MUKARADAN NEVEHRE

II. ULUSLARARASI
NEVEHR TARH VE KLTR SEMPOZYUMU
(2-3-4 Mays 2016)
Tarih | Kltr | evre | Turizm | Salk | Ekonomi | nan | Eitim

BLDR METNLER

Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi Yaynlar: 21

Bu kitabn basm, yaym ve sat haklar Nevehir Hac Bekta Veli niversitesine aittir. Btn
haklar sakldr. Kitabn tm ya da bir blm/blmleri Nevehir Hac Bekta Veli
niversitesinin yazl izni olmadan elektronik, optik, mekanik ya da dier yollarla baslamaz,
oaltlamaz ve datlamaz.
Copyright 2015 by Nevehir Hac Bekta Veli University. All rights reserved. No part of this book
may be printed, Reproduced or distributed by any electronical, optical, machanical or order
means without the written permission of Nevehir Hac Bekta Veli University.
Editr
Prof. Dr. Filiz KILI, Do. Dr. Tuncay BLBL
Kapak Dzeni
Taylan Viraca
Tasarm-Dizgi
Ar. Gr. Murat GR
ISBN: 978-605-4163-30-4
II. Uluslararas Nevehir Tarih ve Kltr Sempozyumu Bildiri Metinleri

1. Bask
Aralk, 2016

Basmevi
Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi Basmevi, Nevehir

letiim
Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi
Prof.Dr. Filiz Kl Yerlekesi
2000 Evler Mah. Zbeyde Hanm Cad. 50300 / Nevehir
http://ntks.nevsehir.edu.tr

Tel: 0384 228 10 00

Onur Kurulu
Mehmet CEYLAN (Nevehir Valisi)
Prof. Dr. Filiz KILI (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi Rektr)

Dzenleme Kurulu
Prof. Dr. Filiz KILI (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. Abdullah ENGL (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. lyas GKHAN (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. Mehmet Dursun ERDEM (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. Mehmet KER (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. Nesimi AKTA (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. Zeynep ASLAN (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. Zlfikar DURMU (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)
Prof. Dr. Nimet KARATA (Nevehir Hac Bekta Veli niversitesi)

Yrtme Kurulu
Do. Dr. Tuncay BLBL (Bakan)
Do. Dr. Mehmet ERBA

Do. Dr. Ebru GNEREN

Yrd. Do. Dr. Derya EVGN

Yrd. Do. Dr. Emre STN

Yrd. Do. Dr. Erkan KALIPI

Yrd. Do. Dr. Hatice DOAN

Yrd. Do. Dr. Hseyin SARA

Yrd. Do. Dr. Murat AKTAN

Yrd. Do. Dr. Mesut GN

Yrd. Do. Dr. Tekin TUNCER

Yrd. Do. Dr. Seyhun AHN

Yrd. Do. Dr. Turul BALABAN

Sekreterya
Yrd. Do. Dr. Turul BALABAN
Yrd. Do. Dr. Seyhun AHN
Ar. Gr. Murat GR
Ar. Gr. erife RDEK
Ar. Gr. Ahmet UUR
Ara Gr. Ahmet Enes KARAKAYA
Ar. Gr. Aye Begm KILI

BLM KURULU
Prof. Dr.

Prof. Dr.

Abdilbaet MAMASIDIKOV
Abdulhalik BAKIR
Abdullah ENGL
Alena ATOV
Ali AKTAN
Aye ZCAN

Prof. Dr.

Birsel KKSPAHOLU

Do. Dr.

Prof. Dr.

azim HADZMEJL
Cenibek DUYEYEV
David J. GOA
Davut KILI
Elmira MURADALYEVA
E. mit SEV
Mehmet Fatih KKSAL
Filiz KILI
Hanife ZBAY
Harun GNGR
Havva SELUK
Haydar ZTA
brahim DLEK
lyas GKHAN
Ljijana MARKOVC
Ltfi Grkan GKEK
Mehmet AA
Mehmet Dursun ERDEM
Mehmet NBAI
Mehmet KER
Meliha ATALAY
Metin EKC
Mustafa Arslan
Mustafa KESKN
Mustafa Servet AKPOLAT
Mrvvet BAER
Nimet KARATA
Numan ALU
Orhan DOAN
zen TOK
Paul CHAO
Remzi KILI
Sabina BAK
Sahavet GRDAL
Satbald OMURZAKOV
Sultan TAI
Sleyman DEMRC
Taha Niyazi KARACA

Do. Dr.

Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.

Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.
Prof. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Do. Dr.

Tabolot SADIKOV
Adem GER
Ahmet OUZ
Ali KOZAN
Alper ARSLAN
Anvar COLDOBAYEV
Ayla NSAL
Bayram DEVREN
Dndar YENER
Ebru GNEREN
Elmira HURBAYEVA
Emin ZDEMR
Ersan ERSOY
Fulya ZTA

Do. Dr.

Gkalp zmen GLER

Yrd. Do. Dr.

Do. Dr.

Hakan Vahit ERKUTLU

Yrd. Do. Dr.

Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Do. Dr.

Hseyin GNEL
brahim YILMAZ
Korhan KARACAOLU
Ltfi BUYRUK

Do. Dr.

Maria KOKORBAYEVA

Do. Dr.

Mehmet Ali YOLCU

Mehmet ERBA
Meral BAYAT
Metin Ziya KSE
Murat Mustafa NTU
Mustafa IIK
Nee YALIN
Nursavle AYTBAYEVA
zgr K. AYDEMR
Pnar LGEN
Sadettin BATRK
Sleyman SOLMAZ
ahlan ZTRK
Tuncay BLBL
Turgut TOK
Zbeyde KUMBIAK
Abdullah ZDA
A. Burak KAHRAMAN
Ahmet DOAN
Ahmet Turan TRK
Aynur KIZILIRMAK
Aye BUDAK

Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.

Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.

Do. Dr.
Do. Dr.

Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Besim Tolga UYAR

Derya EVGN
Duygu EREN
Erkan HRK

Yrd. Do. Dr.

Filiz M. ERDEM UAR

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Fulya AYDIN TEMEL

Gamze MUZ
Gkhan SEME
Grkem BRNC
Glser OUZ
Hakan YALAP
Handan YILDIZHAN

Yrd. Do. Dr.

Hasan Hseyin KILIN

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Hasan YAVUZER
Haim ERDOAN
Hatice DOAN
Hulusi YILMAZ
Hseyin CCE
Hseyin KALEML
Hseyin SARA

Yrd. Do. Dr.

brahim Ethem ZKAN

Yrd. Do. Dr.

brahim LHAN

Yrd. Do. Dr.

brahim SERBESTOLU

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

lhan GLL
Krat KOAK
Mehmet HAZAR
Mehmet KAYGANA
Mesut GN
Murat AKTAN
Murat ENGL
Nee HARBALOLU

Yrd. Do. Dr.

Pakize ARIKAN SANDIKCIOLU

Yrd. Do. Dr.

Seil HRK
Seyhun AHN
amil YELYURT
efika Dilek GVEN
Tayfun CAYMAZ
Tekin TUNCER
Telli KORKMAZ
Turul BALABAN
Turan AIK
nal ZAL
Volkan KARAGZL
Yaln KAMI
Zehra IIK ALIKAN

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.
Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr. Bakhtygul KULAMSHAEVA

Yrd. Do. Dr.

Yrd. Do. Dr. Bar FT

Yrd. Do. Dr.

NDEKLER
Prof. Dr. Abdullah ENGL
BR OSMANLI - CUMHURYET ENTELEKTEL: EDP AL BAKI ....................... 1
Yrd. Do. Dr. Ahmet Burak KAHRAMAN
NVERSTE RENCLERNN EVRE FARKINDALIKLARININ SOSYOLOJK
ANALZ (NEVEHR RNE) ................................................................................... 9
Do. Dr. Ahmet OUZ
19. YZYILIN KNC YARISINDA NEVEHRDE GAYRMSLMLERN
KLSE VE OKUL AMA FAALYETLER ............................................................... 37
Ar. Gr. Ahmet UUR
NEVEHRL ELEB-ZDE MEHMED EFEND VE LM'L-MEN SML
ESER ............................................................................................................................. 47
Yrd. Do. Dr. Ali CANELK
MENKIBL-KUDSYYEDE NSAN, TOPLUM VE MEKN ALGISI ............... 57
Okutman Ali AKIRBA
MNP HAYR RGPL: SYAS FAALYETLER VE ESERLER .................... 78
Do. Dr. Ali KOZAN
BEKTALN PR- SNS: BALIM SULTAN ..................................................... 93
Ar. Gr. Dr. Alper ALTIN
NEVEHR-RGPE BALI MUSTAFAPAA (SNASOS) KASABASINDA YER
ALAN TARH CAMLER .......................................................................................... 104
Yrd. Do. Dr. Aysel KEKLLOLU, Ebru KUNDURACI
NEVEHR L VE EVRES BOMBUS TERRESTRS (LNNAEUS, 1758)
(INSECTA: HYMENOPTERA:APIDAE) TRNN POLNASYON
BYOMORFOMOLOJS VE EKOLOJS ZERNE N ARATIRMA ................ 122

MENKIBL-KUDSYYEDE NSAN, TOPLUM VE MEKN ALGISI

Yrd. Do. Dr. Ali CANELK
Kocaeli niversitesi
ali.cancelik@kocaeli.edu.tr
ZET
nceleme, 14. yzylda yazlan, kendisinden nceki baz olaylar
anlatan bir yazma eser zerinde yaplmaktadr. Eser, Elvan elebi tarafndan
kaleme alnan Menkbl-Kudsiyye f Menasibl-nsiyyedir.
Mellif, Garb-nme ile mehur k Paann oludur. k Paa
ise Baba lyasn oullarndan Muhlis Paann oludur.
Eser, mesnevi tarznda manzumdur. Anadolu Seluklular dneminde
Anadoluda siyas buhranlarda aktif bir rol oynayan eyh ailesinin
menkbev biyografisini anlatr. Baz Seluklu sultanlar, Babaler syan,
Mool stilas ve Anadoludaki siyas atmalar ve sosyal kargaalar dile
getirdii iin eser nemli bir yere sahiptir.
alma, Elvan elebinin olaylara bak asn sunmaktadr.
Mellif, devleti ve Baba lyas kendi gznden deerlendirmektedir.
Devletin Baba lyasa bakndaki deiiklii ve baz yanllar anlatr.
Olaylarn akna bazen mdahale eder. Mellifin bu bak as kendisinin
ve toplumun psikolojik gereklii hakknda bizlere ipucu vermektedir.
nk Elvan elebi, olaylar bizzat grmemi eyh Osman bata olmak
zere evresinden renmitir.
Bildiri, Mertol Tulum, Tarih Metin almalarnda Usul
Menkbul-Kudsiyye zerinde Bir Deneme, Deniz Kitabevi, stanbul
2000. adl alma zerinde hazrlanmtr. Eserdeki baz karakteristik
kiiler ve olaylar deerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Elvan elebi, Menkibl-Kudsiyye, 14.
Yzyl, Krehir, Seluklu

HUMAN, COMMUNITY AND SPACE PERCEPTION IN

MENQIB AL-QUDSIYYA
ABSTRACT
The present study is made about a manuscript written in the 14 th
century and narrate some events take place before his time. The manuscript
is Menqib al-Qudsiyya f Mansib al-Unsiyya written by Alvan Chalabi
(Alwan Passa).
The author is the son of shiq Pasha who is famous of his Gharibnma and the son of is Mukhlis Pasha who is one of son of Baba lyas.

57

The manuscript is a poem and is written by mathnawi style. It deals

with a biography of a shaykh family who played an active role in political
crisis, in period of Anatolian Seljuq State in Anatolia. The manuscript has a
significant place because he mentions some Seljukian sultans, Baba
rebellion, Mongol occupation, political conflict and social chaos in Anatolia.
The study presents Alvan Chalabis point of view toward events. The
author makes comments about the state and Baba lyas from his point of
view. He tells some changes of states approaches toward Baba lyas in
diffirent times and shows some faults of the state. Sometimes he interferes
in flow of events. The authors viewpoint gives us clues for psychological
reality of the author and the community. Because Alwan Chalabi didnt
witness events in person but learned from Shaykh Uthman and his circle.
This study is prepared on the book Mertol Tulum, Tarih Metin
almalarnda Usul Menqib al-Qudsiyya zerinde Bir Deneme, Deniz
Kitabevi, stanbul 2000. and evaluates some characteristic persons and
events.
Keysword: Alvan Chalabi, Menqib al-Qudsiyya, The 14th Century,
Kirsehir, Seljukian.

GR
Menakbul-Kudsiyye f Mensibl-nsiyye adl eser, zerinde baz almalar
yaplmtr. Bunlardan bazlar eseri batan sona tetkikli ve tahkikli inceleme eklindeyken
bazlar ise eser zerinde seilen konular zerinde inceleme eklindedir. mit Tokatl
tarafndan doktora almas (Tokatl, 1984), Ahmet Yaar Ocak ve smail E. Ernsal
tarafndan yaplan transkripsiyon, inceleme ve tpkbasm almas (Ocak ve Ernsal,
2014); son olarak eser zerinde yaplan okuma, anlama ve deerlendirme yanllklarn
dzeltmek zere Mertol Tulum tarafndan hazrlanan alma (Tulum, 2000) mezkr
eserin btn zerinde yaplan almalardr.
Eser, 14. yzylda (760/1358-59) yazlan yazld dnemin corafyas itibariyle
Nevehiri de iine alan blgenin tarihine pek ok adan k tutmaktadr. Bata Fuad
Kprl tarafndan zikredilen, 1957de ele geen tek nshas zerinde incelemeler yaplan
bu eser, Seluklular zamannda Anadoluda yaanan siyas ve toplumsal hadiselerde ba
aktr olmu bir ailenin menkbevi bir tarihi niteliindedir. zellikle Babaler syan ve
Mool istilas dolaysyla yaanan buhranlar dile getirmektedir. Bunlar dile getirirken
Trk boylarna mahsus inan unsurlarn ve anlaylarn kullanmaktadr (Tulum, 2000:
VI).
Eser zerinde Ocak-Ernsal tarafndan yaplan alma ile Tulumun hazrlad
alma arasnda olduka farkllk sz konusudur. Tulum tarafndan yaplan almada,
58

hem tespit ettii yanllklar hem de doru yazm yer almaktadr. Eserin ikinci basmn
yapan Ocak ve Ernsal ise yntem ve tespit asndan kendilerine yneltilen eletirilere
cevap vermilerdir. nceleme konumuz asndan bu farkllklara girme gerei
duyulmamaktadr. Zira Elvan elebinin eserindeki slup, bak as ve yorumu, esere
yaklama sebebimiz olan alg ve arkasndaki psikolojik gereklik hakknda ipucu
sunacaktr.
Ocak ve Ernsaln eser hakknda verdii bilgilerde nemli iki nokta
bulunmaktadr: Birisi, eserin bir mdafaaname dieri de snnleme amac ve
muhtevas tamasdr (Tulum, 2000: 123). Slaleden gelen biri tarafndan yazlm olmas
ve siyas iktidar karsnda yeniden bir meruyiet kazanma temayl hissettirmesi eserde
mellifin duygu ve dncelerini daha ok yanstt anlamna gelebilmektedir.
Bu erevede, ncelikle dnem, eser ve alg hakknda baz aklamalar
incelemenin salahiyeti asndan nem arz etmektedir.
13 ve 14. Yzylda Anadolu
Eserin yazld ve muhtevasnn yaand dnem 13 ve 14. yzyllardr. Bu
dnemde Anadolu topraklarnda Anadolu Seluklular hkm srmektedir. Bu yzyla
kadar birok fetihlerle topraklarn ve hkimiyetlerini genileten Anadolu Seluklu
Devleti, Denizli, Antalya ve Isparta yrelerini ele geirmi, ukurovadaki Ermeni
Kralln kendisine balam, Sinop Liman fethedilmitir. Antalya ve Sinop gibi
fethedilen yerler devletin ticaretine ok byk katklar salamtr. Bu fetihler neticesinde
I. Keykvusun kardei ve halefi I. Keykubad devrinde Anadolu Seluklular tarihinin
altn devrini yaamaktayd. Devletin snrlar douda Erzurum tesine ve Van gl
havzasna ulamtr. Gneyde Antalyann dousundaki Kalonoros Kalesi 1222de ele
geirildi, yeniden ina edildi; Aliye eklinde isimlendirildi ve burada bir tersane kuruldu.
1224te Karadenizin kuzeyindeki Sudak ehri fethedildi. Sudak seferi de Seluklulara
ticar anlamda olduka katk salamtr.
Biryandan topraklar byrken dier yandan imar faaliyetleri de icra edilmekteydi.
zellikle I. Keykubad imar faaliyetleri ve hayrseverliiyle tannmtr. Orta
Anadoludaki ehirlere ulu camiler, kervansaray ve hastane ina ettirmitir.
Altn devir olarak nitelenen I. Keykubad dnemi, kendisinin 1237de vefatyla
birlikte yerini ke brakmtr. Vefatna kadar gelen srete devletin snrlar
Erzurumun dousundan Van glne, oradan Amide, Dicleye; Urfa ve Ayntabtan
59

Maran gneyindeki Nur dalarna kadar uzanmakta; batda Dalaman ayndan itibaren
Denizliden Sakaryaya gitmekteydi. ukurovadaki Ermeni Krall, Halep Eyyb
Meliklii, Artuklular, Trabzon Rum Devleti, znik Bizans Devleti bu dnemde Anadolu
Seluklu Devletine tbi idi (Smer, 2009: 380-384).
Devletin geni topraklar ve hkmdarl ile birlikte manev salamlk
gerilemeye doru seyrettii dile getirilmektedir. Halk arasnda emir ve devlet adamlarnn
israf ve sefahate dknl konuulmaya balanmt. Bilhassa Mool istilasndan kaan
Trkmenler srlerine uygun otlak bulamamaktan da kaynaklanan zorluklar
yaamaktayd. Malatya ve Marataki Trkmenlerin huzursuzluu kendini daha ok
hissettirmekteydi. slam bilgi ve bilin dzeylerinin yetersiz olmas da isyana kalkma
ve katlmalarn kolaylatrmaktayd.
Bu ekilde gelien artlar neticesinde Malatya blgesindeki Trkmenler 1240ta
Horasanl Baba shakn iareti zerine ayaklandlar. nce devlete ait kuvvetleri malp
ettiyseler de isyan Baba shakn idam ve Malya Ovasnda Trkmenlerin kanl ekilde
bastrlmas ile sonulanmtr. Daha sonra Mool istilasyla dalan dzen devletin 14.
yzyln banda, bazlarna gre 1318 tarihindeki yklna kadar salanamamtr
(Smer, 2009: 382-383).
Devlette meydana gelen boluk, toplumda manev kntye ve toplumun
buhranlar geirmesine ve zlmesine; ayrca siyas ve manev isyanlara yol amtr.
Fuat Kprl bu isyanlarn banda gelen Babaler hadisesini slam d bir hareket olarak
deerlendirmitir. Sultan Gyasddin Keyhsrev zamannda, Baba lyasn mridi Baba
shak tarafndan karlan hadise, dnemin zaafndan faydalanarak ve hatta yeni bir din
ortaya koyma tavr iinde ortaya km; taraftarlarnn da okluu ile Selukluyu
olduka megul etmitir. Kprlye gre bu hareket sonradan kacak olan rafz, itizal,
Kzlbalk ve Bektalik gibi taifelerin ortaya kmasna n ayak olmutur (Kprl,
2003: 205-207).
Elvan elebi (. 1358-59 sonras)
Baba isyannn lideri Baba lys- Horsnnin torunlarndan k Paann
olu, sf ve airdir. Krehirde doduu dnlmektedir. Babas, XIV. yzyl Anadolu
Trk tasavvuf hayatnn nl simalarndan k Paa, dedesi Karamanoullar Beyliinin
kuruluunda rol oynad sylenen Muhlis Paa, byk dedesi, Baba isyan (1240) diye
bilinen din - sosyal hareketin ba olan Baba lys- Horasndir.
60

Kendi yazd eserde kendisi hakknda bilgi vermeyen Elvan elebinin hayat
hakknda kaynaklarda da pek fazla bilgi yoktur. Yar menkbev otobiyografik eseri olan
Menkbl-kudsiyyede daha ok duygu ve dncesine dair yorumlar yaplabilmektedir.
Sleyman veya Selman ve Can adl iki erkek kardei olan Elvan elebinin
hayatnn byk bir ksmn, bugn orum - Mecitz arasnda bulunan ve kendi adyla
anlan kyde ina ettirdii zviyesinde geirdii bilinmektedir. Babasnn 727/1326da
Msra gidiinden sonra yerlemi ve hayatnn sonuna kadar orada yaamtr. Ad geen
kye Elvan elebiden nce dedesi Muhlis Paann yerletii de sylenmektedir. Nakle
gre Muhlis Paa Baba lyasn mezarnn bulunduu Ellez, eski ismi at, bugnk adyla
lyas, kyne gelerek mezarn stne bir trbe yaptrm, oradan da ad geen kye
dervileriyle yerleerek evler ina edip iftilikle megul olmu ve lnce buraya
defnolunmutur. Elvan elebinin de k Paann msaadesiyle ailesiyle birlikte buraya
yerletii; kydeki binalarn 753/1352 tarihinde yaptrld; Eretna Beyin veziri
Aleddin Ali h- Rmnin zamannda Elvan elebiye zengin vakflarn tahsis edildii;
kyn etrafndaki araziyle birlikte kendisine balandn dnem hakknda yazlanlar
arasnda yer almaktadr.
Elvan elebinin lm tarihi kesin deildir; ancak elimizdeki tek eserinin
sonundaki eserin biti tarihini gsteren beyitteki 760 (1358-59) kayda baklarak eserin
telifinden birka yl sonra vefat ettii sylenmektedir. Mezar Elvanelebi kyndeki
zaviyesindeki trbededir. Trbe o evredeki halk arasnda hl nemli bir ziyaretghtr.
eitli hastalklara; ocuu olmayanlara, delilere ifa olduuna inanlmakta ve trbede
adak ve kurban kesilmektedir.
Kaytlara gre Elvan elebinin hem kendi zamannda hem de daha sonralar
olduka mehur olduu bilinmektedir. Ayrca Alwan Passa ve Van Passa eklinde
Avrupallarca da byk bir veli olarak tannml sz konusudur. Kaynaklara gre Elvan
elebi muhtelif suretlere brnerek insanlarn yardmna komaktadr. Bu tr inanlar
salndayken de yaygnlk kazanmtr (Ocak, 1995: 63).
k Paa, iyi bir eitim grm snn bir mutasavvftr. iirlerinde ve
Garibnmesinde byk lde Ynus Emre ve Mevln tesirinin hkim oluu bunun bir
gstergesidir denilebilir. Ailesi Muhlis Paadan sonra eitli siyas ve kltrel sebeplerin
tesiriyle zamanla Snnleme yoluna girmitir ki kendisi bu srecin aktif rol oynayan
yelerinden biridir. Nitekim F. Kprl bu yzden onun, kendi zamannda Anadoluda

61

ok etin bir tarzda srp giden Snn ve gayri Snn mutasavvflar arasndaki
mcadelede birincilere dhil bulunduunu ve Garibnmeyi bu yolda yazdn
sylemektedir (Ocak, 1991: 3).
Elvan elebinin de babasnn izinden gittii ve snn olduu ok rahat bir ekilde
dile getirilmektedir. k Paadan itibaren, dedesinin ve babasnn ad etrafnda meydana
gelmi olaylar unutturabilmek ve slleyi daha nceki hadiselerin aibesinden
kurtarabilmek maksadyla, bizzat Elvan elebinin yapt gibi zamann ynetim
evreleriyle yakn ilikilere girilmesi etkili olmu, bylece Snnleme sreci
tamamlanmtr. Elvan elebinin nemli bir zellii de bu gayri Snn Trkmen eyh
ailesinin Snnleme srecini tamamlamak zere olduu bir dnemi temsil etmi
olmasdr. Elvan elebinin zamanmza kadar gelebilen yegne eseri bir aile tarihi, hatta
bir aile mdafaanmesi niteliini tayan Menkbl-kudsiyyedir (Ocak, 1995: 63).
Eserin incelenmesinde dikkat edilmesi gereken en nemli hususlardan birisi de
eserine menkbev bir dil ve slup ile yazlm olmasdr. Bir yandan tarih veriler
sunarken dier yandan gerek hayatta olmas mmkn olmayan hadislere de yer
vermektedir. Bu inceleme konumuz asndan anlatcnn bakn yanstmas dolaysyla
nem arz ederken tarihi veriler bulmaya alan aratrmac iin sakncal neticeler
dourabilecek bir durumdur.
Menkibl-Kudsiyyede nsan, Toplum ve Mekn Algs
118 varaktan meydana gelen eser mesnevi tarznda manzum olarak kaleme
alnmtr. Melllif Elvan elebi, eseri Baba lyas ve dier aile fertlerini ve onlarn dhil
olduu isyan hareketlerini anlatmak iin yazdn dile getirmektedir:
Bu menkb ki bunda arz old
Dile gelen yegn yegn akrn

Cedde-i al v cedd-i esfelde

Kimse kalmad klmad cevln

Hazret-i eyhi v fezyilini

Bu menkb ki klur ayn u beyn

(b. 1775-1777)
62

Mellifin kendi ailesinden bahsetmesi, eserin manzum yazlmas; ayrca bir

mdafaaname nitelii tamas ve snnleme srecinde kaleme alnmas eserin znelliini
n plana karmaktadr. Manzum yazlan eserin znellii iir hviyeti tamasndandr.
iir ise kiileri ve toplumlar ortak bir gr etrafnda bilinlendirme (Gen, 2009: 80);
gemii ve gelecei tarih rglerle bir birine balama (Armaan, 1982: 189-190) vazifesi
grr.
iirde her zaman iin var olan realite (Tarlan, 1981: 46-47) airin hiss bakyla,
znel bir tavrla ortaya konur. u da bir gerektir ki, znellik, bir sanat eserinin olumsuz
bir zellii olarak deerlendirilememelidir. nk tam bir nesnellik, kim tarafndan ve
hangi trde eser verilirse verilsin imknszdr. Bir mellif, kendisini biimlendiren
unsurlarn etkisinden kurtulamaz. Ayrca, edindii birikim sayesinde kendisi
dndakilerle iletiim kurabilir. Baka iletiim aralaryla ve anlam dnyasyla iletiim
kurmas ve yorum katmas mmkn deildir. Bu nedenle nesnel olduu iddia edilen
kiiler ve eserler byle bir iddiay karlama imknna sahip olamazlar. Bu nedenle, bir
bilginin ya da anlayn doru bir zemin zerine olduu kadar, yanl bir zemin zerine
ina edilebilmesinin ok kolay ve doa olduu bilinmelidir (Andrews, 2000: 27).
Eserin d dnya gerekliinin neredeyse btn boyutlaryla deitirildii bir
keramet hikyesi boyutunu (Tulum, 2000: 131) da gz ard etmemekte fayda
grlmektedir.
Eserde geen ahs ve yer isimleri tm ynleriyle ortay konmazlar. Baz
msralarda ahslarn keramete dayal zellikleri, bazlarnda ise hadiseler n plana
kmaktadr. Hadiselerde bazen mbalaa bazen olaanstlk gze arpmaktadr.
Yer alan ahslardan bazlar Dede arkn, Baba lyas, Baba shak, Gyas eklinde
isimleriyle bazlar da drt yz halife, drt halife gibi sadece saysal olarak dile
getirilmitir. Mekn isimleri, olaylarn getii yerlerde gze arpar; onun dnda husus
olarak bir mekn anlatm yoktur. Bunlar gstermektedir ki, eser anlatmak istedii veya
vermek istedii mesaja odaklanm ve bu mesaja uygun bulunan unsurlar kullanm bir
eserdir.

63

Dede arkn
Dede arkn eserin banda gemekte; birok vasflar dile getirilmektedir. ne
kan zellikleri, genel bir sf profilidir. eriatte kil, hakikatte kmildir. Halk davetine
rabet ve icabet etmektedir. Gzel ahlak ve ltuflarndan btn lem nasiplenmitir.
Onun bir nefesine her kim mazhar olursa btn ktlklerinden kurtulmaktadr. Din
byklerindendir ve drt yz halifesi vardr. Onlar da ok iyi yetimi sflerdir ve
kerametleri bulunmaktadr:
Hem erat yolunda gey kil
Hem hakkat iinde gey kmil

Davt- has kld pes halk

lemi dutt lutf v hulk

Bir nefes her kime urursa nefes

Mahv olur dkilr hev v heves

Din iinde bzrgvr olur

Ya halfe ya nmudr olur

Kopt drt yz halfe zatndan

Dil ne bilsn disn sfatndan

yle kim her biri kermt

Seyri der ser-be-ser semvt

(b. 113-118)

Dede arkn bir gn halvetteyken Baba lyas anszn kagelir ve ikisi grrler.
Bu iki zatn grmesine baka kimse dhil olmaz. Dede arkn iin eyh, Baba lyas
64

iin ise ah nvan kullanlr. lim ve hikmet sahibi, btn ve ledn ilimlerine vkftr.
Bunlar sralandktan sonra vasflarn anlatmaya kelimelerin kifayet edemeyecei dile
getirilir:
ayh halvette ngehn bir h
Kanlayn ne ems grdi ne Mh

Lubatn- ledn heme ikr

lm hikmet ana ir u disr

ol sfattan ki l-yanm u yamt

leyinde im ilk i melekt

Geri ol vasfa harf savt irmez

Hay sfatluya mevt fevt irmez

(b. 148-151)

ki zatn grmesinin sebebini aklamaya balarken Baba lyasn vgs

devam etmektedir. Dedenin halvetinde iken yaplan bu grme iki denizin birlemesi
gibi deerlendirilir. Birok gzellikler hsl olmutur. Bu msralarda grmenin
muhtevasna girilmez; fakat ileride Dedenin dile getirecei talimatlar, mahrem
bulumann isyanla ilgili olduunu hissettirmektedir. Elvan elebi, bu konuya girmezken
halifeler arasnda peyda olan dedikoduya, zanna veya kskanla deinir. Zannn ne kadar
byk bir gnah olduunu ifade eder:
Dede halvette ol gelr oturur
Katra lkin denizleri baturur

y acep hl Kdir-i kudret

65

Grin geldi btn u hikmet

eyh hem eyh mecmaul-bahreyn

Vak olmak zih sadet zeyn

y bas nr nr kld gmn

y bas ekk-i munzam old ayn

Bu gmnla bakt gn bls

Hl math old ve tebls

Zanna ism ann eytti ol Vahhb

Bu znn bil Cehenneme abvb (b. 155-163)

Bu msralarda sz konusu zannn sebebine dair bilgi verilmez; ancak ikilinin

dierlerinden daha yakn olularnn halifeler tarafndan ho karlanmad imas
verilmitir. Buradaki zannn ve halifelerin taknd ihtilafn ikilinin zerinde aldklar
kararla ilgili mi, yoksa Dede arknn nazarnda Baba lyasn halifelerden daha te bir
manev makama erimi olmas mdr belli deildir. Bu konularla ilgili aklk
getirilmezken Dede arknn halifelerini bu zanlar dolaysyla cezalandrmas ve
halifelerinin sularn kabul edip af dilemeleri anlatlr. Bu ksm, Baba lyasn ad
gememesine ramen hakl oluuna ve zannn yersiz oluuna iaret etmektedir:
Drt yz ol kim halfe vard be-nm
Her biri ehl-i kef hl u makm

Ehl-i tevhid ehl-i seccde

Cem ider kamusn bir grda

66

Birbiri zre bragur oturur

Otururken cihn iin bitrr

Her ki yatt gice v durd sabh

Grdi gitmi kamu salh u falh

Terk-i avtn kldlar cmle

Yz urup eyhe geldiler cmle

Hl tayr mahv seccde

Benzemez bilie meer yda

Diledn n vazife-i tat

Gele yirine gemeye sat

eyh seccdesi sadetmz

Fevt old bile bu tatmz

Ol sebepden srindk u geldk

Suluyuz suumuz kamu bildk

(b. 169-183)

Baba lyas
Eserin merkezinde yer alan Baba lyastr. Tartmal olmakla beraber eyhi
olduu sylenen Dede arkn, ilk blmde kerametleriyle anlatlr. Kayp varaklarn
olduu bu blmde, halkn Dedeye rabeti, duvara at gibi binmesi gibi olaylar yer alr.
Baba lyas ile yaad olaylarda Dededen ziyade Baba lyasn vld grlmektedir.

67

Dede arkn ile ilgili beyitlerde de yer almaktadr. Bu vasflar, klasik sf kerametleridir.
Eserde isyanla ilgili noktalarn deerlendirilmesi incelemeye daha ok katk salayacaktr.
Baba lyasn peygamberlik iddias gtt haberleri eserde bir iddia veya
dedikodu olarak anlatlr. Sultana giden mektupta, Baba lyasn kendisini peygamber
ilan ettiini, halk kandrdn, halkn da ona peygamber dediini ve salavat getirdiini;
fitnenin kendilerinin ba edemeyecei kadar bydn ve artk Sultana yneldiini
dile getirmektedir:
Yazd bir mahzar- azm drt
Ne ki bu Rmda kz vard st

Kamusnn ninn urd

Kri gr kim nice nin virdi

Kim gelptr bu srata bir er

Kim halayk dir ana peygamber

Salvt adna virr anbh

dem v per det kh

Fitne old bu halk dndi ana

Bizi baard kasd kld sana

Lekeri b-hesbdur ceng

ftir enge dzdi hengi (b. 459-464)

Kre Kad btn dier kadlarn da imzalarn alarak gnderdii mektuptan sonra
kendisi de bizzat gidip olan biteni Sultana anlatr. Seluklu Sultan, bu iddia ile birlikte
68

harekete geer. Sultana gre byle bir iddia ile yola kmak demek, devleti ele geirmek
demektir. Bunun iin de yaplmas gereken asilerin nn kesmektir:
Klasuz dmenm belrdi tz
An krmaa eylemen temyz

Tahtuma tcuma nazar klm

Gendyi hem rasl-i Hak bilmi (b. 488-489)

Bu anlatmda inceleme konumuz asndan ok nem arz eden msralar aralara

serpitirilmitir. Elvan elebi bu hadiseleri anlatrken dardan biri olarak durur ve
olaylarn gerekliine de bazen mdahale eder. Msralar arasnda Baba lyasn byle bir
iddiasnn olmadn belirtir. Elvan elebiye gre Kre Kad fitnecinin tekidir. evre
illerde Baba lyas hakknda zan oluturup, fitne karp saray inandrmtr:
Fitneyi daradan alup geldi
Destr ald v ier girdi

Ana kld fsn ile telbs

H hct degl dak bls

yle kim fitne kld Sultn

Sultn eydr ki beglerm kan

Hzr olur kamu gelr yir per

Eydr iy beglerm gerek ki sefer (b. 483-487)

69

Elvan elebinin olaylarn ard ardna ilerledii bir anda araya girip Sultana
ynelttii bir eletiri ok arpcdr. Bu beyit Sultann iddiay ispat etmeden sadece mi ile hareket ettiini dile getirmektedir:
Mi-ile iy azz hkm itti
Taht u tcndan el yuyup gitti

(b. 490)

Elvan elebinin nceki beyitlerine bakacak olursak orada da Kre Kad ve ona
uyan Ruzbe adnda bir vezir hakknda yorum yapmaktadr. Mellif, henz isyan hareketi
yokken ve Seluklu Sultanna Kre Kadnn mektubu gitmeden nce de Kre Kady
eytan, ona uyan Ruzbeyi de hayvan olarak anlatr. Buradan hareketle denilebilir ki daha
ncelerden bir ekime sz konusudur. nk 338. Beyitlerde Sultan I. Alaaddinin
ziyareti anlatlr. Ziyaret gayet gzel gerekleir. O zamanlar Baba lyas yeni yeni n
salm ve sadece halkta deil padiahlarda bile merak ve rabet uyandrmtr. Sultan da
bunun zerine ziyarete gider. Bu ziyarette Ruzbe ve Kre Kad da yer alr. Ancak isimleri
zikredilmez. Kad, eytan ve hayvan; Ruzbe ise nce aziz sonra ona uyduu iin hayvan
olarak anlr. Sultana en gzel ikramlar sunan eyh dierlerine arpa, saman ve taze ot
koyar, bu ekilde onlar aalar. Buradan hareketle Elvan elebi, eyh Baba lyasn da
onlarn fitnelerinden haberdar olduunu iletmektedir:

eyhn ashbn lemde

Bilmedk kimse kalmad bu demde

Padiahlar heves klur grsem

Her biri ictihd ider irsem

Kamusyla Alddn-i Sultan

Bir vezir-i azz bir hayvn

eyh grmee geldiler halvet

70

eyh bunlara gsterr kudret

Buyurur kim klalar istikbl

Dkeler ileyinde perr bl

Vard Oban Dden alup geldi

eyh mescidde hem bular girdi

Virdi eyhe selm eyh kym

Kld Sultna yle kim ikrm

Kod sultan nine bir sn

Yidi ksa ne K v ne n

A u sn anak gibi Sultn

nki grmedi kim gre iy cn

Birez andan kii vezir nine

Tolu a alt ksa sn bile

Emir-hor nine arpa saman

Ter-giyeh kor haman-dem ol Sultn

(b. 340-350)

Bu buluma ve tanma sonras Sultan Baba lyasn manev yn konusunda

tatmindir hatta gelip kendisine intisap ederek mridi olmay dnmektedir:

71

nki Sultn bu kudreti grdi

tikd-la gnlini virdi

Benzemez h kimseye bu gii

Haktan alm bu devleti bu ii

Varalum ev barh-ile gelelm

Klli varl-la mrd olalum

(b. 351-353)

Sultan I. Aladdin vefat edince yerine geen Giyasddine fitneciler gidip onu
yoldan karrlar. Burada Sultan Aladdin dil olarak anlr. Sulamalar Sultandan ziyade
Kre Kad ve Ruzbe zerindedir. Bu sefer fitne sebebi tahta yeni oturan Sultana verilmesi
gereken hediyedir. Kre Kad, Baba lyasn elindeki atn ok iyi olduunu ve Ruzbeye
onu alp hediye olarak Sultana takdim etmesini tavsiye eder ve ikna eder. Tabi Baba lyas
bunu asla kabul etmez. Bundan dolay kan anlamazln anlatld msralarda Elvan
elebi, Kre Kady eytan, ona uyan Ruzbeyi de hayvan olarak niteler:
Btla hak diy tapar eytn
Dak ana ne kim uyar hayvn

(b. 373)

Muhlis Paa
Muhlis Paa bazen eyh nvan ile ifade edilir. lgili msralarda eriate olan
ball, zhd ve takvas; edebi, fazilet ve cesareti vasflaryla vlr. Buradaki
vasflarda vasat bir snn sufi profili zikredilir:
er bir ton gibi geyilmi ana
Zhd takv yakn sunulmu ana

er evinde edeb ki gstermi

Kimse ne ilemi ne grmi

72

Dak bunca faziet merd

Kim kerem kld Hak ana virdi

(b. 1046-1048)

Muhlis Paa, Msr dn Anadoluya dner, batanbaa her tarafn gezer.

Burada birok muvaffakiyetler elde eder. Cenb- Hakkn yardmyla halka birok
kerametler gsterir. Bazlaryla mcadeleyle bazlaryla onlarn kabulyle btn Rm
ahalisini itaati altna alr. Kendisinin iinde bulunduu topluluk iinde her ynden
herkesten daha ileri gider. Bu ekilde tutturduu yolu, tabi olduu ulu kii/eyhi tavsiye
etmitir. Bu da yaptklarnn bir nevi ilah bir taleple cereyan ettiini gstermektedir:
Hak Tel inyet itti yine
Ol subat kamus gitti yine

Din klcn bilme band Babam

Old cmle esr h u gulm

Fazl- Hak yle kld bana meded

Old mahkm bana t farkad

Ne ki mahlk var bu Rm ire

Her surette bodum boyum ire

Kamusndan iler vard yolum

yle smarlad bu yolu Ulum

(b. 1082-1107)

Muhlis Paa, tabilerinin her eyine vakftr. nk kendisine Cenb- Hak

tarafndan bildirilmektedir. Bu ekilde Muhlis Paaya bir kutsiyet atfedilmektedir.

73

Kendisine itaat etmeyen halifelerin hepsi mahvolmu, yok olmutur. Yola teslim
olmayanlar, bir nefes dahi rahat ve nimet yz grmemitir:

Her birinin zamir fikretini

Hlini gaybn ehdetini

Bana bildrdi Vhd u Dayyn

Old nmde ekseri kurbn

Hulfa kim mut olmad

Kll mahv old hi kalmad

Bulmad ol kim olmad teslm

Bir nefes rhat u bek v na m

(b. 1107-1114)

1107-1114 arasndan alntladmz beyitlerdeki ifadeler, Muhlis Paann

yolunun doruluu konusunda kat hkmler iermektedir. Ahmet Yaar Ocak tarafndan
dile getirilen snnleme arac olarak kullanlan eser, sonraki blmlerde dile getirilecei
zere bir yandan iktidar ile iyi ilikileri dile getirirken dier yandan ailesinin byklerine
ynelik dorulama ve vg ifadelerinde kalemi cmerttir.
Gr/Maara
Dede arknn srekli maarada anlmas, halvete maarada girmesi, Baba
lyasn onunla gizlice ve anszn maarada bulumas; ayrca mritlerini maarada
toplamas normal bir tekke hayatndan farkl bir grnm ve mana arz etmektedir. Srekli
olarak bir buluma ve tarikat ilerinin yrtld yer olarak Maara, illegal bir yap
imas oluturmaktadr. Elbette o dnemde maara ile ne ifade edildiini ve zellikle Dede
arknn makam asndan ne ifade ettiini bilmeden bir yargda bulunmak yanl
neticelere yol aabilir; ancak ayn dnemde tekke veya zaviye eklinde tasavvuf
szckler kullanlrken maarann bunlarn yerini almas dndrcdr. Mesela Sultan

74

I. Alddinin Baba lyas ziyarete geldii yer mescittir. Sultan orada arlanr ve
ikramlar mescitte sunulur:
Vard Oban Dden alup geldi
eyh mescidde hem bular girdi

(b. 343)

Eserde, maarann bizim yaklatmz anlamda ele alnmad aktr. nk Hz.

Peygamber ile Hz. Ebubekirin yolculuuna telmih yaplan msralar bulunmaktadr. Bizim
dndmzn aksine maara ile kiilere kutsiyet atfedilmektedir:
Fazl u rahmet kime ki yr old
Gendde yo u yrda var old

Yr hem yr yr- yr iy yr
Sniyesneyni iz hum fil-gr

Gr ol gr kim Dede Garkn

Radiyallhu anhu di mn

Rh v srr kldd ol tc
Anda her lahzada bas mirc

Buugr h- lem-i irfn

Girr ol gra v olur pinhn

Drt yz ol kim halfe vard be-nm

Her biri ehl-i kef hl u makm

Ehl-i tevhid ehl-i seccde

75

Cem ider kamusn bir grda

Birbiri zre bragur oturur

Otururken cihn iin bitrr

(b. 164-172)

SONU
Eserde, Ahmet Yaar Ocak, smail Ernsaln ileri srdkleri ve Mertol Tulumun
nispeten kabul ettii mdafaaname ve snnleme amacyla yazlm olmasnn
yansmalar grnmektedir.
Karakterler, eriata ball, iyi ahlakl olular, halk tarafndan oka rabet
grmeleri ynleriyle n plana karlar. Baba lyas, gerek mescit gerekse zaviye
meknlaryla anlmasyla daha meru bir pozisyonda durmaktadr. En azndan maara
ya gre mescit ve zaviyenin uyandrd dncenin bu ynde olduu sylenebilir.
Baba lyas isyan hareketine kadar Sultan tarafndan da iyi bilinmektedir. Bu,
gerekten iktidar ve toplumda byk bir g oluturma ncesi bir durum mudur yoksa
istedikleri gce eriene kadar bir suskunluk devresi midir bilinmez. Ayrca dnemin
artlar dile getirilmedii iin isyann arka plann bilmek mmkn deildir. Bunu sadece
din ya da sadece ekonomik temellere dayandrmak zordur. u var ki, eserde Baba lyasn
isyandan nce dman ilan edilme srecine yer verilmektedir. Bu srecin en esasl arac,
Elvan elebiye gre hakknda karlan aslsz iddia ve dedikodularla Sultann yanl
bilgilendirilmesidir.
Mellifin amac olaylarn anlatmnda gemite yaananlarn ve yaayanlarn
hakl ve haksz olarak yarglanmasndan ziyade iddialarn aslszln ve bunlar
karanlar ortaya koymak eklinde belirmektedir. Bu konuda en belirgin yaklamlarnda
birisi ve belki de nemlisi saray ve Baba lyasn bu fitne ile kar karya gelitirilmi
olmas fikridir. Bu, Ocak ve Ernsaln ileri srd iktidarla barmann veya
snnlemenin bir yolu olarak deerlendirilebilir.
Bildiride tespit edilen notlarn ve bak alarnn aksini iddiaya sebebiyet verecek
baz noktalar eserde kabilir. Bu sebeple sadece baz karakteristik kiilerin ve olaylarn
ele alndn ve bunlar zerinden deerlendirme yapldn hatrlatmakta fayda
grlmektedir.

76

KAYNAKA
Andrews, Walter G. (2000). iirin Sesi Toplumun arks. stanbul: letiim Yaynlar.
Armaan, brahim (1982). Toplumsal Yap, Bilim ve Sanat- Sanatn Toplumbilimsel
Temelleri zerine Bir nceleme-. zmir: Ege niversitesi Gzel Sanatlar
Fakltesi Yaynlar.
Gen, Mehmet (2009). Tarihsel Sosyoloji zerine Tarihsel Sosyoloji, Ed. Elisabeth
zdalga, Ankara: DouBat Yaynlar.
Kprl, Fuad (2003). Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, 9. Bs., Ankara: Aka
Yaynlar.
Ocak, Ahmet Yaar (1991) k Paa. slam Ansiklopedisi. C. 4. stanbul: Trkiye
Diyanet Vakf Yay. 3.
Ocak, Ahmet Yaar (1995). Elvan elebi. slam Ansiklopedisi. C. 11. stanbul: Trkiye
Diyanet Vakf Yay. stanbul: 63.
Smer, Faruk (2009). Anadolu Seluklular. slam Ansiklopedisi. c. 36, stanbul:
Trkiye Diyanet Vakf Yay. 380-384.
Tarlan, Ali Nihat (1981). Edebiyat Meseleleri. stanbul: tken Yaynlar.
Tokatl, mit (1984). Elvan elebi'nin Menkbnmesi-Metin-ndeks-Gramer. Doktora
Tezi. stanbul: stanbul niversitesi.

77