Οδυσσέας Γκιλής. ΘΗΡΑ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ-ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ-ΚΑΛΛΙΣΤΗ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. Θεσσαλονίκη 2019

1
Οδυσσέας Γκιλής
Επιμέλεια
ΘΗΡΑ-
ΚΑΛΛΙΣΤΗ-
ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ-
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ-
Αποσπάσματα από αρχαία, Βυζαντινά και Θεολογικά
κείμενα
Θεσσαλονίκη 2019
2
3
Περιεχόμενα
Εγκ. ΔΟΜΗ..............................................................................................................................4
Από τη Βικιπαίδεια, Η Σαντορίνη, Θήρα ή Στρογγύλη........................................................12
Όνομα.................................................................................................................................13
Γεωγραφία.........................................................................................................................14
Kλίμα.................................................................................................................................15
Διοικητική Διαίρεση της Σαντορίνης..............................................................................16
Ιστορία...............................................................................................................................16
Στα χρόνια του Βυζαντίου............................................................................................16
Από την πρώτη Άλωση του Βυζαντίου έως την Επανάσταση του 1821....................16
Νεώτεροι Χρόνοι...........................................................................................................18
Οικονομικός και κοινωνικός χώρος.................................................................................20
Επαγγελματικός βίος........................................................................................................22
Σημειώσεις........................................................................................................................24
Ο αμπελώνας της Σαντορίνης..........................................................................................24
Τα υπόσκαφα σπίτια.........................................................................................................25
Η Θηραϊκή Γη...................................................................................................................26
Πασχαλινά έθιμα στη Σαντορίνη.....................................................................................26
Εικόνες...............................................................................................................................27
Παραπομπές......................................................................................................................27
Βιβλιογραφία.....................................................................................................................28
H πόλη της Αρχαίας Θήρας 2012 Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού........................28
Χρονολογική ταξινόμηση αποσπασμάτων..............................................................................32
Θηραίων................................................................................................................................39
Θηραίους...............................................................................................................................45
Καλλίστη...............................................................................................................................47
ΘΗΡΗ.....................................................................................................................................57
Φηρών....................................................................................................................................67
Θηρασία.................................................................................................................................69
Αποσπάσματα από βιβλία......................................................................................................85
Βιβλιογραφία........................................................................................................................106
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ.........................................................................................................................120
4
Εγκ. ΔΟΜΗ
Σαντορίνη. Νησί (75,8 τ. χλμ., 12.440 κάτ.) του Αιγαίου πελάγους, το

νοτιότερο (μαζί με την Ανάφη) του νησιωτικού συμπλέγματος των
Κυκλάδων. Αν και είναι περισσότερο γνωστό ως Σ., επισήμως
ονομάζεται Θήρα, όπως ήταν η αρχαία ονομασία του. Αποτελεί τον δήμο
Θήρας του νομού Κυκλάδων. Πρωτεύουσα του νησιού και έδρα του
δήμου είναι ο οικισμός Θήρα ή Φηρά. Το νησί έχει σχήμα ημισελήνου,
με κατεύθυνση από Β προς Ν και το κοίλο μέρος προς τα Δ. Το μήκος
της είναι 18 χλμ., το πλάτος της κυμαίνεται από 2 έως 6 χλμ. και το
συνολικό μήκος ακτών της είναι 79 χλμ. Είναι υπόλειμμα παλαιού
ηφαιστείου, από την έκρηξη του οποίου καταβυθίστηκε το κεντρικό
τμήμα και σχηματίστηκε μια θαλάσσια λεκάνη, η λεγόμενη καλδέρα. Η
Σ. αποτελεί σύμπλεγμα με άλλα τέσσερα ηφαιστειογενή νησιά, τη
Θηρασία και το Ασπρονήσι, με τις οποίες σχηματίζει έναν δακτύλιο που
περιβάλλει την καλδέρα, καθώς και την Παλιά και Νέα Καμένη οι οποίες
σχηματίστηκαν από υποθαλάσσιες εκχύσεις λάβας και βρίσκονται στο
εσωτερικό της καλδέρας. Χαρακτηρίζεται από μικρό οριζόντιο
διαμελισμό στα Α και κάπως πλουσιότερο στη δυτική πλευρά, η οποία
είναι απόκρημνη και κατεβαίνει προς τη θάλασσα από ύψος 140 έως 330
μ. (ακρωτήριο Τουρλός, όρμος Μουζάκι, όρμος Αθηνιός). Το ανάγλυφο
είναι έντονο (υψηλότερη κορυφή ο Προφήτης Ηλίας, 566 μ.). Το νησί
είναι εντελώς άνυδρο και η ύδρευσή του γίνεται κυρίως από τεχνητές
στέρνες. Το έδαφος του νησιού, ωστόσο, χάρη στην ηφαιστειακή του
προέλευση, παράγει ορισμένα προϊόντα πολύ καλής ποιότητας (αμπέλια,
φάβα, ντομάτες). Περίπου το 65% του καλλιεργούμενου εδάφους αφορά
την αμπελοκαλλιέργεια, ο τρόπος άσκησης της οποίας έχει προσαρμοστεί
στις ιδιαίτερες κλιματικές και γεωλογικές συνθήκες της περιοχής και
αποδίδει εκλεκτά κρασιά, ανάμεσα στα οποία το ονομαστό σε ολόκληρη
τη Μεσόγειο βινσάντο. Ωστόσο, η οικονομία του νησιού στηρίζεται
σχεδόν εξ ολοκλήρου στον υπερανεπτυγμένο τουρισμό (στην ευρύτερη
σφαίρα του οποίου απασχολείται το 59% του πληθυσμού του νησιού),
κίνητρο για τον οποίο είναι το μοναδικό τοπίο της καλδέρας και των
γύρω νησιών. Η επικοινωνία καλύπτεται από καθημερινή ακτοπλοϊκή
σύνδεση με το λιμάνι του Πειραιά και αεροπορικώς, καθώς το νησί
διαθέτει αεροδρόμιο. Στη Σ. λειτουργούν πέντε μουσεία (βλ. λ.
Σαντορίνης, Λαογραφικό Μουσείο Εμμανουήλ Λιγνός· Σαντορίνης,
Μουσείο Οίνου· Θήρας , Ναυτικό Μουσείο· Θήρας , Αρχαιολογικό
Μουσείο· Θήρας Προϊστορικής, Μουσείο).
5
Το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Η ομάδα των πέντε ηφαιστειογενών

νησιών είναι γνωστή ως ηφαίστειο της Σ. Πιστεύεται ότι αρχικά υπήρχε
ένα μικρό νησί στα Ν της σημερινής Σ., αποτελούμενο από
ημικρυσταλλικούς ασβεστόλιθους μεσοζωικής ηλικίας (με απολιθώματα
μεγαλόδοντος) και από άλλους σχιστόλιθους, υπολείμματα των οποίων
είναι το βουνό Προφήτης Ηλίας στα Ν. Κατά το πλειστόκαινο φαίνεται
ότι μέσα από τα ρήγματα των ασβεστόλιθων αυτών βρήκε διέξοδο το
μάγμα κάποιας υπόγειας εστίας, η οποία προκάλεσε την έκρηξη του
πρώτου ηφαιστείου. Ακολούθησαν και άλλες υποθαλάσσιες εκχύσεις
ηφαιστειακής λάβας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα νησί σε σχήμα
κώνου με κυκλική βάση, η Στρογγύλη, αποτελούμενη κυρίως από
μεγάλους ηφαιστειακούς όγκους, που ξεχύθηκαν κατά τις εκρήξεις.
Σημαντικές νέες ηφαιστειακές εκδηλώσεις επαναλήφθηκαν την περίοδο
1500-1300 π.Χ., ώσπου τελικά η οροφή του ηφαιστείου κατέπεσε και
απέμειναν μόνο τα εξωτερικά τμήματα του νησιού, τα οποία αποτέλεσαν
τη Σ., τη Θηρασία και το Ασπρονήσι, ενώ την κεντρική κοιλότητα
(καλδέρα) την κατέλαβε η θάλασσα. Για ένα διάστημα περίπου 1.500
χρόνων από τότε το ηφαίστειο ήταν αδρανές, έως ότου μια νέα
υποθαλάσσια ηφαιστειακή δραστηριότητα δημιούργησε ένα νέο νησί,
την Παλαιά Καμένη (157 μ.Χ.). Γύρω στο 1570 αναδύθηκε και νέο νησί,
η Μικρή Καμένη, ενώ 150 χρόνια αργότερα δημιουργήθηκε η Νέα
Καμένη, η οποία με τις εκρήξεις του 1866 ενώθηκε με τον θόλο του
Αγίου Γεώργιου και της Αφρόεσσας της Μικρής Καμένης. Νέα φάση
παροξυσμών του ηφαιστείου την περίοδο από το 1925 έως και το 1950
είχε αποτέλεσμα να αναδυθούν μικρά νησιά, τα οποία τελικά ενώθηκαν
σε ένα, τις Νέες Καμένες. Το ηφαίστειο της Σ., που ανήκει στο τόξο των
ηφαιστείων του Νοτίου Αιγαίου, είναι ενεργό. Η περιοχή πλήττεται
συχνά από σεισμούς ηφαιστειακής προέλευσης· ο τελευταίος έγινε το
1956 και είχε 53 νεκρούς.Οι βεβαιωμένες εκρήξεις του ηφαιστείου του
νησιού στους ιστορικούς χρόνους ήταν συνολικά έξι: 198 π.Χ., 19 μ.Χ.,
60 μ.Χ., 726 μ.Χ., 1457 μ.Χ. και 1508 μ.Χ.Από τα ηφαιστειακά
πετρώματα της Σ., τα οποία αποτελούν σχεδόν ολόκληρο το συγκρότημα
των νησιών αυτών, καθώς και από τα ορυκτά που υπάρχουν σε διάφορα
σημεία, πολλά είναι εκμεταλλεύσιμα, όπως η Θηραϊκή γη, που την
καλύπτει σχεδόν ολόκληρη, η κίσσηρις (ελαφρόπετρα), η σανδαράχη,
το αυτοφυές θείο, ο γαληνίτης, ο ανυδρίτης, η βαρυτίνη κ.ά. Στη Σ.
υπάρχουν επίσης θαωνίες, δηλαδή ατμίδες από θειούχα αέρια και
ηφαιστειογενείς θερμές πηγές (συγκεκριμένα, υπάρχουν στις τοποθεσίες
Άθερμα ή Θέρμη του Χριστού, Πλάκας, Κόκκινα Νερά και Ανάβρυτο).Η
6
νησίδα Νέα Καμένη δημιουργήθηκε από τη δραστηριότητα του

ηφαιστείου της Σαντορίνης (φωτ. ΑΠΕ).
Ιστορία. Τη γένεση του νησιού περιγράφει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα
Αργοναυτικά (Δ’ 17-31 κ.ε.): οι Αργοναύτες, επιστρέφοντας από την
Κολχίδα, πέρασαν από τη Λιβύη, όπου ο βασιλιάς της χώρας Ευρύπυλος,
γιος του Ποσειδώνα, τους φιλοξένησε και φεύγοντας τους χάρισε έναν
βώλο γης, τον οποίο ο Εύφημος άφησε από απροσεξία να πέσει στη
θάλασσα όταν η Αργώ έφτασε στο ύψος της Ανάφης. Έτσι
δημιουργήθηκε ένα νησί, η Καλλίστη (προγενέστερη ονομασία της
Θήρας ). Ανάλογη παραλλαγή του μύθου αναφέρει και ο Πίνδαρος
(Πυθιόνικος Δ’ 457 κ.ε.). Είναι φανερό ότι ο μύθος έχει τη ρίζα του στην
ιδιόρρυθμη γεωλογική ιστορία του νησιού, παράλληλα όμως αιτιολογεί
την ίδρυση της Κυρήνης από Θηραίους αποίκους στη Λιβύη.Ο
Ηρόδοτος ισχυρίζεται ότι η Θήρα αποικίστηκε για πρώτη φορά από
Φοίνικες, φαίνεται όμως ότι από το 2000 π.Χ. ήταν γνωστή στο νησί η
καλλιέργεια του σίτου, η ελαιοπαραγωγή, η αλιεία με δίχτυα κ.ά. Αυτό
απέδειξαν οι ανασκαφές, που έφεραν στο φως δείγματα προηγμένου
πολιτισμού των κατοίκων της προμινωικής εποχής, οι οποίοι ίσως
καταποντίστηκαν από τη δράση του ηφαιστείου του νησιού. Τα χρυσά
κοσμήματα υποδηλώνουν ότι η Θήρα είχε τότε συναλλαγές με τις
μικρασιατικές ακτές, όπου υπήρχαν χρυσοφόρα ποτάμια, ενώ τα
παράξενα αγγεία της μαρτυρούν σχέσεις και επαφή με τα υπόλοιπα νησιά
του Αιγαίου και ιδίως με τη Μήλο, τη Ρόδο και την Κύπρο, όπου
βρέθηκαν ανάλογα αγγεία. Από την ιστορική εποχή, οι κάτοικοι
φορούσαν ένα είδος χιτώνα ή εσθήτα, που ονομαζόταν θηραίον, από το
όνομα του νησιού. Οι αρχαιότεροι κάτοικοι της Θήρας ήταν Κάρες
(πελασγικός κλάδος), οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τους Κρήτες, όταν το
νησί ονομαζόταν ακόμη Καλλίστη. Στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ.
εγκαταστάθηκαν στο νησί Δωριείς υπό την αρχηγία του Θήρα του
Αυτεσίωνα, συγγενή του βασιλικού οίκου της Σπάρτης, ο οποίος
ξεκίνησε με τρεις τριακοντόρους από το Γύθειο, ίδρυσε την πόλη Θήρα,
από την οποία πήρε την ονομασία όλο το νησί, έγινε ο πρώτος βασιλιάς
του και μετά τον θάνατό του λατρεύτηκε ως ήρωας οικιστής. Κατά την
παράδοση, τον Θήρα είχαν ακολουθήσει και Μινύες, κάτοικοι της
Λακωνίας προερχόμενοι από τη Λήμνο. Η πληροφορία ότι μαζί με τους
Δωριείς εγκαταστάθηκαν στο νησί και Μινύες είναι πολύ σημαντική,
γιατί η σύνθεση αυτή του πληθυσμού οδήγησε αργότερα σε εσωτερικές
διαμάχες, οι οποίες είχαν αποτέλεσμα την ίδρυση της Κυρήνης από
Θηραίους αποίκους: όταν στα μέσα του 7ου αι. π.Χ. επικράτησαν τελικά
7
οι Δωριείς σε βάρος των άλλων κατοίκων, οι τελευταίοι αναγκάστηκαν

να φύγουν στη Λιβύη, με αρχηγό τον Αριστοτέλη, ο οποίος έφερε το
παρωνύμιο Βάττος, όπου ίδρυσαν την Κυρήνη. Οι σχέσεις της με τη
μητρόπολη δεν ήταν ωστόσο καθόλου καλές στα πρώτα χρόνια,
φαινόμενο όχι πολύ συχνό στην ιστορία του ελληνικού αποικισμού.
Αργότερα οι σχέσεις μητρόπολης και αποικίας αποκαταστάθηκαν και
στον μεγάλο λιμό του 330 π.Χ. οι Κυρηναίοι έστειλαν στους Θηραίους
σιτάρι πολύ περισσότερο από όσο έστειλαν σε άλλες μεγαλύτερες
περιοχές.Στους Περσικούς πολέμους, η Θήρα δεν έλαβε μέρος, αλλά
ήταν από τα νησιά που προσέφεραν «γην και ύδωρ» στους Πέρσες.
Κατόπιν, όταν συγκροτήθηκε η Αθηναϊκή συμμαχία με τη Μήλο, την
Ανάφη και τη Φολέγανδρο, οι Θηραίοι απέφυγαν να μετάσχουν, ίσως
επειδή στο νησί επικρατούσε το δωρικό στοιχείο. Στις αρχές του
Πελοποννησιακού πολέμου τάχθηκαν στο πλευρό της Σπάρτης, αργότερα
όμως (425 π.Χ.) η Θήρα αναφέρεται στους φορολογικούς καταλόγους
της Α’ Αθηναϊκής συμμαχίας, γεγονός που σημαίνει ότι υπέκυψαν στους
θαλασσοκράτορες Αθηναίους. Μετά την αθηναϊκή ήττα στους Αιγός
ποταμούς (404 π.Χ.) οι Θηραίοι ανέκτησαν την ανεξαρτησία τους και
μάλλον δεν συμμετείχαν στη Β’ Αθηναϊκή συμμαχία, όπως δεν είναι
βέβαιο αν έλαβαν μέρος αργότερα στο Κοινό των Νησιωτών. Με τον
Χρεμωνίδειο πόλεμο (267-261 π.Χ.) άρχισε η κατοχή του νησιού από
τους Πτολεμαίους, οι οποίοι το οχύρωσαν και το χρησιμοποίησαν ως
ναυτική τους βάση έως την ήττα του Πτολεμαίου του Φιλομήτορα στη
μάχη της Αντιόχειας (146 π.Χ.) από τον Αλέξανδρο τον Βάλα. Κατά τη
ρωμαϊκή εποχή το νησί υπαγόταν στην επαρχία της Ασίας, με μια
σχετική αυτονομία για τα τοπικά ζητήματα.Ο χριστιανισμός έφτασε
σχετικά νωρίς στη Θήρα, ίσως μέσω μιας εβραϊκής κοινότητας η οποία
εικάζεται ότι υπήρχε εκεί, όπως μαρτυρούν επιτύμβιες επιγραφές. Στην
Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325) έλαβε μέρος και Θηραίος
επίσκοπος. Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους
Φράγκους (1204), ο Ενετός ηγεμόνας της Νάξου Μάρκος Σανούδος
έδωσε τη Θήρα στον Τζάκομο Μπαρότσι, οι απόγονοι του οποίου
κράτησαν το νησί έως το 1336, οπότε συμπεριελήφθη στο δουκάτο της
Νάξου έως το 1579 που το κατέλαβαν οι Τούρκοι.Η ονομασία Σ.
εμφανίστηκε πρώτη φορά στο έργο ενός Άραβα γεωγράφου τον 11ο
αι. μ.Χ., αλλά καθιερώθηκε τον 14ο αι., μάλλον από τους ιταλικούς
πορτολάνους της εποχής. Οφείλεται σε παραφθορά της ιταλικής
ονομασίας Santa Irene (Αγία Ειρήνη), από την ομώνυμη εκκλησία
της Περίσας, η οποία επικράτησε να χρησιμοποιείται για όλο το νησί
κατά την περίοδο της ενετοκρατίας. Οι ορθόδοξοι κάτοικοι του νησιού
8
έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821 προσφέροντας πλοία,

πληρώματα και κρασί για τον στόλο. Αρχαιολογία-Μνημεία. Σποραδικά
ευρήματα (μαρμάρινα αγγεία, ειδώλια κ.ά.) μαρτυρούν ότι το νησί
κατοικήθηκε στην πρωτοκυκλαδική εποχή (3η-2η χιλιετία π.Χ.). Από την
περίοδο 2000-1550 π.Χ. δεν υπάρχουν ευρήματα, αλλά αυτό ασφαλώς
είναι τυχαίο. Το μεγάλο πάχος της ηφαιστειακής τέφρας και της
ελαφρόπετρας που σκέπασε το νησί κατά τη μεγάλη έκρηξη του
ηφαιστείου δεν επιτρέπει παντού την αρχαιολογική έρευνα.Ο μινωικός
οικισμός. Οι ανασκαφές του Γάλλου γεωλόγου Φ. Φουκέ στη Θηρασία
(1867-70) και του Γερμανού αρχαιολόγου Ρ. Ζαν (1899) στο Ακρωτήρι,
καθώς και οι πιο πρόσφατες και συστηματικότερες έρευνες του Έλληνα
αρχαιολόγου Σπυρίδωνα Μαρινάτου, ο οποίος μάλιστα πέθανε στη
διάρκεια ανασκαφών στο νησί, το 1974 (βλ. λ. Μαρινάτος, Σπυρίδων)
φώτισαν την υστερομινωική περίοδο του νησιού (1500-1470 π.Χ.). Ο
μινωικός οικισμός του Ακρωτηρίου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο
του νησιού, κοντά στην παραλία που είναι στραμμένη προς την Κρήτη,
τοποθεσία εξαιρετική για τη ναυσιπλοΐα της εποχής εκείνης, γιατί
προστατεύεται από τα μελτέμια που επικρατούν στο Αιγαίο σχεδόν τον
μισό χρόνο. Η ξαφνική καταστροφή που προξένησε η μεγάλη έκρηξη του
ηφαιστείου βρήκε την πόλη σε περίοδο ακμής. Όπως συνάγεται από τα
ευρήματα, οι κάτοικοι, παράλληλα με τη ναυτιλία, ασχολούνταν επίσης
με την αλιεία, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σε μεγάλους πίθους των
αποθηκών που αποκαλύφθηκαν, βρέθηκαν απανθρακωμένα σταφύλια,
φάβα, κεχρί και σουσάμι. Αλλού βρέθηκαν θαλασσινά όστρακα, κόκαλα
ψαριών και αχινοί μέσα σε ένα καλάθι από λυγαριά, που προφανώς θα
χρησίμευε στο ψάρεμα, όπως ο κύρτος των σημερινών ψαράδων. Τα
περισσότερα κεραμικά ευρήματα είναι τοπικής παραγωγής, υπάρχουν
ωστόσο και πολλά κρητικά, πολύ χρήσιμα στη χρονολόγηση των
τοπικών, τα οποία παρουσιάζουν έντονη κυκλαδική επίδραση.
Παράλληλα με τα πήλινα, έχουν βρεθεί επίσης λίθινα και χάλκινα αγγεία.
Τα εργαλεία ήταν λίθινα και χάλκινα. Πολύτιμα μέταλλα βρέθηκαν σε
ελάχιστα ίχνη. Οι μινωικοί κάτοικοι της Θήρας ήταν άριστοι οικοδόμοι:
έχτιζαν τριώροφες οικοδομές με πελεκητά αγκωνάρια στις γωνίες, ενώ τα
άλλα μέρη των τοίχων αποτελούνται από μικρές αδούλευτες πέτρες, που
συνδέονταν με χωματόλασπη και ξυλοδεσιές. Τα μεγάλα οικοδομήματα
ήταν εφοδιασμένα με πολύθυρα και κλιμακοστάσια, όπως τα αντίστοιχα
της Κρήτης. Τόσο οι εσωτερικές όσο και οι εξωτερικές επιφάνειες των
τοίχων καλύπτονταν με κονίαμα. Συχνά οι εσωτερικοί τοίχοι
διακοσμούνταν με θαυμάσιες τοιχογραφίες, τα θέματα των οποίων ήταν
νατουραλιστικά ζωγραφισμένα με έντονα χρώματα: πίθηκοι
9
σκαρφαλωμένοι στους βράχους όπου φυτρώνουν κρόκοι, ένα άλλο τοπίο

με ανθισμένα κρίνα και χελιδόνια, αντιλόπες κ.ά. Μια άλλη ομάδα
τοιχογραφιών παρουσιάζει σκηνές θρησκευτικών τελετών και επεισόδια
της καθημερινής ζωής.Το Ακρωτήρι αποτελεί σημαντικότατη μαρτυρία
της πολιτιστικής στάθμης της εποχής του Χαλκού. Το στρώμα λάβας που
σκέπασε το νησί διατήρησε σχεδόν ανέπαφο τον μινωικό οικισμό, άμεση
και αναντικατάστατη πηγή πληροφοριών για την αρχαιολογική έρευνα.
Τον Σεπτέμβριο του 2005, ένα τμήμα του σύγχρονου, μόλις τελειωμένου
στεγάστρου το οποίο είχε κατασκευαστεί για να προστατεύσει τον
αρχαιολογικό χώρο του ακρωτηρίου κατέρρευσε προκαλώντας τον
θάνατο ενός επισκέπτη και τον τραυματισμό άλλων έξι, καθώς και ζημιές
στον ίδιο τον χώρο (βλ. λ. Θήρας Προϊστορικής, Μουσείο).Ο μινωικός
οικισμός του Ακρωτηρίου στη Σαντορίνη, που αποκαλύφθηκε σχεδόν
ανέπαφος, όπως τον είχε σκεπάσει η λάβα, αποτελεί τη σπουδαιότερη
πηγή πληροφοριών για την υστερομινωική περίοδο (1500-1470 π.Χ.) στο
νησί.Η αποκαλούμενη τοιχογραφία «του Νέγρου» από σπίτι στον
προϊστορικό οικισμό Ακρωτήρι της Σαντορίνης.Τοιχογραφία του 16ου
αι. που βρέθηκε στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης και απεικονίζει δύο
αγόρια να αγωνίζονται στην πυγμαχία (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο,
Αθήνα).«Η τοιχογραφία των γυναικών» (17ος αι. π.Χ.) από την ομώνυμη
οικία στο Ακρωτήρι (Μουσείο Προϊστορικής Θήρας ).Τοιχογραφία με
αναπαράσταση πιθήκων του 17ου αι. π.Χ. (Μουσείο Προϊστορικής
Θήρας ).Ιστορική περίοδος. Αντίθετα προς τους μινωικούς κατοίκους
της Θήρας , οι Δωριείς, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο νησί κατά τις
αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ., έχτισαν την πόλη τους, τη Θήρα, στο
απόκρημνο οροπέδιο του Μέσα Βουνού, στο νοτιοανατολικό άκρο του
νησιού. Η περιοχή αυτή είναι προσιτή μόνο από τη βορειοδυτική πλευρά
της, όπου ένας αυχένας, η Σελλάδα, συνδέει το Μέσα Βουνό με τον
Προφήτη Ηλία και τις παραλίες Καμάρι στους βόρειους και Περίσσα
στους νότιους πρόποδες του Μέσα Βουνού. Η φυσικά οχυρή αυτή
περιοχή προσέφερε ασφαλή προστασία στους κατοίκους της κατά την
ταραγμένη εκείνη εποχή, γι’ αυτό και η πόλη δεν περιβαλλόταν από
τείχος· μοναδικό οχυρωματικό έργο ήταν ένα μικρό τείχος, που έκλεινε
τη βορειοδυτική βατή πλευρά του Μέσα Βουνού. Οι ανασκαφές τις
οποίες πραγματοποίησε ο Γερμανός αρχαιολόγος Χίλερ φον
Γκέρτρινγκεν (1895-1900) αποκάλυψαν την ελληνιστική και κυρίως τη
ρωμαϊκή φάση της πόλης, ενώ σε μερικά σημεία, όπου η επίχωση ήταν
μικρή, βρέθηκαν και κτίρια παλαιότερων εποχών. Ο χώρος της αρχαίας
πόλης, διαστάσεων περίπου 800 χ 300 μ., παρουσιάζει μια μικρή κλίση
προς ΒΑ. Η πόλη ήταν χτισμένη αμφιθεατρικά σε αλλεπάλληλα
10
πεζούλια, που συγκρατούνταν από μικρά αναλήμματα, και διασχιζόταν

ολόκληρη από έναν κεντρικό δρόμο, με τον οποίο διασταυρώνονταν
άλλοι μικρότεροι, που με τις πολλές και ακανόνιστες διακλαδώσεις τους
θυμίζουν τους σύγχρονους κυκλαδίτικους οικισμούς. Στο κέντρο της
πόλης βρισκόταν η Αγορά· το σπουδαιότερο κτίριό της, που
συγκέντρωνε τον δημόσιο βίο της πόλης, είναι η λεγόμενη Βασίλειος
Στοά, μεγάλο ορθογώνιο κτίσμα με εσωτερική κιονοστοιχία. Δεν μπορεί
να χρονολογηθεί παλαιότερα από την ύστερη ελληνιστική εποχή. Στην
εποχή του Τραϊανού επισκευάστηκε και τροποποιήθηκε σε μεγάλη
έκταση. Λίγο βορειότερα από τη στοά βρισκόταν ο αναλημματικός
τοίχος του ναού του Διονύσου, ο οποίος στη ρωμαϊκή εποχή έγινε ναός
των αυτοκρατόρων. Στην Αγορά ανακαλύφθηκαν επίσης θέρμες και
πολλές βάσεις τιμητικών ανδριάντων για Ρωμαίους αυτοκράτορες και
ιδιώτες. Στην ανατολική πλευρά του δρόμου βρισκόταν το θέατρο, το
οποίο χτίστηκε την ελληνιστική εποχή και τροποποιήθηκε τους
αυτοκρατορικούς χρόνους. Στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, στην
ιερή περιοχή της όπου κατέληγε ο δρόμος, βρισκόταν το σπουδαιότερο
ιερό της πόλης, ο αρχαϊκός ναός του Καρνείου Απόλλωνα, απλός, χωρίς
εξωτερική κιονοστοιχία, με πρόναο και σηκό. Ένας αρχαϊκός
αναλημματικός τοίχος, που σώζεται σχεδόν ακέραιος Ν του ναού,
στήριζε την πλατεία όπου οι κάτοικοι γιόρταζαν κάθε Σεπτέμβριο τα
Κάρνεια. Ανάμεσα στον αναλημματικό τοίχο και στον ναό σώζονται τα
ίχνη πολυγωνικού τοίχου, που υποστήριζε άλλο ιερό οικοδόμημα, ίσως
το ιερό του οικιστή Θήρα. Στα Α του μεγάλου τοίχου και στο ίδιο βάθος
με τη βάση του βρισκόταν το γυμνάσιο των εφήβων, σχεδόν τελείως
κατεστραμμένο και με διαδοχικές μετατροπές σε διάφορες εποχές, με
αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να φανεί το αρχικό του σχέδιο· βέβαιο
είναι πάντως ότι τον 7o αι. π.Χ. η περιοχή είχε χώρο για την αγωγή των
εφήβων. Άμεση σχέση με το γυμνάσιο έχει ένα μικρό φυσικό σπήλαιο,
προσιτό από την αυλή του γυμνασίου, αφιερωμένο στον Ηρακλή και
στον Ερμή. Η περιοχή αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για την ιστορία της
ελληνικής γραφής, γιατί διασώθηκαν πολλές επιγραφές χρονολογούμενες
στα μέσα του 7ου αι. π.Χ. Οι επιγραφές αυτές είναι πρόχειρα χαράγματα
στους λείους βράχους και αναφέρουν ονόματα εφήβων και φράσεις
συχνά τολμηρές, ενώ άλλες πάλι αναφέρουν ονόματα θεών και ηρώων.
Το αλφάβητο των επιγραφών αυτών, συγκρινόμενο με αλφάβητα άλλων
περιοχών, παρουσιάζει πολλές ιδιορρυθμίες: φαίνεται ότι οι Θηραίοι το
παρέλαβαν κατευθείαν από την Ανατολή, χωρίς να μεσολαβήσουν άλλες
ελληνικές πόλεις.Άλλα ιερά της αρχαίας Θήρας ήταν ο ναός του Πύθιου
Απόλλωνα, ο οποίος μετασκευάστηκε αργότερα σε χριστιανικό, και το
11
ιερό των Αιγυπτίων θεών, το οποίο συνδεόταν με τη λατρεία των

Πτολεμαίων την οποία ασκούσε ένας σύλλογος πολιτών, οι Βασιλιστές.
Το ιερό της Επικτήτας, πάνω στο οποίο χτίστηκε η εκκλησία του
Ευαγγελισμού, είχε μάλλον ιδιωτικό χαρακτήρα και σχετιζόταν με τη
Θηραϊκή συνήθεια του αφηρωισμού των νεκρών. Στην περιφέρεια της
πόλης υπάρχουν επίσης πολλές κόγχες σκαλισμένες στους βράχους,
αφιερωμένες σε διάφορες θεότητες. Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης το μικρό
τέμενος που ίδρυσε τον 3o αι. π.Χ. στην είσοδο της πόλης ο Αρτεμίδωρος
από την Πέργη της Μικράς Ασίας, γνήσιο τέκνο της κοσμοπολίτικης
ελληνιστικής σκέψης, όπως συνάγεται από το πλήθος των σχετικών με τη
ζωή του επιγραμμάτων που άφησε, και ο οποίος φαίνεται ότι πήγε ως
εκπρόσωπος των Πτολεμαίων στη Θήρα και έμεινε εκεί έως το τέλος της
ζωής του. Στον μικρό χώρο του τεμένους συγκέντρωσε τη λατρεία
πλήθους θεοτήτων, στις οποίες αφιέρωσε ανάγλυφα σκαλισμένα στον
βράχο και επιγράμματα, που δεν είναι μεν υποδείγματα ποιητικής,
μαρτυρούν όμως ορφικές επιδράσεις.Η νεκρόπολη της Θήρας βρίσκεται
στις κλιτύς της Σελλάδας. Τον 19ο αι. οι Γερμανοί είχαν αποκαλύψει
τμήματα των νεκροταφείων του 8ου και 7ου αι. π.Χ.· οι σύγχρονες
ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας (Ν. Ζαφειρόπουλος) έφεραν
στο φως το αρχαϊκό και το κλασικό νεκροταφείο της Θήρας . Τα
κεραμικά ευρήματα των τάφων αποδεικνύουν πως υπήρχε τοπικό
εργαστήριο, εξαρτημένο όμως, σε ό,τι αφορά την τεχνοτροπία, από τη
Νάξο. Χαρακτηριστικό πάντως είναι η απόλυτη συντηρητικότητα, που
οδηγεί στη διατήρηση αυστηρά γεωμετρικών στοιχείων έως τα τέλη του
7ου αι. π.Χ. Από τα μεγάλα έργα πλαστικής που βρέθηκαν στη
νεκρόπολη, τα περισσότερα είναι ναξιακά. Αρχαιολογικό εύρημα
μοναδικής σημασίας είναι η μαρμάρινη δαιδαλική Κόρη, υπερφυσικού
μεγέθους (ύψους 2,30 μ. και βάρους περίπου 750 κιλών), που
χρονολογείται στο 640 π.Χ. και η οποία βρέθηκε διατηρημένη σε
εξαιρετική κατάσταση στη Σελλάδα, τον Νοέμβριο του 2000.Ο Ηρόδοτος
αναφέρει ότι στο νησί, εκτός από τη Θήρα, υπήρχαν και άλλες έξι πόλεις
ή μικροί οικισμοί, από τους οποίους με βεβαιότητα έχει ταυτιστεί ο
οικισμός Οία στους βόρειους πρόποδες του Μέσα Βουνού, στη σημερινή
τοποθεσία Καμάρι· το σημερινό τοπωνύμιο Οία, του οικισμού στο βόρειο
άκρο του νησιού, είναι εντελώς άσχετο και οφείλεται σε ιστορική άγνοια.
Η Οία είχε γυμνάσιο και παλαίστρα και ήταν επίνειο της Θήρας , όπως
και η Περίσσα, η αντίστοιχη περιοχή στους νότιους πρόποδες του Μέσα
Βουνού. Οι γεωγράφοι αναφέρουν επίσης μια πόλη Ελευσίνα, την οποία
πολλοί τοποθετούν στη σημερινή περιοχή Εξωμύτης. Ίχνη αρχαίων
οικισμών υπάρχουν επίσης στις σημερινές τοποθεσίες Μέσα Γωνιά,
12
Μεσσαριά, Μεγαλοχώρι, Κοντοχώρι Φηρών και Φοινικιά.Έξω από την

περιοχή της αρχαίας Θήρας , ανάμεσα στο Νημποριό και στο Μεγάλο
Χωριό, υπάρχει το ιερό της θεάς Βασιλείας, που διατηρείται σε άριστη
κατάσταση, με την αρχαία του στέγη, επειδή μετατράπηκε σε χριστιανική
εκκλησία, του Άγιου Νικόλαου του Μαρμαρίτη (βλ. λ. Θήρας ,
Αρχαιολογικό Μουσείο).Χριστιανικά μνημεία. Τα χριστιανικά μνημεία
της Σ. είναι ελάχιστα και αυτό δεν πρέπει να είναι άσχετο με τη
σεισμικότητα του νησιού. Λείψανα παλαιοχριστιανικών βασιλικών
υπάρχουν είτε στα αρχαία ιερά είτε κάτω από μεταγενέστερους
βυζαντινούς ναούς, όπως η Παναγία της Επισκοπής, κοντά στη Μέσα
Γωνιά, που χτίστηκε πιθανώς από τον Αλέξιο Α’ Κομνηνό (1081-1118).
Η εκκλησία αυτή, παρά τις επεμβάσεις των κατά καιρούς ανακαινιστών,
είναι σήμερα ένα γραφικό λευκό οικοδομικό σύμπλεγμα κυκλαδικής
μορφής και διατηρεί σε ικανοποιητική κατάσταση μέρος του ζωγραφικού
της διακόσμου: τοιχογραφίες που χαρακτηρίζονται από συνοπτικότητα,
εκφραστική δύναμη, αλλά και κάποια αδρότητα, και χρονολογούνται στο
τέλος του 11ου με αρχές του 12oυ αι., καθώς και το θαυμάσιο μαρμάρινο
τέμπλο με ανάγλυφη διακόσμηση και κηρομαστίχη. Άλλες βυζαντινές
εκκλησίες του νησιού είναι η ερειπωμένη σήμερα Αγία Ειρήνη στην
Περίσσα, η Εγκαρδιώτισσα στη Γωνιά, το Θεοτοκάκι στον Πύργο, ο
Άγιος Αντώνιος στο Ημεροβίγλι και ο Άγιος Ιωάννης των Μυλωνάδων
στο Κοντοχώρι. Σε πολλές μεταβυζαντινές εκκλησίες του νησιού
σώζονται ακόμη θαυμάσια ξυλόγλυπτα τέμπλα και φορητές εικόνες
μεγάλων καλλιτεχνών της Κρητικής σχολής. Αξιολογότατη είναι επίσης
η λαϊκή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική του νησιού. Με κύριο
μορφολογικό χαρακτηριστικό τη θολοδομία, σε διάφορες γραφικές
παραλλαγές, εκμεταλλεύτηκε τα ντόπια υλικά (Θηραϊκή γη, ελαφρόπετρα
κ.ά.) που την ευκόλυναν στην κατασκευή, προσαρμόστηκε στις φυσικές
συνθήκες του τόπου (συχνοί σεισμοί, ισχυροί άνεμοι) και με την
εκτυφλωτική λευκότητα του ασβέστη σφραγίζει τη μορφή του νησιού.Το
πιο αξιόλογο από τα ελάχιστα σωζόμενα βυζαντινά μνημεία της
Σαντορίνης είναι ο ναός της Παναγίας της Επισκοπής κοντά στον
οικισμό Μέσα Γωνιά.
Από τη Βικιπαίδεια, Η Σαντορίνη, Θήρα ή Στρογγύλη
Από τη Βικιπαίδεια, Η Σαντορίνη, Θήρα ή Στρογγύλη (παλαιότερη

ονομασία) είναι νησί που βρίσκεται στο νότιο Αιγαίο πέλαγος, στο
νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων, νότια της Ίου και δυτικά από την
Ανάφη. Απέχει από τον Πειραιά 128 ναυτικά μίλια και 63 ναυτικά μίλια
13
από την Κρήτη. Ο Αθηνιός, το μεγαλύτερο λιμάνι του νησιού, έχει

δημιουργηθεί στον ομώνυμο όρμο. Η έκταση της είναι 76,19
τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σήμερα η Σαντορίνη είναι ένα από τα
διασημότερα τουριστικά κέντρα του κόσμου.
Είναι γνωστή για το ηφαίστειό της. Η τελευταία ηφαιστειακή

δραστηριότητα ήταν το έτος 1950. Τμήματα του ηφαιστείου της
Σαντορίνης είναι: Η Νέα Καμένη (1707-1711 μ.Χ.), η Παλαιά Καμένη
(46-47 μ.Χ.), το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο (ενεργό) (1650 μ.Χ.),
τα Χριστιανά νησιά. Η Σαντορίνη ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του
Αιγαίου και χαρακτηρίζεται ενεργό ηφαίστειο μαζί με τα Μέθανα, την
Μήλο και την Νίσυρο. Η Σαντορίνη καθώς και τα νησιά Θηρασία και
Ασπρονήσι είναι απομεινάρια του ηφαιστειογενούς νησιού Στρογγύλη.
Η Στρογγύλη ήταν ένας ηφαιστειακός κώνος. Το κεντρικό τμήμα της
ανατινάχτηκε μαζί με τον κρατήρα του ηφαιστείου από τη Μινωική
έκρηξη που έγινε το 1613 π.Χ. και είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία
αυτού που σήμερα ονομάζουμε καλδέρα της Σαντορίνης και την
καταστροφή του προϊστορικού πολιτισμού του νησιού. Στο θαλάσσιο
χάσμα που σχηματίστηκε μεταξύ Θήρας και Θηρασίας, που έχει βάθος
1.500 μέτρων, κατά καιρούς βγήκαν στην επιφάνεια ηφαιστειακοί κώνοι
που σχημάτισαν τα εξής νησιά: την Παλαιά, τη Μικρή και τη Νέα
Καμένη, την Καμένη Γεωργίου του Α΄, την Καμένη του Φουκέ, την
Αφρόσσα και τη Δάφνη. Όλα αυτά τα νησιά μεγάλωναν σιγά-σιγά και
ενώθηκαν, εκτός από την Παλαιά Καμένη.
Όνομα
Πριν τη μεγάλη ηφαιστειακή καταστροφή των προϊστορικών χρόνων η

νήσος ήταν στρογγυλή και είχε το όνομα Στρογγύλη, ενώ αργότερα
απέκτησε τα ονόματα Καλλίστη ή Καλλιστώ (από το αρχαίο Καλλίστη
«η ομορφότερη»), Φιλητέρη ή Φιλωτέρα, Καλαυρία, Καρίστη, Τευσία,
Θηραμένη καθώς και Ρήνεια.
Το μετέπειτα κλασικό όνομα της νήσου Θήρα προήλθε από τον αρχαίο
Σπαρτιάτη Θήρα που από τη Σπάρτη προερχόμενος αποίκησε πρώτος τη
νήσο αυτή. Το δε όνομα Σαντορίνη προέρχεται από τους διερχόμενους
Φράγκους Σταυροφόρους οι οποίοι κατά το πέρασμα τους στέκονταν για
ανεφοδιασμό κοντά σε εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, που βρίσκεται στη
σημερινή περιοχή της Περίσας πίσω από τον ιερό ναό του Τιμίου
Σταυρού (την αποκάλεσαν Σάντα Ιρίνα), η οποία υπήρχε στο νησί.
Αρχικά υπήρχε η άποψη ότι η εκκλησία αυτή ήταν το παρεκκλήσι της
Αγίας Ειρήνης που υπήρχε στη Θηρασιά, σήμερα θεωρείται πιθανότερο
να πρόκειται για τη μεγαλοπρεπέστατη παλαιοχριστιανική τρίκλιτη
14
βασιλική της Αγίας Ειρήνης στη Θήρα, τα ερείπια της οποίας

ανακαλύφθηκαν το 1992.
Επί τουρκοκρατίας οι Τούρκοι την ονόμαζαν Δερμετζίκ ή Διμερτζίκ

(«μικρός μύλος»), πιθανώς από τους πολλούς μικρούς ανεμόμυλους που
ξεχώριζαν από μακριά. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας επίσημα
καθιερώθηκε το όνομα Θήρα, πλην όμως οι ξένοι χάρτες συνέχισαν να
την ονοματίζουν Σαντα-Ιρίνα από την οποία και παρέμεινε με μικρή
παραφθορά από τους Έλληνες ως Σαντορίνη.
Γεωγραφία
Η Σαντορίνη βρίσκεται σε γεωγραφικό πλάτος από 36o 19' 56" έως 36o
28' 40" Βόρειο και γεωγραφικό μήκος από 25o 19' 22" έως 25o 29' 13"
Ανατολικό. Η σημερινή ημικυκλική και περισσότερο πεταλοειδής μορφή
της νήσου οφείλεται στις κατά καιρούς ηφαιστειακές εκρήξεις που
μετέβαλαν το αρχικό στρογγυλό σχήμα της. Η όψη της από τη πλευρά
του ηφαιστείου παρουσιάζεται βραχώδης και απόκρημνη σε αντίθεση με
την ομαλότητα του εδάφους της στο υπόλοιπό της. Η επιφάνειά της,
76,19 τετραγωνικά χιλιόμετρα, είναι κατά το πλείστον ελαφρόπετρα πολύ
δεκτική σε καλλιέργεια. Στο ΝΑ τμήμα της, βρίσκεται το βουνό του
Προφήτη Ηλία με το ομώνυμο μοναστήρι του 18ου αιώνα, το οποίο έχει
υψόμετρο 567 μέτρα και αποτελείται από τιτανώδη βράχια και λευκό
μάρμαρο. Αυτά τα ασβεστολιθικά πετρώματα είναι τα παλαιότερα της
Σαντορίνης και σχημάτιζαν ένα μικρό νησί πριν αρχίσει η ηφαιστειακή
δραστηριότητα[1]. Συνέχεια αυτού είναι το Μέσα Βουνό ή Βουνό του
Αγίου Στεφάνου, λόγω του παλαιοχριστιανικού ναού που υπάρχει εκεί και
το οποίο έχει υψόμετρο 366 μέτρα. Ο ενδιάμεσος αυχένας που συνδέει τα
δύο βουνά αποκαλείται Σελλάδα. Η περίμετρος της Σαντορίνης είναι
περίπου 36 ναυτικά μίλια και παρουσιάζει έξι όρμους: Το Αμμούδι ή
Άγιος Νικόλαος, στη Πάνω Μεριά (Οία Θήρας ), της Αρμένης, επίσης
στη Πάνω Μεριά, τον όρμο Μουζάκι, τους όρμους Φηρών και Αθηνιού
και τον όρμο του Μπάλου στο Ακρωτήρι.
Γενικά η Σαντορίνη είναι άνυδρος και ξερή, χωρίς λίμνες, ποταμούς,

ρεματιές ή χαράδρες. Οι αρδευτικές ανάγκες της καλύπτονται κυρίως από
γεωτρήσεις που γίνονται στο υπέδαφός της, όπου συγκεντρώνεται κυρίως
το βρόχινο νερό. Υφίστανται στη νήσο τρεις κύριες πηγές καθώς και
τέσσερις ιαματικές πηγές. Το έδαφος του νησιού είναι ηφαιστειογενές,
πεδινό στο μεγαλύτερο μέρος του και βραχώδες από την πλευρά του
15
ηφαιστείου.[2] Το έδαφος είναι εύφορο και ευνοεί την καλλιέργεια των

αμπελιών, της φάβας και της ντομάτας (άνυδρη και μικρόκαρπη
ποικιλία).[2] Στο νησί καλλιεργούνται 15.000 στρέμματα με αμπελώνες,
ενώ σχεδόν τα μισά (7.100 στρέμματα) καλλιεργούνται στην περιοχή της
Οίας.[2] Η υψηλότερη κορυφή είναι ο Προφήτης Ηλίας (567μ.).[2]
Πριν αρχίσει η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη, πριν 2 με

2,5 εκατομμύρια χρόνια, στη θέση της Σαντορίνης υπήρχε ένα μικρό
νησί που αποτελούταν από μεταμορφωσιγενή πετρώματα, κυρίως
μεταμορφωμένους ασβεστόλιθους και σχιστόλιθους. Η ηφαιστειακή
δραστηριότητα αρχικά έλαβε χώρα στη περιοχή του Ακρωτηρίου και στις
νησίδες Χριστιανά Θήρας . Αυτά τα πετρώματα σήμερα έχουν
αλλοιωθεί έντονα. Στη συνέχεια, πριν 500.000 χρόνια περίπου,
δημιουργήθηκε στα βόρεια του νησιού το ηφαίστειο της Περιστερίας, το
οποίο παρήγαγε ανδεσιτικές λάβες. Σήμερα υπολείμματα του ηφαιστείου
αυτού βρίσκονται στο Μικρό Προφήτη Ηλία και το Μεγάλο Βουνό.
Συγχρόνως μικρότερα ηφαίστεια - κώνοι σκωρίας ήταν ενεργά προς τα
νότια, στον Μπάλο, Κόκκινη Παραλία και Κοκκινόπετρα. Στη συνέχεια
μέχρι πριν 200.000 χρόνια, δημιουργείται ένα ασπιδωτό ηφαίστειο που
ενώνει όλα τα επιμέρους νησιά. Αυτή η φάση τελειώνει με μια σειρά
ισχυρών εκρήξεων που δημιουργεί την πρώτη καλντέρα.[1] Η
ηφαιστειακή δραστηριότητα παρατηρείται ξανά πριν 180.000 χρόνια.
Μια δεύτερη καλντέρα δημιουργείται πριν 40.000 με 60.000 χρόνια από
ισχυρές εκρήξεις. Στη συνέχεια σχηματίζονται ηφαίστεια του Σκάρου και
της Θηρασιάς, τα οποία καταστρέφονται από την έκρηξη του Ρίβα πριν
21.000 χρόνια. Τον 17ο αιώνα π.Χ. λαμβάνει χώρα η μινωική έκρηξη, η
οποία δίνει στην καλντέρα το σημερινό της σχήμα.[1] Η μινωική έκρηξη
είναι από τις μεγαλύτερες των ιστορικών χρόνων και είχε σημαντικό
αντίκτυπο στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο όγκος των ηφαιστειακών
αναβλημάτων υπολογίζεται ανάμεσα σε 39 και 61, ίσως και 99 κυβικά
χιλιόμετρα και κάλυψαν με ένα στρώμα πάχους δεκάδων μέτρων τη
Σαντορίνη. Η δραστηριότητα κατά τους ιστορικούς χρόνους
δημιούργησε τις νησίδες Νέα Καμένη Θήρας και Παλαιά Καμένη
Θήρας μέσα στην καλντέρα.[3]
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη είναι αποτέλεσμα της

καταβύθισης της Αφρικανικής πλάκας κάτω από την Ευρασιατική, ή
ακριβέστερα την υποπλάκα του Αιγαίου. Η καταβύθιση γίνεται με
ταχύτητα 5 cm/έτος προς τα βορειοανατολικά με γωνία 30-40°, και το
όριο μεταξύ των δύο πλακών βρίσκεται στην ελληνική τάφρο νότια της
Κρήτης. Η πλάκα της Αφρικής λιώνει σε μεγάλο βάθος και στη συνέχεια
τα λιωμένα πετρώματα ανέρχονται στην επιφάνεια και σχηματίζουν τα
ηφαίστεια των Μεθάνων, της Μήλου, της Σαντορίνης και της Νισύρου,
16
τα οποία αποτελούν το Ηφαιστειακό Τόξο του Νοτίου Αιγαίου. Το

σύμπλεγμα της Σαντορίνης, που περιλαμβάνει επίσης τις νησίδες
Χριστιανά και το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο, είναι το πιο ενεργό
του τόξου.[4]
Kλίμα
Έτσι, το κλίμα της Σαντορίνης είναι ιδιόμορφο και παρόλο που είναι το
νοτιότερο νησί των Κυκλάδων είναι και το ψυχρότερο.[2] Αυτό οφείλεται
κυρίως στους βορειοανατολικούς ανέμους, ωστόσο ο χειμώνας είναι
ήπιος με μέση θερμοκρασία περίπου 10 °C.[2] Το χειμώνα δεν
παρουσιάζονται συχνές βροχοπτώσεις, ενώ το καλοκαίρι δεν βρέχει
σχεδόν ποτέ με αποτέλεσμα η Σαντορίνη να αποτελεί πόλο έλξης
πολλών τουριστών από όλο τον κόσμο.[2]
Διοικητική Διαίρεση της Σαντορίνης
Κύριο λήμμα: Δήμος Θήρας
Με βάση το Πρόγραμμα Καλλικράτης, ολόκληρη η Σαντορίνη καθώς

και τα νησιά Θηρασία, Ασπρονήσι και Άνυδρος, το σύμπλεγμα νησιών
Χριστιανά, και η Παλαιά και η Νέα Καμένη ανήκουν διοικητικά στον
Δήμο Θήρας , ο οποίος έχει πρωτεύουσα τη Θήρα. Αποτελείται από τις
δημοτικές ενότητες Θήρας και Οίας. Πριν το 2011 η Κοινότητα Οίας
ήταν αυτόνομη με πρωτεύουσα την Οία.
Ιστορία
Στα χρόνια του Βυζαντίου
Το 726 μ.Χ. έγινε έκρηξη στη βορειοανατολική πλευρά της Παλαιάς

Καμένης και εμφανίστηκε νέο νησί, το οποίο γρήγορα ενώθηκε με αυτήν.
Η έκρηξη θεωρήθηκε ως δείγμα θεϊκής οργής κατά του Αυτοκράτορα του
Βυζαντίου Λέοντος Γ΄ του Ισαύρου, ο οποίος ήταν εικονομάχος. Οι
αντίπαλοι του αυτοκράτορα χρησιμοποίησαν το γεγονός για να
υποκινήσουν εξέγερση, η οποία τελικά εκδηλώθηκε το 727, τόσο στις
Κυκλάδες όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς και στη Βενετία.
Αρχηγός της επανάστασης ήταν ο τουρμάρχης της Ελλάδας Αγαλλιανός
και ο Στέφανος. Οι επαναστάτες όρισαν άλλο αυτοκράτορα, έναν
Κρητικό που ονομαζόταν Κοσμάς, και πλεύσανε προς την
Κωνσταντινούπολη. Ο στόλος καταστράφηκε με το υγρό πυρ, στις 18
Απριλίου του 727, ενώ από τους αρχηγούς της επαναστάσεως, ο μεν
Αγαλλιανός ρίχτηκε στη θάλασσα, οι δε Στέφανος και Κοσμάς
παραδόθηκαν και αποκεφαλίσθηκαν.[5][6]
17
Από την πρώτη Άλωση του Βυζαντίου έως την Επανάσταση του 1821
Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το

1204, ο Μάρκος Σανούδος, ίδρυσε το δουκάτο του Αιγαίου με έδρα τη
Νάξο (1207). Τα υπόλοιπα νησιά που περιλάμβανε το Δουκάτο του
Αιγαίου ή Δουκάτο της Νάξου ήταν η Σύρος, η Κίμωλος, η Μήλος, η
Ίος, η Θήρα και η Ανάφη. Η Θήρα και η Θηρασία παραχωρήθηκαν
στον Ιάκωβο Μπαρρότσι και παρέμειναν στην οικογένεια αυτή, με
μικρά διαλείμματα, ως το 1480. Τότε η Θήρα δόθηκε ως προίκα από το
δούκα της Νάξου Ιάκωβο Γ΄ Κρίσπι στην κόρη του Φιορέντσα και στον
σύζυγό της Δομίνικο Πιζάνι, γιο του δούκα της Κρήτης. Το νησί, λίγο
μετά το θάνατο του Ιακώβου Κρίσπι, καταλήφθηκε από τον αδελφό του
Ιωάννη και προσαρτήθηκε στη Νάξο. Κατά τους χρόνους της άλωσης της
Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, πολλές ελληνικές χώρες
παρέμεναν κάτω από λατινική κυριαρχία.
Κατά το 1537 η Θήρα, ακολουθώντας τη μοίρα και των άλλων νησιών

του Αιγαίου, δέχτηκε τις επιδρομές του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα. Ο
Μπαρμπαρόσα απέσπασε την Κέα, τη Μύκονο και τη Θήρα από τη
λατινική κυριαρχία και ανάγκασε τους δυνάστες των νησιών να
αναγνωρίσουν την επικυριαρχία του Σουλτάνου. Η Θήρα περιήλθε
τελικά στους Τούρκους το 1566, με εξαίρεση το καστέλι του
Ακρωτηρίου, το οποίο πέρασε στα χέρια των Τούρκων το 1617. Όταν το
1579 πέθανε ο Ισπανοεβραίος Ιωσήφ Νασί, στον οποίο είχαν
παραχωρηθεί οι Κυκλάδες από την Υψηλή Πύλη της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, οι νησιώτες έστειλαν πρεσβεία στο σουλτάνο Μουράτ
Γ΄(1574 – 1595) για να ζητήσουν χορήγηση προνομίων. Στους
απεσταλμένους των νησιών ανήκαν και εκπρόσωποι της Σαντορίνης. Με
ορισμό που εκδόθηκε το 1580, στα νησιά των Κυκλάδων
παραχωρήθηκαν σημαντικά προνόμια, τα οποία ανανεώθηκαν το 1628 –
1629 και αργότερα. Το καθεστώς των προνομίων βοήθησε στην
οργάνωση συστήματος αυτοδιοίκησης και στην ανάπτυξη εμπορικής
δραστηριότητας σε αυτά.
Παρά το άγονο έδαφος και τους καταστρεπτικούς σεισμούς που έπλητταν

το νησιωτικό σύμπλεγμα της Σαντορίνης – όπως επικράτησε να
ονομάζεται κατά τη Βενετοκρατία – παρουσίασε επίδοση στη γεωργία
και στη ναυτιλία. Το 1770 ο πληθυσμός του νησιού έφθανε τους 9.000
και όπως προκύπτει από το ποσό του φόρου που κατέβαλλε το νησί,
πρέπει να ήταν ευπορότερο σε σύγκριση με τα άλλα νησιά. Στις αρχές
του 19ου αιώνα η οικονομική ευρωστία του νησιού συνεχιζόταν, όπως
18
επίσης και η επίδοση στο ναυτικό. Το 1807, κατά τη ναυτολογία που

πραγματοποίησε η Πύλη για την αντιμετώπιση των αναγκών της στη
διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου, η Θήρα υποχρεώθηκε να
αποστείλει στον τουρκικό ναύσταθμο 50 ναύτες, όσους δηλαδή και η
Μύκονος, γεγονός που φανερώνει τη μεγάλη ανάπτυξη του ναυτικού του
νησιού. Ανάπτυξη παρατηρήθηκε επίσης κατά τα τελευταία χρόνια της
τουρκοκρατίας και στην παιδεία, ενώ η μονή του Προφήτη Ηλία στο νησί
αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα μοναστηριακά κέντρα των
Κυκλάδων.
Στα τέλη Απριλίου του 1821, μετά από παραγγελία του Αλ. Υψηλάντη, οι
Θηραίοι έστειλαν στις Σπέτσες 71 ναύτες με έναν ιερέα και τον
προεστώτα Νικόλαο Δεκαζά για να υπηρετήσουν στα σπετσιώτικα πλοία
που ήδη είχαν αρχίσει τον επαναστατικό αγώνα.[7] Στις 5 Μαΐου του
1821, κατά την εορτή της πολιούχου του νησιού Αγίας Ειρήνης, ο
καπετάνιος Ευάγγελος Ματζαράκης, επίτροπος του Αλ. Υψηλάντη,
σήκωσε την σημαία της επανάστασης στην Σαντορίνη. Μετά από αυτό
οι κάτοικοι έδιωξαν τον αρχιεπίσκοπο Ζαχαρία από την αρχιεπισκοπή
του επειδή κατά την τελετή της κήρυξης της Επανάστασης καθόταν
ήσυχος στο σπίτι του και γι'αυτό θεωρήθηκε από μερικούς τουρκόφιλος.
Αργότερα λαϊκοί και κληρικοί, βεβαιώνοντας την αγάπη του προς το λαό
και την πατρίδα, ζήτησαν την επάνοδό του, κάτι που έγινε δεκτό από τον
κυβερνήτη Υψηλάντη.[8]
Νεώτεροι Χρόνοι
Μετά την απελευθέρωση της Σαντορίνης και την ένταξή της στο
νεοσύστατο Ελληνικό κράτος το 1830, η κύρια πηγή εισοδήματος ήταν
το εμπόριο και η ναυτιλία. Το 1852, η Σαντορίνη, με 7.222 κατοίκους
είναι το δεύτερο σημαντικότερο εμπορικό κέντρο μετά τη Σύρο στις
Κυκλάδες, με συναλλαγές κυρίως με τη Ρωσία, η οποία είναι η κύρια
χώρα εισαγωγής σαντορινιού κρασιού. Μια άλλη σημαντική πηγή
εισοδήματος ήταν η καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων και ιδίως η
παρασκευή κρασιού.[9]
Το ηφαίστειο της Σαντορίνης άρχισε να εκρήγνυται τις 26 Ιανουαρίου

1866. Πριν την έκρηξη παρατηρήθηκε αύξηση της θερμοκρασίας των
νερών κοντά στη νέα Καμένη. Η έκρηξη περιλάμβανε την έκχυση λάβας
και τη δημιουργία δόμων.[3] Ένας σεισμός 6,1 ρίχτερ έλαβε χώρα τις 30
Ιανουαρίου και προκάλεσε ζημίες σε 50 σπίτια και δύο εκκλησίες.
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία η έκρηξη τελείωσε τις 15 Οκτωβρίου 1870.
[10]
Η έκρηξη έλαβε χώρα στο κρατήρα του Αγ. Γεωργίου και της
19
Αφρόεσσας, δημιούργησε τις νησίδες του Μαΐου που σήμερα έχουν

καταβυθιστεί,[3] και τριπλασίασε την έκταση της παλαιάς Καμένης.[11]
Στις 28 Ιουλίου 1925 παρατηρήθηκαν σεισμικές δονήσεις,

προειδοποιώντας τους κατοίκους ότι μια έκρηξη επίκειται. Στην περιοχή
των Κόκκινων Νερών, ανάμεσα στις νησίδες Νέα και Μικρή Καμένη, η
θερμοκρασία της θάλασσας αυξήθηκε και η θάλασσα άλλαξε χρώμα. Η
έκρηξη ξεκίνησε τις 25 Αυγούστου με φρεατικές εκρήξεις, ενώ αργότερα
παρατηρήθηκαν εκρηκτικές στήλες με ηφαιστειακή στάχτη που έφτασε
σε ύψος 3,5 χιλιομέτρων. Η δραστηριότητα επικεντρώθηκε στον
ηφαιστειακό δόμο Δάφνη, από όπου εκχύθηκε λάβα και οδήγησε στην
ένωση της Νέας και την Μικρή Καμένη. Η πρώτη φάση της έκρηξης
τελείωσε το 1926. Ένας δεύτερος, μικρότερος δόμος που σχηματίστηκε
σε νέα έκρηξη το 1928 πήρε το όνομα Ναυτίλος.[3][12] Το ηφαίστειο
εξερράγει ξανά το 1939, και δημιούργησε τους δόμους Τρίτωνα, Κτενά
κα Φουκέ και τις ροές λάβας Σμιθ, Ρεκ και Νίκης. Η έκρηξη τελείωσε
τον Ιούλιο του 1941.[3] Η πιο πρόσφατη έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε
χώρα από τις 10 Ιανουαρίου 1950 μέχρι 2 Φεβρουαρίου του ίδιου χρόνου
και δημιούργησε το δόμο του Λιάστικα. Αυτά τα ηφαιστειακά
πετρώματα είναι τα πιο πρόσφατα που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα. [3]
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Σαντορίνη καταλήφθηκε πρώτα από

Ιταλικές (το 1941) και έπειτα, το 1943, από Γερμανικές δυνάμεις
κατοχής. Στις 9 Ιουλίου 1956 σημειώθηκε κοντά στην Αμοργό σεισμός
μεγέθους 7,8 ρίχτερ, ο οποίος ήταν ο ισχυρότερος που έλαβε χώρα στην
Ευρώπη κατά τον 20ο αιώνα. Ο κύριος σεισμός, μαζί με ένα μετασεισμό
6,9 ρίχτερ που ακολούθησε 12 λεπτά αργότερα, προκάλεσαν εκτεταμένες
καταστροφές σε Σαντορίνη, Αστυπάλαια, Ανάφη, Κάλυμνο, Λέρο,
Αμοργό και Πάτμο[13], 53 θανάτους, καθώς και ένα από τα μεγαλύτερα
τσουνάμι στο Αιγαίο, με ύψος μέχρι 25 μέτρα.[14] Μετά αυτό το γεγονός
μεγάλο μέρος του πληθυσμού έφυγε από το νησί. Τη δεκαετία του 1960
άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός στην Σαντορίνη, φτάνοντας στο
αποκορύφωμα του στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Από τότε ο
τουρισμός στο νησί γνωρίζει συνεχή ανάπτυξη, έχοντας καταστήσει
πλέον την Σαντορίνη σε ένα από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς
προορισμούς σε διεθνές επίπεδο. Οι κρουαζιέρες ξεκινούν στο νησί από
τον Μάρτιο και συνεχίζονται μέχρι και τέλη Νοεμβρίου, έχοντας
επεκτείνει χρονικά πολύ την τουριστική περίοδο. Τους καλοκαιρινούς
μήνες περισσότερα από 30 με 40 έκτακτες πτήσεις (τσάρτερς) από κάθε
γωνιά του κόσμου προσγειώνονται στο αεροδρόμιο του νησιού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και τους χειμερινούς μήνες οι

επισκέψεις τουριστών στο νησί δεν σταματούν, ιδιαίτερα από χώρες της
20
Ασίας. Η τεράστια τουριστική ανάπτυξη της Σαντορίνης είναι φυσικό να

έχει αλλοιώσει και τον χαρακτήρα του νησιού. Εκατοντάδες νέα
κτίσματα έχουν κάνει την εμφάνιση τους παντού και οι περίφημες
αγροτικές καλλιέργειες του νησιού και οι αμπελώνες του έχουν
περιοριστεί κατά πολύ σε έκταση, δίνοντας την θέση τους σε πολυτελείς
ξενοδοχειακές μονάδες, μπαρ, εστιατόρια κλπ.
Στην Σαντορίνη μεγάλος αριθμός μπαρ και νυχτερινών κέντρων

λειτουργεί χωρίς τις απαιτούμενες πολεοδομικές ή υγειονομικές άδειες,
δημιουργώντας προβλήματα στους μόνιμους κατοίκους του νησιού.
Οικονομικός και κοινωνικός χώρος
Μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους ξεκινά σταδιακά ο

μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας ενώ η εκβιομηχάνιση
βραδυπορεί. Η χώρα εξειδικεύεται σταδιακά στην εξαγωγή αγροτικών
προϊόντων και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ελληνικό και ευρωπαϊκό, και η
ναυτιλία αποτέλεσε μοχλό για τον εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα
κι ευρύτερα της οικονομίας. Την εποχή της δημιουργίας εθνικών κρατών
στη Μεσόγειο, τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφυπνίζεται και
διεκδικεί οντότητα. Καθώς η αυτοκρατορία αποδιαρθρώνεται
προκύπτουν ανακατατάξεις στον χώρο. Το νεοσυσταθέν Ελληνικό
κράτος επιχειρεί να οργανώσει τον δικό του χώρο κι αυτό περνάει μέσα
από τη σχέση πρωτεύουσας και λοιπής χώρας. Για πολλές δεκαετίες οι
περιοχές εκτός πρωτεύουσας παραμένουν σε ένα καθεστώς που συνεχίζει
τη δομή της τοπικής αυτοδιοίκησης, τουλάχιστον άτυπα. Η διασύνδεση
των κατοικημένων σημείων, άτακτη και αποσπασματική, δεν είχε
οργανωμένο και σταθερό αποτύπωμα στον χώρο. Η κατάσταση αυτή
όμως ήταν ένας ακόμη παράγοντας που ευνόησε την ανάγκη για
αυτάρκεια τόσο στην ηπειρωτική όσο και στη νησιωτική Ελλάδα.
Η βελτίωση και ανάπτυξη των λιμανιών γίνεται στήριγμα του θαλάσσιου

δικτύου. Η οργάνωση της λιμενικής υποδομής σε εθνικό επίπεδο
εκφράζει μια τάση ανάπτυξης εμπορική, οικονομική σε τοπικό και
ευρύτερο κρατικό επίπεδο. Είναι βεβαίως μεγάλη η διαφοροποίηση
μεταξύ των λιμανιών και των νησιών, σε αυτό έχει καθοριστική επίδραση
το φυσικό περιβάλλον.
Πεδίο της έρευνάς μας είναι η οργάνωση των επαγγελμάτων στο χώρο
των Κυκλάδων στο πλαίσιο της παραγωγής, επεξεργασίας και διακίνησης
του κρασιού, που αποτέλεσε ένα από τα βασικά εξαγώγιμα προϊόντα της
Ελλάδας από την εποχή της σύστασης του Ελληνικού Κράτους.
Εμπορικές δραστηριότητες στις Κυκλάδες του 19ου αιώνα

21
Μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1768-1774, διευρύνεται το πεδίο

δράσης των ελληνικών πλοίων. Το άνοιγμα της Μαύρης Θάλασσας
επιτρέπει στους νησιώτες να επεκτείνουν το εμπόριό τους στη μεταφορά
των ρωσικών δημητριακών. Η ιστιοφόρος ναυτιλία αντέχει γερά ως τη
δεκαετία του 1880, παρά τις δυσκολίες και τις επιζήμιες επιπτώσεις του
Κριμαϊκού πολέμου (1854-1855). Από κει και πέρα τα ιστιοφόρα
υποχωρούν μπροστά στα ατμόπλοια, που κερδίζουν γρήγορα έδαφος από
το 1875.
Το σημαντικότερο αγροτικό προϊόν που εισήγαγε η Ελλάδα είναι τα

δημητριακά, ειδικότερα το σιτάρι. Οι εισαγωγές δημητριακών
παρουσιάζουν άνοδο μέχρι το 1887 και παραμένουν σταθερές μέχρι το
1904. Η σιτοπαραγωγός Θεσσαλία προσαρτήθηκε στο Ελληνικό κράτος
από το 1881 αλλά παρόλα αυτά δεν μειώθηκαν οι εισαγωγές σιτηρών από
το εξωτερικό.
Ο νησιωτικός πληθυσμός των Κυκλάδων τον 19ο αιώνα, στον

μεγαλύτερο βαθμό, βρίσκεται ακινητοποιημένος και περιχαρακωμένος σε
μικρές νησίδες γης με σημαντική ανεπάρκεια εγχώριων πόρων. Οι
επαφές με το «εξωτερικό» όμως, η εμπορική δραστηριότητα που
αναπτύσσουν εξασφαλίζουν ζωτικές προμήθειες και σε κάποιες
περιπτώσεις αποτελούν πηγή πλουτισμού για τους τόπους αυτούς. Οι
Κυκλάδες ανταλλάσσουν το κρασί τους και τα κουκούλια μεταξιού ή
μετάξι ή προϊόντα του υπεδάφους τους με ζάχαρη και καφέ,
κατεργασμένα προϊόντα, κυρίως υφάσματα, δέρματα και ξυλεία.
Το 1852 η Σαντορίνη (με έκταση 76,2 χλμ² και πληθυσμό 7.222

κατοίκους) καταφέρνει να παρουσιάσει μια εμπορική κίνηση που
υπερβαίνει κατά πολύ, σε όγκο, την αντίστοιχη των άλλων Κυκλάδων με
εξαίρεση τη Σύρο. Η ναυτική περιφέρεια της Σαντορίνης περιλαμβάνει
τα νησιά Αμοργός, Ίος, Ανάφη. Εμπορεύεται απ’ ευθείας με τη Ρωσία
όπου διοχετεύεται το σύνολο του παραγόμενου κρασιού. Από εκεί τα
μεγάλα σαντορινιά πλοία μεταφέρουν δημητριακά και αφού
ξεφορτώσουν μέρος αυτών στο νησί, συνεχίζουν για τη Γαλλία, την
Ιταλία και την Αγγλία. Επίσης η Σαντορίνη εξάγει Θηραϊκή γη (5%)
στην Αυστρία και σε ελληνικά λιμάνια. Τα προϊόντα που φέρνουν προς
τη Σαντορίνη τα πλοία είναι κυρίως υφάσματα (βαμβακερά και
μεταξωτά), είδη κιγκαλερίας, αρώματα, αποικιακά είδη. Για τη
διεξαγωγή εμπορίου με δικά τους καράβια, οι έμποροι και πλοιοκτήτες
της Σαντορίνης διαθέτουν πλοία μεγάλης χωρητικότητας. Ο στόλος της
ναυτικής αποτελείται από 200 πλοία συνολικής χωρητικότητας 14.755
τόνων, ενώ τα 31 υπερβαίνουν τους 200 τόνους.
22
Στον τομέα της ναυτιλιακής και εμπορικής δραστηριότητας η Σαντορίνη

διαθέτει το 40% του συνολικού αριθμού των πλοίων των Κυκλάδων. Η
Άνδρος, όπως και η Σαντορίνη, έχει έναν στόλο που επίσης
περιλαμβάνει μεγάλης χωρητικότητας πλοία και εμπορεύεται απ’ ευθείας
με λιμάνια του εξωτερικού χωρίς να περνούν τα πλοία της απαραίτητα
από τη Σύρο ή τον Πειραιά αργότερα.
Η Μεσόγειος γενικότερα διέθετε μεγάλα ιστιοφόρα χωρητικότητας 600

έως 1.000 ακόμα και 1.300 τόνους ήδη πριν τον 16ο αιώνα. Από το 1870
όμως και εξής η επέκταση της χρήσης του ατμού, συνέπεια της ταχείας
ευρωπαϊκής οικονομικής ανάπτυξης, επέφερε σημαντικές αλλαγές. Οι
αλλαγές εντατικοποιούνται και σταδιακά θέτουν εκτός μάχης τα
ελληνικά ιστιοφόρα. Στο μεταξύ έχει δρομολογηθεί η τακτική
ατμοπλοϊκή επικοινωνία μεταξύ Σύρου και Πειραιά. Με νόμο της 22ας
Απριλίου 1855 «Περί συστάσεως συγκοινωνίας μεταξύ των νήσων και
των παραλίων μερών της Ελλάδος.» η Κυβέρνηση προσπαθεί να
εισαγάγει στις θαλάσσιες συγκοινωνίες και μεταφορές που συνδέουν τα
ελληνικά παράλια τη χρήση του ατμού. Διαμορφώνεται ένα δίκτυο
άγονων και μη αποδοτικών γραμμών.
Η οικονομική ζωή της Σαντορίνης πριν από το 1960, όταν άρχισε

σταδιακά η κίνηση ξένων επισκεπτών στο νησί για τουριστικούς λόγους,
βασιζόταν στις καλλιέργειες και στο εμπόριο. Η σπουδαιότητα του
εμπορίου κάθε νησιού δεν είναι συνάρτηση του μεγέθους του, αλλά των
ιδιομορφιών της νησιωτικής οικονομίας και, ειδικότερα, της σημασίας
που αποκτά στις εξωτερικές αγορές το κυριότερο εξαγωγικό του προϊόν,
όπως εν προκειμένω στη Σαντορίνη συμβαίνει με το κρασί (85%). Σε
αρκετά υψηλό ποσοστό βρίσκεται η εξαγωγή του κρασιού και στην
Πάρο, στην οποία επίσης αποτελεί το κύριο προϊόν εξαγωγής (60%). Οι
μελέτες για την ελληνική ναυτιλία του 19ου αιώνα εστιάζουν
περισσότερο στο ρόλο των ελληνικών πλοίων στην επανάσταση του 1821
και λιγότερο στις εμπορικές δραστηριότητες.
Ως τα μέσα του 19ου αιώνα ο κυκλαδίτικος πληθυσμός αποτελεί εν μέρει

το υπόβαθρο της εμπορικής ανάπτυξης της Σύρου. Η άνοδος της
Ερμούπολης θεωρήθηκε ότι οδήγησε στη μετανάστευση νησιωτών προς
τη Σύρο και έτσι σταδιακά ο νησιωτικός χώρος έχασε την ενότητά του
και την αλλοτινή του ιδιαιτερότητα. Η εξέλιξη αυτή όμως έφερε στο φως
και αρκετές περιφερειακές ανισότητες, που είχε δημιουργήσει, κατά τα
προηγούμενα χρόνια, η απομόνωση.
Επαγγελματικός βίος
23
Κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας, αρχικά των Λατίνων και στη συνέχεια
των Τούρκων στα νησιά των Κυκλάδων, φαίνεται πως κάθε νησί
ακολούθησε μια ιδιαίτερη πορεία μέσα στο σύνολο. Παρόλο που
υπάρχουν κοινά στοιχεία στην οικονομία τους, κάθε νησί αποτελεί μια
ιδιαίτερη περίπτωση. Όταν μια κοινότητα χάσει την ανεξαρτησία και την
κρατική αυτονομία της, αγωνίζεται με κάθε τρόπο να περισώσει την
όποια δυνατότητα έχει για εσωτερική ελευθερία και ομαδική συσπείρωση
γύρω από κάποια σημεία αναφοράς. Τέτοιο σημείο αναφοράς μπορεί να
είναι το σπίτι του – στο οικογενειακό πλαίσιο και κατ’ επέκταση στο
ευρύτερο τοπικό πλαίσιο. Με τα προνόμια που έδωσαν οι Οθωμανοί
στους νησιώτες ευνοήθηκαν αφ' ενός η Εκκλησία κι αφ' ετέρου οι
τοπικές κοινότητες και οι αστικές συντεχνίες.
Στα χρόνια της Οθωμανικής Κυριαρχίας σημειώνονται μια σειρά

εξελίξεων της κοινοτικής ζωής, από την κλειστή περιχαράκωση και
ασφάλεια (καστέλια, πύργοι (μπούργκο), γουλάδες, καταφύγια, λοξά
καλντερίμια, πυργόμορφα σπίτια, βίγλες κ.λ.π) ως τα ανοιχτά χοροστάσια
στα αλώνια και τις γιορτές των πανηγύρεων.
Μετά την οικογένεια, αρχηγός της οποίας ήταν ο πατέρας, η κοινότητα

είχε τους δικούς της αρχηγούς (πρωτόγερους, δημογέροντες,
κοτζαμπάσηδες) Ο ρόλος της εκάστοτε δημογεροντίας έχει εξαιρετικό
ενδιαφέρον στις δύσκολες ώρες του κοινωνικού συνόλου. Πολλές φορές
σε τέτοιες περιστάσεις το μεγαλύτερο βάρος έπεφτε στους ώμους της
εκκλησίας και κυρίως της ανεπίσημης. Η κοινότητα απασχολούσε
ντελάληδες, βιγλιάρηδες, νυχτοφύλακες, δραγάτες, λογαριαστάδες.
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η ορολογία των κοινοτικών ενεργειών
και εισφορών, όπως το «ψυχομέτρι» (= απογραφή), η λόντζα (=γενική
συνέλευση), η μάννα (=κτηματολόγιο), η φέρτα (=εισφορά για τον
ιερέα).
Τα έθιμα της αλληλοβοήθειας και συνεργασίας, τόσο στις οικογενειακές

όσο και σε άλλες περιστάσεις, είναι από τις πιο συγκινητικές εκδηλώσεις
των μελών μιας κοινότητας. Θέρος, τρύγος (βεντέμα), συγκομιδή άλλων
καρπών, χτίσιμο σπιτιού και περισσότερο εκκλησίας, ανασύσταση
κοπαδιού, αρδεύσεις και κατασκευή περιφράξεων, δρόμων γίνονταν με
πρόθυμη συμμετοχή όλων, που κάποτε την κήρυσσε μετά τη λειτουργία ο
παπάς. Οι εκδηλώσεις αυτές είναι γνωστές με ποικίλα ονόματα: ξέλαση,
ληλοβόηθο, αντοβόηθο, δανεικαριά, παρασπόρι, αγγαρειά. Στο τέλος
κάθε εργασίας ακόμα και οι πιο φτωχοί «βοηθούμενοι» εξασφάλιζαν
στους «βοηθούντες» το απαραίτητο κρασί και φαγητό για να τους
περιποιηθούν. Με τη σειρά τους οι «βοηθούντες» θεωρούν καθήκον τους
να τραγουδήσουν και να ευχαριστήσουν με στίχους τους
24
«βοηθούμενους». Καταλήγει έτσι η αλληλοβοήθεια σε ένα συμπόσιο

αγάπης.
Συγκεντρώσεις αλληλεγγύης αποτελούν και τα νυχτέρια ή αποσπερίδια

σε συγγενικά ή γειτονικά σπίτια του χωριού, στα οποία μαζεύονταν και
βοηθούσαν στις οικιακές δουλειές περισσότερο οι γυναίκες. Δουλειές
όπως η προετοιμασία φαγητών για τις μεγάλες γιορτές, Χριστούγεννα,
Πάσχα, ετοιμασία γάμου, ξάσιμο μαλλιού, ύφανση, κέντημα, γίνονταν τις
περισσότερες φορές ομαδικά.
Από την οργάνωση των επαγγελματιών της πρώτης μετατουρκικής

κοινωνίας δημιουργήθηκε η νέα αστική ζωή του Ελληνισμού, τόσο στην
ίδια την οθωμανική κοινωνία όσο και στην άλλη, τη διεθνή. Τα
δημιουργικά στοιχεία, όσο και τα παράγωγα από την οργάνωση σε
συντεχνίες έχουν πολλαπλό ενδιαφέρον.
Σημειώσεις
Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες για τη Σαντορίνη παρέχει ο

Ελληνικός Πλοηγός 2ος τόμος και ιδιαίτερα ο χάρτης ελληνικής
έκδοσης: ΧΕΕ-423/8, που αποτελεί τον λιμενοδείκτη του λιμένα της,
καθώς και ο ΧΕΕ-423 που καλύπτει όλες τις ΝΑ. Κυκλάδες.
Η πρόσβαση στο νησί μπορεί να γίνει τόσο αεροπορικώς, όσο και

ακτοπλοϊκώς. Τους καλοκαιρινούς μήνες η συχνότητα των δρομολογίων
είναι πολύ μεγαλύτερη.
Ο αμπελώνας της Σαντορίνης
Αμπελιά
Σήμερα η αμπελοκαλλιέργεια αποτελεί τον σημαντικότερο τομέα

αγροτικής παραγωγής στη Σαντορίνη. H ιστορία της χάνεται στους
προϊστορικούς χρόνους.Σήμερα ο αμπελώνας της Σαντορίνης αποτελεί
τον πλέον παραδοσιακό σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο. Άνυδρος με
μόνη δροσιά τις λίγες βροχές του χειμώνα και την νυχτερινή υγρασία του
καλοκαιριού που προέρχεται από την εξάτμιση της καλντέρας και την
οποία αποθηκεύει η κίσσηρη του εδάφους. Οι αντίξοες κλιματικές
συνθήκες και ιδιαίτερα οι ισχυροί άνεμοι υποχρέωσαν τους καλλιεργητές
να υιοθετήσουν ένα μοναδικό χαμηλό σχήμα κλαδέματος, σαν καλάθι,
προκειμένου να προφυλάσσονται τα σταφύλια, τόσο από τον άνεμο όσο
25
και από τον καύσωνα του καλοκαιριού. Η έκταση του αμπελώνα σήμερα
είναι 14.000 στρέμματα και η απόδοσή του είναι περίπου 500
κιλά/στρέμμα. Το πιο σημαντικό στοιχείο του αμπελώνα της Σαντορίνης
είναι ο ποικιλιακός της πλούτος. Αποτελεί μια μεγάλη αμπελογραφική
συλλογή, αφού διασώζει περισσότερες από 50 ποικιλίες αμπέλου
ορισμένες από τις οποίες είναι σπάνιες και έχουν μοναδικά
αμπελογραφικά και οινολογικά χαρακτηριστικά. Βασική ποικιλία του
αμπελώνα είναι το Ασύρτικο, η καλύτερη κατά πολλούς, λευκή ποικιλία
σε ολόκληρη τη μεσογειακή λεκάνη, η οποία στο ιδιόμορφο
εδαφοκλιματικό περιβάλλον της Σαντορίνης έχει προσαρμοστεί τέλεια
και δίνει προϊόντα με ξεχωριστά χαρακτηριστικά. Το Ασύρτικο
συμπληρώνουν οι δύο άλλες βασικές λευκές ποικιλίες του αμπελώνα, το
Αθήρι και το Αϊδάνι, από την συνοινοποίηση των οποίων προκύπτει το
Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητος λευκό ξηρό (ΟΠΑΠ)
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ. Άλλες λευκές ποικιλίες αμπέλου που φιλοξενούνται στον
αμπελώνα της Σαντορίνης είναι η Αγριογλυκάδα, το Ασπροβουδόματο,
η Ασπρούδα Σαντορίνης, η Γαϊδουριά, η Άσπρη Βάφτρα, η
Ασπρομαντηλαριά, η Γλυκάδα, το Κρητικό, το Ποταμίσι, το Πλατάνι, το
Κατσανό, το Φλασκασύρτικο, ο Σταυραχιώτης. Από τις ερυθρές
ποικιλίες η Αιγαιοπελαγίτικη Μαντηλαριά κατέχει τη πιο σημαντική
θέση στον αμπελώνα της Σαντορίνης και πλαισιώνεται από το
Μαυράθηρο, τη Βάφτρα, το Βουδόματο, το Μαυροτράγανο, το Σιδερίτη,
τη Γλυκάδα την κόκκινη, το μαύρο Αϊδάνι. Χάρη στη μεγάλη παράδοση
του νησιού στο χώρο του κρασιού τα οινοποιεία που λειτουργούν είναι
πολλά.
Τα υπόσκαφα σπίτια
Μια μορφή σπιτιού που συναντάμε στην Σαντορίνη είναι το υπόσκαφο,

το σπίτι δηλαδή που είναι σκαμένο μέσα στον βράχο.
Στα σπίτια αυτά κατοικούσαν, τα παλιά χρόνια, τα πληρώματα που

δούλευαν στα καράβια. Το υπόσκαφο σπίτι είναι στενόμακρος χώρος με
θολωτή οροφή που φωτίζεται και αερίζεται μόνο από την πρόσοψη. Εκεί
στη πρόσοψη υπάρχει μια μικρή πόρτα, τοποθετημένη στο κέντρο, δεξιά
και αριστερά της έχει ένα παράθυρο και πάνω από την πόρτα τον
φεγγίτη. Στο εσωτερικό του σπιτιού υπάρχουν δύο χώροι. Η σάλα
μπροστά και ένα μικρό δωμάτιο στο βάθος του σπιτιού, η κάμαρη. Ένας
τοίχος χωρίζει τους δυο χώρους και σ’ αυτόν επαναλαμβάνονται τα
παράθυρα και η πόρτα της πρόσοψης για λόγους αερισμού και φωτισμού
της κάμαρης.
26
Τα υπόσκαφα κτίσματα της Σαντορίνης είναι λαξευμένα στο κάθετο

μέτωπο του στρώματος της «άσπας». Είναι θολωτά, σκαμμένα στο βράχο
χωρίς θεμέλια, με στενή πρόσοψη και μεγάλο βάθος. Η στέγαση των
κτισμένων τμημάτων τους γίνεται με θόλους ή σταυροθόλια με ένα είδος
χυτής καλουπωτής κατασκευής. Τα υλικά τους είναι πέτρα (κόκκινη ή
μαύρη) και η Θηραϊκή γη. Αυτά μαζί με τον ασβέστη δημιουργούν ένα
πολύ ισχυρό κονίαμα.
Ο παραδοσιακός οικισμός της Μεσαριάς
Η Θηραϊκή γη έχει μονωτικές ιδιότητες κι έτσι τα υπόσκαφα

διατηρούνται δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το χειμώνα. Επίσης, αυτός
ο τρόπος κατασκευής επιτρέπει τη δημιουργία μιας ποικιλίας μορφών με
μεγάλη πλαστικότητα. Στους οικισμούς της Καλντέρας ο κοινόχρηστος
και ο ιδιωτικός χώρος συνδέονται, ή και ταυτίζονται.
Σε πείσμα του κατηφορικού βράχου όπου είναι σκαμμένα, τα υπόσκαφα

προσπαθούν να χωρέσουν τα πάντα!
Μπροστά είναι η σάλα και πίσω η κρεβατοκάμαρα, που φωτίζεται και

αερίζεται μέσω της σάλας. Η κουζίνα είναι μια μικρή και χαμηλή γωνία,
που επικοινωνεί με τη σάλα. Πολύ ενδιαφέροντα είναι τα υπόλοιπα
στοιχεία της κατασκευής –όπως οι σκάλες και οι καμινάδες.
Υπόσκαφα δεν υπάρχουν μόνο στην Οία, αλλά και στους οικισμούς

της Φοινικιάς, του Βόθωνα, του Καρτεράδου, του Πύργου.
Η Θηραϊκή Γη
Η Θηραϊκή γη, αποτελώντας ένα σημαντικό οικοδομικό υλικό,

εξορύχθηκε σε εντατικούς ρυθμούς από τον 19ο αιώνα μέχρι τις αρχές τις
δεκαετίας του 1980, κυρίως στις περιοχές της Οίας, των Φηρών, του
Ακρωτηρίου και της Θηρασιάς. Χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλα λιμενικά
και άλλα έργα όπως η διώρυγα του Σουέζ καθώς και τα λιμάνια της
Αλεξάνδρειας και της Κωστάντζας. Η μεγάλη τουριστική ανάπτυξη της
Σαντορίνης από τη δεκαετία του 1970 και μετά δημιούργησε πιέσεις για
τη διακοπή της λειτουργίας των ορυχείων, προκειμένου να προστατευθεί
το φυσικό περιβάλλον και η βιοποικιλότητα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα
το κλείσιμο των περισσότερων λατομικών επιχειρήσεων που
δραστηριοποιούνταν στο νησί. Το 1984 διακόπτεται με νόμο η
εκμετάλλευση όλων των ορυχείων Θηραϊκής γης που δεν διέθεταν άδεια
εκμετάλλευσης ορυχείων βιομηχανικών ορυκτών.[15]
Πασχαλινά έθιμα στη Σαντορίνη

27
Οι προετοιμασίες ξεκινούν από την Παρασκευή, πριν το Σάββατο του

Λαζάρου. Σε πολλά χωριά της Σαντορίνης κατασκευάζουν έναν μεγάλο,
συνήθως ξύλινο σταυρό - τον Λάζαρο - στολισμένο με δενδρολίβανο -
αλισμαρί όπως το λένε - και λουλούδια που έχουν μαζέψει τα παιδιά
κάθε ενορίας - τον στήνουν στις πλατείες του νησιού για να δείξουν την
ανάσταση του Λαζάρου, όπου μένει εκεί μέχρι το Μεγάλο Σάββατο που
τον ξεστολίζουν. Τα παιδιά φτιάχνουν μικρότερους σταυρούς και
πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούν τα κάλαντα του
Λαζάρου, ενώ ταυτόχρονα χτυπούν τις καμπάνες των εκκλησιών που θα
βρεθούν στον δρόμο τους. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας οι
γυναίκες φτιάχνουν μελιτίνια, ένα παραδοσιακό γλυκό με μέλι, βανίλια,
μαστίχα και μυζήθρα.
Τη Μεγάλη Παρασκευή το μεσημέρι στο Εμπορειό, αναβιώνουν τα

σήμαντρα. Οι άντρες του χωριού μαζεύονται και χτυπάνε, για να κάνουν
θόρυβο, οτιδήποτε μεταλλικό περνώντας μέσα από τις εκκλησίες του
χωριού όπου και προσκυνούν τις εικόνες τους ενώ στον δρόμο τους απ’
έξω οι γυναίκες τους κερνούν ρακί και καραμέλες, γιατί έτσι πιστεύουν
ότι διώχνουν τα κακά πνεύματα προετοιμάζοντας την Ανάσταση.
Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ στον Πύργο, στην Έξω Γωνιά, στο
Ακρωτήρι, στον Καρτεράδο αλλά και σε άλλες ενορίες του νησιού,
γεμίζουν τενεκεδάκια με στουπί και πετρέλαιο, τους βάζουν φωτιά όταν
κάνουν περιφορά τον επιτάφιο καθώς ψάλουν τα εγκώμια. Την Κυριακή
του Πάσχα αναβιώνει το κάψιμο του Ιούδα. Στην Περίσσα αλλά και σε
άλλες περιοχές του νησιού φτιάχνουν ένα ομοίωμα του παρουσιάζει τον
Ιούδα, το γεμίζουν με εκρηκτικά και το κρεμούν από κάποιο ψηλό
σημείο όπου και το πυροβολούν.
Εικόνες
Παραπομπές
«Ηφαιστειότητα και δημιουργία της Σαντορίνης». Αριστοτέλειο

Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2013.
Μποζινέκη-Διδώνη, Π. (χωρίς χρονολογία). ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ
ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ
ΕΟΤ 1975-1995. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΟΙΑΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ.
«6.4. Η Παλαιά και Νέα Καμένη». Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης.
«Γεωλογία της Σαντορίνης». Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Θεοφάνους: Χρονογραφία. Εκδόσεις Bonn. Α., 623.
Γεώργιος Κεδρηνός: Σύνοψη Ιστοριών Α, 796.
28
Ορλάνδος Αναστάσιος Κ., "Ναυτικά, ήτοι ιστορία των κατά τον υπέρ
ανεξαρτησίας της Ελλάδος αγώνα πεπραγμένων : υπό των τριών
ναυτικών νήσων, ιδίως δε των Σπετσών", Αθήνα, 1869, τ. Α' σ. 74
Δανιήλ Δενάξας, Η ιερά μητρόπολις Θήρας : Οι σεβ. επίσκοποι και παν.
μητροπολίται αυτής 1592-1931, Πειραιάς, 1933, σ. 18, 19
Αποστολάκη Μαρία (2007). «Σαντορίνη - Θηρα» (PDF). Δίκτυο
Αειφόρων Νήσων (ΔΑΦΝΗ). Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνίο. σελίδες 13,
15.
«Σαντορίνη 1866». Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και
Προστασίας.
The Santorini Volcano greek-islands.us. Ανακτήθηκε την 4 Ιανουαρίου
2013
«Το ηφαίστειο : Δραστηριότητα του 20ου αιώνα». santorinigreece.gr.
«1956 Το Τσουνάμι της Αμοργού». aegiali.gr. 12 Μαρτίου 2011.
«Σεισμός Σαντορίνης 1956: Ο μεγαλύτερος σεισμός του 20ου αιώνα στην
Ευρώπη». atlantis-santorini.net. 9 Ιουλίου 2012.
«Η Θηραϊκή γη και το ορυκτολογικό μουσείο Σαντορίνης».
Βιβλιογραφία
 Αγριαντώνη, Χριστίνα: «Tο κρασί στην οικονομία της

Σαντορίνης», O Σαντορίνη της Σαντορίνης, Ίδρυμα Φανή
Mπουτάρη, Aθήνα 1994, σσ. 67–74, 198–203
 Γαρουφαλής, Δημήτριος Ν.: «Σαντορίνη 1500 π.Χ.: Η Πομπηία
του Αιγαίου», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 218 (Ιούνιος
1998), σσ. 69-78
 Κονταράτος, Αντώνης: ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ - πορεία στο χρόνο, Εκδόσεις
«Ηλιότοπος», 2007, ISBN 978-960-89882-0-0
 «Σαντορίνη: Η έκρηξη των αισθήσεων». Ειδικό αφιέρωμα
περιοδικού Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ
 Η Θήρα μέσω των αιώνων (μέρος 1ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της

ΕΡΤ)
 Η Θήρα μέσω των αιώνων (μέρος 2ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της
ΕΡΤ)
 Σαντορίνη - Σεφέρης - Κάλβος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
 Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα: Πειρατεία-Αρχαία Θήρα
(Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
 Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα: Σαντορίνη (Αρχείο ντοκιμαντέρ
της ΕΡΤ)
 Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα: Σαντορίνη (Αρχείο ντοκιμαντέρ της
ΕΡΤ)
29
H πόλη της Αρχαίας Θήρας 2012 Υπουργείο Πολιτισμού και

Αθλητισμού
-H πόλη της Αρχαίας Θήρας , κτισμένη επάνω στο λόφο Μέσα Βουνό
που δεσπόζει στη νοτιοανατολική ακτή του νησιού της Θήρας , ιδρύθηκε
από Δωριείς αποίκους τον 8ο αι. π.Χ. και αποτελούσε από την εποχή της
ίδρυσής της έως και το τέλος της αρχαιότητας το αστικό, διοικητικό και
θρησκευτικό κέντρο της πόλης-κράτους της Θήρας .
Κατοίκηση στο νησί τεκμηριώνεται από τη νεολιθική εποχή (μέσα 5ης

χιλιετίας π.Χ. τουλάχιστον). Διάσπαρτες εγκαταστάσεις, με κυριότερη
τον οικισμό στο Ακρωτήρι, μαρτυρούν για την κατοίκησή του μέχρι και
τα μέσα περίπου του 17ου αι. π.Χ., όταν μία σφοδρή ηφαιστειακή έκρηξη
το κατακερματίζει και το ενταφιάζει κάτω από παχιές αποθέσεις
ηφαιστειακών υλικών. Από τότε μένει έρημο για αιώνες. Μία μικρή
εγκατάσταση στη θέση Μονόλιθος δείχνει την εκ νέου κατοίκησή του για
κάποιο διάστημα στα τέλη της προϊστορικής εποχής (αρχές 12ου αι.
π.Χ.), συστηματικά, όμως, και χωρίς διακοπή, επανακατοικείται από τον
8ο αι. π.Χ., στους ιστορικούς πια χρόνους, όταν εγκαθίστανται Δωριείς
άποικοι. Στο νησί αναπτύσσονται πλέον, εκτός από την πόλη της
Αρχαίας Θήρας , αρκετοί οικισμοί και μικρότερες εγκαταστάσεις σε
διάφορες θέσεις του.
Oι πληροφορίες των γραπτών πηγών για τη Θήρα είναι περιορισμένες.

Κατά τον αρχαίο ιστορικό Ηρόδοτο, ο Θήρας Αυτεσίωνος, το γένος
Καδμείος, που βασίλευε στη Σπάρτη, μετά το θάνατο του βασιλιά
Αριστοδήμου, ως επίτροπος των ανήλικων παιδιών του, όταν τα παιδιά
ενηλικιώνονται και αναλαμβάνουν την αρχή, αναχωρεί, μαζί με πολλούς
Λακεδαιμονίους και μερικούς Μινύες, για τη Θήρα, όπου ιδρύει αποικία
30
και δίνει, ως οικιστής, το όνομά του στο νησί, που μέχρι τότε λεγόταν
Καλλίστη. Από τον ίδιο πληροφορούμαστε, επίσης, ότι επίλεκτοι
Θηραίοι, μετά από χρησμό του μαντείου των Δελφών, ιδρύουν το 631
π.Χ. στα παράλια της Β. Αφρικής, την Κυρήνη, μοναδική αποικία της
Θήρας .
Κατά την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου, το 431/0 π.X., η Θήρα

εξαναγκάζεται να προσχωρήσει στην A΄ Aθηναϊκή Συμμαχία. Μετά τη
συντριβή των Aθηναίων στη θέση Aιγός Ποταμοί το 404 π.X.,
περιέρχεται στη σφαίρα επιρροής της Σπάρτης, ενώ στη συνέχεια γίνεται
μέλος της B΄ Aθηναϊκής Συμμαχίας που ιδρύεται το 376/5 π.X., στην
οποία πρέπει να παραμένει μέχρι τη μάχη της Xαιρώνειας το 338 π.X.,
όπως και οι άλλες Kυκλάδες. Μετά το 288 π.X. περιέρχεται στη σφαίρα
επιρροής των Πτολεμαίων, οι οποίοι στη συνέχεια τη μεταβάλλουν σε
κτήση τους, εγκαθιστώντας φρουρά και οργανώνοντάς την ως
κατεχόμενη περιοχή. Η περίοδος της πτολεμαϊκής κυριαρχίας που
διαρκεί μέχρι το 145 π.Χ. είναι περίοδος ακμής για το νησί. Κατά τη
ρωμαϊκή αυτοκρατορική εποχή η Θήρα εντάσσεται διοικητικά στην
επαρχία της Aσίας, ενώ γύρω στα μέσα του 3ου αι. μ.Χ. φαίνεται να
δέχεται επιδρομή από Γοτθικά φύλα? λίγο αργότερα, με τις διοικητικές
μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού, υπάγεται στη νεοσυσταθείσα
«επαρχία των νήσεων», όπως το μεγαλύτερο μέρος των Kυκλάδων.
Η πόλη της Αρχαίας Θήρας ακμάζει κατά την αρχαϊκή και ελληνιστική
περίοδο. Μαρτυρίες για την ακμή της κατά την αρχαϊκή εποχή και για
τους πρώτους αιώνες κατοίκησής της προσφέρουν κυρίως τα
νεκροταφεία της και οι τόποι λατρείας καθώς η συνεχής κατοίκηση δεν
επέτρεψε να διασωθούν παρά λιγοστά μόνο οικοδομικά κατάλοιπα από
την εποχή ίδρυσής της μέχρι την ελληνιστική περίοδο.
31
Στην τελευταία, στην οποία οφείλεται κυρίως και η μορφή με την οποία
διασώζεται η πόλη, αναπτύσσεται έντονη οικοδομική δραστηριότητα.
Τότε φαίνεται ότι διαμορφώνονται οι μεγάλες οικοδομικές νησίδες και
κατασκευάζονται τα άνδηρα που καθορίζουν την εικόνα της πόλης,
επάνω στα οποία κτίζονται τα οικοδομήματά της. Η Αγορά επεκτείνεται,
ιδρύονται πολυάριθμα δημόσια κτήρια και η κατοικημένη περιοχή,
περιορισμένη αρχικά στην απάνεμη έκταση γύρω από την Αγορά,
εξαπλώνεται ακόμα και στα εκτεθειμένα στους ανέμους μέρη της ράχης.
Παράλληλα πληθαίνουν οι τόποι λατρείας, ιδρύονται ιερά προς τιμήν
ξένων θεοτήτων και των Πτολεμαίων βασιλέων, οι λατρείες των οποίων
εισάγονται την περίοδο αυτή, και κτίζονται κτήρια για τη στέγαση
θρησκευτικών συλλόγων. Την εποχή αυτή πληθαίνουν και τα γλυπτά που
κοσμούν την αγορά, τα δημόσια κτήρια και τα ιερά, ενώ σχετικά
πλούσιος είναι και ο εξοπλισμός των σπιτιών.
Στη ρωμαϊκή εποχή, κατά τον 1ο-2ο αι. μ.Χ., η οικοδομική

δραστηριότητα, αν και σημαντικά περιορισμένη, συνεχίζεται. Η Αγορά
επεκτείνεται ακόμα μία φορά, κατασκευάζονται δημόσια λουτρά και
γίνονται εκτεταμένες επισκευές-μετατροπές σε δημόσια και ιδιωτικά
κτήρια.
Από τον 3ο αι. μ.Χ. η πόλη παρακμάζει, καθώς προτιμάται η πλέον άνετη
κατοίκηση στα ασφαλή τότε επίνειά της, κατοικείται, πάντως, και μετά
το τέλος της αρχαιότητας, στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους (4ος-6ος
αι. μ.Χ.), εποχή κατά την οποία ιδρύονται δύο βασιλικές. Τον 8ο αι. μ.Χ.,
όταν οι αραβικές επιδρομές καθιστούν πλέον τη ζωή στα παράλια
επικίνδυνη, προσφέρει, ερειπωμένη πια, καταφύγιο στους κατοίκους των
επινείων της. Τότε κτίζεται τείχος στο δυτικό άκρο της ράχης, ιδρύεται ο
32
ναός του Αγίου Στεφάνου επάνω στα ερείπια της μίας βασιλικής και
κατασκευάζεται πλήθος πρόχειρων καταλυμμάτων από αρχαίο
οικοδομικό υλικό ανάμεσα στα μισοερειπωμένα κτήριά της. Λίγο
αργότερα παύει να κατοικείται οριστικά.
Η πόλη και τμήματα του εκτεταμένου νεκροταφείου της αποκαλύφθηκαν

με τις ανασκαφές ευρείας κλίμακας που διενήργησαν ο γερμανός
φιλόλογος-επιγραφολόγος Hiller von Gaertringen και οι συνεργάτες του
(1896-1902). Ανασκαφική έρευνα με δαπάνη της Εν Αθήναις
Αρχαιολογικής Εταιρείας διενήργησε στο νεκροταφείο της πόλης και ο
Έφορος Αρχαιοτήτων Ν. Ζαφειρόπουλος (1961-1982), ενώ από τη
δεκαετία του 1990 μικρής κλίμακας ανασκαφές στην πόλη και τα
νεκροταφεία της διενεργεί η ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών-Κλασικών
Αρχαιοτήτων. Πολυάριθμα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο
Αρχαιολογικό Μουσείο στα Φηρά.
Κατά τα έτη 2003-2008, η ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών-Κλασικών

Αρχαιοτήτων υλοποίησε στον αρχαιολογικό χώρο το έργο
«Διαμόρφωση-Ανάδειξη Αρχαιολογικού Χώρου Αρχαίας Θήρας »
(2003-2008), προϋπολογισμού 1.760.821,71 ευρώ, το οποίο
συγχρηματοδοτήθηκε κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 25%
από το Ελληνικό Δημόσιο.
Συντάκτης Μάγια Ευσταθίου, αρχαιολόγος
Χρονολογική ταξινόμηση αποσπασμάτων
13. Θουκυδίδης Ιστορίαι. (5 B.C.) Book 2 chapter 9 sect.4 line 7

33
Καρσὶ πρόσοικοι, Ἰωνία, Ἑλλήσποντος, τὰ ἐπὶ Θρᾴκης, (5)

νῆσοι ὅσαι ἐντὸς Πελοποννήσου καὶ Κρήτης πρὸς ἥλιον
ἀνίσχοντα, πᾶσαι αἱ Κυκλάδες πλὴν Μήλου καὶ Θήρας .
(5) τούτων ναυτικὸν παρείχοντο Χῖοι, Λέσβιοι, Κερκυραῖοι, οἱ
(6) δ’ ἄλλοι πεζὸν καὶ χρήματα. ξυμμαχία μὲν αὕτη ἑκατέρων

92. Ηρόδοτος Ιστορίαι. (5 B.C.) Book 4 sect.147 line 1
ἐσθῆτα ἅτε γυναῖκες ἐξήισαν ἔξω, ἐκφυγόντες δὲ τρόπῳ
τοιούτῳ ἵζοντο αὖτις ἐς τὸ Τηΰγετον. (15)
(147) Τὸν δὲ αὐτὸν τοῦτον χρόνον Θήρας ὁ Αὐτεσίωνος τοῦ
Τεισαμενοῦ τοῦ Θερσάνδρου τοῦ Πολυνείκεος ἔστελλε ἐς
ἀποικίην ἐκ Λακεδαίμονος. Ἦν δὲ ὁ Θήρας οὗτος, γένος

(147) Τὸν δὲ αὐτὸν τοῦτον χρόνον Θήρας ὁ Αὐτεσίωνος τοῦ
ἐὼν Καδμεῖος, τῆς μητρὸς ἀδελφεὸς τοῖσι Ἀριστοδήμου
παισὶ Εὐρυσθένεϊ καὶ Προκλέϊ· ἐόντων δ’ ἔτι τῶν παίδων (5)

παισὶ Εὐρυσθένεϊ καὶ Προκλέϊ· ἐόντων δ’ ἔτι τῶν παίδων (5)
τούτων νηπίων ἐπιτροπαίην εἶχε ὁ Θήρας τὴν ἐν Σπάρτῃ
βασιληίην. Αὐξηθέντων δὲ τῶν ἀδελφιδέων καὶ παραλα-
βόντων τὴν ἀρχήν, οὕτω δὴ ὁ Θήρας δεινὸν ποιεύμενος

ἄρχεσθαι ὑπ’ ἄλλων ἐπείτε ἐγεύσατο ἀρχῆς, οὐκ ἔφη
μενέειν ἐν τῇ Λακεδαίμονι ἀλλ’ ἀποπλεύσεσθαι ἐς τοὺς (10)

34
νήσῳ ταύτῃ ἄλλους τε τῶν Φοινίκων καὶ δὴ καὶ τῶν ἑωυτοῦ

συγγενέων Μεμβλίαρον. Οὗτοι ἐνέμοντο τὴν Καλλίστην
καλεομένην ἐπὶ γενεάς, πρὶν ἢ Θήραν ἐλθεῖν ἐκ Λακεδαί-
(148) μονος, ὀκτὼ ἀνδρῶν. Ἐπὶ τούτους δὴ ὦν ὁ Θήρας λεὼν
ἔχων ἀπὸ τῶν φυλέων ἔστελλε, συνοικήσων τούτοισι καὶ

(148) μονος, ὀκτὼ ἀνδρῶν. Ἐπὶ τούτους δὴ ὦν ὁ Θήρας λεὼν
οὐδαμῶς ἐξελῶν αὐτοὺς ἀλλὰ κάρτα οἰκηιούμενος. Ἐπείτε

δὲ καὶ οἱ Μινύαι ἐκδράντες ἐκ τῆς ἐρκτῆς ἵζοντο ἐς τὸ
Τηύγετον, τῶν Λακεδαιμονίων βουλευομένων σφέας ἀπολ- (5)
λύναι, παραιτέεται ὁ Θήρας ὅκως μήτε φόνος γένηται, @1
αὐτός τε ὑπεδέκετό σφεας ἐξάξειν ἐκ τῆς χώρης.
Συγχωρησάντων δὲ τῇ γνώμῃ τῶν Λακεδαιμονίων, τρισὶ

ἐν αὐτοῖσι, Λέπρεον, Μάκιστον, Φρίξας, Πύργον, Ἔπιον,
Νούδιον· τουτέων δὲ τὰς πλέονας ἐπ’ ἐμέο Ἠλεῖοι ἐπόρ- (15)
θησαν. Τῇ δὲ νήσῳ ἐπὶ τοῦ οἰκιστέω Θήρα ἡ ἐπωνυμίη
(149) ἐγένετο. Ὁ δὲ παῖς οὐ γὰρ ἔφη οἱ συμπλεύσεσθαι, τοιγαρῶν
ἔφη αὐτὸν καταλείψειν ὄϊν ἐν λύκοισι· ἀπὸ τοῦ ἔπεος

ἀνδρῶν τούτων γεγονόσι. (10)
(150) Μέχρι μέν νυν τούτου τοῦ λόγου Λακεδαιμόνιοι
Θηραίοισι κατὰ ταὐτὰ λέγουσι, τὸ δὲ ἀπὸ τούτου μοῦνοι
Θηραῖοι ὧδε γενέσθαι λέγουσι. Γρῖννος ὁ Αἰσανίου, ἐὼν
Θήρα τούτου ἀπόγονος καὶ βασιλεύων Θήρης τῆς νήσου,
35
(150) Μέχρι μέν νυν τούτου τοῦ λόγου Λακεδαιμόνιοι

ἀπίκετο ἐς Δελφοὺς ἄγων ἀπὸ τῆς πόλιος ἑκατόμβην· (5)

ἀπίκετο ἐς Δελφοὺς ἄγων ἀπὸ τῆς πόλιος ἑκατόμβην· (5)
εἵποντο δέ οἱ καὶ ἄλλοι τῶν πολιητέων καὶ δὴ καὶ Βάττος ὁ

Πολυμνήστου, ἐὼν γένος Εὐφημίδης τῶν Μινυέων. Χρεω-
μένῳ δὲ τῷ Γρίννῳ τῷ βασιλέϊ τῶν Θηραίων περὶ ἄλλων
χρᾷ ἡ Πυθίη κτίζειν ἐν Λιβύῃ πόλιν. Ὁ δὲ ἀμείβετο
λέγων· «Ἐγὼ μέν, ὦναξ, πρεσβύτερός τε ἤδη εἰμὶ καὶ (10)

(151) Ἑπτὰ δὲ ἐτέων μετὰ ταῦτα οὐκ ὗε τὴν Θήρην, ἐν τοῖσι τὰ
δένδρεα πάντα σφι τὰ ἐν τῇ νήσῳ πλὴν ἑνὸς ἐξαυάνθη.
Χρεωμένοισι δὲ τοῖσι Θηραίοισι προέφερε ἡ Πυθίη τὴν ἐς
Λιβύην ἀποικίην. Ἐπείτε δὲ κακοῦ οὐδὲν ἦν σφι μῆχος,
πέμπουσι ἐς Κρήτην ἀγγέλους διζημένους εἴ τις Κρητῶν (5)

τὴν νῆσον ταύτην δὴ τὴν Πλατέαν τὸν μὲν Κορώβιον
λείπουσι, σιτία παρακαταλιπόντες ὅσων δὴ μηνῶν, αὐτοὶ
δὲ ἔπλεον τὴν ταχίστην ἀπαγγελέοντες Θηραίοισι περὶ τῆς (15)
(152) νήσου. Ἀποδημεόντων δὲ τούτων πλέω χρόνον τοῦ συγκει-
μένου, τὸν Κορώβιον ἐπέλιπε τὰ πάντα. Μετὰ δὲ ταῦτα

36
Ἥραιον, ὑποστήσαντες αὐτῷ τρεῖς χαλκέους κολοσσοὺς @1

ἑπταπήχεας, τοῖσι γούνασι ἐρηρεισμένους. Κυρηναίοισι δὲ
καὶ Θηραίοισι ἐς Σαμίους ἀπὸ τούτου τοῦ ἔργου πρῶτα (20)
(153) φιλίαι μεγάλαι συνεκρήθησαν. Οἱ δὲ Θηραῖοι ἐπείτε τὸν
Κορώβιον λιπόντες ἐν τῇ νήσῳ ἀπίκοντο ἐς τὴν Θήρην,

καὶ Θηραίοισι ἐς Σαμίους ἀπὸ τούτου τοῦ ἔργου πρῶτα (20)
(153) φιλίαι μεγάλαι συνεκρήθησαν. Οἱ δὲ Θηραῖοι ἐπείτε τὸν
ἀπήγγελλον ὥς σφι εἴη νῆσος ἐπὶ Λιβύῃ ἐκτισμένη.

Θηραίοισι δὲ ἕαδε ἀδελφεόν τε ἀπ’ ἀδελφεοῦ πέμπειν πάλῳ
λαχόντα καὶ ἀπὸ τῶν χώρων ἁπάντων ἑπτὰ ἐόντων ἄνδρας, (5)
εἶναι δέ σφεων καὶ ἡγεμόνα καὶ βασιλέα Βάττον. Οὕτω δὴ

στέλλουσι δύο πεντηκοντέρους ἐς τὴν Πλατέαν.
(154) Ταῦτα δὲ Θηραῖοι λέγουσι, τὰ δ’ ἐπίλοιπα τοῦ λόγου
συμφέρονται ἤδη Θηραῖοι Κυρηναίοισι. Κυρηναῖοι γὰρ τὰ
περὶ Βάττον οὐδαμῶς ὁμολογέουσι Θηραίοισι.. Λέγουσι γὰρ
οὕτω. Ἔστι τῆς Κρήτης Ὀαξὸς πόλις, ἐν τῇ ἐγένετο Ἐτέαρχος βασιλεύς,
ὃς ἐπὶ θυγατρὶ ἀμήτορι τῇ οὔνομα ἦν (5)

ἔχειν οὕτω. Ὁ δὲ ἀναγνωσθεὶς ὑπὸ τῆς γυναικὸς ἔργον οὐκ (10)
ὅσιον ἐμηχανᾶτο ἐπὶ τῇ θυγατρί. Ἦν γὰρ δὴ Θεμίσων ἀνὴρ
Θηραῖος ἔμπορος ἐν τῇ Ὀαξῷ· τοῦτον ὁ Ἐτέαρχος παρα-
λαβὼν ἐπὶ ξείνια ἐξορκοῖ ἦ μέν οἱ διηκονήσειν ὅ τι ἂν
δεηθῇ. Ἐπείτε δὴ ἐξώρκωσε, ἀγαγών οἱ παραδιδοῖ τὴν @1

37

διαδήσας κατῆκε ἐς τὸ πέλαγος, ἀνασπάσας δὲ ἀπίκετο ἐς (20)
(155) τὴν Θήρην. Ἐνθεῦτεν δὲ τὴν Φρονίμην παραλαβὼν
Πολύμνηστος, ἐὼν τῶν Θηραίων ἀνὴρ δόκιμος, ἐπαλλα-
κεύετο. Χρόνου δὲ περιιόντος ἐξεγένετό οἱ παῖς ἰσχόφωνος καὶ

Χρόνου δὲ περιιόντος ἐξεγένετό οἱ παῖς ἰσχόφωνος καὶ
τραυλός, τῷ οὔνομα ἐτέθη Βάττος, ὡς Θηραῖοί τε καὶ (5)
Κυρηναῖοι λέγουσι, ὡς μέντοι ἐγὼ δοκέω, ἄλλο τι· Βάττος
δὲ μετωνομάσθη, ἐπείτε ἐς Λιβύην ἀπίκετο, ἀπό τε τοῦ

χρᾶν· ὡς δὲ κατὰ ταὐτὰ ἐθέσπιζέ οἱ καὶ πρότερον, οἴχετο
(156) μεταξὺ ἀπολιπὼν ὁ Βάττος ἐς τὴν Θήρην. Μετὰ δὲ αὐτῷ
τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο παλιγ-
κότως. Ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συμφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεμπον
ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν· ἡ δὲ Πυθίη σφι
ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄμεινον (5)

ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν· ἡ δὲ Πυθίη σφι
ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄμεινον (5)
πρήξειν. Ἀπέστελλον μετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι
δύο πεντηκοντέροισι. Πλώσαντες δὲ ἐς τὴν Λιβύην οὗτοι,
οὐ γὰρ εἶχον ὅ τι ποιέωσι ἄλλο, ὀπίσω ἀπαλλάσσοντο ἐς

τὴν Θήρην. Οἱ δὲ Θηραῖοι καταγομένους ἔβαλλον καὶ οὐκ
ἔων τῇ γῇ προσίσχειν, ἀλλ’ ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον. Οἱ δὲ (10)
ἀναγκαζόμενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ

38
τατον, τῷ οὔνομα ἦν Δημῶναξ. Οὗτος ὦν ὡνὴρ ἀπικόμενος @1

ἐς τὴν Κυρήνην καὶ μαθὼν ἕκαστα τοῦτο μὲν τριφύλους
ἐποίησέ σφεας, τῇδε διαθείς· Θηραίων μὲν γὰρ καὶ τῶν (10)
περιοίκων μίαν μοῖραν ἐποίησε, ἄλλην δὲ Πελοποννησίων
καὶ Κρητῶν, τρίτην δὲ νησιωτέων πάντων· τοῦτο δὲ, τῷ

κτίσων ἴῃ, οὔτε ποιήσας οὐδὲν τῶν νομιζομένων· οἷα δὲ (10)
βαρέως φέρων, ἀπίει ἐς τὴν Λιβύην τὰ πλοῖα· κατηγέοντο
δέ οἱ ἄνδρες Θηραῖοι. Ἀπικόμενος δὲ ἐς τὴν Κίνυπα οἴκισε
χῶρον κάλλιστον τῶν Λιβύων παρὰ ποταμόν. Ἐξελασθεὶς
δὲ ἐνθεῦτεν τῷ τρίτῳ ἔτεϊ ὑπὸ Μακέων τε [καὶ] Λιβύων
378. Αριστοτέλης Politica {0086.035} (4 B.C.) Bekker page 1290b line

11
δήμου καὶ τῆς ὀλιγαρχίας εἰσίν, ἔτι διαληπτέον ὡς οὔτ’ ἂν οἱ
ἐλεύθεροι ὀλίγοι ὄντες πλειόνων καὶ μὴ ἐλευθέρων ἄρχωσι, (10)
δῆμος, οἷον ἐν Ἀπολλωνίᾳ τῇ ἐν τῷ Ἰονίῳ καὶ ἐν Θήρᾳ (ἐν
τούτων γὰρ ἑκατέρᾳ τῶν πόλεων ἐν ταῖς τιμαῖς ἦσαν οἱ
διαφέροντες κατ’ εὐγένειαν καὶ πρῶτοι κατασχόντες τὰς

443. Κλαύδιος Πτολεμαίος αστρολ. γεωγράφος. Geographia (lib. 1-3)
(A.D. 2) Book 3 chapter 14 sect.23 line 3
(23) Παρὰ δὲ τὴν Ἀττικὴν καὶ ὑπὸ τὴν
Εὔβοιαν νῆσον νῆσοι αἵδε·
Θήρα νῆσος, ἐν ᾗ πόλεις δύο

446. Κλαύδιος Πτολεμαίος αστρολ. γεωγράφος. Geographia (lib. 4-8)
(A.D. 2) Book 5 chapter 2 sect.20 line 7
Ὕδισσα .............. νη ʹ λϛ ʹ @1 (5)
Ἴδυμος ............... νθ λϛ γιβʹ
Θήρα ................ νθ λϛ δʹ
Πύστος .............. νθ λϛ
καὶ δῆμος πρὸς τῇ Φρυγίᾳ Ἐρίζηλοι.

39
679. Claudius AELIANUS Soph. De natura animalium {0545.001}

(A.D. 2-3) Book 15 sect.1 line 1
τὸν δὲ ἐκ τῆς γῆς, ὡς τοὺς αὐτοὺς εἶναι καὶ ναύτας (35)
καὶ γεωργούς. 15.(1) Θήραν ἰχθύων Μακέτιν ἀκούσας οἶδα, καὶ ἥδε
ἡ Θήρα ἐστί. Βεροίας τε καὶ Θεσσαλονίκης μέσος
ῥεῖ ποταμὸς ὄνομα Ἀστραῖος. εἰσὶν οὖν ἐνταῦθα
Θηραίων
Ηρόδοτος ιστορίαι. “Hérodote. Histoires, 9 vols.”, Ed. Legrand, Ph.–E.

Paris: Les Belles Lettres, 1:1932; 2;1930; 3:1939; 4 (3rd edn.): 1960;
5:1946; 6:1948; 7:1951; 8:1953; 9:1954, Repr. 1:1970; 2:1963; 3:1967;
5:1968; 6:1963; 7:1963; 8:1964; 9:1968.Book 4, sect.150, line 8
Λαΐου τε καὶ Οἰδιπόδεω ἱρόν· καὶ μετὰ τοῦτο ὑπέμειναν.

Συνέβη δὲ τὠυτὸ τοῦτο καὶ ἐν Θήρῃ τοῖσι ἀπὸ τῶν
ἀνδρῶν τούτων γεγονόσι.
Μέχρι μέν νυν τούτου τοῦ λόγου Λακεδαιμόνιοι
ἀπίκετο ἐς Δελφοὺς ἄγων ἀπὸ τῆς πόλιος ἑκατόμβην·
λέγων· «Ἐγὼ μέν, ὦναξ, πρεσβύτερός τε ἤδη εἰμὶ καὶ
βαρὺς ἀείρεσθαι· σὺ δέ τινα τῶνδε τῶν νεωτέρων κέλευε
ταῦτα ποιέειν.» Ἅμα τε ἔλεγε ταῦτα καὶ ἐδείκνυε ἐς τὸν
Βάττον. Τότε μὲν τοσαῦτα, μετὰ δὲ ἀπελθόντες ἀλογίην
εἶχον τοῦ χρηστηρίου, οὔτε Λιβύην εἰδότες ὅκου γῆς εἴη
οὔτε τολμῶντες ἐς ἀφανὲς χρῆμα ἀποστέλλειν ἀποικίην.
Ἑπτὰ δὲ ἐτέων μετὰ ταῦτα οὐκ ὗε τὴν Θήρην, ἐν τοῖσι τὰ
Ηρόδοτος ιστορίαι. Book 4, sect.155, line 2

40
Θηραῖος ἔμπορος ἐν τῇ Ὀαξῷ· τοῦτον ὁ Ἐτέαρχος παρα-

δεηθῇ. Ἐπείτε δὴ ἐξώρκωσε, ἀγαγών οἱ παραδιδοῖ τὴν
ἑωυτοῦ θυγατέρα καὶ ταύτην ἐκέλευε καταποντῶσαι ἀπαγα-
γόντα. Ὁ δὲ Θεμίσων περιημεκτήσας τῇ ἀπάτῃ τοῦ ὅρκου
καὶ διαλυσάμενος τὴν ξεινίην ἐποίεε τοιάδε· παραλαβὼν
τὴν παῖδα ἀπέπλεε, ὡς δὲ ἐγίνετο ἐν τῷ πελάγεϊ, ἀποσιού-
μενος τὴν ἐξόρκωσιν τοῦ Ἐτεάρχου σχοινίοισι αὐτὴν
διαδήσας κατῆκε ἐς τὸ πέλαγος, ἀνασπάσας δὲ ἀπίκετο ἐς
τὴν Θήρην. Ἐνθεῦτεν δὲ τὴν Φρονίμην παραλαβὼν
κεύετο.
τραυλός, τῷ οὔνομα ἐτέθη Βάττος, ὡς Θηραῖοί τε καὶ
Κυρηναῖοι λέγουσι, ὡς μέντοι ἐγὼ δοκέω, ἄλλο τι· Βάττος
χρηστηρίου τοῦ γενομένου ἐν Δελφοῖσι αὐτῷ καὶ ἀπὸ τῆς
τιμῆς τὴν ἔσχε τὴν ἐπωνυμίην ποιεύμενος. Λίβυες γὰρ
βασιλέα βάττον καλέουσι, καὶ τούτου εἵνεκα δοκέω θεσπί-
ζουσαν τὴν Πυθίην καλέσαι μιν Λιβυκῇ γλώσσῃ, εἰδυῖαν
ὡς βασιλεὺς ἔσται ἐν Λιβύῃ.
Διεδέξατο δὲ τὴν βασιληίην τούτου τοῦ Ἀρκεσίλεω ὁ

παῖς Βάττος, χωλός τε ἐὼν καὶ οὐκ ἀρτίπους. Οἱ δὲ
Κυρηναῖοι πρὸς τὴν καταλαβοῦσαν συμφορὴν ἔπεμπον ἐς
Δελφοὺς ἐπειρησομένους ὅντινα τρόπον καταστησάμενοι
κάλλιστα ἂν οἰκέοιεν. Ἡ δὲ Πυθίη ἐκέλευε ἐκ Μαντινέης
τῆς Ἀρκάδων καταρτιστῆρα ἀγαγέσθαι. Αἴτεον ὦν οἱ Κυρη-
ναῖοι, καὶ οἱ Μαντινέες ἔδοσαν ἄνδρα τῶν ἀστῶν δοκιμώ-
τατον, τῷ οὔνομα ἦν Δημῶναξ. Οὗτος ὦν ὡνὴρ ἀπικόμενος
ἐς τὴν Κυρήνην καὶ μαθὼν ἕκαστα τοῦτο μὲν τριφύλους
ἐποίησέ σφεας, τῇδε διαθείς· Θηραίων μὲν γὰρ καὶ τῶν
περιοίκων μίαν μοῖραν ἐποίησε, ἄλλην δὲ Πελοποννησίων
καὶ Κρητῶν, τρίτην δὲ νησιωτέων πάντων· τοῦτο δὲ, τῷ
βασιλέϊ Βάττῳ τεμένεα ἐξελὼν καὶ ἱρωσύνας, τὰ ἄλλα πάντα
τὰ πρότερον εἶχον οἱ βασιλέες ἐς μέσον τῷ δήμῳ ἔθηκε.
Ἐπὶ μὲν δὴ τούτου τοῦ Βάττου οὕτω διετέλεε ἐόντα, ἐπὶ
δὲ τοῦ τούτου παιδὸς Ἀρκεσίλεω πολλὴ ταραχὴ περὶ τῶν
τιμέων ἐγένετο· Ἀρκεσίλεως γὰρ ὁ Βάττου τε τοῦ Χωλοῦ
41
καὶ Φερετίμης οὐκ ἔφη ἀνέξεσθαι κατὰ [τὰ] ὁ Μαντινεὺς

Δημῶναξ ἔταξε, ἀλλὰ ἀπαίτεε τὰ τῶν προγόνων γέρεα.
Ἐνθεῦτεν στασιάζων ἑσσώθη καὶ ἔφυγε ἐς Σάμον, ἡ δὲ
Στράβων Γεωγραφικά. (0099: 001)“Strabonis geographica, 3 vols.”,

Ed. Meineke, A.Leipzig: Teubner, 1877, Repr. 1969.Book 17, chapter 3,
sect.21, line 1
κοῦς ἄκρα, ταπεινὴ μὲν πλεῖστον δ' ἐκκειμένη πρὸς

ἄρκτον παρὰ τὴν ἄλλην τὴν Λιβυκὴν παραλίαν· κεῖται
δὲ κατὰ Ταίναρον τῆς Λακωνικῆς ἐν διάρματι δισχιλίων
ὀκτακοσίων σταδίων· ἔστι δὲ καὶ πολίχνιον ὁμώνυμον
τῇ ἄκρᾳ. οὐ πολὺ δὲ τοῦ Φυκοῦντος ἀπέχει τὸ τῶν
Κυρηναίων ἐπίνειον ἡ Ἀπολλωνία, ὅσον ἑκατὸν καὶ
ἑβδομήκοντα σταδίοις, τῆς δὲ Βερενίκης χιλίοις, τῆς δὲ
Κυρήνης ὀγδοήκοντα, πόλεως μεγάλης ἐν τραπεζοειδεῖ
πεδίῳ κειμένης, ὡς ἐκ τοῦ πελάγους ἑωρῶμεν αὐτήν.
ἔστι δὲ Θηραίων κτίσμα, Λακωνικῆς νήσου, ἣν καὶ
Καλλίστην ὠνόμαζον τὸ παλαιόν, ὥς φησι καὶ Καλλίμαχος “Καλλίστη
τὸ πάροιθε, τὸ δ' ὕστερον οὔνομα “Θήρη, μήτηρ εὐίππου πατρίδος
ἡμετέρης.” κεῖται δὲ τὸ τῶν Κυρηναίων ἐπίνειον κατὰ τὸ ἑσπέριον τῆς
Κρήτης ἄκρον, τὸ τοῦ Κριοῦ μέτωπον, ἐν διάρματι
[δις]χιλίων σταδίων· ὁ δὲ πλοῦς λευκονότῳ. λέγεται
δὲ ἡ Κυρήνη κτίσμα Βάττου· πρόγονον δὲ τοῦτον
ἑαυτοῦ φάσκει Καλλίμαχος· ηὐξήθη δὲ διὰ τὴν ἀρετὴν
τῆς χώρας· καὶ γὰρ ἱπποτρόφος ἐστὶν ἀρίστη καὶ καλ-
λίκαρπος, καὶ πολλοὺς ἄνδρας ἀξιολόγους ἔσχε
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος De virtutibus et vitiis “Excerpta

historica iussu imp. Constantini Porphyrogeniti confecta, vol. 2: excerpta
de virtutibus et vitiis, pts. 1 & 2”, Ed. Büttner–Wobst, T., Roos,
A.G.Berlin: Weidmann, 2.1:1906; 2.2:1910.Volume 2, page 14, line 23
ἔργον οὐκ ὅσιον ἐμηχανᾶτο ἐπὶ τῇ θυγατρί. ἦν γὰρ δὴ Θεμίσων

ἀνὴρ Θηραῖος ἔμπορος ἐν τῇ Ὀαξῷ· τοῦτον ὁ Ἐτέαρχος παρα-
λαβὼν ἐπὶ ξείνια ἐξορκοῖ ἦν μέν οἱ διηκονήσειν ὅ τι ἂν δεηθείη.
ἐπείτε δὴ ἐξώρκωσεν, ἀγαγών οἱ παραδιδοῖ τὴν ἑωυτοῦ θυγατέρα
καὶ ταύτην ἐκέλευσε καταποντῶσαι ἀπαγαγόντα. ὁ δὲ Θεμίσων
42
περιεμεκτήσας τῇ ἀπάτῃ τοῦ ὅρκου καὶ διαλυσάμενος τὴν ξεινίην

ἐποίεε τοιάδε· παραλαβὼν τὴν παῖδα ἀπέπλεε, ὡς δὲ ἐγένετο ἐν
τῷ πελάγει, ἀποσιεύμενος τὴν ἐξόρκωσιν τοῦ Ἐτεάρχου σχοινίοισι
αὐτὴν διαδήσας κατῆκε ἐς τὸ πέλαγος, ἀνασπάσας δὲ ἀπίκετο ἐς
τὴν Θήρην. ἐνθεῦτεν δὲ τὴν Φρονίμην παραλαβὼν Πολύμνηστος,
ἐὼν τῶν Θηραίων ἀνὴρ δόκιμος, ἐπαλλακεύετο· χρόνου δὲ περιϊόν-
τος ἐξεγένετό οἱ παῖς ἰσχνόφωνος καὶ τραυλός, τῷ οὔνομα ἐτέθη
Βάττος, ὡς Θηραῖοί τε καὶ Κυρηναῖοι λέγουσιν.
32. Ὅτι ἐπὶ τῇ Κυρηναίων πόλι ἐπέστησαν οἱ Πέρσαι μετὰ
τὴν τῆς Βάρκης ἅλωσιν, καὶ οἱ Κυρηναῖοι λόγιόν τι ἀποσιεύμενοι
διεξῆκαν αὐτοὺς διὰ τοῦ ἄστεος. διεξιούσης δὲ τῆς στρατιῆς ὁ
τοῦ ναυτικοῦ στρατηγὸς Βάρης ἐκέλευε αἱρέειν τὴν πόλιν, Ἅμασις
δὲ ὁ τοῦ πεζοῦ οὐκ ἔα· ἐπὶ Βάρκην γὰρ ἀποσταλῆναι μούνην· ἐς
ὃ διεξελθοῦσι καὶ ἱζομένοισι ἐπί τινος ὄχθου μετεμέλησέ σφι οὐ
σχοῦσι τὴν Κυρήνην. καὶ ἐπειρῶντο τὸ δεύτερον παριέναι ἐς αὐτήν,
οἱ δὲ Κυρηναῖοι οὐ περιώρων. τοῖσι δὲ Πέρσῃσι οὐδενὸς
Ευστάθιος Commentarium in Dionysii periegetae orbis

descriptionem (4083: 006)“Geographi Graeci minores, vol. 2”, Ed.
Müller, K.Paris: Didot, 1861, Repr. 1965.Sect.213, line 5
τὰ σημεῖα τῇ ἐπιχύσει τῆς ἄμμου· ὅτε, φασὶ, καὶ ὁ τοῦ

Ἄμμωνος ἱερεὺς ἀντὶ τοῦ εἰπεῖν παιδίον παιδίος καλέ-
σας βαρβαρικῶς τὸν Ἀλέξανδρον, ἔδοξεν, ὡς ἐν χρησμοῦ
λοξότητι, ὦ παῖ Διός αὐτὸν προσειπεῖν, οὕτω τῶν
ἐπιτρίπτων κολάκων ἐκλαβομένων τὸ βάρβαρον τῆς
φωνῆς.
Ὅτι τὴν Κυρήνην εὔιππον λέγει, ἢ εὔπυργον
κατὰ ἑτέραν γραφὴν, καὶ Ἀμυκλαίων γένος ἀνδρῶν,
ἤτοι Λακώνων, ὡς ἀπὸ μέρους. Μερὶ γὰρ Λακώνων
αἱ Ἀμύκλαι. Ἀποικία δέ ἐστιν ἡ Κυρήνη νησιωτῶν
Θηραίων τῶν ἐκ Λακεδαίμονος ἀνέκαθεν μετοικησάν-
των. Ὁ Θήρας γὰρ ἐκεῖνος ὁ στείλας εἰς αὐτὴν ἀποι-
κίαν Λάκων ἄνωθεν ἦν, ὡς καὶ Πίνδαρος ἱστορεῖ, ὁ
καὶ εὔιππον εἶναι τὴν Κυρήνην μαρτυρῶν καὶ πολλα-
χοῦ ἐγκωμιάζων αὐτήν. Ἐκαλεῖτο δὲ καὶ Πεντάπο-
λις ἡ Κυρήνη, ἐξ ἧς καὶ ὁ ῥήτωρ Συνέσιος. Λέγεται
δὲ ὅτι καὶ αὕτη, καθαιρεθείσης τῆς τῶν Περσῶν βα-
σιλείας, ὑπὸ Ἀλεξάνδρου ἀνεκτίσθη. Ἐκλήθη δὲ Κυ-
ρήνη ἢ ἀπὸ Κυρήνης τῆς Ὑψέως θυγατρὸς κατὰ Πίν-
δαρον, ἢ ἀπὸ Κυρῆς πηγῆς ἐγχωρίου.
43
Σχόλια στον Πίνδαρο. Scholia in Pythia v–vii (et recentiora Thomae

Magistri et Triclinii) (e cod. Flor.) (5034: 003)
“Scholia Thomano–Tricliniana in Pindari Pythia v–xii ex cod. Florentino
edita”, Ed. Mommsen, T.Frankfurt am Main: Mahlau & Waldschmidt,
1867; Programm Gymnasium Frankfurt.Ode P 9, scholion 93, line 1
Ταύτῃ, φησίν, ἀφίκου πόσις εἰς τήνδε τὴν βῆσσαν, ἤγουν τὸ ὄρος. ἢ
ἵκεο καὶ ἐλθέ. καὶ μέλλεις ἐνεγκεῖν καὶ κομίσαι αὐτὴν διὰ τοῦ πόντου.
τοῦτο γὰρ
δηλοῖ τὸ ὑπὲρ πόντου, πρὸς τὸν ἔξοχον κῆπον τοῦ διός, ἤγουν τὴν
λιβύην. διὸς
δὲ κῆπον λέγει τὴν λιβύην διὰ τὸ πλησιάζειν τῇ αἰγύπτῳ, ἣν διὸς τέμενος
οἱ ποιηταί
φασιν. ἢ διὰ τὸ τὸν ἄμμωνα δία νομίζεσθαι. φησὶ γάρ· ἄμμων, ὀλύμπου
δέ-
σποτα, καὶ πάλιν διὸς ἐν ἄμμωνος θεμέθλοις. ἄμμωνι γὰρ ἡ λιβύη
ἀνάκειται:
Οὐ χρὴ γράφειν ὑπερποντίου διός· οὐ γὰρ οἰκεῖόν ἐστι τῷ μέτρῳ·
ἀλλὰ ὑπὲρ πόντου, ἤγουν ὑπεράνω τοῦ πόντου. οὕτω γὰρ καὶ πρὸς τὴν
σύνταξιν
ἄριστ' ἂν ἔχοι, καὶ πρὸς τὸν τοῦ μέτρου ῥυθμόν:
Ἀποικία ἐστὶν ἡ κυρήνη νησιωτῶν τινων Θηραίων τῶν ἐκ λακεδαίμονος
μετοικησάντων. Θήρας γὰρ ἐκεῖνος ὁ στείλας εἰς αὐτὴν ἀποικίαν, λάκων
ἀνέκαθεν ἦν.
ἡ περὶ τούτων δὲ ἱστορία εἴρηται ἔνθα τὰ περὶ ἰάσονος διηγεῖται καὶ
μηδείας:
Ταύτην, φησίν, ὑποδέξεται ἡ λιβύη ἐκεῖ ὅπου μέρος τῆς ἰδίας γῆς δω-
ρήσεται ἔννομον, οὔτε φυτῶν ἀπεστερημένον οὔτε ἔξω κυνηγεσίων,
ὥστε συντελεῖν
αὐτῷ εἰς τὴν Θήραν καὶ εἰς πᾶν ὃ βούλεται ἕτερον:
Ἐν τῇ λιβύῃ, φησίν, ἡ κυρήνη τέξεται παῖδα, τουτέστι τὸν ἀρισταῖον,
ὃν ὁ ἑρμῆς ἀνελὼν καὶ λαβὼν ἀπὸ τῆς μητρὸς οἴσει καὶ κομίσει καὶ
δώσει ταῖς ὥραις
καὶ τῇ γῇ τρέφειν. δώσει δὲ αὐτὸν τῇ γῇ ὡς προμάμμῃ. ἡ κρέουσα γὰρ ἡ
ὠκεανίς,
γῆς παῖς οὖσα, ἔτεκε τὸν ὑψέα τὸν πατέρα κυρήνης, ἧς ὁ ἀρισταῖος:
θεῖσαι ἐν ἑαυταῖς. οὕτω τὸ αὑταῖς σύντασσε.
Σχόλια στον Πίνδαρο. Scholia in Pindarum (et recentiora partim

Thomae Magistri et Alexandri Phortii) (e cod. Patm.) (5034:
44
005)“Πινδάρου σχόλια Πατμιακά”, Ed. Semitelos, Athens: Hermes,

1875.Ode P 9, scholion 92, line 2
πως ἄρα ἔσεται· εἰ δὲ χρὴ κἀμὲ ἀντιφερίζειν, ἤγουν ἐξισοῦσθαί

σοι καὶ προλέγειν τὰ μέλλοντα, ἐρῶ· ἢ τὸ ἀντιφερίζειν ἀντὶ
τοῦ ἐναντίον σοῦ, ἤγουν ἐνώπιόν σου φέρεσθαι καὶ κατατολμᾶν
λέγειν τι.
Ταύτᾳ πόσις ἵκεο βᾶσσαν] Ταύτῃ, φησίν, ἀφίκου
πόσις εἰς τήνδε τὴν βῆσσαν, ἤγουν τὸ ὄρος· ἢ ἵκεο καὶ ἐλθέ,
καὶ μέλλεις ἐνεγκεῖν καὶ κομίσαι αὐτὴν διὰ τοῦ πόντου· τοῦτο
γὰρ δηλοῖ τὸ ὑπὲρ πόντου πρὸς τὸν ἔξοχον κῆπον τοῦ Διός,
ἤγουν τὴν Λιβύην· λέγει δὲ τὴν καὶ τὰ λοιπά.
Ἔνθα νιν ἀρχέπολιν] Ἀποικία ἐστὶν ἡ Κυρήνη νη-
σιωτῶν τινων Θηραίων τῶν ἐκ Λακεδαίμονος μετοικησάντων.
Θήρας γὰρ ἐκεῖνος ὁ στείλας εἰς αὐτὴν ἀποικίαν Λάκων ἀνέ-
καθεν ἦν. Ἡ περὶ τούτων δὲ ἱστορία εἴρηται ἔνθα τὴν περὶ Ἰά-
σονος διηγεῖται καὶ Μηδείας.
Ἵνα οἱ χθονὸς αἶσαν]
Τόθι παῖδα τέξεται]
Ἀνδράσι χάρμα φίλοις]
Ὠκεῖα δ' ἐπειγομένων]
Εὐθαλεῖ συνέμιξε τύχᾳ] Ἀνθηρᾷ ἥνωσεν εὐτυχίᾳ.
Ἀνέφανε] Ἤγουν ἀνακηρυχθῆναι ἐποίησεν.
Εὔφρων] Μετ' εὐφροσύνης καὶ χαρᾶς.
Ελληνική ανθολογία. Epigrammata dedicatoria (7052:

001)“Epigrammatum anthologia Palatina cum Planudeis et appendice
nova, vol. 3”, Ed. Cougny, E.Paris: Didot, 1890.Epigram 310, line b1
ΑΛΛΟ.
Εἵσατο τήνδ' Ἑκάτην πολυώνυμον Ἀρτεμίδωρος,

φωσφόρον ἣν τιμῶσιν ὅσοι χώραν κατέχουσιν·
μνημόσυνον Θήρας πόλεως παριοῦσιν ἔτευξεν
βάθρα τάδ', ἔστησέν τε μέλαν λίθον Ἀρτεμίδωρος.
Ἥκω Πριάπος τῇδε Θηραίων πόλει
ὁ Λαμψακηνὸς πλοῦτον ἄφθιτον φέρων,
[καὶ σύμμαχος] πάρειμι καὶ παραστάτης
[τοῖσιν] πολίταις τοῖς τ' ἐνοικοῦσιν ξένοις.
45
Σούδα λεξικόν. (9010: 001)“Suidae lexicon, 4 vols.”, Ed. Adler, A.

Leipzig: Teubner, 1.1:1928;; Lexicographi Graeci 1.1–1.4.
Alphabetic letter beta, entry 185, line 13
...τῇ οὔνομα ἦν Φρονίμη· παρέχουσά τε κακὰ καὶ πᾶν ἐπ' αὐτῇ μηχα-
νωμένη, καὶ τέλος μαχλοσύνην ἐπενεγκοῦσά οἱ πείθει τὸν ἄνδρα ταῦτα
ἔχειν οὕτως. ὁ δὲ ἀναγνωσθεὶς ὑπὸ τῆς γυναικὸς ἔργον οὐχ ὅσιον
ἐμηχανᾶτο ἐπὶ τῇ θυγατρί. ἦν γὰρ δὴ Θεμίσων ἀνὴρ Θηραῖος ἔμπο-
ρος ἐν τῇ Ὀαξῷ· τοῦτον ὁ Ἐτέαρχος παραλαβὼν ἐπὶ ξεινίᾳ ἐξορκοῖ
ἦ μέν οἱ διηκονήσειν ὅ τι ἂν δεηθείη. ἐπεί τε δὴ ἐξώρκωσεν, ἀγαγών
οἱ παραδιδοῖ τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα καὶ ταύτην ἐκέλευε καταποντῶσαι
ἀπαγαγόντα. ὁ δὲ Θεμίσων περιεμέκτησεν ἐν τῷ πελάγει, καὶ ἀφο-
σιούμενος τὴν ἐξόρκωσιν τοῦ Ἐτεάρχου σχοινίοις αὐτὴν διαδήσας καθ-
ῆκεν ἐς τὸ πέλαγος, ἀνασπάσας δὲ ἀφίκετο ἐς τὴν Θήραν. ἐντεῦθεν
δὲ τὴν Φρονίμην παραλαβὼν Πολύμνηστος, ἐὼν τῶν Θηραίων ἀνὴρ
δόκιμος, ἐπαλλακεύετο. χρόνου δὲ περιιόντος ἐξεγένετό οἱ παῖς ἰσχνό-
φωνος καὶ τραυλὸς, τῷ οὔνομα ἐτέθη Βάττος.
Βάττου σίλφιον: ἐπὶ τῶν σπανίους τιμὰς λαμβανόντων. οἱ
γὰρ Κυρηναῖοι ἑνὶ τῶν Βάττων ἐξαίρετον ἔδοσαν τὸ σίλφιον, καὶ τοῦ
νομίσματος ἐπὶ μὲν θατέρου Ἄμμωνα, ἐπὶ δὲ θατέρου σίλφιον ἐτύ-
πωσαν. οἱ δὲ ἐπὶ Λιβύης Ἀμπελιῶται εἰς Δελφοὺς ἀνέθεσαν καυλὸν
σιλφίου. Βάττου σίλφιον· Ἀριστοφάνης Πλούτῳ· οὐδ' ἂν δοίης γέ μοι
καὶ τὸ Βάττου σίλφιον. τὸ ἐν τῇ Λιβύῃ, ὃ θεραπεύει πολλά· ἡδύος-
μόν ἐστι καὶ πολύτιμον. Βάττος γὰρ τὴν Κυρήνην κτίζει.
Θηραίους
Ορειβάσιος ιατρός. Eclogae medicamentorum Chapter 63, sect.10, li4
λεως ἀφεψήματι. ἁρμόζουσι δ' ἐπειγούσης τῆς διαθέσεως καὶ σικύαι

μετ' ἀμύξεως, κηρωτὴ δὲ πρὸς τὰ αὐτὰ ἐπιτηδειοτάτη. ἀγρίας μαλάχης
ῥίζαι ἑψῶνται Σικυωνίῳ ἐλαίῳ μετ' ὀλίγου ὕδατος, ἕως ξηραὶ γένων-
ται, καὶ αὐταὶ μὲν ῥίπτονται, τὸ δ' ἔλαιον μίγνυται χυλῷ πηγάνου
ὡς εἶναι τοῦτο τέταρτον, καὶ κηροῦ καὶ καστορίου τὸ ἀρκοῦν. πότιμα
δὲ τοῖς οὕτω διακειμένοις ἁρμόζει διουρητικά, ἀφέψημα πετροσελίνου
ἢ μαράθου ῥίζης ἢ σταφυλίνου ἢ μήου ἢ ἀκόρου ἢ κρήθμου ἢ ἀσάρου
46
ῥίζης ἢ δαύκου Κρητικοῦ ἤ τινος ὁμοίου. – Πρὸς ἕλκωσιν κύ-

στεως. Ἡλκωμένοις κύστιν δοτέον σικύους καὶ πέπονας χωρὶς ἐμβάμ-
ματος καὶ τὰ σπέρματα αὐτῶν, σῦκα ξηρὰ καὶ καρυωτοὺς φοίνικας
καὶ θάσια πεφρυγμένα, οἴνους δὲ Θηραίους, Σκυβελίτας, προτρόπους,
μελαμψιθίους λευκούς, † θεατὰς Ἰταλικοὺς ἢ γλυκεῖς Ἀλβανούς, Φαλε-
ρίνους, καὶ πάντων μᾶλλον Καίκουβον καὶ χρυσαττικὸν θερινόν. –
Πρὸς παράλυσιν κύστεως. Οἱ παραλυθέντες τὴν κύστιν οἱ μὲν
ἀπροαιρέτως ἐκκρίνουσι τὸ οὖρον, καὶ ὅσον ἐπὶ τούτῳ ἔχουσιν ἀκιν-
δυνότερον, οἱ δ' οὐκ ἀποκρίνουσιν, ἀλλὰ κατέχοντες διατείνονται τὴν
κύστιν καὶ τὴν ὀσφὺν καὶ τὸ ἦτρον καὶ ἐν οἰδήματι τοὺς μηροὺς
ἔχουσι καὶ μὴ ἐξουρήσαντες νεκροῦνται τὰ ὑποκείμενα καὶ οὐκ εἰς
μακρὰν τελευτῶσιν· ὅθεν ἀνυπερθέτως αὐτοὺς καθετηριστέον καὶ
συνεχῶς εἰς ὑδρέλαιον ἐγκαθιστέον καὶ ἐξαντλητέον πολλάκις
Speusippus Phil., Epistula ad Philippum regem [Sp.] Page 11, line 8
ἐν ταῖς τέχναις (V 113) προσήκειν οἰκεῖα καὶ γνώριμα τὰ παρα-

δείγματα φέρειν, ὀλιγωρήσας δὲ τῆς τέχνης ἀλλοτρίοις καὶ τοῖς
αἰσχίστοις καὶ τοῖς πρὸς τὸν λόγον ὡς ἐναντιωτάτοις παραδεί-
γμασι χρῆται. καίτοι πάντων καταγελαστότατα τοιαῦτα γράφων
χαριέντως ἀμύνασθαί φησι (V 22) τῶν μαθητῶν τοὺς ἐπιτιμῶντας·
οἱ δὲ χειρωθέντες τῶν αὐτῷ πλησιαζόντων, ἀκμάζοντες τῆς
ῥητορικῆς τῇ δυνάμει καὶ παρὰ ταῦτ' οὐδὲν ἔχοντες εἰπεῖν, οὕτως
ἐπῄνεσαν τὸν λόγον, ὥστε τὸ πρωτεῖον τῶν λόγων τῷ λόγῳ τούτῳ
δεδώκασι (V 23). καταμάθοις δ' ἂν ἐν βραχεῖ τὴν Ἰσοκράτους
ἱστορίαν καὶ τὴν παιδείαν ἐξ ὧν Κυρηναίους μὲν ποιεῖ, τοὺς ὑπὸ
πάντων Θηραίους ἀκούοντας, ἀποίκους Λακεδαιμονίων (V 5),
τὸν δὲ Ποντικὸν μαθητὴν ἀπέδειξε τῆς αὑτοῦ σοφίας διάδοχον,
οὗ σύ, πολλοὺς τεθεαμένος σοφιστάς, βδελυρώτερον οὐχ ἑόρακας.
Πυνθάνομαι δὲ καὶ Θεόπομπον παρ' ὑμῖν μὲν εἶναι πάνυ
ψυχρόν, περὶ δὲ Πλάτωνος βλασφημεῖν, καὶ ταῦθ' ὥσπερ οὐ
Πλάτωνος τὴν ἀρχὴν τῆς ἀρχῆς ἐπὶ Περδίκκου κατασκευάσαντος καὶ
διὰ τέλους χαλεπῶς φέροντος, εἴ τι γίγνοιτο παρ' ὑμῖν ἀνήμερον
ἢ μὴ φιλάδελφον. ἵν' οὖν Θεόπομπος παύσηται τραχὺς ὤν,
κέλευσον Ἀντίπατρον παραναγνῶναι τῶν Ἑλληνικῶν πράξεων
αὐτῷ καὶ γνώσεται Θεόπομπος δικαίως μὲν ὑπὸ πάντων ἐξαλειφό-
μενος, ἀδίκως δὲ τῆς παρὰ σοῦ χορηγίας τυγχάνων.
Καλλίστη
47
Απολλώνιος Ρόδιος Αργοναυτικά. Book 4, line 1758
“Ὦ πέπον, ἦ μέγα δή σε καὶ ἀγλαὸν ἔμμορε κῦδος.

βώλακα γὰρ τεύξουσι θεοὶ πόντονδε βαλόντι
νῆσον, ἵν' ὁπλότεροι παίδων σέθεν ἐννάσσονται
παῖδες, ἐπεὶ Τρίτων ξεινήιον ἐγγυάλιξεν
τήνδε τοι ἠπείροιο Λιβυστίδος· οὔ νύ τις ἄλλος
ἀθανάτων ἢ κεῖνος, ὅ μιν πόρεν ἀντιβολήσας.”
Ὧς ἔφατ'· οὐδ' ἁλίωσεν ὑπόκρισιν Αἰσονίδαο
Εὔφημος, βῶλον δὲ θεοπροπίῃσιν ἰανθείς
ἧκεν ὑποβρυχίην. τῆς δ' ἔκτοθι νῆσος ἀέρθη
Καλλίστη, παίδων ἱερὴ τροφὸς Εὐφήμοιο·
οἳ πρὶν μέν ποτε δὴ Σιντηίδα Λῆμνον ἔναιον,
Λήμνου τ' ἐξελαθέντες ὑπ' ἀνδράσι Τυρσηνοῖσιν
Σπάρτην εἰσαφίκανον ἐφέστιοι· ἐκ δὲ λιπόντας
Σπάρτην Αὐτεσίωνος ἐὺς πάις ἤγαγε Θήρας
Καλλίστην ἐπὶ νῆσον, ἀμείψατο δ' οὔνομα Θήρα
ἐκ σέθεν. ἀλλὰ τὰ μὲν μετόπιν γένετ' Εὐφήμοιο·
κεῖθεν δ' ἀπτερέως διὰ μυρίον οἶδμα ταμόντες
Αἰγίνης ἀκτῇσιν ἐπέσχεθον. αἶψα δὲ τοίγε
ὑδρείης πέρι δῆριν ἀμεμφέα δηρίσαντο,
Απολλώνιος Ρόδιος Αργοναυτικά. Book 4, line 1763
ἀθανάτων ἢ κεῖνος, ὅ μιν πόρεν ἀντιβολήσας.”

Ὧς ἔφατ'· οὐδ' ἁλίωσεν ὑπόκρισιν Αἰσονίδαο
Εὔφημος, βῶλον δὲ θεοπροπίῃσιν ἰανθείς
ἧκεν ὑποβρυχίην. τῆς δ' ἔκτοθι νῆσος ἀέρθη
Καλλίστη, παίδων ἱερὴ τροφὸς Εὐφήμοιο·
οἳ πρὶν μέν ποτε δὴ Σιντηίδα Λῆμνον ἔναιον,
Λήμνου τ' ἐξελαθέντες ὑπ' ἀνδράσι Τυρσηνοῖσιν
Σπάρτην εἰσαφίκανον ἐφέστιοι· ἐκ δὲ λιπόντας
Σπάρτην Αὐτεσίωνος ἐὺς πάις ἤγαγε Θήρας
Καλλίστην ἐπὶ νῆσον, ἀμείψατο δ' οὔνομα Θήρα
ἐκ σέθεν. ἀλλὰ τὰ μὲν μετόπιν γένετ' Εὐφήμοιο·
κεῖθεν δ' ἀπτερέως διὰ μυρίον οἶδμα ταμόντες
Αἰγίνης ἀκτῇσιν ἐπέσχεθον. αἶψα δὲ τοίγε
ὑδρείης πέρι δῆριν ἀμεμφέα δηρίσαντο,
ὅς κεν ἀφυσσάμενος φθαίη μετὰ νῆάδ' ἱκέσθαι·
ἄμφω γὰρ χρειώ τε καὶ ἄσπετος οὖρος ἔπειγεν.
48
ἔνθ' ἔτι νῦν, πλήθοντας ἐπωμαδὸν ἀμφιφορῆας

ἀνθέμενοι, κούφοισιν ἄφαρ κατ' ἀγῶνα πόδεσσιν
κοῦροι Μυρμιδόνων νίκης πέρι δηριόωνται.
Ἵλατ' ἀριστῆες, μακάρων γένος, αἵδε δ' ἀοιδαί
Στράβων Γεωγραφικά. Book 8, chapter 3, sect.19, line 41
αὐτοῦ ποιῆσαι Μινυήιον. ἔχει δ' ἡ ἐτυμότης καὶ ἄλλας

ἀφορμάς, εἴτ' ἀπὸ τῶν μετὰ Χλωρίδος τῆς Νέστορος
μητρὸς ἐλθόντων ἐξ Ὀρχομενοῦ τοῦ Μινυείου, [εἴτε]
Μινυῶν, οἳ τῶν Ἀργοναυτῶν ἀπόγονοι ὄντες ἐκ Λή-
μνου μὲν εἰς Λακεδαίμονα ἐξέπεσον ἐντεῦθεν δ' εἰς τὴν
Τριφυλίαν, καὶ ᾤκησαν περὶ τὴν Ἀρήνην ἐν τῇ χώρᾳ
τῇ νῦν Αἰπασίᾳ καλουμένῃ, οὐκ ἐχούσῃ οὐκέτι τὰ τῶν
Μινυῶν κτίσματα· ὧν τινὲς μετὰ Θήρα τοῦ Αὐτεσίω-
νος (ἦν δ' οὗτος Πολυνείκους ἀπόγονος) πλεύσαντες
εἰς τὴν μεταξὺ Κυρηναίας καὶ τῆς Κρήτης νῆσον “Καλλίστην τὸ
πάροιθε, τὸ δ' ὕστερον οὔνομα Θήρην,”
ὥς φησι Καλλίμαχος, ἔκτισαν τὴν μητρόπολιν τῆς Κυ-
ρήνης Θήραν, ὁμώνυμον δ' ἀπέδειξαν τῇ πόλει καὶ τὴν
νῆσον.
Μεταξὺ δὲ τοῦ Ἀνίγρου καὶ τοῦ ὄρους, ἐξ οὗ ῥεῖ,
ὁ τοῦ Ἰαρδάνου λειμὼν δείκνυται καὶ τάφος· καὶ Ἀχαι-
αὶ εἰσὶ δὲ πέτραι ἀπότομοι τοῦ αὐτοῦ ὄρους, ὑπὲρ ὧν
ἡ Σάμος, ὡς ἔφαμεν, γέγονε πόλις· οὐ πάνυ δὲ ὑπὸ
τῶν τοὺς περίπλους γραψάντων ἡ Σάμος μνημονεύε-
ται, τάχα μέν γε διὰ τὸ πάλαι κατεσπάσθαι, τάχα δὲ καὶ
διὰ τὴν θέσιν. τὸ μὲν γὰρ ποσείδιον ἔστιν ἄλσος, ὡς
κοῦς ἄκρα, ταπεινὴ μὲν πλεῖστον δ' ἐκκειμένη πρὸς

49

Καλλίστην ὠνόμαζον τὸ παλαιόν, ὥς φησι καὶ Καλλί-
μαχος “Καλλίστη τὸ πάροιθε, τὸ δ' ὕστερον οὔνομα
“Θήρη, μήτηρ εὐίππου πατρίδος ἡμετέρης.” κεῖται δὲ
τὸ τῶν Κυρηναίων ἐπίνειον κατὰ τὸ ἑσπέριον τῆς
λίκαρπος, καὶ πολλοὺς ἄνδρας ἀξιολόγους ἔσχε καὶ δυ-
ναμένους ἐλευθερίας ἀξιολόγως προΐστασθαι καὶ πρὸς

τοὺς ὑπερκειμένους βαρβάρους ἰσχυρῶς ἀντέχειν. τὸ
Παυσανίας περιηγητής. Graeciae descriptio Book 3, chapter 1, sec 7,

line 7
50
ἐντυχόντος οἱ πρότερον πύθοιτο ὡς ἐς Πελοπόννησον

Δωριεῦσι γενήσεται ἥδε ἡ κάθοδος· ὁ δὲ ἀληθέστερος
ἔχει λόγος Πυλάδου τοὺς παῖδας καὶ Ἠλέκτρας, ἀνε-
ψιοὺς ὄντας Τισαμενῷ τῷ Ὀρέστου, φονεῦσαι τὸν Ἀρι-
στόδημον. ὀνόματα μὲν δὴ τοῖς παισὶν αὐτοῦ Προκλῆς
καὶ Εὐρυσθένης ἐτέθη, δίδυμοι δὲ ὄντες διάφοροι τὰ
μάλιστα ἦσαν. προεληλυθότες δὲ ἐπὶ μέγα ἀπεχθείας
ὅμως ἐν κοινῷ Θήρᾳ τῷ Αὐτεσίωνος, ἀδελφῷ τῆς μη-
τρὸς σφῶν ὄντι Ἀργείας, ἐπιτροπεύσαντι δὲ καὶ αὐτῶν,
συνήραντο ἐς ἀποικίαν. τὴν δὲ ἀποικίαν ὁ Θήρας
ἔστελλεν ἐς τὴν νῆσον τὴν τότε ὀνομαζομένην Καλλίστην,
τοὺς ἀπογόνους οἱ τοῦ Μεμβλιάρου παραχωρήσεσθαι
τῆς βασιλείας ἐλπίζων ἑκόντας, ὅπερ οὖν καὶ ἐποίησαν
λαβόντες λογισμὸν ὅτι Θήρᾳ μὲν ἐς αὐτὸν ἀνῄει Κάδ-
μον τὸ γένος, οἱ δὲ ἦσαν ἀπόγονοι Μεμβλιάρου· Μεμ-
βλίαρον δὲ ἄνδρα ὄντα τοῦ δήμου Κάδμος ἐν τῇ νήσῳ
κατέλιπεν ἡγεμόνα εἶναι τῶν ἐποίκων. καὶ Θήρας μὲν
τῇ τε νήσῳ μετέβαλεν ἀφ' ἑαυτοῦ τὸ ὄνομα καί οἱ
καὶ νῦν ἔτι οἱ Θηραῖοι κατὰ ἔτος ἐναγίζουσιν ὡς οἰ-
κιστῇ· Προκλεῖ δὲ καὶ Εὐρυσθένει μέχρι μὲν τῆς προ-
θυμίας τῆς ἐς τὸν Θήραν ἐς τὸ αὐτὸ συνῆλθον αἱ
Παυσανίας περιηγητής. Graeciae descriptio Book 3, chapter 15, sect.7,

line 1
ἀτραπός ἐστιν ἐν δεξιᾷ καὶ Ἀθηνᾶς Ἀξιοποίνου καλου-

μένης ἱερόν. ὡς γὰρ δὴ ἀμυνόμενος Ἡρακλῆς Ἱππο-
κόωντα καὶ τοὺς παῖδας μετῆλθε κατ' ἀξίαν ὧν προ-
υπῆρξεν, ἱερὸν Ἀθηνᾶς ἱδρύεται, Ἀξιοποίνου δὲ ἐπί-
κλησιν, ὅτι τὰς τιμωρίας οἱ παλαιοὶ τῶν ἀνθρώπων
ὠνόμαζον ποινάς. ἔστι δὲ καὶ ἄλλο ἱερὸν Ἀθηνᾶς
ἰόντι ἑτέραν ὁδὸν ἀπὸ τοῦ Δρόμου· Θήραν δὲ ἀνα-
θεῖναι τὸν Αὐτεσίωνος τοῦ Τισαμενοῦ τοῦ Θερσάν-
δρου φασίν, ἡνίκα ἀποικίαν ἔστελλεν ἐπὶ τὴν νῆσον ἣ
νῦν ἀπὸ Θήρα τούτου τὸ ὄνομα ἔσχηκε, τὸ δὲ ἀρχαῖον
ἐκαλεῖτο Καλλίστη. πλησίον δέ ἐστιν Ἱπποσθένους
ναός, ᾧ γεγόνασιν αἱ πολλαὶ νῖκαι πάλης· σέβουσι δὲ
ἐκ μαντεύματος τὸν Ἱπποσθένην ἅτε Ποσειδῶνι τιμὰς
νέμοντες. τοῦ ναοῦ δὲ ἀπαντικρὺ πέδας ἐστὶν ἔχων
51
Ἐνυάλιος, ἄγαλμα ἀρχαῖον. γνώμη δὲ Λακεδαιμονίων

τε ἐς τοῦτό ἐστιν ἄγαλμα καὶ Ἀθηναίων ἐς τὴν Ἄπτε-
ρον καλουμένην Νίκην, τῶν μὲν οὔποτε τὸν Ἐνυάλιον
φεύγοντα οἰχήσεσθαί σφισιν ἐνεχόμενον ταῖς πέδαις,
Ἀθηναίων δὲ τὴν Νίκην αὐτόθι ἀεὶ μενεῖν οὐκ ὄντων
πτερῶν.
Παυσανίας περιηγητής. Graeciae descriptio Book 7, chapter 2, sect.3,

line 1
ἀγαγόντες μὲν καὶ αὐτῶν Ἀθηναίων τὸν βουλόμενον,

τὸ δὲ πλεῖστόν σφισιν ἦσαν τοῦ στρατεύματος οἱ Ἴωνες.
ἐκ δὲ τῆς Ἑλλάδος τρίτος δὴ οὗτος στόλος ὑπὸ βασι-
λεῦσιν ἀλλοίοις ὄχλοις τε ἀλλοίοις ἐστάλησαν. τὰ μὲν
γὰρ ἀρχαιότατα Ἰόλαος Θηβαῖος, ἀδελφιδοῦς ὁ Ἡρα-
κλέους, Ἀθηναίοις ἐς Σαρδὼ καὶ Θεσπιεῦσιν ἡγήσατο·
γενεᾷ δὲ μιᾷ πρότερον ἢ ἐξέπλευσαν ἐξ Ἀθηνῶν Ἴωνες,
Λακεδαιμονίους τε καὶ Μινύας τοὺς ἐκβληθέντας ὑπὸ
Πελασγῶν ἐκ Λήμνου Θήρας ὁ Αὐτεσίωνος Θηβαῖος
ἤγαγεν ἐς τὴν νῆσον τὴν νῦν μὲν ἀπὸ τοῦ Θήρα τού-
του, πρότερον δὲ ὀνομαζομένην Καλλίστην. τρίτον δὲ
τότε οἱ Κόδρου παῖδες ἐπετάχθησαν Ἴωσιν ἄρχοντες,
οὐδέν σφισι γένους τοῦ Ἴωνος μετόν, ἀλλὰ Μεσσήνιοι
μὲν τῶν ἐκ Πύλου τὰ πρὸς Κόδρου καὶ Μελάνθου,
Ἀθηναῖοι δὲ ὄντες τὰ πρὸς μητρός. Ἴωσι δὲ τοῦ στό-
λου μετασχόντες ἦσαν οἵδε Ἑλλήνων, Θηβαῖοί τε οἱ
ὁμοῦ Φιλώτᾳ γεγονότι ἀπογόνῳ Πηνέλεω καὶ Ὀρχο-
μένιοι Μινύαι συγγενείᾳ τῶν Κόδρου παίδων· μετέσχον
δὲ καὶ Φωκεῖς οἱ ἄλλοι πλὴν Δελφῶν καὶ Ἄβαντες
ἐξ Εὐβοίας. τοῖς δὲ Φωκεῦσι Φιλογένης καὶ Δάμων
οἱ Εὐκτήμονος Ἀθηναῖοι ναῦς τε διδόασιν
Καλλίμαχος. Fragmenta incertae sedis Fragment 716, line 1
πιπρήσκει δ' ὁ καλὸς πάντα πρὸς ἀργύριον

ἡ δ' ἔτι καὶ λίην ἀριδ[ά]κρυος
δέδαεν δὲ λαχαινέμεν ἔργα σιδήρου
εἰς Ἀσίνην Ἄλυκόν τε καὶ ἂμ πόλιν Ἑρμιονήων
52
ἔνθ' ἀνέμων μεγάλων κῦμα διωλύγιον

κουφοτέρως τότε φῶτα διαθλίβουσιν ἀνῖαι,
ἐκ δὲ τριηκόντων μοῖραν ἀφεῖλε μίαν,
ἢ φίλον ἢ ὅτ' ἐς ἄνδρα συνέμπορον ἢ ὅτε κωφαῖς
ἄλγεα μαψαύραις ἔσχατον ἐξερύγῃ
ὁ δρόμος ἱερὸς οὗτος Ἀνούβιδος
Καλλίστη τὸ πάροιθε, τὸ δ' ὕστερον οὔνομα Θήρη,
μήτηρ εὐίππου πατρίδος ἡμετέρης
θεῷ τ' ἀλάλαγμα νόμαιον δοῦναι
ἵν' ἀμαζόνες ἄνδρες ἔασιν πτωχῶν οὐλὰς ἀεὶ κενεή
καὶ ὡς λύκος ὠρυοίμην
Σχόλια στον Απολλώνιο Ρόδιο. Scholia in Apollonii Rhodii Argonautica

(scholia vetera) Page 327, line 19
Ἀριστοτέλης, ὃς τῆς περὶ Κυρήνην ἀποικίας ἡγήσατο. ἱστορεῖται ταῦτα

παρὰ Πινδάρῳ ἐν Πυθιονίκαις (IV et V c. sch.), ἐπιμελέστερον δὲ
παρὰ Θεοχρήστῳ ἐν αʹ Λιβυκῶν (M. II 87) καὶ παρὰ Ἀκεσάνδρῳ ἐν
αʹ Κυρήνης (fg 6 M. IV 286).
λέγει δὲ τὴν Θήραν ὡς ἐκ τῆς τότε ῥιφείσης βώλου γεγενημένην
ἐν αὐξήσει καὶ ἀναπεφυκυῖαν ἐν τῇ θαλάσσῃ. καὶ Πίνδαρος (Pyth. IV
40 – 43) δὲ τακεῖσάν φησι τὴν βῶλον, κατὰ τὴν νῦν καλουμένην Θήραν
νῆσον διαρρυῆναι ἐπιλαθομένων τῶν θεραπόντων. ὁ δὲ Ἀπολλώνιος
ἑκουσίως φησὶ τὸν Εὔφημον ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν βῶλον βαλεῖν συμ-
βουλίᾳ Ἰάσονος.
1758 Καλλίστη: ἡ καὶ Θήρα κληθεῖσα ὕστερον. Sm
1760 – 64a ἐξελαθέντες: ἐκβληθέντες ὑπὸ Τυρσηνῶν ἀπῆλ-
θον εἰς Σπάρτην ἔποικοι. Lm
b [Καλλίστην ἐπὶ νῆσον] ἀμείψατο δ' οὔνομα:
ἤλλαξε δὲ τὸ ὄνομα ἡ Καλλίστη νῆσος, καὶ ὠνομάσθη Θήρα ἀπὸ σοῦ,
ὦ υἱὲ Αὐτεσίωνος Θήρα, ἐκεῖ σοῦ ἀπὸ Σπάρτης ἀποικίαν ποιήσαντος
καὶ μείναντος. c ἦν δὲ ὁ Θήρας ἀπὸ Οἰδίποδος ἔχων τὸ γένος·
Αὐτεσίωνος γὰρ ἦν τοῦ Τεισαμενοῦ τοῦ Θερσάνδρου τοῦ Πολυνείκους
τοῦ Οἰδίποδος. d [ἐξ ἕθεν] ἀλλὰ τὰ μὲν μετόπιν γένετ' Εὐφήμοιο:
ἀπὸ Εὐφήμου γενόμενος καὶ αὐτὸς εἰς Λιβύην τὴν ἀποικίαν ἠγάγετο
Ἀριστοτέλης. L 1765 ἀπτερέως: ταχέως. 1767 ὑδρείης: ὑδρεύσεως.
Scholia In Lycophronem, Scholia in Lycophronem (et recentiora partim

Isaac et Joannis Tzetzae) Scholion 886, line 44
53
γῆς πορεύεσθαι. ὡς γοῦν ἐκ τῆς Κολχίδος διὰ τῆς ἔξωθεν

θαλάσσης καὶ τοῦ Ἀδρίου τὸν πλοῦν ἐποιήσαντο, διὰ τοῦ
Φάσιδος δὲ εἰς τὸν Ὠκεανὸν ἐνέβαλον ιβʹ πρότερον ἡμέρας
ἔξω τοῦ Ὠκεανοῦ φέροντες ἐν τοῖς νώτοις τὴν Ἀργὼ διὰ
τῆς ἐρήμου τῆς Λιβύης ἐκεῖσε δὲ περὶ Κυρήνην ἐδέξαντο
τὴν βῶλον παρὰ τοῦ Τρίτωνος, ὡς ἔφην, Εὐρυπύλῳ ὁμοιω-
θέντος ἐλύθη δὲ ἡ βῶλος περὶ τὴν Θήραν βραχεῖσα ἐν τῷ
πλοίῳ, μαντεύεται ἡ Μήδεια τοῖς Ἀργοναύταις τοὺς ἀπ'
Εὐφήμου ἑπτακαιδεκάτῃ γενεᾷ στεῖλαι ἀποικίαν εἰς Λιβύην
ἐκ τῆς Θήρας ἡ δὲ Θήρα Καλλίστη πρότερον ἐλέγετο ὃ καὶ
γέγονεν· Εὔφημος γὰρ ἐν Λήμνῳ Λαμάχῃ μιγεὶς Λευκοφά-
νην γεννᾷ, ἐξ οὗ κατάγεται Βάττος ὁ κτίστωρ Κυρήνης ὁ
διὰ στάσιν ἐκ τῆς Θήρας χρησμῷ εἰς Λιβύην μεταστὰς καὶ
οὕτως κτίσας τὴν Κυρήνην, ὥς φησι Μενεκλῆς. Βάττον δὲ
οἱ μὲν αὐτὸν φασὶ διὰ τὸ βατταρίζειν καὶ κεκομμένην ἔχειν
τὴν φωνὴν Ἀριστοτέλην καλούμενον, ἄλλοι δέ φασιν ὅτι τὸ
βάττος λιβυακῶς βασιλεὺς εἶναι λέγεται. οὕτω μὲν οὖν
Πίνδαρος καὶ οἱ λοιποὶ οὓς εἶπον ἱστορικοὶ τὸν Τρίτωνα καὶ
Ποσειδῶνος υἱὸν λέγουσι καὶ δοῦναι βῶλον γῆς τοῖς Ἀργο-
ναύταις, ἐξ ἧς αὐτοῖς ἐμαντεύσατο Μήδεια ἐκ τῆς Θήρας ...
Σχόλια στον Πίνδαρο. Scholia in Pindarum (scholia vetera)

Ode P 4, scholion 15b, line 22
Εὐρώτα θυγατρὸς, ὃς ἔγημε θυγατέρα Ἀλκμήνης Λαονόμην,

ἀφ' οὗ ἑπτακαιδέκατος ὢν ὁ Βάττος [ὁ καὶ Ἀριστοτέλης]
ἀποικίαν εἰς Λιβύην ἐστείλατο. κατὰ τὴν μαντείαν οὖν τῆς
Μηδείας ἑπτακαιδέκατος γεγονὼς ὁ Βάττος ἐδυστύχησε τὴν
φωνὴν, καὶ ἐκ θεοῦ, τίς λύσις εἴη, ἀνερωτῶντι αὐτῷ ἀνεί-
λετο οὕτω·
Βάττ', ἐπὶ φωνὴν ἦλθες· ἄναξ δέ σε Φοῖβος Ἀπόλλων
ἐς Λιβύην πέμπει μηλοτρόφον οἰκιστῆρα.
τὸ δὲ σημεῖον, ὅτι ἑπτακαιδεκάτῃ γενεᾷ ἀπὸ τῶν Ἀργοναυτῶν
φησι γενομένους ἐκ τῶν Λημνιάδων οἰκίσαι τὴν πρότερον
Καλλίστην, ὕστερον δὲ Θήραν. 24B
ζαμενής: ἡ ἄγαν ὀργίλη καὶ πικρά. τὸ δὲ ἐπί-
θετον ἐκ τῆς ἱστορίας, ὅτι ὑπέμεινε καὶ τοὺς ἑαυτῆς ἀπο-
σφάξαι παῖδας. 22B
54
DGQ Θήραιον: τὸ περὶ τῆς Θήρας λεχθέν. ἢ τὸ ἐν τῆς

Θήρᾳ εἰρημένον· ἐκεῖ γὰρ ὁ λόγος τῆς Μηδείας καὶ τὸ μάν-
τευμα ἐρρέθη.
ἀθανάτου στόματος: τῆς Μηδείας εἶπεν, ὡς μὲν
Χαῖρις, ἐκ μέρους τὴν ἀθάνατον, ἐπεὶ καὶ Ἡσίοδος ἐν τῇ
Θεογονίᾳ (992 cl. 965) ἀθάνατον αὐτήν φησιν· ὡς δὲ Ἀσκλη-
πιάδης, ὅτι οὐδὲν τῶν ῥηθέντων ὑπ' αὐτῆς ἀτελὲς γεγένηται

Ode P 4, scholion 455c, line 9
BEGQ ἄλλως· τόθι γένος: διὰ τούτων τὴν ἐν ἀρχῇ πρόθεσιν
συγκεφαλαιοῖ, καθ' ἣν εἶπε (vs. 67 sqq.) τὸν Ἀρκεσίλαον ταῖς Μούσαις
ἀποδώσειν καὶ τὸ πάγχρυσον νάκος κριοῦ· μετὰ γὰρ κεῖνο πλευσάντων
Μινυῶν θεόπομποί σφισι τιμαὶ φύτευθεν· τοῦ Εὐφήμου γεν-
νήσαντος ἐκ τῆς Λημνίας τὸν τούτων ἀρχηγὸν τοῦ γένους.
οἱ γὰρ ἀπὸ τούτων ἐκπεσόντες ἐκ Λήμνου εἰς Λακεδαίμονα
παρεγένοντο, ἐκεῖθεν δὲ ἀπῴκησαν τὴν καλουμένην Καλλί-
στην νῆσον, Θήρα τὴν ἀποικίαν ἀγαγόντος, ἀφ' οὗ Θήρα
μετωνομάσθη. διαποροῦσι δὲ, διατί μόνου Εὐφήμου
μνημονεύει, πολλῶν ταῖς Λημνίαις πλησιασάντων· ἐπιλύεται
δὲ ὁ Δίδυμος φάσκων, ὅτι ἀπὸ Εὐφήμου τούτου ἐγένετό τις
καὶ ἕτερος Εὔφημος ὁ σὺν Βάττῳ τὴν Κυρήνην κτίσας, ὃν
διὰ τὴν ὁμωνυμίαν ἀπ' ἐκείνου τις ὑποτοπάσει εἶναι.
BEGQ ἐγένοντο δὲ καὶ πλείους Εὔφημοι· πρῶτος ὁ Μηκιονίκης
καὶ Ποσειδῶνος, δεύτερος ὁ Σάμου παῖς ἀπόγονος τοῦ πρώ-
του Εὐφήμου, τρίτος ὁ σὺν Βάττῳ, τέταρτος ὁ κατὰ τὸν Ἀρ-
κεσίλαον, ὃν ξενολογήσοντα ἔπεμψεν ὁ βασιλεὺς καὶ τὸν Πυ

Ode P 4, scholion 459b, line 4
καὶ Ποσειδῶνος, δεύτερος ὁ Σάμου παῖς ἀπόγονος τοῦ πρώ-

του Εὐφήμου, τρίτος ὁ σὺν Βάττῳ, τέταρτος ὁ κατὰ τὸν Ἀρ-
κεσίλαον, ὃν ξενολογήσοντα ἔπεμψεν ὁ βασιλεὺς καὶ τὸν Πυ-
θικὸν ἀγῶνα ἀγωνιούμενον. 461E
ἄν ποτε Καλλίσταν ἀπῴκησαν χρόνῳ νᾶ-
σον: Χαῖρις βούλεται γράφειν ἔν ποτε ἀντὶ τοῦ ἄν ποτε,
κατὰ τὴν τοῦ Πινδάρου συνήθειαν. τὸ δὲ ἑξῆς· οἱ δὲ
ἀπὸ τῶν ἡρώων γεγενημένοι παῖδες καὶ τοῖς Λακεδαιμονίοις
μιχθέντες κατὰ τὴν ζήτησιν τῶν πατέρων παρέβαλον εἰς τὴν
55
Ἑλλάδα, καὶ εἰς τὴν Καλλίστην ποτὲ χρόνῳ ἀπῴκησαν. 455aE

BDGQ Καλλίσταν: τὴν Θήραν. φησὶ Καλλίμαχος (fr. 112)·
Καλλίστη τοπάροιθε, τὸ δ' ὕστερον οὔνομα Θήρη.
ἔνθεν δ' ὔμμι: ἐντεῦθεν δὲ, ἐκ τῆς Θήρας , τῷ
Ἀρκεσιλάῳ ὁ Ἀπόλλων χρησμοῖς καὶ μαντείαις δέδωκε σὺν
θεῷ τὸ τῆς Λιβύης πεδίον τιμαῖς αὔξειν τὸ θεῖον πόλισμα
καὶ διοικεῖν τῆς τίμιον ἐχούσης θρόνον Κυρήνης· ἵνα ἐπὶ
τὴν νύμφην τὸν λόγον ἀνάγωμεν. ἄστυ: ἐλλείπει ὁ τέ, ἵν' ᾖ· ἄστυ τε
χρυσοθρόνου. τὸ ἑξῆς· διανέμειν δέδωκεν ὑμῖν τὴν Κυρήνην καὶ διοικεῖν
συνετὴν γνῶσιν εὑροῦσιν.

Ode P 4, scholion 459c, line 2
κεσίλαον, ὃν ξενολογήσοντα ἔπεμψεν ὁ βασιλεὺς καὶ τὸν Πυ-

θικὸν ἀγῶνα ἀγωνιούμενον. 461E
ἄν ποτε Καλλίσταν ἀπῴκησαν χρόνῳ νᾶ-
σον: Χαῖρις βούλεται γράφειν ἔν ποτε ἀντὶ τοῦ ἄν ποτε,
κατὰ τὴν τοῦ Πινδάρου συνήθειαν.
τὸ δὲ ἑξῆς· οἱ δὲ
ἀπὸ τῶν ἡρώων γεγενημένοι παῖδες καὶ τοῖς Λακεδαιμονίοις
μιχθέντες κατὰ τὴν ζήτησιν τῶν πατέρων παρέβαλον εἰς τὴν
Ἑλλάδα, καὶ εἰς τὴν Καλλίστην ποτὲ χρόνῳ ἀπῴκησαν. 455aE
Καλλίσταν: τὴν Θήραν. φησὶ Καλλίμαχος (fr. 112)·
Καλλίστη τοπάροιθε, τὸ δ' ὕστερον οὔνομα Θήρη.
ἔνθεν δ' ὔμμι: ἐντεῦθεν δὲ, ἐκ τῆς Θήρας , τῷ
Ἀρκεσιλάῳ ὁ Ἀπόλλων χρησμοῖς καὶ μαντείαις δέδωκε σὺν
θεῷ τὸ τῆς Λιβύης πεδίον τιμαῖς αὔξειν τὸ θεῖον πόλισμα
καὶ διοικεῖν τῆς τίμιον ἐχούσης θρόνον Κυρήνης· ἵνα ἐπὶ
τὴν νύμφην τὸν λόγον ἀνάγωμεν.
DGQ ἄστυ: ἐλλείπει ὁ τέ, ἵν' ᾖ· ἄστυ τε χρυσοθρόνου.
τὸ ἑξῆς· διανέμειν δέδωκεν ὑμῖν τὴν Κυρήνην καὶ διοικεῖν
συνετὴν γνῶσιν εὑροῦσιν.

Ode P 5, scholion 99a, line 2
τὸ δ' ἐμὸν γαρύετ' ἀπὸ Σπάρτας: ὁ λόγος ἀπὸ τοῦ χοροῦ τῶν Λιβύων ἢ
56
ἀπὸ τοῦ ποιητοῦ. ὁ δὲ νοῦς· τὸ δὲ ἡμῶν κλέος καυχᾶται εἶναι ἀπὸ
Σπάρτης, ὅπου γεγεννη-μένοι οἱ πρόγονοι ἡμῶν οἱ Αἰγεῖδαι εἰς τὴν
Θήραν ἀφίκοντο. ἐκ Λακεδαίμονος γὰρ εἰς τὴν Θήραν ἡ ἀποικία
ἐγένετο, ἐκ δὲ Θήρας εἰς Κυρήνην. Αἰγείδας δὲ κέκληκε τοὺς Λακεδαι-
μονίους διὰ τὸ κατοικισθῆναι τοὺς παρὰ Θηβαίοις καλου-
μένους Αἰγείδας ἐν Λακεδαίμονι. 101aE
DEGQ ὅθεν γεγενναμένοι: ἐπεὶ ἐκ Λακωνικῆς ἐλθόντες
EGQ οἱ περὶ Θήραν Καλλίστην ᾤκησαν. Καλλίμαχος (in Apoll. 74)·
ἐκ μέν σε Σπάρτης ἕκτον γένος.
ἄλλως· συνῴκησαν γὰρ
οἱ Θηβαῖοι τοῖς Λακεδαιμονίοις. χρόνῳ δὲ οἱ Λακεδαιμόνιοι
συνεξῆλθον τοῖς εἰς Θήραν ἀπῳκηκόσι, φημὶ δὲ τοῖς ἀπὸ
τῶν Λημνιάδων καὶ τῶν Ἀργοναυτῶν· ἀπὸ δὲ Θήρας γεγέ-
νηται ἀποικία εἰς Κυρήνην. ἔστιν οὖν τὸ πᾶν ἐσπουδασμένον
τῷ Πινδάρῳ ὥστε δεῖξαι αὐτὸν συγγενῆ Λακεδαιμονίων καὶ
Κυρηναίων, οὕτω δὲ καὶ τοῦ νικηφόρου. 96E 101bDGQ
Αἰγεῖδαι ἐμοὶ πατέρες: θέλει δεῖξαι τὸν Ἀρ-
κεσίλαον τὸ γένος κατάγοντα ἀπὸ τῶν Ἡρακλειδῶν.
Σχόλια στον Πίνδαρο. Scholia in Pindarum (et recentiora partim

Thomae Magistri et Alexandri Phortii) (e cod. Patm.)
Ode P 4, scholion 15-16, line 24
Εὐφήμῳ τῷ τῆς Ἀργοῦς πρῳρεῖ δέδωκε. Τοῦ δὲ θέντος ταύ-

την ἐν πρῴρᾳ, ἡνίκα εἰς Θήραν τὴν νῆσον προσωρμίσαντο, κλύδω-
νος γενομένου καὶ τῶν κυμάτων ὑπὲρ τῶν τοίχων τῆς νεὼς αἰ-
ρομένων, ἐν πρῴρᾳ οὖσα ἡ βῶλος συνεφελκύσθη πρὸς θάλατταν.
Ὅθεν τοῦτο ἰδοῦσα Μήδεια ἔφη χρόνῳ ποτὲ ἀποικίαν ἐκ Θήρας
εἰς Λιβύην ἑπτακαιδεκάτῃ γενεᾷ ἀπὸ Εὐφήμου· Βάττος γὰρ
ἀπ' αὐτοῦ ἑπτακαιδέκατος· ἃ Πίνδαρος κατὰ λεπτὸν ἱστορεῖ.
– Ἀγκομίσαιθ'] Ἀνασώσαιτο. – Χ Ἑβδόμᾳ καὶ σὺν δεκάτᾳ
γενεᾷ] Σημειοῦται τὸ κῶλον τῷ Χ, ὅτι ἑπτακαιδεκάτῃ γε-
νεᾷ ἀπὸ τῶν Ἀργοναυτῶν φησι γενομένους ἐκ τῶν Λημνιάδων
οἰκίσαι τὴν πρότερον Καλίστην (γρ. Καλλίστην), ὕστερον δὲ
Θήραν. Θήραιον] Τὸ Θήραιον ἢ πρὸς τὸ ἔπος συναπτέον,
ἢ πρὸς τὸ ἀπέπνευσε. Ζαμενὴς δὲ ἡ μανικωτάτη· ἀπέκτονε
γὰρ τοὺς αὑτῆς παῖδας καὶ τὸν ἀδελφὸν ἄψαρτον (γρ. Ἄ-
ψυρτον). Ἀπέπνευσ'] Ἀπεφθέγξατο, εἶπεν. – Ἀθανάτου]
Θείου. Κόραν] Ἤγουν νέαν γῆν καὶ νῆσον. – Ῥίζαν]
Καὶ μητρόπολιν ἐσομένην. Ἀλεξάνδρου Φορτίου.
57
ΘΗΡΗ
Τὸν δὲ αὐτὸν τοῦτον χρόνον Θήρας ὁ Αὐτεσίωνος τοῦ

παισὶ Εὐρυσθένεϊ καὶ Προκλέϊ· ἐόντων δ' ἔτι τῶν παίδων
ἄρχεσθαι ὑπ' ἄλλων ἐπείτε ἐγεύσατο ἀρχῆς, οὐκ ἔφη
μενέειν ἐν τῇ Λακεδαίμονι ἀλλ' ἀποπλεύσεσθαι ἐς τοὺς
συγγενέας. Ἦσαν δὲ ἐν τῇ νῦν Θήρῃ καλεομένῃ νήσῳ,
πρότερον δὲ Καλλίστῃ τῇ αὐτῇ ταύτῃ, ἀπόγονοι Μεμ-
βλιάρου τοῦ Ποικίλεω ἀνδρὸς Φοίνικος. Κάδμος γὰρ ὁ
Ἀγήνορος Εὐρώπην διζήμενος προσέσχε ἐς τὴν νῦν Θήρην
καλεομένην· προσσχόντι δὲ εἴτε δή οἱ ἡ χώρη ἤρεσε, εἴτε
καὶ ἄλλως ἠθέλησε ποιῆσαι τοῦτο, καταλείπει γὰρ ἐν τῇ
νήσῳ ταύτῃ ἄλλους τε τῶν Φοινίκων καὶ δὴ καὶ τῶν ἑωυτοῦ
μονος, ὀκτὼ ἀνδρῶν. Ἐπὶ τούτους δὴ ὦν ὁ Θήρας λεὼν
οὐδαμῶς ἐξελῶν αὐτοὺς ἀλλὰ κάρτα οἰκηιούμενος. Ἐπείτε
δὲ καὶ οἱ Μινύαι ἐκδράντες ἐκ τῆς ἐρκτῆς ἵζοντο ἐς τὸ
Τηύγετον, τῶν Λακεδαιμονίων βουλευομένων σφέας
Νούδιον· τουτέων δὲ τὰς πλέονας ἐπ' ἐμέο Ἠλεῖοι ἐπόρ-

θησαν. Τῇ δὲ νήσῳ ἐπὶ τοῦ οἰκιστέω Θήρα ἡ ἐπωνυμίη
ἐγένετο. Ὁ δὲ παῖς οὐ γὰρ ἔφη οἱ συμπλεύσεσθαι, τοιγαρῶν
ἔφη αὐτὸν καταλείψειν ὄϊν ἐν λύκοισι· ἀπὸ τοῦ ἔπεος
τούτου οὔνομα τῷ νεηνίσκῳ [τούτῳ] Οἰόλυκος ἐγένετο, καί
κως τὸ οὔνομα τοῦτο ἐπεκράτησε. Οἰολύκου δὲ γίνεται
Αἰγεύς, ἐπὶ οὗ Αἰγεῖδαι καλέονται, φυλὴ μεγάλη ἐν
Σπάρτῃ. Τοῖσι δὲ ἐν τῇ φυλῇ ταύτῃ ἀνδράσι οὐ γὰρ ὑπέ-
μειναν τὰ τέκνα, ἱδρύσαντο ἐκ θεοπροπίου Ἐρινύων τῶν
58

χρᾷ ἡ Πυθίη κτίζειν ἐν Λιβύῃ πόλιν.
κως τὸ οὔνομα τοῦτο ἐπεκράτησε. Οἰολύκου δὲ γίνεται

Αἰγεύς, ἐπὶ οὗ Αἰγεῖδαι καλέονται, φυλὴ μεγάλη ἐν
Σπάρτῃ. Τοῖσι δὲ ἐν τῇ φυλῇ ταύτῃ ἀνδράσι οὐ γὰρ ὑπέ-
μειναν τὰ τέκνα, ἱδρύσαντο ἐκ θεοπροπίου Ἐρινύων τῶν
Πολυμνήστου, ἐὼν γένος Εὐφημίδης τῶν Μινυέων. Χρεωμένῳ δὲ τῷ
Γρίννῳ τῷ βασιλέϊ τῶν Θηραίων περὶ ἄλλων

59

οὔτε τολμῶντες ἐς ἀφανὲς χρῆμα ἀποστέλλειν ἀποικίην.
Ἑπτὰ δὲ ἐτέων μετὰ ταῦτα οὐκ ὗε τὴν Θήρην, ἐν τοῖσι τὰ
πέμπουσι ἐς Κρήτην ἀγγέλους διζημένους εἴ τις Κρητῶν
ἢ μετοίκων ἀπιγμένος εἴη ἐς Λιβύην. Περιπλανώμενοι δὲ
αὐτὴν οὗτοι ἀπίκοντο καὶ ἐς Ἴτανον πόλιν, ἐν ταύτῃ δὲ
συμμίσγουσι ἀνδρὶ πορφυρέϊ τῷ οὔνομα ἦν Κορώβιος, ὃς
ἔφη ὑπ' ἀνέμων ἀπενειχθεὶς ἀπικέσθαι ἐς Λιβύην καὶ
Λιβύης ἐς Πλατέαν νῆσον.

πέμπουσι ἐς Κρήτην ἀγγέλους διζημένους εἴ τις Κρητῶν
ἢ μετοίκων ἀπιγμένος εἴη ἐς Λιβύην. Περιπλανώμενοι δὲ
αὐτὴν οὗτοι ἀπίκοντο καὶ ἐς Ἴτανον πόλιν, ἐν ταύτῃ δὲ
συμμίσγουσι ἀνδρὶ πορφυρέϊ τῷ οὔνομα ἦν Κορώβιος, ὃς
ἔφη ὑπ' ἀνέμων ἀπενειχθεὶς ἀπικέσθαι ἐς Λιβύην καὶ
Λιβύης ἐς Πλατέαν νῆσον. Μισθῷ δὲ τοῦτον πείσαντες
ἦγον ἐς Θήρην. Ἐκ δὲ Θήρης ἔπλεον κατάσκοποι ἄνδρες
τὰ πρῶτα οὐ πολλοί· κατηγησαμένου δὲ τοῦ Κορωβίου ἐς
τὴν νῆσον ταύτην δὴ τὴν Πλατέαν τὸν μὲν Κορώβιον
λείπουσι, σιτία παρακαταλιπόντες ὅσων δὴ μηνῶν, αὐτοὶ
δὲ ἔπλεον τὴν ταχίστην ἀπαγγελέοντες Θηραίοισι περὶ τῆς
νήσου. Ἀποδημεόντων δὲ τούτων πλέω χρόνον τοῦ συγκει-
μένου, τὸν Κορώβιον ἐπέλιπε τὰ πάντα. Μετὰ δὲ ταῦτα
νηῦς Σαμίη, τῆς ναύκληρος ἦν Κωλαῖος, πλέουσα ἐπ'
Αἰγύπτου ἀπηνείχθη ἐς τὴν Πλατέαν ταύτην· πυθόμενοι
δὲ οἱ Σάμιοι παρὰ τοῦ Κορωβίου τὸν πάντα λόγον σιτία οἱ
ἐνιαυτοῦ καταλείπουσι.

60
Ἑλλήνων πάντων τῶν ἡμεῖς ἀτρεκείην ἴδμεν ἐκ φορτίων

ἐκέρδησαν, μετά γε Σώστρατον τὸν Λαοδάμαντος Αἰγινή-
την· τούτῳ γὰρ οὐκ οἷά τέ ἐστι ἐρίσαι ἄλλον. Οἱ δὲ Σάμιοι
τὴν δεκάτην τῶν ἐπικερδίων ἐξελόντες ἓξ τάλαντα ἐποι-
ήσαντο χαλκήιον κρητῆρος Ἀργολικοῦ τρόπον· πέριξ δὲ
αὐτοῦ γρυπῶν κεφαλαὶ πρόκροσσοί εἰσι· καὶ ἀνέθηκαν ἐς τὸ
Ἥραιον, ὑποστήσαντες αὐτῷ τρεῖς χαλκέους κολοσσοὺς
καὶ Θηραίοισι ἐς Σαμίους ἀπὸ τούτου τοῦ ἔργου πρῶτα
φιλίαι μεγάλαι συνεκρήθησαν. Οἱ δὲ Θηραῖοι ἐπείτε τὸν
Θηραίοισι δὲ ἕαδε ἀδελφεόν τε ἀπ' ἀδελφεοῦ πέμπειν πάλῳ
λαχόντα καὶ ἀπὸ τῶν χώρων ἁπάντων ἑπτὰ ἐόντων ἄνδρας,
στέλλουσι δύο πεντηκοντέρους ἐς τὴν Πλατέαν.
Ταῦτα δὲ Θηραῖοι λέγουσι, τὰ δ' ἐπίλοιπα τοῦ λόγου
συμφέρονται ἤδη Θηραῖοι Κυρηναίοισι. Κυρηναῖοι γὰρ τὰ
περὶ Βάττον οὐδαμῶς ὁμολογέουσι Θηραίοισι. Λέγουσι γὰρ
οὕτω.
ὅσιον ἐμηχανᾶτο ἐπὶ τῇ θυγατρί. Ἦν γὰρ δὴ Θεμίσων ἀνὴρ

Θηραῖος ἔμπορος ἐν τῇ Ὀαξῷ· τοῦτον ὁ Ἐτέαρχος παρα-
δεηθῇ. Ἐπείτε δὴ ἐξώρκωσε, ἀγαγών οἱ παραδιδοῖ τὴν
ἑωυτοῦ θυγατέρα καὶ ταύτην ἐκέλευε καταποντῶσαι ἀπαγα-
γόντα. Ὁ δὲ Θεμίσων περιημεκτήσας τῇ ἀπάτῃ τοῦ ὅρκου
καὶ διαλυσάμενος τὴν ξεινίην ἐποίεε τοιάδε· παραλαβὼν
τὴν παῖδα ἀπέπλεε, ὡς δὲ ἐγίνετο ἐν τῷ πελάγεϊ, ἀποσιού-
μενος τὴν ἐξόρκωσιν τοῦ Ἐτεάρχου σχοινίοισι αὐτὴν
διαδήσας κατῆκε ἐς τὸ πέλαγος, ἀνασπάσας δὲ ἀπίκετο ἐς
τὴν Θήρην. Ἐνθεῦτεν δὲ τὴν Φρονίμην παραλαβὼν
κεύετο.
τραυλός, τῷ οὔνομα ἐτέθη Βάττος, ὡς Θηραῖοί τε καὶ
Κυρηναῖοι λέγουσι, ὡς μέντοι ἐγὼ δοκέω, ἄλλο τι· Βάττος
χρηστηρίου τοῦ γενομένου ἐν Δελφοῖσι αὐτῷ καὶ ἀπὸ τῆς
61
τιμῆς τὴν ἔσχε τὴν ἐπωνυμίην ποιεύμενος. Λίβυες γὰρ

βασιλέα βάττον καλέουσι, καὶ τούτου εἵνεκα δοκέω θεσπί-
ζουσαν τὴν Πυθίην καλέσαι μιν Λιβυκῇ γλώσσῃ, εἰδυῖαν
ἦλθε ἐς Δελφοὺς περὶ τῆς φωνῆς· ἐπειρωτῶντι δέ οἱ χρᾷ ἡ

Πυθίη τάδε·
»Βάττ', ἐπὶ φωνὴν ἦλθες· ἄναξ δέ σε Φοῖβος Ἀπόλλων
ἐς Λιβύην πέμπει μηλοτρόφον οἰκιστῆρα»,
ὥσπερ εἰ εἴποι Ἑλλάδι γλώσσῃ χρεωμένη· «Ὦ βασιλεῦ,
ἐπὶ φωνὴν ἦλθες.» Ὁ δ' ἀμείβετο τοῖσδε· «Ὦναξ, ἐγὼ
μὲν ἦλθον παρὰ σὲ χρησόμενος περὶ τῆς φωνῆς, σὺ δέ μοι
ἄλλα ἀδύνατα χρᾷς, κελεύων Λιβύην ἀποικίζειν· τέῳ
δυνάμι, κοίῃ χειρί;» Ταῦτα λέγων οὐκὶ ἔπειθε ἄλλα οἱ
χρᾶν· ὡς δὲ κατὰ ταὐτὰ ἐθέσπιζέ οἱ καὶ πρότερον, οἴχετο
μεταξὺ ἀπολιπὼν ὁ Βάττος ἐς τὴν Θήρην. Μετὰ δὲ αὐτῷ
τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο παλιγ-
κότως. Ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συμφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεμπον
ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν· ἡ δὲ Πυθίη σφι
ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄμεινον
πρήξειν. Ἀπέστελλον μετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι
τὴν Θήρην. Οἱ δὲ Θηραῖοι καταγομένους ἔβαλλον καὶ οὐκ
ἔων τῇ γῇ προσίσχειν, ἀλλ' ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον.. Οἱ δὲ
ἀναγκαζόμενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ
Λιβύῃ κειμένην, τῇ οὔνομα, ὡς καὶ πρότερον εἰρέθη, ἐστὶ
Πλατέα. Λέγεται δὲ ἴση εἶναι ἡ νῆσος τῇ νῦν Κυρηναίων
πόλι.
Ταύτην οἰκέοντες δύο ἔτεα, οὐδὲν γάρ σφι χρηστὸν
συνεφέρετο, ἕνα αὐτῶν καταλιπόντες οἱ λοιποὶ πάντες ἀπέ-
πλεον ἐς Δελφούς· ἀπικόμενοι δὲ ἐπὶ τὸ χρηστήριον
ἐχρέωντο, φάμενοι οἰκέειν τε τὴν Λιβύην καὶ οὐδὲν ἄμεινον
πρήσσειν οἰκέοντες.
ἐξοπτήσῃς τοὺς ἀμφορέας ἀλλ' ἀπόπεμπε κατ' οὖρον· εἰ δὲ

62
ἐξοπτήσεις [τὴν κάμινον], μὴ ἐσέλθῃς ἐς τὴν ἀμφίρρυτον·

εἰ δὲ μή, ἀποθανέαι καὶ αὐτὸς καὶ ταῦρος ὁ καλλιστεύων.»
Ταῦτα ἡ Πυθίη Ἀρκεσίλεῳ χρᾷ. Ὁ δὲ παραλαβὼν τοὺς ἐκ
τῆς Σάμου κατῆλθε ἐς τὴν Κυρήνην καὶ ἐπικρατήσας τῶν
πρηγμάτων τοῦ μαντηίου οὐκ ἐμέμνητο, ἀλλὰ δίκας τοὺς
ἀντιστασιώτας αἴτεε τῆς ἑωυτοῦ φυγῆς. Τῶν δὲ οἱ μὲν τὸ
παράπαν ἐκ τῆς χώρης ἀπαλλάσσοντο, τοὺς δέ τινας
χειρωσάμενος ὁ Ἀρκεσίλεως ἐς Κύπρον ἀπέστειλε ἐπὶ
διαφθορῇ· τούτους μέν νυν Κνίδιοι ἀπενειχθέντας πρὸς τὴν
σφετέρην ἐρρύσαντο καὶ ἐς Θήρην ἀπέστειλαν. Ἑτέρους δέ
τινας τῶν Κυρηναίων ἐς πύργον μέγαν Ἀγλωμάχου κατα-
φυγόντας ἰδιωτικὸν ὕλην περινήσας ὁ Ἀρκεσίλεως ἐνέ-
πρησε. Μαθὼν δὲ ἐπ' ἐξεργασμένοισι τὸ μαντήιον ἐὸν
τοῦτο, ὅτι μιν ἡ Πυθίη οὐκ ἔα εὑρόντα ἐν τῇ καμίνῳ τοὺς
ἀμφορέας ἐξοπτῆσαι, ἔργετο ἑκὼν τῆς τῶν Κυρηναίων
πόλιος, δειμαίνων τε τὸν κεχρημένον θάνατον καὶ δοκέων
τὴν ἀμφίρρυτον Κυρήνην εἶναι. Εἶχε δὲ γυναῖκα συγγενέα
ἑωυτοῦ, θυγατέρα δὲ τῶν Βαρκαίων τοῦ βασιλέος, τῷ
οὔνομα ἦν Ἀλάζειρ· παρὰ τοῦτον ἀπικνέεται, καί μιν Βαρ-
καῖοί τε ἄνδρες καὶ τῶν ἐκ Κυρήνης φυγάδων τινὲς
Oppianus Epic., Halieutica Book 3, line 50
ἄνδρες ἀεθλεύουσι ταλάφρονα θυμὸν ἔχοντες.

ψυχὴν δ' ἀσπαλιεὺς πολυπαίπαλος ἠδὲ νοήμων
εἴη· ἐπεὶ μάλα πολλὰ καὶ αἰόλα μηχανόωνται
ἰχθύες ἐγκύρσαντες ἀνωΐστοισι δόλοισι.
τολμήεις δὲ μάλιστα καὶ ἄτρομος ἠδὲ σαόφρων
εἴη, μηδ' ὕπνου φιλέοι κόρον· ὀξὺ δὲ λεύσσοι
ἐγρήσσων κραδίῃ τε καὶ ὄμμασι πεπταμένοισιν.
εὖ δὲ φέροι καὶ χεῖμα Διὸς καὶ δίψιον ὥρην
Σειρίου· ἱμείροι δὲ πόνων, ἐράοι δὲ θαλάσσης·
ὧδε γὰρ εὐάγρης τε καὶ Ἑρμείᾳ φίλος εἴη.
Θήρη δ' ἑσπερίη μὲν ὀπωρινῇσιν ἐν ὥραις
καρτίστη τελέθει καὶ ἑωσφόρος εὖτ' ἀνατέλλῃ·
χείματι δ' ἠελίοιο βολαῖς ἅμα κιδναμένῃσι
στέλλεσθαι· πᾶν δ' ἦμαρ ἐν εἴαρι τηλεθόωντι
ἄγραις παντοίῃσιν ὀφέλλεται, ἦμος ἅπαντες
ἔλλοπες ἠϊόνεσσιν ἐφέστιοι ἐγγύθι γαίης
63
ἕλκονται τοκετῶν τε μόγῳ δίψῃ τ' Ἀφροδίτης.

αἰεὶ δ' εἰς ἄνεμον παπταινέμεν, ὅς κεν ἄῃσιν
ἤπιος, εὐδιόων, μαλακὴν ἅλα κοῦφα κυλίνδων·
λάβρους γὰρ τρομέουσι καὶ ἐχθαίρουσιν ἀήτας
ἰχθύες, οὐδ' ἐθέλουσιν ὑπεὶρ ἅλα δινεύεσθαι·
αὐτοῦ ποιῆσαι Μινυήιον. ἔχει δ' ἡ ἐτυμότης καὶ ἄλλας

ἀφορμάς, εἴτ' ἀπὸ τῶν μετὰ Χλωρίδος τῆς Νέστορος
μητρὸς ἐλθόντων ἐξ Ὀρχομενοῦ τοῦ Μινυείου, [εἴτε]
Μινυῶν, οἳ τῶν Ἀργοναυτῶν ἀπόγονοι ὄντες ἐκ Λή-
μνου μὲν εἰς Λακεδαίμονα ἐξέπεσον ἐντεῦθεν δ' εἰς τὴν
Τριφυλίαν, καὶ ᾤκησαν περὶ τὴν Ἀρήνην ἐν τῇ χώρᾳ
τῇ νῦν Αἰπασίᾳ καλουμένῃ, οὐκ ἐχούσῃ οὐκέτι τὰ τῶν
Μινυῶν κτίσματα· ὧν τινὲς μετὰ Θήρα τοῦ Αὐτεσίω-
νος (ἦν δ' οὗτος Πολυνείκους ἀπόγονος) πλεύσαντες
εἰς τὴν μεταξὺ Κυρηναίας καὶ τῆς Κρήτης νῆσον “Καλ-
“λίστην τὸ πάροιθε, τὸ δ' ὕστερον οὔνομα Θήρην,”
ὥς φησι Καλλίμαχος, ἔκτισαν τὴν μητρόπολιν τῆς Κυ-
ρήνης Θήραν, ὁμώνυμον δ' ἀπέδειξαν τῇ πόλει καὶ τὴν
νῆσον.
Μεταξὺ δὲ τοῦ Ἀνίγρου καὶ τοῦ ὄρους, ἐξ οὗ ῥεῖ,
ὁ τοῦ Ἰαρδάνου λειμὼν δείκνυται καὶ τάφος· καὶ Ἀχαι-
αὶ εἰσὶ δὲ πέτραι ἀπότομοι τοῦ αὐτοῦ ὄρους, ὑπὲρ ὧν
ἡ Σάμος, ὡς ἔφαμεν, γέγονε πόλις· οὐ πάνυ δὲ ὑπὸ
τῶν τοὺς περίπλους γραψάντων ἡ Σάμος μνημονεύε-
ται, τάχα μέν γε διὰ τὸ πάλαι κατεσπάσθαι, τάχα δὲ καὶ
διὰ τὴν θέσιν. τὸ μὲν γὰρ ποσείδιον ἔστιν ἄλσος,
νοι καὶ τἆλλα δόκιμοι κρινόμενοι. ἀξίαν δ' ἀναγρα-

φῆς τὴν τῶν Κρητῶν πολιτείαν ὑπέλαβον διά τε τὴν
ἰδιότητα καὶ τὴν δόξαν· οὐ πολλὰ δὲ διαμένει τούτων
τῶν νομίμων, ἀλλὰ τοῖς Ῥωμαίων διατάγμασι τὰ πλεῖ-
στα διοικεῖται, καθάπερ καὶ ἐν ταῖς ἄλλαις ἐπαρχίαις
συμβαίνει.
Περὶ δὲ τὴν Κρήτην εἰσὶ νῆσοι, Θήρα μὲν ἡ τῶν
Κυρηναίων μητρόπολις, ἄποικος Λακεδαιμονίων, καὶ
πλησίον ταύτης Ἀνάφη, ἐν ᾗ τὸ τοῦ Αἰγλήτου Ἀπόλ-
λωνος ἱερόν. λέγει δὲ καὶ Καλλίμαχος τοτὲ μὲν οὕτως
64
“Αἰγλήτην Ἀνάφην τε Λακωνίδι γείτονα Θήρῃ,” τοτὲ

δὲ τῆς Θήρας μνησθείς “μήτηρ εὐίππου πατρίδος ἡμε-
“τέρης.” ἔστι δὲ μακρὰ ἡ Θήρα, διακοσίων οὖσα τὴν
περίμετρον σταδίων, κειμένη δὲ κατὰ Δίαν νῆσον τὴν
πρὸς Ἡρακλείῳ τῷ Κνωσσίῳ, διέχει δὲ τῆς Κρήτης εἰς
ἑπτακοσίους· πλησίον δ' αὐτῆς ἥ τε Ἀνάφη καὶ Θηρα-
σία. ταύτης δ' εἰς ἑκατὸν ἀπέχει νησίδιον Ἴος, ἐν ᾧ
κεκηδεῦσθαί τινές φασι τὸν ποιητὴν Ὅμηρον· ἀπὸ δὲ
τῆς Ἴου πρὸς ἑσπέραν ἰόντι Σίκινος καὶ Λάγουσα καὶ
Φολέγανδρος, ἣν Ἄρατος σιδηρείην ὀνομάζει διὰ τὴν
τραχύτητα· ἐγγὺς δὲ τούτων Κίμωλος,

τοὺς ὑπερκειμένους βαρβάρους ἰσχυρῶς ἀντέχειν. τὸ
μὲν οὖν παλαιὸν αὐτόνομος ἦν ἡ πόλις· εἶτα οἱ τὴν...
Καλλίμαχος. Aetia (0533: 006)“Callimachus, vol. 1”, Ed. Pfeiffer,
R.Oxford: Clarendon Press, 1949.Fragment 7, line 23
65
(Argonautarum reditus et ritus Anaphaeus)
κῶς δέ, θεαί̣, .[...] μὲν ἀνὴρ Ἀναφαῖος ἐπ' αἰς[χροῖς

ἡ δ' ἐ̣π̣ὶ̣ δ̣υ[̣ σφήμοις] Λίνδος ἄγει θυσίην,
η...τηνε[......τ]ὸν Ἡρακλῆα σεβίζῃ;
....επικ̣.[....]ως ἤρχετο Καλλιόπη·
’Αἰ⌋γλήτην ⌊Ἀνά⌋φην τε, Λακωνίδι γείτονα Θ⌊ήρῃ,
π]ρῶ̣τ[̣ ον ἐνὶ μ]νήμῃ κάτθεο καὶ Μινύας,
ἄ̣⌊ρχμενος ὡς⌋ ἥ̣ρωες ἀπ' Αἰήταο Κυταίου
αὖτις ἐς ἀρχαίην⌋ ἔπλεον Αἱμονίην
Καλλίμαχος. In Apollinem (hymn. 2) (0533: 016)

“Callimachus, vol. 2”, Ed. Pfeiffer, R.Oxford: Clarendon Press, 1953.
Line 73
ἐκ κεράων, κεραοὺς δὲ πέριξ ὑπεβάλλετο τοίχους.

ὧδ' ἔμαθεν τὰ πρῶτα θεμείλια Φοῖβος ἐγείρειν.
Φοῖβος καὶ βαθύγειον ἐμὴν πόλιν ἔφρασε Βάττῳ
καὶ Λιβύην ἐσιόντι κόραξ ἡγήσατο λαῷ,
δεξιὸς οἰκιστῆρι, καὶ ὤμοσε τείχεα δώσειν
ἡμετέροις βασιλεῦσιν· ἀεὶ δ' εὔορκος Ἀπόλλων.
ὤπολλον, πολλοί σε Βοηδρόμιον καλέουσι,
πολλοὶ δὲ Κλάριον, πάντη δέ τοι οὔνομα πουλύ·
αὐτὰρ ἐγὼ Καρνεῖον· ἐμοὶ πατρώιον οὕτω.
Σπάρτη τοι, Καρνεῖε, τόδε πρώτιστον ἔδεθλον,
δεύτερον αὖ Θήρη, τρίτατόν γε μὲν ἄστυ Κυρήνης.- Η Κυρήνη στην
αρχαιότητα ήταν ελληνική αποικία στη Βόρεια Αφρική. Ιδρύθηκε το 630 π.Χ. από τους
Θηραίους με αρχηγό τον Βάττο Αριστοτέλη,-
ἐκ μέν σε Σπάρτης ἕκτον γένος Οἰδιπόδαο
ἤγαγε Θηραίην ἐς ἀπόκτισιν· ἐκ δέ σε Θήρης
οὖλος Ἀριστοτέλης Ἀσβυστίδι πάρθετο γαίῃ,
δεῖμε δέ τοι μάλα καλὸν ἀνάκτορον, ἐν δὲ πόληι
θῆκε τελεσφορίην ἐπετήσιον, ᾗ ἔνι πολλοί
ὑστάτιον πίπτουσιν ἐπ' ἰσχίον, ὦ ἄνα, ταῦροι.
ἱὴ ἱὴ Καρνεῖε πολύλλιτε, σεῖο δὲ βωμοί
ἄνθεα μὲν φορέουσιν ἐν εἴαρι τόσσα περ Ὧραι
ποικίλ' ἀγινεῦσι ζεφύρου πνείοντος ἐέρσην,
χείματι δὲ κρόκον ἡδύν· ἀεὶ δέ τοι ἀέναον πῦρ,
Καλλίμαχος. In Apollinem (hymn. 2) Line 75

66
Φοῖβος καὶ βαθύγειον ἐμὴν πόλιν ἔφρασε Βάττῳ

καὶ Λιβύην ἐσιόντι κόραξ ἡγήσατο λαῷ,
δεξιὸς οἰκιστῆρι, καὶ ὤμοσε τείχεα δώσειν
ἡμετέροις βασιλεῦσιν· ἀεὶ δ' εὔορκος Ἀπόλλων.
ὤπολλον, πολλοί σε Βοηδρόμιον καλέουσι,
πολλοὶ δὲ Κλάριον, πάντη δέ τοι οὔνομα πουλύ·
αὐτὰρ ἐγὼ Καρνεῖον· ἐμοὶ πατρώιον οὕτω.
Σπάρτη τοι, Καρνεῖε, τόδε πρώτιστον ἔδεθλον,
δεύτερον αὖ Θήρη, τρίτατόν γε μὲν ἄστυ Κυρήνης.
ἐκ μέν σε Σπάρτης ἕκτον γένος Οἰδιπόδαο
ἤγαγε Θηραίην ἐς ἀπόκτισιν· ἐκ δέ σε Θήρης
οὖλος Ἀριστοτέλης Ἀσβυστίδι πάρθετο γαίῃ,
δεῖμε δέ τοι μάλα καλὸν ἀνάκτορον, ἐν δὲ πόληι
θῆκε τελεσφορίην ἐπετήσιον, ᾗ ἔνι πολλοί
ὑστάτιον πίπτουσιν ἐπ' ἰσχίον, ὦ ἄνα, ταῦροι.
ἱὴ ἱὴ Καρνεῖε πολύλλιτε, σεῖο δὲ βωμοί
ἄνθεα μὲν φορέουσιν ἐν εἴαρι τόσσα περ Ὧραι
ποικίλ' ἀγινεῦσι ζεφύρου πνείοντος ἐέρσην,
χείματι δὲ κρόκον ἡδύν· ἀεὶ δέ τοι ἀέναον πῦρ,
οὐδέ ποτε χθιζὸν περιβόσκεται ἄνθρακα τέφρη.
ἦ ῥ' ἐχάρη μέγα Φοῖβος, ὅτε ζωστῆρες Ἐνυοῦς
Φηρών
Στράβων γεωγραφικά. Book 8, chapter 4, sect.1, line 20
κλειδῶν κάθοδον καὶ τὸν τότε γενηθέντα μερισμὸν

τῆς χώρας ἦν Μέλανθος βασιλεὺς τῶν Μεσσηνίων
καθ' αὑτοὺς ταττομένων, πρότερον δ' ὑπήκοοι ἦσαν
τοῦ Μενελάου. σημεῖον δέ· ἐκ γὰρ τοῦ Μεσσηνιακοῦ
κόλπου καὶ τοῦ συνεχοῦς Ἀσιναίου λεγομένου ἀπὸ τῆς
Μεσσηνιακῆς Ἀσίνης αἱ ἑπτὰ ἦσαν πόλεις, ἃς ὑπέσχετο
δώσειν ὁ Ἀγαμέμνων τῷ Ἀχιλλεῖ “Καρδαμύλην Ἐνό-
“πην τε καὶ Ἱρὴν ποιήεσσαν Φηράς τε ζαθέας ἠδ' Ἄν-
“θειαν βαθύλειμον καλήν τ' Αἴπειαν καὶ Πήδασον
“ἀμπελόεσσαν,” οὐκ ἂν τάς γε μὴ προσηκούσας μήτ'
αὐτῷ μήτε τῷ ἀδελφῷ ὑποσχόμενος. ἐκ δὲ τῶν Φηρῶν
καὶ συστρατεύσαντας τῷ Μενελάῳ δηλοῖ ὁ ποιητής,
τὸν δὲ [Οἴτυλον] καὶ συγκαταλέγει τῷ Λακωνικῷ κα-
ταλόγῳ, ἱδ[ρυμένον] ἐν τῷ Μεσσηνιακῷ κόλπῳ. ἔστι
67
δ' ἡ Μεσσήνη μετὰ Τριφυλίαν· κοινὴ δ' ἐστὶν ἀμφοῖν

ἄκρα, μεθ' ἣν τὸ Κορυφάσιον· ὑπέρκειται δ' ὄρος ἐν
ἑπτὰ σταδίοις τὸ Αἰγαλέον τούτου τε καὶ τῆς θαλάττης.
Ἡ μὲν οὖν παλαιὰ Πύλος ἡ Μεσσηνιακὴ ὑπὸ τῷ
Αἰγαλέῳ πόλις ἦν, κατεσπασμένης δὲ ταύτης ἐπὶ τῷ
Κορυφασίῳ τινὲς αὐτῶν ᾤκησαν· προσέκτισαν δ' αὐ-
τὴν Ἀθηναῖοι τὸ δεύτερον ἐπὶ Σικελίαν πλέοντες μετ'
ταλικῇ Τρίκκῃ. οἰκίσαι δὲ λέγεται Πέλοψ τό τε Λεῦ-

κτρον καὶ Χαράδραν καὶ Θαλάμας, τοὺς νῦν Βοιωτοὺς
καλουμένους, τὴν ἀδελφὴν Νιόβην ἐκδοὺς Ἀμφίονι
καὶ ἐκ τῆς Βοιωτίας ἀγαγόμενός τινας. παρὰ δὲ Φηρὰς
Νέδων ἐκβάλλει ῥέων διὰ τῆς Λακωνικῆς, ἕτερος ὢν
τῆς Νέδας· ἔχει δ' ἱερὸν ἐπίσημον Ἀθηνᾶς Νεδουσίας.
καὶ ἐν Ποιαέσσῃ δ' ἐστὶν Ἀθηνᾶς Νεδουσίας ἱερόν,
ἐπώνυμον τόπου τινὸς Νέδοντος, ἐξ οὗ φασιν οἰκίσαι
Τήλεκλον Ποιάεσσαν καὶ Ἐχειὰς καὶ Τράγιον.
Τῶν δὲ προταθεισῶν ἑπτὰ πόλεων τῷ Ἀχιλλεῖ
περὶ μὲν Καρδαμύλης καὶ Φηρῶν εἰρήκαμεν καὶ Πη-
δάσου. Ἐνόπην δὲ οἱ μὲν τὰ Πέλλανά φασιν, οἱ δὲ τό-
πον τινὰ περὶ Καρδαμύλην, οἱ δὲ τὴν Γερηνίαν· τὴν
δὲ Ἱρὴν κατὰ τὸ ὄρος δεικνύουσι τὸ κατὰ τὴν Μεγαλό-
πολιν τῆς Ἀρκαδίας ὡς ἐπὶ τὴν Ἀνδανίαν ἰόντων, ἣν
ἔφαμεν Οἰχαλίαν ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ κεκλῆσθαι· οἱ δὲ
τὴν νῦν Μεσόλαν οὕτω καλεῖσθαί φασι καθήκουσαν
εἰς τὸν μεταξὺ κόλπον τοῦ Ταϋγέτου καὶ τῆς Μες-
σηνίας. ἡ δ' Αἴπεια νῦν Θουρία καλεῖται, ἣν ἔφαμεν
ὅμορον Φαραῖς· ἵδρυται δ' ἐπὶ λόφου ὑψηλοῦ, ἀφ'
οὗ καὶ τοὔνομα. ἀπὸ δὲ τῆς Θουρίας καὶ ὁ Θουριά
Μεσσηνίᾳ. περὶ μ[ὲν δὴ τῶν] τόξων ὅταν λέγῃ “καλά,

“τὰ οἱ ξεῖνος Λακεδαίμονι δῶκε τυχήσας, Ἴφιτος Εὐ-
“ρυτίδης,” εἶτ' ἐπενέγκῃ “τὼ δ' ἐν Μεσσήνῃ ξυμβλή-
“την ἀλλήλοιιν οἴκῳ ἐν Ὀρτιλόχοιο,” τὴν χώραν λέγει,
ἧς μέρος ἦν καὶ ἡ Μεσσηνία· οὐ διήνεγκεν οὖν αὐτῷ
καὶ οὕτως εἰπεῖν “ξεῖνος Λακεδαίμονι δῶκε τυχήσας,”
68
καὶ “τὼ δ' ἐν Μεσσήνῃ ξυμβλήτην.” ὅτι γὰρ αἱ Φηραὶ

εἰσὶν ὁ τοῦ Ὀρτιλόχου οἶκος δῆλον “ἐς Φηρὰς δ' ἵκον-
“το Διοκλῆος ποτὶ δῶμα, υἱέος Ὀρτιλόχοιο,” ὅ τε Τη-
λέμαχος καὶ ὁ Πεισίστρατος· αἱ δὲ Φηραὶ τῆς Μεσση-
νίας εἰσίν. ὅταν δ' ἐκ τῶν Φηρῶν ὁρμηθέντας τοὺς
περὶ Τηλέμαχον πανημερίους φῇ σείειν ζυγόν, εἶτ'
εἴπῃ “δύσετό τ' ἠέλιος, οἱ δ' ἷξον κοίλην Λακεδαίμονα
“κητώεσσαν· πρὸς δ' ἄρα δώματ' ἔλων Μενελάου,”
τὴν πόλιν δεῖ δέχεσθαι· εἰ δὲ μή, ἐκ Λακεδαίμονος εἰς
Λακεδαίμονα φανεῖται λέγων τὴν ἄφιξιν· ἄλλως τε οὐ
πιθανὸν μὴ ἐν Σπάρτῃ τὴν οἴκησιν εἶναι τοῦ Μενε-
λάου, [οὐδὲ] μὴ οὔσης ἐκεῖ τὸν Τηλέμαχον λέγειν “εἶμι
“γὰρ ἐς Σπάρτην τε καὶ εἰς Πύλον.” δοκεῖ [δὲ συμ]πί-
πτειν τούτῳ τὸ τοῖς τῆς χώρας ἐπιθέτοις αὐ ... εἰ
Scholia In Lycophronem, Scholia in Lycophronem (et recentiora partim
Isaac et Joannis Tzetzae) Scholion 553, line 17
πατρὸς ῥίψαντος ἐπὶ τὸν Πο-λυδεύκην.

Ἴδας δὲ βαλὼν ἀνεῖλε τὸν Κάστορα, ὕστερον δὲ ὁ μὲν Πολυδεύκης τὸν
Λυγ-κέα ἀνεῖλεν, Ἴδαν δὲ ὁ Ζεὺς ἐκεραύνωσε πρότερον τοῦ Ἴδα ss3s4
ἐκ τοῦ τάφου τοῦ αὐτοῦ πα-ρὸς Ἀφαρέως στήλην ἤτοι
λίθον ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Πολυ-δεύκους
ῥίψαντος καὶ σκοτίσαντος αὐτόν. Ἄμυκλος βασιλεὺς ἦν
τῶν Φηρῶν. ἐδομήσατο δὲ αὐτῷ τάφον ὑπερμήκη. ἐκ τούτου
λίθον λαβὼν ὁ Ἴδας ἐνέκρωσε τὸν Πολυδεύκην, τὸν δὲ Ἴδαν
ὁ Ζεὺς ἐκεραύνωσεν. s4 ἄλλως. τὸ ἑξῆς οὕτως· s3 ὁ μὲν
Ἴδας τὸν Κάστορα τῷ ἀπὸ κρανείας δόρατι ὑπὸ τὸ κοῖλον
στέλεχος τῆς δρυὸς καθήμενον βαλὼν διαφθερεῖ.
Θηρασία
Plutarchus Biogr., Phil., De Pythiae oraculis (394d-409d)

Stephanus page 399, sect.C, line 3
τίνος, οὐκ ἔστιν εἰκασμὸς τῶν τάχα γενησομένων ἀλλὰ

τῶν πάντως ἐσομένων προδήλωσις οἷα καὶ ταῦτ' ἔστιν
εἰς τὴν Ἀγησιλάου χωλότητα·
69
’φράζεο δή, Σπάρτη, καίπερ μεγάλαυχος ἐοῦσα,

μὴ σέθεν ἀρτίποδος βλάστῃ χωλὴ βασιλεία.
δηρὸν γὰρ μόχθοι σε κατασχήσουσιν ἄελπτοι,
φθισίβροτόν τ' ἐπὶ κῦμα κυλινδομένου πολέμοιο.’
καὶ τὰ περὶ τῆς νήσου πάλιν, ἣν ἀνῆκεν ἡ πρὸ Θήρας καὶ
Θηρασίας θάλασσα [καὶ] περὶ τὸν Φιλίππου καὶ Ῥωμαίων
πόλεμον·
’ἀλλ' ὁπότε Τρώων γενεὰ καθύπερθε γένηται
Φοινίκων ἐν ἀγῶνι, τότ' ἔσσεται ἔργα ἄπιστα·
πόντος μὲν λάμψει πῦρ ἄσπετον, ἐκ δὲ κεραυνῶν
πρηστῆρες μὲν ἄνω διὰ κύματος ἀίξουσιν
ἄμμιγα σὺν πέτραις, ἡ δὲ στηρίξεται αὐτοῦ
οὐ φατὸς ἀνθρώποις νῆσος· καὶ χείρονες ἄνδρες
χερσὶ βιησάμενοι τὸν κρείσσονα νικήσουσι.’

Αίλιος Ηρωδιανός. Καθολική προσωδία. Part+volume 3,1, pa 294, line 5
μὸν στάδια ἑκατόν». Χαλισία πόλις Λιβύης. Ἔφορος ἐν τῷ εʹ «ἀνα-

χθέντι δ' ἀπὸ τούτων πόλις ὀνομαζομένη Χαλισία». Χαρισίαι πόλις
Ἀρκαδίας ἀπὸ Χαρισίου παιδὸς Λυκάονος. Παυσανίας ὀγδόῳ (3, 4)
»ὠνομάσθησαν δὲ καὶ ἀπὸ Κρώμου Κρῶμοι καὶ Χαρισίαι Χαρίσιον
ἔχουσαι
οἰκιστήν». Χορσία πόλις Βοιωτίας. Παυσανίας ἐνάτῳ (24, 5) «ἐκ δὲ
Κυρτώνων ὑπερβάλλοντι τὸ ὄρος πόλισμά ἐστι Χορσίας». Ὠρισία πόλις
Ἰβηρίας. Λαμουσία ἡ παρὰ Λάμον ποταμὸν Κιλικίας χώρα, ὡς Ἀλέ-

ξανδρος ὁ πολυίστωρ ἐν πρώτῳ Λυκιακῶν. Λευκωσία νῆσος μία
τῶν Σειρηνουσῶν. Σελλασία πόλις Λακωνική. Θεόπομπος ἐν τετάρτῳ
Ἑλληνικῶν. Ἀμαθουσία. οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ Κύπρος. Κυπαρισσία
πόλις τῆς Τριφυλίας. Θηρασία νῆσος ἐν τῷ μεταξὺ πόρῳ Κρήτης καὶ
Κυρηναίας, τὸ α μακρὸν «μεταξὺ τῆς Θήρας τε καὶ Θηρασίας». Ἀρα-
χωσία πόλις οὐκ ἄπωθεν Μασσαγετῶν Στράβων ἑνδεκάτῃ (p. 513) ἥτις
καὶ Κωφήν ἐκαλεῖτο. Δρεσία πόλις Φρυγίας. Καλησία πόλις Αὐ-
σονική. Διονύσιος τρισκαιδεκάτῳ Ῥωμαϊκῆς ἀρχαιολογίας. Καρπασία
πόλις Κύπρου, ἣν Πυγμαλίων ἔκτισεν, ὡς Ἑλλάνικος ἐν τοῖς Κυπρια-
κοῖς. ἔστι καὶ νῆσος Καρπασία κατὰ τὴν ἄκραν τὴν Σαρπηδονίαν.
Ξεναγόρας δὲ Κάρπαθον αὐτήν φησι. Δημήτριος δ' ὁ Σαλαμίνιος Καρ-
βασίαν φησίν, ὅτι πρὸς τὸν καλούμενον κάρβαν ἄνεμον κεῖσθαι δοκεῖ.
Μαγνησία πόλις παρὰ τῷ Μαιάνδρῳ καὶ χώρα ἀπὸ Μάγνητος. Ὑπε-
ρασία πόλις Ἀχαΐας. «οἵ θ' Ὑπερησίην τε καὶ αἰπεινὴν Γονόεσσαν».
70
Αίλιος Ηρωδιανός. Καθολική προσωδία. Part+volume 3,1, pa 294, line 6
χθέντι δ' ἀπὸ τούτων πόλις ὀνομαζομένη Χαλισία». Χαρισίαι πόλις

Ἀρκαδίας ἀπὸ Χαρισίου παιδὸς Λυκάονος. Παυσανίας ὀγδόῳ (3, 4)
»ὠνομάσθησαν δὲ καὶ ἀπὸ Κρώμου Κρῶμοι καὶ Χαρισίαι Χαρίσιον
ἔχουσαι οἰκιστήν». Χορσία πόλις Βοιωτίας. Παυσανίας ἐνάτῳ (24, 5) «ἐκ
δὲ Κυρτώνων ὑπερβάλλοντι τὸ ὄρος πόλισμά ἐστι Χορσίας». Ὠρισία
πόλις Ἰβηρίας. Λαμουσία ἡ παρὰ Λάμον ποταμὸν Κιλικίας χώρα, ὡς
Ἀλέ-ξανδρος ὁ πολυίστωρ ἐν πρώτῳ Λυκιακῶν. Λευκωσία νῆσος μία
τῶν Σειρηνουσῶν. Σελλασία πόλις Λακωνική. Θεόπομπος ἐν τετάρτῳ
Ἑλληνικῶν. Ἀμαθουσία. οὕτως ἐκαλεῖτο ἡ Κύπρος. Κυπαρισσία
πόλις τῆς Τριφυλίας. Θηρασία νῆσος ἐν τῷ μεταξὺ πόρῳ Κρήτης καὶ
Κυρηναίας, τὸ α μακρὸν «μεταξὺ τῆς Θήρας τε καὶ Θηρασίας». Ἀρα-
χωσία πόλις οὐκ ἄπωθεν Μασσαγετῶν Στράβων ἑνδεκάτῃ (p. 513) ἥτις
καὶ Κωφήν ἐκαλεῖτο. Δρεσία πόλις Φρυγίας. Καλησία πόλις Αὐ-
σονική. Διονύσιος τρισκαιδεκάτῳ Ῥωμαϊκῆς ἀρχαιολογίας. Καρπασία
πόλις Κύπρου, ἣν Πυγμαλίων ἔκτισεν, ὡς Ἑλλάνικος ἐν τοῖς Κυπρια-
κοῖς. ἔστι καὶ νῆσος Καρπασία κατὰ τὴν ἄκραν τὴν Σαρπηδονίαν.
Ξεναγόρας δὲ Κάρπαθον αὐτήν φησι. Δημήτριος δ' ὁ Σαλαμίνιος Καρ-
βασίαν φησίν, ὅτι πρὸς τὸν καλούμενον κάρβαν ἄνεμον κεῖσθαι δοκεῖ.
Μαγνησία πόλις παρὰ τῷ Μαιάνδρῳ καὶ χώρα ἀπὸ Μάγνητος. Ὑπε-
ρασία πόλις Ἀχαΐας. «οἵ θ' Ὑπερησίην τε καὶ αἰπεινὴν Γονόεσσαν».
Ὅμηρος (Β 573). κακῶς δὲ Θέων Ὑπέρειαν αὐτὴν καλεῖ.
Πρὸς δὲ τὴν ἀθαυμαστίαν τῶν τοιούτων μεταβο-

λῶν, οἵας ἔφαμεν αἰτίας εἶναι τῶν ἐπικλύσεων καὶ τῶν
τοιούτων παθῶν, οἷα εἴρηται τὰ κατὰ τὴν Σικελίαν
καὶ τὰς Αἰόλου νήσους καὶ Πιθηκούσσας, ἄξιον παρα-
θεῖναι καὶ ἄλλα πλείω τῶν ἐν ἑτέροις τόποις ὄντων ἢ
γενομένων ὁμοίων τούτοις. ἀθρόα γὰρ τὰ τοιαῦτα πα-
ραδείγματα πρὸ ὀφθαλμῶν τεθέντα παύσει τὴν ἔκ-
πληξιν. νυνὶ δὲ τὸ ἄηθες ταράττει τὴν αἴσθησιν καὶ
δείκνυσιν ἀπειρίαν τῶν φύσει συμβαινόντων καὶ τοῦ
βίου παντός, οἷον εἴ τις λέγοι τὰ περὶ Θήραν καὶ Θη-
ρασίαν νήσους ἱδρυμένας ἐν τῷ μεταξὺ πόρῳ Κρήτης
καὶ τῆς Κυρηναίας, ὧν ἡ Θήρα μητρόπολίς ἐστι τῆς
Κυρήνης, καὶ τὴν Αἴγυπτον καὶ πολλὰ μέρη τοιαῦτα
τῆς Ἑλλάδος. ἀνὰ μέσον γὰρ Θήρας καὶ Θηρασίας ἐκ-
71
πεσοῦσαι φλόγες ἐκ τοῦ πελάγους ἐφ' ἡμέρας τέττα-

ρας, ὥστε πᾶσαν ζεῖν καὶ φλέγεσθαι τὴν θάλατταν,
ἀνεφύσησαν κατ' ὀλίγον ἐξαιρομένην ὡς ἂν ὀργανι-
κῶς συντιθεμένην ἐκ μύδρων νῆσον ἐπέχουσαν δώ-
δεκα σταδίων τὴν περίμετρον. μετὰ δὲ τὴν παῦλαν
τοῦ πάθους ἐθάρρησαν πρῶτοι Ῥόδιοι θαλαττοκρα-
τοῦντες ἐπιπροσπλεῦσαι τῷ τόπῳ καὶ Ποσειδῶνος
καὶ τὰς Αἰόλου νήσους καὶ Πιθηκούσσας, ἄξιον παρα-

θεῖναι καὶ ἄλλα πλείω τῶν ἐν ἑτέροις τόποις ὄντων ἢ
γενομένων ὁμοίων τούτοις. ἀθρόα γὰρ τὰ τοιαῦτα πα-
ραδείγματα πρὸ ὀφθαλμῶν τεθέντα παύσει τὴν ἔκ-
πληξιν. νυνὶ δὲ τὸ ἄηθες ταράττει τὴν αἴσθησιν καὶ
δείκνυσιν ἀπειρίαν τῶν φύσει συμβαινόντων καὶ τοῦ
βίου παντός, οἷον εἴ τις λέγοι τὰ περὶ Θήραν καὶ Θη-
ρασίαν νήσους ἱδρυμένας ἐν τῷ μεταξὺ πόρῳ Κρήτης
καὶ τῆς Κυρηναίας, ὧν ἡ Θήρα μητρόπολίς ἐστι τῆς
Κυρήνης, καὶ τὴν Αἴγυπτον καὶ πολλὰ μέρη τοιαῦτα
τῆς Ἑλλάδος. ἀνὰ μέσον γὰρ Θήρας καὶ Θηρασίας ἐκ-
πεσοῦσαι φλόγες ἐκ τοῦ πελάγους ἐφ' ἡμέρας τέττα-
ρας, ὥστε πᾶσαν ζεῖν καὶ φλέγεσθαι τὴν θάλατταν,
ἀνεφύσησαν κατ' ὀλίγον ἐξαιρομένην ὡς ἂν ὀργανι-
κῶς συντιθεμένην ἐκ μύδρων νῆσον ἐπέχουσαν δώ-
δεκα σταδίων τὴν περίμετρον. μετὰ δὲ τὴν παῦλαν
τοῦ πάθους ἐθάρρησαν πρῶτοι Ῥόδιοι θαλαττοκρα-
τοῦντες ἐπιπροσπλεῦσαι τῷ τόπῳ καὶ Ποσειδῶνος
Ἀσφαλίου ἱερὸν ἱδρύσασθαι κατὰ τὴν νῆσον. ἐν δὲ τῇ
Φοινίκῃ φησὶ Ποσειδώνιος γενομένου σεισμοῦ κατα-
ποθῆναι πόλιν ἱδρυμένην ὑπὲρ Σιδῶνος,
Περὶ δὲ τὴν Κρήτην εἰσὶ νῆσοι, Θήρα μὲν ἡ τῶν

Κυρηναίων μητρόπολις, ἄποικος Λακεδαιμονίων, καὶ
πλησίον ταύτης Ἀνάφη, ἐν ᾗ τὸ τοῦ Αἰγλήτου Ἀπόλ-
λωνος ἱερόν. λέγει δὲ καὶ Καλλίμαχος τοτὲ μὲν οὕτως
“Αἰγλήτην Ἀνάφην τε Λακωνίδι γείτονα Θήρῃ,” τοτὲ
δὲ τῆς Θήρας μνησθείς “μήτηρ εὐίππου πατρίδος ἡμε-
72
“τέρης.” ἔστι δὲ μακρὰ ἡ Θήρα, διακοσίων οὖσα τὴν

περίμετρον σταδίων, κειμένη δὲ κατὰ Δίαν νῆσον τὴν
πρὸς Ἡρακλείῳ τῷ Κνωσσίῳ, διέχει δὲ τῆς Κρήτης εἰς
ἑπτακοσίους· πλησίον δ' αὐτῆς ἥ τε Ἀνάφη καὶ Θηρασία. ταύτης δ' εἰς
ἑκατὸν ἀπέχει νησίδιον Ἴος, ἐν ᾧ
κεκηδεῦσθαί τινές φασι τὸν ποιητὴν Ὅμηρον· ἀπὸ δὲ
τῆς Ἴου πρὸς ἑσπέραν ἰόντι Σίκινος καὶ Λάγουσα καὶ
Φολέγανδρος, ἣν Ἄρατος σιδηρείην ὀνομάζει διὰ τὴν
τραχύτητα· ἐγγὺς δὲ τούτων Κίμωλος, ὅθεν ἡ γῆ ἡ
Κιμωλία· ἔνθεν ἡ Σίφνος ἐν ὄψει ἐστίν, ἐφ' ᾗ λέγουσι
Σίφνιον ἀστράγαλον διὰ τὴν εὐτέλειαν. ἔτι δ' ἐγγυ-
τέρω καὶ τῆς Κιμώλου καὶ τῆς Κρήτης ἡ Μῆλος ἀξιο-
λογωτέρα τούτων, διέχουσα τοῦ Ἑρμιονικοῦ ἀκρωτη-
ρίου τοῦ Σκυλλαίου σταδίους ἑπτακοσίους· τοσούτους
δὲ σχεδόν τι καὶ τοῦ Δικτυνναίου· Ἀθηναῖοι δέ
Claudius Ptolemaeus Math., Geographia (lib. 1-3) Book 3, chapter 14,

sect.23, line 12
Εὔβοιαν νῆσον νῆσοι αἵδε·

Θήρα νῆσος, ἐν ᾗ πόλεις δύο
Ἐλευσίν νγʹ ʹʹγʹʹ λϛʹ γʹʹ ιβʹʹ
καὶ Οἴα νδʹ λϛʹʹ γʹʹ ιβʹʹ
Κεία νῆσος, ἐν ᾗ πόλεις τρεῖς
Κορησσός νδʹ γʹʹ ιβʹʹ λζʹ
Ἰουλίς νδʹ γʹʹ λζʹ
Καρθαία νδʹ δʹʹ λϛʹ ʹʹδʹʹ
Ἴου νήσου ἡ πόλις νδʹ γʹʹ λϛʹ ʹʹιβʹʹ
Πολύαιγος νῆσος ἔρημος νδʹ γʹʹ λϛʹ δʹʹ
Θηρασίας νήσου ἡ πόλις νδʹ ʹʹδʹʹ λϛʹ γʹʹ
Καὶ τῶν Κυκλάδων καλουμένων νή-
σων αἱ πόλεις
Ἄνδρου νήσου ὁ πρόσορμος νεʹ λζʹ ʹʹ
Ἄνδρου νήσου ἡ πόλις νδʹ ʹʹγʹʹ λζʹ γʹʹ ιβʹʹ
Τήνου νήσου ἡ πόλις νεʹ ιβʹ λζʹ ʹʹ
Σύρου νήσου ἡ πόλις νδʹ ʹʹδʹʹ λζʹ δʹʹ
Δήλου νήσου ἡ πόλις νεʹ γʹʹ ιβʹʹ λζʹ γʹʹ
Posidonius Phil., Fragmenta Fragment 11, line 8
τὸ βάρος ῥοπῇ τὴν ὄχησιν ἐπὶ τῆς γῆς ποιεῖται, καὶ τοιαύτην λαμβάνει
73
τὴν ἐπιφάνειαν, οἵαν ὁ Ἀρχιμήδης φησίν.

Strabo 1,3,16 16. Πρὸς δὲ τὴν ἀθαυμαστίαν τῶν τοιούτων μεταβολῶν,
οἵας ἔφαμεν αἰτίας εἶναι τῶν ἐπικλύσεων καὶ τῶν τοιούτων παθῶν, οἷα
εἴρηται τὰ κατὰ τὴν Σικελίαν καὶ τὰς Αἰόλου νήσους καὶ Πιθηκούσσας,
ἄξιον παρα-θεῖναι καὶ ἄλλα πλείω τῶν ἐν ἑτέροις τόποις ὄντων ἢ
γενομένων ὁμοίων τούτοις. ἀθρόα γὰρ τὰ τοιαῦτα παραδείγματα πρὸ
ὀφθαλμῶν τεθέντα παύσει τὴν ἔκπληξιν. νυνὶ δὲ τὸ ἄηθες ταράττει τὴν
αἴσθησιν καὶ δείκνυσιν ἀπειρίαν τῶν φύσει συμβαινόντων καὶ τοῦ βίου
παντός, οἷον εἴ τις λέγοι τὰ περὶ Θήραν καὶ Θηρασίαν νήσους
ἱδρυμένας ἐν τῷ μεταξὺ πόρῳ Κρήτης καὶ τῆς Κυρηναίας, ὧν ἡ Θήρα
μητρόπολίς ἐστι τῆς Κυρήνης, καὶ τὴν Αἴγυπτον καὶ πολλὰ μέρη τοιαῦτα
τῆς Ἑλλάδος.
Ἀνὰ μέσον γὰρ Θήρας καὶ Θηρασίας ἐκπεσοῦσαι φλόγες ἐκ τοῦ πελά-
γους ἐφ' ἡμέρας τέτταρας, ὥστε πᾶσαν ζεῖν καὶ φλέγεσθαι τὴν θάλατταν,
ἀνεφύσησαν κατ' ὀλίγον ἐξαιρομένην ὡς ἂν ὀργανικῶς καὶ συντιθεμένην
ἐκ μύδρων νῆσον ἐπέχουσαν δώδεκα σταδίων τὴν περίμετρον. μετὰ δὲ
τὴν παῦλαν τοῦ πάθους ἐθάρρησαν πρῶτοι Ῥόδιοι θαλαττοκρατοῦντες
ἐπιπροσπλεῦσαι τῷ τόπῳ, καὶ Ποσειδῶνος Ἀσφαλίου ἱερὸν ἱδρύσασθαι
κατὰ τὴν νῆσον. Strabo 1,3,16
Posidonius Phil., Fragmenta Fragment 11, line 11
16. Πρὸς δὲ τὴν ἀθαυμαστίαν τῶν τοιούτων μεταβολῶν, οἵας ἔφαμεν

αἰτίας εἶναι τῶν ἐπικλύσεων καὶ τῶν τοιούτων παθῶν, οἷα εἴρηται τὰ
κατὰ τὴν Σικελίαν καὶ τὰς Αἰόλου νήσους καὶ Πιθηκούσσας, ἄξιον παρα-
θεῖναι καὶ ἄλλα πλείω τῶν ἐν ἑτέροις τόποις ὄντων ἢ γενομένων ὁμοίων
τούτοις. ἀθρόα γὰρ τὰ τοιαῦτα παραδείγματα πρὸ ὀφθαλμῶν τεθέντα
παύσει τὴν ἔκπληξιν. νυνὶ δὲ τὸ ἄηθες ταράττει τὴν αἴσθησιν καὶ
δείκνυσιν
ἀπειρίαν τῶν φύσει συμβαινόντων καὶ τοῦ βίου παντός, οἷον εἴ τις λέγοι
τὰ περὶ Θήραν καὶ Θηρασίαν νήσους ἱδρυμένας ἐν τῷ μεταξὺ πόρῳ
Κρήτης
καὶ τῆς Κυρηναίας, ὧν ἡ Θήρα μητρόπολίς ἐστι τῆς Κυρήνης, καὶ τὴν
Αἴγυπτον καὶ πολλὰ μέρη τοιαῦτα τῆς Ἑλλάδος.
Ἀνὰ μέσον γὰρ Θήρας καὶ Θηρασίας ἐκπεσοῦσαι φλόγες ἐκ τοῦ πελά-
γους ἐφ' ἡμέρας τέτταρας, ὥστε πᾶσαν ζεῖν καὶ φλέγεσθαι τὴν θάλατταν,
ἀνεφύσησαν κατ' ὀλίγον ἐξαιρομένην ὡς ἂν ὀργανικῶς καὶ συντιθεμένην
ἐκ μύδρων νῆσον ἐπέχουσαν δώδεκα σταδίων τὴν περίμετρον. μετὰ δὲ
ἐπιπροσπλεῦσαι τῷ τόπῳ, καὶ Ποσειδῶνος Ἀσφαλίου ἱερὸν ἱδρύσασθαι
κατὰ τὴν νῆσον.
Strabo 1,3,16
74
Ἐν δὲ τῇ Φοινίκῃ φησὶ Ποσειδώνιος γενομένου σεισμοῦ καταποθῆναι

πόλιν ἱδρυμένην ὑπὲρ Σιδῶνος, καὶ αὐτῆς δὲ Σιδῶνος σχεδόν τι τὰ δύο
μέρη πεσεῖν, ἀλλ' οὐκ ἀθρόως, ὥστε μὴ πολὺν φθόρον ἀνθρώπων
γενέσθαι.
Posidonius Phil., Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 2a,87,F, fragment 87,

line 1
τε τοῦ νεὼ τοῦ ἐν τῶι Ἡρακλείωι καὶ τῆς τοῦ χώματος, ὃ τοῦ λιμένος
πρόκειται τοῦ ἐν Γαδείροις, οὐδ' ἐπὶ δέκα πήχεις καλυπτόμενον ἀνα-
μετρῆσαί φησι· κἂν προσθῆι δέ τις τὸ διπλάσιον τούτου κατὰ τὰς γενο-
μένας ποτὲ παραυξήσεις, οὐδ' οὕτω παρασχεῖν ἂν τὴν ἔμφασιν, ἣν ἐν
τοῖς πεδίοις παρέχεται τὸ μέγεθος τῆς πλημμυρίδος.
τοῦτο μὲν δὴ τὸ πάθος κοινὸν ἱστορεῖται κατὰ πᾶσαν τὴν κύκλωι
παρωκεανῖτιν· τὸ δὲ τοῦ Ἴβηρος ποταμοῦ καινὸν καὶ ἴδιόν φησιν οὗτος·
πλημμυρεῖν γὰρ ἔσθ' ὅπου [τε] καὶ χωρὶς ὄμβρων καὶ χιόνων, ἐπειδὰν τὰ
βόρεια πνεύματα πλεονάσηι. αἰτίαν δ' εἶναι τὴν λίμνην, δι' ἧς ῥεῖ·
συνεκβάλλεσθαι γὰρ τὸ λιμναῖον ὑπὸ τῶν ἀνέμων.
STRABON I 3, 16: ἀνὰ μέσον γὰρ Θήρας καὶ Θηρασίας ἐκπε-
σοῦσαι φλόγες ἐκ τοῦ πελάγους ἐφ' ἡμέρας τέσσαρας, ὥστε πᾶσαν ζεῖν
καὶ φλέ-
γεσθαι τὴν θάλατταν, ἀνεφύσησαν κατ' ὀλίγον ἐξαιρομένην ὡς ἂν
ὀργανικῶς καὶ
συντιθεμένην ἐκ μύδρων νῆσον ἐπέχουσαν δώδεκα σταδίων τὴν
περίμετρον. μετὰ δὲ
ἐπιπροσπλεῦ-
σαι τῶι τόπωι καὶ Ποσειδῶνος Ἀσφαλίου ἱερὸν ἱδρύσασθαι κατὰ τὴν
νῆσον.
ἐν δὲ τῆι Φοινίκηι φησὶν Ποσειδώνιος γενομένου σεισμοῦ καταποθῆναι
πόλιν ἱδρυμένην ὑπὲρ Σιδόνος, καὶ αὐτῆς δὲ Σιδόνος σχεδόν τι τὰ δύο
μέρη πεσεῖν, ἀλλ' οὐκ ἀθρόως, ὥστε μὴ πολὺν φθόρον ἀνθρώπων γενέ-
σθαι. τὸ δ' αὐτὸ πάθος καὶ ἐπὶ τὴν Συρίαν ὅλην διέτεινε, μετρίως δέ
πως. διέβη δὲ καὶ ἐπί τινας νήσους τάς τε Κυκλάδας καὶ τὴν Εὔβοιαν,
Hegesander Hist., Fragmenta Fragment 23, line 18
Ἐπ' ἀλφίτου πίνοντα τοῦ θέρους ποτὲ

ἰδὼν Σέλευκον ἡδέως τὸν βασιλέα,
ἔγραψα, καὶ παρέδειξα τοῖς πολλοῖς, ὅτι,
75
κἂν τὸ τυχὸν ᾖ πραγμάτιον ἢ σφόδρ' εὐτελὲς,

σεμνὸν δύναται τοῦθ' ἡ δύναμις ἡ μὴ ποιεῖν.
Γέροντα Θάσιον τόν τε γῆς ἀπ' Ἀτθίδος
ἑσμὸν μελίσσης τῆς ἀκραχόλου γλυκὺν,
συγκυρκανήσας ἐν σκύφῳ χυτῆς λίθου,
Δήμητρος ἀκτῇ πᾶν γεφυρώσας ὑγρὸν,
κατῃσίμωκα πῶμα, καύματος λύσιν.
Ὁ δ' αὐτὸς ἱστορεῖ, κἀν Θηράσι ταῖς (Θηρασίαις?)
νήσοις ἐπιτάττοντας λέκιθον ἀντὶ ἀλφίτου πίνειν, καὶ
λέγεσθαι ταύτην τὴν πόσιν καλλίονα τῆς ἐξ ἀλφίτων.
Idem I: Ἡγήσανδρος δ' ὁ Δελφὸς Ἀγχί-
μολον καὶ Μόσχον φησὶ, τοὺς ἐν Ἤλιδι σοφιστεύσαν-
τας, ὑδροποτῆσαι πάντα τὸν βίον, καὶ μόνα σῦκα
προσφερομένους οὐδενὸς ἧττον διακεῖσθαι σώμασιν
ἐρρωμένους· τὸν δ' ἱδρῶτα αὐτῶν δυσώδη οὕτως ἔχειν,
ὡς πάντας αὐτοὺς ἐκκλίνειν ἐν τοῖς βαλανείοις.
Idem XIII: Οἶδα δὲ καὶ ἑορτὴν τὴν
Ἑταιρίδεια, ἀγομένην ἐν Μαγνησίᾳ,
Joannes Laurentius Lydus Hist., De mensibus Book 4, sect.115, line 23
τοῖς κοιλώμασι καὶ σηραγγώδεσι τόποις, εἰ μὲν ἐπιτύχοι

διεκδρομῆς, οὐδὲν πλέον βρασμοῦ γῆς καὶ μυκήματος
ἐργάζεται σημεῖον· εἰ δ' αὖ μένει σωματούμενον ἤτοι
.... ὑπερκείμενον ὄρος ἢ γῆν ἢ θάλασσαν, ὄρος μὲν ὡς
τὸ ἐν Ἰταλίᾳ Βέσβιον καὶ τὸ ἐν Λιπάραις καὶ τὸ ὑπερ-
κείμενον τῆς Καταναίων πόλεως ἐν Σικελίᾳ, θάλασσαν
δὲ ἣν Παναίτιος μεταξὺ Λιπάρας καὶ τῆς Ἰταλίας
ἱστορεῖ, γῆν δὲ οἵα τυγχάνει παρὰ τὴν ἐν Λυκίᾳ Κώ-
ρυκον. οὐ μόνον δὲ ἀναρρήγνυσιν ὄρη τε καὶ γῆν,
ἀλλὰ καὶ θαλάσσης ἀναφυσήματα ποιεῖ, ὥσπερ γέ-
γονε τὰ περὶ τὴν Θήραν καὶ Θηρασίαν, καὶ ἐὰν μὲν
ᾖ τὰ ἀναστομωθέντα συνεχῶς ἀναφυσῶντα πῦρ, πηγαί
τε πυρὸς καὶ κρατῆρες ὀνομάζονται, οἷά ἐστι τὰ περὶ
τὴν αὐτὴν Λιπάραν τε καὶ Στρογγύλην καὶ Βέσβιον·
ἢν δ' αὖ μύσῃ .... οἷον τὸ κατὰ Φιλαδέλφειαν τὴν ἐν
Λυδίᾳ πεδίον καὶ τοὺς πρόποδας τοὺς ἐπὶ Μαζάκοις
– οἱονεὶ Καππάδοκας – , καὶ τὸ ἐπὶ Δικαιαρχίᾳ Ἡφαί-
στου πεδίον ποτὲ προσαγορευθέν.
Γεώργιος Κεδρηνός χρονογράφοςCompendium historiarum

76
Volume 1, page 347, line 7
παρακληθεὶς ὑπὸ τῶν ἐντοπίων, ἐστοιχείωσεν ὄφεις μὲν καὶ σκορ-

πίους μὴ πλήσσειν, κώνωπας μηδὲ παρεῖναι, ἵππους μὴ κατωφρυῶ-
σθαι μήτε μὴν ἀγριαίνεσθαι κατ' ἀλλήλων ἢ καὶ κατά τινος. καὶ
Λύκον δὲ τὸν ποταμὸν ἐστοιχείωσεν ὥστε μὴ πλημμυρήσαντα τὸ
Βυζάντιον καταλυμήνασθαι.
Τότε Αἰγύπτιος λῃστὴς ἐξήγαγεν εἰς τὴν ἔρημον τοὺς σικα-
ρίους, οὓς μετῆλθε Φήλιξ ὁ ἡγεμών. σικαρίους δὲ αὐτοὺς ὠνό-
μασεν ἀπὸ τῶν σικαρίων, ἅ ἐστι μαχαίρια μικρά, ἃ ἐπεφέροντο
κρυφῇ εἰς τὸ λαθραίως τοὺς παρατυγχάνοντας πλήττειν. καθ'
ὃν καιρὸν μεταξὺ Θήρας καὶ Θηρασίας νῆσος ἀνεφυσήθη στά-
δια λʹ.
Οὗτος πόλιν ἔκτισεν, ἐπὶ τῷ ἰδίῳ ὀνόματι καλέσας αὐτὴν
Κλαυδίου πόλιν, καὶ Ἰουδαίους τῆς Ῥώμης ἀπήλασεν. ἐπὶ τού-
του κατὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ πάσχα συγχύσεως γενομένης ἐν Ἱεροσο-
λύμοις μόνοι πατηθέντες καὶ ἀποθανόντες εὑρέθησαν τρισμύριοι.
οὗτος οὐ μόνον Ἰουδαίους ἐτυράννει, ἀλλὰ καὶ πάντας τοὺς ἐν
Ῥώμῃ ἐπισήμους ἀναιρῶν ἐλάμβανεν αὐτῶν τὰς οὐσίας. πρὸς
τούτοις καὶ δουλοκρατίαν νομοθετήσας ἐπέτρεψε κατηγορεῖν τῶν
δεσποτῶν, εἴ τι συνίδοιεν αὐτοῖς πλημμέλημα. κἀντεῦθεν δεινὴ
συμφορὰ κατειλήφει τὴν οἰκουμένην πᾶσαν, τῶν οἰκετῶν μεγάλαις

ἁγίων εἰκόνων καθαιρέσεως λόγον ποιεῖσθαι. Γρηγόριος δὲ ὁ

πάπας Ῥώμης τοῦτο μαθὼν τοὺς φόρους τῆς Ἰταλίας καὶ Ῥώμης
ἐκώλυσε, γράψας καὶ πρὸς Λέοντα ἐπιστολὴν δογματικήν, μὴ
δεῖν βασιλέα λόγον περὶ πίστεως ποιεῖσθαι καὶ καινοτομεῖν τὰ ἀρ-
χαῖα δόγματα τῆς ἐκκλησίας τὰ ὑπὸ τῶν ἁγίων πατέρων δογματι-
σθέντα. τῷ δ' αὐτῷ ἔτει καὶ ὁ χείμαρρος πλημμυρήσας εἰσῆλθεν
εἰς Ἔδεσαν, καὶ τὴν πόλιν καὶ πολλοὺς ἠφάνισε.
Τῷ ιʹ ἔτει ἐπεστράτευσε Μασαλμᾶς τὴν Καισάρειαν Καπ-
παδοκίας καὶ παρέλαβεν αὐτήν. γέγονε δὲ καὶ θανατικὸν εἰς Συ-
ρίαν. ἐν αὐτῷ τῷ ἔτει, ὥρᾳ θέρους, ἀτμὶς καμίνου πυρὸς ἀνέ-
βρασεν ἀνὰ μέσον Θήρας καὶ Θηρασίας τῶν νήσων ἐκ τοῦ βυθοῦ
τῆς θαλάσσης ἐπὶ ἡμέρας τινάς, καὶ κατὰ βραχὺ παχυνομένης
καὶ ἀπολιθουμένης τῇ πυρώδει ἐκκαύσει ὅλος ὁ τόπος καὶ ὁ ἀὴρ
πυροφανὴς ἐδείκνυτο. τῇ δὲ παχύτητι τῆς γεώδους οὐσίας πετρο-
κισσήρους μεγάλους ὡς λίθους τινὰς ἀναπέμψαι καθ' ὅλης τῆς
μικρᾶς Ἀσίας καὶ Λέσβου καὶ Ἀβύδου καὶ τῆς πρὸς θάλασσαν
77
Μακεδονίας, ὡς ἅπαν τὸ πρόσωπον τῆς θαλάσσης ταύτης κισσή-

ρων ἐπιπολαζόντων γέμειν. μέσον δὲ τοῦ τηλικούτου πυρὸς νῆσος
ἀπογεωθεῖσα τῇ λεγομένῃ ἱερᾷ νήσῳ συνήφθη, μήπω τὸ πρὶν
οὖσα, ἀλλ' ὡς αἱ προρρηθεῖσαι Θήρα τε καὶ Θηρασία ποτὲ ἐξε-
βράσθησαν, οὕτω καὶ αὕτη νῦν ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ θεομάχου

ρίαν. ἐν αὐτῷ τῷ ἔτει, ὥρᾳ θέρους, ἀτμὶς καμίνου πυρὸς ἀνέ-

βρασεν ἀνὰ μέσον Θήρας καὶ Θηρασίας τῶν νήσων ἐκ τοῦ βυθοῦ
τῆς θαλάσσης ἐπὶ ἡμέρας τινάς, καὶ κατὰ βραχὺ παχυνομένης
καὶ ἀπολιθουμένης τῇ πυρώδει ἐκκαύσει ὅλος ὁ τόπος καὶ ὁ ἀὴρ
πυροφανὴς ἐδείκνυτο. τῇ δὲ παχύτητι τῆς γεώδους οὐσίας πετρο-
κισσήρους μεγάλους ὡς λίθους τινὰς ἀναπέμψαι καθ' ὅλης τῆς
μικρᾶς Ἀσίας καὶ Λέσβου καὶ Ἀβύδου καὶ τῆς πρὸς θάλασσαν
Μακεδονίας, ὡς ἅπαν τὸ πρόσωπον τῆς θαλάσσης ταύτης κισσή-
ρων ἐπιπολαζόντων γέμειν. μέσον δὲ τοῦ τηλικούτου πυρὸς νῆσος
ἀπογεωθεῖσα τῇ λεγομένῃ ἱερᾷ νήσῳ συνήφθη, μήπω τὸ πρὶν
οὖσα, ἀλλ' ὡς αἱ προρρηθεῖσαι Θήρα τε καὶ Θηρασία ποτὲ ἐξε-
βράσθησαν, οὕτω καὶ αὕτη νῦν ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ θεομάχου
Λέοντος. ὃς τὴν κατ' αὐτοῦ θείαν ὀργὴν ὑπὲρ αὐτοῦ λογισά-
μενος ἀναιδέστερον κατὰ τῶν ἁγίων σεπτῶν εἰκόνων ἤγειρε πόλε-
μον. οἱ μέντοι κατὰ τὴν βασιλίδα πόλιν ὄχλοι σφόδρα λυπού-
μενοι αὐτῷ τε ἔμελλον ἐπελθεῖν καὶ πολλοὺς βασιλικοὺς ἀνθρώ-
πους ἀνεῖλον, τούς τε καθελόντας τὴν ἐπὶ τῆς μεγάλης χαλκῆς
πύλης τοῦ κυρίου εἰκόνα, ὡς πολλοὺς ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας τιμωρη-
θῆναι μελῶν τε ἐκκοπαῖς καὶ μάστιξι καὶ ἐξορίαις καὶ ζημίαις ὑπο-
βληθῆναι, σβεσθῆναί τε τῶν παιδευτηρίων τὴν εὐσεβῆ διδασκα-
λίαν. πρὸς γὰρ τῇ λεγομένῃ βασιλικῇ κινστέρνῃ παλάτιον ἦν
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος De thematibus

Asia-Europe Asia, chapter 17, line 29
τούτων, ἀπὸ τοῦ λεγομένου Λεκτοῦ καὶ ἕως Ἀβύδου καὶ αὐτῆς Προπον-
τίδος καὶ μέχρι Κυζίκου καὶ τοῦ ποταμοῦ τοῦ λεγομένου Γρανικοῦ,
πάντες
Γραικοὶ ὀνομάζονται καὶ κοινῇ διαλέκτῳ χρῶνται, πλὴν Βυζαντίων, ὅτι
Δωριέων ἐστὶν ἀποικία. Προσῳκείωνται δὲ τῷ στρατηγῷ τοῦ Αἰγαίου πε-
λάγους αἵ τε Κυκλάδες νῆσοι καλούμεναι καὶ τῶν Σποράδων, ὧν προέ-
χουσι, ἥ τε Μιτυλήνη καὶ Χίος καὶ αὐτὴ ἡ Λῆμνος. Οὐκ εἰσὶ δὲ τῶν
78
Κυκλάδων, ἀλλὰ τῶν Σποράδων καλουμένων. Αἱ γὰρ Κυκλάδες Δῆλον

τὴν
νῆσον ἐκύκλωσαν, ὥς φησιν ὁ Περιηγητὴς [Διονύσιος]·
Δῆλον ἐκυκλώσαντο καὶ οὔνομα Κυκλάδες εἰσίν.
Καλοῦνται δὲ διαφόροις ὀνόμασι· Λῆμνος, Σκῦρος, Μῆλος, Ἀμολγός,
Θήρα, Θηρασία καὶ Ῥήνεια. Οὐκ οἶδα δὲ εἰ τῶν Κυκλάδων εἰσὶ πᾶσαι
διὰ τὸ εἶναι αὐτὰς προσγείους καὶ τῇ Ἑλλάδι συνομορούσας. Τὸ δὲ
Αἰγαῖον
πέλαγος βαρύπλουν ἐστὶ καὶ δυσπέρατον καὶ κύματα μακρὰ καὶ ὄρεσιν
ἐοικότα
προσανεγεῖρον τοῖς πλέουσιν, εἴτε διὰ τὸ πυκνὸν τῶν νήσων, εἴτε καὶ διὰ
τὸ
ῥεῦμα τοῦ πόντου τὸ καταβαῖνον εἰς Ἄβυδον καὶ προσαρασσόμενον ταῖς
νήσοις μετὰ μεγάλου ῥοιζήματος. Ἀπὸ δὲ τοῦ Λεκτοῦ καὶ ἕως τῆς Προ-
ποντίδος τῆς τε Κυζίκου καὶ τοῦ Παρίου, καὶ αὐτὸς ὁ καλούμενος Ἑλλής-
ποντος ἥ τε Προικόννησος, καὶ μέχρι τοῦ Ῥυνδακοῦ ποταμοῦ καὶ
ἕως αὐτοῦ τοῦ Δασκυλίου καὶ τοῦ Κυανοῦ κόλπου τῷ τοῦ Αἰγαίου πελά-
γους κρατοῦντι προσεκεκύρωντο.
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος De cerimoniis aulae Byzantinae

(lib. 1.84-2.56) Page 678, line 20
Σταδιοδρομικόν.
Ἀπὸ τῆς θεοφυλάκτου πόλεως εἰς Ἡράκλειαν μίλια ξʹ.

ἀπὸ Ἡρακλείας ἕως Προικονήσσου μιλ. μʹ. ἀπὸ Προικονής-
σου ἕως Ἀβύδου μιλ. ρʹ. ἀπὸ Ἀβύδου ἕως Ταπευκία μιλ.
ιβʹ. ἀπὸ Ταπευκία ἕως Τενέδου μιλ. ηʹ· ἀπὸ Τενέδου ἕως Μι-
τυλήνης μιλ. ρʹ. ἀπὸ Μιτυλήνης ἕως Χίου μιλ. ρʹ. ἀπὸ
Χίου ἕως Σάμου μιλ. ρʹ. ἀπὸ τῆς Σάμου ἕως τοὺς Φούρ-
νους μιλ. λʹ. ἀπὸ τοὺς Φούρνους ἕως Ναξίας μιλ. οʹ. ἀπὸ
Ναξίας ἕως τὴν Ἴον μιλ. λʹ. ἀπὸ τὴν Ἴον ἕως τὴν Θήραν
καὶ Θηρασίαν μιλ. κʹ. ἀπὸ τὴν Θήραν καὶ Θηρασίαν ἕως
τὰ Χριστιανὰ μιλ. κʹ. ἀπὸ τὰ Χριστιανὰ ἕως τῆς Δίας μιλ.
πʹ. ἀπὸ τῆς Δίας ἕως Κρήτης μιλ. ιβʹ. ὁμοῦ μιλία ψϙβʹ.
Γεώργιος Μοναχός χρονογράφος. Chronicon (lib. 1-4) Page 327, line 10
μαγείας ἀπάτῃ χρώμενος ἀντεφέρετο γενναίως τοῖς ὑπὸ τοῦ

ἀποστόλου λεγομένοις θείοις λογίοις. ἀντετάσσετο δὲ τῷ ἀσε-
79
βεῖ Σίμωνι καὶ Κλήμης ὁ Ῥωμαῖος Πέτρου μαθητὴς λόγῳ

πεπαιδευμένος ἄκρως Ἑλληνικῷ τε καὶ Ῥωμαϊκῷ. περιῆν δὲ
ἐπὶ Κλαυδίου καὶ ὁ ἐν ταῖς πράξεσιν ἐμφερόμενος Αἰγύ-
πτιος λῃστὴς ὁ ἐξαγαγὼν τοὺς Σικαρίους εἰς τὴν ἔρημον,
οὓς καὶ μετῆλθε Φίλιξ. Σικαρίους δὲ αὐτοὺς ἐκάλουν ἐκ
τῶν μαχαιρῶν ὧν ἐφόρουν. μικρὰς γὰρ μαχαίρας ἐπιφερό-
μενοι καὶ σικάρια ταύτας προσαγορεύσαντες λαθραίως τοὺς
παρατυγχάνοντας ἔπληττον. καθ' ὃν χρόνον μεταξὺ Θήρας
καὶ Θηρασίας νῆσος ἀνεφυσήθη σταδίων λʹ, καὶ λιμὸς ἐνέ-
σκηψε μέγας τε καὶ παγκόσμιος.
Καὶ Μάρκος ὁ εὐαγγελιστὴς ἐν Αἰγύπτῳ πρῶτος ἐκ-
κλησίας πηξάμενος πολλὰ μοναστήρια συνεστήσατο, ἅπερ
σεμνεῖα τότε προσηγορεύθησαν. τὰ γὰρ μέχρι δεῦρο ἐν
ἐκείνῃ τῇ χώρᾳ μέγιστα μοναστήρια τυγχάνοντα μόνος οὗτος
καὶ πρῶτος ἐξ ἀρχῆς συνεστήσατο, καθὼς καὶ Εὐσέβιος ὁ
Παμφίλου δηλῶν οὕτω φάσκει· Μάρκον πρῶτον ἴσμεν ἐν
Αἰγύπτῳ τὸ εὐαγγέλιον συγγεγραφέναι καὶ ἐκκλησίας πρῶτον
ἐπ' αὐτῆς Ἀλεξανδρείας συστήσασθαι.
Γεώργιος Μοναχός χρονογράφος. Chronicon breve (lib. 1-6) (redactio

recentior) Volume 110, page 389, line 10
λόγοις. Ἀντετάσσετο δὲ τῷ ἀσεβεῖ Σίμωνι καὶ

Κλήμης ὁ Ῥωμαῖος, Πέτρου μαθητὴς, λόγῳ πεπαι-
δευμένῳ ἄκρῳ Ἑλληνικῷ τε καὶ Ῥωμαϊκῷ.
242 (3) Περιῆν δὲ ἐπὶ Κλαυδίου καὶ ὁ ἐν ταῖς
Πράξεσιν ἐμφερόμενος Αἰγύπτιος λῃστὴς, ὁ ἐξαγαγὼν
τοὺς σικαρίους εἰς τὴν ἔρημον, οὓς καὶ μετῆλθε
Φῆλιξ· σικαρίους δὲ αὐτοὺς ἐκάλουν διὰ τῶν μα-
χαιρῶν ὧν ἔφερον· μακρὰς γὰρ μαχαίρας ἐπιφερό-
μενοι, σικάρια ταῦτα προσαγορεύσαντες, λαθραίως
τοὺς παρατυγχάνοντας ἔπληττον.
(4) Καθ' ὃν χρόνον μεταξὺ Θήρας καὶ Θηρασίας
νῆσος ἀνεφυσήθη ἀπὸ σταδίων λʹ. (8) Καὶ λιμὸς
ἐνέσκηψε μέγας τε καὶ παγκόσμιος κατὰ τὴν προ-
φητείαν Ἀγάβου.
ΡΙΗʹ. Περὶ ἀσκητῶν βίου.
Καὶ Μάρκος ὁ εὐαγγελιστὴς ἐν Αἰγύπτῳ πρῶ-
τος Ἐκκλησίαν πηξάμενος, πολλὰ μοναστήρια συν-
εστήσατο, ἅπερ σεμνεῖα τότε προσηγορεύθησαν.
(Τὰ γὰρ μέχρι δεῦρο ἐν ἐκείνῃ τῇ χώρᾳ μέγιστα
80
μοναστήρια τυγχάνοντα, οὗτος καὶ πρῶτος ἐξ ἀρχῆς

συνεστήσατο), καθὼς καὶ Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου δηλῶν
Georgius Syncellus Chronogr., Ecloga chronographica Page 405, line 9
Οὗτος ὁ Ἀγρίππας, ὁ καὶ Ἡρώδης ἐν ταῖς πράξεσι καλούμενος, ὁ τὴν

ἀργυρῆν ἐσθῆτα περιθέμενος καὶ ἐν τῷ θεάτρῳ Καίσαρος καταδεξά-
μενος ὡς θεὸς εὐφημεῖσθαι, ὑπ' ἀγγέλου πληγεὶς σκωληκόβρωτος ἀπο-
θνήσκει. Ἀγρίππα τοῦ βασιλέως Ἰουδαίων τελευτήσαντος Ἀγρίππας υἱὸς
αὐτοῦ ὑπὸ Κλαυδίου τὴν ἀρχὴν ἐγχειρίζεται Ἰουδαίων. Ἰουδαίων εʹ
ἀλλόφυλος Ἀγρίππας βʹ ἔτη κγʹ.
ΚΟΣΜΟΥ ΕΤΗ ΕΦΜΣ Τῆς θείας σαρκώσεως ἔτη μϛʹ
Θρᾴκη ἀπὸ τοῦδε τοῦ χρόνου ἐπαρχία ἐχρημάτισε, βασιλεύουσα πρίν.

Νῆσος μεταξὺ Θήρας καὶ Θηρασίας σταδίων λʹ ἐφάνη.
Ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν ἀζύμων στάσεως γενομένης ἐν Ἱερουσαλὴμ συμπα-
τηθέντες περὶ τὰς τῶν πυλῶν ἐξόδους Ἰουδαῖοι ὤλοντο περὶ τὰς τρεῖς
μυριάδας, Κουμανοῦ Ῥωμαίων στρατηγοῦντος καὶ τῆς ὅλης Ἰουδαίας
ἡγεμονεύοντος.
Λιμοῦ κατὰ τὴν Ἑλλάδα γεγονότος μεγάλου ὁ τοῦ σίτου μόδιος ἓξ δι-
δράχμων ἐπράθη.
Τότε καὶ Ἀθηναίοις ἐπεγράφη βωμὸς ἀγνώστῳ θεῷ.
Nicephorus I Scr. Eccl., Hist., Theol., Breviarium historicum de rebus

gestis post imperium Mauricii (e cod. Vat. gr. 977) Page 57, line 6
ἱππικὴν δὲ ἅμιλλαν ἐπιτελέσας τῶν ἀποτμηθέντων τὰς κε-

φαλὰς διὰ τοῦ ἱπποδρομίου ἐπὶ κοντοῦ ἀνηρτημένας ἐξ-
επόμπευε. τοὺς δὲ ἄλλους πάντας αἰκισάμενος καὶ τὰς ῥῖνας
αὐτῶν ἐκτεμὼν καὶ δημεύσας ὑπερορίαις κατεδίκασε.
Ταῦτα οὖν καταπραξάμενος προσκαλεῖται Γερμανὸν τὸν
τηνικαῦτα ἀρχιερέα πέμπτῃ καὶ εἰκάδι τοῦ Μαρτίου μηνὸς
τῆς τρίτης ἰνδικτιόνος, τῇ σωτηρίῳ τοῦ Χριστοῦ ἀναστάσει,
ἐν τῷ Τριβουναλίῳ λεγομένῳ δεκαεννέα ἀκουβίτων, στέφει
τὸν υἱὸν Κωνσταντῖνον εἰς βασιλέα.
Οἷον δὲ κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους περὶ τὰς νήσους
τῆς τε Θήρας καὶ Θηρασίας καλουμένας συμβέβηκεν, αἳ πρὸς
τῷ Κρητικῷ πελάγει κεῖνται, παραδραμεῖν οὐκ ἄξιον. θέρους
ὥρας ἐνεστηκυίας συνηνέχθη τὸν θαλάττιον βυθὸν πλεῖστον
81
ὅτι καπνώδη ἀτμὸν ἐξερεύγεσθαι, ἐξ οὗ ἐπὶ πολὺ πυκνου-

μένου τοῦ ἀέρας πῦρ ἐξαφθῆναι, καὶ μετὰ τὸ πῦρ λίθους
κισσιρώδεις διεκβρασθῆναι εἰς πλῆθος μέγιστον, ὥστε εἰς
εἶδος νήσου τοὺς λίθους συστῆναι, ἑνωθῆναί τε τὴν γὴν
τῇ Ἱερᾷ καλουμένῃ νήσῳ, ἣν δὴ καὶ αὐτήν φασι τῷ ὁμοίῳ
τρόπῳ τοῦ βυθίου ἀναδοθῆναι χώρου, καθάπερ καὶ τὰς
ῥηθείσας λόγος Θήραν καὶ Θηρασίαν νήσους. τῷ ἀπείρῳ
δὲ πλήθει τῶν ἀναδιδομένων λίθων ἀνὰ πᾶσαν κατεστορέσθαι
Nicephorus I Scr. Eccl., Hist., Theol., Breviarium historicum de rebus

gestis post imperium Mauricii (e cod. Vat. gr. 977) Page 57, line 15
Οἷον δὲ κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους περὶ τὰς νήσους

τῆς τε Θήρας καὶ Θηρασίας καλουμένας συμβέβηκεν, αἳ πρὸς
τῷ Κρητικῷ πελάγει κεῖνται, παραδραμεῖν οὐκ ἄξιον. θέρους
ὥρας ἐνεστηκυίας συνηνέχθη τὸν θαλάττιον βυθὸν πλεῖστον
ὅτι καπνώδη ἀτμὸν ἐξερεύγεσθαι, ἐξ οὗ ἐπὶ πολὺ πυκνου-
μένου τοῦ ἀέρας πῦρ ἐξαφθῆναι, καὶ μετὰ τὸ πῦρ λίθους
κισσιρώδεις διεκβρασθῆναι εἰς πλῆθος μέγιστον, ὥστε εἰς
εἶδος νήσου τοὺς λίθους συστῆναι, ἑνωθῆναί τε τὴν γὴν
τῇ Ἱερᾷ καλουμένῃ νήσῳ, ἣν δὴ καὶ αὐτήν φασι τῷ ὁμοίῳ
τρόπῳ τοῦ βυθίου ἀναδοθῆναι χώρου, καθάπερ καὶ τὰς
ῥηθείσας λόγος Θήραν καὶ Θηρασίαν νήσους. τῷ ἀπείρῳ
δὲ πλήθει τῶν ἀναδιδομένων λίθων ἀνὰ πᾶσαν κατεστορέσθαι
τὴν ἐκείνῃ θάλασσαν, ἐνθένδε τε ἀφικέσθαι ἄχρις Ἀβύδου
καὶ τῆς Ἀσιάτιδος παραθαλασσίου. ὑπεκκαίεσθαι δὲ τὸ
προσπελάζον ῥεῖθρον ὡς μηδὲ θιγγάνειν αὐτοῦ τινὰ ἱκα-
νῶς ἔχειν.
Stephanus Gramm., Ethnica (epitome) Page 313, line 16
...Θήβαζε Θήβησιν. Θηγώνιον, πόλις Θεσσαλίας. Ἑλλάνικος πρώτῃ Δευ-

καλιωνείας. τὸ ἐθνικὸν Θηγώνιος.
Θημακός, δῆμος τῆς Ἐρεχθηίδος φυλῆς, ὡς δὲ Φρύνιχος,
τῆς Πτολεμαΐδος. ὁ δημότης Θημακεύς. τὸ τοπικὸν Θημα-
κόθεν Θημακόνδε Θημακοῖ.
Θήρα, νῆσος τῶν Σποράδων, κτίσμα Μεμβλιάρου, ἑνὸς
τῶν μετὰ Κάδμου. ἐν ᾗ τοὺς ἐτῶν νʹ θνήσκοντας οὐκ ἐθρή-
82
νουν, οὐδὲ τοὺς ἑπτά. ἔστι καὶ Ῥόδου πόλις ταπεινή. καὶ
Καρίας ἄλλη. καὶ τῆς Σογδιανῆς ἄλλη. ὁ οἰκήτωρ Θηραῖος
καὶ Θηραία. καὶ Θηραϊκός. τὸ δὲ Θηράσιος ξένον. Θηρασία
γὰρ νησίον, ὡς εἰρήσεται.
Θηρασία, νῆσος ἐν τῷ μεταξὺ πόρῳ Κρήτης καὶ Κυρη-
ναίας. τὸ α μακρόν “μεταξὺ τῆς Θήρας τε καὶ Θηρασίας”.
ὁ νησιώτης Θηράσιος.
Θιβαΐς, τόπος πρὸς τῷ Πόντῳ, ἀπὸ μιᾶς τῶν Ἀμαζό-
νων ὑφ' Ἡρακλέους ἀναιρεθεισῶν κληθεῖσα. πεσεῖν γάρ φησι
τὰς μάλιστα διαφερούσας, Τράλλαν τε καὶ Ἰσοκράτειαν καὶ
Θίβαν καὶ Πάλλαν καὶ Κοίαν καὶ Κοινίαν. ὁ τοπίτης Θίβιος,
ὡς ἀπὸ τῆς Θίβης εὐθείας. ἔστι δὲ ἔθνος βασκαντικὸν καὶ
φθοροποιόν, ὡς Δίδυμος ἐν δευτέρῳ συμποσιακῶν “θανατοῖ
Theophanes Confessor Chronogr., Chronographia Page 404, line 19
Τῷ δ' αὐτῷ ἔτει καὶ ὁ χείμαρρος πλημμυρήσας εἰσῆλθεν εἰς

Ἔδεσαν τὴν πόλιν καὶ πολλοὺς ἠφάνισεν.
ιʹ. γʹ. βʹ. ιβʹ. καʹ.
Τούτῳ τῷ ἔτει ἐπεστράτευσε Μασαλμᾶς τὴν Καισάρειαν Καππα-
δοκίας καὶ παρέλαβεν αὐτήν. καὶ γέγονε θανατικὸν ἐν Συρίᾳ. καὶ
αἱ κάμηλοι τοῦ πρωτοσυμβούλου ἐκάησαν εἰς τὸν ἅγιον Ἡλίαν.
Μαυΐας δέ, ὁ υἱὸς Ἰσάμ, ἐπεστράτευσε τὴν Ῥωμανίαν καὶ ἐμπερι-
πατήσας ὑπέστρεψεν.
Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ ἔτει, ἰνδικτιῶνος θʹ, ὥρᾳ θέρους, ἀτμὶς ὡς ἐκ
καμίνου πυρὸς ἀνέβρασεν ἀναμέσον Θήρας καὶ Θηρασίας τῶν νήσων
ἐκ τοῦ βυθοῦ τῆς θαλάσσης ἐπὶ ἡμέρας τινάς, καὶ κατὰ βραχὺ
παχυνομένη καὶ ἀπολιθουμένη τῇ ἐξάψει τῆς πυρώδους ἐκκαύσεως,
ὅλος ὁ καπνὸς πυροφανὴς ἐδείκνυτο. τῇ δὲ παχύτητι τῆς γεώδους
οὐσίας πετροκισσήρους μεγάλους ὡς λόφους τινὰς ἀνέπεμψε καθ'
ὅλης τῆς μικρᾶς Ἀσίας καὶ Λέσβου καὶ Ἀβύδου καὶ τῆς πρὸς θά-
λασσαν Μακεδονίας, ὡς ἅπαν τὸ πρόσωπον τῆς θαλάσσης ταύτης
κισσήρων ἐπιπολαζόντων γέμειν· μέσον δὲ τοῦ τηλικούτου πυρὸς
νῆσος ἀπογεωθεῖσα τῇ λεγομένῃ Ἱερᾷ νήσῳ συνήφθη, μήπω τὸ πρὶν
οὖσα, ἀλλ' ὡς αἱ προρρηθεῖσαι νῆσοι, Θήρα τε καὶ Θηρασία ποτὲ
ἐξεβράσθησαν, οὕτω καὶ αὕτη νῦν ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ θεομάχου
Theophanes Confessor Chronogr., Chronographia Page 404, line 28

83
Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ ἔτει, ἰνδικτιῶνος θʹ, ὥρᾳ θέρους, ἀτμὶς ὡς ἐκ

καμίνου πυρὸς ἀνέβρασεν ἀναμέσον Θήρας καὶ Θηρασίας τῶν νήσων
ἐκ τοῦ βυθοῦ τῆς θαλάσσης ἐπὶ ἡμέρας τινάς, καὶ κατὰ βραχὺ
παχυνομένη καὶ ἀπολιθουμένη τῇ ἐξάψει τῆς πυρώδους ἐκκαύσεως,
ὅλος ὁ καπνὸς πυροφανὴς ἐδείκνυτο. τῇ δὲ παχύτητι τῆς γεώδους
οὐσίας πετροκισσήρους μεγάλους ὡς λόφους τινὰς ἀνέπεμψε καθ'
ὅλης τῆς μικρᾶς Ἀσίας καὶ Λέσβου καὶ Ἀβύδου καὶ τῆς πρὸς θά-
λασσαν Μακεδονίας, ὡς ἅπαν τὸ πρόσωπον τῆς θαλάσσης ταύτης
κισσήρων ἐπιπολαζόντων γέμειν· μέσον δὲ τοῦ τηλικούτου πυρὸς
νῆσος ἀπογεωθεῖσα τῇ λεγομένῃ Ἱερᾷ νήσῳ συνήφθη, μήπω τὸ πρὶν
οὖσα, ἀλλ' ὡς αἱ προρρηθεῖσαι νῆσοι, Θήρα τε καὶ Θηρασία ποτὲ
ἐξεβράσθησαν, οὕτω καὶ αὕτη νῦν ἐπὶ τῶν χρόνων τοῦ θεομάχου
Λέοντος. ὃς τὴν κατ' αὐτοῦ θείαν ὀργὴν ὑπὲρ ἑαυτοῦ λογισάμενος
ἀναιδέστερον κατὰ τῶν ἁγίων καὶ σεπτῶν εἰκόνων ἤγειρε πόλεμον,
σύμμαχον ἔχων Βησὴρ τὸν ἀρνησίθεον καὶ τῆς ἴσης ἀλογίας ἐφάμιλ-
λον. ἄμφω γὰρ ἀπαιδευσίας ἦσαν ἔμπλεοι καὶ πάσης ἀμαθίας, ἐξ
ἧς τὰ πολλὰ τῶν κακῶν ἔρχεται. οἱ δὲ κατὰ τὴν βασιλίδα πόλιν
ὄχλοι σφόδρα λυπούμενοι ἐπὶ ταῖς καιναῖς διδασκαλίαις αὐτῷ τε
ἐμελέτων ἐπελθεῖν καί τινας βασιλικοὺς ἀνθρώπους ἀνεῖλον καθελόν-
τας τὴν τοῦ κυρίου εἰκόνα τὴν ἐπὶ τῆς μεγάλης Χαλκῆς πύλης, ὡς
πολλοὺς αὐτῶν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας τιμωρηθῆναι μελῶν ἐκκοπαῖς καὶ
Scholia In Aristophanem, Commentarium in plutum (recensio 2)

(scholia recentiora Tzetzae) Argumentum-dramatis personae-scholion sch
plut, verse 925, line 2
βίῳ καὶ τῷ παρόντι κόσμῳ. οὐδ' ἂν μεταμάθοις: “οὐκ

ἂν ἐάσῃς τὸ συκοφαντεῖν καὶ ἀπο-μάθοις αὐτό;” “οὔκουν”, φησί, οὐδὲ
ἐὰν τὸν Πλοῦτον αὐτὸν δοίης μοι καὶ τὸ παρὰ Κυρηναίων προσα-
χθὲν δῶρον Βάττῳ τῷ αὐτῶν βασιλεῖ φυτὸν τὸ πολυτιμότατον, ᾧπερ ἡ
κλῆσις ἦν σίλφιον. οὗτος ὁ Βάττος Θηραῖος ἦν, ἡ δὲ Θήρα καὶ Θηρασία
νῆσοι ἔγγιστα Κρήτης εἰσίν. οὗτος ὁ Θηραῖος Βάττος Ἀριστοτέλης κα-
λούμενος ἦν, διὰ δὲ τὸ τῆς φωνῆς ὑποκεκομμένον βατταρίζον τε καὶ
παρατεθραυσμένον Βάττος ἐκαλεῖτο· τούτῳ μαντευομένῳ περὶ φωνῆς
ἐχρήσθη ταδί· “Βάττ', ἐπὶ φωνὴν ἦλθες· ἄναξ δέ σε Φοῖβος Ἀπόλλων
ἐς Λιβύην πέμπει μηλοτρόφον οἰκιστῆρα”.
Scholia In Dionysium Periegetam, Scholia in Dionysii periegetae orbis

descriptionem (scholia vetera) (olim sub auctore Demetrio Lampsaceno)
Vita-verse of Orbis descriptio 132, line of scholion 2
84
ρηνται, περιηχοῦσαι δὲ καὶ ἀντικτυποῦσαι τῷ ἐπι-

θέοντι ῥοθίῳ. Τὸ δὲ συμπλήρωμα ἔχει ὁ Αἰγαῖος ἄχρι
Τενέδου, ἔξω καὶ πόρρω ἐξ ἑτέρου μέρους αὐτῷ παρα-
κειμένης τῆς Ἴμβρου. Περιφερόμενος δὲ μᾶλλον ἐπὶ
τὰ βόρεια προσομιλεῖ τῇ Προποντίδι καὶ ἀναπαύεται.
Ἡ Ἴμβρος γὰρ ἐπὶ τὰ μέρη τῆς Θρᾴκης· ἡ δὲ πρὸς τῇ
Ἀσίᾳ Τένεδος ἐκ τῆς ἀρχῆς ὁρίζει τὸν Ἑλλήσποντον.
Ἐξ ἐκείνου οὖν τοῦ Ἰσσικοῦ κόλπου τῆς Παμφυλίας
ἐπὶ τὰ ἀρκτῶα μέρη ἐστὶν ὁ Αἰγαῖος πόντος.
Σποράδες νῆσοι· Δονοῦσα, τῆς Ναξίας ἐγ-
γύς· Λέβινθος· Κορσία, τῆς Ἰκαρίας ἐγγύς· Θηρασία·
ἡ Κῶς· Φολέγανδρος, Παρίας ἐγγύς· Ἀνάφη· Σίκινος·
Γύαρος, ἔμπροσθεν Ἄνδρου· Ἀστυπάλαια· Πάτμος·
Λέρος· Νικασία· Μῆλος· Κίμωλος· Πάρος. Σποράδες
δὲ λέγονται, ἐπεὶ πλησίον ἑαυτῶν οὖσαι κατ' ὀλίγον
χωρίζονται καὶ ὥσπερ σπέρματά εἰσι καταβληθέντα.
Οὖρον δ' ἐς Τένεδον] ἀρκτικὸν δηλονότι,
ἐπεὶ ἔχει κόλπον μακρὸν πρὸς ζέφυρον. Ἔχει δὲ τοῦτον
ἔτι κατὰ τὸ ἔμπροσθεν ἑκατέρας πλευρᾶς τοῦ Βοσπό-
ρου· ἀλλὰ τὴν μὲν Τένεδον εἰσιόντι πρὸς δεξιὰ, τὴν δὲ
Ἴμβρον πρὸς ἀριστερά.
Αποσπάσματα από βιβλία
Σαντορίνη: Θήρα, Θηρασία, Ασπρονήσι, Ηφαιστεία Ιωάννης Μιχ..

Δανέζης - 2001 -
Οι αρχές της Αιγαιακής προϊστορίας: οι ανασκαφές στη Θήρα ...Ίρις

Τζαχίλη - 2006 -
Ανώνυμοι χρεοκοπημένοι Χριστόφορος Κάσδαγλης - 2012 - Το κρυφό

και παραπεταμένο αδερφάκι της Σαντορίνης, η Θηρασιά, σας περιμένει
εκεί δίπλα Η Θηρασία ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα της Σαντορίνης
και βρίσκεται απέναντι από την Οία. Η μορφή που έχει σήμερα είναι ό,τι
απέμεινε από τη ...
85
Το νησί κάτω από την ομίχλη Αλέξανδρος Ντερπούλης - 2011 - -

Θηρασιά για δουλειά του δημαρχείου», είπε ο Αντώνης Λαγκαδάς,
«Πατέρα», φώναξε ο Ντομένικο. «Έχω την εντύπωση ότι δεν
παρακολουθείς τη συζήτηση. Τόση ώρα λέμε ότι όλα οδηγούν στο ότι ο
Γιάννος είναι αυτός που κινδυνεύει και εσύ ...
Gennikē statistikē tēs nēsu Thēras- Σελίδα 9Joseph Dekigallas - 1850 -

Εκ δε της παραδόσεως γνωρίζομεν ότι η Θηρασία εις αρχαιοτάτην
εποχήν υπήρχε συνενωμένη μετά της Θήρας, τουθ όπερ επιβεβαιούται εκ
της ομοιότητος κατά τε την φύσιν και διάθεσιν των διαφόρων
στρωμάτων αμφοτέρων των νήσων τούτων ...
Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, ...Iakobos R.

Rankabes - 1854 - - Εν Θηρασία υπάρχει σχολεϊον δημοτικόν Ι7,
τάξεως. ΑΝΑΦΗ, Σποράς μικρά κατ ανατολάς τις Θήρας μακρά χαί
στενή, ίκτεινομίν/) άπ' ανατολών προς δυσμάς· ίι πίρίμετρος αύτης
λογίζεται 16 μιλ. ή νήσος αΰτη ιϊναι άλίαινος και ε/ ει ό'ρη γυμνά, ...
Ta Hellēnika: ē toi perigraphē geōgraphikē, historikē, ...Jakob. R.

Rhangabis - 1854 - - ... της Θήρας αφ' ής απεσπάσθη μετέπειτα, ώς
ομολογεί και ο ίδιος Πλίνιος εν τω αυτό πονήματι (1) κατά τον
Πτολεμαίον η Θηρασία το πάλαι είχε πόλιν αλλά θεωρουμένης της
μικρότητος και της ακαρπίας αυτής, το πράγμα φαίνεται απίθανον αν ...
Hoi kaminades tēs Samou: symvolē stē meletē tēs ...- Σελίδα 19 Manolēs
G. Varvounēs - 1998 - symvolē stē meletē tēs aigaiopelagitikēs
paradosiakēs architektonikēs Manolēs G. Varvounēs. Θηρασία
Αλόννησος Σκιάθος Θηρασία Σκιάθος Θηρασία Σαντορίνη Θηρασία
Σαντορίνη Ίος Θηρασία.
86
Lonely Planet Greece- Lonely Planet, Korina Miller, Kate Armstrong -

2018 - - WORTH A TRIP THIRASIA & VOLCANIC ISLETS
ΘΗΡΑΣΊΑ & ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΈΣ ΝΗΣΊΔΕΣ Relatively untouched in
terms of tourism, Thirasia (population 160) was separated from Santorini
by an eruption in 236 BC. Clifftop Manolas, the main ...
Santorinē- Σελίδα 268Michaēl Ant Danezēs - 1971 - - Χ. ή Θηρασιά καί

τό Άσπρονήσι αποχωρίστηκαν άπό τό κύριο νησί, αλλά οπωσδήποτε
αποτελούν τό δυτικό χείλος του κρατήρα. ΘΗΡΑΣΙΑ Τό νησί, δεύτερο σε
μέγεθος, μαζί μέ τό νησάκι Άσπρο (σχεδόν στή μέση ανάμεσα στή
Θηρασιά καί τό ΝΔ ...
Lonely Planet Greek Islands Lonely Planet, Korina Miller, Alexis

Averbuck - 2018 - Enjoy sweeping views and a delicious menu of local
and Cretan specialities. WORTH A TRIP THIRASIA & VOLCANIC
ISLETS ΘΗΡΑΣΊΑ & ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΈΣ ΝΗΣΊΔΕΣ Relatively
untouched in terms of tourism, Thirasia (population 160) was ...
Proïstorikē archaiologia: meta 820 eikonōn en tō keimenō- Σελίδα

156Panagiōtēs Kavvadias - 1914 - Κατά τήν έκτέλεσιν δηλ. τών
έργασιών πρός τομήν τού Ισθμού του Σουέζ, έργάται έξήγον πορσελάνην
έν Θηρασία καί Θήρα κομιζομένην εις Αίγυπτον: άλλ' έντή έργασία
ταύτη, κατά τό τέλος τού έκ κισσήρεως στρώματος, άπεκαλύπτοντο
λίθοι ...
Stephani Byzantii Ethnicon quae supersunt edidit Antonius ...Stephanus :

Byzantinus - 1839 - ... εν ή τους ετών οκτώ θνήσκοντας ουκ έθρήνουν,
ουδε τους επτά, έστι και Ρόδου πόλις ταπεινή και Καρίας άλλη και της
Σογδιανής άλλη, ο οικήτωρ Θηραίος και Θηραία και Θη20 ραϊκός, το δε
Θηράσιος ξένον, Θηρασία γαρ νησίον, ως ειρήσεται.
87
Geographika- Τόμος 4 - Σελίδα 229 Strabo - 1819 - - Και η μεν Θήρα,

Σαντορίνη νύν καλείται ή δ' Ανάφη, Νάμφιο, - και/ " - - " κατά τον
Σοφιανόν ος της Σαντορίνης τoύνομα, ούτη Θήρα , αλλά τη Θηρασία
προσνέμει. -Στ. 8, Μακρά.] Ίσ.γρ. Μικρά. - Στ. 9, Δίαν.] Την προς τη
Κρήτη, ην Σταν δίαν ...
Pandōra Syngramma periodikon- Τόμος 16 - Σελίδα 5251866 - - Προς

ανατολάς καί έπί τών δύο τρίτων σχεδόν της περιφερείας εκτείνεται ή
κυρία νήσος Θήρα σχηματίζουσα μεγά- λην ημισέληνον' προς το
βορειοδυτικών κείται η νήσος Θηρασία' νοτιοδυτικώς δέ καί μεταξύ τών
δύο τδ μικρδν Ασπρονήσιον.
Strabōnos geōgraphikōn: biblia heptakaideka- Τόμος 4 - Σελίδα 229

Strabo - 1815 - - Και η μεν Θήρα, Σαντορίνη νύν καλείται η δ' Ανάφη,
Νάμφιο, κατά τον Σοφιανόν ος της Σαντορίνης τoύνομα, ου τη Θήρα,
αλλά τη Θηρασία προσνέμει. -Στ. 8, Μακρά.] Ίσ.γρ. Μικρά - Στ. 9,
Δίαν.] Την προς τη Κρήτη, ην Σταν δίαν καλούσι νύν, ...
In Strabonis geographicos libros- Τόμος 4 - Σελίδα 229 Strabo - 1815 - -

Και η μεν Θήρα, Σαντορίνη νύν καλείται ή δ' Ανάφη, Νάμφιο, κατά τον
Σοφιανόν ος της Σαντορίνης τoύνομα, ου τη Θήρα , αλλά τη Θηρασία
προσνέμει. -Στ. 8, Μακρά.] Ισ.γρ. Μικρά. - Στ. 9, Δίαν.] Την προς τη
Κρήτη, ην Στανδίαν καλούσι νύν ...
Eisagōgē stēn poiēsē Elytē: - Σελίδα 468Mario Vitti - 1999 - Στα επόμενα
δύο ποιήματα πρωταγωνιστεί μία «Κόρη Θηρασία» [Θηρασία ή
Θηρασιά = μικρό νησί απέναντι από τη Θήρα, που αποκόπηκε
πιθανότατα από αυτήν], που την εικόνα της έχει εμπνευστεί ο Ελύτης από
τις τοιχογραφίες της Θήρας.
88
Diavazō- Τεύχη 381-384 - Σελίδα 327 1998 - - Ιτη» Κρπικογροψία

ΐΜριλαμ&άνονται όλις μ €πάνυ|κς Βιβλιοκριτικές και ΙιΙλιοπαρουσιά»ιι$
τ«ν «Αληνκών «κοοβιων ηον δημοβκύοντοι στβν ||κρήαο και ικριοοΊκό
τόπο Αρ. 31 Ι Ναιμί««0Η - 30 Μοφί»Ιου 19Τ Βάρος Δ.: Θηρασία (Ε.
Γκίκα, ...
Ho bibliophilos- Τόμοι 11-16 - Σελίδα 8 15 (1864/65), σ. 36-39, 53-57,

83-87. 72. Περί των έν Θηρασία αρχαίων κτιρίων. Επιστολή Ί.
Δεκιγάλλα προς τον κ. Λεδού [Ζ,εάοα.χ], «Χρνσαλλίς», τ. 4 (1866), σ.
645-646. 7$. Περί τοΰ έν Θηρασία άρτι άνακαλυφθέντος άρχαίου
οικοδομήματος.
Epetēris- Τόμοι 3-4 - Σελίδα 2721899 - -εν Θήρα, Θηρασία και ταίς
Καμμέναις. Ε. 120. Crepis foetida L. Κρηπίς η δύσοσμος. Ε. 121. C.
neglecta L. Κ. η κατημελημένη. Ε. 122. C. Dioscoridis L. Εndoptera
Dioscoridis D0. Κ. ή τoυ Διoσκoρίδου. «Αd latus vulcani novae Camini»
κατά τον ...
Joannis Chrysostomi Opera omnia- Τόμος 6 - Σελίδα 298 saint Johannes

(Chrysostomus) - 1612 - - ... έως ά ώ, όπερέφuυ,Cίωής
τώμακαείω"Θηρασία, και τιμής δ σετoίας απέλαυες, οιας αδα αίθε#που
Σπολαύει είκός νιώθεις τίμι εκείνου ζαξιν έχ4, ώ απλύτων διασύτία
Θεόν,ός δπάλα σκτε: εσω,μειζόνως όμφ' πλάονος τε»ποιήσει τη
σπουδήςruύ. o ...
Pandōra: syngramma periodikon- Τόμος 21 - Σελίδα 80 1871 - - . Μαπιθὶ

ανευρέθησαν έτερα κτίρια όμοια τοῖς ἐν Θηρασία' αλλα τούθόπερ νομίζω
πολλού λόγου αιειον, ἐστὶ τδ έν τῷ γνιπέδω του αξιοτίμου Κ. Γ.
Κανακαρτι ανακαλυφθέν είνα· μα, ού ό έσωτερικας τοϊχος έστὶ
κειρισμένος έκ ...
89
Hestia- Τόμος 8 - Σελίδα 752 1879 - - Θηρασία.., ίστορικόν διήγημα

Εύγενίου Σύη, μεταγλωττισθέν ύπό 11.ίΟρφανίδου. 'Εν ,Λλεξανδρεία..
Τύποις Ξ. Ν. Σά.λτη 1879. Τιμάται φράγιιων 8, καὶ εύρίσκεται παρα τῷ
φαρμακείῳ τού μεταφραστού. 1959. Παναγιώτου Σοιότσου ...
Smyrnē: hē Smyrna stē zōē henos daskalou : apo tis ..- Σελίδα 20
Margarita I. Isēgonē - 2006 - - Έτσι ο Μπαρότσι για τις ((ανεκτίμητες»
υπηρεσίες του ανταμείφθηκε με δύο από τα πετράδια, τη Σαντορίνη και
τη Θηρασία... Ορμητήριό του πια ήταν το κάστρο του Σκάρου στη
Σαντορίνη.4 Οι απόγονοί του, αχόρταγοι κατακτητές, επέκτειναν την ...
Αρχαιολογικον δελτιον- Τόμος 62 - Σελίδα 26 2007 - - Επιφανειακή

έρευνα στη νήσο Θηρασία σε συνεργασία με την ΚΑ' ΕΠΚΑ.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κατά το 2007 χορηγήθηκε άδεια
διεξαγωγής των εξής αρχαιολογικών ερευνών, Εργασίες συντήρησης-
στερέωσης των κτισμάτων που ήρθαν ...
Geōrgraphikōn vivlia hepta kai deka ekdidontos kai ...Strabo - -
Epitomo geōgraphiko lexiko tēs Hellados- Σελίδα 259 Michaēl

Stamatelatos, Phōteinē Vamva-Stamatelatou - 2001 - Θήρα. Θηρασία.
Ασπρονήσι. Νέες εκρήξεις αργότερα σχημάτισαν τις δύο νησίδες: το 46
μ.Χ. την Παλαιά Καμένη, το 1707 μ.Χ. τη Νέα Καμένη, γεγονστα. Τέλη
7°° π.Χ. αι. Θηραίοι ιδρύουν αποικία στην Αφρική, στην Κυρήνη, τη
σημ. Λιβύη ...
Lexikon historikomythikon kai geographikon ...- Σελίδα 163 Daniel

Demetrios Magnes - 1834 - Θημακος, δήμος της Αττικής, εκ της
Ερεχθηίδος φυλής (ΚάτΟ ΕΧ» Θημακεύς). ή Θηρασία (Σαντορήνη) , μία
90
εκ των Σποράδων νήσων του Αιγαίου πελάγους (Κάτοικ. Θηραίος, και

Θηράσιος). Θησεία, εορτή των Αθηναίων, πανηγυριζομένη κατά ...
Geōgraphia neōterikē- Σελίδα 7 Daniēl Philippidēs - 1791 - - zà όποία

εἶναι άναντῷ τα ο ενέκας, φιλόσοφος 'rωμάos, καὶ και γε τα αὖ; καὶ τῶν
καρ τι καὶ ἦσo: Θηρασία τώρ= Σατορήνη, forodosia zos" : τὰ μάτια :των
oα τω, έκεf οπαι τα προτητερα Şάς λασσα μόνον. Την εἶχον λοιπὸν οί
άνθρωποι τότε ...
Geographi Græci minores ex recensione et cum annotatione

G. ...Gottfried BERNHARDY - 1828 - Λέβινθος, Κορασσία, τής Ικαρίας
εγγύς. Θηρασία. “Η Kώς. Φολέγανδρος, Παρίας εγγύς. Ανάφη. Σίκινος.
Γύαρος, έμπροσθεν “Ανδρου. τό Πρεπέσινθον. Λέρος, Νικασία. Μήλος.
Κίμωλος, Πάρος, Σποράδες δε λέγονται, έπει πλησίον εαυτών ούσα ...
Strabon Peri geographias- Σελίδα 9 Estrabón, Andrea Torresano

(Venecia) - 1516 - - 12 θέμις ιχαία 189.5ο θεός μεγαλκ 2ο, 13 θήρη 1;"ι.,
2 θησείον 173,4 θύζαι 188.43.189.12. Θηρασία 211-4! θίσβη 179.27.
θούλη 88.18 θούριοι 11;", "2 θοννάται 138.4ι θονεία 157.48 θέειρος 174.
ΙΟ θόαο ποταμός 196.49 θυαινίσοι 2ΟΟ2 Ο ...
Strabonis Rerum geographicarum libri XVII: Ad optimorum ...Strabo -

1829 - - ... η Θήρα διακοσίων ουσα την περίμετρον σταδίων κειμένη δε
κατά Δίαν νήσον την προς Ηρακλείω τώ Κνωσσίω διέχει δε της Κρήτης
εις επτακοσίους σταδίους πλησίον δ' αυτής ή τε Ανάφη και Θηρασία.
Ταύτης δ' εις εκατον απέχει νησίδιoν Ίος, ...
Geōgraphia palaia kai nea: syllechteisa ek diaphorōn ...Michaēl Mētros -

1807 - - γεται, πλησίον έσα της Λιπάρας, εις διάσημα μιλίων ί. ,
εκαλείτο πρότερον Θηρασία κατά τον Πλίνιον 2. αύτη. ερδίγεται φλόγας:
91
Στρογγύλη, κοινώς Στρομπόλι , πυροβίλος ο άντ", απέχει της Αιπάρας

προς ανατολάς το. μίλια, όσα μίλια είναι και η ...
Geōgraphia methodikē kai katagraphē hapasēs tēs oikumenēs Dionysios

Pyrrhos - 1834 - Προς δύσιν ταύτης είναι νησίδιον τι Θηρασία
καλούμενον κατοικημένον, και προς νότον ταυτης είναι άλλο μικρόν
Ασπρονήσι, ί, μιλίων έχει την περιφέρειαν, μεταξύ αυτών κεινται και
άλλα τρία μικρότερα, όπου σχηματίζεται ο βαθύς αυτών λιμήν, ...
Herodiani scripta tria emendatiora- Σελίδα 405Aelius Herodianus - 1803

- θυμός θύω Ε. Μ. θύω 457, 56. θώραξ Ε. Μ. 460, 55. θέσπεια. Θηρασία
Α ? θρυάσιον (2). θέμις Lasc. 140. θυγάτηρ Α. θριαί Α. θαλύσια Α.
θρηίκιον Α. "Ιάσων Ε. Μ. "Ιασος 464. ίδρύω Ε. Μ. 466, 37. ΐζω Ε. Μ.
ίζευ 469, 34. ίξεύω Ε. Μ. 471, 53.
Strábwnos gewgrafikŵn biblía ĕptakaídeka, ēkd. kaì ...- Σελίδα

290Strabo, Adamandios Koraēs - 1815 - - Ες-ί δέ μακρά ή Θήρα,
διακοσίων ούσα τήν περίμετρον ς-αδιων, κειμένη οέ κατά Δι'αν νήσον
τήν προς Ηρακλείω τω Κνωσσιω· διέχει δέ τής Κρήτης εις επτακόσιους
ς-αδι'ους· πλησίον σ° αυτής η τε Ανα'φη καϊ Θηρασία. Ταύτης δ' εις
εκατόν ...
Strabonos Geografikon Biblia eptakaideka- Σελίδα 290 Strabon - 1815 -

Εφ δε μακρα η Θήρα, διακοσίων οἶισα την περίμετρον ς·αιΐίων , καμένη
δε κατα Διοιν νησον την προς Ηρακλείῳ τῷ Κνωσσίῳ· διέχει δὲ τη;
Κρήτη; εἰ; έπτακοσίουε ι·αδίους· πλησίον δ) αὐτη; η τε Ανάφη καὶ
Θηρασία. Ταύτης δ, είς ἑκατὁν απέχει ...
92
Geōgraphikon: vivlia heptakaideka- Σελίδα 421Strabo, Adamantios

Koraēs - 1815 - - Θήρα, ν. ή πρότερον Καλλίχτν?, 347, 4^4» 837- « περί
Θήραν νήσοι , 57 Θήραΐοι, 807 Θήρας Ό Αϋτεσίωνος, 347 Θηρασία, ν.
484 αϊ περί Θήρα- σίαν νήσοι, 57. θησαυροί χρημάτων έν τή -Κελτική,
88.--Τΐ7ράνου κα'ι Αρ- ταουάσίου , 520.
Strabonos Geographikon bibloi 17. Strabonis Rerum ...- Σελίδα 99

1707 - -
caΡ. 35. 1. 4. Θήραν και Θηρασία , νήσεςιδρυμένα, εν τω μεταξύ πόρω
Κρήτης και Ά (ών και Θήρα μητρόπολις εςι της Κυρήνης ) τα g Τheraβα
injuίi, in ficto βιir, zuod είt inιςr Cretam & Gyrtncm (4uarum Τhες "... -
θπικλύσεων, και τι τοϊέτων παθών, ...
Oikonomikos tachydromos- Τόμοι 2113-2121 - Σελίδα 78 1994 - -

Αχαΐας, ορισμένοι δήμοι και κοινότητες του ν. Καρδίτσας και η ζώνη της
Λαυρεωτικής Επίσης τα νησιά Ρόδος (πλην της πόλης της Ρόδου σε
βάθος 15 χλμ. από το νομαρχιακό κατάστημα), Θάσος, Θηρασία,
Αμοργός, Κουφονήσια, Σχοινούσα, ...
Themis: hebdomadiaia dikastike ephemeris ekdidomene en Athenais

1910 - - ... διότι α) ο Ν. ΣΟΖ σύν, άλλοις 37 νόμους (Αϊτιολογ. έκθεσης
Υπουργού Οικονομ. 15 Ιουλίου 1892) συμπτυχθείς εν ταις διατάξεση του
Νόμου ΒΠ δεν ισχύει ή μή τοπικώς μόνον έν Θήρα και Θηρασία,
μετερρυθμισμένος όμως δι' άλλων διατάξεων ...
93
Stephanus Byzantinus- Τόμος 1 - Σελίδα 206- Stephanos (ho Byzantios) -

1825 - - Θηρασία, νήσος εν τω μεταξύ πόρω Κρήτης και Κυνουρίας, το
α μακρόν μεταξύ της Θήρας τε και Θη8ορασίας, ο νησιώτης Θηράσιος.
Θίβα, τόπος πρός τό Πόντω, από μιάς των Αμα. ζόνων ύφ' Ηρακλέους
αναιρεθεισών κληθείσα πεσείν γάρ φασι ...
Tesoro de las tres lenguas, Francessa, Italiana y Española- Τόμος 1 1609 -

- (ιιιαπάοο./οπο .ι°.ω»..ι έ: Μιά:: Οκιαά"πω |οιβωθί.ιδ|οξ Θηρασιά &ι|ισ
Θ με αι!οιο άασίω μη" ψ Ι"ζω.«Μ,νπο :ιπιι·παιο ωιο Ιπάιο
οοειάοπιαιο,ΕπιιΙο πάνπο "πω, ο ιποπτοπο,οποεοποια Η ριοι- α Βοιιιιιιια.
Οιιαιποιίιιο , θιο μιά μι" ι "ο Ριοοιοιο Βιιαπισ..
Stephanos peri poleon Stephanus Byzantius - 1502 - - ... της συγό)ανής

άλλη ο οικήτωρ,θη ραίος,και Θηραία,και Θηραϊκός, οι
διθυράσιος,ξένον θυρασία rfνησίον,ώς ερήσιτα, Θκρασία,νήσοσ εν τω
μεταξύ τούρω κρότησ, κ) κυρίμαίας το.α μακρόν μδαξύ της Θήρας τα,κ)
Θηρασία, ο νησιώτης, θηράσιor.
Archaiologikon deltion: Chronika. Meros B 2007 - - Επιφανειακή έρευνα

στη νήσο Θηρασία σε συνεργασία με την ΚΑ' ΕΠΚΑ.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κατά το 2007 χορηγήθηκε άδεια
διεξαγωγής των εξής αρχαιολογικών ερευνών, Εργασίες συντήρησης-
στερέωσης των κτισμάτων που ήρθαν ...
Georgiou tou Kedrenou Synopsis historion. Georgii Cedreni ...- Τόμος 1

1729 - - μέσον δε 3 τηλικέτg πυρός , νήσος απογεωθείσα λεγομένη ιερά
νήσω σωήφθη , μήπω το πρίν εσα . 2 Ο α και αλ' ως αι τηρορρηθείσα
Θήρα το υ Θηρασία ποτε εξεΛ βράθησαν , έτω έ αύτη ...
94
Appendix ad thesaurum graecae linguae ab Hen. Stephano ...- Daniel

Scott - 1746 - - Lib. Χ. Ρag,4 5 Ι. Ε. Ητ' ΑιIυπjιη βοσκει λινελκος χλαινα
Θήραβος τσέδη. Θηραϊκος. Vide infία Θηραιο. Θηραιος. Sίφb. Ενα pag.
396. D. Θήρα, νησος-- ο οικήωρ Θηραί., - και Θηραϊκη. Θηβασιος. . .
Sfeph. Βyzanz. pag. 397. Α. Θηρασία, νησGυ ...
Liber de metris poeticis ; Joannis Tzetzae Exegesis in ...- Σελίδα 167-

Draco Stratonicensis - 1812 - 9έμις 47, 12. θέναρ 4ο, 578 95, 8. -
9ερσίτης 46, 8. Ά Άρά συλλαβή 147, 18. θέσ4ς 153, 27. - - Θέσπεια 47,
7. Θεσπία 47, 7. Θέτι δοτική 46, 11. Θέτιν 66, 26. θεώ, θεάσω 14, 22.
Θήβαζε 41, α. 1ο7, 8. θηγυλις 75, 22. Θηρασία 47, 9. θηρίον 57, 23.
Constantinus Porphyrogenniti Imp. libri duo De Ceremoniis ...1754 - -

lorum, Petrus,coeliclaviger, et Paulus, gen-D 2ο Α'Από την Θήρα και
Θηρασία έως τα Χgίτιαr Η τέ Λογοθέτε προς αύτες έρώ"ΑΙnterrogatio
Logothetae ad eος Ppis. Illinc ad Ta Chriftiana Illinc ad Dium 80. Illinc
ad Cretam , ' ' . 12. . . . . Summa ...
Dionysius Periegetes: Graece et Latine- Σελίδα 333- Gottfried Bernhardy

- 1828 - - Λέβινθος, Κορασσίαι, της Ικαρίας εγγύς Θηρασία. Η Κως,
Φολέγανδρος, Παρίας εγγύς. Ανάφη. Σίκινος. Γύαρος, έμπροσθεν
"Ανδρου, το Πρεπέσινθον. Λέρος, Νικασία. Μήλος, Κίμωλος, Πάρος,
Σποράδες δε λέγονται, έπει πλησίον εαυτών ούσαι ...
Strabonis rervm geographicvm libri XVII.- Τόμος 4 - Σελίδα 305- Strabo

- 1806 - - "Εσι δε μακρα ή Θήρα " διακοσίων εσα την περίμετρον
5αδίων κειμένη δε κατα Δίαν νήσον την προς Ηρακλείω τω Κνωσσίω'
διέχει δε της Κρήτης εις "επτακοσίους σαδίους πλησίον δ' αυτής ή τε
Ανάφη και Θηρασία, " Ταύτης δ' εις εκατον απέχει ...
95
Opera omnia, quorum quaedam in hac editione primum parent. ...-

Johannes “van” Meurs - 1745 - - Λήμν(3-, Σκύρ6 , ΜήλΘ- , Αμολγος,
Θήρα, Θηρασία, και Ρύνεια. άκ οίδα δε, Κυκλάδων εισι πάσαι, διά το
είναι αυτάς προσγείας, και τη Ελλάδι συνομoρέσας. το δ Αιγαίον
πέλαγG- βαρύπλεν έσι, ο δυστσέρατον, κ' κύματα μακρά, κι όρεσιν ...
Variae lectiones e codice Stephani Byzantii Rehdigerano- Franz Passow -

1824 - - Θηραϊο: Β. Θηρασία: - πόρρω Κρητη: Ε. αναιρεθεισών -
Τραλλίαν τε καὶ 'Ι. Ε. 698 βαν - οπο.: Ρ. 809. Α. βασκανιτικόν -
πλησιάζει. - εἰ: θάλασσαν ριφθέντα Β. εκατόν περιηγ. Ο. Θινήτη: Β.
πολυτρήρωτα τε Θήσβην - ωσβη: - Θησβαϊο: - Θησβαίων, ...
Grieksch-Nederduitsch woordenboek der mythologische, ...- Gottlieb

Christian Crusius - 1838 - - Θηρασία . ή
Tou en hagiois patros hemon Theophanous Chronographia- Σελίδα 269-
Teófanes (Santo), Jacques Goar (O.P.), François Combefis (O.P.) - 1729 -

-
... Λ' ρηθείσαι νήσοι Θήρα τε , κ) Θηρασία ποτε cξεβρά6" « \ - / θησαν,
έπω κι αύτη νuυ επί το χρόνων τό θεομά / . Α W, Ο " "ν / γ) \ « W και
χκαι Λέοντος δς τίμύ κατ' αυτό θείαν οργίω υπέρ αυ- y / Μ Ο το
λογισάμψος, αναιδέςερον κατα ήo αγίων ή ...
Ταυτότητες και φύλο στη σύγχρονη Ελλάδα: ανθρωπολογικές ...1998 - -
Martyries apo tē Santorinē, 1573-1819: ekthesē historikōn ...Agamemnōn

Tselikas - 1985 - -
96
GTà Ĕllyniká- Σελίδα 222 Iakōvos G. Rhizos Rhankavēs - 1854 - - ...

αναμφισβητήτως οτι ί ν^βος αδτπ τδ πάλαι άπετέλει μέρος της Θήρας
άφ' η; άπεσπάββϊΐ μετέπειτα, ώ; ομολογεί χαι 6 ίδιος Πλίνιος έν τω αύτφ
«ονήμβτι (Ι)- κατά τον Πτολεμαϊον ή Θηρασία το πάλαι είχε πόλιν' άλλα
θίωρουμί'νης τί μικρότητο; ...
Kykladika: - Σελίδα 362 Antōnios Mēliarakēs - 1874 - Εκ των αρχηγών

δε της στάσεως ο μεν Αγαλλιανός ριφθείς εις ") Ο Κεδρηνος εγίνωσκεν
ότι και αυτή η Θήρα και Θηρασία ήσαν γέννημα τοιούτου φαινομένου,
λέγων ,,ώς η προβρηθείσα Θήρα το και Θηρασία ποτέ απεβράσθησαν,
ούτω και αύτη νύν ...
Ορυχεία στο Αιγαίο: βιομηχανική αρχαιολογία στην Ελλάδα Νίκος

Μπελαβίλας, Λήδα Παπαστεφανάκη - 2009 -
Ή αλλη Ελ́λαδα, 1950-1965- Κωνσταντινος Μεγαλοκονομος, Αριστειδης

Μαραγκοπουλος - 2007 -
Mykenisch-griechische Personennamen. - Göteborg 1958: ...Oscar

Landau - 1958 - τέρας, τερατεία, τε- ρατίας; να 1: Θηρασία; Ο0 5.4:
Θηρασία (§βο§Γ.); ΙιΡ: ,,Ηυηί- Γβββ, Ββαβί-Οοάάβββ"; Τ\ν 155:
ΤβίΓθβίβ.β) (}β-τα-βί-)ο |ΓΗ.Ρηρασίω? (νθ 1: Θηράσιος, -οι; νθ 2:
Θηράσιος, ϋαί.) (}β-τβ-τηα-ο (νθ 21): ?Οβη. νοη Τηλέμα(ς), ν§ΐ.
Stravōnos Geōgraphikōn: vivlia heptakaideka- Τόμος 2 - Σελίδα 290

Strabo - - Ετι δε μακρά ή Θήρα, διακοσίων ούσα την περίμετρον ταδίων,
κειμένη δε κατά Δίαν νήσον την προς Ηρακλείω τώ Κνωσσίω, διέχει δε
της Κρήτης εις επτακοσίους ταδίους πλησίον δ' αυτής ή τε Ανάφη και
Θηρασία. Ταύτης δ' εις εκατόν απέχει ...
Meletiou geōgraphia palaia kai nea: syllechtheisa ek ...- Σελίδα 35

Anthimos Gazēs - 1807 - - Η Θηρασία Νήσος λέγεται κοινώς
Σαντορίνη, ήτοι "Αγία Ειρίαύη, η οποία καίτοι το πάλαι μία ο σμυεχής 3.
97
καισα, διηρέθη όμως υσό σεισμών εν έτει μέρες αυτής καταποντιθcύτος,

όπε έγινε ...
Annuaire Statistique de la Grèce- Σελίδα 46 1997 - - ... Απατο Αντίπαρος

— ΑιΚΙρβιτ» Γοαμθουσσα — ΟΓβιηνουίίβ Γύαοος— Υ«γο5 Δεσποτικό
— [3«ρσπκο Δήλος— ΓΜΙοε Διδύμη — ΓΛανητΙ Δονούσα — Οοποαχω
Δύαβατσν — ΠνχνεΛοη Ηράκλεια — ΙπιΙιΙιβ Θήρα— ΤΗίη Θηρασία—
ΤηίΓβαΙ» Ίος ...
Nea estia - Τεύχος 658;Τεύχη 660-664 - Σελίδα 90 1954 - - "Αμα

στρίψαμε τόν κάβο της Μαύρης Πέτρας, είδαμε άπό τή μιά τή Θηρασιά
καί τό Άσπρονήσι κι άπό τήν άλλη τήν Οία, τήν "Απάνω Μεριά της
Σαντορίνης. Ι Ή Θηρασιά είτανε θαρρείς χιονισμένη στίς κορφές της κι
έμοιαζε νησί άπό κιμωλία ή άπό ...
Y̆merológion perì tŷs ēn ḗtei 1866 katà tàs nýsous ...Joseph ekigallas -
1881 - (23) Μετά παρέλευσιν έτών τινων άπό της άνευρέσεως τών έν
Θηρασία προίστορικών τούτων κτιρίων, ευρέθησαν έ'τερκ όμοια έν
'Λκρωτηρίω Θήρας, ά κατ' έμέ ομως είσΐ μετα ζΐ- νεστέρας εποχής τών
τής Θηρασίας καΐ τό δέ εικάζω ου μόνον διο'τι ...
Synagōgē neōn lexeōn hypo tōn logiōn plastheisōn: apo tēs ...Stephanos
A. Koumanoudēs - 1900 - - Άγνοών τήν καταγωγήν τής λέξεως, χαί ιδίως
αν είναι λαϊκή, αρκούμαι ν' αναγράψω τά έξης τοΰ αύτοΰ Δεκιγάλλα ( έκ
Χρυσαλ. 30 Όχτ. 06): έχ τών έν Θήρα και Θηρασία στιβάδων ή
στρωμάτων άσπης κα- τασχευάζουσι τήν προς οιχοδομήν κονίαν, ...
Οδυσσέας Ελύτης: Ho poiētēs kai hoi hellēnikes

politismikes ...Eratosthenēs G. Kapsōmenos, Panepistēmio Iōanninōn.
Philosophikē Scholē - 2000 - Στα δύο επόμενα ποιήματα πρωταγωνιστεί
μία «Κόρη Θηρασία» [Θηρα- σία ή Θηρασιά = μικρό νησί απέναντι από
τη Θήρα, που αποκόπηκε πιθανότατα από αυτήν] , που την εικόνα της
έχει εμπνευστεί ο Ελύτης από τις τοιχογραφίες της Θήρας.
98
Enkyklopaideia Domē enchrōmē: holes hoi gnōseis gia holous Domē

(Firm) - 1969 - - Συχνά μέ τόν όρο Σαντορίνη εννοούνται και τά
ηφαιστειογενή νησάκια, μέ τά όποια αποτελούν σύμπλεγμα: Θηρασία (9
τ.χλμ.. 391 κάτ.), 'Ασπρονήσι, Παλαιά και Νέα Καμένη. Διοικητικώς ή Σ.
αποτελεί επαρχία τοΰ νομού Κυκλάδων ...
Nea Hestia- Τόμος 57 - Σελίδα 901955 - - "Αμα σιρίψαμε τον κάβο της
Μαύρης Πέτρας, είδαμε από τη μια τη Θηρασιά και το Ασπρονήσι κι
από την άλλη την Οία, την Απάνω Μεριά της Σαντορίνης. Η Θηρασιά
είτανε θαρρείς χιονισμένη στις κορφές της κι έμοιαζε νησί από κιμωλία ή
από 90 ...
Kythniaka ētoi tēs nēsou Kythnou chōrographia kai historia ... Σελίδα 7
Antōnios N. Ballēndas - 1882 -
Ephēmeris tēs kyvernēseōs tou vasileiou tēs Helládos 1904 - -

Population de la Grèce au recensement du 19 mars 1961: ...Ethnikē
Statistikē Hypēresia tēs Hellados - 1962 - "Αγιο; Γεώργιο;, ό Κοινότη;
Θήρα; 1. Θήρα, ή Κοινότη; Θηρασία; (έπί τη; ομωνύμου νήσου) 1.
Θηρασία, ή 2. Άγριλιά, ή 3. Ποταμό;, ό Κοινότη; θολαρίων (έπί τή;
νήσου Άμοργου) 1. θολάρια, τά Κοινότη; "ίου (έπί τή; όμωνύμου νήσου).
Neoellēnikē geōgraphikē philologia: ētoi, Katalogos tōn apo ...
Antōnios Mēliarakēs - 1889 - -
Hē Lexē- Τεύχη 105-106 - Σελίδα 780 1991 - - Στό πεζό του Μυρίσαι τό
"Αριστον είναι χαί πάλι ή Κόρη Θηρασία. Ή παρουσία της
προετοιμάζεται στό προηγούμενο ποίημα, δπου ως «μικρή Κουμπώ»
φωτίζει τό τοπίο της φυχής του. Ή Κόρη Θηρασία, δπως ή Παρθένος
Μαρία, μέ απλωμένο ...
99
Sancti Patris Nostri Basilii ... Operum tomus II: qui ...- Σελίδα 1006-
Basilio (Santo, Obispo de Cesarea), Michel Sonnius (París) - 1518 - Ντζη
της αγαθής Σχη, τα μεγαλ" 2 Ι Η "ν Η απηλαύσαμου Θηρασία, ή σής
λογιόπ, τος ή έπιδημία, πωεχάς ημίν κινώ μό αύζ δε τίπ έζημιώθηκαν
φερθέντε, τι και χυπ, χοντος, Σλλ' ζήί"τα άπαξ ίΐμάν ο δ% τύ Αιιατί.
Αtcumilla άοος 5 Α Ν Ο Τ Ι ΒΑS I L ...
Thesaurus antiquitatum et historiarum Siliciae, quo ...- Σελίδα 503-

Joannes Georgius Graevius - 1723 - - ... fit a genuino Τhermg/a. nifi forte
iple Pliniu, erravcrit, hanco/foliam Τhermg/am co nomine indigitans, quo
infila inter Cretam & Gractiam celebratiffima diccbatur Gracis literis
Θηρασία. Caterum de Τherme//ά inίula ita canit poeta ΑΕneid. Lib.
Genike statistike tes nesu Theras ... Σελίδα 9 1850 - κρατήρος συνέβη
ύφεσίς τις και καταποντισμός του προυπάρχοντος εδάφους, Εκ δε της
παραδόσεως γνωρίζομεν ότι η Θηρασία εις αρχαιοτάτην εποχήν υπήρχε
συνενωμένη μετά της Θήρας, τουθ όπερ επιβεβαιούται έκτής όμοιότητος
κατάτε την ...
Aegean : people and places: Eustratios Tsoulellēs, Greece. Hypourgeio

Aigaiou - 2000 -
Panos Gabalas, mia phōnē olo phōs: o megalos bardos kai to ...-
Dēmētrēs Maniatēs - 2018 -
Ψαρευοντας στις ελληνικες θαλασσες: απο τις μαρτυριες του ...Δημητρης
Δημητροπουλος, Ευδοκια Ολυμπιτου - 2010 -
Οι Πολιτισμοί του Αιγαίου κατά τη νεολιθική και την Εποχή ...René

Treuil - 1996 -
Νησιά του Αιγαίου: αρχιτεκτονική Dēmētrēs Philippidēs - 2003 -

100
RUchenîya zapiski. Red. I.I. Sreznevskìĭ. Kn. 1-7, vîp. 2 Σελίδα 938
Akademiya nauk SSSR otdel. russ. yaz. i slovesnosti - 1861 - - θερμούτις
81. θερμόπολις 818. Θεσσαλία 18, 29, 40. θεσσαλονίκη 18, 402, 475,
579, 589, 626. 627, 669, 713, 725, 771, 783, 907, 90Κ. θευδάς 239.
θηβαίς 40, 257. θήρ ποταμός 448. Θήρα ΟΤΓΙ θράξ 39, 446, 517, »ήσο;
Τ 242 = Θηρασία. θηρίο ...
Georgii Monachi, dicti Hamartoli Ghronicon (sic) ab orbe ...- Σελίδα 938
Georgius (monachus.), Eduard von Muralt - 1859 - ... 402, 475, 579, 589,
626, 627, 669, 713, 725, 771, 783, 907, 908, θευδάς 239. θηβαΐς 40, 257.
θηρ ποταμός 448. Θήρα ΟΎΤΙ θράξ 39, 446, 517, νήσος. Τ. □. 242 =
Θηρασία. θηριοΰσα 784. θοβελ ί^ΙΠ β, 39. Θουκυδίδης 117, 205.
θουρας ...
Chronikon syntomon ek diaphorōn chronographōn te kai ...Georgius

(Hamartolus) - 1863 - - Θήρ ποταμός 448. Θήρα b-η Θράξ 59, 446, 517,
νήσος 242- Θηρασία. Θηριούσα 784. Θόβελ 9-Υπ 5, 59. Θουκυδίδης
117, 205. Θούρας 9 - θουρός "Αρης 448. Θράκη 11, 28, 40, 175, 499,
517, 562, 657, 757, 824, 855. Θρακήσιοι 740, 756, 850, ...
Γεωγραφια της Ἑλλαδος ἀρχαιας τε και νεωτερας ... Ἐκδοσις ...Joannes

N. VALETTA - 1851 - 2,303. ' 24,84 9. ΕΠΑΡΧΙΑ ΘΗΡΑΣ. Δῆ!ιοι.
Π.ἰηθυσμός. - .... .-.- εἴ -8 Ι) Θήρας . . . . . '7,002. 2) Καλλίστης . . . . .
0,88Ι . 3) Θηρασία; . . . . . 32 3. Ι) λμ.ορ·νοϋ . . . . · . · 3,04 Ι. 5) ϊ... . . . . .
2,ω4. θ) Ανάφης . . . . . ΙΙΙ 3. 24,Βνο. ΒΙΙΑΡΧΙΑ ΜΗΛΟ-ΙΙ. Δῆμοι.
101
Chronicon breve quod ex variis chronographis et ...- Σελίδα 1297

Georgius : Hamartolus - 1863 - Georgius : Hamartolus. Θηβαίς 40, 257.
Θήρ ποταμός 448. Θήρα Θράξ59, 446, 517, νήσος 242 - Θηρασία.
Θηριούσα 784. Θόβελ 92η 5, 59. Θουκυδίδης 117, 205. Θούρας 9 -
θουρός "Αρης 448. Θράκη 11, 28, 40, 175, 499, 517, 562, 657, ...
Historia tēs nēsou Syrou: apo tōn archaiotatōn chronōn ...- Σελίδα 9 1874
- - ... Φοινίκης έλθόντων κατόπιν μετά τήν κάθοδον τών Ηρακλείδων,
άποσταλέντος υπό τών Λακεδαιμονίων τοϋ Θήρα, μετ' αποικίας
Λακεδαιμονίων και Μι- νυών, μετωνομάσθη ή νήσος Θήρα, (1) Ή δέ
Θηρασία επίσης ύπό Φοινίκων ώκίσθη. λεκτον.
Herodiani Technici reliquiae: Praefationem et Herodiani ...- Σελίδα 294

Aelius Herodianus, August Lentz - 1867 - - Κυπαρισσία 5 πόλις της
Τριφυλίας. Θηρασία νήσος έν τω μεταΕύ πόρω Κρήτηε και Κυρηναίαε,
το ά μακρόν «μεταξύ της Θήρας τε και Θηραείαε». Ά ρ αχώ ε ία πόλιε
ούκ άπωθεν Μαςςαγετών Οτράβων ενδέκατη (ρ. 513) ήτιε και Κωφή ν
έκαλεΐτο.
Buzantinai Meletai: Peri Pègôn néoellènikès ethnothètos- Σελίδα

223Spyrídon Zampélios - 1857 - - Μέσον δέ τοϋ τηλικούτου πυρός,
νησίς τις, μτίπω τδ πρίν ούσα, άνέδυσε τών υδάτων, καΐ συνητ φθη τη
λεγομένη ίερα νησω καθ' 6ν τρόπον και ή νήσος αυτη, καΐ αί
προρρηθεϊσαι Θνίρα καΐ Θηρασία ποτέ έζεβράσθνισαν. Τά δέ
προσπελάζοντα ττ, ...
Chronographia- Σελίδα 815Theophanes (Abbas Agri et Confessor) - 1863

- ... κισσήρων ιὶπιπολαζόντων 'Η γὲμέι.ν· μέσον διὶ τοῦ τηλικούτον πυρος
νήσος άπογεωθεῖσα τή 'Ιερά λογομέν·ρ νήσῳ συνήιρθή, μήπω το πρὶν
οὺσα, άλλ' ως .8 αι (32) προρρήθεὶ'σαι νήσοι ", Θήρα καὶ Θηρασία "
ποτέ ἐξεόράσθήσαν, οὺτω ...
Georgii monachi dicti Hamartoli chronicon ab orbe condito ad ...Georgius

(le moine, dit Hamartolus.) - 1859 - ... 475, 579, 589, 626, 627, 669, 713,
725, 771, 783, 9o7, 908. Θευδας 239. Θηβαίς 40, 257. Θήρ ποταμός 448.
102
Θήρα DΤη"Γη Θράξ 39, 446, 517, νήσος τ 242 = Θηρασία. Θηριούσα
784. Θόβελ ΡΞΗΓη 5, 39. Θουκυδίδης 117, 205. Θούρας 938.
Stranonis geographien, 1- Σελίδα 573 Estrabó - 1852 - «άτι δε μαχρα η

Θήρα, διαχοσίων ουσα την περίμετρον σταδίων, χειμενη δε χατά Λίαν
νησον την προς Ηραχλείφ τφ Κνωσσίφ, διέχει δε της Κρήτης είς
έπταχοσίους· πλησίον δ' αντης η τε Άνάφη χαι Θηρασία. ταντης δ' εις
εχατον άπέχει νησίδιον ...
Patrologiae cursus completus. Series graeca- Τόμος 108 Jacques Paul

Migne - 1863 - - ... ρων επιπολαζόντων Η ·γέμ.ειν· μέσον οι του
τηλικούτου πυρος νὴσος ὰ·ιτογεωθεῖσα τῇ 'Ιερά λεγομέν·ὴ νἡσι.ρ
συνὴφθη, μ.ήττω το πρὶν ώστε, άλλ' ὡς “ οί (οι) ·προρρηθείσαι νήσοι ",
θὴρα και Θηρασία... ποτε ἐξεὅράσθησαν, οίκω και αὐτὴ ...
Strabonis Geographica- Σελίδα 6811866 - - έστι δε μακρά ή Θήρα,

διακοσίων ούσα την περίμετρον σταδίων, κειμένη δε κατά Δίαν νήσον
την προς Ηρακλείω τώ Κνωσσίω, διέχει δε της Κρήτης εις επτακοσίους
πλησίον δ' αυτής ή τε Ανάφη και Θηρασία. ταύτης δ' εις εκατόν απέχει
νησίδιoν ...
Apanta ta philologika: Lyrikē poiēsis- Τόμος 1 - Σελίδα 307 Alexandros

Rizos Rankabēs - 1874 - -... κ' εγώ να έχης βέλη, άξεστον δέρμα να
φορής εις όλα σου τα μέλη, Πώς σοί εμπρέπ' η ανδρική αυτή ενδυμασία!
Θα παρεφρόνε να σ'ιδή η νέα Θηρασία, Φαίνεσαι απαράλλακτος καθώς
ο Ενδυμίων, ο κυνηγών την έλαφον εις ΕΙΔΥΛΛΙΟΝ Ε' 307.
Georgii Cedreni compendium historiarum: - Σελίδα 871 Georgius :

Cedrenus - 1864 - - Μέσον δε του τηλικούτου πυρός νήσος
απογειωθείσα τη λεγομένη ιερά νήσω συνήφθη, μήπω το πριν ούσα, αλλ'
ώς αι προρβηθείσαι Θήρα τε και Θηρασία ποτε εξεβράσθησαν, ούτω και
αύτη νύν επί των χρόνων τού θεομάχου Λέοντος ...
Στρογγύλη
103
TLG Texts doing_search θηρασια tlg Go
UTF-8 search TLG Texts
Πελασγικά, ήτοι περί της γλώσσης των Πελασγών: Μέρος Δεύτερον

Ιάκωβος Θωμόπουλος - 2014 - Μέρος Δεύτερον Ιάκωβος Θωμόπουλος.
ΘΗΡΑ Θήρα, ή Φήρα, πρώην Καλλίστη, Στρογγύλη, ή νοτιωτάτητών
Σποράδων τού Αιγαίου. Κατά τον Ηρόδοτον 1V, 147 την νήσον
Καλλίστην καλουμένην κατείχαν οι άπόγονοι τού Mεμβλιάρου (ιδ.
Anthologia neoellēnikēs poiēsēs: apo ta Anthē Eulaveias heōs ...Spyros

Kokkinēs - 1989 - Δουκαρης Δημήτρης [1925 - 1982] ΚΑΛΛΙΣΤΗ
ΘΗΡΑ Μέ τό θάμβος έψαυσες τήν Καλλίστη Θήρα — ή δρατότης ...
έκραξες τήν Στρογγυλή, γύρω στή γη, κάτω στή θάλασσα, μια θάλασσα
καυτή έκρουσες τήν Θήραν — ώΐμέ, έκρουσες τήν Θήραν ...
Geōgraphia methodikē kai katagraphē hapasēs tēs oikumenēs Dionysios

Pyrrhos - 1834 - "Εκτη επαρχία είναι η Μήλος, Σίφνος, Πολυκανδρος και
Σίκινος, η Μήλος είναι νήσος στρογγυλή, είναι κατοικημένη από ... η
Θήρα συγκειμένη απ" "Ιον, Αμοργόν και Αναφην νήσους, ή Θήρα Τ6
παλαι ελέγετο και Στρογγύλη εκ της θέσεως αυτής, ...
Modern Greek: Nea ellenika- Σελίδα 343 Theodore C. Papaloizos - 2009

- Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Θήρα. Λεγόταν επίσης Στρογγύλη,
γιατί είχε σχήμα στρογγυλό, και Καλλίστη γιατί ήταν όμορφο νησί. Το
όνομα Σαντορίνη προέρχεται από τα λατινικά, από τις λέξεις Santa Irini,
που σημαίνει αγία Ειρήνη. Το ...
Anthologia neoellēnikēs poiēsēs, 1708-1984- Σελίδα 161 Spyros okkinēs

- 1984 -
104
My Greek reader: - Σελίδα 72 Theodore C. Papaloizos - 1985 - Στην

αρχαία εποχή, το νησί που σήμερα ονομάζουμε Σαντορίνη, λεγόταν
Θήρα ή Στρογγυλή. Λεγόταν Στρογγυλή γιατί στ' αλήθεια είχε σχήμα
στρογγυλό. Χίλια τετρακόσια πενήντα χρόνια προ Χριστού (1450 π. Χ.)
το ηφαίστειο που βρίσκεται ...
Hellas: Hodegos taxidiotou: Athenai kai Attike-Sterea ...- Σελίδα 473

Eleutheroudas, firm, publishers, Athens - 1930 - Η ηφαιστειογενής αύτη
νήσος είνε μετά την μικράν Ανάφην ή νοτιωτέρα των Κυκλάδων, πέρα
των οποίων Θήρα άρχονται ... Η Θήρα, Καλλίστη και Στρογγύλη το
πάλαι καλουμένη, ώκείτο κατά την παράδοσιν υπό Φοινίκων
συγκατελθόντων μετά ...
Nesoi: Ionioi, Euboia, B.Sporades, Kyklades, Aigaion - Σελίδα 601930 -

απόψεως είνε η Θήρα (Σαντορίνη) κάτ. 13.500 περίπου. Η
ηφαιστειογενής αύτη νήσος είνε μετά την μικράν Ανάφην ή νοτιωτέρα
των Κυκλάδων, πέρα των οποίων Θήρα άρχονται αι ιταλοκρατούμεναι
ΜΑ. Σποράδες, τα Δωδεκάνησα. Έχει σχήμα ...
Pandōra: syngramma periodikon - Τόμος 17 - Σελίδα 3741867 - - Ν. γος,

ώς εικάζεται εκ των παρ' αυτήν στρογγύλων κυίας γης καλυπτομένας
θύρας και θυρίδας. Τυχαίως Πλείστα των αγγείων τούτων ευρέθησαν
έμπλεα τος 67/00. Αι δε άνω και κάτω αυτής πλευραι εισι "φυτικών και
εδωδίμων ...
Gia ton Odyssea Elytē- Σελίδα 93Antreas Karantōnēs - 1980 - - ...

γυρεύοντας τή Σαντορίνη. Ανυπομονοΰμε ν' άντικρίσουμε τό έκπλη-
κτικό άπομεινάρι τής άρχαίας Στρογγύλης — δπως λέγανε τή Θήρα στά
χρόνια πού οί κάτοικοί της λάτρευαν μέ τόν αύστηρό χορό τής
Γυμνοπαιδίας τόν Καρνείο Απόλλωνα, ...
105
Pandōra Syngramma periodikon- Τόμος 16 - Σελίδα 5251866 - - Η

ΘΗΡΑ. « Η πρώτη οψις τνίς νήσου Θήρας ... ώνομάσθη ο- μιος κατά
τους άρχαιοτάτους χρόνους Καλλίστη έκαλεϊτο δέ καΐ Στρογγύλη, τούθ'
δπερ παρέχει ήμΐν την ...
Nea Hestia- Τόμος 57 - Σελίδα 921955 - - Η μισή έμεινε κρεμασμένη

πάνω στις κορυφογραμμές της Οίας, πάνω στη Φοινικιά, στο Μεροβίγλι,
στα Φηρά.Κι' ... του ποιητή Καλλίμαχου. "Η Θήρα λεγόταν ακόμα και
Φιλοτέρα, Στρογγύλη και Καλαβρία. Ο Πορφυρογέννητος τη λέει Ρηνέα
κι οι ...
Technika chronika- Τόμος 36 - Σελίδα 4841959 - - σους του Αιγαίου.

Μία τούτων, ηφαιστειογενής, είναι η υπό έρευναν Θήρα ή Σαντορήνη
άλλως καλουμένη, νοτιω τάτη των ... Εκ της μορφής αυτής έλαβε την
ονομασίαν Στρογγύλη. Μετ' ου πολύ όμως νέα έκρηξις,-ήν ο Fouqué
ανάγει εις το έτος ...
Prosengiseis stous megaloue logikoue mythoue - Σελίδα 345 2005 -

Σήμερα όμως θεωρείται βέβαιον ότι η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας
έγινε τό έτος 1630 π. ... Η νήσος Στρογγύλη, της οποίας απλά
υπολείμματα είναι η σημερινή Σαντορίνη μέ τήν παλαιά και νέα
Καμένη, τήν Θηρασία και τό Ασπρονήσι, ήταν η ...
Βιβλιογραφία
-
-Boetig, Klaus. Σαντορίνη / Klaus Boetig · μετάφραση Συλλογικό έργο.
- 1η έκδ. - Αθήνα : Hellenic Falk Editions, 2004. - 120σ. ·
-Deluy, Henri, 1931-. Πρώτες σουίτες : Συλλογική μετάφραση,
Σαντορίνη, Μάιος 1991 / Henri Deluy · μετάφραση Δημοσθένης
Αγραφιώτης, Νίκη Μαραγκού, Γιώργος Ξενάριος, Τίτος Πατρίκιος,
Θανάσης Χατζόπουλος · επιμέλεια Τίτος Πατρίκιος. - Αθήνα : Ερατώ,
106
1992. - 71σ. · 19x14εκ. - (Ποιητές στη Θήρα)
-Esteban, Claude. Αϋπνία, ημερολόγιο. Ζωγραφιστές εικόνες. :

Συλλογική μετάφραση, Σαντορίνη, Μάιος 1991 / Claude Esteban ·
μετάφραση Δημοσθένης Αγραφιώτης, Τάσος Δενέγρης, Αχιλλέας
Κυριακίδης, Νίκη Μαραγκού, Στέλλα Νικολούδη, Γιώργος Ξενάριος,
Τίτος Πατρίκιος, Τάκης Πούλος, Θανάσης Χατζόπουλος · επιμέλεια
Τάσος Δενέγρης. - Αθήνα : Ερατώ, 1992. - · 19x14εκ. - (Ποιητές στη
Θήρα)
Friedrich, Walter L. Φωτιά στη θάλασσα : Ηφαιστειότητα και φυσική

ιστορία της Σαντορίνης: Ο μύθος της Ατλαντίδας / Walter L. Friedrich ·
επιμέλεια Ελένη Γιαννοπούλου - Ακύλα · μετάφραση Ελένη
Γιαννοπούλου - Ακύλα. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ.
Πασχαλίδης, 2007. - 289σ. : εικ. · 28x20εκ.
-Super Wings: Το τρενάκι της Σαντορίνης - Αθήνα : Χάρτινη Πόλη,

2018. - 24σ. · 22x22εκ. - (Super Wings · 3)
-Αλεξάκης, Γ. Ι. Santorin : Thirasia, eine insel aus lava / J. Alexakis. -

Αθήνα : Toubi's, 2000. - 127σ. · 24x17εκ. - (Γνωρίστε την Ελλάδα)
-Αλεξάκης, Γ. Ι. Santorini : Thirasia, una isla de lava / J. Alexakis ·

μετάφραση M. Stamatopoulou · φωτογράφιση E. Lignos. - Αθήνα :
Toubi's, 1999. - 127σ. · 24x17εκ. -
-Αλεξάκης, Γ. Ι. Santorini : Thirassia, an Island of Lava / I. Alexakis ·

μετάφραση C. Nerantzi, A. Frank. - Αθήνα : Toubi's, 1998. - 127σ. ·
24x17εκ. - (Γνωρίστε την Ελλάδα)
-Αλεξάκης, Γ. Ι. Santorini : Thirassia, een eiland van lava / Ioannis

Alexakis · φωτογράφιση Em. Lignos · μετάφραση Hanneke Heijstek. -
Αθήνα : Toubi's, 1999. - 127σ. · 24x17εκ. -
107
-Αλεξάκης, Γ. Ι. Σαντορίνη : Θηρασία. Ένα νησί από λάβα / Ι.

Αλεξάκης · επιμέλεια Εύη Δαμίρη. - Αθήνα : Toubi's, 1998. - 128σ. ·
-Αλεξάκης, Γ. Ι. Σαντορίνη : Χθες και σήμερα: Ένα νησί από λάβα / Γ.

Ι. Αλεξάκης · φωτογράφιση Συλλογικό έργο, Γ. Γιαννέλος, Β. Δρόσος, Γ.
Κουμούρος, Μ. Τουμπής, κ.ά. - Αθήνα : Toubi's, 2006. - 142σ. ·
19x13εκ.
-Αλεξάκης, Γ. Ι. САНТОРИН : ФЕРАСИЯ. Остpов Из лавьι / I.

Alexakis · επιμέλεια Evi Damiri. - Αθήνα : Toubi's, 1998. - 160σ. ·
-Αλκίνοος, Φαίδων. Σαντορίνη : Ένα ποίημα για τον εγωιστή κρατήρα.

Η αλφάβητος της Καλλίστης / Φαίδων Αλκίνοος · επιμέλεια σειράς
Γιώργος Βλαχιώτης. - Αθήνα : Από Πρόθεση, 2006. - 72σ. · 21x14εκ. -
(Έλληνες Θεατρικοί Συγγραφείς)
Αλκίνοος, Φαίδων. Σαντορίνη : Ένα ποίημα για τον εγωιστή κρατήρα.

Η αλφάβητος της Καλλίστης / Φαίδων Αλκίνοος · επιμέλεια σειράς
Γιώργος Βλαχιώτης. - Αθήνα : Από Πρόθεση, 2006. - 72σ. · 21x14εκ. -
(Έλληνες Θεατρικοί Συγγραφείς)
-Βαϊμάκη, Βάλυ. Ελληνικά νησιά: Σαντορίνη : Ταξιδιωτικός οδηγός
από τον Γιάννη Ντρενογιάννη: Αξιοθέατα: Παραλίες: Διαμονή: Φαγητό:
Διασκέδαση / Βάλυ Βαϊμάκη · φωτογράφιση Περικλής Μεράκος ·
επιμέλεια Βάλυ Βαϊμάκη, Όλγα Χαραμή · επιμέλεια σειράς Γιάννης
Ντρενογιάννης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Έθνος, 2008. - 65σ. · 23x13εκ. -
(Ταξιδεύω στην Ελλάδα με το "Έθνος της Κυριακής" · 1)
-Βουγιουκαλάκης, Γιώργος. Σαντορίνη: Οδηγός για "Το ηφαίστειο"

(Παλαιά και Νέα Καμένη) : Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στους
ιστορικούς χρόνους / Γιώργος Βουγιουκαλάκης · φωτογράφιση Γιώργος
Βουγιουκαλάκης. - Σαντορίνη : Ινστιτούτο Μελέτης και
Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης, [χ.χ.]. - 82σ. · 24x17εκ.
108
-Μακρανδρέου, Ανδριάνα. Σαντορίνη : Τουριστικός οδηγός, χρήσιμες

πληροφορίες, χάρτης / Ανδριάνα Μακρανδρέου. - Αθήνα : Αδάμ -
Πέργαμος, [χ.χ.].
-Γκλαβάς, Δημήτριος, 1926-2010. Από τη σεισμόπληκτη Ζάκυνθο...
στην ηφαιστειογενή Σαντορίνη / Δημήτριος Γκλαβάς. - Αθήνα :
Οσελότος, 2014. - 130σ. · 24x17εκ.
-Δαγδελένης, Σταμάτης Ε. Ένα παραμύθι για τη Σαντορίνη /

Σταμάτης Ε. Δαγδελένης · εικονογράφηση "Μάγμα" Οίας. - Αθήνα :
Κάστωρ, 2002. - 29σ. : εικ. · 28x23εκ.
-Δαλιάνη, Νάνσυ. Σαντορίνη το νησί των αντιθέσεων = Santorini the

island of contrasts / Νάνσυ Δαλιάνη · επιμέλεια Μιχάλης Κοπιδάκης ·
μετάφραση Λίνα Παπαδοπούλου. - Αθήνα : Ινστιτούτο Επεξεργασίας του
Λόγου, Libris-Tech Α.Ε., 2004. - 109σ. · 24x17εκ. - (Σαπφώ: Τα
Ελληνικά Νησιά = Sappho: The Greek Islands)
-Δελένδας, Ιωάννης Χ. Οι καθολικοί της Σαντορίνης : Συμβολή στην

ιστορία των Κυκλάδων / Ιωάννης Χ. Δελένδας. - Αθήνα : Γραφείον
Καλού Τύπου, 2019. –
-Ζερβονικολάκης, Νίκος. Σαντορίνη : Θήρα πότνια ερώτων / Νίκος
Ζερβονικολάκης. - Αθήνα : Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., 1993. - 77σ. · 21x14εκ. -
-Ζευκιλή, Δέσποινα. Alpha Guide Σαντορίνη 2002 : Το lifestyle του

νησιού εδώ και τώρα / Δέσποινα Ζευκιλή · επιμέλεια Μάκης Φκιαράς ·
φωτογράφιση Γιάννης Ριζομάρκος. - Αθήνα : Αθηνόραμα, 2002. - 194σ.
· 23x15εκ. - (Alpha Guide)
-Ζευκιλή, Δέσποινα. Σαντορίνη Guide 2005 : Ο οδηγός απόλαυσης του

νησιού / Δέσποινα Ζευκιλή · φωτογράφιση Γιάννης Ριζομάρκος, Παύλος
Τσοκούνογλου. - Αθήνα : Αθηνόραμα, 2005. - 180σ. · 23x15εκ. -
(Αθηνόραμα Guides)
109
-Ζησίμου, Τίνα. Σαντορίνη : Οδηγός για το ομορφότερο νησί του

κόσμου / Τίνα Ζησίμου. - Ρέθυμνο : Mediterraneo Editions, 2010. - 120σ.
· 21x12εκ.
-Ημερολόγιο 2010: Σαντορίνη - 1η έκδ. - Αθήνα : Μίλητος, 2009. -

-Ημερολόγιο 2011: Σαντορίνη = Santorini 2011 / επιμέλεια χ.ό. - 1η
έκδ. - Αθήνα : Μίλητος, 2010. - 24σ. · 30x30εκ.
-Ημερολόγιο 2012: Σαντορίνη = Calendar 2012: Santorini - 1η έκδ. -

Αθήνα : Μίλητος, 2011. - 24σ. · 30x30εκ.
-Ημερολόγιο 2013: Σαντορίνη = Calendar 2013: Santorini - 1η έκδ. -

-Ημερολόγιο 2013: Σαντορίνη = Calendar 2013: Santorini / επιμέλεια

Εμμανουήλ Αντ. Λιγνός · φωτογράφιση Γιάννης Γιαννέλος. - 1η έκδ. -
-Θεοδωρίδης, Πάνος. Santorini Vine-rich island / φωτογράφιση

Δημήτρης Ταλιάνης · μετάφραση Judy Giannakopoulou · κείμενα Πάνος
Θεοδωρίδης. - Αθήνα : Τοπίο, 2014. - 180σ. · 24x20εκ.
-Θεοδωρίδης, Πάνος. Σαντορίνη, η αμπελόεσσα νήσος / φωτογράφιση

Δημήτρης Ταλιάνης · κείμενα Πάνος Θεοδωρίδης. - Αθήνα : Τοπίο,
2014. - 180σ. · 24x22εκ.
-Θεοδωρίδης, Πάνος. САНТОРИНИ виноградный остров /

φωτογράφιση Δημήτρης Ταλιάνης · μετάφραση Τατιάνα Μπορίσοβα ·
110
κείμενα Πάνος Θεοδωρίδης. - Αθήνα : Τοπίο, 2014. - 180σ. · 24x22εκ.
-Ιστορία του ελληνικού κρασιού : Β' τριήμερο εργασίας Σαντορίνη, 7-9

Σεπτεμβρίου 1990 / εισήγηση Συλλογικό έργο · επιμέλεια σειράς
Μανουέλα Μπέρκι. - Αθήνα : Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς,
1992. -
-Καζάκης, Σωτήρης Α. Σαντορίνη / Σωτήρης Αλεξ. Καζάκης ·
εικονογράφηση Κωνσταντίνος Κεσίδης. - Αθήνα : Τετρακτύς, 2008. -
40σ. : εικ. · 24x17εκ.
-Κασαπίδης, Δημήτριος. Εκκλησιαστική προσωπογραφία της

Σαντορίνης : Ο καθολικός κλήρος (13ος - 20ος αιώνας) / Δημήτριος Ν.
Κασαπίδης. - 1η έκδ. - Θεσσαλονίκη : Σταμούλης Αντ., 2013. - 704σ. ·
24x17εκ.
-Κηπουρός, Γιάννης Δ. Δεσμοί αίματος και εξ αγχιστείας συγγένειες στο

Αιγαίο 14ος-20ός αιώνας : Τα γενεαλογικά δέντρα από το Αρχείο της
Καθολικής Επισκοπής της Σαντορίνης / Γιάννης Δ. Κηπουρός. - Αθήνα :
Αρχείο Θηραϊκών Μελετών. Συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα, 2017. - 550σ.
· 24x17εκ. - (Μελέτη · 1)
-Κοκκαλάκης, Γιάννης. Η Σαντορίνη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο :

Ξεχασμένα γεγονότα του πολέμου και της κατοχής στη Σαντορίνη, την
Ελλάδα και τον κόσμο 1940-1945 / Γιάννης Κοκκαλάκης. - 1η έκδ. -
Θεσσαλονίκη : Σταμούλης Αντ., 2010. - 288σ. · 24x16εκ.
-Κολέθρα, Ελένη. Διακοπές στη Σαντορίνη / Νένη Κολέθρα ·

εικονογράφηση Μαρία Θειοπούλου · επιμέλεια Φρόσω Αρβανιτάκη. -
Αθήνα : Δέλτος, 2012. - 88σ. : εικ. · 17x12εκ. - (Μικρές Ιστορίες σε
Απλά Ελληνικά = Greek Easy Readers · 3)
-Κονδύλης, Θάνος. Έγκλημα στη Σαντορίνη : Και άλλες ιστορίες του

αστυνόμου Άκη Γριφίδη / Θάνος Κονδύλης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ίαμβος,
111
2014. - 376σ. · 21x14εκ.
-Κονταράτος, Αντώνης Ν. Σαντορίνη πορεία στο χρόνο / Αντώνης Ν.

Κονταράτος. - 1η έκδ. - Σαντορίνη : Ηλιότοπος, 2007. - 267σ. ·
-Κουκουλάς, Γιώργος. Η Ατλαντίδα δεν χάθηκε ποτέ : Το μυθιστόρημα
της Σαντορίνης / Γιώργος Κουκουλάς. - 1η έκδ. - Αθήνα : Κουκουλάς,
Γιώργος, 2012. - 432σ. ·
-Κουράκου - Δραγώνα, Σταυρούλα. Santorini, An Historical Wineland
= Σαντορίνη, Ιστορικό οινοπέδιο / Stavroula Kourakou · μετάφραση
Αλεξάνδρα Ντούμα. - Αθήνα : Εκδόσεις του Φοίνικα, 2015. - 190σ. ·
28x21εκ.
Κουράκου - Δραγώνα, Σταυρούλα. Vinsanto, The Traditional Sweet

Wine of Santorini / Stavroula Kourakou · μετάφραση Alexandra Doumas.
- Αθήνα : Εκδόσεις του Φοίνικα, 2015. -
-Κουράκου - Δραγώνα, Σταυρούλα. Vinsanto, Το παραδοσιακό γλυκό
κρασί της Σαντορίνης / Σταυρούλα Κουράκου - Δραγώνα. - Αθήνα :
Εκδόσεις του Φοίνικα, 2015. -
-Κουράκου - Δραγώνα, Σταυρούλα. Σαντορίνη ιστορικό οινοπέδιο /

Σταυρούλα Κουράκου - Δραγώνα. - Αθήνα : Εκδόσεις του Φοίνικα,
2015. - 190σ. · 28x21εκ.
-Κωχ, Μαρίζα. Το ξανθό κορίτσι της Σαντορίνης : Αυτοβιογραφικό

αφήγημα με δυο τραγούδια για τη Σαντορίνη / Μαρίζα Κωχ. - 1η έκδ. -
Αθήνα : Μεταίχμιο, 2018. - 197σ. ·
-Κρητικός, Παναγιώτης Ν. Σαντορίνη του χρησμού και το ονείρου /
Παναγιώτης Ν. Κρητικός. - 1η έκδ. - Θήρα : Δήμος Θήρας , 2011.
-Λαγκαδάς, Αλέξανδρος. Α. Αϊνστάιν και Π. Σαντορίνης : Μια

αναδρομή στην ιστορία της συγχρόνου φυσικής / Αλέξανδρος Λαγκαδάς.
- 1η έκδ. - Αθήνα : Διηνεκές, 2005. - 84σ. · 21x22εκ. - (Βιογραφίες -
Προσωπικότητες)
112
-Λαμπράκη, Μυρσίνη. Der Geschmack der griechischen Inseln, Santorin

/ Myrsini Lambraki · φωτογράφιση Douwe Hoogstins, Zoi Hatzigiannaki,
Myrsini Lambraki. - Ηράκλειο Κρήτης : Myrsinis Editions, 2005. - 71σ. ·
21x12εκ.
-Λαμπράκη, Μυρσίνη. Tastes of Greek Islands, Santorini / Myrsini

Lambraki · μετάφραση George Trialonis · φωτογράφιση Douwe
Hoogstins, Zoi Hatzigiannaki, Myrsini Lambraki. - 1η έκδ. - Ηράκλειο
Κρήτης : Myrsinis Editions, 2005. - 71σ. · 21x12εκ.
-Λαμπράκη, Μυρσίνη. Γεύσεις ελληνικών νησιών, Σαντορίνη /

Μυρσίνη Λαμπράκη · φωτογράφιση Douwe Hoogstins, Ζωή
Χατζηγιαννάκη, Μυρσίνη Λαμπράκη. - 1η έκδ. - Ηράκλειο Κρήτης :
Myrsinis Editions, 2005. - 71σ. · 21x12εκ.
-Λιγνός, Εμμανουήλ. Σαντορίνη = Santorini: A Dash of Color in the

Aegean Sea : Πινελιά στο Αιγαίο / Εμμανουήλ Λιγνός · φωτογράφιση
Γιάννης Γιαννέλος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Μίλητος, 2012. - 190σ.
-Λουκιανός, Γιάννης. Τα βοτσαλωτά της Σαντορίνης και της Μήλου =
The Pebble Mosaics of Santorini and Milos / Γιάννης Λουκιανός ·
επιμέλεια Θοδωρής Ιωακειμίδης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Βότσαλο, 2012. -
130σ. · 28x21εκ.
-Μανιάτης, Δημήτρης Ν. Τα νησιά μας: 2. Κυκλάδες: Αμοργός: Ανάφη:

Άνδρος: Αντίπαρος: Δήλος: Δονούσα: Ηρακλειά: Θηρασία: Ίος: Τζιά:
Κίμωλος: Κουφονήσια: Κύθνος : Μήλος: Μύκονος: Νάξος: Πάρος:
Σαντορίνη: Σέριφος: Σίκινος: Σύρος: Σχοινούσα: Τήνος: Φολέγανδρος /
Δημήτρης Ν. Μανιάτης · φωτογράφιση Κώστας Κατσιγιάννης, Μαριλένα
Κατσίνη · επιμέλεια Δημήτρης Ν. Μανιάτης, Μαρία Κόντη · επιμέλεια
σειράς Κώστας Μανιμανάκης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Alter - Ego ΜΜΕ
Α.Ε., 2009. - 161σ. · 23x14εκ. - (Τα Νέα· Ανακαλύψτε την Ελλάδα · 35)
113
-Μαρινάτου, Ναννώ. Ακρωτήρι : Σαντορίνη, Η βιογραφία μιας χαμένης

πολιτείας / Ναννώ Μαρινάτου · φωτογράφιση Γ. Γιαννέλος. - Αθήνα :
Μίλητος, 2014. - 198σ. · 24x26εκ.
-Ματσούκα, Πηνελόπη. Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini: Touring and

hiking map : Περιηγητικός και πεζοπορικός χάρτης / Πηνελόπη
Ματσούκα, Τ. Αδαμακόπουλος · φωτογράφιση Πηνελόπη Ματσούκα ·
μετάφραση Patrick Walter. - Αθήνα : Ανάβαση, 2015. - · 23x12εκ. -
(Topo · Aegean Cyclades)
-Μέης, Γιώργος. Σαντορίνη = Santorini / Γιώργος Μέης · φωτογράφιση

Γιώργος Μέης · μετάφραση Melina Karamanou. - 1η έκδ. - Αθήνα : Meis
Studio, Χριστάκης, 2008. - 309σ. · 9x9εκ.
-Μητσόπουλος, Άγγελος. Θέλω να πεθάνω στην Σαντορίνη / Άγγελος

Μητσόπουλος. - 1η έκδ. - Ιωάννινα : Ιδιωτική Έκδοση, 2018. - 103σ. ·
-Μουστεράκη, Ρεγγίνα. Σαντορίνη : Ένας τόπος μοναδικός:
Ταξιδιωτικός οδηγός, χρήσιμες πληροφορίες, χάρτης / Ρεγγίνα
Μουστεράκη · φωτογράφιση Κ. Αδάμ, Γ. Γιαννέλος, Θ. Πρεσβύτης. -
Αθήνα : Αδάμ - Πέργαμος, [χ.χ.]. - 143σ. · 20x12εκ.
Σιγάλας, Μακάριος. Νέμεσις / Μακάριος Σιγάλας. - 1η έκδ. -

Σαντορίνη : Καλλίστη, 2016. - 64σ. · 21x15εκ.
-Μπίρταχα, Κική. Santorini : Und das Meer brachte Land hervor / Kiki
Birtacha, Chrysanthos Kirpotin, Hilda Gounali · μετάφραση Hanss E.
Langenfass · φωτογράφιση Dimitris Talianis. - Αθήνα : Τοπίο, 1998. -
-Μποζινέκη - Διδώνη, Παρασκευή. Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini:
New 3D tourist map - guide : Νέος τρισδιάστατος χάρτης - οδηγός /
Βούλα Μποζινέκη Διδώνη. - 2η έκδ. - Αθήνα : Στερέωμα, 2006. - ·
22x15εκ. - (Τουριστικός Χάρτης - Οδηγός = Tourist Map - Guide · 7)
-Ντούμας, Χρήστος Γ. Σαντορίνη : Οδηγός του νησιού και των

αρχαιολογικών του θησαυρών / Χρήστος Ντούμας · επιμέλεια Μαρία
114
Κούρση. - Αθήνα : Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε., 2009. - 142σ. · 21x13εκ. -

(Τα Νέα· Ξεναγήσεις · 5)
-Ντούμας, Χρήστος Γ. Σαντορίνη : Οδηγός του νησιού και των

αρχαιολογικών του θησαυρών / Χρήστος Ντούμας · φωτογράφιση
Μάκης Σκιαδαρέσης, Γ. Τρίμης, Σπύρος Τσαβδάρογλου, Γιάννης
Σκουρογιάννης, Π. Πατσούκας, Κώστας Βέργας, Νίκος Δεσύλλας. - 3η
έκδ. - Αθήνα : Εκδοτική Αθηνών, 2005. - 128σ. · 24x17εκ. -
(Ταξιδιωτικοί Οδηγοί)
-Οία = Oia: Santorini : Σαντορίνη / φωτογράφιση Έκχαρντ Σλάβικ. -

Αθήνα : Άγρα, Ποταμός, 2003. - 185σ. · 23x25εκ.
-Οία = Oia: Santorini : Σαντορίνη / φωτογράφιση Έκχαρντ Σλάβικ. -

Αθήνα : Ποταμός, Άγρα, 2003. - 185σ. · 23x25εκ.
-Οία, Σαντορίνη = Ia, Santorini - 1η έκδ. - Αθήνα : Τοπίο, 2006. - 104σ.

· 24x26εκ.
Παλυβού, Κλαίρη. Ακρωτήρι Θήρας : Η αρχιτεκτονική της δυτικής

οικίας = Akrotiri, Thera: The Architecture of the West House / Clairy
Palyvou · μετάφραση Freya Evenson. - Αθήνα : Μέλισσα, 2019
Παπαδολαμπάκης, Μανώλης. Χώροι της ελευθερίας : Πραγματικές
ουτοπίες στην Οία της Σαντορίνης ή δημόσια επιστολή στην όποια
Ελένη / Μανώλης Παπαδολαμπάκης. - Αθήνα : Εκδόσεις Καστανιώτη,
1983. - 112σ. : εικ. · 21x14εκ.
-Ροδοπούλου - Ρόζου, Σούλα. Με τους γλάρους : Ταξίδια στα νησιά:

Πάρο - Αντίπαρο - Νάξο - Ίο - Σίκινο - Φολέγανδρο - Σαντορίνη -
Κρήτη / Σούλα Ροδοπούλου · εικονογράφηση Φιλομήλα Βακάλη -
Συρογιαννοπούλου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Σύλλογος προς Διάδοσιν
Ωφελίμων Βιβλίων, 1986.
115
-Παπαδοπούλου, Μερόπη. Σαντορίνη: Με τις ρίζες στο ηφαίστειο /

Μερόπη Παπαδοπούλου. - 1η έκδ. - Αθήνα : Μίλητος, 2018. –
-Ρηγόπουλος, Νίκος. Οία = Oia: Light and Colour of Santorini : Φως και
χρώμα της Σαντορίνης / Νίκος Ρηγόπουλος · φωτογράφιση Νίκος
Ρηγόπουλος · μετάφραση Μπέττυ Μιχελάκου. - 1η έκδ. - Σαντορίνη :
Γκαλερί "Όρια", 2005. - 91σ. · 23x25εκ.
-Σαντορίνη [Χάρτης] : Οδικός και τουριστικός χάρτης - Αθήνα :

Creative Image, 2005. - · 24x10εκ. - (Η Ελλάδα στην τσέπη σας)
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini - Αθήνα : Hellenic Falk Editions, 2005.

- · 25x13εκ. - (Map & Guide: Ελληνικά Νησιά)
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini - Αθήνα : Όραμα, 2013. - 18x9εκ.
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini / επιμέλεια Συλλογικό έργο. - 1η έκδ. -

Αθήνα : Lectus Εκδοτική, 2008. - · 24x11εκ.
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini / επιμέλεια Συλλογικό έργο. - 1η έκδ. -

Αθήνα : Geocompass, 2007. - · 15x8εκ. - (Explorer - Islands Map)
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini / επιμέλεια Συλλογικό έργο. - Αθήνα :

Όραμα, 2006. - · 25x13εκ. - (Ελληνικά Νησιά=Greek Islands)
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini / επιμέλεια χ.ό. - Αθήνα : Road

Εκδόσεις Α. Ε., 2005. - · 25x13εκ. - (Χάρτες Ελληνικών Νησιών · 108)
116
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini : Πεζοπορικός χάρτης / επιμέλεια

Σπύρος Παναγιωτόπουλος · μετάφραση Κατερίνα Ρούσσου · επιμέλεια
σειράς Στέφανος Ψημένος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Σκάι, Terrain, 2009. - ·
25x13εκ. - (Χάρτες · 313)
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini: Hiking Map : Πεζοπορικός χάρτης /

επιμέλεια Συλλογικό έργο. - 1η έκδ. - Αθήνα : Όραμα, 2011. - · 25x13εκ.
- (Step by Step)
-Σαντορίνη [Χάρτης] = Santorini: Road Map. City Plan. Historical and

Tourist Information : Οδικός χάρτης. Κάτοψη πόλεως. Ιστορικές και
τουριστικές πληροφορίες - Αθήνα : Εμβέλεια Εκδοτική, 2005. - ·
-Σαντορίνη 1925-1930 = Santorini 1925-1930 / φωτογράφιση Nelly's. -
Αθήνα : Αρχείο Θηραϊκών Μελετών. Συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα, 2015.
-Σαντορίνη 1925-1930 = Santorini 1925-1930 / φωτογράφιση Nelly's. -

4η έκδ. - Αθήνα : Αρχείο Θηραϊκών Μελετών. Συλλογή Δημήτρη
Τσίτουρα, 2001. - 110σ. · 28x28εκ.
-Σαντορίνη Guide 2003 : Ο οδηγός απόλαυσης του νησιού / επιμέλεια

Δέσποινα Ζευκιλή. - Αθήνα : Αθηνόραμα, 2003. - 194σ. · 23x15εκ. -
(Αθηνόραμα Guides)
-Σαντορίνη άνωθεν / φωτογράφιση Εμμανουήλ Λιγνός. - 1η έκδ. -

-Σαντορίνη: Ημερολόγιο 2017 = Santorini: Calendar 2017 - Αθήνα :

Μίλητος, 2016. - 28σ. · 25x25εκ.
-Συλλογικό έργο. Το σπίτι των ανέμων στη Σαντορίνη = The House of

the Winds in Santorini / Συλλογικό έργο, Αγνή Κουβελά, Günkut Akin,
Αντρέας Γιακουμακάτος, Karin Skousböll, Τάσος Τανούλας, Δημήτρης
117
Α. Φατούρος, Δημήτρης Φιλιππίδης · επιμέλεια Αγνή Κουβελά. - 1η έκδ.

- Αθήνα : Shape ΙΚΕ, 2016. - 170σ. ·
-Σταρίδας, Σπυρίδων. Santorini [Χάρτης] : Geotourism, volcanological
and excursional map of Santorini island and of the contemporary
volcano / Spyridon Staridas. - 2η έκδ. - Ηράκλειο Κρήτης : Staridas
Geography, 2015. - (Geotourism in Greece · 1)
-Σταρίδας, Σπυρίδων. Santorini [Χάρτης] : Geotourism, volcanological

and excursional map of Santorini island and of the contemporary
volcano / Spyridon Staridas. - Ηράκλειο Κρήτης : Staridas Geography,
2013. - (Geotourism in Greece · 1)
Σταρίδας, Σπυρίδων. Σαντορίνη [Χάρτης] : Γεωτουριστικός,
ηφαιστειολογικός και περιηγητικός χάρτης της Σαντορίνης και του
σύγχρονου ηφαιστείου / Σπυρίδων Σταρίδας. - 1η έκδ. - Ηράκλειο
Κρήτης : Staridas Geography, 2013. - 25x13εκ. - (Geotourism in Greece ·
1)
-Συλλογικό έργο. 1o Διεθνές συνέδριο για το αμπέλι : Βιβλίο

πρακτικών: 5-7 Ιουνίου 2003, Σαντορίνη / Συλλογικό έργο. - 1η έκδ. -
Αθήνα : Ηλιότοπος Συνέδρια, 2006. - 168σ. · 24x17εκ.
-Συλλογικό έργο. 1ο Διεθνές συνέδριο για τη μικρόκαρπη τομάτα = 1st

International Conference on Cherry-tomato: 27-29 June 2002, Santorini
Island, Greece : 27-29 Ιουνίου 2002, Σαντορίνη / Συλλογικό έργο ·
επιμέλεια Ekaterine Traka - Mavrona. - 1η έκδ. - Αθήνα : Ηλιότοπος
Συνέδρια, 2005. - 162σ. · 24x17εκ.
-Συλλογικό έργο. Santorini : And the Sea Gave Birth to the Land /
Συλλογικό έργο, Kiki Birtacha, Hilda Gounali, Chrysanthos Kirpotin ·
μετάφραση Cox and Solman, Cox and Solman · φωτογράφιση Δημήτρης
Ταλιάνης. - Αθήνα : Μίλητος, 2011. - 168σ. · 28x28εκ.
-Συλλογικό έργο. Santorini : And the Sea Gave Birth to the Land /
Συλλογικό έργο, Kiki Birtacha, Chrysanthos Kirpotin, Hilda Goynali ·
118
μετάφραση Cox and Solman, Cox and Solman · φωτογράφιση Dimitris

Talianis. - Αθήνα : Τοπίο, 1998. - 163σ. · 29x29εκ.
Συλλογικό έργο. Θήρα ή Σαντορίνη: Γέννημα τέφρας : Πανοραμικές

λήψεις έως 360 μοίρες / Συλλογικό έργο, Μανώλης Γλέζος, Βούλα
Μποζινέκη Διδώνη, Γιώργης Βουγιουκαλάκης · φωτογράφιση Γιώργος
Μέης. - 1η έκδ. - Αθήνα : Meis Studio, 2003. - 239σ. · 32x33εκ.
-Συλλογικό έργο. Κυκλάδες. Σαντορίνη - Ανάφη / Συλλογικό έργο. - 1η

έκδ. - Αθήνα : Κέδρος, 1996. - 127σ. · 16x11εκ. - (Πλήρης Τουριστικός
Οδηγός)
-Συλλογικό έργο. Κυκλάδες: Σαντορίνη: Σέριφος: Νάξος: Κουφονήσια:

Ηρακλειά: Δονούσα: Σχοινούσα : Με αυτοκίνητο· με σκάφος· με τα
πόδια· με 4x4 και μοτοσυκλέτα· χωρίς μυστικά / Συλλογικό έργο,
-Συλλογικό έργο. Πόλεις της Μεσογείου μετά από σεισμούς : Erzincan,
Marmara (Τουρκία), Ζάκυνθος, Καλαμάτα, Κόρινθος, Αθήνα (Νέα
Ερυθραία, Κηφισιά, Μον Παρνές), Σκόπια, Κωνσταντινούπολη, Χίος,
Κως, Ιερισσός, Σαντορίνη, Βόλος, Θεσσαλονίκη, Γρεβενά, Κοζάνη
(Δυτική Μακεδονία) / Συλλογικό έργο,
-Συλλογικό έργο. Σαντορίνη : Αρχαιολογικοί χώροι· κατόψεις· χάρτες·
ιστορία· μουσεία· ξενοδοχεία· παραλίες· αρχιτεκτονική: Ένας πλήρης
ταξιδιωτικός οδηγός / Συλλογικό έργο, Λίνα Ρόκκου, Βασίλης Χρήστου,
Μανώλης Μπουζάκης · φωτογράφιση Γιώργος Κουρούπης · επιμέλεια
Αριστείδης Μιχαλόπουλος, Βασίλης Μηνακάκης · επιμέλεια σειράς
Αριστείδης Μιχαλόπουλος. - 1η έκδ. - Αθήνα : Explorer, 2003. - 208σ. ·
22x12εκ.
-Συλλογικό έργο. Σαντορίνη : Και η θάλασσα "έτεκε γην" / Συλλογικό

έργο, Κική Μπίρταχα, Χίλντα Γούναλη, Χ. Κιρπότιν · φωτογράφιση
Δημήτρης Ταλιάνης. - Αθήνα : Μίλητος, 2011. -
-Συλλογικό έργο. Σαντορίνη : Και η θάλασσα "έτεκε γην" / Συλλογικό
έργο, Κική Μπίρταχα, Χρύσανθος Κιρπότιν, Χίλντα Γούναλη · επιμέλεια
119
Αθηνά Δούντση · φωτογράφιση Δημήτρης Ταλιάνης. - Αθήνα : Τοπίο,

1998. - 165σ. · 28x28εκ.
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ
Ἄμυκλος, 68 Θηρασία, 4, 8, 13, 16, 68, 69, 70, 76, 77,

Αριστοτέλης, 38 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91,
Βάττος, 6, 35, 37, 39, 40, 42, 45, 53, 56, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101,
58, 60, 61, 83 102, 105, 106, 112
Γρίννῳ, 35, 39, 58 Θηρασίαις, 75
Δωριείς, 6, 28 Θηρασιάς, 15, 26
ελαφρόπετρα, 5, 12, 14 Θηρασίας, 13, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 76,
Ελύτης, 87, 97 77, 79, 80, 81, 82, 97
Ηρόδοτος, 6, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 39, 40, Θηράσιος, 81, 86, 89, 92, 96
56, 57, 58, 59, 60, 61 Θήρη, 41, 48, 49, 52, 54, 55, 62, 64, 65,
ηφαίστειο, 4, 12, 15, 18, 19, 28, 103, 107, 66
114 Θήρην, 35, 36, 37, 39, 40, 41, 48, 57, 59,
Θεμίσων, 36, 39, 41, 45, 60 60, 61, 62, 63
Θεόπομπος, 46, 69, 70 Θήρης, 34, 35, 39, 57, 58, 59, 65, 66
Θήρα, 4, 6, 12, 13, 16, 17, 28, 29, 34, 35, Θουκυδίδης, 32, 100, 101
38, 39, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 57, 58, Καλίστην, 56
63, 70, 71, 72, 73, 76, 77, 81, 82, 83, 84, Καλλίστη, 6, 13, 29, 41, 46, 47, 48, 49,
86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 50, 52, 53, 54, 55, 64, 103, 104, 113
97, 98, 100, 101, 102, 103, 104, 105, Καλλίστην, 33, 34, 41, 47, 48, 49, 50, 51,
106, 108, 111, 118 52, 53, 54, 55, 56, 57, 64, 103
Θήρᾳ, 38, 50, 53 κίσσηρις, 5
Θηραϊκή, 5, 10, 21, 25, 26, 28 Μαρινάτος, 8
Θηραϊκή γη, 5, 12, 21, 25, 26, 28 Μαρινάτου, 8, 112
Θηραίοι, 7, 18, 29, 89 Μινύες, 6, 29
Θηραῖοι, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 50, 57, 58, Μπαρότσι, 7, 89
60, 61 Οθωμανικής, 17, 20, 23
Θηραῖοί, 37, 40, 42, 60 Οία, 11, 14, 16, 26, 84, 97, 98, 114, 115
Θηραίοισι, 34, 35, 36, 37, 39, 57, 58, 59, Οίας, 14, 16, 26, 105, 108
60, 61 Σαντορίνη, 4, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19,
Θηραίος, 7, 86, 89 21, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 84, 85, 86, 87,
Θηραῖος, 36, 39, 41, 45, 60, 81, 83 89, 96, 97, 103, 104, 105, 106, 107, 108,
Θηραίους, 6, 45, 46 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116,
Θηραίων, 35, 36, 37, 39, 40, 41, 42, 43, 117, 118
44, 45, 48, 49, 58, 60, 64 Σαντορίνης, 4, 9, 12, 14, 15, 16, 17, 18,
Θήραν, 33, 34, 38, 43, 45, 48, 50, 52, 53, 19, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 84, 86, 87,
54, 55, 56, 57, 63, 70, 71, 73, 75, 78, 80, 97, 98, 106, 107, 108, 110, 111, 112,
81, 91, 92, 103 114, 115, 117
Θήρας, 4, 6, 13, 14, 15, 16, 27, 28, 32, 33, Σελλάδα, 9, 14
34, 42, 43, 44, 47, 50, 51, 52, 53, 54, 55, Σούδα, 44
56, 63, 68, 69, 70, 71, 73, 74, 76, 77, 79, Στράβων, 41, 47, 48, 49, 63, 64, 66, 67,
80, 81, 82, 85, 87, 91, 92, 93, 95, 97, 99, 69, 70, 71
100, 101, 104, 105, 111, 114 Στρογγύλη, 5, 12, 13, 90, 102, 103, 104,
Θηράσι, 75 105
Στρογγύλην, 75
120
Φηρά, 4, 32, 105 Φουκέ, 8, 13, 19

Φηράς, 66 Φρονίμην, 36, 40, 41, 45, 60
Φηρών, 11, 14, 26, 66
Φηρῶν, 66, 67, 68
TLG Texts doing_search θηραιους tlg Go
TLG Texts doing_search θηραιων tlg Go

Οδυσσέας Γκιλής. ΘΗΡΑ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ-ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ-ΚΑΛΛΙΣΤΗ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. Θεσσαλονίκη 2019

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οδυσσέας Γκιλής. ΘΗΡΑ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ-ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ-ΚΑΛΛΙΣΤΗ. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. Θεσσαλονίκη 2019

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Σαντορίνη. Νησί (75,8 τ. χλμ., 12.440 κάτ.) του Αιγαίου πελάγους, το

Το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Η ομάδα των πέντε ηφαιστειογενών

νησίδα Νέα Καμένη δημιουργήθηκε από τη δραστηριότητα του

οι Δωριείς σε βάρος των άλλων κατοίκων, οι τελευταίοι αναγκάστηκαν

έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821 προσφέροντας πλοία,

σκαρφαλωμένοι στους βράχους όπου φυτρώνουν κρόκοι, ένα άλλο τοπίο

πεζούλια, που συγκρατούνταν από μικρά αναλήμματα, και διασχιζόταν

ιερό των Αιγυπτίων θεών, το οποίο συνδεόταν με τη λατρεία των

Μεσσαριά, Μεγαλοχώρι, Κοντοχώρι Φηρών και Φοινικιά.Έξω από την

Από τη Βικιπαίδεια, Η Σαντορίνη, Θήρα ή Στρογγύλη

Από τη Βικιπαίδεια, Η Σαντορίνη, Θήρα ή Στρογγύλη (παλαιότερη

από την Κρήτη. Ο Αθηνιός, το μεγαλύτερο λιμάνι του νησιού, έχει

Είναι γνωστή για το ηφαίστειό της. Η τελευταία ηφαιστειακή

Πριν τη μεγάλη ηφαιστειακή καταστροφή των προϊστορικών χρόνων η

βασιλική της Αγίας Ειρήνης στη Θήρα, τα ερείπια της οποίας

Επί τουρκοκρατίας οι Τούρκοι την ονόμαζαν Δερμετζίκ ή Διμερτζίκ

Γενικά η Σαντορίνη είναι άνυδρος και ξερή, χωρίς λίμνες, ποταμούς,

ηφαιστείου.[2] Το έδαφος είναι εύφορο και ευνοεί την καλλιέργεια των

Πριν αρχίσει η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη, πριν 2 με

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη είναι αποτέλεσμα της

τα οποία αποτελούν το Ηφαιστειακό Τόξο του Νοτίου Αιγαίου. Το

Διοικητική Διαίρεση της Σαντορίνης

Κύριο λήμμα: Δήμος Θήρας

Με βάση το Πρόγραμμα Καλλικράτης, ολόκληρη η Σαντορίνη καθώς

Στα χρόνια του Βυζαντίου

Το 726 μ.Χ. έγινε έκρηξη στη βορειοανατολική πλευρά της Παλαιάς

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το

Κατά το 1537 η Θήρα, ακολουθώντας τη μοίρα και των άλλων νησιών

Παρά το άγονο έδαφος και τους καταστρεπτικούς σεισμούς που έπλητταν

επίσης και η επίδοση στο ναυτικό. Το 1807, κατά τη ναυτολογία που

Το ηφαίστειο της Σαντορίνης άρχισε να εκρήγνυται τις 26 Ιανουαρίου

Αφρόεσσας, δημιούργησε τις νησίδες του Μαΐου που σήμερα έχουν

Στις 28 Ιουλίου 1925 παρατηρήθηκαν σεισμικές δονήσεις,

Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Σαντορίνη καταλήφθηκε πρώτα από

Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και τους χειμερινούς μήνες οι

Ασίας. Η τεράστια τουριστική ανάπτυξη της Σαντορίνης είναι φυσικό να

Στην Σαντορίνη μεγάλος αριθμός μπαρ και νυχτερινών κέντρων

Οικονομικός και κοινωνικός χώρος

Μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους ξεκινά σταδιακά ο

Η βελτίωση και ανάπτυξη των λιμανιών γίνεται στήριγμα του θαλάσσιου

Εμπορικές δραστηριότητες στις Κυκλάδες του 19ου αιώνα

Μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1768-1774, διευρύνεται το πεδίο

Το σημαντικότερο αγροτικό προϊόν που εισήγαγε η Ελλάδα είναι τα

Ο νησιωτικός πληθυσμός των Κυκλάδων τον 19ο αιώνα, στον

Το 1852 η Σαντορίνη (με έκταση 76,2 χλμ² και πληθυσμό 7.222

Στον τομέα της ναυτιλιακής και εμπορικής δραστηριότητας η Σαντορίνη

Η Μεσόγειος γενικότερα διέθετε μεγάλα ιστιοφόρα χωρητικότητας 600

Η οικονομική ζωή της Σαντορίνης πριν από το 1960, όταν άρχισε

Ως τα μέσα του 19ου αιώνα ο κυκλαδίτικος πληθυσμός αποτελεί εν μέρει

Στα χρόνια της Οθωμανικής Κυριαρχίας σημειώνονται μια σειρά

Μετά την οικογένεια, αρχηγός της οποίας ήταν ο πατέρας, η κοινότητα

Τα έθιμα της αλληλοβοήθειας και συνεργασίας, τόσο στις οικογενειακές

«βοηθούμενους». Καταλήγει έτσι η αλληλοβοήθεια σε ένα συμπόσιο

Συγκεντρώσεις αλληλεγγύης αποτελούν και τα νυχτέρια ή αποσπερίδια

Από την οργάνωση των επαγγελματιών της πρώτης μετατουρκικής

Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες για τη Σαντορίνη παρέχει ο

Η πρόσβαση στο νησί μπορεί να γίνει τόσο αεροπορικώς, όσο και

Ο αμπελώνας της Σαντορίνης

Σήμερα η αμπελοκαλλιέργεια αποτελεί τον σημαντικότερο τομέα

Μια μορφή σπιτιού που συναντάμε στην Σαντορίνη είναι το υπόσκαφο,

Στα σπίτια αυτά κατοικούσαν, τα παλιά χρόνια, τα πληρώματα που

Τα υπόσκαφα κτίσματα της Σαντορίνης είναι λαξευμένα στο κάθετο

Ο παραδοσιακός οικισμός της Μεσαριάς