Professional Documents
Culture Documents
Hanh - VI - To - Chuc - Dai Hoc Mo PDF
Hanh - VI - To - Chuc - Dai Hoc Mo PDF
HCM
HNH VI T CHC
Bin son
TRNG I HC M TP.HCM
TI LIU HNG DN HC TP
HNH VI T CHC
Bin son: Th.S T TH HNG HNH
THNH PH H CH MINH
2
BI GII THIU
Mc tiu ca mn hc:
Sau khi hc xong mn hnh vi t chc, hc vin s nm c nhng
vn sau:
-
Ni dung:
Mn hc s c chia lm 9 bi vi nhng ni dung chnh ca tng
bi nh sau:
Bi 2: C s ca hnh vi c nhn.
bi 2, mn hc s trnh by nhng bin c lp cp c nhn
nh c tnh tiu s, kh nng v tnh cch.. c nh hng n hnh vi t
chc. Cng trong phn ny, cc bn s c gii thiu tm tt mt s l
thuyt hc tp v ng dng ca cc l thuyt ny n vic thay i hnh
vi.
Bi 5: C s hnh vi ca nhm.
bi 4, chng ta s chuyn sang tm hiu hnh vi cp nhm vi
cc ni dung nh nh ngha v nhm, l do hnh thnh nhm. im
ng ch trong bi ny l m hnh hnh vi lm vic nhm, m hnh
gip chng ta gii thch nhng tc ng ti hnh vi cp ny. Phn
Bi 8: C cu t chc.
Bi 8 s trnh by vi chng ta mt s bin c lp cp t chc
nh hng n hnh vi nh th no. Ni dung ca bi s gii thiu cc
yu t chnh yu hnh thnh nn c cu t chc, cc hnh thc thit k c
cu t chc ph bin, v cc yu t bn ngoi nh hng n quyt nh
thit k c cu t chc.
Bi 9: Vn ha t chc.
Bi 9 s i vo tm hiu khi nim v vn ha t chc, vn ha mnh
v vn ha yu, vn ha t chc v vn ha quc gia. Chng ta cng s
c hc cch hnh thnh v duy tr vn ha trong t chc nh th no.
Cui cng, trong bi ny, chng ta s tm hiu nhng hnh thc m t
chc c th p dng lan truyn vn ha trong doanh nghip.
Hng dn hc tp.
t c cc mc tiu do mn hc ra, ch yu cc bn phi da
vo ti liu hng dn hc tp, c gng nm bt c cc khi nim quan
trng cc bi v lm mt s cu trc nghim cui bi. Trong thi gian
sp ti, cc bn c th n c thm mt s sch v hnh vi t chc do
cc ging vin ca i hc M TP.HCM gii thiu. Ngoi ra, cc tnh
hung lin quan n mn hc v cch gii quyt s c pht hnh km
theo nhm h tr cho cc bn hc tt hn v t c cc mc tiu ca
mn hc.
Bi 1:
Hnh vi t chc l g?
2.
3.
I.
10
Bn thn mi c nhn.
S vng mt.
T l thuyn chuyn.
c tnh tiu s (tui, gii tnh, tnh trng gia nh, thm nin).
Kh nng ca mi ngi.
C cu ca nhm.
C cu t chc.
Vn ha t chc.
Nng sut
T l vng mt
Mc thuyn chuyn
S hi lng
Cp c nhn
Cp nhm
Cp t chc
14
15
16
Bng 1.1
Tm l hc.
X hi hc.
Tm l x hi.
Nhn chng
Vn ha t chc.
hc.
Khoa hc chnh
tr.
18
t
chc
C
cu t
chc
Vn
ha t
h
Nng
sut
Ra quyt
nh ca
nhm
Vng
mt
Lnh o
Cp
nhm
Truyn
thng
Thuyn
chuyn
C cu
nhm
Xung
t
Quyn
lc
Hi
lng
19
c
tnh
tiu s
Nhn
thc
Cp
c
nhn
Tnh
cch
ng
vin
Quyt
nh c
nhn
Gi
tr,
Hc
tp
Kh
nng
3. C bao nhiu bin ph thuc trong m hnh hnh vi t chc trn thc
t.
a. 3
b. 4
c. 5
d. 6
4. Kin thc ca hnh vi t chc mang li nhiu li ch nh nh qun l
v mn hc ny tp trung vo:
a. Ci thin nng sut v cht lng.
b. Gim thiu s vng mt.
c. Tng mc hi lng trong cng vic ca nhn vin.
d. Ci thin k nng con ngi ca nh qun l.
e. Tt c u ng
5. Kh nng, tnh cch, hc tp l nhng vn c nghin cu cp
. ca hnh vi t chc.
a. Nhm.
b. Bin ph thuc.
c. C nhn.
d. T chc.
6. Hnh vi t chc gip gii thch nhng vn sau ngoi tr:
a. Tm hiu tc ng ca c nhn n hnh vi.
b. Tm hiu tc ng ca t chc n hnh vi.
21
Cp nhm.
b.
Cp t chc.
c.
Cp c nhn.
d.
Cp quc gia.
p n
1b- 2c- 3c- 4e- 5c- 6d- 7b- 8a
22
PHN I:
CP C NHN
Bi 2:
C S CA HNH VI C NHN
Cc bn thn mn, chng ta ang bc vo phn u tin ca mn
hc lin quan n cp c nhn. phn ny, chng ti tin l bn s tm
thy c rt nhiu iu th v lin quan n bn thn mnh. Trong cuc
sng cng nh trong cng vic, c nhng iu chng ta ngh, chng ta
cm nhn v chng ta hnh ng nhng chng ta li khng gii thch
c. Hy vng rng sau khi c xong phn 1, bn c th hiu c mnh
v hiu c nhng ngi xung quanh mnh nhiu hn.
Sau khi c xong bi 2, cc bn cn phi t c cc mc tiu sau:
Xc nh nhng c tnh tiu s quan trng nh hng n hnh vi t
chc.
Gii thiu hai dng kh nng ca con ngi; nghin cu s ph hp gia
cng vic v kh nng t c nhng hnh vi nh mong mun.
Gii thch nhng yu t xc nh tnh cch ca c nhn.
M t s tc ng gia cng vic vi tnh cch.
Tm tt cc hc thuyt hc tp gip chng ta hiu r hn v s thay i
hnh vi.
Nh vy, ni dung chng ny nghin cu nhng yu t cp c
nhn nh hng n nng sut lm vic, t l vng mt, mc thuyn
23
25
M t
V d lin quan n
nng
CV
Tnh
ton
v chnh xc.
Hiu nhng g
Gim c nh my
hiu
c hoc nghe
c, hiu c
mi lin h gia
cc t vi nhau.
Tc
Nhn thy im
Ngi lm cng tc
nhn
ging v khc
iu tra chy n: c
26
thc
kh nng tm ra nhng
v chnh xc.
du vt h tr cho
iu tra.
Suy
Nghin cu th
lun
logic trong vn
trng: d bo nhu
cu sn phm trong
vn .
giai on ti.
Suy
Kh nng s
lun
dng t duy
chn mt trong s cc
suy
logic v kh
din
nng nh gi
cc lun c v
ng dng cc
lun c ny.
Kh
Tng tng
Trang tr ni tht:
nng
c mt vt
trang tr li vn phng.
hnh
trng s nh th
dung
no nu v tr
ca n b thay
i.
27
Bng 2.2:
Cc kh
Din gii
nng
Yu t sc
mnh
(1) Sc nng
ng
(3) Sc tnh
ti
chng li cc tc ng bn ngoi.
(4) Sc bt
Yu t linh
hot
Linh hot m
Kh nng vn ng cc c bp ton
rng
28
(7) Phi hp
c th
(8) Cn bng
(9) Sc chu
ng
i hi ko di.
Ngun: Robbins S. (1999), Organizational Behavior, pp. 49
1.1 Di truyn
Ba nhnh nghin cu khc nhau ca cc hc gi v hnh vi t chc
u a ra mt kt lun ng tin cy, l di truyn gi mt phn quan
trng trong vic xc nh tnh cch c nhn. Nhng tnh cch nh nht
nht, s st, hay lo lng hu nh l do di truyn. Tuy nhin, nu tnh cch
c hnh thnh hon ton l do di truyn th n s khng thay i t khi
sinh ra. Nhng trn thc t, tnh cch cn chu tc ng ca nhng yu t
khc lin quan n mi trng v tnh hung.
1.2 Mi trng
Nhng yu t bn ngoi nh hng v gp phn hnh thnh nn tnh
cch chng ta. l nn vn ha m chng ta sng, ln ln cng nh cc
chun mc gia nh, bn b, cng ng v nhng yu t nh hng khc
m chng ta tri qua. V d, nhng ngi ln ln vng t min
Trung Vit nam thng c tnh cn c, tit kim trong khi nhng ngi
sng min Nam Vit nam li c tnh hn nhin v sng thoi mi.
1.3 Ng cnh
Tnh cch con ngi cho d n nh v chc chn cng vn thay i
theo cc tnh hung khc nhau. V d khi i cm tri v khi i phng vn
xin vic, mt ngi c th th hin hai hnh vi tnh cch khc nhau. Lc
cm tri th a gin, nghch ngm nhng lc phng vn xin vic li t
ra rt nghim tc.
2. Nhng tnh cch nh hng ch yu n hnh vi t chc.
Cc nghin cu gn y cho thy c im tnh cch c th gip chng
ta d on c cc hnh vi ca nhn vin trong t chc. V d, phn
30
31
35
36
Tm tt.
Trong chng ny, chng ta tm hiu nhng yu t tc ng n hnh
vi trong t chc. Nhng yu t ny bao gm:
- c tnh tiu s cho ta nhng kt lun th v v tui tc, gii tnh, tnh
trng gia nh v thm nin c nh hng n hnh vi ca nhn vin ti
ni lm vic.
- Kh nng cho ta bit c mc hi lng ca nhn vin i vi cng
vic cng nh kt qu thc hin cng vic tt hay cha tt.
- Tnh cch gip chng ta d on hnh vi c nhn t nh qun l c
cch hnh x cng nh bin php gii quyt ph hp i vi tng c
nhn.
- Hc tp cho ta thy hnh vi c hnh thnh nh th no v t chc c
th thng qua hc tp v cc chng trnh cng c nhn vin c c
nhng hnh vi m t chc mong mun.
Cu hi trc nghim
1. Nhn t nh hng n tnh cch gm:
a. Di truyn.
b. Ng cnh.
c. Mi trng.
d. Tt c u ng.
2. Nhng kh nng no sau y khng thuc v kh nng t duy.
a. Kh nng tnh ton.
b. Tc nhn thc.
38
41
Bi 3:
42
A. NHN THC
I. Nhn thc v qu trnh nhn thc.
1. Nhn thc:
Nhn thc l mt qu trnh qua c nhn t chc, sp xp v din
gii nhng n tng gic quan ca mnh tm hiu mi trng xung
quanh.
Tuy nhin nhng iu chng ta nhn thc c th khc vi s tht
khch quan. V d cng ty l mt ni lm vic tt: iu kin lm vic d
chu, phn cng cng vic ph hp, tr lng cao, qun l c trch nhim
v bit thng cm, nhng khng phi tt c mi ngi u ng nh
vy v nhn thc ca mi ngi chu s chi phi theo mun ch quan.
Hay khi chng ta nhn mt ngi ph n, c ngi thy c y p nhng
c ngi li cho rng c y khng p. Nh vy, hnh vi ca con ngi
da trn nhn thc ca h v nhng g l s tht ch khng phi da trn
chnh s tht .
2. Qu trnh nhn thc.
Theo nh ngha, nhn thc l mt qu trnh (xem hnh 3.1), c bt
u bng nhng tc nhn ca mi trng, thng qua cc gic quan ca
con ngi, c t chc v gii thch i n hnh vi. Qu trnh t
chc v gii thch din ra theo cc bc:
(1) Ch c chn lc- l qu trnh chn lc nhng thng tin nhn c qua
cc gic quan.
(2) T chc nhn thc v din gii.
(3) Th hin cm xc v hnh vi.
43
44
Cm
nhn
Nghe
Nhn
Ngi
Nm
Ch c chn lc
Cm xc v hnh vi
45
46
47
48
49
Chng ta kt
lun rng
Nhng
ngi khc
khng than
phin (tnh
ng nht
thp)
C nhn ny
thng than
phin nh
hng
ny
(tnh
kin
nh cao)
Nhng
ngi khc
cng than
phin (tnh
ng nht
cao)
C
nhn
ny thng
than phin
nh hng
ny
(tnh
kin nh
cao)
C nhn ny
cng thng
than phin
nhng
nh
hng
khc
(tnh
phn
bit thp)
C nhn ny
khng than
phin
nhng nh
hng khc
(tnh phn
bit cao)
C nhn
ny than
phin v
h kh
tnh
C
nhn
ny
than
phin
v
nh hng
qu
t
(nguyn
nhn khch
quan)
Trong sai lch quy kt c bn, khi phn xt hnh vi ca nhng ngi
khc, con ngi c khuynh hng coi nh nhng nh hng ca yu t
bn ngoi v coi trng nh hng ca cc yu t ch quan. V d khi thy
mt ngi i lm tr chng ta thng cho rng h lm bing thay v ngh
rng c th l do kt xe.
Vy th no l cao bn thn : i lc chng ta cho rng nhng
thnh cng ca mnh l t bn thn v li cho tht bi ca mnh l do
hon cnh.
IV. Nhng hn ch trong phn xt ngi khc.
1. Tc ng ho quang.
Tc ng ho quang xy ra khi chng ta rt ra n tng chung v mt
ngi da trn mt c tnh duy nht ca ngi . V d mt nhn vin
thng i lm tr, nhng ngi khc phi lm gip vic ca anh ta. Gim
c bit iu nhng vn nh gi cao nhn vin ny ch bi v gim
c thch anh ta v bit rng anh ta thng lm vic tt. Hay mt s bn
tr hm m ca s T ch v anh ta p trai v tc ng ny lm cho h
khng cn ch n cht ging, phong cch biu din ca ca s.
2. Rp khun.
Rp khun l khi chng ta phn xt mt ngi da trn nhn thc v
nhm m ngi ny l thnh vin. V d, bn nhn xt nh th no v
nhng ngi eo mt knh, h l nhng ngi thng minh? Hay nu
trc kia cng ty tuyn mt ngi tt nghip i hc M TP.HCM v
nhn vin ny lm vic rt tt, th trong qu trnh tip tc tuyn dng sau
ny, hi ng thng cho l nhng ng c vin tt nghip t trng ny
s lm vic tt.
51
3. Php chiu
Php chiu l hin tng d dng quy kt ngi khc v ngh rng
nhng ngi cng ging mnh. Khi chng ta hay ni di th nghe
nhng ngi khc ni, ta s cho l h cng ang ni di.
4. Tc ng tri ngc
Tc ng tri ngc l cch nh gi mt c nhn chu nh hng bi
s so snh vi nhng ngi khc. V d khi trnh by trn lp, nu hai
ngi trnh by trc ni vp vp, lng tng, qun trc qun sau, trong
khi ngi th ba t tin v trnh by lu lot hn, th ging vin c th s
cho im ngi th ba cao hn cho d ni dung trnh by cha chc
tt hn hai ngi trc .
V. Mi lin h gia nhn thc v ra quyt nh c nhn
Khng phi ch c nhng nh qun l mi ra quyt nh. Ngay c
nhn vin - nhng ngi khng nm gi v tr qun l cng ra quyt
nh. C th ni, cn phi ra quyt nh khi c vn cn gii quyt v
phi la chn cc gii php. Lm th no c nhn trong t chc ra quyt
nh v gii php sau cng c la chn c ng n khng? iu ny
ph thuc rt nhiu vo nhn thc ca chnh c nhn . V d, khi ra
quyt nh chn mt trng i hc theo hc, bn cn phi c thng
tin v nhiu trng khc nhau. Nhng thng tin ny c th n t nhiu
ngun khc nhau nh t bn b, bo i, truy cp trn mng hay do cc
trng trc tip cung cp. C th cc thng tin ny mu thun vi nhau,
do chng cn c kim tra, x l. Vy thng tin no s nh hng
n quyt nh ca bn? iu ph thuc vo chnh nhn thc ca bn
y. Nu bn cho rng thng tin t bn b, t nhng ngi ang theo hc
52
53
o, thm bnh phi theo gi gic quy nh. Tuy ni quy ny khng hon
ton l c gi tr i vi tt c mi ngi, song khi bnh vin a ra
th ai cng chp nhn v ng h.
II. Ngun gc ca h thng gi tr.
H thng gi tr c hnh thnh mt phn quan trng t di truyn
ca b m. Rt nhiu suy ngh ca chng ta v nhng iu ng, sai l
do nh hng bi quan im ca b m. Hy kim nghim li xem quan
im ca chng ta lc cn nh v gio dc, gii tnh hay chnh tr c
im tng ng vi nhng iu m cha m chng ta suy ngh? Nhng
khi ln ln, v tip xc vi nhng h thng gi tr khc, ta c th thay
i h thng gi tr ca mnh. V d, khi mun tham gia vo cu lc b
hip-hop trng, ta s mc qun thng, eo dy xch, o rng thng
thnh, tc so le.... iu ny ngc li h thng gi tr ca b m, cho
rng n mc nh vy l dn chi, khng lo hc hnh.
III. Cc dng gi tr
Nghin cu v gi tr ca Rokeach (RVS) chia cc gi tr ra lm
hai nhm. Nhm 1 c tn l cc gi tr sau cng (terminal values),
cp n kt qu mong i cui cng, tc l nhng mc tiu m con ngi
mun t c trong sut cuc i mnh. Nhm 2 c gi l nhm gi
tr phng tin (instrumental values), cp n nhng dng hnh vi
c u tin hay cc phng tin gip t c cc gi tr sau cng.
Hnh 3.2 cho nhng v d c th hn v hai nhm gi tr ny. Chng hn
khi c mc tiu cn t c trong sut cuc i l sng hnh phc, th
chng ta cn phi nhn thy gi tr ca s chn thnh v chung thc nh
l mt phng tin t c hnh phc.
54
Cc gi tr phng tin
nghi.
Mt cuc sng th v.
u c ci m.
t c thnh cng
(c ng gp cho x
v hiu qu).
hi).
Mt th gii ha bnh
Vui v.
Tha th.
sc nhng ngi
thng yu).
Hnh phc.
Cng bng.
Dng cm
Ch S
ngha lng
quyn
Trung
c cuc
trnh hng
ri
lc*
nhn** sng*** ro
Cao
Thp
TB
Quc
nh
di
hn****
Trung Cao
bnh
Php
Cao
Cao
TB
Cao
Thp
Thp
Cao
Cao
TB
TB
Hng
Cao
Thp
Cao
Thp
Cao
Indonesia Cao
Thp
TB
Thp
Thp
Nht bn
TB
TB
Cao
TB
TB
Nga
Cao
TB
Thp
Cao
Thp
Thp
Cao
Cao
Thp
Thp
Kng
Ghi ch:
* Khong cch quyn lc (power distance): th hin mc chp nhn
quyn lc trong mt quc gia, mc ny c phn b mt cch khng
cng bng.
** Ch ngha c nhn thp ng ngha vi ch ngha tp th.
56
*** S lng cuc sng thp ng ngha vi cht lng cuc sng cao.
**** nh hng di hn thp ng ngha vi nh hng ngn hn.
Ngun: Robbins S.P., Organizational Behavior (1999), pp.140
C. THI
I. Khi nim
Thi l nhng pht biu hay nhng nh gi c gi tr v s vt,
con ngi hay vt. Thi phn nh con ngi cm thy nh th no
v mt iu no . V d, khi ti ni: ti thch cng vic ny, ti ang
biu l thi v cng vic. Thi khng ging gi tr nhng c hai c
mi lin quan. Mi lin quan ny c th hin thng qua 3 thnh phn
ca thi :
- Thnh phn nhn thc bao gm kin hoc nim tin v thi . V d
mi ngi u tin rng phn bit i x l hnh ng sai tri. Ti cng
ng vi kin ny v iu th hin nhn thc v thi .
- Thnh phn nh hng l cm nhn hay cm xc ca thi . V d cu
pht biu: ti khng thch Tun v anh ta c thi phn bit i x vi
ph n, cu ny cho chng ta thy c cm xc ca ngi pht biu v
s phn bit i x.
- Thnh phn hnh vi l ch c x theo mt cch no vi mt ngi
hay mt vic g . V d ti thng trnh gp Tun bi hnh vi phn
bit i x vi ph n ca anh ta.
57
58
Nim tin
Cm xc
Thi
Hnh vi ch
Hnh vi
59
60
62
63
64
65
Cu hi trc nghim
1. Qu trnh nhn thc din ra theo my bc?
a. 3
b. 4
c. 5
d. 6
2. xc nh hnh vi c nhn xut pht t mun ch quan hay yu t
khch quan th chng ta phi da trn cc yu t ngoi tr:
a. Tnh phn bit.
b. Nhn thc.
c. Tnh kin nh.
d. Tnh ng nht.
3. Bn i lm tr vo bui sng, sp bn cho rng do bn ng dy tr m
khng h ngh rng do kt xe. Vy sp bn c th ri vo dng sai lch
no khi phn xt ngi khc:
a. Tc ng ho quang.
b. Sai lch quy kt c bn.
c. Rp khun.
d. Php chiu.
4. Rokeach cho rng gi tr phng tin m bo an ton cho gia nh
l:
a. Vui v.
66
b. C trch nhim.
c. Tha th.
d. C kh nng.
5. Mt trong bn gi sau y khng phi l thi :
a. Nng sut lm vic.
b. Hi lng vi cng vic.
c. Gn b vi cng vic.
d. Cam kt vi t chc.
6. Tt c nhng yu t sau u gp phn lm tng s hi lng trong cng
vic ngoi tr:
a. Khen thng cng bng.
b. Cng vic khng c tnh thch thc.
c. ng h ca ng nghip.
d. iu kin lm vic thun li.
7. Hi lng trong cng vic gi vai tr no trong m hnh hnh vi t
chc:
a. Bin ph thuc.
b. Bin c lp.
c. Bin ngoi suy.
d. a, b u ng.
Cu hi tho lun
67
Trong mt tnh hung lin quan n cng vic, theo bn, vic c gng
xc nh hnh vi ca mt nhn vin l ch quan hay khch quan c quan
trng khng? Gii thch.
Gii p
Rt quan trng, nht l khi nh gi kt qu thc hin cng vic ca nhn
vin, gii thch hnh vi i tr hay han thnh cng vic khng ng hn,
hoc khi khen thng.
V d: Khi nhn vin hon thnh nhim v c giao, ngi qun l phi
nh gi xem:
-
p n trc nghim
1 a- 2b- 3b- 4c- 5a- 6b- 7d
68
Bi 4:
Nhu cu
khng c
tha mn
p lc
N lc
Gim p lc
Tm kim
hnh vi
Nhu cu
tha mn
70
71
2. L thuyt X, Y.
Douglas McGregor a ra hai quan im tri ngc v con ngi
nh sau:
- L thuyt X gi nh rng nhn vin khng thch lm vic, li bing,
khng thch chu trch nhim v phi b cng bc thc hin cng
vic.
- L thuyt Y cho rng nhn vin thch lm vic, sng to, c trch nhim
v c th t nh hng lm vic.
C th ng dng c iu g t hc thuyt ny? tr li cu hi,
chng ta cn s dng l thuyt bc thang nhu cu ca Maslow. Hc
thuyt X ni v nhng c nhn ang mc nhu cu bc thp, trong khi
hc thuyt Y gi nh c nhn ang nhu cu bc cao. McGregor tin
rng l thuyt Y c hiu lc hn l thuyt X. Do , ng a ra cc
tng nh cho nhn vin tham gia vo qu trnh ra quyt nh, thit k
nhng cng vic i hi c trch nhim v tnh thch thc cao, xy dng
mi quan h lm vic trong nhm tt nhm ng vin cho nhn vin ti
mc ti a.
3. L thuyt hai nhn t.
L thuyt ny do Frederick Herzberg a ra. ng cho rng mi quan
h ca c nhn vi cng vic l mi quan h c bn v thi hng n
cng vic c th xc nh c s thnh cng hay tht bi ca chnh c
nhn . Theo hc thuyt ny, nhn t bn trong lin quan n hi lng
trong cng vic cn nhn t bn ngoi dn n s bt mn. Hnh 4.2 cho
thy nhng nhn t bn phi l nhn t bn trong (nhn t ng vin) v
bn tri l nhn t bn ngoi (nhn t duy tr)
72
Hnh 4.2 So snh gia ngi hi lng v khng hi lng vi cng vic
Nhn t duy tr
Nhn t ng
(nhn t bn ngoi)
vin
(nhn t bn
trong)
1. An ton.
1. Pht trin.
2. a v.
2. Tin b.
3. Cc mi quan h vi cp
3. Trch nhim.
di.
4. Cuc sng c nhn.
4. Cng vic.
5. Quan h vi ng nghip.
5. Nhn bit.
6. Mc lng.
6. Thnh tu.
7. iu kin lm vic.
Mi quan h vi ngi gim
st.
9. Gim st.
. Chnh sch v qun tr ca
cng ty.
Nhn t to ra s bt mn
Nhn t to ra s hi lng
73
L thuyt ERG
ca Alderfer
T th hin
c tn trng
Nhu cu x hi
Pht trin
Quan h
An ton
Tn ti
Sinh l
75
77
Mong i E-P
Mong i P-O
Kt qu- mc tiu
c nhn
Khen thng
N lc
Kt qu thc hin
CV
Khen thng
Khen thng
Mc tiu
p dng
quan h
C gng- Tng nim Tuyn chn nhng ngi c kin
kt qu
tin v kh
thc v k nng nh yu cu
o to theo yu cu,c bng m
cng vic
ca nhn
gian
vin
Kt qu
79
thng
thc hin
cng vic
tt s nhn
c phn
Tng
thng-
vng
v vin cho l c gi tr
mc tiu
phn
c nhn
thng t
cng vic
nh mong
mun
Ngun: McShane S.L. et al(2005), Organizational Behavior, p.150
80
81
Nhn thc
O/IA = O/IB
Cng bng
(6) Ri b t chc.
Cc hc gi hnh vi nh gi l thuyt ny t c gi tr thc tin. N
c nhng hn ch nh - thiu tnh c th d bo nhu cu ng vin
ca nhn vin cng nh hnh vi ca h; - khng cho thy nhng thnh
qu hay cng sc no l c gi tr nht; - khng a ra nhng so snh
khc ngoi O/I; gi nh nhn vin c tnh c nhn, ch k v hnh x
theo l tr l khng chnh xc v trn thc t, vn c nhng ngi sng v
ngi khc; - s cng bng hay bt cng l hon ton da trn cm nhn
c nhn.
Tm tt
Trong chng ny, chng ta cp n nhng l thuyt ng vin
gii thch ti sao c s thuyn chuyn hoc ti sao trong cng mt t
chc, c ngi lm vic vi nng sut cao c ngi li khng? Mi l
thuyt c nhng th mnh ring ca mnh trong d bo hnh vi. C th
tm tt v nh gi kh nng d bo ca cc nhm l thuyt ny nh sau:
L thuyt nhu cu cho thy mi quan h gia thnh tu v nng sut
cng nh c gi tr d bo v mc hi lng trong cng vic.
L thuyt thit lp mc tiu gip gii thch v bin nng sut trong m
hnh hnh vi t chc nhng li khng cp n s vng mt, t l
thuyn chuyn v s hi lng.
L thuyt cng bng gii thch c bn bin ph thuc. Tuy nhin, n d
bo v s vng mt v mc thuyn chuyn tt hn so vi d bo v
nng sut.
L thuyt k vng gii thch kh r v nng sut, s vng mt v t l
thuyn chuyn ca nhn vin trong t chc. Nhng ng dng ca l
84
85
86
87
PHN II:
CP NHM
Bi 5:
C S HNH VI CA NHM
Cho cc bn,
Chng ta li gp nhau bi 5. bi ny, cc bn s bc sang mt
cp mi, l cp nhm. Nn bit rng khi lm vic trong mt
nhm, c nhn s c nhng hnh ng khc vi khi lm vic mt mnh.
V d, khi lm vic c lp, bn c th linh ng gii quyt cng vic
theo mun ca mnh, nhng vo mt nhm, bn phi gii quyt cng
vic theo ng thi hn do nhm t ra v theo cch m c nhm
quyt nh.
Sau khi c xong bi ny, bn hy c gng tr li c nhng cu hi
sau:
-
88
NI DUNG BI HC.
I. nh ngha nhm v l do hnh thnh nhm.
1. nh ngha.
Nhm l hai hay nhiu c nhn, c tc ng qua li v ph thuc ln
nhau, cng n vi nhau t n nhng mc tiu c th. Cc nhm
tn ti cng hon thnh nhng mc tiu do t chc t ra. V d, lp
rp mt sn phm, cung cp dch v cho khch hng, thit k mt thit b
sn xut mi hay cng ra nhng quyt nh quan trng. Tuy nhin khng
phi bt c s kt hp no cng c coi l mt nhm. C nhiu ngi
cng i chung, lm chung vi nhau nhng li khng c cng mc tiu
hay khng c s ph thuc ln nhau th khng c coi l nhm. V d,
nhng ngi bn hn nhau n tra th khng th gi l nhm chnh thc
v h chng c mc tiu t chc chung, khng c hoc c rt t s ph
thuc ln nhau.
2. L do hnh thnh nhm trong t chc.
Sau khi c xong nh ngha, c l cc bn s t ra cu hi: trong t
chc, c cn thit phi lm vic theo nhm hay khng?c cn tham gia
vo nhm hay khng?:
i vi t chc, lm vic nhm c nhng li ch sau:
-
C th thc hin nhiu cng vic khc nhau trong nhm (gim bt
s nhm chn v ch thc hin mt cng vic duy nht).
90
Hnh 5.1
Ngun lc
ca cc
thnh vin
trong nhm
Cc iu kin
bn ngoi
nh hng
n nhm
Nhim v
c giao
cho nhm
Qui trnh
lm vic
nhm
- Kt qu thc
hin cng
vic
- S hi lng
Cu trc
nhm
92
Hp tc gii quyt vn .
93
96
97
5. Nhim v ca nhm.
Chng ta c th nhn thy tc ng ca quy trnh nhm ln kt qu
cng vic ca nhm v s hi lng ca cc thnh vin trong nhm c
trung ha bi nhim v m nhm ang tin hnh thc hin. Nhim v c
th l n gin hay phc tp. Tnh phc tp cao ni ln nhng nhim v
mi m, khng c tnh thng l. Chng ta u thy, khi nhim v n
gin, cc thnh vin trong nhm ch cn da vo quy trnh hot ng
chun ha lm khng cn phi bn bc. Do , nhm s vn lm vic
c hiu qu cho d lnh o nhm yu km, xung t cao, truyn thng
km. Cn vi nhim v c tnh phc tp, cc thnh vin trong nhm cn
phi gp nhau nhiu hn tho lun. Vy nu ngi lnh o yu, qu
trnh truyn thng khng m bo, xung t nhiu th hiu qu lm vic
ca nhm s b nh hng rt ln.
Chng ta va ln lt phn tch cc yu t nh hng n hnh vi nhm.
Cc bn nh nhm li trong u mnh cc yu t ny. Tt nht l nn c
k hnh 5.1 v c gng hiu ngha ca tng yu t c th tr li cc
cu trc nghim cui bi.
V. Ra quyt nh trong nhm
C l ai cng tng nghe cu chm ngn cho rng hai ci u vn
tt hn mt ci. Rt nhiu quyt nh trong mt t chc c a ra bi
98
Trch nhim m h.
By gi, ta xt v hiu qu v hiu sut. Cc nh nghin cu cho rng
quyt nh a ra bi mt nhm c hiu qu hn quyt nh a ra bi
mt c nhn. Tnh hiu qu y c hiu l tnh chnh xc, tnh sng
to hay tnh chp nhn. Cn nu hiu qu c hiu l tc th c nhn
ra quyt nh c hiu qu hn. Tuy nhin ra quyt nh theo nhm
thng c hiu sut (hiu sut c o bng thi gian) thp hn ra quyt
nh c nhn do nhm mt nhiu thi gian thu thp thng tin v tho
lun. Nhn chung khi ra quyt nh theo nhm, nu hiu qu ln
trit tiu nhng tn tht v mt hiu sut, th nn khuyn khch p dng.
2. K thut ra quyt nh theo nhm
99
100
101
a. V tr.
b. Thng tin.
c. a v.
d. Vai tr.
3. Phng php mi nht gip nhm hp chnh thc ra quyt nh da
trn cng ngh my tnh l:
a. K thut hp in t.
b. Gi th in t.
c. Quyt nh bng my tnh.
d. Tt c u ng.
4. im yu ca ra quyt nh nhm l:
a. Tn nhiu thi gian.
b. Tng p lc tun th trong nhm.
c. Trch nhim m h.
d. Tt c u ng.
5. Ba nhn vin t cc phng ban khc nhau trong t chc cng i n tra
th c c coi l nhm chnh thc khng?
a. ng.
b. Sai.
6. Nhn vin khng ch trch sp ca mnh ni cng cng hay khng
ni chuyn bng in thoi qu lu trong gi lm vic l nhng v d lin
quan n:
102
a. Chun mc.
b. a v.
c. on kt.
d. Vai tr.
7. Tiu ph thi gian x hi l mt hin tng thng xy ra trong cc t
chc c nn vn ha cao li ch c nhn.
a. ng.
b. Sai.
8. Mt nhm khi lm vic phi tun theo cc quy nh v chnh sch do
ban
gim
ra
coi
mt
103
Bi 6:
104
NI DUNG
I. Truyn thng l g?
1. Khi nim.
Truyn thng l mt qu trnh m hai hay nhiu ngi trao i thng
tin v hiu c ngha ca thng tin. Cn phi nhn mnh n vic
hiu ngha ca thng tin. V d, khi mt ngi ni ting Anh v nhng
ngi khc khng hiu th khng c coi l truyn thng. Truyn thng
hon ho din ra khi ngi nhn thng tin s c nhng suy ngh hay
kin trong u ng vi nhng iu m ngi gi thng tin mun ni. V
d, khi ng ch ni vi bn ti s lm vic n 10 gi ti nay, ti cng
cn cu li tr th iu m ng ta mun ni vi bn l bn phi li
tr v ng quyt nh kt thc cng vic ny trong ngy hm nay. Nu
bn ngh l mt li ngh v tm cch t chi th bn s kh lng
c khen thng hay nh gi cao.
2. Cc chc nng ca truyn thng:
Truyn thng c bn chc nng: kim sot, ng vin, biu l cm
xc v thng tin
Chc nng kim sot: cc bn s hiu v chc nng qua mt v d: nhn
vin nhn thy c nhng bt hp l lin quan n cng vic v phn nh
ln nh qun l trung gian. Nh qun l s da trn bng m t cng vic
hay cc chnh sch ca cng ty gii quyt. Lc ny truyn thng c
vai tr kim sot. Tuy nhin cng c nhng dng truyn thng khng
chnh thc vn kim sot hnh vi. V d, trong nhm c mt nhn vin c
gng lm vic vt tri th nhng thnh vin cn li c th s ph ri
105
107
Nhn thng
ip v gii
m
M ha
thng
ip
Gii m
thng
ip
Ting n
Gii m
phn
hi
Nhn
phn hi
M ha
phn
hi
nh
hnh
phn hi
Knh
109
Chuoi
Vong tron
a hng
Tc
Chui
Trung
Vng
trn
hng
Nhanh
Nhanh
Cao
Trung
bnh
Chnh xc
Cao
bnh
110
Trung
Cao
Khng
Thp
Cao
bnh
S hi lng ca cc Trung
thnh vin
bnh
111
112
Tnh
phong ph
in thoi
Phng tin
truyn thng
Thng l, r
rng
Bt thng, m
h
113
114
115
Tm tt.
qu trnh truyn thng trong nhm v trong t chc c hiu qu,
chng ta cn phi tr li nhng cu hi sau y:
1. Tiu chun hiu qu ca nhm hay t chc l g? tc ? chnh xc hay
s hi lng ca cc thnh vin? Da trn tiu chun ny ta s chn dng
truyn thng ph hp nh dng chui, vng trn hay a hng. (xem
bng 6.3)
2. Thng tin chng ta mun truyn i c c im nh th no? M h hay
r rng? Mang tnh thng l hay bt thng? T chng ta s quyt
nh knh truyn thng no s ph hp nh hnh 6.4.
3. Trong qu trnh truyn thng c nhng yu t no gy cn tr, lm cho
truyn thng khng hiu qu? C th l nhng yu t sau:
-
Bt ng ngn ng.
118
119
b. Nhn vin nhn thc rng tin hnh lang ng tin cy v chnh xc hn
thng tin chnh thc c ban lnh o thng bo.
c. S dng phc v cho li ch ca nh qun l.
d. Tt c u ng.
3. S dng knh truyn thng bng cc tp bo co ti liu s c c
im:
a. R rng, mang tnh thng l v phong ph thp.
b. Khng r rng, mang tnh thng l v phong ph thp.
c. R rng, khng mang tnh thngng l v phong ph thp.
d. R rng, mang tnh thng l v phong ph cao.
4. Vic ngi gi tin hnh chn lc nhng thng tin m ngi nhn
mun nghe s c coi l yu t no c nh hng n qu trnh truyn
thng hiu qu?
a. Nhn thc chn lc.
b. Sng lc.
c. Ngn ng.
d. Thng tin qu ti.
5. Sau khi nghin cu cc qun l tin n, nh qun l c th loi b tin
n trong t chc.
a. ng
b. Sai
Cu hi tnh hung
120
Do m ha ca ngi gi.
Do nhng khc bit v vn ha, gii tnh, nhn thc, hiu bit....
121
Bi 7:
122
A. LNH O
I. Lnh o
Lnh o l kh nng nh hng, ng vin cc nhm hay c nhn
ng gp vo thnh cng v hiu qu hot ng ca t chc m h l
thnh vin. Kh nng nh hng ca ngi lnh o c th xut pht t
v tr ca h trong t chc, nhng cng c th t chnh h. V d, mt
ngi thng minh, n ni hot bt, bit cch ng vin ng lc c th
gy nh hng tch cc n chng ta, lm cho chng ta c gng, n lc
lm vic, hon thnh mc tiu, k hoch do t chc t ra.
Lnh o khc qun l nhng im sau:
- Ngi qun l thch hp vi tnh phc tp trong t chc. Mt ngi qun
l gii l ngi bit a ra mnh lnh v kin nh hon thnh k
hoch chnh thc c ra, bit thit k c cu t chc cng nhc v
iu khin kt qu theo k hoch.
- Ngi lnh o phi bit thch ng vi thay i, ngi lnh o ra
ng hng vi tm nhn rng trong tng lai. Ngi lnh o bit lin
kt mi ngi li v truyn sc mnh h vt qua nhng kh khn.
Vy trong nhm hay trong t chc, phong cch lnh o no c coi
l ph hp, mang li hiu qu lm vic cao? Cu tr li s c tm thy
trong cc hc thuyt v lnh o. Tuy nhin trong ti liu ny, chng ti
ch cp nhng hc thuyt quan trng v c tnh ng dng cao trong
thc tin. Cc bn nn c thm sch v Hnh vi t chc do i hc M
TP.HCM pht hnh bit thm v cc hc thuyt khc.
123
125
126
Ch trng n quan h
Ch trng nhim v
Tt
Xu
Thun li
Trung bnh
Khng
thun li
Cc yu t tnh
hung
Quan h LNhn vin
Cu trc
nhim v
V tr quyn
II
III
IV
VI
VII
VIII
Tt
Tt
Tt
Tt
Km
Km
Km
Km
Cao
Cao
Thp
Thp
Cao
Cao
Thp
Thp
Mnh
Yu
Mnh
Yu
Mnh
Yu
Mnh
Yu
127
lc
Ngun: Robbins S.P. (1999), Organizational Behavior, p.356
- T chc cn thay ngi lnh o c phong cch lnh o cho ph hp
- T chc cng c th thay i tnh hung cho ph hp vi ngi lnh o
hin ti nh (1) ti c cu li nhim v; (2) tng hoc gim quyn lc m
ngi lnh o ang kim sot lin quan n lng, c hi thng tin v
hnh ng k lut cp di. V d nu t chc tng quyn lc cho ngi
lnh o th tnh hung s chuyn t th IV chuyn sang tnh hung III.
Vy ngi lnh o ch trng n nhim v lc ny tr nn ph hp.
Bn hy th gii quyt trng hp l mt nhm ang ri vo tnh
hung th V nhng phong cch ca ngi lnh o li ch trng n
nhim v. Nu l nh iu hnh t chc bn s lm g?
2.2 Hc thuyt tnh hung ca Hersey v Blanchard
Trong hc thuyt ny, tnh hung lin quan n mc sn sng
ca cp di. Tnh sn sng y c nh ngha l mc m cp
di c kh nng hon thnh nhim v v sn lng hon thnh nhim v.
V phong cch lnh o, cng ging m hnh ca Fiedler s c 2 dng
phong cch lnh o chnh l ch trng nhim v v ch trng quan h.
Tuy nhin, Hersey v Blanchard li tip tc chia 2 dng lnh o ny
thnh 4 hnh thc lnh o c th tu theo tnh sn sng ca nhn vin.
- Ch o (nhim v cao-quan h thp). Ngi lnh o xc nh vai tr v
ch o cho nhn vin cch thc hin nhim v theo vai tr. Cch lnh
o ny nhn mnh n hnh vi trc tip tham gia cng vic
- Hng dn (nhim v cao-quan h cao). Ngi lnh o p dng hnh vi
tham gia trc tip cng hnh vi tham gia c tnh h tr.
128
130
Cao
Hng dn
Hnh vi quan h
(Hnh vi h tr)
Tham gia
Ch o
y quyn
Hnh vi nhim
Thp
Cao
v
(Hnh vi trc
131
tip)
Cao
Trung bnh
SS1
SS3
SS2
Thp
SS1
Tnh sn sng ca cp di
Ngun: Robbins S.P. (1999), Organizational Behavior, p. 359
(1) Lnh o ch huy s lm tng hi lng cho nhn vin khi nhim v m h
hay mc cng thng, xung t trong nhm cao, kh nng t ch ca cp
di thp. Hnh vi lnh o ny c th s tha khi cp di c kinh
nghim nhiu v kh nng nhn thc cao.
133
Hnh vi
lnh o
- Ch huy
- H tr
- Tham gia
- nh hng
thnh tu
Cc yu t tnh hung mi
trng
- Cu trc nhim v
- H thng quyn lc chnh
thc
- Nhm lm vic
Kt qu
- Thc hin cng
vic
- Hi lng
c im ca cp di
- Kh nng kim sot bn thn
- Kinh nghim
- Kh nng nhn thc
- Quyn khen thng lin quan n kh nng phn chia phn thng m
nhng ngi khc thy c gi tr. V d, ngi c coi l c quyn khen
135
136
137
Quyn lc
nh hng
n nhng
ngi khc
- Hp php
- Khen thng
- p buc
- Chuyn gia
- Tham kho
Tnh ph thuc
- Mc quan trng
- Kh nng thay th
- S khan him
138
phng k ton ngh ct gim bt ngun ngn sch phn b cho phng
kinh doanh hng nm th mu thun c th xy ra gia phng kinh doanh
v phng k ton.
2. Cc quan im v mu thun
- Quan im truyn thng cho rng mu thun l c hi v phi c loi
b.
-
140
Nguyn nhn dn n
mu thun
- Truyn thng
- C cu t chc
- C nhn
Nhn
thc v
MT
Ch gii
quyt MT
Hnh vi
gii quyt
MT
Kt qu ca
MT
- Tch cc
- Tiu cc
Cm
nhn v
MT
a. C nhn.
b. Quan tm n cng vic.
c. Quan tm n nhn vin.
d. Tnh nhn o.
2. Quyn lc hp php da trn:
a. Phn thng.
b. S lo s.
c. V tr.
d. Kin thc.
3. Gii quyt xung t dn n kt qu thng-thng l cch gii quyt:
a. N trnh.
b. Hp tc.
c. Gip .
d. Cnh tranh.
4. M hnh no lin quan n hc thuyt cho rng mt nh lnh o hiu
qu hay khng l ph thuc vo s tng thch gia mi quan h vi cp
di, tnh hung lnh o v kh nng nh hng ca ngi lnh o?
a. M hnh Fiedler.
b. M hnh ca Hersey v Blanchard.
c. L thuyt lnh o tnh hung.
d. Hc thuyt hnh vi.
144
Ch trng
Ch trng lnh
chc
qun l
Duy tr
Sng to v
to, thay i
Suy ngha v tm
thay i
Ngn hn
Di hn v lp
nhn ngn hn
k hach
hay di hn
thnh cng
trong tng lai
Quyt nh theo
Quyt nh
Tham gia ra
mt hng hay
bi ban qun
quyt nh
a hng
Chu trch
kt v s hu
nhim v quyt
nh ca mnh
v s hu thnh
qu
145
Kim sot
Phn quyn
phn quyn
N trnh ri ro
ro
ro
C nhn hay
C nhn
Nhm tng
nhm
t c
tnh sng to v
thnh cng
nng sut
146
PHN III
CP T CHC
Bi 8:
C CU T CHC
Cc bn thn mn, chng ta ang bc vo cp cui cng ca mn
hnh vi t chc. cp ny, chng ta ch cp n hai yu t nh
hng n hnh vi t chc, l c cu t chc v vn ha t chc. C
th ni, cp cng cao th vic phn tch s nh hng cng phc tp.
Trc ht, chng ta s cng nhau tm hiu v c cu t chc v xc nh
s lin quan gia c cu vi hnh vi t chc. Sau khi c xong bi ny
cc bn s hiu r nhng vn sau:
-
147
I. Xc nh c cu t chc
1. Cc yu t chnh yu hnh thnh nn c cu t chc
1.1 Chuyn mn ha cng vic th hin mc chia nh nhim v trong
t chc thnh cc cng vic ring l. V d, nhim v may mt ci o
trong xng may c chia nh thnh cc cng vic nh: ct o, rp c,
rp tay, rp thn, m nt, l i.Chuyn mn ha cng vic cng cao
c nhiu li im nhng ng thi cng c nhng hn ch.
u im:
-
Tng nng sut nh gim thi gian thc hin cng vic
o to chuyn mn ho hiu qu hn
148
149
B phn ha cao
Tp quyn
Phn quyn
151
B phn ha thp.
152
2. C cu quan liu
C cu quan liu t chc sp xp cng vic theo dng chuyn mn
ha. Nhn vin s c o to nhng kin thc rt c th v mt cng
vic no . V d, trong ngn hng, nhn vin thu n th ch c mt
cng vic duy nht l khi khch hng n tr n, h ghi tn, yu cu ngi
i gi tn, tra my tnh, thng bo khch hng s tin phi thanh ton,
xut phiu thu tin, k tn xc nhn v giao cho khch hng. C cu quan
liu c c im:
- Tp quyn.
- Chnh thc ha cao.
- B phn ha theo chc nng.
- Phm vi kim sot hp.
- Ra quyt nh theo h thng iu hnh.
C cu ny c u im:
- Pht huy c nhng u im ca chuyn mn ha.
- Quy m kinh t theo chc nng.
- Gim thiu vic nhn i v nhn s v thit b.
- Tng tnh truyn thng
Mt hn ch:
- Mu thun gia n v vi mc tiu ca t chc.
- Chu mi m nh v lut l v quy nh.
- Thiu s t do cho nhn vin khi gii quyt vn .
153
3. C cu ma trn
hiu c c cu ny, bn hy c mt v d c th. Trong mt
trng i hc Qun tr kinh doanh thng c cc b phn chc nng
nh khoa K ton, khoa Marketing, phng Hnh chnh t chc, khoa
qun tr kinh doanh...Nu nh trng cho php t chc mt chng trnh
hc dnh cho k ton trng th i hi phi c s phi hp gia ngi
tham gia chng trnh vi cc phng chc nng. Chng hn ging vin
dy k ton phi c trch nhim vit bo co cho ngi ph trch chng
trnh v bo co cho trng khoa (trng b mn) k ton. Nh vy,
ging vin dy k ton s chu s qun l, ch o ca hai ngi-ph
trch chng trnh v trng khoa. chnh l c cu ma trn, c cu
ny to ra h thng iu hnh kp gia b phn chc nng v b phn d
n.
u im ca c cu ma trn:
- Khuyn khch hp tc gia cc b phn trong t chc.
- Khuyn khch phn b ngun lc cc chuyn gia c hiu sut.
Nhc im
- To ra s hiu lm, dn n xung t quyn lc.
- To p lc cho nhn vin do chu trch nhim bo co cho hai cp trn
khc nhau.
C cu ny c p dng trong cc ngnh ngh lin quan n qung
co, hng khng, nghin cu v pht trin, cc trng i hc, phng t
vn hay cc dch v gii tr.
4. C cu lm vic i nhm
154
rng.
155
VP t vn u t
v pht trin
Nhm iu
hnh
i din bn hng
n hoa hng
Nh my sn xut
Trung Quc
Dy chuyn lp
rp Mexico
1. Quy m ca t chc
Mt t chc c quy m ln th c cu s phi khc vi nhng t chc
c quy m nh. S khc bit bao gm:
i vi t chc c quy m ln.
156
i hi h thng iu hnh.
- Khi tnh a dng thp v kh nng phn tch cao, y l cng ngh vi
nhng cng vic lp i lp li hng ngy, t c ngoi l xy ra. Doanh
nghip c th p dng c cu c hc, tp quyn v mc chnh thc
ho, chuyn mn ha cao.
- Khi tnh a dng cao v kh nng phn tch thp th t chc cn mt c
cu hu c vi mc chnh thc ha thp, phn quyn cao, iu phi
ch yu da trn cc nhm lm vic.
- Khi tnh a dng cao v kh nng phn tch cao, ngha l c nhiu
trng hp ngoi l nhng nhng trng hp ny c th gii quyt c
157
4. Chin lc ca t chc
Thng thng t chc s la chn mt trong 3 dng chin lc sau y
hot ng:
- Chin lc i u trong pht minh (innovation strategy)- theo chin lc
ny, t chc s c gng gii thiu nhng sn phm v dch v mi. Thch
ng vi chin lc ny l mt c cu hu c vi c im chuyn mn
ha thp, chnh thc ha thp, phn quyn.
- Chin lc ct gim chi ph (cost-minization strategy)- chin lc ny
ch trng n kim sot chi ph cht ch, trnh nhng chi ph nghin cu
v tip th khng cn thit. thc hin c chin lc ny, t chc
cn p dng c cu c hc vi chnh thc ha cao, chuyn mn ha cng
vic cao, v tp quyn cao.
- Chin lc bt chc- theo chin lc ny cng ty s pht trin cc sn
phm v dch v mi trn th trng sau khi kh nng tn ti ca n
c kim chng. Vi chin lc ny, c cu t chc va hu c, va c
hc vi c im kim sot cht ch cc hot ng hin ti v ni lng
kim sot nhng cng vic kinh doanh mi.
Tm tt
- thit k mt c cu t chc, nh qun l phi ch n 6 yu t quan
trng l: (1) Chuyn mn ha cng vic; (2) B phn ha cng vic;
(3) H thng iu hnh; (4) Chnh thc ha cng vic; (5) Phn quyn
hay tp quyn; v (6) Phm vi kim sot.
- Vic quyt nh la chn mt c cu t chc no ph thuc vo cc
yu t mi trng nh: chin lc ca t chc; cng ngh; mi trng
kinh doanh v quy m ca t chc.
159
160
Xc
nh
Thit k c
cu
- C hc
- Hu c
Dn
n
- Kt qu cng vic
- Hi lng
Trung ha bi nhng
khc bit c nhn v
chun mc vn ha
161
d. Tt c u ng.
5. Khi t chc mun theo ui chin lc ct gim chi ph, th t chc
cn thit k c cu theo dng:
a. C cu hu c.
b. C cu c hc.
c. C cu ha.
d. a, b u ng.
Cu hi tho lun.
Theo bn m hnh t chc hin ti v trong tng lai c khc vi m
hnh t chc trc kia khng? Hy trnh by nhng khc bit nu c?
Gi tho lun
n nh
Nng ng v thay i
a phng
Ton cu
Ln
Nh v ln
Chc nng
Tp trung vo sn
phm/khch hng
Tp trung vo k nng
162
Tp trung vo i nhm
H thng cp bc
163
Bi 9
VN HA T CHC
C l nhiu ngi trong chng ta thc mc vn ha t chc l g? N
c nh hng nh th no n hnh vi t chc? Vit nam, khi nim
ny cn kh mi m nhng nhiu nc trn th gii, cc nh qun tr
quan tm ti vn ny t kh lu. H nhn thc c rng yu t
vn ha gp phn nng cao nng sut v hiu qu cho doanh nghip,
ng thi nng cao gi tr cm nhn ca cng chng v doanh nghip.
hiu hn v vn ha t chc v nhng ng gp ca n cho doanh
nghip, chng ta cng nhau nghin cu bi ny.
I. Tm hiu v vn ha t chc
1. nh ngha v vn ha t chc.
Hiu mt cc n gin, vn ha chnh l tnh cch ca t chc .
mc phc tp hn, vn ha bao gm nhng gi nh, nhng gi tr,
nhng chun mc, nhng biu tng ca cc thnh vin trong t chc v
ca hnh vi. V d, trong mt t chc c nn vn ha mang tnh tp th
cao th mi c nhn s c khuyn khch tinh thn lm vic ng i,
cng mi ngi ra quyt nh chung. Chng ta kh c th gii thch r
rng v vn ha nhng chng ta c th bit n thng qua cm nhn ca
mnh. V d, vn ha ti cc doanh nghip kinh t s khc vi vn ha
ca bnh vin v khc vi vn ha trng hc. Cc nghin cu gn
y cho thy c 7 c im m t chc cho l c gi tr, t gp phn
hnh thnh nn vn ha ca doanh nghip l:
164
tnh sng to, tn dng nhng th mnh t lc lng a dng ny. Nhng
nu nn vn ha ca t chc mnh, th c th n khng pht huy c
nhng u im ca cc c nhn c nn tng kin thc, kinh nghim khc
nhau v i khi s to ra thnh kin hay tr nn v tnh vi s khc bit
gia cc nhn vin.
- Cn tr qu trnh hp nht gia cc t chc hay chuyn quyn s hu
sang mt t chc khc.
5. Vn ha t chc v vn ha quc gia
Chng ta u thy vn ha quc gia s c nhng nh hng n vn
ha t chc. Do vy, khi a ra vn ha cho mnh, t chc cn phi quan
tm n vn ha ca quc gia ni t chc mnh lm vic. Rt nhiu nh
qun tr tht bi v b qua yu t khc bit vn ha ca nhn vin
n t nhng nc khc nhau hay s khc bit v vn ha ca t chc
vi vn ha ca quc gia mnh c tr s lm vic. V d, ngi qun l
khng th to ra mt phong cch lm vic n c, nhc nh hay chuyn
quyn cc nc nh gi cao s bnh ng nh Na Uy, Phn Lan, an
Mch, Thy in. Nhng cch lm vic ny c th s ph hp vi cc
nc thuc khi A rp v c s chnh lch v quyn lc rt ln cc
quc gia ny. Hay nn vn ha cng khai lm nhc nhn vin c th
c chp nhn Trung Quc nhng li khng c chp nhn Nht
ni m mi ngi rt quan tm n vic m bo nhn vin khng b
mt mt. Vi quan nim vn ha ca Trung Quc, cng ty mang tn
Asia Department Store cng khai thc hin cch qun l l buc nhn
vin mi c tuyn vo phi theo mt kha hun luyn qun s t hai
n bn tun vi qun i nng cao thc phc tng v theo hc cc
kha hun luyn ni b ti nhng ni cng cng nhn vin c th
168
Vn ha t
chc
Tiu chun
tuyn dng
Hi nhp
2. Yu t duy tr
- Tiu chun tuyn dng
y l mt trong nhng yu t gp phn lm cho vn ha t chc tn
ti. Khi t chc quyt nh tuyn dng mt nhn vin, ngoi nhng tiu
chun v kin thc, k nng, kh nng thc hin cng vic th cn cn
phi c xem xt tnh ph hp ca ng vin ny vi t chc. Do , khi
ng tuyn, t chc cn cung cp y thng tin v mnh. iu ny s
gip cho nhng ng vin bit v t chc v nhn thc c mu thun
gia gi tr ca h v gi tr ca t chc, i n quyt nh np n
hay khng. Ngoi ra, trong qu trnh tuyn dng, t chc cng cn phi
loi b nhng ng vin c th cng kch hoc ph hoi nhng gi tr ct
li ca t chc.
- Qun l cp cao
Ngi iu hnh t chc chnh l ngi ra nhng chun mc buc
cp di p dng. Cc chun mc ny c th lin quan n cng vic,
cch n mc, cch khen thng, tng lngNh vy, hnh ng ca
ngi iu hnh cp cao s nh hng rt ln n vn ha t chc. V
d, Tng gim c cng ty SamSung Jong-Young Yun, hng thng khi
gi th cho nhn vin vn khng ngng nhc nh vic cng ty c th ri
vo khng hong v cc sn phm ch yu ca cng ty u b xung gi
v i th e da cnh tranh ln nht ca Samsung l Trung quc. Khng
bao lu na Trung Quc c th t thit k v sn xut nhng b vi mch
nh v mn hnh LCD. Do mi nhn vin trong cng ty SamSung u
thc vic cng ty phi i u trong ci tin sn phm, c nhng nhn
vin khng chu v nh sau gi lm vic, bm tr ti ni lm vic cho
n khi gii quyt c nhng vn t ra. y l nhng hnh vi gp
170
172
Tnh mnh, yu
Vn ha t chc
Cao
Thc hin cng
vic
- Vn ha chnh
thng
- Vn ha b
phn
Thp
S hi lng
c nhn
thc
176
178
MC LC
179
180