Panitikan ng Panahon ng Kastila

Maagang nagtatag ng mga paaralan ang simbahan. Sinumulan ito ng mga misyonaryo sapagkat ang
pangunahing layunin ng mga kastila ay mapalaganap ng pananampalatayang katolisismo ang edukasyong ibinigay
sa mga Pilipino ay balot ng mga araling panrelihiyon.
Ang mga Imlpuwensiya ng Kastila sa Panitikang Pilipino
1. Ang pagkakapalit ngalib ata sa alpabetong Pilipino
2. Ang pagkakasulat ng aklat pambalarila sa ibat-ibang wikaing Pilipino gaya ng
tagalong, ilukano, cebuano at hiligaynon.
3. Ang malaking ginawang pagtulong sa simbahan sa pagsulat ng ibat-ibang uri ng
panitikan.
4. Ang pagkakaturo ng doctrina cristina.
5. Ang pagsisinop at pagkakasalin ng mga makalumang panitikan sa tagalong at sa ibang
wikain.
6. Ang pagkakadala sa pilipinas ng mga alamat sa Europa at ng tradisyong Europeo na
nagging bahagi ng panitikang Pilipino sa ngayon, gaya ng awit,corridor at moro-moro.
7. Ang wikaing kastila na siyang wika ng panitikan nang panahong yaon at marami sa mga
salitang ito ang nagging bahagi na rin ng wikang Pilipino.
Uri ng Panitikang Lumaganap

1. awit
2. corridor
3. duplo
4. karagatan
5. comedia
6. moro-moro
7. cenakuloi
8. saruwela
Mga Unang Aklat

1. Doctrina Cristiana by: Padre juan de plasencia at padre domingo de nicua 2. Nuestra Seora del Rosario by: padre
blancas de san jose at juan de vera 3. Ang Barlaan at Josaphat isinalin ni padre Antonio de borja
4. Ang Pasyon by: gaspar aquino de belen, don luis guian, padre aniceto de la merced at
padre mariano pilapil
5. Ang Urbana at Felisa by: padre modesto de castro ay tinawag na ama ng klasikong
tuluyang tagalong Iba pang isinulat niya:

-coleccion de sermons tagalog

-exposicion de las siete palabra en tagalog
-novena de san isidro en tagalog
6. Ang Dalit kay Maria- flores de mayo by: padre mariano sevilla
Mga Akdang Pangwika

1. Pag-aaral ng Barirala sa Tagalong

2. Talasalitaan sa Tagalog
3. Mga Barirala sa mga ibang Wikain
Mga Kantahing Bayan

Bago pa dumating nag mga kastila mayroon nang mga awiting bayan ang mga Pilipino at ang mga itoy isinalin
nila sa mga sumusunod na salin lahi. Nang dumating ang mga kastilay lalo pang nadagdagan ang mga kantahing
bayan ng mga Pilipino. Ang mga kantahing bayan ay

bunga ng kulturang silangan at kanluran narito ang ilang halimbawa :

2. Kundiman- awit ng pag-ibig
3. Paghehele ng bata- awit sa pagpapatulog sa bata
4. Balitaw- awit sa paghaharana
5. Paghahanapbuhay- awit sa pagtatrabaho
6. Paninitsit-

7. Colado- awit ng mga taong hindi inaanyayahan sa kainan

8. Panunukso- awit sa mga bata kung nagtutuksuhan
9. Pangangaluluwa- awit sa araw ng mga patay
10. Panunuligsa- awit laban sa mga babaeng masasagwa
11. Pananapatan- awit ng mga binata sa dalagang pinipintuho.
Mga Aklat Pangwika
Upang ang mga pilipinoy maturuan ng dasal, ang mga misyonaryo ay nagsulat ng mga
aklat na pangwika gaya ng :

1. bokabularyo
2. balirala
3. nobela
4. dasal
5. talambuhay ng mga santo
6. misteryo
Ang mga Awit at Corrido
CorridoAng mga paksa ng corrido ay galing sa Europe na dinala sa Filipinas ng mga kastila.

Karamihan sa mga corridor ay walang nakasulat ng may akda. Ang mga manunulat ng corridor ay sina: jose de la
cruz, ananias zorilla at Francisco balagtas. Ang corridor ay may 8 panting bawat taludtod. Ang mga corridor ay:

Ang ibong adarna by: Francisco balagtas

Don juan tioso

doce pares de francia

Rodrigo de villa by: jose dela cruz

Bernando del carpio by: jose dela cruz

Doa ines by: ananias zorilla

Ang haring patay

Principe orentis
Awit

Ang corridor at awit ay magkatulad ng paksa, ang pagkakaiba lamang ay ang awit ay binubuo ng 12
panting at ang corridor ay may 8 panting bawat taludtod. Ang mga sumusunod ay mga popular na awit:

Florante at laura

Doce pares sa kaharian ng pransiya

Salita at buhay ni segismundo

Bernando carpio

Principe florino by: ananias zorilla

Se don juan tenorio

Principe igminio
Francisco Balagtas
Wala pang makakapantay ng kalagayanginabot ni balagtas sa Panitikang Pilipino. Mga
sinulat ni balagtas:

La India elegante y el negrito amante

Oarsman at zafira

Don nuno at zelinda

Clara balmori

Nudo gordeano

Almonzar at rosemando

Auredato at astrono

Abdol at miserena

Mahomet at constanza

Bayaceto at dorlisca
Ang mga dulang patula

Hindi totoong ang pagpasok ng relihiyong katoliko sa pilipinas ay napawi dahil ang mga ritwal at
seremonya sa pagkamatay ay isang tao ay nagpatuloy padin. Dalawang uri ng seremonya:
Karagatan

Ang karagatan ay nanggaling sa isang alamat tungkol sa isang dalagang nawalan ng singsing. Ang mga
binatang maghahanap ng singsing dapat sasagot ng patula kapag nahanap ang singsing matutuloy ang kasalkasalan
kapag hindi malulunod ang binata.
Duplo
Isang madulang pagtatalong patula karaniwang ginaganap sa maluluwang ang bakuran.
Ang Tibag
Pagsasadula ng paghahanap ng krus na pinagpakuan kay kristo nina reyna Elena at
principe constantino. Ito ay ginaganap sa buwan ng mayo.
Ang Panunuluyan
Isang prosisyong ginaganap kung bisperas ng pasko. Isinasadula dito ang paghahanap ng
habay na matutuluyan ni maria para sa nalalapit niyang panganganak.
Ang Panubong
Ay isang mahabang tulang paawit bilang handog at pagpaparangal sa isang dalagang mag
kaarawan.
Ang Karilyo
Isang dulang ang mga nagsisiganap ay mga tautauhang karton.
Ang Cenaculo
Isang dulang naglalarawan ng buong buhay sa muling pagkabuhay n gating panginoon.
Ito rin ang pasyon. Dalawang uri ng cenaculo:

Hablada- hindi inaawit kung hindi patula

Cantada ito ang inaawit katulad ng pasyon.

Ang Moro-Moro
Dula-dulaang ang usapan sa moro-moro ay patula at karaniwang matataas ang tono ng
nagsasalita. Ito ay nag mula sa Europa. Ang mga banyagang pamagat ng mga moro-moro:

Amedato at antone

Adbal at miserena

Rosalona, mohamet at constanza

Doa ines cuello de garpa at principe nicanor

Doa beatriz at haring ladislaw

Cleodovas at felipe

Arasnan at zafira

Rodolfo at rosamunda

Clavela at segismundo
Lumaganap ang moro-moro kaya ang mga negosyante naman ay sinamantala ang pagkahilig na
ito at nagpatayo ng mga teatro. Ang mga unang teatrong natatag ay:

-teatro cornico
-tondo teatro
-primitivo teatro
Ang manunulat ng moro-moro ay sina at ang kanilang mga naisulat:
Jose dela cruz o huseng sisiw

La Guerra civil de Granada

Hernandez at galisandra

Reyna encantada

Rodrigo de vivar
Honorato de Vera

Doa ines cuello de garga y el principe nicanor

Juan crisostomo o crisot na taga pampangga

Ang sultana

Parla

Zafiro at rubi
Padre Jorge fajardo kilala sa panitikang pampangga

Vida de gonzalo de cordova

Nicolas Serrano na taga bicol

Pantinople at aduana

Orentis orantias
Eriberto gumban ama ng panitikang bisaya taga ilo-ilo

Carmelina

Felipe

Cladones
Zarzuela

Isang dulang musical o isang melo dramang may tatlong yugto na ang mga paksa ay tungkol sa pag-ibig,
panibugho at paghihiganti. Itoy naglalarawan din ng pang araw-araw na buhay ng mga pilipino. Sa makatuwid ang

zarzuela ay iba sa moro-moro sapagkat buhay Pilipino na ang tinatalakay. Upang lalong magustuhan ng mga
manonood ang zarzuela ay may kasamang katatawanan na lagging ginagampanan ng mga katulong sa dula.
Nagmula sa Europa .

Liwanag at Dilim- and kodigo ng rebulusyon. Katipunan ng mga sanaysay na may ibat- ibang paksa gaya ng ang
ningning at liwanag,akoy umaasa ,kalayaan, ang tao magkakapantay, ang pag-ibig ang gumawa, ang bayan at ang
mga pinuno, ang maling pananampalata

Sa Anak ng Bayan- isang tulang nagpapahayag ng pag-alaala sa mga kababayan.

Pahayag- isang manipestong humihikayat sa kaniyang mga kababayan upang ipaglaban

ang kalayaan at humiwalay sa Espanya.
Apolinario Mabini
Ang dating kasapi sa la liga na palihim na gumagawa upang magkaroon ng pagbabago sa
pamahalaan, siya ang nagging utak ng himagsikan.

Programa Constitucional de la Republica Filipina- itoy palatuntunang pansaligang-batas

ng republican ng pilipinas.

El Desarollo y Caida de la Republica Filipina- itoy naglalaman ng paliwanag tungkol sa

pagtaas at pagbagsak ng republika ng Pilipino.

Sa Baying Filipino- salin niya buhat sa kaniyang akdang sinulat sa kastila El Pueblo
Filipino.

El Simil de Alejandro- nalathala sa pahayagang El Liberal itoy tumutuligsa sa

pamahalaang Amerikano at nagbigay diin sa karapatan ng tao.

Ang Tunay na Sampung Utos ng Diyos- salin sa tagalong ng kanyang El Verdadero

Decalogo.
Jose Palma
Kasama sa paghihimagsik laban sa mga amerikano tagalibang sa mga kasamahang kawal sa
pamamagitan ng kaniyang mga kundiman.

Melencholias- pamagat ng aklat na pinagtipunan niya ng kaniyang mga tula.

De Mi Jardin- isang tulang nagpapahiwatig ng pangungulila sa minamahal.

Himno Nacional Filipina- ang mga titik nito ang pinakadakila niyang ambag sa ating
panitikan. Na nilapatan ng musika ni Jualin Felipe.
Iba pang mga manunulat ng Awit

Julian Felipe Sa Biak na Bato

Lucino Buenaventura Liwayway

Pedro Paterno Himno de la Revolucion

Domingo Enrile El Anilli de la Dalaga de Marmol

Joaquin choco Pepita at Jocelynang Baliw.

Ang mga pahayan sa panahon ng himagsikan

Heraldo de la Revolucion

Indice Official

Gaceta de Filipinas

La Independencia

La Republica Filipina

La Libertad

Ang Kaibigan ng Bayan

La Oportunidad

La Revolucion

Kalayaan
PANAHON NG AMERIKANO

Isang mahalagang pangyayari sa panahong itoy ang mabilis na pagdami ng mga

babasahim,ang pagkaakroon ng kalayaan sa pag sasalita, sa p[ahayagan, sa paniniwala at sa mga
samahan ng ipinag utos sa panahon ng amerikano. Ang pagkakaroon ng ganitong kalayaan, ng
bagong panginoon ay malaking bagay sa kalingngan n gating panitikan, ang totooy maraming
naniwalang higit na maraming nalimbag mula sa pagdating ng mga amerikano kaysa sa mahigit
na tatlong daang taong pagkasskop ng mga kastila.Ang mga moro moro at senakulo noong
panahon ng kastila ay unting unting pinalitan ng mga makabagong dula at saesuwela.
Mga katangian ng panitikan saq panahong ito:

Una, sa panahong ito dumami ang limbag na panitikan. Ito ang bunga ng kalayaan sa
pamamahayag, sa salita, sa relihiyon, at sa mga samahan. Sa paglaya nila sa mga paraan ng
pagsulat, at sa mga paksa ng relihiyon ang mga manunulat ay nagpasok ng mmga bagong
panananaw at pakasa tulad ng sa pamahalaan, kalikasaan at mga sanaysay na personal na
ginamitasn ng kani kanilang istilo.

Ikalawa, ang pagdami ng mga samahan sa panitikan. Ang pagdami ng mga samahan sa
wika ay nakatulonh nang malakai sa paglinang sa panitikan. Ang mga samahang itoy may kani
kanyuang saliganbatas at siyang nag pasimuno sa ibat ibang palatuntunan, paligsahang
pampanitikan tungkol sa mga sanaysay,mga tula, nobela, dula at balagtasan, bukod sa mga

bilang ng musikal,ang mga pinakilalay ang samahan ng mga Mananagalog; ilaw at panitik;
akademya ng wikang tagalong; kapulungan balagtas; aklatang florante; aklatang bayan; atbp.
Ikatlo; lumitaw din ang makatotohanang panitikan. Ang panitikang nagpapakita ng tunay
na mga pangyayari sa mga tao ay nag mualt sa siglong ito. Lumitaw din ang mga satiriko at mga

katatawanang tula sa mga pahayagan. Ang mga nobela kahit na maromansa ay di nakaligtaang
gawing makatotohanan. Nagging kilala rin ang mga aklat tungkol sa pulitikat lipunan at
relihiyon.
Panitikan sa kastila

SA larangan ng panitikang Pilipino sa kastila naipakita ng mga manunulat natin ang likas na kakayahang
sumulat sa banyagang wika. Ang mga sumusunod ay kinilala sa larangan ng pag tula.
Cecilio Apostol(1877-1936) Naging mamahayag siya sa la union noong 1902, at nang

bandang huli bapabilang siyang manunulat ng el Renacimiento. Sa larangan ng pagtula siya ay

higit na nakilala. Sa paligsahang itinaguyod ng Club Internationalnoong 1902, siya ang nanalo
ng unang gantingpala sa tula niyang mi Raza. Siya ay sumulat ng tulang handog kina Gat.Jose
rizal, Emilio jacinto, Apolinario mabini. At sa lahat ng mga bayaning Pilipino. Ang sumusunod
ay halimbawa ng tulang panghandog ni Apostol.

A RIZAL

A Emilio Jacinto

SOBRE EL PLINTO
Fernando Maria Guerrero (1873-1899)

Siya ay nnaging kinatawan sa kapulungan pambansa at patnugot ng La Opinion

nagging kasama din siya ni Antonio Luna sa pahayagang La Independencia . Si Guerreroy
binawian ng buhay noong ika-12 ng hunyo, 1929.
Ang pinalagay na malaking tula ni Fernando Ma. Guerrero ay tinipon sa isang aklat na
pinamagatang Crisalidas .
Jesus Balmori (1886-1948)
Ang unang aklat ng tula niyang pinamagatang Rimas Malaya ay lumabas noong 1904
nang siyay labing pitong taong gulang lamang.
Nag lingcod siya sa ibat ibang pahayagang kastila tulad ng La Vanguardia, El Debate

at La Voz de Manila. Sa la Vanguardia siya nag karoon ng tudling na pang araw-araw na

may pamagat na Vida Manilenia na pawing tulang mapanudyo at mapagpatawa. Sa tudling na
itoy gumanit siya ng sagisag-panulat na BATIKULING.

Nag wagi siya sa maraming paligsahan. Noong 1908 ang kanyang Gloria! ay nanalo sa
paligsahang inilunsad ng El Renacimiento. Noonga1902, ang dalawang tulangA Nuestro
Senior Don Quijote de la Mancha at Triptico Real ay kapawa nanalo sa paligsahang
pinamamahalaan ng Caza Espania.
Ilan sa pinakamasining niyang mga tula ang La Venganza de las Flores; El Volcan de
Taal; En el circo; Buenaventuranza; Canto a Espania; at iba pa.

Si Balmoriy nahirang maging kagawad ng Philippine Historical committee at katulong

tekniko sa tanggapan ng pangulo hanggang siyay namatay noong ika-23 ng mayo, 1948. sa
pamamagitan ng isang huling tulang hinabi niya sa banig ng karamdaman. Ang tulang ito na
pinamagatang A Cristo ay lumabas na Voz de Manila sa araw ng kanayang kamatayan.
Ang mga sumusunod ay talaan ng kanyang mga sinulat:
1. Rimas Malayas(mga tugmang Malaya, 1904)
2. Vidas Manilenias(buhay maynila, 1928)
3. Balagtasan(1937)
4. Mi Casa de Nipa(ang bahay kong pawid, 1938)nag tamo ng unang gantimpala sa
timpalak ng komonwelt.
Mga tulang nagwagi sa timpalak-panitik ng El Renacimiento, 1908:

1. Specs (Mga pananaw) unang gantimpala

2. Vae Victis (Pala ng natalo)
3. Himno a rizal(Awit kay Rizal)
Mga Nobela;

1. Bancarrote de Almas
2. Se Deshojo la Illor
3. La Suerte de la Fea
Manuel Bernabe

Sa labanan nina Balmori at Bernabe sa isang balagtasan noong 1920 sa paksang El

Recuerdo y el Olvido ay walang nahayag na nanalo sapagkat kapwa magaling ang dalawa. Ang
panig ng Gunita ay ipinagtanggol ni Balmori at ang Limot ay kay Bernabe. Ayon sa ugong
ng palakpakan pagkatapos ng balagtasan na si Bernabe ang nakaakit sa madla.

Ang kanyang mga tula ay tinipon at ipinaaklat at pinamagatang Cantos del Tropico. Isa
pang aklat na may pamagat na Perfil de cresta ay naglalaman ng salin niya sa Rubaiyat ni
Omar Khayyam at prologo ng yumaong Claro M. Recto.

Ang mahuhusay at kilalalang mga tula niya ay ang mga sumusunod; El Imposible, !
Canta Poete! Soldado-Poerta, Blason, Mi Adios a Iloilo; Castidad, Espania en
Filipinas, Excelsitudes, No Mas Armor Que El Tuyo at sa kanyang natagpuan ni de la
Camara ang isang karangalan ng pinakamagaling na makata sa kastila.
Claro M. Recto(1890-1960)

Ang itinatag niyang partido Demokrata ay nagging subyang pamumuno ni Manuel L.

quezon na nooy puno ng partidong nasyonalista at pangulo ng mataas na kapulunga(senado) ng
pilipinas.
Mga sinulat ni Recto;

ANG DAMPA KUNG PAWID

ANINO AT PAG-ASA
Zoilo J. Hilario (1891-1963)

Ang unang aklat ng tula na inalathala ni Hilario noong 1911 ay may pamagat na
Adelfas sinundan ito ng Patria Y Redencion noong 1914. naputungan siya ng
karangalanmakatang Laureado sa lalawigan ng pampanga noong 1917 sa kanyang tulang
Almas Espaniola at ng sumunod na taoon pamuling pinarangalan siyang Makatang Laureado
sa tulang Jardin de Epicureo.
Nagging patnugot-tagapagmathala si Hukom Hilario ng New Day. Ang hulinh aklat na
ipinalimbag niya ay ang Bayung Sunis
Creation of bicameral legislative body, with the Philippine Commission as the upper house and
a still-to-be-elected Philippine Assembly as the Lower House

 Retention of the executive powers of the civil governor, who was also president of the

Philippine Commission
Designation of the Philippine Commission as the legislating authority for non-Christian tribes
Retention of the Judicial powers of the Supreme court and other lower courts
Appointment of two Filipino resident commissioners who would represent the Philippines in
the US Congress but would not enjoy voting rights
Conservation of Philippine natural resources
The bill contained 3 provisions that had to be fulfilled first before the Philippine Assembly could
be establishing these were the:

Complete restoration of peace and order in the Philippines

Accomplishment of a Nationwide census
Two years of peace and order after the publication of the census.
The Philippine Assembly
The assembly was inaugurated on October 16, 1907 at the Manila Grand Opera House,

with US secretary of War William Howard Taft as guest of honor. The Recognition of the Philippine Assembly
paved the way for the establishment of the bicameral Philippine Legislature. The Assembly functioned as the lower
House, while the Philippine Commission served as the upper house.
Resident Commissioners
Benito Legarda and Pablo Ocampo were the first commissioners.
Other Filipinos who occupied this position included Manuel Quezon, Jaime de Veyra,
Teodoro Yangco, Isaro Gabaldon, and Camilo Osias.
The Jones Law
To further train the Filipinos in the art of government, the U.S. Congress enacted the

Jones Law on August 29, 1916. It was the first official document that clearly promised the Philippine independence,
as stated in its preamble, as soon as a stable government was established.
The Jones Law or the Philippine Autonomy act, Replace the Philippine bill of 1902 as the
framework of the Philippine government.
Creation of the Council of State
Upon the recommendation of Manuel L. Quezon and Sergio Osmea, Governor General
Francis Burton Harrison issued an executive order on October 16, 1981, creating the first
Council of State in the Philippines..
The Os-Rox Mission
One delegation, however, that met with partial success was the Os-Rox Mission, so called

because it was headed by Sergio Osmea and Manuel Roxas. The Os-Rox group went to the United States in 1931
and was able to influence the U.S. Congress to pass a pro- independence bill by Representative Butter Hare, Senator
Henry Hawes, and Senator Bronso Cutting.
The Hare-Hawes-Cutting Law provided for a 10-year transition period before the United
States would recognize Philippine independence. U.S.

President Herbert Hoover did not sign the bill; but both Houses of Congress ratified it.

When the Os-Rox Mission presented the Hare-Hawes-Cutting Law to the Philippine Legislature, it was rejected by a
the American High Commissioner representing the US president in the country and the Philippine Senate,
specifically the provision that gave the U.S. president the right to maintain land and other properties reserved for
military use.
The Tydings-McDuffie Law
In December 1933, Manuel L. Quezon returned to the Philippines from the United States
with a slightly amended version of the Hare-Hawes-Cutting bill authored by Senator
Milliard Tydings and representative McDuffie.
President Franklin Delano Roosevelt, the new U.S. president, signed it into law on March

24, 1934. The Tydings-McDuffie Act (officially the Philippine Independence Act of the United States Congress;
Public Law 73-127) or more popularly known as the The Tydings-McDuffie Law provided for the establishment of
the Commonwealth government for a period of ten years preparatory to the granting of Independence. See the full
text of the Tydings-McDuffie Law.
Reference
Books:
Pineda, P.B.P. etal.(1979)Ang Panitikan Pilipino sa Kaunlarang Bansa. Metro Manila:

National Bookstore.

Ramos, M. R.etal(1984)Panitikang Pilipino. Quezon City: Katha Publishing.

Santiago, E. M.etal (1989)Panitikang Filipino:Kasaysayan at pag-unlad. Metro,Manila:

National Bookstore.
Internet:

http://www.philippine-history.org/philippine-commonwealth.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Commonwealth_of_the_Philippines.