Aya Gidi ABD ile SSCB arasnda 1961de balayan

Ay yar tam 98 ay srd. Yarn banda her

iki lkenin de uzay konusundaki deneyimleri ve
bilgi birikimleri ok azd. ki tarafn da bir uzay
aracn Aya gtrecek gte roketi yoktu; hatta
bylesi bir uzay aracnn nasl bir ey olacana ilikin bir dncesi de
yoktu; Ay hakkndaki bilgileri ok azd ve daha hi bir insan uzaya bile
kmamt. Ancak bu 98 ay iinde, iki lke de tam bir seferberlik
havas iinde tm eksiklerini bir bir giderdi: Uzay aralarn tasarlad ve
yapt, gl roketler retti, astronot ve kozmonotlarn eitti ve uzaya
kartt, Aya 40a yakn insansz uzay arac gnderdi ve bunlar
sayesinde Aya ilikin eksik bilgilerini tamamlad. Sonunda 20 Temmuz
1969da insanolu, 384 000 km tedeki Aya ayak bast. Yar kaza-
nan ABD oldu ama yar her iki taraf da uzay almalar alannda
dnyann teki uluslarnn ok tesine tad.
 Aydan Dn
ABD ve SSCB, Ay yar boyunca 40 dolaynda insansz uzay aracn Aya gnderdi.
Bunlarn ancak yarya yakn baarl oldu. Yanda, Aya gnderilen ABD ve SSCB uzay
aralarnn indii yerler grlyor. Apollo 11den nce Aya indirilen bu insansz
uzay aralar sayesinde Ayn yzeyine ilikin ok nemli bilgiler elde edildi.
Bu bilgiler, Apollo 11in iniinde kullanld. Amerikallar Apollo 11den sonra da Aya
insanl uzay aralar gnderdiler ve Ayda bilimsel almalar yrttler. te yandan
Ay yarndaki ikinci taraf SSCB, Aya insan indirmek yerine, robot aralar indirmeyi
yeledi. Bunlar yerdeki kontrol
merkezindeki bir ekip tarafndan
uzaktan ynlendiriliyordu. Bu aralar-
dan bazlar da topladklar rneklerle
Dnyaya dndler.

Astronotlar Ayn yzeyinde bilimsel Ay yzeyinde yaklak

aygtlardan baka eyler de braktlar: 2 saat 20 dakika kalan
Apollo 1in yer denemeleri srasnda yaamlarn Armstrong ve Aldrin kaya
kaybeden astronotlar Gus Grissom, Ed White ve ve toprak rnekleri
Roger Chaffee iin bir an plaketiyle, uzay topladktan ve teki bilim-
almalar srasnda yaamlarn yitiren Sovyet koz- sel almalarn tamam- Dnya
monotlar Yuri Gagarin ve Viladimir Komarov adna ladktan sonra Kartala
birer madalya. Ayrca Ayda yrrken srtlarnda dndler. Kalk iin
tadklar ama artk gereksiz yere arlk yapacak gerekli hazrlklar yaptlar
yaam destek sistemleri, arlkl izmeler vs Ayda ve Kartaln kalk roket-
brakld. Astronotlar Kartala binip kalk roketleri- lerini atelediler. Kartal
ni atelediler. Kartaln ini dzenei de Ay havaland (1). Bu srada Michael Collinsin kontrolndeki yrnge modl
yzeyinde kald. Kartal, yrngede kendisini Columbia, onu 110 km yksekteki yrngesinde bekliyordu (mavi). Kartal, ilk
bekleyen Columbiayla bulumaya gidiyordu. bata elips eklinde olan yrngesini daireselletirdi (2) ve hzla Columbiann
Columbiadaki Michael Collins Kartaln yava yrngesine ykseldi (3). ki modl bulutu (4) ve astronotlarn manevralaryla
yava yaklamasn grntledi. nce ufukta bir kenetlenme gerekletirildi (5). Kartal ve Columbia birleik halde Ayn
nokta gibi beliren Ay modl yaklatka byyor- evresinde bir tur dnd. Bu srada Kartaldaki iki astronot Columbiaya geti.
du. Sonra her iki arataki deneyimli astronotlar Sonra Kartal, Ayn yrngesinde brakld. Columbiann roketleri atelendi ve
sayesinde ok kolay bir kenetlenme gerekletirildi. yaklak olarak altm saat srecek Dnyaya dn yolculuu balad (6). Dn
yolculuu da tpk geli yolculuu gibi sorunsuz geti.

Aydan Dnyann ykselii. Apollo 11den gnderilen bu tr fotoraflar sayesinde insanlar

ilk kez zerinde yaadklar dnyann, uzayn engin, siyah boluunda mavi-beyaz bir
gezegen olduunu grmtr. Bu fotoraflarn dnyay korumaya ynelik kresel bir bil-
TBTAK

incin domasnda nemli bir yeri olmutur.

3 8 0 . S A Y I N I N E K D R