Η περιβαλλοντική

ομάδα του Γενικού

Λυκείου Αυλίδας
παρουσιάζει:
 Σεισμός
ένα φυσικό
φαινόμενο
…
Επιλογή Διαφανειών: Ιωάννα Αναγιάννη
Μεξικό, 16 Οκτωβρίου
6,5 βαθμοί της κλίμακας Richter
Αθήνα, 7 Σεπτεμβρίου 1999
5,9 βαθμών της κλίμακας Richter
Ζάκυνθος 12 Αυγούστου 1953.
Μια πόλη καταστρέφεται…
Εικόνες που δεν μπορούν να σβηστούν
από την ανθρώπινη μνήμη…
•Το Τσουνάμι της Ινδονησίας στοίχησε πολλές
ανθρώπινες ζωές και προκάλεσε ανυπολόγιστες
καταστροφές…
•Πάντα ο σεισμός έρχεται ξαφνικά και πολλές φορές
αφαιρεί ανθρώπινες ζωές…
•Προκαλεί αισθήματα φόβου, πανικού…
 Ένα φαινόμενο που δεν
μπορούμε να σταματήσουμε…
Ας το αντιμετωπίσουμε λοιπόν
με ψυχραιμία και ας
εξοικειωθούμε μ αυτό…
 Θρύλοι …

• Οι άνθρωποι απέδιδαν τους σεισμούς σε θεϊκή

τιμωρία και υπερφυσικά όντα…
• Όταν ο θαμμένος κάτω από τη Γη Εγκέλαδος
θυμάται τον άδικο χαμό του, σαν Γίγαντας που είναι,
εκδηλώνει το θυμό του με ηφαιστειογενείς εκρήξεις
και σεισμική δραστηριότητα.
• Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί
πίστευαν ότι κάποιο τεράστιο
πλάσμα κρατούσε το έδαφος:
• Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν
ότι ο υπερφυσικός Άτλας
σήκωνε την γη στους ωμούς
του.
• Oι Μογγόλοι πίστευαν σε ένα
πελώριο βάτραχο. Κάθε φορά
που το ζώο παραπατούσε
γινόταν σεισμός.
 Το σπαρτάρισμα του γατόψαρου, σύμφωνα με γιαπωνέζικο
θρύλο, προκαλεί τους σεισμούς. Με ένα μεγάλο βράχο οι θεοί
κρατούν ακινητοποιημένο το σκανταλιάρικο αυτό ζώο, αλλά τον
Οκτώβριο, όταν φεύγουν οι θεοί, το ψάρι ελευθερώνεται.
 Τι είναι όμως σεισμός;

Σεισμός είναι η εδαφική δόνηση που

γεννιέται κατά τη διατάραξη της
μηχανικής ισορροπίας των πετρωμάτων
από φυσικές αιτίες που βρίσκονται στο
εσωτερικό της γης.
Η Γη αποτελείται από τρία
διαφορετικά στρώματα:
το φλοιό
το μανδύα
και τον πυρήνα.
Λιθόσφαιρα: ένα δύσκαμπτο στρώμα, μέσου πάχους 80km
περίπου, που αποτελείται από το στερεό φλοιό και μέρος του
στερεού ανώτερου μανδύα.
Το τμήμα του μανδύα που βρίσκεται κάτω από τη
λιθόσφαιρα είναι γνωστό ως ασθενόσφαιρα.
Θεωρία των λιθοσφαιρικών πλακών

Βασίστηκε σε απολιθώματα,
μορφολογία των πλακών,
[Alfred Wegener, 1880-1930] αποστάσεις κλπ. Αλλά όχι σε
στοιχεία από σεισμούς.
 Η λιθόσφαιρα απαρτίζεται από ένα σύνολο μεγάλων και μικρότερων
πλακών που ολισθαίνουν πάνω στο υποκείμενο παχύρρευστο μανδυακό
υλικό (ασθενόσφαιρα) πραγματοποιώντας σχετικές μεταξύ τους κινήσεις.
Οι πλάκες αυτές λέγονται λιθοσφαιρικές πλάκες.

Οι λιθοσφαιρικές πλάκες αλλού αποκλίνουν, αλλού συγκλίνουν

και αλλού η μία κινείται παράλληλα - εφαπτομενικά σε σχέση με τη
διπλανή της.
 Κίνηση λιθοσφαιρικών πλακών στον πλανήτη μας

Η λιθόσφαιρα της Γης αποτελείται από επτά μεγάλες πλάκες.

Υπάρχουν όμως και αρκετές μικρότερες.
Οι πλάκες κινούνται προς διαφορετικές διευθύνσεις.
Τα βέλη δείχνουν την κίνησή τους.
 Ρήγματα
• Στην επιφάνεια της γης υπάρχουν πολλές μικρές και
μεγάλες διαρρήξεις και ονομάζονται ρήγματα. Στα
ρήγματα αυτά πραγματοποιούνται σεισμοί ανά τακτά
χρονικά διαστήματα.
• Όταν σε ένα ρήγμα συσσωρεύεται ενέργεια, οι δυνάμεις
που δημιουργούνται πιέζουν τα πετρώματα.
• Αν οι δυνάμεις αυτές υπερτερούν από την αντοχή του
πετρώματος τότε το ρήγμα σπάζει.
• Στην αρχή υπάρχουν πολλά μικρά σπασίματα που στην
συνέχεια ανοίγουν μέχρι να γίνει ένα απότομο σπάσιμο
σε δυο τμήματα που τρίβονται το ένα με το άλλο, έτσι
έχουμε την εκδήλωση του σεισμού.
 Τύποι Ρηγμάτων Κανονικό ρήγμα (περιοχές απόκλισης)

Ανάστροφο ρήγμα (περιοχές Πλάγιο ρήγμα (μεσο-ωκεάνιες ράχες)

σύγκλισης)
 Κανονικά ρήγματα.

Στον ελληνικό χώρο, κανονικά ρήγματα παρουσιάζονται

κυρίως στο εσωτερικό του τόξου, όπου επικρατούν δυνάμεις
απομάκρυνσης .
Με τέτοιου είδους ρήγμα συνδέεται ο σεισμός της
Αθήνας (7/11/99), με αποτέλεσμα η Πάρνηθα να
ανυψωθεί σε σχέση με το λεκανοπέδιο που
κινήθηκε προς τα κάτω.
 Ανάστροφα ρήγματα

Παρατηρούνται κύρια κατά μήκος του Ελληνικού τόξου.

 Ρήγματα ολίσθησης
• Μπορεί να είναι δεξιόστροφα ή αριστερόστροφα.
• Είναι λίγα και παρατηρούνται στην περιοχή μεταξύ
Κεφαλληνίας και Λευκάδας ή στην περιοχή του βόρειου
Αιγαίου.
 Καθρέπτης του ρήγματος

Πολλές φορές, κατά την κίνηση των δύο τεμαχών,

δημιουργείται τριβή με αποτέλεσμα να γίνεται πολύ
λείο και ονομάζεται καθρέπτης του ρήγματος.

Καθρέπτης από τη ρηξιγενή ζώνη των Δελφών

Ας δούμε μερικές βασικές έννοιες:
•Ο χώρος που πρωτοεκδηλώνεται η διάρρηξη των πετρωμάτων μπορεί
κατά προσέγγιση να θεωρηθεί ως σημείο και ονομάζεται εστία ή
υπόκεντρο του σεισμού.
•Επίκεντρο: Το ίχνος της κατακόρυφης προβολής της εστίας πάνω στην
επιφάνεια της γης.
•Εστιακό βάθος : η απόστασή του επίκεντρου από την εστία.
Είδη σεισμών.
Από την περιοχή ενός σεισμού διαδίδονται κύματα, τα οποία
μεταφέρουν ενέργεια.
Διακρίνουμε διάφορα σεισμικά κύματα.
Οι σεισμοί αποδεσμεύουν λοιπόν ένα τεράστιο
ποσό ενέργειας κι αυτός είναι ο λόγος για τον
οποίο μπορούν να είναι τόσο καταστρεπτικοί.
Πώς μετριέται το μέγεθος
ενός σεισμού;
 ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΣΕΙΣΜΩΝ

ΣΕΙΣΜΟΣΚΟΠΙΑ

ΣΕΙΣΜΟΓΡΑΦΟΙ

ΣΕΙΣΜΟΜΕΤΡΑ
 Για τον υπολογισμό
του μεγέθους των σεισμών
επινοήθηκαν διάφορες κλίμακες. Οι πιο γνωστές είναι:

η κλίμακα τοπικού μεγέθους ΜL η κλίμακα

(κλίμακα Richter - το όνομά της επιφανειακού μεγέθους ΜS
το πήρε από τον Ch. Richter to 1935)

ενώ υπάρχουν και οι κλίμακες:

χωρικού μεγέθους mb,
μεγέθους διάρκειας ΜΤ,
μεγέθους σεισμικής ροπής ΜW.

Στην Ελλάδα, συνήθως, οι αναφορές στο μέγεθος γίνονται σε ΜS.

 κλίμακα Richter

Μετράει ένα σεισμό ανάλογα με το ποσό ενέργειας που ελευθερώνει.

 Κλίμακα Mercalli
Μετράει ένα σεισμό ανάλογα με τα αποτελέσματα που έχει.
 ΣΕΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΙΚΟΣ
ΧΩΡΟΣ
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία η Ελλάδα,
από άποψη σεισμικότητας, κατέχει την
πρώτη θέση στη Μεσόγειο και την Ευρώπη,
καθώς και την έκτη θέση σε παγκόσμιο
επίπεδο, μετά την Ιαπωνία, Νέες Εβρίδες,
Περού, νησιά Σολομώντα και Χιλή.
 ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΕΤΗΣΙΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ
Κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο σημειώνονται

ΕΛΛΑΔΑ 531 σεισμοί

ΙΤΑΛΙΑ 165 σεισμοί
(έτη 1893-1898)
(έτη 1891 –1920)

ΑΓΓΛΙΑ 13 σεισμοί ΙΑΠΩΝΙΑ 1041 σεισμοί

(έτη 1889-1916) (έτη 1885-1892)
1200

1000

800
ΙΤΑΛΙΑ
600
ΕΛΛΑΔΑ
400 ΙΑΠΩΝΙΑ
ΑΓΓΛΙΑ
200

ΣΕΙΣΜΟΙ
 ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΗΤΑΝ:

ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ, το 1703, με 200.000 νεκρούς.

ΣΤΙΣ ΙΝΔΙΕΣ , το 1737, με 300.000 νεκρούς.

ΣΤΗ ΛΙΣΣΑΒΟΝΑ , το 1755, με 50.000 νεκρούς.

ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΗ, το 1908, με 100.000 νεκρούς.

ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ, το 1920, με 180.000 νεκρούς.

ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ, το 1923, με 99.331 νεκρούς.

 Οι κυριότεροι σεισμοί στην Ελλάδα την τελευταία τριακονταετία:
Πληγείσα περιοχή Ημερομηνία Μέγεθος Επιπτώσεις

Καλαμάτα 13-9-1986 6,0 20 νεκροί, 80 τραυματίες,

κατάρρευση 4
πολυκατοικιών..
Σημαντικές ζημιές και σε
χωριά.

Κοζάνη - Γρεβενά 13-5-1995 6,6 Εκτεταμένες ζημιές.

Καταρρεύσεις πολλών
κτιρίων σε χωριά της
ευρύτερης περιοχής.
Αίγιο 15-6-1995 6,1 26 νεκροί, κατάρρευση
ενός ξενοδοχείου και μιας
πολυκατοικίας.
Εκτεταμένες ζημιές.

Κόνιτσα 26-7-1996 5,2 Εκτεταμένες ζημιές.

Βλάβες σε κτίρια κυρίως
στην πόλη της Κόνιτσας
και σε γύρω χωριά.
 Οι κυριότεροι Σεισμοί στην Ελλάδα την τελευταία τριακονταετία:
Πληγείσα περιοχή Ημερομηνία Μέγεθος Επιπτώσεις

Άγιος Ευστράτιος 19-2-1968 7,1 20 νεκροί, 39 τραυματίες,

175 καταρρεύσεις κτιρίων

Στίβος Θεσσαλονίκης 20-6-1978 6,5 45 νεκροί, 220

τραυματίες, 9.480 κτίρια
με μη επισκευάσιμες
βλάβες.
Αλμυρός Βόλου 9-7-1980 6,5 24 τραυματίες, 5.222
κτίρια κατεστραμμένα.
Ζημιές σε Μαγνησία,
Φθιώτιδα, Λάρισα.

Πάρνηθα - Αθήνα 7-9-1999 5,9 143 νεκροί, 400

τραυματίες, 37
καταρρεύσεις κτιρίων.
Βλάβες σε κτίρια των
δυτικών, βορειοδυτικών
και νοτιοδυτικών
περιοχών της Αττικής. 85
άνθρωποι
απεγκλωβίστηκαν
ζωντανοί μέσα από τα
ερείπια.
Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη
θέση στην Ευρώπη, από
πλευράς σεισμικότητας, και
την έκτη παγκοσμίως.
Γιατί γίνονται σεισμοί στην Ελλάδα;

Ο ελληνικός χώρος βρίσκεται στα

όρια επαφής και σύγκλισης της
Ευρασιατικής πλάκας με την
Αφρικανική, γι’ αυτό και είναι
χώρος μεγάλης σεισμικότητας.
 Το Ελληνικό τόξο (τόξο του Αιγαίου) αποτελεί το όριο
επαφής της Ευρασιατικής λιθοσφαιρικής πλάκας –
τμήμα της οποίας είναι το Αιγαίο-, και της Αφρικανικής
πλάκας –τμήμα της οποίας είναι η λιθόσφαιρα της
Ανατ. Μεσογείου. Οι δύο λιθοσφαιρικές πλάκες
συγκλίνουν στην περιοχή αυτή με σχετική ταχύτητα 2,5
εκατοστά το χρόνο, με συνέπεια την καταβύθιση της
ωκεάνιας πλάκας της Ανατ. Μεσογείου, λόγω
μεγαλύτερης πυκνότητας, κάτω από την ηπειρωτική
πλάκα του Αιγαίου.
•

Σχηματική απεικόνιση (τομή) του Ελληνικού τόξου (Παπανικολάου Δ.1998).

Ας προστατέψουμε λοιπόν
τη ζωή μας ακολουθώντας
σωστά τους κανόνες
προστασίας…
 Μουσική
Jean-Paul Genrι
Επιμέλεια παρουσίασης
Τίκας Βάιος
Copyright 2009