Jonniel S.

Vince Cruz
BSN I-II

Gng. Santos

TAKDANG ARALIN SA KOMUNIKSAYON SA AKADAMIKONG FILIPINO

Talinghaga mula sa salitang talino at hiwaga o tali at hiwaha ang ibig sabihin ay
isang pahayag na hindi tahasang ibinibigay ang kahulugan. (Nakatago o
hindi lantad)
Tayutay isang uri ng matalinhagang pahayag.
I.IBAT IBANG URI NG TAYUTAY
A. PAG-UUGNAY O PAGHAHAMBING
1.
Simili o Panulad (Simile) naghahambing sa dalawang magkaibang bagay sa ditahasang paraan. Ginagamitan ito ng mga salitang pantulad tulad ng mga sumusunod:
tulad ng
mistulang
kamukha ng
tila
parang
tulad ng
anakiy
gaya ng
kawangis
Halimbawa: Ang batis ay tila luha na kikinang-kinang sa gilid ng kagubatan.
Kawangis niya ang yumao kong iniirog.
2.
Metapora o Pawangis (Metaphor) naghahambing ng dalawang magkaibang bagay sa
tahasang paraan. Hindi na gumagamit ng mga salitang pantulad.
Halimbawa: Isa kang maamong tala sa payapang gabi. ( ikaw, at tala)
Ang kanyang pagmamahal sa anak ay baluti sa lahat ng hamong darating sa
kanyang buhay. (pagmamahal, baluti)
3.
Alusyon - nagbibigay saanggunian mula sa kasaysayan, panitikan, pulitika, bibliya at
iba pang aspekto ng buhay ng tao.
Halimbawa: Sa lamig ng klima, kaayusan at kapayapaan ng mga nananahan, ang
Baguio ay Shangril ng bansang Tsina.
Si Francisco Balagtas ay ang William Shakespeare ng Pilipinas.
4.
Metonomiya pagpapalit tawag ng isang bagay para sa isa pa.
Halimbawa: Ang ilaw ng tahanan sa ating bansa ngayong panahon ay unti-unti nang
bumabangon laban sa diskriminasyon.(ilaw-ina)
Ang dugo at pawis ang inialay ng mga OFW para sa ikabubuhay ng kani-kaniyang
pamilya.
5.
Sinekdoke nagbabaggit sa isang bahagi upang sakupin o tukuyin ang kabuuan.
Halimbawa: Kadalasang dinadaluhan ng mga deboto ang lagusan patungong altar, at
tamitim na nanalangin
Itinakwil siya ng buong mundo.
Ang kongregasyon ay aking kinamayan.
Ang Panahong ito ng Disyembre ay malamig.
B. PAGLALARAWAN
1. Hayperbole (Hyperbole) naglalabis sa paglalarawan ng mga bagay
Halimbawa: May mga luhang namatak na ayaw tumila.
Humambalos sa kanyang pagkatao ang mapapait na salitang binitwan ng
kanyang kaibigan.
2. Apostrope isang madamdaming pakikipag-usap sa isang tauhan na malayo patay na o
hindi kaharap na para bang nasa harap.
Halimbawa: Diyos ko, tulungan nio po ako.
Ama, bakit mo ako iniwan?
3.
Ekslamasyon isang paglalabas ng masidhing damdamin.
Halimbawa: Hayop ka!
Wala kang awa!
4.
Paradoks naglalahad ng salungat sa likas (o karaniwan) na kalagayan o pangyayari.
Halimbawa: Ang tanging permenenteng bagay sa mundo ay pagbabago.
Ang maganda ay pangit sa mata ng iba.

5.

Oksimoron salita o lupon ng mga salita na nagsasalungat.

Halimbawa: Kaya niyang tiisin ang lahat , huwag lamang ang tukso.
Nagliwanag ang madilim niyang mukha.
C. PAGSASALIN NG KATANGIAN
1. Personipikasyon (Personification) nagsasalin ng katangian ng tao sa mga bagay
na abstrakto o mga walang buhay.
Halimbawa: Humaplos sa mura niyang balat ang mahinang hangin.
Lumingon sa kanyang mukha ang bintilador, at saka nagpakawala ng nakagiginhawang
hangin.
D. PAGSASATUNOG
1. Onomatopiya paggamit ng mga salitang may angkop na tunog
Halimbawa: Napaaruy siya sa tindi ng tama sa ulo.
Napalakas ang lagabog ng libro mula sa ikalawang palapag.
2. Aliterasyon paggamit ng mga salitang magsintunog ang mga unang pantig.
Halimbawa: Sa lungkot at ligaya, sila ay nagsasama.
Singsing, sapatos, susi, at sinturon lamang ang kanyang dala.
Ni langit at lupa ay di makapaghihiwalay sa atin.
3. Repitasyon pag-uulit ng mga salita o parirala upang bigyang diin ang isang aspekto ng
akda.
Halimbawa: Ikaw na, ikaw na nga.
Walang pag-ibig ang maitutumbas sa lahat ng ibinibigay ng ina sa anak. Wala
nga, o wala.
4. Asonans -Paggamit ng magkakaugnay na salitang may pag-uulit ng tunog-patinig, tulad ng
makikita sa mga salitang isang kahig, isang tuka; araw-araw; gabi-gabi; puno't dulo; hirap at
ginhawa; kape at gatas.
Halimbawa: Magaan sa paghakbang ang mga paa patungo sa piniling kapalaran.
Nasisisyahan ka palang manghiram ng ligayang may hatid na kamandag at
lason.
5. Konsonans -Paggamit ng magkakaugnay na salitang may pag-uulit ng tunog-katinig sa
pinal na pusisyon, tulad ng makikita sa mga salitang urong-sulong; noon at ngayon; kanin at
asin; kahig ng bibig; di-mahayapang-gatang.
Halimbawa : Kanyang namalayan ang pagpatak ng ulan sa bubungan.
Ang halimuyak ng mga bulaklak ay mabuting gamot sa isang pusong wasak.
E. IBA PANG URI
1. Antiklaymaks -Paggamit ng mga inihahanay na pahayag ng damdamin o kaisipan na may
naiiwang impresyon ng pagbaba ng tindi ng kahulugan o ng ideya, tulad ng mga sumusunod:
namatay, inilibing at nilimot; namaalam, lumayo at naparam; sigaw na naging alingawngaw
hanggang sa maging wari'y bulong lamang.
Halimbawa: Masakit ang kanyang kasapitan, ngunit nang maglaon ay natuto siyang
magpatawad, at nang sa huliy natuto siyang tumanggap.
Ang alaala niya'y tila lumayo, nawala at napawi.
2. Klaymaks -Paggamit ng mga inihanay na mga pahayag ng damdamin o kaisipan na may
naiiwang impresyon ng pagpapataas na tinig o kahalagahan ng kaisipan o ideya tulad ng mga
pahayag na: pag-asa, kaligayahan buhay; anino, anyo at kabuuan; pangarap, katotohanan at
kaganapan; nagdikit, nag-apoy hanggang sa magliyab.
Halimbawa: Ang galit niyay naipon, nadiligan, lumaki hanggang sa nagbunga ito ng
poot at walang patumanggang pagkasuklam.
Minasdan niya ang siga mula nang ito'y magdikit, umapoy hanggang sa tuluyang magliyab.
3. Tanong Retorikal hindi ito naghihintay ng kasagutan at hindi rin nagpapahayag ng pagaalinlangan.

Halimbawa: Ang isa kayang matalino at propesyonal na tao ay agad-agad maniniwala

sa mga arbularyo?

May magulang bang nagtakwil sa kanyang anak?

4. Pag-uyam mga pananalitang nangungutya sa tao o bagay sa pamamagitan ng mga
salitang kapag kukunin sa tiyakan ay tila kapuri-puring mga pananalita ngunit sa tunay na
kahulugan ay may bahid na pang-uyam.
Halimbawa: Napakagaling niyang manloko,at pati ako naging biktima niya.
Ubod siya ng yaman kung lumalabas! Madumi naman ang bahay.
5. Talinghaga (Allegory) isa itong salaysay ng mga kinathang pangyayari na ang hangarin ay
magbigay-kahulugan sa nga mahahalagang katunayan. Ang talinghaga ay salaysay at kauri
nito ang tinatawag na parabula (na ang karamihan ay galling kay Kristo). Isa itong kinathang
salaysay na may mga pangyayaring maaaring nangyari sa katutubong buhay ng tao, ngunit
kinatha upang maglarawan ng isang aral hinggil sa kalinisan ng pamumuhay at
mabuting pakikipagkapwa.
Halimbawa: Siya ay hindi isang
Hal. Ang Mabuting Samaritano, Ang
kriminal.
Alibughang Anak
Hindi niya magawang magsinungaling
6. Paglilipat-wika o Transferred Epithet
sa panahon ng kagipitan.
Tulad ng pagbibigay-katauhan na
Ang aking kapatid ay hindi isang taong
pinasasabagay ang mga katangiang
walang dangal. 8. Paglilipat-wika - tulad ng
pantao, na ginagamit ang pang-uri.
pagbibigay-katauhan na pinasasabagay
Halimbawa: Patay tayo diyan.
ang mga katangiang pantao, na ginagamit
ang pang-uri.
7. Pagtanggi o Litotes - gumagamit ng
Halimbawa: Ang kahabag-habag na
katagang "hindi" na nagbabadya ng
tuwalya ay dinala ng agos.
pagsalungat o di-pagsang-ayon. Ito'y may
Ang matapat na bentilador ay nagbigayhimig na pagkukunwari, isang kabaligtaran
ginhawa sa kanya nang kanyang buksan.
ng ibig sabihin.

II.

KARANIWANG GINAGAMIT NA TAYUTAY O IDYOMA

Ang isang sawikain o idyoma ay isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi
komposisyunal sa ibang salita, hindi binubuo ng tumpak na kahulugan ang mga
kanya-kanyang salita na nabuo. Ito ay di-tuwirang pagbibigay kahulugan at
pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang lugar.

1. butas ang bulsa - walang pera - Palagi na lang

butas ang bulsa mo dahil palagi ka nagsusugal.
2. ilaw ng tahanan - ina - Magaling ang aming ilaw
ng tahanan pagdating sa pagluluto.
3. alog na ang baba - matanda na - Kayo ay alog na
ang baba para magbuhat ng mabigat.
4. alimuom - baho - Ang alimuom naman po ninyo.
5. bahag ang buntot - duwag - Bakit ba bahag ang
buntot mo?
6. ikurus sa kamay (o ibang bahagi ng katawan) tandaan - Ikurus mo na sa noo mo, akong bahala sa
iyo.
7. bukas ang palad - matulungin -Napakabukaspalad mo.
8. kapilas ng buhay - asawa - Ang aking ina ay may
kapilas ng buhay.
9. nagbibilang ng poste - walang trabaho - Bakit ba
siya nagbibilang ng poste?
10. basag ang pula - luko-luko- Napaka basag ng pula
mo.

11. ibaon sa hukay - kalimutan - Huwag mo akong

ibaon sa hukay.
12. taingang kawali - nagbibingi-bingihan
13. buwayang lubog - taksil sa kapwa
14. pagpaging alimasag - walang laman
15. tagong bayawak - madaling makita sa
pangungubli
16. pantay na ang mga paa - patay na
17. mapurol ang utak - mahina sa larangan ng pagiisip o mabagal mag-isip
18. maitim ang budhi - tuso
19. balat-sibuyas - mabilis masaktan
20. pusong bakal - di marunong magpatawad
21. putok sa buho - anak sa labas
22. may bulsa sa balat - kuripot
23. balat-kalabaw matigas
24. agaw-buhay naghihingalo, between life and
death

25. alilang-kanin utusang walang sweldo, pagkain

lang, house-help with no income, provided with food
and shelter
26. anak sa una old-fashioned, conservative, baduy
27. anak-dalita mahirap, poor
28. anak-pawis magsasaka; manggagawa farmer;
laborer; blue-collar worker. Literal translation of anak:
son; pawis: sweat. Meaning: blue-collar worker to
signify sweat and hard work are exerted
29. asong-pungge susunod-sunod sa dalaga
30. balat sibuyas meaning sensitive
31. balat-kalabaw makapal, di agad tinatablan ng
hiya one who is insensitive; with dense-face
(literal=buffalo-skinned)
32. balat-kalabaw matibay ang hiya; walanghiya
33. balat-sibuyas manipis, maramdamin a sensitive
person (literal=onion-skinned)
34. balat-sibuyas maramdamin; madaling umiyak
balik-harap mabuti sa harapan, taksil sa likuran
double-faced person, one who betrays trust
35. balitang kutsero hindi totoong balita, rumor,
gossip, false story
36. bantay-salakay taong nagbabait-baitan a person
who pretends to be good, opportunist
37. basag ang pula may sira sa utak
38. basag-ulo gulo, away chaos, quarrel, fight
(literal=break head)
39. basang-sisiw api-apihan; kalagayang sahol sa
hirap
40. binyag sa latok pag nagkakasakit madalas ang
baby,binibigyan ng ibang pangalan.
41. buhay-alamang laging nasusuong sa panganib;
hikahos
42. buhay-pusa mahaba ang buhay; laging
nakaliligtas sa panganib
43. bukal sa loob taos-puso, tapat a sincere person,
or one who gives with a pure heart (literal=purehearted)
44. buks ang palad magaang magbitiw ng salapi;
galante; hindi maramot
45. bulaklak ng dila pagpapalabis sa katotohanan
exaggeration (literal=flower of the tongue)
46. bulang-gugo buks ang palad sa paggasta
47. bungang-araw sakit sa balat prickly heat
(literal=fruit of the sun)
48. butas ang bulsa walang pera poor (literal=with
a hole in the pocket)
49. butot balat payat na payat malnourished
(literal=skin-and-bone)
50. buwayang-lubog taksil sa kapuwa; hindi mabuti
ang gawa
51. daga sa dibdib takot worry, fear (literal=mouse
in the chest)
52. dagang-bahay taksil sa kasambahay
dalawa ang bibig mabunganga, madaldal nagger,
talkative person (literal=two-mouthed)
53. dalawa ang mukha kabilanin, balik-harap a
deceptive, two-faced person
54. di mahulugang-karayom maraming tao
overcrowded place

55. di makabasag-pinggan mahinhin; someone

who cant break a plate to mean a prim-and-proper
person, a very demure, gentle or shy person
56. gatas sa labi bata ka pa, di ka pa pwedeng magasawa
57. halang ang bituka salbahe, desperado, hindi
58. nangingiming pumatay, a person with no moral
compunction(literal=with a horizontal intestine)
59. haligi ng tahanan ama father (literal = post of
the house)
60. hampas-lupa lagalag, busabos a bum person,
without any goals in life
61. ilaw ng tahanan ina mother (literal = light of the
house)
62. isulat sa tubig kalimutan to forget (something)
forever (literal=write it on water)
63. itaga sa bato tandaan to remember (something)
forever (literal = cast in stone)
64. kabiyak ng dibdib asawa spouse (literal=the
other half of the heart)
65. kadaupang-palad kaibigang matalik
66. kakaning itik taong walang binatbat
67. kakaning-itik -api-apihan
68. kaututang dila katsismisan a gossip (literal =
farting tongue)
69. kidlat sa bilis napakabilis, exceedingly fast
70. kumindat sa dilim nabigo; nilubugan ng pag-asa
71. kumukulo ang dugo naiinis, nasusuklam a
person who hates somebody (literal=boiling blood)
72. kusang palo sariling sipag, initiative
73. kutong-lupa bulakbol; walang hanapbuhay
74. lakad-kuhol mabagal utusan; patumpik-tumpik
kapag inutusan
75. lawit ang pusod balasubas
76. ligaw-tingin torpe; hindi makapagsalita sa nais
ligawan
77. ligong-uwak hindi naghihilod o gumagamit ng
bimpo kapag naliligo; ulo lamang ang binabasa.
78. lumaki ang ulo yumabang someone who
became proud, arrogant (literal=one whose head
grew big)
79. maaliwalas ang mukha masayahin a joyful
person (literal= bright-faced)
80. maanghang ang dila bastos magsalita a vulgar
person (literal = spicy-tongued person)
81. mababa ang loob maawain merciful person
(literal=low-hearted)
82. mababang-luha iyakin; bawat kalungkutan ay
iniiyak
83. mababaw ang luha madaling umiyak emotional
person (literal=tear-on-the-surface)
84. mabigat ang dugo kinaiinisan
85. mabigat ang kamay tamad magtrabaho, a lazy
person (literal=heavy-handed person)
86. mabigat ang loob di-makagiliwan a person with
whom one could not get along with
87. mabilis ang kamay mandurukot a snatcher,
pickpocket (literal=fast-handed)
88. madilim ang mukha taong simangot,
problemado a problematic person (literal=dim-faced)

89. magaan ang bibig palabati; magiliw

takipsilim paglubog ng araw twilight
makipagkapuwa
90. magaan ang dugo madaling makapalagayan ng
loob a person with whom one gets along easily
(literal=light-blood)
91. magaan ang Kamay a light-handed person,
which means one who is easily provoked to hit
another person
92. magaan ang kamay madaling manuntok,
manapok, manakit, one who easily hits another
person, easily provoked (literal=light-handed person)
93. magaan ang kamay magandang magbuwana
mano, kung sa negosyo o sugal; mapagbuhat ng
kamay, o madaling manampal o manakit
94. magdilang anghel magkatotoo sana to wish that
what has been said will come true
95. mahaba ang buntot laging nasusunod ang
gusto, kulang sa palo, salbahe a person who is a
spoiled brat
96. mahaba ang paa nananaon sa oras ng pagkain
ang pagdating o pagdalaw
97. mahabang dulang kasalan wedding
98. mahabang-dila palasumbungin
99. mahabang-kuko- palaumit
mahangin taong mayabang
100.
mahangin ang ulo mayabang arrogant
person (literal=air-headed)
101.
patay-gutom matakaw glutton
102.
pulot-gata pagtatalik ng bagong kasal
honeymoon
103.
puting tainga maramot
104.
puting-tainga maramot
105.
putok sa buho anak sa labas an illegitimate
child; out-of-wedlock child
106.
putok sa buho walang tiyak na ama nang
isilang
sa pitong kuba paulit-ulit
107.
salimpusa (saling-pusa) hindi kabilang sa
anumang panig;
108.
saling-pusa pansamantalang kasali sa laro
o trabaho temporarily included in a game or work
109.
samaing palad malas na tao an unfortunate
person, unlucky person
110.
sampay-bakod taong nagpapanggap, hindi
mapagkakatiwalaan ang sinasabi a false, pretentious
person
111.
sangkahig, sangtuka ginagasta ang siyang
kinikita.
sira ang ulo/sira ang tuktok taong
maramingkalokohan ang nasa isip a crazy or foolish
person
112.
sukat ang bulsa marunong gumamit ng
pera someone who knows his ability to pay
113.
suntok sa buwan walang pag-asa pero tuloy
ka pa rin
114.
tabla ang mukha walang kahihiyan
115.
tagong-bayawak madaling makita sa
pangungubli
116.
taingang kawali nagbibingi-bingihan one
who plays deaf