Origjina e Ilirve Popujt q u bn m t njohur n historin e lasht t Ballkanit jan grekt, ilirt dhe trakt.

Ilirt jan ndr banort m t lasht t Gadishullit Ballkanik. Ata jan autokton. Kulturn, gjuhn dhe tiparet antropologjike ilirt i formuan n vendin e tyre, n pjesn perndimore t Gadishullit t Ballkanit, aty ku shkrimtart antik i prmendin n veprat e tyre. Trevat e shtrirjes s popullsis ilire jan mjaft t gjera; ato prfshijn t gjith pjesn perndimore t Gadishullit t Ballkanit, q nga degt e Danubit, lumenjt Sava e Drava, n veri, e deri te Gjiri i Ambrakis (Prevez), n jug, kurse n lindje deri n Vardar. Grupe t veanta ilirsh u vendosn edhe n Italin e Jugur. Kto jan fiset mesapet dhe japige. Emri etnik ILIR shfaqet n veprat antike q n shek. V p. K. Kurse emrat e disa fiseve ilire fillojn e prmendn q n shek. XII nga Homeri. Por koha e formimit t etnosit ilir sht m e lasht. Fillimet e origjins ilire jan q n mesin e mijvjearit t dyt p.K., q nga periudha e bronzit t mesm, kur fillojn t formohen tiparet etnike ilire. N epokn e hekurit (mijvjeari i fundit p.K.) ilirt u formuan plotsisht, duke trashguar nga epokat m t hershme eneolitike dhe t bronzit tipare kulturore gjuhsore e antropologjike etnike. Teoria e vjetr q i bri ilirt t ardhur nga Evropa Qendrore, n shekujt XII XI p.K., sht rrzuar nga studimet e kryera pas Lufts s Dyt Botrore. Vet fakti q varrimet me urna, karakteristike pr popujt e Evrops Qendrore, nuk jan tipike pr trevat e shtrirjes s ilirve, por ndeshen vetm n zona t kufizuara, t rralla, dshmon kundr teoris s ardhjes s ilirve n Ballkan nga veriu. Gjurmt e kulturave t Evrops Qendrore, q ndeshen n Iliri, jan rezultat i kontakteve kulturore, tregtare e t lvizjes s artizanve t punimit t metaleve. 2. Fiset kryesore ilire Ndr fiset m t prmendura ilire jan: taulantt, ardiant, dardant, paiont, dalmatt, albant, penestt, molost, kaont, thesprott etj. TAULANTT. Banonin n zonn e Adriatikut, q nga lumi Vjosa, deri n prapatokn e Dyrrahut. Ky fis luajti nj rol shum t rndsishm n historin ilire t shek. IV III p.K., duke u vn n krye t shtetit ilir, t cilin e kishin krijuar m par enkelejt. N trevat e taulantve m von shfaqet fisi i Albanve dhe i Parthinve. ENKELEJT. Banonin n krahinat prreth liqenit t Ohrit. Ata krijuan dinastin e par t mbretris Ilire, n fund t shek. V p.K. Nj nga qytetet e tyre kryesore ishte Enkelana. Pas shek. IV ata nuk prmenden m. N trevat e fisit t enkelejve prmenden edhe dasarett. Enkelejt kan qen peshkatar t zot. DASARETT. Jan nj fis i madh n Ilirin Juglindore. Njiheshin n lashtsi sidomos pr prodhimin e drithrave t buks. Nj nga qytetet m t njohura ishte Pelioni (qyteza n Selc t Poshtme t Pogradecit). Qytet tjetr i madh i ktij fisi ishte edhe Antipatra (Berati). ALBANT. Banonin n prapatokn e qytetit t Dyrrahut. Kryeqendra e tyre ishte Albanopoli (Zgrdheshi i Krujs). Fisi i albanve i dha emrin e vet shqiptarve, gjat mesjets s hershme, kur ata njihen si alban, arbr. ARDIANT. Fillimisht shtriheshin rreth gjirit t Rizonit dhe t lumit Neretva. Ardiant e shtrin pushtetin e vet n t gjitha krahinat e tjera q m par ishin nn sundimin e taulantve. Ardiant luajtn nj rol shum t madh n luftrat kundr pushtuesve romak, gjat shek. III II p.K., n kohn kur sundoi dinastia ardiane e Mbretris Ilire. Kryeqendra e ardianve ishte Shkodra. DARDANT. Ishin fisi m i madh ilir q u vu n krye t Mbretris Dardane, n Ballkanin Qendror, kryesisht n Kosov. Dy fise t tjera dardane t njohura ishin thunatt dhe galabrt. Qyteti m i rndsishm i dardanve ka qen Damastioni, i njohur si kryeqendr e nxjerrjes s metaleve. Dardant prmenden si lufttar t fort, xehetar shum t mir, blegtor dhe tregtar t njohur.

PAIONT. Fise ilire q banonin n luginn e siprme t Vardarit n kufi me dardant, duke u shtrir deri tek lumi Struma. Prmenden pr her t par nga Homeri, si aleat t trojanve. N gjysmn e par t shek.IV paiont krijuan mbretrin e tyre, e cila u detyrua tu bj ball pr shum koh sulmenve t maqedonasve. Paiont pren n shek.IV-II p.K. monedhn e tyre prej argjendi. DALMATT. Banonin n brigjet e Adriatikut. Ishin blegtor t njohur, shquheshin pr punimin e llojeve t ndryshme t veshjeve prej liri e leshi. Veshja e njohur me emrin dalmatika n shekujt e par u prdor edhe nga aristokracia romake, prej nga kaloi edhe n veshje rituale kishtare. Qyteti m i njohur i tyre ka qen Delmini. PENESTT. Banonin n luginn e Drinit t Zi e prreth saj. Prmenden pr her t par n vitet 170 169 p.K. Luajtn rol t rndsishm n Luftn e Tret Ilire romake. Prfshiheshin n Mbretrin Ardiane. Kishin 14 qytete e kshtjella, ndr t cilat prmenden Uskana, Oeneu, Draudaku etj. Meqense pranuan garnizone romake n qendrat e tyre, maqedonasit ua shkurtuan vendin. MOLOST. Jan nj nga tri fiset kryesore q banonin n qendr t Epirit antik dhe q luajtn rol shum t rndsishm drejtues n historin e lindjes dhe t formimit t shtetit t Epirit. KAONT. Ky fis epirot kishte shtrirje t gjer, q nga lumi Thyamios (sot lumi Kallama), deri n luginn e Drinosit, n Gjirokastr. Kryeqendra e kaonve, Foinike (Finiqi i Sarands), n shek. III p.K. u b kryeqendra e gjith shtetit t Epirit. Qytet tjetr i madh i kaonve ishte Antigonea (Saraqinishti i Gjirokastrs). THESPROTT. Banonin n Epir, n jug t lumit t sotm Kallama, deri n gjirin e Ambrakis. Prmenden n shkrimet e lashta q nga shek. V p.K., si fis q sundoheshin nga dy kryetar t zgjedhur do vit nga gjiri i paris. Fise t tjera t njohura jan edhe labiant (pr rreth liqenit t Shkodrs), pirustt (n Mirdit) dhe parthiniet n ultsirn bregdetare t Adriatikut.