1.

BLM

AHAP MOBLYA TARHNE BAKI

1.1 Mobilya Nedir?

Genel bir tanmla ile Mobilya; Masif aa veya levha, lif levha,kontrplak,
kontrtabla ve kaplama levha gibi aa malzemelerin, plastik ve metallerin
ekil verilmek zere eitli ilemlerden geirilmesi, koruyucu ve gzelletirici
st yzey ilemleri yannda vida, am, mermer vb. dier tamamlayc
gereler, tekstil, sentetik deri, yapay snger, montaj ve deme
malzemelerinin ilevsel ve estetik zellikler kazandrlarak konut, bro, otel,
lokanta ve okul vb. yerlerde eitli amalar iinde kullanlmak zere yaplan,
sabit ve hareket ettirilebilen masa, sandalye, koltuk, kanepe, mutfak dolab,
karyola, komodin, ifonyer, ktphane vesaire gibi dayankl tketim
mallarna denilmektedir.

Fonksiyonel Yaklam Asndan Mobilyalarn Snflandrlmas

Temel Eylem Biimine Gre Mobilyalar

Oturma eyleminde kullanlan mobilyalar
Yatma eyleminde kullanlan mobilyalar

Mekan Trne Gre Mobilyalar

mekan mobilyalar
zel mekanlar; yemek odas mobilyas vb.
Genel mekanlar; okul sras vb.
D mekanlar; bahe mobilyalar.

Tasarm retim ve Kullanm Btnlne Gre Mobilyalar

Mnferit-tekil mobilyalar
Grup mobilyalar, modler mobilyalar
 Mekan-projeye dayal mobilyalar
Kullanc Ya Gruplarna Gre Mobilyalar
ocuk mobilyalar
Gen mobilyalar
Yetikin mobilyalar
Yal ve zrl mobilyalar

Fonksiyon srasna gre mobilyalar

Tek fonksiyonlu mobilyalar
Birden fazla fonksiyonu olan mobilyalar

Kullanm eylemine gre mobilyalar

Sabit mobilyalar
Hareketli mobilyalar

Elenik eya trne gre mobilyalar

Televizyon dolab
Kitap dolab
Fonksiyon-Estetik Faktrlerinin Arlna Gre Mobilya Snflandrlmas

Fonksiyon Arlkl Rasyonel Mobilyalar

Yeni klasikler
Modern mobilyalar

Estetik Arlkl rrasyonel Mobilyalar

Klasik ya da stil mobilyalar
Erotik biimli, fantezi mobilyalar

Estetik Tanmlama Asndan Mobilyalar

gen, kare, daire ve bunlarn trevlerinin kullanm durumlarna gre
mobilyalar
Sertlik, yumuaklk, statiklik, dinamiklik, scaklk, soukluk, izgisellik,
effaflk vb. psikolojik etkilerine gre mobilyalar
 Genel estetik deerine (form, renk, doku, ton, ritm, orant, denge,
uyum vb.) gre mobilyalar.

1.2 Mhendislik-Teknik Deerlendirmelerine Gre Mobilyalarn

Snflandrlmas

Malzeme Trlerine Gre Mobilyalar

Masif (aa) mobilyalar
Ahap mobilyalar

Plastik mobilyalar
Kombine mobilyalar
Dier malzemelerden retilen mobilyalar

Genel Konstrksiyon Trne Gre Mobilyalar

ereve (iskelet) mobilyalar
Kutu (tabla) mobilyalar
Kombine mobilyalar

Montaj Srecine Gre Mobilyalar

Montaj, retim srecinde (mekannda) tamamlanan mobilyalar
Montaj, kullanm mekannda yaplan mobilyalar
retim zorunluluu nedeniyle yaplanlar
Monteye hazr olarak tasarlanan (RTA) mobilyalar

Ergonomik Deerlendirme Asndan Mobilyalar

Ergonomik mobilyalar
Ergonomik olamayan mobilyalar
retim Kalitesi ve Saysna Gre Mobilyalar
El ii mobilyalar
Ktle retimi mobilyalar
Otomasyon ya da ileri teknoloji (Hi-Tech) rn mobilyalar
Kalitelerine Gre Mobilyalar
Standartlarna uygun kalite belgeli mobilyalar
Kalite belgesi olmayan mobilyalar
Ekonomik Deerlendirme Asndan Mobilyalar
Piyasa mal ticari mobilyalar
Normal-standart mobilyalar
Yksek kaliteli pahal mobilyalar

2. BLM

MOBLYA RETMNDE KULLANILAN DOAL VE YAPAY

AHAP MALZEME

Mobilyann geliim sresi incelendiinde ok eitli nedenlerden dolay;

1-Kolay bulunabilmek,
2-Bol ve ucuz olmak (metal, cam, toprak altndaki madenlere gre),
3-lenebilme kolayl (kesici aletler ile),
4-ekil alma zellii (kvrlma, bklme),
5-Fiziksel zellikler (rengi, dokusu),
ahap mobilyada en ok kullanlan malzeme olmutur.

Bu blmde ahap mobilyada kullanlan doal ve yapay ahap malzemeler

ve bunlarn yannda reineli malzemelerden bahsedilecektir.

2.1 Doal Ahap Malzeme

Ahap, doada devaml yetimekte olan aalardan elde ettiimiz nemli

bir yap malzemesidir. Yine de bir aacn kereste verecek kadar bymesi
iin geen sre az deildir. Ormanlarn yanmas ve tarm arazisi kazanmak
iin kesilmesi, ayrca ahabn ok kullanlan bir yap malzemesi olmas
tketimi arttrmaktadr. Geleneksel ahap yaplar bugn artk unutulmaya
yz tutmu yap detaylar, iilik ve o dnemde bulunmas daha kolay olan
kaliteli ahapla yaplmlardr. imdi bunlar onarmak ok daha zor ve
masrafldr. Bu nedenle geleneksel ahap yaplarmz korumak, mrn
arttrmak ve doru onarmlaryla gelecek kuaklara aktarmak bize den
nemli grevler arasndadr.

2.1.1 Doal Ahap Malzemenin Yaps

Ahabn Kusurlar

Anatomik Yap ile lgili Kusurlar

Eksantrik gvde oluumu

Eksantrik gvde oluumunda, z merkezden kaym halde ve gvde enine

kesiti elips eklindedir. Bunun nedeni olarak devaml rzgar etkisi
gsterilmektedir. Eksantrik gvdelerde yarapn byk olduu tarafta
reaksiyon odunu oluur. Ia doru ynelme nedeniyle eri byyen
aalar ile dik yamalardaki aalarda eksantrik gvde oluumuna rastlanr.

Yllk halka dzensizlikleri

Yetime ortamna bal olarak yllk byme halkalar geni ya da koru

ormanlarda olduu gibi dar oluabilir. Yllk halka geniliinin devaml
deimesi byme kusurlarndan olup bu gibi aa malzemede alma,
tekstr ve sertlik gibi zellikler yeknesak olmayp odunlar sert, ilenmesi
g, kurutma srasnda dar ve geni yllk halkalarn farkl almas sonucu
halka atlamas ya da arplma grlr.

Ay halkas

Koyu renkli z odun ierisinde, z oduna dnmemi, ak renkli ve diri

oduna benzeyen oluumdur.
Budaklk

Dallarn dip ksmnn her yl oluan yllk halkalarla gvde ierisine

gmlmesi ile oluan budaklar teknolojik bakmdan kusur saylr. Yaprakl
aalarda gvde ierisinde kalan dal ksm canl ve civarndaki gvde
odunu ile kaynam olup dal ile gvdenin birletii yerde traheler ierisinde
tller olumakta, tller arasna ve z nlar ierisine koyu renkli z odun
maddeleri yerleerek bcek ve mantarlara kar koruyucu bir tabaka
meydana gelmektedir.

ne yaprakl aalarda l dallar ksa paralar halinde dmekte ve

gvdede dal knts brakmaktadr. Reinece zengin olan kuru ve l dal
knts her yl artm ile gvde ierisine gmlerek den budak meydana
getirir. Kaynam budaklar kuruma srasnda atlar.
Su srgnlerinin gvde odunu ierisinde kalmas ile su srgn budak
meydana gelir. Bunlar ounlukla gvdenin d tabakalarnda kalr. Grup
halinde bulunan su srgn budakklar kaplamalk meenin kalitesini
drr.

Budaklar liflerin dzgn gidiini ve kymetli odunlarda renk yeknesakl ve

tekstr bozar. Ayrca aa malzemenin ilenmesini grletirip aletlerin
abuk krelmesine sebep olmakta, rendelenmi yzeylerde budak
evresinde lif kopmalar meydana geldiinden dzgn yzey hazrlanmasn
engellemektedir.

atlamalar
Aa malzemede atlamalar, kuruma sonucu yllk halkalara teet, radyal
ve liflere paralel ynlerde daralma miktarnn farkl olmas, iddetli souk
veya scak, rzgarn dndrc etkisi gibi sebeplerle meydana gelir.

evre atlaklar
Kesimden sonra kabuklar soyulan aa gvdelerinde kuruma sonucu
evrede ve liflere paralel ynde evre atlaklar meydana gelir. evre
atla fazla derine gitmeyip yzeyde kalrsa mantarlar iin giri yolu
oluturmas dnda nemli saylmaz.

z atlaklar
Kesimden sonra kabuklar soyulan aa gvdesinin kurumas srasnda
enine kesitlerden balamak zere zden evreye doru radyal ynde
uzanan z atlaklar oluur. z atlaklar sert aalarda daha fazla ilerleme
miktarna gre gvdenin kullan deerini etkilemektedir.
Halka atla

Birbirini takip eden iki yllk halkann birbirinden ayrlmas ile gvdenin
altndan balayarak oluur. Geni yllk halkalardan ani olarak dar yllk
halka oluumu balamas ya da dar yllk halkalardan sonra geni yllk
olumas halinde dar yllk halka ile geni yllk halka arasndaki balant
zayf olduundan rzgarn kuvvetli dndrc etkisi ile bu iki farkl ksm
yllk halka boyunca birbirinden ayrlarak halka eklinde atlak meydana
gelir.

Donma sonucu oluan atlama

iddetli souk sonucu donma etkisi ile gvdenin zellikle alt ksmlarnda
gvde ierisinde ze doru belirli bir derinlie kadar ilerleyen atlama
grlr. Aadan yukarya doru bazen birka metre uzunlukta olabilen bu
tr atlaklar zellikle mee, karaaa, dibudak,kestane ve ceviz ile ender
olarak kayn ve gknarlarda grlr. iddetli souk sebebi ile atlam olan
gvde ksmlar birok kullan yerinde deerini yitirdii gibi mantarlar iin
uygun bir ortam oluturur.

Ur
Yl halkalarnn gvde dnda olumasdr. Dar kmayan aa srgn,
gvdede oluan bir yaray kapatmak iin aacn dengesiz bymesi urlara
neden olabilir. Baz trlerde ok grlr (rnein ceviz, imir, akaaa,
kara kavak, at kestanesi). Urlu blmn kereste olarak kullanlmas
sakncaldr.

Oluklu gvde
Gvde dairesel olmayp girinti kntldr. Baz aa trlerinin zelliidir
(selvi, porsuk, kzl grgen gibi). Arazi yapsndan dolay kklerin darda
kalmas da ayn sonucu yaratabilir. Lifler dzgn olmadndan ahabn
almas normal deildir. atlama ve erilme grlebilir.

Kak z

zn merkezde olmas halidir. Arazi yaps, hakim rzgar, dengesiz

gnelenme ve aacn cinsi (ine yaprakllarda ok grlr) kak ze
neden olabilir. Kereste hazrlanmasnda aacn bu durumu gz nne
alnmaldr.

Reaksiyon odunu (basn odunu, ekme odunu)

ne yaprakllarda basn odunu, yaprakllarda ekme odunu ad verilen

anormal bir odun oluumudur. Rzgar, kar, gne gibi d etkenlere kar
bir reaksiyon olarak meydana gelir. Ahabn dokusu ve fiziksel zellikleri
deiir. Yap malzemesi olarak kullanlmas sakncaldr.

Eri gvde

Aa trne bal olduu gibi hakim rzgar ve arazi durumuna da baldr.

Lifler eri olduu iin almas da ona gredir. Eri bir gvde ancak eri bir
yap eleman olarak kullanlmaldr. kma altlarndaki eri destekler iin ok
uygundur.

Burulma
Aacn aadan yukarya doru dnerek bymesinden olur. Hakim rzgar
ve aacn cinsi (kzl am, ladin, kknar, at kestanesi gibi) burulmaya neden
olabilir. Buruk aacn ahab atlar.

2.1.2 Ahap Malzemenin zellikleri

2.1.2.1 Kimyasal zellikler

Balca bileenleri
Selloz %40 - 50
Hemiselloz %20 - 35
Lignin %20 - 30
Yabanc madde %0 5 9

Selloz, hcre duvarnn ana atk maddesidir ve ahabn fiziksel

zelliklerinden eilme ve ekmeye kar mukavemet veren madde budur.
Selloz yksek oranda su emicidir. Bu boluklara sudan baka hava ve
tanen, reine, yalar, kauuk gibi aa trne gre deien maddeler
girebilir.

Hemiselloz (odun polyoslar), hcre duvarn glendirir, depo madde

grevi yapar, geit zarlarn ayarlar. Su emicidir.
Lignin, ahabn basnca kar mukavemetini salar. Dk oranda su
emicidir. Rengi kahverengimsi beyazdr.

Dier bileenlerinden olan pektin, hcre duvarlar iinde veya hcre

lmenlerine bitiik bulunur. Yapsal eleman deildirler. Salglar renk,
koku,arlk, mukavemet, ime-ekme ve yanabilirlii etkiler, mantar ve
bceklere kar zehirli olanlar ahabn dayanklln arttrr, niasta ve
yalar depo madde olarak aacn bymesinde etkilidir, boyar maddeler
boyaclkta, reine ve eterik yalar kimya sanayinde kullanlr.
Ahap yandnda kan kl %0.15-0.55 oranndadr. Balca kalsiyum,
potasyum, magnezyum ierir.

Doal direnci
Odun dokusu, dier bitki dokular iinde en dayankl olandr.
Kuru yerde saklanan ahap ok uzun yllar dayanr. Ayrca hayvansal
zararllarn bulunmad ortamlarda (su iinde) da ok dayankldr.
Ahapta direncin azalmas yksek orandaki rutubette (%26-30)
baldr.
D odun salglar (niasta gibi) organizmalar kendine eker.
odun salglar ise genellikle zehirlidir, organizmalar ldrr.
Tanen (kestane, mee), reine (am, kknar, ladin), kreozot (sedir)
gibi maddeler mikro organizmalar yaatmaz.
rmeyi nleyici salglar d odundan i oduna gei dneminde
oluur.
rmeyi nleyen salglar genetiktir.
Dayankl ahap karbonhidrat iermez.
Doru olarak ilalanm ahap,doal ahaptan daha stndr.
odun d odundan; yaz odunu ilkbahar odunundan daha
dayankldr.
odunu koyu renkli aalar daha dayankldr.
Dayankllk aacn cinsine gre deiir.

2.1.2.2 Fiziksel zellikler

Younluk

Ahabn younluu = frn kurusu arlk / suya doymu hacim

Ahap gzenekli olup hcreleri ve hcre duvar kalnl ok eitlidir. Ancak
hcre duvarnn younluu sabittir (1500 kg/m).
Balsa 175 kg/m (zgl arl en dk aa tr)
Yumuak aalar 350-550 kg/m
Sert aalar 500-800 kg/m (Mee yerli trler arasnda sert aa
trlerinden biridir)
Younluk arttka organizmalara diren artar ve yakmak, atelemek
zorlar.

Ahap Sv likileri

Ahabn rutubet miktar mukavemete, ileme kolaylna, yaptrmaya, s

deerine, iletkenliine, rmeye, kurutma ve emprenyeye, cilalama ve
bkme ilemlerine etki eder.

Belirli bir bal nemli ortamda kalan ahabn bu nemle orantl olarak
rutubet oran ykselir ve zamanla bir dengeye ular. Darda bulunan bir
ahap ise ok deiken nem deerleri etkisinde olduundan, rutubeti srekli
deiir.

Ahabn su alma ile ilgili zellikleri

Ahap, su ve rutubet emicidir, yani higroskopik bir maddedir.
Su iermeyen dier svlara ve buharlarna kar emiclii azdr.
Selloz ve hemiselloz moleklleri ile su moleklleri arasnda ok
gl bir ekim vardr.
Ahaba giren ve kan su, sv veya buhar halinde olabilir.
Havada su olduuna gre ahap iindeki su miktar da hava
artlarna bal olarak deiecek.

2.1.2.3 Is zellikleri

Is iletkenlii azdr. Bu nedenle hem yk tayc, hem de s yaltc

olarak yaygn ekilde kullanlr. Liflere dik ynde s yaltm daha
fazladr. Is yaltmnda hava ile dolu hcre boluklar rol oynar.
 Ahap 275Cde alev alr (tutuur).

Ahabn rutubet miktar %30a ykseldiinde ate almas zorlar.

Is deiikliklerinden dolay boyut deiimi azdr, nk sya bal
olarak rutubet orann da deimesi bu olay engeller.
zgl arlk arttka genleme artar.
Yakt olarak deeri, rutubet miktarna ve ahabn younluuna
baldr.

Ahap, Fiziksel mukavemeti; kolay bulunmas, kolay ilenmesi, hafiflii, ona

karlk olduka yksek mukavemeti ile nemli bir yap malzemesidir.

Mukavemet lif dorultusunda fazla, liflere dik dorultuda daha azdr.

Younluk arttka mukavemet artar.
Rutubet lif doygunluu nokatsnn altnda olduunda mukavemet
fazladr.
Is arttka mukavemet artar.
Doal kusurlar mukavemetin azalmasna neden olur.
Ahabn hcre duvar kaln ve sk ise mukavemet artar; o yzden i
odunda daha azdr.
Mobilya retiminde Ahap Malzemeyi Tercih Ettiren zellikler

zgl arlna gre direncinin ve tama gcnn dier malzemelere

gre daha yksek olmas,
Beton ve elikten hafif olduu iin, aa binalarda temel zerine den
ykn azalmas,
Aa malzemenin iyi bir s yaltkan olmas, dokunulduunda scak ve
souk hissi vermemesi,
Aa malzemenin korozyona uramamas,
Seri absorbe etmesi nedeniyle, arpma esnasnda az grlt karmas,
Kondensasyona neden olmamas,
Elektrik direncinin yksek bulunmas,
 Kimyasal maddelere kar dayankll,
Yangna kar direncinin yksek bulunmas,
Yenilebilir bir enerji kayna olmas ve her lkede az veya ok
bulunabilmesi,
retimi iin ok daha az enerjiye gereksinim bulunmas,
El Aletleriyle ve makinelerce kolay ilenebilmesi, ive ve vida tutma
kabiliyetinin yksek olmas,
retimin ve tanmasnn kolay ve ekonomik olmas,
Aa malzemenin ok deiik renk ve grne sahip olmas,
Yzey ileme maddeleri ile daha ekici duruma getirilebilmesi,

Kullanma sresinin artmas ile daha zengin grnm ve koyu renk

kazanmas,
Kusurlu ksmlarnn kolayca deitirilebilmesi

Aa malzeme piyasada tomruk, kereste, tahta, lat, ta eklinde bulunur.

2.1.4 Aa eitleri ve zellikleri

2.1.4.1 Baz ne Yaprakl Aalar

Saram

Resim 47 Saram
Saram az alr, kolay ilenir, kolay yarlr ve atlar, ok budakl ve
reinelidir. zellikle yap malzemesi olmak zere mobilyaclk, oymaclkta,
ambalajda, reine ve terebentin retiminde kullanlr.

Karaam; diri odunu ok geni (yarapnn yars kadar), sarms ve

krmzms beyaz, z odunu ise krmzms kahve renklidir. ivi ve vida
tutma direnci iyi, ilenmesi kolay olduundan yap malzemesi olarak
kullanlr.

Kzlam, diri odunu geni (gvde yarapnn 1/3 kadar), krmzms

beyaz renkte olup z odunu morumsu kahve renklidir. Yllk halka snrlar
ok belirli ve kaba dalgaldr. Kolay ilenmesi nedeniyle yap malzemesi,
mobilya ve ambalaj sanayisinde kullanlr.

Sedir

Resim 48 Toros Sediri

Sedir, sandk, dolap gibi ev eyas yapmnda ve inaat kerestesi, mobilya,

kat, kibrit p ve kurun kalem retiminde, oymaclkta ve selloz ve
kat endstrisinde kullanlr.
Gknar
Gknar, zellikle mobilya, lambri, pervaz, kaplama levhas retiminde ve
inaat sektrnde yap malzemesi olarak kullanlr. Ayrca, kutu, kafes
ambalaj, sandk, f, oyuncak vb. yapmnda tercih edilir.

Ladin

Ladin;olgun aalar grubundadr. Diri odunu ve i odunu ayn renktedir.

Saman sars ve hafif krmzms beyaz olan odununda ok kk ve seyrek
reine kanallar vardr. Kontrplak, kaplama, mobilya, lambri, her trl
ambalaj, sandk, kutu, sepet, oymaclkta,kibrit p ve kurun kalem
retiminde kullanlr.

Ard

Ard, kereste retimine en uygun ard tr Toroslarda yetien Boylu ard

olup, sarms beyaz renkli diri odunu en geni olandr. Ard, kurun kalem
retiminde, mobilyaclkta, dekorasyon, duvar kaplamalar retiminde ve
oymaclkta kullanlr.

Servi

Servi; diri odun olduka geni, sarms ile krmzms beyaz renkte, z
odunu ak sarms kahverenklidir. Yllk halka snrlar belirli ve kaba
dalgaldr. Yaz odunu sarms kahverenkli ve her iki snr olduka keskindir.
Odunu sert, ar ve aromatik kokuludur. Yaplarn i ve d blmlerinde,
gemi, kpr ve iskele ayaklarnda kullanlr. Mobilya yapmnda, oymal ve
tornal ilerde tercih edilir.
2.1.4.2 Geni yaprakl aalar

Mee

Resim 52. Mee

Mee, masif kaplama olarak mobilya, oymaclk, dorama ve kontrplak

retiminde kullanlr. Ayrca, tarm aletleri, bira ve viski fs, parke, yap
malzemesi olarak iskele, tavan ve taban kaplama gibi geni kullanm alan
vardr.
Grgen

Sert, ar, sk dokulu, esnek, ok alr, d etkilere kar dayanksz, kolay

ilenir ve boya ve vernii iyi tutma zelliine sahiptir.Makine paralar,
ayakkab kalb, spor aletleri, alet saplar, tarm aletleri, mekik yapm ve
oyma ve torna ilerinde kullanlr.

Karaaa

Karaaa, cila ve boyay iyi tutar. Gzel desenli grnt verdiinden

kaplama, kontrplak, kap, pencere, lambri, tfek kunda,f, i dekorasyon
ilerinde tercih edilir. Ayrca, kk ksmndan elde edilen kaplamalar gzel
grnt verdiinden tercih edilir.
Resim 54. Karaaa
Dibudak

Dibudak, mobilya, karoseri, vagon, spor aletleri, kontrplak, kaplama, f,

kayak takm yapmnda ve oyma ilerinde kullanlr.

Resim 55. Dibudak

94
Hu

Hu; Mobilya, kaplama, kontrplak, oymaclk, ya fs, alet sapmalar,

makara, et kt, ayakkab kalb, tarm, mzik aletleri yapmnda ve
oymaclkta kullanlr.

Resim 56. Hu

Ihlamur

Ihlamur; odunu hafif sarmtrak

krmzms renkte olup z odun
mevcut deildir. Yllk halkalar
belirgin deildir. Enine kesitte,
iletken dokular ve z nlar gzle
fark edilmez. Radyal kesitte 2mm
den daha uzun z n aynalar ve
teet kesitte hafif ine iziklerini
Resim 57. Ihlamur
grmek mmkndr.

95
ok yumuak, sk ve ince yapl, esnek, kolay ilenir. Kururken ok eker,
iyi kurutulur ve kuru yerde kullanlrsa dayankldr. Resim tahtas ve
erevesi, tornaclk, oymal ve kakmal ilerde, planete yapmnda,
modelcilikte, mzik aletleri yapmnda kullanlr.

Kzlaa

Kzlaa; odunu krmzms beyaz

ile ak krmzms kahve renkli
olup koyu renkte bir z odunu
mevcut deildir. Fazla keskin
olmayan yllk halka snrlar kaba
dalgaldr. Radyal kesitte z
nlar grlmekte beraber teet
kesitte kk izikler halindedir.

Resim 58. Kzlaa

abuk rmesi nedeni ile kullanm alan snrl olup, oymaclk, kurun
kalem retimi, kaplama ve kontrplak retiminde yararlanlr.

96
Akaaa

Akaaa; yalanc z odunlu

aalardandr. Olduka sk
dokulu, yllk halkalar ve z nlar
hafif belirgin, koyu sarms beyaz
renkte ve ince tekstrldr. Cila ve
boya tutma zellii iyi, ivi ve vida
tutma direnci yksektir.

Resim 59. Akaaa

Kaplama retiminde aranan aa trlerindendir. Kugz ekilli urlu

kaplamalar dalgal, benekli, damarl grn ile ok aranr. Ayrca, parke,
oyuncak, kontrplak, alet saplar, mzik aletleri, makara retiminde
yararlanlr.

Kestane

Kestane; diri odunu dar, ak

kahverengimsi, z odunu ise geni
koyu kahve rengimsidir. z nlar
belirsizdir. Bytele bakld
zaman ince, keskin, sk,
krmzms kahverenkli izgiler
halindedir.
Resim 60. Kestane

Mobilya ve yap endstrisi, iskele, tekne, telefon direi, it kaz, f ve

tornaclk ve oymaclkta tercih edilir. Kestane birok aa trne gre
kyaslandnda su ve neme ok daha fazla dayankldr.

97
imir

imir; diri odunu ile i odunu

arasnda renk fark olamayp sar
veya koyu sar renktedir. Yllk
halkalar ok sk ve incedir.

Resim 61. imir

z nlar ok sk olup, radyal ve teet kesitlerde yeknesak ve przsz bir

grnts vardr. Odunu ok ince tekstrl, sert, ok ar, az alr, zor
yarlr, bklme direnci olduka yksektir.

Ceviz

Ceviz; diri odunu sarms veya

krmzms kl renginde, z odunu
ise kl rengimsi kahve renklidir.
z nlar gzle grnmez. Yllk
halkalar kesin ve belirgin bir
ekilde birbirinden ayrlr.
Resim 62. Ceviz

Cevizin kke yakn blmlerinden karlan kk kaplamalar ok canl

simetrik desenler elde etme imkan verir. Bu tr kaplamalar zellikle klasik
mobilya retiminde aranr.

Estetik yapsndan dolay ceviz, ideal bir masif mobilya malzemesidir.

Kaplama retimi, kakma, oyma ve model yapmnda aranan aa
trlerindendir

98
Kavak

Resim 63. Kavak

Kavak, ok yumuak ve gevrek yapl, hafif kesilir, zor rendelenir, kesici
aletleri abuk kreltir. Ambalaj, kaplama, kontrplak, resim tahtas,
planete, makara, mzik aletleri yapmnda ve oymaclkta kullanlr.

Kiraz

Kiraz; diri odunu sarms kirli

krmz, z odunu ise daha koyu
kirli yeil renkli ve krmzms
kahverengi eritlidir. Yllk halka
snrlar belirsizdir. z nlar ok
ince izgiler halinde belirlidir.
Resim 64. Kiraz
Radyal kesit hafif parlak ve eritlidir. Odun ince tekstrl, kokusuz, sert, sk
ve orta arlktadr. Hava kurusu younluu 0,60 g/cm tr.

99
Erik

Erik; diri odunu olduka geni,

ak sar ve krmzms beyaz, z
odunu ise ak ile krmzms
kahverenklidir. Yllk halka snrlar
dar, koyu renkli bir yaz odunu
izgisi ile ayrlm olmakla beraber
pek belirli olamayp kaba dalgal
ve dairemsidir.
Resim 65. Erik
z nlar sk ve inve izgiler halinde, ancak byte ile grlebilmektedir.
Radyal kesitte kk ve bask z n levhacklar fark edilebilmektedir.
Odunu z lekeli olup sert ve ardr. Dank kk traheeli olan odunu
torna ve oyma ilerinde kullanlr.

Armut

Armut; diri odunu ile z odun

arasnda renk fark yoktur. Odun
rengi ak krmzms
kahverenklidir. Enine kesitte yllk
halka snrlar elmada olduu gibi
dar ve koyu bir yaz odunu izgisi
ile belirlidir. z nlar sk ve ince
ancak byte ile
grlebilmektedir. Radyal ve teet
Resim 66. Armut kesitlerde mat, ok ince ine
iziklidir.

Dank kk traheeli olan odunu ince tekstrl ve serttir. Hava kurusu

younluu 0,71 g/cm, liflere paralel basn direnci ise 530 kg/cm dir.

100
Zeytin

Mobilya ve kakma, oyma ileri yannda cetvel, heykel, biblo, aa vidalar,

rende yapmnda kullanlr.

Zeytin; diri odunu sarms renkte,

z odunu ise yeilimsi kahverengi
eritlidir. Ar, sert ve sk dokulu
olup kendine has bir kokusu
vardr.

Resim 67. Zeytin

Tam kuru younluu 0,81 g/cm, hava kurusu younluu 0,84 g/cm, liflere
paralel basn direnci 510 kg/cm dir. Oymaclk ve kaplama retimi yannda
fra, baston, kutu ve model yapmnda yararlanlr.

101
BAZI THAL (YABANCI) AA TRLER

Maun

Maun; diri odunu gri, z odunu ise tre gre sar ile krmzms kahverengi arasnda
deiir. Yllk halkalar belirsizdir. Enine kesitte z nlar grlr. Odunu sert,
dzgn dokulu ve dayankldr.Yaplarn i ve d blmlerinde dorama,
gemicilik sanayinde, oyma ve kakma ilerinde, mzik aletleri yapmnda kullanlr.

Douglas Gknar

Douglas gknar; diri odunu

sarms beyaz, z odunu ise
krmzms kahverenklidir. Yllk
halka snrlar belirgin olup odunu
yumuaktr. Mobilya, kaplama,
yap malzemesi, kutu, kafes,
Resim 69 Douglasie Gknar
ambalaj, f yapmnda ve kakma ve oyma ilerinde kullanlmaktadr.

Teak (Tik)

Tik; diri odunu dar ve gri renkli, z

odunu ak havada kendiliinden
koyular. Yllk halkalar ve z
nlar belirgin olup iletken
dokular radyal ve teet kesitte
parlak izgiler halinde grlr.
Resim 70. Tik
Odunu sert ve sk dokunuludur.
Mobilya, yaplarn i ve d blmleri, pencere, kap, f, parmaklk, vagon,
panjur, demiryolu traversi, gemi gverte demesi yapmnda kullanlan tik
odunu ok dayankldr.

102
Balsa

Balsa; diri odunu beyazms, z

odunu ise soluk kahverenkli veya
hafif krmzms renklidir. Dzgn
yapl, kesildii zaman parlak ve
kadife yumuakl hissi verir. ok
yumuak ve kokusuzdur. Bilinen
zgl arl en dk aa

Resim 71. Balsa trdr.

103
2.2 Yapay Ahap Malzeme

Giderek azalan doal aa kaynaklar buna paralel artan maliyetler, mobilya

ihtiya fazlal uzun yllardr masif ahap malzemeye alternatif malzeme
araylarna itmi ve ok eitli yapay ahap malzeme imalat
gerekletirilmitir.

Yapay ahap malzemesindeki art yeni araylar ve teknolojik gelimelerle

birlikte olduka st noktalara getirmi mobilyadaki yenilikler artk yapay,
panel ahap malzemenin deiikliiyle anlr olmutur.
rnek vermek gerekirse yakn zamanlarda retilen PVC kaplamal MDF
profillerden faydalanlarak hala gnmzde olduka fazla profil kapakl
imalatlar yaplmtr.

2.2.1 Kontrplak

Soyma kaplamalarn, lif ynleri birbirine dik konumda ve orta katlardan daha
kaln olmak zere 3,5,7,9 gib tek sayl katlar eklinde yaptrlmas ile, 3-
12mm kalnlklarda, alma sakncas giderilmi, istenilen llerde geni
yzeyli aa malzeme eklinde elde edilen kontrplak, kesme oyma,
mobilya, dorama ve ambalaj ilerinde yaygn olarak kullanlr. Kontrplak,
masif ve masif panelden sonra ahaba en yakn malzemedir.

Yukarda belirtilen esaslardaki bir retim sayesinde geni yzeyli, tabakal

aa malzeme elde etmek, masif aa malzemenin almasn minimuma
drmek, hem mekanik hem de fiziksel zellikleri bakmndan diyagonal
ynde isotropi salamak mmkn olur. Ayrca masif aa malzemede bir
blgeye toplanm ve malzemenin direncinin byk lde azalmasna
neden olan kusurlarn yok edilmesi veya etkilerinin minimuma indirilmesi
olanakldr.
Boyutlar genellikle 205x125, 210x130 ve 220x170 cm olup snflandrma
I,II,III gibi rakam veya A,B,BB,BBB,C gibi harf ile yaplr. Her iki yz ayn
kalitede olmayabilir. Buna gre kalite I/I, I/II, II/II, II/III eklinde yazlr. Ya
sisteminde de retim esas deimez. Ancak kaplamalar ya halde iken
eklenip tutkallanarak preslendiinden kurutma ve presleme ayn anda
yaplr.
104
2.2.2 Kontratabla

Aa malzemeni almasn nlemek iin kraa denilen ve lif ynleri zt

olarak birletirilen aa malzemelerin her iki yzne kontra gelecek ekilde
yaptrlan kaplama levhas veya kontrplaktan hazrlanan 3,5 veya 7 katl
tabladr. Kontratabla rutubet etkisi ile almadndan atlama ve biim
deimeleri olumaz. Fabrika ya da atlyelerde 10-28 mm kalnlklarda
retilir.

Kontrablann dzgn kalmas kraacn kuruduu zaman az ekil

deitiren, yllk halkalarnn sk ve belirsiz olmasna ve teknolojik kurallara
uygun hazrlanmasna baldr.

Kontrabla her eit mobilyada, dekorasyonda, lambri, tavan ilerinde, gemi,

bina, tren kompartman yapmnda kullanlr. Yongalevhalar kontrabladan
daha ucuz olduu iin kontrablann yerine kullanlmaktadr. Yk tama ve
salamln n planda olduu yerlerde kontrablalarn tercih edilmesi
gerekmektedir.

Piyasada retici fabrikalarda toptan m olarak, parekendeci firmalarda ise

tabaka halinde satlr.

2.2.4.Yongalevha (Sunta)

Genellikle odun hammaddesinden elde edilen yonga veya kk

paracklarn sentetik bir reine ya da uygun bir yaptrc yardmyla s ve
basn altnda geni ve byk yzeyli levhalar halinde getirilmesi ile oluan
ve gerek bina yapmnda gerekse mobilyaclkta kullanlan bir
malzemedir.

Resim 83. Yongalevha

105
Yongalevha; odundan elde edilen kurutulmu yongalarn sentetik reine
tutkallar ile kartrlp yksek scaklk ve basn altnda preslenmesi ile
retilen geni yzeyli levhalardr.
Melamin emdirilmi katla kaplanan yonga levhalara Suntalam denir.

Bir kompozit malzeme olan yongalevha preslenme yntemlerine gre; dik

yongal (okal), yatk yongal.

Younluklarna gre; dk zgl arlktaki (hafif) yogalevhalardr.

0,59gr/cm den daha dk zgl arlkta olan yongalevhalardr. Orta
derecedeki zgl arlktaki yongalevhalar. 0,59-0,80gr/cm zgl arlktaki
levhalar. Yksek (ar) zgl arlktaki yongalevhalar. 0,80gr/cm den
yukar zgl arlktaki levhalardr.97

Tabaka saylarna gre; tek tabakal, tabakal, be tabakal ve tabaka

says belirsiz.

retimde kullanlan balayc madde eidine gre; kaplanm ve

kaplanmam.

Yongalevha yzeylerinin dekoratif vinil filmleri, ahap kaplama ve melamin

emdirilmi katlarla kaplanmasna bal olarak formaldehid emisyonunda
belirgin bir azalma saptanmtr.

Yzeyleri kaplanm yongalevhalarn kullanm alanlar;

Ofis mobilyalar

Mutfak tezgahlar
Mutfak ve banyo dolap kasalar
Masa tablalar
Amerikan bar yzeyleri bilgisayar masalar
Kaplar, korniler, sprgelikler, merdiven kpeteleri, lambriler,
pencere denizlikleri, oda paravanlar, taban ve tavan kaplamalar
Fuar standlar
Asansr ii dekorasyonlar
D cepha kaplamalar
Okul sralar
Tuvalet ve du kabinleri
Nakil vastalarnn tavan ve duvar kaplamalar
106
2.2.5 MDF

ngilizce orta younlukta liflevha kelimelerinin ba harfleri ile anlan,

Amerika da gelitirilmi bir yapay levhadr. Dayankl aa paralar
liflenerek, tutkal, parafin ve eitli tuzlardan oluan katk maddeleri ile
preslenerek yaplan MDF masif aacn tm zelliklerine cevap
verebilmektedir. lkemizde 4,5,8,10,12,16,19,22,25,28,30,35 ve 38 mm
kalnlklarda, 183x366 cm genilik ve uzunluunda retilmektedir.101

MDF, orta sertlikte bir levha olup, termomekanik olarak odun veya dier
lignosellozik hammaddelerden elde edilen liflerin belirli bir rutubet
derecesine kadar kurutulduktan sonra yaklak %9-11 orannda termoset
(scakta katlaan) karakterli bir tutkal ile tutkallanarak scaklk ve basn
altnda preslenmesiyle oluan homojen yapda levhadr.102

MDFnin kalnl 1,8-60 mm, younluu ise genelde 0,55-0,8 gr/cm

arasnda deimekte olup, ounlukla 0,7-0,8 gr/cm arasndadr.

MDF aa liflerinin scak ortamda reine ile birbirine kaynatrlmas ile

retilen ahap esasl bir levhadr. MDFnin her noktasnda liflerin eit
dalmas ve younluun yksek oluu levhann her iki yznn olduu
kadar, kenarlarnn da makine ile ilenmesine imkan salamaktadr. Dzgn
ve homojen bir yzeye sahip olan MDF gerek boyamada, gerek dekoratif
folyo veya ahap kaplamada iyi bir taban oluturmaktadr. MDF bu sayede
masa tablalar, kap panelleri, kenar ve profil yzeyli ekmece alanlar ve
dolap kapaklarnn retilmesinde baaryla kullanlabilmektedir. MDF pek
ok trdeki masif aa malzemeden daha ucuz olmasyla (esasnda
yumuak aalar dndaki tm aa trleri MDFden pahaldr.) birlikte ayn
ekilde ilenebilmesi ve mekanik diren deerlerinin yksek olmasnda
dolay bata mobilya endstrisi olmak zere birok kullanm alannda tercih
edilmektedir. Yzeyi lif yapsndan dolay yonga levhadan farkl olan MDF,
ilenebilir bir malzeme olmas bakmndan yonga levha deil, masif ahabn
bir alternatifidir.

107
2.2.6 Verzalit

Resim 84. Verzalit rnleri Resim 85. Verzalit rnler

Belli kalnlk ve llerde retilen yz deiik desen ve renklerde, neme

dayankl yapay levhadr.

2.2.7 Yapay Reine Plakalar (Formika)

0,9 ile 1,5 mm arasnda deien kalnlklarda yapay reine emdirilmi

katlarn fenol ve melamin reinesi kullanlarak st ste scak preslerde
sktrlmasndan elde edilmi plakalara formika denir. D tesirlere
dayankldr. Deiik renk ve desenlerde retilir. Serttir, ilenirken kesici
azlar abuk kreltir. Formika i mimaride, mobilyaclkta kullanlmaktadr.
Piyasada plaka halinde satlr.104

2.2.8 Lamine Masif Aa Malzeme

Masif aa malzemenin lifleri paralel olarak birbirine yaptrlmas ile elde
edilir. Kat kalnlklarna gre farkl isimlendirilirler. naat sektrnde, byk
aklklarn geilmesinde kullanlan tutkall kiriler (GLULAM = glued

108
laminated timber) 25,4-50,8 mm kalnlktaki paralardan retilir. Mobilya
yapmnda kullanlan kk boyutlu lamine elemanlar (LVL = laminated
veneer lumber = MCROLAM) iin ise en ok 3,2 mm kalnlktaki kaplama
levhalar kullanlr.105

2.2.9 Masif paneller;

Masif olarak kullanmndaki tm faydalar, bunun masif halde

kullanlmasndaki sakncalar nedeniyle, ahap malzemenin bu ekilde
kullanmn olumsuz etkilemitir. Fakat son 25-30 yldan bugne
endstrideki gelimeler ahabn masif halinde kullanmnn nndeki
engelleri kaldrmas ile ahabn yine ahap olarak kullanld yeni rnler
ortaya kmtr. Bunlardan balcalar lamine edilmi ahap kereste, masif
panel gibi rnlerdir.

Masif panel, ayn aa trnden ta yada lata boyutlarndaki masif ahap

malzemelerin uc uca ekli yada tek para halindeyken (ounlukla dar
yzeylerinden) yan yana yaptrlmas ile elde edilen ahap levha
rndr.

2.2.10 OSB

zel hazrlanm kk aa paracklarna yn vererek serilmesiyle

kazandrlan mekanik zellikler sayesinde ncelikle inaat sektrnde
kontrplak ve masif tahtay ikame etmek zere retilmi bir yonga levha
trdr. Bu tip levhalar standart yonga levhalarn kullanlmad , daha fazla
diren gerektiren tketim yerleri iin gelitirilmitir.108

OSB sahip olduu mekanik zellikler sayesinde kontrplak ve masif

tahtalarn yerine kullanlabilmektedir.

109
2.3 Yzey, Kenar Kaplama Malzemeleri

Yongalevha ve MDF yzeyleri, fiziksel ve mekanik zelliklerini iyiletirmek,

kimyasal maddelere dayankl klmak, dekoratif grnt salamak ve
eskimesini nlemek amac ile kaplanr.

Bu maksatla kullanlan malzemeler kat (lamine levhalar, laminatlar) ve sv

(lake boya, desen bask ilemleri) yzey kaplama malzemesi olarak iki
grupta toplanr.

2.3.1 Sv Yzey Kaplama Malzemeleri;

Yongalevha zerine lake boya yapma; bu yntemde zmparalanm

yongalevha yzeyleri fra ile temizlenir. Macunlama makineleri ile levha
yzeyine macun srlerek przsz bir yzey elde edilmeye allr.
Macunlama makinesi genellikle, levha yzeylerinin zmparaland ve
tozlarn uzaklatrld birinci blm, macun srme ileminin
gerekletirildii ikinci blm ve UV nlar etkisinde macunlanan levhann
kurutulduu nc blmden oluur.

Daha sonra, eitli yzey ilemleri bakmndan, macunlama silindirinin 2

saatte bir temizlenip macunun tekrar konulmas nemli olmaktadr. Aksi
halde macunlama silindirinin plastik kaplamasnda genileme
oluacandan macunlama kalitesi bozulabilir. Kurumu olan macunlu
yzeyler silindir veya bant zmpara makinesi ile dzeltilir ve fralanr.
Levhalar tutkal srme makinelerine benzer ekilde boyal silindirler
arasndan geirilerek istenilen renkte boyanr ve kurutulurlar. stenirse
vernikleme yaplr ve tekrar kurutulur. Sv yzey kaplama kat yzey
kaplama ileminden daha ekonomik bir yntemdir. Fakat darbe ve
anmalara kar dayankszdr. Yzey grnm asndan fark yoktur.

110
2.3.2 Kat Yzey Kaplama Malzemeleri;

Yongalevha ve liflevha yzeylerinin kaplanmasnda kullanlan kat yzey

kaplama malzemeelri eitli kaynaklarda farkl ekilde snflandrlmtr.

Yongalevha zerine dorudan yapan lamine levhalar;

Melamin emprenye edilmi alfa selloz esasl katlar
Diallyl phthalate emprenye edilmi katlar
Daha sonra lake yaplarak UV- sertletirilmi polyester astarlar
Polyester emprenye edilmi katlar
Bir aacn desenini ieren baskl astarlar veya boyal polyester
lakeler (rnein; ceviz ve duglas gknar)

Yongalevha yzeyine tutkal ile yaptrlan laminat veya folyolar;

Yksek basn laminat (HPL)
nceden kondanse olmu aminoplastlar ieren katlar
Aminoplastlar ile kaplanm vulkanize lifler

Kalaycolu ve Nemli (1995)e gre; kat yzey kaplama malzemeleri

lamine levhalar ve laminatlar olmak zere grupta toplanabilmektedir.
Lamine levhalar;
Polyester filmler
Fenolik kraft katlar
PVA+re esasl dekoratif katlar
Polivinil Klorr (PVC)
Polietilen esasl katlar

Amonyum slfomat emdirilmi katlar, ince katlar, folyolar, s

transfer filmleri ve ahap kaplamalar.113

111
2.3.2.1 Laminatlar;

retim yntemine gre laminatlar 2ye ayrlr

Yksek basn laminatlar (HPL)

Rulo laminatlar (CPL) (18)

Yzey kaplama malzemeleri drt grupta incelenmektedir.

Endstriyel laminatlar
Dekoratif laminatlar
Lignin dolgulu laminatlar
Kat yzey kaplama malzemeleri

2.3.2.1.4 Dekoratif laminatlar

Dekoratif laminatlarn retimi endstriyel laminatlar gibi olmakla beraber,
kullanm alanlar farkldr. Bunlar, kap ve duvar panelleri ile, masa, sra ve
dier mobilya yzeylerinde tercih edilmektedir.

2.3.2.1.5 Yksek basn laminatlar

ISO 4586-1!e gre, i (orta) tabakalar fenolik reine ile doyurulmu zel
nitelikli katlardan, st tabakas veya tabakalar ise aminoplastik reine ile
(melamin reinesi) ile doyurulmu dekoratif baskl kat tabaka veya
tabakalarndan olumaktadr.117

112
Resim 86. Genta Granit desenli Laminat rnekleri

Resim 87. Genta Dz Renkli Laminat rnekleri

113
Resim 88. Genta Ahap Desenli Laminat rnekleri

HPL laminat, renk,doku, desen eidinin okluu, teknik, estetik ve

ekonomik avantajlarnn yan sra, tasarmnda sonsuz seenek ve
kombinasyon salar. HPL laminatnn zellikleri aada verilmitir:

Renk deitirme problemleri yoktur

Yzey anmasna kar dayankldr
Su ve kaynar suya kar dayankldr
Darbelere kar dayankldr
atlama, kaznma ve lekelenmeye kar dayankldr
Sigara ateine kar dayankldr
Kuru scaa kar dayankldr
Suni kta renk deitirmez
Rutubete kar dayankldr
Gne nlarna kar dayankldr
Asit ve bazlara kar dayankldr
Elektrik geirgenlii yoktur
Postforming zellii vardr
Ekonomiktir
zel aletlere gerek kalmakszn kolaylkla ilenebilirler

114
HPL laminatlar, kullanm amacna uygun olarak ptrl, dz, ak renkli,
koyu renkli olarak eitli yzey zelliklerinde retilebilirler. Yksek basn
laminatlar tabakadan oluurlar.

st tabaka: melamin formaldehid reinesi emdirilmi alfa selloz esasl

kat.

Orta tabaka: melamin formaldehid reinesi emdirilmi dekoratif baskl

kat
Alt tabaka: fenolik reine ile doyurulmu kraft kad.

2.3.2.1.6 Rulo Bobin Laminatlar (CPL)

Reine emdirilmi katlarn karlkl iki silindir tarafndan dndrlen
bantlar arasndan 170 C scaklk ve 25 50 kg/cm lik basn altnda 60
saniyelik bir srede geirilerek, soutma operasyonundan sonra bobinlere
sarlmasyla retilir. Soutma operasyonu srasnda molekler balarn
fizikokmyasal reaksiyonlar sonucu zayflamas, bu tr laminatlarda klcal
atlak ve yzeysel krlmalar olumasna neden olabilir. Piyasa genellikle
120cm genilik, 50m uzunluk ve 0,6 0,8 mm kalnlklarda, silindir
biiminde sarlm levhalar halinde arz edilir. Kenar yaptrma ilemi iin
hazrlanm dar bant eklinde olanlar da vardr. Bu rnler; melamin,
polyester veya fenolik reinelerle emprenye edilmekte ve uygun tutkal tr
ile levha yzeylerine yaptrlmaktadr. CPL laminatlar HPL laminatlar ile
karlatrldklarnda daha dk diren ve kalite zellikleri gstermektedir.

115
Resim 89. Genta Suntalam Kartelas Ahap Desen

Resim 90. Genta Suntalam Kartelas Ahap Desen

116
Resim 91 Genta Dz Desen Suntalam Kartelas

2.3.2.2 Polivinil klorr (PVC)

Ksaca PVC olarak bilinen polivinil klorr asitilen ve tuz asidinden
polimerleme ile elde edilir. Zincir biimindeki molekl yapsndan dolay
plastomer plastikler grubuna girer. Aa ilerinde kullanlan iki eidi vardr.

Sert PVC plastik; kemik sertliinde, sk yapl bir malzemedir. 75C

scaklkta yumuamaya balar. Alkol, asitler ve baz etkili svlardan
etkilenmez. Sert PVC; masa ve dolap kapa kenarlarnda kullanlan
plastik profiller, srme kapak raylar, srme kap makaralar,
ekmece hareketini salayan raflar, pancur talar, laboratuar ve ev
eyalar ile merdiven kpetelerinde kullanlr.

143
 Yumuak PVC plastik; sert PVC plastik baz kullanm aralarna
uymayacak derecede sert ve krlgandr. Moleklleri arasndaki
balarn katl plastii sertletirmitir.

PVC kaplamalar dekoratif olmalarnn yannda aadaki zelliklere

sahiptirler;

Su ve rutubet geirmezler
Anmaya kar direnleri yksektir
Kimyasal etkenlere kar dayanmlar yksektir
izilmeye kar direnlidirler
Eskime ve k etkisine kar dayankl olup renk deimezler
80Cnin zerindeki sya kar direnci az olup, sigara ile yanmalar
mmkndr
Yanma sonucu oluan zararl gaz miktar fazladr
Kaplandklar malzemeyi erilme ve arplmalara kar korurlar

2.3.2.4 Folyolar

Resim 92. Folyo Kaplama

144
Resim 93. Folyo Kaplamal Kapak rnekleri

2.3.3 Kenar Kaplama Malzemeleri

2.3.1 Masif ta
6,8,12,20 mm kalnlklarda kenar kaplama malzemesi olarak
kullanlmaktadr. Ahap kaplamada olduu gibi temiz bir kenar elde etmek
iin masif tann yzeyleri temiz olmal ve alma oran az olmaldr.

2.3.2 PVC kenar bantlar

Avrupada kullanm yaygnlaan
ve lkemizde de dikkati eken
PVC kenar bantlar 0,4-3,5mm
kalnlklarda ve rulo halindedir.
zellikle estetik grnmn n
plana kt, banyo ve bro
mobilyalarnda kullanlan PVC
kenar bantlar deiik renklerde
olabildii gibi kaln tipleri ift
renkte olabilir.
Resim 94. Kenar band rnekleri

145
Dz veya soft profillerin kaplanmasnda kullanlabilirler. Levhalara kenar
kaplama makineleri ile yaptrlr. Makinede bulunan fralama sistemleri
temiz bir yzey salamaktadr.128

2.3.3.3 Lamine levhalar

Sonsuz bir bant halinde elde edilen ve arka yzeyler e ham veya tutkall
olan lamine levhalar doal ahap kaplama malzemesi olarak
kullanlabilmektedir.

146
2.3.2.10 Ahap Kaplama
2.3.2.10.1 Doal Ahap Kaplama

Resim 100. Resim 105.

Resim 95. Resim 110.
Armut Iroko
Mazel Akaaa

Resim 101. Resim 106.

Bambu Resim 111.
Resim 96. Kirli Dibudak
Afzelia
Abd Cevizi

Resim 102.
Duka Resim 107. Resim 112.
Resim 97.
Maun Kzlaa
Abd Mee

Resim 103. Resim 113.

Resim 108 Hu
Resim 98 Gl
Okma
Afromeze Tik

Resim 114.
Resim 104 Chesnut
Resim 99. Hareli Kestane Resim 109. Kestane
Akaaa Ovenkol

147
Resim 115.
Chedar Sedir Resim 120. Resim 125. Resim 130
Bubinga Aformosia pearwood armut

Resim 116.
Abanoz Resim 126. Resim 131.
Resim 121.
Yellow pine Oak Mee
Walnut ceviz
am

Resim 117
Resim 122. Resim 132.
Sapele
Elma Resim 127. Limba
Kiraz

Resim 118.
Resim 133.
Kayn Resim 123. Resim 128.
Ihlamur
Zebra Wood Kknar

Resim 119.
Resim 124 Resim 134.
Lignum Vitae Resim 129.
Venge Padouk

148
Kesme kaplama levhas; kaplama kesme makineleri ile aa prizmadan
kesilerek elde edilen levhadr.

Frize kaplama; aa prizmann radyal ynde kesilmesi veya biilmesi ile

elde edilen yllk halkalar yaklak olarak birbirine paralel grntde olan
kaplamadr.

Resim 135. Resim 136. Resim 137 Resim 138.

Hareli Anigre Doal Kugz sugar maple Iroko
Akaaa

Desenli kaplama; aa prizmann yllk halkalara teet ynde kesilmesi

veya biilmesi ile elde edilen yllk halkalar i ie gemi parabol eklinde
grnen kaplamadr.

Kark desenli kaplama; frize ve desenli kaplama dndaki grnmlere

sahip olan kaplamadr.

2.3.2.10.3 Flato Kaplama (doal kaplama bordrleri):

Flota kaplama Doal kaplama levhalarnn, renklendirilmesi ve farkl

kaplama levhalarnn deiik renk ve ekilde preslenip kaplama kesme
makinelerinde kesilmesi ile elde edilen dekoratif ahap bordrlerdir.

Genilikleri 1 cm ile 4 cm arasnda deimektedir. Boylar maximum 100-

150 cm arasndadr.

145
 Resim 151. Flota rnei

Resim 152. Mobeloderflachen Flota

Resim 153. Heitz Furnier Kanterwerh Katalog 1998

Resim 154. Heitz Furnier Kanterwerh Katalog 1998

3. BLM

3.1 Masif Aa Malzemenin Bime Ve lenmesi

146
Masif aa ve panel malzemeyi tomruktan ve panel halden son rn eldesine
kadarki fiziksel ilemlerin tmdr. Mobilyann st yzey ileme hazrlk
aamasnn en son halidir.

Masif aa malzemenin bime ve ilenmesinde tomruktan son rnn

eldesine kadarki retimlerde aadaki gibi bir i ak gereklemektedir.
ekil de bu almada retimi izlenen pres kap ahap konstrksiyonu ve
masast resim ereve retimi iin kullanlan i ak gsterilmitir.

Tomruk
Kereste
Kesme ilemi
Boyuna-Enine
Planyalama
Kalnlk
Profil verme
Masif odunun
Boyuna ve enine
Birletirilmesi

3.1.1 Ahap Malzeme ve tomruk Bime Yntemleri

Yuvarlak haldeki tomruklar bime makinelerine boyuna ve enine

transportrlerle tanarak tomruk arabalarna yklendikten sonra makinenin
kendine zg zellikleri dikkate alnarak deiik bime ekilleri uygulanr.

Tomruk bimede genel olarak kullanlan bime yntemleri unlardr,

1.Keskin kesi,
2.Prizma kesi,
3.Aynal kesi,
4.Diyagram kesi,

3.1.1.1 Keskin Kesi

147
Keskin kesi zellikle ine yaprakl aa tomruklarnn katrak makinelerin
yardm ile biilmesinde uygulanan bir kesi ekli olup, tomruk bir defada
daha nce tespit edilmi kalnlklarda olmak zere tahta veya kalaslara
biilmektedir. Biilen tahta veya kalaslarn kenarlar yuvarlak olup, iki kenar
paralel dzgn tahtalar elde etmek iin yan alma makinelerinde daire
testerelerle yanlar alnmaldr. Keskin kesite elde edilen
tahtalarn genilikleri farkldr. Her tahtann i yz ve d yznn genilikleri
de farkldr. D yz daima daha dardr. Yan alma ileminde d yz genilii
esas alnr ve bu yz azami genilii verir.

3.1.1.2 Prizma Kesi

Bu kesi eklinde tomruk iki defa katraktan gemektedir. Birinci kesite

tomruktan iki kapak tahtas biilerek birbirine paralel iki yzl bir prizma elde
edilmektedir.Bu yzlerden biri ikinci kesi iin yatak olarak kullanlr. ki yz
aras prizmann yksekliini temsil eder. Prizma ykseklii bu prizmadan
ikinci kesite biilecek olan tahta veya kalaslarn geniliini verir.

Prizma ya ayn katrakta ikinci kesi ile ya da bundan sonra konan ikinci
katrakta biilir.

Prizmadan elde edilecek kereste says; yatak geniliinin biilecek kereste

kalnl ve testere oyuu geniliinin toplamna blnmesi suretiyle bulunur.
Prizmadan elde edilen kerestelerin yan yzleri birbirine paralel ve dzgndr.
Bu nedenle yan alma ilemi sz konusu deildir.

3.1.1.3 Aynal Kesi

Sert aalar iin kullanlan nemli bir kesi ekli de aynal kesi veya eyrek
kesi denilen kesi eklidir. Bu kesite bime znlarna paralel olarak
yapldndan elde edilen kerestenin yzeylerinde znlar parlak levhalar
halinde grlr. Bu nedenle ayna kesii ad verilmitir.

148
Bu kesi iin tomruklar katraklarda veya zellikle erit testere makinelerinde
nce drt eit ksma blnr. Sonra bu drt ksmdan biri alnarak katran
silindirleri arasna konup biilmesini temin iin sivri olan merkez taraf balta ile
yontularak yasstlr. Bylece tomruun eyrek ksmn orta tarafndan elde
edilen tahtalar tam ayna tekil ederler. Dier ksmlardan elde edilen
keresteler ya da paralar z nlarna tamamen paralel olmadklarndan
yarm ayna tekil ederler.

Dier bir ayna kesi ekli de erit testere makinelerinde gerekletirilir.

Tomruktan elde edilen eyrek para alnarak erit testere ile yanlarndan
tahta biilir. Elde edilen kerestelerin genilii gittike azalr. Burada ilk elde
edilen kereste tam ayna, dierleri yarm aynadr.

Baka bir ayna kesi u ekildedir. nce tomruun gbek ksmndan kaln bir
kalas veya prizma elde edilir. Bundan sonra iki tarafta kalan kaln kapaklar
alnarak z nlarna paralel ynde tahtalar biilir. Bu ekilde de ancak
ortadan kan tahtalar tam ayna tekil eder. Dierleri yarm aynadr.

Veya tomruun orta ksmndan bir drt ke karlr. Yanlardan kan drt
adet kapak alnarak ayna kesii yaplr.

3.1.1.4 Diyagram Kesi

Diyagram kesi ise zel siparilere gre yaplan bir kesi eklidir. izilen
diyagramlardan maksat istenilen ldeki maln en az zaiyatla belli ince u
apndaki tomruklardan elde olunmasn salamaktr. Tomruk ince u aplar,
elde olunacak tahta ve kalaslarn kalnlk ve geniliine gre iaretlenmekte
ve bime ilemi ona gre yaplmaktadr. Bu kesi ekli tomruk erit testere
makineleri ile yaplmaktadr.

3.1.2 Aa Malzemede leme ekilleri

149
Aa malzemenin dzgn bir yzey elde etmek amacyla yksek hzla
alan makine ve aletler ile ilenmesidir. Aa malzemenin ilenmesi ;
genellikle planyalama, frezeleme, tornalama, lamba ve zvana ama, delme,
zmparalama gibi ilemleri kapsamaktadr.

3.1.2.1 Planyalama

Bimeden sonra her trl ama iin yzeyin dzeltilmesini salayan ilem
faaliyetleridir. Kaba planyalama ve son planyalama olmak zere 2 eit
planlama sz konusudur.

3.1.2.2 Tornalama

Muhtemelen odun ileme faaliyetlerinin en eskilerindendir. Tornalama ile

eitli mobilya elemanlar ile ara gere kabzalar, makara, bobin, tahtadan
yaplm sofra takmlar, spor eyalar, oyuncak vs. yaplmaktadr. Torna
tezgahnn basit tek milli tipleri olduu gibi saatte birka yz tornalama yapan
tipleri de bulunmaktadr.

3.1.2.3 Delme

Genellikle mobilya ve doramaclkta vida, kavela ve aa ivilerin

kullanlmas iin gerekli deliklerin almasnda faydalanlmaktadr.
Bugn kullanlan baz aa delme matkaplar eskiden kullanlan
matkaplardan fazla deiik deildir. Tek milli el itmeli delme makineleri
olduu gibi nceden belirlenen derinlik ve ada, ayn zamanda ok sayda
delme ilemi yapan delme otomatlar da bulunmaktadr.

3.1.2.4 Lamba Zvana Ama

Lamba ve zvanalar ok uzun zamandan beri aa malzeme

konstrksiyonlarnn birletirilmesinde kullanlmaktadr. Eskiden zvana

150
yapmnda el aletleri kullanlrken bugn modern mobilya endstrisinde bu ii
ok abuk ve titiz olarak gerekletiren makineler (lamba zvana ama
makinesi, morsa ) bulunmaktadr. Dii geme makinesi tamamen ayn bir
makinede yaplabilmekte, darbe derinlii ve dakikadaki darbe says da
ayarlanabilmektedir.

3.1.2.5 Frezeleme (ekil Verme)

Geni lde mobilya ve doramaclkta kullanlmaktadr. eitli kullanm

amalar iin deiik zellikte freze makineleri (yatay, dikey) bulunmaktadr.
Uygulamada daha ok allm tek milli ekli verme makineleri
kullanlmaktadr.

3.1.2.6 Zmparalama

Mobilya paralarnn ve dier fabrikasyon rnlerinin tamamlanmasnda bir i

kademesi olarak yzeydeki bak izlerinin kaldrlmas ile boyama, vernikleme
ve dierbitirme ilemlerinin uygulanmas iin yzeyin hazrlanmasnda
kullanlmaktadr. Zmparalama ayrca mobilyalarn tamamlanm baz
paralarn hafif uyumsuzluklarn (kap ve ekmecenin yz ve kenarlarnda
yapld gibi) gidermek iin uygulanmaktadr.

3.1.3 Aa Malzemenin lenebilmesi in Gz nnde Bulundurulmas

Gereken zellikler

Aa malzemenin kusursuz bir ekilde ilenebilmesi iin odunun zellikle

byme zelliklerinin gznnde tutulmas gerekmektedir.

Aa malzemenin ilenmesinde eitli anatomik ynlerdeki diren,

elastikiyet, rutubet miktar ile sertlik miktarndaki farkllklar ile zgl arlk,
birim mesafedeki yllk halka says, yaz odunu katlm oran, apraz liflilik gibi
zelliklerin etkisi byktr.

151
Aa malzemenin farkl anotomik ynlerde ilenmesinde deiiklikler
bulunmaktadr. rnein, liflere paralel ynde, liflere dik yne gre%40 daha
kolay ileme salanabilmektedir. 132

Aa malzemenin ilenmesinde talal (planyalama, frezeleme, tornalama

vs.), talasz (kaplama kesme vs.) kesi ekilleri bulunmaktadr.

Ayrca son yllarda lazer n, s n, diamant testere, kama ve kzgn tel ile
kesi gibi alternatif yntemler bulunmaktadr.

Aa malzemenin talal ilenmesinde kesici ile malzeme arasnda nsbi bir

hareket arttr. Burada makine ve/veya malzeme hareket edebilir. Genelde
kesicinin hareketi ynde olmaktadr.

Ynde dorusal (erit testere, bantl zmpara)

Ynde dorusal (katrak ve odun unu makinesi),
Ynde dairesel (planya, daire testere)

3.2.2 Postforming lemi

Panel plaka malzemenin kenarna rodus ilemi yapldktan sonra laminat

kaplama ile kaplanmasdr.
Uygulan: postforming makineleri ile yaplr.

152
Resim 155. Postforming Profilleri

Yapl ekli

Panel malzemeye rodus ilemi frezede alr. (Freze baklar ile)

Rodus ilemi ok keskin hatl olmamaldr. Minimum 8mm apl olmaldr.
Rodus ilemi postforming makinesine girmeden nce levhalarn dz ksm
scak pres ile laminat yaptrlr.
Postforning makinesinde s ile laminat yumuar. Laminat ve rodus
yaplm panel malzemeye otomatik olarak scak ile sertleen tutkal
uygulanr. Makine iindeki basn kollar ile laminat plaka rodusa yapr.

Resim 156. Postforming Uygulanm Kapak

153
Masa tablas, tezgahlar, dolap kapaklar gibi olduka fazla uygulama alan
bulmutur.

3.2.3 Softforming lemi

Postforming ileminden farkl olarak daha kvrml alm panel

malzemeninkenarn kaplamak iin kullanlr.

Softforming ileminde softforming melamin band kullanlr. Softforming bu

ilemi uygulayan makinelerde uygulanr. (softforming kenar ileme
makinalar)

Dolap kapak kenarlar biti ilemi olarak kullan yaygndr. Farkl rodusler ile
farkl grntler elde edilir.

3.3 Dier Dekoratif lemler

Ahap yzeylerde renklendirme ve koruyucu katman hazrlama ilemlerinden

farkl olarak, dekoratif grnty zenginletirmek amac ile baz ilemler
yaplr.

3.3.1 Fra ve kum ile andrma

Baz mobilya ve dekorasyon elemanlarnn yzeylerinde, d hava

koullarnda uzun sre korumasz halde kalm odunun anm halne
benzer grnt oluturmak istendiinde, mekanik yzey ilemlerine ihtiya
duyulur. Bu amala elik tel fra ile fralama veya basnl hava ile kum
pskrtme metotlarna gre uygulama yaplr.

lemlere balanmadan nce dekoratif amala yaplacak bu tr strktrel

almalar iin aa malzemenin uygunluu aratrlr. Arzu edilen grnt
elde edilirken, odunun yllk halkalar arasndaki younluk ve sertlik

154
farkllklarndan yararlanlarak deiik derinliklerde andrlmas imkanlar
kullanlr.

Buna gre, her iki yntemde de ilkbahar odunu halkasnda anm kntl
ksmlar meydana gelecektir. Bu amala, bata kknar olmak zere ine
yaprakl aa odunlarnn tamam ile mee, dibudak, karaaa gibi yaprakl
aa odunlarna andrma ilemi uygulanabilir.

Resim 157. Kumlama

Fra ile andrmada metal telli fralar kullanlr. lemin yaplnda, ahap
yzeyi basn uygulamak suretiyle fra ile lifler ynnde arzu edilen anma
derinliine kadar ovulur. Byk ll yzeylerde ve fazla saydaki i
paralarnn andrlmasnda elektrikli el bireyizine taklabilen dairesel elik
telli fralar kullanlabilir. Fra silindirinin ap 200 mm, kl kalnl 1-1,2 mm,
dnme says 200-1000 dev/dak. olmaldr.

Basnl hava yardm ile kum pskrtlerek odun dokularnn andrlmas

ileminde kompresr ve zel pskrtme tabancasna ihtiya duyulur.
Elenmi ince kum 4-6 atmosfer basn ile ince bir tabanca ucundan odun
yzeyine pskrtldnde, yumuak dokular daha fazla anarak yzeyde
girinti ve kntlar oluur.

155
3.3.2 Ahap Yakma Teknii

Resim 158. Ahap Yakma Teknii

ne yaprakl ahap malzemeye, prmz aloma gibi aletler ile ateten

faydalanlarak yaklmas ilemidir.
Uygulanacak yzey yakma ncesi tellenir veya kumlanr ise daha iyi sonu
verir.
Dekoratif eskitme grn vermesi nedeni ile olduka sk uygulanan bir
yntemdir.

3.4 Ahap leme Teknikleri

3.5.1 Ahap Oyma Sanat

Kolay ilenmesi, doal yapsndan kaynaklanan tekstr (doku), renk ve

estetik zelliklerinden dolay aa malzeme, oymaclk sanatnda geni bir
kullanm alanna sahiptir.

156
Ahap oyma; ahap yzeylerin eitli ileme kalemleri ile bir anlam ifade
edecek ekilde, deiik form ve desenlerde biimlendirme almalardr.

3.5.2 Kakma Sanat

Tan, tahtann veya madenin baz paralarn oyarak, oyulan yere daha
kymetli bir baka madenden veya maddeden paralar kesip gmmek yoluyla
yaplan ssleme ilerine kakma ve bu ii yapana kakmac denir.

Pirin, tun ya da gm eyalar zerine kazlan motiflere altn, gm, tel ya

da ubuklar kaklarak yaplan sslemeye tel kakma ad verilmektedir. Bu tr
sslemelerin en gzel rnekleri amda yapld iin am kakmas diye
adlandrlr.

Resim 170. Kakma Sanat

Aa ilerinde kakma; masif veya kaplamal yzeylere renkli kaplama, sedef,

fildii, baa, kemik, formika, metal vb. Malzemelerin bir kompozisyon
oluturacak biimde gmlmesiyle elde dilen sslemeye denir. Kakma
szc yerine franszcas marketri ya da almancas intarziye oka
kullanlmaktadr.

157
3.5.3 Yakma Dalama Sanat (pirografi)

Resim 174. Yakma Dalama

Akkor halindeki telle ahap zerine, eitli tekniklerle ekiller izmeye

yakma-dalama ya da prografi sanat denir.

158