UNIVERZITET U BIHAU

TEHNIKI FAKULTET
ODSJEK: GRAEVINSKI
SMJER: OPI
CIKLUS: I

Razvod i karakteristike kanalizacione mree

opine Sanski Most
Seminarski rad

Predemet:Komunalna infrastruktura Profesor:doc.dr.Munir Jahi

Student:Grgi Sanel Asistent:mr.Azra Kajtazovi
Br.indexa: 883

Biha, 2015.
Sadaj

1. Uvod........................................................................................................................................1
2. Istorijat zbrinjavanja komunalnih otpadnih voda u opini Sanski Most.................................2
2.1. Zbrinjavanje iskoritenih voda od 70-tih do 1992. godine..............................................2
2.2. Aktivnosti oko izvoenju radova na cjevovodu za zbrinjavanje iskoritenih voda od
1996. do 2015. godine.............................................................................................................3
2.3. Pregled razvoja kanalizacione mree i obuhvata korisnika za period 2011. 2014.
(2015.).....................................................................................................................................5
3. Uee buduih korisnika u izgradnji sekundarne kanalizacione mree................................6
4. Zbrinjavanje iskoritenih voda specijalnim motornim vozilom fekalka.............................8
5. Osnovni pokazatelji kvaliteta komunalne otpadne vode........................................................8
6. Postrojenja za preiavanje otpadnih voda grada Sanskog Mosta......................................11
7. Slabosti..................................................................................................................................12
8. Zakljuak...............................................................................................................................13
9.Literatura................................................................................................................................14
1. Uvod

Pod pojmom komunalne infrastrukture podrazumjevamo objekate koji slue za

obavljanje obveznih lokalnih javnih usluga, zatitu okolia, kao to je definirano i
zakonom.Komunalna infrastruktura obino je najskuplji dio investicija gotovo svake lokalne
samouprave.
Ovdje se podrazumjeva:
-Opskrba vodom,
-Odvodnja i proiavanje otpadnih voda (kanalizacije) i oborinskih voda (kinice),
-Odlaganjei gospodarenje komunalnim otapadom.

Svi navedeni zagaivai mogu biti eliminisani izgradnjom odgovarajuih ureaja za

preiavanje, obustavom dozvola za eksploataciju zemljinih resursa i industrijalizacijom i
koncentracijom klsanine industrije. Meutim, druge pojave i uzronici naruavaju ekoloku
ravnoteu, ugroavaju kvalitet prirodnih resursa i spreavaju uspostavu sistema odrivog
razvoja.
Kanalizaciju ini kompleks ininjerskih objekata kojima se vri prijem i transport
zagaenih voda sa podruja grada do mjesta preiavanja, odnosno ispusta u neki recipijent
ili prijemnik.Recipijent moe biti rijeka, jezero, akumulacija, more i hidrogeoloki medij.
Kanalizacioni sistem je veoma skup, nekad i do 2,5 puta skuplji od vodovodnog. Zagaenim
vodama smatraju se sve vode koje su zbog odreene upotrebe dobile dodatne zagaujue
materije, koje su izmjenile njen prvobitni fiziki, hemijski i bioloki sastav. Takoer, vano je
napomenuti da nepravilno upravljanjem ovim otpadamo moe tetno utjecati na zdravlje
svakog ovjeka.

Aglomeracija Sanski Most

Aglomeracija Sanski Most sastoji se od urbanog centra opina Sanski Most i

pripadajuih perfernih Mjesnih zajednica sa naseljenim mjestima:
Ukupno aglomeracija Sanskog Mosta broji oko 61.000 stanovnika prema popisu stanovnitva
iz 1991 godine.
Grad Sanski Most iznosi povrinu od 12,90 km2, a opina 781,17 km2. Sanski Most sa
okolinom nalazi se u srednjem toku rijeke Sane, sa osloncem na planinu Grme.

Recipijent

Recipijent je Rijeka Sana, koja je svrstana u II kategoriju, prema emu se zahtjeva da

kvalitet preienih vada imaju sljedee granine vrijednosti:
-BPK5 20 mg/l,
-Suspendovane materije - 30 mg/l,
-pH vrijednost 6,5 8,5
-vidljive otpadne materije (bez),
-obojene materije (bez)

1
2. Istorijat zbrinjavanja komunalnih otpadnih voda u opini
Sanski Most
2.1. Zbrinjavanje iskoritenih voda od 70-tih do 1992. godine

Jedan od najvei napredaka u higijeni urbanog dijela Sanskog Mosta moe se vezati za
drugu polovinu prolog (20) vijeka, kada se od 70-tih godina Odlukom tadanjih vlasti
ukidaju visei klozeti u urbanim i poljski klozeti u rurarnim naseljima.
Od tada se relativno brzo dovodi voda za pie do svih domainstava, a mokri vorovi postaju
savremene kupaone sa velikom koliinom iskoritenih voda.

Zbrinjavanje iskoritenih voda rjeavalo se odvodnjom u najblie kanale i vodotoke i u

upojne bunare. Veoma rijedak sluaj je bila gradnja vodonepropusnih talonika.

Ozbiljniji pristup zapoinje Izradom Idejnog projekta kanalizacione mree Sanskog

Mosta 1979. godine, izradom Izvedbenih projekata kanalizacione mree Sanskog Mosta 1985.
godine, anketnim ispitivanjem zagaivaa i izradom Glavnih projekata postrojenja za
preiavanje otpadnih voda grada Sanskog Mosta 1987. godine.

Do poetka 1992. godine uraeni su dijelovi kanalizacione mree i zbrinute iskoritene

vode u objektima kolektivnog stanovanja i nekim javnim ustanovama (Dom zdravlja, i td...).
Procijenjuje se da je do 1992. godine izgraenio oko 12.000 metara raznih cjevovoda za
odvodnju.

Sve zbrinute iskoritene vode su isputane u rijeku Sanu (prije ua Blihe i u rijeku
Sanu) u Aganoviima, dok je veina objekata koji su u blizini vodotoka svoje otpadne vode
isputala direktno u vodotoke.

Poetkom 1992. godine radovi su prekinuti oko sredine ulice Vahidbegova (biva ulica Cvije
Kukolja).

2
2.2. Aktivnosti oko izvoenju radova na cjevovodu za zbrinjavanje
iskoritenih voda od 1996. do 2015. godine

Od kraja 1995. do kraja 1997. godine uraena je Tenderska dokumentacija za izgradnju

kanalizacione mree i postrojenja za preiavanje otpadnih voda grada Sanskog Mosta, dok
nije bilo izvoenja radova do polovine 2003. godine.

Prvim sredstvima koja su obezbjeena 2003. godine od JP Vodoprivreda BiH

Sarajevo iz ubranih sredstava Vodne naknade, uea US kantona i Opine nastavljena je
izgradnja kanalizacije u Vahidbegovoj i Prijedorskoj ulici.

Nakon obezbjeivanja kreditnih sredstava Svjetske banke polovinom 2005. godine

izgraen je znaajniji dio kolektora ueg urbanog dijela Lijevog i Desnog obalnog podruja
Opine Sanski Most.

Od 2003. do 2009. godine izgraeno je oko 8.000 metara raznih cjevovoda za odvodnju.

Nakon zavretka dijelova kolektorske mree u Ulicama Hasana Kikia, Hamzibegova i

Prvomajska do 100 metara iza raskrsnice sa Magistralnom cestom, znaajnijih radova na
kolektorskoj mrei nije bilo.

Radovi na zavretku Objekta za prepumpavanje iskoritenih voda sa desne na lijevu

obalu, nisu se odvijali oekivanom dinamikom, te objekat nije zavren u 2009. godini.

Prema prilivu sredstava od uea graana na osnovu potpisanih Ugovora JKP Vik
je angaovala JKP Sana za izvoenje sekundarnih odvoda i prikljunih ahtova.

Ukopano je izgraeno 400 metra odvodnog cjevovoda za iznos od 50.000,00 KM.

Znaajno je napomenuti za ove radove da su rijeili zbrinjavanje i odvodnju

iskoritenih voda naselja iza Lovca i Bioskopa koje su preko dva izljeva isputane u Zdenu i
Sanu.

Ovim radovima je rijeeno zbrinjavanje i odvodnju iskoritenih voda dijela Ulice

Alagia sokak, koje su isputane u Zdenu.

3
Slika 1. ematski prikaz razvoja kanalizacione mree Sanski Most

4
2.3. Pregled razvoja kanalizacione mree i obuhvata korisnika za period
2011. 2014. (2015.)

2011. 2012. 2013. 2014.

Stan-kanalizacija 2062 2045 2053 2090
Prikljuak na 2340 2315 2329 2331
kanalizaciju
Duina kanal-m 20500 20550 20600 20650
Broj zaepljanja 450 445 430 380
Ukupno-god-m 144346 164655 163128 159122
Ukupno-god- 98148 116607 115092 112641
domainstava-m
Ukupno-god- 46197 48048 48036 46481
industrija-m
Pre-prim-tret-m- 144346 164655 163128 159122
god (u
individualnim
trokomornim
talonicama-septik)

U prethodnoj tablici moemo uoiti da se svake godine poveavo broj prikljuaka na

analizacionu mreu u opini Sanski Most.Takoer, treba napomenuti da se broj zaepljanja
odvodnih cijevi smanjivao svake godine izgradjom i postavljanjem savremenijeg sustava.
Moe se konstatovati da razvoj kanalizacione mree u Sanskom Mostu prati stanje u regiji po
pitanju kanalizacione mree a veliku prepreku za dalji razvoj i izgradnju predstavlja i
nezadovoljavajua opremljenost JKP "Sana" .Sve otpadne vode su isputane u rijeku Sanu,
dok je veina objekata koji su u blizini vodotoka svoje otpadne vode isputala direktno u
vodotoke.
Svaka lokalna zajednica po pitanju kanalizacione mree nastoji da to bolje i pravilnije
rijei kanalizacioni sustav.U opini Sanski Most moemo uoiti da postoji jedan napredak u
kratkoronom periodu koji je prikazan u gore navedenoj tablici, nastojimo da se u buduem
periodu jo vie napredujemo u ovom pogledu.

5
3. Uee buduih korisnika u izgradnji sekundarne kanalizacione
mree

Odlukom Opinskog vijea obaveza svih korisnika poslovnih i stambenih jedinica je da

uestvuju u izgradnji sekundarnih vodova i prikljuaka uplatom novenih sredstva prema
Ugovoru koji su obavezni potpisati nakon izgradnje primarnih vodova (kolektora).
Realizacija ovih Ugovora i priliv sredstava od uea graana je bio na Lijevom obalnom
podruju i kod objekata gdje su se stekli uslovi za prikljuak u Ulicama Hasana Kikia,
Hamzibegova i Prvomajska.

Pregled stanja izvedenosti individualnih prikljuaka na javnu kanalizaciju

r.b. Ulica/naselje Broj Broj Uplaen NIJE Postoje NE
domain potpisanih ugovoreni isplaen priklj postoje
stava Ugov iznos ugov iznos ahtovi priklj aht
Lijeva obala
Prijedorska 169 153 112 41 36 26
Hasana 257 70 47 23 20 20
Kikia
Prvomajska 300 66 51 15 30 20
Vahidbegova 203 45 33 12 15 15
Alagia polje 171 30 23 7 15 12
Mahala 119 27 16 11 40 35
Aleja ehida 90 15 13 2 18 15
i Omladinsko
Hamzibegov 250 13 7 6 30 40
a
Alagia 51 9 6 3 8 12
sokak
Muhii 221 8 7 1 4 5
Vedro polje 44 4 2 2 2 1
17 Viteka 568 3 3 - 2 1
Alajbegovia 8 3 2 1 3 3
sokak
Gambegovi 20 3 1 2 3 7
a bunar
Kod Sport. - 1 1 - 2 -
dvorane
UKUPNO 228 212

6
Pregled stanja izvedenosti individualnih prikljuaka na javnu kanalizaciju
r.b. Ulica/naselje Broj Broj Uplaen NIJE Postoje NE postoje
domain potpisan ugovore isplaen priklj priklj
stava ih Ugov ni iznos ugov iznos ahtovi ahtovi
Desna obala
10 oktobra 6 indiv 4 4 - 3 3
Bulevar VII 135+3 3 3 - 3 3
korpusa
Stanina 21 2 2 - 1 1
Banjaluka 208 1 1 - 38 13
sa Safet Beg
Basagia
eljeznika 60 1 1 - 1 1
Kljuka 168 1 - 1 49 12
UKUPNO 95 33

Pregled do sadanje visine Ugovorenog iznosa

r.b. Raspon u KM Ukupno potpisano Uplaen NIJE isplaen
Ugovora ugovoreni iznos ugovoreni iznos
Ispod 400 120 89 31
400-500 47 32 15
500-600 45 32 13
600 52 43 9
600-700 34 14 20
700-800 18 18 -
800-900 38 25 13
900-1000 45 39 6
1000-1100 12 10 2
1100-1200 9 5 4
1200-1300 7 6 1
1300-1400 8 5 3
1400-1500 5 2 3
1500-2000 6 6 -
2000-3000 6 3 3
Preko 3000 14 9 5
466 Ugovora 338 ugovora 128 ugovora
427996,98 KM

Ugovora ija je vrijednost 600 KM i manje ima 264 od ukupno 466, odnosno 57%
Prosjeno potpisani iznos po jedinici koja se prikljuuje je 918,45 KM/ugov.jedinica
( 427996,98 KM / 466 Ugovora), ovdje su ukljueni i privredni i drugi objekti iji Ugovori
prelaze 3000 KM)

7
4. Zbrinjavanje iskoritenih voda specijalnim motornim vozilom
fekalka

Intervencije proepljanjem na ranije izgraenoj kanalizacionoj mrei vre se

specijalnim motornim vozilom fekalka koje je staro i dotrajalo. U toku godine intervenisa
se 450 puta na ranije izgraenoj kanalizacionoj mrei specijalnim motornim vozilom
fekalkom.
Sa ovim vozilom se vre i usluge na zahtjev graana koji nisu prikljueni na kanalizacionu
mreu. U toku godine izvrene su 250 usluge na zahtjev graana koji nisu prikljueni na
kanalizacionu mreu.

5. Osnovni pokazatelji kvaliteta komunalne otpadne vode

Institut za hidrotehniku Graevinskog fakulteta u Sarajevu izvrio je kontrolu i sainio

"Izvjetaj o rezultatima ispitivanja tereta zagaenja otpadnih voda kolektora gradske
kanalizacije Sanski Most izraenog preko EBS-a 2009 godine.

Utvreni teret zagaenja (EBS) prema metodologiji za obraun posebne

vodoprivredne naknade za zatitu voda iznosi EBS=16764 ES. Utvreni teret zagaenja
(EBS) prema definicijama datim u EU direktivi 91/271/EEC iznosi EBS=921 ES.

8
9
 Prema mjerenjima Instituta za hidrotehniku Graevinskog fakulteta u Sarajevu
gradska komunalna otpadna voda u Sanskom Mostu, sa ukupnim dnevnim protokom 6848
m/dan (odnosno, prosjeni dvosatni protok 0,07926 m/s) i pH vrijednost 7,46, sadri
parametre, koji se mjere kod ovih voda, u graninim vrijednostima i to kako slijedi:

BPK5 20175 (kg/god),

HPK 139225 (kg/god),
ukupni azot 22395 (kg/god),
ukupni fosfor 2145 (kg/god),
amonijak 12597 (kg/god),
hloridi 39992 (kg/god),
floridi 175 (kg/god), dok ostale supstance nisu u znaajnim koliinama.m2

Sve otpadne vode domainstava i navedenih zagaivaa direktno ili preko

kanalizacionogsistema dospijevaju u rijeku Sanu nizvodno od Sanskog Mosta.
Rijeka Sana je podruje bogate bioraznolikosti. U njoj se nalaze stanita izuzetne vanosti s
velikim brojem globalno rijetkih i ugroenih ivotinjskih i biljnih vrsta. Zato je potrebno imati
na umu, da ouvanje te bioraznolikosti u velikoj mjeri zavisi o podravanju oblika ekoloki
prihvatljive odvodnje otpadnih voda u slivu rijeke Sane.

10
6. Postrojenja za preiavanje otpadnih voda grada Sanskog
Mosta

U pripremnim aktivnostima za izgradnju Postrojenja za preiavanje otpadnih voda

upuene su Aplikacije Fondu za zatitu okolia FBiH u Sarajevo radi usklaivanja
projektovane tehnologije sa savremenim trendovima, radi daljih aktivnosti na obezbjeivanju
sredstava za otpoinjanje radova.

Treba sagledati podruje preliminarnih aglomeracija Sanskog Mosta sa pripadajuim

rurarnim cjelinama i predloiti koncepciju, preiavanja komunalnih otpadnih voda, kojom
e se postii usklaenje sa EU Direktivom. Radi cjelovitog sagledavanja problema moraju se
uvaiti zakonski i podzakonski propisi iz podruja upravljanja vodama, kao to je Zakon o
vodama, financiranju, upravljanja vodnim podrujima, standardu kakvoe voda, graninim
vrijednostima emisija otpadnih voda, granicama podruja podslivova, malih slivova i sektora,
zona sanitarne zatite izvorita, podzakonske propise iz podruja pruanja vodnih usluga,
zakonske i podzakonske propise iz podruja zatite okolia i prirode, zakonske i podzakonske
propise iz podruja prostornog ureenja i gradnje i druge.

Uz uvaavanje regulative, treba sagledati specifinosti podruja preliminarnih

aglomeracija Sanskog Mosta koje proizlaze iz geografskih, privrednih i socijalnih uvjeta
predmetnog podruja.

11
7. Slabosti

Pokrivenost domainstava sistemom odvodnje otpadnih voda je dosta niska;

1. Veina septikih jama nije izgraena prema postojeim propisima i njihov sadraj se
direktno infiltrira u podzemne vode ili ulijeva u vodotoke;
2. Podaci o izgraenosti septikih jama, te kontroli i nadzoru njihovog pranjenja skoro
da i ne postoje;
3. Ne postoji lokacija za odlaganje sadraja septikih jama nakon ispumpavanja;
4. Evidencija o zagaivaima i koliinama isputanja zagaene vode, te plaanju
naknada za zagaenje nije usvojena;
5. Trenutni nain odvodnje otpadnih voda domainstava i industrije ugroava kvalitetu
podzemnih i povrinskih izvora vode;
6. Nepostojanje preiivaa (ili predtretmana) kod industrijskih preduzea;
7. Nedovoljno jak interes graana za rjeavanje pitanja od zajednikog interesa;
8. Graani ne uvaju imovinu javnog preduzea (otuivanje poklopaca ahtova,
oteenje ventila u ahtovima i sl.) i esto se prikljuuju na kanalizacioni sistem bez
prethodno pribavljenih saglasnosti i dozvola;
9. Zatitna zona vodocrpilita nalazi se u Luci Palanci, koja nema reguliran sistem
odvodnje i preiavanja otpadnih voda.

12
8. Zakljuak
Prema stanju izgraenosti i dostupnoj izvedbeno-projektnoj dokumentaciji i Direktivi
EU i lokalnoj legistativi, moe se konstatovati da razvoj kanalizacione mree u Sanskom
Mostu prati stanje u regiji i smjernice EU za ovu oblast.
Trenutno je izraena i funkcionalna kanalizaciona mrea u uem urbanom dijelu opine
Sanski Most. Ranije je izvedena projektna dokumentacija koja zbor ne obezbjeenih
financijskih sredstava se nije realizirala, te je kao takva tehnoloki zastarila. Trenutno se
paralelno sa daljim razvojem kanalizacione mree vode aktivnosti na izradi nove izvedbeno
projektne dokumentacije za izgradnju postrojenja za preiavanje komunalnih otpadnih
voda.
Pored potreba za smanjenjem zagaenja povrinskih i podzemnih voda kroz aktivnosti
na zavretku zapoetog kanalizacionog sistema i izgradnje postrojenja za preiavanje
otpadnevode potrebno je u svrhu unapreenja zdravstvene situacije u nekim naseljima
provesti hitne mjere, odnosno pokuati izgraditi djelove kanalizacione mree separatnog tipa
koja bi se kasnije na odgovarajui nain prikljuili na novi kolektorski sistem.

Za rjeavanje pitanja zbrinjavanja otpadnih voda ovih naselja bie neophodna sredstva
drugih nivoa, za koja treba uraditi kvalitetnu pripremu projektnih prijedloga i aplicirati prema
domaim i meunarodnim fondovima.
Pored toga neophodno bi bilo ustrajati na izradi katastra zagadivaa, unapreenju
postojeih propisa i njihovog provoenja.

13
9.Literatura
1. Strateki razvojni plan za vode i okolinu sanitaciju opine Sanski Most (SRPVOS),
uraen 2010. u sklopu Projekta dobre uprave u oblasti voda i zatite okolia
''GOVWADE'', koji je implementiran uz podrku vicarske agencije za razvoj i
saradnju (SDC), odnosno Resursni centar za vode i okoli Una Consulting d.o.o.
Biha.
2. Direktiva savjeta 91/271/EEC, 21. maj 1991. ( precicavanje urbanih otpadnih voda),
Council Directive 91/271/EEC of 21 May 1991 concerning urban wastewater
treatment, Official Journal L 135, 30.05.1991, str. 40-52.,
3. Rjeenje o vodnoj dozvoli broj; UP-I/25-3-40-257-5/14, od 21.08.2014. godine izdato
od Agencije za vodno podruje rijeke Save u sarajevu, kojim se dozvoljava
korisniku JKP ViK doo Sanski Most isputanje otpadnih voda u rijeku Sanu iz
urbanog podruja Sanskog Mosta.
4. Glavni kolektor kanalizacionog sistema Sanski Most, Zavodu za vodoprivredu
Sarajevo 1996. god,
5. Postrojenje za preiavnje otpadnih voda Sanski Most, ZZVUPT02403 (VP334/96),
JVP Vodoprivreda BiH , Zavodu za vodoprivredu Sarajevo 1997. god,
6. Izvjetaj o rezultatima ispitivanja tereta zagaenja otpadnih voda kolektora gradske
kanalizacije Sanski Most izraenog preko EBS-a, Institut za hidrotehniku
Graevinskog fakulteta u Sarajevu, 2009.,
7. Sekundarna kanalizaciona mrea, od: d.o.o. New - Way Cazin, 2006. godine.

14