FN HALKININ UYANII

BEYAZ
ZAMBAKLAR
LKES
GRIGORIY PETROV

Atatrkn Okuduu
Osmanlca Metinden Yayma Hazrlayanlar

Ser Eker - Bilge Gkter

Toplumsal ve Bireysel Geliim Serisi 54

Hayat Amacmz
Daha eitimli ve daha
ok okuyan bir lke iin
alyoruz.
Gelecek Hayalimiz

Toplumsal ve Bireysel Geliim Serisi 54

Beyaz Zambaklar lkesi

Genel Koordinatr / Mustafa Batrk

evirenler / Ser Eker, Bilge Gkter
Redaktr / Sevgi en
Kapak Tasarm ve Mizanpaj / Songl Dzgn

Alanmzda
Trkiyenin en sayg
duyulan kurumu
olacaz.
Deerlerimiz
Drstlk
Kalitesi
Giriimcilik
Hogr
Yurt Sevgisi

Yayn Ekibi / idem Karaca, Demet Uyar, Glderen opur,

pek Arman, Nilfer Kocatrk
Elma Yaynevi / Aziziye Mah. Portakal iei Sok.
No:37/7 ankaya/Ankara
Yaync Sertifika No / 12437
Basmevi / Desen Ofset A
Birlik Mah. 448. Cad. 476. Sok No: 2 ankaya/Ankara
Matbaa Sertifika No / 11289
1. Basm Austos 2015
ISBN / 978-605-5286-85-9
Her trl kitap talebinizi temsilciliklerimizden,
www.elmayayinevi.com adresimizden, telefon veya faks araclyla
yaynevimizden yapabilirsiniz. Kitaplarmzla ilgili grlerinizi
www.elmayayinevi.com adresindeki web sitemizde belirtebilirsiniz.

ELMA YAYINEV
Kitabn tm yayn haklar ELMA YAYINEV ne aittir. Yazl izin alnmadan ksmen veya tamamen alnt
yaplamaz, kopya edilemez, oaltlamaz ve yaymlanamaz. Trkiyede baslmtr. Kitabn ieriindeki
bilgi ve belgelerin sahibi yazardr ve bunlardan kendisi sorumludur.
ELMA, AKADEM ARTI YAY. Anin bir markasdr. Copyright 2015, ELMA Publishing House

temsilciliklerimiz
Akdeniz Blgesi / CDR Eitim ve Danmanlk Gke Ate Tel: (242) 247 72 72 gokceates@izgorenakademi.com
Bursa / MGK Eitim Hizmetleri zlem Erbalar Tel: (224) 243 87 15 ozlemerbaslar@izgorenakademi.com
Kayseri / OAG Eitim Danmanlk Gken Acuner Tel: (352) 234 17 18 gokcenacuner@izgorenakademi.com
Kocaeli / zel Bat Karadeniz Eitim Danmanlk Yasemin Kaya Tel: (262) 319 02 00 yaseminkaya@izgorenakademi.com
Samsun / Karadeniz Eitim ve Danmanlk Salih zgr Tel: (362) 431 34 36 karadeniz@izgorenakademi.com

Beyaz Zambaklar lkesi

indekiler
nsz .....................................................................................................5
Eseri Bulgarcadan Trkeye evirenin n Sz................................13
Tarihten Alnacak bret Dersi..............................................................51
Kahramanlar ve Millet.........................................................................57
Suominin Tarihi..................................................................................65
Snellman..............................................................................................69
Eitmen Memurlar..............................................................................75
Kla Halk Okulu..............................................................................79
Futbol ...................................................................................................91
Anne Baba ve ocuklar......................................................................101
Halk niversitesi...............................................................................107
Halk niversitesinin 25. Yldnm Nedeniyle Reel Kral

Jarvinenin Yapt Konuma............................................................109

Haydut Karokep.................................................................................113
Krallar Jarvinen, Ukkonen ve Thomas Gulbe

Nasl Kral Oldular?...........................................................................125

Kyller, iler ve Zanaatlar..........................................................141
Kendini Halkn Salna Adayan Doktor........................................155
3

Grigoriy Petrov

Beyaz Zambaklar lkesi

nsz
Ser Eker, Bilge Gkter1
Bu milletin her eyi var. Say ameli, akl
ameli, akl nakdi, ananat- muhimmesi ile Finlandiya milleti her ne trl
terakki etmek lazm ise etmi, yalnz bir
eksii var: Milli bayra. Finlandiyada
yalnz fazla, lzumsuz ve zararl bir ey
var: Rus bayra.
Celal Nuri (leri)

ki Emperyal Gcn Sarmalnda

Yzyllar boyunca gl sve Krallnn siyasal ve kltrel egemenliinde yaayan Finler, on dokuzuncu yzyln balarnda bu kez arlk Rusyasnn siyasal egemenlii
Yukardaki alnt ile bu yaznn Trk Aydnlarnn Gzyle Finlandiya blm, Evren Kk tarafndan hazrlanmtr. Yaptn Finlandiyadaki yansmalaryla ilgili olarak yardmlarn esirgemeyen Finlandiyal Ainur Elmgrene ve
metnin gzden geirilmesinde emei geen zge Aksoya teekkr ederiz.
1

Grigoriy Petrov

altna girdiler. Rusyann yaylmac siyaseti, bakent Sankt

Peterburgun Finlandiyaya ok yakn olmas ve bu corafi
yaknln Rus karar mercileri tarafndan jeopolitik, jeostratejik bir risk olarak alglanmas, lkenin igali iin yeterli nedenlerdi.2
Daha sonraki dnemlerde Baltk lkelerinin ve
Finlandiyann Batl sper gleri tarafndan Sankt
Peterburga ynelik bir harektta s olarak kullanlabilecei
endiesi Finlandiyann igalinden baka, bakentin Sankt
Peterburgdan daha i blgeye, Moskovaya tanmasna da
yol aacaktr.3
ki rakip g sve ve Rusyann sarmalnda, Almanyann
ilgi alanndaki bu kk lkenin varln srdrmesinde, on
dokuzuncu yzyln romantik ulusuluunun nemli katklar oldu. Finlandiyann bir etno-siyasal yap olarak Rusya
tarafndan ilhakndan sonra ulusuluk yzylnda tarih sahnesine kt. 19. yzyln imparatorluklar kl eden nasyonalizm atei, Finlandiyada da yand. Kuzey Avrupann
kltrel ve etnik Yalnz Kurtu4 Finlerin yazarlar, bestecileri, dnrleri, devlet adamlar, sve ve Rus tahakkmne
Bugn Saint Petersburg ile Fin snr arasndaki mesafe iki yz kilometreden
biraz fazladr. Helsinki ile yine Saint Petersburg arasndaki karayolu mesafesi de
388 kilometredir.
3
Rus ve Sovyet siyasal yaamnn son yzylnda toponimler yani yer adlar,
siyasal barometrenin yneldii ana akmlara iaret etmesi bakmndan tarihsel
bir nem tar. Kent adlarnn ve dier corafi adlarnn gncelletirilmesinde
Avrupann, arlk Rusyasnn ve deien siyasal toplumdurumlarn, g dengelerinin rol vardr. Saint Petersburg/Sankt Peterburg da, jeopolitik dilbilimin
tipik uygulamalarndan biridir. Trk kaynaklarnda Deli, Rus kaynaklarnda Byk sfatlaryla anlan ar Petro, bata ordu olmak zere, Batl tarzda
modernizasyon stratejisi uygulamaya balad. 1703 ylnda, sve savalarnn
sonunda Rusyada kalan, Neva Nehrinin Finlandiya Krfezine dkld corafyada Hollandadan getirilen mhendisler eliyle Amsterdamdakine benzer
kanallaryla Batl tarzda yeni ve modern bir bakent ina etmek istemiti.
4
Bkz. Lewis 2005.
2

Beyaz Zambaklar lkesi

kar Fin deerlerini koruma, diriltme ve gelitirme yolunda

byk abalar gsterdiler.
Yzlerce yl sren siyasal egemenliin ve ortak inan dizgesinin yol at derin dilbilimsel ve kltrel sve nfuzuna
oranla, Rus dilbilimsel ve kltrel nfuzu snrl kalmt.
On ikinci yzyln ortalarndan itibaren yzyllarca sve
egemenliinde Stokholme bal idari bir blge olan Finlandiya, sve-Rus Savanda (1808-1809) Rusya tarafndan ilhak
edilmesinin ardndan zerk byk dukalk haline getirildi.
Finlandiyadaki en st ynetici de Rus arlna bal genel
vali idi (Finlandiya tarihi iin bk. Lavery 2006).
Finlandiyaya geni apl bir zerklik veren liberal kiilikli
Rus ar Birinci Aleksandr, 1812 ylnda bakenti Turku kentinden Helsinkiye tad (Swallow 2008: 31). Finlandiyaya
ynelik Rusya politikas, daha doru bir deyimle, Rusya
basks, dnemin koullarna, arlarn ynetim politikalarna
gre az ya da ok deiiklikler gsterdi.
Gerekte, Tatar boyundurluunun izlerini henz silememi olan Rus arl, kendisini sve ile Osmanl arasnda bir
kskata hissediyordu.
Rusyann igalden sonra Finlandiyaya salad kendi
posta pulunu karma, para birimini kullanma, gmrne
sahip olma, eit dil stats vb. haklar, lkede demiryollarnn inas gibi altyap ve kurumlar aslnda Finlandiyann
sveten kopartlarak, sve ile arasnda tampon blge
yaratmak amacna ynelikti (bk. Swallow: 2008: 31). Ksa bir
sre nce 1784te Krm Senedi Anlamas ile Krm resmen
Osmanldan kopararak gneydeki ilk tampon blgeyi oluturmutu.
7

Grigoriy Petrov

arlk balangtaki yumuak politikayla ve zerklik snrlarn alabildiine genileterek etnik ve ulusal bilinci geliecek bir Finlandiyann, svein ve rakip Bat lkelerinin kuklas olma ihtimalini de azaltacan ngryordu. Rusya bu
politikalarndan beklenen yararlar ksmen salarken ksmen
de silahn kendisine dnmesine yol at. Ulusal karlarn
kollayan Finlandiya gerek anlamda hibir devletin kuklas
olmad, Rusya da buna dhildi.

Bamsz Finlandiya
svein 700 yllk, Rusyann 108 yllk egemenliinin ardndan Finlandiya, Ekim Devriminin yaratt otorite boluundan frsatla, ksa bir sre sonra 6 Aralk 1917 gn bamszln ilan etti. Ancak sa iktidar beyazlar ile sol muhalefet
kzllar arasndaki anlamazlk i savaa dnt. Yaklak iki
yl sren savan galibi, General Gustaf Mannerheim (18671951) komutasndaki sa eilimli hkmet oldu.5 Sosyalist
Rusyann Finlandiya ile kozlarn paylamas ise 1939 ylna
kald. 30 Kasm 1939 gn Sovyet ordularnn Finlandiya topraklarna girmesi ile K Sava olarak bilinen nl Fin-Rus
Sava balad.6 SSCBnin Pirus zaferi kazand bu sava
sonunda Finlandiya, topraklarnn bir blmn Rusyaya
brakmak zorunda kalmasna karn bamszln korudu,
kk bir lkenin sper bir gce gstermi olduu direni
dnyada Finlandiyaya ynelik byk bir sempati yaratt.
Finlandiyann modern ve bamsz devlet olarak tarih sahnesine kmasnda
ve Sosyalist Rusyaya kar lkenin bamszln korumasnda birinci derecede
rol bulunan Mannerheim, Finlandiya tarihinin gelmi gemi en nemli asker,
devlet adam ve politikacs olarak kabul edilmektedir.
6
K Savanda Fin askerlerinin Rus tanklarna kar kulland ve adlandrd
adn dnemin Rus dileri bakannn soyadndan alan Molotof kokteyli, bu
savalar araclyla tannd ve uluslararas sava ve terr terminolojisine dhil
oldu.
5