TRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 755-1
Mart 2010

ICS 77.150.10

ALMNYUM VE ALMNYUM ALAIMLARI EKSTRZYONLA MAL EDLM TELLK UBUK/UBUK, BORU VE PROFLLER BLM 1: MUAYENE VE TESLM N TEKNK ARTLAR Aluminium and aluminium alloys- Extruded rod/bar, tube and profiles - Part 1: Technical conditions for inspection and delivery

TS EN 755-1 (2010) standard, EN 755-1 (2008) standard ile birebir ayn olup, Avrupa Standardizasyon Komitesinin (CEN, rue de Stassart 36 B-1050 Brussels) izniyle baslmtr. Avrupa Standardlarnn herhangi bir ekilde ve herhangi bir yolla tm kullanm haklar Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve ye lkelerine aittir. TSE kanalyla CENden yazl izin alnmakszn oaltlamaz.

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan htisas Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markas Kullanma Hakk) Kritere Uygunluk Belgesi; Trk Standardlar bulunmayan konularda firmalarn rnlerinin ilgili uluslararas standardlar, benzeri Trk Standardlar, dier lkelerin milli standardlar, teknik literatr esas alnarak Trk Standardlar Enstits tarafndan kabul edilen Kalite Faktr ve Deerlerine uygunluunu belirten ve akdedilen szleme ile TSEK Markas kullanma hakk verilen firma adna dzenlenen ve zerinde TSEK Markas kullanlacak rnlerin ticari Markas, cinsi, snf, tipi ve trn belirten geerlilik sresi bir yl olan belgedir.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

n sz
Bu standard CEN tarafndan kabul edilen EN 755-1 (2008) standard esas alnarak TSE Metalurji htisas Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 09 Mart 2010 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir . Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

indekiler
Kapsam...................................................................................................................................................... 1 Atf yaplan standardlar ve/veya dokmanlar........................................................................................ 1 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 2 Sipari bilgileri.......................................................................................................................................... 3 artlar ........................................................................................................................................................ 4 5.1 retim ve imalat ilemleri .........................................................................................................................4 5.2 Kalite kontrol.............................................................................................................................................4 5.3 Kimyasal bileim snrlar..........................................................................................................................4 5.4 Mekanik zellikler .....................................................................................................................................4 5.5 Yzeyin hataszl ...................................................................................................................................4 5.6 Boyut ve ekil toleranslar ........................................................................................................................4 5.7 Gerilmeli korozyon atlana diren .........................................................................................................4 5.8 lave artlar ...............................................................................................................................................4 6 Deney ilemleri ......................................................................................................................................... 5 6.1 Numune alma ...........................................................................................................................................5 6.2 Deney metotlar ........................................................................................................................................6 6.3 Deney tekrarlar ........................................................................................................................................7 7 Muayene dokmanlar.............................................................................................................................. 7 8 Mamullerin iaretlenmesi ........................................................................................................................ 7 9 Ambalajlama ............................................................................................................................................. 7 10 Hakeme bavurma ............................................................................................................................... 8 Ek A Deney paralarnn yeri ......................................................................................................................... 9 Ek B T73, T73510 ve T73511 temper durumlarndaki EN AW-7075 alam iin gerilmeli korozyon atlana diren Elektrik iletkenlii .............................................................................. 12 Kaynaklar........................................................................................................................................................ 13 1 2 3 4 5

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

Alminyum ve alminyum alamlar Ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru ve profiller Blm 1: Muayene ve teslim iin teknik artlar 1 Kapsam

Bu standard, genel mhendislik uygulamalar iin biimlendirilebilir alminyum ve alminyum alamlarndan ekstrzyonla imal edilen tellik ubuk/ubuk, boru ve profillerin teknik muayene ve teslim artlarn kapsar. Bu standard, dvme taslaklarn (EN 603), EN AW-6060 ve EN AW-6063 alamlarndan ekstrzyonla imal edilmi hassas profilleri (EN 12020), rulo halinde teslim edilen mamulleri (prEN 13957), belirli boylarda kesilmi rulo halindeki borulara (prEN 13957) uygulanmaz.

Atf yaplan standardlar ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standardlara ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde ilgili standardn en son basks kullanlr. EN, ISO, IEC Ad vb. No. (ngilizce) EN 515 Aluminium and aluminium alloys Wrought products - Temper designations EN 573-3 Aluminium and aluminium alloys Chemical composition and form of wrought products - Part 3: Chemical composition and form of products Aluminium and aluminium alloys Extruded rod/bar, tube and profiles Part 2: Mechanical properties Aluminium and aluminium alloy Extruded rod/bar, tube and profile Part 3: Round bars, tolerances on dimensions and form Aluminium and aluminium alloy Extruded rod/bar, tube and profile Part 4: Square bars, tolerances on dimensions and form TS No1 TS EN 515 Ad (Trke) Alminyum ve alminyum alamlar Biimlenebilir mamullerin temper ksa gsterilileri Alminyum ve alminyum alamlar Biimlendirilebilen mamullerin kimyasal bileimi ve ekli Blm 3: Kimyasal bileim Alminyum ve alminyum alamlar Ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru ve profiller Blm 2: Mekanik zellikler Alminyum ve alminyum alamlar Ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru ve profiller - Blm 3: Yuvarlak ubuklar, boyut ve ekil toleranslar Alminyum ve alminyum alamlar Ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru ve profiller - Blm 4: Kare ubuklar, boyut ve ekil toleranslar Alminyum ve alminyum alamlar Ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru ve profiller - Blm 5: Dikdrtgen ubuklar, boyut ve ekil toleranslar

TS EN 573-3

EN 755-2

TS EN 755-2

EN 755-3

TS EN 755-3

EN 755-4

TS EN 755-4

EN 755-5

Aluminium and aluminium alloy TS EN 755-5 Extruded rod/bar, tube and profile Part 5: Rectangular bars, tolerances on dimensions and form

TSE Notu: Atf yaplan standardlarn Trke ad ve numaras 3. ve 4. kolonda verilmitir. * iaretli olanlar bu standardn hazrland tarihte ngilizce metin olarak yaymlanm olan Trk standardlardr. 1

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI TS No

TS EN 755-1/Mart 2010

EN, ISO, IEC Ad vb. No. (ngilizce) EN 755-6 Aluminium and aluminium alloyWrought products-Extruded rod/bar,tube and profile-Part 6: Hexagonal bars, tolerances on dimensions and form EN 755-7 Aluminium and aluminium alloyExtruded rod/bar,tube and profile Part 7: Seamless tubes, tolerances on dimensions and form EN 755-8

EN 755-9

EN 2004-1

EN 10002-1 EN 10204 EN 122581:1998 EN 14242

EN 14361 EN ISO 6506-1 ISO 9591

ASTM G47

Ad (Trke) TS EN 755-6 Alminyum ve alminyum alamlar Ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru ve profiller Blm 6: Altgen ubuklar, boyut ve ekil toleranslar TS EN 755-7 Alminyum ve alminyum alamlar Ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru ve profiller Blm 7: Dikisiz borular, boyut ve ekil toleranslar Aluminium and aluminium alloyTS EN 755-8 Alminyum ve alminyum alamlar Extruded rod/bar,tube and profile-Part Ekstrzyonla imal edilmi tellik 8: Porthole tubes, tolerances on ubuk/ubuk, boru ve profiller dimensions and form Blm 8: Lamboz borular, boyut ve ekil toleranslar Aluminium and aluminium alloyTS EN 755-9 Alminyum ve alminyum alamlar Extruded rod/bar,tube and profile-Part Ekstrzyonla imal edilmi tellik 9: Profiles , tolerances on dimensions ubuk/ubuk, boru ve profiller and form Blm 9: Profiller, boyut ve ekil toleranslar Aerospace series - Test methods for TS EN Havaclk serisi - Alminyum ve aluminium and aluminium alloy 2004-1 alminyum alaml rnler iin products - Part 1: Determination of deney metotlar - Blm 1: lenmi electrical conductivity of wrought alminyum alamlarnn elektriksel aluminium alloys iletkenliklerinin tayini Metallic materials - Tensile testing TS 138 EN Metalik malzemeler ekme deneyi Part 1: Method of test at ambient 10002 1 Blm 1: Ortam scaklnda deney temperature metodu Metallic products - Types of inspection TS EN 10204 Metalik mamuller Muayene documents dokmanlarnn tipleri Aluminium and aluminium alloys TS EN 12258 Alminyum ve alminyum alamlar Terms and definitions - Part 1: General 1 Terimler ve tarifler - Blm 1: terms Genel terimler Aluminium and aluminium alloys TS EN 14242 Alminyum ve alminyum alamlar Chemical analysis Inductively Kimyasal analiz - Endktif kuplajl coupled plasma optical emission plazma optik emisyon spektral analizi spectral analysis Aluminium and aluminium alloys TS EN 14361 Alminyum ve alminyum alamlar Chemical analysis - Sampling from Kimyasal analiz - Metal metal melts ergiyiklerinden numune alma Metallic materials - Brinell hardness TS EN ISO Metalik malzemeler - Brinell sertlik test - Part 1: Test method (ISO 65066506 - 1 deneyi - Blm 1: Deney metodu 1:2005) Corrosion of aluminium alloys TS ISO 9591 Metallerin ve alamlarnn korozyonu Determination of resistance to stress - Alminyum alamlarnn korozyonu corrosion cracking - Gerilmeli korozyon atlana direncin tayini Standard Test Method for Determining Susceptibility to Stress-Corrosion Cracking of 2XXX and 7XXX Aluminium Alloy Products

Terimler ve tarifler

Bu standardn amalar bakmndan TS EN 12258-1:1998de verilen terimler ve tariflerle aadaki tarif geerlidir.

3.1 Sipari dokman

Sipari srasnda tedarikiyle mteri arasnda anlamayla kabul edilen dokman veya dokmanlar. 2

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

Sipari bilgileri

Sipari dokman aadaki bilgileri iermelidir: a) mamuln biimi ve tipi: mamuln biimi (ekstrzyonla imal edilmi tellik ubuk/ubuk, boru veya profil). Boruysa, dikisiz mi, ekstrzyonla imal edilmi lomboz/kpr borusu mu olup olmad, kimyasal bileim snrlar iin EN 573-3e atf, temper ksa gsterilii iin EN 515e atf, mterinin yapaca uygulamalar, zellikle daha sonra anodik kaplama yapma niyeti olup olmad. Bu husus sipari dokmannda aka belirtilmelidir. b) mekanik zellik snrlar iin EN 755-2ye atf; c) bu standardn numaras (TS EN 755-1 eklinde); d) mamuln biimi ve boyutlar: 1) yuvarlak boru: uzunluk, ve aadaki boyutlardan sadece ikisi: d ap, i ap, et kalnl. 2) yuvarlak ubuk: ap, uzunluk. 3) kare ve altgen ubuk: iki yz arasndaki genilik, uzunluk. 4) dikdrtgen ubuk: genilik, kalnlk, uzunluk. 5) btn dier durumlar: kesitin izimi, uzunluk. e) uygun standarda ve/veya bir teknik resme atfla boyut ve ekil toleranslar; f) miktar: ktle, para says, toplam uzunluk, miktar tolerans. g) muayene dokmanyla ilgili herhangi bir art; h) mteriyle tedariki arasnda kararlatrlm herhangi bir zel art: mamullerin iaretlenmesi, teknik resimlere, para numaralarna, vb. atf, ilave veya zel deneyler, rnein gerilmeli korozyon deneyi, nihai yzey zellikleri, yzey koruma, ambalajlama, teslim ncesi muayene, uzama iin A deeri yerine A50mm deerini kullanma. i) mteri tarafndan anodik oksit kaplama yaplmas dnlen mamuller iin, sipari dokman ilgili standarda atfla dnlen zel yzey ilemi hakknda bilgi.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

artlar

5.1 retim ve imalat ilemleri

Sipari dokmannda aksi belirtilmedike, retim ve imalat usullerinin seimi imalatnn tercihine braklmaldr. Sipari dokmannda aka belirtilmedike imalatnn daha sonraki veya benzer siparilerde ayn metotlar kullanma mecburiyeti yoktur.

5.2 Kalite kontrol

Tedariki, mamuln sevkinden nce, bu standardn ve/veya zel artnamenin gerektirdii btn muayene ve deneylerin yaplmasndan sorumludur. Alc mamul imalatnn i yerinde muayene etmek isterse, sipari verirken imalaty bu durumdan haberdar etmelidir.

5.3 Kimyasal bileim snrlar

Kimyasal bileim snrlar EN 573-3te verilen deerlere uygun olmaldr. Mteri, elementler iin EN 573-3te verilenlerden daha dar snrlar isterse, bu snrlar mteri ve tedariki arasnda anlamayla tespit edilmeli ve sipari dokmannda belirtilmelidir.

5.4 Mekanik zellikler

Mekanik zellikler EN 755-2de verilen veya mteri ile tedariki arasnda belirlenen ve sipari anlamasnda belirtilen mekanik zelliklere uygun olmaldr. Tipik Brinell sertlik deerleri EN 755-2de verilmitir, ancak bu deerler kabul amalar bakmndan balayc deildir. Bununla birlikte, kabul deneyi iin bir Brinell sertlik deeri zerinde anlamaya varlabilir.

5.5 Yzeyin hataszl

Ekstrzyonla imal edilen grnr yzeylerde profilin uygun ve doru kullanmn engelleyecek hatalar bulunmamaldr. Mamuln yzeyi przsz ve temiz olmaldr. Bununla birlikte, mamul yzeyindeki imalat ilemi sebebiyle giderilemeyen hafif izikler, izler, tabakalanmalar, renk bozulmas ve sl ilemden kaynaklanan dzgn olmayan yzey grnm gibi kk yzey hatalarna izin verilebilir. Bir hatay gizlemek iin tasarlanan ilemlere izin verilmezken, boyut toleranslar ve malzeme zellikleri belirtilen artlar salamak kaydyla, nemsiz yzey hatalarnn giderilmesine izin verilebilir. Yzey ilemi yaplmas dnlen mamullerde, nemsiz yzey hatalar (renk bozulmas, mekanik veya yapsal kusurlar) karar verilen yzey ileminden sonra yzeyin dekoratif grnmn bozacak kadar byk olmamaldr. Snrlayc numuneler mteriyle satc arasnda kararlatrlmaldr.

5.6 Boyut ve ekil toleranslar

Farkl ekillerdeki mamuller iin mteri ve tedariki arasnda aksine bir anlama yaplmadka boyut ve ekil toleranslar EN 755-3, EN 755-4, EN 755-5, EN 755-6, EN 755-7, EN 755-8 ve EN 755-9a uygun olmaldr. Aksine bir anlama yaplmadka, mteri sadece boyutlar belirtilen toleranslara uymayan mamulleri reddedebilir.

5.7 Gerilmeli korozyon atlana diren

Temper durumu T73, T73510 ve T73511 olan EN-AW7075 alam, kalnl 20 mm veya daha fazla olan mamuller ASTM G47ye veya ISO 9591e uygun olarak enine ynde, belirtilmi Rp0,2 deerinin % 75i gerilme seviyesinde deneye tabi tutulduunda hibir gerilmeli korozyon atla grlmemelidir. Bu deneye gerek duyuluyorsa, bu durum sipari dokmannda belirtilmelidir.

5.8 lave artlar

Herhangi bir ilave art mteriyle tedariki arasnda anlamayla belirlenmeli ve bu durum sipari dokmannda belirtilmelidir.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

Deney ilemleri

6.1 Numune alma

6.1.1 Kimyasal analiz numuneleri
Numuneler EN 14361e uygun olarak dkmn yapld srada alnmaldr. Her numunenin ortalama ierii belirtilen kimyasal bileim snrlar dhilinde olmaldr. Not EN 14361, numunelerin ortalama kimyasal bileiminin ergiyiin tamamn temsil ettiinden emin olmak iin numune says, hacmi, biimi, numune alma zaman ve numune alnacak yerler, kullanlacak ara gerecin tasarm ve bakm hakknda kriterleri iermektedir.

6.1.2 Mekanik deneyler iin deney numuneleri 6.1.2.1 Numunelerin yeri ve bykl
Deney numuneleri, numunelerden, mamulle ilgili deney paralarn Madde 6.1.2.2de belirtilen ekilde ynlendirmeyi mmkn klacak ekilde alnmaldr. Deney numuneleri, gerekli deneyi yapmaya yeterli deney paralarnn karlmasna imkan verecek byklkte olmal ve deney tekrarlar iin deney paras imalatn mmkn klacak kadar metali ihtiva etmelidir.

6.1.2.2 Numunelerin yn
Btn mamuller garanti edilen mekanik zellikleri salamak zere uzunluuna ynde deneye tabi tutulmaldr. Dier ynlerde deneyler yaplabilir, zellik snrlar belirlenebilir. Ancak bu tedarikiyle mteri arasnda kararlatrlmal ve bu siparite belirtilmelidir. Elde edilen mekanik zellikler, ilgili standardda belirtilen uzunluuna yndeki zelliklerden farkl olabilir.

6.1.2.3 Numunelerin tantm

Her deney numunesi, alndktan sonra, her zaman hangi muayene partisinden ve gerekiyorsa nereden ve ne ynde alnd belirlenebilecek ekilde iaretlenmelidir. Daha sonraki ilemler srasnda iaretin yok olmas engellenemiyorsa, ncekiler yok olmadan nce yeni iaretlemeler yaplmaldr.

6.1.2.4 Numunelerin hazrlanmas

Deney numuneleri, tesliminden nce mamuln tabi tutulmas gereken ve metalin mekanik zelliklerini etkileyebilecek btn mekanik ve sl ilemlerin tamamlanmasndan numuneden sonra alnmaldr. Bunun mmkn olmad durumlarda, numune veya deney numuneleri daha erken bir aamada alnabilir. Ancak ilgili numuneler mamuln tabi tutulmasnn planland btn ilemlerden geirilmelidir. Mteri, malzemeyi, teslim edildiindeki temper durumundan farkl bir temper durumuna dntrmek niyetindeyse, malzemenin, belirtilmi son temper zelliklerini salayabileceinden emin olmak iin ilave deneyler yaplmasn talep edebilir. Tedarikinin, kendi laboratuar artlarnda sl ileme tabi tuttuu seilmi deney numunelerinin, mteri tarafndan belirtilmi son temper zellikleri saladn onaylamas esastr. Kesme ilemi, deney numunesinin, deney paralarnn hazrlanaca ksmnn zelliklerini deitirmeyecek tarzda yaplmaldr. Sonu olarak, deney numunesinin boyutlar, kesmeden etkilenmi blgenin temizlenmesine izin verecek uygun ileme paylarn salamaldr. Deney numuneleri, mekanik zelliklerinin deimesine sebep olabilecek ekilde ilenmemeli ya da ileme tabi tutulmamaldr. Herhangi bir dorultma gerektiinde bu, dikkat edilerek ve tercihen elle yaplmaldr.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

6.1.2.5 Numune says

Aksi belirtilmedike asgari deney numunesi says aadaki gibi olmaldr: anma ktlesi 1 kga kadar (dahil) olan mamullerde, her 1 metre iin 1 kg (1 kg/m), her 1000 kglk veya 1000 kga kadar olan partilerden bir deney numunesi alnmaldr anma ktlesi 1kg/mden 45 kg/mye kadar (dhil) olan mamullerde, her 2000 kglk veya 2000 kga kadar olan partilerden bir deney numunesi alnmaldr anma ktlesi 5 kg/mden byk olan mamllerde, her 3000 kglk veya 3000 kga kadar olan partilerden bir deney numunesi alnmaldr Her muayene ve her sl ilem partisini temsilen en az bir deney numunesi alnmaldr.

6.1.3 ekme deneyleri iin deney numuneleri 6.1.3.1 Numunelerin tantm

Her deney paras, hangi muayene partisinden ve gerekiyorsa nereden ve ne ynde alnd belirlenebilecek ekilde iaretlenmelidir. Bir deney paras, damgalanmak suretiyle tantlmsa, daha sonra yaplacak deneyleri engelleyecek yerde veya ekilde damgalanmamaldr. Bir deney parasn iaretlemek uygun olmadnda, bir tantm etiketi taklabilir.

6.1.3.2 Makinede ileme

Makinede ileme gerekiyorsa, bu ilem deney parasndaki metalin zelliklerini deitirmeyecek ekilde yaplmaldr.

6.1.3.3 Deney paralarnn says, tipi ve yeri

Her deney numunesinden bir deney paras alnmaldr. Tavsiye edilen deney paras ekilleri ve boyutlar EN 10002-1de belirtilmitir. Deney parasnn nereden alnacana ilikin ayrntlar Ek Ada verilmitir.

6.2

Deney metotlar

6.2.1 Kimyasal bileim snrlar

Kullanlacak deney metodunun uygulama aralklar ve hassasiyeti mteri tarafndan onaylanmal ve denenmelidir. Kimyasal bileim snrlar konusunda anlamazlklar kmas halinde, hakem analiz EN 14242ye gre yaplmaldr. Not Kimyasal bileim snrnn hzl tayini iin farkl spektral analiz metotlar kullanlr (rnein, S-OES, XRF, GDOES). S-OES iin EN 14726ya baklmaldr.

6.2.2 ekme deneyi

ekme deneyi EN 10002-1e gre yaplmaldr.

6.2.3 Brinell sertlik deneyi

Brinell sertlik deneyi EN ISO 6506-1e gre yaplmaldr.

6.2.4 Boyutlarn llmesi

Btn boyutlar, sz konusu boyut aralna uygun, kalibre edilmi cihazlaryla llmelidir. Bu lmler ortam scaklnda, anlamazlk durumundaysa 15 Cla 25 C arasnda bir scaklkta yaplmaldr.

6.2.5 Yzey przll

Aksi belirtilmedike, yzey grnlerinin muayenesi mamullerin tesliminden nce herhangi bir byltme aleti kullanmakszn plak gzle yaplmaldr. Yzey ilemi, rnein eloksal kaplama (anodik oksitleme) yaplmas dnlen mamuller iin, imalat tarafndan mamuln tesliminden nce bir anodik oksidasyon deneyi yaplmaldr. Deneylerin skl ve deney artlar iin mteriyle tedariki aralarnda anlamaldrlar.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

6.2.6 Gerilmeli korozyon atlana diren

Temper durumu T73, T73510 ve T73511 olan EN-AW7075 alam, kalnl 20 mm veya daha fazla olan mamullerin gerilmeli korozyona kar davran ASTM G47ye veya ISO 9591e uygun olarak deneyle tayin edilmelidir. ASTM G47ye veya ISO 9591e uygun deneyler, sipari dokmannda aksi belirtilmemise, her 6 ayda bir en az bir deney numunesi zerinde yaplmaldr. Elektrik iletkenlii deneyi, her sl ilem partisi iin Ek Bye uygun olarak en az bir deney numunesi zerinde yaplmaldr.

6.2.7 lave deneyler

Daha baka deneylere ihtiya duyulduunda, bunlara satc ve mteri arasnda karar verilmelidir. Bu deneyler mevcut standardlara veya tedarikiyle mteri arasnda kararlatrlan bir metoda gre yaplmaldr.

6.3 Deney tekrarlar

6.3.1 Kimyasal bileim snrlar
Herhangi bir analiz kimyasal bileim snrlarna ilikin EN 573-3te verilen artlar karlamadnda, dkm reddedilmelidir. Mnferit bir analizin sonucunun belirtilmi bileim snrlarnn dnda olmas, mteriden izni istenip yazl bir anlama yaplmas durumunda btn partinin reddedilmesine yol amayabilir.

6.3.2 Mekanik zellikler

lk seilen deney paralarndan herhangi biri zerinde yaplan mekanik deneylerin sonucu istenen artlar salamyorsa, aadaki ilem uygulanmaldr: Deney parasnn hazrlanmasnda veya deney ileminde bir hata aka belirlenmise, o zaman buna karlk gelen sonu gz nne alnmamal ve deney balangta istendii ekilde tekrarlanmaldr; Durum byle deilse, sz konusu mamul birimi (tellik ubuk/ubuk, boru veya profil), tedariki tarafndan geri ekilmemise, biri ilk numunenin alnd muayene partisinden olmak zere iki numune paras daha alnmaldr. Bu iki ilave deney numunesiyle yaplan deneylerin sonular istenen artlar karlyorsa, bunlarn temsil ettii muayene partisinin bu standarda uygun olduu kabul edilmelidir. Deney paralarndan biri artlar karlamyorsa: muayene partisinin, bu standarda uygun olmad kabul edilmelidir, veya uygulanabildii durumlarda, parti ek mekanik veya sl ilemlerden geirilmeli ve yeniden deneye tbi tutulmaldr.

yeni bir parti gibi

6.3.3 Dier zellikler

Dier zelliklerin yeniden deneye tabi tutulmasna ilikin yntem tedarikiyle mteri arasnda yaplan bir anlamayla belirlenmelidir.

Muayene dokmanlar

Mteri tarafndan istenip, tedariki tarafndan kabul edildiinde, tedariki EN 10204e gre uygun muayene dokmanlarn veya uygunluk sertifikas gibi daha baka tipte dokmanlar temin etmelidir.

Mamullerin iaretlenmesi

Mamullerin iaretlenmesi, standardda belirtildiinde veya tedarikiyle mteri tarafndan zerinde anlamaya varlp sipari dokmannda belirtildiinde yaplmaldr. aretleme mamuln son kullanmn olumsuz olarak etkilememelidir. aretlemenin gerektirdii bilgilerin ayrntlar mteriyle tedariki arasndaki anlamaya tabi olmaldr.

Ambalajlama

lgili mamul standardlarnda veya sipari dokmannda aksi belirtilmedike, ambalajlama metodunun seimi, mamuln alldk nakliye koullarnda kullanlabilir durumda tesliminden sorumlu olan tedariki tarafndan belirlenmelidir.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

Mamuller, normal olarak korozyona kar koruma tedbiri olmakszn teslim edilir. Korozyona kar koruma gerekli olduunda, bu durum sipari dokmannda belirtilmeli ve tedariki tarafndan onaylanmaldr. Kullanlacak olan korozyona kar koruyucu maddenin tipi mteriyle tedariki arasna varlacak anlamaya tabidir.

10 Hakeme bavurma
Bu standardn veya sipari dokmannda zikredilen artnamenin hkmlerine uygunluk konusunda anlamazlk halinde, mamullerin reddedilmesinden nce, deneyler ve muayeneler tedariki ve mteri tarafndan karlkl anlamayla seilen bir hakem tarafndan yeniden yaplmaldr. Hakemin karar kesindir.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

Ek A Deney paralarnn yeri

A.1 Yuvarlak, kare ve altgen ubuk

A.1.1 40 mmye kadar (dhil) aplar (D) ve dz yzeyler aras genilik (S) iin
ubuun ortasndan alnan (ekil A.1de gsterilen taral blge) yuvarlak standart deney paras (ap 10 mm veya daha az) kullanlmaldr.

ekil A.1 Yuvarlak, kare veya altgen ubuk

A.1.2 40 mmnin zeri aplar (D) ve dz yzeyler aras genilik (S) iin
ekil A.2de taranarak gsterilen 10 mm apl yuvarlak standart deney paras kullanlmaldr.

ekil A.2 Yuvarlak, kare veya altgen ubuk

A.2

Dikdrtgen ubuk

A.2.1 12,5 mmye kadar (dhil) kalnlklar iin

Dikdrtgen kesitli bir deney paras kullanlmaldr. Deney paras, iki yzeyi imalattan kt gibi, hibir deiiklie uramadan korunacak ekilde hazrlanmaldr.

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

A.2.2 12,5 mmden 40 mmye kadar (dhil) kalnlklar (T) iin

ekil A.3te taral alanla gsterilen (10 mm veya daha kk apl) yuvarlak standart deney paralar kullanlmaldr. ller mmdir ller mmdir

ekil A.3 Dikdrtgen ubuk

A.2.3 40 mmyi aan kalnlklar (T) iin

ekil A.4te taral alanla gsterilen 10 mm apl yuvarlak standart deney paralar kullanlmaldr.

ekil A.4 Dikdrtgen ubuk

A.3

Boru

Deney numuneleri izelge A.1de verildii gibi hazrlanmaldr. izelge A.1 Borular iin deney paralar Tarif Tam kesitli deney paras Dikdrtgen ilenmi deney paras Yuvarlak ilenmi deney paras Yuvarlak boru Alan 150 mm2 ve D 25 mm Et kalnl 12,5 mm Et kalnl > 12,5 mm Kare kesitli boru Alan 150 mm2 ve D 25 mm Et k alnl 12,5 mm Et kalnl > 12,5 mm Oval, dikdrtgen ve okgen kesitli Boru Et kalnl 12,5 mm Et kalnl > 12,5 mm

A.4

Profiller

A.4.1 12,5 mmye kadar (dhil) kalnlklar iin

Dikdrtgen kesitli bir deney paras kullanlmaldr. Deney paras, her iki yzeyi de imalattan kt gibi, hibir deiiklie uratlmadan hazrlanmaldr.

10

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

A.4.2 12,5 mmden 40 mmye kadar (dhil) kalnlklar (T) iin

ekil A.5te taral alanla gsterilen 10 mm apl yuvarlak standart deney paralar kullanlmaldr. ekilde gsterilen iki yerden birini semek imalatnn tercihine kalmtr. ller mmdir ller mmdir

ekil A.5 Profil

A.4.3 40 mmyi aan kalnlklar (T) iin

ekil A.6da taral alanla gsterilen 10 mm apl yuvarlak standart deney paralar kullanlmaldr.

ekil A.6 Profil

11

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

Ek B T73, T73510 ve T73511 temper durumlarndaki EN AW-7075 alam iin gerilmeli korozyon atlana diren Elektrik iletkenlii
Her partiden alnan ekme deneyi numunelerinin elektrik iletkenlii EN 2004-1e uygun olarak belirlenmelidir. izelge B.1de asgari frekanslar yer almaktadr, ancak mteriyle tedariki arasnda varlan anlamayla ilave deneyler yaplabilir. izelge B.1 T73, T73510 ve T73511 temper durumlarndaki EN AW-7075 alam iin kabul kriterleri Elektrik iletkenlii MS/m 23,0 22,0 < 23,0 Mekanik zelliklerin seviyesi Standart zellik bana Standart zellik bana ve Rp0,2 asgari deeri 85 MPadan fazla amaz Standart zellik bana, ancak Rp0,2 asgari deeri 85 MPadan fazla aar Herhangi bir seviye

Parti kabul durumu Kabul edilebilir Kabul edilebilir Kukulua Kabul edilemezb

< 22,0
a

Parti kabul stats kukulu bulunduunda, malzeme yeniden sl ileme tabi tutulmal veya malzemeden alnan bir deney paras 465 C 5 C scaklkta en az 30 dakika sreyle stlp sonra souk suyla soutulmaldr. Elektrik iletkenlii soutmaya baladktan sonra 15 dakika iinde llmelidir. Bu lmle ilk lm arasndaki fark 3,5 MS/m veya daha fazlaysa mamul partisi kabul edilebilir. Fark 3,5 MS/mden azsa parti kabul edilemez niteliktedir, yeniden sl ileme (ilave keltme sl ilemi veya yeniden zeltiye alma ve keltme sl ilemi) tabi tutulmaldr.

Parti kabul durumu kabul edilemez olduunda, malzeme yeniden sl ileme (ilave keltme sl ilemi veya yeniden zeltiye alma ve keltme sl ilemi) tabi tutulmaldr.

12

ICS 77.150.10

TRK STANDARDI

TS EN 755-1/Mart 2010

Kaynaklar
[1] EN 603 (all parts), Aluminium and aluminium alloys Wrought forging stock [2] EN 12020 (all parts), Aluminium and aluminium alloys Extruded precision profiles in alloys EN AW6060 and EN AW-6063 [3] prEN 13957, Aluminium and aluminium alloys Extruded round, coiled tube for general applications Specification [4] EN 14726, Aluminium and aluminium alloys Chemical analysis Guideline for spark optical emission spectrometric analysis

13