Urednica Nikica Talan

Jadranka Haur
Recenzenti
August Kovaec
Draen Varga
Lektura portugalskog teksta
Maria Bernardette Duarte Godinho
OSNOVE GRAMATIKE
Lektura hrvatskog teksta
Sluba lekture kolske knjige
PORTUGALSKOGA JEZIKA
Grafiki urednik
eljko Brneti

Korektorica
Melanija Ivezi Talan GRAMATICA ELEMENTAR
Oblikovanje naslovnice
Dubravka Rakoci DA LINGUA PORTUGUESA
Prijelom
Dubravko Duvani

KOLSKA KNJIGA, d.d., Zagreb, 2003.

Nijedan dio ove knjige ne smije se umnoavati, fotokopirati ni na bilo
koji nain reproducirati bez nakladnikova pismenog doputenja.

CIP - Katalogizacija u publikaciji

Nacionalna i sveuilina knjinica - Zagreb
UDK 811.134.3'36

TALAN, Nikica
Osnove gramatike portugalskoga jezika =

Gramatica elementar da lingua portuguesa I

Nikica Talan. - Zagreb : kolska knjiga,
2003.

ISBN 953-0-40924-9
43lO16155

kolska knjiga
Tisak: GRAFIKI ZAVOD HRVATSKE, d.o.o. Zagreb Zagreb, 2003.
Sadraj

Predgovor ......................................................................................... 9
FONETIKA I ORTOGRAFIJA ......................................................... II
Portugalska abeceda ................................................................ II
Oralni samoglasnici ................................................................. 12
Nazalni samoglasnici ............................................................... 14
Polusamoglasnici ..................................................................... 16
Silazni oralni dvoglasnici ........................................................ 16
Uzlazni oralni dvoglasnici ............ ........................................... 18
Silazni nazalni dvoglasnici ...................................................... 19
Uzlazni nazalni dvoglasnici .................................................... 20
Oralni troglasnici ..................................................................... 21
Nazalni troglasnici .............. ..................................................... 22
Suglasnici ............ ...................................................................... 22
Oznaivanje suglasnika ........................................................... 29
Oznaivanje nazala .................................................................. 32
Mjesto naglaska ........................................................................ 32
Pravila naglaivanja ................................................................. 33
Grafiki naglasci ....................................................................... 36
Ostali pravopisni i interpunkcijski znakovi ............................ 37
Rastavljanje rijei na slogove .................................................. 38
MORFOLOGIJA .............................................................................. 41
IMENICE ........................................................................................ 41
Rod imenice ............................................................................. 41
Tvorba enskog roda .......................................................... 48
Nepromjenijive imenice .................................................... 53
Imenice mukog roda koje zavravaju na -a .................... 56
Imenice koje mogu biti mukog i enskog roda ............... 58
Broj imenice ............................................................................. 59
Tvorba mnoine ................................................................. 60
Stupanj imenice ....................................................................... 66
LAN .............................................................................................. 67
Uporaba odreenog lana ...................................................... 68
Izostavljanje odreenog lana ................................................ 75
 Uporaba neodreenog lana ............... . .......... . . ... .... 76 .. . .... ..... . ..
Tablini prikaz jednostavnih glagolskih vremena
Izostavljanje neodreenog lana ..... .. . ... . .. .... ... . . . . . . 78 .. . .. . . . . . .. .. . ..
pomonih glagola ter, haver, seTi estar ... . .. ............ . .. ........... 128
Paradigma jednostavnih glagolskih vremena
PRIDJEVI ........................................................................................ 79
pravilnih glagola triju konjugacija - aktivni oblik .. . 132
Tvorba pridjeva enskog roda . . .. 80
....... . .. ..
.. ........ . ..................................

Stupnjevanje pridjeva .............................................................. 83 Paradigma sloenih glagolskih vremena

Mjesto pridjeva ........................................................................ 88 pravilnih glagola triju konjugacija - aktivni oblik .... . .......... 136
Slaganje pridjeva u rodu i broju .............................................. 89 Paradigma pravilnih glagola triju konjugacija -
povratni oblik . ... ... ... . 141
ZAMJENICE . . 91
............. . ................ .............. ............... ...
............... .. ................................................................

OSOBNE ZAMJENICE ............................................ .... . . ............... 91 Paradigma pravilnih glagola triju konjugacij a -
Oblici osobnih zamjenica . ....................... .......................... 91 zamjeniki oblik . . .. .
........... ............... . ............. ................. ... .... 148
Oblici o, lo i no osobne zamjenice (u slubi izravnog Paradigma pravilnih glagola triju konjugacija -
objekta) .. . ...
....... . ................................................. ................ 92 pasivni oblik . . .. . .. .
.. .................... . .............. ........... . ............... .. . 1 55
Povratna zamjenica . .... ... . ..
.................................... ... . ... . ..... 93 Tvorba glagolskih vremena i naina . . . .
.. ... .......... .. ..... ......... . . 1 62
Uporaba osobnih zamjenica s prijedlozima .................... 94
Konjugacija nepraviinih glagola . ... .. 1 65
Kombinacije i kontrakcije nenaglaenih osobnih
....... ............. .................

Nepravilni glagoli 1. konjugacije ... . ...

.... ... ............. . . ........ 1 65
zamjenica u slubi objekta .... .. ........... .. . . ..... .....
. . . . .... ........ . 96
Nepravilni glagoli 2. konjugacije . . .... ................. .............. 1 68
Mjesto nenaglaenih osobnih zamjenica . . . . .... . ... ...... . ... . .. 97
Nepravilni glagoli 3. konjugacije ..................................... 1 82
POSVOJNE ZAMJENICE (POSESIVI) ..... ... . .. .................................... 1 00
Glagoli s nepravilnim participom ......................................... 1 89
Oblici posvojnih zamjenica ............................. . .. ...... . . .. ... 1 00
Mjesto posvojnih zamjenica ............................. .............. . 1 00 Abundantni glagoli ... ...... ...
.. . ........... .... . .
. ...... .... . . ..
.. .. . ......... . . 1 90
.

POKAZNE ZAMJENICE (DEMONSTRATIVI) ... .. .. ......... .. . .. . 1 0 1

... . . .. .... .
Bezlini glagoli ........................... ............................................ 1 92
Oblici pokaznih zamjenica .... .. .
..... .......... ..... . .. .. . .. 101 . . ...... ... Defektivni glagoli ................................................................... 1 94
Mjesto pokaznih zamjenica .
......... ................................... 103 Sintaksa glagolskih naina i vremena ................................... 1 96
ODNOSNE ZAMJENICE (RELATIVI) ..... ..... . ..
.. ...... . ............... .... .... . . 1 04 Indikativ (indicativo) ........................................................ 1 96
UPITNE ZAMJENICE ..... ...... ..... ... .. . .. ......... ..... ....
. . . . . . . ..... .... ..... 1 06
.
Konjunktiv (conjunctivo) ................................................. 205
Imperativ (imperativo) .................................................... 212
NEODREENE ZAMJENICE .............. . ................... . .. . . .
. ... . ... ...... 1 07
Infinitiv (infinitivo) ................................ ........................... 214
Osobitosti nekih neodreenih zamjenica . . ..... ... ........ .. .. 108
Gerundiv (gerundio) ........................................................ 216
Neki ustaljeni izrazi s neodreenim zamjenicama ... .. ... III
Particip (participio) .......................................................... 217
BROJEVI . . .... . .
... ..... .... . . .. ..... ..... ... .. .... . .. . .
. .......... . . . . . .. . . . .. . ........ . . ..... 1 13 Slaganje glagola s reeninim subjektom ... . . .. ..... ..... ....... .... 218
Uporaba glavnih brojeva .
................ ............................ ......... . 1 17 Slaganje vremena ................................................................... 227
Uporaba rednih odnosno glavnih umjesto rednih brojeva 1 18 Sintaksa pomonih glagola haver, seTi estar .. .... ............. .... 228
GLAGOLI . . . .
. . .. .... ....... .......... .... ....... ...... . .... . . ..... .....
. . . . . . .. . ..... . . .... .. 1 2 1.
PRILOZI ........................................................................................ 231
Klasifikacija portugalskih glagola .......................... ..... ........ . . 121 Klasifikacija priloga ................................................................ 23 1
Pomoni glagoli i njihova uporaba ........... ............ . .. ..... ....... . 123 Priloni izrazi ............. ...................................... ...................... 233
Nomenklatura najeih glagolskih oblika .................. ....... . 1 27 Mjesto priloga u reenici ....................................................... 236
 Ponavljanje priloga na mente 237
- ..............................................
Predgovor
Stupnjevanje priloga ............. ................................................. 237
PRIJEDLOZI ................................................................................. 241
Ove Osnove gramatike portugalskoga jezika namijenjene su prije
VEZNICI ..................................................... .................................. 243 svega studentima portugalskog jezika i knjievnosti, ali i svima ko
Koordinativni veznici ............................................................ 243 ji ue ili se spremaju nauiti jezik Cam6esa i Pessoe - jezik kojim
danas govori vie od dvjesto milijuna izvornih govornika diljem
Subordinativni veznici .......................................................... 245
Europe, June Amerike, Afrike i Azije. Gramatika sadri sve va
UZVICI ......................................................................................... 249 nije obavijesti o strukturi portugalskoga jezika, kao i brojne prim
jere kojima se potkrepljuju iznesene gramatike postavke. Najve
SINTAKSA ..................................................................... ............... 25 1
i broj primjera preuzet je (bilo u cjelini bilo djelomino) iz dviju
Nezavisno sloena reenica 25 1 vodeih gramatika portugalskog jezika (Cunha, Celso; Cintra, Lin
..................................................

Zavisno sloena reenica
Pretvaranje aktivne u pasivnu reenicu
......................................................
...............................
253 dley: Nova Gramtitica do Portugues Contemporaneo, Lisboa,
257 141998. te Cuesta, Vazquez Pilar; Luz, Maria Albertina Mendes da:
Gramtitica da Lingua Portuguesa, Lisboa, 1 989), dok sam odree
ni broj primjera smislio sam ili ih preuzeo iz desetak manjih gra
matika koje ovdje neu posebno navoditi.
Na kraju srdano zahvaljujem svima koji su pomogli da ove
Osnove gramatike ugledaju svjetlo dana, osobito recenzentima
akademiku Augustu Kovaecu i dr. Draenu Vargi, lektorici M .
Bernardette Duarte Godinho, Upravi kolske knjige d.d. te
urednici Jadranki Haur.
U Zagrebu, svibanj 2002.
Nikica Talan
FONETIKA I ORTOGRAFIJA
Portugalska abeceda

Slovo Naziv slova Izgovor

a a a
b be be
c ce se
d de de
e e E
f efe Efi
g gue (ge) ge (3e)
h aga tlga
i i i
j jota 3:)ttl
k kapa kaptl
l ele Eli
m eme Erni
n ene Eni
o 6 :)
P pe pe
q que ke
r erre ERi
s esse Esi
t te te
u u u
v ve ve
w duplo ve (ddblio) duplu ve (dubliu)
x xis fi!
y i grego (ipsilon) igregu (ipsil:m)
z ze ze
 Kad se nae ispred umekanog l [l] ili ispred poluvokala w,
Napomena: Slova k, wiyupotrebljavaju se iskljuivo u opeprihvaenim
portugalsko a izgovara se malo "velarnije', pribliavajui se ot
e?un.arodnim skraenicama i simbolima, odnosno u stranim rijeima
Ih flJelma stranog podrijetla: vorenom o [::l], kao, npr., u francuskoj rijei pate:

kg ( quilograma)
= 'kilogram' mal [mat] 'zlo', 'loe'
darwinismo 'darvinizam' mau[maw] 'zao', 'lo'
byroniano 'byronovski'
Oznauje se znakom a.
e
Oralni samoglasnici Samoglasnik e u portugalskom moe biti otvoren, zatvoren ili
mukao.

a Otvoreno e [E] odgovara francuskom ili talijanskom otvorenom

e. Oznauje se znakovima e i e, a u brazilskom pravopisu jo i
Naglaeno a uglavnom se izgovara kao u hrvatskom standar
znakom e:
dnom jeziku:
lebre [lebri] 'zec'
casa [kazB] 'kua'
amtivel[Brnavd] 'ljubazan'
mar[mar] 'more' chapeu [jBpeW] 'eir'
Oznauje se na tri naina: a, ti i il. Zatvoreno e [e] izgovorom je jednako francuskom ili talijan-
skom zatvorenom e, a oznauje se znakovima e i e:
U nenaglaenom poloaju a se najee izgovara kao, primje
rice, u engleskim rijeima mother ili above: mesa [meZB] 'stol'
conter [k6ter] 'sadravati'
chaga [jagB] 'rana'
mes [me j] 'mjesec'
mtiquina [mmnB ] 'stroj'
Muklo e [i] taman je i kratak samoglasnik koji je svojevrsna re
dukcija samoglasnika e (otvorenog i zatvorenog) i samoglas
Jednako tako izgovara se i kad je pod naglaskom, ali samo is
nika i. Katkad se, dapae, uope ne izgovara. Oznauje se s e i
pred m, n i nh:
i:
lama [lilmB] 'blato' se [si] 'sebe', se'; 'ako', 'da'
pano [pilnu] 'krpa, platno' pescar [pijkar] 'ribariti'
manha[milJm] 'lukavstvo' de longe [dil 63i] 'izdaleka'
divino[divinu] 'boanski', 'boanstven'
Oznauje se znakovima a i a, a u lisabonskom izgovoru i zna
kom e lijevo od [j], [3], [A], [P] i [i]: i
lei [lilj] 'zakon'
Portugalsko i najee izgovorom odgovara hrvatskom i. Gra
fiki se oznauje s i, a na poetku rijei katkad i s e:
cereja [siril3B] 'trenja'
mina[minB] 'rudnik'; 'mina'
espelho [ijpilAu] 'ogledalo'
'odgajati'
educar [idukar ]
 Kad se nae ispred umekanog l [l] ili ispred poluvokala w, dom C -) , nazalnost se samoglasnika Ci to onda kad se oni nau
izgovara se malo 'velarnije', kao u engleskoj rijei bid ili nje unutar rijei) prikazuje pomou m ispred suglasnika p, b, m te po
makoj Schiff. mou n ispred ostalih suglasnika, a katkad znak nazalnosti i pos
mil [mH] ve izostane.
'tisuu'
Ispred glasova [J], [3], [A] i [P] izgovara se vrlo kratko i gotovo
nikad se ne uje: Rezultat je kraze a + an ili a + am Ci tada je njegov izgovor kra
escova [ijk5v13] 'etka' tak), odnosno kraze il, + an Ca tada mu je izgovor dug) :

escada [ijkad13] 'stuba', 'stubite' a antiga [atig13] 'stara'

il, antiga [atig13] 'na starinski nain'
o
Samoglasnik o u portugalskom moe biti otvoren i zatvoren.
Nalazi se u inicijalnom poloaju u rijei koje poinju s an- ili
Otvoreno o [::l] odgovara francuskom ili talijanskom otvore
am-, a u finalnom poloaju u rijei koje zavravaju na -ii:
nom o. Mnogo je otvorenije od hrvatskog o pribliavajui se iz
govorom glasu a. Oznauje se znakovima o i 6: anca [\1k13] 'bok'
sorte [s5rti] 'sudbina'; 'srea' Iii [1\1] 'vuna'

av6 [13v5] 'baka'

Zatvoreno o [o] izgovorom je vrlo blizu glasuu, a oznauje se Grafiki se oznauje s em ili en ci nikad se ne pojavljuje na kra
znakovima D i ou: ju rijei):
aVD [13v6] 'djed' embora [eb5rn] 'iako'
ou [6] 'ili' crem;a [S13] 'vjerovanje'

II i

Portugalskou izgovorom je jednako hrvatskom glasuu. Ozna Grafiki se oznauje im ili in:
uje se znakovimau i o. Kad nije naglaeno, izgovara se vrlo krat sim [st] 'da'
ko: fins [fif] 'krajevi'; 'ciljevi'
eru [lmi] 'sirov
o
rua [RU13] 'ulica'
Grafiki se oznauje om ili on:
dormir [durmir] 'spavati'
tom [t6] 'ton'
casa [kazuJ 'sluaj'
honra [6R13] 'ast'

Nazalni samoglasnici ii
Jedno od najvanijih obiljeja portugalskog jezika jest i bogat Grafiki se oznauje um ili un:
stvo nazalnih samoglasnika. Za razliku od francuske, portugalska um [ii] 'jedan'; 'neki'
je nazalizacija slabija, blia onoj u poljskom jeziku, npr. Osim til- uns [iif] 'jedni'; 'neki'
Polusamoglasnici oj
u portugalskom postoje dva polusamoglasnika. To su j (u fo Grafiki se oznauje s oi. Kad nije na poetku rijei, u dana
netskoj se transkripciji oznauje i znakom j) te w (u fonetskoj se njem portugalskom jeziku moe biti zamijenjen oblikom ou:
transkripciji oznauje i s ): bDi [b6j] 'vol'; 'govedo'
ceia [siljt!] 'veera' noite [n6jti] 'no'
meu [mew] 'moj' toiro [t6jru] 'bik'

Silazni oralni dvoglasnici oj

Grafiki se oznauje s ui, a nekad se oznaivao i s ue:
aj
fui [fUj] 'bio sam'; 'iao sam'
U staroj se portugalskoj grafiji oznaivao s ae, dok se danas oz
nauje s ai: cuidar [kujdar] 'misliti'; 'brinuti se'

pai [paj] 'otac'

Valja, medutim, napomenuti da se u nekim prezimenima i da
aw
lje upotrebljava stari oblik: Caetano [kajtanu]. Grafiki se oznauje s au, a u starijoj grafiji oznaivao se s aD.
Danas se s aD oznauje samo kad je rije o kontrakciji prijedloga a
Ej i odredenog lana mukog roda o:
Grafiki se oznauje s ei i ei. N ajee se moe sresti u mnoini pau [paw] 'tap'
imenica kojima jednina zavrava na -el:
aD [aw]
aneis [t!llEjf] 'prsteni'
papeis [pt!ptjf] 'papiri' EW
Bj Grafiki se oznauje s eu:
ceu [stw] 'nebo'
Grafiki se oznauje s ei, a katkad (kad se nade slijeva naglae
nom samoglasniku) i s ai: reu [Rtw] 'optuenik'

leite [liljti] 'mlijeko'

ensaiar [est!jar] 'pokuavati'; 'vjebati'
ew
Grafiki se oznauje s eu i eu, a prije se oznaivao i s eo:
breu [brew] 'katran'
Danas se grafiki oznauje s oi, a nekad se oznaivao s oi i s De. 'Europa'
Europa [eur6pt!]
Pojavljuje se u nekim glagolskim oblicima te, prije svega, u mno
ini imenica koje u jednini zavravaju na -01:
iw
rois [R6jf] 'popisi'
Grafiki se oznauje s iD:
sois [s6jf] 'sunca'
rio [Riw] 'rijeka'
Uzlazni oralni dvoglasnici WE

Grafiki se oznauje s ue, ue, oe i oe:

ja
sueco [swsku] 'vedski'; ' veanin'
Grafiki se oznauje s ia, ia i ea:
bue[bws] 'mnogo', 'jako', 'super'
diabo [djabu] 'avao'
moeda [mwsdu] 'novac'
didrio [djarju] 'dnevnik'
boemio [bwsmju] 'boem'; 'boemski'
leal [Ijal] 'vjeran'
we
Grafiki se oznauje s ue i oe:
Grafiki se oznauje s ie i ie: dueto [dwetu] 'duet'
dieta [djst] 'dijeta' poema [pwem] 'pjesma'

vies [vjsf] 'poprena crta' wi

Grafiki se oznauje s ui, ui, oi i oi:
tranquilo [trilkwilu] 'spokojan'
Grafiki se oznauje s io i i6:
ruido [Rwfdu] 'buka'
miolos [mj51uf] ' (ivotinjski) mozak'
'mlin'
moinho [mwfJ1u]
jo wo
Grafiki se oznauje s io i io: Grafiki se oznauje s uo:
miolo [mj61u] 'sredina kruha'; 'modina' aquoso [kw6zu] 'voden'

ju WJ

Grafiki se oznauje s iu i eu: Grafiki se oznauje suo :

miMo [mjudu] 'sitan'; 'dijete' aquosos [kw5zuf] 'vodeni'

peuga [pjug] ' (kratka) arapa'

Silazni nazalni dvoglasnici
wa Silazni nazalni dvoglasnici mogu biti naglaeni ili nenaglae
Grafiki se oznauje s ua: ni, no za razliku od svojih oralnih 'parova' ne mogu biti otvoreni
quase [kwazi] 'gotovo', 'skoro' ili zatvoreni jer su samoglasnici koji im slue kao osnova uvijek
zatvoreni.
WB
ij
Grafiki se oznauje s ua:
Grafiki se oznauje s ile, ili, em i ens:
quadrado [kwdradu] 'kvadratni'; 'kvadrat'
mile [mj] 'majka'
 cliibra [kjbrn] 'gr' we
tem[tj] 3. lice jednine indikativa Grafiki se oznauje s uen:
prezenta glagola ter - 'imati'
aguentar[ngwetar] 'podnositi'
viagens[vja3i!jf] 'putovanja'

oj
Grafiki se oznauje s oe: Oralni troglasnici
poe [p6j] 3. lice jednine indikativa
prezenta glagola por 'staviti'
-
jaj
limoes[lim6jf] 'limun'
Grafiki se oznauje s iai i eai:
Camoes[Knm6jf] saiais [snjajf] 2. lice mnoine konjunktiva
prezenta glagola sair- 'izai'
iij leais[ljajf] 'vjerni'; 'iskreni'
Grafiki se oznauje s ui. Prisutan je samo u rijeima:
muito[mtijtu] 'mnogo'
mu[mtij] 'mnogo' Grafiki se oznauje s iei:
fieis[fjejf] 'vjernici'
iw
Grafiki se oznauje s lio i s am (ovaj posljednji oblik pojavlju jBj
je se u 3. licu mnoine prezenta i perfekta): Grafiki se oznauje s iei:
mlio[mw] 'ruka' fieis[fjiljf] 2. lice mnoine konjunktiva
nlio[nw] 'ne' prezenta glagolafiar- 'presti'
tiravam[tiravi!w] 3. lice mnoine indikativa
imperfekta glagola tirar
jaw
'vui' Grafiki se oznauje s iau:
miau[mjaw] 'mijauk'
Uzlazni nazalni dvoglasnici
WBj
ji
Grafiki se oznauje s Dei:
Grafiki se oznauje s ian:
poeira[pwiljrn] 'praina'
fiandeiro[fji!diljru] 'prelac'

WB
waj
Grafiki se oznauje s uai:
Grafiki se oznauje s uan:
iguais[igwajf] 'jednaki'
quando[kwdu] 'kada'
NazaZni trogZasnici U velikom se pak broju primjera, kad se nae ispred spome
nutih znakova (e, 9, t), ne izgovara, oznaujui tek to daje pret
jiw hodni samoglasnik otvoren:
Grafiki se oznauje s eilo: ae9ilo [asw] 'radnja'
leilo [ljw] 'lav' actor [at6r] 'glumac'

joj electrico [ilEtriku] 'tramvaj'

Grafiki se oznauje seBe: Kad se nae ispred e i i izgovara se kao s:

leBes [lj6jf] 'lavovi' eego [sEgu] 'slijep'; 'slijepac'
cineo[siku] 'pet'
Napomena: Kad je rije o dvoglasnicima i troglasnicima, valja napome
nuti da se oni u nekim primjerima vie ne doivljavaju takvima. Problem J ednako se izgovara i kad je popraeno cediljom ispred a, o, u:
je, meutim, u tome to ta pojava najee nije obuhvaala cijeli Portu eabe9a [kllbesll] 'glava'
gal. odnosno (kad je rije o luzofonom svijetu uope) cijelo portugalsko
govorno podruje, pa odatle i osciliranje u biljeenju izgovora pojedinih pese090 [pifk6su] 'vrat'
rijei unutar kojih se pojavljuju dvoglasnici ili troglasnici. Lijevo od h slui za tvorbu grafema ch:
ehave [javi] 'klju'
S ugZasnici mancha [mjll] 'mrlja'
b
d
Izgovara se kao hrvatsko b:
Izgovara se kao hrvatsko d:
batata [bllt<ltll] 'krumpir'
duvida [duvidll] 'sumnja'
pomba [p5bll] 'golubica'
padrilo [plldw] 'obrazac'
e
f
Izgovara se kao k kad se nae ispred a, o, u, l, r.
Izgovara se kao hrvatsko f.
eanto [ktu] 'kut'; 'pjev(anje)'
faca [fakll] 'no'
eobre [k5bri] 'bakar'
facto [faktu] 'injenica'
eujo [ku3u] 'iji'
clareza [kllln!Zll] 'j asnoa' g
eravo [kravu] 'avao'; 'karanfil' Izgovara se kao hrvatsko g kada je ispred suglasnika ili samog
Jednako se tako izgovara i u nekim rijeima kad se nae lijevo lasnika a, o, u:
od e, 9, t:
grdfieo [grafiku] 'grafiki'; 'grafikon'
eoecinela[bksinEIll] 'bubamara' galo [galu] 'pijetao'
eonvie9ilo [k6viksw] 'uvjerenje' algo[algu] 'neto'
caraeteristica [k1ll1lktirijtikll] 'karakteristika' gume[gumi] 'otrica'
 Jednako se tako izgovara i u skupini gue, odnosno gui: Lijevo od h slui za tvorbu graferna lhe:
gueto [gstu] 'geto' milho [mlAu] 'kukuruz'
guia [giB] 'vodi' muralha [muraAB] 'zidina'
Kada se pak nae ispred e i i, izgovara se kao hrvatsko :
m
gelo [3elu] 'led'
Izgovara se kao hrvatsko m:
'irafa'
mesmo [me3mu] 'isti'
h 'mit'
mito [mitu]
Kao i u ostalim romanskim jezicima, nikad se ne izgovara: Jedina iznimka jest kada se pojavljuje u slubi nazala (am, em) .
hdbil [abil] 'vjet', 'spretan'
fi
habituar [Bbituar] 'priuiti'
Osim kad se pojavljuje na kraju sloga, a prije nekog suglasnika,
Kad se nae desno od suglasnika e, l, n, slui za tvorbu grafe oznaujui nazalnost (kao u rijei genro ili eanero), portugalsko
rna eh, Ih i nh: se n izgovara kao i hrvatsko:
ehama [jnmB] 'plamen' nulo [milu] 'nitavan'; 'nikakav'
lhe [Ai] 'njemu', 'mu'; 'njoj', 'joj' abd6men [Bbd5men] 'abdomen'
patranha [pBtrnJ1B] 'izmiljotina' Kad se n pojavljuje lijevo od h, slui za tvorbu graferna nh:
j ninho [niJ1u] 'gnijezdo'

Izgovara se kao hrvatsko : lenha [hJ1B] 'drvo za ogrjev'

joelho [3wnAu] 'koljeno'

p
anjo [ij3u] 'aneo' Izgovara se kao hrvatsko p:
l perna [pSffiB] 'noga'
Izgovara se kao hrvatsko l kad se nae na poetku rijei ili slo hipoteea [iputekB] 'hipoteka'
ga, kao i poslije bilo kojeg suglasnika: U kombinacijama pr i pt naelno se ne izgovara, oznaujui
leite [lnjti] 'mlijeko' otvorenost prethodnog samoglasnika:

sala [salB] 'dvorana' aeeprilo [BSEsijW] 'znaenje'

planeta [pIBnetB] 'planet' baptizar [batizar] 'krstiti'

Kad se nae na kraju rijei ili sloga izgovara se 'velarizirano', a 6ptimo [5timu] 'najbolji', 'izvrstan'
u dodiru s bezvunim suglasnikom i samo postaje bezvuno: Ipak, ima i izuzetaka, kao to su:
geral [3iral] 'opi'; 'glavni' oprilo [::>psijw] 'izbor'
algodilo [algudijw] 'pamuk' ili
rapto [Raptu] 'otmica'
 q Na kraju rijei, reenice ili reenine cjeline (odnosno prije
Izgovara se kao hrvatsko lc stanke) , kao i ispred bezvuno g suglasnika izgovara se kao :
que[ki] 'to'; 'da'; 'kako' mas[muj] 'ali'
quintal [kital] 'povrtnjak' os pais [ujpajf) 'roditelji'
Obvezno je praeno polusamoglasnikom koji se grafiki ozna risco[ RiJku] 'rizik'
.
UJe su. N a kraju rijei ili sloga, a ispred zvunog suglasnika izgovara se
kao :
r
as vitelas[n3vitelnj] 'telad'
Na P ?etku rijei, zI?eu suglasnika i samoglasnika koji pri
padaJu dvama razhItIm slogoVi. ma, ili udvostrueno izmeu desde[de3di] 'od'
d.va saoglasnik r se izgoara kao 'j ako' r [R], s mnogo vie Kada se pak s s kraja rijei nae ispred glasova[J]), [3] i[R], ono

VibraCIj a nego pn Izgovaranju njegova hrvatskog 'dvojnika': u svakidanjem govoru jednostavno ispada:
rato[Ratu] 'mi' as chinelas[nfinelnj] 'papue'
honra[5Rn] 'ast' uns jogos[u3:Sguj] 'igre'
carro[kaRu] 'kola' os xaropes[ujnr5pij] 'sirupi'
dois requerimentos[d6jRikirimtuj] 'dvije molbe'
U ostalim primjerima izgovara se otprilike kao hrvatsko r.
U prefiksu trans- s se izgovara kao z, ili , ovisno o tome slije
pedra [pedru] 'kamen' di li iza spomenutog prefiksa samoglasnik, bezvuni ili zvuni
porco [p6rku] 'svinja' suglasnik:
s
transitivo[t:riizitivu] 'prolazni'; 'prijelazni'
transformar;ao[trnjfurmnsllw] 'preobrazba'
Izgovara se kao s na poetku rijei, iza l, n, r, b i kad je udvos-
.
trueno Izmeu transbordar[t:rii3burdar] 'prelaziti preko ruba'
dva samoglasnika:
salsa[salsn] 'perin'
U prefiksu des- izgovara se kao ako iza prefiksa slijedi bez
vuni suglasnik, kao ako slijedi zvuni suglasnik, a kao z ako
insulto[isultu] 'uvreda' slijedi samoglasnik:
universidade[univirsidadi] 'sveuilite'
dessalgar[dijsalgar] 'odstraniti sol'
absoluto[nbsulutu] 'apsolutan'
desconforto[diJk6f6rtu] 'neudobnost'
massa[masu] 'tijesto'; 'masa'
desviar[di3vjar] 'skrenuti'
I me u dva samoglasnika te na kraju rijei, a ispred samoglas desaparecer[diznpuriser] 'ieznuti'
mka, Izgovara se kao z:
caso[kazu] 'sluaj' t
asa razu] 'krilo' Izgovara se kao hrvatsko t.
as ervas[uzervuj] 'trave' tenente[tinti] 'porunik'
os homens[uz:Sml1jj] 'mukarci' tartaruga[tnrturugu] 'kornjaa'
 v ex-ministro [Bj3minijtru] 'bivi ministar'
Izgovara se kao hrvatsko v: exame [izumi] 'ispit'
verve [vsrvi] 'zanos', 'polet' z
valvula [vaivulB] 'ventil' Na poetku rijei, izmedu dva samoglasnika te na kraju rijei,
x a ispred samoglasnika, izgovara se kao hrvatsko z:
Kad je na poetku rijei, x se izgovara kao : zero [zsru] 'nitica'
'ah' (igra) fazer [fBzer] 'initi'
xadrez [fBdreJ]
o rapaz e bom [uRupazsb5] 'djeak je dobar'
xa [fa] 'ah' (perzijski vladar)
Na kraju rijei, reenice ili reenine jelie (odnosno prje
Na kraju rijei, a ispred samoglasnika izgovara se kao z:
stanke), kao i ispred bezvunog suglasmka Izgovara se kao s:
calix amargo [kalizBmargU] 'gorka aa'
capuz [kupuJ) 'kapuljaa'
Na kraju rijei, reenice ili reenine cjeline (odnosno prije
rapazfeio [RupaJfuju] 'ruan djeak'
stanke), kao i ispred bezvunog suglasnika izgovara se kao :
Felix tambem [feliJtBbj] 'Felix takoder'
Na kraju rijei ili sloga, a prije zvunog suglasnika izgovara se
kao :
Na kraju rijei ili sloga, a prije zvunog suglasnika izgovara se
voz meiga [V;)3mujgB] 'umiljat glas'
kao :
Felix vem [feli3vt}j] 'Felix dolazi'
U svakidanjem govoru zs kraja rijei, kada se nade ispred gla
sova [fD, [3] i [R], jednostavno ispada:
Unutar rijei uglavnom se izgovara kao :
dez chapeus [dsJBPSWJ] 'deset eira'
caixao [kajJt}w] 'sanduk'; 'lijes'
dezjarros [ds3aRuj] 'deset vreva'
U uenim rijeima nerijetko se izgovara kao ks :
dez reis [dsRsjJ] 'deset reala'
flexao [flEksw] 'fleksija'
paradoxo [pBrnd6ksu] 'paradoks' Oznaivanje suglasnika
U uestalijim rijeima (napose u nekim glagolskim oblicima) U portugalskom jeziku naelno se ne onauju suglasnici koji
izgovara se i kao s: se ne izgovaraju. Izuzeci su e i p iz skupna: cc, e9, ct, pc, P9: pt,
proximo [pr5simu] '(o)blinji' i to kada prvi suglasnik oznaava da Je prethodno a, e Ih o
auxilio [awsilju] 'pomo' otvoreno:
trouxeram [trOSSrBW] 3. lice mnoine indikativa
leccionar 'pouavati'
aorista glagola trazer- 'nositi' aC9ao 'radnja'
Kad je x sastavni dio prefiksa ex-, taj se prefiks izgovara troja adjeetivo 'pridjev'
ko: kao , ili z. Kao izgovara se ispred bezvunog suglasnika, exeepcional 'izuzetan'
kao ispred zvunog suglasnika, a kao z ispred samoglasnika: recep9ao 'prijam'
excitar [iJsitar] (ili [BjJsitar]) 'nadraiti' baptismo 'krtenje'
 Samo u dva primjera postoje dvostruki suglasniki grafemi. Ri teatro 'kazalite'
je je o r i s koji se udvostruuju kad se nadu izmedu dva sa
moglasnika: quzmlca 'kemija'
correio Samo neka imena hebrejskog podrijetla zadravaju stari nain
'pota'
pisanja: Baruch, Loth.
sossego 'spokoj'
Osim vrlo rijetkih iznimaka (uglavnom imena ljudi i zemljopis
Muklo h se uglavnom, zbog etimolokih razloga, oznauje na nih naziva: Jacob, David; Madrid), portugalske rijei ne zavr
poetku rijei: avaju na b, c, d, f, g, h, j, t, v. Stoga npr. umjesto club valja pi
hoje < hOdie 'danas' sati:
homem < hOminem 'avjek' clube 'klub'
U sloenicama se pojavljuje samo kad su dijelovi sloenice od Zavrno b pojavljuje se u prefiksima sub- i ab- kada su oni od
vojeni crticom: vojeni crticom od drugog dijela sloenice:
super-homem 'nadovjek' sub-secretario 'podtajnik'
pan-helenico 'panhelenski' 'ukinue'
Kada pak crtica izostane, nestaje i h:
Poetna skupina sc- iz starog pravopisa u novom se pravopisu
desumano 'neovjean' gubi, odnosno prelazi u e:
reaver 'opet imati' sciencia> ciencia 'znanost'
Zbog tradicijskih razloga h se odralo (kako u zavrnom tako i scena> cena 'pozornica'
u poetnom poloaju) i u nekim usklicima:
ha! 'oj!', 'molim!'
Sloenice koje etimoloki sadre tu skupinu danas se takoder
piu bez s:
ah! 'ehej!'; 'joj!'; 'oho!'
anticientifico 'protuznanstveni'
Kad se pak pojavljuje u sredini rijei, iskljuivo je dio grafema
ch, Ih i nh: encenar;ao 'inscenacija'
machado 'sjekira' Kad je, medutim, rije o sloenicama koje su ve kao takve u
. . .
alho 'enjak' le u portugalski jezik, one i dalje zadravaju stan oblIk se:
Minho omnisciente 'sveznajui'
N ekadanje skupine ph, rh (rrh), th i ch (u izgovoru k) u novom proscenio 'proscenij'
su portugalskom pravopisu zamijenjene s f, r (rr), t i qu (ispred U suvremenom portugalskom jeziku na poetku rijei vie se
e, l) , odnosno s c (ispred ostalih samoglasnika ili ispred suglas ne pojavljuje cedilja, pa se tako, npr., pie:
nika). Tako se primjerice pharmacia, rhet6rica, theatro, chimi
ca danas piu: sapato 'cipela'
[armacia 'ljekarna' Ceiliio 'Cejlon'
ret6rica 'retorika' umjesto r;apato i (:eilao.
Oznaivanje nazala e) na treem slogu od kraja - tako naglaene rijei nazivaju se
palavras esdrUxulas (proparoxit6nicas).
Unutar rijei nazalnost se samoglasnika oznauje s m ispred
suglasnika p, b, m te s n ispred ostalih suglasnika: Napomena: Radi pojednostavnjenja, ovdje emo se sluiti iskljuivo
sarampo 'ospice' kroatiziranim grkim nazivima: oksitona, paroksitona i proparoksitona.
lombo 'slabine'; 'peenica'
ruimmente 'loe' Pravila naglaivanja
bendizer 'blagosloviti' Oksitone su u portugalskom:
inveja 'zavist' - Rijei koje zavravaju na nazalni samoglasnik ili nazalni
connosco 's nama' dvoglasnik:
Na kraju rijei nazalni se samoglasnici oznauju s -a, -as, -im, irma 'sestra'
-ins, -om, -ons, -um, -uns: irmao 'brat'
afli 'gorljivost'; 'napor' corarao 'srce'
6rftis 'sirote' Najee iznimke:
flautim 'mala flauta' 6rflio 'siroe'
jolhetins 'podlisci' benrao 'blagoslov'
tom 'ton' - Rijei koje zavravaju na -l:
bons 'dobri' gen til 'ljubazan'
algum 'neki' Abril 'travanj'
atuns 'tune' junil 'lijevak'
Najee iznimke:
Napomena: O oznaivanju naza1nih dvoglasnika vidjeti prethodno pog
lavlje! jacil 'lak'; 'jednostavan'
dificil 'teak'
Setubal
Mjesto naglaska - Rijei koje zavravaju na -r (u tu se skupinu ubrajaju i svi gla
Broje li se slogovi od kraja prema poetku rijei, naglasak se u goli u infinitivu) :
portugalskom jeziku moe nalaziti: cantar 'pjevati'
a) na posljednjem slogu - pri emu se rijei s tako naglaenim, comer 'j esti'
posljednjim slogom u portugalskom nazivaju palavras agudas (ili
oxit6nicas) partir 'otii'
b) na pretposljednjem slogu - rijei s tako naglaenim slogom calor 'toplina'
nazivaju se palavras graves (ili paroxit6nicas) senhor 'gospodin'
 Najee iznimke: - Rijei koje zavravaju na -em, -ens, -am (ukljuujui i glagol
apicar 'eer' ske oblike):
- Rijei koje zavravaju na -z: tiragem 'vuenje'; 'naklada'
arroz 'ria' viagens 'putovanja'
capaz 'sposoban' olham 3. lice mnoine indikativa
prezenta glagola olhar- 'gle
Estremoz
dati'
- Rijei koje zavravaju na -i:
viram 3. lice mnoine indikativa
javali 'vepar' aorista glagola ver - 'vidjeti'
Tupi Najee iznimke:
Guarani alguem 'netko'
- Rijei koje zavravaju na -u: ninguem 'nitko'
peru 'puran'
- Rijei koje zavravaju na -n (a to je veina strunih rijei) :
19uau
abdomen 'abdomen'
- Rijei koje zavravaju na -um:
atum 'tuna' Proparoksitone su u portugalskom:

- Rijei koje imaju naglasak na zadnjem slogu te sve jednoslo - velik broj rijei grkog podrijetla (od kojih sve imaju grafiki
ne rijei: naglasak):
av6 'baka' astr6nomo 'astronom'
pa 'lopata' fi16so[0 'filozof
pe 'stopalo' [armada 'ljekarna'
- prva lica mnoine imperfekta, pluskvamperfekta i kondicio
Paroksitone su u portugalskom: nala:
- Rijei koje zavravaju na -a, -e ili -o, neovisno o tome jesu li
davamos 1 . lice mnoine indikativa
u jednini ili mnoini:
imperfekta glagola dar
casa (s) 'kua' ('kue') 'dati'
leite(s) 'mlijeko' ('mlijeka') deramos l. lice mnoine indikativa
primo (s) 'brati' ('bratii') pluskvamperfekta glagola dar
Iznimke obino imaju grafiki naglasak: - 'dati'
dariamos l. lice mnoine kondicionala
excelentissimo 'najizvrsniji'
sadanjeg glagola dar- 'dati'
[abrica 'tvornica'
 Grafiki naglasci Ostali pravopisni i interpunkcijski znakovi
U portugalskom jeziku postoje tri, odnosno etiri grafika nag Apostrof ( ' ) se u suvremenom portugalskom jeziku rabi goto
laska. To su akut n, gravis (') i cirkumfleks ("). Njima bi se u odre vo iskljuivo u pjesnitvu, ponajvie radi izbjegavanja hijata:
enom smislu, kao svojevrsni pomoni, odnosno zamjenski
naglasak mogla pridruiti i tilda (-). minh' alma 'moja dua'
Akut se rabi za oznaivanje naglaenih samoglasnika a, i, u: d' agua 'vodeni'
ha 3. lice indikativa prezenta gla
Cedilju (,) smjetamo ispod slova e, a ispred samoglasnika a,
gola haver- 'nalaziti se', 'pos o, u:
tojati' castial 'svijenjak'
ai 'tu' castio 'ist', 'nenatrunjen'
bau 'krinja' aucar 'eer'
te za oznaivanje otvorenosti samoglasnika e, o: Crtica (-) slui:
pe 'stopalo' a) za povezivanje sloenica:
p6 'praina'; 'prah' couve-flor 'cvjetaa'
Gravis slui za oznaivanje kvalitete samoglasnika nastale sa guarda-chuva 'kiobran'
imanjem prijedloga a[B] sa enskim oblicima lana i pokaz b) za povezivanje proklitika, enklitika i mezoklitika s odreenim
nim zamjenicama (a, as, aquele, aquela i dr.) . glagolima:
Cirkumfleks oznaava zatvorenost samoglasnika e i o te sa disse-me 'rekao mi je'
moglasnika a kad se nae lijevo od m i n:
contaram-lhe 'ispriali su mu'
tres 'tri'
dir-lhe-ei 'rekao bih mu'
aVD 'djed'
far-nos-ia 'napravio bi nam'
camara 'komora'
c) za rastavljanje rijei na slogove na kraju pojedinog retka:
hispanico 'panjolski'
di-go 1 . lice indikativa prezenta
Tilda preuzima ulogu grafikog naglaska u rijei u kojoj ne glagola dizer- 'rei'
ma drugog grafikog znaka za oznaivanje naglaska: vos-so 'va'
maii 'jabuka' Trema O se rabi samo u brazilskom portugalskom. Uporaba
eiiibra 'gr' joj je ograniena iskljuivo na slovo u, i to samo onda kada se
ono izgovara, a smjeteno je izmeu gili q s lijeve, odnosno iz
'srca' meu e ili i s desne strane:
U rijei u kojoj ve postoji grafiki naglasak, tilda slui iskljui agilentar 'podnositi'
vo za oznaivanje nazalnosti (kao, primjerice, u rijei 6rfiio).
argiliao 'optuba'; 'osporavanje'
 cinqilenta 'pedeset' es-cla-re-cer 'rasvijetliti'
eloqilencia 'rjeitost' a-bro-Ihos 'kupinjaa'
tranqililo 'spokojan' re-gre-dir 'povui se', 'ustuknuti'
Interpunkcijski znakovi potpuno su jednaki kao i u hrvatskom ra-char 'cijepati'
jeziku, pa ih stoga nije potrebno posebno opisivati.
fi-Iho 'sin'
ma-nha 'j utro'
Rastavljanje rijei na slogove
2. Smiju se rastavljati:
Pri rastavljanju portugalskih rijei na slogove pozornost valja
obratiti na sljedea pravila: a) uzastopni samoglasnici koji nisu dio dvoglasnika ili troglas
nika:
1 . Nipoto se ne smiju rastavljati:
co-or-de-nar 'koordinirati'
a) dvoglasnici i troglasnici, a ni skupine ia, ie, io, oa, ua, ue i
uo: ca-i-eis 2. lice mnoine indikativa
imperfekta glagola cair
au-ro-ra 'zora' 'pasti'
mui-to 'mnogo' fi-el 'vjeran'
par-tiu 3. lice jednine indikativa mi-Ct-do 'sitan'; 'dijete'
aorista glagola partir 'otii'
-

ra-i-nha 'kraljica'
a-guen-tar 'podnositi'
sa-Ct-de 'zdravlje'
Pa-ra-guai 'Paragvaj'
b) uzastopni suglasnici koji pripadaju razliitim slogovima:
gl6-ria 'slava'
ab-di-car 'abdicirati'
ca-rie 'karijes'
abs-tra-ir 'apstrahirati'
Ma-rio 'Mario'
bis-ne-to 'praunuk'
ma-goa 'modrica'
oc-ci-pi-tal 'zatiljni'
re-gua 'ravnalo'
sub-ju-gar 'podjarmiti'
te-nue 'tanahan'
subs-cre-ver 'potpisati'
cont-ti-guo 'dodiran' .
e) slova unutar grafikih skupina rr, ss, sc, sr, xc:
b) dva suglasnika s poetka sloga (izmedu kojih nema samog
lasnika) , a ni grafemi ch, lhe i nh: ter-ra 'zemlja'
pneu-md-ti-co 'pneumatski' pro-fes-sor 'profesor'
psi-c6-lo-go 'psiholog' des-cer 'sii'
mne-m6-ni-co 'mnemoniki' abs-ces-so 'apsces'
 3. lice jednine konjunktiva
prezenta glagola MORFOLOGIJA
crescer 'rasti'
-

ex-ce-der 'prekoraiti'

Napomena: Kada neka rije, npr. couve-jlor, sadri crticu i ona se sluaj
no poklopi s krajem retka, tu crticu va1ja ponoviti na poetku sljedeeg
retka: couve-I-jlor (,cvjetaa').
IMENICE
Gramatika obiljeja portugalskih imenica jesu rod, broj i stu
panj. Rod i broj, s obzirom na opeprihvaenost tih kategorija, ne
treba posebno objanjavati, dok se pod stupnjem (koji nije uvijek
jednoglasno i jednoznano prihvaen u jezikoslovnim krugovima)
razumijeva deminutivno i augmentativno preoblikovanje imeni
ce.

ROD IMENICE
Dva su roda imenica u portugalskom jeziku: muki i enski.
Pritom valja napomenuti da se rod portugalske imenice ne moe
uvijek odgonetnuti ni prema njezinu znaenju, ni I?rema njezi
nu nastavku. Ipak postoje odreena pravila koja nam u tome uve
like pomau.
Kad je rije o znaenju, mukog su roda redovito imenice koje
oznauju:
l. mukarce ili muka zanimanja:

o]ose
o professor 'profesor'
o padre 'sveenik'
2. ivotinje mukog spola:
o cavalo 'konj'
o gato 'maak'
3. jezera, planine, rtove, oceane, rijeke i vjetrove, II kojima se
podrazumijevaju rijei 'jezero', 'planina', 'rt', 'ocean', 'rijeka' i 'vje
tar':
o Danubio 'Dunav'
o Atlantico 'Atlantik'
os Alpes 'Alpe'
o mistral 'maestral'
4. mjesece, godinja doba (osim proljea) i strane svijeta: 2. ivotinje enskog spola:
o Marro vindouro 'nadolazei oujak' a egua 'kobila'
o Verao 'ljeto' a gata 'maka'
o Norte 'sjever' 3. gradove i otoke, u kojima se podrazumijevaju rijei 'grad' i 'o
5. stabla, odnosno drvee (osim voaka kojima je plod enskoga tok':
roda): a antiga Lisboa 'stari Lisabon'
o carvalho 'hrast' a Sicilia 'Sicilija'
o limoeiro 'stablo limuna' 4. dijelove svijeta te veinu zemalja i pokrajina:
6. slova:
a Dinamarca 'Danska'
oM 'be' a Escocia 'kotska'
o ce 'ce' 5. voke kojima je plod enskog roda:
7. glazbene note:
a pereira 'kruka'
o do 'do'
a macieira 'j abuka'
o mi 'mi'
i veinu vonih plodova.
8. metale:
Iznimke:
o ouro 'zlato'
o abacaxi 'ananas'
o ferro 'eljezo'
o melao 'dinja'
o chumbo 'olovo'
o abrunho 'ljiva'
Iznimke:
o morango 'j agoda'
a prata 'srebro'
Zatim, enskog su roda:
a platina 'platina'
6. imenice koje oznauju apstraktne stvari:
a Iata 'bijeli lim'
9. druge (poimeniene) vrste rijei:
aft M
a beleza 'ljepota'
o belo 'lijepo'
a saudade 'enja'
o porque 'zato'
Iznimke:
enskog su roda (s obzirom na kriterij znaenja) imenice koje
oznauju: o amor 'ljubav'
l. ene i enska zanimanja:
o vicio 'porok'
a Maria 7. nazivi znanosti i umijea:
'Marija'
a professora 'profesorica' a matemdtica 'matematika'
afreira 'redovnica' a historia 'povijest'
a arte 'umjetnost'
8. dani u tjednu: Mukog je roda i najvei dio imenica koje zavravaju na:
a segunda-feira 'ponedjeljak' -u:
a te n;a-feira 'utorak' o peru 'puran'
Iznimke: o chapeu 'eir'
o sabado 'subota' -ote :
o domingo 'nedjelja' o capote 'kabanica'
o pacote 'zamotuljak'
Napomena: Dva su stabla s dotinim plodovima u kojih se gramatiki ro
dovi ne podudaraju. To su: -ume :
o castanheiro (,kesten' - stablo) - a castanha (,kesten' - plod) o cardume 'riblje jato'
a figueira (,smokva' - stablo) - o figo ('smokva' - plod). o pe rfume 'miris'
Gramatiki i 'prirodni' rod ne podudaraju se ni u imenica: -iio :
mulherilo 'enetina' o sabiio 'sapun'
virago 'mukobanja'
o aniio 'patuljak'
mulherio 'enskadija'
-ai, -oi , -6i :
koje, premda oznauju ene, pripadaju mukom (gramatikom) rodu.
o pai 'otac'
Glede nastavka imenice, mukog su roda uglavnom imenice o boi 'govedo'
koje zavravaju na nenaglaeno -o:
o her6i 'junak'
o aluno 'uenik'
-al, -el, -U, -oi, -ul:
o labo 'vuk'
o pardal 'vrabac'
te velika veina imenica koje zavravaju na naglaene samoglas
nike: o papel 'papir'
o cha 'aj' o barrU 'bavica'
o sofa 'sofa' ofaral 'svjetionik'
o cafe 'kava' o consul 'konzul'
o pe 'stopalo' Iznimke:
Iznimke: a vogal 'samoglasnik'
afe 'vjera' a credenciai 'vjerodajnica'
a av6 'baka' -r:
a mare 'plima i oseka' o luar 'mjeseina'
a se 'katedrala ' o prazer 'uitak'; 'zadovoljstvo'
 o amor 'ljubav' Jednako tako, enskog je roda i velik broj imenica koje zavra
Iznimke: vaju na -e, -ade, -ice, -ude:
a cor 'boja' a ave 'ptica'
a dor 'bol' a verdade 'istina'
a flor a velhice 'starost'
'cvijet'
a virtude 'vrlina'
Najee iznimke:
Zatim, mukog je roda veina imenica koje u jednini zavrava
ju na -s i -z: o vale 'dolina
o gds o cdrcere 'zatvor
'plin'
o dente 'zub'
o ds 'as'
o tapete 'sag'
o cabaz 'koarica'
o frade 'fratar
o verniz 'lak'
o abade 'opat'
o arroz 'ria' te imenice koje zavravaju na -ote i -urne.
Iznimku od tog pravila ine sve imenice na -ez koje pripadaju Zatim, enskom rodu pripadaju i imenice sa sljedeim zavre-
enskom rodu, kao i imenice: cima:
a paz 'mir' -(c)9aO, -sao ili -dao:
a cicatriz 'oiljak' a sec9ao 'presjek'; 'odsjek'
a raiz 'korijen' a confusao 'zbrka'
a voz 'glas' a multidao 'mnotvo'
a noz 'orah' -gem:
a cruz 'kri' a vantagem 'prednost'
a luz 'svjetlo' a origem 'izvor, 'podrijetlo'
-ez:
enskog su roda (s obzirom na kriterij nastavka) ponajprije a palidez 'bljedoa'
imenice koje zavravaju na nenaglaeno -a ili na -a: a gravidez 'trudnoa'
a aluna 'uenica'
a loba 'vuica' Openito se moe rei da meu imenicama koje zavravaju na
'jabuka' -aa stvarne (konkretne) imenice pripadaju mukom rodu:
a ma9a
o algodao 'pamuk'
Valja, meutim, napomenuti da u toj skupini postoji i prilino
velik broj iznimaka, o emu e biti rijei na drugom mjestu. o feijao 'grah'
a apstrakne imenice enskom rodu: No osim imenica krajnje nepravilne tvorbe, to smo ih pret
a educat;ao 'odgoj' hodno prikazali, postoji i mali broj njih koje u mukom rodu za
vravaju na -o, tvorei enski rod dodavanjem posebnih nastava
a opiniao 'mnijenje'.
ka (a ne uobiajenog nastavka -a). To su, primjerice:
Iznimka je imenica mao ('ruka') koja, premda konkretna, pri
pada enskom rodu. enski rod enski rod
Muki rod Muki rod
diacono diaconisa maestro maestrina
Tvorba enskog roda (akon) (enski akon) (dirigent) (dirigentica)
enski rod imenice moe biti posve razliit od mukog ili pak
galo galinha si1fo sflfide
izveden od mukog roda. Od imenica enskog roda koje su posve
(pijetao) (koko) (zrani duh) (zrana vila)
razliite od svojih mukih 'parova' najee se navode sljedee:

Muki rod enski rod Muki rod enski rod Imenice koje u mukom rodu zavravaju na suglasnik enski
bode cabra rod obino tvore dodavanjem nastavka -a:
genro nora
(jarac) (koza) (zet) (snaha)
Muki rod enski rod Muki rod enski rod
boi (touro) vaca homem mulher
(vol, bik) (krava) (mukarac) (ena)
campones camponesa juiz juiza
(seljak) (seljakinja) (sudac) (sutkinja)
cao cadela macho fimea
(pas) (kuja) (mujak) (enka) espanhol espanhola senhor senhora
(Spanjolac) (Spanjoika) (gospodin) (gospoa)
carneiro ovelha marido mulher
(ovan) (ovca) (mu, suprug) (ena, supruga)

cavaleiro dama To se, dakle, odnosi i na sve imenice mukog roda koje zavra
padrasto madrasta
(vitez) (dama)
vaju na -or.
(ouh) (maeha)

compadre comadre pai mae Muki rod enski rod Muki rod enski rod
(kum) (kuma) (otac) (majka)
leitor leitora pintor pintora
frei s6ror (soror) zangao abelha (itatelj) (itateljica) (slikar) (slikarica)
(asni brat, fratar) (asna sestra) (trut) (pela)

Treba, meutim, istaknuti da neke od njih enski rod tvore

Od imenica mukog roda koje zavravaju na nenaglaeno -o
dodavanjem nastavka -eira, kao:
enski se rod obino tvori tako da se taj nastavak zamijeni nastav
kom -a:
Muki rod enski rod Muki rod enski rod
Muki rod enski rod Muki rod enski rod
cantador cantadeira cerzidor cerzideira
gato gata pombo pomba (pjeva) (pjevaica) (izvoa (izvoaica
(maak) (maka) (golub) (golubica) finog topanja) finog topanja)
 Druge pak nastavak -or mijenjaju u nastavak -triz, kao npr: 3. mijenjajui nastavak -lio u nastavak -ona:

Muki rod enski rod Muki rod enski rod Muki rod enski rod Muki rod enski rod
actor actriz imperador imperatriz moleirao moleirona
bonachao bonachona
(debeo, jak (debela, jaka
(glumac) (glumica) (car) (carica) (dobroudnik) (dobroudnica)
mlinar) mlinarica)

chorao chorona paspalhao paspalhona

Imenica pak embaixador ('veleposlanik') u enskom rodu ima
(plaljivac) (plaljivica) (glupan) (glupaa)
dva oblika: embaixatriz (naziv za suprugu veleposlanika)
. i em-
baixadora (naziv za veleposlanicu). comilao comilona pobretao pobretona
(prodrljivac) (prodrljivica) (veliki bijednik) (velika bijednica)
Imenice mukog roda koje zavravaju na -aa enski rod mogu
tvoriti na tri naina: espertalhao espertalhona poltrao poltrona
1. mijenjajui nastavak -lio u nastavak -oa: (prefriganac) (prefriganka) (straljivac) (straljivica)

figurao figurona
sabichao sabichona
Muki rod enski rod Muki rod enski rod (glaveina; (glaveina;
(mudrija) (mudrijaica)
lukavac) lukavica)
ermitao ermitoa horteHio horteloa
(pustinjak) (pustinjakinja) (vrtlar) (vrtlarica) solteirona
foliao foliona solteirao
(stara cura,
patrao (veseljak) (veseljakinja) (stari momak)
leitao leitoa patroa usidjelica)
(muki odojak) (enski odojak) (gazda) (gazdarica)

Napomena: Kako je to oito iz navedene tablice, imenice koje enski rod

2. mijenjajui nastavak -aa u nastavak a: tvore nastavkom -ona ili su uveanice ili poimenieni pridjevi.

Muki rod enski rod Muki rod enski rod

Osim ve spomenutih imenica clio i zanglio, prije navedena tri
aldeao aldea castelao castela postupka tvorbe ne slijede ni sljedee imenice:
(seljak) (seljakinja) (katelan) (katelanka)

anan ana cidadao cidada Muki rod enski rod Muki rod enski rod
(patuljak) (patuljkiea) (graanin) (graanka)
baran baronesa maganao magana
anciao ancia cirurgiao cirurgia (barun) (barunica) (vragolan) (vragolanka)
(starac) (starica) (kirurg) (ena-kirurg)
ladrao ladra perdigao perdiz
anfitriao anfitria cortesao cortesa (kradljivac) (kradljivica) (mujak prepelice) (prepelica)
(domain) (domaica) (dvorjanin) (dvorjanka)
lebrao lebre sultao sultana
campeao campea irmao irma (zec) (zeica) (sultan) (sultanova ena)
(prvak) (prvakinja) (brat) (sestra)
 Imenice koje oznauju plemike i druge poasne naslove en
Od imenica koje se prilino razlikuju u mukom i enskom ro
ski rod tvore nastavcima -esa, -essa i -isa:
du (premda je enski rod izveden od mukog roda) navest emo
tek nekoliko najuestalijih:

Muki rod enski rod Muki rod enski rod

abade abadessa diacono diaconisa Muki rod enski rod Muki rod enski rod
(opat) (opatica) (akon) (enski akon)
avo av6 maestro maestrina
barao baronesa duque duquesa (djed) (baka) (dirigent) (dirigentica)
(barun) (barunica) (vojvoda) (vojvotkinja)
consul consulesa poeta poetisa
conde condessa sacerdote sacerdotisa (konzul) (ena-konzul) (pjesnik) (pjesnikinja)
(grof) (grofica) (sveenik) (sveenica)
czar czarina profeta profetisa
(car) (carica) (prorok) (proroica)

frade freira rapaz rapariga

Napomena: Od imenice prior ('prior', 'poglavar) enski rod glasi priore (fratar) (asna sestra) (djeak, momak) (djevojka)
sa (poglavarica nekih enskih redova) i priora (,sestra treoretkinja'). Od
imenice principe ('kraljevi') enski rod glasi princesa ('kraljevna'). grou grua rei rainha
(dral) (enka drala) (kralj) (kraljica)

her6i heroina reu re

(junak) (junakinja) (optuenik) (otpuenica)
Imenice koje zavravaju na -e (a koje nisu ubrojene ni u jednu
dosad navedenu skupinu) obino su nepromjenijive, odnosno
imaju jednak oblik u mukom i enskom rodu: o aman te
('ljubavnik') a aman te ('ljubavnica') npr. Manji broj njih, meu
-

tim, enski rod tvori tako da spomenuti nastavak zamijeni nastav Nepromjenljive imenice
kom -a: Meu imenicama koje se odnose na ivotinje, a oznauju oba
spola bez oznake roda (tzv. epicenos), valja izdvojiti sljedee:

Muki rod enski rod Muki rod enski rod a dguia 'orao'
a mosca 'muha'
elefante elefanta mestre mestra
(slon) (slonica) (magistar) (magistra) a baleia 'kit'

governanta
a ona 'snjeni leopard'
governante
(voditeljica, monge monja a borboleta 'muha'
(voditelj,
upraviteljica; (redovnik) (redovnica) a pulga
upravitelj) 'buha'
odgajateljica)
a cobra 'bjelouka'
infante infanta parente parenta
a sardinha 'srdela',
(infant) (infantkinja) (roak) (roakinja)
ali: Prilino velik broj i menica ima samo jedan oblik za oba roda
(muki i enski), pri emu razlikovnu ulogu uglavnom ima lan ili
o besouro 'hrut'
koji drugi popratni element:
o polvo 'hobotnica'
o condor 'kondor' Muki rod enski rod Muki rod enski rod
o crocodilo 'krokodil' o agente a agente o herege a herege
o tigre 'tigar' (otpravnik) (otpravnica) (krivovjerac) (bivovjerka)

o gaviao 'kobac' O artista a artista o imigrante a imigrante

(umjetnik) (umjetnica) (useljenik) (usljenica)
o tatu 'pasanac'.
Kada, u posebnim prilikama, treba razlikovati muki i enski o camarada a camarada O indigena a indigena
(drug) (drugarica) (urodenik) (urodenica)
spol o dreene ivotinje, tada se ispred imenice doda rije macho
('mujak') ili !emea (,enka'): crocodilo macho (crocodilo !emea) ili O colega a colega o interprete a interprete
o macho do crocodilo (a!emea do crocodilo). (kolega) (kolegica) (prevoditelj) (prevoditeljica)
Meu nepromjenljivim imenicama (koje uvijek prati isti lan) O colegial a colegial O jovem a jovem
posebnu skupinu tvore one koje istodobno oznauju muku i (gojenac) (gojenica) (mladi) (djevojka)
ensku osobu. Mukog su roda tako:
O cliente a cliente o jomalista ajomalista
o algoz 'krvnik'
(klijent) (klijentica) (novinar) (novinarka)
o ap6stolo 'apostol'
O compatriota a compatriota o martir a martir
o canjuge 'brani drug' (zemljak) (zemljakinja) (muenik) (muenica)

o carrasco 'krvnik' O dentista a dentista o selvagem a selvagem

o individuo 'pojedinac' (zubar) (zubarica) (divljak) (divija1dnja)
o verdugo 'krvnik', O estudante a estudante o servente a servente
(uenik) (uenica) (sluga) (slukinja)
a enskog:
a criam;a 'dijete' O gerente a gerente O suicida a suicida
(poslovoa) (poslovotkinja) (mukarac- (ena-
a criatura 'stvorenje'
samoubojica) samoubojica)
a pessoa 'osoba'
a testemunha 'svjedok'
Navedenoj skupini pripadaju i sve imenice ili poimenieni
a vitima 'rtva'. pri djevi sa zavretkom na -ista:

Muki rod enski rod Muki rod enski rod

Kada se eli speci fi cirati je li rije o osobi mukog ili enskog
spola, valja se izraziti opisno: o canjuge masculino (,brani drug, o pianista a pianista o anarquista a anarquista
suprug), uma pessoa do sexo masculino ('osoba mukog spola'). (glasovira) (glasoviraica) (anarhist) (anarhistica)
Napomena: Imenica o (a) personagem ('osoba') upotrebljava se u oba ro o patriarca 'patrijarh'
da, ovisno o tome odnosi li se na muku ili ensku osobu.
o pirata 'gusar'
Posebnu skupinu ine nepromjenijive imenice koje promje o heresiarca 'osniva hereze'
nom roda ea to se najee ostvaruje pukom promjenom lana)
mijenjaju i znaenje: o tetrarca 'tetrarh',
ali i na imenice grkog podrijetla koje zavravaju na -ema i
Muki rod enski rod Muki rod enski rod -oma, a oznauju stvari:
o cabe<;a a cabe<;a o guarda a guarda o andtema 'anatema'
(ef, poglavar) (glava) (straar) (straa)
o cinema 'kino'
O caixa a caixa o guia a guia
o diadema 'dijadem'
(blagajnik) (kutija) (vodi: osoba) (vodi: knjiga)
o dilema 'dilema'
o lente
o capital a capital a lente 'emblem'
(sveuilini o emblema
(kapital) (glavni grad) (lea)
profesor) o edema 'edem'
O lingua o estratagema 'ratna varka'
o cisrna a cisrna (tuma,
a lfngua
(raskol) (briga) (jezik) o fonema 'fonem'
prevoditelj)
o poema 'pjesma'
o moral
O corneta a cometa a moral
(duevno o problema 'problem'
(kometist) (komet) (moral)
raspoloenje)
o sistema 'sustav'
o cura a cura O polfcia a polfcia 'telefonski razgovor'
o telefonema
(upnik) (kura) (policajac) (policija)
o tema 'tema'

o teorema 'teorem'

Imenice mukog roda koje zavravaju na -a o trema 'trema'

o diploma 'diploma'
Premda smo vidjeli d a nastavak -a redovito oznauje enski
rod imenice, valja nam na kraju ukratko upozoriti i na niz imeni o idioma 'idiom'
ca mukog roda koje zavravaju tim nastavkom.
o aroma 'aroma'
To se prije svega odnosi na imenice koje oznauju zanimanja
o axioma 'aksiom'
svojstvena mukarcima:
o coma 'zarez', 'koma'.
o jesuita 'isusovac'
o monarca 'monarh' Napomena: Premda je imenica grama ('gram') enskog roda, njezine slo
o nauta 'pomorac' enice pripadaju mukom rodu: um miligrama ('miligram'), o quilogra
ma ('kilogram').
Imenice koje mogu biti mukog i enskog roda BROJ IMENICE

Naposljetku valja upozoriti i na nekoliko imenica koje variraju S obzirom na broj, veina se portugalskih imenica moe upot
s obzirom na rod. Jezikoslovci, meutim, preporuuju za njih slje rebljavati i u jednini i u mnoini. Samo u jednini (singularia tan
dee opcije: tum) rabe se imenice koje oznauju strane svijeta, kovine, kemij
ske elemente i sL, apstraktne stvari, umjetnosti, zanate, kao i
mnoge strane rijei:
a) muki rod:

agape 'agape', 'domjenak' juri 'ocjenjivako povjerenstvo'

antilope 'antilopa' gorjeta 'napojnica'

caudal 'vodena bujica'

interim 'privremena uprava'
cla 'klan'
Neke se pak imenice rabe iskljuivo u mnoini (pluralia tan
contraito 'alt' tum), kao:
diabete(s) 'dijabetes'
alvissaras 'nagrada donositeiju dobre
gengibre 'umbir' vijesti'

pra{:a '(obian) vojnik'

anais 'ljetopis'
sanduiche 'sendvi'
arredores 'predgrae'
soprano 'sopran'
belas-artes 'lijepe umjetnosti'
sueter 'pulover'
cas 'sjedine'

b) enski rod: condolencias 'suut'

abusao 'zloporaba' 'praznici'

Jerias
aluviao 'naplavina'
Jezes 'talog
filoxera 'filoksera'
6culos 'naoale'
omoplata 'pleka'
pesames 'suut'
ordenan{:a 'metodinost'

sentinela 'straar' trevas 'tmina'

viveres 'ivene namirnice'

Tvorba mnoine Toj skupini pripadaju i sve uveanice :

Imenice koje u jednini zavravaju na samoglasnik (bilo oralni Muki rod enski rod Muki rod enski rod
bilo naza1ni) ili dvoglasnik (osim ako to nije -aa) mnoinu tvore
tako da im se doda nastavak -s: amigalhao amigalhOes vozeirao vozeiroes
(prijatelj ina) (prijateljine) (glasina) (glasine)

Muki rod enski rod Muki rod enski rod 2. Manji ih broj nastavak -aa zamjenjuje nastavkom -aes:
mesa mesas pai pais
(stol) (stolovi) (otac) (oevi) Muki rod enski rod Muki rod enski rod
estante estantes pau paus alemao alemaes charlatao charlataes
(polica) (police) (tap) (tapovi) (Nijemac) (Nijemci) (nadrilijenik) (nadrilijenici)

chapeu chapeus mae maes bastiao bastiaes escrivao escrivaes

(eir) (eiri) (majka) (majke) (bedem) (bedemi) (pisar) (pisari)

cao caes guardia guardiaes

Imenice koje u jednini zavravaju na -aa mnoinu tvore na tri (pas) (psi) (gvardijan) (gvardijani)
naina. capelao capelaes pao paes
1 . Najvei dio nastavak -ao zamjenjuje nastavkom -oes: (kapelan) (kapelani) (kruh) (kruhovi)

capitao capitaes sacristao sacristaes

Muki rod enski rod Muki rod enski rod (kapetan) (kapetani) (sakristan) (sakristani)

balao baloes gaviao gavioes catalao catalaes tabeliao tabeliaes

(balon) (baloni) (kobac) (kopci) (Katalonac) (Katalonci) (javni biljenik) (javni biljenici)

can'tao canltoes naltao naltoes

(pjesma) (pjesme) (narod) (narodi) 3. Mali broj oksitona i svi paroksitoni mnoinu tvore tako da im
se na oblik jednine doda nastavak -s:
confissao confissoes operaltao operaltoes
(ispovijed) (ispovijedi) (operacija) (operacije) Muki rod enski rod Muki rod enski rod
coraltao coraltoes opiniao opinioes cidadao cidadaos benltao benltaos
(srce) (srca) (mnijenje) (mnijenja) (graanin) (graani) (blagoslov) (blagoslovi)
eleil(ao eleic,;oes questao questoes cristao cristaos 6rfao 6rfaos
(Izbor) (Izbori) (pitanje) (pitanja) (kranin) (kranin) (siroe) (siroad)
estac;:ao estac;:oes tubarao tubaroes irmao irmaos 6rgao 6rgaos
(postaja) (postaje) (morski pas) (morski psi) (brat) (braa) (organ) (organi)
fracltao fracc;:oes vuicao vulcoes pagao pagaos s6tao s6taos
(frakcija) (frakcije) (vulkan) (vulkani) (poganin) (pogani) (potkrovlje) (potkrovlja)
Napomena: U tu su skupinu uvrtene i sve naglaene jednoslone rijei: Imenice koje zavravaju na - r, -z i - n mnoinu tvore dodava
chilo ('pod'), grilo ('zrno'), milo ('ruka') i vilo ('praznina') , mnoina kojih
njem nastavka - es:
glasi: chilos, grilos, milos i vilos.
Kada artesilo znai 'obrtnik', mnoina mu tada glasi artesilos. Kada pak
oznauje 'arhitektonski ukras', mnoina mu moe biti dvojaka: artesilos
ili artesoes. Jednina Mnoina Jednina Mnoina

a<;ucar a<;ucares rapaz rapazes

Neke od imenica koje zavravaju na -ao jo nemaju ustaljen (eer) (eeri) (djeak) (djeaci)
oblik mnoine, no u suvremenom se jeziku sve vie uoava sklo
nost p rema obliku -Des: mar mares abd6men abd6menes
(more) (mora) (abdomen) (abdomeni)
Jednina Mnoina Jednina Mnoina cruz cruzes dinon cananes
ermitaes (kri) (krievi) (propis) (propisi)
alazaes
alazao ermitao ermitaos
alazoes
(rian) (pustinjak) ermitoes
(riani)
(pustinjaci) Napomena: Mnoina imenice caracter ('karakter') glasi caracteres, pri e
mu se naglasak pomie za jedan slog udesno, a slovo cjasno se uje u iz
aldeaos govoru kao glas [k). Slino pomicanje naglaska za jedan slog udesno bi
aldeao aldeoes hortelaos ljei se i u imenicama especimen ('ogledni primjerak'), Jupiter ('Jupiter') i
hortelao
(seljak) aldeaes horteloes Lucifer ('Lucifer') , mnoina kojih glasi: especimenes, Jupiteres i Luci/eres.
(vrtlar)
(vrtlari)
(seljaci)
anaos refraes
anan refrao
anoes refraos Imenice koje u jednini zavravaju na -s, a naglaene su na pos
(patuljak) (refren)
(patuljCi) (refreni) ljednjem slogu, mnoinu tvore tako da im se na jedninu doda nas
anciaos tavak -es. Kada su pak takve imenice naglaene na pretposljed
anciao ancioes rufiaes njem slogu, ostaju nepromjenijive:
rufiao
(starjeina) anciaes rufioes
(svodnik)
(starj eine) (svodnici)
Jednina Mnoina Jednina Mnoina
sultoes
castelaos
castelao sultao sultaos o ananas os ananases o atlas os atlas
casteloes
(katelan) (sultan) sultaes (ananas) (ananasi) (atlas) (atlasi)
(katelani)
(sultani) O portugues os portugueses O pires os pires
corrimaos veroes (Portugalac) (Portugalci) (tanjuri) (tanjurii)
corrimao verao
corrimoes veraos
(rukohvat) (ljeto) o reves os reveses O lapis os lapis
(rukohvati) (ljeta)
(nesrea) (nesree) (olovka) (olovke)
deaes vilaos
deao vilao o pais os paises o oasis os oasis
deoes viloes
(dekan) (prostak) (zemlja) (zemlje) (oaza) (oaze)
(dekani) (prostaci)
Napomena: Jednoslonica cais ('pristanite/) jest nepromjenljiva. To se
U umanjenicama stvorenim pomou prefiksa -zinho i -zito ob
moe rei i za malobrojne rijei koje u jednini zavravaju na -X, npr. o to
rax ('prsni ko/) os torax.
-
lik mnoine dobiva i izvorna rije i prefiks:

Imenice koje u jednini zavravaju na -al, -el, -01, -ulu mnoini Jednina Mnoina
zavrno -l zamjenjuju s -is:
balaozinho bal6e(s) + zinhos > bal6ezinhos
(baloni) (balonii)

Jednina Mnoina Jednina Mnoina papelzinho papei(s) + zinhos > papeizinhos

(papiri) (papirii)
animal animais farol far6is
(ivotinja) (ivotinje) (svjetionik) (svjetionici) colarzinho colare (s) + zinhos > colarezinhos
(ogrliica) (ogrliice)
papel papeis paul pauis
(papir) (papiri) (movara) (movare) caozito cae (s) + zitos > caezitos
(psi) (psii)

Napomena: Iznimku od tog pravila ine imenice mal ('zlo/) , mel ('med/),
real ('real/) , consul (,konzul') i njegove izvedenice. Njihova mnoina gla Sloenice sastavljene od rijei koje se piu zajedno, bez crtice,
si: males, meles, reis i consules.
mnoinu tvore kao da je rije o obinim, jednostavnim imenica
ma:
Imenice koje u jednini zavravaju na -il, a naglaene su na pos aguardente(s) 'rakija' (,rakije')
ljednjem slogu, mnoinu tvore promjenom zavrnog -l u -s:
malmequere(s) 'krasuljak' ('krasuljci')
pontape(s) 'udarac nogom' ('udarci
Jednina Mnoina Jednina Mnoina nogom')

ardil ardis funil Problem, medutim, nastaje kada se dijelovi sloenice povezu
funis
(lukavstvo)
ju crticom. Mnoina se tada tvori na etiri naina.
(lukavstva) (lijevak) (iijevci)

1 . Kada je prvi dio sloenice glagol ili nepromjenljiva vrsta rijei,

a drugi dio imenica ili pridjev, samo drugi dio sloenice dobiva
Imenice koje u jednini zavravaju na -il, a naglaene su na
oznaku mnoine:
pretposljednjem slogu, mnoinu tvore tako da nastavak -il
zamijene nastavkom -eis:
Jednina Mnoina Jednina Mnoina

guarda-chuva guarda-chuvas abaixo-assinado abaixo-assinados

Jednina Mnoina Jednina Mnoina (kiobran) (kiobrani) (potpisnik) (potpisnici)

f6ssil f6sseis reptil repteis vice-presidente vice-presidentes grao-duque grao-duques

(fosil) (fosili) (gmaz) (gmazovi) (potpredsjednik) (potpredsjednici) (nadvojvoda) (nadvojvode)
2. Kada se dijelovi sloenice povezuju crticom, samo prvi dio do jeziku najupotrebljavaniji jest svakako prvi koji, se moe dodati
biva oznaku mnoine: bilo imenikoj, bilo pridjevskoj, bilo glagolskoj osnovi. Nas, daka
ko, ovdje zanimaju iskljuivo imenice, pa emo stoga navedeni
Jednina Mnoina Jednina Mnoina sufiks oprimjeriti s nekoliko imenikih uveanica:
chapeu-de-sol chapeus-de-sol pe-de-cabra pes-de-cabra caldeirao 'veliki kotao'
(suncobran) (suncobrani) (poluga) (poluge)
paredao 'zidina'

3. Oznaku mnoine prvi dio sloenice dobiva i onda kada joj je

papelao 'papirina'
drugi dio imenica koja poblie oznauje njezin prvi dio: sapatao 'cipeletina'
Zanimljivo je da su portugalske uveanice uvijek mukog ro
Jednina
l Mnoina Jednina Mnoina da, ak i kada su stvorene od enskih imenica (kako je razvidno iz
salano-familia salarios-familia prva dva primjera caldeirao i paredao).
-

navio-escola navios-escola
(obiteljsko (obiteljska Za stvaranje pak portugalskih umanjenica upotreblj avaju se
(kolski brod) (kolski brodovi)
primanje) primanja) sljedei sufiksi: -inho, -zinho, -ino, -im, -acho, -icho, -ucho, -ebre,
-eco, -ico, -ela, -elho, -ejo, -ilho, -ete, -eto, -ito, -zito, -ote, -isco,
4. Kada je pak sloenica s astavljena od dviju imenica ili od imeni -usco, -ola. Najvie se upotrebljavaju prva dva (-inho i -zinho), i
ce i pridjeva, tada, u naelu, oba njezina dijela dobivaju oznaku to ne samo u imenicama, pridjevima i prilozima nego i u drugim,
mnoine: nepromjenljivim vrstama rijei. Pritom valja napomenuti da za
razliku od uveanica stvorenih uz pomo sufiksa -ao, umanjenice
Jednina Mnoina Jednina Mnoina stvorene uz pomo sufiksa -(z)inho uvaju izvorni rod imenice od
koje potjeu, kako se to vidi iz sljedeih primjera: casa ('kua')
I peixes-espadas
-

peixe-espada amor-perfeito amores-perfeitos casinha (,kuica') , cao ('pas') cai5zinho ('psi') .

-

(sabljarka) (sabljarke) (mauhica) (mauhice)

vagao-lejto vagOes-Ieitos gentU-homem gentis-homens

(spavaa kola) (spavaa kola) (plemi) (plemii) LAN
Kao i u drugim romanskim jezicima, i u portugalskom postoji
lan, koji se u naelu koristi svaki put kad je imenica odreena,
STUPNJEVI IMENICE osim ako ispred nje ve ne stoji neki drugi determinativ, poput,
Prema nekim teoretiarima, svaka se imenica u naelu moe primjerice, pokazne zamjenice ili broja. I odreenom i neodree
pojaviti u tri stupnja. U prvome se pojavljuje u svome uobiaje nom lanu zajedniko je to to imenicu poblie odreuju, ozna
nom znaenju, a u drugom i treem to znaenje najee postaje ujui joj rod i broj. Usto, lan pomae i razlikovanju homonim
vie ili manje osjeajno obojeno. I dok prvi stupanj nema pose nih imenica:
ban naziv, drugi i trei u gramatici su poznati kao uveanica ili policia 'policajac'
augmentativ, odnosno umanjenica ili deminutiv.
a policia 'policija'
Sufiksi za stvaranje portugalskih uveanica su sljedei: -ao,
capital 'kapital'
-iilhao, -(z)arrao, -eirao, -af;a, -af;o, -azio, -uf;a, -anzil, -areu, -ar
ra, -orra, -astro, -az, -alhaz, -arraz. Najproduktivniji i u govornom a capital ,glavni grad'
 redio, nego i da bi je (eventualno) izdvojio iz istovrsne skupi
Odreeni lan Neodreeni lan ne predmeta, oznaujui je kao onu koja je po neemu osobi
ta:
Jednina Mnoina Jednina Mnoina
Niio era uma loja qualquer, era a Loja.
o os um uns
(Ne bijae to bilo kakav duan, bijae to Duan u pravom smis
a as uma umas lu rijei.)
Budui da je lan generalizirani demonstrativ (od kojega je
Da bi se uspostavili odnosi koji s e u hrvatskom uspostavljaju uostalom i nastao) , ne udi to se nerijetko upotrebljava um
padenim nastavcima, portugalski jezik upotrebljava prijedloge jesto pokazne zamjenice, kao, npr., u reenici:
koji se saimaju s lanom. Odredeni lan saima se s prijedlozi. Levarei comigo produtos da regiiio.
ma a, de, em i por, a neodreeni s em i de. Posljedicu tih saima
(Ponijet u sa sobom proizvode ovog kraja.)
nja prikazuju sljedee dvije tablice.
Jednako tako odreeni se lan esto upotrebljava umjesto pos
vojne zamjenice, osobito kad je rije o imenicama koje ozna
Odreeni lan
uju dijelove tijela, odjevne predmete (odnosno predmete za
o a os as osobnu upotrebu) ili rodbinske veze:
Prijedlozi Passei a miio pelo queixo.
a ao a aos as (Rukom sam pogladio [svoju] bradu.)

de do da dos das Enfiou as cal{:as e saiu.

em no na nos nas
(Navukao je [svoje] hlae i izaao.)

por (per) pelo peta pelos pelas

Jd niio chamou pela miie.
(Vie nije dozivao [svoju] majku.)
Kad se, meutim, spomenute imenice upotrebljavaju s prijed-
Odreeni lan lozima de ili a ili pak s prilonim izrazom, lan se izostavlja:
um uma uns umas Pus-me de joelhos.
Prijedlozi (Kleknuo sam.)
em num numa nuns numas Emagrece a olhos vistos.
de dum duma duns dumas (Mravi naoigled.)
U europskom portugalskom (za razliku od brazilskog) odree
ni se lan gotovo redovito upotrebljava ispred posvojnih prid
Uporaba odreenog lana jeva:
U dananjem portugalskom jeziku odreeni lan je element Estive com a tua irmii.
koji u pravom smislu rijei poblie odreuje imenicu. Ako je ri (Bio sam s tvojom sestrom.)
je o opoj imenici, tada on ne slui samo da bi je poblie od-
 Postoje, meutim, etiri iznimke od tog pravila. Odreeni lan Kad se lan upotrebljava u izrazima koji se odnose na vrijeme,
se, naime, izostavlja: pozornost valja obratiti na sljedee:
- lan se isputa ispred imena mjeseci, osim ako oni nisu pob
1. ako se posvojni pridjev odnosi na Boga ili Majku Boju: lie odreeni nekim kvalifikativom:
Nosso Pai 'nebeski Otac' em finais de Maio 'potkraj svibnja', ali:
Nosso Senhor 'Gospodin (Isus)' no Maio de 1 968 'u svibnju 1 968.'.
Nossa Senhora '(naa) Gospa' - Ispred imena dana u tjednu isputa se lan, osim ako im ne
prethodi prijedlog:
2. ako je sastavni dio vokativa:
Sexta-feira vou ao teatro.
Dd cd isso, meu padrinho! (U petak idem u kazalite), ali:
(Daj to ovamo, kume!) Aos domingos iam il Missa.

3. ako je dio nekih ustaljenih izraza, kao to su:

(Nedjeljom su ili na misu.)
- lan se upotrebljava uz sate ili imenice meio-dia ('podne') i
em minha opiniao 'po mojemu miljenju' meia-noite ('pono'), ali iskljuivo u kombinaciji s prijedlogom
por sua vontade 'njegovom voljom' (najee je to prijedlog a) , dakle kao dio prilonog izraza:
por meu maZ 'na moju nesreu' as quatro da tarde 'u etiri popodne'
ao meio-dia 'u podne'
4. ako se ispred posvojnog pridjeva nalazi pokazna zamjenica:
- lan se upotrebljava i uz imena godinjih doba:
Nao aguento esse teu siiencio.
As nevoas anunciam o Inverno.
(Ne podnosim tu tvoju utnju.) (Magle navjeuju zimu.)
Uz imenicu u jednini odreeni lan esto izraava ideju kate Kad je, meutim, ime godinjeg doba popraeno prijedlogom
gorije, klase ili skupine kojoj ta imenica pripada. To osobito de lan se moe i izostaviti:
dolazi do izraaja u poslovicama:
Que noite de inverno!
O pao peZa cor, e o vinho pelo sabor.
(Kakva zimska no!)
(Kruh se poznaje po boji, a vino po okusu.) - Uz imena blagdana ili praznika takoer se upotrebljava lan:
Kad je, meutim, rije o poslovicama, izrekama i lakonskim o Ano-Bom 'mlado ljeto'
usporedbama, lan se moe i izostaviti:
o Natal 'Boi'
Pobreza nao e vileza. Kad oznaava teinu ili mjeru, lan ima 'distributivnu' vrijed
(Siromatvo nije sramota.) nost u izrazima tipa:
Preto como azeviche. Este tecido custa 10 euros o metro.
(Crn kao crni jantar.) (Metar ovog platna stoji 1 0 eura.)
 o feijao esta a 20 kunas o quilo. Ako se, meutim, odreenoj osobi ne obraamo izravno, lan
(Kilogram graha stoji 20 kuna.) se izostavlja:
Como vai senhor Fontes?
Ako imenica casa oznauje 'dom', 'ognjite', lan se izostavlja:
(Kako ste, gospodine Fontes?)
Voltou para casa.
Pridjev sao ili santo, odnosno santa ('svet', 'sveta') u naelu ni
(Vratio se doma.) je popraen lanom: Santa Clara e Sao Francisco ('sveta Klara i
Ako pak oznauje 'zgradu' ili 'ustanovU, lan je obvezan: sveti Franjo') .
Esta casa esta vazia. Ako se, meutim, pod imenom sveca (kojega prati spomenuti
(Ova je kua prazna.) pridjev) razumijeva njegov blagdan, tada je lan obvezan:
Ja a trago debaixo de olho desde o Santo Antonio.
U relativnom superlativu lan moe stajati ispred imenice:
(Drim je na oku jo od [blagdana] sv. Antuna.)
Era o aluno mais estudioso da turma.
Kad su pak posrijedi zemljopisni nazivi, lan se u naelu upot
(Bio je najmarljiviji uenik u razredu.),
rebljava uz nazive zemalja, pokrajina, kontinenata, planina,
ali, jednako tako, i ispred superlativa: vulkana, pustinja, zvijea, rijeka, jezera, mora, oceana, otoja
Era o mais estudioso aluno da turma. ili i strana svijeta (bilo u doslovnom znaenju, bilo u znaenju
Era aluno o mais estudioso da turma. pokrajina ili vjetrova) :
o Brasil 'Brazil'
Uz osobna imena u pisanom jeziku u naelu ne stoji lan, osim
o Alentejo
ako ona nisu popraena kvalifikativom, kao:
o divino Dante 'boanstveni Dante' a Europa
o Daniel de outrora 'nekadanji Daniel' os Alpes 'Alpe'
U govornom pak jeziku u Portugalu (a velikim dijelom i u Bra o Vesuvio 'Vezuv'
zilu) ve je odavno postalo pravilo da se ispred osobnih imena o Saara 'Sahara'
stavlja odreeni lan, ime se stvara svojevrsno prisno ozraje: a Ursa Maior 'Veliki medvjed'
O Sampaio chefia bem a Republica Portuguesa.
o Nilo 'Nil'
(Sampaio dobro upravlja Portugalom.)
o Caspio 'Kaspijsko jezero'
Jednako tako, lanom su redovito popraeni i nadimci:
o Adriatico 'Jadran'
Morreu o Palha{:o.
o Atliintico 'Atlantik'
(Umro je Pajac.)
os A{:ores 'Azori'
Ispred imenica senhor ('gospodin') , senhora ('gospoa') ili me
nina ('gospoica') obvezno se stavlja odreeni lan: o Norte 'sjever'
o senhor Fontes 'gospodin Fontes' lan se, meutim, izostavlja uz sljedee zemlje i pokrajine:
a senhora Baronesa 'gospoa barunica' Portugal
a menina Joana 'gospoica Joana' Angola
 MOf;ambique 'Mozambik' Od brazilskih pokrajina lan nemaju: Goias, Mato Grosso, Mi
Cabo Verde 'Kapverdski otoci' nas Gerais, Pernambuco, Rondonia, Santa Catarina, sao Paulo i
Sergipe, a od portugalskih pokrajina lan nema samo pokrajina
sao Tome e Principe
Trds-os-Montes. Brazilska pokrajina Alagoas moe i ne mora ima
Macau 'Makao' ti lan.
Timor Naposljetku napomenimo da i zemljopisna imena (poput
Andorra 'Andora' osobnih) dobivaju lan kad su popraena kvalifikativom: o Portu
Israel 'Izrael' gal das descobertas ('Portugal iz razdoblja otkria') .
sao Salvador 'Salvador'
Ispred imenica koje oznauju knjievna i umjetnika djela
stavlja se lan ak i kad on inae ne pripada naslovu pripada
Aragao 'Aragonija' jueg djela:
Castela 'Kastilja'
Comecei a ler a Ana Karenina.
Leao 'Le6n'
(Poeo sam itati Anu Karenjinu.)
Imena etiriju europskih zemalja mogu i ne moraju biti pop
raena lanom (ovo posljednje obino se primjenjuje kad uz njih
Kad je pak rije o neodreenim zamjenicama ambos ('oba') i
todo ('sav', 'itav'), potrebno je istaknuti da su to jedine rijei u
stoji prijedlog). To su:
portugalskom jeziku koje stoje ispred lana to pripada istoj
Espanha 'panjolska' sintagmi: ambos os sexos ('oba spola'), todo o Brasil ('sav Bra
Inglaterra 'Engleska' zil') .
Prant;a 'Francuska'
Italia 'Italija' Izostavljanje odreenog lana
Kad oznauju samo smjer, uz imena strana svijeta nije obvez
Openito se moe rei da se odreeni lan izostavlja uvijek kad
no stavljati lan: Marcha para oeste (Pohod na zapad). su rod i broj imenice ve dovoljno odreeni drugim vrstama
rijei, osobito pokaznim zamjenicama i brojevima:
lan se ne upotrebljava ispred imena gradova, mjesta i veine
otoka: Lisboa (,Lisabon'), Zagreb, Creta ('Kreta'), Malta. Este homem sojreu muito.
Ipak neki od gradova, kojima imena potjeu od opih imeni (Ovaj je ovjek puno trpio.)
ca, sauvali su lan: a Guarda, o Porto, o Cairo (,Kairo'), A Haia Ele achou duas novas perolas.
(,Hag'). (N aao je dva nova bisera.)
Od veih otoka koji imaju lan valja spomenuti etiri: Odreeni se lan izostavlja i onda kada se pojam koji oznauje
a Madeira imenica ne eli poblie odrediti. Tako, primjerice, postoji jas
na znaenjska razlika izmeu triju sljedeih izjava:
a C6rcega 'Korzika'
Poi acusado do crime. (Optuen je zbog zloina.)
a Sardenha 'Sardinija'
Poi acusado de um crime.
a Sicilia 'Sicilija' Poi acusado de crime.
lan se isputa i ispred imena planeta i zvijezda: Marte U prvom primjeru zloin je jasno odreen, u drugom je neto
('Mars'), venus ('Venera') , Sirius, Vega. neodreeniji, a u treemu je posve neodreen.
 lan se obino izostavlja i u: Zatim, neodreenim se lanom pomnije odreuje skupina ili
1 . nabrajanjima, osobito kad se eli postii dojam nagomilanosti vrsta kojoj pripada imenica ve poblie oznaena odreenim
ega: lanom:
Ha ld de tudo: ldpis, borrachas, marcadores... A chuva continuava, uma chuva mansa e lenta.
(Ima ondje svega: olovaka, gumica, flomastera... ) (Kia je i dalje padala, kia blaga i troma.)
2. vokativima: meu pai! (oe moj!) Zbog izrazite mogunosti uopavanja neodreeni lan moe
3. prije imenica koje oznauju podruje uenja ili studija, a upot od imenice u jednini uiniti predstavnika cijele vrste ili skupi
rebljavaju se s glagolima aprender (,uiti'), estudar ('uiti', 'studi ne kojoj ta imenica pripada:
rati') , cursar ('studirati'), ensinar ('poduavati') i njihovim istoz
nanicama: Aquele e um homem.
aprender ingles 'uiti engleski' (Ono je pravi ovjek.)
cursar direito 'studirati pravo' Dodavanje neodreenog lana u mnoini glavnom broju u go
estudar latim 'uiti, studirati latinski' vornom je jeziku najei nain izraavanja pribline koliine
ega:
ensinar geometria 'poduavati geometriju'
Tinha, quando muito, uns dez anos.
4. prije imenica ammo ('sranost'), forr;a ('snaga'), motivo
('povod') , ocasiao ('prilika') , permissao ('doputenje'), tempo (Imao je najvie nekih deset godina.)
('vrijeme'), valor ('vrijednost') popraenih glagolima ter (,imati'), Isto znaenje ima i dodavanje neodreenog lana u jednini is
dar (,dati')' pedir (,moliti', 'traiti') i njihovim istoznanicama: pred meia:
Nao houve tempo para descanso. Decorreu uma boa meia-hora.
(Nije bilo vremena za odmor.) (Prolo je nekih dobrih pola sata.)
Nao dei motivo a critica. Neodreeni lan upotrebljava se i ispred dijelova tijela (ruke,
(Nisam dao povoda kritici.) noge i dr.), odnosno ispred predmeta koji se obino navode u
Pedimos permissao para sair. parovima:
(Molili smo doputenje za izlazak.) Tinha uns sapatos rotos.
(Imao je potrgane cipele.)
Uporaba neodreenog lana Neodreenim se lanom moe oznaiti i djelo nekog umjetni
Neodreeni lan slui, prije svega, za predstavljanje sluatelju ka (najee slika nekog slikara):
ili itatelju jo nepoznata bia ili predmeta. Nakon to su tak Nao sabe distinguir um Picasso de um calendtirio.
vo bie ili predmet sluatelju ili itatelju predstavljeni, nema
vie razloga za upotrebu neodreenog lana koji otad mjesto (Ne zna razlikovati Picassa od kalendara.)
ustupa odreenom lanu: Kao i odreeni. i neodreeni se lan moe upotrebljavati uz
Chegou um homem com um livro na mao. O homem era mag zemljopisne nazive uz uvjet da su popraeni kvalifikativom:
ro e o livro 'gordo'. Vivemos numa Europa enlouquecida.
(Stigao je ovjek s knjigom u ruci. ovjek je bio mrav, a knjiga (ivimo u poludjeloj Europi.)
'debela.)
Izostavljanje neodreenog lana
Neodreeni lan u naelu se izostavlja:
ako imenici prethodi jedna od sljedeih pokaznih ili neodre
enih zamjenica: igual ('jednak'), semelhante ('slian') , tal
(,takav) , odnosno certa ('izvjesni')' outro ('drugi') , qualquer
('bilo koji') i tanto ('tolik') :
Em outra circunstancia eu aprovaria semelhante atitude.
(U nekoj drugoj okolnosti ja bih prihvatio takav stav.)
Kada se spomenute zamjenice nau iza imenice (u ulozi prid-
jeva) , imenica dobiva lan:
Quero um livro igual a esse.
(elim takvu knjigu.)
lan se, meutim, obino izostavlja ako je rije o nijenoj ili
upitnoj reenici:
Nunca li coisa igual.
(Nikad nisam takvo to itao.)
Ja viste trejeitos semelhantes?
(Jesi li ve vidio takve grimase?)
u komparativima jednakosti stvorenima uz pomo priloga tilo
('tako') ili tanto (,toliko') :
Nunca passei por lugar tilo perigoso como aquele.
(Nikad nisam proao kroz onako opasno mjesto.)
Trabalhava com tanto cuidado como o pai.
(Radio je tako brino kao i otac.)
u komparativima inferiornosti i superiornosti, osobito kad se
pojavljuju u nijenom ili upitnom obliku:
Nilo encontrarias melhor amigo nesta emergencia.
(Ne bi naao boljeg prijatelja u ovoj nevolji.)
Conseguiste maior renda este mes?
(Jesi li ovaj mjesec ostvario vei prihod?)
u usporedbama tipa:
Qual [uracilo, revolveu tudo.
(Kakav uragan, sve je isprevrnuo.)
Bailava como nume da jloresta.
(Plesala je poput umskog duha.)
ispred imenica ili pridjeva koji oznauju neodreenu koliinu
ega, kao to su: coisa ('stvar'), gente ('ljudi')' infinidade
('beskraj'), multidilo (,mnotvo'), numero ('broj'), parte (,dio'),
pessoa ('osoba'), porr;ilo ('dio', 'udio'), quantia ('svota'), quanti
dade (,koliina'), soma (,iznos'); escasso (,oskudan')' excessivo
('prekomjeran') , suficiente ('dovoljan') i dr.:
Havia grande numero de pessoas no casamento.
(Na vjenanju je bilo mnogo ljudi.)
Nilo ha suficiente espar;o para o m6vel.
(Nema dovoljno prostora za pokustvo.)
u nabrajanjima:
Casas, arvores, nuvens desagregavam-se numa melanc6lica
paisagem de Outono.
(Kue, drvea i oblaci rasplinjavahu se u otunom jesenskom
krajobrazu.)
u apozicijama i uvijek kad to zahtijevaju jasnoa ili emfaza:
O meu pai, homem de boa familia, possuia fortuna grossa.
(Moj otac, ovjek iz ugledne obitelji, posjedovao je veliko bo
gatstvo.)
PRIDJEVI
Poput imenica, i pridjevi se razlikuju u broju, rodu i stupnju.
Glede broja, stanje je vrlo jednostavno jer se mnoina pridjeva
tvori jednako kao i mnoina imenica, uz napomenu da u pridjev
skih sloenica samo posljednji dio dobiva oznaku mnoine: letras
anglo-americanas (,angloamerika knjievnost') . Iznimku ini
pridjev surdo-mudo ('gluhonijem'), ija mnoina glasi surdos-mu
dos, te pridjevi koji se odnose na boje. Oni, naime, ostaju nepro-
mijenjeni ako je drugi dio pridjevske sloenice imenica: uniformes montes 'planinski'
verde-oliva (,zelenomaslinaste uniforme') . Kad su, meutim, pos pedres 'crnobijel'
rijedi rod i stupanj, stanje je neto sloenije, pa emo ga stoga pri 3. neki pridjevi sa zavretkom na -or, koji takoer ostaju neprom
kazati u sklopu zasebnih poglavlja. jenljivi:
melhor 'bolji'
Tvorba pridjeva enskog roda
pior 'gori'
enski rod pridjeva tvori se jednako kao i enski rod imenica,
no postoje i neke iznimke na koje valja upozoriti. maior 'vei'
Pridjevi koji u mukom rodu zavravaju nastavkom -o enski menor 'manji'
rod tvore zamjenjujui taj nastavak nastavkom -a: superior 'gornji'

enski rod interior 'donji'

Muki rod Muki rod enski rod
interior 'unutranji'
belo bela ligeiro ligeira
(lijep) (lijepa) (lak) (laka) exterior 'vanjski'
posterior 'kasniji'
Oni pak pridjevi koji u mukom rodu zavravaju na -u, -es i -or ulterior 'naknadan'
enski rod tvore tako da se mukom rodu doda nastavak -a:
citerior 'ovo stran'
Muki rod enski rod Muki rod enski rod multicor 'viebojan'
eru crua nu nua incolor 'bezbojan'
(sirov) (sirova) (goi) (gola)
sensabor 'bezokusan'
frances francesa ingles inglesa Nasuprot tomu, vei dio pridjeva koji zavravaju na -dor ili
(francuski) (francuska) (engleski) (engleska) -tor, npr. gerador (,stvaralaki') ili motor ('pokretni') , te nastavke
encantador encantadora orientador orientadora mijenja u -triz: geratriz, motriz, a manji dio njih nastavak -or
(aroban) (arobna) (usmjerivaki) (usmjerivaka) zamjenjuje nastavkom -eira: trababalhador (,radni') trabalha
-

deira.
Iznimke su:
l. nekoliko pridjeva sa zavretkom na -u i -es, koji ostaju neprom
Pridjevi koji zavravaju na -ao enski rod tvore dodavanjem
jenljivi: nastavka -a ili -ona:
hindu 'indijski'; 'hinduistiki' enski rod
Muki rod enski rod Muki rod
zulu
sao sa chorao ehorona
cortes 'uljudan'
(zdrav) (zdrava) (plaljiv) (plaljiva)
descortes 'neuljudan'
 Pridjevi sa zavretkom na -eu (sa zatvorenim e) enski rod tvo U sloenim pridjevima nastavak za enski rod dobiva samo
re nastavkom -eia: drugi dio dotine sloenice: a literatura hispano-americana
('hispanoamerika knjievnost'). Izuzetak je pridjev surdo-mu
Muki rod enski rod Muki rod enski rod do ('gluhonijem') kojemu enski rod glasi surda-muda.
europeu europeia plebeu plebeia
(europski) (europska) (plebejski) (plebejska) Stupnjevanje pridjeva
hebreu hebreia pigmeu pigmeia Vrijednost izraena pridjevom moe se usporeivati izmeu
(hebrejski) (hebrejska) (pigmejski) (pigmejska) dviju ili vie osoba ili stvari s obzirom na istu osobinu ili se pak
moe izraziti tako da je ta osobina via od uobiajene ili najvia
Iznimke su judeu (,idovski') i sandeu ('glup') kojima enski rod meu tri ili vie osoba, odnosno stvari. U prvom primjeru rije je
o komparativu, a u drugome o superlativu.
glasi: judia i sandia.
Stupnjevanjem (usporeivanjem, komparacijom) pridjeva
Pridjevi sa zavretkom na -eu (s otvorenim e) enski rod tvore moe se izraziti jednakost, superiornost ili inferiornost. Jednakost
nastavkom -oa. se izraava veznicima como i quanto (,kao') :
Carlos e tlio inteligente como {quanto} Paulo.
Muki rod enski rod (Carlos je jednako pametan kao Paulo.),
ilheu ilhoa a superiornost i inferiornost veznicima do que ili que (nego):
(otoki) (otoka) Carlos e mais inteligente do que Paulo.
(Carlos je pametniji od Paula.) , odnosno:
Postoje i nepromjenljivi pridjevi, odnosno oni koji posjeduju Carlos e menos inteligente do que Paulo.
jedinstven oblik za oba roda. To su pridjevi sa zavretkom na (Carlos je manje pametan od Paula.)
-a, -e, -ar, -or, -l, -m, i -z:
Kao to se, dakle, na temelju prethodnih primjera vidi, kom
hip6crita 'licemjeran' parativ jednakosti tvori se tako da se ispred pridjeva stavi prilog
arabe 'arapski' tlio ('tako') a iza veznici como ili quanto, komparativ superiornos
exemplar 'uzoran' ti tako da se ispred pridjeva stavi prilog mais (,vie') a iza veznici
do que ili que, dok se komparativ inferiornosti tvori tako da se is
maior 'vei' pred pridjeva stavi prilog menos (,manje') a iza veznici do que ili
cordiai 'srdaan' que.
virgem 'djevianski' Kad je pak rije o superlativu, valja istaknuti da on moe biti
dvojak: relativan i apsolutan. U relativnom superlativu pridjev iz
audaz 'smion' raava usporedbu izmeu stvari ili osoba na koje se odnosi i dru
U tu se skupinu ubrajaju i pridjevi koji zavravaju na -s, a ima gih osoba ili stvari iste vrste. Apsolutni superlativ oznaava da ne
ju naglasak na pretposljednjem slogu: reles (,obian'), simples ka osoba ili stvar posjeduje odreeno svojstvo u vrlo velikoj mje
('jednostavan') . Iznimku ine pridjevi andaluz ('andaluzijski') , ri, pri emu se zanemaruje usporedba s drugim osobama ili stva
bom ('dobar') i espanhol ('panjolski'), kojima enski rod glasi an rima iste vrste.
daluza, boa i espanhola, te najvei dio pridjeva sa zavretkom na Relativni superlativ uvijek je analitiki, bilo da je rije o rela
-es i -or. tivnom superlativu superiornosti ili o relativnom superlativu in-
feriornosti. Uvijek se tvori tako da se ispred komparativa supe - koji zavravaju na dvoglasnik -ao nastavkom -anfssimo:
riornosti, odnosno inferiornosti stavi odredeni lan: pagao ('poganski') - paganfssimo ('najpoganskiji')
Este aluno e o mais estudioso da turma. vao ('prazan') - vanfssimo ('najprazniji')
(Ovaj je uenik najmarljiviji u razredu.)
Nerijetko se dogodi da se portugalski oblik pridjeva znatno
Este aluno e o menos estudioso entre todos. razlikuje od latinskoga, od kojega se izvodi superlativ:
(Ovaj je uenik najmanje marljiv izmedu svih.)
Normalni Normalni
Apsolutni superlativ moe biti analitiki i sintetiki. Analitiki oblik Superlativ oblik Superlativ
se tvori pomou neke druge rijei, najee priloga muito pridjeva pridjeva
('veoma', 'jako'), imensamente ('beskrajno'), extraordinariamente amargo amarissimo magnifico magnificentissimo
(,izvanredno'), excessivamente ('pretjerano'), grandemente (gorak) (naj gori) (velianstven) (najvelianstveniji)
('uvelike'), excepcionalmente (,iznimno') i dr.:
amigo amidssimo malefico maleficentlssimo
muito estudioso 'vrlo marljiv'
(prijateljski) (najprijateljskiji) (kodljiv) (najkodljiviji)
imensamente triste 'beskrajno tuan'
antigo antiquissimo malevolo malevolentissimo
grandemente prejudicial 'uvelike tetan'
(star) (najstariji) (zloban) (najzlobniji)
extraordinariamente salubre 'izvanredno zdrav'
benefico beneficentlssimo miudo minutissimo
Sintetiki superlativ sastoji se od jedne rijei, pridjeva dakako,
(blagotvoran) (najblagotvorniji) (sitan) (najsitniji)
kojoj se u naelu dodaje sufiks -issimo:
fertil ('plodan') -fertilissimo ('najplodniji') benevolo benevolentissimo nobre nobilissimo
(dobrohotan) (najdobrohotniji) (plemenit) (najplemenitiji)
vulgar (,obian') - vulgarfssimo ('najobiniji')
Ako pridjev zavrava na samoglasnik, taj samoglasnik nestaje crisUio cristianissimo pessoal personalissimo

ispred spomenutog sufiksa: (kranski) (najkranskiji) (osoban) (najosobniji)

belo ('lijep') - belfssimo ('najljepi') cruel crudelissimo pr6digo prodigalissimo

(okrutan) (najokrutniji) (rastroan) (najrastroniji)
triste ('tuan') tristfssimo (,najtuniji')
-

esto, medutim, pridjev uz nastavak -fssimo poprima i svoj doce duldssimo sabio sapientissimo
izvorni latinski oblik, pa tako pridjevi: (sladak) (najslai) (uen) (najueniji)

- koji zavravaju na - vel superlativ tvore nastavkom -bilfssimo: fiel fidelissimo sagrada sacratissimo
amdvel ('ljubazan') - amabilissimo ('najljubazniji') (vjeran) (najvjerniji) (svet) (najsvetiji)

indelevel ('trajan') - indelebilissimo ('najtrajniji') frio frigidissimo simples

simplidssimo,
- koji zavravaju na -z nastavkom - cfssimo: simplissimo
(hladan) (najhladniji) (jednostavan)
(najjednostavniji)
capaz ('sposoban') - capacfssimo ('najsposobniji')
geral generalissimo soberbo superbissimo
feliz (,sretan') felicfssimo ('najsretniji')
-

(openit) (najopenitiji) (ohol) (najoholiji)

- koji zavravaju na nazalni samoglasnik (grafiki predoen
slovom m) nastavkom -nfssimo: inimigo inimidssimo
(neprijateljski) (najneprijateljskiji)
comum ('opi') comunfssimo ('najopiji')
-
 Superlativi na -imo i -rimo iste su latinske tvorbe. Osim triju
koji pripadaju razgovornom jeziku: tacilimo (,najlaki'), dijicilimo Komparativ Superlativ
Pridjev
('najtei') i pauperrimo ('najsiromaniji'), svi ostali upotrebljavaju superiornosti Apsolutni Relativni
se iskljuivo u knjievnom jeziku: 6ptimo,
born melhor bonissirno, o melhor
Normalni Normalni (dobar) (bolji) muito born (najbolji)
oblik Superlativ oblik Superlativ (najbolji)
pridjeva pridjeva pessimo
macerrimo, mau pior malissirno, o pior
acre acerrimo magro
magrissimo (zao) (gori) muito mau (najgori)
(opor) (najoporiji) (mrav)
(najmraviji) (najgori)

nigerrimo, maximo,
celebre celeberrimo negro o maior
negrissirno grande maior grandissimo,
(slavan) (najslavniji) (crn) (maximo)
(najcrnji) (velik) (vei) muito grande
(najvei)
(najvei)
humilirno, pauperrirno,
humilde pobre pobrissimo o menor
humildissimo menor minirno
(ponizan) (siromaan) pequeno (minimo)
(najponizniji) (najsiromaniji)
(mali) (manji)
(pequenissimo)
(najmanji) (najmanji)
integro integerrimo salubre saluberrirno
(potpun) (najpotpuniji) (zdrav) (najzdraviji)

livre liberrimo Neki pridjevi imaju samo oblik za komparativ i superlativ:

(slobodan) (najslobodniji)
Komparativ Superlativ
superior supremo (sumo)
Apsolutni superlativ moe se tvoriti i prefiksima, odnosno (gornji) (najgornji. najvii)
pseudoprefiksima kao to su: extra-, hiper-, multi-, super-, ultra
i dr.: inferior infrrno
(nii. donji) (najnii, najdonji)
extrajino 'izuzetno fin'
anterior -

hipersensivel 'hipersenzibilan' (prethodni)

multimilionario 'multimilijunaki' posterior p6stumo

(kasniji. zadnji) (najkasniji. najzadnji)
superexaltado 'strahovito oduevljen'
ulterior Ultimo
ultra-rapido 'izuzetno brz' (onostrani) (najonostraniji)

Oblici superior i interior, supremo (ili sumo) i injimo mogu se

etiri pridjeva imaju posve nepravilan komparativ i superlativ. upotrebljavati kao komparativ i superlativ pridjeva alto ('visok') ,
To su: bom, mau, grande i pequeno. odnosno baixo (,nizak') .
Mjesto pridjeva Este escritor tem um estilo simples.
Moe se rei da u naelu pridjev ispred imenice ima objektiv (Ovaj pisac pie jednostavnim stilom.)
nu, a pridjev koji se pojavljuje poslije imenice subjektivnu vrijed Izuzmu li se dosad navedeni primjeri, svaki put kad se nade is
nost. pred imenice pridjev u naelu ima preneseno znaenje: um gran
de homem (,velik, znamenit ovjek'), ali: um homem grande ('vi
Poslije imenice obino se upotrebljavaju pridjevi: sok ovjek') ; uma pobre mulher ('jadna, nesretna ena')' ali: uma
koji oznauju neku vrstu ili kategoriju: mulher pobre ('siromana ena') .
animal domestico 'domaa ivotinja'
Slaganje pridjeva u rodu i broju
flor silvestre 'umski cvijet'
Pravila o slaganju pridjeva i imenice u portugalskom jeziku ug
agua mineral 'mineralna voda' lavnom se slau s istovrsnim pravilima u panjolskom, francus
deputado parlamentar 'saborski zastupnik' kom i talijanskom. Bilo u slubi atributa, bilo u slubi predikata
koji oznauju vrlo istaknuta svojstva imenice, npr. oblik, di pridjev se redovito slae s imenicom u rodu i broju. Ako se odnosi
menziju, boju ili stanje: na nekoliko imenica, najee dobiva oblik mnoine, a muki rod
ima prednost pred enskim. Pokuat emo to objasniti od prim
terreno plano 'ravno zemljite' jera do primjera.
homem baixo 'nizak ovjek' Kad se pridjev nade ispred imenica, u pravilu se uvijek slae s
blusa preta 'crna bluza' najbliom (prvom) od njih:
burro encarregado 'natovaren magarac' Vive em tranquilos bosques e montanhas.
koji su praeni nekom dopunom: Vive em tranquilas montanhas e bosques.
um programa facil de cumprir 'lako provediv program' (ivi u mirnim umama i planinama.)
um povo desejoso de liberdade 'narod eljan slobode' No kad su imenice osobna ili rodbinska imena, pridjev uvijek
Prije imenice obvezno se upotrebljavaju samo: dobiva oblik mnoine:
relativni superlativi: o melhor ('najbolji'), o pior ('najgori') , o Conheci ontem as gentis irma e cunhada de Laura.
maior ('najvei'), o menor ('najmanji') : (Juer sam upoznao Laurinu ljubaznu sestru i ogoricu.)
O melhor meio de ganhar e poupar. Kad se pak pridjev nade iza imenica, njegovo slaganje uvijek
(Najbolji nain da se zaradi jest tednja.) ovisi o rodu i broju tih imenica.
neki jednosloni pridjevi koji s imenicom tvore izraze jednake
Ako su imenice istog roda i u jednini, pridjev poprima rod ime
sloenim imenicama, kao bom dia (dobar dan) nica (muki ili enski) . Kad je pak rije o broju, pridjev se e
e upotrebljava u jednini, a rjede u mnoini:
pridjevi koji su u tom poloaju stekli posebno znaenje, kao
simples. Estudo a lingua e a literatura portuguesa.
Nessa ocasiao ele era um simples escrevente. Estudo a lingua e a literatura portuguesas.
(Tada je on bio obini pisar.), ali: (Studiram portugalski jezik i knjievnost.)
 Ako su imenice razliitih rodova i u jednini, pridjev se moe
ZAMJENICE

slagati s najbliom imenicom (ee), ili pak s obje imenice, pri

emu poprima oblik mukog roda mnoine (rjee) :
Estudo o idioma e a literatura portuguesa. OSOBNE ZAMJENICE
Estudo o idioma e a literatura portugueses. Oblici osobnih zamjenica
(Studiram portugalski jezik i knjievnost.) Osobna zamjenica jedna je od rijetkih vrsta rijei koja je sau
Ako su imenice istog roda, ali razliitog broja pridjev poprima vala ostatke deklinacije. Razlikujemo dva tipa osobne zamjenice:
rod imenica. Kad je rije o broju, pridjev je ee u mnoini ili osobnu zamjenicu u slubi subjekta i osobnu zamjeniCU u slubi
pak poprima broj najblie imenice (rjee): objekta (izravnog i neizravnog). U tom posljednjem primjeru raz
Estudo as linguas e a civilizafilo ibericas. likuje se naglaeni i nenaglaeni oblik osobne zamjenice.
Estudo as linguas e a civilizafilo iberica. Osobne nerefleksivne zamjenice u slubi
Osobne objekta (izravnog i neizravnOg)
(Studiram iberske jezike i civilizaciju.) zamjenice
u slubi
Ako su imenice razliitih rodova i u mnoini, pridjev poprima subjekta Nenaglaeni . Naglaeni
oblik mnoine i rod najblie imenice ili (to je mnogo rjee) oblik oblik
oblik mnoine mukog roda: eu me mim, comigo
l . lice
Estudo os idiomas e as literaturas ibericas. (ja) (mi; me) (mene; meni; sa mnom)
Estudo os idiomas e as literaturas ibericos. tu te ti, contigo
Jednina 2. lice
(ti) (ti; te) (tebe; tebi; s tobom)
(Studiram iberske jezike i knjievnosti.)
ele, ela o, a; lhe ele, ela
Ako su imenice razliitog roda i broja, pridjev obino poprima 3. lice
(on, ona) (ga, ju; mu joj) (njega, nju; njemu, njoj)
oblik mukog roda mnoine ili (rjee) dobiva rod i broj najbli
n6s nos n6s, connosco
e imenice, to se zbiva razmjerno esto kad je posljednja ime l . lice
(mi) (nam; nas) (nama; nas; s nama)
nica enskog roda i u mnoini:
v6s vos v6s, convosco
Estudo os falares e a cultura portugueses. Mnoina 2. lice
(vi) (vam; vas) (vama; vas; s vama)
(Studiram portugalska narjeja i kulturu.)
eles, elas os, as; lhes eles, elas
3. lice
Estudo o idioma e as tradifoes portuguesas. (oni, one) (ih; im) (njih; njim)
(Studiram portugalski jezik i kulturnu batinu.)
Zamjenica vos u suvremenom se portugalskom jeziku vie ne
upotrebljava (osim u posebnim prilikama, kao to su bogosluje,
sveana obraanja diplomatskom koru i sL) . Umjesto nje u for
malnom se obraanju upotrebljavaju zamjenice os Senhores, as
Senhoras ili as meninas (u mnoini) , odnosno o Senhor, a Senho
ra ili a menina (u jednini) . U neformalnom se pak obraanju
upotrebljava zamjenica voces (u mnoini), odnosno voce (u jed
nini) .
Oblici o, lo i no osobne zamjenice (u slubi jenica quem ('tko'), alguem ('netko'), ninguem ('nitko) : nao-no ti
izravnog objekta) rem! (nemojte ga vaditi!) .
Kada se osobna zamjenica 3. lica u slubi izravnog objekta na U futuru i kondicionalu osobna zamjenica u slubi izravnog
lazi ispred glagola, pojavljuje se uvijek u prije navedenim oblici objekta ne pojavljuje se na kraju, ve unutar glagolskog oblika
ma: o, a, os, as: (tzv. mezoklitika) :
Nunca o (a, os, as) encontramos em casa.
Futur Kondicional
(Nikad ga (je, ih) ne naemo kod kue.)
vend8-lo-ei vend8-lo-ia
Kada se, meutim, nalazi iza glagola, povezana crticom s nji (prodat u ga) (prodao bih ga)
me, oblik joj ovisi o zavretku glagolskog oblika:
vende-Io-as vende-Io-ias
Ako glagolski oblik zavrava na samoglasnik ili oralni dvoglas
(prodat e ga) (prodao bi ga)
nik, upotrebljavaju se oblici -o, -a, -os, -as:
Louvo-o. vende-Io-a vende-Io-ia
(prodat e ga) (prodao bi ga)
(Hvalim ga.)
vende-Io-emos vende-Io-iamos
Ako glagolski oblik zavrava na or, -s ili -z, tada ti suglasnici
(prodat emo ga) (prodali bismo ga)
nestaju, a zamjenica poprima oblike -lo, -la, -los, -las:
Nao quero vende-lo. vende-Io-eis vende-Io-ieis
(prodat ete ga) (prodali biste ga)
(Ne elim ga prodati.)
vende-Io-ao vende-Io-iam
Jednaka promjena nastaje kada se spomenuta zamjenica po
(prodat e ga) (prodali bi ga)
javljuje iza usklika (odnosno priloga) eis i zamjenica nos i vos:
Bi-lo sorridente.
(Eno ga nasmijeena.) Povratna zamjenica
O nome nao vo-lo direi. Jednako kao i ostali romanski jezici, i portugalski se razlikuje
(Ime vam neu rei.) od hrvatskog mijenjanjem povratne zamjenice u svakom licu:
Ako pak glagolski oblik zavrava na nazalni diftong, zamjenica Bu lava-me.
o kojoj je rije poprima oblike -no, -na, -nos, -nas: (Ja se perem.)
dao-no 'daju ga' Tu lavas- te a ti.
poe-na 'stavlja je' (Ti pere sebe.)
tem-nos 'ima ih' Nos falamos de nos.
trouxeram-nas 'donijeli su ih' (Mi govorimo o sebi.)
U familijarnom (europskom) portugalskom jeziku te oblike O pintar nao trouxe o quadro consigo.
poprima i poslije priloga nao ('ne') i bem ('dobro'), a i poslije zam-
(Slikar nije donio sa sobom sliku.)
 Confiamos em v6s.
Povratna Nenaglaeni Naglaeni (Imamo povjerenja u vas.)
zamjenica oblik oblik
Nao ha discordancia entre elas.
l. lice me mim, comigo (Meu njima nema neslaganja.)
(se; si) (sebe; sebi; sa sobom)

te ti, contigo Ako je naglaena osobna zamjenica u slubi objekta praena

Jednina 2. lice prijedlogom com ('s', 'sa'), njezin oblik tada glasi:
(se; si) (sebe; sebi; sa sobom)

se si, consigo com igo 'sa mnom'

3. lice
(se; si) (sebe; sebi; sa sobom) contigo 's tobom'
nos n6s, connosco connosco 's nama'
l. lice
(se; si) (sebe; sebi; sa sobom)
convosco 's vama'
Mnoina vos v6s, convosco U 3. licu upotrebljava se, meutim, u obliku:
2. lice
(se; si) (sebe; sebi; sa sobom)
com ele 's njim'
se si, consigo
3. lice com ela 's njom'
(se; si) (sebe; sebi; sa sobom)
com eles 's njima'
Oblici povratne zamjenice u mnoini upotrebljavaju se tako com elas 's njima'
er za izraavanje uzajamnosti neke radnje: Estive com ele agora mesmo.
Carlos e eu abrar;amo-nos. (Upravo sad sam bio s njim.)
(Carlos i ja smo se zagrlili.) Kada su pak zamjenice popraene s outros ('drugi')' mesmos
('isti'), pr6prios ('sami'), todos ('svi'), ambos ('oba') i bilo kojim bro
Uporaba osobnih zamjenica s prijedlozima jem, tada se umjesto connosco i convosco upotrebljavaju oblici
com n6s i com v6s:
Naglaene osobne zamjenice u slubi objekta (izravnog i neiz
ravnog) upotrebljavaju se iskljuivo s prijedlogom koji im pret Tera de resolver isto com v6s mesmos.
hodi: (Morat e to rijeiti s vama samima.)
Fez isto para mim. Saiu com n6s tres.
(Uinio je to za mene.) (Izaao je s nama trima.)
Gosto de ti. (Volim te.)
A ele cabe decidir. Iza prijedloga aJora, Jora, excepto, menos, salvo tirante
('osim') upotrebljavaju se oblici eu i tu:
(Na njemu je da odluL)
Toda a gente desconfiava disso, menos eu.
Orai por n6s.
(Svi su sumnjali u to osim mene.)
(Moli za nas!)
 Gramatika tradicija preporuuje upotrebu naglaenih osob
nih zamjenica u slubi objekta i poslije prijedloga entre ('izme me + os = mos me + as = mas
u') :
te + os = tas te + as = tas
Poi um duelo entre mim e eleo
(Bio je to dvoboj izmeu mene i njega.) lhe + os = lhos lhe + as = lhas
U govornom jeziku prevladava, meutim, upotreba osobnih nos + [Ij as = no-los nos + [Ijas = no-las
zamjenica u slubi subjekta (to je ve poelo prodirati i u knji
evni jezik): vos + [l] os = vo-los vos + [Ijas = vo-las
Entre eu e tu niio existe nenhum problema. lhes + os = Ihas lhes + as = Ihas
(Izmeu mene i tebe ne postoji nikakav problem.)
S prijedlogom ate ('do') upotrebljavaju se naglaene osobne
zamjenice u slubi objekta: mim, ti i dr.:
Mjesto nenaglaenih osobnih zamjenica
Um grito chegou ate mim.
Bilo da je rije o nenaglaenoj osobnoj zamjenici u slubi iz
(Do mene je dopro krik.) ravnog ili u slubi neizravnog objekta, njezino uobiajeno mjesto
Ako, meutim, ate znai 'ak', osobne zamjenice upotrebljava u europskom portugalskom u naelu je iza glagola (enklitika):
ju se u slubi subjekta:
Parece-me que estds enganado.
Ate eu fui ao Ministerio.
(ini mi se da se vara.)
(ak i ja sam iao u ministarstvo.)
U futuru i kondicionalu ona se umee unutar glagolskog obli
ka (mezoklitika): calar-me-ei, calar-me-ia ('uutjet u', 'uutio
Kombinacije i kontrakcije nenaglaenih osobnih bih'), a ispred glagola (dakle kao proklitika) obino se pojavljuje
zamjenica u slubi objekta samo u sljedeim situacijama:
Kada se u istoj reenici nau dvije nenaglaene osobne zamje
nice u slubi objekta, jedna u slubi izravnog, a druga u slubi u reenicama koje sadre negaciju izraenu rijeima: niio (ne),
neizravnog, mogu se kombinirati na sljedei nain: nunca (nikad), jamais (nikad), ninguem (nitko), nada (nita) :
Niio sei como te chamas.
me + o = mo me + a = ma
(Ne znam kako se zove . )
te + o = to te + a = ta Ninguem me disse que estavam doentes.
lhe + o = lho lhe + a = lha (Nitko mi nije rekao da su bolesni.)
nos + [Ijo = no-lo nos + [lja no-la
=
u reenicama koje poinju upitnim zamjenicama i prilozima:
vos + [Ijo = vo-lo vos + [Ija = vo-la Quem me busca a esta hora?
lhes + o = lho lhes + a = lha (Tko me trai u ovo doba?)
 Por que te assustas de cada vez? kada reenini subjekt koji se nalazi ispred glagola sadri neku
(Zato se svaki put preplai?) od neodreenih zamjenica: ambos ('oba') , todo ('sav'), tudo
('sve'), alguem ('netko'), outro ('drugi'), qualquer ('bilo tko') i dr.:
u usklinim i optativnim reenicama (tj. u reenicama koje iz Ambos se sentiam embara{:ados.
raavaju elju):
(Oboje su se osjeali smeteno.)
Que Deus te aben{:oe!
Alguem lhe bate nas costas.
(Neka te Bog blagoslovi!)
(Netko ga lupka po leima.)
Que o diabo o leve! u rastavnim reenicama:
(Neka ga vrag odnese!)
Ou as Jaz ela ou as Ja{:o eu.
u zavisno sloenim reenicama, ak i ako veznik nije naveden: (Ili e ih napraviti ona, ili u ih napraviti ja.)
Quando me deitei, ela ja estava no quarto. U infinitivnom obliku glagola nenaglaena zamjenica moe
stajati ispred i iza njega (pri emu, statistiki gledano, prevladava
(Kada sam legao ona je ve bila u sobi.) ova posljednja mogunost) :
Que e que desejas te mande do Rio? Canta-Ihe cantigas para o embalar.
(to hoe da ti poaljem iz Ria?) (Pjeva mu pjesme da bi ga uspavala.)
Uz dosad navedene primjere, portugalski jezik tei proklitici: Para assusta-Io, os soldados atiravam a esmo.
kada glagolu prethode prilozi ili priloni izrazi kao to su: bem (Da bi ga preplaili, vojnici su nasumce pucali.)
(,dobro')' mal (,loe'), ainda ('jo'), ja ('ve'), sempre ('uvijek'), s6 U glagolskim izrazima u kojima je glavni glagol u infinitivu ne-
('samo', 'tek'), talvez (,moda') i dr.: naglaena zamjenica moe uvijek stajati iza infinitiva:
Ate a voz jti me parecia diferente. Veio visitar-me.
(ak mi se i glas ve inio drukijim.) (Doao me je posjetiti.)
S6 depois se sentou no chao. Ispred ili iza pomonog glagola moe doi samo ako su ispu
(Tek potom je sjeo na pod.) njeni prije navedeni uvjeti za proklitiku odnosno enklitiku.
Kada glavni glagol ima oblik participa tada nenaglaena zam
kada inverzna reenica (odnosno reenica s obrnutim redosli jenica ne moe stajati iza njega, ve se pojavljuje kao proklitika ili
jedom rijei) poinje izravnim objektom ili predikatom: enklitika pomonog glagola, u skladu s prije iznesenim pravilima:
A grande noticia te dou agora. Tenho-o trazido sempre, s6 hoje e que o viste?
(Veliku vijest ti sada priopujem.) (Uvijek ga nosim, zar si ga tek danas vidio?)
Razoavel lhe parecia a solu{:iio proposta. Arrepende-te do que me disseste e tudo te sera perdoado.
(Razumnim mu se inilo predloeno rjeenje.) (Pokaj se za ono to si mi rekao i sve e ti biti oproteno.)
 kada je imenica ve poblie odreena neodreenim lanom,
POSVOJNE ZAMJENICE (POSESIVI) brojem, pokaznom ili neodreenom zamjenicom:
Oblici posvojnih zamjenica Recebi um telegrama teu.
(Dobio sam tvoj brzojav.)
Hrvatskijezik Portugalski jezik
Notaste esse erro seu?
moj, moja, moji, moje meu, minha, meus, minhas (Jesi li primijetio tu njegovu pogreku?)
tvoj, tvoja, tvoji, tvoje teu, tua, teus, tuas Ela aceitou certas ideias nossas.
njegov, njegova, njegovi, njegove (Prihvatila je neke nae zamisli.)
njezin, njezina, njezini, njezine seu, sua, seus, suas u izravnim upitima:
(Va, Vaa, Vai, Vae) E apenas impressilo minha?
na, naa, nai, nae nosso, nossa, nossos, nossas (Je li to samo moj dojam?)
va, vaa, vai, vae vosso, vossa, vossos, vossas u emfatinim konstrukcijama:
njihov, njihova, njihovi, njihove seu, sua, seus, suas Ja za se vilo trinta anos, Deus meu!
(Ve je tomu trideset godina, Boe moj!)
Da bi se izbjegla dvoznanost posvojne zamjenice seu (uolji
va i u prethodnoj tablici), obino se upotrebljava kontrakcija pri
jedloga de ('od') i osobnih zamjenica ele, ela, eles, elas: dele, dela, POKAZNE ZAMJENICE
deles, de1as. Tako emo umjesto o seu pai rei: o pai dele ('njegov (DEMONSTRATIVI)
otac') , o pai dela ('njezin otac') , o pai deles, o pai delas ('njihov
otac), odnosno o pai do Senhor, o pai de v: Ex.a ili o pai de Voce Oblici pokaznih zamjenica
('Va otac,).
Promjenljive
Nepromjenljive
Mjesto posvojnih zamjenica Muki rod Zenski rod
Posvojna zamjenica redovito prethodi imenici koju odreuje: este estes esta estas isto
Cada um tratava do seu cilo. (ovaj) (ovi) (ova) (ove) (ovo)

(Svatko se brinuo o svom psu.) esse esses essa essas isso

U sljedeim primjerima moe, meutim, stajati i iza nje, i to: (taj) (ti) (ta) (te) (to)

kada imenica nije popraena odreenim lanom: aquele aqueles aquela aquelas aquilo
(onaj) (oni) (ona) (one) (ono)
Esperava noticias tuas para de novo te escrever.
(ekao sam tvoje vijesti kako bih ti ponovno pisao.)
 Svi navedeni oblici mogu se spojiti s prijedlozima de i em, pa acold ('tamo', 'ondje') i dr., ili pak rijeju mesmo, odnosno proprio
dobivamo: ('ba', 'upravo') :
Este aqui jd pagou.
Promjenljive (Ovaj ovdje je ve platio.)
Nepromjenijive
Muki rod enski rod Esse ai e utilzdvel?
neste nestes nesta nestas nisto (Taj tu se moe iskoristiti?)
nesse nesses nessa nessas nisso Esse mesmo deu-me dinheiro.
(Ba taj mi je dao novac.)
naquele naqueles naquela naquelas naquilo
Kao demonstrativi mogu se upotrijebiti i zamjenice o, a, os, as,
i to:
odnosno: a) kada se pojavljuju kao istoznanice zamjenica aquele(s),
aquela(s), aquilo:
Nao vejo o que esperei.
Promjenljive
Nepromjenijive (Ne vidim onog koga sam ekao.)
Muki rod enski rod
b) kada u mukom rodu jednine zamjenjuju zamjenicu isto (is
deste destes desta destas disto so, aquilo), a imaju ulogu izravnog objekta ili predikata:
desse desses dessa dessas disso Nao cuides que nao era sincero, era-o.
(Ne misli da nije bio iskren, bio je.)
daquele daqueles daquela daquelas daquilo

Mjesto pokaznih zamjenica

Pokazne se zamjenice mogu spojiti i s neodreenom zamjeni Kao i posvojna, i pokazna zamjenica redovito prethodi imeni-
com outro ('drugi') , no takve kontrakcije u suvremenom se portu ci koju odreduje:
galskom jeziku uglavnom izbjegavaju kao zastarjele:
Estes homens e estas mulheres nasceram para trabalhar.

Promjenljive (Ovi mukarci i ove ene rodeni su za rad.)

enski rod
U odreenim primjerima moe, medutim, stajati i iza nje, i to
Muki rod ponajvie kad se eli poblie odrediti ve spomenuta imenica ili
estoutro estoutros estoutra estoutras radi posebnog isticanja imenice koja prethodi pokaznoj zamjeni
ci:
esseoutro essoutros essoutra essoutras
A tendencia como esta tambem se manifesta no ciclo mais
aqueloutro aqueloutros aqueloutra aqueloutras conhecido da coleetanea, ciclo esse que abrange sete sonetos.
(Takva se tendencija oituje i u najpoznatijem ciklusu zbirke,
ciklusu koji obuhvaa sedam soneta.)
Zatim, demonstrativi se mogu i pojaati, i to uglavnom prilo
Maria jose, essa, era mais inteligente do que o que se pensa va.
zima aqui ('ovdje'), ai (,tu'), ali ('ondje'), cd ('ovdje'), ld ('ondje') ,
(Maria Jose, ta [vam] je bila pametnija no to se mislilo.)
ODNOSNE ZAMJENICE (RELATIVI) Uz ostale prijedloge i prijedlone izraze uglavnom se, ili ak
obvezatno, upotrebljava zamjenica o qual:
Promjenljive A rapariga sobre a qual te falei e muito bonita.
Nepromjenijive
Muki rod enski rod (Djevojka o kojoj sam ti govorio vrlo je lijepa.)
o qual os quais a qual as quais que Ta se zamjenica upotrebljava i kao partitivna estica poslije
(koji) (koji) (koja) (koje) (koji, koja, koje, to) nekih neodreenih zamjenica, brojeva ili superlativa:
cujo cujos cuja cujas Era pai de uns sete ou oito filhos, alguns dos quais ja principia
(iji) (iji) (ija) (ije) quem vam a ajuda-Io.
(koji, koja, koje) (Bio je otac sedmero ili osmero djece, od kojih su mu neka ve
quanto quantos quanta quantas
(koji, to) (koja, to) (koje, to)
poela pomagati u radu.)
Zamjenica quem u suvremenom se portugalskom jeziku upot
Kako u francuskom i panjolskom, tako je i u portugalskom os rebljava iskljuivo za osobe, a za stvari samo ako su personifi
novna i najee upotrebljavana odnosna zamjenica que. Nep cirane.
romjenljiva je i ima jednak oblik za jedninu i mnoinu, bez raz A mim quem me converteu foi eleo
like je li rije o osobama, ivotinjama ili stvarima:
(Mene je obratio upravo on.)
O homem que esta a falar e o meu irmilo.
(ovjek koji govori moj je brat.) Kao isti relativ, quem znaenjem odgovara zamjenici o qual i
uvijek je praen prijedlogom:
Ako se odnosi na cijeli prethodni izraz ili reenicu, zamjenica
que moe biti popraena demonstrativom o, odnosno imenicom A senhora a quem cumprimentei e a esposa dele.
coisa ('stvar) ili kojom drugom slinom rijei, ime se taj izraz ili (Gospoa koju sam pozdravio njegova je ena.) ili
reenica saimlje:
(Gospoa to sam je pozdravio njegova je ena.)
Achou mais prudente que eu me safasse, o quefiz tilo depressa
quanto pude.
Zamjenica cujo osobita je po tome to neposredno prethodi
imenici na koju se odnosi. Budui da je istQdobno i relativ i de
(Uinilo mu se pametnijim da umaknem, to sam u najkraem terminativ, ne moe se upotrebljavati s lanom jer ga ve uk
moguem roku i uinio.) ljuuje u svoju upotrebu. S imenicom koju oznauje slae se u
Katkad, meutim, u takvim primjerima demonstrativ o (ili rodu i broju:
imenica coisa i sL) moe i izostati: O homem cujo casaco e azul e o meu pai.
A uma pergunta assim, a rapariga nilo sabia que responder.
(ovjek iji je kaput plav moj je otac.)
(Na takvo pitanje djevojka nije znala to bi odgovorila.) Kao odnosna zamjenica, quanto je uvijek praen neodree
Kad je rije o prijedlozima, openito se moe rei da se zamje nom zamjenicom tudo (odnosno todos ili todas) koja mu pret
nica que u naelu upotrebljava iza jednoslonih prijedloga a, com, hodi:
de, em i por.
Em tudo quanto olhei, fiquei em parte.
Indicou-Ihe um hotel, de que ele tomou nota.
(U svemu to vidjeh ostadoh po strani.)
(Upozorio ga je na neki hotel koji si je ovaj zabiljeio.)
UPITNE ZAMJENICE NEODREENE ZAMJENICE
Upitne su zamjenice u portugalskom que ('to'), quem ('tko'),
qual ('koji') i quanto (,koliko') . Podjednako se upotrebljavaju u iz Neodreene zamjenice mogu biti promjenljive i nepromjenIji
ravnim i u neizravnim pitanjima: ve. Evo tablinog pregleda najvanijih:
Que trabalho estilo a Jazer?
(Kakav to posao rade?) Promjenljive Promjenljive
Diga-me que trabalho estilo aJazer. enski rod Nepro-
Muki rod Muki rod enski rod mjenljive
(Recite mi kakav to posao rade.)
Jednina Mnoina Jednina Mnoina
Quem disse tal coisa?
(Tko je to rekao?) algum alguns alguma algumas alguem
(neki) (neki) (neka) (neke) (netko)
Ignoramos quem disse tal coisa.
(Ne znamo tko je to rekao.) nenhum nenhuns nenhuma nenhumas ninguem
(nijedan) (nijedni) (nijedna) (nijedne) (nitko)
Qual dos livros preJeres?
(Koju knjigu vie voli?) todo todos toda todas tudo
(sav) (svi) (sva) (sve) (sve)
Nilo sei qual dos livros preJeres.
(Ne znam koju knjigu vie voli.) outra outros o utra outras outrem

Quantos passageiros desembarcaram? (drugi) (drugi) (druga) (druge) (drugi)

(Koliko se putnika iskrcala?) muito muitos muita muitas cada

Pergunta quantos passageiros desembarcaram! (mnogi) (mnogi) (mnoga) (mnoge) (svaki, svaka,
svako)
(Pitaj koliko se putnika iskrcala!)
Navedene se upitne zamjenice esto upotrebljavaju i u uskli pouco poucos pouca poueas nada
(malo) (malo) (malo) (malo) (nita)
nim reenicama, odnosno kao sastavni dio uzvika, poprimajui
(prema kontekstu) razliite osjeajne nijanse: certo certos certa certas algo
Que inocencia! Que alegria! (izvjesni) (izvjesni) (izvjesna) (izvjesne) (neto)
(Kakva bezazlenost! Kakva radost!) vario varios varia varias quem quer
()
- (nekoliko) ()
- (nekoliko) (bilo tko)
Napomena: Kad se nae unutar reenice, upitnoj zamjenici que esto
prethodi odreeni lan: tanto tantos tanta tantas
Disseste-lhe o que tinhas ouvido? (tolik) (toliki) (tolika) (tolike)
Uesi li mu rekao to si uo?) quanto quantos quanta quantas
Kad se pak nae na kraju reenice ili je izdvojeno, upitno se que osamo
(kolik) (koliki) (kolika) (kolike)
staljuje i dobiva naglasak:
O que? Ainda niio chegou? qualquer quaisquer qualquer quaisquer
( to? Zar jo nije stigao?) (bilo koji) (bilo koji) (bilo koja) (bilo koje)
Para que tanta discusstio?
(emu tolika diskusija?)
 ?vije ?eodre?ene zamjenice algum i outro mogu se spojiti s
-

pnjedloZIma de I em, pa dobivamo: Cada

dalgum Kad nije vezana uz imenicu, zamjenica cada moe se upotrije-

nalgum
biti samo u sintagmi cada um (a) ili cada qual:
dalguma nalguma
Cada um espera o milagre.
dalguns nalguns
(Svatko oekuje udo.)
dalgumas nalgumas, Cada qual conhece a vida dela.
odnosno: (Svatko poznaje njezin ivot.)
do utro noutro Ispred glavnog broja moe poprimiti znaenja to emo ih
do utra noutra ilustrirati sljedeim dvama primjerima:
do utros noutros De cada duzia de ovos que vendeu, a metade era lucro.
do utras noutras. (Od svakog tuceta jaja to ga je prodao polovica je bila ista do
bit.)
Takve se o ?trkcije, meutim, u suvremenom portugalskom
. . . . Vinha ver-me cada tres dias.
JezIku sve Vise IzbjegavajU kao zastarjele.
(Posjeivala me je svaka tri dana.)

Osobitosti nekih neodreenih zamjenica Certo

Certo je neodreena zamjenica samo kad se nalazi ispred ime

Algum i nenhum nice. Tada se obino isputa neodreeni lan koji bi inae trebalo
Kad se nae ispred imenice, zamjenica algum ima pozitivnu staviti ispred imenice, no ako se on ipak upotrijebi, imenica pos
.. taje manje neodreena, 'prisnija':
vrIjednost:
Ele sabe alguma coisa. O rosto da rapariga tinha uma certa grafa.

(On neto zna.) (Djevojino lice nije bilo sasvim lieno stanovite draesti.)

Kad se, meutim, nae iza imenice, ta zamjenica u suv- Ako se certo nalazi iza imenice, tada postaje pridjev sa znae-
remenome portugalskom jeziku dobiva negativnu vrijednost: njem 'siguran', 'izvjestan', 'toan', 'pouzdan':

Nao escreveu, que eu saiba, livro algum. [dade certa nao sei.

(Koliko ja znam, nije napisao nijednu knjigu.) (Tonu dob ne znam.)

Kad je pak zamjenica nenhum popraena negacijom (nao) '
moe poprimiti vrijednost neodreenog lana:
Nao Jui nenhum vaqueiro, mas sim honrado pastor.
(Nisam bio [nikakav] kravar, ve asni pastir.)
Pridjev postaje i kad se u poredbenim izrazima nae iza prilo
ga tao:
Estou tao certa do que digo como da luz que nos alumia.
(Toliko sam siguran u ono to kaem koliko sam siguran u
svjetlost to nas obasjava.)
Naa (Sukob je probudio sav zavod.)
Nada znai 'nita', no katkad moe znaiti i 'togod', odnosno Todo ele tinha s6 pele e osso.
'neto', kao u upitnim nijenim reenicama tipa: (Sav je bio kost i koa.)
O capitao nao come nada? U mnoini, meutim, oznaava brojanu ukupnost (bilo da se
Uedete li togod, kapetane?) nalazi ispred ili iza imenice) :
Uz pridjev ili neprelazni glagol moe imati i prilonu funkciju: Todos os homens caminhavam em silencio.
Nao foi nada caro. (Svi su mukarci stupali u tiini.)
(Uope nije bilo skupo.) Ispred pridjeva ili participa moe znaiti 'potpuno', 'posve':
Esta todo confuso.
Outro (Potpuno je smeten.)
Kad je rije o zamjenici outro, ponajprije valja razlikovati izraz
outro dia (ili o outro dia) u znaenju 'neki dan', 'prije nekoliko da
na', od izraza no outro dia (ili ao outro dia) u znaenju 'idui dan': Tuo
Outro dia disse-me que estava doente. Zamjenica tudo odnosi se na stvari, ali se moe odnositi i na
osobe:
(Neki mi je dan rekao da je bolestan)
Aqui na casa tudo dorme.
No outro dia, de manha, o navio partiu.
(Ovdje u kui sve spava.)
(Idueg dana ujutro brod je isplovio.)
Rije outro moe se upotrijebiti i kao pridjev u znaenju 'razli
it', 'promijenjen', 'nov:
Entrei em casa outro homem. Neki ustaljeni izrazi s neodreenim zamjenicama
(Uoh u kuu kao nov ovjek.) Napomenimo na kraju da se prilian broj neodreenih zamje
nica pojavljuje i u ustaljenim izrazima tipa:
Qualquer seja quem for 'tko god da bio'
Zamjenica qualquer moe katkad imati i pogrdno znaenje, seja qualfor 'koji god da bio', 'kakav god da
osobito kad joj prethodi neodreen lan: bio'
Nao e uma qualquer coisa, nao! qualquer que seja 'kakav god da bio' i dr.
(Nije to maji kaalj!)

Too
Kad se, u jednini, nae iza imenice ili ispred osobne zamjeni
ce, todo znai 'sav, 'itav, 'cjelokupan':
O conflito acordou o colegio todo.
BROJEVI

U portugalskom jeziku postoje etiri vrste brojeva: glavni (car

dina is), redni (ordinais), umnoni (multiplicativos) i razlomaki
(jraccionarios). U prvoj tablici prikazat emo glavne i redne, a u
drugoj umnone i razlomake brojeve.

Znamenka Glavni broj Redni broj

l um primeiro
(jedan) (prvi)

2 dois segundo
(dva) (drugi)

3 trs terceiro
(tri) (trei)

4 quatro quarto
(etiri) (etvrti)

5 cinco quinto
(pet) (peti)

6 seis sexto
(est) (esti)

7 sete setimo
(sedam) (sedmi)

8 oito oitavo
(osam) (osmi)

9
nove nona
(devet) (deveti)

10
dez decimo
(deset) (deseti)

II
onze undeimo (decirno primeiro)
(jedanaest) (jedanaesti)

12
doze duodecimo (decirno segundo)
(dvanaest) (dvanaesti)

treze decimo terceiro

13 (trinaest) (trinaesti)
 quatrocentos quadrigentesimo
14 catorze decimo quarto 400 (etiristo) (etiristoti)
(etrnaest) (etrnaesti)
quinhentos quingentesimo
15 quinze decimo quinto 500 (petsto) (petstoti)
(petnaest) (petnaesti)
seiscentos seiscentesimo (sexcentesimo)
16 dezasseis (dezesseis) decimo sexto 600 (esto) (estoti)
(esnaest) (esnaesti)
setecentos septingentesimo
17 dezassete (dezessete) decimo setimo 700 (sedamsto) (sedamstoti)
(sedamnaest) (sedamnaesti)
oitocentos octingentesimo
18 dezoito decimo oitavo 800 (osamsto) (osamstoti)
(osamnaest) (osamnaesti)
novecentos nongentesimo
19 dezanove (dezenove) decimo nono 900 (devetsto) (devetstoti)
(devetnaest) (devetnaesti)
mil milesirno
20 vinte vigesimo 1 000 (tisuu) (tisuiti)
(dvadeset) (dvadeseti)
dez mil dez milesimos
21 vinte e um vigesimo primeiro 10 000 (deset tisua) (desettisuiti)
(dvadeset jedan) (dvadeset prvi)
cem mil cem milesimos
30 trinta trigesimo 100 000 (sto tisua) (stotisuiti)
(trideset) (trideseti)
um milhao milionesimo
quarenta quadragesimo 1 000 000 (milijun) (milijunti)
40
(etrdeset) (etrdeseti)

cinquenta quinquagesimo
50
(pedeset) (pedeseti)
Umnoni brojevi Razlomaki brojevi
sessenta sexagesirno
60
(ezdeset) (ezdeseti) duplo (dobro, duplice) meio (metade)
setenta septuagesimo (dvostruk) (polovina)
70
(sedamdeset) (sedamdeseti)
triplo (triplice) (um) tero (tera parte)
oitenta octogesimo (trostruk) (treina)
80
(osamdeset) (osamdeseti)
quadrupIo (um) quarto (quarta parte)
noventa nonagesirno
90 (etverostruk) (etvrtina)
(devedeset) (devedeseti)

cem centesimo quintupIo (um) quinto (quinta parte)

100 (peterostruk) (petina)
(sto) (stoti)

duzentos ducentesimo sextuplo (um) sexto (sexta parte)

200
(dvjesto) (dvjestoti) (esterostruk) (estina)
trezentos tricentesimo (trecentesimo) septupIo (um) setimo (setima parte)
300 (tristo) (tristoti)
(sedmerostruk) (sedmina)

"

 6ctuplo (um) oitavo (oitava parte) Umnoni brojevi su nepromjenljivi kada imaju vrijednost ime-
(osmerostruk) (osmina) nica:
Podia ser meu aviJ, tem o triplo da minha idade.
nonupio (um) nona (nona parte)
(deveterostruk) (devetina) (Mogao bi mi biti djed, triput je stariji od mene.)
decupio (um) decimo (decima parte) Kada, meutim, imaju vrijednost pridjeva, mijenjaju rod i broj:
(deseterostruk) (desetina) Costuma tomar o remedio em doses duplas.
(um) undecimo (undecima parte, (Ima obiaj uzimati lijek u dvostrukim dozama.)
undecupio
onze avos)
(jedanaesterostruk)
(jedanaestina)
Ipak dva oblika umnonog broja duplice i triplice- mijenjaju
-

samo broj:
duodecupio (um) duodecirno (duodecima
eram-se alguns saltos triplices.
(dvanaesterostruk)
parte, doze avos)
(dvanaestina) (Izvedeno je nekoliko trostrukih skokova.)
centupio (um) centesimo (centesima parte)
(stostruk) (stotnina) Razlomaki pak brojevi slau se s glavnim brojevima koji oz
nauju broj dijelova:
Li um tert;o e Carlos leu dois teros do livro.
Od glavnih brojeva enski rod dobivaju brojevi um i dois te
(Proitao sam treinu knjige, a Carlos je proitao dvije treine.)
stotice poevi od dvjesto:

um uma duzentos duzentas Uporaba glavnih brojeva

dois duas trezentos trezentas U glavne brojeve obino se uvrtava i nitica ili nula (zero) ko
ja ima vrijednost apozicije:
grau zero (nula stupnjeva)
Brojevi milhtio, bilhtio ('bilijun'), trilhtio ('trilijun') i dr. ponaa Broj 1 00 ima dva oblika: cem i cento. Oblik centa danas se rabi
ju se kao imenice koje variraju u broju: dois milh6es ('dva miliju samo za tvorbu brojeva izmeu 100 i 200: centa e dois homens
na'), vinte trilhOes (,dvadeset trilijuna'), a zamjenica ambos, kada ('stotinu i dva ovjeka'), u izrazu cem por centa ('sto posto') te
zamjenjuje os dois mijenja rod: ambos os pes ('dvije noge'), ambas kao imenica (kojoj obvezatno prethodi lan) :
as mtios ('dvije ruke'). Comprou um centa de bananas.
Redni brojevi mijenjaju rod i broj: (Kupio je stotinu banana.)
primeiro primeira primeiros prirneiras Stotice, desetice i jedinice meusobno se povezuju veznikom
(prvi) (prva) (prvi) (prve) e ('i') :
2 1- vinte e um
vigesimo vigesima vigesimos vigesimas
(dvadeseti) (dvadeseta) (dvadeseti) (dvadesete) 159 - centa e cinquenta e nove
 Veznik se ne upotrebljava izmeu tisuica i stotica, osim kad artigo 10 (dez) 'lanak deseti'
broj zavrava stoticom s dvije nitice: artigo 75 (setenta e cinco) 'lanak sedamdeset peti'
1 959 - mil novecentos e cinquenta e nove, ali: Za oznaivanje dana u mjesecu, godina i sati rabe se glavni
1 900 - mil e novecentos brojevi:
Chegamos as seis horas do dia treze de Maio do ano dois mil e
Uporaba rednih odnosno glavnih umjesto um.
rednih brojeva (Stigli smo u est sati dana trinaestog svibnja godine dvije ti
u odreenom broju primjera u portugalskom se glavni broj sue i prve.)
moe zamijeniti rednim. U navoenju brojeva stranica i listova knjige, kua, stanova,
Rednim se brojem oznauju stoljea te redoslijed vladara (kra hotelskih soba, brodskih kabina i sjedala u dvorani ili prijevoz
ljeva, careva, papa) i dijelova nekog djela (poglavlja ili svesci nom sredstvu upotrebljavaju se glavni brojevi, pri emu se
knjige, glazbeni stavci i sL) , ali samo do deset, dok se od jeda podrazumijeva isputena rije numero (broj) :
naest nadalje upotrebljava glavni broj, i to uvijek i iskljuivo pagina 3 (tres) '3. stranica'
kada je broj iza imenice: cabina 4 (quatro) 'kabina (broj) 4'
Gregorio VII (setimo) 'Grgur VIL' quarto 1 9 (dezanove) 'soba (broj) 1 9'
Joao Paulo II (segundo) 'Ivan Pavao II.' Ako, meutim, broj prethodi imenici, upotrebljavaju se redni
acto III (terceiro) 'in III.' brojevi: terceira pagina, quarta cabina, decimo nono quarto.
canto VI (sexto) 'pjevanje VI.'
Joao XXIII (vinte e tres) 'Ivan XXIII.'
seculo XXI (vin te e um) 'XXI. stoljee'
capitulo xl (onze) 'XI. poglavlje'
tomo XVI (dezasseis) 'XVI. svezak'
Kada je pak ispred imenice, upotrebljava se glavni broj:
decimo seculo 'deseto stoljee'
terceiro acto 'trei in'
sexto canto 'esto pjevanje'
vigesimo primeiro seculo 'dvadestprvo stoljee'
decimo primeiro capitulo 'jedanaesto poglavlje'
U nabrajanju zakonskih lanaka i dekreta redni se broj upot
rebljava do devet, a od deset nadalje upotrebljava se glavni
broj:
artigo 1 0 (primeiro) 'lanak prvi'
artigo 90 (nono) 'lanak deveti'
GLAGOLI
Klasifikacija portugalskih glagola
Portugalske glagole obino se razvrstava u est kategorija (uk
ljuujui i konjugaciju koja u strogom smislu i ne pripada gla
golskim kategorijama). To su: broj (numero), lice (pessoa),
nain (modo), vrijeme (tempo), stanje (voz) i konjugacija (con
juga{:iio).

L U prvoj kategoriji razlikujemo jedninu (singular) i mnoinu

(plural).

2. U drugoj kategoriji razlikujemo tri glagolska lica: l. ja (eu), od

nosno mi (n6s), 2. ti (tu), odnosno vi (v6s), 3. on (ele) i ona
(ela), odnosno oni (eles) i one (elas).

3. U treoj kategoriji razlikujemo etiri glagolska naina: indika

tiv (indicativo), konjunktiv (conjunctivo), kondicional (futuro
do preterito) i imperativ (imperativo) kojima neki gramatiari,
kao posebnu skupinu, dodaju i tzv. nominalne glagolske obli
ke (jormas nominais): osobni i neosobni infinitiv (infinitivo
pessoal e impessoal), gerundiv (gerundio) i particip (parti
cipio).

4. U etvrtoj kategoriji razlikujemo tri glagolska vremena: pro

lost (preterito ili passado), sadanjost (presente) i budunost
(futuro).

5. U petoj kategoriji razlikujemo tri glagolska stanja (lika): aktiv

no (voz activa), pasivno (voz passiva) i povratno ili refleksivno
(voz rejlexiva).

6. U estoj kategoriji razlikujemo tri konjugacije obiljeene razli

itim samoglasnicima ispred zajednikog infinitivnog zavret-
ka -r:
l. konjugacija -ar: tip lavar
2. konjugacija -er: tip meter
3. konjugacija -ir: tip partir
 Prema kriterij fl:ksije portugalski se glagoli dijele na pravilne Pomoni glagoli i njihova uporaba
.
(reulares), kOJI ul po emu ne odstupaju od konjugacijske pa
U portugalskom jeziku najvie se rabe pomoni glagoli ter
radle (lavar, r:zeter, partir), nepravilne (irregulares), koji od
. (,imati'), ha ver ('postojati'; imati'), ser (,biti') i estar ('biti') . Od osta
stupaJu od konjugacIJske paradigme (dar, estar, Jazer, ser),
lih glagola koji u nekim prilikama mogu biti pomoni glagoli valja
abundantne (abundantes), koji imaju dva ili vie jednakovri
navesti glagole ir (,ii'), vir ('doi'), andar (,hodati', 'ii'), ficar
jen oblika, to s njee odnosi na participe (pa tako, na
pnmJer glagol aceztar Ima participe aceitado, aceito i aceite) te ('ostati') i acabar (,zavriti'). Na svakog pojedinog od njih osvrnut
d efektivne (deJectivos), koji nemaju neke glagolske oblike (abo emo se ukratko u iduem prikazu.
.
!zr, Jair). U tu posljednju skupinu gramatiari katkad ubrajaju
l bezhne glagole (verbos impessoais, verbos unipessoais) koji Teri haver upotrebljavaju se:
se upotrebljavaju samo u 3. licu jednine, odnosno u 3. licu jed a) s participom glavnoga glagola za tvorbu sloenih vremena (u
nine i mnoine (chover, ladrar). aktivu) kojima se oznauje da je neka radnja zavrena, ponov
Prea fu?kiji glagoli u portugalskom dijele se na glavne ljena ili nastavljena:
.
rprz:zczpazs) l pomon (auxiliares). Glavni glagoli su oni koji
Tenho Jeito exercicios.
ImajU potpuno znaenje, tvorei samu reeninu jezgru:
Estudo portugues. (I dalje vjebam.)
(U im portugalski.) Havfamos comprado livros.
Resolverei este problema. (Bili smo kupili knjige.)
(Rijeit u ovaj problem.) b) s infinitivom glavnoga glagola kojemu prethodi prijedlog de za
Comprei um livro. izraavanje obveze (moranja, trebanja) ili vrste nakane da se
to uini:
(Kupio sam knjigu.)
P? moni su pak oni glagoli koji, lieni posve iIi djelomino Tenho de Jazer exercicios.
vlastIta znaenja, stoje uz nominalne glagolske oblike glavnog gla (Moram vjebati.)
?ola tvorei s njima izraze koji poprimaju posebne znaenjske ni
Janse: Havemos de comprar livros.
Tenho estudado portugues. (Moramo kupiti knjige.) iIi:
(Studiram portugalski.; tj. 'Poeo sam ga studirati i jo uvijek (Kupit emo knjige po svaku cijenu.)
ga studiram'.)
Hei-de resolver este problema. Ser se upotrebljava s participom glavnoga glagola za tvorbu
(Svakako moram rijeiti ovaj problem.) iIi pasiva kojim se izraava radnja:
(vrsto sam nakanio rijeiti ovaj problem.) Exercicios Joram Jeitos por mim.
(Ja sam vjebao.)
Um livro Joi comprado por mim.
Livros sero comprados por n6s.
(Ja sam kupio knjigu.)
(Mi emo kupiti knjige.)
 Estarse upotrebljava: Os convidados iam chegando de autom6vel.
a) s participom glavnoga glagola za tvorbu pasiva kojim se izra (Uzvanici su malo pomalo pristizali automobilom.)
ava stanje: b) s infinitivom glavnoga glagola za izraavanje vrste nakane da
Estou arrependido do que fiz. se obavi neka radnja ili za izraavanje sigurnosti da e ta rad
nja biti ostvarena u bliskoj budunosti:
(Kajem se za ono to sam uinio.)
Vou procurar o medico.
Estamos bebedos.
(Pijani smo.) (Potrait u lijenika.)
b) s infinitivom glavnoga glagola kojem prethodi prijedlog a ili O navio vai partir.
gerundiv za oznaivanje trajanja neke radnje: (Laa e krenuti.)
Estava a ouvir mUsica. ili Estava ouvindo musica.
Vir se upotrebljava:
(Sluao je glazbu.)
a) s gerundivom glavnoga glagola za izraavanje radnje koja se
e) s infinitivom glavnog glagola kojem prethodi prijedlog para za
odvija postupno (vidi takoer glagol ir):
izraavanje radnje koja e se uskoro neizbjeno dogoditi ili za
izraavanje namjere da se ostvari radnja izraena glavnim gla Vinha rompendo a madrugada.
golom:
(Svanjivalo je.)
O aviao esta para chegar.
Venho tratando desse assunto.
(Zrakoplov samo to nije stigao.)
(Vodim brigu o tome.)
Ha dias estou para visita-Io.
(Ve par dana se spremam posjetiti ga.) b) s infinitivom glavnoga glagola da se naznai kretanje prema
d) s infinitivom glavnoga glagola kojem prethodi prijedlog por ka
odreenom eilju ili namjera da se obavi neka radnja:
ko bi se naznailo da se radnja koja je ve trebala biti ostvare Veio fazer compras.
na jo nije ostvarila:
(Otiao je u kupovinu.)
O trabalho esta por terminar.
Vieste interromper-me o trabalho.
(Trebalo bi dovriti posao.)
A carta ficou por escrever.
(Doao si me prekinuti u poslu.)
(Trebali bismo napokon napisati pismo.) e) s infinitivom glavnoga glagola kojem prethodi prijedlog a za iz
raavanje konanog rezultata neke radnje:
Ir se upotrebljava:
Vim a saber disso muito tarde.
a) s gerundivom glavnoga glagola za izraavanje radnje koja se
zbiva postupno ili se ponavlja nekoliko puta: (Doznao sam za to vrlo kasno.)
O navio ia encostando ao cais. O inquerito veio a esclarecer esse problema.
(Brod je postupno pristajao uz obalu.) (Istraga je razjasnila taj problem.)
d) s infinitivom glavnoga glagola kojem prethodi prijedlog de za Nomenklatura najeih glagolskih oblika
izraavanje radnje koja je netom zavrena:
Eles vern de chegar. Budui da se portugalski nazivi za oznaivanje glagolskih obli
ka prilino razlikuju od hrvatskih, navodimo najee upotreblja
(Oni su upravo doli.) vane izraze:
Andar se, slino glagolu estar, upotrebljava s infinitivom glav
noga glagola kojemu prethodi prijedlog a ili gerundivom kako Portugalski Hrvatski
bi se izrazilo trajanje neke radnje:
presente prezent
Ando a ler os cldssicos. ili
preterito imperfeito imperfekt
Ando lendo os c1assicos.
(Ve due vrijeme itam klasike.) preterito perfeito aorist
preterito perfeito composto perfekt
Ficar se upotrebljava: pluskvamperfekt
preterito mais-que-perfeito
a) za tvorbu pasiva kojim se izraava promjena stanja:
preterito mais-que-perfeito anterior pretproio sloeno vrijeme
Ficou rnolhado.
futuro do presente futur I.
(Smoio se.)
futuro do presente composto futur II. (egzaktni)
b) s infinitivom glavnoga glagola kojem prethodi prijedlog a ili
gerundivom za izraavanje trajanja radnje koja se uobiajeno futuro do preterito kondicional sadanji
obavlja ili koja traje due od one izraene glagolom estar: futuro do preterito composto kondicional proli
Ficava a can tar ili: participio regular pravilni particip
Ficava cantando. nepravilni particip
participio irregular
(Obiavala je pjevati.) ili:
(Pjevala je.)
c) s infinitivom glavnoga glagola kojem prethodi prijedlog por ka
ko bi se naznailo da se radnja koja je ve trebala biti ostvare
na jo nije ostvarila (vidjeti takoer glagol estar) :
O trabalho ficou por terrninar.
(Trebalo bi zavriti posao.)

Acabar se upotrebljava s infinitivom glavnog glagola kojem

prethodi prijedlog de za izraavanje netom zavrene radnje:
O aviao acabou de aterrar.
(Zrakoplov je upravo sletio.)
Tablini prikaz jednostavnih glagolskih vremena Preterito mas-que-per!eito
pomonih glagola ter, haver, ser i estar
tivera houvera fora estivera
INDICATIVO tiveras houveras foras estiveras

Presente tivera houvera fora estivera

tenho hei sou estou tiveramos houveramos fOramos estiveramos
tens Ms es estas tivereis houvereis foreis estivereis
tem M e esta tiveram houveram foram estiveram
temos havemos somos estamos
tendes haveis sois estais
tem hao sao estan
Futuro do presente
terei haverei serei estarei
Preterito imperj'eito
teras havenis seras estaras
tinha havia era estava
teni havera sera estara
tinhas havias eras estavas
teremos haveremos seremos estaremos
tinha havia era estava
tereis havereis sereis estareis
tinhamos haviamos eramos estavamos
teran haverao serao estarao
tinheis havieis ereis estaveis
tinham haviam eram estavam

Preterito perj'eito Futuro do preterito

tive houve fui estive teria haveria seria estaria
tiveste houveste foste estiveste terias haverias serias estarias
teve houve foi esteve teria haveria seria estaria
tivemos houvemos fomos estivemos teriamos haveriamos seriamos estariamos
tivestes houvestes fostes estivestes terieis haverieis serieis estarieis
tiveram houveram foram estiveram teriam haveriam seriam estariam
CONJUNCTIVO IMPERATIVO
Presente tem se esta
tenha haja seja esteja tende havei sede estai
tenhas hajas sejas estejas
tenha haj a seja esteja
tenhamos hajamos sejamos estejamos FORMAS NOMINAIS
tenhais haj ais sejais estejais Infinitivo impessoal
tenham hajam sejam estejam ter I haver I ser I estar

Infinitivo pessoaZ
Preterito imper/eito
ter haver ser estar
tivesse houvesse fosse estivesse
teres haveres seres estares
tivesses houvesses fosses estivesses
ter haver ser estar
tivesse houvesse fosse estivesse
termos havermos sermos estarmos
tivessemos houvessemos fOssemos estivessemos
terdes haverdes serdes estardes
tivesseis houvesseis fOsseis estivessesis
terem haverem serem estarem
tivessem houvessem fossem estivessem

Gerundio

Futuro tendo havendo sendo estando

tiver houver for estiver
tiveres houveres fores estiveres
Participio
tiver houver for estiver
tivermos houvermos formos estivermos tido havido sido estado
tiverdes houverdes fordes estiverdes
tiverem houverem forem estiverem
Paradigma jednostavnih glagolskih vremena Preterito mais-que-perfeito
pravilnih glagola triju konjugacija - aktivni oblik
lavara metera partira

INDICATIVO lavaras meteras partiras

Presente lavara metera partira

lavaramos meteramos partlramos

lavar (prati) meter (staviti) partir (otii)
lavareis metereis partireis
lava meto parta
lavaram meteram partiram
lavas metes partes
-

lava mete parte

lavarnos metemos partimos

lavais meteis partis

Futuro do presente
lavam metem partem
lavarei meterei partirei

lavaras metenis partiras

Preterito imperfeito
lavara metera partira
lavava metia partia
lavaremos meteremos partiremos
lavavas metias partias
lavareis metereis partireis
lavava metia partia
lavarao meterao partirao
lavavamos metlamos partfamos

lavaveis metieis partieis

lavavam metiam partiam

Preterito perfeito Futuro do preterito

lavei meti parti lavaria meteria partiria

lavaste meteste partiste lavarias meterias partirias

lavou meteu partiu lavaria meteria partiria

lavamos meternos partimos lavariamos meteriamos partiriamos

lavastes metestes partistes lavarfeis meterieis partirieis

lavaram meteram partiram lavariam meteriam partiriam

CONJUNCTIVO IMPERATIVO

Presente lava mete parte

lave meta parta lavai metei parti

laves metas partas

lave meta parta

lavemos metamos partamos FORMAS NOMINAIS

laveis metais partais
Infinitivo impessoal
lavem metam partam
lavar
I meter
l partir

Preterito impeifeito Infinitivo pessoal

lavasse metesse partisse lavar meter partir
lavasses metesses partisses lavares meteres partires
lavasse metesse partisse lavar meter partir
lavassemos metessemos partissemos lavarmos metermos partirmos
lavasseis metesseis partisseis lavardes meterdes partirdes
lavassem metessem partissem lavarem meterem partirem

Futuro Gerundio
lavar meter partir lavando metendo partindo

lavares meteres partires

lavar meter partir

lavarmos
Participio
metermos partirmos

lavardes meterdes partirdes lavado metido partido

lavarem meterem partirem

Paradigma sloenih glagolskih vremena pravilnih Preterito mais-que-perfeito anterior
glagola triju konjugacija - aktivni oblik
tivera (houvera) tivera (houvera) tivera (houvera)
lavado metido partido
INDICATIVO
tiveras (houveras) tiveras (houveras) tiveras (houveras)
Preterito perfeito composto lavado metido partido

tenho (hei) lavado tenho (hei) metido tenho (hei) partido tivera (houvera) tivera (houvera) tivera (houvera)
lavado metido partido
tens (Ms) lavado tens (has) metido tens (has) partido
tiveramos tiveramos tiveramos
tem (M) lavado tem (ha) metido tem (ha) partido (houveramos) lavado (houveramos) metido (houveramos) partido
temos (havemos) temos (havemos) temos (havemos) tivereis (houvereis) tivereis (houvereis) tivereis (houvereis)
lavado metido partido lavado metido partido
tendes (haveis) tendes (haveis) tende s (haveis) tiveram (houveram)
tiveram (houveram) tiveram (houveram)
lavado metido partido metido partido
lavado
tem (hao) lavado tem (hao) metido tem (hao) partido

Futuro do presente composto

terei (haverei) terei (haverei) terei (haverei)
Preterito mais-que-perfeito composto
lavado metido partido
tinha (havia) lavado tinha (havia) metido tinha (havi partido
teras (haveras) teras (haveras) teras (haveras)
tinhas (havias) lavado tinhas (havias) metido tinhas (havias) partido lavado metido partido

tinha (havia) lavado tinha (havia) metido tinha (havia) partido tera (havera) tera (havera) tera (havera)
lavado metido partido
tinhamos (haviamos) tinhamos (haviamos) tinhamos (haviamos)
lavado metido partido teremos (haveremos) teremos (haveremos) teremos (haveremos)
lavado metido partido
tinheis (havieis) tinheis (havieis) tinheis (havieis)
lavado metido partido tereis (havereis) tereis (havereis) tereis (havereis)
lavado metido partido
tinham (haviam) tinham (haviam) tinham (haviam)
lavado metido partido terao (have rao) terao (haverao) terao (haverao )
lavado metido partido
 Futuro do preterito composto
teria (haveria) teria (haveria) teria (haveria) Preterito mais-que-perfeito composto
lavado metido partido tivesse (houvesse) tivesse (houvesse) tivesse (houvesse)
terias (haverias) terias (haverias) terias (haverias) lavado metido partido
lavado metido partido tivesses (houvesses)
tivesses (houvesses) tivesses (houvesses)
teria (haveria) teria (haveria) teria (haveria) lavado metido partido
lavado metido partido
tivesse (houvesse) tivesse (houvesse) tivesse (houvesse)
teriamos teriamos teriamos lavado metido partido
(haveriamos) lavado (haveriamos) metido (haveriamos) partido tivessemos
tivessemos tivessemos
terieis (haverieis) (houvessemos) (houvessemos) (houvessemos)
terieis (haverieis) terieis (haverieis)
lavado lavado metido partido
metido partido
teriam (haveriam) tivesseis tivesseis tivesseis
teriam (haveriam) teriam (haveriam)
lavado (houvesseis) lavado (houvesseis) metido (houvesseis) partido
metido partido
tivessem tivessem tivessem
(houvessem) lavado (houvessem) metido (houvessem) partido

CONJUNCTIVO
Preterito perfeito composto Futuro composto
tenha (haja) lavado tenha (haja) metido tenha (haja) partido tiver (houver) tiver (houver) tiver (houver)
lavado metido partido
tenhas (haj as) lavado tenhas (hajas) metido tenhas (haj as) partido

tenha (haja) lavado tiveres (houveres) tiveres (houveres) tiveres (houveres)

tenha (haja) metido tenha (haja) partido
lavado metido partido
tenhamos (haj amos) tenhamos (hajamos) tenhamos (haj amos)
tiver (houver) tiver (houver) tiver (houver)
lavado metido partido
lavado metido partido
tenham (hajam) tenham (hajam) tenham (hajam)
lavado metido tivermos (houvermos) tivermos (houvermos) tivermos (houvermos)
partido
lavado metido partido

tiverdes (houverdes) tiverdes (houverdes) tiverdes (houverdes)

lavado metido partido

tiverem (houverem) tiverem (houverem) tiverem (houverem)

lavado metido partido
FORMAS NOMINAIS Paradigma pravilnih glagola triju konjugacija -
Infinitivo impessoal composto povratni oblik
ter lavado
l ter rnetido I ter partido
INDICATIVO
Presente
Infinitivo pessoal composto lavo-me meto-me parto-me
ter (haver) ter (haver) ter (haver) lavas-te metes-te partes-te
lavado metido partido lava-se mete-se parte-se
teres (haveres) teres (haveres) teres (haveres)
lavado lavamo-nos metemo-nos partimo-nos
metido partido
ter (haver) lavais-vos meteis-vos partis-vos
ter (haver) ter (haver)
lavado metido partido lavam-se metem-se partem-se
termos (havermos) termos (havermos) termos (havermos)
lavado metido partido Preterito imperfeito
terdes (haverdes) terdes (haverdes) terdes (haverdes)
lavado metido lavava-me metia-me partia-me
partido
terem (haverem) terem (haverem) lavavas-te metias-te partias-te
terem (haverem)
lavado metida partido lavava-se metia-se partia-se
lavavamo-nos metiamo-nos partiamo-nos
lavaveis-vas metieis-vos partieis-vos
Gerundio composto lavavam-se metiam-se partiam-se
tendo lavado I tendo metido l tendo partido
Preterito perfeito
lavei-me meti-me parti-me
lavaste-te meteste-te partiste-te
lavau-se meteu-se partiu-se
lavamo-nos metema-nos partima-nas
lavastes-vos metestes-vos partistes-vos
lavaram-se meteram-se partiram-se
 Preterito perfeito composto Futuro do presente
tenho-me lavado tenho-me metido tenho-me partido lavar-me-ei meter-me-ei partir-me-ei
tens-te lavado tens-te metido tens-te partido lavar-te-as meter-te-as partir-te-as
tem-se lavado tem-se metido tem-se partido lavar-se-a meter-se-a partir-se-a
,

terno-nos lavado terno-nos metido terno-nos partido lavar-nos-emos meter-nos-emos partir-nos-emos

tendes-vos lavado tendes-vos metido tendes-vos partido lavar-vos-eis meter-vos-eis partir-vos-eis
tem-se lavado tem-se metido tem-se partido lavar-se-ao meter-se-ao partir-se-ao

Preterito mais-que-perfeito Futuro do presente composto

lavara-me metera-me partira-me ter-me-ei lavado ter-me-ei metido ter-me-ei partido
lavaras-te meteras-te partiras-te ter-te-as lavado ter-te-as metido ter-te-as partido
lavara-se metera-se partira-se ter-se-a lavado ter-se-a metido ter-se-a partido
lavaramo-nos meteramo-nos partiramo-nos ter-nos-emos lavado ter-nos-emos metido ter-nos-emos partido
lavareis-vos metereis-vos partireis-vos ter-vos-eis lavado ter-vos-eis metido ter-vos-eis partido
lavaram-se meteram-se partiram-se ter-se-ao lavado ter-se-ao metido ter-se-ao partido

Preterito mais-que-perfeito composto Futuro do preterito

tinha-me lavado tinha-me metido tinha-me partido lavar-me-ia meter-me-ia partir-me-ia

tinhas-te lavado tinhas-te metido tinhas-te partido lavar-te-ias meter-te-ias partir-te-ias

tinha-se lavado tinha-se metido tinha-se partido lavar-se-ia meter-se-ia partir-se-ia

tinhamo-nos lavado tinhamo-nos metido tinhamo-nos partido lavar-nos-iamos meter-nos-iamos partir-nos-iamos
tinheis-vos lavado tinheis-vos metido tinheis-vos partido lavar-vos-ieis meter-vos-ieis partir-vos-ieis
tinham-se lavado tinham-se metido tinham-se partido lavar-se-iam meter-se-iam partir-se-iam
 Futuro do preterito composto Preterito perfeito

ter-me-ia lavado ter-me-ia metido ter-me-ia partido (que) me tenha (que) me tenha (que) me tenha
lavado metido partido
ter-te-ias lavado ter-te-ias metido ter-te-ias partido
(que) te tenhas (que) te tenhas (que) te tenhas
ter-se-ia lavado ter-se-ia metido ter-se-ia partido lavado metido partido
ter-nos-iamos lavado ter-nos-iamos metido ter-nos-iamos partido (que) se tenha (que) se tenha (que) se tenha
ter-vos-ieis lavado ter-vos-ieis metido ter-vos-ieis partido lavado metido partido
ter-se-iam lavado ter-se-iam metido ter-se-iam partido (que) nos tenhamos (que) nos tenhamos (que) nos tenhamos
lavado metido partido
(que) vos tenhais (que) vos tenhais (que) vos tenhais
lavado metido partido
CONJUNCTIVO (que) se tenham (que) se tenham (que) se tenham
lavado metido partido
Presente
(que) me lave (que) me meta (que) me parta
(que) te laves (que) te metas (que) te partas
(que) se lave (que) se meta (que) se parta
Preterito mais-que-perfeito
(que) nos lavemos (que) nos metamos (que) nos partamos
(se) me tivesse (se) me tivesse (se) me tivesse
(que) vos laveis (que) vos metais (que) vos partais lavado metido partido
(que) se lavem (que) se metam (que) se partam (se) te tivesses (se) te tivesses (se) te tivesses
lavado metido partido
(se) se tivesse (se) se tivesse (se) se tivesse
lavado metido partido
Preterito imperfeito (se) nos tivessemos (se) nos tivessemos (se) nos tivessemos
(se) me lavasse (se) me metesse (se) me partfsse lavado metido partido
(se) te lavasses (se) te metesses (se) te partisses (se) vos tivesseis (se) vos tivesseis (se) vos tivesseis
lavado metido partido
(se) se lavasse (se) se metesse (se) se partisse
(se) se tivessem (se) se tivessem (se) se tivessem
(se) nos lavassemos (se) nos metessemos (se) nos partissemos lavado metido partido
(se) vos lavasseis (se) vos metesseis (se) vos partisseis
(se) se lavassem (se) se metessem (se) se partissem
 Futuro Infinitivo impessoaZ composto
(se) me lavar (se) me meter (se) me partir ter- se lavado I ter-se metido I ter-se partido

(se) te lavares (se) te meteres (se) te partires

(se) se lavar (se) se meter (se) se partir

(se) nos partirmos

Infinitivo pessoaZ
(se) nos lavarmos (se) nos metermos
lavar-me meter-me partir-me
(se) vos lavardes (se) vos meterdes (se) vos partirdes
lavares-te meteres-te partires-te
(se) se lavarem (se) se meterem (se) se partirem
lavar-se meter-se partir-se

lavarmo-nos metermo-nos partirmo-nos

Futuro composto
lavardes-vos meterdes-vos partirdes-vos
(se) me tiver lavado (se) me tiver metido (se) me tiver partido
lavarem-se meterem-se partirem-se
(se) te tiveres lavado (se) te tiveres metido (se) te tiveres partido

(se) se tiver lavado (se) se tiver metido (se) se tiver partido

(se) nos tivermos (se) nos tivermos (se) nos tivermos

metido partido Infinitivo pessoaZ composto
lavado
(se) vos tiverdes ter-me lavado ter-me metido ter-me partido
(se) vos tiverdes (se) vos tiverdes
lavado metido partido teres-te lavado teres-te metido teres-te partido
(se) se tiverem (se) se tiverem (se) se tiverem ter-se lavado ter-se metido ter-se partido
lavado metido partido
termo-nos lavado termo-nos metido termo-nos partido

terdes-vos lavado terdes-vos metido terdes-vos partido

IMPERATIVO terem-se lavado terem-se metido terem-se partido

lava-te mete-te parte-te

lavai-vos metei-vos parti-vos Gerundio

lavando-se
I metendo-se
I partindo-se

FORMAS NOMINAIS
Infinitivo impessoaZ Gerundio preterito
lavar-se
I meter-se
I partir-se tendo-se lavado I tendo-se metido I tendo-se partido
Paradigma pravilnih glagola triju konjugacija -
zamjeniki oblik Preterito perfeito composto
tenho-o lavado tenho-o metido tenho-o partido
INDICATIVO
ten-lo lavado ten-lo metido ten-lo partido
Presente tem-no lavado tem-no metido tem-no partido
lavo-o meto-o parto-o terno-lo lavado terno-lo metido terno-lo partido
lava-lo mete-lo parte-lo tende-lo lavado tende-lo metido tende-lo partido
lava-o mete-o parte-o tem-no lavado tem-no metido tem-no partido
lavamo-Io metemo-Io partimo-Io
lavai-Io metei-Io parti-lo
lavam-no metem-no partem-no
Preterito mais-que-perfeito
lavara-o metera-o partira-o
Preterito imperfeito
lavara-Io metera-lo partira-Io
lavava-o metia-o partia-o
lavara-o metera-o partira-o
lavava-Io metia-Io partia-Io
lavaramo-Io meteramo-Io partiramo-Io
lavava-o metia-o partia-o
lavarei-Io meterei-Io partirei-Io
lavavamo-Io metiamo-Io partiamo-Io
lavaram-no meteram-no partiram-no
lavavei-Io medei-Io partiei-Io
lavavam-no metiam-no partiam-no

Preterito perfeito
Preterito mais-que-perfeito composto
lavei-o meti-o parti-o
tinha-o lavado tinha-o metido tinha-o partido
lavaste-o meteste-o partiste-o
tinha-Io lavado tinha -lo metido tinha-Io partido
lavou-o meteu-o partiu-o
tinha-o lavado tinha-o metido tinha-o partido
lavamo-Io metemo-Io partimo-Io
tinhamo-Io lavado tinhamo-Io metido tinhamo-Io partido
lavaste-Io meteste-Io partiste-Io
tinhei-Io lavado tinhei-Io metido tinhei-Io partido
lavaram-no meteram-no partiram-no
tinham-no lavado tinham-no metido tinham-no partido

.
.
 Futuro do presente Futuro do preterito composto

lava-Io-ei mete-Io-ei parti-Io-ei te-Io-ia lavado te-Io-ia metido te-Io-ia partido

lava-lo-as mete -lo-as parti -lo-as te-Io-ias lavado te-Io-ias metido te-Io-ias partido
lava-lo-a mete lo-a parti -lo-a te-Io-ia lavado te-Io-ia metido te-Io-ia partido
lava-lo-emos mete -lo-emos parti -lo-emos te-Io-iamos lavado te-Io-iamos metido te-Io-iamos partido
lava-lo-eis mete -lo-eis parti -lo-eis te-lo-ieis lavado te-lo-ieis metido te-lo-ieis partido
lava-Io-ao mete -lo-ao parti -lo-ao te-Io-iam lavado te-Io-iam metido te-Io-iam partido

CONJUNCTIVO
Futuro do presente composto Presente
te-Io-ei lavado te-Io-ei metido te-Io-ei partido (que) o lave (que) o meta (que) o parta
te-lo-as lavado te-lo-as metido te-lo-as partido (que) o laves (que) o metas (que) o partas
te-lo-a lavado te-lo-a metido te-lo-a partido (que) o lave (que) o meta (que) o parta
te-Io-emos lavado te-Io-emos metido te-Io-emos partido (que) o lavernos (que) o metamos (que) o partamos
te-Io-eis lavado te-Io-eis metido te-Io-eis partido (que) o laveis (que) o metais (que) o partais
te-Io-ao lavado te-Io-ao metido te-Io-ao partido (que) o lavem (que) o metam (que) o partam

Preterito imperfeito
Futuro do preterito (se) o lavasse (se) o metesse (se) o partisse
lava-Io-ia mete-Io-ia parti-Io-ia (se) o lavasses (se) o metesses (se) o partisses
lava-Io-ias mete -lo-ias parti -lo-ias (se) o lavasse (se) o metesse (se) o partisse
lava-Io-ia mete -lo-ia parti -lo-ia (se) o lavassemos (se) o metessemos (se) o partissemos
lava-Io-iamos mete -lo-iamos parti -lo-iamos (se) o lavasseis (se) o metesseis (se) o partisseis
lava-Io-ieis mete -lo-ieis parti -lo-ieis (se) o lavassem (se) o metessem (se) o partissem
lava-Io-iam mete -lo-iam parti -lo-iam
 Futuro
Preterito perfeito
(se) o lavar (se) o meter (se) o partir
(que) o tenha (que) o tenha (que) o tenha
lavado metido partido (se) o lavares (se) o meteres (se) o partires

(que) o tenhas (que) o tenhas (que) o tenhas (se) o lavar (se) o meter (se) o partir
lavado metido partido
(se) o lavarmos (se) o metermos (se) o partirmos
(que) o tenha (que) o tenha (que) o tenha
(se) o lavardes (se) o meterdes (se) o partirdes
lavado metido partido
(que) o tenhamos (se) o lavarem (se) o meterem (se) o partirem
(que) o tenhamos (que) o tenhamos
lavado metido partido

(que) o tenhais (que) o tenhais (que) o tenhais

lavado metido partido Futuro composto
(que) o tenham (que) o tenham (que) o tenham (se) o tiver lavado (se) o tiver metido (se) o tiver partido
lavado metido partido (se) o tiveres lavado (se) o tiveres metido (se) o tiveres partido

(se) o tiver lavado (se) o tiver metido (se) o tiver partido

(se) o tivermos lavado (se) o tivermos metido (se) o tivermos partido

Preterito mais-que-perfeito (se) o tiverdes lavado (se) o tiverdes metido (se) o tiverdes partido
(se) o tivesse lavado (se) o tivesse metido (se) o tivesse partido (se) o tiverem lavado (se) o tiverem metido (se) o tiverem partido
(se) o tivesses lavado (se) o tivesses metido (se) o tivesses partido

(se) o tivesse lavado (se) o tivesse metido (se) o tivesse partido

IMPERATIVO
(se) o tivessemos (se) o tivessemos (se) o tivessemos
lavado metido partido lava-o mete-o parte-o

(se) o tivesseis lavado (se) o tivesseis metido (se) o tivesseis partido lavai-o metei-o parti-o

(se) o tivessem lavado (se) o tivessem metido (se) o tivessem partido

FORMAS NOMINAIS
Infinitivo impessoal
lava-lo
I mete-lo
I parti-lo
 Infinitivo impessoal preterito Paradigma pravilnih glagola triju konjugacija -
te-lo lavado I te-lo metido I te-lo partido pasivni oblik

INDICATIVO
Infinitivo pessoaZ
Presente
lava-lo mete-lo parti-lo sou louvado sou metido sou partido
lavare-Io metere-Io partire-Io es louvado es metido es partido
lava-lo mete-lo parti-lo e louvado e metido e partido
lavarmo-Io metermo-Io partimo-Io somos louvados somos metidos somos partidos
lavarde-Io meterde-Io partirde-Io sois louvados sois metidos sois partidos
lavarem-no meterem-no partirem-no sao louvados sao metidos sao partidos

Infinitivo pessoaZ preterito Preterito imper/eito

te-lo lavado te-lo metido te-lo partido era louvado era metido era partido
tere-lo lavado tere-lo metido tere-lo partido eras louvado eras metido eras partido
te-lo lavado te-lo metido te-lo partido era louvado era metido era partido
termo-lo lavado termo-lo metido termo-lo partido eramos louvados eramos metidos eramos partidos
terde-Io lavado terde-Io metido terde-Io partido ereis louvados ereis metidos ereis partidos
terem-no lavado terem-no metido terem-no partido eram louvados eram metidos eram partidos

Preterito per/eito
Gerundio
fui lavado fui metido fui partido
lavando-o metendo-o partindo-o foste lavado foste metido foste partido
foi lavado foi metido foi partido
Gerundio preterito fomos lavados fomos metidos fomos partidos
tendo-o lavado I tendo-o metido I tendo-o partido fostes lavados fostes metidos fostes partidos
foram lavados foram metidos foram partidos
 Futuro do presente
Preterito perj'eito composto
serei lavado serei metido serei partido
tenho sido lavado tenho sido metido tenho sido partido
seras lavado seras metido seras partido
tens sido lavado tens sido metido tens sido partido
sera lavado sera metido sera partido
tem sido lavado tem sido metido tem sido partido
seremos lavados seremos metidos seremos partidos
temos sido lavados temos sido metidos temos sido partidos
sereis lavados sereis metido sereis partidos
tendes sido lavados tendes sido metidos tendes sido partidos
serao lavados serao metidos serao partidos
ttm sido lavados tem sido metidos tem sido partidos

Futuro do presente composto

Preterito mais-que-perfeito
terei sido lavado terei sido metido terei sido partido
fora lavado fora metido fora partido
teras sido lavado teras sido metido tenis sido partido
foras lavado foras metido foras partido
tera sido lavado tera sido metido tera sido partido
fora lavado fora metido fora partido
teremos sido lavados teremos sido metidos teremos sido partidos
f6ramos lavados f6ramos metidos f6ramos partidos
tereis sido lavados tereis sido metidos tereis sido partidos
fOreis lavados fOreis metidos f6reis partidos
terao sido lavados terao sido metidos terao sido partidos
foram lavados foram metidos foram partidos

Preterito mais-que-perfeito composto Futuro do preterito

tinha sido lavado tioha sido metido seria lavado seria metido seria partido
tinha sido partido
tinhas sido lavado tinhas sido metido serias lavado serias metido serias partido
tinhas sido partido
tinha sido lavado tinha sido metido seria lavado seria metido seria partido
tinha sido partido
tinhamos sido lavados tinhamos sido metidos tlnhamos sido partidos serfamos lavados serfamos metidos seriamos partidos

tinheis sido lavados tinheis sido metidos tinheis sido partidos serfeis lavados serfeis metidos serieis partidos

tinham sido lavados tinham sido metidos tinham sido partidos seriam lavados seriam metidos seriam partidos
 Futuro do preterito composto Preterito perfeito
teria sido lavado teria sido metido teria sido partido (que) tenha sido (que) tenha sido (que) tenha sido
terias sido lavado terias sido metido terias sido partido lavado metido partido
teria sido lavado teria sido metido teria sido partido (que) tenhas sido (que) tenhas sida (que) tenhas sida
lavado metido partido
teriamos sido lavados teriamos sido metidos teriamos sido partidos
(que) tenha sido (que) tenha sido (que) tenha sido
terieis sido lavados terieis sido metidos terieis sido partidos lavada metido partido
teriam sido lavados teriam sido metidos teriam sido partidos (que) tenhamos sido (que) tenhamas sido (que) tenhamos sido
lavados metidos partidos
(que) tenhais sido (que) tenhais sido (que) tenhais sido
lavadas metidos partidos
CONJUNCTIVO
(que) tenham sido (que) tenham sido (que) tenham sido
Presente lavados metidos partidos
(que) seja lavado (que) seja metido (que) seja partido
(que) sejas lavado (que) sejas metido (que) sejas partido
(que) seja lavado (que) seja metido (que) seja partido Preterito mais-que-perfeito
(que) sejamos lavados (que) sejamos metidos (que) sejamos partidos (se) tivesse sida (se) tivesse sida (se) tivesse sida
(que) sejais lavados (que) sejais metidos (que) sejais partidos lavada metida partida
(que) sejam lavados (que) sejam metidos (que) sejam partidos (se) tivesses sida (se) tivesses sida (se) tivesses sida
lavado metida partida
(se) tivesse sida (se) tivesse sida (se) tivesse sida
lavada metida partida
(se) tivessemas sida (se) tivessemos sida (se) tivessemas sida
Preterito imperfeito lavadas metidas partidos
(se) fosse lavado (se) fosse metido (se) fosse partido (se) tivesseis sida (se) tivesseis sida (se) tivesseis sida
(se) fosses lavado (se) fosses metido lavadas metidos partidas
(se) fosses partido
(se) fosse lavado (se) tivessem sida (se) tivessem sida (se) tivessem sida
(se) fosse metido (se) fosse partido partidas
lavadas metidas
(se) fOssemos lavadas (se) fOssemos metidas (se) fOssemos partidas
(se) fOsseis lavados (se) fosseis metidos (se) fOsseis partidos
(se) fossem lavados (se) fossem metidos (se) fossem partidos
 Futuro
Infinitivo impessoaZ preterito
(se) for lavado (se) for metido (se) for partido
ter sido lavado I ter sido metido I ter sido partido
(se) fores lavado (se) fores metido (se) fores partido
(se) for lavado (se) for metido (se) for partido
Infinitivo pessoal
(se) formos lavados (se) formos metidos (se) formos partidos
ser lavado ser metido ser partido
(se) fordes lavados (se) fordes metidos (se) fordes partidos
seres lavado seres metido seres partido
(se) forem lavados (se) forem metidos (se) forem partidos
ser lavado ser metido ser partido
sermos lavados sermos metidos sermos partidos
Futuro composto
(se) tiver sido (se) tiver sido (se) tiver sido serdes lavados serdes metidos serdes partidos
lavado metido partido serem lavados serem metidos serem partidos
(se) tiveres sido (se) tiveres sido (se) tiveres sido
lavado metido partido
(se) dver sido (se) dver sido (se) tiver sido Infinitivo pessoal preterito
lavado metido partido
ter sido lavado ter sido metido ter sido partido
(se) tivermos sido (se) tivermos sido (se) tivermos sido
lavados metidos partidos teres sido lavado teres sido metido teres sido partido
(se) tiverdes sido (se) tiverdes sido (se) tiverdes sido ter sido lavado ter sido metido ter sido partido
lavados metidos partidos
termos sido lavados termos sido metidos termos sido partidos
(se) tiverem sido (se) tiverem sido (se) tiverem sido
partidos terdes sido lavados terdes sido metidos terdes sido partidos
lavados metidos
terem sido lavados terem sido metidos terem sido partidos

IMPERATIVO
se lavado se metido se partido Gerundio

sede lavados sede metidos sede partidos sendo lavado I sendo metido I sendo partido

FORMAS NOMINAIS Gerundio preterito

Infinitivo impessoaZ tendo sido lavado I tendo sido metido l tendo sido partido
ser lavado I ser metido I ser partido
Tvorba glagolskih vremena i naina
Kako se uostalom na temelju prije navedenih paradigma pra
vilnih glagola triju konjugacija moe razabrati, indikativ prezen
ta tvori se tako da se infinitivnoj osnovi glagola (lav-, met-, part-)
dodaju nastavci -o, -as, -a, -amos, -ais, -am za prvu; -o -es, -e,
-emos, -eis, -em za drugu; -o, -es, -e, -imos, -is, -em za treu ko
njugaciju.
Od indikativa prezenta tvore se indikativ imperfekta, konjun
ktiv prezenta i imperativ.
Indikativ imperfekta tvori se od osnove indikativa prezenta
(lav-, met-, par-) kojoj se dodaju nastavci -ava, -avas, -ava, -ava
mos, -aveis, -avam za prvu; odnosno -ia, -ias, -ia, -iamos, -ieis,
-iam za drugu i treu konjugaciju. Izuzetak su glagoli ser, ter, vir i
por (,staviti') kojima prvo lice indikativa imperfekta glasi era, ti
nha, vinha i punha.
Konjunktiv prezenta tvori se od osnove prvog lica indikativa
prezenta kojoj se dodaju nastavci -e, -es, -e, -emos, -eis, -em za pr
vu; odnosno -a, -as, -a, -amos, -ais, -am za drugu i treu konjuga
ciju. Iznimka su glagoli haver, ser, estar, dar ('dati') ' ir, querer i
saber (,znati') kojima prvo lice u konjunktivu prezenta glasi: haja,
seja, esteja, de, va, queira i saiba.
Imperativ ima poseban oblik samo za drugo lice jednine i
mnoine, a sva su ostala lica 'posuena' od konjunktiva prezenta.
Kada je pak glagol u nijenom obliku, imperativni se oblici ne
smiju upotrebljavati, ve se umjesto njih upotrebljava iskljuivo
konjunktiv prezenta. Poseban oblik za drugo lice jednine i mno
ine izvodi se od drugog lica indikativa prezenta odbacivanjem
zavrnog -s: lava(s), meters), parte(s), odnosno la vai (s), metei(s),
parties). Iznimka je glagol ser kojemu imperativ glasi se, odnosno
sede. Glagoli dizer ('rei'), Jazer ('initi') i trazer ('nositi') u drugom
licu jednine imperativa obino gube zavrno -e: diz, Jaz, traz. Jed
nako se ponaaju i glagoli sa zavretkom na -uzir: aduzir
('navesti'), traduzir ('prevesti') i drugi, kojima drugo lice jednine u
imperativu takoer gubi zavrno -e: aduz, traduz.
Indikativ aorista tvori se tako da se infinitivnoj osnovi glagola
(lav-, met-, part-) dodaju nastavci -ei, -aste, -ou, -amos, -astes,
-aram za prvu, -i -este, -eu, -emos, -estes, -eram za drugu, a -i,
-iste, -iu, -imos, -istes, -iram za treu konjugaciju.
Od indikativa aorista tvore se indikativ pluskvamperfekta te
konjuktiv imperfekta i futura.
Indikativ pluskvamperfekta tvori se tako da se osnovi indika-
tiva aorista (koja se dobije tako da se od drugog lica jednine ili pr
vog lica mnoine odbije nastavak -aste, -este ili -iste, odnosno
-amos, -emos ili -imos) dodaju nastavci -ara, -aras, -ara, -aramos,
-areis, -aram za prvu, -era, -eras, -era, -eramos, -ereis, -eram za
drugu, a -ira, iras, -ira, -iramos, -zreis, -iram za treu konjugaciju.
Konjunktiv imperfekta tvori se od osnove indikativa aorista
kojoj se dodaju nastavci: -asse, -asses, -asse, -assemos, -asseis, -as
sem za prvu, -esse, -esses, -esse, -essemos, -esseis, -essem za drugu,
a -isse, -isses, -isse, -issemos, -zsseis, -issem za treu konjugaciju.
Konjunktiv futura I. tvori se od osnove indikativa aorista ko
joj se dodaju nastavci: -ar, -ares, -ar, -armos, -ardes, -arem za pr
vu, -er, -eres, -er, -ermos, -erdes, -erem za drugu, a -ir, -ires, -ir,
-irmos, -irdes, -irem za treu konjugaciju.
Od neosobnog infinitiva tvore se futur 1., kondicional, osobni
infinitiv, gerundiv i particip.
Futur I. tvori se tako da se neosobnom infinitivu dodaju nas
tavci -ei, -as, -a, -emos, -eis, -ilo (koji vrijede za sve tri konjugaci
je). Izuzetak su glagoli dizer, Jazer i trazer kojima prvo lice futura
I. glasi: direi, Jarei, trarei.
Kondicional sadanji tvori se tako da se neosobnom infiniti
vu dodaju nastavci -ia, -ias, -ia, -zamos, -zeis, -iam (koji vrijede za
sve tri konjugacije). Izuzetak su glagoli dizer, Jazer i trazerkojima
prvo lice kondicionala sadanjega glasi: diria, Jaria, traria.
Osobni infinitiv tvori se tako da se neosobnom infinitivu do
daju nastavci -es (drugo lice jednine) te -mos, -des, -em (prvo, dru
go i tree lice mnoine).
Gerundiv se tvori tako da se infinitivnoj osnovi doda nastavak
-ando za prvu, -endo za drugu i -indo za treu konjugaciju.
Particip se tvori tako da se infinitivnoj osnovi doda nastavak
-ado za prvu odnosno -ido za drugu i treu konjugaciju. Glagoli
dizer, escrever ('pisati') , Jazer, ver ('vidjeti'), por, abrir ('otvoriti'),
eobrir ('pokriti'), vir i njihove izvedenice imaju nepravilni particip:
dito, escrito, leito, visto, posto, aberto, eoberto, vindo. Iznimka je
glagol prover (,nabaviti') kojem je particip pravilan: provido.
Indikativ perfekta tvori se od indikativa prezenta pomonoga
glagola ter ili haver i participa glavnoga glagola.
Sloeni pluskvamperfekt tvori se od indikativa imperfekta po
monoga glagola terili haveri participa glavnoga glagola.
Pretproio sloeno vrijeme tvori se od pluskvamperfekta jed
nostavnog pomonoga glagola ter ili haver i participa glavnoga
glagola.
Futur II. (egzaktni) tvori se od futura I. pomonog glagola ter
ili haver i participa glavnoga glagola.
Kondicional proli tvori se od kondicionala sadanjeg pomo
nog glagola terili haveri participa glavnoga glagola.
Konjunktiv perfekta tvori se od konjunktiva prezenta pomo
noga glagola ter ili haver i participa glavnoga glagola.
Konjunktiv pluskvamperfekta tvori se od konjunktiva imper
fekta pomonoga glagola ter ili haveri participa glavnoga glagola.
Konjunktiv futura II. (egzaktnog) tvori se od konjunktiva fu
tura I. pomonog glagola ter iU ha ver i participa glavnoga glagola.
Sloeni neosobni infinitiv tvori se od neosobnog infinitiva po
monoga glagola ter ili haveri participa glavnoga glagola.
Sloeni osobni infinitiv tvori se od osobnog infinitiva pomo
noga glagola ter ili haver i participa glavnoga glagola.
Konjugacija nepravilnih glagola
Kad je rije o glagolskoj nepravilnosti, valja napomenuti da se
ona nipoto ne smije brkati s pravopisnim promjenama u konju
gaciji inae pravilnih glagola. Tako, primjerice, glagoli 1. konjuga
cije kojima osnova zavrava na -e, - i -g ta slova uvijek mijenjaju
u -qu, -e i -gu kad je iza njih slovo -e: fiear -fiquei; justiar -justi
eei, ehegar- eheguei. Isto tako, glagoli 2. i 3. konjugacije kojima os
nova zavrava na -c, -g i -gu ta slova uvijek mijenjaju u -f, -j i -g
kada su iza njih slova -o ili -a: veneer - veno - vena; tanger -
tanjo - tanja; erguer - ergo - erga; restringir - restrinjo - restrinja;
extinguir - extingo - extinga.
Nepravilni glagoli 1 . konjugacije
Stvarne glagolske nepravilnosti meu glagolima 1 . konjugacije
uoljive su u glagolu estar (koji smo prije tablino prikazali) i dar
te u glagolima koji zavravaju na -ear i (mnogo rjee) na -iar.
1 . Dar
Glagol dar nepravilan je samo u sljedeim vremenima.
INDICATIVO
Presente Preterito perfeito Preterito mais que
per/eito

Sloeni gerundiv tvori se od gerundiva pomonog glagola ter dou dei dera
ili haver i participa glavnoga glagola. das deste deras
da deu dera
damos demos deramos
dais destes dereis
dao deram deram
CONJUNCTIVO Glagoli sa zavretkom na -iarveinom imaju pravilan oblik ko
njugacije:
Presente Preterito mais que
Preterito imperfeito
perfeito
Indicativo Conjunctivo
de desse der Imperativo
presente presente
des des ses deres anuncio anuncie
de desse der anuncias anuncies anuncia
demos des semo s dermos anuncia anuncie
deis desseis derdes anunciamos anunciemos
deem dessem derem anunciais anuncieis anunciai
anunciam anunciem

IMPERATIVO
Iznimka su pet glagola te skupine koji se ponaaju kao i glagoli
dai na -ear (jer se u izgovoru redovito brkaju nenaglaena e i l) . To su:
ansiar (,strepiti') , incendiar ('zapaliti') ' mediar (,nalaziti se u sre
dini') , odiar ('mrziti') i remediar ('pomoi', 'nai lijeka') . Kao prim
2. Glagoli na -eari -iar jer tablino emo prikazati glagol incendiar.

Glagoli koji zavravaju na -ear u indikativu i konjunktivu pre

zenta, kao i u imperativu, iza naglaenog samoglasnika -e umeu
samoglasnik -i. Kao primjer neka poslue glagoli passear (,etati')
Indicativo Conjunctivo
Imperativo
i anunciar ('navijestiti') :
presente presente
incendeio incendeie
incendeias incendeies incendeia
Indicativo Conjunctivo
Imperativo incendeia incendeie
presente presente
passeio passeie incendiamos incendiernos

passeias passeies passeie incendiais incendieis incendiai

passeia passeie incendeiam incendeiem

passeamos passeemos

passeais paseeis passeai U toj skupini postoji, meutim, i podskupina glagola koji osci
passeiam passeiem liraju izmeu dviju prije navedenih paradigma, pa se jedanput
spreu kao glagol anunciar, a drugi put kao glagol incendiar. To
su glagoli: agenciar (,nastojati', 'poslovati') , eomerciar ('trgovati'), 2. Creri ler
negociar ('pregovarati') , obsequiar (,iskazati potovanje'), premiar
Glagoli erer ('vjerovati') i ler ('itati') nepravilni su u indikativu
('nagraditi') i senteneiar ('presuditi') .
i konjunktivu prezenta te u imperativu:
Nepravilni glagoli 2. konjugacije
Od glagola 2. konjugacije, uz ve navedene haver, ser i ter, tab
Indieativo Conjunetivo
lino emo prikazati i sljedee glagole: Imperativo
presente presente
l. Caber creio lein creia leia
Glagol eaber ('pripadati komu') nepravilan je u indikativu pre cres les creias leias ere le
zenta, aorista i pluskvamperfekta te u konjunktivu prezenta, im
perfekta i futura I. Imperativ tog glagola vie se ne rabi. ere le creia leia

erernos lemos creiamos leiamos

INDICATIVO credes ledes creiais leiais erede lede

Preterito creem leem creiam leiam

Presente Preterito perfeito
mais-que-perfeito
caibo coube coubera Jednako se spreu i izvedenice tih glagola, npr. deserer
('prestati vjerovati'), reler ('ponovno itati') i dr.
cabes coubeste couberas
cabe coube coubera
cabernos caoubemos couberamos 3. Dizer

cabeis coubestes coubereis Glagol dizer pravilan je samo u indikativu prezenta i gerundi
vu. Svi ostali oblici tog glagola su nepravilni.
cabem couberam couberam

INDICATIVO
CONJUNCTIVO
Presente Preterito imperfeito Preterito perfeito
Presente Preterito digo dizia disse
Futuro
imperfeito
dizes dizias disseste
caiba coubesse couber
diz dizia disse
caibas coubesses couberes
dizemos diziamos dissemos
caiba coubesse couber
caib amos dizeis dizieis dissestes
coubessemos coubermos
caibais dizem diziam disseram
coubesseis couberdes
caibam coubessem couberem
 FORMAS NOMINAIS
Preterito
mais-que-perfeito Futuro do presente Futuro do preterito Infinitivo Infinitivo
Gerundio Participio
impessoal pessoal
dissera direi diria
dizer disser dizendo dito
disseras dinis dirias
disseres
dissera dini diria
disser
disseramos diremos diriamos
dissermos
dissereis direis dirieis
disserdes
disseram dirao diriam
disserem

Jednako kao glagol dizer sp reu se i izvedenice tog glagola:

bendizer ('blagosloviti'), contradizer ('proturjeiti') , desdizer ('po
CONJUNCTIVO rei') , maldizer ('prokleti') , predizer ('prorei') i dr.

Presente Preterito imperfeito Futuro

4. Fazer
diga dissesse disser
I taj j e glagol pravilan samo u indikativu prezenta i gerundivu,
digas dissesses disseres a svi ostali oblici su mu nepravilni.
diga dissesse disser
digamos dissessemos INDICATIVO
dissermos
digais dissesseis disserdes Presente Preterito imperfeito Preterito perfeito
digam dissessem disserem fac;o fazia fiz

fazes fazias fizeste

faz fazia fez

fazemos faziamos fizemos

fazeis fazieis fizestes

IMPERATIVO
fazem faziam fizeram
diz(e) dizei
 Jednako kao glagolfazer spreu se i njegove sljedee izvedeni
Preterito Futuro do Futuro do ce i sloenice: afazer ('naviknuti') , contraJazer ('krivotvoriti') , des
mais-que-perfeito presente preterito Jazer (,rainiti') , liqueJazer ('rastopiti') , perJazer (,dovriti') , rare
fizera farei faria Jazer ('razrijediti') , reJazer ('ponovno uraditi') i satisJazer
fizeras ('zadovoljiti') .
fanis farias
fIZera fara faria 5. Perder
fIZeramos faremos Glagol perder ('gubiti') nepravilan je u indikativu i konjunkivu
fariamos
prezenta te u imperativu.
fizereis fareis farieis
fizeram farao fariam Indicativo Conjunctivo
Imperativo
presente presente
CONJUNCTIVO perco perca
Presente Preterito imperfeito Futuro perdes percas perde
fac,:a fIZesse fizer perde perca
fac,:as fizesses fizeres perdemos percamos
fac,:a fizesse fIZer perdeis percais perdei
fac,:amos fizessemos fIZermos perdem percam
fac,:ais fizesseis fizerdes
fac,:am fizessem fizerem 6. Poder
Glagol poder ('moi') nepravilan je u indikativu prezenta, ao
IMPERATIVO
rista i pluskvamperfekta te u konjunktivu prezenta, imperfekta i
futura I. Imperativ tog glagola vie se ne upotrebljava.
faz(e) fazei

FORMAS NOMINAIS INDICATIVO

Infinitivo Infinitivo Preterito
impessoaZ Gerundio Participio Presente Preterito perfeito
pessoal mais-que-perfeito
fazer fazer fazendo feito posso pude pudera
fazeres podes pudeste puderas

fazer pode pode pudera

fazermos podemos pudemos puderamos

fazerdes podeis pudestes pudereis

fazerem podem puderam puderam

CONJUNCTIVO
Preterito Futuro do Futuro do
Presente Preterito imperfeito Futuro mais-que-perfeito presente preterito
possa pudesse puder pusera porei poria

possas pudesses puderes puseras ponis porias

possa pudesse puder pusera poni poria

possamos pudessemos pudermos puseramos porernos poriamos

possais pudesseis puderdes pusereis poreis porieis

possam pudessem puderem puseram porao poriam

CONJUNCTIVO

7. P(Jr Preterito Futuro

Presente imperfeito
Por j e j edini glagol u portugalskom j eziku koji ima nepravilan
ponha pusesse puser
infinitiv. Rije je zapravo o skraenom obliku staroga portugal
skog infinitiva poer ili poer (izvedenoga od latinskoga glagola po ponhas pus ses ses puseres
nere) .
ponha pusesse puser

ponhamos pusessernos pusermos

INDICATIVO puserdes
ponhais pusesseis
Presente Preterito imperfeito Preterito perfeito ponham pusessem puserem

ponho punha pus

poes punhas puseste

poe punha pos

pomos pt1nhamos pusemos IMPERATIVO

pondes pt1nheis pusestes poe ponde
poem pUnham puseram
FORMAS NOMINAIS Prema predloku glagola prazer sp reu se i glagoli aprazer
('ugoditi') i desprazer ('ne sviati se') .
Infinitivo Infinitivo
impessoaZ Gerundio Participio
pessoaZ 9. Querer
por por pando posto Glagol querer ('htjeti', 'eljeti') nepravilan j e u indikativu pre
zenta, aorista i pluskvamperfekta te u konjunktivu prezenta, im
pores
perfekta i futura I. Imperativ tog glagola vie se ne upotrebljava.
por

pormos INDICATIVO
pordes Preterito
Presente Preterito per/eito
porem mais-que-per/eito
quero quis quisera

queres quiseste quiseras

Jednako kao glagol p6r spreu se i sve njegove izvedenice : an
tepor ('staviti pred'), apor ('staviti pokraj') , compor ('sloiti') , con quer quis quisera
trapor ('staviti nasuprot') , decompor ('rastvoriti') , depor ('odloiti') , queremos quisemos quiseramos
descompor ('rastaviti') , dispor ('raspolagati'), expor (,izloiti') , im
por ('nametnuti') , opor ('suprotstaviti') , propor ('predloiti') , repor quereis quisestes quisereis
('ponovno staviti') , supor ('pretpostaviti') , transpor ('premjestiti') . querem quiseram quiseram

8. Prazer
CONJUNCTIVO
Glagol prazer ('sviati se') upotrebljava se samo u 3. licu, a
nepravilni su mu sljedei oblici: Presente Preterito imperfeito Futuro
queira quisesse quiser
INDICATIVO
queiras quisesses quiseres

Presente Preterito Preterito mais-que queira quisesse quiser

perfeito per/eito
queiramos quisessemos quisermos
praz prouve prouvera
queirais quisesseis quiserdes

queiram quisessem quiserem

CONJUNCTIVO

Preterito imper/eito Futuro

Osim oblika quer, u 3. licu indikativa prezenta u europskom se
prouvesse prouver portugalskom upotrebljava i oblik quere, i to kada je glagolski ob
lik popraen enklitikom: quere-a.
 Glagol requerer ('zahtijevati') u 1 . licu indikativa prezenta ima IMPERATIVO
obllik requeiro. Osim toga, posve je pravilan u aoristu i u vreme
nima koja se izvode od aorista. Za razliku od glagola querer, upot sabe sabei
rebljava se i u infinitivu.
Glagoli bem-querer ('voljeti') i malquerer ('mrziti') imaju nep
ravilne participe: benquisto i malquisto. l l . Trazer
Glagol trazer ima pravilan samo indikativ imperfekta i nomi
nalne glagolske oblike, a svi ostali oblici su mu nepravilni.
1 0. Saber
Glagol saber nepravilan je u indikativu prezenta, aorista i plus
INDICATIVO
kvamperfekta, u konjunktivu prezenta, imperfekta i futura I. te u
imperativu. Presente Preterito imperfeito Preterito perfeito
traga trazia trouxe
INDICATIVO
trazes trazias trouxeste
Presente Preterito perfeito Preterito
mais-que-perfeito traz trazia trouxe
sei soube soubera trazemos traziamos trouxemos
sabes soubeste souberas trazeis trazieis trouxestes
sabe soube soubera trazem traziam trouxeram
sabernos soubemos souberamos
sabeis soubestes soubereis
sabem Preterito
souberam souberam Futuro do presente Futuro do preterito
mais-que-perfeito
trouxera trarei traria
CONJUNCTIVO
trouxeras tranis trarias
Presente Preterito imper/eito Futuro trouxera trara traria
saiba soubesse souber trouxeramos traremos trariamos
saibas soubesses souberes trouxereis trareis trarieis
saiba soubesse souber trouxeram trarao trariam
saibamos soubessemos soubermos
saibais soubesseis souberdes
saibam soubessem souberem
CONJUNCTIVO INDICATIVO

Presente Preterito imperfeito Futuro Preterito

Presente Preterito perfeito
mais-que-perfeito
traga trouxesse trouxer
vejo vi vira
tragas trouxesses trouxeres
ves viste viras
traga trouxesse trouxer
ve viu vira
tragamos trouxessemos trouxermos
vemos vimos viramos
tragais trouxesseis trouxerdes
vedes vistes vireis
tragam trouxessem trouxerem
veem viram viram

IMPERATIVO

traz(e) trazei CONJUNCTIVO

Presente Preterito imperfeito Futuro

12. Valer
veja visse vir
Glagol valerje nepravilan u l. licu indikativa prezenta, pa, pre
ma tome, i u konjunktivu prezenta koji se tvori od glagolske os vejas visses vires
nove spomenutog lica. veja visse vir

vejamos vissemos virmos

Indicativo presente Conjunctivo presente
vejais visseis virdes
valho valha
vejam vissem virem
vales valhas
vale valha
valernos valhamos IMPERATIVO

valeis valhais ve vede

valem valham
Prema navedenom predloku sp reu se glagoli antever
('predvidjeti', 'slutiti') , entrever (,nazirati') , prever ('predvidjeti') i
13. Ver rever ('opet vidjeti') . Glagol prover, premda izvedenica glagola ver,
pravilan je u indikativu aorista, pa, prema tome, i u indikativu
Glagol ver nepravilan je u indikativu prezenta, aorista i plus pluskvamperfekta te u konjunktivu imperfekta i futura I. Pravilan
kvamperfekta, u konjunktivu prezenta, imperfekta i futura I. te u mu je i particip (provido). Kao prover spree se i glagol desprover.
imperativu. Nepravilan mu je i particip koji glasi visto.
Nepravilni glagoli 3. konjugacije Kao medir spree se i glagol desmedir ('prekoraiti doputene
granice').
Od nepraviInih glagola 3. konjugacije, osvrnut emo se na slje
dee: Kao pedir spreu se glagoli despedir ('otpustiti'), expedir
('odaslati') i impedir ('sprijeiti') zajedno sa svojim izvedenicama:
1. Ir desimpedir (,ukloniti zapreke') , reexpedir ('ponovno odaslati) i dr.
Glagol ir pravilan je samo u indikativu imperfekta i futura I. (ia, 3. 0uvir
irei), u kondiciona1u sadanjem (iria) te u nominalnim glagolskim
oblicima - infinitivu (ir), gerundivu (indo) i participu (ido). U ao Glagol ouvir ('uti') pokazuje slian tip nepravilnosti kao i gla
ristu i vremenima koja se izvode od aorista glagol ir potpuno je goli medir i pedir.
jednak oblicima glagola ser: tui, fora, fosse i for. U ostalim vreme
nima spree se ovako: Indicativo presente Conjunctivo presente Imperativa
ouo (oio) oua (oia)
Indicativo presente Conjunctivo presente Imperativo
ouves ouas ouve
vou va
ouve oua
vais vas vai
ouvimos ouamos
vai va
ouvis ouais ouvi
vamos vamos
ouvem ouam
ides vades ide
van van 4. Rir
Glagol rir ('smijati se') nepravilan je u indikativu i konjunktivu
2 . Medir i pedir
prezenta te u imperativu.
Glagoli medir (,mjeriti') i pedir (,moliti', 'traiti') nepravilni su u
indikativu i konjunkivu prezenta te u imperativu. Indicativo presente Conjunctivo presente Imperativo
rio ria
Indicativo presente Conjunctivo presente Imperativo ris rias ri
meo peo mea pea ri ria
medes pedes meas peas mede pede rimos riamos
mede pede mea pea rides riais ride
medimos pedimos meamos peamos riem riam
medis pedis meais peais medi pedi
medem pedem meam peam Kao glagol rir spree se i glagol sorrir (smijeiti se).
5. Vir CONJUNCTIVO
Glagol virnepravilan je u veini glagolskih vremena. U jednos Presente Preterito imperjeito Futuro
tavnim se vremenima spree ovako:
venha viesse vier
venhas viesses vieres
INDICATIVO
venha viesse vier
Presente Preterito imper/eito Preterito perjeito venharnos viessernos viermos
venho vinha vim venhais viesseis vierdes
vens vinhas vieste venham viessern vierem
vern vinha veio
virnos vinhamos viernos
vindes vinheis viestes IMPERATIVO
vern vinham vieram
vern vinde

FORMAS NOMINAIS

Preterito Infinitivo Infinitivo Participio

Futuro do presente Futuro do preterito Gerundio
mais-que-per/eito impessoaZ pessoaZ
viera virei viria vir vir vindo vindo
vieras vinis virias vires
viera vini viria vir
vieramos viremos viriamos virrnos
viereis vireis virieis virdes
vieram viraG viriam virem

Prema predloku glagola vir spreu se i izvedenice toga glago

la: advir ('prispjeti') , avir ('dogoditi se'), convir ('pristajati', 'odgo
varati'), desavir ('posvaati'), intervir ('uplesti se'), provir
('potjecati') i sobrevir ('iskrsnuti').
6. Glagoli koji zavravaju na -uzir Kao glagol servir, uz glagole mentir ('lagati') i sentir ('osjeati') ,
Glagoli 3. konjugacije koji zavravaju na -uzir. aduzir spreu se i sljedei glagoli:
('priloiti', 'navesti') , conduzir (,voziti'), deduzir (,izvoditi') , induzir
(,navesti', 'nagovoriti') , introduzir ('uvesti') , luzir ('svijetliti') , pro
aderir conferir digerir ingerir repelir
duzir ('proizvesti') , reduzir (,skratiti', 'smanjiti') ' reluzir ('blistati'),
(prionuti) (dodijeliti) (probaviti) (pojesti) (odgurnuti)
traduzir ('prevesti') i dr. u 3. licu jednine indikativa prezenta od
bacuju zavrno -e: aduz, conduz, deduz, induz, introduz, luz i dr. advertir convergir discernir inserir repetir
(opomenuti) (konvergirati) (razabrati) (umetnuti) (ponoviti)

7. Glagoli tipa servir i donnir aferir deferir divergir preferir seguir

(badariti) (prihvatiti) (razilaziti se) (vie voljeti) (slijediti)
Vea skupina glagola 3. konjugacije koji u osnovi imaju -e ili -o
mijenja te samoglasnike u -i, odnosno -u u 1 . licu indikativa pre compelir desferir ferir referir sugerir
zenta, pa, prema tome, i u svim licima konjunktiva prezenta. Kao (prisiliti) (razviti jedra) (raniti) (izvijestiti) (sugerirati)
primjer navodimo glagole servir ('sluiti') i dormir ('spavati') .
competir despir inferir reflectir vestir
(natjecati se) (svui) (zakljuivati) (odraavati) (obui)

Indicativo presente Conjunctivo presente

sirvo sirva Iznimke ine:

serves sirvas l. glagoli medir, pedir, despediri impedir koji pokazuju nepra
vilnost u indikativu i konjunkivu prezenta te u imperativu (vidjeti
serve sirva tablicu)
servirnos sirvamos 2. glagoli agredir ('napasti') , denegrir (,ocrniti') , prevenir
servis sirvais ('preduhitriti') , progredir ('napredovati') , regredir ('nazadovati') i
transgredir ('prestupiti') koji -e iz glagolske osnove mijenjaju u -i
servem sirvam u prva tri lica jednine te u 3. licu mnoine indikativa prezenta, u
svim licima konjunktiva prezenta i u 2. licu jednine imperativa

Indicativo presente Conjunctivo presente Indicativo presente Conjunctivo presente Imperativo

durmo durma agrido agrida

dormes durmas agrides agridas agride

dorme durma agride agrida

dormimos durmamos agredimos agridamos

dormis durmais agredis agridais agredi

dormem durmam agridem agridam

 Kao glagol dormir spreu se glagoli 3. konjugacije koji u infini Ovisno o stupnju jezine kultiviranosti, glagoli construir
tivu imaju grafiko o: tossir ('kaljati')' engolir ('progutati') , cobrir ('graditi'), destruir ('razoriti') i reconstruir (,rekonstruirati') mogu se
('pokriti') i njihove izvedenice: descobrir (,otkriti') , encobrir sprezati na dva naina: construo, construis, construi, construem ili
('prikriti') i recobrir ('ponovno pokriti'). construo, constr6is, constr6i, constroem itd. Ostale izvedenice la
Iznimku ine: tinskog glagola struere, kao npr. instruir (,obuavati') i obstruir
('zaepiti') imaju samo pravilan oblik konjugacije.
1. glagoli u kojih o odgovara starom dvoglasniku low] i koji,
prema tome, uvaju [o] kroz sva lica konjugacije, kao npr. glagol Od manje uestalih glagola, [u] iz glagolske osnove u svim ob
ouvir: ou90, ouves, ouve i dr. licima konjugacije uvaju:
2. glagoli polir (,latiti') i sortir ('opskrbljivati') koji dobivaju [u] aludir curtir influir resumir
u prva tri lica jednine te u 3. licu mnoine indikativa prezenta, u (aludirati) (taviti) (utjecati) (saeti)
svim licima konjunktiva prezenta i u 2. licu jednine imperativa:
puZo, puZes, puZe, puZem; surto, surtes, surte, surtem. assumir iludir presumir urdir
(preuzeti) (obmanuti) (pretpostavljati) (snovati)
8. Glagoli tip afrigir i acudir
Iako u glagolskoj osnovi sadre [i] i [u] , glagoli /rigir ('priti') i Kao influir sp reu se i ostali glagoli sa zavretkom na -uir:
acudir ('priskoiti u pomo') ponaaju se kao da su glagoli s gra anuir ('pristati'), arguir (,koriti'), atribuir ('pripisati')' constituir
fikim e i o u infinitivu, spreui se u indikativu i konjunktivu pre ('sainjavati') ' destituir ('svrgnuti'), diluir ('otopiti') , diminuir
zenta te u imperativu poput glagola servir i dormir. ('umanjiti'), estatuir (,ustanoviti'), imbuir (,natopiti'), instituir
('osnovati'), restituir ('povratiti'), redarguir ('odgovoriti istom mje
Indicativo presente Canjunctivo presente Imperativo rom') i ruir ('sruiti se') .
frijo acudo frija acuda
freges aco des frijas acudas
Glagoli s nepravilnim participom
frege acode
Neki glagoli 2. i 3. konjugacije imaju samo nepravilan oblik
frege acode frija acuda participa, a pravilan oblik (na -ido) nikad i nisu imali. Evo tih gla
frigimos acudimos frijamos acudamos gola s odgovarajuim participima:
frigis acudis frijais acudais frigi acudi Infinitivo Participio Infinitiva Participio
fregem acodem frijam acudam dito por posto
dizer
Kao glagol /rigir sp reu se sljedei glagoli: escrever escrito abrir aberto
fazer feito cobrir coberto
bulir cuspir fugir subir
(vreti) (pljunuti) (pobjei) (popeti se) ver vista vir vindo
consumir escapulir sacudir sumir Valja napomenuti da i izvedenice tih glagola imaju nepravilni
(troiti) (umaknuti) (tresti) (sakriti; izgubiti) particip: desdizer - desdito, reescrever ('ponovno pisati') reescri
-

to, contra/azer - contra/eito, prever - previsto, impor - imposto,

U govornom jeziku tako se sp reu i (inae pravilni) glagoli en entreabrir (,odkrinuti') entreaberto, descobrir - descoberto, con
-

tupir (,zaepiti') i desentupir (,odepiti') . vir - convindo i dr.

 Uz tri glagola 1 . konjugacije u suvremenom se portugalskom Druga konjugacija:
jeziku upotrebljavaju iskljuivo nepravilni participi (bilo da je ri
je o konstrukcijama s pomonim glagolom ser ili ter). To su gla Infinitivo Participio regular Participio irregular
goli ganhar (,zaraivati'), gastar (,troiti') i pagar ('platiti') kojima
acender (upaliti) acendido aceso
participi glase: ganho, gasto i pago.
benzer (blagosloviti) benzido bento
Abundantni glagoli eleger (izabrati) elegido eleito
Ve je spomenuto kako se u abundantnih glagola, dakle glago incorrer (upasti) incorrido incurso
la koji imaju dva ili vie jednakovrijednih oblika, njihova abun morrer (umrijeti) morrido morto
dancija najee odnosi na participe. Naime, prilino velik broj
glagola uz pravilni oblik participa (na -ado ili -ido) ima i onaj nep prender (uzeti) prendido preso
ravilni. Pravilni se oblik u naelu upotrebljava za tvorbu sloenih romper (slomiti) rompido roto
vremena u aktivu (dakle s pomonim glagolom ter ili haver), a
nepravilni u tvorbi pasiva (dakle s pomonim glagolom ser) . Pri suspender (objesiti) suspendido suspenso
tom valja istaknuti da se iskljuivo nepravilni oblik participa upot
rebljava kao pridjev, kao i to da se jedino on moe kombinirati s
glagolima estar, ficar, andar, ir i vir. I jedan i drugi oblik prikazat Trea konjugacija:
emo tablino kroz sve tri konjugacije.
Infinitivo Participio regular Participio irregular
Prva konjugacija:
emergir (izroniti) emergido emerso
Infinitivo Participio regular Participio irregular exprimir (izraziti) exprimido expresso
aceitar (prihvatiti) aceitado aceite extinguir (ugasiti) extinguido extinto
entregar (uruiti) entregado entregue frigir (priti) frigido frito
enxugar (obrisati) enxugado enxuto imergir (uroniti) imergido imerso
expressar (izraziti) expressado expresso imprimir (otisnuti) imprimido impresso

expulsar (protjerati) expulsado expulso inserir (umetnuti) inserido inserto

isentar (izuzeti) isentado isento omitir (izostaviti) omitido omisso

matar (ubiti) matado morto subrnergir (potopiti) submergido submerso
salvar (spasiti) salvado salvo
soltar (osloboditi) soltado solto
vagar (biti prazan) vagado vago
Bezlini glagoli 3. glagoli, popraeni prijedlogom, koji oznauju prijeku potre-
bu, dostatnost ili osjet, u izrazima tipa::
Bezlini su glagoli oni koji se upotrebljavaju samo u treem li
cu svih vremena i naina te u infinitivu. Unutar skupine bezlinih Basta de provocQ,foes!
glagola portugalski gramatiari obino razlikuju dvije podskupi (Dosta provokacija!)
ne. Prvu tvore glagoli zvani impessoais (,bezlini' u pravom smis
Chega de lamurias!
lu rijei), tj. oni koji se upotrebljavaju iskljuivo u 3. licu jednine,
a drugu glagoli pod nazivom unipessoais ('oni koji imaju samo (Dosta je bilo jadikovki!)
jedno lice'), tj. glagoli koji se upotrebljavaju samo u 3. licujednine Doi-me do lado esquerdo.
i mnoine.
(Boli me s lijeve strane.)
U prvu skupinu (verbos impessoais) ubrajaju se:
1. glagoli koji oznauju prirodne pojave, kao: U drugu skupinu (verbos unipessoais) ubrajaju se:
alvorecer 'svanjivati' 1. glagoli koji izriu radnju ili stanje svojstveno ivotinji, kao:
amanhecer 'razdanjivati se' ladrar ('lajati') , rosnar (,roktati'), galopar ('galopirati')' zurrar
('njakati') i sl.:
anoitecer 'smrkavati se', 'mraiti se'
Os sapatos coaxavam.
chover 'kiiti' (abe su kreketale.)
chuviscar 'sipiti', 'rominjati' Borboletas esvoQ,favam de ramo em ramo.
estiar 'prestati kiiti' (Leptiri su leprali od grane do grane.)
nevar 'snijeiti' 2. glagoli koji oznauju prijeku potrebu, dostatnost ili osjet, ka
da za subjekt imaju imenicu ili imeniku zavisnu reenicu, bilo da
orvalhar 'rositi'
je ona svedena na infinitiv, bilo da poinje veznikom que:
relampejar 'sijevati' Urgem as providencias prometidas.
saraivar 'padati tua' (Treba hitno poduzeti obeane mjere.)
trovejar 'grmjeti' Convem sair mais cedo.
ventar 'puhati vjetar' (Dolikuje ranije izaL)
Pareceu-me que ela chorava.
2. glagol haver u znaenju 'postojati' ili 'biti' i glagol fazer kad
(inilo mi se da ona plae.)
oznauje proteklo vrijeme:
3. glagoli acontecer ('dogoditi se'), concernir (,odnositi se na'),
Houve momentos de panico. grassar (,harati'), constar (,sastojati se od'), assentar ('pristajati') i
(Bilo je trenutaka kad je vladala panika.) jo neki drugi:
Faz cinco anos que nilo o vejo. Aconteceu o que eu esperava.

(Ve pet godina ga nisam vidio.) (Dogodilo se to sam oekivao.)

 o exemplo naD concerne ao caso. Kao glagol banir spreu se, izmeu ostalih, i sljedei glagoli:
(Primjer se ne odnosi na ovaj sluaj .)
abolir carpir exaurir imergir
As epidemias grassavam na regiao.
(opozvati) (p1ijeviti) (iscrpsti) (uroniti)
(Epidemije su harale onim krajem.)
aturdir colorir fremir jungir
O livro consta de duas partes.
(omamiti) (bojiti) (treperiti) (ujarmiti)
(Knjiga se sastoji od dva dijela.)
brandir demolir fulgir retorquir
Os vestidos assentam - lhe bem. (vitlati) (razruiti) (bljesnuti) (odbrusiti)
(Haljine joj pristaju.)
brunir emergir haurir ungir
Kad su upotrijebljeni u prenesenom znaenju, glagoli koji oz (latiti) (izroniti) (iscrpsti) (pomazati)
nauju prirodne pojave ili glasanje ivotinja mogu se pojaviti u
svim licima:
Tanto ladras que trincas a lingua. Drugu pak skupinu ine glagoli koji imaju samo 2. i 3. lice
mnoine indikativa prezenta, pa, prema tome, nemaju ni konjun
(Toliko laje da e si pregristi jezik.) ktiv prezenta, ni nijeni imperativ, a od afirmativnog imperativa
imaju samo 2. lice mnoine. Kao primjer neka nam poslui glagol
Defektivni glagoli falir ('bankrotirati') :
Defektivni glagoli, koji najveim dijelom pripadaju 3. konjuga
ciji, mogu se podijeliti u dvije glavne skupine. Indicativo Conjunctivo Imperativo
Prvu skupinu tvore glagoli koji nemaju l. lice indikativa pre presente presente afirmativo negativo
zenta, pa, prema tome, ni konjunktiv prezenta, a ni oblike impe
-
rativa 'posuene' od konjunktiva prezenta (a to su sva lica u nije
- - -

nom te L i 3. lice jednine i mnoine u afirmativnom obliku) . Kao - - - -

primjer neka nam poslui glagol banir ('prognati') :

- - - -

falimos - - -

Indicativo Conjunctivo Imperativo

presente presente Afirmativo Negativo falis - fali -

- - - -
- - - -

banes -
bane -

bane - - -

banimos - - -

banis -
bani -

banem - - -
 Kao glagol falir spreu se, izmeu ostalih, i sljedei glagoli: A lei niio distingue entre nacionais e estrangeiros quanto ii
aquisiriio e ao gozo dos direitos civis.
aguerrir delinquir (Zakon ne razlikuje dravljanine i strance kad je rije o stjeca
empedemir punir
(naviknuti na (ogrijeiti se o nju i uivanju graanskih prava.)
(okameniti) (kazniti)
rat) zakon)
descomedir-se foragir-se 3. za izraavanje uobiajene radnje ili stanja nekog subjekta ia
combalir remir
(biti (iseliti se iz ko se ta radnja ili stanje ne dogaaju u trenutku u kojemu se go
(oslabiti) (otkupiti)
nepristojan) zemlje) vori (tzv. obiajni prezent) :
comedir-se embair fomir renhir Sou tfmido.
(suzdravati se) (obmanuti) (opskrbjeti) (prepirati se)
(Srameljiv sam.)
Como pouqufssimo.
Jednako se spree i glagol adequar iz prve te glagoli preeaver (Jedem vrlo malo.)
se i reaver iz druge konjugacije.
4. da bi dogaaji koji su se zbili u prolosti dobili na ivosti
(tzv. historijski ili narativni prezent) :
Sintaksa glagolskih naina i vremena
Fernando Pessoa morre em 1 935.
Indikativ (indica ti vo) (Fernando Pessoa umire 1 935.)
Indikativom se iskazuje neka prola, sadanja ili budua rad 5. za izraavanje radnje koja se treba dogoditi u bliskoj budu-
nja ili stanje koje je stvarno, sigurno, injenino i sa subjektivne nosti:
toke gledita posve neutralno. To je nain koji se najee pojav
Amanhii vou a Lisoba.
ljuje u glavnoj reenici. Ovdje emo ukratko upozoriti na njegove
posebnosti u svakom pojedinom glagolskom vremenu. (Sutra idem u Lisabon.)

Prezent (presente) 6. Indikativ prezenta moe posluiti i za izraavanje molbe, ali

iskljuivo meu poznanicima (zamjenjujui imperativ ili futur) :
Indikativ prezenta upotrebljava se:
Resolves-me isto amanhii.
1. za izraavanje trenutane radnje, odnosno radnje koja se
zbiva u trenutku u kojemu se govori (tzv. trenutani prezent) : (Rijeit e mi to sutra.)

Gai chuva. / Chove. / Esta a eho ver.
(Pada kia.)
2. za izraavanje trajnih radnji i stanja, kamo pripadaju i znan-
stvene injenice, dogme, zakonski lanci i sl. (tzv. trajni prezent) :
A Terra gira em tomo do pr6prio eixo.
(Zemlja se okree oko vlastite osi.)
Deus e Pai.
(Bog je Otac.)
7. Da bi se izbjegla grubost imperativa katkad se upotrebljava
indikativ prezenta glagola querer za kojim slijedi infinitiv glavnog
glagola:
Quer sentar-se, minha senhora?
(Biste li sjeli, gospoo?)
Naposljetku valja napomenuti da umjerena upotreba indika
tiva prezenta za izraavanje budue radnje moe oznaivati i va
no stilistiko sredstvo kojim se istie izvjesnost radnje to e se
dogoditi. To osobito dolazi do izraaja u pogodbenim reenica
ma tipa:
Se ele partir amanha, sigo com eleo
(Ode li on sutra, i ja u s njime.)
Mais um passo, e es um homem morto!
(Jo samo korak i mrtav si!)
Imperfekt (preterito imperfeito)
Ve samo znaenje rijei imper!eito (nesvren, nezavren)
upuuje na pojam trajnosti povezan s ovim glagolskim vreme
nom, koje se upravo zbog tog svog obiljeja u naelu upotreblja
va pri opisivanju prolih dogaaja. Tako se imperfekt najee
upotrebljava u sljedeim prilikama:
1 . kada se u mislima prenesemo u prolost opisujui to se ta-
da dogaalo:
LI eufumava, pensa va, bisbilhotava e esperava pela mulher.
(Ondje sam puio, razmiljao, traao i ekao enu.)
2. za izraavanje radnje koja je trajala u trenutku kad se dogo
dila neka druga prola radnja (pri emu se ta druga radnja obino
izraava aoristom) :
Falava alto, e algumas mulheres acordaram.
(Glasno je govorio pa su se neke ene probudile.)
3. za izraavanje radnje koja se u prolosti ponavljala:
Quando eu !alava, ela costumava estar ealada.
(Kad bih ja govorio, ona je obino utjela.)
4. za izraavanje injenica koje u kontekstu nekog prolog do-
gaa(n)ja imaju trajno obiljeje:
Sentou-se no muro que dava para o rio.
(Sjeo je na zid koji gledae prema rijeci.)
5. umjesto kondicionala, za izraavanje radnje koja bi bila ne
posredna i sigurna posljedica neke druge radnje da se ona dogo
dila:
Se eu nao tivesse perdido todo o dinheiro, ia tambem.
(Da nisam izgubio sav novac, iao bih i ja.)
6. umjesto indikativa prezenta, kao oblik uljudnosti (tzv. im-
perfekt uljudnosti) :
Pedia-te que saisses.
(Molio bih te da izae.)
7. da bi se neka bajka, basna ili legenda smjestila u daleku
prolost:
Era uma vez uma rapariga chamada Judite.
(Bila jednom jedna djevojka zvana Judita.)
8. Kad je jasno naznaeno vrijeme ili datum zbivanja nekog
dogaaja, taj se dogaaj moe izraziti i indikativom imperfekta:
As seis horas em ponto batia il sua porta.
(Tono u est sati zakucao je na njezina vrata.)
Aorist (preterito perfeito)
Aoristom se iskazuje radnja koja se dogodila u odreenom tre
nutku u prolosti. Rije je, dakle, o zavrenoj radnji koja se na ne
ki nain 'udaljila od sadanjosti':
Jantei e depois adormeci como um anjo.
(Veerao sam i potom zaspao poput anela.)
Da bi izrazio trajnu radnju ili radnju koja se ponavlja, aorist
mora biti praen prilozima ili prilonim izrazima kao to su: sem
pre ('uvijek') , frequentemente ('esto), vlrias vezes ('vie puta'),
muitas vezes ('mnogo puta') , todos os dias (,svaki dan') i dr. Tada
trajnost ili ponavljanje ne proizlazi iz samog glagola, ve iz prilo
ga koji 'oblikuje' taj glagol:
Os homens do mar tiveram sempre uma grande ternura pelas
aves.
(Ljudi od mora uvijek su osobito voljeli ptice.)
U razgovornom jeziku aorist se nerijetko upotrebljava umjes
to futura II. (egzaktnog):
Quando jantarmos, jl ele morreu.
(Kada budemo veerali, on e ve biti mrtav.)
 Osnovna razlika izmeu aorista i imperfekta jest u tome to se
imperfektom uglavnom izraava trajna radnja ili radnja koja se u
prolosti ponavljala, a aoristom jednokratna radnja:
Estava a escrever uma carta, quando entrou o meu irmao.
(Pisao sam pismo kad je uao moj brat.)
Perfekt (preterito perfeito composto)
Perfektom se obino izraava ponavljanje neke radnje ili pak
njezino nastavljanje sve do trenutka u kojemu govorimo:
Tenho-a encontrado na Universidade.
(Sreem je na sveuilitu.)
Pritom se ispred glagola esto stavlja neki od sljedeih priloga:
ultimamente ('u posljednje vrijeme') , recentemente ('nedavno') ,
diariamente ('dnevno'), anualmente ('godinje') , regularmente
('redovito'), Jrequentemente ('esto') i dr.:
Ultimamente tenho estado doente.
(U posljednje vrijeme pobolijevam.)
Perfekt se dakle, kako to vidimo i iz prethodna dva primjera,
na neki nain 'vee uz sadanjost', po emu se bitno razlikuje od
aorista.
Pluskvamperfekt (preterito mais-que-perfeito)
Kao to smo vidjeli, portugalski pluskvamperfekt ima dva ob
lika: jednostavni i sloeni. U govornom jeziku upotrebljava se is
kljuivo sloeni oblik, a jednostavni oblik pripada pisanom, knji
evnom jeziku. Pluskvamperfekt se uglavnom upotrebljava u slje
deim prilikama:
l. za izraavanje radnje koja se dogodila prije neke druge pro-
le radnje:
Aproximou-se para nos dizer que o taxi jd tinha chegado.
(Pribliio se da nam kae kako je taksi ve bio stigao.)
2. za izraavanje radnje koja se dogodila u neko neodreeno
doba prolosti, kao u reenici:
Casara, tivera JUhos, mas nada disso o tocara por dentro.
(Oenio se, rodio djecu, no nita od toga ne bijae ga dirnulo
iznutra.)
3. za uljudno obraanje, kada se eli ublaiti neka tvrdnja ili
molba:
Tinha vindo pedir uma inJormar;ao.
(Ljubazno bih Vas molio jednu obavijest.)
4. U knjievnom jeziku pluskvamperfekt se katkad moe upot-
rijebiti umjesto:
a) kondicionala sadanjeg ili prolog:
Um pouco mais de sol - e Jora brasa. . .
(Jo malo sunca - i bio bih oganj ...)
b) konjunktiva imperfekta:
Assistimos ii Tragedia, como seJoramos os ultimos personagens
p6stumos do Mestre.
(Prisustvovali smo Tragediji kao da smo posljednji posmrtni li
kovi Majstora.)
Takva se zastarjela upotreba pluskvamperfekta ustalila u ne
kim izrazima koji se i danas upotrebljavaju, kao: Quem me dera!
(,Kamo sree!'); Tomara eu! (,Kamo sree!', 'Dabogda!') , Pudera!
(,Naravno!') i dr.
Futur I. (futuro do presente simples)
U portugalskom jeziku futur I. se upotrebljava:
1 . za izraavanje radnja i dogaaja koji e sigurno ili vrlo vje-
rojatno uslijediti nakon vremena u kojemu se govori:
As aulas comer;arao amanha.
(Nastava e poeti sutra.'
2. za izraavanje pretpostavke, mogunosti ili kolebanja u ne-
koj tvrdnji (tzv. futur probabilnosti) :
Estard em casa.
(Bit e da je doma.)
3. kao uljudan oblik obraanja (umjesto prezenta) :
E que eu vou Jazer ld, nao me dird?
(Hoete li mi rei to u ja raditi ondje?)
 4. za izraavanje molbe, elje ili zapovijedi (tzv. zapovjedni fu
tur) , pri emu glasovna intonacija moe oslabiti ili pojaati impe
rativni karakter futura:
Ronrartis pai e mae.
( asti oca i majku.)
5. u pogodbenim reenicama koje se odnose na ostvarive rad-
nje:
Se pensares bern, vertis que nao e verdade.
(Promisli li dobro, vidjet e da nije istina.)
Kad je rije o futuru, valja upozoriti na stilistiki uinak zamje
ne prezenta i futura. Naime, ako upotreba prezenta umjesto fu
tura neku radnju ili dogaaj ini izvjesnijim, upotreba futura um
jesto prezenta ima obratan uinak - tu radnju ili dogaaj ona ini
neizvjesnijim.
Isto tako, u dijela suvremenih portugalskih autora, vjerojatno
pod utjecajem francuskog jezika, futur se katkad upotrebljava za
izraavanje radnje koja se dogodila nakon neke druge radnje u
prolosti:
Joao casou-se em 1 922, mas Pedro esperara ainda dez anos pa
ra constituirfamilia.
(Joao se oenio 1 922, dok e Pedro ekati jo deset godina da
bi osnovao obitelj.)
Takva upotreba futura podsjea na upotrebu historijskog pre
zenta.
U dananjem govornom portugalskom jeziku sam futur se,
meutim, razmjerno rijetko upotrebljava. Umjesto njega naje
e se upotreblj avaju sljedee konstrukcije:
a) indikativ prezenta glagola haver + prijedlog de + infinitiv
glavnog glagola:
Rei-de arranjar emprego.
(Nai u posao.) ili:
(Namjeravam nai posao.)
Takvom se konstrukcijom izraava namjera za izvrenjem ne
ke radnje.
b) indikativ prezenta glagola ter + prijedlog de + infinitiv glav-
nog glagola:
Temos de resolver isso quanto antes possivel.
(Rijeit emo to to je prije mogue.) ili:
(Moramo to rijeiti to je prije mogue.)
Takvom se konstrukcijom izraava budua radnja obligator-
nog karaktera neovisno o volji subjekta.
c) indikativ prezenta glagola ir + infinitiv glavnog glagola:
Vamos cantar.
(Zapjevat emo.)
Takvom se konstrukcijom izraava radnja koja se ima dogoditi
neposredno nakon trenutka u kojemu se govori.
Futur egzaktni (futuro do presente composto)
U portugalskom jeziku futur II. (egzaktni) se upotrebljava:
1 . za izraavanje budue radnje koja e se dogoditi prije neke
druge budue radnje:
Os homens serao prisioneiros das estruturas que terao criado.
(Ljudi e biti robovi struktura koje budu stvorili.)
2. za izraavanje izvjesnosti budue radnje:
A Justir;a perdurara e nao tera sido vao o esforr;o da minha vi
da inteira.
(Pravednost e opstati i napor svega mog ivota nee biti uza
ludan.)
3. za izraavanje neizvjesnosti (nagaanja, pretpostavke, sum
nje) u svezi s nekom prolom radnjom ili dogaajem:
Tera passado o [uracao?
(Je li uragan prohujao?)
Kondicional sadnji (futuro do preterlto simples)
U portugalskom jeziku kondicional sadanji se upotrebljava:
1 . za izraavanje radnje koja se dogodila nakon vremena o ko
jemu se govori:
Depois de instalada, a Academia transformar-se-ia em sua out
ra casa.
(Nakon osnutka Akademija e se pretvoriti u njegov drugi
dom.)
2. za izraavanje neizvjesnosti (nagaanja, pretpostavke, sum-
nje) u svezi s nekom prolom radnjom ili dogaajem:
Eu teria, talvez, uns doze anos.
(Imao sam moda nekih dvanaest godina.)
3. kao uljudan oblik prezenta, najee za izraavanje neke e
lje:
Desejartamos ouvi-lo sobre o crime.
(Htjeli bismo ga sasluati u svezi sa zloinom.)
4. u nekim upitnim ili uzvinim reenicama, za izraavanje u-
enja ili negodovanja:
O nosso amor esta morto... Quem o diria?
(Naa je ljubav mrtva. . . Tko bi to rekao?)
5. u pogodbenim reenicama kada se odnose na dogaaje koji
se nisu ostvarili i koji se vjerojatno i nee ostvariti:
Se tivesse ouvido o conselho, essa desgrat;a nao se daria.
(Da sam bio posluao savjet, ta se nesrea ne bi dogodila.)
Pritom valja napomenuti da se u pogodbenim reenicama
kondicional sadanji moe zamijeniti indikativom imperfekta.
Takva je zamjena osobito esta u modalnih glagola, kao to su po
der, dever, saber, querer, desejar, sugerir i dr.:
Sem a sua interferencia, eu estava perdido.
(Bez njegova posredovanja j a bih bio izgubljen.)
Kondicional proli (futuro do preterlto composto)
Kondicional proli upotrebljava se:
l . za izraavanje radnje koja bi se dogodila u prolosti da je bio
ispunjen odreeni uvjet:
Se tivesse eu estado ea, nada disso se teria passado.
(Da sam ja bio ovdje nita se od toga ne bi bilo dogodilo.)
2. za izraavanje (neostvarene) mogunosti neke prole radnje:
Sem ti, quem sabe, teria sido uma grande cantora?
(Da nije bilo tebe, bila bih moda velika pjevaica.)
3. za izraavanje neizvjesnosti glede proteklih dogaaja, oso
bito u upitnim reenicama koje ne zahtijevaju odgovor sugovor
nika:
Que teria acontecido?
( to li se to dogodilo?)
Konjunktiv (conjunctivo)
Indikativom se glagolski proces izraava kao izjava (tvrdnja ili
negacija), dok se konjunktivom, nasuprot tome, taj proces izraa-
va u zavisnosti od subjektivnog stava (miljenja, tumaenja, osje
aja i dr.) onoga koji spomenuti proces, odnosno radnju izrie. In
dikativ se obino upotrebljava u reenicama koje dopunjuju zna
enje glagola kao to su: afirmar ('tvrditi'), eompreender
('razumjeti') , comprovar ('potvrditi'), erer (u afirmativno m znae
nju) , dizer, pensar ('misliti') , ver, vergzear ('provjeriti', 'potvrditi') i
dr. Konjunktiv se pak u naelu upotreblj ava u zavisnim reenica
ma to nadopunjavaju glagole koji izraavaju neki zahtjev, elju,
sumnju, mogunost ili doputenje. Najei takvi glagoli su:
deixar 'dopustiti'
desejar 'eljeti'
du vidar 'sumnjati'
exigir 'zahtijevati'
impedir 'sprijeiti'
 implorar 'usrdno moliti' depois que 'nakon to'

lamentar 'aliti' qualquer que 'tko god', 'koji god'

mandar 'zapovjediti'
Ostali primjeri u kojima je obvezatan konjunktiv (prezenta ili
negar 'nijekati'
imperfekta) :
ordenar 'narediti'
l . kada prilog talvez stoji ispred glagola:
pedir 'moliti'
Talvez far;a [rio amanha.
permitir 'dopustiti'
(Sutra e moda biti zima.)
preferir 'vie voljeti'
2. u zavisno sloenim reenicama poslije glagola koji izraavaju
proibir 'zabraniti' neki osjeaj:
querer 'htjeti' admirar-se 'diviti se'
recomendar 'preporuiti' alegrar-se 'veseliti se'

rogar 'moliti' bastar 'biti dovoljno'

suplicar 'preklinjati' espantar 'straiti'

gostar 'voljeti'
Upotreba konjunktiva
recear 'plaiti se'
Konjunktiv se najvie upotrebljava u zavisnim reenicama ko-
je dopunjuju prije navedene glagole: temer 'strahovati' i dr.

Quero quefiques aqui. Admiro-me que tenha achado o lugar.

(udi me da je naao mjesto.)
(elim da ostane ovdje.)
Basta que me diga o que deva fazer.
Ordenem que se far;a siiencio.
(Dovoljno je da mi kaete to moram uraditi.)
(Naredite da zaute.)
Gosto que venham sempre cedo.
Duvido que ela tenha razilo.
(Drago mi je to uvijek dolaze rano.)
(Sumnjam da ona ima pravo.)
3. iza izraza tipa:
Upotreba konjunktiva obvezatna je i poslije tzv. konjunktivnih
izraza, primjerice: convem que 'red je da', 'dolikuje da'

a nao ser que 'osim ako' e bom que 'dobro je da'

por mais que 'ma kako', 'ma koliko' e impossivel que 'nemogue je da'

contanto que 'samo ako' e importante que 'vano je da'

logo que 'im' e incrivel que 'nevjerojatno je da'

antes que 'prije nego'

e pena que 'teta je da'
 e possivel que 'mogue je da' e) pretpostavku, nagaanje, hinjenje:

e provdvel que 'vjerojatno je da' Entao nao havia um direito que lhe garantisse a sua casa?
e triste que 'alosno je da' (Nije dakle bilo pravice koja bi mu jamila njegov dom?)

tenho receio de que 'bojim se da' 7. U prilonim zavisnim reenicama konjunktiv u naelu nema
vlastite vrijednosti, ve je sveden na puko sintaktiko sredstvo ko
tomara que 'dao Bog da', 'kad bi bar'
je prati pojedine veznike. Redovito se pojavljuje poslije sljedeih
Convem que todos se retirem imediatamente. veznika:

(Bilo bi dobro da se svi odmah povuku.) a) uzronih koji nijeu pojam uzroka (nao porque, nao que):
E pena que nao viajes connosco. Nao que nao quisesse amar, mas amar menos, sem tanto sofri
( teta to ne putuje s nama.)
men to.
(Nije da uope ne bih htio voljeti, htio bih samo voljeti manje,
E incrivel que ele nao saiba.
bez tolike patnje.)
(Nevjerojatno je da on ne zna.)
b) dopusnih (embora, ainda que, conquanto, posto que, mes-
4. u nezavisnim reenicama koje poinju s que: mo que, se bem que i dr.):
Que saibam todos. Embora sejam ricos, gastam pouco.
(Neka svi znaju.) (Iako su bogati, malo troe.)
Que se retire. c) namjernih (para que, a fim de que, porque):
(Nek se povue.) (Poi preciso muito tempo para que eles se convencessem de que
estavam Jalidos.)
5. za izraavanje alternative u izrazu quer... quer.
(Trebalo je dugo vremena da se uvjere kako su u steaju.)
Quer queira quer nao, deverd ir.
d) vremenskih (antes que, ate que) :
(Htio ili ne, morat e ii.)
Voufugir antes que venha a saber disso.
6. u pridjevskim zavisnim reenicama koje izraavaju:
(Pobjei u prije nego dozna za to.)
a) cilj to ga valja dostii:
8. Kao glagolski nain kojim se izraava (ne) mogue i nestvarno,
Tentava chamd-lo a uma realidade que reanimasse sonhos per konjunktiv se upotrebljava i u:
didos.
a) poredbenim reenicama koje poinju s como se ('kao da') :
(Pokuavala ga je dozvati zbilji koja bi nanovo oivjela izgub
Cantavam os galos no poleiro como se Josse de madrugada.
ljene snove.)
(U kokoinjcu pjevahu pijevci kao da je zora.)
b) nepouzdanu, nesigurnu, nevjerojatnu injenicu ili dogaaj:
b) pogodbenim reenicama u kojima je uvjet neostvariv ili hi
Saiu rapidamente, e durante muito tempo nao houve quem o potetski:
conveneesse a voltar ld.
Se aparecesse o sol, tudo mudava.
(Naglo je izaao, a potom dugo vremena nije bilo nikoga tko bi
ga uvjerio da se vrati onamo.) (Kad bi se pojavilo sunce, sve bi se promijenilo.)
 Napomenimo na kraju da gramatike konstrukcije u kojima se 2. budue radnje (ili dogaaja) :
pojavljuje konjunktiv katkad znaju biti stilski vrlo nezgrapne ili Meus olhos apodre{:am se te abandonar.
pak loe zvue. Tada ih je poeljno zamijeniti drugim odgovara
(Neka mi istrunu oi ako te napustim.)
juim oblicima, meu koje pripadaju:
1. infinitiv: Imperfekt (preterlto imperfeito do conjunctivo)
O professor pediu que o aluno lesse um romance. = O professor Konjunktivom imperfekta moe se izraziti:
pediu ao aluno ler um romance.
l . prolost:
(Profesor je zamolio uenika da proita roman.)
Bastou que me dissesse o que devia fazer para que eu o fizesse.
2. gerundiv (osobito u pogodbenim reenicama) :
(Bilo je dovoljno da mi kae to moram napraviti pa da to nap
Se seguisses o caminho mais curto, chegarias o primeiro. = Se ravim.)
guindo o caminho mais curto, chegarias primeiro.
2. budunost:
(Da ide kraim putem, stigao bi prvi.)
Aos domingos treinava o discurso destinado ao pretendente que
3. apstraktna imenica: chegasse primeiro.
Nao acredito que ele esteja inocente. (Ne vjerujem da je nevin.) (Nedjeljom je vjebala govor namijenjen snuboku koji e prvi
= Nao acredito na sua inocencia. naii.)
(Ne vjerujem u njegovu nevinost.)
3. sadanjost:
4. eliptina konstrukcija:
Tivesses cora{:ao, terias tudo.
Quer sejam ricos ou pobres, quer sejam brancos ou pretos, sao
(Da ima srca, imao bi sve.)
todos iguais peran te a lei = Ricos ou pobres, brancos ou pretos, to
dos sao iguais peran te a lei. Perfekt (preterlto perfeito do conjunctivo)
(Bilo da su bogatai ili siromasi, bilo da su bijelci ili crnci, pred Konjunktiv perfekta moe izraziti:
zakonom su svi jednaki. = Bogatai ili siromasi, bijelci ili crnci,
pred zakonom su svi jednaki.) 1. prolu radnju (uz uvjet da je zavrena) :
Espero que nao te tenha ofendido.
Upotreba konjunktivnih vremena
(Nadam se da te nisam povrijedio.)
Prije je reeno da se glagolski proces ili radnja, kad je posrijedi
2. buduu radnju (koja je ve zavrila u odnosu prema nekoj dru
konjunktiv, izraava u zavisnosti od subjektivnog stava onoga ko
goj buduoj radnji) :
ji taj proces ili radnju izrie. Stoga u konjunktivu vremenske kate
gorije nisu tako jasno razgraniene kao u indikativu, to valja uzeti Espero que o Joao tenha acabado o trabalho quando eu voltar.
u obzir pri razmatranju konjunktivnih vremena. (Nadam se da e Joao ve dovriti posao kad se ja vratim.)

Prezent (presente do conjunctivo) Pluskvamperfekt (preterlto mais-que-perfeito do conjunctivo)

Konjunktiv prezenta slui za izraavanje: Konjunktivom pluskvamperfekta moe se izraziti:
1. sadanje radnje (ili dogaaja) : 1. prola radnja koja se dogodila prije neke druge prole radnje:
Pena e que os meninos estejam tao mal providos de roupa. Esperei-a ate que tivesse terminado o seu trabalho.
( teta to su djeaci tako loe opskrbljeni odjeom.) ( ekao sam je dok nije zavrila s radom.)
2. nestvarna radnja ili dogaaj u prolosti:
Acreditas que a Lucia o tivesse amado?
(Vjeruje li da ga je Lucija voljela?)
Futur I. (futuro do conjunctivo simples)
Futurom I. izraava se mogunost da se neka radnja ostvari u
budunosti. Rije je o konjunktivnom vremenu koje se upotreb
ljava u zavisnim reenicama, i to:
a) prilonim (pogodbenim, nainskim, vremenskim) , kojima je
glavna reenica u futuru ili prezentu:
Se quiseres ve-lo, vai a sua casa.
(eli li ga vidjeti, idi k njemu doma.)
Pa{:a-o como souber.
(Napravite to kako znate.)
Quando puderem, venham ver-me.
(Kada budete mogli, posjetite me.)
b) pridjevskim, kojima je glavna reenica u prezentu ili futuru:
Direi (digo) uma palavra amiga aos que me ajudarem.
(Uputit u prijateljsku rije onima koji mi budu pomogli.)
Nao Ja{:as mal aos que nao te seguirem.
(Ne naudi onima koji te ne budu slijedili.)
Futur II. (futuro do conjunctivo composto)
Futur II. slui za izraavanje budue radnje koja je zavrena s
obzirom na drugu buduu radnju:
Quando tiveres acabado o trabalho, eu ja estarei em casa.
(Kada bude zavrio s radom ja u ve biti kod kue.)
Imperativ (imperativo)
Kako je ve spomenuto, afirmativni imperativ ima vlastiti ob
lik samo za 2. lice jednine i mnoine (lava, laval) , a ostale oblike
'posuuje' od konjunktiva prezenta ( lave, laves, lavemos, lavem) .
Nijeni pak imperativ od konjunktiva prezenta 'posuuje' ob
lik za svih est lica ( lave, laves, lave, lavemos, laveis, lavem) .
Imperativom (ili zapovjednim nainom) u portugalskom se ne
izrie samo zapovijed ( Caia-te! - ' util') , nego i savjet (Se sensato!
- 'Budi pametan!'), poziv ( Venham visitar-nos! - 'Doite nas pos
jetitil') , molba (Nao me deixes s6! 'Ne ostavljaj me samog!') i dr.
-
U pogodbenim reenicama moe se, u nekim situacijama,
upotrijebiti i kao nadomjestak za konjunktiv futura:
Leiam este livro, e conhecerao o Brasil!
(Proitajte ovu knjigu i upoznat ete Brazil!) umjesto:
Se lerem este livro, conhecerao o Brasil.
(Proitate li ovu knjigu, upoznat ete Brazil.)
Napokon, valja napomenuti da u slubi imperativa mogu biti i
usklici: Pogo! ('Vatra!') , Silencio! ('Tiina!') , Avante! ('Naprijed!') te
drugi glagolski naini, kao to su primjerice:
- indikativ prezenta:
O senhor traz-me o dinheiro amanha.
(Donijet ete mi novac sutra.) umjesto:
Traga-me o dinheiro amanha.
(Donesite mi novac sutra.)
- indikativ futura I:
Tu irds com igo.
(Ii e sa mnom.) umjesto:
Vem comigo.
(Idi sa mnom.)
- konjunktiv imperfekta:
E se tu te calasses?
(A da uuti?) umjesto:
 Caia-te! 5. kada, praen prijedlogom a, ima vrijednost gerundiva u izra
(Uuti!) zima koji se tvore glagolima estar, andar, /icar, viver ('ivjeti') i
dr.:
- infinitiv:
Estou a ouvir os teus passos.
Nilojumar! (Sluam tvoje korake.)
(Zabranjeno puenje!) Andam a montar casa.
- gerundiv: (Grade kuu.)

Correndo! 6. kada pripada nekom glagolskom izrazu a da pritom nije uda

ljen od svog pomonog glagola:
(Trei!) umjesto:
Os galos comer;aram a cantar.
Corra!
(Pijevci su poeli pjevati.)
(Trite!)
7. kada se pojavljuje u kombinaciji s tzv. kauzalnim (deixar, man
dar, Jazer i dr .. ) ili senzitivnim ( ver, ouvir, sentir i dr.) pomo
nim glagolima, a nalazi se neposredno iza njih ili je od njih od
Infinitiv (infinitiva) vojen svojim subjektom u obliku nenaglaene zamjenice u
U portugalskom jeziku infinitiv uva svoj neosobni oblik, slubi izravnog ili neizravnog objekta:
kao infinitivo impessoal: Deixas correr os dias como as aguas do Paraiba?
1. kada se ne odnosi ni na kakav subjekt: (Puta da ti dani teku poput voda Paraibe?)
Viver e sofrer. Ela viu-os partir pouco a pouco.
(ivjeti znai trpjeti.) (Vidjela ih je gdje postupno odlaze.)
2. kada je u slubi imperativa: U ovom posljednjem primjeru moe se upotrijebiti i osobni in
Sublinhar todos os verbos! finitiv, pogotovo ako je subjekt infinitiva izraen imenicom:

(Podcrtati sve glagole!) Ele viu-as entrarem chorando.

(Vidio ih je gdje ulaze plaui.)
3. kada u imenikoj reenici ima narativno ili deskriptivno zna
enje: Mandou os homens levantarem -se.
Mais dois dias. E a Catarina a piorar. (Naredio je mukarcima da ustanu.)
(Jo dva dana. I Katarini je sve gore.)
Osobni pak infinitiv (infinitivo pessoal), osim zbog stilskih
4. kada, praen prijedlogom de, slui kao dopuna pridjevima/acil (najee ritmikih i eufonijskih) razloga, upotrebljava se jo i:
('lak) , possivel ('mogu') , bom (,dobar') , raro ('rijedak') i dr.:
1. kada je subjekt jasno naznaen:
Hd lembram;as diftceis de a/astar.
O curioso e tu nilo perceberes nada.
(Ima uspomena koje je teko odagnati.)
(Zanimljivo je da ti nita ne razumije.)
2. kada se odnosi na initelja radnje koji nije jasno naznaen, pa
se na nj eli uputiti glagolskim nastavkom:
JJ melhor nilo comeres.
(Bolje da ne jede.)
3. kada, u 3. licu mnoine, upuuje na neodreenost subjekta:
Ouvi dizerem que ela tinha chumbado.
( uo sam ih gdje govore kako je pala na ispitu.)
Gerundiv (genlndio)
Vidjeli smo da gerundiv ima dva oblika: jednostavni (lendo) i
sloeni (tendo ili havendo lido).
Sloeni oblik oznauje radnju koja se dogodila prije neke dru-
ge radnje izraene glagolom glavne reenice:
Nilo tendo conseguido dormir, fui fazer um cafe.
(Ne mogavi zaspati, otiao sam skuhati kavu.)
Jednostavni pak oblik oznauje radnju koja je u tijeku, odnos
no onu koja je poela neposredno prije ili poslije radnje izraene
glagolom glavne reenice ili pak tee usporedno s njom.
Gerundiv ispred glavne reenice
Kad se nalazi na poetku reenice (odnosno, tonije, kad pret
hodi glavnoj reenici) , gerundiv oznaava:
a) radnju koja se zbila neposredno prije radnje izraene glagolom
glavne reenice:
Proferinda estas palavras, saiu.
(Izgovorivi ove rijei, izae.)
b) radnju koja jo traje, a poela je prije ili istodobno kad i radnja
glavne reenice:
Estremecendo, vejo um casal de sessenta anos.
(Drui, gledam brani par ezdesetogodinjaka.)
Gerundiv uz glavni glagol
Kad se nae uz glavni glagol, gerundiv u naelu oznaava rad
nju istodobnu s radnjom tog glagola, preklapajui se zapravo u
funkciji s nainskim prilogom:
Ele ouvia sorrindo.
(Sluao je smijeei se.)
Gerundiv kojemu prethodi prijedlog em
Kad je popraen prijedlogom em, gerundiv (donekle emfati
ki) izraava radnju koja neposredno prethodi radnji glagola glav
ne reenice:
Em se lhe dando carda, ressurgia nele o tagarela da cidade.
(Samo da mu se prui prilika, ponovno bismo u njemu dobili
gradsko traalo.)
Gerundiv u glagolskim izrazima
Zajedno s pomonim glagolima estar, andar, ir i vir gerundiv
tvori glagolske izraze kojima se oznaavaju razliiti aspekti glagol
ske radnje, o emu je bilo rijei u poglavlju o pomonim glagoli
ma.
Particip (participio)
Kad u portugalskom jeziku govorimo o participu, mislimo is
kljuivo na particip proli jer su funkcije nekadanjeg participa sa
danjeg (slino kao u panjolskom) prenesene na gerundiv, dok se
sam taj particip upotrebljava iskljuivo kao pridjev.
a upotrebi participa u tvorbi sloenih glagolskih vremena bilo
je rijei unutar poglavlja o pomonim i abundantnim glagolima.
Stoga emo se ovdje usredotoiti na njegovu 'samostalnu' upot
rebu, odnosno na upotrebu koja nije vezana uz pomone glagole.
Kada nije praen pomonim glagolom, particip u najveem
broju primjera oznaava stanje koje je rezultat neke zavrene
radnje:
Achada a solut;ilo do problema, nilo mais torturou a cabet;a.
(Poto je naao rjeenje problema, nije vie razbijao glavu. )
Particip prelaznih glagola u naelu ima vrijednost pasiva:
Lidos os documentos, procedeu-se as assinaturas.
(Poto su proitani dokumenti, pristupilo se potpisivanju.)
 Particip neprelaznih glagola gotovo uvijek ima vrijednost akti
va:
Chegado aos pes, o cao comeou a lamber- mos.
(Nakon to se pribliio mojim nogama, pas ih je poeo lizati.)
Premda se njime izraava rezultat neke zavrene radnje, parti
cip sam po sebi ne kazuje je li ta radnja prola, sadanja ili bu
dua. Tako jedan te isti oblik moe oznaivati:
a) prolost:
Aberta uma excepao, esta vamos perdidos.
(Da smo uinili iznimku, ne bi nam bilo spasa.)
b) sadanjost:
Aberta uma excepao, estamos perdidos.
(Uinimo li iznimku, nema nam spasa.)
e) budunost:
Aberta uma excepao, estaremos perdidos.
(Budemo li uinili iznimku, nee nam biti spasa.)
Kada particip izraava samo glagoisko stanje, bez ikakva upu
ivanja na vremenske odnose, tada se on izjednauje s pridje
vom:
Com a cabea levantada, olhava o ceu.
(Uzdignute glave promatrae nebo.)
Slaganje glagola s reeninim subjektom
Izuzmemo li neke posebne primjere, slaganje glagola u broju i
licu s njegovim reeninim subjektom (tzv. concordancia verbal)
u portugalskom jeziku nije osobit problem.
I. Slaganje s jednim subjektom
Kad glagol ima samo jedan subjekt (izreen ili neizreen), sla
e se s njim u broju i licu:
Nada sou, nada posso, nada possuo.
(Nisam nita, ne mogu nita, ne posjedujem nita.)
II. Slaganje s vie subjekata
Kada pak posjeduje vie subjekata (sujeito composto), tada se,
glede broja, stavlja u mnoinu, a glede lica:
a) u prvo lice mnoine ako meu subjektima postoji neki koji je u
prvom licu:
S6 o Florencio e eu ficamos calados.
(Samo Florencio i ja smo uutjeli.)
b) u drugo lice mnoine ako postoji neki subjekt u drugom, a is
todobno nema nijednog u prvom licu:
Tu ou os teusfilhos vereis a revoluao dos costumes.
(Ti i tvoja djeca doivjet ete revoluciju obiaja.)
e) u tree lice mnoine ako su subjekti u treem licu:
Quando o Lucas e a filha chegaram, ja era tarde.
(Kada su stigli Lucas i ki mu, bilo je ve kasno.)
III. Posebni sluajevi
a) S jednim subjektom
Kad je subjekt sastavljen od partitivnog izraza tipa metade de
('polovica ega') , parte de ('dio ega') , o resto de ('ostatak ega') ,
o grosso de ('glavnina ega') i imenice ili zamjenice u mnoini,
glagol moe biti u jednini ili mnoini:
A maior parte deles ja nao vai il /abrica.
(Najvei dio ih vie ne ide u tvornicu.)
A maior parte destes quartos nao tinham tecto, nem portas,
nem pavimento.
(Najvei dio ovih soba nije imao ni stropa, ni vrata, ni poda.)
Kada je subjekt broj u mnoini ispred kojega se nalazi izraz koji
oznauje priblinu koliinu ega: cerca de ('oko', 'priblino') ,
mais de ('vie od'), menos de (,manje od') i dr., glagol je u nae
lu u mnoini:
Restavam cerca de cem pessoas.
(Ostalo je stotinjak ljudi.)

Kada je subjekt odnosna zamjenica que, glagol se slae u broju
i licu sa zamjenicom koja joj prethodi:
Pui eu que lhe pedi que nao viesse.
(Ja sam bio taj koji ga je molio neka ne dolazi.)
Nao es tu que me dds felicidade.
(Nisi ti ta koja me usreuje.)
Ako odnosnoj zamjenici que prethodi pokazna zamjenica koja
slui kao predikat ili apozicija osobnoj zamjenici u slubi subjek
ta, glagol odnosne zamjenice moe se slagati s navedenom osob
nom zamjenicom (osobito kad je rije o pokaznim zamjenicama
o, a, os, as) :
Nao somos nos os que vamos convida-los.
(Nismo mi ti koji emo ih pozvati.)
No glagol pritom moe biti i u treem licu, slaui se s pokaz
nom zamjenicom, poglavito ako se ne eli istaknuti tijesna veza
izmedu subjekta i predikata:
Pui essa que nas ruas esmolou.
(Bila sam ta koja je prosjaila po ulicama.)
Kada odnosnoj zamjenici que prethodi izraz um dos ('jedan
od') ili uma das ('jedna od'), glagol kojemu je ona subjekt obino
je u treem licu mnoine ili, rjede, u treem licu jednine:
Es um dos raros homens que tem o mundo nas maos.
(Jedan si od rijetkih ljudi koji dre svijet u rukama.)
Poi um dos poucos do seu tempo que reconheceu a originalida
de e importancia da literatura brasileira.
(Bio je jedan od rijetkih u svome vremenu koji je prepoznao iz
vornost i vanost brazilske knjievnosti.)
Iza izraza um dos que glagol je redovito u treem licu mnoi-
ne:
Eu tambem era um dos que a amavam.
(I ja sam bio jedan od onih koji su je voljeli.)
Um se, medutim, moe i ispustiti:
Nao sou dos que acreditam no estado de direito.
(Nisam od onih koji vjeruju u pravnu dravu.)
Kada je subjekt odnosna zamjenica quem, glagol je obino u
treem licu jednine:
Nao Jui eu quem te salvou?
(Nisam li ja bio taj koji te je spasio?)
U govornom jeziku, a dijelom i u pisanome, glagol se, medu
tim, slae s osobnom zamjenicom - subjektom prethodne ree
nice:
Nao sou eu quem o descrevo.
(Nisam ja taj koji ga opisujem.)
Kada je subjekt jedna od upitnih (quais?, quantos?), pokaznih
(estes, esses, aqueles) ili neodredenih (alguns, muitos, poucos,
quaisquer, varios) zamjenica u mnoini, kojima prethodi neki
od izraza kao to su npr. de nos ('od nas'), de vos ('od vas'), den
tre nos ('izmedu nas') ili dentre vos (,izmedu vas') , glagol moe
ostati u treem licu mnoine ili se pak moe slagati s osobnom
zamjenicom koja oznauje cjelinu:
Mas, quantos, dentre nos, ainda estao vivos?
(No koliki su izmedu nas jo ivi?)
Quantos dentre vos que me ouvis nao tereis tomado parte em
romagens?
(Koliki izmedu vas koji me sluate neete sudjelovati u hodo
aima?)
Ako je upitna ili neodredena zamjenica u jednini, u jednini e,
dakako, biti i glagol:
Qual de nos estava presente?
(Koji je od nas bio nazoan?)
Kad je posrijedi subjekt s tzv. prividnom mnoinom, obino u
imenima mjesta i naslovima djela koja imaju oblik mnoine,
 glagol je u jednini uz uvjet da ta imena ili naslovi nisu upotri 2. kada je subjekt glagola ser jedna od sljedeih zamjenica: isto,
jebljeni s lanom: isso, aquilo, tuda ili o, a predikat je izraen imenicom u mno
ini:
Comparado com o romance Agosto Azul, Regressos mostra
uma ligeira mudam;a no que diz respeito ao uso de recursos esti Tudo isto eram sintomas graves.
listicos.
(Sve su to bili ozbiljni simptomi.)
(Usporeen s romanom Agosto Azul, [roman) Regressos poka
Valja, meutim, istaknuti da u ovom posljednjem primjeru
zuje neznatnu promjenu glede upotrebe stilskih sredstava.)
glagol moe stajati i u jednini:
Kada imenu ili naslovu prethodi lan, glagol, naravno, popri
Se calhar, tudo e simbolos.
ma oblik mnoine:
(Moda su sve simb li.)
As Mem6rias P6stumas de Bras Cubas deram-Ihe uma outra
dimensao. 3. kada je subjekt izraz koji ima kolektivno znaenje, kao o resto,
(Posmrtni zapisi Bnlsa Cubasa dali su mu drugu dimenziju.) o mais:
O resto sao atributos sem importtincia.
U reenicama s neodreenim subjektom glagol se stavlja u tre
e lice mnoine: (Ostalo su nevani atributi.)

Pediram-me que a procurasse. 4. u bezlinim reenicama:

(Molili su me da je potraim.) Eram quase oito horas.
Ako je, meutim, popraen zamjenicom se, glagol ostaje u tre (Bilo je gotovo osam sati.)
em licu jednine:
Kad se upotrebljavaju u znaenju 'otkucavati sate', glagoli dar,
Ainda se vive relativamente bem. bater (,udarati') , soar ('odzvoniti') i sL, slau se s brojem koji ozna
(Jo uvijek se ivi razmjerno dobro.) uje sate:
Batiam dez horas quando ele acordou.

Slaganje glagola ser (Kada se probudio, otkucavalo je deset sati.)

Ako se, meutim, kao subjekt pojavljuju imenice relogio ('ura') ,
U nekim primjerima glagol ser slae se s predikatom, kao na
sino ('zvono') sineta ('zvonce') i sL) , glagol se, naravno, slae s nji
primjer.:
ma:
l. u reenicama koje poinju upitnim zamjenicama que i quem: O relogio de uma das igrejas bateu duas horas.
Que sao seis meses? (Ura jedne od crkava otkucala je dva sata.)

( to je to est mjeseci?)
Ako je subjekt ime osobe ili osobna zamjenica, glagol se slae
s tim imenom ili zamjenicom bez obzira na to je li predikat u
Quis saber quem eram os meus pais. jednini ili u mnoini:
(Htio sam doznati tko su bili moji roditelji.) Ovidio e muitos poetas ao mesmo tempo.
(Ovidije istodobno u sebi utjelovljuje mnoge pjesnike.)
 Todo ele era olhos e cora{:ao.
(Sav se pretvorio u oi i srce.)
Kada se subjekt sastoji od brojevnog izraza koji oznauje vr
stu cjelinu, glagol ser ostaje u jednini:
Dez euros?! Nao sera demais?
(Deset eura?! Nije li to previe?)
Kada se u reenici pojavljuje nepromjenljivi izraz e que, glagol
se slae s imenicom ili zamjenicom koja mu prethodi:
Tu e que deves escolher o sitio.
(Ti mora izabrati mjesto.)
b) S vie subjekata
Kao to se pridjev moe slagati s najbliom imenicom, tako se
i glagol u nekim primjerima moe slagati s najbliim subjek
tom:
l. kada se subjekti nalaze iza glagola:
Habita-me o espa{:o e a desola{:ao.
(Nastanjuje me prostor i pusto.)
2. kada su subjekti sinonimi ili gotovo sinonimi:
A concilia{:ao e a harmonia entre uns e outros e possivel.
(Mogue je pomirenje i sklad izmeu jednih i drugih.)
3. u stupnjevitom nabrajanju:
A mesma coisa, o mesmo acto, a mesma palavra provocava ora
risadas, ora grandes castigos.
(Ista stvar, isti in, ista rije bijae uzronik as grohotna smi-
jeha, as grdnih batina.)
4. ako se subjekti shvate kao jedinstvena cjelina koja izraava
j ednaku kakvou ili jednak stav prema emu:
Morro, se a gra{:a e a miseric6rdia de Deus me nao acode.
(Mrijet u ne pomogne li mi Boja milost i milosre.)
Kada su subjekti dva ili vie infinitiva, glagol ostaje u jednini:
Olhar e ver nao e a mesma coisa.
(Gledati i vidjeti nije ista stvar.)
Ako, meutim, ti infinitivi izraavaju sasvim suprotne pojmo
ve, glagol moe biti u mnoini:
Na sua vida alternam-se rir e chorar.
(U njegovu se ivotu izmjenjuju smijeh i pla.)
Kada se vie subjekata 'saimlje' neodreenom zamjenicom
( tudo, nada, ninguem i dr.), glagol ostaje u jednini, slaui se
sa zamjenicom:
Letras, ciencias, costumes, institui{:oes, nada disso e nacional.
(Knjievnost, znanost, obiaji, ustanove, nita od toga nije do-
mae.)
To vrijedi i onda kad spomenuta zamjenica najavljuje subjek
te to slijede:
Tudo o /azia lembrar-se dela: a manha, os pdssaros, o mar, as
flores, os campos...
(Sve ga je podsjealo na nju: jutro, ptice, more, cvijee, polja. . . )
Kada se subjekti odnose na istu osobu ili stvar, glagol ostaje u
jednini:
A Ideia, o sumo Bem, o Verbo s6 se nos revela depois da nossa
morte.
(Ideja, najvie Dobro, Rije otkriva nam se tek poslije smrti.)
Kada su subjekti imenice u jednini povezane veznicima ou ili
nem, glagol je u mnoini ako se radnja izraena njime odnosi
na sve subjekte:
O bem ou o mal vem dali.
(Dobro ili zlo dolaze odande.)
Ako se odnosi na jedan od subjekata, glagol je u naelu u jed
nini:
Nem tormenta nem tormento nos poderia parar.
(Ne bi nas mogla zaustaviti ni patnja ni oluja.)
 U govornom jeziku, meutim, glagol nerijetko zna poprimiti i
oblik mnoine:
Nem Joao nem Carlos serao eleitos presidente do clube.
(Ni Joao ni Carlos nee biti izabrani za predsjednika kluba.)
Katkad se pak glagol u takvim situacijama slae s najbliim
subjektom iako se radnja odnosi na sve subjekte:
Nem o sol, nem o vento, nem o rufdo das aguas o perturbava.
(Nije ga smetalo ni sunce, ni vjetar, ni ubor voda.)
Ako subjekti povezani veznicima ou ili nem ne pripadaju istom
licu, glagol e poprimiti oblik mnoine i lica koje mu prethodi:
Nem tu nem eu soubemos ser nos.
(Ni ti ni ja nismo znali biti mi.)
U izrazima um ou outro ('jedan ili drugi')' i nem um nem outro
('ni jedan ni drugi') glagol je u jednini kada su ti izrazi upotri
jebljeni kao imenika ili pridjevska zamjenica:
So um ou outro menino usava sapatos.
(Tek pokoje dijete je nosilo cipele.)
Nerijetko se, meutim, glagol moe pojaviti i u mnoini, i to
iskljuivo kad su navedeni izrazi upotrijebljeni kao imenika zam
jenica:
Nem um nem outro puderam compreender toda a gravidade
do malo
(Ni jedan ni drugi nisu mogli razumjeti svu ozbiljnost zla.)
U izrazu um e outro ('jedan i drugi') glagol moe biti u mnoini
ili u jednini (premda se ovo posljednje dogaa znatno rjee) :
Um e outro tinham a sola rota.
CIedan i drugi imali su poderan on.)
Kada su subjekti povezani veznikom com, glagol moe biti u
mnoini ili se moe slagati s prvim subjektom. U mnoini je ako
te subjekte veznik com povezuje kao da je rije o vezniku e:
O mestre com o boleeiro Jizeram a emenda.
(Popravak su obavili majstor i koija.)
S prvim se subjektom slae ako elimo istaknuti vanost tog
prvog subjekta, a na tetu drugoga, svedenoga na puki dodatak
prvome:
A viuva, com o resto da familia, mudara-se para a cidade.
(Udovica se, zajedno s ostatkom obitelji, preselila u grad.)
Kad su subjekti povezani poredbenim veznicima, kao to su
como ('kao'), assim como ('kao i'), bem como ('kao i') i dr., gla
gol se moe slagati s prvim subjektom:
O dolar, assim como a libra esterlina, aqui nao vale nada.
(Dolar, kao i funta, ovdje ne vrijedi nita.)
ili pak s oba subjekta (i tada je u mnoini):
Tanto um como outro se ocupavam em mercadejar.
(I jedan i drugi bavili su se trgovanjem.)
S prvim se subjektom slae kad elimo istaknuti upravo taj
subjekt, a s oba subjekta kad smatramo da i jedan i drugi subjekt
tvore vrstu cjelinu, meusobno se isprepleui i pojaavajui
(osobito ako je rije o suodnosnim strukturama tipa tanto... co
mo) .
Slaganje vremena
Neije rijei moemo ponoviti na dva naina: tono onako ka
ko ih je tko rekao, pri emu upotrebljavamo upravni govor (dis
curso directo), ili pak izvjetavajui o njima, pri emu se sluimo
neupravnim govorom (discurso indirecto) . Kad je rije o neuprav
nom govoru, u portugalskom jeziku vrijede pravila o slaganju vre
mena (concordancia dos tempos) .
 U sloenim se reenicama vrijeme glagola zavisne reenice U svim se licima upotrebljava:
ravna prema glagolu glavne reenice, pa tako dobivamo sljedeu 1 . kad je u slubi pomonog glagola (sa znaenjem ekvivalen
tablicu: tnim glagolu ter), bilo uz particip, bilo uz infinitiv kojemu pret
hodi prijedlog de:
Upravni govor Neupravni govor Tambem a mim me hilo ferido.
(Discurso directo) (Discurso indirecto) (I mene su ranili.)
prezent imperfekt
Nilo sei para que lado me hei-de virar.
(presente) (imperfeito)
(Ne znam kamo se okrenuti [od posla] .)
Preciso de dinheiro. Ele disse que precisava de dinheiro.
(Trebam novac.) (Rekao je da treba novac.) 2. kada kao glavni glagol znai 'dobiti', 'stei':

aorlst pluskvamperfekt Ninguem lhe perguntou onde houvera o dinheiro.

(pret6rito perfeito) (pret6rito mais-que-perfeito) (Nitko ga nije pitao gdje je stekao novac.)
Nem banho tomei. Ele disse que nem banho tinha tomado. 3. kada kao glavni glagol, u refleksivnom stanju, znai 'ponaati
(Nisam se ni okupao.) (Rekao je da se nije bio ni okupao.) se', 'ponijeti se', 'postupiti':
futur I. kondicional sadanji Houve-se como pode naquela situar;ilo.
(futuro do presente) (futuro do pret6rito)
(Ponio se kako je mogao u onoj situaciji.)
Que seni feito dele? Ele perguntou que seria feito dele.
4. kada kao glavni glagol, u refleksivnom stanju, znai 'razrau
(Sto e biti s njime?) (Pitao je to e biti s njime.)
nati se s kim', 'imati posla s kim':
imperativ konjunktiv
O Joilo vai ter de haver-se comigo!
(imperativo) (conjunctivo)
(Joao e imati posla sa mnom!)
Nao grites! Ele pediu-lhe que nao gritasse.
(IONe vii!) (Zamolio ga je neka ne vie.) 5. kada kao glavni glagol znai 'biti to mogue':
Nilo ha nega-lo, o apito e de uso geral.
Sintaksa pomonih glagola haver, ser i estar (N emogue je porei, zvidaljka je u opoj upotrebi.)

O nekim elementima sintakse pomonih glagola bilo je rijei 6. U suvremenom emo portugalskom malokad naii na glagol
u poglavlju o pomonim glagolima i njihovoj upotrebi. Stoga e haveru znaenju 'imati', 'posjedovati' ili 'misliti', 'smatrati', 'dr
mo se ovdje ukratko osvrnuti na samo tri glagola: haver (koji se ati', no nekad se veoma esto upotrebljavao u tim znaenji
danas najvie upotrebljava kao bezlini glagol) te ser i estar koji su ma:
(slino svojim panjolskim ekvivalentima) najvei problem svima
Aos que choram, hei inveja.
to ue portugalski, odnosno panjolski jezik.
(Zavidim onima koji plau.)
Haver
O que hei por gram crueza.
Ovisno o znaenju, glagol havermoe se upotrebljavati u svim
(to smatram velikom okrutnou.)
licima ili pak samo u treem licu jednine.
 U treem Ucu jednine, dakle kao bezlini glagol, haver se upot
rebljava kada znai 'postojati' ili kad oznauje proteklo vrijeme: PRILOZI
Havia simples marinheiros; 1u:zvia inferiores; havia escreventes
e opertirios de bordo.
(Bilo je obinih mornara; bilo je niih asnika; bilo je pisara i
brodskih radnika.) Prilozi (adverbD nepromjenljiva su vrsta rijei koja se dodaje
glagolima ili, rjede, drugim rijeima atributivnog karaktera:
Ha dois dias que nilo vem trabalhar.
O homem caminhava muito devagar.
(Ve dva dana ne dolazi raditi.)
Kada glagol haver znai postojanje, a popraen je pomonim (ovjek je hodao veoma polako.)
glagolima ir, dever, poder i dr., tako stvoren izraz je bezlian: Katkad se, meutim, prilog moe dodati i cijeloj reenici (pri
Deve Juzver muitas di/erenyas entre nos. emu redovito stoji na njezinu poetku ili kraju, a od ostatka re
enice grafiki je odvojen zarezom):
(Mora da postoje velike razlike medu nama.)
InJelizmente, nem o medico lhes podia valer.
Seri eSIIJr
(Naalost, ni lijenik im nije mogao pomoi.)
Uz krajnje pojednostavnjenje, moglo bi se rei da se glagolom
seru pravilu izraavaju trajne i urodene osobine, dok glagol estar
uglavnom slui za pripisivanje sluajnih, prolaznih ili privreme Klasifikacija priloga
nih osobina ograniena trajanja Portugalske priloge gramatiari obino dijele u sljedee skupi-
Tako reenice Aquela casa e humida. i Aquela casa esta humi ne.
da. na hrvatski mogu biti prevedene posve isto: 'Ona je kua vla l. Prilozi mjesta
na.'. U portugalskom izvorniku postoji, medutim, jasna razlika u
znaenju navedenih reenica. Dok se prvom (u kojoj je upotrijeb Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski
ljen glagol sen eli rei da je spomenuta kua vjeito vlana, dru
abaixo dolje ca ovdje
gom se tvrdi kako je vlanost tek njezino trenutano, privremeno
stanje. acima iznad defronte suelice
Kad je rije o lokalizaciji u prostoru, za pokretne se predmete adiante pred dentro u, unutra
uvijek upotrebljava glagol estar: Onde esta o carro? {'Gdje je vozi
af tu detras iza, otraga
lo?'), a za nepokretne postoji razlika izamedu europskog i brazil
skog portugalskog. Predmeti koji su po prirodi stvari nepokretni alem s onu stranu fora van(i)
(spomenik, zgrada, ulica i sl.) u europskom se, naime, portugal
ali ondje junto pokraj
skom prostorno lokaliziraju pomou glagola ser (ili /icar) : Onde e
({ica) a Pra9a x? ('Gdje se nalazi Trg X?') , a u brazilskom pomou aquem s ove strane la ondje
glagola estar (ili /icar) : Onde esta ({ica) a Pra9a X?
aqui ovdje longe daleko

atras straga onde gdje

atraves kroz perto blizu

..
..
2. Prilozi vremena 4. Prilozi koliine

Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski

agora sada hoje danas ademais odvie; osim muito mnogo

ainda jo ja ve assaz (vie nego) pouco malo

dovoljno
amanha sutra logo odmah; poslije
bastante prilino, quanto
anteontem prekjuer nunca (jamais) nikad (a) koliko
dovoljno
antes prije ontem juer
bern veoma, vrlo quao koliko; kako
cedo rano outrora nekad (a)
demais odvie, previe quase gotovo, skoro
depois poslije sempre uvijek
mais vie tanto toliko
entao tada, onda tarde kasno
menos manje tao toliko; tako

5. Prilozi afirmacije, negacije i sumnje

3. Prilozi naina
Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski
Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski
sim da acaso sluajno, moda
adrede namjerno debalde uzalud
talvez
sigurno,
alto glasno; naglas depressa brzo certamente (porvenutra moda
svakako
qui<;a)
apenas jedva devagar polako
tambem takoder possivelmente mogue
assim tako mal loe
nao ne provavelmente vjerojatno
baixo tiho melhor bolje

bern dobro quase gotovo, skoro Napomena: Prilozi navedeni u tablicama nisu, naravno, svi prilozi por
tugalskog jezika. Rije je o izboru koji se ponajvie temelji na kriteriju
como kao; kako pior gore
uestalosti njihove upotrebe. Razumije se da bi priloge naina koji zavr
avaju na -mente bilo nemogue poimence spomenuti, makar i u 'naju
em' izboru. Uostalom, zbog njihove pravilne, krajnje jednostavne tvor
be (a radi utede prostora) ne navode ih ni mnogi rjenici.

Priloni izrazi
Prilonim se izrazom naziva prilog stvoren od dviju ili vie ri
jei: Fernanda sorria em slencio. (,Fernanda se tiho smijeila.').
Kao i prilozima, i prilonim izrazima moe se izricati mjesto, vri 3. Priloni izrazi naina
jeme, nain, afirmacija, negacija, sumnja i dr. Navodimo tek ma
nji dio njih koji se ee u potrebljavaju: Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski

a toa nasumce de born grado drage volje

1. Priloni izrazi mjesta
a vontade po volji, voljno de cor napamet
Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski
ao contrario nasuprot de ma vontade protiv volje
a direita desno em baixo dolje
as apalpadelas pipkajui, tapkajui de regra po pravilu
a esquerda lijevo em cima gore
as avessas naglavce em geral openito
a distancia daleko, udaljeno para dentro unutra
as claras javno, otvoreno em silencio utke, u tiini
ao lado pokraj para onde kamo
as escondidas kriomice em vao uzalud
ca e la tu i tamo por ali onuda
as pressas na brzinu gota a gota kap po kap
de dentro iznutra por aqui ovuda
com gosto sa zadovoljstvom passo a passo korak po korak
de cima odozgo por dentro iznutra
com amor s ljubavlju por acaso sluajno
de longe izdaleka por fora izvana

de perto izbliza por onde kuda

4. Priloni izrazi koliine

2. Priloni izrazi vremena Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski
Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski najvie, u najvie,
ao maximo najviem quando muito u najboljem
a noite naveer de noite nou
stupnju sluaju
de quando em
a tarde poslije podne pouco mais otprilike
quando cada vez mais sve vie
ou menos
kasno poslije
de tempos em cada vez menos sve manje pouco a pouco malo-pomalo
a tardinha podne katkad
(a) tempos
(predveer) najmanje,
de retalho namalo pelo menos
barem
de vez em
de dia danju
quando por junto
nada mais vie nita naveliko
de manha ujutro em breve uskoro (por atacado)
5. Priloni izrazi afirmacije i negacije e) prilog negacije uvijek prethodi glagolu:
Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski Entao nao se cava a terra?... nao se lavra?... nao se aduba?...
- .
naD se semela .?...
eom eerteza naravno de forma
alguma nikako, (Pa zar se zemlja ne kopa ... , ne ore ... , ne gnoji..., ne sije .. .?)
de modo nipoto
por eerto zasigurno
nenhum Ponavljanje priloga na -mente
sem duvida nem por
bez sumnje ni u snu Kada u istoj reenici dva ili vie priloga na -mente dopunjuju
sonhos
istu rije, spomenuti sufiks moe se dodati samo zadnjem:

Cantava alegre e, ao mesmo tempo, tristemente.

Mjesto priloga u reenici
1. Prilozi koji dopunjuju pridjev, samostalni particip ili drugi pri
log u naelu se pojavljuju ispred njih:
Invejei o noivo, tao alegre, tao jovem.
(Pozavidjeh mladencu, tako veselom, tako mladom.)
Muito apressado, num visivel nervosismo, saiu de casa.
(Sav u urbi i vidno razdraen, izae iz kue.)
O pai sente-se muito mal.
(Otac se osjea veoma loe.)
2. Prilozi koji dopunjuju glagol ponaaju se razliito glede mjesta
u reenici, ovisno o tome je li rije o prilozima naina, vremena i b) jednakosti - koji se tvori tako da se ispred priloga stavi prilog
mjesta ili negacije:
a) prilozi naina obino se pojavljuju poslije glagola:
Ela ouvia-o atentamente.
(Pozorno ga je sluala.)
b) prilozi vremena i mjesta mogu stajati prije ili poslije glagola:
De manha, acordei cedo.
(Ujutro sam se rano probudio.)
A minha sombra ha-de ficar aqui.
(Moja e sjena ostati ovdj e.)
(U isto je vrijeme pjevala veselo i tuno.)
Stupnjevanje priloga
Neke vrste priloga, poglavito prilozi naina, mogu se i stupnje
vati, pa tako dobivamo komparativ i superlativ priloga. Jednako
kao u pridjeva, i komparativ priloga moe biti komparativ:
a) superiornosti - koji se tvori tako da se ispred priloga stavi pri
log mais a iza veznik do que ili que:
O filho andava mais depressa do que o pai.
(Sin je hodao bre od oca.)
tao a iza veznik como ili quanto:
O filho andava tao depressa como o pai.
(Sin je hodao jednako brzo kao i otac.)
e) inferiornosti - koji se tvori tako da se ispred priloga stavi prilog
menos a iza veznik do que ili que:
O filho andava menos depressa do que o pai.
(Sin je hodao sporije od oca.)
I priloni superlativ (kao i pridjevski) moe biti dvojak: sinte
tiki i analitiki.
 Sintetiki se tvori od enskog roda sintetikog superlativa prid O cavalo correu pessimamente.
jeva na koji se dodaje nastavak -mente: (Konj je trao iznimno loe.)
Komparativi priloga muito ('mnogo') i pouco ('malo') glase
Superlativo
mais i menos, a superlativi o mais (ili muitissimo) i o menos (ili
Adjectivo lento (Spor) lentissirno (najsporiji) pouqu(ssimo) :
Adverbio lentamente (sporo) lentissimamente (najsporije) Dom Juan, quando menos pensava, ld se foi para as profundas
do Inferno.
Analitiki se pak tvori pomou neke druge rijei, najee pri- (Kada je najmanje mislio, Don Juan propade u dubine pakla.)
loga muito, bem, muitfssimo i sl.: Come muitEssimo.
Estou muitissimo bem. (Strahovito puno jede.)
(Osjeam se izvanredno dobro.) Naposljetku valja napomenuti da u govornom portugalskom
Prilozi bem (,dobro') i mal ('loe') mogu imati jednak kompa jeziku prilog nerijetko moe poprimiti oblik umanjenice (stvore
rativ i superlativ kao i pridjevi bom i mau: melhor odnosno pior, ne sufiksom -inho i -zinho) koja, meutim, ima vrijednost uvea
pri emu, naravno, ti oblici ostaju nepromijenjeni: nice:
Quem escreve melhor? Vem cedinho, logo que amanhera!
(Tko pie bolje?) (Doi vrlo rano, ime osvane!)
O velho estd cada vez pior.
(Starcu js sve gore.)
No osim tih nepravilnih, postoje i pravilni oblici komparativa:
mais bem i mais mal koji se u naelu upotrebljavaju uz pridjeve -
- participe:
As paredes das salas estilo mais bem pintadas que as dos quar
tos.
(Zidovi soba za dnevni boravak bolje su olieni nego zidovi
spavaih soba.)
Nilo hd um projecto mais mal executado do que este.
(Nema nacrta koji bi bio loije izveden od ovoga.)
Kad se, meutim, komparativ nae iza pridjeva - participa,
obvezatna je upotreba sintetikog oblika:
Sintetiki superlativ od bem i mal glasi optimamente, odnos
no pessimamente:
Sinto-me optimamente.
(Izvrsno se osjeam.)
PRIJEDLOZI

Portugalski gramatiari prijedloge najee definiraju kao nep

romjenijive rijei kojima se izriu razliiti odnosi meu pojedinim
sintaktikim elementima. Kad je rije o oblicima, prijedlozi mogu
biti jednostavni (preposir;oes simples) ili sloeni (preposir;oes com
postas). Jednostavni su oni koji su izraeni samo jednom rijei, a
sloeni oni koji se sastoje od dvije ili vie rijei. Sloeni se prijed
lozi nazivaju jo i prijedloni izrazi (locur;oes prepositivas).
U portugalskom jeziku najvie se upotreblj avaju sljedei
prijedlozi:

Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski

a u; na; prema; uz em u; na; kod; za

ante pred, ispred entre meu, izmeu

ap6s nakon para za; u; prema

ate do perante (is)pred

com sea) por (per) kroz; preko; za; po

contra protiv; na; uz; o sem bez

de od; iz; o sob pod

desde (poevi) od sobre na; o

 U najupotrebljavanije sloene prijedloge ili prijedlone izraze
ubrajaju se:
VEZNICI
Portugalski Hrvatski Portugalski Hrvatski

abaixo de dolje, nanie em baixo de ispod

Kao rijei koje povezuju reenice ili reenine dijelove, veznici
acerca de u (s)vezi, o em cima de iznad se u portugalskim gramatikama (s obzirom na funkciju) redovito
acima de iznad em frente a dijele na koordinativne (conjufoes coordenativas) i subordinativ
nasuprot,
ne (conjufoes subordinativas) .
a despeito de usprkos em frente de suelice

adiante de pred, naprijed em lugar de umjesto Koordinativni veznici

a fim de u cilju, da bi em redor de Koordinativnim veznicima pripadaju sastavni (conjunfoes adi
oko,
alem de osim, izuzvei em tomo de okolo tivas), suprotni (conjunfoes adversativas) , rastavni (conjunr;oes al
ternativas), zakljuni (conjunr;oes conclusivas) i objasnidbeni
antes de prije em vez de umjesto (conjunr;oes explicativas) .
ao lado de pokraj gra!tas a zahvaljujui L Sastavni su veznici: e ('i') i nem ('ni', 'niti'):
ao redor de uokrug, naokolo junto a
pokraj,
Leonor voltou-se e desfaleceu.
a par de uz, pokraj junto de uz (Leonor se okrenula i onesvijestila.)

apesar de usprkos para baixo de ispod Ele nao me disse nem eu lhe perguntei.

a respeito de glede, u svezi para cima de iznad (On mi nije rekao niti sam ga ja pitao.)
2. Suprotni su veznici: mas ('ali', 'no', 've') , porem ('ali', 'no', 'me
atras de iza, odostraga para com prema
utim'), todavia ('ipak', 'uza sve to', 'ali', 'meutim') , contudo
atraves de kroz, preko perto de blizu; otprilike ('ipak', 'uza sve to'), no entanto ('ipak', 'usprkos tomu',
'meutim'), entretanto ('meutim', 'ipak', 'uza sve to'):
de acordo com u skladu s por baixo de ispod
Apetece-me cantar, mas ninguem canta.
debaixo de ispod, odozdo por causa de zbog
(Dolo mi je da zapjevam, no nitko ne pjeva.)
de cima de iznad, odozgo por cima de iznad
]ulgava encontra-lo em casa, porem ja tinha saido.
defronte de suclice, nasuprot por detras de iza, odostraga
(Mislio sam da u ga zatei doma, ali je ve izaao.)
dentro de u, unutra por diante de naprijed, sprijeda
3. Rastavni su veznici: ou ('ili') te ora... ora ... ('sad... sad') , quer...
depois de iza, nakon por entre preko, kroz quer ('bilo .. bilo', 'ili ... ili') , seja... seja ('bilo .. bilo', 'ili... ili') ,
nem... nem (,niti. .. niti') :
diante de pred, ispred por tras de iza, odostraga
Ou nao compreendia ou nao ouvia.
(Ili ne bi razumio ili ne bi uo.)
 Ora lia, ora fingia lero
(Ili je itao ili se pravio da ita.)
4. Zakljuni su veznici: logo ('dakle', 'prema tome'), pois ('dakle',
'prema tome', 'zbog toga') , portanto ('dakle', 'prema tome') , por
conseguinte ('prema tome') , por isso ('zbog toga', 'stoga') , assim
('tako', 'zbog toga') :
Ele cometeu um crime grave, logo merece duro castigo.
(Poinio je teak zloin, prema tome zasluuje otru kaznu.)
Nao deixa pois de ser emblematico que a maior parte dos seus
poemas sejam precisamente sonetos.
(Znakovito je, dakle, da su najvei dio njegovih pjesama upra
vo soneti.)
5. Objasnidbeni su veznici: que, porque, pois, porquanto (svi u
znaenju 'jer', 'budui da') , i to kad se pojavljuju u primjerima
tipa:
Vamos comer, que estou a morrer de fome.
(Hajdemo jesti jer umirem od gladi.)
Dorme co', pois quero mostrar-te a minha casa.
(Spavaj ovdje jer ti elim pokazati kuu.)
Kad je rije o poloaju koordinativnih veznika u reenici, sa
mo se veznik mas obvezno pojavljuje na poetkU reenice, a vez
nici porem, todavia, contudo, entretanto i no en tanto mogu se po
javiti na poetkU reenice ili poslije pojednih reeninih dijelova:
E noite, mas toda a noite se pesca.
(No je, no svu no se lovi.)
A igreja tambem era velha, porem nao tinha o mesmo prestigio.
(I crkva je bila stara, no nije uivala jednak ugled.)
U ovoj posljednjoj reenici veznik porem mogao bi stajati i na
sljedeim mjestima:
A igreja tambem era velha; naD tinha, porem, o mesmo pres
tigio.
A igreja tambem era velha; naD tinha o mesmo prestigio, po
rem.
Kao zakljuni veznik, pois se uvijek upotrebljava poslije onog
reeninog dijela na koji se odnosi:
Era, pois, um homem de grande caracter.
(Bio je, dakle, ovjek velika znaaja.)
Zakljuni veznici logo, portanto i por conseguinte mijenjaju po
loaj u reenici ovisno o reeninom ritmu i intonaciji.
Subordinativni veznici
Subordinativnim veznicima pripadaju uzroni (conjunfoes
causais), dopusni (conjunfoes concessivas), pogodbeni (conjun
foes condicionais) , namjerni (conjunfoes finais) , vremenski
(conjunfoes temporais), posljedini (conjunfoes consecutivas) , po
redbeni (conjunfoes comparativas) i izrini (conjunfoes integran
tes) .
1. Uzroni su veznici: porque ('jer, 'zato to'), pois ('jer, 'budui
da'), porquanto (,budui da', 'jer), como (,budui da') , pois que
('jer, 'budui da') , que ('jer) , ja que, uma vez que, vista que
(,budui da') i dr.:
Tenho de ir, porque ja e tarde.
(Moram ii jer je ve kasno.)
Como as pernas exigiam repouso, descia raro cl cidade.
(Budui da su noge zahtijevale odmor, rijetko je silazio u grad.)
2. Dopusni su veznici: embora, conquanto, ainda que, bem que,
se bem que, posto que (,makar, 'iako', 'premda'), mesmo que ('pa
makar, 'ak i da'), nem que ('ako i', 'pa da i', 'pa makar) , apesar
de que ('usprkos tomu to') i dr.:
Embora sejam ricos, gastam pouco.
(Iako su bogati, malo troe.)
Nem que a matassem, confessava.
(Ne bi priznala pa makar je ubili.)
3. Pogodbeni su veznici: se ('ako') , caso ('u sluaju da', 'ako'), con
tanto que ('ako', 'samo ako', 'uz uvjet da') , salvo se, a menos que, a
nao ser que ('osim ako') , desde que ('samo ako', 'uz uvjet da') i dr.
 Se nlio sabes, informa-te. (Govori da ga je milina sluati.)
(Ako ne zna, raspitaj se.) 7. Poredbeni su veznici: que, do que (iza mais, menos, maior, me
nor, melhor i pior), qual (iza tal), quanto (iza tanto), como
Caso preJiram ir ii noite, digam-me. ('kao'), assim como, bem como ('kao i'), como se ('kao da'), que
(elite li ii naveer, recite mi.) nem ('kao') i dr.
4. Namjerni su veznici: para que, aJim de que, porque ('da bi, 'k Mais do que as palavras, falavam os factos.
ko bi') i dr. (Vie od rijei govorile su injenice.)
Quero por tudo em pratos limpos para que nlio haja mais duvi- Apareceu tlio repentinamente, como se viesse do outro mundo.
das. (Pojavila se tako iznenadno kao da dolazi s drugog svijeta.)
(elim sve razjasniti kako vie ne bi bilo sumnje.) 8. Izrini su veznici que i se. Kada glagol izraava radnju koja je
O Francisco veio a Jim de que pudesse assistir ao espectaculo. izvjesna, upotrebljava se veznik que:
(Francisco je doao da bi prisustvovao predstavi.) Tenho certeza de que gosta de mim.
5. Vremenski su veznici: quanto ('kad') , enquanto ('dok') , antes (Siguran sam da me voli.)
que ('prije nego'), depois que (,nakon to', 'poto'), ate que ('do', Kada pak izrie neizvjesnost iIi dvojbu, upotrebljava se veznik
'sve dok') , logo que, assim que, apenas, mal (,im', 'tek to'), se:
sempre que ('uvijek kad'), desde que ('otkako') , todas as vezes Ninguem sabia se estava ferida ou se ferira alguem.
que, cada vez que (,svaki put kad', 'uvijek kad') :
(Nitko nije znao je li ranjen iIi je on koga ranio.)
Quando o tio voltou, ela ja tinha saido.
Veznik se upotrebljava se i u neizravnom pitanju:
(Kada se ujak vratio, ona je ve izala.)
Nlio sei se vai lembrar-se de mim.
Sempre que posso, passo por casa dela.
(Ne znam hoe li me se sjeati.)
(Uvijek kad mogu navratim do nje.)
Enquanto ele comia, n6s Uamos .
(Dok je on jeo, mi smo itali.)
6. Posljedini su veznici: que (ispred kojega se pojavljuju pridjevi
tal, tanto, tlio ili tamanho (,toliki'), bez obzira na to jesu li izri
jekom navedeni ili se podrazumijevaju), de forma que, de ma
neira que, de modo que, de sorte que ('tako da', 'na takav nain
da') i dr.:
A saida dele foi tlio rapida que ninguem podia acreditar.
(Izaao je tako brzo da nitko nije mogao vjerovati.)
Fala que e um prazer ouvi-Io.
UZVI CI
Semantika vrijednost uzvika veoma j e teko odrediva budui
da uvelike ovisi o kontekstu u kojem je uzvik upotrijebljen, a i o
samoj intonaciji.
Prema osjeajima koje izraavaju, razlikujemo uzvike:
- radosti: ah!, oh! ('ehe!', 'ijuju!')
- hrabrenja, poticanja: avante! (,naprijed!')' eoragem! ('hrabro!') ,
eia! (,hajde!', 'odvano!') , vamos! ('idemo!')
- odobravanja: bis! ('bis!') , bravo! ('bravo!'), bem! (,tako je!'), viva!
(,ivio!')
- elje: oh!, oxald! ('da bar!', 'kad bi bar!')
- boli: ai!, ui! ('jao!', 'joj!', 'uh!')
- uenja ili iznenaenja: ah!, ehi!, ih!, ue! (,oho!', 'oh!', 'o!')
- nestrpljenja: hum!, hemI, irra! ('dovraga!')
- dozivanja: alo! (,halon, 6! ('o!', 'ejl', 'oj!'), olat, psiu!, pst! ('hej!')
- stiavanja: psiu!, silencio! ('pst!', 'tiina!')
- zaustavljanja: alto!, alto ld! ('stoj!'), basta! ('dosta!')
- strave: ui!, uh! ('jao!', 'brr!')
SINTAKSA

S obzirom na to da ovaj gramatiki pregled ne doputa opir

niji osvrt na problematiku portugalske sintakse, ograniit emo se
tek na nekoliko osnovnih napomena o nezavisno i zavisno sloe
noj reenici. Prostu emo reenicu (periodo simples) ovom prili
kom ostaviti po strani, uz napomenu da uobiajen red rijei u
njoj - subjekt (sujeito) + glagol ( verbo) + izravni objekt (objecto di
recto) + neizravni objekt (sujeito indirecto) :
Carlos ofereceu um livro ao colega.
(Carlos je kolegi darovao knjigu.)
moe biti promijenjen, bilo zbog stilskih, bilo zbog gramatikih
razloga (o nekima od tih razloga bilo je rijei u prethodnim pog
lavljima) .
Sloena reenica (periodo composto) moe biti dvovrsna: ne
zavisno sloena (oraao coordenada) i zavisno sloena (oraao su
bordinada) .

Nezavisno sloena reenica

N ezavisno sloena reenica moe biti:
sastavna (oraao coordenada aditiva), u kojoj se reenini di
jelovi, odnosno reenice u afirmativnom obliku povezuju vez
nikom e, a u negativnom obliku veznikom nem:
Quis saber quem era o proprietario do predio e onde poderia
encontra-Io.
(Htio sam znati tko je vlasnik zgrade i gdje bih ga mogao nai.)
(Nao sabe nem quer saber o que aconteceu.)
(Ne zna niti hoe znati to se dogodilo.)
 suprotna (orafiio coordenada adversativa), u kojoj se reeni
ni dijelovi, odnosno reenice povezuju suprotnim veznicima:
mas, porem, todavia, contudo i dr.:
O meu sobrinho e inteligente, mas as vezes um pouco desleixa
do.
(Moj neak je pametan, no katkad je malo nemaran.)
Julgava encontrd-Io em casa, porem jo' tinha saido.
(Mislio sam da u ga zatei doma, ali je ve izaao.)
rastavna (orafiio coordenada alternativa), u kojoj se reenini
dijelovi, odnosno reenice povezuju rastavnim veznicima: ou,
quer... quer, ora... ora i dr.:
Responde-me ou nunca maisJalo contigo.
(Odgovori mi ili nikad vie neu govoriti s tobom.)
Quer chovesse, querJizesse sol, ele tinha sempre de trabalhar.
(Uvijek je morao raditi, bilo da kiilo, bilo da sjalo sunce.)
zakljuna (orafiio coordenada condusiva), u kojoj se reeni
ni dijelovi, odnosno reenice povezuju zakljunim veznicima:
logo, pois, portanto i dr.:
OUfO mUsica, logo ainda niio me enterraram.
(Sluam glazbu, jo uvijek me, dakle, nisu pokopali.)
Chegou ho' poucos minutos, portanto ainda niio sabe nada.
(Stigao je prije nekoliko minuta, prema tome jo nita ne zna.)
objasnidbena (orafiio coordenada explicativa), u kojoj se re
enini dijelovi, odnosno reenice povezuju objasnidbenim
veznicima: que, porque, porquanto i dr.:
Esperem um pouco, que isto acaba-se jo,.
(Priekajte asak jer to e zaas zavriti.)
Niio lhe bastava um bocadinho, pois estava com Jome.
(Nije mu bilo dovoljno malo jer bio je gladan.)
Zavisno sloena reenica
Zavisno sloena reenica moe biti imenika, pridjevna ili pri
lona.
Imenika zavisna reenica (orafiio subordinada substantiva)
najee poinje veznikom que (ili se) , a glede sintaktine vri
jednosti moe biti:
1. subjektna (orafiio subjectiva) kada obavlja funkciju subjekta:
E certo que a presenfa do dono o desassossegava um pouco.
(Jasno da ga je nazonost gospodara pomalo uznemirivala.)
2. objektna - izravna (orafiio objectiva directa) kada obavlja fun
kciju izravnog objekta:
Respondi-Ihe que jo' tinha lido a receita.
(Odgovorio sam mu da sam recept ve bio itao.)
3. objektna - neizravna (orafiio objectiva indirecta) kada obav
lja funkciju neizravnog objekta:
Niio posso esquecer de que estavas doente quando ele nasceu.
(Ne mogu zaboraviti da si bio bolestan kada se on rodio.)
4. reenica imenine dopune (orafiio completiva nominal) kada
obavlja funkciju imenine dopune:
Ele tem a mania de que o alho Jaz bem ct saude.
(On je opsjednut time da enjak pomae zdravlju.)
5. predikatna (orafiio predicativa) kada obavlja funkciju predi
kata:
A verdade e que eu vou Jalar outra vez dela.
(Istina je da u ponovno govoriti o njoj.)
6. apozicijska (orafiio apositiva), kada obavlja funkciju apozici
je:
E preciso que se reconhefa que o moral do exercito e irrepreen
sivel.
(Valja priznati da je moral vojske besprijekoran.)
7. reenica kojom se izrie initelj radnje u pasivnom g1agol
skom stanju (ora{:iio agente da passiva) :
As ordens silo dadas por quem pode.
(Zapovijedi izdaje onaj tko moe.)
Valja napomenuti da iza nekih glagola kojima se izraava elja
ili molba veznik que moe biti i isputen:
Penso daria um so[rivel monge, se nilo fossem estes nervos mi
seraveis.
(Mislim da bi od njega postao podnoljiv redovnik kad ne bi
bilo tih jadnih ivaca.)
Queira Deus nilo volte mais!
(Da se bar vie ne vrati!)
Pridjevna zavisna reenica (ora{:ilo subordinada adjectiva)
Pridjevna zavisna reenica u portugalskom moe zavisiti od
bilo kojeg reeninog dijela iju jezgru tvori imenica ili zamjeni
ca: subjekta, predikata, imenine dopune, izravnog objekta, neiz
ravnog objekta, initelja radnje u pasivnom glagolskom stanju,
prilone oznake, apozicije, pa ak i vokativa. Redovito je uvedena
odnosnom zamjenicom, a u cjelini zavisno sloene reenice iji je
dio ima zadau 'predstaviti' imenicu ili zamjenicu koja joj pretho
di:
Susana, que nilo se sentia bem, estava de cama.
(Susana, koja se nije osjeala dobro, leala je u postelji.)
O que tu ves e belo; mais belo o que suspeitas; e o que ignoras
muito mais belo ainda.
(Ono to vidi je lijepo, jo je ljepe ono u to sumnja, a naj
ljepe je ono to ne poznaje.)
S obzirom na kategoriju smisla odnosno znaenja portugalski
gramatiari razlikuju restriktivnu i objasnidbenu pridjevnu ree
nicu.
Kako j oj i sam naziv kae, restriktivna pridjevna reenica
(ora{:ilo adjectiva restrictiva) suava pojam imenice (ili zamjeni-
ce) koja j oj prethodi. Nuna je za 'odgonetavanje' smisla reenice,
a u tekstu se nikad ne odjeljuje zarezom:
Es um dos raros homens que tem o mundo nas milos.
(Jedan si od malobrojnih ljudi koji dre svijet u rukama.)
Nasuprot restriktivnoj, objasnidbena prldjevna reenica
(ora{:ilo adjectiva explicativa) pojmu imenice (ili zamjenice) koja
joj prethodi dodaje jedno svojstvo i odjeljuje se zarezom.
O tio Mario, que era advogado, confiou-lhe a c6pia de todos os
documentos.
(Ujak Mario, koji je bio odvjetnik, povjerio mu je presliku svih
dokumenata.)
Prilona zavisna reenica
Prilona zavi sna reenica obino je uvedena subordinativnim
veznicima koji su ujedno osnova njezine klasifikacije, pa tako raz
likujemo:
l. uzronu reenicu (ora{:ilo subordinada causa!) , koja poinje
uzronim veznicima: porque, pois, porquanto, que, vista que i
dr.:
Nilo vestimos com luxo porque nilo temos dinheiro.
(Ne oblaimo se raskono jer nemamo novca.)
Ceamos il, lareira, que a noite estava [ria.
(Veerasmo oko ognjita jer no bijae studena.)
2. dopusnu reenicu (ora{:ilo subordinada concessiva), koja poi
nje dopusnim veznicima: embora, ainda que, se bem que, pos
to que i dr.:
Embora ele saiba o que aconteceu, mesmo assim nilo disse na
da.
(Iako zna to se dogodilo, svejedno nije rekao nita.)
Ainda que eu partisse, seria sempre o mesmo.
( ak i da odem, bilo bi sve po starom.)
 Comeryaste a correr que nem um louco.
3. pogodbenu reenicu (oraryao subordinada condiciona , koja
poinje pogodbenim veznicima: se, caso, contanto que, sem (Poeo si trati kao luak.)
que i dr.:
Se fizer sol, levo o chapeu. Pretvaranje aktivne reenice u pasivnu
(Ako bude sunano, ponijet u eir.) Kada reenica sadri prelazni glagol, ona se od aktivne moe
Caso ele venha, e preciso preparar-lhe o quarto. pretvoriti u pasivnu:
(Ako doe, treba mu spremiti sobu.) O professor louva o aluno. = O aluno e louvado pelo professor.
4. namjernu reenicu (oraryao subordinada final) , koja poinje (Profesor hvali uenika.)
namjernim veznicima para que, afim de que, porque, que i dr.: Kao to je iz prethodnog primjera razvidno, izravni objekt ak
Pediu-lhe (para) que ficasse. tivne reenice (aluno) pritom postaje subjekt pasivne reenice,
glagol u aktivu ([ouva) poprima pasivni oblik (e louvado) , a sub
(Molio ga je da ostane.) jekt aktivne reenice (professor) postaje initelj radnje u pasivnom
Digo-te mais uma vez para que naD repitas o erro. glagolskom stanju.
(Jo jedanput u ti rei da ne bi ponovio pogreku.)
5. vremensku reenicu (oraryao subordinada temporal), koja
poinje vremenskim veznicima: quanto, enquanto, antes que,
depois que, ate que, mal i dr.:
Quando estiou, partiram.
(Kada je prestalo kiiti, otili su.)
Mal sentiu rumores dentro de casa, ergueu-se.
(im je zauo amor u kui, pridigao se.)
6. posljedinu reenicu (oraryao subordinada consecutiva) , koja
poinje posljedinim veznicima que, de forma que, de manei
ra que i dr.:
Era uma voz tao grave, que metia medo.
(Bio je to tako ozbiljan glas da je ulijevao strah.)
Falou tao alto que todos o ouviram.
(Govorio je tako glasno da su ga svi uli.)
7. poredbenu reenicu (oraryao subordinada comparativa), koja
poinje poredbenim veznicima que, do que, qual, quanto, co
mo, que nem i dr.:
Esta mais triste do que parece.
(alosnija je nego to se ini.)
 KOLSKA KNJIGA, d.d.
Zagreb, Masarykova 28

Za izdavaa
ANTE UUL, prof.

Tisak zavren II studenom 2003.