SIFAT-I HURF

(HARFLERN SIFATLARI)
Tecvid ilminde sfat: Mahrelerde meydana gelii esnasnda
harfin sesine arz olan keyfiyete denir. Sfatlar iki ksma ayrlr:
1- Sfat- lzime: Harflerin zatna mahsus ve harften ayrlmas
mmkn olmayan sfatlardr. nk sfat- lazimelerin harften
ayrlmas
halinde, harf diye bir ey ortada kalmaz, yok olur. Bu sfatlarn
terk
edilmesi byk hatadr. Sfat- lzimeler unlardr:
1-Cehr, 2- Hems, 3- iddet, 4- Rihvet, 5- Beyniyye, 6- stila, 7nhifad, 8- Itbak, 9- nfitah, 10- Kalkale, 11- Safir, 12- Gunne, 13Tefei, 14-Tekrir, 15- stitale, 16- zlk, 17- smat, 18-Lin, 19nhiraf.
2- Sfat- arza: Harften ayrlmas mmkn olan ve ayrldklar
zaman da harfin zatn deitirmeyen sfatlardr. Harfin zatnda
bir
deiiklik meydana gelmedii iin, bu sfatlarn terkinde kk
hata
meydana gelir. Sfat- arzalar unlardr:
l- Tefhim, 2- Terkik, 3- dgam, 4- hfa, 5- zhar, 6- Kalb, 7Medd, 8-Hareke, 9- Sekte, 10- Vakf, 11- Skun.
imdi bunlar teker teker izah edelim.
SIFAT-I LAZME
1- Cehr: Lugatta, ortaya karmak, sz sylerken sesi
ykseltmek demektir. Tecvid ilminde ise cehr: Kendisinde cehr
sfat
bulunan harfleri harekeli olarak telaffuz ederken, nefes
cereyannn
akmamasna denir. Cehr harfleri okunurken mahrece kuvvetle
dayanld iin nefes cereyan tkanr. Cehr harfleri u szde

toplanmtr:




2- Hems: Cehrin mukabilidir. Lugatta: Sesi gizlemek
manasndadr. Tecvid ilminde ise hems: Harf nutk olunurken
mahrecinden nefes cereyannn akmas demektir. Hems harfleri
mahrece

fazla dayanmazlar. Hems, harfleri:(

) lafznda




toplanmtr.
Cehr ile hems sfatnn fark udur: Cehr harflerini harekeleyip (
) gibi

tekrar edersek, nefesin akmadn ve o harfe ait olan sesin bir

ksmnn

iitilmediini grrz. Halbuki hems harflerini harekeleyip, (
) gibi
okursak nefesin aktn ve sesin de ktn grrz. Hems
harflerinde
ses gizlice akar. ((

derken ( ),( ) zerine akar.



Baz
okuyucular ( )y ( )zerine aktmayp (

) gibi



okuyor.
Hareke zerinde durulduundan ( )harfine edde verir gibi bir
okuyu
oluyor. Bundan kanmak gerekir.
3- iddet: Lugatta, kuvvet ve kudret manalarna gelir. Tecvid
ilminde ise: iddet harfleri skn ile okunduu zaman ses ve
nefesin
asla akmamas demektir. nk iddet harfleri mahrelerinden
karken

mahrelerine kuvvetle dayanrlar. (

) lafznda
toplanan harfler,
iddet harfleridir.
4- Rihvet: Lugatta, yumuaklk manasna gelen Rihvet, tecvid
ilminde: Rihvet harflerinin skn ile telaffuzu esnasnda,
mahrece
dayanmann zayf olmas hasebiyle, ses ve nefesin beraberce
akmas
demektir. iddet ve Beyniyye harflerinin dndaki harfler, rihvet
harflerdir.
5- Beyniyye: Lugatta, ortada olmak demektir. iddet ve rihvet
sfatlarnn ortasnda bulunan beyniyye: Harf telaffuz edilirken
sesin ne
tamamen akmas ve ne de tamamen haps olmas demektir.
Beyniyye
harfleri unlardr: (

) . Bu harfler okunurken ses, kemaliyle
ne
akacak ve ne de akmayacaktr. Baz okuyucularn:
- -
(
)
gibi kelimelerdeki ayn ( )harfini, iddetli harf gibi, sesini
tamamen
) nun lam
habs etmeleri fahi hatadr. ( ) nun aynn (
gibi okumak
gerekir. Yani sesleri az akacak, iddetli harf gibi haps

olunmayacak.
6- stila: Lugatta, ykselmek ve irtifa demektir. Tecvid
ilminde ise: stila harflerini telaffuz ederken dilin, kk ile
birlikte st

damaa ykselmesi demektir. (
) harfleri, istila



harfleridir.
7- nhifad: Lugatta, aa ve alak olmak demektir. Tecvid
ilminde ise: nhifad harflerini telaffuz ederken dilin yukarya
ykselmeyip, aada kalmasna denir. stila harflerinin dnda
kalan

)
harfler, inhifad harfleri olup (









lafznda
toplanmtr. stila sfatnn zdd olan inhifadn dier bir ad da:
stifaledir.
8- Itbak: Lugatta, yaptrmak manasna gelen tbak, Tecvid
ilminde: Itbak harfleri okunduu zaman, dilin st damaa
yapmas
demektir. ( ) harfleri, tbak harfleridir.
9- nfitah: Lugatta, almak ve ayrlmak manalarna gelir.
Tecvid ilminde ise: nfitah harfleri okunduu zaman, dil ile
yukar
damak arasnn ak olmasna denir ki, tbakn mukabilidir.
nfitah
harfleri u cmlede toplanmtr.

(








)

10- Kalkale: Lugatta, hareket etmek, kmldamak demektir.

Tecvid ilminde ise: Kuvvetli bir ses iitilinceye kadar mahrecin
kmldamas, deprenmesi demektir. Kalkale harfleri (

)
harfleridir.
Bu harfler, harekeli olduklar zaman kalkale sfat az zahir olur.
Kelime
ortasnda veya sonunda sakin olarak vaki olduklar zaman,
kalkale
sfatlar daha kuvvetli ve daha ziyade olur. Kalkale harflerinde
cehr ve
iddet sfatlar itim etmitir. Tafsilat iin baknz Sh: 44
11- Safir: Lugatta, slk ve ku sesine denir. Tecvid ilminde ise:
Safir harfleri olan ( ) harflerini okurken, ku veya slk
sesine
benzer kuvvetli ve keskin bir sesin kmasna denir.

12- Gunne: Hayumdan gelen sestir. Harfleri ( )ve ( )olmak

zere ikidir.
13- Tefei: Lugatta, yaylmak ve dalmak demektir. Tecvid
ilminde ise: Tefei harfi olan ( )harfini telaffuz ederken
sesin dil ile
damak arasnda yaylmas ve ( )harfinin mahrecine varncaya
kadar
uzamasna denir.
14- Tekrir: Lugatta, tekrar etmek manasndadr. Tecvid
ilminde ise: Tekrir sfatnn harfi olan ra ( )y okurken dil
ucunun
titremesine denir. Tekrir sfatnn yapl yledir: Dilin ucuna
yakn
olan ksmn st damaa skca basarak, oradan ayrlmakszn
srer gibi
titreyerek durulur. Bunu yaparken rann tekrarndan saknmak
lazmdr.
Bunun iin de dil, damaktan ayrlmamaldr,
15- stitale: Lugatta, uzun olmak demektir. Tecvid ilminde ise:
stitale harfi olan dat ( )harfini telaffuz ederken sesin, dil
kenarnn
st az dilerinden lamn mahrecine kadar uzanmasna denir.
16- zlak: Lugatta, kolaylk ve sratli olmak demektir. Tecvid
ilminde ise: Kendisinde bu sfat bulunan harfleri telaffuz
ederken, dilin
abuk olmasna, kolayca telaffuz etmesine denir. zlak harfleri
u
cmlede toplanmtr: ( (



17- smat: Lugatta, men etmek demektir. Tecvid ilminde ise:
Kendisinde bu sfat bulunan harflerin telaffuzundaki zorluk ve
etinlik
demektir. Bu sebeple drt, be ve alt harfli kelimelerde ismat
harfleri
yan yana gelemez. Mutlaka aralarnda izlak harflerinden birinin
bulunmas gerekir. zlakn dndaki harfler, ismat harfleridir.
18- Lin: Lugatta, yumuak olmak demektir. Tecvid ilminde ise:
Lin harfi olan vav ( )ve ye ( )nin, telaffuz ve nutkunun dier
harflerin
telaffuzuna nazaran daha kolay olmasna denir. Ancak vav ile
yenin
harfi lin olabilmesi iin:

l- Kendileri cezimli,
2- Bir evvelki harflerinin de stnl olmas gerekir. ((
-

gibi. Tafsilat iin bak. Sh: 33
19- nhiraf: Lugatta, meyletmek, bir tarafa eilmek ve sapmak
demektir. Tecvid ilminde ise: Kendisinde inhiraf sfat bulunan
lam ( (
ve ra ( )harflerini telaffuz ederken dilin yukarya veya geriye
meyletmesine denir. Lamda dil ucuna, ra da ise dilin stne
doru meyl
edilir.
SIFAT-I ARIZA
l- Tefhim: Lugatta, bir eyi kaln etmek manasndadr. Tecvid
ilminde ise: Kendisinde tefhim sfat bulunan harfleri kaln
okumak
demektir. Tefhim sfatnn harfleri unlardr
a- stila harflerinin hepsi: Itbak harfleri daha da kaln okunur.
) gibi.
(
) , (
b- Kaln okunan harften sonra gelen elif ve harf-i med olan vav.
) ) gibi.

c- Lam- mufahhame: (Kaln okunan lam). Kraat- mam
Asmda bundan maksad: (
) lafza-i cellinin lam olup,
bunun bir
evvelki harfi stnl veya treli olduu zaman, bu lam kaln
okunur.
Tafsilat iin bak. Sh: 46 (
-
) gibi.
d- Kaln okunan ra;
2- Terkik: Lugatta, bir eyi ince etmek manasndadr. Tecvid
ilminde ise: Kendisinde bu sfat bulunan harfleri ince okumak
demektir. Tefhim harflerinin dnda kalan harfler, terkik
harfleridir.
Harf-i med olan yeyi, gerek kaln okunan ve gerekse ince
okunan harften
-
) gibi.
sonra vaki olsun, ince okumak lazmdr. (
nemli Not: Tefhim sfatl harfleri kaln, terkik sfatl harfleri de
ince okumak gerekir. Baz lkelerde olduu gibi, ( ) ve
benzeri
kelimelerdeki: Be, dal harfinin tre halini stn haline
uydurmayp, kaln
okunmas hatadr..
10- Hareke: Lugatta, Kmldamak, hareketli olmak demektir.
Tecvid ilminde ise hareke: Harfleri seslendirmek iin onlarn alt
veya

stlerine konan iaretlere denir. Hareke: Zamme (tre), fetha

(stn) ve
kesre olmak zere tr. Harekeli harfe mteharrik harekesiz
harfe de
sakin denir.
11- Vakf: Bak. Sh: 51
NEML KAZLAR
1- Kendisinde inhifad (istifale) sfat olan harfleri ince oku.
) , (
2(

) gibi kelimelerde ince okunan harften sonra
gelen
elifleri ince oku. (
) (
) daki, gibi kaln sadal yapma.

3 (
) (

) daki hemzeleri ince oku. Sakn
) ( ) (

kaln okunma.
4 ( ) ( ) gibi kelimelerdeki lamlar ince oku.
5- Kaln okunan harflerin yannda vaki olan her ince okunan
harfe
dikkat et, kaln okumaktan sakn. Binaenaleyh: (
)
kelimesindeki
lam, ( ) deki ( ) nn lamn, (



) (
) gibi


kelimelerdeki
mimleri sakn kaln okuma ( ) kelimesindeki beyi de ince
oku.
6 (
) nn besini, (

) gibi kelimelerdeki mim ve vav
harflerini kaln okuma.
7- Be ve cimin iddet ve cehr sfatlarn beyan et. Beyi p, cimi

eklinde okuma. Kefi kaf, kaf kef gibi yapma.

8 (


) (
) (
) daki halarn; (


( )
) ve

) ) deki sinlerin inceliklerini beyan et:
9- Rann tekrir sfatn yaparken, ray ok mrldatma. nk iki
ral olur.
10 (
) gibi kelimelerdeki lam ve mimin sknuna dikkat

et.
Kalkale gibi okuma.
11- Se ( )yi sin, sini sad eklinde okumaktan sakn. Sakn ( )
i
ze, zeyi de z ( )gibi okuma.
12- Kef ve tenin iddet sfatlarn iyi gster.
13- Z ( )y dat ( )gibi, ( ) da z ve dal gibi okuma.

14- Bakara sresi 245. ayet-i kerimesinde geen (
) ve Araf
sresi 69. ayet-i kerimesinde geen (

) kelimelerindeki sad
harfleri


her ne kadar sad olarak yazlmsa da sin olarak, yani (
)
ve ( (


eklinde okunur.
15- Tr sresi 37. ayet-i kerimesinde geen ( (



kelimesindeki sad harfi, sin olarak da sad olarak da okunabilir: (

) gibi.

16- Gaiye sresi 22. ayet-i kerimesinde geen ( (


kelimesindeki sad harfi, sadece yazld gibi sad olarak okunur.
HARFLERN SIFAT TABLOSU
1-Hemze : Cehr, iddet, infitah, inhifad, terkik, ismat.
2-Be : Cehr, iddet, kalkale, infitah, inhifad, terkik, zlak.
3-Te : Hems, iddet, infitah, inhifad, terkik, ismat.
4-Se : Hems, rihvet, infitah, inhifad, terkik, ismat.
5-Cim : Cehr, iddet, kalkale, infitah, inhifad, terkik, ismat.
6-Ha : Hems, rihvet, infitah, inhifad, terkik, ismat,
7-H : Hems, rihvet, infitah, istila, tefhim, ismat.
8-Dal : Cehr, iddet, kalkale, infitah, inhifad, terkik, ismat.
9-Zel : Cehr, rihvet, infitah, inhifad, terkik, ismat.
10-Re : Cehr, beyniyye, infitah, inhifad, tekrir, inhiraf, izlak.
11-Ze : Cehr, rihvet, safir, infitah, inhifad,terkik, ismat.
12-Sin : Hems, rihvet, safir, infitah, inhifad, terkik, ismat.
13-n : Hems, rihvet, tefei, infitah, inhifad, terkik, ismat.
14-Sat : Hems, rihvet, safir, tbak, istila, tefhim, ismat.
15-Dat : Hems, rihvet, istitale,tbak, istila, tefhim, ismat.
16-T : Cehr, iddet, kalkale, tbak, istila, tefhim, ismat.
17-Z : Cehr, rihvet, tbak, istila, tefhim,ismat.
18-Ayn : Cehr, beyniyye, infitah, inhifad, terkik, ismat
19-Gayn : Cehr, rihvet, infitah, istila, tefhim, ismat.
20-Fe : Hems, rihvet, infitah, inhifad, terkik, izlak.
21-Kaf : Cehr, iddet, kalkale, infitah, istila, tefhim, ismat.
22-Kef : Hems, iddet, infitah, inhifad, terkik,ismat.
23-Lam : Cehr, beyniyye, infitah, inhifad, inhiraf, terkik, izlak.
24-Mim : Cehr, beyniyye, gunne, infitah, inhifad, terkik, izlak.
25-Nun : Cehr, beyniyye, gunne, infitah, inhifad, terkik, izlak.
26-Vav : Cehr, rihvet, infitah, inhifad, terkik, ismat,
27-He : Hems, rihvet, infitah, inhifad, tetkik, ismat,
28-Ye : Cehr, rihvet, infitah, inhifad, terkik, ismat,