AP Grades 7-10 CG PDF

Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
DepEd Complex, Meralco Avenue
Lungsod ng Pasig
K to12 Gabay Pangkurikulum

ARALING
PANLIPUNAN
Grade 7 Grade 10
September 2013
CONCEPTUAL FRAMEWORK
Figure 1. The Conceptual Framework of Araling Panlipunan
BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN

Deskripsyon
K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 2

Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng Edukasyon para sa Lahat 2015 (Education for All 2015) at ang
K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo
21 upang makalinang ng functionally literate and developed Filipino. Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang
pangnilalalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng
nasabing mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni,
mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga
usaping pangkasaysayan at panlipunan.
Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (
collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/
konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo, interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog
ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling panlipunan ng mag-aaral sa
pamamagitan ng magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-disiplina.
Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman at
pamantayan sa pagganap ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kutlura,
pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon,
distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang kasanayan sa ibat-ibang disiplina ng araling
panlipunan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat, kasanayang pangkasaysayan at
Araling Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-
unawa at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.
Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing
kaisipan at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam,
makagawa, maging ganap at makipamuhay (Pillars of Learning). Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga
konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan at
pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa tunay na buhay na
may kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.
Batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng Edukasyon para sa Lahat 2015 (Education for All 2015) at ang K-
12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21

upang makalinang ng functionally literate and developed Filipino. Nilalayon din ng batayang edukasyon ang pangmatagalang pagkatuto
pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa pagkamit ng mga pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang
teorya sa pagkatuto na konstruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto.
Ang sakop at daloy ng AP kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at namumuhay, ang
kanilang ugnayan at interaksyon sa kapaligiran at sa isat isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang makabuo ng pagkakakilanlan
bilang Pilipino, tao at miyembro ng lipunan at mundo at maunawaan ang sariling lipunan at ang daigidig, gamit ang mga kasanayan sa
pagsasaliksik, pagsisiyasat, mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, at
mabisang komunikasyon. Layunin ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo,
makakalikasan, makabansa, at makatao, na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa
nakaraan at kasalukuyan, tungo sa pagpanday ng kinabukasan.
Layunin ng AP Kurikulum
Nilalayon ng AP kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok sa
buhay ng lipunan, bansa at daigdig. Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at kasalukuyan
at sa ugnayan sa loob ng lipunan, sa pagitan ng lipunan at kalikasan, at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago ang mga ito, upang
makahubog ng indibiduwal at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga layuning ito, mahalagang bigyang diin ang mga
magkakaugnay na kakayahan sa Araling Panlipunan: (i)pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng impormasyon; (iii) pananaliksik; (iv)
komunikasyon, lalo na ang pagsulat ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.
Tema ng AP Kurikulum
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na temang
gagabay sa buong AP kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos).1Hindi inaasahan na
lahat ng tema ay gagamitin sa bawat baitang ng edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim na tema, Produksyon,
Distribusyon at Pagkonsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks) kaysa sa iba, bagamat tatalakayin din ang ilang mga konsepto
nito sa kasaysayan ng Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat baitang ngunit sa kabuuan, nasasakop ng kurikulum
ang lahat ng mga tema.

1. Tao, Lipunan at Kapaligiran
Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito ang
pagiging bahagi ng tao hindi lamang sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan at sa
kalikasan. Sa ganitong paraan, mauunawaan ng mag-aaral ang mga sumusunod:
Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang mailugar niya
ang kanyang sarili at ang kinabibilangan niyang komunidad;
Ang impluwensiya ng pisikal na kapaligiran sa tao at lipunan at ang epekto ng mga gawaing pantao sa kalikasan;
Ang mobilidad ( pag-usad) ng tao at populasyon, at mga dahilan at epekto ng mobilidad na ito; at
Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang pag-unlad
2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo niyang
maunawaan ang kanyang sarili at bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang indibiduwal at
miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral sa pag-aaral ng tao, lipunan at kapaligiran ang konsepto ngpanahon (time), na nagsisilbing
batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga pagbabago sa buhay ng bawat isa, ng lipunang kanyang kinabibilangan, at ng
kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan ng pagsasaulo ng mga petsa o pangalan ng tao at lugar,
bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala
sa pagkakaiba ng nakaraan sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga paniniwala, istruktura at iba pa sa paglipas ng panahon, ang
pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpahalaga sa konstekto ng pangyayari sa nakaraan
man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na kakayahan upang maunawaan nang buo ang naganap at nagaganap.
3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa
Kaugnay sa dalawang naunang tema ang konsepto ng kultura, na tumutukoy sa kabuuan ng mga paniniwala, pagpapahalaga,
tradisyon, at paraan ng pamumuhay ng isang grupo o lipunan, kasama ang mga produkto nito katulad ng wika, sining, at iba pa. Nakaangkla
sa kultura ang identidad ng grupo at ng mga miyembro nito, na sa bansang Pilipinas at sa ibang bahagi ng mundo ay napakarami at iba-iba.
May mga aspeto ng kultura na nagbabago samantala ang iba naman ay patuloy na umiiral sa kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito,
inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng sariing pagkakakilanlan bilang kabataan, indibidwal at Pilipino, at maunawaan at
mabigyang galang ang ibat ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakakilanlan bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang
pananaw, na siya namang tutulong sapagbuo ng mas malawak na pananaw ukol sa mundo.

4. Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan
Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng lipunan at sa
pagkilala at pagtupad ng mga karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na igalang ang karapatan
ng iba, anuman ang kanilang pananampalataya, paniniwalang pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay ng balat, pananamit at personal
na pagpili. Kasama rito ang paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito sang-ayon o katulad ng sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng
sinuman sa bansa at mundo. Ang pag-unawa sakarapatang pantao at ang pananagutang kaakibat dito ay mahalagang bahagi ng AP
kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at sa makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala
Bahagi ng pagkamamamayan ay ang pag-unawa sa konsepto ng kapangyarihan, ang paggamit nito sa bansa at sa pang-araw-araw na
buhay, ang kahulugan at kahalagahan ng demokratikong pamamalakad, at ang uri ng pamahalaan sa Pilipinas. Sakop din ng temang ito
ang Saligang Batas, na nagsasaad ng mga karapatan at pananagutan ng mamamayan at ng sambayanang Pilipino. Ang pag-unawa sa
konsepto ng awtoridad at liderato sa iba-ibang antas at aspeto ng pamahalaan, kasama ang mabigat na tungkulin sa pagiging isang lider, ay
tatalakayin sa AP kurikulum. Ang karanasan din ng mga bansa sa Asya at sa ibang bahagi ng daigidig ngayon at sa nakaraan ay
pinagmulan ng maraming halimbawa at aralin ukol sa
temang ito.
6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo
Paano gagastusin ang sariling allowance o kita ng magulang? Paano palalaguin ang naipong pondo ng pamilya? Ang sagot sa mga
simpleng tanong na ito ay may kinalaman sa batayang konsepto ng pagpili (choice), pangangailangan, paggastos (expenditure), halaga
at pakinabang (cost and benefit) na sakop unang-una ng Ekonomiks, ngunit ginagamit din sa pag-aaral ng kasaysayan ng Pilipinas at mga
lipunan sa rehiyon ng Asya at daigidig. Sa pag-aaral ng temang Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, magagamit ng mag-aaral ang mga
konseptong ito sa sariilng buhay at mauunawaan ang ibang konsepto katulad ng inflation, GDP, deficit, na karaniwang nababasa sa dyaryo o
naririnig sa balita sa radyo. Mahalaga ring maunawaan ng mag-aaral ang panlipunang epekto ng desisyon ng indibidwal na konsyumer at ng
mga kumpanya, katulad ng epekto ng kanilang pagpapasya sa presyo ng bilihin o ang epekto ng patakaran ng pamahalaan sa pagdebelop ng
ekonomiya, gamit ang pamamaraang matematikal. (Consumer Ed. Financial Literacy, Pag-iimpok)
7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo

Sinusuportahan ng temang ito ang layunin ng AP kurikulum na makabuo ang mag-aaral ng pambansa at pandaigdigang
pananaw at pagpapahalaga sa mga pangunahing usapin sa lipunan at mundo. Ang Araling Asyano sa baitang 7, Araling Pandaigdig sa
baitang 8, Ekonomiks sa baitang 9, Mga Kontemporaryong Isyu sa baitang 10, at_______________________ sa baitang 11
at_________________ sa baitang 12. Makatutulong ang kaalaman tungkol sa ibang bansa sa pag-unawa ng lugar at papel ng Pilipinas sa
rehiyon at mundo, at kung paano maaaring kumilos ang Pilipino at ang bansa sa paglutas ng mga suliranin bilang kasapi ng pandaigdigang
komunidad.
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon_____________________ na tatalakay

sa____________________________________ upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring
kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong mahahasa ang pagkakadalubhasa ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng kurso at
sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkalahatang balangkas ng AP.
Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki- pakinabang
(functional) na literasi ng lahat; ang paglinang ng functionally literate and developed Filipino; at ang pangmatagalang pagkatuto
pagkatapos ng pormal na pag-aaral (lifelong learning). Makikita ang mga pangkalahatang layuning ito sa mga partikular na kakayahan ng AP
katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pagsusuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay di lamang base sa nilalaman (content-based) kundi rin sa
mga kakayahan (competence-based). Sadyang inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang: (a) ipakita ang ugnayan nito sa mga layunin ng
batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanuring kakayahan na hindi malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng impormasyon.
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular na
kasanayan. Magkakaugnay ang mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isat isa. Nilalayong linangin ang mga kakahayan sa
debelopmental na pamamaraan na angkop sa bawat antas ng batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding, upang maitatag ang
pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim (at mas komplex) na kakayahan.
Kakayahan Partikular na Kasanayan

Pagsisiyasat Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon
Nakagagamit ng mapa at atlas upang matukoy ang ibat ibang lugar, lokasyon at ibang
impormasyong pangheograpiya
Nakagagamit ng mga kasangkapang teknolohikal upang makakita o makahanap ng mga
sanggunian ng impormasyon

Pagsusuri at Nakababasa ng istatistikal na datos
interpretasyon ng Nakagagamit ng pamamaraang istatistikal o matematikal sa pagsuri ng kwantitatibong impormasyon at
datos ng datos penomenong pang-ekonomiya
Nakababasa sa mapanuring pamamaraan upang maunawaan ang historikal na konteksto ng
sanggunian at ang motibo at pananaw ng may-akda
Pagsusuri at Nakauunawa ng kahulugan, uri at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa
interpretasyon ng sekundaryang sanggunian
impormasyon Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang
impormasyon pagkakaiba at/o pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan
Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor o manlilikha
Natutukoy ang pagkakaiba ng opinyon at fact
Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor/manlilikha
Nakakukuha ng datos mula sa ibat ibang primaryang sanggunian
Nakahihinuha mula sa datos o ebidensya
Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyonpangunahing katotohanan at ideya sa sariling
salita
Nakauunawa ng ugnayang sanhi at epekto (cause and effect)
Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga
punto ng pagkakasundo at di pagkakasundo
Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang
pangyayari
Nakapagbibigay ng historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at
institusyon
Napag-iisipan ang sariling ideya o pagtingin tungkol sa pinag-uusapan at mga natutuhan mula sa
sanggunian
Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at
bakit sumasang-ayon o hindi ang dalawang kaisipanNakauunawa ng mobilidad at migrasyon ng
populasyon, ang distribusyon nito, dahilan at epekto
Nakauunawa ng papel at epekto ng heograpiya sa pagbabagong panlipunan at pangkalikasan
Nakagagamit ng pamamaraang matematikal sa pag-unawa ng mga batayang konsepto ng Ekonomiks at
sa pagsusuri ng kwantitatibong datos
Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon

Pagsasaliksik Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya
Nakapag-aayos ang resulta ng pagsasaliksik sa lohikal na paraan
Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng
sanaysay o papel, at paghanda ng presentasyon ng pananaliksik
Komunikasyon Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian
Naipakikilala ang sipi mula sa sanggunian at nagagamit ito nang tama
Naipararating sa malinaw at maayos na paraan ang sariling kaisipan tungkol sa
kaganapan o isyung pinag-aaralan na pinatitibay ng nararapat na ebidensya o datos
Nakabubuo ng maikli ngunit malinaw na introduksyon at konklusyon kapag nagpapaliwanag
Nakasusulat ng sanaysay (na may habang 3-5 pahina sa mataas na baitang) na
nagpapaliwanag ng isang pangyayari, isyu o penomeno, gamit ang nararapat at sapat
na impormasyon o ebidensiya sa angkop na pamamaraan
Pagtupad sa Nakauunawa ng karapatan at tungkulin bilang mamamayan upang makalahok sa makabuluhang paraan
pamantayang pang- sa buhay ng pamayanan, bansa at dagidig
etika Naigagalang at nabibigyang kahalagahan ang pagkakaiba ng mga tao, komunidad, kultura, at
paniniwala, at ang kanilang karapatang pantao
Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon
Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito
sumasang-ayon sa sariling ideya, posisyon o pagtingin
Natutukoy ang sangguniang ginamit sa papel (reaksyon, maikling sanaysay) bilang pagkilala sa
karapatan sa pag-aaring intelektuwal ng awtor/manlilikha
Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):
Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura,
pampamahalaan, pansibiko, at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng ibat ibang disiplina at larangan ng
araling panlipunan kabilang ang pananaliksik, pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain,
pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw
upang maging isang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na papanday sa
kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig

Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):
K3 46 7 10 11 12
Naipamamalas ang panimulang Naipamamalas ang mga Naipamamalas ang mga
pag-unawa at kakayahan bilang batang kakayahan bilang kabataang
pagpapahalaga sa sarili, produktibo, mapanagutan at mamamayang Pilipino na
pamilya, paaralan, at makabansang mamamayang mapanuri, mapagnilay,
komunidad, at sa mga Pilipino gamit ang kasanayan malikhain, may matalinong
batayang konsepto ng sa pagsasaliksik, pagsisiyasat, pagpapasya at aktibong
pagpapatuloy at pagbabago, mapanuring pag-iisip, pakikilahok, makakalikasan,
distansya at direksyon gamit matalinong pagpapasya, mapanagutan,produktibo,
ang mga kasanayan tungo sa pagkamalikhain, makatao at makabansa, na
malalim ng pag-unawa pakikipagkapwa, likas-kayang may pandaigdigang pananaw
tungkol sa sarili at kapaligirang paggamit ng pinagkukunang- gamit ang mga kasanayan sa
pisikal at sosyo-kultural , bilang yaman at pakikipagtalastasan pagsisiyasat, pagsusuri ng
kasapi ng sariling komunidad at at pag-unawa sa mga batayang datos, ng ibat ibang
ng mas malawak na lipunan konsepto ng sanggunian at mga
heograpiya, kasaysayan, kontemporaryong isyu,
ekonomiya, pamamahala, pagsasaliksik, mabisang
sibika at kultura tungo sa komunikasyon at pag-unawa sa
pagpapanday ng maunlad na mga batayang konsepto ng
kinabukasan para sa bansa. heograpiya, kasaysayan,
ekonomiya, politika at kultura
tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para
sa bansa.

Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

K Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa
paglinang ng kamalayan sa kapaligirang sosyal.
1 Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa
kapaligirang pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa
pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan.komunidad.
2 Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang
komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan,
pangangailangan at kagustuhan, pagkakilanlan, mga simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at
pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
3 Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga
lalawigan at rehiyon ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang
malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
4 Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga
kulturang Pilipino batay sa paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan,
pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
5 Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan
hanggang sa mga malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-
labing siyam na siglo, gamit ang batayang konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical
significance), pagpapatuloy at pagbabago, ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang
mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makatao at makabansa at may
pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa pagpanday ng maunlad na
kinabukasan para sa bansa.
6 Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo
hanggang sa kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling
primaryang sangguniang nakasulat, pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang
panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na
pananaw tungkol sa mundo

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
7 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan,
kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang
Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
8 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga
pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan,
kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na
kinabukasan
9 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong
isyu sa ekonomiks gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa
paghubog ng mamamayang mapanuri , mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan,
at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
10 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-
ekonomiya, pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at
pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga kasanayan sa
pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at ibat ibang sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang
komunikasyon at matalinong pagpapasya
11
12
Saklaw at daloy ng Kurikulum
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa
paghubog ng isang mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema
Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa 1-2
K Ako at ang Aking kapwa
paglinang ng kamalayan sa kapaligirang sosyal
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa 1-3
Ako, ang Aking Pamilya at pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng komunidad, gamit ang
1
Paaralan konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon distansya at
direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan

Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, 1-5
gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon,
Ang Aking Komundad,
2 pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga simpleng konseptong heograpikal
Ngayon at Noon
tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto ng mga saksi ng
kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon 1-6
Ang Mga Lalawigan sa Aking kasama ang aspektong pangkultura, pampulitika, panlipunan at
3
Rehiyon pangkabuhayan gamit ang malalim na konsepto ng pagapapatuloy at
pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribosyon 1-6
ng bawat rehiyon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-
4 Ang Bansang Pilipinas unlad gamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at
kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin
ng bansang Pilipinas.
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang 1-6
Pagbuo ng Pilipino bilang sa simula ng ika-20 siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng
5
Nasyon kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagbabago, pag-
unlad at pagpapatuloy.
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa 1-6
Mga Hamon at Tugon sa
6 kasalukuyan tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at
Pagkabansa
matatag na pagkabansa (strong nationhood)
Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , 1-7
kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga
7 Araling Asyano bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at
magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa 1-7

mga pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na
8 Araling Pandaigdig pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at
ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na
kinabukasan.
Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa 1-7
ekonomiks gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang
9 Ekonomiks panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri , mapagnilay,
mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong
mamamayan ng bansa at daigdig

Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong 1-7

pang-ekonomiya, pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-
edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng
10 Mga Kontemporaryong Isyu
mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga kasanayan sa
pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at ibat ibang sanggunian, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
11 1-7
12 1-7
BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year
Grade Time Allotment

1-2 30 min/day x 5 days
3-6 40 min/day x 5 days
7-10 3 hrs/week

ARALING PANLIPUNAN 7
ARALING ASYANO
Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim napag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya ,

kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa
pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon
ng Asya
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP
(Content ) ( Learning Competencies) CODE
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN:
Comment [LY1]: Be consistent wi
form, as used in the previous grade le
A. Heograpiya ng Asya Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay malalim Napapahalagahan ang ugnayan ng AP7HAS-Ia-1 A. Heograpiya ng Asya
aaral ang pag-unawa sa tao at kapaligiran sa paghubog ng 1. Katangiang pisikal
na nakapaguugnay-ugnay sa 2. Mga likas na yaman
ugnayan ng kapaligiran at kabihasnang Asyano
tao sa paghubog ng bahaging ginampanan ng B. Yamang tao
1. Yamang tao at kaunlaran
sinaunang kabihasnang kapaligiran at tao sa 2. Pangkat etniko, wika at kultura
Asyano. paghubog ng sinaunang Use the same outline form in the next
quarters/markahan to organize the co
kabihasnang Asyano.
Comment [LY2]: ng

1. Katangiang Pisikal ng
Asya
AP7 HAS -Ia-
Naipapaliwanag ang konsepto ng 1.1
- Konsepto ng Asya Asya tungo sa paghahating
heograpiko: Silangang Asya, Timog-
Silangang Asya, Timog-Asya,
Kanlurang Asya, Hilagang Asya at
Hilaga/ Sentral Asya
- Katangiang Pisikal Nailalarawan ang mga katangian ng AP7 HAS -Ib-

kapaligirang pisikal sa mga rehiyon 1.2
ng Asya katulad ng kinaroroonan,
hugis, sukat, anyo, klima at
vegetation cover (tundra, taiga,
grasslands, desert, tropical forest,
mountain lands)
Nakapaghahambing ng kalagayan AP7 HAS -Ic-

ng kapaligiran sa ibat ibang bahagi 1.3
ng Asya
Nakakagawa ng pangkalahatang AP7 HAS -Id-

profile pangheograpiya ng Asya 1.4
Nailalarawan ang mga yamang likas

AP7 HAS -Ie-

ng Asya 1.5
2. Mga Likas na Yaman
ng Asya Natataya ang mga implikasyon ng AP7 HAS -If-
kapaligirang pisikal at yamang likas 1.6
ng mga rehiyon sa pamumuhay ng
mga Asyano noon at ngayon sa
larangan ng:
Agrikultura
Ekonomiya
Panahanan
Kultura
B. Yamang Tao
Naipapahayag ang kahalagahan ng AP7 HAS -Ig-
1. Yamang tao at pangangalaga sa timbang na 1.7
Kaunlaran kalagayang ekolohikal ng rehiyon
Napapahalagahan ang yamang-tao AP 7 HAS -Ih-

ng Asya 1.8
Nasusuri ang kaugnayan ng AP 7 HAS -Ii-

yamang-tao ng mga bansa ng Asya 1.9
sa pagpapaunlad ng kabuhayan at
lipunan sa kasalukuyang panahon
batay sa: (a) dami ng tao, (b)
komposisyon ayon sa gulang, ( c)
inaasahang haba ng buhay, (d)
kasarian, (e) bilis ng paglaki ng
populasyon, (f) uri ng hanapbuhay,
(g) bilang ng may hanapbuhay, (h)
kita ng bawat tao, ( i) bahagdan ng

marunong bumasa at sumulat, at (j)

migrasyon
2. Mga Pangkat
Nailalarawan ang komposisyong AP7HAS -Ij-
Etniko sa Asya at
etniko ng mga rehiyon sa Asya 1.10
kani-kanilang
wika at kultura Nasusuri ang kaugnayan ng AP7HAS -Ij-
paglinang ng wika sa paghubog ng 1.11
kultura ng mga
Asyano
IKALAWANG MARKAHAN:
Sinaunang Kabihasnan sa Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay kritikal na Napapahalagahan ang mga AP 7-SKAIIa-j-
Asya Hanggang sa Siglo 1.
aaral ang pag-unawa sa nakapagsusuri sa mga kaisipang Asyano pilosopiya at
16)
mga kaisipang Asyano, kaisipang Asyano pilosopiya relihiyon na nagbigay-daan sa
pilosopiya at relihiyon na at relihiyon na nagbigay-daan paghubog ng sinaunang
nagbigay-daan sa sa paghubog ng sinaunang kabihasnang sa Asya at sa pagbuo
paghubog ng sinaunang kabihasnan sa Asya at sa ng pagkakilanlang Asyano
kabihasnan sa Asya at sa pagbuo ng pagkakilanlang
pagbuo ng Asyano
pagkakakilanlang Asyano
A. Paghubog ng Sinaunang Nasusuri ang paghubog, pag-unlad AP7SKA-IIa-

Kabihasnan sa Asya at kalikasan ng mga mga 1.1
pamayanan at estado

1. Kalagayan, Nakakabuo ng mga konklusyon AP7KSA-IIa-

pamumuhay at hinggil sa kalagayan, pamumuhay at 1.2
debelopment ng debelopment ng mga sinaunang
mga sinaunang pamayanan
pamayanan (
ebolusyong kultural )
AP7KSA-IIb-
2. Kahulugan ang Nabibigyang kahulugan ang 1.3
konsepto ng konsepto ng kabihasnan at
kabihasnan at ang nailalahad ang mga katangian nito
mga katangian nito
3. Mga sinaunang Napaghahambing ang mga AP 7KSA-IIc-

kabihasnan sa Asya sinaunang kabihasnan sa Asya 1.4
(Sumer, Indus, Tsina) (Sumer, Indus, Tsina)
4. Mga bagay at Napahahalagahan ang mga bagay AP 7KSA-IId-

isipang pinagbatayan at isipang pinagbatayan( 1.5
(sinocentrism, divine sinocentrism, divine origin, devajara)
origin, devajara) sa sa pagkilala sa sinaunang
pagkilala sa kabihasnan
sinaunang
kabihasnan
B. Sinaunang Pamumuhay
Nabibigyang kahulugan ang mga AP 7KSA-IIe-
1. Kahulugan ng mga konsepto ng tradisyon, pilosopiya at 1.6
konsepto ng relihiyon
tradisyon, pilosopiya

at relihiyon
2. Mga mahahalagang Nasusuri ang mga mahahalagang AP 7KSA-IIf-

pangyayari mula sa pangyayari mula sa sinaunang 1.7
sinaunang kabihasnan hanggang sa ika-16 na
kabihasnan siglo sa : (a) pamahalaan, (b)
hanggang sa ika-16 kabuhayan, (c) teknolohiya, (d)
na siglo sa : (a) lipunan, (e) edukasyon, (f)
pamahalaan, (b) paniniwala, (g) pagpapahalaga, at (h)
kabuhayan, (c) sining at kultura
teknolohiya, (d)
lipunan, (e)
edukasyon, (f)
paniniwala, (g)
pagpapahalaga, at
(h) sining at kultura
3. Impluwensiya ng Natataya ang impluwensiya ng mga AP 7KSA-IIf-

mga paniniwala sa paniniwala sa kalagayang 1.8
kalagayang panlipunan,sining at kultura ng mga
panlipunan,sining at Asyano
kultura ng mga
Asyano
4. Bahaging Nasusuri ang bahaging AP 7KSA-IIf-

ginampanan ng mga ginampanan ng mga pananaw, 1.9
pananaw, paniniwala paniniwala at tradisyon sa paghubog
at tradisyon sa
ng kasaysayan ng mga Asyano
paghubog ng
kasaysayan ng mga
Asyano

5. Mga kalagayang Nasusuri ang mga kalagayang legal

legal at tradisyon ng at tradisyon ng mga kababaihan sa AP 7KSA-IIg-
mga kababaihan sa ibat ibang uri ng pamumuhay 1.10
ibat ibang uri ng
pamumuhay
6. Bahaging
ginampanan ng
Napapahalagahan ang bahaging AP 7KSA-IIh-
kababaihan sa
ginampanan ng kababaihan sa 1.11
pagtataguyod at
pagtataguyod at pagpapanatili ng
pagpapanatili ng mga
mga Asyanong pagpapahalaga.
Asyanong
pagpapahalaga.
7. Ang mga
kontribusyon ng mga
sinaunang lipunan at
Napapahalagahan ang mga AP 7KSA-IIh-
komunidad sa Asya 1.12
kontribusyon ng mga sinaunang
lipunan at komunidad sa Asya
IKATLONG MARKAHAN:
Ang Timog at Kanlurang Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay Napapahalagahan ang pagtugon AP 7TKA-IIIa-j-
Asya sa Transisyonal at ng mga Asyano sa mga hamon ng 1
aaral ang pag-unawa sa nakapagsasagawa nang
Makabagong Panahon ( pagbabago, pag-unlad at
16- 20 siglo) pagbabago, pag-unlad at kritikal na pagsusuri sa
pagpapatuloy sa Timog at pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy sa Timog at
Kanlurang Asya sa Transisyonal

Kanlurang Asya sa pagpapatuloy sa Timog at at Makabagong Panahon (16- 20

Transisyonal at Kanlurang Asya sa siglo)
Makabagong Panahon Transisyonal at
( 16- 20 siglo) Makabagong Panahon
A. Kolonyalismo at (16- 20 siglo)
Imperyalismo sa Timog at
Kanlurang Asya -
Nasusuri ang mga dahilan at paraan
AP 7 TKA -IIIa-
ng kolonyalismo at imperyalismo ng
1. Mga Dahilan, Paraan 1.1
mga Kanluran sa unang yugto
at Epekto ng
(ika-16 at ika-17 siglo) pagdating nila
Kolonyalismo at
sa Timog at Kanlurang Asya
Imperyalismo sa
Timog at Kanlurang
Asya
Nabibigyang halaga ang papel ng
2. Papel ng AP 7 TKA -IIIa-
kolonyalismo at imperyalismo sa
kolonyalismo at 1.2
kasaysayan ng Timog at Kanlurang
imperyalismo sa
Asya
kasaysayan ng
Timog at Kanlurang
Asya
Naipapaliwanag ang mga nagbago
3. Ang Mga Nagbago at AP 7 TKA -IIIb-
at nanatili sa ilalim ng kolonyalismo
Nanatili sa Ilalim ng 1.3
Kolonyalismo
Natataya ang mga epekto ng

4. Epekto ng AP 7 TKA -IIIb-
kolonyalismo sa Timog at Kanlurang
kolonyalismo sa 1.4
Asya
Timog at Kanlurang
Asya

Nasusuri ang transpormasyon ng

5. Transpormas mga pamayanan at estado sa Timog AP 7 TKA -IIIb-
yon ng mga at Kanlurang Asya sa pagpasok ng 1.5
pamayanan at estado mga isipan at impluwensiyang
sa Timog at kanluranin sa larangan ng (a)
Kanlurang Asya sa pamamahala, (b) kabuhayan, (c)
pagpasok ng mga teknolohiya, (d) lipunan, (e)
isipan at paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g)
impluwensiyang sining at kultura.
kanluranin sa
larangan ng (a)
pamamahala, (b)
kabuhayan, (c)
teknolohiya, (d)
lipunan, (e)
paniniwala, (f)
pagpapahalaga, at
(g) sining at kultura.
Naihahambing ang mga karanasan
sa Timog at Kanlurang Asya sa AP 7 TKA -IIIc-
6. Ang mga Karanasan ilalim ng kolonyalismo at 1.6
sa Timog at imperyalismong kanluranin
Kanlurang Asya sa
ilalim ng
kolonyalismo at
imperyalismong
kanluranin
B. Ang Nasyonalismo at
Paglaya ng mga bansa sa

Timog at Kanlurang Asya
Nabibigyang-halaga ang papel ng

1. Ang Papel ng nasyonalismo sa pagbuo ng mga AP 7 TKA -IIIc-
nasyonalismo sa bansa sa Timog at Kanlurang Asya 1.7
pagbuo ng mga
bansa sa Timog at
Kanlurang Asya
Nasusuri ang mga salik at
2. Ang mga salik at pangyayaring nagbigay daan sa pag- AP 7 TKA -IIId-
pangyayaring usbong at pag-unlad ng 1.8
nagbigay daan sa nasyonalismo
pag-usbong at pag-
unlad ng
nasyonalismo
Naipapaliwanag ang ibat ibang
3. Ibat ibang manipestasyon ng nasyonalismo sa AP 7 TKA -IIId-
manipestasyon ng Timog at Kanlurang Asya 1.9
nasyonalismo sa
Timog at Kanlurang
Asya
Naipapahayag ang pagpapahalaga
4. Bahaging sa bahaging ginampanan ng AP 7 TKA -IIId-
Ginampanan ng nasyonalismo sa Timog at 1.10
Nasyonalismo sa Kanlurang Asya tungo sa paglaya
Timog at Kanlurang ng mga bansa mula sa imperyalismo
Asya Tungo sa
Paglaya ng mga
Bansa Mula sa
Imperyalismo

Nasusuri ang epekto ng

nasyonalismo sa sigalot etniko sa
5. Epekto ng Asya katulad ng partisyon/ AP 7 TKA -IIIe-
nasyonalismo sa paghahati ng India at Pakistan 1.11
sigalot etniko sa
Asya katulad ng
partisyon/ paghahati
ng India at Pakistan
Nasusuri ang mga pamamaraang

6. Mga Pamamaraang ginamit sa Timog at Kanlurang Asya
Ginamit sa Timog at sa pagtatamo ng kalayaan mula sa AP 7 TKA -IIIe-
Kanlurang Asya sa kolonyalismo 1.12
Pagtatamo ng
Kalayaan mula sa
Kolonyalismo
Nasusuri ang matinding epekto ng
mga digmaang pandaidig sa pag-
7. Epekto ng mga aangat ng mga malawakang AP 7 TKA -IIIe-
Digmaang Pandaidig kilusang nasyonalista ( hal: epekto 1.13
sa Pag-aangat ng ng Unang Digmaang Pandaigdig sa
mga Malawakang pagtatag ng sistemang mandato sa
Kilusang Kanlurang Asya)
nasyonalista ( hal:
epekto ng Unang
Digmaang
Pandaigdig sa
pagtatag ng
sistemang mandato

sa Kanlurang Asya) Nasusuri ang kaugnayan ng ibat

ibang ideyolohiya
8. Ibat ibang (ideolohiya ng malayang AP 7 TKA -IIIf-
ideyolohiya demokrasya, sosyalismo at 1.14
( ideolohiya ng komunismo) sa mga malawakang
malayang kilusang nasyonalista
demokrasya,
sosyalismo at
komunismo) sa mga
malawakang
kilusang nasyonalista
Natataya ang epekto ng mga
samahang kababaihan at ng mga
9. Epekto ng mga kalagayang panlipunan sa buhay ng AP 7 TKA -IIIf-
Samahang kababaihan tungo sa 1.15
Kababaihan at ng pagkakapantay-pantay,
mga Kalagayang pagkakataong pang-ekonomiya at
Panlipunan sa buhay karapatang pampulitika
ng kababaihan tungo
sa pagkakapantay-
pantay,
pagkakataong pang-
ekonomiya at
karapatang
pampulitika
Naipapahayag ang pagpapahalaga
sa bahaging ginampanan ng
10. Bahaging nasyonalismo sa pagbibigay AP 7 TKA -IIIh-
Ginampanan ng wakas sa imperyalismo sa Timog at 1.16
Nasyonalismo sa Kanlurang Asya
Pagbibigay Wakas
sa Imperyalismo

C. Ang mga Pagbabago sa

Nasusuri ang balangkas ng
pamahalaan ng mga bansa sa
1. Balangkas ng Timog at Kanlurang Asya AP 7 TKA -IIIh-
Pamahalaan ng mga 1.17
bansa sa Timog at
Kanlurang Asya Natataya ang mga palatuntunang
nagtataguyod sa karapatan ng
2. Mga palatuntunang mamamayan sa pangkalahatan, at AP 7 TKA -IIIi-
agtataguyod sa ng kababaihan, grupong katutubo, 1.18
Karapatan ng mga kasapi ng caste sa India at iba
mamamayan sa pang sektor ng lipunan
Pangkalahatan, at ng
Kababaihan,
Grupong Katutubo,
mga kasapi ng caste
sa India at Iba Pang
Sektor ng Lipunan Naihahambing ang kalagayan at
papel ng kababaihan sa ibat ibang
3. Ang Kalagayan at bahagi ng Timog at Kanlurang Asya AP 7 TKA -IIIg-
Papel ng Kababaihan at ang kanilang ambag sa bansa at 1.19
sa Ibat ibang Bahagi rehiyon
ng Timog at
Kanlurang Asya at
Ang Kanilang Ambag
sa Bansa at Rehiyon
Natataya ang kinalaman ng

edukasyon sa pamumuhay ng mga

4. Ang Kinalaman ng Asyano AP 7 TKA -IIIg-

Edukasyon sa 1.20
Pamumuhay ng mga
Asyano sa Timog at
Kanlurang Asya
Natataya ang bahaging ginampanan

5. Bahaging ng relihiyon sa ibat ibang aspeto ng
Ginampanan ng pamumuhay AP 7 TKA -IIIg-
Relihiyon sa Ibat 1.21
ibang aspeto ng
pamumuhay
Naiuugnay ang mga kasalukuyang

pagbabago pang-ekonomiya na
6. Mga kasalukuyang naganap/ nagaganap sa kalagayan AP 7 TKA -IIIh-
pagbabago pang- ng mga bansa 1.22
ekonomiya na
naganap/ nagaganap
sa kalagayan ng mga
bansa
7. Pagkakaiba-iba ng Natataya ang pagkakaiba-iba ng

antas ng pagsulong antas ng pagsulong at pag-unlad ng
at pag-unlad ng Timog at Timog-Kanlurang Asya AP 7TKA -IIIh-
Timog at Timog- gamit ang estadistika at kaugnay na 1.23
Kanlurang Asya datos.
gamit ang estadistika
at kaugnay na datos.

Nasusuri ang mga anyo at tugon sa

8. Mga Anyo at Tugon neokolonyalismo sa Timog at
sa Neokolonyalismo Kanlurang Asya AP 7TKA -IIIh-
sa Timog at 1.24
Kanlurang Asya
Natataya ang epekto ng kalakalan sa

pagbabagong pang-ekonomiya at
9. Epekto ng Kalakalan pangkultura ng mga bansa sa Timog AP 7 TKA -IIIi-
sa Pagbabagong at Kanlurang Asya 1.25
Pang-ekonomiya at
Pangkultura ng mga
bansa sa Timog at
Kanlurang Asya
Napapahalagahan ang mga
kontribusyon ng Timog at Kanlurang
10. Kontribusyon ng Asya sa larangan ng sining, AP 7 TKA -IIIj-
Timog at Kanlurang humanidades at palakasan 1.25
Asya sa larangan ng
Sining, Humanidades
at Palakasan
Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng

11. Pagkakakilanlan ng kulturang Asyano batay sa mga
kulturang Asyano kontribusyong ito AP 7 TKA -IIIj-
batay sa mga 1.25
kontribusyong ito

IKAAPAT NA MARKAHAN:
Ang Silangan at Timog- Napapahalagahan ang Ang Mag-aaral ay Napapahalagahan ang pagtugon ng AP 7-IVa-j- 1
Silangang Asya sa pagtugon ng mga Asyano sa nakapagsasagawa nang mga Asyano sa mga hamon ng
Transisyonal at mga hamon ng pagbabago, kritikal na pagsusuri sa pagbabago, pag-unlad at
Makabagong Panahon ( pagbabago, pag-unlad at
pag-unlad at pagpapatuloy pagpapatuloy ng Silangna at
16- 20 siglo)
ng Silangna at Timog- pagpapatuloy ng Silangan at Timog-Silangang Asya sa
Silangang Asya sa Timog Silangang Asya sa Transisyonal at Makabagong
Transisyonal at Makabagong Transisyoal at Makabagong Panahon 16- 20 Siglo)
Panahon 16- 20 Siglo)
A. Kolonyalismo at
Imperyalismo sa Silangan
at Timog Silangang Asya
Nasusuri ang mga dahilan, paraan at AP 7KIS-IVa-

1. Mga dahilan, paraan
epekto ng pagpasok ng mga 1.1
at epekto ng
Kanlurang bansa hanggang sa
kolonyalismo at
pagtatag ng kanilang mga kolonya o
Imperyalismo sa
kapangyarihan sa Silangan at Timog-
Silangan at Timog
Silangang Asya
Silangang Asya
2. Transpormasyon ng
Nasusuri ang transpormasyon ng AP 7 KIS -IVa-
mga Pamayanan at
mga pamayanan at estado sa 1.2
Estado sa Silangan
Silangan at Timog-Silangang Asya
at Timog-Silangang
sa pagpasok ng mga isipan at
Asya sa Pagpasok

ng mga Isipan at impluwensiyang kanluranin sa

Impluwensiyang larangan ng: (a) pamamahala, (b)
kanluranin sa kabuhayan, (c) teknolohiya, (d)
larangan ng (a) lipunan, (e) paniniwala, (f)
pamamahala, (b) pagpapahalaga, at (g) sining at
kabuhayan, (c) kultura
teknolohiya, (d)
lipunan, (e)
paniniwala, (f)
pagpapahalaga, at
(g) sining at kultura.
3. Ang Mga Nagbago at

Nanatili sa Ilalim ng Naipapaliwanag ang mga nagbago at AP 7 KIS -IVa-
Kolonyalismo nanatili sa ilalim ng kolonyalismo 1.3
4. Epekto ng
Kolonyalismo sa Natataya ang mga epekto ng AP 7 KIS -IVb-
Silangan at Timog- kolonyalismo sa Silangan at Timog- 1.4
Silangang Asya Silangang Asya
5. Ang mga Karanasan

sa Silangan at Naihahambing ang mga karanasan AP 7 KIS -IVb-
Timog-Silangang sa Silangan at Timog-Silangang 1.5
Asya sa ilalim ng Asya sa ilalim ng kolonyalismo at
kolonyalismo at imperyalismong kanluranin
imperyalismong
kanluranin
B. Ang Nasyonalismo at

Paglaya ng mga bansa

sa Silangan at Timog-
Silangang Asya
1. Ang Papel ng
Nasyonalismo sa Nabibigyang-halaga ang papel ng AP 7 KIS -IVc-
Pagbuo ng mga nasyonalismo sa pagbuo ng mga 1.6
Bansa sa Silangan at bansa sa Silangan at Timog-
Timog-Silangang Silangang Asya
Asya
2. Ang mga Salik at Nasusuri ang mga salik at AP 7 KIS -IVc-

Pangyayaring pangyayaring nagbigay daan sa 1.7
Nagbigay Daan sa pag-usbong at pag-unlad ng
Pag-usbong at Pag- nasyonalismo sa Silangan at Timog
unlad ng Silangang Asya
nasyonalismo
3. Ibat ibang
Manipestasyon ng Naipapaliwanag ang mga ibat ibang AP 7- KIS IVc-
Nasyonalismo sa manipestasyon ng nasyonalismo sa 1.8
Silangan at Timog- Silangan at Timog-Silangang Asya
Silangang Asya
4. Bahaging
Naihahayag ang pagpapahalaga sa AP 7 KIS -IVd-
ginampanan ng
bahaging ginampanan ng 1.9
nasyonalismo sa
nasyonalismo sa Silangan at Timog-
Silangan at Timog-

Silangang Asya Silangang Asya tungo sa paglaya

tungo sa paglaya ng ng mga bansa mula sa imperyalismo
mga bansa mula sa
imperyalismo
5. Epekto ng Nasusuri ang epekto ng AP 7-IVd- 1.10

Nasyonalismo sa nasyonalismo sa sigalot etniko sa
Sigalot Etniko sa Asya
Asya
6. Mga Pamamaraang
Ginamit sa Silangan Nasusuri ang mga pamamaraang AP 7 KIS -IVd-
at Timog-Silangang ginamit sa Silangan at Timog- 1.11
Asya sa pagtatamo Silangang Asya sa pagtatamo ng
ng Kalayaan mula sa kalayan mula sa kolonyalismo
Kolonyalismo
7. Epekto ng mga Nasusuri ang matinding epekto ng AP 7-IVe- 1.12

Digmaang Pandaidig mga digmaang pandaidig sa pag-
sa Pag-aangat ng aangat ng mga malawakang
mga malawakang kilusang nasyonalista ( hal: epekto
kilusang ng Unang Digmaang Pandaigdig sa
nasyonalista ( hal: pagtatag ng sistemang mandato sa
epekto ng Unang Silangan at Timog-Silangangn Asya
Digmaang )
Pandaigdig sa
pagtatag ng
sistemang mandato
sa Kanlurang Asya)
8. Ibat ibang Nasusuri ang kaugnayan sa ibat AP 7v-IVe- 1.13

ideyolohiya( ibang ideyolohiya( ideolohiya ng

ideolohiya ng malayang demokrasya, sosyalismo
malayang at komunismo) sa mga malawakang
demokrasya, kilusang nasyonalista
sosyalismo at
komunismo) sa mga
malawakang
kilusang nasyonalista
9. Epekto ng mga
samahang Nasusuri ang epekto ng mga AP 7 KIS -IVe-
kababaihan at ng samahang kababaihan at ng mga 1.14
mga kalagayang kalagayang panlipunan sa buhay ng
panlipunan sa buhay kababaihan tungo sa
ng kababaihan tungo pagkakapantay-pantay,
sa pagkakapantay- pagkakataong pang-ekonomiya at
pantay, karapatang pampulitika
pagkakataong pang-
ekonomiya at
karapatang
pampulitika
10. Bahaging
Ginampanan ng Naipapahayag ang pagpapahalaga AP 7 KIS -IVf-
Nasyonalismo sa sa bahaging ginampanan ng 1.15
pagbibigay wakas nasyonalismo sa pagbibigay
sa imperyalismo wakas sa imperyalismo

C. Ang mga Pagbabago sa

1. Mga Pagbabago sa
mga Bansang Naihahambing ang mga pagbabago AP 7 KIS -IV-
Bumubuo sa sa mga bansang bumubuo sa 1.16
Silangan at Timog- Silangan at Timog-Silangangn Asya
Silangang Asya
2. Balangkas ng Nasusuri at naihahambing ang AP 7 KIS -IVg-

pamahalaan ng mga balangkas ng pamahalaan ng mga 1.17
bansa sa Silangan at bansa sa Silangan at Timog-
Timog-Silangang Silangangn Asya
Asya
3. Mga Palatuntunang
Nagtataguyod sa Nasusuri at naihahambing ang mga AP 7 KIS -IVg-
karapatan ng palatuntunang nagtataguyod sa 1.18
mamamayan sa karapatan ng mamamayan sa
pangkalahatan, at ng pangkalahatan, at ng kababaihan,
kababaihan, grupong grupong katutubo, mga kasapi ng
katutubo, mga kasapi caste sa India at iba pang sektor ng
ng caste sa India at lipunan
iba pang sektor ng
lipunan
4. Ang Kalagayan at
Papel ng Kababaihan Naihahambing ang kalagayan at AP 7 KIS -IVg-

sa Ibat ibang bahagi papel ng kababaihan sa ibat ibang 1.19

ng Silangan at bahagi ng Timog at Kanlurang Asya
Timog-Silangang at ang kanilang ambag sa bansa at
Asya at ang Kanilang rehiyon
Ambag sa Bansa at
Rehiyon
5. Ang Kinalaman ng
Edukasyon sa Nasusuri ang kinalaman ng AP 7 KIS -IVh-
Pamumuhay ng mga edukasyon sa pamumuhay ng mga 1.20
Asyano sa Silangan Asyano
at Timog-Silangang
Asya
6. Bahaging Natataya ang bahaging ginampanan AP 7 KIS -IVh-

Ginampanan ng ng relihiyon sa ibat ibang aspeto ng 1.21
Relihiyon sa Ibat pamumuhay
ibang aspeto ng
pamumuhay
7. Mga Kasalukuyang
Pagbabago Pang- Naiuugnay ang mga kasalukuyang AP 7 KIS -IVh-
Ekonomiya na pagbabago pang-ekonomiya na 1.22
naganap/ nagaganap naganap/ nagaganap sa kalagayan
sa kalagayan ng mga ng mga bansa sa
bansa sa Silangan at Silangan at Timog-Silangang Asya
Timog-Silangang
Asya
8. Pagkakaiba-iba ng Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng AP 7 KIS -IVi-

antas ng pagsulong antas ng pagsulong at pag-unlad ng 1.23

at pag-unlad ng Timog at Timog-Silangang Asya

Timog at Timog- gamit ang estadistika at kaugnay na
Silangang Asya datos.
gamit ang estadistika
at kaugnay na datos.
9. Mga Anyo at Tugon Nasusuri ang mga anyo at tugon sa AP 7 KIS -IVi-
sa Neokolonyalismo neokolonyalismo sa Silangan at 1.24
sa Timog at Timog-Silangang Asya
Kanlurang Asya
10. Epekto ng Kalakalan Natataya ang epekto ng kalakalan AP 7 KIS -IVj-

sa Pagbabagong sa pagbabagong pang-ekonomiya at 1.25
pang-Ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa
Pangkultura ng mga Silangan at Timog Silangang Asya
bansa sa Silangan at
Timog Silangang
Asya
11. Kontribusyon ng
Silangan at Timog- Napapahalagahan ang mga AP 7 KIS -IVj-
Silangang Asya sa kontribusyon ng Silangan at Timog- 1.26
Larangan ng Sining, Silangang Asya sa larangan ng
Humanidades at sining, humanidades at palakasan
palakasan
12. Pagkakakilanlan ng
Kulturang Asyano Nahihinuha ang pagkakakilanlan ng AP 7 KIS -IVj-
Batay sa mga kulturang Asyano batay sa mga 1.27
Kontribusyong nito kontribusyong nito

Kasaysayan ng Daigdig
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa kasaysayan, politika,ekonomiya,kultura, at lipunan ng

Daigdig mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan gamit ang mga kasanayan sa
pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at ibat ibang sanggunian, pagsasaliksik , mapanuring pag-iisip at
mabisang komunikasyon.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN PAMANTAYAN

NILALAMAN
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP SA PAGKATUTO CODE
(Content )
(Content Standard) (Performance Standard) (Learning Competencies)
UNAHANG MARKAHAN:
Heograpiya at Mga Sinaunang Naipamamalas ang pag-unawa sa Ang mga mag-aaral ay

Kabihasnan sa Daigdig interaksiyon ng tao sa kaniyang nakabubuo ng panukalang
kapaligiran na nagbigay-daan sa proyektong nagsusulong sa

NILALAMAN
(Content )
pag-usbong ng mga sinaunang pangangalaga at
kabihasnan na nagkaloob ng mga preserbasyon sa interaksiyon
pamanang humubog sa ng tao sa kaniyang
pamumuhay ng kasalukuyang kapaligiran na nagbigay-
henerasyon daan sa
pag-usbong ng mga
sinaunang kabihasnan at
nagkaloob ng mga
A. Heograpiya ng Daigdig pamanang humubog sa
pamumuhay ng
1 Heograpiyang Pisikal kasalukuyang henerasyon Nasusuri ang katangiang pisikal ng AP8HSK-Ia-1
daigdig
- Limang Tema ng
Heograpiya
- Lokasyon
- Topograpiya
- Katangiang Pisikal ng
Daigdig (anyong lupa,
anyong tubig,
klima, at yamang likas)
2 Heograpiyang Pantao
- Natatanging Kultura ng
mga Rehiyon, Bansa Napahahalagahan ang natatanging AP8HSK-Ib-2
at Mamamayan sa kultura ng mga rehiyon, bansa at
Daigdig mamamayan sa daigdig ( lahi,
(lahi, pangkat- etniko, pangkat- etnolingguwistiko, at relihiyon
wika, sa daigdig)
at relihiyon sa daigdig

NILALAMAN
(Content )
)
B. Ang Pagsisimula ng mga

Kabihasnan sa Daigdig
( Preshistoriko- 1000 BCE)
1. Kondisyong Heograpikal
sa Panahon ng mga
Unang Tao sa Daigdig
Nasusuri ang kondisyong heograpikal AP8HSK-Ic-2
sa panahon ng mga unang tao sa
2. Pamumuhay ng mga
daigdig
Unang Tao sa Daigdig
AP8HSK-Id-3
Naipaliliwanag ang uri ng pamumuhay
ng mga unang tao sa daigdig
Nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng AP8HSK-Ie-4

3. Mga Yugto sa Pag- kultura sa panahong prehistoriko
unlad ng Kultura sa
Panahong Preshistoriko
C. Mga Sinaunang Kabihasnan

sa Daigdig
1. Impluwensiya ng Naiuugnay ang heograpiya sa pagbuo AP8HSK-Ie-5

Heograpiya sa Pagbuo at pag-unlad ng mga sinaunang

NILALAMAN
(Content )
at Pag-unlad ng mga kabihasnan sa daigdig
Sinaunang Kabihasnan
2. Pag-usbong ng mga
Sinaunang Kabihasnan
Nasusuri ang pag-usbong ng mga
sa Daigdig: Pinagmulan, AP8HSK-If-6
Batayan at Katangian sinaunang kabihasnan sa daigdig ;
pinagmulan, batayan at katangian
3. Mga Sinaunang
Kabihasnan sa Daigdig
(Asya, Africa, at America) Nasusuri ang mga sinaunang AP8HSK-Ig-7
kabihasnan sa daigdig batay
D. Kontribusyon ng mga politika, ekonomiya, kultura, relihiyon,
Sinaunang Kabihasnan sa paniniwala, at lipunan)
Daigdig
AP8HSK-Ih-8
Napahahalagahan ang mga
kontribusyon ng mga sinaunang
kbihasnansa daigdig
IKALAWANG MARKAHAN:
Naipapamalas ang pag-unawa sa Ang mag-aaral

Ang Daigdig sa Klasikal at
Transisyunal na Panahon kontribusyon ng mga pangyayari aynakabubuo ng adbokasiya
sa Klasikal at Transisyunal na na nagsusulong ng
Panahon sa pagkabuo at pangangalaga at
pagkahubog ng pagkakakilanlan pagpapahalaga sa mga
ng mga bansa at rehiyon sa natatanging kontribusyon ng
daigdig Klasikal at Transisyunal na
Panahon na nagkaroon ng

NILALAMAN
(Content )
malaking impluwensya sa
pamumuhay ng tao sa
kasalukuyan
A. Pag-usbong at Pag-
unlad ng mga Klasikal
na Lipunan sa Europe
1. Kabihasnang Klasikal
sa Europe Nasusuri ang kabihasnang Minoan at AP8DKT-IIa-1
Mycenean.
Kabihasnang Minoan
at Mycenean
2. Kabihasnang klasikal ng Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng AP8DKT-IIa-b-2

Greece (Athens, Sparta Greece.
at mga city-states)
3. Kabihasnang klasikal ng
Rome (mula sa
Sinaunang Rome Naipapaliwanag ang mahahalagang AP8DKT-IIc-3
hanggang sa tugatog pangyayari sa kabihasnang klasikal ng
at pagbagsak ng Rome (mula sa sinaunang Rome
Imperyong Romano hanggang sa tugatog at pagbagsak ng
Imperyong Romano)
4. Pag-usbong at Pag-
unlad ng mga Klasikal Nasusuri ang pag-usbong at pag-unlad AP8DKT-IId-4
na Lipunan sa Africa, ng mga Klasikal na Lipunan sa Africa,
America, at mga Pulo sa America, at mga Pulo sa Pacific

NILALAMAN
(Content )
Pacific
5. Kabihasnang Klasikal Naipapaliwanag ang mga kaganapan

Sa Africa (Mali at sa mga klasikal na kabihasnan sa AP8DKT-IId-5
Songhai) Africa (Mali at Songhai).
Nasusuri ang mga kaganapan sa

6. Kabihasnang kabihasnang klasikal ng America.
Klasikal sa
America AP8DKT-IIe-6
Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng

7. Kabihasnang Klasikal sa pulo sa Pacific.
pulo AP8DKT-IIe-7
ng Pacific
Naipapahayag ang pagpapahalaga sa

8. Kontribusyon ng mga kontribusyon ng kabihasnang
Kabihasnang Klasikal sa klasikal sa pag-unlad ng
Daigdig Noon at Ngayon pandaigdigang kamalayan AP8DKT-IIf-8
B. Ang Daigdig sa
Panahon ng
Transisyon
Nasusuri ang mga pangyayaring

nagbigay-daan sa Pag-usbong ng
1. Mga pangyayaring Europe sa Gitnang Panahon AP8DKT-IIf-9
nagbigay-daan sa Pag-
usbong ng Europe
sa Gitnang Panahon Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng

NILALAMAN
(Content )
paglakas ng Simbahang Katoliko
2. Ang paglakas ng bilang isang institusyon sa Gitnang AP8DKT-IIg-10
Simbahang Katoliko Panahon
bilang isang institusyon
sa Gitnang Panahon
Nasusuri ang mga kaganapang
3. Ang Holy Roman nagbigay-daan sa pagkakabuo ng
Empire Holy Roman Empire AP8DKT-IIg-11
Naipapaliwanag ang mga dahilan at

bunga ng mga Krusada sa Gitnang
4. Ang Paglunsad ng mga Panahon AP8DKT-IIh-12
Krusada
Nasusuri ang buhay sa Europe noong

Gitnang Panahon: Manorialismo,
Piyudalismo, ang pag-usbong ng mga AP8DKT-IIi-13
5. Ang buhay sa Europe bagong bayan at lungsod
noong Gitnang
Panahon: Piyudalismo
Manorialismo, , Pag-
usbong ng mga Bayan
at Lungsod
Natataya ang epekto at kontribusyon
ng ilang mahahalagang pangyayari sa
6. Epekto at kontribusyon Europe sa pagpapalaganap ng
ng ilang mahahalagang pandaigdigang kamalayan. AP8DKT-IIj-13
pangyayari sa Europe
sa pagpapalaganap ng
pandaigdigang
kamalayan.

NILALAMAN
(Content )
IKATLONG MARKAHAN
Ang Pag-usbong ng Naipamamalas ng mag-aaral ang Ang mag-aaral ay kritikal na

Makabagong Daigdig: Ang pag-unawa sa naging nakapagsusuri sa naging
Transpormasyon tungo sa transpormasyon tungo sa implikasyon sa kaniyang
Pagbuo ng Pandaigdigang
makabagong panahon ng mga bansa, komunidad, at sarili
Kamalayan
bansa at rehiyon sa daigdig ng mga pangyayari sa
bunsod ng paglaganap ng mga panahon ng transpormasyon
kaisipan sa siyensiya, pulitika, at tungo sa makabagong
ekonomiya tungo sa pagbuo ng panahon.
pandaigdigan kamalayan
A. Paglakas ng Europe Nasusuri ang pagsilang ng AP8PMD-IIIa-b-1

bourgeoisie, merkantilismo, National
1. Pagsilang at monarchy, Renaissance, Simbahang
kontribusyon ng Katoliko at Repormasyon.
bourgeoisie,
merkantilismo, National
monarchy, Renaissance,
Simbahang Katoliko at
Repormasyon
Napahahalagahan ang mga AP8PMD-IIIc-d-3

kontribusyon ng bourgeoisie,
merkantilismo, National monarchy,
Renaissance, Simbahang Katoliko at
Repormasyon sa daigdig.

NILALAMAN
(Content )
B. Paglawak ng
Kapangyarihan ng
Europe AP8PMD-IIIe-4
Nasusuri ang unang yugto ng
1. Unang Yugto ng imperyalismo at kolonisasyon sa
Imperyalismo at Europe.
Kolonisasyon
AP8PMD-IIIf-5
2. Dahilan at Epekto ng Natataya ang mga dahilan at epekto
unang yugto ng ng unang yugto ng imperyalismo at
Imperyalismo at kolonisasyon sa Europe.
Kolonisasyon
AP8PMD-IIIg-6
3. Kaganapan at Epekto Nasusuri ang kaganapan at epekto
ng Rebolusyong ng Rebolusyong Siyentipiko,
Siyentipiko, Enlightenment, at Industriyal.
Enlightenment, at
Industriyal.
AP8PMD-IIIh-7
4. Ikalawang Yugto ng Naipaliliwanag ang Ikalawang Yugto
Kolonyalismo at ng Kolonyalismo at Imperyalismo
Imperyalismo
5. Dahilan at Epekto ng Nasusuri ang mga dahilan at epekto

Ikalawang Yugto ng ng ikalawang Yugto ng Imperyalismo AP8PMD-IIIh-8
Imperyalismo
at Kolonisasyon.
C. Pagkamulat
Naipapaliwanag ang kaugnayan ng
Kaugnayan ng AP8PMD-III1-9
Rebolusyong Pangkaisipan sa
Rebolusyong

NILALAMAN
(Content )
Pangkaisipan sa Rebolusyong Pranses at Amerikano.
Rebolusyong Pranses at
Amerikano
Naipapahayag ang pagpapahalaga sa

Pag-usbong ng pag-usbong ng Nasyonalismo sa AP8PMD-III1-10
Nasyonalismo sa Europe Europe at ibat ibang bahagi ng
at ibat ibang bahagi ng daigdig.
daigdig.
IKAAPAT NA MARKAHAN
Ang Kontemporaryong Naipamamalas ng mag-aaral ang Ang mag-aaral ay aktibong

Daigdig (ika-20 siglo pag-unawa sa kahalagahan ng nakikilahok sa mga gawain,
hanggang sa kasalukuyan): pakikipag-ugnayan at sama- programa, proyekto sa antas
Mga Suliranin at Hamon tungo samang pagkilos sa ng komunidad at bansa na
sa Pandaigdigang kontemporaryong daigdig tungo nagsusulong ng rehiyunal at
Kapayapaan, Pagkakaisa, sa pandaigdigang kapayapaan, pandaigdigang kapayapaan,
Pagtutulungan, at Kaunlaran pagkakaisa, pagtutulungan, at pagkakaisa, pagtutulungan,
kaunlaran at kaunlaran
A. Ang Unang Digmaang

Pandaigdig
1. Mga Dahilan na

NILALAMAN
(Content )
nagbigay-daan sa Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay AP8AKD-IVa-1
Unang Digmaang daan sa Unang Dimaan Pandaidig
Pandaigdig.
2. Mahahalagang
pangyayari naganap
sa Unang Digmaang Nasusuri ang mahahalagang
Pandaigdig pangyayari naganap sa Unang AP8AKD-IVb-2
Digmaang Pandaigdig
3. Epekto ng Unang
Digmaang
Pandaigdig Natataya ang mga epekto ng Unang
AP8AKD-IVc-3
Dimaang Pandadig
4. Pagsisikap ng mga
bansa na makamit
ang kapayapaang Nasusuri ang pagsisikap ng mga
pandaigdig bansa na makamit ang kapayapaang AP8AKD-IVd-4
pandaigdig
5. Ang Ikalawang at kaunlaran
Digmaang
Pandaigdig Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay
daan sa Ikalawang Digmaang AP8AKD-IVe-5
Pandaidig
6. Mga Dahilan
Nasusuri ang mga dahilan nagbigay-
nagbigay-daan sa
daan sa Ikalawang Digmaang AP8AKD-IVf-6
Ikalawang Digmaang
Pandaigdig.
Pandaigdig.
7. Mahahalagang
pangyayari naganap Nasusuri ang mahahalagang
sa Ikalawang pangyayari naganap sa Ikalawang AP8AKD-IVg-7

NILALAMAN
(Content )
Digmaang Digmaang Pandaigdig
Pandaigdig
8. Epekto ng Natataya ang mga epekto ng

Ikalawang Digmaang
Ikalawang Digmaang Pandaigdig AP8AKD-IVh-8
Pandaigdig
9. Pagsisikap ng
Nasusuri ang pagsisikap ng mga
mga bansa na
bansa na makamit ang kapayapaang AP8AKD-IVi-9
makamit ang
pandaigdig
kapayapaang
at kaunlaran
pandaigdig
10. Mga Ideolohiya, Cold Nasusuri ang mga ideolohiyang

War, at Neo- pulitikal at ekonomik sa hamon ng AP8AKD-IVi-10
kolonyalismo establisadong institusyon ng lipunan.
Natataya ang epekto ng mga

ideololohiya, Cold War at Neo-
kolonyalismo sa ibat ibang bahagi ng
11. Mga Pandaigdigang
daigdig
Organisasyon, Pangkat, at
AP8AKD-IVj-11
Alyansa
Nasusuri ang bahaging ginampanan
Mga organisasyon at ng mga pandaidigang organisasyon
alyansa (European sa pagsusulong ng pandaigdigang
Union (EU), kapayapaan, pagkakaisa,
Organization of pagtutulungan, at kaunlaran.

NILALAMAN
(Content )
American States
(OAS), Organization
of Islamic Countries,
ASEAN, at iba pa)
Mga pang-
ekonomikong
organisasyon at
trading blocs (GATT,
World Trade,
IMF/World Bank,
APEC, ASEAN
Economic Community,
OAS, NAFTA, AFTA,
OPEC, at iba pa)
ARALING PANLIPUNAN IX
Ekonomiks
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa
ekonomiks at pambansang pag-unlad gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang
panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri , mapagnilay, mapanagutan,
makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig.

PAMANTAYANG PAMANTAYANG CODE
TEMA/ NILALAMAN KASANAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN PAGGANAP
UNAHANG MARKAHAN
Mga Pangunahing Konsepto ng Naipamamalas ng mag-aaral Naisasabuhay ang pag-

Ekonomiks: Batayan ng ang pag-unawa sa mga unawa sa mga
Matalinong Paggamit ng pangunahing konsepto ng pangunahing konsepto ng
Pinagkuknang Yaman tungo sa Ekonomiks bilang batayan ng Ekonomks batayan ng
Pagkamit ng Kaunlaran matalino at maunlad na pang- matalino at maunlad na
araw-araw na pamumuhay pang-araw-araw na
pamumuhay
Nailalapat ang kahulugan ng AP9PKE-Ia-1

A. Kahulugan ng Ekonomiks
ekonomiks sa pang-araw-araw na
pamumuhay bilang isang mag-
aaral, kasapi ng pamilya at
. lipunan.
.
. Natataya ang kahalagahan ng AP9PKE-Ia-2
ekonomiks sa pang-araw-araw na
pamumuhay ng bawat pamilya at
ng lipunan
B. Kakapusan
Naipakikita ang ugnayan ng AP9PKE-Ia-3
1. Konsepto ng Kakapusan kakapusan sa pang- araw- araw na
at ang Ugnayan nito sa pamumuhay.
Pang- araw- araw na
Pamumuhay

Natutukoy ang mga palatandaan AP9PKE-Ib-4
2. Palatandaan ng ng kakapusan sa pang- araw- araw
Kakapusan sa Pang- na buhay.
araw- araw na Buhay
Nabubuo ng konklusyon na ang AP9PKE-Ib-5

3. Kakapusan Bilang kakapusan ay isang pangunahing
Pangunahing Suliranin suliraning panlipunan.
sa Pang- araw- araw na
Pamumuhay
Nakapagmumungkahi ng mga AP9PKE-Ic-6
4. Mga Paraan upang paraan upang malabanan ang
Malabanan ang kakapusan.
Kakapusan sa Pang-
araw- araw na
Pamumuhay
C. Pangangailangan at
Kagustuhan
Nasusuri ang kaibahan ng AP9PKE-Ic-7
1. Pagkakaiba ng kagustuhan (wants) sa
Pangangailangan at pangangailangan ( needs) bilang
Kagustuhan batayan sa pagbuo ng matalinong
desisyon
AP9PKE-Id-8
Naipakikita ang ugnayan ng
2. Ang Kaugnayan ng personal na kagustuhan at
Personal pangangailangan sa suliranin ng
na Kagustuhan at
kakapusan.
Pangangailangan sa
Suliranin ng Kakapusan
Nasusuri ang hirarkiya ng AP9PKE-Id-9
pangangailangan.
3. Hirarkiya ng

Pangangailangan
Nakabubuo ng sariling pamantayan AP9PKE-Ie-10
sa pagpili ng mga pangangailangan
4. Batayan ng Personal batay sa mga hirarkiya ng
na Pangangailangan at pangangailangan
Kagustuhan
AP9PKE-Ie-11
Nasusuri ang mga salik na
5. Salik na nakakaimpluwensiya sa
Nakakaimpluwensiya pangangailangan at kagustuhan.
sa Pangangailangan
at Kagustuhan
D. Alokasyon
Nasusuri ang kaugnayan ng AP9PKE-If-12

1. Kaugnayan ng konsepto alokasyon sa kakapusan at
ng Alokasyon sa pangangailangan at kagustuhan.
Kakapusan at
Pangangailangan at
Kagustuhan
2. Kahalagahan ng Napahahalagahan ang paggawa AP9PKE-If-13

Paggawa ng Tamang ng tamang desisyon upang
Desisyon Upang matugunan ang pangangailangan
Matugunan ang
Pangangailangan
Nasusuri ang mekanismo ng AP9PKE-Ig-14
alokasyon sa ibat- ibang
3. Ibat- Ibang Sistemang sistemang pang-ekonomiya bilang
Pang- ekonomiya sagot sa kakapusan.

AP9PKE-Ig-15
Naipaliliwanag ang konsepto ng
E. Pagkonsumo pagkonsumo
AP9PKE-Ih-16
1. Konsepto ng Nasusuri ang mga salik na
Pagkonsumo nakakaapekto sa pagkonsumo.
AP9PKE-Ih-17
2. Salik sa Pagkonsumo Naipamamalas ang talino sa
pagkonsumo sa pamamagitan ng
paggamit ng pamantayan sa
3. Pamantayan sa pamimili.
Matalinong Pamimili
AP9PKE-Ih-18
Naipagtatanggol ang mga
karapatan at nagagampanan ang
mga tungkulin bilang isang
4. Karapatan at Tungkulin mamimili
Bilang Isang Mamimili
AP9PKE-Ii-19
F. Produksyon Naibibigay ang kahulugan ng
produksyon.
1. Kahulugan at Proseso ng
Produksyon at ang
Pagtugon nito sa Pang-
araw araw na
Pamumuhay
AP9PKE-Ii-19
2. Salik ng Produksyon at Napahahalagahan ang mga salik
ang Implikasyon nito sa ng produksyon at ang implikasyon
Pang- araw araw na nito sa pang- araw- araw na
Pamumuhay pamumuhay.
AP9PKE-Ij-20

3. Mga Organisasyon ng Nasusuri ang mga tungkulin ng
Negosyo ibat- ibang organisasyon ng
negosyo.
IKALAWANG MARKAHAN
Maykroekonomiks
Naipamamalas ng mag-aaral Ang mga mag-aaral ay
ang pag-unawa sa mga kritikal na nakapagsusuri
pangunahing kaalaman sa sa mga pangunahing
ugnayan ng pwersa ng kaalaman sa ugnayan ng
demand, suplay at sistema ng pwersa ng demand,
pamilihan bilang batayan sa suplay at sistema ng
matalinong pagdedesisyon ng pamilihan bilang batayan
sambahayan at bahay- kalakal sa matalinong
tungo sa pagtamo ng pagdedesisyon ng
pambansang kaunlaran sambahayan at bahay-
kalakal tungo sa pagtamo
ng pambansang kaunlaran
A. Demand
Nailalapat ang kahulugan ng AP9MYK-IIa-1

1. Kahulugan ng Demand demand sa pang araw-araw na
pamumuhay ng bawat pamilya
Nasusuri ang mga salik na AP9MYK-IIa-2

2. Mga Salik na nakaaapekto sa demand
Nakakapekto sa Demand
Nakapagpapasya nang matalino sa AP9MYK-IIb-3

pagtugon sa mga pagbabago ng
salik (factors) na nakaaapekto sa
demand
3. Elastisidad ng Demand Naiuugnay ang elastisidad ng AP9MYK-IIb-4

demand sa presyo ng kalakal at
paglilingkod
B. Suplay
1. Kahulugan ng Suplay
Nailalapat ang kahulugan ng

AP9MYK-IIc-5
suplay batay sa pang-araw-araw
na pamumuhay ng bawat pamilya
2. Mga Salik ng
Nakakapekto Nasusuri ang mga salik na
sa Suplay nakaaapekto sa suplay AP9MYK-IIc-6
3. Elastisidad ng Suplay Nakapagpapasya nang matalino sa

pagtugon sa mga pagbabago ng AP9MYK-IId-7
salik (factors) na nakaaapekto sa
suplay

C. Interaksyon ng Demand at
Suplay
1. Interaksyon ng demand
at suplay sa kalagayan AP9MYK-IId-8
ng presyo at ng Naiuugnay ang elastisidad ng
pamilihan demand at suplay sa presyo ng
kalakal at paglilingkod
2. Shortage at Surplus
AP9MYK-IIe-9
Naipaliliwanag ang interaksyon ng

demand at suplay sa kalagayan ng
presyo at ng pamilihan
Nasusuri ang mga epekto ng AP9MYK-IIf-9

shortage at surplus sa presyo at
dami ng kalakal at paglilingkod sa
pamilihan
AP9MYK-IIg-10
3.Mga Paraan ng
pagtugon/kalutasan sa
mga suliraning dulot ng Naimumungkahi ang paraan ng
kakulangan at kalabisan pagtugon/kalutasan sa mga
sa pamilihan suliraning dulot ng kakulangan at
kalabisan
D. Pamilihan
1. Konsepto ng Pamilihan AP9MYK-IIh-11
Naipaliliwanag ang kahulugan ng AP9MYK-IIi-12

2. Ibat ibang Istraktura ng pamilihan
pamilihan
Nasusuri ang ibat ibang Istraktura AP9MYK-IIj-13

3. Gampanin ng ng Pamilihan
Pamahalaan
sa mga Gawaing Napangangatwiranan ang
Pangkabuhayn sa Ibat pangangailangang pakikialam at
Ibang Istraktura ng regulasyon ng pamahalaan sa mga
Pamilihan gawaing pangkabuhayan sa ibat
ibang istraktura ng pamilihan
upang matugunan ang
pangangailangan ng mamamayan
ng bansa
IKATLONG MARKAHAN:
Naipamamalas ng mag-aaral
Makroekonomiks ang pag-unawa sa mga
Ang mag-aaral ay
pangunahing kaalaman tungkol
nakapagmumungkahi ng
sa pambansang ekonomiya
mga pamamaraan kung
bilang kabahagi sa
paano ang
pagpapabuti ng pamumuhay
pangungunahing kaalaman
ng kapwa mamamayan tungo
tungkol sa pambansang
sa pambansang kaunlaran.
ekonomiya ay
nakapagpapabuti sa
pamumuhay ng kapwa
mamamayan tungo sa
pambansang kaunlaran
A. Paikot na Daloy ng AP9MAK-IIIa-1
Ekonomiya Nailalalarawan ang paikot na daloy
ng ekonomiya
1. Bahaging ginagampanan ng
AP9MAK-IIIa-2
mga bumubuo sa paikot
Natataya ang bahaging

na daloy ng ekonomiya ginagampanan ng mga bumubuo
sa paikot na daloy ng ekonomiya
AP9MAK-IIIa-3
2. Ang kaugnayan sa isat isa
ng Nasusuri ang ugnayan sa isat isa
mga bahaging bumubuo sa ng mga bahaging bumubuo sa
paikot na daloy ng paikot na daloy ng ekonomiya AP9MAK-IIIb-4
ekonomiya
Nasusuri ang pambansang
B. Pambansang Kita produkto (Gross National Product-
Gross Domestic Product) bilang
1. Pambansang produkto panukat ng kakayahan ng isang
(Gross National Product- ekonomiya
Gross Domestic Product)
bilang panukat ng
kakayahan ng isang
ekonomiya
AP9MAK-IIIb-5
2. Mga pamamaraan sa Nakikilala ang mga pamamaraan

pagsukat ng pambansang sa pagsukat ng pambansang
produkto produkto AP9MAK-IIIc-6
3. Kahalagahan ng pagsukat Nasusuri ang kahalagahan ng

ng pambansang kita sa pagsukat ng pambansang kita sa
ekonomiya ekonomiya
C. Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok

at Pagkonsumo AP9MAK-IIIc-6
1. Kaugnayan ng kita sa Naipapahayag ang kaugnayan ng

pagkonsumo at pag- kita sa pagkonsumo at pag-iimpok
iimpok AP9MAK-IIIc-7
2. Katuturan ng Nasusuri ang katuturan ng

consumption consumption at savings sa pag-

at savings sa pag-iimpok iimpok
AP9MAK-IIId-8
D. Implasyon
Nasusuri ang konsepto at
1. Konsepto ng Implasyon palatandaan ng Implasyon
AP9MAK-IIId-9
2. Mga Dahilan ng Natataya ang mga dahilan sa

Implasyon pagkaroon ng implasyon AP9MAK-IIIe-10
3. Mga Epekto ng Nasusuri ang ibat ibang epekto

Implasyon ng implasyon
AP9MAK-IIIe-11
4. Paraan ng Paglutas ng Napapahalagahan ang mga

Implasyon paraan ng paglutas ng implasyon
AP9MAK-IIIf-12
Nakikilahok nang aktibo sa

paglutas ng mga suliranin kaugnay
ng implasyon
E. Patakarang Piskal
AP9MAK-IIIf-13
1. Layunin ng Patakarang Naipaliliwanag ang layunin ng

Piskal patakarang piskal AP9MAK-IIIg-14
2. Kahalagahan ng Papel Napahahalagahan ang papel na

na Ginagampanan ng ginagampanan ng pamahalaan
Pamahalaan kaugnay kaugnay ng mga patakarang piskal
ng mga Patakarang na ipinatutupad nito
Piskal na Ipinapatupad AP9MAK-IIIg-15
nito
Nasusuri ang badyet at ang
3. Patakaran sa kalakaran ng paggasta ng
pamahalaan

Pambansang
Badyet at ang Kalakaran
ng Paggasta ng
Pamahalaan
Halimbawa:
- Policy on Priority
Assistance Development
Fund
-Policy on the
Privatization AP9MAK-IIIg-16
of GOCCs
Nakababalikat ng pananagutan
-Policy on Conditional bilang mamamayan sa wastong
Cash Transfer pagbabayad ng buwis
-Patakaran sa
Wastong
Pagbabayad ng
Buwis
AP9MAK-IIIh-17
(VAT EVAT/ RVAT)
Naiuuugnay ang mga epekto ng
4. Mga Epekto ng
patakarang piskal sa katatagan ng
Patakarang
pambansang ekonomiya
Piskal sa Katatagan ng
Pambansang Ekonomiya
F.Patakarang Pananalapi
AP9MAK-IIIh-18
(Monetary Policy)
Naipaliliwanag ang layunin ng
1. Layunin ng Patakarang patakarang pananalapi: AP9MAK-IIIi-19
Pananalapi
Naipahahayag ang kahalagahan
2. Kahalagahan ng Pag- ng pag-iimpok at pamumuhun
iimpok at Pamumuhunan isang salik sa ekonomiya
bilang isang salik sa AP9MAK-IIIi-20

Ekonomiya
Natataya ang bumubuo ng sektor
3. Mga Bumubuo sa Sektor ng pananalapi
ng AP9MAK-IIIj-21
Pananalapi
Napahahalagahan ang papel na
4. Ang Papel na ginagampanan ng bawat sektor sa
Ginagampan ng Bawat pananalapi
Sektor ng Pananalapi AP9MAK-IIIj-22
Nakapagsisiyasat nang mapanuri

5. Mga Paraan at Patakaran sa mga paraan at patakaran ng
ng Bangko Sentral ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
Pilipinas (BSP) upang upang mapatatag ang halaga ng
mapatatag ang halaga ng salapi
salapi
- Money Laundering
- Easy and Tight
Monetary Policy
Naipamamalas ng mag-aaral
ang pag-unawa sa mga sektor
Ikaapat na Markahan ng ekonomiya at mga
patakarang pang-ekonomiya Ang mga mag-aaral ay
Mga Sektor Pang-Ekonomiya nito sa harap ng mga hamon at aktibong nakikibahagi
at Mga Patakarang Pang-
pwersa tungo sa pambansang sa maayos na
Ekonomiya Nito
pagsulong at pag-unlad pagpapatupad at
pagpapabuti ng mga
sektor ng ekonomiya at
mga patakarang pang-
ekonomiya nito tungo sa
A. Konsepto at Palatandaan pambansang pagsulong
ng Pambansang AP9MSP-IVa-1
at pag-unlad
Kaunlaran

Nakapagbibigay ng sariling
pakahulugan sa pambansang
1. Pambansang Kaunluran kaunlaran AP9MSP-IVa-2
Nasisiyasat ang mga palatandaan AP9MSP-IVb-3

2. Mga palatandaan ng ng pambansang kaunlaran
Matutukoy ang ibat ibang
gampanin ng
3. Ibat ibang gampanin ng mamamayang Pilipino upang
mamamayang Pilipino makatulong sa pambansang
upang makatulong sa kaunlaran AP9MSP-IVb-4
Napahahalagahan ang sama-

4. Sama Sama Pagkilos samang pagkilos ng mamamayang
para sa Pambansang Pilipino para sa pambansang
Kaunlaran kaunlaran AP9MSP-IVc-5
Nakapagsasagawa ng isang
pagpaplano kung paano makapag-
ambag bilang mamamayan sa
pag-unald ng bansa
AP9MSP-IVc-6
Nasusuri ang bahaging

B. Sektor ng Agrikultura ginagampanan ng agrikultura,
pangingisda at paggugubat sa
1. Ang bahaging ekonomiya at sa bansa
ginagampanan ng
agrikultura, pangingisda AP9MSP-IVd-7
at paggugubat sa
ekonomiya at sa bansa
Nasusuri ang mga dahilan at

2. Mga dahilan at epekto ng epekto ng suliranin ng sektor ng
suliranin ng sektor ng agrikultura, pangingisda, at
agrikultura, pangingisda, paggugubat sa bawat Pilipino
at paggugubat sa bawat AP9MSP-IVd-8
Pilipino
Nabibigyang-halaga ang mga

3. Mga patakarang pang patakarang pang-ekonomiya
ekonomiya nakatutulong nakatutulong sa sektor ng
sa sektor ng agrikultura agrikultura (industriya ng
(industriya ng agrikultura, agrikultura, pangingisda, at
pangingisda, paggugubat)
at paggugubat)
Halimbawa:
- Comprehensive Agrarian
Reform Law
- Policy on Importation of
Rice
- Policy on Drug
Prevention
AP9MSP-IVe-9
C. Sektor ng Industriya
Nasusuri ang bahaging
1. Bahaging ginampanan ginagampanan ng sektor ng
ng ng sektor ng industriya tulad ng pagmimina,
industriya tulad ng tungo sa isang masiglang
ekonomiya
pagmimina, tungo sa
AP9MSP-IVe-10
isang masiglang
ekonomiya
Nasusuri ang pagkakaugnay ng
2. Ang pagkakaugnay ng sektor agrikultural at industriya AP9MSP-IVe-11
sektor agrikultural at tungo sa pag-unlad ng kabuhayan
industriya tungo sa pag-
unlad ng kabuhayan Nabibigyang-halaga ang mga

3. Mga patakarang pang- patakarang pang-ekonomiya
ekonomiya nakatutulong nakatutulong sa sektor ng
sa sektor industriya industriya
- First Filipino Policy
- Oil Deregulation Law
- Policy on
Microfinancing
- Policy on Online
Businesses
AP9MSP-IVf-12
D. Sektor ng Paglilingkod Nasusuri ang bahaging

ginagampanan ng sektor ng
1. Ang bahaging paglilingkod
ginagampanan
AP9MSP-IVf-13
ng sektor ng paglilingkod
sa pambansang
ekonomiya
Napapahalagahan ang mga
patakarang pang-ekonomiya na
2. Mga patakarang pang- nakakatulong sa sektor ng AP9MSP-IVg-14
ekonomiya na paglilingkod :
nakakatulong sa sektor
ng paglilingkod :
Nakapagbibigay ng sariling
3. Batas na Nagbibigay pakahulugan sa konsepto ng
Proteksyon at impormal na sektor
Nangangalaga sa mga
Karapatan ng
Mangggawa
- Contractualization and
Labor Outsourcing
- Salary Standardization

Law AP9MSP-IVg-15
E. Impormal na Sektor Nasusuri ang mga dahilan ng

pagkakaroon ng impormal na
1. Mga Dahilan at Anyo ng sektor AP9MSP-IVh-16
Impormal na Sektor ng
Ekonomiya
2. Mga epekto ng impormal Natataya ang mga epekto ng AP9MSP-IVh-17

na sektor ng ekonomiya impormal na sector ng ekonomiya
3. Mga Patakang Pang- Napapahalagahan ang mga

ekonomiya na may patakarang pang-ekonomiya na
kaugnayan nakakatulong sa sektor ng
sa Impormal na Sektor paglilingkod :
- Counter feiting
- Black Market AP9MSP-IVi-18
F. Kalakalang Panlabas
Natataya ang kalakaran ng AP9MSP-IVi-19
kalakalang panlabas ng bansa
1. Ang Kalakaran sa
Kalakalang Panlabas ng
Pilipinas
Nasusuri ugnayan ng Pilipinas
2. Ang ugnayan ng para sa kalakalang panlabas nito
Pilipinas sa mga samahan tulad ng World
para sa kalakalang Trade Organization at Asia-Pacific
panlabas nito sa mga Economic Cooperation tungo sa
samahan ng patas na kapakinabangan ng mga
tulad ng World Trade mamamayan ng daigdig
Organization at Asia
Pacific Economic

Cooperation
tungo sa patas na
kapakinabangan
ng mga mamamayan ng AP9MSP-IVi-20
daigdig
3. Mga Kontribusyon ng Napahahalagahan ang

Kalakalang Panlabas sa kontribusyon ng kalakalang
Pag-unlad ng Ekonomiya panlabas sa pag-unlad ekonomiya
ng bansa AP9MSP-IVj-21
ng Pilipinas.
4. Mga patakaran pang- Nasusuri ang mga patakaran

ekonomiya na pang-ekonomiya na nakakatulong
nakakatulong sa sa patakarang panlabas ng
patakarang panlabas ng bansa sa buhay ng AP9MSP-IVj-22
bansa sa buhay ng nakararaming Pilipino
nakararaming
Pilipino
Natitimbang ang epekto ng mga
-Policy on ASEAN patakaran pang-ekonomiya na
nakakatulong sa patakarang
Economic Community
panlabas ng bansa sa buhay ng
2015 nakararaming Pilipino
-Policy on Trade
Liberalization
MGA KONTEMPORARYONG ISYU

Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga isyu at hamong pangkapaligiran , pang-
ekonomiya, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang pansibiko na
kinahaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon, gamit ang mga kasanayan sa
pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at ibat ibang sanggunian,pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip,
mabisang komunikasyon, pagiging makatarungan, at matalinong pagpapasya
PAMANTAYAN SA
NILALAMAN PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
PAGKATUTO
(Content ) (Content Standard) (Performance Standard)
( Learning Competencies)
UNANG MARKAHAN
Mga Isyung Pangkapaligiran at Pang-ekonomiya
A. Kahalagahan ng Pag-aaral ng
mga Kontemporaryong Isyu Comment [LY3]: Maybe a framew
Naipamamalas ang pag-unawa Nakabubuo ng programang studying issues is needed. (e.g., see c
Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-Ia-1 guide from Manitoba, Canada
sa sanhi at implikasyon ng mga pangkabuhayan (livelihood http://www.edu.gov.mb.ca/k12/cur/s
lokal at pandaigdigang isyung ng Konteporaryong Isyu
project) batay sa mga _issues/inquiry_approach.pdf) or may
pang-ekonomiya tungo sa Kakayahan (pp 8-9) where the followi
pinagkukunang yaman na Nasusuri ang kahalagahan ng expected to be developed: pagsisiyas
pagkamit ng pambansang datos, pagsusuri at interpretasyon ng
kaunlaran. matatagpuan sa pamayanan pagiging mulat sa mga komunikasyon.
upang makatulong sa kontemporaryong isyu sa AP10IPP-Ia-2
paglutas sa mga suliraning lipunan at daigdig
pangkabuhayan na
kinakaharap ng mga
mamamayan
B. Mga Suliraning Pangkapaligiran Comment [LY4]: Start here as all
in AP start with geography.
Naipaliliwanag ang ibat ibang AP10IPP-Ib-3

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
uri ng kalamidad na
nararanasan sa komunidad at
sa bansa
1. Disaster Risk Mitigation
Naiuugnay ang gawain at AP10IPP-Ib-4
desisyon ng tao sa
pagkakaroon ng mga
kalamidad
Natutukoy ang mga AP10IPP-Ib-5

paghahanda na nararapat
gawin sa harap ng mga
kalamidad
Natutukoy ang mga ahensiya AP10IPP-Ic-6

ng pamahalaan na
responsable sa kaligtasan ng
mamamayan sa panahon ng
kalamidad
Napahahalagahan ang AP10IPP-Ic-7

pagkakaroon ng disiplina at
kooperasyon sa pagitan ng
mga mamamayan at
pamahalaan sa panahon ng
2. Climate Change (Aspektong
kalamidad
Politikal, Pang-ekonomiya at
Panlipunan)
Naipaliliwanag ang aspektong AP10IPP-Ic-8

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
politikal, pang-ekonomiya,
panlipunan ng Climate
Change
Natatalakay ang ibat ibang AP10IPP-Id-9

programa, polisiya, at
patakaran ng pamahalaan at
ng mga pandaidigang
samahan tungkol sa Climate
Change
Natataya ang epekto ng AP10IPP-Id-10

Climate Change sa
kapaligiran, lipunan at
kabuhayan ng tao sa bansa
at sa daigdig
Natutukoy ang mga suliraning AP10IPP-Ie11

pangkapaligiran na
nararanasan sa sariling
pamayanan
3. Mga Suliraning
Pangkapaligiran sa Sariling Natatalakay ang mga
Pamayanan hakbangin ng pamahalaan sa AP10IPP-Ie-12
pagharap sa mga sulliraning
(hal.: waste management, pangkapaligiran sa sariling

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
mining, quarrying, pamayanan
deforestation, at flashflood)
Nakagagawa ng case study AP10IPP-If-13
tungkol sa sanhi at epekto ng
mga suliraning
pangkapaligiran na
nararanasan sa sariling
pamayanan
B. Mga Isyung Pang-Ekonomiya
1. Unemployment Naipaliliwanag ang mga AP10IPP-If-14

dahilan ng pagkakaroon ng
Unemployment
Natataya ang implikasyon ng AP10IPP-Ig-15

Unemployment sa
pamumuhay at sa pag-unlad
ng ekonomiya ng bansa
Nakabubuo ng mga AP10IPP-Ig-16

mungkahing paraan upang
malutas ang sulliranin ng

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
unemployment
2. Globalisasyon Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-Ig-17

ng Globalisasyon
Naipaliliwanag ang AP10IPP-Ih-18

pangkasaysayan,
pampolitikal, pang-
ekonomiya, at sosyo-kultural
na pinagmulan ng
globalisasyon
Nasusuri ang mga AP10IPP-Ih-19

pangunahing institusyon na
may bahaging ginagampanan
sa globalisasyon
(pamahalaan, paaralan, mass
media, multi national na
korporasyon, NGO at mga
internasyonal na
organisasyon)
3. Sustainable Development Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-Ih-20

ng Sustainable Development
Natatalakay ang kasaysayan AP10IPP-Ii-21

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
ng pagkabuo ng konsepto ng
Sustainable Development
Naipaliliwanag ang AP10IPP-Ii-22

kaugnayan ng mga gawain at
desisyon ng tao sa
pagbabagong
pangkapaligiran
Nasusuri ang mga

kasalukuyang hamon sa
pagtamo ng sustainable AP10IPP-Ii-23
development (hal.:
consuerism, energy
sustainability, kahirapan, at
health inequalities)
Napaghahambing ang ibat AP10IPP-Ij-24

ibang istratehiya at polisiya
na may kaugnayan sa
pagtamo ng sustaibale
development na ipinatutupad
sa loob at labas ng bansa
Nakasusulat ng isang case AP10IPP-Ij-25

study na nakatuon sa
pagtamo ng sustainable
development ng

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
kinabibilangang pamayanan
IKALAWANG MARKAHAN
Mga Isyung Politikal at

Pangkapayapaan
A. Mga Isyung Politikal Naipamamalas ang pag-unawa Nakapagpapanukala ng mga
sa sanhi at epekto ng mga paraan na nagpapakita ng
isyung pampolitikal sa aktibong pakikilahok sa mga
pagpapanatili ng katatagan ng
isyung pampolitikal na
pamahalaan at maayos na
ugnayan ng mga bansa sa nararanasan sa pamayanan
daigdig at sa bansa
Natutukoy ang mga dahilan AP10IPP-IIa-1

1. Migrasyon ng migrasyon sa loob at labas
ng bansa
Naipaliliwanag ang epekto ng AP10IPP-Iib--2

migrasyon sa aspektong
panlipunan, pampolitika at
pangkabuahyan
Natatalakay ang mga dahilan AP10IPP-IIb-3

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
2. Territorial and Border ng mga suliraning teritoryal at
Conflicts hangganan (Territorial and
Border Conflicts)
Nasusuri ang epekto mga

suliraning teritoryal at AP10IPP-IIc-4
hangganan (Territorial and
Border Conflicts) sa
aspektong panlipunan,
pampolitika, pangkabuhayan,
at pangkapayapaan ng mga
mamayan
Naipaliliwanag ang konsepto AP10IPP-IIc-5

ng Political dynasties
3. Political dynasties
Nasusuri ang sanhi at epekto AP10IPP-IId-6
ng political dynasties sa
pagpapanatili ng malinis at
matatag na pamahalaan
Naipaliliwanag ang konsepto, AP10IPP-Iid-7

4. Graft and Corruption uri at pamamaraan ng Graft
and Corruption
Natataya ang epekto ng Graft AP10IPP-IIe-8

and Corruption sa pagtitiwala

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
at partisipasyon ng mga
mamayan sa mga programa
ng pamahalaan
Nasusuri ang kaugnayan ng AP10IPP-IIe-9

Graft and Corruption sa
aspektong pangkabuhayan at
panlipunan
Nakapagmumungkahi ng AP10IPP-Iif-10
mga paraan upang maiwasan
ang pagkakaroon ng Graft
and Corruption sa lipunan
B. Mga Isyung Pangkapayapaan Naipamamalas ang pag-unawa Nakagagawa ng adbokasiya
sa kahalagahan ng pagkakaisa, na nagsusulong ng
kooperasyon, at pagtanggap sa kapayapaan sa pagitan ng
pagkakaiba (tolerance) sa
mga mamamayan,
pagtatamo ng kapayapaan sa
bansa at sa daigdig pamayanan,at bansa sa
daigdig
Nasusuri ang mga anyo AP10IPP-Iig-11

1. Terorismo ,dahilan at epekto ng
terorismo
Napapahalagahan ang
nagkakaisang hakbang ng AP10IPP-Iig-12
mga bansa sa daigdig laban

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
sa terismo
Nakapagmumungkahi ng AP10IPP-Iih-13
mabisang mga paraan sa
pagkontrol ng terorismo sa
sariling bansa.
2. Diskriminasyon AP10IPP-IIh-14
Naipapaliwanag ang
konsepto ng diskriminasyon.
AP10IPP-IIi-15
Natataya angd ahilan at
epekto ng diskriminasyon sa
pulitika , lipunan at
kabuhayan ng tao sa bansa
at sa daigdig
3. Multiculturalism
AP10IPP-IIi-1
Naipapaliwanag ang
konsepto ng multiculturarism
AP10IPP-IIi-17
Nasusuri ang mga
kasalukuyang isyu na may
kinalaman sa pag-aaral ng

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
multiculturalism ( racism , ang
mga kababaihan sa ibat
ibang kultura
AP10IPP-IIj-18
Naipapahayag ang
pagpapahalaga sa respeto at
pagtanggap sa pagkakaiba-
iba ng wika , kultura at
paniniwala ng tao.
AP10IPP-IIj-19
Nakasusulat ng isang
culturally sensitive essay na
nagsusuri sa multi-culturalism
ng napiling pamayanan o
bansa.
IKATLONG MARKAHAN
Mga Isyu sa Karapang Pantao at
Gender
A. Mga Isyu sa Karapatang Pantao Naipamamalas ang pag-unawa Nakapagpaplano ng

sa kahalagahan ng karapatang symposium na tumatalakay sa
pantao sa pagsusulong ng
kaugnayan ng karapatang
pagkapantay-pantay at
pagrespeto sa tao bilang kasapi pantao at pagtugon sa
ng pamayanan, bansa at daidig responsibilidad bilang

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
mamamayan tungo sa
pagpapanatili ng isang
pamayanan at bansa na
kumikilala sa karapatang
pantao
1. Anyo ng Paglabag sa Naipapaliwanag ang mga AP10IKP-IIIa-1

Karapatang Pantao anyo ng Paglabag sa mga
Karapatang Pantao
2. Epekto ng paglabag sa Nasusuri ang epekto ng AP10IKP-IIIa-2

karapatang pantao Palabag sa Karapatang
Pantao
Nasusuri ang mga halimbawa AP10IKP-IIIb-3

3. Mga Halimbawa ng Paglabag
ng Paglabag sa Karapatang
sa Karapatang Pantao sa
Pantao sa Pamayanan ,
Pamayanan, Bansa, at
bansa at Daigdig
Daigdig
AP10IKP-IIIb-4
Nakapagmumungkahi ng ng
mga pamamaraan sa
pangangalaga ng Karapatang
Pantao
Nakapagmumungkahi ng AP10IKP-IIIc-5
mga paran ng paglutas sa

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
mga paglabag ng Karapatang
Pantao
B. Mga Isyu na may Kaugnayan sa Naipamamalas ang pag-unawa Nakabubuo ng dokyumentaryo

Kasarian (Gender) sa kahalagahan ng pagtanggap na nagsusulong ng paggalang
at paggalang sa ibat ibang sa karapatan ng mga
perspektibo na may kaugnayan
mamamayan sa pagpili ng AP10IKP-IIIc-6
sa ibat ibang isyu sa Gender
kasarian (gender) at
sekswalidad
1. Gender & Sexuality
Napaghahambing ang
konsepto ng kasarian AP10IKP-IIId-7
(gender) at sekswalidad
Nasusuri ang ibat ibang salik

na nagiging dahilan ng
pagkakaroon ng
diskriminasyon sa kasarian
(gender) AP10IKP-IIId-8
Natataya ang bahaging

ginagampanan ng kasarian
( gender roles) sa ibat bang
larangan at institusyong
panlipunan ( trabaho ,
edukasyon , pamilya , AP10IKP-IIIe-9
pamahalaan at relihiyon)

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Napaghahambing ang
katatayuan ng kababaihan , ,
lesbians , gays , bisexual at AP10IKP-IIIg-10
trans gender sa ibat ibang
bansa at rehiyon
2. Reproductive Health Law

Naipapaliwanag ang AP10IKP-IIIh-11
mahahalagang probisyon ng
Reproductive Health Law
AP10IKP-IIIi-12
Naipapahayag ang sariling AP10IKP-IIIe-10
saloobin sa Reproductive
Health Law
3. Same-sex Marriage AP10IKP-IIIf-11

Nasusuri ang epekto ng same
sex marriage sa mga
bansang pinahihintulutan ito.
Naipapahayag ang pananaw AP10IKP-IIIg-12

sa pagpapahintulot ng same
sex marriage sa bansa.
4. Prostitusyon at Pang-
aabuso
Natatalakay ang dahilan ng AP10IKP-IIIh-13

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
prostitusyon at pang-aabuso
Nasusuri ang epekto ng AP10IKP-IIIi-14

prostitusyon at pang-aabuso
sa buhay ng tao sa
pamayanan at bansa.
Nakapagmumungkahi ng AP10IKP-IIIj-15
mga pamamaraan kung
paano malulutas ang suliranin
ng prostitusyon at pang-
aabuso sa sariling
pamayanan at bansa
IKAAPAT NA MARKAHAN
Mga Isyung Pang-Edukasyon at

Pansibiko at Pagkamamamayan
(Civics and Citizenship)
A. Mga Isyung Pang-Edukasyon Naipamamalas ang kahalagahan Nakagagawa ng case study na

ng edukasyon sa pagpapabuti tumatalakay sa mga solusyon
ng kalidad ng pamumuhay ng
tungkol sa mga suliraning
tao, pagpapanatili ng kaayusang
panlipunan at pag-unlad ng kinakaharap ng sistema ng
bansa edukasyon sa bansa

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Nasusuri ang sistema ng AP10ICC-IVa-1
1. Access sa Edukasyon edukasyon sa bansa.
Nasusuri ang mga programa AP10ICC-IVa-2

ng pamahalaan na
nagsusulong ng
pagkakapantay-pantay sa
edukasyon.
Nasusuri ang kalidad ng AP10ICC-IVb-3

2. Kalidad ng Edukasyon edukasyon sa bansa
Natatalakay ang mga AP10ICC-IVc-4

suliraning kinakaharap ng
sektor ng edukasyon sa
bansa.
Nakapagmumungkahi ng AP10ICC-IVd-5
mga pamamaraan na
makakatulong sa
pagpapataas ng kalidad ng
edukasyon sa pamayanan at
bansa

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
B. Pansibiko at Pagkamamamayan Naipamamalas ang pag-unawa Nakagagawa ng pananaliksik
(Civics and Citizenship) kahalagahan ng pagkamamayan tungkol sa kalagayan ng
at pakikilahok sa mga gawaing pakikilahok sa mga gawaing
pansibiko tungo sa pagkakaroon
pansibiko at politikal ng mga
ng isang pamayanan at bansang
maunlad, mapayapa, at may mamamayan sa kanilang
pagkakaisa sariling pamayanan
1. Pakikilahok sa mga
Natutukoy ang mga katangian AP10ICC-IVe-6
Gawaing Pansibiko (Civic
na dapat tanglayin ng isang
Engagement)
aktibong mamamayan na
nakikilahok sa mga gawain at
usaping pansibiko
Natatalakay ang ibat ibang AP10ICC-IVf-7

gawaing pansibiko sa
pamayanan at bansa
Nasusuri ang epekto ng AP10ICC-IVg-8

pakikilahok ng mamamayan
sa mga gawaing pansibiko sa
kabuhuhayan , pulitika at
lipunan

PAMANTAYAN SA
PAGKATUTO
Nasusuri ang epekto ng AP10ICC-IVh-9
pakikilahok ng mamamayan
2. Pakikilahok sa mga sa mga gawain at usapin
Gawaing Politikal (Political pampulitika.
Socialization) Comment [LY5]: What about issu
technology e.g., ethics of internet usa
genetics modification?
Naipapaliwanag ang AP10ICC-IVi-10

kahalagahan ng pagkakaroon
ng kooperasyon ng
mamamayan at pamahalaan
sa paglutas sa mga suliraning
panlipunan.
Naipapahayag ang saloobin AP10ICC-IVj-11

sa mahahalagang isyung
pampulitika na kinakaharap
ng sariling pamayanan at
bansa.

Talasalitaan
A
Absolute Advantage ganap na kalamangan ng isang bansa sa isang produkto kapag mas mababa ang halaga ng produksiyon nito
kaysa halaga ng produksiyon ng ibang bansa.
Absolute monarchy- Uri ng monarkiya na kung saan ang kapangyarihan ng hari ay

hindi nalilimitahan ng sinuman.
Acid Rain polusyong dulot ng sulfur dioxide at nitrogen oxide na pumapailanlang sa himpapawid at sumasama sa water vapor at
bumabagsak sa anyong ulan, hamog, o niyebe
Acropolis- ang burol at pinakamataas na lugar sa gitna ng lungsod-estado ng

Athens at iba pang lungsod-estado ng Greece
Agham panlipunan ay isang sangay ng kaalaman kung saan pinag-aaralan ang mga pag-uugali ng tao habang siya ay nakikipag-ugnayan sa
kanyang kapwa at sa kapaligiran.
Agora- ang gitna ng lungsod-estado ng isang bukas na lugar kung saan maaring magtinda o magtipon-tipon ang mga tao sa Greece
Ahimsa hango sa relihiyong Jainism na may kahulugan na mapayapang pamamaraan ng pakikibaka o ang hindi paggamit ng
dahas.
Allied Powers mga bansang nagsanib-sanib upang labanan ang Axis Powers.Kabilang ditto ang United States, Great Britain, at
Soviet Union
Allocative role- tumutukoy sa masinop na paggamit ng mga pinagkukunang- yaman
Alokasyon- ay isang mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yamansa ibat ibang gamit upang sagutin ang mga
pangunahing katanungan ng isang lipunan sa suliranin ng kakapusan
Alyansa pagbubuo ng grupo o lupon ng mga makapangyarihang bansa sa Europe

Akulturasyon proseso kung saan ang isang lipunan ay nakatanggap ng elemento, katangian, o impluwensiya ng kultura ng isa pang
lipunan
Apollo 11 sasakyang panghimpapawid na mula sa United States, unang sasakyang nakarating sa buwan
Astrolabe instrumento sa paglalayag na ginagamit upang malaman ang latitudo layo ng barko
Archipelago / Kapuluan pangkat ng mga pulo
Armistice kasunduan na pansamantalang pagtigil ng labanan o digmaan
Axis Powers mga bansang nagsanib upang kalabanin ang Allies noong Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Kabilang ditto ang Germany, Italy, at Japan
Batas ng Demand ito ay batas na nagsasaad na hindi direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity demanded.
Batas ng Supply ito ay batas na nagsasaad na mayroong direktang relasyon o ugnayan ang presyo sa quantity supplied.
Bayaring nalilipat bayarin ng pamahalaan sa sambahayan tulad ng pensiyon ng mga nagretiro, benepisyo para sa kalusugan,
at pangkalahatang kapakanan para sa mga mahihirap na pamilya.
Beleaguered Forests inabusong mga kagubatan
Biodiversity ang pagkakaiba-iba at pagiging katangi-tangi ng lahat ng anyo ng buhay na bumubuo sa natural na kalikasan
Bourgeoise- mga mangangalakal at banker na bagaman may salapi ay hindi nabibilang sa mga lipi ng maharlika at kaparian.
Brain drain pagkaubos na mga propesyunal na may angkin kasanayan o talento dulot ng kanilang pangingibang-bayan upang
maghanap ng mas magandang oportunidad sa paghahanapbuhay.
Bulkan bundok na may butas sa pinakatuktok na nilalabasan ng maiinit na bato, lava, putik, lahar, at abo.
Bulubundukin hanay ng mga bundok na magkakadikit
Bundok mataas na anyong lupa na nagtataglay ng mga bato at lupa

C
Calligraphy Sistema ng pagsulat ng mga Tsino.
Caste pagkakahati-hati ng tao sa lipunang Hindu noong Panahong Vedic
Ceteris Paribus other things being equal; ang hinuha na walang pagbabago maliban sa salik na pinag-aaralan. Sa paggamit ng ceteris
paribus, nagagawang simple ang pagpapaliwanag sa mga ugnayan na nais suriin.
Climate Change ito ay ang pagbabago sa klima ng mundo, kinapapalooban ito ng pagbabago sa temparatura, wind pattern, pagbuhos ng
ulan, lalo na ang pagbabago sa temperature ng mundo bunga ng pagtaas ng mga particular na gas lalo ng carbon dioxide
Cold War labanan ng ideolohiya, labanan na hindi ginagamitan ng dahas
Command economy ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon ng pamahalaan.
Comparative Advantage ang espesyalisasyon at kalakalan ay makakabuti sa mga bansa kahit na may mga bansang hindi
episyente sa paggawa nito.
Coniferous tumutukoy sa mga punong cone-bearing
Confucianism Isang pilosopiya na nakatuon sa pagpapabuti ng ugali sa pamamagitan ng pagtataguyod sa mga birtiyu ng
kagandahang loob, tamang pag-uugali, at pagkamagalang.
Cooperative kooperatiba; isang samahan na nabuo at pinatatakbo para sa benepisyo ng mga kasapi
Core pinakamalalim na bahagi ng daigdig; binubuo ng inner core at outer core; halos
1380 milya ang kapal ng outer core
Cost and Benefit Analysis ay ang pag-aanalisa ng gastos at pakinabang na makukuha mula sa gagawing pagpapasya.
Cross Elasticity ay sumusukat kung papaano tumutugon ang quantity demand ng produkto X sa pagbabago ng presyo ng produkto Y.
Crust pinakaibabaw na bahagi ng daigdig; matigas at mabatong bahagi ng planeta

Cuneiform Unang nabuong sistema ng pagsusulat. Isa itong uri ng pictograp na naglalarawan ng mga bagay na ginagamitan nang
may 600 pananda sa pagbubuo ng mga salita o ideya. Sistema ng pagsulat na imbensiyon ng mga Sumerian.
Death March - isang uri ng pagpaparusang ipinataw ng mga Hapon sa Pilipinas laban sa mga sumukong sundalong Pilipino at
Amerikano sa Bataan.
Deforestation pagkaubos at pagkawala ng mga punongkahoy sa mga gubat
Demand ay tumutukoy sa parehong kakayahan at kagustuhan ng isang taong bumili ng isang produkto at serbisyo.
Demand Curve- kurba na nagpapakita ng magkasalungat na relasyon sa pagitan ng presyo at quantity demanded.
Demand Function matematikong paglalarawan sa ugnayan ng presyo at quantity demanded.
Demand Schedule talaan na nagpapakita ng dami ng demand sa ibat ibang presyo.
Demokrasya uri ng pamahalaan kung saan ang kapangyarihan ay nasa kamay ng

mga mamamayan upang pumili ng kanilang kinatawan sa pamahalaan
Desertification ay tumutukoy sa pagkasira ng lupain sa mga rehiyong bahagyang tuyo o lubhang tuyo
Dinastiya Pamumuno ng isang angkan sa isang imperyo o kaharian sa loob ng mahabang panahon.
Disaster Risk Mitigation- Isang sistematikong paraang ng pagtukoy, pagtataya at pagbabawas ng panganib ng trahedya o kalamidad
Disincentives ay ang pagbabayad ng multa o kawalan (losses) na matatamo sa hindi episyenteng pagpapasya
Diskriminasyon - ang hindi pantay na pagtingin sa karapatan, lahi, kulay, o kultura nang isang tao.
Disyerto rehiyong may malawak na tuyong lupa at buhangin
Diverse Habitat Iba-ibang panahanan o tirahan
Divine Origin Paniniwala ng mga Hapones sa kabanalan at buhay na simbolo ng panginoon sa kanilang mga hari.

Demography pag-aaral sa antas ng populasyon na nakatuon sa kapanganakan, pag-aasawa, kamatayan, at mga sakit
Downsizing - pagbabawas ng manggagawa ng bahay kalakal sa panahon ng bust perid upang makatipid sa gastusin ng produksyon.
Ecological Balance balanseng ugnayan sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ang kanilang kapaligiran
Ecosystem masalimuot na sistema ng interaksiyon sa pagitan ng mga bagay na may buhay at ng mga bagay na walang buhay sa pisikal
na kapaligiran
Eco-Tourism gawaing pang-turismo gamit ang kalikasan
Ekonomiks- pag-aaral ng pakikipagsapalaran ng tao sa kapaligirang kanyang ginagalawan. Ito ay nauukol sa pagpapasyang
ginagawa ng tao at ng lipunan kung paano gamitin at ipamahagi ang limitadong pinagkukunang-yaman upang
matugunan ang kanyang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan.
Ekwilibriyo-isang sitwasyon kung saan ang mga mamimili (sa panig ng demand) at nagbibili (sa panig ng supply) ay nagkakasundo
Enlightenment- kilusang intelektwal na naglalayong gamitin ang agham sa pagsagot sa mga suliraning ekonomikal, pulitikal at
maging kultural.
Entreprenyur indibidwal na nagsasaayos, nangangasiwa, at nakikipagsapalaran sa isang negosyo
Equator itinatakda bilang zero degree latitude at humahati sa globo sa hilaga at timog na hemisphere o hemispero
Etnisidad mistulang kamag-anakan. Kapag kinikilala ng isang grupo ng tao ang mga sarili at ang isat isa bilang kasapi ng
isang grupong etnolingguwistiko.
Etnolingguwistiko tumutukoy sa pagkakapareho at pagkakaiba ng mga tao sa isang bansa ayon sa kultura , wika, at etnisidad.
Exploitation pananamantala sa iba para sa sariling kapakanan
Export pagluluwas ng mga produkto palabas ng isang bansa patungo sa iba ibang panig ng mundo.

F
Fascism ideolohiyang ipinalaganap ni Benito Mussolini, na tumututol sa anumang uri ng oposisyon sa pamahalaan.
Fief- lupang ipinagkakaloob ng lord sa vassal
Footbinding Sadyang pagbabali ng arko ng paa upang hindi ito lumaki nang normal, tinatawag ang ganitong klase ng mga paa na
lotus feet o lily feet.
French Revolution- Rebolusyong pinasimulan ng mga Pranses na naglalayong

magkaroon ng pagkakapantay-pantay, pagkakaisa at kalayaan.
Genocide Malawakang pagpatay na ginawa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig lalo na laban sa mga Hudyo
Geocentrism- Paniniwala noong panahong Medieval na ang Daigdig (Earth) ay ang sentro ng solar system.
Glasnost - openness o pagiging bukas, nangangahulugang malayang pag-usapan ang mga suliranin ng bansa sapamamagitan ng
malayang pamamahayag
Global Climate Change pagbabago ng pandaigdigan o rehiyonal na klima na maaaring dulot ng likas na pagbabago sa daigdig o ng
mga gawain ng tao
Globalisasyon- ang kaparaanan kung paano nagiging global o pangbuong mundo ang mga lokal o pampook o kaya pambansang
mga gawi o paraan sa aspeto ng ekonomiya at kalakalan, teknolohiya, politika, at kalinangan o kultura
Gross Domestic Product sumusukat sa kabuuang pampamilihang halaga ng lahat ng tapos na produkto at serbisyo na ginawa sa
isang takdang panahon sa loob ng isang bansa.
Gross National Product (Gross National Income) kabuuang pampamilihang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng
mga mamamayan ng isang bansa.
Guild- samahan ng mga taong nagtatrabaho sa magkatulad na hanapbuhay

H
Habitat tirahan ng mga hayop at iba pang mga bagay
Hanging Amihan hilagang-silangang monsoon; umiihip nang salungat sa unang hangin mula Oktubre hanggang Abril mula sa
Siberia patungong karagatan
Hanging Habagat timog-kanlurang monsoon; umiihip mula Mayo hanggang Setyembre na may dalang napakalakas na ulan mula
sa karagatan
Heliocentrism- paniniwala na ang araw ang sentro ng solar system.
Hellenes- tawag ng mga Greek sa kanilang sarili na hango sa salitang Hellas, isang lugar sa hilagang-kanluran ng Greece
Heograpiya nauukol sa pag-aaral ng mundo at mga taong naninirahan dito, na sumasakop din sa pag-aaral sa katangiang pisikal
nito, ibat ibang anyong lupa, at anyong tubig, klima, at likas na yaman ng isang pook.
Heograpiyang Pantao sangay ng heograpiya na tumutukoy sa pag-aaral ng wika,

relihiyon, lahi, at pangkat-etniko sa ibat ibang bahagi ng daigdig
Hinterlands malayong lugar, malayo sa mga urbanisadong lugar ngunit apektado ng mga pangyayari sa teritoryong sakop ng lungsod
Hinuha kaisipang hindi direktang isinasaad, isang konklusyong hango sa impormasyon
Hominid miyembro ng pamilya ng mga mammal na may kakayahang tumayo sa dalawang paa kabilang ang tao, gorilya, chimpanzee
at orangutan
Humanidades ay naglalaman ng mga kaalaman tungkol sa mga sining na biswal tulad ng musika, arkitektura, pintura, sayaw, dula,
at panitikan. Sa pamamagitan ng mga tekstong ito, naipahahayag ng sumulat ang kaniyang nadarama, adhikain,
pangarap, pag-asa, o pangamba
Humanismo- isang kilusang intelektuwal noong Renaissance na naniniwalang dapat pagtuunan ng pansin ang klasikal na sibilisasyon
ng Greece at Rome.
Humanista ang taong tumatangkilik sa ideyang ito.

Incentives ay maaaring pinansyal o parangal na maaring matamo mula sa pagpupunyagi sa araw-araw
Income Elasticity - ay sumusukat kung gaano tumutugon ang quantity demand sa pagbabago ng kita.
Income per capita sinusukat ang kalagayang pangkabuhayan ng mga mamamayan ng isang bansa. Makukuha ito kung hahatiin
ang Gross Domestic Product sa kabuuang populasyon ng bansa.
Industriyalisasyon- pagbabagong pang-ekonomiya na unang naranasan sa England na gumamit ng mga makinarya kaya naman
nagkaroon ng mabilisang produksyon.
Imperyalismo ay isang patakaran o paraan ng pamamahala kung saan ang malalaki o makapangyarihang mga bansa ang
naghahangad upang palawakin ang kanilang kapangyarihan sa pamamagitan ng pagsakop o paglulunsad ng mga
pagtaban o kontrol na pangkabuhayan at pampolitika sa ibang mga bansa
Impormal na sektor (Underground Economy) - sektor na nagtataglay ng malawak na katangian na binubuo ng mga yunit na
nagsasagawa ng pagbuo ng produkto at serbisyo na ang pangunahing mithiin ay
makalikha ng empleyo at kita ang mga taong lumalahok dito. Ang mga gawain ng
nabanggit na yunit ay naisasakatuparan sa pamamagitan ng mababang antas ng
organisasyon na walang pagsunod sa itinatadhanang kapital, pamantayan, at paraan
ng pagsasagawa nito sa napakaliit na antas ng produksiyon. Ang mga katuwang sa
pagsasagawa ng gawain ay kadalasang mga kamag-anak at malalapit na kaibigan
na walang pormal na pagsunod sa mga patakarang itinakda ng pamahalaan.
Import pag-aangkat ng mga produkto mula sa ibang bansa patungo sa loob ng isang bansa.
Isolationism tumutukoy sa patakaran na ipinatutupad ng isang bansa kung saan ay inihihiwalay o isinasara nito ang bansa mula sa
impluwensiya at pakikipag-ugnayan sa mga dayuhan
Kabihasnan pamumuhay na kinagawian at pinipino ng maraming pangkat
Kagustuhan - ang mga bagay na nakatutulong sa tao upang mapagaan ang kanyang buhay.

Khanate estadong nasa hurisdiksyon ng isang khan (pinunong lokal ng ilang bansa sa gitnang Asya
Kalakalan anumang transaksiyon sa pagitan ng dalawang tao o sa pagitan ng mga bansa na kabilang sa isang pamilihan
Kapaligirang Pisikal katangian ng daigdig na binubuo ng anyong lupa, klima, anyong tubig, wildlife, buhay-hayop, vegetation, at
mineral
Kapatagan malawak na lupang pantay o patag
Kapital mga makinarya, kagamitan, o imprastraktura na ginagamit bilang salik ng produksiyon
Kanluranin pangkalahatang tawag sa mamamayan ng Europe na nanakop ng lupain sa Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na
siglo. Ginagamit din ang salitang Europeo bilang kasingkahulugan ng kanluranin.
Kapapahan- tungkulin, panahon ng panunungkulan at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng simbahang Katoliko,
gayundin sa kapangyarihang pampulitika bilang pinuno ng Estado ng Vatican
Katipunan isang rebolusyonaryong samahan. Tinatawag din itong KKK o Kataas-taasang Kagalang-galangang Katipunan ng mga
Anak ng Bayan. Isinusulong nito ang ganap na kalayaan ng Pilipinas mula sa mga Espaol.
Karma Ang ating mga gawain ay kasama natin, maglalakbay kahit saan at kahit gaano kalayo man ang ating marating sa buhay.
Kung ano man ang ating mga nagawa noon ay siyang naghubog kung ano tayo ngayon.
Kartel-tumutukoy sa samahan ng oligopolista na sama-samang kumikilos upang itaas ang presyo ng mga produkto o serbisyo sa pamilihan.
Kasunduan sa Versailles - kasunduang opisyal na nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig, naganap noong Hunyo 28, 1919
sa pagitan ng Allies at Germany
Kaunlaran- ang pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay
Khyber Pass landas na matatagpuan sa kabundukan ng Hindu Kush na sa loob ng libu-libong taon ito ay tinahak at ginamit
ng mangangalakal at manlalakbay sa kasaysayan upang makarating sa India
Kilusang Propaganda samahang itinatag ng mga ilustrado sa Pilipinas noong ika-19 na siglo. Layunin nito na maisulong ang
reporma sa bansa sa ilalim ng pamahalaang kolonyal ng Spain.

Klima ang karaniwang panahon o average weather na nararanasan ng isang lugar sa loob ng ilang buwan, ng isang taon, o
mahaba-habang panahon na kinapapalooban ng mga elemento tulad ng temperatura, ulan, at hangin
Kolonyalismo ay ang tuwirang pananakop ng isang bayan sa iba pa upang mapagsamantalahan ang yaman nito o makuha rito ang
iba pang pangangailangan ng mangongolonya
Komplementaryo mga produktong magkasabay o magkasamang kinukonsumo.
Komunismo - ideolohiyang nagsusulong ng pagkakapantay-pantay ng mga mamamayan sa lipunan
Konsepto ideya o kaisipan
Konsyumer mamimili; gumagamit ng mga produkto at serbisyo
Kontemporaryong Isyu- Isyu na may na may partikular na kahalagahan sa kasalukuyang panahon
Kontinente pinakamalawak na masa ng lupa sa ibabaw ng daigdig
Kontra-repormasyon- kilusang pangrelihiyon ng Simbahang Katoliko na naglalayong panumbalikin ang tiwala ng mga
mananampalataya sa Kristyanismo partikular saKatolisismo.
Kowtow Pagyuko ng mga Tsino sa kanilang Emperador nang tatlong beses kung saan ang noo ay humahalik sa semento.
Krusada- ekspedisyong militar na inilunsad ng mga Kristiyanong Europeo laban sa mga Turkong Muslim upang mabawi ang
Jerusalem sa kamay ng mga ito.
Laissez faire- Binibigyang diin sa kaisipang ito ang malayang daloy ng ekonomiya at hindi nararapat na pakialaman ng pamahalaan.
Lambak lupain patag na makikita sa pagitan ng mga bundok o sa gilid ng mga ilog
Latitude mga distansyang angular na natutukoy sa hilaga o timog ng equator o ekwador
Lay Investiture- isang seremonya kung saan binibigyan ng mga hari ang Obispo ng singsing at tauhan para sa kanyang opisina.

Liberalisasyon patakaran na nagbunsod sa paggiging malaya o pagbubukas ng kalakalan ng bansa sa pandaigdigang kalakalan
Life Expectancy inaasahang haba ng buhay
Liga ng mga Bansa (League of Nations) itinatag ng 42 bansa noong Enero 10, 1920 na ang pangunahing layunin ay tapusin ang
digmaan sa pamamagitan negosasyon at diplomasya.
Literacy Rate o Antas ng Kamuwangan bahagdan ng tao sa isang partikular na bansa na may kakayahang bumasa at sumulat.
Longitude mga distansyang angular na natutukoy sa silangan at kanluran ng prime meridian
Lundayan kinalalagyan o pinagmulan
Lupa sa ekonomiks, tumutukoy ito sa salik ng produksiyon na yamang likas
Makroekonomiks- ay pag-aaral sa kabuuang galaw ng ekonomiya. Pinag-aaralan dito ang interaksyon ng sambahayan, kompanya,
pamahalaan, at pandaigdigang pamilihan.
Makroekonomikong ekilibriyo kung ang kita sa panig ng sambahayan ay katumbas ng pagkonsumo o kaya sa panig ng bahay-
kalakal, ang kita sa produksiyon ay katumbas ng pagkonsumo.
Mandate System pagpapasailalim sa isang bansang naghahanda na maging isang malaya at nagsasariling bansa sa patnubay ng
isang bansang Europeo
Manor- sentrong pangkabuhayan na pinamumunuan ng panginoong nakatira sa Kastilyo.
Mantle binubuo ng makakapal at maiinit na tunaw na bato; halos 1800 milya ang kapal.
Marginal Thinking - ay pagsaalang-alang ng karagdagang benepisyo o pakinabang na matatamo sa bawat karagdagang gastusin.
Market economy - ay nagaganap sa mekanismo ng malayang pamilihan na ginagabayan ng isang sistema ng malayang pagtatakda
ng halaga.

Marxism teoryang politikal at ekonomiko ni Karl Marx na nagsasaad na ang kilos ng tao ay bunga ng kapaligiran at uri ng kanyang
kinabibilangan
Mein Kampf - (My Struggle) akda ni Hitler na pinagbatayan ng ideolohiyang Nazism, unang lumabas noong 1925
Merkantilismo prinsipyong pang-ekonomiya kung saan ang batayan ng kayamanan ng bansa ay ang dami ng ginto at pilak na
mayroon nito
Mesoamerica- nangangahulugan ang katagang meso ng gitna, ang Mesoamerica ay rehiyon mula sa gitnang Mexico hanggang
Gitnang America
Middle Class tumutukoy sa panggitnang uri ng tao sa lipunan. Sila ay nasa pagitan ng mga pinakamayayaman at mahihirap na grupo
ng tao. Kadalasang batayan ng pagiging middle class ay ang pagkakaroon ng kayamanan at kapangyarihan sa
lipunan na kinabibilangan.
Migrasyon- ang pag-alis ng tao mula sa ibang bansa o lokalidad patungo sa iba.
Mikroekonomiks - ay ang pag-aaral sa maliliit na yunit ng ekonomiya. Pinag-aaralan nito ang kilos, gawi at ang mga ginagawang
pagpapasya ng sambahayan at kompanya.
Militarismo pagpapalakas ng pwersang militar
Mine Tailing dumi o mga materyales na latak mula sa proseso ng pagmimina at pagsasala mula sa malalaking minahan
Mixed economy - isang sistema na kinapapalooban ng elemento ng market economy at command economy.
Monarchy- uri ng pamahalaan ng pinamumunuan ng hari, reyna at mga kauri nito.
Monopolistikong Kompetisyon- uri ng pamilihan na maraming mamimili at bahay-kalakal subalit may kaunting kapangyarihan dahil
sa ibinebentang produkto na similar but not exactly identical.
Monopolyo ang monopolyo ay isang istrakturang bilihan na may malakas na puwersang itinakda ang presyo at dami ng ibebenta
dahil nag-iisa lamang ang prodyuser na nagbebenta ng produkto at serbisyo sa maraming mamimili

Monopsonyo-istruktura ng pamilihan na kung saan maraming nais magkaloob ng produkto at serbisyo subalit iisa lamang ang
mamimili.Ito ay may lubos na kapangyarihan na kontrolin ang presyo.
Monsoon mga hanging nagtataglay ng ulan
Multiculturalism- lipunan na binubuo ng ibat ibang kultura
Nagbibili- ang nagbebenta ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan.
Napoleonic Wars- Digmaang pinangunahan ni Napoleon Bonaparte na naglalayong pag-isahin ang buong Europa.
Nasyonalismo kadalasan, tumutukoy ito sa masidhing pagmamahal sa bayan. Subalit, maliban dito, ang nasyonalismo ay
nangangahulugan din ng pagkakatanto ng isang nilalang o lahi na mahalagang ipagtanggol ang kaniyang bansa
laban sa panlulupig ng mga banyaga.
Nation-state- Terminong pampulitika na tumutukoy sa isang teritoryo na pinananahanan ng mga mamamayan na may magkakatulad
na wika, kultura, relihiyon, at kasaysayan at napasasailalim sa isang pamahalaan.
Natural Capital likas na puhunan
Nazism ideolohiyang ipinalaganap ni Adolf Hitler na nagsasaad ng pagiging superyor ng lahing Ayan, ang lahing kinabibilangan ng
mga German
Negosyo tumutukoy sa anumang Gawain na pang-ekonomiya na may layuing kumita o tumubo
Net Factor Income from Abroad tinatawag ring Net Primary Income. Makukuha ito kapag ibinawas ang gastos ng mga mamamayang nasa
ibang bansa sa gastos ng mga dayuhang nasa loob ng bansa.
Nomarch pinuno ng nome.
Nome malalayang pamayanan ng sinaunang Egypt

Normative Economics ay paraan ng pagpapahayag na sumasalamin sa pagpapahalaga o value judgment ng isang tao sa isang pangyayaring
pangkabuhayan o economic phenomenon. Ito ay pansariling pananaw/opinyon na naglalahad ng sariling paninindigan.
Oasis lugar sa disyerto na nagtataglay ng matabang lupa at tubig na maaaring makabuhay ng mga halaman at hayop
Obsidian- isang maitim at Kristal na baton a nabuo mula sa tumigas na lava na

ginamit sa Teotihuacan sa paggawa ng kagamitan, salamin, at talim ng
kutsilyo
Oligopolyo- istruktura ng pamilihan kung saan may maliit na bilang ng bahay-kalakal na nagbebenta ng magkakatulad o magkakaugnay na
produkto.
Olmec- kauna-unahang kabihasnang sa Central America: nangangahulugan ang salitang Olmec na rubber people dahil saila ang
kauna-unahang gumamit ng dagta ng mga punong rubber o goma.
Oracle bone tawag sa mga tortoise shell at cattle bone na ginagamit upang mabatid ang mensahe o saloobin ng mga diyos ng mga
Tsino.
Opportunity cost - ang halaga ng bagay na handang isuko o bitawan upang makamit ang isang bagay.
Overgrazing sanhi ng pagkasira ng lupa at vegetation na nagaganap kung ang kapasidad ng damuhan ay hindi sapat sa laki ng
kawan ng hayop
Ozone Layer isang suson sa stratosphere na naglalaman ng maraming konsentrasyon ng ozone.
Pacific Ring of Fire isang malawak na sona na nagtataglay ng maraming hanay ng mga bulkan
Paggawa oras at lakas na ginagamit ng tao sa produksiyon
Pagkonsumo paggamit o pagbili ng mga produkto at serbisyo
Pag-iimpok bahagi ng kita na hindi ginagasta at sa halip ay inilalagak sa bangko para sa pangangailangan sa hinaharap.

Paikot na Daloy dayagram na nagpapakita ng kitang tinatanggap at bayaring ginagawa ng bawat sektor sa ekonomiya.
Pamilihan-ang lugar/mekanismo kung saan ang mamimili at nagbebenta ay nagkakaroon ng transaksiyon upang magkaroon ng bentahan.
Pananaw Saloobin o opinyon ng isang tao batay sa kaniyang paniniwala.
Pangangailangan - ang mga bagay na dapat ay mayroon ang tao tulad ng pagkain, damit at tirahan upang mabuhay.
Peninsula / Tangway bahagi ng pulo o kontinenteng nakaungos sa tubig
Perestroika - tumutukoy sa pagsasaayos ng ekonomiyang USSR upang manaig ang

pwersang pampamilihan
Philosophes- Grupo ng mga intelektwal sa panahon ng Enlightenment na naniniwala na ang reason o katwiran ay magagamit sa
lahat ng aspeto ng buhay.
Physiocrats Mga taong naniniwala at nagpalalaganap ng ideyang ang lupa ang tanging pinagmumulan ng yaman o nakatutulong sa
pagpapayaman.
Pictogram Sistema ng pagsulat ng Kabihasnang Indus.
Pilosopiya Ang mapagkilatis na pag-aaral sa mga pinakamalalim na katanungan na maaaring itanong ng sangkatauhan. Nagmula
ang salitang pilosopiya sa mga salitang griyego na philo at sophia. Ang philo ay nangangahulugang "pagmamahal" at
ang sophia naman ay "karunungan." Kung pagsasamahin, ito ay "pagmamahal sa karunungan."
Piyudalismo- isang sistemang political, sosyo-ekonomiko at military na nakabase sa pagmamay-ari ng lupa.
Political Dynasty Ang pananatili sa pamamahala ng isang pamilya sa isang estado sa paglipas ng mga taon
Populasyon tumutukoy sa kabuuang bilang ng tao sa takdang lugar at panahon
Population Boom biglaang pagdami ng mga taong nakatira sa isang lugar
Population Growth Rate antas / bahagdan ng pagdami ng tao

Prairie lupaing may damuhang mataas na malalim ang ugat o deeply-rooted tall grasses
Price Index sumusukat sa average na pagbabago sa presyo ng mga produkto at serbisyo.
Presyo- ang halagang ipinambabayad sa isang tiyak na dami at uri ng isang kalakal o paglilingkod.
Presyong Elastisidad ng Demand - sumusukat kung gaano ka sensitibo ang quantity demand sa pagbabago ng presyo.
Prime Meridian itinatalaga bilang zero degree longitude na nasa Greenwich sa England
Protectorate isang rehiyon na may sariling pamahalaan subalit nasa ilalim ng kontrol ng isang panlabas na kapangyarihan
Pulo masa ng lupang napapaligiran ng tubig
Rebolusyon- Nangangahulugan ng mabilis, agaran at radikal na pagbabago sa isang

lipunan.
Red Tide sanhi ng dinoflagellates na lumulutang sa ibabaw ng dagat
Reinkarnasyon Paniniwala na ang kaluluwa ay muling mabubuhay sa mas mataas o mababang kalagayan sa lipunan batay sa
kabuuang pagkilos ng tao.
Renaissance- Tumutukoy sa muling pagsilang o rebirth the kulturang klasikal ng Greece na sumibol sa bansang Italya.
Repormasyon- Kilusang pangrelihiyon na naglalayong manghingi ng reporma sa Simbahang Katoliko. Ito ay katawagan din sa mga
kaganapan na yumanig sa Kakristyanuhan mula ika-14 hanggang ika-17 na dantaon na humantong sa pagkakahati
ng simbahang Kristyano.
Responsible Parenthood and Reproductive Health Act of 2012 Batas na nagbibigay garantiya sa pagtamo ng mga pamamaraan
tulad ng contraception, fertility control, sexual education at
maternal care.

Replenish muling punuan o tustusan
Salinization proseso na kung saan ang asin ay lumilitaw sa ibabaw ng lupa o kaya naman ay inaanod ng tubig papunta sa lupa
Satrap gobernador o pinuno ng satrapy
Satrapy lalawigan ng Imperyong Persian
Savanna - lupain ng pinagsamang mga damuhan at kagubatan
Satyagraha ang paglalabas ng katotohanan kasama ang pagdarasal, meditasiyon, at pag-aayuno
Scribe Mga tagatala ng pangyayari at kasaysayan sa panahon ng sinaunang kabihasnan
Shortage-isang sitwasyon kung saan mas malaki ang dami na demanded kaysa sa dami ng produkto na isinusupply
Sibilisasyon masalimuot na pamumuhay sa lungsod
Siltation parami at padagdag na deposito ng banlik na dala ng umaagos na tubig sa isang lugar
Sinocentrism Ang pananaw ng mga Tsino na sila ang superiyor sa lahat.
Soil degradation pagkasira ng lupa o pagbaba nang kapakinabangan nito
Son of Heaven o Anak ng Langit Ang emperador ay pinili ng langit upang mamuno na may itinakdang kasaganaan at
kapayapaan.
Sputnik - kauna-unahang space satellite sa kasaysayan na inilunsad ng USSR
Statistical Discrepancy ang ano mang kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta na hindi malaman kung saan ibibilang. Ito ay
nagaganap sapagkat may mgatransaksiyong hindi sapat ang mapagkukunan ng datos o impormasyon.
Steppe malawak na damuhang lupain na may kakaunting puno; matatagpuan sa silangang Europe at AsyaSambahayan sektor na
binubuo ng lahat ng tao na nagnanais na matugunan ang kanilang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan.

Stewardship wastong pagkalinga at pangangalaga ng mga bagay tulad ng kalikasan
Strained sobra o labis na nagamit
Sturgeon malalaking isdang likas sa Hilagang Asya na pinagkukuhanan ng caviar (itlog) na isa sa mga produktong panluwas ng
rehiyon
Surplus- isang sitwasyon kung saan mas malaki ang dami ng produkto na isinusuplay kaysa sa dami na demanded
Sustainability kakayahang magpanatili ng isang estado o kalagayan
Taiga mataas na kagubatang coniferous at mabato na matatagpuan sa Hilagang Asya partikular na sa Siberia
Talampas mataas na lupang patag na patag sa ibabaw
Teotihuacan- nangangahulugan ang katagang ito na tirahan ng diyos at isa ito sa mga unang kabihasnang nabuo sa Valley of
Mexico
Terorismo- Sistematiko paggamit ng malaking takot, madalas marahas, lalo na bilang isang paraan ng pagpipigil
Terra-Cotta anumang bagay (tulad ng banga, pigurin o estatwa) na yari sa pinainitang luwad .
Territorial and Border Conflict Ito ay suliranin dulot hindi pagkakaunawaan o pagtatalo ng mga bansa sa teritoryo at hangganan
The White Mans Burden tula na isinulat ni Rudyard Kipling, isang British. Una itong nailathala noong 1889. Ipinahayag ni Kipling
ang pagsuporta niya sa imperyalismong kanluranin sa pamamagitan ng tulang ito.
Third Reich panahon sa Germany mula 1933-1945 kung saan na pasailalim ang bansa sa kontrol ng ideolohiyang totalitarian
Third World mga bansang papaunlad pa lamang tulad ng Pilipinas
Triple Alliance kilala sa tawag na Central Powers na kinabibilangan ng Germany, Austria, Hungary at Italy

Triple Entente- tawag sa alyansang France, Great Britain at Russia, kilala bilang Allies
Think Tank pangkat ng mga dalubhasa na nagpupulong upang gumawa ng pagsusuri sa isang suliranin at magmungkahi ng
pamamaraan sa paglutas nito
Tonle Sap lawa sa Cambodia na nakararanas ng siltation
Topograpiya tumutukoy sa mga katangiang pisikal na nasa ibabaw ng daigdig na gaya ng anyong lupa at anyong tubig
Tropikal uri ng klimang may katamtamang init
Tsar tawag sa pinuno ng Russia
Tundra lupaing kadalasang walang puno na matatagpuan sa Russia, malapit sa baybayin ng Arctic Ocean
Unemployment Rate bahagdan ng walang hanapbuhay
Urbanisasyon pagsasa-lungsod ng isang lugar o paglipat ng malaking bahagdan ng populasyon sa mga lungsod upang dito
mamuhay at manirahan
Vassal- taong tumatanggap ng lupa mula sa lord.
Vedas sagradong aklat para sa mga Hindu; binubuo ng mga himnong pandigma, ritwal at mga salaysay
Vegetation uri o dami ng mga halaman sa isang lugar; uri ng kapaligiran batay sa tumutubong halamanan
Volatile biglaang nagbabago

Vulnerable madaling mapinsala
Yamang Likas mga bagay na nagmumula sa kalikasan tulad ng lupa, kabundukan, kagubatan, karagatan, mga ilog, lawa, at mga
depositong mineral
Ziggurat Templo ng mga sinaunang Mesopotamia tulad ng Sumerian na pinaniniwalang pinaninirahan ng mga diyos.
Zoroastrianismo Tawag sa relihiyon ng mga persyano, itinatag at ipinalaganap ni Zoroaster ang kaniyang mga turo, na naniniwalang
may dalawang pwersang naglalaban upang makuha ang kaluluwa ng tao.ayon sa kaniya huhusgahan ang tao
batay sa kaniyang ginawa at kung kaninong pangkat siya sumanib.


AP Grades 7-10 CG PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

AP Grades 7-10 CG PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republika ng Pilipinas

K to12 Gabay Pangkurikulum

BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 2

Batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 3

Ang sakop at daloy ng AP kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 4

2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago

3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 5

5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala

6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 6

Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon_____________________ na tatalakay

Kakayahan Partikular na Kasanayan

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 7

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 8

Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 9

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 10

Baitang Pamantayan sa Pagkatuto

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 11

Saklaw at daloy ng Kurikulum

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 12

Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa 1-7

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 13

Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong 1-7

BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year

Grade Time Allotment

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 14

Pamantayang Pangnilalaman : Naipamamalas ang malalim napag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya ,

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 15

- Katangiang Pisikal Nailalarawan ang mga katangian ng AP7 HAS -Ib-

Nakapaghahambing ng kalagayan AP7 HAS -Ic-

Nakakagawa ng pangkalahatang AP7 HAS -Id-

Nailalarawan ang mga yamang likas

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 16

Napapahalagahan ang yamang-tao AP 7 HAS -Ih-

Nasusuri ang kaugnayan ng AP 7 HAS -Ii-

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 17

marunong bumasa at sumulat, at (j)

A. Paghubog ng Sinaunang Nasusuri ang paghubog, pag-unlad AP7SKA-IIa-

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 18

1. Kalagayan, Nakakabuo ng mga konklusyon AP7KSA-IIa-

3. Mga sinaunang Napaghahambing ang mga AP 7KSA-IIc-

4. Mga bagay at Napahahalagahan ang mga bagay AP 7KSA-IId-

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 19

2. Mga mahahalagang Nasusuri ang mga mahahalagang AP 7KSA-IIf-

3. Impluwensiya ng Natataya ang impluwensiya ng mga AP 7KSA-IIf-

4. Bahaging Nasusuri ang bahaging AP 7KSA-IIf-

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 20

5. Mga kalagayang Nasusuri ang mga kalagayang legal

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 21

Kanlurang Asya sa pagpapatuloy sa Timog at at Makabagong Panahon (16- 20

Natataya ang mga epekto ng

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 22

Nasusuri ang transpormasyon ng

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 23

Timog at Kanlurang Asya

Nabibigyang-halaga ang papel ng

K to 12 Curriculum Guide version as of September 2013 Araling Panlipunan 24