Bu kitabn hazrlanmasnda, MEB sve Klasikleri

dizisinde yaynlanan birinci basks temel alnm ve

eviri dili gnmz Trkesine uyarlanmtr.

Yayma hazrlayan : Egemen Berkz

Dizgi: Yeni Gn Haber Ajans Basn ve Yaynclk A..
Bask: ada Matbaaclk Yaynclk Ltd. ti.
Ocak 2001
DNYA KLASKLER DZS: 134

D OYUNU
AUGUST STRINDBERG

D OYUNU
Oyun 3 perde

eviren:
Afif Obay
 Hmanizma ruhunu aniama ve duymada ilk aama, in
san varlnn en somut anlatm olan sanat yaptlarnn be
nimsenmesidir. Sanat dallar iinde edebiyat, bu anlatmn d
nce eleri en zengin olandr. Bunun iindir ki bir ulusun,
dier uluslarn edebiyatlarn kendi dilinde, daha dorusu
kendi dncesinde yinelemesi; zek ve anlama gcn o
yaptlar orannda artrmas, canlandrmas ve yeniden yarat
mas demektir, ite eviri etkinliini, biz, bu bakmdan nem
li ve uygarlk davamz iin etkili saymaktayz. Zeksnn her
yzn bu trl yaptlarn her trlsne dndrebilmi ulus
larda dncenin en silinmez arac olan yaz ve onun mima
risi demek olan edebiyatn, btn kitlenin ruhuna kadar ile
yen ve sinen bir etkisi vardr. Bu etkinin birey ve toplum ze
rinde ayn olmas, zamanda ve meknda btn snrlar delip
aacak bir salamlk ve yaygnl gsterir. Hangi ulusun ki
tapl bu ynde zenginse o ulus, uygarlk dnyasnda daha
yksek bir dnce dzeyinde demektir. Bu bakmdan evi
ri etkinliini sistemli ve dikkatli bir biimde ynetmek, onun
genilemesine, ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi
ve emeklerini esirgemeyen Trk aydnlarna kran duyuyo
rum. Onlarn abalaryla be yl iinde, hi deilse, devlet
eliyle yz ciltlik, zel giriimlerin abas ve yine devletin yar
dmyla, onun drt be kat byk olmak zere zengin bir e
viri kitaplmz olacaktr. zellikle Trk dilinin bu emeklerden
elde edecei byk yarar dnp de imdiden eviri etkin
liine yakn ilgi ve sevgi duymamak, hibir Trk okurunun elin
de deildir. 23 Haziran 1941.

Milli Eitim Bakan

Hasan li Ycel

5
 SUNU

Cumhuriyet'le balayan Trk Aydnlanma

Devrimi'nde, dnya klasiklerinin Hasan li Y
cel nclnde dilimize evrilmesinin, kuku
suz nemli pay vardr.
Cumhuriyet gazetesi olarak, Cumhuriyeti
mizin 75. ylnda, bu etkinlii yineleyerek, Trk
okuruna bir "Aydnlanma Kitapl" kazandr
mak istedik.
Bu erevede, 1940'l yllardan balayarak
Milli Eitim Bakanl'nca yaynlanan dnya
klasiklerini okurlarmza sunmaya baladk.
Byk ilgi gren bu etkinlii Milli Eitim
Bakanl'nca yaynlanmam -ancak Aydn
lanma Devrimi yarda kalmasayd yaynlanaca
na kesinlikle inandmz- dnya klasiklerini
de katarak srdryoruz.
Cumhuriyet

7
D OYUNU

9
 KLER

K Z (Tanr ndra'nn kz)

CAMCI
SUBAY
ANNE
BABA
LINA
KAPC KADN
LAN YAPITIRICI
OPERA SANATS KADN
BALERIN
KOROCU
SUFLR
KORUCULAR ve KADN FIGRANLAR
POLS
AVUKAT
CHRSTNE
KARANTlNACI
YOSMA ve DOSTU
AR
E R K E K ve K A D N
EMEKLI
E D T H ve A N N E S I

11
 HZMET
OCUKLAR
D E N Z SUBAYI
ALCE
DOENT
RENCLER
YEN EVLLER
KR
K M R LER
TYATROCULAR
HKMET TEMSLCtS
FAKLTE DEKANLARI
DNBLMC
DORU D N R L E R
DON JUAN

Byk ayra iindeki blmlerin oynanrken karl

masna yarar vardr.

12
 BRNC P E R D E

Fon, iek am koca koca glhatmilerden bir orman

dr; beyaz, al, erguvan, kkrt sars, meneke moru iek
lerin stnden bir atonun yaldzl dam ve damn bir ta
c andran iek tomurcuundan tepelii grlr. Altta,
atonun duvarlarnn nnde, ahrlardan gelme hayvan
yataklklarn rten bek bek saman ynlar vardr. B
tn oyun boyunca yerinde kalan yan panolar, stilize oda,
yap ve kr grnmleriyle kapldr.

SAHNE I

Camcyla Kz sahneye girerler.

KIZ - ato durmadan geliip boy atyor... Geen yl

dan bu yana nasl da boyland, gryor musun?
C A M C I (Kendi kendine.) - Bu atoyu hi grmemi
tim... Bir atonun boy attn da hi grm deilim...
(Tam bir inanla, Ktz'a.) Evet, iki metre uzam, ama gb
relemiler de ondan olacak.. H e m iyice dikkat edersen,
gnee bakan kanadn filizlendiini de grrsn.
KIZ - Yaz yarladmza gre handiyse iek aar,
derim.

13
 C A M C I - u tepedeki iei grmyor musun?
K I Z - Evet, gryorum. (Ellerini rpar.) Baba, ne
den iekler plk iinden kp da byrler?
C A M C I (nanl.) - nk plkte geliemezler; i-
eklenmek ve lmek iin ellerinden geldiince tez a
doru ykselirler.
KIZ - Biliyor musun, atoda kim oturuyor?
C A M C I - Biliyordum ama unuttum.
KIZ - erde bir tutuklu var belki de... Gidip kurtara
ym diye bekliyor kesinlikle.
C A M C I - A m a ne pahasna?
K I Z - nsan, bir i yapmas gerekiyorsa, pazarlk et
mez. Gel, atoya gidelim!
C A M C I - Hadi gidelim!
(Fona doru yrrler. Fon, ar ar iki yana alr.)

imdi sahne, iinde bir masayla birka iskemle bulu

nan sradan bir odadr. Garip mi garip bir niforma giy
mi bir subay, bir sandalyeye oturmu, bir yandan salla
nr, bir yandan da klcyla masaya vurur.

SAHNE II

ncekiler ve Subay.

KIZ (Subay'a doru ilerler ve sessizce elinden klc

n alr.) - Yapma! Yapma yle!
SUBAY - Sevgili Agnes, brak klcm!
K I Z - Olmaz, masay ikiye bleceksin. (Babasna.)
Hadi aaya, koum takmlarnn durduu odaya in de
c a m l a n tak. Sonra gene buluuruz. (Camc kar.)

14
 SAHNE III

Kz ve Subay.

KIZ - Seni kendi evine hapsetmiler, kurtarmaya geldim.

SUBAY - Gelmeni bekledim, ama gelip gelmeyece
ini iyice bilmiyordum.
KIZ - ato zorlu, yedi duvarla evrilmi, ama., baa
racaz! istiyor musun, yoksa istemiyor musun?
SUBAY - Dorusunu syleyeyim, bilmiyorum; n
k yle de olsa, byle de olsa durumum kt; yaamda her
sevin iki katl ac ekerek deniyor. imdi u oturduum
yerde sknt iindeyim. A m a gzel zgrl elde eder
sem derdim kat artacak... Agnes, en iyisi ben buna kat
lanaym, yalnzca senin yzn grsem yeter.
KIZ - Bende ne buluyorsun?
SUBAY - Evrenin uyumu olan gzellii. Boyunun
bounun yle izgileri var ki, bir eine ancak gne dizge
sinin yrngelerinde ya da gzel sesli saz telinde ya da k
larn dalgalannda raslanr... Sen gklerin ocuusun...
KIZ - Sen de ylesin!
SUBAY - yleyse, ne diye atlara bakaym, ahr temiz
leyeyim, gbre dkeyim?
KIZ - telerin zlemini duyasn diye.
SUBAY - O zlemi duyuyorum, ama kopup gitmek
yle zor k
KIZ - zgrl kta aramak senin grevin.
SUBAY - Grev mi dedin? Yaam bana kar hibir
:
grev yklenmedi ki! '
KIZ - Demek yaamn sana kt davrandna inan
yorsun?
SUBAY - Evet, hakszlk etti bana...

15
 SAHNE IV

ncekiler, Anne ve Baba.

Fon blmesinin arkasndan sesler duyulur ve blme

hemen kalkar; Subayla Kz donup kalm olarak gzlerini
oyana dikerler. Anne bir masann bana oturmutur. Has
ta gibidir. nnde bir mum yanmaktadr; arada bir, mu
mun fitilini bir mum makasyla keser. Masann stnde ye
ni dikilmi gmlekler yldr. Anne bunlar kmaz m
rekkep ve bir kaz ty kalemle markalar. Solda kahveren
gi bir giysi dolab vardr.

BABA - (Anne'ye ipek bir al uzatarak, tatl sesle.) is

temez misin bunu?
A N N E - Bana m getirdin, ruhum? Neyime benim
ipek al! Nerdeyse leceim.
BABA - Doktorun dediine inanyor musun?
A N N E - Ona da inanyorum., ama en ok iimden ge
len sese inanyorum.
BABA (zgn.) - Desene i ciddi?... Akln da hep o-
cuklarndadr senin!
A N N E - Olmaz m ya, onlar benim yaamm, mr
mn var, hem derdim, hem umarm...
BABA - Christine, bana hakkn helal et!
A N N E - O nasl sz? Sen bana helal et, sevgilim. Bir
birimize ok ektirdik. Niin? Bilemeyiz ki! Elimizden
baka trls gelmiyordu belki! Neyse, ocuklarn temiz
amarlar urada... unutma, haftada iki kez amar de
iirler; arambalar ve pazarlar. Luise onlar ykasn.,
batan aa... Sokaa m kacaksn?

16
 BABA - niversitede dersim var, saat on birde!
A N N E - Gitmeden Alfred'i buraya ar!
BABA (Eliyle Subay' gstererek.) - te burada ya,
sevgilim!
A N N E - A m a n Tanrm, gzlerim artk grmez oldu!
yle, karanlk basyor... (Mumun fitilini keser.) Gel yan
ma, Alfred!
(Baba, duvarn iinden geip giderken eliyle esenle
me iareti yapar.)

SAHNE V

Geri kalanlar.

(Subay, Anne 'nin yanna gider.)

A N N E - K i m oradaki, kz?
SUBAY (Fsldayarak.) - Agnes!
A N N E - Yaa, Agnes mi? Ne sylyorlar, biliyor mu
sun? Tanr Indra'nm kzym o; yeryzne inip insanlarn
durumunu renmek iin babasna yalvarm, izin iste
mi... A m a sen gene de kimseye syleme.
SUBAY - Bir tanr kz ha!
A N N E (Yksek sesle.) - Alfred, yavrum, yaknda sen
den ve kardelerinden ayrlacam... Sana bir szm var,
btn mrmce aklndan karma.
SUBAY (ilgili.) - Syle, anne!
A N N E - Bir tek sz: Tanryla ekieyim d e m e !
SUBAY - Ne demek istiyorsun, anne?
A N N E - Yaamn sana kar hakszlk ettii dnce
sine kaplma!
SUBAY - Ama, ya bana hakszlk ettilerse?

17
 A N N E - Bir zamanlar haksz yere cezalandrldn
sylemek istiyorsun. Birka para yitmiti de suu senin s
tne atmlard; sonra o para bulunmutu.
SUBAY - Evet! te bu hakszlk, btn sonraki yaa
mma yanl bir yn verdi.
A N N E - yle! Ama hele u giysi dolabna git bakalm!
SUBAY (Utanla.) - Demek biliyorsun? eydi bu...
A N N E - svireli Robenson kitab... Onun yznden...
SUBAY - Sus, sus!
A N N E - Onun yznden kardein cezalandrlmt,
oysa kitab paralayp saklayan sendin!..
SUBAY - Yirmi yl getii halde bu dolap hl burada
dursun! Ka kez tandk. Kardeim leli de on yl oluyor!
A N N E - Olsun, ne kar! Sen de her eyin hep asln
astarn sorarsn; bu yzden de tatl yaam kendine zehir
edersin!.. Bak, Lina geliyor!
(Una ieri girer.)

SAHNE VI

ncekiler, Lina, sonra Baba.

LINA - Hanmcm, ok teekkr ederim, a m a vaf

tiz duasna gidemeyeceim.
A N N E - Neden, kzm?
LINA - Srtma giyecek bir eyim yok.
A N N E - imdilik benim al omzuna alver.
LINA - Yok, olmaz.
A N N E - Anlamyorum seni! Artk bir daha insan ii
ne kacak deilim ki.
SUBAY - B a b a m ne der? Onun armaan.
A N N E - N e kklk!

18
 BABA (Kafasn sahneye uzatarak.) - Benim verdi
im armaan hizmetiye mi giydiriyorsun?
A N N E - Byle konuma... Unuttun mu, ben de eski
den hizmetiydim. Ne diye bir garibin gnln krarsn?
BABA - Ya sen ne diye benim, kocann gnln k
rarsn?
A N N E - A m a n bu dnya! Gzel bir i yapsan, h e m e n
onu kt bulan biri kar... Birine bir iyilik ettin mi, bir ba
kasna ktln dokunur... A m a bu dnya! (Mumun fiti
lini iyice keser, k sner, sahne kararr ve ara blme ka
panr.)
KIZ - Yazk olmu insanlara!
SUBAY - yle deil mi?
KIZ - yle, ama sevgi her eyi yener! Gel de gr!
(kisi de sahne gerisine giderler.)

Fon perdesi kalkar. irkin, eski bir yangn duvarn

simgeleyen baka bir fon perdesi grlr. Duvarn orta ye
rinde bir arala alan demir parmaklkl bir kap vardr.
Aralk byk, aydnlk bir alana ulamaktadr. Burada ko
caman mavi bir boanotu [aconitum] grlr. Demir par
maklkl kapnn solunda, ba ve omuzlar bir alla rt
l kapc kadn oturmu, yldzl bir rt ilemektedir. Sa
da bir ilan tahtas vardr; lan Yaptrc bu tahtay temiz
lemektedir. Yannda yeil sapl, adan rlm bir balk
kepesi durur. Daha sada, geriye doru, drt yaprak
l yonca biiminde bir havalandrma delii bulunan bir ka
p vardr. Demir parmaklkl kapnn solunda, gvdesi kap
kara, yapraklar ak yeil, incecik bir hlamur aac; bu
nun yaknnda bir mahzen penceresi bulunmaktadr.

19
 SAHNE VII

Kz, Kapc Kadn, ilan Yaptrc.

KIZ (Kapcnn yanna gider.) - Yldz ilemeli rt

hl bitmedi mi?
KAPICI K A D I N - Bitmedi yavrum. Byle bir yapt
iin yirmi alt yl nedir ki!
KIZ - Nianln da bir daha gelmedi, deil mi?
KAPICI K A D I N - Gelmedi. A m a su onda deil. Ne
olursa olsun gidecekti, zavall adamcaz... Otuz yl oldu!
KIZ (lan Yaptrc 'ya) - Yukarda, opera balesin-
deydi bu, deil mi?
LAN YAPITIRICI - H e m de ba balerindi. A m a ni
anls yola gidince sanki kzn dansn da alp gtrd...
Bir daha da ona rol vermediler...
KIZ - Hepsi de yaknyor; hi olmazsa baklaryla,
sesleriyle... .
LAN YAPITIRICI - Benim pek yakndm olmaz...
Bir balk kepem, bir de yeil balk kutum olal beri artk
yaknmyorum.
KIZ - Seni mutlu eden bunlar m? r
LAN YAPITIRICI - yle ok, yle ok, yle ok
kil Genliimin dlemiydi bu., imdi gerek oldu.. ne var
ki, ben de elli yama geldim.
K I Z - Elli yl, bir balk kepesiyle bir balk kutusu
iin...
LAN YAPITIRICI - A m a yeil bir balk kutusu, ye
il!..
KIZ (Kapc'ya.) - aln bana ver, urada oturup in-
sanoullarn seyredeceim. Ama sen de arkamda dur, sor-

20
d u k l a n m a yant verirsin. (al omuzlarna atp demir ka
pnn nne oturur.)
KAPICI K A D I N - Bugn son gn, opera dinlenceye
giriyor. imdi szlemesi yenilenenler belli olacak.
KIZ - Ya yenilenmeyenler?
KAPICI K A D I N - Aman Tanrm, onlarn halini bir
grmeli... Ben almla yzm rterim...
KIZ - Zavall insanlar!
KAPICI KADIN - Bakn, biri geliyor! Belli ki sei
lenlerden deil... Bak, nasl alyor!

SAHNE VIII

ncekiler, Opera Oyuncusu Kadn, sonra

Subay ve baka oyuncular.

Opera Oyuncusu Kadn sadan, demir parmaklkl

kapdan kar, mendiliyle gzlerini rterek sahneye atlr.
Bir an kapnn n yanndaki aralkta duralar, ban duva
ra yaslar, sonra hzla dar kar.

KIZ - Yazk olmu bu insanlara!

KAPICI K A D I N - A m a bir de u yana bak! ite mut
lu insan buna derler.
SUBAY (Aralktan doru sahneye gelir. Banda si
lindir apka, srtnda redingot, elinde bir gl demeti var
dr. Yz sevinten parldamaktadr.)
KAPICI K A D I N - Fraulein Viktoria ile evleniyor.
SUBAY (Sahne nnden gzlerini yukarya kaldra
rak ezgiyle seslenir.) - Viktoria!
KAPICI K A D I N - Fraulein imdi geliyor!

21
 SUBAY - Gzel! Araba bekliyor, sofra hazr, ampan
ya buzda... Bayanlar, izin verin de sizleri kucaklayaym!
(Kz ve Kapc Kadn kucaklar, sonra seslenir.) Viktoria!
B R K A D I N (Yukardan seslenir.) - Buradaym!
SUBAY (Aa yukar gezinmeye balar.) - Gzel!
Bekliyorum!
K I Z - Beni tanyor musun?
SUBAY - Hayr, ben bir tek kadn tanrm; Viktoria...
Yedi yldr burada bir aa bir yukar dolar, onu bekle
rim... le zeri, gne bacalarn stnde ykselince; ak
amlar, gecenin karanl yeryzne inmeye balad za
man... u yola bakarsanz, sevdiine bal n ayak iz
lerini grrsnz. a-a-a! O benim artk! (Seslenir.) Vik
toria! (Yant alamaz.) Hm, imdi giyiniyordun (lan Ya
ptrcya.) u grdm balk a deil mi? Btn ope-
radakiler balk ana baylrlar.. bir de balklara; nk ba
lklarn az var, dili yok, ark syleyemez balklar... Ka
para byle bir ey?
LAN YAPITIRICI - Epey pahal.
SUBAY (Ayn biimde seslenir.) - Viktoria! (Mamur
aacn sallar.) Bakn, gene yeeriyor! Sekizinci kez! (Ses-
lenir.) Viktoria!.. imdi salarn yapyor. (Kz'a.) Kuzumk-
khanmcm, izin ver de yukar kp nianlm alaym.
KAPICI K A D I N - Hi kimse sahneye giremez!
SUBAY - Yedi yldr urada bir aa bir yukar gider
gelirim. Yedi kez yz altm be, eder iki bin be yz
elli be! (Durur; stnde drt yaprakl yonca biiminde ha
va delii olan kapy kurcalar.) u kapy iki bin be yz
elli be kez grdm de bir kezcik olsun tesine geeme
dim. Ya u yonca yapra! ierisini aydnlatacakm! Ki-

22
rnin iin aydnlatacak acaba? ieride insan var m? Kimse
oturuyor mu burda?
KAPICI K A D I N - Bilmem. Aldn hi grmedim.
SUBAY - Drt yamdaydm, bizim hizmeti pazar
lar leden sonra baka evlerdeki hizmetileri grmeye
giderken beni de yanna alrd; bir seferinde, bir evde by
le bir kap grmtm., bir kiler kaps. Gittiim evlerde
mutfaktan teye geemezdim aslnda... Su fsyla tuz f
s arasnda otururdum... mrm boyunca yle ok mut
fak grdm ki... Kilerler de hep aralkta bulunurdu, kap
larnda yuvarlak bir hava deliiyle drt yaprakl bir yonca
vard... Ama operalarn mutfa yok ki kileri olsun! (Ses
lenir.) Viktoria! Baksana kadnm, bundan baka bir kap
dan kamaz ya?
KAPICI K A D I N - Hayr, baka k yoktur!
SUBAY - Gzel, yleyse kesinlikle karlaacaz.
(Tiyatrocular dar urarlar. Subay her birini gzden
geirir.)
SUBAY - Nerdeyse o da gelir... Kadnm, u arkada
ki mavi boanotu yok mu... ocukluumdan beri boano-
tu grrm ya., bu da onlar gibi mi? Anmsarm, yedi ya
mdayken bir protestan papaznn evindeydi... uradaki
boanotunun altnda iki kumru oturmu; iki mavi kumru.,
ama o zaman bir an gelmi, iein iine girmiti... Tamam,
demitim, imdi seni enseledim! iei boynundan yaka
ladm, ama ar inesini aradan geirip elimi sokuverdi...
Alamaya baladm... Papazn kars geldi, elime amur
bastrd... sonra da bize akam yemeinde stle ilek sun
mulard... Hava kararyor sanrm... ilan Yaptrc nere
ye gidiyor?

23
 LAN YAPITIRICI - Eve gidiyorum, akam yeme
ine yetieceim.
SUBAY (Elini gznn stne gtrr.) - Akam ye
meine mi? Bu saatte? Baksanza, biraz ieri gidip "by
yen ato"ya telefon edebilir miyim?
KIZ - Orasyla ne iin var senin? ~_
SUBAY - Camcy uyaracam, pencerelere ift cam
taksn; nk nerdeyse k geliyor, ben de yle rm ki!
(Kapc kadnn odasna girer.)
KIZ - K i m bu Fraulein Viktoria?
KAPICI KADIN - Sevgilisi!
KIZ - Doru yant! Senin iin, benim iin, el gn iin
ne olursa olsun, onu ilgilendirmez. Ancak onun nesiyse i
te odur.
(Hava hzla kararr.)
KAPICI KADIN (Feneri yakar.) - Bugn akam a
buk oldu.
KIZ - Tanrlara gre, bir yl bir dakika gibidir.
KAPICI K A D I N - nsanlara da bir dakika ou za
m a n yl gibi gelir.
SUBAY (Kapc odasndan kar. st ba toz iin
dedir. Glleri solmutur.) - Daha gelmedi mi?
KAPICI K A D I N - Gelmedi.
SUBAY - Gelir daha! Gelir daha! (Aa yukar gezi
nir.) A m a le yemeini geri gndersem, belki de akllca
bir i yapm olurum; baksana akam oldu., yle., yle.,
yemei geri yollataym. (Telefon etmeye gider.)
KAPICI KADIN (Kz a.) - Artk alm alabilir mi
yim?

24
 K I Z - Brak, kardeim; sen git keyfine bak., ben se
nin iini grrm. nk insanlar, yaam tanyp ren
mek istiyorum. Bakalm dedikleri gibi zor mu...
KAPICI K A D I N - A m a burada i banda uyumaca
yok, ne gece, ne de gndz...
KIZ - Gece de mi uyumak yok?
KAPICI K A D I N - ngran ipini koluna dola da,
bak bakalm uyuyabilir misin... Sahnede gece bekileri
dolar. Her saatte bir nbet deitirmeleri gerek...
K I Z - Bir ikence bu!..
KAPICI K A D I N - Sana yle gelir, ama bir de bize sor;
byle bir i bulunca nasl seviniriz! Benim yerimde olmak
isteyen ne insanlar var!
K I Z - Yerinde olmak m? kence ekenin yerinde ol
may kim ister!
KAPICI K A D I N - ster, ister... A m a bak, gece beki
lii grevleri, hava akmlar, nem, souk., ite btn bun
larn karlnda u yukardaki zavall insanlarn gvenini
kazandm... Gelip dertlerini bana dkerler... [Neden mi?
Belki de yzmn izgilerinde acnn kazd o yazlan
okuyorlar. nsana gven verir o yazlar.] Omzumdaki al
da otuz yln ilesi ykl, kardeim; benimki de, bakala-
nnnki de...
KIZ - Onun iin byle ar ekiyor; hem de insan da
lyor, srgan gibi.
KAPICI KADIN - Eh, istediine gre, dola boynuna...
Pek ar gelirse beni ar, gelir nbeti alrm.
KIZ - Git esenlikle! Senin baardn, elbet ben de
baarrm.

25
 KAPICI K A D I N - Grelim bakalm!.. Aman benim
gen dostlarma iyi davran, yaknmalar seni usandrma
sn! (Aralktan geip gider.)

Sahne kapkaranlk olur. Yeniden aydnland zaman

hlamur aac yapraklarn dkm, mavi boanotu hemen
hemen solmutur. Araln sonundaki yeillik de bir gz sa
rlna brnmtr.

SAHNE IX

Subay, Kz, sonra lan Yaptrc.

SUBAY (Sahne aydnlannca, kapc odasndan kar.

imdi sa sakal krlamtr; giysileri eskimi, gmleinin
yakas zk, kapkara ve karktr. Gl demetinin yaprak
lar dklm, yalnzca saplar kalmtr. Aa yukar ge
zinir.) - Ne yana baksan belli ki yaz gemi, gz kapda. u
hlamuru, boanotunu grnce anladm bunu. Ama gz be
nim ilkyazmdr. nk tiyatro alyor. Sonra da o gele
cek! u iskemleye oturup bekleyebilir miyim, kadnm?
K I Z - Otur kardeim, ben ayakta dururum.
SUBAY (Oturur.) - Biraz uyuyabilsem ne iyi olacak!
(Biran ii geer, sonra birden srayarak uyanr, kalkp ge
zinmeye balar. Yonca yaprakl kapnn nnde durur, ka
py kurcalar.) Ah, btn erincimi karan u kap! Arka
snda ne var ki acaba? Kesinlikle bir eyler olmal! (Yukar
da dans temposunda hafiften bir mzik duyulur.) Bu ne?
(In yanp snne gre tempo tutar.) Aydnlk - ka-

26
ranlk, aydnlk - karanlk!
KIZ (Onuyanslayarak.) - Gndz - gece, gndz ge
c e ! Tanrnn sana bir iyiliidir bu; bekleyiin ksalyor! O-
n u n iin gnler byle u up gidiyor, geceler birbirini kova
lyor.
(Sahne srekli olarak aydnlanr.)

lan Yaptrc, elinde balk kepesi, tutkal ana ve

frasyla ieri girer.

SUBAY - ite ilan Yaptrcyla balk kepesi... yi

balk vurdu m u ?
LAN YAPITIRICI - Pek kt deil! Yaz scakt,
h e m epeyi de uzun srd... Balk kepesi de pek nitelik
liydi., ama, benim dndm gibi deil.
SUBAY (Szckleri vurgulayarak.) - Benim dn
dm gibi deil! Olaanst bir sz! Hibir ey, benim
dndm gibi deildir. nk dnce yaplandan da
ha ok bir ey., gerei aar... (Aa yukar gezinir, gl de
metini duvarlara arpar, son gl yapraklar da dklr)
LAN YAPITIRICI - Daha aa inmedi mi?
SUBAY - Hayr, daha inmedi; ama nerdeyse gelir!
lan Yaptrc, biliyor m u s u n u kapnn arkasnda ne var?
LAN YAPITIRICI - Bilmem; bu kapy hi ak
grmedim.
SUBAY - Bir ilingire telefon edeyim de gelip asn.
(Telefona gider.)
(lan Yaptrc bir duvar ilannn arkasn tutkallar,
sadan dar doru yrr.)

27
 K I Z - Balk kepesinin ne kusuru var?
LAN YAPITIRICI - Kusur!.. Aslnda kusur denmez
buna... A m a benim dndm gibi deil; onun iin de
pek sevinmedim dorusu.
KIZ - Sen balk kepesini nasl dnmtn baka
ym?
LAN YAPITIRICI - Evet, nasl dnmtm? Bil
mem, syleyemeyeceim...
KIZ - Ben syleyeyim! Sen onu olduundan baka tr
l dnmtn! Yeil olmasna yeil olacakt, ama byle
yeil deil!
LAN YAPITIRICI - Bildin kadnm, bildin! Asln
da senin bilmediin yok. O n u n iin herkes gelip derdini
sana dinletiyor... N'olur, bir de beni dinlesen!
KIZ - Hay hay, dinlerim... Gel ieri gidelim, yrei
ni boalt bana!
(Odasna girer. lan Yaptrc darda kalr, pence
reden ieri konuur.)

Sahne yeniden kapkaranlk olur, sonra aydnlanr. Ih

lamur yeniden yeillenmitir, boanotu iek am, gne
araln imenlerine vurmutur.

SAHNE X

Subay, Balerin.

Subay sahneye dner; artk yalanm, salar aar

mtr; st ba yrtk prtktr; ayaklar kunduralarndan
dar frlamtr. Elinde, yalnzca saplar kalan gl deme
ti, bir aa bir yukar gezinir. Yal bir adamn ar y-

28
ry. Duvar ilanlarm okur. Sadan Balerin girer.
SUBAY - Fraulein Viktoria kt m?
BALERN - Sanmam, kmad.
SUBAY - yleyse beklerim. Nerdeyse gelir, deil mi?
B A L E R N (Ciddi.) - Kesinlikle gelir.
SUBAY - Sen bir yere ayrlma. u kapnn arkasnda
ne olduunu greceksin; ilingire haber gnderdim.
BALERN - Bu kapy ak grmek pek ho olacak.,
kapy, bir de byyen atoyu... Byyen atoyu biliyor
musunuz?
SUBAY - Nasl bilmem! Ben orada hapis yattm.
BALERN - Yok canm, gerekten mi? A m a orada ne
den yle ok at var?
SUBAY - Oras bir ahr-saray olmal.
BALERN (zntl.) - A m m a da aptalmm! Bu
nu anlayamayacak ne vard!

SAHNE XI

ncekiler, bir erkek Koroct.

Korocu sadan girer.

SUBAY - Fraulein Viktoria gitti mi?

KOROCU (Ciddi.) - Hayr, gitmedi. Hi gitmez o!
SUBAY - nk beni seviyor. ilingir gelmeden bir
yere ayrlmayn. u kapy aacak.
K O R O C U - Vaay, demek kap alyor! A m a n ne iyi!
Ben kapcya bir ey soracam.

29
 SAHNE XII

ncekiler, Suflr.

SUBAY - Fraulein Viktoria gitti mi?

S U F L R - Bildiime gre gitmedi.
SUBAY - Bakn, beni bekler demedim m i ! Kap al
madan bir yere gitmeyin.
S U F L R - Hangi kap!
SUBAY - Burada baka kap var m?
S U F L R - Ha, anladm, yoncal kap... yleyse bir
yere gitmem. Yalnzca kapc kadna bir diyeceim var.

SAHNE XIII

ncekiler, sonra Camc, Korocular ve

Kadn figranlar.

Camc, ortadaki kapdan sahneye girer.

SUBAY - ilingir sen misin?
C A M C I - Hayr, ilingirin konuu vard, iinizi cam
c da onun kadar grebilir.
SUBAY - Elbette grr., elbette. A m a elmastran ya
nnda m?
C A M C I - Olmaz olur mu? Elmastrasz camc nedir ki!
SUBAY - Hibir ey! yleyse, hadi i bana! (Elle
rini rpar.)

Herkes kapnn evresinde halka olur. Korocular,

Nrnberg arkclar klnda, kadn figranlar da Ai-
da'daki danszler gibi giyinmi olarak sadan girip onla
rn yanna gelirler.

30
 SAHNE XIV

ncekiler, Polis.

SUBAY - ilingir., ya da camc., grevini yap baka

lm! (Camc, elmastra elinde, ne kar.) Bylesine bir
an bir insann yaamnda az grlr. Onun iin, dostlanm,
sizden rica ederim... yice dnn ki...
P O L S (ne geer.) - Yasa adna sizin bu kapy a
manz engelliyorum!
SUBAY - Aman Tanrm! nsan yeni bir ey, byk bir
ey yapacak oldu mu ne grltler kopuyor! A m a biz de
dava aarz!.. yleyse, yryn avukata! Grelim bakalm,
yasalar bir ie yarar mym o zaman! Haydi, avukata!

Perde kapanmadan, sahne u deiikliklerle bir avu

kat yazhanesine dnr:
Demir parmaklkl kap yerinde kalr ve sahne bo
yunca uzayan blmenin kapsn simgeler. Kapc kadnn
odas da, n ak olarak, avukatn yaz odas grevini g
rr. Yapraklar dklm hlamur aac bir giysi asksdr.
Yoncal kap da, imdi bir dosya dolab kapadr.
Avukat, srtnda frak, boynunda beyaz earp, solda,
demir parmaklkl kapnn i yannda bir yaz masasnn
banda oturmaktadr. Masann stnde bir yn belge
vardr. Yznde sonsuz bir acnn anlatm grlr. Kire
gibi ak olan bu yzde, adeta mor glgeler veren derin iz
giler vardr. irkindir; meslei gerei urat her trden
sular, ldrler yzne vurmutur. ki yazmanndan biri

31
tek kollu, teki tek gzldr. Kapnn aln seyretmek
iin toplanm olan kiiler gene yerlerindedir; ama imdi,
avukatn yanna girmek iin sra hekliyormu ve sanki te
den beri oradalarm duygusunu verirler. al omuzlarn
da olan Kz ve Subay, n sradadrlar.

SAHNE XV

Avukat, Kz, Subay, halk,

AVUKAT (Kz'n yanna gider.) - Syle bakalm kar-

deiim, bu al bana verecek misin? Onu uraca asa
ym, ini soba yannca da btn dertleri, tasalaryla yak-
vereylm onu!
KIZ - Daha zaman var, aabeyciim; hele iyice dol
sun; her eyden nce de senin dertlerini toplamak isterim.,
sular, ldrler, haksiz kazanlar, karaalmalar, aala
malar; yani, sana yaplan trl aklamalar toplamak is
terim.
AVUKAT - Sevgili dostum, senin ala smaz bunlar.
u duvarlara bak; sanki btn gnahlar bir araya gelmi
de duvar ktlarna satr satr yazlm! u belgeye bak;
hakszlklarn yklerini geirdiim u ktlara! Bir de ba
na bak! Buraya gelen kimsenin yz glmez. Yalnzca k
t baklar, gcrdayan diler, sklm yumruklar., ve her
kes kinini, kskanln, kukusunu benim stme boal
tr... Bak, ellerim kapkara; hibir zaman da temizlenmez.
Gryor musun, nasl imi, kanyor... Bir giysiyi birka
gnden fazla giydiim olmaz; nk bakalarnn iledii
sularn kokusu siner stne... [ou zaman giysilerimi bu-

32 .
rada deitiririm, ama gene yararsz! urada, yandaki oda
da yatarm ve grdm dler hep cinayet dleridir...]
imdi bir adam ldrme davas var elimde... O gene bir
ey deil! Bilir misin, hepsinin en kts ne? Kar kocay
boatmak! ite o zaman sanki yer gk lk atyormu gi
bi gelir insana. ["hanet!" diye yer gk haykrr sanki; "z
gce, iyilik kaynana, sevgiye ihanet!"] A m a bak, u y
nla kt, iki yann birbirlerine ykledii sulamalarla
dolup taadursun; bir iyiliksever, kar kocadan birini yal
nzca bir yerde karsna alsa da kulandan tutup gler yz
le u sradan soruyu sorsa ona; dese ki, "imdi onu bunu
brak da, karnn ya da kocann suu nedir, onu syle!" Val
lahi karsndaki ne bir yant verebilir, ne de bir neden gs
terebilir! [Kimi zaman bir salatadan kmtr grlt, ki
mi zaman bir tek szden, ou zaman da hi yoktan! A m a
zntler, dertler! Onlar yklenmek bana der.] u y
z m e bak! Bu cani suratyla bir kadnn sevgisini kazana
bilir miyim dersin! Sonra btn bir kent halknn borla
r, h e m de ingene borlan peinden koan bir adamn tek
dostu olabilir mi sence? nsan olmak yrekler acs!
KIZ - Yazk olmu insanlara!
AVUKAT - yle! Sonra, neyle yaar bu insanlar, ak
lm ermez! 2.000 kuron geliri olan evlenir, oysa 4.000 har
car., elbette borlanr, hepsi de borlanrlar. lnceye dek,
zar zor geineceim diye rpnr durur! Miraslara da hep
bor kalr. Sonunda k i m b u n l a n deyecek, kimbilir!
K I Z - K i m kulara yiyeceini veriyorsa o!
AVUKAT - iyi ama o, kulara yiyeceklerini veren, yer
yzne inse de zavall insanoullannn durumunu bir gr
se, yrei szlard!

33
 KIZ - Yazk olmu insanlara!
AVUKAT - yle, yle! (Subay'a.) Ne istiyorsunuz?
SUBAY - Acaba Fraulein Viktoria gitti mi, diye so
kacaktm.
AVUKAT - Hayr gitmedi, hi zlmeyin. Ne diye
orada dolabm kurcalayp duruyorsunuz?
SUBAY - Kap buna benziyordu gibime gelmiti de...
AVUKAT - Yoo, yoo, yoo!
(an sesleri duyulur.)
SUBAY - Kentte bir cenaze mi var?
AVUKAT - Hayr, doktorluk san veriliyor. Ben de
imdi hukuk doktoru olacam. Siz de doktor olmak, def
ne yapraklarndan bir elenk almak istemez miydiniz?
SUBAY - Elbette, niin istemeyeyim! Ne de olsa bir
ufak elence...
AVUKAT - H e m e n doruca trene gitsek ne dersiniz?
Ama nce giysinizi deitirin!
(Subay kar.)

Sahne kararr ve dekor aadaki biime dnr:

Blme yerinde kalr, ancak bu kez kilisede korocularla hal
k ayran parmaklk grevini grr, ilan tahtas, koronun
program tahtasdr. Ihlamur aac - giysi asks amdan
olur. Avukatn yaz masas vaiz krssdr. Yoncal kap,
papaz cppeleriyle ayin eyalarnn sakland odann ka
psdr. Nrnberg arkcs klndaki korocular, ellerin
de asa tutan seslenicilerdir. Kadn figranlarn ellerinde
defne elenkleri vardr. br kiiler seyirci durumundadr
lar. Fon perdesi kalkar ve yeni fon bir tek byk orgu sim
geler; altta ses perdeleri, stte ayna vardr. Mzik sesi du-

34
yulur. Yanlarda drt fakltenin yeleri yer almlardr:
Felsefe, dinbilim, tp ve hukuk. Sahne bir an bo kalr.
Sesleniciler sadan girerler. Kadn figranlar, ileri
doru uzatlm ellerinde defne elenkleriyle, bunlar iz
lerler.
doktor aday, birbiri ardnca soldan girerler; fi
granlar onlarn balarna elenk koyduktan sonra sadan
karlar.
Avukat, elengini almak iin ne kar. Figranlar
ona arkalarn dnerler; elenk vermeden kp giderler.
Avukat, derin bir znt iinde bir stuna yaslanr.
Herkes ekilip gider, avukat bir bana kalr.

SAHNE XVI

Avukat, Kz.

KIZ (Banda, omuzlarna den beyaz bir tlle sah

neye gelir.) - Bak, ite al ykadm... Neden burada duru
yorsun kuzum? Sana elenk vermediler mi?
AVUKAT - Hayr, uygun deilmiim.
KIZ - Niin? Yoksullar savundun, canileri koruyan
birka sz syledin, borlularn ykn hafiflettin, h
kmllerin cezasn geri braktrdn; bunlar yznden mi?
Vay insanlarn haline! Melek deiller elbet, ama yazk ol
mu onlara!
AVUKAT - nsanlar ktleme! Bilirsin ki ben onla
rn hakkn korurum.
KIZ (Orga dayanarak.) - Neden dostlarn tokatlar
insanlar?

35
 AVUKAT - Anlaylar o kadar.
KIZ - Onlar aydnlatalm, olmaz m? Sen ve ben; iki
miz!
AVUKAT - Aydnlanmak istemezler ki! Ah, ne olur
yaknmalarmz gklere ulaabilse!
KIZ - Tanr katma ulaacaktr! (Orgunyannda durur.)
u aynada ne gryorum, biliyor musun? Dnyay, gerek
yzyle! Evet, nk biz onu ters gryoruz.
AVUKAT - Nasl olmu da tersine dnm?
K I Z - Kopyasn karrlarken...
AVUKAT - Tamam, ite imdi doru laf ettin: Kop
ya!.. Bu dnyann yanl bir kopya olduu hep aklmdan
geerdi. Biimlerin asln anmsadka da her eye kar bir
honutsuzluk duyardm iimden... nsanlar buna yetmez
lik, eytann gz boyamas filan gibi trl adlar takm!
KIZ - Deli samas! u drt faklte yesine bak! Dev
let ilerini yrten hkmet, drdn de dllendiriyor.
te dinbilim! Bilgeliin ta kendisi olduunu sanan felsefe,
onu yerden yere vurur, kepaze eder. Ya tp; felsefeyi yad
syan, dinbilimi bilimden saymayan, boinan diye adlan
drlan t p ! Sonra hepsi de genlie sayg retecek, ni
versiteye kar saygl olmay belletecek olan ayn yksek
kurulun yeleri! Bir delilerevi bu! lk akllanacak olann
vay haline!
AVUKAT - ilk ieri girenler dinbilimcilerdir. Bunlar,
nce dinbilimin samaln alayan felsefeyi okurlar; son
ra da dinbilim okuyarak felsefenin sama olduunu re
nirler! Deli denmez mi bunlara?
K I Z - Gelelim hukuka., herkesin hizmetindedir hu
kuk; a n c a k hizmetlilerle ilgilenmez.

36
 AVUKAT - Adalet, adaletli olmak istedi mi, vurur sa
tr!.. Durmadan adaletsizlik eden adalet!
KIZ - ilerinizi ne garip dzenlemisiniz, insanoul-
lar! Gel, sana elengini ben vereceim... D a h a iyi yakr
sana bu elenk! (Avukatn bana dikenden bir elenk ko
yar.) imdi org alaym, dinle! (Orgun bana oturur ve
"Kyrie el-eison " ilahisini alar. Ama org sesi yerine insan
sesleri duyulur.)
O C U K S E S L E R - Sonsuz Tanr! Sonsuz Tanr!
(Son ses uzatlr.)
K A D I N SESLER - Ac bize! (Son ses uzatlr.)
E R K E K SESLER (Tenor.) - Kurtar bizi, acmas bol
Tanr! (Son ses uzatlr.)
E R K E K SESLER (Bas.) - Biz kullarn bala Tan
rm, fke duyma bize!
H E P S - Ac bize! armz iit! Ac lmllere!
Sonsuz Tanr, niin uzaksn bizden? Uurumlarn dibin
den sana sesleniyoruz! Ac, sonsuz Tanr! Kullarnn y
kn arlatrma! iit bizi! iit bizi!

[Sahne kararr. Kz kalkar, avukatn yanna gider. Ik

oyunlaryla org bir fingal maaras biimini alr. Bazalt
stunlara deniz arpmakta ve dalgalarla rzgrn kar
d bir uultu duyulmaktadr.

AVUKAT - Neredeyiz, kzkardeim?

K I Z - Ne iitiyorsunuz?
AVUKAT - Sular damlyor!]
KIZ - Gzyalar onlar, insanlarn dkt... Baka
ne iitiyorsun?
AVUKAT - I ekiler., hkrklar., lklar...

37
 KIZ - [lmllerin lklar buralara geliyor., duy
duun o.] A m a nedir bu bitip tkenmeyen yaknmalar?
Yaamann sevinli bir yan yok mu hi?
AVUKAT - Var. En tatls, hem de en acs, sevgidir.
Erkek ve yuva! En ycesi, hem de en aal!
KIZ - Onu bir denesem!
AVUKAT - Benimle mi?
KIZ - Seninle. Sen slktan, kayalklar biliyorsun;
oralara dmeyiz.
AVUKAT - Ben yoksulum.
KIZ - Ne kar? Yeter ki birbirimizi sevelim. Bir par
a gzellik elde etmek iin para istemez.
AVUKAT - Benim sevmediim eyler var; belki de
senin sevdiklerindir onlar.
KIZ - demi oluruz.
AVUKAT - Ya birbirimizden usanrsak?
KIZ - O zaman da ocuk gelir, bizi oyalar, bitmeyen
bir deiiklik getirir.
AVUKAT - Yoksul, irkin, nefret edilen, hor grlen
bir adamm ben; gene de beni istiyorsun, yle mi?
KIZ - Evet, yazglarmz birletiririz.
AVUKAT - Gel, yleyse!

38
 KNC PERDE

Avukatn iyerinde ok sradan bir yatak odas; sa

da iki kiilik, geni, tavanl bir yatak, bunun yannda bir
pencere. Solda, bir demir sobayla yemek piirmeye yara
yan tencere, kap kaak. Christine, ift katl pencereleri k-
tlamakla uramaktadr. Dipteki ak kapdan alma
odasna geilir; bu kapnn te yannda, ieri girmek iin
bekleen yoksul insanlar grlr.

SAHNE I

Avukat, Kz, Christine.

C H R S T N E - Kthyorum! Ktlyorum!
KIZ (Yz bembeyaz, bitkin, sobann banda otu
rur.) - Hava deliklerini tkyorsun! Bouluyorum!
C H R S T N E - Kala kala bir kk atlak kald!
KIZ - Hava! Hava! Bouluyorum!
C H R S T N E - Ktlyorum! Ktlyorum!
AVUKAT - iyi ediyorsun Christine, scaklk pahal!
KIZ - Amann, sanki o ktlarla dudaklarm birbi
rine yaptryorsun!

39
 AVUKAT (Elinde bir yazd kda kap eiinde du
rur.) - ocuk uyudu m u ?
KIZ - Hele kr, uyuyabildi!
AVUKAT (Talkla.) - lklar mterilerimi ka
ryor.
KIZ (Talkla.) - Ne yapmal, bir yolu var m?
AVUKAT - Yok!
KIZ - Daha byk bir evimiz olsa!
AVUKAT - Paramz yok.
KIZ - Pencereyi aabilir miyim? Bu bozuk hava so
luumu tkyor!
AVUKAT - Aarsan scaklk gider, rz!
K I Z - Korkun! Darlar silelim mi?
AVUKAT - Sen yer silemezsin, ben de silemem.
Christine'ye gelince, ktlyor; evi batan aa ktla-
yacak; tavanlarn, demelerin, duvarlarn btn delikle
rini ktlayacak!
KIZ - Yoksulluu gze almtm, pislii deil!
AVUKAT - Yoksullukta az ok pislik vardr.
KIZ - Bu i dndmden de kt!..
AVI JKAT - nsanlarn en kt durumda olan biz de
iliz. Hi olmazsa tenceremizde yemeimiz var.
K I Z - Ama ne yemek!
AVUKAT - Lahana ucuz, besleyici, lezzetli de!
KIZ - Lahanadan holanan iin yle! Bana sorarsan.,
tiksiniyorum!
AVUKAT - Ne diye sylemedin ya?
K I Z - nk seni seviyorum. Senin iin azmn ta
dndan getim.
AVUKAT - yleyse, ben de senin iin lahanaya olan
sevgimden geerim. zveriler karlkl olmal.

40
 KIZ - O z a m a n ne yeriz? Balk m? Sen balk sevmez
sin ki!
AVUKAT - stelik de pahal.
KIZ - Of, bu i sandmdan da gm!
AVUKAT - Grdn m bak, ne gm! Ya ocuk?
Szde birliimizin ba, mutluluumuz olacakt! Ykm
mz oldu!
K I Z - Sevgilim, lyorum! Bu havaszlk, apartman
aralna bakan bu odalar, bu bitmez tkenmez uykusuz sa
atler boyunca dinlediim ocuk lklar, darda bekle
en insanlar, onlarn dertleri, kavgalar, yaknmalar ld
ryor beni. Bu evin iinde leceim!
AVUKAT - Zavall mini mini iek, ksz, havasz!
KIZ - Sonra da bizden kt durumda olanlar var di
yorsun.
AVUKAT - Ben bu mahallenin gz stnde olanlar
danm.
KIZ - Yuvamda bir para gzellik bulabilsem, st ya
nn ho greceim.
AVUKAT - Biliyorum, bir iek olsa demek istiyor
sun, en azndan bir gniei... A m a onun da tanesi bir bu
uk kuron. Alt litre st paras ya da drt kilo patates...
KIZ - Yemekten vazgeerim; ieim olsun da!
AVUKAT - Bir tr gzellik vardr ki parasz elde edi
lir; onun bir evde eksiklii, zevki olan bir erkek iin bir,
skntdr.
KIZ - Nedir o?
AVUKAT - Sylersem kzarsn.
KIZ - Kzmayacamza sz vermitik.
AVUKAT - Sz vermitik... nsan her eye dayanr

41
Agnes, yalnzca bir eye dayanamaz; dan diye sylenen dik
sze... Bilir misin sen o trl sz? Daha bilemezsin.
KIZ - yle sz hi iitmeyeceiz.
AVUKAT - Benden yana hi iitmezsin!
KIZ - Hadi, syle syleyeceini!
AVUKAT - Peki. Bak, ben bir eve girince ilk nce per
delerin duruuna bakarm. (Pencereye gider, perdeleri d
zeltir.) Ip gibi ya da paavra gibi duruyorsa, ok kalmam
orada. Sonra iskemlelere bir gz atarm... Hepsi yerli ye
rindeyse otururum. (Bir iskemleyi duvara yanatrr.) Son
ra amdanlardaki mumlara bakarm... Mumlar arpk ur
puk duruyorsa, o evde dzen yoktur! (Konsolun stnde
ki mumlardan birini dorultur.) Bak ruhum, ite bu, para
sz elde edilen trden gzelliktir.
KIZ (Ba gs stne der.) - Dan diye syleme
ce yoktu, Aksel!
AVUKAT - Dan diye sylemedim ki!
K I Z - Syledin, syledin!
AVUKAT - Eee, sylemedim dedik ya!
KIZ - Bu ne biim konuma!
AVUKAT - Bala, Agnes! Ama sen pislikten ne den
li rahatsz oluyorsan, ben de senin bu dzensizliinden y
le rahatsz oluyorum. stelik de ortal toplamada sana yar
dm gze alamyorum, nk suunu bana kakmm gi
bi kzyorsun... Ooof, keselim artk bunu, olmaz m?
KIZ - Ne korkun eymi evlilik!.. Hepsinden zor! Sa
nrm melek olmas gerek insann.
AVUKAT - Evet, bence de yle.
KIZ - Sanrm bu gidile senden nefret edeceim.
AVUKAT - O zaman vay halimize! Aman nefreti n-

42
leyelim. Sz veriyorum sana, bir daha hi ortalk toplamak
tan sz etmeyeceim. Varsn benim iin bir ikence olsun!
K I Z - Ben de lahana yiyeceim. Varsn b e n i m iin bir
sknt olsun!
AVUKAT - D e m e k skntyla geen bir birliktelik!
Birinin zevki, tekinin sknts?
K I Z - Yazk olmu insanlara!
AVUKAT - imdi anladn ya?
KIZ - Anladm. A m a Tanr akna u tuzaa dme
yelim! Artk imdi onu iyice biliyoruz ya...
AVUKAT - Dmeyelim. nsan kiileriz, aydn kii
leriz; kusurlarmz balayabilir, ho grebiliriz.
K I Z - Ufak tefek eylere glmseyip geebiliriz.
AVUKAT - Evet biz, bir biz yapabiliriz bunu! Biliyor
musun, bugnk gazetede ne okudum? Sahi, nerde gazete?
KIZ (Utanm.) - Hangi gazete?
AVUKAT (Kabaca.) - Eve hangi gazeteyi alyorsam.
K I Z - Hadi glmse, h e m de yle dik konuma... Ga
zetenle sobay tututurdum.
AVUKAT (Hrsl.) - Vay canna!
KIZ - Hadi glmse! Gazeteni yaktm, nk benim
kutsal saydm eylerle alay ediyordu.
AVUKAT - Benim de kutsal saymadm eylerle!
(lgn gibi ellerini rpar.) Glmseyeceim, az dilerim
grnesiye gleceim... insan olacam, kanlarm gizle
yeceim ve her eye eyvallah diyeceim, yerde srnece
im, yaltaklanacam! Yaa, demek gazetemi yaktn?! Pe
ki! peki! (Perdeyiyatan tavan direine sarar.) ite, im
di yeni batan dzelteceim, seni kzdrmak iin! Agnes,
bu byle yrmez!

43
 KJZ - Elbette yrmez!
AVUKAT - A m a gene de yrteceiz, itiimiz ant
iin deil, ocuun hatr iin.
KJZ - Doru; ocuun hatn iin! Ah... ah! ekece
iz bu ileyi!
AVUKAT - imdi mterilerimin yanna gidiyorum,
iitiyor musun, nasl sabrszlktan homurdanyorlar birbir
lerini paralayabilmek, cezalandrp hapishaneye sokmak
iin! Ilenli ruhlar!..
KJZ - Zavall., zavall insanlar! Ya bu ktlama ii?
(Sessiz bir umutsuzlukla ba gsne der.)
C H R I S T I N E - Ktlyorum! Ktlyorum!
(Avukat kapnn nnde durur, parmaklaryla sinirli
sinirli kap tokman tmbrdatr.)
KIZ - f, kilit nasl gcrdyor, sanki yreimin ya
yna basyormusun gibi...
AVUKAT - Basyorum, basyorum ite...
KIZ - Yapma!
AVUKAT - Basyorum!
KJZ - Brak!
AVUKAT - Ba...

SAHNEII

ncekiler, Subay.

SUBAY (alma odas ynnden gelir, kilidi tutar.)

- izin verir misiniz?
AVUKAT (Kilidi brakr.) - Buyrun, rica ederim, si
zin doktor sannz var!

44
 SUBAY - imdi btn dnya benim! Btn yollar ba
na ak! Parnasos'a ulatm, defne elengini kazandm.
lmszlk, onur benim!
AVUKAT - Neyle yaayacaksnz?
SUBAY - Yaamak m?
AVUKAT - Ev, giysi, yiyecek gerekli deil mi size?
SUBAY - Bunlar bulunur, yeter ki biri sizi sevsin!
AVUKAT - Anlyorum! Anlyorum! Ktla Christi-
ne, ktla; biz soluk alamayncaya dek... (Gerigeri kar
ken bayla selam verir.)
CHRISTINE - Ktlyorum, ktlyorum, soluk ala
mayncaya dek!
SUBAY - imdi gelir misin benimle?
KIZ - H e m e n ! Ama nereye?
SUBAY - "Gzel Koy"a. Oras yaz, oras gnlk g
nelik, orada genler, ocuklar, iekler glyor. arklar,
oyunlar, enlik lklar hep orada!
KIZ - yleyse gelirim oraya!
SUBAY - G e l !
AVUKAT (Geri dner.) - imdi bir numaral cehen
nemime dneceim. Buradaki iki numaralsyd.. hem de
en belals! Cehennemlerimin en tatls en belalsdr... Ba
kn, gene firketelerini demenin stne dkm! (Firke
teleri yerden toplar.)
SUBAY - Aman Tanrm, firketeleri bile buldu!
AVUKAT - "Bile" mi? Bak bir kez u nesneye! ki u-
cu var, ama bir firkete! ift, ama gene de tek! Dorulttum
mu tek bir para olur! Edim mi iki olur, ama ayn zaman
da bir tek! Demek oluyor ki bu ikisi birdir! Ama orta ye-

45
 SUBAY - imdi btn dnya benim! Btn yollar ba
na ak! Parnasos'a ulatm, defne elengini kazandm.
lmszlk, onur benim!
AVUKAT - Neyle yaayacaksnz?
SUBAY - Yaamak m?
AVUKAT - Ev, giysi, yiyecek gerekli deil mi size?
SUBAY - Bunlar bulunur, yeter ki biri sizi sevsin!
AVUKAT - Anlyorum! Anlyorum! Ktla Christi-
ne, ktla; biz soluk alamayncaya dek... (Gerigeri kar
ken bayla selam verir.)
CHRISTINE - Ktlyorum, ktlyorum, soluk ala
mayncaya dek!
SUBAY - imdi gelir misin benimle?
KIZ - H e m e n ! A m a nereye?
SUBAY - "Gzel Koy"a. Oras yaz, oras gnlk g
nelik, orada genler, ocuklar, iekler glyor. arklar,
oyunlar, enlik lklar hep orada!
KIZ - yleyse gelirim oraya!
SUBAY-Gel!
AVUKAT (Geri dner.) - imdi bir numaral cehen
nemime dneceim. Buradaki iki numaralsyd.. hem de
en belals! Cehennemlerimin en tatls en belalsdr... Ba
kn, gene firketelerini demenin stne dkm! (Firke
teleri yerden toplar.)
SUBAY - A m a n Tanrm, firketeleri bile buldu!
AVUKAT - "Bile" mi? Bak bir kez u nesneye! iki u-
cu var, ama bir firkete! ift, ama gene de tek! Dorulttum
mu tek bir para olur! Edim mi iki olur, ama ayn zaman
da bir tek! D e m e k oluyor ki bu ikisi birdir! A m a orta ye-

45
rinden krdm m., ylece! O zaman iki olur, iki! (Firke
teyi ikiye bler ve paralar frlatr.)
SUBAY -Bilmedii yok! Ama firketeyi krmadan n
ce ularn birbirinden ayrlmas gerek. Ular ayn yne d
nk olduka dayanr firkete!
AVUKAT - Kout olduklarnda da ular birbirine hi
dokunmaz... O zaman ne bklme, ne krlma!
SUBAY - Firkete btn bululann en yetkinidir, iki
kouta eit bir dz izgi!
AVUKAT - Akken kilitleyen bir kilit!
SUBAY - Aksa, bir sa rgsn balar; kapand m
rg zlr...
AVUKAT - u kap gibi; onu kapatrsam senin yolu
nu am olurum, Agnes! (Odadan kar ve kapy kapatr.)
KIZ - Ey, imdi?

Dekor deiir: Tavanl yatak bir adr olur. Demir so

ba gene yerindedir. Fon perdesi kalkar. Sada, n planda
kzl fundalkt yank dalar ve bir orman yangnndan kal
ma siyahl beyazl aa ktkleri, ahrlar, domuzlar iin
krmz boyal blmeler grlr. Bunlarn alt yannda, me
kanik yntemle saaltm yaplan bir ak hava sanatoryu
mu ve ikence gerelerine benzeyen bir takm gerelerle
bedenlerini ileten insanlar.
n plann solunda, ocaklar, yerli kazanlar ve byk
borularyla, karantina yapsnn ak hangarlarnn bir
blm.
Orta planda bir boaz grlr.
Arka planda, yeillikler iinde gzel bir kumsal. Bay
raklarla donanm iskelelere kimi yelkenli, kimi yelkensiz,

46
beyaz tekneler baldr. talyan mimarisinde kk villa
lar, pavyonlar, kkler, mermer yontular, kynn yeillik
leri arasndan grnr.

SAHNE III

Karantinac, Subay, Kz; sonra Yosma ve dostu.

Karantinac, zengin klnda, kyda yukar aa ge

zinmektedir.

SUBAY (Karantinac 'nn yanna gidip elini skar.) -

Oo, uraya bak, Ordstrm! Sen bu kylara m geldin?
KARANTNACI - Evet, buradaym.
SUBAY -"Gzel Koy" dedikleri yer buras m?
KARANTNACI - Hayr, oras t a m karmza der.
Buraya "Utan Kys" denir; limanmzn karantina bl
gesi!
SUBAY - Desene yanl geldik!
KARANTNACI - Ne ilgisi var! Beni tantrmaz m
sn?
SUBAY - Olmaz, yakk almaz. (Alak sesle.) nd-
ra'nn z kz o!
KARANTNACI - ndra'nn m? Ben de Varuna'nn
ta kendisi sanmtm... Peki, benim yzmn kara oluu
na amyor musun?
SUBAY - Olum, ben elli yamdaym, bu yaa ge
lince insan artk hibir eye amaz... leden sonraki
maskeli baloya gidecektir, diye dndm.
KARANTNACI - Doru! Umarm siz de gelirsiniz!
SUBAY - Elbette geliriz, nk buras., pek i ac
bir yer deil. Kimler oturur burada?

47
 KARANTNACI - Burada hastalar oturur, kar ky
da salar.
SUBAY - Yoksullardan baka kimse olmasa gerek bu
rada.
KARANTNACI - Yok yavrum, buras zengin yata
! Bak u gergidekine; mantarl kaz cieriyle Burgonya
arabn oka karm; o yzden bacaklar dm dm
olmu.
SUBAY - D m dm m?
KARANTNACI - Evet, bacaklarnda damla hastal
var... urada giyotinin stnde yatan da ylesine ikiye da
danm ki, bel kemiinin cendereye sokulmas gerekiyor.
SUBAY - Hi hayr olmaz!
KARANTNACI - Sonra, gizlenecek bir suu olanlar
da bu kyda otururlar, ite, rnein, bak u kardan gelene!

Gekin bir zppe, tekerlekli bir hasta arabasna otur

mu, sahneye getirilir. Kuru, irkin, altmlk bir yosma, son
modaya gre giyinmi, arabann yannda yrmekte ve bu
krklk "zampara'yla cilvelemektedir.

SUBAY - Bu bizim albay! Okul arkadamz!

KARANTNACI - Don Juan. Gryor musun, yann
daki mezar kaknndan bir trl gnln alamam! Onun
kocam, irkin, sevdiine balanmayan, acmasz bir ka
dn olduunu gz grmyor.
SUBAY - Ak dediin de budur ite! u uarnn, by
lesine iten ve gerekten sevebilecei hi aklma gelmez
di dorusu!

48
 KARANTNACI - Gzel bir dn!
SUBAY - Ben de Viktoria'y sevdim... Yaaa, hl ko
ridorda bir aa bir yukar dolar, yolunu beklerim...
KARANTNACI - Koridorda o bir aa bir yukar do
laan sen misin?
SUBAY - Benim ya!
KARANTNACI - D e m e k kapy hl anamadnz?
SUBAY - Anamadk. D u r m a d a n mahkemeye gidip
geliyoruz... lan Yaptrc, balk kepesini omuzlayp git
mi; o yzden tanklarn dinlenmesi uzuyor... Bu arada,
Camc atonun camlarn takt, atonun da yarm kat boyu
uzad... Bu yl olaanst gzel geti., scak ve nemli.
KARANTNACI - A m a benim u ierdeki scak gi
bisini grmemisinizdir.
SUBAY - Senin ocak dairesinde ne kadar olur scaklk?
K A R A N T N A C I - Kolera bulaklarn dezenfekte
ettiimiz zamanlar 60 dereceyi bulur.
SUBAY - imdi gene ortalkta kolera var m?
KARANTNACI - Bilmiyor musun olduunu?
SUBAY - Biliyorum, biliyorum elbette; a m a bildii
mizi ou zaman unutuyorum.
KARANTNACI - Ben de ou zaman, ah unutabil
sem, derim; hele kendimi unutabilsem... Onun iin durma
dan balozlara, apukurya enliklerine, amatr tiyatrolara
koanm.
SUBAY - Ne su iledin ki?
KARANTNACI - Sylesem, palavrac diyorlar, sak-
lasam ikiyzl!
SUBAY - O n u n iin mi yzn karaladn?

49
 KARANTNACI - Evet, olduundan biraz daha ok
karaladm.
SUBAY - K i m o gelen?
KARANTNACI - airin biri! a m u r banyosuna gi
recek.
(air, elinde bir kova dolusu amur, gzleri gkyz
ne dikilmi, girer.)

SAHNE IV

ncekiler, air.

SUBAY - Baknd una! Hava ve k banyosuna gir

se daha iyi ederdi!
KARANTNACI - Olmaz. Hep gklerde utuu iin
amura zlem ekiyor... amurda yuvarlanmak deriyi sert-
letirir.. domuzunki gibi yapar. At sineklerinin sokmasn
duymaz olursun!
SUBAY - Ah u elikilerle dolu, garip dnya!
AR (Kendinden geerek.) - Tanr Path, insan bal
ktan yaratt, bir taslak frnnda ya da bir mleki ili
inde... (Kukuyla.) Ya da., eee, ite yle bir eyde... (Ken
disinden geerek.) Gene balktan yaratlmtr yontucu
nun az ok lmsz olan bayapt... (Kukuyla.) yapt da
ou zaman armadr ya... (Kendinden geerek.) Yemek
odas iin pek gerekli olan eya, tabak anak ad altnda
topladmz eyler, onlar da balktan yaplmtr... (Ku
kuyla.) Aslna bakarsan, n e m e gerek benim adlar!.. (Ken
dinden geerek.) Balktr bul Baln sulusuna da amur
derler... c ' e s t m o n affaire! (Seslenir.) Linal

50
 SAHNE V

ncekiler, Una.

Lina, elinde bir kovayla sahneye girer.

AR - Lina, Fraulein Agnes'e kendini tant! O seni

on yl nceden bilir. O zamanlar gen, neeli ve Tanr iin
gzel bir kzdn... Bakn imdi haline! Be ocuk, alma,
zrlt, drlt, alk ve sopa! Bakn gzellik nasl gitmi, ne
e nasl umu grev yolunda. Oysa bu yol, gnl erinci
ne gtrecekti; yle bir erin ki yzn uyumlu izgilerin
de, gzlerin tatl prltsnda dile gelecekti...
KARANTNACI (Eliyle airin azn kapar.) - Dili
ni tut, dilini tut!
AR - Herkes byle sylyor. Sustun mu da, konu
derler. Ah bu dzene girmeyen insanlar!
KIZ (Lina'ya.) - Syle bakaym, senin derdin ne?
LNA - Syleyemem, korkarm, sonra halim daha k
t olur!
KIZ - Kim bu acmaszl yapan?
LNA - Sylemeye korkarm, sonra dayak atarlar!
AR - Vazge yleyse! A m a ben syleyeceim, is
terse Arap btn dilerimi dksn! Nice zaman hakszl
a uradmz anlatacam... Agnes, Tanr kz! u kar
tepeden gelen alg ve oyun seslerini iitiyor musun? G
zel! Lina'nn kz kardei kentten evine dnd; kentte ba
tan kmt kz, anlyorsun ya? imdi semiz dana kesiyor
lar onuruna... A m a Lina, yuvasnda kalan Lina, su tamak,
domuzlara yem vermek zorunda!..

51
 K I Z - Evde enlik yaplyor, ama batan kan kz k
t yolu brakt diye yaplyor, yoksa yalnzca evine dnd
diye deil. Yanl anlama!
AR - A m a hi kt yola sapmam olan u gnahsz
hizmetinin onuruna her gece yemekli enlikler dzenlen
miyor mu? Syle, dzenlenmiyor mu? Hayr, yaplmaz y
le ey! A m a Lina, bo kald m tapmaa gidecek, orada g
nahl olduu yzne vurulacaktr! Adalet mi derim buna?
K I Z - Sorularnz yantlamak g; nk nceden
hesaplanamayan durumlar yle ok ki...
[AR - Adaletli Halife Harun Reit de bunun ayr
m n a varm... Yce tahtna rahata kurulmu, aada
olup bitenlere eilip bakmazm bile. Sonunda yaknma
lar ulu kulaklarna erimi. Gnn birinde tahtndan aa
inmi, klk deitirip gizlice halk arasna karm, adalet
ilerinin nasl yrtldn grmek iin...
K I Z - Benim adaletli Halife Harun Reit olduumu
sanmyorsunuz ya?
SUBAY - Baka eylerden sz edelim, yabanclar ge
liyor!

Yelkeni ak mavi, direkleri yldzl, al bayrakl beyaz

bir dragon soldan boaza doru szlr. Dmende, kolla
r birbirine dolanm, Erkekle Kadn oturmaktadr.
SUBAY] - uraya bakn, katksz mutluluk, sonsuz er
in, taze akn sevin haykr!
(Sahne aydnlanr.)

52
 SAHNE VI

ncekiler, Erkekle Kadn.

E R K E K (Dragonun iinde ayaa kalkm olarak ar

k syler) -

Var ol, gzel ky,

lkyazm yaadm.
lk pembe dlerimi grdm,
Gene sana geldim ite!
Yapayalnz deilim o gnler gibi.
Koylar, korular.
Gkler, denizler,
Selama durun!
Akm, yavuklum,
Gneim, hayatm geliyor!

Gzel Koy'un iskelelerinde bayraklar, selamlar; kum

sallardan, villalardan beyaz mendiller sallanr. Boazdan
bir arp ve keman akordu ykselir.

AR - Bakn, nasl l l bir nee! Dinleyin, sular

dan ykselip gelen ezgileri! Hey Eros!
SUBAY - Viktoria geliyor!
KARANTNACI - Nasl?
SUBAY - Onun Viktorias! Benim Viktoriam da var;
ama benimkini kimseler gremez! Haydi, ek karantina
bayran, ben de alar toplayaym.
(Karantinac sar bir flamayla iaret verir.)

53
 SUBAY (Bir halata aslr, geminin ba Utan Ky-
s'na doru dner.) - Hey, dur!
(Karantinac oca ateler; mavi kkrt alevleri yk
selir.)
KARANTNACI - Ya, ya, ok zc! Ama salgn
olan yerlerden gelenlerin hepsi, hepsi buraya decekler!
AR - Nasl byle sze dilin varr, nasl byle yapma
ya yrein dayanr, birbirine gnl vermi iki insan grr
sn de? El srme onlara! El srme aka! Yurda ihanettir bu!
Yazk bize! Gzel adna ne varsa amurlara buluyoruz!
ERKEK VE KADIN (zgn ve utant, kyya kar
lar.) - Eyvahlar olsun! Ne yaptk ki biz?
KARANTNACI - Yaamda byle ufak tefek terslik
lere uramak iin bir ey yapm olmak gerekmez.
KADIN - Sevincin, mutluluun ne ksaym, ey m
rm!
ERKEK - Burada ne kadar kalacaz?
KARANTNACI - Krk gn, krk gece.
KADIN - Kendimizi denize atalm, daha iyi!
E R K E K - Burada, yank dalarla domuz ahrlar ara
snda yaamak zorunda kalmak!
AR - Ak her eyi yener, kkrt ve karbon kokusu
nu bile!
(Karantinac oca ateler; mavi kkrt alevleri yk
selir.)
KARANTNACI - ite kkrt yaktm; ltfen yakla
alm!
K A D I N - Eyvah! Mavi giysimin rengi atacak!
KARANTNACI - Beyaz olacak. Krmz gllerin de
beyaz olacak!

54
 ERKEK - Yanaklarn da! Krk gn!
KADIN (Subay'a.) - Sen honut olacaksn!
SUBAY - Hayr, olmayacam. Geri senin mutlulu
un benim aclarmn kayna oldu, ama., zarar yok., im
di ben doktor san aldm, u karda alyorum., hah ha!
Ya ya, gze dc bir okulda grevlendirileceim... Btn o
cukluum, btn genliim boyunca rendiklerimi, btn
olgunluk yllarm, btn yallk yllarm boyunca rete
ceim; hep o ayn eyleri: 2 kez 2 ka eder? 4'te 2 ka tane
var? te bunlar reteceim., taa emekliye ayrlp isiz
gsz yaamama izin verilinceye dek... Sonra da yemek
zamanlarn bekleyeceim, gazeteciyi bekleyeceim., taa
krematoryoma gtrlp yaklncaya dek... Buralarda hi
emekli ayl alannz yok mu? Kesindir ki iin en kts
bu, 2 kez 2 drt eder'den sonra, doktoray baarp da yeni
den okula balamak, ayn sorulan sormak, taa lesiye dek...
(Ellerini beline balam yal bir adam geer.)

SAHNE VII

ncekiler, bir Emekli.

SUBAY - Bakn, uradan bir emekli gidiyor ve mr

nn sona ermesini bekliyor. Kesinlikle bir yzbadr bu;
binba olamam., ya da bir ube mdrdr, mdrle
ykselememi... arlan ok ama seilen az... Kahvalt sa
atini bekler.
E M E K L - Hayr, gazeteyi., sabah gazetesini.
SUBAY - Elli drt yanda; daha yirmi be yl yemek
saatiyle gazeteciyi bekleyebilir... Tyler rpertici, deil mi?

55
 E M E K L - Tyler rpertici olmayan ne var ki? Sy
lesene...
SUBAY - K i m syleyebilirse o sylesin. Ben imdi
ocuklarma 2 kez 2'nin 4 ettiini reteceim; 4'n iin
de 2'nin ka tane bulunduunu. (Elini umutsuzlukla aln
na vurur.) Ya Viktoria? Hani onu seviyordum, onun iin
dnyalar kadar mutluluk diliyordum? imdi o mutlu., ala
bildiine mutlu, bense dertliyim; dertli, dertli!..
K A D I N - Senin ac ektiini grrken mutlu olabile
ceimi umar msn? Burada krk gn krk gece tutuklu ol
duumu bilmek belki aclarn dindirir! Syle, dindirir mi
aclarn?
SUBAY - H e m dindirir, h e m dindirmez. Sen ac e
kerken benim gnlm rahat etmez. Ah!
E R K E K - Ya benim mutluluum senin acnn s t n e
kurulabilir mi dersin?
SUBAY - Hepimize yazk oldu... Hepimize!
HEPS (Ellerini ge kaldrrlar ve disonant bir ako
rt ezgisi veren bir lk koparrlar.) - A a h !
KIZ - Ey sonsuz Tanr, iit seslerini! Yaam k o r k u n !
Yazk olmu insanlara!
HEPS (nceki gibi.) - Aah!

Sahne bir sre kapkaranlk olur; bu srada kiilerin

kimi kar, kimi yer deitirir. Ortalk yeniden aydnlann
ca, Utan Kys fonda sisler iinde kalmtr. Gzel Koy
n plandadr, ara yerde boaz vardr; her ikisi de bol k
lar iindedir. Sada, ak pencereleriyle kaplca otelinin
bir kesi grlr. erde iftler dans ederler. Yapnn nn
de, bo bir sandn stnde hizmeti kz, kollar birbi-

56
rine dolanm olarak durmu, dans edenleri seyrederler.
Otelin merdivenlerine bir sra konmu, stne "irkin
Edith" oturmutur. zgndr; ba ak, gr salar kar
makarktr. nnde ak birpiyano durur. Solda sar, ah
ap bir ev. Darda iki ocuk, yazlk giysiler iinde, top oy
nar. n planda, biraz geriye doru bir iskele, beyaz tekne
ler ve bayrak ekilmi direkler. tede, boazda bir briga
gibi donatlm ve top mazgallar grnen bir beyaz sava
gemisi. Ancak evre k grnmne brnmtr. Yerde
ve yapraksz kalan aalarda kar vardr.

SAHNE VIII

Kz, Subay, Edith, Hizmeti.

Kz ve Subay sahneye girerler.

KIZ - Buras nee, mutluluk dolu, bayram havas iin

de! ler bugn paydos edildi. Her gn enlik var. Herkes
bayramlklarn giymi. Mzik, dans daha sabahtan bal
yor. (Hizmeti kzlara.) ocuklar, neden siz de ieri girip
dans etmiyorsunuz?
BR HZMET - Biz mi?
SUBAY - Onlar hizmeti!
KIZ - Sahi! Ama niin Edith orda oturmu dansa ka
tlmyor?
(Edith elleriyle yzn rter.)
SUBAY - Ona bir ey sorma! saattir orada oturu
yor. Biri de gelip dansa kaldrmad. (Sar evden ieri girer.)
K I Z - Ne acmasz elence!

57
 SAHNE IX

ncekiler, Anne, sonra Deniz Subay ve Alice.

A N N E (Otelden kar, gs aktr, Edith'inyanna

gider.) - Sana ieri gir demitim, neden girmiyorsun?
EDTH - nk kimseye kendimi peke ekemem.
irkin olduumu biliyorum, bunun iin de kimse benimle
dans etmiyor. Ama bana bunu anmsatmalarn istemiyorum!

Piyano, Johann Sebastian Bach'n 10 numaral Toc-

cata con Fuga 'sim almaya balar. Salonda alnan vals
pek hafif duyulurken Bach 'n Toccata 'syla savamak ister
cesine gittike sesini ykseltir. Ama Edith bu sesi boar ve
susturur. Dans edenler kapya kp dinlerler. Btn sah-
nedekiler arbal bir biimde dinlerler.

D E N Z SUBAYI (arllar arasnda bulunan Alice'i

belinden kavrayarak aadaki iskeleye doru gtrr.) -
abuk gel!
(Edith piyanoyu keser, ayaa kalkar ve umutsuzlukla
gidenlerin arkasndan bakar. Ta kesilmi gibidir.)

SAHNE X

Subay, Doent, renciler.

Sar evin n duvar kaldrlr. stnde rencilerin

oturduu sra grlr. Subay bunlarn arasndadr. Hu
zursuz, kaygl bir durumu vardr. Doent, gznde gz-

58
liik, bir elinde tebeir, brnde denek, Subay'n nnde
durmutur.

D O E N T (Subay'a.) - Hadi olum, syle bana baka

ym: 2 kez 2 ka eder?
(Subay, oturduu yerden, yzn buruturarak, kafa
snda yant aratrr.)
D O E N T - Sana soru sorulunca ayaa kalkacaksn!
SUBAY (Ezilip bzlerek ayaa kalkar.) - 2 kez 2..
biraz dneyim! 2... 2 eder!
D O E N T - Yaa, yle mi? Dersine almamsn!
SUBAY (Utanarak.) - Evet, almadm... Ka ettii
ni biliyorum ama syleyemiyorum.
D O E N T - Bilgilik taslama! Biliyormu ama sy-
leyemiyormu. Biraz yardm edeyim mi? (Subay'n sala
rn eker.)
SUBAY - Off, korkun ey!
D O E N T - Korkun ey ya, byle bir koca olann
utanmamas!
SUBAY (Skntyla.) - Koca olan, evet, ben bym,
buradakilerin hepsinden ok byk; yetikinim ben, oku
lu oktan bitirdim... (Birden uyanm gibi.) Doktor sann
da almtm ben. Burada ne iim var? Doktor olmadm
myd yoksa?
D O E N T - Oldun, oldun. A m a burada olgunlaacak
sn, anlyor musun, olgunlamaksn. Yoksa szm doru
deil mi?
SUBAY (Elini alnna gtrr.) - Evet, doru, olgun-
lamalym... 2 kez 2,2 eder; bunu karlatrma yoluyla da

59
kantlayabilirim. Kantlarn en glsdr bu! Bakn din
leyin: 1 kez 1, eder 1; yleyse, 2 kez 2 de, 2 eder. nk
biri iin doru olann, teki iin de doru olmas gerekir.
D O E N T - Kantlaman mantk kurallarna tmyle
uygun, ama yant yanl.
SUBAY - Mantk kurallarna uygun olan ey yanl
olmaz. Denetlemesini yapalm, l'in iinde 1, bir kez var;
yleyse 2'nin iinde 2 de, 2 kez olur.
D O E N T - Karlatrma yntemine gre tamam. A-
ma 1 kez 3, ne eder?
SUBAY - 3 eder.
D O E N T - yleyse, 2 kez 3 de, 3 olacak.
SUBAY (Dnr.) - Hayr, doru olamaz... Olamaz...
Yoksa doru mu?.. (Umutsuzcayerine oturur.) Yok, ben da
ha olgunlamamm!
D O E N T - Sen daha uzun zaman olgunlaamazsn...
SUBAY - Ama ne kadar zaman burada kalacam?
D O E N T - Ne kadar zaman m? Zamanla uzamn var
olduunu mu sanyorsun?.. Diyelim ki zaman var, yleyse
zamann ne olduunu syleyebilmen gerek. Nedir zaman?
SUBAY - Zaman... (Dndkten sonra) [Syleyeme
yeceim, a m a ne olduunu biliyorum, imdi, 2 kere 2'nin
ka ettiini de syleyemeden bilebilirim!] Zamann ne ol
duunu Bay Doent syleyebilirler mi?
D O E N T - Elbette syleyebilirim.
O C U K L A R - Hadi, syleyin!
D O E N T - Zaman... Hele bir dneyim! (Bir par
ma burnunun ucunda, kmldatmadan durur.) Biz konu
urken zaman uup gider. yleyse zaman, biz konuurken
uup giden bir eydir.

60
 BR O C U K (Ayaa kalkar.) - imdi siz konuadu-
run, Bay Doent, ben de svp gideyim. D e m e k ben za
manm! (kp gider.)
D O E N T - Mantk kurallarna gre tmyle doru!
SUBAY - yleyse mantk kurallar zrva; nk bu
radan kp giden ocuk zaman olamaz.
D O E N T - Bu da mantk kurallarna gre tmyle
doru, aslnda ters olsa da.
SUBAY - yleyse mantk ters!
D O E N T - Sahiden yle grnyor! A m a mantk
ters olunca btn dnya ters olur... O zaman da eytanlar
gelip size maval okusun!. Burada masal dinletecek biri
varsa ksn, biz de gidip yatalm!
SUBAY - "Posterius prius" derler buna, yani tersine
dnya; nk nce yatlr, sonra masal dinlenir, koca sersem!
D O E N T - yle bbrlenmeyelim, sayn Doktor!
SUBAY - Ltfen "Sayn Komutanm" deyin! Ben su
baym. Ne diye burada oluk ocuk arasnda oturmu bir
alay laf iitiyorum, anlayamyorum dorusu!
D O E N T (Parman havaya kaldrarak.) - Olgun
laacaz!

SAHNE XI

ncekiler, Karantinac.
KARANTlNACI (Girer.) - Karantina balyor!
SUBAY - yi ki geldin! Doktor sanna ykseldiim
halde u adamn beni byle okul sralarnda oturtmasn ak
ln alyor mu?
KARANTNACI - Peki, niye kendi yoluna gitmiyor
sun?

61
 SUBAY - Evet, sen yle sylersin! Neden yoluma git
miyorum? Bu i yle kolay deil!
D O E N T - Kolay deil, inannm. Hele bir dene!
SUBAY (Karantinac 'ya.) - Kurtar beni! unun bak
larndan kurtar beni!
KARANTNACI - Haydi gel... Gel de bizi dans ettir...
Veba patlak vermeden dans etmeliyiz, dans etmeli!
SUBAY - uradaki gemi kalkacak m?
KARANTNACI - Gemi neredeyse kalkacak! O kal
knca da doal olarak alayan alayana!
SUBAY - Hep alama; gelince de, gidince de! Hadi
gidelim! (karlar.)
-

Doent sessizce dersini srdrr. Dans salonunun

penceresinden ieri bakan hizmeti kzlar zgn zgn is
keleye doru inerler. Ta gibi devinimsiz, piyanonun yann
da duran Edith de, onlarn pei sra gider.

KIZ (Subay'a.) - Bu cennette hi mutlu insan yok mu?

[SUBAY - Var, urada duran yeni evliler! Bak, dinle
onlan!

SAHNE XII

ncekiler, Yeni Evliler.

Yeni Evliler girerler.

E R K E K (Karsna.) - yle mutluyum ki lmek isti
yorum!
K A D I N - lmek neden?

62
 E R K E K - nk mutluluun koynunda mutsuzluun
bir tohumu vardr yeeren. Mutluluk alev gibi kendi ken
dini yer, bitirir... Sonsuz deildir bu alev, snecektir. lm
lln bu nsezisi, en engin mutluluu en yce noktasn
da yok ediyor.
K A D I N - Gel birlikte lelim, imdiden tezi yok!
E R K E K - lelim mi? Pek iyi! nk ben mutluluk
tan korkuyorum, kahpe mutluluk!
(Denize doru giderler.)
KIZ (Subay'a.) - Yaam kt! Yazk olmu insanlara!]
SUBAY - u kardan gelene bak; burada yaayan b
tn lmller bu adama imrenirler.
(Kr, ieri doru yedilin)

SAHNE XIII

ncekiler, Kr.

SUBAY - Burada yz villa var, hepsinin sahibi o. B

tn bu fiyortlar, koylar, kumsallar, korular, denizdeki ba
lklar, havada uan kular ve ormanda gezen hayvanlar hep
onun mal; binlerce insan onun kiracs; gne onun deniz
lerinde doar, onun kylarnda batar...
KIZ - Gzel, o da m yaknyor?
SUBAY - Evet, h e m de hakl bir yaknma, gzleri
grmyor.
KARANTNACI - Kr!
KIZ - Herkesin gz stnde kalan adam!
SUBAY - u geminin gidiini seyretmek istiyor; o
lu da gemide!

63
 KR - Grmyorum, ama iitiyorum! apa demiri
nin, sivri ulanyla dipteki amuru kazdn iitiyorum;
hani olta inesi baln azndan ekilirken yreini de alr
gelir, ite onu duyumsuyorum. Olum, tek ocuum de
nizlerin tesine, gurbet illere gidiyor! Bir gnlm, pein
den gidebilen... te, demir zincirinin takrdadn duyu
yorum... Sonra., bir ey., ap ap yapraklanyor, ipte asl
amarlar gibi... slak mendiller olmasn!.. Sonra hk
rklar, i ekiler geliyor kulama, alayanlar varm gi
bi... [Belki kk rpntlar gemi bordasn dvyor, bel
ki de kydaki kzlardr... Yz st kalanlar... Avuntu ka
bul etmeyenler...] Bir gn bir ocua sormutum, deniz ne
den tuzludur diye. Babas uzun bir sefere kmt. ocuk
hemencecik karlk verdi: Deniz tuzludur, nk denizci
ler durmadan alarlar! Neden denizciler byle ok alar
ki? nk, dedi, yolculuklar bitmez... Onun iin de men
dillerini hep direklere asp kuruturlar! Gene sordum: Ya ni
in insanlar zgn olunca alar? nk, dedi, daha duru
grebilelim diye gzlerin camn ara sra ykamak gerek!

Gemi yelken am, szlp gitmektedir. Kydaki kz

lar bir yandan mendil sallar, bir yandan da gzlerinin ya
n siler. imdi n direkteki iaret ubuuna "Evet!"flama
s ekilmitir: Beyazfon zerinde krmz bir kre! Alice, bu
yant karsnda sevincinden taknca iaretler yapar.

KIZ (Subay'a.) - Bu flama ne anlama gelir?

SUBAY - "Evet!" demektir. Krmz kre; temenin
evet yant, gn mavi uhas stnde bir damla kzl kan,
yrein kan!

64
 [KZ - Ya "hayr!" iareti nasl olur?
SUBAY - Mavi olur, pis kan damarlarndaki bozuk
kan gibi...] Bak, Alice nasl bayram ediyor?
KIZ - Ve Edith nasl alyor!..
K R - Bulumak, ayrlmak! Ayrlmak, bulumak!
Yaam bu! Anasyla bulutuk, sonra o gitti. Olum kalm
t bana; imdi de o gidiyor.
K I Z - Gene dner gelir!
K R - Kim benimle konuan? Bu sesi eskiden d
lerimde duymutum, genken, yaz dinlenceleri balarken,
evliliimin ilk yllarnda, olum dnyaya geldiinde. Ne
zaman yaam yzme glse, bu sesi duyarm, tatl bir g
ney rzgr gibi, gkten gelen bir arp ezgisi gibi, Noel ge
cesi meleklerin selamn dlediim gibi...

SAHNE XIV

ncekiler, Avukat.

Avukat, Kr'n yanna gider, kulana bir eyler f

sldar.
K R - Yaa, yle mi?
AVUKAT - Evet. (Kz'n yanna gider.) Grecekleri
nin ounu grdn, a m a en ktsnden haberin yok!
KIZ - Bu en kts dediin nedir acaba?
AVUKAT - Yineleme! Batan balama! Geriye dn!
Eksik kalan bilgileri t a m a m l a m a ! Gel!
KIZ - Nereye?
AVUKAT - Grevinin bana!
KIZ - Grevim neymi?

65
 AVUKAT - Seni korkutan her ey! istemeden yapmak
zorunda kaldn her ey! Kanmak, zveride bulunmak,
yoksun kalmak, vazgemek... Btn tatsz, can skc, ezi
ci, zc eyler...
KIZ - Grevin hi houna gideni yok mu?
AVUKAT - Grevler yapldktan sonra hoa gider...
KIZ - Yani yok olunca? Demek btn tatsz eylerin
ad, grevdir. Tatls ne yleyse?
AVUKAT - Tatls., gnah!
KIZ - Gnah m?
AVUKAT - Evet, onun da cezas vardr! Gzel bir
gnle bir gece geirdim mi, ertesi gn iimde bir erinsiz-
lik duyarm, cehennem aclar ekerim!
K I Z - N e tuhaf!
AVUKAT - yle... Sabahleyin ba arlanyla uyan
rm, sonra da yineleme, o sapk yineleme balar. Dn g
zel, zevkli, i ac bulduun ne varsa, bu sabah sana ir
kin, tatsz ve anlamsz grnr. Zevk rr sanki, nee dar
madan olur. nsanlarn baar dedikleri hep yeni bir ba
arszla gtren nedendir. Yaamda elde ettiim baar
lar yznden ykldm ben. nsanlar, bakalarnn iyi oldu
unu grmekten dolay, sanki iten gelen bir korku duyar
lar; yazgnn hakszl sayarlar birine gler yz gsterme
sini; bunun iin de o adamn ayann altna karpuz kabu
u koyarak eitlii salamak isterler. Hneri olann yaa
m tehlikededir, nk acndan lebilir... Ama sen gene g
revine dn, yoksa sana kar dava aarm, mahkemenin
derecesinden de geeriz; bir, iki, ! (

K I Z - Geriye dn, yle mi? stnde lahana tence

resi kaynayan demir sobaya, ocuk bezlerine...

66
 AVUKAT - Elbet ya! Bugn amar gnmz., b
tn mendiller ykanacak...
K I Z - Eyvah, yeni batan m koulacam bu ilere?
AVUKAT - Btn yaam bu ite: "Sil-batan!" yapmak!
u ierdeki doente bak; dn doktorasn yapt, bana def
ne dalndan elenk kondu, ulular katna ykseldi, hkm
darlar boynuna sarlp kutladlar onu; bugnse yeni batan
okula balyor, iki kez iki ka eder diye soruyor, lnceye
kadar da soracak... Haydi, sen de imdi yuvana dn!..
KIZ - lrm de d n m e m !
AVUKAT - lr msn? Buna izin yok! nk, her
eyden nce kt saylan bir eydir bu, ylesine ki cese
din bile ilenlenir, sonra da., inansz gidersin, Tanr'ya kar
svgdr bu!
KIZ - nsan olmak kolay deilmi!
HEPS - ok doru!
KIZ - Senin yanma, o pislie, o yoksullua dnemem!
Yukarya, geldiim yere dneceim. A m a nce kap al
mal, arkasndaki gizi renmeliyim. Kapnn almasn
istiyorum.
AVUKAT - yleyse kelerinin stnde bir dn
yapp gerisin geriye gideceksin ve davann btn terslik
lerini, yenilenmeleri, aklamalar, yinelemeleri gze ala
caksn!
KIZ - Varsn olsun; ama imdi, ilk nce, kendime ge
lebilmem iin, ssz yabanlara, ku umaz kervan gemez
yerlere gideceim. Bir gn gene grrz! (air'e.) Gel
peimden! (Fondan, uzaktan uzaa ac lklar duyulur:
"Eyvah! Eyvah! Eyvah!") Bu sesler ne?
AVUKAT - Utan Kys'ndaki ilenlilerin lklar!

67
 KIZ - Niin bugn her gnden ok szlanyorlar?
AVUKAT - n k gne bu yanda; mzik, dans,
genlik bu yanda! Byle olunca, dertlerini daha derinden
duyarlar.
K I Z - Onlar kurtarmalyz!
AVUKAT - D e n e bakalm! Bir zamanlar byle bir
kurtarc gelmiti, ama armha gerildi.
K I Z - K i m yapt bu ii?
AVUKAT - Btn Doru Dnrler...
KIZ - Kimdi bunlar?
AVUKAT - Btn Doru Dnrlerin kim olduu
nu bilmiyor musun? yleyse onlar tanmalsn.
KIZ - Seni doktorlua uygun grmeyenler miydi?
AVUKAT - Evet.
KIZ - imdi bildim onlar!

68
 NC PERDE

Akdeniz kysnda bir kumsal. Solda, nde ak bir du

var; portakallarla ykl portakal aalar, duvarn ze
rinden am. Fonda, villalar ve nnde terasyla bir ga
zino. Sada byk bir ta kmr deposu ve iki el araba
s. Fonda, sada bir para mavi deniz, iki kmr iisi, bel
lerine dek plak, elleri, yzleri, vcutlarnn ak yerleri
kapkara, umutsuzluk iinde, her biri bir el arabasna otur
mu. Kz ve Avukat dipten grnrler.

SAHNE I

Kz, Avukat, Kmr iileri.

K I Z - Buras cennet!
I. - Buras c eh enne m !
II. - Glgede 48 derece!
I. Il - Denize girelim mi?
II. - Polisler yakalar, buradan denize girmek yasak!
I. - Aatan portakal koparabilir miyiz?
II. - Olmaz, sonra polisler yakalar.
I. - Ama ben bu scakta alamam. Kap gide
ceim.

69
 II. - Kaarsan polisler yakalar... (Duralar.) Hem
sonra a kalrsn...
I. - A m kalrm? En ok alan biziz, yar a
yar tok dolayorum! En az alan zenginlerse bolluk
iinde! Pek ak dille konumadan bunun haksz bir i ol
duunu syleyemez mi insan? Tanr Kz buna ne yant ve
rir acaba?
" KIZ - Verecek yantm yok! A m a sen syle bana; ne
yaptn ki her yerin byle kapkara, yazgn da bylesine k
t oldu?
1. Il - Ne mi yaptk? Yoksul ve hayrsz ana baba
dan doduk... Sanrm, birka kez de hapis yatmlar.
KIZ - Hapis mi?
I. - Evet, hapis yatmayanlar u yukardaki gazi
noda yaar ve bir oturuta sekiz trl yemek yer., arab
da caba.
KIZ (Avukat'a.) - Gerek mi bu?
AVUKAT - Bir bakma yle.
KIZ - Yani her insan bir kez hapise girer demek isti
yorsun?
AVUKAT-yle!
K I Z - Yoksullarn buradan denize girmesi yasakm,
yle mi?
AVUKAT - Evet, giysileriyle de olsa... Ancak boul
mak isteyenler para demezler, ama karakolda dayak yer-
lermi!
KIZ - Kylere gidip aklk yerlerden denize gire
mezler mi?
AVUKAT - Aklk yer yok. Her yer itlerle evrili.
KIZ - Tanr'nn krna demek istiyorum.
AVUKAT - Tanr'nn kr yok, her yerin sahibi var.

70
 KZ - Denizin de mi? Engin, gz alabildiine denizin
de mi?
AVUKAT - Her yerin! Bir tekneyle denize alp son
ra kynn birine yanaamazsn; ceza yazarlar. Nasl, iyi mi?
KIZ - Buras cennet deilmi!
AVUKAT - Deildir, ben de onu sylemek istiyorum.
KIZ - Neden insanlar durumlarn dzeltmek iin bir
eyler yapmaz?
AVUKAT - Yaparlar, yapmaz olurlar m! Ama btn iyi-
letirmeciler soluu ya tutukevinde alr, ya da delilerevinde!
KIZ - Onlar ieri atan kim?
AVUKAT - Btn doru dnenler, btn namuslu
kiiler.
KIZ - Ya delilerevine gtren?
AVUKAT - abalarnn u m u t s u z l u u n u anlaynca
dtkleri znt!
KIZ - Bu olup bitenlerin birtakm gizli nedenleri bu
lunduu kimsenin aklna gelmemi mi?
AVUKAT - Elbette gelmi. leri yolunda gidenler
hep byle dnyor.
KIZ - Yani u durumun iyi olduunu, ha?
I. - Gene de toplumun temelleri biziz; biz kmr
tamasak mutfaktaki ocak, evdeki soba sner; fabrikada
ki makineler durur; sokakta, dkknlarda, evlerde klar
yanmaz olur; souk ve karanlk iinde kalrsnz... Bu yz
den, u kara kmrleri tayacaz diye cehennem terleri
dkeriz... Karlnda bize verdiiniz nedir?
AVUKAT (Kz'a.) - Onlara yardm et... (Duralar.) Her
kesin bir olmayacan anlarm; ama eitsizliin de bylesi...
[(Sayn Bayla Sayn Bayan, sahneden geerler.)]

71
 SAHNE II

ncekiler, Sayn Bay ve Sayn Bayan,

sonra ocuklar.

SAYIN BAYAN - Bir parti yapalm m?

SAYIN BAY - Vazge, le yemei yiyebilmem iin
biraz hareket etmem gerek.
I. It - le yemei yiyebilmek iin mi?
II. - Yiyebilmek iin, ha?

ocuklar ieri girer, kapkara yzl iileri grnce

korkudan haykrrlar.

I. Il - Bizi grnce hayknyorlar!

II. - Vay canna! Tez elden giyotini getirelim de
u kokmu vcudu bir budayalm!..
I. - Vay canna! Yapalm u ii! Th b e !
AVUKAT (Kz'a.) - Ne ters iler! Kt olan yasalar
deil, ama...
KIZ - Ama?
AVUKAT - Ynetim...
KIZ (Elleriyleyzn rterek uzaklar.) - Buras cen
net deilmi!
LER - Deil, cehennem!
Birfngal maaras; uzun, yeil dalgalar ar ar ma
arann iini dver; n planda krmz boyal, deniz arp
tka ten bir amandra suyun yznde alkalanmakta
dr; ancak, amandrann sesi belirli yerlerde duyulacak
tr. Rzgrlarn trks, dalgalarn trks.

72
 SAHNE III

Kz, air.

AR - Beni nerelere getirdin?

KIZ - nsanoullannm grltsnden, patrtsndan
uzak, okyanusun snrndaki bu maaraya. Biz buraya
"Tanr ndra'nn kula" deriz, nk gklerin egemeni,
lmllerin yaknmalarn buradan dinler.
A R - B u r a d a n m? Nasl! '
KIZ - Bak, bu maarann yaps bir deniz kabuunu
andryor, gryorsun, deil mi? Kulann da bir deniz ka
buu yapsnda olduunu bilmiyor musun? Bilirsin, ama
aklna gelmemitir. (Kydan birdeniz kabuu alr.) ocuk
luunda byle bir deniz kabuunu kulana koyup da ka
nnn damarlarnda uuldayn, dncelerinin beyninde
vzldayn, vcudunun dokusunda bin bir ypranm ip
liin kopuunu dinlediin olmad m hi? Btn bu sesle
ri u kk kabukta duyarsn. Bir de dn, ya bu koca ma
arada neler duyulmaz!..
AR (Dinler) - Rzgrn uultusundan baka bir ey
duymuyorum ben...
KIZ - yleyse ben onun szcln edeyim! Dinle,
rzgrlarn szldan...
(Bir fon mziinin eliinde, iir okur gibi syler:)
Ikl bulutlar iinde doduk,
ndra'nn imekleri bizi
bu tozlu yeryzne att...
Toprak ayaklarmz kirletti;
Yollarn tozunu,
Kentlerin dumann,

73
 Aulu soluklan,
Yemek kokusunu, arap buusunu
ektik sineye...
Cierlerimizi temizlemek iin
Engin denizlere adk,
Kanatlarmz silkelemek,
Ve ykamak iin ayaklarmz...
ndra, gklerin sultan,
Kulak ver bize!
Dinle lklarmz!
Yeryz temiz deil,
Yaamak gzel deil,
nsanlar kt deil,
yi de deil,
Glerince yayorlar,
Bir gnden bir gne...
Topran ocuklar,
Topraktan gelmiler,
Toprakla belenerek
Topraa dyorlar.
Ayak verilmi onlara yrmeye,
Kanat verilmemi,
Kirleniyorlar.
Onlarn suu mu bu,
Yoksa senin mi?
AlR - Bir gn bunlar duymutum...
K I Z - Sus! Rzgrlarn trks bitmedi!
(Ayn biimde srdrr:)

Biz rzgrlar, havann ocuklar biz,

nsanlarn lklaryla yklyz.
Gzn, bacalarn iinde,
Sobalarda, pencere pervazlarnda,

74
Yamur alarken kiremitlerde,
Dinledin mi sesimizi?
Ya da k geceleri,
Karla kapl ormanlarda,
lgn dalgalar stnde, ,
Yelkenlerde, bordalarda,
Nasl inler, alarz...
iittin mi?
Biz rzgrlar,
Havann ocuklar biz,
nsan barndan taan
niltilerden (irendik
Acnn sesini...
Hasta dei banda,
Sava alanlarnda,
Hele ocuk odasnda,
Yeni domu ocuklar
Varln acsyla
nler, lk atarken,
Belledik bu sesleri...
Biz rzgrlar, alayan,
inleyen rzgrlar biz,
Eyvah! Eyvah!
AR - Bana yle geliyor ki eskiden..
KZ - Sus! te dalgalarn trks!
(Fon mzii eliinde iir okur gibi:)

Biz dalgalarz, dalgalar,

Rzgrlar sallayan,
Onlara erin salayan..
Yeil beikleriz biz,
Islak, tuzlu dalgalar;
Alevlere benzeriz,

75
 slak alevleriz biz
Hem sndren, hem yakan,
Temizleyen, ykayan,
Yaratan ve dlleyen.
Biz dalgalar, biz,
Rzgrlarn beii,
Onlara tatl erin!

KIZ - Yalanc, kahpe dalgalar! Yeryznde atee ve

rilmeyen sularda boulur, dalgalarn koynunda... uraya
bak! (Bir gemi kalntsn gsterir.) Bak uraya, deniz ne
leri alm ve paralam!.. Batk teknelerden kalma u ge
mi balarn ssleyen denizkz simgeleri., bir de ad levha
lar: Adalet, Dostluk, Altn Bar, U m u t ! Direkler, skar
mozlar, krekler, ite Ukut'tan arta kalanlar. Ah, aldatc
Umut! Hele uraya bak; bir can yelei., ancak kendini kur
tarabilmi, kazaya urayan da lme brakm!
AR (Kalntlar arasndan aratrr.) - Adalet gemi
sinin ad levhas ite urada! Kr'n olunu da iine alp G
zel Koy'dan yola kan gemiydi bu. Demek batm! Alicc'in
nianls, Edith'in umutsuzca sevdii o subay da iindeydi!
KIZ - Kr m? Gzel Koy mu? Bunlar dte grm
olmalym! Sonra Alice'in nianls, irkin Edith, Utan K
ys ve Karantina, kkrt ve karbon, Kilise'de yaplan dok
tora treni, avukatn iyeri, Dehliz ve Viktoria, byyen a
to ve Subay., bunlarn hepsi dm...
AR - Onlar iirdi, eskiden ben yazmtm.
KIZ - D e m e k iirin ne demek olduunu biliyorsun...
AR - D e m e k iirin ne demek olduunu biliyormu-
um... iir nedir?
KIZ - Gerek olmayan, ama gerekten daha ok ey
olan... D deil, ama uyank grlen dler...

76
 AR - Sonra da insanoullar sanrlar ki biz airle
rin ii yalnzca oyun., uydurma, kaydrma!
KIZ - Byle olduu daha iyi dostum, yoksa dnya a
ba yoksunluundan bir le dnerdi. Herkes srt st ya
tp gzlerini gkyzne dikerdi; saban, krei, rendeyi,
kazmay eline alan olmazd.
AR - Bunu sen sylyorsun ha, ndra'nn kz, yar
mrn gklerde sren!
KIZ - Bana sitem etmekte haklsn; burada ok uzun
kaldm, amurlara belendim, dncelerim artk uamyor;
kanatlarmda balk, ayaklarmda toprak... (Kollarn ha
vaya kaldrr.) Batyorum, batyorum... Bana elini uzat ba
ba, gklerin tanrs! (Duralar.) Artk yantn iitmiyorum!
Uzaylar dudaklarnn sesini kulaklarmn kepesine ula
trmaz oldu! Aramzdaki ipek teller koptu... Eyvah bana,
bu topraa m a h k m u m !
AR - Gklere ykselmeye niyetli misin, yakn za
manda?
KIZ - Topram yakalayabildiim gn gideceim, a-
ma okyanuslarn btn suyu beni artamaz. Neden soru
yorsun?
AR - nk., bir dileim var., bir dilekem...
KIZ - Ne biim bir dileke?
AR - Dnyann egemenine insanln bir dileke
si., bir dlem avcsnn yazd...
KIZ - Tanr'ya m sunulacak?
AR - ndra Kz'nn eliyle...
KIZ - Yazdn okur musun?
AR - Peki!
KIZ - Oku yleyse!
AR - Sen okusan daha iyi olur!

77
 K I Z - N e r d e n okuyaym?
AR - Dncelerimden, ya da uradan... (Bir kt
tomar uzatr.)
K I Z - Peki, yleyse okuyaym. (Kd alr, ama ez
bere okur.)

"Neden anneni zersin, insanolu,

Sanclar iinde seni douran,
Analk sevincini tattrmak varken,
Sevinlerin en mutlusunu?
Niin sana sunulan yasama
ilk selamn ac bir haykr,
fke dolu bir haykr?
Niin glmezsin yaama, insanolu,
Sana sevinleri sz veren?
Neden hayvanlar gibi doarz,
Tanr soyundan gelen biz?
[Ruha bir giysi gerekmez miydi,
Kan ve pislikten ayr?
Tanr rneidir., di deitirir!
Sus, saygsz, ne haddine
Yapt stadna atsn!
Kimse bu gizi zmemi!]
Bylece balar uzun yolculuk:
Kaya, dal, diken demez gidersin.
[Rahata bir yola ynelsen,
Karna dikilirler yasak diye;
Bir iek koparmaya gr:
Hemen sahip kar birisi.
Bir tarla yolunu mu kesti,
Basp gemek zorunda m kaldn,
Bakalar da senin tarlan iner,

7X
 Eitlik salamak iin.]
Sana bir zevk olan her ey,
Bakasna sknt olur;
Oysa skntn kimseye sevin deil.
Hep bu yzden dert stne dert eklenir,
[lmne dek bu byle gider,
lmnse elin ekmeini salar!"]

KIZ - Sen yerden bitme, ulular ulusuna bu dille mi kar

kacaksn?
AR - Ya nasl szler bulsun yerden bitme,
Ark, aydn szler ki
Gklere kabilsin?
Sen, Tanr Kz, n'olur,
Yaknmamza kendi dilince
Biim ver, lmszlerin anlayaca!
KIZ - Pek iyi!
AR - Orada yzen ey ne? amandra m?
KIZ - amandra!
AR - Tpk bir akcier, stnde de soluk borusu!
KIZ - Denizlerin bekisidir o. Bir tehlike yaklanca
tmeye balar.
AR - Sanrm deniz kabaryor, nerdeyse azacak!
KIZ - Grn yle!
AlR - Eyvah! uraya bak; bir gemi! Aktaki kaya
la dm.
KIZ - Acaba hangi gemi dersin?
AR - Sanrm, hayaletler gemisi.
K I Z - O d a ne?
AlR - Uan Holandal!
KIZ - Yaa, o m u ? Niin cezas bu denli ar ve neden
hi karaya kmyor?
AR - nk yedi kars vard, hayrsz.

79
 KIZ - O yzden mi cezalandnlyor?
AlR - Evet. Btn Doru Dnrler onu sulu bu
luyor.
KIZ - Ne garip dnya! Peki, bu srgnden nasl kur
tulacak?
AR - Kurtulmak m? Bence kurtarmaya kalkan
olmaz...
KIZ-Neden?
A l R - undan, nk... Yok, Uan Holandal deil
mi o! Dpedz bir gemi, kazaya uram. amandra ne
den tmyor? Bak, deniz kabaryor; nerdeyse maarada s
kp kalacaz... te geminin yardm an alyor! Biraz
dan gene bir denizkz karaya vurur... tsene amandra!
Grevini yapsana gzc! (amandra drt ses zerinden
bir kentet-sekstet akort sesi karr, sis ddnn hayk
r gibi.) Tayfalar bize el ediyor... A m a biz de sa kalacak
deiliz ki!
K I Z - Kurtulmak istemez misin?
AlR - Elbet isterim, ama imdi deil., sonra, suda
boularak deil!
TAYFALAR (Drt sesle arrlar.) - Christ Kyric!
AlR - te haykryorlar. Deniz de kabaryor! ii
ten yok.
TAYFALAR (nceki gibi.) - Christ Kyrie!
KIZ - O mu?
AR - Evet o, armha aklan...
KIZ - Niin, syle niin armha aklmt?
AlR - nk kurtarmak istiyordu...
KIZ - Kimdi, aklmdan km, kimdi onu armha
akan?

80
 AR - Btn Doru Dnrler.
KIZ - Ne artc dnya!
[AR - Deniz ykseliyor! Karanlk tepemize ky
or! Frtna azyor...]
TAYFALAR (Bir lk atarlar.)
AR - Kurtarclarn grnce tayfalar korkudan
lk att. ite... imdi de kurtarcnn korkusuyla kendileri
ni suya atyorlar...
TAYFALAR (Bir lk atarlar.)
AlR - imdi de lecekleri iin hayknyorlar! D o
arken de haykrrlar, lrken de!
.[(Kabaran dalgalar yznden maaradakiler boul
ma tehlikesine derler.)
KIZ - Bunun bir gemi olduundan emin misin?
AlR - Sahi.. sanmam ki bir gemi olsun... ki katl bir
ev bu, nnde aalar var., bir de telefon kulesi., bulutla
ra erien bir kule... Bugnn Babil kulesi, tellerini havaya
uzatm, yukardakilere haber ulatrmak iin...
KIZ - ocuksun! insan dncesi yaylmak iin tel
leri ne yapsn! inanllarn duas yldzlara varr... Babil ku
lesi deil bu; nk Tanr'ya ulamak istiyorsan dualarn
la ularsn!.
AlR - Yok, ev deilmi bu., telefon kulesi de deil...
Gryor musun?
KIZ - Ben karl bir fundalk gryorum, askerlerin
eitim alan... K gnei kilisenin ardndan tepeye vurmu,
an kulesinin uzun glgesi karlara dm... imdi bir as
ker birlii fundalklara doru yryor. Askerler an kule
sinin stnden yryorlar, tepesine doru. imdi han bu
lunduu yere vardlar. Ama iimde bir duygu var: Sanki

81
tepelie ilk ayak basan lecekmi gibi geliyor... ite yak
layorlar... nde onba var., ha ha! Fundaln zerine bir
bulut gelip gnei rtt. imdi her ey yok oldu... Bulutun
suyu gnein ateini sndrd! Gnein kulenin gl
gesini oluturmutu, ama bulutun glgesi de kulenin gl
gesini yuttu...]
(Bu tirat srasnda sahne deiir; tiyatro koridoruna
dnr.)

SAHNE IV

Kz, Kapc Kadn, sonra Tiyatrocular, Subay, air.

KIZ (Kapcya.) - Hkmet temsilcisi geldi mi?

KAPICI K A D I N - Gelmedi!
KIZ - Ya dekanlar?
KAPICI KADIN - Gelmediler.
KIZ - H e m e n ar, gelsinler. nk kap alacak.
KAPICI KADIN - ok mu nemli mi bu i?
KIZ - Evet, nemli, nk ortada bir kuku var; dn
ya gizinin zm bu kapnn arkasnda saklym! Hadi,
hkmet temsilcisiyle drt fakltenin dekanlarn ar!
(Kapc bir ddk ttrr.)
KIZ - Hele unutma, camc da elmasn alp gelsin, yok
sa hibir ey yaplamaz.
(Oyunun banda olduu gibi tiyatrocular soldan gi
rerler.)
SUBAY (Dipten girer. Srtnda bir redingot, banda
silindir apka, elinde bir demet gl vardr. Yz sevinten
prldar.) - Viktoria!
KAPICI K A D I N - Fraulein imdi gelecek!

82
 SUBAY - Gzel! Araba bekliyor, sofra hazr, ampan
ya buzda!.. zin ver de bayancm, seni kucaklayaym.
(Kapcy kucaklar.) Viktoria!
BR SES (Yukardan arr.) - Buradaym!
SUBAY (Yukar aa gezinir.) - Gzel! Beklerim!
AR - Bu olay daha nce yaamm gibi geliyor
bana!
K I Z - Bana da.
AR - Acaba dte mi grdm?
K I Z - Yazm da olabilirsin?
AR - Yazm da olabilirim!
KIZ - D e m e k iir nedir biliyormusun?
AR - Demek d nedir bilmiyormuum!
K I Z - Bana yle geliyor ki, bu szleri daha nce de
baka bir yerde sylemitik.
AR - Buna bakp gerek nedir, var hesap et!
K I Z - Y a d a d!
AR - Ya da iir!

SAHNE V

ncekiler, Hkmet Temsilcisi, drt Dekan.

T E M S L C - Demek konu kap! Dinbilim Fakltesi

Sayn Dekannn dnceleri nedir?
D N B . FAK. D E K A N I - Bir dncem yok, inancm
var... Credo... nanyorum...
FEL. FAK. DEKANI - Tahmin ediyorum...
TIP FAK. D E K A N I - Biliyorum.
H U K U K FAK. DEKANI - Kant ve tank olmadka
kuku duyarm!

83
 TEMSLC - Gene kavga edecekler!.. nce, Sayn
Dinbilimci neye inanyorlar?
DNB. FAK. DEKANI - Tehlikeli gerekler gizleyen
bu kapnn almamas gerektiine inanyorum.
F E L S E F E FAK. DEKANI - Gerek her zaman tehli
kelidir.
TIP FAK. DEKANI - Gerek nedir?
H U K U K FAK. DEKANI - ki tankla kantlanabilen
ey!
DNB. FAK. DEKANI - ki yalanc tankla her ey ka
ntlanr! Bir hukuk arabozucusu!
F E L S E F E FAK. DEKANI - Gerek, bilgeliktir. Bil
gelik de bilgidir, yani felsefenin ta kendisi. Felsefe, bilim
ler bilimi, bilgiler bilgisidir. Btn geri kalan bilimler fel
sefenin hizmetisidir.
TIP FAK. DEKANI - Tek bilim, doa bilimleridir.
Felsefe bilim deil, ileri geri bir sr bo laf!
D N B . FAK. DEKANI - Bravo!
FELSEFE FAK. DEKANI (Dinbilimciye.) - Bravo, de
din! Sen neyin nesisin ki! Bilgi adna ne varsa hepsinin can
dman, bilimin kartsn; bilisizlik ve karanlksn sen!
TIP FAK. DEKANI - Bravo!
F E L S E F E FAK. D E K A N I (Tpya.) - Bravo, diyor
sun, bytecinde burnundan tesini gremeyen sen., an
cak sapk duyularna inanan, rnein gzlerine... Oysa g
zn uzak greni var, yakn greni var, kr var, as var,
renk grmeyeni, krmzy, yeili seemeyeni var, tepe gz
var, tek gz var!
TIP FAK. D E K A N I - Ahmak!
DNB. FAK. DEKANI - Eek!

84
 (Birbirlerine saldrrlar.)
T E M S L C - Susalm! Karga kargann gzn oy
maz!..
F E L S E F E FAK. D E K A N I - Dinbilimle Tp arasnda
bir seim yapmam gerekseydi... Hibirini semezdim.
H U K U K FAK. D E K A N I - Ben yarg olsaydm,
nz de davac olarak karma gelseydiniz, nz de mah
km ederdim. Hibir noktada anlaamyorsunuz ve bug
ne dein de anlaamadnz... imdi konuya gelelim; bu ka
p ve almas konusunda Sayn Bay Temsilcinin dnce
leri nedir?
T E M S L C - Dncem mi? Hibir dncem yok.
Ben yalnzca hkmet tarafndan size gz kulak olmakla
grevlendirildim. Bu yanda genlii yetitirirken te yan
da birbirinizin kolunu budunu koparmayasnz diye. D
nce mi? stemem, dm kopar dnceden. Bir ara, ki
mi dncelerim vard, ama hemen rttler. Dnceler
hemen rtlr... Elbette aykr dncede planlarca. Bel
ki artk kapy ama zaman gelmitir; tehlikeli gerekler
saklamas tehlikesini de gze alarak...
H U K U K FAK. DEKANI - Gerek nedir? Nerdedir
gerek?
DNB. FAK. DEKANI - Gerek ve yaam, benim!
FELSEFE FAK. DEKANI - Ben bilimler bilimiyim!
TIP FAK. DEKANI - Dosdoru, amaz bilim benim!
H U K U K FAK. D E K A N I - Kuku duyarm...
(Birbirlerine saldrrlar.)
KIZ - Genliin klavuzlar, utann!
H U K U K FAK. D E K A N I - Sayn hkmet temsilci
si, retim yeleri bakan bu kadnn davranna kar i-

85
lem yapn! Sizi utanmaya ard; bu bir aalamadr;
sonra da size alay yollu, genliin klavuzu diye seslendi.
Bu da ktleyici bir szdr.
KIZ - Zavall genlik!
H U K U K FAK. D E K A N I - Genlie acnyor, bizi
sulamaktr bu. Sayn temsilci, bu davrana kar resmi i
lem yapn!
KIZ - Evet, sizden davacym, topunuzdan; genliin
kafasna kuku ve ikilik tohumlan eken sizlerden davacym!
H U K U K FAK. D E K A N I - Duydunuz ya, asl kendi
si yetkemize kar genlikte kuku ve duraksama uyand
ryor, sonra da kuku uyandryormuuz diye bizi suluyor.
Canice bir davran deil mi bu? Btn Doru Dnr-
ler'e s o r a n m !
B T N D O R U D N R L E R - Evet, bir cina
yettir!
H U K U K FAK. D E K A N I - Btn doru dnen in
sanlar seni m a h k m etti! Paran pulunu al ve Tanr esen
lik versin! Yoksa...
KIZ - Param pulum ha? Yoksa ne? Ne olacakm yoksa?
H U K U K FAK. D E K A N I - Yoksa talanrsn...
AR - Ya da armha aklrsn!
K I Z - Gidiyorum. Peimden gel de u bilmecenin
zmn ren.
AlR - Hangi bilmecenin?
KIZ - "Param p u l u m " szyle ne demek istiyor?
AR - Sanrm hibir ey. Bylesine biz bo laf de
riz. Sama sapan sz!
KIZ - A m a bu szle beni ta yreimden yaralad.
AR - Aslnda o da bu amala syledi ya... nsanlar
byledir ite.

86
 B T N D O R U D N R L E R - Tamam! Kap
ald!

SAHNE VI

ncekiler, Camc.

T E M S L C l - Neymi bu kapnn arkasnda gizlenen

ey?
C A M C I - Ben bir ey gremiyorum.
T E M S L C l - Bir ey gremiyormu, olur ey deil,
ben... Sayn dekanlar! Bu kapnn arkasnda gizlenen ey
nedir?
D N B . FAK. D E K A N I - H i ! Dnya gizinin zm
bu! Balangta Tanr yeri g hiten yaratt.
F E L S E F E FAK. D E K A N I - Hiten hi kar.
T I P FAK. D E K A N I - Sama! Laf deil bu!
H U K U K FAK. DEKANI - Kuku duyarm ben. Bu
ite hile var. Btn Doru Dnrlerden yarg isterim!
KIZ (air'e.) - Kimler bu btn Doru Dnrler?
AR - Bilen varsa sylesin! Btn Doru Dnr
ler ou zaman bir tek insandr. Bugn ben ve benimkiler,
y a n n sen ve seninkiler. Bu konuma insan atanr, daha do
rusu kendi kendini atar.
B T N D O R U D N R L E R - Aldatldk!
T E M S L C l - K i m sizi aldatan?
B T N D O R U D N R L E R - Kz aldatt!
T E M S L C l (Kz'a.) - Ltfen bize syler misiniz, bu
kapnn almasndan amacnz neydi?
KIZ - Sylemem, sevgili dostlarm! Sylesem de inan
mazsnz.

87
 T I P FAK. D E K A N I - Bu hi demektir.
KIZ - Doru syledin, ama anlamadan!
T I P FAK. D E K A N I - Syledikleri sama!
HEPS - Sama!
KIZ (air'e.) - Acyorum bunlara!
AR - Gerek mi sylyorsun?
KIZ - Tmyle!
AR - Btn Doru Dnrlere de acyor musun?
KIZ - En bata onlara, belki.
AR - Ya drt faklteye?
KIZ - tekilerden az deil. Drt ba, drt dnce,
tek gvde! K i m yaratm bu garip yarat?
HEPS - Yant vermiyor!
T E M S L C - Vurun yleyse!
KIZ - Yant verdim.
T E M S L C - Duydunuz ya, yant veriyor.
KIZ - Yant verse de vermese de, vurun! Gel seyircim,
sana buradan uzakta bu bilmeceyi zeyim., ama uzakta,
bizi kimsenin grp iitemeyecei ssz yerlerde! nk...

SAHNE VII

ncekiler, Avukat.

AVUKAT (Sahne nne gelerek Kz' kolundan tutar.)

- Grevlerini unuttun mu?
KIZ - Yoo, unutur muyum hi. Ama imdi daha stn
grevlerim var!
AVUKAT - Ya ocuun?
KIZ - ocuum? Ne olmu ocuuma?
AVUKAT - ocuun seni istiyor.

88
 K I Z - o c u u m ! Eyvahlar olsun, topraa tutsak ol- "
dum!.. Ya iimdeki bu sknt, bu korku., nedir bu?
AVUKAT - Nedir, bilmiyor musun?
KIZ - Hayr.
AVUKAT - Vicdan azab!
KIZ - Vicdan azab bu mu?
AVUKAT - Evet. Ne zaman grevini savsaklasan, ne
zaman yaamn tadn karsan, dahas, en gnahsz ola
rak -gnahsz yaamn tad kar m, o da pek su gtrr
ya!-, sonra ne zaman bakalarn kracak, incitecek olsan,
hemen vicdan azab yapr yakana.
K I Z - Peki, bundan kurtulmann bir yolu yok mu?
AVUKAT - Var, ama bir tek! H e m e n grevini yap
mak...
KIZ - Grev szn azna alnca, gzme bir ifrit gi
bi grnyorsun... Ya benim gibi iki grevi olanlar ne yapar?
AVUKAT - nce birini yerine getirir, sonra da b
rn.
KIZ - nce stn olann... ite bunun iin sen ocu
uma bakarsn, ben de grevimi yaparm...
AVUKAT - ocuun senin zlemini ekiyor... Bir in
sann senin yznden zlmesine gnln raz olur mu?
K I Z - ite imdi ruhuma tedirginlik kt... Yreim
ikiye blnd, her paras beni bir yana ekiyor.
AVUKAT - Bak, ite bunlar yaamn ufak tefek uyum
suzluklar!
KIZ - Ah, nasl iim szlyor!
AlR - Bir ura tutmak grevlerin en ycesiykcn,
ben u uram tutmak iin nice gnller krdm, ne peri
anlklara yol atm; birbilsen, bana elini bile uzatmazsn!

89
 K I Z - Ne gibi?
AR - Bir babam vard, btn umudunu tek olu
olan bana balamt; dkknn iliini bana brakacak
t... Ticaret Okulu'nu brakp katm... B a b a m zntsn
den ld. A n n e m beni papaz yapmak istiyordu., ben iste
medim. A n n e m beni brakt... Bir dostum vard; bam s
knca bana yardm ederdi. Bu dost, szmle sazmla sa
vunduum insanlara acmaszca davranmaya kalkt. Ru
humu kurtarmak iin dostum, velinimetim olan bu adam
ldrmek zorunda kaldm. O gn bugn, artk erincim
yok. insanlar bana onursuz bir kii, toplumun yzkaras di
yor. Vicdanm istedii gibi, "Haklsn, iyi yaptn," desin!
nk arkasndan gene ayn vicdan, "Hakszlk ettin!" di
yor... Yaam bu ite!
K I Z - Gel, llere gidelim!
A R - Ya ocuun?
KIZ (Btn seyircileri gstererek.) - ite benim ocuk
larm! Tek bana kalnca her biri iyi, ama bir araya geldi
ler mi ekiirler, birer ifrit olurlar... Hoakal!

Birinci perdenin ilk sahnesindeki dekor: atonun n.

Ancak, duvarnn dibi boanotu iekleriyle kapldr. a
tonun damnda, kubbenin tepesinde, atlamak zere olan
bir krizantem tomurcuu grlr. atonun pencereleri is
permeet mumlaryla aydnlatlmtr.

SAHNE VIII

Kz ve air.

K I Z - Vakit tamam; pek yaknda atein yardmyla ge-

90
ne gklere uacam. Buna siz lmek dersiniz ve korka kor
ka gidersiniz.
AlR - Bilinmeyenin korkusudur bu.
KIZ - Bildiiniz...
AR - Bilen kim?
KIZ - Hepiniz! Niin peygamberlerinize inanmazs
nz?
AR - Peygamberlere hibir zaman inanlmaz. Na
sl oluyor bu?.. Ve "Tanr konuunca neden inanmaz insan
lar?" Onun inandrc gc, herkese ba edirmeliydi!
KIZ - Hi inandn olmad m?
AR - Oldu! ou zaman hi kuku duymadm. A-
ma bir zaman sonra, insan uyannca, bu inan d gibi si
linip gidiyor.
KIZ - nsan olmak kolay deilmi!
AR - Bunu grp anlyorsun, deil mi?
[KIZ-Evet!
AR - yleyse dinle! Bir gn insanlarn yaknmala
rn dinlesin diye olunu yeryzne gnderen ndra deil
miydi?
KIZ - Evet. Ama olu nasl karland?
AR - Sana bir soruyla yant vereyim: Grevini na
sl yerine getirdi?
KIZ - Ben de bir baka soruyla yant vereyim: O gel
dikten sonra insanlarn yeryzndeki durumu daha iyi ol
mad m? Haka syle!]
AR - [Daha iyi mi oldu?] Evet, biraz, pek az! A m a
bana soru soracak yerde u gizi zsene!
KIZ -[ Peki, ama yarar ne?] Naslsa bana inanmaz
sn!
AR - Sana inanrm, nk kim olduunu biliyorum.

91
 K I Z - yleyse syleyeyim! ok eski alarda, daha
gne domadan, topran anas olan Maya, Tanrnn z
gc Brahma'y batan kararak soyunu retmeye raz et
mi. Tanrsal tzle toprak tznn birlemesiyle byk
gnah ilenmi oluyor... Bu yzden yaam, yeryz ve in
sanlar bir grntden, bir dlemden, bir dten baka bir-
ey deil!
A R - B e n i m dm!
K I Z - Gerek bir d! Ancak, toprak tznden kur
tulmak iin, B r a h m a soyundan gelenler nimetlerden el-
ekme ve ac d u y m a yoluna gidiyorlar... Kurtuluu acda
aryorlar... A m a bu abann karsna dikilen engeller var;
zevk istei ya da sevgi... imdi, en yce mutluluklar ve en
derin aclarla karm olan sevginin ne olduunu anladn
m? En tatl ve en ac ey! imdi anladn m, kadn nedir?
Gnah, lm yeryzne getiren kadn?
A R - A n l a d m ! Ya sonras?
KIZ - S o m a s n biliyorsun... Zevkin acsyla acnn
zevki arasndaki atma... ile ekenin skntsyla safa s
renin zevki arasndaki ekime!
AR - Yani, sava!
[KIZ - Kartlar arasndaki sava g dourur; tpk,
atele suyun b u h a r gcn oluturduu gibi.]
AR - Ya bar? Ya erin?
K I Z - Sus, daha ounu soramazsn, ben de yantla-
yamam... M i h r a p sslenmi, kurbann bekliyor... iek
ler nbet tutuyor, m u m l a r yanm... Pencerelerde beyaz
keten perdeler... Kapda am dallan...
A R - Ne rahat konuuyorsun, sanki senin iin ac
denen ey y o k m u gibi!
KIZ - Yok m u ? Ben sizin btn aclannz ektim, yz

92
katyla... nk benim duyularm, sizinkilerden daha in
celikli.
[AlR - Bana aclarndan sz et!
KIZ - air, bana kendi aclarn anlatabilir misin; bir
tek artk szck sylemeden? Szlerin bir kezcik olsun d
ncelerinin katma ulaabildi mi?
AR - Hayr, haklsn. Benliimin nnde kendimi
hep bir sar-dilsiz dibi duyumsadm. Halk iirlerimi hay
ranlkla dinlerken, bana btn szlerim bir yaygara gibi ge
liyordu... Beni gklere karanlarn karsnda her zaman
utan duydum!
KIZ - yleyse nasl istersin ki ben...? Gzlerimin ii
ne bak!
AR - Baklarna dayanamam!
KIZ - Ya kendi dilimce konuursam szlerime nasl
dayanacaksn?]
AlR - [Dayanrm.] Sen syle bizden ayrlmadan;
yeryznde en byk acn neydi?
KIZ - Yeryznde, burada bulunmak acs! Gzlerim
yznden grmn zayfladn duymak, kulaklarm
yznden iitmemin kreldiini ve dncelerimin, o ba
bo, ty gibi dncelerimin, kvrm kvrm, aprak
dehlizler iine skp kaldn... Bir insan beyni grm-
sndr, deil mi? O ne dolambalar, ne kark yollar!
AR - Evet, bunun iin btn Doru Dnrler ar
pk dnyor.
KIZ - Kt, hep kt, ama hepiniz bylesiniz!
AlR - Baka trl olmann yolu var m?
KIZ - Artk ayaklarmdan u tozu topra ataym... a
muru, bal...
(Ayakkablarn karp atee atar.)

93
 SAHNE IX

ncekiler, Kapc Kadn, Subay,

lan Yaptrc, Camc, Avukat, Karantinac, Viktoria,
Edith, Kr, Don Juan, Yosma ve Dostu.

KAPICI KADIN (Girer, aln atee atar.) - izin ve

rirseniz u al da birlikte yansn! (kar.)
SUBAY (Girer.) - Yalnzca dikenleri kalan gllerim
de! (kar.)
LAN YAPITIRICI (Girer.) - lanlar varsn yansn,
ama balk kepesi asla! (kar.)
CAMCI (Girer.) - Kapy aan elmasm, sana uurlar
olsun! (kar.)
AVUKAT (Girer.) - Papa'nn sakal ya da Ganj rma
kanallarndan su alnmas konusundaki byk davann
tutana! (kar.)
KARANTNACI (Girer.) - Kk bir ek: stemediim
halde suratm araba eviren kara maske! (kar.)
VKTORA (Girer.) - Gzelliim, btn derdim! (
kar.)
CDTII (Girer.) - irkinliim, btn derdim! (kar.)
KR (Girer, elini atee sokar.) - Gzmn yerine eli
mi veriyorum! (kar.)
D O N JUAN (Tekerlekli sandalyeye olurmu, arkasn
da Yosma, girerler.) - Elini abuk tul, yaam ksa! (Geri
kalanlarla birlikte kar.)

SAHNE X

air, Kz, sonra Dinbilimci.

AR - Bir yerde okumutum, dnyann sonuna ya-

94
kn herkes ve her ey bir asansre yklenip br dnyaya
uacakm... Geldi mi dnyann sonu?
KIZ - Evet, b e n i m sonum geldi, hoa kaln!
AR - Bizden ayrlrken bir sz syle!
KIZ - Syleyemem. Sizin szlerinizle bizim dn
celerimiz anlatlabilir mi ki?
D N B L M C (lgn gibi ieri girer.) - Tanr benden
yz evirmi, insanlar yakama yapm, hkmet benim
le ilgilenmez, meslektalarm b u r n u m a gler! Hi kimse
inanmazken, sen nasl inanrsn? Kullarn savunmayan bir
Tanr'y sen nasl savunursun? Sama i bu! (Atee bir ki
tap atar ve kar.)
AR (Kitab ateten kapar.) - Bu nedir, biliyor mu
sun? Ermilerin yaam, din ehitlerinin... Bir takvim bu;
her gn bir ehidin adn alm.
KIZ - ehit mi?
AR - Evet, inanc yznden ikence edilerek ld
rlm bir insan! Sen syle, niin! Btn ikence edilen
lerin ac ektiine, btn ldrlenlerin ac duyduuna
inanr msn? Deil mi ki ac, esenlik; lmse, kurtulu!

SAHNE XI

air, Kz, Christine.

C H R I S T N E (Elinde kt eritlerle girer.) - Ktl-

yorum, ktlyorum! Yaptracak yer kalmayncaya dek
yaptryorum!
AR - Gk kubbesi atlasa, onu da yaptrmaya kal
kacaksn., hadi git!
CHRISTNE - u atoda ift caml pencere hi yok mu?
AR - Hayr, orda yok!

95


C H R I S T I N E (karken.) - yleyse gideyim.

KIZ - Ayrlk geldi att, yolun sonu grnd;
Hoa kal insanolu, dlem avcs, air,
Yaamann en doru yoldan gizine eren!
Kanat ap gklerin ycesinde gezersin.
Yeryzne indiin olursa zaman zaman,
Grp gemek iindir, yapp kalmak deil!

Yolculuum balarken, u veda saatinde,

Eten, dosttan, yuvadan ayrlmak gerekince,
Gnl sevdiklerine nasl zlem duyarm,
Nasl piman olurmu btn ettiklerine,
imdi bunu anladm., btn alaryla
Yaam, insanln ne demek olduunu...
Deerini bilmediin eylere de yanarsn,
Susuzluklarn bile pimanlk olur sana.
Hem gitmeyi istersin, hem gitmeyip kalmay,
Krk katra balanm gibi gnl her yandan
ekitirir, paralar, trl trl duygular:
Bir kuku, kararszlk, bir i dzensizlii...

Hoa kal! Kardelerin bilsinler ki her yerde

Onlar anacam ve yaknmalarn
Senin adna Tanr katna sunacam.
Hoa kal!

atoya girer. Bir mzik duyulur. Yanan ato fonu ay

dnlatr ve fon perdesi zerinde soru soran, yasl duran,
umutsuzca bakan insan yzleri belirir... ato yanarken,
damn tepesindeki iek tomurcuu alarak kocaman bir
krizantem olur.

96