Kran Mil Dnamk Analiz Ercyes

i
95 HP 1.3 MULTJET DRT SLNDRL DZEL MOTORA AT KRANK MLNN

DNAMK ANALZ

Ahmet YILMAZ

Blent Ecevit niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Makine Mhendislii Anabilim Dalnda
Yksek Lisans Tezi
Olarak Hazrlanmtr

ZONGULDAK
Mays 2013

iii

ZET

Yksek Lisans Tezi

95 HP 1.3 MULTJET DRT SLNDRL DZEL MOTORA AT KRANK MLNN
DNAMK ANALZ

Ahmet YILMAZ

Blent Ecevit niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Makine Mhendislii Anabilim Dal

Tez Danman: Yrd. Do. Dr. Sadri ENSOY
Mays 2013, 89 sayfa

Bu tez almasnda GGG60 malzemeden imal edilmi 95HP 1.3 multijet drt silindirli dizel
motorun krank milinin dinamik analizi yaplmtr. Analiz aamasnda; 4 silindirli krank
milinin ANSYS yazlm araclyla simlasyonu hazrlanm ve kritik noktalarn detayl
meshlemesi yaplmtr.

ten yanmal motorlar, yanma sonucu oluan enerjiyi mekanik enerjiye eviren
ekipmanlardr. Krank milleri iten yanmal motorlarn en nemli hareketli paralarndan bir
tanesidir. Krank milleri yaps itibariyle karmak bir yapya sahiptir. Krank millerinin
vibrasyon performans motor verimini direkt olarak etkilemektedir. Krank millerinin
vibrasyon deerinin tespiti ise; krank milinin karmak geometri de olmas nedeniyle
hesaplanmas zordur. Bu alma da, krank miline etki eden piston arlklar dikkate alnarak
krank milinin doal frekans deerlerindeki modal analizi incelenmitir.

iv
ZET (devam ediyor)

Son olarak, yaplan model analiz zerindeki kritik gerilme noktalar belirlenerek raporlanm
ve sonular yorumlanmtr.

Anahtar Kelimeler: Krank mili, Multijet, Dinamik analiz, Sonlu eleman metodu

Bilim Kodu: 625.02.00

v

ABSTRACT

M. Sc. Thesis

THE CRANKSHAFT DYNAMIC ANALYSIS OF 95 HP 1.3 MULTIJET DIESEL
ENGINE WITH FOUR CYLINDER

Ahmet YILMAZ

Blent Ecevit University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Mechanical Engineering

Thesis Advisor: Asst. Prof. Sadri ENSOY
May 2013, 89 pages

In this thesis, dynamic analysis of four cyclinder 1.3. multijet engines crankshaft which were
manufactured by GGG60 metarial. The finite element analysis (FEM) software ANSYS was
used to do the modal analysis and the detailed of the critical points were meshed by ANSYS.

Internal combustion engines are converting the chemical energy of the fuel to mechanical
energy. Crankshaft is also one of the most important moving parts in internal combustion
engine. Crankshaft is a complicated continuous elastomer. The vibration performance of
crankshaft has important effect to engine by directly. The calculation of crankshaft vibration
performance is difficult because of the complexity of crankshaft structure.In this study, Main
analysis parameters of crankshaft were added to piston weight on the crankshaft.

vi
ABSTRACT (continued)

At least, the critical points were observed on the dynamic analysis model of crankshaft to
reported and interpreted in this study.

Keywords: Crankshaft, Multijet, Dynamic analysis, Finite element method

Science Code: 625.02.00

vii

TEEKKR

Bu tez almasn hazrlamamda bana yol gsteren ve her aamada byk yardmlarn
grdm hocam Yrd. Do. Dr. Sadri ENSOYa ncelikle kranlarm sunarm. Bu alma
srasnda bana yardmlarn esirgemeyen deerli arkadam Makine Mhendisi Yavuz
TOKLUCU ya teekkr ederim. Ayrca, bu almann hazrlanma srecinde maddi ve
manevi desteklerini srekli hissettiim babam Fahri YILMAZa, eim Sevcan YILMAZa,
kzm Begm Sude YILMAZ a teekkr bir bor bilirim.

viii

ix

NDEKLER
Sayfa
KABUL ....................................................................................................................................... i
ZET ....................................................................................................................................... iii
ABSTRACT ............................................................................................................................... v
TEEKKR ............................................................................................................................. vii
NDEKLER .......................................................................................................................... ix
EKLLER DZN ................................................................................................................. xiii
ZELGELER DZN ............................................................................................................ xv
SMGELER VE KISALTMALAR DZN ........................................................................... xvii

BLM 1 MOTORLAR ........................................................................................................... 1

1.1 TEN YANMALI MOTORLAR ................................................................................... 2
1.2 TEN YANMALI MOTORLARIN GENEL EVRM ............................................. 10
1.3 DZEL MOTORLAR ...................................................................................................... 13
1.3.1 Dizel Motorlarn alma Prensibi .......................................................................... 14
1.3.1.1 Emme Zaman .................................................................................................. 15
1.3.1.2 Sktrma Zaman ............................................................................................ 15
1.3.1.3 Yanma ve Genileme Zaman .......................................................................... 15
1.3.1.4 Egzoz Zaman ................................................................................................... 16
1.4 KRANK-BYEL MEKANZMASI ................................................................................ 17
1.5 GENEL YANMA TEORS ........................................................................................... 22
1.5.1 Dizel Motorlarnda Yanma ...................................................................................... 24
1.5.2 deal Yanma Prosesi ................................................................................................ 25
1.5.3 Gerek Yanma Prosesi ............................................................................................ 25
1.6 LTERATR ARATIRMASI ...................................................................................... 26

BLM 2 KRANK MLLER ................................................................................................ 31

2.1 TEN YANMALI BR MOTORA AT KRANK MLNN NCELENMES............ 31
x
NDEKLER (devam ediyor)
Sayfa
2.2 TEN YANMALI MOTORLARDA KRANK ML DZAYNI ................................. 32
2.3 KRANK ML RETM AAMALARI ........................................................................ 33
2.3.1 Dvme ..................................................................................................................... 33
2.3.2 Dkm ..................................................................................................................... 36

BLM 3 KRANK ML SSTEMLERNN KUVVET VE STRES ANALZ .................. 41

3.1 KRANK ML SSTEMLERNDE KUVVET ANALZ .............................................. 41
3.1.1 Basn Kuvvetleri .................................................................................................... 41
3.1.2 Eylemsizlik Kuvvetleri ............................................................................................ 42
3.1.2.1 Balant Rotundaki Eylemsizlik Kuvveti ......................................................... 42
3.1.2.2 Dnen Paralardaki Eylemsizlik Kuvveti ........................................................ 44
3.1.2.2 leri - Geri Hareketi Yapan Paralarn Eylemsizlik Kuvveti ........................... 45
3.2 KRANK DZSNDEK KUVVET BLNMES VE ANA YATAKLARDAK
KUVVETLER ................................................................................................................ 45

BLM 4 KRANK ML STRES ANALZ SONLU ELEMANLAR VE KLASK
ANALZ TEKNKLERNN NCELENMES ..................................................... 49

4.1 METOTLARIN HYERARS ..................................................................................... 49
4.2 ANALZ METODLARI ................................................................................................. 51
4.2.1 Parametrik CAD Metodu (Seviye 1). ...................................................................... 51
4.2.2 Detayl Klasik Stres Analiz Metodu (Seviye 2) ...................................................... 52
4.2.3 Statik Olarak Belirli Ykler Kullanlarak Yaplan Sonlu Elemanlar Analizi
(Seviye 3) ................................................................................................................. 55
4.2.4 Gelitirilmi Ykleme Koullar Kullanan Sonlu Elemanlar Metodu (Seviye 4) ... 55
4.2.5 Boyutlu Titreim Stresleri (Seviye 5) ................................................................ 57
4.3 UYGULAMALAR ......................................................................................................... 57
4.3.1 Dizayn Optimizasyonu ............................................................................................ 57
4.3.2 Bir Sonlu Elemanlar Metodu Kullanm rnei ...................................................... 57

BLM 5 4 SLNDRL DZEL MOTORUN KRANK MLNN SONLU
ELEMANLAR YNTEMYLE DNAMK ANALZ .................................... 59
xi
NDEKLER (devam ediyor)
Sayfa
5.1 KRANK KOLU STRES ANALZ ................................................................................ 59
5.1.1 Krank Kolu Modeli ................................................................................................. 59
5.1.2 Snr Koullar ......................................................................................................... 61
5.1.3 Krank Mili Dizayn Hesaplar .................................................................................. 63
5.1 KRANK ML MODEL FORMLASYONU ............................................................... 65
5.2.1 Sonlu Elemanlar Metodunun Yapsal Dinamik zellikleri .................................... 65
5.2.2 Krank Mili Modeli .................................................................................................. 69
5.2.3 Snr Koullar ......................................................................................................... 70
5.2.4 Analiz ...................................................................................................................... 71

BLM 6 SONULAR .......................................................................................................... 77

KAYNAKLAR ......................................................................................................................... 85

ZGEM ............................................................................................................................. 89

xii

xiii

EKLLER DZN

No Sayfa
1.1 Bir iten yanmal pistonlu motorun ematik ekli ............................................................ 2
1.2 4 stroklu bir benzinli motorun indikatr (P-V) diyagram ................................................ 4
1.3 4 stroklu benzinli motor evriminin P-V diyagram ........................................................ 5
1.4 Ar doldurmal 4 stroklu bir ar doldurmal motorun P-V diyagram. ........................... 6
1.5 Bir pistonlu motorda moment ve gcn devir saysna gre deiimi ............................. 9
1.6 Genel evrim ................................................................................................................... 10
1.7 Krank mili asna bal olarak motor basnc deiimi ................................................. 16
1.8 Krank-Biyel mekanizmas .............................................................................................. 18
1.9 Krankn dnme eksenine gre pistonun konumu ........................................................... 20
1.10 Krankn dnme eksenine gre pistonun hz ................................................................... 21
1.11 Krankn dnme eksenine gre pistonun ivmesi .............................................................. 22
2.1 Krank mili ve paralar ................................................................................................... 31
2.2 ift silindirli bir krank miline ait dvme yntemi retim sreleri ................................ 34
2.3 Dvme prosesi ak emas. ............................................................................................ 35
2.4 Dkm kalb. ................................................................................................................. 36
2.5 Dkm prosesi ak emas. ............................................................................................ 39
3.1 Krank miline etki eden kuvvetler .................................................................................... 46
3.2 Ana yataklardaki kuvvetler ............................................................................................. 47
4.1 eitli analiz seviyeleri arasndaki bilgi ak ................................................................. 50
4.2 Krank kolu iin rijitlik metodu ....................................................................................... 52
4.3 Burulma yk paketi ......................................................................................................... 53
4.4 Dzlem ii yk paketi ..................................................................................................... 53
4.5 Dzlem d bklme momenti ....................................................................................... 54
4.6 Krank kolu burulma titreim sonular ........................................................................... 54
4.7 Yk paylam hesaplamalarnn karlatrmas ............................................................. 56
4.8 Volan dnme rezonansnda krank pimi stresleri ............................................................. 56
5.1 Krank mili ekli .............................................................................................................. 59

xiv
EKLLER DZN (devam ediyor)

No Sayfa
5.2 Krank mili sonlu eleman a ........................................................................................... 60
5.3 Krank pimindeki yk dalm ........................................................................................ 61
5.4 Krank milinin 3D varlk modeli. ..................................................................................... 70
5.5 Balant noktalar. ........................................................................................................... 70
5.6 Krank mili sonlu eleman a. .......................................................................................... 71
5.7 Modal Analiz sonucu belirlenen ilk on mod deeri. ....................................................... 71
5.8 Krank milinin 1. mod deerinde toplam deformasyon oluumu. ................................... 72
5.17 Krank milinin 10. mod deerinde toplam deformasyon oluumu. ................................. 75

xv

ZELGELER DZN

No Sayfa
2.1 Krank mili malzemeleri. ................................................................................................. 37
5.1 Krank kolu simlasyonunda kullanlan ller. ............................................................. 60
5.2 GGG60 malzemesi fiziksel deerleri. ............................................................................. 60
5.3 Teknik parametreler. ....................................................................................................... 63
5.4 Krank mili balca parametreleri. .................................................................................... 69
5.5 lk on mod parametreleri. ................................................................................................ 72
6.1 X ynndeki etkin mod. .................................................................................................. 78
6.2 Y ynndeki etkin mod. .................................................................................................. 79
6.3 Z ynndeki etkin mod. .................................................................................................. 80
6.4 ROTX ynndeki etkin mod. .......................................................................................... 81
6.5 ROTY ynndeki etkin mod. .......................................................................................... 82
6.6 ROTZ ynndeki etkin mod. .......................................................................................... 83

xvi

xvii

SMGELER VE KISALTMALAR DZN

b
e
: Efektif zgl yakt tketimi
b
i
: ndike zgl yakt tketimi [g/kW saat]
cm : Santimetre
D : Piston ap [mm]
G
y
: Saatteki yakt tketimi [kg/saat]
H
u
: Yaktn alt sl deeri
I : Ktlesel atalet momenti
i : Silindir says
k
1
: Sktrma adyabatik ss
k
2
: Genileme adyabatik ss
l : 1 kg yaktn yanmas iin gerekli gerek hava miktar [kg Hava/kg Yakt]
L : 1 kg yaktn yanmas iin gerekli gerek hava miktar [kmol Hava/kg Yakt]
l
0
: 1 kg yaktn yanmas iin gerekli teorik hava miktar [kg Hava/kg Yakt]
L
0
: 1 kg yaktn yanmas iin gerekli teorik hava miktar [kmol Hava/kg Yakt]
m : Metre
m : Vibe katsays
m
1
: Taze dolgu miktar [kg/1 kg yakt]
M
1
: Taze dolgu miktar [kmol/1 kg yakt]
M
2
: Sv yaktn yanma rn miktar [kmol/1kg yakt]
M
e
: Dndrme momenti [Nm]
MPa : Megapascal
m
y
: Yaktn mol ktlesi [kg/mol]
N : Newton
n : Nominal devir says [devir/dakika]
n
ak
: Krank milinin yorulmada akma mukavemetine gre gvenlik katsaylar
n
1
: Sktrma politrop ss
n
2
: Genileme politrop ss

xviii
SMGELER VE KISALTMALAR DZN (devam ediyor)

N
e
: Efektif g
N
i
: ndike g [kW]
n
: Krank milinin yorulmada eilme mukavemetine gre gvenlik katsaylar

P : Toplam kuvvet
p
0
: Atmosfer basnc
P
j
: Atalet buvveti
P
z
: Gaz basn kuvveti [MN]
p
i
: Teorik indike basn
P
0
: evre gaz basnc
P
a
: Emme sonu gaz basnc [MPa]
P
b
: Genileme sonu basnc
P
c
: Sktrma sonu gaz basnc
p
e
: Ortalama efektif basn
p
i
: Ortalama indike basn
p
m
: Ortalama mekanik basn
P
r
: Artk gaz basnc
P
z
: Yanma sonu gaz basnc
R m : Krankn biyel muylu merkezindeki paralarn ktlesi
s : Saniye
S : Piston stroku [m]
S : Piston stroku [mm]
T : Krank milini dndren teetsel kuvvet
T
0
: evre gaz scakl
T
a
: Emme sonu gaz scakl [K]
T
c
: Sktrma sonu gaz scakl
T
r
: Artk gaz scakl
V
h
: Silindir strok hacmi [dm3]
: Krank mili as
: Sabit hacimde basn art oran
z
: Teorik yanma sresi [KMA]
: Emme portu hava giri katsays

xix
SMGELER VE KISALTMALAR DZN (devam ediyor)

r
: Artk gaz katsays
: Art genileme oran
pi : Pompalama kayplarnn ortalama basnc
T : Emme havasnn motor eperlerinden ald sdan kaynaklanan scaklk art
: Poission oran
: Sktrma oran

in
: Emme portu diren katsays

v
: Volmetrik verim
: Hava fazlalk katsays

b
: Biyel etkinlii
: Sabit basnta hacim art oran
c
: Taze dolgu younluu [kg/m3]
a
:

Gerilme genlii
c
:

Maximum gerilme (krank mili yataklarndaki)
j
: Maximum gerilme (anayataktaki)
m
:

Ana gerilme
T
: Burulma nedeniyle oluan genlik
T BN
: Nominal eilme genlii
T QN
: Nominal kopma gerilmesi
: Basn as
: Krank mili asal hz [rad/sn]

KISALTMALAR

AN : Alt l nokta
d/d : Devir/Dakika
FEM : Sonlu Elemanlar Yntemi
N : st l nokta

xx

1

BLM 1

MOTORLAR

Yanma sonucu oluan enerjiyi mekanik ie dntren makinelere motor denir. Dntrlen
enerji trne gre motorlar Is (Termik), Elektrik, Nkleer veya Hidrolik olarak
adlandrlmaktadr. Motorlarn ana girdisi olan yaktlarn kimyasal enerjisi, yanma veya
oksidasyon sonucu nce s enerjisine dnmekte ve bunun sonucunda gazlarn basnc ve
scakl hzla ykselmekte ve bu gazlarn genilemesi ile mekanik i elde edilmektedir. Buna
gre; mekanik i iki kademe de elde edilmektedir.

Yanma veya oksidasyon sonucu ncelikli olarak s enerjisi elde edilmektedir. Is enerjisinin
elde edili yerine gre motorlar Dtan Yanmal Motorlar ve ten Yanmal Motorlar olmak
zere iki ana gruba ayrlmaktadr.

Gnmzde yaygn olarak kullanlan motorlar iten yanmal pistonlu motorlardr. 1800l
yllarn sonlarna doru kullanlmaya balayan ve gnmzn de en ok tercih edilen tipi olan
pistonlu tip iten yanmal motorlar, hzla gelimi ve geliimini de devam ettirmektedir.
Pistonlu iten yanmal motorlardaki teknolojik gelimelere ramen, bu motorlarn temel
alma prensipleri deimemitir.

Otomotiv sektrnde kullanlan pistonlu iten yanmal motorlar; Otto evrimi, Dizel evrimi
(Diesel), karma evrime (Seiliger) gre almaktadrlar. ten yanmal motorlar, kullanm
amac ve yerlerine gre bu trlerden birisi tercih edilerek belirlenmektedir.

Gnmz de pistonlu iten yanmal motorlarn dizaynnda; tat hzlarnn ve glerinin
artrlmas, yakt tketiminin azaltlmas, bu amala paralarn arlnn azaltlmas ve daha
dayankl malzemelerin kullanlmas, n planda tutulmaktadr. Teknolojinin gelimesine
paralel olarak son yllarda farkl yakt trleri kullanlmas amacyla yaplan almalar ile
birlikte motorlar srekli olarak geliim gstermektedirler.

2
1.1 TEN YANMALI MOTORLAR

ten yanmal pistonlu motorlar, yaktn kimyasal enerjisinin s enerjisine dnmesi sonucu
scaklk ve basnlar ykselen yanma gazlarnn genilemesiyle yaplan ii piston, biyel ve
krank mili mekanizmasyla mekanik ie dntrmektedir (Deniz 2008).

ekil 1.1 Bir iten yanmal pistonlu motorun ematik ekli (Deniz 2008).

ten yanmal motorlardan en fazla kullanlan pistonlu motorlardr. Bu motorlarn maksimum
gleri 60,000 BG kadar, dnme saylan ise 90 - 7500 d/d arasnda veya daha da fazla, silindir
saylar da tek silindirden 20 silindire kadar deiebilmektedir. Kullanma ve bakm kolayl,
ucuzluu ve ok gvenilir olma gibi zellikleri nedeniyle bu motorlar ok yaygn olarak ve
eitli amalar iin kullanlmaktadr. Dolaysyla, kullanlaca yere ve kullanma amacna
bal olarak ok deiik tipte imal edilmektedirler. Motorlar genellikle bir tatn tahrik
mekanizmas olarak kullanlrlar. Bunun dnda tanabilir veya sabit jeneratrlerde ve
pompalarda tahrik mekanizmas olarak kullanlmaktadrlar (Deniz 2008).

3
Kullanlan yakt trne gre motorlar; benzinli ve dizel motorlar olmak zere ikiye
ayrlmaktadr. Benzinli motorlar, 4-stroklu ve 2-stroklu olarak snflandrlmaktadr. Bu tip
motorlar da yanma, yakt-hava karmnn, ateleme sistemi tarafndan yanmas ile
balamaktadr. Ateleme sisteminde yer alan her bir silindir iin ksa sreli yksek gerilim
retilmekte ve genellikle elektronik sistem ile yksek gerilim ateleme sras gelen silindirin
bujisine gnderilmektedir. Motorun yalanmas ise krank milinden veya kam milinden
hareketini alan dili ya pompas ile salanmaktadr. Motor ya alt karter de toplanmakta ve
yalama pompas tarafndan karter haznesinden emilmektedir.

Dizel motorlar, 4-stroklu ve 2-stroklu olarak snflandrlmaktadr. Drt stroklu dizel motorlar
genellikle byk, kk ve orta g isteyen ar yk tatlarn tahrikinde kullanlmaktadr.
Dizel motorlar da benzinli motorlardan farkl olarak karbratr ve buji yerine pskrtme
pompas ve pskrtme enjektrleri bulunmaktadr. Tahrikini dili ile krank milinden alan
yakt pskrtme pompas, dizayn deerlerine gre belirlenen miktardaki yakt, pskrtme
sras gelen silindirin enjektrne pompalamaktadr. Yakt srasyla yksek basnla enjektr
deliklerinden her bir silindir iine pskrtlr. Baz dizel motorlarda ilk tutuma kolayln
salamak amacyla stma bujisi de kullanlmaktadr. Motorun yalanmas ve soutulmas
benzinli motorlarda olduu gibidir.

Motor evrimlerinin analizinde i, indike basn, moment g ve volumetrik verim gibi
tanmlarndan sz etmek gerekmektedir.

, bir motorun rndr. , iten yanmal pistonlu motorlarda yanma odasnda yanan yaktn
yanmas sonucunda oluan gazlarn basncnn pistona etkisi ile olumaktadr. ten yanmal
pistonlu bir motorda hareket eden piston yzeyine etki eden gaz basn kuvveti ii ifade
etmektedir.

L = F . dx = P . A
p
. dx (1.1)

Burada:
P : Yanma odasndaki gazlarn basnc
A
p
: Basncn etkidii alan (piston alan)
x = Piston hareket mesafesi
ve

4
A
p
. dx = dV dir.

Burada dV pistonun hareketi esnasnda tarad hacimdir.
Buna gre:

L = P . dV (1.2)

Yukardaki denkleme gre; i, basn ve hacime bal olarak yazlabilir.

ekil 1.2 4 stroklu bir benzinli motorun indikatr (P-V) diyagram (Deniz 2008).

ekil 1.2 de bir benzinli motorun indikatr diyagramnda, 720
o
KMA (krank mili as) iin
piston basncnn yanma odas hacmine gre dalmn ifade edilmektedir.

ten yanmal motorlar birden ok silindire sahip olduklarndan analizlerinin bir silindirdeki
birim ktleye gre yapmas gerekmektedir. Bu durum da hacim V, zgl hacim ve i de
zgl i olarak aldmzda:

= W / m = V / m ve = P . d olur. zgl i , P-V diyagramnda eri altnda kalan
alandr (ekil 1.2).

5

ekil 1.3 4 stroklu benzinli motor evriminin P-V diyagram (Deniz 2008).

Silindir ii gaz basnc P iin ekil 1.3 de gsterilen alanlar ii ifade etmektedir. Bu ie indike i
denilmektedir. ndike i deeri, mekanik srtnmeler ve ek donanmlarn tketimlerden dolay
direkt krank milinden alnamamaktadr. Ek donanmlardan olan yakt pompas, turbo arj, klima,
alternatr gibi donanmlar motordan elde edilen ii kullanmaktadrlar. Motordan alnabilen gerek
i ise efektif iidir.

e
=
i

f
(1.3)

Burada:
b
: Efektif i
i
: Yanma odasnda elde edilen indike zgl i

6
k : srtnme ve ek tketimlerden dolay kaybolan i

ekil 1.3de st kapal alan, sktrma ve iin elde edildii genileme stroklarn ifade
etmektedir. Burada elde edilen i, toplam indike i dir (ekil 1.3 da A ve C alanlar). Alt
kapal alan ise, emme ve egzoz stroklarn ifade etmektedir. B ve C alanlar motorun emme
strokundan oluan kayp i alanlar olup emme ii olarak ifade edilmektedir.

Net indike i:

net
=
top

emme
(1.4)

Emme ii, ar doldurma sistemine sahip olmayan motorlarda negatif deer ile ifade
edilmektedir:

net
= (A alan) (B alan)

ekil 1.4 Ar doldurmal 4 stroklu bir ar doldurmal motorun P-V diyagram (Deniz 2008).

Bu tip motorlarda emme basnc ise, egzoz basncndan daha byk deerler aldndan
pozitif bir emme basncnn olumasn salamaktadr:

net
= (A alan) + (B alan)

7
Bu sistem net iin artmasn salarken srtnmelerle oluan kayplarn artmasna da neden
olmaktadr.Krank milinden alnabilen efektif iin, indike ie oran mekanik verimi ifade
etmektedir.

m
=
e
/
i
= W
e
/ W
i
(1.5)

Gnmz teknolojisine sahip motorlarda mekanik verim
m
, %75 ile % 95 arasnda
gereklemektedir. Motor hznn dmesi ve krank milinden alnan iin azalmasyla birlikte
mekanik verim de azalmaktadr.

Ortalama indike basn, ekil 1.4 deki gibi silindir iindeki basn, evrim boyunca deiik
deerler almaktadr. Buna gre ortalama yda ortalama efektif basn (Pem) :

= P
im
. ya da P
im
= / = W / Vh

=
AN

N
(1.6)

Burada:
W : evrim bana i
: Bir evrimdeki zgl hacim
V
h
: Strok hacmi

ten yanmal motorlar da ortalama efektif basn, motorlarn karlatrlmasnda nemli bir
parametredir. Karlatrma iin moment kullanlrsa byk motorun momenti her zaman daha
byktr. G kullanlrsa hz nemli bir parametre olmaktadr. Efektif iin strok hacmine
oran ortalama efektif basnc verir:

Pem = e / V
H
(1.7)

Gnmz de benzinli motorlarda P
em
= (850 ile 1050) kPa aralnda; dizel motorlarda ise
genellikle,700 kPa ile 900 kPa aralnda deerler almaktadr. Ar doldurmal motorlarda bu
deer 1000 kPa ile 1200 kPa aralnda deimektedir.

8
Moment ve G ise; Moment, motorun i yapabilme yeteneini olup belirli bir moment kolu
uzaklndan etkiyen kuvvetin etkisi olarak ifade edilmektedir. Buna gre:

2. . M = W
e
= P
em
.V
H
/ i (1.8)

Burada:
W
e
: Efektif i
V
h
: Strok hacmi
i : bir evriminin tamamlanmas iin gereken dn says.

rnein: 4 stroklu bir motorda bir evrim iin motor iki dn yapmaktadr (i=2):

2.2. . M = W
e
= P
em
.V
H

M = P
em
.V
H
/ 4.

2 stroklu bir motorda her dn iin sadece bir evrim yaplmaktadr (i=1):

2. . M = W
e
= P
em
.V
H

M = P
em
.V
H
/ 2.

Gnmz benzinli ve dizel motorlarnda 4000 6000 d/d iin maksimum 200 300 N.m
arasnda momentler elde edilmektedir.

9

ekil 1.5 Bir pistonlu motorda moment ve gcn devir saysna gre deiimi (Deniz 2008).

G ise, birim zamanda motorun yapt i olarak ifade edilmektedir. i= bir evriminin
tamamlanmas iin gereken dn says ve n= motor devir says ise:

W= W.n / i
W= 2. . M.n/i
W= (1/2.i)P
im
. A
p
. U
p

W= P
im
. A
p
. U
p
/ 4 4-stroklu motor (1.9)

W= P
im
. A
p
. U
p
/ 2 2-stroklu motor (1.10)

Burada:

W = evrim bana i
A
p
= piston alan
U
p
= Ortalama piston hz (U
p
= 2.S.n; S:strok, n:devir says)
G; efektif g, indike g, emme gc ve srtnme gc olarak da tanmlanmaktadr.

Ayrca:

W
e
=
m
. W
i
(1.11)

10
Motor gc, Watt birimi ile ifade edilmektedir.

Gnmz benzinli ve dizel motorlarnda g deeri, 40 220 kW (50300 HP) arasnda
deimektedir.

Moment ve g deerleri hzn bir fonksiyonu olarak ifade edilmektedir. Dk hzlarda
moment motor hznn artmasyla artmaktadr. Motor hznn daha fazla artmas durumunda
moment bir pik noktasna ulamakta ve bu noktadan sonra ekil 1.5 de grld gibi
azalmaya balamaktadr. ndike g deeri de hz ile birlikte artmaktadr. Efektif g ise pik
deere kadar ykselir ve bu noktadan sonra azalmaya balamaktadr. Bunun nedeni ise
yksek hzlarda srtnme kayplarnn artmas ve gcn belirlenmesinde en nemli faktr
haline gelmesidir. Gnmz de otomobil motorlarnda maksimum efektif g, 6000-7000 d/d
aralnda yer almaktadr.

ten yanmal motordan daha fazla g elde edebilmek amacyla strok, ortalama efektif basn
ve motor devri parametrelerinden birinin veya hepsinin arttrlmas gerekmektedir. Strokun
ykseltilmesi durumunda silindir ierisindeki yakt miktar artmakta iken dizayn koullarna
gre strokun ok byk olmas istenilmemektedir. Bu yzden gnmz otomobil motorlarnn
ou yksek hzlarda almakta ve kk boyutlu imal edilmektedir. Genellikle ortalama
efektif basnc arttrmak iin genellikle ar doldurma sistemi uygulanmaktadr.

1.2 TEN YANMALI MOTORLARIN GENEL EVRM

ekil 1.6 Genel evrim (Deniz 2008).

11
V
H
= V
max
V
min
(1.12)

V
max
; gazn alabildii maksimum hacim (Piston ANda)
V
min
; gazn alabildii minimum hacim (Piston Nda)
V
H
-;Piston strok hacmi

evrim iine (L
) kar gelen diagram alan taban (Vmax Vmin) olan bir dikdrtgen ile
deitirildiinde dikdrtgenin ykseklii,

max min
L
P =
V V
(kg/m2) ; (kN/m2) (1.13)

P
- zgl ii ifade eder yani birim hacim iidir.

Yukardaki denkleme gre zgl i (P
) birimi basnca eittir. Bu basn silindir hacmi V

max

tan V
min
e kadar deiimi esnasndaki srede pistona etki etmektedir. Bu zgl ie evrimin
ortalama indike basnc denir ve P
oi
ile ifade edilir. Bir evrimin (ideal evrim) verimlilii
termik verimle tarif edilir.

1 2 2
1 1 1
L
Q -Q Q
= = =1-
Q Q Q
(1.14)

t
= Termik verim
L
= e dnm olan s
Q
1
= evrime sokulan s

ekil 1.6da evrimin P-V ve T-S diyagramlar grlmektedir. Bu evrimde s girdisi art arda
iki ayr srete gereklemektedir:

( 1-2 ) - zantropik (Adiyabatik) sktrma
( 2-3 ) - Sabit hacimde s sokumu ( Q
1
)
( 3-3 ) - Sabit basnta s sokumu ( Q
1
)
( 3-4 ) - zantropik (Adiyabatik) genileme

12
( 4-1 ) - Sabit hacimde ( Q2 ) ss darya alnyor.
( 1-1 ) - Sabit basnta ( Q2 ) ss darya alnyor.

Pratik olarak uygulanan evrimlerin basn, hacim ve scaklk deiimi aadaki koullara
baldr (Deniz 2008);

En dk basn (Pmin) ancak ortam basnc kadar olabilir ki silindir iindeki gazlar d
ortama atlabilsin.
Maksimum basn (P
max
) malzeme ve teknolojinin gelimesine baldr, malzemenin
mukavemeti , zgl arl gibi.
Minimum hacim (V
min
) ise sktrma sonu basn ve scaklklarn artma hz ile
snrlandrlmtr. Ayn zamanda gerek evrimlerde yksek sktrma oranlarnda kayplar
arttndan minimum hacmi ise snrlandrlm olmaktadr.
Bunun dnda hava-yakt karm bir arada sktran motorlarda ok kk hacimleri
istemeyiz, nk bu durumda yakt kendi kendine tutuma scaklna eriir ve istenmeyen bir
anda yanma olabilir.

Bu diyagramlara gre maksimum alma hacmi 4 noktasna kadar olmakta ve bu durum da
silindirdeki genileme P
min
basncna kadar gereklemektedir. Bylece evrimin termik
verimi artmakta, fakat hacmin bymesi ile evrimin ortalama indike basnc hzla
azalmaktadr.

evrimlerde gerek srelerdeki srtnme kayplar V
max
ile V
min
arasndaki fark arttka
artmakta ve hacim bymesinden kazanlan i bunu karlayamamaktadr. Bu durum silindir
hacminin (strokun) bymesinin gereksiz olduunu gstermektedir.

ten yanmal pistonlu motorlar da evrim sreci 123341 eklinde gereklemekte ve
genileme 4 noktasnda tamamlanmaktadr. Ortalama indike basnc arttrabilmek iin
genileme strokunu 4 noktasnda bitirilip sktrma balangc 1 noktasnda gerekletirip
sktrma balangc basncn ortam basncndan daha yksek elde edilebilinir. Gerek iten
yanmal motorlarda ise bu nceden havay sktrarak silindire vermekle
gerekleebilmektedir.

13
Ortalama indike basnc ykseltmek amac ile V
max
deerini kltmek neticesinde, evrimin
termik verimi (T-S) diyagramndan 1441 alan ile orantl olarak dmektedir. Bu aslnda
tam genileme olmamasndan kaynaklanmaktadr. Eksik genilemeden dolay meydana gelen
s kaybn nleyebilmek iin, bu sy, baka bir makinede tam genileme yaparak geri
kazanabilmektedir. Bu tip makinelerde V
max
artmas ile kayplar meydana gelmemekte, bu
yzden de byle bir sistemin termik verimi ayn V
max
genilemeli iten yanmal pistonlu bir
motordan daha yksek olmaktadr (Deniz 2008).

1.3 DZEL MOTORLAR

Dizel motorlar, yaktn hava ile sktrlarak yksek basn ve scaklk altnda yanmas ve
patlamas prensibi ile alan bir motorlardr.

Bu olay dizel evrimi olarak bilinmekte ve 1892 de Alman Mhendis Rudolf Dizel
tarafndan bulunarak ve 23 ubat 1893 de patenti alnmtr.

Dizel motorlar da egzoz gaznn silindirin dna atlmas ve taze havann yanma odasna
verilmesi sbaplar vastas ile gereklemektedir. Dizel motorun yanma ilemini
gerekletirebilmesi iin motora fazladan hava sevk ederek yanma odasnda yksek basn
oluturmaya alan turbo arjlarn kullanlmas gerekmektedir. Bu arada soutucu
kullanlarak alnan havann turbo arjler ile sktrlmadan sonra soutulmas verimi
arttrmaktadr. ok souk havalarda, dizel yakt koyular, viskozitesi artar ve jel veya
balmumu kristal bir yap almaktadr. Bu artlar da yaktn silindirin iine alnmas verimli bir
yol deildir ve yakt enjektr iin zorluk oluturabilmektedir. Gnmz dizel teknolojisinde
bu zorluu yenmek iin yeni nlemler gelitirilmitir. Yakt hatt ve yakt filtresini elektrikle
stmaktr. Manifold iindeki az sayda rezistans teli kullanlan stclar, motor alma
scaklna gelinceye dek giri havasn str. Motor blok stclar (motor blou iindeki
rezistansl stclar), souk havalarda motor anmasn ve altrma zamann azaltmak iin,
uzun periyotlu motor kapatldnda kullanlmaktadr.

Bir dizel motor sisteminin en nemli paras hz kontrol nitesidir, yakt datm orann
kontrol ile motorun hzn snrlayan nitedir. lk zamanlar da hz kontrol niteleri motordan
bir vites sistemi ile ynlendirilirdi (ve bylece sadece motor hzna lineer olarak yakt
salanrd). Gelien teknoloji ile birlikte modern elektronik kontroll motorlar (ECM)

14
Elektronik Kontrol Modl veya Elektronik Kontrol nitesi (ECU) yoluyla bunu
baarmlardr. ECM/ECU bir sensr den motor hz sinyali alr ve daha sonra ECM/ECU
iinde bavurulmak zere depolanan bu sinyallerin algoritmalarn kullanmaktadr. Bu motor
hzna gre elektrik ve hidrolik valflar sayesinde yakt miktar ve zamanlamay kontrol
etmektedir (akr 2007).

Yaktn pistonlarn iine enjeksiyonunun balama zamannn kontrol edilmesi emisyonlarn
minimize edilmesi ve motor veriminin maksimize edilmesi iin en nemli unsurdur. Silindir
iine bu yakt enjeksiyonu balamasnn tam zamanlamas gnmz modern motorlarnda
elektronik olarak kontrol edilmektedir. Zamanlama, genellikle st l Noktann (TDC)
nndeki pistonun krank nitesi as ile llr. rnein, piston st l Noktadan 10 derece
nde olduu zaman eer ECM/ECU yakt enjeksiyonuna balarsa, enjeksiyon balama veya
zamanlama 10 derece BTDC (Before Top Dead Center) dir denir. Optimal zamanlama hz ve
yk kadar motor dizaynna da baldr (akr 2007).

Dizel motorlarda yakt pskrtlmesi, indirekt ve direkt olarak iki tip olarak
snflandrlmaktadr. ndirekt pskrtme de, yakt dizel motorda yanma odas dnda, n oda
olarak adlandrlan yere verilir. Yanma baladnda yanma odasnn iine yaylr. Bu tipte
motordaki ar grlt ve titreim azaltlr, ancak s kayb artar ve motor verimi dktr.
Direkt pskrtme de ise gnmz dizel motorlar teknolojilerinde kullanlr. Burada motordaki
yanma odasna yakt direkt olarak pskrtlr.

1.3.1 Dizel Motorlarn alma Prensibi

Pistonlu drt zamanl dizel motorunun almas srasnda evrimde meydana gelen olaylar,
drt zamanl benzin motorunda olduu gibi (akr 2007),

Emme zaman,
Sktrma zaman,
Yanna ve genileme zaman,
Egzoz zaman,
eklindedir.

15
1.3.1.1 Emme Zaman

Pistonun Nden ANye doru hareketi srasnda silindirlere yalnzca hava girii
olmaktadr. Bu sre ierisinde silindirler iinde bulunan basn 0.085 0.095 MPadr.
Silindirlere daha fazla hava girebilmesi iin emme supabnn almas st l noktadan nce
yaplmaktadr. Emme supab kapanmas ise ge yaplmaktadr. Toplam emme olay dnme
saysna bal olarak benzinli motorlar da olduu gibi 220 260 KMAnda meydana
gelmektedir.

1.3.1.2 Sktrma Zaman

Emme zamannda silindir iine giren hava, pistonu ANden Nye doru hareketi ile
sktrlmaktadr. Sktrma sonunda basn 3,0 5,0 MPa, scaklk 900- 1200K olmaktadr.

1.3.1.3 Yanma ve Genileme Zaman

Dizel motorlarn evriminde bu zamanda i elde edilmektedir. Bu nedenle piston st l
noktaya gelmeden nce enjektrden silindirdeki sktrlm hava ierisine yakt
pskrtlmektedir. Bu erken pskrtmeye, pskrtme avans (PA) denir ve pskrtme avans
as
PA
= 1020 KMAdr. Enjektrden pskrtlen yakt, sktrma sonunda, 900 1200
K scaklkta tutuur. Bu gecikmeye tutuma gecikmesi (TG) denilmektedir. Tutuma
gecikmesi sresince yakt, tutuarak nce sabit hacimde yanar ve pskrtme devam ettike
sabit basnta yanma devam eder. Ancak dnme says 2500 3000 hatta 4500 d/d stnde
olan motorlarda genileme zaman sonunda yaktn nemli bir ksm sabit hacimde, geri kalan
ksm ise sabit basnta yaklacak ekilde pskrtlr. Dizel motorlarda yanma, benzinli
motorlarda olduu gibi nceden karm homojen bir karmn yanmas gibi olmayp
heterojen bir karmn yanmas eklinde gereklemektedir. Bu nedenle yanma hz daha
dktr ve 1 kg yaktn yanmas iin daha ok havaya (20 30 kg) ihtiya bulunmaktadr.
Dizel motorunun gcn deitirmek, yalnzca pskrtlen yakt miktarn deitirmekle
mmkndr. Emilen hava miktar deimediinden g azaldnda birim yakt ktlesi bana
den hava miktar artacaktr.

16
Yanma srasnda maksimum basn;
Direkt pskrtmeli motorlarda P
max
= 7,0 10,0 MPa
n yanma odal motorlarda P
max
= 4,0 8,0 Mpa
Maksimum scaklk T =1700 2100 K

olmaktadr. Yanma olay egzoz supab almadan nce tamamlanmal ve maksimum basncn
Ndan 12 15 KMA kadar sonra meydana gelmesi salanmaldr.

1.3.1.4 Egzoz Zaman

Genileme sonunda piston AN ya gelmeden egzoz supab almakta ve Nden sonra
kapanmaktadr.

Egzoz supabnn almas annda,
Basn P = 0,4 0,5 MPa
Scaklk T = 1000 1100 K dir.

Motorlardaki evrim olaylar genellikle basn - hacim (p - V) diyagramnda gsterilir. Ayrca
motor basncnn deiimi krank mili asna bal olarak da gsterilebilir. Bu ekilde alm
diyagramlara p diyagram denir (ekil 1.7).

ekil 1.7 Krank mili asna bal olarak motor basnc deiimi (etinkaya 1999).

17
1.4 KRANK-BYEL MEKANZMASI

Krank-biyel mekanizmas olarak da nitelendirilen mekanizma literatrde e merkezli krank-
biyel mekanizma olarak da adlandrlmaktadr. Krank-biyel mekanizmasnn basite
indirgenmi haliyle kinematik analizler yaplabilmektedir.

Motorun almas esnasnda piston, N ve AN arasnda, hzlanan ve yavalayan olmak
zere farkl hz karakteristiklerine sahiptir. Buna karn krank mili yaklak olarak sabit bir
asal hzla dnmektedir. Biyel kolunun hareketi ise, piston ve krankn hareketleri arasnda
yer almaktadr. Biyel kolunun pistona bal olan kkba pistonun hareketine benzer
dorusal bir hareket yaparken, krank muylusuna bal byk ba krankn hareketine benzer
dairesel bir hareket yapmaktadr (etinkaya 1999). Pistonun krank milinin dnme eksenine
gre herhangi bir andaki uzakl, pistonun konumu olarak adlandrlmaktadr. Pistonun
konumu, y ekseni dorultusunda gereklemekte ve krank asnn fonksiyonu olarak
tanmlanmaktadr.

18

ekil 1.8 Krank-Biyel mekanizmas (etinkaya 1999).

Pistonun konumu;

* * * * *
k
S =r .cos +l cos (1.15)

*
as,biyel kolunun y ekseni ile yapt adr ve
*
asna bal olarak tanmlanmas
gerekmektedir.

19
* * * *
k
l .sin =r .sin

* *
*
k
*
r .sin
sin =
l

2 * 2 *
cos +sin =1 dnm uygulandnda;

2
* *
* k
*
r .sin
cos = 1-
l

Mac Laurin dizisine gre aadaki yazlabilir;

ve (1.4.5)

2
1 1
y=1- x- x -.......
2 2.4

X ve y deerleri denklemde yerine konulduunda;

2 4
* * * *
k k
* *
r .sin r .sin 1 1
y=1- - -.......
2 l 2.4 l

olur.

Pistonun konumu da yaklak olarak aadaki gibi ifade edilebilir;

2 2
* * 2 *
k
* * *
k
*
2. l - r .sin
S =r .cos +
2.l
(1.16)
2
* *
k
*
r .sin
x=
l

20

ekil 1.9 Krankn dnme eksenine gre pistonun konumu (Su 2004).

Pistonun hz fonksiyonu; krankn asal hznn sabit olduu kabulne dayanarak zincir
kuralyla pistonun konumunun krank-muylu asna gre diferansiyelinin alnmasyla, bu
ann fonksiyonu olarak aadaki gibi elde edilebilmektedir;

(1.17)

Bu arada;
*
*
21
dq
= w
dt
krank milinin asal hzdr ve krank milinin devir saysna
bal olarak elde edilmektedir. Krank milinin devir says ise alma artlarna gre farkl
aralklarda yer alr.

* *
*
pi
*
dS d
V = .
d dt
2 2
* * 2 *
k
* * * *
pi k 21
* *
2. l - r .sin
d
V = r .cos + .
d 2.l

21
* * *
k
* * * *
pi k 21
*
r .sin .cos
V =-r . . sin +
l
(1.18)

ekil 1.10 Krankn dnme eksenine gre pistonun hz (Su 2004).

Pistonun ivmesi ise; pistonun hznn krank muylu asna gre diferansiyelinin alnmas
neticesinde elde edilir.

*
*
pi *
pi
*
dV
d
a = .
d dt

*
*
21
d
=
dt

2
* * *
2
k
* * *
pi k 21 * *
r .sin .cos
d
a = -r .sin - .
d l

2
* 2 * 2 *
2
k
* * *
pi 21 k *
r . cos -sin
a = . -r .cos -
l

22
2 * 2 * *
cos -sin =cos2

*
2
* * * * * k
pi k 21 *
r
a =-r . . cos + .cos2
l
(1.19)

ekil 1.11 Krankn dnme eksenine gre pistonun ivmesi (Su 2004).

1.5 GENEL YANMA TEORS

Scaklk ve basn deiimi ile meydana gelen fiziksel sonu, iten yanmal motorlarn
analizinde yanma teorisinde n plana kmakta ve yanma rnlerinin tam bir kontrol
amalandnda nem kazanmaktadr.

Motorlarda kullanlan yaktlar C
n
H
m
kapal forml ile verilen bir molekl yapsna sahiptir.
Tam yanma halinde yaktn bileiinde bulunan karbon ve hidrojenin tamam yanmann son
kademesine kadar gider. Bunlarn yanmasnda (Gencay 1990);

C + O
2
CO
2

H
2
+ O
2
H
2
O

23
bantlar geerlidir. Baz durumlar da yaktn bileiminde az da olsa kkrt ve oksijen
bulunur. Yaktn bileiminde bulunan oksijen, yanmaya katlr ve oksijen ihtiyacn azaltr.
Kkrdn yanmas;

S + O
2
SO
2

denklemine uygun olarak meydana gelir (Gencay 1990).

Yanmaya kimyasal yaklam halinde sv ve kat yaktlar elemanter analiz ile bulunmu olan
arlk yzdeleri cinsinden belirtilir. 1 kg yakt ierisinde bulunan ve deeri kg cinsinden
verilmi bulunan bileenlere yaktn arlk bileenleri ad verilir.

1 kg yakt tam olarak yakmak iin gereken minimum oksijen miktar;

min
8
3
O C (1.20)

olarak bulunur.

Bu denklemde;

3 o-s
=1+ h-
c 8
(1.21)

olup Mollier tarafndan yaktn asal says olarak adlandrlmtr. Motorlarda yaktn
yaklmas iin hava kullanldndan 1 kg yaktn tam olarak yanmas iin gerekli olan
minimum hava miktar (%23 oksijen + %77 azot arlk bileeni kabul ile);

min
min
O
L =
0,23

(1.22)

olarak bulunur.

24
Motorlarda 1 kg yakt yakmak iin hangi oranda fazla hava kullanld hava fazlalk
katsays ile ifade edilir. Buna gre fazlalk katsays (Gencay 1990);

min
L
=
L
cc (1.23)

1.5.1 Dizel Motorlarnda Yanma

Dizel motorlarnda yanma olay, yanma odasna yaktn pskrtlme olaynn balad andan,
yanma rnlerinin darya atld egzoz zaman balangcna kadar geen sre ierisindeki
karmak fiziksel ve kimyasal olaylar kapsamaktadr. Dizel motorlarndan yanma odas
iinde homojen karm yoktur. Yksek scaklk ve basntaki ortama pskrtlen yaktn
buharlamaya balamas ile birlikte reaksiyonlar da olumaya balamaktadr. Ancak
balangta, bu reaksiyonlarn hzlar ok dk olduundan, basnta belirgin bir art
grlmez (Raidova 2003). Fakat bu reaksiyonun hz temel yanma prosesi teorilerinden
beklenen oranla ok dk olduundan grlebilir bir alev veya alglanabilir bir basn
artmnn ortaya kmas iin tutuma gecikmesi (T.G) ad verilen bir zaman periyodunun
gemesi gerekmektedir (Gencay 1990). Dizel motorlarnda yanmann tutuma gecikmesinden
sonraki aamasnda, benzin motorlarnda olduu gibi yanm blgeden yanan blgeye enerji
ile ktle iletimi sonucunda yanmann belli bir yn ve hzda gereklemesi sz konusu
deildir. Dizel motorunda yanma olayn etkileyen ve yanmay devam ettiren, yanma
blgesindeki scaklk, basn, karm oran ve oksijen miktarn belirleyen yerel koullardr.
Ancak yanmann geliimi yerel koullara bal olmakla birlikte, komu blgelerden olan s
ve ktle iletimi ve yanma odasndaki hava hareketleri de bu geliime etki etmektedir. Pistonun
Nya yakn bir konumunda yanma odasna sv halde pskrtlen yakt demetini oluturan
damlacklar snr ve buharlamaya balar. Havann kar basnc tarafndan frenlenen
demette, damlacklar yavalar ve kk damlacklar demetin d ksmna doru ynelir.
Tutuma iin gerekli hava yakt oran salandnda ilk yanma burada balar (Raidova 2003).
Dizel motorlarnda T.Gnin varl basn ve yanma kanunlarnn seyri bakmndan ideal ve
gerek yanma prosesleri arasnda ok byk farkllklar dourmakta ve ideal proseslere gre
kurulan modellerin pratikte kullanlamaz hale gelmesine sebep olmaktadr. Bununla birlikte
olayn temel kavramlarna k tutmas nedeniyle gerek prosesten nce ideal prosesin
incelenmesinde fayda grlmektedir (Gencay 1990).

25
1.5.2 deal Yanma Prosesi

Bir dizel motorunun yanma prosesi ideal olarak tasarlandnda yanmann sonsuz bir
reaksiyon hz ile kusursuz bir difzyon yanmas oluturmas beklenir. Burada karm
tekilinin yaktn girme annda sonsuz kk bir zaman diliminde gereklendii ve her an
giren yaktn en kk paracnn yine sonsuz kk bir zaman diliminde tam olarak
yand dnlr. Bu ideal yanma prosesi gerek prosesten daima daha yksek bir basn
evrimi verir (Gencay 1990).

1.5.3 Gerek Yanma Prosesi

Dizel motorlarnda gerek yanma prosesi silindirdeki heterojen ortam nedeniyle benzin
motorlarnda olduu kadar kesin doru matematik modellere oturtulmam olup daima yar
ampirik ifadeler ve deneysel verilere ihtiya domutur. Yanma srasndaki temel fazlar ve
bunlarn sonucunda ulalabilecek limit termodinamik deerler ayr ayr ele alndnda yeterli
teorik sonulara ulalabilmekte, fakat bir btn olarak yanma esnasnda zamana bal
deiimleri ve ilk oluum noktalarnn yksek dorulukla tespiti problem olmaya devam
etmektedir. ncelemelerde genellikle deneysel yanma fotoraflar ve llen silindir basnc
diyagramlar kullanlmaktadr (Gencay 1990).

Sv yakt, sktrma periyodunun sonuna doru yanma odasnn tamamna veya bir ksmna
ynlendirilerek pskrtlr. Yaktn ufalanarak atomizasyonu, hava ile karm, buharlaarak
yaynmaya balamas ve gaz fazna geerek zincir kimyasal reaksiyonlar ile yanp yanma
rnleri ve s enerjisine dnm gibi btn karmak olaylar iin eer verimli bir motor
amalanyorsa, son derece ksa bir zaman dilimi elde edilmelidir (Erkaya 2004).

Pskrtmenin balang anndan itibaren yanma olay drt ana blme ayrlabilir.
1. Tutuma gecikmesi
2. Kontrolsz Yanma (ok hzl patlama yanmas)
3. Kontroll Yanma (daha yava difzyon yanmas)
4. Art Yanma (ok yava bir yanma)

26
1.6 LTERATR ARATIRMASI

ten yanmal motorlarn modellenmesi konusunda son yllarda iki simlasyon teknolojisi n
plana kmaktadr. Bunlar (Ylmaz 2008);

Termodinamik ve akkanlar dinamii simlasyon teknolojisi; motorlarda yanma ve gaz
deiimini inceleyerek motorun yakt emisyon optimizasyonun salanmas ve gelitirilmesi
amacyla yaplmaktadr.

Mekanik simlasyonlar; motor parametreleri zerinde motor aksamlarnn etkisini aratrmak
ve motorun ses, vibrasyon ve dayanm parametrelerini incelemek amacyla yaplmaktadr.

Bu alma da; iten yanmal motorlar da krank milinin tasarm parametrelerinin tespit
edilmesi, incelenmesi ve numune krank milinin bilgisayar yazlmlar kullanlarak
modellenmesi ve analiz edilmesi, analiz neticesinde krank milinde belirlenen 10 mod
deerindeki hasar risklerinin ortaya kartlmas amalanmtr.

Kra (1998), iten yanmal tek silindirli iki stroklu kk bir benzinli motorda eksantrik
krank-biyel mekanizmas uygulamasnn motor performans zerine etkilerini incelemitir.
Orijinal mekanizmada pistonun hareket ekseni ile krankn dnme ekseni akk iken bu
mekanizmada; bu faktr ortadan kaldrlm ve ilaveten silindir ekseni belirli a deerinde
dndrlerek mekanizmann kinematik, dinamik ve termodinamik analizleri
gerekletirilmitir (Kra 1998).

Metallidis ve Natsiavas (2003), krank milinde burulma esnekline sahip, teleme hareketi
yapan tek ve ok silindirli makinelerin dinamik modelleri zerine alma gerekletirmitir.
Yaplan bu almada, sistemdeki atalet momenti de dikkate alnmtr. Bunlara ilaveten hem
tahrik hem de diren momentleri krank mili hareketinin fonksiyonu olarak ifade edilmitir.
almada sistem parametrelerinin sistem dinamii zerine nasl bir etkide bulunduu
aklanmtr.

ahin (2001), iten yanmal motorlarda kullanlan krank-biyel mekanizmasnn kinematik ve
dinamik analizini gerekletirmitir. Ford Escort motoruna ait krank biyel mekanizmasnn
referans alnmas suretiyle gerekletirilen almada, ncelikle motorun teknik verileri

27
dahilinde hareketli uzuvlara ait kinematik parametreler belirlenmi ve daha sonra
mekanizmada meydana gelen kuvvetler irdelenmitir. Bu inceleme iin dnme ve teleme
merkezlerindeki ktle deerleri, statik ktle indirgeme kurallarna gre belirlenmitir.

Jian Meng vd. (2011) sonlu elemanlar metodunu kullanarak 4 silindirli motora ait krank
milinin stres ve deneysel modal analizini gerekletirmilerdir. boyutlu model oluturmak
amacyla Pro/Engineer program kullanlmtr. ANSYS program kullanlarak sonlu
elemanlar metodu ile vibrasyon,burulma ve gerilme analizleri yaplmtr.Bu sayede krank
mili zerinde eksenler arasnda meydana gelen maksimum deformasyon, maksimum stres
noktalar ve tehlikeli blgelerin tespiti yaplmtr. Frekans ve vibrasyon arasndaki iliki
deneysel modal analiz gerekletirilerek ortaya konmutur.Bu almada motor tasarmnn
optimizasyon deerlerini tespit edilerek teorik temeli oluturmay amalamlardr.

Bengisu vd. (1986), mafsal boluklarnn mevcut olduu drt-ubuk mekanizmasn referans
alarak bu boluklarn mekanizmann dinamii zerine etkilerini teorik ve deneysel olarak
incelemitir.

nar vd. (2009), 4 silindirli, 4 zamanl, buji ile atelemeli 1699 cc hacmindeki bir motora ait
krank milinde hasar analizini incelemitir. Baz karakterizasyon ve krk yzey analizleri
yaplarak hasar nedenleri tespit edilmi ayn zamanda mikroyap ve kimyasal analizleri
yaplmtr. Krank milindeki yksek gerilim blgelerini belirlemek amacyla sonlu elemanlar
yntemi ile analiz yaplmtr.

Chatterley (1998), krank millerinin retim metotlarn incelemitir. Yapm olduu almada
dvme ve dkm krank mili retim yntemlerini inceleyerek farkllklar ortaya koymutur.

Xiao-li ve Yuan-jun (2010), tek silindirli motora ait parametrik dizayn modeli oluturarak
Pro/E ve ADAMS programlarn kullanarak krank milinin dinamik analizini yapmlardr.Bu
almada krank mili tasarmnn ana parametrelerini belirleyerek bunlarn krank mili
zerindeki etkilerinin tespitini yapmlardr.

Rajendran ve Narasimhan (1997), eylemsizlikteki deiimin burulma ve bklme titreimleri
altndaki krank millerinin serbest titreim karakterlerine etkisini incelediler. almalarnda
tek silindirli motor krank milinin geometrisini aratrdlar. Analizde, eylemsizlikteki

28
deiimden dolay oluan parametrik uyarmlar ve buna bal rijitlik dikkate alnmamtr.
Serbest titreim karakteristiklerini krank milinin sahte statik durumda hesapladlar ve
yaklam sadece yksek dereceli kritik hzlarn alma hz aralnda bulunduu kk
motorlar iin doruladlar.

Brusa vd. (1997), sistemin krank asna bal olarak deien parametresini gz nnde
bulundurarak krank milinin burulma titreimleri zerinde altlar. Hem serbest hem de
dardan uyarmlar verilen tepkilerle ilgilenmilerdir. Periyodik katsaylara sahip lineer
diferansiyel diferansiyel denklemlerden oluan matematiksel bir model elde ettiler.

Nehme vd. (1998), tek silindirli motorlarn piston grubu/balant rotu/krank mili
mekanizmasnn esnemeyen ve esnek hareketlerini engellemek iin datlm ktle modeli
gelitirdiler. Model krank mili zerindeki burulma titreim ve dzlem d enine deformasyon
ile balant rotundaki dzlem d enine deformasyonu gz nnde bulunduruyor. Krank
yataklar, krank pimleri ve krank kollar basit kiri elemanlar olarak; volan, krank dilileri ve
balans arlklar ise rijit cisimler olarak ele alnd.

Balamurugan vd. (2011), bilgisayar destekli sonlu elemanlar metoduyla tek silindir motorlarn
krank milinin dinamik tepkisini kullanarak yapsal analiz gerekletirdiler. Yapsal analiz
sonularna gre blgelerin deformasyon durumlarn inceleyerek uygun tasarm bulmaya
altlar. Bu sayede krank mili optimizasyonunu salamaya almlardr.

Xingguo vd. (2007), oluturulan prototip krank mili zerinde sonlu elemanlat metodunu
uygulayarak dinamik simlasyon yapmlardr. Oluturulan prototip ile multi-rijit krank mili
ve flexible krank mili sistemlere gre rnekler ile dinamik analiz yaparak optiumum dizayn
parametrelerini bulmaya almlardr.

Pasricha ve Carnagie (1976), tek silindirli dizel motorlarn snml burulma titreimlerindeki
deiken eylemsizliin etkisini aratrdlar. Hareketin nemli karakteristiklerini tahmin
edebilmek adna kk yer deitirmeler iin krank milinin hareket denklemi lineer hale
getirildi. Numerik analizde deiimli Euler denklemleri kullanld. Dalga biimi tepkilerine
motor dnnn farkl hzlarnda alld.

29
Burla vd. (2003), parametrik modelleme kullanarak krank mili burulma titreimlerinin 3
boyutlu sonlu elemanlar analizi iin parametrik bir model gelitirdiler. Krank milinin sonlu
elemanlar modelini elde etmek iin ANSYS kullandlar ve ana yataklar dorusal yaylar ve
amortisrler eklinde modellediler. Piston ve ileri geri hareket eden ktleler krank
pimlerinin ularna yld. Herhangi bir silindirdeki gaz ve eylemsizlik kuvvetlerinin yakn
krank muylular tarafndan eit ekilde desteklendiini varsaydlar.

Yavuz vd. (2010), mekanik sistemlerdeki krank-biyel mekanizmasnn zamana bal ivme
deiimlerinin incelenmesi amalanmtr. alma yaplrken zerinde yatay ve dikey piston
bulunan krank-biyel mekanizmas bilgisayar destekli mekanik sistem analiz program olan
ADAMS programnda modellenerek pistonlar arasndaki ivme deiimi sonular
gzlenmitir.

Bengisu vd. (1986), drt-ubuk mekanizmasn referans alarak mafsal boluklar
mekanizmasnn dinamii zerine etkilerini teorik ve deneysel olarak incelemitir.

Khemili ve Romdhane (2008), eklem boluklu bir krank-biyel mekanizmasnn dinamik
analizini hem deneysel hem de bilgisayar ortamnda ADAMS programnda
gerekletirilmitir. Rijit ve esnek uzuvlu olarak mekanizmann analizinden elde edilen
sonular karlatrldnda, uzuv esneklii ile mekanizmadaki darbe etkisinin nemli oranda
snmlendii grlmtr.

Idris (2013), ProEngineer ve ANSYS programlarn kullanarak sonlu elemanlar yntemine
gre tek silindirli krank milinin uzama analizi yapmtr. Ayn zaman krank milinin dizayn
modifikasyonlarn da sonu aamasnda deerlendirmitir.

30

31

BLM 2

KRANK MLLER

ten yanmal motorlar yakttan elde edilen enerjiyi mekanik enerjiye dntren sistemlerdir.
ten yanmal motorlar ana g kayna olarak zellikle tatlarda kullanlmaktadr. ten
yanmal motorlarn en nemli paralarndan birisi de krank milleridir. Bu blmde krank
millerinin tasarm ve retim aamalar zerinde durulacaktr.

Krank milleri yatay da elde edilen dairesel hareketi pistonlara ileterek pistonlarn yukar ve
aa hareketini oluturmak amacyla tasarlanm yda pistonun dorusal hareketini dairesel
harekete eviren motor elemanlardr.

2.1 TEN YANMALI BR MOTORA AT KRANK MLNN NCELENMES

ten yanmal motorlarda krank miline ait ana elemanlar arasnda; ana yatak, ana yatak
yalama gei delikleri, krank yataklar, krank yalama gei delikleri, volan balant flan,
kart arlklar yer almaktadr.

ekil 2.1 Krank mili ve paralar (Kaya 2011).

32
2.2 TEN YANMALI MOTORLARDA KRANK ML DZAYNI

Otomotiv sektrnde artan rekabet ve gelien teknoloji ile birlikte rn gelitirme
altrmalar mteri beklentilerini karlamaya odaklanmtr. Krank milleri de iten yanmal
motorlarn en nemli ve karmak paralar arasnda yer almaktadr. Krank millerinin tasarm
ve retim srelerinde; birim fiyat, tasarm sreci, retim sreci, arlk ve dayankllk gz
nnde bulundurulmas gereken nemli parametrelerdir.

Dubenkysye gre otomotiv konsepti oluumu; konsept geliim aamas, retim ncesi
mhendislik aamas, retim esnasndaki mhendislik almalar aamas, yorulma analizi
aamas, tekrar dizayn aamas olmak zere 4 ana sreten meydana gelmektedir. Bu
aamalara ek olarak bir ok aama konsept oluumunda dikkate alnarak rn tasarmna
katkda bulunmaktadr. Dubenkys krank mili retim konseptinin oluumunu aamalara
ayrarak ak emas oluturmutur. Bu ak emasn aadaki gibi zetlemek mmkndr
(Dubensky 2002).

Krank mili konsept dizaynnn oluumuna; motor tipi ve gc parametrelerine gre silindir,
balant rod ve piston ktleleri ve volan ktlesi hesaplanarak balanr.
Krank mili zellikleri; krank mili malzemesi, proses deikenleri, ana ap ve boy
parametreleri belirlenen ilk girdiler nda hesaplanr.
Krank mili konsept dizaynnn oluturulmasnda maksimum tork, g, kart gaz basnc ve
turbo arj etkisi nemli parametre deerleridir. Bu deerler dnen ve kart arln
hesaplanmasnda kullanlmaktadr.
Maksimum g ve tork deerleri altnda krank dizaynnn yaplmas amacyla maksimum
piston ve atalet kuvveti deerleri kullanlmaktadr.
Krank mili boyutlarna gre yatak kuvvetleri hesaplanmaktadr.
Krank miline ait eilme momenti, burulma ve gerilmeler tam ykl durum parametreleri
dikkate alnarak tekrar gzden geirilerek kontrol edilir ve hesaplanr.
Eilme yorulma dayanm ilgili denklemler kullanlarak hesaplanr.
Gvenlik faktr Goodman diyagram ile hesaplanan deer ile tasarm yaplan krank mili
ile karlatrlr. Snr deerleri ierisinde ise tasarm kabul edilebilinir. Aksi ise; tasarmn
btn aamalar tekrarlanarak kontrol edilmek durumundadr.

33
2.3 KRANK ML RETM AAMALARI

Krank milleri iten yanmal motorlarn en nemli parasdr. Krank millerinin tasarm sonsuz
mr prensibine gre yaplmaktadr. Bu durumda krank milinin imalinde gzden kaabilecek
bir sorun motoru etkileyerek almamasna neden olabilecektir.

Krank mili motordaki dier ekipmanlar da etkileyen en nemli ekipmanlardan birisidir. Bu
nedenle krank mili imalatn hassasiyet ok nemli yer tutmaktadr. Krank mili retimde
sklkla iki imalat yntemi kullanlmaktadr:1-Dvme, 2-Dkm. Krank milinin ve motorun
tasarm parametrelerine gre seilen retim tipinde imalat sreci gereklemektedir.

2.3.1 Dvme

Basma kuvvetlerinin etkisi altnda genellikle scak, yar scak veya souk olarak paraya plastik
ekil verme ilemine dvme (forging) denir. Birok para da yksek mukavemet istenildiinde
dvme yoluyla ekillendirilir. Krank milleri yksek mekanik zellikler istenen paralar olup
dvme yntemi ile imalat yaplabilmektedir.

Krank milinin dvme olarak imalatnn gereklemesi birok sre neticesinde olumaktadr. Bu
sreler retim yapacak tesisin kapasite ve maliyet hedeflerine gre fakllklar gstermektedir.
Sz konusu sreleri genel olarak Fatemi u ekilde zetlemitir (Williams and Fatemi 2007).

Hammadde olarak krank mili imalatnda kullanlacak malzeme seilir ve Fatemi almasnda bu
malzemeyi AISI 1045 olarak semitir (Fatemi and Zoroufi 2002).
malat aamasnn balangcnda krank mili imalinde kullanlacak malzemenin kimyasal
kompozisyonu incelenmektedir.
malat yaplacak krank milinin kaba boyutlarna gre malzeme kesimi yaplr.
Malzeme 900
O
C ila 1000
O
C stlarak dvme ilemi ncesi hazrlanr.
n dvme ileminde geirilerek krank miline kaba ekli verilir.
Son dvme aamasndan da geen malzemeye son ekli verilir.
Dvme sonucu krank milinin boyunda meydana gelen fazlalklar kesilerek malzeme zerinden
alnr.

34
apaklarn krank mili yzeyinden uzaklatrlmas amacyla son bir dvme ileminden daha
geerek yzey temizlilii kaba olarak salanr.

ekil 2.2 ift silindirli bir krank miline ait dvme yntemi retim sreleri (Kaya 2011).

Dvme ilemi sonras malzemenin takm tezgahlarnda ilenerek ilgili teknik resim l ve
toleranslarna gelmesi salanr.
leme ile birlikte yalama deliklerinin eksenleri belirlenerek yalama delikleri delinir.
leme ilemlerinin tamamlanmasnn ardndan krank mili sl ileme tabi tutularak
mekanik zellikleri iyiletirilir.
Isl ilem sonras yzeye souk ekil verilerek yzeyde bir n gerilme tabas oluturulur.Bu
yntem malzemenin yorulma dayanmn nemli artrmaktadr.Ayrca bu yntem malzeme
de stres korozyon atlaklarna kar diren meydana getirir.
Souma esnasnda krank mili zerindeki eriliklerin giderilmesi amacyla krank mili
dorultma ilemleri gerekletirilir.
Dorultma sonras krank mili ilk aama talama ilemine tabi tutularak kaba olarak teknik
resim llerine getirilir.
Kaba talama sonras krank milini teknik resimde belirtilen l ve toleranslara getirmek
amacyla hassas talama yaplr.
Hassas talama sonras krank mili nihai rn halini alr.
malat aamasndan sonra krank milinin dinamik balans kontrol yaplarak balans ktlesi
ve yeri tespit edilir.
Dinamik balans kontrol ve giderilmesi sonras krank mili yzey temizlii yaplr.

35
malat yaplan krank milinin son kontrolleri teknik resimler zerinde kontrol edilir.
Son olarak paketleme ilemi sonras kullancya ulatrlr.

ekil 2.3 Dvme prosesi ak emas.
Hammadde Girii
Hammaddenin
ncelenmesi
Dvlecek Malzeme
Boyutlarnn
Belirlenmesi
Malzeme
Istma(Hazrlama)
lk Aama Dvme
lemi
kinci Aama Dvme
lemi
Dvme Sonucu Fazla
Malzemenin Kesimi
apak Temizleme
Yzey Hazrlama ve
Merkezleme lemi
Yzey ve Boy leme
Yalama Deliklerinin
Delinmesi
Isl lem
Kumlama
Dorultma lemi
Kaba Delik Delme
Hassas Delik Delme
Dinamik Balans
Ykama
Son Kontroller ve
Paketleme

36
2.3.2 Dkm

Metalin sv faza kadar stlarak elde edilen parann ekline sahip bir kalp boluuna
dklmesi ve yerekimi veya basn uygulanarak sktrlp katlaarak kalptan ayrtrlmas
yntemine dkm denir. Gnmzde geometrisi birbirinden farkl birok malzemenin
imalinde dkm yntemi kullanlmaktadr. ekil 2.4 de dkm yntemi grlmektedir.

ekil 2.4 Dkm kalb.

Dkm yntemi retimi yaplan krank milinin mekanik ve kimyasal zelliklerine gre
farkllk gstermektedir. Krank milleri alma koullarna bal olarak yksek scaklk,
yksek devir says, korozif bir ortam, pistonlardan gelen darbe ve titreimler, yataklardaki
srtnme gibi birok zorluklarla kar karyadr. Dolaysyla seilecek malzeme de bu
koullara uyum salayabilecek zelliklerde olmaldr (Krolu 1995).

Dkme demirler, %2den fazla oranda karbon ieren demir-karbon alamlardr. Dkme
demir eilme mukavemeti ynnden zayf olmakla beraber, konstrksiyon ynnden ok
faydaldr. Bu tip krank mili, yzeyi sertletirilmi krank miline gre daha ucuzdur. Dkme
demirden yaplan krank milinin bu faydasna karlk, mukavemet ynnden zayf olan
zelliini artrmak iin ana muylu yatak aplar ve krank kollar normale gre daha byk
yaplr ve yuvarlanma aplar ile silindirler aras mesafe bytlr. Ancak krank milinin
bymesi baz mahzurlarla beraber maliyetini de artrr. Dkme demirli krank milinin anma

37
direnci yksek olduu iin ana ve muylu yataklarda, kurun-bronzlu ve bakr-kurunlu yatak
kullanlr. Bunlarda yaklak olarak 300 Brinell sertlii gerekmektedir.

Krank milinde malzemenin yzey sertlii nemli olmakla beraber mukavemet de nemli
olmaktadr. Esas olan yorulma mukavemetidir. elikte maksimum gerilim mukavemeti
6 ton/cm
2
nin zerinde olan malzeme ok azdr.

Krank mili malzemesi DIN 17200e gre ekme mukavemetinin 800-950 MPa olarak
seilmelidir. ekme mukavemetinin belirlenmesinde krank milinin tasarm parametrelerinin
de etkisi dikkate alnmaldr. zellikle byk apl krank millerinde yksek sertlik derecesi
ancak alaml eliklerle salanabilir.

izelge 2.1 Krank mili malzemeleri.
Malzeme ekme Dayanm Akma Dayanm Elastisite Modl Poisson
GGG60 552 MPa 379 MPa 175 GPa 0,275
DIN 17200 550-750 MPa 300-470 MPa 205 GPa 0,29

Krank mili hammaddesi olarak dkme demir, nitrojen banyosunda yeterli sertlik seviyesine
getirilmesine ramen yksek devirli dizel motorlarda kullanlmaz ama baz benzin
motorlarnda kullanlmaktadr (akr 2007).

Dkme demirler Lamel Grafitli Dkme Demirler ve Kresel Grafitli Dkme Demirler olarak
ikiye ayrlmaktadr. Krank mili imalinde genellikle kresel grafitli dkme demirler
kullanlmaktadr. Kresel grafitli dkme demir ile retilen rnlerin; stn ilenebilirlik
zellii ve elastisite modlnn yksek olmas, yksek anma direnci, yksek scaklklarda
ise oksidasyon direnci yksek en nemli zellikleridir Bunun yannda titreim snmleme
asndan da kresel grafitli dkme demirler, elik dkme gre 2,5 kat daha iyidir. Lamel
grafitli dkme demir ise kresel grafitli dkme demirlere gre 1,5 kat daha iyidir. Kresel
grafitli dkme demirlerin lamel grafitli dkme demirlere gre fark ise tane birleim
noktalarnda entik etkisi oluturmamasdr.

Allen (1948) Ti ve Pb un mnferit ve beraberce olduklar zamanda, muhtelif miktarlar iin,
kresel grafitlerin eklini ve malzeme zelliklerini nasl etkilediini gstermitir. Buna gre:
C=%3.5, Si=%2.34, Mn=%0.50, S=%0.01, P=%0.02 esas bileimli bir malzeme de %0.05 Mg

38
ile kresel grafitli dkme demir imalat gerekletirilmitir. Bu bileimdeki malzeme
ierisinde Ti elementinin %0.08 e kadar miktarlar iin bozucu bir tesir grlmedii, %0.13
de grafitlerin bozulduu ve mukavemet deerlerinin 25 kg/mm2 ye dt tespit edilmitir.
Pb elementinin % 0.008 miktar dahi kresellemeyi ve zellikleri bozduu zerinde
durulmutur. %0.1 Ti ihtiva eden dkme demirde ok kk Pb miktarlar iin bile,
zelliklerin bozulmaya balad grlmtr. Miktar belirtmeksizin Pb,Ti Al, Sb, Sn, As iin
kresel grafitli dkme demir malzemesinde bozucu etki yaptklar literatrde belirtilmitir. Bu
elementlerden (Sb, Bi, Pb, As) in bozucu etkileri, miktarlar ile birlikte Loper (1968), in
almalarnda gsterilmitir. Bu trden yaplan almalarn en yenisi 1969 uluslar aras
dkm kongresinde teblii olarak sunulan Mgsz kresel grafitli dkme demirlerde Ti, Cu
ve Mn in tesirleri adl alma gsterilebilir (man 2008).

Chatterley ve Murell (1998), oluturduu aadaki tabloda, krank mili retim metotlarn
kendi ierisinde irdeleyerek ana rn ortaya kana kadar gerekleen sreci hem dkm hem
de dvme olarak karlatrmaktadr. Krank milinin dkm olarak imalat incelendiinde;
model aamasnda; alminyum konstrksiyonun, kalplama aamasnda silis kumu ve
reinenin kullanld grlmektedir. Scak metal kalba dklerek en az 24 saat
beklenmektedir. Dkm aamasndan nce yolluk tabanna Germalloy malzeme entegre
edilir. Yolluk direkt olarak kalp besleyici metal akn salamaktadr. arj metalinin
ierisinde %25 ham demir,%50 geri dnm hurdalar ve %25 elik hurdas yer almaktadr
(Chatterley and Murell 1998).

39

ekil 2.5 Dkm prosesi ak emas.

Dkm Dizayn
Model Hazrlama
Kalp Hazrlama
Metal Hazrl &
Dkm
Dkm Sonras
Yolluk Fazlalklarnn
Kesimi
Tavlama
Kaba leme
Pin Deliklerinin ve
Yatak Yzeylerinin
Hazrlanmas
Isl lem
n leme
Pah Krma
Sk Geme
Yzeylerin
Hazrlanmas

40

41

BLM 3

KRANK ML SSTEMLERNN KUVVET VE STRES ANALZ

Krank milleri farkl geometrisi ve etki eden unsurlarn deikenlii nedeniyle, krank milline
gelen kuvvetlerin ve yklerin hesaplanmas zordur. Bu konu da yaplan almalar zellikle
gvenlik faktrlerinin belirlenmesi ynnde gelitirilmitir. Bu amala eitli prosedrler
oluturulmu ve bu prosedrlerin analizlerde aadaki noktalar ele alnmtr:

Gerilim younluunun en fazla olduu blgedeki stres tipinin belirlenmesi.
Eilme ve burulma gerilmelerinden elde edilen edeer gerilmelerin tespit edilmesi.
Parann dayankllk snrnn belirlenmesi (mr tayini).

3.1 KRANK ML SSTEMLERNDE KUVVET ANALZ

ten yanmal motorlarda kuvvetler iki ana kategoriye ayrlmaktadr. Birincisi, silindirler
iindeki gaz basncyla oluan basn kuvvetleridir. kincisi ise hareketli motor paralarnn
artan ya da azalan ivmelerinden dolay oluan eylemsizlik kuvvetleridir. Basn kuvvetleri
arlkl olarak motora uygulanan yke balyken eylemsizlik kuvvetleri ve momentleri
sadece motor hzna baldr. Ayn zamanda yer ekimi kaynakl kuvvetler de bulunmaktadr
ama gaz basnc ve eylemsizlik kuvvetleriyle karlatrldklarnda gz ard edilebilirler
(Ylmaz 2008).

3.1.1 Basn Kuvvetleri

Silindirlerde gaz basnc piston balarna, silindir bana ve silindirin yan duvarlarna etki
eder. Gaz basn kuvveti u ekilde hesaplanr (Ylmaz 2008);

2
P
D
F = P()
4
(3.1)

42
Formlde yer alan D silindir apn, P() krank koruyucu kapa ila silindir ierisindeki gaz
basnc farkn simgelemektedir. Gaz basnc kuvvetleri krank miline piston ve balant kolu
ile iletilmektedir. Gaz basnc ncelikle maksimum yanma basncna baldr ve bu da
sktrma oranna, sktrma basncna, yanma ilemi, karma ve motor ykne baldr.

3.1.2 Eylemsizlik Kuvvetleri

Eylemsizlik kuvvetleri ile ivme ters ynde ilerlemektedir. Eylemsizlik kuvvetlerinin
belirlenmesi iin hareketli paralarn ktleleri ve arlk merkezleri bilinmelidir. Karmak
paralarn ktlelerini ve arlk merkezlerini belirlemek iin bu paralar basit geometrik
paralara ayrlabilir ya da herhangi bir CAD program kullanlabilir.

Hareket kabiliyetine sahip motor paralarnn hareket biimleri aadaki gibidir (Ylmaz
2008);

Krank kolu ve balant rotunun pistonun yanndaki paras krank mili ekseni etrafnda dner.
Piston ve balant rotunun piston yaknndaki paras ileri - geri hareketi yapar.
Arlk merkezi ile balant rotunun orta ksm elipse benzer bir dairesel dn yoluna sahiptir.

Eylemsizlik momenti ktleye ve konuma bal bir fonksiyona sahiptir ve bu nedenle krank-
biyel mekanizmasnda deien geometriyle birlikte eylemsizlik momenti de deiecektir. Bu
nedenle, eylemsizlik kuvvetleri ksmda incelenmektedir; balant rotundaki eylemsizlik
kuvvetleri, hareketli paralardaki eylemsizlik kuvvetleri, ileri - geri hareketi yapan
paralardaki eylemsizlik kuvvetleri.

3.1.2.1 Balant Rotundaki Eylemsizlik Kuvveti

Balant rotu dzlemsel harekete sahiptir. Balant rotunun hareketini tanmlamak hem
telenme hem de dnme hareketi yapt iin krank-biyel mekanizmasnn dier paralarna
gre daha karmaktr. Balant rotundaki eylemsizlik kuvvetlerini bulmak iin hareketin
rotun arlk merkezinin telenmesi ve kendi etrafndaki dn sonucu olutuu
dnlebilinir.

43
Balant rotunun tamam arlk merkezinin telenmesine gre yer deitirdii iin,
eylemsizlik kuvveti u ekilde hesaplanr(Ylmaz 2008);

i.cr cr G.cr
F =-m .a
,
j+1 j+1 j+1
2 2
X
R = R +R
(3.2)

Balant rotunun arlk merkezi etrafndaki dnme hareketini sonsuz kk eleman dm
zerinde normal kuvvet
N
dF
N
F ve teetsel kuvvet
T
dF oluturur. Balant rotunun tamam
iin integral alndnda, bu kuvvetlerin toplamlar, arlk merkezi etrafndaki statik momenti
temsil ettikleri iin sfrdr.

N
cr
N
cr
2
cr
con-rod
cr
con-rod
F =- xdm=0
F =- xdm=0
TR
TOT P
F =F +F (3.3)

Toplam teetsel kuvvetler sfr olmasna ramen balant rotundaki ktlesel elemanlara etki
eden teetsel kuvvetler arlk merkezi etrafnda dnme momenti olutururlar:

T
cr
2
cr cr cr
con-rod
M =- x dm=-I
(3.4)

Yukardaki denklemde
cr
I , balant rotunun arlk merkezi etrafndaki ktlesel eylemsizlik
momentini temsil etmektedir. Bylece balant rotuna arlk merkezinin teleme
hareketinden dolay bir eylemsizlik kuvveti ve bu merkez etrafnda dnten dolay oluan bir
moment etki eder (Ylmaz 2008).

Ayn sonu piston ve krank pimi yerine (ayn srayla) yerletirilecek kmelenmi ktleler
A
m
ve
B
m den oluan iki paral edeer bir sistem kullanlarak da elde edilebilir. Dinamik
adan edeer bir balant rotu modeli iin gereklilik salanmaldr;

Toplam ktle orijinal gvdenin ktlesine eit olmaldr.
Arlk merkezi orijinal gvdeninkiyle ayn olmaldr.

44
Eylemsizlik momenti orijinal gvdeninkine eit olmaldr.

Ana balant rotu ile dinamik olarak edeer olmas iin oluturulacak sistemin salamas
gereken koullar u ekilde gsterilebilir:

(3.5)

Bu sistem drt bilinmeyenli denklemden olumaktadr ;
A
m ,
B
m ,
A
x ,
B
x sonsuz zme
sahiptir

3.1.2.2 Dnen Paralardaki Eylemsizlik Kuvveti

Krank miline etki eden kuvvetlerin elde edilmesi iin tm hacim boyunca hacimsel integral
alnmaldr. Bylece, krank kolu iin;

web
2
i x
web
F = r dm
(3.7)

Yukardaki integral krank kolunun statik momentini temsil etmektedir ve kolun toplam ktlesi
ile dnme ekseninin arlk merkezine olan uzaklnn arpm eklinde de gsterilebilir:

web web
i x web G
web
S = r dm=m r
(3.8)

Bylece krank kolunun eylemsizlik kuvveti u ekilde gsterilebilir:

web web
2
i web G
F =m r
(3.9)

Ayn yntemle krank pimi, balans arl ve hareketli paralarn eylemsizlik kuvvetleri;
m
A
m
B
m
cr
x
A
m
A
x
B
m
B
x
A
2
m
A
x
B
2
m
B
I
cr

45
cp
cw cw
cr
2
i cp
2
i cw G
2
i cr-r
F =m r
F =m r
F =m r
(3.10)

eklinde hesaplanabilir.

Krank pimi, krank kollar ve balant rotunun hareketli paralarndan oluan dnen ktle
R
m
olarak yeniden adlandrldnda her silindir iin dnme eylemsizlik kuvveti u ekilde
yazlabilir:

R
2
i R R
F =m r (3.11)

R
r krank milinin dnme merkezi ile dnen ktlenin arlk merkezi arasndaki uzakl temsil
etmektedir.

3.1.2.2 leri - Geri Hareketi Yapan Paralarn Eylemsizlik Kuvveti

Piston ktlesi, segman, piston pimi ve balant rotunun ktlesi
TR
m olarak yazldnda,
eylemsizlik momenti;

TR
i TR P
F =-m (3.12)

eklinde yazlabilir. Burada,
P
a piston ivmesini temsil etmektedir.

3.2 KRANK DZSNDEK KUVVET BLNMES VE ANA YATAKLARDAK
KUVVETLER

Krank mili montajndaki kuvvetler ekil 3.1de ematik olarak gsterilmitir. Silindir
eksenindeki toplam kuvvet u ekildedir:

TR
TOT P
F =F +F (3.13)

46
Toplam kuvvet,
TOT
F , balant rotu eksenindeki
CR
F ye ve silindir eksenine normal olan
N
F
ye ayrlr. Bu kuvvetlerin deerleri u ekilde hesaplanr;

TOT TOT
CR
2 2
N TOT TOT
2 2
F F
F = =
cos
1- sin
.sin
F =F .tan=F .
1- .sin
(3.14)

ekil 3.1 Krank miline etki eden kuvvetler (Ylmaz 2008).

Dnme eylemsizlik kuvvetleri krank milinin ekseni ynnde yazldnda aadaki
denklemler elde edilir:

X
Y
R CW R
R CW R
F = F -F .sin
F = F -F .cos
(3.15)

Ana yataklardaki kuvvetler statik ve dinamik olarak belirsizdir.Ancak bu kuvvetler genelde
yan yana iki krank zerine etki eden ve daha uzak kranklar zerine etki eden kuvvetlerden
etkilenmeyen kuvvetler olarak tanmlanmaktadrlar. Bylece, mantkl bir yaklam olarak,
ana yataklara etki eden kuvvetler, sadece yan yana olan kranklar zerine etki eden kuvvetler
gz nne alnarak hesaplanabilir. ekil 3.2de ana yatak ykleri gsterilmitir.

47
Silindir zerindeki kuvvetler silindir ekseni ve krank milinin dnme ekseninin kesiimi
ynnde yazlrsa aadaki denklemler elde edilir.

i i X
j j
X N R
TOT R
F =-F +F
F =F -F
(3.16)

ekil 3.2 Ana yataklardaki kuvvetler (Ylmaz 2008).

Ana yataklardaki x ve y-ynlerindeki ykler u ekilde hesaplanr:

j+1 j j+1
j+1 j j+1
X X X

1
R = F +F
2
1
R = F +F
2
(3.17)

Ana yatakdaki kuvvetin bykl ise;

j+1 j+1 j+1
2 2
X
R = R +R
(3.18)

eklinde hesaplanr.

48

49

BLM 4

KRANK ML STRES ANALZ SONLU ELEMANLAR VE KLASK ANALZ
TEKNKLERNN NCELENMES

Mevcut kuram ve kanunlara gre dizaynlar ve mterinin tercihleri, iten yanmal motor
dizaynnda temel belirleyici bask unsurlardr. Bu blmde krank mili stres analizinde
kullanlan metotlarn hiyerarisinden bahsedilecektir. Daha yksek verimle retim
yaplabilmesi iin FE ve klasik metotlar kombine ederek dizayn optimize eden, bilgisayar
temelli sistem analizi programlar gnmzde ska kullanlmaktadr. Bu programlar da
basitletirilmi klasik metotlar CAD-temelli dizayn prosese eklenmitir. Bu metotlar
sayesinde karmak yaplarda bile hzl geri bildirimleri elde edilmektedir. eitli FE
seviyeleri daha detayl krank mili analizlerinin yaplmas iin tercih edilmektedir.

Gnmz de krank mili dizayn analiz teknikleri geliimi iki ynde gereklemektedir.
Birincisi, Modern motor dizayn parametreleri ile akan talepler, zellikle yksek g
aray, vb. talepler, gnmze dek yaplan dizaynlardan farkl olarak daha geni kapsaml
almalar yaplmasn gerektirmektedir.

kinci olarak, bu gelimelere ek olarak, krank millerinin dizayn aral ve analiz performans
artrlmas almalardr. Her bir parametreyi gelitirmek iin dar zaman aral bulunmakta
ve dizayn farkllatka sonular da deiiklik sz konusu olmaktadr.

4.1 METOTLARIN HYERARS

Krank millerinin model oluturma aamasnda 3D bilgisayar destekli programlar
kullanlmaktadr. Bu programlar analizleri sonucunda yoruma ak sonular ortaya koyarak
konsept dizaynnn oluturulmasnda nemli faydalar salamaktadr. Model ve analiz
esnasndaki deiimler karlatrlmaktadr. Bu seviyedeki teknik yorumlar dizayn ncesi

50
model zerindeki ngrlen iyiletirmelerin yaplmasn ve gelitirilmesini salamaktadr. Bu
durum geleneksel kurallarnn bir ksmnn zamanla deiimine yol amtr.

Krank milinin dinamik analizinin yaplabilmesi iin ncelikli olarak modelin bilgisayar
ortamnda hazrlanmas gerekmektedir. Bu model dizayn optimizasyonun da ve birok analiz
de kullanlabilir. Konsept oluturma aamasnda, krank milleri yorulma analizinin tespitinin
yaplmas bakmndan optimize edilmi paralardr. Krank millerine etki eden kuvvetler
motor titreim deerine ve silindir bloa gelen kuvvetlere de etki etmektedir. Ayrca zellikle
krank mili zerinde oluan ya filmleri sistem emniyeti bakmndan nemlidir. Bu deerin
tespiti iin malzeme ve retim prosesi birlikte dikkate alnmaktadr.

ekil 4.1 eitli analiz seviyeleri arasndaki bilgi ak (Ylmaz 2008).

51
Bu farkl aamalarda pratik ve verimli bir program takm elde etmek iin, modlere ayrlm
bir yaklam benimsenmitir. Krank mili dizaynnda kullanlan eitli yntemler aadaki
gibidir (Ylmaz 2008):

1. CAD parametrik dizayn ve etkileimli stres analizi.
2. Detayl klasik stres analizi. Bu model iin hesaplanan yklerde statik olarak tanml bir
model kullanld ve torklar zorlanm/snml burulma titreim modelinden alnd.
3. stte verilen seviye 2 deki ykleme koullar ile edeer verilere dayanarak yaplan sonlu
elemanlar stres analizi.
4. Krank milinin statik olarak ar bal modelinden hesaplanan ykleme verilerine
dayanarak yaplan sonlu elemanlar stres analizi.
5. Krank milinin boyutlu tam titreim modelinden elde edilen verilere dayanarak yaplan
sonlu elemanlar stres analizi.

ekil 4.1 de eitli hesaplama modllerini ve izlenmesi gereken yolu gstermektedir. Alt
seviye metotlar, genelde, yksek seviyeli metotlarn elamanlarnn kaldrlm halidir. Bu
yaklam kullanlan farkl metotlarn saysn azaltmakta, kalite kontrol ve kullanc
ainaln artrmaktadr. Ya filmi hesaplamalar bu almann dndadrlar ama krank mili
optimizasyonunun temel ve entegre olmu ksmlarndan birisidir. Pratik olarak, ekil 4.1de
gsterilen proses boyunca hesaplanan yatak ykleri stres tahminlerinde olduu gibi ya filmi
analizinde de kullanlrlar.

4.2 ANALZ METODLARI

4.2.1 Parametrik CAD Metodu (Seviye 1).

Bu seviye, krank mili dizaynnda kullanlan en dk seviye olup hzl ve kullanm kolaydr.
Metot, temel motor dizayn verilerine bal olarak aadakiler gibi krank mili ilk modelinin
oluumunu salamaktadr;

Motor konfigrasyonu ve ateleme dzeni
Silindir ap x strok
Motor tipi ve grevi

52
Krank mili ve yatak materyalleri
Balans says
Maksimum silindir basnc
leri geri hareket yapan ve dnen arlklar

4.2.2 Detayl Klasik Stres Analiz Metodu (Seviye 2)

Girdi Verisi Klasik Metot; Hiyeraride bir sonraki seviye eer oturtulmu ise snmleyici
damperinde dhil olduu krank milinin burulma titreiminin de tam analizini eklenmesi
gerekmektedir (B, ekil 4.1).

Girdi Verisi Sonlu Elemanlar Metodu; Girdi verisi oluturmak iin temel bir teknik
gerektiinde sonlu elemanlar metodu kullanlr. Bu sadece burulma eylemsizliini ve
sertliini ifade etmemekte ayn zamanda yapnn boyutlu zelliklerini ktle, arlk
merkezi, eylemsizlikler ve sertlik cinsinden verir.

Bu zellikler krank milinin boyutlu karakteristiklerinin belirlenmesi iin ok nemlidir.
Sonlu elemanlar yntemi, zelliklerin tamamnn tek bir modelden elde edildii kullanl ve
uygun bir model salamaktadr.

Sonlu elemanlar model oluturulduktan sonra rijitlik analizi yapmak basittir. Bu metot dk
dm younluuna sahiptir. A(Mesh) haline getirme stratejisi sayesinde sonlu elemanlar
modeli analizi hzl bir ekilde yaplabilinir. Girdi CAD sisteminden alnabilir ya da elle
girilebilir.

ekil 4.2 Krank kolu iin rijitlik metodu (Ylmaz 2008).

53
Krank miline etkiyen ykleri aadaki gibi aklayabiliriz;

Sonlu Elamanlar Rijitlik Analizi Ykleme Metodu; Krank kolunun rijitlik analiz srecinin bir
paras olarak kollara yklenen ykler bilinmektedir. Her kola yk etki etmektedir ve
bunlar aada tanmlanmtr;

Burulma Yk; ana yatak kesit dzlemi dmlerine yer deitirmesi eklinde etki
etmektedir. ekil 4.3de bu ykler gsterilmektedir.

ekil 4.3 Burulma yk paketi (Ylmaz 2008).

ekil 4.4 da belirtilen Dzlem i Burulma Ykleri gsterilmektedir.

ekil 4.4 Dzlem ii yk paketi (Ylmaz 2008).

54
ekil 4.5 da belirtilen Dzlem D Burulma Ykleri gsterilmektedir.

ekil 4.5 Dzlem d bklme momenti (Ylmaz 2008).

rnein sonlu elemanlar modelinden elde edilen sonular oluturulan ampirik sonulara gre
karlatrldnda, ekil 4.6 da gsterildii zere karmak yapya sahip modellerde ampirik
sonulardan istenilen verilerin tamamnn elde edilemeyecei tespit edilmitir (Ylmaz 2008).

ekil 4.6 Krank kolu burulma titreim sonular (Ylmaz 2008).

Stres Analizi; girdi verileri eklendikten sonra snmlenmi burulma titreimi hesaplamas
yaplr ve daha detayl bir hesaplama iin torklar girdi olarak programa girilir.

55
4.2.3 Statik Olarak Belirli Ykler Kullanlarak Yaplan Sonlu Elemanlar Analizi (Seviye 3)

Ykleme Metotlar; krank mili zerine etkiyen yklerin hesaplanmasnda kullanmak iin
ana hesaplama metodu vardr. lk metoda gre yk dalm iermemektedir. kinci ve nc
metotlar ise bu etkileri hesaba katmaktadr.

Metodun Ana Hatlar; Stres analizi iin kullanlan sonlu elemanlar metodu cismin serbestlik
derecesini dikkate alarak gsterilmektedir. Stres analizi iin sonlu elemanlar metotlarndan
sadece biri kullanlmamaktadr. Sonlu elemanlar metodundan elde edilen sonular birok
ykn hesaplanmasnda kullanlabilmektedir. Sonlu elamanlar metodu ve klasik hesaplama
metotlar verimli ve gelimi bir hesaplama yapabilmek iin kullanlmaktadr.

Krank Mili Modellemesi Gereklilii; Benimsenen yaklam tam krank mili modellemesinde
pik ykleme koullar gz nnde bulundurulmaktadr.

Model iin uygun snr koullarnn belirlemek olduka zordur. Ancak doru yk trleri
(bklme momentleri, burulma, vs.) tahmin edilebilinir.

A(Mesh); Sonlu elemanlar anda nemli bir nokta da pah blgeleridir. Model de pik stresler
bu blgede olumaktadr. Bu blgeler daha youn a oluumu yaplarak incelenir ve daha
gereki sonular elde edilmeye allr.

Krank milindeki ikinci en kritik stres blgeleri ya deliklerinin etrafnda yer almaktadr. Bu
delikler de entik etkisi oluturacandan kritik yklemelerin meydana geldii en nemli
blgeler arasnda yer almaktadr.

4.2.4 Gelitirilmi Ykleme Koullar Kullanan Sonlu Elemanlar Metodu (Seviye 4)

Yk Paylam Analizinde; daha gereki bir sonu elde etmek gerektiinde krank mili
yklenme verilerinin girilecei daha gelimi bir model kurmaya ihtiya duyulmaktadr.
Statik olarak belirli, yataklarda oluan tepki kuvvetleri hesaplamalar kiri modeli ile
oluturuldu. Bu metot ile; statik analize aadaki ilaveler yaplarak belirlenmektedir(Ylmaz
2008);

56
Sonlu elemanlar modelinden alnan rijitlilik, ktle ve eylemsizlik verileri ile birlikte, tam
boyutlu krank mili modeli.
Krank mili esneklii, lineer ve dnme yn kuvvet eklemeleri,
Ya filmi rijitlilii ve yatak aklklar da Kikuchi modeli kullanlarak eklenir.

ekil 4.7 Yk paylam hesaplamalarnn karlatrmas (Ylmaz 2008).

ekil 4.8 Volan dnme rezonansnda krank pimi stresleri (Ylmaz 2008).

57
4.2.5 Boyutlu Titreim Stresleri (Seviye 5)

Bu metot ile titreim modeli oluturulur ve temelde iki aamaya ayrlr:

Yklerin belirlenmesi.
Streslerin belirlenmesi.

4.3 UYGULAMALAR

4.3.1 Dizayn Optimizasyonu

Dizayn verilerinin belirlenmesi aadaki iki seenekten birinde gerekleir;

lk altrmada kullanlan basit girdi verilerinin kullanlmas,
Detayl krank mili geometrisindeki krank pimi ap, piston kolu,vb faktrleri etkileyen
deiimler.

Analizin ilk iki seviyesi dizaynn model aamasnda hzl dizayn arac olarak kullanlabilir.
Bu seviyeler kabul edilebilir krank mili geometri dizaynna izin vermektedir, bylece btn
motor tasarm prosesi yaplabilir. Bir geometri salandktan sonra daha yksek seviyeli
metotlar optimum krank mili dizayn iin geometrinin detaylarnn belirlenmesinde
kullanlabilir.

Bir dizayn seviyelerinin belirlenmesi, dizayn yapan kiinin deerlendirmesi ile birlikte
motorun tipi ve amacna gre deimektedir.

4.3.2 Bir Sonlu Elemanlar Metodu Kullanm rnei

Bir drt silindirli pistonlu motor da ilk olarak basitletirilmi parametrik yaklam (seviye 1)
ardndan yk paylam ve hesaplanmas modeli kullanan sonlu elemanlar analizi (seviye 4)
ile yaplmtr.

58

59

BLM 5

4 SLNDRL DZEL MOTORUN KRANK MLNN SONLU ELEMANLAR
YNTEMYLE DNAMK ANALZ

5.1 KRANK KOLU STRES ANALZ

5.1.1 Krank Kolu Modeli

Bu alma da, krank miline ait kritik ykleme noktalarnn tespitinde ANSYS yazlm
kullanlmtr. Krank mili modeli rijit olarak oluturularak statik dayankll kontrol
edilmitir. Bu analiz esnasnda krank milinin statik dayanklln hesaplamak iin rijit krank
mili modeli kullanlmtr. Model zerinde de grld zere, simlasyon sonularna ok
az etkisi olan, pahlarn dzgnletirilmi ve ya delii gibi baz kk yapsal karakteristikler
modelde basitletirilmitir. ekil 5.1 de krank mili model kesiti ve ekil 5.2 de krank mili
sonlu elemanlar a rnei yer almaktadr. Ayrca krank mili simlasyonunda kullanlan ana
ller izelge 5.1de listelenmitir. izelge 5.2 de ise alma yaplan krank mili
malzemesine ait fiziksel deerler yer almaktadr.

ekil 5.1 Krank kolu ekli (Meng 2011).

60
izelge 5.1 Krank mili simlasyonunda kullanlan ller.
Fiziksel Parametreler Deerler
Krank Pimi ap (mm) 50
Krank Pimi Eksen Uzunluu (mm) 42
Krank Kolu Ana Mutlu ap (mm) 58
Krank Yan Yzeyi Kalnl (mm) 19
Krank Yan Yzeyi Ykseklii (mm) 134

ekil 5.2 Krank mili sonlu eleman a (Meng 2011).

izelge 5.2 GGG60 malzemesi fiziksel deerleri.
Fiziksel Parametreler Deerler
ekme Direnci (MPa) 600
Akma Dayanc (MPa) 370
Uzama (%) 3-8
Kesit Alanndaki Azalama (%) 3-8
arpma Enerjisi (J) 63
Sertlik(HB) 190-270
Young Modl (GPa) 177
Poisson Oran() 0.275
zktle (g/cm
3
) 7.2
Elastik Modl(kN/mm
2
) 174

61
5.1.2 Snr Koullar

Hesaplamalarn doruluu iin snr koullar kritik faktrlerdendir. Krank kolunun snr
koullar, ykleme ve kstlama snr koullarndan olumaktadr. Mekanik snr koullar
ncelikli olarak unlar ierir; yer ekimi, merkezka kuvveti, krank pimi boyun alan kuvveti,
eitli bklme moment ve torklar vs. Bu alma da yer ekimi, merkezka kuvveti, eitli
bklme moment ve torklar modele datlm kuvvetler olarak uygulanmtr. ANSYS
yazlm yer ekimini ve merkezka kuvvetinin etkilerini belirlenmi yer ekimi ivmesi, asal
hz, z ktle ve fiziksel boyutlara dayanarak kendisi simle edilmitir. Bylece krank piminin
muylu alanna etki eden kuvvetlerin yklemesi, snr koullarndaki kritik faktr haline
gelmektedir. Ykn hesaplanmas iin dinamik metot kullanlarak krank pimi alanna etki
eden yk datlm kuvvet olarak varsaylmtr. Krank muylusu ekseni boyunca datlm
kuvvetlerin radyan ynde 120
o
cosins dalm vardr. ekil 5.3 dalm fonksiyonunun
eklini gstermektedir.

ekil 5.3 Krank pimindeki yk dalm (Meng 2011).

Krank pimi ekseni boyunca yazlan ikinci derece yk dalm denklemi u ekilde
varsaylmtr;

2
x
Q =ax +bx+c (5.1)

x = L olduunda =0, x=0 olduunda = . ,Yukardaki denklem u ekilde
yazlabilir;

2
0=aL +bL+c (5.2)

2
0=aL -bL+c
Q
x
Q
x
Q
max

62
max
Q =c

a, b ve c deerleri (2), (3) ve (4) zlerek elde edilebilir. Sonular;

max
2
-Q
a=
L
, b=0 ve c = . Buna bal olarak, krank pimi aksisinde yk dalm denklemi u
ekilde yazlabilir;

2
X max 2
x
Q =Q 1-
L
(5.3)

Denklemde x = -L-L dir.
Radyal ynde 120
o
ile kosins yk dalm denklemi yle varsaylr;

x
Q x, =Q .cosk (5.4)

Denklemde = -/3-/3. = /3 olduunda Q(x,) = 0 ve k denklem 7 ile hesaplanabilir.

3
2
cos .k=0k= =
3 2
3

Buna bal olarak, Radyal ynde 120
o
ile kosins yk dalm denklemi u hale gelir;

2
X X 2
3 x 3
Q x, =Q .cos =Q . 1- .cos
2 L 2
(5.5)

Krank piminin boyun alanna etki eden toplam yk aadaki denklem ile hesaplanabilir;

L L 2 3 3
c max 2
- - -L -L
3 3
x 3 16
F = Q x, dsdx= Q 1- cos Rddx= RLQ
L 2 9
(5.6)

Q
max

63
Denklemde = R , R krank pimi yarapdr. denklem (5.9) cinsinden aadaki
gibi yazlabilir;

c
max
F 9
Q = .
16 RL
(5.7)

(6)y tekrar yaznca u denklem elde edilir;

2
c
2
9F x 3
Q x, = . 1- .cos
16LR L 2
(5.8)

Denklemde
c
F , krank pimi boyun alanna etki eden toplam yk; x, krank pimi yatak
uzunluudur, x = -L - L denklem (5.7, 5.8). Bu almada krank pimi en byk torkta
alrken en byk yk kullanld.

Snr koullar; sol krank kolunun u yzeyinde X, Y, Z ynlerindeki serbestlik derecesi
snrlanmtr. Sa krank kolunun u yzeyinde X, Y radyal ynlerindeki serbestlik derecesi
snrlanmtr.

5.1.3 Krank Mili Dizayn Hesaplar

Bu alma da incelenen 1.3 Multijet 95 Hp motora ait parametreler izelge 5.3 deki gibidir.

izelge 5.3 Teknik parametreler.
Kapasite 1248 cc
Krank Mili Yaps 4 silindir
ap x Strok 69,6 x 82
Sktrma Oran 17,6:1
Max. G 95hp@4000rpm
Max. Tork 200 Nm@1500 rpm

Pistonlar zerindeki kuvvete F dersek (Choubey 2012);

d
s
d
Q
max

64
2
max
F=AlanxMaxGazBasnc= xD xP =608,42kN
4
(5.9)

Balant kollarna gelen kuvvete F
Q
dersek;

=strok kolu as
sin
sin 6, 25
o
L
R

97,819
cos
Q
FxP
F kN (5.10)

Krank miline gelen teetsel ve radyal bileenleri bulalm;

Teetsel kuvvet;

sin 64, 97
Q
FT F x kN (5.11)

Radyal kuvvet;

cos( ) 73,12
R Q
F F x kN

Rulmanlara gelen teetsel kuvvetler;

1
T1 T2
FTxb
H =H = =4,52kN
b
(5.12)
3
2
26, 30
16
e c
T x d x N mm

1 2
2
b
b b

Rulmanlara gelen radyal kuvvetler;

65
R1 R2
FRxb1
H =H = =4,75kN
b
(5.13)

1 2
2
b
b b

d
c
=krank pim ap=50 mm

Pim merkezinde eilme momenti M
c
dersek;

1 2
620, 90
c R
M H xb kN mm (5.14)

Pim zerinde teetsel moment;

173,66 kN-mm

Edeer teetsel moment;

2 2
645, 20
e
T Mc Tc kN mm (5.15)

Kayma gerilmesi;

3
2
26, 30
16
e c
T x d x N mm (5.16)

5.1 KRANK ML MODEL FORMLASYONU

5.2.1 Sonlu Elemanlar Metodunun Yapsal Dinamik zellikleri

Model sonlu elemanlara blndnde dinamik denge denklemlerine gre (Meng 2011);

i c s
F F F F t
(5.17)

66
eklinde yazlabilir.

Denklemde
{ } eylemsizlik kuvvetinin vektr nicelii
{ } snmleme kuvveti vektr nicelii
{ } elastik kuvvet vektr nicelii
{F(t)} dinamik yk vektr nicelii

Snmlemesiz ya da snmlemenin ihmal edildii sistemlerde yukardaki denklem aadaki
hale gelir;

i s
F F F t (5.18)

Ktle matrisi ve dm yer deitirme vektr eylemsizlik kuvveti yerine koyulabilir.
Bylece { } u hale gelir;

2
2 i
F M t
t
(5.19)

(t) dm yer deitirme vektrn, M ise ktle matrisini simgelemektedir. Dm yer
deitirme vektr ve rijitlik vektr, elastik kuvvet vektr yerine yazlabilirler. Bylece
{ } u ekilde yazlabilir;

.
s
F K t
(5.20)

Denklemde K rijitlik vektrn, (t) dm yer deitirme vektrn simgelemektedir.
Sistem doal titreimdeyken {F(t)l} = 0dr ve denklem u hale gelir,

..
( ) 0 M t K t (5.21)

Denklem 5.17e bal karakteristik denklem u ekilde verilmitir;
F
i
F
c
F
S
F
i
F
S

67
2
( ) ( ) 0 K M t (5.22)

Denklemde , esas frekans simgelemektedir.

ANSYS yazlm; alt uzay aritmetii, interaktif aritmetik, Lanczos aritmetii, azaltma
aritmetii vb. birka aritmetik salamaktadr. Lanczos aritmetii byk ve karmak yaplarn
hesaplanmasna uygundur (Ylmaz 2008).

Lanczos aritmetiinin tretilme basamaklar aada verilmitir;

Belirli vektr dir (i = 1, 2, 3, , r). O zaman, denklem aada u ekilde zlebilir;
i i-1
Kx =Mx
(5.23)

Dikgenletirme;
i i i-1 i-1 i-2 i-2
x =x - x - x

Denklemde,
i-1 i i-1
=x Mx

Dzenleme;

i
i
i
x
x =

Denklemde
1
2
i
i i
x M x dir. (5.24)
Genellenmi zdeer problemi
r r
K M gelsel matrise doru Lanczos vektr olan
standart zdeer problemine dnt (Ylmaz 2008).

Yukardaki denklemler kullanarak, A = K
-1
M aadaki denklem kullanlarak zlmektedir;

x
i

68
i-1 i i i-1 i-1 i-1 i-2
Ax = x + x + x
(5.25)

Denklemde (i = 1, 2, 3, , r), x
0
= {0}.

Matris formatnda da yazarsak;

AX XT

Denklemde;
1 2
2 2 3
3 3 4
1 2
...
r
T
X x x x
(5.26)

Orijinal karakteristik matrisi ve Lanczos vektr arasndaki iliki u ekilde gsterilebilir;

r
XZ ve
1 2
....
r r

Denklem 5.27ye orijinal zdeer eklediimizde, denklemin iki tarafnda da XTMK-1 ve
kullanlarak ve ardndan da denklem 23 ve X
T
MX = I kullanlarak u denklem elde
edilir;

TZ Z

Denklem 5.26 n zm;

1 2 1
.... ,
r r
Z z z z

Bylece,

r
1

69
1
,
r r
XZ
2
2
1
1, 2,...,
i
i
W i r
(5.27)

Benzer ekilde;

2
2
1
1, 2,...,
i
i
W i r (5.28)

5.2.2 Krank Mili Modeli

Krank mili drt krank koluna, rot muylusuna ve iki ana yataa sahip ve balca boyut
parametreleri izelge 5.4te verilmitir. Krank milinin karmak yapsna gre, sonlu
elemanlar modeli analizi yaplrken simlasyonun uygunluunu artrmak ve krank milinin
yapsal ekil karakteristiklerinden dolay, krank mili modeli oluturulmas esnasnda model
basite indirgenmitir. Bu durum modal analiz esnasnda krank milinin dinamik
karakteristiklerini etkilememektedir.

Krank mili dizayn yaps itibariyle pahlara ve zel ilenmi deliklere sahiptir. Model
oluturulmas esnasnda krank mili zerinde yaplan farkl tala kaldrma ilemleri neticesinde
krank milinin sonlu eleman a daha youn ve karmak bir hale gelmekte ve dm
fonksiyonu says artmaktadr. Bu faktrler zm sresini uzatacak, birim modeli yetersiz
klarak hata miktarn artracaktr. Bu durum simlasyonun uygunluunu azaltmaktadr. Bu
nedenle, bu almada, gerek krank miline ait basitletirilmi bir model zerinde allmtr.

izelge 5.4 Krank mili balca parametreleri.
Yapsal parametreler Deerler
Krank Mili Uzunluu (mm) 538
Krank Mili Ykseklii (mm) 138
Krank Yarap (mm) 67.5
Rot Muylusu (mm) 30
Krank Pimi Eksen Uzunluu (mm) 24
Ana Yatak Eksen Uzunluu (mm) 29.5

70

ekil 5.4 Krank milinin 3D varlk modeli.

Model ANSYS yazlmnda incelenmitir. Modeli alara ayrldktan sonra, simlasyon
uygunluunu artrmak amacyla krank miline ait ngrlen kritik alanlar daha detayl
meshlenmitir. boyutlu krank mili sonlu eleman grid modeli ekil 5.6da gsterilmitir.
Krank mili simlasyonunda kullanlan parametreler izelge 5.4de listelenmitir.

ekil 5.5 Balant noktalar.

5.2.3 Snr Koullar

Bu alma da snr koullar belirlenirken piston arlklar dikkate alnarak; krank milinin iki
ucu, volan ve yatak balant noktalarndan, cylindirical support tanmlanarak radial ynde
serbestlik verilip axial ve tangential ynde snrlandrlmtr. Ayrca piston arlklar point
mass olarak tanmlanmtr.

71

ekil 5.6 Krank mili sonlu eleman a.

5.2.4 Analiz

Modellenen krank milinin ANSYS program ile modal analiz yaplmtr. Krank mili malzemesi
GGG60 dkm malzeme seilmitir. Model, analiz srasnda geree uygunluk asndan gerekli
artlarn oluturulmas salanmtr. Yaplan analiz de ilk on mod deeri hesaplatlmtr.
Simlasyon sonular ve titreim modelinde en dk frekansn 182,52 Hz olduu elde edilmitir
ve deien frekanslara gre krank milinin kritik noktalarnn tayini yaplmtr.

ekil 5.7 Modal Analiz sonucu belirlenen ilk on mod deeri.

0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Frekans(Hz)
Frekans(Hz)

72
izelge 5.5 lk on mod parametreleri.
Model
Derecesi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Frekans
(Hz)
182,52 220,13 225,62 270,18 404,7 404,39 459,09 496,39 616,77 785,68

ekil 5.8 Krank milinin 1. mod deerinde toplam deformasyon oluumu.


73




74




75



76

77

BLM 6

SONULAR

Bu almada krank mili modeli ANSYS yazlm kullanlarak dinamik analiz yapld. Yaplan
analiz neticesinde; numune krank milinde maksimum deformasyonun krank mili ara muylu
balant yanaklarnn yzeyinde olduu gzlemlendi. Krank mili deformasyonu genel olarak
dk frekanslardaki oluan rezonans neticesindeki bklme deformasyonudur. Bu nedenle
bu alanlar yksek strese maruz kalan alanlar yorulma atlaklarnn olumasna eilimlidirler.

Sonulara dayanarak, krank mili yzeyindeki maksimum deformasyon noktalarn ve yorulma
atlaklarnn oluabilecei noktalar tahmin ettik. Sonular dizayn ve yorulma mr
hesaplamalarnda teorik bir temel salamaktadrlar. Bu alma da dinamik analizin temelini
oluturan modal analiz yntemi uygulanm olup elde edilen sonular relative deerleri ortaya
koymaktadr. Aadaki tablolarda krank mili doal frekans deiimi ve en kritik ykleme
koullarnda krank muylusundaki stres deiimi, x, y, z ve rotx, roty, rotz ynlerindeki etkin
modlar aadaki tabloda krmz ile belirtilmitir.

7
8

izelge 6.1 X ynndeki etkin mod.

- - - - -
- - - - - -
- -
- - - - -
- -
- - - -
- - - - -
- - - -
- - - -
- - - -
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7
9

izelge 6.2 Y ynndeki etkin mod.

- - - - -
- - -
- - - - -
- - -
- - - - -
- - -
- - - -
- - - -
- - - -
- - - -
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8
0

izelge 6.3 Z ynndeki etkin mod.

- - - - -
-
- - - - -
- - - - -
- - - - -
- - - - - -
- - - - -
- - - - -
- - - - -
- - -
- - - - -
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8
1

izelge 6.4.ROTX ynndeki etkin mod.

*****

- - -
-
- - -
- -
- -
-
-
- - - -
-
- - - -
----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

8
2

izelge 6.5 ROTY ynndeki etkin mod.

- -
- -
- -
-
- -
- -
- - -
- -
- - - -
- -
----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

8
3

izelge 6.6 ROTZ ynndeki etkin mod.

- -
- - -
- -
- -
-
-
- - - -
- -
- - - -
- -
----------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------

8
4

85

KAYNAKLAR

Arslan E, Ergeneman M, Safgnl B ve Sorubay C (1993) ten Yanmal Motorlar,
Birsen Yaynevi, stanbul, s 218.
Balamurugan C M, Krishnaraj R, Sakthivel M, Kanthavel K, Deepan Marudachalam M
G and Palani R (2011) Computer Aided Modeling and Optimization of Crankshaft,
IJSER, 2 (8): 1-6.
Bengisu M T, Hidayetolu, T and Akay A (1986) A theoretical and experimental
investigation of contact loss in the clearances of a four-bar mechanism, ASME J.
Mech. Transm. Autom. Des., 108: 237-244.
Brusa E C, Delprete and Genta G (1997) Torsional vibration of crankshafts: Effects of
non-constant moments of inertia, JSV, 205 (2): 135-150.
Burla R, Seshu P, Hirani H, Sajanpawar P and Suresh H S (2003) Threedimensional
finite element analysis of crankshaft torsional vibrations using parametricmodeling
techniques, SAE Technical Paper, No. 2003-01-2711.
Chatterley T C and Murell P (1998) ADI Crankshafts An Appraisal of Their Production
Potentials, SAE Technical Paper, No. 980686, SAE.
Choubey A and Brahmbhatt J (2012) Design and Analysis of Crankshaft For Single
Cylinder 4-Stroke Diesel Engine.
akr E (2007) Dizel Motorunun Gerek evrimi ve Piston-Biyel Mekanizmasnn
Kinematik, Dinamik ve Mukavemet Hesaplarnn Matematik Modellenmesi, Yksek
Lisans Tezi, stanbul Teknik niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, s 86. stanbul.
etinkaya S (1999) Motor Dinamii, Nobel Yayn Datm, s 214.
nar C, Bayrakeken H ve Tagetiren S (2009) Buji ile Atelemeli Bir Motorda Kresel
Grafitli Dkme Demirden mal Edilmi Krank Milinin Hasar Analizi.
Deniz O (2008) ten Yanmal Motorlar Ders Notlar, Yldz Teknik niversitesi, Otomotiv
Anabilim Dal, stanbul.
Dubensky R G (2002) Crankshaft Concept Design Flowchart for Product Optimization, SAE
Technical Paper, No. 2002-01-0770, Society of Automotive Engineer, Mechanical
Design & Analysis Institute Incorporation.
Erkaya S (2004) Eksanterli Krank-Biyel Mekanizmasnn Dinamik Analizi, Erciyes
niversitesi, Kayseri.

86
KAYNAKLAR (devam ediyor)

Fatemi A and Zoroufi M (2002) Fatigue Performance Evaluation of Forged versus
Competing Process Technologies: A Comparative Study, 24th Forging Industry
Technical Conference, Cleveland, Ohio.
Ferguson C R (1986) Internal Combustion Engines, John Wiley&Sons, ISBN 0-471-88129-5.
Gencay U (1990) Dizel Motorlarnda Yanma Kanununun Bilgisayar Modellemesi, Yksek
Lisans Tezi, T Fen Bilimleri Enstits, stanbul, s 87.
Gnlta B (2007) Motor Konstrksiyonu Ders Notlar, T Makina Fakltesi, stanbul.
Henry J P, Toplosky J and Abramczuk M (1992) Crankshaft durability prediction a new
3-D approach, SAE Technical Paper, No. 920087.
Heywood J B (1988) Internal Combustion Engine Fundamentals, McGraw Hill, ISBN 0-07-
100499-8.
dris M (2013) Crankshaft Strength Analysis Using Finite Element Method, IJERA, 3 (1):
1694-1698.
man M E (2008) Dkm metalleri teknolojisi ders notlar, Bilecik niversitesi Meslek
Yksekokulu.
Kaya T (2011) Manufacturing,Testing and Cost Analyses of Crankshaft,Master of Science
Thesis,The Graduate School of Institute of Science and Technology of The stanbul
Technical University, stanbul.
Khemili I and Romdhane L (2008) Dynamic analysis of a flexible slider-crank mechanism
with clearance, EUROMECH, 27(5): 882-898.
Kra Y (1998) Effects of Eccentric Slider Crank Mechanism On the Performance Of A
Small Single Cylinder Two Stroke Soark Ignition Engine, Master of Science
Thesis,The Graduate School of Natural And Applied Sciences of The Middle East
Technical University, Ankara.
Krolu R (1995) Krank Milleri, Atatrk niversitesi Makine Mhendislii, Erzurum.
Ma Xingguo, You Xiaomei and Wen Bangchun (2007) 12th IFToMM World Congress,
Besanon (France), June 18-21.
Meng J, Liu Y and Liu R (2011) Finite Element Analysis of 4-Cylinder Diesel Crankshaft,
IJIGSP, 5: 22-29.
Metallidis P and Natsiavas S (2003) Linear and nonlinear dynamics of reciprocating
engines, Int. J. Non-Linear Mech., ISSN 0020-7462, 38: 723-738.
Nehme H N, Chalhoub G and Henein N (1998) Development of a dynamic model for
predicting the rigid and flexible motions of the crank slider mechanism, ASME, 120:
678-686.

87
KAYNAKLAR (devam ediyor)

Pasricha M S and Carnegie W D (1976) Effects of variable inertia on the damped torsional
vibrations of diesel engine systems, JSV, 46(3): 339-345.
Rajendran S M and Narasimhan V (1997) Effect of inertia variation due to reciprocating
parts and connecting rod on coupled free vibration of crankshaft, ASME, 119: 257-
263.
Raidova A (2003) Vibe Fonksiyonu Kullanlarak Diesel Motorlarnda Yanma Hznn
Grlt Emisyonuna Etkisinin ncelenmesi, Yksek Lisans Tezi, T Fen Bilimleri
Enstits, stanbul.
Su (2004) Eksanterli Krank-Biyel Mekanizmas Dinamik Analizi, Yksek Lisans Tezi,
Erciyes niversitesi, Kayseri.
ahin (2001) Tatlarda Kullanlan ten Yanmal Motorlarn Dinamik Analizi, Yksek
Lisans Tezi, Marmara niversitesi, stanbul.
URL 1 (2013) I.J. Image, Graphics and Signal Processing, (2011), 5, 22-29 Published Online
August 2011 in MECS (http://www.mecs-press.org/), Finite Element Analysis of 4-
Cylinder Diesel Crankshaft.
Williams J and Fatemi A (2007) Fatigue Performance Comparison and Life Predictions of
Forged Steel and Ductile Cast Iron Crankshafts, A Final Project Report Submitted to
the Forging Industry Educational Research Foundation (FIERF) and American Iron
and Steel Institute (AISI).
Xiao-li SHI and Yuan-jun LV (2010) The Parametric Design of Crankshaft, ICOIP, 2: 577-
580.
Yavuz C, Sarkaya M, Balk M K ve Demir (2010) Yatay ve dikey olarak
konumlandrlm krank biyel mekanizmasnn bilgisayar destekli analizi, 2. Ulusal
Tasarm malat ve Analiz Kongresi, Balkesir.
Ylmaz Y (2008) Dynamic Analysis of Diesel Engine Cranshaft System Using Finite
Elements And Multibody System Simulation Programs Doktora Tezi, Boazii
niversitesi, s. 84-101.

88

89

ZGEM

Ahmet YILMAZ 1982'de Zonguldakda dodu; ilk ve orta renimini ayn ehirde
tamamlad; Kozlu Anadolu Lisesi'nden mezun olduktan sonra 2001 ylnda Zonguldak
Karaelmas niversitesi Mhendislik Fakltesi Makine Mhendislii Blm'nde lisans
eitimine balad; 2005 ylnda lisans eitimini tamamlad ve 2006 ylnda yksek lisans
eitimine balad. Aktif i yaantsna 2008 ylnda AKSA Doalgaz Datm A.. de balad.
2008-2012 yllar arasnda Park Termik A.. de grev ald. 2012 Eyll ay itibariyle de
zdemir Enerji A.. bnyesinde grev yapmaktadr.

ADRES BLGLER

Adres : Atakent Mahallesi Semra Aksu Caddesi
10/1 Karde B Blok Kat:3 D:5
35100, ili/ZMR

Tel : (0232) 999 3535
Faks : (0232) 625 1223
E-posta : ahmetylmz82@hotmail.com

Kran Mil Dnamk Analiz Ercyes

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kran Mil Dnamk Analiz Ercyes

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

95 HP 1.3 MULTJET DRT SLNDRL DZEL MOTORA AT KRANK MLNN

: Krank milinin yorulmada eilme mukavemetine gre gvenlik katsaylar

- zgl ii ifade eder yani birim hacim iidir.

) birimi basnca eittir. Bu basn silindir hacmi V

You might also like