Jeta dhe vepra e Marin Barletit

1460-1513
Humanisti shqiptar
 Jeta dhe krijimtaria

• Lindi në Shkodër
• Merr pjesë në mbrojtjen e Shkodrës gjatë rrethimit turk
• Boton në Vendik veprën ‘’Rrethimi I Shkodrës’’
• Boton ne Rome kryevepren Historia e Skenderbeut, 1508-1510, e cila ribotohet ne
latinisht edhe tre here te tjera ne Strasburg, Frankfurt dhe Zagreb
• Boton ne 1513 vepren Shkurtore e jetes se papeve, te cilen ia kushton Pjeter
Engjellit, vellait te Pal Engjellit, kryepeshkopit te Durresit
• Mesimet e para I ka kryer ne Shqiperi, formimin kulturor e ka bere ne Venedik
• Kishte lidhje me humaniste shqiptare ne Itali, te cilet I perkisnin levizjes kulturore
shqiptare dhe ndihmonin ne vetedijesimin e popullit per clirimin nga zgjedha
osmane.
• Mendohet se ka vdekur ne vitin 1513
 Barleti dhe Skenderbeu

• Vepra e Barletit lidhet me heroin kombetar Skenderbeun dhe si deshmitar okular

kishte njohur dy faqet antitetike te jetes shqiptare te kohes, lavdine dhe
permbysjen e saj.
• Merita e tij krijuese eshte se punoi dhe krijoi me qellim qe fati I bashkevendasve te
tij te mos harrohet, qofte per bemat e lavdishme edhe per humbjet e tmerrshme.
• E ngriti figuren e Skenderbeut nga nje hero jetesor ne hero te letersise
• Barleti krijoi per here te pare ne letersine shqipe nje hero model.
• Tek vepra Historia e Skenderbeut ai pohon se eshte spektator jo I huaj I lumturise
ne dikurshme, se nuk do te heshte per Shkodren e tij dhe sesi I kujtohej se ne
rrethimin e pare te Shkodres, armiqte u duken rreze mureve gati me pare se te
merrnin vesh per ta, e me pas shton se ka luftuar me arme ne dore per te mbrojtur
atdhene, por pa fat.
 Historia e Skenderbeut

• Kjo veper perbehet nga dy pjese dhe 13 libra. Pjesa e pare ka 6 libra dhe mbaron
me luften kunder Muratit, ndersa pjesa e dyte ka 7 libra dhe mbaron me vdekjen e
Skenderbeut ne Lezhe. Libri I kushtohet Don Ferrnendes, nipit te Skenderbeut.
• Pse Shkruan Barleti?
• Ka frike qe bujaria dhe burreria e permbysur do te harrohen e nuk do te
trashegohen, ndaj thekson me tmerr se Epiri vdiq bashke me kryetrimin.
• Eshte I vetedijshem per nevojen e shkrimit te nje vepre historike qe te theksoje
vetedijen heroike te popullit
• Synon ti jape karakter hymnizues figures se heroi kombetar
• Do te shkruaje me nje zjarrmi krijuese duke u mbeshtetur ne tregimet dhe
deshmite, por jo edhe tek dokumentet
• Dhe si rezultat vepra e tij eshte me shume nje tekst historikme shtresim te forte
letrar, qe merr trajten e himnit per heroin kombetar.
 Pyetje dhe detyra

• Cilat jane mendimet humaniste te autorit?

• Cfare qellimi ka si krijues dhe si qytetar?
• Argumentoni keto mendime:
• Barleti heroin jetesor e shnderroi ne hero kulturor,
• Vepra e Barletit krijoi modelin e pare te letersise shqiptare si identitet kulturor e
kombetar.