DRAVNO PRAVNI POREDAK

javnu upravu u cjelini, u najirem smislu te rijei, ine svi organi vlasti i institucije koje imaju
javna ovlatenja.

- U tom okviru, javna uprava u uem smislu obuhvata izvre organe vlasti kao i organe
uprave, institucije koje imaju javna ovlatenja (zavodi, direkcije, agencije i s l).
- Organi uprave su ministarstva i druge upravne organizacije (zavodi, direkcije,
agencije) bez obzira da li se nalaze u sastavu organa uprave (ministarsatava) ili su
samostalne
- O svim njima donose se zakoni kojima se osnivaju organi uprave i upravne
organizacije i agencije i kojima se utvruje njihova nadlenost.

JAVNA UPRAVA I NJENA ULOGA U PRAVNOPOLITIKOM PROCESU

Stvarno djelovanje pravnih normi na drutvene odnose imperativ za pravni sistem (dravu)
Unutar sistema potrebno razlikovati ciljeve prava eljeno i planirano djelovanje koje se
ostvaruje utjecajem pravnih normi na drutvene odnose.

Pravne norme imaju regulativno-kontrolnu funkciju, putem koje se ostvaruje prinudno

usmjeravanje najznaajnijih drutvenih odnosa i rjeavanje teih drutvenih sukoba u skladu s
vladajuim interesima.
Pravne norme propisuju nain na koji se ljudi trebaju ponaati u meusobnim odnosima, pod
prijetnjom organizirane fizike prinude (pravno obvezne i pravno doputene radnje pravni
delikt-ovlatenje organa-prinuda/sankcija.

Svaki pravni sistem = sredstvo rjeavanja nepomirljivih drutvenih sukoba i prinudnog

ostvarenja temeljnih ekonomskih i politikih interesa vladajuih slojeva u dravi (osiguranje
privatnog vlasnitva i politike vlasti)

JAVNA POLITIKA I UPRAVNI REIM

Javnost je druvena aktivnost u dravi koja je aktivni cinilac ukupnog drutvenog zbivanj,
neophodn je da javnost na vrijeme bude obavjesteno o svemu sto je vazno za drustveni zivot
graana kao subjekata.
Javnost je osnova demokracije, ukoliko je javnost ira i aktivnija ,toliko je i demokraciija ira
i dublja.
Organi vlasti u okviru organa dravne slube moraju voditi rauna o javnosti,ukoliko je
zanemare moze se opravdano ocekivati da ce se javnost okrenuti protiv njih.
Pomou javnosti osigurava se ostvarivanje vie ciljeva.Javnost utice na subjekte
postupanja,da odreene radnje vri pazljivije,u skladu sa pravnim pravilima.Omoguavanje
graanima, pravnim i fizikim osobama da se upoznaju sa aktima koji ih zanimaju (kako su
izvjesni akti doneseni, u kojem postupku).

PRAVNE NORME JAVNOG PRAVA

Javno pravo je ono u kojem se kao subjekt prava i obaveza pojavljuje drava a privatno je ono
u kojem su subjekti pravnih odnosno privatna lica.
Jedan subjekt je drava,a drugi je pojedinac,bilo fiziko ili pravno lice.Djelovanje drave
moe se podjeliti na dvije grupe:
- U prvoj grupi je drava koja se pojavljuje individualno odnosno samostalno kao
pojedinac bez upotrebe svoje vlasti prisile.(npr kuporpodajni ugovor)

1
 - U drugom sluaju drava se pojavljuje kao autoritativan subjekt koji je od pojedinca
kao subjekt (graanina,privatno ili fiziko lice) zahtjeva neko odreeno ponasanje
koje je zasnovano na japj volji u odnosu na volju toga subjekta. (npr. Eksproprijacija)

JAVNA UPRAVA
Javnu slubu vre javne zajednice (politiko-teritorijalne zajednice razliitog nivoa
organiziranja,takve zajednice su drava, opine, gradovi; privatne pravne osobe.
Kada javnu slubu vrse privatna lica,tada se ta sluba oznaava kao koncesionarna javna
sluba.Pojam potice od latinske rijeci sto znaci doputeno odnosno preputeno ili ustupanje.
U smislu javne uprave, javna sluba upotrebljava se u znaenju predmeta koji ista obavlja:
- Upravne sluzbe
- Privredne (industi ili komercijalne javne slube)

Pojam javne uprave mra se posmatrati sa 2 aspekta :

a) organizacijskog i
b) funkcionalnog
Javnu upravu u organ smislu cini ukupnost dravnih organa i organizacija i ustanova koje vre
javna ovlatenja.
Javnu upravu u funkcionalnom ili materij smislu ne vodi se racuna o organima dravne slube
koji vre javnu upravu,ve o njenoj sadrini u o aktima koje donosi odnosno radnjama koje
vri.
Pod pojmom javna uprava podrazumjeva se ureivanje odreenih odnosa od ireg interesa
opim pravnim aktima, rjeavanje u pojedinanim upravnim stvarima o odreenim pravima i
obavljanje odreenih upravnih radnji od strane dravnih organa/institucija, organizacija i
zajednica u vrenju javnih ovlatenja.

PREDMET IZUAVANJA JAVNE UPRAVE

Nauka = ureen skup znanja/saznanja o objektivno danom svijetu, o materiji u irem smislu
Ureenje javne uprave sadri osnovne elemente koji proizilaze iz organizacije drave i prava
glavni predmet izuavanja: najopenitiji pojmovi u vezi sa pravnom regulacijom i
organizacijom organa javne uprave, kao veze izmeu prava i drave
Nauka o upravi pravna disciplina, izravno vezana za upravno pravo. Nauka o upravljanju
za predmet prouavanja ima i neke druge drutvene discipline koje imaju svoj utjecaj na
pojave u drutvu.
Gerkovi: nauka o upravi nije ni tehnika disciplina, niti je uenje o politici dravne uprave
odvojeno od pravnih propisa; predstavlja naunu disciplinu koja ima svoj predmet i svoju
posebnu problematiku razliitu od problematike administrativnog prava i ostalih srodnih
pravnih nauka; organizacijska pitanja kljuna za odreivanje ope sadrine same naune
discipline
Pusi: panja nauke nije usmjerena primarno na upravne organizacije i druge drutvene
institucije, iako se iste prilikom izuavanja procesa upravljanja ne mogu zaobii; ipak,
upravne organizacije u procesu upravljanja mogu predstavljati najznaajnije institucije za
prouavanje nauke o upravi slue za ispitivanje zakonitosti drutvenih pojava u njima i
djelatnosti upravljanja

2
Nauka o upravi nije normativna pravna disciplina jer se bavi fenomenom izuavanja uprave s
razliitih stanovita.Javlja se kao univerzalna pravna nauka koja nastoji ostvariti objektivna
saznanja koja je mogue provjeriti na temelju naune spoznaje vie funkcionalnih oblasti.
Dedi: predmet izuavanja uprave obuhvata davanje temeljnih znanja o upravljanju,
teorijskog poimanja organizacije, odluivanja, komunikacije i kontrole.
-pitanje ope sadrine nauke o upravi odreeno na apstraktan nain obuhvata sve ono to
nije predmetom izuavanja upravnog prava.
Nauka o upravi izuava organizaciju uprave i njeno funkcioniranje; bavi se fenomenom
upravljanja i njegovim razliitim manifestacijama analizira upravne funkcije i ulogu
upravnih organa u vrenju njihove djelatnosti, koju posmatra u korelaciji sa ekonomskim,
politikim i sociolokim faktorima i utjecajima.

JAVNA UPRAVA KAO NORMATIVNA DJELATNOST

-normativna djelatnost javne uprave proizilazi iz autoriteta drave koja je njen stvaralac, kako
bi norma bila djelotvorna, efikasna i cjelishodna
-norma / pravna norma = pravilo / pravno pravilo
-drutveni karakter pravnih normi = pod pravnom normom podrazumijeva se pravilo o
ponaanju ljudi koje je zatieno dravnim prinudnim aparatom
-predmet upravnog prava kao pravne discipline uglavnom propisi, pravne norme, kao i
odnosi koji iz tih normi ili povodom njihove primjene proizilaze
- upravno pravo = svi oni propisi koji reguliraju organizaciju javne uprave i djelatnost drave
i drugih javnih tijela u vezi sa upravnompravnim odnosima i organizaciju i postupak kontrole
rada javne uprave
upravno pravo = propisi koji se odnose na organizaciju i nadlenost uprave + propisi koji
propisuju djelatnost dravnih i drugih javnih organa kojom se stvaraju, mijenjaju ili ukidaju
upravnopravni odnosi + propisi koji reguliraju organizaciju i postupak u pogledu
odgovornosti slubenih lica u upravi u pogledu zakonitosti i pravilnosti rada organa uprave
Pojam uprave veoma sloen moe se odrediti u teorijskom i u pozitivnopravnom smislu
-u teorijskom smislu: uprava = upravljanje stvarima (obavljanje aktivnosti tehnoloke
regulacije radnog procesa na temelju specijaliziranog znanja i iskustva) + vladanje ljudima
(vrenje autoritativnih aktivnosti na temelju politike vlasti i sile)
-pozitivnopravni pojam uprave odreuje se polazei od definicije uprave koja je odreena
pozitivnopravnim propisima (ustavom i zakonom)
UPRAVA KAO JAVNA SLUZBA
-Danas prevladavajui modeli uprave sve vie odraaj koncepcije socijalne drave i
dravnog blagostanja; uprava = javna sluba za drutvenu regulaciju (autoritativna i
neautoritativna javna sluba); sistem ljudske saradnje
- Upravni sistem = sloeni, viefunkcionalni dinamini drutveni sistemi u ukupnom sklopu
drutvene regulacije, koje osim pravnog, karakteriziraju brojni funkcionalni, organizacijski,
tehnoloki, psihiki, etiki i dr. elementi
-Upravni sektor = globalna skupina upravnih poslova koji po svom sadraju, drutvenom
znaaju, ovlatenjima potrebnim za njihovo izvrenje i metodama rada, ine posebnu cjelinu u
okviru upravnog sistema

Nekoliko kriterija za podjelu upravnog sistema na upravne sektore, odnosno podjelu upravnih
sektora na upravne grane, strune oblasti i zasebne ue cjeline:
a) vrsta i karakteristika poslova i njihov opi cilj i znaaj
b) vrsta i karakteristike organa i organizacija koji te poslove trebaju izvravati i razvrstavanje
poslova po njihovim nositeljima
-organi dravne uprave autoritativni upravni poslovi

3
- organizacije/upravne ustanove neautoritativni upravni poslovi; poseban drutveni znaaj i
opseg razlog njihova postojanja
- organizacije udruenog rada i dr.samoupravne organizacije upravni i struni poslovi od
ireg interesa (kada je to racionalnije, cjelishodnije i efikasnije) strune slube skuptina i
dr.organizacija
c) dostignuti stepen razvoja drutvenih odnosa u pojedinim oblastima
d) postojanje drugih dravnih organa i organizacija sa slinim funkcijama u pojedinim
oblastima

KLASIFIKACIJA FUNKCIJA I DJELATNOSTI UPRAVE

upravna djelatnost raznovrsna kako u odnosu na vrste poslova i zadataka koji u nju spadaju,
tako i u odnosu na raznovrsnost naina/metoda koji se primjenjuju pri vrenju ove djelatnosti
upravna
-djelatnost = specifina, multifunkcionalna djelatnost
-najea klasifikacija poslova uprave 3 posebna sektora:
1. Sektor politike uprave (odbrana, unutarnji poslovi, inozemni poslovi, oblast sudske i ope
uprave i finansija)
2. Sektor privrede (poslovi u vezi sa regulatornom i nadzornom djelatnou uprave u odnosu
na privredne organizacije)
3. Sektor uprave na podruju javnih slubi (uprava ima odgovarajua ovlatenja prema
subjektima koji vre poslove javnih slubi)
Sektori se dalje dijele na:
a) upravne grane ira grupa upravnih poslova koji su meusobno srodni i funkcionalno
povezani tako da ine jednu cjelinu u okviru sektora
a) upravne oblasti grupa upravnih poslova manjeg obima od grupe poslova koji ine
upravnu granu, koji su meusobno povezani, inei time jednu zasebnu cjelinu

DRAVNA UPRAVA
dravna uprava = odreena dravna djelatnost koja se razlikuje po izvjesnim obiljejima od
drugih dravnih djelatnosti
- dravna uprava = dravna djelatnost -> sadrina iste mijenja se promjenom dravnog
ureenja, te promjenama u drutvenom, ekonomskom i politikom sistemu drave
-sadrina dravne uprave manifestira se kroz poslove koje vre dravni organi ovlateni za
vrenje poslova dravne uprave ovi poslovi dijele se na autoritativne i na neautoritativne
poslove uprave, ovisno o tome istupa li uprava u odnosu na druge subjekte autoritativno i
obvezuje li ih i bez njihova pristanka
Autoritativni poslovi uprave
-Poslovi koje organi dravnih slubi obavljaju neovisno o volji subjekta prema kojem se
preduzima odreena upravna djelatnost
-Rjeavanje u upravnim stvarima, vrenje upravnog/inspekcijskog nadzora, vrenje represivne
djelatnosti
Neautoritativni poslovi uprave
-Poslovi koje organi dravnih slubi ne vre pimjenom prinude; ipak, za vrenje istih vrijedi
naelo ustavnosti i zakonitosti
-Uglavnom organizacijski i analitikostruni poslovi (praenje stanja u odreenoj oblasti,
organiziranje i vrenje odreenih slubi, pripremanje akata i vrenje drugih strunih poslova,
vrenje pojedinih materijalnih operacija, ostvarivanje saradnje sa graanima)
Izvrna djelatnost
-izvravanje zakona, drutvenih planova i drugih akata skuptine/njenih izvrnih organa
-donoenje upravnih akata, vrenje upravnog nadzora, vrenje odreene represivne djelatnosti

4
Organizacijska djelatnost
-Ostvarivanje takvog oblika unutarnje organizacije u kojoj e do izraaja doi puna efikasnost
rada dravnih organa, horizontalna saradnja i koordinacija, olakano rukovoenje i podjela
rada
NEDRAVNA UPRAVA
u organizacijskom smislu
-skup privrednih drutava i preduzea, te drugih oblika organizacija i zajednica kojima je
zakonom/odlukom povjereno vrenje javnih ovlatenja
-opinsko/gradsko vijee ili skuptina grada

u funkcionalnom smislu
vrenje opih korisnih/javnih djelatnosti, odnosno vrenje odgovarajuih drugih oblika
strunih djelatnosti,
uzgredno vrenje upravne djelatnosti od strane ustanova i zajednica kojima je povjereno
vrenje javnih ovlatenja
UPRAVNI POSLOVI JAVNE UPRAVE
1. Provoenje politike i izvravanje zakona i drugih propisa
2. Obavljanje upravnog nadzora nad provedbom zakona i drugih propisa
3. Donoenje podzakonskih propisa za provoenje zakona i drugih propisa
4. Pripremanje propisa i davanje preporuka iz oblasti zakonodavstva
5. Davanje odgovora na pitanja zakonodavne i izvrne vlasti koja se odnose na njihovu
nadlenost
6. Praenje stanja u oblastima za koje su osnovani i odgovaranje za stanje u tim oblastima
7. Obavljanje i drugih upravnih i strunih poslova odreenih zakonom i drugim propisima;
donoenje normativnih i pojedinanih upravnih akata
UPRAVNI POSLOVI U JAVNIM SLUZBAMA
o Oblasti javnih slubi koje se mogu uvrstiti u neprivredne javne slube:
1. Obrazovanje, odgoj, nauka, kultura i sport
2. Zdravstvo
3. Socijalna zatita
4. Rad i radni odnosi
Oblast obrazovanja, odgoja, nauke, kulture i sporta
- osim prava i dunosti na osnovno obrazovanje, proklamirano i pravo graana da pod
uvjetima utvrenim zakonom imaju pravo stjecati znanje i strunu spremu na svim drugim
nivoima obrazovanjam svim vrstama kola i drugim institucijama za obrazovanje
-danas na svim stupnjevima obrazovno-odgojnog sistema pored ustanova u dravnoj svojini
postoje i ustanove/institucije u privatnoj i drugoj svojini
- bez obzira u ijoj su svojini nastavni programi i planovi moraju ispunjavati propisane
uvjete
-nadleni entitetski i kantonalni organi uprave za obrazovanje preko posebnih institucija
prosvjetno-pedagokog karaktera stalno i sistematski rade na unaprjeenju odgoja i
obrazovanja
Oblast zdravstva
- javna zdravstvena sluba nastala i razvijala se u okviru dravne uprave putem a) sanitetske
policije i b) drugih mjera sprjeavanja irenja zaraznih bolesti
-do XIX i XX stoljea razvijala se i privatna zdravstvena zatita u pravilu u vidu
individualnog lijeenja kod kue
- postepeno nastajle javne zdravstvene ustanove kao kolektivni oblici lijeenja
- organi uprave u oblasti zdravstva osiguravaju provoenje higijenskih i drugih oblika
zdravstvene zatite u svrhu preventivnog djelovanja

5
- ostali oblici zdravstvene zatite povjereni zdravstvenim javnim i privatnim ustanovama
Oblast socijalne zatite
- Obuhvata:
a) opu socijalnu zatitu
b) posebnu zatitu pojedinih kategorija graana (djece, bolesnih, starih itd.)
c) zatitu od elementarnih i drugih nepogoda
- centri za socijalni rad veim dijelom odluuju u upravnom postupku po zahtjevima
graana u stvarima i provode neposrednu socijalnu zatitu na podruju grada/opine/kantona
-organi uprave vre nadzor nad centrima za socijalni rad i drugim institucijama koje obrazuju
u ovoj oblasti (domovi za djecu i mlade, stare i iznemogle, itd.)
Oblast rada i radnih odnosa
-organi uprave u skladu sa zakonima o zatiti na radu izdaju raznovrsna odobrenja za
izgradnju/rekonstrukciju objekata namijenjenih za radne i pomone prostorije, za stavljanje u
upotrebu takvih objekata
- vre i druge znaajne poslove iz oblasti rada i radnih odnosa
- u provedbi zakonskih i podzakonskih akata o radu imaju posebna inspekcijska ovlatenja
DRAVNI ORGAN UPRAVE
-sinonim dravni organ
-subjektivno i objektivno shvatanje
- subjektivno: organ = pojedinac, odreeno lice koje raspolae ovlatenjima za vrenje
dravnih poslova
-objektivno: organ = kolektiv koji raspolae odreenom nadlenou za vrenje odreenih
poslova u okviru djelatnosti radi koje je osnovan
-dravni organ = opi pojam kojim se oznaava ui organizacijski oblik dravne organizacije
kojom se ostvaruje odreeni globalni cilj drave
-ine ga ljudi povezani u jednu cjelinu, koji postupaju u skladu sa ovlatenjima iz nadlenosti
kojima organ raspolae
TEMELJNE KARAKTERISTIKE DRAVNIH ORAGAN UPRAVE
1.osnivaju ih predstavniki organi
2. vre upravne poslove
3. vre upravne poslove u okviru prava i dunosti odgovarajue politiko-teritorijalne
zajednice, ukoliko su ti poslovi u nadlenosti dravnih organa
4. vre poslove koji su im stavljeni u nadlenost, na temelju i u okviru Ustava, zakona i statuta
(naelo zakonitosti)
5. samostalni su u okviru svojih ovlatenja i za svoj rad odgovaraju predstavnikom organu
6. imaju rukovoditelja organa
7. imaju mogunost vrenja legitimne prinude
8. vre ostvarivanje slobode, prava i interesa graana, fizikih i pravnih osoba, organizacija i
zajednica 9. sarauju s drugim dravnim organima i organima uprave
10. provode utvrenu politiku i izvravaju propise
11. odgovorni su za stanje u oblastima za koje su obrazovani i prate to stanje, te daju
inicijativu za rjeavanje odreenih pitanja
12. vre upravni nadzor
13. pripremaju propise i druge ope akte i vre druge strune poslove za politiko-teritorijalnu
zajednicu
14. imaju svoj budet
15. nemaju svojstvo pravne osobe 16. posjeduju javnost rada.

PRINCIPI ORGANIZIRANJA ORAGAN UPRAVE

6
-organi uprave ustanovljavaju se zakonom/odlukom predstavnikog organa politiko-
teritorijalne zajednice -> ustrojavanje s ciljem efikasnog obavljanja funkcija koje su im
ustanovljene na odreenom upravnom podruju
- Samostalnost jedno od temeljnih obiljeja u vrenju upravne djelatnosti, koja ne smije
izlaziti izvan okvira njegove nadlenosti, niti drugi organ moe suavati njegovo djelovanje
- Principi organiziranja organa uprave - radi efikasnog ostvarivanja poslova koji su u
nadlenosti odreenog organa uprave
realni princip
teritorijalni princip
personalni princip
Realni princip dolazi do izraaja prilikom obrazovanja organa dravne uprave i njihovih
unutarnjih organizacijskih jedinica u ovisnosti o vrsti poslova koji su im namijenjeni
Obuhvata poslove iz djelokruga organa uprave poslove stvarne nadlenosti koji su po svojoj
sadrini isti ili srodni
Dvije podvrste:
resorni princip organiziranja OU
funkcionalni princip organiziranja OU
Resorni princip
-upravni organi i njihove organizacijske jedinice obrazuju se prema vrsti poslova iz iste
oblasti u okviru upravne grane kojoj pripada (npr. unutarnji poslovi, vanjski poslovi, odbrana,
finansije itd.)
-polazi od racionalnosti upravne organizacije s obzirom na poslove koji se grupiraju po
slinosti upravne materije i sadrine
- do izraaja dolazi vei stupanj specijalizacije i strunost dravnih slubenika koji obavljaju
te poslove -do izraaja dolazi jedinstvo uprave i olakana koordinacija, kao i nain
rukovoenja dravnim organom jer se uvijek zna koji dravni organ je za koju vrstu posla
stvarno nadlean
-vrlo jasno razdvaja podruja upravne djelatnosti i odreuje stvarnu nadlenost u postupanju
(temeljna prednost)
-postie se visok stupanj strunosti i specijalizacije uposlenih osoba, jer su poslovi istovrsni i
srodni ---slabosti: rutinerstvo, birokratizacija, oportunizam
Funkcionalni princip
- takva unutarnja organizacija organa dravne uprave kojom se upravni poslovi grupiraju po
kriteriju slinosti radnih operacija, neovisno o njihovoj sadrini
- dolazi do izraaja u procesu uspostavljanja makro organizacije na jednom nivou vlasti
-naroito dolazi do izraaja pri vrenju funkcija u okviru upravnonadzornih,normativno-
pravnih, studijsko-analitikih i sl. poslova
- omoguava kontrolu rada upravnih slubenika na odreenim vrstama poslova neovisno o
sadrini radne operacije
-pogodan za formiranje unutarnjih organizacijskih jedinica u okviru jednog oblika
organiziranja dravnog organa uprave
- temeljna prednost: kod njegove primjene dolazi do izraaja zamjenljivost kadrova, ali ne
po vrsti poslova, ve po slinosti radnih operacija, to doprinosi kvalitetu obavljenog posla
Teritorijalni princip
-uspostava jedne organizacijske cjeline koja e biti prepoznatljiva u odnosu prema odreenom
teritoriju/mjesnom podruju na kojem e organ obavljati odreenu vrstu posla iz okvira svoje
stvarne nadlenosti

7
-svi poslovi na odreenoj teritoriji koje obavlja neki organ dravne uprave odreuju njegovu
mjesnu nadlenost; postupanje organa je vezano za tu nadlenost, ali je ogranieno stvarnom
nadlenou -nesporno je da organ uprave mora posjedovati i mjesnu i stvarnu nadlenost
-prednost: njegovom primjenom osigurava se relativno visok stupanj jedinstva uprave na
odreenom mjesnom podruju, to omoguava zamjenjivost kadrova i ne zahtijeva neku
visoku strunost istih ----nedostatak: kvalitet tako obavljenih poslova vrlo upitan
Personalni princip
-karakteristian po povezivanju kadrova u organima uprave s poslovima u okviru njihove
djelatnosti
-podrazumijeva ustanovljenje takve organizacijske cjeline koja e prema raspoloivim
kadrovima rasporediti poslove koji se u njoj obavljaju
- usko vezan uz teritorijalni princip jer se podjela rada i poslovi po svojoj sadrini mogu
podijeliti samo u okviru jedne teritorije
OSNIVANJE ORAGANA UPRAVE
-vezano za proces uspostavljanja makro organizacije na jednom nivou vlasti, gdje se polazi od
potrebe za vrenjem odreenih poslova u okviru upravne djelatnosti organa odreenog nivoa
politiko-teritorijalnog organiziranja
-prilikom osnivanja, vodi se rauna da se osnivanjem osigurava potpuno i racionalno
obavljanje poslova uprave, efikasno ostvarivanje prava i izvravanje obaveza graana,
fizikih i pravnih osoba
-osnivanje se vri u skladu sa obimom poslova i naelima grupiranja i razvrstavanja poslova
po kriteriju slinosti i povezanosti poslova i radnih operacija, s ciljem ostvarivanja efikasnog
rukovoenja i samostalnosti u radu
- vri se radi vrenja vlasti putem donoenja normativnih akata i izdavanja pojedinanih
upravnih akata, kao i vrenja materijalnih radnji i drugih aktivnosti kojima se ostvaruje cilj i
uloga koju ti organi imaju u sistemu drutvene regulacije; do izraaja dolazi regulativna
funkcija OU
- dvije faze u okviru postupka stvaranja OU i otpoinjanja njihovog rada:
Prva faza vezana za subjekte osnivanja; do izraaja dolazi uloga i nain postupanja
predstavnikog organa politiko-teritorijalne zajednice, koji je nadlean za osnivanje OU
Druga faza ustrojstvo i poetak rada OU
- osnivanje se vri na temelju opeg akta o osnivanju (zakon, odluka)

KONSTITUIRANJE ORGANA DRAVNE UPRAVE

-predstavlja fazu nastanka upravnog organa koja se vri nakon donoenja opeg akta o
osnivanju OU faze konstituiranja:
1. imenovanje rukovoditelja organa dravne uprave slijedi odmah po stupanju na snagu
opeg akta o osnivanju/donoenja odluke o osnivanju dravnog OU; ovoj fazi prethodi faza
politikih konsultacija 2. donoenje pravilnika o unutarnjoj organizaciji utvrivanje
unutarnje organizacije i sistematizacije radnih mjesta OU; donosi rukovoditelj OU uz
saglasnost izvrno-politikog organa odreenog nivoa vlasti; mora biti usklaen sa
nadlenostima OU i opim naelima o unutarnjoj organizaciji OU; temelj za formiranje
radnog kolektiva; sadri opis poslova i zadataka koji se vre u OU i opis svih radnih mjesta;
principi na kojima se zasniva unutarnja organizacija: efikasnost u ostvarivanju zadataka,
racionalnost u radu, omoguavanje uspjenog rukovoenja, meusobna saradnja i pomaganje,
grupiranje zadataka u skladu s prirodom i nainom njihova izvrenja, objedinjavanje
zajednikih opih poslova radi racionalnog vrenja
3. dobijanje opreme za rad neophodno za ostvarivanje ciljeva radi kojih je OU osnovan;
osigurava ih politiko-teritorijalna zajednica za ije potrebe se osniva dravni OU iz
budetskih sredstava

8
 4. osiguranje potrebnog kadra za poetak rada organa uprave subjektivni i najznaajniji
element dravne organizacije preko kojeg ista ostvaruje odreeni cilj; dravni slubenici +
namjetenici > politiki funkcioneri (ministri)

VRSTE ORGANA UPRAVE

A. centralni i lokalni organi dravne uprave
B. aktivni i savjetodavni organi uprave
C. vii i nii organi uprave
D. inokosni i kolegijalni organi uprave
E. centralni i podruni organi uprave
F. samostalni i nesamostalni organi uprave
G. opi (jedinstveni) organi uprave i posebne upravne organizacije
H. zajedniki organi uprave

centralni i lokalni organi dravne uprave

-centralni OU takvi organi koji su smjeteni u politikom sjeditu drave; imaju vlast na
itavoj teritoriji
- lokalni OU ostvaruju nadlenost na odreenom, uem teritoriju (OU u jedinicama lokalne
samouprave); kocentrirani samo na teritorij na kojem je odreen odnos centralnih i lokalnih
organa, ovisno o tome da li strukturu takve drave ine organi drava lanica (federalna
drava) ili se vlast prostire u okviru manjih politikih/administrativnih zajednica
(opine/komune)
-u sloenoj dravi koja u svom sastavu ima dvije/vie nekadanjih suverenih drava odnos
izmeu centralnih i lokalnih organa javlja se kao federalizam
- u dravi koja nema federalne jedinice (unitarna drava) postoji samo odnos centralnih i
lokalnih organa koji podrazumijeva dominaciju centra i svoenje uloge lokalnih organa samo
na provoenje odluka koje donesu centralni organi
aktivni i savjetodavni organi uprave
-podjela izvrena prema ulozi koju OU ostvaruju u sistemu vlasti
- aktivni OU ostvaruju dinamiku stranu upravnog djelovanja kroz dvije dimenzije:
-prva faza vezana za tok upravnog rada u koji spada priprema i donoenje upravnih propisa,
donoenje individualnih upravnih akata, izvravanje upravnih pojedinanih akata i vrenje
materijalnih radnji
-druga faza proces provjere pravilnosti rada OU i vrenje kontrole od strane ovlatenog
OU o
-savjetodavni OU imaju administrativno-operativni karakter; osnivaju se kako bi olakali
rad aktivnih organa davanjem miljenja i zauzimanjem stavova o odreenim pitanjima koja
oni iznose u vidu strunih stavova
vii i nii organi uprave
-hijerarhijska podjela koja se odnosi na ovisnost/podreenost jednih organa (niih) u odnosu
na druge organe (vie)
- postoji horizontalna i vertikalna povezanost u radu; odreena je zakonom o meusobnim
odnosima OU; sva ovlatenja koja imaju vii u odnosu na nie OU moraju biti propisana
zakonom
inokosni i kolegijalni organi uprave
-podjela izvrena prema nainu na koji su ureeni unutarnji odnosi u organima dravne
uprave o
-podjela koja se odnosi na nain sastava i rada OU, tj. nain odluivanja u OU
- inokosni organ individualni pojam; rukovoditelj ima dominantnu ulogu u odluivanju i
rukovoenju; na njegovom elu je starjeina organa koji raspolae odluujuom voljom

9
donosi sve najznaajnije akte kojima se odluuje iz nadlenosti rada OU u pogledu
ostvarivanja prava i obaveza graana, fizikih i pravnih osoba u odnosima sa OU; u svojoj
strukturi moe imati kolegijalno organizacijsko tijelo (kolegij) kao savjetodavno tijelo
inokosnog organa
-kolegijalni organ skupina ljudi; najee organi politikoteritorijalnih zajednica koji se
obrazuju na temelju akta vie pravne snage (ustav, zakon, uredba); u njima ostvarivanje
funkcije rukovoenja i nain odluivanja povjereno odreenom broju osoba koje su prema
svom poloaju jednake (npr. komisije, vlada); sve te osobe ine kvorum koji je potreban za
donoenje odluka
centralni i podruni organi uprave
podjela izvrena obzirom na disperziju rada OU
-podruni organi detairani dijelovi centralnih OU; potinjeni centralnim organima;
obavezni izvravati njihove naredbe, uputstva i smjernice; fiziki izdvojeni dijelovi i nalaze se
izvan centralnih organa (carinarnice, poreske uprave, poreske ispostave)
samostalni i nesamostalni organi uprave
-podjela izvrena ovisno o obimu i stupnju samostalnosti pojedinih OU u reguliranju
unutarnjih odnosa, kao i u vezi obavljanja poslova iz svoje nadlenosti
- samostalni OU oni koji se ne nalaze pod direktnim nadzorom nekog drugog OU, pa imaju
odreenu samostalnost koja im omoguava da obavljaju poslove dravne uprave u pojedinim
upravnim oblastima koje su im date u nadlenost (npr. ministarstvo finansija)
-organi uprave u sastavu samostalnih OU osnivaju se kada to zahtijeva priroda i povezanost
poslova koje oni trebaju obaviti, ali i onda kada je, radi obavljanja tih poslova, potrebno u
meusobnim odnosima unutar organa uspostaviti odreene posebne relacije; osnivaju se za
vrenje odreenog obima povezanih poslova iz nadlenosti samostalnog OU (inspektorati,
uprave i sl.); nemaju samostalnost
opi (jedinstveni) organi uprave i posebne upravne organizacije
-podjela znaajna zbog razliitih oblika organiziranja OU koji se javljaju na odreenim
nivoima politiko-teritorijalnih zajednica
- opi OU osnivaju se radi izvravanja poslova u odreenoj upravnoj grani/oblasti (npr.
unutarnjih poslova, privrede i sl.)
- posebne upravne organizacije vezane za odreenu vrstu strunih i upravnih poslova u
okviru odreene oblasti koja zahtijeva posena tretman (npr. hidrometeoroloki zavod, zavod
za statistiku i sl.); zavodi, direkcije, inspektorati, komisije i sl.; odlikuje ih visok stupanj
operativne samostalnosti za obavljanje strunih poslova iz svoje nadlenosti koji su povezani
sa upravnim poslovima, kao i odreena regulativna funkcija u odnosu na druge dravne
organe
zajedniki organi uprave
-za potrebe jedne/vie politiko-teritorijalnih zajednica, u skladu sa ustavnim, zakonskim i
drugim propisima kojima se normativnopravno ureuje poloaj, uloga i konrektni
organizacijski oblici OU, mogu se osnivati zajedniki OU
- osnivanje vezano za ekonomino i racionalno vrenje poslova iz odreene upravne
grane/oblasti za vie politiko-teritorijalnih zajednica/u okviru politiko-teritorijalne
zajednice, za vie upravnih poslova u okviru upravne grane/upravne oblasti
UNUTARNJA ORGANIZACIJA ORGANA UPRAVE
Pravilnikom se ureuju slijedea pitanja unutarnje organizacije OU djelokrug i vrsta
organizacijskih jedinica
djelokrug rada organizacijskih jedinica
broj slubenika i namjetenika sa opisom radnih mjesta
broj rukovodeih slubenika
broj slubenika sa posebnim ovlatenjima
10
ovlatenja rukovodeih slubenika
pravila unutarnjeg rada
javnost rada
broj pripravnika i uvjeti za njihov prijem

POSLOVI NEDRAVNE UPRAVE

-nedravna uprava u BiH subjekti koji mogu obavljati poslove OU kada im je to povjereno
zakonom kao javno ovlatenje
-ovaj vid uprave prisutan u javnim korporacijama, komorama, javnim preduzeima,
agencijama i drugim pravnim osobama
- zakonom se povjerava vrenje odreenih upravnih i strunih poslova iz nadlenosti OU, da u
okviru svoje djelatnosti odluuju o pojedinanim stvarima o odreenim pravima i obavezama
graana, javnih preduzea i drugih pravnih osoba
- institucijama s javnim ovlatenjima mogu se povjeravati poslovi inspekcijskog nadzora,
osim strunih poslova koji su od znaaja za vrenje inspekcijskog nadzora
- upravni nadzor nad radom institucija sa javnim ovlatenjima vre OU iz upravne oblasti za
koju su ti organi obrazovani
- institucija s javnim ovlatenjima duna nadlenom OU najmanje jednom godinje podnijeti
izvjetaj o vrenju povjerenih javnih ovlatenja i, na traenje, dostaviti podatke o
dokumentima koji su znaajni za vrenje nadzora
- organi uprave u funkcionalnom smislu poslove uprave obavljaju kao sporednu, a ne kao
osnovnu djelatnost
- preduzea, ustanove i druge pravne osobe

USTANOVE
ustanove = organizacije koje obavljaju poslove javnih slubi (javna sluba = djelatnost koja se
obavlja u javnom interesu politikoteritorijalne zajednice)
-organizacijski izvan uprave (npr. fakulteti, bolnice itd.)
- imaju svojstvo pravne osobe koje stjeu upisom u sudski registar
- osnivai mogu biti domae i strane fizike i pravne osobe
- politiko-teritorijalne zajednice putem predstavnikih organa samostalno/sa drugim pravnim
i fizikim osobama donose osnivaki akt, kojim obrazuju odreenu ustanovu sukladno
Zakonu o ustanovama za odreenu oblast drutvenog ivota koja predstavlja nezamjenjiv
uvjet ivota i rada graana na podruju politikoteritorijalne zajednice
- nemaju za cilj ostvarivanje bilo kakve dobiti, ve iskljuivo slue za ostvarivanje javnog
interesa graana odreenog podruja politikoteritorijalnog organiziranja
osnivanje obino u mjestu gdje se obavlja djelatnost
- za promjenu sjeditapotrebna saglasnost osnivaa
- organi upravljanja, rukovoenja i nadzora nad radom ustanove:
1. upravni odbor organ upravljanja koji donosi ope akte, utvruje razvojne planove,
imenuje i razrjeava direktora; drugostupanjski organ koji rjeava po albama protiv
pojedinanih akata i prvostupanjskih odluka direktora ustanove; broji tri do devet lanova;
imenuje ga i razrjeava osniva ustanove
2. direktor ustanove organ rukovoenja kojeg imenuje upravni odbor, nakon provedenog
javnog konkursa
3. nadzorni odbor ustanove organ kontrole i nadzora nad poslovanjem ustanove; tri do pet
lanova; ovlaten vriti analizu izvjetaja o poslovanju ustanove; ima pravo dati prijedlog za
razrjeenje direktora ustanove

11
12