Shkolla Jopublike Perla Vlore

DUA
TE NJOH
KOMPJUTERIN

Vlore 2011
Prezantim me kompjuterin

A jeni t ri n kompjuter? A keni kureshtje se

far bjn ata dhe pse ju do t dshironit t
prdornit nj te tille? Mir se vini-ndodheni
n vendin e duhur. Ky artikull jep nj pasqyr
t kompjuterve: cfar ata jan, llojet e
ndryshme, si dhe far mund t bni me ta.
Cjane kompjuteret?
Kompjuterat jan makina q kryejn detyra
ose perllogaritje sipas nj grupi udhzimesh,
ose programesh. Kompjuterat e par
trsisht elektronik, prezantuar n 1940,
ishin makina t mdha ku pr t vepruar
nevojiteshin ekipe t medha njerzish te
specializuar. Krahasuar me keto makina t
hershme, kompjuterat e sotem jan t
mahnitshem. Jo vetm se ata jan mijra
her m t shpejt, por mund t prshtaten
n tavolinn tuaj, n prehrin tuaj, apo edhe
n xhepin tuaj.

Kompjuteret punojn nprmjet nj

ndrveprimi te hardware dhe software.
Hardware i referohet pjesve fizike dhe
elektronike te nj kompjuteri q ju mund t
shihni dhe prekni, prfshir edhe kasen dhe

do gj brenda tij. Pjesa m e rndsishme e

pajisjeve sht nj ip i vogl drejtkndsh
brenda kompjuterit tuaj t quajtur njsia
prpunuese qendrore (CPU), apo
mikroprocesor. Ky sht "truri" e kompjuterittuaj pjes q prkthen instruksionet dhe
kryen llogaritjet. Artikujt hardware si monitori
juaj, tastiera, mousi, printeri, dhe sende t
tjera jan quajtur shpesh pajisje hardware
periferike, apo pajisje ndihmese.

Software i referohet udhzimeve, ose

programeve, q i tregojn hardwarit far t
bj. Nj program i prpunimit t fjals q ju
mund t prdorni pr t shkruar letra n
kompjuterin tuaj sht nj lloj i softuerit.
Sistemi operativ (OS) sht softueri q
menaxhon kompjuterin tuaj dhe pajisjet e
lidhura n t. Dy nga me t njohurit jan
sistemet operative Windows dhe Macintosh.
Kompjuteri juaj ne shumicen e rasteve prdor
sistemin operativ Windows.
ENIAC
Prezantohet n vitin 1946, ENIAC (Electronic
numeric Integrator Computer), ishte i pari

kompjuter elektronik me qllim t

prgjithshm. Ai ishte ndrtuar pr ushtrin
e Shteteve t Bashkuara pr t llogaritur
trajektoret e predhave te artilerise. Fizikisht,
ENIAC ka qen shume i madh, peshonte m
shum se 27.000 kg ( 60.000) dhe mbushte
nj dhom t madhe. Pr prpunimin e t
dhnave, ENIAC prdorte rreth 18.000 llampa
elektronike me vakum, secila me madhsin
e nj llambe drite t vogl.Tubat djegjeshin
lehtsisht dhe duheshin zvendsuar
vazhdimisht.
Tipet e kompjutereve
Kompjuterat variojne n madhsi dhe aftsi.
N njren ane jan supercomputers,
kompjutera shum t mdhenj me mijra
microprocessore te lidhur, q kryejn
llogaritje tepr komplekse. N ann tjetr
jan kompjutera t vogjl t ngulitur n
makina, TV, sisteme stereo, kalkulator, si dhe
pajisje te tjera. Kta kompjuter jan
ndrtuar pr t kryer nj numr t kufizuar
t detyrave.

Kompjuterat personal, apo PC, jan

projektuar pr t'u prdorur nga nj person n
nj koh te caktuar. Ky seksion prshkruan
llojet e ndryshme t kompjuterave personale:
Desktop, laptop, kompjuter dore, dhe Tablet
PC.
Kompjuteret
Desktop
Kompjuterat
desktop jan t
dizajnuar pr
prdorim n nj
tavolin apo
tabel. Ata jan
zakonisht me t mdhenj
dhe
m t fuqishem se llojet e tjera t
kompjuterve personal. Kompjuterat jan t
prbr nga komponent t veant.
Komponenti kryesor, i quajtur njsia e
sistemit, sht zakonisht ne forme
drejtkndshe q ulet n ose nn nj
tavolin. Komponente t tjera, t tilla si
monitori, mausi, dhe tastiera, lidhen n
njsine e sistemit.
Kompjuteret Laptop

Laptopat jan t PC te leht mobil, me nj

ekran t holl. Ata
shpesh quhen
notebook kompjutera,
pr shkak t madhsis
s tyre t vogl.
Laptopt mund t
veprojn n bateri,
kshtu q ju mund t'i
merrni ato kudo. Ndryshe
nga Desktop, laptopt
kombinojne CPU, ekran, dhe tastier n nj
karkase t vetme. Ekran ulet posht mbi
tastier, kur nuk sht n prdorim.
Kompjuteret e dores
Kompjuteret e dores, te quajtur edhe
asistent personal digjital (PDA), jan
kompjuter t vogl t ushqyer me bateri t
mjaftueshme pr t kryer pune pothuajse
kudo. Edhe pse jo aq te fuqishm sa Desktop
apo laptop, jan t dobishem pr emrtime,
planifikime, ruajtjen e adresave dhe numrat e
telefonit, si dhe per te luajtur lojra. Disa prej
tyre kan aftsi m t prparuara, t tilla si
duke br thirrje telefonike ose qasjen n
internet. N vend t tastiers, ata kan

ekrane prekje, q mund ti prdorni me

gishtin tuaj ose me nj maj
shkruese (nj stilolaps n form
mjeti tregues).
Tablet PCs
Tablet PC jan t PC mobilq
kombinojn karakteristikat e
laptopve dhe atyre te dores. Si laptop, ata
jan t fuqishm dhe kane nj ekran me
prekje. Ashtu si kompjuteret e dores, ata
lejojn q t shkruani shnime ose te
vizatoni n ekran, zakonisht me nj stilolaps
tablet n vend t nj maj shkruese. Ata
gjithashtu mund t konvertojne

tekstin e
dorshkrimit tuaj n t shtypur. Disa Tablet
PC jan "konvertibel" me nj ekran q
rreshqet duke zbuluar nj tastier nn t.