1

1. POJAM INDIVIDUALIZIRANE NASTAVE

-

didaktika organizacija odgojno-obrazovnog rada u kojoj se nastavni zahtjevi usklauju sa

individualnim sposobnostima i karakteristikama u razvoju i radu uenika
javila se kao reakcija na tradicionalnu nastavu u kojoj se svi uenici pouavaju istim tempom
2. INDIVIDUALNE RAZLIKE MEU UENICIMA

a)
b)
c)
d)

Razlike u fizikim svojstvima

Razlike u mentalnim sposobnostima
Razlike meu uenicima istih opih sposobnosti
Razlike u znanjima uenika

3. Individualne razlike se identificiraju:

kontinuiranim praenjem i vrednovanjem
neophodna razrada i primjena odreene dokumentacije i instrumentarija

4. DIFERENCIJACIJA U NASTAVI
klasificiranje uenika po nekim slinim ili identinim obiljejima (sposobnosti, prethodna
znanja, interesovanja, tempo uenja, stavovi prema uenju i sl.)
diferencijacijom se ostvaruju vanjski ili unutranji preduslovi za individualizaciju nastave

a)
b)
c)
-

5. ETAPE INDIVIDUALIZACIJE NASTAVNOG RADA

Pripremna etapa
izbor oblika individualizacije
izrada potrebnih didaktikih materijala
Operativna
ostvarivanje planirane artikulacije nastavnog sata
Verifikativna
sagledavanje i evaluacija ostvarenih rezultata u radu

6. odrednice za izradu individualiziranog programa rada uenika:

- znanje uenika
- radne navike
- interesovanja i potrebe
- sposobnosti uenika
- okolnosti i uslovi u kojima uenici rade
7. obiljeja programa individualno planirane nastave
- jasno definirani ciljevi i zadaci nastave
- jasno utvreno ta uenik treba da uini da bi stekao odreen nivo i kvalitet znanja
8. didaktike vrijednosti individualno planirane nastave
- razvija sposobnost samostalnog rada uenika
- razvija kritiko savladavanje linih radnih sposobnosti
- primjenjuje sloenije oblike intelektualnog rada i uenja (uvianje, rjeavanje
problema, istraivaki rad)
- stimulira uenike da rade svojim tempom
- podstie nezavisnost uenika
- omoguuje raznovrsne prilaze u nastavnom procesu
- daje pravovremenu povratnu informaciju
- podstie uenika na samostalan, istraivaki i kreativan rad
9. Individualiziranje primjenom programirane nastave

2
-

povratna informacija kao kljuna karika i mjera ureenosti nastave kao cjelovitog saznajnog
sistema
svi uenici stiu do cilja, samo za razliito vrijeme
linearni i razgranati programi
sloenost izrade programa (timovi strunjaka)
10. Individualiziranje primjenom grupnog oblika rada
grupe 3-5 uenika
samostalni rad u rjeavanju diferenciranih i istovrsnih zadataka
strukturiranje grupa
grupni procesi
11. Individualiziranje raunarskim obrazovnim softverom
obrazovni softveri uenik, odgovarajui na pojedina pitanja ima mogunost koristiti i
konsultovati razliite baze podataka
izrada i koritenje raunarskih obrazovnih programa
12. ndividualiziranje primjenom ekspertskih sistema i vjetake inteligencije
veina dosadanjih napora kretala se u okvirima tradicionalne obrazovne koncepcije i
tehnologije
kompatibilnost informacione tehnologije sa procesom uenja (primanje i prerada informacija)
vjetaka inteligencija konstruiranje raunara koji e moi da rjeavaju probleme i u novim
uslovima (ip bioip)
13. Kristof Evansovi faktori inteligentnog ponaanja:
- primanje podataka
- mogunost spremanja (memoriranja)
- brzina obrade
- promjenljivost programa
- efikasnost programa
- raspon programa
ureaji nove informacione tehnologije kao vjetaki eksperti
akceleracija i obogaivanje programa
Tema9
1. Robert Ganje: problem je vrhunski tip uenja u hijerarhiji koja se kree od
najjednostavnijeg uslovljavanja, preko uenja pojmova i naela do samog rjeavanja
problema
2. Don Djui (prve decenije 20. stoljea) - projekt-metod (kasnije preimenovan u problemmetod):
uenici trebaju subjektivno biti zainteresirani za postavljeni problem
njihova rjeenja i zakljuci moraju biti praktino primjenjivi
3. problemska nastava (naziva se danas i problemsko razvojnom nastavom) treba da
obezbijedi:
dovoenje dananje kole na vii nivo: od sticanja znanja ka razvoju uenikih
stvaralakih sposobnosti
novu ulogu nastavnika: saradnik i organizator, umjesto isporuilac gotovih znanja i
rjeenja
4. problemska situacija:
poetno psihiko stanje iznenaenja, upitnosti, zainteresiranosti i visoke umne i
emocionalne napregnutosti
potpuno mobilizira interesovanje, panju, matu i misao uenika
stvara je nastavnik dobro izabranim i formuliranim pitanjima koja e potpuno
okupirati uenike

5.

Najprihvaenije objanjenje toka rjeavanja problema

upoznavanje problema
suavanje reformulacija problema
postavljanje hipoteze
provjeravanje hipoteze
preparacija (upoznavanje elemenata problema)
verifikacija (provjeravanje)

6. preparacija (upoznavanje elemenata problema)

verifikacija (provjeravanje)
7. nastavni sat problemske nastave moe imati slijedee etape:
stvaranje problemske situacije (uvodni dio sata postavljanje problema stvaranje
atmosfere radoznalosti mobiliziranje panje i interesovanja izazivanje misaone
napetosti i motiviranosti)
rjeavanje problema (glavni dio sata primjena razliitih oblika rada koritenje
prethodnih znanja i iskustava analiza problema postavljanje hipoteza kao moguih
rjeenja dokumentovanje provjeravanja hipoteza)
(Derom Bruner: 2 etape rjeavanja problema:
intuitivni skok od ulnih podataka do hipoteze povezivanje spoljnih informacija sa
unutranjim misaonim modelom
provjeravanje hipoteze ukljuivanjem novih ulnih podataka)
vjebanje i utvrivanje (zavrni dio sata zadavanje novih problema istog i slinog tipa
primjena u novoj situaciji transfer)
domai zadatak (zamka: stereotipnost)
8. inkubacija (prividan mir, u kome je misao ipak aktivna)
iluminacija (iznenadno rjeenje)
Tema 10
1. nastavnik u tradicionalnoj nastavi
izoliran od svojih kolega
sam planira realizaciju programa u svojim odjeljenjima
sam prosuuje o obimu i dubini gradiva
uenici nemaju priliku da osjete kako rade drugi nastavnici istog predmeta
2. u koncepciji timske nastave predvia se stvaranje timova nastavnika istog ili srodnih
predmeta (svaki nastavnik radi sa svim uenicima onaj dio nastavnog posla koji mu najvie
lei)
3. timska nastava podrazumijeva
timove nastavnika i uenike grupe razlite veliine
elastino planiranje i realizaciju nastavnog gradiva
razliite veliine prostora i vremena
4. najee se timovi sastavljaju na dva naina:

 formiranje tima za vie odjeljenja istih razreda ili istih predmeta (npr. svi nastavnici
odjeljenja III razreda, ili svi nastavnici bosanskog jezika koji e raditi sa grupom
uenika svih odjeljenja III razreda)
formiranje tima za grupu uenika razliitih razreda (npr. VII i VIII) ili za vie
nastavnih predmeta (npr. hemija, fizika i biologija)
5. TOK RADA
a. rad u velikoj grupi (90-120 uenika)
lan nastavnog tima obrauje uvod u nastavnu temu
rad je frontalni, sa cijelom grupom
b. rad u grupama srednje veliine (30-35 uenika)
odgovaraju odjeljenju
dopunjuje se i tumai ono to je raeno u velikoj grupi
priprema za rad u malim grupama, parovima i za samostalno uenje
c. rad u malim grupama (5-7 uenika) kljuni dio rada
konano i potpuno savladavanje gradiva
d. formiranje srednjih grupa ujednaenih po znanju
uenici koji nisu savladali gradivo i nastavnik treba da im pomogne
uenici koji su savladali osnovne zadatke potrebna manja pomo za potpun uspjeh
najbolji uenici koji dobijaju dodatne tee zadatke
e. timove mogu sainjavati
nastavnici iste struke koji realizuju nastavu jednog predmeta za cijelu kolu
predmetni nastavnici koji izvode nastavu za isti uzrast uenika
nastavnici razliitih struka
f. najee se timovi sastavljaju na dva naina:
formiranje tima za vie odjeljenja istih razreda ili istih predmeta (npr. svi nastavnici
odjeljenja III razreda, ili svi nastavnici bosanskog jezika koji e raditi sa grupom uenika
svih odjeljenja III razreda)
formiranje tima za grupu uenika razliitih razreda (npr. VII i VIII) ili za vie nastavnih
predmeta (npr. hemija, fizika i biologija)

6. NAIN OSTVARIVANJA
a. I faza:
a. selekcija sadraja izdvajanje reprezentativnog
b. strukturiranje sadraja u dvije grupe: egzemplarni i analogni (program nastavnog
sadraja razrauje za svaku nastavnu temu ta us egzemplarni, a ta analogni
sadraji)
b. II faza:
a. obrada egzemplarnog sadraja (nastavnik metodiki obradi jednu vrstu voa, a
uenici po tom modelu treba da sami obrade druge vrste voa)
c. III faza:
a. samostalan rad uenika (mogue je odjeljenje podijeliti u grupe i svakoj grupi dati
drugi zadatak)
d. IV faza:

5
a. obnavljanje, sistematizacija i provjeravanje egzemplarnih i analognih sadraja

da omogui visok nivo didaktiko-metodske obrade sadraja

da osposobljava uenike za samostalno sticanje znanja
7. prednosti i mogunosti:
omoguuje da se opirnije nastavne cjeline, sa tipinim slinostima, efikasno obrade
uz utedu vremena
doprinosi osamostaljivanju uenika
navikava uenike da sami stiu znanja iz razliitih izvora
podstie nastavnike na kreativan pristup u obradi gradiva
osposobljava uenike da u razliitim sadrajima uoavaju slinosti i razlike
razvija stvaralatvo kod uenika
8. slabosti i ogranienja:
uenici ue po modelu koji im je dao drugi (u ivotu e se sretati na situacijama koje
nije mogue rijeiti po nauenom modelu)
teko je nai prave kriterije za izbor egzemplarnih sadraja
komplicirana je izrada nastavnih programa i udbenika
opasnost izjednaavanja egzemplarnih i analognih sadraja
Tema 11
9. karakteristike mikro nastave
uenici i nastavnici rade u redovnoj nastavnoj situaciji
broj uenika u odjeljenju mora biti znaajno smanjen
akcenat je na uvjebavanju posebnih nastavnikih vjetina
omoguava vrlo uspjenu kontrolu uvjebavanja
obezbjeuje kontinuiranu povratnu informaciju o toku i rezultatima rada
10. MODELI U MIKRO-NASTAVE
u laboratoriji za mikro-nastavu Stanford univerziteta razraena su tri modela uvjebavanja
nastavnikih vjetina:
a)

mikro-jedinica
traje pet minuta
uvjebava se samo jedna nastavna vjetina
poslije izvoenja mikro-jedinice slijedi kritika analiza
- pripremanje i izvoenje te mikro-jedinice sa drugom grupom uenika
prva sekvenca 5 minuta (praenje nadzornika, evaluacija od strane uenika)
druga sekvenca 45 minuta (nakon dva dana)

b) nastavni mikro-klas
nekoliko nedjelja poslije realizacije mikro-jedinice
12 razliitih nastavnih jedinica po 20-25 minuta
Radi se 12 dana sa istom grupom uenika
c) istraivaka laboratorijska zasjedanja
produbljavanje i proirivanje znanja o nastavnim vjetinama

6
11. Definicija programirane nastave
To je takva vrsta nastave u kojoj su sadraji
svedeni na ono to je bitno
logiki strukturirani na manje dijelove
ureeni po sloenosti
koje svaki uenik samostalno i postupno savlauje svojim tempom,
kontroliui rezultat i svoje napredovanje stalnom povratnom
informacijom
12. zahtjevi koje treba ispuniti algoritam (Talizina)
odreenost (tekua faza procesa odreuje narednu)
masovnost (mogunost da se algoritam primijeni na rjeavanje svih zadataka istog
tipa)
rezltativnost (izvravanje zahtjeva predvienih algoritmom mora da vodi tanom
rjeenju zadatka)
13. Elementi lanka programirane nastave:

uvodna informacija (obavjetenja o novom gradivu i davanje osnove za predstojei

zadatak)

zadatak (problem koji treba rijeiti)

prostor za rjeavanje zadatka

povratna informacija
14. Navedite karakteristike programa u programiranoj nastavi
-

u klasinoj nastavi uopteno navedeni sadraji, a nastavnik odluuje o obimu i

dubini
u PN program ima kibernetiki smisao:
precizno navedene sve bitne injenice i pojmovi koje treba savladati
gradivo razloeno na logiki povezane manje djelove
dijelovi se savlauju jedan za drugim
savlaivanje dijelova nie sloenosti uslov je za razumijevanje sloenijih dijelova

15. faze u izradi nastavnih programa za PN (V.P. Bespaljko):

- razlaganje opih ciljeva nastave na konkretne ciljeve (operacionalizacija)
- satavljanje temeljnog plana nastave (sa svim etapama u realizaciji ciljeva
uenja)
- neprogramirano izlaganje ukupnog nastavnog gradiva koje treba programirati
- ralanjivanje pojedinih tema na sitne lanke, povezane u logiki niz
- izdvojeni i proanalizirani lanci unose se u matricu kao skelet budueg
programa (najsloenija etapa u programiranju)
- razrada operativnog provoenja svakog lanka (formuliranje povratne
informacije, razrada kontrole individualnog rada)
- razrada uvodnih i zakljunih izlaganja za svaku grupu tema i metodikih
uputstava za nastavnike
- provjeravanje programa u nastavnom radu sa ogranienom grupom uenika
16. programirana nastava je pogodna prilikom:
obrada sadraja u kojima se trai usvajanje na nivou reprodukcije

 usvajanja vjetina i navika (rjeavanje zadataka koji zahtijevaju doslovnu primjenu

znanja)
transformacije znanja - primjena usvojene informacije za rjeavanje praktinih
zadataka u novim situacijama (transfer znanja)
17. Osnovne vrijednosti:
Obezbjeuje individualizirano uenje i samostalan rad uenika
Postoji stalna povratna informacija koja omoguava uenicima da isprave eventualne
greke
Poboljava se motivacija i samopouzdanje uenika
Uenik se navikava da do znanja dolazi sam, a ne da ih od nastavnika prima u gotovom
obliku
Omoguuje nastavniku da stalno vrednuje svoj i uenikov rad
Racionalizira se proces uenja (utede u vremenu)
18. Osnovne slabosti i ogranienja:
Programirano uenje je voeno uenje (ograniava uenika u pronalaenju drugih i
boljih rjeenja)
Teko je primjenjiva u realizaciji kompleksnijih nastavnih sadraja
Reproduktivnog je karaktera (razvija reproduktivno, a ne i stvaralako miljenje)
Osiromauje interakciju uenik uenik (svaki pojedinac radi sam za sebe)
Funkcija nastavnika svodi se na organizaciju i konsultacije (radi sa materijalom i po
konceptu koji su pripremili drugi)
Tema 12
1. Definiite komunikaciju!
komunikacija kao prirodna ljudska potreba (uvjet i rezultat socijalizacije)
bez nje bi sve to postoji u ljudskom iskustvu, prestalo da postoji
def.: Prenoenje poruka jedne osobe drugoj, tako da je ona moe razumijeti, provjeriti
i, ako treba, na osnovu nje djelovati
2. Definiite komunikaciju po Vindalu!
Vindal: ... susret umova kroz akcije, reakcije, pitanja i odgovore.
3. KANALI ZA RAZMJENU PORUKA
za razmjenu poruka postoje tri kanala:
vizuelni
auditivni
kinestetiki
4. Objasnite socijalnu, formalnu i neformalnu interakciju!
socijalna: uesnici u interakciji su u meusobnoj zavisnosti (reciproan odnos)
formalna: interakcija se ostvaruje prema unaprijed postavljenim zahtjevima (pretpostavljeni
potinjeni; nastavnik uenik)
neformalna: interakcija na osnovu elja pojedinaca
5. Navedite komunikacijski model po Lovelu!
ko kae
ta kae
kome kae
na koji nain kae

 kojim kanalom kae

kakvim efektom kae
6. Navedite lemente komunikaciskog sistema!
izvor informacija
ifriranje poruke
biranje kanala
prenoenje
ometai
deifrovanje poruke
komunikaciono odredite
slanje povratne infirmacije
7. Navedite tok komunikacije!
Nizvodno: direktor nastavnik - uenici
Uzvodno: od uenika prema nastavniku
Horizontalno: uenik uenik
8. komuniciranje se najee klasifikuje prema
broju pojedinaca koji uestvuju u komunikaciji (intrapersonalno, interpersonalno,
masovno)
prirodi komunikacijskog medija (personalno i apersonalno, lino i bezlino)
nainu komunikacije (verbalno i neverbalno)
postojanju povratne informacije (jednosmjerno i dvosmjerno)
udaljenosti uesnika (neposredno i telekomuniciranje)
prirodi komunikacijskih odnosa (autoritarno i demokratsko)
Tema 13
1. Nevedite zakonitosti nastave po Maks Resneru (Nastavna tehnika) prvi odreenije
raspravlja o zakonitostima nastave:
Zakon tehnikog utroka: postii najvei mogui efekat sa najmanjim tehnikim
utrokom (nastavni rezultat i nastavni postupak moraju biti optimalno usklaeni)
Zakon predmeta: svakom predmetu odgovara i nastavno izvjestan postupak;
izvriti pravilan izbor meu raspoloivim nainima pouavanja, ve znai odluiti
o uspjehu nastavnog sata.
2. Navedite zakonitosti nastave po Karul tekeur (Savremeno formiranje nastave) pie
izriito o zakonima nastave:
Razlikuje naela od zakona
Naela nemaju normativni, ve regulativni karakter to su smjernice, a ne propisi
Naglaava znaaj elastinosti u primjeni didaktikih naela
3. Navedite zakonitosti nastave po Sovinu!
do zakonitosti u nastavi dolazi se analizom nastavnog procesa.
- navodi dva osnovna zakona:
Razvojni karakter nastave: povezanost nastave i psihikog razvoja uenika
- Nastava slui kao izvor novog razvoja
- Koristi se rezultatima istraivanja Lava Vigotskog:
- Prvi nivo razvoja je nivo kojim uenik vlada
- Drugi nivo zona najblieg razvoja
- Razvoj se ostvaruje postepenom transformacijom elementarnih u vie
mentalne funkcije

 Odgojni karakter nastave: nastava svojom organizacijom treba da omogui

- sticanje naunih znanja,
- formiranje viestranih sposobnosti i
- da priprema ivot u drutvu

4. Navedite zakonitosti nastave po Robertu Ladou!

Osnovni zakon uzajamne povezanosti: ukoliko dva psiholoka procesa teku u uzajamnoj
povezanosti, ponavljanje jednog od njih uzrokuje javljanje drugog
Zakon vjebanja: to je vjebanje intenzivnije, potpunije se stvara i zadrava odgovarajua
reakcija (bez odgovarajueg vjebanja reakcija postaje sve slabija i tei ka gaenju
Zakon intenzivnosti: to je intenzivnije ponavljanje, trajnije je zadravanje (retencija)
Zakon asimilacije: svaki novi stimulus izaziva reakcije ili odgovore, koji su u vezi sa takvim
stimulusom doivljeni u prolosti
Zakon rezultantnosti: ako se postie uspjean rezultat, javlja se zadovoljstvo i potkrepljuje
dalji napor - ako je rezultat slab ili izostaje, dolazi do izbjegavanja aktivnosti i napora.

5. Navedite zakonitosti nastave po M.Vilotijeviu: razlikuje ope i 6 grupa konkretnih

zakonitosti nastave:

6.

7.

OPE ZAKONITOSTI NASTAVE :

Kvalitet nastave zavisi od:

uspjenosti prethodne etape
obima i prirode izuavane grae
organizaciono-pedagokog djelovanja nastavnika
uenikove sposobnosti za uenje
vremena poduavanja
Efikasnost nastavnih metoda zavisi od:
sposobnosti nastavnikovog izbora
nastavnog cilja
nastavnog sadraja
uzrasta uenika
uenikove sposobnosti za uenje
materijalno-tehnikih uvjeta kola
organizacije nastavnog procesa

8. Navedite i objasnite Gnoseoloke zakonitosti:

Rezultati nastave su uslovljeni
sposobnosti uenika da ue
sposobnosti da se izuavano gradivo locira u iru cjelinu
sistematinosti uenikovog domaeg rada
Efikasnost nastave direktno je proporcionalna
obimu saznajnog rada uenika
praktinoj primjeni znanja
uenikovoj potrebi za uenjem
zastupljenosti problemske nastave
Misaoni razvoj uenika direktno je proporcionalan

10

usvajanju sistematiziranih znanja

stvaralakom radu
Stvaralako miljenje se poboljava usvajanjem veih i logiki povezanih nastavnih cjelina
Verbalno memorisanje se poboljava usvajanjem manjih porcija gradiva

9. Nvaedite i objasnite psiholoke zakonitosti:

Efikasnost nastave direktno je proporcionalna
obimu saznajnog rada uenika
praktinoj primjeni znanja
uenikovoj potrebi za uenjem
zastupljenosti problemske nastave
kolski uspjeh se pogorava u adolescenciji izmeu 11. do 15. godine (u odnosu na period 610. godine i period 16-117. godine)
Zakoni Josta:
od dvije asocijacije jednake snage, u slijedeem ponavljanju bolje se aktualizira starija
u jednakim uvjetima za usvajanje znanja potrebno je manje pokuaja ako se radi
metodom rasporeenog uenja, nego kada se radi metodom koncentriranog uenja
Trajnost pamenja nastavnog gradiva dosta zavisi od naina reprodukovanja gradiva

10. Navedite i obajasnite Kibernetike zakonitosti:

Efikasnost nastave direktno je proporcionalna uestalosti povratne veze
Kvalitet znanja uvjetovan je efikasnou i uestalou kontrole
Kvalitet nastave direktno je proporcionalan kvalitetu upravljanja nastavnim procesom
Efikasnost upravljanja direktno je proporcionalna
o koliini i kvalitetu upravljakih informacija
o mogunostima uenika da usvoje potrebne informacije
o blagovremenou korigiranja nastavnog procesa
11. Navedite i objasnite Socioloke zakonitosti:
Razvoj pojedinca veoma je uvjetovan razvojem svih drugih pojedinaca sa kojima je u
komunikaciji
Rezultati nastave dosta su uvjetovani obimom i intenzitetom meusobnog saznajnog openja
Efikasnost nastave dosta je uvjetovana
intelektualnim nivoom okruenja
meusobnim ispomaganjem
saznajnim naporom koji je podstaknut takmienjem
kvalitetom komunikacije nastavnik uenik
sniava se ako je nastavnik grub prema uenicima
Ugled uenika je uvjetovan
poloajem koji zauzima
ulogom koju ima u odjeljenju
uspjehom
linim osobinama
12. Navedite i objasnite organizacijske zakonitosti:
Efikasna nastava treba da
o razvija potrebu za uenjem
o podstie intelektualnu radoznalost i interesovanja
o donosi zadovoljstvo
Rezultati nastave
o dosta zavise i direktno su proporcionalni
enikovom odnosu prema nastavi

11

uenikovoj radnoj sposobnosti

stalnom vrednovanju uspjeha
o obrnuto su proporcionalni
broju uenika u odjeljenju
intelektualnoj zamorenosti uenika (poslije 4. nastavnog sata prag osjetljivosti se
duplo smanjuje)
Intelektualna radna sposobnost bitno je uvjetovana
o zdravstvenim stanjem uenika
o reimom intelektualnog rada
o uzrastom
o godinjim dobom
o danom u sedmici (utorak i srijeda produktivniji su od petka i ponedjeljka)
o dobom dana (produktivnost opada krajem radnog dana)
Uspjenost nastave bitno je uvjetovana kvalitetom organizacije nastavnog rada
Tema 14
13. Obajsnite PRINCIP OIGLEDNOSTI I APSTRAKTNOSTI!
oiglednost je cjelovito percipiranje predmeta prouavanja, radi sticanja fonda injenica
cjelovito ulno doivljavanje pokree matu, emocije, panju, pamenje, miljenje
od ivog posmatranja, ka apstraktnom miljenju, a odatle ka praksi
Komenski polazio od Lok-ove tvrdnje: nieg nema u spoznaji, to prije nije bilo u
osjetilima
14. Objasnite PRINCIP SISTEMATINOSTI I POSTUPNOSTI!
uenici treba da stiu znanja povezana u logiki sistem naunih injenica, pojmova,
zakljuaka i zakona
parcijalna znanja nisu prava znanja
logiki sreeni sadraji se lake pamte, usvajaju i primjenjuju
takva znanja su trajnija

logika struktura naune discipline se ne moe prenijeti na nastavni predmet

sistematinost se provodi na:
makro-planu (planiranje nastavnog gradiva godinje, tematsko, mjeseno)
mikro-planu (odgovarajuom obradom svake nastavne jedinice)
princip sistematinosti se ostvaruje u korelaciji sa principom postupnosti:
od blieg ka daljem
od lakeg ka teem
od poznatog ka nepoznatom
(saimaju se i svode na relaciju: od jednostavnijeg ka sloenijem)
ta je za uenika prostije i jednostavnije? (odnos nauke i nastavnog predmeta)
15. Objasnite PRINCIP INDIVIDUALIZACIJE, DIFERENCIJACIJE I INTEGRACIJE!
princip individualizacije zahtijeva da se nastava diferencira u tolikoj mjeri da moe
zadovoljiti razlike meu uenicima u:
psihofizikom razvoju
mogunostima
interesovanjima
tempu rada
iskustvu

12
u funkciji individualizacije je i razuivanje nastavnog programa, koji pored obaveznog
programa sadri i fakultativne i izborne programe
podrazumijeva korelaciju sa drugim nastavnim principima (nastava se ne moe
individualizirati na tetu sistematinosti)
mogunosti za individualizaciju nastave:
u redovnoj nastavi: grupni rad, rad u parovima, individualni rad
dodatna, dopunska i fakultativna nastava, izborna nastava
16. . Objasnite PRINCIP SVJESNE AKTIVNOSTI UENIKA!

ovaj princip zahtijeva da uenici stjeu znanja, vjetine i navike svjesnim naporom

aktivna linost (koja mijenja svijet) moe se stvarati samo vlastitom aktivnou o kojoj je
svjesna

nastava mora maksimalno poticati uenikove misaone i motorike aktivnosti

svjesna aktivnost e se razvijati ako se kod uenika razvija potreba za saznanjem

proces obrazovanja treba postepeno pribliavati samoobrazovanju (razvijanje unutranje

potrebe za doivotnim uenjem)

nastojanje da se povea svjesna aktivnost uenika ne znai da se smanjuje aktivnost

nastavnika (uenikova aktivnost mora biti voena, a ne spontana i sluajna)
17. Objasnite PRINCIP RACIONALIZACIJE I EKONOMINOSTI!
u svim aktivnostima se zahtijeva da se postigne maksimalan uinak uz minimalan utroak
vremena, energije i sredstava
ne smije se racionalizacija ostvarivati pod svaku cijenu (na tetu ostalih principa)
problem ekonominosti u nastavi je veoma kompleksan i specifian (kola je stohastiki, a
ne determinirajui sistem)
neekonomina artikulacija sata ne moe obezbijediti ekonomine ishode
naini ostvarivanja
- dobrom artikulacijom nastavnog sata
- pravilnim izborom i primjenom nastavnih metoda, sredstava i tehnika
- dobrim nastavnim planiranjem
- koritenjem dovoljnog broja reprezentativnih primjera
- dobrom didaktiko-metodskom pripremljenou nastavnika
- odmjerenou nastavnih programa
18. Objansite PRINCIP NAUNOSTI!
ukupan nastavni rad se mora zasnivati na nauno provjerenim sadrajima, oblicima i
metodama
princip naunosti vrijedi za kompletnu vertikalu nastavnog sistema (specifinosti: ne mogu
se na istom naunom nivou obraivati sadraji u I razredu osnovne kole i na zavrnoj godini
fakulteta)
sistem koncentrinih krugova, kao pristup postepenom poveavanju nivoa naunosti
primjena ovog principa u skladu sa opim uenikovim mentalnim razvojerm doprinosi
izgraivanju naunog pogleda na svijet
naunosti doprinosi i korelacija nastavnih predmeta
zavisno od uzrasta uenika treba ukazivati na istorijski razvoj naunosti (zablude)
princip naunosti vai za sve nastavne predmete (pitanje umjetnike grupe predmeta
nauno objanjenje stvaralatva)
razvijanje kritikog odnosa prema informacijama i pojavama u okruenju, kao komponenta
naunog pogleda na svijet

13