Subjekti

Romani fillon me vendosjen e trupave osmane prreth kshtjells. Hapsira aty shndrrohet
n nj kamp me plot tenda, reparte e pajisje t tjera. Ushtria, n fillim bn prpjekje q ti
bind kshtjellart t dorzoheshin. Mirpo, meq kjo prpjekje dshton, n Kshillin e saj t
lufts kjo ushtri bn organizimin dhe planet q qllimi ta arrij me luft. Sulmet e saj
vazhdimisht hasin n rezistenc t madhe t kshtjellarve. Prve t tjerash, ata mbrohen
edhe me rrshir t val t ciln ua hedhin ushtarve turq, nga t cilt me mijra mbesin t
vrar. Q n sulmin e par verbohet poeti Sadedin, i cili kishte marr prsipr ta prjetsoj
n vargje ekspeditn turke. T pasuksesshme doln planet e shumta, bisedat e pafund t
Kshillit t lufts, konsultimet e njerzve t ditur si oficer ushtarak, astrolog, mjek (Siri
Selimi) e t tjer. Nuk bjn pun as operacionet ndshkimore pr plakitjen e pr djegien e
fshatrave, as hapja e grmojn q n Kshtjell t hyhej nga posht. Pikrisht kur grmoja
arrin nn kshtjell, kshtjellart e rrnojn, duke varrosur aty prnjhersh shum xhenier
q kishin punuar pr hapjen e saj. Nuk ndihmon madje as gjuajtja me topin shkatrrues, i cili
n vend se t godas kshtjelln godet turmn e jenierve. Pastaj lloj e lloj prpjekjesh si : pr
ti helmuar prmes minjve, pr ta gjetur ujsjellsin prmes kalit t etur, n mnyr q uji t
mbaronte dhe ata t dorzoheshin. T gjitha kto dshtojn. Sulmi i fundit ku merr pjes tr
ushtria turke del i humbur dhe Tursun Pashai i zhgnjyer merr helmin dhe vret vetn. N kt
mnyr merr fund ekspedita turke dhe ushtart trhiqen.

Ky sht n t vrtet subjekti i romanit i cili sidomos pr kohn kur u shkrua, paraqet nj
risi prsa i prket strukturs s shkrimit por edhe trajtimit t tems s romanit Kshtjella

N qendr t romanit Kshtjella sht jeta, organizimi, planifikimi, dhe realizimi i sulmeve
q planifikonte ushtria otomane.

Qndresa dhe lufta e shiptarve pr mbrojtjen e kshtjells jepet fare natyrshm, ne nj

sfond tjetr , si n rrfim evokues, pa hipeborlizime e ekzagjerime t betejavedhe t
heronjve t tyre.
Fare natyrshm, por me nj prshkrim mjeshtror artistik paraqitet edhe ushtria pushtuese me
ushtart, oficert e kuadrot e tjera t saj, bota e tyre, psikologjia e personazheve,prshkrimi i
zakoneve dhe sjelljeve t tyre.

N kt roman autoti ka vn n dukje tre momente kryesore apo fakte t rndsishme

historike: e para kur turqit vijn n Shqipri, hasin n nj popullsi t krishter;e dyta , q me
ngulmimin e tyre aty ata shfaqin haptas qllimin pr islamizimin e popullsis , dhe kur
trhiqen nga Shqipria kthehen t bindur se mbrapa kan ln Evropn.Autori nprmjet t
kaluars flet pr t tashmen dhe t ardhmen e vendit dhe popullit shqiptar: vendi i tij sht
midis qytetrimit perndimor.

Romani Kshtjella sht shkruajtur n dy kndvrojtime narrative : njri n veten e par, q

flet pr prjetimet brenda kshtjells, si kronikan i jets n kshtjell, dhe tjetri, n vetn e
tret q sht kryesori, rrfimi pr jetn dhe veprimet e ushtarve turq.

Personazhet

Vranakonti - Nje udheheqes i shkuar ne moshe deri diku,por me vrullin e nje

djaloshi.Ai organizon ne menyre fantastike mbrojtjen e keshtjellareve dhe eshte korrekt
ne maredheniet me boten jashte keshtjelles(Skenderbeun dhe te tjeret qe kane kamp ne
male).Gjithashtu, ndonese trim,ai eshte edhe shume i aresyeshem dhe njekohesisht
besimtar.

Ugurlu Tursun Tunxhasllan Sert Ollgunsoj - Kreykomandanti i fushates se

osmaneve.Njeri me karriere te pasur,por te vene ne rrezik kohet e fundit prej armiqve,por
dhe prej moshes se shkuar.Ai keron te nenshtroje kalane e Krujes qe te zgjerohen kufijte e
perandorise dhe nga ana tjeter te arrije majat ne karrieres ose,ne rast deshtimi,per te do te
ishte fundi.Njeri skllav i emocioneve dhe shume i pamatur,me nje shpirt te lig,por gjate
romanit,ai peson disa ndryshime.Prape se prape,duhet cilesuar se ai eshte edhe shume
qejfli aq sa merr haremin ne lufte me vete.Po te flasim per anen pozitive,ai kishte nxjerre
shume mesime te vlefshme nga pervoja.
 Mevla Celebia - Kronikani i luftes. Njeri me shpirt poeti,ne pritje te nje mundesie per
t`u shquar.Eshte i zoti ne punen e tij dhe teper i sjellshem.Fatkeqesisht,atij i ka hyre
krimbi i smires dhe eshte shume frikacak per te kerkuar te verteten kur ajo eshte e
rrezikshme apo kur vjen me nje kosto te larte.Nuk gezon ndonje intelekt te vecante.Ai
miqesohet ne roman sidomos me kryeveqilharxhin,astrologun e pare, poetin dhe nje
jenicer.

Plaku Tavxha - Prijesi i jenicereve.Njeri i moshuar,me deformim fizik(gjymtyre te

shkurtra).Eshte shume fodul dhe gjithmone ne kerkim te lufts,i etur per gjak dhe aspak i
ndjeshem per te tjeret.Njeri qe sheh vetem interesin e tij dhe mund te quhet me plot
gojen:ujk i vjeter lufte.

Kara Mukbili - Prijes i azapeve-Prijes i azapeve,njeri i hijshem ne pamje dhe ne

sjellje. Ai eshte teper i ndjeshem per mireqenien e ushtareve te tij,nuk i duron padrejtesite
dhe mendon shume per te tjeret.Eshte shume mirenjohes dhe i vlereson ne maksimum
njerezit.

Arkitekt Kauri - Arkitekt i zoti ne rrethimet e keshtjellave. Njeri me fe te

ndryshuar,ndaj nuk shihej me syte mire. Si te mos mjaftonte kjo,ai flet ne menyre te
cuditshme dhe acaruese turqishten dhe nuk ka asnje qime ne fytyre,ndaj ngjall dyshime
per maskilitetin e tij.Teper flegmatik,cilesi per t`u shenuar. Ai eshte burgosur tri here dhe
perseri ka dale jashte. Arkitekt Kauri angazhohet ne ndertimin e nje tuneli (qe shembet
me pas) dhe ne gjetjen e ujesjellesit (qe del i rreme). Krijon shume kundershtare ne
Keshillin e Luftes.

Sadedini - Poet. Qejfli i pijes,njeri i zoti ne ate qe ben. Verbohet ne sulmin e pare dhe
e krahasojne me Homerin. Nuk i pelqen emri,deshiron ta kete Saperkan Tok
Kellec(Saperkan gjakashper)
 Saruxhai - Usta qe merret me derdhjen e topave.Njeri i punes. Ai krijon topa te
medhenj e te fuqishem. E vlereson dhe e cmon shume ndihmesin e tij (nuk e njeh
smiren). Lidhet ne miqesi me kryeveqilharxhin. Ai perbuz fene dhe astrologet. Eshte
shume i ndjeshem kur kryhen pdrejtesi. Ka merak te vecante per shendetin.

Kryeveqilharxhi - Ai kujdeset per administrimin e rezervave te ushtrise. Eshte teper i

pandjeshem ndaj jetes se ushtareve dhe shqetesohet vetem per rezervat.Ze shume miqesi dhe i
kundervihet njerezve te fese. E shfrytezon deri ne fund autoritetin.Ne te vertete ai eshte i
derguar i sulltanit per te deshifruar misteret e betejes se fushe Kosoves (gjashtedhjete vjet
perpara kohes ku zhvillohen ngjarjet e romanit).Ai mendon se me popujt e Ballkanit duhet
jetuar ne maredhenie te mira per te siguruar aleancen qe sipas tij eshte teper e rendesishme
sepse do te ishte nje aleance e pathyeshme sipas tij.

Tuz Okcan - Jenicer i thjeshte,ushtar i nje rangu te respektuar deri diku.Ai ka aftesi ne
artin e luftes.Mbi te gjitha ai ka nje zemer fisnike(shpeton dhe i del ne mbrojtje Sadedinit
kur ai verbohet). Ai eshte i disiplinuar dhe mendon se prej kesaj mund te humbase shume
kenaqesi te jetes. Ne fund vdes prej kafshimit te nje miu te helmuar.

Exher - Nje nga vajzat e haremit. Mbetet shtatzene qe ne naten e pare te fushimit. Ajo
eshte me e reja dhe me e llastuara e haremit. As ajo vete nuk e di sa vjec eshte. Exher ka
nje mendje naive dhe zemer te pafajshme e te ndjeshme. I do shume shoqet.

Me perjashtim te Vranakontit dhe Ugurlu Tursun Tunxhasllan Sert Ollgunsoj, per asnje tjeter
nuk mund te jemi te sigurte per ekzistencen nga ana historike.Sidoqofte,emrat e zgjedhur nga
autori mund te mos jene reale por persona qe kane bere ne te vertete punen qe kryejne
personazhet ne liber sigurisht qe kane ekzistuar.Personazhet ne vetvete permbledhin nje mase
me te gjere njerezish: Exheri personifikon nje harem te tere, Tuz Okcani ushtarin turk ne
pergjithesi, Mevla Celebia, Kara Mukbili, plaku Tavxha, Arkitekt Kauri, Sadedini,
Saruxhai, Kryeveqilharxhi jane tere individet qe i qendruan ne krah Ugurlu Tursun
Tunxhasllan Sert Ollgun,por qe s`jane permendur ne kronikat e kohes ndaj dhe autori i ka
ideuar vete emrat. Sidoqofte,zgjedhja e tyre meriton levdata pasi ne fund te fundit na kthejne
ne si lexues mbrapa ne kohen kur ndodhi ngjarja. Nje pjese e turqve jan me te lig sesa djalli.