Professional Documents
Culture Documents
Devrim Ozhendekci Celik1 Ders-Notu-1 PDF
Devrim Ozhendekci Celik1 Ders-Notu-1 PDF
Coalbrookdale Kprs
Font kullanlarak ina edilen ilk kpr yaklak 1778 ylnda tamamland
tahmin edilen ngilterede, Severn nehri zerindeki Coalbrookdale Kprsdr.
Abraham Darby tarafndan yaptrlmtr. Abraham Darby ta kmr kullanarak
kok kmr retebilmeyi ve demiri kok kmr kullanarak ileyebilmeyi ilk
baaran kiidir. (1700lere kadar demirin ilenmesinde zengin karbon ierii
nedeniyle odun kmr kullanlmaktayd, ancak o yllarda Avrupa ormanlarnn
tkenmesi demirin ilenmesini zorlatrmt. ngilterede bol miktarda ta
kmr mevcuttu, fakat ta kmrnde yeterli karbon yoktu. Bu nedenlerle,
kok kmr elik an balatan byk bir bulu olarak kabul edilir.)
Britannia Kprs
lerleyen yllarda Bessemer (1855), Siemens-Martin (1864), Thomas (1879) yntemlerinin bulunmasyla
ham demirin sv haldeyken artlmas salanm ve dkme elik retimi olana ortaya kmtr. Bylece
1800l yllarn sonlarndan itibaren dkme elik, en ok retilen cins olmutur. zellikle 20. yzyln
banda elektrik frnlarnn da kullanlmaya balanmasyla da elik yap tekniklerinde byk ilerlemeler
meydana gelmitir.
elik yaplarn hzl ina edilebilmesi nedeniyle birinci dnya sava sonrasnda, ikinci dnya sava sras
ve sonrasnda elik yap inas yaygn olarak gzlenmitir. Birinci dnya sava sonrasnda dalan
sanayinin yeniden retime geebilmesi amacyla elik inas tercih edilmitir. kinci dnya sava srasnda
ise Alman ordusunun Volga Nehrine kadar onlarca devletin arazilerini igal ederek, sanayi binalarnn
donanmlarn skp yeni arazilere tamas ve bu arazilerde hzl sanayi retimine geebilmesi ancak elik
tayc sistemlerin kullanlmas ile mmkn olmutur. Sava sonrasnda ise, sanayi, sosyal-spor tesisleri,
okul ve konut binalarnn hzla yaplmas ihtiyac, ancak elik kullanm ile mmkn olabilmitir. Bylelikle
elik yap tayc sistemlerinin hesaplama yntemlerinin ve tasarm esaslarnn gelimesi mmkn
olmutur. Bu srete kaynak teknikleri de gelimitir.
Zamanmzda elik konstrksiyonlarn ksmlar, ulam olanaklarna bal olarak, mmkn olduunca
byk paralar halinde, kaynakl birleimler yaplmak suretiyle atlyelerde hazrlanr. Bu ksmlar
antiyede genellikle bulonlu montaj birleimleriyle birletirilerek elik konstrksiyon tamamlanr.
ELK RETM*
Demir, yerkabuunda en ok bulunan metaldir ve kabuun yaklak olarak % 4,5 unu tekil eder.
Meteorlar haricinde serbest bir eleman olarak bulunmaz. Doada demir cevheri;
-
karbonatlar [siderit(Fe2CO3)]
halinde bulunur (ekil 1). Hemen tm cevher trleri Silisyum Oksit (Si2O) ihtiva etmektedirler. ou
cevher trleri az miktarda Fosfor, Alminyum, Kkrt, vb. elementler iermektedir.
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
ekil 1. Demir cevherleri (a) Magnetit, (b) Hematit, (c) Geotit, (d) Limonit, (e) Siderit
Demir cevheri, yksek frnda kok kmr ile yaklp ergitilerek ham demir elde edilir. Kok kmrnn iki
fonksiyonu vardr; birincisi gerekli scakl salamak, ikincisi ise demir ile kimyasal reaksiyona girmek.
Kok kmrdeki karbon demir ile alam meydana getirir, ayrca bu alam yani ham demir cevherden
gelen Silisyum, Alminyum, Kkrt gibi maddeleri de ihtiva eder. lem sonunda cruf ve yksek frn
gazlar da ortaya kar. Cruf, younluu az olduundan ergimi ham demirin zerinde toplanr ve
yksek frndaki cruf deliinden darya atlr. Elde edilen ham demirin karbon oran yksek (%3-5)
olduundan ekil deitirmeye ve kaynaklanabilmeye elverili deildir. Bu nedenlerle ham demir
ilenerek, kullanlan yntem ve katklara bal olarak elik veya dkme demir retilebilir. Dkme demir
kupol frnnda retilir. eriinde yaklak olarak %2~4 orannda karbon vardr. elik ise Siemens-Martin,
Elektrik Ark, Oksijen fleme gibi yntemlerle elde edilebilir. Bu yntemler sonucunda dkme elik,
dvme elik veya hadde rn elik elde edilir.
Isl ilem srasnda eriyik hale gelmi eliin bnyesinde karbon monoksitten dolay gaz habbecikleri
bulunur. Bu haldeki elie gaz alnmam elik denir. Silisyum, Alminyum, Manganez, Kalsiyum gibi
maddeler eklenerek, eriyik halde bulunan elikteki oksijen balanarak gaz habbeciklerinin oluumu
engellenir. Byle elie ise gaz alnm elik denir. Gaz alnm elikte kkrt ve fosforun younlat
yerler (ylma blgeleri) daha az olutuundan, bu elik kaynaklanma, yorulma ve bklme bakmndan
daha elverilidir.
retilen elik haddeleme ad verilen ekillendirme ilemine tabi tutulursa istenilen ekli alan rnler elde
edilir (ekil 2). Haddeleme belirli bir scakln stndeki elikte yaplabildii gibi greceli olarak daha
dk scaklktaki elik malzemeye de uygulanabilir. Dolaysyla; haddeleme yntemi scak veya souk
olarak adlandrlr. Souk haddeleme, grece dk scaklkta malzemeye verilen plastik deformasyonun
derecesine bal olarak eliin mekanik zelliklerini deitirir, oysa metalin plastik ekil deitirmesi belirli
bir scakln zerinde yaplrsa, mekanik zelliklerinde herhangi bir deiiklik olmaz. Scak haddeleme
srasnda kalplara dkm yaplarak elik kat eriyiinden elde edilen slab, ktk veya blum denilen
mamller merdaneler yarmyla ekillendirilir. Genelde haddeleme ilemi srasnda scaklk 12000C-8000C
aralnda deimektedir.
Normal I
(I veya IPN)
h=300 mm
s=r1=10,8 mm
t=16,2 mm
Geni Balkl Ar I
(IPBv veya HEM)
rnek: I 300
b=125 mm
h-2c
Geni Balkl I
(IPB veya HEB)
r2=6,5 mm
c= 29,5 mm
h-2c=241 mm
h-2c
rnek: U 200
h=200 mm
b=75 mm
s=8,5 mm
t=r1=11,5 mm
r2=6 mm
c=24,5 mm
h-2c=151 mm
L Profilleri (Korniyerler)
rnek: L 50x5
h=b=50 mm
t=5 mm
r1=7 mm
r2=3,5 mm
rnek: L 150x75x9
h=150 mm
b=75 mm
t=9 mm
r1=10,5 mm
r2=5,5 mm
Tension
Compression
Z Profilleri
Ray Profilleri
zel Profiller
Tp Profiller
T Profilleri
200.10 )
3- Levhalar
nce Levhalar t 2,75 mm; b=530~1250 mm; =760~2500 mm
Orta Levhalar 3 mm t 4,75 mm; b 2500 mm; 7000 mm
Kaba Levhalar t 5 mm; b 3600 mm; 8000 mm
(rnek : Lev.6.1000.5000 veya Lev.6)
2- Kprler
4- ok Katl Yaplar
5- Gkdelenler
100
kN/cm2
%40
75
10
30
20
ekme
mukavemeti
50
25
Krlma
uzamas
0
0,5
1,0
%C
1,5
1,7
ekil 3. Karbon yzdesinin eliin ekme mukavemetine ve kopma uzamasna olan tesiri (eksenel ekme
deneyinde numune uzunluu, numune apnn 10 misli kadardr)
retim srasnda kullanlan demir cevherinin ve katklarnn kimyasal yaps ham demirin bileimini etkiler.
Ayrca elik retimi srasnda kullanlan yntem ve ilave edilen hurda demirin zellikleri de eliin
kimyasn etkiler. Bu nedenle, trl eliklerin, trl bileenleri vardr. te yandan retim srecinin bir
paras olarak, mmkn olduunca azaltc tedbirler alnmasna ramen baz zararl bileenler de (belirli
snrlar amamak kouluyla) eliin yapsnda bulunabilmektedir. Aada baz elik bileenleri ve
zellikleri verilmitir:
SLSYUM: Mukavemeti arttrr, kaynaklanabilme zelliini ve paslanmaya kar direnci arttrr. %0,55i
amamaldr, nk ilenebilirlii azaltr.
ALMNYUM: Fosforun zararl etkisini ortadan kaldrr. Darbeli kuvvetlere kar dayanklln arttrr.
MANGANEZ: Mukavemeti arttran bu eleman, eliin dvlebilme ve kaynaklanabilme zelliklerine olumlu
etkide bulunur. Ayrca paslanmaya , anmaya, ve az oranda sya kar olan dayanklln iyiletirir.
Yksek mukavemetli
eliklerde kullanlrlar
Bu faydal elementlerin yan sra, ierdii zararl elementler; kkrt, fosfor ve azottur. Kkrt eliin kzl
derecede gevrek olmasna ve kolayca krlmasna sebep olur. Fosfor eliin normal scaklk derecelerinde
ok gevrek olmasna ve abuk krlmasna sebep olur. % 0,2 fosfor ihtiva eden elik sert bir yere dt
zaman cam gibi krlr ve paralanr. Her birinin miktar genellikle %0,04 gememeli ve asla %0,05den
ok olmamaldr. Azot elii gevrekletirir; elik cinsine gre %0,007 veya %0,009u amamaldr.
E=
. ekil 3.b de grld gibi Hooke Kanununun geerli olduu orantl blge Hooke dorusu
olarak da adlandrlabilir. Dikkat edilirse dorunun eimi elastiklik modln vermektedir. Elastiklik snr
aldnda ise artk kanlmaz olarak ubukta baz kalc hasarlar yani plastik ekil deitirmeler meydana
gelecek demektir. Elastik olmayan blgede kuvvet arttrlmaya devam edilirse malzeme akma snrna
( F ) ular. ekil 3.bde de grld gibi akma durumu, sabit gerilme etkisindeki bir elemanda ekil
deitirmede meydana gelen art olarak tanmlanabilir. Akma durumunda meydana gelen byk
deformasyondan sonra malzeme kendini toparlar ve gerilme yeniden artmaya balayarak maksimum
gerilme ( B ) deerine ular. Akmadan sonra gerilmenin yeniden artmasna pekleme denir.
Plastik deformasyon
Elastik
deformasyon
Boyun
verme
lme boyu
Akma+Pekleme
Kopma
(a)
= P/A
Boyun
Akma
verme
blgesi Pekleme blgesi blgesi
= /
(b)
ekil 3 (a) ekme deneyinin aamalar (b) ekme deneyinde gerilme-ekil deitirme grafii
Maksimum gerilme deerine ulatktan sonra mhendislik gerilmesi azalmaya balar, nk elik boyun
verme blgesine girmitir ve neticede numune kopma gerilmesine ular. (ekil 3.b de grafikte gerilmeler
numunenin balang enkesit alan dikkate alnarak belirlenmitir, yani kesit daralmas dikkate
alnmamtr. Bu nedenle malzeme bilimciler bu gerilmeleri mhendislik gerilmesi olarak da adlandrrlar.)
elik malzeme plastik blgede bir C noktasna kadar yklendikten sonra, yk kaldrlp gerilme sfrlanrsa,
gerilme deformasyon ilikisi ekil 3.(b) deki grafikte |OP| dorusuna paralel |CC| dorusunu takip eder.
Bu durumda ekilden de grlecei gibi yk altnda var olan gerilmenin elastik olan ksm kaybolurken,
plastik olan ksm kalc olmaktadr. C noktasna kadar yklenip, yk boaltlm numune yeniden
yklenirse, bu kez bir nceki yklemeden tr plastik deformasyon (kalc hasar) mevcut olduundan
gerilme ekil deitirme ilikisi |CCB| yolunu izler. Bu durumda malzeme C gerilme noktasna kadar
lineer elastik karakter gsterir. Bu olaya pekleme denir. Pekleme olay sonucunda metalin sertlii,
akma snr gerilmesi artar, sneklii ise |OC| (plastik deformasyon) kadar azalm olur.
Bu denyde olduu gibi tatbik edilen souk ilemler malzemenin peklemesine ve snekliinin azalmasna
(gevreklemesine) yol aarlar. Malzemeye balangtaki yumuaklnn ve snekliinin geri verilmesi
istendiinde, malzeme uygun scakla kadar stlp yava yava soutulur. Bu ileme tavlama denir ve
malzemenin gerilme defromasyon ilikisi yeniden |OPEFB| haline geir. zet olarak metalin plastik ekil
deitirmesi kristalleme scaklnn zerinde yaplrsa, mekanik zelliklerinde herhangi bir deiiklik
olmaz (rnein scak haddeleme konusuna daha nce deinilmiti.)
eliin baz mekanik zellikleri aadaki gibidir:
Elastiklik modl, E = 2,1x106 kg/cm2
Kayma Modl, G=E/2(1+ ) = 810000 kg/cm2
Poisson Oran, = 0,3
Isl genleme katsays ( ) = 0,000012
ELN STN ZELLKLER
-
elik homojen ve izotrop bir malzemedir. Mekanik zellikleri herhangi dorultu boyunca
deimez.
eliin elastiklik modl dier malzemelere oranla ok yksektir. Dolaysyla mukavemeti yksek
olduundan yapda kullanlan elik hacmi klr: elik yaplar greceli olarak hafiftir.
Snek bir malzemedir. Byk ekil deitirme yapabilir, plastik hesaba uygundur, deprem ykleri
ve zemin oturmalarn karlamak asndan optimum zmler sunar.
elik tayc elemanlar, byk lde atlyelerde hazrlanr. antiyede yalnz montaj ileri yaplr.
Bu bakmdan ina sresi ksadr, ayrca hava koullarndan neredeyse bamszdr.
Yanc bir malzeme olmamakla birlikte, yksek scaklk derecelerinde mukavemetinde hzl bir
d olur. Ayrca sy iyi ilettiinden mukavemet d hzl gerekleir. 6000C dan sonra
kullanlamaz hale gelir. Yangna kar tedbirler alnmas gereklidir. (Yzeyi iletken olmayan bir
elemanla kaplanrsa veya yanmaz boyalarla boyanrsa dayankll artar, vb.)
- Paslanmaya kar dayankszdr. Srekli bakm gerektirir. Boyama, betona gmme, korozyona
dayankl zel alaml elik kullanma, vb. alnacak tedbirlerdendir.
- Asit, baz ve tuza kar dayankszdr.
- Ses ve sy iyi iletir, dolaysyla yaltm gerektirebilir.
- elik yksek mukavemetli bir malzeme olduundan seilen kesitler narindir. Burkulma yerel
burkulma gibi olas stabilite problemleri hesaplar srasnda dikkate alnr. Ayrca narinliin
derecesine bal olarak elemanlarn basn tama gc ekmeye oranla bir miktar daha kktr.
Yukarda anlan tm sakncal zelliklere kar alnan tedbirler maliyeti arttrr.
em
em ise yle belirlenir:
em =
F
F
(1)
Rn i Qi
Bu denklemin sol taraf yap ve yap elemanlarnn mukavemetini, sa taraf ise d ykleri ifade eder. Bu
yntemde servis ykleri yk katsaylar ( i ) ile arplrlar ve elemanlar katsaylarla arplp arttrlm
ykleri karlayabilecek ekilde seilirler. Katsaylarla arplm ykler tama gcne ulama durumunu
ifade ettiklerinden gerekte var olan servis yklerinden byktrler ve dolaysyla yk katsaylar da 1den
byktrler. Bu ykler elemanlar limit durumlara ulatrrlar; limit durumlar ise krlma, akma veya
burkulma olabilir. Bunun yan sra, elemanlarn teorik mukavemetleri ise 0,75-1 aralndaki azaltma
faktrleri ( ) ile arplr.
lkemizde yrrlkte olan elik Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar, TS 648/ Aralk 1980 artnamesi
Emniyet Gerilmeleri Yntemi ni esas almaktadr. Dolaysyla elik Yaplar I dersinde anlatlacak
esaslar ve hesap yntemleri Emniyet Gerilmeleri Yntemi ne gredir. te yandan TSE tarafndan
yrrlkte olduu ilan edilen TS EN 1993-1-1 (Eurocode 3) artnamesinde ise tama gcne dayal
tasarm ilkesi kabul edilmi olmasna ramen, bu artname lkemizde pratikte ok az bir uygulama alan
bulmutur. ABD de 2005 ylnda yaynlanan en son elik Yap artnamesi hem Emniyet Gerilmeleri
Yntemi, hem de Yk ve Mukavemet Faktr lkesi ni e zamanl olarak iermektedir.
Ayrca, elik Yaplarn Plastik Teoriye Gre Hesap Kurallar, TS 4561/ Ekim 1985 artnamesi de belirli
koullar salayan yaplarn Plastik Tasarm yntemiyle boyutlandrlmas srasnda kullanlabilir.
Akma Snr
F (kN/cm2)
St 37
St 52
24
36
Emniyet Gerilmesi
em
EY (H)
14
21
EY (HZ)
16
24
em
EY (H)
9
13,5
EY (HZ)
10,5
15,5
Elemanda iki eksenli gerilme olmas halinde, biim deitirme ii teorisine (Von Mises kstasna) gre
v kyaslama gerilmesi hesaplanr ve aadaki koulun salanmas konrol edilir:
v = x2 + y2 x y + 3 xy
0,75 F ( H )
0,80 F ( HZ )
v = 2 + 3 2
0,75 F ( H )
0,80 F ( HZ )
Pk = m.Pko
m = 1
30 0
40 0
Grld zere at eimi arttka karn yzeye tutunmas ve birikmesi gleir (ya rzgarla kolay
savrulur ya da yerekimi etkisiyle kayar), bu nedenle kar yk hesap deeri yukarda belirtildii biimde
azaltlr.
lkemiz il ve ileleri kar yk asndan drt blge olarak snflandrlmtr (Kar Blgeleri ile ilgili izelge,
TS 498/Kasm 1997 -EK 1- Syf 14-18) (Trkiyenin kar haritas, TS 498/Kasm 1997 EK 2- Syf.19) ; bu
snflandrmada blge numaras bydke kar yknn deeri de artmaktadr. Ayrca yap yerinin
denizden ykseklii de kar yk iddetini etkiledii iin, yaplara tesir edecek kar ykleri belirlenirken
gerek kanc derece kar blgesi olduu, gerekse yap yerinin denizden yksekliinin dikkate alnd TS
498/Kasm 1997 izelge 4 (Syf 7) kullanlmaldr.
Tipik olmayan zel yapml atlarda kar yk hesap deeri (Pk), yaplacak kar yk dalm deneyi
sonucunda belirlenmelidir. TS 498 deki aklamalarn dnda kalan blgeler iin o yerdeki kar yama
sresi ve ykseklie bal olarak izelge-4 de verilen deerler, varsa meteorolojik lmelerden de
faydalanlarak arttrlmaldr. Kar yamayan yerlerde kar yk sfr alnmaldr.
Kar Yklemesiyle ilgili ek olarak: TS 498/Kasm 1997de yer almamakla beraber, eklemek gerekir ki;
eimli ats olan yaplarda, rzgar veya gne nedeni ile atnn bir tarafnda kar birikmeyebilir. Bu
nedenle, tm atya etki eden tam kar yklemesinin yan sra, yalnzca atnn sol yanna ve yalnzca sa
yanna etkiyen yarm kar yklemeleri de mutlaka yaplmaldr.
Pk
Pk
Pk
Ayrca, at geometrisi kar birikimine neden olacak tarzda ise yine ayn atnn farkl ksmlarnda farkl kar
ykleri dikkate alnmaldr. Kar birikimi iin Yaplar zerindeki etkiler - Blm 1-3: Genel etkiler - Kar
ykleri (Eurocode 1)TS EN 1991-1-3 /2007 artnamesinden faydalanmak gereklidir.
Devlet Meteoroloji Genel Mdrl alanlarndan Y.Mh. Abdullah CEYLAN yaynlad bildirisinde
Trkiye de 1940-2000 yllar arasnda meydana gelen afetlerle ilgili yapt aratrmada ar kar yk
etkisiyle her yl ortalama sekiz adet can ve/veya mal kaybna neden olan at gmesi olay yaandn
rapor etmitir. Son yllarda yaplan bilimsel almalar da TS 498/Kasm 1997de verilen kar yk hesap
deerlerinin gvenilirlii ile ilgili endie yaratmaktadr. rnein KT retim eleman Mustafa DURMAZ ve
ayn niversiteden Prof. Dr. Aye DALOLU yaptklar almalarda, Devlet Meteoroloji leri Genel
Mdrlne bal 31 istasyondan 29 yllk, yine ayn kuruma bal Ula stasyonundan 22 yllk kar
ya lm bilgilerini alarak Dou Karadeniz Blgesine ait zemin kar yk hesap deeri haritasn tip
istatistik dalm modeli kullanarak oluturmulardr. Saygn ulusal ve uluslararas dergilerde yaynladklar
makalelerinde sunduklar sonular son derece dndrcdr; rnein Dou Karadenizdeki yerleim
blgelerinin %76,2 sinde TS 498/Kasm 1997de verilen kar yk hesap deeri, gerek lmlere dayal
olarak belirlenenlerden dktr ve hatta baz yerleim yerleri iin TS 498 de verilen hesap ykleri, elde
edilen deerlerin (2,28-3,22)de biri kadardr.
TS 498/Kasm 1997 Madde 11 RZGAR YK
Hesaplama iin verilen aklamalar btn yaplar iin geerli olmakla beraber kendi artnameleri veya
standartlar olan, mesela kpr, vinler, yksek bacalar (fabrika bacas vs. gibi), radyo vs. yayn kuleleri
ve yksek gerilim hatlar gibi yaplar iin geerli deildir.
Rzgar yk yapnn geometrisine baldr.
Rzgar kanal deneyi yapmak yoluyla, rzgarn esi ynne ve yap geometrisine bal olan aerodinamik
yk katsays (cf) belirlenebilir. te yandan rzgar deneyi yapmak lkemizde pek kullanlan bir yntem
deildir, ayrca TS 498/Kasm 1997de, ekil 1 / Syf 9 da verilen cp katsaylar kullanlarak rzgar yk
hesap deerinin yle de belirlenebilecei belirtilmitir:
w = cp q
(kN / m 2 )
Burada;
cp : Emme katsays
q : Rzgar basnc (kN / m 2 )
q ise zeminden ykseklie bal olarak, rzgar hznn deimesi ile deien bir katsaydr ve dorudan
doruya rzgar hznn bir fonksiyonudur. Bu katsaynn saysal deerleri TS 498/Kasm 1997de, izelge
5 / Syf 9 da verilmitir.
Rzgarn esi ynne bal olarak, yapda rzgarn dik olarak tesir ettii yzeyde basn arka yzeyde
emme etkisi olumaktadr.
( q katsays deerleri)
Mnferit tayc yap elemanlar iin (mesela mertek, ak, cephe eleman vs. gibi) rzgar basnc deeri
katsays 1/4 arttrlr.
Yukardaki ekil 1 e ek olarak TS 498/Kasm 1997 Syf.10 ve 11 deki izelge 6 da rzgardan etkilenen
farkl zelliklerdeki yap cepheleri iin C katsaylar verilmitir.
TS 498/Kasm 1997 Madde 9 Kar Yk ve Rzgar Yknn ayn anda dnlmesi
durumu
450 ye kadar eimli atlarda kar yk ve rzgar yknn ayn anda etkimesi halinde hesap kolayl
olarak ve yeterli yaklamla
a) Pk +
W
2
veya
b) W +
Pk
2
(EY)
b) D + L + (Lr veya S)
(EY)
c) D + L + (Lr veya S) + T
(EY)
d) D + L + S + W/2
(EY)
e) D + L + S/2 + W
(EY)
f) 0,9D E/1,4
(EY)*
g) D + L + S + E/1,4
(EY)*
h) D + (W veya E/1,4)
i) D + L + (W veya E/1,4)
j) D + L + (W veya E/1,4) + T
Bu yk kombinasyonlarnda;
D : l ykler, kren yk ve makinelerin ktle kuvvetleri
L : hareketli ykler
Lr : atlarda hesaba katlacak hareketli ykler ve su birikmesi nedeniyle oluan etkiler
TS 648 deki
Esas Ykler
S : kar yk
W : rzgar yk
E : deprem yk
T : scaklk deiimi ve mesnet kmesi nedeni ile oluan etkiler, krenlerde fren ve yanal arpma
kuvvetleri
TS 648 deki
lave Ykler
(EY) halinde kombinasyonda deprem yk yoktur. EY haline ait emniyet gerilmeleri 1,15 ile arplarak
bytlecektir.
(EY)* halinde kombinasyonda deprem yk vardr. EY haline ait emniyet gerilmeleri 1,33 ile arplarak
bytlecektir.
elik Yaplar Komisyonu Bakan ve yeleri: Prof. Dr. E. UZGDER, Do. Dr. F.PROLU, Yrd. Do. Dr. B. .
ALAYAN, Do. Dr. M.VURAL, Mh. T. ESKMUMCU, Y. Mh. M. ALTINELLER, Y. Mh. S. GVENSOY, Y. Mh.
A. T. DN, Mh. N. PARLAR
SONU: Yaplarn z yk (zati yk), hareketli ykler, kar yk ve rzgar yk iin TS 498/Kasm
1997 den faydalanlmaldr. Yaplarn kendi arlklarnn, tayc olmayan elemanlar ve depolanm
malzemelerin yol at etkileri ve bu malzemeler ile ilgili saysal younluk deerleri iin TS ISO
9194/Kasm 1997 den de faydalanlabilir. Deprem yklemesi iin ise Deprem Blgelerinde
Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik/Mays 2007 den yararlanlmaldr. TS 648de verilen
ykleme halleri yaplarn boyutlandrlmasnda dorudan kullanlabilecei gibi, zellikle deprem
kuvvetlerinin etkin olduu tasarmlarda gerekli yk kombinasyonlar iin elik Yaplar Hesap
Kurallar ve Proje Esaslar, MO 02, R 01 / 2008 in kullanlmas uygundur.
Ayrca gerek duyulursa (zellikle kar ve rzgar ykleri iin TS 498de yer almayan zellikteki yaplarda)
bavurulabilecek artnamelerden birka tanesi yledir:
TS EN 1991-1-3
Yaplar zerindeki etkiler - Blm 1-3: Genel etkiler - Kar ykleri (Eurocode 1)
(Kabul Tarihi 03.04.2007- 52 syf.) (Dili: tr)
Eurocode 1 Actions on structures Part 1-3: General actions Snow loads
TS EN 1991-1-4
Yaplar zerindeki etkiler - Blm 1-4: Genel etkiler - Rzgr etkileri (Eurocode 1)
(Kabul Tarihi 06.12.2007- 126 syf.) (Dili: tr)
Eurocode 1 Actions on structures Part 1-4: General actions Wind actions
15- TS EN 1991-1-3/2007
16- TS EN 1991-1-4/2007
17- TS 7046/Mays 1989 (Yrrlkten kaldrlmtr)
www3.itu.edu.tr/~mecit/muk203/kaynak/mukavemetbolum3.ppt
23- Yrd. Do. Dr. Gven KIYMAZ, Depreme Kar Dayankl elik Yap Tasarm:
http://web.iku.edu.tr/courses/insaat/ce007/FINAL%20SUNUM%20SEISMIC%20STEEL%20DESIGN.ppt
24- http://tr.wikipedia.org/wiki/Demir
..zellikle fotoraflar iin eitli web sayfalar