TAJUK 8.

5 PEMBAHARUAN DAN PENGARUH ISLAM DI MALAYSIA SEBELUM

KEDATANGAN BARAT

(Merujuk tema 8 Huraian Sukatan pelajaran dan buku teks Sejarah Tingkatan 4
Bab 8)

Soalan :
Huraikan pembaharuan dan pengaruh Islam di Malaysia dalam aspek
politik dan pendidikan sebelum kedatangan Barat dan mengaitkan
dengan kegemilangan Malaysia pada hari ini.

Peringatan:
Calon hendaklah menjawab berdasarkan kerangka jawapan
di bawah.

Format

Aspek

Perincian

Penegenal
an

Memahami
kehendak
tugasan
soalan

1.

Memahami
pembaharuan
dan pengaruh
Islam dalam
politik
Malaysia
sebelum
kedatangan
Barat

2.
Pembaharuan
dan pengaruh
Islam terhadap
politik di Malaysia

Isi dan
Huraian

Marka
h
Penuh

Pengenalan

Jelaskan secara
ringkas tentang latar
belakang pertapakan
Islam di Tanah
Melayu.

Huraikan
pembaharuan dan
pengaruh Islam di
Malaysia sebelum
kedatangan Barat.

i.

Pentadbi

5
marka
h

30
marka
h

ran (15M)

ii.
gan (15M)
Menganalisis
pengaruh
Islam dalam
aspek
pendidikan

Perundan

3.
Kesan dan
pengaruh Islam
dalam sistem
pendidikan.

Jelaskan kesan
pengaruh Islam
dalam sistem
pendidikan di
Malaysia.
Mengaplikasi
kan :
Malaysia
sebagai
pusat
pendidikan
Islam pada
masa kini

4.
Langkah ke
arah matlamat
Malaysia sebagai
pusat pendidikan
Islam yang maju
pada masa kini.

15
marka
h

15
marka
h

Cadangkan langkahlangkah untuk

melahirkan Malaysia
maju sebagai pusat
pendidikan Islam.

Menilai
kejayaan
Malaysia
sebagai
pusat
pendidikan
Islam pada
masa kini

5.
Kejayaan
Malaysia dalam
pendidiakan Islam
pada hari ini

Mencipta /
Menjana idea

6.
Cabaran
menjadikan

Berdasarkan
pengetahuan anda,
jelaskan kejayaan
yang telah dicapai
oleh negara kita
dalam
mengembangkan
pendidikan Islam.

10
marka
h

menjadikan
Malaysia
sebagai
sebuah pusat
pendidikan
Islam
antarabangsa

Malaysia sebuah
Negara maju dalam
pendidikan Islam

Jelaskan
cabaran yang
dihadapi oleh
Malaysia dalam
memajukan
pendidikan Islam.
(5M)

10
marka
h

Nyatakan
langkah-langkah
untuk mengatasi
cabaran di atas. (5M)
Menghayati
nilai-nilai
murni /
ikhtibar /
patriotism
daripada
pengaruh
Islam dalam
kecemerlang
an negara

7.
Penerapan
nilai-nilai murni
ikhtibar /
patriotisme
daripada pengaruh
Islam dalam
kecemerlangan
negara.

10
marka
h

Nyatakan nilai-nilai
murni / ikhtibar /
patriotism daripada
pengaruh islam yng
diterapkan demi
kemajuan negara.
Kesimpula
n

Merumus
8.
Rumusan
secara
keseluruhan
isi yang telah
Pengetahuan
dibincangkan. yang diperoleh

Iktibar kepada
diri, bangsa dan
Negara

Harapan untuk
masa depan ekonomi
Malaysia yang lebih
cemerlang

5
marka
h

Peraturan pemarkahan Tingkatan 4 Bab 8

Kertas Sejarah 1249/3
Soalan :
Huraikan pembaharuan dan pengaruh Islam di Malaysia dalam politik dan
pendidikan sebelum kedatangan Barat dan mengaitkan dengan kegemilangan
Malaysia pada hari ini.
Soala Isi dan Huraian
n

Marka
h

Pengenalan latar belakang pertapakan

Islam di Tanah Melayu

Agama Islam lahir di Semanjung

Tanah Arab
Islam bertapak sekitar abad ke-13
dan abad ke-14

Kawasan strategik

terletak di tengah jalan

perdagangan antara timur dan barat
-

Kawasan terbuka dikunjungi para

pedagang luar
Peranan pedagang Islam
menyebarkan Islam
Melaka pusat perdagangan utama
dan pusat penyebaran Islam
Negeri negeri lain Kedah,
Kelantan, Terengganu, Pahang, dan Johor

Di Melaka pengaruh Islam dari

segi politik, ekonomi, dan social
Islam menjadi teras dalam
Kerajaan Melaka
Melaka menjadi pusat penyebaran
terpenting di alam Melayu

Penyebaran Islam melalui

Perluasan kuasa

Perkahwinan

Pendidikan

Kegiatan intelektual

Pembaharuan dan pembangunan Islam

dalam politik :
a)

Pentadbiran

Corak dan kedudukan institusi Raja

berubah
konsep Islam
Istilah Sultan / Zillullah Fialam dan Zillullah fil-ardh / bayangan
Allah di muka bumi
Pemerintah menggunakan
gelaran Khalifatul Mukminin/ Cth Sultan
Mahmud Shah di MelakaSultan Abdul
Ghaffur Muhyidin di pahang
Sistem pemerintahan dan pentadbiran
tiga lappisan ( Pusat, Daerah dan
Kampung)

 Tokh Islam dirujuk sebagai nasab

keturunan sultan.
Institusi Sultan berdasarkan perwarisan
Sultan mempunyai kusa tertinggi
Sistem kesultanan di Perlis, Kelantan,
Terengganu, Kedah dan Selangor berbeza
daripada Negeri Sembilan.
Negeri Sembilan berasaskan adat
Pepatih
Sultan dibantu oleh pembesar
( bendahara, laksamana, penghulu,
bendahari, dan temenggung)
Sultan hubungan erat dengan golongan
ulama.
Kemunculan ulama berbilang / Tuk
Pulau Manis, Tuk Pulau condong, Tuk Tabal
Konsep daulat / pengikat antara
golongan rakyat dengan pemerintah
Adat istiadat / cara berpakaian dan
jenis pakaian, bahasa dan pengucapan,
tingkah laku
Istiadat pertabalan yang penuhtertib

b)

Perundangan

Menjamin keharmonian hidup

Peraturan hidup digubal menjadi
undang-undang
Dua jenis undang-undang :

i)

a)

Tidak bertulis

Adat Pepatih

Orang melayu Minagkabau di Negeri

Sembilan
Diasaskan oleh Datuk Pepatih Nan

30

Sebatang
Musyawarah asas pentadbiran
Ketua adat lembaga
Pemilihan ketua daripada peringkat
bawah
Bersifat Matrilineal
b)

Adat Temenggung

Berasaskan sistem parilineal

Diasaskan oleh Ketumanggungan
Hukum faraid dalam Islam
Disesuaikan dengan ajaran Islam
oleh mazhab shafie

ii. Bertulis
Hukum kanun Melaka
Undang-undang laut melaka
Hukum-hukum Islam dijadikan asas
undang-undang yang dikuat kuasa
Perkembangan undang-undang bertulis
Undang-undang Pahang, Undang undang Johor, Undang undang Perak,
Undang undang Kedah
Perundangan menjadi pencorak kepada
perjalanan pemerintahan dan pentadbiran
Kekuatan Islam dipaparkan melalui
fasal-fasal dalam undang-undang laut
Melaka dan Hukum kanun Melaka
Nakhoda diertikan sebagai imam dan
anak buah kapal sebagai makmum
Undang-undang mengecualikan raja
atau sultan daripada sebarang tindakan
Lambang kedudukan raja atau sultan
sebagai kuasa tertinggi dal kerajaan.

Kesan pengaruh Islam dalam pendidikan

di Malaysia

2 jenis pendidikan iaitu pendidikan

formal dan tidak formal
-

Pendidikan tidak formal

Pendidikan awal /asuhan dalam

institusi keluarga
Penekanan dan pengajaran nilainilai moral
Pembelajaran melalui
pendengaran, penglihatan, dan
pemerhatian
-

Contoh

Pertanian

Perikanan

Pertukangan / kraftangan

Mengajar anak-anak mengenai halhal agama

-

Kelakuan dan adat resam

Sikap bersopan santun

Cara berkawan

Menjaga maruah

Pendidikan melalui cerita-cerita

lisan seperti cerita binatang dan cerita
jenaka
Cerita-cerita berbentuk teladan
dan pengajaran seperti Cerita Anjing
dengan Bayang-bayang
Pendidikan melalui pantang larang
dan adat istiadat
Pendidikan melalui pantun,
peribahasa, dan teka-teki
Tujuan supaya tidak bercakap
bohong,berkelakuan baik dan menjauhkan
apa yang ditegah/buat apa yabg disuruh.

15

Menerapkan unsur-unsur
pengajaran.
-

Pendidikan Formal

Pendidikan berkaitan keagamaan

secara langsung/peantaraan institusi yang
tertentu.
Bidang pendidikan ilmu
pengetahuan didominasikan oleh
golongan atasan dan istana.
-

Istana menjadi pusat pengajian.

Pendidikan diberikan oleh golongan

pendita/guru yang ditugaskan khas.
Memberikan pengajaran kepada
bakal pemerintah dan pembesar kerajaan.
Selepas kedatangan Islam
pendidikan formal berkembang pesat
Tidak terhad kepada golongan
atasan semata-mata
-

Semua golongan terlibat.

Dilaksanakan di istana, masjid,

rumah, surau, madrasah dan pondok
Di rumah penekanan pengajaran
al-Quran.
Terutama di rumah guru al-Quran
/Tok Guru.
-

Kanak-kanak berumur 7-15 tahun.

Cadangan langkah-langkah ke arah

matlamat Malaysia maju dalam
pendidikan Islam pada masa kini

Menguasai ilmu pengetahuan

Menguasai kemahiran

Mengukuhkan jati diri bangsa

Malaysia
-

Kreatif dan inovatif

Memperkukuh ilmu pengajian Islam

15

Menaikitaraf kemudahan
intrastuktur
-

Menambah tenaga mahir

Meningkatkan kecekapan
pengurusan dan pentadbiran
Memperkasakan peranan pusat
pendidikan Islam
Memperluaskan hubungan
diplamtik dengan negara Islam lain
-

Mengadakan poertukaran teknologi

Mempelopori penggunaan bahasa

arab dsam sistem pendidikan
-

Mengekalkan perpaduan negara

Meluaskan peluang kerjaya

Memberi bantuan kewangan untuk

aktiviti pendidikan Islam

( Mana-mana munasabah)
5

Kejayaan Malaysia sebagai pusat

pendidikan Islam yang maju pada hari ini

Penubuhan UIA

Program twining dengan university

dari Madinah dan Makkah
Penubuhan madrasah dan sekolah
pondok yang moden
Gabungjalin kurikulum akademik
dan agama
Sekolah agama banyak
ditubuhkan/dibina
Penubuhan USIM untuk melahirkan
intelek Islam yang professional
Penubuhan institusi seperti Darul
Quran bagi menyediakan peluang

10

menlanjutkan pelajaran kepada pelajar

Islam
Menggunakan sukatan dari pusatpusat pendidikan Islam yang terkenal di
luar negara
Mempunyai ramai tenaga pengajar
yang berkelayakan
Ramai ibu bapa Islam memilih
untuk anak mereka ke sekolah aliran
agama
Sekolah-sekolah aliran agama telah
Berjaya melahirkan ramai pelajar yang
cemerlang

(mana-mana jawapan
munasabah)
6

a. cabaran
- kewangan
- kemudahan asas
- teknologi masih rendah
- Tenaga kerja
- kurang sokongan dari pelbagai pihak
(mana-mana jawapan yang munahsabah)

b. langkah
- penguasaan ilmu
- penguasaan kemahiran ICT
- kewangan
- modal insan
- kerjasama semua pihak
(mana-mana jawapan yang munahsabah)

10

-musyawarah

10

-muzakarah
-bijaksana
- berdaya saing
- pembangunan dan penyelidikan
- Penguasaan ilmu pengetahuan
- berkemahiran
- bijak mengambil peluang
- berani mengambil risiko

Rumusan

-pengetahuan yang diperoleh

-iktibar kepada diri, bangsa dan negara
-harapan untuk masa depan malaysia
yang lebih cemerlang

TajukUmumTugasan

TAJUK 8.5 PEMBAHARUAN DAN PENGARUH ISLAM DI MALAYSIA SEBELUM

KEDATANGAN BARAT
(Merujuktema 8 HuraianSukatanpelajarandanbukuteksSejarahTingkatan 4 Bab 8)
Soalan :
Huraikanpembaharuandanpengaruh
Islam
di
Malaysia
dalamaspekpolitikdanpendidikansebelumkedatangan
Barat
danmengaitkandengankegemilangan Malaysia padahariini.
Peringatan:
Calonhendaklahmenjawabberdasarkankerangkajawapa
n di bawah.
Format
Aspek
Perincian
MarkahPenuh
Penegenalan Memahami
1. Pengenalan
kehendak tugasan
soalan
Jelaskan secara ringkas tentang latar
5 markah
belakang pertapakan Islam di Tanah
Melayu.
Isi dan
Huraian

Memahami
2.
pembaharuan dan
pengaruh Islam
dalam politik
Malaysia sebelum
kedatangan Barat

Pembaharuan dan pengaruh Islam

terhadap politik di Malaysia
Huraikan pembaharuan dan pengaruh
Islam di Malaysia sebelum
kedatangan Barat.

30 markah

Pentadbiran (15M)
Perundangan (15M)
Menganalisis
3. Kesan dan pengaruh Islam dalam
pengaruh Islam
system pendidikan.
dalam aspek
pendidikan
Jelaskan kesan pengaruh Islam dalam
system pendidikan di Malaysia.
Mengaplikasikan :4. Langkah ke arah matlamat
Malaysia sebagai
Malaysia sebagai pusat pendidikan
pusat pendidikan
Islam yang maju pada masa kini.
Islam pada masa
kini
Cadangkan langkah-langkah untuk
melahirkan Malaysia maju sebagai
pusat pendidikan Islam.
Menilai kejayaan 5. Kejayaan Malaysia dalam
Malaysia sebagai
pendidiakan Islam pada hari ini
pusat pendidikan
Islam pada masa
Berdasarkan pengetahuan anda,
kini
jelaskan kejayaan yang telah dicapai
oleh Negara kita dalam
mengembangkan pendidikan Islam.
Mencipta /
6. Cabaran menjadikan Malaysia
Menjana idea
sebuah Negara maju dalam
menjadikan
pendidikan Islam
Malaysia sebagai
sebuah pusat
Jelaskan cabaran yang dihadapi oleh
pendidikan Islam
Malaysia dalam memajukan
antarabangsa
pendidikan Islam. (5M)

15 markah

15 markah

10 markah

10 markah

Kesimpulan

Nyatakan langkah-langkah untuk

mengatasi cabaran di atas. (5M)
Menghayati nilai- 7. Penerapan nilai-nilai murni ikhtibar
nilai murni /
/ patriotism daripada pengaruh
ikhtibar / patriotism Islam dalam kecemerlangan
daripada pengaruh negara.
Islam dalam
kecemerlangan
Nyatakan nilai-nilai murni / ikhtibar /
negara
patriotism daripada pengaruh islam
yang diterapkan demi kemajuan
negara.
Merumus secara 8. Rumusan
keseluruhan isi
yang telah
Pengetahuan yang diperoleh
dibincangkan.
Iktibar kepada diri, bangsa dan
Negara
Harapan untuk masa depan ekonomi
Malaysia yang lebih cemerlang

10 markah

5 markah

PeraturanpemarkahanTingkatan 4 Bab 8
KertasSejarah 1249/3
Soalan :
Huraikanpembaharuandanpengaruh Islam di Malaysia
dalampolitikdanpendidikansebelumkedatangan Barat danmengaitkandengankegemilangan
Malaysia padahariini.

Soala
n
1

Isi danHuraian
Pengenalan latar belakang pertapakan Islam di Tanah Melayu
Agama Islam lahir di Semanjung Tanah Arab
Islam bertapak sekitar abad ke-13 danabad ke-14
Kawasan strategik
terletak di tengah jalan perdagangan antara timur dan barat
Kawasan terbuka dikunjungi para pedagang luar
Peranan pedagang Islam menyebarkan Islam
Melaka pusat perdagangan utama dan pusat penyebaran Islam
Negeri negeri lain Kedah, Kelantan, Terengganu, Pahang, dan Johor
Di Melaka pengaruh Islam dari segi politik, ekonomi, dan social
Islam menjadi teras dalam Kerajaan Melaka
Melaka menjadi pusat penyebaran terpenting di alam Melayu
Penyebaran Islam melalui
Perluasan kuasa
Perkahwinan
Pendidikan
Kegiatan intelektual

Pembaharuan dan pembangunan Islam dalam politik :

a) Pentadbiran

Marka
h
5

 Corak dan kedudukan institusi Raja berubah

konsep Islam
Istilah Sultan / Zillullah Fi-alamdanZillullahfil-ardh / bayangan Allah di
muka bumi
Pemerintah menggunakan gelaran Khalifatul Mukminin/ Cth Sultan
Mahmud Shah di Melaka Sultan Abdul Ghaffur Muhyidin di pahang
Sistem pemerintahan dan pentadbiran tiga lapisan ( Pusat, Daerah dan
Kampung)
Tokh Islam dirujuk sebagai nasab keturunan sultan.
Institusi Sultan berdasarkan perwarisan
Sultan mempunyai kuasa tertinggi
Sistem kesultanan di Perlis, Kelantan, Terengganu, Kedah dan Selangor
berbeza daripada Negeri Sembilan.
Negeri Sembilan berasaskan adat Pepatih
Sultan dibantu oleh pembesar ( bendahara, laksamana, penghulu, bendahari,
dan temenggung)
Sultan hubungan erat dengan golongan ulama.
Kemunculan ulama berbilang / Tuk Pulau Manis, Tuk Pulau condong,
TukTabal
Konsep daulat / pengikat antara golongan rakyat dengan pemerintah
Adatistiadat / cara berpakaian dan jenis pakaian, bahasa dan pengucapan,
tingkah laku
Istiadat pertabalan yang penuh tertib
b) Perundangan
Menjamin keharmonian hidup
Peraturan hidup digubal menjadi undang-undang
Dua jenis undang-undang :
Tidakbertulis
a) Adat Pepatih
Orang melayu Minagkabau di Negeri Sembilan
Diasaskan oleh Datuk Pepatih Nan Sebatang
Musyawarah asas pentadbiran
Ketua adat lembaga
Pemilihan ketua daripada peringkat bawah
Bersifat Matrilineal
b) Adat Temenggung
Berasaskan system parilineal
Diasaskan oleh Ketumanggungan
Hukum faraid dalam Islam
Disesuaikan dengan ajaran Islam oleh mazhab shafie
ii. Bertulis
Hukum kanun Melaka
Undang-undang laut melaka

30

 Hukum-hukum Islam dijadikan asas undang-undang yang dikuatkuasa

Perkembangan undang-undang bertulis
Undang-undang Pahang, Undang - undang Johor, Undang undang Perak,
Undang undang Kedah
Perundangan menjadi pencorak kepada perjalanan pemerintahan dan
pentadbiran
Kekuatan Islam dipaparkan melalui fasal-fasal dalam undang-undang laut
Melaka dan Hukum kanun Melaka
Nakhoda diertikan sebagai imam dan anak buah kapal sebagai makmum
Undang-undang mengecualikan raja atau sultan daripada sebarang tindakan
Lambang kedudukan raja atau sultan sebagai kuasa tertinggi dal kerajaan.
3

Kesan pengaruh Islam dalam pendidikan di Malaysia

2 jenis pendidikan iaitu pendidikan formal dan tidak formal
Pendidikan tidak formal
Pendidikan awal /asuhan dalam institusi keluarga
Penekanan dan pengajaran nilai-nilai moral
Pembelajaran melalui pendengaran, penglihatan, dan pemerhatian
Contoh
Pertanian
Perikanan
Pertukangan / kraftangan
Mengajar anak-anak mengenai hal-hal agama
Kelakuan dan adat resam
Sikap bersopans antun
Cara berkawan
Menjaga maruah
Pendidikan melalui cerita-cerita lisan seperti cerita binatang dan cerita
jenaka
Cerita-cerita berbentuk teladan dan pengajaran seperti Cerita Anjing dengan
Bayang-bayang
Pendidikan melalui pantang larang dan adat istiadat
Pendidikan melalui pantun, peribahasa, danteka-teki
Tujuan supaya tidak bercakap bohong,berkelakuan baik dan menjauhkan
apa yang ditegah/buat apa yang disuruh.
Menerapkan unsur-unsur pengajaran.
Pendidikan Formal
Pendidikan berkaitan keagamaan secara langsung/peantaraan institusi yang
tertentu.
Bidangpendidikanilmupengetahuandidominasikanolehgolonganatasandanist
ana.
Istana menjadipusatpengajian.
Pendidikandiberikanolehgolonganpendita/guru yang ditugaskankhas.
Memberikanpengajarankepadabakalpemerintahdanpembesarkerajaan.
Selepaskedatangan Islam pendidikan formal berkembangpesat
Tidakterhadkepadagolonganatasansemata-mata
Semuagolonganterlibat.
Dilaksanakan di istana, masjid, rumah, surau, madrasah danpondok
Di rumahpenekananpengajaran al-Quran.

15

Terutama di rumah guru al-Quran /Tok Guru.

Kanak-kanakberumur 7-15 tahun.
4

Cadanganlangkah-langkahkearahmatlamat Malaysia majudalampendidikan

Islam padamasakini

15

Menguasai ilmu pengetahuan

Menguasai kemahiran
Mengukuhkan jati diri bangsa Malaysia
Kreatif dan inovatif
Memperkukuh ilmu pengajian Islam
Menaikitaraf kemudahan intrastuktur
Menambah tenaga mahir
Meningkatkan kecekapan pengurusan dan pentadbiran
Memperkasakan peranan pusat pendidikan Islam
Memperluaska nhubungan diplamtik dengan negara Islam lain
Mengadakan pertukaran teknologi
Mempelopori penggunaan Bahasa arab dan system pendidikan
Mengekalkan perpaduan negara
Meluaskan peluang kerjaya
Memberi bantuan kewangan untuk aktiviti pendidikan Islam
( Mana-manamunasabah)
5

Kejayaan Malaysia sebagaipusatpendidikan Islam yang majupadahariini

10

Penubuhan UIA
Program twining dengan university dariMadinahdanMakkah
Penubuhan madrasah dansekolahpondok yang moden
Gabungjalinkurikulumakademikdan agama
Sekolah agama banyakditubuhkan/dibina
Penubuhan USIM untukmelahirkanintelek Islam yang professional
PenubuhaninstitusisepertiDarul Quran
bagimenyediakanpeluangmenlanjutkanpelajarankepadapelajar Islam
Menggunakansukatandaripusat-pusatpendidikan Islam yang terkenal di
luarnegara
Mempunyairamaitenagapengajar yang berkelayakan
Ramaiibubapa Islam memilihuntukanakmerekakesekolahaliran agama
Sekolah-sekolahaliran agama telah Berjaya melahirkanramaipelajar yang
cemerlang
6

(mana-manajawapanmunasabah)
a. cabaran
- kewangan
- kemudahanasas
- teknologimasihrendah
- Tenagakerja
-kurangsokongandaripelbagaipihak
(mana-manajawapan yang munahsabah)

10

b. langkah
- penguasaanilmu
- penguasaankemahiran ICT
- kewangan
- modal insan
- kerjasamasemuapihak
(mana-manajawapan yang munahsabah)
-musyawarah
-muzakarah
-bijaksana
- berdayasaing
- pembangunandanpenyelidikan
- Penguasaanilmupengetahuan
- berkemahiran
- bijakmengambilpeluang
- beranimengambilrisiko
Rumusan
-pengetahuan yang diperoleh
-iktibarkepadadiri, bangsadannegara
-harapanuntukmasadepanmalaysia yang lebihcemerlang

10