Bioadsorpcija

Bioadsorpcija
Pojam bioadsorpcije primjenjuje se u procesima obrade otpadnih voda. Naime kada se
otpadna voda pomijea s aktivnim muljem, vrijednost orgasnkog optereenja (odreen kao
KPK, BPK ili ukupni organski ugljik) u otpadnoj vodi naglo se smanjuje uslijed adsorpcije na
povrinu flokule aktivnog mulja. Poetna brzina procesa adsorpcije kemijskih supstanci
znaajno je bra od brzine desorpcije. Nakon odreenog vremena kontakta s otpadnom vodom
postie se ravnotena koncentracija vezanog supstrata na povini aktivnog mulja koji
nazivamo maksimalni adsorpcijski kapacitet aktivnog mulja. Smatra se da je bioadsorpcija
poslijedica elektrostatskih i hidrofobnih interakcija izmeu povrine stanice i heteropolimera
kojem su stanice meusobno slijepljene u flokuli mulja i samih molekula supstrata.
Mehanizam bioadsorpcije slabo je istraen. Vrlo esto je brzina procesa bioadsorpcije vea od
brzine procesa razgradnje organske supstance u stanici mikroorganizma, to ima za
poslijedicu karakteristinu krivulju potronje supstrata (slika 1.). Na slici je prikazana
koncentracija supstrata u otpadnoj vodi (Selim), adsorbiranog supstrata (Sads) i metaboliziranog
supstrata (Sdegrad) tijekom arnog procesa. Koncentracija metaboliziranog supstrata
predstavlja razliku izmeu koncentracije supstrata u otpadnoj vodi i koncentracije
adsorbiranog supstrata. Brzina potronje supstrata moe biti ograniena procesom desorpcije
organske supstance s flokule aktivnog mulja ili brzinom razgradnje supstrata u stanici
mikroorganizma.

Slika 1. Promjena koncentracije supstrata u otpadnoj vodi (Selim), adsorbiranog supstrata (Sads)
i metaboliziranog supstrata (Sdegrad) tijekom arnog procesa. Koncentracija supstrata koji

Bioadsorpcija

mikrobna populacija u aktivnom mulju ne moe metabolizirati (S1), Smax maksimalna

koncentracija supstrata koju moe vezati na povrinu aktivnog mulja u jednom sloju.
Poslijedica bioadsorpcije najbolje ilustrira slika 2. na kojoj je prikazana ovisnost specifine
brzine potronje supstrata (qS) o koncentraciji supstrata (S) koja odgovara Monodovoj
kinetici. U podruju niskih koncentracija otopljenog supstrata u otpadnoj vodi kinetika
potronje supstrata svodi se na kinetiku reakcije prvog reda. Meutim u ovom podruju
koncentracija supstrata krivulja ovisnosti specifine brzine potronje kisika (qo) o
koncentraciji supstrata slijedi kinetiku nultog reda. Ovo neslaganje krivulja potronje kisika i
supstrata poslijedica je desorpcije supstrata vezanog na flokule aktivnog mulja i njegovog
troenja (degradacije). Specifina brzina potronje kisika poinje padati u drugom kvadrantu
koordinatnog sustava, gdje je koncentracije adsorbiranog supstrata na negativnoj koordinatnoj
osi. Upravo zbog adsorbiranog supstrata koja biomasa troi uz onaj otopljeni u otpadnoj vodi
izgleda da postoji pomak u krivuljama specifine brzine potronje supstrata i kisika i to za
iznos maksimalne koncentracije adsorbiranog supstrata. Vrijednosti specifine brzine
potronje kisika prikazane na slici nisu izmjerene eksperimentane vrijednosti. Krivulja qs je
nacrtana prema proizvoljnim vrijednostima kako bi se objasnila pojava bioadsorpcije u
aktivnom mulju.

Slika 2. Ovisnost specifine brzine potronje supstrata i specifine brzine potronje kisika o
koncentraciji otopljenog supstrata u otpadnoj vodi.
Kod istraivanja kinetike procesa obrade otpadnih voda potrebno je uzeti u obzir da se radi o
heterogenim reakcijskim sustavim koji se sastoji od triju faza (slika 3.):
- tekua faza- podloga
- plinovita faza- zrak kojim se aerira podloga
2

Bioadsorpcija

- vrsta faza- stanice mikroorganizma u flokuli aktivnog mulja.

Kisik iz mjehuria zraka otapa se u podlozi. Otopljen kisik iz podloge koriste stanice u flokuli
aktivnog mulja kao krajnji akceptor elektrona. Supstrat iz otpadne vode se adsorbira u flokuli
aktivnog mulja i troi se u stanicama mikroorganizma (degradacija supstrata). Kao rezultat
adsorpcije i degradacije supstrata u stanici dolazi do smanjenjenja koncentracije supstrata u
otpadnoj vodi to se odreuje mjerenjem vrijednosti KPK ili BPK koje predstavljaju
koncentraciju tzv. eliminranog supstrata.

Slika 3. Procesa obrade otpadne s aktivnim muljem predstavljen kao heterogeni reakcijski
sustav.
Brzina promjene koncentracije supstrata u otpadnoj vodi (dS/dtelim) i brzina razgradnje
supstrata u flokuli aktivnog mulja (dS/dtdegrad) definirani su kinetikom prvog reda (Theophilou
i sur., 1979):

dS
k elim (Selim S1 )
dt elim

dS
k degrad (Sdegead S1 )

dt degrad

(1)

(2)

Brzina adsorpcije supstrata u flokuli aktivnog mulja (dS/dtads) takoer je definirana kinetikom
prvog reda, a jednaka je razlici brzina eliminacije supstrata iz vode i brzine ragradnje
supstrata u flokuli aktivnog mulja:
3

Bioadsorpcija

dS
dS
dS
k ads (Smax Sads,t ) -
dt ads
dt elim dt degrad

dS
Sdegrad,0 S1 Sads
dt elim

(3)

(4)

S1- koncentracija supstrata kojeg mikrobna populacija u aktivnom mulju ne moe razgraditi

Smax - maksimalna koncentracija supstrata koja se moe vezati na povrinu aktivnog mulja u

monosloju.
Koncentracija adsorbiranog supstrata moe se izraunati prema jednadbi Langmuirove
adsorpcijske izoterme:

k (X Sdegrad,0 ads )

Sads Smax

1 k (X Sdegrad,0 ads )

(5)

gdje je S koncentracija adsorbiranog supstrata, a k konstanta koja se odnosi na afinitet a ads

adsorpcijski kapacitet aktivnog mulja koji je mjera aktivnosti aktivnog mulja. Adsorpcijski
kapacitet aktivnog mulja predstavlja udjel slobodnog mjesta na aktivnom mulju za vezanje
supstrata iz vode:

ads 1

Sads

(6)

Smax

Vrijednost Smax najee iznosi priblino 200 mg KPK/ g aktivnog ugljena, kads priblino 4
1/h, dok su konstante kelim i kdegr ovise o organskom optereenju otpadne vode.