ALIMA YAAMI

VE HEMRELKTE
KLER ARASI
LETM
LKLER VE
LETM

HEDEFLER

Bu niteyi altktan sonra;

atmay tanmlayabilme

atma trlerini renebilme

NDEKLER

Giri
atmann tanm
atma Trleri
Birey ii atmalar
Bireyler aras atmalar
Grup ii atmalar
Gruplar aras atmalar
rgtler aras atmalar
zet
Deerlendirme
Kaynaklar
Yaralanlabilecek dier kaynaklar

HAFTA

23
ALIMA YAAMI VE LETM

Giri

Salk kurumlar, farkl disiplinlerin ortak bir ama iin bir arada almak zorunda
olduu, insanlar iin hayati nem tayan hizmetler veren, zamanla yaran, farkl
teknolojinin kullanld, bir ok insanla etkileim iinde bulunulmas gereken, bu
yzdende atmann en ok yaand kurumlardr (13).

atmann tanm

Ertrk (1995), atmay iki veya daha fazla kii veya grubun; hedefler, istekler, amalar
veya gdler srecinin temelde bir birine uyumlu olmamas olarak tanmlamtr (12).
Swansburg (1996), atmay amalarn gerekletirilmesi konusunda kar
tarafn engel yaratmas, dl sisteminin nadiren kullanlmas, taraflarn amalar arasnda
uyumsuzluklarn olmas veya byle alglanmas nedeniyle iki yada daha fazla grup
arasnda ortaya kan mcadele olarak tanmlamtr (9).
Eren (2000), bir rgtte atma, bireyler ve gruplarn birlikte alma sorunlarndan
kaynaklanan ve normal faaliyetlerin durmasna veya karmasna neden olan olaylar
olarak tanmlamaktadr (2).

ATIMA TRLER
Yaammzda atma kavramyla sk sk karlatmz dnlrse tm atma
ekilleri iin ayr ayr atma trleri ele alnabilir. Bu balamda, sosyo-psikolojik adan,
atmay be grup altnda toplamak mmkndr. Bunlar; (4,6).
1. Birey ii atmalar
2. Bireyler aras atmalar
3. Grup ii atmalar
4. Gruplar aras atmalar
5. rgtler aras atmalar

BREY ATIMALAR:
Birey ii atma kiinin kendi iinde meydana gelen atmadr. Kiinin
kendisinden beklenilenden tam olarak emin olmad veya kendisinden ayn konuda

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

farkl davranlar beklendii ve kendisinden yapabileceinden daha fazlasnn istenmesi

halinde ortaya kar. Kiiyi rahatszla ve strese iter (12).
Birey ii atmalar balk altnda incelemek mmkndr. Bunlar;
engellemelere bal atmalar, ama atmas ve rol atmasdr (7).
1. Engellemelere Bal atmalar:
Engelleme, kii amacna ulamadan nce, gdlenmi bir drtnn bir engel
tarafndan kesilmesiyle oluur. Bu engeller, ak (fiziksel olarak grlebilen) ya da gizli (
zihinsel- sosyo psikolojik) bir engel olabilir (7).

htiya Drt Hedef

Engel

Engellenme

Savunma mekanizmalar

1. Saldrganlk
2. Geri ekilme
3. Direnme
4. Uzlama

ekil- 1:F.Luthansn Engellenme Modeli

(Kaynak: Luthans, F.(1998). Organizational Behavior., McGraw-Hill Book, ss:300)

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

ekil-1de grld gibi ihtiyacn karlamaya alan birey, bir engelle

karlatnda savunma mekanizmalarn harekete geirebilir. Bu tip atmalarn
incelendii ilk dnemlerde bireyin bir engele kar gsterecei tepkinin sadece
saldrganlk olaca dnlyordu. Oysa zamanla yaplan incelemelerde bireyin bir
engele tepkisinin baka savunma mekanizmalarn da harekete geirdii grlmtr.
Bunlar; saldrganlk, geri ekilme, direnme ve uzlamadr (7).
rnein, susam (ihtiya) bir insan bu ihtiyacn gidermek amacyla suya
yneldiinde (drt), bulunduu odann kapsnn skm ya da kilidinin bozulmu
(engel) olmasyla karlatnda susuzluunu gidermek (hedef) iin savunma
mekanizmalarn devreye sokacaktr. Engele kar birey ilk tepkisini kapya kar
gsterebilir ve kapy yumruklamaya balayabilir (saldrganlk). Bundan sklan birey bu
tepkisinden vazgeip kapnn yanndan uzaklaabilir (geri ekilme) ya da inatla kapy
amak iin uralarna devam edebilir (direnme). Bu savunma mekanizmalarnn ie
yaramadn gren birey son are olarak susuzluunu gidermek iin bulunduu odadaki
kahveyi ierek tatmin olabilir ya da mutfaa baka yollardan gei yolu arayabilir
(uzlama) (7).
2. Ama atmas:
Birey ii atma ekillerinden bir dieri de ama atmasdr. Ama atmas,
olumlu ve olumsuz sonular olan ya da rekabet halinde olan iki veya daha fazla amacn
varlna baldr. Bu atma, bir amaca ulamann dierini elde etme olasln darda
brakmasn ierir. Genel olarak ama atmasn e ayrmak mmkndr; Yaklama-
yaklama atmas, yaklama-kanma atmas, kanma-kanma atmas (7).
a) Yaklama-Yaklama: Bu tr atmalar, iki cezp edici ama arasnda tercih
yapamamaktan kaynaklanan durumu ifade eder. Ancak, sonunda amalardan birinin
tercih edilmesiyle kayglarn yok olduu, bu tip atmalarn kii ve rgt asndan
olumsuz sonular yaratmad sylenebilir (1).
b) Yaklama-Kanma:Yaklama-Kanma tarz ama atmas rgtsel
atma ile daha yakndan ilgilidir. Bireyin olumlu ve olumsuz sonulara sahip
seeneklerden birini semekte kararszla dmesi sonucunda ortaya kar (7). Balatt
bir projeyi bitirmek isterken, salk nedeniyle ynetim grevinden ayrlmak isteyen bir
kimsenin yaad atma buna rnek verilebilir (8).

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

Bu atma tr de dier atma trlerinde olduu gibi kendini tanmay, riskleri

hesaplamay ve iyi bir planlamay zorunlu klar (14).
c) Kanma-Kanma: ki olumsuz amala karlaan kiinin yaad atma
trdr.Kanma duygusunun ok iddetli olduu durumlarda olumsuz sonular
dourabilmektedir. siz kalmak istemeyen fakat ayn zamanda bulunduu iyerinde
almak istemeyen bir kiinin yaad atma buna rnek olarak verilebilir (8).
3. Rol atmas ve Rol Belirsizlii
Rol atmas bireyin ayn anda birbirleriyle atan amalara sahip iki yada daha
fazla roln birbiriyle eliki yaratacak ekilde st ste gelmesinin sonucudur (13).
BREYLER ARASI ATIMALAR
Bireyler aras atmalar, birbirleriyle etkileimde bulunan iki veya daha fazla
kii arasnda uzlamaz hedefler, fikirler, duygular veya hareketlerin varlndan
kaynaklanr (6,3).
Bir arada bulunan bireylerin kiilikleri dorultusunda eilimleri ve deer
yarglarnda da farkllklar olacaktr.
Eitim farkllklar,
Duygusal etkenler,
ekememezlik,
Kskanlk,
Bireyler arasndaki ykselme ve kendini kabul ettirme duygusu,
Bireylerin farkl toplumsal kesimden gelmeleri gibi faktrler de bu sebebi takip
eder.
Sz edilen farkllklar zamanla ztlklara ve ar uyumsuzluklara dnrse
ortaya Bireyleraras atmalar kacaktr (2,11).
GRUP ATIMALAR
Grup ii atma, bireylerin grup amalarna, geleneklerine, alkanlklarna ve
kurallarna ayak uyduramamasndan kaynaklanr. Bireyler grup tarafndan kabul edilmek
ve sosyal ihtiyalarn karlamak iin bunlara ayak uymak zorundadr. Grubun amalar
ve kurallar ile ters den bireyler atma iine girebilirler (14).
GRUPLAR ARASI ATIMALAR

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

Gruplar aras atma, benzer fiziki veya sosyal ortamda bulunan, birbiri ile
etkileim iinde olan iki veya daha fazla grubun atmasdr. Biimsel olarak gruplar
arasnda dnce, planlama ve uygulama bakmndan veya bazen duygusal adan
anlamazlklar doabilmektedir. Gruplar aras atma, grubu baar dorultusunda
uyarabildii gibi bu tr atmalara bal olarak grubun amacna ulamasn
engelleyebilmektedir (10).
Gruplar aras atmada dikkat ekilen husus, her bir grubun edindikleri grup
kimlii etkisiyle kendini stn grme durumudur. atan gruplar hem kendi ilerinde
hem de birbirleriyle olan ilikilerinde birtakm deiiklikler gsterirler. Bu deiiklikler
u zellikleriyle dile getirilmektedir ( 5, 7 ).
1. Her grup daha yksek oranda yaplanr ve rgtlenir.
2. Dier bir grupla atma iinde olduklarn hisseden grup yeleri arasnda
birlik duygusu geliir ve dier grubu yenmek iin kat bir cephe oluturulur.
3. Grup iindekiler iin biz, grup dndakiler iin onlar eklinde ak bir
ayrm sz konusudur.
4. Grup iindeki btnlk ve olumlu hisler grup dna aktarlmaz ve dier
grubun yeleri dman gibi grlr.
5. Kendilerine kar bir tehdit olduu hissi iindeki grup yeleri kendilerini en
byk grrler. Kendi gleri olduundan fazla, kar grubun gc ise
olduundan daha aa gsterilir.
6. Gruplar arasnda iletiim miktar azalr. Olan iletiim de olumsuz eletiri
zellikleri tar.
7. atan gruplar arasnda iletiim ve etkileim azalr. Tm bu durumlar
atmann daha da trmanmasna ve ykc bir hal almasna sebep olur.

RGTLER ARASI ATIMALAR

rgtler aras atma, rgtn kendi dndaki dier rgtler ile olan uyumazlklar
kapsayan atma trdr (2).

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

ZET

atma iki veya daha fazla kii veya grubun; hedefler, istekler, amalar veya
gdler srecinin temelde bir birine uyumlu olmamas olarak tanmlamtr.

Salk kurumlar, farkl disiplinlerin ortak bir ama iin bir arada almak zorunda
olduu, insanlar iin hayati nem tayan hizmetler veren, zamanla yaran, farkl
teknolojinin kullanld, bir ok insanla etkileim iinde bulunulmas gereken, bu
yzdende atmann en ok yaand kurumlardr.

atmay be grup altnda toplamak mmkndr. Bunlar;

1. Birey ii atmalar
2. Bireyler aras atmalar
3. Grup ii atmalar
4. Gruplar aras atmalar
5. rgtler aras atmalar

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

DEERLENDRME
1) ki veya daha fazla kii veya grubun; hedefler, istekler, amalar veya gdler
srecinin temelde bir birine uyumlu olmamas tanm hangi kavramn
tanmdr.(orta)(1.h)

a) Anksiyete
b) Stres
c) atma
d) Ar
e) Yalnzlk

2) Bireyin olumlu ve olumsuz sonulara sahip seeneklerden birini semekte kararszla

dmesi sonucunda ortaya kan ama atmas aadakilerden hangisidir. (orta)(h.2)

a) Yaklama-Kanma
b) Yaklama-Yaklama
c) Kanma-Kanma
d) Engellemelere Bal atmalar
e) rgtler aras atma

3) Engellemelere bal olarak kan atmalarda kii aadaki savunma

mekanizmalarndan hangisini kullanr. (kolay)(h.2)

a) Saldrganlk
b) Geri ekilme
c) Direnme
d) Uzlama
e) Hepsi

4) Kiinin kendisinden beklenilenden tam olarak emin olmad veya kendisinden ayn
konuda farkl davranlar beklendii ve kendisinden yapabileceinden daha fazlasnn
istenmesi halinde ortaya kan atma aadakilerden hangisidir.(kolay)(h.2)

a) Birey ii atmalar
b) Gruplar aras atmalar
c) rgtler aras atmalar
d) Bireyler aras atmalar
e) Grup ii atmalar

CEVAPLAR

1. C
2. A
3. E
4. A

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

KAYNAKLAR

1. Erdomu, N. Kiilerde atma Nedeni Olarak Rekabet-birlii

kilemi.,http://www.google.com.tr/search?q=cache:WJ58s-
1NzdQJ:juliamandelbrot.bravepage., Ziyaret Tarihi: 06.10.2003 (14)
2. Eren, E.( 2000 ).rgtsel Davran ve Ynetim Psikolojisi., 6. Basm, stanbul, ss:
427-543 (16)
3. Evcimen,T.(2005).atmaYnetimi.,http://evcimen.com/wht004.htm,
Ziyaret Tarihi:01.10.2005 (19)
4. Gordon, R. J.( 1993). A Diagnostic Appraach to Organizational Behavior., ss:449-
473 (20)
5. Johnson, D.W and Johnson, F.P.(1975). Joining Together: Group Theory and
Group Skills., Englewood cliffs, N.J.: Prentice-Hall (23)
6. Keeciolu, T. atma., 2001-2002 retim Yl, nsan Kaynaklar Ynetimi,
Yksek Lisans Ders Notlar (25)
7. Luthans, F. (1998). Organizational Behavior., McGraw-Hill Book,
ss:299-321 (29)
8. zmen, F.( 1997). rgtsel atmalar ve atma Ynetimi Yaklamlar.,
Doktora Tezi, Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Elaz (34)
9. Swansburg, C.R.(1996). Management And Leadership For Nurse Managers.,
Second Edition, ss:537-548 (41)
10. imek,.M.(1987).rgtlerde atma ve Yaratcln nemi.,Atatrk
niversitesi ..B.F.Aratrma Merkezi,Erzurum,cilt:7,say:1-2,ss:9-35 (42)
11. Koel ,T. (1999). letme Yneticilii., Beta Basm, stanbul, ss:489-501 (28)
12. Ertrk, M.( 1995). letmelerde Ynetim ve Organizasyon., stanbul,
ss: 201-221 (18)
13. am O, Akgn E.(2007).Salk Kurumlarnda atma,Ege niversitesi
Hemirelik Yksekokulu Dergisi, 23 (1), 115-124
14. nver, S. (2002). rgtsel atma ve atma zmleme Yaklamlarnn
ncelenmesi., Yksek Lisans Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler
Enstits, zmir

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

ALIMA YAAMI VE LETM

YARARLANILABLECEK DER KAYNAKLAR

1.Karip, E.( 2000). atma Ynetimi., Pegem Yaynclk, Ankara

2.Koel ,T. (1999). letme Yneticilii., Beta Basm, stanbul, ss:489-501
3.Elma, C., Demir, K.( 2000).Ynetimde ada Yaklamlar., Ankara, ss: 219-224
4.Swansburg, C.R.(1996). Management And Leadership For Nurse Managers.,
Second Edition, ss:537-548
5.Budak,G.,Budak,G.(2004).letme Ynetimi.,zmir,ss:561-567

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi