ALIMA YAAMI

VE HEMRELKTE
KLER ARASI
LETM- II
LKLER VE
LETM

U
Z
L
A

M
A
Y

K
S
E
K
H
E
D
E
F
L
E
HAFTA
R

B
u
24
ALIMA YAAMI VE LETM II

Giri

atmalar gnlk hayatn bir parasdr. Ancak pek ok kii tarafndan atma,
ayrlklara, strese, sosyal kargaaya ve iddete sebep olduu iin olumsuz olarak
grlmekte hatta bir ilikinin iyi olduunun en nemli iaretinin atma iermemesi
olduu dnlmektedir. Oysa atma iermeyen bir ilikinin salkl bir iliki olduu
dnlemez.

atma olumlu ynetildiinde kiinin kendini tanmasna, kardaki kiinin

zellikleriyle ilgili farkndaln artrmasna, ilikilerde zlmesi gereken problemlerin
farkna varlmasna, deiimi cesaretlendirmesine, problem zme iin enerji enerji ve
gdlemenin artmasna, byk problemler olarak alglanan kk sorunlar ortaya
karmasna katkda bulunur.

atma iyi ynetilemediinde ise kiiler stres yaar, ilikileri bozulur, mutsuz olur,
somatik ( mide rahatszlklar, ba arlar) ve psikolojik (depresyon, anksiyete) belirtiler
gsterirler (11).

atmann levsel Sonular

rgtsel atmalar, belirli bir durumda farkl taraflar arasnda yaknlama

duyulmasyla sonulanabilir,

atma sonucu eski liderlik tarznn yetersizlii anlalarak, yeni bir liderlik

tarz gelebilir,

atma sonucunda eski amalar, yerlerini daha iyi ve uygun amalara

brakabilir,

atma, taraflarn kendilerini savunmalarn gerektirdiinden, taraflarn her

biri kendi pozisyonlarnn nemini daha iyi anlar,

atma insanlarn yapsnda var olan saldrganlk drtlerinin tatminine

yardmc olabilir,

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM II

atma sorunlara farkl zmler getirebilir,

Grup iindeki g ilikilerini aklkla tanmlayabilir,

Yeni fikirlerle yaratcl destekleyebilir.

atmann levsel Olmayan Sonular

atma rgtsel amalardan sapmalara neden olabilir,

atma, atan taraflarn amalarn, rgtn genel amalarnn stnde

grmelerine sebep olabilir,

Taraflar ypratan bir mcadele, iyerinde zaman ve parann boa gitmesine

yol aabilir,

Grupta kutuplamalara yol aabilir,

Bireyleri, gruplar iinde savunma ve ie kapanma konumuna yneltebilir,

Btn grubun dalmasyla sonulanabilir (10).

ATIMA ZMLEME YNTEMLER

Rahim M.A (2000), Rahim ve Bonoma atmann zmlenebilmesi iin be

yntemden bahsetmektedir. Gelitirmi olduklar bu modeldeki yntemler, hem atan

bireyler tarafndan bireysel atma zmnde hem de yneticileri tarafndan rgtsel

atma zmnde kullanlabilir. Bireysel atma zmnde seilen yntemler, kiinin

kendisi iin endielenme dzeyi ve bakalar iin endielenme dzeyi olmak zere iki

boyuttan etkilenerek seilir. Ynetici ise, atmann niteliine gre en uygun yntemi

semeye alr (1).

Rahim M.A (2000), Rahim ve Bonomann gelitirdikleri bu modelde, kiinin kendisi iin
ve bakalar iin endielenme dzeyi, bireylerin atma durumundaki davranlarn
tasvir etmektedir. ekil 1de gsterildii zere btnletirme, uyma, hkmetme, kanma,

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

 ALIMA YAAMI VE LETM II

uzlama gibi be ayr atmay zmleme yntemi ortaya kmtr. Her bir yntemin
zelliklerine aada yer verilmektedir (1).

KEND N ENDELENME

YKSEK DK

D

BTNLETRME
BTNLETRME UYMA
UYMA

K

D U
Z
L
A
K
D

M
HKMETME
HKMETME KAINMA KAINMA
BAKALAR A
BAKALAR
I
I
U
Y
Z
K

L K

A S
N
N U
E
END END M Z
K
ekil- 1: Rahim Ve Bonamann atmay zmleme Modeli
A L
H
A
Y
E (Kaynak: Rahim, M.A.(1983). A Measure of Styles of Handling Interpersonal Conflict, E
L
E

ENME
L
Academy K Vol:26, No:2) D
M
ENMEof Management Journal,
S E
A
BTNLETRME E F
Y

Kii, atma durumunda hemKkendisi, hem de kar taraf iin yksek derecede L
H K
E
endieleniyorsa, btnletirme yoluyla
E atmay zmlemeye alr. Btnletirme,S Rher
D E
iki tarafn da endielerini tatmin eden ortak bir zm yolu bulabilmek iin taraflar K
E
H
arasnda aktif ibirliini gerektirir. B
F Aklk, bilgi alverii ve farkllklarn aratrlmas
E
L u
Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi D
E
E
R ni
ALIMA YAAMI VE LETM II

bu zm ynteminin temel zellikleridir. Btnletirmenin salanmasnda ilk kural,

masann zerine kartlar koymak, gerek konuyla yzlemek ve atma konusunu aka

irdelemektir (1).

atmay btnletirme yntemiyle zmleme yolunu seen bir yneticinin

dikkat etmesi gereken baz hususlar vardr. Bunlar; (3)

-Bilgi paylamn salamak,

-atmalarn zmnde sorunlarn temeline inmek,

-Her zaman her iki tarafn da kazanabilecei zmler aramak,

-Bireylerin, anlamadan nce yarglamaktan, deerlendirmekten ve eletirmekten

kanmalarn salamak,

-Yeni yol ve tekniklere ak olmak,

-Ulalan karar yeniden gzden geirerek doruluundan emin olmak .

Btnletirme ynteminin en etkili ve baarl yntem olarak kabul edildii

grlr. Yntemin baarsnn balca nedenleri olarak; taraflarn aktif katlmna izin

vermesi ve atma konusunun tartlarak gerek nedenlerinin ortaya konmasn

salamas gsterilmektedir. Ancak uygulamada baz yneticilerin bu yntemi ok sk

kullanmadklar gzlenmektedir. nk ou yneticide atmay kabul edip zm

yollar aratrmak yerine, durumu inkar edip grmezlikten gelme eilimi vardr.

Yneticiler daha ok, atan taraflarla grmek, onlar azarlamak ve onlara atmay

ortadan kaldrmalarn sylemek yolunu seerler. Bu durum genellikle atmann

zmlenmesinden ok, atan taraflar asndan baka bir azarlanmaya yol amayacak

ekilde, hasr alt edilmesine yol aar. Eer yzletirme baarl bir ynetici tarafndan

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM II

olumlu bir iliki ierisinde gerekletirilirse, taraflar arasnda sevgiye yol amasa bile,

taraflarn birbirlerini anlamalarna yol aarak gerginlii azaltacaktr (4).

HKMETME

Kii atma durumunda, kendisi iin yksek, kar taraf iin dk derecede

endieleniyorsa atmay hkmetme yoluyla zmlemeye alr. Bu yol ayn zamanda

kazan-kaybet eklinde de tasvir edilebilmektedir. Hkmetme yoluyla atma zmn

seen bireyler neye mal olursa olsun kazanmak isterler (1).

atmann hkmetme yoluyla zmlenmesi, glnn kar tarafa bask yaparak, korku

yoluyla anlamazl gidermesidir. Kendini dier tarafa gre nispeten gl hisseden

taraf kazanrken, dier taraf kaybetmi olacaktr. Ak bir atma o an iin nlenmi olsa

bile, kaybeden tarafta kin, nefret ve fke gibi duygular uyanabilir. Ayrca bask altna

alnan atmalarn, daha byk boyutlara ulaarak yeniden aa kma ihtimali de

yksektir. Ancak bu yntem hzl karar almann gerekli olduu durumlarda en etkili

yntem olarak kabul edilir (1).

UYMA

Kii, atma durumunda, kendisi iin dk,dier taraf iin yksek derecede

endieleniyorsa, atmay uyma yoluyla zmleme yolunu seebilir. Ayn zamanda

yardma hazr olma veya kar koymama eklinde de tasvir edildii grlmektedir.

Bu yntemin temelinde, dier tarafn endielerini tatmin edebilmek ve atmay

ortadan kaldrmak iin, bir tarafn yardma hazr davranlar gstermesi yatar. Yardma

hazr kii kendi dnce ve duygularn bakalar iin feda eder,ilikilerin bozulmamasna

abalar. Yardma hazr taraf, kendine yaplan dmanca harekete, bundan daha az

dmanca hatta bazen dosta karlk verir.

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM II

atma durumlarnda bazen, atma konusu bir taraf iin, dier tarafa gre daha

nemsizdir. Ynetici, atma konusunun kendileri iin daha nemsiz olduunu dnen

taraf, zm iin fedakarlk yapmaya ikna edebilir. Farkllklar en aza indirmeye

alarak ortak ynleri vurgulamaya alr. kna abalar srasnda ynetici, gerekirse

zm sonucunda, tarafn yeni olanaklara kavuacann veya destekleneceinin

garantisini de verebilir (5).

1.7. 6. 5. 4. KAINMA

Kanma, atma durumunda bireyin kendisi iin ve dier taraf iin dk

derecede endielendiinde setii yntemdir. Gerek bireysel olarak atmann

zmlenmesinde, gerekse yneticinin atmay zmleme abas olarak kanma, en

sk kullanlan yntemlerden biridir (6).

Baz durumlarda taraflar atmann zmlenebilmesi iin aba sarf etmezler.

atmann kendiliinden zleceine inandklarndan, kazanmak iin rekabete yada

zm iin ibirliine gerek duymazlar. Onlara gre zm iin gerekli olan tek ey

atmadan kanmaktr (6).

atmal durumlara kar gelitirilen en eski tepkinin kanma olduu

sylenebilir. Gerek bireyler, gerekse yneticiler sk sk bu yola bavurur. Yneticiler,

bireyler arasndaki atmay bilmezlikten gelirler (6). Ak olarak taraf olmazlar ve

atmaya dorudan mdahale etmezler. atmayla ilgili kararlar geciktirilir. Ynetici,

bireylerin zaman iinde kendi sorunlarn kendilerinin zeceine inanr. atma

konusunun nemsiz olduu ve zm iin aba harcamann zaman ve enerji kaybna yol

aacann dnld durumlarda, bu yntem etkili olabilir. Ancak karlalan her

sorunun bu yolla zmlenmeye allmas ileride daha byk sorunlara yol aabilir (7).

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM II

1. 7. 6. 5. 5. UZLAMA

Bireysel adan, kiinin hem kendisi hem de kar taraf iin, orta derecede

endielendii durumlarda setii yntemdir. Her iki taraf da karlkl olarak kabul

edilebilir bir dnce oluturabilmek iin ortak fedakarlk yoluyla verip-almay ve

paylamay kabul eder. Dolaysyla kesin olarak kazanan ya da kaybeden bir taraf yoktur

(8).

Yntemin temelinde atmayla direkt yzlemenin baz olumsuz sonular

dourabilecei dncesi yatar. nk bu durum, taraflardan birinin kazanmas, dierinin
kaybetmesi ile sonulanacaktr. Uzlama yntemi, atmalarn ounu belli bir andaki
yksek tansiyonun aa vurulmasnn ifadesi olarak grr. ayet bu duygular biraz
bastrlp, olaylarn gelimesi beklenirse, taraflar bir araya getirebilecek yollarn
bulunabileceini ne srer (9).

ZET

atmalar gnlk hayatn bir parasdr. Ancak pek ok kii tarafndan

atma,ayrlklara, strese, sosyal kargaaya ve iddete sebep olduu iin olumsuz olarak
grlmekte hatta bir ilikinin iyi olduunun en nemli iaretinin atma iermemesi
olduu dnlmektedir. Oysa atma iermeyen bir ilikinin salkl bir iliki olduu
dnlemez.

atma zmleme yntemlerini be grup altnda toplamak mmkndr. Bunlar;

1. Btnletirme

2. Hkmetme

3. Uyma

4. Uzlama

5. Kanma

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM II

DEERLENDRME

1) atmalar iyi ynetilmediinde kiide grlen belirtiler aadakilerden

hangisidir?
a) Stres
b) Mutsuzluk
c) Somatik (mide rahatszlklar, ba arlar) belirtiler
d) Psikolojik (depresyon,anksiyete) belirtileri
e) Hepsi
2) Kii atma durumunda, kendisi iin yksek, kar taraf iin dk derecede
endieleniyorsa atmay hangi yolla zmlemeye alr?
a) Hkmetme
b) Uyma
c) Uzlama
d) Kanma
e) Btnletirme
3) Kii, atma durumunda hem kendisi, hem de kar taraf iin yksek
derecede endieleniyorsa, atmay hangi yolla zmlemeye alr?
a) Hkmetme
b) Uyma
c) Uzlama
d) Kanma
e) Btnletirme
4) atmann ilevsel sonular iin aadakilerden hangisi dorudur?
a) atma rgtsel amalardan sapmalara neden olabilir,
b) atma, atan taraflarn amalarn, rgtn genel amalarnn stnde
grmelerine sebep olabilir,
c) Taraflar ypratan bir mcadele, iyerinde zaman ve parann boa gitmesine yol
aabilir,
d) Grupta kutuplamalara yol aabilir,
e) atma sorunlara farkl zmler getirebilir,
5) Aadakilerden hangisi atma zmleme yntemlerinden biri deildir?
a) Hkmetme
b) Uyma
c) Kutuplama
d) Kanma
e) Btnletirme

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM II

CEVAPLAR
1. E
2. A
3. E
4. E
5. C

KAYNAKLAR

1. Rahim, M.A.(2000). Do Justice Perceptions Influence Styles of Handling Conflict

With Supervsors?: what Justice Perceptions, Precisely., International Journal of

Conflict Management, Vol:11, No:1,

2. Rahim, M.A.(1983). A Measure of Styles of Handling Interpersonal Conflict,

Academy of Management Journal, Vol:26, No:2

3. Keeciolu, T. atma., 2001-2002 retim Yl, nsan Kaynaklar Ynetimi,

Yksek Lisans Ders Notlar

4. Erdoan, .( 1999). letme Ynetiminde rgtsel Davran., stanbul,

5. ss:145-204

6. Eren, E.( 2000 ).rgtsel Davran ve Ynetim Psikolojisi., 6. Basm, stanbul, ss:

427-543

7. nver, S. (2002). rgtsel atma ve atma zmleme Yaklamlarnn

ncelenmesi., Yksek Lisans Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler

Enstits, zmir

8. Koel ,T. (1999). letme Yneticilii., Beta Basm, stanbul, ss:489-501

9. Rahim, M.A., Antonioni D.,Psenicka C.( 2001). A Structural Equatons Model of

Leader Power, Subardnates Styles Of Handling Conflict and Job Performanse.,

Internatonal Journal of Conflict Management, Vol:12, No:3

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM II

10. ukur, C. Yerlerinde Uyumazlk ve Uyumazlk zmleri.,

http://www.iyeri.port5.com/makaleler, Ziyaret Tarihi: 18.09.2003

11. ahin .(2008). rgtsel atma Ve atma Trleri, Hastane Ynetimi, cilt:12,

say:1,Ocak-Mart

12. am O, Akgn E.(2007).Kiileraras likilerde atma Ve atma

Ynetimi,Ege niversitesi Hemirelik Yksekokulu Dergisi, 23 (2), 207-221

YARARLANILABLECEK DER KAYNAKLAR

1. Karip, E.( 2000). atma Ynetimi., Pegem Yaynclk, Ankara

2. Koel ,T. (1999). letme Yneticilii., Beta Basm, stanbul, ss:489-501

3. Elma, C., Demir, K.( 2000).Ynetimde ada Yaklamlar., Ankara, ss: 219-

224

4. Swansburg, C.R.(1996). Management And Leadership For Nurse Managers.,

Second Edition, ss:537-548

5. Budak,G.,Budak,G.(2004).letme Ynetimi.,zmir,ss:561-567

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi