Ebu Hanife nuk e konsideronte besimin t ishte vetm pranim me zemr.

Sipas tij realiteti (i besimit) sht pranimi me zemr dhe afirmimi me gjuh.
Ai kt qndrim t tij e bri t qart n debatin q ndodhi n mes tij dhe
Xhehm ibn Safwan.
El-Mekki tregon n veprn Virtytet:
Xhehm ibn Safwan shkoi tek Ebu Hanifja q t debatoj me t rreth kelamit.
Kur ai u takua me t, ai tha: Ebu Hanife, kam ardhur ti diskutoj me ty disa
shtje t cilat i kam prgaditur. Ebu Hanifja i tha, Diskutimi me ty sht
turp, dhe t marrurit me at q je ti duke u marr sht zjarr flakrues. Ai
pyeti, Si mund t me gjykosh kshtu kur ti nuk m ke dgjuar ka kam thn
e as nuk ke msuar prej meje? Ebu Hanife iu prgjigj, M jan prcjellur nga
ti fjal t cilat nuk thuhen nga njerzit e lutjs (besimtart). Ai tha, Pra ti m
gjykon mua pa qen aty! Ai iu prgjigj, Ti je i mirnjohur pr kt. sht e
ditur edhe n mesin e njerzve t zakonshm edhe elits, kshtu q un jam i
lejuar y pohoj at rreth teje. Ai tha, Ebu Hanife, un nuk do t pyes asgj
tjetr pos besimit. Ai e pyeti at, A nuk e pranon ti besimin deri n Ditn e
Fundit, e q duhet t m pyessh rreth saj? Po, iu prgjigj ai, por jam i
pasigurt rreth tij n nj sfer. Ebu Hanifja ia ktheu, Dyshimi n besim sht
mosbesim (kufr). Ai tha, Pr ty sht e lejuar vetm t sqarosh se si m
mvesh mosbesimin mua. Ai tha, Pyet. Xhehmi thot, M trego pr at q e
pranon Allahun n zemrn e tij dhe e di q Ai sht Nj, i pashoq dhe pa t
ngjashm dhe pranon Allahun me cilsit (atributet) e Tij dhe q nuk ka t
ngjashm me T dhe pastaj vdes para se ta artikuloj me gjuhn e tij: a vdes si
besimtar apo pabesimtar? Ai iu prgjigj, Nj pabesimtar dhe nj prej
banorve t zjarrit prpos nse artikulon me gjuhn e tij s bashku me at q
e di n zemrn e tij. Xhehmi pyeti, Si mund t mos jet ai besimtar kur e
pranon Allahun me cilsit e Tij? Ebu Hanife i tha, Nse beson n Kuran dhe
e pranon at si dshmi, do t t flas duke prdor at. Nse beson n t, por
nuk e pranon si dshmi do t t flas si flitet me dik q kundrshton fen
Islame. Ai u prgjigj, Si dikush q beson n Kuran dhe e pranon at si
dshmi. Ebu Hanife i tha, N Librin e Tij, Allahu i Plotfuqishm e bn besimin
q ti prfshij dy gjymtyr: zemrn dhe gjuhn.
I Plotfuqishmi thot: Kur dgjojn at q i shpallet Profetit, e sheh si u
shprthejn lott, sepse e din se ajo sht e vrtet, dhe thon: O Zoti
yn, ne besojm, pra, na shkruaj edhe neve me ata q dshmojn! Prse t
mos i besojm All-llahut dhe t vrtets q na vjen, kur edhe ne lakmojm q
edhe Zoti yn t na shpjer me njerzit e mir. (5:83-85) Kshtu q Ai e lidhi
xhenetin me t dyja, njohjen (pranimin) dhe fjaln, dhe e bri besimtar at (i
cili dshmon) me dy gjymtyr: zemrn dhe gjuhn.
Allahu po ashtu thot: Thuani: Ne i besojm All-llahut dhe ka na sht
shpallur neve edhe ka i sht shpallur Ibrahimit. Ismailit dhe Is-hakut dhe
Jakubit, dhe pasardhsve dhe ka i sht dhn Musaut dhe Isait, edhe n
at ka u sht dhn profetve nga Zoti i tyre, ne nuk e dallojm asnjrin
nga mesi i tyre, ne atij i jemi nnshtruar. Andaj, nse kan besuar ashtu si i
besuat Ju, jan n rrug t drejt. (2:136-137)
Ebu Hanife vazhdoi t citoj ajete dhe hadithe n lidhje me kt. Pastaj ai
konkludon, Sikur fjalt t mos kishin qen t nevojshme dhe vetm njohja e
thjesht (t kishte qen) e mjaftueshme, Allahu nuk do t prmendte

artikulimin gojor. Iblisi do t kishte qen besimtar sepse ai e ka pranuar Zotin

e tij dhe e ka ditur se nuk iu nnshtrua (nuk iu bind) Atij.
El-Mekki shton pas asaj q Ebu Hanife ka then, n lidhje me at q vdes me
besim por pa e afirmuar at (me goj) vdes si pabesimtar, q ajo do t thot
kur ai sht i dyshimt (rreth besimit t tij) prandaj nuk e ka pohuar ose nuk
e ka deklaruar haptazi besimin e tij, ather ai vdes si pabesimtar. Nse nuk
ka dyshim n besimin e tij, si (pr shembull) kur dikush sht n nj ishull ose
shkrettir, ather ai nuk sht pabesimtar. Kshtu q Ebu Hanife afirmon
q besimin sht n dy pjes: besim i prer dhe konfirmim verbal t jashtm.
Deklarimi verbal sht i domosdoshm.
Prktheu: Fatih Ibrahimi

Burimi: Muhammad Abu Zahra, Imam Abu Hanifa; His Life, Opinions and Fiqh;
Chapter: Faith (Iman)