Overlegorgaan van HBO-scholen

met een accountancy-opleiding

Secretariaat:
Postbus 90116
4800 RA Breda
Tel.: (076) 525 06 79
Fax: (076) 525 03 98

LANDELIJK EXAMEN OAT

Vragen FC Juno NV
voor de
middagzitting van 14.00 16.30 uur

Samenstellers :

Redactiecommissie OAT

Datum

1 juni 2010

9, inclusief voorblad

Aantal bladzijden:
Toegestane literatuur:
-

Handboek Externe Verslaggeving van Deloitte 2009 of Handboek Jaarrekening E&Y

vanaf 2009
Handleiding Regelgeving accountancy vanaf tussentijdse editie 2009

Suggestie tijdsverdeling:
Vraag 1

20 minuten

14 punten

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

Vraag 2
Vraag 3
Vraag 4
Vraag 5
Vraag 6
Totaal

15 minuten
15 minuten
50 minuten
30 minuten
20 minuten
150 minuten

10 punten
10 punten
34 punten
20 punten
12 punten
100 punten

De voorgestelde tijdsverdeling vormt een indicatie voor de puntenverdeling.

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

1 Materile vaste activa: 20 minuten, 14 punten

a. Geef n argument om de terreinen wl stelselmatig af te schrijven en n argument om
dit niet te doen.
5 minuten, 4 punten
Volgens de toelichting van de geconsolideerde jaarrekening worden terreinen gebruikt
voor voetbaldoeleinden. Terreinen slijten hierdoor waardoor een stelselmatige
afschrijving aanvaardbaar lijkt. 2 punten
Daar staat tegenover dat FC Juno NV de terreinen in bespeelbare staat moet houden.
De kosten daarvan komen ten laste van het resultaat. De terreinen blijven daadoor in
dezelfde kwalitatieve staat, en is afschrijving niet noodzakelijk. De kosten van
onderhoud komen als het ware in de plaats van de afschrijvingskosten. 2 punten
Of: terreinen zijn niet onderhevig aan slijtage.
b. Geef uit verslaggevingstechnisch oogpunt een argument tegen de wijze waarop FC Juno
NV de kosten van groot onderhoud verwerkt in haar jaarrekening.
5 minuten, 3 punten
FC Juno NV brengt kosten van groot onderhoud rechtstreeks ten laste van het
resultaat.
Deze verwerkingswijze doet geen recht aan het matchingprincipe. Onderhoud aan het
stadion is namelijk toe te schrijven aan het gebruik in de verstreken jaren als gevolg
waarvan in een later jaar groot onderhoud noodzakelijk is. Deze kosten zouden dan
ook moeten worden toegerekend aan de jaren waarin het gebruik heeft
plaatsgevonden, derhalve toepassing van matching.
c. Geef volgens de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving de wijzigingen in de
geconsolideerde jaarrekening 2007-2008 indien Juno Stadion BV per 1 juli 2007 de
terreinen zou waarderen tegen de actuele waarde. Besteed hierbij aandacht aan de
mogelijke effecten van belastingen voor de balans- en resultaatpresentatie. U behoeft
geen aandacht te besteden aan de specifieke gevolgen van een stelselwijziging.
5 minuten, 4 punten
De boekwaarde van de terreinen zou toenemen met 20 mln. (1 punt)
FC Juno NV kan besluiten om in verband met herwaardering al dan niet rekening te
houden met de effecten van (latente) belastingen; zie artikel 2:390 lid 5 BW.
Indien Juno Stadion BV wl rekening houdt met latente belastingen geschiedt dit
volgens de door FC Juno NV gehanteerde grondslagen tegen nominale waarde.
De herwaarderingsreserve neemt toe met 15 mln (1 punt) en de latente
belastingverplichting met 5 mln. (1 punt). Alternatief antwoord: Indien Juno Stadion BV
daarentegen geen rekening zou houden met latente belastingen zou de
herwaarderingsreserve toenemen met 20 mln. (2 punten)
De verwerking van de waardestijging heeft geen invloed op het resultaat omdat op
terreinen niet stelselmatig wordt afgeschreven. (1 punt)
d. Geef volgens de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving de wijzigingen in de enkelvoudige
jaarrekening 2007-2008 van FC Juno NV indien Juno Stadion BV per 1 juli 2007 de
terreinen zou waarderen tegen de actuele waarde. Besteed hierbij aandacht aan de
mogelijke effecten van belastingen voor de balanspresentatie.
5 minuten, 3 punten
Indien Juno Stadion BV wl rekening houdt met latente belastingen neemt het eigen
vermogen van Juno Stadion BV toe met 15 mln. De post Deelneming in
groepsmaatschappij Juno Stadion BV in de enkelvoudige balans per 30 juni 2008 van

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

FC Juno NV neemt eveneens toe met 15 mln met als tegenpost een toename van de
post Herwaarderingsreserve deelnemingen.
Indien Juno Stadion BV daarentegen geen rekening zou houden met latente
belastingen zouden de posten Deelneming in groepsmaatschappij Juno Stadion BV en
Herwaarderingsreserve deelnemingen beide toenemen met 20 mln.
Vraag 2 Witwassen: 15 minuten, 10 punten
Zie deel 3 van de casus, laatste alinea. Harmen Soka besluit naar aanleiding van de
bevinding van de stagiair toch hier wat dieper op in te gaan.
a. Geef aan volgens welke controlestandaard en welke wet Harmen Soka aandacht zou
moeten schenken aan de genoemde bevinding.
b. Geef aan wat Harmen Soka vervolgens aan werkzaamheden zou moeten verrichten.
Antwoordindicatie 10 punten

a. Het handelt hier om NV COS 240 (2 punten). Hier zou sprake kunnen zijn van
frauduleus handelen maar meer nog van een vermoeden van witwassen, hetgeen
geregeld is in de WWFT, de Wet ter voorkoming van witwassen en Financieren van
terrorisme. (2 punten).
b. Krachtens de WWFT zal Harmen Soka moeten achterhalen in hoeverre sprake is van
economische realiteit in de drie transacties. Gegeven de bedragen, het land van
herkomst van de voetbalmakelaar en het feit dat alle drie de spelers snel retour gaan
kan hier sprake zijn van een subjectieve indicator uit de WWFT. Harmen Soka zal
deze transacties zelf moeten melden bij het Bureau Financieel Toezicht binnen
veertien dagen na ontdekking (Als FC Juno NV zelf geen melding heeft gedaan) (3
punten). Indien studenten zich beperken tot de activiteiten van NV COS 240
(escalatieladder) hooguit 3 punten toewijzen. In de casus wordt namelijk middels het
woord witwassen duidelijk verwezen naar de WWFT. Vervolgens dient op basis van
NV COS 315 de accountant wellicht tot een andere inschatting van de risicos ten
aanzien van FC Juno NV te komen. Hij zal dit binnen zijn team moeten bespreken en
bij de jaarlijkse risico analyse deze bevindingen tot uitdrukking moeten laten komen
(3 punten).
Vraag 3 Specialisatie: 15 minuten, 10 punten
Zie deel 3 van de casus. Zoals gemeld is Harmen Soka als voetbalfanaat niet alleen
betrokken bij de jaarrekeningcontrole van FC Juno NV maar ook als partner bij de controle
van Ajax, Feyenoord en PSV. Geef op basis van de Verordening gedragscode n argument
tegen en twee argumenten voor het functioneren van Harmen Soka als controlerend
accountant bij meerdere voetbalclubs.
Antwoordindicatie (10 punten)
Allereerst speelt hier het fundamenteel beginsel van Deskundigheid en
Zorgvuldigheid. Juist door de specialisatie zal Harmen Soka bovengemiddeld in staat
zijn om de controle bij de clubs uit te voeren, juist omdat hij meerdere clubs doet (3
punten).
Voorts speelt de objectiviteit hier een rol. Harmen Soka kan in de verleiding komen
om ten aanzien van zijn favoriete club minder objectief te staan (bedreiging:
vertrouwdheid) (4 punten).
Tenslotte is de geheimhouding een issue. Harmen Soka dient de controlebevindingen
van de ene club gescheiden te houden van de controlebevindingen van de andere
club (bedreiging vertrouwdheid enerzijds en eigen belang anderzijds) (3 punten).

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

Vraag 4 Opbrengst van een competitiewedstrijd: 50 minuten, 34 punten

Op een mooie zondagmiddag heeft FC Juno thuis tegen Hades gespeeld. Beschrijf de
administratieve organisatie gericht op de volledigheid van de opbrengsten van de verkoop
van losse toegangsbewijzen voor de competitiewedstrijd tegen Hades. Structureer uw
antwoord als volgt:
1 Typologie (motiveer uw antwoord!)
2 Attentiepunten
3 Uitwerking per interne controlesector. Structureer uw procesbeschrijving op basis van
het hierna gegeven stramien:
Autoriseren van de prijzen voor de toegangsbewijzen, de toewijzing van het deel
toegangsbewijzen, de provisie en de toegangscode voor Hades en de richtlijn voor
het vrijvallen van toegangsbewijzen.
Online verkoop van toegangsbewijzen.
Verkoop van toegangsbewijzen aan Hades.
Verkoop van toegangsbewijzen aan de kassa.
Toegangscontrole.
Controle op de toegangscontrole.
Controlewerkzaamheden binnen de Unit Financin.
Antwoordindicatie (34 punten)
1
Typologie (5p)
Indien de kandidaat aanneemt dat directe waarneming op de benutte capaciteit of
leegstand als sluitstuk van de interne controle op de volledigheid van de
opbrengstverantwoording wel goed mogelijk is, als gevolg van het feit dat de
zitplaatsen specifiek (per vak) worden gereserveerd, dan dient de verkoop van
zitplaatsen in het stadion te worden getypeerd als dienstverlening met specifieke
reservering van ruimte.
Indien de kandidaat aanneemt dat directe waarneming op de benutte capaciteit of
leegstand als sluitstuk van de interne controle op de volledigheid van de
opbrengstverantwoording niet goed mogelijk is, als gevolg van de hectiek in het
stadion, dan dient de verkoop van zitplaatsen in het stadion te worden getypeerd als
dienstverlening met niet specifieke reservering van ruimte.
2
Attentiepunten (8 punten)
Bij de inrichting van de administratieve organisatie dienen de volgende punten te
worden onderkend, wil van interne controle sprake kunnen zijn:
2p
Risico dat een toegangsbewijs (barcode) meer dan 1 keer kan worden gebruikt
om toegang te verkrijgen
2p
Verschuivingsgevaar als gevolg van verschillende prijzen per tribune
2p
De juistheid van de provisie en de volledige verantwoording van de verkochte
toegangsbewijzen aan en de afrekening met Hades vanaf 5 dagen voor de
wedstrijd.
2p
Contante verkoop van toegangsbewijzen aan de kassa vanaf twee uur voor het
begin van een wedstrijd.
3

Uitwerking per interne controlesector (21p)

Autoriseren van de prijzen voor de toegangsbewijzen, de toewijzing van het deel

toegangsbewijzen, de provisie en de toegangscode voor Hades en de richtlijn
voor het vrijvallen van toegangsbewijzen (3p)
De directie autoriseert (door middel van een elektronisch fiat):

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

De prijzen voor de toegangsbewijzen per tribune in het prijzenstambestand.

Het deel van de toegangsbewijzen dat gereserveerd wordt voor de verkoop door
Hades in het plaatsen-reserveringsbestand, het provisiepercentage en de
toegangscode.
Het automatisch vrijvallen van de door Hades niet verkochte toegangsbewijzen
voor de verkoop aan eenieder vijf dagen voor het begin van een wedstrijd.

Online verkoop van toegangsbewijzen (2p)

De klant voert bij een reservering onder meer de volgende gegevens in (in het
zogenoemde plaatsen-reserveringsbestand):
- Naam, adres, woonplaats.
- Gewenste plaats.
Tevens dient de klant bij de reservering tevens de betalingsopdracht te verstrekken. Als
de betalingsopdracht is geaccepteerd, dan is de reservering geslaagd en kan de klant
het toegangsbewijs printen.
Verkoop van toegangsbewijzen aan Hades (3p)
Hades voert bij een online reservering onder meer de volgende gegevens in (in het
zogenoemde plaatsen-reserveringsbestand):
- Gewenste plaats.
- Toegangscode.
De verkoop van de toegangsbewijzen door Hades aan hun supporters verloopt via hun
eigen kanalen. Hun administratieve organisatie en niet die van Juno.
Vijf dagen voor de wedstrijd worden de niet verkochte plaatsen uit het aan Hades
toegewezen deel plaatsen automatisch vrijgegeven voor de vrije verkoop aan eenieder.
De afdeling kaartverkoop factureert vijf dagen voor de wedstrijd de door Hades
gereserveerde plaatsen. De verkoopgegevens worden on line verstrekt aan de Unit
Financin.
Verkoop van toegangsbewijzen aan de kassa (2p)
De kassiers nemen het wisselgeld voor de kassas in ontvangst tegen afgeven
kwijting aan het hoofd kaartverkoop.
Twee uur voor de wedstrijd gaan de kassas open. De kassa zijn electronisch
verknoopt met het LAN. Op verzoek van een klant reserveert de kassamedewerker
online de gewenste plaats (in het zogenoemde plaatsen-reserveringsbestand): Wordt
de betaling geaccepteerd, dan is de reservering geslaagd en print de
kassamedewerker het toegangsbewijs uit. De verkoopgegevens worden online
verstrekt aan de Unit Financin.
De kassier maakt aan het einde van een dienst in het bijzijn van het hoofd
kaartverkoop de kassa op. Het hoofd kaartverkoop geeft voor de ontvangen
geldmiddelen kwijting aan de kassier. Het hoofd kaartverkoop stort de overtollige
geldmiddelen op de bank.
Toegangscontrole (2p)
De portier controleert de toegangsbewijzen door de barcode te scannen. De
scangegeven worden afgestemd met de gegevens in het zogenoemde plaatsenreserverings-bestand. Gekeken wordt of het toegangsbewijs is verkocht en niet al is
gescand voor de betreffende wedstrijd. Wellicht ten overvloede: is een toegangsbewijs
eenmaal gescand, dan kan er geen 2de maal toegang worden verkregen met dezelfde
barcode.

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

Controle op de toegangscontrole (2p)

Indien wordt uitgegaan van dienstverlening met specifieke reservering van ruimte
Onafhankelijk van de toegangscontrole worden, tijdens de wedstrijd, de aantallen
bezoekers per vak in het stadion door directe waarneming vastgesteld. Deze gegevens
worden verstrekt aan de Unit Financin.
Indien wordt uitgegaan van dienstverlening met niet specifieke reservering van ruimte
Onafhankelijk van de toegangscontrole wordt door middel van directe waarneming de
werking van de toegangscontrole beoordeeld. Hiervan wordt rapport opgemaakt en
verstrekt aan de Unit Financin.
Controlewerkzaamheden binnen de Unit Financin (7p)
Gericht op de volledigheid van de opbrengstverantwoording worden de volgende
controlewerkzaamheden verricht:
1p
Totaal aantal verkochte toegangsbewijzen = On line verkochte
toegangsbewijzen + door Hades verkochte toegangsbewijzen + aan de kassa
verkochte toegangsbewijzen
1p
Online verkochte toegangsbewijzen (tot 2 uur voor de wedstrijd) *
verkoopprijzen = Toename bank
1p
Door Hades verkochte toegangsbewijzen * ((100% - provisie %) *
verkoopprijzen) = Toename vordering op Hades
1p
Per kas verkochte toegangsbewijzen * verkoopprijzen = Toename bank en
contant geld
1p
Afname contant geld = Toename bank
Indien wordt uitgegaan van dienstverlening met specifieke reservering van ruimte
2p
Beschikbare capaciteit per vak Verkochte plaatsen per vak = Administratieve
leegstand in het stadion = Fysieke leegstand volgens directe waarneming
Of
2p
Administratief benutte plaatsen per vak in het stadion = Fysieke benutte
plaatsen volgens directe waarneming
Indien wordt uitgegaan van dienstverlening met niet specifieke reservering van ruimte
2p
Beoordeling rapportage over de werking van de toegangscontrole.
Vraag 5 Belastingen: 30 minuten, 20 punten
Uit het in de toelichting opgenomen aansluitingsoverzicht voor belastingen blijkt een
onderdruk van 6.850.000 wegens tot waardering gebrachte compensabele verliezen.
a.

Geef de overweging die FC Juno NV zal hebben gehad om tot waardering van deze
compensabele verliezen over te gaan. Geef hiervoor een aanwijzing in de jaarrekening.
7 minuten; 4 punten
Op iedere balansdatum moet FC Juno NV volgens de RJ de waardering van de actieve
belastinglatentie beoordelen. Bij deze beoordeling per 30 juni 2008 is FC Juno NV
blijkbaar tot de conclusie gekomen dat het waarschijnlijk is dat in de toekomst
voldoende fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee de compensabele verliezen
kunnen worden verrekend en de latente vordering kan worden afgewikkeld.
De toelichting op de post latente belastingvorderingen staaft deze uitleg met de
passage dat de actieve latentie naar verwachting in het boekjaar 2008-2009 tot
afwikkeling zal komen.

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

b.

Geef n mogelijke reden, ontleend aan de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, voor

het feit dat FC Juno NV actieve en passieve latenties niet gesaldeerd opneemt in de
balans.
7 minuten; 4 punten
De RJ schrijft saldering van actieve en passieve latenties voor indien de rechtspersoon
ook niet-latente belastingvorderingen en -schulden zou moeten salderen. Deze situatie
komt voor bij het bestaan van belastingvorderingen en schulden binnen de fiscale
eenheid omdat zij dan simultaan worden afgewikkeld. De rechtspersoon moet ook de
intentie hebben om tot simultane afwikkeling over te gaan. Ondanks dat FC Juno NV
drie 100%-dochterondernemingen naar Nederlands recht bezit, maakt de jaarrekening
geen melding van het bestaan van een fiscale eenheid. Dit is een mogelijke reden voor
het niet-salderen van latente belastingvorderingen en -schulden.
Of:
Een andere mogelijke reden voor het niet gesaldeerd opnemen van latente
belastingvorderingen en -schulden is de sterk afwijkende looptijd van beide latenties
waardoor simultane afwikkeling niet tot de mogelijkheid behoort. Daardoor wordt niet
aan de eis van de RJ voldaan voor saldering van vorderingen en schulden.
Volgens de toelichting heeft de actieve latentie namelijk een verwachte looptijd van n
jaar en bezit de passieve latentie een vrijwel geheel langlopend karakter.

c.

Geef in journaalpostvorm de wijze waarop belastingen naar de winst zijn verwerkt in de

geconsolideerde jaarrekening 2007-2008 van FC Juno NV.
Splits deze journaalpost op naar aanleiding van de volgende drie mutaties:
toevoeging aan de latente belastingvorderingen;
toevoeging aan de latente belastingverplichtingen;
onttrekking aan de latente belastingvorderingen.
Geef voor elke mutatie aan naar aanleiding van welk feit de mutatie plaats vindt.
16 minuten, 12 punten (4 punten voor elke juiste journaalpost)
Latente belastingvorderingen
6.850
Aan Belastingen naar de winst
6.850
Waardering compensabele verliezen voorgaande jaren
Belastingen naar de winst
1.837
Aan Latente belastingverplichtingen
1.837
Toevoeging aan latentie als gevolg van belastbare tijdelijke verschillen tussen
commercile en fiscale winst over het boekjaar 2007-2008.
Belastingen naar de winst
5.870
Aan Latente belastingvorderingen
5.870
Gebruikte compensabele verliezen voor verrekening met fiscale winst over het
boekjaar 2007-2008. Dit is een afgeleide van de andere posten op de denkbeeldige
grootboekrekening latente belastingvorderingen, te weten 2.100 (balans 1-7-2007) +
6.850 (tot waardering gebrachte compensabele verliezen voorgaande jaren) 3.080
(balans 30-6-2008).
De gecomprimeerde journaalpost luidt:
Belastingen naar de winst
Latente belastingvorderingen
Aan Latente belastingverplichtingen

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen

857
980
1.837

Vraag 6 Afrekening UEFA omzet: 20 minuten, 12 punten

(Zie paragraaf 2.4.1 onder UEFA afrekening). Bij het afsluiten van de jaarrekeningcontrole
2007-2008 blijkt de kaartomzet rondom de UEFA wedstrijden nog steeds niet te zijn
afgerekend. Omdat het bedrag van de afrekening materieel van aard is vraagt een lid van
het controleteam van accountantsorganisatie Dubio zich af of deze ontbrekende afrekening
gevolgen zou kunnen hebben voor de te verstrekken accountantsverklaring. Help het
controleteam door aan te geven tot welke consequenties dit kan leiden voor de te
verstrekken accountantsverklaring bij de geconsolideerde jaarrekening van FC Juno NV.
Geef hierbij drie opties aan.
Antwoordindicatie: 12 punten
o Het bedrag van de onzekerheid is materieel van aard en zo goed mogelijk
opgenomen in de balans dan wel resultatenrekening. Indien dit adequaat is
toegelicht in de jaarrekening kan tot een goedkeurende accountantsverklaring
worden gekomen (4 punten).
o De onzekerheid in de verantwoording is niet adequaat toegelicht. De
onzekerheid in de verantwoording slaat dan om in een bedenking tegen de
verantwoording. Aangezien de bedenking materieel is volgt een
accountantsverklaring met beperking (4 punten).
o Ook kan betoogd worden dat door voorgaande afrekeningen te volgen en de
berekeningsmethodiek naast de huidige te leggen de onzekerheid zich niet
meer manifesteert ofwel beneden het materialiteitsniveau komt te liggen. Dit
betekent feitelijk dat een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven zou
kunnen worden (4 punten).

Einde middagzitting

FC Juno NV Vragen middagzitting met uitwerkingen