ex prsescripto legis, vere dubium, an comederint, ut quasi Chrysost.
Quid ergo Ghrysostomus de ipsis Ju- dilemmate eorum scelera concluderet,

daeis hom. 83. in Matthaeum, ita refert, et nam si comederinl Pascha, scelus erat
immiserunt in eum manus, et tenuerunl occidere, aut tenere ad mortem Ghri-
illum ipsa nocte, in qua comederunt stum in festo ; si non comederint, trans-
i
Pascha, tanta insania, tantoque furore gressi sunt legem, non ergo assertive
agitabantur, etc. ergo eadem nocte et procedit, sed ad exaggerationem culpae
ipse, et Judaei, qua deinceps non licuit ipsorum. Unde liom. 83. in Joannis 13.
redire ad fermentum. JSon inlroierunt inprastorium, etc. ut come-

Objicies homiliaSS. inMatthaeum, Ghry- derent Pascha, insinuat duplicem exposi-
20. sostomus accusat Principes Pharisaeorum, lionem, alteram supra allatam, alteram
Objectio 1
quod non fecerint Pascha, intendentes oc- hic dictam : sed significat, inquit, nt
cisioni Ghristi, et capturse ejus : Adeo, in- manducarent Pascha ? ipse autem ( supple
quit,iH hoc negotio pernoclabant el vigila- Ghristus ) uno die antea tradidit Pascha,
bant. Cum enim dixisset Joannes, mane etc. primo scilicet die azymorum ; sive
autem facto, stalim intulit, non intra- ergo per Pascha totam intelhgit solemni-
runt in prastorium, ne contaminarenlur tatem, etc. tunc intelligendum est, ut
DIST. XI. QU^STIOVI. 433
supra exposuimus, quia sacrificia Pascha- vero 22. et Paulus 1. ad Corinlli. U. Si-
lia debebanl Sacerdoles comedere. Nefas militer ct caUcem postquam rcenamt,
aulem erat eis comedere ea non purifica- dicens, etc.
tis, ut patet Num. 22. et ideo non sunt Respondelur illos de toto mysterio per
Suarez.
ingressi prxlorlum : Sive,\nqu\l, appellat modum actus continuati loqui. Suarez
Joannes Pascha, quodtunc faciebant, etc. docel inchoala coena communi seu usuali
ipse autem (supple Chrislus ) uno die antea fuisse instilulum. Respondeo institutionem
Iradidit Pascha, etc. nempe iuna 14. contigisse in fine coenae usualis, el fuisse
quando et vetus fiebat Pascha. ultimum in illa coena, ita Doclor supra
Inslitutio
iptela Ex his ergo sensus Chrysoslomi appa- 'Jist. S quxst. 3. ad 1. est A.ugusliiii lib.
facta est in
ret, quem male inlerpretantur Eulhymius Responsionum ad Januarium cap. 6. et ^'"® "^"^''
(>a'nje.
et Grajci moderni. Hi corruperunt Theo- habelur Capitulo liquido, de consecratio- Doclor.
Augubtia.
phylactum m ca/>. 14. .1/arc?*, sed in Lucam ne dist. 2. causam assignal ibideni episto-
et in Joannem manet integer. la 118. Namque Salvalor, quo vehemen-

Ex his ergo apparet mendacium Calvini, tius commendarel mysterii illius allituii-
asserenlis Graecos magis inniti verilali. nem, ultimum hoc voluit infigere cordibus
Ilaec sufficiant de hac qmesiione, quam et memorix discipulorum, a quibus pas-
fusim traclant moderni. Supersunt obje- sionem digressuru.^ eral, elc. Idem lenet
ctiuncula) parvi momenti, quibus non in- Baronius tom. 1. Annalium 34. Claudius Baron
Claudius.
haeremus, et magis spectant ad primum Sanctez repc^. 2. cap. 7. etrepet. 6. cap. 1.
punctum, ut quod illa dies vocalur ma- Urbanus Papa Clemenl. 1. de Reliquiis 23.
gna dies Sabbati ; ergo ratione Pascha). et venerat. Sanctorum : Sumpta, inquil,
Respondent aliqui sic vocari ratione fe- Coena, etc. Canit Ecclesia : Post agnum
stivitatis ipsius Sabbali, non per differen- typicum explelis epuli<. corpus Dominicum
liam ejus ab aliis Sabbatis. Alii dicunt, datum discipidis, elc. Similiter el calicem
quia incidebat in secundum diem azy- postquam ccenavit, dicens, 1. ad Cor. II.
morum. Ratio videtur congrua, quia non videtur Ratio.
2. Qumritur quo lempore Christus insiituit quod post comnmnionem tanti myslciii
ndo
slus hoc Sacramenlum. Respondot .lansenius vacarenlccense usuali, el maxiine quando
ituit
amen- ii^ Concordia, institulum fuisse anle fiiii- inilla prolixa concioiie, (juam Chrislus ha-
iiiia
^*^''^ Cccnam logalem, quia non dislinguit buil, eranl instruendi. Dices, Lucas. posl
""• inter hanc et usualein Coenam sed erral, consecralionem calicis, dixisse Chrislum :
;
quia illam sumebant festinanteset staiilos, Vcrumtamen )nanus tralentis me mccum

juxta prajcoptum legis, poslquani sociila est in mensa. Rospondolur, quandoque
est lotio peduin, ot post eam instilutum ab Evanuolislis non sorvari ordinem re-
est Sacramentum, rum, ut facla» sunt . et isla potuisse
de Joannos do Lovanio lib. dc commun. Clirislum dixisse inler caMiandum ccrna
mda svb utraque specie, docot primum insti- usuaii, .lul (Hiam logali. Illud itaque vi-
pn.m_ tutum fuisse Sacramenlum corporiv^, ot dotur tanlum cerlum in hoc puncto Chri
postea calicis, non per modum actus con- shim inslituisso Sacramentum post caMiain
tinuati, (luom seîiiilur Hollanninus ///;. [. typicam. ut Iradit Tridontin. .<f^'.s-.<. 22.
de Euihnrist. cap. 27. Eundamontum est, cap. 1. l)e r.-liquo non rofort an anlea,
quia Maltlueus ot Marcus dicunt : Civnan- an sub cicna communi, an in fino ;
pro-
tibusillis accepit Jcsu pancm, etc. Lucas babiles enim conjeclura^ inde suinunlur
SGIIOLIUM. Ad probationes eorum, quas ad- Pasc
quinf
Refutat Graecos, ostendens ex Evangeliis

mt pro antecedente, patet per
dunt mod
expresse, Ghristum passum fuisse luna 15. unam distinctionem ,

positam ab Vic
T L i'^ • \m- o Deut.
et coenam instituisse luna 14. et solvit argu- innocentlO ae officio Missce, parte î. Paral
menta ad oppositum. De hoc vide Bellarm. cap. 4. quod Pascha quinque modis
4. de Euchar. cap. 7. 8. 9. Burgens. in 26.
accipitur. Uno modo pro solemni-
Matth. Tolet. in 13. Joann. Suar. tom. 3.
d. 44. qui loca Patrum adducunt. Festa Ju-

tate diei azymorum, quao erat
dseorum incipiebant a vespera, Levit. 23.
luna 15. Alio modo pro die, in cu-
Annus a novilunio proximo lequinoctio ver- jus vespere comedebatur agnus,
nali. Exod. 12. Mensis erat lunaris 30. die- qu£e erat luna 14. Tertio pro hora
rum, et prima dies primi mensis erat radix
immolationisagni, qure erat pars
omnium festorum, quorum maximum erat
diei 14. Quarto pro agno, qui
Pascha celebrandum luna 14. Exod. 12. et
Levit. 23.
comedebatur, vel immolabatur.
Quinto modo pro panibus azymis.
Sed in proposito tam antecedens Ad propositum sufficit primum
5.
Christum est falsimi qiiam conseqiiens. Pri- membrum distinctionis pro sol-
passum
luna 15. ma enim consequentia nulla est, venda aucforitate primade Joan. 18.
et fecisse
coenam nec secunda est necessaria. Quod et similiter pro secunda auctori-
luna 14.
enim passus fuerit luna 15. et per tate.
consequens fecit coenam luna 14. Hoc ergo simpliciter tenen-
(b) 6.
probatur expresse per illud Matth. dum quod de necessitate panis panem
est,
26. Primn die azymorum^ qucesierunt consecrabilis non est, neque quodâd^col
*^''**"'"
discipuli : Ubi vis paremus lihi comedere sit azymus, neque quod sit fer-
Pascha? et Marc. 14. Prima aulcm mentatus, quia secundum An-
die azymorum, quando Pascha immola- selmum in lib. suo de azymo et
hant Quo vis eamus, et paremus tibi, ut
: fermentato, non differunt substan-
matiduces Pascha? et Luc. 22. Venit tialiter azymus et fermentatus,
dies azymorum, in qua necesse erat occi- et ideo non negamus vere confice-
di Pascha, et misit Pelrum et Joannem re Grsecos. Quod (c) etiam patet,
dicens : Euntes parate nobis Pascha, ut quia tempore Leonis Papse fuit
manducemus. constitutum, quod conficeretur in
Illa hora, Ex istis patet, quod die azymo- fermento, sed fuit ad tempus, ad
qua
cometii rum prima, scilicet 14. luna co- extinguendam haeresim Ebioni-
debebat
agnus medit agnum Paschalem, et hoc tarum, qui dixerunt quod neces-
Paschalis
cliscii'uli
juxta illud Numer. 28. quod allega- sarium erat Christianos Judaiza-
comederunt
verura
tum est slatim, et 15 die erat re , et per consequens Pascha
agnum. solemnitas, hoc est, primus dies suum in azymo conficere, sicut
integer solemnis solemnitatis Pa- fecerunt Judaei; et ad extinctionem
schse, et illa die passus est Chri- hujus hseresis fuit ordinatum con-
stus. Et sic illa hora qua comedi secrare in fermento. Sed post
debuit agnus Paschalis secundum hseresi illa extincta, rediit Eccle-
legem, scilicet 14. die mensis pri- sia Occidentalis ad primam con-
mi, comederunt discipuli verum suetudinem, conformis est
quse
agnum. institutioni Christi, et promulga-
DIST. XI, OU^STIO VI. 485
tioni factse per ejns ^'icariuin unde m?i. li. m rn^/ô, prohibeiur Chri-
Peti*um. slianum uli azymis Judaporum.

Sed de necessitate ministri nd Calvinus auiem lib. 4. insiUut. cap. 43.
minus in Ecclesia Latina est liodie asseril mendaciler tolam Ecclesiam usam
conficere in azymo, sicut dictum fuisse fermentato usque ad Alexandrum
est supra ista distinctione de ma- Poniificem, qui ut novo spectaculo ho-
teria conveniente. Et forte etiam mines in sui admirationem traheret, in-
graviter peccant Grceci, qui non slituit ut consecraretur in azymo. Sed

se conformant Ecclesise Petri, ma- hoc mendacium est, quia nullus praete-
xime cum hic habeatur fundamen- rea id asserit, neque Alexander primus,
tum solidum, quod sic Christus septimus a Petro, id priescripsit, cujus
instituit istud Sacramentum celc- memoria nuUa in geslis ejus halêlur,
brandum; ad minus, licct non nc- nec facile haeretici eam antiquilatem in-
cessario, quin aliter fieri posset, stitutioni concederent. Alexander autem
tamen sic magis congrue celebra- secundus, et reliqui posteriores sunt
tur. Michaele supra citato, qui usum Eccle-
sise Latinae in azymis consecrandi impro-
COMMENTARIUS. h-Ay\i; conlra quem Leo IX. scripsit, hic
24. {h)IIocergosmplicitertenendumest,eic. autem pra^cessit Alexandrum secundum.

Irror
corum Subjicit secundam conclusionem hujus Prima conc'usio. Uterque et alteruter
chael
ilarius. dubii. Michael Cerularius Patriarcha Con- tam azymus quam fermentalus, modo
slanlinopolitanuscirca annum 1050. docuit triliceus, est sufficiens materia. Est de
fermentatum panem esse de necessitale fide definitum in Florentino in Decreto
materiae consecrabilis, quem sequuntur unionis Armenorum. Patet, quia ulerque
Graeci moderni schismatici, ut docet Arcu- simpliciier panis triliceus esl, de fer-
ent.
dius. Glossa in capitulo litteras, de cele- mentato enim communiter Scriptura, et
brat. Missar. docet fermentalum in Ec- usus id habet, et concedunt Graeci; de
clesia Graeca, azymum in Latina esse de azymo palet Malth. 20. Marci II. Imcx 22.
necessilale matoriai. ubi absolute panis in quo consocravil

Tertia sententia asseril azymum esso Cliristus, panis dicitur; is aulem fuit
ossa.
a .sent. de necessitale pra^cepli, ideoque Graecos azymus, ut soquenli conclusione proba-
peccare non conformando se Ecclesia) bimus. Et (piid^piid sil de hoc, panis
Latimc consecrando in azymo ; ipsi enim quem fretrit ni Emmaus apparens post
consecrant in fermentato. Pro hac senlon- rosurroctionon» (luobns Di.scipulis. fuil
lia cilatur Doctor hic in fine. azymus, quia formoiUali tunc non fuit
.nrla Quarta senlenlia esl : Laliiios ad con- u.sus secundo dio azymorum ; liic aulom
int.
secralionem in azymo teneri ; Gra'cis li- panis simplicilor (iicilur. Iôindo vore
borum esso sivo azymo, sivo formonlalo panis ost, ot nulrimentum a/.ymus, ot
uli. oliain usualis ad eflVclum nulritionis.
Ultimo tandcm hicrolici linjus temporis Dices foriiionlalus solus ost in usu. Ke-
eliro-
|)utant non reforre, quo quis ulalur, sicut spondolur id falsum csso. Dicos, panis
error
non refert sive vinum sil albuiii, aut ru- Grrcce x:to7, dicilur ab iipo, cpnxl osl toi-
brum, quamvis, incjuiunt, formenlatus sil lo, quod scilicot formonlo atlollalur. !((>-
magis accommodus, quia magis usualis, spondelur dici ab effectu »fjTo;, co quod
'18G LIR. IV. SENTENTIAKUM
vilam hominis ad debilum accremenlum est ritus Graecorum in fermentato con-
toUaf, quod etiam azymo compelit; et secrandi.
falsum est stylo Scripturae x^xor: tantum Quicumque auleni particularis ritum Quisque
vocari fermentatum, nam Genes. 18, et suae Ecclesiae sequi tenetur, cujus esl Eccie~ia
19. panes subcinerlcios dedit Abraham membrum ;

peccaret ergo Graecus , si in gequatur
et Loth Angelis apro? uTioOepo? erant azy- Ecclesia sua ritu Latinorum, Latinus si
mi, panes propositionis eranl azymi, uL Grseccrum ritu celebraret. Uatio est quia
patet Levil. 2. quos Scriptura vocat apxo? quisque obligalur ad legitima praecepta J
'
7rpo9£ff£co(7. Psal. 77. panem coeli, elc. pa- sue Ecclesiae, et membrum capili tene-
nem Angelorum, apxo; oupxvou, apro? ayyeXwv, tur. Ex quo palet error hccrelicorum as- •
etc. Videatur de hac quaestione Humber- serentium esse indifferens, seu adiapho-
lus lom. 11. Biblioth. Patrum. rum, uti fermentato aut azymo, cum
26. Secunda condusio. Grsecus sine peccato conslel esse sub determinatione pra^cepti
consecrat in fermentato. Patet ex usu respective ad ritum Ecclesiae, cujus ce-
non reprobato, neque prohibito. Doctor lebrans est membrum. Ad iUud, quod
autem sub dubio insinuat contrarium : asserunt Lalinos uti azymis Judaeorum,
Forte inquit, peccanl Grgeci non confor- ridiculum est, loquitur enim TruUanus
mantes se Ecclesiae Latinse ;
peccalum canon de usu azymorum in" communi,
autem illud non reducit in necessitatem et praeceptis a lege veteri diebus ; sic
praecepti sic consecrandi, sed potius in enim utuntur Judsei ex praescripto legis,
contumaciam et contemptum Graecorum, non autem aliter utens judaizat, ut per
ex quibus videntur recessisse a rilu La- se constat, unde abstinens a carne por-
tinorum ; et peccatum hoc ex supposi- cina causa salulis non dicitur judaizare.
tione erroris grave est inquantum sic Petes, au LaLinus inler Graecos possit 27.
consecrant, quasi necessitate materise el celebrare ritu loci, vel e contra, Graecus ^s«nfatui
affirinative. ."*"™
'°^
instilutionis Ghristi, culpantes
^ Latinam inler Latinos? Respondetur
'^
in quo 8S
Quaie
<?uasi erret. Quem errorem ipsorum citat Fundamentum peti debet ex generali
^°^^°^ ^^ initium dubii ; contemptum regula, quse statuit de peregrinis in si-
Gracorum
ergo hunc culpat Doctor, non vero ritum milibus ;
peregrinus dicitur qui alibi ha-
absolute, cum alias ritum Grsecorum bet domicilium extra locum in quo dicitur
approbet in forma baptizandi, docens peregrinus ; habere autem domicilium
necessitate Ministri quemque debere se- dicitur quis in eo loco, in quo animo
qui ritum suae Ecclesiae, et supra dist. de firmiter permanendi perpetuo domicilium
forma consecrandi, cujus ratio ibi ad- accipit; desinit autem habere domici-
ducta huc spectat. Unde his sublatis lium statim ac deserit locum, animo illuc
inconvenientibus, nullum est peccatum, nunquam reverlendi. Potest ergo pere-

quia nec praeceptum. grinus accommodare se legibus et con-
Gonformare autem se Ecclesiae Latinae suetudinibus rationabilibus loci in quo
aut Romanae in quocumque rilu, non est est, etsi repugnent legibus ejus loci,
necessariura, nisi in iis tantum, qui uniin quo habet domicilium; ita Navarrus
Navaf
versales sunt, et sub praecepto lati ; et in man. cap. 23. Panormitanus cap. A Panoruii
maxime id verum erit, si ritus discre- nobis 1. de sent. excommunicationis , e\.
pans consensu ejus toUeretur, et San- communiler Doctores. Patet ex capitulo

clorum Patrum exemplis fulcilur, qualis illa dist. 12. ubi ex sententia Ambrosii
/
DiST. XI. QU.ESTIO VI. 487
et Augustini docetur qiiemque posse se et ipsum Michaelem in confutationem

accommodare moribus EccJesiae, in qua illius erroris, missis etiam Apocrysariis
esl; et ex c. Ut animarum, de consuetu- Humberto Episcopo Sylvae-Candidae, et
dinibus, in 6. ubi docelur slatut(» Episcopi aliis.
ferente excommunicationem contra fu- Sed neque e,!ô inveni hoc in prsD- Probabile
Ecdesiam
rantes, non comprehendi subditos exlra dictis lilteris; forte dixit in instructione, Latinani
semper
dioecesim furantes, cum extra lerrito- ^^ quam se remittit ; de quo etiam du- con&ecras&e
in azi.iio.
rium jus dicenti non pareatur impune. bium mihi est, cum in Hbro Humberti
An vero tenealur conformare se legi conlra prsedictum Michaelem, et alium
loci, probabile est utrumque; sed quoad contra Nicetam Monachum, aliud plane
praesentem casum non tenetur, quia insinuetur, nempe Ecclesiam Latinam et
usus toleratus ita ferl, ut Latinus apud Jerosolymitanam semper usiis fuisse azy-
Grsecos ritu Latino, et Graecus inter La- i'hs. Neque alioquin perirulum Ebioni-
tinos ritu Grffico. Cseterumhanc resoluli- tarum. aut aliorum JudaizanLium teligit
onem admitterem secluso scandalo et Ecclesiam Occidentalem, neque talis mu-

errore, ne putetur sic celebrans transire talionis vestigium aliquod mihi occurrit,
in errorem Grajcorum circa materiae ne- aut ex praedicto libro Humberti insinua-
cessilalem. tur ; imo exislimo Latinam nunquan? hunc;
(c) Quod ettam patet, quia lempore ritum mulasse, quod et docet Rupertus/26.
28.
Locii Leonis Papx fuit constitutum quod cnn/i- 2. de dimnis Officiis, cap. 22. in prinripio.
corruptus
ceretur irt fcrmento, sed fuit ad lempus, Forte in Asia3 aliquibus Ecclesiis, ubi vi-
etc. Haec litlera est corrupta, debet enim gebant judaizantes, illa novilas invaluit,
aliter legi, ut habent Alensis 4. part. vel certe ad dislinctionem et separati-
quxst. 10. in 4. art. 2. ^ 3. sub fine, onem, vel certe ad tollendam calum-
D. Bonavenlura hac dist. in 2. pa7t. niam circa ritum celebrandi Pascha, in
dist. art. 2. qux<it. 1. in fmc, D. Thomas quo aliqui judaizabant sub Papa Victore,
quaest. 2. art. 2. quaestiuncula 3. Dicit qunntum ad tempus et ad discrimen mu.
enim Leo antiquos Palres propter Ju- larunt azymos iii panes fermentatos-
daizantes Ebionitas, qui necessario sal- Quidquid sil, illud constat sub Leone IX.
vandam legem induxerunt, ad tempus aut altero hujus nominis, eam mutationem
inslituisse mysterium conficiendum esse non fuisse inductam, et Ecclesiam ab ini-
in fermentato, et mox sublata ha;resi tio instruclam fuisse, quanlum ad ulrius-
Latinam redivisse ad pristinum modum (jue materia* sufficic^ntiam. llabentur lihri
juxta primam consuetudinem conficiendo Humberti in tom. II. liibliothccx Patrum

in azymis ; Ecclesia Gncca tenuit conse- editionis Colonicnsis. Qua) autem hic ex
crationem in fermentato. Doclore emendanda dicimus, irreps(M'unl
Hlc Leo debuit esse octavus, vulgo di- (>x Uichardo hac dist. art. 2. qwvst. 3. ad 4.
Loo IX.
ctus nonus, qui eo tempore quo Micliael ([uod esl ultimum.
Constantinopolilanus Palriarcha circa an- .\d comphMUontum hujusqu.-estionis sub-
num Domini 1().">3. induxit (MTorom do jiciam (luas alias, (iua> hic Iractari solent a
necessitate Sacratnonli ex fermentato, Doctoribus.
vocans Latinos Azymitas, sedit in cathe-

dra Petri, et scripsit ad Imperatoiom
Gonstanlinum Monomachum Catholicum,
;
488 LIB. IV. SENTENTIAR[TM
crari in ea magnitudine, quae sit usui fide-

An requiratur determinata quantilas in hum non accommodata, quia hic videtur
materia consecrabili ? prudens modus institulionis Sacramenli,
conclusio. Si panis lam exi- et proporlionatus finis ad quem ordina-

Prima sit in
29.
motum estin pastum. Ahoquin dare hcentiam
gua quanlitale, ut non sit sensibilis
Pro- absolute conficiendi qiiamcuraque vehnt

do humano, non est consecrabilis.
materiam Sacerdotibus, et inutile esset,
batur, quia materia sensibllis requiritur ad
et posset cedere in injuriam Sacramenti.
Sacramenlum, quod est signum sensibile
non non est con- Hanc censet D. Thomas probabilem

ergo quod sensibile est,
opusc. 59.
secrabile. Dices, Chrislus in hoslia conse-
Secunda
manet sub quahbet parte; ergo po- Secunda sententia negal terminum,
crata senl.
eliamsi in infinitum procedatur in ex- negans.
lesl consecrari seorsim sub illa. Re- Sylvester.
tensione aut numero ita Sylvester, verbo Ledesma.
spondetur, negando consequentiam, quia ;
SuarfZ.
insensibilis ex se in toto fit sensibihs Eucharistia, Ledesma quaest. U. art. 2.
tribuitur D. Thomae. Suarez et ahi negant

lanquam pars ejus ; seorsim aulem non
designari sensibiliter quidem, si in infinitum fingamus panem
ita, quia nequit
quod requirilur; ila extendi, aut ultra sensum posse consecra-
per pronomen hoc,
U. quaest. 1. Oppo- ri ex defectu praesentiae requisitae, non
Major in 4. dist.
videtur D. Thomae, sed autem ob excessum quantitatis, neque

situm hujus
videlur concludens, ahqua defectu polestalis consecrandi.
ratio data
exiguntur ad actionem, quae ad conser-
Secunda conclusio. Probabihs est prima 31.
senlentia, sed et secunda eliamaeque pro- Utraque

vationem, non sunt necessaria; ergo hcet senlenlia
babilis est; utraque autem aeque incerta, probabilis.
conservari possit facta separatione Ghri-
quahbet particula, non lamen quia neque ex Conciliis aut Patribus al-
lus sub
mehus terutra convincilur. Prima habet funda-
conservari. Ahqui etiam neganl, et
ex eadem ratione conservari posse seor- menlum ex fine institutionis Sacramenti
in usum pastus; secunda autem ex pole-
sim sub particula indivisibih, nam Triden-
quando dicunt ma- stale data Sacerdotibus, quae nequaquam
linura et Florentinum,
nere Christum sub qualibet particula, el limitatur, et per accidens videlur, ut sit
canit Ecclesia : Fraclo demum Sacramen- in hac aut aha quantilate, modo rehqua
to, etc. intelhgunt de sensibih; de hocjam salventur.
supra disseruimus. Objiciunt contra primam sentenliam

32.
Quoad quanlitatem ex parte magnitudi- incommoda ;
primum, quod si semel con- Prima
30.
objeclio.
Prima sent
Major affirmat secralae essent hosliae, quot pro numero
Dari nis, varise sunt opiniones.
termiuum
terminum in quantitate quoad ma- fidehura sufficerent, quod deinceps non
inmagnitu dari
diae.
gnitudinem, ullra quem nequit confici posset consecrari uUa, quia non esset
Major.
valide, quia sic, inquit, datur eliam in ad usum pastus. Respondelur distin- Excejsus i
quanlitat(
activitate verborum, ul exigant certam et guendum esse, quia aUquando per se, per se, vi
per
definitam sphseram, ultra quam non agunt, ahquando per accidens contingeret ex- accidens,
sicut et agentia naluralia. Alensis in 4. p. cessum in quanUtate reddere materiam

Alensis.
D. Bonav quasst. 34. m. 1. D. BonavenLura dist. 10. inutUem. Primo modo, ut si fingatur ah-
Angelus.
art. 2. quaest. 4. Angelus verbo Euchari- qua quantitas excessiva, quje non potest
Ex fine in
stitutioais
stia, requirunt terminum magnitudinis reduci in usuni humano modo, sive fiat
ex aUo fundamento, ut nequeal conse- secundum extensionem, aul nuraerum,

;;
ut panis tam magnus quam sit terra, ria Eucharistiae, si per se non sil usualis,
aul cumulus liostiarum ;

per accidens sive proveniat lioc impedimenlum, lum a
vero, ut quando hic et nunc in talibus quantilale, sive a qualilate, non erit con-
circumslantiis non posset accommodari secrabilis, ut palet in pane, qui mutatur
ad usum, licetin aliis posset. llis positis, in pastam per admixtionem aquse, de vino
Solvitni"
objeclio. nego consequenliam illam, quia licet in uva, et secundum aliquos gelato, ut
una hostia sufficial, tres tamen, et plures infia videbimus. Nam hsec mutalio vide-
ab eodem suscipi possunt. Si tamen quan- tur substantialis, quando fini et institutioni
titas non esset per se accommodabilis Sacramenti ab intrinseco repugnat, ila est
ad usum, lunc non consecratur, quod quantitas excessiva in eo gradu quo reddi-
nullum esl inconveniens, verbl gratia, tur non usualis per se.
quod lacus duodecim millium passuum Dices, secundum partes erit usualis 34.
Replici.
vini non sit consecrabilis, nam ahqui ergo et consecrabilis. Kespondelur, quod Responsio.
concedunt ralione distantise partium id Lunc consecratio et sensus fornide prinio
verum esse, quia non est praesens quoad cadil in tolum, prout designanl pronomi-
partes remotas ; ita Suarez disp. 43. na lioc et hic, in sensu practico et con-
secl. 8. Vasquez disp. 151. cap. 3. et versivo, unde partes lantum consecrantur
Suarez.
Vasquez.
ahi. in loto ;
quando autem totum non est
33.
Secundo objiciunt, quod cum numerus materia consecrationis primo, sic neque
Secunda nobis semper du- autem partes designen-
fidelium sit incerlus, partes secundo. Si
obieclio.
Solvilur. bium remanere, an quis vahde conficiat, lur per se, ita ui secundum consecranlis
quia nescil an consecratio esset utilis. intentionem,et ex natuia rei in ipsas primo
Respondetur negando hanc consequen- cadat sensus forniffi, lunc consecrari pos-
tiam, quia cerlum est nobis in praxi niliil sunt lanquam seorsim, et non ul partes,
consecrari a Sacerdote, quin ipse solus quo sensu nihil urgel argumenlutn.
eo uli possit, quanto magis alii una, aut Ex quo sequitur fundamenlum illud Fxcluilitur
fiiiulamen-
diversis vicibus. Suarez et ulioruiii non esse solidum (uin
Suurez.
Terlio objiciunt, quod corpus vaHde dicunl enim cx defeclu pnesentiie non
consecralur, ut Iradalur eliain peccatori- esse consecrabilem maleriam illam quoad
bus in maluin usum, ut sunt venefici, parles remoliores, quiu exlra locuni et
etc. ergo argumentum ex usu non valet. sensum sunt, quia nequit designari per
Hespondetur, quod ille usus esset malus pronomen hoc. Gontra, quia sive loquamur
per accidens ex malitia minislri auL de pnesentia locali. auL sensibili et locali
sumentis, non autem per se et intrinscco sinml, nequit «•ontinuuni csse pncsens
ex natura matcriae impossibilis applicari alicui, nisi secunduni parles delcrminalas,
ad usum ; (juod rcpugnarcl instilutioni ct (|uia alioquin daretur penetratio quanlila-
fini ejus intrinseco, non ila prior casus. lis; si aulcm loquanlur (\q sensibili. nc-
ilxciiiiiluiii Exemplum hujus potest esse, non quain- quit cliain esse sensibilis, nisi sccundum
iibet ablutioncm esse maleriam naj^lismi, supcrli icm exlimam. neque sccundum
secundum ali(juos ct noslruin Doctorctn tolain, quia quod inlerius esl, ncm vidctur
supra disl. A. q. '.i. ct disl. :>. qiarsl. I. si ncccssario, netpic tangitur. ncquc est
quis projiciatur cx pontc in numcn, (juia ncccssarium oppositum, iiam parliculJB
talis ablutio non ordinalur ad salulcm, consccrari possunt sccundutn ali]Uos in
sed per se ad morleni; ita simililcr luatc- pyxide eliam clausa, ctsi Sacerdos sil
;

csecus ; ergo si non repugnal alias male- ipsius materise, quse per se designata est.
riam illam, ponamus casum, esse infinitam Hinc sequilur primo, quod si Sacerdos 36.
Sine (leter
consecrari, modo sil praesens secundum vellet ex decem hostiis septem consecra- minatione
nihil fit
aliquas partes sui sensibiles, erit consecrare, nisi ipse designet illas septera, nihil in casu.
bilis. conficiat. Ratio, quia et forma exigit de-

Confirraatur, quia pronomina designant terminatara materiam, et intentio , unde
lolum, prout ipsi volunt, et nunc permit- cum materia illa indelerminata sit ex se,
timus, quia alias de lioc disseruimus, non capit determinationem, sed debet
cujus omnes partes per se non sunt sensi- advenire ex inlentione. Casus intelligitur,
Quse biles proferenli, ul haec est terra, hoc est quando minister non haberet intentionem
determina-
Uo coeium, mare, etc. et palet m casibus jam consecrandi tolum, quod est in altari
jn^*^materla Gxpressis; ergo fundamentum illud falsum propositum, habendo aulera illam inlen-
consecrabi-
gg(_^ ^^^^ sufficit ergo materiam esse desitionem valide totum consecraret, licet ex
gnabilem et demonslrabilem, sed requiri- particulari errore putaret non esse, nisi Intentio
universalis
lur, ut de se sit etiam determinata in septem, quia nempe habei intentionem ex
particulari
quantitate et qualitale proportionatis ad universalem, quse implicile fertur in to- errore nor
vitiatur.
consecralionem et usum Sacramenti per tum, quod est proposilum, quam non
modum pastus. destruit error parlicularis.
Dices, quando ergo poterit certura esse Si aulem sciens esse decem, nollel
materiam habere terminumillum? Respon- consecrare, nisi pauciorem numerum,
delur, in praxi semper certum esse habere tunc nihil facit, quia non determinat illum
terminura; casus autera illi sunt ficlilii, numerum, neque ex se in cumulo deter-
ideo nuUura subest periculura. Haec pro minatus est, cum nuraerando a qualibet
sententia illorura Doctorura. inveniet septem ; secus est si ipse desi-
gnethas tantum, verbi gratia, designan-
Quoe prcesenlia requiratur materioe, aut do superiores, aut inferiores septem.
definitio ? Casus est practicus, ideo debet Sacer- Debet

concipi
dos semper habere intenlionem conse- semper
35. Prima conclusio. Materia debet esse crandi, quod in corporaU propositum est,
intentio
Conclusio. universalis
determinata ot definita. Haec conclusio est sinl plures aut pauciores. Sed quid si
communis. Bara tenent Doctores m 4. relinqual Deo designare has vel illas?
dist. 10. et 11. Richard. priori dist. q. 7. Respondetur nihii facere, quia debet ipse
Durandus dist. 11. q. 7. Major quaest. 4. deterrainate agere, nec ille niodus desi-
D. Thomas quaest. 74. art. 2. et 3. ubi gnandi est humanus, quia solum per
ejus discipuh ; hic autem non dispulatur revelationem sciri potest, qucC non debe-
Determina- ds definitione materiae in specie, ut in tur ipsi ; idem dico, quod si resignet in
1
materi<e. Sacramentis in genere disserilur contra voluntatem alterius designationem, dum-
hsereticos, sed in individuo. modo non sit prius nota, ex ratione jam
Hoec defmilio provenit ex natura forraae, dicf.a, quia ipse debet concipere inten-
Causa ejus.
et intenlione agentis, quia et illa circa tionem determinatam respeclive ad raa-

maleriam determinalam proferri debet teriara.
el haec, quse per se requirilur in minislro, Objicies, Sacerdos offerens sacrificium
37.
debet etiam ad determinatam materiam Objectio.
pro animabus purgatorii, prodesl, relin-
dirigi, aliquando etiam provenit ex natura quendo designalionera hujus aut illius,
;
DIST. XI Q[]/ES' no VI. 491
Hesponsio cui proderit soli Deo duobus,

; ergo siinililer in intenUone absolvendi Lantum a
Suarez.
proposito, quantum ad detinilionem ma- manebit ab omnibus absoluLus virluLe
teriaj. Suarez sect. 6. admittit consequens, SacramenU. AUud esL in proposito, quia
et negat consequentiam, quia, inquil, in forma debet designare materiam non in
opere sacrificii Deus est, qui immediale confuso, sed determinate.

operatur, non minister, in Sacramentd OpposiLum docet Vasquez, eum nihil
Responsio
autem minister, ac proinde in illo deter- efficere, sed disUnguendum est, quia vel Vasquez.
minalio ad Deutn spectal, in hoc ad Sa- ille absolvens nullam concipit intenUonem
cerdolem. Contra, Sacerdos etiam imme- absolvendi, nisi a duobus lantuin, ita
diate operatur, quia vere sacrificat per quod non liabeat inlenUonem conficiendi
conversionem panis et vini in cullum Dei SacrametiLum, nisi respective ad illa duo
ergo disparitas non valet. tantum, et tunc vel Ula detenninat, vel
Responsio Ilespondet Vasquez cap. I. negando non ; si non doterminat, probabile est
Vasquez.
anlecedens, debet enim sacrificans deter- nihil facere, quia seiUenUa judicis, quae
minare suam intentionem, sicut el sacra- esl aclus judicialis, qualis est absolulio,
mentans ; oportel ergo ut determinet ani- ul definit sess. 14. cap. G. debet in deter-
mam, quam Deus novit magis, elc. ve^ minalam ferri maleriam, in proposito sunt
quid simile. llaec responsio non est im- peccaLa ; ergo debent definiri ab absol-
probabilis, quia cerlum est definitionem venle, sicut ergo nihil definit, nihil absol-
hanc posse fieri a Sacerdole, et tanc pro- vit ; si autein definiat duo lanLum peccaLa
ficere illi aniuia; cui appUcat, si indigueiil. veniaha delerminaLa, non currit exemplum
Caelerum videtur prior intentio jam ad propositum, quia consecrans nihil
sufficiens, et negatur consequentia, quia definit.
in re incerta potesL resignare ipsi Deo Quantum ad rem ipsam, probabile est
39.
lalem delerminationem ; nescit enim Sa- nihil facere, vel absolvere ab omnibus, .\bsolutio
re^picit
cerdos, quae anima determinate indigeal» quia sentenUa debcL fcrri in maLeriam, de omnia per
se confessa.
el an haic auL illa indigeat, ideoque Dei qiia cognovit judiciahter mcdianlo confcs-
beneplacito potest conmiiltere effectum siono rei. Nec rcfort quod unuiii voniaie
sacrificli in individuo, et sufficil ei habere posset sine allero remitti alias, quia ex
applicalionem in specie delerminale, in raUone dicla, scnLonlia cxLondilur ex
confuso auton) quoad individuum reniil- naluiM rei ad oinnia liic cl nunc confessa;
tendo cerlam appUcationem Dei benepla- neque Uberum est aliquid ejus maleriiB
cilo. Aliud aulem osL do maleria proxiina reservarc, (luain confessio et dolor uiii-
per se requisiLa ad Sacramenlum, (luia fornnter disposuit ad formam ; si ergo

haic cadit sub cognilioncm ipsius, ot dobet liabol intontioncm absolvcudi valide, ab-
delerminale operari ex modo cogniUonis, solvit ab omnibus, (luamvis ex errore aul

qua) delerminata est. malilia privata non intoiulat, nisi hxc,
38. Objicies secundo : polest dari absolutio, netjuo in arbilrio cjus csl uli potoslate
Secunda
ol)jeclio. quoad duo venialia lanluin cx |)luribus clavium, nisi juxta exigonliam inatcriaB.
Re^pousio,
Su-jrez. confossis ; ergo el consocralio duarum Posscl lupc (lispulalio exlendi, scd non
iiosLiarum ox pUn-ibus linsliis. ItcspDiulol osl hujus materiae.
Suarez illam iiiLenUonom sufliccro in miiii- Scquitur sccundo, nihil conficere eum, 40.
Intenlio
stro, quia spoclat ad offeclum Sacramen- ({ui inlendil lantum parlos pares aul im- invalidn.
M«jor.
li ; unde iii rcipsa non obslanlc lali ])aros hosUae consccrare ex eadem rvi-
. ;
492 LIB. iV. SEiNTENTlARUM
tione ; sed quid si dimidiam lanlum inlen- borum designare lolam materiam cum ex
dat consecrare. Respondelur, si indeler- se non liabeat designalionem per lerml-
minate inlendat non designando hanc num extrinsecum.
aut illam determinate partem nihil facere Ex sensu autem speculativo forma; col-
41.
ex diclis, unde merilo rejicitur Major ligilur sensus ejus praclicus, cujus ille SenVus
dicens, quod si vehl primam parlem pro- est fundamentum, ideoque Palres ex sen- nTquU
'v^'"'"'-
portionalem, verbi gratia quartam el pri- su illo colligunt praesenliam realem Chrisli
mam, et non secundam, et sic deinceps in Sacramento ; ergo si repugnat sensum

valide consecrare, quia opposilum probat speculativum verificari circa partem in
ratio ex dictis, ob defectum inlentionis et tolo, eliam idem erit de practico ; ly
applicationis determinatse formae ad male- autem hoc sine Hmitatione designat primo Materia est
incapax
riam determinatam. entis mdividuum. Pars in toto continuo, iimitaiionis.
Sed quid si dimidiam hostiam deler- ut dixi, non est individuum absolute, \
Durand. minale velit consecrare, designando ip- neque numerari potest, ut diversum ens 1
Richardiis.
Paludan. sam? Durandus, Richardus, Paludanus absolute, cum diminutione sub appellati-
Angelus.
Sylvester. dist. 11. Angelus, Sylvester et aUi Sum- one partis, ergo ly hoc absolule prolalum
Sujrez,
mistse verbo Eucharistia, Suarez sect. 6. non verificalur circa partem in toto ; in-
affirmant valide conficere, licet graviter tentio autem proferenLis nequit distrahere Non fubest
p . 1- •. • 1. intentioni,
peccel, quia essel gravis irreverentia, formam, aut Iimitare, quamvis apphcare nisi ut
cumvix separari possit pars consecrata a possit ad lianc auL illam materiam, circa forma^sa-
cramenti.
non consecrala. quam non repugnat verificari. Ex quibus
Prsefertur Respondeo tamen non posse consecrari minor et consequentia principaUs proba-
sententia
opposita unam parlem absque altera, cui conlinuata manenl. Dices, inde eliam sequeretur
lur. Probalur, quia forma nequit determi- contra dicLa, quod non posset unam ex
nari ex intentione consecrantis ad mate- pluribus simul sumplis designare aut con-
riam, nisi ipsa ex se sit capax talis deler- secrare, quia forma designat totum. Re-
minalionis, una pars in toto, et conlinuata spondetur, negando consequentiam, quia
alteri non habet designationem, aut divi- una est materia consecrabilis per se, el
sionem sui requisitam, ut sil totum, nisi capax formae ; ly enim hoc designat indi-
separetur a loto ; ergo non polest esse viduum per continualionem, aut per ag-
maleria consecrabilis seorsim a tolo, nisi gregationem, ideoque per intentionem
prius separelur. Probatur major, quia consecrantis ad ulrumUbet applicari po-
forma ex insLilutione divina signat practi- tesl ; non sic in proposilo habet suum
ce, et ex inslitutione communi ; ergo significatum.
independenler a proferente. Confirraatur ex dictis, quia ly hoc desi- Confirma-
Consequentia patet, quia quidquid de gnatex vi sermonis (ul swpm dixi) totum, pnmo,
rigore verborum significat, facil sine uUa cujus pars tantum in sensum cadit^ Alio-
limilatione devenire ad cogniLionem au- quin peto quare proferens furmam super
dientis ; sed proferens formam super partem indeterminatam materiae tantum,

hostia, qnamvis habeat intenlionem desinon consecrel, nisi quia forma totum
gnandi partem tantum, non inteUigi- determinat primo, circa quod profertur?
lur aliud, nisi tolam ex vi propositionis oportet ergo materiam esse delerminalam
demonstralivse hic est, etc. designare ex se, ut sit capax formae, et hoc sensi-
crgo ille est sensus formae ex rigore ver- biULer ;

delerminaLio per inlentionem
/^
DIST. Xr. QU.ESTIO VI. 45:1
proferentis est tantum intentionalis, non non convertilur in sanguinem, quamvis

realis, ergo non sufficit, ul maleria sil virium valide consecretur.
determinata sensibiliter ex se, licet sufti- Dlci etiam potest niliil fieri, quia sicut
ciat ad applicationem. calix media ex parte, vinum media ex
Conlirmatur secundo ex ritu Graicorum, parte aqua, vel ex plurilDus forte non con-
quem ex liturgiis ipsorum refert Arcudius secratur, ita etiam cum forma ibi non ve-
de Sacramenlo Eucharislise, lib. 3. cap. 38. rificelur de iioc individuo per continuati-
qui utuntur forma simili liostiae, ut cir- onem, quod secundum se non sit primario
panis triticeus et consecrabilis, niiiil fiet ;
secus autem si aliqua tantum grana ha-

beat alterius frumenti, quia lis non ob-
stantibus erit panis triticeus usualis sim-
pliciter in ajstimatione et substanlia, sicut
calix, cui parum aqua3 immiscetur, cen-
setur simpliciter vinum. Tenendo primam
responsionem dicendum, quod ilia pars
liostiae consecrabilis neque secundum spe-
ciem, neque secunduin individuuni habet
designalionem requisilam in toto. Hfec,
cumferentia ejus sit rotunda, interius au- quae crebro in argumentis dicta sunt de
lem crux in formam quadranguli ; quam- significatione particula? demonstrativae,
vis ergo circularis sit exlerius, quadran- intelligenda sunt respective ad significa-
gularem tanlum conlentam consecrant, lum in obliquo, et non in recto, juxla

quam conceplis el quatuor adhibilis inci- alias dicta et dicenda quaestione sequenli.
suris primum eximunt ex toto pane mox Secunda concliisio. Requiritur praesentia 43,
consecrandam. sensibilis in materia consecrabili. Est

Quod si respondeas id fieri causa reve- communis, et fundatur in usu et praxi, et
rentiae, non refert, saltem praxls ita ha- etiam in significatione formiu, quia pro-
42.
bet, an ex praeceplo, an ex necessitate nomina hoc et hic, desii^Mianl praesentiam
consecrationis fial? Argumentum supra talem rei demonstrata^ in (juo dislinguun-
adductum ex sensu forni;B videtur con- tur ab iUud et isliil. Quanla aulem de- (j„.e ap-
^"'«^'jîatio
vincens ; ex quo solvilur fundamentum, beat esse pra3senlia? Alii dicunt requiri,
quod pro opposito insinuntur, nempo ibi ul tannalur niatcria manibus, sed hoc fal- ne^''-*»»ri«.
esse materiam sensibilem cum requisilis. sum esl, quia hostia in pyxide consecrari
Resjioniio Kespondelur deosse materiam signa- polest, quamvis actu nnn langalur, qualis
ad
taiii, respeclu cujus verilicari possot sen- moilus est ct^nsecrandi parliculas ex \\\-
oppoBituin,
sus fornuo. Dices, (juod si inodia pars tuali.
hosliaj esset siliginea, aut hordeacoa, aut Alii requirunt, ut tangi possil, ut Palu-
alia ex materia non consccrabili ? rospon- daiius, alii, ut Vignorus, dicunt ut verha
detur probabilitor conlici, (piia lunc rx formie pervonire possint ad materiam, et
pjêcie sua hiibet designatioiKMii, sicut illatii conjungal. Sed neque h co propinqui-
quando aqua miscelur in vinum. ita ut tas exigilur, quia nequo ex significatione
converli non possit in ipsum ante conse- forma\ neque aliunde colligilur, neque
cralionem, juxta conununem sentenliam ox efllcientia Sacramenli ex consuetudino
Ecclesiae aliud apparet, nulla orgo ceria tantum, habet magis rationem co-
regula dari polest; requiritur ergo, ut mestibilis quam potabilis ; illud
materia sit proposita ante Sacerdotem in autem Sacramentum pro secunda
altari, ideoque nequit consecrari hostia parte sui essentialiter continet
retro Sacerdolem posita, ut communis do- sanguinem, et pro signo aliquo
cet. Idem dlcendum de liostia relro mu- quod est per se potus. Et hoc ha-
rum posita, unde, ut bene notat Suarez, heUir de consecr. dist. 2. Didicimus, et
quoad corpus interjectum inter Sacerdo- cap. sequenli, quod de impresso bo-
lem et hostiam, videndum est si per mo- tro, hoo est, de uvarum granis,
dum continentis inlerponatur; si per mo- populus communicaret, valde es-
dumseparantis, ut dividentis, hocsecundo set confusum, sed si necesse fuerit,
modo nihil fieret; oppositum sequitur si botrus in calicem comprimatur.
priori tantum modo. Unde panis clausus
in tabernaculo non consecraretur, neque GOMMENTARIUS.
positus sub mappa altaris ;
praesentia ergo (a) Ad secundam quaesUonem dico, etc
requisita colligenda est ex praxi Ecclesiae, Hsec conclusio est communis, et de fide;
quam Rituales libri declarant. colligitur ex facto Christi adjuncta traditi-
one : Non bibam de hoc genimine vitis,
QU/ESTIO VII. etc. ubi colligitur vinum vitis fuisse illud
usuale, quod in coena est propositum. De-

Ulrum solum vinuni expressum de uva finitur in variis Conciliis, aut supponitur Aurelian.
sit maleria conveniens ad conversi- tanquam de fide certum. AureUanem. IV.
Florent.
Trident.
onem in sanguinem Christi. cap. 4. prohibet ahquid offerendum in
cahce prseler illud quod obtulit Christus,
Alensis 4. p. q. 32. memh. 1. el. 7. D. Thoro. 3.
p. q. 74. art. 5. D. Bonav. hic 2. p. arl. \. q. quod est vinum de fructu vitis ; in FIo-
4. Richard. disl. 10. art. 2. q. 5. Sotus dist.
rentino expresse definitur ; supponil Tri-
9. q. i. art. 5. Suarez 3. p. ioyn. 3. disp. 45.
dent. sess. 1. 3. c. 6. et aliis locis citatis.
1. Ad secundam qusestionem,
(a) Objicies, vinum est specie diversum, ut
dico quod vinum artificiale, sive docet Philosophus 4. Meteor. cap. 19. Et
quodcumque aliud vinum, quod patet ex variis speciebus albi, nigri. Negat
non est vinum vitis, utpote vinum Richardus antecedens dist. 11. quasst. 5,
pomorum, et hujusmodi, non est ad 1. Soto dist. 9. quaest. 1. art. 5. quia

vinum, nisi secundum quid et sequi- vocant differentiam illam accidentalem,
voce unde nullum tale est aptum
; sicut est inter hominem album et nigrum.
consecrationi in sanguinem. Ceeterum admittitur antecedens in ge-
Principalis ratio est, quia sic nere, maxime quando alia accidentia di-
Christus instituit. Bona congru- versa sunt, ut sapor et virtus. Negatur

entia, quia secunda pars princi consequentia, quia ad usum potus illae
palis nutritionis, id est, potus, differentiae non faciunt; vinum autem

principaliter consistit in vino, ut calidum et humidum prae cseteris est ap-
in potu principali. Et de hoc habe- tum ad nutrimentum, etmagis usualis po-

Vinum in tur de consecrat. dist. 2. Vinum etiam tus, ideo in ipso facta est instilutio, quae
uva
^^^"^^gMIIud debet esse expressum de uva; congruentia adducilur communiter pro
non conse
crabiie? quamdiu enim liquor est in uva institutione Sacramenti corporis in pane
;
Iriliceo. In hacquaeslione non esl aliqua cundum quantitalem, nec mutat substan-
controversia, aut magna difficultas. tiam vini, sicut neque allerius hquoris, ut
3. Sequitur ergo primo, quod vinum de- oiei, quanlumvis quandoque tanla est in
igresta. beat esse maturum, unde excluditur agre- aqua ut fiat crystallus. Patet etiam ex
sta, ut omnes docent, et habetur inler natura ipsius vini, quoad effectus proprios
defectus Missae in Romano ordinario. Ra- manere, hcet detrahatur ejus virtuli per
lio, quia non est vinum in specie sua congelationem, Deinde cerlum est in tali
Physica, differt enim accidenlibus ;

debel manere Christum posl congelationem, ut
esse vilis, unde excluduntur ahi liquores : supponit Ecclesia in defectibus Missae,
debel esse potabile, unde consecrari non quae o:dinat liquefaciendum et sumen-
potest in uva, antequam cxprimalur, quia dum, ut verum Sacramenlum,
sic polius esl cibus quam potus, et usus Dices, non esse potabile. Respondetur Ad funda-
j , mentum
ejus est per modum cibi et nutrimenti negando antecedens, quia
, . .
vmum ex na- oppositse

*«"^«°*'*-
solidi, ideo prohibelur de consecral. dist. tura sua potabile est, et de facili reduci-
2. ex Jullo Papa, Gonciliis Bracharensi, tur ad statum potus. Dices, nequit fieri
Wormatiensi, et Canone 28. in Trullo. Baptismus in glacie; ergo neque conse-

Sequitur hinc mustum esse materiam Sa- cratio in vino gelato. Respondetur ne-
cramenli, si sit potabile et depuratum gando consequenliam, quia Baptismus
unde loco citato dicitur si sit necesse, consistit in usu et actuah lolione, ad
exprimendus esse botrus in calicem, et quam non conducit gelu, nisi liquefiat;
miscendam aquam, el sic confici, cap. hoc Sacramentum non ita, quia perma-
Cum omne crimen. nens, ideo solum exigit, ut fiat in vino,
ilxdudiiur
Excluditur etiam acetum, quia
^ non est quod natura sua potabile est.
acelum.
species vini, ideoque Aristoteles, 8. Meta- Ex his patet ad fundamenta opposilse
phys. cap. 5. lextu 4. comparat ipsum ca- sententiae, quse sunl jam dicla, et aliud
daveri. ConLrarium indicat Glossa de con- falsum esl, nempe mutari substantiali c ^r-
secral. dist. 2. cap. 2. et indical Innocen- ruptione vinum; quod falsum csl, in-
tius lib. 4. cap. 34. Sed falsa est hJBJ sen- quam, quia alias non manerel sanguis
tentia, loquendo de aceto proprie, et in- sub vino consecrato. Caelerum non expe-
telligenda est de vino acescente, quod dit consecrare vinum congelalum; ot ali-
non onmino est corruplum, in quo etiam qui dicunl peccatum csse grave, si t)tum
conficere esset peccatum propter pericu- sit congelaliwn, sed liquetieri debel, vel
lum nullitatis, ut recte D, Tliomas et aliud sumendum etofferendum.quod Ci)n-
Alensis ;
judicandum ex iiis de maleria secrari debet, illud auLein rcmovenduin.
calicis.
Dubium esl de vino congelato, an sit SCIIOIJUM.

*. sufficiens maleria? Neganl
° Armilla verbo
Quid do
co!i-eiaio Eucharisl/a, Ledesma quxst. 15. Alanus Otenso, solum vintim vitis qx uva cora-
Arinilla.
Ledesina. Hb. de
...
FAtcharislia, cap.
i i
11.
. p/>
Anirmant l)ressum, osse matcriain iâlicis, ex Christi
Angelus verbo Missa, Soto dist. 1.

in-ititutioiio. o>tondit aquam miscomlain, no-
Aiêlus. [). q.
cossitato ministri, sed non convorteiulam in
^^^- ^- Sylvester verbo liucharislia, Vas-
SyhSer sanguinoin, nisi prius converlatur in vi-
^l^^^ disput. 130. cap. 2. in flne, Siiaroz iium soJ non
ûTe?" ; censurat assorontos opposi-
disp. 45. sect. 1. Ralio hujus est, qnhx illa tiiiu, ilo oonvorsiono aq\in> iinmotiiata, iit
mutalio est niere accidcntalis, quia sc- niale faciunt quidaiu modorni ;
quo .subtilior
196 LlB. IV. SENTENTIARUM
et doctior est Scotus. eomoclestiorethumilior. nunt mixtionem aqua; in vlnum. Primum,
Illa sententia non caret suis fundamentis, an debeat misceri ? secundum,an necessi-
maxime in modo loquendi Patrum, Ambro-
lale Sacramenli? lertium, an praBcepti, et
sii 4. de Sacram. cap. 4. Damasc. lib. 4.
qualis? quarlum, an converlalur, aut
c. 14. Paschasii lib. de corp. etsang. Ghristi,
Algeri lib. 1. c. 16. Tenent iilamsent. Alti- aliquando converli possit in sanguinem
siod. Sum. tract. 5. c. 2. Petr. Soto lect. 14. prius quam convertatur in vinum ? Ad
de Eucharist. Alan. lib. 1. de Eucharistia, quae juxta resolutionem lilterae responde-
cap. 13. Jansen. in Concord. c. 131. ad illa
bitur per sequenles conclusiones.
verba : Hic esl enim sanguis, Pesantius 3. ErrorAr
Prima conclusio. Aqua miscenda esl mencrum
part. q. 74. art. 8. dist. 2.
ritu
vino. Est communis, quam tradunl omnes
expressus.
Hiiic (a) aiiteni vino apponere Catliolici ; est contra Armenos, qui in vino
2. aquam non est simpliciter neces- puro ad significationem suac haeresis Eu-
Aqua est .
de sarium de necessitate Sacramenti, tychianae non miscebant aquam, quia pu-

ministri, quia ctiam quando apposita non tabant in Christo unicam tantum mansisso
°°mentr''" ^st convertitur in sanguinem, nisi naturam per conversionem alterius in

Damasc.
ppjug g^ conversa in vinum, et ipsum ; ne ergo mixtione utriusque liquo-
ita modica est apponenda, et ita ris significarent duas naluras, ideo ab-
tempestive, quod ante consecrati- stinent aqua.
onem possit conversa fuisse in vi- Hic enim ritus ad significandum inter
num. Graeci etiam (b) non appo- reliqua, duas in Cliristo naturas, est in Male
fribuilur
nunt aquam, ut dicit Innocentius usu, et hoc mysterium Graeci insinuant, Grsecis.
Glossa.
de Officio Missce, part. 3. cap. 4. vel 5. quibus falso a quibusdam auctoribus im- Innocent.
Est tamen de necessitate ministri putatur error ille Armenorum : Glossa Gabriel.
Gastro.
propter praeceptum Ecclesiae, et ordinariaml. adCorinth. II. Innocent. III.
Prateolus.
Sotus.
etiam Christus vinum, cum quo lib. 4. de hoc mysterio, cap. 22. Gabriel lect. Guido.
fuit aqua mixta, consecravit, juxta 15. in canonem,; noster Gastro de hajresi
illud Damasceni lib. 4. cap. 14. lib.7. verbo Graeci, Prateolus eodem, Solo
Christus calicem ex vino et aqua tradi- in A. dist. 9. quaest. 1. art. 6. Guido Car-
dil discipulis suis, dicens : Bibite ex hoc melita et alii, sed falluntur,ut ex sequen-
omneSy hic est enim sanguis meus, etc. tibus palebit.
Congruentia appositionis aquse in Probatur conclusio ex can. 32. in Trullo, Probatio ^
vinum est propter mys.terium, ut qui hunc errorem corrigit in Armenis.

conclusi-
onis.
significetur populus uniri Christo, Aurelianen. IV. cap. TruUanus
4. Carlhaginen. IV.
canon.
juxta illud de consecrat. dist. 2. cap. 14. Arausicanum cUp. 4. decernunt Aurelian.
Garthagin.
Aqua Omne : Cum in calice aaua vino misce- enim nihil aliud offerendum in Sacramen- Arausican
mixta vino
quid tur, populus Christo unitur, id est, co-
significat.
to corporis et sanguinis, nisi quod ipse
-,
n . n • • ,
pulandus significatur per fidem et
,
Dominus tradidit panem et vinum aqua

dignam Sacramenti perceptionem. mixtum. Habetur idem ex antiqua tradi-
tione, quod nempe Christus Dominus Lilurgia

Jacobi.
GOMMENTARIUS. confecerit in vino diluto aqua. Jacobus in Basilii.
Clem.Rom
liturgia : Similiter, inquit, postquam coe- Irenaeus.
Huic autem vino Theodor.
(a) apponere aquam navit, accipiens calicem, et permiscens ex Damasc.
- non, etc. Circa hanc resolulionem Doclo- vino et aqua ; similia habet Basilii liturgia.
Au^ûslin.
5. Hieron.
ris varia expediuntur dubia, quae concer- Clemens lib.%. constitut. cap. 12. alias 17.
DIST. XI. QU^STIO VH. 497
Irenaeus lib. 4. cap. 14. vocal lenipera divini, contra Hossium lib. 4. cZe Iradilio- Noh esse
mentum, et lib. 5. c. 2. calicem mixlum nibus, contra Brentium, el nostrum Castro divini,'
Theodoretus dialog. 1. Damascenus lib. 4 lib. 6. de Eucharistia, hseresi 1. qui ex

cap. 14. Augustinus 4. de Trinil. cap. 14 locis Patrum supra citatis aliisque simili-
Ilieronymus Marci 14. bus, ac facto Christi affirmant esse prae-

6. Secunda ronclusio. Haic mixlio non fit ceplum divinum. Hoc, inquam, convinci-
necessitate Sacramenti, unde in solo vino lur esse falsum, quia Concilia proceden-
consecrari potest. Est certa et comnm- tia doctrinaliter non referrent illam
nis Theologorum in hac distinclione, ita mixtionem in solum praeceptum Ecclesia-
Doctor loco citato. Alensis 3. p. quaest. 11. sticum, si esset alias divinum pneceptum.
memb. 5. art. \. et 6. Innocentius lib. 4. Unde quamvis aliqui Patres, ut Cyprianus,
cap. 32. colligilur ex Tridentino sess. 13. i(l affirment mandato Christi factum. in-
quodexplicatmateriamnecessariamessevi- telligunt non praeceptum, sed exemplum

num vitis, nihil asserens de mixlione ; idem et instructionem, quia omnis aclio Christi
noslra esl inslructio.
patet ex Florentino, asserente, aquam ex
Miscetur itaque tum exemplo Chrisli,
prsecepto Ecclesiastico miscendam esse,
^'
tuin quia ex lalere ejus fluxit sanguis et ^conril"
quod non diceret, si necessitate Sacra-
aqua, ut supra Tridentinum, et cap. /« Bracharen.
inenti esset miscenda.
Sacramentorum, de consecrat. dist 2.
Concilia enim Iradunt materiam neces-
quod est Alexandri Papae epist. 1. c. l.
sariam, quse non dependet ab Ecclesia,
el idem Concilium Bracharens. cap. \on
sed ex sola instilutione Christi, quod
oportet, de consecr. dist. 2. lum ut signi-
supponit Tridentinum sess. 21. cap. 2.
fifentur duae nalunn in Christo, ut expli-
asserens salva Sacramenlorum substantia
cant Grajci, tum etiam ut unio populoruni
penes Ecclesiam esse potestatem ordinan-
cum Christo, ut habetur cap. Cum omne,
di circa Sacramenta, quidquid ad reve-
de consecr. dist. 2. quod est CarUiagi-
rentiain et cultum eoruin facit. Cyprianus
nens. 111. cap. 24. et Doclor idem in
lib. 2. epist. 3. ali;is 62. asserit eis, qui
teXlU insinuat. Carlha^nn.
sine mixtione aquas interdum conficerent,
Sequitur secundo, quod illud quod
posse veniam concedi, quia ex igriorantia
dicilur in lectione Hreviarii Hoinani, nem-
fecerunt; et infra ait : si vinum sine aqua
pe Alexandruin I. iinposuisse hoc prti;-
conficeretur, incipere sanguinem Christi esse
ceptum, iion recte colligi ex decretis ejus,
sine nobiSy id cst, sine sigiii/lcatione san- cuni solum dicat id se accepisse a Pa-
ctiflcationis nostrae, quia aqua populum Iribus, nempe ab Aposlolis ; promulgavit
designat. Deinde Tridont. sess. 22. c. 7.
ergo pnccepluni, quod alias anlo ipsum
ait Monel deinde sancla Synodus prxce-
:
latum ab Apostolis , el secundum hoc
plum esse ab Ecclesin Sacerdotibus , ul melius explicantur loca Cypriaiii el alio-
aquam vino in calice offerendo, miscercnt; luiii i*alruin, (lui iiisinuant praH'eplum
lum quod Chrislus ita fccisse credatur, csse.
tum rtiam, quia a latere ejus aqua simul Concilio cliam 'I'riliurionsi id(Mn luy-
cum sanguine exierat, etc. orgo pi'a;cepto sleriuin dosignaUir. Diibilalur cliain de Triburiens.
Ecclesiastico id lantum teiientur fiicero (|uaiilil.ilo ;i(|u.iv Uespond(Mur, ciip. T(imen

Sacordotes, non autom nocossilate Sa- pcrniciosus, de ce/cbratione .l//.s-.\7/ri<m, dici
cranienti, alioîuin id oxpriiuorolur. dohere esse niinorem, quam sil qu;iiUitus
Unde sequitur illiid non ossc prcecopLi vini ; in Concilio Triburiensi cap. 19. de-
Tom. XVII.
bere esse ad minus duas parles vini in 3. pari. qusest. lA. art. 8. dist. 2. citatur Glossa.
Alanus.
calice , et aquam non excedere terliam pro ea Altisiodorensis lib. 4. Summ. Toletus.
Coninck.
partem, quia major est, inquit, majestas Iract. 5. cap. 2. et Baronius tom. 12.
sanguinis quam fragililas populi ; praxis Annal. sub finem anni 1288. Glossa in
lamen Ecclesise est, ut sit minima quanti- Cum Marthoe ; eam sustinet Alanus lib. 1.
tas aquai, nam Fiorentinum determinat de Eucharist. cap. 13. seu 14. Toletus
Florent.
modicissimam aquam miscendam esse. lib. Summ.
2. cap. 25. sed prae caeteris
Ritus Grae- Verum est Graecos praeter aquam, quam omnibus eam acerrime defendit K. P.
corum.
immiscent vlno ante consecrationem, vEgidius Gonink, amicus meus singularis,
eliam speciebus consecratis solere immi- et vir magni ingenii et doctrinae, a quo.
scere aquam ferventem, ut designent si opinione discedam, at non animo, cui

unionem corporis ad Deitatem, quando gratum puto, quod in defensionem uni-
exivit sanguis et aqua ex lalere Salvatoris versae scholae disseram, et ex scopo con-
post mortem. Haec mixtio non quomodo- clusionis prsemissae Doctoris, cujus litte-
cumque, sed per modum sacrse caere- ram expono.

moniae adhiberi debet, idque a ministris ; Secunda sententia fuit quorumdam apud 9.
Secimda
unde non sufficit mixtio prius facta, Innocentium III. cap. Cum Marthae, de sententia.
quamvis de ea conslet, patet ex Aquam

rubricis, celebrat. Missarum ; hi negabant aquam converti
debere ante oblationem calicis. converti in vinum, aut sanguinem, sed in in humo-
et fieri
rem
Quod si constet per errorem, facta humorem quemdam aqueum seu plileg- aqueum.
consecratione, aquam loco vini fuisse, maticum, qui fluxit a latere Christi. Haec
sequenda est rubrica specialis hujus non habet sequaces, et merito censetur
casus, omissa oblatione. Sed quando erronea, aut certe temerarie inventa ;
debet aqua misceri ? aliqui dicunt, in nullum enim habet fundamentum ex

principio Missae, ut detur locus conver- forma consecrandi calicis, quae est con-
sioni ejus in vinum anlequam devenitur versiva in sanguinem, non in alium hu-
ad consecrationem, et ita, ni fallor, Ci- morem, neque etiam ex Canonibus aut
stercienses et Praedicatores faciunt. Sed Patribus aUquid suppetit, quod specie
respondetur sequendas esse rubricas tenus huc referatur. Quod si dicant ap-
Romani Ordinarii iis qui eo utuntur, neque pellatione sanguinis venire illum humo-
requiri illam anticipationem. Quartum rem, prseterquam quod hoc nullo funda-
dubium requirit prolixiorem dissertatio- mento affirmatur, tolUtur quod praeten-
nem, ideo sub proprio et separato titulo dunt, quia neque aqua, quae fluxit simul
illud resolvemus. cum sanguine ex latere Christi, venit
nomine sanguinis apud Evangelistam,
Utrum aqua converti possit in sanguinem
nequein mysterio, si ex discreta conver-
immediate ?
sione, et diversse materiae poneretur sub
Circa hoc quaesitum quatuor sunt in speciebus per immutationem aquae in
Varise universum sententiae, quarum prima, ipsum, vini in solum sanguinem, nam
aha essent signata
^^Prâ^' nova, el his
^modetna aquatn immediate converti in sanguinein.

temporibus inventa, dicit alia et
Tertia senlentia est,

et signa.
nunquam converti 10.

I
atfirmat. Tertia
j£ir)SGnius
^^^ indicat Jansenius in Concordia, aquam ncque mediate, neque immediate, sententia
•
manere in
Pisantius.
^ iî jn forma caUcis : simililer et in sanguinem, sed manere in propria propria
Altisiodor.
specie.
Baronius. calicem, elc. probabilem docet Pisantius specie. Fundamentum hujus est, quia ex
i
DIST. XI. QU^STIO VII. 499
opinione Pliysicorum , aqua nunquam Conclusio. Nunquam et nullo casu 12.
converlilur in sanguinem. Hoc supponil, aqua convertilur immediate in sanguinem. Von^'°*

haec opinio, ideoque negal converti in Ilaec est vera sententia Patrum et Eccle- a*quam'i'n
sanguinem, quia nequit converti in siae, et contraria nunquam audita esf,
j^°^'"^J^^j'^
vinura. antequam assertores illam invenerint,

11. Quarta sententia, aquam mediate in ex apparenti tantum superficie quarum-
nteiUia, sanguinem converti, quatenus prius in dam auctoritatum, non ex vera sententia,
}t (.oin-
nunis. vinum convertatur per virtutem ipsius quam in sequenlibus explicabimus. Ut
nocent.
\ini, ex quo sequilur conversio ejus in brevius et ex scopo magis disseratur
sanguinem. Hanc docel Innocentius dicto supponendo auctoritalem sclioloe, quam
capitulo Cum Marthae. Eam tuenlur omnes nobis concedunt adversarii, restat super-
holastici,
Scliolastici hac dist. ubi Doctor, Alensis .ledificandum, aut potius perquirendum
Uensis.
. Thoni. 4. part. quxst. 10. memb. 4. art. 10. lundamentum, quod ex Patribus atque
D. Tliomas loco citalo in 4. et 3. part. Ecclesiae sensu praecessit, praeler quod
quaest. 74. art. 8. ejusque discipuli in aliud nemo ponere potost. Probatur ergo
universum ; et Catecliismus Pii V. meriLo conclusio ostensive, deslruendo funda-

dicil esse sentenliam omnium Ecclesiastj- menta contrariae opinionis, quai sunt
corum scriptorum. sequentia.
ênsura Eamque putat probabilem P. Conink Primum fundamentum est ex Patribus : u.
[versarii
in solum ex auctoritate Scholasticorum, Alexander I. epistola ad Orthodoxos, et ta
cholain.
quamvissententiam primoloco expressam, habetur de consecrat. dist 2. cap. 1. Non senfentia'^.
'^'^^^'"'^-
quam ipse sequitur, pulet esse Patrum et debet, inquit, in calice Domini, aut vinum
'•
aliorum scriptorum, qui praicesserunt solum, aut aqua sola offerri, sed utrumque
Scholasticos ; unde dicit, si constaret permixtum offeratur ,
quia utrumque
aquam non mutari in vinum, antequam ex latere ejus in Passione pro/Iuxisse le-
consecralur, putat sustineri non posse gilur, etc. Dicilur a^que otTerri aqua et
lianc sententlam ex hoc syllogismo : vinum, non offertur nisi per consecratio-
nilainen
luiu
Aqua quaj exemplo Christi miscelurin nem ; ergo a^que in sua subslanlia manel
lensurie. vinum, consecratione convertitur in san- aqua nnle consecralioneni ac vinum.
guinem ; atqui saepe non convertilur in Urget etiam (^yprianus supra cilalus illa
Cvnrian.
vinum, ergo aliquando convertitur in cpisl. 3. aul 63. qui ait, tunc Sacramen-
sanguinem. Si minor, inquit, esset lam tum oeleste efflci, quando aqua et vinum
certa quam luajor, conclusio essot certa. confusa admixtione copulaniur, etc. quod
Variis autem rationibus probat mino- non fit, nisi ulruniquo in sua substanlia
rem, sed magis ex professo probat majo- maneal. Iteni, cap. 1. de consecrat. dist. 2.
rem. Ut ertro oslendamus Scholasticos nuod sumpluni est ex Concilio Marlini ^-9"?. M«r-
'^
tini rn|>;i>.
non invenisse novam opinioneiu contra Papa\ dicitur , rinum et aqua diruntur
communem senlenliam Patrum et Eccle- offerri et hmedici, etc. (juod nequit tiiri,
si;e ; quod maxim;c not;e, ossot, noc do nisi a(iu;i m;»no;it in sub3t;>nlia anto oon-
dc .vmii'
facili atlmilteiKKne contra universam scho- s(>cralioneni. Ileni .\mbrosius lit). 4. •'.
lam, qu;p ex instituto Ecclosi;c el Patruiu Sacramentis, cap. 5. ante verba Chrisli,
vesligiis insistit, ponenda erit condusio cali.v est vino et nqua plenus, ubi verba
communis el j^robanda ex sensu Ecclesiio Christi operala fuerint, sanguis cf/irilur,
et Patrum. Augustimis 4. do Trii\ilate. c;ip. 14. Aqua

; '
500 LIB. IV. SENTEMTIARUM
Auffustin. mitlitur in calicem, et fit sangiiis convcr- Praecipuas ex illis auctorilatibus Ecclesia
sione verbi coelestis. Damascenus : Non inter Canones habet, neque eas in eum
polest suiipsius corpus facere, et vinum et sensum unquam est interpretata, sed
aquam sanguinem, elc. Graece habelur, contrariam sententiam docel, quia ex Flo-
x7.t Tov oivo^ xat uBcop id est, ipsiim vi- rentino et Tridentino supra allatis, aqua
goj^^",* j
num et ipsam aquam, qusB rem cerlam el lantum ex praecepto Ecclesiaslico mis- scetur
veram significat, et sequaliler vino el cenda est vino ; sed si esset materia per praecepto
Ecclesia
Damasc. aquae apponitur. Justinus marlyr apologia se consecrabilis manens in sua substan- siico.
Juslinus.
2. pro Chrisiianis sub flnem, ubi ail, posê- tia, non possel esse solius praecepti Ec-
aquam el is qui prseest, gratias egit, et clesiaslici, quia Ecclesia tenetur adhibere
populus omnis benedixit, ii qui apud nos materias per se Sacramentorum, et insti-
Diacones dicuntur, dant unicuique eorum, tutas a Gliristo, ut constat in reliquis om-
qui adsunt percipiendum panem, vinum et nibus, ergo, etc.
aquam, quae cum graliarum actione con- Dices esse liberam, secluso praecepto si ex
^"^
secrata sunt, et ad eos qui adsunt, perfe- Ecclesise, ut colligitur ex Conciliis swpm esset
runl, atque cibus hic apud nos Eucharistia allatis. Contra, unde hoc constat? neque nonêss"(
'i^êra.
nominatur, etc. ubi dicit dari post conse- ex facto Christi, neque ex traditione, quia
crationem panem, vinum et aquam rati- Palres communiter docent necessario mi-
one specierum, quod alias falsum esset scendam vino ante cons^crationem ; ergo
manere iu subslantia. si immediate convertatur, debet haec ne-
14. Item Paschasius Corbeiensis lib. 1. de cessitas ex sensu Patrum referri ad neces-
Paschas.
corpore Christi, cap. 11. Nec dubium, in- silalem Sacramenti, non autem priBcepli
quit, quin sub hoc myslerio bibamus Ecclesiastici, de quo Patres mentionem
aquam, inquit, quam ego dabo ei, et flet in non faciunt, potius ad significalionem
eo fons aquae salientis in vitam seternam mysticam, et ad factum Christi recurren-
propterea non inconvenienter eliam ob hoc tes, ex quibus indicaretur necessitas Sa-
ibidem aqua consecratur, non quod aqua cramenti, si aqua esset per se materia
permaneat, sed vertatur in sanguinem, ut consecrabilis manens in sua subslantia.
signiflcet quid fldes percipiat. Algerus lib. Unde sequitur, quod Iraditio Ecclesise,
1. de Sacramento corporis Domini, cap. et definitiones Conciliorum, in quo fun-

16. Cum enim vinum pro Christo, aqua dantur, ad illud solum reduci debeant,
sanctiflcetur pro populo, et utrumque unus nempe aquam non converti immediate in
sanguis, flat, elc. Alia verba Paschasii ci- sanguinem.

lantur ex Baronio. Hoc est fundamenlum Dices, quod peccata venialia sint materia 16..
Responsi
ab auetcfritale, quod ad pauca verba re- libera confessionis, quae tamen ex arbitrio
ducitur, quia aqua dicitur benedici, offerri, poenitenlis confiteri possunt, atque ab-
consecrari, converti in sanguinem a Patri- solvi ; sic aqua consecrari. Contra, aqua xmpugm
'"''•
bus ; ergo manet in sua substanlia, donec debet misceri ex praeceplo, non sic veni-
sic convertatur, et consequenfer secun- alia confiteri; unde ergo colhgam non
dum Patres aqua immediate convertitur esse aquam materiam necessariam, si con-
in sanguinem. vertibilis, vel certe non esse praeceptum

15. tantum ex ralione
Impugnatur praedicta inlerpretatio Pa- divinum mixtionis, nisi
Prsedicta
interpreta-
trum, qua3 tantum superficialis est, et in posita, quam omnes Doctores Scholastici
tio
rejicitur.
apparentia, non vero ex sensu, aut reipsa. amplectuntur.
DIST. XI QU/BSTIO VII. 501
Dices Ecclesiam conlrarium declarasse. ant Coricilia absolule vinum vilis esse iii«o eiclu-
Conlra, non ex alio fundamento, quam maleriam, excludunlur alii liquores, de aiii
"i"^'"^^-
jam cilalo, quia el faclum ChrisU non in quibus Concilia non faciunl menlionem,
exemplum, sed in necessitalem essel, et quia nempe non sunt vinum, eodem
moliva mixlionis talia sunt, ut inducant modo et aqua, de qua non faciunt menti-
obligationem gravem, tanquam materia onem, et.quia non esl vinum excluditur
capax praecepli, etiam divini, si conse- maxime, cum dicant solum ex prsecepto
cratione aquse immediata, et ea inslituti- Ecclesiastico esse miscendam ad signifi-
one subsislerenl, vel conjungerentur ei- calionem mysterii ; limilalio enim solius
dem : lloc, inquil, facile in meam comme- motivi, quod exlraneum est inslilutioni,
moralionem, ubi exprimitur prajceptum. designat aquam nun esse maleriam.

Deinde quare Florenlinum definit aquam Confirmatur primo, quia alio(juin mate- Defectus ia
doclrina.
modicissimam esse miscendam, nisi ut riam declarando, non exprimendo etiam Trident.
prius in vinum converlalur ante corise- aquam, si converlibilis esset, defectuose
ci-alionem? Item, quare lam Tridentiimm pronederent, relinquendo uliquid materiie

quam Florentinum declarent materiam non expressum. Tridenlinuiii autem ex
hujus Sacramenti esse vinum vitis : Ctii, professo agens de hoc Saciamenlo sess.
inquiunl, ex prxceplo Ecclesiae, aqua mi- 13. declarans materiam calicis, non facit
scenda est, nisi ut distinguant materiam a menlionem aquae tola illa sessione, sed
non maleria ; declarant absolute materiam declaral vinum esse materiam c. 3. cap.
esse vinuin vilis. 4. can. 1. et 2. sess. autem 22. ubi agit

Deinde docent aquam miscendam ex de eodem sub ratione sacrificii, cap. 1.
praecepto Ecc)esia3 tantum, ut oslendant similiter docet maleriam sacrificii esse

esso cseremoniam, et non materiam, de- panem et vinum : In coena, inquit, novis-
inde motivum hujus praecepti declarant siina, qua nocte tradebalur, ut dil ctae
esse exemplum Clirisli ; et quia aqua exi- sponsse suae Ecclesix visibili {sicuf nntura
vit de latere ejus, quse est significalio hominum exi(jil) relinquerel sacri/icium,
cseremonia), ergo hoc ipso aquam discer- etc. Corpus et sanguinem suum sub spe-
nunt a materia, alioquin cerle quod pri- ciebus panis et vini Deo Patri ohtulit, ac
marium essel, exprimerent, nempe male- sub earumdem rerum symbolis, Apostolis,
riam esse Sacramenli ; in hoc enim ge- quos tunc novi Testamenti Sacerdotes con-
nere argumentum ab aucloritate negaliva stituebat, ut sumerent, tradidit, et eisdem
valet, ut demonstrabitur ex sequenli. eorumque successoribus, ut offerrent, prse-
Secundo contra- idem, peccalum veniale cepil, per hoic verba : Hoc facite in mcam
est sufficiens materia Sacramenti P(j;ni- commemoralionem, elc. cap. 2. docel qui-
lentiaj, non ex alia ratione, nisi quia nia- bus prodest sacriticium, cap. :\. otTorri
teria est per se ; ergo simililer aqua esset solum in honorem Dei, cap. 4 saiicle
maleria Sacramenti calicis, si por se ma- traclandum, cap. .j. rilc inslilulas ca»re-
teria est. IIoc est falsum, et conlra Con- inonias, el roliquas solonunlalos ot rilus
cilia, non ox alio fundamonlo, nisi qiiia olTorondi, cap. C. licilas esse Misi>as pri-
doliniunt vinum vitis esso matoriam abso- vatas.
lulo, orgo recle seîuitur alios liriuoros \c primuni landom caiiono 7. .)tonet
non esse maleriam, ut siceram, aceuin, dcinde sancla Si/nodus prxceptum e.<sr ab
lac ; crgo si ex eo pnociso, (juod dolini- Kcclcsia Sacerdotihus, ut aquam vino in

;
•502 UB. IV. SENTENTIARUM

calice offerendo mtscerent, tuni quod Chri- ponit;nunquam autem asserit calicem
stus Dominus ita fecisse credalur, tum mixtum esse materiam Sacramenti sangui-
etiam quia e latere ejus aqua simul cum nis, sed vinum, addens absolute ex prae-
sanguine exierit, quod Sacramentum hac cepto Ecclesiastico, miscendam aquam.
mixtione recolitur, et cum aquse in Beali Dices : Goncilium loqui de essentiali, et 19.
Respcnsio
Joannis Apocalypsi populi dicantur ipsius per se necessaria materia, sine qua ne-
populi ftdelis cum Christo unio reprassen- quit confici Sacramentum, et in qua sola
tatur, elc. valide conficitur, aqua autem etsi conver-
18. Unde sic argumentor : Goncilium pri- tatur in sanguinem, illud conlingit, ut
Arûinen-
tum
mum de materia sacrificii agit, dicens mixta est vino, ideoque non flt mentio
*
efficar ex
Tridentino.
esse panem et vinum, tandem postquam ejus, ut materiae,
egit de fructu, modo offerendi, personis Gontra, primo hoc est contra stylum impugna-
„ ... tur.
pro quibus offertur, de caeremoniis et Goncmorum, m. .
primis Florentinum loco Fiorent.

., . Concilia d€
ritibus, tandem agit de aqua miscenda ex cjtato
, ,
assignans partes poenitentise, enu-

. .
nniunt
praecepto Ecclesiae, propler significationem merat Ires actus pcenitentis, contritionem, ^^'iTm,^~
mysticam eorum, quae post passionem confessionem, satisfactionem sed hsec
;
infe|rS
Christi successerunt, aut denotabantur non est pars essentialis Sacramenli, Tndent.
quod
per Spiritum sanctum ; ergo haec aqua semper perficitur antequam satisfactio
non spectat ad substantialia sacrificii, alio- ponatur. Idem prsestat Tridentinum sess.
quin in primo capite de ea agendum erat. 14. cap. 3. enumerando eosdera actus si-
Deinde L^lorentinum ait, materiam esse mul ; ergo id facerent in proposito, si
Materia
prsedicatur vinum vilis, cui modicissima aqua raisce- aqua in sua substantia manens esset ma-
de solo
vino. tur ex praecepto Ecclesiactico praedicans teria Sacramenti.
materiam in recto de vino solo, adjun- Deinde idem Tridentinum cap. 5. agens nem totî
gens mixlionem ex preecepto Ecclesia? de materia confessionis et poenitentise re- ^^^quaj'"

faciendam ; ergo ut caeremoniam, non ut mota, quse sunt peccala, docet morlalia ^""^Piur®'
materiam, alioquin non recte diceret ab- necessario confitenda esse venialia au- mstitnti
;
one.
solule vinum yitis esse materiam in recto, tem utililer et cum fructu confiteri, et
non addendo aquam, nisi putaret aquam esse sufficientera raateriara, ut discernant
in sanguinem ex inslitutione Christi con- certa ab incertis, et non solura universali-
verti non posse aut pertinere ad mater quid faciendura sit, sed etiara in casu
teriam. cum qua niateria liceat, et possit confici
Assignalur
Confirmatur secundo ex stylo Concilii, Sacramentuni, taraen non necessaria
materia de- quia Concilium determinate loquitur
terminata. de ergo idera docerent de aqua, si esset ma-
materia et forma cujuscumque Sacra- teqa convertibiUs, licet non necessaria,
menli. Unde agens de Sacramento Gonfir- non solum enim docent, quid fieri necesse
mationis, dicit Ghrisma, quod est mixtum sit, sed etiam fieri possit, ut valide confl-
ex oleo et balsamo, benedictum ab Epi- ciantur Sacramenta. Idem est de Extrema
scopo esse maleriam : Secundum Sacra- unctione, docent enim quinque unctiones
mentum, inquit, est conftrmatio, cujus ma- fieri debere Ritualia, et si non possint om-
teria est Chrisma confectum ex oleo quod nes, unam taraen fleri, in qua confertur
nilorem signiftcat conscientise, et balsamo Sacraraentura valide in casu quo infirraus
quod odorem signiflcat bonse famse per ante alias discedat, quem ritum approbat
Episcopum benedicto, etc. ubi heec tria Tridentinum sess. 14. cap. 3. et can, 3.
;
DIST. XI. QUiESTIO VII. 503
20. Secundo conlra eamdem solutionein, onis, sed ad significalionem mysticam

Secunda
•atio prin- si aqua vino niixla possit immediate con- unde Triburiense docens aquam non de-
cipalis.
secrari ; ergo non refert qua quanlilale bere excedere tertiam parlem, hanc rati-
misceatur, modo maneat vinum in sua onem assignat : Quia major esl majestas
substantia; sed lioc est falsum, quia Gon- sanguinis Dominiy quam fragililas populi.
Ex incon-
venienti. cilia delerminant minorem quantitatem Accedit; quod ex loco declaralur eliam 21.
Terlia
aquae esse debere. Antecedens negant intentum. Ganon esl talis : /lêa:a«<ier smc- ratio, et
adversarii. Probatur, quia illud poculum, cessor Evaristi dixit : Non debet enim, ut a Triburiea-
^''
in quo praevaleret aqua, esset mixtum, et Patribus accepimus, aut vinum solum, aut
sicut in Chrismate sufficit mixlio simplici- aqiia sola offerri, sed utrumque permiX'
ter ulriusque olei balsami et olivarum, tum, quia utrumque ex latere ejus proflu-
ila in proposito, xit, videlicet, ut per hoc indicel populos,
Deinde illud poculum retinet nomeii qiii secundum Joannem aqua sunt, a Chri-
vini, et accidentia ejus, ut saporem et sto, cujus sanguis in calice est, dividi non
colorem, et odorem, quae prsevalent, debere ; cujus rei veritatem in hac sancta
quamvis vinum sit in minore quantitate, Sijnodo confUemur, credimus et confirma-
maxime si sit vinum forle, et appellatur mus, ne iillus siae mixtione vini et aquas
vinum communiter, el secundum appa- mysteria sacra conficiat, sed ut duse partes
rentiam est tale, et experientiam, quia sunt vini, quia major est majeslas sangni-
senlilur eliam in stomacho calor vini, et nis Christi quam fragililas popiili ; terlia
operatio ; unde confulatur soluiio, qua aqua\ per quam significatur fragilitas hu-
dicit deberi aquam quodammodo absor- man<e natune, etc.
beri a vino, ut appareat saltem vinum. Ad propositum autem faciunt illae olau-
Quid est absorberi ? Non secundum sub- sula), videlicet, ut per hoc indicet populos
stantiam absorbetur, quia hoc est contra qui secundum Joannem aqua sunl, a Chri-
adversarium secundutn aulem appareri-
; sto cujus sanguis in calice est dividi non
liam absorbelur, quia sensibus, ex quibus debere, etc. Et illa ultima, duse parles sint
haec apparenlia desumitur per experien- vini, quia major est majeslas sanguinis ^, •,.
tiam, absorbetur, quia prajdominanlur in Ghrisli quam fragilitaspopuli terlia aqu;p, ;

t»o.
et eausa
ea accidenlia vini, qu;e sub sensum ca- per quam significatur fragililas populi si ; mixtionis.
dunt; aqua enim non habet qualitates duae partes sint vini, per quod significatur
scnsibiles mixti, ut cadat sub gustu et majestas sanguinis, tortia acpup, per quam
odoratu, et quantuin ad visum magis fragilitas populi signiticatur ; ergo acjua
fertur in vinum, si sit rubrum, verbi gra- non convertitur iinmediate in sanguinem.
ti;i, quanlum ad reliqua sensibilia, ul fri- l';tlpt conso(]U(Mili;i, idco vinum signi-
gus et humidum non discornit Iubc sensus licat iirircise s;inguinom, (piia ost maleri;» Mj;nX"\
magis in uno quarn in alio ; ergo in mi- pi-oximo in sanguinoin convorlibilis, sub '^"nqua'""''
nori quanlitale vini, iino et minini;i ;il)- cujus accidcnlibus manel consocralum, rf^P"''»"'-
sorbetur aqua, elc. Deinde si a(liin'r(Minus sod si ;i(iii;i convorlorolur immodiale in
verbis Patrum, tunc aqua dicetur simul s;inguinom liic modus significandi oidoin
cuin vino offerri, benodici, otc. Dices Gon- convonirol, quia manorot sanguis sub
cilia docere minori'm (pianlitatom aqua^ spociobus aqua\ sicut el vini ; orgo cum
debere esse. (ônlra, Goncilia non (lornii- ûjua in se significel fragililalom populo,
unt hoc in ordino ad offoctuni consocrali- ideoquo pr.Tcipitur miscori in calicem

;
501 LIB. IV. SEiNTENTIARUM
vini, quod denotat sanguinem, ne populus sit, sola, plebs accipit esse sine Christo,
h Ghrislo dividatur, quod non significat elc. unde subdit Cyprianus : Quando au-
aqua, sed ipsi uniatur, sicut aqua vino, tem ulrumque miscetur, et adunntione
quod sanguinis est signum, sequitur pro- confusa sibi invicem copulantur, tunc Sa-
posilum. cramentum spirituale et coeleste per/lcitur,
22. Ex his ergo tribus Gonciliis, ut alia id est, significatiune, quia sic significalur
Sensus
Ecclesise omittam (de quibus mox agetur) sequilur nosLra redemptio per unionem ad Ghri-
ex dictis.
interpretatio legilima Palrum ex sensu lum : Vinum enim, inquit Glossa, sangui-
Ecclesiae, et solutio argumenti, nempe nem aqua plebem significat, horum autem
loca Patrum referenda esse qusedam ad confusio salutis nostrx est Sacramentum,
primam mixtionem, qua aqua in propria etc. id est, signum.
substanlia miscetur vino, alia referri ad Haec eadem est doctrina, et JuUi Papae
aquam, qua conversa in vinum mutatur loco citato, et habetur cap. Cum omne, de
in sanguinem mediate, ul patebil respon- consecr. dist. 2. Calix, inquit, Domini
dendo in specie ad ipsas auctoritates. juxta Canonum prsecepta, (id est, prae-
Examinan- Locus Alexandri declaralur ex Tribu- ceptum Ecclesise, ut Florentinum et Tri-

tur
el decla- riensi in specie, et mixlionis motivum dentinum) vino et aqua permixtus debel
rantur
ia specie esse, lum exemplum Ghristi, tum signifi- offerri, etc. subdit rationem : Quia vide-
loca
Patruin tio mystica, ut populus per aqaam desi- mus in aqua populum intelligi, in vino
adducta.
gnatus uniatur Ghristo in calice, non per vero ostendi sanguinem Chridi ; ergo cum
conversionem aquae in sanguinem imme- in calice vinum aqua miscetur, Christo
diate, sed in vinum, mediate vero in san- populus adunatur, et credentium plebs ei
guinem. Gonsequen'ia male infertur, ahas in quem credit, copulatur et jungitur, elc.
verum esset aquam in sequali aut majori Advertendum hsec eadem haberi in
quantilale posse converti in sanguinem. Gonciho Bracharensi III. c. I. fere ad
Cyprianus,
Auctoritas Gypriani ad idem refertur, verbum, nisi quod ubi Pontifex insinuans
nempe ad significalionem mysticam; dans commune statutum, dicens, Juxta cano-
enim rationem, quare nec aqua sola, nec 7ium prascepta, Bracharense habet. juxta
vinum solum in calice Domini offerendum quod quidam Doctor edixerit, etc. indicans
sit, subdit rationem : Nam si vinum solum Gyprianum. Eadem doctrina summatiin
quis offerat, s%nguis Christi incipit sine collecta l^gitur in Wormaliensi cap. 4.
Christo, id est, ut dicit glossa, sine Sa- Adde, quod sancti Patres interpretanlur
Ex latere
cramento, quod de ejus latere profluxit, ex latere Ghristi emanasse Sacramenta. Christi
fluxissft
id est, sanguis et aqua; vel sine Christo, id Leo Papa epist. 4. cap. 6. Augustinus tract. Sacramen
ta.
est, sine Ecclesia, quse corpus Ghristi mysli- 15. et 120. in Joan. lib. 2. de Symbolo ad Leo Papa
cum est, quod est dicere sine aqua, quod Catechum. cap. 6. lib. 15. de civit. 26. nnt.^'
significatione repraesenlat populum Ghri- Ghrysostomus homilia 84. in Joannem. cyniiuT'
stianum, alioquin quomodo sanguis Ghristi Gyrillus lib. 12. cap. 39. Ambrosius /^'6. 10. '^S!'^L°y|'["
posset esse in calice sine Ghristo. Unde in Lucam, cap. de commendatione Marim,
glossa ibidem docet per vinum significari Terlullianus lib. de Bapt. c. 9. In aqua
Julius praecise sanguinem ; ideoque Julius Papa autem designant Baptisma, per quod
Papa.
episLola prima ad Episcopos ^gypti legit : Ecclesia in Gliristo regenerata esl ; recle
Nam si vinum tantum quis offerat, sanguis ergo aqua significat populum fidelem
Christi incipit esse sine nobis ; si vero aqua in sanguine vero ahqui redemptionem,
DIST. XI. QIJiESTlO VII. 5Jo
aliqui Eucharisliam designanl sub specie Palruni aut Ecclesiai, quae alioquin magis
vinl ; hoc ergo fundamenlum esL hujus eranl e.xprimenda, quam hajc quae solum
mysterii, in quo Patres dicunt, miscendo exprimunt Palres.
aquam vino, designari unionem populi Deinde idem palet ulterius ex natura
25.
ad sanguinem, per quem redemplus est, molivi mixtionis, quia haec instilula est
et consequenter Gbristum. principaliter ad significandum sanguinem

24. Confirmatur, tam mixtio facienda quam et aquam, quse fluxerunl ex latere Chrisli,
praeceptum de mixtione sumunt speciem el in quibus significatur haic unio mysti-

praecise a suo motivo, quod explicant ca; per mixtionem vero signiticalur se-
Patres ; sed illud ncn est aliquod spectans cundario ex natura myslerii, quod repne-
ad institutionem, quia de hac nullam senlat. Hoc patet ex verbis Alexandrini I.
mentionem faciunt Palres explicantes prae- et Concilii Triburiensis citatis, et siciit in
dictum molivum, sed dicunt esse signifi- prototypo, seu repraesenlato, servabant
cationem myslicam, vel qua sanguis et suas species sanguis et aqua, ul serveLur
aqua fluxerunt ex latere Christi vel unionis vera proportio signi in mixtione vinum
rtixlio a populi cum Christo, dicenles Christum in sua specie repra^sental sanguinem, quia
otivo cx-
•emoniali designari per vinum, populum per aquam, est materia per se ejus, el sola, ul paieL
suinit
speciem. atque adeo significationem referunt ad ex Conciliis allegalis, et aqua similiLer
ipsam primam mixtionem, non vero ad propriam speciem; unde lota significaLio
conversionem per consecrationem in san- referri debel ad primam mixlionem in
guinem Chrisli, ut patet ex diclis. SicuL qua relinent suas species ssrvala unione
ergo mixtio ab his motivis sumit speciem, commixtionis tantum; unde vinum in sua
ita et praeceptum Ecciesiaslicum mixtionis, specie substituitur pro sanguine, ut palet

ergo non Iranscendunt h;cc moLiva ; sed ex Alexandro, Cypriano, Julio, et Tribu-
haec sunt mere caeremonialia et spectanlia riensi et Tridentino, ubi expressis verbis
ad institulionem Ecclesia) lantum ; ergo docent sanguinem designari in vino tan-
non ad inslitutionem Sacramenli factam a tum, in aqua vero populum tantum, in
Chrislo. commixlione ulriusque unionem populi
Patel prima consequentia, quia pnece- ad Christum designalam in prototypo seu

ptum et opus praecepti sumit speciem a mysterio sanguinis et aquae fluentis ex
ralione et motivo, a quibus inducunlur, latere ChrisLi ; hanc crgo mixtionem inlel-
et lex ex sua ratione interpretationem ligunt Palres, et illa sola apla est repnu
capit, sicut ex fine intrinseco seu motivo. sentalioni, quia licet sanguis fluxeril ox
Si ergo Patres mixtionein prajceperuiit latere Cliristi, et simul aqua, neque san-
ad significandum praicise sanguinem et guis transivit in aquani, niMiue aqua ii\
aquam, qu.e simul fluxerunt ox latere sanguinom, nisi per mixlionem, noquo
Chrisli, et hoc ulterius ad significandatn Chrislus fit populus, nequo populus fil
myslicam unionem inlor pdpulum, (|ua' ChrisLus, licot uniatur Christo, quam
designatur in ScripLura per aquain ol unionom solum praUondunl Palres, ol in
Chrisluin, qui designaiur por sanguinoin, proportione ini.\lionis solum ropra»sonla-

et liic symbolico por viuuni ; soiiuilur lur, dum aijua. qu;D signiliMt p >pulum.
quod neque mixtio, noiuo ])ra'co|)lu'n in ])ropria suhslaiiLia inanens unilnr viiio.
ejus ad uIt(Tior;i mysloria i])sius insLitu- (juoti dosigiial sanguinem, per mixlionom.
Uonis Sacramonli reforond;» sinl e\ sensu \hv' auliMU j^roporlio non signifioarolur
; ;

per conversionem aquae immediate in consecrari, intelligitur vinum dilulum,
sanguinem, quia sic populus fieret Gliri- quod etiam denominalionem habet ab
slus per idenlitatem, non per unionem, aqua quoe miscetur, non quod aqua ma-
servala propria nalura et distinctione neat in sua substantia, sed quod poculum
requisita ; unde colligilur de tali conver- dicatur dilutuin, conversa, etiam aqua in
sione niliil dicere Patres, aut intendere, vinum, quod per ipsam temperatur, licet
imo oppositura plane insinuare. in ipsum sit conversa et ad effeclum
26. Dices : Patres recolere etiam factum significationis myslicae ; unde cum hoc
Ghristi, qui in vino diluto consecravit. solum sit motivum, et causa expressa
Gontra, hoc perinde urget contrariam sen- mixtionis, nequit trahi ad diversum sen-
lentiam, quia si inde infertur consecratio sum. Quando ergo aqua dicitur fieri san-
aquae immediate in sanguinem, debet guis ab Augustino, intelligi debet me-
eliam interpretari praeceptum divinum, et diate, ut plerumque fit, et sic Damascenus
consecratio aquse de necessilale materiae : intelligitur, quando dicit vinum et aquam
lloc facite, inquit, in meam commemora- fieri sanguinem, quse copulativa in simili-
tionem. Patres tamen et Concilia citata bus locuLionibus determinat utramque
referunt illam mixtionem ad exemplum substantiam vini et aquae, prout miscetur,
Ghristi, non ad inslitutionem Sacramentl, non autem quando fit consecratio ; unde
et intelligunt esse tantum prsecepti Eccle- verum est aquam fieri sanguinem, sed
siastici, ex cujus nalura sequitur exem- primum conversa in vinum. Per hoc expo-
plum Christi non referri ad institutionem nitur Justinus, et omnes Patres Grseci,
Sacramenti. Deinde neque constat cerlo qui in simih forma loquuntur. Ad Pascha-
ea certitudine, quse requiritur ad fundan- sium et Algerum infra dicemus. Et nega-
dam sententiam communem Patrum et tur consequenlia, nempe locutiones illas
Ecclesiae, prout de illa opinione prsesu- falsas esse, mutari, benedici, offerri, con-
munt assertores ejus, si Ghristus conse- secrari aquam in sanguinem, nisi sit in
cravit in vino diluto, sed tantum creditur, sua subslantia, quando ista contingunt
inquit Tridenlinum, id est, existimatur nonne panis et vinum recle dicuntur
unde dicit Go^TidviS juxta consuetudinem mutari in carnem et sanguinem, quamvis
lociistius, in qua scilicet causa sobrieta- tamen non sint, sed per decoctionem
tis vlnum diluebatur, quod fuit usuale, stomachi transeunt in chylum, et per
quamvis autem id prajsumi possit, et hujus co iversionem in sanguinem, et
indicat Liturgia Jacobi, lamen neque sanguinis in carnem ; sic etiam dicitur
Evangelistse referunt specificantes mate- aqua manere in vinum conversa : Post-
riam per se Sacramenti, quod est vinum, quam gustavit aquam vinum factam, sicut
quos proinde sequuntur GonciJia. Unde elementa dicuntur manere in mixto in

Patres non ad hoc exemplum principaliter quod convertunlur, licet non maneant
referunt significationem mixtionis, sed ad secundum propriam formam ; eadem ergo
sanguinem et aquam, quae fluxerunt ex proprietate dicitur aqua mutari in sangui-
latere Ghristi, neque Evangelistae prseteri- nem, quamvis prius fiat vinum.
rent hanc materiam, si ex institutione Secundum principale fundamentum su- 28.
Secundum
spectaret ad Sacramentum. mitur ex Innocentio III. cap. Cum Marthae, fun lamen
tum
27. Ex his patet ad alia loca Palrum, unde de celebrat. Missarum, quasi hanc senten- ex
Innocentio
quando dicunt vinum et aquam in calice tiam ibidem docuerit, ul quse tunc in
; .
DIST.Xl. OUyESTIO VII. 307
Galiia fuerit communis, ut patet ex episto- Haec, quam veram censel Ponlifex, esl secunda
la Goffridi, et ex anliquioribus anle Ma- secunda in ordine, quia prima dicil aquam pr^fertur.
gislrum et Scliolasticos. Quserebalur au- niulari in aquam, qu» tluxil ex lalere

tem a Pontifice, utrum aqua in sanguinem Ciirisli ; tertia dicit manere in propria
convertebatur ? quae quaestio esset nuga- substantia ; secunda aulem cum vino
toria, nisi intelligatur aqua manere in sua nmtari in sanguinem, quia convertitur in
subslanlia; refert enim Pontifex tres sen- vinum, nam illud quod dicit de Piiysiois
tentias : prima est, quae dicit aquam munon speclat ad Theologos, et in respon-
tari in aquam, quae fluxit in latere Christi sione sequilur contrarium ; ila omnes
secunda eorum qui dicunt mutari in Theologi interpretantur Canonem.
Confirnia-
vinum, quamvis, inquit, Pliysici id negent, Gonfirmatur inlerpretalio ex ipso Inno tur
ex eodem
et ita altera negabat, aquam converti in centio lib. 4. mysleriorum Missx, cap. 29. lib. 4.
myst. Mis-
vinum ; allera affirmabat, et priori con- disserit an aqua in sanguinem converla- s;e
c. 29.
sentit ; unde ulterius dicit aquam cum tur; et partem affirmativam docet contra
vino mulari in sanguinem esse probabili- eos, qui negant aquam converli, cap. 30.
orem, unde infra assignans ralionem, rejiciens opinionem eorum, qui dicunf,
non dicit ideo aquam converli in vinum, non aquam naturalem, sed phlegma exi-
sed aquam ideo uniri vino, ut Christo visse ex corpore Chrisli, docet modum,
populus adunetur. quo convertitur : Quibusdam vero, inquit
Kespondelur contrarium dici, verba non absurdum videtur quod aqua cum vino
29.
tesponde- ejus sunt : Quaerebatur, inquit, ulrum transit in sanguinem, ea videlicet ratione,
tur
ad Inno- aqua cum vino in sanguinem convertatur ? quod aqua per admixtionem transit in vi-
centium,
et deca- Super hoc autem opiniones apud Schola- num, et vinum per consecralionem transit
ratur.
slicos variantur ]. aliquibus enim videtur, in sanguinem. Quis enim ambigat aquam coa\^rii"in
quod cum dc lalere Christi duo (luxerint in vinum transire, cum multo vino modi- sangumem
mediate.
prascipua Sacramenta redemptionis in san- cum infunditur aquae ? alioquin lota vini
guine, ac regenerationis in aqua, in illa substantia propter gultnm aqu.v tnutalur,
duo, vinum et aqua, quse commiscenlur in ut quoddam fiat ex ipsis confusnm, quod
calice, divina virtute mutantur, ut in hoc nec sit aqua, nec vinum, etc. Ecce quomo-
Sacramento plene sit veritas et flgura. do Pontifex resumens casum cnpiluli Cum
Alii vero tenent, quod aqua cum vino Marthx, doceat aquam cum vino mutari
transubstantientur in sanguinem, cum in in sangninem. ila ul prius mutetur iii
vinum transeal aqua mixla, licet Phijnici vinum i\q\ui. lla'c ergo fuit comnmnis sen-
contrarium asseruerint, qui aquam a vino lentia Theologorum lunc lemporis, quam
per artiflcium posse asserunt seiiarari.
1'onlifox, tam in illo decreto quam eliam
Prgeterea potest dici, quod aqua nnn transit
in dociriiiali discursu super Missa esl
in sanguinem, sed remanet prioris vini
seculus.
accidentibus circumfusa, otc. Doindo infra
Kx hoc sequitur solulio l«'rlii argumenli, x/riium
concludil : Verum inlcr opiniones pnvdi- •""''•""''"•
(luo pnufatus auctor contendit in Kcclesia
ctas,illa probabilior judicatur, qux asserit
l.x-îiiplnni
(lallicana anto Sentonliarios Scholaslicos
aquam cum rino in sanguincm fransmuta- Gollr*di
ri, ut expressius elnceat proprictas Sacra- contrariam comnmnem fuisse ox epislola
(1 )tTridi Abbatis Clartwvallensis sub Clo-

mew^/, etc. Assignal rationom, quam alias
adducunt priora Concilia, ut pnpiilu.< nionlo III. quam Haronius exscribit loco
Christo mancat coadunauis. cilato. Alii ucgabanl aquani cum vino mu-
;
5U8 LIB. IV. SENTENTIARUM

tari in sanguinem , alii id afflrmabanl, consuetudine loci, tum quia id insinualur Fundamei
la
quam ipse sententiam dicit communem Proverl). 9. Miscuil vinum, posuit men- affirma-
tivae,
fuisse, neque alias opposilum auditum sam, etc. ubi designalur mysteriuniEucha- et
esse, citans in confirmationem ejus Gypri- risliae; secundo, quia aqua mixta simil» commuDis
anum, Ambrosium, Auguslinum, supra non manet converso pane in corpus, er-
citatos, et Hildebertum Paschasium, pu- go eliam nec mixta vino; tertio, quod est
tans eum anliquiorem fuisse, nempe an- conlrafundamentum negaliv«, quo nega-
le Gregoriurn, in quo errat, fuit enim bal aquam posse converti, scilicet in vi-
modernus, item Algerum. num. Postremo, inqmi, cum elementa qua-
Responsio. Respondeo ex Innocentio, aquam mu- tuor igiiis, aeris, aquas et terrae, supremus
tari in sanguinem cum vino, sed media- arlifex sic conjunxerit, ut non tamen ele-
te, ut Pontifex declarat, Alia auteni opinio menta simplicia, quod ex eis elementata
negabat mutari, vel in vinum, vel in sunt, quae videntur, si ab illa mutatione
sanguinem, ut citat ipse Innocentius capi- exceperit alius ignem, alius aerem, alius
(ulo Cum Marthse, el super Canone, locis terram, sicut isli aquam excipiunl, non
citalis ; falso ergo adversariusinfertex eo, ^nediocris inde confusio consequetur, etc.
quod dicunl aquam cum vino mutari in Hoc fundamenlum eral a ratione, quo o2.
sanguinem, intendi suam opinionem, qua innitebanlur negantes aquam converli in

scihcet aqua immediale in sanguinera mixtum, neque consequenter in vinum,
Iransiret, el expresse declarat ipse Inno- et Pontifex etiam utroque loco citato
centius sensum quaestionis conlra negan- asserit. Conlra urgebant affirmantes ratio-
tes ullo modo, aut mediate, aut immediale nem illam, quia elemenla mixtum in
in sanguinem mutari. convertuntur, inde probanies aquam in
Nemo autem praesumere debet Innocen- vinum converti, atque adeo aquam con-
tium III. qui et Parisiis, studuit, et ab verti posse in aliud virlute agentis natura-
ipso Clemente III. inter Cardinales as- lis ; ergo tenuerunl communem senten-
sumptus est, et postea Pontifex ad eam- liam, quam Theologi Scholastici docent.
dem queeslionem propositam respondet, Alioquin haec ratio non esset ad propo-
quam super mysterio Missae loco citato situm, si defenderent aquam immediate
resolvit, sensum quaestionis et controver- converti in sanguinem posse virtute divi-
siam non attigisse. na, quia de hoc nullus salva fide dubi-
31. Controversia ergo fuit : An aqua ullo tare potuit.
modo converteretur in sanguinem ? Com- Dicebant ergo negantes vinum esse ma-
munis affirmabat, quam docet Pontifex ;
teriam sanguinis, el non aquam ; aquam
negabant alii, quia ex opinione Physico- autem admixtam vino non posse converti,
rum putabant non posse converti in vi- aut fieri vinum, sed manere in sua sub- Slalus coB
num, ac proinde manere in propria substantia. E contraalii asserebant aquam mu- troversiae
Declaratur
controver- stantia
circumfusa accidentibus vini; neque tari in vinum, ei sic converti in sanguinem
sia
in ciero
aliam controversiam insinuat Goffredus modum ergo conversionis aquae in sangui-
Gallicano mox
esurgens.
in sua epistola, ut patet. Proposita enim nem illa ratione comprehendunt, et
controversia inter affirmantes et neganles, probantes ex auctoritate sanctorum Pa-
subjungit fundamenla affirmativae, quam trum aquam converli in sanguinem, inlel-
communem appellat; primo, quia calix ligunt seu supponunt modum praefatum
Domini fuerat mixtus, et non merus ex conversionis ejus, sicut et Ponlifex utro-
DIST. XI. OUvtlSTIO VII. 509
quem loco citato rsspondpns ad qusestio- uhi loquilur de vino simpliciler, et puro.
ne, eumdem modum exprimit proferens Iiem, quia in liis est refeclio iiominum
affirmalivam, quse communis fuit, teste singularis, non besliarum. De aqua au-
Goffredo. tem sic subdit : Cui, inquit, supple vino
Probabat autem communis sentenlia etiam postmodum per Apostolos, aquam
conversionem aquse in sanguinem iisdem misceri voluil, qui communfs potus est
auctoritatibus, quibus moderni auctores bestiarum et hominum,ul ad unitatemtanti

suam fulciunt sentenliam, quas lamen mysterii pertinere siynificaret, non solum
Verba
auctorilates, neque Pontifex Innocentius, juslorum, sed et peccatorum, si pcenitere manifesta.
neque communis sensus Ecclesiae Gallica- veilent, consortium, ut quod suum erat ipse
nae, tum temporis intellexit in eo sensu, in exordio Sacramenti prius exe/ueretur,
quasi aqua manens in propria substantia elc, id est, instiluendo materiam tantum
immediale in vinum converteretur, sed panem et vinum, in iisque consecrando ;
ut prius conversa in vinum, ut palet ex et nos quod nostri erat mysterii postmodum
dictis ; ergo hic est verus sensus Patrum, adderemus, etc. id est, miscendo aquam
quem recte assecuti sunt Scholastici, non ex traditione Aposlolica ad significandum
seiitentiam novam invenientes, sed anti- injustos. Clare ergo hic docel sentenliam
quam in suo rigore sequentes, ac proinde communem asserens panem et vinum pu-
interpretatio Patrum genuina et vera rum esse materiam Sacramenti, in quibus
est illa quam prsemisimus, non quam ad- tantum Ghristum consecrasse refert,
versarii imaginanlur; et proprietas locu- aquam ab Apostolis addilam ad denolan-

tionis Palrum recte salvatur, et veritas dum myslerium. Quod ergo priori libro
mysterii, el instututio materiae, et posteri- incidenter dixit, agens per se desacrificio,

orum Conciliorum doctrina, ut Florenli- reducendum est ad sensum communem
ni et Tridenlini. jam explicatum, ut patet ex pnemissis, ubi
33. Confirmatur haec veritas, ex auctoribus veritatem eam loco proprio Iractat; Ibi
"tur'"^' anliquis, quam tam GofTredus insinuat, autem loquitur juxta praxim el ritum
aucion-'*
quam adversarii citant. Algerus lib. de Sa- consullum, sicul et alii Palres non solum
bus.
cramenlo AUaris, cap. ^. qnydvW. : Quarein institutionem speclanles, sed etiam con-
pane et vino consecretur corpus Chrisli, currentia ex ordinatione Ecclesife, qualis
etsanguis? in qua qiiaeslione non facit est dicta mixlio. Floruilanno 1130. habetur
mentionem aquae, sod vini simpliciter, in Bibliotheca Patrum, tomo 12. part. 2.
dans aulem plures rationes et congruen- impress. Colonix.
34.
tias hujus, quia per modum nulrimonti, Uem Odo Cameracensis Episcopus, qui Odo (âme-
:onsecra- (juia panis et vinum in subslantiam cu- lloruil aiiiio 1010. in Caiiouem Missassuper racensis.
tionis
materia. juslibet transformalur naluraliter, quaiUo iHa : Simili modo posti/uam avnatum est,
magis, si Deus voluerit, in carnem et accipiens ei kunc prxclarum calicem, \n\v-
sanguinem suuin transforlur oinnipoten- clarum dicil calicem adhuc vini, usquo
lialiter ? deinde quia in liis osl ordina- duui slaliin lict pruiclarus quando sanguis
rium nostrum nulrimontum. Item, inquit, eril, elc. et infra, dicit latere sub speci-
Rcclosiastici corporis unilas ad invicoin ebus vini, viderio, guslari vinum, quod non
aptius signalur, qiiia sicut panis ox nuiltls est, et similia, ubi lo(]uiUir (\o maloria
granis, et viimm ex multis raconiis, si.- proxiina saiiguinis, non faciens inonlio-
Ecclesia ex variis personis colligitur, elc nomaqujo,qua)remolaost; habeluribideni.
. :
510 LIB. IV. SENTENTfARUM

Hildebert. Ifem Hildebertus primum Cenoman. mento Altaris, cap. 14. agens de materia fitephanus
Episcopus, postea Turon. Arcliiepiscopus, proxima Inde
Eduensis.
: est, inquit, quod panis et
carmine in Canonem Miss«, in offertorium vinum non transeunt in divinam naturam,
Admixtum vino laticem miraris, at ipsum. sed in humanam subatantiam, et antea to-
Grande Sacramentum est, nec ratione vacat:
tus, inquit, sub utraque specie panis et vini
Undefluens homo proeteriens ea mixta Liaeo,
(supple Chrislus) et sub utraque particu-
Et Christo Christi sanguinejanctus homo,
aquam, vel vina ministrans
Dividit unitos, vel la totius speciei totus ; infra autem / n
Et caput a membris separat ipse suis. prgpparatione panis, inquit, et mni, id
PrcBterea nil fons sine sanguine, (id est, vino) est, ad offertorium, aqua vi.no misceatur,
nil sine fonte
ut utrumque de latere Domini fluxisse
Sanguinis, utrianque simul salvat, utrum-
memoretur, in quo etiam significatur nos
que sacrat,
Cum
per aquam et sanguinem salvari; aquam
rimaretur pendentis viscera Christi
Lancea, manavit sanguis, et unda simul. dico Baptismi sanguinem Jesu Christi,
Sicut utrumque simul fluxit, simul offer etc. ubi nihil asseril de conversione aquae
utrumque, in sanguinem proxime, sed potius oppo-
(scilicet in offertorio aut consecralione, situm, quia et superius non facit mentio-
de quo agit) nem aquae, nec mixtionis, ubi de materia
Unum deme Crucis non imitaris opus. Sacramenti agit; sed infra tantum, quan-
Hic agit de offertorio ante Canonem, ubi do agit de praeparaLione materiae et of-
docet aquam miscendam vino, quod de- fertorio, et hoc tantum ad significationem
notat sanguinem Clirisli, ut alii omnes mysticam ; habetur tom. 11.
docent supra citati ; ergo niliil agit de Aliud non docet Paschasius Corbeiensis : 36.
conversione immediata aquae in sangui- Paschasius
Xon credo, inquit, quod aliud pependerit Corbeien-
nem. Unde sequitur lianc fuisse commu- in Cruce quam caro, neque aliud proflu-
sis.
nem, quam docemus, quamque praetendit xerit de latere Christi quam sanguis et
praefatus Abbas Goffridus in sua epistola, aqua ; et si hoc ita est, hoc accipiunt cre-
citans auctoritatem hujus ; vixit 1125. dentes, id est, carnem et sanguinem, cui
Beringosius Abbas, de laude et inven- admiscetur aqua in calice, aqua in qua
35.
Beringo tione sanctse Crucis lib. cap. 16. ea-
sius.
1. renati, sanguis quoque in quo redempti
dem dicit : Quod m sacriflcio non vinum sunt fideles ; et sicut testatur Cyprianus,
solum, neque aqua sola deferenda est, nec aqua in calice, sine sanguine esse debet,
sed utrumque potius misceatur, ut ex utro- nec sanguis sfne aqua, quia per aquam
que unum Sacramentum. spiritali signifl- populus ablutus unda baptismatis significa-
catione perficiatur, etc. Inlelligit autem tur, et per sanguinem Christus, qui eo nos
significationem, qua populus Christo uni- redemit, ac per hoc neque Christus sine
tur, nam in verbis prsecedentibus adducit Ecclesia Poniifex in asternum, neque Eccle-
verba Cypriani dicenlis : Si vinum solum sia sine ChriHo Deo Patri offertur, etc. ILa
offeratur, incipere Christum sine nobis ; et ille in epislola de corpore et sanguine
subdit figuram hujus mixtionis fuisse mu- Domini. lib vero de corpore et sanguine
tationem aquse in vinum in nuptiis tempo- Domini, cap. 11. ab adversario citato habftt.
re legis, per quam designatur populus in Plane aqua in sanguine quare miscea-
Evangelium : Ut et nos, inquit, in aliam tur, dum in natali calicis factum a Christo
imaginem transformemur ab omnipotente non legitur ; illa permaxima causa est,
Stephanus Eduensis Episcopus, de Sacra- quia de lalere Christi ubi passio completur,
DIST. XI. QU.ESTIO VII. 511
sanguis pariler el aquamanavit, quod recte auctoritate, reliqua facilius expedientur,
myslerium plene intelligentes, faciendum q.utc sunt a ratione,

in calice censuerunt, ut nihil deessel nobis Objicitur itaque vinum non posse 38.
Fundamen-
in hoc Sacramenlo ad commemoralionem convertere m se aquam, quia est corpus tum
nostrse redemptionis, etc. ubi expresse do- simplex, quod nequit transire in mixtum, ^ "**'<'''*•
cet ad memoriam mysterii id fecisse Apo- nisi concurrentibus aliis iribus elementis.
stolos, supponens in calice, quem Chrislus Deinde Aristoteles videtur lib. de Gene-
consecravit, non fuisse aquam. Assignai rat. cap. 10. negare iianc conversionem ;
deinceps alias significationes communes, deinde quia separari potest aqua a vino
quas Iradidit Cyprianus ; et amplius inler per artem, ut chymici docent. Responde-
alias recte misceri aquam vino Quia hi : tur omnia hsec falsa esse, nam ratio pri- Respônsio.
mum Ex uno
liquores magis quam alii coalescunt, quia allata falsa est, nempe ex uno ele- ^f^ raflnto
vinum ex aqua per vitem, sicul Christus mento non fieri quandoque mixtum, ut P°^~jjj eri
xtum.
ex Maria per carnem nascitur ; ergo con- ex aqua piscis, prout probat Doctor in 2.
tra fundamenlum adversarii censet, quo dist. 25.
iile putat aquam non esse convertibilem Deinde contrarium ejus, quod asserit.
in vinum. Unde infra, quando dicitaquam tenet Aristoteles loco citato ; agit enim de
verti in sanguinem, non alio modo inlelli- distinctione augmenti per nutritionem
imme- gjt, nisi ut alii. Ex liis ergo perperam a mixtione. De hac aqua ad vinum sic rosse
'
diate converti
citalis, quorum nuUus negat aquam mu- ait : An alterius remaneat substanlia, id aquam in
guinem mixtum.
ansire. lari in vinum, male ex superficie verbo- cst, mixti, alterius non rcmanet ut succi,
rum, quibus tanlum dicunt aquam offerri alteriusne rci ? cum in hac quoque mix-
in calice, aul mulari in sanguinem, intentione id quod imperal, id cst, prccdomi-
tat quispiam notam loti scholae, quasi aliud natur, ut si id vinum fuerit, excrevisse
docerel, quam Ecclesia hactenus, ante dicalur; omnes cnim ipsius mixtionis con-
ipsos docuit, nam et Theologi idem dicunl, gcstce partcs, non aqucc, sed vini nalu-
sed sano sensu, et proprie de rigore ver- ram retinent, et illius opera efficiunt ;
borum dicilur mutari, mediate lamen ; ne- ergo vinum convertit in se aquam, (juia
que ergo Patres, neque antiquitalem pro ejus naturam et efficaciam rctinet. Deinde
se habet pncdicta sententia. iioc exemplum addiicit in iis mixtis.îuo-
37. Ideoque S. Thomas in 4. dist. prxsent. rum alterius substantia remanet, alterius
quasst. 2. art. 4. qiiaestiuncula prima ad vero non remanet,etc, quodex consequen-

secundam, posl Innocenlium, recensel til)us patet, quia illam similitiuiin(Mn ad-
duas illas opiniones anliquas de conver- ducit allerationis, qu;c lit ad nutrilionoin
sione aquir, (juas memorat Goffridus in in qua substantia alili manel et augetur ;
sua cpistola, quarum una diccbat aciuam nutrimenli vero inanel, sed altonuatur ot
converti prius in vinum, et mediale in porit.
sanguinem, alia negabat converti in san- Item lil). 4. de historia animaliuin, 39.
c\ t^ f. . •
I Aau.1 est
guinem. Uiule colliiîtur nullam terliam cap. 2. Qualitatcm onim quamdnm p^ttissi- îuneaiam.
fuisse, qua3 diceret aquam converti iin- mum rccipif cl (ilimrnluni, cl dispositio.
mediate in sanguinem, ac proindc eam, corporis c.r trmpcramrnto arris conti-
([uam liactenus cxpui;navimus, cssc novi- urntis, ct ribi ingrrdirulis. scd pra^cipur
tiain luijus temporis ; vide ipsum l\. r.r alimonia aquiv ; hujus rnim usus plu-
luirt. qiiwst. ~\. <irt. S. Ilactciius ox rimus cst, atquc in omnibus aqua alimcn-
;i2 t.lB. IV. SENTENTIARUM
lo esf, eiiam skch, etc. ergoaqua conver- Dices cum eodem, quare vinum dilutum
titur in mixtum, et non tantum in corpus non reducit se in pristinum statum, sicut
simplex. aqua ad propriam frigiditatem ? Respon-
Et in libro problematum, sect. 1. tex- detur, quia virtus caloris naturalis in
tu 12. Cur mutationem aquarum gravem, animali etiam refringitur per actionem
aeris vero non gravem esse affirmant? et repassionem ab alimento, quod totum
an quod aqua corporibus alimento est, non convertit in suam substantiam, mu-
quo jam habito complexoquc peregrina- tat tamen in aliam, ut excrementi ; sic in
mur, etc. et sequenti : cur ciborum mutatio proposito vinum quidem repatitur, quan-
magis quam aquce gravis occurrat ? do aqua in quantitateadmiscetur,et fit ci-
an quia plurimiim aquce consumimus, bus, id est, alia species, non vini puri,
nam et in pane et obsoniis, et in potu sed diluti; non facit hoc ad propositum
Patet
iperfentia (iquff^ nûs plurimus cst, ctc. Expericntia per admixtionem guttee, qu9e etiamsi ma-
ad hoc accedit, nam qui bibunl aquam, neret in substantia sua, non impediret
etiam hsec in ipsis in excrementa transit, conversionem, ut mox apparebit; neque
aut nutritionem, ut in animaUbus ; ergo refert ad hanc conversionem guttse, ut
corrumpitur in mixtum. vinum sit debile, vel Lovaniense, ut
Quod vero ait Philosophus de sensu et idem replicat, quia convertit etiam gut-
sensato contra Pythagoricos, qui dicunt tam in se.
nutriri qusedam animalia per odorem, dat Objicit prseterea argumentum Theo- 41.
Objectio.
ejus rationem hanc : Perspicuum enim vi- logicum, quoJ falsa esset forma in ca-
demus, quod alimentum compositum esse su, si aqua non converleretur in sangui-
debet; et infra : nec quidem aqua sola, et nem, ut quando statim consecratur post
quidem non permixta alere polest; id mixtionem, tunc necesse est aquam non
enim quod constituendum est, corporeum mutari in vinum ; ergo si non in sangui-
esse oportet, etc. hoc, inquam, non obstat, nem, non totum quod est in calice
saltem quia mixta alere potest, et corrum- est sanguis, et consequenter forma
pi in aliud, et intentum ejus est requiri falsa. Respondetur hoc nihil esse, quia Responsio.
Non obslat
aliquod soHdum per modum cibi, quia si musca cadat in calicem, aut gut- veiitas
aqua sola non alit, sed permixta solido. ta mellis, non falsificat formam ; neque
Ex hoc patet ad secundam objectionem. si granum hordei aut avense misceatur
Ad tertiam negatur experientia illa, quia pani, obstat ejus consecrationi, quia heec
etiam vinum depuratum,quandoque etiam non tribuunt denominationem toti, et pro

continet humorem aqueum in superficie. nihilo reputantur, ideo censetur calix
unde separetur humor ex vino,est tenuior vinum secundum apparentiam, et hostia
pars vini ; et licet non referat calorem,nisi panis triticea, alia illa non cadunt sub
aquse, tamen saporem et alias operationes sensum, ut diversa sunt. Unde Inno-
vini habebit, unde si aqua pura esset, centius in cap. Cum Marthce, non invenit
nunquam saperet ut vinum. illas subtilitates contra eos, qui dicebant
Objicit adversarius prpeterea quod vir- aquam non mutari in sanguinem aut vi-
40.
tus vini debilitetur infusa aqua. Respon- num, ideoque misceri, ut significet popu-
detur, quia repatitur, id verum esse, non lum, non ut materia proxima, aut remota
quod maneat gutta aquse in substantia, conversionis.
imo per guttam aquse non debilitatur. Objicit preeterea, quia in casu quo aqua
.
DIST. Xr. OU^STIO VII. 513
Objectio de maneret in propria substantia, suniens ca- rationis, sicut sequitur prudenliam, recipit
licem non esset jejunus; ergo non posset determinationem ab intentione, quee se-
aliam Missam celebrare quando jure aut quitur cestimationem, ut non absolute ad
privilegio conceditur, ut illud in nocte rem ipsam in esseferatur, sed prout exi-
Nativitatis Domini ; hoc autem ob neces- stimatur esse.
sitatem populi quibusdam conceditur. Heec de hac qufDstione, quffi ad pau-
Responsio
pritna.
Respondet Innocentius loco citalo dc ciora reduci possint, sed prolixa fecit
mysterio Missce. Suarez et Gabriel lect. 35. calumnia inquantum auctoritatem totius
in canonem MissK, quando ita probabi- schobe concernit, quasi a Patribus rece-
liter constaret Sacerdoti non fuisse con- deret et communi Ecclesite sensu in ma-
versam aquam non esse jejunium, et teria designanda Sacramenti. Unde prte-
êcunda" ^bstincndum esse. Vasquez autem docet fatus auctor asserit non esse novum, ut
et venor. ,jqjj comprehendi illum casum sub prcc- quandoque ab opinione alias parum exa-
cepto jejunii, quia sumitur per modum minata recedatur, licet communis sit
unius potus cum sanguine ex praecepto inter Doctores scholasticos ; sed instantiam
Ecclesiee, ac proinde non esse prsesumen- hujus non adducit congruam ad propo-
dum Ecclesiam sub prtBcepto jejunii com- silum, nec probat intentum, nempe op-
prehendisse casum. Utraque solutio propositum conclusionis fuisse commune in
babilis est, quidquid dicatur, nonsequitur Ecclesia ante Innocentium.

aquam converti immediate in sangui-
*
(b) Grceci etiam non apponunt aquam 43.
. 1 • 1 Communis
nem. lUdicit Innocentius,Q,\.c. Idem etiam docet error
42. ex Inno-
Objeclio
Objicit prajterea, si aqua maneret in Magister inlittera; verum iioc non snb- cenlio.
ex cultii.
sistere docent auctoritates plures Gr.Tco-
propria substantia, non posse adorari ca-
Solvitur
Vera jicem. Uespondetur adorari posse, non rum Patrum, ut Damasccni, Clementis
' '
adoratio.
secus ac si festuca, aut gutta mellis, aut Alexandrini lib. i. Pcedagogi, c. 2. Ju-
alterius liquoris caderet in calicem, quia stini in initio hujus ciiati, et aliorum
quod adoratur est sanguis Christi, quod plurium, et Liturgice euindem usum con-
primum est contentum a (juo non discer-
firmant. Alia tamen est cceremonia, qua orxM:i
nitur aqua, neque cultus est falsus. niiscent
Groeci utuntur paulo ante
,
communionem cniicem
ante, et
Unde praxis Ecclesiic Gnecic est in
calicem consecratum
.
mjecia
.
temperandi post conse-

contrarium, quic facta consecratione .
, crationem.
aqua fervente, quie objecta est eis ab
aquam ferventem in calice miscet.quo non
Eugenio Papa in Concilio Florenlino,
obstante,adorat calicem sine errore. Idem
camque Iraclal Ar^nidius lih. 3. de Eu-
dicendum (piando alicjuod granum hordei
c/inr. c. ;V.). fortc ex hac cjBremonia ali-
nnmixtum est liostiie ; item in casu (|tio
non consecratur hoslia, q«»i interpretati sunt oos non miscere

valide populus
oam adorat et sine errore, (iiiia prudenter atue calicem; et inde talis de ipsis per-
existimat consecralam ; actus aulem ado- crcbuit (•pinio.
3J
Toin. XVII.
;u LIB. IV. SENTENTIARUM
DISTINGTIO XII.
{Textus Magislri Senlentiarum.)
dilacerandam. Ideo quibusdam pla-

Ubi illa accidentia fundentur.
cet, quod non sit ibi fractio, sicut
A. Si autem quseritur de acciden- videtur ; sed dicitur frangi, quia
quentibus tibus, quffi remaneiit, scilicet, de videtur frangi. Quibus objicitur
coiffecti- speciebus et sapore et pondere, in quod Ambrosius « Nihil falsi

ait :
corp™is quo subjecto fundentur potius ;

putandum est in sacriflcio veri-
iîhi videturfatendum; existere si-
tatis, vel sicut in magorum prse-
qSltum
^6 subjecto quam esse in subjecto;
stigiis, ubi delusione quadam fal-
"illm^^'
luntur oculi, ut videant esse quod
quiaibinon est substantia nisicor-
poris et sanguinis dominici, quse
non est. » Ad hoc illi dicunt Non : RepUcatur.
nonafficitur illis accidentibus. Non fallit nos visus nec fallitur; quod luc.sTig!
esset, si crederetur ita frangi, ut
enim corpus Christi talem habet
videtur; nec illusio est, quia ad
in se formam, sed qualis in judi-
utilitatem fldei, non ad decepti-
cio apparebit. Remanent ergo illa
accidentia per se subsistentia ad
onem ita flt ; sicut et Christus se
ostendit duobus discipulis in via
mysterii ritum, ad gustus fideique
in specie peregrini, nec in eo ta-
suffragium, quibus corpus Christi
habens formam et naturam suam,
men talis forma erat, sed oculi eo-
rum tenehantur, ne euni agnoscerent.
tegitur.
Alii vero dicunt, quod sicut ibi G.
Opinio 2.
De fractione et partitione. species panis est, et non est ibi

res, cujus vel in qua sit illa spe-
g Solet etiam quaeri de fractione cies; ita est ibi fractio, quse non
Difficuitas.
et partitione, quse ibi videtur fleri; flt in aliqua re, quia nihil ibi fran-
utrum vera sit ; et si vera fractio gitur; quod mirabiliter Dei poten-
est, cujus rei sit, vel in quia re flat. tia fleri dicunt, ut ibi sit fractio,
Cumque non sit ibi alia substan- ubi nihil frangitur.
tia quam Christi, si in aliqua sub-
De confessione Berengarii.
stantia est illa fractio, in corpore
Christi videtur esse. Sed e contra, Alii tradunt, corpus Christi D.
Opinio 3.
cum ipsum corpus incorruptibile essentialiter frangi et dividi, et Confessio
Berengarii,
sit,quia immortale et impassibile, tamen integrum et incorruptibile et habelur
in ipso non posse esse videtur. Nam existere. Quod se colligere asse- de consecr.
dist. 2.
et Christus redarguit carnalem runt ex confessione Berengarii, cap. Ego
-^^Qpjî^--
Berenga-
*^Xm"'
^®^^^^"^ discipulorum, qui puta- qui confessus est coram Nicolao rius.
Refeiiitur. bant Christi carnem sicut aliam in Papa et pluribus Episcopis, « pa-
partes dividendam et morsibus nem et vinum, quae in altari po-
» ;
DISTINCTIO XII. 515
nuntur, post consecrationem non tein suam, unde et ipsa gratia

solum Sacramentum, sed ctiam partcs vocantur, Per parics mandu-
verum corpus sanguinem Chri-

et catur, et manet integer totus per ;
sensualiter, non solum paries manducatur in Sacramento,

sti'esse; et
et manet integer totus in coelo,
sub Sacramento, sed in veritate
manibus Sacerdotum tractari et manet integer totus in corde tuo.
frangi et fidelium dentibus atteri. Ideo ista dicuntuv sacramenta, quiaDubium2.
^-
in eis aliud videtur, et aliud intel-
Sentenlia Magislri. ligitur»; videtur panis et calix
quod et oculi renuntiant, quod
^
Sed quia corpus Christi incor- autem fides postulat instruenda,
ruptibile est, sane dici potest fra- panis est corpus Christi, calix est
ctio illa et partitio non in substan-
sanguis. Ex his satis datur intelli-
tia corporis, sed in ipsa forma gi, quod fractio et partes, quae ibi
panis sacramentalis lieri, ut vera videntur fleri in Sacramento fiunt,
fractio et partitio sit ibi, qu£e lit
id est, in specie visibili. Ideoque
non in substantia corporis, sed illa Berengarii verba ita distin-
in Sacramento, id est, specie. Ne guenda sunt, ut « sensualiter, non
autem mireris vel insultes, si ac- modo in Sacramento, sed in verita-
cidentia videantur frangi, cum ibi
te dicatur corpus Christi tractari
sint sinc subjecto, licet quidam manibus Saccrdotum, frangi vero
asserant ea fundari in aere. Est ct atteri dentibus », vere quidem,
ibi vera fractio et partitio, quse (it
sed in Sacramento tantum. ^'era igitur
in pane, id est, in forma panis est ibi attritio et partitio, sed in
unde Apostolus ait : Panis qucm singulis partibds totus est Chri-
or. 10. frangimus, quia forma panis ibi
stus. Unde llieronymus : «Singuli
frangitur et in partes dividitur, accipiunt Christum Dominum, ot
^ ,,.
nieron.
Christus vero integer manet et toin singulis portionibus totus est serm.
»»
*^ '
quodaui et
tus est in singulis. Unde Augusti- nec per sinuûlas minuitur, sod i>ab. de
coosecr.
nus: « Quando Cliristus manduca- . .
mtogrum sc praHiet
'
1
t
•
in
•
singulis
!•
». d-st. 2. c
;u8i. in tur, vita manducatur. Sed quis au- Item Ililarius: « Ubi pars est cor- a.-cfpiunt*
erbis deat manducare Dominum suum? poris, ost et totum. «
. , . 1 l>ubiuui 4.
de
b^"de Et tamon Veritas invitans nos ad Uilarione.
isrV. manducandum ait: Qui manducal mr, Quid ilhv parlrs signi/icoU.
afnos. vivitpropfer me.Nec occiditur Cliri-

stus ut manducctur, sed mortuos Q[\k\ autom iiartos ill;c sianili- J'-
IVoonsecr.
int!'-
vivilicat, quando manducatur ro- ; cont, Sci*gius Papa tradit jn- 'i"t. 2. o«i..
K- '•Micit, non delicit; vivit manduca- ipiiens riiormo ost corpiis

: « I M.iit. 2<;.
2- tus, quia resurrcxit occisus; nec Christi pars oblatnn in oalicom

: supVr i.'
aiis. quaudo manducamus, partescUMl- inissa corpus Cliristi. (piod jam eu>»i,. do
lo facimus, ot quidem in Sacra- surroxit, monstrat; pars comosta. .jj^^t"^''''^^
monto sic lit. » Itom: «Norunt li- ambulans adliuc sujior torrrm ;
IjJ.orie."
.delos, quomodo manducont carnom pars in usquo ad linom

altari •^"«"*i
''^'
Christi; unusqnisque accipit pai' missa^ romanons, oorpus jacons Dom»»»'.

.
serm. 28. in sepulchro signiflcat, quia iisque ter dici potest, illud quod ofFertur dist. 2. (
Semel.
et consecratur a Sacerdote, vocari
et de
consecr. in finem sseculi corpora Sanctorum
'l. cap.
(lisl.
Et sicut âr- sacrificiumei oblationem, quia memo-
Non est in sepulchris erunt. »
ille.
lesWX^ mysticam tenent significati- ria est et repraesentatio veri sacri-
Dubium 5.
Ambr. ficii et sanctse immolationis, factse
lib. 5. onem, ita etiam et fraciio passionis
Sacram. in ara crucis. Et semel Christus
c. 4.
Christi et mortis est reprsesenta-
serm. 26.
_
tio. Unde ipse ait Uoc facite in:

mortuus est in cruce ibique immo-
super
Joan. et
Ambros
meam commemoralionem, id est, « m latus est in semetipso quotidie;
super epist memoriam passionis et mortis autem immolatur in Sacramento,

ad
quia in Sacramento recordatio flt
me?e. » Nam, ut ait Ambrosius
:
Cor. c. H,
«Quia in morte Christi liberati quod factum est semel. Unde

illius
Dubium
sumus, hujus in edendo et bibendo Augustinus: « Certum habemus,
carnem et sanguinem memores quia Christus resiirgens ex mortuis, jam
non moritur, etc tamen ne oblivi-
esse debemus. » Sed caveat quis-
quia scamur quo d semel factum est, in
que, ne indigne percipiat,
manducat. « Non enim memorianostraomni anno fit, sci-
jiidicium sibi
corpus, licet quoties Pascha celebratur.
est panis iste, qui vadit in Augus'
ani- Numquid toties Christus occi-
sed panis vitse seternse, qui ad Bon
ditur? sed tantum anniversaria epist. 2
maenostrse substantiam fulcit. Sic et hab
recordatio repraesentat quod olim de consf

ergo vive, ut quotidie merearis dist. 2.
factum est; et sic nos facit moveri, Semel
accipere, » nec accedas indignus.
:
molatui
qui aliter celebrat tanquam videamus Dominum in Super

Indignus est, epist.
Cruce. » Item: «Semel immolatus Hebr.
mysterium, quam Christus tradi- hom. 17
pec- est Christus in semetipso, et tamen allegat
dit,» vel qui habens mortale
quotidie immolatur in Sacramen- dist.
de cons^
catum accedit. « Ergo etsi sint
to quodintelligendum est, quia
sic cap. 1
peccata quotidiana, vel non sint

;
Ghrist
in manifestatione corporis et di- Dubium

mortifera antequam accedatis,
;
stinctione membrorum semel tan-

dimittite debitoribus vestris. Si
tum cruce pependit, offerens se
in
dimittis, dimittetur tibi, et sic se-
Patri hostiam redemptionis effl-
curus accede. Panis enim salutaris
cacem, eorum scilicet, quos prse-
est et non venenum. o Si ita acce-
destinavit. Item Ambrosius « In
» :
dis, spiritualiter manducas «

spi- ;
Christo semel oblata est hostia ad

ritualiter enim manducat qui in-
salutem potens. Quid ergo nos ?
nocentiam ad altare portat. »
Nonne per singulos dies ofFeri-
Christus immoletur in altari quotidie,
et mus? Etsi quotidie offeramus, ad
an sit sacrificium quod a sacerdote recordationem ejus mortis flt; et
geritur. una est hostia, non muUse. .Quo-
modo una et non multae? Quia se-
Post hsec quseritur, si quod gerit mel immolatus est Christus. Hoc
0.
^' Sacerdos proprie dicatur sacrifi- autem sacriflcium exemplum est
^d "su^*
Psai. 21. g^-j^,^^^ yel immolatio; et si Christus illius; idipsum et semper idipsum
'^.'^'e^pos. quotidie immoletur, vel semel tan- offertur, proinde hoc idem est sa-
criflcium; alioquin, quoniam in
I
'consecr?'tum immolatus sit ? Ad hoc brevi-
. .
DISTINGTIO XII. 517
multis locis ofFertur, multi sunt comcditur ipse et bibitur in veri-

Christi? Non, sed unus ubique est tate, sed integer et vivus manet. »
Christus, et hic plenus existens et Item « Mysterium fidei dicitur,

illic plenus sicut quod ubique
; quia credere debes, quod ibi sa-
olfertur unum est corpus, itJi et lus nostra consistat.
unum est sacrificium. Ciiristus Si autcm quseratur, utrum quo- Lib. de
Eccles.
hostiam obtulit, ipsam ofFerimus tidie communicandum sit ? Audi, dogm.
c. 53. et de
et nunc; sed quod nos agimus re- quid inde tradit Augustinus : « Quo- consecr,
dist. 2.
cordatio est sacrilicii. Ncc causa tidie, inquit, Eucharistiam acci- Quotidie.
Fabianus
succ infirmitatis rcpetitur, quia pere, nec vitupero
nec laudo, ;
Papa de
consecr.
perficit hominem; sednostriu, quia omnibus tamen dominicis diebus dist 2. c.
quotidie peccamus. » Ex his colli- communicandum hortor. Si tamen Si non, et

i!i. cap.
gitur sacrificium esse et dici quod mens in affectu peccandi est, gra- Peracta,
et de
agitur in altari, et Christum se- vari magis dico Eucharistise per- coiisecr.
dift. t. lap.
mel oblatum et quotidie ofFerri, ceptionc quam purificari. Et licet Epis( op
sed aliter tunc, alitcr nunc ; et quis peccato mordeatur si peccan- ;
etiam quse sit hujus Sa-

virtus di tamen dc csetero non habeat
cramenti, ostenditur, remissio voluntatem et satisfaciat lacrymis
scilicet venialium peccatorum et et orationibus, accedat securus,
perfectio virtutis. sed hoc deillo dico, quem morta-
De causa institulionis.
liapeccata non gravant. Si vero
non frequentius, saltem ter in
H. Institutum est enim hoc Sacra- anno homines communicent, ni-
)e virlule
«acramen- mentum duabus de causis; in au- si forte quis criminalibus impe-
ti,
lih. de gmentum virlulis, scilicet charitatis, diatur, in Pascha scilicet et in
lacram. 4.
c. G. et in medicinam quotidiancc inftrmila- Pentccostc et in Natali. Omnes
Ex serm.
de
tis. Unde Ambrosius« Si, quotics
:
crgo communiccnt, qui noliierint
Sacram eifunditur sanguis Christi, in rc-
altaris. carere Ecclcsiasticis liminibus. »
)ubiuni 8. missionem peccatorum effunditur,
Itriim sub (Finis textus Magistri)
(igura debeo semper accipcrc qui sem- ;
lib. 4.
coutra pc!' pccco, debeo scmper habcre Inista (a)distinctione determinat
uas epist.
Pelag. medicinam. » Item Augustinus : Magisterdehis,quoo remanentpost
10. et
c.
lib. de « Iteratur quotidie haeo oblatio, consccrationem Eucharistirc, et
verl)is
Dom. licet Christus semel sit passus, dividitur in duo. Primo cnim ô-
serin 5^8.
quia quotidie poccamus peccatis, tcrminat dc essc illorum accidcn-
el do
consecr. sine quibus mortalis inlirmitas tium, qu.ie remancnt ibi sinc subjcc-
lisl. 2. c.
Quid sil vivcrenon potcst. Et (juia (luotidic to ; secundo, dc (luadam transmu-
sanguis.
labimur, quotidic Christus mysti- tationc Cacta circa illa accidentia,
cc pro nobis immolatur. Dcdit scilicet rractiono hosti.T in jârtcs,
cnim nobis hoc Sacramcntum sa- ibi: Solet efiam quwri. Etjuxta illud
lutis, ut. (juia uos quotidic pec- incidcnter determinat de signili-

camus, illcjam mori non po-
ot cntionc illarum partium, in quas
tcst, pcr hoc Sacramcntum remis- iVangitur hostia ibi, Ouid au/rm :
sioncm oonseciuamur. Quotidic parlcs ilhc /itjurant . Seîuitur illa

pars Posl hoc quoerilur. Quae potcst

:
absolvitur tribus quoestionibus ;
prima in u-es
ipt.iculos
poni incidentalis in ista distincli- est, qute in ordine distinctionis est quar- p,incipaies.
onc, vel principaliter divisa con- ta ; uirum necessarium sit eamdem quan- se^^qu^c-
stiones.
tra totam prsecedentem partem. titatemmanere respective ad transmuta-
In ista enim determinat de Eu- tionem factam ab agente creato ? Secun-
charistiasub ratione sacriticii, da quse est in ordine quinta : an possint

corrumpi? Tertia quce est ultima in or-
postquam determinavit prius de
dine an corruptis accidentibus succedat
ea sub ratione Sacramenti. Et :
principalem et inciden- divina actione substantia aliqua? et sic

ista habet
absolvitur hcec distinctio sex quasti-
talem, quse dividitur in duas, qua-
onibus.
rum prima pars est de institutione
hujus Sacramenti et sacrificii, ibi:
Ui institutum est. Secunda de perce- QUyESTIO I.
ptione, ibi : Si autem requiralur.

Circa istam distinctionem quse- aliquod acci-
Utrum in Eucharislia sit
rendum est principaliter de acci-
dens sine subjecto ?
dentibus remanentibus sine sub-
jecto, et ibi tria. Primo, de esse Alensis 4. part. quwsl. 40. memb. 1. per tres art.
istorum accidentium. Secundo, de D. Bonav. hic art. 1. quassl. l. et 3. Richard.

arl. [. q. l, et 2. Bassol. quasst. 1. D. Thom.
actionibus. Tertio, de transmuta- q. 1. art. i. et 3. 2ârt. q. 77. art. 1. Suavez
3. part. tom. 3. disp. 53. Vide Scot. 7. Metaph.
tione circa ipsa. Circa primum q. 4. 6. et 9, Metaphys. q. 3. 4. et 1. Physic.
quseruntur duo: Primo, an in qusBst. 7.
Eucharistia sit aliquod accidens

sine subjecto ? Secundo, an quod- Ad primum arguitur Quod ^^,^^^-^
(b),
^
cumque accidens remanens sit si- non, quia sicut substantise conve-
ne subjecto ? nit esse per se, sic accidenti esse
in alio. Hoc probatur, quia ens di-
COMMENTARIUS.
viditur in ens per se, et in ens in
Divisio (a) bi ista distinctione agitur de iis, alio; et primum membrum con-
^^^ remanent post conversionem panis venit substantise, et secundum ac-

^ôtilf^'
etvini, nempe de accidentibus separatis; cidenti sed impossibile est esse
;
dividitur a Doctore in tres articulos prin- substantiam, et non esse per se,
cipales. Primus est de esse ipsorum acci- sive esse in alio, quia quod vere
dentium, et continet duas qusestiones; est, nulli accidit, 1. Physic. ergo iv-st. 27.
prima est, an aliquod accidens in Eucha- impossibile est esse accidens, et

ristia sit sine subjecto? secunda, an om- esse per se, vel non esse in alio.
nia sint sine subjecto ? Secundus arlicu- Secundo sic Posterius essen-
: Argum. 2
lus est de actione, quae convenit acciden- tialiter non potest esse sine pri- ivxt. 4,
tibus in Eucharistia ; et continet unam ori essentialiter, 5. Metaph. cap. dc
tantum qusestionem, nempe, an omnis priori ; sed accidens est posteri-

actio, quse illis conveniebat alias in sub- us essentialiter substantia, ex 7.
jecto, conveniat etiam extra subjectum ? Metaph. quia substantia est princi-
Tertius articulus est circa transmutali- pium omnium entium cognitione
onem, quse fieri potest circa eadem, et ettempore; crgo impossibile est
DIST. XM. QU^STIO I. 519
accidens esse sine substantia, cu- eadem, unum non potest esse sine
jus est accidens. alio; hujusmodi sunt quantitas
irgum. 3. Tertio sic : impossibile est de(i- et quantum.
'exl.14 et
inde. nitum esse sine definitione, et per Oppositum
' ^
dicitur in littcra, et '^*^
consecr.
conscquens sine quocumque defi- auctoritates Sanctorum, qua3 ad- (list. 2.
cap.
niente ipsum; sed substantia defi- ductae sunt Item per rati-
d. prceced. San{,'ujs, c.
onem Accidentia panis manent,

*
nit accidens, ex 7. Meiaph. cap. 3. : cap^^
ergo, etc. Si dicas, majorestvera patet ad sensum; et non afficiunt sub figura.
de definiente pertincnte ad quiddi- corpus Christi, quia illud non est

tatem definiti, non autem de illo quantum hac quantitate, sed mul-
quod dcfinit, ut additum; sic autem to magis, nec figuratum hac figu-
substantia defmit accidens. Con- ra, sed figura corporis humani,
tra, impossibile est et incompos- nec est coloratum hoc colore, sed
sibile relativum esse sine corre- colore conveniente corpori hu-
lativo, tunc enim relativum non mano nec afficiunt aerem, quia
;
esset relativum; ct tamen corre- aer non est capax istorum acci-
lativum definit relativum, non ut dentium, cum ista sint accidentia
aliquid de quidditate ejus, sed ut corporis mixti, et repugnantia cle-
additum ; ergo major est vera de mento nec afficiunt substantiam
;
definiente, ut additum. panis, quia illa non manet, ut pa-

IIoc etiam confirmatur, quia si tet ex praedictis ergo sunt sine ;
2
ad definitionem alicujus creaturse subjecto.
pertinerct ipse Deus, non pertine-
ret, nisi ut additum, et contradi- COMMENTARIUS.
ctio quod deflnitum csset
esset,
nunc autem se-
sine isto addito; (b) Ad primum arguitur, ctc. Hic 1-
cundum Philosophos substnntia tigitur de possibilitate scparntionis acci-

est causa simpliciter necessaria (lentium et de causa per se cssendi eorum.
accidentis, sicut Deus ci-eatu- In primissuppono manereaccidentiaaliqua
rge, proptcr istam ncccssita-
et panisetvini realiteret physice ex Triden-
tem causandi cadit in definitione lino, Florcntino et Latcranensi, ex doclri-
accidentis, sicut tale additum, na Patrum et Scholasticorum, de lioc
scilicet simpliciter neccssarium ; Sacramento. Notalur Petrus de .\liaco in i.etnis de
ergo, etc. co nuod dix(>rit scnsibus non satis iu- ••\''"'<^''
' J notatur.
l7[JL. If^^"^' ^^ Prcindicamontis, albtim dicari an accidentia remanciuia sint vcra,
et idem siguilicant, quia
aI))cdo vcl ajjparentia, possequc probabilitcr nc-
album solam qualitatem signifi- gari esse vcra. Sed Iioc absurdissimum Kxperieniia
.,. prolwlur.
cat; ergo eodem modo quantitas cst,
,,
iiulliim scilicet arginncntum
,
al> cxpe-
et quantum; scd impossibile ost ricntia scnsus csse \al'dum, (piia des-
esscquantum, nisi sitaliipiod sub- truerct plurima principia in (piacumtjue
jcctum, cui quantitas convenint; (loctrina ci factdtatc; ct illa sentciuia csi
ergo est impossibilo quantitntem contra prjcfatorum ('iincilittrinn iM Patrum

esse sine subjecto. Conlirmatur, ddctrinam.
quia quando nliqua sunt omuino Suppono secundo (piantitatcm distinpui
realiter a substantia, ac proinde hic eam Hic (c) dicitur, quod ciim unius 3.
,. ... ... Vide Alex,
compositi sit tantum unum esse,
, . ,
manere contra Nommales, quia hic dis- hic, et
putare non expedit de hac qugestione. illud esse ex consequenti, et per praseiai.
Suppono tertio, quamvis Concilia et accidens est cujuslibet accidentis hicârtTi

Quantitas Scholastici prsecipue hic agant de acciden- illius totius, et per consequens si g^Jj^/^^^^^^
substantia tibus, sensibilibus quibus conveuit cssc si- separetur accidens a subjecto, ^[^-^^-
'\ur^."' ffnumsacramentaie, nequemultumcurasse Deus dat sibi novum essC; quia non ''-'st- 36. e
antiquos de aliis, si quse sint insensibilia potest nunc habere e.vse totius cui dist. 6.
accidentia; idem judicium esse utrisque, prius accidebat.

nempe manere, quia manente quantitate, Contra hoc, unumquodque, quod
in qua fundantur, et rehquis qualitatibus est extra causam suam et intelle-
Manere sensibilibus, non subest magna ratio ductum, sicut habet entitatem pro-
etiara
insensibilia
bitandi, quia desitio illorum ex natura priam, ita et proprium esse ; ergo
accidentia
mysterii non requiritur, neque etiam Phy- gi accidens habet propriam entita-
in
quantitate. sice, et magis facit illorum permanentia tem essentialem extra subjectum
ad salvandam conversionem, quae dicitur et intelle tum, habet et proprium
substantise panis et vini in Ghristum, ma- esse, et ita non est formaliter per
nentibus iisdem accidentibus ;

quidquid essesubjecti. Prima propositio sup-
ergoinestsubstantiee mediante quantitate, ponitur hic tanquam plana, alibi
manet post consecrationem, aha tamen, enim declaratur de esse et essentia.
ut respectus, qui fundantur in substanlia Item, formam esse in matei'ia
immediate ratione actionis passionis, aut de necessitate arguit compositum
Qusedam ex natura rei ratione suiipsius, desinente quod impossibile est pone-
esse, ita
etiam
desinunt. substantia non remanent, quia neque mare primum sine secundo sed per ;
nere possunt, neque faciunt ad mysterium, aliquam transmutationem natura-

verbi gratia, prsesentia ejus entitativa, lem forma est in materia^ ut per
identitas cum aha substantia, etdiversitas, alterationem vel augmentationem,
et ejusmodi. ergo per illam, et ab eodem agente
Suppono quarto, accidentia absoluta compositum ex subjecto et acci-
distincta reahter posse separari a subje- dente habet esse formale illius ac-
cto, et reahter separata conservari contra cidentis. Sed non habet esse forma-
D. Thomam de ente et essentia, ubi docet, liter illius subjecti, quia illud
et cum illo etiam Cajetanus ibidem, non prsefuitante mutationem ergo, etc ;
posse duas albedines numero diversas cre- Item, si accidens quando sepa- accidens
separatui
ari aut conservari seorsim a subjecto, ratur, habet novum esse, oportet acciperet
esse per
quia nempe subjectum est principium in- ibi ponere aliquam transmutati- s«, non
dividuationis; individuo autem solum onem a carentia illius me ad istud ^..gSrati"
competit produci et conservari. Hoc fun- es5e; sed hoc est impossibile, primo,
°^^^^'^l^^
damentum negamus, et id quod sequitur. quia non potest poni, quae sit ista onem,
SGHOLiUM mutatio non enim est generatio,

;
onem, etc
^ quia accidens non est subjectum

D. T^ Deum
,. r. T^
,
Sententia Thom. et. ahorum,
I-
dare
j
^ ,. .
x- , i.
., ,. 1 f^•
senerationis;
ccnoi u,ui.î nec est augmentatio
c
novum 6556 accidenti separato ,
a subjecto, , ^ ^
^
per quod subsistat, refutatur emcaciter nec alteratio, quia non acquiritur
quinque rationibus ciaris in uttera. quantitas nec qualitas per istam
;
.
DIST. XII. QU^STIO I. 521
mutationem, quia tunc vel quali- torurn accidentium sine subjecto,

tas esset subjectum augmentati- quia tunc confertur accidenti ista
onis vel alterationis, cujus esse virtus,tamen postea per istam vir-
acquiritur, vel csset qualitas ct tutem erit naturaliter sine sub-
quantitas, et sic de isto posset ar- jecto.
gui in infinitum. Item, impossibile est substanti- Esse per
se repugnat
Esse per Item, esse illud novum, quia non am accipere aliquam virtutem, accidenti,
£e in acci- sicut esse
dente, est formaliter esse divinum, aut per quam dependeat ad aliquod, ut in alio,
est subslantiae.
accidens, estpropriesubstantia, velaccidens, sibi inhaerens ergo impossibile cst
;
vel
substanfia vel neutrum si in genere substan-
; accidens recipere virtutem, per
perconse-
tise, erit independens, et quam per se ens absolutum ab
sit
quens non erit formaliter esse ali- omni inhserentia ad aliud. Proba-
cujus accidentis, quia nullum acci- tur conscquontia, quia ista per se
dens potest esse formaliter inesse, et inha^rere, seque appropri-
dependens, vel per se esse. Si in anuir istis, scilicet substantise et
genere accidentis, quomodocum- accidenti, hoc huic, et illud illi.
que per reductionem erit aeque
dependens cum forma cujus est, et COMMENTARIUS.
per consequens per illud esse for-
malitcr non erit illud, cujus est (b) Hic dicilur, etc. In hoc paragra- 2.
Duplex
cns independens. pho impugnat Doctor duas opiniones, opinio de
perseilate
4.
Aliter dicitur, quod quando ac- quarum prima dicit accidens separatum acciden-
Ilenr.
quodl. 4. cidens separatur a subjecto, Deus a subjecto recipere novum esse ; secunda tium.
q. 36.
quamdam virtutem super-
dat sibi vero dicit illud esse virtutem quamdam
naturalem, per quam virtutem supernaturolem, qua datur ipsi esse per
potest per se esse, licet sine ea se; uterque tamen mudusdicendiin reipsa
non posset. non plurimum differunt, et impugnatione
Contra istudsecundum arguitur, sunt conjuncti, Hcet ex diverso funda-
sicutcontra pra^cedens, ad minus mento exphccntur ; in lioc ergo conveni-
quantum ad duo ultima argumon- unt, quod accidenti separaio tribuani
ta, quia ista virtus adveniens est ahquid positivum, per quod per se est,
alicujus mutationis; qusero cujus? quem modum essendi appellant perseita-
Ista etiam pertincbit ad aliquos lem ab effectu.

"". art.
gcnus; quscro ad quod? et argui- D. Tbomas 3. p<irt. (juivst. 1. 1) Thom.
tur ut prius. ad \. ct art. 1. ad i. dicit dari acciden-
An Item, licet aliqua virtus super- libus (hviiiitus ul sint per se, et in \.
naluralo
sil justo naturalis detur alicui, tamen post- di.st. h2. qidvst. 1. <(rt. '1. voc.\t bunc
elii-ere
aotus vir-
quani inost, naturalo ost habonti ni(i(i;ini siibsisl(Miliam, et ita U.ajetanus
t^jet.in.
tutuu)
iufusnrum.
cam habcro, vel posso haboro illud sujira, Kerrariensis <-<intra (icntes, c.GG. Kerrar.
Kichanlus.
ad quodcst illa virtns, sicut csecus, Hicbardus (//.s7. 1-2. (iri. U. Suarcz
V«M]ue/.
licot supcrnaturalitcr illuminotur, disp.m. scci. 2. Idom ut probabile lenei
l)irT°er«nti«
tamon illnininatus naturalit(M' vi- Vas<|ue/. disp. \H\. cap. 2. qui in hoc inter
perteitfttem
dct; ergo licct ossct miraculum in distlnguit p(M-seilatem substaniiiB a modo sul)stantiar,
•t acoi-
primo instanti oonscrvationis is- illo supernaturoh accidentium, (putd doDUuiu.
522 L16. IV. SENTENTIARUM
subslantia conveniat negatio essendi in subjectum priBCxistens, qua actione ipsum

alio per suam existentiam tanquam per subjectum non recipitesse, ut planum est,
causam, accidentibus non ita, quia quia supponitur ad actionem agentis, et
primum separantur ab effectu virtute ad terminum ejus, etvirtute akerius agen-

causoe efficientis, antequam acquirant tis, a quo recepit csse substantiale, non
talem raodum essendi, hujus quod communicat tantum acciden-
Eftectus Cajetanus dicit, quod per illum modum tale esse.
varii illius ,. •
m
. •
Secundum membrum
.
perseitatis. cssendi se, seu per se, acquirunt acci- prioris opinionis
Kon dari
dentia, ut extra subjectum seque natura- est, separato esse antiquo, dari ahquod novum
esse
.... ,
. . pobitivum
liter maneant et conserventur, sicut si novum esse, et intelligitur de esse positi- a cidenii-
essent in substantia. Deinde constitui vo. Contra, Doctor urget ahas duas rati- prlma
unum principium modo ut quocl ex illo ones, quse sunt in ordine tertia et quarta ;
^^*'°
et dimensionibus, non minus quam si primo supponendo illud esse non esse
adesset substantia. Tertio, per talem mo- relativum, sed absohitum, quia accidens
dum quantitatem habere rationem et vir- separatum non existit dependenter ad aU-
lutem materise, ut subjiciatur actioni queiTi terminum extrinsecum, a quo reci-
agentis naturalis, quam doctrinam de- peret esse, cum nuHum talem habere po-
sumpsit ex Henrico. Addunt Suarez et Vas- test, prseter subjectum, quo caret ; et
quez aliam esse actionem, qua Deus con- sententia hsec supponit esse iUud novum,
servabat quantitatem in subjecto, aliam esse perseitatem, qua toHit ordinem ad
qua conservat extra subjectum, quia fuit extrinsecum.
illa per modum eductionis hsec autem ; niud ergo esse novum est terminus ah- Repngnan-
per modum creationis. Addunt prseterea cujus
J
transmutationis novse, quia
^
inestac- '
ex impos-
.^'^
dicti auctores csetera accidentia non cidenti tanquam

*
subjecto, et
"^
fit de novo, sibiiitate
mutationis
recipere modum aliquem perseitatis, quia separato accidente ; hoc autem impossibile a iUudi
esse.
inha^rent quantitati, et consequenter non est, tam ex parte transmutationis quam
mutantur per consecrationem. ex parte termini, qui iUa nequit esse ge-
3. Primum modum dicendi, ut jacet in neratio, quia haec non recipitur in acci-
'°
'"prfmi' littera, impugnat Doctor quatuor rationi- dente ; noa est alteratio, quia haec non re-
dicendi. ^^^' quarum duse directe pugnant contra cipitur in quahtate; non est augmentatio, Ek
. . ,.
r.egatione
primum membrum ejus, quo dicitur esse quia heec nequit recipi in quahtate aut specierum
mul
accidentis esse illud quod est subjecti, quantitate, cum supponat subjectum prius ad nega-
tionem
Priina vel ejus iu quo est. Quod improbat pri- natura utraque. Ex parte termini nequit generis.
ratio ab . „
aciuaiitate, mo desumpta ratione ex causa lorma- esse substantia, quia hoec non recipitur in
foriuaii H, qu8e cst cxisteutia, qua ahquid consti- accidente ; non est quahtas aut quantitas,
eustentite.
^yj^^jj. jj^ g^^j^ extra suam causam et quia hee non possunt dare perseitatem,
inlellectum, ita existit accidens in sub- cum ipsae per se non subsistant ; et eadem
jecto per esse proprium, per quod acci- ratio est de ipsis ac de prioribus, quse
dit subjecto, et ab eo distinguitur, sicut separantur. De ipsis quseritur quomodo
forma ejus reahs. sunt? si dicas per se, hoc idem dicendum
Secunda
Secuuda ratio est a causa efficiente, qua erit de praesuppositis, quoe sunt ejusdem
r«''°
^!^ subjectum transmutatur per
^ actionem no- speciei ; si dicas contrarium, queeritur
eliiciente, •*
et vam, quse est ad esse novum formse per quod habent esse separatum, et sic in
actione.
accidentalis, aUerando vel augmentando infinitum.
Secunda ratio ad idem reducitur : hoe autem videtur inconveniens, quia acci-
Respoiisio
esse rationes eluduntur a modernis, qui in dentia non solum supernaturaliter sepa-
niodum.
Impugoa- obscuritate termini subterfugiunt diffi- ranlur, sed etiam conservantur separata.
tur.
cultatem, dicendo esse modum quemdam. Consequentia tainen tenet, quia illa vir-
Sed contra, est terminus actionis novce, tus communicata liabet ex natura sua, ita
et diversae ab illa, qua subjectum prius conservare accidens, sicut oculus illumi-
productum fuit ; erg) est entitas aliqua natus videre ; ergo miraculum solum erit
etiam absoluta et per se existens, prout in collatione virtutis, non autem in effectu
Entis existentia competit. Patet consequentia, ejus.

intum est
terminare quia entis tantum est posse produci, es- Secunda ratio est, quia nequit essc
sctionem.
se, et terminare actionem ;
quod autem accidentis communicari substantiae, ut
hic modus afficiat accidens, non obstat, inhfcreat ; ergo etiam neque existentia
quia ipsum in se est perfectius ens, et per se, qute competit substantias, coni-
ess?, quam sit accidens , nec resuhat ex municari accidenti.

natura accidentis, quidquid dixerint ali- Ex his rationibus Doctoris sequitur ^ 6.
Conclusio
Nequit qui, quia sic non esset supernaturale, et conchisio negaliva ; accidentia scilicet Docioris.
reaultare
ex natu- sicut accidens ne juit se unire subjecto, separata non habere essc per se positi-
ra rei.
minus habet in virtute sua perseitatem ve per aliquid superadditum, neque ha-
essendi, tanquam ex natura rei resuUan- bere posse. Hanc tenet respons. ad 2, ct
tem, ahas non exigeret essentialiter con- qucest. 0. respective ad primum, quem
naturahter esse in subjecto ; imo hoc ip- sequuntur ejus discipuli iisdem in 10-^,.^^^^^.^^^
Nihil ex si repugnaret, si ex natura ejus resuUare cis ; favet Richardus hic art. 1. quccst. 2. raUidanus.
latura rei
ordinatur posset perseitas essendi, nihil enim ex Paludanus qiKvst. 1. et S. Sotus dist. 10. Beiiarm.
ad Cornexus.
3ppositos
natura sua primo ordinatur ad contrarios quwst. 2. art. 2. eamquc tenet BeUarmi-
niodos
essendi.
modos essendi. nus lib. 3. dc Euc/iar. cap. 24. Grego-
Sicut ergo hoec hbcre finguntur, ita rius a Valentia dist. G. qua^st. o. puncto
etiam de facih impugnantur, quando redu- I. Cornexus in D. Thoniam toni. 2. tract.
cuntur ad aiiquod fundamentum determi- 4 . disf. unica de accidenlibus scparalis
natum, et toUitur ambiguitas proportionis dubio 5. Suppositis auteni pro fundamen-
ct analogioe ad diversa cntia, (ju;e ad ni- to rationibus pnemissis Doctoris :
hil
....
ahud deservit quam
proprietatibus entium hat una mixtio di-
ut ex diversis
/.
Primo probatur, quia non
1
fundamentum ab experientia
... est aliquod
ralione a
rro^wiio
conolufi-
onis
versorum, quoe tam inter se repugnant, priori aut posteriori, aut cx fide urgens {^nomism
(juam natune, ex quibus mutuantur, et dari iUum modum positivum perscitatis ""|j^"'^"*
totum reducitur ad verba delicientc j)roin (}uatuitate, ct omnia salvanlur, qua-

batione. Oportet ergo productionem illius lides ct ratio cxigit sine tali modo, (jui
modi absoluti reducere ad aH(iuam pro- 1 I

su|)|)(M'addit
l
novam difficuUatem mvsiorio
J
Obôurai
, .
,
1
mvsien-
ductioncm, quod rcpugnat. crc(hl)ili ; crgo frustra Imgilur. Patet con- rium.
Accidcns Aitcrum modum e\[»licau(li hanc scn- s(îuenlia. (iiiia non suni obscuraiula my- ".I'no'1'nn-
conservari
[)osso se- tentiam inq)ugnat Doctor cx duabus ra- stcria siiu» iiocessitate, nequc addenda '^^y^'u,r.
paraluui
iupernalu- tionibus uUiiiio prjemissis; addit prteter- sunt superllua. Major probatur ab cxpe- 'j;o;^JJ^,"J';^
raliter.
ea, dnto illo modo, connaturaie csse riiMitia non cssc fundamcntum ;
patot (piia
accidcnti, ut cxistat sc|)aralim, sicut cteco (pioad scnsum manet omnino idcm cssc
supernaturaiiter iliuminato videre ; hoc (|uanlilalis, figura, dimcnsiones, ct roli-
qua eadem, alias sensus deprehenderet sibilitatem separationis ejus a subjecto,
talem mutationem fieri, et colligeret non vel certe sequitur posse esse sine tali
adesse substantiam panis ; ergo, etc. modo in sua propria existentia separa-
Nulla etiam ratio a priori cogit ad hoc, tum, et hoc per actionem, qucne termi-
Non
lavet ratio
quia neque talis modus ad esse, agere natur ad ipsum, qua absolutum est ab
a priori.
aut /?aî quantitatis, exigitur ; non ad esse^ omni ordine ad aliud, quia absolutum, Si
potest a
quia Deus potest conservare quantitatem qua absolutum, non dicit ordinem ad Deo
produci,
absque tali modo separatam a subjecto, aliud extra se, preeter solam causam, sine et
conservari
ut concedunt plerique adversariorum ; et qua nequit esse. separata.
Depen-
probatur, quia dependentia formae abso- Quod neque a posteriori subsit ratio, 8.
ToUitur
dentia lutai a causd exlrinseca et contingens, patet, quia nullus hic effectus probat omnis ratio
contingens
a
formce potest suppleri a causa prima ; talis est talem modum essendi quantitatis, quia posteriori.
absolutse
suppletur dependentia quantiiatis a iiiateria vel sub- nulla apparet dependentia particularis ad
a prima
causa. jecto, ergo, etc. Minor paiet, quia talis ipsum ; deinde ille effectus esset actio
est dependentia formae ad subjectum qua- aut passio, sed neque ex his, quia hsec
liter cum subjecto constituit aliquod esse. sequuntur ad esse rei, sicut ergo potest
Sed quantitas cum subjecto, constituit poni in e^êabsolute quantitas cum depeu-
esse tantum per accidens ; ergo ordo ex- dentia sui ad solam primam causaiTi.sic
Depen- tremorum ad invicem erit ordo per acci- etiam actio et passio erunt sufficienter
dentia
dens, ac proinde a causa prima potest terminata ad quantitatem et qualitatem
a subjecto
pontingens. suppleri patet, quia creare potest quan- sic existentem ; alia quando sunt in sub-
;
titatem extra subjectum. jecto non possunt esse principium agendi

7. Dices, id posse tribuendo ipsi modum aut patiendi, quia sic non existunt per
Responsio.
Impugnat perseitatis positivum. Contra, plerique se, sed inhserent.
tur.
moderni admittunt antecedens, et proba- Dices,non esset principium ^worf.neque RespoDsi*
Impugna
tur : non debetur naturaliter talis modus subjectum quod sine tali modo. Contra, tur.
quantitati, aut talis existentia; deinde non hoc gratis dicitur, quia sicut anima sepa-
recipit a subjecto exisiere per se, sed se- rata est principium quod operandi, quae
Accidens parando ipsum a subjecto, nihil aliud re- fuit principium quo tantum in homine
a subjecto
pon est quiritur praeter hoc, quod est supplere et corpore, absque eo quod superadditur
per se.
concursum subjecti, et quem exigit na- ipsi aliquis modus essendi positivus, sic
tura ejus. Deus potest hoc prsestare, eiiam quantitas,quia esse principiuni quo
per influxum actionis sine aliqua alia et quod non sunt differentia principii in
causa interveniente, aut forma diversa esse, sed secundum denominationem.

ab ipsa actione, quam non exigit natu- Quod neque a fide suppetit ratio, pa-
raliter, ergo, etc. tet, quia omnia Concilia nihil aliud di- Tollitur
ratio, aut
Existentia Confirmatur, existentia quantitatis est cunt, quam accidentia hic esse separata exigentia
quantitatis ex fide.
prior modo absoluta, et prior omni modo essendi, sine subjecto; ex quo nihil sequitur ad
essendi.
et non dicit ordinem essentialem et propositum, quo astruatur ille modus
actualem ad aliud ; si diceret, tantum positivus. Quod vero ingerat majorem
diceret ad illud, quod convenit ipsi na- difficuUatem mysterio, probabitur ratione
turaliter, ut distinguitur a substantia in sequenti. 9.
modo essendi, inhaerendo in subjecto Secundo probatur,quia proprius modus Secunda
;
probatio
vel ergo sententia opposita ponit impos- essendi entis, ut condistinguitur ab alio. conclus.
.
DIST. XII. QU^STIO T. 525
neqiiit convenire alteri intrinsece etiani Si dicas illam existentiam per se Responsio.
differentia
modorum supernaturaiiter, sed sic convenit exi- communicatamquantitati.nonesse modum '""luf"^"
6SS6ncll
per se. stcntia per se substantioe, ut distinguitur essendi alicujus substantiee connaturalem.
ab accidente ; ergo nequit huic communi- Contra, omnis modus essendi sequitur
cari.Major patet,quia alioquin non posset ad aliquod ens, cujus est proprius, quia
esse certum principiuTi coUigendi diffo- modus essendi non excedit latitudinem
rentias rerum essentiales, quas colligunt essendi. ergo neque modus essendi per
Philosophi ex modis essendi, unde colli- se latitudinem substantioe, cujus ille est
guntur divisiones Praidicamentorum se- modus essendi, sicut modus essendi in
cundum eamdem differentiam,neque aliter alio non excedit latitudinem accidentis, Modus
essendi
definiuntur substantia et accidens, nisi in quia modus non secus respicit modifi- non
excedit
ordine ad modum essendi. catum, quam proprietas subjectum nam ;
latitudinem
• 1 • !• • , essendi.
Differeniia Prscterea, hinc colligimus ex modo es- quidquid
1
dicit dependentiam
, .
ex genere
rerum col-
ligitur sendi materiam non posse actuare, aut suo, respicit terminum dependentiae.
ex modis
essendi. formam supponi ad materiam recipiendo, Dices dari modos supernaturabs, ul
quia materia existit per modum potentise, est unio hypostatica. Contra, quia licet
forma per modum actus. Quod forma acci- hoc sit verum in relativis, non tamen
dentalis nequeat facere unum cum subin absolutis ab omni ordine; ct loquor
stantia per sej nequc albedinem posse esse semper de intrinsecis et positivis, non
in Angelo, neque visionem in lapide, et autem negativis aut e.xtrinsecis. Ratio
similia, quai colliguntur a posteriori a disparitatis est, (luia ordo ad extrinse- Disparitas
mter
modis essendi particularibus, qui mutari cum potest esse supernaturalis funda- absoiutos,
non possunt ; destruerentur autem, si ac- mento, ut est unio hypostatica, relatio reiaiivos.
cidens posset habere modum essendi sub- prresentise sacramentalis in corpore

stantioD, quia sic dicametiam substantiam Christi,quianimirum subjectum per talem
posse habere modum essendi accidentis ordinem refertur ad extrinsecum, quod
ut inhaireat, quia non est major repu- ipsi est supernaturale; modus autem
griantia ex parte unius quam alterius positivus intrinsecus et absolutus ordina-
extremi, cum accidens ab intrinseco tur ad perfectioneni form;n in setHuiduin
exigat modumdeterminatum essendi,sicut aliquem gradum iii suo genere ipsi ilebi-
substantia; ergo non magis dicit repu- tum, ut finitum in finitum et ejusmodi.
gnantiam substantia adinhfrrendum,(|uaru Et quid(iiiid sic de hoc, probatur in II.
Mixlus in
quantitas ad existendum per se. modis esscudi non haberc hicum, quando esse
depondet
,, ^^v
l.x unitate
. Deinde quantitas
»
facit unum pcr se
•
sunt posilivi, quia isti modi dicunt ordi- B inodi-
!>«•• s«' cum sua perseitate, et non solum per ac- nem essentialem ad modificatum ct do-
licahili.
accidens, cidcns, vcl non ; si non, patet non minus pendentiam ; crgo sunt ipsi conuaturales,
esse separabilem ah ipsa, (luam a sub- (|uia forina essontialitcr dcpendens ab
jecto, et depcndentiam non esse essentia- talio, ut a subjecto, si absolula est, vide-
lem; si sic, ergo posset facore nnum cum tur ipsi connaturalis, (piia (ota ojus do-
suhstantia, cujus esset illa porseitas. j)ondentia cst tcrininata ad subjootum, ot
rnum dico per se saltem in raliono subjecli vicissim ad ipsam, ut ad tcr-
existentis per se, ac proindo non minus minum

in ipsa suppositari potorit, quam forma Dices idem probare unionom hypostali-
R«apontio.
substantialis. cam essc connaluralom, quia dicil depen-
. ; ;

Impugna- dentiam similem ad subjectum. Contra, tialiter dopendens tanquam a termino
tur.
non, quia unio est relatio, et magis spc- adajquato ab aliquo priori, et in sua
cificatur ad terminum, quam ad funda- entitate absolutum est supernaturale, quia
mentum, sub qiia ratione est supernatu- sicut adaequate dependentia ejus est ad
ralis simpliciter, et in orJine ad agens prius, et sic talis ordo sit ipsi connatu-
DilTerentia
inter
fundamento autem inest potentia obedien- ralis, ita etiam quod est prius ex natura
unionem sua, habet terminare talem dependentiam
tialis respectu ejus, quse ipsi connaturalis
hyposfati-
cam est^ et sic non erit supernaturale ipsi in esse, alias non esset prius , hoc non
et modum
absolulum eam recipiendo terminare ipsius depen- competit formee absolutae, competit autem
esseiidi.
dentiam, et naturale est unioni dependere modo essendi intrinseco separabili. Cui
a subjecto, quamvis forma sit supernatu- hoc non placet, inveniat modum discer-
ralis per respectum ad agens et termi- nendi inter connaturale et oppositum
num; absolutus vero modus dicit depen- supernaturale ex ordine ad subjectum
dentiam essentialem ad modificatum, qua3 praecise in modis essendi.
13.
secundum se totam ad ipsum est, ergo ut Probo intentum aliter : nullus est effe-
Ratio
ad causam per se, ac proinde cum dicat ctus talis modi in quantitate, qui non aliter
deducitur.
talem, ut ad subjectum, sequitur esse convenit perseitati substantiae ; ergo erit
connaturalem. modus essendi connaturalis alicui sub-

u.
Ralio h£ec Quidquid sit de hac ratione, quse ali- stantiae. Probo consequentiam, quia Deus
insinuatur
tantum quantulum obscura est, et requirit lon- posset producere substantiam sub illo
Responsio.
Impngna-
giorem discussionem perexamen plurium modo ergo tribuere ei omnem effectum Posset
;
illa per
tur. principiorum, cui nunc vacare non licet, quem tribuit quantitati, quia subslantiaseitas com-
municari
sufficit eam movere ex occasione discursus; esset ejuscapax, et magis repugnat illum substantiê.
nec valet respondere, quod etiam sic dici modum communicare quantitati quam
possint formee supernaturales ex objecto substantioe, ut per se patet, imo neces-
connaturales, ex parte subjecti. Contra, sitas ejus ponendi in proposito est, ut
hoc nihil est, quia etsi formse dependeant tribuat modum essendi per se, qui con-
a subjecto, non adveniunt, ut perfecti- venit substantiae, quantitati, tunc sicut
ones ejus intra latitudinem sui esse na- prius; ergo potest quantitas uniri per se
turalis debitae (quod discurrendi causa substantise, et subsistere ejus subsistentia
jam permitto, non affirmo, quia aliud et uniri hypostatice immediate eidem
infra cum Doctore dicam) ; sed modus sed hoc repugnat; ergo communicare
perseitatis, ut distinguitur a forma, ad-
venitutperfectiointra latitudinem essendi
talem
T» 1
Probatur
modum essendi
subsumptum, quia etiam
...m
quantitati separatae.
eo
Quaniiias
posset
uniri
1 . . subiecto.
debitam rei modificatse, et non extrahens casu posset quantitas uniri subjecto
ipsam extra proprium genus, et sicut substantiali, ut actus et forma; sed hoc
modus est essentialiter posterior, ita mo- repugnat aliter, quam per inhaerentiam et
dificabile essentialiter est prius modo; ut est forma accidentalis, et consequenter
forma autem licet dicat dependentiam a esset per se, et esset in alio per inhse-
subjecto, illa est contingens, et pe.r uni- rentiam, qui sunt modi essendi oppositi.
onem a sua entitate diversam inest, non Quod vero posset et deberet actuare ^""obatur
possibihtas
sic modus, sed seipso inest. Vis ergo subjectum, patet, quia hicest effectus ejus Hus
rationis stat in hoc, quod nihil secun- naturahs, neque
...
impeditur per modum
,
unionis.
dum se totum, quod est posterius essen- illum essendi, qui posterior est sua exi-
DIST. XII. Oa^STIO I. 527
stentia et effecta, qui natus est convenire ria) prima^, eadem quantitas numero manet
formce, neque proinde abstrahit formam in genitp et corrupto, tamen qualitas
a suo genere, quin sit quantitas naturaliter eadem non manet, verbi gratia, frigus in
receptibilis in subjectum. aqua, calor in igne, et sic de reliquis, quae

Dices quantitatem non posse in subjecto desinunt cum forma substantiali, quod
jsponsio.
inpiigiia- esse, nisi per inhcerentiam uniatur, qui probat eorum dependentia ab eadem for-
tio.
modus essendi repugnat quantitati, qua ma unde; formae perfectiores substantiales Quaiita»
per se existens est. Contra, inde sequitur habent etiam pcrfectiores qualitates, sed recipit
talem modum essendi repugnare quanti- ad terminandam hanc dependentiam non ^^tcm'/'
tati, quia repugnat formte modus essendi, datur secundum ipsos aliquis modus posi-
qui repugnat ejus effectui per se ; effectus tivus per se in qualitate ; ergo neque in
autem per se ejus est esse in subjecto, ut quantitate.
forma accidentalis ejus. Confirmatur, quantitati non debetur ta-
Deinde existentia per se formoe substan- lis modus quia est acci- Confirma
essendi ut sit,
^ tur.
tialis non impedit ejus effectum, ut ani- dens ex natura sua, cui non debetur exi-
mse, aut alterius formae etiam dependentis stere per se, et facile potest intelligi in
a materia, si creatur a Deo, non dependet sua existentia absolula conservari a
in existentia a materia, cui tamen inesse Deo, sine aliquo modo superaddito; et
potest ; ergo similiter modus ille essendi hoc ipsi est magis connaturale, neque ^^^?'s con-
^ ° ' T naturale
quantitatis, qua talis, non repugnat prae- ad illos effectus requiritur, quos vult quantitati
esse sine
cise effectui ejus in subjecto, sed repugnat Cajetanus, nempc ut naturahter conser- perseitaie.
simpliciter, quia repugnat in^sse, nisi ut varetur per illum modum, qui super-
forma accidentalis, sed si faceret unum naturalis est, et non violente, quia
per se cum subjecto, repugnaret esse for- existentiam ejus supponit ille modus,
'erseitas
licil op- mam accidentalem, quia facere unum per quam habet ab actione divinaconservante;
silioiiein
ad se in ratione subsistentis intrinscce inter neque ille modus tollit violentiam, quia
,,. .
, ,
• Kt sic
latiirain
rniie, ut
formam et subjectum supponit unitatem non tollit appetitum ejus ad subjectum, meiius
p . i 11 salvantur
iclinatur nliam eorum per sc in ratione actus per qua forma est, neque actuat illum ap- omnia.
ad
bjecluin. se, et potcntiai per se, quia nulla poten- petitiim, quia non se habet per modum co^nl^nmat.
tia et actualitate convcniunt in unitatem subjccti' ejus, neque dat ipsi, ut possit
suppositi, nisi quoe sunt partes per se esse subjectum respectu aliorum ct trans-
totius; ergo cum hoc repugnet quantitati, muiationum, qu;c contingunt, tit ipse
repugnat ctiam eidem esse per se. fingit, quia hoc ronvenit quantilali per
Tcrtio principaliter probatur conclusio : suam existciiiiam naturaltMii et exlen-
Terlia
ralio
non minus essentialiter dependet (puilitas sam, sicut eliam conjiin^^ta habct csse
incipulis
a substantia quam quantitas, et hanc subjcclum, <pio alionim, (piamvis iiisit
dcpcndentiam ejus supponunt Concilia as- pcr modum accidentis, et non per se cxi-
Qunlilas serentia accidcntia cssc sine subjecto, ct stcntis; ncque illc modus cx«Hisat mira-
ut fsl
eparala suj)ponuiit omncs IMiilosophi, (piia (pia- cula, (|iiia nihil tribuit ({iianlitali, i|uod
ie(juilur
ub.stan- litas cst dispositio formje substantialis alias cx nalura sua ipsi non convcnit,
liani.
induccndae et conservanda), et principiuin iit |trobatiiiu cst, (|iiia (isse ct pati, ut
ageiuli, ct dat suum cffeclum siil)stanti;i> Mibjcctarc.

|)rimario; undc quamvis in opinionc eo- Deiiulc illc modus crit substaiuia, aut
rum, qui dicunt (luantitatem inessc matc- accidens; non subsiantia, quia nulla hic
..
admittitur substantia, qnia neque mate- sacramentali, ubi unio succedit loco per- suoceden
ria, neque forma, neque compositum ;

et sonalitatis proprise, qua3 del)ebat inesse, ™niJtuo.^^
si esset aliquid horum, magis congrueret hic prtesentia indivisibilis connaturalis ; „^,^^'^3
manere ea quse fuerunt, quam creari ali- sic etiam in naturalibus ubi tollitur ses-
quid de novo ad eumdem effectum, quem sio, datur aHus situs, non aufertur
iila preebere possint. rectitudo a linea, nisi detur curvitas
Si est accidens, ergo inhseret quantita- ablato puncto continuante, dantur termi
li, velnon; si non, ergo necessario habet nantes ; ablato uno iibi datur aliud
alium modum perseitatis diversum a se, ablata una figura a quantitate extensa
et de illo iterum erit quaestio in infini- datur alia, quia hi sunt termini ultimi
tnm. Prima consequentia patet, quia ne- essendi ; sic etiam substantia est terminus
quit esse terminus dependentise alierius, essendi substantise, qua ablata datur
quod non est independens in illo gene- unio ; inhgerentia est terminus essendi
re, et consequenter non communicat for- accidentis, qua ablata datur subsistentia,
maliter esse per se quod non existit per et quidquid sit respective ad potentiam
se; si inhteret quantitati, erit accidens, absolutam, saltem clarum est id non in-
et redit eadem difficultas, nempe ",non volvere repugnantiam, quin hic modus
esse per se, neque id communicare quan- sit possibilis. Unde, inquit, quse in favo-
titati. Deinde erit entitas materialis et rem Scoti insinuabantur, nulla sunt. Hsec
extensa; ergo per quantitatem ; vel ergo ille auctor.
quantitas ipsi inerit, ut subjecto, vel Sed hsec responsio ad farraginem dis- 18.
e contra ipsa quantitati, vel utrumque cursus magis spectat, quam ad soluti-
alicui tertio. Primum non admitittur; se- onem aut scopum principalem, qujie
cundum dicit repugnantiam ex dictis, proposito possunt applicari, ut videre
quia esset per se, et non esset, quia inhae- est considerando singula. In primis, quod Respon-
reretut accidens. dicat hos modos non distingui ex natura '^f^j""

'"stantiai
Pro opinione opposita nuUa sunt argu- rei, est contra omnia principia, ex quibus
17.
Funda- menta, quibus oporteat respondere, quia colligitur distinctio per extrema contra-
menlum
opjiositse quod dicunt quantitatem existere per se, dictionis, quia modi illi unionis hyposta- Funda-
'
• •! -11 j • mentum
sententise de quo agitur,
intelligitur privative, quatenus non inhse- tic.ie, et similes, ut ille, distinguen
solvi tur
Replica. repugnantiam sunt separabiles a rebus, et adveniunt
Solvitur.
ret. Dices, non involvit reaiiter
existere absolute. Respondetur, jam satis per actionem realem physicam et diver-
ostensum est involvere repugnantiam, sam ab ea, qua ipsa res in esse, et mere
sed quia quaestio versatur circa principia, contingenter, tanquam termini recipientes
ideo de facili illuditur, negando ipsa, ac influxum primario a causa.
proinde probari debet per inconvenientia, Quod dicit facile resultare in ipsis re-
bus, hoc denotat produci eas ex natura

quorum plura adducta sunt ex principiis
essendi rerum. rerum, quia resultantia ex natura re-
Dices cum Suarez quod hi modi, qui rum indicat virtutem, unde emanent, ^^^^-
Suarez
non distinguuntur ex natura rei a rebus, quod in modis supernaturalibus non ^^"^P^â.
primee in- u^de^^

facile in ipsis resultant, quando privantur admittitur, qui virtute causse
aliis modis, neque auferuntur modi con- sunt, et actione ejus propria, non ex
quin dentur oppositi, ut natura rei, alias essent naturales, et con-

naturales, alii
patet in humanitate Christi, in praesentia tinerentur virtute in subjecto, a quo

;
manant. Dicere autem quod quantitati, in puncto, sicut Angelus, aut extra om-
quae ex natura sua dicit aptitudineni nem locum, aut etiam in vacuo cum nega-
essendi in alio, et esse in aiio, sit con- tione divisionis.
naturalis modus essendi per se, dicere, Exempla ex naturalibus adducta non
„ .
, . . . Exenipla
inquam. includere in sua virtute persci- faciunt ad propositum, quia necessano ex
,. naturalibus
tatem modo essendi ejus connaturaii opin corpore extenso servatur distantia foivuniur.
îiantitas,
ec per se positam, magis est quam dicere aquam partium, ac proinde aliquis situs in ordi-
est, nec
iDhajret
esse virtute calidam, aut ignem virtute ne ad se et extrinsecum ; in quantitate
X propiia
IVigidum. Si enim ipsum moduni naturu- necessario est terminus aliquis extrinse-
virtute.
lem essendi nequit includere in sua vir- cus, cum sit finita3 extensionis, ac proin-
tute per resultantiam, sed advenit virtute de figura aliqua. At non est ulla necessi-
Figura
agentis, minus includit perseitatem in sua tas ponendi talem modum existendi pcr et siius
exigunlur,
virtute, (jui esi modus essendi perfectior se in (|uantitate scparata, neque cx nalu- uon ita
perseitas
et supernaturalis, alias non esset a Deo ra rei, neque
1
ex voluntate divina, nuin ' quantitatis.
immediate, sed prsecise qua destru- ctiam repugnat ; adducta ergo exempla
eret inhcerentiam. nihil faciunt ad propositum, ne (luidem
19.
Jnstantia
Quod dicit denique modos essendi op- ad declarationem qiuTstionis, (juia nullum
le unione
ypostatica
positos tribui, quando aufertur niodus est fundamentum similitudinis, si argu-
solvitur. naturalis ; et confirmat exemplo naturae mentum sumitur secundum illum locum,
assumptce et unionis hypostaticee, id neque inductionis, si ab exemplo.
absurdum est, quia ratio essendi per Quod additur de punctis, eodem modo
modum subsistenlis non opponitur primo refellitur, quia possibile est punctum ter-
inhijerentiiie, quam nequit recipere natu- minatuni non dilTerre specie a continua-
ra substantialis, et mediante unione non tivo, et dato opposito ex nattira rei insunt,
recipit, nisi actum subsistendi in alio; neque proprie spectant ad modos essendi
unio autem substanlialis non repugnat linea3, sed ad terminandum extensionem
modo essendi per sc, ut patet in formis ejus; unde si daretur linea inlinit.c lougi-
substantialibus, neque unio succedit, ut tudinis esset quidcm linea, non autem
actus personalitati proprice, sed est condi- terminata.
tio ;
subsislere antcm in vcr!)o est aclus. Vasquez aliter exulicat illam iêrscita- ,,'-'^-
histantia Kt idein dc pncscntia indivisibili Cbi'i- tem, diccns p:'imo,qnod pcr illiim niodiim «iioendi
de \ .isquez
prajsentia sti, qu.e inquantum iiidivisibilis dicit posiiivum noii icci[)i;>t (piantitas, aut alia
sacra-
mentali. tantum negationem c\ paitc fuiidanKMiti ac(Md(Mitia viin ad actionem aut passi-
et quamvis ista oppoiiuntur, non lamen onein. Sccuiido, dcclarat illum modum
sccundum genus, sed tantum socun- cssendi pcr anahigiam ad moduin essendi
dum specicm, nc(iue ncccssario eiiain substanlijc pcr se ; est lamen discrimon,
succedunt, quia forte nalura |)()tesi (piod nogaiio cssondi in alio convcniat
esse sinc omni pcrsona, si cst positiva subsianti;n cx suo modo pcrscitatis, non
personalitas ; si negativa, idco neipiit ita (piantilati, (juiaordine oflicientia» prius
csse sine propria aut alicna, ([uia illa dostruilur subjcctnm accidentium, ncgato
cadunt sub extrcmis conlradiclionis, modo iiibi(>sionis in ipso, sinc «pio maiKMii
quorum altcrum nccossario incst; prie- aooidcnlia, et tandem sc(|uitnr modtis illc
scntia autcin sacramentalis lum neccssa- posilivus, qui supponit nogati(Mioiu os-
rio conse^juitur, qnia potest corpus esse sendi in alio.

To.n. XVII.
,
IiTipugna- HfEC tloctrina non probatur ab illo aii- de actione, ut concipitur per modum in-
lur.
ctore, ct tollit omnem rationem ponendi fluxus, et qua est dependentia termini
perseitatem in accidentibus, quia si neque acausa prima secundum eniitatem absolu-

facit ad actionem et passionem, et acci- tam termini seu accidentis, ut distingui-
dentia salvantur in esse per solum con- tur ab inhsesione. Illi ergo dicunt actiones
s^,pJ."'°
accidens in subjecto de- Vasquez,

Destruit
cursum cum negatione essendi in alio, variari, et sicut
exigenliam, ergo pendet ab ipso in fteri et conservari, aiiorum.
antequam adveniat perseitas ; sic sic
et
effectum etiam permanere possunt, imo ille modus quando absolvitur a subjecto, idem acci-
p^^rseitatis.
nihii conducit ad esse separatum acciden- dens debet suppleri concursus subjecti,
tium, quia si ex natura iliius modi non quas videtur satis apparens, dato antece-
insit accidentibus, negatio essendi in aho, dente ;

quod necessario debet admitti ad
non potest esse perseitas, ergo destruit salvandum ordinem per se causarum.
Ad probationem conclusionis, suppono Divisio
assertionem ;
'
sublato cnim effectu causse ' ' ' causarum,
formalis destruitur ipsa causa in subjecto. aliam esse causam per se, aliam per acci-
Si iile modus neque ad esse, neque ad dens; illa habet influxum in effectum,
operationem aut receptionem facit, quia quia dat ipsi esse ; haec tantiim constat
omnia salvantur independenter ab ipso per denominationem ex conjunctione cum

ad nihil ergo facit. causa per se, aut cum effectu- ejus ; illa
Funda- Ad fundamenta Cajetani

o
patet
i
ex proba- per se duplex est, secundum exigentiam Dupiex
mentum • «• dependen-
i i
Cajetani tiouc couclusionis, modus enim essendi nam

effectus, sicut effectus dicit depen- tia
soivitur.
^.^^^ ^^^ variat naturam rei, sic etiam dentiam aham essentialem ut totum ad Essentiaiis
non est ratio agendi aut patiendi, sed partes, relatio ad subjectum, creatura ad *^gen's."
conditio tantum ;
quantitati ergo nequit causam primam ; aham autem contingen-
communicare diversam rationem principi tiam, sine qua potest esse effectus simpli-
aut subjecti ab illa, quam natura sua citer, ut, verbi gratia, ignis hic potest
habet ; ad hoc autem sufficit existentia esse vel a solo Deo, vel ab aho quocum-
ejus conservata a Deo, seclusa alia con- que diverso ab hoc, qui producit, et
ditione aut modo. supposita productione, etiam sine igne

21. Secunda conclusio sequitur ex dictis, producente manere, hcet sit ab ipso, ut
nempe qnanlitatem existere in Euchari- a causa perse ejus, tamen contingenter est
stia per se privative, sine actuali inhoB- ab ipso ; et sic dependentia ejus ad ipsum
rentia, et cum aptitudine ut inhcereat. erit tantum contingens, non vero essen-
Addo hic tertiam conclusionem ex re- tiahs, sicut est ejus ad primam causam,
sponsione ad tertium argumentum, ubi sine qua repugnat esse creaturam. 23.
Regulae
Doctor negat influxum diversum causae Secundo, assigno breviter has regulas. generales
primse in accidens separatum, quia ex Prima : Eadem est res, quce est in poten- , ^f^ .
nrsemissa
*
sententia modernorum requi- tia, et quce est in actu; eadem quce est in effectuum
. .
quatuor.
ritur ad integram resolutionem quse- fieri et in facto esse in ratione entis. Se-
stionis. cunda : A quocumque dependet res essen-

22. Tertia conclusio : Eadem est actio, qua iialiter in fieri, ah eodem dependet etiam
conservat Deus accidens separatum et essentialiler in facto esse, quia ejusdem
conjunctum in subjecto. Est Doctoris loco entis idem est esse, et eadem dependentia
citato ; oppositum hujus docet Suarez, et consequenter essentiahs, quae inseparabihs
Vasquez aliique moderni. Loquor autem est ab esse ejus. Tertia sequitur : Quiil-
,
DIST. XII. QU^STIO I. 53t
quid depenclet ab aliquo tanlum contin- Confirmatur, albedo potest creari extra Dependen-
genter in fieri, quamvis sit causa pcr se subjectum, sine concursu causae creatae ad subje-
ejus in fieri, nequil ab eodem dcpendere efficientis ; ergo non magis est contingens """
rcspeclu in esse concursus efficientis
causam
esseatialitcr in facto esse, aut e contra '
eius
J secundam
quia sicut non variat res esse, ita nequc cieati, quam etiam subjecti sed in facto contmj,'ens. ;
dependentioe genus ; et quidquid existere es.se conservatur independenter ab effi-
potest sine alio, semper contingenter se ciente creato ; ergo etiam potest indepen-
habet ad illud. Quarta :Quamdiu manent denter a subjecto.
cssentialiter requisita ad essendum, ma- Gonfirmatur, conservatio est causae 25.
nere potest res, quamvis desinant ea ad efficientis proprie influxus in effectum, confirma-
quce se habel conlingcntcr. Ratio, quia sicut et actio, '

sed conservabatur in sub- pi'°*
Lonser-
hoec non sunt simpliciter requisita, illa iecto a prima causa
'
; ersro
o manente ea- ^*''°
•^ '
a causa
autem sufficiunt, et ad esse rei non exi- dem conservatione extra subiectum, ma- prima est.
Responsio.
gitur aliud, quam quod dependentia ejus nebit forma. Dices, illum iniluxum impa-na-
essentialis sit terminata, non autem con- dependere a subjecto, quo desinente influxus
tingens. (lesinit mtluxus. Contra, mlluxus eate- dependet a

24. ^"J®*^"'
Ex his probatur conclusio : Dependen- nus dependet a suhjeclo, quatenus nisi qua
'obatio
terniinus
)nclusi-
tia accidentis absoluti ad subjectum, sive forma seu terminus ejus dependet a sub- ab 60
onis.
quatenus dependet.
in fieri, sine in conscrvari, est contin- jecto, forma seu terminus
gens, quia et produci et conservari po- ejus dependet ab eodem ; se I dependentia
test sine subjecto virtute divina ; ergo termini a subjecto est mere contingens,
desinente tali dependentia, et manente ea, et non essentialis, ergo etiam dependen-
quae essentialis est ad causam primam, tia influxus similiter a subjecto erit con-
manent omnia pcr se requisita simpliciter tingens.
ad csse accidentis, licet varientur contin- Major probatur, quia inlluxus ille est
gentia ; ergo ct ipsa forma; sed potest primo et per se ad terminum, cum sit
manere in(lu\us ille Dei idem, seu de- fieri ipsius termini, non autem subjecti,
pendentia formai ad ipsum desinentc sub- quia eo desinente, nihil seîuitur, nisi non
jecto, ergo et effectus , ergo non requiri- essc tcrmini seu forma3, non autem sub-
turaliqua novitas in inlluxu divino. jecti ; et mediante illo refertur torminus
spcnden-
lia
Subsumptum probatur, manet depcn- productus ad causam, noii autcm ad
;ci(ientis
bsiiliiti,
dentia cssentialis, quamdiu ejus per se subjectum; ergo non est major dcpcndeii-
n essen- extrema manent, et iiiaxiine tcrminus; sed tia inlluxus scu actionis conservalivic
tiulis,
quani lujDC dependentia est entis absoluli ad ad subjectuin, (luain ipsius forma\ quia
contin-
gens. Deum tantum, qu«} non respicit aliquain (juod iiicdiantc alio rocipit lortiuin, m.n
aliam causam, ct potost Dcus cam conser- aliter rofortur ad i|)sum (juam mediuin
vare ergo ct fundaineiilum, quo mcdiante
;
seu antcccdens ail (juod ost poslorius
inest. Subsumptum probatur ex pncmis- refortur, ut per so patot in omnibus ; sod
sis, ((uoad primain partcm ; (luoad scciin-
1'oiina ahsoiiila in siio o.v.vo rt>roi'Uir ad
dam probatur, quia dopciulcnlia accidcntis
subji!ctum mere contingcnter, ergo et
absoluti, ad quodvis aliuil genus cau-
inlluxus lantiim conlingcnlor.
sic cst contingcns ; ergo (piann is h;cc
non Probatur minor, si forma absolula per si •wei
desinat, scquitur ncccssario, ct ab
intrinscco desinere dependentiani cssenti- se csscntialiter refcrrotur ad snbjootum, non
, . , . powol
alem. non pi»ssol iiiexislons suhjoolo ab i[)S0 te^taran.
; . ;
;
separari, desinente subjecto, neque niane- genter, ex definitione accidentis ; sed

re, sicut neque forma relativa potest se- fundamentum dependentiae essentialis
parai"i a subjecto, aut conservari seorsim, dicit connexionem necessariam ad suum

ipso et termino simul vel seorsim alteru- terminum dependentioe ; crgo ad ipsam
tio desinente, neque alia ratio assignari dependentiam, qua ad terminum refertur.
potest, nisi dependentia ejus per se ad In proposito autem non est talis connexio
subjectum, et essentialis. quantitatis ad inhterentiam actualem,
26. Gonfirmatur, repu£:nat de potentia abso- alioquin non posset separari ab ipsa
Nequit , , ,
.
suppieri luta posse suppleri dependentiam essen- ergo, etc.

tialem in ullo genere causse desinente causa per se effe- 28.
; sed suppleri Objicies,
Objectii
potest dependentia accidentis a subjecto ctus, desinit etiam dependentia ad ipsam ;
absoluti, ut de fide constat, ergo non ergo necessario debet supj)leri. Responde-
est essentialis. Antecedens patet in detur ex dictis concedendo antecedens, et
pendentia creaturse ad Deum, totius ad distinguendo consequens ; si est depen-

partes, relationis ad subjectum, modi ad dentia essentialis, negatur consequentia,
modificatum, effectus formalis ad causam, quia nequit suppleri ; si est contingens,
quee ita sunt ad suas causas, ut nequeant concedo in hoc sensu, non quod necessa-
esse aut conservari absque illis ; et rio exigatur influxus novus, sed quod
ralio est, quia essentise rerum sunt manentibus causis, a quibus dependet Per
Essentise
euinde:
numeri. sicut numeri indivisibiles, quidquid effectus essentialiter, suppletur dependen- coucursi
servar
additur, mutantur, quidquid aufertur, tia causse per se contingentis, non per accideE
separatu
destruuntur ; dependentia autem essen- novum influxum, sed per antiquum, qui
tialis est proprietas consequens, quse in tantum dicitur supplere, inquantum
sequitur naturam et modum essentife. esse rei, quod fuit etiam a causa contin-
Ex quibus sequitur dependentiam gente, continuatur per ordinem ad causas
accidentis absoluti a subjecto esse mere per se essentiales ; non est ergo eadem
contingentem et separabilem ab ipso, ratio hic ac in causis contingentibus,
ergo manentibus omnibus per se es- quando una supplet alteram, ut quando
sentialiter requisitis, potest manere duo trahunt idem pondus, vel quando
talis est dependentia ejus ad primam calor ignis conservat calorem in aqua
causam, quse est sufficiens, et manet productum ab alio, vel quando Deus
ergo eodem influxu perseverante con- separatum accidens ab uno subjecto
servatur seorsim a subjecto, sicut in uniret alteri ; tunc enim per novum in-
ipso subjecto conservatur. fluxum suppletur causa prior.

29.
27. Gonfirmatur tertio, dependentia acci- Dices, concurrebat subjectum \n fieri
Replic
dentis absoluti ad subjectum, est sua in- ergo in facto esse et in conservari. Re- Solviti
hoerentia actualis ad ipsum ; sed hsec ut spondetur, contingenter concedo, essen-

distinguitur ab ipso realiter, est accidens tialiter nego ; neque etiam omnis causa
per accidens ejus, quod potest adesse et effectus per se in feri exigitur ad con-
abesse, saltem virtute divina, sine subje- servationem ejus in facto esse, ut patet
cti interitu ; ergo non est dependentia in generante, quod desinit esse manente
essentialis ejus. Probatur consequentia, ef fectu
quia nequit subjectum habere connexi- Dices, quare ergo deslnit accidens, ut
Replic
onem cum accidente aliam, quam contin- quantitas, desinente subjecto. Responde- Solviti
I
;
DIST. XII QUyflSTIO I 533
tur, quia desinit Deus conservare, sicut dincm in dependcntia contingenti ; unde
etiam patet in formis substantialibus quoe si ariûmentum probaret intentum, proba-
educuntur ex materia et de substantia ret etiam non posse separari accidens
totius, qua5 desinunt corruplis aut sepa- a subjecto, cujus contrarium supra pro-
ratis accidentibus; et similiter desinunt e\ batum est.
eadem ratione, non propter dependentiam Forma substantialis dependet a subjecto, Latitudo
in depen-
per se essentialem ad subjcctum, sed quia forte respective ad agens, quod nequit dentia
coatinênli.
non faciunt ad fincm creationis aut uni- eam producere, nisi concurrente subjecto,
versi pro eo statu, ac proinde non con- quia cum dicat existentiam per se, non
servantur, neque cadunt sub influxu Dei videtur exigere inesse subjecto absolute
conservativo, qui limitatur ordinarie ad et simpliciter, sed prout virtute causte
effectum, ut subest influxui causarum naturalis dependentis a subjecto produci-
secundarum. tur. Dices, anima rationaiis dicit perfecti- Replica.
Accidentis enim csse est inesse, ut per- orem existentiam, quam alice formae, in
ficiat substantiam, forma ordinatur ad eo quod non dependet a subjecto; ergo

perfectionem materijB et totius, accidentia hoD dependent a subjecto. Uespondetur, Respon-
detur.
ad substantiam, ut instrumenta operandi, animam ita abstrahere a subjecto, ut ne- Ditferentia
in
et perfectiones in essendc, quando desi- que in fieri produci possit dependenter subslan-
Desitio tiaiem,
erum, et nunt, sic etiam et substantia desinit, et a ab ipso, non ita alise. et acciden-
)nservatio talem.
espiciunt
fortiori ipsa accidentia, quae sunt ad sub- Si hoc non placet, saUem non est tanta
eunidem stantiam tanquam ad finem, ut perfocti- dependentia forma? materiahs a subjecto,
fineni.
ones connaturales, nisi quando ex spcciali quanta est accidentis, quod colligitur ex
fine conservantur, ut in proposito my- eo, quod forma substantialis dicat existen-
sterio ad usum humanum et esse Sacra- tiam per se, cujus perfectio supra existen-
menti, et ad salvandam fidem mysterii tiam accidentis difficulter salvari aut ex-
sic etiam ut alias dictum est, desinente plicari potest, si forma illa dependeat a
peregrinatione hominis in consummalione subjecto aliter, quam respective ad agens
sjBCuIi, desinet motus cceli, generatio et creatum, vel certe ad agens primum,
corruptio et alteratio infcriorum, ac etiam quod non conservat formim nisi in snb-
mixta, qune ad usum illius status fuerunt jecto.
ordinata et creata ; desinont autem ex Tlmc solulio noii viti'>tur Pcripatetica, 31.
Rejicilur
substractione concursus di\ini, ct per idco tcnondum cst etiim dependere for- responsi.i.
ignem conflagrationis, quia fmis ad (lucm ninm suhstantialcm a subjccto, ut visum

providcntia divina ordinavit ipsn, desi- cst J/.v/. 1. qtirvst. I. sed aliam ess(Mllam
net, ac proinde ipsn etiam providentia depondcntiam ab ca. (|Uir est accidcntis;
circa ipsa. aaMdtMis (Miim dicit inh;iMvntiain apiitiidi-

30. Objicies sccundo : Magis dcpcndct nc- nal.MU, tanquam propriet;Uem, cui debetur
Objeolio
ecuuda. cidens a subjccto, quam fornia mat(M'ialis inli.cnMilia actnalis. fanqnam a(Mus conna-
i-sponsio.
a matcria; ergo accidens non solum conlin-alis, et hoc proptcr cxigcntiam fiinda-
tingcnter dcpcndet a snbji^clo. Patct con- incnli. Cirterum indc non prohainr cxi-
scquentia, qnia sic ciiam forma (l(>pcndci g(M-cila simplicitcr, nt ((^pugnarct accidcns
a materia. Ucspondctnr, conccdcndo anl(>- illnd non cssc pcr sc abscjnc snhjccto, si
ccdcns, ct ncgando conscîncntiam ; ad cst absolulum. C)uar«

non conccdcivi acci- Piiiloto-
cujus probationem rcspoLidetur dari latitu- Diccs, Philosopluis
phus deiis posse separari ; ergo supponebat Sit (b) ergo prima conclusio, Conclus. 1
separati- exigerc subjectum per se essentialiter. quod loquendo dc per se signiflcato

accidentis.
Flespondetur, Philosophus negaret separa- accidentis, contradictio est ipsum
tionem accidentis a subjecto propter ordi- intelligere non esse in subjecto et ;
nem essentialem causarum, non ob depen- hoc intelligendo uniformiter in

dentiam essentialem ad subjectum. Undc subjecto et prsedicato, scilicet si
in principio erravit, et corrigitur per in actu, actu; si aptitudine, apti-
fidem, potissimum hujus mysterii. Vide tudine.
quae dicenda sunt infra super littera, re- Secunda conclusio, quod lo- Conclus. 2
sponsione ad secundum. quendo de eo quod denominatur
a per se accidentis signiflcato, et
SGHOLIUM.
est per se respectus, contradictio
Praenotando accidens sumi pro per se si- est quod sit hoc
sine subjecto, et
gniflcato et denominato, item quid est esse
actu, ita quod non actu
scilicet
in alio aptitudinaliter etactualiter, ponit tres
inhsereat subjecto, extendendo sub-
conclusiones. Prima, contradictio est ponere
per sesigniflcatum accidentis, seu respectum jectum ad fnndamentum, quod po-
inhaerentiae, sine subjecto actuali, si respe- test dici proximum subjectum re-
ctus est actio. Hanc late tractat, et solvit va- spectus.
rias replicas contra eam. Conclus. c
Tertia conclusio est, quod illud
quod denominatur a per se signifl-
Per
5.
se
Ad (a) quasstionem
respondeo, cato accidentiS; et est quid absolu-
significa- quod hoc vocabulum accidem potum, potest esse et non inesse
tum
accidentis test accipi piô per se signiflcato subjecto actualiter, sed necessario
est
inhserere, ejus, vel pro eo quod denominatur inest aptitudinaliter.
denomi- 6.
natum ab isto per se signiflcato ( ista Prima conclusio probatur, quia Probatic
est forma conclusi-
inhaerens
distinctio est universalis in omni- per se significatum hujus nominis onis 1.
absoluta, Respectus
vel
bus concretis. ) Ulterius accipi- accidens, est quidam respectus ad accidentiae
vel
respectiva. endo pro illo, quod denominatur a illud cui accidit, et forte idem re- iuhaeren-
tise,
significato nominis accidens,
istius spectus quem importat haec dictio est per se
significa-
potest accipi, vel pro absoluto, inhcerens, ad illud cui inhseret; et tum
vel pro respectivo, sive respectu idem significatum est accidentis et accidenlis.
accidentali. Secundum hoc ergo accidentise, ut ita loquar, et in-

habentur tria membra, scilicet de haerentis et inhserentiae. Sicut
accidente quantum ad per se ra- ergo impossibile est accidentia
tionem, quam importat accidens ;
esse, quin sit inhserentia, si actu,
secundum de eo quod denominative actu; si aptitudine, aptitudine; ita
dicitur accidens, et est absolutum; impossibile est aliquid esse acci-
tertium membrum de eo quod dens, loquendo de per se signifi-
denominative dicitur accidens, et cato, et primo hujus nominis, quin i
est respectivum. Praeterea, hoc sit inhserens proportionaliter, hoc
prsedicatum esse in subjecto, vel est, si actu, actu ; si aptitudine,
non esse in subjecto, potest ac- aptitudine.
cipi secundum aptitudinem, Ad quod
vel Et si quseras, ad quod genus genus
secundum actualitatem. pertinet illud quod per se signi- pertineat
DIST. XII. QU/ESTIO I. 535
respectus ticat hoc quod est accidcns speciale genus, quia unum esse in aiiquod
.
T-, specbie
"^quam^' vel inha^rens? Respondeo, ad ge- est
,
omnium novem generum. Ke- genus
Sdens. ^^^ aliquod respectus extrinsecus spondeo, vel esse in accipitur de-
advenientis. Patet enim quod dicit nominative, et sic circuit omnia
respectum, quia non potest intel- genera accidentium, sicut hoc
ejus ad se. Non autem
ligi ratio quod est inhaeiêre vel accidere ;
dicit respectum intrinsecus adve- vel accipitur pro ipsa habitudine

nientem, quianon necessario con- per se significata per esse in; et hoc
sequentem positionem extremo- modo accipitur aliquod genus ab
rum, quia, sicut patebit in uUima esse in, quia est species dcterminata
conclusione, fundamentum ejus et in uno genere. Si autem intelligas,

terminus possunt manere sine isto quod esse mquantum ad per se ra-
respectu. tionem quam iniportat, non per-
quod genus? vide
Si quseras ad tineat ad aliquod genus determina-
si forte ad genus Passionis, ut sic tum, sed per se nd plura genei'a,
passio dicat non tantum respecLum negandus est; non enim est tantae
passi ad ngens, sed ad formam; vel auctoritatis, quod propter dictum
si forte ad genus Actionis, ut sic ejus debeat concedi oppositum
actio dicat non tantum respectum ejus, quod ratio concludit. Ratio
agentis ad patiens, sed formae in- autem convincit, quod ille conce-
formantis ad illud quod informa- ptus, qucm importat in, potest
tur; sed utroque modo erit respe- quidditative contineri in aliquo
ctus extrinsecus adveniens. genere, licet dcnominative dicatur
7.
3uod est Et si objicias, quod illud quod dc formis, qu8e sunt in multis ge- rtinquit
*
. . .
Aver. \2.
unius est determinati generis, non potest neribus; non enim dicitur quiddi- Metaphys.
text. 19.
?n"possit competere pluribus generibus; tative de albedine et linea, tunc

*"°""""''®accidens
res autem vel inha^rens. enim albedo non diceren-
rt linea
alterius
generis.
quantum ad per
* '
se rationem no- tui' ad se, quia illud quod cssen-
minis, convenit omnibus novem tialiter includit i'espectum, non

gencribus ergo, etc. Respondeo,
;
est ad se, secundum Augustinum
bcne potest, quod est detcrminati 7. dc Trinil. cap. ^.
generis, denominare plura genera ;
CO.MMENT.MUIIS.
forte creatum dicit aliquid per so
pertinons ad genus Rolationis, (^t (a) A(l qucvslioncm rcspondeo. etc. Mic 33.
tamon dcnominat quodlibc^t aliud ct iii sequeiilibu.s dcclarat possibilitalom

j\|^[c*"/r
a l)eo, et solum illud aliud a "Deo separalioMJs accicleuliuni ahsolutoruni a «c*^'r'tu«".
est i)roprie in genere ; ergo potest subjecto; pci"uiitlil acciilons sinni, sicut
respectus pertinerc per se ad

iste el reliqua concreta pro per se signilicalo,
unum genus, et tamen denomina- el |)ro illo cui adjacct, quod est denouii-
tive dici de relationibus vel resp<^- uatuui pcr se sijûilicatuin, et est ipsa ac-
ctibus novem geneiMim. cidiMitia scu iuhirrciitia, et consistil iii
Sed si conti'a hoc objicias pei' ordiue fonuiP ad subjiHMuni, sive ai tuali
Esse in, SimpHcium supor l^rrTMlicauuuila, sive aplitudiiiali.
consiituit tiuod cssc in non constituit aliiiuod \l\ lioc c.\cluduulur li, «pii ilii iini (.imi-
Sio-nificat crela accideiilalia importare priino subje- perinde de subjecto ipsius accidentise seu
Torman™^^"™' ^^ ^^^^ formam hoc enim est con- ;

inhoerentia}, ac de subjecto formai quac
primario.
^^.g^ Philosophum in Antepracdicamentis, inheeret, sine quibus nequit esse aut con-
ubi definit denominativa et abstracta solo cipi. Ratio conclusionis est, quia inhfE-
differre casu, seu in modo significandi, rentia est relatio, quoe exigit utrumque
quia denominativum significat formam in evtremum; fundatur autem et subjectatur
ordine ad subjectum ; abstracta vero forin forma, et terminatur ad subjectum

mm absolute, ut abstrahit a subjecto, ut formse, ut ad termiuum suum.
albedo. Sed hic occurrunt moderni, qui omnes Gontro-
versia
Ratio Ratio etiam hujus est manifesta, quia hos respectus salvant per modos absolutos de natura
inhseren-
bujus.
illud est per se significatum nominis, cum relatione seu respectu transcenden- ticB.
Esse
quod primo et distincte facit devenire in tali, ut excludant omnes relationes in esse, modum
absolulum.
cognitionem, sed album, verbi gratia, fa- preeter solas Prcedicamenti Ad aUquid.
cit conceplum distinctum albedinis, non E contra Doctor variis in locis, docet Sententia
Doctoris.
aulem subjecti^ nisi implicitum, et non universim omnes uniones esse rationes
explicitum aut distinctum ; ergo forma est extrinsecus advenientes, ut in 2. disl. 2.
per se primo significatum ejus ; ex modo qucest. 2. sic loqîtur de unione partium
vero significandi dat intelligere subjectum substantialium in 3. dist. i. qucest. 1.
indeterminale et confuse. Vide Doctorem %Adaliud, sic de unione hypostatica; Esse

relationem
in l.dist. 4. qucest. 1. ad A. dist. 26. ad hic autem et iiifra | Ad quarium dubium,
ult. pro opinione Prcepositivi dist. 27. et quodl. 10. de hac unione, queo est
qiuest. 2. inhcerentia formse accidentalis ad suum
33, Denominatum ab accidentia seu inhae- subjectum.
acddenhce i'entia dividitur in absolutum et respe- Quamvis autem ad prsesentem materiam 35.
umvoca. Quod sit
ctivum. Hsec divisio est essentialis et parum refert, dicatur unio modus absolu- relatio
probatur.
transcendentalis accidentis denominative tus, aut relatio, modo defendatur separatio
in sumpti in novem genera. Divisio illa in- accidentis ab ipsa et subjecto, quod facit
actualem,
et aptitu-
. ....
hcerentise seu accidentiae in aptitudmalem
. ,. ,
ad probandum possibilitatem prsesentis
dinalem ,
. ,. .
Eequivoca. et actualem est eequivoca, et solius nomi- mysterii, et veritatem ejus declarandam,
nis aptitudinalis est proprietas accidentis quia tamen facilius id sustinetur, dicendo
I
;
in genere, ut distinguitur a substantia, esse relationem, quam modum absolu-
non autem conceptus ejus, aut de conceptu tum, qui sit idem ex natura rei suo
primo modo. Hanc controversiam remitto modificato, ut formse, dicam obiter ali-
ad Metaphysicos ; aptitudines enim sonant quid ad probationem conclusionis proe-

^''es't"'^°
propnetas.
ppoprietates, et non primum rei conce- missse seu suppositce.
ptum, quia aptitudo sequitur ad id cujus Probatur ergo primo inhserentiam esse
est aptitudo. relationem, et non modum absolutum cum
34. (b) Sit ergo prima conclusio, etc. Sub- respectu transcendentali. Modus ille, licet
ordine tres conclusiones, quarum realiter, id est, secundum identitatem

conciusio. J'^'^
primam probal in hoc paragrapho, alias realem possit esse absolutus et respectivus
Niiiil est
duas in duobus sequentibus : Prima con- simul, secundum diversas rationes forma- absolutum
et
clnsio est, quod per se significatum acci- les conceptibiles, essentialiter et in recto relalivum
in recto.
dentis nequit intelligi, neque consequen- nequit esse simul absolutus et relativus,
ler esse sine subjecto. Hsec intelligitur quia hsec preedicata dividunt ens essenti-
DIST. XII. QU^STIOI. 537
aliter et adoequate, ac proinde contentum verbo subsit fallacia) sunt tantum rela- 37.
sub uno nequit sub altero contineri essen- tiones secundum appellationem et modum '
ûo?'"
tialiter, ut species vel differentia essen- concipiendi, non autem in esse; hic au- ^ûnd'°in
ti>c^.^°on
tialis, seu quasi species et differentia; tem loquimur de relatione, qua3 in esse,
duo reiatio
ergo tantum ille modus includet ha^c est ad aliud, qualis
'
est relatio inhterentia;
in esse.
realiter secundum identitatem, sicut se ct cujuscumque unionis.

ejus ad Deum, Quoad transcendentales, quoe sunt rela- Pat^t
habent creatura et relatio .
in transcen-
et multa similia. tiones in esse, patet eadem propositio, dentaiibus.
LUgustin. Nam illud quod essentialiter includil scilicet fundari eas secundum exigentiam
bsolutum
prius respectum, non est ad se secundum Augu- extremorum ratione produclionis, aut
ela'ione.
stinum 1. de Trinit. cap. 2. quem citat alicujus causalitatis activoe et passivce,
Doctor in littera. Oportet ergo, ut ille re- aut secundum convenientiam et disconve-
spectus sequatur ad absolutum, tanquam nientiam, discurrendo in Divinis ad inlra,
ad prius et fundamentum, quia ex generc in creatis ad extra; et potissimum in for-
suo absolutum est prius et perfectius, et ma et subjecto et materia, quoe ad pra3-
causa seu fundamentum rclationis. Quibus sens institutum spectant, in quibus ha3c
preemissis, relatio si non est ipsa causalitas, requi-
36. Sic argumentor, omnis relatio absoluti ritur ex natura causarum.

Probatio Probatio
cont^lusi- ad aliud extra se, quoe est ex natura rei Et probatur ratione: nulla ordinantur ad
a priori.
onis.
Ratio (
qualem esse dicunt adversarii omnem invicem, nisi ex communicatione et dis-
dici'ndi relationem, quce in re sit talis) fundatur crepantia in entitate, vel inquantum in
espectum
ad in aliqua exigcniia causalitatis activsc vel actu primo vel secundo unum causat, aut
aliud.
passivoe late sumendo causalitatem, ut perficit aliud, vel participat perfectionem
extenditur ad omnc illud quod quoquo- ab alio; omnis enim ordo rerum in hoc Ex ordine,
et
modo producitur vel perficitur per aliud. praicisc consistit, et ubi niliil horum re- exijjentia
rerum.
vel cerle convenientia naturali rerum, peritur, non cst ullum fundamentum, cur
aut disconvenientia. una res ex natura rei referatur ad aliam.
Probatio Hacc propositio patet cx tribus modis, Ex primo modo consurgunt relaliones
illuis
inncipii. quibus Philosophus distinxit relationcs ex aequiparantia) ; ex^secundo vero relationes
natura rei advenientes in Prfedicamento disquiparantia?.
Ad aliquid, qui modi reducuntur ad illos Sed perindc cst quanlum ad priusens, ut ^j,
unitatis nu- unum sic ordinetur ad aliud secundum H'ordo

trcs prremissos, scilicet et
est etiam
men- s^f""'!»""
meri, causalitatis activrc et passiva\ crradum sua^ cntilatis transccndentem, si-
'->
Iranscen-
surati ad quem modum com-
mensuram ;
vc ctiam secundimi gradum in gonerc dentem.
prehcndo in primo membro brevitatis doterminatum, (juia porindc utrumquc in-

gralia, qiiia mensura suo modo cst causa cludit cssontialitor, verbi gralia, ox raliono
formalis extrinseca, qu.c participatur a tiansccndonli accidentis, albodo inha^ret
mensurato secundum gradum, in quoacce- ot dopondot a subjocto, ot sic otiam do-
dit ad mcnsuram. |)on(Iot ([ua in spccio albodo, ot qua h;rc i>,tet

oxemplig.
espousio. Dic.s, hanc i^ropositioncm voram csso albodo, si(> rolatio, (|iia talis ab oxtromis ,
in rclationibus, (|u;o sunt PrtpdicamiMiti li;oo rolnlio ;ib liis t<\(n>inis ; (M'e:itnra,
Ad (iliiiiiid, non vero in rclalionibus sc- (|u;i ons linitum a D(M>, ct tju;\ li;oo cre-
cimdum dici, aut transrcndcnlalibus. atiira, ot sic do roli(]uis ; orgo non miniis
Contra, rclationes sccundum dici ( nisi r(>l;itio pr;v!dicamoiUalis supponit talom
exigentiam extremorum ex natura rei qiia absolutus est, et fundamentum respe- ad
quam relatio transcendens ex natura rei ctus ad subjectum formoe inluerentis, non propositun;
condusi-
eamdem supponit. dicit ullam exigentiam ex natura rei se- onis.
Modus
Imo haec magis supponit talem conne- cundum modos praemissos, secundum qua
Transcen- absoiutus
dens xionem, etiam majorem extremorum ex quam diceret pra^missum respectum non dicit
raajorein ordinem
natura rei et per se, quia sicut hsec non aut relationem ad subjectum formae;
supponit ad
connexi- distinguitur realiter subjectuin
onein
a suo fundamento, ergo nullum fundamentum relationis ad
formse.
extremo- arguit connexionem essentialem funda- ipsum, et consequenter neque ipsam rela-
rum,
quam prse- menti in esse ad suum terminum ; relati- tionem ; ergo nequit in eo sic consistere
dicamen-
talis. ones autem praedicamentales non suppo- inhaerentia.
nunt talem connexionem et exigentiam Patet hsec ultima consequentia, quia, Sententia
Ga brielis
fundamenti ; fundantur enim in ordine, qâ absolutus est, nequit unire formam non
aut admissa.
causalitate contingenti et non es- subjecto, ut omnes supponunt contra Ga-
sentiah per se, ut prEemissum est in brielem in 1. disf. 30. qncest. 4. et in
commento pra^cedentis articuli. 3. dist. 1. quoest. 1. et qucest. 2. art. 3.
Cur Unde evenit ut relationes prioris
eadem sit ge- ubi dicit unionem hypostaticam fieri per
fundamen- neris identificentur fundamento reahter, quahtatem absolutam. Supponitur etiam
to.
non autem prsedicamentales, ut relatio contra Gregorium et Nominales, qui ne-
filiationis et similitudinis in creatis, cu- gant unionem esse aliquid ab extremis
jus alia ratio assignari nequit praeter prseter negationem divisionis et separati-
jam datam ; relationes scilicet fundari, et onis. Ratio autem potissimaest, quia abso^
resultare ex natura extremorum, et exi- lutum, qua absolutum, est ad se^ et non
gentia juxta gradum et conditionem ejus ad aliud;id ipsum fatentur adversarii, qui
connexionis, quse si contingens erit ex ad effectum uniendi requirunt respectum;
parte fundamenti, relatio erit contingens, et loquor prsecise de illo respectu, qui di
et realiter separari potest ab ipsa fanda- citur includi in dicto modo.
mentum ;
si autem essentialis, et per se ne- Probatur etiamsubsumptum, quia hsec 40.
Probatio
cessaria erit connexio extremorum in relatio nonsupponit exigentiam secundum secunda
subsumpti.
e5se,relatio erit eadem fundamento reali- naturalem convenientiam et discrepantiam
ter. Quam regulam optime assignavit Do- alias relatio sequens esset similitudinis,
ctor in 2. dist. I. qucest. 5. quse reducitur et distingueretur realiter a fundamento ;
ad rationem praemissam ; unde colligitui non est alicujus causalitatis aut perfe
relationes, quae dicuntur ctionis communicatse modo, qua absolu-
seu potentiales non esse relationes
aptitudinales
ullo
illi
tus est, quia subjectum formse inhserentis

Siibjectum
i
modo in esse, sed dici tales ex conceptu, nihil causat qua subjectum est, nisi ipsam per
modum
et secundum rationem, quia aliter a nobis formam, quam recipit;modus autem subêcti
causat
non concipiuntur, nisi per collationem inhaerentiai est in forma tanquam subjecto recipiendo.
unius extremi ad aliud. Doctrina prsemis- suo adsequato et proximo, ergo non dicit
sa recte quadrat Augustino citato, quia fundamentalem exigentiam relationis ad
dici ad se prius quam ad aliud denotat subjectum.
ex natura ejus, ut est acif, exigi ut dicatur Dices inhterentiam propter relationem
Responsio.
ad aliud sibi realiter identificatam exigere subje- Impugna-
tur.
39. His suppositis sic subsumo, sed modus ctum tanquam terminum. Contra, est peti-
Subsum-
ptum ille inhaerentise, et sic de aliis similibus, tio principii ; de hoc enim disputatur, an
:
detur aliquis modus absolutus, qui sit salvatur, si fundatur immediate in ipsa
inheerentia, et exigit talem relationem ;

forma, quam si mediante aliquo absoluto
et manet ratio jam facta, quia relatio ex eam recipcret, quod absolutum necessario
natura rei supponit exigentiam et funda- distinguitur realiter a forma, et est termi-
mentum, ad quod sequitur, ut ad radicem nus actionis diversoc, quandoque suppo-

priorem natura, ex qua oritur ;
quare sita forma. in esse, qualis est unio animee
enim pater et filius, seu generans et ge- rationalis ad corpus, et potest sic omnis
nitum dicunt has relationes, et non alias, unio formse absolutoe produci, quam Deus
nisi secundum iilam exigentiam ? Dein- potest primum creare, deinde unire subje-
de ipsa forma, in qua est inhoerentia, cto, sicut et conservat in pr£Esenti my-
magis exigit subjectum proprium, quia sterio accidentia, destructa eorum unione
ab illo causatur, cum hoc tamen non ad subjectum, manentibus omnibus, quse
stat relatio aHqua eadem sibi ad subje- realiter identificabantur accidentibus in
ctum realiter in esse, et quse sit actualis, sjo esse.
alias non posset separari a subjecto, et Dicere enim quod idem rcahter maneat Contradi-
clio.
illa sufficeret ad inhoerentiam ejus; ergo et desinat, involvit contradictionem mani-
minori fundamento poni potest in illo festam, quia nequit desinere identifica-
modo absoluto cx natura absoluti, quia in tum, nisi desinat existentia per quam
nuUo genere causoe depcndet a subjecto identificatur ; si heec desinit quoad uimm,
formoe, qua absolutus est ; ergo magis desinit simpliciter quoad omnia, quia ne-
est fictum quam probatum talem modum quit esse et non esse.
absolutum esse. Supponendo ergo hoc, probatur ratio 42.
Si inhic-
A\. Secundo probatur cadem conclusio minoris ; relatio, si esset in furma im- rentia
Seciinda esfie
probatio Quando requiriiur causa prtecise ad sal- mediate, referiet ipsam immediate ad sub- absoluta
coiT lusi- non uniret.
onis. vandum ahquem efTectum in natura, non jectuin, et uniret; si vcro mediante ahquo
Causa
prcecise debet tribui major perfectio causse, quam absoluto, moJo dicto, non rcferret refe
requisita
propter
cxigatur ex natura effectus, sed ad uni- rentia unibilis, ergo, etc. Probalur secun-
eHeclum oiiem foima) cum subjccto non requiritur non
non (lebet
da pars anteccdentis, quia relalio illa
excedere pcrfectio entis absoluii in unione, et sal- est nata dare ahquem effeclum subjecto
eirectuin.
vatur effectus solum in respectu, et per remoto, nisi iUum quem (ribuit subjeclo
ipsum tanquam causam, et melius sinc j^roximo et fundamento quod aflicit ; sed
inconvenienti ; crgo non debet poni unio sic non refert suhjectum aut fuiulamen-
aut inhairentia esse modus absolutus. tum proxinium per moduin unibilis ad
Major est manifesta, quia natura sicut non subjectum fornuc, orgo iioque ipsain tor-
admittit dcfectum, sic etiam nccjuc supcr' main.

fluilalem, quia sic non essct in pondcrc, Major patet a cuusa forinali ad clTo-
ordine ct mensura contra Naturalcs, et ctuiu, ut causa cst in subjccto. Palet oliam
Sanctos Patres, ac ipsam Scripluram, ct excmplo similitudinis, (|u;o iion aliitM- ro-
perfoclionom providontia^ sui auctoris. fort pariolcm, cui inost moilianto albodino,
Melius Minor probalur, (piia por foriiKe uni- (|uam rofert ipsam alhodinem. Diccs, ii- luliiiTfn-
salvatur tiani
unionis onem ad subjectum nihil concipitur, (luam lain rolalionem inlurrontiio non esse in t>a^« m
respeclu. lonna,
respectus fornuo ad subjcctum ; et hic rc- forma ab.sohila, vorbi gralia, in albcdine ut in
.suljecto.
spectus al(iue crfcctus cjus, seu rcfercn- ut in subjccto, sod ut in fuiulamonlo.
lia secundum cxigeniiam fornuc melius C.ontra, ipsi inost pcr nuulum constiluiivi,
;
540- LIB. IV. SENTENTIARUM
tanquam priori siibjecto, quod supponit ;

esse, quod requiritur ad nriotum, ex 3.
ergo dat ipsi primo omnem elTectum Plujsic. ut definitur aclus in polenlia
suum, et denominationem in re ipsa, nam secundum quod in potenlia, asserit tamen
ille modus secundum adversarios est, et dari motum ad uhi, quod est relatio,
dicitur relativus ; erco

o ad subiectum
J
al- talis etiam est inha)rentia seu unio ; non 9"5^f
' excluditut
bedinis, ut ad terminum ; et ipsa albedo oportet ergosistere in verbis Philosophi, "^*^*;"? ^
est, quse constituitur et inhaeret subjecto, sed in sensu et in ratione seu fundamento
non autem subjectum albedini ; ergo a mento, ex quo tollitur motus a Prsedi- aiiquid?
denominatione ad formam, inest albedini, camento Ad aliquid.
et non subjecto ; ergo magis salvatur Imo, et hoc ipsum necessario dicendum
inharentia per solam relationem, quam est de modis, quia perinde excluduntur
per aliquid absolutum dicens relationem ;
a motu ex textu Philosophi, nam dicit
illud enim absolutum, qua absolutum est, tantum dari motum ad quantitatem,quali-
nihil facit ad inhferentiam, nisi qua im- tatem, et uhi ; sicut autem modi negan-
portat relationem, ergo si ipsa relatio tur esse formfe horum Praedicamentorum,
immediate ponatur in forma, melius sal- ita etiam ab ipsis hoc modo removendus
vatur intentum. est motus,ideo assertores modorum dicunt
43. Hoc autem non repugnat, quia illud eos non distingui ex natura rei a modifi-
Tollitur
repugnan- principium Philosophi, quod ad relati- cito, et comproduci, non autem produci
tia,
et
onem Prsedicamenti Ad aliquid, non datur primo, quod in proposito nequit dici, ut
explicatur
Philoso-
motus seu actio sane intelligi debet, et patet ex dictis; cum eadem ergo sit dif-
phus. secundum principia ipsius Philosophi, non ficultas ex textu Philosophi, sive unio j
enim intelligitur de quacumque actione ;
dicatur modus, sive relatio, et magis sal- i
nihil enim transit de non esse ad esse, vatur ipsa unio in relatione, quam in
quin habeat dependentiam, et fieri a suis modo absoluto, id asserendum est cui ra-
per se causis, relationi utrumque compe- tio magis favet.
tit, quia est ens creatum, de novo reci- Tertio, si inhserentia esset modus abso- 44.
Tertia
piens essc post non esse, dependens ab lutus, exigeret sui unionem ad formam, probatio
'
extremis, et a causa prima, etiam deppn- et illa uniosuperaddita esset aliquod abso- onis.
dentia propria, sicut est creatura. lutum ; et sic procederetur in infinitum ; progressu
^"fi"^''"-
Dari Sed quia emanat a natura extremorum ponendoautem unionem seu inhserentiam
actionem
ad per necessariam et inseparabilem seque- esse relationem, nihil tale sequitur, quia
relationem,
lam, ideo dicitur non dari ad eam per relatio seipsa per inhserentiam actualem,
se motum causse extrinsecse ipsam per quee est sua proprietas, afficit immediate
se intendentis et diversae ab extremis subjectum.
sublato ergo hoc impedimento, quod tol- Respondent adversarii negando seque- Responsio.
litur in relatione, quse non necessario lam, quia ille modus absolutus est unio et
sequitur ad esse extremorum, potest sal- immediate seipso afficit subjectum, et
vari ad ipsam immediata actio, et per se seipso unitur tanquam prima ratio in qua
causee ipsum intendentis. statur. Contra, licet unio id habeat,quia
Unde Philosophus, tanquam ^fnpj^S"»-
5. Physic. licet ad eam est status, ad ultimam
neget motum ad relationem primo modo rationem formaIem,tamen id ei repugnat,
sumptam, quia nempe ad eam non est si ponatur in aliquo absoluto, ut eam
subjectum in potentia, posito termino in explicant adversarii, ac proinde per hoc
.
DIST. XII. QU^STlO I. 541
Tolli destruitur ratio unionis. Probatur sequela, eamdem realiter ab subjectum. Conlra, Responsio.
unionein. Impugna-
quia ille modus,qua absolutus est, nequit ergo liabetur intcntum, nempe illud abso- tur.
unire subjectum formse; ergo neque for- lutum, qua absolulum est, non esse uni-
mam subjecto. onem, quia ea rutione qua dicit relati-
Ex Paletconsequentia, quia qua absolutus onem ad formam, vcrbi graiia, albedinis

concessis.
est, non respicit aliquid aliud a se, alias in qua inest, et aliam aJ subjectum for-
tolleretur necessitas omnis reIationum,ut msc, unit utrumque; ergo superfluit
de facto ex boc principio Nominales; qui omnis ralio ubsolutu in unione ad effe-
ergo staluunt necessitatem relationum, ctum uniendi, ac proinde debet statui in
debent salvare illud principium, nempe sola relatione, qua) est senlentia Doctoris.
effectum formalem relationum, seu ordina- Rationes pro sententia opposila nulloe
re ad aliud non convenire absoluto, qua sunt, praeter boc tantum quod ad rela-
Absolulum absolutum est, alias etiam eodem modo tionem non detur motus, quam argumento
qua
absolulum tollenda est relatio ejus ad subjectum, secundo rejecimus.
non
unitur. quantum ad effectum uniendi ipsi for- Conclusioni Doctoris repugnat etiam 46.
Sententia
niam ;
qua enim est prima ratio formalis Gregorius m 1. disl. 28. qmcst. 2. aiL\.'i. Nomina-
lium de
in qua est status, est simplex et indivi- ubi in universum relegat omne genus unione.
Ariminen-
sibilis, neque sub diversis rationibus est relationis, dicens in creaturis omnia esse sis.
talis,alias non esset status in ipsa sub ra- absoluta, et denoniinutiones relativas
tione simplici et formali; nam et relatio oriri ex connotatione extremorum abso-

ea ratione, qua est ad terminum refert lutorum ; unde etiam omnes uniones
fjndamentum ad terminum, quia inesse tollit eliam naturir! assumptie ad Verbum,
in subjecto competit ipsi ex ratione asserendo compositionem esse per solam
communi accidentis, referentia autem ex comparationem extremorum ad invicem,
ratione propria. ut natura) et suppositi diviiii, (luem se-
45. Cimfirmatur, illa unio formte ad sub- quitur Baccbonius 2/< 3. dist. 1. qmvst. I.
Baccho-
Eilucitur
uaio de jectum, sive substantialis, sive etiam ac- urt. 1. Ab liis recedit Occliam, (juamvis iiiud.
Occbani.
polenlia
Bubjecli.
cidentalis, educitur de potentia subjecti, cnim in l. disl. 30. qucest. \.ml -2. ne-
quia non est terminus crealionis, cum get relationes, qmest. \. tamen admittit
seorsim produci netiueut ;
produci autem unionein natiirje assuiupl;o ad Verbum,
potcst per actionem diversam ab ea (jua malcriie ud formam, accidentis ad sub-
producitur forma, verbi gratia, si Deus jectuui.
uriiret accidens separatum subjecto capa- Dicil iiu(|ue Crcgorius uiiionom consisle-
ci, (juod nullum involvit repugnunlium re in negulionedivisionis el separationis in
apud Tbeologos ; si ergo liaberet rali- alio. Omittcndo dispulationein in genere rniouem
esM
onem formie absolute, non posset inesse de relutione, de cjua vide Doclorem in '2. uojcali-
onein
Dicit subjecto, nisi dependenter a subjecto, er- d>'sf. [. qmvst. o. fucilior esi liujus sen-
relationem
n<l
go per relationem aliquan), et conê- tentiu' impugnatio in purticuluri upplica-
propnuin
quenter non seipsa, qua ubsokitum est, la ad unii)ncm liypostaticam ; sed (iuia
Bubjectum.
inesset,lioc neîuit dici statuendo ipsam in etiam boc videtur e\tra pr;vsens instiiu-
relalione, cujus iiili;i'rentia uclualis est tuiii, sisto iii uiiioiic formu" ud subjectum
sua |)roprielas. Accidens separatum polesl uniri subjccio,
Et si ilicas, simili modo, ilhid ubsolu- sicut cl anima rationulis, (pniMvcipii *'j;.vf
tum dicerc relationem dependeiitiic sibi jier crealionem, unitur. Iloc supposilo:
.
542 LIB. [V. SENTENTIARUM
47. Probatur conclusio affirmativa, primo, nihil dicunt prseter 6ssentiam et esse, vel
Probalur
conclusio a contradictorio in contradictorium nequit quse ad hoec naturaliter consequentur, sed
contra
Nominales.
esse transitus realiter, sine mutatione ali- 'loec omnia salvantur, quia unio supponit
qua reali intrinseca vel extrinseca, su- extrema in csse, et ponamus nihil esse
mendo mutationem late, qua est gid esse, contrarium formoe ex parte subjecti ; ergo
vel non esse alicujus de novo, sed per illa negalio nullam supponit affirmati-
Non dari unionem formoe prseexistentis ad subje- onem, ac proinde nequit esse nova, aut
transitum
in ctum prceexistens, nulla fit mutatio in mutari extrema per ipsam.
contradi-
ctoriis
extremis, quantum ad esse proeexistens, Confirmatur, negatio illa non inest ex Gonfirma-
tur.
sine
medio.
neque in agente, ponamus esse primam natura extremorum, ahas esset insepara-
causam, quee forte sola hoc praestare bilis, et sequeretur per se ad ahquod
potest ; ergo hfec mutatio debet esse in prsedicatum entitativum extremorum ; er-
aliquo superaddito, illud est unio, ergo go per causam efficientem inest, sed sic
est aliquid diversum ab extremis; non nequit poni virtute efficientis primo, nisi
sola negatio, ergo affirmatio, et conse- per actionem corruptivam aut annihila-
quenter ahquid positivum reale. tivam ; hsec autem non terminatur ad ne-
Responsio. Dices sufficere mutationem in extrinse- gationem in subjecto, sed ad negati-
co, quse est illa connotatio extremorum, onem, qute est nihil et extra genus,
Impugna- qua forma connotat materiam. Contra, unde sumit appellationem ; ilia vero ne-
lur.
Mutari mutari est ahter se habere quoad extre- gatio, quse est in subjecto, non ponitur
est aliter
se habere, ma contradictionis, seu transire de uno negatio per corruptionem, nisi per de-
in aHud, sed nihil se habet aliter ad structionem affirmationis oppositae, quse

aliud, nisi per mutationem suiipsius ad nulla est, ergo et negatio illa est imagina-
extrinsecum, aut extrinseci ad ipsum, ria, et ad evasionem conficta. Prseterea, Actio
uniendi
verbi gratia, Deus dicitur jam Creator per actio uniendi formam subjecto tendit ad
tendit iii
non ad non ergo ha- «^se, et
mutationem, quae est in effectu, paries di- esse, et esse per se ;
citur visus per mutationem, quse est in bet terminum proprium, qui recipit per negationem
potentia visiva. Hic autem non est aliqua eam esse, quod nequit dici de illa nega-
mutatio in aliquo extrinseco extremis, tione.
neque in ipsis extremis, quantum ad esse ; Secundo, divisio et separatio consistit 49.
. . . . . Secunda
ergo quantum ad aliquid superadditum. in negatione , ergo unio in positivo. An- ratio.
Dices esse, negationem separationis. tecedens per se patet inductione; sepa-
Contra, hoc est chimeericum ; negatio se- ratio enim animce a corpore, formaea sub-
parabilis a subjecto nunquam inest de jecto, est negatio, et patet ratione, quia
novo, nisi per corruptionem affirmationis est terminus actionis corruptivse, inquan-
oppositee ; alterum enim debet necessario tum corruptiva est, et tendit in Jion esse aTt^n^s^
^^"""P'''^'**
inesse, et sibi mutuo succedunt. Si nega- ejus, quod corrumpitur per mutationera
Negalio
non est
tio potest adesse et abesse realiter in sub- contrariam productioni, estque destructio
nova, nisi idem dicendum de affirmatione, sed
quse tollit
jecto, totius, quod aliter non fit, quam separa-
atfirmati- nulla affirmatio tollitur a forma, aut sub- tione partium per desitionem unius. Con-
onem
praemissam jecto prseexistente per sui unionem ; ergo sequentia ergo probatur, quia negationis
in esse.
unio illa non consistit in negatione, neque non datur negatio ( loquor de incomple- „ ^ ^j^^j^
consequenter mutatio eorum salvatur per xis )
quod si hoc axioma negatur, tollitur non daiur
solam negationem. Minor probatur, quia status in causis per se, quia illius etiam
DIST. XII. QUi^STIO I. 543
Ralio negaiionis datur negatio, et sic in infini- potentia passiva est in ente ad puram
hujus.
tum ; eodem modo affirmationis affirma- negationem, sed ad aliquam perfectionem
tio, et nulius erit status aut tcrminus in in esse entis ;
potentia enim passiva, qua Polentia
IâssiTa
aliquo primo, et quidquid dicatur, non est passiva, separata ab actu includit pri- reducitur
in aclum,
datur saltem negationi negatio opposita, vationem actus, seu negationem ; ergo et
quomodo.
quod intendit argumentum. respective ad oppositum dicitur potentia,
Quod probatur, quia vel intelligis per et esse in potentia. Patet etiam falsum
negationem negationis oppositam affirma- esse fundamentum Gregorii, quia haec
tionem, et hoc improprie dicitur, quia denominatio unionis nequit esse per ex-
affirmatio, qua est ens positivum, opponi- trema.
tur negationi, eamque toUit, et non aliter; Ex his etiam patet reiiîuum hujus | ut 50.
In quo
vel intelligis negationem oppositam ipsi quod unio sit relatio extrinsecus adve- prsedic»-
mento
negationi directe, sicut opponitur affir- niens, quod potest poni in genere Actionis ponitur
mationi, et hoc est falsissimum, quia sic aut Passionis, h&ec extendendo non solum unio.
alsiQcari
inter contradictoria daretur medium con- ad tcrminos mutationis, ut fit efficienter
irimiim primum principium causa extrinseca, in passo per terminum
tia : Qaodlibel est, a
incipium,
vel non est, etc. suue actionis, sed etiam extendendo trans-
'robatio Sequela probatur, quia per negationem mutationcm ad genus causie formalis, per
equelse.
negationis ponamus tolii negationem al- quam fit sub affirmatione et in actu, su-
bedinis in Angelo, sic in eo non esset blata privatione, quae prius infuit, et sic
neque albedo, neque negatio albebinis, reducitur ad genus Actionis, et sumitur
scd negatio hujus negationis. Ita in pro- actio ab actualitate ; ad passionem eiiam
posito, separatio formse per distinctionem rcduci potest, quia subjectum non solum
unionis est negatio unionis, quia per se- passive se habet ad agens, sed etiam ad
parationem nihil popitivi acquirit anima, formam. Dicitur pneterea, quod vagetur
scd perdit unionem sui ad corpus ; nega- dcnominative per omnia novem genera.
tio hujus separationis ponitur ab adver- Item quando Simplicius dicit esse in, non
sariis in subjecto, haec autem nequit essc constituere certum genus, intelligitur pro
affirinatio op|)osita unioni, nisi per novam denoniinato accidentis, quod dividitur in
actionem, sed negatio separationis, (juaB novcm iirenera.
ctiam est negatio opposita affirmationi ;
ergo neque separatio, neque affirmatio

SCHOLIUM.
opposiiaêidem inest subjecto, sed medium Socuiida concliisio, denominatnm a per se

inter iiiec, quod est absurdissimum. signilicato accidentis, seu materiale ejus, si
)iJclusio. E\ quibus sequitur, quod unio consi- est respectus, pjr niillam poteiitiain esse
superadiiito extre- potest actu, sine sul)jecto actu. Rallo est,

stat in aliquo positivo
qiiia essentialiter depondet respectu>< a sub-
mis, cum enim hocc neciueant seipsis esse
jocto, sicut a termino est coutra Joan. Cano-
;
unita, cum sint in mcra potentia passiva,

iiiciim 1. Pliys. ([. i. a. 3.
(pia; nuuKpiam, qua talis, reducit sc vir-
tute pro|)ria ad actuni, ita necessario Socunda (a) convjliisio ppobntur. g

Non
)08sunl (lcbcnt ap|)licari sibi inviccm, ct uniri pcr quia rospcctus ost osscntialiter ^
xlrenia '''*;,5^„'^;f
liri nisi virtutcm caus;c cfficientis rcduccntis ad iiabitudo intorduo oxtromn, ot idoo i^<*P"K'"at
per
:^tion(Mn actuni illani potentiam jâssivam, et con- sicut toUoro ttM'niinuni ad (luoni rMi>«»<"«'i
virtutem sina
gentis. sequcnlor producciulo, (juia nunquani ost rospcctus, ost tollorc vid de- •ubjwio.
struere respectnm, ita tollere il-

lud cujus est respectus, est tollere COMMENTARIUS.
respectum, et destruere rationem
(a) Secunda conclusio, etc. Iloec docet il,
respectus non ergo, quia accidens
; Secunda
relationem non posse esse sine actuali conciusio.
rcspcctivum est accidens, ideo re- . , . , , ^ . . . Relatio
inhserentia ad subjectum. Ratio est, quia ncquit essi
quirit subjectum, vel fundamen- , . . ,. . . sine
relatio est essentialiter respectus mter subjedo.
tum, sed quia respectus est respe-
extrema unde sicut nequit esse sine ter-
ctus, ideo requirit cujus sit et ad ;
mino, ita et sine fundamento. Quando au-

quod etiam in Divinis.
sit,
tem subdit : Non ideo accidens respecti-
Si arguatur contra istam con-
clusionem, quod videtur contra-
vum exigit terminum et fundamenlum ac
subjectum, quia accidens est, sed quia re-
dicere prDocedenti, quia secundum
spectusest, ei respectus exigitfCujussit, et
conclusionem prsecedentem, ratio
ad quce sit, etc. Intelligitur hoc sic, quod
quam significat accidere vel inhcerere,
Vide 2. extrinsecus adve- scilicetex communi ratione accidentis,non
est respectus
d. 17, et 2
petat relatio necessario subjectum et fun -
d, 1. niens ergo non potest competere

;
q. 5. 6. damentum, quia sic omne accidens exigeret

a. 2, alicui respectui denominative, quia
subjectum, etiam accidens absolutum, ita
respectus non est subjectum re-
ut separari non posset, quod est contra
spectus, nec fundamentum, sic
sequentem conclusionem sed ex ratione
enim esset processus in infinitum
;
;
respectus hoc exigit, qua talis est, nem-

ergo paternitas vel similitudo non
P^ '^^'^^ ^'^^^ ''^' ^^^; 0"^"^« ««^tem
potest inhaerere vel accidere, quia
relatio est accidens, nequit esse aUcujus
inhserere seu denominari ab inhse-
ut fundamenti,nisi sohus subjecti,ideo ne-
rentia requirit quod denominatum
quit esse sine subjecto, quia advenif per
sit subjectum et fundamentum
modum accidentis, et non per se, quando
inhaerentise.
autem est substantia, ut in Divinis, esl
Dist. 6. Respondeo, quod unus respectus
q. 10. personae tanquam constitutivum ejus, vel
Unus bene potest fundari in alio, ut po-
respeclus tanquam eadem sibi, si est relatio com-
fundatur sterius in priori, sicut supra ta-
munis, et non se habet per modum acci-
in alio.
ctum quadam qusestione de
est in
dentis. Ex his coIHgitur ratio cur accidens
charactere,et probatum de propor-
respectivum dicat inhserentiam eamdem
tione et proportionabilitate, et
sibi, quia nequit esse sine termino inhae-
ita dico, quod sicut albedo potest
rentiae, nempe subjecto. Ad objectionem
denominari ab inhserentia, sive ab
bene respondet in littera. Vide ipsum
eo quod potest accidere, ita potest
in 2. dist. 1. qucest. 5. et loco cit. nempe
paternitas denominari et similis ;
in 4. disl. 6. qucest. 10. et dist. 10.

esl denominatio, quoad hoc utrobi-
qucest. 2. ad primum.
que, scilicet quod prsedicatum dicit
respectum extrinsecus advenien- SGHOLIUM.
tem ipsi subjecto. Sed si arguas,
ergo ipsemet respectus inha3ren- Tertia conclusio, denominatum seu mate-
tire denominabitur a seipso, hoc riale accidentis, si sit absolutum, potest non
solvetur in sequenti conclusione. inesse actu subjecto. Probatur, quia absolu-
tum a nuUo extrinseco dependet essentiali-
DIST. Xll.QU^STIO I. 545
ter,nisiacau.saprima;et certum est subjec- eminentius qnam secunda causa.

tumnonessederationeintrinsecaaccidentis,
Si (licas subjectlim esse causam lo
alias homo albus esset ens per mm
materialem respectu accidentis, t^•*=om.
^
se. i.
•
i ^- ,.
•
i i?
i-i.
Tertia (b) conclusio probatur, et Deus non potest supplere vi-

9.
Dbalio quia accidens absolutum, unde cem causse materialis, sicut nec
icl.
icidens
3.
absolutum, non requirit termi- formalis; contra, secundum Phi-
lOlutuin
)osse
num, nec terminos, quia tunc non losophum 8. Meiaph. accidentia non
;e sine csset absolutum. Si igitur requirit habent materiam cx qua, sed m
ibjerto,
om. 13. subjectum, oportet quod hoc sit qua; vel si habent ex qua, illiid non
om. 7.
om. 12. propter aliam dependentiam ad est subjectnm, quia subjectum
inde.
!0m. 14. ipsum essentialem sed nulla est ; cum accidente facit ens per acci-
dependentia simpliciter necessaria dens, ut dictum est. Per se autem
alicujus absoluti ad aliquid, quod intrinsecum essentise accidentis,
non est de essentia ejus, sed tan- sive materia, sive forma, non ^'='i''^?°»
tum causa extrinseca, nisi ad constituit ens per accidens, quia materiam
causam extrinsecam simpliciter accidens, ut totum quoddam est,

primam, scilicet ad Deum. Sub- est ex omnibus pertinentibus ad
jectum autem non est de essentia essentiam cjus.
accidentis, quia
'
tunc homo albus Ex ista ratione patct, quare Phi- I ' 1 Quare
non esset ens per accidens, quod losophi dicerent quod accidens non Pbiiosophi
neirarent
est contra Philosophum, o. yi/e^rtp/i. potest esse sine subjecto, non qui- accidens
cup. de Enle, et cap. de Uno.l. Metaph. dem quia ponerent subjectum de ''°\?nr'**
^"^•'®^^^-
cap. 3. quia addendo alicui illud essentia accidentis, imo exeis con-
quod est de esscntia ojus, non ha- stituitur per accidens, nec
ens
betur ens per accidcns, prsecipue quia de essentia accidentis absolu-
si illud in se sit ens per se. Ac- ti ponerent inhaerentiam, vel re-
cidensautem secundum se est ens spectum quemcumque ad subje-
per se secundum Philosophum 5. ctum, quia contradictio est quod
Meiaph. cap. de Enie, undc et per se in per se ratione absoluti includa-
cst in genere; nec subjectum est tur aliquis rcspectus, quia tunc
causa extrinseca simplicitcr pri- essct absolutum, ot non absohi-
ma sed Deus pra3cisc est hujus-
; tum, scd lantummodo, quia pone-
modi causa, qui non est sul)jectuni rent ordinem cnusarum simplici-
accidentis; crgo dependentia acci- ter ne^cssarium, ita quod prima
dentis absoluti ad subjcctum, non causa non potest causarc causa-
Prima
cau»a
est simplicitor necessaria. \'oco tum causje secund;e sine causa
up|)lere
pot"sl
simplicitcr nccessarium, cujus op- secunda subjcctum autem liabet
;
DioniMii
positum includit contradictionem. alit|uaui causalitatem respcctu
lUMilita-
tem Mnjor i^robatur, ([uia causalita- accidtuitis, lotiuendo de ordine na-
xlrnise-
catn. tem cujuscumque causai (^xtrin- turali causaruni ct ideo sine ista;
st*ca>, respectu cujuscumquc cau- causn in ordine sua^ causalitatis

sati, supplerc
perfecte potest positn, ne^nrent nccidens esse, et iv„ 39
l)i'iina causa, (piia liabet in pro tanto dicitur 1. /V*//*-. quod in- ^^*J^\
se oinnein talem c,ausalitatciii iellectus (pKT.rtMis sei,'r(^gationem Texi. 3.
To(u. XVll. «>j

passionum a subjectis, erit quse-
rens impossibilia sed non est im-
; COMMENTARIUS.
possibile, quasi includat aliquid re-
pugnans primae rationi, seu quid- (
b ) Tertia conclusio probalur, etc. 52.
Tertia
ditati accidentis absoluti; nam tali Tf^.rlia conclusio est, quod accidens abso- conclusi
per se
impossibili posito, nulla potest lutum possit esse sine sua inhserentia et intenta,
servari regula disputationis, ma- subjecto. Hsec est principalis conclusio

xime quantum ad consequen-
illa intenta in hac qusestione; reliquae pree-
tia, quorum opposita includuntur missse faciunt ad ejus explicationem, ut
in antecedente. Patet enim, quod intendatur possibilitas mysterii, ut quod
tunc tali impossibili posito, sta- inhoerentia accidentis sit ejus ad subje-
tim concedenda sunt contradicto- ctum relatio, et quod inhaerentia accidentis
ria, et ita in proposito includitur relativi, ideo non sit separabilis ab ipso.
maximum inconveniens, scilicet qua relatio est per se dicens ordinem ad
redargutionis, adquodduci potest illud cujus est, non qua accidens est, sed
respondens. Nunc autem Philoso- qua relatio. Tertiam ergo conclusionem Forma
Text. 18. phus 4. Physic. de Vacm, quserit is- probat per oppositum hujus de accidente aVsoluti
Quod non
impossibile tam qusestionem, si esset spatium, absoluto, quod non dicit dependentiam depende'
admitten- essential
duin in quo tantum esset color, âut essentialem ad aliquid extrinsecum prseter ter
in dispu- a subjecl
tationibus. sonus, utrum illud esset vacuum ? causam primam ; subjectum autem est
De hoc 1.
d. II. Et respondet determinate ad alte- extrinsecum accidenti absoluto, qua abso-
q. 2. ram partem qu9estionis,quia si es- lutum est, quod probat ex Philosopho,
set receptivum corporis, esset addens causalitatem cujuscumque causse
vacuum; autem ex primo inteP
si extrinsecse posse suppleri a Deo. Hanc
lectu ejus,quod est colorem esse, rationem supra in init. hujus qucest. fu-
includeretur ipsum esse in sub- sius deduximus, ideo non est necessaria
jecto, cum subjectum ejus non ejus prosecutio hic.

posset esse nisi ex pri-
corpus, Subdit autem praeterea Doctor, ideo
mo tunc intellectu positi habere- Philosophum negare hanc separationem,
tur corpus ibi esse, et corpus ibi ob ordinem per se causarum, non autem
non esse, et ita illa hypothesi po- ex ratione quidditativa accidentis, quod
sita, respondendum esset statim recte probat ex Philosopho; cap. de Va-
Esse in
subj ecto quod spatium esset vacuum et non cîo, lib. 4. Physic quia nullus esset
non est
de vacuum. locus qusestionis, quam ibi proponit, si
ratione
accidentis Istud dictum pro tanto adduci- ex quidditate accidentis exigeretur sub-
secundum
Philoso- tur, ut videatur Philosophum jectum.AIiqui modernimaleinterpretantur
phum.
illam contradictionem nolle esse locum hunc Doctoris, quasi voiuerit pro-
m prima ratione quidditativa ac- bare possibilitatem separationis ex Philo-
cidentis, sicut nec posuit esse in sopho, cum tamen subjungat illud adduci,
subjecto esse de prima quiddita- ut ostendatur impossibilitatem esse a cau-
tiva ratione albedinis, sed tantum sa extrinseca ex Philosopho, non autem Rejicitur
calumnia.
est impossibilitas apud eum
illa intrinseca, unde solum intendit tollere
propter necessitatem, quam ponit fundamentum impossibilitatis a causa in-
in ordinem causarum. trinseca, seu per ipsam.
;
rentia si non est de essentia albe-

SGHOLIUM. dinis, erit aliud, et inerit ipsi
nlbedini, qiiia albedo dicitnr inhac-
Movet quatuor dubia contra conclusionem,
et solvit eIeganti.ssimo singuia suo ordine.
j'cns formalitcr illa inlircrentia.
Qusero ergo de inliserentia, qua
Contra (c) istam conclusioncm inhaeret inliEerentia albedini? aut
arguitur primo sic Si albedo in- : ipsa est eadem albcdini, vel ipsi
haeret subjecto, ut tu concedis, inhserentise ; et pari ratione fuit
ista inhaerentia, aut cst dc esson- standum in primo; vcl illa inhse-
tiaalbedinis,ethabeo propositum, rentia inhferentia) est alia a suo
quod contradictio cst, et prima fundamonto, et tunc erit processus
contradictio, subjectum esse sine in infinitum.
praedicato; aut non est, ct hoc vi- Praeterea, contra istam conclu-
detur inconveniens, tum propter sionem cst aliud dubium, quia ad
auctoritatem, tum propter rati- minus relatio accidentis ad subje-
onem. Propter auctoritatem Phi- ctum vidcturesse eadem illi acci-
losophi 7. Meiaph. in principio Ac- dcnti . Probatio, quia lib. 2. dist. 1.
cidenlia, inquit, sive alia a substanlia dictum cst, quod rclatio cujuscum-
dicuntur entia, eo quod taliter entis que creaturae ad Dcum in ratione
ergo formalis ratio entitatis in triplicis causae est eadcm funda-
accidente est, inhaercre taliter mcnto; sed rcspcctus accidcntis
enti, id est, substantiae ; et paulo ad subjectum non videtur minus
post: Nihil ipsorum secundum se aptiun idcm accidenti quam illc. (,)uod
natum, nec possibile separari a sub- probatur, quia substantia crcata
siantia. Multa etiam sunt ad lioc non definitur per ipsam cssentinm
ibidem. di\ inam additam in su.a definitione,
Conflrmatur per Philosophum quia tunc nihil posset habcr(^ defi-
i. MeâpA. ubi dicit, quodcns dicitur nitioncm in suo i^'encre, cum D(nis
de substantia et accidcntibus; sicut sit cxtra .ncnus, ct tamcn accidcns
sanum de sanitatc in aniniali ct proptcr suum respectum ad subjo-
urina; sed nihil formalitcr dc uri- ctuui ncccssario (h^linitur pcr rc-
na sanum dicit, nisi hal)itu(lincm spectum ad subjcctum, cx 7. .VcA/y;//. Text. \i.
signi ad sanum dictum dc animali; cap. 3. crgo illc rcspcctus ejus ad ol inde.
crgo nec ens dictum dc accidcntc subjcctum non minus est idcni
aliquid dicit, nisi habitudincMn in- sibi, (luain respectus substantiao
cludcns ad substantiam. Similitcr crcata> ad Dcuni.
/nl. r. 3. videturdiccr(\ quod qu(Mn- tcrtium duhium est, ([uia
Itcm.
13.
admodum ali([Uod non scibilc cst snltcm rcspcctus alhedinis a^l
si nubium 3.
scibilc aeîuivocc, ct uuMlicabilc suhj(>ctum sit alius ab albcdinc,

aoquivocc, opus vi vas, ita ct ista non vidctur essc postcrior nlbcdi-
quantitas ct qualitas dicuntur nc. quia albedo non i-ccjuirit sub-
cntia. jcctum, nisi proptcr istum i-espc-
Katio nutcni [\i\ prohnndum cssc ctum, qucni hnb(<t nd ipsum; scd si
illud inconvcnicns, cst Ista Inh;r- : illc rcspcctus est post(M-ioi' albe-
dine, potest albedo mancre isto inliserentia albedinis per aHam inliaeren-
respectn circiimscripto/ ergo po- tiam, et sic in infinitum.
test non depondere ad subjectum. Secundum ,saltem inhserentia est eadem 2. Dubiun
Et ista ratio
potest evidentius realiter albedini, sicut relatio creaturse ad
deduci de accidente, ut intellecto, Deum est ipsi eadem, quia definitur acci-
quam ut in existentia, hoc modo : dens per subjeclum, 7. Metaph. cap. 3.
si albedo est
prior illo respectu, non ita creatura per Deum.
igitur potest complete concipi ^"'''"°
Tertium, si distinguiturab albedine in- ^"
sine illo respectu, et per conse- hserentia, erit posterior ipsa in esse, et
quens complet'' definiri, sicnt prius conceptu, quia ratione illius tantum de-
sine posterior; ; sed non requirit pendet a subjecto ; ergo sic non exigeret
subjectum, nisi propter istum re- subjectum ex propria ratione, neque de-
spectum.quem labetad subjectum; finiretur per subjectum contra Philoso-
ergo potest co:aplete deflniri sine phum supra, quod est inconveniens.
subjecto contrt'. Philosophum, ut Quartum ^"^'"" ^
est, quod saltem sit propria
prius. passio albedinis, quia nihil immediatius
Dubium 4. Item, quartum dubium est, quia ipsi inhseret quam sua inheerentia ; ergo
si inhaerentia est aliud ab albedine, erit inseparabilis.
et posterius ea, saltem videtur

propria passio ejus, quia nihil vi- SCHOLIUM.
detur immediatius inhserere albe-
Ad primum dubium, negat omnino inhae-
dini, quam
habitudo ad subjectum; rentiam esse de essentia accidentis, vel id
sed subjectum per se esse sine voluisse PliiIosophum,etsolvit optime omnia
propria passione includit contra- loca Philosophi adducta n. 11. ad oppositum;
solvitetiam rationem allacam, num. 12. Quod
dictionem, alioquin nuUa conclusio
etiam inhserentia non sit de essentia relati-
esset simpliciter scibilis, quia onis, docent bene Mayron. hic q. 7. et 1.
quaecumque talis praedicat passi- q. 29. q. 5. et Trombeta 7. Met. q. 1.
onem de subjecto, et per te nulla
talis esset simpliciter necessaria, Ad ista (d), ad primum, nullo mo- Resptnsi10
ad
nec per consequens simpliciter do concedendum est inhaerentiam primura
esse de essentia albedinis, et quse- dubium.
scibilis.
stio mota de hoc aliquibus videtur
esse truffatica et sine intellectu.
COMMENTARIUS. Etsi enim aliquam evidentiam ha-
beret quserere, an illa relatio sit
53. (c ) Contra istam conclmionem, etc. eadem albedini , non tamen pro-
Quatuor
dubia. Movetquatuordubia seu objectiones contra pter hoc, an sit de essentia ejus,
1. Dubmm
tertiam conclusionem ad majorem ejus de- quia nihil est de essentia alicu-
clarationem et confirmationem mysterii. jus, nisi quod pertinet intrinsece
Primum est, quod inhaerentia albedinis, ad quidditatem ejus respectus au- ;
verbi gratia, ad subjectum

ejus ex Philosopho et
sit de essentia
a ratione, quia
tem aliquis, licet
mento, sicut dictum est de respectu
sit idem funda- InZ
dist.
q 5.
I
, -r^ , .
Text. 23
alias esset processus in infinitum, quia si creaturse ad Deum, ubi supra, non ai.
albedo per aliud a se inhseret^ ita etiam tamen est de quidditate ejus, quia tato:
DIST. XII. QUiESTIO I. 519
enim 5. tunc Hulla esseiitia creaturae esset su7it entia, nisi quia taliter cntis, quam Metaph.
Metaph. , i ,
c. de in absoluta. propositionem, nec Piiilosoplius

q°uou"e*f îco ergo negative, quod inh?e- dicit, nec est ibi, nec sequitur ex
cauiS*'etc
^^'^ti^» Q^^^ albedo inliaeret subje- propositione Philosophi. Nam eo
etdicitur (,\^q
quod iy in
§^0, non cst dc essentia albedi- quod, sicut in antecedente potest
eo quod
potest e«se
nis. Cum
arguitur per auctorita- denotare causam illius quod prae-
.
nota. tem Aristotelis, dico quod nun- cedit,ita potest denotare quamcum-
quam hoc sensit, quod forma, quse quo causam illius quod prsecedit
per se est in genere absoluto, talem causam, non tamen prseci-
essentialiter includat respectum sam, et per consequensnondenotat
aliquem; ratio autem inhaerentise talcm prcocisionem.
non potest intelligi, quin intelliga- Sed esto, quo<l in antecedente
tur ratio respectus, nisi non intel- denotaretur causa prficcisa, sicut
Ly inquan- ^^S^^ ^1'^^^ dicitur pcr nomcn. in consoquente, neutra tamen pro-
tum,
et in eo
Auctoritas ergo o prima adducitur i
positio facit ad propositum, quod
qîod ex sequivocatione
^
illius vocabuli illa habitudo importata per ly
possunt
esse nota eo c/nod ; non cnim semper eo quod taliter entis, sit formale in esse ^litS'*
cujuscum- ,..,,.
que est nota causae lormahs illius, albedinis. Sumitur nutem ibi taliter ^"^jjj'®^'
qnod prsecedit nam, ut dicltur ; pro substnntin, de qua prn^-

cntis pertectione.
quinto Metaphysicce, capitulo (/e in eo cessitsermo, vol totnliter entis

quod : Quoties dicilur causa, loties dici- secundum alinm litternm,itn quod
lur inquanlum, sive in eo quod, talia totalitcr non dicat ibi totalitatem
possunt esse nota cujuscumque universalitatis, quin tunc accidcns
causse illius quod praecedit, et ita esset entis universa issime accepti, '
cum substantia sit aliquacausa nc- et ita nonessetens, edtotaliterto-

cidentis, licct non de essentia ejus, tnlitnte perfoctionis et sicsubstnn-
accidcns est ens eo quod ost talis tia est totnliter ens.
entis,designando illam causalita- Alin nuctoritas : neque aptum

tem substantia
in scd non pro- ;
nntum, neîuo jôssibilo, ot nlin
pter hoc formalc csse in entitato quno (licuntur il)i ; pntot (|uomo(lo
albedinis, erit csse altcrius cntis. Philosophus intolligit pi'optor ne-
Sicut universalitcr causatum a cessarium oi-dinom causnti nd cau-
quacumque causa in quocnmquo snm proximnm; sod non habt tur cx
genere causcin, ost illud (luod ost, hoc quod hnbitudo ad onusnni
quia est talitcr ontis, id ost, talis
proximnm sit dcM^ssontin causnti. ^^
Auctoritas illa</<• (luarto Metaphu- Text. 2.
causjio in tali gonorc ct ordinc , . .,• , .
Texi. li.
sicd'. cl Similis dr scptnni).
,
{\c UOU Si
causandi; ncc tamen ista habitudo
scibili (H s('ibili, potost ndduci so- """"'r
ad quaincumquc causam, est foi--
cundum sup(M*lici(Mn
'
V(M'boiMim. '••'^''î
lonnal lcr
male vol ossontialc in causato, quod n('cid(Mis nuUnm haboi*ct «•»*••. non
quia tunc nuUum causatum ontitnttMn loiMnnhMU. sicnit snnitas amone.s
essct formalit(M* nbsolutnni. inuriuaniliil hnbotdc" rntiono for- '"I*leni,-'''
15. Aliqui otinm istum toxtum por- umli sanitatis, et si ad hoc nddiu-i- ."""'^:;
l«xl. 11.
MM^^do vortuut, nc('ii)i(Mitos, qunsi oss(^t tur. uon ost uisi iLjuoiMntin vo-
Aiex. 7.
t(3xtus Aristotolis : Arrideniid non cabulorum. Patet onim. (piod
,
550 LIB. IV^. SENTENTIARUM
accidentia sunt principia agendi, tur de urina; et ratiodissimilitu-

et principia cognoscendi substan- dinis in hoc est, quia in urinanon
tiam, ex primo dc Anima, et per se cst aliqua forma absoluta a qua
objecta sensuum. Sed trufFa est di- dicatur sana, licet aliquod
sit ibi
cere aliqnid esse principium agen- absolutum super quod

fundatur
di, vel actione reali in materiam, ratiosigni, utpote talis colorvel
vel actione intentionali in scnsum talis digestio, et alia quse appa-
vel intellectum, et non habere ali- rent ibi; sed ipse ordo ad sani-
Urina
quam entitatem formalem, ita tatem est, quo formaliter dicitur quoSo
enim diceremus chim?eram agere urina sana. Et ideo omnino sequi- ^qut^ce
vel sentiri. Truila est etiam ali- voce quantum ad nomen imposi- ^^^^^"^"-3
qiiid esse per se passionem entis, tum ab illo conceptu, quo animal i- 2.
nisi ipsumhabeat per se aliquam dicitur sanum, quia licet sanitas
entitatem,vel esseterminum alicn- sit eadem, quae est in animali for-
jus motus vel mutationis, nisi maliter, et quye signiflcatur per

habeat aliquam entitatem; sub- urinam, tamen sanum impositum
stantiae autem omnes, si quas ha- ad denotandum habens sanitatem
beant passiones, sunt accidentia. formaliter, et habens eam ut si-
Si quis etiam motus est augmen- gnum, est pure sequivocum. Sed
tationis, alterationis, et ubi, est ad ex alia parte ens non est pure
accidens, ut ad terminum. Est aequivocum, ut dictum est alias, i
ergo intellectus Philosophi in illis et in utroque extremo est aliquid
exemplis, non quod simile currat absolutum, propter quod formali-

Datiiasc.
supcr quatuor pedes, quia secun- ter utrumque dicitur ens, licet su-
'^ûrre"^
quaiuor duru Damasccnum lib. 3. cap. 26. per unum absolutum fundetur or-
pedibus. '
Quod omni ex parte simile est, idem esl, do ad aliud.

non exemplum; et ideo prsemittit :
Ad rationem illam dico, quodinhgereniia
Non enim necesse est exempla prorsus inhaerentia inhseret albedini, alio- non
j ,. diflert ad
inter se similia esse, atque ejusmodi, ut qum 1 ,
albedo non esset lormaliter
, , .
ipsa.
nihil omnino desideretur, quandoquidem inhserens ilia inhaerentia. Et cum d i^h.^

in exemplis, tum simililudinem, tum dissi- quaeris de illa inhaerentia, qua in- reiaîo^st
militudinem perspicere opus est, siqui- haerentia albedinis inhseret albedi- ^danJeî"'}"
dem exempla sunl. ni, dico quod
^
illa est eadem inhse- ^"^r?!-^
absoluti
17. Ita dico, quod ad hoc faciunt ii- renti^ albedinis, et tantum ibi est (i'stingui-
tur
la exempla Philosophi, quod sicut status. Ratio hujus patet libro se- a'j ipso.
ordo essentialis est medicinae ad cundo dist. prima, qucest. quinta ,
animal in eo quod est, dici sanum, quia illa relatio est idem funda-
ita habitudo essentialis est in- mento, sine qua fundamentum
ter accidens et substantiam in ha- esse includit contradictionem; hu-
bendo entitatem; sed non quod ille jusmodi est ista inhaerentia inhae-
ordo essentialis ad subjectum sit rentise, quia contradictio est in-
de essentia albedinis, quse habet hgerentiam albedinis ad superhciem
illum ordinem, sicut ratio signi esse actu, et non inhaerere actu,
est essentialiter sanum, ut dici- vel non habere inhaerentiam; si-
:
DIST. XII. OU^STIO I. 551
militer impossibile est, et contra- tionem, dicit statum esse in ipsa inh»-
dictio est esse in aptitiidine, quin rentia, qufje in seipsa inhoeret realiter, ex
et habeat in aptitudine sed pro- ;

ratione quam ibidem subjungit.
pter rationem oppositam nulla

SGHOLIUM.
inhserentia formse absolutffi est si-
bi eadem, quia non est simpliciter Ad secundum dubium num. 12. contra
tertiam conclusionem, ostendit inhaerentiam
repugnantia illam formam simpli-
formse absolutae non esse eamdem formse.
citer esse et non inesse.
Et (e) per istud patet ad secun- is- ,
COMMENTARIUS. ^ ^ '
*
Ad 2. dub. . ,
dum dubium. Dico enim, quod in- Reiatio

1 n •
L causati ad
• •
1
I
eadcm
I
(d) Ad ista, ad primum, etc. Repre- haerentia albedinis noa est cau>,am
54.
hendit quoestionem tanquam irrationabi- albedini; et cum probatur per re- eaSem^fua-
^^^^^^°-
lem; et respondet negando antecedens. lationem ciêaturse ad Deum, dico
Ad primam probationem ex Philosopho eo quod non est simile propter mnjo-
quod taliter entis, particuiam illam rati- rem positam prius ad istam con-
onalem non denotare semper causam clusionem tertiam; nulla enim re-
formalem, sed quamcumquC; hic autem latio ad causam extrinsecam est
denotat substantiam causare accidens pcr identica causato, nisi illa qune est
modum sui)jecti; unde non recte infertur ad causam primam, propter hoc
ordinem ad subjcctum esse de essentia quod priina caiisa potcst quodcum-
ejus, alias sic diceretur de quolibetcausa- que causatum causare, sine qua-
to. Responderi etiam potest per aham vcr- cumque alia causa extrinseca.
sionem, ubi dicitur totaUter entis, non Et cum arguitur de detinitionc
dici secundum pricdicationem, quia Deus illud mngis probaret accidens non
non est capax accidentis, sed totalitate debere definiri per substantiam,
perfectionis, et .sic idem est, quod acci- quia lapis per Deum non delini-
ibstanlia
ens dens sit substanti;c ut subjecti, quia sub- tur, cum tamen Dcus sit causa
Tipliciter,
stantia est totalitate perfeclionis ens, et qna impossibile, et con-
talis, sine
ens simpliciter ut compaiatur ad acci- tradictio est, esse hapilem vol

dens. Ad aliam probationem ex Philoso- equtim. non autem sic subjectum
pho, qua iiegat accidentia possc aut esse respectu accidontis. Sed rospon-
apta nala separari, rcspondit supra ad deo, iiJentitas rcspoctus ad fiinda-
conchisionem, ita sensisse, proj)ter ordi- mentiim, vel non idontitas, non ost
ncm essenliaiem causarum ,
putavit cnim ratio (juaro torminus rospoctus
non posse causam superiorein in clTcclum cadat in delinitioiK^ fiiudainonti, ut
infericris, nisi ipsa inforiori concurrcnte. additum.
Ail alias probationos IMiilosoplii, respon- Ouid orffo aliiui? Ilospondco quod 0"""*
det iion rccte adduci seiisum Pbilosoplii, uoc (hM)endentia ossentialis ot n(^- jHimiur
'
1 • "* dellni-
. ut bcne probat in litlora. INm- excnipla cossaria est causa, quod tormiuus tioîe
Ordo
inter orgo intendii IMiilosopbiis ordinein intoi- dopon(h^nti<T addatur in (hMlnitiouo non'ii,men
sulistiin-
tiain, siibstantiam ct aocidens in essendo scoun- 1'undamonti (lepou^huitis, tuuc oniin quom.i^îs
acciilens
(luin porfoctioiKMn ot oausalitatcm, noii D(Nis luaîs p()U(M'olnr lu (hMiuiti- '
quod subslantia aut inba^ronlia ad ipsam onocujuscuinquo croati, quam sul)-
sit dc osscntia accidcntis absoluli. Ad ra- stautia in doliuitiono acciilontis;

sed caiisa est, qiiia nulla forma
potest habere conceptiim perfe- COMiMEiNTARIUS.
ctum quietativum, nisi cointelli-
gatur illud, cujus est forma; de- {e) Et per istnd patet ad secundum
finitio autem exprimit conceptum dubium, etc. Resolvit in definitione quid- 55.
Alia
perfectum definiti; et ideo quan- ditativa formoe accidentalis non poni definitii
quiddita
tumcumque essentialia formse ex- subjectum ut additum ; in quietativa au- va,
et alia p
primerentur sine illo, cujus est tem, quee facit conceptum ultimatum for- additun
forma, quamvis quidditas ejus in- mae, qua forma est poni subjectum, non
dicaretur, tamen non esset con- quod subjectum, aut ordo ad ipsum idem
ceptus perfectus quietans intelle- sit formse absoluta^, et tam hoc verum est
ctum, ideo nec deflnitivus. Sed caii- in formis substantiaHbus quam accidenta-
satum quod est in se quoddam libus, utpatet in definitione animfe, quam
compositum subsistens, si conci- tradit Philosophus 2. de Anima, in qua
piatur in se intellectus, ibi quiescit, ponitur subjectum per additum ; addit dif-
non requirens aliud cointelligere. ferentiam inter formam substantialem et
19.
Text. c. 6.
Et si ergo par est
objicias, accidentalem, qua respiciunt subjectum.
necessitas, formam substantialem
definiri per additum, sicut et acci- SGHOLIUM.
dens. Respondeo, utrobique est Ad tertium dubium positum num. 13. con-
necessitas. Patet per Philosophum cedit respectum inhserentiae esse posteri-
definientem animam 2. de Anima, orem accidente absoluto, sicut omnis respe-
ubi statim ponit corpus, quod est ctus est posterior suo fundamento; et solvit
rationes contra hoc ibi adductas.
perfectibile ipsius, vel totum com-
positum, Gujus ipsa est pars; nec Ad (
f) tertium dubium dico, 20.
aliquid ponit pertinens ad essen- Ad 3. dii
quod ilie respectus inhserentise est Aliquic
Aliter
tiam animae, sed tantummodo hoc posterior albedine, sicut universa- depen li
a termii
ponitur quod cst actus, quod significat
o '
re-i liter respectus fundatus in aiiquo rt-spectu
additum ^
quod nc
in spectum animse, ad iUnd cujus est est posterior fundamento; et cum depend
definitione -i- j • 1 •
a
forma. Non tamen est similis
.
formEe addi- dicis, ergo aibedo non necessario respecti

accidenta- <•!• j/a-i-
hs,
.•
tio hic et
,/^
ibi, quia
•
m
•
definitione requirit terminum respectus,, nego

sta^ntkUs. formsB substautialis additur ali- consequentiam bene enim potest ;
quid, quod facit per se unum cum dopendere aiiquid a termino re

ipsa, vei cujns ipsa est per se pars spectus, et tamen non dependere a
(quod dico propter modiim diver- respectu, si respectus est poste-
sum dicendi formam definiri, vci rior eo; ita enim substantia iapidis
per materiam, vei per totum); sed non dependet a respectu iapidis ad
in deflnitione formse accidentalis Deum, sed magis e convers-o, si
additur aiiquid cum quo non facit essent diversa, et tamen lapis de-
per se unum, nec cujus est pars pendet essentiaiiter a Deo, qui est
per se. terminus respectus.
Ad iilam propositionem, non re-
quirit terminum, nisi propter
iiium respectum, respondeo, quod
DIST. XII. QUiESTIO I. 553
proptcr ut conscquentem nccessa- ne, sicut relatio est posterior fundamento, est
rio naturam fundamenti, sed non et negat consequentiam, et bene, quia 'j-orma.^'^
ut propter requisitum ad naturam relatio causati ad causam est posterior

'
i''faV°
poslenor
fundamenti tanquam prius ipso, et causato ; tamen causatum secundum suum fundamen-
to.
quod sic ost propter, non oportet esse exigit causam a qua recipit esse, re-
quod in eodem ordine requiratur, cipere enini essc a causa, est fundamen-
in quo requiritur terminus respe- tum ex quo resultet relatio ad causam in
ctus. causatu, quae posterior est ordine ad hoc,
Pei* hoc ad scquens ibidem, quod quod esl causatum causari. Ad absolutum
tangit adhuc de deflnitione acci- in causa sequitur absolutum in effectu, ex
dentis. Concedo enim, quod albedo Doctore m 2. dist. 1. qucest. 1. ad. 2. Ad
intclligi potest quantum ad quod- aliud respondet sicut alias.
libct, quod per se primo modo Subjungit autem ad conceptum comple- conceptu
includitur in rationealbedinis, om- tum, verbi gratia alibi, requiri cointelligi
jnfe^lgi
nino nihil intclligendo de illo terminum inhoerentise, non ipsam inhce- subjecium,
'
non iunce-
respectu. Et cum dicitur, ergo rentiam : Et hoc, inquit,
*
dcclarat istam rentiam,
Eiplicatur
posset definiri pcr cssentialia, con- conclasionein el responsionein ad tria ar- littera.
cessum est quod bene posset assi- giimenta proecedenlia, etc. nempe, si ha-
gnari aliqua ratio per essentialia betur conceptus completus et quietativus
indicans totam essentiam ejus; sed formse, cointelligendo subjectum. Sequitur
illa non esset definitio, quia non ([uod inhoerentia ad subjectum non sit de
esset expressiva perfecti conce- ratione formcc, aut ejus entitate completa,
ptus, scmper cnim intellcctus ha- lo^juendo de forma absoluta, ac proinde sit
bens ilbim conceptum dependeret separabilis in esse ab ipsa, sicut et in co-

ad aliquid aliud terminans depcn- (jnosci, ct exirinsecus adveniat; sic ergo
dentiam illius conccptus. erit forma scparabilis a respectu, ut tenot
Et cum arguis, si respcctus ille coMclusio, sic rcspectus non crit dc essen-
non necessario concomitetur, er- lia aut entitate complela formjc, neque
go nec terminus respectus requi- prior ipsa, ut conlendunt raliones contra
ritur ad intellectionem albi, nego conclusionem.
conscquentiam, loqucndo dc intcl- Dices, hoc ctiam probarct, ([uoil relati- Replica.
lectu completo et conceptu qtiie- oni non identificaretur suum incsse, seu
tante intellectum; ad illum cnim inhferentia, ([iiia jxttost iiUcUiiî iMim fiiii-
rcquiritur cointclligi tcrniinum, (hmciito, siiie co ([uoil intclligatur illc rc-
non tamcn rcspectum ad tcrmi- s|)cctus. Ues[)on(lctur hoc falsuin cssc,([uia

num; et istud ultimum d(^clai'nt nc([uit intclligi, nisi ut intcr evlrema tan- Reaponaio.
,' Non com-
totam istam conclusionem ct rc-
. . .
,
i[uam ordo, iioc i|)siim cst conci|>cre i[)«;ani piviwndit

rolalivum.
sponsioncm nd tria argumcnta I
sccundiiin rcs[)ectum ad luiuiamciitum ct
. I r I . .
prrecedcntia; cst enini inh,T!i*cntia t(M-minum.

respc(;tus quidnm. Dic(\s, not\st intelliixi crcatura, iil An- „ •*;•
g(diis, (M (lcllniii, V(M homo, sinc rcspc-

COMMENTAUIIIS.
ctii idcntilicato sibi ad Dciim ; cr^ro non
(f) A(l fcrllnin (iKhinin, etc. Hc^spoiultM sc([uitur ([uod rcspcctus inlurrcntia' alhc-
5(). .
inlucroniia respectuin illuin csse postcriorcni all)C(.li- dinis iion idcntiliceiur sibi, c\ co quod
intelligatur conceptu completo (juidditati- sui esse, non vero ut compartem aliciijus inhaerenii
vo et quietante intellectum sine ipso re- totius per se, aut per accidens, quod con- subjeciurr
spectu. stituit; nam anima rationalis respicit ma- quomodo?
Respondetur Angelum et hominem ha- teriam per modum compartis, quamvis
Responsio.
DistinPtio
,
^
here conceptum completum ex immediate
, ... non dependeat in esse a corpore, et donec
compietum, constituentibus, secundum quem intelligi concipiatur respective ad corpus compar-
Vetun™" possunt; non ita forma, quia concepta per tem non concipitur complete, et perinde ad
quantum niodum formse concipitur,
ut aliquid in- hunc conceptum facit sive actu insit,
concipi. completum per modum partis, ac proinde sive aptitudine. Idem similiter dicendum
requiritur ad conceptum completum ejus, de forma dependente a subjecto, nam esse
ut concipiatur in actu terminato cointelle- in causa est conditio, non ratio causandi
cto suo subjecto. Actuare autem et consti- formalis ; ergo dependentia, quse est se-
tuere competit formge secundum suam cundum esse, est extranea ipsi. qua ipsa
rationem formalem absolutam, ad quem est causa, quia sic consideratur in ratione
^ effectum se habet inhserentia, ut mera causati dependentis, non vero causae, ut

Quomodo . .
subjectum conditio, subjectum ut per se concurrens pars est, habet rationem causa^, et non
SD6CtdIlt
ad potentiale, et in alio genere ; .hinc colii- causati; ergo sic extranea est ipsi sua in-
conceptum ., u • . i ,• ,
foima} gitur subjectum non addi ad conceptum hserentia, quce facit ad ejus esse. Accedit Forma
comp etum. causat
^Qj,j^^ completum, qua terminat relati- ex superiori ratione probatum esse hanc ut pars.
onem inhserentiee formse, sed qua esl causalitatem omnino esse contingentem ;
subjectum ipsius formae, et potentialecor- ordo ergo formae ad subjectum est alteri-
respondens actui, quse rationes sunt priu- us rationis ab inhcerentia, ut subjectum
res inhaereritia formae in perfectione et cadit in definitionem formoe per additum ;
Additur
causalitate. Si autem inhserentia formee quai definitio est formae secundum essen-
ut est
esset ipsi essentialis, aut identificata reali- tiam, non vero existentiam sub qua inhse-
potentia,
non ut ter, sequeretur quod forma non respiceret
terminus ret, vel secundum quam inhseret, non sic
inhieren- subjectum in ratiouc formse et actus, quce
' forma relativa, sive in conceptu, sive in
liae. . ^
prior est, sed praecise mediante inhperen^ essentia, sive in existentia nequit abstra-
tia tanquam ratione priore, et per ipsam here ab eo cujus est.
inhaerentiam, ac proinde subjectum, qua
SGHOLIUM.
prsecise terminaret illam, esset ad-
ditum in conceptu formse, non qua est Ad quartum dubiuni, num. i3, objectum
respondet, inhserentiam non esse passionem
in poteniia ad formam per modum actus,
per se, sed accidens per accidens, respectu
aiias incompleti et non terminati, quia
formae absolutae,
quod respicit aliud mediante priore tati-
quam medio, eatenus respicit remotum Ad ( g )

qiiartum dubium dico, 21.
quatenus respicit proximum, seu medi- quod ista inhserentia non est per f^^Jj^-j^^g'"
um idem remotum. IBene ergo ex hac se passio albedinis, sed est acci- îist- ^^-
quaest. 2.
ratione Doctor infert inhserentiam esse dens per accidens est enim re- ;
«*
quodhb. 19.
extrinsecam, et realiter distinctam a con- spectus quidam extrinsecus adveni- inhserentia
ceptu completo formê, ac proinde ab ens, et hoc ad m:nus cuicumquc respectus
ipsa forma completa absoluta.

.j ,. , 1, .
T.. ,
exlrinsecus
accidenti absoluto, quia dicit actu- adveniens
•''S-
Accedit, quod forma mediante inhaeren- alem unionem illius absoluti ad âhSL
rorma *
mediante tantum respicit subjectum, ut causam

tia aliud absolutum; omnis autem
DIST. XII. QUyESTIO I. 555
unio absolnti ad absolutum est extrinseca, non prima, et omnis

respectus extrinsecus adveniens. talis dependentia est contingens.
Omnis autem talis respectus est Ad illam ergo probationem d^ 22.
Si
illi cui inest accidens per ac- passiono, quod immediate inest, albedo
habet
cidens, sicut satis declaratum est posset dici quod si albedo habet passioêm,
^ ssionen ,
supra in quadam qusestione de aliquam propriam passionero,

passione illa """us'^'
charactere. quia non necessario immediatius inhaeret sibi
^"*'*''®"*'^-
conscquitur illud, etiam posito inhaerentia illa; illa enim neces-
termino. tunc enim esset intrin- sario inest albedini, ot hoc sive
secus adveniens non enim potest
; conjunctae subjecto, sive separatne.
aliquis respectus magis intrinse- Inhserentia autem actualis tan-
cus advenire, quam quod necessa- tum confcingenter inest, et non ex
rio consequatur* 1'undamento posi- natura albedinis, sed a causa ex-
to termino ; si enim solum fun- trinseca; non enim facit albedo se
damentum sine termino conseque- inhaerere, sed agens. Universali-
retur, non esset respectus. ter enim forma non generatur
Oinnis Illa autem propositio, quod sci- effective, sed compositum, et sicut
unio
bsolulo- licet omnis unio absolutorum est in composito per se uno, ita in
rum
est
respectus extrinsecus adveniens, composito per accidens quod au- ;
3specius
trinsecus.
ppobatnr,quia
^ ^
neutrum ex ratione tem facit albedinem inhaerere sub-
sui, nec ambo simul sunt necessa- jecto, facit compositum per acci-
ria causa talis unionis; potest dens, scilicot subjectum album.
cnim Deus sine contradictione Et si arguas quod pari ratione,
facere ufcrumque separatim, et nec roliqua pars, scilicet poten-
scparatim conservare sine alio, tiale facit fcotum. et ita subjoctum
pro eo quod neutpum illonim re- non erit principium eflectivum
specfc'1 alterius potest esse, nisi uniendi sibi aliquod accidons.
causa extrinseca, et non prima, Hoc non est ad p'opositum.Solvi-
ita quod illud de respectu exfcrin- tur tamen, quia subjoctum bene
seco declarat, quomodo nlbodo potost virtualiter includore for-
potcst esse sine inliserontia, sicut mam, totum ox subjccto
ofc ita
scilicet fundamentum sino respo- et forma. Non sic autem accidens,
cfcu exti'insocus advonionto, v(^l qtiia non inoludit virtualiter se-
quia fcerminus rospecfcus non esfc, ipsum, noc subjocfcum, noc por
sicut in ])roposito, vel quia si conso(iuons fcofcum o\ his. Sequi-
ost, soparatus est. Sod illud (U^ fcur otiam natnraliiiM" ii>siim a-
respocfcu oxfcrinseco tandom ro- gens, cum sit torminus forinalis;
ducifcur ad rafcionom addncfcam uon sio autom subjcHifcum.
supra, ad probafcionom fcorfcino con- Possct alio inodo dici. (luod lieot
clusionis, scilicct ad lianc proposi- inlifTorenfcia immodiato albo-
insit
tionom: Dous potest qiiodcumqu(^ dini, ot aliis absolutis, non tainiMi
absolutum facoi'o, sinc oo quod soquifciir quod magis sit por se
non ost do ossonfcia ejus, quia non jiassio, nisi probotur illud funda-
dependot ab illo, nisi ut a causa lucntum aliquorum, quod accide:is
An variabile non potest inessc aliciii, Unio autem se liabct per modum ap-
accidens
variabile' nisi mediante accidente invariabi- plicationis causarum intrinsecarum, et
potest
inesse, li, siiper qiiod fundant magnam per modum conditionis ;
quod autem sit
sine
mediinte liarengam de potcntiis animae. Sed in se accidens, non refert, quia applicatio
invariabili.
yi<]giJius
imde probent, quserant. Aliqua causse efficientis ad subjectum, ut pro-
quodlib. 3.
exempla adducunt et principium ducat formam substantialem, non tollit
q. 10.
non habent, sed oporteret videre generationem aut productionem esse
aliquam rationem conjunctionis quamvis in
substantialem,'1 se sit appli-
^* ,.
Est
diversa
extremorum. Si enim aliquid ejus- catio accidens ; imo cum conditio debeat rationis
partibu!
dem rationis possit esse accidens esse alterius rationis a causa, magis se-
inseparabile in uno, et separabile quitur unionem partium substantialium

in alio, erit debile fundnmentum, esse accidens, quam substantiam, sicut
et istud non negatur de calore in unio accidentis absoluti est respectus, et

igne et in ligno. non absolutum ; in relationibus vero quee
seipsis uniuntur, non per aliquid diver-
COMMENTARIUS. sum realiter superadditum unio est
relativa.
(g) Ad quartum duhium dico, etc. Dicit prseterea, unionem non esse pas- 60.
59.
Inhseren- Resolvit, quod inhierentia non sit passio sionem accidentis absoluti, sed accidens
tiani
non esse accidentis absoluti, sed accidens per ac- per accidens, ac proinde passionem im-
passioneui,
sed cidens ; et sic tenet de omni unione ab- mediatius se habere ad albedinem, verbi
accidens.
soluti ad absolutum, ut formse ad materi- gratia, quam inhserentiam, quia illa ma-
am, naturse assumptse ad Verbum divi- net in albedine separata. Dicit quod for-
num; ut tenet in locis citatis supra, et hic ma unitur virtute efficientis, quia quod
universaliter. Et probat, quia neutrum ex efficit compositum, efficit uniohem et
ratione sui, aut utrumque simul sunt formam in subjecto ;
quod subjectum
causa talis unionis, quia possunt se- quandoque habet, qua agens, et includit
paratim esse sine tah unione, ad quam virtutem producendi in se formam.
sunt in potentia passiva, quae virtute Respondet secundo ex fundamentis Secunda
efficientis tantum reducitur ad actum, aliorum, quasi ad hominem; dicunt enim

et Deus potest quodcumque absolutum quod accidens variabile non insit alicui,
facere sine eo quod non est de essen- nisi mediante accidente invariabili; hoc
tia ejus. accidens invariabile dicitur ab eis propri-
Objectio. Contra hoc ahqui objiciunt. quod tol- etas, qua necessario et semper inest, et
Respoasio.
Non lat compositionem per se substantialem, omni. Hsec principia non approbat Doctor,
requiri
subslantia- nisi unio sit substantialis modus. Respon- ut patet hic, ut in 2. dist. 16. qucest. 1.
iem
unionem detur, negando antecedens, quia non ex; et dist. 25. in qua impugnat illud
ad
compositi-
unione fit compositio per se, sed ex principium, asserens illud quod est vari-
onem actu et potentia per se, quse proportio abile, reduci ad ipsam substantiam, quee
substantia-
leni. servatur in partibus, quia neque per invariabilis est, verbi gratia, actum vo-
unionem forma habet quod sit actus, ne- luntatis ad ipsam voluntatem. Et quid-
que quod sit actus per se, sed ex natura quid sit, saltem eo dato, sequitur in-
sua. Idem paiet de potentia, quse seipsa haerentiam accidentis absoluti non esse
talis est. proprietatem, quia est accidens variabi-
.
DIST. XII.QUiESTlOII. 557
le ; ergo supponit aliquid prius invariabi- sit, et qualiter se habeat ad albedi-

le. Secundum hjec principia replicat lioc nem, an scilicet insit sibi, et an
fundamentum esse debile, quia calor in peraliam inhaerentiam, et si in •
igne est invariabile, in ligno variabile. inlinitum. Si etiam quseras de

quaiiLitate, vel etiam albedine per
SGHOLIUM. se existente, an habeat oppositum
Solvendo primum argumentum, solvit tria modum essendi illi, quem habet,
dubia. Primum utrum aptitudo sit idem, vel quando est in alio. Et videtur quod
distinctum ab eo cujus est; et rcspondet esse sic, quia per se, et in alio, quo-
idem. Secuudum, an accidens meritum modocumque accipiantur, sunt op-
habeat oppositum modum ei quem habuit.
posita inter se. Sed oppositum
Respondet tautum carere respectu extrinse-
videtur, quia idem esse est, ut
co unionis ad subjectum. Tertium, utrum ac-
cidens separatum posset se unire subjecto dictum est prius, et per conse-
prsesenti; et respondet negative. quens idem modus ipsius esse. Si
tertio quaeratur, an istud accidens
23. Ad (a) argiimenta principalia. ex sua aptitudine posset actuali-
Ad
rgum. 1. Ad primum dico, quod accipiendo ter inesse, si fieret substantia in
per se esse, et esse in alio imifor- actu, quae essct nata informari eo.
miter, scilicct proiit per se esse ne- Ad primum, aptitudo nihil aliud
gat aptitiidinem ad inha^rcndim, et absolutum 24.
a natura illius,
est Aptituda
esse in alio affirmat illam aptitudi- cujus est aptitudo. Quod non aliud eadem
reahter
ncm, sic ista duo proportionaliter absolutum. patet; sednec aliud, ut /"" ^»
cujiis est,
conveniunt, primum substantia^, i -1 . .
respectus aliquis realis actualis; uude et

,
ot secundum accidenti; et tunc non nihil enim

propria
dicit, nisi quod natura? paseio
l)lus sequitur, nisi quod accidens eadem
congrueret tale quid; ideo autem realiter
non possit esse ens per sc, cui compctit isti naturcio, seu non re- '"'''^''°'
repugnet inhaerere, sicut nec sub- pugnnt, quia Iubc natura est h»c
slantia potest esse ens, cui conve- natura.
niat aptitudo inhnorendi. Ad (b) sccundum quod mo- .\ccidentia
dico,
Et si velis accipcre utrumque di essendi
possunt intclligi. vel Vallit
:tu esse
n alio actualitcr, scilicet actualiter esse quod varinnt ipsum esse, vcl quod ^"'"''«'»
noii essendi
;onve nit per se, et actualiter esse in alio, ponant aliqunm diversitatem moduin
P^_ absolutuin,
;u"taciu dico quod ut sic non dividunt, steriorem ipso esse. Primo modo '""'"«"^ ^
ISve ii^c sunt propria istis dividcnti- sicut est idcm esse accidontis in pa- unionts
quare. nd
]^^^^^ sciUcct substantiJB et acciden- neetsine pane, itn idem modus es- paneiii.
ti. Nec mirum, quia cx partc illius sendi sccundo niodo vnriatiir, (juia
l)er se primus intollectus infort se- essc illud in pane fuit suhjectum
cundum; repugnantia enimad inessc cujusdam rcspectus realis ad pa-
infert non inessi'. nera; quando aut(Mn cst per se,
Sed ex alia partc non sic, privnlur rcspcctu, et per hoc
illo
sed cst fnllncia consequcntis, est patct, quod dicunt divcrsum mo-
nptum inesse, ergo inest. duni circa (•.«.vc, poncndo respcctuni
Kt si (ju.-eras de ista aptitudine ad aliud. ct pi-ivnndo.
inhairendi, vel ineptitudinc quid tcrtmm, patct cx
.•v<l
illo quarto nonpvi^t
se unire dubio prius soluto, quia accidens esse objectio contra tertiam con-
effeclive
subjeeto. non potest se unire effective sub- clusionem principalcm, et contra
Posilum
miraculose jecto. Unde si Deus reduceret sub- probationem ejus, quomodo causa
sic niauet,
donec stantiam panis, et nihil aliud face- prima extrinseca possit supplere
ab alio
niutetur.
ret, remaneret accidens sine causalitatem cujuscumque alte-
subjecto, sicut modo, nec uniretur rius causse extrinsecse, cum non
substantise panis tanquam forma possit habere in se prioritatem
per virtutem illius accidentis, dico causse secund8e,nec per consequens
effective. videtur terminare posteriorita-
Et (c) si arguas, miraculum est, tem in causato correspondentem
quod non inest ergo cessante im-
; proprie illi prioritati. Respondeo,
pedimento inhserentise, scilicet unica prioritas illimitata potest
non existentia subjecti, cessabit terminare posterius simpliciter.
miraculum, et totaliter inerit. Gontra non aliter terminat 26.
Nullam
Respondeo, aliquid positum in esse, nunc quam prius, sed non termi- dependen-
T, t'a"i novan]
1
miraculose, permanet
t
iUo esse m • -11 •, , ,
. T^
navit totaliter prius. Respondeo,
,
quantitati,
quousque ab aliquo agente trans- aliqui respectus erant prius in superaSi.
25. mutetur. posteriori, quod est fundamentum,

Ad
argum. 2. Ad secundum dico, quod prius qui modo non sunt; et hoc est
* AI. sed si
accipias
et posterius possunt intelligi vel ac- possibile, quia erant extrinsecus
non
uniformi-
tualiter,vel secundum aptitudinem. advenientes isti fundamento; illi
ter,
Si accipias uniformiter, concedo ergo respectus prius erant termi-
lunc quod
est quod posterius naturaliter non nati; et modo non sunt termina-
poslerius
secundum potest esse sine priori ; sed si acti, concedo, quia nec sunt sed ;
aptitudi-
nem cipias,quod posterius secundum unicus respectus, qui prius fuit
potest esse
sine priori aptitudinem, non potest esse sine terminatus ad simpliciter pri-
aclualiter.
Accidens priori actualiter, nego. Quod enim mum, est modo terminatus, et
non est
actu
est prius aptitudinaliter, si non terminatio illius unius sufflcit ad
posterius
substautia.
sit, non est prius; si etiam sit, et esse fundamenti talis respectus.
toUatur dependentia posterioris ad Contra, ergo illis aliis depen- 2. d. 37.
ipsum per aliquid aliud prius dentiis non dependebat prius fun- soiut.êu.
utroque. nec sic est actu prius, et damentum essentialiter, quia sine g.^^^.ad'^.
do
hoc modo est in proposito. Unde, terminis illarum dependentiarum secunda
dico quod istud accidens non est priraus respectus ejus ad simpli- "'^Yecimi
actualiter posterius ad substanti- citer pi'imum sufticiebat ad esse esseprius
^ '
a causa
am panis, sed tantum aptum fundamenti totalis quod autem
;
pnma,
natum esse posterius ad illud tan- habet quidquid requiritur ad sui secuJda^,
quam ad aptitudinaliter prius. esse in priOri SlgnO, m

SeCUnUO
1 nisi tantun:
perfectione,
Et si arguas, nullum respectum non dependet ad aliquid essentia-

Quomodo
causa specialem posterioris habet ad liter.
prima
supplet Deum, quem prius non habuit ; er- Respondeo, ista deductio bene
causalita-
tem go non magis suppletur per acti- videturtangere ordinem causa-
causse
secundse. onem divinam illa prioritas panis rum secundarum, et necessitatem
nunc quam prius, et istud posset illius ordinis, propter quem ordi-
DIST. XII. QUi^STlO I. 559
nem dictum est Philosophum ne- dentiam; nam de secundo modo,

gare possibilitatem separationis in patet quod non oportet, si albedo
proposito. Vel si ille ordo non quod album sit. Sed de primo
est,
est neoessarias, est difficile videre modo dico, quod de virtute sermo-
quomodo causa secunda est causa nis,nec oporterct tunc concedere,
efFectus ; cum illud non sit causa quod si albedo cst, quodalbum sit,
sine quo, ab alio prius naturaliter quia etsr forma sit, quse apta nata
causatum habet totaliter esse. De est inhsererc subjecto, non oportet
hoc quaere lib. 2. disi. 1. qucest. 1. quod ipsa sit sub tali modo cssendi,
27. Ad tertium de definitione, re- scilicet sub actuali inhaerentia ad

Ad 3.
ôn oinne sponsum est respondendo ad dubia subjectum album autem signiflcat
;
quoJ
ponilur
mota contra tertiam conclusi- ipsam sub tali ratione actualiter
in
sfinitione,
onem. Restat tamen ibi unum ver- inhserentis.
>t insf|)a- bum, quia probatur quod illud Et si objicias, quodnomentam Albnm
rabile esl, an
ilelinito. quod cadit in definitione, necessa- adjectivum quam substantivum includat
Von ideo esse aibum.
•elalivuui rio requiritur ad esse ejus, sicut abstraliit a tempore; ergo nlbum
lOn potest
esse sine correlativum ad esse correlativi. non significat actualem inliseren-
tarniino,
(juia Respondeo, hoc ideo est, quia tiam formae ad subjectu n, quia
.ccidens.
istud est relativum, nec est alia tunc consignificaret tempus prae-
ratio, quare necessario requirit sens. Respondco, tunc concedere-
terminum non enim, quia acci-
, tur quod sicut albedo cst, ita et
dens, imo si esset relatio et non album cst; nec sequeretur, ergo
accidens, sicut relatio in Divinis, aliquid tanquam subjectum esi al-
adhuc rcquircret terminum. Sed bum, quia nec in anteccdente hoc
illud definitum, de quo loquimur, ponitur, neque per significatum,
est absolutum; ideo non requii'it neque pcr modum significandi.
additum, sicut respectus termi- Istud facilius concederetui' de
num, sed sicut causam aliquam quantitate. Sicut enim conccditur
extrinsecam, et quaelibet talis hic quantitatcm csse, ita (^t ([uan-
non ncccssario requiritur pra^tcr tum essc.ncc tnmcn conccditur hic
Ad 4. primam. aliquam substantiam pcrfici quan-
!âp. de
bstiintia. Ad quartum quod album
dico, titatc.
Alhiini
iiplioiter potcst intelligi duplicitcr; uno
HiiuiUir. C()MMEYrAIlll'S.
modo ut importat formam talem
sub tali modo signiflcandi, ct lioc (a) .l(/ (iniumcnld principdlia. otc. ol,
por sc significat. Undo sccundum lUisponsin ad primiuii argumemuin cum

Philosophum in Pr.Tdicamentis, molis (iuliiis patct t'\ Hltera, «'t cx diclis
album solamqualitatom significat, siijird.
quod verum cst, tamen sub alio srninihnn iliri). etc. Dicil acci-
(I>) ,l(/
modo significandi quam albodo.
substaiitia se-
Ordo
(l«Mis, (juod esl posterius «coiilonlis
.\lio autem modo, ut communiler
inuUim ainitudiuem, nou esse poslerius
accipimus per albuni, (>t hujusmodi «
.J,'!,,'^,^'
n;ilurahter secunilum actum, ita ut aliter

concreta, totum comiiositum cx
non possit csse nisi in substantia. IiUel-
subjccto ct forma. Si i)rimo modo,
posterius na-
argumentum habct majorcm evi- lii,Mt prius naturaliter, el
'

turaliter, de priore et posteriore secun- totalibus, vel jam prseexistens reproduci Sequeretur
dum ordinem essentialem, et infeit de novo, quia eodem modo supponeretur produd.^
inseparabilitatem ; sic ergo non est accidens esse, et non esse simul in priori ca-
in actuali existentia, posterius substanlia su, sicut in secundo casu ; ergo similiter
panis, sed contingenter tantum, sicut illud vel non conservatur accidens a subje-
causat contingenter ;
prseveniri autem cto, deficiente tali conservatione, debet
potest a Deo, et separari accidens a sub- concursus Dei conservativus esse alius
jecto, supplendo concursum subjecti, qua et alius, et non idem. Praeterea, per
Deus est prior utroque naturaliter, et hunc concursum seu influxum, quo poni-
causa prima utriusque, continens in se tur accidens separatum a subjecto, etiam
eminenter causalitatem subjecti, licet in crearetur accidens, quia sequivalet crea-
alio genere. tioni ; ergo est alius ab eo quo conserva-
62. (c) Et si arguas, etc. Hc replicat tur in subjecto.
Replica.
contra eamdem solutionem, quia jam Respondetur sistendo in dictis siipra Responsio
Eadem
Deus non se habet ad accidens separatum secundum 1
mentem
r^
Doctoris,
•
et
.
infra
.
actione
aliter, quam antea se habebat, nec acci- qucest. 6. hujiis, locis citalis, eumdem conservari
dens separatum dicit aliam dependentiam esse influxum Dei in accidens absolutum
separatum,
a Deo, diversam ab illa, quam habuit separatum, atque in accidensconjunctum, ^^^^^1^'^
conjunctum; ergo vel tunc non depende- quantum ad rationem actionis seu depen- âusa
'
secunda
bat accidens a substantia panis, vel nunc dentise effectus. Pro cujus declaratione, noa
conservat
Subjectum aliter a Deo dependet. Dato primo, sequi- dico primo causam secundam efficientem eftectum
concurrit
j ^„ , absolutum.
ad tur quod causa secunda, aut subjectum ,
producto suo eliectu permanente et abso-
accidens.
nihil concurrant ad productionem acciden- luto extra se non influere amplius in esse
tis, qnia illa dependentia ad Deum sufficit ejus, ut patet experientia, quia manet ef-
ad conservationem accidentis separati ; illa fectus talis sine sua causa producente creata
etiam sufficient ad terminandam depen- in esse ; et si sit messe, etiam noncon-
dentiam totalem accidentis in fieri, et sic currit aliter ad ejus conservationem, nisi
tollitur ordo causarum secundarum, et removendo corrumpens contrarium.
efficientia seu causalitas, maxime subjecti Ralio hujus est, quia effectus ille re- Ratio
hujus.
respectu accidentis. spectu sui esse non est in potentia, ut jam
Hsec objectio difficilis est prima facie, est positus in esse, neque causa secunda
ad quam supra responsum est in prima potest agere, nisi respectu ejus, quod est
parte qusestionis, conclusione tertia, ex- in potentia ad essendum, et ut supponit
cepto illo inconvenienti, quod adducitur subjectum in poteniia ad terminum. Unde
Urgetur hic de ordine
amplius
causarum. Amplius urge- quando jam potentia est actuata per for-
difficultas, tur : eodem concursu^ quo Deus producit ma permanentem natura sua, desinit
effectum concurrentibus causis, non pro- motus ex parte agentis creati, et succedit
duceretureffectusseclusis illis, alias idem quies, quia nequit agere, nisi in subje-
bis saltem ex parte produceretur, quia ctum in potentiam, et prout in potentia
produceretur totaliter a Deo secundum est, quia motus est actus entisin potentia,
totam dependentiam essendi, produceretur secundum quod in potentia ex 3. Physic.
etiam a causis secundis in suo genere; Dico secundo, causam materialem non 63.
... Subjectum
hoc perinde repugnat, ac repugnat produ- conservare
r.
lormam, qua materialis est, non

'^°"'®'"^^
ci eumdem effectum simul a duabus causis et subjectum, proprie loquendo. Hoc pro-
qua batur, quia causa materialis non exercet vam ad formam oppositam, etiam ul est Patet
)jectum
est. cau.salitatem, nisi concurrente causa effi- sub hac forma ; sed quod est per se con- inciinatione
ciente sed cessat causa efficiens creata servalivum formai ex nalura sua, et non a,j formam
oppositam.
influere in formam positam in esse, libere, non dicit inclinalionem in eodem
quando est absoluta et permanens, lo- genere causfe ; inclinationem, inqiiam,
quendo decausa particulari, cujus virtute de se indifferenlem ad formam opposi-

actuatur materia; ergo cessat etiam influ- tam, ergo, etc.
xus materiae novus. Ut enim genera cau- Quarlo, quando forma est violenla
^„5^^^,^^
sarum dependent a se mutuo in causando, subjeclo, perinde exercel causalitatem formam
' » ./ r .
jpgj violen-
ita cessante una causare, cessant et reli- materialem respectu ejus, sicut et quando lam,
sicut et
quoB causare per novum influxum, est ipsi connaluralis, quia eodem modo naiuralem.
iponsio. Dices manere influxum causse prinise sustentat utramque. Sed subjectum, quod
pugna- ^b inlrinseco inclinatur ad formam oppo-
lur.
efficientis. Contra, non manet influxus
ille lanquam novus, sed idem qui fovit silam, ht aqua, qua aqua esl, ad frigus,
anliquus ; ergo materia non habet ali- nequit habere conservativam causalilatem
quem influxum novum, sed eamdem respeclu formae oppositfe conlra i nclina-
causahtatem, qua3 fuit antiqua, ad ipsam tionem naturalem sui esse el perfeclionis;
formam in fleri, efficienle eliam causa ergo sustentalio maleriaj aut subjecti
secunda crcala. Ex virtute autem iiujus f^rmae non esl conservativa formê, alias
Cur repugnaret ex natura sua ad actionem
forma
causalilatis materiK, non polest convenire
rmanet formsB perseverare in essr, sicut neque fleri oppositam et termmum ejus.
forma} manet, aut motus ad ipsam, qui Ex quibus sequilur, quod subjeclum 65.
eodem modo fuit a maleria ; nunc aulem sustentando formam pr^cise, non sit
producla forma perseverat in esse, ergo causa ejus conservaliva in esse ab inlrin-
non ideo forma perseverat in esse, quia seco, neque e conlra formam dependere
malcria eam sustentat, sed quia ipsa ex in esse a subjecto, qua sustenlans esl prae-
nalura sua est permanens, et habet to- cise, quanlum ad sui conservalionem.
tum esse simul, quod non est nalum desi- Quamvis autem sul)jeclum sil causa
nere esse, donec sublrahalur concursus formjc in sui produclione quanlum ad
caus» per se, a qua essentialiler depen- csse ejus, non ideo lamen forma conser-
del, sicut fonna qua3 est in Huxu ex na- vatur in esse, quia conservalur a subje-
tura sua esl Iransiens, quamvis materia cto, scd ideo quia ox nalura sua ost per-
ad uiramque perinde concurrit suslen- manens, el a causa prima conservatur.
^'on««rv«»"o
lando. Quando ergo recipit suum esse comple-
t)4.
tum, quod recipit dopondenter a maloria "on est b
Secundo palet idem, quia matcria in-
daleria
;bc non quantum polentia passiva non est nata in proJuci, sicul ot ab aliis causis. illud
liahel
uni, nec habero formam, nisi virlule agentis ; ergo manot dopendenlia anliqua a maloria
•nservat.
nofiue iii ficri, noque in farto cssf nata sustciitatum vl causaluni, non quod
est habore aclum, nisi virlulo agonlis. Si ipsum (we sompor, ot in//t'nsil a male-
aulem conservarel actum, nala ossel ox ria aut subjoclo, ot lantjuam a causa per
se esse in aclu propria causalilalo; orgo so essenliali, quia sic lantum esl a causa
eliam seipsam reducero ad aclum oti.un |)rima.

Pependea-
indopendonlor ab agento. No lue eliam illa dopondenlia forma' ad ii«
foriniv a
Tertio, materia dicil potontiam p;issi- siibjoclum est immodiala, el secundum
Tom. XVU, 3C
.
materia ordinem immedialum, qua) comparari Dico tamen quarlo, ex parte Dei esse 67.
esl iii Dependen
ordine possunt ad invicem, excludendo causam voluntalem diversam el particularem, tia
ad accidenti
a<<ens.
eflicienleni eodem modo quo resullat qua terminat illam dependentiam a vo-
dependenlia inter prius et poslerius essen- luntale universali, qua ipsum terminabat, terminatu
tialiler ex immediata comparatione ter- ut fuit accidens conjunctum, quia iiaic speciaien
Dei
minorum, sed est dependentia resuUans terminat dependenliam accidentis, ut prae- voiuntaier
inter formam et materiam per compara- cise a subjecto, et secundum inhaeren-

lionem utriusque ad causam efficientem, tiam, Hsec alia lerminatur ad accidens
qua transmutat materiam ad actum, et ejusque dependentiam extra subjectum
qua ex modo producendi formam in esse in esse separato, et sufficit hsec diversitas
Iribuit ipsi dependentiam ad materiam, ex parte voluntatis, ut dicatur Deus sup-

quianeque forma, neque materia ab in- plere alias causas, si quae sunt conserva-
Irinseco liabent ut seipsis, et propria tionis formae, et miraculose accidens exlra
virtule unianlur in esse, sed lioc totum subjectum conservari, quia neque acci-
est ab agente ; non potest ergo major dens ipsum, neque dependentia ejus
esse dependentia formiB ad materiam in exlra subjectum maneret ex vi prioris
esse, quam sit dependentia ejus a causa volunlatis, quae terminalur de lege ad
secunda, quse unit eam materise ; lisec ipsum, ut in subjecto praecise, ac proinde
autem non est in conservari ; ergo etiam nova voluntas necessaria est, ut manet
neque a materia conservatur , licet in secundum dependenliam a Deo in esse
materia conservetur. separato. Haec ergo dependentia ipsa ac-
66.
Dico tertio, eamdem esse dependen- cidenlis anliqua, ut est ad voluntatem
^^P|^^^^"' liam ad Deum, quanlum est ex parte ef- divinam particularem et novam seu di-
eadem fectus accidentis separali, quse fuit ad versam, a^quivalet novae conservationi et
est
accidentis ipûm, ut erat conjuiiclum ; tum quia actioni, quamvis in entilate sit eadem, et
separati et , i-
conjuncti dependentia antiqua est eadem realiler praeler eamnon detur novus influxus, quia
a causa . . , . i
prima fundamento, ut ssepius diclum e!>t, quae superflueret, neque inesse posset, sine
nequit deslrui non destructo fundamenlo, variatione accidentis absolute in esse effe-
et ex alia parte repugnat eam manere, otus. Et sic patet mens Docloris, qui
quin maneal ejus fundamenlum, ut supra negat esse novam dependentiam ex parle
probatiim est; tum quia accidens per separati, sed anliquam, quae manet modo
separationem sui non variatur in suo esse supradicto.
absoluto ; idem autem esse manens idem, Respondetur ergo ad objeclionem ne- gg.
respeclive ad eamdem, a qua essentiali- gando antecedens, quia et Deus aliter se ^^^P°"^'
ter dependel, nalum est uniformiter habet ad accidens, separatum, non per °^J^^^'
dependere, quanlum est ex parte sui, aclionem novam, sed per lerminationem
quia ordo essentialis posterioris ad prius dependentiae novam el diversam ; de-
quamdiu manet non variatur, Et si dicas
pendentia etiam accidentis aliter se ha-
accidens conjunctum dependisse a subje-
bet ad Deum in ralione lermini, non in
cto, non ita separatum, jam responsum
Repiica,
ratione dependentiae. Dices, variato ter-
est ex praecedenli non dependisse aliter,
mino formali variatur relatio ergo et Quomod
quam per iniiaerentiam, quae est depen- ;
varialur
denlia, quam recepil virtule agentis, et dependentia. Respondetur, quando va- voiunias
tfirminar
dependentia conlingens et separabiiis, riatio est simpliciter in termino formali, depender
manente suo fundamento in esse. concedo, quando autem secundum ma-

DIST. XII. QU^STIO II. 563
gis et minus, nego. In proposilo aulem annihilationem, ut in subjecto etiam sub-

est variatio secundo modo, q'jia voluntas est actioni causae creaturaj corrumpentis,
Dei prima, qua producebatur accidens in inducendo oppositam ; unde sequitur a

esse, et terininat dependenliam ejus in fortiori non exigere intensiorem influxum
subjecto includilur in voluntate, qua conservativuin in esse separato, ut est a
servatur seorsum a subjecto ; ideo manet causa prima," quam in esse conjuncto.
terminus formalis dependentiac, sicul Ad ultimum, quod dicitur de creatione.

nianet productio in conservatione quan- Kespondetur, quod conservatio formse in
tum ad realitatem actionis et dependen- esse separato aequivaleal creationi conser-
tiae effectus seclusis connotatis. valivae, quantuin ad modum essendi

onsio Ad alia qua3 objiciunlur, respondeo formae, non lamen quantuin ad naluram
-as. negando primam et secundam consequen- aclionis et dependentise, quia creatio est
tiam, et dico quod concursus, quo Deus productio rei totalis perseverans ; forma
causat effectum in /leri simul cum causis autem illa fuit producta a causis secundis
secundis, neque ex parte effectus esset et Deo simul, et licet sit eadem depen-
sufticiens ponere elfeclum in esse se solo denlia ejus antiqua, lamen est alterius
(quidquid aliqui dixerint, putanles lioc rationis a creatione, quia fuit ex materia.
derogare perfectioni actionis divinae.^quod Ad tertium et quarlum argumenlum patet
non sequitur); unde admitto raliones ex Ultera.
ibidem adductas et causas secundas ita
agere in effectuin simul cum causa pri- QU^STIO II.
ma, el sicut in genere causae efficientis
inlegrant unam causamjservato ordine, Ulrum qiiodciinK/iie accidens in Eucha-

ita etiam habere unum effectum. In lioc rislia remanens sit sinc subjeclo ?
autem esl differentia, quod actio primic

Alens. \. ]). q. 40. m. 1. a. 1. 2. D. Rdnav. hic
causa} sit necessaria et essentialis, alia-
ti. 1. q. 3. liichard. a. 1. q. 2. D. Tliom. q. I.
rum causarum necessaria liic et nunc, ut (I. 2. ct 3. ;). q. 77. 2. llenr. quodl. 8. q. 17.
(i.
yEgid. Thror. i:^. Siiar. 2. />. tom. 3. d. 5(\

sic procedit effectus a Deo, licet non s.5. Vidc S(;ot. 7. .Mct. q. 8. 9. cl 9. Mct. q. 7. 10.
simpliciter necessariae, quia alia produ-
clione posset indepondenter ab ipsis A(l secundnm (n) sic iirocoditiir,
Ar>r. 1.
produci, ot sic actio earum est conlinet nrgiiitur (piod in iMicliaristia Texl. 4.
gens. qnodcunKine accidens sit sinc sub-

c). Ad consequentiain aulem, (|u;t', inde jecto. Prinio sic Qnodlibet acci- :
a)nl'e-
if^fsrtur. Itespondelur ons absolutum (l(>ns (^sL ibi sinc snbstanlia ergo ;
iiiaiii.
positum in essc, et i)ormaiions non dopon- sir(» sul)jecto. .Vntccedens patet
dere per se in sui conservatione, nisi a e\ pr.-ecedente (ina^stione. Prinio
solo Deo autem dependel forma absolula
; sic, septinio McLapliysica> Sub- :
a materia per se essenlialiter in esse, ut slanli'1 rsl primuin omnium rationv.

probatum esl diclo socundo, scd ad pi'()l)at, qnia necesse est in
(,)u()(l
summuin coiitingenter, sive qua depen- cnjnscnniqne ratione. substantia»

dentia potest manere forma in esse. rationeni esse . non antcni cadit
n,„ Imo minus corruptibilis est forina so- substantia in rationeni cnjus-
7cw- P!»!''»'-^ (luaiii iii subj(>rto, (piia ul. sopa- cunn|U(>, nisi nl addiLum, alio-
^''"*'
rata subesl actioiii (Uviiia' lanluiu |)cr (piin illiid non esset ens pei' se,
Text. 14. in ciijus ratione cadit, quod est pendentia ad primam causam est
contra Aristotelem qninio Mciaphy- simpliciter necessaria ; ergo ma-
sicce, cap. de Ente. Non antfcm cadit gis est necessaria dependentia ad
ut additum, nisi ut subjectum. Hoc substantiam, quam
ad quodcum-
contirmatiir, quia quando acciden- que accidens si ergo aliquod po-
;
tia sunt in substantia, subsiantia test esse accidens sine dependentia

terminat dependentiam cujuscum- ad substantiam, ergo quodlibet
que accidentis sed non terminat ; poterit esse sine dependentia ad
nisi ut subjectum ergo, etc. ; quodlibet subjectum.
2-
„ Item, nullum. accidens est sub- Item quarto, magis videtur rc-
Arg. 2.
T. com. 14. jectum alicujus accidentis m Eu- pugnare accidenti relativo, seu
charistia; ergo quodlibet est ibi respectui esse sine subjecto, quam
sine subjecto. Consequentia patet, cuicumque alteri; sed istud potest
quia non est ibi substantia. Ante- esse sine subjecto ergo quodcum-
;
cedens probo primo, quia per Phi- que aliud. Probatio minoris, quia
losophum quarto Metaphysicse : si repugnaret, aut ergo unde acci-
Accidens, inquit, non accidit accidenti dens, aut unde relatio non unde ;•
iiisi quia ambo accidunt eidem subjecto ; accidens, quia tunc repugnaret
nihil enim lioc illi magis quam illud. cuilibet accidenti nec unde rela-
;
accidit huic. Secundo ratione, tum tio, quia tunc repugnaret relationi
quia sicut substantise convenit per divinse, quod falsum est, quia non
se esse, ita accidenti inhserere ; est in subjecto et probatur,
;
ergo sicut repugnat substantise quia illa est inflnita, et inflni-

inhaerere, ita accidenti per se esse, tum est per se ens. Prima pro-
vel substare; tum quia quod ter- positio probatur, quia illa est
minat dependentiam aliquam, non essentia divina, et ita infinita.
dependet dependentia ejusdem ra- Secunda probatur, quia conditi-
tionis ; sed omne accidens dependet ones simpliciter perfectse entis,
dependentia ad subjectum; ergo secundum quod ens, conveniunt
nullum determinat hanc depen- eidem, ita quod una aliam infert,
dentiam. sicut necessitas infei"t actualita-
Arg. 3. Item, aliquod accidens est ibi tem, et infinitas necessitatem, et
sine subjecto ergo quodlibet po-
;
sic de aliis; ergo illud quod habet
test esse. Antecedens patet, quia infinitatem, habet etiam per se

accidens, quod primo natum est esse, quse est conditio nobilis in
non habet ibi
inesse substantiae, ente.
subjectum, quia non est substan- Oppositum videtur per se mani-
tia ibi. probatur,
Consequentia festum, quia tunc oporteret dicere,
tum quia quodlibet accidens seque quod in Eucharistia quilibet motus
essentialiter dependet a subjecto ;
possibilis ibi esset sine mobili.
tum quia in dependentiis necessa- Sequeretur etiam aliud, quod re-
riis vel essentialibus est magis spectus esset ibi sine fundamento ;
necessaria dependentia ad pri- est enim ibi sequalitas hujus quan-

mum. Patet in causis, quia de- titatis ad aliam quantitatem tan-
DIST. XII. QUÊSTIO II. 565
tam ; est ibi etiam similitiulo fredus in littera § Secunda opinio, etc. ex expiicandi.
istiiis qiialitatis ad aliam qualita- co quod patet nullum accidens posse sub- Nominaies!
tem ejusdem speciei, et est cir- jeclari in alio accidenle per modum sub-
cumscriptio passiva, sive locatio jecti, quidquid sit de ordine inler ipsas for-
hujus dimensionis contentse a con- mas. Nominales eamdem tenent ex nega-

tinente. Nec aequalitas per te est tione ejus, quoc supponitur, nempe quan-
in quantitate, nec similitudo in titalem distingui realiler a subjecto, aut
albedine, nec circumscriptio in quantitalem panis manere, cum quodlibet

quantitate, et per consequens istse seipso sit quantum, non per aliud.
relationes essent, et non in aliquo Tertia sententia est communis, nempe Tertia
sent.
fundamento. qualitates non esse de facto absque omni
Si consequens, non statim appa- subjecto.
ret inconveniens. Probatur incon-

venicns per hoc, quia nihil dicitur SCHOLIUM.
formaliter tale, nisi per aliquam
Sententia îlgidii solam quantitatem posse
formnm sibi inhserentem formali-
esse sine subjecto, probatur ([uatuor rationi-
liter; hmc autem quantitas dicitnr
bus. Scotus osteudit has rationes nihil pro-
formaliter sequalis, et hnoc quali- bare, respondendo ad singulas.
tas similis, et haec dimensio loca-
ta; ergo illud a quo denomina- (b) Ilic sunt duge opiniones extre- 5.
.i:srid.
tuT subjectum, inest subjecto, ut m?e. Una, qu3B ponit solam quan- The'or'."36.
^^' '^'^ ''^'
forma. titatem in Eucharistia esse, et
posse esse sine subjecto pro qua ;
COMMENTARIUS. sunt quatuor rationes. Prima cst

ista Sola quantitas individuatur
:
(a) Ad secundum sic proccdilur, etc. In por se, ct omnia alia accidcntia
hac quifslione declaratur ordo acciden- per quantitatem er<io si aliquod ;
tium ad quanlilalem ; supponitur enim accidens esset, et non in quantita-

ima non osset /mT.
enlia.
quanlilalem esse in subjeclo, pl qu3erilur tc, esset /icpc, et
(lii, ct
idem de qualilalibus. Prima senlenlia ost, Itom, si esset albedo separata a
iqtio-
im. quanlitalem tanlum esse exlra subjeclum, quautitate, esset sensibilis ot non
et posse esse, non aulem qualilales. il;ec sensibilis. Quod autem sensibilis,
est ylilgidii, et allquorum discipulorum probo, quia esset per so de tertia

sancli 'riioma;, qui individuationem quali- spocie qualitatis. Quod antom
tatum reducunl ad quanlitalem, seu ad insonsibilis, probatur, quia non
maleriam signatam quanlilatc ; unde sicut quantum non iôtest sentiri. Kt
qualitates nequeunt se ipsis individuari hoc si n(^fj:(dur, probatni', (piia
et produci cl conservari niliil possil nisi sccnndnm Philosoi^hnm de sensn

individuum, consequentcr l(Miclur non (>t s(Misnto :
'*>' scnsilnlc (Hcidorclur in
~-
eas conservari separalim ab omiii subin/iniliim, lurliis sonsifivn (lividerclnr in ("-ip-
jecto. in/iiiiiii)n. II.Tc con-^^înont ia non

Secunda scnlentia, qualilatos in Euclia- val(d., nisi secnndnm diminntion^Mn
entin
rislia essc sinc omni subjoclo, cl lenolur s(msibilis oporterot crcsc(M'e vir-
iiiodi
jus
secundum varia principia. Eam tenet Gof- tntcm scnsitivam ; ergo si impro-
;

portionaliter est aliquod sensibile quod est in potentia propinqua. In
miniis, sensiis cresceret impro- potentia remota est quidquid habet
portionaliter; sed sensibile indivi- formam sufficientem, non tamen
sibile est miniis improportionali- sub modo convenienti, sub quo
ter(ut ita loquar) quocumque sen- oportet eam haberi ad hoc quod
sibiliquanto; ergo virtus sensitiva sentiatur. In potentia propinqua
aliqua poterit esse improportiona- est, quod habet eam, ut statim
liter major quacumque alia. Con- cessante impedimento possit sequi
sequens est falsnm ; ergo, etc. actus.
Item, si albedo esset sine quan- Ista distinctio declarata est 1 Tex.
com. "3
titate, esset qualitas spiritualis, lih. distinct. 7. de potentia generan- TesL i
quia indivisibilis; et esset qualitas di, etprobata per auctoritatem potSa

corporalis, quia in tertia specie Philosophi quinto et nono Metaphijs. '^1^11^-^
Qualitatis ; et ita spiritualis, et Patet etiam per Anselmum rfe ;?6er. ^'^^"™
non spiritualis. arhitr. cap. 4. ubi vult quod nullam
Item quarto sic, si albedo est potentiam habemus in nobis, quse

sine quantitate, et per consequens sola sufficiat ad actum, sicut
spiritualis,non esset repugnantia, exempliflcat de visu, qui non suf-
quin inesset spiritui, et sic spiritus ficit ad actum videndi sine objecto
posset esse albus. et medio illuminato, etc. i
6. Rationes autem istse non pro- Hoc modo albedo separata esset 7.
Refutat Albed
rationes b^nt intentum. Prima non, quia sensibilis, accipiendo sensibile in separa
/Egidii.
Ut inquit nuUum ens est singulare formali- potentia remota, quia esset forma; suhjec
Arist. 1.
Post.
ter per aliquid alterius generis qu9e secundum se esset motiva seSw
cap. 35,
q. 4. 5. 6,
sicut enim in quolibet genere est sensus, licet non sub illo modo '^no°n
Polentia
remota,
invenire supremum in coordina- essendi, et propter hoc non esset p''°p'"'J'
et tione illius generis, et omnia me- sensibilis potentia propinqua. Nec
propinqua
explicatur. dia genera et species, ita est inve- propter hoc est aliqua contradi-
nire aliquod inflmum per se in illa ctio, sicut nec esset si argueres
coordinatione, de quo omnia prse- de divisibili et indivisibili illa ;
dicantur, ipsum non de alio.

et enim albedo esset divisibilis poten-
Qualitas ergo, etiam quando est tia remota, quia posset esse in
in quantitate, non est hsec per quanto, et tunc esset in potentia
quantitatem formaliter; ergo si propinqua ad dividendum, sed non
est causa, est causa extrinseca esset divisibilis potentia propin-
singularitatis ipsius qualitatis, et qua, quamdiu esset sine quanti-
qualitas potest esse singularis sine tate.
causa ista extrinseca. De hoc am- Et cum arguis, si esset sensibi-
plius habetur lih. 2. dist. 3. in qmest, lis, ergo sensus impropor-
illc
de individuatione. tionaliter excederet omnem alium
Secunda ratio de sensibili et in- sensum. Respondeo, consequentia
non concludit
sensibili sensibile ; valeret, si esset sensibile alicui
enim potest dici, quod vel est in sensui in potentia propinqua; tunc
potentia remota, ut sentiatur, vel enim ille sensus esset perfectior
.
DIST. XII QUiCSTlU II. 567
omni alio scnsii secimdiim illam essentialis ratio impossibilitatis,

proportionem. , secimdum quam prima non ; ergo prima ablata
istud sensibile deflceret ab aliis est possibilitas, nulla est conse-
sensibilibus. Sed licet concedam, quentia.
quod sit sensibile potcntia remota;
'
' , ., ., COMMENTARIUS.
nuUo ,tamen modo
,
est sensibile
alicui sensui in potentia propin- {h) iiic mnt duse opinionea extremae, e\.c. 3.
qua, et ideo non oportet aliqucm Adducit opinionem yEgidii cum suis fun-
sensum possc if)sam sentire sub damenlis, quibus opUme el clare respon-
isto modo csscndi, nec per conse- del in lillera. Responsionem ad primum
quens excedere improportionalitcr vide in 2. disi. 3. qusesi. 4. 5. eiQ. quae
alios sensus. Hoc enim tantum dooei de principio individualionis, ubi

sequeretur, si esset sensibile in haec difficulias per se iraciaiur. Respon-
potentia propinqua, quia sic ar- sionem ad secundum, viJe eliam snpra
guit ibi Philosophus do objecto disl. 10. qusest. 1. el 9. et quae ibidem
sensibili. diximus in commento, quod nempe albe-
Ad tcrtium dico, quod csset sim- do separala sine quanlilale et extensione
de Varr.
hio. plicitcr qualitas corporalis, quia essel sensibilis in potenlia remota tantum;
Jualilas,
sine esset apta nata simpliciter perfl- lum quia est qualiias materi.dis exi^jens
uanlitate
est cere corpus. Secundum f/m'rf autcm hsec, ad movendum el terminandum sen-
arporalis,
non incorporea, quia non actu ens in sum, tum ex concomitantia sensibilis pro-
irilualis.
corpore, sicut substantia corpo- prii ad sensibile commune in ordine ad
rea, licet csset sine quantitatc, sensationem.
adhuc esset corporea, quia csset Sed quid si albedo esset extensa enlila- Dubium.
Eitensio
apta nata essc sub quantitate; An- live? Respondetur argumenium suppo- entitaliTa.
gelus autem non sic. Est etiam nere non dari talem exlensionem, qune
indivisi1)ilis actu, divisibilis autcm lamen magis est secundum mentem Do-
potentia remota, vcl aptitudine, ut ctons, quia in dislinct. illa 10. supra, ali-
dictum est. quoties dislinguit praesenliam enlitalivam
Angeliis
Ad quartum, non habct apparcn- a quamilativa. Sed quidquid sit, ea dala Enlilntiva
eitensio
non est tiam, quia sicut lapis non potcst videtur albedinem in eo casu habere posse suflicere
eceptivua
ad sen-
forniae esse sapiens, quia nullo modo lia- debilam proportionem ad sonsum moven- sationeni
orporese,
propter bct rationcm rcccptivi rcspcctu dum, n.im hal)eret quidquid requlrilur;
cluo.
sai)ientife; sicAngelus non potest iUa onim cxtensio et silus secundum ip-
cssc albus, quianullo modo susco- sam. et distanlia ac continuitas onlitaliva,
ptivus est formse hujus, sivc ista qâ pars ejus conservalur exlra, aliam
forma poncrctur divisil)ilis, sivc suflicerot in raliono Miasxniludlnis appa-
non. rontis. et ad movondum sonsum virtule
Nunc quidcm est duplcx ratio, sonsii)ilis pn.prii. Ad lorlium ot qu;.rlum
quare non potcst csse all)us. Tna p.^^^.^ j,, ijitp,.;,.
est extensio in ipsa foruia, v[, '\\\c\-
tensio An^cli. Alia ratio, quia iin^c scholium.

foi'ma est \\ivc forma, ct An<];-clus impii;;M.Tt <iict.>m si^ntcmiam. t. '110111011» so-
est ;\.ngclus. Kt SCCUnda ratio CSt lani (luanlilalom posso osio Muo subyeclo.
;; ,

Primo, quia qualitas stat sine substantia,a qua est major in quantitate; maxima
essentialius dependet; ergo sine quantitate
enim corpora in genere corrupti-
stare potest. Secundo, qualitas est perfectior
quantitate ergo non minus ei repngnat esse
bilium sunt elementa, et tamen
;
per se. Antecedens probat quintupliciter per sunt imperfectissima; illud autem
optimam doctrinam ; ita communis, Durtnd. videtur perfectius, quod proporti-
hic q. 1. Gapr. q. 1. Soto d. 10. q. 2. a. 2. onaliter correspondet in sua per-
Occham 4. q. 7. Gabr. lect. 44. Ferrar. 4.
fectione perfectiori.
contra Gent. cap. 65.
Tertio, quia qualitates substan-
tiaB perfectse consequuntur flnes
9^ Contra (c) opinionem etiam is- suos ; vel enim actus beatificus est q. 6.
tam primam, quantum ad conclu- qualitas, de quo tactum est primo
n. 32. et
quodl. 13
sionem ejus, primo arguitur sic : libro distinct. lertia ; vel si non, sal-
Dependentia ad primumx est essen- tem secundum communem opini-
tialior quam ad
aliquod posterius, onemad Beatitudinem requiruntur
loquendo de absolutis dependenti- aliquse formse supernaturales, vel
bus et terminantibus dependentias; aliqua forma, quse est qualitas
qualitas est forma absoluta, sicut quantitas autem nuUo modo est
quantitas ; ergo essentialius depen- substantise principium attingendi
det qualitas a substantia quam a finem suum.
quantitate. Si ergo potest esse Quarto, quia quantitas sequitur 10.^
Text, 7
qualitas sine dependentia actuali compositum ratione materia?, et inde.
Quantitai
ad substantiam, poterit esse sine qualitas autem ratione formse sequitur
niateriani
dependentia actuali ad quanti- forma autem est simpliciter per- qualitas
tatem. fectior materia, Metaph. formam
sept. cap.
Probat Item, absoluto et perfectiori non 2. Et istud ultimum forte est ratio
quinque
rationibus magis repugnat per se esse quam primi, secundi et tertii medii. Pro-
qualitatem
esse absoluto et imperfectiori; qualitas pter lioc enim ordo qualitatum
perfecti-
orem est forma absoluta etiam secun- correspondet secundum perfecti-
quantitate.
dum eos, et perfectior quam quan- onem ordini substantiarum secun-
titas , ergo, etc. Probatio minoris dum perfectionem et propter hoc
;
quantum ad secundam partem, qualitas est principium actionis

primo, quia qualitas est per se realis, et etiam ipsi substantise
principium agendi actionem re- principium attingendi finem suum.
alem, patet, et ipsi concedunt; Quinto, quia quod magis conve-
quantitas non, quia nulla actio re- nit cum perfectione simpliciter,
alis, ut hic loquimur, convenit est simpliciter porfectius; qualitas
quantitati. autem, utpote sapientia, magis
Nobiliori-
bus
Secundo, quiasecundum ordinem convenit cum perfectione simpli-
substantiis substantiarum attenditur ordo citer, et similiter intelligere et
correspoD'
dent qualitatum, substantiis enim nobi- velle, quam aliqua quantitas, vcl
nobiliores
qualitates. lioribus correspondent qualitates quia una est ratio formalis sapi-
nobiliores; non autem sic corre- entise divinse et sapientia? creatae,
spondet ordo quantitatum, non qu?e est qualitas secundum unam
enim semper nobilior substantia opinionem tactam primo lib. distinct.
.
Quaiitas octava ; vel si non, saltem quantum sensitiva, quae magis appropin-
perfectio ^d omnem propinquitatem in ana- quat intellectuali quam non sensi-
Stura'! logia, major est propinqnitas sa- tiva; in hoc ergo ordine propin-
pientiae creatae ad sapientiam divi- quius est Deo musca quam coelum.
nam, quam alicujus quantitatis ad Posset ergo inferri ex primo or-
Deum, vel aliquid ejus. Unde sicut dine, quod coelum est propinquius
possibile est perfectionem simpli- Deo, et per consequens perfectius
citer esse in creatiira, scilicet cum musca; cx secundo autem ordine,
limitatione, qualitas, quse est sa- quod musca est perfcctior coelo et ;
pientia, est perfectio simpliciter ita opposita.

habentis eam ; nulla autem quan- Dico ergo, quod quandocumque 12.
titas est perfectio simpliciter, nec in primo concurrunt perfectiones propinl

etiam sicut possibile est creatu- qualitercumque distinctsc vel di- perfeSri,
ram habere perfectionem simpli- sparatse, illud est simpliciter per- rMio^lfeT
citer. quod est sibi propinquius
fectius,
^^ll^^^^^'
^ i|- ^ Contra istam rationem instatur secundumillud,quodhabctrationem '

.«s^
Quod est perteclius.
ropinquiiis sic, quia quod est propinquius per- perfectioris; sicut secundum Phi-
BriV^cliori
est ' fectiori, est simpliciter perfectius ;
losophum 3. Topic. non sequitur
36rf6rllUS •
'emotiori. quantitas est simpliciter propin- simiam esse meliorem equo, licet
^^^*''*^"'''
quior substantise quam qualitas; sit similior homini, quia non est
substantia autem est perfcctissi- homini similior in conditionibus

mum entium ; ergo quantitas est nobilioribus simpliciter; conditio
perfectior qualitate. Respondeo, si autem nobilior simpliciter in pri-
in primo perfecto concurrunt si- mo est intellectualitas quam ne-
mul multse perfectiones, qualiter- cessitas essendi, eo modo intelli-
cumque multae, non curo, modo gendo magis, (luo est ihi distinotio;
aliquid forte potest esse sibi pro- et ideo homo est simpliciter nobi-
pinquius secundum unam perfecti- lior coelo. Nec
mireris tamen
onem, et non secundum aliam, ut- ordinem divcrsum assignari ad
pote Dcus est, simpliciter necessc priiiium, secundum diversas pcr-
est, ct ha^c necessitas est in ipso fectiones, qiiia quaMihet perfectio
perfectio simpliciter; quanto ergo lôtest esse principium unius hi-
aliquid est magis necossarium, erarc.hian naturalis, vel secunduin
tanto erit propinquius Deo, et sic Philosophos unius catenac aurean;
ccelum est Doo propinquius quo- et ita sx-^cundum diversas perfecti-
cumque corruptibili. Pr;rt(M' hoc ones siiiipliciter iu primo iârtioi-
autem Dcus ost natura iutoUectu- patas, ordinate a diversis jôssunt
alis siui[)liciter pei-fecta. Iluic s(^- attendi div(M'sa^ cntena"» aureap.
cun(him hoc ma*.îs approjînquat .Vd i^ropositum dico, quod in sub- ^ ...
crcatura mer(> intellectualis, licet stautia, ut cst priinum (Uitium, ost q<>o»">>io
propm-
finita, cujusmodi est natuia .^ni-c- dupli^x ordo iirioritatis unus iu ;
'i«"or
, , , . 1 • 1 • •
"U^sUnli.T?,
post hanc natura intelhx^tus , 1
lica ; suhstando nliis. quod includit vcc\- qu.im
nosti'i, licet non niei'(^ int(^ll(^'tu- p(M'e alia, et i)(M'1h'1 ahcis; nlius hc
post iianc natura "'"^'
alis et (inita ; actiialitatis intcnsiva?, et sccunda
perfectio est simplicitor major sui perfeclissimo et ultimo fini, disponit •
quam prima, quia prima convenit etiam ad productionem et conservationem 1
potentiali, vel saltem requirit il- ejus.
I
lud cui convenit esse potentiale. Et ^
postea subdit eerreerie
& & quomodo
M hi- nierarchia
naluralis.
Quantitas autem propinquior est erarchia naturalis secundum Patres et
substantise secundum primam ra- Dionysium, aut calena aurea, quod idem
tionem, quia immediatior secun- est secundum Philosophos, id est, series
dum rationem receptivi qualitns ;

perfectionum in rebus, ut participantur a
autem secundum aliam; ipsa cnim primo ente secundum diversos g-radus
est principium agendi, non sic perfectionis, et accessum el recessum or-
quantitas, et secundum hoc appa- dinari debeal. Unde in substantia, quae esl
Diiplex
ret minor actualitas ejus. simphciter ens respeclive ad creaturas, ortlo ia
subst:inlia
est duplex ordo prioritatis ;
primus in ad
accidentia.
COMMENTARIUS. substando accidentibus ; secundus in ac-
tualilate, ut excludit potentiahtatem. Hic

(c) Conlra opinionem etiam istam, etc, autem ordo est perfectior, et secundum
Impugnat istam sententiam, quanlum ad
hunc ordinem qualitas imitatur subslan-
conclusionem seu assertionem ejus. Rali- tiam, et in eam reducitur, quantilas se-
ones sunt clarse, et concludentes redu-
cundum priorem ordinem.
cuntur ad hoc : qualitas conservatur se-
orsim a substantia, ad quam magis et
SGHOLIUM.
perse dependet, quam a quantilate; ergo
Secunda sententia est GofTredi, nullum ac-
potest a fortiori quahlas separata a quan-
cidens subjectari in alio, quam tueri tenen-
titate, vel produci, vel conservari divina tur asserentes quantitatem non distingui a
virtute. substantia, ut Occham 4. q. 7. et tract. de
Conclusionem autem Doctoris, et sen- Euchar. cap. 28. Major. hic q. 2. Gabr. lect
Durandus.
Capreolus. tentiam sequuntur non solum ejus scholae 44. in canon. Pro hac faciunt argumenta
Ferrar. pi'o prinia parte qusest. adducta. Refutatur a
Sotus. discipuli, sed etiam Durandus quaest. 1.
Doctore tripliciter.
Nominales
Suarez. ad hac
2. distinct. et Capreolus ibidem,
Vasquez.
Ferrariensis 4. contra Gentes, cap. 65 Secunda opinio est in alio extre-
Sotus in 4. dist. 10. quaest. 2. art. 2. No- mo, scilicet quod nuUum accidens
minales omnes ex prsescripta sentenlia, potest esse subjectum alicujus ac-
Suarez disp. 56. sect. 3.' Vasquez 194. cap. cidentis, et per consequens in Eu- 1.'^.
^
3. et communis modernorum. charistia qiiodcumque accidens est ^"'^^;^^"
Probat etiam Doctor conclusionem ex sine subjecto. Pro ista opinione "g^^^[^'^M«
Perfectior
qualitas, majori perfectione qualitatis supra quan- sunt rationes factae prius ad prin- ^tia.
quam
quantitas.
lilatem, quia heec sequitur formam, et cipale ad primam partem qu8e-
imitatur perfectionem substantise, quse stionis.
estpenesformam, quantitas perfectionem, Contra istam opinionem argui- Accidens
quae est secundum maleriam, quae minor tur, primo sic Illiid est per se
:
subjeSum
est, quahtas est prlncipium agendi, perfe- subjectum aliciijus accidentis, de t^^^pHcltir
p^'»''^'-
ctiorem substantiam, sequilur perfectior qno aliquod accidens prsedicatur
qualitas secundum speciem, non ita quan- per se secundo modo sed de aliquo ;
Utas ; et qualitas conjungit subslantiam accidente prsedicatur aliquod ac-

;
cidens per se secimdo modo, iit

SCHOLIUM.
propria passio ejus ergo, etc.
;
Probatio maioris, illiid de quo Sententia Doctoris consistit in sex dictis.

passiones prsedicatu r accidons per se secun- Primum, accidens non potest esse subjectum
Maihema- do modo, cadit m dennitione acci- ultimatum accidentis. Secnndum, accidens
non nisi ad-
dentis, ut additum, et potost esso subjectum propinquuni acciden-
tis, e.x adductiscontra secundam opinionem.
ditum ut subjectum, quia nuUam
Tcrtium, accidens absolutum potest essesine
aliam dependentiam habet defini- sub.jecto propinqro et ultimato, ex adductis
tum ad Minor patet,
tale definiens. contra primam opinionem. Quartum, acci-
quia universaliter omnes passio- dens respectivum non potest esse sine omni
nes demonstratse in tota scientia subjecto. Quintum, respectusde facto in Eu-
charistia sunt in subjecto propinquo. Sex-
Mathematica demonstrantur de
tum, qualitas in Eucharistia subjectatur in
accidentibus, per se secundo
et
quantitate, tenendo hanc distingui a substan-
modo dicuntur eis. Patet mci-
de tiasecundum communem.SecundumNomina-
piendo a prima conclusione Arith- les aliier respondendum esset De quo Scot. 2..
meticae, vel Geometrise usque in d. 12. q. 1. ubi § dicoigitur; etad secundum

a se factum.tenet quantitatem distingui a re
finem, in tantum, quod qu?plibet
quanta, sed non videtiir reputare oppoîtum
scibilis passio aeque sciretur de
improbabile, ex dictis hic et inlra quai^st. 5.
eo de quo scitur, si nulla esset num. -4.
substantia corporea in universo

14.
non enim minus triangulus habe- Ad (d) qti?estionem erLio respon-
ret tres angulos, etc. et si nulla deo, mediando inter opiniones prne-
substantia esset triarigularitas, dictas, distingnendo de subjecto.

nec minus posscnt tres lineae esse proiit accipitur pro ultimate ter-
latera trianguli .Tquilateri, etsi minante illam dependentiam ali-
nulla csset substantia subjecta eis. cujns actns per accidens; ant pro
Itcm, pro hoc est Aviccnna 2. qnocinnquc terminantc illam de-
Meiaph. c 1. ubi manifestc vult, pondentiam proxime, etsi non
quod aliqiiod accidens est subje- nltimate, hoc est, pro qnocumqne,
ctuni alterius accidentis; et cxem- cni aliquis actus posset inesso
plificat, sicut motus est subje- per accidens tanqnam forma eius,
ctum velocitatis et tarditatis. VA non faciens nnuin per se cnm

hoc tertio apparct in proposito subjccto.
per illam rationem factam ad Primo modo planum est, (inod
oppositum, quia manirestinu (^st niliil pot(^st esse subjoctnm ac-

hic esse multas rcdationc^s, quibns cidentis, nisi substantia. Seoundo
aliqua refernutui', ut aMinalitatem, modo dioo. (|Uod possibilo cst
similitudinem, circumscriptioncm aliqnod accidons subjectum (^sso
passivam ; uou autom

possnnt accidontis, sicut probant illa, qunn
illa> rc^latioucs poni, et non iu snb taota sunt contrn secundam opi-
jecto, qnia non |)ossunt absolutn niou(un, ot jiossilîlo ost aooidons
refcrri istis relntiouihns, uisi ill;v quo(lcumi]ue absolntnm osse sinc

relationes csseut foi-maliter in eis. suhjeoto ntroqne modo. sicut
probant illa, ([ua^ ndduotA sunt
;
Omnis contra primam opinionem. Sed extenso ; et hoc concordat cum i

respectus
necessario accidens respectivum non est pos- illo dicto in Prsedicamentis, cap.
est
alicujus, sibile esse sine subjecto secundo de Quantiiaic: quanta est superflcies,
et ad
aliquid.
modo, quia non est quod
possibile, tanta est albedo.
Qui autem dicerent quantitatem Occham
sit respectus inter duo, quin sit in 4. q. 1.
alicujus, et. ad aliquid, et hoc non substantise corporese non esse hujus
materiie.
ex ratione accidentis; sed ex aliud ab essentia talis substantife,
ratione respectus, non potest et quantitatem coloris non esse
autem esse respectus alicujus ad aliud a colore, dicerent qualitatem
aliquid, nisi insit illi cujus est hic non esse in quantitate imo ,
respectus, et ita si est accidentis, magis quantitatem, quse apparot

inerit sibi tanquam accidens; et esse quantitatem qualitatis sed ;
sic patet de possibili, quod accide ista altercatione habetur lih.

dens possit esse sine subjecto, et 2. dist. 12. qucest. 1.
hoc, subjecto sic vel sic sumpto. Ad(c) argumenta principalia.Ad 16.
Ad arg. 1.
15.
Sed de facto quid? Respondeo, primum concedo, quod quodlibet Omne
accidens
accidens respectivum est hic in accidens caret ibi subjecto aliquo, in
Eucharistia
subjecto, secundo modo loquendo accipiendo subjectum primomodo, caret
subjeclo
de subjecto, quia illius est habitu- scilicet ultimate terminans depen- propinquo,
vel
do ad terminum. Sed de absolutis dentiam accidentis nec plus pro- remoto.
;
diversimode opinantes, de quanti- bat illa ratio sumpta ex 7. Metaphys.

tate respondent diversimode. Qui Ideo enim in definitione omnium
enim dicunt quantitatem csse accidentium ponitur substantia,
aliam essentiam absolutam ab quia nullius potest haberi conce-
essentia substantise corporese et ptus perfectus quietans intelle-
qualitatis, sicut dicit communis ctum sine additione substantise ;
opinio, dicerent quantitatem hic sed non propter hoc substantia

esse sine subjecto, sed non quali- est immediatum additum in defi-
tatem, imo quod qualitas est in nitione cujuscumque accidentis,
lu quantitate. Et pro hoc est ista imo in deflnitione alicujns est
Eucharislia
qualitas probabilitas, quia qualitas haec est immediatum, tanquam proximum
subjectatur
in extensa, patet ad sensum; non est receptivum. In definitione vero
quanlitate,J
et ralio
autem extensa essentialiter sine alterius est additum, ut mediatum
hujus.
extensione, quse sit intrinseca receptivum mediate terminans
qualitati secundum istam opinio- ejus dependentiam, et immediate
nem, sed tantum per accidens. dependentiam alicujus alterius, ad

Sed omne extensum per accidens, quod illud dependet.
vel recipit extensionem in se, qua Ad secundum dico, quodaccidens Ad2.
extenditur per accidens, vel reci- potest esse subjectum accidentis,
pitur in extensione vel extenso secundo modo accipiendo subje-
qualitasautem non recipit in se ctum, licet non primo modo. Ad
extensionem secundum istam opi- auctoritatem, 4. Metaphys. potest
nionem; ergo est tantum extensa dici tripliciter : Primo, quod \y
per accidens, quia recipitur in qiiia non sit nota causse, sed con-
Ly quia comitantiae, ut sit sensus: non veniens, non affirmatum tanquam

quandoque
denotat cnirn accidit accidens accidenti, verum.
concoini-
tantiam, nisi quia, id est, quando ambo acci- Cum probatur per rationem de
non
causam.
dunt alteri. Hoc enim erat neces- per se esse et in alio esse, patet
Noii
accidit
sarium apud Philosophum qui ,
responsio ex qufiestione prseceden-
accidens non reputabat accidens sine sub- te, quia eo modo quo ista sunt
acculenli,
nisi quia jecto posse supportare aliud acci- propria substantise et accidenti,
ambo
alteri, ex- dens, ut dictum est m qumiione ita non potest competere accidenti
plicatur
tripliciter. ] rcecedenle. per se esse, nec substarc, sicut
Secundo potest dici, quod loqui- nec substantise potest competere
tur de accidentibus disparatis, inhaerere ; hoc autem est accipien-
sicut praetendit exemplum suum do siibstare, sicut competit ultimo
ibi, dicit enim
album musico.
ut terminanti dependentiam inhae-
Tertio dici, quod illud
potest rentis.
non est dictum tanquam verum, Et cum probatur uUimo per i8.
Quie de-
quod accidens non accidat acci- rationem dependenti?e, quod non pendentia
im[)edit
denti, sed est dictum tanquam potest terminare dependentiam terminare
dependen-
quoddam sequens ex hypothesi, ejusdem rationis concedi potest
,
tiam
alterius.
quam intendit ibi improbare; ar- omnino ejusdem rationis, quia a-
guit enim sic si contradictoria
: lia independentia requiritur in ter-
sunt simul vera, ergo omnis prse- minante ultimo, qu?e independen-
dicatio est per accidens, et per tia prohibet dependentiam omnino
consequens necesse est prnedicati- illi similero., qupe, est adipsum. Sed
onem in infinitum ire; sed in infl- dependentia, qu?e est aliquo modo
nitis non est ordo, 2. Metaphi/s.
'
ojusdem rationis, non repugnat

quia ubi non est aliquod primum, torminanti dependentiam sicut ,
non -est aliquod liabitum crgo ; omnis creaturadependet ad Deum,

nuUum accidens habebit ordinem ct lioc in ratione causne ettectiv?e,
per se ad aliud accidens, et per et tamen una creatura dependot
consequens non magis accidet hoc ad aliam, sicut ad tnloni cnusnm.
accidens quam e converso.
illi, sed nou ut ad causam oninino
17. Et huic modo exponendi conso- primam elFectivam, qualis est
nat littera, non enim ait, accidens dopendentin nd priniuni.
non accidit accidenti, nisi quia Sic in proposito oninin accid(Ui-
ambo eidem, sed accidens non tia (lopondont ad substantiam, ut
accidenti accidet, nisi quia, etc. subjectum, primo modo accipieii-
per quod innuit s(5 illnni pi-oposi- do suhj(N'luni. ot p(M" conseqnens
tionem asserero, non tan(|u.'ini nullum acoid(>ns potost torminnre
veram, sod cx pi'ioi"ibus. Kt lioc (U^pondontiam oorum tanîunm ul-
mo(h) exponendo, mngis potcst timato torminans, quomodo jêr-
ex iUa nuctoritate oppositum con- iiwol nd suhstnntiam lorniinnro.
cludi, ([uam propositum; orif Ad toi'tiuni. concodo consoqucn- Ad ;l.
Do|x*nd«a-
enim socundum istam (^x|)ositio- tiam de possihili, 1o(|U«ni(1o dc tia
ralionit
nem iHud illatum tanquam incôn- qtiociimquo accidente nbsoluto. vSi ad lunda»
1
mentum argiiasde accidente respectivo !
in eis, nec per naturam alterius,
essenlialis.
per hoc quod dependentia ad pri- sed per naturam propriam quse
mum est essentialior, quam de- includit ambo ista conjuncta, ut si
pendentia ad aliquid posterius ; dicercs,homini repugnat irrisibili-
respondeo, dependentia relationis tas, aut ergo inquantum intelle-
ad fundamentum est essentialissi- ctuale, aut inquantum animal; ot
ma, ita quod sine ea non potest si inquantum intellectuale, repu-
esse ratio relationis ; si ergo.sub- gnaret et Angelo si inquantum
;
stantia non potest esse fundamen- animal, repugnaret bovi. Dico quod
tiim alicujus relationis, sed tan- neque sic, neque sic, sed inquan-
tum accidens, necesse est illam re- tum homo est animal rationale.
lationem'essentialius dependere ad Sic in proposito, inquantum rela-
accidens, quod potest esse funda- tio est accidentalis, repugnat sibi
mentum hujus, quam ad substan- non esse in subjecto, accipiendo
tiam ; sed hoc est, non quia relatio subjectum secundo modo. 1
20.
est accidens, sed quia relatio est Posset aliter dici; quod relationi
relatio, ut dictum est m solutione unde relatio, repugnat non esse in
prceccde)iti. subjecto aliquO; extendendo illud
19. Adquartum dico, quod nuUo mo- ad fundamentum nec enim relatio
;
Ad4.
Gur do relatio accidentalis potest esse divina est ita per se, sicut essentia
relatio acci-
dentalis sine subjecto, accipiendo subje- divina est per se, scilicet simplici-
"on possit
esse sine
ctum secundo modo, quomodo fun- ter ad se ens nuUo modo indigens
subjecto. damentum relationis accidentalis ad sui esse alio quocumque, nec est
est subjectum ejus. Ad probatio- ita per se ens; sicut suppositum
nem autem per divisionem, aut inest per se ens; sed ipsa secundum
quantum relatio,aut inquantum rationem formalem necessario est
accidens, dico quod divisio non est in fundamento, ut in praesupposi-
sufflciens; est enim dare medium, to, et necessario est in supposito,
scilicet inquantum relatio acciden- ut vel in praesupposito, vel ut for-
talis. IUa enim relatio, quse formaliter per ipsam constituto.
maliter constituit suppositum per Quod etiam probatur relationem Rfelationem
divinam
se, non est in aliquo subjecto, quia esse per se, quia infinita, etsi con- non esse
infinitam.
suppositum per se ens non habet sequentia posset concedi, tamen Scot.
quodl 5.
formale inhserens, proprie loquen- antecedens videtur negandum; De hac
do de inhserente ;
quaelibet au- nuUa enim perfectione formaliter distin.
vide 1.
tem relatio accidentalis est non infinita caret aliqua persona divi- d. 2.
qusest. 4.
constituens suppositum, et per na, quia tunc non esset simpliciter d. 8. q. l.
et quodl. 5.
consequens cumsola illa, quse con- perfecta; sed qua^libet caret aliqua
stituit suppositum; sit non inhse- relatione originis ; ergo nuUa re-
rens, ista erit inhserens. latio est formaliter inflnita, et hoc
Et patet in aliis, multa enim patet ex ratione perfectionis sim-
sunt specialia, quibus aliqua re- pliciter, quia secundum Ansel-
pugnant, non tamen repugnant per mum Monol. 15. Est illud qnod in
naturam unius communis reperti qmlibsi melius est ipsum quani non
DIST. XII. QU-ÊSTIO II. 576
ipsum; non autem potest relatio esse pra3dicatio formaliter; nisi

esse simplicifcer nobilior suo op- ct illa non sequitur, nisi interpre-
posifco, quia relafciva sunt simul tando prcedicationem in minori,
natura. tantum identica; esse for-
qua3 fuit
21. Quando ergo arguitur : essentia malem, et per consequens non se-
l.2. 4.
et 5. divina esl intinifca ;
paternitas vel quitur, nisi commutando pra^dica-
are non
valet, relatio divina est essentia ; ergo tionein identicam in formalem.
nfinita!^^ paternifcas est infinita : est figura
diofcionis; sicut arguendo sic : de-
''g"J'^^^ COMMENTARIUS.
r-®o"esV
itas ; intelligit; paternitas est de-
'""'t''* itas, ergo paternitas intelligit. Et (d) Ad quasstionem ergo respondeo, elc.
ratio hujus tacfca est frequenter Prdemissis conclusionibus conlra duas op-
in primo libro, quia in abstractis posilas senlenlias, et tertia de accidenle
bene potest osse prcedicatio iden- respectivo docet cum coinmurii caetera
tica ubi autem praedicatum est
; accidenlia esse in quantilale, lanquam
adjectivum, non potest esse vera, subjecto non ultimalo ; et supponit ex 2.
nisi sit formalis. Si ergo major dist. 12. quasst. 1. ubi lenel dislinclionem
vera est formaliter vel identice, realem quanliLatis a sul)jeclo el qualitale,
non curo, et minorest tantummo- quae est communis sententia.

do vera prsedicatione identica in- Probalur primo ralione Doctoris, quia Probatio
ex
ferendo conclusionem, quae non albedo, verbi gralia, est extensa iiabens effectu.
potest esse vera, nisi formali prse- partes extra parles ; ergo vel recipit in
dicatione, utpote quia pra^dicatum se ut subjectum extensionem, et conse-
est aliquod adjectivum. In illa quenler quantitatem, vel subjeclatur in
illationc interpretor idcnticam quanlitate lanquam in subjecto. Gonse-
prsedicationem minoris esse for- quenlia probalur, quia vel ideo forma
malem, quia non posset inlerri recipit eirectum alterius, vel quia ipsam
conclusio ista, nisi talis fuisset pra3- recipil ut subjectum, vel quia recipitur in
dicatio in minori. Et in ista inter- ipsa ut in subjecto, el quod recipilur in

prctationo, qua) lit inlcrcndo con- alio per modum recipienlis recipilur.
clusionem, cst commutatio, sicut Aliter autem se liabent quanlilas et Ordo
inter
inferens cx praBmissis Socrates : qualilas ad invicem, quam duu> qualitales quantita-
cst liomo,et Plato est iiomo, ergo in eodem subjeclo, quia una (lualitas non Ifm.
ol qunli-
Soci'ates cst Plato interpretatur ; supponit aliani, verbi ^ratia, albodo dul- tjiteni.
fuissc hoininem hoc aliquid in cedinem, alias non possinl inveniri seor-
pra)missis, (juia aliter non pos- sim, (juod falsuin ost ; el formiu ejusdem
sct infcrre conclusionein cx prae- generis non dicunl ordinom per so ad
inissis, et ideo quaUi quid com- invicom, quia noulra sic dopondol ab
inutatur in hoc aliquid. Sic in alia. Loquor de formis, qu;i3 sunt sub
I^roposito : cssentia est intinita, eodem genere proximo, ol absolutis, qu.-e
est prsedicatio formalis, jiatcM'- ul plurimum exiijunl, diverea subjerta,

nitas cst csscnfcia, csfc praxlica- quia so(iuuiitur fiirmas subslanllales in
tio tantum idcntica ; si intcratur, specio divorsas, vel si exishiiit in oodem

paternitas est inlinita, non potost aliquando, tamen seorsim eliam oxistere
;
576 LIB. IV. SENTENTFARUM

possunt in diversis subjectis, quod probat in prsesupposita ut subjeclo, non faceret Quantita
unam non supponere aliam. majus, sed necessario ejus partes singulse reclpitur
Subsuni- Sed ad propositum qualitas non recipit essenl in singulis partibus prioris, et con-
ptum. guani^J^ê
Qualitns in se quantitatem, ut subjeclum ejus, sequenter non faceret majorem extensio-
supponit
quanlita- quia qualitas in sui productione supponil nem, quia exigeret partes extra partes,
leni.
subjectum, quantum et extensum ; tum quoad dimensiones alias et diversas in
quia, ut supra praemisimus, id exigil agens ordine ad locum, quod est contra natu-
maleriale, quod est ejus productivum, ram formseetsubjecti, quia non invenitur
universim ad suam actionem, etiam qua pars aliqua fornise, ubi non est pars sub-
producit formam substanlialem, ul expe- jecti; nec ergo quantitalis productae exlra
rienlia constat, et superius probatum est, partes quantitatis, in quam reciperetur in
quanto raagis ad productionem formse eo casu, deinde daretur penelratio natu-
accidentalis. raliter duarum quantitatum.
7. Dices, quod quantitas etiam producatur Ex quibus patet solutio difficultatis, et 8.
Objectio.
ab agente naturali ; ergo non semper ac- qualitatem materialem esse posteriorem
tio ejus supponit quantitatem, alias duae quantitate, nec consequenter in ipsa reci-
simul inessent, et una quantitas depende- pi ut in subjecto, quod non posset esse, si
ret ab alia, ut a subjecto, quod est contra quantitas reciperetur in qualilate, e contra
Besponsio. suppositum principium. Respondelur, pereunte quantitate perit qualitas, ut pa-
Quomodo
se habet dalo quod quantitas inhaereat materiae, tet in diminutione ; ergo est ordo inter
quantitas
ad quanti-
facilem esse solutionem, quia sic non pro- ipsas non alterius ralionis, quam formae
talem ?
ducitur per actionem causse naturalis, nisi ad subjeclum, ergo, etc. Patet subsum-
qua dat ipsi terminum, nempe figuram, ptum, quia quantitas in nullo alio genere
ut aliqui volunt, quse sequitur ad formam eausae est prior quahlate, quia non est
substantialem determinatam, vel certe, effectiva quantitas ; ergo non est assigna-
qua unit duas quantilates ad invicem sub biUs alias modus per quem dependeret |
eadem forma substantiali, ut in augmen- ab ea qualitas, nisi tantum materialis et |
tatione contingit juxta hanc sententiam. subjecti.
Secunda Dato eliam quod quanlitas nonsitcoaeva
responsio.
Dices esse formas subordinatas, 'ita ut Responsio
materise, ut communis docet, et insit prms
11..
debeat inesse
, .
subjecto quantitas
Inipugna-
tio.
immediate in composito substantiali, re- quam qualitas; non quod haec dependeat
spondetur, quod agens naturale suppo- a quanlitate, sed quod subjectum commu-
nit materiam quantam, quia haec condi- ne utriusque ut subslantia dicat ordinem
tio exigitur, ut disposilio ex parte subje- ad ipsas. Gontra, inde sequeretur quod
cti, ut patiatur ab ipso, ex parte agenlis qualilas, quae est posterior, non reciperet
ut agal, quandoque autem quantitas ema- aliquem modum essendi a quantitate,
sed hoc falsum est, quia recipit partes
nat ab ipsa forma substantiali, ut in ge-
exlra parles, hoc non convenit ipsi a sub-
neratione, quandoque producitur per
stantia, qufi hunc modum essendi recipit
actionem agentis et motum, ut in augmen-
a quantitate, cujus ille per se est effeclus;
tatione, in qua quantitas praesupposita ergo quantitas non solum in ratione formae
habet rationem conditionis, non subjecti prioris supponitur ad qualitatem mate-
conditionis, inquam, ex ratione data, non rialem, sed etiam ut subjectum. Ex quo
subjecti, ut colligilur a posleriori. patet ratio illa Doctoris, quam ahi ex
Quia si quantitas producta reciperetur ipso desumunt.
Secundo probatur conclusio ab expe- ex rationibus contra conclusionem i^gidii; Non esse
eamdem
rientia, quia contingit mutari species sa- dicendum ergo est inliaerentiam quaiitatis inhêren-
tia:n
cramentales actione causae naturalis ; ergo ad subslanliam esse alterius ralionis et ad quanti-
tatem,
supponit ibi aliquod subjectum, non aliud entitatis ab inliaerentia ad quimtitalem. et
substan-
quam quanlitatem. Sed ad Iioc responderi Probatur conclusio, si eaden) esset inha^.-
tiam.
facile potesl, nempe, mutationes renlia albedinis ad quanlilatem Probatio.
illas fieri et sub-
ad praesenliam agentis naturalis, ad quam stantiam, sequeretur quod per se non
producitur quidquid alias produceretur dependeret a substanlia, ut subjeclo, sed
per ipsum, si adesset substanlia, ut con- mere per accidens seu remote, hoc e.st
tingit etiam in mutationibus ipsius quanli- absurdum ergo alia et alia est depen-

Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 17.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Duns Scotus. Opera Omnia (Nova Editio) - 1891. Volume 17.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

JOMNIS DUNS SCOTi

JUXTA EDITIONEf/l WADDINGI XII TOMOS CONTINENTEM A PATRIBUS FRANCISCANIS

TOMUS DECIMUS SEPTIMUS

\ QU^STIONES IN QUARTUM LIBRUM SENTENTIARUM

APUD LUDOVICUM Vivfe, BIBLIOPOLAM EDITOREM

IN LI1]RUM QUAIITUM SENTENTLVKUM

augmentuiii virtiitis et graticC, sod

« Post Sacramentum Baptismi Quo,i /mjus San-atxrnii i)i vcn^i lesfa-

ristiam in bono consummnmur. ->

f^uit, Kucbaristia spiritualilcr scrto, (pii (juotidiano Cddi pas(.'(»- «'^-

post typicum agnum corpus et p°|' •

« Quia corpus assumptum ablatn-

staverit, corruptionem non vide- deribus, necesse erat ut dic coense

tiquum ad terram promissionis

maris ab iEgyptiis liberavit. Hu- iterum: Accipite ei bibiie ex hoc om-

norum quam Judseorum. verbis Christi Sacramenta confl-

De institutione Sacramenti. sunt quam laudes vel obsecrati-

bant, quos Apostolus argiiit. Nam

ma. » L ornia ergo panis et vini, de consec.

xit in posterum, ut post alios ci-

siso, quod ajcjunis sumitur scm- stinatis, vocatis, justilicat is ct glo- ^,

corpus intrarct, quam alii cibi; gitur

LIB. IV. SENTENTIARUM

August. devila)n in vobis. Sunt igltur hlC tria

sJSinct distingMienda: Ilnum, quod tantum Christi ex multis membris piiris-

ro. Porro species illa visibilis Sa-

tentat, et vinum hominem laetifi- agit de Sacramento Eucharistise,

et saginat; unde : Calix r^ieus i)ie- dentia; secundo, determinat de Eu-

etiam similitudinem cum re my- main duas. Primo, ponit continua-

quia, sicut ex multis granis confi- do, subjungit continuationis rati-

DIST. VIII. QU^STIO I.

sua caiisa, ibi llcec duo Sacramenla.

le alia, qua agit de FAicharistia

ri. Prima dividitur in duas. Primo, gredilur tractaluiii de venerabili Sacra-

primo, determinat de veritate Supra '

divido contra totum tractatnm dc et consummatioiiem Baptismi ; tertio loco

Eucliaristia, sedltantum contra tra- daretur Eucharistia qua nutrimur, et in

ctatum, qnihabetur in ista distin- bono consummatur ; et hiiec tria Saora-

bet duas partcs ; in prima a.i^itdc^ actum) priori traclatui de Baptismo e(

dnobus, qnao proj^osnit, scilicet de Coiilirmatione succederet tractatus de Eu-

institntiouis v(Mutatc; siMuindo, Di* hoc Sacramenlo agnnt Patros in

6 LIB. IV. SENTENTIARUM

eodem agunt Canonista? de consec. sit Sacramentnm novse lcgis. Pri-

part. 2. et 5. Waldens. tom. 2. de Sa- efficiunt quod signiflcant ; non sic

DIST. VIII. QU^STIO I.

Ratio Contra, de consec. dist.'^. in Sacra- vini (

de Eucharistia, et ibidem non etiam signa instituta esse a

oportet in Sacramento aliud offer- Deo ad signandum veraciter illa

Sacramenta, quarum Matih. 26. iibi Christus post coenam^-

quod subest sit Sacra-

Ratio nominis (b) Eucharistiso terminat de modo perceptionis ct

T. p ., esse talis: Eucharislia esl Sacrameii- Sacordotcs) nonnc parlicipalio corpo-

prolalis, ex inslituHone divina veracitcr morton Do))iini annunliabilis, doncc vc-

signans corptis Christi, ct sanguincm sub )iiat, supple, ad judica)idu)n. Undo

pnnis, ot sanguinom sub specio sibili, ut magis oxcitotur ([uililict

8 UB. IV. SENTENTIARUM

ad rcvcrcntiain ct dcvotionem ad tamen clfcctum aliquem Dei gra-

clcsia est in ordine ad illud Sacra- in definitione Sacramenti non ac-

in anno communicare. sed ibi neutrum illorum est ali-

datTT'1! P^s^^^' ®st Sacramentum, quia constituunt unum

autem indivisibilitatis. ptione sed hoc Sacramentum