ANNE-BABA

TUTUMLARI
OCUGUN KiiLiK
GELiiMi ve BAARISI
ZERNE ETKiLERi
M. Murat KAZANCIOLU
ZEL ASFA AH. MT. ANADOLU LSES
REH. RT.
hayriye uysal
*
ANNE-BABA-OCUK
LKS
Anne-baba-ocuk ilikisi, temelde anne ve

babann tutumlarna baldr.

Anne babann tutum ve davranlarn

oluturan nedenler incelendiinde, tm tavr

allarda olduu gibi, anne babalarn
ocuklarna takndklar tavrn da bir
renme rn olduu grlr

*
 Anne Babalarn,
ocuklarna Kar Tavrlarn
Etkileyen
Balca Faktrler Nelerdir?

*

Anne ve babann zihinlerindeki ocuk modeli
(hayali ocuk) ,

Toplumun kltrel deerleri,

Anne babann kendisini yeterli hissedip
hissetmedii,

ocuklarnn say, cinsiyet ve kiilik
zelliklerinden memnun olup olmamalar,

Anne ve babann kendi ocukluk yllarndaki
deneyimleri,

Aile iinde eler arasndaki ilikinin nitelii,

*
*
 TUTARSIZ
ALE

AIRI MKEMMELY
KORUYUCU ET
ALE ALE

ALE
MODELLER

AIRI
DEMOKRATK
HOGRL
ALE
ALE

AIRI
OTORTER VE
REDDEDC
ALE
*
Ar Koruyucu- Kaygl Aile
Tutumlar

Bu tarz tutumu benimseyen anne-baba

srekli ocua mdahale eder.

Ar koruyucu ve verici davranlar sz

konusudur.

ocua bir bebek gibi davranlr.

ocuk anne-baba tarafndan sen

yapamazsn, daha kksn gibi

engellemelerle karlar.

ocuun kendini tanmasn ve

yapabileceklerini fark etmesini

engelleyen bir anne-baba tutumudur. -1-

*
 AIRI KORUYUCU AILE
TUTUMUNUN OCUUN
KIILIK GELIIMINE
ocuun ar baml, rkek,ekingen ve

ETKILERI
gvensiz bir kiilik gelitirmesine neden
olur.

ocuun hatalarnn sonucunu yaayarak

renmesine izin verilmez,sorumluluk

duygusunun gelimesi engellenir.

ocuk ilerki yaamnda karar almakta ve

uygulamakta zorluk ekecei gibi yaama

kar iinde bir korku oluturur.

*

ocuun kiilii gelimez.
nat,istediini tutturan,
mantksz kavgalar karan,
abuk mutsuz olan bir ocuk
ve ileride benzer niteliklere
sahip bir yetikin olur.

evresindeki insanlarla
iletiim kurmakta glk eker,
bireyselleemez.

Karlat sorunlarla baa

kamayacana inanr ve
srekli hata yapma eilimi
iindedir.(1.2) *
AIRI BASKICI VE
OTORITER AILE
TUTUMLARI

Bu tutumu benimseyen ailelerde ocuklarna

kar bir hakimiyet vardr.
Baskc bir tutum ierisindedirler.

ocuktan kendilerine itaat etmelerini beklerler.

Aile iinde korku hakimdir ve ocuk korku ile

byr. (2)

*
AIRI OTORITER AILE
TUTUMUNUN OCUUN
KIILIK GELIIMINE
ocukta kendine gven
duygusu olumaz.
ETKILERI Pasif ve edilgen bir kiilik
sergilerler.
Yaratclk engellenir.
Hata yapanlar mutlaka
cezalandrlmaldr grn
benimserler.

*
Rutin, snrlar belli olan i ve

meslekleri seerler.

Okul yaamlarnda fazla

baarl olamazlar.

Anne-babalarnn (veya bir

otoritenin)olmad
ortamlarda kendilerini
bolukta hissederler ve bir
otorite bulma aray iine
girerler.

En kk bir hatada bile

hogrleri olmayabilir(2.1)

*
AIRI HOGRL AILE
TUTUMLARI
Bu anne-baba tutumunda ar

hogr ve dknlk vardr.

Evde patron ocuktur ve her

dedii yaplr.
ocuk, daima dierlerinin

dikkatini ekmek ve kendisine

hizmet edilmesini ister. (3)

*
AIRI HOGRL AILE
TUTUMUNUN OCUUN
KIILIK
Anne-babasna
GELIIMINE
hkmeder
ETKILERI
ve onlara ok az sayg
gsterir.

Bencil ve mark olur.

Eletiriye ak deillerdir.

Bakaldrc olur ve
toplum d davranlar
sergiler.

*
Kuralszla alan ocuklar, okuldaki

kurallarla karlanca okula ve arkada

evresine uyum salamakta zorluk
ekebilirler.
Her istediklerini elde ettiklerinden bir sre

sonra yaadklar doyumsuzluk ileride

zararl alkanlklar edinmelerine sebep
olabilir. (3.1)

*
BU TR TUTUMLAR,
GENELLIKLE ORTA
YAIN STNDE
OCUK SAHIBI OLAN
AILELERDE YA DA TEK
OCUKLU AILELERDE
GRLR.

*
 MKEMMELYET ALE
TUTUMU
Anne baba ocuundan her eyin en iyisini

bekler.
Kendi gerekletiremedii yaantlar

ocuunun gerekletirmesini ister

zihinsel ynden beklentileri karlamas iin

ocuu kapasitesinin ok stnde

eitimlere tabii tutar.

*

ocuktan ar titizlik ve
temizlik beklenir.

Kurallar ve kalplar belirlenir

ve ocuun bunlara mutlaka
uymas beklenir.

ocua btn ocuka

davranlar yasaklanr.
Arkada seimi de aileye
aittir. (4)

*
MKEMMELIYETI AILE
TUTUMUNUN OCUUN
KIILIK GELIIMINE
Ar titiz yada tam tersi dank ocuklardr.

ETKILERI
Kendilerine gvenleri yoktur.

Baarszla uradklarnda kolayca hayal krkl

yaarlar.

Yanl yapmaktan korkarlar.

Okuldaki sralar hep derli toplu,ders aralarnda

dev yapan, bir ii tam yapmak iin gnler

ncesinden almaya balayan ocuklardr.

*
TUTARSIZ ANNE BABA
TUTUMU
Genellikle gen ebeveynlerde ve ilk

ocuun yetitirilmesinde grlr,

Elerin ocuk yetitirmeye farkl bakmalar

ve bunu ocua yanstmalar temel sebeptir,

ocuun yapt bir davran bazen ok

sert bir tepki alabilirken, bazen de ok

olumlu karlanabilmektedir (5)

*
TUTARSIZ AILE
TUTUMUNUN OCUUN
KIILIK GELIIMINE
Bir davrann kimi

zaman dllendirilmesi
kimi zaman da cezalandrlmas ocuun ne
ETKILERI
zaman, nerede, ne yapacan
bilememesine yol aar.

ocuk hangi davrann nerde ve ne zaman

yaplmayacan kestiremez. Ayrca yapt

davrann doru olup olmamasndan daha
ok Ne zaman yaparsam cezadan
kurtulabilirim dncesiyle ilgilenir.

*
Kendi gr ve dncelerini

aktaramazlar.
ocuk kendini kantlamak ve

dikkatleri zerine ekmek iin,

rkek, yumuak huylu, sz
dinleyen ya da kendi benliini ve
bamszln gstermek iin
kavgac, sinirli bir ocuk olabilir.
Zamanla evrelerindeki insanlara

gvenmeyen, her eyden

phelenen, kararsz bir kiilik
yaps gelitirebilirler.

*
 DEMOKRATK ALE

TUTUMU
ocuk tm ynleriyle kabul edilir,

ocua yol gsterir ama alaca kararlar

konusunda serbest brakr,

Aile iinde kurallar ve snrlar herkes iin

ve hep birlikte belirlenir ve bu snrlar
iinde ocuk zgrdr,

Kurallarn mantkl aklamas yaplr,

Aileyi ilgilendiren kararlar birlikte alnr.

Her konuda ocuun dnce ve fikirleri

dinlenir,

Anne-baba birbirlerine ve ocuklarna

*
DEMOKRATIK AILE
TUTUMUNUN OCUUN
KIILIK GELIIMINE
Sosyallemi, ibirliine

yatkn ocuklardr.
ETKILERI
Arkada canls ve duygusaldrlar.

Sosyal adan dengeli ve mutlu bireylerdir.

zgvenleri yksektir, sorumluluk sahibidirler,

Kendine ve bakalarna gvenir.

Yaratc ve bamszdr,

Kurallara ve otoriteye sayg duyarlar ama hak yemez veya

yedirmezler.
*
POZTF ALE
YAKLAIMLARINA YNELK
NERLER

Kabul Gsterme
Kabul gsterme ocuu koulsuz, artsz,
yarglamadan kabul etmektir. Fakat ocuun
her davrann onaylamak deildir. (7)

Dinleme
ocua kabul edildiini gstermenin, salkl
iletiimin yollarndan biri de dinlemedir.

*
 Olumlu Pekitirme

Anne-babann dikkati ve ilgisi

ocuklar iin nemli bir
pekitiretir.
ocuk iin takdir edilme bir
dllendirmedir.

*
Snrlar-Kurallar

ocuklar bir yandan snrsz zgrlk talep

ediyormu gibi grnrler.
Dier yandan da, kendilerini gvende
hissedebilmek iin snrlara, kurallara ve bunlarn
arkasnda gl ve istikrarl bir ekilde duran
ebeveynlere ihtiya duyarlar.

*
 Kaliteli Zaman ve Paylam

ocukla geirilen zel zamanlar

ve paylamlar aile ile kurulan
iliki iin olduka nemlidir

Uygun fade ve Ynlendirme

ocuklarla konuurken
kullandmz kelimeler, sesimizin
tonu, vurgularmz olduka
nemlidir.

*
nleyici Aklamalar

nleyici tutum ocuun bir davran yapmadan

nce anne-babann ocua o davran neden
istemediini ve bu davrann kendilerinde somut
olarak neleri engellediini belirtmesidir.

*
 Sonu olarak,
Her olumsuz davran nleyen ve olumlu
davrann olumasn salayan kesin reeteler
yoktur.
En nemli nokta kendinizi ve ocuunuzu iyi
tanmanz, ilikilerinizi gzden geirmeniz,
ocuunuza kiilii ile ilgili deil, davranna
ynelik geri bildirim vermenizdir.

*
UNUTMAYIN!

OCUKLARINIZI KEND
DEVRLERNZ N DEL,
ONLARIN DEVRLER N
YETTRMELSNZ

*
 KAYNAKA
Alptekin, Serap. Yaamn Geliimsel
Evreleri ve Anne-Baba Tutumlar. Nirengi, 2004.
Yavuzer, Haluk. Anne-Baba Okulu. Remzi
Kitabevi, 1993.
Whrter, Voltan-Acar. ocukla letiim. Nve
Matbaas, 1985.
www.gata.edu.tr/dahilibilimler/ocukruh/aile
www.rehberogretmen.com/rehfiles/veliyon
www.metu.edu.tr/~e115172/proje

*
*
TEEKKRLER
*