NOTA - PBKK3243 PENILAIAN PROGRAM B&K

BAB 1: PENGENALAN
A) DEFINISI
Proses penghakiman terhadap program dengan mengumpul, menganalisis dan mentafsir
data untuk membuat keputusan mengenai keberkesanan sesuatu program.
B) TUJUAN PENILAIAN
i.
Mendapatkan maklum balas kpd proses perancangan program pd khususnya
berkaitan dgn matlamat program dan impak sesuatu program.
ii.
Melihat keberkesanan dan manfaat program utk menentukan sama ada program
boleh diteruskan atau tidak.
iii.
Mengenal pasti faktor2 mempengaruhi pencapaian matlamat atau objektif sst
prog.
iv.
Melihat kekuatan dan kelemahan prog utk membuat penambahbaikan.
v.
Mengenalpasti tahap kebolehgunaan sst prog dan penerimaan oleh pihak
peserta.
C) KEPENTINGAN PENILAIAN
Memberi informasi dan keputusan yg dpt digunakan utk membuat keputusan
mengenai setiap keputusan yg bakal dijalankan.
Memastikan pencapaian objektif prog.
Mengetahui keberkesanan prog.
D) KONSEP-KONSEP ASAS PENILAIAN
1. KEBOLEHPERCAYAAN
Kebolehpercayaan alat ukuran yg tinggi berlaku apbl skor yg sama diperoleh individu
yg sama dgn menjawab ujian yg sama pd masa yg berbeza.
Ketekalan sesuatu alat ukuran dalam melakhirkan skor sama.
Ujian yg konsisten.

X=T+e
X = skor pengukuran yang diamati

Dalam membuat pentafsiran pekali kebolehpercayaan yang diperoleh, seseorang itu

boleh melihat pertalian antara pekali kebolehpercayaan dan ralat piawai bagi
pengukuran.

Ralat piawai pengukuran adalah anggaran sisihan piawai yang didapati daripada
satu siri pengukuran terhadap individu yang sama.

Menjangkakan kekerapan seseorang melakukan kesalahan di dalam ujian yang

diberi.

Ralat piawai kecil, kebolehpercayaan tinggi.

Ralat piawai besar, kebolehpercayaan rendah.

Perbezaan yang besar menunjukkan kebolehpercayaan rendah.

Jenis-jenis:

Kebolehpercayaan Uji & Uji-Kembali

o Kaedah uji dan uji kembali merupakan kaedah bagi mendapatkan dua set
skor dengan mentadbir alat ukuran yang sama ke atas subjek yang sama
sebanyak dua kali pada masa yang berbeza.
o Selang masa: - seminggu/ 2 minggu/ 1 bulan/ 6 bulan/ 1 tahun/ 3
tahun/5tahun
Kebolehpercayaan Berbahagi-Dua
o satu ujian dipecahkan kepada dua bahagian, iaitu Bahagian I (item
bernombor ganjil) dan Bahagian II (item bernombor genap) serta korelasi
antara skor-skor yang diperoleh daripada kedua-dua bahagian ditentukan.
Kebolehpercayaan Bentuk Setara
o Memberi dua ujian yang mempunyai bentuk dan kandungan yang setara
kepada subjek yang sama dan mengira hubungan skor dalam kedua-dua
ujian tersebut
o menggunakan satu alat ukuran yang dibina dan satu alat ukuran yang piawai.
o Kedua-dua alat ukuran tersebut mestilah setara dari segi kandungannya
tetapi mungkin berbeza dari segi penyampaian.
Kebolehpercayaan Kuder-Richardson
o berasaskan kepada sisihan piawai alat ukuran dan sisihan piawai item-item
yang berlainan.
o juga dikenali sebagai pekali kebolehpercayaan alpha Cronbach.
o apabila item-item ujian yang dibina mempunyai format jawapan bentuk
kategori, iaitu sama ada A atau B, Salah atau Betul, Ya atau Tidak; pada
suatu alat ukuran yang tidak ditentukan masa untuk menyelesaikannya untuk
mengukur sesuatu ciri atau kualiti, kaedah kebolehpercayaan KuderRichardson ini sering kali digunakan.

o
FAKTOR2 MEMPENGARUHI PEKALI KEBOLEHPERCAYAAN
i.

Panjang ujian

ii.
iii.
iv.
v.
vi.

Keheterogenan kumpulan
Kebolehan pelajar yg mengambil ujian
Teknik menganggarkan kebolehpercayaan ujian
Keadaan pembolehubah yg diukur
Batasan masa

CARA2 MEMPERTINGKATKAN KEBOLEHPERCAYAAN

i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.

Pernyataan item yg jelas (mudah difahami oleh murid)

Item-item yg digunakan hendaklah homogenius
Arahan-arahan ujian mestilah jelas, ringkas dan padat.
Mengelakkan gangguan semasa subjek menjawab ujian.
Pengumpulan data dilakukan dalam keadaan yg piawai, serupa dan terkawal.
Teknik Triangulasi Data (Dalam / Antara Kaedah)
2. KESAHAN
Sejauh mana ujian mengukur apa yg hendak diukur.
Kesahan Kandungan: Kesahan kandungan merujuk sejauh mana sesuatu ujian
merangkumi domain kandungan yang hendak dinilai.
Kesahan Gagasan: Gagasan merupakan sekumpulan konsep yang ada pada fikiran
tetapi kita tidak dapat dilihat objeknya secara langsung seperti pencapaian,
kecerdasan dan kreativiti.
Kesahan Berkaitan Kriteria: Kesahan berkaitan dengan kriteria merujuk kepada
sejauh mana kaitan antara pencapaian dalam sesuatu ujian dengan kriteria luaran
yang berkecuali.
Kriteria serentak ialah kriteria yang ditunjukkan pada masa yang sama
atau hampir sama dengan pengukuran yang dikenakan ke atas kriteria
tersebut.
Kriteria jangkaan ialah kriteria yang ditunjukkan pada satu selang masa
selepas pengukuran dikenakan ke atas ujian tersebut.
3. NORMA
Untuk memahami pencapaian seseorang dalam sesuatu ujian, adalah perlu
mendapatkan maklumat tentang pencapaian orang lain dalam ujian yang
sama.
Norma kumpulan haruslah mewakili populasi bagi sampel yang diuji.

BAB 2: MODEL PENILAIAN PROGRAM

MODEL PENILAIAN TYLER (1950)

Sejauh objektif sst prog dpt dicapai.

Berasaskan MATLAMAT sst prog / akt.


1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Langkah-langkah Membuat Penilaian:

Menentukan matlamat
Mengkelaskan matlamat
Mentakrifkan matlamat
Mencari situasi yg dpt dilihat
Membina teknik pengukuran
Mengutip data
Membandingkan data pencapaian dgn objektif

MODEL PENILAIAN CIPP (1973)

Berasaskan PENCAPAIAN.
Context Evaluation (Persekitaran)
i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.

Dijalankan sebelum dan selepas perjalanan program.

Sebelum: Populasai sasaran, keperluan sasaran, meramalkan masalah yg akan
berlaku utk memastikan kelancaran perjalanan program.
Selepas: Kekuatan dan kelemahan (masalah),
Analisis KEKUATAN & KELEMAHAN,
mendianogstik KEPERLUAN 2 yg sepatutnya disediakan agar x menimbulkan
kerugian jangka panjang,
mendedahkan MASALAH2 dan menentukan HAD-HAD utk membuat program.

Input Evaluation (Sumber)

Perancangan sst PROSEDUR dan PERBELANJAAN yg digunakan utk memenuhi
sst keperluan atau kehendak.
Penilaian dijalankan sebelum pelaksanaan program atau kpd prog yg sedia ada.
Process Evaluation (Pelaksanaan)

Menilai PROSES prog

Memantaukan proses
Maklum balas dari semasa ke semasa penting utk mengawal pelaksanaan program.
Penilaian dijalankan bersama pelaksanaan.

Product Evaluation (Hasil)

Menilai PENCAPAIAN OBJEKTIF.
Mendedahkan KEKUATAN dan KELEMAHAN variabel2 yg terkandung dlm dimensi
KONTEKS, INPUT, PROSES.
Penilaian dijalankan dalam proses akhir.
MODEL PENILAIAN KIRKPATRICK (1959)
Berasaskan MATLAMAT
4 Peringkat:
i.

Penilaian Reaksi (Reaction)

Penilaian KEPUASAN MURID.

Keberkesanan program dr PANDANGAN murid.

Borang SOAL SELIDIK

ii.

Penilaian Pembelajaran (Learning)

Apa yg telah didapati: ILMU PENGETAHUAN, KEMAHIRAN, SIKAP
Bila: SEBELUM & SELEPAS program.
Ujian pensel: pengetahuan dn sikap
Ujian Pencapaian: kemahiran

iii.

Penilaian Perubahan Tingkah Laku (Behavior)

PEMERHATIAN perubahan T/L peserta SEBELUM & SELEPAS program.
Soal selidik & Temu bual peserta, penyelia

iv.

Penilaian Kesan Latihan (Result)

Mengukur IMPAK sst program latihan terhadap organisai selepas
program.
Pengukuran SEBELUM & SELEPAS, Penilaian akan DIULANGKAN pd
masa yg sesuai

BAB 3 INSTRUMEN PENILAIAN PROGRAM

Soal Selidik: borang yang berisi soalan serta ruangan jawapan di mana satu sampel borang
digunakan untuk semua responden.
i.

Item Dikotomus / Kategori

Jenis Jawapan: Ya/Tidak, Betul/Salah, Setuju/Tidak Setuju, dsb.

ii.

Item Berbentuk Skala (Likert)

STS 1 2 3 4 5 SS
Item Tidak Berstruktur
Menjawab dalam ayat/perenggan pendek.
Memberikan kebebsan kepada responden untuk menjawab.
Item Pangkatan (Rank-Ordering Item)
Jawapan disusun mengikut keutamaan (1-10)

iii.

iv.

Pemerhatian:

Data dapat dipungut dengan memerhati fenomena yang sedang berlaku.

Dilaksanakan dengan menggunakan senarai semak atau nota lapangan.

Pemerhatian yang terancang dapat membantu:

Membuat refleksi terhadap keberkesanan peranannya dalam pelaksanaan program

Mengikuti perkembangan sesuatu program

Mengesan sama ada strategi pelaksanaan program memberi kesan yang positif

Mengesan kemampuan atau tahap pemikiran peserta

Menyimpan rekod yang sistematik untuk rujukan dan perancangan

Mendapatkan petunjuk untuk mengesan keberkesanan program

Kebaikan Pemerhatian:

Pemerhatian dalam penilaian program adalah lebih terperinci, jelas, teliti dan tepat
dan ini akan menyumbang kepada dapatan program yang lebih sah serta boleh
dipercayai.

Maklumat yang diperoleh daripada pemerhatian (sama ada dijangka atau tidak)
boleh menjadi bahan rujukan penting dalam program lain.

Pemerhatian dapat dijalankan dalam situasi yang sebenar.

Temu bual:

Temu
bual ialah
perbualan
antara
memperoleh maklumat daripada seseorang.

dua

orang

atau

lebih

untuk

Tujuan dan maklumat yang hendak diperoleh daripada responden perlu ditentukan.

Hubungan secara bersemuka dengan responden diadakan bagi mendapatkan

maklum balas.

Alat elektronik seperti perakam audio/visual boleh digunakan

Temu Bual Berstruktur ialah aktiviti perbualan dan soal jawab di mana bentuk dan
kandungan soalan-soalan yang ingin ditanya adalah terhad pada sesuatu tajuk yang
tertentu sahaja.

Temu Bual Tidak Berstruktur mementingkan penerokaan idea atau perasaan lebih
daripada mendapatkan fakta-fakta tertentu. Soalan-soalan terbuka dikemukakan dan
pelbagai jawapan boleh diperoleh daripada responden.

Kebaikan Temu bual:

Sesuai bagi responden yang tidak boleh membaca atau yang mempunyai
kecerdasan yang terhad.

Tujuan sesuatu soalan mudah diterangkan untuk mendapat jawapan yang tepat
daripada responden.

Responden tidak dapat membetulkan semula jawapan yang telah diberikan.

Keikhlasan seseorang responden memberi jawapan dapat dilihat.

BAB 4 JENIS PENILAIAN PROGRAM

FORMATIF
Memberikan maklum balas kpd
pelajar & guru: kemajuan &
kelemahan

Sepanjang perjalanan program /

scr berterusan

Tingkah laku / sikap, ilmu

pengetahuan, kemahiran
(sebelum / semasa perjalanan
program)
Diagnostik
kerap

Model CIPP:
Penilaian Context
Penilaian Input
Penilaian Proses
Model Kirkpatrick:
Penilaian Pembelajaran
Penilaian T/L
Adakah program ini sesuai utk
sasaran ini?
Adakah aktiviti dlm prog ini
sesuai?
Adakah kos ini cukup?
Bagaimanakah dgn tingkah
laku/ sikap/ pengetahuan/
kemahiran murid sebelum /
semasa pelaksanaan program?

PERKARA
FUNGSI

SUMATIF
Utk memberikan keberkesanan
prog dlm pencapaian matlamat /
objektif secara KESELURUHAN.
Utk memastikan kesesuaian prog
utk dijalankan pd ms depan.
MASA/
Pada AKHIR program.
TEMPOH
Dalam masa yg pendek (sekali
MASA
shj).
Model Kirkpatrik: Penilaian
Kesan Latihan (dua kali
penilaian).
PERKARA YG Perubahan tingkah laku / sikap, ilmu
DINILAI
pengetahuan dan kemahiran para
murid.
SIFAT
FREKUENSI
KUTIPAN
DATA
JENIS
PENILAIAN
BERASASKA
N MODEL
PENILAIAN
PROG.

SOALAN YG
BIASA
DIGUNAKAN

BAB 5: PROSES PENILAIAN PROGRAM

Penghakiman
Tidak kerap

Model CIPP:
Penilaian Produk
Model Kirkpatrick:
Penilaian Reaksi
Penilaian Pembelajaran
Penilaian T/L
Penilaian Kesan Latihan (Impak)
Apakah hasil yg didapat?
Apakah impak yg diberikan
kpd murid?
Adakah murid berubah?
Adakah prog ini mencapai
objektif?
Adakah prog ini mempunyai
ruang penambahbaikan?
Adakah prog ini sesuai
dilaksanakan lagi pd masa
depan?

 Cara & format penulisan laporan penilaian program.

BAB 6: PELAPORAN PENILAIAN PROGRAM B&K
Analisis Data: Editing, Koding, Tabulasi, menguji semula (reliabiliti), mendeskriptif data,
menguji hipotesis.

Laporan
Maklum balas

Maklum
balas

pelaksanaan

pengumpulan data
analisis data
dapatan

Model penilaian
kaedah pengumpulan data

Kenal pasti tujuan & bidang utama

soalan penilaian

Perkembang
an

Perancanga
n

PENDAHULUAN:

Latar belakang program, latar belakang kajian, sebab menggunakan kajian tersebut,
ujian penilaian yg digunakan.

OBJEKTIF KAJIAN:

tujuan yg ingin dicapai oleh seseorang guru B&K melalui program.

Berasaskan isu atau masalah yg telah dikenal pasti sebelum prog.
Objektif kajian hendaklah berkait rapat dgn tindakan yg diambil.

BIDANG KAJIAN:

Menjelaskan bidang khusus bg kajian yg akan dilaksankan; cth, Bidang B&K

SKOP KAJIAN PENILAIAN:

Masa, tempat sasaran

METODOLOGI:

Menerangkan cara sesuatu masalah yg dikaji dan sebab sst kaedah dan teknik
tertentu digunakan.
Cth: soal selidik, temu bual, pemerhatian; digunakan kerana?

HALANGAN / BATASAN PENILAIAN:

KELEMAHAN atau MASALAH atau HALANGAN atau BATASAN yg menyebabkan

penilaian program anda KURANG LANCAR.
Cth: Metod yg digunakan: soal selidik tidak cukup berkredibiliti.

HASIL KAJIAN & RUMUSAN

Sejauh mana pencapaian objektif dlm penilaian program ini?
Rumusan: merumuskan isi2 penting penilaian program scr keseluruhan.
Cth: Soal selidik yang telah melibatkan populasi sampel yang banyak telah dapat
mengukur keberkesanan pameran kerjaya ini terhadap pemberian maklumat kerjaya
yang banyak kepada murid-murid di sekolah ini.
Sebagai rumusan, pameran kerjaya telah dilaksanakan dengan memuaskan
walaupun terdapat beberapa kelemahan yang masih perlu diatasikan lagi. Soal
selidik yang telah digunakan dalam penilaian program juga telah
CADANGAN PENAMBAHBAIKAN PROGRAM

Cadangan2 yg boleh membantu program tersebut dijalankan dgn lebih baik

Mengatasi masalah / membaiki kelemahan/ menambahbaikan kekuatan.

LAMPIRAN

Daftar Pustaka: buku2 / jurnal/ laman web dpt digunakan utk mendukung fakta yg
disebutkan dlm laporan.
Bukti: bukti atau fakta utk menyokong pendapatan laporan prg.
Istilah: kata-kata kompleks dan tidak diketahui oleh orang ramai, dinyatakan bersama
ERTInya.