BJESHKIM

dheALPINIZM
Numur 1, 2014 / Shbat.org
Punuar nga antar t SH.B.A Tirana

Maja e Kollats dhe ne

Mali i That
Lvizja Shtat Majat
Aconcagua
Mali Elbrus dhe BMU
Jezera 2014
Mali i Cukalit
Shpella e Pllumbasit
Radohina
Mali i Gjallics
Shoqata m e re
Mali i Valamars
Tomori i shnjt
dhe alpinistt
Qaf Shtama
dhe Mali i Skndrbeut
5 vjet AST
Elbasani dhe Mali Bukanik
Mali i Veleikut
Zig Zag
thirrja e alpinistve

Alpinistt si
dhe antart e
tjer t Shoqats
Bjeshkatar dhe
Alpinist Tirana
jan mbshtetur
n disa drejtime
nga sponsorizues
t ndryshm pr
t cilt ne u
mbetemi prher
mirnjohs.
Kshtu, pa
mbshtetjen e
tyre alpinistt
tan nuk do t
mundeshin t
ngjiteshin n
majat m t larta
t kontinenteve
t rruzullit
ton.

Ekipi Editorial
Loren Rroo
Menduh Zavalani
Erlin Rrudho
Fation Plaku
Aleksandr Bojaxhi
Dorina Mosku
Design:
Elvis Bejtja

U DH A E
M B A R !

Pr Informim:
+355 67 40 59 698

evists Bjeshkim dhe Alpinizm me urimin UDHA E MBAR! i nisim

shkrimet dhe ilustrimet q do t prmbaj ajo sot e n vitet n vazhdim.
I urojm udh t mbar me dshirn q botimi i saj t gzoj jetgjatsi:
t ket pr do vit veprimtari pr t cilat alpinistt dhe bjeshkatart do jen t
gatshm q ti shkruajn e t projn, nprmjet saj, mbresat dhe prvojat e
tyre edhe tek t tjert.
I urojm udh t mbar si ndjellse e nxitse pr sa m shum t rinj e t reja q
t argtohen n natyr!
Nprmjet revists botuesit do t ken parasysh q tu sjellin lexuesve, me
shkrime e me fotografi, bukurit e Natyrs Shqiptare, si dhe bukurit e maleve
kudo ku artikullshkruesit dhe fotografuesit do ken kaluar prvoja argtimesh.
N prmbajtjen e saj revista do u sjell lexuesve njohuri q lidhen me veprimtarit n natyr: veshjet, lidhjet e litarve, teknika t kalimit t reliefit, organizimin e grupit pr t dal n natyr, etj.
N prmbajtjen e saj revista do i njoh lexuesit me individt, organizatat dhe
bizneset q nxisin dhe ndihmojn veprimtarit n natyr.
N prmbajtjen e saj revista do i njoh lexuesit me veprimtarit q organizojn
argtuesit pr ruajtjen dhe konservimin e natyrs, propagands pr kt qllim,
etj.
Udh t mbar dhe jetgjatsi Revists Bjeshkim dhe Alpinizm!
Antart e Shoqats Bjeshkatar dhe Alpinist Tirana.

Alpinistt si
dhe antart e
tjer t Shoqats
Bjeshkatar dhe
Alpinist Tirana
jan mbshtetur
n disa drejtime
nga sponsorizues
t ndryshm pr
t cilt ne u
mbetemi prher
mirnjohs.
Kshtu, pa
palestrat e tyre
alpinistt nuk do
t mundeshin t
strviteshin n
nivelet e duhura.

dat 6
Janar mu
kujtua q
kisha edhe

4 dit koh para se t

nisesha pr n Gjermani,
ku studioj, dhe nuk
kisha br asnj ngjitje
serioze gjat ditve t
pushimeve studentore q
qndrova n Shqipri.
Kjo bri q t takohem
me shok t shoqats, me
t cilt diskutuam pr t
organizuar nj ngjitje.
Vendosm t tentojm
ngjitjen e Kollats.
Kishim dshtuar nj her
vitin q shkoi dhe kisha
besim se nj gj e till
nuk do mund t ndodhte
prsri.

Maja
e Kollats
dhe ne ....
6

Loren Rroo
Darmshtadt, Gjermani,
m 20 Janar 2014

Vendosm q t niseshim t
mrkurn me dat 8 Janar
(2014) dhe kishim 40 or koh
pr tu organizuar. Mbas shum
diskutimesh, pr mendimin tim
t panevojshme, u nism n
14:30 nga Tirana un, Ervini,
Erli dhe Mendi. Rruga na vajti
mir dhe mbas 6 orsh arritm
n Valbon tek Isa, ku kaluam
natn. Me vete kishim kazma
t drejta, shalur, kthetra dhe
karabina pr secilin, si dhe 2
litar kolektiv. Vendosm q t
tra pajisjet ti bnim gati para se
t flinim, por e nesrmja tregoi
se nuk kishim br pikrisht
ashtu. Orn e nisjes pr nesr e
lam 06:00.
T nesrmen, dat 8 Janar, u
nism gjysm ore me von, n
6:30. Terreni ishte jo i kndshm,
por hap pas hapi, t ndjekur
nga qeni i Iss, prparonim n
itinerarin ton...
Fatmirsisht, n zonn e pyllit
gjetm nj shteg t sapo punuar
t cilin e ndoqm deri n pikn
ku na lidhte me shtegun q
kishim ndrmendur pr ngjitjen
e majs s Kollats, i lir ky nga
pylli e shkurret. Po prparonim
ngadal, por prparonim. Pa
shum probleme arritm stanet
dhe i kaluam ato. Pas pak n
itenerar fillonte akulli. Ndalm
pr t mbathur kthetrat, por
na doln pun mbasi jo t
gjith i kishim prgatitur ato
pr gatishmri q posht n
lugin. Jo t gjithve na vinin
prshtat kthetrat sipas kpucve
q kishim. Q t bheshim
prsri gati na u desh t kalonim
nj or me inovacione pr

prshtatjen kpuc-kthetr. Pasi

u bm prsri pr rrug, tek
ecja, bja llogari se me vonesat
e ndryshme nga mosprgatitja
e pajimeve pr gatishmri
marshimi, nga pakujdesi t
astit, si dhe nga ndalesat pr
arsye t mosprgatitjes s duhur
fizike si grup, ne kishim humbur
gati tre or. Gradualisht po m
qartsohej fakti se ne nuk do t
mund t kishim koh t ngjisnim
majn...
Vazhduam t ngjitemi deri
n udhkryqin e radhs,
ku vendosm q t marrim
itinerarin q marrin alpinistt
malazez, pra duke kaluar kufirin
shtetror, ngaq alternativa
tjetr dukej m e rrezikshme.
Kur kaluam qafn e Prosllopit,
pam q pr t zbritur n
itinerarin q ndjekin malazezt
duhej t kalonim nj trthore
shum t rrezikshme. Ishte
ndoshta me pjerrsi 75 grad,
me bor t shkrift dhe q dielli
e rrihte pr jo m shum se dy
or n dit. Ishte e qart q ktu
gjurmt nuk do t mbanin dhe
ne vendosm t mos rrezikonim.
Litart q kishim, pa patur kunja
e karabina pr t prpunuar
itinerarin, nuk do t mund t
na siguronin para vrullit t nj
orteku t mundshm q mund
t krijohej...
Dhe vendosm t kthehemi.
Morm nj trthore pr t dal
n nj itinerar t shkurtr kthimi.
Porse prsri tempi i marshimit
ra, dhe jo pr fajin ton: bora
bllokonte keqas kthetrat dhe
pas do hapi ato duheshin
pastruar ngase n t kundrt

duhej t ecje me 2 topa bore

posht kpucve. Meq kisha
kthetrat m t mira dhe nuk m
mbusheshin me bor, vendosa t
bja ca kacavarje pr t dal n
nj pik t prshtatshme ku t
mund t grupoheshin edhe t
tjert. U rigrupuam posht nj
faqeje shkmbi n lartsi rreth
2300 m. N kt vend diskutuam
dhe vendosm prfundimisht
q t kthehemi n Valbon.
Pas nj pushimi t shkurtr ku
edhe diskutuam pr nevojn e
prdorimit t litarit n segmentin
e par t zbritjes, prfundimisht
vendosm q t zbresim t pa
siguruar. Fatmirsisht zbritm
shpejt dhe pa problme deri n
lug, prej ku vazhduam rrugn
pr posht. Mbrritm n fshat
mbasdite, dhe mbasi hngrm u
prgatitm pr rrugn e kthimit.
Ngjitja na dshtoi, por besoj
se veprimtaria kishte leksione
prvoje. Pr mendimin tim,
nse arrin t gjesh arsyet pse nj
ngjitje dshton dhe kto arsye
i regjistron n nj sked t
memories, kjo t vlen pozitivisht
pr her t tjera. Gjykoj se ne
nuk e ngjitm majn e Kollats
sepse nuk i prgatitm pajisjet
q n Valbon, pasi arritm
atje apo para se t binim pr t
fjetur, sepse u vonuam n nisje,
si edhe sepse nuk ishim nj grup
homogjen me prgatitjen fizike.
Kto mangsi ishin tonat dhe
q t mos ndodh prsri n
veprimtari t ardhme, ia vlen
ti kemi parasysh, q kshtu ti
themi vetes se kemi msuar
nga gabimet, nj urtsi kjo q
ka qen e vlefshme n t gjitha
kohrat.

Mali i That
Mali i That sht pjes e bllokut
malor q ndan liqenin e Ohrit nga
Liqeni i Presps. Nn kreshtn e
Malit t That kalojn prrenj e
burime nntoksore, q nisin nga
Liqeni i Presps s Madhe dhe
prfundojn n burimet e Shn
Naumit, Drilonit, Tushemishtit
(ku jan xhiruar edhe skena t
filmit Zonja nga qyteti) etj.,

duke u derdhur n Liqenin e

Ohrit. N kt mnyr, Liqeni i
Presps s Madhe, q gjendet 157
metra m lart, furnizon me uj
Liqenin e Ohrit nprmjet ktyre
burimeve q kan nj prurje t
prgjithshme prej 15 m3/s.
Fshati Alarup q sht n lartsin
rreth 1.100 m mbi nivelin e detit
sht nj nga pikat e afrimit me

mjet e prej nga mund t fillohet

ngjitja e majs. Maja e Malit t
That ngrihet n verilindje t
fshatit. Rruga pr n maj nuk ka
vshtirsi teknike: konsiderohet
itenerar i thjesht. Koha vajtje
ardhe nga fshati Alarup sht
rreth 4 or. Ne e ndrmorrm
kt veprimtari m dt. 8 Mars pasi
kaluam nj nat n Pogradec. Vlen

t theksohet se n ditn e ngjitjes

s majs frynte er e fort e cila
e shtonte intensitetin e saj me
rritjen e lartsis s ngjitjes. Kjo
bri q n maj t arrijn vetm
tre nga pjesmarrsit: Menduh
Zavalani, Amantia Simixhia
dhe Ervin Dervishi.

shbat
9

7Majat

Lvizja

botn alpinistike ka disa nisma. Njra prej tyre, m e prhapura,

sht nisma e ngjitjes s majs m t lart t sejcilit prej shtat
kontinenteve t rruzullit toksor: n Evrop Maja Elbrus (5.642 m), n
Afrik Maja Kilimanjaro (5.895 m), n Amerikn Veriore Maja Denali (6.194
m), n Amerikn Jugore Maja Aconcagua (6.962 m), n Azi pullazi i bots
- Maja Everest (8.848 m), n Antarktid Maja Vinson (4.897 m), n Oqeani
Maja Carstensz Pyramid (4.884 m). Ka alpinist q konsiderojn n kt
nism edhe majn m t lart n kontinentin e Australis (duke mos e mar
parasysh Australin si pjes t Oqeanis, por si kontinent m vehte) dhe kshtu
prfshijn n ngjitjet e tyre edhe majn Kosciuszko (2.228 m), si maj t tet,
ndonse ngjitja e saj nuk ka vlera alpinistike. Megjithat, vlen t shnohet se, ka
alpinist q ngjisin tet maja duke prfshir si maj t tet ose majn Carstensz
Pyramid ose majn Kosciuszko. Njhersh vlen t theksohet se maja Mont
Blanc nuk sht maja m e lart e kontinentit ton (sikundr konsiderohet nga
mjaft njerz) por sht maja m e lart e Alpeve t Evrops.

10

Shoqata jon mbshtet antart

alpinist q synojm t ngjisin
majn m t lart t sejcilit prej
shtat kontinentet. Ky synim
njihet n botn alpinistike si
lvizja Seven Summits (lvizja
shtat majat). Tashm, pas
ngjitjes s majs Aconcagua m
11 shkurt 2014, m t avancuarit
t ekipit ton n lvizjen Seven
Summits i mbeten edhe dy maja
pr t prmbyllur ngjitjen e ktyre
shtat majave. Nse do jemi n
gjendje t sigurojm sponsorizim,
ather alpinizmi yn do ket nj
realizues T PAR t ngjitjes s
shtat majave. Por kjo arritje, nse
ndodh me ekipin e shoqats ton,
apo me kdo tjetr, nuk do ja ul
vlern e arritjes atij alpinisti q
do jet realizuesi i dyt shqiptar i
ngjitjes s shtat majave. Do jet
e njejta arritje alpinistike. Ashtu
sikundr edhe sht pr shum
alpinist t bots q i kan ngjitur
prej kohsh (i pari prmbylli
ngjitjen e shtat majave m 30 Prill
1985) kto maja apo t tjerve q
ende i synojn ato.
Deri m sot pr alpinistt tan dy
kan qen Sponsorizuesit Kryesor
q kan mundsuar prfshirjen n
lvizjen Shtat Majat: Raiffeisen
Bank dhe Vodafone Albania. U
mbetemi mirnjohs!
Nj nga arsyet q ne jemi t
vonuar pr tu ngjitur n majn m
t lart t do kontinenti, ashtu
sikundr edhe n maja t tjera
me vlera t veanta alpinistike
n bot, sht sepse n Shqipri
sporti i alpinizmit filloi rreth 150
vjet pas lindjes s tij. N kto
150 vjet distanc kohore duhen
shtuar edhe vitet e diktaturs q e
mbylln kt sport brnda kufijve

shtetror si asnj sport tjetr.

Sporti i alpinizmit nuk sht sport
gare as midis individsh dhe as
midis ekipesh. Kush u ngjit i
pari, i dyti, e kshtu me rradh (si
individ apo si ekip) pr sportin
e alpinizmit sht nj rekord
(shnim) i natyrs s historis
alpinistike t nj mali.
Alpinisti (si antar ekipi apo si
individ) garon me relievin malor
t itenerarit q ndrmerr pr
t ngjitur si dhe me elementt
atmosferik. Kur alpinisti arrin
majn (apo fiton) d.m.th. q ai ja
ka dal t fitoj mbi reliefin malor
dhe mbi elementt atmosferik.
Lartsia mbi nivelin e detit sht
element tjetr i rndsishm n
vshtirsin e itenerarit.
N historin e sportit t alpinizmit
ka ndodhur q jo rrall ekipe m
t mira n prbrje dhe prgatitje
kan dshtuar dhe ekipe m t
dobta kan triumfuar pr t njejtin
synim sepse t parve nuk u ka prir
(ndihmuar) moti dhe t dytve, m
t paprgatiturve, u ka ndihmuar.
Kjo sht ironia e hidhur m tipike
q karakterizon kt sport!
Vlen t rithuhet se ato q n
alpinizm quhen rekorde, nuk
kan kuptimin q kan, p.sh.,
rekordet e garave t atletiks.
N alpinizm ato kan kuptimin
e shnimeve ose kurioziteteve,
apo dhe t t dyjave bashk.
Kshtu p.sh. pr vendin ton n
rekordet (shnimet) e historis s
alpinizmit shkruhet se ngjitsit e
par t majs s Jezers, m e larta
e alpeve tona, n stinn dimrore
ishin Minella Kapo, Vasil Stambuli
dhe Mustafa Selenica. Pas ksaj, n
stinn dimrore, jan kryer plot
ngjitje t tjera n majn e Jezers,

madje n kushte atmosferike m

t vshtira se ato q kaloi treshja
n fjal, por kto ngjitje sot nuk
egzistojn t shnuara (nuk kemi
rekorde). Kshtu ndodh edhe pr
ngjitjet n malet e tjera kudo n
bot ku nuk mbahen rekorde.
do itenerar i ndrmarr pr t
ngjitur nj maj mali ka vshtirsin
e tij teknike, e cila njihet n botn
alpinistike nprmjet kategorizimit,
thn ndryshe, sipas shkalls s
vshtirsis s itenerarit. Kushdo
q e ngjit at ka t njejtin vlersim.
Madje edhe ai q e ngjit n nj mot
me diell dhe pa er, edhe ai q e
ngjit n tufan e n temperatura t
ulta, t njjtin vlersim marrin. Ka
ndryshim n vlersim t t njjtit
itenerar kur ky realizohet n sezonin
dimror (dimri astronomik) dhe
kur kryhet n pjesn tjetr t vitit.
N sezonin dimror, pr t njjtin
itenerar, vshtirsit e realizimit
jan m t mdha.
Vlera apo cilsia e alpinistit
mohet nga vshtirsia e itenerarit
q realizon. Dhe kjo prcaktohet
nga vshtirsia e reliefit q kalohet.
Kshtu, t gjith alpinistt q i
ngjiten Everestit (apo nj mali
tjetr) sipas itenerarve klasik
nga faqja jugore apo faqja veriore
marrin t njejtin vlersim sportiv.
Ata alpinist t cilt ndmarrin
itenerar t tjer (t ndryshm)
nga ata klasikt pr t arritur
majn, n botn alpinistike
marrin vlersim m t lart. Si
rregull, t till alpinist jan ata
q jan kthyer n profesionist
ose thuajse profesionist. Ne,
Shqipria, sot nuk kemi alpinist
t till.
shbat

11

12

Alpinistt si
dhe antart e
tjer t Shoqats
Bjeshkatar dhe
Alpinist Tirana
jan mbshtetur
n disa drejtime
nga sponsorizues
t ndryshm pr
t cilt ne u
mbetemi prher
mirnjohs.
Kshtu, pa
mbshtetjen e
tyre alpinistt
tan nuk do t
mundeshin t
ngjiteshin n
majat m t larta
t kontinenteve
t rruzullit
ton.

13

Aconcagua
M

aja m e lart e Kontinentit t Ameriks s Jugut sht

Aconcagua. Fjala Aconcagua e ka origjinn n dy prej gjuhve
t indigjentve lokal: nga gjuha Aymara - Kon-Kawa q do t
thot mal i mbuluar me bor dhe nga gjuha Quechua - Akon-Kahuak
q do t thot roja e gurt. Mali i ksaj maje bn pjes n vargmalin e
Andeve, n kufirin Argjentin-Kili, kurse maja vet sht trsisht n
territorin e Argjentins.

14

15

Sot maja paraplqehet t ngjitet

kryesisht n periudhn 1 Nntor
deri 22 Mars (duke qen se maja
Aconcagua ngrihet n hemisfern
jugore, e konvertuar n klimn
ton i bie t ngjitet kryesisht n
periudhn nga 1 Maj deri m 22
Shtator).
Prvoja e ngjitjeve alpinistike
tregon se frekuentimi alpinistik,
i lidhur me sigurin pr t patur
nj mot t mir, klasifikohet si ma
posht:
1 Nntor deri 30 Nntor,
frekuentim alpinistik i ult
1 Dhjetor deri 15 Dhjetor,
frekuentim alpinistik mesatar
16 Dhjetor deri 31 Janar,
frekuentim alpinistik i lart (sepse
mundsia e arritjes n maj, e

16

kushtzuar nga moti, sht m e

larta)
1 Shkurt deri 21 Shkurt,
frekuentim alpinistik mesatar
(ekipi yn arriti majn m 11
Shkurt)
22 Shkurt deri 22 Mars,
frekuentim alpinistik i ult
Pas nj sr tentativash, maja u
arrit t ngjitet pr t parn her,
nga nj udhrrfyes Zvicerian
i quajtur Mattias Zubrigen, m
1897. Sot ka m shum se 30
itenerar t ndryshm pr n maj
dhe itenerari i quajtur Normal
i ngjitet faqes verilindore t
malit. Gjat viteve alpinistt kan
formuar n kt faqe nj shteg
gjarprues i cili sht lirues nga
vshtirsit teknike, por sigurisht

q jo nga ndikimet e lartsis,

ers dhe t ftohtit, element
atmosferik kto t cilt mund
t rrezikojn shndetin apo edhe
jetn e alpinistit.
Gjat dimrit 2011-2012 maja
Aconcagua mendohej t ngjitej
n kuadrin e strvitjeve t ekipit
q do t formohej pr ngjitjen e
majs Everest, ngjitje q u realizua
me sukses m 25 Maj 2012.
Mirpo fakti q nuk do mund t
siguroheshin financime pr t dy
ngjitjet si dhe fakti q nj pjes e
alpinistve n mardhnie pune
nuk do mund t shkputeshin
nga puna dy her n nj distanc
kohore prej rreth 3 muajsh bri q
kjo maj t hiqej nat koh nga
lista e synimeve.

Itenerari q u zgjodh nga SH.B.A

Tirana pr t ngjitur majn
Aconcagua njihet si Itenerari
Normal. Kjo d.m.th q alpinistt
e ekipit ton nuk u ndeshm me
vshtirsi teknike t theksuara.
Sfida kryesore pr ekipin ishte
lartsia mbi nivelin e detit n
kushtet e ngarkess fizike q
krkon veanrisht ngjitja e
dits s fundit (sulmi i majs)
dhe mposhtja e elementve
atmosferik. Prgatitja e ekipit
para nisjes dhe periudha e
aklimatizimit n shpatet e malit
e bn t mundur kaprcimin
e ktyre vshtirsive. Shoqata
kishte besim se ekipi vajti n
Argjentin me prgatitje fizike
t mjaftueshme pr ngjitjen
e majs. Por, sikundr pr t
gjith alpinistt e bots, edhe
alpinistt tan kishin nevoj pr
ca fat, fat pr mot t mir. Moti
i paprshtatshm n mal rnon
gjithka dhe t nxjerr jasht
loje. Por edhe kt rradh moti
ishte me alpinistt e ekipit ton:
Erlin Rudho, Gerti Pishtari, Ervin
Dervishi, Fation Plaku dhe Gjergj
Bojaxhi. Ata e ngjitn majn m
11 Shkurt 2014.

Synimi i ngjitjes s majs

Aconcagua u ndrmorr vetm
mbasi
sponsorizuesit
tan
Raiffeisen Bank dhe Vodafone
Albania na premtuan shumat
e nevojshme pr t mbuluar
shpenzimet
prkatse
pr
ekspeditn. I mbetemi mirnjohs
sponsorizuesve!
shbat

17

Foto: Fation Plaku

ELBRUSI dhe BMU

M

aja Elbrus (5.642 m) sht kunji m i lart i

maleve Kaukaze dhe njhersh maja m e lart
e kontinentit t Evrops (si dhe Rusis). Maja
sht nj vullkan i shuar dhe ngrihet midis Detit Kaspik n
lindje dhe Detit t Zi n perndim t tij. Maja perndimore
e Elbrusit (5.642 m) dhe maja lindore e tij (5.621 m) ndahen
nga nj qaf me lartsi 5.325 metra. Mali i Elbrusit sht i
mbuluar nga nj ksul e prhershme bore dhe akulli nga
ku zn fill 54 akullnaja t cilat ulen posht n drejtime t
ndryshme.

18

Dhjet alpinist shqiptar m

datn 1 Gusht, t mbledhur n
qytetin Mineralne Vode n veri t
masivit malor t Kaukazit, filluan
veprimtarin me synimin pr
ngjitjen e majs Elbrus. Tre vjet
t shkuara katr alpinist, Gerti
Pishtari, Erlin Rudho, Fation
Plaku dhe Gjergj Bojaxhi, pr
arsye t motit t lig nuk mundn
t ngjiten n majn kryesore.
Ata u ngjitn n majn lindore
t Elbrusit, 5.621 metra t lart.
Tre prej tyre ishin rishtaz n
prbrje t ekipit ELBRUS 2014.
Pra, prvoja pr ngjitjen e majs
Elbrus ishte n ekipin e ktij viti.
Urohej vetm nj dritare me mot
t mir pr t arritur synimin!
Veprimtaria
ELBRUS
2014
u organizua n kuadrin e

bashkpunimit Ballkanik t
alpinistve t rajonit andaj dhe
grupi i ngjitsve n prbrjen e
tij kishte alpinist maqedonas,
srb, boshnjak, kroat. Nismtar
i veprimtaris ishte Bashkimi i
Alpinistve t Ballkanit (Balkan
Mountaineering Union BMU),
pr t cilin sht President PhD
Jovica Ugrinovski, nga Shkupi.
Pjesmarrsit n kt veprimtari
nuk patn mbshtetje financiare
nga ndonj sponsorizues. Pr
antart e shoqats son (SH.B.A
Tirana), pjestar t ekipit
shqiptar, mbshtetja financiare
ishte me 400 dollar pr sejcilin.
Alpinistt shqiptar ishin antar
t dy shoqatave t kryeqytetit:
High Albania Club e prfaqsuar

nga alpinistt Fisnik Mua, Klodi

Cena, Andi Lamko, Arif Bioku,
Marsel Bioku dhe, Shoqata
Bjeshkatar dhe Alpinist Tirana
prfaqsuar nga alpinistt Fation
Plaku, Dorina Mosku, Ervin
Dervishi, Gerti Pishtari, Gjergj
Bojaxhi.
Pr dy nett e fundit t ngjitjes,
alpinistt u ngujuan n kampin
m t siprm t itenerarit n pritje
t prmirsimit t motit. Sipas
planit t menduar natn e fundit
para sulmit drejt majs, meq
pritej nj dritare me mot t mir,
ekipi u nis m ora 03:00 a.m.
Megjithat moti nuk i ndihmoi
alpinistt: gjat ngjitjes e zbritjes
nga maja ata i shoqroi rnia
e bors dhe shikimi i kufizuar.

Porse ngulmimi dhe kujdesi i

tyre triumfoi mbi vshtirsit dhe
t patriturat e malit. M 5 Gusht
n ora 08:30 nga Gjergj Bojaxhi
morm mesazhin ku thuhej:
Elbrusi u ngjit nga i gjith Ekipi
Shqiptar.
Vlen t shnohet se n prbrje t
ekipit ishte edhe nj vajz: Dorina
Mosku. Kshtu, krahas gzimit t
arritjes s ktij suksesi, kishim
edhe nj arritje t re t alpinizmit
ton. Dorina, nj nga antart
krijues t shoqats son, sot sht
e vetmja alpiniste shqiptare q
sht ngjitur n nj lartsi t till.
Urime dhe suksese t matejshme
Dorins!
Shbat

19

JEZERA

2014
N

kuadrin e veprimtarive
alpinistike pr sezonin
dimror 2014 Federata
Shqiptare e Alpinizmit
dhe Turizmit Malor (FSHALTM)
kishte planifikuar ngjitjen e majs
s Jezers si dhe ngjitje n lartsit
e pjess m t siprme t Lugins
s Valbons. Tridhjet e shtat
alpinist t klubeve dhe shoqatave t
ndryshme alpino-turistike, antare t
FSHALTM, e arritn majn s Jezers,
majn m t lart t Alpeve Shqiptare
(2.694 m) m 15 Mars 2014. Grupit t
ngjitsve ju shtuan edhe tre alpinist
t ardhur nga Kosova.

20

21

Alpinistt e nisur nga Fusha e

Gjas, lagja e poshtme e fshatit
Rragam n Luginn e Valbons,
e ngjitn dhe zbritn disnivelin
prej 1700 metrash (nga pika e
nisjes n maj, e kthim) pr
14 or dhe prjetuan knaqsit
e sfidave me relievin dhe
elementt atmosferik. Prgatitja
e mjaftueshme fizike, organizimi
nga drejtuesit n pikat e nxehta
(me vshtirsi teknike) pr ti
kaluar me siguri dhe sa ma shpejt
si dhe kushtet e mira t motit
ishin ndr faktort kryesor q
ndihmuan n suksesin e ksaj
ngjitjeje.

22

Veprimtaria u drejtua nga

alpinistt Gjergj Bojaxhi, Fisnik
Mua dhe Rifat Selimaj. Alpinistt
e nisn marshimin n orn 5
t mngjesit t ngarkuar me
pajimet alpine dhe ushqimet
e nevojshme pr nj ngjitje q
do t zgjaste n koh. Kushtet e
bors s ngrir t orve t para
t mngjesit bn t nevojshme
mbathjen e kthetrave. Itenerari
kalonte npr pjerrsin e ngrir
t Lugut t Valit q u alternua
me ngjitjen zig-zage t kreshts
jugore t Majs s Poplluks (2569
m) deri n dalje t qafs q ndan
kt maj nga kreshta e Jezers.
Prej ktu ngjitsit kishin pamjen

e plot t majs q synohej. M

tej itenerari i ngjitjes vazhdoi n
trthoren/traversn mbi gropn
perndimore t Jezers deri rreth
200 metra posht majs. Ktu
sht nj nga pikat e nxehta t
itenerarit dhe ishte i detyrueshm
sigurimi me litar dhe prdorimi
i mjeteve t tjera siguruese pr
nj segment me ngjitje n dukje
vertikale.
Pas ksaj, sfida e rradhs n kt
itenerar ishte kalimi i kreshts
jugore q t lidh me majn e
Jezers. Cilsia e bors dhe era e
fort n kt segment ishin sfidat
e fundit dhe alpinistt e par t

grupit arritn majn n orn 13:30.

Komunikimi i menjhershm
nga ngjitsit, nprmjet radios, me
alpinistt q gjendeshin n lugin
bn q lajmi t prhapet me
duartrokitje jo vetn nga alpinistt
por edhe nga banort e lugins t
grumbulluar npr lokale q patn
rastin t dgjonin lajmin.

riu i grupit, 15 vjeari Aleksandr

Gj. Bojaxhi dhe, prgzime, m t
moshuarit t grupit, alpinistit nga
Gjakova Islam Lama. Nga shoqata
jon n maj t Jezers u ngjitn:
Gjergj Bojaxhi, Amantia Simixhia,
Rifat Selimaj, Ervin Dervishi,
Aleksandr Gj. Bojaxhi, Menduh
Zavalani.

Gjithka n kt veprimtari u krye

dhe u mbyll bukur. Ngjitja e ksaj
maje n sezonin dimror nprmjet
itenerarit nga Lugina e Valbons
u ndrmor pas 26 vjetsh. Vlen
t theksohet q n maj u ngjitn
edhe katr vajza alpiniste (m e
reja 17 vjeare); u ngjit edhe m i

Historia e ngjitjeve n kt
maj, pr arsye t mospasjes s
dokumentimeve t mjaftueshme,
sht n formim e sipr. Duket
se ngjitja q u realizua m kt
dimr m 15 Mars t jet m
masivja, si pr sezonin dimror
edhe pr at veror. Ka t dhna

q t part ngjits t ksaj maje,

gjithnj gjat stins s vers, t
ken qen gjeodet t Perandoris
Osmane, m pas italian, pasuar
nga alpinist britanik n vern
e vitit 1929. T rinj shkodran
u ngjitn n kt maj m 25
Korrik 1934 pr qllime t pastra
sportive. Sipas rekordeve, ngjitja e
par dimrore e Jezers, pullazit t
Alpeve Shqiptare, u realizua n 9
Mars 1960 nga Alpinistt e Klubit
Sportiv Studenti: Minella Kapo,
Vasil Stambuli, Mustafa Selenica
duke ndjekur itenerarin Q. Pej
Gropat e Bukura Maja e Jezers.
Menduh Zavalani, shbat

Foto: Amantia Simixhia

23

Alpinistt si dhe antart e tjer t Shoqats Bjeshkatar dhe Alpinist

Tirana jan mbshtetur n disa drejtime nga sponsorizues t ndryshm
pr t cilt ne u mbetemi prher mirnjohs.
Kshtu:
Pa mbshtetjen e tyre shoqata jon do kishte vshtirsi pr t
prmbyllur procedurat zyrtare t prdorimit t finacave t saj, etj.

24

Alpinistt si dhe antart e tjer t Shoqats Bjeshkatar dhe Alpinist

Tirana jan mbshtetur n disa drejtime nga sponsorizues t ndryshm
pr t cilt ne u mbetemi prher mirnjohs.
Kshtu:
Pa prkrahjen e tyre ne nuk do t mund t realizonim sigurime t
caktuara t antarve tan.

25

Mali i
Cukalit
C

ukali sht nj bllok malor

n skajin m jugor t Alpeve
Shqiptare. Ka trajtn e nj
kubeje t przgjatur verilindjejugperndim, Blloku malor sht
i gjat 24 km dhe i gjer 8 km.
Kufizohet nga lugina e lumit Kir
n veriperndim, nga lugina e
Lesniqes n verilindje dhe lugina e
Drinit nga jugu.
Majat kryesore shtrihen n
qendr t tij: maja e Mbilqethit
(1734 m), e Cukalit (1723 m), e Vils
(1514 m) dhe Maja e Bardh (1548
m). Midis tyre shtrihet Fusha
e Lqethit, e cila ka trajtn e nj
grope.
Blloku malor i Cukalit n
pjesn m t madhe mbulohet
nga dushku dhe ahu. N skajin
jugperndimor hasen dhe makjet
(mare). Megjithse bn pjes n
Alpet Shqiptare, ndryshon prej
tyre nga lartsia m e vogl q ka,
nga klima relativisht m e but
dhe nga bimsia (mungon zona e
kullotave alpine).
N veprimtarin ton pr ngjitjen
e majs s Cukalit udhtimi na
njohu, ndr t tjera, me Urn
e Mesit mbi lumin Kir. Kjo ur
funksionale pr kmbsor, pr
kafsh bare dhe qere u ndrtua
m 1768 dhe ka shrbyer dhe
shrben pr t lidhur Drishtin
me Shkodrn. Ka gjatsi 108

26

metra dhe gjrsi 3.4 metra. Ka 13

harqe jo simetrike ku m i madhi,
i qendrs, e ka pasqyrn 21.5
metra. Ka vite q, paralel me kt
ur, sht ndrtuar edhe ura q
shrben pr mjetet e motorizuara.
Ndrsa makina i ngjitet malit,
shpejt t bhen bashkudhtare
pamjet e shpateve jugore t
Bjeshkve t Namuna dhe m
pas t pushton pezmatimi tek
shikon shpate t pafund t malit
t Cukalit me pyje t prera dhe m
pas, pas shfrytzimit, t djegura.
Ngjitja e majs ishte pa vshtirsi
teknike ndrsa udhtimi me
makin pr tju afruar Fushs s
Lqethit, nga ku ne filluam ngjitjen
pr n maj, ishte i tejzgjatur
dhe i mundshm vetm me
fuoristrad.
N kthim vizituam fshatin Drisht
(Drivastin e lashtsis) dhe
kshtjelln aty. Si gjithnj, teksa
sodit qndra t lashtsis, t vjen
keq q objekte t t parve t ktyre
anve jan jo t mirmbajtura
ndonse jeta n kt qendr nuk
njeh ndrprerje.
shbat

27

t
i
s
a
b
m
u
l
l

Shpella e P
T dhna pr shpelln. Treva ku shtrihet Tirana e sotme
sht nj nga zonat ku dshmohet m hert egzistenca e
jets dhe prania e njeriut n Shqipri, dhe kjo i detikohet
nj zgafelle t famshme. Shpella e Zez (apo Shpella e
Pllumbasit) ndodhet ne juglindje t Tirans pran fshatit
Pllumbas, n lartsin 650 m mbi nivelin e detit. Largsia
n rrug automobilistike, Qendr e Tirans Pllumbas
sht 25 km (e shtruar), por pr t arritur n shpell duhen
br edhe mbi 2 km t tjera rrug m kmb, n fillim me
ngjitje dhe n fund me zbritje. Shpella sht 360 m e gjat,
10-15 m e gjr dhe 15-45 m e lart, me zhvillim kryesisht
horizontal.
28

Brendsia e shpells sht e

mbushur me stalaktite dhe
stalagmite, me mikroforma t
shumta t reliefit nntoksor
karstik, q ngjallin interes me
bukurin e tyre. Njkohsisht
n shpell ka jet pasi aty hasen
invertebror, insekte dhe lakuriq
nate. Skeletet q u gjetn n shpell,
sipas Muzeut t Shkencave t
Natyrs t Universitetit t Firences,
u prkasin arinjve t shpellave
(Ursus speleaus), t cilt kan
jetuar 10.000 deri 400.000 vjet m
par. N t gjith Evropn deri m
sot jan zbuluar pes shpella t tilla.
Ajo q e dallon Shpelln e Zez nga
shpellat e tjera t siprprmendura
europiane, sht se aty jan gjetur
mbetje t kulturs humane. Sipas
Prof. Myzafer Korkutit, shpella
ka qen banuar q n fillimet e
shoqris njerzore, rreth 30.000
vjet m par.
Me vendim t Kshillit t
Ministrave nr. 676 dat 20.12.
2002, Shpella e Zez sht shpallur
zon e mbrojtur e monumenteve
t natyrs shqiptare. Megjithat,
kjo shpallje nuk e ka mbrojtur
shpelln nga dmtimet e

stalaktiteve dhe stalagmiteve prej

individve t paprgjegjshm.
Porosi pr vizitorin . Vajtja pr
tek shpella bhet me makin deri
n fshatin Pllumbas. Pr kt
duhet t ndiqet rruga nacionale
Tiran Elbasan dhe bhet dalje
pr n Ib. Pasi arrijm n Ib
vazhdojm rrugn duke u ngjitur
prpjet dhe ndalemi n fshatin
Pullumbas ku dhe parkojm tek
lokali i par ose i dyt.
Prej ktu e deri n shpell marshimi
zgjat nj or nse bhen dy pushime
t shkurtra. Shtegu i kalimit sht i
punuar mir dhe soditja nga lartsia
e gryks nga ku del n lugin lumi
Erzen sht mbreslnse.

Udhtimi brnda n shpell e

dalja prej saj zgjat jo m shum
se nj or. Kujtojm se koht q
jepen n kt prshkrim mund t
mos qndrojn pasi fotografimet,
soditjet, etj., si rregull, jan t
ndryshme pr grupe t ndryshme.
Ka rndsi t theksohet se
pr ta soditur shpelln sht e
domosdoshme q vizitori t ket
me vete ndriues me bateri.
Veprimtaria e shoqats son
n kt shpell pr kt vit u
organizua n 11 Maj. Fotot
shoqruese t shkrimit ilustrojn
pjesrisht shpelln.
shbat

29

Radohina
Qaf Thore - Qershor
N bllokun malor t Radohins
ngrihet maja me t njejtin emr e
cila sht maja m e lart n pjesn
perndimore t Bjeshkve t Namuna (ndryshe, Alpeve Shqiptare).
Me lartsin 2.569 metra mbi nivelin e detit kjo maj dominon
bukurit e natyrs mbi Luginn e
Thethit dhe zemrs s Bjeshkve.
Faqja veriore e ksaj maje sht
objekt i kacavarjes pr t arritur majn, kurse faqja jugore,
ndonse edhe kjo krkon kacavarrje pr t arritur majn, mundson
edhe shteg relativisht t thjesht
n skajin e saj lindor pr n maj
nga pika komunikacioni q i afrohen m shum malit. Kt vit
po punohet pr t arritur q n
vjesht segmenti rrugor Bog
Qaf Thore t asfaltohet.
N muajin Qershor shoqata
jon organizoi nj veprimtari dy
ditore n bllokun e Radohins me
fushim n Qaf Thore. Synimi
i ksaj veprimtarie ishte ngjitja
e Majave Binjake (minimalisht
njrs prej tyre) me itenerar Qaf
Thore Shtegu i Dhenve Qafa
e Majave Binjake zbritje e
shkurtr nga qafa, kalim djathtas
dhe ngjitje e Binjakut Lindor.
N kt maj arritn t ngjiten
Marlen Malaj, Gerti Pishtari dhe
Luan Xhoxhi. Metra pran majs
arritn t ngjiten Loren Rroo,
Amantia Simixhia, Eni Manxhari.
N kthimin nga maja dhe pran
saj, Gerti u shmb n nj hapsir t bors s ngrir q ndodhej
pran nj shkmbi dhe dmtoi
kmbn. Kjo ishte fatkeqsi pr t
ngase ju deshn or t tra, duke
aluar, pr t arritur n vendin ku
ne kishim ngritur fushimin.

30

Vlen t theksohet se kjo veprimtari ishte mjaft pozitive n drejtim

t fitimit t prvojs n malet q
jan n zemr t alpeve, n kalimin e pjesve t konsiderueshme
t terrenit t mbuluar me bor t
ngrir ku krkohet teknika e prdorimit t kazms dhe kthetrave.

Qaf Thore - Korrik

N veprimtarin e muajit Korrik, prfaqsues nga tet shoqata
t FSHALTM paraplqyen ngjitjen e majs s Radohins prpara
veprimtaris n Theth (q u ndoq
nga tet shoqata t tjera). Itenerari

i ngjitjes pr n maj ishte: Qaf

Thore Gropat e Ports Gryka e Leks Gropa e Radohins
Qafa e Radohins Kresht
Maja e Radohins. Ndonse moti
n lartsit mbi 2.000 metra, n
m t shumtn e kohs, ishte me
mjegull alpinistt mundn t or-

jentohen si duhet pr t arritur

majn m datn 19 Korrik 2014.
N kt veprimtari nga shoqata
jon morrn pjes 16 vet. Prej
tyre 8 synuan ngjitjen n majn e
Radohins dhe ja arritn qllimit
kurse 8 t tjer u organizuan n lehiz/shtitje n zonn e Gropave

t Ports dhe Shtegut t Dhenve.

Ngjitsit e majs s Radohins nga
shoqata jon ishin: Gjergj Bojaxhi,
Ervin Dervishi, Hermes Bojaxhi,
Erlin Rudho, Amantia Simixhia,
Eni Manxhari, Erik Roshi, Luan
Xhoxhaj.
Nga shbat

31

Mali i Gjallics
Mali i Gjallics, nn kndvshtrimin e gjeografis
fizike t Shqipris, bn pjes n sistemin malor t
njohur si Vargu Lindor, i cili sht blloku malor m i
lart n vendin ton. Ky varg shtrihet n skajin lindor
t Krahins Malore Qndrore midis lugins s Drinit
t Bardh n veri, lugins s Drinit t Zi n perndim
dhe lugins s Radiks n jug (deg e djatht e Drinit
t Zi). N trsi vargu ka formn e nj harku me ann
e lugt nga lindja, i cili zgjatet nga jugu n veri pr 70
km. Veori karakteristike e ktij vargu sht zgjerimi
i menjhershm q ai pson n pjesn veriore,
kurse drejt jugut ngushtohet derisa merr pamjen
e nj kreshte tek mali i Korabit dhe ai i Deshatit.
Kompleksi morfologjik i ktij vargu dallohet pr
kontrastet e theksuara midis majave t larta e mjaft
t mprehta me natyr alpine dhe luginave, grykave,
lugjeve e gropave t thella. Kto forma jan rrjedhim
i lvizjeve t vrrullshme neotektonike me karakter t
theksuar diferencues i strukturave luspore e bllokore
t formuara nga kto lvizje dhe i shumllojshmris
s formacioneve q e prbjn. Lartsimi i ktij
vargmali sht br pikrisht nga ngritjet e fuqishme

32

t shoqruara me fundosjet e thella t grops s Kuksit

n veri, depresionit t Drinit t Zi n perndim dhe
atij t Dibrs n jug.
N prbrjen litologjike t ktij vargu malor vendin
kryesor e zen rreshpet e paleozoit (formacionet ma
t vjetra t vendit ton), t cilat shtrihen gjrsisht
nga Shishtaveci n veri e deri n malin e Korabit n
jug. Krahas tyre prhapje t konsiderueshme kan
edhe glqerort e mesozoit, t cilt ndrtojn relievet
m t larta t vargut, si malet e Koritnikut, Gjallics
e Korabit, kurse gipset e permotreiasit prbjn
kryesisht Malin e Bardh. Prsa i prket shkmbenjve
efuziv dhe flisheve ato ndrtojn skajin m jugor
t vargut, prkatsisht malin e Grams dhe at t
Deshatit
Mali i Gjallics sht mali m i lart n rrethin e
Kuksitme lartsi prej 2.489 m mbi nivelin e detit.
Ai ngrihet n lindje t qytetit t Kuksit mes Malit
t Koritnikut dhe atij t Kolesjanit. Lumi Lum ka
grryer nj kanion t thell mes Malit t Koritnikut
dhe Gjallics, duke formuar Grykn e Vanave, kurse

n jug, Gjallica ndahet nga Mali

i Kolesjanit nga nj prrua q ka
formuar nj kanion t thell.
Ky mal sht i mbuluar kryesisht
me pyje ahu dhe pishe, t cilat jan
aktualisht shum t dmtuara nga
nj sr faktorsh. Gjat viteve t
regjimit komunist, pyjet e Malit
Gjallica u shfrytzuan pr lnd

drusore. Dmin m t madh pr

pyjet q rriteshin n shpatin
perndimor t Gjallics e shkaktoi
Uzina e Bakrit n Rexhepaj,
tymi i s cils me prmbajtje t
lart squfuri shkatrroi t gjith
bimsin deri n lartsin rreth
1000m mbi nivelin e detit. Vala
e dyt e shkatrrimit t pyjeve
t Gjallics ishin vitet 1990 (e n
vazhdim), ku banort e zons
pren (dhe vazhdojn t presin)
pa kriter kto pyje. Njhersh
edhe zjarret e shumta vitet e
fundit dogjn pjesn m t madhe
t tyre. Tashm vetm 1/3 e pyjeve
t mparshm gjenden n shpatet
e Gjallics. Megjithat, Gjallica ka
ende nj faun t pasur ku jetojn
ujku, dhelpra, derri i egr, baldosa,
kaprolli, dhia e egr, ariu, etj.
Zona floristike e Gjallics (dhe
e Korabit) shquhet jo vetm pr
llojet bimore veriore t shumta,
por m tepr pr ato lindore. N
kt zon floristike kan kufirin
m jugor t tyre rreth 200 loje
me prejardhje veriore, rreth 80
lloje me prejardhje lindore, afr
15 lloje jugore dhe vetm dy
lloje me prejardhje perndimore.
Gjithashtu kjo sht zona q

33

ka m shum bim endemike.

Ndr bimt endemike me areal
t kufizuar n malin e Gjallics
rritet asineuma n trajt balikeje
(Asyneuma comosiforme Hayek
at Janchen) q rritet n Gjallicn
e Lums, pran Bicajt. Pyjet
me mshtekn (Betula alba
L.) egzistonjn me prhapje t
kufizuar si n Gjallic dhe n
Korab.
N malin e Gjallics ndeshen pyjet
prej rrobulli (Pinus Heldreichii
Christ dhe P. leucodermis
Antoine) q jan m t pakta se
ato t pishs s zez. Ato rriten
n lartsin 1000-2300 metra
mbi nivelin e detit dhe zakonisht
prfaqsojn kufirin m t lart t
pyllit n vendin ton.

Tualet n nj nga
stanet e Gjallics
para sezonit

34

Bjeshkimi npr malin e Gjallics

sht nj mrekulli q t mbshtjell
me bukuri t veanta t natyrs
malore. Pr ta jetuar kt mrekulli
duhet udhtuar n itenerarin
Kuks Bicaj Kolesjan (n
Kolesjan fillon rruga e pashtruar)
Loku i Dardhs Qafa e Eprme
Kroi i Kuq (kjo emrtes duhet
t jet pasi dielli mngjezor e

purpuron dhe kuqlon shpatin

e malit prreth burimit). Vet
udhtimi sht mbreslns pr
pamjet q t ofrohen.
Nga Qafa e Eprme marshimi t
drejton n Stanet e Shtiqnit (Kroi i
Kuq) e prej aty n kreshtn e malit.
Kreshta, me relief t mbl t
mundson pamje nga t dy ant
e saj dhe pas dy orsh t on n
maj (2.489 m), prej ku pamjet
prreth dhe sidomos ato t qytetit
t Kuksit dhe basenit t Liqenit t
Fierzs jan mbreslnse.
Zbritja
nga
maja,
duke
anashkaluar fshatin Shpan, pr
n Qaf Dardh e m pas pr
n Kolesjan shoqrohet, ve
panoramave shlodhse, edhe
nga simfoni t pasura t tingujve
natyror:
shushurima
dhe
gyrgullima prrenjsh e ujvarash,
nga cicrimat e zogjve, aroma
lulesh dhe pishe. Jan katr or
a m shum udhtim m kmb
q jo vetm jan mbreslns
por jan njhersh nj thirrje pr
tu kthyer rishtaz n kt parajs
malore.
Maj 2014 shbat

Alpinistt si dhe antart e tjer t Shoqats Bjeshkatar dhe Alpinist

Tirana jan mbshtetur n disa drejtime nga sponsorizues t ndryshm
pr t cilt ne u mbetemi prher mirnjohs.
Kshtu:
Pa mbshtetjen e tyre ne nuk do t realizonim n masn e duhur
propagandimin e veprimtarive tona n natyr, q edhe t rinj e t
reja t tjer ti bashkngjiten sporteve t alpinizmit e bjeshkimit.

35

Shoqata m e re
M datn 7 Gusht Sheshi
Skndrbe n Kuks kishte nj
pamje jo t zakont pr nj
mngjes mesjave. Shum qytetar
t mbledhur aty do t merrnin
pjes n veprimtarin e par t
organizimit sportiv t sapokrijuar
e t emrtuar Shoqata Alpino
Turistike Kuksi. Jan t rinj t
profesioneve t ndryshme, t
rinj shkollash, msues, drejtues
dikasteresh. Mes tyre edhe
Kryetari i Qarkut Kuks, Z. Ibsen
Elezi, i cili u tregua mbshtets
i gjithanshm i tre t rinjve
nismtar pr krijimin e ksaj
shoqate q jan Besmir Rata, Cen
Seda, e Artur Kurtalari.
M ora tet pjesmarrsit u nisn
pr n malin e Gjallics. Ndalesa
e par ishte Loku i Dardhs ku
disa nga pjesmarrsit nuk kishin
t ngopur me fotografime pr t
rregjistruar pamjet mbreslnse.

36

Teksa drejtohemi pr tek Kroi

i Kuq shohim e prshndetemi
rrugs me shum grupime t
moshave t ndryshme. Data 7

Gusht pr kt vit prkon me

Festn e Gjallics, me sa duket
nj fest pagane, dit kur banort
blegtort,
tradicionalisht,
i
gzoheshin malit pr t mirat q u
jepte si dhe njhersh uronin q ai
t sillej mir me ta.
Nga Kroi i Kuq, mbi 30 t rinj e t
reja, por edhe t moshuar, u nisn
drejt majs s Gjallics (2.486 m)
ndrsa po aq t tjer zhvilluan
veprimtari argtuese prfshir edhe
vizita n stanet e ngritura aty pran.
Mbas pes orsh t gjith
pjesmarrsit ishin rishtaz t
mbledhur tek Kroi i Kuq, ku
Bashkia Kuks kish organizuar
nj drek t kndshme duke
e lidhur kshtu prurimin e
Shoqats Alpino Turistike Kuksi
me Festn e Gjallics.
I urojm ksaj shoqate q t rritet
me antar dhe veprimtari, duke
ringjallur e uar ma tej arritjet e
viteve t shkuara t ish Klubit t
Alpinistve Prparimi t Kuksit.
Aleksandr Bojaxhi;
Mjeshtr i Edukimit

Alpinistt si dhe antart e tjer t Shoqats Bjeshkatar dhe Alpinist

Tirana jan mbshtetur n disa drejtime nga sponsorizues t ndryshm
pr t cilt ne u mbetemi prher mirnjohs.
Kshtu, pa palestrat e tyre alpinistt nuk do t mundeshin t
strviteshin n nivelet e duhura.

37

Mali i
Valamars
Mali i Valamars bn pjes
n bllokun e maleve midis
Lugins s Shkumbinit dhe
Lugins s Devollit. N kto
male dallohen dy vargje
(lindori dhe perndimori).
Vargu lindor fillon me malin
e Polisit dhe at t Shpatit,
q ndahen nga lugina e
Gostims, dhe vazhdon deri
n Lenie. N vargun lindor
bjn pjes kto male: mali
i Polisit, i Shpatit, Guri i
Zi, Guri i Topit, Valamara e
Lenies.

38

Mali i Valamars ngrihet n jug

t Gurit t Topit, me shtrirje verijug deri n 13 km. Ky mal ka
trajtn e nj masivi me shpate t
mprehta si nga lindja ashtu dhe
nga perndimi, kurse kurrizin
e ka mjaft t rregullt. N t
mbizotrojn lartsit mbi 1.300 m
dhe n qendr kulmon Valamara
2.373 metra e lart. N kt mal
gjenden format m t shumta
dhe m t ruajtura akullnajore

n gjith vargun malor n fjal.

Format akullnajore shihen q n
lartsin 1.500 metra kurse m
sipr ndodhen liqenet akullnajore.
Qndra m e afrt e banuar n pjesn
perndimore t majs s Valamares
sht Grabova e Siprme. Ky
fshat mendohet t jet i populluar
njmij vjet t shkuara kryesisht
nga popullata arumune (vllehe). Ka
qen nj qytet i vogl mesjetaar me
tradit n punimin e gurit, drurit

dhe veshjeve t leshta. Ka nxjerr

piktor t shquar ikonograaf
dhe arriti kulmin e lulzimit n
t njjtn koh me Voskopojn
n shk. XVIII. Sot sht fshat me
natyr unike, me banesa e kisha t
ndrtuara me gur, rrethuar nga
nj kuror e blert pylli, kullotash e
maja malesh. Midis dy Grabovave,
t siprme e t poshtme, vizitori ka
se far t shoh: prrej ujplot,
ujvara, manastir, kisha, punishte

pr prodhimin e koshereve t
bletve, etj. N kto an sht
normale t ndeshesh me krkues
t arit ngase n kto an glojn
legjenda t vjetra (dhe pr udi
edhe t reja!) q kan n qendr
t tyre metalin e rrall. N krye t
fshatit Grabov e Siprme sht
ngritur nj hotel alpin q plotson
m s miri nevojat e alpinistve
dhe bjeshkatarve pr fjetje dhe
ushqim.
shbat

39

40

Tomori i shenjt
dhe alpinistt
Mali i Tomorit sht vend i shenjt dhe gojdhan. Tomori
sht nj vargmal me drejtim nga veri-perndimi n jug-lindje
q shtrihet n krahinat e Beratit e t Skraparit, ku hyn edhe,
n pjesn veriore t vargmalit, maja m e lart e Shqipris
Qndrore, me lartsin 2.416 metra. N besimet popullore
shqiptare, Mali Tomor del si vend ku banojn perndit. Mali,
sht personifikuar vet si perndi: Baba Tomori. Banort
prreth malit bjn be pr Baba Tomorin, be q quhet m
e fort se bet pr Bibln a pr Kuranin. Shum banor t
ktyre krahinave, nga nderimi ose nga ndroja, kur duan t
prmendin kt mal, e thon me eufemizm, thjesht ai, dhe
bjn be pr at uk. Malin Tomor e kan t shenjt si t
krishtert, t cilt ven atje m 15 Gusht, Ditn e t Ngriturit
t Zonjs n Qiell (pr nder t Shn Mris), ashtu edhe
bektashinjt, t cilt i falen Abaz Aliut gjat peligrinazhit
41
vjetor n periudhn 20-25 Gusht.

Porse ky mal, me dy majat

kryesore n jug (2.396 m) dhe
n veri (2.416 m) t kreshts s
tij sht i paraplqyer edhe nga
alpinistt dhe dashamirsit e
natyrs q nuk reshten s ngjituri
n to si n stinn e ngroht ashtu
edhe n kohn kur majat vishen
nga bora.
Rekordet flasin se n vern e vitit
1927, nga t rinjt e apasionuar
pas natyrs, nn drejtimin e Avni
Zajmit, nga kjo maj ushtoi pr t
parn her thirrja Zigzag, zigzag,
alpinist jemi ne, e cila sot, e

42

prpunuar, sht thirrja q ushton

nga alpinistt tan n majat e maleve
t ngjitura prej tyre: Zig-zag, zigzag, hej, hej, hej, alpinista jemi ne!
N fundjavn e mbylljes s
muajit Tetor, n bashkpunim
me antart e Shoqats AlpinoTuristike Tomori, ne organizuam

nj veprimtari t prbashkt n
kt mal, me synim ngjitjen e
majs kryesore t tij. N fushimin
me tenda kaluam natn, ku zjarri
jo vetm na ngrohu fizikisht por
edhe na miqsoi m tej si antar
t t dy shoqatave. Fushimi n
natn e 25 Tetorit u organizua

Kreshta e Tomorrit nga jugu n veri

n Qaf Dardh, tek burimi i

Tarikos. N mjedisin prreth
burimit kishte vn dor komuna
Uznov. Nj ndrhyrje e bukur e
cila ishte n harmoni me natyrn
prreth, por pr fat t keq me
gabime gjuhsore n shnimin
prkujtimor pr nn Tarikon.

T nesrmen, t gjith bashk,

synuam lartsin 2.416 m dhe
12 prej nesh arritn t ngjiten n
maj. Ishte kjo nj fitore e bukur
pr arritsit sepse fituan mbi
temperaturat e ulta t cilat solln
nj dimr t parakohshm n ato
lartsi t mbuluara nga bora.

N mbyllje t veprimtaris, kur ne

u kthyem nga mali, u gjendn para
nj t papriture t kndshme:
nj mish i pjekur n hell me
shum kujdes nga dy vendas
na priste pr drekn e vonuar.
Antari i shoqats Tomori,
Alush Qereshniku, ishte autori
i ksaj t papriture. Kshtu, kur
u prshndetm dhe u ndam,
falenderuam miqt beratas jo
vetm pr udhrrfimin n kt
veprimtari por edhe pr drekn e
bukur q fesuam n natyr!
Shbat

43

Qaf Shtama
dhe
Mali i Skndrbeut
Teksa arrin Fush Krujn udhtari ndeshet drejt pr s drejti me
Malin e Krujs si dhe me qytetin q i dha emrin malit. Prapa ksaj
pamje ndodhet Mali i Skndrbeut, 1.721 metra i lart. Sapo futesh n
qytet tabela me shnimin Qaf Shtam t fton t kthehesh majtas dhe
t futesh n nj rrug t asfaltuar e punuar bukur. Udhtimi gjarprues
t afron pamje mbreslnse t grykave malore t veshura me pyje e
shkurre gjithfarsh q t sheh syri n zonat mesdhetare. Shpejt n
kt udhtim pylli pasurohet edhe me pisha q jan mbreslnse pr
faktin se afrsia nga deti dhe lartsi ku ato rriten e prishin rregullin e
pritshm pr pranin e tyre. Gjithsesi sht kndshm t udhtosh
npr nj rrug cilsore q gjarpron npr pyjet me gjithfar drursh

44

T rinj krutan n
Q Shtam n lojn Raqe
Raqe

n kt vjesht t tret. Pasi kemi

udhtuar rreth 33 km nga vendi ku
lam Krujn arrijm n qendrn
pushuese t Qaf Shtams ku
restorantet modeste t ofrojn
ushqim e pije. Rruga pr makinat
tona vazhdon edhe m tej, madje
ajo t mundson t shkosh n
Burrel, por ne parkojm pran
Burimit t Nns Mbretresh.
Pas nj organizimi t shkurtr
nisim marshimin pr n majn e
Malit t Skndrbeut.

45

Pushimin e par e bjm n qafn ku sht ngritur

lapidari pr betejn e br nga forcat nacionaliste t
komanduara nga Major Abaz Kupi kundr ushtris
italiane m 4 Gusht 1943. Zoti Fluturim Guni di
historin e ksaj beteje si dhe sht njohs i mir i
zons dhe ne na vjen mir q ai na mirpret edhe si
ciceron edhe si udhrrfyes n marshimin ton. Pr t
parn her nga kjo qaf na hapet pamja e lugins s
Matit me qytetin e Burrelit n qendr t saj dhe mbi t,
e prtej saj, lartsohen vargmale ku spikat mali i Dejs.
M tej, ngjitje drejt majs. Nj rrug makine e
kahershme dhe e harruar i ngjitet malit prpjet dhe
ne, marshuesit, hera hers prdorim segmente t saj
pr ti kombinuar me shtigjet e thepisura q t marrin
m shum energji. Tek ngjitemi i rrmbejm natyrs
nj horizont gjithnj e m t pasur panoramash q n
perndim na i kufizon deti Adriatik. Metrat e fundit
pr n maj jan m shum nj lehtiz dhe aspak nj e
prpjet e lodhshme. Pamjet nga lartsia t bindin pr
vlern e madhe t malsis prreth pr t mundsuar
nj ekonomi blegtorale t zhvilluar. Sigurisht q sht
fjala pr dikur, sepse ne nuk pam asnj gjalles q
klasifikohet n termin blegtori. Porse pam shenja
t shfrytzimit pa kriter t pyjeve q si rregull
shfrytzuesit e paligjshm t tyre, pasi mbarojn
pun me pyllin djegin at q mbetet pr t zhdukur
gjurmt sikundr thuhet nga dshmitart okular.
15 nntor 2014 shbat

46

47

48

5 Vjet AST
Elbasani
dhe
Mali Bukanik

datat 13 dhe 14
Dhjetor qyteti i
Elbasanit u kthye jo
vetm n Kryeqytet
t Turizmit dhe
Alpinizmit Shqiptar
por n nj far
mase edhe t atij
Ballkanik. Ne q morm pjes n veprimtarit
e kryera prjetuam atmosfern e ngroht q t
sjellin takimet e njerzve q din t argtohen n
natyr.
Gjithka filloi n mbasditen e t Shtuns me
analizn e puns dhe veprimtarive t shoqatave
dhe klubeve t vendit ton q jan antare t
FSHALTM (Federata Shqiptare e Alpinizmit dhe
Turizmit Malor). Si n do analiz u b nj parad
e veprimtarive t kryera t cilat n disa drejtime
treguan se lvizja sportive q mbulon kjo Federat
ka nj krcim cilsor dhe njhersh veprimtari
me m shum pjesmarrs (sidomos n femra)
krahasuar me vitet e maparshme. E rndsishme
sht q objektivat e menduara pr vitin 2015 do
jen m t avancuara, dhe pasi ato t rishikohen
nga kryesia, shoqatat do ken rastin t njohin me
to alpinistt dhe turistt/bjeshkatart e tyre. Ajo
q ka rndsi pr antart e Shoqats son sht
fakti se ne do marrim pjes minimalisht n dy
veprimtari madhore; nga nj n do sezon.

49

Mbledhja solemne e 5 Vjetorit t

krijimit t Shoqats Alpinizm,
Skijim dhe Turizm (AST)
Elbasani (si dhe e 50 vjetorit t
sportit t alpinizmit n kt qytet),
e mbajtur, sikundr edhe analiza
vjetore e FSHALTM, n Salln e
Konferencave t Hotel Imperial u
pasqyrua n tema t tilla si:
- Arritjet e AST Elbasani, q
u referua nga kryetari i ksaj
Shoqate z. Artur Guni
- Heterogjeniteti n mosha,
gjini e profesione - Risi e AST
Elbasani, u referua nga znj.
Mimoza Sejdini.
- Kultivimi dhe promovimi
i vlerave kulturore t trevs
s Elbasanit dhe m gjr,
gjat zhvillimit t Shoqats
prgatitur nga z. Filip Brdufi
dhe lexuar nga z. Sokol
Suparaku.
Ky takim prkoi me 50 Vjetorin e
krijimit t Ekipit t par Alpinistik
(t quajtur ather Labinoti) t
qytetit t Elbasanit.
Ceremonia e 5 Vjetorit u nderua
me pjesmarrjen e drejtuesve
t Shoqatave/Klubeve AlpinoTuristike t vendit ton si dhe
nga mbi 300 pjesmarrs q
prfaqsonin tre shoqata malore
nga Mali i Zi, 13 shoqata malore

50

t Kosovs, nj t Srbis dhe dy

t Maqedonis.
Ceremonin e nderoi me
pjesmarrjen e tij, dhe e
prshndeti, Kryetari i Bashkis
s Qytetit t Elbasanit z. Qazim
Sejdini, i cili dhe priti n nj takim
t veant n zyrn e tij t puns
t gjith kryetart e shoqatave
pjesmarrse n kt ceremoni.
Zoti Kryetar pati nj takim t
ngroht me pjesmarrsit, me t
cilt shprehu e kmbeu mendime
pr zhvillimin e turizmit malor
dhe alpinizmit. N fund t
takimit ai i dhuroi sejcilit prej
pjesmarrsve botimin Guida

Turistike e Qytetit t Elbasanit.

Darka e ksaj dite ishte nj hare,
vetm mbarshqiptare, e rreth 340
personave n Kompleksin Kriva
ku knga e vallja e dominuan pr
disa or kt gzim.
Mngjesi i t Djels i mblodhi t
gjith pjesmarrsit n qendr t
Gjinarit turistik. Ata t rrjeshtuar
sipas shoqatave e klubeve q
prfaqsonin u nisn drejt majs
s Bukanikut (1.831 m). Ky
mal, thuajse i gjithi i pyllzuar
(sa bukur e kan rruajtur pyllin
banort e ktyre anve!), u

punime zbukuruese q vallzonin

me pjesmarrsit n veprimtari
ishin nj pik tjetr trheqse.
sht pak t thuash se
pjesmarrsit mbetn t knaqur
nga organizatort, e sidomos
nga z. Artur Guni, Kryetar i
Shoqats AST Elbasani. Urimi i
tyre, tek ndaheshin, m s shumti
tingllonte: U pafshim prsri!

krijoi mundsin q t gjith

pjesmarrsve t panjohur m
par midis tyre, t kmbejn
prshndetjet e para n mal si dhe
dshirat pr lidhje t reja miqsie
n veprimtarit e ardhshme. N
kthimin nga maja, n shpat t
malit, Kryetari i Komuns Gjinar,
Z. Kristaq Shqau, kish organizuar
pr pjesmarrsit tek Kompleksi
BORA knde me zjarr n natyr,
tavolina me ushqime t thata si
dhe nj guzhin me ushqime t
ngrohta. Tavolin e veant ishte
ajo e panairit ku vajza e gra t
zons kishin ekspozuar pr shitje
ushqime tradicionale, pije t

ndryshme dhe punime artistike.

Vajzat e veshura me kostumet
shumngjyrse e t pasura me

Shnime: udhtimi Elbasan

Gjinar sht 22 km n rrug
t asfaltuar. Fshati (dhe zona)
turistik Gjinar n qendr t tij
sht 960 metra mbi nivelin e
detit. Ngjitja nga Gjinari pr n
majn Bukanik dhe kthim zgjat
rreth pes or.

51

Mali i
VELEIKUT
M

ali i Veleikut bn pjes n zonn

perndimore t Bjeshkve t Namuna.
Ky mal shnon kufirin JP t ktij blloku dhe
njhersh njihet si mal q bn pjes n pllajn
karstike Veleik Bridash. Mali i Veleikut
sht 1.725 metra i lart dhe shrben si kufi
natyror midis karstit t lartsive dhe karstit t
ult q prfshin kryesisht zonn e Kastratit.
Mali ka form konike, prbrje trsisht
glqerore dhe shpate t pjerrta. Shpatet nuk
jan problematike pr t dredhuar npr
to e pr t gjetur shtigje t thjeshta pr tu
ngjitur n majn e malit. Mali n pjesn e
siprme sht m i karstifikuar se n pjesn e
poshtme. Pran majs sht nj pus vertikal
dhe npr shpate hasen zgavrime t shumta.
Shpati jugperndimor i malit zbret pjerrtas
n fushn karstike t Troshanit dhe sht i
mbuluar nga kullotat alpine. N kontrast,
shpati verilindor bie pjerrtas n Gropat e
Vrrinit dhe mbulohet nga pyje ahu (m
s shumti) dhe pishe t shfrytzuara tej
normave.
Grupi yn ju ngjit majs s Veleikut
i nisur nga zona e hoteleve dhe
restoranteve t Razms, d.m.th. nga
shpati juglindor, duke synuar kreshtn
kufirin pyll kullota. M shum ju
anuam faqeve me kullota q kshtu t
mos shqetsoheshim nga shkurret dhe
t kishim shikim t papenguar pr
t prparuar n itenerarin e zgjedhur.
Nga lartsit e malit pamjet jan
mbreslnse, sidomos ato n drejtim
t Liqenit t Shkodrs dhe Detit
Adriatik.
Nga shbat

52

53

Zig-Zag
thirrja e alpinistve
N

botimin Kronik e nj jete

shekullore prshkruhet jeta
dhe veprimtaria e t ndjerit Avni
Zajmi nga i biri i tij Genci. Nga
ky botim po u sjell nj fragment i
cili, ndr t tjera, na tregon se ku
duhet krkuar zanafilla e thirrjes
triumfuese t alpinistve shqiptar q ngjiten n majn e nj
mali: Zig-Zag, Zig-Zag, Hej, hej,
hej, Alpinista jemi ne!
Udhtimi turistik n Shqiprin
Qndrore; 15 Korrik - 1 Gusht
1927.
..n mesdit arritn n orovod, ndrsa natn e kaluan n
Barbullas. T nesrmen arritn n
teqen e Kulmakut, ku pushuan
dhe foln mbi qllimin e udhtimit t tyre. Ngjitja n majn e malit
t Tomorrit, prve vshtirsive,
shoqrohej edhe nga emocione.
Ishte hera e par q ngjiteshin n
kt mal t shenjt.

54

Gjat ngjitjes (21 Korrik) filloi nj

mjegull e dendur q hera-hers
jo vetm i pengonte t shihnin
shoku-shokun, por i jepte edhe m
shum madhshti ktij mali. Pas
nj pushimi t shkurtr vendosn
q ngjitjen ta bnin n nj shteg
shkmbor, duke vn n prdorim
litart dhe pajimet alpinistike q
kishin marr me vehte. Kjo do t
ishte ngjitja e par alpinistike n
vendin ton. Prsri nj pushim
i shkurtr. Sa m lart ngjiteshin
aq m tepr u shtohej kureshtja
pr t par majn e ktij mali, t
lart 2.416 m dhe t njohur n tr
Shqiprin si mal i shenjt. Si do
t jet vall maja e malit?! Kur m
n fund t gjith nxnsit arritn
n maj, kujtuan se me t vrtet
ndodheshin n prag t qiellit. Pr
udi edhe mjegulla ishte fashitur
nga rrezet e forta t diellit. Prej
ktej do gj shikohej me nj qartsi t uditshme deri larg, sa

t hante syri. Duhet ta kesh provuar q ta besosh kt ndjesi t

pushtetit ndaj natyrs.
T gjith nxnsve gjurmues iu
krijua nj ndjesi krenarie dhe
knaqsie, sikur i gjith trupi i
tyre lodhet dhe kt e ndjen m
tepr syri i njeriut. Kt ndjesi vrtet t bukur s bashku me
profesorin e tyre e shprehn duke
thirrur: Zigzag, zigzag, alpinist
jemi ne, q buiti fuqishm nga
maja e Tomorit. U mblodhn t
gjith tok rreth msuesit t tyre
dhe sejcili filloi t meditoj dhe t
flas pr llogari t vet. Avniu fillon ti tregoj nxnsve t tij: Nxans t dashur, shikoni me kujdes
dhe mos harroni far po shikoni!
Q ktu soditet pothuajse e gjith
Shqipria
E solli Aleksandr Bojaxhi

Ecja
n truallin

e mbuluar me akull
Sa her q vjen dimri, n nj pjes
t mir t territorit t vendit ton
nuk mungojn mngjeset, apo
edhe ditt, me truall t mbuluar nga akulli. Ky fakt duhet t na
shtyj t kujtojm e t bjn kujdes pr mnyrn e ecjes kur na
duhet t kalojn npr nj truall
t akulluar.
Ecja jon e zakonshme sht e
till q kur kalojm shputn npr
truall, fillimisht vendosim thembrn n t dhe m pas e lvizim
kmbn n mnyr t till q e kalojm peshn n majat e gishtrinjve. Pra shputa e shtyn truallin
duke kaluar npr t nga themra n maj. Duke i lvizur kmbt njern mbas tjetrs n kt
mnyr ne bjm hapat t cilat na
mundsojm t shkojm nga nj
vend n tjetrin.
Sa m sipr e bjm pa prqndrim t vemendjes n veprimet

e prsritura q kryejm mbasi

ecja sht shprehi e lvizjes son.
Mirpo kjo shprehi nuk punon
kur lvizim n truallin e mbuluar
me akull. Nse n nj truall t till
do t ecim sikundr n truallin e
that, ne do t rshqasim dhe do
t rzohemi
Si t ecim n truallin e akulluar?
Nse sht e pamundur t anashkalohet trualli i mbuluar me akull,
ose sht e pamundur q t gjendet nj shteg ku t ket dbor e jo
akull, ather duhet t kihet parasysh sa ma posht:
S pari kmba nuk duhet t lviz,
tek vendoset n truall, nga thembra n maj t gishtave, por duhet
q shputa e kmbs t vendoset
e tra njhersh (horizontalisht)
n truall. Ndoshta kjo do duket si
ecje e nj roboti, por ja q kshtu duhet: duhet t ecim me shputa. Dhe jo vetm kaq: tek lvizim,

trupi duhet t prkulet fare pak

prpara duke mundsuar kshtu
q qndra e gravitetit t tij (d.m.th
krthiza) t vensdoset ca prpara,
ndrkoh q kmbt mbahen paksa
t hapura.
Dhe mos haroni! Hapat i bni m
t shkurtra se n ecjen normale.
Hapi i shkurtr siguron qndrueshmri n t ecur n do lloj trualli.
Duart marrin rol t veant gjat
ecjes n truallin e akulluar, andaj
ato duhet ti kemi t lira, t veshura me doreza (mos i mbani n
xhepa). Kjo sepse nse rshqasim
apo humbasim sado pak baraspeshimin, ato n mnyr instiktive
lvizin n mnyr t till q t risjellin trupin n baraspeshim, ose
kur rshqasim dhe biem, ato mundet (madje duhet) ti prdorim si
amortizues t goditjes s trupit me
truallin.

55

Parashikimi i Motit
me Ndihmn e Treguesve Rrethanor
T njohsh se si do t jet moti
gjat kohs s argtimit n natyr
ka rndsi t veant ngase moti
i mir sht gjithnj i lidhur me
knaqsin e veprimtarive.
Ndjekja e motit nprmjet mjeteve t informimit sht mjaft e
thjesht: ne mundet t njihemi
me parashikimin e motit sapo t
lidhemi me internet, t dgjojm
radion, etj.

56

Mirpo moti n mal jo rrall nuk

i bindet parashikimit q japin qndrat e shrbimeve meteorologjike. Andaj, t njohsh disa
tregues rrethanor q parashikojn motin sht gjithnmmon
e vlefshme q t mos befasoheni
nga trillet lokale t natyrs.
M posht, me fjaln mot i mir
(koh e mir) do t kuptojm pr
stinn e vers motin e kthjellt,

t that dhe t ngroht, kurse pr

stinn e dimrit do t kuptojm
motin pa reshje e sigurisht me t
ftoht dimror.
Nse tre shnja t tabels s
maposhtme prputhen, ather
mundet t flasim pr siguri t
parashikimit t motit (kohs) t
mir ose jo t mir.

Treguesit

Shenjat

Parashikimi kohs

- Ditn sht vap, natn sht ftoht.

- Moti ngrohet gjat nats.
- Pas shiut bn ftoht.
- Pas shiut bn ngroht.
- Natn n pyll sht m ngroht se n lndin.
- N mbrmje dhe natn duke u ngjitur n lartsi
ndjehet ngrohtsi.

E mir
E keqe
E mir
E keqe
E mir

Lagshtira

- Ditn shtohet dhe natn paksohet.

- Ditn nuk paksohet.

E keqe
E keqe

Era

- Ditn bhet m e fort dhe natn pushon.

- Natn bhet m e fort.

E mir
E keqe

Temperatura

Ret

Ngjyra e qiellit

- N mngjes jan t kjarta, ditn t grumbulluara dhe n

mbrmje humbasin.
- N mbrmje shtohen.
- Grumbullohen dhe shtyhen nga era.
- Nuk shkojn n drejtim t ers.
- Dndsohen dhe vijn nga perndimi, jug- perndimi, jugu
ose veri-perndimi.
- E kaltr me nj re t holluar q z tr hapsirn dhe me dukje
si me horizont t afruar.
- E errt, e turbullt dhe qielli duket si i ult.

E mir.

E mir
E keqe
E mir
E keqe
E keqe

E mir
E keqe

57

Treguesit
Ngjyra e
agimit

Shenjat
- Portokalli, e praruar, e trandafilt.
- E kuqe, e purpurt.

Parashikimi kohs
E mir
E keqe

Perndimi i
diellit

- Dielli ulet n qiellin pa re.

- Dielli ulet n qiellin me re.
- Forma e diellit e shtypur ose e coptuar.
- Dielli i kuq ose i purpurt.

E mir
E keqe
E mir
E mir

Yjet

- Vezullojn dobt, ka nuanca t ngjyrave t gjelbra.

- Vezullojn fort e me nuanca t ngjyrave t kuqremta
ose blu.

E mir
E keqe

Mjegulla

- Ka mjegull gjat mbrmjes dhe natn.

E mir

Tymi i
tymtajs

- Ngrihet vertikalisht lart.

- Nuk ngrihet vertikalisht lart, madje ulet.

E mir
E keqe

Brezi i qiellit

- Pardite
- Mbasdite.
- N ann nga fryn era.
- N ann e kundrt nga fryn era.
- Theksim i ngjyrs s kuqe n brezin e qiellit

E keqe
E mir
E keqe
E mir
E keqe

- Dgjohet mir n largsi t madhe.

E keqe

- Ulje e temperaturs gjat orve t mbrmjes.

- Ulje e temperaturs n ort e mngjesit.
- N mbrmje mjegulla z lartsit.
- Kur nuk fryn er qieli sht i kthjellt.
- Mbulim i majave me re.
- Natn sht m ftoht n lartsi se n lugin.
- Natn era fryn nga lartsit n lugin.

E mir
E keqe
E mir
E mir
E keqe
E keqe
E mir

- Ditn era fryn nga deti pr n tok dhe natn n drejtim t

kundrt: nga toka n det.
- Re t dendura mblidhen vetm n buzdet.
- Zogjt shtegtar fluturojn larg n det.

E mir
E mir
E mir

Zri
Shnja n mal

Shnja detare

Moti i mir vjen nga lindja, veri-lindja dhe jug-lindja. Koha e keqe vjen nga perndimi, veri-perndimi
dhe jug-perndimi.

58

Po t qndrosh me shpin nga era, koha e keqe duhet

pritur nga e majta dhe kurr nga e djathta. do re q
vjen nga e djathta nuk sjell asnj ndryshim t motit.

Lartsia,
s

r
y
t
a
n
e
t

t
n
e
m
e
l
e
e
h
d
i
reliev
Tek i ngjitemi malit n lartsin 3.
000 metra a m shum, vshtirsit e
funksionimit t organizmit shtohen.
Besoj se kushdo e di q sa m lart nga
niveli i detit q t ngjitemi aq m i rrall
bhet ajri. N gjuhn e alpinistve si me
humor, por njhersh duke mbartur nj
t vrtet shencore, ajri n lartsit e
mdha quhet ajr i holluar. Pr pasoj
edhe sasia e oksigjenit, i cili sht jetik
pr organizmin ton, sht e ult dhe
bhet penges pr arritjen e synimit:
ngjitjes s majs. M t frikshme,
ndoshta, jan smundjet e lartsis t
mushkrive dhe trurit, t cilat mund ta
bjn frymmarrjen t vshtir dhe t
ojn n marje mendsh, haluilacione,
orroditje, rnie n koma dhe vdekje.
Nse t kapurit nga kto smundje nuk
ulen shpejt posht, pr ta nuk ka shpresa
pr t jetuar. Jo nj her barinjt m
kan folur pr njerz t cilt i z
mali. Dhe kjo ndodh me njerzit n
lartsit e maleve tona! Personalisht
kam jetuar m vitin 1963 shqetsimet
e njrit nga pjestart e grupit ton prej
gjasht alpinistsh pak para arritjes n
maj t malit t Korabit. Shqetsimet
q u shfaqn tek ai ishin dalja e gjakut

nga hundt dhe ushtimi i veshve. Ai u

qetsua plotsisht kur ne u kthyem n
baz, n fshat, pas uljes nga maja.
Sot mjeksia ka arritur q t njoh
plotsisht smundjen e lartsis. Le
t shtojm dijet tona n kt fush
nprmjet informacionit q vijon.
afr konsiderohet lartsi, n kuptimin
e shqetsimeve q mundet t na lindin?
Si rregull lartsia ndahet n: E Lart
nse jemi ndrmjet 2.400 deri 3.600
metra mbi nivelin e detit; Shum e Lart
nse jemi n lartsit ndrmjet 3.600
deri 5.500 metra dhe Tepr e Lart nse
jemi n mbi 5.500 metra lartsi mbi
nivelin e detit. Nuk ka veori t lidhura
me moshn, gjinin apo gjendjes fizike
e cila lidhet me prekshmrin ndaj
smundjeve t lartsis. Ka njerz t
cilt preken dhe ka t tjer t cilt nuk
i prek smundja e lartsis, sikundr ka
edhe njers q jan m t prekshm
e t tjer m pak t prekshm prej
saj. Ka njerz t cilt ngjiten deri n
2.500 metra lartsi mbi nivelin e detit
pa patur ndonj ndikim t ndjeshm
n organizm, ndrsa pr t tjer nuk
ndodh kshtu.

Cilt jan faktort t cilt shkaktojn

smundejet e lartsis?
Normalisht koncentrimi i oksigjenit n
nivelin e detit sht 21 prqint t njsis
s volumit dhe shtypja atmosferike aty
sht 760 mmHg. Me rritjen e lartsis,
koncentrimi i oksigjenit n ajr mbetet
i njejt (prsri 21 prqint e njsis s
volumit do jet oksigjen) porse numuri
i molekulave t oksigjenit pr njsi
t volumit, dhe pr pasoj pr do
frymmarrje, bhet m i vogl. Kshtu
n lartsin rreth 3.600 metra presioni
atmosferik sht rreth 485 mmHg
dhe kjo d.mth. q aty tani kemi rreth
40 prqint m pak molekula oksigjen
(krahasuar me nivelin e detit) pr do
frymmarrje. N mnyr q organizmi
t furnizohet normalisht me oksigjen,
dendsia e frymmarrjes (madje edhe
n gjendje qetsie) duhet t rritet (dhe
n fakt rritet). Kjo rritje n frekuencn
e frymmarrjes e rrit prmbajtjen e
oksigjenit n gjak, por nuk mundet
t rris koncentrimin e oksigjenit si n
kushtet e nivelit t detit. Meq sasia e
oksigjenit t nevojshm, e krkuar pr
aktivitetin e organizmit n lartsi sht
e njejt, trupi (organizmi yn) duhet t

59

prshtatet me kt munges oksigjeni.

Mosprshtatja me kt munges
oksigjeni n lartsi shoqrohet me
shregullime q shkaktojn lngje q
rrjedhin nga kapilart dhe t cilat
krijojn tepri lngjesh n mushkri
dhe n tru. T qndruarit n lartsi
pa aklimatizimin e duhur mundet t
ojn n smundje serioze e madje n
rrezikimin e jets.
Aklimatizimi.
Arsya kryesore e smundjeve t lartsis
sht t fituarit e shpejt t lartsis,
m shpejt nga sa e krkon organizmi i
ngjitsit. Nse ky aklimatizim kryhet
ngadal, me shpejtsin t ciln e
krkon organizmi i personit, trupi
mundet q t prshtatet ndaj rnies
s sasis s molekulave t oksigjenit
q merr organizmi n nj lartsi t
caktuar. Ky proces njihet si aklimatizim
dhe si rregull krkon 1 deri 3 dit pr
nj lartsi ku ndodhet individi. Kshtu
nse ju ngjiteni n lartsin 3.000
metra dhe qndroni 1 deri 3 dit n at
lartsi, ather pritet q organizmi tuaj
t aklimatizohet pr at lartsi. E tani
nse ngjteni n lartsine 3.500 metra ju
duhet q prsri t shpenzoni kohn q
u krkon organizmi pr tu aklimatizuar
prsri n kt lartsi.
Kur ju ngjiteni n nj lartsi t re, n
organizmin tuaj ndodhin nj sr
ndryshimesh t cilat e mundsojn
at t veproj/punoj me mangsin
n oksigjen. Kshtu thellsia e
frymmarrjes rritet; presioni n arteriet
e pulmoneve rritet; detyrimi i gjakut t
lviz n pjes t mushkrive t cilat jan
normalisht t pa prdorura n procesin
e frymmarrjes n nivelin e detit; trupi
prodhon m shum ruaza t kuqe gjaku
pr t mbartur oksigjen; trupi prodhon
m shum enzina t veanta t cilat
ndihmojn nxjerrjen e oksigjenit nga
hemoglobina n qelizat trupore.
Ndalimi i smundjeve t lartsive
Kujdesi pr ndalimin e smundjeve
t lartsis ndahet n dy kategori,
aklimatizim i duhur dhe medikamentet
parandaluese.
Aklimatizimi i duhur.
Filloni q n lartsin 2.500 metra
q t ngjiteni duke ecur. Tek ngjiteni

60

fitoni 300 metra lartsi pr do dit

nse n mbrmje ktheheni dhe flini
nga lartsia ku filluat ngjitjen n
mngjes. T nesrmen ngjituni (mbi
nivelin e detit) 600 metra dhe uluni t
flini 300 metra. Nse vreni shnja t
smundjeve t lartsive, mos u ngjisni
m lart pr aq dit sa kto shnja
t largohen plotsisht. Nse shnjat
mbeten ose vin n rritje, mos e zgjasni:
shkoni posht, mnjher sa m
posht! Mbani mend faktin q njerz t
ndryshm aklimatizohen me shpejtsi
t ndryshme.
- Merrni sa m shum lngje.
Aklimatizimi
shoqrohet
me
humbje t lngjeve t trupit, kshtu
q ju duhet t ruani lgjet duke marr
mbi tre litra n dit. Ndrkoh kini
parasysh se urinimin duhet ta keni
t bollshm dhe t pastr (bardh).
- Merreni shtruar dhe mos e lodhni
vehten kur sapo keni fituar lartsi.
Ndrkoh nj aktivitet i leht gjat
dits sht m i mir se sa t fjeturit
sepse gjat gjumit frymmarrja e
frymnxjerrja ulen dhe kjo i nxit
shnjat e smundjes s malit.
- Shmanguni nga pirja e duhanit
dhe alkolit. Po ashtu edhe
medikamenteve t tjera depresuese,
prfshir ato q merren pr gjum.
- Merrni, hani, ushqime t pasura
me karbohidrate tek jeni n lartsi
(ja vlen q 70 prqint e ushqimit
siguhohet nga karbohidratet).
- Procesi i aklimatizimit pengohet
nga humbja e lngjeve t trupit, nga
lodhja e teprt, nga alkoholi, duhani
si dhe medikamentet depresuese.
Medikamentet parandaluese
Diamox, t mundson frymmarrje m
t shpeshta. Vlen t merret pr natn.
Dexamethasone (nj steroid) sht
nj medikament i cili ndikon n mos
njtjen e trurit.
Smundjet e forta t malit, apo AMS
(Acute Mountain Sicness)
AMS sht nj smundje e zakonshme
e lartsive. N lartsin 3.000 metra
75 prqindt e njerzve kan t paktn
simptoma t lehta. T kapurit nga ams
varet nga lartsia, shpejtsia e ngjitjes,

dhe prirja vetanake. Ka njerz t cilt

prjetojn ams t moderuar edhe gjat
procesit t aklimatizimit. Shnjat e saj
fillojn si rregull 12-24 or pas arritjes
n nj lartsi dhe mundet t largohen n
rreth tre dit. Ams e moderuar ka kto
shnja: dhimbje koke, marje mendsh,
lodhje, mosngopje me frym, humbje
oreksi, t przjer, gjum i shqetsuar
dhe gjendje e prgjithshme jo e mir.
Kto shnja jan m t theksuara gjat
nats pr arsye t uljes s ritmit t
frymmarrjes. Gjendja e moderuar e
ams nuk e shqetson edhe aq aktivitetin
ditor dhe si rregull kto shenja
zhduken brnda 2-4 ditve si rezultat
i aklimatizimit t organizmit. Pr sa
koh q shnjat jan t moderuara, dhe
jan vese nj shqetsim/mrzi, fitimi i
lartsis mundet t bhet n mnyr t
moderuar. Ndrkoh q ngjitemi, sht
thelbsore ti transmetoni kto shnja
menjher tek t tjert q udhtojn
me ju. Ams konsiderohet q t jet
nj problem neurologjik i shkaktuar
nga ndryshimet n sistemin qndror
nervor. sht kryesisht nj form e
moderuar, e zbutur, e asaj smundje
t lartsis q njihet me emrin HACE
(High Altitude Celebral Edema).
Trajtimi bazik i AMS: t vetmet
kurime jan: aklimatizimi ose ulja
posht.
Shkalla e moderuar e AMS: Shkalla e
moderuar e ams prfshin dhimbje t
forta koke e cila nuk t liron pas marrjes
s medikamenteve, ndjenja e neveris
dhe e t vjellit, dobsi dhe lodhje n
rritje, mosngopje me frym, dobsi n
koordinim (ataxia). Aktiviteti normal
bhet i vshtir, ndonse personi mundet
t ec vet. N munges t mjekut vetm
ulja posht sht zgjidhja e situats.
Personi duhet t qndroj n lartsi m
t ulta deri sa shnjat t largohen (si
rregull deri m tre dit). Kur personi
qetsohet n lartsin ku sht ulur, kjo
d.m.th. se ai sht riaklimatizuar aty
dhe mundet t vazhdoj pr m sipr.
Nse dyshohet pr fazn e zhvillimit t
smundjes, i dyshuari vihet t ekzekutoj
ecjen n vij t drejt kmb pas kmbe,
ashtu sikundr bhet me nj t dehur
kur duam ti provojm reagimin. Nse
alpinisti nuk sht n gjendje t bj nj

gj t ktill, ai duhet t ulet urgjentisht

posht.
Shkalla e avancuar e AMS
Nse shikoni prani t shtuar t
simptomave t msiprme si dhe
mosngopje me frym gjat gjumit,
paaftsi pr t ecur, gjendje mendore t
rn dhe shtim t lngjeve n mushkri,
alpinisti duhet ulur urgjentisht posht.
Dy forma t tjera t smundjes s
lartsis jan HACE (High Altitude
Celebral Edema) dhe HAPE (High
Altitude Pulmonary Edema). Kur
ndodhin kto smundje kjo d.m.th se
alpinisti po e fiton shpejt lartsin, ose
pasi e ka fituar lartsin po qndron pr
nj koh t gjat atje.
HAPE sht pasoj e grumbullimit t
lngjeve n mushkri. Shnjat jan:
mos ngopje me frym, madje edhe n
gjum; shtrngime n gjoks; lodhje
e madhe; t ndjert se po mbytesh
gjat gjumit t nats, dobsi; koll e
pandrprer me sekrecione t bardha;
oroditje dhe sjellje jo llogjike.
HACE sht rezultati i njtjes s qelizave
trunore q shkaktohet nga rrjedhja e
lngjeve nga kapilart. Shnjat jan:
dhimbje koke, humbje e koordinimit,
dobsi, ulje e nivelit t vetdijes prfshir
orjentimin, humbjen e kujtess, sjellje
jo normale, haliulacione dhe rnie
n gjendje koma. Si rregull ndodh kur
alpinisti sht pr rreth nj jav n
lartsi t mdha.
T dy smundjet e fundit krkojn ulje
sa m t shpejt sa m posht dhe trajtim
t specializuar mjeksor. Helikoptert
nuk munden t ndihmojn rastet
urgjente n kto lartsi.
Smundjet e lartsis bjn q ndodhit
n ato lartsi shpesh t debatohen dhe
interpretohen n mnyra t ndryshme
nga ngjitsit apo nga ata q mbijetojn
situata t vshtira. Shpesh ata nuk jan
t sigurt rreth t gjitha fakteve. Kjo
ngaq n lartsi t mdha t menduarit
bhet i vshtir dhe t kujtuarit m von
se far ndodhi sht edhe m i vshtir.
Nuk jan vetm smundjet e lartsis
me t cilat ballafaqohen alpinistt
sidomos kur bhet fjal pr lartsit
e Himalajave. Atje errat fryjn me
shpejtsi mbi 300 km/h dhe jo rrall n

mnyr krejt t papritur; temperaturat

ulen deri n minus 35 grad celcius.
Ortekt, q shpesh jan fare t
paparashikuar, u marin jetn jo vetm
individve t veuar por edhe grupeve
apo ekspeditave t tra.
Kudo ku ka akullnaja ka edhe arje
t madhsive t ndryshme t tyre,
t quajtura krevasa, si dhe blloqe t
madhsive t ndryshme, deri gjigande
prej akulli, t quajtura seraka t cilat
bhen e bhen nn ndikimin e
rezatimit djellor. Krevasat shpesh jan
t mbuluara nga bora. Kur bora mbi to
sht e ngrir mir ajo shrben si ur
(ur bore) pr ti kaluar. Por shpesh
bora i fsheh krevasat kurse urat e bors
jan mashtruese dhe sejcili rast bhet
kurth pr t rn alpinisti n to. Serakat
nn nxehtsin e prcjell nga rezatimi
djellor shpesh shmben dhe jan rezik
pr jetn e alpinistit. Kshtu elementt e
natyrs dhe forma t veanta t relievit
n mal jan shpesh jasht kontrollit t
alpinistve duke e br bazn e siguris
s jets tejet t ngusht. Kshtu, mali
mund tu kthehet ngjitsve me egrsi t
papritura e t pa harrueshme.
Prshkrime t alpinistve tan pr
shnjat e smundjes s lartsis
Alpinisti A
Prshendje Profesor,
Po ju drgoj disa t dhna rreth
prjetimeve vetjake gjat ngjitjes n
Kilimanxharo.
N lartsin 3000 metra nuk pata
ndonj problem, por [gjat nats]
ndodhi nj e papritur: pr shkak t
shiut t vrullshm adra filloi t fuste
uj dhe u detyruam q t kalonim n
nj adr tjetr duke dal n shi. M pas
nuk m zuri m gjumi.
T nesrmen u ndodhm n lartsin
4000 metra. Ktu fillova t ndiej nj
dhimbje t leht koke e cila u zhduk
pas ushqimit t bollshm. Gjat rrugs
pr t arritur n kamp nuk pata ndonj
ndjesi shqetsuese.
Ditn e tret u ngjitm deri n 4200
metra dhe zbritm prsri n 3900
metra. Ngjitja nuk ishte e vshtir por
pr shkak se dielli m kishte rrahur pr
disa or fillova t ndjej prsri t njejtn
dhimbje koke.

Dita e re na ngjiti n 4600 metra. Gjat

gjith kohs kishim nj diell prvlues
ndrkoh q pluhuri vullkanik ma
vshtirsonte shum frymmarrjen.
Kur arritm n kamp, prve dhimbjes
s koks, m przihej. Prpara se t
uleshim pr t ngrn volla dhe [pas
ksaj] u ndjeva shum i liruar. N dark
u zhduk dhimbja e koks por ndjeja
vshtirsi n frymmarrje. M duhej t
merrja frym shum thell dhe fort q
t mund t qetsohesha.
Normalisht, gjith kto net nuk kam
fjetur m shum se 4 or do nat.
Ngjitja e fundit filloi t nesrmen n
orn 05:00. Gjat ngjitjes filloi t ndihej
shum problemi i ajrit dhe u detyrova
t ulja ritmin. Rrugs kam br ndalesa
t shpeshta dhe t shkurtra. Kisha nj
rritm t lart t rrahjeve t zemrs (nuk
e di sa t shpejt se nuk m shkonte
mendja q ta matja). Arrita maj rreth
10 - 15 minuta m von se t tjert, por
n astin q arrita n maj nuk pata asnj
problem t matejshm, ndryshe kjo nga
t tjert. Ndejta rreth 30 minuta n maj
dhe m pas fillova zbritjen ngadal.
Duke filluar nga asti q mbaroi ngjitja
e m pas nuk ndjeva asnj gj. Ndoshta
nga euforia q m zuri!!!.........
Alpinisti B
Sa pr smundjen e malit... natn e
par n 3900 metra pata munges ajri
q e ndjeva n gjum, koh kur njeriu
nuk sht shum koshient! M tregoi
C se zgjohesha her pas here dhe
merrja frym thell kur kisha rreth 5-6
sekonda pa marr frym! M tej, kur
ngjitm 4200 metra dhe zbritm pr
t fjetur prsri n 3900 metra, pata
dhimbje koke t pa imagjinueshme, a
thua se po m pllciste, por q mund
t jet shkaktuar dhe nga ekspozimi n
diell gjat ngjitjes [s dits pa patur nj]
pa kapele t mir !
M pas, kur mbrritm ditn tjetr n
4600 metra pushuam pak dhe u nisem
pr 4800 metra. N 4700 metra m kapi
nj gjendje t vjelli dhe zbrita; pas 1-2
orsh n adr mu desh t dal e t fus
gishtat n fyt pr t vjell sepse isha
mpir i tri ! Kjo m liroi disi dhe pr
fatin tim t mir, n orn 4 AM t dits
s nesrme [dhe m tej] isha qiqr!

61

Alpinistt si dhe antart

e tjer t Shoqats
Bjeshkatar dhe Alpinist
Tirana jan mbshtetur
n disa drejtime nga
sponsorizues t ndryshm
pr t cilt ne u mbetemi
prher mirnjohs.
Kshtu:
Pa mbshtetjen e tyre ne
nuk do t realizonim n
masn e duhur propagandimin
e veprimtarive tona n
natyr, q edhe t rinj
e t reja t tjer ti
bashkngjiten sporteve t
alpinizmit e bjeshkimit.

62

Synimet e vazhdueshme t SH.B.A Tirana

1.
Argtimi me karakter sportiv n natyr kryesisht
nprmjet ngjitjeve e lehtizave t distancave t
ndryshme n male dhe zona malore.
Eksplorimi dhe studimi i lartsive malore brenda dhe
jasht territorit t Republiks s Shqipris;
Sipas rasteve studim apo asistim n studimin a
lartsive malore brenda dhe jasht territorit t
Republiks s Shqipris duke grumbulluar fakte dhe
duke vzhguar fenomenet q lidhen me to.
Publikimi pran mjediseve mediatike, elektronike
apo/edhe t shkruara, i shkrimeve dhe/ose ilustrimeve
pr veprimtarit q kryen me synim informimin
sportiv dhe/ose shkencor si dhe propagand sportivo
argtuese.
2. Dita e JEZERS
Veprimtaria e Prvitshme (VP-ja) e SH.B.A Tirana
do t organizohet n t Shtunn e Tret t do Korriku.
Kt dit do t organizohet ngjitja n Majn e Jezers,
veprimtari t natyrs s bjeshkimit rreth ksaj maje
si dhe, me raste, veprimtari tw tjera sportive. N kt

veprimtari do jen t ftuara t gjitha shoqatat mike,

brnda e jasht kufijve t Shqipris, q t bashkohen
me programin ton.
3. Veprimtari ndrkombtare
Shoqata pr do vit do t synoj t realizoj ngjitje
n kuadrin e lvizjes alpinistike Seven Summits
(Shtat Majat). Edhe pas dits q kjo shoqat do ket
t paktn nj antar q t ket realizuar ngjitjen e t
shtat majave, antar t tjer t saj do t nxiten q t
jen t prfshir n kt lvizje.
Paralelisht me kt lvizje antart e shoqats son
do t nxiten q t jen t prfshir n lvizjen 14
Tetmijmetrosht.
Porse gjithka q shprehet n kta dy paragraf sht
tej mundsive financiare t SH.B.A Tirana dhe kto
synime do t jen n vartsi t plot t granteve q do
t na afroj FSHALTM, institucione shtetrore, apo
sponsorizues t ndryshm.
Nga shbat

63

64

Rrapi i Bebes ShnMeri Tiran