TRNG I HC S PHM TP.

H CH MINH
KHOA A L

TS. PHM XUN HU

G I O T R N H

TP. H Ch Minh 2002

MC LC
LI NI U 4 Chng I: C S L LUN V T CHC LNH TH SN XUT 5 I. C s xy dng phng n t chc lnh th cc vng Vit Nam 5 I.1 Mt s quan nim v vng 5 I.2 C s xy dng phng n 5 I.3 Mt s nguyn tc cn vn dng khi xy dng phng n 8 I.4 Cc phng php cn vn dng trong qu trnh t chc lnh th s/x 9 10 I.5 Nghin cu cc yu t to vng I.6. H thng phn v 10 II. Khi qut mt s phng n phn vng lnh th Vit Nam 11 II.1 Phng n ca khoa a l trng HSP 1 H Ni 11 II.2 Phng n ca B mn a l kinh t trng H KT K hoch, H Ni 11 II.3 Phng n ca Ban a l UBKH X hi Vit Nam 12 II.4 Phng n ca Nguyn Vn Thi (trng HKT Tp.HCM) 12 II.5 Phng n ca Nguyn Xun Ngc Vin phn vng quy hoch TU 12 13 II.6 Phng n ca y ban phn vng kinh t Trung ng II.7 Phng n ca Vin chin lc pht trin kinh t (1994-1995) 14 II.8 Phng n ca Vin chin lc pht trin ( iu chnh ranh gii 2001) 15 Chng II: T CHC LNH TH SN XUT CC VNG VN 17 I. VNG TY BC BC B 17 1. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 17 23 2. T chc lnh th sn xut vng Ty Bc Bc b II. VNG NG BC BC B 33 1.Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 33 2. T chc h thng sn xut lnh th vng ng Bc Bc b 38 3. Nhng nh hng pht trin kinh t vng ng Bc Bc b 48 III. VNG NG BNG SNG HNG 51 1. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 51 53 2. T chc lnh th sn xut vng ng bng sng Hng 3. Nhng nh hng pht trin kinh t x hi vng /bng sng Hng 67 IV. VNG BC TRUNG B 69 1. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 69 2. T chc lnh th sn xut vng Bc Trung b 73
5 6

3. Nhng nh hng pht trin kinh t x hi vng Bc Trung b 81 V. VNG DUYN HI NAM TRUNG B 84 1. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 84 2. T chc lnh th sn xut vng Duyn hi Nam Trung b 88 3. Nhng nh hng pht trin kinh t vng 98 VI. VNG TY NGUYN 100 1. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 100 2. T chc lnh th sn xut vng Ty Nguyn 104 110 3. Nhng nh hng pht trin kinh t x hi vng Ty Nguyn VII. VNG NG NAM B 113 1. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 113 2. T chc lnh th sn xut vng ng Nam b 117 3. Nhng nh hng pht trin kinh t x hi vng ng Nam b 125 VIII. VNG NG BNG SNG CU LONG 129 1. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin vng 129 2. T chc lnh th sn xut vng ng bng sng Cu Long 133 142 3. Nhng nh hng pht trin kinh t x hi vng BSCL Chng III : KHI QUT V CC VNG KINH T TRNG IM V KHU CH XUT VIT NAM 145 I. Cc vng kinh t trng im 145 I.1 Khi nim vng kinh t trng im 145 I.2 Vai tr ca vng kinh t trng im 145 I.3 Cc vng kinh t trng im Vit Nam 149 II. Khi qut cc khu ch xut Vit Nam 153 II.1 Khi nim v khu ch xut 153 154 II.2 c im ca khu ch xut II.3 Li ch ca khu ch xut vi nc ch nh 155 II.4 Li ch ca nh u t vo khu ch xut 155 II.5 La chn a im, quy m ca khu ch xut 155 II.6 Khi qut mt s khu ch xut Vit Nam 156 Ti liu tham kho 161

LI NI U
Hc phn a l kinh t x hi Vit Nam thuc chng trnh bt buc ca giai on i cng i vi mt s cc trng i hc v cao ng, c bit l vi sinh vin khoa a l ca i hc Khoa hc X hi v Nhn Vn, i hc S phm, cc khoa Kinh t pht trin ca i hc Kinh t, cc khoa Du lch ca cc trng cng lp v dn lp. n nay, gio trnh ny c bin son nhiu ln nhiu nhm tc gi khc nhau, cc tc gi i hc Kinh t th ch trng v vn kinh t, i hc Khoa hc x hi v Nhn vn th ch trng v mt x hi. Ngay khoa a l trng i hc S phm Tp.HCM gio trnh cng c bin son nhiu ln, mi ln u c sa i, b sung cn bn, cp nht ha t liu, kin thc mi nhm nng cht lng gio trnh ngy cng tt hn. Di s ng ca t chuyn mn, hi ng khoa hc v o to khoa, ti bin son cun gio trnh a l kinh t x hi Vit Nam (phn II T chc lnh th sn xut cc vng Vit Nam) vi cu trc mi, ni dung cp nht nhng kin thc mi nhm phc v kp thi cho gio vin v sinh vin ca cc trng i hc, Cao ng khi hc tp hc phn ny. Gio trnh c k tha nhng ni dung ca cc tp in trc y ca tc gi v ca cc tc gi cc trng khc, nhng c thay i v cn bn, c bit l nhng kin thc mi v t chc lnh th sn xut cc vng, vng trng im, khu ch xut p ng yu cu thi k cng nghip ha v hin i ha . Gio trnh c trnh by trong 3 chng : Chng I : C s l lun ca t chc sn xut lnh th Chng II : T chc lnh th sn xut cc vng Vit Nam Chng III : Khi qut cc vng kinh t trng im v khu ch xut Vit Nam. Trong qu trnh bin son ngun t liu i khi cha tht ng b, song ti c gng x l cho ph hp vi ni dung ca tng phn m s liu th hin ngha ca n. Trong thi k pht trin nhanh khng ngng ca nn kinh t khu vc, th gii v nc nh, yu cu ca x hi i hi ngy cng cao. Gio trnh c th khng p ng c y v c th cn c nhng sai st nht nh. Ti mong nhn c s ng gp kin ca cc bn ng nghip v cc sinh vin khi s dng gio trnh, ti sa cha, b sung kp thi. Tc gi

10

Chng I :

C S L LUN V T CHC LNH TH SN XUT

I. C S XY DNG PHNG N T CHC LNH TH CC VNG VIT NAM. I.1. Mt s quan nim v vng. Trong cc ti liu tn ti nhng quan nim khc nhau v vng do cch nhn khc nhau vi mc ch v tiu ch khc nhau. Song d quy m vng th no, ln hay nh, chng ta u thy c nhng im chung nht, l mt lnh th c ranh gii nht nh, trong c s tc ng tng h gia cc yu t t nhin mi trng v con ngi (bao gm cc hot ng sn xut v tiu th). C th hiu v vng nh sau: Vng l mt b phn ca lnh th quc gia c mt sc thi c th nht nh, hot ng nh mt h thng do c nhng mi quan h tng i cht ch gia cc thnh phn cu to nn n cng nh mi quan h c chn lc vi khng gian cc cp bn ngoi Vi cch hiu trn, c th thy rng : vng l mt h thng bao gm cc mi lin h ca cc b phn cu thnh vi cc dng lin h a l, k thut, kinh t, x hi bn trong h thng cng nh bn ngoi h thng. S tn ti ca vng l khch quan. Quy m v s lng vng c s thay i theo cc giai on pht trin ca t nc. Vng tn ti do yu cu pht trin ca nn kinh t quc gia. Tnh khch quan ca vng c c th ha thng qua nhng nguyn tc do con ngi t ra. Vng l c s hoch nh cc chin lc, cc k hoch pht tirn kinh t theo lnh th cng nh qun l cc qu trnh pht trin kinh t x hi trn mi vng ca t nc. I.2. C s xy dng phng n : Ngay t gia th k XV, khi khoa hc a l th gii mi pht trin, nc ta D a ch ca Nguyn Tri ra i (1435). Mt lot cng trnh nghin cu theo a vc hnh chnh, tip cn vi quan im dn tc, c lp v t ch cng c bin son. Mi n v, mi a phng c cp ti v v tr a l, ranh gii, quy m lnh th, t chc x hi, tnh hnh kinh t vi nhng c th ca ring mnh. Gia th k XVII, trong nhiu cng trnh ca mnh, L Qu n nghin cu trn vn mt a phng coi nh mt vng (Thun Ha, Qung Nam). Tri qua cc triu i phong kin k tip, trong nhiu cng trnh chuyn kho c mt s cng trnh ch n lnh vc nghin cu a phng nh: Lch triu hin chng; i Nam nht thng ch Xt di gc a l hnh chnh, trong qu trnh xy dng v m mang t nc, mi triu i phn chia lnh th ra thnh nhng n v nhiu cp thun tin cho vic qun l v bo v an ninh, quc phng. T thi Hai B Trng, nc ta c chia ra thnh cc qun, huyn vi 65 thnh tr. Di cc triu L, Trn, H, cc b phn ca lnh th mang tn l L. i L cc L i thnh Trn, c nc c 5 o. Mi o li bao gm nhiu Ph, Chu, Huyn. n i Nguyn cc Trn i thnh Tnh.
11 12

Trong tng thi k, ty theo mc ch chnh tr, kinh t, qun s m cc n v hnh chnh trn c gp thnh nhng n v hnh chnh di cp quc gia. Nhng o thi L, Trn, H do nhiu Ph, Chu, Huyn to nn c tp hp li thnh ng trong, ng ngoi thi k Trnh Nguyn phn tranh; thnh K, Bc K, Trung K, Nam K thi thc dn Php h, cc Lin khu thi khng chin chng Php (1945 1954); cc Khu t tr nh : Khu t tr Vit Bc (1956), khu t tr Thi Mo nm 1955, nm 1962 i thnh khu t tr Ty Bc Vic hnh thnh mt n v lnh th ln di cp quc gia cho thy nhu cu qun l t nc cn c s phn cp, trong ni ln l cp trung gian gia quc gia v tnh, tm gi l vng. Thi k 1960 1975, vic nghin cu v phn vng din ra ch yu trn lnh th min Bc Vit Nam (t Vnh Linh tr ra) vi c trng chnh v kinh t l nng, lm, ng nghip. Do , dng dp ca n ch yu l cc vng nng lm ng nghip. Vo cc nm 1960 1970, y ban k hoch nh nc phi hp vi B Nng Nghip nghin cu phn vng nng nghip min Bc v chia min Bc thnh 4 vng nng nghip ln: Ty Bc, ng Bc, ng bng sng Hng, Khu Bn c (t Thanh Ha n Vnh Linh). Nm 1986, y ban xy dng c bn Nh nc trin khai nghin cu quy hoch cc im cng nghip trn ton min Bc. n 1971 1975, Nh nc tin hnh quy hoch theo cc vng chuyn canh cy cng nghip. Ngnh lm nghip quy hoch mt s vng chuyn mn ha nh vng giy si, vng g tr m Trong cng nghip tip tc nghin cu a im b tr cc cng trnh ln. Thi k ny cng bt u tin hnh quy hoch mt s huyn, th x trng im. Cng tc quy hoch trong thi k trn ch yu p ng yu cu t chc li sn xut nng lm nghip theo cc a bn lnh th. Vo cui nhng nm 60, trong gio trnh ging dy v vng cc trng i hc, c bit trng i hc S phm H Ni. Gio s Trn nh Gin phn chia lnh th nc ta thnh hai vng kinh t c bn theo thc th phn chia ranh gii chnh tr hi , vi 4 vng cho giai on pht trin trc mt. Trc vn dng ngh quyt i hi ng ln III, ng phn min Bc thnh 4 vng kinh t hnh chnh, ng thi ra mt h thng phn v 3 cp : vng kinh t x hi ln, vng kinh t hnh chnh tnh (hay lin tnh), vng kinh t c s huyn (hay lin huyn). Ba cp ging nh mt h thng ng lc, tiu biu mang c im Vit Nam. + Cp vng kinh t x hi ln phi tim lc trang b k thut v i mi k thut cng ngh cho nn kinh t quc dn trong phm vi lnh th ca mnh. Do , cn c mt mng li nng lng, nguyn liu v lng thc cng vi nhng c s ch to v thit k c bn mc thch hp. Hn na, trong iu kin khoa hc tr thnh mt lc lng sn xut trc tip, trong vng kinh t x hi ln phi c mt h thng nghin cu v o to hon chnh gm cc trng i hc, cao ng v k thut dy ngh quy m thch hp vi nhim v tp trung cht xm phc v cho s pht trin chuyn mn ha i i vi s pht trin tng hp lu di ca vng. + Cp vng kinh t hnh chnh tnh (hay lin tnh) vi quy m lnh th hp l l im hi t ca nn kinh t Trung ng v kinh t a phng, nhm dn dn hnh thnh c cu cng nng nghip thch hp, quy m va v nh, gn vi nhau trong s pht trin. + Cp vng kinh t c s huyn (hay lin huyn) l nhng n v hnh chnh, kinh t x hi, qun l v t chc gia ngnh vi lnh th vi mc tiu l xy dng mt c cu nng
13 14

 lm ng nghip, tiu th cng nghip v cng nghip, kt hp truyn thng a phng t lng x vi phong tro rng ri ca qun chng c s, ly quy m nh l chnh, tng bc thc hin cng nghip ha nng, lm, ng nghip a phng. Thi k 1976 1980, ngay sau khi t nc thng nht, mt chng trnh phn vng quy hoch c trin khai trn phm vi c nc. y l giai on phn vng nng lm nghip gn vi cng nghip ch bin nng, lm, hi sn. Trn c s 40 tnh, thnh ph, c khu, t nc c phn chia thnh 7 vng nng nghip. l Trung du v min ni Bc b (10 tnh), ng bng sng Hng (6 tnh), Khu 4 c nay gi l Bc Trung b (3 tnh), Duyn hi Nam Trung b (4 tnh); Ty Nguyn (3 tnh), ng Nam b (5 tnh, thnh ph, c khu), ng bng sng Cu Long (9 tnh). H thng 7 vng ny hnh thnh cc vng chuyn mn ha tp trung. C th l : - Trung du v min ni pha Bc : qu, hi, sn, ch, thuc l, hoa qu cn nhit i, ng, sn, tru, b, d . - ng bng sng Hng : la, go, lc, tng, ma, ci, ay, rau, sn phm chn nui ly tht. - Khu IV c : g, lc, h tiu - Duyn hi Nam Trung b : ma, bng, o ln ht, qu, h tiu, lc, la go, khoai lang, b, ln. - Ty Nguyn : c ph, cao su, ch, du tm, ng, tru b - ng Nam b : cao su, c ph, h tiu, lc, u tng, ma, ng - ng bng sng Cu Long hng sn xut chnh l trng la go, u tng, ma, cy n qu, ln, vt, tm, c. Bn cnh vic phn vng nng lm nghip, cng tc phn b cng nghip cng c trin khai. T ch ch yu tm a im cho tng nh my, cng trnh ring l, bt u nghin cu b tr h thng cc nh my, x nghip c tnh cht lin ngnh, h tr ln nhau, lun chng hnh thnh cc cm cng nghip. Nhn thc c tm quan trng ca cng tc phn vng quy hoch v t chc khng gian lnh th, nm 1977 y ban phn vng kinh t Trung ng c thnh lp. V phn vng quy hoch ca y ban k hoch Nh nc c tch ra v i tn thnh Vin phn vng quy hoch Trung ng v l c quan thng trc ca y ban phn vng kinh t Trung ng. hnh thnh h thng t chc ca ngnh t Trung ng n cc a phng. y ban phn vng quy hoch cc tnh c thnh lp, cc Vin quy hoch ngnh cng c tng cng v pht trin. Ton b qu trnh phn vng quy hoch c tin hnh di s ch o tc tip ca Chnh Ph v ca y ban nhn dn cc cp. T nm 1981 1985, theo quan im pht trin kinh t tng hp, ng b v cn i, nm 1982 ln u tin chng ta tin hnh nghin cu xy dng Tng s phn b lc lng sn xut giai on 1986 2000. y l mt qu trnh nghin cu tng i tng hp v ton din. Lnh th Vit Nam vi 40 tnh, thnh, c khu c chia thnh 4 vng kinh t c bn v 7 tiu vng (tng t nh 7 vng nng lm nghip) + Vng Bc B gm 16 tnh c chia lm 2 tiu vng l Trung du min ni (10 tnh) v ng bng sng Hng (6 tnh), gm cc tnh H Tuyn, Hong Lin Sn, Lau Chu, Qung Ninh, Sn La, Lng Sn, Vnh Ph, H Nam Ninh, H Ni, H Sn Bnh, Hi Hng, Hi Phng, Thi Bnh.
15 16

+ Vng Bc Trung B gm 3 tnh Thanh Ha, Ngh Tnh, Bnh Tr Thin (khng chia tiu vng) + Vng Nam Trung B c chia lm 2 tiu vng Duyn Hi khu V v Ty Nguyn, gm 7 tnh : Gia Lai Kon Tum, c Lc, Lm ng, Qung Nam Nng, Ph Khnh, Ngha Bnh, Thun Hi. + Vng Nam B c chia lm 2 tiu vng ng Nam b v Ty Nam b, gm 14 tnh : ng Nai, Thnh ph H Ch Minh, Sng B, Ty Ninh, c khu Vng Tu Cn o, An Giang, Bn Tre, Cu Long, ng Thp, Hu Giang, Kin Giang, Long An, Tin Giang, Minh Hi. H thng 4 vng ny c phn chia da trn c s mi vng phi m bo mt s ni dung : + C c cu ti nguyn nht nh trn lnh th m bo vic chuyn mn ha v pht trin tng hp nn kinh t ca vng. + C ngun lao ng m bo vic kt hp ti nguyn thin nhin vi lc lng lao ng v t liu sn xut. + C v tr, chc nng nht nh trong nn kinh t quc dn trn c s chuyn mn ha v pht trin tng hp. + C thnh ph, trung tm cng nghip hoc th tng hp sn xut lnh th l ht nhn to vng . + C h thng giao thng m bo mi lin h ni vng, lin vng, cng nh gia cc vng vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Giai on ny trin khai ng b cc khu nh : iu tra c bn, phn tch thc trng, d bo v xy dng phng hng pht trin. Cc phng hng pht trin nng lm ng nghip, phn b cng nghip v cc cng trnh then cht l nhng cn c c bn xy dng k hoch pht trin kinh t v nghin cu quy hoch cc giai on sau. T 1986 n nay, nn kinh t chuyn t c ch k hoch ha tp trung sang c ch th trng theo nh hng x hi ch ngha. C cu nn kinh t quc dn c nhng chuyn bin c v cht v v lng. Nhiu yu t v c hi mi cng ny sinh. Bn cnh , do yu cu ca vic m ca vi th gii v hi nhp vo nn kinh t khu vc, Vit Nam cn c mt chin lc pht trin ph hp. Trong tnh hnh , Th tng Chnh Ph ch th cho y ban k hoch Nh Nc (nay l B K hoch v u t) c nhim v lm u mi, ch tr phi hp vi cc ngnh Trung ng nghin cu quy hoch 8 vng ln, 3 vng kinh t trng im Bc b, Nam b v Trung b; ch o, hng dn v h tr tt c cc tnh, thnh ph trong c nc xy dng quy hoch tng th pht trin kinh t x hi n nm 2010. I.3. Mt s nguyn tc cn vn dng khi xy dng phng n. 3.1 Nguyn tc m bo hiu qu kinh t cao : Nguyn tc kinh t i hi trong phn chia cc vng, tin hnh t chc lnh th cc vng phi m bo s cn i hi ha gia sn xut nhu cu kh nng ca vng v c nc, m bo hiu qu kinh t cao l si ch xuyn sut qu trnh t chc sn xut theo vng lnh th. Vic xc nh u th ca tng ngnh, cc cc pht trin, cc tng trng, cc lin kt, cc hnh lang pht trin (nhng ht nhn to vng) s to c s vng chc, khoa hc cho vic t
17 18

chc khng gian kinh t x hi ca vng pht trin hon thin hn. T s to ra sc mnh cun ht cc vng khc pht trin. 3.2 Nguyn tc hnh chnh : Nguyn tc hnh chnh t ra l nht thit phi thng nht gia phn vng kinh t vi vic xc lp ranh gii gia cc n v hnh chnh theo lnh th, to iu kin thun li cho vic qun l ton b hot ng kinh t x hi ca vng, a phng. 3.3 Nguyn tc lch s vin cnh : Phn vng kinh t trc ht phi da vo cc yu t qu kh xem xt s tn ti v pht trin ca ngnh, lnh th hin ti t vch ra vin cnh d bo cho tng lai. 3.4 Nguyn tc m bo s pht trin bn vng: m bo s pht trin bn vng l nguyn tc bt buc i vi mi hot ng sn xut x hi. Trong qu trnh tc ng gia cc i tng cn m bo s kt hp hi ha gia khai thc s dng bo qun tu b. C ch c bit n vn mi trng. i vi vic t chc lnh th sn xut cc vng cn phi c c bit ch nhm m bo s n nh pht trin lu di i vi mi a phng, vng lnh th. I.4. Cc phng php cn vn dng trong qu trnh t chc lnh th. 4.1 Phng php phn tch h thng tng hp : H thng lnh th sn xut l mt h thng tng hp, trong mi lin h gia cc ngnh, lin ngnh, cc vng, lin vng v cc chc nng kinh t x hi, cc yu t pht trin, cc hnh thc t chc theo lnh th cc cp lun lun din ra. S dng phng php tip cn h tng cho php xc nh c h thng lnh th sn xut v cc m hnh ca cc i tng khi tin hnh t chc sn xut. Phng php tin hnh tip cn h thng cn nghin cu c h thng cc lnh th sn xut bao gm vic tm v gii thch c mi lin h gia ngun gc pht sinh (vch ra ngun gc, cc giai on hnh thnh, pht trin ca kiu lnh th sn xut no ) vi hin ti (hin trng s pht trin ca lnh th sn xut) v phn tch d bo tng lai (xc nh hng pht trin ca h thng lnh th sn xut). Cc mi lin h l yu t m bo s tn ti, pht trin hay suy thoi ca lnh th sn xut. 4.2 Phng php phn tch ton hc: Phng php phn tch ton hc hin nay c nh gi l phng php c th em li hiu qu r rt nht cho vic nghin cu phn vng kinh t. Trong phn vng, mun phn tch cu trc, nh gi mi trng, xc nh cht lng, tnh ton vn, tnh thch hp ca h thng lnh th sn xut phi nh vo kt qu ca phng php phn tch ton hc mi m bo chnh xc cao. Phng php phn tch ton hc lm tng tnh nh lng trong khi lp lun chng kinh t theo vng, lnh th, bn thn n s lm gim i s suy on nh tnh c s dng t lu. 4.3 Phng php cn i: Phng php cn i l tp hp cc phng php tnh ton nhm phn tch lp k hoch v d bo s pht trin ca h thng lnh th sn xut, c ch n khi lng, c cu nhu cu, ti nguyn v sc cha ca c s vt cht k thut phc v sn xut. Phng php ny c dng tnh ton tng quan v cc mt: + Thu nhp ca ngi sn xut v chi ph ca h cho vic hot ng sn xut
19 20

+ Xc lp cn i quy m gia cc ngnh, a phng trong vng v vic s dng ti nguyn, nhn lc, cung ng vt t, phng tin sn xut, sn phm tiu dng S cn i ny l v cng cn thit, khng th thiu khi xy dng k hoch pht trin lnh th kinh t x hi vng. 4.4 Phng php bn : Ngay t khi bt u nghin cu phn vng kinh t t chc lnh th sn xut cc vng, phng php bn xut hin. Tn bn khng ch nh mt phng tin phn nh nhng c im khng gian v ngun ti nguyn, dn c, cc a bn c tr m n cn l c s tip nhn, phn nh lng thng tin mi v vch ra tnh quy lut hot ng ca h thng. Tnh h thng ca i tng nghin cu i hi phi s dng v phn tch hng lot cc bn khc nhau. S th hin ca qu trnh xc nh cc vng lnh th trn bn l bc cui cng ca ngi lm cng tc phn vng kinh t. Thng qua chng ta c th nhn c bc tranh tng qut v cc vng, cc lnh th sn xut ring bit trn lnh th vng cc cp. 4.5 Phng php thc a: Phng php thc a l phng php truyn thng ca a l hc, c s dng rng ri, thng xuyn khi nghin cu thc t a phng, vng t thp n cao v cc yu t t nhin, dn c, phong tc tp qun, trnh vn ha, khoa hc k thut, h thng c s h tng phc v cho t chc sn xut cc ngnh, a phng v vng lnh th. Phng php thc a cho ta thu thp c ngun thng tin ng tin cy xy dng ngn hng t liu cho cc phng php khc (bn , ton hc, cn i ) pht huy u th trong qu trnh lp s phn b lc lng sn xut, t chc lnh th sn xut vng. I.5. Nghin cu cc yu t to vng. 5.1 Yu t t nhin : S khc bit v ngun ti nguyn thin nhin, phn b cc ngun ti nguyn c xc nh trn mt ranh gii t nhin c sn l c s nhn nhn, nh gi phn chia hp l gia cc vng, ng thi xem xt c quy m lnh th sn xut. 5.2 Yu t kinh t x hi : Trnh pht trin ca a phng trong vng v cc mt kinh t, t chc sn xut, c s h tng trong mi quan h cht ch mt gii hn khng gian s cho php xc nh ranh gii vng ph hp. 5.3 C s h tng vt cht k thut : H thng giao thng vn ti c vai tr c bit i vi vic pht trin vng, n m bo hon thin s lu thng trao i nguyn liu, sn phm gia cc vng v ni b vng, m bo vn chuyn hnh khch, lc lng lao ng nhanh chng an ton p ng yu cu ca mi ngnh v ton vng. H thng thng tin lin lc hin i m bo a v nhn thng tin nhanh, tip thu khoa hc k thut nhanh, c bit l vic tm hiu th trng phm vi khng gian rng ln. S pht trin khoa hc k thut hin i l im ta vng chc cho qu trnh tm ti, thm d, khai thc ti nguyn. c bit l vic tham gia vo qui trnh cng ngh cao to ra sn phm cht lng, p ng yu cu, a nng sut lao ng ngnh v lnh th ngy cng cao hn. Mt khc lm gim c sc lao ng ca con ngi. I.6. H thng phn v.
21 22

Nc ta tuy din tch khng ln nhng li ko di trn nhiu v (t 8(30 n 23(22 v Bc). Mt khc s phn ha cc yu t t nhin, kinh t x hi gia cc a phng, cc vng kh phc tp, nn vic t chc lnh th cc vng l mt thc t khch quan. Cc nh khoa hc nc ta a ra h thng phn v gm 3 cp tng ng vi cp ln nh : + Vng kinh t ln gm nhiu tnh k cn nhau + Vng kinh t cp II (vng kinh t tnh, hnh chnh) + Vng kinh t hnh chnh huyn (huyn hoc lin huyn) Bn cnh 3 cp vng ny cn c h thng cp vng ang c xc lp v n cng c ngha thc tin : cp tiu vng trong vng kinh t ln, cc tiu vng c xc nh ch yu da vo nhng nt ring bit v t nhin, ti nguyn thin nhin, c trng sn xut v c vai tr ring trong vng kinh t ln. II. KHI QUT MT S PHNG N PHN VNG LNH TH VIT NAM. II.1. Phng n ca khoa a l trng HSP 1 - H Ni. Phng n ch khi phn vng kinh t cn quan tm n s phn ha cc iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin theo lnh th. S phn ha ln nht v t nhin v ti nguyn thin nhin nc ta hin nay th hin hai khu vc Bc v Nam m ranh gii l dy ni Bch M (o Hi Vn) trn v tuyn 16 l r rt nht. mi vng (Bc n Nam) c mt cu trc dn c c th, c nhng di sn vn ha, sinh hot, s phn b lc lng sn xut khc nhau. S khc bit v kinh t min Bc, Nam cn th hin quan h sn xut, kh nng vn dng khoa hc k thut, khai thc ti nguyn thin nhin. S khc bit phi trong thi gian di mi c th khc phc c. Phng n phn chia lnh th nc ta thnh hai vng kinh t ln l : + Vng kinh t hnh chnh Bc b + Vng kinh t hnh chnh Nam b II.2. Phng n ca b mn a l kinh t (trng H Kinh t K hoch, H Ni). Phng n ny da trn nhng cn c xc nh qu trnh hnh thnh vng nh: cc iu kin t nhin, cc iu kin kinh t x hi, c bit l c s h thng h tng (giao thng vn ti) v vn dn tc. Cc tc gi ca phng n cho rng: Bc Trung b v Nam Trung b c y iu kin kinh t x hi, t nhin v cc yu t khc tr thnh vng kinh t ln hon chnh. Phng n chia lnh th nc ta thnh bn vng kinh t ln : + Vng 1: gm cc tnh Bc b (cc tnh ng bng, trung du, min ni Bc b) + Vng 2 : vng Bc Trung b gm cc tnh khu bn c + Vng 3 : gm cc tnh : Tha Thin Hu, Qung Tr, Qung Nam, Nng, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha, Gia Lai, Kon Tum, c Lc. + Vng 4 : gm cc tnh : Lm ng, Ninh Thun, Bnh Thun, ng Nai, B Ra Vng Tu, Sng B, Ty Ninh, Tp.HCM v 11 tnh ng bng sng Cu Long.
23 24

II.3. Phng n ca Ban a l UBKH X hi Vit Nam. Cn c cc yu t cu to vng, trc ht l yu t v tr a l (c tm quan trng quc t) v ngun ti nguyn, cc tc gi nhn nh mi a phng c th c coi l hnh nh thu hp v ti nguyn ca c nc, yu t dn c, giao thng vn ti, quc phng, cu trc c s h tng Phng n cho rng: Nam Ty Nguyn v Nam Trung b b sc ht mnh m ca vng Nam b, kt hp vi Nam b thnh vng kinh t ln, hon chnh. Phng n phn chia lnh th nc ta thnh 4 vng kinh t ln: + Vng Bc b + Vng Bc Trung b + Vng Nam b v Bc Ty Nguyn + Vng Nam Ty Nguyn - Nam Trung b v Nam b II.4. Phng n ca Nguyn Vn Thi (trng H Kinh t Tp.HCM) Tc gi cho rng nhng cn c thc tin xc lp h thng vng l: Cc nhn t kinh t, ng li pht trin kinh t ca nh nc, nhng tin b k thut, trnh t chc qun l, vn u t, giao thng vn ti v sc ht kinh t. Cc nhn t t nhin, din tch lnh th, tr lng, cht lng, s phn b cc ngun ti nguyn. Cc nhn t dn c, lch s, x hi, quc phng, trong ch n dn s, cc trung tm dn c, thnh th, phong tc tp qun. Phng n c bit quan tm n vic bo m cho pht trin v phn b sn xut gia cc vng khng n mc chnh lch qu nhiu. Tc gi phng n chia lnh th thnh 5 vng kinh t: + Vng ng Bc Bc b + Vng Ty Bc v ng bng Bc b + Vng Ty Nam Bc b + Vng Trung b + Vng ng Nam b v Ty Nam b II.5. Phng n ca Nguyn Xun Ngc Vin phn vng quy hoch Trung ng. Phng n nu ra mt s quan im l lun, phng php lun v phn vng kinh t vi nhng cn c : S chuyn mn ha sn xut ca vng, quy m v ngha ca n trong nn kinh t quc dn C cu kinh t ca vng, cc mi lin h sn xut, kinh t trong v ngoi vng. H thng cc trung tm kinh t cc thnh ph, c bit l cc thnh ph ln v h thng giao thng vn ti. Phng n minh ha y v tnh thng nht kinh t ca mi vng: + Vng Bc b: c 2 tiu vng : - Trung Du Min ni - ng bng sng Hng + Vng Bc Trung b
25 26

+ Vng Nam Trung b : c 2 tiu vng : - Ty Nguyn - Duyn Hi khu 5 + Vng Nam b : c 2 tiu vng : - ng Nam b - Ty Nam b II.6. Phng n ca y ban phn vng kinh t Trung ng. Khi tin hnh lp phng n, trc ht l qun trit y , su sc nguyn l, quan im Mcxt, thc hin vn dng cc nguyn tc nh : nguyn tc x hi ch ngha kinh t, nguyn tc hnh chnh, nguyn tc lch s dn tc. Thng qua h thng cc quan im, cc phng php phn vng c trc hin trn c s nghin cu k nhng phng n ca cc tc gi, cn nhc nhng u im, nhc im mi phng n, sau lc chn c cn c khoa hc hp vi thc t a ra phng n ti u cho vic phn vng kinh t nc ta. nc ta, tuy din tch lnh th khng ln, song vi tnh ring bit ca cc yu t to vng, phng n xc lp h thng phn v vng tng ng vi lnh th sn xut ln, nh. + Cp vng kinh t ln + Vng kinh t hnh chnh tnh + Vng kinh t hnh chnh huyn Bn cnh 3 cp vng ny ta cn thy cp vng cha c xc lp chnh thc nhng n cng c nhiu ngha thc tin gi l tiu vng trong vng kinh t ln. Cc tiu vng c xc nh ch yu vo nhng nt ring bit v t nhin, ti nguyn dn c, c trng sn xut v n cng c vai tr ring trong vng kinh t ln. Vic xc nh tiu vng c ngha thc tin cho qu trnh lp k hoch ha qun l kinh t trong chng mc nht nh (vng sng Hng, vng Ty Nguyn, vng ng bng sng Cu Long). Phng n phn chia lnh th thnh 4 vng : - Vng kinh t Bc b gm cc tnh : Cao Bng, Bc Thi, Lng Sn, Bc Ninh, Bc Giang, H Giang, Tuyn Quang, Lo Cai, Yn Bi, H ng, Sn Ty, Ho Bnh, Sn La, Lai Chu, Qung Ninh, Vnh Ph, Ph Th, Nam nh, H Nam, Ninh Bnh, Hi Dng, Hng Yn, Hi Phng, Thi Bnh v th H Ni C 3 tiu vng trong kinh t ln : + Ty Bc Bc b + ng Bc Bc b + ng bng sng Hng - Vng kinh t Bc Trung b gm cc tnh: Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha Thin Hu. C 2 tiu vng trong vng kinh t ln : + Thanh Ngh Tnh + Bnh Tr Thin - Vng kinh t Nam Trung b: gm cc tnh: Qung Nam, Nng, c Lc, Gia Lai, Kon Tum, Lm ng, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha, Ninh Thun, Bnh Thun.
27 28

C 2 tiu vng trong vng kinh t ln : + Duyn Hi Trung v Nam b + Ty Nguyn Vng kinh t Nam b: gm cc tnh: ng Nai, Sng B, Ty Ninh, B Ra Vng Tu, Tp.HCM, Long An, Tin Giang, Bn Tre, Vnh Long, Tr Vinh, ng Thp, Cn Th, Sc Trng, Kin Giang, An Giang, Minh Hi. C 2 tiu vng trong vng kinh t ln : + ng Nam b + Ty Nam b Phng n m bo c mt s yu cu t ra i vi mi vng kinh t nh: + C c cu ti nguyn nht nh trn lnh th, m bo va chuyn mn ha va pht trin tng hp nn kinh t vng, xy dng mt c cu kinh t kt hp cht ch gia cng nghip vi nng nghip, gia kinh t trung ng vi kinh t a phng. + C s lng, cht lng lao ng m bo kt hp ti nguyn vi lao ng v t liu sn xut. S dng ngun lao ng vng bng cch phn cng lao ng ti ch trn c s ngun nguyn liu vi kinh nghim tp qun sn xut ca tng a phng v iu chnh lao ng trong ni b vng trn c s di chuyn lao ng n ni c ti nguyn, c c s sn xut. + C v tr, chc nng nht nh trong nn kinh t quc dn trn c s chuyn mn ha v pht trin tng hp nn kinh t vng. Vng c kh nng sn xut mt s loi sn phm c khi lng hng ha ln cung cp cho nhu cu trong vng v cc vng khc trong nc, c c th trng th gii. + C thnh ph trung tm cng nghip hay h thng sn xut lnh th l ht nhn to vng. y chnh l nhng im nt, u mi ca vng, c s hp tc trao i vi nhau ng thi tc ng n hot ng ca lnh th xung quanh. + C h thng giao thng pht trin bo m mi lin h bn trong vng v gia cc vng vi nhau. + C c s vt cht k thut m bo cho qu trnh khai thc ti nguyn pht trin ph hp, khng ngng nng cao nng sut lao ng cc ngnh trong vng. II.7. Phng n ca vin chin lc pht trin kinh t (1994 1995). Nm 1994 1995, Vin chin lc pht trin kinh t thuc B k hoch v u t nghin cu a ra phng n t chc pht trin kinh t nc ta theo 8 vng, vic phn chia ny da trn nhng c s qun l v pht trin vng Vit Nam. - C s tin hnh : Trong qu trnh chuyn i nn kinh t k hoch ha sang nn kinh t th trng nc ta, mt trong nhng vn bc xc cn phi lm r c v l lun v thc tin nghin cu quy hoch qun l v pht trin vng, trn c s thc hin cc mc tiu c th. Xc nh trch nhim hin ti v tnh hnh hot ng ca cc cp chnh quyn trong pht trin kinh t, qun l hnh chnh v kinh t. Vic xy dng v qun l quy hoch pht trin vng ca Vit Nam.

29

30

Nghin cu so snh vi cc nc c la chn ch yu l trong khu vc v vai tr, trch nhim v quyn hn (nht l quyn hn v ti chnh) cng nh chc nng v nng lc k hoch ha ca cc cp chnh quyn (bao gm c quan h vi cc doanh nghip nh nc). a ra khuyn ngh chnh sch v th ch v vai tr v quyn hn nn c (bao gm c c ch iu phi) ca cc cp chnh quyn, c bit l cc vn quy hoch v ti chnh; xut cc qu trnh chuyn i thc t vi cc tam gic tng trng pha Bc, min Trung v pha Nam. Vn dng kt qu nghin cu v m hnh qun l pht trin vng xut vo vic qun l pht trin tam gic tng trng. - Qu trnh thc hin d n pht trin kinh t vng tin hnh mt s cc hot ng nh : + Nghin cu cc vn bn php quy ca nh nc v chc nng nhim v, quyn hn ca chnh quyn cc cp. + T chc i ng cng tc vin nghin cu, thu nhp t liu bo co ca cc a phng tnh, c quan nghin cu c lin quan. + T chc kho st cc a phng v cc tam gic tng trng c xc nh. Kt qu cui cng xut c m hnh qun l pht trin vng Vit Nam, c th nh : i vi qun l ti nguyn, qun l cc hot ng kinh t, qun l cc hot ng x hi, qun l ngn sch, qun l mi trng. Cc vng c th : 1. Vng Ty Bc gm cc tnh : Lai Chu, Sn La, Ha Bnh 2. Vng ng Bc gm cc tnh: Qung Ninh, Ph Th, Vnh Phc, Bc Giang, Bc Ninh, Lng Sn, Cao Bng, H Giang, Bc Thi, Tuyn Quang, Lo Cai, Yn Bi 3. Vng ng bng sng Hng gm: H Ni, Hi Phng, H ng, Sn Ty, Hi Dng, Hng Yn, Thi Bnh, Nam nh, H Nam, Ninh Bnh. 4. Vng Bc Trung b gm: Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha Thin Hu. 5. Vng Duyn hi khu 5 gm: Qung Nam, Nng, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha, Ninh Thun, Bnh Thun. 6. Vng Ty Nguyn gm: Lm ng, c Lc, Gia Lai, Kon Tum 7. Vng ng Nam b gm Tp.HCM, ng Nai, B Ra Vng Tu, Sng B, Ty Ninh. 8. Vng ng bng sng Cu Long gm : Long An, Tin Giang, ng Thp, Vnh Long, Tr Vinh, Bn Tre, Cn Th, Sc Trng, An Giang, Kin Giang, Minh Hi. II.8. Phng n ca vin chin lc pht trin ( iu chnh ranh gii 2001). Vin chin lc pht trin xy dng phng php quy hoch vng, k c vng trng im v phng php quy hoch tng th kinh t x hi cp tnh H thng 8 vng tng hp gm : + Vng ng Bc (gm 11 tnh: Qung Ninh, Cao Bng, Lng Sn, Bc Giang, Ph Th, Thi Nguyn, Bc Cn, H Giang, Tuyn Quang, Lo Cai, Yn Bi) + Vng Ty Bc (gm 3 tnh: Lai Chu, Sn La, Ha Bnh) + Vng ng bng sng Hng (gm 11 tnh, thnh ph l H Ni, Hi Phng, Hng Yn, Hi Dng, H Ty, Thi Bnh, Nam nh, Ninh Bnh, H Nam, Bc Ninh v Vnh Phc)
31 32

+ Vng Bc Trung b (gm 6 tnh, Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha Thin Hu) + Vng Duyn hi Nam Trung b (gm 6 tnh, thnh ph l Nng, Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha) + Vng Ty Nguyn (gm 4 tnh, Kon Tum, Gia Lai, c Lc, Lm ng) + Vng ng Nam b (gm 8 tnh, thnh ph: Ninh Thun, Bnh Thun, Tp.HCM, ng Nai, Bnh Dng, B Ra Vng Tu, Bnh Phc, Ty Ninh) + Vng ng bng sng Cu Long (gm 12 tnh, Cn Th, Long An, Tin Giang, Bn Tre, Tr Vinh, Vnh Long, An Giang, ng Thp, Kin Giang, C Mau, Sc Trng v Bc Liu) Ngoi ra trong cc vng ln cn thit lp cc vng kinh t trng im nh : + Vng kinh t trng im Bc b gm H Ni, Hi Phng, Hng Yn, Hi Dng, Qung Ninh vi 3 th chnh (H Ni, Hi Phng, H Long) l 3 cc pht trin. + Vng kinh t trng im Nam b gm: Tp.HCM, ng Nai, B Ra Vng Tu, Bnh Dng vi 3 cc to thnh tam gic pht trin : Tp.HCM Bin Ha Vng Tu. + Vng kinh t trng im min Trung gm Tha Thin Hu, Nng, Qung Nam, Qung Ngi. Ngoi 2 cp vng nu trn, cn xut chia lnh th nc ta thnh cc di ln. l : + Di ng bng ven bin (k c vng bin v hi o quc gia) + Di trung du v min ni (di ny c th chia thnh 2 l di trung du v di min ni) Mi cch phn chia nu trn u c u im v nhc im. Tuy nhin, c th rt ra mt s nhn nh sau y : + Mi h thng cng c phn chia u da trn mt h thng ch tiu phc v cho mt s mc ch trong mt giai on nht nh. + Mc ch ca phn vng l hnh thnh h thng vng lm cn c cho cc k hoch pht trin theo lnh th, phc v vic xy dng c ch, chnh sch, bo m s pht trin bn vng v hiu qu trn phm vi ton quc. + Cn c ch yu phn vng l cc lnh th c s ng nht mc nht nh v cc yu t t nhin, dn c, x hi cng chu s chi phi ca th trng v cng m nhn nhim v no i vi nn kinh t trong tng lai.

Bng

33

34

Chng II :

T CHC LNH TH SN XUT CC VNG VIT NAM

I. VNG TY BC BC B
Ty Bc l mt phn ca min ni v trung du Bc b trc y, bao gm cc tnh Lai Chu, Sn La v Ha Bnh. Vng Ty Bc c din tch 35.954,4 km2, chim 10,9% din tch c nc. Dn s ca vng l 2,2, triu ngi (nm 1997) vi mt 61 ngi/km2. y l vng c mt dn s vo loi thp nht, sau vng Ty Nguyn. vo v tr Ty Bc nc ta, pha Bc ca vng gip vi Trung Quc c ng bin gii di 310 km, pha Ty gip Lo c ng bin gii di 560km, pha ng gip vi vng ng Bc v mt phn ng bng sng Hng, cn pha Nam tip gip vi Bc Trung b. Ty Bc c ngha quan trng trong vic giao lu kinh t dc thung lng sng Hng vi ng bng sng Hng, vi cc tnh pha Ty Nam Trung Quc v Thng Lo. Bn cnh v tr v kinh t, vng ny cn c ngha c bit v quc phng. I. CC YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN VNG. I.1. Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin. 1.1. a cht a hnh: Vng c lch s a cht lu di chu nh hng mnh m ca vn ng tn kin to (giai on to sn Hymalaya) c trng ni bt ca a hnh l ni cao, him tr, hng a hnh chy dc theo hng Ty Bc ng Nam t bin gii Vit Trung v ng bng. a hnh ct x mnh, nghing t Ty Bc xung ng Nam. Pha Bc l nhng dy ni cao, phn nh bin gii Vit Trung vi cc nh Phu Tu Lum (2.090m), Phu La Sin (2.348m), v cc nh cao 2.410m, 3.020m, 3.080m Pha ng v ng Bc l dy Hong Lin Sn hng v, cao nht Vit Nam v ng Dng vi nh Phanxipan (3.143m). Ni tip dy Hong Lin Sn l dy Pu Lung c a hnh cao bnh qun t 1.500m 1.800m, dc trung bnh trn 30(; c a hnh him tr, chia ct phc tp, nhiu nh ni cao. Pha Ty v Ty Nam l cc dy ni cao k tip nhau, phn nh bin gii Vit Lo; gm cc dy ni Phu en inh vi cc nh Khoang La Xan (1.865m), San cho Cay (1.934m), Phu Nam Khe (1.860m), Phu Sai Lin (1.728m) v cc dy ni khng tn c cc im cao 1.285m, 1.430m, 1.454m, 1.579m, 1.500m, 1.940m Tip n l dy Phu Cang Long vi cc nh c cao 1.370m, 1.514m, 1.309m Nm gia vng Ty Bc l dng sng chy theo hng Ty Bc ng Nam. Hai bn sng l cc sn nguyn v cao nguyn vi k tip nhau t Sn H (Lai Chu) n Mai Chu (Ha Bnh), c cao gim dn t Bc xung Nam: Sn H (1.400m 1.600m), Ta Cha (1.200m 1.400m), N Sn (hn 1.200m), Mc Chu (1.050m)
35 36

Lu vc sng v sng M to cho Ty Bc ging nh nhng lng mng khng l, xung quanh l ni cao v cao nguyn, hnh thnh mt vng t nhin c o vi nhiu tiu vng kh hu, t ai v thc vt rng phong ph, nhiu hnh, nhiu v. Do Ty Bc c a hnh cao, dc ng, chia ct phc tp nn vic m mang xy dng v giao lu vi bn ngoi rt kh khn. 1.2. Yu t kh hu: Vng Ty Bc c kh hu nhit i chu nh hng ca ch gi ma. Do nm su trong lc a nn nh hng bo trong ma h v gi ma ng Bc t hn cc ni khc. Ch gi ma c s tng phn r rt. Ma h c gi ma Ty Nam, ko di t thng 5 n thng 9, thi tit nng m, ma nhiu. Ma ng c gi ma ng Bc ko di t thng 11 n thng 3 nm sau, c thi tit lnh, kh v t ma. Cc thng 4 v thng 10 l nhng thng giao thi gia hai ma. Ch nhit, thng nng nht t thng 6 n thng 8, lnh nht thng 1- 2. Bin nhit gia ngy v m vng cao nguyn v ni cao ln hn cc thung lng ( Sn La, Mc Chu) khong 10 - 12(C, Ha Bnh 6 7(C Do c dy Hong Lin Sn chn gi ma ng Bc, nhit ma ng Ty Bc thng cao hn ng Bc t 1 2(C ( cng cao) Tri li, ma h Ty Bc n sm hn v kt thc cng mun hn, do b nh hng sm v nhiu hn ca p thp nng pha Ty. Ch gi, ma ng c gi ma ng Bc, gi Bc v Ty Bc; ma h c gi ma Ty Nam, gi Ty (gi Lo), gi ng v gi Nam. Ngoi ra cn xut hin gi xoy, gi khu vc. Tc gi bnh qun hng nm thp (t 0,5 2,4 m/s); tc gi ln nht l 28m/s (Ha Bnh) v 40m/s (Lai Chu) trong iu kin c ging, bo hoc gi xoy a hnh , song mc gy hi khng ln, thng xut hin trong thi gian ngn v trn din hp. m tng i trung bnh hng nm bin ng khng ln, thng t 78 93%, cc tiu vng c chnh lch t 2 5%. m trung bnh thng ln nht t 87 93% Mng T, Lai Chu (vo thng 7) v 86% Ha Bnh (vo thng 8,9). m trung bnh thng nh nht t 71 77% Mng T (thng 3,4) v Ha Bnh (vo thng 4,5). m ti thiu tuyt i l 12 15% vo cc thng 1- 3. m ti a tuyt i c th t 100%. Lng bc hi bnh qun hng nm t 660 1100mm Lng ma ln, bnh qun t 1.800 2.500 mm/nm. Do nh hng ca a hnh (cc dy ni cao) m lng ma trn mt s khu vc c khc nhau: 2.400 2.800 mm Mng T, Sn H; 1.800 2000 mm Phong Th; 1.600 1.80mm cc cao nguyn Sn La, Mc Chu; 1.583 mm in Bin; 1.185mm sng M v 2.256mm Kim Bi Lng ma phn b khng u trong nm, thng tp trung vo cc thng ma h, chim 78 85% lng ma c nm. Thng 6,7 c lng ma ln nht (trn 300mm/thng). Tng s ngy ma trung bnh trong nm bin ng t 114 178 ngy. Cc hin tng thi tit c bit Ty Bc l gi Lo (gi phn Ty Nam) v gi a phng (cn gi l gi Quy H). y l cc loi gi nng kh, gy hn hn, ha hon, lm tr ngi cho sn xut v sinh hot. Ma thng xut hin trong ma h; sng mui v bng gi thng xut hin trong ma ng
37 38

1.3. Ti nguyn nc: Ty Bc l u ngun ca mt vi h thng sng ln nh sng , sng M, sng Bi; trong lu vc sng l ln nht v nh nht l sng Bi. Sng bt ngun t Ngy Sn (Vn Nam, Trung Quc) c chiu di 983km (trn t Vit Nam di 543km). Trn lu vc sng c 67 ph lu (ch tnh cc ph lu c chiu di trn 10km). Nu tnh c sui nh th c khong 200 sng sui, vi tng chiu di 4.495km, mt li sng trung bnh 0,17km/km2. Lu vc sng c din tch 52.500km2, trong thuc a phn Vit Nam trn 26.800 km2. Sng c tng lng nc bnh qun hng nm l 56,1 t m3, vi 2 trung tm gy l l Nm T Nm Mn v Nm Mu. Lu lng dng chy chnh nhau rt ln gia ma ma v ma cn. Ti Lai Chu lu lng ln nht gp 10 ln lu lng trung bnh v gp 100 ln lu lng thp nht. Chnh lch mc nc cao nht so vi mc nc trung bnh t 18 20m. a th lu vc rt cao, sng dc, c nhiu ghnh thc, to nn ngun thy nng rt ln. Trn dng sng ny xy dng nh my thy in Ha Bnh c cng sut thit k 1,92 triu kw. Ngoi thy in Ha Bnh, c t nht 4 - 5 im c th xy dng thy in vi cng sut tng t. Kh nng xy dng thy in va v nh Ty Bc kh phong ph. Ngun sui nc nng trong vng tng i nhiu. Cc sui ny tp trung ven cc dy ni theo cc ng kin to v c kh nng cha bnh. Cc sui khong phn b Lai Chu, Sn La (c 16 im), Ha Bnh (ng ch nht l Kim Bi). Nhng ngun sui nc nng ny u c nhit trn 50(C, ang dng tim nng v cha c khai thc nhiu. 1.4. Ti nguyn khong sn : Vng c nhiu khong sn nh than, kim loi en, kim loi mu Than c tr lng khong 10 triu tn, p ng nhu cu ca a phng. Cc m than ng k l Sui Bng, Sui Hoa, Qunh Nhai, Hang Mn T Vn. M than Sui Bng l m than gy, tr lng t 2,4 triu tn. Hng nm c th khai thc 1,5 vn tn. M than Qunh Nhai, Sui Hoa tr lng 6,3 triu tn, c kh nng khai thc 0,5 vn tn/nm. M than Hang Mn T Vn c tr lng gn 1 triu tn, c th khai thc 0,5 vn tn/nm pht hin c 4 m Niken v hng chc im qung, trong c 3 m ng quan tm l Bn Phc, Bn Sang, T Khoa. ng c pht hin khu vc m Vn Si Sui Cht, vi tng tr lng c khong 980 tn Cu (cp C2) v d bo t hn 270.000 tn vng Sui Cht Sui ng. Cng vi Cu cn c Au, tr lng khong 4,4 tn. Vng sa khong phn b dc sng v mt s chi lu, trn trin sng v huyn Mng T, Phong Th, Qunh Nhai, Sn H, Thun Chu Tim nng ca vng sa khong n nay cha c nh gi y . Cc m vng gc mi c pht hin khu vc Bn a Hua Mon Pi Tong, Nng Ho, Sn H, Phong Th Khu vc Bn a c xc nh c 4 i khong ha Au, vi hm lng 0,7 17 gr/tn, c khi t 20 gr/tn. Tr lng c d bo khong 1000 kg. Ti Hua Mon Bn Tan, tr lng d bo l 3.320 kg. Nc nng Ty Bc, pht hin c 80 m nc nng v nc khong, trong c 16 im c iu tra k v c gi tr s dng, tp trung Kim Bi (Ha Bnh), in Bin, Phong Th, Tun Gio, Mng Lay (Lai Chu) v Mng La, Bc Yn, Ph Yn, Sng M
39 40

(Sn La) Trong nhng nm ti s khai thc t 20 50 triu lt nc khong m Kim Bi v m nc khong Mng Lun (in Bin). vi ngoi vic lm vt liu xy dng, cn l ngun nguyn liu sn xut xi mng. y cng l mt trong nhng th mnh cn c quan tm khai thc phc v chng trnh pht trin kinh t x hi ca vng . 1.5. Ti nguyn t v rng: Din tch t nhin ca vng 35.954,4km2 trong t nng nghip chim 9,92%, t lm nghip 13,18%, t chuyn dng 1,75% v t cha s dng 75,13%. Cc loi t y c 2 dng chnh l t ni vng v t bi t gia ni cng nh bi t dc hai bn b thung lng sng. Cc loi t u tng i tt. Tuy nhin, loi t ni vng cc sn ni c xu hng thoi ha nhanh do vic trng cy hng nm v cc dng hot ng canh tc khc nh du canh, du c, khai thc rng ba bi. Vng c th mnh v chn nui i gia sc nh nhng cnh ng c rng, kh hu thch hp, c bit l nui b ly tht v sa cao nguyn Mc Chu (Sn La). Ti nguyn rng ca vng b khai thc mnh. Do , vic trng v khi phc li vn rng b mt l nhim v v cng cp bch. I.2. Cc yu t kinh t x hi. 2.1 Dn s v lao ng : - Vi dn s 2,2 triu ngi, mt 61 ngi/km2, Ty Bc l vng c mt dn c tha tht so vi cc vng trong c nc. So vi ng Bc, vng ny c khai thc mun hn, dn c trong vng ch yu l cc dn tc t ngi; trong tiu biu l ngi Thi, ngi Mng, ngi HMng Nhn chung, trnh dn tr trong vng cn thp. Cc dn tc ch yu Ty Bc : + Ngi Mng chim 1,2% dn s c nc, c tr thnh mt di vng cung gia a vc ngi Vit v ngi Thi, t Ngha L v Ha Bnh, lan sang min Ty Thanh Ha v Ngh An. Ngn ng c xp vo nhm Vit Mng, dng Nam , nhng v vn ha c nhng nt va gn vi ngi Vit c, va gn vi ngi Thi. Lm rung v chn ni l hot ng ch yu ca ngi Mng. Ngoi ra cn c cc ngh rn, ch to cng c tinh xo c ting t lu i. Ti a bn c tr ca h c nn vn ha Ha Bnh ni ting vi ngh trng la c t xa xa. + Ngi Thi chim gn 1,3% dn s ca c nc. a bn c tr ca h ko di t hu ngn sng Hng ti thng du Thanh Ha, Ngh An. Ngi Thi y phn thnh hai nhnh chnh c phn bit bi mu qun o. Thi trng c tr ch yu Lai Chu, Ph Yn v Thi en Ngha L, Sn La. Ngi Thi vo Vit Nam t lu v nhanh chng ha nhp vi cc dn tc bn a. a bn c tr ca h thng nm trn cc trc giao lu v vn ha v lu vc sng Hng v mt s sng khc. Ngi Thi nh c ti cc vng thung lng v dng lng trn nhng cnh ng rng gia ni nh Mng Thanh, Ngha L, Than Uyn, Quang Huy. H lm rung gii, dt nhng tm th cm hoa vn p trang tr. Ngi Thi rt ham m v c kh nng vn ngh, th hin qua cc cu ca, iu ht tr tnh, cc iu ma xe m sc thi dn tc. y l dn tc min ni nc ta cn lu li mt kho tng vn ha dn gian phong ph vi ch vit lu i. + Ngi HMng nh c v hot ng sn xut cc sn ni vi cao trn 1.500m st bin gii pha Bc n thng du Thanh Ha, Ngh An. Chim khong 0,7% dn s c
41 42

nc, h mi ti Vit Nam cch y vi trm nm v sinh sng trn cc ro cao thuc cc tnh min Bc nc ta. Ngi HMng gii lm rung bc thang, trng la, ng, cc cy thuc (trong c cy thuc phin), dt vi v nht l gii ngh sn bn vi sng t rn (sng kp). + Dn tc Dao c tr cao 700 1000m, thp hn cao ca ngi HMng, khong lng chng ni, ni nn t rng ang gy ra hin tng xi mn vi tc ng lo ngi. T phng thc du canh, du c c truyn, ngi Dao ang chuyn sang nh c ly trng rng (ch yu l trng rng qu xut khu) l chnh, kt hp vi lm rung v chn nui. + Cng sinh sng trn a bn ny vi cc dn tc thiu s c ngi Kinh. H c tr vng thp, ch yu l cc th x, th trn Bng 1: Mt s dn tc ch yu Ty Bc Dn tc Tng cng 1. Thi 2. Mng 3. Kinh 4. HMng 5. Dao 6. Kh m 7. Ty 8. Sinh mun 9. H nh 10. Giy 11. X 12. La h 13. Lo 14. L 15. Mng 16. Khng 17. Hoa 18. Dn tc khc T l (%) 100,00 31,40 25,17 23,00 11,05 3,02 1,46 1,04 0,66 0,59 0,43 0,40 0,31 0,25 0,21 0,13 0,12 0,09 0,97 a im c tr tp trung Sn La, Lai Chu, Ha Bnh Ha Bnh, Sn La Ha Bnh, Sn La, Lai Chu Lai Chu, Sn La, Ha Bnh Lai Chu, Sn La, Ha Bnh Lai Chu, Sn La, Ha Bnh Lai Chu, Sn La Ha Bnh, Lai Chu Sn la Lai Chu Lai Chu Sn La Lai Chu Sn La, Lai Chu Lai Chu Lai Chu Lai Chu, Sn La Lai Chu Lai Chu, Sn La, Ha Bnh

Ngun : Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng Ty Bc n nm 2010 (bo co chnh) S phn b cc dn tc c s khc nhau r rt trong phm vi tng khu vc, tng tnh, huyn. Lai Chu l tnh c nhiu dn tc nht (khong 30 dn tc), ri n Sn La (khong 16), Ha Bnh (8).
43 44

Trong ni b tng tnh, s lng cc dn tc cng khc nhau gia cc huyn. Lai Chu, huyn Phong Th c 14, Mng T 13, Sn H 11, Mng Lay 10 v Ta Cha 7 dn tc. Sn La, huyn Bc Yn, Mc Chu 7, Ph Yn 6, cc huyn khc c t 4 5 dn tc. Ha Bnh, huyn Mai Chu 6, c, K Sn 5, cc huyn cn li t 2 4 dn tc. Mt im ng lu l cc dn tc Thi, Kinh phn b hu khp cc tnh trong vng, cc dn tc cn li ch c tr trn tng vng lnh th nht nh, c th : + Ngi Mng : tp trung nht Sn La, Ha Bnh + Ngi La H, H Nh, Kh M, Khng, L L, Cng, L, Mng, Sila tp trung trn cc a bn tnh Lai Chu + Ngi Puc, X ch duy nht c Sn La + Ngi Lo ch c Lai Chu. Mt dn s: Mt dn s ton vng rt thp v khng ng u. Ni tp trung ng nht l cc th x, th trn, cc im dn c tp trung (nng, lm trng), cc th x v trn cc trc ng giao thng. l th x Lai Chu (307 ngi/km2), th x Sn La (156 ngi/km2), huyn Mc Chu (202 ngi/km2), th x Ha Bnh (124 ngi/km2), huyn K Sn (189 ngi/km2) Tri li, cc khu vc ni cao, ng giao thng t i li kh khn thng ch c cc dn tc t ngi sinh sng, nn mt dn c rt thp : Mng T (7 ngi/km2), Mng Lay (13 ngi/km2), Sn H (25 ngi/km2) Bnh qun mt dn c ton vng l 61,0 ngi/km2; trong khi Lai Chu l 27,8 ngi/km2; Sn La 54,0 ngi/km2; Ha Bnh 150 ngi/km2 (gp hn 2 ln mt dn c trung bnh ca ton vng). Mt dn s tng dn t vng cao xung vng thp, t nhng khu vc i li kh khn xung ni c nhiu ng giao thng i li thun tin. V i th, mt dn s phn theo cc huyn, th nh sau: t 1 20 ngi/km2 c 2 huyn, t 21 40 ngi/km2 c 4 huyn, t 41 60 ngi/km2 c 6 huyn, 61 80 ngi/km2 c 3 huyn, t 81 100 ngi/km2 c 5 huyn, t 121 140 ngi/km2 c 1 huyn, t 141 160 ngi/km2 c 4 huyn, th x v trn 160 ngi/km2 c 4 huyn, th x. - Ngun lao ng : Tng s lao ng trong tui Ty Bc l 968 nghn ngi, trong c 878 nghn lao ng ang lm vic trong cc ngnh kinh t quc dn (chim 90,7% tng s lao ng). Nh vy cn 9,3% s lao ng cha c vic lm. Lao ng ca khu vc nng nghip chim u th 76,6%. Cng nghip (gm c tiu th cng nghip v dch v) ch c 23,4%. S ngi trn v di tui c kh nng tham gia lao ng c khong 163.000 ngi (chim 18,8% lc lng lao ng). Bng 2: Cht lng ngun lao ng vng Ty Bc (s liu nm 1995) Tnh T l T l m Lao ng c Nng sut lao ch trong lao trnh cao ng (1.000 tui ng k ng v i ng/ngi/n lao ng thut hc (%) m)
45 46

(%) Ton vng Ha Bnh Sn La Lai Chu 49,6 23,5 63,5 64,2

(%) 7,6 11,5 6,3 4,4 1,7 790 1.237 418 693

Ngun : Ti liu ca Trung tm KHXH v NVQG im ni bt ca Ty Bc l trnh dn tr vo loi thp nht ton quc. Nm 1995, s ngi m ch trong tui lao ng chim 49,6% (c nc l 16,5%); s lao ng c k thut cao chim 7,6% (c nc l 10%), s cn b c trnh i hc v cao ng chim 1,72%. y l vn cn c quan tm trong vic o to ngun nhn lc cho Ty Bc. Tm li, Ty Bc l vng tp trung nhiu dn tc t ngi vi nhng bn sc ring ca mnh. Do vy, trong vic pht trin kinh t x hi, cn khi dy cc ngnh ngh truyn thng kt hp vi vic gi gn v pht huy bn sc dn tc. Ty Bc l vng c ngun lao ng di do, nhng c cu lao ng cn rt n gin, ch yu l lao ng nng nghip. S phn cng lao ng x hi cha r rt. Cn c k hoch khai thc v s dng hp l ngun lao ng ca vng trong cng cuc pht trin kinh t x hi a bn ny. II. T CHC LNH TH SN XUT VNG TY BC. II.1 Khi qut v s pht trin kinh t x hi vng. Ty Bc c khai ph mun hn ng Bc. Tuy nhin vic khai thc ti nguyn thin nhin y c nhiu vn cn quan tm. Ti nguyn rng b khai thc qu mc. che ph trong ton vng rt thp, gy ra nhng hu qu nghim trng cho i sng nhn dn v hot ng sn xut. Thc tin l lt Sn La, Lai Chu nhng nm qua l minh chng hu qu khng lng. Ty Bc l vng c tim nng thy in rt ln so vi cc vng khc trong c nc. Sau khi nh my thy in Ha Bnh hot ng, y l vng cung cp in chnh cho c nc thng qua ng dy siu cao p 500 KV ti in vo Ty Nguyn, ng Nam b. Ti nguyn khai thc khng ng k, phn ln di dng tim nng. Cng nghip nh b, c tnh cht a phng nh ch bin ng ma in Bin, ch Mc Chu (Sn la), Tam ng (Lai Chu), Cu Long (Ha Bnh); khai thc than in Bin, Sn La; ch bin sa Mc Chu. nhng vng cao, sn xut cn mang nng tnh t tc, t cp, i sng nhn dn cn kh khn, thm ch nhiu ni cn rt lc hu. Tng GDP nm 1997 ca Ty Bc mi t 3.564 t ng, chim 1,4% GDP c nc. Nn kinh t ang im xut pht thp, nhp tng trng GDO chm v ko di nhiu nm. Ring giai on 1991 1995 nhp tng trng c kh hn, nhng cng mi bng 74,4% nhp tng trng ca c nc. Dn s vn tng mc cao (trn 3%/nm), nn GDP bnh qun u ngi (bao gm c khu vc sn xut thy in Ha Bnh) cng mi t 1616,8 nghn ng (bng 48,2% so vi mc bnh qun chung ca c nc). Nu tch thy in Ha
47 48

Bnh ra th GDP tnh theo u ngi ca Ty Bc cn thp hn v vo loi thp nht so vi cc vng trong c nc. Theo kt qu iu tra v thu nhp bnh qun u ngi gn y, vng Ty Bc t 74.400 ng/thng. Cuc sng vt cht tinh thn ca ng bo cc dn tc, tuy c ci thin nhng thc s cn gp nhiu kh khn. GDP bnh qun u ngi thp, nhng li phn b khng u gia cc a phng v gia cc dn tc. S c thu nhp cao thng tp trung khu vc th x, th trn, huyn l, dc theo trc ng s 6. Tng lp dn c c thu nhp cao l ngi Kinh, ngi Mng v ngi Thi. Thu nhp trong khu vc thun ty nng nghip l rt thp. C cu kinh t tuy c chuyn bin, nhng cn chm v ch yu l nng lm nghip. Cc ngnh cng nghip, xy dng v dch v tng cha nhanh. So vi c nc th cn nhiu thua km. n nm 1997 t trng nng lm nghip chim 56,16%, cng nghip xy dng 13,66%, dch v 30,18% GDP ca vng. II.2 Cc ngnh kinh t ch yu. 2.1. Cc ngnh sn xut cng nghip: Ngnh sn xut in: Vi u th c bn trn sng nh my thy in Ha Bnh xy dng vi lng u t quy m ln. Khi cng xy dng nm 1979 hon thnh nm 1994 c cng sut thit k 1.920 MW, l nh my thy in ln nht nc ta, ngun in cung ng cho cc tnh pha Bc, in cn c ha vo mng li in quc gia 500KV, phc v cho cc tnh trong c nc. ng dy c chiu di 1487km, cng sut chuyn ti cao 600 800MW. Hng nm, ng dy siu cao p chuyn t 3 4 t KWH t nh my thy in Ha Bnh vo Ty Nguyn, Trung v Nam b. Vng ang tip tc thc hin xy dng mi nh my thy in Ta B (Sn La) vi cng sut 3.600KW, ng thi cho hot ng nhng c s nh phc v nhu cu ti ch cho a phng. Ngnh khai thc ch bin g : Vng c din tch rng nguyn sinh tng i ln, nhiu loi g qu, gi tr kinh t cao, nhng cc loi ny li nm su trong nhng vng ni cao him tr, kh khai thc, vn chuyn kh khn do thiu phng tin, giao thng khng thun li. Bng 3: Sn lng g khai thc ca vng (n v 1000m3) Tng s Lai Chu Sn La Ha Bnh 1990 280,3 115,0 90,7 74,6 1991 272,3 116,3 109,8 46,2 1992 246,7 118,5 98,2 30,0 1993 233,3 80,8 102,0 50,5 1994 244,8 110,0 100,8 34,0 (Nin gim thng k 1995) Lng g khai thc a ra ngoi vng ch yu l dng th cha c ch bin nn thu nhp kinh t quc dn ca ngnh cn hn ch. S lng khai thc ch yu l do cc n v ngoi quc doanh, c th: + Sn lng g khai thc nm 1994 l : 244.500m3 trong :
49 50

Cc n v quc doanh ch khai thc : 9100m3 Cc n v ngoi quc doanh : 235.700m3 S liu ny cho thy, vic qun l khai thc, qun l sn phm l mt vn ln t ra vng. Sn lng g khai thc nm 1994 thp hn so vi cc nm trc ni ln s cn thit vi ngnh trong tng lai phi t chc qun l khai thc c k hoch bo qun, tu b, ng thi cn c c s ch bin sn phm vi quy trnh cng ngh hin i a hiu qu ca ngnh ln cao, trong c cu tng thu nhp kinh t quc dn vng. Mt s ngnh sn xut cng nghip khc : Pht trin cc ngnh cng nghip ch bin trn c s tim nng, nguyn liu ca vng : cng nghip ch bin ch, hoa qu, ng ma, sa, sn xut giy. Cng nghip khai khong v ch bin : khai thc v ch bin cc m khong sn va v nh, c bit l m kim loi mu. Sn xut vt liu xy dng : xi mng nh, gch ngi phc v nhu cu ti ch, khai thc cung cp cho H Ni v mt s tnh ng bng sng Hng. * Cc hnh thc t chc lnh th sn xut cng nghip : i vi vng Ty Bc : Hnh thnh 2 cm cng nghip ln l Ha Bnh v Ta B gn vi cc cng trnh thy in. Pht trin cc ngnh cng nghip ch bin ti nguyn trong vng : cng nghip giy, ch bin ch v cng ngh thc phm, vt liu xy dng Hnh thnh cc cm cng nghip ch bin nng, lm sn gn vi cc th trn, th x trong mi quan h vi cc vng nguyn liu nh : cm cng nghip ch bin ch, sa Mc Chu. Bng 4 : Hng quy hoch cc khu, cm cng nghip vng Ty Bc Tn cm khu, a im iu kin c s h tng Tnh cht khu, cm CN v : hng pht trin in, nc, giao thng, TTLL C thy in Ha Bnh, gn H Ni tin giao thng C iu kin cp thot nc Khai thc thu in, CN ch bin gn vi ti nguyn ca vng nh CN giy, ch bin ch v cc nng sn khc, VLXD

Hnh thnh cc cm CN sau: Ha Bnh 1. Th x Ha Bnh

Sn La 2. Cm thy in Sn La Hnh thnh cc cm CN gn vi cc th trn, th x v

Pht trn thy in v ko theo mt s ngnh CN ch C iu kin xy dng bin nh my thy in ln nht nc nhng i hi vn u t ln v xy dng di
51 52

ch bin cc ngun nguyn liu t nng, lm sn Lai Chu nh cm CN ch, ch bin sa Mc Chu (Sn La) 3. Cm CN in Bin Ph

Pht trin cc ngnh CN ch bin nng, lm sn tiu th ti a phng v mt phn L khu vc vng ni xa xut ra ngoi tnh. xi, nhng l th ph ca tnh Lai Chu, cc iu kin xy dng h tng c s mang tnh cht ni b.

Mt s vn t ra i vi s pht trin cng nghip vng Ty Bc: Vng Ty Bc hin ti v tng lai c th pht trin nhng ngnh cng nghip c quy m ln da trn tim nng ca vng nh : in lc, khai thc ch bin lm sn, khai khong, mt s ngnh cng nghip ch bin. Nhng trc ht vng cn phi c tp trung u t mt s lnh vc c bn. + u t vn ln xy dng h tng (giao thng vn ti thng tin lin lc) + iu ha, tng cng ngun lao ng c trnh khoa hc k thut, cng nhn lnh ngh . + Hon chnh ng b h thng lnh th sn xut trong vng c s kt hp cht ch gia sn xut vi bo v ti nguyn mi trng. 2.2 S pht trin nng nghip vng : Th mnh ca cy cng nghip vi din tch ch chim 10,25% din tch ch trong c nc. Nm 1997, din tch ch cn 6.230 ha. Trong nhng nm gn y, mt s ni trong vng ang pht trin c ph xut khu. Cy cng nghip ngn ngy nhiu nht l ma. Ty Bc ang xy dng vng chuyn canh ma Ha Bnh (trn 2 ngn ha). Ngoi ra cn c mt vi vng ma quy m nh, ch bin th cng nh in Bin, Bnh L Cc cy cng nghip khc l tng (11,6 nghn ha) phn b phn tn tt c cc tnh trong vng. Bng ch yu nng trng T Hiu (Sn La), nhng quy m nh. Mt sn phm khc c gi tr l cnh kin pht trin nhiu Ha Bnh . Ni bt l th mnh v chn nui gia sc ln, bi trong vng c nhng ng c lin di. Nhiu a phng c truyn thng chn nui ni ting. Nm 1997 n tru c 343,4 nghn con (chim khong 10,12% n trn c nc). n b c 141,3 nghn con (chim 3,65% n b c nc). ng ch l n b sa c nui Mc Chu (Sn La) v ngy cng c trin vng. Ngoi ra cn c cu Sn La; d Ha Bnh; nga Lai Chu n ln gn lin vi vng sn xut lng thc. Nm 1997 c vng c 770 nghn con chim 4,5% n ln ca c nc. V lng thc, tng bc gim la i, pht trn la nc, xy dng cc cnh ng min ni nh Mng Thanh, Bc Yn, Ph Yn, Vn Cn, Bnh L v pht trin rung bc thang. V vy, din tch cy lng thc n nm 1997 chim 3,16% din tch cy lng thc c nc, trong din tch cy la l 15,8 nghn ha (chim 2,06% din tch la c nc). Sn
53 54

lng lng thc ca vng l 516,4 nghn tn, trong c 314,7 nghn tn. V c cu cy lng thc, la chim 61,0% sn lng lng tc ca vng, hoa mu 39% ch yu l ng, sn. Mt vn c t ra l Ty Bc c nhiu iu kin thun li pht trin cy ng trn cc cao nguyn vi, trong cc thung lng v bi ven sng. Vi phng thc chuyn t hoa mu, lng thc thnh thc phm ng vt, cy ng Ty Bc gn lin vi n b tht, sa trn quy m ln. Trong tng lai, Ty Bc s c ngun thc phm ng vt xut khu, ng gp cho s tng trng kinh t. Vng Ty Bc hnh thnh mt s vng cy con gn vi cng nghip ch bin, to ngun hng ha xut khu nh ch Lng Sn, b sa, cy n qu Mc Chu, vng cy n qu Yn Chu, vng ng v bng Mai Sn (Sn La), vng ch Tam ng (Phong Th, Lai Chu) Sn lng lng thc v cc loi cy trng khc u tng kh, nng nghip vn gi v tr quan trng trong nn kinh t. 2.3 V lm nghip : Do c s i mi v chnh sch v nh s quan tm ca cc t chc quc t, phong tro trng rng, ph xanh t trng, i ni trc pht trin mnh m. Din tch rng t nhin bc u c bo v, din tch t trng, i ni trc c thu hp dn. Trong lm nghip xut hin ngy cng nhiu m hnh vn rng, vn i, gn vic pht trin cy ly g vi cy cng nghip, cy n qu v chn nui, thc hin phng chm ly ngn nui di, canh tc a tng, gn nng nghip vi lm nghip. V th, t ai c s dng c hiu qu hn. Ty Bc chim 43,26% din tch v 9,41% tr lng g ca rng trng ton quc. Nu s trao i hng ha thun li, chc chn vng ny c iu kin pht trin cc ngnh chuyn mn ha ring ca mnh v nng nghip v lm nghip. II.3 Cc thnh ph trung tm cng nghip. H thng th ca vng vi 4 th x l in Bin Ph, Lai Chu, Sn La, Ha Bnh. Din tch cc th trn l 596,7km2, dn s 178,6 nghn ngi (1997). Mt dn s 775 ngi/km2. Dn s th ton vng mi t 8,1%. H thng th tuy t nhng hin ti v tng lai, chng s l nhng trung tm to sc pht trin cho c vng. 3.1 Th x Sn La : Nm trn cao nguyn Sn La, l th ph ca khu t tr Thi Mo trc y, th x c iu kin pht trin nh cng nghip thy in. Trong tng lai, th x Sn La tnh l, trung tm chnh tr, kinh t vn ha ca tnh v chm th Sn La s l cc tng trng vi trung tm cng nghip thy in du lch sinh thi nhn vn v l u mi giao lu ton vng Ty Bc. Quy m dn s hin nay 64,5 nghn ngi. Nm 2010 d bo s t 92 nghn ngi. 3.2 Th x Ha Bnh : Ha Bnh l th x tnh l, trung tm chnh tr, kinh t, thng mi, vn ha, du lch ca tnh, trung tm cng nghip thy in, ca ng giao lu gia vng Ty Bc vi th H Ni, vi ng bng Bc b v vng kinh t trng im Bc b. Quy m dn s hin nay l 75.000 ngi, n nm 2010 d kin c 120.000 ngi. 3.3 Th x in Bin: in Bin l th x tnh l, trung tm chnh tr, kinh t, vn ha tnh Lai Chu, u mi giao thng quan trng, va la ln nht Ty Bc (Mng Thanh m ngi Thi gi l Mng Then Mng Tri). Trong tng lai, d n tuyn ng quc t xuyn ng Dng v Nam Trung Quc s a in Bin tr thnh cc tng trng quan trng ca
55 56

vng. y cng l trung tm du lch quan trng ca c nc, c sn bay Mng Thanh, ca khu Ty Trang. Quy m dn s hin nay l 26.700 ngi, nm 2010 d kin s t 61.000 ngi. Ngoi cc th x trn, Ty Bc v s hnh thnh cc trung tm c ngha khu vc sau y : 3.4 Th x Lai Chu Mng Lay l trung tm ca khu vc pha Bc tnh Lai Chu. N c ngha v kinh t, quc phng i vi cc huyn pha Bc ca tnh. Tuy vy, do tnh l chuyn v in Bin, nn dn s th x Lai Chu s gim. Quy m dn s hin nay l 13,1 nghn ngi; nm 2010 d kin l 10.000 ngi. Nu k c th trn Mng Lay (nm trong cng mt khu vc) th th x Lai Chu Mng Lay c quy m 15.000 ngi nm 2010. Do iu kin t nhin c nhiu u i, th trn Mc Chu nm trn cao nguyn cng tn c ngha quan trng trong vic pht trin nng cng nghip ca vng. Mc Chu l trung tm kinh t ca cc huyn pha Nam tnh Sn La, c th mnh v chn nui, cy cng nghip, cy n qu v cng nghip ch bin nng lm sn, cung cp thc phm cao cp cho ni vng v ngoi vng. II.4 C s h tng v vt cht k thut. 4.1 H thng cc tuyn trc giao thng : Cc tuyn trc giao thng Ty Bc ch c 2 loi hnh vn ti chnh l ng thy v ng b. Ngoi ra cn c ng khng nhng ngha b hn ch . Mng li ng b c pht trin mnh trong nhng nm gn y. Nhng so vi c nc, vng ny c mt thp nht (0,056km/km2), phn b li khng u do c th ca vng ni cao him tr. Cc tuyn ng c hu ht cht lng km, ch c 4,5% ng quc l t tiu chun t cp 3 n cp 5 ng bng; 0,8% ng cp 2 min ni; 33,1% ng cp 4 min ni; 47,3% ng cp 5 v 14,3% ng cp 6 min ni. Ton vng Ty Bc cn 64 x trn tng s 526 x cha c ng t, c bit c 44 x cha c ng dn sinh (cc x vng lng h Ha Bnh). - ng b : Trong phm vi 3 tnh Ha Bnh, Sn La, Lai Chu c 11 tuyn quc l i qua vi tng chiu di 1.300km. Cc tuyn ng l : + Quc l 6 xut pht t H Ni qua cc th x Ha Bnh th x Sn La, ln th x Lai Chu. Phn thuc vng Ty Bc di 465km, on Lng Sn Ha Bnh di 43 km, t tiu chun cp 3 ng bng. on trnh ngp sng K45 (di 32km) qua cc th trn Mc Chu, Ht Lt v Bc o Pha in Tun Gio (di gn 20km) t tiu chun cp 4 tr ln, cn li l ung c cp 5. + Quc l 37 xut pht t Ch Linh (Hi Dng) n C Ni (Sn La) di 422km. on qua Ty Bc di 108km, i qua huyn Ph Yn, Gia Ph ln ph Vn Yn gp quc l 6 Xm Cm (km313). Ch c on Gia Ph, Vn Yn di 29km t tiu chun cp 4 min ni, cn li l cp 5. + Quc l 4D l tuyn chy dc theo bin gii pha Bc ni vi Saps (Lo Cai) v xui. Phn qua Lai Chu t Pa So n trm Tn di 98 km. ng c xy dng theo tiu chun cp 4 v cp 5 min ni.
57 58

+ Quc l 12 xut pht t Pa Trn qua th x Lai Chu v in Bin di 195km, ng cp 5 min ni, c 13km ri nha (km84 km97), cn li ri dm, cp phi. + Quc l 279 xut pht t Yn Lp (quc l 18) tnh Qung Ninh n Ty Trang tnh Lai Chu di khong 600km. on qua Ty Bc di 148km (qua Sn La 32km, qua Lai Chu 116km). + Quc l 100 t Phong Th n Nm Cy di 21km, nm trong tnh Lai Chu, ng cp 4 min ni, mt ng dm. + Quc l 32 xut pht t H Ni qua Sn Ty, Trung H, Ngha L, Than Uyn, phn thuc Lai Chu ch c 8km. Nn ng rng 7m, mt ng 5,5m. + Quc l 32B: 11km t ng ba Mng Ci (km 0) n a gii Ph Th v Sn La (km11); ng cp 4, cp 5 min ni. + Quc l 15 nm trn a phn Ha Bnh di 120 km, ng cp 5 min ni, ni quc l vi vng ni ca tnh Thanh Ha. + Quc l 21 thuc a phn Ha Bnh di 49km, nm trn on t Xun Mai (H Ty) i Ph L (H Nam). ng tiu chun cp 5 min ni. ng ATK di tng cng 186km vng Kim Bi (Ha Bnh) tiu chun ng cp 6 min ni, mt rng 3m. Vng Ty Bc c 17 tuyn tnh l vi tng chiu di 736km. - ng thy : + Sng l tuyn ng thy quan trng nht ca Ty Bc. Theo kh nng khai thc c th chia thnh 4 on ch yu: on t ng 3 sng Hng, sng n p Ha Bnh c chiu di 58km, su trung bnh 1,1 1,5m. Chiu rng lung nh nht 30m, chiu su ma kit l 1,3m. C th thng thuyn 100 200 tn. on sng t p Ha Bnh n T Hc di 160km, thuc vng lng h sng , chiu su hng chc mt, cc phng tin vn chuyn thy i li thun tin . on t T Hc n Bn Kt di 38km. Khi h Ha Bnh tch nc (t thng 10 n thng 4 nm sau), phng tin i li rt thun tin. Khi h Ha Bnh x nc, sng cn, nc chy xit c nhiu ghnh thc, phng tin vn ti khng th i li c, tr thuyn nh i li trn tng on. on t Bn Kt n thng ngun, vo ma ma t thng 4 n thng 9, mc nc sng ln, chy xit. Ma kit (t thng 10 n thng 5 nm sau) sng cn, nhiu ghnh thc, cc loi phng tin vn ti 1 2 tn ch i li c tng on. + Sng Bi di 60km thuc loi sng a phng c khai thc vo mc ch vn ti, nhng khi lng khng ng k. V ma kit, chiu rng lung ch c 20m, su xp x 1m. Kh nng thng thuyn 40 tn. + Cc sng nh khc ch phc v cho vic sinh hot ca nhn dn a phng theo ma nh sng p, sng Chum, sng Nm Na, sng Bi Kh nng cho php cc loi thuyn 1 2 tn i li c. - Cc cng, ng thy : + Cng Ha Bnh c xy dng t nm 1970. Nhim v chnh ca cng l phc v xp d hng ha ca th x Ha Bnh, khu vc ln cn v trung chuyn hng ha cho cc tnh
59 60

Sn La, Lai Chu. Cng sut thit k 300.000 tn/nm. Sn lng bc xp nhng nm gn y trung bnh t 75.000 tn/nm. Hin nay ang xy dng cng Vn Yn, T Hc phc v bc xp hng ha cho Ty Bc. Cng sut thit k 92.000 95.000 tn/nm. Ti vng thng p ang xy dng cng thng lu nhm phc v lu thng hng ha gia Ty Bc v ng bng Bc b. Cng sut thit k 300.000 tn/nm. - ng hng khng : Ty Bc c 2 sn bay in Bin v N Sn c xy dng t nm 1952 vi quy m nh. + Sn bay in Bin c ci to nm 1987, l sn bay cp 4. Nng lc vn ti ln nht cho php 58.000 khch/nm. Nng lc hin ti 1.000 5.000 khch/nm. + Sn bay N Sn Sn La l sn bay cp 4. Nng lc ln nht cho php 19.000 khch/nm. Nng lc hin ti 1.000 5.000 khch/nm. 4.2 H thng bu in, thng tin lin lc: L vng c a hnh phc tp, song n nay hu ht cc huyn thit lp c h thng cc bu in thc hin vn chuyn thng tin gia cc a phng trong vng v ngoi vng. H thng v tuyn qua mng di ng cng ang c quan tm pht trin. c bit l m mang ng in thoi xung cc vng su, vng xa. III.5 nh hng quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng Ty Bc. III.1 Nhng thun li : Ty Bc l vng t rng, cao v dc nht Vit Nam (chim 11% din tcxh ton quc), vi nhiu th mnh v t ai, ti nguyn rng v khong sn, c iu kin pht trin kinh t hng ha, gp phn quan trng vo vic pht trin kinh t ca c nc. Ty Bc l u ngun ca mt s lu vc (sng , sng M, sng Nm Rn v sng Bi). Cc sng Ty Bc c tim nng ln v thy in, chim trn 30% tng thy nng ca c nc. y c nhiu ti nguyn chin lc c tm quan trng c bit i vi pht trin kinh t t nc. Vng, t him (duy nht c Ty Bc), ng, niken, pyrt, than , vt liu xy dng, nc khong l nhng th mnh pht trin kinh t x hi ca khu vc v ca c nc. Ty Bc l mi nh xanh ca khu vc, c bit l ca ng bng Bc b. Rng Ty Bc c vai tr rt ln trong vic phng h u ngun, chng xi mn, ra tri t, iu tit ngun nc lu bn cho cc cng trnh thy in, c ngha c bit trong vn mi sinh, mi trng. S bin i mi trng sinh thi khng ch nh hng trc tip n i sng vt cht, tinh thn ca ng bo trong vng, m cn tc ng n c ng bng Bc b v cc vng ln cn, k c trong v ngoi nc. Ty Bc l a bn c tr ca nhiu dn tc anh em, l vng dn tc c th vi truyn thng vn ha, vt cht v tinh thn c o. Ti nguyn nhn vn ca Ty Bc l mt trong nhng li th so snh, s c pht huy mnh m nu xc nh ng n c chin lc u t v bin php pht trin thch hp vi c im ca vng. Ty Bc cn gi v tr quan trng trong vn phng th t nc, trong vic gia vng an ninh chnh tr, trt t an ton x hi. III.2 Mt s kh khn v hn ch:

61

62

Ty Bc l mt vng ngho, nn kinh t ang im xut pht thp v ng trc nhiu kh khn tr ngi. Hng nm cc tnh trong vng vn thng xuyn phi nhn chi vin ca nh nc. Dn s Ty Bc vn cn tng nhanh (3,1%) l vng c nhiu dn tc t ngi sinh sng, trnh dn tr thp, t l ngi m ch cao, (c 49,6% s ngi lao ng trong tui m ch), s hc sinh trong tui i hc b tht hc, b hc chim t l kh cao (hn 40%). Kh khn v thng tin gia cc tnh trong vng, t cp tnh n cp huyn, x v vi cc tnh thuc cc vng khc, c bit l thng tin kinh t th trng. Vn pht trin kinh t x hi vng Ty Bc ang ng trc nhng mu thun cn gii quyt l : + Ti nguyn thin nhin phong ph, a dng, din tch t t nhin bnh qun u ngi cao nht so vi cc vng trong c nc, c th pht huy trong tng lai gn, nhng khng c iu kin s dng (do thiu vn, thiu c s h tng k thut) + Lao ng ti ch di do, nhng hn ch v trnh k thut . + C khong cch kh xa gia thnh th v nng thn, s tng trng kinh t so vi cc vng khc ngy cng chnh lch. + Yu cu gia vic ci thin i sng vt cht, vn ha cho ng bo cc dn tc v vic cng c an ninh quc phng vi vic u t xy dng v pht trin cn khong cch ln. III.3 nh hng pht trin : Vic pht trin kinh t x hi vng Ty Bc theo mt s nh hng sau y: + Khai thc hiu qu cc th mnh nng, lm nghip, ti nguyn khong sn, du lch nhm to ra nhiu sn phm hng ha, tng ngun thu ngn sch ca tng a phng, nng cao i sng vt cht v tinh thn ca ng bo cc dn tc. + m bo c cu kinh t hp l, nhm to ra th trng cc a phng trong vng gn lin vi th trng trong nc v xut khu. + Bo tn v pht huy truyn thng, bn sc vn ha, nng cao dn tr ca ng bo cc dn tc. + Pht trin kinh t x hi gn lin vi vic bo m mi trng sinh thi, bo v v gi gn cnh quan mi trng, y nhanh tc ph xanh t trng i trc, nhm hn ch nhng thit hi do l lt gy ra. + Xy dng h thng rng phng h, nng che ph chung ln 40% vo nm 2010; chng xi mn, l lt, hn hn, bo v rng, t, nc. Xy dng hnh lang bin gii, gn vic cng c, tng cng an ninh quc phng vi vic pht trin kinh t x hi. + Mt trong nhng vn mu cht ca Ty Bc l pht trin c s h tng. Nng cp quc l 6, trc mt on t th x Ha Bnh i th x in Bin Lai Chu v cc quc l 37, 4D, 279, 12. Nng cp cc trc ng tnh, ng huyt mch quan trng. Pht trin giao thng nng thn. n nm 2010 phn u 100% s x c iu kin thun li th m ng t vo trung tm x, nhng x qu kh khn th m ng nga v xe th c th i li d dng. Ci to ng thy, nng cp cc cng sng chuyn dng nh Vn Yn, T Hc, Sn La. Ci to v nng cp cc sn bay hin c. + Pht trin mng bu chnh vin thng, xy dng li in kt hp gia li in quc gia vi vic pht trin thy in va v nh, cc nh theo quy m bn, h, gia nh. Phn u n nm 2010 c 70% dn s c dng in.
63 64

+ V thy li, khi phc nhanh rng u ngun, bo v cc ngun nc trn cc h, m, ao, sng, sui. Sa cha v xy dng mi mt s p thy li ch ng nc ti cho la, cho cc cy cng nghip, cy n qu, tin ti 100% s dn th v 70% s dn nng thn c dng nc sch. + V cng nghip, hng pht trin mnh vo cc ngnh ch yu nh cng nghip nng lng (thy in ln, va v nh); cng nghip ch bin lm sn; cng nghip khai thc khong sn; cng nghip vt liu xy dng; cng nghip sn xut hng tiu dng v tiu th cng nghip cc th v nng thn. Cn nng cp, ci to cc x nghip hin c v tng bc xy dng thm cc x nghip mi theo hng hin i ha sn phm c sc cnh tranh, to th trng tiu th n nh. + V nng, lm nghip, kt hp gia thm canh tng v v m rng din tch. Tp trung vo vic thm canh la nc, ng ging mi, gim dn din tch nng ry. + Cy cng nghip tp trung vo cc loi nh u tng, ch, c ph, bng, du tm. + Chn nui gia sc tp trung vo tru, b sa, ln. Trong lm nghip, thc hin gi rng, bo v rng hin c v trng rng mi. Tn dng cc din tch mt nc pht trin nui trng thy sn, to vic lm cho ngi lao ng. + V thng mi du lch, pht trin cc trung tm thng mi cc ca khu, cc ch nng thn cm x, cng c thng nghip quc doanh v khuyn khch cc thnh phn kinh t khc trong cc hot ng thng nghip. Pht trin cc dch v nh ti chnh, ngn hng, bo him x hi huy ng vn u t pht trin kinh t x hi. Pht huy tim nng du lch sn c ca tng a phng, tn to, m rng cc khu di tch lch s thu ht ngy cng nhiu khch du lch.

65

66

II. VNG NG BC BC B
Vng ng Bc bao gm 11 tnh: Qung Ninh, Lng Sn, Cao Bng, Bc Cn, Thi Nguyn, Yn Bi, Lo Cai, H Giang, Tuyn Quang, Ph Th, Bc Giang vi din tch 64.859km2 (khong 20% din tch c nc), s dn l 8.940,4 nghn ngi (1997), chim 11,7% dn s c nc. Pha Bc vng ny gip vi ng Nam Trung Quc, pha Ty vng Ty Bc, pha Nam gip ng bng Bc b, pha ng gip bin ng. V tr ca vng ny c ngha v cng quan trng trong vic trao i hng ha, giao lu bun bn vi ng Nam Trung Quc qua cc ca khu Lo Cai, Thanh Thy (H Giang), Trng Khnh (Cao Bng) v Mng Ci (Qung Ninh), vi cc nc trong khu vc chu Thi Bnh Dng v th gii qua cc ca cng Ca ng, Hng Gai v tng lai l cng Ci Ln. I. CC YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN VNG. I.1 Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin. 1.1. a cht a hnh: Tri qua thi k kin to lu di nhng chu nh hng ca vn ng tn kin to t hn vng Ty Bc nn a hnh phn ln l i ni thp ( cao khong 600 700m). H thng ni tip ni t khi ni Hoa Nam (Trung Quc) thp dn theo hng ng nam. c im ni bt ca vng l s sp xp cc dy ni theo hng vng cung (vng cung sng Gm, vng cung Ngn Sn, vng cung ng Triu), xen gia cc dy ni l nhng thung lng ven theo cc con sng, c nhng thung lng din tch ln, b mt tng i bng phng, kh nng pht trin sn xut nng nghip phc v cho a phng . cao 700m tr ln l cc sn nguyn nh : sn nguyn Bc H, Mng Khng, Qun B, ng Vn, ngoi ra vng cn c cc loi a hnh Cacxt c kh nng khai thc pht trin ngnh du lch. 1.2. V kh hu: Cng trong nn kh hu nhit i gi ma m, nhng vng ng Bc c nhng nt ni bt . Vng chu nh hng trc tip v mnh m ca gi ma ng Bc. V ma ng nhit xung thp (c nm xung ti 0(C, 1(C), hin tng thng xy ra nh sng m, ma phn chnh nhng yu t kh hu ca vng m ng cho tp on ng thc vt vng n i trn vo nc ta lm phong ph c cu cy trng vt nui. 1.3. Ngun nc: H thng sng ngi ng ch l sng Hng chy qua vng t Lao Cai n Vit Tr (di 276km), cc sng khc phn ln l thng lu chy qua nh : sng Cu, sng Thng, sng Lc Nam. H thng sng K Cng chy ngc v Tht Kh sang sng Bng Giang (Trung Quc). Ch nc ln xung theo ma ma v ma kh. V ma ma thng xut hin nhng con l ln gy nh hng n hot ng sn xut ca vng v cc tnh ng bng Bc b. H thng sng ngi ngoi ngha ln l pht trin thy in, n cn em lng ph sa bi p cho ng bng, pht trin giao thng theo hng Bc Nam v Ty Bc ng Nam. 1.4. Ti nguyn t ai :
67 68

t ai ch yu l Feralit hnh thnh vng ni, trung du t phn ha trn nhiu loi nham thch khc nhau nh phin, vi t hnh thnh trn phin thng c tng canh tc mng, ngho dinh dng nhng cng c kh nng trng cy cng nghip lu nm, pht trin ng c chn nui gia sc ln. t vng vng vi (H Giang, Cao Bng, Lng Sn) l t c ti xp cao d thm nc, nn thng thiu nc. Trn t ny c th ci to pht trin cc loi cy lng thc, thc phm, cy cng nghip di, ngn ngy (ch, c ph, thuc l, hi ). Cc loi cy dc liu gi tr kinh t cao (tam tht, thuc phin) t pht trin trn ph sa c cc thm sng c, t c mu vng nu (Vnh Ph, Bc Ninh), t ngho dinh dng, kh nng gi nc km. Nhng trn t ny c th ci to pht trin cy lng thc, hoa mu lng thc, thc phm. t ai vng hin nay ang trong tnh trng bc mu, thoi ha (hin tng ong ha) nghim trng, in hnh l Ph Th, Bc Giang, i hi khi s dng phi tp trung u t ci to, chm sc hn ch s thoi ha t ai, tng gi tr s dng ca t. Phn t mn ven bin do nh hng ca thy triu (Qung Ninh) cng cn c u t v pht trin rng nc mn tin ti ci to phc v cho sn xut lng thc, thc phm. 1.5. Ti nguyn ng thc vt: Cng vi cc loi ng thc vt vn c, vng cn c tha hng lung di chuyn ng thc vt t phng Bc xung, to cho vng c ngun li ng thc vt phong ph, a dng. Thc vt ngoi nhng tp on cy l rng, cn c loi hn giao, l kim. Tuy mi loi c s lng khng tht ln nhng c ngha khc nhau. Loi cy ly g phc v cho cng nghip vt liu xy dng, loi cho ngh sn xut hng xut khu, loi lm dc liu. Bn cnh nhng thm thc vt nguyn sinh, vng cn c thm thc vt th sinh nh : phi lao, bch n, b . ng vt cng cn nhiu loi qu him nhng s lng khng ln lm nh : nai, hong, h, bo. Mt s loi ly tht nh : ln rng, cy hng, chn vng, g rng. 1.6. Khong sn: ng Bc l mt trong nhng vng giu ti nguyn khong sn vo bc nht nc ta. y c nhng loi khong sn c ngha quan trng i vi quc gia nh: than, apatit, st, ng, ch, km, thic Chng c coi l nhng ti nguyn quan trng pht trin cng nghip khai khong v nhiu ngnh cng nghip khc. Bng 5: Mt s ti nguyn khong sn ch yu vng ng Bc Tn khong sn Than antraxit Than m Than n v Tr lng cng nghip 3,5 7,1 100
69

% so vi c nc 90 56

a im

T tn Triu tn

Qung Ninh Phn M, Lng Cm, Thi Nguyn Na Dng (Lng Sn)
70

la Triu tn

n St Mangan Titan Thic Apatit Triu tn Triu tn Nghn tn Triu tn T tn 136 1,4 390,0 10 2,1 64 16,9 Lng Lch, Quang X (Yn Bi), Tng B (H Giang) Tc Tt (Cao Bng) Nm trong qung st ni Cha (Thi Nguyn) Tnh Tc (Cao Bng), Sn Dng (Tuyn Quang) Lo Cai

Nh vy vng ng Bc loi khong sn c ngha cng nghip i vi c nc l than, trong than antraxit l ch yu, cht lng tt. M than ny c khai thc t thi thuc Php. Hin nay m rng quy m khai thc, nhm m bo nhu cu tiu dng trong c nc v dnh mt phn cho xut khu. M st Lo Cai tuy khng ln nh m st Thch Kh ca vng Bc Trung b, nhng xt v quy m v cht lng, n c ngha quan trng. M st Thi Nguyn, tuy c tr lng nh nhng chng ta khai thc t ngy ha bnh lp li, phc v c bn cho nhu cu trong nc. Thic c Cao Bng (Tnh Tc), Tuyn Quang, Na Dng. Km, ch Bc Cn (ch in). Bxt phn b Lng Sn, tuy tr lng khng ln so vi vng Ty Nguyn, nhng cht lng ca qung kh tt. Hin nay chng ta ang khai thc m thic Tnh Tc (Cao Bng), mi nm khong 1000 tn cho tiu dng trong nc v xut khu. ng Bc l vng duy nht nc ta c m apatit ang khai thc vi tr lng ln v tp trung. Tng tr lng d bo khong 2,1 t tn, p ng cho nhu cu sn xut phn ln phc v pht trin nng nghip nc ta v c th dnh mt phn xut khu. Ngoi ra, ng Bc cn c cc loi khong sn khc nh pirit, vng, qu, t him, granit, xy dng, vi sn xut xi mng, nc khong y cng l nhng loi khong sn c tim nng, l th mnh pht trin cng nghip khai khong v ch bin khong sn ca vng v ca c nc. Nhng m ny ch yu ang dng tim nng. Mt s m c khai thc quy m nh, c tnh cht a phng. I.2. Cc yu t kinh t x hi. 2.1 Dn c, lao ng : Nm 1990 dn s ca vng l 9,4 triu ngi, nm 1994 l 10,6 triu ngi v n nm 1997 (theo ranh gii cc tnh mi) l 8,94 triu ngi; mt dn s trung bnh 158 ngi/km2. ng Bc c nhiu dn tc khc nhau: Ty, Nng, Mng, Thi, Cao Lan, Sn Ch, HMng Mi dn tc c sc thi vn ha c o phn nh tp qun sn xut v sinh hot ca ring mnh. Tt c iu to nn mt tng th vn ha a dng v phong ph. Nhng gi tr lch s v vn ha kt hp vi phong cnh t nhin nh vnh H Long, ng Tam Thanh, Nh Thanh, ni Tam o, vng rng Bc Cn, Yn Bi tr thnh tim nng ln i vi kinh t v dch v du lch.
71 72

ng Bc c t l dn s th thp: 13,95% (nm 1997), thp hn mc trung bnh ca c nc v rt khng ng u gia cc tnh, cao nht l Qung Ninh (42,4%). Cc th trong vng c hnh thnh trn c s mt s im cng nghip, trung tm hnh chnh. Giao thng cha tht pht trin tc ng n cuc sng ca cng ng dn c. S phn b dn c hin nay ang t ra nhiu vn cn phi gii quyt m bo s pht trin nhanh v bn vng ca vng. Vng ng Bc l vng c c cu dn tc a dng nht trong c nc vi khong hn 30 dn tc. Ngi Kinh chim 66,1%, ngi Ty 12,4%, ngi Nng 7,3%, ngi Dao 4,5%, ngi HMng 3,8% dn s ton vng. mt s tnh nh H Giang, Tuyn Quang, Lng Sn, Cao Bng, Yn Bi, ngi Kinh chim t trng thp (khong 6 7%). Vng ng Bc l ni sinh sng tp trung ca mt s dn tc trong i gia nh cc dn tcVit Nam: 93% ngi Ty, 98% ngi Sn Chay, 95% ngi Sn Du, 95% ngi Nng so vi s dn ca tng dn tc trong c nc. Cc dn tc t ngi sng tp trung trn nhng a bn nht nh, thun li cho vic thc hin chnh sch v t chc cuc sng ph hp vi c im, tp qun, li sng v trnh ca h. Tuy nhin, kh khn l vic a tin b k thut vo sn xut, i sng, v trnh dn tr ca ng bo cn thp. Trnh hc vn v chuyn mn ca dn c v ngun nhn lc vng ng Bc kh cao, tng ng vi trnh trung bnh ca c nc, cao hn vng Ty Bc, Ty Nguyn, ng bng sng Cu Long, nhng thp hn ng bng sng Hng C n 53,7% tng s ngun nhn lc tt nghip ph thng c s tr ln, thp hn vng kinh t trng im Bc b (73,2%), ng bng sng Hng (68,9%), nhng li cao hn mc trung bnh c nc (45%). S ngi tt nghip ph thng trung hc tr ln chim 14,5%. Ngun nhn lc tp trung nhm tui 15 29 l mt li th ca vng trong vic pht trin cng nghip v tip nhn k thut mi. Tuy nhin vn cn mt t l khng nh khng bit ch (11,2%) v cha tt nghip ph thng c s (35,1%), ch yu l ng bo cc dn tc t ngi. Bng 6: Trnh hc vn ca dn c v ngun nhn lc vng ng Bc Trnh hc vn ng Bc Dn s (*) Tng s - Cha bit ch - Cha tt nghip ph thng c s 100, 00 16,5 9 47,6 8 Ngun nhn lc (**) So vi c nc (%) ng sng C nc bng Hng Dn Ngun Dn Ngu s nhn s n lc nhn (*) (*) (**) lc (**) 100,0 100,00 100,0 100,0 0 0 0 7,90 3,90 13,73 8,50 44,52 27,20 55,32 46,51

100,00 11,15 35,10

73

74

- tt nghip ph thng c s - tt nghip ph thng trung hc - tt nghip trung hc chuyn nghip - tt nghip cao ng, i hc tr ln

26,3 9

39,3

35,47

51,70

21,51

30,95

5,26

8,19

8,85

9,30

5,87

8,78

3,02

4,64

3,54

4,50

2,27

3,36

1,06

1,62

2,75

3,40

1,30

1,90

* Dn s 6 tui tr ln * Dn s trong tui 15 - 59 C s chnh lch ng k v trnh hc vn v chuyn mn, khoa hc k thut ca ngun nhn lc gia cc tnh trong vng. Cc tnh Thi Nguyn, Qung Ninh, Bc Giang, Ph Th c t l cha bit ch rt thp (3 6%), t l ngi lao ng c trnh chuyn mn k thut t khong 13,9%. Cc tnh cn li c t l ngi cha bit ch rt cao (23 34%), khong t 1/2 n 2/3 ngun lao ng l cha tt nghip ph thng c s, t l lao ng c trnh chuyn mn k thut thp, ch khong 8,5%. V lao ng, vng trung du v ven bin nhn chung c pht trin kinh t, nhng li thiu khu vc min ni. T xa ti nay, khu vc ny vn c coi l khu vc tip nhn dn c. 2.2. Cc loi hnh qun c : Loi hnh qun c ch yu trung du v min ni rt c trng cho nn sn xut nng, lm nghip ca cc dn tc. C hai dng chnh l lng (ca ngi Kinh) v bn (Ty, Nng, HMng, Dao, Mng ) Cc bn ca cc dn tc t ngi thng phn b ven b sui, dc thung lng, trn cc cnh ng, bn a, tp trung men theo sn i hng v ng giao thng hay v con sui. Do qu trnh khai thc kinh t trong nhng nm qua, ch yu l ca ngi Kinh, xut hin nhiu nng, lm trng, cng trng xy dng, khu vc khai thc ti nguyn v ch
75 76

Ghi ch :

bin, cng nhiu im dn c mi theo hnh thc th t, th trn, th x mang sc thi kiu th min ni. Bn cnh cc im qun c c nh, cn c cc loi hnh qun c di ng theo kiu du canh, du c. Loi hnh ny ch yu ca ng bo dn tc (HMng, Dao ). Nh nc v ang c nhng chnh sch thch hp a h v cuc sng nh canh, nh c.

II. T CHC H THNG SN XUT LNH TH VNG NG BC BC B. II.1 Khi qut v s pht trin kinh t vng. Vng ng Bc c khai thc sm, c bit mnh m t thi Php thuc. Do vy ti nguyn suy gim nhiu v mi trng b xo trn. Thi Php thuc, khong 40 52% vn u t vo ng Dng tp trung y ly ra : 27,7 triu tn than; 217,3 nghn tn thic, gn 600 nghn tn qung st v mangan; 315,5 nghn tn pht pht v hng triu m3 g qu mang v chnh quc. Kinh t vng t nm 1990 n nay t c nhng kt qu nht nh. n nm 1997, tng sn phm quc ni (GDP) ca ton vng theo gi hin hnh t 8.345,9 t ng chim 7,1% GDP ton quc. C cu kinh t ngnh c s chuyn dch theo hng pht trin v y mnh cng nghip v dch v. T trng cng nghip, xy dng trong GDP t 20,6% nm 1990 tng ln 26,3% nm 1997, t trng nng lm ng nghip gim tng i t 46,5% xung 33,6% v dch v tng t 32,9% ln 33,8%. GDP bnh qun u ngi nm 1997 t 2.052 nghn ng, bng 61,5% bnh qun ca c nc. II.2 T chc lnh th sn xut cc ngnh. 2.1 V cng nghip: Gi tr gia tng ca ngnh cng nghip chim 5,8% so vi c nc. Trong 19 ngnh cng nghip c 8 ngnh chim t trng t 5% tr ln. l cng nghip nhin liu (26,7%), luyn kim en (8,2%), luyn kim mu (6,3%), cng nghip sn xut my mc thit b (6%), cng nghip ha cht (8,5%), cng nghip vt liu xy dng (13,8%), cng nghip giy (5,5%) v cng nghip thc phm (10,3%). Trong vng hnh thnh mt s khu vc tp trung cng nghip. Ngoi mt s khu vc tp trung cng nghip khai khong c t thi Php thuc nh: apatit (Lo Cai), thic (Tnh Tc), than (Qung Ninh) hin nay hnh hnh nhiu khu vc tp trung cng nghip mt s tnh trung du, min ni tip gip vi ng bng sng Hng nh : Vit Tr, Lm Thao, Thi Nguyn Lu x, G m Ph Yn, Bc Giang. n nay ngoi cc x nghip phn b ri rc khp ni, vng ng Bc cn c 11 khu vc tp trung cng nghip. Bng 7 : Cc khu vc tp trung cng nghip hin c vng ng Bc (1994) Cc khu Lao ng cm cng (ng GDP (gi Gi tr Np ngn Cc ngnh cng nghip chnh hin hnh ti sn sch (triu trong khu 1994) c nh ng)
77 78

nghip Tng s Vit Tr

i) 165.0 23 18.73 5 8.880

(triu (triu ng) ng) 1.507.941 3.065.8 307.619 10 55.234 141.254 9.269

Dt, ch bin LTTP, giy

Ph 276.242 668.769 99.725 Giy, ha cht, phn bn Ninh Lm Thao Th x 10.87 141.316 30.500 5.673 Ha cht, ch bin lng Bc 3 thc, thc phm. Giang G m 6.671 54.020 147.898 4.562 C kh, VLXD, luyn kim Ph Yn Thi 30.11 255.930 364.268 47.345 Khai khong Nguyn 6 Gia Sng Lo cai 4.956 59.160 101.789 15.355 VLXD, ch bin lm sn Cm Ph 37.27 296.387 856.308 92.871 C kh Dng 1 Huy Hng 21.58 180.308 377.470 43.926 LTTP, sn phm phc v du Gai 8 lch Bi Chy Ung B 16.15 107.213 224.747 19.809 Ch bin lm sn Mo 8 Kh Cc khu vc tp trung cng nghip c hnh thnh ni c v tr a l kh thun li, hoc gn cc ngun ti nguyn c th d dng khai thc (nh khu Hng Gai Bi Chy, Cm Ph Dng Huy, Ung B Mo Kh, apatit Lo Cai ) hoc thun tin v mt giao thng (ng st, ng b, ng thy). Nhiu khu vc tp trung cng nghip l ht nhn hnh thnh cc th v gi vai tr trung tm, tc ng n s pht trin kinh t chung ca vng. Cc khu tp trung cng nghip phn ln thu ht nhiu ngnh cng nghip nng nh: luyn kim, c kh, ha cht, phn bn, khai khong v mt s ngnh cng nghip nh trn c s nguyn liu nng lm sn ca vng (nh ngnh cng nghip g giy, ma ng, p du )
79 80

+ Cng nghip nng lng: khai thc than ng nhu cu pht trin ca cc ngnh cng nghip khc trong nc. Mc tiu nm 2010 l 13 15 triu tn. Hin ti pht trin vi quy trnh hon chnh t khu khai thc tuyn la sng lc n vic a ra cng xut khu. Vi h thng my mc khai thc hin i, cc c s phc v cho khai thc hon chnh nh : sa cha, lp rp, phng tin khoan, xc, vn ti. Nhng trong tng lai ngnh vn phi tip tc u t tng cng hin i ha m c bit l h thng ch bin cc sn phm. Pht trin nhit in: m rng nh my thy in Ph Li (600MW) v xy mi nh my nhit in Qung Ninh (1200MW). ng thi pht trin thy in va v nh. Tng cng ngun vn xy dng h thng ng dy ti in trong vng v ngoi vng, kt hp vi xy dng cc nh my thy in nh cc tnh min ni, phc v in cho sn xut v tiu dng ca nhn dn a phng, vng su, ni cao (Lng Sn, Cao Bng, H Giang, Lo Cai) + Cng nghip luyn kim : ci to v m rng nh my gang thp Thi Nguyn, ng thi xy mi thm nh my cn luyn thp Qung Ninh, pht trin luyn kim mu, thic, ch. Trung tm luyn kim en Thi Nguyn hin nay c quy m ln nht c nc, y l trung tm luyn kim en thc hin quy trnh kt hp gia khai thc nguyn liu v ch bin ti ch. Hin ti trung tm c mc luyn 10 20 vn tn gang v 10 20 vn tn thp. Nhng sn phm ch yu l thp thi, st dt mng, st thp si phc v cho nhu cu ca cng nghip c kh ch to, ngnh xy dng Ngnh luyn kim mu ca vng cng l ngnh pht trin mnh nht c nc. Trn c s ngun qung ch, k, ngnh sn xut tinh luyn nhng sn phm phc v cho cc vng khc m c bit l cho qun s, cho cng nghip thc phm, cng nghip sn xut phc v gia nh Pht trin mt s ngnh c kh: sn xut ng c diezel, ph tng my ng lc, c kh sa cha, ng mi tu thuyn Cng nghip ng tu thuyn Bi Chy (Qung Ninh) l ngnh pht trin t lu, vi trang b k thut hin i, nh my thc hin ng hon chnh tu vn ti hng ha, hnh khch, ng thi sa cha cc tu vn ti ln. Nh my c kh Cm Ph l nh my ln nht nc ta, chuyn sn xut, sa cha my mc, phc v cho ngnh khai thc than (sa cha t, my xc, my i, khoan ) vi quy trnh cng ngh hin i. + Cng nghip phn bn: khai thc apatit m bo sn xut i mi cng ngh v m rng nh my phn ln Lm Thao. Nghin cu xy dng nh my phn m Qung Ninh (1000 tn NH3/ngy), m rng v ci to nh my phn m H Bc Trung tm khai thc ch bin qung apatit (Lo Cai) l trung tm duy nht ca Vit Nam pht trin t lu, hin nay ang c u t v m rng quy m, trang thit b hin i a sn lng tng nhanh. Nh my phn m H Bc pht trin sm, chuyn sn xut phn bn phc v cho sn xut nng nghip ca vng ng bng Bc b, ngoi ra phi k n nh my sn xut phn ln Lm Thao (Ph Th).

81

82

+ Cng nghip vt liu xy dng v snh s : tp trung pht trin sn xut xi mng vng Qung Ninh (Hong B) c th b tr 1 2 nh my xi mng ln. Pht trin cng nghip sng s, thy tinh, knh xy dng gn vi tim nng nguyn liu ca vng. Ngnh sn xut gch chu la Ging y Qung Ninh pht trin phc v cho cc ngnh dt, luyn kim v sn xut vt liu xy dng khc. + Cng nghip ha cht: trung tm cng nghip ha cht Vit Tr chuyn sn xut ha c bn (cc ha cht ha hc) v cng nghip sn xut giy. Hin nay to c vng nguyn liu pht trin cng nghip sn xut giy, khai thc ht cng sut cc nh my giy hin c. + Ngnh sn xut dc liu cng c pht trin mnh da trn c s ngun nguyn liu qu him ca vng m vng khc t c (qu, sa nhn, hi, tam tht) Ngoi cc ngnh cng nghip trn, vng ng Bc cn tp trung nhn lc, vt lc pht trin nhiu ngnh khai thc, hon thin lnh th cc ngnh sn xut nh : + Pht trin cng nghip ch bin lng thc, thc phm gn vi nguyn liu c trng ca vng l ch, tru, s, hi, hoa qu . + Pht trin cng nghip sn xut hng tiu dng, cn i lao ng vi cc khu cng nghip nng nh dt, may, da giy. + Pht trin ngnh khai thc ch bin lm sn (g, my, tre, na), sn xut cc mt hng xut khu da trn ngun ti nguyn tim tng ca vng. Xy dng cc hnh thc t chc lnh th sn xut cng nghip vng + Ci to nng cp cc khu cng nghip c v xy dng cc khu cng nghip v cm cng nghip mi Qung Ninh. + Hin nay c 3 khu cng nghip tp trung ch yu cng nghip khai thc than. C mt s ngnh cng nghip kt hp trong cc khu nh c kh sa cha, sn xut vt liu xy dng, ch bin thc phm, may Ba khu cng nghip l: Hn Gai Bi Chy, Cm Ph Dng Huy, Mao Kh Ung B. i vi cc khu ny ch yu l ci to, nng cp cng nghip hin c, ng thi khc phc nhim mi trng, hn ch nh hng n khu vc thnh ph H Long v khu du lch ngh mt. + Xy dng mi cng nghip Ci Ln: nm st cng Ci Ln, tng lai cng c m rng ln 10 20 triu tn cng sut. Gn ng 18 v ng st Kp Bi Chy. Cp in v bu in thun tin, ngun nc c th ly ra t h Yn Lp. + t s dng l 300 ha, trc mt 70 ha. Cc ngnh cng nghip d kin thu ht vo khu cng nghip l c kh ch to, in t, cc ngnh cng nghip nh + Ngoi ra cn c pht trin cc cm cng nghip khc nh cm Hon B (cc nh my xi mng), cm Biu Nghi (nh my phn bn, luyn thp) nh my nhit in Cc cm cng nghip dc tuyn trc ng s 18 + Khu gang thp Thi Nguyn m rng v i mi cng ngh + Khu phn m H Bc: m rng v i mi cng ngh + Khu cng nghip Vit Tr : nng cp cng ngh, khc phc nhim mi trng i vi thnh ph Vit Tr. + Khu ha cht Lm Thao : i mi cng ngh v khc phc nhim mi trng. + Khu Cam ng Lo Cai D kin xy dng hai khu cng nghip tp trung mi thuc tnh Vnh Ph v H Bc.
83 84

C hai khu ny u d kin gi vn nc ngoi, lin doanh u t, thu ht cc ngnh cng nghip ch bin v ch to, s dng nhiu lao ng gii quyt vic lm. Pht trin nhiu im cng nghip gn vi cc th x, th trn trn khp vng ng Bc, c bit l s dng nguyn liu t nng sn, khong sn trn a bn (ch, thic, ch, vt liu xy dng ) Bng 8 : Quy hoch cc khu cm cng nghip vng ng Bc Tn cm khu a im Cc iu kin kt cu Tnh cht ca khu cng nghip v h tng:in, nc, nh hng pht trin thng tin lin lc, thi nc, giao thng c c s h tng cho khai thc than, cn c ci to, nng cp, c bit l cp nc Cng than gn vi c s sng tuyn. Tuy nhin trong tng lai thnh ph H Long pht trin, cc c s than dn dn phi thu hp. Cng nghip khai thc than, c mt s ngnh cng nghip nh nh may, cng nghip thc phm, c kh, vt liu xy dng Pht trin cc ngnh cng nghip nh; cn i lao ng nam, n, mt s ngnh cng nghip v th cng m ngh phc v du lch.

I. Cc khu cm c : 1. Hn Gai Bi Chy

Qung Ninh

2. Cm Ph Qung Dng Ninh Huy

3. Ung B Mo Kh

Qung Ninh

Cng nghip than ln nht vng than Qung Ninh, c mt s ngnh khai thc nh c kh, may, ch bin thc phm, vt liu xy dng. Tip tc u t nng cao sn Tip tc u t c s lng khai thc than cc m Khe h tng v u t k Chm, Khe Sim thut p ng c cng ngh khai thc Cng ngh khai thc than, in, mt s ngnh cng nghip km theo nh hm l. VLXD, ch bin g. Ci to m bo cng sut my in Ung B (105 MW) Pht trin mt s ngnh cng nghip nh v cng nghip nh, cn i lao ng nam n. Tip tc u t khai thc nh hai khu trn. Luyn kim v mt s ngnh cng nghip nh, c kh tiu dng Nng cp cng ngh v m rng gang thp Thi Nguyn ln gp 2 ln hin nay.
85 86

Thi 4. Cm Nguyn cng nghip

luyn kim Thi Nguyn Lu X Thi Nguyn 5. Cm Sng Cng Ph Yn Lo Cai 6 . Cm appatit Lo Cai II. Cc khu Qung Ninh cm mi: 1. Khu cng nghip Ci Ln Qung Ninh

C kh my ng lc, dng c y t, vt liu xy dng Cn nng cp quc l i mi cng ngh, c th u t 3, ngun nc, in thm cc x nghip mi. c. Nghin cu, nng cao Khai thc appatit nng lc ng st u t cng ngh mi, s dng c ch qung t Qu Xa hiu qu cc loi qung. (Yn Bi) v. c, cn u t nng cp, m rng vic cp in, nc cho th x Sng Cng. ng i ni Cc v Tp. Thi Nguyn Cc ngnh cng nghip ch to, lp rp sa cha phng tin giao thng, thit b c kh chnh xc, in t, ch bin thc phm Cc nh my xi mng v nh my in 1200 MW xung quanh khu vc Honh B Lng Bang Mt s nh my phn bn, luyn thp Biu Nghi.

Pht trin cc ngnh cng nghip ch 2. Cc cm bin v ch to. cng nghip Gn cng Ci Ln, mi khu vc Qung H Ni tng lai s c nng cng sut thnh Qung Ninh cng ln nc su. Ninh C kh nng cp nc (h Yn Lp), 3. Di cng cp in, thng tin nghip dc lin lc thun tin gn trc ng thnh ph. 18 4. Pht trin cc cn cng nghip gn vi cc th x, th trn trn ton vng ng Bc nh cc th x Tuyn iu kin h tng nh nu trn

Nng cp quc l 18 v ng st Kp Bi Chy Cng Ci Ln c u t m rng. u t cp nc in.

87 88

Quang, H Giang, Cao Bng, Lng Sn, Mng Ci. 2.2 T cha lnh th sn xut nng nghip : Tim nng nng nhip vng ng Bc kh ln: qu t ai cha s dng hin ti cn 3,98 triu ha, trong t bng, t i ni c th a vo s dng khong 3 triu ha. iu kin kh hu thun li cho cc loi cy nhit i, n i, cy dc liu qu, pht trin chn nui gia sc ln, gia cm v nui trng thy sn. Ngnh trng cy lng thc v cy cng nghip: - Ngnh trng trt vng ng Bc tp trung vo th mnh ca mt s loi nh: cy lng thc, hoa mu lng thc (sn, khoai), cy cng nghip di ngy, ngn ngy, cy dc liu C cu ngnh nng nghip ca ng Bc thi gian qua vn ch yu l trng trt. T trng ngnh trng trt chim ti 71%, chn nui 29% trong tng gi tr gia tng ngnh nng nghip. Trong trng trt th cy lng thc vn gi v tr hng u, chim ti 63,5% gi tr gia tng ngnh trng trt. Trong thi gian qua, c cu sn xut nng nghip ca vng c nhng chuyn dch theo hng sn xut hng ha. Mt s loi cy con nh cy n qu, con nui c sn c ch trng pht trin hn v hnh thnh mt s vng sn xut tp trung, chuyn mn ha. Cc vng sn xut l : + Vng trng im sn xut la v ng thm canh trn cc cnh ng ln Trng nh, Ha An, ng Kh, Mng L, Yn Sn v mt s thung lng ca cc tnh. + Vng sn xut u tng Cao Bng, H Giang, Lng Sn, Bc Giang. + Vng ma Lng Sn (huyn Cao Lc, Lc Bnh), Yn Bi (Vn Yn v Trn Yn), Tuyn Quang (tp trung 18 x v nng trng 23/6 thuc huyn Sn Dng), Cao Bng. + Cc vng ch tp trung H Giang, Tuyn Quang, Yn Bi, Thi Nguyn, Ph Th v nhng ni khc c iu kin thch hp nh Bc Giang, Qung Ninh, Lng Sn, Lo Cai. + Cc vng c ph ch Lng Sn (tp trung huyn Hu Lng, Trng nh, Bnh Gia), khu vc ph cn Thi Nguyn (tp trung huyn Ph Lng, i T, ng H), Tuyn Quang (Hm Yn, Yn Sn, Chim Ha), Yn Bi, Cao Bng (Ngn Sn, Ha An v khu vc xung quanh th x). + Cc vng cy n qu Bc H (Lo Cai), Ngn Sn (Cao Bng), vng na huyn Chi Lng (Lng Sn), vng hng Lng Sn (tp trung huyn Cao Lc v khu vc xung quanh th x). + Vng cam, qut, bi, hng Lc Yn, Yn Bnh, vng vi thiu huyn Lc Ngn (tnh Bc Giang). - Ngnh chn nui : Chn nui gia sc ln pht trin vng kh lu, t chn nui cc loi tru, b phc v cho khai thc rng n vic chn nui tru b cung cp cho ng bng lm sc ko (cy, ba rung), vng hnh thnh mt s a im chn nui ly tht, ly sa in hnh l cc a phng : H Giang, Tuyn Quang, Vnh Ph.
89 90

Hnh thc chn nui ch yu hin nay l cc h gia nh chn nui theo n, phng tin th cng nn nng sut v hiu qu chn nui gia sc cha ln lm. Chn nui gia sc nh, gia cm ch yu l cc loi ln, g theo cc h gia nh vi ngha t cung, tc cp phm vi hp. Ngnh sn xut thy sn ng Bc chim t trng nh trong gi tr sn xut thy sn ca c nc (5% GDP ton ngnh), nhng li nm trong vng ng trng nh bt ca vnh Bc b. Vng bin ng Bc vi nhiu bi c v hng nghn hn o c ngun ti nguyn bin phong ph, a dng v l vng c nhiu din tch mt nc nui trng thy sn nc ngt. Ngnh nh bt c, nui trng thy sn nc l ch yu vng ven bin Qung Ninh. - V lm nghip, trong nhng nm qua, vng ny c nhng n lc nhm trc mt ph xanh i trng, i ni trc, dn dn khi phc vn rng b mt. y l mt trong nhng vng vn rng b gim st nghim trng nht nc ta. Hnh thc khai thc ba bi ly g v ph rng lm nng, lm ry, khai thc khong sn gy nn tnh trng ph rng ng k. C nhng mong su khai thc than t thi Php cho n nay cha h c li thm thc vt th sinh. Trong vng xy dng mt s nng trng cung cp nguyn liu cho ngnh giy (H Giang, Tuyn Quang, Lo Cai, Yn Bi ) v g tr m (Bc Giang, Thi Nguyn, Lng Sn, Qung Ninh). c thin nhin u i, vng ng Bc c bi bin Tr C, c vnh H Long, mt di sn thin nhin ca th gii vi phong cnh p, nhiu hang ng Lng Sn, Cao Bng, vn quc gia Ba B v ngun ti nguyn nhn vn phong ph (cc di tch lch s, n cha). Ngun ti nguyn l c s pht trin nhiu loi hnh du lch nh: du lch ngh dng, du lch tham quan thng cng, du lch vn ha, du lch sinh thi Ngnh du lch trong vng ang c xu hng pht trin mnh vi cc pht trin l H Long. II.3 Cc thnh ph - trung tm cng nghip. H thng th ca vng gm 18 thnh ph, th x vi din tch 1902,2km2, dn s 1.264,5 nghn ngi, mt dn s 665 ngi/km2. Ngoi ra, phi k n c mng li th trn, trung tm huyn th vi 104 th trn. Cc thnh ph, th x l nhng turng tm kinh t, chnh tr, vn ha, khoa hc ca tng tnh. Ngoi cc chc nng , chng cn c chc nng mang ngha lin vng nh thnh ph H Long, trung tm ph ca vng kinh t trng im Bc b. + Thnh ph H Long l mt trung tm quan trng ca vng vi phm vi nh hng l Qung Ninh, Bc Ninh, Lng Sn. Thnh ph H Long c tnh cht sau y: L thnh ph trc thuc tnh Qung Ninh, gi vai tr tnh l, trung tm chnh tr, kinh t, vn ha ca tnh. Ngoi ra y cng l mt trong nhng trung tm du lch, ngh mt c ngha quc gia v quc t. L u mi giao thng ca vng, trong c cng nc su Ci Ln l u mi chnh . L trung tm thng mi, dch v ln trong vng. C v tr quan trng v an ninh, quc phng. + Thnh ph Thi Nguyn l trung tm cng nghip ln c phm vi nh hng l Bc Cn, Thi Nguyn, Tuyn Quang, Cao Bng. Nhng trung tm ph l cc th x tnh l, nh t gic th c lin h bi ng 2,3,4 Do v tr a l v cc mi lin h kinh t x hi, Thi Nguyn t lu c nhiu gn b vi cc tnh Vit Bc nh Tuyn Quang, H Giang, Lng Sn, Cao Bng, Bc Giang. Thi
91 92

Nguyn li gn th H Ni c nhiu tim nng v t nhin, kinh t x hi thc s tr thnh trung tm ca Vit Bc v mt kinh t, vn ha, gio dc, o to. Thi Nguyn cn h tr cho vic khai thc ca vng duyn hi ng Bc v vng kinh t trng im Bc b. Thnh ph Thi Nguyn c cc tnh cht sau y : Trung tm ca vng Vit Bc v vn ha, o to, y t v giao lu vn ha. Thnh ph cng nghip, c bit l cng nghip gang thp. u mi giao thng vi cc tnh min ni pha Bc. Tnh l tnh Thi Nguyn c ngha quan trng v quc phng. + Thnh ph Vit Tr l mt trong nhng trung tm cng nghip ln ca ng Bc vi phm vi nh hng l cc tnh Ph Th, Yn Bi, Lo Cai, dc tuyn hnh lang quc l 2 v 70. Thnh ph nm trn b sng Hng v sng L, lin k vi n Hng, khu di tch lch s ca c nc. Thnh ph ng 3 sng ny c ng st, ng b ni vi Ty Nam Trung Quc, quan h mt thit v nhiu mt vi cc tnh Yn Bi, Lo Cai v vi cc tnh ng bng sng Hng. Thnh ph c cc tnh cht, chc nng ch yu sau y : L thnh ph cng nghip gm cc ngnh cng nghip nng (ha cht, c kh ng tu, vt liu xy dng), cng nghip nh (dt, giy), cng nghip in t, cng nghip phc v tiu dng, cng nghip ch bin lng thc thc phm. L u mi giao thng, trung chuyn giao lu hng ha vi H Ni v cc tnh ng bng. L trung tm chnh tr, kinh t, vn ha, khoa hc k thut ca tnh Ph Th, trung tm giao lu kinh t, c nh hng n vic pht trin khu vc pha Ty ca vng ng Bc . Ngoi 3 thnh ph ni trn, 14 th x cn li (H Giang, Cao Bng, Lo Cai, Cam ng, Bc Cn, Tuyn Quang, Yn Bi, Ngha L, Sng Cng, Ph Th, Bc Giang, Cm Ph, Ung B) l cc trung tm cp tnh v c ngha quan trong phm vi tnh v lin tnh. II.4 C s h tng v vt cht k thut. 4.1 H thng ng t : H thng ng t vi tng chiu di chy qua vng ng Bc l 44.250km, mt 66km/km2. Mng li ng t i qua vng vi cc tuyn ng dc. l ng s 2, di 316km t H Ni qua Vit Tr, Ph Th, Tuyn Quang ri n Mo Vc, i qua cc thnh ph cng nghip v cc a bn giu khong sn, lm sn, cy nhit i, chn nui gia sc ln ca vng. Tuyn ng s 3 t H Ni i thnh ph gang thp Thi Nguyn xuyn Bc Cn n Cao Bng ri Thy Khu, di 382km, on u song song vi ng st i Thi Nguyn. Con ng c tc dng ni lin vng kim loi mu (thic, ch, bc, km) vi Thi Nguyn v H Ni. Trong s cc ng st i ngang lnh th ca ng Bc, ng k l ng s 18 t Bc Ninh n Mng Ci (qua Ung B ng Triu) i qua khu vc khai thc than v sn xut in lc ln ca vng, ni vi ca khu Mng Ci. ng s 4, t Mi Ngc qua Mng Ci, Lng Sn, Cao Bng n ng Vn, tuyn ng xuyn ng mng Cao Lng vin mp bin gii Vit Trung qua cc vng than, qung Bxt, cy cng nghip v hoa qu nhit i ni ting ca vng (hi, tam tht, thuc l, o, l, mn) v cng l con ng chin lc
93 94

i vi vic bo v vng bin gii pha Bc. Ngoi ra cn c ng 3A (hay l 13A) t Lng Sn, qua Bc Sn n Thi Nguyn, Tuyn Quang, sang Yn Bi, n T Khoa gp ng s 6 C Ni, con ng trung du c nhiu ngha v kinh t v quc phng. - H thng ng st : Tuyn H Ni ng ng 163km ni vi ga Bng Tng (ga cc Nam ca h thng xe la xuyn lc a theo hng Bc Nam ca Trung Quc). y l tuyn ng st c ngha quan trng trong vic to ra cc mi lin h i qua mt s khu vc kinh t v quc phng xung yu : Bc Giang Chi Lng Lng Sn. Tuyn H Ni Lo Cai, tuyn ng st c o xuyn qua thung lng sng Hng, mt thung lng hp nhng cha nhiu ti nguyn khong sn, lm sn v thng sang Trung Quc. Tuyn ng ny ni lin Yn Bi, Vit Tr xui v H Ni (sau ra cng Hi Phng). Tuyn H Ni Qun Triu di 76 km, ni lin Th vi nhiu cm cng nghip c kh, luyn kim quan trng nh ng Anh, G m, Lu X Tuyn Kp Ung B 74km v ko di ti Bi Chy. 4.2 ng thy : ng sng : vng khng c u th v hu ht cc con sng chy qua vng u l phn thng, trung lu, kh nng khai thc ng sng ni b kh khn. Nhng qua h thng cc sng nh : sng Hng, sng Cu, sng Thng, sng Lc Nam, sng K Cng,vng tn dng khai thc chuyn ch cc loi : g, tre, na, my, song t cc tnh v cc vng khc trong nc m ch yu l v vng ng bng Bc b. 4.3 ng bin : cng bin Ca ng, Mng Ci (Qung Ninh) l ca khu ln nht vng, tham gia vo vic xut nhp khu hng ha nguyn liu (ch yu l vn chuyn than xut khu). Tuy nhin cng bin cha c nng cp, hin i ha tng ng vi quy m pht trin vng nn trong nhiu nm qua nng lc vn chuyn cn thp. T cng bin ny, vng thc hin trao i nguyn liu (than g) i cc nc trong khu vc v th gii. 4.4 ng hng khng : ng hng khng vng ng Bc cn km pht trin, ngoi nhng sn bay dn dng nh phc v cho cng tc qun l quc phng trc y, n nay ng hng khng cha tham gia vo hot ng to mi lin h kinh t ni vng v lin vng . - Thng tin lin lc : Cng vi s pht trin ca qu trnh cng nghip ha, hin i ha, ngnh thng tin lin lc bu in cng ang ngy cng c pht trin. H thng truyn thanh, truyn hnh, bu in i n hu ht cc a phng, cc trung tm cng nghip, cc n v sn xut m bo a tin nhanh chng, kp thi gp phn nng cao dn tr v cc mt. Vic xy dng cc trm tip sng truyn thanh, truyn hnh vng tip gip ni vng ng bng sng Hng m ra tng lai mi cho ngnh bu in thng tin lin lc. 4.5 Vt cht k thut phc v pht trin vng: Mc d hu ht cc tnh vng l ni nhng trong nhiu nm qua vng khc phc mi tr ngi thit lp c h thng sn xut in t cc nh my n cc vng nng thn, min ni. Nh my thy in Thc B, nh my in Lo Cai, nh my in Ung B l nhng trung tm cung cp in cho sn xut, tiu dng hng ngy ca con ngi v x hi. c bit ch l vng cn c nhng c s kinh doanh du lch ni ting khng ch c ngha trong nc m c quc t.
95 96

Trung tm du lch H Long, Hi Ninh (Qung Ninh) hin ti c xy dng vi h thng khch sn, nh ngh, i tu phc v du lch to sc cun ht c khch trong nc v quc t. y phi ni n vnh H Long c coi l di sn vn ha th gii vi nhng hang ng, o tuyt p tr thnh ni t chc kinh doanh thu ngun ngoi t gp phn tch ly ln cho nn kinh t quc dn vng. Khu du lch Pc P, h Ba B l cnh quan t nhin nhng c ngha lch s ang c u t pht trin c s h tng, cc phng tin phc v du lch (khch sn nh hng) to kh nng tip nhn lng khch quc t v trong nc hin ti v tng lai. Khu di tch Lng Sn vi nhng hang ng t nhin ni ting Tam Thanh, Nh Thanh, ni Vng Phu, cha Tin to sc cun ht vi du khch quc t. Tuy nhin, khu du lch ny mi ang dng tim nng cn phi c tp trung u t nng cp a vo hot ng thng xuyn III. NHNG NH HNG PHT TRIN KINH T VNG NG BC BC B. III.1 Thun li c bn. Vng ng Bc tip gip vi Ty Bc, ng bng sng Hng, bin ng v Trung Quc, c v tr thun li khng ch bi cc ca khu, m cn bi mt phn lnh th gn vi vng kinh t trng im Bc b, vi nhng trung tm th ln vo bc nht ca c nc (nh H Ni, Hi Phng). ng Bc l mt trong nhng vng giu ti nguyn khong sn, trong c nhng loi c ngha quan trng i vi quc gia nh : than, apaptit, st, ng, ch, km, thic ng Bc c vng than Qung Ninh ln nht c nc, l vng duy nht nc ta c m apatit tr lng ln v tp trung. Vng ng Bc c tim nng du lch rt phong ph, a dng v c sc hp dn chng nhng i vi du khch trong nc, m cn vi khch nc ngoi. Ni y c th n nhn s lng ln khch du lch vi nhiu loi hnh khc nhau. l vnh H Long (Qung Ninh), mt danh lam thng cnh ni ting th gii; bi bin Tr C quanh nm lng gi, nhiu h nc ln vi cnh quan hp dn (h Ba B, h Ni Cc); Sapa cao 1.500m trn mc nc bin, m o trong sng m; cc thc nc Bn Dc, u ng (Cao Bng) hoc cc cnh rng gi nguyn sinh nh vn quc gia Ba B, Tam o, vi h sinh thi rng rm nhit i lm tha mn tr t m ca du khch v lng say m nghin cu ca cc nh khoa hc. V mt vn ha lch s, vng ng Bc phn nh b dy ca lch s Vit Nam. Nhiu di tch lch s cn c bo v qua dng thi gian, rt c gi tr v mt khoa hc v gio dc truyn thng. Nhng l hi c truyn nh hi n Hng (Ph Th), m bn dn tc. Vng ny c nhiu di tch cch mng nh Pc P, Tn Tro nhiu cng trnh kin trc, vn ha c o nh cha Qunh Lm (Qung Ninh), vin bo tng cc dn tc min ni (Thi Nguyn) , to iu kin cho khch du lch tham quan, tm hiu v nghin cu. ng Bc c nhiu ti nguyn khai thc t rng (nh g, qu, mt ong, cc loi tinh du qu), sn phm cng nghip t vic khai thc, ch bin khong sn nh in, phn ln (chim 80% sn lng c nc), phn m (100%). Nhiu loi sn phm c gi tr cao (ch chim 13,8% gi tr ch xut khu ca c nc) III.2 Nhng kh khn nh hng n s pht trin. Nn kinh t cn thp km, cha t p ng c nhu cu x hi ca vng. S gn kt cng nng nghip cha cht ch, km hiu qu. T l nng lm thy sn a vo ch
97 98

bin mi c khong 30%. Sn xut nng nghip nhiu ni cn ph thuc vo t nhin, nng sut cy trng ch bng 60% mc trung bnh ca c nc v bng 40% mc trung bnh ca ng bng sng Hng. Vic pht trin kinh t theo lnh th cn c s chnh lch gia di trung du v khu vc ni cao. Di trung du Ph Th, Bc Cn, Thi Nguyn, Bc Giang, Qung Ninh tp trung nhiu c s cng nghip. Cc tnh thuc khu vc ni cao, ni sinh sng ca ng bo cc dn tc vi ngh nng lm nghip l chnh, iu kin giao thng kh khn, cng nghip cha pht trin, trnh v kinh t x hi cn mc thp v lc hu. ng Bc ang ng truc nhng vn ln cn phi gii quyt. l: Nhng li th v v tr a l, ti nguyn thin nhin cha c khai thc c hiu qu. Mi trng cc vng ni, vng bin ang b xung cp, ti nguyn thin nhin ang b ph hoi nghim trng. III.3 nh hng pht trin. - V cng nghip : Hnh thnh cc ngnh hoc sn phm cng nghip ch lc trong c mt s mi nhn da trn cc li th v nguyn liu v th trng nh : cng nghip khai thc, tuyn qung v tinh ch khong sn (than, st, kim loi mu); cng nghip vt liu xy dng, cng nghip ch bin nng lm, hi sn; cng nghip luyn kim, ch to c kh nhit in v thy in va v nh; cng nghip phn bn, ha cht; cng nghip hng tiu dng. Ci to v m rng cc khu cng nghip hin c, ng thi tng bc ci to cc iu kin v c s h tng hnh thnh mt s khu cng nghip mi. Pht trin cng nghip phi i i vi vic bo v mi trng. Duy tr v pht trin cc ngnh ngh tiu th cng nghip, c bit l sn xut cc sn phm m ngh c gi tr xut khu cao. - V nng nghip : i mi c cu nng nghip, chuyn dch c cu cy trng theo hng sn xut hng ha (gim t trng cy lng thc, tng t trng cy cng nghip, cy n qu, rau thc phm); pht trin lng thc theo hng thm canh gii quyt vi mc cho php nhu cu ti ch. Pht trin mnh cc vng cy tp trung to ra khi lng hng ha ln. Chuyn i c cu vt nui. Ch trng pht trin cc vng cy c sn. i mi h thng ging v to ging cy trng, vt nui, i i vi vic p dng tin b khoa hc - k thut, k c khu sau thu hoch. - V lm nghip: Pht trin lm nghip theo hng x hi ha, thc hin chc nng bo v rng u ngun, trng rng mi v gi gn mi trng sinh thi. i mi ging cy trng, chuyn i c cu cy trng ph hp vi nhu cu ca th trng v lm sn. Xy dng cc vng nguyn liu giy, g tr m, qu, hi - V cc ngnh dch v : Pht trin mnh h thng cc trung tm thng mi, cc khu kinh t ca khu nh Mng Ci, Cao Bng, Lng Sn Pht trin thng nghip vng cao, vng su, vng xa, vng hi
99 100

o. Khuyn khch ti a i vi cc loi u t cho sn xut, kinh doanh, dch v khc phc khong cch v trnh pht trn so vi cc vng khc. Pht trin mnh du lch bin, xy dng mt s khu, cm du lch, tuyn du lch ni vng, lin vng v quc t. u t xy dng c s vt cht cho ngnh du lch, pht trin cc loi hnh dch v khc nh vn ti qu cnh, dch v ti chnh, ngn hng, chuyn giao cng ngh, thng tin lin lc. y mnh pht trin cc khu vc ca khu, to c s nng cao kh nng chuyn ti qu cnh bng ng st, ng b. Pht trin cc lnh vc x hi nh gio dc o to, y t, vn ha, thng tin Kt cu h tng then cht phi c u tin pht trin v i trc mt bc. Tp trung u t xy dng cng Ci Ln, pht trin mng li giao thng, nng cp cc quc l 2,3,1,70. Khi phc v nng cp cc ng vnh ai quc l 4, N1, N2, to ra mng li ng hon chnh cho c vng. Tng bc xy dng h thng thy li v h thng cp nc cho cc thnh ph, th x, th trn, huyn l. Cc khu cng nghip, cp nc sch cho khu vc nng thn, ch khu vc vng cao ca ng bo dn tc. Pht trin mng thng tin bu chnh vin thng, cp in. Vn mi trng c coi trng song song vi vic pht trin kinh t x hi; ph xanh t trng i ni trc, u tin khu vc u ngun, ni c yu cu phng h; chng nhim khng kh, t v ngun nc, gi gn v bo v nghim ngt mi trng khu vc ven bin, cc th, cc trung tm khu cng nghip v khu vc khai thc than Qung Ninh, cng nh cc khu vc khai thc khong sn khc.

101

102

III. VNG NG BNG SNG HNG

ng bng sng Hng bao gm cc tnh, thnh ph: H ni, Hi Phng, Hi Dng, Hng yn, H Ty, Thi Bnh, Nam nh, H Nam, Ninh Bnh, Vnh Phc v Bc Ninh vi din tch 14.685.5 km2 (chim 4.4% din tch c nc) v s dn (nm 1997) l 16.862.7 nghn ngi (chim 22% dn s c nc). Nm v tr chuyn tip gia trung du, min ni pha Bc v Ty Bc vi vng bin pha ng, ng bng sng Hng c vai tr quan trng trong s nghip pht trin kinh t x hi ca t nc. I. CC YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN VNG. I.1 Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin. 1.1 a cht a hnh: Tip ni vi lch s a cht kin to lu di ca vng Bc b, s hnh thnh ng bng sng Hng ch yu l qu trnh bi t ca sng v bin. Nu nh cc vng ty bc, ng bc l vng ni cao, him tr, b mt chia ct phc tp, th ng bng sng Hng c b mt tng i bng phng. Chiu di thoi dn v pha bin, hng nm trung bnh khong 60 100 m. 1.2 V kh hu: Trn nn tng ca kh hu nhit i gi ma nhng hng nm vng cn chu nh hng ca gi ma ng bc to ma ng lnh, c ch gi lm mt i tnh n nh ca nn nhit i, nhit trung bnh 23 27 0C, nhng ma ng c ngy nhit xung ti 9 100C. Nhng nh hng ca c ch gi ma to cho vng c kh nng pht trin quy m rng ln, hiu qu cao: Lng ma trung bnh hng nm khong 1700mm-2000mm nhng tp trung vo ma h (t thng 6-thng 9,10). 1.3 Ti nguyn t: ng bng sng Hng hin c 1.032.000 ha, t l din tch t c s dng chim 82,48% din tch t nhin ca vng, cao hn mc bnh qun ca c nc (56-50%) v cao nht so vi cc vng khc (ng Nam B 75,69%; ng bng sng Cu Long 78,71% din tch t t nhin ca vng). Tuy ch chim 5,51% din tch t ang s dng ca c nc, nhng ng bng sng Hng c din tch trng cy lng thc ng hng th hai trong cc vng, t 1.246,9 nghn ha. t ai y rt thch hp vi vic thm canh la nc v trng mu, cng nh trng cc cy cng nghip ngn ngy (ay, u tng, lc, ma.). Kh nng m rng din tch ca ng bng vn cn khong 137 nghn ha. Qu trnh m rng din tch gn cht vi qu trnh chinh phc bin, v hng nm vng b bin t Sn n Kim Sn (Ninh Bnh) thng xuyn c bi t. V ma cn, nc mn t bin xm nhp su vo t lin, nh hng n nc sng v cc hot ng sn xut vng ven bin.

103

104

Din tch t v thnh phn cu to ca t ng bng sng Hng c quan h cht ch vi qu trnh xi l vng ni v qu trnh bi t Duyn hi. ng bng sng Hng vn l sn phm bi t ca h thng sng Hng v sng Thi Bnh. Vic p p sng , xy dng cc h cha nc phc v cho thy li v in nng nh Ha Bnh v s gy nhng tc ng trc tip n lng ct bn trong dng chy. Mt s khu cng nghip c hnh thnh trn lu vc sng v nh hng n ng bng sng Hng. Khu Lm Thao, Vit Tr trong mi ngy m s dng 20.000 m3 v thi ra 192.000 m3. Tnh hnh nhim bn nc ang ngy cng tng. 1.4 Ngun nc: Vng l ni tp trung hu ht phn h lu cc h thng sng (sng Hng, sng Thi Bnh) v cc ca sng ra bin. H thng sng ngi vng cha ng tim nng ln, c nc thng xuyn cha nhiu ph sa p ng y cho qu trnh sn xut, ng thi cn gp phn ng k vo vic lm cho t ai mu m, a nng sut cy trng ln cao, bi p thng xuyn m rng din tch cc a phng ven bin. H thng sng ngi trong vng cn c khai thc, thit lp cc cng sng v h thng vn ti ni b tt v cc sng ln thng c nhng nhnh thng thng vi nhau. Ngun nc ngm phong ph, su khng su lm ta c th khoan c nc ngm m bo cht lng a vo s dng cho nhng khu sn xut v i sng sinh hot ca b phn ngi lao ng vng xa ngun nc cha c h thng dn nc n. 1.5 Ti nguyn khong sn: ng bng khng nhiu v chng loi v ch c tr lng va v nh. Vic pht trin cng nghip ph thuc nhiu vo ngun nguyn liu t bn ngoi. Tim nng khong sn ln nht l than nu, ng v tr hng u trong c nc. Tr lng c tnh hng chc t tn su 200m n 2000m hin cha c iu kin khai thc. Ngoi ra, trong vng cn c tim nng v kh t. I.2. Cc yu t kinh t x hi. 2.1 Dn c v lao ng: ng bng sng Hng l vng c mt dn s cao, c dn trong vng ch yu l ngi Kinh vi kinh nghim v truyn thng thm canh la nc, xen canh gi v cc loi hoa mu v cc lng ngh th cng m ngh hot ng vo thi gian nng nhn. Vng ny c t l dn tc t ngi thp nht c nc, ch c 3,8% so vi s dn. Lch s 4.000 nm dng nc v gi nc ca dn tc ta gn lin vi vng t ny. ng bng sng Hng tiu biu cho truyn thng vn ha, truyn thng yu nc, truyn thng cn c lao ng ca nhn dn Vit Nam. C dn ng bng sng Hng c trnh hc vn v dn tr cao hn so vi cc vng khc. ng bng sng Hng c s ngi m ch trong tui lao ng t nht c nc vi t l 10,7% (c nc l 16,5%), s lao ng c k thut cao nht chim 14,0% s ngi lao ng (c nc l 10%), s cn b c trnh i hc v cao ng chim 35,5% tng s cn b cao ng ca c nc (vng ng Nam B 20,6%). Mc th ha ca ng bng sng Hng khng cao. Nm 1997 s dn thnh th ch t 19,0%, trong khi c nc l 21,0%. V ch tiu ny, ng bng sng Hng ng sau ng Nam B (46,1%), duyn hi Nam Trung B (23,3%) v Ty Nguyn (22,9%). Tuy nhin tnh cht, c im v mc hng th cc sn phm v tinh thn v vt cht, cng nh trnh vn minh th y tin b hn nhiu so vi cc vng khc.
105 106

ng bng sng Hng l vng dn c c mt cao nht c nc. Nm 1997 mt dn s trung bnh ln ti 1.148 ngi/km2 (ng nht l H Ni 2.268 ngi/km2, sau l Thi Bnh, thp nht l Ninh Bnh 621 ngi/km2). Dn c ng nh vy nn tim nng lao ng trong vng l rt ln. Nghin cu v phn b dn c trong vng cho thy, mt tha di mc trung bnh (1.000 ngi/km2) ch yu vng bn sn a v di trng. Mt dy c ph bin cc khu vc gn vi sn xut th cng nghip (Bt Trng, Gia Lm H Ni, Hu Bng, Thch Nht H Ty), vng trng cy n qu (Thun Vi, V Th, Thi Bnh), hot ng ng nghip (di Xun Thy, Thy Hi, Thi Thy Thi Bnh t ti trn 500 ngi/km2). Hin nay, gia tng dn s bnh qun hng nm mc gn 2%. Tr tnh Thi Bnh, H Nam, Nam nh v Th H Ni, cc tnh cn li u c tc tng dn s kh cao. Nguyn nhn c bn c l ch vic thm canh la nc c truyn i hi phi s dng nhiu lao ng tr thnh ng lc thc y dn s pht trin. Hnh thc qun c c hai xu hng chnh l theo kiu lng x tp trung thnh nhng im cc di t cao xen k trong vng v kiu phn b dc theo hai b ca h thng sng Hng v sng Thi Bnh. iu c ct ngha bi hnh thc canh tc trong sn xut nng nghip, trng la nc v s tin li trong hot ng sn xut ven sng. ng bng sng Hng l vng pht trin sn xut lu i nn t xa xa hnh thnh nhiu lng ngh nh Hnh Thin (Xun Thy, Nam inh), ng Sm ( Kin Xng, Thi Bnh), c bit l H ng. y l c s quan trng hnh thnh nhng lng ngh sn xut chuyn mn ha ca vng. Cc ti nguyn vn ha, lch s, nhng cng trnh kin trc c. y c mt tp trung ng nht so vi cc vng trong c nc. 2.2 V kinh t: ng bng sng Hng c hai trung tm kinh t x hi vo loi ln nht c nc v c coi l hai cc pht trin l H Ni v Hi Phng. H Ni l trung tm chnh tr, vn ha khoa hc k thut v kinh t ca c nc. Hi Phng l thnh ph cng quan trng nht min Bc, l v tr tip nhn v trao i hng ha, nguyn liu ca vng, cng nh c 12 thnh ph, th x v khong 88 th trn. y l nhng c s quan trng hnh thnh b khung cho vic pht trin kinh t theo lnh th. II. T CHC LNH TH SN XUT VNG NG BNG SNG HNG. II.1 Khi qut v s pht trin kinh t vng. ng bng sng Hng l vng pht trin mnh v cng nghip, dch v, nng lm ng nghip. Vi 22% dn s so vi ton quc (nm 1997), vng ny ng gp 56.310 t ng (22% GDP), 19,4% gi tr gia tng nng nghip v 28,8% gi tr gia tng ngnh dch v ca c nc. GDP/ngi vo nm 1997 t 3.700 nghn ng xp x mc trung bnh c nc. Thi k 1993 1997 kinh t ca vng t mc tng trng 8% gn bng mc trung bnh c nc (8,2%). C cu kinh t theo ngnh c xu hng chuyn i nhanh: gim mnh t trng nng lm nghip t 37,8% (1990) xung 26,7% (1997). Cng nghip xy dng t 14,4% (nm 1990) tng ln 28,8% (nm 1997) v dch v t mc 45 47,8%. II.2 T chc lnh th sn xut cc ngnh. 2.1. Ngnh sn xut nng nghip:
107 108

ng bng sng Hng l mt trong hai va la ca Vit Nam. V vy, n c nhim v h tr lng thc cho cc tnh pha Bc v gp phn phc v xut khu. ng bng sng Hng cn cung cp cc tin b khoa hc v cng ngh, cng nh i ng cn b v cng nhn c trnh chuyn mn k thut cho cc tnh. Trong thi k 1993 1997, 85% sn phm nng nghip ca ng bng sng Hng c s dng trong vng: 5% a ra cc vng khc trong nc v 10% dnh cho xut khu. V nng nghip ch yu l trng la nc. C cu ngnh nng nghip cn tnh trng mt cn i gia trng trt v chn nui, cng nh gia trng cy lng thc v cy cng nghip ngn ngy. V hin trng s dng t, t nng nghip chim 57,65% tng din tch t nhin ca vng. Kh nng m rng din tch bng khai hoang l hn ch. 2.2.1. V trng trt: Trong nng nghip, cy hng nm chim 89,15% din tch t nng nghip. t ny s dng sn xut lng thc l ch yu. Pht huy truyn thng thm canh tng v, din tch cy lng thc n nm 1997 l 1,24 triu ha, trong 1,057 triu ha la. Nng sut t 40,1 t/ha. Sn lng lng thc quy thc t 4,62 triu tn, trong 4,12 triu tn la. V c cu sn lng lng thc, la chim 89,21%, hoa mu 10,8% (ch yu l ng, khoai, sn trng cc bi ven sng hoc vng t cao trn ng bng lun canh vi cy ngn ngy khc). Khc vi ng bng sng Cu Long, ng bng sng Hng c nhng vng thm canh, chuyn canh rau qu lm thc phm xut khu, nhiu nht l v ng xun, phn b ch yu H Ni, Hi Dng, Hng Yn, Thi Bnh, Nam nh, H Nam. * Cy lng thc (la): Vi truyn thng sn xut lu i, ngnh trng cy lng thc (la) ng bng sng Hng i t hnh thc sn xut nh phn tn, manh mn nng sut thp ln hnh thc sn xut ln tp trung n thi k thc hin khon sn phm ngy nay, s thay i ton din v cc mt a sn xut nng nghip ni chung v ngnh trng la ni ring t hiu qu cao. Vic u t nghin cu lai to ging la mi nng sut cao, a trang thit b my mc hin i vo cc khu lm hon thin dn chu trnh sn xut t t n sn phm cui cng lm s lng sn phm tng ln, cht lng sn phm nng cao, gi tr s dng ln. Sn lng la nm 1994 khong 4.121.400 tn chim t l 17,5% tng sn lng la c nc, ng th 2 sau ng bng sng Cu Long. Ngoi vic cung cp cho i sng nhn dn trong vng, la cn tham gia khi lng ng k cho xut khu. Cc a phng c din tch v nng sut la cao l: Hi Hng, Thi Bnh, Nam H. * Hoa mu lng thc (ng, khoai lang, sn): So vi cc vng khc, vng ng bng sng Hng c din tch hoa mu lng thc ng hng th 3. C cu hoa mu lng thc c s bin i hng nm: 189.400 ha (1990); 200.700 ha (1991); 211.200 ha (1992); 199.800 ha (1993); 182.300 ha (1994). C s bin ng c bn l s thay i c cu cy trng gia trng hoa mu cy lng thc vi trng cy cng nghip ngn ngy v cy thc phm do tc ng ca nn kinh t th trng. - Cy ng: Ng trng nhiu cc a phng c iu kin thun li nh bi bi ven sng, t ph sa cho nng sut cao. Din tch ng ca vng khong 75.400 ha chim t l 14,1% ca c nc,
109 110

trong nhiu nht l cc a phng: H Ty, Hi Hng, Nam H, ba tnh c din tch 52.100ha chim 69,1% din tch ng ca vng. Hng nm vng ng bng sng Hng t sn lng 200.100 tn chim 17,5% tng sn lng ng c nc (c nc 1.143.900 tn). Ring cc tnh Hi Hng, H Ty, Thi Bnh chim 71% sn lng ng ca c vng. Nng sut ng trung bnh hng nm t 26,5 t/ha ng th hai sau vng ng bng sng Cu Long. Ng trng tp trung ch yu l vng bi bi ven sng. Sn phm ch yu l sn phm th phc v cho chn nui gia sc l chnh. - Khoai lang: Khoai lang l cy b sung cho ngun lng thc t lu i i vi ngi nng dn vng ng bng. Trc y khoai lang ch yu phc v cho chn nui gia sc, gia cm. Khoai lang cng nh ng thng c trng xen v tn dng ti a u th ca kh hu, t ai. Din tch khoai lang vng ng bng sng Hng khng thun li nhiu vi sn (khoai m), mt khc gi tr s dng trong i sng ngi dn khng ln nn din tch trng sn khng ln, ton vng c khong 7000 ha ch chim 2% din tch c nc. Sn lng sn hng nm khong 59.100 tn chim 2.5% tng sn lng sn c nc. Ngun sn thu hoch phc v ch yu cho ngnh chn nui, c phn nh tham gia vo cng nghip ch bin thc phm, ung (ru, bnh). Ngoi cy hoa mu lng thc, vng ng bng sng Hng cn tn dng u th sn xut cc loi rau, u lm thc phm cho i sng hng ngy. Hng nm trng khong 72.200 ha rau, tng sn lng rau khong 1.110.100 tn chim 23,7% din tch v 29% sn lng rau c nc. Cng vi 9400 ha u, vi sn lng 5500 tn/nm cung cp phn ln cho con ngi, ngoi ra cn cung cp cho gia sc, gia cm. * Cy cng nghip: Cy cng nghip vng ng bng sng Hng hng nm c khong 65.800 ha, trong : ay 4003 ha, ci 1699 ha, ma 2700 ha, lc (u phng) 20.700 ha, u tng 30.100 ha, thuc l 200 ha.Cy cng nghip hng nm (ngn ngy) ch yu l lc (u phng) v u tng trng nhiu cc a phng nh: H Ty, Hi Hng. Cc sn phm cy cng nghip ngn ngy lm nguyn liu cho ngnh ch bin thc phm, ph ph phm phc v cho ngnh chn nui gia sc nh, gia cm. 2.1.2 Ngnh chn nui: Ngnh chn nui hin nay ang pht trin gn vi qu trnh trng trt lng thc, thc phm. Trong t l cn cn kinh t vng, ngnh chn nui ang c ch a ln ng k. Ngnh chn nui gia sc ln (tru, b), hng nm vng ch c khong 254.400 con tru, 302.300 con b. Tru, b chn nui ch yu l phc v cho sn xut nng nghip, ly sc ko, phn bn, mt s b phn ly tht, ly sa lm thc phm. Chn nui gia sc nh, gia cm (ln, g, vt) pht trin mnh trong cc hp tc x v h gia nh hng nm, ln c khong 3.510.500 con, trong hn 80% l chn nui trong cc h gia nh. Sn phm ca ngnh chn nui gia sc nh, gia cm l ly tht, trng, sa, lng, da lm nguyn liu cho cng nghip ch bin thc phm phc v cho i sng hng ngy ca nhn dn trong vng, mt phn xut khu sang cc vng khc v i cc nc trn th gii (tht ln, trng...).
111 112

Ngnh chn nui thy sn c tin hnh ch yu trong h, ao, m do gia nh t nhn qun l, mt s c s chn nui tp th ch lm nhim v nui, lai to ging mi cung cp cho cc h, c th, ngun li cung cp ch yu cho i sng hng ngy ca nhn dn trong vng. 2.2- T chc lnh th sn xut cng nghip: 2.2.1- S pht trin cng nghip vng: Ngay t thi Php chim ng, vng ng bng sng Hng l ni xy dng h thng cc ngnh cng nghip c c cu v qui m tng i hon chnh vi mc ch phc v cho giai cp thng tr. Cc ngnh in lc, c kh ch to, c kh sa cha lp rp tp trung ch yu l H Ni, Hi Phng, Nam nh. Trong thi gian t 1954 n nay cc ngnh cng nghip c c m mang nhm phc v mc ch trang b my mc cho ngnh kinh t quc dn, ch trng vo cc ngnh nng nghip, giao thng vn ti cho i sng, nhiu ngnh cng nghip c u t vn ln nh: in lc, c kh (c bit l sn xut my mc tinh vi chnh xc), ch bin lng thc thc phm, dt vi si may mc p ng c nhu cu nhn dn trong vng, trong nc v xut khu. Tuy nhin p ng ngy cng cao nhu cu pht trin kinh t ca c nc trong nhng thp k ti, vng ng bng sng Hng cn phi c nhng nh hng c th v khai thc tim nng u th ca vng, tin ti t chc cc lnh th cng nghip ph hp vi tim nng, c s hin c. C th l: Pht huy tim nng cht xm v tn dng u th ca cc ca ng ln giao lu quc t, pht trin cc ngnh cng nghip mi nhn, gp phn to cho vng thnh vng ng lc cho cng nghip ha, hin i ha t nc ni chung v Bc b ni ring. Cc ngnh cng nghip s c pht trin mnh trn ton a bn l: - Pht trin ngnh c kh vi nhng sn phm ch to quan trng: my pht in, ng c in v kh c in, my cng c ng mi v sa cha tu bin, x lan, sn xut ph tng my nng nghip, lp rp my ko, bm nc, cc dy chuyn thit b ch bin, lp rp t xe my. - Cng nghip in t i t lp rp n ch to linh kin s tr thnh khu vc i u so vi cc vng khc. - Pht trin cc ngnh cng nghip c bn nh sn xut xi mng, luyn thp. S c mt s nh my xi mng ln Nam H, Ninh Bnh, Hi Phng. - Cng nghip ch bin lng thc thc phm vi cng ngh tin tin v sn phm cht lng cao. - Pht trin mnh cng nghip sn xut hng tiu dng xut khu nh dt da giy, may mc. ng thi pht trin cc sn phm tiu dng a dng khc cho th trng trong nc, c bit l cc hng tiu dng lu bn, cao cp nh tivi, t lnh, xe my. 2.2.2 Cc hnh thc t chc lnh th sn xut cng nghip: Khu cng nghip tp trung n nay c coi l hnh thc cng nghip ht nhn ca a bn trng im, ca vng v tnh. Xy dng cc khu cng nghip tp trung s gim chi ph nh s dng c hiu qu cc c s h tng, to mi lin kt gia cc x nghip trong khu, c thun li trong vic khc phc nhim mi trng, to mi trng thu ht vn u t vo pht trin cng nghip, nht l cc ngun vn u t t nc ngoi. Gn vi li th tng a phng, c bit l cng nghip ch bin cc nguyn liu t nng, lm, thy sn, cc cng nghip va v nh cng c khuyn khch pht trin. Cc khu, cm cng nghip trn lnh th vng:
113 114

* Thnh ph H Ni: - Ci to v m rng chn khu cm cng nghip hin c theo hng tng bc i mi cng ngh ca cc x nghip hin c, hon thin v nng cp kt cu h tng, khc phc nhim mi trng. Nhng khu cm cng nghip l: Minh Khai Vnh Tuy Thng nh ng Anh Trng nh ui c Vn in Cu Din Ngha Gia Lm Yn Vin - Chm Cu Bu. - Xy dng mi cc khu cng nghip tp trung v khu ch xut gn lin vi vic hnh thnh nhng th mi lm v tinh cho thnh ph H Ni. Khu cng nghip ng Bc A: Cch trung tm H Ni v pha ng Bc 8 km, nm st trc quc l 5 (H Ni Hi Phng). - Cp thot nc v cp in thun tin, nm st H Ni nn c h thng bu in vin thng thun li. Qui m t ai xy dng khong 300 ha. - Cc ngnh cng nghip d kin thu ht vo y l nhng ngnh cng nghip nh, c kh, tiu dng v in t. Khu cng nghip ng Bc B (Si ng): Nm gn khu cng nghip ng Bc A, bn quc l 5 theo hng H Ni Hi Phng. C cc iu kin h tng nh khu A. Qui m t ai xy dng tng 84 100 ha c th m rng ln 200 ha. Cc ngnh cng nghip thu ht vo khu sn xut: linh kin in t, linh kin c kh, thit b in t gia nh, my thng tin, my tnh. Cng ty DaeWoo ca Hn Quc lin doanh v ang trin khai xy dng cc nh my. * Khu ch xut Sc Sn: - Cnh sn bay Ni Bi, cch ng cao tc H Ni Ni Bi khong 5 6 km. - C ngun nc ngm c th khoan ging cp nc sn xut cho khu cng nghip. C ngun in ly t ng dy 220KV t trm ng Anh i Thi Nguyn. - Ngun t cho xy dng 550 ha cho khu ch xut v 350 ha nh cho cng nhn (bc u dnh cho khu ch xut 100 ha v nh 50 ha). - Cc nh cng nghip d kin thu ht vo khu l sn xut hng in t, linh kin in t, chi, dng c th thao, ng h cc loi, thit b o lng. c giy php lin doanh vi cng ty Rinong ca Malayxia xy dng khu ch xut. * Khu cng nghip Bc cu Thng Long: - Nm pha Bc cu Thng Long, kh nng cp in nc thun li. - Din tch xy dng khu cng nghip khong 100 150 ha. Cc ngnh cng nghip d kin thu ht vo khu cng l nhng ngnh cng nghip nh, cng nghip ch to nh: in t, in gia dng, sn phm quang hc. * Thnh ph Hi Phng: - Ci to v m rng 3 khu, cm cng nghip hin c: Qun Toan, oan X v Minh c. - Xy dng mi mt s khu cng nghip tp trung v khu ch xut khu cng nghip Vt Cch. - Nm cch Hi Phng v pha Ty Bc 13 km st ng quc l 5, gn cng Vt Cch v cch ga xe la D Ngha 17 km.
115 116

- C kh nng m rng tng cng sut nh my nc Vt Cch nn vic cp nc m bo. Gn li in quc gia v thng tin lin lc thun tin, tng din tch ton khu: 153 ha. - Cc ngnh cng nghip thu ht vo khu l nhng ngnh cng nghip nh nh : dt, may, thy tinh, gm, s, cng nghip thc phm, nha, c kh, thit b giao thng.. - D kin lin doanh vi cng ty Nomura (Nht Bn). * Khu ch xut Hi Phng: - Nm gn Sn cch Hi Phng 16km cch ng s 14 Hi Phng Sn, gn cng v sn bay Ct B. Ngun nc: s xy dng nh my 60 000 m3/ngy sau m rng ln 120.000 m3 150.000 m3/ngy. Ngun in: ly t li in quc gia. Gn thnh ph nn h thng bu in vin thng thun tin. Din tch s dng: 1000 ha, trc mt c th s dng 300 ha. - Nhng ngnh cng nghip thu ht vo khu l nhng ngnh cng nghip nh nh dt, may, giy dp, nha, sn xut giy, c kh ch to v lp rp in t.. - c giy php lin doanh vi mt cng ty ca Hng Kng xy dng khu ch xut. * Khu cng nghip nh V: - Bn o nh V nm gn cng Hi Phng din tch t s dng khong 1000 ha. l khu vc thun tin xy dng khu cng nghip tp trung. Ngoi ra cn phn b cc cm cng nghip trn cc trc tuyn giao thng chnh: + Trc tuyn ng s 5 H Ni Hi Phng c cc cm cng nghip: Th x Hi Dng, Nh Qunh, Phc Thnh (huyn Kim Mn). + Trc tuyn quc l 1: cc cm th x Ph L Ni nh, Tam ip. + Trc ng s 10: cm cng nghip thnh ph Nam nh th x Thi Bnh. + Trc tuyn ng 39 cm th x Hng Yn M Vn. Bng 9 : Thc hin quy hoch cc khu cm cng nghip vng ng bng sng Hng Tn cm Cc iu kin kt cu h khu, tng, in nc, thng tin, Tnh cht ca khu cng nghip v nh hng lin lc, thi nc, giao pht trin. thng.

I - Cc khu cm c: 1. Minh a co, can cai tao va -Dt si, may mc, da giy v c kh. khai khac phuc o nhiem moi -i mi cng ngh cc nh my mi. Vnh Tuy trng. (H Ni). -Dt, may, da giy, cng ngh, thc phm, c kh ch to. 2. Cm a co nhng xuong cap, -i mi cng ngh, hn ch a thm nh can khac phuc o nhiem my mi: nghin cu chuyn x nghip gy cng moi trng. nghip nhim ra xa thnh ph. -Thc phm, c kh Thng -Khng a thm cc x nghip mi. nh (H
117 118

Ni).

-i mi cng ngh cc nh my c.

a co, can cai tao va khac phuc o nhiem moi -i mi cng ngh nh my pin, khng m rng nh my ln Vn in. 3. Cm trng. -Cc nh my ha cht c kh. cng -Cn t xy dng, c th a thm x nghip nghip mi. Tr.nh ui c a co - Ch bin thc phm, c kh, VLXD. (HN). -i mi, nng cp cng ngh pht trin cng nghip vi khoa hc cng ngh nng cao. 4. Cm Php Vn - C kh ha cht, VLXD, may. Vn in - C th xy dng mi thm cc x nghip (HN). a co, can nang cap cai ng dng thun tin vic khc phc tao. nhim mi trng. - Vt liu xy dng, may. - i mi cng ngh cc x nghip hin c 5. Cm Cu Din Can au t them cap trong tng lai gn vi khu CN tp trung Ngha nc, cap ien va thai Nam cu Thng Long. (HN). nc. - C kh, ha cht. - i mi cng ngh, cc XN hin c. a thm cc x nghip qui m va nh v khng 6. Cm Gia gy nhim mi trng. Lm Yn Can au t them cap Vin (HN). nc, cap ien va thai -C kh, VLXD v thc phm. -i mi cng ngh v sp xp li ngnh c nc. kh, phn cng hp l sn xut trong khu. -D kin dnh t XD mt khu CN tp trung 7. Cm mi. Chm (HN). Can au t them cap -VLXD, ch bin thc phm, c kh ng sa nc, cap ien va thai cha tu thuyn. nc va ng xa. -Thy tinh, ch bin thc phm, c kh, st, 8. Cu trng men. Bu (HN). Ha tang cha hoan chnh, -Cn u t i mi cng ngh trn c s cc nh my hin c. can au t tiep. - Cng nghip xi mng, c kh, ha cht. -u t i mi cng ngh trn c s cc nh my hin c. -Xy dng thm nh my xi mng.
120

9. Cm cng a co, can cai tao va nghip

119

ng Anh khac phuc o nhiem moi - C kh, snh s v mt s ngnh CN nh. (HN). trng. -u t chiu su, i mi cng ngh, a dng ha sn phm. a co, can cai tao va khac phuc o nhiem moi 10.Thng L Qun trng. Toan (Hi Phng). - in, xi mng, thy tinh, da giy. - u t chiu su, i mi cng ngh, m rng xi mng Hong Thch, in Ph Li. - Pht trin di CN trn trc ng 18.

-Dt, may, CN thc phm, c kh. 11. Khu Can au t them c s ha -u t i mi cng ngh cc XN hin c. Khc phc nhim mi trng. vc oan tang. x (Hi Phng).

12. Cm Minh c a co, can au t cai tao (Hi m rong. Phng). - Cng nghip nh, c kh, in t. au t nang cap quoc lo - C th hnh thnh 2 khu CN tp trung qui 18, cap nc. m trc mt 100 ha/khu, sau s m rng. Cm - Sn phm in t, chi, dng c th thao, au t nang cap thoat c kh chnh xc. nc va li ien thanh - c giy php kinh doanh vi cng ty pho. Khac phuc o nhiem Renong ca Malayxia. -Xy dng khu ch xut. moi trng. -Hnh thnh th mi v tinh ca H Ni TP Ni Bi. -in t, in gia dng, sn phm quang hc. -Hnh thnh mt th v tinh pha Bc cu Thng Long. -Cng nghip dt, may, thc phm v mt s ngnh cng nghip nh khc. - lin doanh vi cng ty Nomura (Nht) xy dng khu cng nghip tp trung. -Ko di theo pha Qun Ton (TP Hi Phng) vn cn kh nng t ai pht trin
121 122

13. cng nghip th x Hi Dng (Hi Dng). 14. Cm Ph Li Ch linh Kim Mn (Hi Dng). 15. Cm cng nghip thnh ph Nam nh (Nam

Co nguon cung cap nc, ien va thai nc. Giao 16. Th x thong thuan tien, ng H ng. quoc lo 5 se c nang 17. Th x Thi Bnh. cap, ham ng xe la i 18. Th x Hai Phong. Hng Yn - Co nguon nc ngam va II. Cc a gan li ien quoc gia. im pht -Giao thong thuan tien, trin cc sau nay se co ng t khu, cm Noi Bai noi ng 18 i cng Cai Lan. nghip Cang san golf. mi: 1. Khu cng nghip -Co nguon cap nc va ng Bc gan li ien. Gan ng H Ni cao toc Ha Noi san bay (cch HN 8 Noi Bai. km). -Nguon nc t nha may nc Vat Cach hay ien 2. Khu ch T, li ien quoc gia, xut Sc thai nc thuan tien. Sn (cch -Giao thong thuan tien ke HN 5 km) canh quoc lo 5, gan cang Hai Phong, co cang Vat cach nam sat khu, cach ga xe la Du Ngha 17 km. -Lay nguon nc t Kien An ve xay dng nha may 3. Khu nc. cng nghip Bc cu Thng -Lay ien t li ien Long quoc gia. (HN). -Nguon nc, ien lay t 4. Khu thanh pho. cng nh). nghip Vt cch (Hi -Gan cang va tai khu co the xay dng mot cang Phng).
123

cng nghip.

-Dt, may, giy dp, c kh, in t. - lin doanh vi cng ty Hng Kng xy dng khu ch xut, trc mt s dng 300 ha. -D nh gi vn xy dng khu cng nghip tp trung, ch yu sn xut hng cng nghip nh, c kh, in t, hng xut khu. -y l a im trc y chn xy dng nh my ha cht v nh my Viscose. t ai xy dng cng nghip thun tin.

124

rieng. -Can nang cap nen at. -Nguon nc lay t song, li ien quoc gia. 5. Khu ch xut Sn (Hi Phng). 6. Khu cng nghip nh V (Hi Phng). 7. Khu Ni inh (Ninh Bnh). n nay trn a bn ng bng sng Hng hnh thnh mt s khu, cm cng nghip c ngha ln i vi vic pht trin kinh t x hi ca vng. Cc khu, cm cng nghip tp trung H Ni, Hi Phng, Hi Dng, Vnh Phc, tng lai s c pht trin ra khu vc Ha Lc Xun Mai (H Ty). II.3 Dch v. ng bng sng Hng l mt trung tm dch v ln ca c nc. T trng khu vc dch v trong GDP ca vng nm 1997 t 45% (c nc l 41,6%). Cc hot ng ti chnh, ngn hng, xut nhp khu, du lch, thng tin, t vn, chuyn giao cng ngh ca ng bng sng Hng m rng trn phm vi cc tnh pha Bc v c nc. Trong dch v, thng mi chim v tr quan trng. Tuy nhin, thng mi ca vng ng bng sng Hng ang l khu yu trong dch v v ch chim 18% tng gi tr ca c nc. Hot ng vn ti ca ng bng sng Hng chim 8,7% khi lng hng ha vn chuyn; 7,5% hng ha lun chuyn; 11,2% vn chuyn hnh khch; 11,5% lun chuyn hnh khch ca c nc. Ni tri hn hn cc vng khc v dch v bu in v kinh doanh tin t (tn dng, ngn hng, bo him, kho bc, x s). Hai lnh vc ny gp phn lm tng GDP v dch v ca ng bng sng Hng. Trong dch v bu in, trn 70% l dch v cho ngoi vng. ng bng sng Hng l trung tm thng tin, t vn, chuyn giao cng ngh hng u, ng thi cn l mt trong hai trung tm ti chnh ngn hng ln nht ca nc ta.
125 126

II.4 Cc thnh ph trung tm cng nghip. H thng th ca vng c pht trin mnh do c hnh thnh t lu trong lch s. n nm 1999, mng li th t th x, tnh l tr ln gm c 4 thnh ph (H Ni, Hi Phng, Hi Dng, Nam nh) v 10 th x tnh l. Ngoi ra ng bng sng Hng cn c ti 88 th trn. ng bng sng Hng hnh thnh 3 cm th: cm Ty Bc c trung tm l H Ni, cm pha ng vi Hi Phng v cm pha Nam vi thnh ph Nam nh lm trung tm. 4.1. Th H Ni l trung tm kinh t, chnh tr, khoa hc k thut, vn ha, o to, y t ln ca c nc. Din tch ni thnh trn 15 nghn ha. Dn s ni thnh khong 1,3 triu ngi (c th ln n 1,7-2,0 triu ngi). Thnh ph s pht trin theo cc trc l chnh, dng hnh sao, xen k cc vng cy xanh, h nc, kt hp vi sng i vo trung tm to cnh quan mi trng xanh, sch. L Th ca c nc, H Ni tr thnh trung tm ln pha Bc c nhim v cung cp i ng lao ng c trnh khoa hc v cng ngh, thng tin, kinh nghim qun l, qun tr kinh doanh, tip thu, vn dng v chuyn giao cng ngh tin tin cho cc tnh, nht l cc tnh pha Bc. H Ni s c cc th v tinh sau y: Trong tng lai, Ni Bi l th v tinh ca H Ni pha Bc. Ni Bi c hnh thnh trn c s sn bay quc t cng tn v khu cng nghip tp trung Sc Sn ng Anh. Din tch khong 3.000 ha, dn s n nm 2010 vo khong 150.000 ngi (v sau c th ln n 250.000 ngi). Ha Lc l th v tinh nm pha Ty Bc H Ni. th ny s c hnh thnh trong thi gian gn y trn c s Lng khoa hc, cc khu cng nghip tp trung Sn Ty Xun Mai, cc khu du lch ng M Ngi Sn, Sui Hai, Ao Vua. Din tch t th ln n 3,5 4 nghn ha. Dn s s c trn 300.000 ngi (v sau ln n 500.000 ngi). Bn cnh cc th k trn, nhiu th x s c nng cp hoc xy dng mi, trong c th x Sn Ty (70.000 100.000 dn), th trn Xun Mai, th x Vnh Yn (120.000 dn). Cc th x ny nm trn trc ng 21A ko di. Th x Bc Ninh c 150.000 200.000 dn, nm trn quc l 1A. Th trn ng Anh s tr thnh th vi 150.000 dn. Th trn Si ng 80.000 90.000 dn. Cc th x, th trn trn y m bo vic cung cp ngun nhn lc cho cc khu cng nghip ang c xy dng vi khong 50.000 60.000 lao ng. 4.2. Thnh ph Hi Phng vn gi vai tr l mt trong nhng u mi giao lu lin vng v l ca ng m ra quc t ca ng bng sng Hng v ca cc tnh pha Bc. S pht trin ca thnh ph da trn c s pht huy tim nng v li th v giao thng vn ti bin, cng nghip cng v hng hi, dch v cng. Thnh ph m rng theo 3 hng: pha Nam v ng Nam dc theo ng 14 ra Sn, pha Bc hnh thnh khu ph mi pha Bc sng Cm (thuc khu vc Tn Dng, V Yn ca cc th v tinh Vt Cch, An Hi. Ni thnh Hi Phng c m rng ra Kin An, nh V. Dn s n nm 2010 c khong 750.000 ngi, sau c th ln 1 triu. 4.3. Thnh ph Hi Dng vi dn s khong 200.000 ngi v gi vai tr nng ct ca tiu khu vc.

127

128

4.4. Thnh ph Nam nh s pht trin cng vi s gia tng ca cng nghip xi mng v vt liu xy dng. Quy hoch xy dng th x trn din tch 1.000 ha vi s dn 100.000 ngi. Ngoi ra phi k n cc th x: + Th x Ninh Bnh pht trin thnh th du lch v cng nghip ch bin nng sn. Th x c xy dng trn din tch 1.000 ha vi 200.000 dn. + Th x Ph L pht trin thnh th v tinh ca H Ni pha Nam; tng lai l im ni ca ng 21A vo quc l 1A. Ph L s pht trin thnh ng ra bin ca vng Ty Bc nc ta v vng ng Bc Lo v c xy dng trn din tch 1.000 ha vi 200.000 dn. + Th x Thi Bnh v cc h thng th trn dc quc l 10 pht trin thnh h thng cc im tiu th cng nghip v cng nghip ch bin nng hi sn. II.5 C s h tng vt cht k thut. 5.1 H thng giao thng vn ti: Trong vng c h thng giao thng vn ti tng i pht trin. Cu trc nhiu ngnh vi ng st, ng t, ng sng, ng bin, ng hng khng, ng ng to nn mng li kh dy kt hp nhiu chiu trong khng gian lnh th ca vng vi trung tm quan trng l H Ni. Trong mng li ny c nhiu trc v hng ng c ngha chin lc v kinh t v quc phng.: - H thng ng st c quy t ti H Ni, trung tm ca vng vi 1.000 km, chim 1/3 tng chiu di ng st ca ton quc. T H Ni, ng st ta ra nhiu hng. Quan trng nht trong h thng ny l tuyn ng st Xuyn Vit, on t H Ni n ng Giao, H Ni ng ng. on H Ni ng Giao 134 km, qua 17 ga xuyn qua vng la ln vi nhng th x, thnh ph quan trng nh Ph L, Nam nh, Ninh Bnh, mt on ng c lu lng tu qua li t hng Bc vo Nam v ngc li, ln nht trong h thng ng st ca c nc. Tuyn ng Hi Phng H Ni v H Ni Lo Cai, hp thnh tuyn ng st Hi Phng Cn Minh, xuyn sut dc thung lng sng Hng. on H Ni Hi Phng 102 km, ni lin cng Hi Phng, ca khu xut nhp ln nht ca vng v th H Ni, trung tm kinh t, chnh tr, vn ha ca vng v c nc. Tuyn ng ny i qua thnh ph cng nghip Hi Dng ang pht trin gia vng chuyn canh la, tuy ngn, nhng li vn chuyn lng hng ha xut nhp khu cao nht trong vng. y l tuyn ng mch trong h thng ng st ca ng bng sng Hng. -Trong vng hnh thnh mng li ng t quy t v trung tm. T H Ni mng li ta ra theo nhiu hng vi cc trc quan trng chy song song vi h thng ng st hoc men theo cc thung lng hay vin theo cc ng b bin. y c mng li v s phng tin chuyn ch hng ha, hnh khch ln nht trong tt c cc loi mng li v phng tin vn ti ca c nc, rt ph hp vi cc c li vn ti m ch tiu kinh t k thut ca t cho php, khong cch ca mi u nt khng qu 400 km so vi trung tm trong vng. Ta ra nhiu hng, cc tuyn ng to thnh mt mng li dy c trong h thng vn ti ca vng, t ng bng duyn hi n ng bng trung tm, t ng bng n trung du v min ni. Mi tnh li c cc mng li ring ca mnh v cng ta ra nhiu hng vi cc mi lin h kinh t, quc phng vi trung tm. Cc bn xe thng trung tm thnh ph,
129 130

ni cc ga, cng, sn bay, ch ba, kho tng t cc vng sn xut cng, nng lm nghip n cc cng chnh. Cc tuyn ng i v hng Ty Bc, quan trng nht l ng s 6, t H Ni qua Ha Bnh ri i vo cao nguyn Mc Chu, Sn La gia hai thung lng sng v sng M, sau theo hng Ty Bc, ng ln Thun Chu, Lai Chu. Trong vng cn c nhiu tuyn ng t ct cho nhau: ng s 10 t Yn Lp n Hi Phng, Thi Bnh sang Nam nh; ng s 17 t Hi Dng i Ninh Giang; ng 39 t Thi Bnh qua Hng Yn n Bn Yn Nhn, ng 39B ni ch Go (th x Hng Yn) vi Hi Dng,v.v Cc tuyn ny to thnh mt mng li v cng thn li thit lp cc mi lin h trong vng. -Bn cnh hai h thng ng trn, trong vng cn c h thng ng sng, ng bin kh pht trin. Da trn mng li sng ngi tng i dy, nht l h thng sng Hng v sng Thi Bnh, trong vng hnh thnh mt h thng ng sng c ngha kinh t ln. Cc thnh ph ln, t duyn hi ln tn trung du, min ni (Hi Phng, Nam nh, H Ni, Vit Tr, Bc Giang, Thi Nguyn) cho n cc vng chuyn canh nng nghip u nm trong mng li . Mn nc nhiu ca sng ca mng li sng Hng v sng Thi Bnh c th cho php tu bin c trng ti ln vo su trong t lin (Ca Nam Triu c nhiu ch su trn 9m, mn nc su 2,5m n tn Vit Tr v 1,5m n tn trung lu, cn thng lu ch cn 0,6m). T y to ra cc lung vn ti hnh khch v hng ha theo nhiu hng n nhiu a dim khc nhau. Cc lung ch khch chnh bao gm: H Ni Thi Bnh: 118 km, trong c cc bn chnh: Hng Yn (cch H Ni 75 km), Nam nh (108 km). Hi Dng Ch: 93 km vi cc bn Ph Li (28 km). L5c Nam (61 km) v Ch (93 km). Sn Ty Ch B (Ha Bnh): 113 km qua 10 bn vi cc bn quan trng: Vit Tr, Ha Bnh, Ch B. Hi Phng Bc Giang: 1,7 km vi nhiu bn, trong c cc bn ng Triu, Ch Linh, Ph Li. Bc Giang c ngha quan trng nht. Hi Phng Cm Ph: 90 km (3/5 chiu di i ven b bin) vi cc bn Qung Yn, Ct Hi, Hng Gai, Cm Ph. Hi Phng Mng Ci: 196 km qua cc bn Hng Gai, Cm Ph, Mi Ngc, Mng Ci (phn ln i theo ng ven bin). Hi Phng Nam nh: 153 km, t sng Cm sang sng Luc v sng Hng n bn Hi (Tin L Hng Yn) v phn thnh hai lung: mt lung qua Hng Yn n Dc L (140 km), mt ng i Nam nh (153 km). Ngoi ra cn c cc lung ch hng ha: H Ni Hi Phng, di 198 km chuyn ch ch yu l sn phm cng nghip, vt lu xy dng, lng thc, thc phm. Hi Phng Vit Tr gn 300 km, chuyn ch than, vt liu xy dng, phn bn, lng thc thc phm. Hi Phng Bc Giang Thi Nguyn: 217 km, chuyn ch sn phm xi mng, st thp, cc sn phm cng nghip tiu dng.

131

132

Hi Phng Hng Gai Cm Ph Mng ci: 196 km, chuyn ch than, xi mng, lng thc thc phm. Vn L- Ninh C Nam nh vn chuyn mui, lng thc thc phm. H Ni Vit Tr Ha Bnh chuyn ch nng lm sn, hng cng ngh, vt liu, lng thc thc phm. Ngoi ra cn c nhiu lung khc c ngha a phng. Trn cc lung c nhiu cng sng (giang cng), cng bin c th cho php cc tu c trng ti khc nhau cp bn (Hi Phng 1 vn tn, Hng Gai gn 1 vn tn, H Ni, Nam nh, Vit Tr tu 1000 tn). Mt trong nhng kh khn ca vic vn chuyn ng sng trong vng l mc nc qu chnh lch gia hai ma, cc lung lch thng b thay i sau k l lt, hng nm ph sa bi p v.v. Vic ci to lung lch cng nh xy dng cc bn cng cha c ch trng, phng tin tu thuyn vn ti cha nhiu v cha hin i ha. V vy dn n tnh trng lng ph nng lc ca ngnh. - Cc cng bin v ng bin chnh Trong vng c mt s cng bin quan trng vi chc nng ring. ng k nht l cng Hi Phng, cng Ca ng, cng Hng Gai v cng Ca Lc. Cng Hi Phng nm khong gia on b bin thuc ng bng sng Hng. T mt a im trn sng Cm, cng thng vi sng Bch ng ra ca Nam Triu. Vi mn nc su trn 7 m, tu 1 vn tn c th ra vo d dng. y l u mi ca tuyn ng st Hi Phng H Ni v ca nhiu tuyn ng b, ng sng, ng hng khng, ng ng xuyn vo ni a vi nhiu hng khc nhau. Hng nm cng c th tip nhn 2 triu tn hng (trong tng lai cn ln hn). T cng ny, ng bng sng Hng xut ra cc sn phm quan trng nh: qung kim loi, nng sn, lm sn, hng cng ngh v nhp vo nhin liu lng, thit b my mc, hng tiu dng, lp, cc phng tin vn ti T y to ra c cc mi lin h kinh t vi cc vng pha Nam v vi cc nc khc. Trong tng lai, cng s m rng nng cao nng lc tip nhn hng ha xut nhp khu vi khi lng ln hn, ng thi m thm tin cng Hn Du. - Vi cc cng trn, ng bng sng Hng c h thng ng bin to ra mi lin kt kinh t v quc phng gia cc vng trong nc: Hi Phng Bn Thy; Hi Phng Nng; Hi Phng Quy Nhn, Hi Phng Si Gn,v.v. hoc cc tuyn ng bin quc t: Hi Phng Hng Kng, Hi Phng H Khu, Hi Phng Bc Hi, Hi Phng Tki, Hi Phng Vlaixtc. - ng bng sng Hng c mng li ng khng tng i pht trin, to iu kin thun li cho vic lin h vi cc vng trong nc v nc ngoi. T H Ni c nhiu ng bay ni a v quc t. ng lu nht l sn bay quc t Ni Bi. - Sn bay quc t Ni Bi c ng bay di nht v h thng vin thng hin i nht trong vng, c th tip nhn cc loi my bay dn dng v qun s hng nng. l sn bay quc t duy nht trong vng v mt trong ba sn bay quc t ca c nc. Ngoi ra, trong vng cn c sn bay Gia Lm v sn bay Ct B (Hi Phng). 5.2 H thng thng tin lin lc: L vng c h thng thng tin lin lc pht trin mnh, t th H Ni thit lp trong ton vng v cc vng khc trong nc mt s h thng: bu in hin i, h thng truyn thanh, truyn hnh ph sng rng n nhiu nc trn th gii.
133 134

Thng qua h thng thng tin, bu in vng c th tip thu nhanh nhng thng tin khoa hc k thut hin i, nhng thay i v kinh t chnh tr ca cc quc gia trn th gii, mt khc n cn truyn ti lng thng tin ln v sn xut kinh doanh, ng li chin lc, ch o t cp v m n cc c s sn xut trong nc, truyn ti nhng thnh tu khoa hc k thut sn xut, nhng hot ng x hi chnh tr ca t nc cc nc trn th gii thu c, t m ra mi quan h trn mi lnh vc gia nc ta v cc nc trn th gii, gia cc vng trong nc, gia cc a phng trong vng. III. NHNG NH HNG PHT TRIN KINH T, X HI VNG NG BNG SNG HNG. III.1 nh hng chung. ng bng sng Hng c v tr trung tm giao lu gia cc vng ng Bc Ty Bc Trung du Bc B v Bc Trung B; l ca ng thng thng ng bin v hng khng ca cc tnh min Bc; c Th H Ni trung tm chnh tr, kinh t thng mi, vn ha, khoa hc k thut ca c nc. thc hin chc nng , mc tiu v nh hng pht trin ca vng l xy dng ng bng sng Hng tr thnh mt trong nhng vng ng lc pht trin cng nghip v nng nghip ca c nc. Tc tng trng kinh t cao hn mc bnh qun chung ca c nc khong 1,2 1,3 ln. Lc lng sn xut t trnh tng i hin i. V c bn in kh ha ton vng. n nm 2010, nng sut lao ng x hi tng khong t 8 n 9 ln so vi nm 1996; GDP bnh qun u ngi t khng 1.4000 USD. Chuyn dch c cu kinh t theo hng tng t trng cng nghip v dch v, gim dn t trng nng nghip trong GDP. Pht huy y ngun lc ca cc thnh phn kinh t. Xy dng x hi vn minh, gim s chnh lch v mc sng gia thnh th v nng thn, m bo an ninh, quc phng. C cu kinh t trong vng c xc nh l dch v cng nghip nng nghip. n nm 2010, dch v chim khng 50%, cng nghip v xy dng 43%, nng lm ng nghip 7%. Tp trung y mnh pht trin vng kinh t trng im Bc B: H Ni Hi Phng Qung Ninh. Pht trin nhanh cng nghip dc quc l 18 v quc l 5. Hnh thnh cm cng nghip, vn ha, khoa hc, du lch pha Ty H Ni, hon chnh v nng cp kt cu h tng, pht trin mnh du lch v dch v, pht trin nhanh kinh t bin, gi gn mi trng sinh thi, mi trng kinh t x hi, bo m an ninh, quc phng. III.2 V pht trin nng nghip. - Bo m an ton lng thc quc gia: hnh thnh cc vng sn xut la, ng cht lng cao. - Khai thc tim nng t ai mt cch c hiu qu xy dng v pht trin nn nng nghip hng ha a dng, cht lng cao: pht trin v lm giu mi trng sinh thi, tit kim t ai trong pht trin cng nghip v kt cu h tng. - Xy dng cc vng chuyn canh. Pht trin sn xut rau, cy cng nghip ngn ngy, cy n qu, hoa v vt nui nhm tng nhanh t trng ca cc ngnh ny trong gi tr tng sn phm nng nghip. Pht trin nui trng thy sn ven bin, nh bt thy sn ven b. - Pht trin nng nghip i i vi cng nghip ch bin, vi xy dng nng thn mi: thc hin cng nghip ha, hin i ha nn nng nghip v nng thn. Tng cng c s vt cht k thut cho sn xut nng nghip v cng nghip ch bin.
135 136

III.3 V pht trin cng nghip. - Pht trin mnh cc ngnh cng nghip sn xut hng tiu dng, cc ngnh sn xut t liu sn xut, cng nghip c kh; pht trin cng nghip in t, a tin hc vo cc hot ng kinh t, qun l v x hi: pht trin c chn lc cc ngnh cng nghip t gy nhim mi trng. - u tin pht trin cng nghip k thut cao: cng nghip nh (dt, da, giy, nha, dng dy hc, chi tr em, th cng m ngh); cng nghip c kh ch to, k thut in, in t, tin hc; cng nghip ch bin nng, lm, thy hi sn, cng nghip sn xut nguyn liu c bn nh kim loi mu, thp, vt liu xy dng v nguyn liu khc. - Xy dng mt s khu cng nghip ti H Ni, Hi Phng, Hi Dng v H Ty theo tuyn quc l 21A, quc l 1A, quc l 5 v quc l 18. III.4 V pht trin cc ngnh dch v. Khai thc li th v v tr a l pht trin nhanh cc ngnh du lch, dch v. M rng mng li thng mi, pht trin cc trung tm thng mi. Pht trin v nng cao cht lng, hiu qu ca hot ng du lch, thng tin lin lc, cc dch v ngn hng, ti chnh, bo him v cc dch v khc. III.5 V pht trin kt cu h tng. - Nng cp h thng cng, sn bay; hon chnh h thng giao thng cng cng cc thnh ph ln; nng cao cht lng vn ti v cc dch v vn ti, pht trin giao thng nng thn, in kh ha nng thn: a dng ha v hin i ha cc loi dch v thng tin lin lc. - Nng cp v hon chnh h thng sng, bin, kt cu h tng phc v vic phng chng v hn ch bo lt; hon chnh h thng ti tiu v c bn hon thnh vic b tng ha h thng knh mng. - Bo m nhu cu nc cho sn xut, kinh doanh v nc sch cho sinh hot; c bn hon thnh in kh ha trong vng. Nng cp h thng trng hc, bnh vin, bnh x, nh vn ha. - B tr khng gian nn, hnh thnh ba cm nn v cc hnh lang pht trin nn chnh: cm H Ni, cm Hi Phng, cm pha Nam ca vng (gm Nam nh, Ph L, Ninh Bnh v Tam ip); cc khu nn trn hnh lang quc l 1, quc l 5, quc l 18, quc l 21A v quc l 10. - Hnh thnh mng li th gm cc thnh ph trc thuc Trung ng, thnh ph tnh l, th x, th trn, th t phn b u trn lnh th vi cc th trung tm: H Ni, Hi Phng, Nam nh.

137

138

IV. VNG BC TRUNG B

Bc Trung B l vng lnh th ko di trn nhiu v (160 200) t Bc Thanh Ha n ranh gii ng chia nc ca khi ni Bch M m ra bin. Lnh th v mt hnh chnh bao gm cc tnh: Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr v Tha Thin Hu vi din tch 51.174 km2 (chim 15.5% din tch t nhin ca c nc), dn s nm 1997: 10 triu ngi (khong 13.2% dn s c nc). Bc Trung B l vng hp ngang ngay phn gia ca t nc (ni hp nht ti Qung Bnh 50 km, t bin gii Vit Lo ra ti bin). Pha Ty l sn ng Trng Sn, gip vi Cng ha dn ch nhn dn Lo c ng bin gii 1.294 km; pha ng hng ra bin ng vi tuyn ng b ven bin di 700 km t Nga Sn (Thanh Ha) n tn pha Nam Lng C mi Chn My o Hi Vn. V tr a l ca vng ging nh chic cu ni gia phn pha Bc vi phn pha Nam nc ta, gia nc Lo v bin ng. Vng c v tr thun li cho vic giao lu vi cc a phng trong c nc v quc t, trc ht l vi Th H Ni, a bn trng im Bc B, a bn trng im min Trung v nc Cng ha dn ch nhn dn Lo. iu m ra trin vng v kh nng hp tc vi bn trong cc lnh vc khai thc, ch bin g v lm sn, sn xut v trao i vt liu xy dng, khai thc v s dng tim nng thy in, t chc vn ti qu cnh, c bit khi ng 9 c chn l mt trong cc ng xuyn ASEAN v Lao Bo tr thnh khu vc trng im pht trin kinh t v thng mi. Vic quan h v mi mt vi cc nc trong khu vc ng Nam v th gii thng qua h thng ng bin m ra kh nng to ln hn nhiu i vi vng Bc Trung B. I. CC YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN VNG. I.1 Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin. 1.1 a cht a hnh: - Vng c qu trnh lch s kin to lu di nhng din bin t phc tp hn vng Ty Bc v ng Bc Bc B. Nt c bn a hnh Bc Trung B l 3/4 ni v cao nguyn, di ni pha ty chy dc theo lnh th vng, pha ng l ng bng ven bin c xen k nhng dy ni st ra bin. - a hnh Bc Trung B th hin s khc bit mt s b phn + Pha bc l b phn i ni thuc Thanh Ha, cao khong 500 m, xen k ni l i ni thp, t c nh cao qu 1500 m, l khu vc c nhiu ni vi, phong ha mnh. + Vo pha Ngh An H Tnh chiu ngang hp dn, cc dy ni chy song song theo hng Bc Nam vi di ng bng nh hp ven bin. Pha bc sng C c nh Pu Hot cao 2450 m, thoi dn v pha ng. + Vng i ni Ngh Tnh gm t Badan, to thnh vnh ai cy cng nghip di v ngn ngy ra chn ni. + T o C n o Hi Vn, dy Trng Sn vi nhng un np to nn hai sn khng i xng. Sn ty thoi dn v pha Lo, sn ng dc ng, bn cnh l vng ng bng duyn hi nh hp. ng sng ni l ng phn thy gia 2 lu vc sng pha ng v pha ty v l bin gii Vit Lo. Khu vc ng bng chim khong 1/10 ng bng c nc (khong 8700 km2).
139 140

+ ng bng Thanh Ha mang tnh chuyn tip t chu th Bc b sang chu th nh Trung b cng c hnh thnh do qu trnh bi tch, ngoi cng l vng ng bng duyn hi, vo su l vng ph sa cc sng bi p, n st chn i l vng ph sa c xen k ln nhng dy t bc mu Nhn chung t ai khu vc ny km mu m. + Vng Bnh Tr Thin, ngoi b phn ng bng ra ven ca sng c kh nng sn xut nng nghip, cn di duyn hi, ct ph din tch ln, kh nng sn xut nng nghip km. + B bin vng Bc Trung B khc khuu c nhiu ni n st ra bin, qu trnh t nhin hnh thnh cc m ph lm a hnh phc tp hn, c th khai thc pht trin nui trng thy sn, pht trin du lch.. 1.2 V kh hu: y l vng khc nghit so vi cc vng trong c nc. Hng nm thng xy ra nhiu thin tai nh bo, l lt: phn Ty Nam (gi Lo), hn hn m nguyn nhn c bn l do v tr v cu trc a hnh to nn. Nm khong gia nc ta, ni hng nm chu nh hng nhiu nht cc t hot ng ca kh p Ty Thi Bnh Dng (p thp nhit i) l nguyn nhn gy ra bo lt. V ma h (t thng 4 n thng 8 hng nm), gi Ty (bn cht l gi mt) khi vt qua dy Trng Sn xung y li l gi nng, v hi nc b ngn li sn Ty. Chnh gi ny mang hi nng v cc vng ng bng v ven bin, gi l gi phn Ty Nam. Gi phn nh hng chng nhng n sc khe con ngi, m cn ti vt nui, cy trng. C nhng nm gi phn kt hp vi hn hn t chy c cy ci, ma mng nhiu khu vc trong vng. Chu nh hng su sc nht ca gi phn Ty Nam l tnh Ngh An, H Tnh, Qung Bnh v Qung Tr. T cui thng 10 cho ti thng 3 nm sau, vng ny cn chu nh hng ca ch gi ma ng. Nhng t hot ng mnh ca gi ma ng Bc tc ng su sc ti nn kh hu trong vng. Tuy nhin, tnh cht ny khng su sc nh ng Bc, sw hoc Ty Bc. c trng ca kh hu nh vy nh hng r rt ti hot ng sn xut trong vng, c bit l nng nghip lun chu tc ng trc tip ca mi trng t nhin. 1.3 V t ai: Bc Trung B c din tch t ct, t bc mu, t tr si chim t l ln. C 3 loi t chnh: - t vng trung du min ni, bao gm t feralit, t bazan hoc t feralit phn hy t ngun gc vi thch hp cho vic trng cy cng nghip di ngy hoc khai thc lm nghip, trng cy n qu. - t ph sa bi t ven sng hoc ng bng ven bin, thch hp i vi cy lng thc, hoa mu v cy cng nghip ngn ngy. - t ct hoc ct pha ven bin, cht lng km, ch trng c mt s loi cy hoa mu, trng rng phi lao, bch n chng gi v ct bay ven bin Qu t t nhin ca vng l hn 5 triu ha, trong s dng 2,8 triu ha (54,4%), t cha s dng 2,3 triu ha (45,6% din tch t nhin). Trong 2,8 triu ha s dng, t nng nghip chim 693 nghn ha (13,5% din tch t nhin), t lm lm nghip 1.868 nghn ha (36,5% din tch t nhin), s dng vo mc ch cng nghip, xy dng, thy li l 161 nghn ha (3,1%) v t th c 69,2 nghn ha. Trong 2,3 triu ha t cha s dng, t ng bng v t i ni chim 1,9 triu ha. y chnh l qu t cn li khai thc cho cc mc tiu pht trin sn xut nng lm nghip, ph xanh t trng, i trc hoc cho cc c s cng nghip v th mi. Ngoi ra, ton vng cn c 45,4 nghn ha mt nc cha s dng. y l iu kin pht trin nui trng thy sn nc ngt, nc l trong tng lai.
141 142

t lm nghip ca ton vng l 3,4 triu ha (chim 63% din tch t nhin ca vng v 15,6% t lm nghip ca c nc), trong t c rng gn 1,7 triu ha (chim 18,6% din tch t nhin v 45% t lm nghip ton vng). Trong s t c rng bao gm: 1,5 triu ha rng t nhin v 168,4 nghn ha rng trng. Tng din tch t lm nghip khng cn rng l 1,6 triu ha, din tch ni 204.011 ha. Tng tr lng g ca Bc Trung B l 134.737 triu m3 v 1,5 triu cy na, lung, chim 17,9% tr lng g v 25,4% tr lng tre na ton quc. Ti nguyn rng ca vng ch ng sau Ty Nguyn v chnh n cung cp mt phn quan trng v g v lm sn hng ha cho cc vng khc, p ng mt phn cho vic xut khu ca nc ta. 1.4 Ti nguyn rng: Rng Bc Trung B l mt trong nhng ngun lc phong ph, song trong nhng nm qua do khai thc qu mc lm gim rng giu v rng trung bnh, tng rng ngho, cy bi. V vy, mt trong nhng hng c bn l cn c mt phng thc khai thc hp l, coi khai thc l mt bin php ti sinh rng. C nh vy kinh doanh ngh rng mi c hiu qu kinh t x hi, va c tc dng bo v mi trng sinh thi. 1.5 Ti nguyn khong sn: Bc Trung B c ngun khong sn phong ph, a dng, m ni bt l mt s loi c t trng ln so vi vng khc. So vi c nc, Bc Trung B chim 100% tr lng crmt, 60% tr lng st, 44% tr lng vi xi mng. Cc khong sn c gi tr kinh t trong vng bao gm: vi xy dng: 37,8 t tn c hu ht cc tnh. Qung st: 556,62 triu tn, trong m Thch Kh l 553,72 triu tn. Ct thy tinh: 573,6 triu m3, c 3 tnh Qung Bnh, Qung Tr, Tha Thin Hu. St lm gch, ngi: 3,09 t tn, c khp ni trong vng. vi lm xi mng: 172,83 triu tn, c nhiu Thanh Ha, Ngh An. Titan: 6,32 triu tn, c nhiu Qung Tr. ct kt: 200 triu tn, c nhiu Ngh An v mt s ni khc. Nhm: trn 100 nghn tn Ngh An. Crmit: 2066 nghn tn Thanh Ha. Ngoi ra cn c mt s khong sn khc nh p lt (362 triu m3) Ngh An, Thanh Ha, H Tnh: cao lanh 50 triu tn Qung Bnh, Tha Thin Hu, lmit (6 triu tn) Qung Bnh; st (19,75 triu m3) c nhiu Ngh An I.2. Cc yu t kinh t x hi. 2.1 Dn c v lao ng: Dn s Bc Trung B nm 1997 l 10,1 triu ngi (13,2% dn s c nc), so vi tc tng trng dn s bnh qun hng nm thi k 1989-1997 l 2,2%. Mt dn s 198 ngi/km2, bng 86,75% mt dn s trung bnh c nc (231 ngi/km2). Dn nng thn chim 89,07%, dn thnh th 10,93%. Bc Trung B c 25 dn tc ang sinh sng. Cc dn tc t ngi chim 9,4% dn s ca vng v ch yu sng cc vng cao. Dn c c trnh hc vn tng i kh. T l bit ch l 87,4%, xp x mc trung bnh ca c nc. S ngi trong tui lao ng c khong 5,024 triu, chim 51,42% dn s ca vng v 12,0% lao ng c nc. Lao ng ang lm vic trong nn kinh t quc dn khong 4,284 triu ngi, chim 85,3% ngun lao ng (hng nm tng 3,1%). Trong s ,
143 144

lao ng nng lm ng nghip chim ti hn 72,36%; lao ng lm vic trong khu vc cng nghip, xy dng v dch v ch c 27,64% lao ng ton vng. Trong ngun lao ng, lc lng tr chim 35,7%, song nhn chung trnh hc vn khng cao v tay ngh cn thp. S ngi cha c vic lm vng ny kh cao. c bit nng thn, tnh trng tht nghip cao hn. Bc Trung B c ngun lao ng di do, song trnh chuyn mn, ngh nghip cn thp. Ton vng c n 90% s ngi trong tui lao ng l lao ng ph thng, cha c o to mt cch chnh quy, ch c 10% lao ng qua o to ngh. Hin nay s lao ng c o to (t cng nhn k thut tr ln) l 491.000 ngi, trong 85.000 lao ng c trnh i hc v trn i hc (chim 1,7% so vi dn s trong tui lao ng); 21 vn c trnh trung hc chuyn nghip (4.2%) v 19 vn cng nhn k thut (c bng v khng c bng) (chim 3,9% so vi dn s trong tui lao ng). Bng 10 : C cu dn s lao ng vng Bc Trung b (v: 1000 ngi) a phng Tng s 9726,6 3381,7 2743,4 1308,8 762,3 530,0 995,4 T l tng t nhin (%) 23,6 21,6 24,8 22,0 26,2 25,5 25,7 LKV nh nc 219,2 65,6 65,4 27,3 23,1 15,8 22,0 Dn thnh th Dn nng thn

Thanh Ho Ngh An H Tnh Qung Bnh Qung Tr TT Hu

943,9 8561,1 240,6 3041,3 219,7 2460,2 72,9 1270,6 73,7 664,6 87,0 434,8 250,0 722,6 Ngun: NGTK HN 1995

2.2 V lch s vn ha : y l vng th hai c mt di tch vn ha lch s ln ca c nc. Cc trung tm vn ha vi nhng di tch ch yu tp trung trong di ng bng nh hp ven bin. Vng Bc Trung B c C Hu, mt di sn vn ha ca th gii, c Kim Lin thuc huyn Nam n tnh Ngh An, ni sinh ra Ch tch H Ch Minh, ngi khai sanh ra nc Vit Nam dn ch cng ha. Ngoi ra, vng ny cn l qu hng ca nhiu v danh nhn v anh hng dn tc nh Nguyn Du, Phan nh Phng, Phan Bi Chu, Nguyn Th Minh Khai, Trn Ph. H thng n cha, miu mo ca vng kh nhiu v tng i a dng, nhng b tn ph nng n do nhiu nguyn nhn. Do , vn bo v v tn to nhng gi tr vn ha ny cn c t ln hng u trong qu trnh khai thc ti nguyn nhn vn phc v cho vic pht trin kinh t x hi ca vng. Dn c trong vng ch yu l ngi Kinh, tp trung vng ng bng ven bin v trung du. Ngoi ra cn mt s dn tc sng min ni cao pha Ty. ng lu hn c trong s ny l ngi Mng sng min Ty v Ty Bc ca Thanh Ha, Ngh An. Hot ng kinh t ch yu ca h l lm rung nc, chn nui gia sc, ngh rn, ch to cng c, dt th cng vi cc hoa vn c o, an lt, thu.

145

146

II. T CHC LNH TH SN XUT VNG BC TRUNG B. II.1. Khi qut v s pht trin kinh t vng. V mt phn cng lao ng x hi v pht trin sc sn xut, Bc Trung B ang trnh thp hn so vi mt s vng khc. Sn xut cn phn tn v quy m nh. Gi tr hng ha xut ra khi vng thp hn so vi gi tr hng ha nhp vo t cc vng khc. Tc tng trng kinh t bnh qun thi k 1991 1997 t khong 6 6,5% (thp hn mc trung bnh ca c nc v ch cao hn vng Ty Nguyn, Ty Bc). Tng GDP nm 1997 t 21.596,4 t ng, ng gp 8,4% GDP c nc. GDP/ngi t 2.380,8 nghn ng(nm 1997), bng 71% mc bnh qun ca c nc. C cu nn kinh t c s chuyn dch theo hng gim t trng nng lm nghip t 52% (1990) xung 46,3% nm 1997; t trng cng nghip, xy dng gi mc 19 19,6%. II.2. T chc lnh th sn xut cc ngnh. 2.1. SN XUT NNG NGHIP: t nng lm nghip ca vng c khong 4,3 triu ha. Din tch gieo trng cy lng thc l 911.200 ha, sn lng lng thc quy thc t 2307,8 nghn tn; bnh qun u ngi ca c nc. Bc Trung B ch t 65,76%. C th khng nh vng ny khng c kh nng ln v sn xut lng thc. Lng thc vn phi nhp t nhng vng khc ti. 2.1.1 Trng trt: + Cy cng nghip hng nm ch yu l cc loi lc, ci, ma, du tm Quan trng hn c l cy lc. Din tch trng lc khong vi vn ha. Nhng vng chuyn canh lc ch yu l Ngh An, H Tnh, Thanh Ha v Qung Bnh. Cy ci cng c pht trin mnh vi din tch 2.546 ha (chim 25,8% din tch ci c nc), ch yu c trng v ch bin Nga Sn (Thanh Ha), mt phn Ngh An. + V cy cng nghip lu nm ng ch l cy h tiu (19,84% din tch h tiu ca c nc). H tiu trng nhiu Qung Bnh, Qung Tr; da Thanh Ha v mt t Din Chu, Ngh An. Ngoi ra cn c ph (2.200 ha); cao su (5.594 ha); ch (2.100 ha), nhng sn lng so vi cc vng khc khng ng k v phn b ch yu pha Ty Ngh An v Thanh Ha. Mt s a bn c quy hoch thnh cc vng cy cng nghip. Cc nng trng quc doanh chuyn sn xut mt s loi sn phm nng nghip c gi tr xut khu nh ch, c ph, cao su, ma. V mt lnh th, cy cng nghip tp trung thnh mt di t Bc Thanh Ha ko ti Ngh An thnh mt tam gic Ty Hiu Bi Ph Thanh Mai (gm khong 15 nng trng). Di th hai ko t B Trch n Tn Lm. Song song vi ng Trng Sn l ng bng duyn hi Qung Bnh, Qun Tr, Tha Thin Hu. Cy n qu trong vng cng c pht trin mnh. Sn phm hng ha ch yu l cam v c trng nhiu Sng Con, Ty Hiu (Ngh An), H Trung, Vn Du (Thanh Ha) 2.1.2. Chn nui: Khai thc v nui trng thy sn l ngnh c truyn thng ca vng. Hin nay, cc a phng u t, i mi trang thit b, phng tin nh bt nn sn lng c nng cao. y c nhng c s ch bin nh Ca Hi (Ngh An), Cm Nhng (H Tnh), Thun An (Tha Thin Hu), Sm Sn (Thanh Ha) v nhiu c s nh ca cc huyn. V nui trng, tm nc mn, nc l c pht trin ven b thuc cc vng, vnh, m, ph.
147 148

Dc ven bin cc tnh, hnh thc nui c lng gm cc loi c song, c vc, c i c pht trin mnh. Nui nhuyn th, trng rong, to, nht l rong cu, ch bin ch yu cc tnh Thanh Ha, Qung Tr, Tha Thin Hu. NH HNG QUY HOCH PHT TRIN NNG NGHIP VNG N NM 2010: Vng Bc Trung B cn tp trung u t pht trin cc ngnh nng nghip hng ha ln nh: - Sn xut ma ng: L vng c nhiu li th v kh hu, t ai pht trin mnh sn xut ma ng nng sut cao, hm lng ng ln. Vng v ang trin khai xy dng cc trung tm trng v ch bin ln, nhng cn m rng qui m cc trung tm nh: Thanh Ha, Ngh An a ngnh sn xut ng ma ln 500 ngn tn ng/ nm. - Thm canh m rng din tch cy lc (u phng), pht trin nhanh cy cao su, ch, c ph, cy n qu, to thm ngun li xut khu. - Tip tc pht trin mnh chn nui, ngoi pht trin n ln, cn tng cng s lng n b, d ly tht, g, vt ly trng cung cp cho th trng. Pht trin nui tm, c nc ngt, nc l, khai thc ngun li c bin, y mnh cng ngh ch bin nng cao gi tr sn phm xut khu. - Nhanh chng thc hin trng rng phng h ven bin, va ln bin, va hn ch ct ln, y nhanh tin ph xanh i trc, kt hp cht ch gia khai thc vi vic bo v v ti sinh rng. 2.2 T chc sn xut cng nghip : Cng nghip ca vng ch yu l cng nghip vt liu xy dng, trong ng k l cng nghip xi mng; sn xut gch ngi phn b khp cc tnh. p lt vi cng sut hin c 50.000m2/nm Thanh Ha, Ngh An, Tha Thin Hu. Khai khong, luyn kim, khi thc m st Thch Kh Ch bin nng, lm hi sn vi cc nh my ng Ngha n (Ngh An), Thch Thnh (Thanh Ha). Ch bin tht v mt s ngnh cng nghip khc Thanh Ha, Ngh An, Tha Thin Hu, ch bin du Vinh (400 tn/ngy), p du tho mc Ngha n, Thanh Ha. Khai thc ch bin hi sn, sn xut ung. Ch bin ch; ch bin g lm sn; giy v bt giy, ch bin m cao su Thanh Ha, Ngh An, Qung Bnh, Qung Tr, Tha Thin Hu. Cng nghip hng tiu dng m ngnh mi nhn l dt kim, cng nghip may Vinh, Hu v mt s tnh. Hin ti v tng lai trong vng s hnh thnh mt s khu cng nghip nh : - Bm Sn : vt liu xy dng (xi mng). - L Mn : 200 300ha bao gm ch bin lng thc, thc phm, hi sn, thc n gia sc, may mc, lp rp in t, cc ngnh t gy nhim. - Hm Rng (Thanh Ha) : c kh, ch bin lng thc, thc phm.
149 150

- Mc Sn (Thanh Ha) : 360 ha bao gm ch bin ng, bnh ko, ru, bt ngt, tht hp, hoa qu, thc n gia sc, bao b. - Nghi Sn : 250 ha bao gm vt liu xy dng, c kh lp rp, c kh sa cha dch v, knh xy dng, lc ha du, sa cha tu thuyn. - Hong Mai : ha cht v vt liu xy dng gm xi mng 1,2 triu tn/nm v c th m rng hn, xy dng, gch ngi, soda, c kh sn xut, sa cha ph tng xi mng . - Ngha n : sn xut ng, giy, ru v vt liu xy dng. - Bn Mai (hoc Con Cung) : thy in, ch bin g, bt giy. - Dc hnh lang quc l 8 : ch bin nng, lm sn, vt liu xy dng, cng nghip sn xut hng tiu dng. - Vinh Cu Cm Ca L Ca Hi bao gm: + Cm Bc thnh ph Vinh : c kh v cc ngnh k thut cao. + Ca Hi : ch bin lng thc thc phm, hi sn ng lnh, hp, nc . + Ca L : ch bin hng nng, lm sn, tiu dng, c kh in t, tin hc, dch v tu bin. - Thch Kh, Vng ng (H Tnh) : khai thc qung st 10 triu tn/nm, luyn thp 3 triu tn/nm, ch bin lng thc thc phm, hi sn ng lnh - ng Hi, Thanh H : xi mng, ch bin nng lm hi sn, thc phm, gm s, ha cht (phn bn, cao su, t n, dc phm). - ng H, ng s 9 : cng nghip vt liu xy dng, ch bin cao su, thc phm, c kh in t, ng tu thuyn, khai thc , thy in Ro Qun. - Thnh ph Hu, Chn My v ph cn bao gm : + Vn X: vt liu xy dng; V D, Tn M : ch bin hi sn. + Thun An: cng nghip ch bin hi sn, cng nghip nh (din tch 200ha). + Ph Bi: (200 ha) pht trin gch men s, cng nghip nh, in t. Bng 11: Hng quy hoch cc khu, cm CN vng Bc Trung b Tn khu, cm a im Cc iu kin kt cu h tng: in, nc, thng tin lin lc, thi nc, giao thng Tnh cht ca khu CN v nh hng

I. Cc khu, cm c: 1. Cm Bm Thanh Hoa Sn 2. Th x Thanh Hoa Thanh Ha Hm Rng 3. Cm Lam Thanh Hoa Sn
151

Xi mang C kh che bien lng thc, thc pham. CN thc pham (ng), giay
152

4. Cm nh

C Thanh Hoa Nghe An

Khai thac Cromit CN khai khoang, tuyen luyen thiec, CN che bien thc pham (rau qua hop) Vat lieu xay dng, khai thac a xay dng, nha may xi mang.

5. Cm Ph Qu

6. Cm Hong Nghe An Mai 7. Cm Vinh Nghe An Bn Thy 8. Cm ng Hi Xun Quang Sn Bnh 9. Cm ng H CN Quang Tr Gn ng ng b st,

CN det, may, c kh, ien t. Vat lieu xay dng, che bien lng thc thc pham. C kh, VLXD, che bien lam san. C kh, det, may, che bien LTTP, VLXD.

Gn ng ng b.

st, Cong nghiep nhe, cong nghiep che bien.

10. Cm Hu

Hue

II. Xy dng cc khu, cm CN mi 1. Khu CN Sm Sn Thanh Hoa (tren ng t th xa i 2. Khu CN Sam Sn) Nghi Sn Thanh Hoa 3. Khu Ca L CN

Gn cng, cch th x Cong nghiep xi mang Thanh Ha 10km, thun tin cp in, cp nc v bu in. Cong nghiep nhe, cong nghiep che bien, LTTP, c kh ien t. C th xy dng cng Nghi Sn, gn in, ng st.

Nghe An Cp in qua tuyn (nam sat 35kv Vinh Din CN nhe, CN che bien, LTTP, c Chu. kh, ien t. Ca Lo) Cp nc t nh my
153 154

4. Khu CN Gia Lch

Ha Tnh

Ca L 20.000m3/ngy m v c th ly nc t p Nghi Quang cch 4 km. C iu kin thun li nh khu CN Ca L.

III.3. H thng thnh ph Trung tm cng nghip: C vng hin nay c 3 thnh ph (trc thuc a phng), 8 th x v 78 th trn. Trong tng lai, vi s tc ng ca cc yu t nh cng nghip, cc trung tm thng mi, dch v du lch, cc c quan khoa hc, cng ngh, b mt Bc Trung b s c nhiu thay i. S dn th tng ln gn lin vi s m rng v th ha cc khu vc ln cn cc th hin c. Theo d bo, khu vc Bc Trung b c 99 th (nu k c cc th t mi hnh thnh l 114 th), trong c 2 th loi II (Hu, Vinh); 6 th loi III (Thanh Ha, ng Hi, H Tnh, ng H, Nghi Sn, Ca L Ca Hi); 16 th loi IV; 75 th loi V (nu k c cc th t mi hnh thnh l 90). Mt th d kin s l 1,94 th/1000km2 (hin nay mt l 1,6 th/1000km2). Bng 12 : S th d kin phn theo cc tnh TT 1 2 3 4 5 6 Tnh Ton vng Thanh Ha Ngh An H Tnh Qung Bnh Qung Tr Tha Thin Hu Tng s 114 32 23 19 11 16 13 Loi II 2 1 1 Loi III 6 2 1 1 1 1 Loi IV 16 3 4 3 3 3 Loi V 90 27 17 15 10 12 9 th/1000km2 1,94 2,96 1,40 3,14 1,38 3,17 2,60

3.1. Thnh ph Vinh: y l thnh ph tnh l ca tnh Ngh An. Vinh l trung tm kinh t, vn ha, dch v du lch ca c vng Ngh Tnh, u mi giao lu gia cc vng trong nc v quc t, trung tm o to ca pha Bc Bc Trung b, l thnh ph cch mng, qu hng v phong tro X Vit Ngh Tnh. y c sn bay Vinh, cng bin Ca L, cc trc giao thng ng 1, ng 15 Bc Nam, ng 7, 8 ng Ty, c ng st Thng Nht v cc tuyn k thut quc gia khc (ng dy 500 KV, cp quang). Vinh l ht nhn hnh thnh trung tm cng nghip ca vng v d kin s pht trin c cng nghip luyn kim en v mu, c kh, dt, thc phm 3.2. Thnh ph Hu :
155 156

Hu l mt trong nhng c Vit Nam cn gi li nhng di sn ng k. y l ni hi t v gp g v giao lu qu cnh Bc Nam, rng v bin hay ng v Ty; mt trong 6 th loi II, tnh l Tha Thin Hu v cng l trung tm dch v, o to ca khu vc v ton quc . 3.3. Thnh ph Thanh Ha : Thnh ph ny ang tr thnh ht nhn ca trung tm cng nghip pha Bc Bc Trung b vi ngnh sn xut vt liu xy dng, ch bin lng thc, thc phm. Ngoi ngha l th trung tm pha Bc ca vng, n cn tham gia tch cc vo qu trnh pht trin ca ng bng sng Hng v vng kinh t trng im Bc b. + Th x ng H : ng H c v tr quan trng nm trn trc ng 9 v quc l 1, hnh lang kinh t quan trng bc nht ca Vit Nam, tuyn xuyn Vit ni Ca Vit Lao Bo v cc nc pha Ty. Th x nm cnh vng t bazan, tng lai s hnh thnh vng chuyn mn ha cy cng nghip. Ni y c nhiu di tch lch s, cch mng. ng H s l mt trong nhng trung tm thng mi ln ca vng, vi lung hng qua y v cng Ca Vit, Chn My, Nng. Ngoi cc th nu trn, H Tnh, ng Hi khng ch l cc tnh l v mt hnh chnh, m cn c chc nng kinh t, vn ha, khoa hc k thut ca tnh v ca c vng. II.4 C s h tng vt cht k thut. 4.1 H thng giao thng vn ti : phc v cho sn xut, tiu dng, quc phng cng nh to hnh lang thun tin cho vic chuyn ch hng ha ca cc vng trong nc v nc Cng ha Dn ch Nhn dn Lo, h thng giao thng vn ti Bc Trung b v ang c xy dng ci to mi. H thng bao gm mng li ng b, ng st, ng sng, ng bin, ng hng khng, ng ng vi cc bn xe, ga, bn sng, hi cng, sn bay to thnh nhng u mi, nhng tuyn lin hp vn chuyn c ngha to ln trong vic lin kt ni vng, lin vng v quc t. 4.1.1 H thng ng b : Cc tuyn ng theo chiu dc v chiu ngang ca lnh th to nn hnh thang trong h thng vn ti ca vng. Trong h thng ng b c nhiu u mi quan trng c ngha quc gia, quc t. Quan trng nht trong mng li ny l tuyn ng s 1. ng s 1 trng phng vi ng 15 v ng xe la Xuyn Vit, chy dc t ranh gii pha Bc n tn ranh gii pha Nam ca vng. l on ng trn quc l s di hn 600km, con ng huyt mch ca vng v cng l tuyn ng quan trng nht ca c nc. on ny i t Bc ng Giao vo H Trung vt qua Hm Rng n Thanh Ha, sau l thnh ph Vinh, qua Bn Thy n th x H Tnh, vt qua o Ngang n ng Hi, Qung Tr, Hu v im cui cng cng l Hi Vn. ng s 1 thuc lnh th ca vng i qua di ng bng duyn hi, vt qua nhiu eo ni v o thp cng nh nhiu sng lch. H thng cu ng b ph hy nghim trng trong chin tranh ph hoi, ngy nay c khi phc, m rng nhm nng cao cht lng m bo mt lu thng ngy cng ln. ng s 15 t sui Rt (Ha Bnh) i vo Hi Xun, qua Lang Chnh n Ngc Lc, Bi Thng xung Nh Xun (Thanh Ha), n Ph Qu, Lng, c Th ri men theo
157 158

vng i dy Ging Mn, Vinh Linh, ni vi ng s 1. y l con ng chin lc trong thi chin, on u ca ng mn H Ch Minh, c th v nh ng s 14 ca vng Trung v Nam Trung b, con ng va mang tnh cht quc phng kt hp vi vic m mang cc vng kinh t mi y tim nng trong khu vc i ni pha Ty ca lnh th. ng s 1 v ng s 15 cng phng vi ng s 13, ng xuyn ng Dng. T li c mt h thng ng xuyn ngang lnh th to thnh h thng ng bc thang trong mi lin kt lnh th gia Lo v Vit Nam. ng 217, t Thanh Ha i Bi Thng, Ngc Lc, qua bin gii Vit Lo Na Mo n Sm Na, th trn ca tnh Ha Phan, ri t c th i Xing Khong, Lung Pha Bng vo Ving Chn, th ca Lo, hoc t Hi Xun ti Ha Bnh ni vi H Ni, hoc qua Cm Thy ni vi Ninh Bnh Con ng ny c ngha chin lc v kinh t v quc phng pha Bc ca vng, ng thi l con ng ra bin gn nht ca Bc Lo. ng s 7, ni vi ng s 1 t Din Chu (Ngh An) qua cc th trn Lng, Con Cung n vng than Khe B, qua Ca Ro n Mng Xn qua bin gii th trn Nm Cn n Xing Khong, ri t ti Ving Chn hoc Lung Phabng. l con ng dc theo thung lng sng C, ni vi cng Bn Thy qua thnh ph Vinh. Ngy nay cng Ca L, cng c mn nc su m tu vi vn tn c th cp bn, s l u mi ca con ng quan trng ny ra bin, to mi lin h kinh t, quc phng cho vng ng Bc Lo v vng trung tm Bc Trung b. ng s 8, t Vinh qua Linh Cm n Hng Sn, ri vt o Keo Na ( cao 760m) n Nap, th trn u tin ca Lo ri ti Kamkeut (ng ny c kh nng vt qua thung lng Nm Khain ni vi ng 13, on gia Th Kht v Ving Chn). ng s 12 t ng 1 qua Ba n (Qung Trch, Qung Bnh), vt qua o M Gi n Th Kht (Lo), ng ni lin vng thic, thch cao, g ca Trung Lo qua ng 1 n cng Vng ng. ng s 9 t th x ng H qua o Lao Bo n th trn Spn, ri n Savanakhet. y l con ng chin lc u mt pha Ty ch cch sng M Kng l n ng Bc Thi Lan, pha ng ni lin vi cng Ca Vit, cng Nng. l nhng con ng ngang quan trng nht ca vng, cng vi ng s 1, ng 15 v ng 13 to thnh h thng ng bc thang c ngha quan trng trong vic thc y mi lin kt kinh t, quc phng thuc hai b phn lnh th ca hai nc Vit Lo. Ngoi ra cn c nhiu tuyn ng a phng theo hng Bc Nam hoc Ty ng. H thng ng b c th s dng c quanh nm, to ra kh nng phi hp cng vi cc phng tin khc vn chuyn hng ha, vt t theo nhiu chiu. 4.1.2 H thng ng st: Tng chiu di ng st ca Bc Trung b cha ti 700km. H thng ng st c ngha kinh t v quc phng i vi ton vng v c nc. ng st chy theo hng Bc Nam, l on ng duy nht trn tuyn ng st Thng Nht di khong 650km, t ga pha Bc l Bm Sn n ga pha Nam l Lng C, ga cui cng ca vng. on ng st ny i qua 65 ga chnh v ph, trong c mt s on ng hm. T Nam sng C tr vo, n li i theo ra vng trung du. Trn on ng ny c nhiu ga quan trng (Thanh Ha, Vinh, ng H, Hu ) c ngha ln trong vic kt hp vi cc phng tin vn ti t, sng, bin chuyn ch hng ha ta ra trong v ngoi vng.
159 160

on ng st chy qua lnh th Bc Trung b chim 1/5 tng chiu di ng st Thng Nht. N khng ch gi vai tr quan trng trong vic chuyn ch hng Bc Nam, m cn gp phn khng nh vo vic to mi quan h t chc lnh th sn xut trong vng. ng st Nghia n Cu Git di 32km, mi c xy dng, nhm pht trin kinh t ca vng Ty Bc Ngh An. Tuy khng di song tuyn ng ny nh du mt giai on mi trong vic pht trin lc lng sn xut v quc phng ca vng. 4.1.3 Mng li ng sng : Quan trng hn c l tuyn ng thy theo hng Bc Nam i theo knh Than v knh St t Thanh Bnh tr vo, ni sng M, sng C, sng Nghn, sng Ro Ci n sng pha Nam Cm Xuyn ra ca Nhng, ca cui cng ca h thng sng ny. l tuyn ng thy m tu sng, thuyn bum trng ti di 10 tn c th qua li theo nhp triu. Tuyn vn ti ny ng vai tr quan trng trong ma ma bo, khi m ng ven bin khng an ton. N thng xuyn ch mui, g ra pha Bc v t pha Bc vo l cc sn phm cng ngh tiu dng, xi mng Trong chin tranh, tuyn ng ny chuyn ti mt khi lng ln hng ha, vt t chin lc quan trng h tr cho h thng ng bin, ng b, ng st t Bc vo Nam. Tuyn sng M v sng Chu, hai sng quan trng nht lu vc bao trm t Ty sang ng, t Bc vo Nam ca tnh Thanh Ha. Tuyn ny c th cho php tu 200 tn cp bn Hm Rng, H Trung, Vnh Lc, Bi Thng. T ca Lch Tro, ca Lch Trng i vo tn vng ng bng tip cn trung du, tuyn sng rt thun tin cho vic vn chuyn g, tre na, qung v cc th x, th trn ven sng hoc ra bin. Tri li, cc sn phm khc nh mui, c, nc mm, la go, hng cng ngh c vn chuyn ngc chiu t duyn hi n trung du v vng ni. Tuyn sng C v cc ph lu, chi lu ca h thng sng ny u nm Ngh Tnh vi nhiu ca bin (ca Thi, ca Vn pha Bc Ca L). Sng Ca Cm ra Ca L l chi lu quan trng ca sng C. Quan trng hn c l sng C, ni vi knh St pha Bc, vi sng Con, sng Lam, sng Ngn Su, Ngn Ph ri vi sng Nghn i vo sng ro ci v sng Rc. y l tuyn ng sng kh phc tp ni vng giu la go, gia sc, hi sn vi min ni giu ti nguyn lm sn Trn on ny c cc ca bin v cng quan trng. l Ca L trn sng Gm, cch Vinh 20km v pha ng Bc, cng Ca L l cng bin quan trng nht ca Ngh An, ca Hi vi cng Bn Thy trn sng C, nm ngoi vi thnh ph Vinh, cng Dim trn sng Nghn, cch ca St trn 10km, cnh vng m st Thch Kh, m st ln nht ca vng. Vo trong c ca Nhng ch tu nh mi cp bn c. y l tuyn ng sng v ng ven bin quan trng ca vng. Lung vn ti hng ha vt t vi khi lng ng k (g, tre, na, hoa qu, lc ) xui v cc th trn pha duyn hi v xut ra khi vng. Trong khi , nc mm, mui, lng thc, hng cng ngh li ngc ln trung du v min ni. Vic i li trn sng ph thuc vo gi ma hoc gi t v gi bin. pha Nam c tuyn vn ti ra ca Nht L (ng Hi), theo sng Bn Hi ra ca Tng, theo sng Cam L ra ng H ri ra bin, theo sng Qung Tr v th x, ri ra CaVt, theo sng Hng qua Hu ra ca Thun An v T Hin. Ngoi ra cn c cc tuyn vn ti ven bin b sung theo hng Bc Nam. Mng li ny hot ng t tp np hn so vi mng li ng sng, ng ven bin thuc lu vc sng C, v nn sn xut hng ha cn thp v trn mt a bn qu hp ngang. Tuy nhin, cc tuyn ng sng trong tng lai s gp phn to nn mi lin h sn xut v tiu dng trn a bn cn
161 162

soong, mt b phn lnh th ang c nhiu ha hn pht trn mt s chu trnh sn xut mnh, ng thi c s lin kt cht ch vi Lo. 4.1.4 Mng li ng bin : V ng bin, Bc Trung b c tuyn Hm Rng Hi Phng di 129km, ni khu cng nghip Bc Thanh Ha vi cng Hi Phng, tuyn Bn Thy Hi Phng 339km, ni thnh ph Vinh vi cng Hi Phng v mt s ng ven bin (ch c ngha a phng). Trong vng cha c mt cng no c th cho php tu bin ln cp bn. Hin nay ch c cng Ca L l cng ln nht c iu kin m cc tuyn ng bin v pha Nam, cng nh cc tuyn ng bin quc t. Trong vng c mt s a im tim nng tng i thun li c th xy dng hi cng ln, kt hp pht trin kinh t v quc phng. l cng Vng ng v Chn My 4.1.5 ng hng khng : Cc ng bay gm mt s tuyn nh : Hu Tn Sn Nht, Hu H Ni, Vinh H Ni. Cc tuyn bay ny hot ng rt tht thng v mt mt, s lng hnh khch v hng ha khng ng k v mt khc l thi tit v ma ng hn ch s hot ng ca my bay. Trong vng c h thng ng ng t Bc vo Nam c xy dng trong thi k chin tranh. H thng ngy nay ang c khi phc phc v vic pht trn kinh t x hi . 4.2 Cc mi lin h kinh t: Trong nc: xut khu cho vng ng bng sng Hng, ng Bc Bc b: g, cc loi lm sn, mui, lc, cam, chanh, tru, b. Nhp vng ng bng sng Hng: than , hng cng ngh phm, nhp vng duyn hi Nam Trung b: dng c gia nh, vi lc Ngoi nc: vi Lo xut hi sn, hng tiu dng, lao ng; nhp thch cao, g. Xut sang cc nc khc: g, lc, cam, crm; nhp: phng tin vn ti phn bn, my mc nng nghip, k thut, vn. Chnh cc mi lin h kinh t trn to tin cho vng kinh t Bc Trung b, hnh thnh c cu sn xut mi, s dng hp l ti nguyn t nhin, lao ng ca vng. III. NHNG NH HNG PHT TRIN KINH T X HI VNG BC TRUNG B. III.1 nh hng chung. Bc Trung b nm gia vng kinh t trng im Bc b v vng kinh t trng im min Trung, trn hnh lang k thut quc gia (ng b, ng st, in cao th) hng Bc Nam v hng ng Ty (ng 7, 8, 9, 12) ni Lo vi Bin ng, c h thng sn bay (Hu, Vinh), cng bin nc su (Nghi Sn, Vng ng, Chn My). Vi v tr ny, Bc Trung b c v tr thun li trong vic m rng giao lu kinh t vi cc vng trong nc v quc t. Vng ny c th hnh thnh mt c cu kinh t a dng. Lnh th ko di, hnh lang hp, c c min ni, trung du, ng bng ven bin v hi o. a hnh b chia ct, c nhiu ca sng v dy ni khai thc p lt cc loi, y mnh ch bin nng, lm, thy sn trn c s u t, m rng quy m, i mi quy trnh cng ngh. Pht trin ngnh cng nghip dt si Vinh, hnh thnh khu cng nghip luyn kim en Thch H (H Tnh). u t xy dng c s h tng, c bit l khu vc min ni vi cc mng li giao thng lin huyn, lin tnh. Trc ht nng cp v m rng theo hai hng chnh: hng Bc
163 164

 Nam (ng 1, 15), hng ng Ty (ng 7, 8, 9, 12) m rng giao lu kinh t Bc Nam v vi Lo. - V khng gian lnh th : Khng gian hnh lang quc l 1 v ven bin. y l lnh th cn u tin pht trin trong giai on 1 v c xy dng vi m hnh: cng bin cng nghi thng mi, dch v, du lch th. Cc cm khu cng nghip Bm Sn, Nghi Sn, Hong Mai, Ca L, Vinh, Ca Hi, Gia Lch, Thch Kh, Vng ng, Ca Gianh, Ca Vit, ng H, Hu, Ph Bi, Chn My . Cc khu du lch : Sm Sn, Ca L, Xun Thnh, Thin Cm, Thun An, Nht L, Cnh Dng, Lng C, Bch M. Cc th ht nhn : ht nhn ca vng l Hu, Vinh, ht nhn khu vc gm c Thanh Ha, Cnh Dng, Lng C, Bch M. Cc ngnh cng nghip ch yu : khai khong, vt liu xy dng, c kh luyn kim, ch bin nng, hi sn. Khng gian hnh lang xa l Bc Nam (ng 15). y l lnh th gn kinh t vi quc phng. M hnh l khai thc khong sn cy cng nghip cng nghip th . Cc cm cng nghip : Lam Sn, Mc Sn, Thch Thnh, Ngha n, Lng, Con Cung, Hng Ha, Lao Bo. Khng gian hnh lang vng cao bin gii : M hnh : khai thc ti nguyn rng thng mi bo v mi trng quc phng. Hnh thi cc trc kinh t c trc ng 1 ven bin. Vi cng bng x hi, gim s chnh lch v mc sng; kt hp kinh t vi an ninh quc phng v bo v mi trng sinh thi . V mt lnh th, cn kt hp c ba tuyn sng, ng bng trung du v min ni pha Ty. Trn c s c s sp xp li sn xut u t vn v b tr li dn c trong vng, thu ht lao ng n khai thc kinh t bin v nng lm nghip khu vc i ni pha Ty, chuyn dn sang sn xut hng ha trao i lin vng. Nng dn t trng hng xut khu, tin ti cn bng xut nhp ca vng. III. 2. nh hng pht trin ngnh. V nng nghip, pht trin mt cch ton din da vo th mnh ca tng khu vc. Trong nng nghip, ch hng u l cc loi cy cng nghip ngn ngy nh lc, ma, du tm, thuc l, ci v nhng vng c iu kin t nhin cho php pht trin cy cng nghip di ngy nh h tiu (Qung Bnh, Qung Tr), c ph, cao su (min Ty Ngh An), da (Thanh Ha). ng bng ven bin, nht l ng bng Thanh Ha v Ngh An hng vo thm canh cy la nc. bi bi ven sng ch yu pht trin trng mu, cy lng thc nhm t tc mt phn lng thc, hn ch ti mc cao nht vic nhp lng thc t ngoi vo. y mnh chn nui i gia sc (tru, b), ln, gia cm. Ngoi ra cn ch pht trin chn nui hu, d to thm sn phm hng ha. V kinh t bin, kt hp gia nui trng vi nh bt hi sn, tn dng th mnh ven b, cc o khai thc tng hp vng bin giu c. V lm nghip, kt hp gia khai thc, ch bin, trng v tu b rng, ph xanh t trng, i ni trc trung du v min ni. Trng rng chn gi, chn ct ven bin, to ra cc vnh ai xanh quanh thnh ph, th x, khu cm cng nghip trong vng.
165 166

Vi ti nguyn khong sn phong ph, trong c loi tr lng ln, ngun nguyn liu nng, lm, ng di do, cng nghip khai thc v ch bin s tr thnh nhng ngnh trng im ca vng. Trc mt cn u t, pht trin mt s ngnh nh khai thc vi, sn xut xi mng (Thanh Ha, Ngh An), khai thc titan (ven bin H Tnh, Qung Bnh), khai thc thic Qu Hp (Ngh An) . III. 3. nh hng pht trin th. y mnh tc th ha, gn pht trin cng nghip vi pht trin th, to dng cc ht nhn th mnh. Gn pht trin th cng nghip vi pht trin h tng th, t chc li cc im dn c dc cc quc l huyt mch. T l dn th s t 21 27% nm 2010. Dn s th s l 2.650 3.450 nghn ngi (2010). C 2 th loi 2 v 1 th loi 3, cn li l loi 4 v 5. C 28 th mi, tng t ai th khong 300km2. III. 4. Khu vc kinh t trng im. Khu vc Nam Thanh Bc Ngh: cng bin nc su Nghi Sn (cng thng mi), cng nghip vt liu xy dng, c kh, ch bin v c kh nng c kh, ha lc du. t cng nghip 1.500 2.500 ha, dn s th 10 15 vn. Khu vc Thch Kh Vng ng : cng bin nc su Vng ng (cng thng mi quc t), cng nghip khai khong, luyn cn thp, c kh, ch bin. t cng nghip 2.000 2.500 ha, dn s th 20 25 vn. Khu vc Bch M Cnh Dng Chn My Lng C: cng bin nc su Chn My (cng thng mi quc t); cng nghip nh, ch bin Khu thng mi t do, khu du lch, t cng nghip khong 1.500 2.500 ha, dn s th 10 15 vn.

167

168

V. VNG DUYN HI NAM TRUNG B

Vng duyn hi Nam Trung B c din tch t nhin 33.772 km2 (chim 10,2% din tch c nc) vi dn s 6.611,8 nghn ngi (khong 8,7% dn s c nc nm 1997) bao gm c thnh ph Nng, cc tnh Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha. Pha ng ca vng c bao bc bi bin ng, trong c qun o Hong Sa, Trng Sa v khong thm lc a v bin su gia Hong Sa v Trng Sa ca Vit Nam pha Bc vng ny gip Bc Trung B, pha Ty gip mt phn vi Lo v phn ch yu vi Ty Nguyn, pha Nam gip ng Nam B. Duyn hi Nam Trung b nm trm cc trc giao thng nh quc l 1A, ng st Bc Nam v cc quc l ng Ty ni vi Ty Nguyn v Nam Lo, ng Bc Thi Lan, ng Bc Campuchia. Trong vng c nhiu a im thun li xy dng cng nc su (Lin Chiu, Lin Sa, Dung Qut, Vn Phong, Cam Ranh), gn ng hng hi quc t ca ng ra bin ca Ty Nguyn. Trong tng lai vng ny c nhiu ca khu quan trng ca h thng ng xuyn . Vi v tr a l c tnh cht trung gian v bn l nh vy, duyn hi Nam Trung B c ngha chin lc v giao lu kinh t Bc Nam v c bit l ng Ty, quan h cht ch vi Ty Nguyn, k c Lo, Campuchia, bin ng. I. CC YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN CA VNG. I.1 Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin 1.1 a cht, a hnh : Lnh th ca duyn hi Nam Trung b ch yu do khi nham c to thnh, trng vi nhng t cui ca trng sn n y i hng un theo vng cung b bin to thnh mt ng g bc ly khi nham c v pha ng. Pha Bc ca vng c nhng khi ni m thng ra tn b bin, pha Nam a hnh c phn thoi hn v c nhng ng bng ven bin. a hnh ca vng phn d su sc do s chuyn tip gia mim ni cao cui di trng sn vi hng a hnh cong v pha bin vi chiu di khong 900km ko di t o Hi Vn ti Khnh Ha. Bin vng ny kh su st b, nhiu eo bin, ca sng, vng vnh. y l a bn tng i thun li cho vic pht trin kinh t bin (du lch bin ,giao thng vn ti bin, nh c ). y t xa hnh thnh nhng hi cng ni ting giao lu bun bn vi nc ngoi v vi cc vng khc trong nc ( Nng, Hi An, Quy Nhn, Qung Ngi, Cam Ranh) Ven bin c nhiu bi ct p, kh hu nng quanh nm thch hp cho vic ngh mt, du lch, tm bin. Mt di b bin vi nhiu bi tm p k tip nhau t Nng ti M Kh, i Lnh, Dc Lt, Nha Trang v ang c khai thc phc v du lch . c bit ven bin c nhiu ng mui cht lng tt, kh nng khi thc ln, m tiu biu l ng mui Sa Hunh (Qung Ngi ) Trn bin c nhiu o, qun o nh C Lao Trm (Qung Nam), Hn ng Cn (Bnh nh) C Lao Xanh, Hn Mi Nh (Ph Yn), Hn Tre, Hn Ni (Khnh Ho ) Ngoi khi c hn o Trng Sa (Khnh Ho) v qun o Hong Sa ( Nng). Hai qun o ny c ngha chin lc v an ninh quc phng v l im tr ng ca tu thuyn, l bnh phong ngn sng ven b cho thy sn trong lng pht trin. Mt s o cn c
169 170

khong sn v l ni tr ng ca nhiu loi chim bin . khu vc bin ca tnh Khnh Ha c nhiu o yn vi gi tr cao, mt c sn ni ting trong nc v quc t . Vng bin y c nhiu loi c c gi tr, tng ni c c trch, c nc, c mi, c nhng; tng trung c c thu ( su 21 m), c chim v tng y c c hng, c phn, c mi, c mp, tm hm. Trong cc m ph ven b, ngoi nhng thun li cho vic sinh sn v pht trin ca tm c, y cn l iu kin tt cho vic nui trng cc loi rong bin . vng bin ny, ngi ta xc nh c 177 loi c thuc 81 h. Loi c cho sn lng cao nht l c m xm v c h, u th ca vng so vi bin Bc b l c, thc vt bin pht trin quanh nm, c th khai thc lin tc v cho sn lng ln do c trng kh hu thun li nh nu trn. 1.2 V kh hu : Trn nn chung ca c nc l tnh cht m nhit i gi ma; kh hu ca vng ny cn mang sc thi ca kh hu xch o. C th l bc x ln hn so vi cc vng khc. Bin dao ng ca nhit thp .Tng nhit lng trong nm ln. Lng ma nhn chung tng i thp so vi cc vng khc, lng ma trung bnh hng nm ch khong 1200mm. y l vng hng nm thng b bo tn ph, km theo l l lt, gy nh hng ln n cc hot ng i sng v sn xut .Mt s a phng ch trng c mt v la mt nm. S phn ha v kh hu c th phn chia thnh 3 tiu vng : - Tiu vng Nam Ngi : tiu vng ny c lng ma kh ln trung bnh hng nm c khong 2.000 2.200 mm ng bng, trn 3.000 mm vng ni, s ngy ma trung bnh nm khong 120 140 ngy, ma ma ko di 6 thng t thng 8 n thng 1 nm sau; ma kh t thng 2 n thng7. Nhit trung bnh nm vo khong 25,5 -260 C ng bng, gim xung 23 240 C cao 400 500 m v 20 n 220 C cao trn 1.000m. Tng tch n ha khong 9.5000C ng bng, gim xung 8.5000 C cao 500 600m. - Tiu vng Bnh Ph: tiu vng c lng ma trung bnh nm ch khong 1.500-1.700 mm ng bng v trn 2000 mm vng ni cao, s ngy ma tng i t, khong 120 130 ngy /nm, ma kh ko di 8 thng, t thng 1 n thng 8 nhit trung bnh nm 26 270 C tng tch n 9.500 9.7000 C, m kh thp trung bnh nm khong 80%. - Tiu vng Khnh Ho: Lng ma trung bnh nm y ch vo khong 1.300-1.400 mm vi 100 ngy ma. Ma ma ngn t thng 9 n thng 12 hng nm, ma kh ko di t 8-9 thng, t thng 12 n ht thng 8, trong c bit t ma l 4 thng, t thng 1 n thng 4 (20-3-mm/thng), ch nhit cao u quanh nm (26-270 C), m rt thp trung bnh nm khong 80%. Vi cc tiu vng kh hu nu trn vic b tr cy trng, vt nui v thi v phi ph hp vi tng iu kin sinh thi c th, trnh thin tai nht l bo, l, ng, kh hn, khai thc c nhng thun li ca ch kh hu. 1.3 t ai : Vi din tch t nhin hn 3,37 triu ha, din tch t nng nghip l 409 nghn ha (chim hn 11% din tch t nhin) t trng cy hng nm 349.000ha (chim 82% din tch t nng nghip) trong din tch hai v ba v la l 155.974 ha. t trng cy lu nm mi t trn 10% t nng nghip (44.360 ha) v t mt v la (thiu nc trong ma kh) cn 40.260 ha.
171 172

t cha s dng cn 1,7 triu ha trong t bng cha s dng l 83 nghn ha, t trng, i ni trc khong 1,3 triu ha, trong c kh nng s dng trong nng nghip khong 120.000 ha, din tch mt nc cha s dng l 11.619 ha. t c th phn thnh 3 nhm chnh: + Nhm t vng pht trin trn cc mcma axt, v trung tnh chim hn 80% din tch t nhin, phn b ch yu trn khu vc i ni. + Nhm t xm bc mu chim khong 10% din tch t nhin. + Nhm t ph xa chim gn 10% din tch t nhin, phn b ch yu dc cc lu vc sng. Nhn chung t Duyn Hi Nam Trung B c ph nhiu thp. t cu to ti ch do c hnh thnh trn t m ngho cht dinh dng, li c a hnh dc. t vng ng bng phn ln l ngho ph. Bnh qun din tch t nng nghip theo u ngi thp, t c kh nng trng la ch c 350m2 /ngi. t cha s dng cn ln, trc ht l t bng v mt nc ven bin, t trng, i ni trc nhiu cn c trng rng v s dng cho lm nghip. y l nhng tim nng cn c khai thc trong tng lai. 1.4 Ti nguyn rng : Duyn hi Nam Trung b cng l mt trong nhng vng c th mnh v rng. l vic khai thc v ch bin cc loi g, kt hp kinh doanh mt s c sn nh thng nha, my, l bung v trng rng phng h ven bin, che ph t khong 30-34%. Rng g ch yu phn b khu vc min ni pha Ty, sn Cao Nguyn, nhng ni hin nay kh khai thc. Cn phn pha ng b khai thc nhiu do chy theo nhu cu th trng v p lc cuc sng. Bng 12 : Phn b rng hin c theo cc a phng n v :1000 ha Cc tnh Qung Nam & Nng Qung Ngi Bnh nh Ph Yn Khnh Ha Ton vng Rng t nhin 426,0 60,3 125,6 113,8 151,9 897,6 % che ph 35,5 10,3 0,6 25,3 28,8 28,6 Rng trng 16,3 11,4 30,5 11,7 1,8 71,7

Theo thng k rng nm 1995, din tch c rng ca c vng l 969.300 ha. Trong din tch rng t nhin 897.600 ha, rng trng 71.700 ha. Rng sn xut chim 47%, rng phng h 48%, rng c dng 5% din tch c rng. Tr lng rng t nhin c khong 94,6 triu m3 g, 325 triu cy tre na, trong rng sn xut 554.600 ha vi tr lng khong 635.200 m3 g v 28,4 cy tre na. Cc ngun lm sn khc cng gi v tr quan trng trong nn kinh t ca vng. l qu Tr Mi, Tr Bng, c bit l sm, quy, trm hng, k nam c gi tr cao v dc liu. Trong rng cn nhiu loi chim, th qu. 1.5 ng vt:
173 174

V ng vt vng ny mang c trng ca khu h ng vt n , M Lai, cc loi c trng gm c voi, b rng, b tt, cheo cheo, sc chn vng, voc ng sc, kh ui di, vc xanh bc, g tin mt , g li hng ta, trn gm. Do kh hu a dng nn ng vt c thnh phn phong ph v cng c nhng dng c hu. y c ng bng m bi ven bin nn khu h chim nc, chim di c, chim bin cc loi b st, nht l h rn bin, h ra, h vch phong ph. 1.6 V ngun nc : - Trc ht l ngun nc mt, trong vng c h thng sng sui vi mt t 0,3 1km/km2. Ph bin l sng ngn v dc, bt ngun v chy trong ni tnh. Ch c mt s sng (sng Ba v La Ng) l chy trn phm vi nhiu tnh. Cc sng chnh trong vng l V Giao, Thu Bn, Tam K (Qung Nam); Tr Bng, Tr Khc, Tr Cu (Qung Ngi), Li Giang, La Tinh, H Thanh (Bnh nh); K, L, Ba, Bn (Ph Yn); sng ci Ninh Ha, sng ci Nha Trang (Khnh Ha). Tng lng dng chy ton vng t khong 5000km3 . - Nc ngm c tr lng khng ln, phn b khng u tp trung nhiu pha bc. Hin nay nc ngm ang c khai thc quy m nh phc v cho sinh hot .Vic khai thc phc v cho nng nghip v cc mc ch kinh t khc cn rt hn ch . Ti nguyn nc mn, nc l l mt trong nhng th mnh ca vng. Theo kho st s b, din tch nc l khong 60.990 ha, ch yu l cc m ph. Nc mn ch yu cc vng vnh, din tch khong 70.000 80.000 ha, c gi tr cho vic nui trng thy sn v cng nghip mui. Khong sn y khng phong ph v a dng nh vng Bc Trung b, Ty Bc hay ng Bc. Cc loi khong sn ch yu l graphit, thch anh, than (tng ng 60%, 50%, 10% tr lng ca c nc. Ngoi ra cn c thic, vng, ch, km, cc loi ngc, qu, p lt, xy dng, nhng tr lng khng ln, kh khn cho vic u t, khai thc cng nghip. c bit vng ny c m ct Cam Ranh vi tr lng ln, cht lng tt, c ngha kinh t. Ct y c s dng sn xut v tinh luyn cc loi thy tinh c bit cho cng nghip v xy dng. Ngoi ra, dc ven bin cn c titan vi tr lng kh ln, c gi tr cng nghip . y l vng c trnh sn xut kh pht trin, do vy nhng tim nng t nhin s nhanh chng c khai thc sm hn so vi Bc Trung b. I.2 Cc yu t kinh t x hi. 2.1 Dn c v lao ng : Duyn hi Nam Trung b l a bn c tr ca ngi Kinh, ch c khong 5% dn c l ng bo dn tc . T Bnh nh n Khnh Ha l ni c tr ca ngi Chm xen vi ngi Kinh. Pha Ty Nam Khnh Ha l ni sinh sng ca dn tc Gia Rai v Ch Ru. ng bo dn tc phn b cc vng cao mt ch khong 13 ngi /km2 (bnh qun c vng l 196 ngi/km2) vi 8 dn tc c s dn ln l Xung (24.860 ngi), C tu (30,620 ngi), Gitring (6.520 ngi), Raglai (28.610 ngi), Chm (17.280 ngi), (14.300 ngi) Bana (21.500 ngi ). n nay c khong 70% ng bo dn tc cc vng cn kh khn l vng su, vng xa. Kinh t ch yu l t cung, t cp, mc sng a phn cn i ngho v 40% dn s cn m ch. n nm 1997 trong tng s dn 6,61 triu ngi th c gn 3,0 triu lao ng, c tc tng dn s 2,45%/nm. T l n khong 51%. Mt dn c 196 ngi /km2, phn b ch
175 176

yu vng ng bng ven bin, dn c nng thn chim 76%, dn c th chim 24% tp trung cc thnh ph, th x, th t dc quc l Bc Nam v khu vc ven bin. Gn 50% lao ng tp trung trong khu vc sn xut nng, lm, ng nghip. Lao ng ngnh cng nghip ch khong 6,3%, ngnh dch v 35,4%, xy dng l 0,7% v 10,5% l lao ng phi sn xut vt cht. Trnh lao ng nhn chung tng i kh, i ng lao ng c o to t cng nhn k thut tr ln t 9,4% lao ng trong nn kinh t quc dn tng ng mc bnh qun c nc. Dn c c trnh hc vn tng i kh, t l bit ch l 89% cao hn mc trung bnh ca c nc . Tim nng lao ng ca vng ny kh phong ph v c trnh tay ngh cao. Do sm tip xc vi kinh t th trng, cch t chc qun l trong sn xut phn no thch ng c vi xu th hin nay. 2.2 V ti nguyn vn ha lch s : Mt di tch trong vng khng ln, theo s liu s b s di tch c xp hng tnh trn 100km2 y l Qung Nam, Nng 1,6; Qung Ngi, Bnh nh 1,6; Khnh Ha, Ph Yn 2,0. Tuy nhin Duyn hi Nam Trung b li c nhng di tch lch s, vn ha c gi tr vn ha nh ph c Hi An ni chng kin mt thi pht trin vng son rc r ca vng . Trong vng c khong 750 di tch, l mt trong nhng tim nng ln ca vng pht trin ngnh du lch. Ni y c cc di tch lch s nh ph c Hi An, vin bo tng iu khc Chm ( Nng), thnh a M Sn v Kinh Tr Kiu (Duy Xuyn, Qung Nam) mt qun th di tch i din cho ngh thut Chm t th k VII XIII, nh chng tch chin tranh M Sn, di ch nn vn ha Sa Hunh, cc di tch lch s Ba T (Qung Ngi), bo tng Quang Trung (Bnh nh), bo tng Hi Dng hc (Nha Trang). Trong vng c 2 khu bo tn thin nhin c gi tr phc v du lch : - C Lao Chm (Hi An, Qung Nam) din tch 1.535 ha. l mt hn o nh pha ng thnh ph Nng, cch Hi An 20km, thm thc vt y phong ph v c hai loi ng vt ph bin l kh vng v sc chn vng. y l ni c tr ca hng n chim yn. Quanh o san h pht trin kh phong ph, c nhiu c cnh, tm hm l nhng c sn v ng vt bin nhit i hp dn i vi khch du lch. - Krng Trai (Ph Yn) din tch 19.000ha, y l khu vc nui chim, th rng c thnh lp nm 1977 nm hai bn b sng Ba cch Tuy Ha 75 km trn trc ng lin tnh s 7 t Tuy Ha i Cheo Reo. Cc loi ng vt qu him c bo tn y l b Ben Teng, Hong, ln rng, kh ui di, cng, c bit du khch c th n thm cc bu c su vi s lng ln. II. T CHC LNH TH SN XUT VNG DUYN HI NAM TRUNG B. II. 1 Khi qut v s pht trin ca vng. Lch s pht trin kinh t Duyn hi Nam Trung b gn lin vi vic y mnh sn xut nng nghip l ch yu vi cc c trng ni bt: kinh t la nc vi qun c nng nghip ng bng; kinh t nng ry v khai thc lm sn vi qun c min ni; kinh t nh bt hi sn vi qun c ven bin; kinh t thng mi v sn xut tiu th cng nghip vi qun c th.
177 178

Do s phn d v t nhin v chu nh hng ca nn kinh t Chmpa, ch t hu v rung t c hnh thnh t th k XVII. Phng thc canh tc gn lin vi cc cng trnh dn thy nhp in. Lng xm hnh thnh dc cc trc giao thng theo kiu cu trc m c t th k XVII. Vi chc nng bun bn v sn xut nng nghip, Hi An l mt hng cng sm ut ca ng giao lu ca min Trung vi nc ngoi. cc tnh ven bin u c ngh nh bt hi sn, lm mui, khai thc cc c sn trn o vi cng c nh bt th s. Ngy nay ngh khi pht trin kh mnh, ngh nh bt c v ngh ch bin truyn thng tng bc c hin i ha. Ch bin hi sn mi c pht trin trong nhng nm gn y (c bit l ng lnh xut khu), ngnh nui trng thy sn ang c y mnh. H thng th hin nay mang tnh cht a trung tm, trong tng lai vi trnh sn xut pht trin cc th vng s xut hin nhiu hn . V i th trnh pht trin thp, c s vt cht ngho, sc mua thp, kinh t hng ha chm pht trin. T nm 1986 sau khi c chnh sch i mi c bit l thi k 1991 1994, vng ny c nhng bc pht trin ng k theo hng sn xut hng ha, ng dng cc tin b k thut, pht huy tnh nng ng ca cc thnh phn kinh t, tng bc tip cn vi th trng . Nhp tng trng GDP bnh qun thi k 1991 1997 t 7,9%. Tng GDP ca vng nm 1997 l 17.802,3 t ng, ng gp 6,9% GDP c nc. Gi tr gia tng dch v chim 9,1% gi tr gia tng dch v ton quc. GDP/ ngi (1997) t 2,63 triu ng bng 78,5% mc bnh qun c nc . C cu kinh t ang chuyn dch theo hng tin b tuy cn chm. Nu nh nm 1990 nng lm nghip chim 47,53%, cng nghip v xy dng 22,66%, dch v 29,81% th nm 1997 dch chuyn tng ng l 38,7%,23,9% v 37,4% GDP. II.2 . T chc lnh th sn xut cc ngnh. 2.1 Ngnh cng nghip: Nn cng nghip duyn hi Nam Trung b ch chim t trng khim tn trong tng sn lng cng nghip ca c nc. Cng nghip bt u c hnh thnh theo th mnh ca vng. l cng nghip ch bin nng lm, thy hi sn, thc phm; cng nghip khai thc v sn xut vt liu xy dng. Tp trung pht trin mnh thnh ph Nng, Khnh Ha v Qung Ngi. y l nhng tnh c nhiu thun li v v tr a l v ngun lc pht trin kinh t cng nh trao i vi cc vng v quc t. c bit y c nhng hi cng tm c quc gia (quc t) nh cng Nng, Cam Ranh, Quy Nhn. Cc ngnh ch bin lng thc, thc phm, khai thc v ch bin lm sn, dch v vn chuyn v bc d hng ha, sn xut hng tiu dng, dt, ng, giy v cc ngnh cng nghip nh khc th pht trin tng i mnh. Cng nghip c kh, nng lng v cc ngnh cng nghip nng khc cha c pht trin mnh. Cc khu cng nghip c hnh thnh da vo nhng thun li v v tr a l, a hnh, a cht, kh nng cp in, nc, giao thng, bu chnh vin thng, kh nng hnh thnh cc im c dn th, ngun lao ng cng nghip n nm 1997 trong vng hnh thnh mt s khu cng nghip sau y: - Khu cng nghip Lin Chiu ( Nng ).
179 180

- Khu cng nghip Khnh Ha thuc x Khnh Ha, huyn Ha Vang (thnh ph Nng). Din tch ca khu cng nghip l 250 ha, c kh nng m rng ln 400 ha. - Khu cng nghip Chu Lai, K H thuc a bn x Tam Quang, Tam Ngha v th trn Ty An, th trn ni Thnh (Qung Nam). Ring khu vc Chu Lai nh nuc ang tin hnh xy dng th im khu kinh t m . - Khu cng nghip in Ngc in Nam nm pha ng tuyn Nng Hi An thuc a phn x in Ngc, in Nam, huyn in bn tnh Qung Nam. Tng din tch khu cng nghip l 430 ha. N nm cnh khu du lch dc theo b bin pha ng v pha Nam, gip ph c Hi An. Loi hnh d kin pht trin l cng nghip sn xut v lp rp in t, cng nghip lp rp t, xe gn my, thit b thng tin lin lc, thit b in dn dng, cng nghip ch bin thc phm phc v khu du lch Non Nc-Hi An. - Khu cng nghip An Ha Nng Sn ti x Duy Thu, Duy Ph huyn Duy Xuyn. Tng din tch d kin 1.200ha, y l khu cng nghip c hnh thnh t trc, ph hp cho vic u t cc loi hnh cng nghip khng c khng gian rng. Khu ny c nhng th mnh v mt bng xy dng, giao thng ng b, ng st, ng hng khng v ng thy cch xa khu dn c tp trung, gn vng c ti nguyn khong sn nh thanh, t st, cao lanh. - Khu cng nghip Dung Qut l khu lc du v ha du u tin ca nc ta. Ni y tp trung nhiu ngnh cng nghip c quy m ln gn vi cng nc su Dung Qut (t mi K H thuc Qung Nam n mi Coco Qung Ngi) v sn bay Chu Lai. Khu cng nghip Dung Qut ch yu c xy dng trn a bn huyn Bnh Sn thuc tnh Qung Ngi v mt s khu vc thuc pha Nam ni Thnh tnh Qung Nam vi quy m 14.000 ha. - Khu cng nghip nam Tuy Ha (Ph Yn) v khu cng nghip Sui Du (Khnh Ha). Hng quy hoch cc cm khu CN vng duyn hi Nam Trung B Cc iu kin kt cu, in, nuc, Tnh cht ca khu CN v nh thng tin lin lc, hng pht trin thi nc, giao thng

Tn khu cm

a im

I.Cc khu, cm c 1. Cm Ha Nng Khnh 2. Cm CN Nng Ha Th 3. Cm Ha Nng An Nng Sn 4. Tam K Qung Ngi 5. Th x Qung Ngi Qung Ngi

Gn lin vi cng - C kh, thu tinh,VLXD ha cht. Lin Chiu - CN dt, in, in t VLXD. - CN khai khong ha cht, in. - May da, ch bin nng sn - CN ma ng ch bin thu sn, nng sn, c kh nh,VLXD. -CN ch bin nng lm, hi sn, dt, may, c kh, sa cha, VLXD. - CN dt da, my, ch bin thc phm, hi sn, lm sn. u t i mi cng ngh. Pht trin cc ngnh cng nghip dt,
181 182

6. Quy Nhn Khnh Ha Diu Tr 7. Nha Trang DinKhnh

may v ch bin thc phm .

CN nh nh dt da, may, nha, c kh, in t, mt s ngnh th cng m ngh c giy php thnh lp KCX, c ban qun l lin doanh v i vo hot ng. II.Xu dng cc cm khu cng nghip mi . 1. Khu ch xut Nng (khu An n ) Nng (nm st trung tm thnh ph Cp nc t nh gn cng my nc Cu (nc sng Cm L) Tin Sa) v trm nc Sn Tr (nc sui trn bn o Sn Tr) in ly t in Nng quc gia, thng tin lin lc thun tin. Cnh quc l, gn cng bin, sn bay . Qung Ngi 2. Khu CN in Nam - Gn ni Non Nc cch trung tm thnh ph 8km cng Tin Sa 13,5 km Thng tin lin lc thun tin, cp nc, in nh khu An n - C th su dng cng nc su vnh Dung Qut, tip nhn tu 3 vn tn ti trng Ngun nc t sng in li quc gia Thng tin lin lc xy dng mi C sn bay qun s Chu Lai ng bng di 3,2 km ci to nng cp thnh sn
183

- Cc nh my CN nh, dt, may, lp rp in t, ch bin nng, lm, hi sn. Xy dng thnh khu CN tp trung. - Khu CN nng trc ht xy dng nh my lc du s 1 vi 6,5 triu tn du th /nm. Tip n c th pht trin cc CN ha du, CN luyn kim v mt s ngnh CN nh, CN ch bin d cni li lc lnglao ng.

- D kin thu ht cc ngnh CN nh, CN ch bin, c kh, in t. Hnh thnh khu CN tp trung. - CN dch v vn ti luyn nhm, c kh nng, ng tu, ch bin nng lm thy sn. Hnh thnh mt khu CN tp trung trn phn pha Nam vnh Cam Ranh khng nh hng n cng qun s

3. Khu CN Dung Qut

Bnh nh

Khnh Ha 4. Khu CN tp

184

trung Nhn.

Quy

bay ln. - Gn cng Quy Nhn giao thng thun tin. C iu kin xy dng h thng cp nc, cp in v thi nc . - Cng Ba Ngi mt phn vnh Cam Ranh, tin giao thng thy c iu kin cp nc v thi nc

5. Khu CN Cam Ranh

2.2 T chc sn xut nng nghip: Trong thi k 1991 1997, nng nghip pht trin chm v khng n nh, tc tng trng bnh qun 3,6% (ca ton quc l 4,7%). Tuy nhin, c cu ngnh bt u c s chuyn dch theo hng tng t trng cy cng nghip v chn nui . Nm 1997 sn xut lng thc t 1,8 triu tn quy thc, lng thc bnh qun u ngi khong 260 kg /nm. Cy cng nghip (ngn ngy, di ngy) chim 15% din tch cy trng, hnh thnh nhng vng cy cng nghip tp trung nh ma (28.000 ha, sn lng 1 triu tn), da 18.000 ha, trong din tch thu hoch 13.000 ha), lc 20.000 ha) v gn y l ch, du tm, o, cao su, ca cao, c ph Chn nui chim 27% gi tr sn lng nng nghip, n tru c khong 157,8 nghn con, b 1,1 triu con (chim gn 20% n b c nc), n ln 4 triu con. Chng trnh sinh ha n b v nui ln theo hng ly tht nc ang pht trin tt. Chn nui b sa v cc c sn bt u pht trin, trc ht vng ph cn thnh ph Nng, Quy Nhn, Nha Trang vi quy m vi trm con mi vng. - Hng pht trin nng nghip vng duyn hi Nam Trung B. Vi c im v ti nguyn thin nhin sn xut vng Duyn hi Nam Trung b trong nhiu nm qua khng n nh. Vn t ra hin nay l vng cn c s chuyn dch c cu nng nghip m bo n nh sn xut, nng cao i sng, a hiu qu sn xut cao hn. Hng pht trin ca vng v lng thc, thc phm l chuyn i c cu ma v kt hp vi bin php thay i ging, thm canh, a sn xut n nh, c mc tng trng cao. C th l tp trung cc ngnh sn xut hng ha Ngnh sn xut ma ng: y l ngnh truyn thng ca vng v c nc. Vi iu kin sinh thi c th, cy ma hin l cy ch lc trong nn kinh t nng nghip, gp phn lm n nh v nng cao i sng nhn dn. V vy vng tp trung xy dng vng trng v ch bin ma ng ln nht c nc, phn u t sn lng 500 tn ng /nm (ch yu l cc tnh Qung Ngi Bnh nh Ph Yn).
185 186

Pht trin cy cng nghip lu nm u t pht trin cy qu, iu, cao su v mt s loi cy n qu c bit so vi cc vng khc nh: nho, thanh long, da - V chn nui: Vng c iu kin pht trin n tru, b s lng ln, cht lng cao, gia sc, gia cm (ln g, vt) hnh thnh vnh ai thc phm ln, ch ng cung cp cho cc th, cc vng v xut khu. Pht trin nui trng, khai thc ch bin hi sn v y mnh kinh t bin. Nhng loi u th cn tp trung u t nh : tm hm, tm s, ngc trai, ip v bo v nhng sinh vt bin ngoi khi xa b. 2.3 Ngnh lm nghip: Vic pht trin vn rng v bo v rng gn y c nhiu tin b. Tnh n nay ton vng trng c khong 157.600 ha (bng 15% din tch rng trng c nc) bnh qun hng nm trng 2.500 3.000 ha (cha k cy phn tn). Do vy to c vnh ai phng h trn bi ct v dc quc l 1A. Ngun vn ca t chc PAM v chng trnh 327 my nm gn y y nhanh tc trng, khoanh nui v bo v rng, to nhiu vic lm cho ngi lm ngh rng . Nng lc ch bin g ca vng kh ln khong 0,8-1,0 triu m3 g/nm. Sn phm ch bin ch yu l dng th, nh g x, g ghp, vn s ch, dng gia nh cp thp. Cng nghip ch bin theo hng tn dng cnh, ngn cha pht trin. m bo mi trng sinh thi v gi vn rng t nhin, khi lng g khai thc ch cn li mc 100- 150 ngn m3 /nm. Tuy vy din tch rng cn rt nh so vi t trng, i ni trc. Rng u ngun ca nhiu cng trnh thy li, thy in nh Ph Ninh, Tn Duy Xuyn (Qung Nam) Thch Nham (Qung Ngi), Vnh Sn (Bnh nh), ng Cam (Ph Yn), Bn (Khnh Ha) v ca cc con sng ln trong vng cha c qun l tt. Rng trng vi mc tiu kinh t nh rng qu, rng nguyn liu giy, si cha pht trin. 2.4 Ngnh ng nghip: Khai thc hi sn l ngh chnh ca vng, sn lng 1nh bt nm 1997 chim 19,0% so vi c nc. Din tch nui trng thy sn mi t 12.447 ha trong tng s 20.000 ha mt nc c kh nng nui trng thy sn trc mt (tim nng l 60.000 ha) trong nc ngt 6.812 ha, nc l 5,635 ha. Sn lng t 2.512 tn, trong tm chim 76-80%, cn li l cc c sn khc: rau cu, cua, hi sm y tn ti nhiu kiu nui trng nh qung canh, qung canh ci tin, bn thm canh v thm canh trong ch yu l qung canh ci tin v bn thm canh. Gn y vic nui trng c sn c gi tr xut khu cc vng vnh bt u pht trin. Nui tm hm trong lng c nng sut trung bnh 85kg/lng /nm, sn lng c 60 tn /nm. y l ngun xut khu quan trng. Ngoi vic nui trng thy sn, nui tm s ging cng l mt ngh pht trin do li th v kh hu v ch thy vc. C vng c 700 tri nui tm ging, cng sut 1,7-1,8 t con. Ging P15 l ngun ging quan trng . Ngnh ch bin truyn thng ch yu l nc mm (47-47 triu lt/nm chim gn 30% so vi c nc) mm c 40 tn /nm) c kh (5000 6000 tn /nm), moi kh (75tn /nm), tm kh ( 291 tn /nm), mc kh (900 1000 tn /nm), bt c chm nui (1000 tn /nm). Vng ny c 32 nh my ng lnh quc doanh v 10 c s ch bin t nhn, cng sut ch bin 140-150 tn/ngy. Trong c 60% nh my c cng sut ch bin 1 tn /ngy,
187 188

20% nh my c cng sut trn 1-3 tn/ngy, 20% nh my v cc c s t nhn dng t cp ng vi cng sut 300 600 kh/m . C vng c 15 mt hng xut khu, trong ch yu l mc, tm, c ng lnh v cc c sn khc (mc, c hng, c cm kh, tm hm, cua, gh, yn so, c nga) II.3. Cc thnh ph trung tm cng nghip. H thng thnh ph th x: Trong vng c 51 th (tnh t th trn tr ln) trong s gm thnh ph ( Nng, Nha Trang, Quy Nhn ), 4 th x (Tam K, Qung Ngi, Tuy Ha, Hi An) v 41 th trn. T l dn thnh th l 23,48%, vi mt 1,28 th /1000km3 gn bng mc bnh qun ca c nc. Cc thnh ph, th x phn b ch yu trn trc ng 1A gn vi cng bin v thng l u mi ca cc trc ng Ty (khong cc gia cc th ny l 100 120km). 3.1 Thnh ph cng nghip Nng: y l mt trung tm cng nghip ln nht vng c trin vng pht trin mnh m, th hin : T lu hnh thnh cc ngnh sn xut cng nghip v n nay c ci to v xy dng thm nh khai thc than v kim loi qu (vng Bn Miu, khong vt liu Ng Hnh Sn, sn xut in lc, c kh sa cha t, xe la, tu bin, tu nh c, cc x nghip sn xut hng tiu dng, vi, may mc, ch bin lng thc, thc phm, nh c v ch bin hi sn, ch bin g, ha cht). Nng l u mi giao thng quan trng nht ca vng v khu vc min Trung v l ni hp im ca nhiu loi hnh giao thng trong vng, ngoi vng. c bit y c cng Nng nm ca sng Hn, vi mc nc su trn 5m, tu bin vi nghn tn c th cp bn. pha ngoi vng Nng cn c cng nc su 15m cnh bn o Sn Tr ni vi Nng bng mt cu di 527m, to iu kin tip nhn cc tu c trng ti ln. Ti Nng cn c h thng sn bay hin i (cng vi kho xng ln ch Lin Chiu) h tr cho s pht trin cng lm nhim v trung chuyn gia pha bc v pha nam nc ta. Thnh ph c kh nng xut hin mt s ngnh cng nghip vi quy m ln: in lc, ha cht, c kh, ch bin g, lng thc, thc phm, hi sn, hng tiu dng. 3.2. Thnh ph Quy Nhn: hnh thnh mt s ngnh cng nghip (nh c kh sa cha, ch bin g) nhng quy m cn nh, l u mi giao thng vn ti thu ht nhng vng ph cn, c kh nng to mi lin h kinh t Bc Nam, quc t, trong vng v c bit l y mnh pht trin kinh t Ty Nguyn, y c cng Quy Nhn c kh nng tip nhn tu 7.000 tn. 3.3. Thnh ph Nha Trang: Mang c trng l mt thnh ph ngh mt, hin c s xut hin mt s x nhip cng nghip, dt, thc phm, c kh, ng tu, nh c. Cng Nha Trang nm st ng s 1 v ng st xuyn Vit l u mi ca ng 24 qua Ninh Ha ln Bun Ma Thut v cao nguyn c Lc. Ngoi ra trong vng cn c nhiu th x, th trn, ang to ra nng lc sn xut ln hn v mi lin h kinh t cht ch.

189

190

II.4. C s h tng vt cht k thut. 4.1 H thng giao thng vn ti: V tr a l, Duyn hi NamTrung b cn ng vai tr nh bn l ni hai vng BcNam, l ni c cc cng bin quan trng. V vy, vic pht trin giao thng vn ti khng ch phc v ni vng m cn c tc dng to ln cho c nc v quc t . 4.1.1. ng b: V mng li ng b tuyn trc dc quc l 1A v cc truc ngang gm quc l 14B, 24, 25, 26, 14C v 19. Trong vng c 51 tnh l cc ng lin huyn, ng lin x vi tng chiu di 13.941 km. Trong s ny quc l 1.133,8 km, tnh l 1.730 km, ng lin huyn v x 11.077,2km. C 7 tuyn quc l (nhiu nht l Qung Nam Nng 20 tuyn/785km, t nht l Khnh Ha 3 tuyn /491,6 km) mt 7,07 km/km2 , 70% s x c ng t vo trung tm. Cc tuyn ng chy theo hng Bc Nam v hng Ty ng hp thnh h thng ng bc thang. Quan trng nht l ng s 1 v s 14. ng s 1 t o Hi Vn n Khnh Ho, mt on quan trng trong tuyn quc l c tm chin lc v kinh t v quc phng i vi c nc. Vi chiu di trn 1000 km t Hi Vn qua tuyn ng thnh ph Nng, ri n th x Hi An, Tam K, Bnh Sn, Qung Ngi, M c, Sa Hunh, Tam Quan, Bng Sn, Ph M, Ph Ct, Quy Nhn, Tuy Ha, Nha Trang, Cam Ranh. Con ng xuyn qua cc vng ng bng duyn hi pha ng, mt trong nhng vng lm la go, hi sn vi ngun lao ng di do. ng s 14 tr thnh trc dc ca min Ty, con ng t Nng, hi cng quan trng nht ca vng qua cc th trn An im, Tam K - Bng Miu Tr My, Qung Ngi Ba T Kon Tum (ng 24); ng 19 t Quy Nhn qua An Kh n Plyc, ng 26 ni Bun Ma Thut vi th trn Ninh Ha ra cng Nha Trang v.v l nhng tuyn ng ngang pha ng ng s 14 chuyn ch lm sn ra cc cng bin, hoc ngc li, vn chuyn lng thc, hng cng nghip, hi sn, mui ngc ln min Ty. Nhng tuyn ng ny c ngha quan trng bc nht trong mi lin kt ca vng m mang cc vng kinh t mi, gp phn gi vng an ninh v cng c quc phng. V ng b, ngoi ng t cn c tuyn ng st thng nht xuyn qua 6 tnh, thnh ph ca vng. 4.1.2. ng sng: Mng li ng sng, ng k nht l cc lung vn ti trn h thng sng Thu Bn. T ca Hi An cc tu thuyn vi trm tn ngc dng ti hp lu gia sng Bung v sng Thu Bn. Cc thuyn trng ti di 50 tn c th n Bn Giang trn ph lu sng Ci hoc Phc Sn trn sng Thu Bn, hoc theo knh ni Nng vi Hi An. Cc thuyn nh, b mng c th n tn min ty Qung Nam Nng. Tuyn vn ti trn sng Tr Khc v sng V c tc dng ln vi vng ng bng v trung du Qung Ngi. Thuyn ln trng ti vi trm tn c th t ca sng Tr Khc cp bn sng th x Qung Ngi, ri ti Sn H pha Ty, hoc n Ngha Hnh, bn sng Ty Nam trn sng V. Cn cc thuyn nh c th i li t min ni Qung Ngi ra tn bin. Tuyn vn chuyn th ba trn sng An Lo. T ca sng, cc tu vn ti ln c th qua bn Bng Sn, ri ngc ln Ty Bc cp bn An Lo hoc r xung Ty Nam n bn Kim Sn.
191 192

Xung pha nam cn c cc sng Bnh nh, sng ngn, dc nhng cng c th m cc tuyn vn ti cho thuyn b nh. Cc tuyn vn ti trn c ngha quan trng trong ni b tng lu vc. Hng v xui hoc n cc thnh ph, th x, th trn ng bng bao gm g, ci, cc loi lm sn khc, khong sn, hoa qu cn lung hng ha t ng bng ln trung du, min ni thng l go, mui, hi sn, hng cng ngh, my mc nng nghip, phn bn v.v 4.1.3. ng bin: V ng bin, tuyn ng quan trng nht to nn mi lin h gia cc vng trong nc l tuyn Nng Si Gn v ngc li. y l tuyn c ngha quan trng trong vic vn chuyn lng thc, thc phm, hng cng ngh t thnh ph H Ch Minh n Nng v lm sn, than t Nng n thnh ph H Ch Minh. Tuyn ng th hai t Nng n Hi Phng, hng ha n Nng l nhin liu, sn phm cng ngh, my mc v.v lung hng ha ngc li xut ra l cc sn phm cng ngh, g, thc phm Ngoi ra cn c cc tuyn ng hng hi quc t t cng Nng n Hng Kng, Tky, Vlavxtc v pha Bc, hoc Singapo v pha Nam. Trong vng c cng Nng nm pha Nam thnh ph cng gm mt bn tu chnh di 638m, c th cp bn 8 loi tu 6000 tn cng mt lc, 6 cu tu ph, vi h thng kho tng vi dung tch cha khong 1 vn m3 v h thng bc d. Hin nay v trong tng lai, cng ny gi vai tr quan trng v mt kinh t v quc phng, v y l v tr ca ng ca vng khng ch cho Nng m cn cho c cc a phng khc. ng thi Nng cng l ca ng mang tnh quc t trong mi quan h kinh t, quc phng ca min H Lo v Vit Nam. Hin nay ang tin hnh khi su bn, xy dng kho tng v cc loi tu vin dng trn 1 vn tn c th ra vo d dng. Cng Quy Nhn nm gn quc l 1 v ng st xuyn Vit, l u mi ca Plycu, Kon Tum qua ng 19 ni vi ng 14 v t ti ng Bc Campuchia bng ng s 12. Cng c vnh Quy Nhn che ch, song mn nc khng su ch t 5,5 n 8 m, ca sng qu rng, lng bn ng nhiu. Trong cng c cu tu rng 150 m, vi mt s phng tin bc d, cc tu vin dng phi u ngoi vnh ch c cc tu ven bin mi d dng cp bn trong vnh. Trin vng kinh t ca cng Quy Nhn l tng i ln, vi cc ti nguyn nng, lm, ng nghip v khong sn ca vng Ty Nguyn, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn ang c khai thc v tr ca cng s c nng ln. Cng Hi An trn ca sng Thu Bn vn ni ting t lu i .Vo u th k cng nm bn b mt vng rng gia c nhiu bi ni nh nhng hn o. Ngy nay do b ph sa lp y ca sng tin ra bin thnh ca i lm cho Hi An nm su bn trong. V th vai tr ca n khng cn nh xa na. Cng Nha Trang nm st ng xe la xuyn Vit ng s 1 cng l u mi ca ng 26 ln Bun M Thut, sang Crache (Campuchia), ln Lt thnh ph ngh mt v giu tim nng v lm sn, cy cng nghip cng trng ra mt vng bin p, giu hi sn vi ngh c pht t. Ngoi nhim v tip nhn v xut khu hng ha trong vng, cng Nha Trang cn n khch n ngh mt, du lch. Vai tr ca n cn c nhn ln nh nm cnh sn bay cng tn v pha Bc cng Cam Ranh qun cng ln nht trong vng. Cng Cam Ranh, cng thin nhin p v ni ting trn th gii nm trn tuyn tin tiu nhn ra ng hng hi quc t quan trng t n Dng sang Thi; n trong mt vng bin c Hn Tnh n ng, che ch. Vng bin ca cng rng 40.000 ha trong 4800 ha c
193 194

 su t 10m tr ln c th tip nhn tu bin 8 vn tn, ng thi c th cha nhng hm i ln (nm 1905 trong cuc chin tranh Nga Nht mt hm i ca nc Nga vi 250 tu trong 100 tu chin, 150 tu vn ti vo tr qun trong vnh m mi ch chim mt phn nh din tch); y c ca sng Ba Ngi ra, c h nc ngt, li c ngun in t nh my thy in a Nhim cch 62 km dn ti vng b bin ln cn, c nhiu cng, vng, o, bn o m quan trng nht l cng Nha Trang c th h tr cho Cam Ranh. V kinh t, Cam Ranh c nhiu trin vng nh c sn mt s nguyn liu nh ct thy tinh, mui, c, san h Trong tng lai khng xa quanh cng c kh nng hnh thnh khu cng nghip thy tinh, lc du, ha du y l mt trong nhng cng c tm quan trng v chin lc v quc phng ca c nc. Trong tng lai mt s cng khc trong vng s c hnh thnh v nng cp nh cng Lin Chiu bc Nng; cng K H nam Nng v cng Dung Qut Qung Ngi 4.1.4. ng hng khng: L vng c trnh pht trin kinh t tng i thp, nhng do v tr chin lc ca n, nn trc y M xy dng mt h thng sn bay qun s dy c. Sau khi Min Nam hon ton gii phng phc v cho hai nhim v chin lc l xy dng v bo v t nc chng ta khi phc mt s sn bay. Trong vng c sn bay Nng, Nha Trang, Ph Ct, ng Tc ang hot ng. Nm 1993 vi 4 sn bay dn dng ( Nng, Nha Trang, Ph Ct, Ph Yn) a n 335.400 lt khnh. Sn bay Nng l mt trong 3 sn bay quc t ca nc ta. Nm 1995 cc sn bay n c 1.490.000 lt khch trong sn bay Nng 610.000 lt khch. Hin trng k thut ca 4 sn bay nu trn c s khc nhau r rt: Sn bay Nng l sn bay cp II, III nng lc n khch/nm l 600.000 nghn lt, v ang c ci to. Sn bay Ph Ct (Bnh nh) l sn bay cp II, nng lc n khch/nm 60.000 nghn lt khch. Sn bay Nha Trang (Khnh Ha) l sn bay cp III nng lc n khch /nm l 26.000 lt khch . Sn bay Ph Yn mi c khi phc li nm 1996, lng khch i cn thp. (Sn bay Cam Ranh thuc B Quc Phng qun l, cn sn bay Chu Lai cha c khai thc) 4.2. H thng thng tin lin lc: - H thng thng tin lin lc qua v tuyn v lu tuyn ang c ch pht trin cng nhp pht trin chung ca c nc. + H thng vin thng trong nc v quc t qua mng v tuyn u xy dng hu ht cc thnh ph, th x ca vng, phc v nhu cu nhanh chng, kp thi v nhng thnh tu khoa hc k thut trong v ngoi nc. + H thng bu in, in thoi c ni xung hu ht cc huyn, x vng to iu kin nng cao i sng tinh thn ca nhn dn trong vng. Tuy nhin, mc hon thin cha tht cao.

195

196

III. NHNG NH HNG PHT TRIN KINH T VNG. III.1. nh hng chung. Ly cng nghip lm trng tm, y mnh nn kinh t ca vng theo hng sp xp li c cu ngnh, pht trin cc nhm ngnh ch o, c li th v ngun nguyn liu, gn vi cng nc su hnhthnh cc khu cng nghip tp trung trc ht l di Lin Chiu Nng, Dung Qut v Nha Trang Din Khnh. Hng mnh v cng nghip ch bin sn phm xut khu, coi trng u t chiu su u tin quy m va v nh kt hp vi quy m ln c trng im thu ht nhiu lao ng Tp trung pht trin kinh t bin, bin ngnh ny tr thnh ngnh kinh t mi nhn, pht trin nui trng thy hi sn, ch trng cc c sn. Xy dng v khai thc cc cng nc su pht trin vn ti dch v cng gn vi vic thnh lp cc khu cng nghip tp trung Lin Chiu Nng Dung Qut v Vn Phong Nha Trang Cam Ranh. Pht trin du lch quc t v ni a vi nhiu hnh thc. Pht trin nng, lm nghip theo hng bo v mi trng sinh thi, gii quyt vng, chc chn vn lng thc, tp trung pht trin nhanh mt s cy cng nghip ngn ngy v di ngy: pht trin chn nui i gia sc phc v cng nghip ch bin; coi trng vic bo v v pht trin vn rng, gn vi gi gn cnh quan v mi trng sinh thi. i i vi pht trin kinh t, ch pht trin c s h tng k thut v x hi, bo v sc khe, chng nhim mi trng nht l cc vng trng im cng nghip, du lch, dch v; ci thin iu kin sng, h t l tng dn s vi mc 0,1%/nm. Pht trin kinh t x hi gn vi vic cng c an ninh quc phng. III.2. nh hng pht trin cc ngnh: 2.1. V cng nghip: Pht trin nhanh cng nghip, c bit l cng nghip lc du; khai thc ti nguyn khong sn (sa khong nng, p lt, ct thy tinh, nc khong) pht trin cng nghip ch bin nng lm, thc y nhanh qu trnh chuyn dch c cu kinh t, nng cao nng lc nh bt hi sn v cng nghip ch bin thy hi sn, nht l ch bin xut khu, u t cho ngnh c kh, ch yu l sa cha v ng tu thuyn; pht trin ngnh cng nghip dt, da, may phc v i sng v xut khu. Tng bc u t tp trung dt im cho cc khu cng nghip vi cng ngh tin tin nhm t hiu qu cao. Pht trin cc ngnh v cc khu cng nghip nhm to ng lc cho ton vng c th tin kp s pht trin chung ca c nc. 2.2 V nng nghip, lm nghip, thy hi sn: V nng nghip: Phn u gi mc tng trng n nh trn c s chuyn mnh c cu sn xut theo hng thm canh, tng v to ra nhiu sn phm hng ha; pht huy nng lc ca cc cng trnh thy li hin c v xy dng cc cng trnh mi thm canh, kt hp m rng din tch nhm tng bc thc hin mc tiu an ton lng thc v gp phn tham gia xut khu; ch trng phng chng thin tai l lt; pht trin cc cy cng nghip ngn ngy (ma, lc, thuc l) v cy cng nghip di ngy (iu, da, c ph, ch, cao su, ca cao, h tiu) to ngun nguyn liu cho cng nghip ch bin; pht trin nng nghip kt hp vi lm nghip, vn i to mi trng pht trin bn vng, ch trng trng cy n qu phc v i sng, to cnh quan, mi trng cho du lch.
197 198

Pht trin mnh v a chn nui thnh ngnh sn xut hng ha. T trng chn nui trong gi tr sn lng nng nghip n nm 2010 t 40-45%. y mnh chn nui b tht, b sa, n ln v gia cm. V lm nghip: Bo v 897.000 ha rng t nhin hin c, qun l v chm sc 71.700 ha rng trng, s dng trn khong 1 triu ha t trng, i ni trc vo vic trng rng a t s dng trong lm nghip ln khong 2,1 triu ha, nng t l che ph ln 62-68% nm 2010. V thy hi sn: nng cao nng lc n bt xa b, ch trng nui trng thu sn, to iu kin cho ngnh ny gi vng vai tr l mt trong nhng ngnh kinh t mi nhn ca vng. 2.3 V pht trin c s h tng: Xy dng h thng giao thng (ng b, ng st, ng hng khng) tha mn nhu cu vn chuyn hng, hnh khch, to mi trng thun li cho u t, thc y sn xut hng ha pht trin v a vn minh th vo nng thn. Tp trung c trng im vo vic xy dng mt s cng nc su, pht huy th mnh vn ti bin, c bit l nhng cng ni lin vi ng xuyn , vi ng hng hi quc t v c v tr quan trng i vi kinh t, an ninh, quc phng. Tng bc xy dng v hon thin h thng thy li phc v sn xut v dn sinh. y nhanh vic xy dng c s h tng th, trc ht l cc th ht nhn, nht l cp thot nc, in, giao thng vn ti ni th, c s h tng v x hi, v sinh mi trng v tng cng cng tc qun l th . 2.4 V pht trin du lch Dch v: Hnh thnh 3 trung tm du lch l: thnh ph Nng v vng ph cn, Quy Nhn v vng ph cn, thnh ph Nha Trang Vn Phong i Lnh; ng thi xy dng cc khu du lch khc nh Qung Ngi v ph cn, th x Tuy Ha Sng Cu Sui Trai (Ph Yn). Xy dng cc trung tm thng mi ca vng Nng, Quy nhn, Nha Trang; pht trin mnh cc loi hnh dch v khc, nh dch v cng bin, hng khng, vin thng quc t, ti chnh ngn hng. Ch trng vic bo v mi trng sinh thi trong qu trnh pht trin kinh t -x hi; pht trin cng nghip, du lch dch v cn phi c bin php chng nhim mi trng t nhin, mi trng sng. Thc hin c hiu qu chng trnh xa i gim ngho, h tr cc ng bo dn tc t ngi, vng su, vng xa, bin gii hi o, khc phc tnh trng chnh lch gia cc lnh th.

199

200

VI. VNG TY NGUYN

Ty Nguyn bao gm lnh th ca 4 tnh Gia Lai, Kon Tum, c Lc v Lm ng vi din tch 55,5 nghn km2 (chim 16,9% din tch t nhin ton quc), dn s 3,6 triu ngi (chim khong 4,7% dn s c nc nm 1997), l vng c dn s vo loi t nht so vi cc vng trong nc. Ty Nguyn nm pha Ty Nam nc ta, c v tr chin lc quan trng v kinh t, chnh tr, quc phng i vi c nc v khu vc ng Dng, l mi nh ca c bn o v l chic cu ni vi cc nc Lo v Campuchia. y l u ngun ca hu ht cc con sng min Trung v ng Nam b. Mi trng sinh thi ca Ty Nguyn khng ch tc ng n i sng, sn xut ca nhn dn trong vng, m cn n hng triu dn ca cc vng ph cn v ca cc nc Lo v ng Bc Campuchia ang lm n sinh sng khu vc bin gii. I. CC YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN VNG. I.1 Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin. 1.1. a cht a hnh: Trn nn tng ca khi c Kon Tum, nh hng ca hot ng kin to c phn khc so vi vng Ty Bc v ng Bc Bc b, vng cng c nng cao nhng mun hn, qu trnh nng ln theo dng khi vm. Do nh hng ca cc t gy theo hng Ty Bc ng Nam, nng cao hai u, h thp vng gia. Nt c trng y l a hnh bao gm cc cao nguyn ln sng cao 600 800m so vi mt bin. Ty Nguyn nm v pha Ty ca dy Trng Sn, b mt a hnh dc, thoi dn t ng sang Ty, thuc chiu n gi Ty v Ty Nam. Sng ng dc ng, ngn chn gi ng Nam thi vo. a hnh b chia ct phc tp, c tnh phn bc r rng. Cc bc cao nm v pha ng, bc thp nht pha Ty. Ty Nguyn c nhiu a hnh khc nhau, nhng c th khi qut thnh 3 dng a hnh chnh sau y : a hnh cao nguyn c coi l c trng nht ca vng, to nn b mt ch yu ca Ty Nguyn. C th phn ra cc bc a hnh sau : cao t 100 300m, ch yu gm cc khu vc nh Cheo Reo Ph Trc, Ea Sp v mt s khu vc dc bin gii Vit Nam Campuchia. cao t 300 500m, ch yu gm cc khu vc dc sng k Pk, xung quanh th x Kon Tum, An Kh v thung lng Lc. cao t 500 800m, bao gm cao nguyn Plycu, mt trong hai cao nguyn rng nht vng Ty Nguyn, c ph bi lp bazan c b mt kh bng, nghing dn v pha Nam c cao 400m, cn pha Bc v ng Bc t 750 800m. Cao Nguyn Bun Ma Thut cng l mt cao nguyn bazan rng ln, chy di t Bc xung Nam trn 90km, t ng sang Ty khong 70km. Cao nguyn Lang Biang v Di Linh thuc tnh Lm ng l hai cao nguyn t , c kh hu n ha quanh nm. a hnh cao nguyn thun li cho vic pht trin nng, lm nghip vi quy m ln. Nhng vng cy cng nghip lu nm (c ph, cao su, ch ) hin nay c pht trin ch yu khu vc ny. Kh nng m rng t nng, lm nghip cn kh ln. Kh khn ln y
201 202

l thiu nc ma kh, mc nc ngm su, ch thch hp vi vic pht trin cy lu nm v chu hn. a hnh vng ni: Ngc Linh l dy ni s nht Bc Ty Nguyn, kp di t Bc Ty Bc xung Nam ng Nam gn 200km. pha Bc c nh Ngc Linh cao nht (2.598m), pha Ty c nh Ngc Lum Heo (2.023). Sng Pk ngn cch nh ny vi dy Ngc Bin San (1939m). Ni tip v pha Nam, ng Nam l dy Ngc Krinh (2.066m). Dy ny b sng k Acoi x dc, sng k Bla v k Pn ct ngang. Pha Nam k Bla, dy Ngc Krinh tip tc vi Kon Kakinh (1.748m0, Kon Bora (1.532m), Kon Xa Krng, Kon Boo Kmin (1.551), Ch Rpan (1.504). Gia Kon Xa Krng (1.330m) v Ch Rpan a hnh thp nht ti o Mng Giang (830m). Pha Ty dy Ngc Krinh l ni Ngc Boc (1.757m) pha Bc Kon Plng v ni Ch Hereng (1.152m). Dy Ngc Linh c to thnh bi cc granit, phin mica. Mt s khi nh Kne Krng c to thnh bi rilit. Dy ni An Kh chy di 175km t pha Nam sng Tr Khc n tn thung lng sng Ba, c chiu rng t 30 40 km. y l mt dy ni kh s, to nn ranh gii t nhin gia ng v Ty Trng Sn. Dy Ch Dju rng 30km, chy di 100km t pha Nam cao nguyn Plycu n pha Bc khi ni Vng Phu. Dy Vng Phu c cu to t granit chy theo hng ng Bc Ty Nam di 60km, rng 30km, cao nht l nh Vng Phu (2.051m), h thp dn v pha ng Bc n o C ch cn cao khong 700m. Dy Ty Khnh Ha (nm pha Nam dy Vng Phu) to nn ranh gii gia sn ng Ty Nguyn, Krng Pach v cao nguyn Lt, cn sng Cay to nn gii hn t nhin ca dy ni v pha ng. Ngoi ra cn c cc dy Ch Yasin, dy an Sna Ta ung nm pha Ty Bc cao nguyn Lt. a hnh thung lng : dng a hnh ny chim din tch khng ln. Cnh ng An Kh l mt kiu thung lng gia ni b san bng v m rng. Thung lng Sa Thy, bnh nguyn Ea Sp l mt ng bng bc mn. Vng trng Cheo Reo Ph Tc, vng trng Krng Pach Lc pha Nam cao nguyn Bun Ma Thut vn l thung lng bc mn vi nhiu ni st bin thnh mt cnh ng tch t vi m ly v h Lk rng trn 800ha c to nn do lp bazan t lp mt dng chy ca Krng Ana. Vng c a hnh thung lng ch yu l vng c tim nng nui c nc ngt. 1.2. V kh hu thy vn: - Cng l kh hu nhit i gi ma, song y kh hu c nhng nt khc cc vng khc, kh hu mang tnh cht lc a chim u th, khng c gi ma cc i, c im ni bt l ch kh hu nhit i ni cao, tiu biu l ch nhit iu ha, s phn ha theo ma t r nt, s chnh lch nhit theo cao th hin r. ng ch l bin nhit ngy v m ln, thng thng l 9(C - 11(C, iu nh hng nhiu n s tng trng v pht trin ca sinh vt. Nhng ni c lng ma ln Ty Nguyn l vng ni trung du Ngc Linh, 2.500 3.000mm v vng Ty Nam cao nguyn Plycu (c C) 2.600 2.800mm. Ni t ma nht l thung lng Cheo Reo Ph Tc vi lng ma trn di 1.200mm, tip n l vng trng An Kh, Krng Buk (khong 1.400mm). - Sng ngi Ty Nguyn c 4 h thng sng chnh: Thng Xsan, (din tch lu vc 11.450km2), thng Srpok (11.721km2), vi 3 nhnh chnh: Krng Ana, Krng Kn, Ea Hleo, Thng sng Ba (din tch lu vc 11.410km2), sng ng Nai (22.600km2). Tng lu lng nc hng nm trung bnh l 50 t m3, nm t cng khong 30 t m3.
203 204

Ch dng chy chu tc ng ca kh hu. Do lng ma ln nn dng chy kh di do, vo loi trung bnh kh (trn di 30lt/s/km2). 1.3 t ai : Cc loi t tt thch hp cho vic pht trin cy cng nghip di ngy (c ph, cao su, du tm, iu, ch) v cc loi cy n qu c khong 1 triu ha, tp trung ch yu cc cao nguyn Bun Ma Thut, c Nng, Plycu, Kon H Nng, Di Linh, c Trng. t vng khong 1,8 triu ha, t ti xp, gi m tt, thch hp vi nhiu loi cy trng. t ph sa sng sui cc vng trng gia ni vi khong 130 nghn ha, thch hp cho vic pht trin cy lng thc, rau u thc phm, nht l trng la nc. Ty Nguyn c 548,1 nghn ha s dng vo mc ch nng nghip (trong c cy ngn ngy 306 nghn ha, cy lu nm 212 nghn ha, ng c chn nui 21,2 nghn ha, mt nc dng vo nng nghip 6,2 nghn ha). Tim nng m rng din tch t nng nghip ca vng cn tng i ln. Hin nay Ty Nguyn cn 1,4 triu ha t trng, i ni trc ang b thoi ha nghim trng cc mc khc nhau (t bazan b thoi ha 71,7%). y l vn cn phi gii quyt bng cch kt hp cc bin php sinh hc, k thut, u t ng b ci to, phc hi ph nhiu cho t. 1.4 V sinh vt : - Thc vt Ty Nguyn rt phong ph v chng loi, giu c v khi lng. Cy trng c nhiu loi c sn c gi tr kinh t nh cc loi cy cng nghip di ngy v ngn ngy, cc cy n qu, cy dc liu, rau cao cp v cy cnh. Hin c hn 300 loi, trong hn 3/4 l nhp ni, c ngun gc t cc vng kh hu khc nhau trn th gii. c bit, cc cy c sn pht trin trn vng ni cao t 1.300m 1.500m l mt trong nhng tim nng nng nghip ln ca Ty Nguyn. Thc vt rng ca Ty Nguyn c rt nhiu loi. Hin c trn 3000 loi thc vt bc cao, trong c hn 600 loi cy g, thuc loi qu ca th gii nh thng nc (Glyptostrobas), thng 5 l (Pinus dalatensis). Ty Nguyn cn c 300 400 loi cy thuc, trong hu ht l cc loi thuc qu him nh sm b chnh, thin nin ng, sa nhn, a lin, thin nin kin, h th trng, bch b, hoi sn v mt s t phn b vi dng hp nh m tin vng ng, sn tr v sm ngc linh. Mt s cy thuc c trng Ty Nguyn nh d, actis, xuyn khung, canhkina, gng, ngh, dng quy, bch ch, t mc, bch trut, hong b, trng, hoa he Ty Nguyn cng c kh nng pht trin cc loi thc vt lm hng liu nh bc h, s, hng nhu - Ti nguyn ng vt Ty Nguyn ht sc phong ph. Nhiu loi khng nhng c gi tr kinh t cao phc v cho xut khu v du lch, m cn c ngha ln c v mt khoa hc. Hin nay c 525 loi ng vt c xng sng trn cn, trong 102 loi th, 323 loi chim v 91 loi b st, ch nhi v 70 loi c nc ngt. Ti nguyn sinh vt ca Ty Nguyn a dng v phong ph. C th ni y l kho cha nhiu ngun gen qu him ca thin nhin vng nhit i nc ta. Ty Nguyn cng l mt trong nhng vng c tnh a dng sinh hc rt cao Vit Nam, c vai tr quan trng trong vic bo tn ngun gen t nhin vng ng Nam . Do s khai thc khng hp l, n nay ti nguyn sinh vt ca vng b gim st nhiu. C nhng loi qu him hu nh b tuyt chng hoc phi di chuyn n cc vng khc ngoi bin gii nc ta. Vic bo v, gi gn, pht trin ti nguyn sinh vt l mt trong nhng hng u t cn phi c u tin .
205 206

1.5 Ngun ti nguyn khong sn : Vng c mt s loi khong sn nh : boxit, qung vng, vt liu xy dng, qu, than bn v than nu. Ngoi ra, y cn pht hin thy kim loi mu. Bxit c tr lng ln (qung nguyn 3,05 t tn, qung tinh 1,5 t tn) phn b ch yu c Nng tnh c Lc v Konplon An Kh thuc tnh Gia Lai, Kon Tum. Ty Nguyn c 21 im c vng (tr lng khong 8,82 tn vng gc), phn b tnh Kon Tum, Gia Lai. qu pht hin cmin, Chs, Plucu, cme, khia vi cc loi ngc, xanh lc, xanh nht, opan xanh, en, opan a mu, nu, trng, c, vng, pht nu. ngc v opan xm en. V vt liu xy dng c cc m st, cao lanh, fenpat, , ct, laterit. Cc m vt liu xy dng l c s m bo cho hot ng ca cc x nghip xi mng v vi dnh kt Chs (Gia Lai), Bn n (c Lc). Ngoi ra, Ty Nguyn cn c cc loi granit c nhiu trin vng sn xut p lt, iatonit v puzlan sn xut gch khng nung, bentonit, iatonit s dng lm cht ci to t, phn bn v l nguyn liu cho nhiu ngnh cng nghip nh ru, du, bia, ng, giy. Than bn v than nu phn b Bin H, lng Bua, lng V (Gia Lai), Ch ng (c Lc). Tr lng d bo 3 4 triu tn, ch yu lm phn bn v mt phn lm nhin liu Than nu pht hin vng Krng Pach, Krng Ana (c Lc) v Pc, sng Ba. Cc m thng l thin, su khng qu 10m, d khai thc, cht lng than tng i tt, nhit lng cao. II.2 Cc yu t kinh t x hi. 2.1 Dn c v lao ng : Cng ng dn c ca Ty Nguyn bao gm hn 37 dn tc, trong , ngi Kinh chim trn 60%, cn li l cc dn tc t ngi. Mt dn s 65 ngi/km2. y l vng c mt dn s thp nht so vi cc vng trong c nc. Tc tng dn s trung bnh 3,4%/nm. Trong vng ch yu l dn nng thn: 1.853 nghn ngi, chim 81,2% dn s Ty Nguyn. Dn c phn b khng ng u, ch yu tp trung cc th trn, th x, ven cc trc ng giao thng ( th x Bun Ma Thut 1.500 ngi/km2, th x Plycu l 2.200 ngi/km2, th x Kon Tum l 1.400 ngi/km2). C nhng huyn vng cao mt dn s rt thp ch khong 12 13 ngi/km2; ni thp nht di 10 ngi/km2. Kt cu dn tc nhng nm gn y cng c s thay i. Ngoi ngi bn a (nh Xng, Bana, , Giarai, Cho, M, Mnng ). Ty Nguyn cn tip nhn s lng kh ln dn c t cc vng khc n khai thc kinh t, ch yu l ngi Kinh t ng bng sng Hng v Bc Trung b. y xut hin mt s dn tc t ngi ca min ni trung du Bc b di c vo t nhng nm 90 ca th k ny. Mt s dn cn sng du canh du c, pht nng, lm ry, gy ra nhng tn tht cho ngun ti nguyn rng ca vng. Cc dn tc Ty Nguyn sng xen k vi nhau. Tuy nhin cng c nhng a vc c tr nh, ring bit ca mt s dn tc. pha Nam cao nguyn Kon Tum v Plycu l ni sinh sng lu i ca ngi Bana (trn 11 vn), ngi Giarai (18 vn), tp trung ch yu t pha Ty th x Kon Tum ko di xung huyn Ch Ph, Ch Prng, tip gip vi ngi Xng pha Bc v Ty Bc. Ngi pha Nam c tr trn vng cao nguyn t bazan v phn ln thung lng sng Ia Yung. Ngi ch yu sinh sng c Lc (khong 14 vn).
207 208

2.2 V vn ha : Truyn thng vn ha mi dn tc c mt c trng ring. Nhng nhn chung, hot ng vn ha u phn nh i sng sn xut v bo v T quc. Cc iu n , n trng, ma gi go, hi m tru m bn sc dn tc, phn nh tnh yu t nc, con ngi, ch kh bt khut ca nhng ngi ch cao nguyn Trung phn . 2.3 V kinh t : L vng c nn kinh t pht trin chm so vi cc vng khc, cc c s sn xut cha khai thc c ht tim nng ca vng, i sng nhn dn thp, s ngi, h cn ngho i chim t l cao nht c nc (gn 31% s h ngho i). Vng cha c c s sn xut cng nghip, nng nghip quy m ln, hin i. II. T CHC LNH TH SN XUT VNG TY NGUYN II.1 Ngnh sn xut nng nghip : 1.1 Trng trt : Cy cng nghip di ngy l mt trong nhng th mnh hng u Ty Nguyn. Vng ny thch hp vi mt s loi cy chnh, l c ph, cao su, ch, h tiu, du tm. C ph : Ty Nguyn c 2 vng chuyn canh ln v c ph. l vng c ph Bun Ma Thut v cc huyn ln cn nh Krng Pch, cmin, Krng Ana, Krng Bc v vng c ph Gia Lai. C ph l cy hng ha ch lc ca Ty Nguyn cng nh ca c nc. Din tch c ph Ty Nguyn tng nhanh t 29 nghn ha (1985) ln 137 nghn ha (1995) v 240,5 nghn ha (1997). Bnh qun mi nm tng gn 11 nghn ha, gp 5 ln mc tng ca thi k 1976 1985 (thi k 1976 1985 tng 23 nghn ha), tng nhanh nht l 5 nm 1991 1995. Nng sut c ph cng tng kh nhanh t 600 700 kg nhn/ha (nm 1980) ln 1,78 tn/ha (nm 1994). Nhiu h nng dn t nng sut 4 5 tn/ha. Nng sut c ph tng nhanh v t mc cao ch yu nh thc hin tt c ch khon h. Ty Nguyn chim trn 80% din tch v 85% sn lng c ph ca c nc. Kim ngch xut khu c ph nm 1995 c t 450 triu USD. Bng 14: Din tch v sn lng c ph (nhn) Ty Nguyn nm 1997 Cc tnh Ton vng Kon Tum Gia Lai c Lc Lm ng Din tch (nghn ha) 240,5 5,5 34,3 140,0 60,7 Sn lng nhn (nghn tn) 343,6 5,9 27,8 254,1 55,8

Cy cao su : Hin nay c khong 71.650ha, tng 50.000 ha so vi nm 1985. Bnh qun mi nm trng trn 3.000ha, nhng ch yu c pht trin nhanh trong vi nm gn y. Do mi khai thc nn nng sut cn thp : 760kg/ha, sn lng nm 1997 t 18.133 tn (gp 11 ln sn lng m nm 1976). Vic trng cy cao su Ty Nguyn trong 10 nm qua cho php khng nh kh nng pht trin nhanh cao su trong thi gian ti. M hnh trng cao
209 210

su ca nhn dn c Lc, Gia Lai ang to ra s hp dn mnh m i vi cc t chc, cc thnh phn kinh t v cc h gia nh tham gia u t pht trin cao su. Bng 15 : Din tch v sn lng cao su (m kh) nm 1997 Cc tnh Ton vng Gia Lai Kon Tum Din tch (nghn ha) 71,65 37,10 8,85 Sn lng m kh (nghn tn) 181.337,0 10.523,0 487,0

25,70 7.122,7 c Lc Cy ch : Hin nay din tch ch ch cn khong 12.500ha, tp trung ch yu Lm ng, Bin H, Bu Cn (Gia Lai). Sn lng ch bp ti trn 50.000 tn. Cy h tiu : l loi cy c gi tr xut khu vi gi thnh cao. H tiu mi pht trin Ty Nguyn. Nm 1985 mi ch c 45 ha, n nm 1994 tng ln 1.208ha, chim 24% din tch h tiu c nc. Sn lng t 1.315 tn, ng th hai sau vng ng Nam b. Cy du tm : hnh thnh vng du tm tp trung ln nht ca c nc, ch yu Lm ng. Hin c khong 10.000 ha du. Ti y xy dng mt cm cng nghip ch bin t la hin i bao gm 5 nh my m t t ng vi tng cng sut gn 500 tn t/nm, mt nh my dt lc hin i, cng sut 2 triu m/nm v mt dy chuyn nhum v in hoa. Cy n qu: cn chim t l thp trong cc cy di ngy Ty Nguyn. Nm 1995 din tch cy n qu c khong 14.000ha (gp hn 2 ln so vi nm 1993). Cc loi cy n qu nh xoi, hng xim, su ring, b, chui pht trin hu khp cc tnh. Lm ng l tnh c nhiu cy n qu n i cht lng cao nh hng, du ty v ang c pht trin kh nhanh, nhng quy m cn nh. h tr th mnh v cy cng nghip, Ty Nguyn coi trng vic trng cy lng thc. n nm 1995 din tch cy ny t 220,7 nghn ha, trong c 151,5 nghn ha la. La nng chim 36,5%. Sn lng lng thc quy thc l 660 700 nghn tn, trong c 430 nghn tn la. La pht trin nhiu nht l c Lc, chim khong 60% sn lng la ca Ty Nguyn. Bnh qun lng thc t 247,6kg/ngi. 1.2 Chn nui : Th mnh th hai trong nng nghip Ty Nguyn l chn nui i gia sc, ch yu l b n. Nm 1990 vng ny mi c 302,8 nghn con, n nm 1997 tng ln 502 nghn con (chim 12,6% n b c nc). Ngoi ra cn c n tru vi 71 nghn con (2,1%), d cu 29.216 con (9,16 ca c nc). 1.3 V lm nghip : Rng Ty Nguyn chim 40% din tch rng ton quc, nhng ch t 6,5% tng sn phm x hi (trong khu khai thc chim 80%). Sn lng khai thc ln, nhng t l a vo ch bin mi ch c 60 65%, ch yu dng s ch. Din tch rng trng t 1976 n 1994 l 42,3 nghn ha, bnh qun mi nm trng c 2.350 ha. T l thnh rng ch t 40 50%.
211 212

Bng 16: Khai thc g cc loi phn theo tnh ca Ty Nguyn thi k 1976 1994 n v : nghn m3 C vng Giai Tng Kon Gia Lai c lc Lm ng Chia ra BQ/nm on cng Tum Tng s 7.320 112,0 1.959,0 3.949,0 1.308,0 ,8 1976 612,0 225,0 247,0 140,0 153,0 1979 1980 1.642 366,0 678,0 598,0 328,0 1984 ,0 1985 3.834 1.114,0 2.300,0 420,0 547,7 1991 ,0 1992 1.240 112,0 254,0 724,0 150,0 413,3 1994 ,0 Bnh 385,5 5,9 103,1 207,8 68,8 qun Phn ln lm sn khai thc c vn chuyn v ng Nam b (Tp.HCM, Bin Ha) v vng ven bin Nam Trung b (Quy Nhn, Nha Trang) ch bin. Hin nay trong vng xut hin mt s c s ch bin theo hnh thc t hp sn xut nng cng nghip nh Kon H Nng, Ea Sp, Gia Ngha Sn phm ch yu xut khu l : G x cho xy dng c bn, mi nm khong 3 4 vn m3. Nm cao nht (1990) 46.936m3, chim 21% g x ca c nc. G vn sn, nm 1991 t 4.100m3, chim 12,23% g vn xut khu ca c nc. G lng 2.932 nghn m2, chim 74,2% g lng ca c nc, ch yu nh my g c Lc, Kon Tum. Ngoi xut khu v a sang cc vng khc trong nc, g cn c ch bin phc v cho nhu cu ti ch ca cc a phng . 1.4 Nhng nh hng quy hoch pht trin nng nghip vng n nm 2010 : Vng cn tp trung vo mt s ngnh sn xut hng ha u th ln nh : Pht trin ngnh trng v ch bin cao su, c ph. i vi cy cao su cn tip tc trng mi theo quy hoch n nm 2010 ton vng t 220.000 ha sn lng, 180.000 tn m kh. Sn xut c ph tin hnh thm canh trn din tch hin c 150.000 ha v nng sn lng ln 220.000 tn. Pht trin ngnh sn xut t tm, bng vi thc hin trng mi 15 20.000 cy du n nm 2000 din tch du vng t khong 40.000 ha, sn lng t cao cp t khong 2000 tn, ng thi pht trin mnh cng nghip m, dt la, sn xut cc sn phm t t la, nng kim ngch xut khu ln trn di 100 triu USD/nm. a din tch bng x si vi ln 50.000 ha sn lng khong 20.000 tn bng x. Pht trin chn nui tht, b sa v ch bin sn phm kp thi, cht lng cao p ng nhu cu tht sa cho th trng trong nc v xut khu.
213 214

Tng cng bo v ngnh khai thc ch bin sn phm rng, u t trng thm rng mi p ng nhu cu g ch bin cho cc ngnh v trong nhn dn. II.2 Ngnh sn xut cng nghip. Cng nghip Ty Nguyn i theo hng khai thc li th ca vng. Cc sn phm cng nghip ch yu phc v tiu dng, sn xut nng, lm nghip v i sng nhn dn. Ngoi ra cn c mt s sn phm nh m cao su, du thc vt phc v cho nhu cu ca cc vng khc v tham gia xut khu. Mt s ngnh cng nghip trong vng c mc tng trng kh. Nm 1997 trong c cu gi tr sn lng cng nghip ca Ty Nguyn, cng nghip ch bin g v lm sn t 24,7%; cng nghip thc phm 24,4%, sn xut vt liu xy dng 13,41%; c kh 14,7% (ch yu l sa cha v sn xut nng c phc v cho sn xut nng, lm nghip). Cng nghip ch bin nng, lm sn, thc phm c chiu hng pht trin kh, ch yu th trng v do ma mng bi thu (nh ch bin c ph, cao su, t tm, ng v sn). Song cn phi nghin cu m rng v nng cao ch bin sn phm c gi tr cao hn. * Cng nghip in lc : Nh my thy in a Nhim, trung tm sn xut in ln nht ca vng, hon thin vi quy m v phng tin sn xut hin i cng sut 169MW. Ngun in trc y phc v ch yu cho khu vc ng Nam b m chnh l cho thnh ph Lt v Tp.HCM. Hin nay h thng dn in ha vi h thng li in quc gia phc v cho vng duyn hi Nam Trung b v cc vng ph cn. Trong nhng nm ti, ngnh in lc vng cng vi s hon thin ca nh my in Yali s m bo cung cp y in nng cho cc hot ng sn xut v tiu dng. Nhn chung hin nay cc ngnh cng nghip ca vng s c u t pht trin mnh l: ngnh thy in, cng nghip ch bin. Bng17: Hng quy hoch cc khu, cm cng nghip vng Ty Nguyn Tn cm khu, a im iu kin c s h tng: Tch cht khu, cm CN v in, nc, giao thng, hng pht trin. TTLL

Hnh thnh v pht trin 3 cm cng nghip sau: Tnh Kon 1. Kon Tum Tum Gia Lai 2. Pleiku c Lc 3. Bun

- C iu kin giao thng, cp in, nc thun li, nm k th x Kon Tum. - L ni giao nhau ca hai tuyn quc l 14A v 19 - C sn bay Pleiku

- CN ch bin nng, lm sn, VLXD, c kh sa cha. - Thy in Yali, CN c kh sa cha ch bin nng lm sn. - Sn xut hng tiu dng quy m nh. - Pht trin thy in, ch bin c ph, cao su, ch pht trin - Giao im ca 3 quc l CN c kh v hng tiu dng quy m nh. 14, 26 v 27 - C c s nguyn liu nng,
215 216

Ma Thut

lm sn vo loi nht Ty Nguyn.

II. 3 Cc thnh ph trung tm cng nghip. Ty Nguyn c t ai rng ln, dn s t. V vy, th khng nhiu nhng t l dn th li tng i cao. C vng c thnh ph Bun Ma Thut, thnh ph Lt, thnh ph Pleiku v cc th x : Kon Tum, Bo Lc cng 33 th cp V (cc th trn huyn l, trung tm nng lm trng, cc nt giao thng, dch v khu vc ) Hu ht th y mang tnh cht hnh chnh. l cc trung tm chnh tr, kinh t, vn ha v khoa hc k thut ca cc n v hnh chnh. Cng nghip cn nh b v cha c cng nghip to vng. Hu ht cng nghip l ch bin, tiu th cng nghip. Bng 18 : Mc th ha ca Ty Nguyn (nm 1995) Din tch (km2) Dn s (nghn ngi) Mt dn s (ngi/ km2) 55,0 T l dn s (%) T l dn tc (%) Dn s thnh th (nghn ngi)

Cc tnh Ton vng Gia Lai

55.53 3.098,4 100,0 100,0 665,7 3,2 15.66 775,0 48,0 25,0 27,9 166,0 1,9 Kon 9.934, 263,0 26,0 8,5 17,7 54,5 Tum 3 c Lc 19.80 1.243,0 61,0 40,1 35,28 198,2 0,0 Lm 10.13 817,4 81,4 26,4 19,2 277,0 ng 7,0 Ngun thng k : Quy hoch tng th kinh t x hi vng Ty Nguyn 1996 2000 Cc thnh ph trung tm chnh ca vng bao gm : - Thnh ph Bun Ma Thut, th mang ngha trung tm ca tnh v ca vng, c din tch 262km2, dn s (1997) 217,6 nghn ngi. Mt dn s 831 ngi/km2. y l u mi giao thng gia quc l 14, 26, c sn bay ni a. T trung tm ny, tng lai khng xa s hnh thnh cc cm th nh cm Bun H trn ng 14 pha Bc Bun Ma Thut; cm Marc trn ng 26 i Nha Trang. - Thnh ph Pliku c din tch 225,7km2 vi dn s 155,4 nghn ngi (1997). Mt dn s 688 ngi/km2. th ny nm trn u mi giao thng gia ng 14 v ng 19, c sn bay v gi v tr quan trng Bc Ty Nguyn. y cng l trung tm ca tnh Gia Lai v Bc Ty Nguyn. Trong tng lai khng xa s hnh thnh thm mt s th khc. - Lt l thnh ph c iu kin t nhin l tng cho ngh ngi du lch trn vng cao nguyn. Thnh ph c nhng mi lin h kinh t x hi vi c ng Nam b (qua quc l 20 v ng hng khng) v vng Duyn hi (qua quc l 27). Ngoi Lt, cn c th x Bo Lc cng vi mt lot th trn khc s to thnh chm th vng cc Nam Ty Nguyn.
217 218

- Th x Kon Tum vi 424,2km2; dn s 96 nghn ngi, mt 226 ngi/km2 l trung tm chnh tr, kinh t, vn ha, khoa hc k thut ca tnh Kon Tum. II.4 C s h tng - vt cht k thut. 4. 1. H thng cc tuyn trc giao thng : L mt b phn ca h thng vn ti chung trong c nc, Ty Nguyn cn hi nhp vi mng li giao thng quc t sang Lo v Campuchia. 4.1.1 ng b : C cc tuyn ng ni vi cc tnh Duyn hi min Trung, ri i sang Lo v Campuchia. Quc l 14 chy t o L Xo (Kon Tum) n Kin c (c Lc) di 545km. y l tuyn ng dc chy xuyn sut cc tnh Ty Nguyn v c th coi l xng sng ca vng. Quc l 24 t Thch Tr (Qung Ngi) i Kon Tum di 164 km (qua tnh Kon Tum 99km). Quc l 40 t c T i Pliku sang Lo. Quc l 19 t ng ba Ph Ti (Bnh nh) i Pliku c T sang Campuchia (chy qua Gia Lai 168km). y l mt trong nhng tuyn ng ngang quan trng ca Ty Nguyn, ni vng ny vi cng Quy Nhn; cht lng ng cn tng i tt. Quc l 25 t Tuy Ha (Ph Yn) i M Thch (Gia Lai) di 183km (qua a phn Gia Lai 111km). Quc l 26 di 151km t Ninh Ha (Ph Yn) i Bun Ma Thut (qua tnh c Lc 119km) Quc l 27 t Bun Ma Thut i Phan Rang (chy qua tnh c Lc 84km). Trong vng cn c h thng tnh l v ng lin huyn, lin x. Chiu di tnh l l 1.782km. Trong s ny, Kon Tum c 3 tuyn vi chiu di 176km, Gia Lai 12 tuyn, chiu di 583km, c Lc 10 tuyn vi chiu di 633km. V tnh trng mt ng : ng ri nha 5,8%, ng dm 1,8%, ng cp phi 34,8%, ng t 57,6%. Trn ton tuyn tnh l ca Ty Nguyn c 92 cu vi chii di 1.481m, trong cu vnh cu 54 chic (chiu di 955m), cn li l cu bn vnh cu 28 chic (526m). Ty Nguyn cn c 4.507km ng huyn v 8.851km ng x, thn. V cht lng, a phn l ng t. Ngay nh trung tm huyn cng ch c 2 3km ng ri nha. 4.1.2 ng hng khng : Ty Nguyn c 3 sn bay ang c khai thc. Sn bay Pliku (Gia Lai) thuc loi cp IV, trc thuc cm cng min Trung c din tch nh ga 350m2, mt ng bng di 1.828m vi nng lc vn chuyn hng nm 0,5 triu hnh khch. Do lu lng khch t nn ch s dng loi my nay ATR 72. Hin nay t y c cc chuyn bay i Tp.HCM, Nng v ngc li. c Lc c sn bay Bun Ma Thut thuc loi cp III, trc thuc cm cng hng khng pha Nam. Din tch nh ga 1.150m2, c mt ng bng di khong 1800m. T sn bay ny cng c cc tuyn bay i cc thnh ph trong nc nh H Ni (trung chuyn qua Nng) v Tp.HCM. Tuy mi c sa cha li, nhng y vn ang s dng loi my bay c nh 50 60 khch/chuyn.
219 220

 Lm ng c sn bay Lin Khng thuc loi cp III. Sn bay ny ch n c cc my bay loi nh. T y c cc chuyn bay i TpHCM, H Ni (qua Nng). 4.2 H thng thng tin lin lc : Cc phng tin thng tin lin lc ang c u t pht trin thng qua trm tip sng Lt, cc knh truyn hnh c s dng rng ri hn nhiu a phng. H thng bu in v tuyn ph sng nhiu th x. H thng hu tuyn (bu in) c trang thit b n cc huyn v nhiu x c vng su, nh m vic trao i thng tin nhanh chng kp thi. III. NHNG NH HNG PHT TRIN KINH T X HI VNG TY NGUYN. III.1 nh hng pht trin chung. Tng bc dch chuyn c cu kinh t theo hng cng nghip, dch v, du lch, pht trin nng lm nghip hng ha. Thc hin i mi thit b v cng ngh i vi cc c s hin c, trang b cng ngh tin tin cho cc c s mi, nht l nhng c s phc v ch bin nng, lm sn, to ra cc sn phm c sc cnh tranh trn th trng v hng v xut khu. Tng cng u t bo v v pht trin rng, phn u nng t l che ph ln 65 70% vo nm 2010. Tng cng u t xy dng c s h tng, u tin gii quyt vn nc, giao thng, in, xy dng trng hc, trm x, thng tin lin lc, pht thanh, truyn hnh. To vic lm, m rng din ngi trong tui lao ng c vic lm, phn u tng t l lao ng cng nghip, tiu th cng nghip, xy dng v dch v. To iu kin ng bo cc dn tc tip cn vi phng thc sn xut v cng ngh mi. Xa i, tng bc gim ngho, m bo nhu cu thit yu v n, mc, , i li, hc tp v cha bnh nhm nng cao i sng ca ng bo dn tc. Pht trin kinh t gn vi vic bo v v ci thin mi trng sinh thi, bo v v pht trin rng, bo v v gi gn ngun nc, tng ph ca t, bo v v pht trin a dng sinh hc. III.2 nh hng pht trin cc ngnh. 2.1 V nng nghip v lm nghip : Pht trin nng nghip theo hng sn xut hng ha, pht huy u th v tim nng hin c, ph hp vi iu kin t nhin ca vng. Ch trng gi gn cnh quan mi trng v bo v h sinh thi, pht trin bn vng. Thc hin u t thm canh, kt hp nng nghip vi lm nghip v cng nghip ch bin, tng bc hin i ha nhng khu quan trng thc y sn xut pht trin, p ng nhu cu sn xut, dn sinh v xut khu. Tng bc m rng din tch cy c ph, cao su, iu, h tiu, ch, cy n qu, cy dc liu v cc loi cy cng nghip ngn ngy theo quy hoch. M rng din tch v thm canh ng, hn ch tin ti xa b vic ph rng lm nng, ry. Ch trng s dng hp l qu t theo hng a dng ha sn phm, m rng cc vng cy chuyn canh, to ra t sut hng ha nng sn vi cht lng cao.
221 222

Pht trin chn nui gia sc, gia cm, ly chn nui gia nh l chnh nhm to ra nguyn liu tht, sa, da phc v cng nghip ch bin. Pht trin lm nghip theo hng tng cng cng tc bo v, ci to tu b rng t nhin hin c, nht l rng u ngun, rng c dng, rng phng h, y mnh vic trng rng, tng bc khi phc din tch rng nhm tng che ph. Coi trng li ch bo v mi trng sinh thi kt hp li ch lm sinh. 2.2 V cng nghip : Ch trng pht trin cng nghip s dng ngun nguyn liu ti ch nh: ch bin c ph, cao su, ma ng, cng nghip thc phm, vt liu xy dng, giy, snh s Tng bc pht trin ngnh c kh sa cha, khuyn khch pht trin tiu th cng nghip c khu vc thnh th v nng thn. Tng bc u t chiu su, i mi thit b, c bit l cng nghip ch bin sn phm ca cc vng chuyn canh, sn phm lm nghip nhm to ra s chuyn dch c cu kinh t ca vng. Gn cng nghip vi nng, lm nghip thc y sn xut pht trin. Khuyn khch u t trong nc v nc ngoi. Chun b nhng iu kin cn thit cho vic hnh thnh cc khu cng nghip tp trung nhm pht huy u th, tim nng ca Ty Nguyn. Tp trung pht trin cng nghip vi quy m thch hp, u tin vic ng dng cng ngh i hi t vn, nhng to ra nhiu vic lm cho ngi lao ng, gp phn cng nghip ha nng thn, ng dng tin b khoa hc, k thut vo sn xut nng nghip, lm nghip. 2.3 V thng mi, du lch v dch v : Pht trin mng li kinh doanh thng mi a dng, ph hp vi a bn Ty Nguyn, khuyn khch mi thnh phn kinh t tham gia lu thng nhm to ng lc cho sn xut pht trin. Tng bc xy dng cc trung tm thng mi tp trung cc thnh ph, th x trao i hng ha, gii thiu sn phm vi cc vng khc v cc nc Lo, Campuchia, Thi Lan. Hnh thnh, pht trin mng li ch nhm m rng dch v, giao lu hng ha. Ch trng vic hng dn, t chc v qun l tt mng li thng nghip cung cp v thu mua hng ha cho ng bo vng kh khn v vng ng bo dn tc t ngi . Khai thc li th v v tr a l, kh hu, cnh quan mi trng pht trin cc c s du lch hin c. ng thi xy dng cc trung tm du lch mi ti Sui Vng, Lc Thin, Bun H Hnh thnh cc tuyn du lch ni vng v lin vng ng Nam b, Duyn hi min Trung, ng bng sng Cu Long, TpHCM, B Ra Vng Tu ). Xy dng ng b kt cu h tng, c s vt cht k thut, khai thc gn vi tn to v bo tn thin nhin, duy tr v pht trin ti nguyn du lch, pht huy bn sc vn ha dn tc. 2.4 V kt cu h tng v th : Xy dng v phn b hp l cc th trung bnh v nh gi chc nng trung tm kinh t, vn ha, dch v ca khu vc, ph hp vi mng li th ca c nc theo Quy hoch tng th pht trin th Vit Nam n nm 2020. Pht trin mng li th gn vi vic ci to v nng cp cc tuyn ng giao thng v qu trnh hnh thnh cc vng sn xut hng ha. Nng cp, tng bc hon chnh h thng giao thng ng b ca cc tnh trong vng. Pht trin mng li giao thng ng b, ng hng khng theo quy hoch. Ch trng mng li giao thng nng thn, c bit l vng su, vng xa, vng bin gii, to iu
223 224

kin pht trin cho vng kh khn, cn c khng chin c v vng c v tr chin lc trng yu. Phn u n nm 2010 tt c cc x c ng t n trung tm cm x. Coi trng vic xy dng h thng thy li, nht l p thy in, p cha nc gn vi h thng knh mng ca cc vng sn xut tp trung. Kt hp xy dng giao thng vi vic hon chnh h thng thy li, cu cng v cc cng trnh phc v sn xut v i sng. Nng cp v xy dng mi h thng cp, thot nc cc khu th, cc khu cng nghip, ch trng gii quyt cc nhu cu nc sch ca dn c nng thn. Coi trng vic bo v, khai thc ngun nc. Tng bc thc hin in kh ha Ty Nguyn, phn u n nm 2010 c 89% dn c c cung cp in. Trc mt u t pht trin mng li in n cc vng dn c tp trung, vng c kh nng khai thc v pht trin nng, lm nghip tng t sut hng ha. Ch trng pht trin cc trm thy in nh cho vng kh khn, vng su, vng xa, cn c khng chin c v trung tm cm x. Xy dng mi kt hp vi vic nng cp h thng cc trng hc, trm x, bnh vin, im sinh hot vn ha, vui chi gii tr nhm p ng nhu cu dn sinh. Hin i ha mng li bu chnh vin thng theo hng ng b ha, t ng ha, s ha, p ng yu cu thng tin trong nc v giao lu quc t. 2.5 V gio dc, khoa hc, vn ha, y t v x hi : Ch trng pht ttin h thng gio dc v o to, tng bc nng cao cht lng v hiu qu cng tc gio dc nng cao dn tr, o to ngun nhn lc ti ch p ng nhu cu pht trin sn xut v nng cao i sng. Nghin cu p dng khoa hc cng ngh tin tin lm nn tng v ng lc pht trin kinh t x hi ca vng. Gi gn, pht huy truyn thng v bn sc dn tc vi vai tr l ngun ng lc pht trin. Ci to v xy dng mi cc c s y t; tin hnh xy dng cc vng kinh t mi theo quy hoch. Xc tin tch cc chng trnh xo i gim ngho. Lng ghp c hiu qu cc chng trnh quc gia, chng trnh mc tiu v cc d n c th nhm t hiu qu thit thc v kinh t x hi.

225

226

VII. VNG NG NAM B

ng Nam b gm 8 tnh, thnh ph l Tp.HCM, Bnh Dng, Bnh Phc, Ty Ninh, ng Nai, B Ra Vng Tu, Bnh Thun, Ninh Thun vi din tch 34.904,2km2, chim hn 10,5% din tch t nhin ca ton quc. Dn s ca vng l 10.441,2 nghn ngi, chim 14,9% dn s c nc (1997). V din tch v dn s, ng Nam b mc trung bnh so vi cc vng khc. y l khu vc tp trung nhiu th, vng giu ti nguyn t ai, rng v khong sn. Pha Ty v Ty Nam, nm k ng bng chu th sng Cu Long, vng c tim nng ln v nng nghip, lng thc, thc phm v cy n qu, vng sn xut lng thc thc phm ln nht ca nc ta. Pha ng v ng Nam gip bin, giu ti nguyn hi sn, du m, kh t, v l ni duy nht khai thc du m ca nc ta hin nay. ng Nam b c iu kin thun li xy dng h thng cng bin nc su (cng Vng Tu Th Vi) to thnh nhng ca ra bn ngoi, li nm gn ng hng hi quc t dc theo bin ng vo loi nhn nhp nht khu vc chu Thi Bnh Dng. iu to cho vng c v th quan trng i vi c nc v khu vc. Pha Bc v ng Bc, vng ny gip vng Ty Nguyn, phn c tim nng ln v cy cng nghip (di ngy, ngn ngy), c ti nguyn rng vo loi giu nht c nc v tr lng khong sn, thy nng phong ph. ng Nam b c tim lc kinh t ln hn cc vng khc, c Tp.HCM l trung tm ln v kinh t, thng mi, dch v, khoa hc k thut, u mi giao thng v giao lu quc t, c lc lng lao ng di do, tay ngh kh, c nhiu c s o to, nghin cu khoa hc, cng ngh, ang ng gp tch cc cho s pht trin ca khu vc pha Nam. Vi v tr ny, ng Nam b l u mi giao lu ca cc tnh pha Nam vi c nc v quc t thng qua mng li ng b, ng bin, ng sng v ng hng khng. I. CC YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN VNG. I.1 Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin. 1.1 a cht a hnh : ng Nam b l b phn pha Nam ca a khi Kon Tum, nhng nh hng cn li t qu trnh kin to ca vng Ty Nguyn l: b phn i ni chim din tch kh ln vi vng cao thuc Ty Ninh Sng B ng Nai v b phn ni st khu vc B Ra Vng Tu, bn cnh l b phn t xm ph sa c c bi p lu ngy sau li c nng ln cc chu k kin to vng ln cn ko theo. ng Nam b nm trn vng ng bng v bnh nguyn rng, chuyn tip t cao nguyn Nam Trung b n ng bng sng Cu Long vi nhng vng i g ln sng. Pha Nam ca vng c cao trung bnh t 20 200m, dc ph bin khng qu 15(, ri rc xut hin mt s ngn ni tr, cao a hnh thay i t 200 600m. Nhn chung, a hnh thun li cho s tp trung ha sn xut nng nghip, c bit cho vic pht trin cng nghip, th, xy dng h thng giao thng vn ti, cp nc, cp in. 1.2 V kh hu : ng Nam b c c im kh hu cn xch o vi nn nhit cao v hu nh khng thay i ng k trong nm. c bit c s phn ha su sc theo ma, ph hp vi hot ng ca gi ma.
227 228

ng Nam b c lng ma tng i di do. Lng ma trung bnh hng nm khong 1.500 2.000m. Nhn chung, y l vng c kh hu tng i iu ho. Nhng din bin tht thng t nm ny qua nm khc rt nh, t c thin tai; khng gp thi tit qu lnh, nh hng ca bo hn ch. Kh hu nh vy thun li cho cy trng. Tuy nhin do s phn ha ma su sc theo ma nn ma kh lng nc cung cp cho sinh hot v sn xut gp kh khn. 1.3 Ti nguyn t ai : Tng qu t t nhin ca ng Nam B c 3.490,42 nghn ha, c chia thnh 12 nhm. Quan trng nht l 3 nhm t c din tch ln v cht lng tt (t nu trn nn bazan, t nu vng trn nn bazan v t xm trn nn ph sa c). Trong qu t ny, c khong 27,1% ang s dng vo sn xut nng nghip, 39,6% vo lm nghip, 3,8% t chuyn dng, 2,8% t th c. t cha s dng cn khong 26,7%, trong din tch c kh nng s dng trong nng nghip cn kh ln. Trong tng din tch t c kh nng nng nghip, mi huy ng c khong 65 70%, trong 10% cho cy cng nghip di ngy. Nhn chung t ng Nam b phn ln khng thun li cho sn xut lng thc (nht l la nc), m ch yu thch hp vi pht trin cy cng nghip ngn ngy v di ngy. Phn pha ng ca vng thun li cho xy dng c bn v cho pht trin cng nghip. Pha Ty v Nam t thun li, c bit trn cc trin t ngp mn, kh nng chu ti km. t ph sa c ko di theo di t B Ra n Lc Ninh. t bazan pha Bc vi 2 di: di th nht t Phc Ha qua Phc Bnh n Phc Long b ct on sng ng Nai sau tip tc n Xun Lc v vng ph cn Cun Lc; di th hai ko di t Lc Ninh n An Lc. B phn t bazan l ni trng cy cng nghip di ngy nh cao su, c ph B phn t ph sa cn nh hng mn ven bin v ca sng ng Nai ang c ci to sn xut lng thc (la), hoa mu, cy cng nghip ngn ngy. Nhn chung, y l vng c mc s dng t kh cao. T l t cha s dng ch cn 26,7% (trong khi c nc l 42,98%). T l s dng trong nng nghip, lm nghip, t chuyn dng v th c kh cao so vi t l chung ca c nc. iu ni ln trnh pht ttin kh mnh v mc thu ht kh ln ti nguyn t vo sn xut v i sng. 1.4 Ti nguyn rng : Rng t nhin phn b khng ng u gia cc tnh, ch yu tp trung Bnh Thun (hn 434 nghn ha), Bnh Dng v Bnh Phc (272 nghn ha), Ninh Thun (154 nghn ha). Cc tnh khc ch c di 100 nghn ha, t nht l Tp.HCM (6700 ha). Rng trng tp trung Bnh Dng, Bnh Phc (15,2 nghn ha), Bnh Thun (14 nghn ha), B Ra Vng Tu (14,3 nghn ha). Cc tnh khc c s rng trng t hn nhiu. Rng ng Nam b ch yu cung cp g dn dng v ci t cho Tp.HCM v ng bng sng Cu Long, nguyn liu cho Lin hip giy ng Nai. vng ny c mt phn vn quc gia Ct Tin ni ting. Do , vic gi gn vn rng c ngha quan trng trong vic bo v mi trng sinh thi. N gip cho vng ny khng b mt nc cc h cha, gi c mc nc ngm. Vic bo v rng c nh hng ln i vi s pht trin ca cc vng chuyn canh cy cng nghip. 1.5 Khong sn : ng Nam b c 243 m vi quy m t nh n ln. Cc m ln ch yu l khong sn khng kim loi. Cc m nhin liu v kim loi thng l m nh. Ti nguyn khong sn
229 230

c ngha c nc l du kh vi tr lng d bo khong 4 5 t tn du v 485 500 t m3 kh, m bo cho s pht trin lu di ca ngnh cng nghip khai thc v ch bin du kh. D kin n nm 2010 c th khai thc khong 30 40 triu tn du (quy i). Ngun bxit trong vng cng tng i ln. Ngoi ra cn c qu, zircon, nguyn liu lm vt liu xy dng nh st, st cao lanh, , p lt, ong, ct thy tinh Tr nc khong cha xc nh chnh xc c tr lng, nhn chung, gi tr kinh t ca khong sn ng Nam b l ng k. Trn t lin, khong sn c : p lt chim t trng ln nht (67% tng gi tr cc loi khong sn), hin ang c khai thc phc v vic xy dng cc cng trnh v ng x trong vng. Sau l st gch ngi Tnh Linh (Bnh Thun), Ph Tc (ng Nai). Cc m Bnh Phc, Ty Ninh l cc m ln c cht lng tt. Tip theo l ct thy tinh (3%), c gi tr v xut khu. M ct thu tinh Bnh Chu B Ra Vng Tu khng nhng cung cp nguyn liu cho nh my thy tinh Bin Ha, m cn xut khu vi s lng ln. Cao lanh vi tr lng xp x 130 triu tn, cht lng tt. Cc m cao lanh tp trung nhiu nht tnh Bnh Dng, Bnh Phc v ang c khai thc cho cng nghip s gm. Titan tp trung ven bin, iu kin khai thc d dng, c cng Vng Tu, Tp.HCM nn thun li cho xut khu. Puzlan, khong sn quan trng trong cng nghip sn xut xi mng min Nam. Nguyn liu ny rt cn cho nh my xi mng H Tin . Cui si vi quy m khng ln, nhng ang c khai thc mnh m phc v vic xy dng. 1.6 Ngun nc : H thng sng ng Nai, lu vc bao trm gn ht din tch cc tnh Bnh Dng, Bnh Phc, Ty Ninh, Tp.HCM, Lm ng v mt phn c Lc, Bnh Thun, Ninh Thun, Long An v c B Ra Vng Tu. Hng nm lng nc ra bin khong 40,6 t m3. Trong vng c hai h cha ln l Du Ting v Tr An dung tch khong 3,6 t m3. Ngoi ra cn c mt s h nh pha ng, tng dung tch khong 300 triu m3. Nh vy, tng lng nc mt d tr hin ti hng nm ln n gn 4 t m3, kh nng cung cp nc cho vng, k c cho pht trin cng nghip. Ngun nc ngm c tr lng kh ln, nhng mc nc su (t 50 200m), phn b tp trung khu vc Bin Ha Long An v Tp.HCM. Tim nng thy in ca vng c tng cng sut khong 2.713 MW, kh nng cung cp in hng nm gn 10 t KWh. 1.7 V du lch : Thin nhin u i cho ng Nam b bi bin Vng Tu, Long Hi, Phc Hi, ni ngh mt cui tun l tng ca nhn dn Tp.HCM v ph cn. Ngoi ra, Vng Tu cn l trung tm ln v lu tr v dch v du lch. Trong tng lai, vic pht trin du lch, cng nghip v cc ngnh dch v khai thc du kh s lm thay i c cu kinh t v c s phn ha lnh th ca ng Nam b. Vn cn quan tm l gii quyt nhim mi trng bin do cc sn phm du m gy ra trong qu trnh khai thc v s dng . I.2 Cc yu t kinh t x hi. 2.1 Dn c v lao ng: n nm 1997, dn s ng Nam b l 11,4 triu ngi, t sut tng t nhin khong 2,12%. Song vng ny, c s gia tng c hc cao. l sc ht i vi dng nhp c ti
231 232

cc th ni ring v ca c vng ni chung. Nh c tim nng to ln v tc tng trng kinh t cao, nht l trong nhng nm gn y, ng Nam b tr thnh vng c sc ht mnh m khng ch i vi Nam b, m c vi cc vng khc. Gia tng c hc din bin phc tp v theo chiu hng ngy cng tng. Ch ring trong 2 nm 1992 v 1993, tng c hc ca ton vng t 0,61% ln 0,74%, trong ring Tp.HCM t 1,06% ln 1,75% (1993). C th thc t bin ng c hc cn ln hn na, bi s c tr khng c h khu kh ng (chng hn Tp.HCM con s ny khong 80 vn). Do mc tng c hc hng nm bnh qun c th khong 2 2,4%. Dn s ng Nam b c c cu tr. T l dn s di v trn tui lao ng thp hn so vi c nc, cn t l dn s trong tui lao ng cao hn. Bng 19: C cu dn s theo 3 nhm tui ng Nam b nm 1997 ng Nam b ng bng sng Hng 1. Tng s 100 100 - T 0 14 tui 37,1 33,4 - T 15 59 55,6 57,4 tui - T 60 tui tr 6,3 9,2 ln 2. T l ph 0,76 0,74 thuc T l n l 51,98%, cao hn mc trung bnh ca ton quc (51,48%). T l ny c bit cao Tp.HCM (53,21%). Cc tnh cn li dao ng mc 50,4% - 52%. T l bit ch ca dn s t 6 tui tr ln ng Nam b l 88,82%, trong cc a phng c t l ny cao nht l B Ra Vng Tu (93,77%), Tp.HCM (90,1%) Mt dn s ca ng Nam b l 327 ngi/km2, song dn c phn b khng ng u gia cc tnh v thnh ph. Thnh ph H Ch Minh ng u v mt (2.334 ngi/km2), tip theo l B Ri Vng Tu (359 ngi/km2), ng Nai (320 ngi/km2), Bnh Dng (234 ngi/km2), Ty Ninh (228 ngi/km2), Ninh Thun (139 ngi/km2), Bnh Thun (116 ngi/km2), Bnh Phc (78 ngi/km2). C th thy rng, dn s tp trung ch yu thnh ph ln, cc tnh ng bng ven bin v cc tnh thuc vng kinh t trng im pha Nam. ng Nam b l vng c trnh th ha tng i cao. Nm 1997, tnh chung c nc, dn s thnh th l 20,5%. Trong khi cc vng khc, con s ny dao ng mc trn di 20% (nh vng ni v trung du Bc b 13,%; ng bng sng Hng 18,1%; Bc Trung b 12%; Duyn hi min Trung 24%; Ty Nguyn 19,2%; ng bng sng Cu Long 15,5%) th ng Nam b ln ti 43,7%. Hin nay, ring 4 tnh thc vng kinh t trng im pha Nam, t l nhn khu th t trn 51% vi tc gia tng l 4 6%/nm. Trong nhng nm ti, khng gian th s gn lin vi cc khu cng nghip v c m rng ra cc huyn ngoi thnh v pha Nam v pha Ty ca Tp.HCM. Ngoi ra s m rng thnh ph Bin Ho, Vng Tu; tin hnh nng cp th x Th Du Mt, th x B Ra, th x Xun Lc thnh nhng thnh ph c t 10 25 vn dn; xy dng thnh ph M Xun gn vi cc khu cng nghip v t hp cng nghip in chy bng kh c 50 vn dn; nng cp tt c cc th trn hin nay v xy dng cc im th mi. Lc lng lao ng ti ch kh di do. Mt khc, s lao ng li c k thut, nhy bn vi nhng tin b khoa hc k thut; tnh nng lao ng cao vi nn sn xut hng ha v
233 234

quen vi vic kinh doanh trn th trng. y l tim nng qu gi khai thc c hiu qu ngun nhn lc ca ng Nam b. 2.2 Vn ha lch s : Ti nguyn vn ha, lch s vi cc di tch ng Nam b kh tp trung v c mt cao nht so vi cc vng pha Nam. l cng Nh Rng, ta thnh Ty Ninh, dinh c Lp, a o C Chi. Nhng di tch ny c ngha trong vic hnh thnh v pht trin ngnh du lch. C th khng nh rng, ngun ti nguyn nhn vn ca vng ng Nam b rt phong ph v a dng. Nu t chc v khai thc hp l, chc chn n s mang li li ch to ln cho hot ng kinh t x hi ca vng. II. T CHC LNH TH SN XUT VNG NG NAM B. II.1 V s pht trin chung. ng Nam b l vng c tc tng trng kinh t cao (khong 11 12%, trong khi c nc 8,2% thi k 1991 1997). Vi mc tng trng nh vy, t trng GDP ca vng so vi ton quc tng t 26,2% nm 1990 ln 29,8% nm 1997. Gi tr gia tng bnh qun u ngi nm 1997 t 7,35 triu ng, gp 2,2 ln mc bnh qun ca c nc. Trong thi k 1991 1997, c cu kinh t ca vng c s chuyn dch ng k. T trng nng, lm, thy sn trong GDP gim t 21,1% nm 1990 xung 10,9% nm 1997; t trng cng nghip tng tng ng t 37,5% ln 58,9%. II.2 T chc cc ngnh kinh t. 2.1 V cng nghip: Sn xut cng nghip ng Nam b chim gn 60% gi tr sn lng cng nghip ca c nc. Tp.HCM l trung tm cng nghip ln nht, chim 50,4% gi tr sn lng cng nghip ton vng. K n l B Ra Vng Tu, khong 36%, trong s ny gn 90% thuc v cng nghip khai thc du kh. Trc gii phng, ngnh cng nghip ch yu l sn xut hng tiu dng v cng nghip thc phm. Sau nm 1975, ch trng pht trin cng nghip nng. Cc ngnh sn xut cng c v thit b cng c u t k thut v m rng sn xut. Hai ngnh sn xut hng tiu dng v ch bin thc phm c u t v pht trn mnh vi nhng c s sn xut c thay i c bn v quy trnh cng ngh. Do , nng lc sn xut ca vng c nng cao. T trng ca cc ngnh trong nn kinh t vng : Nhin liu (du m) : 28,5% Thc phm : 27,5% Dt, may mc : 10,9% Ha cht, phn bn, cao su : 10,2% Bn ngnh ny chim trn 77,1% gi tr sn lng cng nghip ca ng Nam b. Sn phm tham gia vo xut khu l du m, thc phm, ch bin, sn phm dt, may, cao su. Cng nghip khng ch tng v gi tr sn lng vi tc kh cao, m c s chuyn dch ng k v c cu sn phm cng vi vic i mi cng ngh. Xu hng chuyn dch t trung tm Tp.HCM ra bn ngoi nh : Bin Ha, Bnh Dng, B Ra Vng Tu, ni c li th v cng nghip, thm d, khai thc du kh. hnh thnh hnh lang cng nghip Tp.HCM vi Bin Ha, dc theo quc l 51 ni lin Bin Ha vi Vng Tu.

235

236

Bn cnh cc ngnh cng nghip mi nhn, cn c hng lot cc ngnh khc nh sn xut hng tiu dng (trong c gia cng xut khu), hng m ngh, cng nghip ha cht (trong c cng nghip cao su), cng nghip gm, s, cng nghip thc phm V in, hin nay ng Nam b c nh my thy in Tr An trn sng ng Nai, cng sut 400 nghn KW hot ng t nm 1988, thy in Thc M 150 nghn KW trn sng La Ng. y l ngun nng lng quan trng phc v cho hot ng kinh t v i sng ca ng Nam b. Ch bin thc phm l ngnh cng nghip ng hng th hai trong vng sau ngnh khai thc du kh. T trng ca n t mc 17 18% gi tr sn xut cng nghip ca ng Nam b. Sn phm a dng, cht lng cao, khng nhng phc v cho nhu cu ni vng, m cn cho cc vng khc v phc v xut khu. T trng ln trong tng sn lng ca c nc nh: thuc l 74,5%, bia 48,9%, ng ma 24,4%, thu sn 29,1% Cng nghip dt, da, may mc l ngnh thu ht nhiu lao ng nht. Sn phm cht lng tt, c kh nng cnh tranh vi th trng xut khu. Cng nghip ha cht trong vng tng i pht trin, ch yu l ha tiu dng v pht trin nht trong c nc. Nhiu sn phm cng nghip ha cht chim t trng ln trong c nc nh: sn, pin, thuc cha bnh Ngnh cng nghip c kh in t tuy c t trng khng cao, nhng thu ht 10% lc lng lao ng cng nghip ca vng. y l ngnh thu ht nhiu lao ng ng Nam b. Mt s sn phm thuc ngnh c kh in t c cht lng tt, c kh nng cnh tranh trn thp c nc v chim t trng ln (nh ti vi lp rp, ng c izen, my cng c). ng Nam b pht trin tp trung cc ngnh: Cng nghip gn vi ngun kh thin nhin nhm s dng ngun kh to ln ca vng nh : kh ha lng, ha cht, phn bn v pht in Cng nghip luyn kim: pht trin cc nh my luyn thp quy m va, ch yu l luyn. C nhng sn phm phc v ngnh c kh, xy dng, cng trnh in. Cng nghip c kh in t: cng nghip sa cha v ng mi tu thuyn pht trin mnh. Pht trin cc ngnh c kh ch to, thit b ph tng, c kh lp rp t, xe my, lp rp sa cha phc v dch v du kh Pht trin cng nghip in t tr thnh trng tm in t tin hc mnh ca vng v ca c nc. Cng nghip ch bin lng thc - thc phm nh : ng, sa, tht, nc gii kht. Cc sn phm thc phm cao cp, cung cp cho th trng th v xut khu. Sn xut mnh hng tiu dng, p ng nhu cu trong nc v xut khu vi mt hng a dng phong ph. Mt s sn phm c khi lng sn xut ln l dt, da, may mc, nha, giy Bng 20: Hng quy hoch cc khu cm CN vng ng Nam b Tn a khu im cm I. Cc khu cm ong Cc iu kin kt cu h tng: Tnh cht ca khu CN v nh in, nc, TTLL, thi nc, hng pht trin giao thng c, cn nng cp
237

Cng nghip ha cht, cng nghip

238

c: Nai 1. Khu CN Bin Ha 2. Cc TPHCM qun trong TpHC M: Qun 5 Qun 6 Qun 11

ch to v ch bin.

H thng cp in, cp nc CN c kh, ha cht v ch bin lng thc v thi nc ca TP. CN c kh, dt, CN thc phm, hng tiu th CN Ch bin lng thc, ha cht, dt may Cn t pht trin CN khong Nhiu x nghip trung ng, a phng v c s ngoi quc doanh. 100ha. Ch yu dt, may, c kh. Ch bin thc phm, c kh, may mc. CN dt, ch bin lng thc, in t. CN dt, may v cc ngnh CN ch to. CN ch bin lng thc v tiu th CN Ch bin sn phm xut khu (thc phm ung, hng xa x phm).

Qun Bnh Thnh Qun Hc Mn Qun Tn Bnh Qun Th c Qun Bnh Chnh Qun Nh B

Cn khong 200ha t pht trin CN Cn nhiu t, d kin c mt s khu CN mi s ni mc sau. ang xy dng KCX Tn Thun

Tp.HCM cach trung tam TP 4km

Thu II. Cc c cm, Tp.HCM cm (cach mi. trung 1. Khu tam TP

CN dt, may, nha, CN thc phm . St cng v trong khu c th i vo hot ng, mt s x nghip cho ra sn phm. xy dng cng. Cp nc, thi nc, cp in theo h thng ca TP. Trong khu c xy dng mt nh my Cc ngnh CN nh nh dt, may, da in nh. giy, c kh, in t, ch bin thc Giao thng: nm cnh quc l phm. c giy php lin doanh vi cng 1, gn cng, sn bay. Cp in, nc, thi nc ty nc ngoi u t xy dng KCX. thun tin. CN ch bin, ch to nh dt, may, c kh in t, ch bin thc phm. Giao thng thun tin C iu kin cp nc, in XD thnh khu CN tp trung. Cc ngnh CN nh nh dt, may, v thi nc.
239 240

ch xut Tn Thun

19km) ong Nai

2. Khu ch Bnh xut Dng Linh Trung

3. Khu CN Long Bnh 4. Khu CN Sng Thn Th Du Mt

ong Nai

TTLL thun tin Giao thng thun tin, cch trung tm Tp.HCM 20km, cnh trung tm TP Bin Ha 10km. Cp nc c th ly t Tp Bin Ha, cng c ngun nc ngm ti ch. Cp in: in li quc gia. Giao thng thun tin, cnh ng 51, cch Vng Tu 60km. C th s dng cng trn sng Th Vi. Trong tng lai, cch sn bay mi (Long Thnh) 10km Nc : theo ngun ly t sng ng Nai. Cng c kh nng c ngun nc ngm (25.000m3/ngy) Cp in: t li in quc gia, TTLL thun tin Cng Phc Thng c cu cng di 480m c th tip nhn tu 1 vn tn. Cp nc : ly t B Ra in: in quc gia, cng c th xy dng nh my in tuc bin kh d phng TTLL thun tin.

CN thc phm, c kh, in t. D kin lin doanh vi Singapore xy dng thnh khu CN tp trung . Ngoi cc ngnh CN nh, c kh in t, CN thc phm. C th xy dng mt s nh my CN nng, phn bn ha cht. Xy dng thnh khu CN tp trung .

May, da giy, in t, dng c th dc th thao. Xy dng thnh khu CN tp trung .

Ch to my, CN ch bin thc phm, c kh lp rp. T hp nghin cu o to sn xut. Ch bin thc phm, ha cht, phn bn.

5. Khu CN Tuy Ba Ra H Vung tau

241

242

6. Khu CN Phc Thng

7. Pht trin di CN dc trc ng 51 vi nhiu cm CN Cm dc 47 Tn Phc Cm Nhn Trch Cm G Du Phc Thi II.2 Sn xut nng nghip. ng Nam b c tim nng to ln, c bit v cy cng nghip v nui trng, nh bt thy hi sn, chn nui gia sc, nht l b sa xung quanh cc thnh ph. Sn lng lng thc nm 1997 t 2 triu tn, bng 2,3% sn lng lng thc ca ton quc. Trong s , sn lng la l 1,5 triu tn, bng 75,0% sn lng lng thc ca vng. Bnh qun lng thc theo u ngi l 168,5kg/nm. Nu so vi bnh qun chung ca c nc th ch bng 42,3%. Din tch rau ng Nam b nm 1997 t khong 54,6 nghn ha. Sn lng rau cc loi l 677,4 nghn tn. y l vng c tc pht trin nhanh v din tch rau. Nguyn nhn l do nhu cu ln v rau xanh ca th trng Tp.HCM, Bin Ha v khu cng nghip dn kh B Ra Vng Tu. Tp on cy cng nghip ngn ngy gm c lc, tng, ci, ma Ma chim 22,5% v din tch v 21,6% v sn lng ca ton quc, u tng 20,15% v 15,17%, thuc l
243 244

56,4% v 52,9%. Nng sut u tng cao hn nng sut bnh qun ca c nc l 45%, cn nng sut thuc l ca vng cng cao hn 3%. Cy bng: l vng trng bng vo loi ln nht nc ta nh c iu kin kh hu, t ai thch hp. Din tch trng bng chim 45,2% din tch bng ton quc vi cc vng tp trung nh Nha H (Ninh Thun), ng Nai Nng sut cao hn nng sut trung bnh ton quc 33%. Do vy sn lng bng chim ti 60,2% sn lng bng ca c nc. Cy cng nghip lu nm gm c cao su, c ph, ch, iu, du tm l th mnh ca ng Nam b chim 36% din tch cy lu nm ca ton quc trong s din tch cy lu nm. Cao su ng Nam b c tin hnh t thi Php thuc. Thc dn Php bt u trng cao su trn din rng t nm 1914. n nm 1940, din tch gieo trng t 70.637 ha, sn lng khong 52 nghn tn. Sau khi min Nam gii phng, ng Nam b ch cn 60 nghn ha cho sn phm. Giai on 1980 1990, din tch cao su tng 144% v sn lng tng 140%. Cao su c phn b ch yu tnh ng Nai, Bnh Dng, Bnh Phc (chim 87,62% din tch nm 1980 v 92,61% nm 1990). Nm 1995, cao su chim 37,21% t trng cy lu nm ca vng. Nh vy, cy cao su thc s tr thnh sn phm chuyn mn ha chnh ca ng Nam b. Hin nay cy cao su c u t theo chiu su. Bn cnh cy cao su, trong thp k 80 ng Nam b cng a cy c ph, h tiu v du tm vo sn xut. Tnh n nm 1994 c 26.500ha c ph (32,2% tng din tch c ph cho thu hoch ca c nc) vi sn lng t 154.300 tn (31,5% sn lng ton ngnh). Cy h tiu c khong 2.773ha, chim 42,8% din tch cho sn phm v t 6.402 tn, bng 71,9% sn lng c nc. Ngoi cy cng nghip, ng Nam b cn c th mnh v cy n qu, c bit l nhng loi cy n qu cao cp, sn xut hng ha quy m ln. Nhng khu vc trng cy n qu rng ln l Th c, ng Nai, Li Thiu Ring ng Nai tp trung ti 62,39% din tch cy n qu ca ng Nam b. ng Nam b l vng tng i in hnh ca nc ta v khai thc v t chc sn xut theo lnh th. l s kt hp gia chuyn mn ha sn xut v pht trin tng hp, to nn mt tng th sn xut lnh th hp l c v cng nghip ln nng nghip, gn vic khai thc kinh t trn t lin vi di ven bin v o, hnh thnh mt ngnh kinh t bin a dng v phong ph. II.3 Cc thnh ph trung tm cng nghip. n nm 1999, c 4 thnh ph l Tp.HCM, Bin Ha, Vng Tu, Phan Thit (mi c nng ln thnh ph thng 10/1999); 4 th x l Phan Rang Thp Chm, Ty Ninh, Th Du Mt, B Ra v 41 th trn. 3.1 Thnh ph H Ch Minh vi s dn 4,9 triu ngi, mt 1.388 ngi/km2 (1997) l thnh ph ln nht c nc. Hng nm thnh ph to ra gi tr sn lng cng nghip ng u ton quc. C s h tng rt thun li cho vic t chc cc mi lin h kinh t x hi (bao gm cng, sn bay, mng li ng x, thng tin lin lc vo loi tt nht trong c nc) v gn kt cc khu cng nghip vi nhau. Trong tng lai, dn s Tp.HCM c th s t ti 6 7 triu ngi vo nm 2010 v sau ln ti 8 9 triu vo cc thp k tip theo. y l mt thnh ph ln, c tm quan trng khng nhng trn bnh din quc gia, m cn c quc t. y s hnh thnh v pht trin mt s khu cng nghip (KCN) ti khu vc ngoi thnh nh Bnh Chnh, Th c, C Chi, Hc Mn, Nh B. Vic pht trin cc KCN gn lin vi
245 246

vic hnh thnh cc im dn c th mi trong tng lai nh : KCN Hip Phc Nh B vi th Ph Xun Mng Chui (100.000 ngi, din tch xy dng 1500ha); KCN Ph M Nh B vi im th th trn Nh B; KCN Cu Xng Bnh Chnh vi th Cu Xng (50.000 ngi, din tch xy dng 800ha); KCN Tn To Bnh Chnh vi khu th th trn An Lc; KCN tn Ph Trung C Chi vi khu th Nh Xun (120.000 ngi, din tch xy dng 1500ha); KCN Ty Bc vi th trn C Chi (dn s th trn C Chi s ln 100.000 ngi); KCN Tn Quy C Chi gn vi th mi Tn Quy (16.000 ngi); KCN Tn Thi Hip Hc Mn vi th Tn Ph Hip Thanh Lc An Ph ng (120.000 ngi, din tch xy dng 2000ha); KCN Ct Li Th c vi th mi Bnh Trng Ph Hu; KCN Bc Th c vi th Linh Trung Linh Xun; KCN k thut cao vi th mi Nam xa l H Ni 3.2 Thnh ph Bin Ha l u mi giao thng trn b ca ng Nam b. KCN Bin Ha v mt s cm cng nghip khc ang pht trin mnh. Bin Ha c li th v t xy dng v hu phng nng nghip, li phong ph v nguyn liu cng nghip. Ni y cn c sn bay qun s vi 2 ng bng tng i hin i, v dn dng. Theo d bo, dn s thnh ph Bin Ha n nm 2010 s t 0,5 0,6 triu ngi, tng gp 2 ln so vi hin nay. Bin Ha v s tip tc l thnh ph cng nghip ln v l u mi giao thng quan trng ca vng kinh t trng im pha Nam. Trn trc quc l 51, th trn Trng Bom (huyn Thng Nht) s gn vi KCN H Nai, KCN Sng My. D bo dn s ca th ny s ln ti 200.000 ngi vo nm 2010. Gia Ry v Xun Lc l 2 th nm gia vng nguyn liu pht trin cng nghip ch bin nh cao su, c ph, iu, ma S dn ca hai th ny c th ln ti 100.000 120.000 ngi. Dc theo tuyn hnh lang ng 51, s pht trin hng lot cc KCN, ko theo n cc th mi: KCN Tam Phc (Sng Bung) s gn vi th mi pha Nam KCN. Hin ti ni y cn l khu vc trng, nhng trong tng lai dn s c th ln ti 50.000 70.000 ngi. KCN An Phc s kt hp vi th trn Long Thnh v khu th mi Tam Phc (Sng Bung). D bo dn s th Long Thnh khong 100.000 ngi. khu vc pha Nam quc l 51 gn Vng Tu hin nay ang trng vng cc th ln. Vic hnh thnh cc KCN y s gn lin vi vic xy dng cc th mi nh Nhn Trch, Ph M. 3.3. Th x B Ra v thnh ph Vng Tu l im si ng ca hot ng dch v khai thc du kh v c bit l du lch ca vng v c Nam b. Ni y cn c li th l vng t lin c ni tip vi thm lc a v vng kinh t c quyn trn bin rng ln, phong ph v ti nguyn khong sn, thy sn v thun li v giao thng hng hi quc t. B Ra Vng Tu cn c khong 150km b bin cng vi vnh Ghnh Ri v sng Th Vi rt thun li cho vic xy dng cng bin nc su v pht trin dch v hng hi. Trong tng lai, th x B Ra s tr thnh thnh ph c 20 30 vn dn. Vi chc nng trung tm hnh chnh ca tnh B Ra Vng Tu, y s l ni cung cp lao ng cho cc KCN Long Hng, KCN Long Sn. 3.4. Th x Th Du Mt l th v u mi giao thng ni ng Nam b vi Ty Nguyn v c th qua Campuchia, Lo. Ni y ni ting v nhiu ngnh tiu th cng nghip, th cng m ngh truyn thng v s l mt cc pht trin pha Bc ca vng, bn p cho vic m rng th v cng nghip trn mt khu vc rng ln.
247 248

3.5. Th x ng Xoi ca Bnh Phc nm giao im gia quc l 14 t Ty Nguyn xung vi quc l 13 v Tp.HCM. Trong tng lai, t giao im ny s xy dng con ng mi, chy dc bin gii vi Campuchia qua Ty Ninh v ko di n An Giang, Kin Giang. y l con ng c ngha chin lc v kinh t v an ninh quc phng. Ngoi ra s hnh thnh nhiu th quy m dn s khong 5 10 vn ngi nh : cc th x Bnh Long, Lc Ninh, cc th trn Li Thiu, Lai Kh, Bn Ct, th trn D An, Bng, Ha An, Bnh An gn vi vic pht trin cc KCN khu vc ny. 3.6. Thnh ph Phan Thit l trung tm kinh t, chnh tr, vn ha ca tnh Bnh Thun, ng thi cng l ca ng ca Nam Ty Nguyn thng qua quc l 28 (ng tnh l 724 v ng lin tnh 8 c), con ng chin lc ni 3 quc l 1; 20 v 14; ni Phan Thit v Di Linh, Bo Lc, thnh ph PhanThit l mt trong nhng trung tm khai thc, ch bin hi sn ln ca nc ta. Cng vi cc im th Tn Thun, Hm Thun, Mi N, Hm Nhn, Hm Thun Bc; khu vc ny s hnh thnh cm th c quan h mt thit vi nhau. + Th x Ty Ninh pha Bc Tp.HCM v trn ng qua ca khu Xa Mt, giao im gia quc l 13 v 22, l th trong vnh ai ca Tp.HCM (khong 100km). Trong tng lai, th x Ty Ninh cng vi Bn Cu, G Du, Trng Bng, Chu Thnh, Ha Thnh, Tn Bin to thnh cm th quan trng ni ng Nam b vi Campuchia. II.4. C s h tng vt cht k thut. 4.1 H thng giao thng vn ti : + ng t : Mng li ng b ca ng Nam b vi tng chiu di 11.286km, trong c 1.606km quc l, 1.127km tnh l, 4.185km ng lin x v 817km ng th. Trong vng c nhiu u mi quan trng v c ngha quc gia, quc t. Quan trng nht l quc l 1, quc l 22 i Campuchia; quc l 13 ni vi quc l 14 i Ty Nguyn v qua Lo, quc l 20 i Lt; quc l 51 ni lin Tp.HCM Bin Ha Vng Tu; quc l 50 i G Cng, M Tho v ni lin vi ng bng sng Cu Long. + ng st: Trong vng c 3 tuyn ng st, quy t ti Tp.HCM, vi chiu di ch chim 10% tng chiu di ng st ca c nc. Tuyn ng st Thng Nht, chy song song vi ng s 1 l tuyn ng quan trng nht trong h thng vn ti theo hng Bc Nam ca vng. N c tm quan trng c bit v kinh t v quc phng trong mi lin h lin vng. Tuyn ng Tp.HCM Lc Ninh song song vi ng 13 n Lc Ninh, ni trung tm cng nghip ln nht ca vng vi khu vc trng cao su quan trng ca ng Nam b. + ng thy v cc cng bin : Cng Si Gn nm gia Tp.HCM gm mt h thng bn cng, dc sng Si Gn trn hp im giao thng quan trng ca vng. Cng Bn Ngh, v tr thun li, n tr thnh thng cng ln nht khng ch ca nc ta, m ca c ng Dng. y c nhiu bn cng thng mi (c v mi), cng du, cng c v c cng qun s. ng thi y cng l u mi cng sng quan trng trong h thng ng sng ng Nai v Cu Long. Cc bn cng c nhiu phng tin thun li bc, d hng, kho cha, k c kho cha du Nh B, b cha v ng ng dn. Cnh bn cng cn c tu v nh my sa cha tu bin.
249 250

Cng nm trn im hi t ca ng sng, ng st, ng t, ng ng. T cng ny, hng xut l nng, lm, hi sn, khong vt liu v c sn phm cng ngh; cn hng nhp l nhin liu, nguyn liu, thit b my m, mt s hng cng ngh, phn bn. T y c nhiu tuyn ng bin ni vi cc vng khc trong nc nh Si Gn Bn Thy, Si Gn Cn Th, Si Gn Rch Gi, Si Gn H Tin v quan trng nht l Si Gn Hi Phng. Cng Si Gn cng l mt trong nhng cng nc ta c nhiu mi lin h kinh t vi nc ngoi thng qua cc tuyn ng bin quc t : Si Gn Hng Cng (930 hi l), Si Gn Xingapor (1.167 hi l), Si Gn Bng Cc (1.180 hi l), Si Gn Cngpng Chm, Si Gn Tky Cng Si Gn c nng lc thit k 10 triu tn nm (hin khai thc ht cng sut), tip nhn c tu c trng ti 15.000 20.000 tn. + Ngnh hng khng: n nhng nm 60 ca th k ny, do nhu cu m rng chin tranh, M ngy m rng cc sn bay c v xy dng thm mt s sn bay mi. Trong s ny c cc sn bay Tn Sn Nht, Bin Ha, Tr Nc, m cc loi my bay hng nng c th ct v h cnh c. Sau ny, chng ta tin hnh khi phc v pht trin h thng giao thng hng khng, nhm to mi lin h kinh t gia ng Nam b vi cc vng trong nc v mt s tuyn mi c khai trng m rng hn quan h vi th gii bn ngoi. Ngy nay, sn bay Tn Sn Nht tr thnh sn bay quan trng nht ca ng Nam b (v ca c nc) ni lin H Ni vi Tp.HCM, thnh ph trung tm ca vng. T sn bay ny c hn 20 tuyn bay i cc ni trong nc v quc t. Ngoi ra, trong vng cn c sn bay Vng Tu, phc v ch yu cho dch v ngnh du kh. 4.2. Thng tin lin lc : L vng c h thng thng tin lin lc pht trin mnh nht c nc, vi phng tin k thut hin i, h thng truyn thanh, truyn hnh pht sng thng xuyn trong ngy m bo tip cn nhng thng tin mi nht t cc nc trn th gii. c bit l h thng thng tin in thoi c nhiu hng in thoi trn th gii thit lp h thng in thoi ni mng lin vng, lin quc gia. T Tp.HCM, h thng thng tin lin lc, v tuyn ph sng hu ht cc vng, cc a phng vng su, cc c s sn xut xa cng c th thu nhn, trao i tin tc thng xuyn lin tc trong ngy. III. NHNG NH HNG PHT TRIN KINH T X HI VNG NG NAM B. III.1 Nhng nh hng pht trin chung. Pht huy v khai thc trit , c hiu qu cc yu t ni lc, cng nh cc ngun lc t bn ngoi, to iu kin cho ng Nam b pht trin nhanh, n nh, m nhn vai tr u tu trong qu trnh thc hin cng nghip ha, hin i ha Nam b v c nc. Trong thi gian ngn, phn u c c mt s mt t trnh tin tin ca cc nc trong khu vc v th gii . Pht trin nn kinh t nhanh, vng chc theo hng cng nghip ha, hin i ha vi c cu kinh t hp l. Phng hng pht trin v cc bc i phi m bo t hiu qu kinh
251 252

t x hi cao, da trn c s h tng kinh t x hi vi vic pht trin bn vng v mi trng v m bo an ninh quc phng. Tin hnh t chc lnh th hp l trong mt khng gian pht trin si ng, hi ha pht huy ngy cng mnh cc chc nng ca vng. Pht trin mng li th trong tng th cc mi quan h ca h thng th c nc, gia ng Nam b v ng bng sng Cu Long, t chc hp l mi quan h cht ch gia thnh th v nng thn. Xy dng v qun l c hiu qu h thng th theo quy hoch, hnh thnh cc hnh lang pht trin ni kt cc th ln v gim thiu s tp trung qu mc vo cc th . Sm khc phc tnh trng xung cp v mi trng, cnh gic phng cc s c mi trng sinh thi. Trong qu trnh khai thc, ng Nam b c nhiu iu kin pht trin ton din c v cng nghip, nng nghip, dch v v du lch trnh cao so vi cc vng khc. Trong nhng nm ti, vn ni ln y l khai thc lnh th theo chiu su, c ngha l nng cao hiu qu khai thc lnh th trn c s tng cng u t khoa hc, k thut, vn tng thm tng sn phm x hi, thu nhp quc dn, va bo v mi trng v s dng hp l ti nguyn. III.2 nh hng pht trin cc ngnh. 2.1 V cng nghip: Hng vo vic sn xut cc sn phm c cht lng vi hm lng cng nghip ngy cng cao v mt s trang thit b cn thit cho cc ngnh kinh t trong vng v c nc. Thc y mt s ngnh pht trin nhanh nh : nhin liu, nng lng, cng nghip tiu dng, c kh v in t va phc v trong nc, va hng mnh v xut khu v thay th nhp khu. Hnh thnh mt s khu cng nghip tp trung c k thut v cng ngh cao. Cc ngnh cng nghip ch cht c pht trin l cng nghip du kh, cng nghip in, c kh, luyn thp, in t tin hc, ha cht, dt, may, cng nghip da giy, giy, nha, snh s, thy tinh, ch bin thc phm. Song song vi vic u t theo chiu su, cn ci to m rng cc khu vc tp trung cng nghip hin c Bin Ha, Vng Tu, Tp.HCM v tip tc pht trin cc khu cng nghip tp trung mi. 2.2 V cc trung tm thng mi v du lch: Ti Tp.HCM d kin xy dng 19 trung tm thng mi (quc t, cp vng v khu vc); Bnh Dng v Bnh Phc 8 trung tm; ng Nai 8 trung tm, trong c mt trung tm cp lin khu vc ti Bin Ha; B Ra Vng Tu 5 trung tm v Ty Ninh 1 trung tm. Xy dng cc siu th v mng li ch. Pht trin du lch theo hng a dng ha sn phm vi cc trung tm quan trng hng u hin c (TpHCM, Vng Tu) v mt s trung tm c tim nng (Phan Thit, Ty Ninh).

2.3 V nng nghip: Pht trin mnh nn nng nghip thm canh khng ngng tng t sut hng ha. Nhng hng chnh c th l : i vi cy cng nghip di ngy, hnh thnh vng cao su, c ph quy m hng chc vn ha xut khu trn c s thu ht u t trong v ngoi nc. Mt khc, ty theo tnh hnh
253 254

ca th trng v iu kin t nhin ca tng khu vc, c th pht trin cy iu, c du, h tiu vi din tch ln v gn vi cng nghip ch bin. i vi cy cng nghip ngn ngy, ty tnh hnh thc tin, m rng v thm canh cc vng ma, u tng, thuc l, lc i vi cy lng thc v thc phm, thm canh cc vng ng, cc cnh ng la nc, hnh thnh vnh ai thc phm, trng rau xanh, chn nui ln, b sa v gia cm quanh cc thnh ph v khu cng nghip. Kt hp gia vic trng rng sinh thi, bo v rng cung cp nguyn liu cho cc nh my giy trong vng, ng thi xy dng cc khu rng phc v du lch. Hnh thnh cc vng nng sn hng ha xut khu (cao su, c ph, h tiu, iu), bao gm : Vng chuyn canh cao su tp trung ch yu ng Nai (cc huyn Thng Nht, Long Thnh, Xun Lc, Long Khnh), B Ra Vng Tu (Xuyn Mc, Tn Thnh, Chu c), C Chi (Tp.HCM). Vng chuyn canh c ph ng Nai, B Ra Vng Tu. Vng chuyn canh h tiu: tp trung 3 huyn Xun Lc, Long Khnh, Chu Thnh (B Ra Vng Tu) trn t vn ca cc h nng dn, d nh quy m n nh 2500 3000 ha. Vng chuyn canh iu vi din tch 150 300ha, trng t c tng canh tc mng hoc t ct bin, t xm kh hn; tp trung cc huyn thuc tnh Bnh Phc, Bnh Thun. Vng chuyn canh rau tp trung quanh Tp.HCM, Tn Thnh, Long t (B Ra Vng Tu), thnh ph Bin Ha (ng Nai). Cc vng cy n tri ni ting Li Thiu, bi Tn Triu (Bin Ha), chui, su ring (Long Khnh), nhn, mng cu (B Ra Vng Tu), thanh long (Bnh Thun), nho (Ninh Thun). 2.4 V lm nghip: Tng t l che ph, to l phi xanh cho th v cc KCN, ci thin mi trng sinh thi, to cnh quan du lch, s dng hp l t ai, d kin tng cy lu nm trn t rng. Cn c bit ch trng, bo v rng u ngun, tng nhanh v n nh vng rng phng h ven bin, c bit rng ngp mn huyn Cn Gi ca Tp.HCM v ven bin ca B Ra Vng Tu, rng nguyn liu giy, rng quc gia Nam Ct Tin, ng Nai. Ph xanh t trng, i ni trc tp trung Bnh Thun, Ninh Thun, Ty Ninh, B Ra Vng Tu, ng Nai, Bnh Dng v Bnh Phc. Trng v khi phc rng ngp mn Tp.HCM, vi cy ch lc l c. Trng cy phn tn dc theo trc giao thng, knh mng v t vn h gia nh. 2.5 V pht trin thy sn: Tp trung u t vo cc phng tin nh bt ngoi khi theo hng thay i v tu 100 200CV bng vt liu mi, bn v tit kin g. Trang b cc phng tin thng tin i bin nh my d c, my thng tin, b m Xy dng c s h tng phc v ngh c, c bit l cc thit b v phng tin bo qun nhm bo m cht lng hi sn ti sng, p lnh xut khu.
255 256

Xy dng h thng cng, no vt lng lch v cc c s dch v ngh c Cn o, Vng Tu, Phan Thit, cng c Phan R, Hm Tn v cng Triu Dng Ph Qu. Hon tt th tc chun b u t no vt v xy dng bn c ca sng Lin Hng (Tuy Phong), Ba ng, H Lng (Hm Tn), Ph Hi (Phan Thit), ng Hi, no vt, ci to xy dng cng C N v cc bn c ca nhn dn Phan R, La Gi v cc ca bin khc, m bo thuyn cng sut 45CV ra vo thun li. Xy dng o Ph Qu tr thnh cm kinh t quc phng quan trng. Pht trin nui tm thm canh, nui c nc ngt cc cng trnh thy li. Gn vic nh bt c, nui trng hi sn vi cng nghip ch bin. Nng cp v hin i ha cc c s ch bin xut khu ti TpHCM, B Ra Vng Tu, ng Nai, thnh ph Phan Thit, Tuy Phong, Hm Tn, Phan Rang v phc hi c s ch bin ti Ph Qu. 2.6 V kt cu h tng: Pht trin kt cu h tng theo hng m bo tnh ng b, tng bc hng n hin i vi tm nhn rng trong mi quan h vi c khu vc pha Nam. Vic b tr cc cng trnh c s h tng gn lin vi s pht trin ca cc tnh pha Nam v c cc nc trong khu vc, ng thi p ng nhu cu pht trin ca cc khu vc dn c ( th v nng thn), cc KCN, du lch v vi vic bo m an ninh quc phng. Tp trung xy dng cc tuyn giao thng huyt mch nh ng 51, nng cp ng 22, tuyn xuyn , cc tuyn 27, 14. Xy dng cc cng bin, sn bay, nng cp cng Si Gn, xy dng cm cng Th Vi, Sao Mai Bn nh, ci to khu u mi ng st, pht trin bu chnh vin thng

257

258

VIII. VNG NG BNG SNG CU LONG

ng bng sng Cu Long gm 12 tnh: Long An ,Tin Giang, ng Thp, Vnh Long, Tr Vinh, Cn Th, Sc Trng, Bn Tre, Bc Liu, C Mau, An Giang V Kin Giang c din tch t nhin 39.569.9 km2 v dn s (nm 1999) khong 16,4 triu ngi, chim 12% din tch t nhin v 22% dn s c nc. y l vng tn cng pha ty nam ca t quc, c b bin di trn 736km v nhiu o, qun o nh Ph Quc, Th Chu vi khong 360.000km2 vng c quyn kinh t gip bin ng v vnh thi lan. L mt trong nhng ng bng chu th rng v ph nhiu ng nam v th gii; ng bng sng cu long l vng sn xut lng thc ln nht v cng l vng thy sn, vng cy n tri nhit i ln ca nc ta. Vng ny nm gia mt khu vc kinh t nng ng, lin k vi vng kinh t trng im pha nam, vng pht trin nng ng nht ca Vit Nam v gn cc nc ng Nam (Thi Lan, Singapo, Malaixia, Philipin, Innexia) nhng th trng i tc v u t quan trng. ng bng sng Cu Long nm trong khu vc c ng giao thng hng hi v hng khng quc t quan trng, gia Nam v ng cng nh vi chu c v cc qun o khc trong Thi Bnh Dng. V tr ny ht sc quan trng cho giao lu quc t. Vi v tr nh vy, vng c nhiu thun li cho vic pht trin kinh t bin (ni bt l khai thc hi sn, dch v cng bin, xut nhp khu, du lch bin, vn ti bin) v tr thnh vng xut khu go ln nht ca c nc.

I. NHNG YU T NH HNG N S HNH THNH V PHT TRIN VNG. I.1 Cc yu t t nhin v ti nguyn thin nhin. 1.1 a cht a hnh: - ng bng sng Cu Long hnh thnh l kt qu qu trnh bi p ca h thng sng M Kng v s thoi lui ca bin, vi din tch gn 40 ngn km2, cao trung bnh t 2 n 5m; hng nm qu trnh bi p vn din ra thng xuyn, ng bng vn tip tc c m rng. - a hnh ng bng sng Cu Long c th chia thnh hai phn chnh l thng v h chu th v phn t nm ngoi phm vi tc ng (ng bng ph xa ra). + Phn thng chu th l mt khu vc tng i cao (2-4m c ni ti 5m so vi mt bin) nhng vn b ngp nc vo ma ma. Phn ln b mt y c nhiu vng trng rng ln, ma ma vng trng ny chm su di nc cn ma kh ch l nhng vng nc t t on. + Phn h chu th thp hn, thng xuyn chu tc ng ca thy triu v sng bin, mc nc ti cc ca sng ln xung rt nhanh; nhng li nc mn ngm dn vo trong t . Ngoi cc ging t hai bn b sng v cc cn ct duyn hi trn b mt ng bng cao 1-2m cn c cc khu vc trng ngp nc vo ma ma v cc bi bi bn sng.
259 260

1.2 Kh hu: ng bng sng Cu Long c nn kh hu nhit i m vi tnh cht cn vng xch o th hin r rt, nhit trung bnh hng nm ch 24-270C bin nhit trung bnh hng nm ch 20-30C chnh lch nhit ngy v m t. Tng nhit hot ng trong nm t 9.5000 10.0000 , t c bo nhiu lon thi tit. Tuy nhin gn y c nhng tai bin thin nhin (nh cn bo s 5) cn phi c bin php phng nga. Lng ma ln nhng ch yu ma theo ma. Ma ma tp trung t thng 5 n thng 10, lng ma chim 99% tng lng ma c nm. Ma kh ko di t thng 12 n thng 4 nm sau. Vo ma ny hu nh khng c ma, lng ma trung bnh nm ln nht khu vc ty nam C Mau l 2000mm nhng c bit G Cng li ch c 1.300mm. pha ty bc v ng bc lng ma trung bnh 1700mm. S ngy ma trung bnh trong nm khong 120 ngy. S ngy nng thng 2-3 l 89gi/ngy thng 8-9 l 4,5-5,3 gi/ngy. Lng nc ma bc hi trung bnh tng i cao. Thng 3-4 lng nc bc hi cao nht. m thng 2-3 l 43,57%, thng 7-9-10 l 85 89% cc yu t kh hu thch hp cho sinh vt tng trng v pht trin to tin cho vic thm canh, tng v ngoi hai v chnh, mt s a phng a ln ba v trong nm (v ma, v chim xun, v h thu). 1.3 t ai c th chia thnh cc nhm sau: - t ph sa phn b ch yu vng ven v gia h thng sng Tin v sng Hu, chim din tch khong 1,2 triu ha (29,7% din tch ton vng v khong 1/3 tng din tch t ph sa c nc). y l nhm t thun li cho sn xut nng nghip, c th trng c nhiu loi cy. t c ph nhiu tng i cao v cn i. t ph sa l mt trong nhng loi t c khai thc kh lu, thch hp vi nhiu loi cy trng (la, mu, cy cng nghip ngn ngy v di ngy, cy n tri) - t phn phn b tp trung vng ng Thp Mi, vng H Tin, vng trng trung tm bn o C Mau vi din tch trn 1,6 triu ha (40% din tch ton vng). t mn phn b dc theo vnh ai ven bin chu nh hng ca s xm nhp ca nc bin theo h thng sng rch. Din tch ca nhm t ny 744. 500 ha (16.7% din tch ton vng) t xm din tch trn 134.000 ha (3,45 din tch ton vng) phn b ch yu theo bin gii Campuchia, trn cc bc thm ph sa c vng ng Thp Mi. - Cc t khc (t ct ging, than bn, t vng, t xi mn) chim din tch khng ng k (khong 0,9% din tch ton vng). Nhn chung t ai y rt thun tin cho vic pht trin nng nghip, ngoi cy la nc, n cn thch hp cho vic trng cy cng nghip, c bit l cy da, cy da v cy ma, cy n qu. Tuy nhin m rng din tch nng nghip cn phi ci to hai nhm t phn v mn. - V hin trng s dng t, n nm 1997 vi tng din tch gn 4 triu ha, t c s dng trong nng nghip l 3,6% (khong 2.7 triu ha) trong lm nghip 3,1%, t chuyn dng 14,7%,t th c 22,7% 1.4 Ngun ti nguyn nc: L phn h lu ca sng M Kng, khi vo lnh th Vit Nam c chia thnh hai nhnh Tin giang v Hu giang t ra bin bng 9 ca sng. Ch thy vn thay i theo ma. Ma ma, nc sng ln vo khong thng 9 v 10 lm ngp cc vng trng nh ng Thp Mi, t gic Long Xuyn, c ni nc su ti 3m. V ma ny nc mang nhiu ph sa v ng bng, ma kh lng nc gim hn ch cn 200m3/ s. Do vy thy triu ln
261 262

su vo ng bng lm cho nhng vng t ven bin b nhim mn nghim trng, gy tr ngi cho sn xut nng nghip. ng bng sng Cu Long c h thng sng rch kh dy c to thun li cho vic pht trin giao thng ng thy ni b (ghe, thuyn) phc v sn xut v sinh hot. Vng c khong na triu ha mt nc nui trng thy sn, trong c khong 10 vn ha nc l nui tm xut khu. Bin rng v nng c nhiu o, thm lc a rng, nht l gn cc ca sng c nhiu ph du lm thc n cho tm c. Ch thy triu vng c nhng c trng ring. B bin pha ng vi ch bn nht triu c bin triu khong 3m b bin pha Ty vi ch nht triu c bin khong 0,7m. Nc ngm ng bng sng Cu Long phn ln su trn 100m. Mt s a phng khoan nhng ging su ly nc ngt phc v cho sn xut v sinh hot. 1.5 Ti nguyn sinh vt: Vng c ngun ti nguyn sinh vt phong ph v c trng nc ta. - V thc vt t nhin, ng ch nht l cc rng ngp mn ven bin (Bc Liu, C Mau c trn 150.000 ha) loi rng ny c 46 loi, ch yu l c, rng trm (khong 171.000 ha). Xt v mt kinh t rng ven bin c gi tr tng i ln vi 30 loi cy cho g v than ci, 24 loi cy phn xanh, 14 loi lm thc n cho ngi v gia sc, 5 loi lm thuc, 21 loi cho hoa nui ong ly mt. - V ng vt c ngha kinh t nht l cc loi ng vt di nc, c bit tm v c. Tr lng c vng ny ln nht c nc, phn b ch yu cc khu vc ca sng v vng vnh Thi Lan. ng bng sng Cu Long cng l vng c nng sut nguyn sinh cao gp 10 ln so vi cc vng ven bin khc trong ton quc, c nhiu ging tm, c qu nh c bc m, c lp, c trch, c nc, thu, ng Tm c tm he, tm v, cn mc th c mc nang, mc ng Ngoi ra c i mi, rn, trn cc loi. Trong ni a ch yu l tm c nc ngt, nc l trong cc sng ngi, knh rch, vng trng, nhiu loi c gi tr kinh t cao, nh tm cng xanh, c chp, c tra, c bng y l ngun thc phm di do cho nhn dn vng ng bng. V ng vt trn cn, ng quan tm nht l cc loi chim t nhin. y hnh thnh nhng vn chim c o. Hin nay vn cn nhng vn chim t nhin nh Ngc Hin, Ci nc, Vnh Li (Bc Liu, C Mau), vn c lao t (Bn Tre) vn chim U Minh, Gi Rai, Hng Dn vi khong 386 loi chim. V th, cc di rng ven bin c kh, ln rng, ng vt c v n c 1.6 Ti nguyn khong sn: Khong sn vng ny khng ng k, ngoi mt s loi nh vi, ct, vng By Ni v than bn. vi phn b ch yu khu vc H Tin, Kin Lng dng vch ng vi din tch khng ln thng khong mt vi chc km2 vi tr lng 1,45 triu tn. hin nay c khai thc cho cc nh my xi mng Kin Lng, Sao mai, v nh my ca tnh. Ngoi ra n cn phc v sn xut vi cho xy dng. enasit, granit phn b ch yu ti ni San (Chu c); ni Tra S (Tnh Bin); ni Cm, Lng Ph, B i, Ba Th v ni Sp (An Giang) din tch phn b vi trm km2, tng tr lng ca cc loi khong 450.triu m3.
263 264

- Than bn ch yu c khai thc trong cc khu vc m ly v ven b. Than bn c phn b t gic Long Xuyn (3.500ha) Cn Th, Sc Trng, U Minh (32.600 ha), C Mau (2,900 ha) v Kin Giang (3000 ha). Tr lng trong ton vng c khong 400 triu tn. Trong s ny ln nht ti U Minh khong 300 triu tn, cn li ng Thp Mi v Kin Giang. Hin nay n ang c khai thc cho nng nghip, cng nghip ha cht v cc ph gia cng nghip. Lng khai thc hng nm khong 500.000 tn. Ngun nc khong Trung Lng thuc Tin Giang (nhit nc 380 C, khong ha 0,5 gam/lt ) Vnh Long nhit nc 390C; khong ha 0,4 gam/lt; Sc Trng nhit nc 39,50C; khong 3,9 gam/lt) v Bc Liu nhit nc 380C khong 1,3 gam /lt ). Ngoi ra vng ny cn c cc loi khong sn khc nh st lm gch ngi, ct, si, mlipen ni Sam (An Giang), huyn Ph Quc (Kin Giang) lm trang sc; bentonit nm su 5-10 m di b mt ng bng. I.2 Cc yu t kinh t x hi dn c v lao ng. Vo th k XVII, ngi Vit ln lt n chinh phc v khai thc ng bng ch yu sn xut nng nghip (trng la nc) v nh bt thu sn. Cng vi ngi Vit c mt s ngi Khme, ngi Chm cng n sinh sng, s dn lc khong 20 vn ngi, n 1936 c khong 3,7 triu ngi. Bng 21: Dn s ng bng sng Cu Long v c nc thi k 1990 1999 n v : 1000 ngi 1990 C nc BSC L 1991 1992 1993 1994 72.50 9 15.85 0 1999 76.328 16.133 66.23 67.774 3 14.59 14.884 7 ,3 69.40 71.025 5 15.21 15.531 4 ,6

Hin nay dn s vng l 16,1 triu ngi vi mt trung bnh 408 ngi /km2 (1999), t sut gia tng dn s t nhin mc cao (2,3%). Mt khc gia tng c hc cng mc cao hn so vi cc vng khc. Nhn chung tc tng dn s (c t nhin v c gii) ng bng sng Cu Long cao hn nhiu so vi ng bng sng Hng. Trong khong thi gian t 1976 n 1991 (trong vng 15 nm) dn s ng bng sng Hng tng thm 2.826.000 ngi. V th hin nay mt dn s vt mt trung bnh c nc (182 ngi /km2 ) y l mt ngun lc quan trng pht trin kinh t ca vng vn cn thiu lao ng. Theo kt qu tng iu tra dn s nm 1989, khong 53% dn s ng bng sng Cu Long tui di 20, trong khi 24,3% t 20 ti 34 tui ch c 22,7% dn s trn 35 tui, c 47,4% dn s l nam so vi 52,6% dn s l n. Tuy vy c cu gii tnh cng c s thay i theo cc nhm tui. T l n c chiu hng tng ln cc nhm tui thp hn v tui di 15, t l nam vt t l n. Gm nhiu dn tc khc nhau song ch yu vn l ngi Kinh, tip theo l ngi Khme (6,1%) c tr nhiu cc tnh An Giang, Kin Giang, Bc Liu, C Mau, Vnh Long, Tr Vinh. Ngi Hoa 1,7% phn b nhiu An Giang, C Mau, Bc Liu, Sc Trng, Cn Th cc dn tc cn li ch chim 0,2% dn s. Dn c phn b khng u cc tnh dc sng tin, sng Hu. Dn c tp trung kh ng nh Tin Giang (708 ngi /km2), Bn Tre (592 ngi km2), An Giang (576 ngi /Km2), Vnh Long (714 ngi /km2) trong khi Bc liu, C Mau mt ch c 220 ngi /km2.
265 266

Bng 22 : T l dn thnh th phn theo cc tnh Tnh Long An ng Thp An Giang Tin Giang Bn Tre Vnh Long Tr Vinh Cn Th Sc Trng Kin Giang Bc liu C mau Ton ng bng sng Cu Long T l dn thnh th (ni th ) % 14.90 15.85 18.55 12.12 7.33 12.90 6.12 19.50 16.50 13.80 18.52 15.30

T l dn thnh th (ni th ) l 15,28% trong mt s tnh c t l cao nh An Giang, Cn Th, Kin Giang, Bc Liu v C Mau (trn 18%). Tnh c t l thp nht l Bn Tre (7,33%), Tr Vinh (6,12%). Dn ng bng sng Cu Long c nhiu kinh nghim trong nng nghip, c bit l trng la nc, ngi dn y vn cn c lao ng, thng thn, tht th, c lng yu nc su sc. Tri qua nhiu thng trm ca lch s, k th khng khut phc c ch ca ngi dn nc ni ny. Trong c ch th trng, vic pht huy truyn thng sn c l mt trong nhng ng lc quan trng pht trin kinh t -x hi v lm giu cho vng t Ty Nam ca t quc. II.T CHC LNH TH SN XUT NG BNG SNG CU LONG. II.1 Khi qut s pht trin kinh t vng. ng bng sng Cu Long l vng trng im sn xut lng thc ln nht ca ton quc, c bit l cy la; ng thi cng l vng c nhiu nng sn hng ha. Vi 22% dn s c nc nm (1999), vng ny ng gp 53,945 t ng (21% GDP c nc), nm 1997 GDP bnh qun theo u ngi t 2,290 nghn ng, bng 84% mc trung bnh ca c nc. II.2 T chc lnh th sn xut cc ngnh. 2.1 Ngnh sn xut nng nghip: Cc ngnh nng, lm, thy sn l ngnh sn xut ch yu ca vng, ngnh ng gp trn 50% GDP. Trong thi gian qua nng lm thy sn pht trin nhanh nh hng tch cc ti vic chuyn dch c cu kinh t ca vng, c bit l c cu kinh t nng nghip. Khi lng sn phm nng nghip v thy sn tng ln r rt, thc y s gia tng ca cc ngnh khc nh cng nghip ch bin, giao thng vn ti.

267

268

C cu kinh t nng nghip v nng thn c s chuyn dch bc u theo hng sn xut hng ha, a dng ha cy trng, vt nui, ngnh ngh gn vi nng, lm, thy sn. 2.1.1. Ngnh trng trt: Trong c cu ngnh nng nghip cy lng thc chim u th tuyt i. n nm 1997, din tch cy lng thc l 3.512,2 nghn ha v sn lng t 14.089,1 nghn tn, chim 42,3% din tch v 46,1% sn lng lng thc c nc.

Bng 23: Din tch sn lng lng thc (quy thc) v u ngi nm 1997 Cc tnh Din tch (nghn ha) 3.512,2 378,3 374,8 421,1 285,9 201,2 100,8 441,2 390,6 207,0 335,7 154,2 221,4 Sn lng (nghn tn ) 14.089,1 1.248,8 1.760,6 2.004,0 1.277,7 882,5 324,8 1.698,7 1.724,9 716,9 1.191,8 606,1 652,3 46,1 Bnh qun u ngi (kg/ng) 847,8 906,5 1.120,5 974,8 740,2 795,0 233,0 1.174,1 905,6 714,5 950,0 773,5 602,8 212,8

Ton vng Long An ng Thp An Giang Tin Giang Vnh Long Bn Tre Kin Giang Cn Th Tr Vinh Sc Trng Bc Liu C Mau T trng so vi c 42,3 nc %

y l vng c mc lng thc bnh qun theo u ngi cao nht c nc. Nm 1997 t 847,8 kg/ngi, trong khi c nc ch c 398,4 kg/ngi v ng bng sng Hng l 373,9 kg/ngi. Trong c cu cy lng thc, la l cy trng ch o ng gp 72-75% gi tr gia tng ngnh trng trt. Vi 3,47 triu ha gieo trng v sn lng khong 14 triu tn, n chim ti 49% v din tch v 50,5% v sn lng la ca c nc. Nng xut la ngy cng c nng cao t 20,1 t /ha nm 1986 n 39,9 t /ha nm 1994. Nm 1997 t 40,2 t /ha. Nng xut la ng xun t 59 t/ha; h thu 35 t/ha v la ma ch c 29,2 t/ha. Do din tch v nng xut tng ln nn sn lng la cng tng. Nm 1976 mi c 4,66 triu tn, n nm 1994 ln ti 12 triu tn, nm 1997 l 14 triu tn.
269 270

Bng 24 : Din tch, nng sut v sn lng la nm 1997 Cc tnh Dintch (nghn ha ) Nng sut (t /ha ) Sn lng nghn tn ) 13.964,5 1.240,6 1.748,9 1.980,5 1.268,9 863,0 319,2 1.692,2 1.716,5 699,1 1.181.2 604,4 650,0 Go xut khu (nghn tn )

2.890,9 40,2 3.472,8 Ton vng 172,6 33,1 374,5 Long An 385,0 47,0 371,9 ng Thp 606,0 47,7 415,0 An Giang 317,8 45,0 281,7 Tin Giang 398,6 43,6 198,0 Vnh Long 22,5 32,3 98,0 Bn Tre 218,5 38,5 439,7 Kin Giang 348,3 44,2 388,2 Cn Th 170,3 34,9 200,5 Tr Vinh 136,8 35,7 330,7 Sc Trng 74,5 39,4 153,3 Bc Liu 40,0 29,5 220,5 C Mau T trng so vi c nc 49,0 103,0 50,5 91,4 % S gia tng nng xut v sn lng trong nhng nm va qua trc ht gn lin vi vic u t khoa hc k thut, vn ci to t phn, t mn v to ra nhng ging la mi c ngun gc t cy la tri ven sng M Cng. C cu ma v cng thay i, trc kia ch yu sn xut mt v, hin nay ng rung bc u c quy hoch, ci to thy li ha, do c th gieo cy c hai v chnh, mt s a phng a ln ba v (h thu, v ma, v chim xun). Sn lng la ln nht l cc tnh An Giang (1,9 triu tn), ng Thp (1,7 triu tn), Kin Giang (1,69 triu tn). L vng sn xut go ln nht ca c nc. Nm 1997 sn lng go xut khu t 2,89 triu tn, chim 91,4 % sn lng go xut khu ca ton quc. Ngoi cy la, vng ny cn trng hoa mu nhng vi quy m nh (1,53% din tch cy lng thc). Trong sn xut hoa mu, nhiu nht l ng. Nm 1997 c 17,2 nghn ha ch yu cc bi ven sng nhiu nht l An Giang, ngoi ra cn c khoai lang c trng nhiu Vnh Long, Tr Vinh, Cn th, Sc Trng; sn Long An, Vnh Long, Tr Vinh. Cc cy trng khc nh cy thc phm, cy cng nghip, cy n qu chim khong 2225% gi tr gia tng ngnh trng trt. Cy n qu v cy lu nm c xu hng tng. Din tch hin c khong 170 nghn ha, cy n qu chim din tch ln, gm c cam, chui, quit, chanh, xoi, i, to, nhn
271 272

Cy khm (da) c din tch 28.300 ha, cy da l cy lu nm chnh c u tin pht trin mnh t nhng nm 80 ca th k ny. n nay din tch da c khong 185.000 ha. 2.1.2. Ngnh chn nui: Ngnh chn nui c nhiu iu kin pht trin, c bit l gia sc, gia cm, thy sn. n tru c xu hng gim t 329 nghn con; nm 1985 xung cn 147 nghn con; nm 1994 v 98,9 nghn con; nm 1997 nhiu nht Chu c (An Giang), Bn Tre, Long An, n b nm 1994 c 155,2 nghn con, nm 1997 l 160,2 nghn con tru, b c s dng lm sc ko v ly tht . n ln nm 1994 c 2,3 triu con, nm 1997 l 2,6 triu con (chim 16,4% n ln ca c nc). ng bng sng Cu Long c truyn thng nui vt. Trong tng s 34,9 triu gia cm ca vng th vt chim 25,1% n gia cm ca c nc (nm 1997) v nui nhiu Bc Liu, C Mau, Cn Th, Sc Trng, Vnh Long, Tr Vinh . 2.1.3. Ngnh thy hi sn: Vng c 736 km b bin vi vng thm lc a rng ln chim 23% chiu di b bin ca c nc, tng tim nng hi sn, c kh nng cho php khai thc hng nm khong 600 630 nghn tn. y c 25 ca lung lch thun tin cho tu thuyn nh c cng vi vng bi triu din tch khong 480.000 ha, trong c khong 300.000 ha c kh nng nui trng thy sn nc mn, nc l v v 1.500 km sng ngi, knh rch cng c th nui trng thy sn nc ngt. T nm 1991 n nay ngh c pht trin mnh c v sn lng (gi tr sn lng chim 42 45% ca c nc) v kim ngch gi tr xut khu (37 42% xut khu c nc) sn lng c bin khai thc nm 1997 t 311,6 nghn tn, chim 39% lng thy sn ca vng v 38% sn lng c bin ca c nc. Bng 25: Sn lng thy sn phn theo cc tnh nm 1997 n v :nghn tn Cc tnh ng bng sng Cu Long Long An ng Thp An Giang Tin Giang Vnh Long Bn Tre Kin Giang Cn Th Tr Vinh Sn lng thu sn 800 18,3 44,4 110,0 80,0 16,3 90,0 190,0 18,0 43,0 40,0
273

Trong c bin nh bt c 311,6 6,7 6,7 40,0 35,0 130,0 1,1 12,8 16,0
274

Sc Trng Bc Liu C Mau

40,0 110,0

20,0 50,0

V nui trng nm 1997 din tch mt nc l 294,1 nghn ha chim 61,2% din tch nui trng thy sn ca c nc. Tm l loi hng ha rt c a chung, c nui cc vung ven bin. Di rng c, nui tm cho nng sut cao, nhng m hnh nui tm c p dng nh: La tm, Rng -tm, nng xut mi nm 400kg/ha. Tm cng xanh c nng xut cao. Trong vng cn c tp qun nui c b hoc c tra trong cc ao hoc a. Ngoi ra trong vng cn nui nhiu loi thy sn khc c gi tr kinh t cao nh ln, c, cua, ch, ra, i mi. y cng l nhng ngun li xut khu c gi tr. 2.2 Ngnh sn xut cng nghip: Trong ngnh cng nghip, hn 60% gi tr gia tng hng nm c to ra t hai ngnh ch bin lng thc v thc phm, cc ngnh khc nh cng nghip sn xut vt liu xy dng, dt, may mc v ha cht c s tng trng nhanh trong thi gian va qua. Cng nghip dt may v may mc hin mi chim t trng nh trong c cu cng nghip song ang c xu hng tng ln. Nh vng c nn nng nghip pht trin nn cng nghip ch bin lng thc thc phm pht trin mnh. y l ngnh c t trng ln trong ton b nn cng nghip ca vng. Nu tnh chung c cng nghip ch bin lng thc v thc phm th nm 1997 n chim ti 65% gi tr gia tng cng nghip ca vng. i b phn l sn phm s ch, cht lng v hiu qu cn hn ch. Ngnh cng nghip vt liu xy dng chim 12% gi tr gia tng ca cng nghip, ngnh pht trin l do nhu cu xy dng ngy cng tng, ng thi trong vng c ngun nguyn liu vi, t st v ct. Cc ngnh cng nghip s dng nguyn liu nhp chim gn 17% GDP cng nghip, trong s ny cng nghip ha cht c bn pht trin kh nh xc nh c hng sn xut thch hp vi nhu cu ca th trng trong vng (tn dc, nha, bao b PP). Cc ngnh cng nghip cn li sn xut khng n nh v c chiu hng sa st. Ngnh sn xut thit b my mc cn c t trng thp, mc d my mc phc v nng nghip c nhu cu ln, nhng vic p ng cha c bao nhiu. Cng nghip ca vng phn b ch yu cc th ln nh thnh ph Cn Th v cc th x, tnh l. Bng 26 : Hng quy hoch cc khu ,cm cng nghip vng ng bng sng Cu Long Tn khu cm a im iu kin h Tnh cht khu tng c s cm CN v hng pht trin

I.u t xy dng cc khu cng nghip tp trung Can

Th Gn cng Cn Cc ngnh ch
275 276

1.Khu cng cach trung nghip Tr Nc tam TP 10 km, canh quoc lo 91

2 Khu Hng ph

CN Can Th

II. Hon thin v pht trin cc cm CN gn vi cc th BSCL Can th 1. V Thanh Kien 2. Hn Chng Giang 3. C Mau Minh Hai

Th, gn quc l, cp nc t nh my TP Duyn Hi ng thi c nh my in Tr Nc 66MW, v c k hoch xy mi thm mt nh my na, TTLL thun tin Xy mi tng thm cc iu kin h tng cho khu

bin nng lm hi sn v cng nghip sn xut hng tiu dng. c giy php xy dng khu ch xut a phng t lm, khng c lin doanh vi nc ngoi L a im c trin vng hnh thnh mt cng ln cho tu mt vn tn cp bn Hng ti s xy dng thnh khu CN tp trung CN ch bin thc phm Sn xut VLXD Ch bin hi sn, CN thc phm

2.3 Ngnh du lch: ng bng sng Cu Long c nhiu tim nng pht trin du lch, trn c s hnh thnh cc a im du lch c ngha quc gia. Mt s cc im l: - im du lch Cn Th mang sc thi ring ca mt Ty , c v p bnh d, nn th ca lng chi, bn nc ni ting nht l bn Ninh Kiu. - H sinh thi rng ngp mn C Mau l phng th nghim sinh ng v cc h sinh thi rng ngp mn. im du lch C Mau ni ting vi nhng sn chim, rng c trm v nhng cnh ng bt ngt. C hai sn chim ni ting nht l Vnh Thnh (Vnh Li) v Tn Khnh (Ngc Hin ). - im du lch Ph Quc (Kin Giang) vi hn o ln nht nc ta hin nay c din tch 557km2. o c bao ph bi din tch rng kh ln. Kh hu ca o to iu kin tt cho cho cy ci m chi, ny lc cng vi bi bin v ti nguyn du lch khc. - Ni Sam (An Giang) l mt thng cnh ni ting. Ni cao 250m, ni c nhiu di tch nh cha c Ty An, miu B Cha S, cha Hang, lng Thoi Ngc Hu v.v.
277 278

Ngoi ra trong vng cn c hng lot im du lch khc. l bo tng Long An sng Vm C (Long An); cha Vnh Trang, c lao Thi Sn, tri rn ng Tm, ch ni Ci B v c lao Tn Phong (Tin Giang); c lao Bnh Ha Phc, khu du lch Trng An (Vnh Long); di tch ng khi M Cy, sn chim Ba Tri, lng cy cnh Ci Mn, c lao Phng (Bn Tre); m c ph bng Nguyn Sinh Sc, vn c Thp Mi, vn siu Tam Nng, vn cy cnh Sa c (ng thp); bo tng Khme, cha di Sc Trng, bn Ninh Kiu, i hc Cn Th, vn c i Hnh, nh Trn Bnh Thy, cha Hi Linh (Cn Th); khu di tch i Tc D, nh lu nim ch tch Tn c Thng, nh Chu Ph (An Giang); Hn Ph T, nh Nguyn Trung Trc, Thch ng, Lng Mc Cu (Kin Giang); nh vn ha Khme, Ao b Om (Tr Vinh) Vng c th xy dng cc cm, tuyn du lch. - Du lch Cn Th v ph cn ch yu l ti nguyn du lch nhn vn vi cc di tch c xp hng Cn Th, cc nh bo tng, mit vn, c lao Ha Bnh Phc, Cn u, Cn Sn, cc ch ni Phng Hip, Phng iu. + Cm du lch Tin Giang v ph cn vi nhng ti nguyn du lch tiu biu ca ng bng sng Cu Long, m in hnh l cha Vnh Trng, c lao Thi Sn, Tn Phong, ch ni Ci B, ngoi ra cn phi k n trm chim Tam Nng, vn chim Ba Tri, h sinh thi ngp nc ng Thp Mi, tri rn ng Tm Mc Ha + Cm du lch Chu c An Giang Kin Giang v ph cn vi hai im du lch ni ting l khu di tch Ni Sam v Ph Quc. y l cm du lch c di ch nn vn ha c Eo, cc thng cnh p H Tin, ni c hn Ph T ni ting + Cm du lch Nm Cn (C Mau) v ph cn m ti nguyn du lch ch yu l h sinh thi rng ngp mn Nm Cn, rng trn U Minh v cc sn chim ni ting. II.3. Cc thnh ph trung tm cng nghip. 3.1 H thng thnh ph th x: H thng th gm 4 thnh ph, 13 th x, 98 th trn, cc th x, thnh ph ca vng l Tn An (Long An); Cao Lnh Sa c (ng Thp); Long Xuyn, Chu c, (An Giang); thnh ph M Tho, G Cng (Tin Giang); Vnh Long (Vnh Long); Bn Tre (Bn Tre), Rch Gi, H Tin (Kin Giang); thnh ph Cn Th, Tr Vinh, Sc Trng, Bc Liu v thnh ph C Mau. H thng th phn b tng i u trn khp a bn ng bng, trung bnh c 4.14 km2 c mt im th. Tuy nhin, c nhng ni mt th cao nh vng ven sng Hng v sng Hu (bnh qun khong 150 200 km2 / th) trong khi vng su, vng xa nh ng Thp Mi v t gic Long Xuyn mt th rt thp (trn 1000 km2 mi c mt th) so vi ng bng sng Hng, mt th thp hn 1,5 ln. Cc th ln trong vng l Cn Th (340 nghn dn), Long Xuyn (262 nghn dn), Rch Gi, C Mau, M Tho (khong 170 180 nghn dn. 3.2 nh gi chung: So vi nhiu vng khc, y th c gi l ln th cha ln, Trong khi cc th nh th qu nh, quy m dn s thnh ph Cn Th, trung tm ca ng bng sng Cu Long cng ch bng, thm ch cn t hn mt s th loi 2 khc (nh Bin Ha, Nng ). C cu kinh t ca cc loi th hin nay phn ln l dch v sau mi n cng nghip v tiu th cng nghip.
279 280

H thng th ca vng c hnh thnh v pht trin trc ht nh mng li giao thng ng thy. C mt s th bn o C Mau v ng Thp Mi hin nay ni vi bn ngoi ch yu bng giao thng ng thy. Ti nhiu th cc mt sng hnh thnh t lu i; trung tm bun bn, dch v n ung t cc ph mt sng ny pht trin thnh khu vc ph x. Cc ph mt sng vn l nt c trng ca kin trc quy hoch cc th trong tng lai . II.4. C s h tng vt cht k thut. 4.1 H thng giao thng vn ti: 4.1.1 ng thu: H thng knh rch y chng cht vi tng chiu di 4.952km, bao gm 197 con sng v knh, rch (chim 88,4% so vi Nam B) trong c 37 con sng (chiu di 1.706km, chim 36% tng chiu di ng thy ca vng); 137 knh (chiu di 2.780km chim 55%) v 33 con rch (chiu di 466 km, chim 9%). H thng sng - knh -rch to thnh mt mng li lin kt cc tnh vi nhau. T thnh ph H Ch Minh c th i ti cc tnh trong vng bng cc tuyn: thnh ph H Ch Minh Cn Th; Thnh ph H Ch Minh Long Xuyn (tnh An Giang); thnh ph H Ch Minh Mc Ho (tnh Long An); thnh ph H Ch Minh - C Mau (tnh C Mau); thnh ph H Ch Minh - Kin Lng (tnh Kin Giang). Hai tuyn chnh quan trng nht l thnh ph H Ch Minh Kin Lng v thnh ph H Ch Minh - C Mau. H thng cng ni a tri khp li cc tuyn ng thy. Cc cng chnh gm c M Tho (Tin Giang), Cao Lnh (ng Thp), Tr Nc (Cn th ), Long Xuyn (An Giang), Kin Lng (Kin Giang) Cc cng c kh nng thng qua trung bnh hng nm khong 50.000 n 500.000 nghn tn v tip nhn cc phng tin ng thy c trng ti khng ln lm (tu di 500 tn, x lan nh hn 750 tn). Ring cc cng trn sng Tin v sng Hu c th nhn tu t 1.000 3.000 tn. Cng Cn Th c cng nhn l cng quc t nm 1992 v cho php cp bn tu c trng ti 5.000 tn. Ngoi ra cn c mt s bn mi hnh thnh trong nhng nm gn y. l Xo R (trn sng Ci Ln, tnh Kin Giang), V Thanh trn knh X No, Cn Th), Thi Bnh (trn sng Trm), cc bn ca nh my xi mng Tn Hip, bn tng kho xng du, bn tng kho nng nghip (knh Rch Si), bn tp kt xy dng (trn knh Rch Gi, Kin Lng) y l nhng bn ch yu nm trn hai tuyn vn ti chnh ca ng bng. 4.1.2 ng b: H thng ng b ca vng c tng chiu di 5.200km, trong c 8 quc l chy qua vi chiu di 850 km. - Quc l 1 i qua vng ny phi vt qua hai con sng ln l sng Tin ti M Thun v sng Hu ti Cn Th, s lng cu l 65 chic vi tng chiu di 3.641m. - Quc l 30 bt u t An Hu i qua Kin Vn, Cao Lnh, Thanh Bnh, Hng Ng v kt thc x Thng Tn (Hng Ng, ng Thp) vi chiu di 119,4km, dc theo sng Tin v ty nam ca ng bng sng Cu Long, trn quc l 30 c 45 cu vi tng chiu di 1.688,7m. - Quc l 50 c nng cp t lin tnh l 50 c l ng lin tnh 862 v 863 ca tnh Tin Giang.
281 282

- Quc l 53 t th x Vnh Long n th x Tr Vinh di 67,5 km. - Quc l 54 di 120 km t ph Vm Cng (Thanh Hng, ng Thp); Bnh Minh, Tr n (Vnh Long); Cu K, Tiu Cn, Tr C, ri huyn Chu Thnh n th x Tr Vinh (tnh Tr Vinh), trn tuyn c 59 cu vi tng chiu di 2.121m. - Quc l 60 bt u t Trung Lng (Tin Giang), qua ph Rch Miu trn sng Tin n th x Bn Tre qua huyn Hm Lung v huyn M Cy, sau ni vi lin tnh l 70 bn kia sng C Chin (thuc tnh Tr Vinh) di 60 km. Trn quc l 60 c 14 cu vi tng chiu di 648m, t ph Rch Miu n sng C Chin cc cu chnh l Ba lai, Ci Cm, Ging Queo, ph Rch Miu, ph Hm Rng, ph C Chin. - Quc l 61 di 96,1km t ng ba ci tc (quc l 1) qua huyn V Thanh (Cn Th), ph Ci T (ranh gii tnh Kin Giang Cn Th) gp quc l 80 trn tuyn c 28 cu 44 cng vi tng chiu di 856,56m. - Quc l 80 xut t pha nam cu M Thun i qua th x Sa c, huyn Chu Thnh, Thnh Hng, Lai Vung tnh ng Thp, Tht Nt (tnh Cn Th) cc huyn Tn Hip, Chu thnh th x rch gi, huyn Hn t v kt thc H Tin (tnh Kin Giang), quc l 80 c ni vi quc l 17 sang Camphuchia chiu di tng cng ca n l 210,7 km, ton tuyn c 69 cu vi tng chiu di 2.076m. - Quc l 91 bt u t thnh ph Cn Th qua th x Long Xuyn cc huyn Chu Thnh, Tri Tn v ti th x Chu c (tnh An Giang), t tnh l 48 (Chu c An Giang) n bin gii Vit Nam Campuchia. Chiu di ca quc l ny l 140 km c 25 cu vi tng chiu di 734,6m. Quc l 91B bt u t giao l vi quc l 91 n ng 3/2 thuc thnh ph Cn Th di 12,4km. Tuyn ng 12 t Rch Si (Kin Giang) i qua cc huyn Ngc Hin, Ci Nc, Thi Bnh, Hng Dn v kt thc Nm Cn (C Mau). Lin tnh l 12 di 172,3 km (on t C Mau hin ang xy dng thnh ng ko di quc l 1A). Ton tuyn c 41 cu vi mt 4,2km/cu. Ngoi ra trong vng c khong 2.499km ng tnh v ng huyn, m ch yu l ng t hoc ng cp phi. Ngoi cc loi hnh vn ti ch yn nu trn vng cn c ng hng khng vi cc sn bay Tr Nc (Cn Th ), Rch Gi v Ph Quc (Kin Giang) ang c khai thc.

4.2 H thng thng tin lin lc: Vng ang u t tp trung pht trin nhanh mng li truyn thanh, truyn hnh. Hu ht cc a phng (tnh) trong vng c i truyn hnh, trm pht thanh v tip sng truyn thanh, truyn hnh trong mng li pht thanh, truyn hnh c nc. H thng thng tin v tuyn, hu tuyn, bu in pht trin n cc c s cp x v nhiu h gia nh, nh m vic tip nhn v thng tin gia cc a phng trong vng v ngoi vng c thc hin nhanh chng kp thi.

283

284

III. NHNG NH HNG PHT TRIN KINH T X HI VNG BSCL. III.1 Nhng thun li. ng bng sng Cu Long nm gia mt khu vc kinh t nng ng, gip vi vng kinh t trng im pha nam v l mt trong nhng ng bng chu th ph nhiu ng Nam . y l vng quan trng v sn xut lng thc, thy hi sn v cy n tri nhit i ca nc ta. ng bng sng Cu Long c b bin di v thm lc a rng, thun li cho vic pht trin kinh t bin. Nh c iu kin t nhin tng i thun li, y pht trin nn nng nghip nhit i c khi lng hng ho ln vo bc nht nc ta, c bit l la go; c vng bin giu ngun li pht trin ngnh thy hi sn quy m ln trong c nc. Nhn dn vng ny giu truyn thng cch mng, thng minh sng to, c kinh nghim trong sn xut hng ha, c th thch ng trc cc i hi mi ca khoa hc cng ngh v c ch th trng. Lng thc l sn phm ln nht y, sau n hoa qu, thc phm, nng, thy hi sn, vt liu xy dng

III.2 Nhng kh khn, hn ch ca vng l. Kt cu c s h tng, nht l v giao thng, h thng cung cp in, nc, thng tin lin lc ang trong tnh trng yu km, i hi phi c thi gian v vn u t ln. Vn l lt l mt hn ch cn khc phc, m mt trong nhng gii php l sng chung vi l. Trnh dn tr cn thp so vi mt s vng khc, lao ng k thut rt thiu. Cng ngh cha pht trin mnh, d cho nng nghip, ng nghip c pht trin, nhng mc thu nhp ca dn c vn thp, t l tch lu t ni b nn kinh t cn km. Nu ch da vo vic pht trin sn xut cc khu vc truyn thng (nng, ng nghip) th v lu di s gp nhiu kh khn. III.3 Nhng nh hng pht trin cc ngnh. 3.1 Nng nghip, lm nghip v thy hi sn: V nng nghip, chuyn dch c cu ngnh, a t trng chn nui t 20% hin nay ln 37% vo nm 2010; pht trin chn nui thnh ngnh sn xut chnh. Xy dng nn nng nghip sinh thi pht trin bn vng; tng t xut hng ha nng sn, m rng th trng gp phn phc v xut khu. Pht trin nng nghip nhm to ngun nguyn liu cho cng nghip ch bin. Chuyn i cy trng, coi trng thm canh, nghin cu chuyn i ma v mt s loi cy trng, phng trnh thin tai l lt. Ch trng s dng qu t theo hng a dng ha sn phm, hnh thnh cc vng cy chuyn canh c nng xut cao, m bo cht lng, tp trung khai thc vng ng bng Thp Mi, ty sng Hu v bn o C Mau. V lm nghip: thc hin cng tc trng cy gy rng, nhm khi phc v bo v mi trng sinh thi, hnh thnh tuyn rng bo v bin. Trng mi v bo v rng phng h vng By Ni, gi vng din tch cy trm, n nh din tch da nc, bo v rng ngp mn. y mnh vic trng cy phn tn, kt hp cht gia pht trin nng nghip, lm
285 286

nghip, thy li v nui trng thy sn. Tng bc thc hin giao t giao v khon rng kt hp lm vn v sn xut lm ng nghip gia ni tm v trng rng. V thy, hi sn: pht huy th mnh ca vng c b bin di, ng trng rng v dn c c kinh nghim nui trng v nh bt thy, hi sn. Tng cng tim lc cho ngnh ny c th ng gp 50% gi tr xut khu thy, hi sn ca c nc. u t trang thit b hin i cho cc phng tin tng bc y mnh vic nh bt xa b. Pht trin nui trng thy hi sn c gi tr cao nh tm, cua v cc loi c sn c gi tr xut khu, khuyn khch cc m hnh sn xut ph hp vi iu kin ca vng ng gp phn chuyn i c cu kinh t, p ng yu cu sn xut v i sng nhn dn. 3.2 Cng nghip: Ch trng pht trin cng nghip ch bin lng thc thc phm. Pht trin cc ngnh may mc, dt, da giy, c kh in t, vt liu xy dng, ho cht, thc n gia sc, to nhng sn phm c hm lng cng ngh cao, sc cnh tranh trn th trng trong nc v quc t. u t pht trin cc khu cng nghip khi c iu kin: Tr Nc, Nam Hng Ph, V Thanh, Bn Lc, c Ha, Cu Vn, G en, Lng Ha, Cn c, Nm Cn, C Mau, Bc Liu, i Ngi, i An, Th X Tr Vinh, Bc M Thun, Bnh Minh, Bc C Chin, Lng, Ba Hn, Hn Chng, Rch Gi, Tc Cu, Bn Nht, Ph Quc, Vm Cng, Chu c, By Ni, Chu Thnh (Tin Giang), Cai Ly, G Cng ng. Tng bc xy dng cc khu cng nghip theo phng chm lm dt im tng khu, khng dn chi t hiu qu kinh t cao. Tp trung pht trin cc ngnh cng nghip c kh nng tn dng lao ng ti ch, b tr phn tn vi nhng nh my c quy m va v nh, vi cng ngh tin tin nhm gii quyt vic lm v gp phn cng nghip ha nng thn. 3.3 Thng mi v dch v: Hnh thnh cc trung tm thng mi, siu th, mng li ch to thun li cho sn xut kinh doanh, xy dng trung tm thng mi Cn Th u mi cho cc hot ng lin vng. ng thi tin hnh xy dng mt s trung tm thng mi tnh nh Tn An, Cao Lnh, M Tho, Long Xuyn, Rch gi, Sc Trng, Tr Vinh, Vnh Long, Bn tre, C Mau, Bc Liu, H Tin, Chu c, Tn Chu v Mc Ha nhm cung cp hng ha phc v sn xut v i sng. Khai thc li th v v tr a l pht trin nhanh cc loi hnh du lch sng nc, mit vn, sinh thi gn vi thnh ph H Ch Minh, vng kinh t trng im pha nam v cc tuyn du lch lin vng Ty Nguyn, ng Nam B. Xy dng ng b kt cu h tng, c s vt cht k thut phc v du lch, khai thc, gn vi tn to, bo tn thin nhin, duy tr pht trin ti nguyn du lch, pht huy bn sc vn ha dn tc. 3.4 Kt cu h tng: Pht trin mng li giao thng ng thy, ng b, ng hng khng theo quy hoch. Ch trng mng li giao thng nng thn, vng su, vng xa, bin gii, to iu kin pht trin cho cc vng kh khn, cho cn c khng chin c v hi o. Nng cp cng bin v cc cng nm dc sng Tin, sng Hu, thng xuyn no vt lung lch c bit l lung ca nh An, ca Tin, ca Trn .
287 288

Nng cp mt s quc l, hon chnh h thng giao thng cc tnh, gn giao thng vi vic hon chnh h thng thy li cu cng v mt s cng trnh phc v thot l, phng chng bo lt. Xy dng sn bay Tr Nc tr thnh sn bay trung tm ca ng bng sng Cu Long. Nng cp v xy dng mi h thng cp thot nc cho cc th, cc khu cng nghip, gii quyt nhu cu nc sch ca dn c nng thn. Xy dng mi, kt hp vi nng cp h thng trng hc, bnh vin, nh vn ha. 3.5 Mng li th v cc hnh lang: Xy dng mi, kt hp vi ci to nhm hnh thnh mng li th cc cp. Pht trin khu vc th : khu t gic trung tm (thnh ph Cn Th, Long Xuyn, Vnh Long v Cao Lnh) t chc khng gian hnh lang ng - Nam (thnh ph M Tho, Tn An, Th Tha, Bn Lc ) v hnh lang th Ty -Bc. Pht trin cc im dn c nng thn theo hng th ha; to iu kin pht trin cho vng bin gii, ven bin v hi o, vng ngp l, khc phc tnh trng chnh lch gia cc vng.

289

290

Chng III:

KHI QUT V CC VNG KINH T TRNG IM V KHU CH XUT VIT NAM

I. CC VNG KINH T TRNG IM. I.1 Khi nim vng kinh t trng im. Vng kinh t trng im l vng c ranh gii cng v mm. Ranh gii cng bao gm mt s n v hnh chnh cp tnh v ranh gii mm l khu nhn, gm cc th v phm vi nh hng ca n. Lnh th c gi l vng kinh t trng im phi tha mn cc yu t sau: + C t trng ln trong tng GDP ca quc gia v trn c s , nu c u t tch cc s c kh nng to ra tc pht trin nhanh cho c nc. + Hi t cc iu kin thun li v mc nht nh, tp trung tim lc kinh t (kt cu h tng, lao ng k thut, cc trung tm o to v nghin cu khoa hc cp quc gia v vng, c v th hp n cc nh u t, c t trng ln trong GDP ca c nc...). + C kh nng to tch ly u t ti sn xut m rng: ng thi, c th to ngun vn thu ngn sch ln. Trn c s , vng ny khng nhng ch t m bo cho mnh, m cn c kh nng h tr mt phn cho cc vng khc kh khn hn. + C kh nng thu ht nhng ngnh cng nghip mi v cc ngnh dch v then cht rt kinh nghim v mi mt cho cc vng khc trong phm vi c nc. T y, tc ng ca n l lan truyn s phn b cng nghip ra c, vng xung quanh vi chc nng l trung tm ca mt lnh th rng ln. I.2. Vai tr ca vng kinh t trng im trong nn kinh t nc ta. nc ta hin nay xc nh 3 vng kinh t trng im: _ Vng kinh t trng im pha Bc gm cc tnh: H Ni, Hi Dng, Hi Phng, Hng Yn, Qung Ninh. _ Vng kinh t trng im min Trung gm cc tnh: Tha Thin Hu, Nng, Qung Nam, Qung Ngi. _ Vng kinh t trng im pha Nam gm cc tnh: Thnh Ph H Ch Minh, ng Nai, B Ra-Vng Tu, Bnh Dng. Din tch ca 3 vng l: 44.805,8km2, dn s 20,43 triu ngi, chim 13,5% v din tch v 26,7% dn s c nc. Ba vng kinh t trng im gi v tr quan trng trong vic pht trin kinh t-x hi ca t nc. hnh thnh h thng th ht nhn, tp trung cc c s o to v nghin cu khoa hc; trnh dn tr v mc sng dn c cao hn so vi cc a bn khc. y l ni tp trung cc th ln nh H Ni, Hi Phng, Nng, thnh ph H Ch Minh, Vng Tu,... c nhiu cng bin, sn bay, v u mi giao thng, l ni tp trung nhiu cc trung tm kinh t, chnh tr, khoa hc k thut ca c nc. V trnh lao ng k thut, nu t l lao ng c chuyn mn ca c nc l 12,3%, trong trung hc chuyn nghip 3,8%, cao ng, i hc v trn i hc 2,3%, cc trnh khc l 5,9%, th 3 vng ny t l l 31,5%, 8,5%, 8,3%, 14,7%.
291 292

Trong nhng nm qua nn kinh t nc ta t mc tng trng trung bnh 8,2% thi k 1991-1997 v nm 1998 so vi nm 1997 tng khong 6%. Nhp tng trng ca chng u dt trn mc trung bnh ca c nc.

Bng 27 : Tc tng trng kinh t ca 3 vng trng im nm trc %) 1991 C nc VKTT Bc VKTT Trung VKTT Nam pha min pha 6.0 7.1 3.9 10.4 1992 8.6 8.7 3.2 12.1 1993 8.1 8.4 6.7 11.1 1994 8.8 10.1 8.8 15.9

(nm sau so

Ngun: Tng cc Thng k. Vi 26,75% dn s (nm 1997), cc vng kinh t trng im ng gp 46% gi tr GDP, khong 70,3% gi tr gia tng cng nghip v 52% gi tr gia tng dch v c nc. Cc VKTT c tc dng dy chuyn i vi cc khu vc xung quanh, gip cc khu vc ny c th tip cn c vi th trng th, kch thch ngnh nng nghip pht trin. Cc khu cng nghip v cc ngnh cng nghip ch cht ca c nc. a bn KTT tp trung ti 147,7 nghn c s cng nghip. Trong 23,6% s c s sn xut cng nghip ca c nc. Nu ch tnh cc c s sn xut cng nghip c vn u t nc ngoi th y chim ti 85,9% (504/587 c s); trong nhiu nht l VKTT pha Nam (71,04% s c s sn xut c vn u t nc ngoi ca c nc). Cng nghip lm ra 49,8% GDP ca ton b ba vng v 70,3% gia tng cng nghip ca c nc. Tnh n 31/10/1996 c 1420 d n vi tng s vn ng k 20,14 t USD c cp giy php hot ng trn ba vng kinh t trng im, chim 79,2% tng s d n v 80,5% tng s vn ng k ca c nc. Trong s ny c 14 d n ht hn hot ng vi tng s vn u t 102,4 triu USD v 191 d n b gii th trc thi hn vi tng s vn 1,05 t USD. Nh vy, s d n ang hot ng trn ba vng hin cn 1.215 d n vi tng vn u t gn 19 t, chim hn 80% tng s d n v gn 82% tng s vn cc d n ang hot ng trn c nc. Quy m trung bnh ca mt d n trn ba vng trng im xp x quy m trung bnh ca c nc: khong 14 triu USD, trong VKTT pha Bc c quy m ln nht (khong 16 triu USD), sau l VKTT min Trung (14,5 triu USD) v VKTT pha Nam (13,5 triu USD). Hai VKTT pha Bc v pha Nam c tc thu ht v thc hin vn FDI kh cao so vi c nc, nu ly t trng dn s lm nn so snh. T trng vn ng k gp 2,5 ln t trng v dn s i vi VKTT pha bc, gp 4,5 ln i vi VKTT pha nam. Tuy nhin, vi VKTT min Trung th li thp hn nhiu.
293 294

Bng 28 : mt s ch tiu v 3 vng kinh t trng im Vit Nam nm 1997 Cc ch tiu 1 Din tch t nhin % ca c nc 2 Dn s trung bnh % ca c nc 3 Mt dn s % ca c nc 4 Dn s thnh th % ca c nc 5 T l dn thnh th 6 Lao ng ang lm vic trong nn kinh t % ca c nc -nng, lm, thy sn % ca c nc n v Km2 % Triu ngi % Ngi/ km2 % Triu ngi % % C nc 330.99 1,5 100 76.7 100 233.4 100 15.7 100 20.5 8.02 51.0 39.2 3 vng 44.805,8 13.5 20.43 26.67 VKTT PB 10.023,6 3.0 7.8 10.17 714.6 306.2 2.48 15.8 31.8 VKTT MT 22.170,7 6.7 4.3 5.63 198.4 85 1.07 6.80 24.9 VKTT PN 12.641,5 3.8 8.33 10.87 659.9 282.7 4.47 28.4 53.7

Triu ngi

35.79

9.53

3.89

2.0

3.64

% Triu ngi % 24.77

26.6 4.9 19.8

295

10.86 2.21 8.90

5.6 1.32 5.35

10.18 1.37 5.55

296

-CN v xy dng % ca c nc -dch v % ca c nc 7 Tng sn phm trn a bn % ca c nc -GDP cng nghip v xy dng % ca c nc -GDP nng, lm nghip % ca c nc -GDP dch v % ca c nc 8 GDP/ ngi 9 S c s sn xut cng nghip % ca c nc 10 S c s sn xut c vn

Triu ngi % Triu ngi %

4.63

2.12 45.78

0.84 18.13 0.83 13.0

0.3 6.44 0.38 6.0

0.98 21.21 1.28 20.0

6.38

2.49 39

T ng

257.04 4,4 100 83661, 9 86148, 3 86964, 1 100 3,35

118.080,5

37.943,5

11.244,8

68.892,2

46.0

14.8

4.4

26.8

T ng

58824,9

13572,7

2888,4

42363,8

% T ng % T ng % Triu ng Nghn c s % C s

70,3 14896,1 17,3 45085,9 51,8 5,8

16,2 5764,9 6,7 19582,7 22,5 4,8

3,5 3423,5 4,0 4732,6 5,4 2,6

50,6 5707,2 6,6 20770,6 23,9 8,3

626,2

147,7

69,4

33,9

44,4

587

23,6 504
297

11,09 69

5,42 18

7,09 417
298

TNN (1996) % ca c nc 11 Vn u t do a phng qun l % ca c nc 12 Gi tr xut khu % ca c nc

% Nghn ng % T USD %

100

85,9

11,75

3,07

71,08

33,7

15,7

5,8

1,4

8,5

9,1 -

46,8 7,1 79,77

17,2 1,5 16,85

4,3 0,2 2,2

25,3 5,4 60,72

I 3 Cc vng kinh t trng im Vit Nam. 3.1- Khi qut vng kinh t trng im pha Bc (VKTTPB) VKTTPB c v tr a l kinh t c bit, to ra li th so snh mang ngha quc gia v khu vc cng nh m nhn v tr quan trng trong vic bo v an ninh quc phng. Din tch t nhin ca vng l 10.023,6 km2 (3.0% din tch t nhin ca c nc), dn s (1997) c khong 7,8 triu ngi (gn 10.2% so vi c nc). H Ni, trung tm chnh tr, kinh t, vn ha, khoa hc k thut ca nc ta. Vng ny nm gn mt trong nhng khu vc pht trin nng ng nht ca th gii. Mi giao lu hp tc quc t v kinh t, vn ha ca vng c m rng nhanh chng. VKTTPB c lch s pht trin cng nghip sm nht nc ta. y l a bn tp trung nhiu c s cng nghip mang ngha c nc, c bit l nng lc c kh ch to (so vi c nc, vng ny sn xut 90% my cng c, my ct gt kim loi; hn 74% v sn xut ng c in; 70% qut in ... ), khai thc than (trn 90% ca c nc), vt liu xy dng, sn xut hng tiu dng, in in t, cng nghip ch bin lng thc thc phm: v ang hnh thnh nhiu cm, khu, cng nghip tp trung, to ng lc a nn kinh t bc vo giai on ct cnh. Ngun nhn lc c cht lng cao hn so vi mt s vng khc. Cng vi cc c s nghin cu khoa hc (s lng nhiu nht so vi cc vng), y l mt th mnh ni bt, mt tim nng ln ca vng, lc lng cn b c trnh trn i hc chim 72,4% so vi c nc, lao ng qua o to chim 29,5% lao ng x hi. VKTTPB c nhiu thng cnh thin nhin c o (vnh H Long, o Ct B, bn o Sn), cng vi cc im du lch ln cn (ng M Ngi Sn, Cn Sn Kip Bc, Cha Hng...), nhng di tch lch s ni ting ca dn tc H Ni, Hi Phng, Hi Dng, Qung Ninh... c sc hp dn du khch trong v ngoi nc. y l li th rt ln pht trin du lch. VKTTPB c lch s pht trin lu nht nc ta k t thi dng nc v ngy cng c vai tr quan trng i vi Bc B v c nc. Nm 1997 so vi c nc, vng ny chim
299 300

15,8% dn th. 14,8% GDP, 16,2% gi tr gia tng cng nghip, 22,2% gi tr gia tng dch v. - S pht trin trong tng lai ca vng: + Pht trin cc ngnh cng nghip c hm lng k thut cao. Khng gy nhim mi trng, to ra nhng sn phm c cht lng tt. Pht trin mt s nghnh cng nghip ch lc trn c s ti nguyn v li th ca vng. + Xy dng v pht trin cc khu cng nghip tp trung ti khu vc ngoi vi thnh ph ln dc ng 18, ng 21 v ng 5. + Pht trin cc ngnh cng nghip trng im, k thut in, in t: sn xut thit b my mc, ng v cha tu thy, lp rp ch to t, xe gn my; sn xut vt liu xy dng; nng lng, luyn cn thp; ch bin lng thc thc phm, cng nghip dt, da, may. + Nng cao cht lng cc loi hnh du lch, hnh thnh cc tuyn du lch c o thu ht khch, m thm cc tuyn du lch quc t t H Ni, Hi Phng, H Long vi cc nc trn th gii v trong khu vc. Xy dng c s vt cht k thut, kt cu h tng, gn khai thc vi tn to, bo v ti nguyn du lch, truyn thng vn ha dn tc. a t trng chn nui t 36% hin nay ln 45% vo nm 2010. Pht trin nng nghip theo hng sn xut hng ha c cht lng cao, p ng yu cu cua cc thnh ph ln, cc khu cng nghip tp trung, to ngun nguyn liu cho vic ch bin sn phm cao cp, phc v xut khu. Pht trin nhanh nui trng thy hi sn nc ngt, nc l. Tng cng nh bt hi sn xa b. Sm hnh thnh mt s trung tm dch v ngh c vnh Bt B. Ci to, nng cp v xy dng hon thin h thng cng bin, sn bay, ng st, ng b, ng thy, h thng giao thng cng cng cc thnh ph ln. Nng cp v xy dng mng li in tng ng vi ngun in, p ng yu cu ca sn xut v i sng nhn dn. Hin i ha mng li thng tin lin lc, ci to nng cp v xy dng h thng cp nc cc th ln, cc khu cng nghip tp trung. T l dn th tng t 31,8% hin nay ln 56% vo nm 2010. Thnh ph H Ni c xc nh l trung tm kinh t, chnh tr, khoa hc k thut, vn ha, gio dc o to, y t ln ca c nc. Do H Ni cn v phi i u trong s pht trin ca vng ny v ca c nc. Thnh ph Hi Phng tip tc gi vai tr l mt trong nhng u mi ln v giao thng lin vng v ca ng m ra th gii ca c nc pha Bc, trn c s pht huy tim nng v li th v cng, cng nghip cng, dch v cng; pht trin nhiu ngnh cng nghip, c cng nghip nng, cng nghip nh v dch v. Thnh ph H Long trong tng lai c dn s khong 35 50 vn ngi. y l thnh ph du lch hng u ca c nc, gn vi cng bin ln nht Bc B trong tng lai. Vic pht trin H Long cng gn vi ton tuyn ven bin ng Bc, i ng vi Trung Quc. c bit coi trng vn bo v mi trng bin v ven bin pht trin du lch. 3.2 Khi qut vng kinh t trng im min Trung (VKTTMT) Vng kinh t trng im min trung c din tch (theo ranh gii cc tnh) l 22.170 km2 vi dn s (nm 1997) 4,3 triu ngi, chim 6,7% v din tch v 5,63% v dn s c nc.
301 302

VKTTMT nm v tr trung ca c nc, trn trc quc l 1A v ng st Bc Nam, u mi pha ng ca trc quc l 14B, 24 ni vi Ty Nguyn, c cc sn bay Ph Bi, Nng v Chu Lai l ca ng quan trng thng ra bin ca cc tnh Ty Nguyn v Nam Lo. V tr nh trn to thun li cho vng c th pht trin kinh t hng ha v giao lu quc t. y cc vnh nc su nh Chn My, Lin Chiu, Dung Qut, gn vi cc bn c mt bng rng ch yu l t ct, dn c tha tht, gn cc sn bay Nng, Ph Bi, Chu Lai, gn ng st, ng b, ng in quc gi; khng xa ngun nc ngt v hi t nhiu thun li pht trin cc cng nc su c ngha quc gia; xy dng khu cng nghip lc du, khu cng nghip tp trung. y cng l vng c th mnh v khai thc tng hp ti nguyn bin, khong sn, cng nghip c kh ng mi v sa cha tu thuyn cng nghip ch bin nng lm hi sn, cng nghip ma ng, khai thc khong sn, nhm chuyn i c cu kinh t theo hng cng nghip ha, hin i ha. hnh thnh mt di th gm thnh ph Hu, Nng, th x Hi An, Tam K, th x Qung Ngi v cc th trn (tng lai c Chn My, Vn Tng). Nhng th ny l trung tm ht nhn c sc lan ta v thu ht cc lnh th xung quanh vo vic pht trin kinh t ca vng . Mt b phn dn c bc u tip cn c vi nn sn xut hng ha. Nhn dn cn c, c truyn thng cch mng, nu c o to v c chnh sch s dng hp l s l ng lc pht trin nn kinh t ca vng. - Tng lai pht trin kinh t ca vng: + Nhanh chng xy dng, hon thin h thng kt cu h tng ng b, to mi trng n nh pht trin cng nghip v du lch dch v, pht trin cc ngnh trng im nh lc ha du, ng tu, luyn kim, sn xut hng tiu dng xut khu, ch bin thc phm, dch v cng bin v hng hi, du lch bin + Pht trin ngun nhn lc, nng cao dn tr trong chin lc pht trin. o to v o to li lc lng lao ng p ng nhu cu pht trin nhanh ca vng v ca c khu vc min Trung v Ty Nguyn. + y mnh tc tng trng kinh t vi vic gii quyt cc vn x hi, vi an ninh quc phng, bo v vng chc ch quyn v ton vn lnh th, lnh hi ca T quc. + Xy dng i i vi ci to kt cu h tng th v nng thn. c bic mng li giao thng nng thn v min ni, bin gii, to iu kin pht trin cho vng kh khn, cn c khng chin c. + Pht trin h thng cng bin: Thun An, Tin Sa, Sng Hn, K H; tng bc xy dng v hin i ha 3 cng nc su: Dung Qut, Lin Chiu, Chn My. + Hin i ha cc sn bay Nng, Ph Bi, ci to sn bay Chu Lai phc v s nghip cng nghip ha v hin i ha. + Ci to v lm mi cc cng trnh thy li u ngun gi nc ngt, iu tit kim sot l, chng nhim mn, bo m ti tiu cho sn sut v nhu cu dn sinh. + u t xy dng nng cp mng li in, bu chnh vin thng. + Nng cp v pht trin cc thnh ph, th x th trn hin c, xy dng cc th mi, ch trng bo tn, tn to v pht trin thnh ph Hu v Nng
303 304

+ Hnh thnh cc ngnh cng nghip mi nhn trn c s c u t tp trung, c li th v ti nguyn, ngun lao ng, th trng lao ng, th trng tng trng vi tc cao, thc y nhanh qu trnh chuyn i c cu kinh t ca vng. u tin u t pht trin nhng ngnh sn xut c hiu qu v gp phn xut khu, to ra li th trong qu hi nhp vi khu vc v quc t. u t cho cc khu cng nghip nh : Dung Qut, in Nam in Ngc, Ha Khnh Lin Chiu, Ph Bi, An n, Chn My, Tnh Phong. Chun b iu kin pht trin mt s im cng nghip khc vi cc ngnh ch yu l ch bin nng lm, thy sn, cng nghip thc phm, cng nghip ng tu v cng nghip hng tiu dng. u t ng b c s h tng thu ht vn u t. + y mnh pht trin cng nghip ch bin quy m nh nng thn thuc cc ngnh: vt liu xy dng, th cng m ngh, gia cng cho cc khu cng nghip ln nhm to s i mi nng thn. + Xy dng thnh ph Hu, Nng thnh u mi giao lu quc t v xut nhp khu, pht trin cc trm trung chuyn, hnh thnh mt s siu th v trung tm thng mi ti Hu, Nng, Qung Ngi v mt s thi mi. + Pht trin du lch gn lin vi vic bo v tn to cc di tch lch s v vn ha, khu bo tn thin nhin, ch trng pht trin du lch trng im: Hu, Lng C, Bch M Cnh Dng, Nng, Hi An, C Ly v cc khu vc ph cn. Gn du lch gia cc tnh, thnh ph trong vng vi cc vng khc trong nc. Nng cao cht lng sn phm v a dng ha cc loi hnh du lch, tng bc hnh thnh cc tuyn du lch khu vc min Trung.V lu di, ni lin vi tuyn du lch Chin Mai (Thi Lan) - Lung Phrabng (Lo ) ngkovat (Campuchia). 3. 3. Khi qut vng kinh t trng im pha Nam(VKTTPN): Vng kinh t trng im pha Nam gm c lnh th ca cc tnh, thnh ph Tp.HCM, B Ra Vng Tu, ng Nai, Bnh Dng. Din tch ca vng (theo n v hnh chnh tnh) l 12.611,5km2 vi dn s 8,33 triu ngi, chim 3,8% v din tch v 10,87% v dn s ca c nc. Ht nhn to vng bao gm ba cc: Thnh ph H Ch Minh, Bin Ha, Vng Tu, y l vng c mc th ha cao nht c nc. T l dn th t trn 53%. Tc th t khong 4- 6% nm. So vi c nc vng ny chim 3,8% din tch; 10.8% dn s, tng sn phm quc ni (GDP) chim 26,8%; cng nghip chim 50,6% (nm 1997). Nu tnh GDP ca cc khu vc kinh t th chim 70% GDP ton vng (khng tnh du kh ) v tp trung ch yu vo cc thnh ph ht nhn Trn a bn ny thu ht 54,9% s d n u t nc ngoi, hn 60% cc khu cng nghip ca c nc. Hot ng ca cc khu cng nghip y (c bit l khu ch xut Tn Thun) pht huy c hiu qu. - S pht trin trong tng lai ca vng: + Xy dng VKTTPN tr thnh vng kinh t pht trin mnh .c tc tng trng kinh t cao nht trong c nc. + Hon thin v bc u hin i ha ng b h thng c s h tng. + Gii quyt vic lm cho nhng ngi trong tui lao ng. + Pht trin kinh t x hi i i vi bo v v ci thin mi trng sinh thi, nht l trong vic khai thc, s dng hp l ti nguyn, s dng t ai trong qu trnh thi ha.
305 306

+ Pht trin cc ngnh cng nghip sch, k thut cao thnh ph H Ch Minh. Hnh thnh cc khu cng nghip thnh ph H Ch Minh, Bnh Dng qua Bin Ha chy dc ng 51 ti B Ra Vng Tu, lin kt thnh mng li cc khu cng nghip, kt hp pht trin cc ngnh cng nghip c bn v mi nhn (nh khai thc v ch bin du kh, nng lng, in, c kh ch to, luyn cn thp, cng ngh thng tin, ha cht c bn v vt liu) lm nn tng cho cng nghip ha cc ngnh kinh t vi pht trin sn sut hng tiu dng p ng nhu cu trong nc v xut khu. + Pht trin thng mi dch v ngang tm vi vai tr ca vng trong khu vc pha Nam, vi c nc v quc t. + a dng ha v nng cao cht lng, hiu qu ca cc loi hnh du lch; hnh thnh cc tuyn du lch thu ht khch, xy dng c s vt cht k thut, kt cu h tng, bo m nhu cu v lu tr, vui chi gii tr cho khch du lch trong v ngoi nc. + Pht trin lm nghip, ph xanh t trng i ni trc (tp trung B Ra-Vng Tu, ng Nai); tng nhanh v sm n nh rng phng h ven bin, c bit trn din tch rng ngp mn ca huyn Cn Gi (thnh ph H Ch Minh) v ven bin ca B Ra- Vng Tu, ch trng rng nguyn liu giy, rng quc gia v rng u ngun Tr An. + Pht trin ngnh thy hi sn trn cc lnh vc khai thc nui trng, ch bin v dch v hu cn nng cao nng lc khai thc, tng cng hi sn xa b, a tin b khoa hc k thut v cng ngh mi vo sn xut . u t chiu su nng cp cc dch v ngh c. + Hon thin v bc u hin i ha h thng kt cu h tng. Xy dng cc tuyn giao thng huyt mch trc l 51, quc l 13, quc l 22 tuyn ng xuyn , nng cp sn bay Tn Sn Nht (c tnh n vic xy dng sn bay quc t mi cho ton vng sau khi sn bay Tn Sn Nht qu ti ). + Nng cp cm cng Sao Mai-Bn nh. + Ci to u mi ng st thnh ph H Ch Minh, xy dng cc tuyn ng st t thnh ph H Ch Minh i Vng Tu, Phnm Pnh, Ty Nam B v i Ty Nguyn. + Hin i ha mng li thng tin lin lc, m rng thng tin di ng, mng li truyn s liu bu chnh vin thng, ph sng pht thanh truyn hnh ton a bn. Thnh ph H Ch Minh l trung tm a chc nng ca vng Nam b v c nc. y tp trung cc ngnh cng nghip nng, cng nghip nh v cng nghip c cng ngh cao, thng mi, ti chnh, ngn hng, thng tin lin lc, giao dch quc t, khoa hc cng ngh, gio dc o to, khch sn du lch. Thnh ph Bin Ha tp trung pht trin cc khu cng nghip quy m ln v lp rp my v ch bin thit b in, in t, phng tin vn ti, my cng c, my mc nng nghip, luyn kim v mt s ngnh cng nghip may mc, sn xut hng tiu dng cao cp. Thnh ph Vng Tu pht trin cc khu cng nghip tp trung, trong c cng nghip ti ch xut khu, cng nghip ng v sa cha tu, dch v cng nghip du kh v hng hi, dch v nh bt hi sn, cc c s ngh mt, iu dng v du lch (ni a v quc t). II. KHI QUT CC KHU CH XUT VIT NAM. II.1 Khi nim v khu ch xut. Cho n nay, cc nh kinh t hc cn c nhiu kin khc nhau v khi nim khu ch xut.
307 308

Theo ngha hp, khu ch xut l mt khu lnh a ring ngn cch vi bn ngoi ca nc s ti, tch ri khi ch thng mi v thu quan ca cc nc v c p dng vi mt lot nhng u i nhm khuyn khch thu ht u t t nc ngoi (bao gm cc nh my hin i chuyn mn ha sn xut hng xut khu), nh ngha ny ph hp vi quan im ca t chc pht trin cng nghip lin hp quc (UNIDO): Khu ch xut l Khu vc c gii hn v hnh chnh c khi v a l, c hng mt ch thu quan cho php t do nhp khu trang thit b v mi sn phm nhm mc ch sn xut xut khu. Ch thu quan c ban hnh cng vi nhng quy nh lut php u i, ch yu v thu quan c ban hnh cng vi nhng quy nh lut php u i, ch yu v thu, nhm thu ht u t nc ngoi. Theo ngha rng, theo iu l hot ng ca Hip hi cc khu ch xut th gii (WEPZA), khu ch xut bao gm tt c cc khu vc c Chnh ph cc nc cho php nh cng t do, khu mu dch t do, khu cng nghip t do hoc bt k khu vc ngoi thng hoc khu vc khc c WEPZA cng nhn. nh ngha ny v c bn ng nht KCX vi khu vc min thu. Theo nh ngha ny, c th xp Hng Kng v Singapore vo cc khu ch xut. Vit Nam, KCX c hiu theo ngha hp n thi im hin ti v c nh ngha trong quy ch khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao (Ban hnh km theo Ngh nh s 36/CP ngy 24 thng 4 nm 1997 ca Chnh Ph) ti iu 2, chng I: Khu ch xut l khu cng nghip tp trung cc doanh nghip ch xut chuyn sn xut hng xut khu, thc hin cc dch v cho sn xut hng xut khu v hot ng xut khu, c ranh gii a l xc nh, khng c dn c sinh sng do Chnh ph hoc Th tng Chnh Ph quyt nh thnh lp. II.2 c im khu ch xut. Do tin b ca khoa hc k thut, vi s pht trin mnh m v c kh, in t v t ng ha, nhng ci tin v phng tin giao thng v thng tin cng vi chuyn hng t dch v mu dch sang pht trin sn xut, ch bin, xut khu chuyn cc cng t do, khu mu dch t do m rng hot ng kinh doanh cng nh thnh lp cc KCX mi tin hnh sn xut cng nghip, ch yu l gia cng, lp rp, ch to, ly xut khu lm mc tiu hng ti. Hin nay, theo quan im ca hu ht cc nc ang pht trin ang p ng v theo ui, KCX l khu vc phi quan thu, vic xut nhp v trao i hng ha khng phi chu thu quan v t b rng buc bi khung cnh php l ca nc ch nh. Trn thc t, KCX l mt khu vc lnh th khp kn ring bit nm trong mt quc gia xt v mt kinh t v mu dch quc t. y cng chnh l im hn ch nh hng n tnh linh hot, nng ng ca khu ch xut, nht l trong vic giao lu kinh t vi ni a. y cng chnh l nguyn nhn cn bn nh hng n t l ni a ha. y cng chnh l im khc nhau c bn gia KCX vi Khu cng nghip, khu cng ngh cao hay c khu kinh t v cc x nghip trong khu cng nghip, khu cng ngh cao hay c khu kinh t c t do mua bn nguyn ph liu v cc loi dch v t ni a mt cch t do. Bn cnh cc x nghip ny cn c tiu th mt phn sn phm vo th trng ni a. Nhng c im c bn ca khu ch xut :

309

310

+ Nhp khu t do nguyn liu v khng hn ch v s lng. y l mt u i c bit so vi sn xut trong nc. Mt khc, trong cc cng ty trong khu ch xut cng khng phi np thu doanh thu, thu xut khu cho nhng mt hng h sn xut v xut khu. + Nhng hng trong khu ch xut c min thu thu nhp cng ty v thu c phn vi thi hn t 3 10 nm. + Nhng hng trong khu ch xut thng c cung cp th tc hi quan nhanh chng cho vic nhp vt liu v xut khu hng ha. + Nhng hng trong khu ch xut c s dng c s h tng tt nh giao thng vn ti, bu in v vin thng quc t. Tm li, KCX c to ra v mt cn bn ch nhm mc ch sn xut hng xut khu vi nhiu iu kin u i t pha nc ch nh v c xem nh l mt cng c chnh tr hu ch, tng cng sn xut xut khu v lin kt nn sn xut trong nc vi th trng ton cu. xc nh chnh xc vai tr ca KCX i vi nc ch nh cng nh i vi cc nh u t vo KCX, chng ta da trn m hnh hin ti ca cc KCX trn th gii theo nh ngha KCX ca ngh nh s 36/CP. II.3 Li ch m KCX mang li cho s pht trin kinh t ca nc ch nh. - Xut khu thu ngoi t - Thu ht vn u t - To iu kin xut khu lao ng trc tip trong KCX v hn th na cung cp cng n vic lm cho mt s b phn lao ng ngoi KCX. - Chuyn giao cng ngh v ci thin o to gio dc. - To mi lin kt v nh hng gia nn kinh t trong nc v th trng xut khu nc ngoi. - To mi lin kt vi cc nh cung cp v sn xut ni a - Chi ph thp nht to ra c s h tng cht lng cng nghip do tp trung nhiu ngun lc v dch v ti mt khu vc. II.4 Nhng li ch cc nh u t c c t KCX. - D dng khai thc kinh doanh - Gim chi ph sn xut - Ngun lao ng v ti nguyn r - u i ti chnh v cc iu kin khuyn khch ca nc ch nh - Bo v mi trng trong nc - Chim lnh th trng nc ngoi do gi c cnh tranh ca cc sn phm sn xut ti KCX. - Tng an ton khi sn xut trong khu ch xut, hay ni cch khc l gim thiu thi gian xut nhp vo v ra khi KCX v gim mi ri ro khc do c im ca KCX mang li. Tr gip t phi Ban quan l KCX gip doanh nghip KCX c li nhun C mi trng sn xut, c s h tng v giao thng thun tin nht. II.5 La chn a im, quy m khu ch xut v i tc.
311 312

Mt trong nhng vn quan trng v vic t chc KCX l phi la chn a im xy dng. y cng l nhn t bo m cho s thnh cng trong t chc khu ch xut. - Nguyn tc ti u l phi xy dng khu ch xut gn sn bay, bn cng quc t, to thun li ti a cho hot ng ca khu ch xut. - KCX phi c phn b gn cc vng ng dn c, c bit cc th ln d dng thu ht lao ng vo lm vic cho khu ch xut, gim c chi ph vn chuyn, n ca cng nhn. - Quy m ca khu ch xut: quy m ca KCX thng chim t 105 424 ha. V d nh khu ch xut Batan (Philippin) chim 345 ha, khu ch xut Masan (Nam Triu Tin) chin 58,7 ha v khu ch xut Lat Kralang (Thi Lan) chim 27 ha. - La chn hot ng sn xut v sn phm ca KCX. Hu ht hot ng trong cc KCX l ch to, c chia hnh ba loi chnh : + Th nht, cc ngnh cng nghip lp rp in t v my mc hng nh. + Th hai, cc ngnh cng nghip dt v may mc l cc ngnh kh ph bin trong cc khu ch xut. Do cc ngnh ny s dng nhiu lao ng, vn u t khng ln lm, chu k sn xut ngn nn thi gian thu hi vn nhanh v kh nng mang li li nhun trong mt thi gian ngn. + Th ba, cc hot ng cng nghip da vo ngun ti nguyn nh qu, bao ng ch, ch bin o ln ht. Nhng hot ng cng nghip ny a s c cc ch nh khuyn khch pht trin v chng c kh nng lin kt vi mt s ngnh cng nghip trong nc. II.6 Khi qut mt s khu ch xut Vit Nam. Hin nay, Vit Nam c khu ch xut Hi Phng, khu kinh t m Chu Lai c thnh lp v ang thu ht vn u t trong v ngoi nc, nhng trn thc t hot ng ca khu kinh t m ny cng cha mang li tc ng nh hng mnh no i vi nn kinh t nc ta. Mi ch c 2 khu ch xut hot ng c hiu qu hn l : + Khu ch xut Linh Trung + Khu ch xut Tn Thun n nm 1992 khu ch xut thc hin c : + V xy dng c s h tng : Khu ch xut Tn Thun hon thnh vic xy dng c s h tng t nm 1998, trong nm 1999 xy dng xong cng trnh tin ch cng cng l trm khm bnh a khoa vi trang thit b kh y v hin i . Khu ch xut Linh Trung xy dng xong trm x l nc thi v nh iu hnh khu ch xut, hon thnh vic xy dng cc cng trnh c s h tng ca khu ch xut. + V vn ng v tip nhn u t : Hai KCX t chc nhiu chuyn i ra nc ngoi vn ng u t, t chc n tip chu o khch n tham quan KCX v tm hiu c hi u t. Vic u t vo 2 KCX nm 1999 t kt qu cao hn nm 1998. Bng 29 : Kt qu giy php u t (GPT) nm 1999

313

314

KCX Tn Thun Danh mc N N 1999 m m 199 SL So vi 8 nm 1998 S GPT cp 4 8 200% (1) 3,1 264% D. t ca GPT (ha) 1,1 5 359% Vn ca GPT 9 18, (tr.USD) 5,2 85 5

KCX Linh Trung N N 1999 m m 199 SL So vi 8 nm 1998 2 3 150% 0,7 4,1 544% 6 4 1,166% 2,4 28, 0 00

(1) khng k GPT s 134 hnh thnh do hp nht GPT s 24 vi GPT s 128, khng tng thm vn u t v din tch t thu. Ngoi ra c 6 doanh nghip KCX Linh Trung tng thm 16,14 triu USD vn u t v 22 doanh nghip Tn Thun tng thm 42,42 triu USD vn u t, nng tng s vn u t thu ht trong nm 1998 (k c GPT v GPC) l : + KCX Tn Thun : 61,27 triu USD bng 162% so vi nm 1998 + KCX Linh Trung : 44,14 triu USD bng 701% so vi nm 1998 Trong nm 1999, c 7 d n b rt GPT do lu khng trin khai xy dng nh xng : + Khu ch xut Tn Thun: rt 5 GPT vi tng vn ng k 43,15 triu USD + Khu ch xut Linh Trung: rt 2 GPT vi tng vn ng k 2,22 triu USD Bng 30 : Kt qu thu ht u t cng dn ca 2 KCX : Khu ch S GPT Tng vn ng xut cn hiu lc k (triu USD) Tn Thun 107 522,25 Linh 25 115,90 Trung Cng: 132GPT 638,15triu USD Din tch t thu (ha) 94,67 26,37 121,04ha

Nu tnh c din tch t c t tin cc thu th mc lp y KCX Tn Thun l 57,7% (121,2 ha/210 ha, gim hn nm 1998 do tp on xe p xin rt khi tha thun thu t), Linh Trung l 85 % (37,5ha/44ha). C cu quc gia, lnh th tnh theo s vn u t vo 2 KCX: 4 quc gia, l4 lnh th u t nhiu nht vn ging nh nm 1998 : Nht Bn, i Loan, Hng Kng v Hn Quc. Bng 31 : Vn u t vo cc Khu ch xut
315 316

T T

Quc gia Lnh th

KCX Tn Thun S vn (triu USD) 297,35 156,94 34,92 9,74 5,15 5,00 4,40 8,75 T L % 56,8 30,1 6,7 1,9 1,0 1,0 0,8 1,7

KCX Linh Trung S vn (triu USD) 24,47 26,70 30,90 20,35 7,00 T l %

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Nht Bn i Loan Hng Kng Hn Quc M Singapor e Vit Nam Anh Philippin

21,1 23,0 26,7 17,6 6,0

2,00 4,48

1,7 3,9

- C cu ngnh sn phm u t vo 2 KCX : in in t tr thnh ngnh c s vn u t nhiu nht KCX Tn Thun; dt, may v giy chim v tr hng u KCX Linh Trung . Bng 32 : Cc sn phm ch yu ca cc Khu ch xut TT Ngnh sn phm KCX Tn Thun KCX Linh Trung Vn u t (triu USD) 29,38 20,,00 15,74 7,40 30,00 13,37 T l %

1 2 3 4 5 6

Vn u T l t (triu % USD) 20,2 105,31 Dt may 29,8 in, in t 155,82 13,8 71,99 C kh 7,4 38,79 G, giy, bao b Giy 9,3 48,50 Cc ngnh khc 522,25 triu USD

25,3 17,3 13,6 6,4 25,9 11,5

115,90 triu USD

- Hot ng ca cc doanh nghip KCX : Gn 90% s GPT ang trin khai xy dng nh xng hoc i vo sn xut:
317 318

Bng 33 : C cu v s lng cc doanh nghip Khu ch xut Cc doanh nghip KCX S DN i vo sn xut kinh doanh S DN ang lp t thit b, sn xut th S DN ang xy dng nh xng S DN ang lm th tc xin giy php XD S DN cha c hot ng sau GPT S lng lao ng tnh n 31/12/1999 : trong nm 1999, 2 KCX thu nhn thm 13.344 lao ng, nng tng s lao ng ln 44.138 ngi, trong c 73% l lao ng n : Bng 34 : Kt qu hot ng sn xut kinh doanh tnh n 31/12/1999 Danh mc KCX Tn Thun 1999 Nhp khu : - S lng (tn) 105.7 112,9% - Kim ngch 73 117,8% (triu USD) 337,5 64 Xut khu: 133,8% S lng (tn) 125,6% 78.25 - Kim ngch 4 (triu USD) 409,8 74 24.02 170,7% 4 120,5% 129,7 05 184,0% 17.82 6 144,3 41 182,5% KCX Linh Trung So vi nm 1998 KCX Linh Trung 18 3 1 1 2 KCX Tn Thun 87 5 3 11 1

So vi nm 1999 1998

Tnh chung 2 KCX, so vi nm 1998, nm 1999 kim ngch xut khu tng 37% (554,215 triu USD/405,384 triu USD); kim ngch nhp khu tng 30% (449,487 triu USD/346,530 triu USD). - C cu hng ha xut nhp khu ca 2 KCX nh sau : + Nhp Khu : My mc thit b : 36,477 triu USD T nc ngoi : 25,811 triu USD chim 98,2% T ni a : 0,666 triu USD chim 1,8% Nguyn liu sn xut : 433,655 triu USD
319 320

T nc ngoi : 413,676 triu USD chim 95,4% T ni a : 19,978 triu USD chim 4,6%, tng 29,3% so vi nm 1998. + Xut khu : Xut ra nc ngoi : 550,338 triu USD chim 99,3% Xut vo ni a : 3,828 triu USD chim 0,7%, gim 28% so vi nm 1998. - Hng ha xut nhiu nht sang cc nc : Nht (38,1%), EU (33,7%), i Loan (13,8%), Malayxia (3,1%), Singapore (3,0%), M (1,5%), Trung Quc (1,4%), Braxin (0,99%), Nga (0,81%) - Quan h kinh t gia KCX vi ni a c Ban qun l quan tm thc y (thnh lp t xc tin KCX Ni a v t chc tch cc hot ng).

321

322

TI LIU THAM KHO CHNH

1. a l kinh t x hi Vit Nam, L Thng (ch bin), Nguyn Vn Ph, Nguyn Minh Tu . NXB GD, 2001. 2. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng kinh t trng im min Trung. B k hoch v u t, 1996. 3. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng ng Bc n nm 2010. B k hoch v u t, 1996. 4. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng Ty Bc n nm 2010. B Nng nghip v pht trin nng thn, 1996. 5. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng ng bng sng Hng n nm 2010. B khoa hc cng ngh v mi trng, 1996. 6. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng Bc Trung b n nm 2010. B xy dng, 1996. 7. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng Duyn hi Nam Trung b n nm 2010. B Nng nghip v pht trin nng thn, 1996. 8. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng Ty Nguyn n nm 2010. B Nng nghip v pht trin nng thn, 1996. 9. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng ng Nam b n nm 2010. B k hoch v u t, 1996. 10. Quy hoch tng th pht trin kinh t x hi vng ng bng sng Cu Long. B k hoch v u t, 1996. 11. Vit Nam lnh th v cc vng a l, L B Tho. NXB Th Gii, 1998 12. Xy dng cc m hnh khu cng nghip tp trung Vit Nam trong giai on 1994 2010. Vin chin lc pht trin. B k hoch v u t, 1995. 13. a l kinh t x hi Vit Nam (tp II , Phm Xun Hu XB HSP Tp.HCM, 1997). 14. Ngh nh 36/CP v ban hnh quy ch Khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao ngy 24/4/1997. 15. Nhng vn bn php lut v khu cng nghip, khu ch xut v khu cng ngh cao NXB Chnh tr quc gia thng 6/1998 16. Hng dn u t vo cc khu cng nghip, khu ch xut, khu cng ngh cao Vit Nam Nguyn Mnh c, L Quang Anh NXB Thng k H Ni 1/1998. 17. Trn Kin Chin lc huy ng vn v cc ngun lc cho s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc Thng tin : chin lc Chnh sch Cng nghip 3/98 18. Bch Minh Huyn KCX Vit Nam : Thc trng v gii php Ti Chnh No.10 1997 19. Phm Ngc Kim Xy dng KCN v KCX Vit Nam Tia sng 9/98

323

324

GIO TRNH A L KINH T X HI VIT NAM (Tp II) ca Khoa a trng HSP TP.HCM chnh l v b sung ln th I, trong k hoch nm 2002. Ban n Bn Pht hnh Ni b HSP sao chp 300 cun, kh 14,5 x 20,5, xong ngy 15 thng 04 nm 2002.

325

326