Bir Bycnn ocukluu

Hermann Hesse
eviren: Kmuran ipal

AFA YAYINLARI, Mays, 1999

ISBN: 9754143498

Spaete Prosa, Innen und Aussen adl hikaye

kitaplarndan derlendi
 Arka Kapak
Y al Nuh, l l gzlerini kaldrp
kendisine soruy u y neltenlere bakt babacan
bir bakla. ocuklar! dedi iy iliksev erlik
dolu alak bir sesle. Y zndeki ifade bir anda
iy ice ay dnland. Sev gili ocuklar!
Sy lediklerinizde hem haklsnz, hem haksz.
Ama siz daha sormadan, Tanr sorunuzun
y antn v ermi bulunuy or. Sizi haksz
grmem elde deil, sav a lkesinden gelen bu
adam pek ho bir konuk say lmaz kukusuz. Bu
gibi antikalarn y ery znde ne ii v ar,
bilmem. Ama bu tr insanlar bir kez y aratan
Tanr neden by le dav randn biliy ordur
elbet. Hepimizin de bu bey az adamlarn pek
ok suunu balamas gerekir, zav all
dny amz bir kez daha mahv edip
cezalandrlmasna y ol aan bunlardr. Ama
bakn, Tanr bey az adamla ney i amaladn
bir iaretle bildirdi bize. Siz hepiniz, sen Zenci,
sen Eskimo, hepiniz pek y aknda umarm
y eniden kurmay a balay acamz
y ery zndeki y aam iin sev gili elerinizi de
y annza aldnz, sen Zenci eini, sen Kzlderili
eini, sen de Eskimo eini. Y alnzca Av rupal
bey az adamn ei y ok y annda. Uzun zaman
by le olduuna zlmtm, ama imdi
bunun altnda y atan anlam sezer gibiy im: Bu
adam bizler iin bir uy ar v e itici bir g
olarak, bir hay alet olarak belki de, y ok
olmaktan kurtarlp y anmza v erildi. Ne v ar
ki, oluk ocua karamay acak; meerki ok
renkli insanln seli iine y eniden dalp gitsin.
Sizin y ery zndeki y aamnz y ok
edemey ecektir bundan by le. Gnlnz rahat
olsun!
 Hermann Hesse
Hermann Hesse 1 87 7 de Almany ann
Calw kasabasnda dodu. lk iirini y irmibe
y anda y azd. Bunu Peter Camenzind, arklar
Arasnda, Gertrud, Rosshalde, Demian v e
dier romanlar izledi.
Birinci Dny a Sav anda Alman
militarizmini protesto etmek iin sv irey e
y erleen, kinci Dny a Sav anda kitaplar
Naziler tarafndan y aklan Hesse, bu ortamn,
sorunlu aile y aamnn v e sav a esirlerine
y ardm konusundaki y oun almasnn
sonucu ar bir bunalm geirdi. Jungun
rencisi Lang ona psikanaliz tedav isi
uy gulad. Lang ile dostluu Hessenin
ruhbilime ve Junga duy duu ilgiy i
krkley erek iirse, i dny asn
zenginletirdi. nsancll, barsev erlii v e
insan y aamn irdeley en felsefesi,
Bozkrkurdu, Narziss v e Goldmund v e Sidarta
adl romanlarnda zellikle belirgindir.
Boncuk Oy unu adl romanndan sonra
1 946daNobel Edebiy at dl de alan
Hessenin Dou edebiy atna olan y atknl v e
bu konudaki bilgi v e etkinlii, zellikle 1 960
y llarnda Amerikada canlanan Budizm v e
Zen Budizmi akmlar srasnda en ok okunan
y azarlar arasna girmesine neden oldu.
Hemann Hesse 1 962 y lnda sv irenin
Montagnola kasabasnda ld.
 Avrupal
En sonunda durumu kav ray an Tanr,
by k tufan y ollay arak kanl dny a sav ay la
y aklp y klan y ery zndeki y aama kendi
eliy le son v ermiti. Seller y al gezegenin
onurunu ay aklar altna alan ne v arsa, hepsini
bir acma duy gusuy la silip sprd, karla
kapl topraklar, toplardan geilmey en
dalar, ev relerinde alay p szlay anlary la
ry p kokumu cesetleri, isy an edenleri,
y oksul denleri, gzlerini kan brmleri,
bakalarnn canna kastedenleri, akln
karanlar, alk ekenleri toparlay arak alp
gtrd.
Ev renin mav i gky z, prl prl
y erkresine dostlukla bakmay a balad
y ukardan.
unu da belirtelim ki, Av rupa teknolojisi
son ana kadar iin iinden y znn aky la
km, Av rupa y av a y av a y kselen sulara
kar haftalarca temkinle, inatla kar
koy mutu. lkin mily onlarca sav a tutsann
gece gndz urap didinerek ina ettii
dev ciley in setlerle y apm bu, ardndan da
y apay y kseltilere bav urmutu; y kseltiler
ei grlmedik bir tempoy la y ukarlara
trmany or v e balangta alabildiine geni
teraslar grnmn ierirken sonralar
giderek kulelere dny ordu, insanlardaki
y reklilik, sadakatten amay arak en son gne
kadar bu kulelerde baary la snav v erdi.
Av rupa v e btn dny a sulara gmlerek
boulup giderken, ldaklar son kalm elik
kulelerden batmakta olan y ery znn slak
loluunu hl gz kamatrc bir kla delip
geiy or, toplardan kan mermiler hav ada
nazenin y ay lar izerek uultuy la saa sola
mekik dokuy ordu. Sondan iki gn nce orta
by klkteki lkelerin liderleri, k
iaretleriy le dmanlarna bar nerisinde
bulunmay a karar v erdiler. Ne v ar ki,
dmanlar hl ay akta kalan tahkim edilmi
kulelerin hemen boaltlmas koulunu ne
srd. By le bir ey i ise barn en kararl
taraftarlar bile kabule hazr olduklarn
aklay amazd. Dolay sy la, en son saat gelip
atana kadar silahlarn atelenmesi y iite
srdrld.
Sonunda, dny a batan aa sulara
gmlmt. Sel felaketinden sa kan tek
Av rupal, belinde bir tahlisiy e kemeri, sularda
dolanp duruy ordu; kalan gcn y aanan
son gnlerin olay larn not etmey e harcy or,
by lece v atannn son dmanlar br
dny ay boy ladktan sonra birka saat daha
ay akta kalmay , defne dalndan zafer elengini
sonsuz zamanlar iin banda tamay
garantilediini belgelemek istiy ordu.
Anszn bozbulank ufukta kara renkli,
dev ciley in v e hantal bir ara belirdi, bitkin
durumdaki Av rupaly a ar ar y aklat.
Bunun kocaman bir tekne olduunu gren
Av rupal rahatlad; tam bay lmak zerey di ki,
o ok, ok y al Nuh Babann boy lu poslu
v cuduy la, sakalnn gm telleri hav ada
uuarak, y zer ev e benzey en teknenin
gv ertesinde dikildiini fark etti. Dev gibi bir
zenci sularda ordan oray a srklenen
Av rupaly ekip ald gemiy e. Adam
y ay ordu, pek ksa bir sre sonra da kendine
geldi. Hz. Nuh dostlukla glmsedi adama;
baarm, y ery zndeki y aratklarn her
birinden birer rnei y ok olmaktan
kurtarmt.
Arkadan esen rzgarda y av a y av a y ol
alan Nuhun gemisi bulank sularn ekilmesini
beklerken, gv ertede rengrenk bir y aam
kay namay a balamt. Koca koca balklar
kalabalk srler halinde teknenin peinden
geliy or, renk renk ds kular v e bcekler
geminin ak atsnn stnde kme kme
uup tekney i izliy ordu. Tm hay v anlarn, tm
insanlarn ii, kurtarlm v e y eni bir y aam
iin seilip ay rlm olmann kv ancy la dolup
tamaktay d. Rengrenk tav us kuu tiz v e
keskin lklarn sular zerine y olluy or, nee
iinde glp oy nay an fil hav ay a kaldrd
hortumuy la hem kendisi bany o y apy or, hem
eine bany o y aptry ordu. Kertenkele,
teknenin gneli kalaslarnn zerinde l l
parlday arak y aty or, Kzlderili birden suy a
daldrd mzray la usuz bucaksz tufann
iinden prl prl balklan av ly ordu. Kuru
dallar birbirine srterek ate y akan zenci,
sev incinden tombul karsnn kalalarna belli
bir ritim gzeterek aplaklar indiriy or,
kollarn kav uturmu ay akta dikilen sska
v cutlu Hindu, dny ann y aratlna ilikin
ezgilerden alnm dny a kadar eski dizeler
mrldany ordu. Buular kararak gnete
uzanm y atan Eskimo, gzlerinin ii glerek
v cudundaki suy u v e y a terle aty or,
sev imli bir tapir koklay a koklay a azn
Eskimonun orasnda burasnda gezdiriy ordu.
Ksa boy lu Japona gelince, ince bir denek
y ontmu, bazen burnunun, bazen enesinin
zerinde titizlikle dengede tutmay a
aly ordu. Av rupal ise kalem kd alp
gemideki y aratklarn env anterini karmay a
koy ulmutu.
Teknedeki canllar arasnda gruplamalar
oluup dostluklar kuruluy or, arada patlak
v eren bir kav ga Hz. Nuhun bir iaretiy le
y attrly ordu. Btn y aratklar, toplu halde
en akrak y ay or, y alnzca Av rupal y az
iiy le tek bana urap duruy ordu.
Derken btn o ok renkli insan v e
hay v anlar y eni bir oy un oy namay a balad;
her biri tekilerle y ararak y etenek v e
hnerlerini sergiliy or, her biri y arta birinci
olmak istiy ordu. Bunun zerine Hz. Nuh ie el
koy arak dzeni salad; by k hay v anlar bir
y ana, kkleri bir y ana ay rd; insanlar
arasnda da ay n y ola bav urdu, her canl ne
kp by k bir baary la stesinden
geleceine inand hneri sergiley ecekti. Ve
teknedeki y aratklar bu ii sray la y apmay a
balad.
ahane oy un gnlerce srd; sk sk
oy ununu y arda kesen bir grup sahneden
uzaklay or, bir baka grubun oy ununu
izlemey e koy uluy ordu. Sergilenen her gzel
hner herkes tarafndan hay ranlkla
karlanarak y ksek sesle alklanmaktay d.
Olaanst y le ok ey v ard ki grlecek,
Tanrnn y aratt her canlda ne y etenekler
gizliy mi meer! Nasl da glny or,
barmalarla, kav ga dv lerle, el
rpmalarla, ay aklan y ere v urmalarla,
kinemelerle nasl da takdir duy gular aa
v uruluy ordu!
Gelincik nasl da kouy or, tarlakuu nasl
da by ley ici bir sesle ty or, kabarm baba
hindi nasl da grkemli grkemli y ry or,
sincap ne inanlmaz bir ev iklikle aaca
trmany ordu! Mandril Malezy aly a, ebek de
Mandrile y kny ordu. Koanlar, aaca
trmananlar, y zenler v e hav ada uan
y aratklar bkp usanmadan birbiriy le y arp
durmaktay d; her birinin de kendi alannda
stne y oktu v e ev resindekilerden say gnlk
grmektey di. y le hay v anlar v ard ki, sihirli
bir gle donatlmt; y ine y leleri v ard ki,
kendilerini dardan grnmez duruma
sokabiliy ordu. Pek ok hay v an gll, pek
ou da agzlly le, bazlar saldrganl,
bazlar da kendini sav unmadaki becerisiy le
ne kmaktay d. Bcekler v ard, ot, y osun,
ta paras klna girerek kendilerini
dmanlarndan koruy abiliy orlard. Gsz
hay v anlardan bazs ise le gibi kokular
salarak saldrgan dmanlarn y anlarna
y aklatrmy or, sz konusu becerileriy le
kendilerine glen sey ircilerin takdir v e
beenisini kazany ordu. Bakalarndan geride
kalan hibir hay v an y oktu; hibiri belli bir
y etenekten y oksun y aratlmamt. Ku
y uv alar rlerek, y aptrlarak, dokunarak,
duv arlar klarak ina ediliy or, y rtc kular
mthi bir y kseklikten y erdeki en ufak bir
nesney i seebiliy ordu.
Beri y andan, insanlarn da sergiledii
hnerlere diy ecek y oktu. O iri y ar zenci nasl
da hi zahmet ekmeden bir diree
trmanv eriy ordu! Malezy al, bir palmiy e
dalndan nasl da bir, iki el oy natta bir krek
y app ky or, minicik bir tahta parasnn
zerinde krek ekip saa sola dmen krarak
ilerliy ordu, grlmey e deerdi dorusu!
Kzlderili hafif okunu y ollay p en kk bir
hedefe tam isabet kay dediy or, kars ise iki
eit liften y le bir hasr ry ordu ki, herkes
derin bir hay ranla kaplmaktan kendini
alamy ordu. Hindunun ne kp birka
hokkabazlk numaras sergilediini gren
sey irciler uzun zaman susup hay retler iinde
kalmt. inliy e gelince, y erlerinden skt
fideleri eit aralklarla topraa dikerek buday
rekoltesinin nasl katma karlabileceini
gstermiti.
Teknedekilerden alacak kadar az sev gi
gren Av rupal, bakalarnca sergilenen
hnerlere y nelttii sert v e aalay c
eletiriler nedeniy le insan soy dalarn
kzdrmt. Kzlderilinin y kseklerde uan bir
kuu okuy la v urup gn mav iliklerinden
alaa ettiini gren bey az adam omuzlarn
silkti, kendisinin kat daha y kseklikteki bir
hedefe ate edebileceini ileri srd. Buy ur
y ap denilince de beceremedi; szde falan falan
ey , bunlarn dnda da daha bir sr ey
olsay d y apabilirdi sy lediine gre. Daha
nce inliy le de alay etmi, fidelerin sklp
eit aralklarla dikilmesinin kukusuz sonsuz
bir aba gerektirdiini v e by le kle gibi
almann bir ulusu mutlu edemey eceini
aklamt. inli de y eter ki y iy ecek bir ey i
olsun v e Tanrlara say gda kusur etmesin, bir
halkn pekl kendini mutu hissedecei
y antn v ermi v e oradakilerce alklanmt.
Ne v ar ki, inlinin bu szlerine Av rupal alay l
alay l glmt.
Y arma nee iinde srp gitmi,
sonunda hay v an olsun, insan olsun tm
canllar y etenek v e hnerlerini sergilemiti.
Gsteri, teknedekileri enikonu etkilemi,
gnllerini enlendirmiti. Nuh Pey gamber de
aksakaln siper ederek glm, artk sularn
ekilip y ery znde y eni bir hay atn
balay abileceini Tanry a v gler denerek
aklam, nk Tanrnn giy sisinde renkli bir
ipliin hl v ar olduunu, y ery znde sonsuz
v e mutlu bir y aam kurmak iin hibir ey in
eksik say lmay acan sy lemiti.
Hnerini sergilemey en bir tek Av rupal
kalmt; teknedekiler, o da ne ksn,
hnerini sergilesin, grelim bakalm Tanrnn
gzelim hav asn solumay a, Nuhun y zen
ev inde bulunmay a hakk v ar mdr diy e
day attlar.
Av rupal buna y anamak istemedi,
bahaneler uy durdu. Ama Hz. Nuh parmay la
Av rupalnn gsne dokunarak peinden
gelmesini istedi.
Bunun zerine, bey az adam "Ben de", diy e
balad konumay a, "ben de kendimde bir
y etenei gelitirip mkemmelletirdim. Bende
bakalarndan stn olan gz deildir, kulak
y a da burun deil, el becerisi y a da buna
benzer bir baka ey deildir. Bendeki daha
y ce bir y etenektir, bendeki y etenek akldr."
"Gster de grelim y ley se!" diy e sesini
y kseltti zenci. tekiler de iti kak
Av rupalnn ev resini sardlar.
"Gsterilecek bir ey y ok ortada", diy e
y antlad bey az adam, y umuak bir dille.
"Sanrm beni pek anlamadnz. Benim stn
zelliim akldr."
Zenci key ifli key ifli gld v e kar gibi
bey az dilerini gsterdi. Hindunun ince
dudaklar alay l alay l bzld. inli de nne
bakp zeki v e babacan glmsedi.
"Akl m?" dedi ar ar. "Hay di, gster
bakay m u akln ltfen. imdiy e kadar bir
ey gremedik."
"Akl gzle grlebilecek bir ey deildir",
diy e sav undu kendini bey az adam, suratn
asarak. "Benim y eteneim v e stn zelliim
udur: Ben kafamn iinde d dny ay a ilikin
grntleri depolar v e tek bana bu
grntlerden kendim iin y eni grntler,
y eni dzenler retirim. Btn dny ay
bey nimde tasarlay abilir, y ani onu y eniden
y aratabilirim."
"zninle", dedi Zenci ar ar, "neresi iy i
bunun? Dny ay , Tanrnn y aratt dny ay
bir kez daha y aratman, bunu o kk kafann
iinde y alnzca kendin iin y apman, ne y arar
salar bu?"
 Oradakilerin hepsi de brav o diy e
seslerini y kseltip Av rupaly soru
y amuruna tuttular.
"Durun!" diy e sesini y kseltti Av rupal.
"Beni doru anlamy orsunuz. Akln grd i
herhangi bir el becerisi gibi kolay
sergilenemez."
Hindu glmsedi.
"Hi y le ey olur mu benim bey az
amcaolum! Pekl sergilenebilir, niy e
sergilenmesin. Bize akln grd bir ii
gster de anlay alm. Hesap y apmasn
rnein. Hesap y apma iinde gel seninle
y aralm. Kulak v er bana imdi: Bir kar
kocann ocuu v ar, bu ocuklar ev lenip
y eni bir aile kuruy or v e her biri her y l bir
ocuk sahibi oluy or. Aradan ka y l gemeli
ki, ocuklarn say s y z bulsun?"
Merakla kulak v erip soruy u dinley en
oradakiler parmak hesab y apmay a koy uldu;
herkesin baknda ar bir aba
okunmaktay d.
Av rupal hesap kitaba balad. Ama
aradan bir an gememiti ki, inli bulup
kard sonucu.
Av rupal "Pek gzel!" diy erek inlinin
hakkn teslim etti. "Ancak, bu gibi ey ler
kk hnerlerdir. Benim aklm by le ufak
ilerle uramaz; onun grev i insanl mutlu
klmak, bunun iin zm gereken by k
sorunlar zme kav uturmaktr."
"Bak bunu beendim ite", diy e atld Nuh
Pey gamber. "Mutluluu bulmak, elbet btn
dier becerilerden daha stn bir ey dir.
Bunda haklsn. nsanln mutluluuna ilikin
olarak senden reneceimiz bir ey v arsa,
durma sy le hemen, hepimiz sana minnettar
kalrz."
Bunun zerine herkes by lenmi gibi,
adeta nefesini tutarak bey az adamn
dudaklarndan dklecek szleri beklemey e
koy uldu. Derken oradakilerden biri atld:
"Say glar sunarz insann mutluluunun
nerede y attn bize gsterecek adama!
Azmzdan km kt szlerden dolay
kendisinden, bu sihirbaz kiiden zrler
dileriz. Gz, kulak v e el gibi organlarn hner
v e becerilerinin ne gerei v ar ona. Szn
ettii ey leri bildikten sonra, ne diy e aba
harcasn, ne diy e hesap kitapla urasn!
O zamana kadar y znde bir gurur ifadesi
tay an Av rupal, bu by k say g v e merak
karsnda y av a y av a afallad, ne y apacan
bilemez duruma dt.
 "Kabahat bende deil!" dedi
duraksay arak. "Sizler hl beni y anl
anly orsunuz. Ben, mutluluun gizini bildiimi
sy lemedim. Y alnzca dedim ki, benim aklm,
zm insanln mutlulua kav umasn
kolay latracak sorunlar zerinde aly or.
Bu amaca gtren y ol uzundur, ne ben, ne de
siz salnzda bu y olun sonunu grebilir,
ileride daha pek ok kuak, bu etin sorun
zerinde kafa y oracaktr."
Herkes, kararszlk v e gv ensizlikle
orackta dikiliy ordu. Neden sz ediy ordu bu
adam? Nuh Pey gamber de ban y ana
ev irmi, kalarn atmt.
Hindu inliy e bakp glmsedi. tekiler
arm susarken, inli tatllkla y le
konutu: "Sev gili kardelerim! Bizim bu bey az
amcaolu anlalan akacnn biri. Bize demek
istiy or ki, kafasnn iinde bir alma
gerekletiriy ormu; bunun sonucunu, bizim
torunlarmzn torunlarnn torunlar belki bir
gn grebilir y a da grmey ebilirmi. Benim
bir nerim v ar, gelin onu bir soy tar olarak
kabul edelim. Bize y le ey lerden sz ediy or
ki, hibirimiz pek anlamy oruz. Ama y le
seziy oruz ki, sy lediklerini gerekten
anlay abilsek, bu bizi srekli gldrecek bir
ey olurdu. Sizler de benim gibi dnmy or
musunuz? y i o zaman, y aasn soy tarlar!"
Oradakilerin by k ounluu da y aasn
diy e hay krd, bu karmak iin bir sonuca
balandn grmekten memnundu. Ne v ar
ki, olup bitenler birka kiiy i kzdrm, key fini
karmt. Av rupaly a gelince, tek bana,
kimseden bir teselli sz iitmeksizin orackta
dikiliy ordu.
Ne v ar ki, Zenci y annda Eskimo,
Kzlderili v e Malezy aly la akamzeri Hz.
Nuha gelip y le konutu:
"Say gdeer Nuh Baba! Sana bir sorumuz
v ar: Bugn bizimle elenen o bey az adam
gzmz tutmad. Ltfen, dn bir, btn
hay v anlar, ay lar, pireler, slnler,
bokbcekleri v e biz insanlar, hepimiz kendi
hnerini, Tanry ululamamz salay an,
y aammz korumamza, y celtmemize y a da
gzelletirmemize olanak v eren hneri
sergiledi. alacak y eteneklere tank olduk.
Baz y etenekler de v ard, gldrd bizleri.
Ama ne kadar kk olursa olsun her y aratk
gnl enlendirici, ho bir ey sundu
ev resindekilere. Y alnz v e y alnz sulardan en
son kardmz bu soluk y zl adam acay ip
ve marur szlerden, imalardan ve
latifelerden baka bir ey ortay a koy mad,
bunlar da kimse anlamad, kimse sev medi. Bu
y zden sana soruy oruz, aziz Nuh Baba:
Sev imli y ery znde y eni bir y aamn
kurulmasna by le bir y aratn da katkda
bulunmas acaba doru mudur? Bu bizi bir
felakete srklemez mi? Adama bir baksana!
Gzleri bulank; aln krklardan geilmiy or,
elleri soluk v e gsz; y le ay dnlk, n n
ten bir y an y ok. Kendisinde tkezley en bir
taraf olduu kukusuz. Teknemize kim y ollad
bunu Allah bilir!"
Y al Nuh, l l gzlerini kaldrp
kendisine soruy u y neltenlere bakt babacan
bir bakla.
"ocuklar!" dedi iy iliksev erlik dolu alak
bir sesle. Y zndeki ifade bir anda iy ice
ay dnland. "Sev gili ocuklar!
Sy lediklerinizde hem haklsnz, hem haksz.
Ama siz daha sormadan, Tanr sorunuzun
y antn v ermi bulunuy or. Sizi haksz
grmem elde deil, sav a lkesinden gelen bu
adam pek ho bir konuk say lmaz kukusuz. Bu
gibi antikalarn y ery znde ne ii v ar,
bilmem. Ama bu tr insanlar bir kez y aratan
Tanr neden by le dav randn biliy ordur
elbet. Hepimizin de bu bey az adamlarn pek
ok suunu balamas gerekir, zav all
dny amz bir kez daha mahv edip
cezalandrlmasna y ol aan bunlardr. Ama
bakn, Tanr bey az adamla ney i amaladn
bir iaretle bildirdi bize. Siz hepiniz, sen Zenci,
sen Eskimo, hepiniz pek y aknda umarm
y eniden kurmay a balay acamz
y ery zndeki y aam iin sev gili elerinizi de
y annza aldnz, sen Zenci eini, sen Kzlderili
eini, sen de Eskimo eini. Y alnzca Av rupal
bey az adamn ei y ok y annda. Uzun zaman
by le olduuna zlmtm, ama imdi
bunun altnda y atan anlam sezer gibiy im: Bu
adam bizler iin bir uy ar v e itici bir g
olarak, bir hay alet olarak belki de, y ok
olmaktan kurtarlp y anmza v erildi. Ne v ar
ki, oluk ocua karamay acak; meerki ok
renkli insanln seli iine y eniden dalp gitsin.
Sizin y ery zndeki y aamnz y ok
edemey ecektir bundan by le. Gnlnz rahat
olsun!"
Gece olmutu; ertesi sabah da douda
Kutsal Dan tepesi, siv ri v e kk, sulardan
ban kard.
 Kral Yu
Eski inin tarihinde bir kadna y akasn
kaptrarak y a da bir sev dann eline derek
y klp giden hkmdar v e dev let adamlarnn
rnei fazla deildir. Kral Y u v on Dschou ile
sev gili ei Bau Si sey rek rastlanan bu
rneklerden biridir v e pek ilgin bir rnektir.
Dschounun lkesi Batda barbar
Moollarn topraklarna kadar uzany or,
lkenin bakenti Fong da zaman zaman o
barbar kav imlerin baskn v e y amalamalarna
uray an nazik bir blgenin ortasnda
bulunuy ordu. Dolay sy la, snr gv enliinin
elden geldiince glendirilmesinin, zellikle
bakentin daha iy i korunmasnn dnlmesi
gerekmektey di.
Fena bir dev let adam say lmay an v e
iinin ehli danmanlarnn tlerine kulak
v ermesini bilen Kral Y u hakknda tarih
kitaplarnn bildirdiine gre, lkesinin
snrlarnn ierdii sakncalar akllca bir
nleme bav urarak gidermesini baarm,
gelgelelim hay ranlk duy ulacak bu akllca
nlem albenili einin kaprisleriy le gmley ip
gitmiti.
rnein, kral btn v asallarnn*
y ardmy la bat snrnda bir snr koruma
rgt oluturmutu; rgtn btn politik
kurumlar gibi biri ahlaksal, br mekanik
olmak zere iki y n v ard. Vasallarla
anlamann ahlaksal y n, gerek v asallarn,
gerek emirlerindeki memurlarn gv enilirlii
temeline day anmaktay d. Krala sadakat
y emininde bulunan bu kiilerden her biri, ilk
y ardm arsnda hemen askerlerini alp
bakentin v e kraln y ardmna komak
y kmlln stlenmektey di. rgtn
teknik y nne gelince, kraln bat snrnda
ina ettirdii iy i dnlm bir kuleler
sisteminden olumaktay d. Her birinde gece
gndz nbet tutulmas ngrlen kuleler,
ok gl dav ullarla donatlmt. Diy elim
dman snrn rasgele bir y erinden ieri szd,
o y ere en y akn kule dav ullarn aly or,
kuleden kuley e bir ku gibi uup giden dav ul
sesi en ksa zamanda lkey i bir batan bir baa
dolap tehlikey i haber v eriy ordu.

* Vasal: Av rupa feodal sisteminde,

derebey ine hizmetleri karlnda
kendisine toprak v e ky l (y urtluk) tahsis
edilen kii, soy lu, v aly e, v b.
 Kral Y u bu akllca v e deerli nlem
zerinde uzun zaman kafa y ormu,
prensleriy le konuup grm, mimarlarnn
dncelerini dinlemi, sonunda kulelerde
grev y apacak nbetilerin eitilmesi emrini
v ermiti. Gelgelelim, kraln Bau Si adnda bir
kars v ard; kraln kalbine v e duy gularna,
gerek bir hkmdar, gerek lkesi iin hay r
getirmey ecek lde sz geirebilen gzel bir
kadnd. Nasl hay at dolu, zeki bir kz,
olanlarn oy unlarn hay ranlk v e cokuy la
izlerse, Bau Si de kocas gibi snrdaki
almalar by k bir merak v e ilgiy le
izliy ordu. Mimarlardan biri zerinde allan
ii pek somut olarak kendisine gsterebilmek
iin snr gv enlik sisteminin kilden minik bir
modelini y apm, boy ay p atete piirerek Bau
Sinin nne koy mutu. Modelde snr v e kule
sistemi canlandrly or, kilden kk v e narin
kulelerin her birinde y ine kilden alabildiine
kk bir nbeti bulunuy ordu; dav ul y erine
de minik bir ngrak aslmt kulenin iine.
Bu sev imli oy uncak kraln eini sonsuz hazlara
bomutu; key fi y erinde olmad zamanlar,
nedimeleri kendisine okluk "barbarlarn
baskn" oy ununu oy namasn nermi, bunun
zerine btn kuleleri karp dizmiler,
iplerini ekip minik ngraklar alm, pek
neelenip elenmilerdi.
Kulelerin y apmnn sonunda bittiini,
dav ullarn y erlerine y erletirildiini, bunlar
kullanacak personelin eitiminin
tamamlandn v e daha nce kararlatrld
gibi y ln kutlu bir gnnde y eni snr gv enlik
sisteminin denendiini grmek, kraln
y aamnda by k bir gnd. Y aplan iten
gs kabary or, ii merakla dolup tay or,
saray memurlar kendisini kutlamay a hazr
orackta dikiliy ordu; zellikle gzel Bau Si
beklenti v e hey ecan iindey di, hazrlk
niteliindeki btn o seremoniler v e dualar
bitincey e kadar zor sabretti.
Sonunda beklenen an gelmiti, kraln
eini sk sk elendiren kule v e dav ul oy unu ilk
kez gerek boy utuy la v e gerek anlamda
sahnelenecekti. Kadn oy una bizzat burnunu
sokup saa sola emirler y adrmaktan kendini
glkle alkoy uy ordu, sev in v e hey ecan
ite y lesine by kt. O v akur y zy le kraln
iaret ettiini grerek kendini tuttu. Beklenen
saat gelmiti; artk by k v e gerek kulelerle,
gerek dav ulla v e insanlarla "barbarlar
baskn" oy unu oy nanacak, y aplan ilerin
gv enilirlik derecesi anlalacakt. Kraln
buy ruunu ilk saray memuru sv ari birliinin
y zbasna iletti, y zba da atnn stnde
ilk kulenin nne gelerek dav ulun alnmasn
emretti. Dav ulun pes sesi gmbr gmbr
tmey e, grkemle, derin bir tedirginlik v e
korku uy andrarak kulaklar dv mey e balad.
Tela v e hey ecandan benzi sararan Bau Siy i
bir titreme almt. By k sav a dav ulu o
hoy rat, y eri g inleten ezgisini v ar gcy le
sy ly ordu, uy ar v e gzday la, ileride
olacaklarla, sav alar v e ktlklarla, korkular v e
y ok olularla dolup taan ezgisini.
Oradakilerin hepsi de derin bir say gy la ezgiy i
dinliy ordu. Ses y av a y av a y anklanp snd,
en y akn kuleden y ant geldi derken; uzaktan,
bir an sonra y ine duy ulmaz olan gsz bir
y ant. Sonra bir sessizlik kaplad ortal.
Aradan biraz geti; grkemli suskunluk son
bulup oradakiler y ine konumay a, bir aa
bir y ukar gezinip birbirleriy le sohbet etmey e
koy uldular.
Bu arada dav ulun o pes v e tehditkr sesi
ikinci kuleden ncsne, derken onuncu,
derken otuzuncu kuley e ulat. Sesin iitildii
her y erde kraln kesin buy ruuna uy ularak,
her asker hemen tehizatn kuanp ekmek
torbasn kapt gibi nceden belirlenmi
y ere kouy or, her y zba v e her albay , bir an
bile gecikmeden birliini y ola kmay a
hazrly ordu; bunu da alabildiine hzl bir
tempoy la gerekletiriy or, nceden
belirlenmi emirleri lkenin ierilerine
iletiy ordu. Dav ul sesinin duy ulduu her y erde
imi, am, oy unmu, uy kuy mu hepsi bir
y ana brakly or, y kler hazrlanp atlar
eerleniy or, bir aray a toplanlp y ay a y a da at
zerinde y ry e geiliy ordu. Gz ap
kapamadan tm komu blgelerden birlikler
acele bakent Fongun y olunu tutmutu.
Bakentteki saray da, ty ler rpertici
dav ul sesinin iitilmesiy le herkesin ruhunu
saran hey ecan v e merak ok gemeden y ine
tav samt. Bahe v e parklarda insanlar coku
iinde, sohbet ederek gezip dolay ordu.
Btn kent bir bay ram gnn y aamaktay d.
Aradan daha saat gemey e kalmamt ki,
sadan soldan kkl by kl sv ari
birlikleri bakente y aklat v e her geen saat
y enileri izledi onlar; btn gn srd bu,
sonraki iki gn boy unca da srmesi
karsnda, kral, saray daki memurlar v e
subay lar giderek by y en bir hay ranla
kaplmaktan kendilerini alamadlar. Kral say g
gsterilerine ve kutlamalara bouldu,
mimarlara ziy afetler ekildi, dav ula ilk v uruu
y apan birinci kulenin dav ulcusunun bana
elenk taklp sokaklarda gezdirildi, herkes
tarafndan armaanlar sunuldu kendisine.
Ne v ar ki, kraln sev gili ei Bau Si
bsbtn kendinden gemi, adeta mest
olmutu. Kulecik v e ngrakk oy unu akl v e
hay alinden geiremey ecei kadar parlak bir
ekilde gereklemiti. Verilen buy ruk,
dav ullarn engin ses dalgalarna brnerek
sihirli bir ekilde lkenin ierilerine dalarak
kay bolmu, derken etkisi uzaklardan canl,
doal by klkte, dev ciley in dnp gelmiti.
Dav ullarn insann y reini bunaltan ulumas
bir orduy a, sonsuz bir sel halinde, hi
kesintiy e uramakszn hzl bir tempoy la
y ay a y a da at zerinde akp gelen batan
trnaa silahl y zlerce, binlerce askerin
oluturduu bir orduy a dnmt. Okular,
hafif v e ar sv ariler, mzrakl askerler
giderek by y en bir kalabalk oluturarak
kent ev resindeki tm alan doldurmu,
burada karlanp ait olduklar garnizonlara
y ollanm, garnizonlarda kendilerine kucak
alp izzet ikramda bulunulmutu. Askerler
y eni y erlerinde konaklay p adrlar kurmu,
ateler y akmlard. Gece gndz kesilmemiti
gelenlerin arkas; adeta bir masal gibiy di; gri
topraktan fkry or, uzakta, minicik, toz
bulutularna brnm beliriy or, sonunda
da saray n v e mest olmu Bau Sinin hemen
gzlerinin nnde ezici bir gereklik iinde
sralany orlard.
Kral Y unun az kulaklarna v ary ordu,
ama en ok sev gili einin kapld hay ranlk
kendisini memnun etmiti; mutluluktan bir
iek gibi y z gly ordu einin, kraln
gzne hi bu kadar gzel grnmemiti. Ne
v ar ki, enlikler ksa mrldr. Bu by k
enlik de y av a y av a snp y erini gnlk
y aama brakm, bundan by le hibir mucize
y aanmaz, hibir masals d gereklemez
olmutu. Ay lak v e kaprisli insanlar da
katlanamazd by le bir ey e. enlikten birka
hafta sonra Bau Sinin key fi y ine kamt.
Kilden kuleciklerle v e ipleri ekilip alnan
ngraklarla oy nanan kk oy un, by k
oy unun zev kini tattktan sonra alabildiine
y av an nitelik kazanmt. Aman Tanrm, nasl
da insan sarho etmiti len! nsan
mutlulua boan oy unu y inelemek iin her
ey hazrd: Kuleler hazr duruy ordu,
kulelerin iinde dav ullar y erlerinde asly d,
askerler nbet y erlerindey di v e dav ulcular,
srtlarnda niformalar, oturmu
bekliy orlard; her ey sabrszlkla kraln o
by k buy ruunu gzly ordu, buy ruk
duy ulmad sre her ey l v e ie y aramaz
durumday d.
Bau Sinin y zndeki glckler silinip
gitmi, gzleri neey le parldamaz olmutu;
key fi kaan kral can gibi sev dii einden, y al
gnlerinin bu av untusundan y oksun kalm
hissediy ordu kendini. Sev gili einin y znde
bir tek glmseme grebilmek iin ona
v erdii armaanlar arttrdka arttrd.
Durumu kav ray p einden bekledii o kk,
tatl sev ecenlii grev ine feda edecei an gelip
atmt. Ne v ar ki, Kral Y uda bunun iin
gereken g y oktu, Bau Sinin y znn
y eniden glmesi, onun iin her ey den
nemliy di.
Dolay sy la, einin ay artsna y enik
dt. lkin kar koy may a alty sa da y av a
y av a y umuad, sonunda da pes etti. Bau Si
kendisini o duruma getirmiti ki, grev i kp
gitmiti aklndan. Binlerce kez y ineledii
ricalarna day anamay arak sev gili einin
gnlndeki o biricik by k istei y erine
getirdi: Grnrde dman v arm gibi snr
nbetisine gereken iaretin v erilmesine raz
oldu. Hemen sav a dav ulunun o pes, o
hey ecan v eren sesi duy uldu. Kral Y u bu kez
korkun bulmutu sesi; Bau Si de sesi iitince
irkildi birden. Ama o by ley ici oy un
tmy le y inelenmey e balamt. Dny ann
bir ucunda kk kk toz bulutlar kalkt
hav ay a, atl v e y ay a birlikler gn boy unca
arkas kesilmeksizin saray a doru akn etti.
Kumandanlar kraln nnde eildiler, askerler
adrlarn kurdular. Bau Sinin key fine
diy ecek y oktu, eski glmsemesi y ine l l
parldamt y znde. Ne v ar ki, Kral Y uy u
zor saatler bekliy or, gerekte lkesine baskn
dzenley en bir dman falan bulunmadn,
her ey in dirlik dzenlik iinde olduunu
aresiz itiraf etmesi gerekiy ordu. Geri y anl
alarm v erilmesini y ararl bir egzersiz gibi
gsterip hakl karmay a alt, kimseden de
bir itiraz gelmedi, herkes kraln nnde eilip
sy lediklerini siney e ekti. Ne v ar ki, subay lar
arasnda kraln alaka bir oy ununa gelindii
sy lentisi dolamay a balamt; sev gili einin
gnln ho etmek istey en kral, snrdaki
btn gv enlik glerini alarma geirmi v e
binlerce kiiy i y ollara dkmt. Subay larn
by k ounluu aralarnda konuup
grerek ileride v erilecek by le bir buy rua
uy mamay kararlatrdlar. Bu arada kral bol
bol izzet ikramda bulunarak kendisine kzp
ierlemi birlikleri y attrmak, kaan
neelerini y erine getirmek iin aba harcad.
Bau Si ise amacna ulamt.
Ne v ar ki, y eniden bir kaprise kaplarak o
acmasz oy unu bir kez daha oy namay a
kalmadan, ei de, kral da cezasn buldu.
Batdaki barbarlar belki bir rastlant sonucu,
belki de sz konusu olay haber aldklarndan
gnn birinde anszn atlarna atlay p
kalabalk srler halinde lkenin snrn
getiler. O saat kuleler iaretlerini v erdi,
dav ullarn pes sesi srarl uy arlarla en uzak
snr kelerine kadar uzand. Gelgelelim, ite
y lesine hay ranlk uy andran mekanizmasy la
mkemmel oy uncak krlp dklmt adeta.
Dav ullar gm gm tmey e ty or, ama
lkedeki asker v e subay larn y reklerinde
y ank bulmuy ordu. Asker v e subay lar dav ul
sesine aldrmy or, Kral Y u ei Bau Si ile
gzlerini sada solda bouna gezdiriy ordu;
hibir y anda hav ay a kalkan toz bulutlar
seilmiy or, hibir y nden kk, bozbulank
kafilelerin adeta y erde srnerek y aklat
grlmy or, kimse kraln y ardmna koay m
demiy ordu.
 Kral, o srada elinin altnda bulunan az
say daki birliklerle koup barbarlar karlad.
Ama hay li kalabalkt barbarlar, kraln
askerlerini y enilgiy e uratp bakent Fongu
ele geirdiler; saray , kuleleri y akp y ktlar.
Kral Y u lkesini v e y aamn y itirdi, o uursuz
glmesinin bugn bile kitaplarnda sz geen
sev gili ei Bau Sinin bana gelenler de
kocasnnkilerden deiik deildi.
Bakent Fong y aklp y kld, oy un
ciddilik kazanmt. Dav ul oy unu diy e bir ey
kalmamt ortada, Kral Y u diy e bir kral, Bau
Si diy e glen bir kadn kalmamt. Y unun
y erine tahta geen Kral Ping, Fongu brakp
bakenti Dounun uzak bir kesine
tamaktan baka kar y ol gremedi; by k
toprak paralar v erip komu lkelerin
hkmdarlary la anlamalar y apmak v e
saltanatnn gelecekteki gv enliini bu y oldan
salamak zorunda kald.
 Kent
Bir gn nce denen demiry olu hatt
zerinde insanla, kmrle, ara v e gerele,
y iy ecekle dolup taan ikinci trenin gelmesi
zerine: "ler iy i gidiy or! diy e sesini
y kseltti mhendis. Bozkr sar gne nda
iten ie y anp tutuuy or, ufukta ormanlk ulu
dalar mav i bir sis ortasnda y kseliy ordu.
Vahi kpekler v e arm bozkr bizonlar bu
ssz y erde nasl harl harl alldn,
ortal nasl bir curcunann kapladn, y eil
topraklarda kmr, kl, kt v e tenekeden
lekelerin nasl olutuunu izliy orlard. lk
trende tiz bir ses kararak lkenin iinden
geip gitti, ilk tfek gmley erek dalara doru
uzand ses, ilk rs hzl eki darbeleri altnda
n n tt. Derken tenekeden bir baraka
doup kt ortay a, ertesi gn de tahtadan bir
kulbe. Ve bunlar dier konutlar izledi, her
gn y eni ev ler y apld, ok gemeden de
tatan binalar gelip katld ncekilere. Vahi
kpekler v e bizonlar kendilerini uzanda
tuttular kentin; ev re ehliletirilip v erimli
duruma sokuldu, daha birinci baharda tarlalar
y eil ekinlerle rzgrda dalgalanmay a balad;
iftlikler, ahrlar v e sundurmalar boy v erip
y kseldi tarlalar ilerinden, ssz v e y abani
topraklar y ol y ol kesilip dorand.
stasy onun inas bitip al treni
y apld derken, bunu hkmet binas, sonra
da bankann y apm izledi. Aradan pek birka
ay gemeden y aknda karde kentler kuruldu.
Dny ann drt bir y anndan iiler, ky ller
v e kentliler akn etti, i adamlar v e av ukatlar
doldu kente ay rca, rahipler v e retmenler
geldi, bir okul kuruldu, de dini cemaat v e
iki gazete gzlerini hay ata at. Batda petrol
kuy ular kefedildi, iei burnunda kent
by k bir gnence kav utu. Bir y l daha geti
aradan, y ankesiciler, pezev enkler, ev lerden
teberi alan hrszlar tredi, bir maaza
ald, alkoll ikilere sav a ilan eden bir
dernek kuruldu. Paristen bir terzi kp geldi,
bir Bav y era birahanesi iletmey e ald.
Komu kentlerin rekabeti geliim srecini
hzlandrmaktay d. Eksik hibir ey kalmad
sonunda, seim konumalarndan grev lere,
sinemalardan ispritizma derneklerine kadar
her ey v ard kentte. Fransz arab, Norv ein
ringa bal, taly an sucuu, ngiliz kuma,
Rus hav y ar satn alnabilmektey di. Artk
ikinci snf arkclar, danslar v e mzisy enler
ktklar turnelerde kente de uramadan
gemiy orlard.
Ve y av a y av a kltr denen ey geldi
kente. lkin y alnzca y erleim blgesi olan
kent giderek bir v atan, bir y urt nitelii
kazand. Baka kentlerdekinden kolay l v e
inceliiy le ay rlan bir eit selamlama, bir
y erde karlald m ba eilerek selam v erme
deti kentte y erleti. Kentin kuruluunda
emei geenlere say g v e sev gi gsteriliy ordu;
bunlarn arasndan kk bir soy lular grubu
parlay p ne kt derken. Zamanla gen bir
kuak y etiti; imdiden kente ok eski,
nerdey se dny a kuruldu kurulal v ar olan bir
y urt gzy le bakmay a balad. Kentte ilk eki
sesinin y ankland, ilk cinay etin ilendii, ilk
ibadetin y apld, ilk gazetenin y ay nland
gnler uzaklarda, gerilerde kalm, imdiden
tarih olmutu.
Kent komu kentleri egemenlii altn
alm, geni bir blgenin bakenti konumuna
y kselmiti. Bir zaman kl y nlarnn, amur
v e irkeflerin y an banda tahtadan v e oluklu
tenekeden ilk barakalarn bulunduu geni v e
glery zl y ollarda imdi arbal v e v akur
dev let daireleri, bankalar, tiy atrolar v e
kiliseler y kseliy or, renciler geze geze bu
y ollardan niv ersitey e v e kitaplklara gidiy or,
ambulanslar kliniklere usulcack hasta
tay or, bir milletv ekilinin arabas fark
edilecek oldu mu selama duruluy or, tatan v e
demirden y irmi kadar koca okul binasnda her
y l nl kentin kurulu gn arklar v e
konumalarla kutlany ordu. Bir zamanki
bozkr tarlalar, fabrikalar, ky ler kaplamt.
Dalar y akma gelmi, bir da treniy le
uurumlarn kalbine kadar inilmiti. Dalarn
orada y a da daha uzaklarda, deniz kenarnda
v arlkl kiilerin y azlklar y er almaktay d.
Derken kuruluundan y z y l sora bir
deprem kenti y erle bir etti. Ama y eniden
belini dorulttu kent, ne kadar ahap bina
v arsa kgir y apy a dntrld; ne kadar
kk ey v arsa by k, ne kadar dar ey v arsa
geni duruma sokuldu. stasy on lkenin en
by k istasy onu, borsa btn ktann en
by k borsas oldu; mimarlar v e sanatlar
genleen kenti resmi binalarla, baheler v e
parklarla, emeler v e hav uzlarla, hey keller
v e antlarla donattlar. Bu y eni y zy l iinde
kent, lkenin en gzel, en zengin kenti
aamasna y kseldi, grlmey e deer bir kent
nne kav utu. nl kentin y aplarn, su
y ollarn, y netim birimlerini v e dier
kurulularn incelemek iin y abanc
kentlerden politikaclar, mimarlar, teknik
adamlar v e belediy e bakanlar geldi. O
gnlerde belediy e saray nn, dny ann en
by k v e en grkemli bu binasnn y apmna
baland; kentin zenginleip kentlilerin
koltuklarnn kabard bu dnem, mutlu bir
rastlant sonucu, genel beenide, mimaride,
ama hepsinden ok hey kelcilikte gerekleen
atlmla ay n zamana denk geldii; dolay sy la
kala gz arasnda by y en kent, perv asz v e
alml, harika bir kent olup kt. Y aplarnn
kesinlikle tmn ak gri soy lu bir mermerin
oluturduu i kesimi ahane parklardan y eil
bir kuak sarp sarmaly or, bu kuak dnda
y ollar v e ev ler geni bir alanda y av a y av a
tarams bir akla doru uzanp gidiy ordu.
Y zlerce salonunda, av lusunda ve
pav y onunda kuruluundan son geliim
izgisine kadar kent tarihinin sergilendii koca
bir mze pek ok ziy areti tarafndan
geziliy or, pek ok ziy aretinin hay ranlna
konu oluy ordu. Mzenin alabildiine geni n
av lusunda bakml bitkileriy le, hay v anlary la
v e balangtaki sefil konutlarn, sokaklarn,
kurum v e kurulularn titiz modelleriy le bir
zamanki bozkr canlandrlmaktay d. Burada
genler gezip dolay or, adrlardan, tahta
sundurmalardan v e engebeli ekilde denmi
ilk tren hattndan balay p by k kentlere
zg grkemli caddelere kadar uzanan kentin
tarihesini inceliy orlard. Bu arada
retmenleri tarafndan bilgilendirilen
genler, retmenlerinin klav uzluunda
geliim v e ilerlemenin esiz y asalary la
tany or, kabadan incenin, hay v andan
insann, ktlktan bolluun, doadan
uy garln nasl doup ktna akl
erdirmesini reniy orlard.
Sonraki y zy lda, kent, grkeminin
doruuna ulat, bolluk v e bereketle kendini
aa v urdu bu grkem, bir anda ald y rd,
sonunda altsnflarn kanl bir dev rimi sz
konusu grkeme dur dedi. Ay ak takmndan
insanlar, kentten birka mil tedeki by k
petrol kuy ularn atee v ermekle ie balad;
sonuta fabrikalar, iftlikleri v e ky leriy le
lkenin by k bir blm ksmen y and,
ksmen harabey e dnd. Kan gv dey i gtrd
kentte, dehetin her trls kol gezdi, ama
kent y ine de ay akta kald, ilerideki tatsz, skc
y llarda y av a y av a tekrar kendine geldi; ama
nceki enlikli y aamna kav uamad bir
trl, eskisi gibi binalar kurup atmann
stesinden gelinemedi. Kent bu berbat
dnemi y aarken, denizin kar tarafnda uzak
bir lke anszn parlay p ne kt; sz konusu
lkede hububat, demir, gm v e dier
madenlerin bolluundan geilmiy ordu,
toprak barndaki hazineleri sev e sev e
insanlara buy ur ediy or, bereketi bir trl
sona ermiy ordu. Y eni lke eski dny ann bo
duran glerini, aba v e isteklerini zorla
kendinden y ana ekip aly or, akamdan
sabaha y erden mantar biter gibi kentler
y kseliy or, ormanlar ortadan kay bolup
alay anlar dizgine v uruluy ordu.
Gzelim kent giderek y oksullamay a
balamt. Bundan by le dny ann kalbi v e
bey ni, pek ok lkenin pazar v e borsas
olmaktan kmt. Kendini ay akta tutmakla,
y eni alarn hay huy u ortasnda bsbtn
sararp solmaktan kendini esirgemekle
y etinmesi gerekiy ordu. Uzaktaki y eni
dny ay a ekip gitmey en bo i gc kalmsa,
bunlar iin ortada kurup atacaklar ne bir
bina v ard, ne ele geirecekleri bir toprak
paras. Ticaretle urap para kazanmak iin
de fazla bir olanan sz edilemezdi. Btn
bunlarn y erinde, artk y alanm tarm
topranda dnsel bir y aam filizlenmey e
balamt; sessizleen kentte bilginler v e
sanatlar y etiiy or, ressamlar v e y azarlar
try ordu. Bir v akit krpe toprakta ilk ev leri
kurup atanlarn soy undan gelenler, dnsel
zev k v e hev eslerin bu ieklenme dneminde
glmsey erek gnlerini geiriy or, zamanla
dalp ufalanm hey keller v e y eil sulary la
y osun kapl eski parklarn hznl grkemini
resme geiriy or, y iitlik taan o eski dnemin
uzaklarda kalm hay huy unu y a da eski
saray larda y orgun insanlarn sessiz sedasz
dlere daln ezgilere dkerek narin
dizelere tay orlard.
By lece kentin ismi v e n bir kez daha
dny ada y anklanmay a balamt. Darda
uluslar istedii kadar sav alarla sarslsn,
by k by k ilerle urasnlar, kentte
suskun bir inziv a iinde bar korunuy or,
gemie gmlm zamanlardaki grkemin el
altndan ldamas salany ordu; zerlerine
sarkm iekli dallar altnda sessiz y ollar,
grltsz mey danlarda dlere gmlm
hey betli y aplarn hav a v e rzgrdan solmu
cepheleri, oy naan sularn fskiy elerden
zerlerine dkld hafif bir mzik iindeki
hav uzlarn y uv arlak anaklar.
Pek ok y zy l dlerde gezinen kent,
y eni dny a iin sev ilip say lan bir y er
oluturdu; airler tarafndan iirlere konu
edildi v e sev gili iftlerini arlad. Ne v ar ki,
insanlar giderek by y en bir gle baka
ktalara ge zorlad. Ve kentin y erlisi eski
ailelerin soy undan gelenlerin kk kurumay a
y a da bakmszlk y znden dklmey e
balad. Son dsel parlak dnem de oktan
mrn doldurmutu, kala kala ry p
kokuan bir doku kald geride. Komu kk
kentler oktan ortadan silinmi, suskun
y kntlara dnmt; bazen d lkelerden
gelen ressamlar v e turistler buralar gezip
dolay or, bazen ingeneler v e bir su
iley erek soluu kamakta alanlar buralarda
barny ordu.
Kente dokunmadan geen bir depremin
ardndan rman y ata deimi, ssz
lkenin bir blm batakla dnrken, bir
blm kuruy up oraklamt. O eski orman
hay li eski ta kprlerin v e y azlklarn
ufalanp dkld dalardan y av a y av a
aalara inmey e balamt. Geni bir
blgenin bir sszlk v e tenhalk iinde durup
durduunu gren orman, acele etmeksizin
kentten para para koparp kendi y eil alan
iine alm, burada bir batakl zerini fsltl
bir y eile brm, orada bir moloz y nn
gen v e day anakl ine y aprakl aalarla
sslemiti.
Sonunda kent boalm, rezil v e v ahi
gemiin y an y atm, y kld y klacak
saray larnda barnp eski bahe v e parklarla
y ollarda clz keilerini otlatan
ay aktakmndan mey menetsiz, ilkel insanlar
dnda iinde oturan kalmamt. Kent halkn
oluturan bu son insanlar da zamanla
hastalklara y enik derek v e bey inleri
sulanarak krlp gitmi, batakla dntkten
sonra ba gsteren stma belas lkenin cann
okumu, onu terkedilmiliin kucana itmiti.
Bir zaman kentin koltuklarn kabartan
belediy e saray nn kalntlar hl ulu v e
hey betli y erinde duruy or, btn dillerdeki
ezgilerde sz ediliy or, kendi kentleri de
bakmszlktan hanidir harap olmu v e
kltrleri y ozlam komu uluslarn say sz
sy lencelerinin odak noktasn
oluturuy ordu. ocuklarn cad masallarnda
v e obanlarn nostaljik ezgilerinde kentle v e
gemie karm grkemle ilgili isimler
arptlp eci bc duruma sokulmu olarak
boy gsteriy ordu. imdi kendi y ldzlar
parlay an uzak uluslarn bilginleri ktklar
tehlikeli inceleme gezilerinde ara sra bu
y kntlar ketine geliy or, uzak lkelerin okul
rencileri kentin gizleri zerinde by k bir
merakla sy leilerde bulunuy orlard. Saf
altndan kaplar, mcev herlerle bezenmi
mezarlar v ard szde kentte; ay rca, y redeki
gebe kav imler, o efsanev eski zamanlarda
binlerce y l srm by l bir sanatn
kay plara karm kalntlarn kendilerinde
barndry ordu.
Ne v ar ki, orman dalardan dze
inmesini srdrd; gller v e rmaklar olutu,
sonra y ok oldular y eniden v e orman ilerledi,
y av a y av a btn lkey i ele geirdi, y ol
kenarlarndaki eski duv arlarn, saray larn,
tapnaklarn, mzelerin kalntlarn rtp
kaplad. Derken tilkiler, sansarlar, kurtlar v e
ay lar bu ssz y eri enlendirdi.
Tek bir tann bile artk ortada
grlmedii y kk saray lardan birinin
zerinde gen bir am duruy ordu, daha bir y l
nce dadan aalara doru by y en
ormann ilk habercisi v e ncs olmutu.
Ama onun da imdiden gen aalardan bir
orman sarmt ev resini. "ler iy i gidiy or!"
diy e sesini y kseltti bir aakakan gagasy la
bir aacn gv desini dv erek v e by y en
orman, y ery znde o canm y eilin
ilerlemesini memnun memnun izledi.
 Ku
Ku, eski zamanlarn birinde
Montagsdorf y resinde y ay ordu. Ne y le
olaanst renklerle bezenmi bir kutu, ne
olaanst gzeldi, ne de iri v e hey betli.
Hay r, kuu grenler kk bir ey diy orlard
onun iin, hatta minicikti. Aslnda bir gzellii
de y oktu, daha ok kendine zg, tuhaf bir
kutu, hibir cins v e trden olmay an hay v an
v e y aratklarda rastlanr bir acay iplii, bir
grkemi barndry ordu kendisinde. Ne bir
akr kuu, ne bir tav uk denebilirdi; ne
batankara, ne aakakan, ne ispinozdu.
Montagsdorf kuuy du, o kadar. Baka hibir
y erde benzeri de y oktu, bir kezliine bir kutu
ite. nsanlarn ok eskiden beri, dny a
kuruldu kurulal by le bir kutan haberleri
v ard; her ne kadar Montagsdorf sakinleri onu
gerekten tany orlarsa da, geni bir alan
iindeki komu y relerde de onu biliy ordu,
kendilerinede orijinal bir ey bulunan
herkesle olduu gibi Montagsdorflularla da
elenilip dalga geiliy or, "Montgasdorflularn
kuunu da sev sinler" deniy ordu rnein.
Carenoy a, oradan Morbioy a v e daha ilerilere
kadar herkes bu kuu tany or, ona ilikin
y kler anlaty ordu. Ama okluk karlald
gibi, ancak y akn zamanda, hatta ku ortadan
kay bolduktan sonra hakknda pek titiz v e
gv enilir bilgiler edinmey e y nelik almalar
balamt. Ky e gelen pek ok y abanc kula
ilgili aratrmalar y apt, Montgsdorflularn
bazs gelen y abanclarn ikram ettii arab
iip sorularn gzel gzel dinlediler ama
sonunda kendilerinin kuu asla grmediklerini
itiraf edip ktlar. Geri ky deki herkes kuu
bizzat grmemise de, en azndan onu bir kez
y a da sk sk grp ondan sz aan birini
tany ordu. Btn bu kiiler sorup
soruturularak saptand, kay da geirildi. Ne
tuhafsa, gerek kuun d grnm, sesi,
uuu, gerekse huy u suy u v e insanlarla ilikisi
konusundaki anlat v e betimlemeler birbirini
pek tutmamaktay d.
Sy lendiine gre ku eskiden ok daha
sk grlebiliy or, onunla her karlama bir
sev in v e mutluluk kay na oluturuy ormu.
Nitekim bazen bir tilki y a da bir guguk kuu
grmeleri y a da izley ebilmeleri de doa
dostlar iin bal bana kk bir y aant, bir
mutluluk v e serv en oluturur. Sz konusu
durumlarda y le olur ki, y a ksa bir sre iin
hay v ann cani insan karsndaki korkusu
kay bolur y a da ihsann kendisi y eniden insan
ncesi y aamnn safiy eti ierisi ne ekilip
alnr. Nasl bahar geldiinde ilk kez bir
kzlkantoronu grmesi y a da y al v e akll bir
y lana rastlamas bazlar iin fazla nem
tamazsa, ky de de kuu pek umursamay an
kimseler v ard. Ama bazlar da v ard ki, ku
iin deli div ane oluy or, onunla karlamay a
grsn, sev incinden y erinde duramay arak
bunu kendisi iin bir dllendirme, bir
ay rcalk gzy le baky ordu. Sey rek olmasna
karn bazen aa v urulan bir gre gre,
ku belki daha ok zararl y a da en szndan
uursuz denecek bir hay v and; onunla
karlaanlar bir sre y lesine hey ecan iinde
kaly ordu ki, geceleri sk sk d grp rahat
bir uy ku uy uy amy or, gnln bir
honutsuzluk y a da bir y urtsama duy gusu
sary ordu. Kimileri de v ard, bu grn
dpedz karsnda y er aly or, her
karlamadan sonra kuun insanda
uy andrd duy gudan daha harikulade, daha
soy lu bir duy gu olamay acan, her seferinde
insanin kendini bir kutsamann ardndan y a da
eli y z dzgn bir ezgiy i dinledikten sonra
nasl hissederse y le hissettiini, kafasnda
hep gzeli v e mkemmeli dndn, bir
baka insan, daha iy i bir insan olmay a iten
ie karar v erdiim ileri sry ordu.
Pek ok y l Montgasdorf'nun belediy e
bakanln y apan tannm Sehusterin
kuzeni Schalaster isminde bir adam, mr
boy u kula pek ilgilenmiti. Anlattna gre,
her y l bir y a da iki, bazen de birka kez kua
rastlam, her karlama da kendisini
gnlerce tuhaf bir ruh durumu iinde
y aatm; neeli dese neeli deilmi bu ruh
durumu, ama insan tuhaf bir hey ecan
duy uy ormu, bir beklenti v e sezgiy le gnl
dolup tay or, kalbi her zamankinden bir
baka trl arpy ormu, nerdey se biraz arl
bir arpmay m bu, en azndan gsnde bir
kalbi bulunduunu insan hissediy ormu, oy sa
normal zamanlarda insan pek bilmezmi
kalbinin arptn. Sz dnp dolap ku
konusuna geldi mi, bazen dediine baklrsa,
y rede by le bir kua sahip olmak genelde
kmsenecek bir ey say lmazd. Kukusuz
insann gsn kabartan bir kutu bu, hem
de eine pek rastlanamay acak bir ku. V e kime
daha sk grnrse, o kiinin bakalarnda
rastlanamay acak y ce bir ey i kendisinde
barndrdn sy lemek y anl olmazd.
(Ay dn ev relerdeki okuy ucular iin
Schalaster hakknda u bilgiy i de v ermek
y erinde olacaktr: Schalaster ku olay nn ba
tan v e u sra y ine unutulup gitmi
eskatolojik y orumun pek sk gnderme
y aplan balca kay nay d; ay rca kuun
ortadan kay bolmasndan sonra Montagsdorf
ta olumu bir grubun szcln y apy ordu
v e gruptakiler kuun hl y aay p ileride y ine
ortay a kacana kesinlikle inanmaktay d.)
"Onu ilk grdmde" diy e akly ordu
Schalaster, "kk bir ocuktum, okula
gitmiy ordum henz. O sra ev imizin
arkasndaki bahede by y en otlar y eni
kesilmiti. Bir kiraz aacna y aslanm
duruy or, aacn uzanabildiim kadar alak bir
dalndaki henz sert v e y eil kirazlara
baky ordum ki, aatan bir ku uup geldi
aa. Baka zaman grdklerimden deiik
bir ey olduunu hemen farketmitim.
Anzlarn zerine kondu, ordan oray a sekip
zplamay a balad. Ben de merak v e
hay ranlkla peinden kotum; bahey i bir
batan bir baa dolandk.
Parlak gzleriy le ikide bir beni szy or,
ardndan sekip zplamalarn srdry ordu.
Sanki tek bana biri dans edip ark sy ler
gibiy di. Bu haliy le kandrp peine takarak
bana sev ineceim bir ey i gstermek
istediini ok iy i sezmitim. Boy nunda bey az
bir koly e v ard. Anzlarn zerinde seke seke
bahenin srgan otlarna kadar geldi, otlarn
zerinden sray p geerek itin kazklarndan
birine kondu, aky p tt, alabildiine
itenlikle dnp bir kez daha bana bakt,
sonra anszn kay boldu gzden. Korkudan
ney e uradm armtm. leride de sk sk
y aadm ay n olay . Hibir hay v an bu ku gibi
beklenmedik bir anda insann karsna kp
sonra y ine gzden kay bolmaz. Doru ev e
koup ieri girdim, olup bitenleri anneme
anlattm. Annem o saat dedi ki, grdm
isimsiz kumu, iy i ki grmm onu, insana
mutluluk getirirmi."
Schalaster dier baz kiilerin
tanmlamalarndan biraz uzaklay or bu
konuda kutan kk olarak sz ediy or, bir
alkuundan daha iri deilmi akladna
gre, en minik y an da bay m, alacak
kadar ufak, akll v e (dev ingen bir bacazm
bu, gsterili deilmi, ama gri-sarn
tepeliinden hemen tanny ormu, insana
bakndan tanny ormu ay rca, br
kulardan hibiri insana by le bakmazm
nk. Tepelii guguk kuununkine
benziy ormu, ama onunkinden hay li
kkm, okluk bir tahterev alli gibi abuk
abuk bir aa bir y ukar inip kalky ormu,
zaten kuun kendisi y erinde duramy ormu
bir trl, uarken olsun, ay aklar zerinde
dikilirken olsun, dev inimleri de esnek v e
anlamly m. Adeta y ley mi ki, sanki
gzleriy le, ban sallay la, tepeliini
oy naty la insana bir bildirimde bulunmak,
ona bir ey i anmsatmak istiy ormu. Sanki bir
grev le, bir haberci gibi kp geliy ormu hep;
insan ne zaman kendisini grse, sonradan bir
sre onu dnmeden edemiy or, onun acaba
ne istedii, ne anlatt zerinde kafa
y ormadan duramy ormu. Hakknda gizli sakl
bilgi edinilmey e allmasndan ve
gzetlenmekten holanmy ormu pek;
nereden kp geldii asla kestirilemiy or, her
v akit apanszn ortada bitiv eriy ormu. Y an
banzda bir y erde tny or, teden beri
oracktay m gibi y apy ormu. Sonra da o
dosta bak y ok muy mu! Kularn normalde
sert, rkek v e cams gzleri olduunu,
baklary la insan szmek diy e bir ey
bilmedii kimsenin y abancs deilmi nk.
Gelgelelim, bu ku gzlerinin ii glerek, adeta
sev ecen baklarla insana bakp duruy ormu.
 Kua ilikin olarak ok eskilerden beri
srp gelen birbirinden deiik anlat v e
sy lenceler de bulunmakta. Gnmzde ise
kutan sey rek sz aly or, insanlar deiti,
y aam zorlat, genlerin hemen hepsi i
bulup almak iin kentlerin y olunu tutuy or,
aile y eleri y az akamlar topluca kap
nlerinde, k geceleri ocak banda
oturmuy or artk, insanlarn hibir ey e
zaman kalmad; gnmzde bir delikanlnn
ismiy le bildii birka orman iei y a da bir
kelebek y ok pek. y ley ken bugn bile bazen
y al bir ninenin y a da bir by kbabann
ocuklara kua ilikin y kler anlatt
iitilmekte. Bu y klerden birinde, belki de en
eskisinde aklandna gre, Montagsdorf
kuu dny a kadar eskiy mi, Kabil kardei
Habili v urup ldrdnde ku oraday m v e
Habilin kanndan bir damla iip onun lm
haberiy le uup gitmi, haberi bugn bile
insanlara iletmey i srdry ormu. Olay n
unutulmasn istemiy or, insanlar uy arp
insan y aamna kutsal bir gzle bakmalarn,
karde karde bir arada y aamalarn
salamay a aly ormu. Bu Habil sy lencesi
de eski zamanlarda kay da geirilmimi v e
elde ilgili konuda dzlm ezgiler
bulunuy ormu. Ne v ar ki bilginlerin
dediklerine gre, Habil kuu sy lencesi geri
dny a kadar eskiy mi eski olmay a, pek ok
lkede v e dilde anlatlp dururmu, ama
Montagsdorf-kuuna y anllkla mal edilen bir
sy lencey mi. O binlerce y llk Habil kuunun
sonradan y alnzca Montagsdorfa gelip
y erlemesi, baka hibir y erde grlmemesi
insan dndry or, insan buna bir anlam
v eremiy ormu.
Geri biz de, buna kar, sy lencelerde
akademik ev relerdeki gibi her zaman her
ey in akla manta uy gunluk iinde olup
bitmesi gerekmedii zerinde dnlmesinin
uy gun olacan ileri srebilir, ku sorununa
bunca belirsizlik v e elikinin girmesi zellikle
bilginlerin ii deil midir diy e sorabilirdik.
y le y a, bildiimiz kadary la ku v e kua
ilikin sy lenceler konusunda asla bir
tartma kmamtr; diy elim ki bir kiinin
ku zerinde anlattklar komusunun
anlattklarna uy muy or, serinkanllkla kulak
v erip dinleniy ordu anlatlanlar, belki
insanlarn kendisi hakknda by le birbirini
tutmay an ey ler dnp anlatmalar ku iin
de onurlandrc bir ey di. Daha da ileri
giderek bilginleri sulay abilir, kuun ortadan
kay bolmasna y ol amakla kalmay p imdiki
inceleme v e aratrmalary la kuun ansn v e
ona ilikin sy lenceleri de zp datarak bir
hie indirgemek iin aba harcadklarn ileri
srebilir, zaten geride hibir ey
kalmay ncay a kadar zp datmann
bilginlerin uralar arasnda y er aldn
sy ley ebilirdik. Ama iimizden hangi biri,
bilimin kendilerine her ey i deilse de pek ok
ey i borlu olduu kiilere by le kabaca
saldrmak gibi o acmasz cesareti
gsterebilirdi?
Hay r, biz y ine eskiden ku zerinde
anlatlan, bugn bile baz kalntlarna tara
sakinlerinde rastlay abileceimiz sy lencelere
dnelim. Bunlarn pek ounda kutan
by lenmi, aslndakinden bir baka kla
sokulmu y a da lanetlenmi bir y aratk diy e
sz edilir. Kuun, by lenmi bir
Hohenstaufe, daha dorusu bu soy dan gelip
Sicily ada saltanat srerek Arap bilgeliinin
gizlerini renmi son imparator v e by c
olduu sy lencesinin, Dou Y olcularnn
etkisi altnda olutuunu ileri srebiliriz; Dou
Y olcularnn serv eninde Montasgsdorf ile
Morbio arasndaki y er belli bir rol oy nam
olup bunun izlerine sz konusu y renin drt
bir y annda rastlay abilmektey iz nk.
okluk anlatldna gre, ku eskiden bir
prensmi szde y a da (rnein Sehuster by le
sy lendiini duy mu) bir by cy m; bir
zaman Y lan Tepesinde krmz bir ev de
y ay or v e o y rede herkes taralndan el
stnde tutuluy ormu. Ama derken y rede
y eni Flachsfingen y asalar y rrle
sokulmu, sz konusu y asalar y znden de
baz kimseler iinden gcnden olmu, nk
by clk, airlik, bir klktan bir baka kla
girmeler v e benzeri uralar y asaklanp buna
ay kr dav rananlar v atandalk haklarndan
y oksun braklmakla cezalandrlmlar. O
v akitler sz konusu by c krmz ev inin
ev resine brtlenler v e akasy alar dikmi,
ok gemeden dikenler ortasnda kay bolup
gitmi ev ; daha nce ev den kp giden
by c de bir kafile oluturan y lanlarn
eliinde, ormanlarn iine dalp sr olmu.
Ku klnda zaman zaman kp geliy or,
insanlarn ruhlarn doru y oldan saptry or,
eskisi gibi by cln srdry ormu. Pek
ok kimse zerindeki asl etkisini de kukusuz
by y e borluy mu; btn bunlar anlatan,
y aplan by nn ak m y oksa kara by m
olduu konusunda kesin bir ey sy lemek
istemiy ormu.
Anaerkil uy garln bir katmanna iaret
eden v e ilerinde Ninon diy e de ismi geen
y abanc kadnn rol oy nad o acay ip
sy lence kalntlarnn da kukusuz y ine Dou
Y olcularna balanmas gerekiy or. Bu
kalntlardan bazsnda belirtildiine gre,
y abanc kadn kuu y akalamay v e y llar y l
onu tutsak etmey i baarm, ama sonunda bir
gn Montagsdorflular ay aklanarak kularn
y eniden kurtarmt.
Bir sy lence de v ar ki, buna gre y abanc
kadn Ninon, lanetlenip ku klna
sokulmadan ok nce kuu by c klnda
tanm, krmz ev de onunla oturup uzun
uzun, kara y lanlar v e mav i tav us kulary la
y eil kertenkeleler y etitirmilerdi. Bugn bile
Montagsdorf'un y ukarsndaki Brtlen
Tepesi y landan geilmiy ordu; bugn bile
y lanlardan, kertenkelelerden her birinin, bir
v akit by cnn atly e olarak kulland ev in
kapsnn nnden geerken nasl bir an durup
ban kaldrd, ardndan say gy la eildii
ak seik gzlenebiliy ordu. Montagsdorf ta
hay li zaman nce bu dny adan gp gitmi
Nina adnda ok y al bir kadn sy lencenin
bu eitlemesini anlatm; y emin ederek
sy lediine gre, sk sk o dikenli tepede ifal
otlar ararken, pek ok y z y llk bir gl
aacnn bir zamanki by c Ninonun ev inin
giriini belirledii y erde y lanlarn say gy la
eildiklerini grm. Buna karlk baka
kiilerin kesinlikle akladna gre, ku
by c klnday ken Ninonun onunla hi
ilikisi olmam. Ninon ok, ok daha
sonralar Dou Y olcularnn eliinde y rey e
gelmi, o geldiinde de by c oktan ku
klna girmi bulunuy ormu.
Kuun son grnmesinin zerinden bir
insan mr kadar sre gemedi henz.
Gelgelelim y al insanlar y lesine apanszn bu
dny adan gp gidiy or ki! "Baron" da
y aamy or artk; en akrak Mario da
kendisini tandmz zamanlardaki gibi
dimdik y ry emiy or hanidir. Gn gelecek, bir
de bakacaz ki, ev remizde ku dnemini
grp y aay an kimse kalmam. Dolay sy la,
ne kadar karmak grnrse grnsn, u
kuun y aam y ksn v e nasl bir sonun
kendisini beklemi olduunu y azy a
dkeceiz.
Montagsdorf hay li sapa bir y erde
bulunuy or olsa da, ay lan orman sultas
altnda tuttuu, guguk kuunun drt bir y anda
tp durduu y renin sessiz v e kk
ormanlk uurumlarn pek ok kii bilmese
de, y abanclar da sk sk kuu grm v e
sy lenceleriy le tanmlard. Anlatldna
gre, ressam Klingsor uzun sre y redeki bir
saray y kntsnda y aam, Morbio uurumu
Dou Y olcusu Leo say esinde ne kav umutu
(sy lencenin daha ok sama bir
eitlemesine gre, Ninon zml v e bademli
pastann reetesini ondan alm, bu pastay la
kuu besley ip onu ev cilletirmiti).
Unutmay alm, y zy llar boy u hi tannmadan
kalm v e bekretini korumu bizim y re
zerine dny ada kimi ey ler azdan aza
dolap durmaktay d; y le kimseler v ard ki,
Leonun Morbioy a giderken izledii y ol
zerinde doktora almalar kaleme alm v e
Montagsdorf kuuna ilikin deiik anlatlarla
y akndan ilgilenmilerdi. Bu arada aceley le,
dnlmeden y azlp sy lenmedik ey
braklmamt; y le ey ler ki, sy lencelere
ilikin ciddi inceleme v e aratrmalarn rafa
kaldrlmasna y nelikti. Dier sav lar arasnda
birok kez u sama sav da ileri srlmt:
Szde ku, ressam Klingsorla ilikisi olan v e
pek ok gizli bilgi gibi bir klktan bir kla
girme hnerine de sahip bulunan herkesin
bildii Piktor kuunun ay nsy d. Ne v ar ki,
Piktor kuu Piktor say esinde ne kav uan
"krmz v e y eil, gzel v e atak" bir ku olarak
ilgili kay naklarda y lesine titizlikle
tanmlanmakta ki, nasl olup da iki kuun
birbirine kartrlabildiine insan pek akl
erdiremiy or.
Ve sonunda bilim dny asnn biz
Montagsdorflulara, bizim kua, dolay sy la
kuun tarihesine gsterdii ilgi artarak u
ekli ald: Gnn birinde bizim o zamanki
belediy e bakanmza daha nce szn
ettiimiz Sehuster idi bakan bal
bulunduu st makamdan bir y az geldi,
Dougot mparatorluunun hkmet
danman Ltzkenstettin buy ruuna
uy ularak bakanlk makamna aadaki bilgi
sunulmakta v e bunlarn cemaat y elerine
duy urulmas istenmektey di: Halkn aznda
"Montagsdorf kuu" diy e nitelenen isimsiz bir
ku eitim bakanlnn direktifiy le
Ltzkenstett tarafndan aranmaktadr. Kua,
onun nasl y aadna, ney le beslendiine,
ondan bahseden ataszlerine, onu konu alan
sy lencelere v b. ilikin bilgi sahibi olan v arsa,
bildiklerini belediy e bakan aracly la
Dougot mparatorluunun Berndeki
eliliine iletecektir. Ay rca, kim ad geen
belediy e bakanna y ine Berndeki elilie
y ollanmak zere sz konusu kuu sa salim
teslim ederse, bin altn dukay la, kuun
lsn y a da iy i korunmu postunu getiren
ise y z dukalk bir dlle dllendirilecektir.
Belediy e bakan uzun zaman oturup
resm y azy inceledi. u st y neticilerin de
uratklar ileri aklszca v e gln buldu.
Eer kendisinden by le bir ey istey en o
bilgin Got y a da Dougot elilii olmasa, sz
konusu istei ieren y azy y antsz brakp
y ok eder y a da bu gibi oy unlarla belediy e
bakan Sehusterin kay bedecek v akti
olmadn bey lere ksaca bildirip bir gzel
derslerini v erirdi. Gelin grn ki y az
kendisinin bal bulunduu st makamdan
geliy ordu, bir emirdi, emre de uy mak
zorunday d. Y al ktip Balmelli de kollarn
uzatabildii kadar uzatarak y akn grmey en
gzleriy le y azy okudu, y azda aa v urulan
istee lay k grd alay l bir glmsemey i
gizlemey e alarak y le dedi: "Emre
uy acaz, Say n Bakan, aresi y ok. Ben,
emirle istenen ey in cemaate duy urulmas
iin gereken y azy hazrlay acam."
By lece birka gn sonra btn cemaat
belediy e binasnn ilan tahtasndaki
duy uruy la renmiti ki, kuun kan helaldi,
d lkeden istenmektey di ku v e bana dl
konmutu. sv ire konfederasy onu v e kanton
efsanev i kua kol kanat germey e
y anamamt; zaten ne v akit sradan adam,
onun sev dii, onun deer v erdii ey i
uncack umursay an olmutu ki! En azndan
Balmellinin v e dier pek ok kiinin gr
by ley di. Zav all kuu y akalay acak y a da
tfeini ateley ip alaa edecek olana y ksek
bir dl gz krpmaktay d, bunu baaracak
kimse v arlkl biri olup kacakt. Herkes
bundan sz ediy or, herkes belediy e binasn
nnde dikiliy or, ilan tahtasnn ev resinde
itiip kaky or, hey ecanl hey ecanl
birbirleriy le konuup duruy ordu. Needen
ileri ilerine smay an genler karar
v ermiti, hemen tuzaklar, kseler
hazrlay acaklard. htiy ar Nina, y al atmaca
ban sallay arak y le dedi: "Gnah ay ol!
Eitim bakam iin y z kzartc bir ey aslnda.
u insanlar y ok mu, karlnda para gelsin
y eter ki, sann kendisini bile y akalay p teslim
ederler. Ama krler olsun ki kuu ele
geiremey ecekler, krler olsun ki ele
geiremey ecekler onu."
 Belediy e bakannn kuzeni Schalaster de
ilan okuy anlar arasnday d; hi sesini
karmad, tek bir sz konumad, dikkat
kesilerek ikinci bir kez okudu ilan, her pazar
sabah y apt gibi kilisey e gitmey e
niy etlenmiti, v azgeti bundan, ar ar
y ry p belediy e bakannn ev ine geldi,
baheden girdi ieri, ama birden dncesini
deitirip dnd, kendi ev ine doru
seirtmey e koy uldu.
Schalaster mr boy u kula zel bir iliki
iinde y aamt. Onu bakalarndan daha sk
grm, daha sk gzlemlemiti; dey im
y erindey se kua inanan, onu ciddiy e alan, ona
bir eit y ce anlam mal eden kiilerden
biriy di. Dolay sy la, ilan tahtasndaki duy uru
hay li gl v e eliik bir etki y apmt
zerinde. Kukusuz ilk anda y al Ninada,
gelenee bal y al Montagsdorf sakinlerinde
uy anan duy gu Schalasterde de uy anmt: D
lkenin birinden gelen istek zerine kuun,
Montagsdorf v e y renin bu hzinesi v e
simgesinin y akalanp y a da ldrlp teslimi
emri onu rktm, ileden karmt. Ne
y ani, ormanlardan kp gelen bu eine sey rek
rastlanr konuk, bu masals, teden beri
herkese bilinen, bir y andan Montagsdorfu
ne kav uturup beri y andan alay konusu
edilmesine y ol aan, kendisine ilikin pek ok
anlat v e sy lencenin atalardan miras olarak
dev ralnd bu ku, para v e bilim iin bir
aratrmacnn caniy ane merakna kurban m
edilecekti? itilmedik bir ey di bu, dpedz
akl almay acak bir ey di. Y aplmas istenen,
mukaddesata say gszlkt. Ancak, her ey
dnlp tanlarak terazinin bir gzne
falan, bir gzne filan ey konulup
tartldnda, mukaddesata say gszlk eden
kiiy e olaanst v e parlak bir gelecek v aat
edilmiy or muy du? Beri y andan, v lecek
kuu ele geirebilmek iin belki zel, belki
seilmi v e uzun zaman ncesinden bu i iin
belirlenmi birinin, daha ocukluktan beri
kula bir gizli iliki v e ainalk iinde dp
kalkan, y azgs kuun y azgsy la i ie girmi
bir kiinin v arl gerekmey ecek miy di? Peki,
bu seilmi, bu biricik kii kim olabilirdi?
Ondan, Schalasterden baka kim? Kua el
uzatmak bir cinay et ilemek, mukaddesata
say gszlk etmek demekse, Judas Ischariotun
say a ihaneti gibi bir say gszlksa eer, bu
ihanet, y ani sann armha gerilii v e kurban
edilii zorunlu, kutsal v e pek ok zaman
ncesinden belirlenmi v e sonraki kuaklara
bildirilmi deil miy di? Schalaster kendi
kendine v e dny ay a soruy ordu; diy elim ki o
Ischariot denilen adam ahlakl v e akllca
dav ranp roln oy namay a y anamasay d da
ihanete bav urmak istemesey di, bunun en
ufak bir y arar olur muy du? Tanrnn kararn
en ufak bir ekilde deitirebilir, insanl
esenlie kav uturma ey lemini en ufak bir
ekilde nley ebilir miy di?
Schalasterin dnceleri y aklak by le
bir sey ir izlemektey di ite. Sz konusu
dnceler iini v ar gcy le eeliy or, altn
stne getiriy ordu. Kk bir ocukken kuu
ilk kez grp bu y aantnn o acay ip mutluluk
sanan zerinde hissettii bahede, ev in
arka tarafnda mutfak penceresinin, tav an
kafesinin nnden gelip geiy or, pazarlk
urbas samanln arka duv arnda asl
trma, y abay a v e oraa srny ordu,
kafasnda dnceler, istekler v e kararlarla
sarho, cokulu v e sersemlemi y reinde
kasv et, Judas dnerek, cepte o binlerce
ar ds altn.
Bu arada ky de hey ecan, tela srp
gitmektey di. Sz konusu haberin
duy ulmasndan sonra hemen btn cemaat
belediy e binasnn nnde toplanmt.
Zaman zaman topluluk iinden biri bir kez
daha gzlerini dikip duy uruy a bakmak iin
ilan tahtasna y aklay ordu. Herkes, kendi
deney imlerinden v e Kutsal Kitaptan iy i
seilmi salam kantlarla dnce v e
niy etlerini v ar gcy le dile getiriy ordu. Ky
iki kampa ay ran duy uru karsnda daha ilk
ondan balay arak bir tutum taknmam az
kii v ard. Bazlarnn durumu Schalasterinki
gibiy di, y ani bu kiiler kuun av lanmasn
iren bulmay a iren buluy or, beri y andan
altn dukalara kav umay a da can aty orlard.
Ne v ar ki, by le bir ikilemi tm boy utlar v e
karmakly la ite tay abilmek herkesin
harc deildi. i hepsinden az nemsey enler
ky n delikanllary d; giriimcilik ruhlar,
ahlaksal y a da ev resel endieler diy e bir ey
tanmy ordu. Onlara kalrsa, ksey le hemen
ie koy ulmak gerekmektey di; bakarsn ans
y ze gler, ku y akalanrd; geri fazla bir
umut y oktu bu konuda, nk kuu tuzaa
drmek iin nasl bir y em kullanlaca
bilinmiy ordu. Kuu grecek kiinin y apaca
ey , hi beklemeden tfeini dorultup
zerine ate etmekti, ne de olsa cepteki y z
duka hay aldeki bin dukadan daha iy iy di.
Oradakiler seslerini y kselterek genlere hak
v eriy ordu; y apacaklar iin imdiden tadn
kary or, kuun av lanmasna ilikin ay rntlar
zerinde tarty orlard. Derken ilerinden
biri, kendisine iy i bir tfek v erilsin y eter ki,
y arm duka gibi bir de pein deme y aplsn,
hi durmay p y ola dmey e v e btn pazar
bu uurda gzden karmay a hazr olduunu
bararak aa v urdu. Ne v ar ki, hemen
btn y allarn y er ald kart grtekiler
sy lenenleri pek irkin buldular, y ksek sesle
y a da mrldanarak bilgelik taan aklamalara
koy ulup artk hibir ey e kutsal gzy le
bakmay an, drstlk denen ey i elden
karm ky halkna lanetler y adrdlar.
Genlerse gldler, bu ite drstln deil,
attn v urabilmenin nemli olduu, erdem
v e bilgeliin de zaten hep y ar krlemi
gzleriy le kulara doru drst nian
alamay an, gutlu parmaklar bir tfei tutacak
gc y itirmi kimselerde rastland y antn
v erdiler. By lece harl harl karlkl bir
konuma srp gitti; ilan tahtas nnde
toplananlar karlarna kan bu y eni sorun
zerinde zek egzersizleri y aptlar, az kalsn
le olduunu, y emek saatinin geldiini
unutuy orlard. Kula uzak y a da y akn bir
iliki iinde, cokuy la v e akc bir dille
ailelerinin baar v e baarszlklarndan sz
ettiler, karsndakilere srarla o cennet-
mekn by kbaba Nathanaeli, y al
Sehusteri, Dou Y olcularnn ky lerinden o
efsanev i geilerini anmsattlar, ilahi
kitabndan kimi iirler, operalardan kimi gzel
ary alar okudular, ekilmez buldular
birbirlerini, y ley ken birbirlerinden bir trl
ay rlamadlar, atalarnn sloganlarna v e
deney im kokan szlerine el attlar, gemi
zamanlara, bu dny adan gp gitmi
piskoposa, ekilmi hastalklara ilikin
monologlara bav urdular. rnein, ar hasta
y al bir ky l, y atakta y atarken pencereden
bir ara bakm v e kuu grmt; bir an iin
grmt y alnz; ama hemen dzelip salna
kav umutu. Herkes kendi kendine, kendi
iindeki y zlere dalarak mrldany or, ksmen
ky halkna dnp, karsndakilerin gnln
kazanmay a alarak y a da karsndakilere
sulamalar y nelterek, karsndakilere hak
v ererek y a da onlarla alay ederek konuup
duruy ordu; birlik v e beraberlikte olduu gibi
kav gada da bir aradalklarnn gcne,
y alarna v e teden beri v arolularna ilikin
rahatlatc bir duy gu y ay ordu ilerinde.
Kendilerine y al v e zeki, gen v e akll
gzy le baky or, birbirlerine takly or,
kendilerini y erden ge hakl grerek
babalarnn gzel gelenek v e greneklerini
itenlikle sav unuy or, y ine itenlikle v e
kendilerini y erden ge hakl grerek
babalarnn gzel gelenek v e greneklerini
kukuy la karly orlar, atalarna gv en
duy uy or, atalarna glp geiy or, kendi
y allk v e deney imlerinden bahsediy or, kendi
genlik v e taknlklarndan v gy le sz
ay orlar, az kalsn dv ecek oluy or,
kkry or, gly or, toplu halde
bulunmalarnn tadn kary orlar, hakl
olduklarna v e karsndakilere bunu gerei
gibi sy lediklerine btn kalpleriy le inanarak
orackta bekleiy orlard.
Ne v ar ki, bu konuma egzersizlerinin v e
kamplamalarn ortasnda, doksan y andaki
Ninann diller dkerek atalarn dnp din
v e imanla badamay an acmasz, stelik
tehlikeli ku av na kanlara katlmamalar
iin sarn torununu kandrmay a alt,
genlerin y al Ninann huzurunda say gszca
dav ranarak av a ilikin bir szsz oy un
sergiledii, y anaklarna day adklar hay al
tfeklerle gzlerini ksarak nian alp sonra da
at pat sesler kard bir sra, y lesine
beklenmedik bir ey oldu ki, gen ihtiy ar
herkesin laf aznda kald, herkes sustu
birden, ta kesilmi gibi orackta dikilmey e
balad. Y al Balmellinin barmas zerine
gzler onun kolu v e parmann uzand y ne
ev rildi, anszn ba gsteren derin sessizlik
ortasnda, zerinde harl harl konuulan ku
belediy e binasnn atsndan szlp indi
aa, ilan tahtasnn bir kesine gelip kondu,
y uv arlak v e kk ban kanatlarna srtp
gagasn biledi, cv l cv l kk bir ezgiy i
sy lemey e koy uldu, o tez canl kuy rukuunu
aa y ukar oy natarak akd, sorgucunu
hav ay a kaldrd dimdik, ky sakinlerinden
bazsnn kulaktan iittii gibi epey bir zaman
herkesin gz nnde sslenip pslenerek
arz endam etti, sonra ilan tahtasndaki
duy uruy u okuy up bana ka duka konduunu
renmek istercesine kafasn merakla y ere
edi. Belki topu topu birka saniy e kalmt
ilan tahtasnda; ama oradakilerin hepsi bunu
grkemli bir ziy aret v e bir mey dan okuy u
olarak deerlendirdi, kimse artk at pat gibi
sesler karmad; herkes by lenmiesine
orackta dikilip hay ran hay ran bu perv asz
konua bakakalmt; uup y anlarna gelen bu
beklenmedik ziy aretinin sz konusu y eri v e
sz konusu an semesinin nedeni belki
kendileriy le alay etmekti. Hay retle, ney e
uradklarn ararak, falta gibi alp
y uv alarndan frlam gzlerle, kendilerine bu
srpriz ziy areti y apan kua baky orlard;
gzlerim dikmi, mutluluk v e sev ecenlikle, o
ufak tefek, y akkl delikanly a baky orlar,
zerinde harl harl sy letikleri, y relerini
ne kav uturmu, bir zaman Habilin lmne
tank olan, daha nce Hohenstaufe y a da bir
prens y a da bir by c y aamn srdrp
Y lan Tepesindeki krmz bir ev de, hl pek
ok y lann barnd o y erde y aam ona
baky or, y abanc lkelerdeki bilginlerin v e
by k dev letlerin merakn v e agzlln
uy andrm ona, kendisini y akalay p getirene
bin dukalk dl v erilecek ona baky orlard.
Hepsi de ona hay ranlk duy uy or, onu can gibi
sev iy ordu; bir saniy e sonra kzp kprerek
sv p say acak, av tfeklerinin y anlarnda
olmadna hay flanarak ay aklary la y eri
dv ecekler bile baka trl dav ranmy ordu;
onu sev iy or, onunla gurur duy uy orlard;
kendilerine aitti o, kendilerinin an v e hreti,
kendilerinin onuruy du; kuy ruunu sallay arak,
sorgucunu hav ay a dikmi, balarnn stnde,
ilan tahtasnn bir kesinde prensleri y a da
ky lerinin armas gibi dikiliy ordu. Ancak
birden gzden kay bolup herkesin bakt
y erin bo kalmas zerinedir ki, oradakiler
kapldklar by den y av a y av a sy rlp
ktlar, birbirlerine bakp gldler, brav o
diy e y kselttiler seslerini, kuu v e v e
gklere kardlar, saa sola barp tfek
istediler, kuun hangi y nde uup gittiini
sordular birbirlerine, onun hasta ky lnn
bir zaman iy ileip ay aa kalkmasn salay an,
doksan y andaki Ninann dedesinin bile
tand ku olduunu anmsadlar; tuhaf bir
duy gu uy and ilerinde, mutluluk gibi, glme
arzusu gibi bir duy guy du bu, beri y andan bir
sr gibi, bir by , ty lerin diken diken oluu
gibi bir duy guy du. Ve anszn dald
kalabalk, ky n tm ruhsal glerinin
galey ana geldii v e besbelli kuun bir kral gibi
hazr bulunduu halk meclisi tatil edildi,
herkes kahv alt orbalarn imek zere ev ine
kotu. Belediy e binasnn n sessizleti, ksa
bir sre sonra, le v aktini bildiren an sesleri
duy uldu, belediy e binasnn nndeki
mey danda in cin top oy namay a balad, ilan
tahtasndaki duy urunun gne v urmu bey az
kd y av a y av a karard, ilan tahtasnn az
nce kuun gelip konduu erev esinin
glgesi dt zerine.
Bu srada Schalaster, dncelere dalm,
ev inin arkasndaki bahede dolanp duruy or,
trmklarn, oraklarn, tav an kulbesinin v e
kei alnn nnden bir gidip bir geliy ordu.
Admlar giderek sakinleip dzgn bir hal
ald, kafasndaki dinsel v e ahlaksal dnceler
y av a y av a bir denge durumuna kav uup sesi
kmaz oldu. le v aktini haber v eren an sesi
dalgnlndan uy andrmt kendisini, hafife
irkilip ay larak iinde y aad ana dnd, an
seslerinin anlamn kav rad, karsnn ok
gemeden kendisini y emee aracan
biliy ordu, zihninden geirdii acay ip
dncelerden tr utanr gibi oldu biraz,
izmeleriy le y ere daha bir sert basarak
y rmey e koy uldu. Ky deki an dorulamak
ister gibi tam karsnn sesi duy ulmutu ki,
anszn gzleri pr pr etmey e balad. Vz diy e
bir ses hemen y an bandan slk alarak
geip gitti, ardndan ksa sreli bir hav a akm
oldu: Ku, kiraz aacna gidip konmutu.
Dalda bir iek gibi hafifecik tny or,
sorgucunu oy un oy nar gibi indirip kaldry or,
kk bacazn saa sola dndrp
usulcack terek Schalasterin gzlerinin iine
baky ordu. Bir kuun nasl baktn ocukluk
y llarndan beri biliy ordu Schalaster.
Schalaster kalbinin atnn hzlanmasn
doru drst hissetmey e kalmadan ku y ine
hav alanm, dallarn arasndan uup giderek
gzden kay bolmutu.
Pazar gn bu le saatinde Schalasterin
kiraz aacna gelip konmasndan sonra kuu
sadece bir tek kii grd, bu kii de y ine
belediy e bakannn kuzeni Schalaster idi.
Schalaster, kuu ele geirip altn dukalar cebe
indirmey i kafasna koy mutu. Kuu iy i
tand iin biliy ordu ki, onu y akalamak
stesinden gelinecek gibi deildi; dolay sy la,
eski bir av tfeini onarp hazrlam, bir
y erden de sere samas denen ok kk
taneli bir y n sama bulmutu. Dncesine
gre, bu samay la ate etti mi, belki ku
lmey ecek, para para olup y ere
dmey ecekti; minik samalardan biri
hay v an hafife y aralay p urad korkuy la
sersemley ecek, by lece kuu canl olarak ele
geirebilecekti. Temkinli dav ranan Schalaster
niy etini gerekletirmesine y aray acak her
ey i hazrlam, kuu y akaladnda ierisine
koy mak zere bir de kk kafes salam,
bundan by le her zaman dolu bulundurduu
tfekten asla pek uzaklamamak iin akla
gelen her trl abay gstermey e balamt.
Gittii y ere gtrebilirse tfei de y anna
aly ordu, rnein kilisey e giderken olduu
gibi tfei y anna alamad zamanlar bundan
znt duy uy ordu.
Ama y ine de kula y eniden
karlatnda o y ln gz mev simindey di
y annda deildi tfei. Schalaster ev inin pek
y aknnda bulunuy ordu, ku her zamanki gibi
sessizce ortay a kv ermi, ancak aaca
konduktan sonra Schalasteri o aina
aky y la selamlamt. Schalasterin her
zaman dallar kesip mey v e aalarnn
balanmasnda kulland y al st aacnn
budakl bir dalnda key ifli key ifli ty ordu. On
adm bile uzakta say lmazd; dalda tny or,
cv ldy or, boboazlk ediy ordu. Dman
Schalasterin y reinde mutluluk duy gusu bir
kez daha boy gstermiti (Schalaster kendini
hem mutlu hissediy or, hem ac duy uy ordu,
adeta y aama gcne sahip olmad bir
y aam anmsatlp duruy ordu kendisine); beri
y andan bir an nce nasl edip de tfei alp
gelebilirim endiesi v e tasasy la ensesinden
aa terler akmay a balamt; kuun aata
uzun sre kalmay acan biliy ordu. Seirtip
ev den ieri girdi, tfei alp dnd. Ku hl
aata tny ordu; sessiz admlarla usulcack
y aklat, kuun hibir ktlk sezdii y oktu,
Schalasterin, bir noktay a dikilmi gzleriy le,
sinmi dev inimleriy le v e tedirgin v icdany la
bu hey ecan iindeki adamn, saf bir kii
roln oy namak iin besbelli hay li zahmet
eken bu insann ne tfei, ne de acay ip
dav ran kendisini endielendirmektey di.
Schalasterin y anna y aklamasna ses
karmad; aina gzlerle onu szp duruy or,
tfeinin namlusunu nasl y ukar kaldrdn,
nasl bir gzn y umup uzun uzun nian
aldn muzip biri gibi izliy ordu. Sonunda
patlad tfek; duman bulutuu daha
namludan kp y ola koy ulmadan, Schalaster
sdn altnda oktan diz kp y erde kuu
aramay a balamt; stten bahe itine
kadar, stten ar kov anlarna, stten
fasuly e tarhna kadar otlar aray a ara y a gidip
dnd; her kar y eri iki, kez, bir saat, iki
saat boy unca arad durdu, ertesi sabah
y eniden koy uldu aramay a. Ne v ar ki, kuu
bulamad, tek bir ty n bile ele geiremedi.
Ku kap gitmiti, fazla kaba saba bulmutu
burasn, pat kt sesleriy le fazla grltl
bulmutu. Ku zgrl sev iy ordu,
ormanlar sev iy or, sessizlii sev iy ordu,
buralardan soumutu artk. ekip gitmi,
Schalaster bu kez de onun hangi y nde uup
gittiini grememiti. Kim bilir, belki de
Y lanl Tepedeki ev e dnmt; belki mav i
y eil kertenkeleler kapda kendisini
karlam, say gy la nnde eilmilerdi. Belki
de ku gemiin ok daha gerilerindeki uzam
ve zamanlara kap snmt,
Hohenstaufelerin, Habil v e Kabilin y anna,
cennete belki de.
O gn bu gn kuu gren kmad. Ama
daha pek ok zaman sz edildi kendisinden,
olay n zerinden geen pek ok y ldan sonra
bugn bile konumalar sona ermi deildi. Bu
arada Dougotlarn bir niv ersite kentinde de
ku zerine bir kitap y ay nlanm bulunuy or.
Eskiden hakknda trl sy lenceler anlatlp
durmu, ortadan kay bolduktan sonra ise
kendisi bir sy lencey e dnmt; ok
gemeden hi kimse kalmay acaktr ki, kuun
bir zaman gerekten y aadn, y aad y erin
koruy ucu melei olduunu, bir zaman bana
y ksek dller konup zerine ate edildiini
y eminle dorulay abilsin. leride y ine bir
bilgin kp sy lencey i incelediinde, btn
bunlarn belki de halkn hay al gcnn bir
rn say lacan kantlay acak, mit
oluumunun y asalarna day anarak btn
bunlar bir bir aklay acaktr. nk
y adsnacak gibi deildir kukusuz: Her y erde,
her zaman y le kimseler v ardr ki, bakalar
kendilerine zel, irin v e albenili insanlar
gzy le bakar; bazlar tarafndan da,
y aanandan daha gzel, daha zgr v e daha
en bir hay at anmsattklarndan koruy ucu
melekler olarak kendilerine say g gsterilir v e
her y erde de benzer olay la karlalr:
Torunlar dedelerinin koruy ucu meleklerini
alay a alr, o irin v e albenili y aratklar gnn
birinde kov ulur, canlarndan edilir, balarna
y a da postlarna dller konur, ksa sre
sonra da y aamlar bir sy lence olup kar v e
sy lence ku kanatlarnda uzaklara tanr.
Gnn birinde kua ilikin sy lencelerin
daha hangi klklara brneceini imdiden
kimse kestiremez. Schalasterin bu y aknda
korkun bir kazay a uradn, ok by k bir
olaslkla canna ky dn da, her ne kadar bu
masala aklamalar eklemekten kanmak
istesek de, dzenin bozulmamas iin burada
belirtmeden duramay acaz.
 Hasr Sepetin Masal
Gen biri tav an arasndaki y alnz
odasnda oturuy ordu. Amac ressam olmakt,
ama bunun iin pek g baz engelleri amas
gerekiy or, o da imdilik tav an arasndaki
odasnda rahat rahat oturuy ordu. Zaman
geip gitmi, biraz y alanp kocamt.
Saatlerce kk ay nann karsna geip bir
deneme olarak kendi portresini y apmay a
almt. imdiden bir albm batanbaa bu
tr resimlerle doldurmu, ilerinden birkan
da pek beenmemiti.
"Bu konuda hi renim grmediim
dnlrse", dedi bir ara kendi kendine, "bu
resim aslnda hi de fena say lmaz. Burnun
y anndaki krklklar da ne ilgin dorusu!
y le anlaly or ki, dnr kimliinden bir
ey ler v ar bende y a da ite ona benzer bir ey .
Y alnzca az kelerini birazck aay a
ekey im, o zaman tamamen kendine zg bir
anlatm gcne kav uur resim, dorudan
doruy a melankolik bir anlatm."
Ne v ar ki, bir sre sonra y eniden gzden
geirdiinde, okluk asla beenmiy ordu
y apt resimleri. Ho bir durum deildi hani;
ama o bundan ilerlemeler kay dettii, giderek
kendisinden daha baarl almalar bekledii
gibi bir sonu kary ordu.
Tav an arasndaki odasy la v e odadaki
ey alary la hi de pek ho v e scak bir iliki
iinde y aad sy lenemezdi, ama kt de
say lmazd bu iliki. Onlara insanlarn by k
ounluundan ne daha fazla, ne daha az
hakszlk ediy ordu; pek gz grmy or onlar,
gerei gibi tanmy ordu.
Bir portresini y apmay a alp da pek
stesinden gelemedi mi, oturup kitap
okuy ordu bazen; kitaplardan rendiine
gre, bakalar da kendisi gibi alakgnll,
hi tannmam gen insanlar olarak ie
balam, daha sonra da ok nl kiiler olup
kmlard. By le kitaplara bay ly or, bu
kitaplarda kendi geleceini okuy ordu.
Y ine gnlerden bir gn biraz key ifsiz,
can sklarak ev de oturmu, Hollandal pek
nl bir ressamn y aam y ksne gz
gezdiriy ordu. Okuduuna gre, iy i bir ressam
olma zlemi gerek bir tutku halinde, hatta
cinnet derecesinde ruhuna y erlemiti
adamn, iy i bir ressam olmak drts tek
bana adamn v arln sultas altna almt.
Gen adam Hollandal ressamla kendisi
arasnda kimi benzerlikler bulunduunu
kefetti. Dier pek ok ey arasnda,
Hollandal ressamn, hav a kt olup darda
alamad m, hi y lmadan, by k bir
cokuy la ev de gzne ne arparsa hepsini,
hatta en sudan ey leri bile resme geirdiini
okumutu. rnein, bir defasnda bir ift
takuny ann, bir baka sefer eski, arpk bir
sandaly enin, hasrdan rlm, y rtk prtk
oturulacak y eriy le bay a tahtadan y aplp
ky llerin mutfakta kulland kaba saba,
hantal bir sandaly enin resmini y apmt. Ne
v ar ki, normalde kimsenin y zne
bakmay aca bu sandaly ey i y lesine bir sev gi
v e sadakatle, y lesine bir coku v e zv eriy le
resme geirmiti ki, ortay a kan eser gzel
resimlerinden biri olmutu. Kitabn y azar, bu
hasr sandaly enin resmiy le ilgili olarak insan
bay a duy gulandran pek ho ey ler
sy ly ordu.
Kitabn burasnda gen adam durup
dnmey e balad. Denemeden
duramay aca y eni bir ey kmt ortay a.
Annda karar v erdi ok abuk kararlar
v erebilen biriy di nk bu by k stad
kendine rnek alacak, bir defa da by kle
bu y oldan ulamay a alacakt.
Tav an arasndaki odasnda sana soluna
gz gezdirdi v e anlad ki, aralarna y aad
ey alarn y zne imdiy e kadar dorusu pek
sey rek dnp bakmt. Hasrdan rl
oturulacak y eriy le bir tarafa kay klm
sandaly ey i hibir tarafta gremedi, takuny a
falan da y oktu ortada; bunun zerine bir an
gnl kararr gibi oldu, morali bozuldu, by k
adamlarn y aam y klerini okurken sk sk
kapld y lgnlklardan nerdey se bir y enisi
gelip ulland zerine: O by k kiilerin
y aamnda y lesine sekin bir rol oy nay an
zellikle kk ey lerin, y ol gsterici
iaretlerin v e alas tecellilerin kendi
y aamnda y er almad v e bunlar bouna
bekledii sonucuna v ard. Ama ok gemeden
toparlad kendini, zellikle by le durumlarda
y aplacak ey in an v e hrete gtrecek
etin y olu inatla y rmek olduunu sezdi.
Kk odasndaki tm ey alar gzden geirdi
tek tek, derken hasr bir koltuk kefetti, bunu
pekl model olarak kullanabilirdi.
Koltuu ay ay la ekip biraz kendisine
y aklatrd. Sanat kurunkalemini siv riltti,
eskiz defterini dizlerinin zerine y atrp
balad hasr koltuun resmini y apmay a.
Usulcack ekilen ilk birka izgiy le koltuun
eklini y eterince belirtilmi buldu; birka izgi
sonrasnda koltuun silueti ak seik kt
ortay a. Koltuun bir kesindeki gen
biimli koy u bir glgenin by sne kaplp
iy ice ne kmasn salad. By le alp
duruy ordu ki, anszn bir ey den rahatszlk
duy may a balad.
Bir sre daha uratktan sonra defteri
kendisinden biraz uzakta tutarak testten
geirir gibi resme bakt. Hasr koltuun hay li
kt izilmi olduunu grd.
Hmla y eni bir izgi ekti, ardndan
sinirli sinirli gzlerini koltua dikti.
Olmamt. Kzp ierledi.
"Seni iblis hasr koltuk seni!" diy e
y kseltti sesini ileden karak. "Senin gibi
kaprisli bir hay v an mrmde grmedim."
Koltuk biraz gcrdad v e hi istifini
bozmay arak y le karlk v erdi: "Hey , sen bir
baksana bana! Ney sem oy um ben! Bundan
by le de deieceim y ok!"
Gen adam koltuu ay ann ucuy la itti.
Koltuk geriy e ekti kendini. ncekinden
bambaka bir grnm kazanmt imdi.
"Senin gibi salak koltuk olursa!" diy e
sesini y kseltti y eniden. "arpk, eri br
olmay an bir y erin y ok ki!
Hasr koltuk glmsedi biraz v e y umuak
bir sesle y le dedi:
"Perspektif delikanl, perspektif!"
Gen adam frlay p ay aa kalkt.
"Perspektif ha!" diy e bard ate pskrerek.
"imdi de koltuk olacak bu kftehor kalkm
bana ders v eriy or! Perspektif benim iim,
senin deil, anladn m! Y az bunu kafana!"
Koltuk bir ey sy lemedi artk. Gen
ressam birka kez sert admlarla odann iinde
gidip geldi. Derken sopay la odann zeminine
v uruldu. Y al bir adam, grlty e
katlanamay an bir bilgin kaly ordu aada.
Gen ressam oturdu, son y apt
portresini karsna ald. Ama houna gitmedi
portre. Gerekte kendisinin portredekinden
daha sev imli v e ilgin bir grnm v ard, bu
da y alan deildi.
Y eniden kitab eline alp okumak istedi.
Hollandal ressamn sandaly esine ilikin daha
pek ok ey sy lenmektey di kitapta, bu onu
sinirlendirdi. Dorusu sandaly e konusunda
fazla y ay garay a bav uruluy ordu zaten...
Gen adam sanat apkasn arand,
biraz dar kacakt. Uzunca bir zaman nce
ressamln doy uruculuktan uzakl bir ara
dikkatini ekmiti, anmsad bunu.
Ressamlkta eza v e cefay la d krklklarndan
baka bir ey gemiy ordu insann eline v e
dny ann en iy i ressamnn bile nesnelerin
y alnzca st y zey ini resme geirmekten
baka bir ey in stesinden geldii y oktu.
Derinlii sev en birine gre deildi bu meslek.
Daha nce pek ok kez olduu gibi y ine btn
ciddiliiy le bir dncede karar kld: indeki
eski bir eilimin gereini y erine getirecek, en
iy isi y azar olacakt. Tav an arasndaki odada
tek bana kalan hasr koltuk, gen efendisinin
ev den kp gitmesine zld. Aralarnda
nihay et doru drst bir iliki kurulacan
ummutu oy sa. Arada kendisi de bir sz
konusun, dorusu pek isterdi v e kukusuz
biliy ordu ki, gen birine retebilecei baz
deerli bilgiler v ard. Ama ne y azk, olmamt
ite.
 zyaam yks
Y enian sonlarna doru, Ortaan
hortlamasndan ksa sre nce Jpiterin
sev ecen nlarnn ay dnlatt y ay burcunda
dodum. Temmuz ay nn scak bir gny d,
akamn erken bir saatinde dny ay a atm
gzlerimi, doumumun gerekletii bu
saatteki s derecesini y aam boy u farkna
v armadan sev dim, aradm hep, bulamadm
zamanlar iim kararp suratm asld. Souk
lkelerde barnamadm asla, hay atmda zev k
iin ktm btn gezilerde gney i setim.
Dindar bir ailenin ocuuy dum, anne v e
babam y rekten sev dim, beni On Buy ruktan
drdncsy le v akitsiz tantrmay alard,
belki daha bir y rekten sev ecektim
kendilerini. Gelin grn ki, ne kadar doru, ne
kadar iy i niy etli olsalar da, buy ruklar her
v akit kt bir etki y apt zerimde.
Y aradltan uy sal, kuzu gibi istenilen y ne
y neltilecek biri olan ben, her trl buy rua
kar hele ocukluk y llarnda ba kaldrdm.
"Mecbursun" szn iitmey e grey im,
ileden ky or, y apmam istenilen ey i
y apmamakta diretiy ordum. Bu zelliimin de
okul y aamm hay li olumsuz y nde
etkilediini bilmem sy lememe gerek v ar m.
Geri dny a tarihi denen o elenceli derste
retmenlerimizin sy lediklerine baklrsa,
her zaman dny ay , gemiten aktarlagelen
y asalarla balarn koparp kendi ilerindeki
y asalara uy gun dav ranan insanlar y netip
deitirmiti v e bu insanlarn nnde say gy la
eilmek gerekiy ordu. Ancak, derste anlatlan
br ey ler gibi bu da y alandan baka ey
deildi; nk biz ocuklarn arasndan biri
kp da ister iy i, ister kt niy etle gzn
karartarak v erilen bir buy rua y a da sadece
aptalca bir alkanla y ahut moda bir
dav rana kar bakaldray m dese, ne kimse
say gy la nnde eiliy or, ne de by le biri
bakalarna rnek diy e gsteriliy ordu;
cezalandrlp alay konusu y aply or y alnzca
v e retmenlerin dleklik taan o stn
gleri altnda ezilip ineniy ordu.
Allahtan ki y aam iin deerine paha
biilmez hu nemli dersi henz okula
halamadan renmitim. Uy ank, keskin v e
ince duy ularla donatlmtm; bu duy ulara bel
balay abiliy or, onlar say esinde haz dolu pek
ok saat y aay abiliy ordum; sonradan her ne
kadar metafizik ay artlara bir daha y akam
kurtaramay acak gibi kendimi kaptrm, hatta
duy ularm bazen perhize ekmi, gereken
ilgiy i kendilerinden esirgemisem de, zellikle
grme v e iitme bakmndan ince bir duy arlk
hep sadakatle elik etti bana, soy ut bir
grnm tad zamanlar bile dnce
dny am zerinde etkin rol oy nad.
Dolay sy la, y aam iin belli bir donanm,
dediim gibi henz okula balamadan ok
nce edinmitim. Doup by dm baba
kentini av ucumun ii gibi biliy ordum; tav uk
iftlikleri, ormanlar, mey v e baheleri,
iy erleri v e atly eler hi y abancm deildi;
aalar, kular, kelebekleri tany ordum;
arklar sy ley ebiliy or, dilerimin arasndan
slklar ttrebiliy or, y aam iin deerli daha
pek ok ey in stesinden gelebiliy ordum. te
bunlara da okulda edindiim bilgiler gelip
eklenmiti sonradan; okulda retilenleri
renmek bana hi de g gelmiy or, beni
elendiriy ordu, hele Latince dersine
bay ly ordum. Erken y ata Almanca iirler
y azmay a balamtm, bir y andan da Latince
iirler kaleme aly ordum. Y alanclk marifetini
v e diplomasi hnerini okul y aammn ikinci
y lnda belledim, bir retmenle y ardmcs
bu becerileri edinmemi salad, daha nce o
ocuksu ak y rekliliim v e saflmdan
bama gelmedik kalmamt dorusu. Szn
ettiim iki retmen, drstlk v e gerek
sev gisi denen ey in rencilerde bouna
aranaca konusunda beni baary la
ay dnlattlar. Snfta y aplan v e benim hi
suum olmay an incir ekirdeini doldurmaz
bir y aramazl benden bildiler, bana
y aramazl ben y aptm dedirtemey ince de
nemsiz olay by ttler iy ice, ikence v e
day akla umduklar itiraf benden koparp
alamadlar ama, retmenlere kar
beslediim gv enin canna okudular. Tanry a
krler olsun, zamanla say gdeer, sekin
retmenler tandmsa da y aadm tatsz
olay beni bir kez olumsuz y nde etkilemi,
y alnzca retmenlere deil, otoritenin her
trlsne kar ilikimi bir arpklk, bir
buruklukla donatmt. Genel olarak okul
y aammn y edi y a da sekiz y llk dneminde
snfn hep birincileri arasnda y er aldm.
Ancak, kiiliini kazanmakta olan birini ister
istemez bekley en sav amlar balar balamaz,
okulla aram ald giderek. Sz konusu
sav amlarn anlamn ancak y irmi y l sonra
kav ray abilmitim; ama o zamanlar hazrlksz
y z y ze gelmitim bunlarla, ben istemeden
korkun bir bela gibi gelip zerime
ullanv ermilerdi. Nasl m, anlatay m: On
y am bitirir bitirmez bir konu aklk
kazanmt: Y a bir air olacaktm, y a hibir
ey . Ne v ar ki, bunun y an sra bir baka tatsz
gerek daha belirip ortay a kmt. retmen
olabilirdi insan, rahip, hekim, sanat, ressam,
mimar olabilirdi, dny adaki btn mesleklere
insan ulatracak bir y ol v ard, her meslek
iin aranan kimi nkoullar, her meslek iin,
bu meslei seen acemilerin eitim grecei
bir okul v ard. Bir tek airlik bunun dnda
kaly ordu. airlik akt herkese, hatta
onurlandrc bir ey di, y eter ki baarl v e
nl bir air olsundu insan; ama ne y azk ki
baar v e ne kav umadan okluk lm gelip
insann y akasna y apy ordu. airlik serbestti
ama, air olmak imkanszd; air olmay
istemek, ok gemeden rendiime gre bir
soy tarlk, bir y z karasy d. Bu durumda
renilecek ey i arabuk renmitim:
airlik y aplabilir, ama air olunamazd. Kald
ki, iir sanatna duy ulacak ilgi v e insandaki
airlik y etenei okuldaki retmenleri
huy landrp kukular zerine ekiy or y a da
alay konusu y aply ordu. airlere de tpk
kahramanlar gibi dav ranlmaktay d; btn o
gl y a da y akkl, gelecee gv enle bakan
stn kii v e stn abalar karsnda
y aknlan tav rn ay ns airler iin de sz
konusuy du: Gemie karmlarsa ba tac
ediliy or, okul kitaplar onlarn v gsy le
dolup tay ordu; ama henz y ay or, henz
halde y aamlarn srdry orlarsa kin v e
nefretle karlany orlard. Belki de
retmenlerin bata gelen grev i, retmen
olarak eitilmelerinin balca amac sekin v e
zgr insanlarn y etimelerini, by k v e
grkemli ey lemlerin gerekletirilmesini
ellerinden geldiince nlemekti.
By lece kendimle v armay amaladm
uzaktaki hedefim arasnda tek algladm ey ,
uurumlarn v arly d; her ey bir belirsizlik
iindey di, her ey deersiz klny ordu benim
iin; deerini koruy an tek ey v arsa, ister
kolay , ister zor, ister gln, ister erefli
olsun, airlie zenmemdi. Bu kararm, daha
dorusu zerime ullanan bu bela u
sonulara y ol amt:
On y ama gelip de by le bir atma
iine srklenir srklenmez, gerek ev de,
gerek okuldaki dav ranm istenilen dzey in
dpedz altna dt, bu y zden de adeta
srgn edilip bir baka kentteki Latince
okuluna y ollandm. Bir y l sonra da bir
manastr okulunun rencisi oldum, branice
alfabey i rendim; tam Dagesch forte
implicitumun anlamn kav ramak zerey dim
ki, iimde bir frtnadr koptu, beni manastr
okulundan kamay a zorlay p ar bir cezay la
cezalandrlmama y ol at, sonunda da ister
istemez okuldan uzaklatrldm.
Bunun zerine bir sre lisede renimimi
srdrmey e altm, ama orada da ar bir
cezay a arptrlp aresiz uzaklatrldm
okuldan. Bir iy erine rak girdim, gn
sonra maazadan ay rldm y ine, birka gn
ortadan kay boldum, anne v e babam bir hay li
tasalandrdm. Alt ay kadar babamn y annda
kalfalk y aptm derken, bir buuk y l kadar da
bir torna atly esinde v e kule saatleri y apan
bir fabrikada altm.
Szn ksas, ailemin drt y l boy u beni
y nlendirmek iin harcad tm emekler
boa gitti; hibir okul beni sinesinde fazla
barndrmak istemiy or, hibir y erde de ben
rakla fazla katlanamy ordum. Beni adam
etmey e y nelik giriimler hep baarsz
kalm, y zkaras v e rezaletle, okuldan
kamalar y a da kov ulmalarla sonulanmt.
Ama y ine de herkes benim y etenekli biri
olduumu, hatta bir lde drst v e iy i
niy etli say lacam teslim ediy ordu. Sonra,
iy i kt alkanl da elden brakmy ordum
hi; av areliin o y ce erdemine hep hay ranlk
duy muumdur; ne v ar ki, bu erdemde ii asla
ustalk aamasna ulatrabilmi deildim. On
be y amda, okulda diki tutturamadm
grerek bilinli ekilde harl harl alp
kendimi y etitirmey e koy uldum, ev imizde
dedeminki gibi grkemli bir kitapln v arl
benim iin bir ans eseri v e bir haz
kay nay d; btn bir salon batan baa kitap
doluy du, kitaplar arasnda on sekizinci y zy l
Alman edebiy at v e felsefesine ilikin hemen
btn eserler bulunmaktay d. On alt v e y irmi
y a arasnda ilk y azarlk denemelerine giriip
bir sr kat karalamakla, dny a edebiy atna
ait kitaplarn nerdey se y arsn dev irmekle
kalmam, eitli dilleri renmey e, sanat
tarihi v e felsefey le uramay a kendimi
y lesine inat v e sabrla v ermitim ki,
gsterdiim abann y ars bile normal bir
y ksek renim iin y eter de artard.
Sonunda, kendi ekmeimi kendim
kazanmak istey erek bir kitabev inde i bulup
almay a baladm. Ne de olsa kitaplarla
aram iy iy di, bir rak olarak hay li eziy etli zor
gnler geirdiim tornac atly esinde
mengene banda dikilip demir dkm dilileri
v e arklarla cebellemey e benzemiy ordu. lk
zamanlar y eni, en y eni edebiy at y aptlar
iinde y zmekten, hatta bu y aptlarn seline
kaplp srklenmekten adeta esriklie benzer
bir haz duy dum. Ancak, ok gemeden unu
kesinlikle anladm ki, halde y eninin iinde
srdrlecek bir y aam entelektel adan
katlanlacak gibi deildi v e samay d,
entelektel bir y aam iin gemile, tarihle,
eski v e ok eskiy le srekli iliki iinde
bulunmak bir kez artt. Bu y zden,
kitabev inde almak zamanla haz v ermez
oldu bana, y eninin selinden kendimi ekip
alarak eskiy e dnme gereksinimini duy dum,
kitabev inden ay rlp bir sahafn y annda ie
baladm. Ama bu meslekte de y aamm
srdrmek iin gereken bir sre sadakatle
altm ancak. Y irmi alt y anda, y azdm
ilk kitabn baars zerine bu y eni iimi de
braktm. Onca frtnalar v e zv erilerden
sonra amacma ulam, imknsz
grnmesine karn y ine de bir y azar olup
kmtm v e y le anlaly ordu ki, dny ay la
diimi trnama takarak srdrdm sav a
kazanmtm sonunda. Beni okluk uurumun
kenarna kadar getirip brakan okul v e
ocukluk y llarmn acl v e burukluu artk
gerilerde kalm, glmsemey le anmsanr
olmutu. O zamana kadar benden umudu
kesmi olan ev dekiler, ay rca ahbap v e
tandklar da imdi bana gler y z gstermey e
balamt. Sav atan zaferle kmtm,
bundan by le ne kadar aptalca, ne kadar
deersiz bir i y aparsam y apay m, y aptm i
y ine de hay ranlkla karlany ordu; beri
y andan, ben kendim de kendime hay ranlkla
baky ordum. Y llar y l ne mthi bir y alnzlk,
ne mthi bir y oksunluk v e tehlike iinde
y aam olduumun ancak imdi ay rmna
v armtm, hsn kabul grp takdir
edilmenin o serinletici hav as iy i gelmi, beni
rahatlatmt. Halimden memnunluk duy may a
balamtm.
Dtan baknca y aamm epey zaman
huzur iinde geti, tatl bir sey ir izledi. Bir
karm, ocuklarm, ev im v e bahem v ard
artk. Kitaplar y azy or, herkes tarafndan
sev imli bir y azar gzy le bakly or, dny ay la
bark y aay p gidiy ordum. 1 905 y lnda II.
Wilhelmin key fi y netimine kar cephe alan
bir derginin karlmasna katkda bulundum,
oy sa by lesi politik amalar pek ciddiy e
aldm y oktu. Gzel gzel gezilere ky or,
sv irey i, Almany ay , Av ustury a'y ,
Hindistan dolay ordum. Grne baklrsa,
her ey y olunday d.
Derken 1 91 4 y az kageldi, anszn ite
v e dta her ey i tmy le deitirdi. O zamana
kadar ki rahat y aamalarn pek salam bir
zemine oturmad grld; kt gnler, o
by k terbiy e dnemi balamt. O by k a
kp gelmiti sonunda; bu an beni
bakalarndan daha hazrlkl, daha v akur v e
iy i durumda y akaladn sy ley emem
dorusu. Beni o zamanlar tekilerden ay ran
bir ey v arsa, baka pek ok kiide rastlanan o
by k av untunun, y ani o by k cokunun
bende bulunmay y d. Dolay sy la, y eniden
toparlanp kendime geldim, ev reme ters
dtm, bir kez daha bana okulun y olu
grnd, bir kez daha kendimden v e
ev remden duy duum honutluu unuttum
ister istemez; ancak by le bir deney imle
gizlerinin eiini ap y aamdan ieri ay ak
attm.
Sav an ilk y lnda bamdan geen kk
bir olay hi unutmammdr. By k bir sahra
hastanesine gitmitim, ev remdeki deien
dny ay a bir gnll olarak anlaml bir ekilde
ay ak uy durmann y olunu ary or, by le bir
ey i o zamanlar henz mmkn
grmy ordum. Y arallarn tedav i edildii
hastanede y al bir matmazelle tantm,
v arlkl biri olduundan daha nce hibir ite
almamt, imdi ise hastanede
hastabakclk y apy ordu. Bana, bu by k
gnleri grebildii iin ne kadar sev inip
gururlandn dokunakl bir cokuy la anlatt.
Kendisine hak v erdim iimden, ev lenmemi
gekin bir matmazel olarak srdrd
miskin v e bencil y aamdan kendisini ekip
alarak etkinlik dolu daha deerli bir y aamn
kucana atmak iin by le bir sav an kopmas
gerekmiti. Ne v ar ki, kurun y aralarndan
delik deik v cutlar sarglar iindeki
askerlerden geilmey en koridorlarda, kiminin
kollar, kiminin bacaklar kesilmi, kimi can
ekien askerlerin doldurduu salonlar
arasnda mutluluunu aklay an szlerini
iitince, y reim szlad. Her ne kadar bu
hanm tey zenin cokusunu anly orsam da,
kendisiy le bu cokuy u pay lamak, bu cokuy u
onay lamak elimde deildi. By le bir coku
iin on askerin y aralanmas gerekiy orsa, sz
konusu hanmlarn mutluluu biraz tuzluy a
mal oluy or demekti.
Hay r, by k adan duy duklar sev inci
bakalary la pay lamam olacak ey deildi;
dolay sy la, bandan balay arak sav a y llar
boy unca fena halde ac ektim, grnrde
dardan gelip gnlk gnelik bir hav ada
akan bir imek gibi tepemize binen felakete
kar y llar y l umutsuzca direndim; oy sa
ev remdeki herkes bu felaketten tr coup
bay ram y apy ordu. eitli y azarlarn
gazetelerde kp sav an mutluluunu dile
getiren y azlarm, profesrlerin arlarn,
nl airlerin alma odalarnda dzdkleri
sav a iirlerini okuduka daha da fena
oluy ordum.
1 91 5 y ly d, bir gn day anamay arak
kaleme aldm bir y azda korkun bir
felaketin y aanmakta olduu grn dile
getirdim, ay dn geinen kiilerin kin v e
nefretin szcln y apmalarndan, y alanlar
atp by k felakete v gler denmelerinden
duy duum znty belirten bir iki laf ettim.
Hay li ihtiy atla aa v urduum bu y aknmam
da, kendi lkemin basnnda admn bir v atan
hainine kmasna y ol at. Benim iin
dorusu y eni bir y aanty d bu; nk basnla
o zamana kadar pek ok ilikim olmu, ama
ounluk tarafndan dlanp y zme
tkrlen bir kimse durumuna asla
dmemitim.
ikay et y ollu kaleme alnm y azm,
y irmi kadar ay r gazetede y eniden basld;
basnda v arolduunu sandm pek ok
dostumdan ancak ikisi bana arka kt. Eski
dostlarmdan, koy unlarnda bilmeden y lan
beslediklerini, y reklerinin bundan by le
benim gibi soy suzlam biri iin deil,
imparator v e ray h iin arptn aklay an
mektuplar aldm. Bilmediim, tanmadm
kimselerden bir sr hakaret mektubu geldi.
Kitabev leri, benim gibi by le rezilce grleri
sav unan birinin kendileri iin artk y ok
say lacan aklad. Y ollanan mektuplardan
pek ounun zerinde o zamana kadar hi
bilmediim bir mcev her paras gibi "Tanr
ngilterey i cezalandrsn! y azs
okunuy ordu.
By le bir y anl anlamadan dolay
kahkahalarm tutamadm dnenler
olabilir, ama elimden gelmedi by le y apmak.
Bamdan geen aslnda bu pek nemsiz olay ,
y aammda ikinci by k deiiklie y ol at.
Anmsanacaktr sanrm, ilk deiiklik
y azar olmay a bilinli olarak karar v erdiim
zaman gereklemiti. Daha nce okulda
rnek bir renci say lan Hesse, by le bir
karardan sonra kt bir renciy e dnm,
cezalara arptrlp okuldan kap dar
edilmiti; hibir y erde diki tutturamam,
hem kendisini, hem anne v e babasn
zntden znty e sokmu, btn bunlar
da, ev resinde grd haliy le dny ay v e
kalbinden y kselen sesi bir y olunu bulup
uzlatramamasndan kay naklanmt; ay n
durum imdi, sav a y llarnda y eniden
tekrarlany ordu. O zamana kadar bark
y aadm dny ay la bir kez daha aramn
aldn gry ordum. Y ine iler ters gitmey e
balamt, y ine y alnzla gmlm,
aresizlie dmtm, szlerim ve
dncelerim y ine bakalar tarafndan
dmanca bir tutumla y anl anlamalara konu
y aply ordu. Y ine gerekle benim arzu
edilmey e deer, akla uy gun v e iy i gzy le
baktm ey arasnda bir uurumun v arln
duy umsamay a balamtm.
Ne v ar ki, bu kez kendi kendimi sigay a
ekmekten y akay kurtaramadm. ok
srmedi, bama gelenlerin suunu kendi
dmda deil, iimde aramam gerektii
sonucuna v ardm ister istemez. nk unu
iy i gry ordum ki, btn insanl akln
karm olmakla v e barbarlkla sulamay a
kimsenin hakk y oktu, hele benim asla.
Dolay sy la, dny ada olup bitenlerle aramda
bir uy umazlk ba gstermise, bu benim
iimdeki bir dzensizlikten kay naklany ordu
kukusuz. Ve gerekten de, iimde by le bir
dzensizlik v ard. Bu dzensizliin zerine
y ry p onu dzene dntrmek dorusu
zev kli bir i deildi. zellikle bir ey aa
v urmutu kendini: Dny ay la iinde y aadm
o gzelim barklk hav asnn karln
pahaly a demekle kalmamtm, d
dny adaki bar hav as gibi kendi iimdeki
bar hav as da fos kmt. Genlik
y llarmdaki uzun srm etin sav amlar
sonucunda dny adaki y erimi alnmn teriy le
kazanp y azarlk mev kiine oturduuma
inanmtm. Ne v ar ki, aradan geen zaman
iinde baar v e rahatlk zerimdeki allm
etkisini gstermi, beni halinden memnun,
rahatna dkn bir kimsey e dntrmt.
Daha bir dikkatle baknca, y azar Hessenin,
gazetelerdeki sohbet kesi y azarlarndan pek
fark kalmamt anlalan. Rahatlk tepmiti
beni. Her zaman sekin v e acmasz bir okul
olan tepe taklak gidi iin elden gelenler
fazlasy la y aplmt. Bu durumda dny ann
gidiine sey irci kalmay y av a y av a
renmi, dny adaki karkla v e ilenen
sua kendi katkm zerinde dnmey e
balamtm. Bu y oldaki abam y azlarmdan
karmay okuy uculara brakacam. Ve hl
iimde gizli bir umut tay or, zamanla benim
ulusum da btn olarak deil ama sorumluluk
duy gusu tay an uy ank pek ok birey iy le
benimkine benzer bir i hesaplamay kendi
zerinde uy gulay acak v e lanet olas sav a,
lanet olas dmanlar v e lanet olas dev rimle
ilgili y aknma v e sulamalarn y erini binlerce
y rekte u sorunun alacan dny orum:
Nasl olup ben kendim de bu sua bulatm?
Nasl y app edip de bu sutan y ine
arnabilirim? nk sua bulam herkes y ine
suundan y unup artabilir kendini, y eter ki
olup bitenlerden hep bakalarn sulu
tutmasn, kendi suunu da grsn v e
uranlan felaketin acsn sonuna kadar
eksin!
Y eni deiimin y azlarda v e y aammda
kendini aa v urduunu gren dostlarmdan
pek ou ban sallad. Pek ou selam
sabah kesti benimle. Gerek bu durum, gerek
ev imi, ailemi v e sahip olduum dier ey leri,
huzur v e rahatm kay bediim, y aammn
deien manzarasnn bir parasn
oluturuy ordu. y le bir zamand ki, her
Allahn gn pes edecek oluy or, her Allahn
gn o gnn aclarm da siney e
ekebildiimi, hl y ay or olduumu, bana
aclar, d krklklar v e kay plardan baka
ey getirmey en bu acay ip y aamda hl
sev ilecek bir taraf bulduumu grerek
ay ordum.
Hani u unutmadan ekley ey im ki, sav a
y llarnda olumlu bir y ldz, koruy ucu bir
melek gibi bir ey bana el uzatt hep.
Aclarmla kendimi koy u bir y alnzlk iinde
duy umsadm anlarda, sz konusu deiiklie
kadar gt gzy le baktm y azgma her an
lanet okuduum gnlerde ektiim aclar, bu
aclarla deli div aney e dnmem, d dny ay a
kar beni koruy an bir zrh ilev i grmt.
nk politikann, casusluklarn, rv et alp
v ermelerin v e konjonktr cambazlklarnn o
zamanlar dny ann pek az y erinde rastlanacak
bir y ounlukla at koturduu Bern kentinde,
tarafsz ve dman lkelerle Alman
diplomasisinin ortasnda sav a y llarn
geirmitim; gz ap kapamadan eitli
lkelerin diplomatlarndan, siy aset
adamlarndan, casuslarndan,
madrabazlarndan ve v urguncularndan
geilmez olmutu kent. Diplomatlarla askerler
arasnda y aay p gidiy or, ay rca dman
lkeler de iinde olmak zere pek ok lkeden
insanlarla grp konuuy ordum; ev rem
casusluk v e kar casusluktan, jurnalclktan,
entrikadan, politik v e kiisel alv erilerden
rlm bir ala ev riliy di v e ben sav a y llar
boy unca hi farkna v armadm btn
bunlarn; bazen dmanlarn, bazen
tarafszlarn, bazen de kendi lkemin
insanlarnn kukularn zerime ekmi, ama
hi farknda olmamtm; ancak ok sonradan
bu konuda baz ey leri renebilmi, by le bir
ortamda nasl hi y ara almadan ay akta kalp
y aay abildiime akl erdirememitim. Ama
baarabilmitim ite.
Sav an bitmesiy le bendeki deiim
srecinin tamamlanp sona ermesi v e
ektiim ilelerin doruk noktasna ulamas
ay n zamana denk gelmiti. Bu ac v e ilelerin
sav ala, dny ann bana gelen felaketle
ilikisi y oktu artk. D lkede y aay an bizler
tarafndan iki y ldr kesinlikle beklenen
Almany ann y enilgiy e uramas da sav an
sonunda benim iin korkun bir ey olmaktan
kmt. Tamamen kendi iime gmlm,
gzlerimi kendi y azgmn derinliklerine
ev irmitim; ancak bunu y aparken, bazen sz
konusu olan kendi y azgm deil, genel olarak
insann y azgsy m gibi bir duy guy a
kaply ordum. Sav a, dny adaki ldrme
hrsn, sersemce dav ranlar, ilkel zev k
dknln v e dleklii olduu gibi kendi
iimde y eniden kefetmi, nce kendime kar
beslediim say gdan, sonra kendimi
kmsemelerden el ekmi, gzlerimi
ortadaki karmaay a dikip enine boy una
gzden geirmitim; karmaann tesinde
y eniden doay , y eniden susuzluu
bulacama ilikin okluk bir umut anszn
iimde parlam, bazen de umutsuzlua
kaplmtm. Uy anp gerekten kendine gelen
herkes bir kez y a da pek ok kez l iinden
geen bu darack y olu izler ister istemez,
bakalarna bunu anlatmay a kalkmak bouna
zahmettir.
Dostlarmn v efaszl karsnda bazen
bir hzne kaply or ama bundan asla
honutsuzluk duy muy or, sz konusu
v efaszlklarn daha ok y rdm y olun
doruluunu gsterdiine inany ordum. Bu
eski dostlarm gemite pek sempatik bir
insan v e y azar olduumu, oy sa imdiki
durumumun hi de i ac say lamay acan
sy lemekte y erden ge hakly d. O zamanlar
beeni y a da karakter sorunlar benim iin
oktan nemini y itirmiti, konutuum dili
anlay acak kimse y oktu ortada. Y azlarmdaki
gzellik ve ahenkten eser kalmad
sulamasn tarafma y neltmekte belki
hakly d dostlarm. Ancak, bu gibi szckler
beni gldrmekten tey e gemiy ordu. lme
mahkm edilip y klan duv arlar arasnda
hay atta kalma sav a v eren biri iin gzelliin
ne anlam, ahengin ne anlam v ard? Kim bilir,
y aam boy u y le sanmama karn belki hi de
bir y azar deildim, estetik urundaki btn
urap didinmelerim bir y anlgdan
kay naklanmt bakarsn? Neden olmasnd;
ama bu da artk nem tamy ordu benim iin.
Kendi i dny amda ktm cehennem
y olculuunda grdm ey lerden ou bir
y utturmacay d, uy durma ve nemsiz
ey lerdi; dolay sy la y azar olmak iin
doduum, y azarlk y eteneine sahip
olduum kuruntusu da bunlar iindey di belki.
By le bir ey e ne kadar az nem v eriy ordum
imdi! Ay rca, kendini beenmilik v e ocuksu
bir kv anla bir zaman y aamdaki misy onum
gzy le baktm ey den de artk ortada eser
kalmamt. Misy onumu, beni esenlie
karacak y olu bundan by le iir y a da
felsefede y a da buna benzer baka bir
uzmanlk dalnda deil, iimdeki az buuk
dirimsellii v e gc korumay a almakta,
ruhumda henz y aadn duy umsadm
ey e kar ne olursa olsun sadk kalmakta
gry ordum. Bu y aamd ite, bu Tanr idi.
Y aam iin tehlikeli bu y ksek gerilim
dnemleri geride kaldktan sonra tm imdi
tuhaf denecek kadar deiik grny or bana;
nk bir zamanki ierikler v e bunlarn
isimleri artk nem tamamakta, dnk kutsal
nesneler imdi insana nerdey se komik geliy or.
Sav an benim iin de sona erdii 1 91 9
baharnda sv irenin cra bir kesine ekilip
mnzev i bir hay at srmey e baladm. teden
beri (anne v e babamla dedelerimden
dev raldm bir mirast bu da) Hint v e in
bilgeliiy le har neir oluum v e y eni
y aantlarm Dounun simge diliy le aa
v uruum, bana sk sk "budist" isminin
y aktrlmasna neden oldu, bense buna
glp getim, nk benim dorusu Budizm
kadar kendime uzak grdm bir baka din
y oktu. Ama y ine de doru bir y an v ard beni
by le nitelemelerinin, bir nebze de olsa
gerei ieriy ordu, ama bunu ancak biraz
ilerde anladm. Mmkn olsa da bir insan
zgr olarak kendine bir din seebilsey di,
ruhumun en derin kesinde sakl y atan
zleme uy arak diy elim Konfiy s,
Brahmanizm y a da Katoliklik gibi tutucu bir
din seerdim. Ne v ar ki, bunu kar kutba
duy duum zlemden y apar, sz konusu
dinlere doutan y aknlk hissettiim iin
by le bir ey e kalkmazdm; nk sadece bir
rastlant sonucu dindar Protestan bir ailenin
ocuu olarak dny ay a gelmekle kalmay p
miza v e y aradl bakmndan da bir
Protestanm, imdilerde v ar olan Protestan
mezheplerine kar beslediim iddetli
antipati hi de benim Protestanlmla eliki
oluturmuy or. Kar kutba duy duum
zlemin nedeni de u: Gerek anlamda bir
Protestan hem kendi kilisesinin, hem baka
kiliselerin karsndadr her zaman, nk
y aradl onun olmua deil, olmakta olann
y annda y er almay a zorlar. Bu bakmdan
Budann da bir Protestan say laca
sy lenebilir kukusuz.
Diy eceim y azarlmn ve edebi
almalarmn deerine inancm, bendeki
deimeden sonra kkten y klp gitmiti.
Y azmak bana artk kv an v ermiy ordu. Oy sa
insann kv an duy aca bir ey i olmaly d her
zaman; nihay et ben de btn o sknt
dnemlerimde by le bir ey i ary or,
istiy ordum. Y aam v e dny ada adaletmi,
mantkm, anlamm, btn bunlara senin
olsun diy ebilirim, btn bu soy ut nesneleri
gereksinmeden de dny ann pekl
y apabileceini grmtm. Ama bu birazck
kv antan da el ekemezdim. Buna kar
duy duum zlem, iimde y anan, henz
kendilerine inandm v e kendilerinden y ola
koy ularak dny ay y eniden y aratmay
dndm o kk alev lerden biriy di.
okluk kv ancm, dm, umutlarm bir
ie arapta bulmay a aly ordum v e pek ok
zaman bu bir ie arap, eksik olmasn
gerekten imdadma y etiti. V e derken bir gn
geldi, ufak bir kv an kay na buldum
kendime. Krk y anda, durup dururken resim
y apmay a baladm. Kendime ressam gzy le
baktm y a da ressam olmak istediim iin
deil hani. Resim y apmak ahane bir ey ,
insan daha neeli, daha sabrl y apy or. Y az
y azdktan sonraki gibi parmaklarnz siy aha
deil, krmz v e mav iy e boy any or. Ne v ar ki,
resimle uramam da dostlarmdan pek
ounu kzdry or. Ne y apay m, by le
ey lerde pek ansl biri deilim; benim iin
pek gerekli, bana mutluluk v erecek y le
houma giden bir ey y apmay a kalkmay ay m,
herkes rahatszlk duy uy or bundan, insann
olduu gibi kalmasn, y zn
deitirmemesini istiy orlar. Ama benim
y zm onlarn isteini y erine getirmey e
y anamy or, deimey i arzuluy or daha ok,
buna gereksinim duy uy or.
Bana y neltilen bir baka sulama v ar ki,
bunu kendim de y erinde buluy orum.
Gereklik duy gusu diy e bir ey den
y oksunluum ileri srly or. Gerek y azdm
y azlar, dzdm iirler, gerek y aptm
resimler geree uy gun dmy or. Bir y az
kaleme aldm zaman, kltrl okuy ucularn
eli y z dzgn bir kitapla ilgili beklentilerini
gz nnde tutmay unutuy orum okluk, her
ey den nce gerek karsnda dorusu say g
duy duum y ok. Benim kendi dnceme gre,
gerek hepsinden az umursanacak bir ey ,
nk insann ban artacak kadar sk
ky or karsna, hatta srekli gzler nnde
duruy or, oy sa ondan ok daha gzel v e
gerekli ey ler bizden dikkat v e ilgi
beklemekte. Gerek ne olursa olsun asla
kendisinden honut kalnmay acak, asla ba
tac edilip say gy la nnde eilinemey ecek bir
ey , nk bir rastlantdan, y aamn er
pnden te deeri y ok. Ay rca, insan hep
d krklna uratan bu kuru v e pespay e
gerek bizim kendisini y oksamamzdan,
kendisinden gl olduumuzu
gstermemizden gay r hibir y oldan
deitirilecek gibi deil.
Y azlarmda gerek karsnda normal
olarak duy ulan say gy a sklkla rastlanmaz;
y aptm resimlerde ise aalar y zlerle
donanr, ev ler gler, dans eder y a da alar,
ama bir aa armut aac mdr, y oksa kestane
aac m, anlalmaz okluk. Dorusu sz
konusu eletiriy i kabullenmek zorunday m.
Ne saklay ay m, benim kendi y aamm da bana
pek sk olarak bana bir masal gibi geliy or;
okluk d dny ay kendi i dny amla majik
diy e nitelemekten kendimi alamay acam bir
iliki, bir uy um iinde grp duy umsuy orum.
Birka kez patav atszca dav randm
oldu, rnein bir defasnda nl ozan
Schillerle ilgili olarak zerinde pek
durulmay a demez bir sz kt azmdan;
Gney Almany adaki btn bowling kulpleri,
o saat beni v atann kutsal deerine dil uzatan
bir kimse ilan etti. Ama artk y llar v ar ki,
azmdan kutsal deerlere glge drecek v e
insanlar kzdrp ileden karacak bir sz
karmamay rendim. Bunu da bir ilerleme
say y orum dorusu.
Gerek dedikleri ey benim y aammda
pek by k bir rol oy namadndan v e gemii
okluk imdiki zaman gibi algladmdan,
imdiki zaman ise bana sonsuz bir uzaklkta
grndnden, bakalarnn sklkla y apt
gibi, gelecei de o kadar kesin izgilerle
gemiten ay rdm y ok. Pek ok zamanm
gelecekte y aay arak geiriy orum; dolay sy la,
zy aam y km v e bugnle sona erdirmem
gerekmiy or, rahatlkla gelecee doru
uzatabilirim onu.
Y aammn nasl bir y ay izip sey rini
tamamladn ksaca anlatay m. 1 930a kadar
birka kitap daha y azdm, ardndan da bu
meslee kesinlikle srt ev irdim. Ben de bir
y azar olarak brleri arasnda y er alabilir
miy im, alamaz my m? Bu soru alkan
genler tarafndan hazrlanan iki doktora
tezinde irdelendiy se de cev aplandrlamad.
Y eni edebiy atn titizlikle incelenmesinden
ortay a kan sonuca gre, bir sanatdan
ev rey e y ay lan nlar gnmzde y lesine
zay flamt ki, sanat y azarlarla sradan
y azarlar birbirinden pek ay rlacak gibi deildi.
Ne v ar ki, bu nesnel bulgulamadan y ola
koy ulan doktora sahipleri birbirine kart
sonulara v armlard. ki genten daha
sempatik olannn grne gre, by lesine
gln derecede clz edebiy ata edebiy at
denemezdi artk; sradan y azarln ise
hay atta kalmay hak edecek y an olmad
iin, gnmzde kendisine sanat adn
y aktran y azarlk rahatlkla lme terk
edilebilirdi. Ancak, doktora sahiplerinden
tekisi alabildiine clz biimde de olsa bir
sanat dal olarak edebiy ata hay ranlk duy an
biriy di; onun grne gre, belki
damarlarnda gerek Parnas kanndan bir
damla olsun tay an bir sanatnn da
ilerinde bulunabilecei v e by le birine
hakszlk y aplabilecei dnlerek, sanat
say lmay acak y zlerce y azara da ne olur ne
olmaz deer v ermek y erinde say lacakt.
En bata resim y aparak, ay rca inlilerin
by y ntemleri zerinde alarak v aktimi
geiriy ordum; ileriki y llarda ise giderek
mzie v erdim kendimi. Bir hrs belirdi
iimde, bir opera y azacak, bir operada insann
y aam gereklii iinde pek ciddiy e
alnmay acak, hatta alay konusu y aplacak,
buna karlk bir simge, tanrnn brnd
geici bir suret olarak tad edeb deer l
l parlday p gz kamatracakt. Y aama
by sel bir adan bakmay kendime her
zaman y akn hissetmi, asla "ada" bir insan
olamamtm, Hoffmannn Goldene Topf
(Altn Kse) y a da Heinrich v on Ofterdingen'e
btn dny a v e doa tarihlerinden daha
deerli gzy le bakmtm hep, hatta dny a
v e doa tarihiy le ilgili kitaplarda bile her
zaman by ley ici anlatlar bulmutum. Ama
artk y aammda y le bir dnem balamt ki,
geliimimi tamamlay p y eterince ay rmlam
bir kiilii daha ok derinletirmenin v e
ay rmlatrmann hibir anlam kalmamt,
bunun y erine deerli benin dny a denizi
iinde gmlp gitmesine alarak lmllk
karsnda ezeli v e ebedi dzenlere kendimi
uy durmay dev bilmitim. Bu dnceleri y a
da y aamla ilgili bu duy umsamalar ancak
masal aracly la dile getirebileceime
inanm, masaln en y ce biimi olarak da
operay grmtm; belki bunun nedeni, kt
kullanmlara konu y aplm can ekien
dilimizde szn by sel bir etkiy i ierdiine
bundan by le pek inanmay md; oy sa mzii
bugn bile dallarnda cennet elmalar
y etiebilecek diri bir aa gibi gry ordum.
iirlerimde, y azlarmda bir trl
baaramadm ey i gerekletirip insan
y aamm hay ranlk uy andracak y ce bir
anlamla donatacaktm. Doann masumiy eti
v e bitimsiz zenginliine v gler denecek,
y ry p geldii y olu y le bir noktay a kadar
izley ecektim ki, kanlmaz ac v e straplarn
zorlamas karsnda usa, uzaklardaki bu kar
kutba y nelecek, y aamn doa v e ustan
oluan bu iki kutup arasndaki salimim,
gky zne gerilmi bir gkkua gibi nee
saarak, oy unsu bir hav a iinde, bir
mkemmellii iererek sergilenecekti.
Ama ne y azk ki operay sona
erdiremedim bir trl Y azarlk alanndaki
almalarmda y aadm bir durumla burada
da karlamtm. Kaleme almay nemli
bulduum ey lerin Goldene Topf ta v e
Heinrich v on Ofterdingen'de benim
stesinden gelebileceimden bin kez daha saf
v e temiz ekilde sy lendiini grdkten sonra
y azmaktan el ekmitim. imdi operada da
ay n durumu y ay ordum. Mzik alannda
y llar y l n almalar y aptktan v e birden
ok metin taslaklar hazrladktan sonra
y aratacam eserin gerek anlam v e ieriini
y le bir kez daha olanca dikkatle gzden
geirince birden unu grdm ki, benim
operay la amaladm ey Sihirli Fltte
oktan harikulade biimde gerekletirilmiti.
Bu y zden opera almasn bir kenara
kaldrp kendimi tmy le by nn pratik
y nne v erdim. Sanatlk dn
kuruntusuy la, gerek Goldene Topf, gerek
Sihirli Flt gibi bir eser y aratma y eteneinden
y oksunsam, o zaman bir by c olmak iin
doduum kukusuzdu. Lao Tsenin v e I
Gingin Dou y olunda y ry p oktan y le bir
y ere v armtm ki, gerek denen ey in ne
kadar rastlanty a bal, ne deiken bir ey
olduunu ok iy i renmitim. Ve imdi bu
gerei majik y oldan sktrp istediim
y nde etkilemey e aly ordum, dorusu bu
da pek haz v eriy ordu bana. Ancak, unu itiraf
edey im ki, ak by denen o sev imli bahey le
y etinmediim zamanlar oluy or, iimdeki o
kk diri alev beni kimi v akit kara by
tarafna da ekiy ordu.
Y etmi y an gemi, ksa bir sre nce
iki niv ersite tarafndan fahri doktorluk
nv any la taltif edilmitim ki, gen bir kz
by y oluy la batan karmaktan dav a
edildim. Tutukev inde resim y apmama izin
v erilmesini istedim, izin v erildi, e dost da
boy a getirdi, gereken ara v e gereleri
salad. Kaldm hcrenin bir duv arn kk
bir kr manzarasy la donattm. By lece
y eniden sanata dnmtm; bir sanat
kimliiy le o zamana kadar y aadm tm
fiy askolar, beni bir kez daha dny ann en tatl
ikisiy le dolu bu barda boaltmakta, bir kez
daha oy un oy nay an bir ocuk gibi kendime
kk v e irin oy unsu bir dny a kurup
gnlmn isteklerine doy um salamaktan,
tm bilgelikleri v e soy utlamalar zerimden
silkip atarak bir kez daha y aratcln ilkel
hazzna y nelmekten beni alkoy mamt.
Y eniden resim y apmay a balamtm,
boy alar karp fray ilerine daldry or,
btn o sonsuz by leri, zincifrenin en
akrak, sarnn dolgun saf, mav inin derin
dokunakl ahengini v e onlarn en uzak, en
soluk griy e kadar v aran karmlarndaki
mzii bir kez daha hay ranlkla
y udumluy ordum. Y aratclk oy ununu mutlu
v e ocuksu bir hav a iinde srdry ordum,
dediim gibi hcremin duv arna bir kr
manzaras oturtmutum. Bu manzara,
y aammda bana haz v eren ne v arsa
ieriy ordu hepini; rmaklar v e dallar,
denizleri v e bulutlar, ekin bien ky lleri v e
bana zev k v eren daha pek ok gzel ey i
kendisinde barndry ordu. Resmin
ortasndan ise kck bir tren gemektey di.
Bir daa trmanan trenin ba ksm, bir
elmann iindeki kurt gibi dan koy nuna
girmi bulunuy ordu. Lokomotif kk bir
tnelden ieri dalmt v e tnelin kara
y uv arlak azndan top top dumanlar
ky ordu.
Oy nadm y aratclk oy unu beni hi
daha bu seferki kadar by ley ip hay ran
brakmamt. Sanata dnmem, bir tutuklu v e
sank olduumu, y aamm bir tutukev inden
baka y erde noktalama umudunun pek
olmadm bana unutturmakla kalmam,
by alanndaki almalarm da unutmam
salamt; elimdeki ince fray la minik bir
aacn, l l kk bir bulutun resmini
y apmam, y eteri kadar y aman bir by c
olduum duy gusuy la doldurmutu iimi.
Bu arada gerekten tmy le kendisine
ters dtm o gerek, kotarmakta olduum
dny amla alay ediy or, onu y kp atmak iin
elinden geleni geri koy muy ordu. Hemen her
gn gelip beni hcremden aly orlar,
gardiy anlarn gzetiminde alabildiine
sev imsiz odalardan ieri sokuy orlard; bir
sr kdn banda oturan sev imsiz y zl
insanlar beni sorguluy or, sy lediklerime bir
trl inanmay a y anamy or, bana ky or,
bazen y andaki bir ocuk, bazen de hin
olu hin bir caniy miim gibi dav rany orlard.
Kalem odalarnn, ktlarn, dosy alarn bu
acay ip v e gerekten cehennemsi dny asn
tanmak iin bir sank olmay a gerek y ok.
Kalem odalarnn cehennemi, insanlarn ne
tuhafsa kendileri iin y arattklar
cehennemlerin en korkuncu grnmtr
bana hep. Bir ev den baka bir ev e tanmak
istemen, ev lenmey e kalkmam bir pasaporta
y a da kimlik czdan karay m demen y eter,
kendini o saat bu cehennemin gbeinde
buluv erirsin, bu ktlar dny asnn hav asz
meknnda buruk saatler geirirsin artk;
sklp duran, y ley ken acele eden ask suratl
insanlar tarafndan sorgulanr, pay lanp
azarlanr, en basit v e en doru szlerine bile
inanlmadna tank olur, bazen bir ilkokul
rencisi, bazen bir cani dav ran grrsn.
Ev et, herkes bilir nihay et bunu, katlarn bu
cehenneminde oktan boulup gider, kuruy up
solardm y a, ney se ki boy alarm av uttu beni,
iimi enlendirdi, benim resmim, benim o
gzelim kk kr manzaram bana y eniden
soluy acam hav ay salad, hay atta tuttu
beni.
Bir gn y aptm resmin nnde
dikiliy ordum ki, gardiy anlar o skc
dav etiy eleriy le kp geldiler y ine, beni mutlu
almamdan koparp almak istediler. Anszn
bir bezginlik kt zerime; btn bu olup
bitenler, btn bu zalim v e ruhsuz gerek
karsnda tiksintiy e benzer bir duy gu iimi
kaplad. Btn gn ektiim eza v e cefay a bir
son v ermenin zaman gelmi gibi grnd
bana. Madem o masum sanat oy unlarn
oy namakta beni rahat brakmy orlard, ben de
ister istemez y aammn pek ok y ln
adadm o ciddi sanatlara, hnerlere
y nelecektim; by v e sihir olmadan bu
dny ay a katlanlacak gibi deildi.
O in kuraln anmsay p nefesimi bir
dakika srey le tutarak gerek kuruntusundan
kendimi koparp aldm. Ardndan gardiy ana
nazike rica edip bir dakika sabretmesini
istedim, resimdeki trene binip aksay an bir
y erine gz atacam sy ledim. Gardiy anlar
her zamanki gibi gldler, nk bana kak
gzy le baky orlard.
Bunun zerine kendimi ufaltp resimden
ieri daldm, minik trene atlay p kk v e
kara tnelde y ol almay a baladm. Tnelin
y uv arlak azndan bir sre top top dumanlar
kt, derken kesildi dumanlarn arkas;
dumanlarla duv ardaki resim silinip gitti,
resimle de ben kay plara kartk. Gardiy anlar,
by k bir aknlk iinde geride kala kaldlar.
 Karde Antonionun lm
Pek say gdeer hanmefendi v e sada
aziz kzkardeim! Ricanza uy arak hu
mektubumda dav ranmdan tr sonradan
beni nedamet duy gusuna srklemey eceine
gv enerek benden iitmek istediklerinizi size
aktaracam. nk bildiiniz gibi sizi hi
tanmy orum; ama cennetmekn bu kiiy i
sizin eskiden tandnza inanmamam iin
neden y ok, dolay sy la bu mektubu
kusurlarm hogry le karlay arak okuy up
deerlendiriniz ltfen.
Cennetmekn Pov erellonun aziz
kardeimiz diy e niteledii lm, pek ok kiiy i
kolay v e gnll bir av olarak gelip bulur.
Aralarnda gerek dini btn kiiler, gerek
y rekli insanlar olmak zere bazlar da v ardr
ki, ancak etin bir boumadan sonra v e ne
kadar kin besleseler gzlerine az grnen bir
dmana gnlsz teslim olur gibi lme
teslim olurlar. Benim say gdeer ahret
kardeim Antonio da sz konusu kiilerden
biriy di; bu dny adan gp gidii y reimi
y lesine derin dehetle, y lesine derin bir
aknlkla doldurdu ki, ne azndan kan
szlerden bir tanesini, ne y zndeki krklar
unuttum ne de ellerinin rasgele bir dev inimi
aklmdan kp gitti.
Kukusuz hay ata gzlerini y umduunu
grm deilim, ama lmnden pek ksa sre
ncesine kadar y atann banday dm. Bu
konuda ne biliy orsam ev k v e gay retle not
ederek size y ollay acam. Rahmetliy e kar
duy duum gerek say g by le bir ey i
y apmama engel deil, nk pek ok dnp
tandktan sonra una kesinlikle inandm ki,
Antonio v lmey e deer bir lmle gt bu
dny adan v e sadk kullarndan biri olarak
Tanrnn rahmetine kav utu.
Souk bir sabaht, drt ay ncesiy di;
Antonio Kardein y anndan bir haberci gelip
bana y le seslendi:
"Durma kalk, hemen ko, Peder Antonio
lmek zere, birka saatlik mr kald."
Bunu duy unca irkildim, gezi sopam alp
adamn peine takldm, aceley le tepey i
trmanmay a koy ulduk. Y ol uzun, stelik
sarpt, glkle y ry orduk. Ancak alt saat
sonra bir mola v erdik, ardndan kalkp iki saat
daha y rdk; znt v e by k tela
y reklerimizi sktry or, nemsiz birka
szden baka bir ey konuma isteini
duy muy orduk. Beni alp gtrmek iin y ar
gecey i koarak geirmi haberci y lesine
bitkin dmt ki, onu aresiz y ol kenarnda
brakp y alnz bama ilerlemey e koy uldum.
Sanki pek ok y l genlemitim, bir solukta
tepey i trmanp Antonio kardein kulbesine
v ardm. Y atakta y aty ordu kendisi. Sakin
sakin y aty or, g bela nefes alp v eriy ordu,
y zne de lmn glgesi dmt. Y atan
y an bana oturup kendisini rahatsz
etmemey e alarak dikkatle sa elini tuttum.
Gelgelelim, ok y al biriy dim, hay li uzun y olu
y rmekten y orgun dtm iin bir ara
dalmm. Bir saat sonra gzlerimi atmda
baktm ki ne grey im, hastann kendisi bu kez
benim elimi tutmu, gzlerini de bana
dikmiti, ama azndan bir sz kt y oktu.
Uy uduum iin utanmtm, y reimi bir
sknt bast.
"Antonio Karde," dedim. "Bak, ben
geldim seninle v edalamak iin. Ne mutlu
sana, pek y aknda Tanrnn huzuruna
kacaksn."
Antonio susup sesini karmad,
szlerime inanmam gibi her zamankinden
deiik bir glmsemey le glmsedi. Ben
sandm ki, uy uduum iin benimle alay
ediy or; y zm kzartp affn diledim, ay rca
kendisine nasl bir hizmette bulunabileceimi
sordum.
"Kapy ardna kadar a!" dedi bunun
zerine. Ben de onun diledii gibi y aptm.
Baktm ki y eniden susuy or, benden ne gibi bir
hizmet beklediini bir kez daha sordum.
"aty da a!" dedi Antonio Karde, eliy le
tav an gstererek. Ben de kulbeden ktm,
tav andan iki kalas karp aldm y erinden, sz
konusu istein ne anlama geldiine akl
erdirememitim. Y eniden kulbey e dnp
y atana y aklanca, baktm Antonio
Kardein gzleri atdaki deliklerdey di.
Derken y ine o acay ip ekilde glmsediini
grdm.
"Alt gn v ar ki gky zn grmedim,"
diy e y kseltti sesini, tekrar y an bana
oturmam istedi. Ben, hemen isteini y erine
getirdim; birden Antonio Karde bara
bara, gr bir sesle konumay a balad.
Gzleri y anan mumlar gibi l l parldy or,
elleri bir topluluk nnde konuan bir adamn
elleri gibi oy nay p duruy ordu. u szler kt
azndan:
"Ey hay at v e lmden sz eden sizler, ne
biliy orsunuz bu konuda? Hanginiz daha nce
ac bir lmle ldnz ki, lm
tany abilesiniz? Ama hay at konusunda da
fazla bir ey bildiiniz y ok, gzleriniz bulank
gry or nk, duy ularnz da tembel,
miskin. Oy sa ben hay atn ne olduunu
biliy orum, nk gzlerim ay dnlk iindey di
hep v e bugn de lm y atamn ba ucunda
dikiliy or. Y ery znn ne kadar by k
olduunun, ne harikalarla dolup tatnn
farknday m, denizin by kln ve
acmaszln biliy orum. Ve Tanr ahidimdir
ki gnein u dar aralktan kulbemin iine
y ollad bir lokma k, imdiy e kadar
insanlarn bana v erdiinden daha ok hazla
dolduruy or iimi.
Oh, canm tatl gne! Uzaklarn canm
enginlii! zerlerinde dikildiim canm dalar,
sularndan itiim canm pnarlar!
Uzaklardaki canm y urdum v e canm
ocukluum! Siz zav all, siz mutsuz insanlar!
Nasl da hay atnz v aktinden nce kumlarda
y itip giden bulank bir su gibi zenginlikler v e
hazlardan y oksun akp gidiy or! Durmay n,
an u gzlerinizi de y aadnz dny ann ne
harikulade, ne doy umsuz bir ey olduunu
grn! Tanrm, mehtabn ay dnlatt bir
ov adaki y umuakla, gizemsellie bakn bir;
barndan gnein boy v erip y z gsterdii
denizin l l grkemine bakn!"
Bana bu konuma dorusu tuhaf gelmiti,
Antonio Kardein Tanrnn adn azna
almakszn gzlerini y umacandan tasa
etmey e balamtm. Hafife drttm
kendisini v e elimle iaret edip durumu
anlatmay a altm. Ama o ksa bir sre susup
sesini karmad, ardndan glmsedi, sonra
da ok alak bir sesle y le dedi:
"Gennaro Karde, sen bugn tepesinden
baknca denizin v e y ce karl dalarn
grlebildii y amac trmanarak buray a
geldin. Hani bir akaaa v ardr tepede, sonra
ileke Hazreti Mery emin bir tasv iri. Bildin
mi?"
Ben ev et dey ince, konumasn srdrd
Antoni Karde. "Gzel, bildin demek. Belki o
tepeden kasrgalarn denize doru akn ettiini
grdn bazen, uzaklardaki bey azlara
brnm dalarn stnde mav i boluu v e
ay dnlk bulutlar grdn. Akaaac grdn
ay rca v e y uv arlak glgesinde uzanp
dinlendin. Y apraklarnn kokusunu soludun,
denizden gelen hav ay soludun v e gzlerin
senden nce y ola koy ulup o gzelim, l l
ay r imenlerden aalara uzand."
"Ev et," diy e y antladm. "Her ey tpk
bana sy lediin gibiy di, btn bunlar
y aadm sk sk."
"Gzel," dedi Antonio Karde. "te
bunlar bir daha gremey eceim ben, dalar
da, akaaac da, denizi de, l l ay r
imenleri de gremey eceim."
"y le, diy e y antladm. "Bir daha o
tepey e gidemey eceksin, Tanrnn
meleklerinin arasna karacaksn."
"Ve doduum kenti," diy e ekledi
Antonio Karde, "... v e bizim rma, btn
bunlar da gremey eceim artk".
"Ev et, gremey eceksin, diy e y antladm
ben y eniden, "Tanr by le istiy or nk."
Bunun zerine, "Ah kardeim," diy e
y kseltti sesini Antonio Karde birden. "O
rma, o mav i gky zn v e y ery znn
tadna doy ulmay acak btn o gzelim
nesnelerini senden daha ok sev iy orum,
btn insanlardan daha ok, Tanrnn btn
meleklerinden daha ok!"
Birden y reime y le bir korku kt ki
benzim sarard, diz kp dua ettim. Sonra
dorulup hasta Antonio Kardee y le dedim:
"Sy lediklerini iitemedim. Ama y alv arrm,
Tanry btn denizlerden, bu dny ann
tadna doy ulmay acak btn v arlklarndan
daha ok sev diini akla bana!"
Bunun zerine Antonio Karde ban
edi biraz; grdm ki gzleri y alarla
dolmutu. V e azn ap y le dedi:
"Y ce Tanrm, hay atmdan daha ok
sev iy orum seni, ruhumdan rahmetini
esirgeme!"
Ardndan hi konumadm, artk y an
banda oturuy ordum, gne kulbeden
ekilip gidene kadar birlikte alap szlatk.
Derken onun bir kez daha y ksek sesle
bardn duy dum. Ruhunu teslim etmek
zere olduuna inanp kendisini kutsadm.
By k bir huu iinde sustu bir sre, sonra
can v e gnlden teekkrde bulunarak
benden kalkp gitmemi istedi.
"Git imdi, aziz kardeim," dedi. "Geldiin
y erde seni aray acaklar. Brak beni, y alnz
bama can v erey im; nk biliy orum,
bundan sonra ateten korkar gibi lm
manzarasndan korkacaksn. Gitmeden
kutsay ay m seni!"
Can v e y rekten kutsay p pt beni, bir
babann olunu pmesi gibi tpk; oy sa
benden birazck y aly d, o kadar. Dileini
y erine getirip y alnz braktm kendisini,
geldiim y ere dnmek iin y olu tuttum. Ne
v ar ki ruhum bir rperti iindey di, y reim
paralany or, iim kabary ordu. Dua edip
szlanarak y ry ordum, tam o akaaacn
y anna v arp doan ay n y la denizin nasl
parldadn grr grmez, iimdeki znt
iy ice bastrd zerime, y ere y kldm,
ldrlm biri gibi uzun sre y atp kaldm
y le. Y eniden dorulup ay aa kalktmda
y amacn gerek bu, gerek br banda engin
ov alarn bey az bir k iinde y zdn
grdm, gky z de y ldzlarla donanmt.
O zamandan beri aziz kardeim Antonio
hi aklmdan kmad, btn konumalarn,
y aay n, duy gu v e dncelerini sk sk
anmsadm. Antonio Kardei cennetmekn
bir bilgey e dntren Tanrnn sev gisindeki
bitip tkenmez gc gry ordum. nk
daha nce Antonio Karde serv et sahibi bir
soy lu v e sefahat hay at sren biri deildi
sadece, ay n zamanda bir airdi, dny ev i
bilimlerin tannm bir dostuy du. Y unanca
biliy ordu hatta, ruhumuzun gereksinim
duy mad dier pek ok beceriy e sahipti.
rnein, soy lu bir kadna gnahkr bir
sev giy le balanm, Latince iirlerle dolu koca
bir kitab kendisine adamt. Ay rca,
kendisini tandm, dindarl v e bilgelii
dolay sy la kendisine by k say g gsterdiim
zamanlarda da pek ok kez y azarlar, airler
gibi konumutu; cezbey e kaplm gibiy di
adeta, sanki bir ruh, bir can sahibiy miler gibi
dalara v e rzgrlara seslenmiti. Bir
defasnda bu y aptnn kutsallkla
badamay an, hatta putperestlikle ilgili bir
dav ran olduunu sy ley erek
alakgnlllkle eletirecek oldum kendisini.
Ama o perv aszca glerek y le dedi:
"Bilmiy or musun ki, btn bu v arlklar
Pov erello, bizim kardelerimiz diy e
nitelemitir, kular v e dier hay v anlar
karsna alp onlara v aazda bulunmutur?
Tanr hakk iin biliy orum ki, krda bay rdaki
her ot kutsaldr v e Tanr iin azizdir. Ve
sesleri hi kmay p suy un iinde y aay an
balklar da y ine azizdir Tanr iin, adam olan
o kutsal, o ermi kii de balklara ncilden
v aazda bulunmutur."
By lece, bazen insanlara kar hoy rat v e
sert duy gular tay an gnl doal v e irin
nesnelere kay y ordu daha ok; ay rca btn
hay v anlar, hatta en kk sinekleri v e
bcekleri kutsal diy e niteley ip onlara by k
bir hogr v e sev ecenlikle y aklay ordu.
nk bir ara y le demiti: "Bir insann
cann acttn m, senden intikamn alabilir
bunun y a da seni balay abilir. O masum
bitki v e hay v anlara gelince, Tanr onlar
insanlarn eline teslim etmitir ki onlar
sev sin, kendilerinden gsz kardeleriy mi
gibi onlarla bir arada y aasnlar. Bir insana
sev gi gsterdin mi, teekkrle, sev giy le der
karln. Oy sa bir bcei, bir bal, bir
kuu, bir bitkiy i y a da aly koruy up gzetir,
hele ona sev gi gsterirsen, Tanrnn kendisine
gstermi olursun bu sev giy i. Gnn birinde
dini btn bir Hristiy an v e bir v aiz olarak lr
de onun karsna karsan, belki sana sorar:
Ne diy e falan filan solucan ay ann altnda
ezdin bakay m? Neden o iei kopardn v e
kaldrp attn sonra? Neden bu dal krdn?
Y aptklarn onlara deil, bana kar y aptn
sen."
On y l akn bir zaman nce Antonio
Karde ok uzun v e gzel bir iir y azd arlar
zerine, onlarn toplu olarak nasl bir arada
y aadklarn, nasl ilgin bir y ntemle
ballarn hazrladklarn anlatt. Bu iiri
kendisi okudu bana, iirdeki szlerin gereklik
v e gzelliine dorusu bay ldm. Ancak, bir
baka defa kendisine sorup da, madem Tanr
onu bir air y apm, ne diy e Kurtarc sann
ektii ileleri y a da cennetmekn kilise
babalarnn y aamn dile getirmediini
anlamak istey ince, ok ciddi bir tav r
taknarak beni tersledi.
"Nedeni mi, anlatay m," dedi. "Tanry a v e
onun kutsal adna dizelerde y er v ermey i nasl
gze alabilirim, nk onun eserlerinden en
k bile o arlar gibi ite y lesine
olaanstdr v e kolay kolay akl erdirilecek
gibi deildir."
Ama y eter bu konuda sy lediklerim. Siz
Antonionun bu dny adan gp gitmesine
ilikin ey ler duy mak istemitiniz benden,
dolay sy la ben de size bu konuda sonradan
kulama gelen az buuk bir bilgiy i not edip
y ollay acam.
steini y erine getirip lm deindeki
Antoniodan ay rlmamdan sonra, bir kei
oban ziy aret etmi kendisini v e kardeimizin
lmne kadar da banda beklemi.
Antonioy u pek gsz durumda bulmu; ama
Antonio Karde gzleri ak y aty ormu,
oban kendisine ne gibi bir hizmette
bulunabileceini sorunca clz bir sesle
teekkr etmi, herhangi bir y ardm isteinde
bulunmam. Bir sre sonra ok y av a bir
sesle, ama tamamen kendinde, konumay a
balam. obana srsy le ilgili sorular
sormu, bunlarn say lar, isimleri, y alar v e
cinsleri zerinde bilgi edinmek istemi, bir
obann baka obanlarla konutuu gibi
konumu tpk. Sonra da u soruy u y neltmi
obana: "Srnn iinde kk olaklar da v ar
m?" oban v ar dey ince, Antonio Karde
eitli ot isimleri say m, gen y av rular
hastalanrsa bu otlarn onlar iy i edeceini
sy lemi. Otlardan birkan oban nceden
biliy ormu, ama birka y abancy m
kendisine, ite bunlarn nasl ey ler olduunu
can ekimekte olan Antonio Karde gay et
ak seik anlatm.
"Unutma," demi obana. "Senin btn bu
olakklar say lar pek fazla olmasa da Tanr
tarafndan y aratlmtr, onun ihsan v e
inay etinin canl mucizeleridir. y ilik y apmak
istiy orsan, bana deil, onlara y apmalsn,
nk ben krk bir kadeh gibiy im, y aamm
artk kapatlmaz bir gedikten akp gidiy or. Ne
v ar ki, y aadn her gn beni dnmekten
geri kalma ki, y aamaktan kv an duy abilesin.
nk gn gelip senin gcn kuv v etin de
kalmay acak, sen de lm tadacaksn,
dncelerle dnlemey ecek kadar ac
lm. Y aamn ne kadar zor olursa olsun,
dostum, lm ondan daha zor v e korkuntur.
Bunu bil v e y aadka y eni gne sev inle
kucak a."
Antonio Karde bunlar sy lemi v e uzun
bir sre dinlenmi ardndan, gc kuv v eti
giderek kendisini terk etmey e balam. Ama
lmeden bir kez daha konumu v e de u tuhaf
szler km azndan: "Kim bir kadn ister de
kadnn onu sonradan bir daha arzulay p
arzulamay acan bilmezse ac eker o kimse,
kendisini kt gnler bekler v e her erkein
y reinde duy umsad ey dir bu. Ne v ar ki,
kim bir kez Tanry arzular v e ona sev giy le
y aklarsa, onun ektii ac daha da by ktr
v e bu ac sona ermez hi, nk Tanrnn
sev gisinden emin olup olamay acan asla
bilmez."
Bundan sonra hi konumam Antonio
Karde. Ama obann anlattna gre, giderek
ay dnlanp parlday an gzleriy le ev resine
baknm; bu arada kendi elini by k bir
dikkatle v e adeta hay rete kaplarak gzden
geirip incelemi, ardndan da pek ok kez
ban sallam. Derken anlatlmay acak kadar
sev ecen v e insan hzne boan bir
glmsemey le glmsemi, ok gemeden
teslim etmi ruhunu. Huzur iinde y atsn!
 lgili konuda size aktaracam daha fazla
bir ey bilmiy orum. Bu birazck bilgiy i kabul
buy urunuz ltfen. Tanr sizi kutsasn!
Hizmetkrnz v e sada kardeiniz.
Fra Genarro
 Bycnn ocukluu
Y alnzca anne ve babamla
retmenlerim eitmedi beni, y ce, gizli v e
gizemsel gler de eitimimde rol oy nad. Bu
gler arasnda Tanr Pan da bulunuy ordu,
kendisini dans edip duran kk bir Hint putu
olarak dedemin caml dolabnda grrdm
hep. Gerek bu tanr, gerek daha bakalar
ocukluk y llarmda beni y alnz brakmad,
daha ben okuy up y azmasn renmeden ok
nce Dounun alabildiine eskilere uzanan
imge v e dnceleriy le ruhumu y lesine
doldurdular ki, sonradan Hint v e in
bilgeleriy le tantmda bunu eski bir
tankln y inelenmesi gibi duy umsadm, bir
y uv ay a dn olarak algladm. Ama y ine de
Av rupal say lrm, stelik aktif y ay burcunda
dny ay a atm gzlerimi v e y aam boy u Bat
dny asnn hrnlk, agzllk ve
dindirilmez merak gibi erdemlerine uy gun
dav ranmay a altm. Tanry a kr,
ocuklardan pek ou gibi y aam iin zorunlu
v e alabildiine deerli bilgileri henz okula
balamadan edindim, retmenlerim elma
aalar oldu, y amur v e gne, rmak v e
ormanlar, arlar v e bcekler oldu bu konuda.
Pan oldu ay rca, dedemin hazine dairesindeki
bu dans edip duran put oldu. Dny a y abancm
deildi, hay v anlarla hi korkup ekinmeden
dp kalkabiliy or, y ldzlarla rahatack
ahbaplk edebiliy ordum; mey v e
baheleriy mi, akan sularm, balklarm,
hepsinin anly ordum dilinden, bir sr de ezgi
biliy or v e sy ly ordum. By clk v e
sihirbazlktan da anly ordum, ama ne y azk ki
sonradan pek abuk unuttum bu hneri, ama
ilerlemi y amda y eniden renmeden
duramadm. ocukluun akllara durgunluk
v eren btn bilgeliiy le donatlmtm.
Daha sonra okulda rendiklerim gelip
eklendi bu bilgilere. Okulda retilenleri
bellemek benim iin iten deildi v e bana zev k
v eriy ordu. Okuldakiler akllca dav ranp
y aam iin zorunlu o ask suratl becerileri
bize kazandrmay a pek uramy or, bizimle
okluk benim holandm oy unsu v e tatl
sy leiler y apy or, bazs mr boy u
belleimden silinip gitmey en bilgileri bize
aktarmay a baky orlard, bugn bile o
zamanlar rendiim pek ok gzel v e esprili
Latince sz, iir v e zdey ii, ay rca dny ann
eitli ktalarndaki pek ok kentin nfusunu,
kukusuz bugnk deil, seksenli y llardaki
nfusunu hl unutmu deilim.
On y ana gelincey e kadar ilerde ne
olacam, hangi meslei seeceim konusunu
ciddi olarak dnmedim. Btn olan
ocuklar gibi ben de meslekler iinden
kimilerini sev iy or v e bu meslekte alanlara
imreniy ordum. Av clar bunlar arasnday d
rnein, salclar, srcler, ip cambazlar,
kuzey kutbuna gidip gelen gemiciler bunlar
arasnday d. Ama hepsinden ok
by clktey di gzm. Ruhumdaki drt v e
eilimlerin hepsinden daha gl, hepsinden
daha itenlikli algladm dorultusuy du bu:
"gerek" diy e nitelenen v e bazen bana
by klerin kendi aralarnda saptadklar bir
samalk gibi grnen ey e kar honutsuzluk
duy uy ordum. Daha erken y ata bu gerei
bazen korkup ekinerek, bazen alay la
y adsmay a balamtm; onu afsunlay p
by lemek, onu by y le deitirmek v e y ce
bir aamay a karmak zlemiy le y anp
tutuuy ordu iim. Bu by leme arzusu,
kklmde d dny adaki ocuksu
hedeflere y neldi; rnein, ah bir kn elma
aalarnda elmalar oldursam da hokus pokus
cebimdeki para czdanm altn v e gmle
doldursam dey ip duruy or, dmanlarm ilkin
by ley ip olduklar y ere iv ilediimi,
ardndan by klk gsterip eski hallerine
dndrerek onlar utandrdm, sav atan
zaferle kp kendimi kral ilan ettirdiimi
dly ordum; toprak altndaki defineleri
karmak, lleri diriltmek, kendimi
grnmez duruma sokmak istiy ordum hep.
zellikle kimsenin beni gremey ecei bir
kla girmek, ok nemsediim v e elde etmek
iin can attm bir hnerdi. Btn sihirli
gler gibi bu hneri de ele geirmek iin
duy duum arzu, y aam boy u deiik klklara
girerek elik etti bana. rnein, ilerde
by y p de y azarlk mesleine atldmda
ikide bir, kaleme aldm y aptlarn arkasna
gizlenip kimsenin beni grmemesine altm,
adm deitirip anlaml v e oy unsu isimlerin
arkasna gizlendim. Bu dav ranm ne tuhafsa
meslektalarm tarafndan sk sk eletirildi,
y anl y orum v e deerlendirmelere konu
edildi. Geriy e baktm zaman unu
sy ley ebilirim ki, btn y aamm bu sihirli
gce kav uma zleminin damgasn zerinde
tad. By l isteklerimin kendisini hedef
ald nesneler zamanla nasl deiti, insanlar
bir an gelip d dny adan nasl kopararak
kendi iime aktardm, nasl y av a y av a
dmdaki nesneleri deil, kendimi deitirme
amacna y neldim, nasl sihirli apkann
altndaki o y av an grnmezlii atarak y erine
bilen birinin, bilip tany an, ama kendisi hep
bilinip tannmadan kalan birinin
grnmezliini geirmey e uratm, ite size
y aam y kmn ierii.
Y erinde duramay an mutlu bir ocuktum;
o renkli gzelim dny ay la oy nay an, hibir
y erde y abanclk ekmey en, hay al v e dlerin
balta girmemi ormanlarnda olduu kadar
hay v anlar v e bitkiler dny asnda da elini
kolunu sallay arak dolaan, g ve
y eteneklerinin kv ancn y reinde duy an,
y akp kav urucu isteklerin kendisine znt
deil, mutluluk balad bir ocuk. O
v akitler kimi tlsm v e by lerin, kendim pek
farkna v armadan, ileriki y llarda hi
baaramay acam kadar mkemmel
stesinden geliy ordum. Bakalarnn sev gisini
kolay cack kazany or, bakalarn kolay cack
etkim altna alabiliy ordum; arkadalarla
oy nanan oy unlarda ete reisi v e komutan gibi
rollerin bana v erilmesini kolay cack
salay abiliy or, ev resinde perv ane gibi
dnlen esrarengiz bir kii roln kolay cack
stlenebiliy ordum. Benden kk
arkadalarmla hsm v e akrabalarm, y llar
y l, gerekten sihirli glerle donatldm,
cinlere perilere sz geirdiim, gizli defineleri,
toprak altna saklanm altnlar bulup
karabileceim inanc iinde y aatm, bana
say g duy malarn salamtm. Anne v e
babamn beni erken y ata o y lan klndaki
ey tanla tantrmalarna karn, ben y ine de
uzun sre cennette y aamtm. ocukluk
dm uzun srmt, dny ay benim
bilmitim hep, her ey elimin altnday d, her
ey ev remi sarm, kendileriy le gzel gzel
oy namam iin hazr bekliy ordu. imde bir
honutsuzluk mu belirdi, bir zlem mi
duy dum, neey le dolup taan dny ann
zerine glgeler mi dt, kendi dmdaki bu
dny ay a kukulu gzlerle bakmay a m
baladm, bir baka dny ann, hay al v e
dlerin o daha zgr, daha uy sal dny asnn
kapsn aralay p ieri girmekte okluk hi
glk ekmiy or, hay aller, dler
dny asndan dnp geldiimde, d dny ay
y ine eskisi gibi sev ecen v e sev imli karmda
buluy ordum. Ev et, uzun sre cennette
y aadm.
Ev imizin bahesinde latalardan atlm
kk bir blme v ard; burada tav an
besliy or, ehliletirdiim bir karga besliy or,
blmey e kapanp adeta bitimsiz saatler
geiriy ordum, her biri bir a kadar uzun
saatler, scack bir hav a iinde, bir ey lere
sahip olmann hazzn tadarak geirilen
saatler. Tav anlar y aam kokuy ordu, ot v e st
kokuy or, kan v e iftleme kokuy ordu.
Kargann hoy rat bakl siy ah gzlerinde ise
ezeli v e ebedi y aamn kandili srekli y anp
durmaktay d. Her zamankinden deiik
sonsuz zamanlar geiriy ordum blmede,
akamley in bir parack mum nda, scack
v e uy kulu hay v anlarn y an banda, y alnz y a
da bir arkadala beraber. Planlar y apy or,
toprak altndan alabildiine zengin defineler
kary or, adem otlar buluy or, v aly e olup
dmandan kurtarlmas gereken lkelere
seferler dzenliy or, zaferi kazanp hay dutlarn
boy nunu v urdurtuy or, mutsuz halk
zorbalardan kurtary or, tutsaklar saly or,
korsanlarn barnd kaleleri y akp y ky or,
hainleri armha gerdiriy or, asi bey lerin
hay atlarn baly or, prenseslerin gnln
fethediy or, hay v anlarn dilinden anly ordum.
Dedemin kitaplnda dev ciley in
by klkte ar bir kitap v ard, sk sk bu
kitabn y apraklarn kartrp okumay a
aly ordum. Dipsiz bir kuy uy a benzey en
kitapta eski zamanlara ilikin harikulade
resimler bulunuy or, okluk kitab aar amaz
l l v e dav etkr karsna ky orlard
insann, ou zaman da ara ara ele
geirilemiy or, kay plara kary orlard; sanki
by lenip ortadan kay boluy or, daha nce
kitapta hi y er almamlar gibi gze
gzkmy orlard. te bu kitapta bir y ky e
rastlamtm, gzel mi gzel, ama anlalmaz
bir ey di, dnp dolap okuy ordum. Ama
arandnda bulunamy ordu bazen; bulunmas
iin, aramann y ldzlarn parlad bir saate
denk dmesi gerekiy ordu. okluk dpedz
sr olup ky or, kendisini gizliy or, adeta bir
baka ev e, bir baka semte tany ordu; bazen
de okurken alacak derecede insana dost
dav rany or, nerdey se anlalmazlndan
tmy le sy rlp ky ordu; bir baka zaman
da hepten karanla gmly or, arkalarndaki
lolukta bazen kikirdey en, bazen ah v ah eden
hay aletlerin seslerinin iitildii tav an
aralarnn kaplar gibi insann y zne
kapy ordu kapsn. Her ey gerekle, her ey
by y le dolup tay or, bunlarn ikisi de y an
y ana v e ili dl y aay p gidiy ordu, ikisi de
bana aitti.
 Ama dedemin hziney le dolu caml
dolabndaki o dans edip duran put her zaman
ay n put deildi sanki; hep ay n y z
tamy or, her v akit ay n dans y apmy ordu.
Bazen y abanc v e akl ermez lkelerde y abanc
v e akl ermez insanlar tarafndan y ontulup
sonra kendisine tapnlan bir put, acay ip v e
biraz komik bir figrd. Ama kimi zamanlar da
by l bir nesney e dny or, nemli, hi
akay a gelmey en, kurbanlara susam, hain,
hoy rat, gv enilemey ecek, insanla elenen bir
v arlk olup ky ordu; beni kkrty or, benim
kendisiy le glp alay etmemi bekliy ordu,
sonra benden intikam alacakt. Sar metalden
bir ey di, y ley ken bakt y n
deitirebiliy or, bazen y an gzle bana bakt
oluy ordu. y le saatler de v ard ki, tmy le
bir simgey e dny ordu; ne irkin, ne
gzeldi by le saatlerde, ne iy i, ne kty d, ne
gln, ne korkutucu; by l bir simge gibi
y aln, eski v e tasarlanmas zordu, kay a
zerindeki bir tutam y osun, akl ta
zerindeki desen gibiy di; biimi, y z v e d
grnnn ardnda Tanr v ard, sonsuzluk
v ard; ocuk y amda bu sonsuzluu ilerki
y alarda tandmdan daha az tanmy or, ona
daha az say g gstermiy ordum; henz bir isim
tamy ordu benim iin bu sonsuzluk,
sonradan iv a, Vinu diy ecektim bu
sonsuzlua, tanr, y aam, Brahman, Atman,
Tao y a da ezeli v e ebedi anne diy ecektim.
Babay d, anney di bu sonsuzluk, kadn v e
erkek, gne v e ay d.
Caml dolapta putun y an banda v e
dier dolaplarda daha pek ok v arlk v e nesne
y a bir y ere aslm, y a dik y a da y atar
konumda duruy ordu; tahta tanelerden
y aplm tespihe benzer koly eler, zerlerine
eski Hint y azsy la bir ey ler iziktirilmi
palmiy e y apraklarndan ruleler,
sabuntandan y ontulmu kaplumbaalar,
aatan, camdan, kuv arstan, kilden kk
putlar, ilemeli ipekten v e patiskadan rtler,
pirin kupa ve anaklar, hepsi de
Hindistandan geliy ordu bunlarn; Sey landan,
palmiy elerle bezenmi sahilleri, ereltiotlar,
y umuak bal v e cey lan gzl Sri
Lankallary la bu cennet adadan geliy or,
ay rca Siy am v e Burmadan geliy ordu. Hepsi
de deniz v e baharat kokuy or, uzaklarn
kokusunu kendilerinde tay or, tarn v e
sandal aac kokuy ordu; hepsinde de esmer
v e sar ellerin dokunuu v ard, tropikal
y amurlarn v e Ganj Nehrinin slakln
ieriy ordu hepsi; ekv ator gneinde
kurumular, zerlerine balta girmemi
ormanlarn glgeleri dmt. Btn bu
nesneler dedemindi; dedem, bu y al v e
say gn, bu hey betli, bu bey az v e gr sakall,
her konuda bilgi sahibi, anne v e babamdan
daha kudretli bu kii ay rca pek ok ey in v e
gcn sahibiy di, y alnzca Hindistandan
gelmi putlar v e oy uncak nesneler deil,
btn o oy ma eserler, tablolar, by v e
sihirle kutsanm ey alar, Hindistan cev izi
kabuundan kupalar, sandal aacndan
sandklar, salon, kitaplk hepsi dedemindi.
Beri y andan bir by cy d dedem, bilen biri,
bilge biriy di; dny a y znde konuulan ne
ok dil v arsa hepsini biliy ordu, otuzdan
fazlay d bildii dil, tanrlarn dilini de
biliy ordu belki, y ldzlarn dilini de; Pali v e
Sanskrit dillerini konuup y azabiliy or,
Kanaraca, Bengalce, Urduca, Sri Lankaca
arklar sy ley ebiliy or, kendisi Hristiy an
olmasna v e l birlie inanmasna karn,
Mslmanlarn v e Budistlerin nasl ibadet
ettiklerini biliy ordu; y llar v e y llarca
Dounun scak v e korkulu lkelerinde
bulunmu, kay klar v e kz arabalary la
sey ahat etmi, atlar v e katrlar zerinde
y olculuk y apmt; kentimizin v e lkemizin,
y ery znn topu topu ufak bir parasn
oluturduunu dedem kadar iy i bilen y oktu.
Ve y ine dedemin herkesten iy i bildiine gre,
dny ada bir mily ar insan bizimkinden ay r bir
dine mensuptu; detleri, dilleri, renkleri
bizimkinden deiikti, baka tanrlar v ard
bizimkinden; baka erdemlere deer v eriy or,
baka ktlkler iliy orlard. Dedemi sev ip
say y or, ay n zamanda ondan ekiniy ordum,
elinden gelmey ecek bir ey y oktu nk,
kendisinden her ey beklenebilirdi. Gerek
dedemden, gerek onun klk deitirip put
suretine brnm Tanr Panndan habire
y eni ey ler reniy ordum. Nasl y z ak
sakallardan bir ormanla sarlmsa, annemin
babas olan bu adamn kendisinin de gizlerden
bir ormanla kuatlmt ev resi. Gzlerinde
y aama kanksamlk v e en bir bilgelik,
ehresinde ise bazen y alnzlklar iinde bilen
bir ifade y a da tanrsal bir kay naktan fkran
bir muziplik okunuy ordu.
Pek ok lkeden pek ok insan dedemi
tany or, adeta taparcasna ona say g
gsteriy or, onu ziy arete geliy or, dedemle
ngilizce, Franszca, Hinte, taly anca,
Malezy aca konuuy or, uzun sy leilerden
sonra geldikleri gibi sessiz sedasz kalkp
gidiy orlard; belki dostlary dlar dedemin,
belki elileri; ama belki de dedemin
hizmetinde alan, dedemin kendilerine
v erdii grev i y erine getiren adamlard. ok
iy i biliy ordum ki, annemin ev resini saran o
giz de, o esrarengiz, o ok eski hav a da y ine
dedemden, bu akl sr ermey en adamdan
kay naklanmaktay d; annem de hay li zaman
dedemle Hindistanda kalmt, annem de
Malezy a v e Kanaradaki insanlarn diliy le
konuup arklar sy ley ebiliy or, pek y al
babasy la o by l lkelerin lisanlarn
konuarak sohbet edebiliy ordu. Dedem gibi
annem de bazen egzotik bir glmsemey le
glmsy or, bilgeliin sisli v e dumanl
glmsemesi y znde geziniy ordu.
Babam daha deiik biriy di. Y alnzd bir
kez. Ne Tanr Pann, ne dedemin dny asnda
y er aly or, ne de kentin gnlk y aamna
kary or, bir kenarda gnlerini geiriy ordu;
ac eken v e aray an biri, lim v e iy i kalpli,
drst, gerek v e doruy a kendini ev kle
adam bir insand. Dedemle annemdeki
glmseme y abancy d kendisine, soy lu v e
ince bir adamd, ama tm gizlerin uzanda
y aay an ay dnlk biriy di. y i kalplilii asla
elden brakmaz, hep akllca dav ranmay a
alrd, ama dedemdeki o by l bulutlarn
iine dalp kay bolduu da grlmezdi hi,
y z asla dedemdeki ocuksuluk v e tanrsallk
y kl bir hav a iinde y itip gitmez, y znde
sklkla hzn, ince bir alay , kendi iine
gmlm suskun bir Tanr maskn andran
bir ifade okunurdu. Babam annemle Hint
dilleriy le deil, ngilizcey le, bazen de hafiften
baltk iv esine kaan temiz, ay dnlk, gzel bir
Almancay la konuurdu. Konutuu
Almancay la da beni kendisine eker, sev giy le
kendisine balar, bana retmenlik y apard;
zaman zaman iim hay ranlk v e ev kle dolup
taarak babam gibi olmay a zenir, bu konuda
ar bir aba harcardm; oy sa bilirdim ki,
kklerim anne topranda, siy ah gzlln
v e gizemselliin lkesinde daha bir derinlere
inmektedir. Annem mzikle doluy du,
babamsa uzanda y ay ordu mziin, ark
sy lemesini hi beceremezdi.
Ben ev de y alnz deildim, kardelerim de
v ard, benden by k iki aabey im, iki by k
aabey , kskanlp imrenilen v e kendilerine
say g duy ulan aabey ler. Ev imizin ev resini
kk kent kuaty ordu, eski v e kambur bir
kent; kentin ev resinde de ormanlk dalar
y kseliy ordu, hoy rat v e biraz ask suratl;
ortalarndan da gzelim bir rmak akmaktay d
kv rla kv rla, duraksay arak. Ve ben btn
bunlar sev giy le kucakly ordum, benim
y urdum, v atanmd hepsi, ormanda olsun,
rmakta olsun, ne ok bitki v arsa tany ordum;
ta, toprak, maara, ku, sincap, tilki v e balk,
av ucumun ii gibi biliy ordum hepsini. Hepsi
bana aitti, benimdi hepsi, benim y urdum,
benim v atanmd. Ama bunlarn dnda caml
dolap v e kitaplk da v ard, dedemin her ey i
bilen y zndeki o babacan alay l ifade,
annemin koy u renk gzlerinin scack bak,
kaplumbaalar, putlar, Hinte arklar,
zdey iler, hikmetli szler de v ard, daha
geni v e uzak bir dny adan, daha by k bir
y urt v e v atan toprandan, daha eski kk v e
kkenlerden, daha geni bir ilikiler
topluluundan sz ay orlard bana. Y ukarda
bir y erde asl y ksek tel kafeste de gri krmz
bir papaanmz v ard, y al v e zeki, lim
y zl v e siv ri gagal; oda uzak lkelerden,
y abanc diy arlardan geliy or, o da sy ledii
arklar, konutuu szlerle buralardan bana
haber iletiy ordu; cangllarn diliy le ty or,
ekv ator kokulary la kokuy ordu. Bize doru
kollarn uzatp nlarn y ollay an pek ok
dny a, y ery zndeki pek ok lke bizim ev de
birbirleriy le kucaklamaktay d. Ev imiz geni
v e eskiy di, kimisi bo duran pek ok odas,
bodrumu, n n ten kocaman koridorlar
v ard, burcu burcu ta v e serinlik kokard;
adeta sonu gelmey ecek gibi uzay p giden,
ileri tahta paralar v e mey v elerle dolu,
karanlk bir loluun kol gezdii esintili tav an
aralar v ard ay rca. Pek ok dny ann
bizim ev de bir biriy le kav uup kesiirdi. Bizim
ev de tanry a y akarlp dua edilir, ncil
okunur, bilimsel inceleme v e aratrmalarda
bulunulur, Hint filolojisi zerinde allrd;
bizim ev de mzik y aplr, Buda v e Lao Tse
bilinir, deiik pek ok lkeden gelen konuklar
arlanrd; giy silerindeki egzotik diy arlarn
soluuy la, ellerinde kenev ir lifinden rlm
y a da acay ip bav ullarla y abanc dillerin
ahengini y anlarnda tay p getiren konuklar.
Bizim ev de y oksullar doy urulur, enlikler
dzenlenirdi. Bilim v e masal dny alar kucak
kucaa y aard bizim ev de. Bir de by kanne
v ard; biraz korkar ekinir, ama pek
tanmazdk kendisini, Almanca konumazd
nk, ncili de Franszcasndan okurdu.
Ev imizdeki y aam ok y nly d v e kimi
paralarna akl erdirilecek gibi deildi; k
pek ok renklere brnerek bizim ev de
oy nar, y aam bir zenginlik v e okseslilik
iinde y anklanp dururdu. Her ey gzeldi bu
ev de, houma giderdi, ama ben dlerimin
dny asn daha gzel bulurdum, hay allerimin
v e hly alarmn oy unu daha by k bir
zenginlii ierirdi. Gerei asla y eterli
grmez, by selliklere gereksinim duy ardm
hep.
Bizim ve benim kendi y aamm
by selliklerin at oy natt y erdi.
Dedeminkilerden baka annemin de dolaplar
v ard, Asy a dokumalar, giy sileri v e tlleriy le
doluy du ileri. O putun y an gzle baknda da
by l bir hav a eser, kimi eski odalar v e
merdiv en keleri de by l bir koku saard.
Ay rca, benim kendi iimde pek ok ey v ard
ki, d dny adaki duruma uy gun dmektey di.
y le nesneler v e y le ilikiler bulunuy ordu ki,
y alnzca benim iimde, y alnzca benim iin
v ard. Hibir ey bunlar kadar gizemsel,
bunlar kadar dile gelmez, bunlar kadar gnlk
gerein tesinde deildi, ama y ine de hibir
ey bunlardan daha gerek say lamazd. Bir
kez o kocaman kitaptaki resimlerin v e
y klerin akllarna estike grnp akllarna
estike kay bolmalarnda by le, ev remdeki
nesnelerin y zlerinde her saat tank olduum
deiimlerde de y ine by ley di durum. Ev v e
bahe kapsnn, ay rca y olun pazar
akamlarndaki grnmy le pazartesi
sabahndaki grnm ne kadar deiikti
birbirinden! Salondaki duv ar saatiy le sann
resmi sanki dedemin ruhuy mular gibi bazen
nasl da dpedz deiik bir y z takny or,
oy sa y abanc bir ruhun odadaki nesnelere
damgasn v urmad, y alnzca benim
ruhumun, benim kendi ruhumun odadaki
nesnelerle oy nay p onlar y eni isim v e
anlamlarla donatt saatlerde nasl da her ey
y eniden deiip bambaka kla
brny ordu! rnein, hi y abancs
olmadmz bir sandaly e y a da bir tabure,
sobann y an bandaki bir glge, bir gazetenin
maneti bazen gzel, bazen irkin v e sinsi,
bazen bo, bazen zlem uy andrc, bazen
rktc, bazen gln, bazen mahzun bir
y z takny ordu. Salam, day ankl, kalc ne
kadar az ey v ard! Nasl da her ey y ay or,
deiimlere uruy or, baka klklara girmey e
can aty or, zlp dalmalar v e y eniden
dirilmeleri drt gzle bekliy ordu! Ne v ar ki,
btn by sel grntlerin en nemlisi v e en
grkemlisi "bcr adam" idi. Onu ilk kez ne
zaman grdm, bilmiy orum; sanrm hep
v ard, benimle dny ay a amt gzlerim.
Bcr adam minicik bir y aratkt, gri v e
glgemsi bir y aratk, bacaksz bir ey , bir peri
y a da bir cindi, bir melek y a da bir ey tand.
Bazen y an bamda bitiv eriy or, dte olsun,
uy ankken olsun, tin tin nmde y ry or, ben
de aresiz peinden gidiy ordum; annemin,
babamn, aklmn, mantmn, hatta
korkularmn peinden bile y le kuzu kuzu
gittiim y oktu. Bcr adam ortay a kar
kmaz, gzm kendisinden baka ey
grmy ordu; o nerey e gitse, ben de oray a
y neliy or, o ne y apsa, ben de onu
y apy ordum. O da hep bir tehlike annda boy
gsteriy ordu. Diy elim azgn bir kpek peime
takld y a da benden by k bir olan ate
pskrerek beni kov alamay a balad da
durumum iy ice nazikleti, baky ordum o pek
kritik anda bcr adam y etiiy or, nmden
seirtip bana izley eceim y olu gsteriy or,
beni esenlie kary ordu. Bana bahe itinde
bir latann sklp de aralk kalm y erini
iaret ediy or, ben de son anda aralktan
kendimi dar atp canm kurtary ordum;
belli durumlarda nasl dav ranmam gerekiy or,
kendimi y ere atv ermem mi, geriy e dnmem
mi, kap gitmem mi, barp armam m,
y oksa susmam m, bir bir sy ly ordu bana.
Ben bir ey mi y emek istedim, hemen y iy ecei
kapy ordu elimden; beni ekip y itirilmi
ey alar bulabileceim y erlere gtry ordu.
y le zamanlar oluy ordu ki, her Allahn gn
gry ordum kendisini. y le zamanlar da
v ard ki, gnlerce ortay a kmy ordu. Onun
kay plara kart gnler hi ho deildi, her
ey y av an, her ey silik soluktu; hibir ey
ileri gitmiy or, her ey olduu y erde
duruy ordu.
Gnlerden bir gn bcr adam pazar
mey dannda nm sra seirtiy or, ben de
peinden koturuy ordum. Mey dann
gbeinde adam boy u derinliinde dev ciley in
bir eme v ard, mermer hav uzundaki drt
fskiy esinden sular fkry ordu. Bcr adam
emey e geldi, mermer kenarndan trmanp
korkulua kt, ben de kendisini izledim.
Onun srad gibi hav uzun iine atladn
grnce, ben de durmay p kendisi gibi
y aptm, baka seeneim y oktu nk. Az
kalsn bouluy ordum, ama boulmadm,
sudan ekilip alndm dar; beni sudan
karan da komumuz olan gen v e sev imli bir
kadnd, o zamana kadar pek tandm y oktu
kendisini, ama beni boulmaktan kurtardktan
sonra kendisiy le dost olduk, sk sk akalap
takldk birbirimize; hay li zaman bu dostluun
mutluluu iinde y aadm.
Bir defasnda babam bir kabahatim
dolay sy la sorguy a ekti beni. Ben de kendimi
sav undum, y ar buuk temize kardm.
By klere laf anlatmann gln bir kez
daha tatmtm. Birka damla gzy a v e hafif
bir cezay la sy rldm iin iinden. Sonunda
babam bu gn unutmamam iin bana bir cep
takv imi armaan etti. Biraz mahcup, bu iin
by le sonulanmasndan memnun kalmam,
babamn y anndan ay rldm, ev den kp
rmak zerindeki kpry e geldim; kprden
tam geiy ordum ki, baktm benim bcr
nm sra seirtiy or. Birden sray p
kprnn korkuluunun zerine kt, eliy le
u babann armaann rmaa at diy e iaret
etti bana.
Ben de hemen dedii gibi y aptm; o
y anmda olacakt da ben bir ey i y apmakta
duraksay acaktm; tersine, bcr adam
y anmda olmad m, ortalarda grnmey ip
beni y zst brakt m, by le bir ey sz
konusuy du ancak. Anmsadma gre, bir
gn anne v e babamla kentte dolay orduk,
birden benim bcr kv erdi ortay a. Baktm,
y olun sol tarafnda y ry ordu, ben de hemen
o tarafa getim, babam arnca dndm,
ama sonra y ine getim; bcr adam hi y olun
sana gelmedi, inat edip sol tarafta kald hep,
ben de her seferinde sa tarafta pek durmay p
kendimi sol tarafa atmay a baktm. Babam bkt
sonunda, y olun solunda y rmeme ses
karmad. Ama dav ranma ierlemiti; ev e
dndmde neden hi sz dinlemediimi,
neden y olun sol tarafnda y rmeden bir
trl rahat edemediimi sordu. By le
durumlarda app ne diy eceimi bilemiy or,
iim gerekten zorlay ordu, nk bir
kimsey e bcr adamdan bahsetmek kadar
olmay acak ey y oktu. Onu ele v ermekten,
ondan bakalarna sz amaktan daha y asak,
daha kt bir ey , daha by k bir su
gsterilemezdi. Onu dnmek, onu armak
y a da y anmda olmasn istemek bile
y apamay acam ey di. O y anmda my d,
sorun y oktu, peine takly ordum hemen.
Y anmda deil miy di, hi y anmda
bulunmam gibiy di adeta. Ama y anmda
olacakt da peine taklmay acaktm, dny ada
bunun kadar dnlmey ecek bir ey y oktu.
O nerey e giderse, ben de arkasndan
gidiy ordum; suy a atsa kendini, ben de
durmay p suy a atlay acak, atee atsa kendini,
ben de kendimi atee atacaktm. Hani benden
y le y a da by le y apmam istedii y a da
tledii sy lenemezdi. Hay r, o sadece unu
y a da bunu y apy or, ben de ona
y kny ordum. Nasl ki glgemin benim
y aptklarm y apmamas tasarlanamay acak
ey se, benim de onun y aptklarna
y knmemem olmay acak bir ey di. Belki ben
bu bcr adamn glgesi y a da bir ay nay a
y ansy an hay aliy dim; ama belki de o benim
glgem v e hay alimdi. Belki ona y knerek
y aptm sandm bir dav ran, ondan nce
y a da onunla ay n zaman y apy ordum. Ne v ar
ki, her zaman da y anmda deildi o, ne y azk ki
deildi; o da y anmda olmad m,
dav ranlarm doalln y itiriy or, bir
zorunluluu iermiy ordu; btn y aptklarm
gzme baka trl de y aplabilir
grny ordu o zaman; diy elim attm bir
adm iin onu atmak y a da atmamak, atmakta
duraksamak, atmadan nce zerinde dnp
tanmak gibi olaslklar ky ordu ortay a.
Gelgelelim, o gnlerde attm iy i, gzel, iimi
enlendiren, beni mutlu klan admlarn
tmn de nceden zerlerinde dnp
tanmadan atmtm. zgrlkler lkesi
dediimiz y er, belki bir y anlglar lkesidir
ay n zamanda, kim bilir.
Beni emenin hav uzundan ekip karan
o uh komumuzla aramzdaki dostluk ne
hotu! Cv l cv l bir kadnd komumuz,
gencecik, sev imli v e aptal, hoa giden,
nerdey se olaanst aptallkta bir kadn. Bana
hay dut y kleri, by c masallar
anlattry or, anlattklarma bazen
inanmay arak, bazen de pek by k bir inanla
kulak v erip dinliy or, en azndan bana
Doudan gelmi bir bilge gzy le baky ordu,
ki bu da canma minnetti. Bana ite y lesine
hay ranlk duy maktay d. Kendisine neeli bir
espri y apmay a grey im, daha espriy i tmy le
kav ramadan ok nce basy ordu kahkahay ,
y rekten katla katla gly ordu. Bir defasnda
bunu y zne v urarak dedim ki: "Bak Anna, bir
espriy i daha sonuna kadar anlatmadan nasl
glersin bilmem? ok aptalca bir ey bu,
ay rca beni aaladn gsteriy orsun by le
y apmakla. Y a esprilerimi anlar, sonra
glersin, y a da anlamazsn onlar, o zaman da
glmez, anlam gibi y apmazsn." Ne v ar ki,
Anna glmey e dev am etti. "una bak hele!"
diy e y kseltti sesini. "Vallahi, sen hay atmda
grdm en zeki olansn. lerde bir
profesr olursun mutlaka y a da bir bakan, bir
doktor belki de. Glmeme alnman gereksiz,
biliy or musun. Gly orsam, senden
holany orum, onun iin. Dny ada senden
daha akac, senden muzip biri sanmam ki
olsun! Hay di imdi u anlattn espriy i akla
da duy ay m. Bunun zerine ay rntl olarak
akladm espriy i. Anna arada bir iki ey daha
sordu. Sonunda espriy i gerekten anlamt,
glmey e balad, daha nceki o y rekten
katla katla glmesi imdikinin y annda hi
kalrd, deli gibi, karndakini de coturarak
gly ordu. Derken bana da geti glmesi.
Birlikte ne ok gldk onunla, beni ne ok
martt, ne ok hay ranlk duy du bana,
gnlnde y er v erdi! Bazen zor bir tekerleme
sy ly or, bunu kez arka arkay a abuk
abuk tekrarlamam istiy ordu. rnein: "Bir
berber bir berbere demi ki gel beraber..." Y a
bana Kottbus posta arabasnn y ksn
anlaty ordu. Ben kendisinin de ay n
tekerlemey i sy lemesin istiy or, sy letmeden
de brakmy ordum; ama o daha sze
balamadan glmey e koy uluy ordu,
tekerlemenin szcn bile doru drst
karamy ordu azndan, karmay da hi
dnmy ordu, hep y eniden baly or, her
seferinde de i y eni bir kahkahay la y arda
kesiliy ordu. Hay atta Anna kadar en akrak
birini grmedim. O ocuk aklmla aptaln teki
diy ordum kendisi iin; y alan da deildi hani,
ama mutlu bir insand Anna. Bazen, aptal
grnseler de mutlu insanlara kendilerini
herkesten gizley en bilge kiiler gzy le
bakasm geliy or. Aklllktan daha aptalca,
inam daha mutsuz klan ne v ardr?
Aradan y llar geti; Annay la ahbaplm
tav sam, ben okula giden koca bir ocuk
olmu, akllln ay artlarn, aclarn v e
amazlarn tatmay a balamtm ki, bir gn
kendisini gresim geldi. Baktm y ine o bcr
adam bitiv erdi y anmda, beni alp Annay a
gtrd. Bir sredir erkekle kadn arasndaki
ay rmn ne olduu, ocuklarn nereden, nasl
dny ay a geldii sorusu kafam kurcaly or, iin
iinden bir trl kamy ordum. Soru beni
giderek daha ok uratry or, bana rahatlk
v ermiy ordu. Bir gn beni y lesine skboaz
etti, y lesine key fimi kard ki, bu nazik
soruy u zmlemezsem lrm daha iy i
dedim kendi kendime. Kudurmu gibi, iim
iimi y iy erek, nme baka baka okuldan ev e
dny or, pazar mey danndan geiy ordum ki,
anszn benim bcr y anmda buldum; epey
zamandr beni grmey e sey rek geliy or, bana
v efaszlk ediy ordu y a da ben ona ay n ey i
y apy ordum. Baktm imdi y ine kp gelmiti.
O bacak kadar boy uy la tin tin nm sra
seirtmey e balad. Hepsi bir an grebildim
kendisini, gz ap kapamadan Annann
oturduu ev den ieri szlp kay boldu, ama
ben de hemen pei sra kapdan ieri girdim,
hemen anlamtm onun neden bunu
y aptn. Benim apar topar odasndan ieri
daldm gren Anna bir lk koy v erdi,
nk o anda stn deitiriy ordu; ama ne
y apty sa beni odadan karamad; bilip
renmek iin rpnp durduum her ey i bir
solukta kendisinden reniv ermitim.
Dorusu bir ak serv eni y aamam iten
deildi; gel gelelim bunun iin henz pek
ufaktm.
Bu en akrak kadnn dier by klerden
ay rld bir nokta v arsa, aptallna karn
y apmackla kamay arak doal dav ranmas,
hep akl banda oluu, y alan dolana
bav urmay , ne diy eceini, ne y apacan
bilmey ip de g durumlara hi dmey iiy di.
By klerden pek ou onun gibi deildi.
stisnalar v ard elbet, annem v ard szgelimi,
bir dirimsellik, bilmecemsi bir etkinlik
rneiy di; babam v ard ay rca, adaletin v e
akllln simgesiy di. By kbabam v ard,
herkes gibi bir insan say lmazd artk,
gizlilikler iinde, her konuda bilgi sahibi,
glmsey en biriy di, dipsiz bir kuy uy a
benzey en bir adamd. Ne v ar ki, by klerden
pek ou, kendilerine ne kadar say g
duy manz, kendilerinden ne kadar korkmanz
gerekse bile kilden, topraktan y aplm putlar
gibiy di adeta. ocuklarla tiy atro oy narm
gibi konuurlarken takndklar o salaka
artistik pozlarla ne kadar glntler! Hele
seslerindeki o y apmack ton,
glmsemelerindeki o sahtelik! Ne de ok
nemsiy orlard kendilerim! lerini glerini,
ara v e gerelerini, antalarn, kitaplarn
koltuklarna sktrm, sokakta y rrlerken
nasl da kendilerine bir pay e v eriy or,
bakalar tarafndan tannmay a,
bakalarndan say g grmey e nasl da can
aty orlard! Kimi pazar gnleri ilerinden
bazlar kp bizim ev e geliy or, annem v e
babam "ziy aret" ediy ordu; silindir apkalarn
gderi eldiv enler geirilmi beceriksiz
ellerinde tutan, nemli, v akur, o pek ok
v kardan ne y apacaklarn bilemey en bey ler,
av ukatlar, y arglar, rahipler, retmenler,
mdrler v e mfettiler, y anlarnda biraz
rkek ekingen, biraz boy nu bkk
hanmlary la baston y utmu gibi
sandaly elerde oturuy orlard; srar edip
zorlamasanz, kendiliklerinden hibir ey
y apmy or, btn dav ranlarnda kendilerine
y ardmc olmak gerekiy ordu, paltolarm,
mantolarn karmalarnda, salona
girmelerinde, oturmalarnda, soru
sormalarnda, sorulara y ant v ermelerinde,
nihay et odadan kp gitmelerinde, her ey de.
Bu kk burjuv a dny asnn beklentisine y an
izip onu ciddiy e almamak benim iin pek zor
deildi, nk annem dnday d bu dny ann
v e onu komik buluy ordu. Ama tiy atro
oy namasalar, eldiv en takp bizi ziy arete
gelmeseler bile, by klerden pek ou y ine de
benim gzme hay li acay ip v e gln
grny ordu. leri gleri, ara v e gereleri,
makam v e mev kileriy le ne kadar da
bbrleniy orlard! Ne kadar y ce v e kutsal
bir gzle baky orlard kendilerine! Bir
srcnn diy elim, bir polisin y a da bir y ol
iisinin y olu kapamas kutsal bir olay d, bu
durumda y aplacak ey bir kenara ekilmek,
kalabalk etmemek y a da y ardma komakt,
doald by le y apmak. Gel gelelim,
kendilerine zg uralar v e oy unlary la
ocuklara kim bakard, bir kenara itilir,
azarlanp pay lanrd ocuklar. Onlarn
y aptklar by klerinkinden daha m az doru,
daha m az iy i, daha m az nemliy di? Tersine!
Ne v ar ki gly d by kler bir kez, onlar
emrediy or, onlar y netiy ordu. Beri y andan,
onlarn da tpk biz ocuklar gibi oy nadklar
kendi oy unlar v ard, itfaiy ecilik oy nuy or,
askercilik oy nuy or, derneklere girip ky or,
gazinolarda v akit geiriy orlard; ama her
ey in y aptklar gibi olmas gerekiy ormu,
y aptklar geerli ey lermi de bunlardan
daha gzel, daha kutsal ey ler y okmu gibi
alml bir poz takny orlard.
Akl banda kiiler de v ard aralarnda,
ne y alan sy lemeli; retmenler arasnda da
v ard by le kiiler. Ama bir sre nce
kendileri de ocuk olan bu "by k" insanlarn
arasnda, bir ocuun ne olduunu, nasl
y aad, alt, oy nad, dndn,
neden holanp neden haz etmediini tmy le
unutmam pek az kimsey e rastlanmas tuhaf
deil miy di? nsanda kuku uy andrmy or
muy du? ocuklarla ilgili olarak bu
sy lediklerimi henz unutmam ok az kii
v ard aralarnda. Hani ocuklara kar sinsi v e
irkin dav ranan, grdkleri y erde onlar
kov up uzaklatran, onlara kin dolu gzlerle
ters ters bakan zorba v e hoy rat by kler
y oktu sadece; bazen y le by kler ky ordu
ki, ocuklardan besbelli biraz korkup
ekiniy orlard. Ama tekiler, ocuklara kar
kt niy et beslemey en, bazen tenezzl
buy urup ocuklarla bir sy leide
bulunmaktan holanan by kler de sklkla bu
ii y zlerine gzlerine bulatry or, ocuklarla
ilgilenmek istediler mi, bin bir glkle v e
bocalay arak onlarn dzey ine inmey e
aly orlard, ama dzey ine indii ocuklar
gerek ocuklar olmaktan ky or, uy duruk v e
salak ocuk bozuntularna dny orlard.
Btn bu by klerin hemen hepsi biz
ocuklardan bir baka dny ada y ay or, bir
baka hav ay soluy ordu. okluk bizden akll
dav randklar sy lenemezdi, sahip olduklar
gizemsel g dnda bizden stn taraflar
bulunmadn pek sk gry orduk. Bizden
daha kuv v etliy diler, ev et; istediklerini
gzellikle y apmadk m, bunlar bize zorla
y aptrabiliy or, bizi day aktan
geirebiliy orlard. y i ama, gerek stnlk
say labilir miy di bu? y le y a, by le biri de
rnein bir kz, bir fille g kuv v et
bakmndan boy lemezdi. Ama ite
onlarn borusu ty or hep, buy ruklar onlar
v eriy ordu; onlarn dny as, onlarn modas
geerliy di. y ley ken bu da by klerde
dikkatimi eken en acay ip ey lerden biriy di,
hatta birka kez nerdey se dehetle irkilmeme
y ol amt y ley ken by kler arasnda pek
ok kii v ard ki, adeta bize imreniy ordu,
hatta saf saf, hi saklamadan aa
v uruy orlard bunu, rnein gs geirerek
y le diy orlard: "Oh ne gzel, siz ocuklar
cennette y ay orsunuz henz!" Dedikleri y alan
deilse y alan da deildi hani, by le laflar
ettiklerinde bazen seziy ordum y alan
olmadn o zaman by kler, g v e kudreti
ellerinde bulunduranlar, o grkemli v akur
kiiler, o emredenler, emirlerine uy up
kendilerine say g gsteren bizlerden hi de
mutlu say lmazlard. Ders kitab olarak
y ararlandm bir mzik albmnde
gerekten de bir ark v ard, alacak bir
nakarat ieriy ordu: "Oh ne mutluluk, oh ne
mutluluk, bir ocuk olmak henz!" Bir gizdi
dorusu. Bir ey v ard ki, biz ocuklar sahiptik
ona v e by kler o ey in eksikliini
duy uy ordu. Bizden by k, bizden
gly dler ama, bir bakma bizden
y oksuldular. Bizim sk sk uzun boy larna,
hey betli durularna, grnrdeki
zgrlklerine, doallklarna, sakal v e
by klarna, ay rca uzun pantolonlarna
imrenerek baktmz by klerin bazen bize
imrendiklerine tank oluy orduk, hatta
arklara bile gemiti bu!
Durum by ley di y a, gene de zaman
zaman kendimi mutlu hissediy ordum.
Dny ada, hele okulda pek ok ey v ard ki,
baka trl olsa pek sev inecektim, ama y ine
de mutluy dum. Geri pek ok kiinin beni
inandrmay a v e kafamn iine sokmay a
altna gre, insan y alnzca glp
elenmek iin dny ay a gelmemiti; ancak bu
dny ada snanm v e snav baarm kiiler
gerek mutluluu br dny ada tadacakt;
okluk pek gzel v e duy gulandrc bulup
ezberlediim bir sr hikmetli sz v e iirlerde
de dile getiriliy ordu bu. Ne v ar ki, babam da
pek uratran sz konusu ey ler beni pek
fazla ilgilendirmiy ordu. Diy elim bir ara iler
ters gitti, hastalandm y a da istediim ey ler
y erine gelmedi bir trl, diy elim inadm tuttu,
anne ve babamla bozutum, by lesi
durumlarda Tanry a sey rek sny ordum,
beni y ine ay dnla karacan bildiim gizli
sakl y ollar v ard, bu y ollara sapy ordum
hemen. Her zaman oy nadm oy unlar
y etersiz kalp oy uncak trenler, dkkanlar,
masal kitaplar bana bir ey v eremez oldu da
ruhumu skmay a m balad, esiz gzellikte
y eni oy unlar icat ediy ordum okluk. Diy elim
baka oy alanacak ey bulamadm da
akamley in y ataa y atp gzlerimi y umdum
mu v e hemen nmde beliren renkli
emberlerin manzarasna daldm m, mutluluk
v e giz nasl da y eniden akp parly or, dny a
nasl da anszn sezgiler v e szv erilerle dolup
tamay a baly ordu!
Okul y aammn ilk y llar bende pek
deiiklie y ol amadan geip gitti. Bu arada
gv en v e ak y rekliliin insana ne ok zarar
v erebileceini kendi zerimde y aay arak
anladm. lgisiz baz retmenler karsnda
aresiz sy lenmesi gereken y alanlara
bav urmay , olduum gibi grnmemey i
belledim, bu da baarlarn y olunu at bana.
Ne v ar ki, iimde tomurcuklanan ieklerden
ilki de soldu by lelikle, ben de farkna
v armadan y aamn o y alanc arksn biraz
biraz sy lemey i, "gerek" karsnda,
by klerin y asalar karsnda boy un emey i
"dny a naslsa" onu y le kabul edip uy um
salamay rendim. Neden by klerin ark
kitaplarnda: "Oh ne mutluluk, oh ne mutluluk,
bir ocuk olmaz henz!" gibi iirlerin y er
aldn hanidir biliy ordum artk, benim de
henz ocukluklarn y aay an ocuklara sk
sk imrendiim anlar oluy ordu.
On iki y amda Y unanca renip
renmem sorunu ev dekiler arasnda
konuulurken, ben hi duraksamadan
renmek istediimi sy ledim, nk zamanla
babam gibi, hatta elimden gelse dedem gibi
lim biri olmay kendim iin zorunlu
gry ordum. Benim y antm zerine
geleceime y nelik bir plan hazrland hemen;
y a rahip, y a filolog olacaktm, nk bu
dallarda okuy an rencilere dev let tarafndan
burslar v erilmektey di.
Grnrde nihay et kt bir ey deildi
bu. Ne v ar ki bir gelecek beni ilerde
beklemey e balamt anszn, y olumda bir
iaret lev has belirmiti, her geen gn, her
geen ay beni bu lev ha zerine y azlm
hedefe daha ok y aklatry ordu; her ey o
hedefi gsteriy or, her ey imdiy e kadar
anlamsz denemese de bir ama v e bir
gelecekten y oksun y aay ageldiim gnlerin
oy unsuluundan v e somutluundan beni
ekip aly ordu. By klerin y aamnn ana
taklmtm, a henz samn bir
pereminden y a da bir parmamdan
y akalamt beni, ama ok gemeden tmy le
ekip iine alacak v e kskv rak tutup bir daha
brakmay acakt; belli hedeflere v e say lara
gre y aamalar, belli dzenlerin, makamlarn,
mesleklerin v e snav larn y aam balay acak,
gn gelip rahip olacak, profesr olacaktm;
bamda silindir apka, onu bunu ziy aret
edecek, ellerime deri eldiv enler geirecek,
bundan by le ocuklar anlamay acak, belki
onlara imrenecektim. Oy sa hi de bunlar
zlediim y oktu, o gzelim dny amdan dar
kmak istemiy ordum. Ama y ine de gelecek
iin gizli sakl bir hedefim v ard v e zlemle
dolduruy ordu iimi: Bir by c olmak.
Bu istek v e d uzun zaman sadk kald
bana, beni terk etmedi. Ama zerimdeki o
mutlak gcn giderek y itirmey e balamt;
dmanlar v ard artk karsnda, daha baka
hedefler, gerek, ciddi, y adsnamay acak
hedefler dmanca karsna dikiliy ordu,
iimde aan iek y av a y av a sarard soldu,
snrsz belirsizliklerin iinden y av a y av a
snrl bir ey kp bana doru geldi: Gerek
dny a, by klerin dny as. Hl zlemle
gnlmde y aatmama karn bir by c
olmak istei giderek deerini y itirdi, gzmde
bir ocuk oy uncana dnt. Artk bir
by k gibi dav ranmam istey en bir ey v ard
ortada. Artk olaslklarn usuz bucaksz,
rengrenk dny as belli snrlar iine alnm,
belli alanlara blnm, alanlar itlerle
birbirinden ay rlmt. Y aay ageldiim
gnlerin balta girmemi orman giderek
deiik bir grnm kazany or, ev remdeki
cennet lke giderek lleiy ordu. Naslsam
y le kalmy or, srekli deiiy ordum; dler
lkesindeki prens v e krallktan el ekmi,
by c olamamtm; Y unanca renmitim,
iki y l sonra branice renecek, alt y l sonra
da niv ersitey e gidecektim.
Farkna v armadan key e
sktrlmtm, drt bir y anmdaki by sellik
ben farkna v armadan uup gitmiti. Dedemin
kocaman kitabndaki o harikulade y k hl
gzelliini koruy or, ama y knn hangi
say fada bulunduunu artk biliy ordum. Bugn
ay n say fada, ertesi gn ay n, hangi saatte
olursa olsun ay n say faday d. Mucize diy e bir
ey den eser kalmamt. O dans eden Hint
tanrs v urdum duy maz glmsy ordu v e
bronzdand, bundan by le sey rek
gry ordum kendisini, artk y an gzle bana
bakmaz olmutu. Ve en kts, o gri, o bcr
adam beni grmey e gittike daha sey rek
gelmey e balamt. Sam solum y av a y av a
by selliinden soy unuy or, ev remdeki bir
zaman alabildiine genilikteki pek ok ey
daraly or, bir zaman deerli pek ok ey y av a
y av a y oksullay ordu.
Ama btn bunlar iten ie seziy ordum
henz, el altndan seziy ordum. Neem
y erindey di, henz herkesi buy ruu altna
almak istey en bir ocuktum; y zmesini, paten
kay masn reniy ordum, grnrde her ey
tkr tkr y ry ordu. Ne v ar ki, her ey
eskisinden biraz daha soluk bir renge
brnmt, eskisinden biraz daha kof bir
y anklan v ard her ey in. Annay a gitmek
artk beni skmay a balamt; tm
y aammdan bir ey ler y av aack y itip
gidiy ordu, farkna v armadm bir ey ler,
eksikliini duy madm bir ey ler; ama y itip
gidiy or, y erleri bo kaly ordu. Kendimi bir y ol
formunda hissetmek istesem, eskiden ok
daha gl uy aranlarn v arl gerekiy ordu,
silkinip toparlanarak hz almak zorunda
kaly ordum. Hay li baharatl y iy ecekleri daha
lezzetli bulmay a balamtm; kimse
grmeden ikide bir mutfaa y ollanp bir
ey ler attry ordum, bazen ev den birka
kuru arp kendime bir ziy afet ektiim
oluy ordu; by le y apmadm m hay at gzme
pek de cv l cv l, pek de gzel grnmy ordu.
O bcr adamn bir kez daha y an bamda
belirlemesinden, beni bir kez daha ekip
Annay a gtrmesinden ksa sre sonra
kzlarla ilgilenmey e balamtm.
 Ermi Franz von Assisinin
ocukluundan
Annesi "Cesco!" diy e bard y ukardan.
Her ey sessiz v e scakt. Uy kulu bir taly an
ikindisi. Bir kez daha ay artc v e oy unsu:
"Cesco!"
On iki y andaki olan, merdiv enin y an
bandaki glgelikte, tozlu talar zerinde
oturuy or, adeta uy ukluy ordu. Kk, clz
ellerini siv ri dizlerinde kenetlemi, kumral sa
buklelerinden biri ince damarlarla bezenmi
ay dnlk ocuksu alnna dmt.
Ne tatl y anklany ordu ses! Annesinin
y umuak, hafif, bir ku gibi kanatl sesi,
tmy le annesi gibi iy i y rekli v e candan,
kendine zg v e soy lu. i sev ecenlik
duy gulary la dolu Francesco, y anklanp
snen arlar zerinde dnd. Anszn bir
dev inim y alay p geti bacaklarn, frlay p
kalkmak istedi, ama gsz dev inim hemen
y ine eridi, gnein koy u sessizliinde
annesinin uy kulu v e tatl sesinin hl
y anklandn iiten Francesconun
dnceleri ok uzaklarda gezinmey e balad.
Harikulade ey ler v ard y ery znde. Her
erdemli insan onun gibi by le pineklemez,
ev lerinin merdiv eni nndeki glge ukura
by le gmlmezdi, bir y anda babasnn
martmalar, br y anda annesinden gelen
uy armalar v e drt bir y anda komu ev ler,
emeler, selv iler, dalar, hi deimey en,
hep ay n kalan bir grnm. Adamlar v ard,
at zerinde btn dny ay dolay ordu;
Fransay , ngilterey i v e spany ay dolay or,
tm atolardan, kentlerden geiy ordu. Ve
nerde kt bir i ileniy or, nerde dini btn
iy i bir kiinin canna ky lmak isteniy or, nerde
zav all gzel bir prenses by lenmi
bulunuy orsa, oray a hemen y iitler,
v aly eler, kurtarclar y etiiy or, kocaman
kllarn ektikleri gibi adaletin gereini
y erine getiriy ordu. Kimi v aly eler v ard
sonra, tek balarna btn bir Maribi
ordusunu nne katp y z kzartc kalara
zorluy ordu. Bu ulu kiiler gemilere atlay p
dny ann ta bir ucuna doru y ol aly or, nleri
sra esen rzgr v e frtna cesur v e y ce
isimleriy le y iitliklerini lkeler zerinden
uurup gtry ordu. rnein, uaklar Piero,
dn Cescoy a v aly e Orlandodan sz
amam my d?
Alnndaki buklenin altndan, gzlerini
krptrarak baky ordu Cesco; zeri y osun
balam komu ev in atsnn y an bandaki
boluktan, bir asmann ta direkleri arasndaki
ufak aralktan baklarn uzaklara y olluy ordu;
aalardaki Umbro ov asna, bey az an
kulesiy le kk bir kentin zerine y amanma
benzey en alabildiine uzak kar dalara
baky or, daha telerde ise mav i bir boluk
gry or, y reinde dny ann rengrenk bir
nsezisini y aaty ordu. Her ey in daha
arkalarda bulunduunu, her ey in, her ey in,
rmaklarn, kprlerin, kentlerin, denizlerin,
krallarn oturduu atolarn, ordughlarn,
alp sy ley enleriy le kme kme sv arilerin,
atl y iitlerin, gzel v e soy lu kadnlarn,
turnuv alarn, telli alglardan dklen
namelerin, altn zrhlarn, l l ipekli
giy silerin daha arkalarda y er aldn bilmek
ne ho, te y andan ne eza v ericiy di! Hepsi
hazrd bu say lanlarn, hepsi bekliy ordu,
hepsi kurulu bir sofra gibiy di v e uzaklardan
kp gelecek v e hi ekinmeden bana
kecek kiiy i gzly ordu.
Ev et, cesaret gerekliy di. Atla gece v akti,
tm hortlak v e hay aletlerin kol gezdii,
dmanlarn by v e sihriy le ev renin tekin
olmaktan kt, inler v e maaralarn insan
kemikleriy le dolup tat bir saatte
bilinmedik ssz bir y erden gemek bile
cesarete baky ordu. Acaba Bernadenesin olu
Cesco, bunca y reklilii gsterebilecek miy di?
Y a tutsak edilip fkeden gz dnm bir
Maribi hkmdarnn nne karlr da
by l bir atoy a gtrlp kapatlrsa! Kolay
deildi dorusu. Tasarlanacak gibi deildi, akl
almaz lde etin bir iti v e bu iin
stesinden gelebilecek az kii v ard kukusuz.
Belki babas by le kiiler arasnday d? Belki,
kim bilir? Ama madem ki bunun stesinden
gelenler kmt, Orlando, Lanzelot v e
benzeri v aly eler kendi babay iitliklerini
gstermiti, bir delikanl iin onlarn y olunu
izlemekten baka y aplacak ne v ard? Bu
durumda bir delikanl hl nasl fasuly e v e
kabak ekirdeiy le oy alanabilir, nasl bir
sanatkr y a da bir iadam, bir rahip y a da
baka bir ey olmak hev esine kaplabilirdi?
Ak aln krt Cesconun, atlm
kalarnn altnda gzleri adeta kay boldu.
Tanrm, karar v ermek gt dorusu! imdiy e
dek ka kii by le bir ey e kalkm, ama
daha iin banda lp gitmiti! v aly e aday
ka gen, ka soy lu v aly e y aamn y itirmi,
ama hibir prensesin haberi olmam
kendilerinden, hibir ark kendileri iin
dzlp sy lenmemi, hibir sey is kendilerini
akam anlatlarna konu y apmamt. Silinip
gitmi hepsi, kl altnda can v ermi,
zehirlenerek ldrlm, suda boulmu,
kay alardan aa y uv arlanm, canav arlara
y em edilmi, kaplar sonradan duv arla rlen
maaralara kapatlmt. Y ollara dmeleri
hibir ey salamam, onca y oksunluk v e
eziy ete katlanmaktan ellerine bir ey
gememiti.
Francesco rperdi. Gne y an ellerine
dikti gzlerini. Belki bu ellerini gnn birinde
Maribiler kesip koparacak, belki trnaklarna
iv iler aklp bir haa gerilecek, belki
atmacalara y em olacakt. Korkuntu dorusu!
Y ery znde nice iy i, nice gzel, nice ho v e
gnl okay c ey lerin bulunduunu insan
dny ordu da! Oh, ne iy i ey ler v ard
y ery znde! Gz mev siminde ocakta y anan
ate, kzlerde kzaran kestaneler, ilkbaharda
soy lu kzlarn bey azlar giy erek kutlad iek
bay ram. Y a da insanlara alm bir tay . On
drt y ana v arsn, ona by le bir tay alacakt
babas. Ama daha baka, ok daha sade ey ler
de v ard y ery znde, y zler v e binlerce ey ,
hepsi de gzel, hepsi de nefis. rnein ay ak
ularnda gne, arkasn serin duv ara
y aslay p, y an glgede oturmak. Y a da akam
y ataa uzanmak, y orgunluun ty s y umuak
scaklndan v e ince loluundan baka ey
hissetmemek. Y a da annesinin sesini iitmek,
annesinin elini salarnda duy umsamak. te
bunun gibi binlerce ey v ard; bunun gibiy di
her ey ; uy anmak v e uy umak, akam v e sabah
bunun gibiy di, drt bir y anda pek ok gzel
koku v e kulaa ho gelen pek ok ses, pek ok
renk, insana kv an v erip gnl okay an pek
ok ey v ard.
Btn bunlar imdi kmsemek, btn
bunlar gzden karmak, btn bunlar
tehlikey e atmak ille de gerekli miy di? Topu
topu bir ejderhann hakkndan gelmek (ama
onun tarafndan y enilip y utulmak da v ard
iin iinde) y a da bir kral eliy le dklk
aamasna y celtilmek iin y aplmas doru
muy du bunun? Y aplmasa olmaz my d?
Y ery znde hi kimsenin, ay rca gerek
annesi, gerek babasnn kendisinden by le bir
ey beklemediini, bunlar anmsay ann,
bunlar dley enin, bunlar tutkuy la
zley enin y alnzca kendi y rei olduunu
aklndan geirmiy ordu Franz.
Kendisine by le bir istek y neltilmi gibi
hissediy ordu. Kendisi iin bir ideal ortay a
konmu, kendisine bir ar y neltilmi,
gnlnde bir ate tututurulmutu. Ama
neden gzne hepsinden gzel grnen ey in,
y ani bu kahramanlk denen erdemin gereini
y erine getirmek o kadar gt? Neden bunun
iin bir seimde bulunmak, bir ey leri gzden
karmak, kesin kararlar v ermek gerekiy ordu?
Holand ey i neden dpedz tutup
y apamy ordu insan? Ev et ama, ney di insann
holand ey ? Her ey di bu v e hibir ey di;
bir anlna her ey , srekli olarak hibir ey .
Ah, bu susuzluk! Ah, bu inam y iy ip bitiren
tutku. stelik ekilecek ierdii onca eza cefa,
onca gizli sakl korkular?
erlemi, dizlerine v urdu ba. Pekl,
ille bir ey olmas gerekiy orsa, en iy isi
v aly elikti. ster kl darbeleri altnda can
v ersin, ister bir kum lnde susuzluktan lp
gitsin, bir v aly e olacakt. Marietta v e Piero
grsnlerdi naslm! Annesi de grsnd!
Hele Latince retmeni, o sersem budala
grsnd bakalm! Akl bir ay gr zerinde
ev e dnecekti sonunda; banda spany a
krallnn ty leriy le donatlm altn bir
mifer, alnnda kocaman bir y ara izi, ev e
dnecekti.
ini ekerek geriy e kay kld Francesco,
asma ubuklar arasndan krmzms
krmzms tten uzaklara bakt; her mav i
glge bir d, bir szv eriy di. Y akndaki
maazada top top kumalar arasnda alan
Pieronun sesini iitti. Y an bandaki glge
dilimi genilemi, kenarlarndaki keskin
izgiler gneli y ola doru ilerlemiti. Uzak
tepeler stnde scak gky z kadifemsi v e
altns bir dnm iindey di.
Derken sokaktan bir kme ocuk kp
geldi, alt y a da sekiz kadar kz v e olan; ikier
ikier dizilmi y aklay or, dinsel bir oy un
oy nuy orlard. Tozlu boy unlar v e giy sicikleri,
y apraklardan rlme elenklerle sslenmiti.
Ellerinde krdan derledikleri iekler v ard;
dn iekleri, nergisler, trlar, lav anta
iekleri; umursamazlkla koparlm, kimi
y ar krlp alnm dalndan, aralarnda
imdiden sararp solmu ot saplary la
iekler. ocuklarn plak ay aklar tatan
kaldrm zerinde y umuak sesler kararak
inip kalky or, by cek bir olan nalnlarla tak
tuk tempo tutarak kalabaln y an sra
y ry ordu. Hep bir azdan kimi y erleri
karlm bir ezgiy i, anmsadklar bir kilise
ilahisini sy ly or, ilahide belli bir nakarat
y ineleniy ordu:
 Mille fiori, mille fiori
A te, Santa Maria...
Kk topluluk aadan doru
y aklay or, l sokakta bir ses v e renk
hav asnda n sra srkley ip getiriy ordu.
En arkada y ry en kz salarndan bir rg
ry or, dier bir rgy ieklerle birlikte
aznda tutuy or, ama ilahi sy lemekten v e
mrldanmaktan da kendini alamy ordu.
Ellerinden dm birka iek serilip
kalmt tozlu y olda, kk grubun ardnda.
Herkese ok iy i bilinen ilahinin
melodisini Franz da mrldanmay a balamt
hemen. O da ay n oy unu oy nam, y zlerce
kez oy nam, uzun sre en sev erek oy nad
oy un olmutu bu. Ama artk by k ocuklar
arasna karm, onlarla ok v akit ho
grlmey ecek muzipliklere y eltenmi,
dolay sy la ocukluun ilk masumiy eti gibi bu
oy un da kendisi iin y abanclamt. Ar
duy gusal ocuklardan biriy di; y le ocuklar
ki, ilk deiimlere sahne olan ruhlarnda
sev in v e hazlarn geiciliini bildiren ark,
uy arc v e zc, y anklanmaktay d. Bugn
kahramanla karar v ermiti Franz, ocuk
oy ununu nemsiz v e anlamsz buluy ordu.
nnden geip giden ocuklara
umursamaz bir gururla bakt Franz. Salarn
ren kzn y an sra aa y ukar alt y anda
bir olan y ry ordu; bklp krlm bir
iei iki eliy le tutmu, ileriy e uzatp hav ay a
kaldrmt. Bir bay raktar gibi grkemli v e
geni admlar aty or, sanki kt bir y olda bata
ka y ry ordu. lahiy i her ne kadar falsolu
sy ly orsa da, bir bay ram hav as v e inan
dolu bir teslimiy et l l parly ordu y uv arlak
gzlerinde.
Ateli bir eday la, "Mille fiori, diy e
y kseltiy ordu sesini. "Mille fiori a te, Santa
Maria!"
Olan gren Franzn, bu may mun
itahlnn iini, birden bu iek oy unundaki
gzellik v e huu hav as y a da daha ok, bir
zaman ay n oy unu oy narken duy duu, ama
imdi solup gitmi cokularn ruhta
alkantlar uy andran ans sard. Hemen
tutkulu bir sray la kalkp ocuklara katld,
buy ururcasna bir iaretle y anna ard
onlar; kendi bulunduu y erde, ev lerinin
nnde bir an durup beklemelerini sy ledi.
ocuklar da onun szn dinlediler,
nk elebalk y apmay a almt Franz; ne
de olsa v arlkl v e say gn bir babann oluy du.
ocuklar, ellerinde iek kalntlar,
beklediler. ark susmutu.
Franz, annesinin kk baheciine
kotu; ev lerin duv arlar arasndaki toprak zar
zor kabartlp oluturulmu -drt karlk
mini mini bir ieklikti buras. u sra az iek
v ard iinde. Nergisler solmu, ebboy lar
oktan tohuma kamt. Ama uzun boy lary la
iki kme mor zambak seiliy ordu.
Annesinindi hepsi. Franz, y reinin
burkulmasna aldrmay arak elini zambaklara
uzatt, o kocaman v e gzelim ieklerin
hemen tmn koparp ald. Bol zsulu v e
y al saplar av ularnda tr tr ediy ordu.
Zambaklardan birini zenle gzden geirdi,
bey az anak ksmn y akndan szd: Mor
renk soluklay or burada, polen tay an sar
ty ler kusursuz bir dzen iinde
sralany ordu. ieklere ktlk ettii gibi bir
duy gu uy and y reinde.
Derken ocuklarn y anna dnd. Her
birinin eline bir zambak tututurdu. Bir
zambak da kendisine ay rd, sonra alay n
bana geerek nden y rd. lk gelen
sokaa sapt. Baheden koparlm gzelim
zambaklar v e herkese tannan birinin
elebal stlenmesi, bir y n y eni ocuu
da arkadan ekip getirmiti. iekli y a da
ieksiz, alay a katly orlard. Bir ilerki sokakta
ise daha baka ocuklarla by d kalabalk.
Sonunda ilahiler sy ley erek Katedral Alanna
geldiklerinde v e altn bir gky zne kar
akams dalar mor krmz y anp tutumay a
baladnda, alay a katlan ocuklarn say s
hay li artmt. "Mille, mille fiori" diy e
y kseliy ordu sesleri. Katedral nnde dans
etmey e baladlar, cokuy la dolup taan
Franz, y anaklar alev alev , ba ekiy ordu.
Akam gezintisine kanlar v e tarlalardaki
ilerinden dnenler, katedral nnden
geerken durup ocuklara baky or, gen kzlar
Franza v gler deniy ordu. Sonunda
kzlardan biri ekinmey i brakp btn
oradakilerin y apmay diley ip de gze
alamad bir ey i y apt: Y akkl Franza
sokulup ona elini uzatt, onunla dansetmey e
koy uldu. Glmeler v e alklar iitildi; kk
kzlarn dudaklarnda bir ocuksu gl nasl
bazen bir gen kzs gle dnrse,
ocuklarn bu oy unsu tapnlar da bir an
ieklenip kk bir elentiy e dnt.
Akam kilisede tapnma v akti geldiinde her
ey sona ermi, ocuklar dalmt. Franz da
ev e y olland; tere batm v e hey ecan
iindey di. Ancak ev de, dinsel alay a v e
katedral nndeki danslara y alnay ak v e
kasketsiz katldn anlad; oy sa artk by k
ocuklar v e soy lularn oullary la daha ok
dp kalky or, birka zamandr bu tr
dav ranlardan titizlikle kany ordu.
Y emein ardndan gidip y atmas
sy lenmiti; Franz biraz gnlszlk gsterip
diretmise de sonunda denileni y apm, daha
nce v aly elikte karar klmakla stlendii o
y ce erkeksi dev ler y atakta anszn y ine
aklna gelmiti. Kendisini o gn nasl by le
unutabildiine kzd, kmsey erek bakt
kendisine, rengi sarard. Gzlerini kapay p
dudaklarn birbirine bastrd, sulamalar
y neltti kendine, kendini aalad v e sk sk
olduu gibi en acmasz biimde y apt bunu. O
ne de gzel bir kahraman, ne de babay iit bir
Orlandoy du ki, annesinin bahesindeki
iekleri kopararak bir kme kk ocukla
dans edip oy unlar oy namay a gitmiti! Ne de
gzel bir v aly ey di y a! Maskarann biri,
soy tarnn, serserinin biriy di. By le biri, nasl
kendine doru drst v e soy lu bir meslek
semey i akl etmiti, Tanr bilir! Katedralin
nnde dans ederlerken akamn parlts v e o
zarif altns uzaklar nasl da gnlnden ieri
klarn serpmiti! Tpk bir habercinin
ars gibi y celikle v e y anp tutuarak ona
seslenip onu kendine ekmemi, onu
uy armam my d bu? Ama o dans edip
elenmi v e sonunda bir ky l kzna kendini
ptrmt! Bir oy uncuy du, bir komikti, o
kadar! Y umruunu skp trnaklarn av u
ilerine bastrd; onuru krlm, kendini
sulay arak i geirdi. Y apt her ey by ley di
zaten. Her ey by ley di; hep iy i, hep gs
kabartc, hep soy lu bir balang v e iy i niy et;
ama sonra baky orsun bir y erden y eni bir
hev es, bir rzgr, bir koku, bir ay art esip
geliy or v e soy lu y iit Franz y ine her zamanki
sokak ocuuna ve bir soy tary a
dny ordu. Hay r, y ce dler, kutsanm
kararlar v e cokular ona gre deildi; btn
bunlar bakalar iin, buna daha lay k, daha
soy lu kimseler iindi. Ey Lanzelot! Ey
Orlando! Ey , y iitlerin ezgileri v e Trasimeno
dalarndaki o uzak, o kutsal y ang!
Lolukta usulcack ald odann kaps;
annesi girmiti ieri. Babas u sra i gezisine
kmt v e annesi kendisiy le ay n odada
y aty ordu; ay andaki hafif terliklerle sessizce
Franzn y atana y aklat.
Y umuak bir sesle: "Daha uy umadn m,
Cesco?" diy e sordu.
 Bir an kendini uy uy ormu gibi gstermek
ay artsna kapld Cesco, ama gze alamad.
Soruy a y ant olarak eli annesinin eline uzand,
smsk tuttu eli. Annesinin sesi gibi gzel
ellerini de, tpk gnln kaptrm birinin
sev ecenliiy le sev iy ordu. Annesi sa elini
Cescoy a brakp sol eliy le onun salarn
sv azlamay a koy uldu.
"Bir ey mi v ar y av rucuum?"
Franz bir an sesini karmad, sonra
y av aack: "Kt bir ey y aptm anne", dedi.
"Fena bir ey mi, Cesco? Anlat bakay m!
"Bahede ne kadar iek v arsa, hepsini
kopardm bugn. Mor iekleri, hani u uzun
uzun aanlar. Bir tane bile kalmad, kopardm
hepsini."
"Biliy orum. Grdm. Demek sendin.
Y apsa y apsa Filippo y a da Grafe y apar bu ii
diy e dnmtm. Sen genellikle by le
hoy rat dav ranan bir ocuk deilsin."
"Sonradan ben de ok zldm. Hepsini
ocuklara dattm ieklerin."
"Hangi ocuklara?"
"Sokan aasndan bir ara ocuklar
geldi. Mille fiori oy nadk!"
"Sen de mi? Sen de mi oy nadn?"
"Ev et. Anszn ben de aralarna
katlmadan duramadm. Ellerinde krdan
topladklar solmu iekler v ard, ben daha
gzelleri olsun istedim."
"Katedrale mi gittiniz?"
"Ev et, katedrale, eskiden olduu gibi."
Annesi, elini Francesconun bana
koy du.
"Ama kt bir ey deil bu Cesco,
y av rucuum. Taknla kaplp iekleri
y amalasay dn, o zaman bakay d elbet. Ama
senin y aptn y o, gerekten kt bir ey
deil. Hay di sakin ol bakay m!"
Sessizce y aty ordu olu Cesco, annesi
onu y attrdna inanmt. Ama derken
Franz usulcack y eniden balad konumay a:
"iekleri dnmy orum ben anne."
"Y a? Ney i dny orsun peki?"
"Sy ley emem."
"Hadi sy le, anlat bana! Seni rahatsz
eden bir baka ey mi v ar?"
"Anne, ben bir v aly e olmak istiy orum."
"Bir v aly e mi? Eh, al, olursun
belki... Ama bunun imdiki durumla ne ilgisi
v ar?"
"Var. Hem de ok! Beni hi anlay amazsn
anne! Bak, ben bir v aly e olmak istiy orum,
bir v aly e. Ama olamy orum. Boy una
sersemce dav ranlara kalky orum. Bir
v aly e olmak. Bu o kadar g, o kadar etin
bir ey ki! Gerek bir v aly e asla kt bir i,
budalaca, soy tarca bir i y apmaz. te ben de
bir v aly e gibi dav ranmak, ben de bir
v aly e gibi olmak istiy orum, ama
olamy orum ite. Bugn anszn kalkp
ocuklarla gittim, onlarn nne dp dans
ettim, elendim, kk bir ocuk gibi tpk!"
Annesi Franz eliy le itip y ataa y atrd
y eniden.
"Brak aptall, Franz! Dans etmek gnah
say lmaz. Bazen bir v aly e de, neelendii y a
da bakalarn neelendirmek istedii zaman
dans edebilir. Hani y le ey leri kendine dert
ediy orsun ki, bunlar hi de senin sandn gibi
deil. Kimse dilediini y apamaz hemen.
v aly eler de bir v akit ocuktu, onlar da
oy nay p dans etti v e senin btn y aptklarn
onlar da y apt. Ama sy ler misin bakay m,
neden v aly elie zeniy orsun? v aly eler
dinlerine pek bal v e gzpek insanlar da
onun iin mi?"
"Ev et, anne, onun iin. Sonra ne
biley im, bir prens y a da dk de olabilirim
belki, o zaman herkes benden sz aar."
"y le mi! Y ani ille herkes senden sz
asn m istiy orsun?"
"Ev et anneciim, ok istiy orum bunu.
"O zaman al, herkes iy i bir dille sz
asn senden! nsanlarn diline baka trl
dmek kt bir ey dir nk."
Annesi bir sre daha Franzn y annda
kald, onun elini tuttu. Olunun dilek v e
kararlarndaki ocuksuluu, bunlarn onun
y reinde tututurduu tutkuy la v e acl
hey ecanla karlatrnca gnlnde ho
duy gular belirdi. Bu kk olan ilerde ok
sev giler y aay acakt. Kuku y oktu buna; ama
beri y andan ok, pek ok da d krklna
uray acakt. Bir v aly e olmay acakt elbet;
v aly elik onun kafasnda tasarlad bir
dt. Ama olaanst bir kimse olmas
alnna y azlmt, iy iden y a da ktden y ana
olaanst.
Annesi Franzn bann zerinde eliy le
istav roz kard v e iinden Pov erello diy e
seslendi ona. Bu ismi ilerde bizzat Franz alp
kendi adna ekledi: Pov erello.
 Doktor Faustun Evinde Bir Akam
Bir gn Doktor Faust, dostu Doktor
Eisenbartla, y ani ilerde bu isimle by k n
y apan tp adamnn dedesinin dedesiy le ev de
oturuy ordu. Zengin akam y emei y enip sofra
kaldrlmt; altn y aldzl paha biilmez
kadehlerden y llanm Ren arabnn nefis
kokusu y kseliy ordu. Y emekte biri flt, biri
lav ta alan iki algc az nce gitmiti.
"imdi sana sz v erdiim denemey e
geebiliriz," diy e konumay a balad Doktor
Faust v e y llanm araptan bir y udum alarak
biraz y a balam grtlandan aa
y uv arlad. Gen deildi artk, ilerde kendisini
bekley en o korkun akbetten iki y a da y l
ncey di.
"Sy lemitim hani; y ardmcm Mefisto
bazen y le elenceli aletler y apy or ki, bizim
ok uzamzda olup biten y a da oktan
gemie karm bulunan y a da henz
gelecekte sakl y atan u y a da bu nesney i
grp iitebiliy orsun. Bugn seninle
gelecekten balay alm ie. Dorusu, son
olarak pek elenceli v e acay ip bir alet kefetti
y ardmcm. Bundan nce, eskiden y aam
y iitleri v e gzel kadnlar sk sk by l
ay nalarda gstermiti bize; imdi kulak iin
bir icatta bulundu, anlay acan bir ses hunisi
y apt. Dilediin y ere y erletiriy orsun huniy i
v e ok uzak bir gelecekte o y erde y kselecek
sesleri duy abiliy orsun."
"Sakn bu y ardmcn senin biraz gzn
boy uy or olmasn, sev gili dostum?"
"Sanmam," dedi Faust. "nk sihir v e
by y le uraanlar gelecei okuy abilir
pekl. Biliy orsun, biz imdiy e kadar
y ery znde istisnasz btn olay larn neden
v e sonu y asas uy arnca gerekletii
v arsay mndan y ola koy ulduk, almalarmz
bu y nde srdrdk hep. Nasl gemiteki
hibir ey i deitiremiy orsak, gelecek
zerinde de asla bir deiiklik
y apamay acamz benimsedik. Gelecein
kendisi neden-sonu y asasy la saptanm
bulunmakta, y ani imdiden karmzda durup
durmaktadr. Nedir ki, bizler grp
alglay amy oruz bu gelecei. Nasl
matematiki ve astronomlar gnein
tutulaca an ok ncesinden
hesaplay abiliy orlarsa, biz de gerekli y ntemi
ele geirebildik mi, gelecein istenilen her
parasn grp alglanabilir duruma
sokabiliriz. te y ardmcm Mefisto, kulak iin
sihirbazn denei diy ebileceimiz bir alet
icat etti, birka y zy l sonra rnein bu odada
y kselecek sesleri zapt edebilecek bir kapan
y apt. Sk sk denedik aleti. Bazen hibir ses
iitilmiy or; o v akit anly oruz ki, gelecekte l
bir bolua, bulunduumuz y erde herhangi
bir konumann gemedii bir zaman kesitine
toslamz. Ama ok kez deiik sesler geldi
kulamza. Bir defasnda gelecein uzak bir
parasnda y aay acak birka kii, Doktor
Faustun y ani bendenizin baarlarn dile
getiren bir iir zerinde sy leiy ordu, onlar
dinledik. Ama bu kadar aklama y eter, imdi
denemenin kendisine geelim istersen."
Dr. Faust seslenir seslenmez, o bilinen
kei cppesiy le Mefisto grnd, bir ses
hunisini ieren aleti getirip masann zerine
y erletirdi. Deney sresince azlarn ap tek
kelime konumamalar iin bey leri sk sky a
uy ard. Sonra bir kolu ev irdi; alet ince v e
nazenin bir uultu kararak almay a
balad.
Uzun sre, iki doktorun merakla kulak
kabartt bu ilgin uultu dnda bir ey
iitilmedi. Derken, o zamana kadar hi
duy ulmadk tiz bir ses y kseldi huniden;
belal, azl, iblise bir uluma; bir canav ardan
m, y oksa gazaba gelmi bir cinden mi kt
sy lenecek gibi deildi. Sabrsz, uy arc,
kzgn, hain v e buy urgan hay kry ordu ses;
kaba v e gl darbelerle y ineleniy or, sanki
peine dlp kov alanan bir canav ar gibi
keskin slklarn odada ttrp duruy ordu.
Dr. Eisenbartn beti benzi atmt; insann
iine dehet salan hay krlarn y av a y av a
uzaklara kay mas, arada birka kez daha
duy ulup sonunda tmy le silinip gitmesi
zerine rahat bir nefes ald.
Anszn bir suskunluk kaplamt oday .
Ama sonra y eniden bir ses duy uldu, bir erkek
sesi; pek telerden geliy or, srarla bir v aazda
bulunur gibi bir hav a ieriy ordu. Odadakiler,
bir v aaz andran bu konumann ancak kimi
blmlerini anlay abiliy or, anladklarn
ellerinde hazr bekley en y az tahtacklarna
not ediy orlard. y le cmlelerdi rnein:
"... v e by lece k saan Amerikay
kendine rnek alm ekonomik ideal, kar
durulmaz bir gle, zaferlerle rlm bir
mkemmelliin y olunda ilerley ip her geen
gn biraz daha gereklik kazanmaktadr ... Bir
y andan emeki kardelerin y aamlarndaki
refah v e konfor imdiy e dek grlmedik bir
dzey e ulamken... v e bbrlenmeden unu
sy ley ebiliriz ki, eski alarn cennete ilikin
ocuksu dleri gnmzdeki retim
tekniiy le... den daha ok..."
Y eniden bir suskunluk kt oday a.
Derken y eniden duy ulan bir ses, derinlerden
gelen arbal bir ses y le dedi: "Say n
Bay lar v e Bay anlar! imdi sizlerden bir iire
kulak v ermenizi rica edeceim. By t stat
Nikolaus Unterschwang kimsenin
baaramad bir iirin stesinden gelmi,
amzn tm iselliini dlatrarak
v arlmzn anlam v e anlamszln kukusuz
herkesten daha bilgece grm biridir:
Bacay tutuy or elleri
Y anaklarnda y zgeler
Barometrede gzleri
Basamaksz merdiv enler
ky or y kseklere
Paltosunun astarnda bulutlar
ek iniy or y aamaktan
Y enilgin duraksamalar."
Dr. Faust iirin y arsndan ounu
y azmay baarm, Eisenbart da harl harl
notlar almt.
Anszn aletten y alca bir kadna y a da
ev lenmemi y al bir bakirey e ait olduu kesin
bir ses y kselerek y le dedi: "Ay ! Ne skc
program! Sanki rady o denen meret,
dinley icilerin cann sksn diy e icat edilmi.
Oh, hele kr mzik balad!"
Gerekten de aletten mzik sesleri
dklmey e balamt: Babo, ehv et kokan,
tok ritimli, bazen gm gm ten, bazen ince
zlemli, tmy le bilinmedik, y abanc v e
y akksz, iten pazarlkl bir mzik; uluy an,
lklar sav uran, gdklay an nefesli sazlarn
mzii; gong v urulary la sarslan, sk sk
y abanc bir arky y abanc dilde okuy an bir
antzn haneresinden salglad rtkan
seslerle rlm bir mzik.
Beri y andan, dzenli aralarla ne kan
gizemsel u bey it:
Aman ne harikulade salarnz
Ge kullany orum, siz de kullannz.
lk bata iitilmi o belal, kzp kpren,
"sonra karmam" diy en ses, eza v e fke taan
o canav ar ulumas da zaman zaman y ine
aletten kopup gelmektey di:
Mefisto, glmsey erek makinesini
durdurdu; iki bilgin, sanki ahlakla
badamay an y asak bir sahney e istemey erek
tank olmular gibi, ne y apacan
bilememenin v e bir utancn tatsz duy gusuy la
tuhaf tuhaf birbirlerini szd: Aldklar notlar
okuy up birbirlerine gsterdiler.
Sonunda Dr. Faust, "E, ne diy orsun bu ie
bakay m?" diy e sordu.
Dr. Eisanbart, kadehindeki araptan iri
bir y udum ald; gzlerini y ere dikti,
dncelere dalp sustu v e hay li zaman y le
kald. Derken, dostu Dr. Fausttan ok kendi
kendisiy le konuur gibi: "Ty ler rpertici bir
durum!" dedi. "Az nce hay atlarna ilikin baz
sahnelere tank olduumuz bu inanlarn hi
kukusuz karm hepsi. By le dndrc,
iler acs v e karmakark laflar eden, by le
dehet uy andrc lklar sav urup anlalmaz
budalaca arklar sy ley enler, ilerde bizim
soy dan gelecek, bizim ev latlarmzn ev latlar,
torunlarmzn torunlar olacak, y le mi?
Versin anlay acan, soy umuz, dostum Faust,
bir cinnetle son bulacak!"
"Dorusu ben senin kadar kesinlikle ileri
srmek istemem by le bir ey i," diy e y antlad
Faust. "Senin grn gerekd deil, ama
ar karamsar. Bizim urackta, y ery znn
bu bir tek snrl y erinde by lesine azgn,
by lesine umutsuzluk v e hay aszlk taan,
kukusuz kaka diy ebileceimiz sesler
iitmemiz, insanln toptan cinnet geirdii
anlamn tamaz. nk bakarsn imdi
bulunduumuz y erde birka y z y l sonra bir
akl hastanesi y kselecektir de, biz oradaki
delilerin kendi aralarndaki konumalarndan
kimi paralar iitmiizdir. Y a da ikiy i fazla
karm bir kme insan, bizim burada
taknlk y apmtr. rnein, bir karnav alda
nee iinde y zen kalabaln kard sesleri
dnelim; nihay et daha nceden ainas
olduklarmza pek benzemey en sesler deil
demin iittiklerimiz. Seni bilmem ama, ne
insanlarn ne de mzik aletlerinin
karabilecei trden lklar duy duk y a,
beni asl onlar artt. Sanrm y zde y z
ey tani bir y anlar v ard. Bu tr lklar, gelse
gelse cinlerden, ey tanlardan gelebilir."
Szn burasnda Mefistoy a dnen Dr.
Faust, "Acaba sen bu konuda bir ey biliy or
musun?" diy e sordu. "Bize iittiimiz seslerin
iy zy le ilgili bir aklamada bulunabilir
misin?"
Mefisto, "Biz, az nce gerekten ey tani
sesler iittik," diy e konumay a balad
glmsey erek. "Daha imdiden rahat y arsnn
ey tann elinde bulunduunu
sy ley ebileceimiz y ery z, belli bir sre
sonra btny le onun egemenlii altna
girecek v e cehennemin bir blmn, bir
ey aletini oluturacak bey ler! Siz az ne, bu
y ery z cehenneminin sesleri v e szleriy le
ilgili biraz kat v e aalay c grler ileri
srdnz. Ancak, cehennemde de mzik v e
iire y er v erilii, ne de olsa zerinde
durulmay a deer sev indirici bir noktadr. Sz
konusu seksiy onu da iblis Belial y netmekte.
Bana sorarsanz, iinin pek gzel stesinden
gelen biridir Belial!"
 Chagrin DAmour
Valois kentinin surlar nnde hanidir
grkemli adrlarn kuran bey ler, her geen
gn turnuv ay srdry ordu. Birincilii
kazanan, Kralie Herzeloy dey i, Kastisten dul
kalan bu bakirey i, Gral Kral Frimutelin bu
gzel kzn dl olarak alacakt. Turnuv ay a
katlan y ce bey ler arasnda ngiltere Kral
Pendragon ile Norv e kral Lot bulunuy or,
Aragon kral, Brabant dk v e nl kontlar
y er aly or, ay rca Morholt v e Riwalin gibi
v aly e v e y iitler grly ordu; Wolframn
Parziv alinde bir bir say lp dklen ulu
kiilerdi hepsi. Kimi iin nemli olan,
cengv erlikte kazanaca n, kimi iin gen
Herzoley denin gzle mav i gzleri, kimi iin
de kralienin elindeki zengin v e v erimli
topraklar, kentler v e atolard.
Y ce kiiler v e nl y iitler dnda ad
duy ulmam v aly elerden, serv en
merakllarndan, y ol v uruculardan v e ay ak
takmndan hay li by k bir kalabalk da
turnuv ay a katlmak zere kalkp gelmiti. Bir
adr bile y oktu bazlarnn; sada solda
konakly or, balarn sokacak bir y er
bulamay arak paltolarna sarnp akta
geiriy orlard gecey i. Atlarn drt bir
y andaki ay rlara saly or, y abanc sofralarda
arl arsz karnlarn doy uruy orlard.
lerinde y armay a katlmay dnenler
ans v e rastlanty a bel balamaktay d;
karlamalarda baar olaslklar ok azd
nk, doru drst atlar y oktu; klstr
hay v anlar zerinde ise, en cesur y iitlerin bile
ellerinden bir ey gelmezdi. Zaten birou
turnuv ay a katlmay akllarndan geirmiy or,
y alnzca karlamalarda hazr bulunmak,
olabildiince bu genel elentiden nasibini
almak y a da kendine naslsa bir kar salamak
istiy ordu. Hepsinin de key fi y erindey di. Bazen
kralienin saray nda, bazen gl v e v arlkl
bey lerin otalarnda lenler v erilip enlikler
dzenleniy ordu. Sradan kimi v aly eler,
y armann uzay p gitmesinden dorusu
kv an duy maktay d; atlarna binip gezilere
ky or, av lany or, sy leilere katly or,
ikiler iip oy unlar oy nuy or, karlamalar
izliy or, arada bir bizzat bir y armay a
katly or, sakatlanan atlar oldu mu tmarlarn
y apy or, by klerin bolluk iinde grkemli
y aay larn izliy or, hibir ey i karmay p
gnlerini gn etmey e baky orlard.
Kendilerine n y apamam sradan
v aly eler arasnda, kk bir baronun olu
olup gney den gelen Marcel adnda biri de
bulunmaktay d; alktan kemikleri kmt
adeta. Pek ahm ahm denemey ecek bir zrh,
Melissa adnda elimsiz v e y al bir at v ard.
O da btn tekiler gibi merakn giderip
ansn denemek, genel elenti v e bolluk
sofrasnda kendisi de biraz konuk olmak iin
kalkp gelmiti. Geri dengi kiilerin v e kimi
say gn y iitlerin gznde belli bir ne ulam
bir kiiy di Marcel; ama bu n v aly eliiy le
deil, arkc v e algcly la kazanmt.
nk iirler dzp besteley erek bunlar lav ta
eliinde sy lemesini gzel beceriy ordu.
By k bir panay r gzy le bakt turnuv ann
karmaasnda kendini rahat hissetmektey di;
tm enlendiriciliiy le turnuv ann
uzamasndan daha ok istedii bir ey y oktu.
Gnn birinde kendisini himay esine alan
Brabant dk, kralienin sekin v aly eler
iin v erdii bir y emee Marceli de y anna alp
gtrd. Marcel dkle kente gidip saray a
girdi; len salonu gz kamatrc parly or,
tabaklar v e kupalar nefis y iy ecek v e
ieceklerle dolup tay ordu. Ancak, zav all
Marcelin o gece saray dan kv anla ay rld
sy lenemezdi, Kralie Herzeloy dey i grm,
onun su gibi berrak sesini duy mu, tatl
baklarn iip gnlne aktmt. Bundan
by le y rei gen bir kz gibi pek y umuak v e
alakgnll, beri y andan pek y ce v e
eriilmez Herzeloy de iin arpmay a
balamt.
Marcel de br v aly eler gibi kralie
uruna y arabilirdi kukusuz. Turnuv ay a
katlp ansn denemekte zgrd. Ama ne at
at, ne silah silah ne de zrh zrht; stelik,
by k bir cengv er gzy le baklabilecek biri
de deildi. Hani korku nedir bildii y oktu
Marcelin; pek say n kralie uruna y arp
cann tehlikey e atmay a her an y rekten
hazrd. Gelgelelim, g bakmndan Marholt,
Kral Lot, Riwalin y a da br y iitlerle boy
lemezdi; ok iy i biliy or bunu, ama y ine
de bir denemeden geri kalmak istemiy ordu.
At Melissay sadan soldan dilendii ekmek
krntlar v e otlarla besliy or, kendisi de
dzenli y emek y iy ip dzenli uy umay a
aly or, gsterisiz zrhn v e silahlarn
alabildiine titizlikle ov up temizliy ordu. Ve
birka gn sonra bir sabah erkenden turnuv a
alanna giderek y armalara katlacan
aklad. Rakip olarak bir spany ol v aly e
kt karsna. Uzun mzraklarla dolu dizgin
birbirlerinin zerine atldlar. spany ol
v aly e, Marceli v e klstr atn tepeley ip
geti. Marcelin azndan kanlar szd, btn
v cudu ar sz iinde kald; ama y ine de
kimsenin y ardmn gereksinmey erek
dorulup kalkt ay aa. Titrey ip duran atn
y ar alanndan ekip gtrd, bir su banda
elini y zn y kad v e gnn geri kalan
blmn incinmi onuruy la tek bana
burada geirdi.
Akam konaklama y erine dnd
zaman, sada solda mealeler y aklmt.
Brabant dknn Marcel diy e kendisine
seslendiini iitti. Babacan bir eday la, "Eh,
bugn ansn turnuv ada denedin," dedi Dk.
"Bir daha ay n ey i y apmak hev esine
kaplrsan benim atlarmdan birini al, sev gili
dostum. Karlamay kazandn m, at sana
armaan ederim. Ama bugn olanlar unut da
gel, key fimize bakalm imdi; u akam v akti
bize gzel bir ark sy le."
Gerekte kk v aly enin can ne ark
sy lemek, ne elenmek istiy ordu. Ama
bundan sonraki karlamay kazand m,
dkn kendisine armaan edeceim sy ledii
at dnerek hay r diy emedi. Dkn adrna
girip bir kupa krmz arab dikti kafasna v e
lav tay eline ald. Bir ark sy ledi, ardndan
bir ark daha. adrdakiler v dler Marceli,
erefine kadeh kaldrdlar.
Dk neey le, "Tanr mrn uzun ey lesin,
ey arkc!" dedi, kendini tutamay arak. "Brak
turnuv ada at oy natmay da, benim saray ma
gel! Sana sz v eriy orum, y anmda rahat
gnler geireceksin!"
Marcel, "Siz iy i y rekli bir insansnz,
dkm," diy e y antlad alak sesle. "Ama bana
gzel bir y av uz at armaan edeceinizi
sy lediniz. Baka ilere soy unmadan, brakn
bir kez daha cenk alannda boy gsterey im.
br v aly eler n v e minne (ak, say g)
urunda cenk ederken, rahat gnler y aamak,
arklar sy lemek ney ime benim."
Oradakilerden biri gld: "Kraliey i mi
ele geirmey i dny orsun Marcel?"
Marcel anszn kzd: "Zav all bir v aly e
de olsam, ben de siz hepinizin istedii bir ey i
istiy orum. Kraliey i elde edemezsem de
urunda dv ebilir, urunda kanm
aktabilir, y enilgi v e aclara katlanabilirim.
Korkak dav ranp Kralie Herzeloy desiz
y aamaktansa, onun iin lmek daha ok
kv an v erir bana. Aranzda benimle alay
etmek istey enleri klcm bilenmi hazr
beklemektedir, Say n v aly eler!"
Dk ortal y attrmay a alt v e
konuklar ok gemeden y atmak zere
adrlarna ekildi. Marcel tam gitmey e
dav rany ordu ki, biraz daha kalmasn iaret
etti dk; gzlerinin iine bakarak babacan bir
eday la Marcele y le sy ledi: "Sen kan
kay nay an bir delikanlsn, ev lat. Bir hay al
uruna kendine eziy et etmen, oran buran al
kanlara bulay p aclar iinde kv ranman ille de
gerekli mi? Valois Kralln ele
geiremey eceini, turnuv ada Kralie
Herzeloy dey i kazanp onu kendine sev gili
y apamay acan ok iy i biliy orsun sanrm.
Mzranla sradan bir v aly ey i klstr
atndan y ere y uv arlamsn, ne kar?
Amacna ulaabilmen iin buradaki tm
krallar, Riv alini, beni v e btn br y iitleri
haklamak zorundasn. Dolay sy la, sana u
kadar sy ley eceim: Mutlaka y armay a
katlmak m istiy orsun, o zaman benimle bala
ie. Baktn ki beni y enemedin, uzaklatr
kafandaki hay ali, nerimi kabul et v e
saray ma gel."
Bu szler zerine kzarp bozard Marcel,
ama uzun boy lu dnmey erek, "Saolun, Dk
Hazretleri!" diy e y antlad. "Y arn turnuv ada
sizinle karlamak istiy orum." Sonra dkn
adrndan kp atnn y anna kotu.
Efendisinin geldiini gren at candan
soluy arak onu karlad, elinden ekmek y edi,
ban Marcelin omuzlarna y aslad.
"Ev et, Melissa," dedi Marcel alak sesle;
okay an elini atnn banda gezdirdi. "Beni
sev iy orsun, canm Melissa! Canm atm
benim! Buray a gelmeden y olda, iinden
getiimiz ormanlarn birinde lp gitsem
daha iy i olurdu belki. Hay di gzel gzel uy u
imdi, Melissa. Canm atm benim!"
Ertesi sabah ok erkenden kalkp atna
bindi Marcel; Kanv oleis kentine geldi. Sev gili
at Melissay orada birine v erip karlnda
kendine y eni bir mifer, y eni izmeler ald.
Efendisi giderken, at uzun boy uncazn ona
doru uzatt. Ama Marcel y rd, dnp
bakmad arkasna. Konaklama y erine v arnca,
dkn uaklarndan biri doru bir ay gr getirip
Marcele v erdi. Gen v e acar bir hay v and
ay gr. Bir saat sonra da dkn kendisi turnuv a
alannda grnd, Marcelin karsnda y erini
ald. Soy lu bir bey olduu iin, y armay
izlemek zere bir y n sey irci gelmiti. lk
hamlede bir stnlk salay amad Brabant
Dk, nk Marcele ky amy ordu. Ama
derken bu sersem olana ierledi v e y lesine
bir gle zerine atld ki, srt st dev rildi
Marcel, ay aklar zengiy e takld v e doru
ay grn pei sra y erlerde srklenmey e
balad.
Serv en merakls Marcel, v cudu batan
aa y ara bere iinde, dkn uaklarnn
kald adrlardan birinde y atp bakm v e
tedav i grrken, kentte v e konaklama y erinde
Gachmuretin, dny aca nl bu y iidin
turnuv ay a katlmak zere geldii haberi
duy uldu. Saltanat v e grkemle y aklat
Gachmuret; ad bir y ldz gibi parlay arak n
sra ilerliy ordu. By k v aly elerin kalar
atld, kk v aly eler ise sev in
hay krlary la karlad Gachmureti; gzel
Herzeloy de ise kzarp bozararak gzleriy le
uzaktan onu izledi. Ertesi gn Gachmuret
atna bindi, acele etmeden turnuv a alanna
v ard, ona buna mey dan okudu, onun bununla
cenge tututu ve by k v aly eleri
hay v anlarnn eerlerinden bir bir alp y erlere
ald. Artk drt bir y anda y alnz onun ad
ediliy ordu, ampiy onu oy du turnuv ann,
kraliey i v e lkesini o hak etmiti. Konaklama
y erinde dolaan haberler, hasta y atan
Marcelin kulana gelmiti. Herzeloy dey i
y itirdiini anlam, Gachmuretin v lp
gklere karldn iitmiti. Suskun, y zn
adrn duv arna dndrerek dilerini
birbirine bastrd, lmey i diledi. Ama
Marcelin kulana gelenlerin hepsi bu kadarla
kalmad: Bir ara kendisini grmey e gelen dk,
y annda getirdii giy sileri Marcele armaan
edip turnuv ann ampiy onundan sz at;
Kralie Herzeloy denin Gachmurete duy duu
sev giy le y anp tututuunu sy ledi.
Gachmuretin y alnzca Fransz Kraliesi
Anflisenin v aly elerinden olmay p
Maribiler lkesinde siy ah bir Maribi
prensesle de ev li bulunduunu v e prensesi
brakarak buralara geldiini de y ine dkten
rendi Marcel. Dk gidince, g bela
y ataktan kalkt. zerine bir giy si geirdi, ac
ve szlarna aldrmay arak turnuv ann
ampiy onu Gachmureti grmek iin kente
y olland. Ve grd Gachmureti, bu y av uz v e
esmer v aly ey i, y aman kol v e bacaklary la
bu gl dev i grd. Bir kasaba benzetti onu.
Saray dan ieri szarak kimsey e sezdirmeden
konuklar arasna kart ve Kralie
Herzeloy dey i grd. Mutluluk v e utanla
kzarp bozaran kralie, o zarif gen kzs
dudaklarn y abanc v aly e Gachmurete
buy ur ediy ordu. lenin sonuna doru,
Brabant Dk, himay esine ald Merceli
tany arak y anna ard.
Kraliey e, "zin v erirseniz, Say n
Kraliem, bu gen v aly ey i sizlere
tantay m," dedi. "Ad Marceldir, arkcdr
kendisi, sanaty la bize haz dolu ok anlar
y aatmtr. stek buy urursanz bir ark
sy lesin.
Herzeloy de ev et der gibi dke v e v aly e
Marcele ban sallad, glmsedi v e bir lav ta
getirtti. Gen v aly e Marcelin sararmt
benzi; kralienin nnde y erlere kadar eildi,
getirilen lav tay duraksay arak eline ald. Ama
birden parmaklarn hzl hzl teller zerinde
gezdirmey e koy uldu. Gzlerini kralieden
ay rmay arak bir ark alp sy ledi. Vaktiy le
y urdunda dzp besteledii bir arky d bu.
Nakarat olarak her ktadan sonra iki dize
ekledi arky a; dizelerde Marcelin y aral
kalbinden kopup gelen y asl bir hav a
esiy ordu. Ve o akam ilk kez saray da duy ulan
bu iki dize ok gemeden pek uzak y erlere
kadar y ay ld v e azlarda sk sk sy lenmey e
baland.
Plaisir, damour ne dure quun moment,
Chagrin damour dure toute la vie.
 Sevinci akn bir an srer,
Acs mr boyu.
arky bitirir bitirmez Marcel saray dan
ay rld. Salondaki l l amdanlarn parlts
pencerelerden szarak akp geldi ardndan.
Ama Marcel konaklama y erine dnmedi, bir
baka y n tutturdu, kentten kp gecenin
karanlna dald. v aly elii sona ermiti
artk, bundan by le lav tac olarak y urtsuz
y uv asz bir y aam srecekti.
lenler gerilerde kald, otalar v e
adrlar eskiy ip dkld, Brabant Dk,
v aly e Gaschmuret v e gzel Kralie
Herzeloy de leli y zy llar oldu; kimsenin
Kanv oleis kentine v e Kralie Herzeloy de
uruna dzenlenmi turnuv ay a ilikin bilgisi
y ok artk. Y zy llardan sonra bunlarn
zerimizde y abanc v e modas gemi bir
izlenim uy andran isimlerinden v e gen
v aly e Marcelin iki dizelik nakaratndan
baka bir ey kalmad. Ama bu iki dize
gnmzde de hl sy leniy or.
 Orman Adam
lk alarn banda, henz krpe
insanln y ery zne y ay lmasndan nce
orman insanlar v ard dny ada. Balta
girmemi tropikal ormanlarn lo ortamnda
skk v e rkek y ay or, akrabalar say lan
may munlarla srekli bouup duruy orlard;
btn ileri gleri, btn tutum v e
dav ranlar zerinde tek bir tanr, tek bir
y asa egemendi: Orman. Orman y urttu
kendileri iin, snakt, beikti, y uv a v e
mezard, orman dnda y aam diy e bir ey
dnlecek gibi deildi. Ormann ky kenar
blgelerine sokulmaktan ekiniy or, av
srasnda y a da bir tehlikeden kaarken darda
kalp y olu istemeden buray a den biri,
dndnde korkudan titrey erek v e tela
iinde orman dndaki bey az boluktan sz
ay or, lmcl gne ateinde dehet v erici
bir hiliin l l parldadn anlaty ordu.
Orman adamlar arasnda y al biri v ard, pek
ok y l nce v ahi hay v anlar peine dm
de o da kaarken ormann hemen kenarna
kadar gelmi v e buradan dar atmt kendini
v e o saat gzleri grmez olmutu. imdi bir
eit rahip v e kutsal kii olarak y aamn
srdrmektey di, ad da Mata Dalan (y ani
gnl gzl adam) idi; by k frtnalarda
sy lenen o kutlu orman arksn bu adam
dzmt, orman insanlar onun sznden
asla kmy ordu. nn v e gizemselliini
gnei gzleriy le grp de lmey iine
borluy du.
Orman insanlar ufak tefek v e esmerdi;
kldan geilmiy ordu v cutlar, ne eik
y ry or, y abans gzlerinde hep bir rkeklik
seiliy ordu. Gerek insanlar, gerek may munlar
gibi hareket ediy or, y erde olduu gibi
ormandaki aalarn y ksek dallarnda da
kendilerini gv en iinde hissediy orlard. Ev
v e kulbe gibi nesneleri tandklar y oktu
henz, ama baz silahlar, baz ara v e
gerelerle ss ey alarn biliy orlard. Sert
tahtadan y ay , ok, mzrak v e topuz , aa
liflerinden ise koly e y apmasn beceriy or,
koly elere kurutulmu mey v eler y a da cev iz,
fndk gibi ey ler asy orlard. Boy unlarnda y a
da salarnda domuz dii, kaplan penesi,
papaan ty , rmak midy esi gibi deerli
ziy net ey alar tay orlard ay rca. Usuz
bucaksz ormann gbeinde by k bir rmak
aky or, ama orman insanlar ancak gece
karanlnda rman ky sna ay ak atmay
gze alabiliy orlard v e pek ou rman
ky sn henz grebilmi deildi. Aralarnda
biraz y rekli olup bazen gece v akti, rkek v e
tetikte, sk aalar arasndan karak usulca
rmaa y aklaanlar, onun soluk parltsnda
y kanan fillerle karlay or, aalarn
doruklar arasndan y ukarlara baknca gzleri
etrafa dal budak salm mangrov e aalarnn
rd alar iinden sarkan prl prl
y ldzlara takly ordu. Gnei grdkleri
y oktu hi, y azn onun y anssn grmek bile
zaten son derece tehlikeli say lmaktay d.
Delikanl Kubu da kr Mata Dalamn
y netimindeki orman insanlar ailesine
mensuptu, genlerin v e y netimden honut
olmay anlarn nderi v e temsilcisiy di. nk
Mata Dalamn zamanla kocay p ast astk
kestii kestik birine dnmesinden bu y ana
kabile iinde bir honutsuz grubu olumutu.
imdiy e kadar kabile y eleri tarafndan
y iy ecek v e ieceinin salanmas kr Mata
Dalama bir ay rcalk olarak tannmt; beri
y andan, Mata Dalam kabilenin akl hocaln
y apm, dzd orman arks herkes
tarafndan sy lenegelmiti; ne v ar ki, giderek
y eni y eni v e can skc detler karmt Mata
Dalam v e ileri srdne gre kendisine
orman tanrsnn dnde aklad adetlerdi
bunlar. Ancak, gen v e pheci baz kimseler
v ard ki, y al Mata Dalamn bir sahtekr
olduu, y alnzca kendi karn gzettii
kansnday d.
Mata Dalamn son kard adet de y eni
ay enliiy di; enlik srasnda kabile y eleri
bir halka y apy or, kendisi de bu halkann
oltasnda oturup sr derisinden dav ulunu
aly ordu. Kabilenin dier y eleri de bu halka
iinde lesiy e y orgun derek diz st y lp
kalncay a kadar dans edip golo elal arksn
sy ly orlard. enliin ardndan da herkesin
sol kulan bir dikenle delmesi zorunlu
tutulmutu; gen kzlar, kadnlar ise Meta
Dalamn karsna karly or, onlarn
kulaklarn Mata Dalamn kendisi bir dikenle
tek tek deliy ordu.
Kubu y atlarndan birkay la birlikte bu
adete ay kr dav rany or, gen kzlar v e
kadnlar da ona kar koy mak iin
kandrmay a uray ordu. Bir ara zaferi
kazanp rahip Mata Dalam balarndan
uzaklatrmak iin ellerine bir frsat geer gibi
oldu. Y al Mata Dalam bir ara y ine ay enlii
dzenletmi, kadnlarn sol kulaklarn
delmektey di. Gl kuv v etli gen bir kadn
korkun lklar atmay a balad anszn, kar
koy mak istedi, kr Mata Dalamn elindeki
diken de kadnn gzne sapland v e kadnn
gz akt kr oldu. Alabildiine umutsuzlua
kaplan kadnn lklar zerine kabile
y eleri koup geldi; olup biteni grnce,
akn v e kzgn sustu herkes. Derken
genlerin de bir zafer hav as iinde ie
kartn v e Kubunun kendisini omzundan
y akalamay a kalktn gren rahip Mata Dalam
dav ulunun bandan dorulup kalkt, karga
gibi alay l sesiy le y lesine ty ler rpertici bir
lanet sav urdu ki, herkes dehete kaplarak geri
geri kat. Kubunun ise y rei dehetten tas
kesildi. Y al rahip y le ey ler sy lemiti ki,
kesin anlamn kimse karamam, ama
sy leni tarz v e tonu, Tanry a ibadette
sy lenen o korkun v e kutsal szckleri
artrmt. Derken y al Mata Dalam
delikanl Kubunun gzlerini lanetley ip
akbabalara y em olmasn, i organlarn
lanetley ip orman dndaki gnete piip
kzarmasn diledi. Daha sonra da o anda
kendini her zamankinden gl hisseden Mata
Dalam, gen kadn tekrar y anna arp
dikeni bu kez salam gzne batrd v e herkes
de bunu dehetle izledi, kimse korkusundan
nefes almay bile gze alamad.
Y al Mata Dalam: "Sen orman dnda
can v ereceksin!" diy e ilenmiti delikanl
Kubuy a. O gn bugn de kurda kua y em biri
gzy le baklan Kubu dan herkes kamay a
balamt. "Darda" y ani y urdun dnda,
lo ormann dnda! "Darda dehet
demekti, gne y angn v e kor ate gibi
lmcl boluk demekti.
Dehete kaplan Kubu kap uzaklara gitti
bunun zerine, kimsenin y anna y aklamak
istemediini anlay nca bir aa kav uuna
girip sakland, gzden kay boldu. Kov ukta
lm korkusuy la inat arasnda y aad,
kabilesinin adamlarnn gelip kendisini
ldrmey eceklerinden y a da orman iine
szacak gnein onu kuatma altna alarak
canndan etmey eceinden emin olmakszn
pek ok gn v e gece geirdi. Ama ne bir ok
gelip buldu kendisini, ne bir mzrak, ne gne
, ne bir y ldrm; koy u bir dermanszlktan
baka bir ey hissetmedi Kubu, kkrey ip
duran sesinden baka bir ey duy mad.
"Mata Dalamn laneti buy mu", diy e
geirdi iinden hay retle, kov uktan kp
y iy ecek bir ey ler arad, karnn doy urup
y aamn damarlarnda y ine dnp dolamay a
baladn duy umsar duy umsamaz gurur v e
kin y eniden ruhunda at gzlerini. Artk
kabilesine dnmey ecekti. Bundan by le y alnz
biri, toplum dna itilmi biri, kendisinden
nefret edilen, rahip Mata Dalamn, bu kr
herifin ilenlemelerini zerinden eksik
etmey ecei biri olarak y aay acakt. Tek
bana olmak, tek bana y aamak istiy ordu,
ama nce Mata Dalamdan intikam alacakt.
Bir y andan y ry or, bir y andan
dny ordu Kubu. inde kuku uy andran,
gzne y alan dolan olarak grnen ne v arsa
hepsinin zerinde dny or, ama zellikle
rahip Mata Dalamn dav ulunu v e enliklerini
dncelerine konu y apy ordu. Ve ne ok
dnr, ne ok y alnz kalrsa, o kadar ak
seik gry ordu durumu: Ev et, y alan doland,
her ey y alan dolandan baka bir ey deildi.
By lesine ileri bir noktay a v ardktan sonra,
dnceleriy le daha da ilerilere uzany or,
iinde uy anm kukuy u doru v e kutsal
olarak bilinen ne v arsa tmnn zerine
y neltiy ordu. rnein, u orman tanrs v e u
kutsal orman arks nasl ey di? Hey hat,
bunlarn da botu hepsi, bunlar da y alnz bir
aldatmacay d! Derken y reindeki gizli bir
korkuy u y enerek orman arksn
mrldanmay a koy uldu aalay an bir sesle,
alay a alarak, tm szckleri tersine ev irerek.
Bir ara kez de orman tanrsnn adn azna
ald, oy sa rahip Mata Dalamdan bakasnn
bunu y apmasna izin y oktu, tersi bir dav ran
lmle cezalandrlmaktay d. Ne v ar ki, her
ey sessizliini korumutu, ne bir frtna
km, ne bir imek akm ne de bir y ldrm
dmt!
Pek ok gn, pek ok hafta y alnzlk
iinde sada solda dolanp durdu Kubu,
gzlerinin stnde krklklar, baklarnda
bir keskinlik. O zamana kadar kimsenin
cesaret edemedii bir ey i y aparak dolunay da
rmak ky sna y aklat. lkin ay n rmaktaki
y anssn sey retti, sonra ban kaldrp tm
y ldzlarn gzlerinin iine bakt uzun uzun,
perv asz. Ve hibir zararn da grmedi
bunun. Ay n gkte parldad her gece rmak
ky snda oturdu, ay n insan sarho eden
klary la mest oldu, kafasndan y eni y eni
dnceler geirdi. Atak v e korkun pek ok
plan ruhunda filizlenip boy v erdi. Ay benim
dostum, dedi kendi kendine, y ldz da dostum,
ama kr Mata Dalam dmanmdr.
Dolay sy la, "dars" belki de "ieri"den daha
iy idir, belki ormann tm kutsall bir
sy lentidir, o kadar! Ve pek ok kuak
ilerideki insanlardan biri gibi atak v e
olaanst bir dnce akt Kubunun
kafasnda, aa dallarn liflerle tutturup
zerine oturularak rmaktan aa srklenilip
gidilebileceini akl etti. Gzleri akmak
akmakt, y rei gm gm aty ordu. Ama
olmay acak bir ey di dnd, nk rmak
timsah kay ny ordu.
Bu durumda onu gelecee tay acak tek
y ol kaly ordu, ormann kenarna kadar gelip
(bir kenar v arsa kukusuz) oradan dar
kmak, o y akc bolua, o hain "dar"y a
kendini teslim etmekti. Gne denilen o
canav arn ele geirilip y enilgiy e uratlmas
gerekiy ordu. nk kim bilir? bakarsn
gnein korkunluuna ilikin o ok eski
sy lence de y alnzca bir uy durmacay d!
Atak, hummal, gemi azy a alm dnce
dizisi iindeki bu sonuncusu karsnda titredi
Kubu. Tasarlad ie btn gemi alarda
hibir orman insan kalkm deildi, kendi
gnl rzasy la kimse ormandan kp o
korkun gnele y z y ze gelmey i gze
alamamt. Gnler gnleri kov alad, sz
konusu dncey i kafasnn iinde tay p
durdu Kubu. Sonunda ne olursa olsun dey ip
gpegndz le zeri korkudan titrey e
titrey e usulcack rmaa y aklat, gzleri
tetikte l l ky y a sokuldu, rkek baklarla
gnein y anssn suda arad. Sudaki parlty la
kamaan gzlerinde iddetli bir ar hissetti,
arabuk y ine y umdu onlar, ama az sonra
cesaret edip y eniden at, sonra y eniden
denedi ay n ey i; baarmt. Gzlerini ap
kapay arak bakabiliy or, aclara
katlanabiliy ordu; hatta bu onu key iflendirmi,
moralini glendirmiti, gnee kar bir
gv en duy gusu uy anmt iinde. Kendisini
ldrecek olsa bile gnei sev iy or, rahiplerin
ciy aklay p durduu, kendisi gibi gen v e cesur
birinin aforozlanp dland eski, karanlk v e
miskin ormandan ise nefret ediy ordu.
Artk v erilen karar olgunlamt v e Kubu
tatl bir mey v e gibi dalndan koparp ald
ey lemi. Demir gibi sert tahtadan y eni v e gl
bir tokmak y app ok ince v e hafif bir sapla
donatt, ertesi sabah erkenden Mata Dalam
aramay a koy uldu, izini ele geirdi derken, onu
y akalay p tokma bana indirdi, Mata
Dalamn kv rlp bzle azndan ruhunun
kp gittiini grd. Tokma Mata Dalamn
gsnn zerine brakp ihtiy ar herifi kimin
ldrdn bilsinler istedi; ay rca, tokman
przsz, kay gan y zne bir midy e kabuuy la
hay li urap didinerek bir resim oy du, birden
ok dz nlarla bir dairey i gsteriy ordu
resim, gnein resmiy di.
Ardndan cesaretle uzaktaki "dar'y a
y nelik y olculua koy uldu Kubu, sabahtan
akama kadar saa sola sapmadan y rd,
geceley in aalarn dallar arasnda uy udu,
sabah erkenden y ine srdrd y olculuu, pek
ok gn y rd, ay lardan geti, kara
bataklklar at, sonunda bay rlar, y osunlu
sekiler kt karsna, hepsi de daha nce hi
grmedii ey lerdi. Derken iy iden iy iy e sarp
bir durum ald arazi; boazlar, uurumlar
Kubuy u biraz oy alad. Bir ara dalk bir
blgenin iinde buldu kendini, orman hl
nnde usuz bucaksz uzany ordu, bocalar
gibi oldu sonunda, zerine bir mahzunluk
kt: Belki de gerekten bir tanr ormandaki
y aratklara v atanlarn brakp gitmelerini
y asaklamtr diy e iinden bir dnce geti.
Derken bir akam, uzun sren
trmanlarn v e giderek daha y kseklere,
hav as daha kuru v e daha hafif y relere
kmalarn ardndan ormann sonuna ulat
Kubu v e ormanla birlikte toprak anszn sona
erdi, sanki geldii bu y erde dny a paralanp
ikiy e ay rlm gibi orman bir bolua gelip
day anmt. Uzak v e zay f bir krmzlktan
baka grnrde bir ey y oktu, gky znde
birka y ldz ay rca, nk gece olmutu artk.
Kubu, dny ann kenarna oturdu,
aadaki bolua dmemek iin kendini
sarmal bitkilerle smsk balamt. Dehetle
v e ar bir hey ecan iinde bzlp oturarak
gecey i geirdi, hi krpmad gzn, ortalk
aarmay a y z tutar tutmaz daha ok
sabredemey erek frlay p ay aa kalkt,
nndeki bolua doru eilip ortaln
ay dnlanmasn bekledi.
Uzakta sar sar gzelim ktan y ollar
karanlktan bir boluktan parlty la balarn
kary ordu; gky z de o zamana kadar
engin bir bolukta gnn douunu hi
grmemi Kubu gibi beklemenin ateiy le
titriy or, ktan demetler sar sar
parlday arak y z gsteriy ordu. Ve birden o
dev ciley in dny a uurumunun kar tarafnda
gne, kocaman v e krmz, gky znden ieri
atld. Usuz bucaksz gri bir hilikten frlay p
kmt v e ok gemeden hilik mav i siy ah
bir renge brnd, denizdi bu.
Ve titrey ip duran orman insannn
nnde "dar" tm giy silerinden soy unmu
durmaktay d. Da, Kubunun ay aklarnn
dibinde seilmey en dumanl derinliklerden
ieri daly or, karda ise kay alk bir tepe bir
mcev her gibi pembe pembe boy v erip
y kseliy ordu; y an tarafta, uzakta v e kocaman,
karanlk deniz duruy or, kk uy kulu
aalarla donanm ky s bey az v e kpks
denizin ev resinde dolany ordu. Ve btn
bunlarn, btn bu binlerce y eni, y abanc v e
olaanst grntlerin stnde gne
y kseliy or, ktan bir rma dny ann
zerine y uv arly or, dny ann glen renklerle
y anp tutumasna y ol ay ordu.
Kubu gnein y zne bakamy or, ama
n rengrenk dalgalar halinde dalarn,
kay alarn, sahillerin v e uzaktaki mav i adalarn
ev resinden aalara dkldn
gry ordu. Derken bu kl dny ann tanrlar
nnde diz kp ban edi. Ah, kimdi o, bu
Kubu kimdi? Kk v e pis bir hay v and, btn
o duy arsz mrn sk ormann lo
bataklnda geirmiti. rkek v e kasv etli, o
bay a Tanr bozuntularna boy un eerek.
Oy sa burada dny a v ard v e bu dny ann ba
tanrs gneti. Kubunun ormandaki uzun
y aamnn y z kzartc d gerilerde kalm,
imdiden ruhunda l rahip Mata Dalamn
silik hay ali gibi snp gitmey e balamt.
Ellerini, bazen de ay aklarn kullanarak sarp
y amatan aa indi Kubu, a v e rmaa
doru y aklat, kaamak bir mutluluk esriklii
halinde gnein sz sahibi olduu ay dnlk bir
dny ann sezgisi gnlne dodu; y le bir
dny a ki l l zgr insanlar barndry or,
gneten baka hibir v arln egemenliini
tanmy ordu.
 te ve Dta
Vaktiy le Friedrich adnda biri y aar,
dnsel konularla urard v e hay li de
bilgiliy di. Ancak, bir bilgiy e tekisine bakt
gibi bakmaz, bir dncey i tekisini grd
gibi grmezdi. Belli bir dnce biimini
beenip tekilerini kmser v e iren
bulurdu. Mantk denilen o pek stn dn
y ntemi, bir de ksaca "bilim" diy e niteledii
ey , sev ip el stnde tuttuu biricik
nesnelerdi.
"ki kere iki drt eder, szn hi
drmezdi azndan, "inany orum ki bu
y ledir bu v e usav urum srasnda bir
kimsenin bu gerekten y ola koy ulmas
gerekir", derdi hep.
Dnme v e bilmenin baka trlerinin de
v arl, Bay Friedrichin y abancs deildi
hani; ama bunlar "bilim" nitelii tamaktan
uzakt, dolay sy la onun gznde bir hiti.
Tanrtanmaz biriy di Bay Friedrich, ama dine
kar hogrsz de say lmazd. Bu da bilimsel
nesnelerin tmnde rastlanan o suskun
birbirine uy um zelliinden kay naklany ordu.
Bilim y zy llardr, nerdey se y ery zndeki
bilinmey e deer her konu zerine eilmi,
y alnz bir konuy u inceleme alan dnda
tutmutu ki, o da insan ruhuy du. lgili
konunun dine braklmas v e dinin ruhla ilgili
grleri ciddiy e alnmasa da, bunlarn
nnde durulmamas, zamanla bir gelenee
dnmt. Y ani Friedrich de dine kar
hogrl dav ranmaktay d; ancak, batl inan
diy e bakt her ey den derin bir tiksinti
duy uy or, ireniy ordu. Bir uy garlktan y oksun
gelimemi uluslar batl inanla oy alanabilir,
ok eski zamanlarda mistik y a da majik bir
dn biimini y aam olabilirlerdi. Deil
mi ki bilim denen, mantk denen bir ey v ard
artk, bu modas gemi v e ne id belirsiz
nesnelerin ardndan komann anlam y oktu.
te by le konuuy or ve by le
dny ordu Bay Friedrich. ev resinde bir
batl inan izine rastlamay a grsn, kzp
fkeleniy or, sanki bir dmanla karlam
gibi bir duy guy a kaply ordu.
Ama onun en ok tutulduu ey , kendi
gibileri arasnda, bilimsel dncenin
ilkelerine aina okumu kiilerin ev resinde
de bu tr batl inan kalntlary la
karlamasy d. Son zamanda pek ok ay dnn
da ileri srp, zerinde konutuu o kepaze
gr kadar Friedrichi kahreden, bilimsel
dnn asla en y ce, zaman st, ezeli v e
ebedi, sonradan y aratlmam sarslmaz bir
dn biimi deil, zamana bal,
deimezlik ve y klp gitmezlik
gv encesinden y oksun pek ok dn
biimlerinden biri niteliini tay abilecei
y olundaki sama gr kadar onu zen, ona
katlanlmaz gelen bir baka ey y oktu. Bu
kstah, bu y kc v e zehirley ici gr kol
geziy ordu ortalkta. Hani Friedrich de bunun
v arln y ok say amazd; dny ada sav an,
dev rimin, aln dourduu aresizlikten
kay naklanan bir uy ar, arlm ruhlarn
azndan kan bir sz gibi bu gr, sada
solda sanki bey az bir el tarafndan bey az bir
duv ara iziktirilmi duruy ordu.
Sz konusu gr kendisini zp tedirgin
ettii lde, onun v e ona inandndan
kukuland kiilerin karsna amanszlkla
dikiliy ordu Bay Friedrich. nk imdiy e
kadar gerekten ay dn kiilerden ancak pek az
bu retiy e balln aka v e dolay sz dile
getirmiti; y le bir reti ki, y ay gnlk kazanp
da glendi mi, y ery zndeki tm dnsel
deerleri y ok etmesi v e peinden bir bozuk
dzeni srkley ip getirmesi beklenebilirdi.
Elbet, bu noktay a gelinmemiti henz; sonra,
bu gr saklay p gizlemeden aka
sav unanlar fazla deildi; dolay sy la, imdilik
by lelerine benzerlerine pek rastlanmay an
ucube v e antika kiiler gzy le baklabilirdi.
Ama bu zehirin damlalar v e bu grn
nlary la y er y er karlalmaktay d. Zaten
halktan kimseler v e y ar okumular arasnda
bir alay y eni retinin, gizli retinin,
tarikatn v e mmin topluluunun v arl
dikkati ekmektey di, bunlarla doluy du dny a;
nerey e baklsa, batl inan, mistisizm, ruhlara
tapnmalar v e daha baka karanlk glere
y nelilerle karlaly ordu. Gerekte sz
konusu eilimlerle sav amak gerekiy orsa da,
bilim aa v urmad bir gszlk
duy gusuy la imdilik bunlara gz y umuy ordu.
Gnlerden bir gn, dostlarndan birini
ev inde grmey e gitti Friedrich; kendisiy le bir
v akit ok say da ortak inceleme y apmt.
Ama aray a bir sr engel girmi, uzun sredir
dostunu aray p soramamt. Merdiv enleri
trmanrken, son kez dostuy la ne v akit v e
nerede bulutuklarn anmsamay a alt.
Ama normalde belleinin gcy le hay li
v nmesine karn, karamad bir trl.
Dolay sy la biraz key fi kat, can skld;
merdiv enleri trmanp kap nne geldiinde,
bu ruh durumundan zar zor kurtarabildi
kendini.
Daha gnay dn demey e kalmadan, dostu
Erwinin itenlik dolu y znde eskiden
bilmedii, adeta kardakini kollay p gzeten
bir glmseme dikkatini ekti. Ve tm
scaklna karn her naslsa alay l v e
dmanca bulduu glmseme gzne arpar
arpmaz, demin belleinde aray p bir trl
karamad ey i, y ani Erwinle son
bulumalarn anmsad: Epey ncesinde
kalmt buluma; kav ga grlt etmeden ama
bir i uy umazl v e bir honutsuzluk
duy gusuy la birbirlerinden ay rlmlard. Buna
da y ol aan, aklnda kaldna gre, batl inan
konusunda o zamanki eletirilerini Erwinin
pek benimsememesiy di.
Tuhaf! Nasl da unutabilmiti btn
bunlar. Ve imdi anly ordu ki, dostunu hay li
zaman aray p sormay nn tek nedeni o
v akitki ierlemesiy di. Dostunu ziy areti srekli
olarak ileri bir tarihe ertelemesini gerektiren
bir y n nedeni her v akit kendi kendine say p
dkmt; ama gerek neden, sz konusu
ierlemey di kukusuz.
te imdi dostuy la kar kary a
dikiliy orlard v e Friedriche y le geliy ordu ki,
bir v akit aralarnda ba gsteren o kk
uurum v e uzaklk giderek alabildiine
by mt. Erwinle kendisinde bir zaman
hep v ar olagelmi bir ey in eksiklii bir
duy gusu belirmiti iinde. Belki bir ortaklk
ilikisiy di bu, birbirini dorudan anlama,
hatta sev mey di; oy sa bunlarn y erini imdi bir
boluk, bir uurum, bir y abanclk almt.
Selam v e sabahtan sonra hav alar zerinde
konumu, e dosttan, onlarn ne durumda
olduklarndan sz amlar v e Allah bilir
neden, azndan kan her sz Friedrichin
ruhunda dostu Erwini pek anlamadna,
onun da kendisini pek tanmadna ilikin
rktc bir duy gunun uy anmasna y ol
amt. Sy ledii szlerin dostu Erwine
arparak kay p y ere dtn, doru drst
bir sy leinin srdrlebilmesi iin ortak bir
zeminin bulunamadn grr gibiy di. stelik
balangtaki candan glmseme Erwinin
y znden bir trl kay bolmak bilmiy ordu.
Hani bu da Friedrichi nerdey se tiksindirmey e
balamt.
Zar zor srdrlen sy leideki bir aradan
y ararlanan Friedrich, baklarn dostunun
ok iy i bildii alma odasnda gezdirdi;
duv arlardan birine toplu iney le y lece
tutturulmu bir kada iliti gz. Kat,
ruhunda ho duy gularn depremesine y ol
at; eski anlar canlandrd belleinde, ok
gerilerde kalm rencilik y llarnda Erwinin
zaman zaman bir dnrn bir szn y a da
bir ozann bir iirini bu y oldan gz nnde
bulundurmak v e belleinde canl tutmak
alkanl aklna gelmiti hemen. Kalkp
duv ara y aklat v e y azy okudu. Erwinin
dzgn el y azsy la unlar y azly d katta:
"Hibir ey dta deil, hibir ey ite deildir;
nk dta olan itedir."
Friedrichin rengi sarard, bir an dikilip
kald kdn nnde. te y z y ze gelmiti!
te korktuu ey karsnda duruy ordu!
Baka v akit bu kattaki y azy a bir ey
demey ebilirdi; hogry le ona katlanabilir,
ona kapris, nihay et herkesin rahatlkla
bav urabilecei masum bir ey lem, belki
kollanp gzetilmey i gerektiren kk apta
bir duy gusallk diy e bakabilirdi. Bu szleri, bir
an airlii tutmu bir kimsenin kada
iziktirmediini, Erwinin bunca y l sonra
genliindeki bir alkanla bir kapris sonucu
gerisin geri dnmediini seziy ordu. Dostunu
imdilerde uratran sorunun bir
dav urumu olarak kada geirilmiti y az v e
mistik bir dnce tarzn ele v ermektey di!
Erwin dneklik etmiti.
Y av a y av a ban ev irip Erwine bakt
Friedrich; balangtaki glmsemenin
dostunun y znde y eniden alev lendiini
grd.
"Bana bunun ne demek olduunu aklar
msn?" diy e sordu Friedrich.
Erwin, nazik, ban sallad.
"Bu sz hi okumadn m imdiy e
kadar?"
"Okudum tabii", dedi Friedrich, "elbet
y abancs deilim bu szn. Mistisizm,
agnostisizm hav as esen bir sz. Belki iirsel
bir dille kaleme alnm ama... Ev et, ltfen
aklar msn anlamn! Sonra ne diy e senin
duv arda asl duruy or, ha?"
"Hay hay ", dedi Erwin, "bu sz, u an beni
megul eden v e bana pek mutluluk v eren bir
bilgi retisine giden y olda ilk adm
oluturuy or."
Friedrich, fkesini y enerek sordu:
"Y eni bir bilgi retisi mi? Var m by le
bir ey ? Varsa ad ney mi, sy ler misin
ltfen!"
"ey ", dedi Erwin, "y alnz benim iin y eni
bir ey ; gerekte ok eski v e say gn bir reti,
ad da maji."
Sz kmt azndan. Bu kadar ak
y rekli bir itirafla enikonu arp irkilen
Friedrich, dostunun ahsnda ezeli
dmany la kar kary a, gz gze geldiini
korkun bir rpertiy le hissetti. Sustu.
Kzacan m, y oksa alay acan m
bilemiy ordu. Y eri doldurulmay acak bir ey i
y itirmenin duy gusu tm acly la reklendi
y reine. Uzun sre azn amad. Sonra
sesinde y apmack bir alay la y le dedi:
"Demek niy etin bir by c olmak?"
"Ev et", dedi Erwin duraksamadan.
"Bir eit by c rakl, y le mi?"
"y le."
Y eniden sustu Friedrich. Bitiik odadan
bir saatin tik taklarn iitti, salonu ite
y lesine bir sessizlik kaplamt. Derken u
szler dkld azndan:
"Sz konusu y ola sapmakla gerek bilimle
arandaki tm ilikiy i gzden kardn,
dolay sy la benimle de hi alp v erecein
kalmadn biliy orsundur sanrm?"
"Ben bu kanda deilim", diy e y antlad
Erwin. "Ama ille by le olmas gerekiy orsa,
elimden ne gelir?"
Friedrich anszn parlad:
 "Elinden ne mi gelir? Bu oy unu, bu
acnacak, bu aalk by inancn brakmak,
bir daha kendisine dnmemek zere ondan
y z ev irmek! Sana kar say gm y itirmemi
istemiy orsan, ite y apman gereken ey ."
Artk nceki gibi neeli grnmey en
Erwin, y ine de glmsedi biraz.
"y le konuuy orsun ki," dedi alak sesle.
Szler azndan alabildiine y av a ky or, o
bu szleri sy lerken Friedrichin hrn sesi
nlamasn adeta srdry ordu. "Hani y le
konuuy orsun ki, sanki benim isteime bal
her ey ; sanki elimde bir seme zgrl v ar.
By y v e sihri seen ben deilim gerekte.
Kendileri seti beni."
Friedrich, derin bir gs geirdi.
"Madem y le, hoa kal!" diy erek dorulup
kalkt. Erwinin elini skmay a y anamad.
Bunun zerine Erwin: "Ama hay r!" diy e
y kseltti sesini. "Hay r! By le ay rlp
gidemezsin benden. Tut ki, ikimizden biri
lmek zeredir imdiki durum da baka
trl deil zaten! birbirimize v eda etmemiz
gerekmez mi?"
"y i gzel ama, iimizden lmek zere
olan kimmi?"
"Bugn benim kukusuz. Y eniden domak
istey enin, lmey e hazrlkl olmas gerekir."
Friedrich, bir kez daha duv ardaki kadn
nne gelip durarak i v e dla ilgili y azy
okudu.
"Pekl," dedi sonunda, "haklsn. fkey le
birbirimizden ay rlmamz ne sana, ne bana
y arar salar. Dediin gibi y apacak, iimizden
birinin lmek zere bulunduunu
dneceim. lmekte bulunan kii roln de
y ine ben y klenebilirim. Senden ay rlmadan,
son ricam dile getireceim."
"Bak, houma gitti bu," dedi Erwin. "Sy le,
birbirimize v eda ederken seni sev indirecek ne
gibi bir hizmette bulunabilirim?"
"lk bataki sorumu tekrarly orum. Bu,
ay n zamanda senden son ricam: u kattaki
szn anlamn bana elden geldii kadar
eksiksiz aklar msn?"
Erwin, ksa bir sre dndkten sonra
dedi ki:
"Hibir ey darda deil, hibir ey
ierde deil. Bu szn dinsel anlam nedir,
biliy orsun: Tanr her y erdedir, ustadr,
doadadr. Her ey Tanrsaldr, nk Tanr
her ey dir. Biz eskiden panteizm derdik buna.
Felsefi anlamna gelince: i v e d birbirinden
ay rmak dncemizin alk olduu bir ey ;
ama dnmemiz iin ille de zorunlu deil.
Kendisi iin belirlediimiz snrn gerisine
ekilmek, y ani br dny ay a snmak gibi bir
olanak v ar usumuzun elinde. Dny amz
oluturan ikili kartlklarn tesinde,
allagelenlerden baka trl y eni bilgiler y er
aly or. Ama sev gili dostum, sana unu itiraf
edey im ki, dncem deitiinden beri kesin
szckler, kesin szler diy e bir ey
tanmy orum; tersine her szck on trl, y z
trl anlam tay or benim iin. te seni
korkutan ey v e ite majinin balang
noktas."
Kalarn atan Friedrich, dostunun
konumasn kesmek istedi; ama Erwin
y attran bir bakla ona bakarak, eskisinden
de duru bir sesle konumasn srdrd:
"Msaade et, ay rlmadan nce sana bir
rnek v erey im. Benim buradan bir ey al
y anna giderken; rastgele bir ey ; zaman
zaman karsna geip bak; i v e dla ilgili
sz, kendisinde barndrd o bir sr
anlamdan birini ok gemeden sana buy ur
edecektir."
Bunun zerine ev resine baknd Erwin;
duv ardaki bir rafa elini uzatp, zeri srlanm
kilden kk bir hey kel alarak Friedriche
uzatt:
"Bunu bir v eda armaan olarak kabul et.
Eline tututurduum bu nesnenin senin
dnda bulunmaktan kp iinde y er aldn
grnce, y ine gel bana! Ama baktn ki, imdi
olduu gibi ileride de bu nesne hep dnda
kaly or, beni bir daha grmemek zere bana
v eda edip gitmi ol!"
Friedrichin ok ey sy lemek geti
aklndan, ama Erwin elini uzatmt; uzanan eli
skt v e bundan by le herhangi bir szn
konuulmasn gereksiz klan bir y z ifadesiy le
dostuna v eda ederek ay rld.
Ev den kp merdiv enleri inmey e
koy uldu. Bu merdiv enleri son kez ktndan
beri ne ok zaman gemitir aradan!
Caddeleri, sokaklar geride brakp ev ine geldi.
Kilden kk hey kel elindey di. aresizlik
iinde, y reinde bir umutsuzluk, ev in
nnde durdu; hey keli kav ray an elini bir an
fkey le skt, bu gln nesney i frlatp atarak
para etmek geldi iinden. Ama kendini tuttu,
dudaklarn srp kapdan girdi ieri. Hi daha
by lesine sinirlenmemi, by le eliik
duy gular iinde kahrolmamt.
Dostunun armaann koy acak bir y er
arad, sonunda onu bir etajerin st gzne
y erletirdi. imdilik burada kalacakt hey kel.
Kimi gnler Friedrich hey keli gzden
geiriy or, hey kel zerinde, hey kelin v atan
zerinde dncelere daly or, bu sama
nesnenin kendisi iin tay abilecei anlam
zerinde kafa y oruy ordu. Belki kk bir
insan, belki Tanry belki de bir putu
canlandry ordu hey kel.
Roma Tanrs Y anus gibi iki y z v ard;
kilden hay li kaba biimde y orulmu, y er y er
atlaklar ieren sray la zeri kaplanmt.
Pek deerli denemey ecek zev kiz bir ey di; bir
Romal y a da bir Y unanl sanatnn elinden
kmad kukusuzdu; daha ok Afrikada y a
da bir Pasifik adasndaki ilkel bir halkn
iiliinin damgasn tay ordu. Birbirinin
tpks iki y zde de duy gusuz, miskin v e
srtkan bir glmseme seilmektey di. Kk
seramik hey kelin aptalca glmsemesini
by le harcay p durmas, insanda bay a
tiksinti uy andry ordu.
Friedrich, hey kele alamamt bir trl.
Dpedz iren v e sev imsiz buluy ordu onu;
hey kel y oluna duruy or, kendisini rahatsz
ediy ordu. Daha ertesi gn hey keli bulunduu
y erden alp minenin zerine koy mutu. Bir
baka gn de tutup dolabn zerine
kaldrmt. Sanki hey kel ne kmak iin aba
harcy or, ikide bir Friedrichin baklarn
zerine ekiy or, souk v e alk, glmsy or,
kendine bir pay e v erip nemsenmesini
istiy ordu. ki, hafta sonra Friedrich hey keli
alp hole gtrd, taly ada ekilmi
fotoraflar v e sada solda durup hi y zlerine
bakmad hatra ey alar arasnda bir y ere
y erletirdi. Hi deilse hey kel putu imdi
y alnzca sokaa karken y a da ev e
dndnde gry or, hzla gelip geiy or
nnden, hibirinde de y le alc gzy le
ona bakmy ordu. Ne v ar ki, istedii kadar
kendi kendine itiraftan kansn, hey kel y eni
y erinde de onu rahatsz etmekten geri
durmad.
Bu seramik hey kel, bu ikiy zl ucube,
Friedrichin y aamna bir sknt, bir hzn
hav as getirmiti.
Aradan ay lar geti; gnn birinde
Friedrich ksa bir geziden ev e dnd. Sanki bir
ey kendisini rahat brakmy or, saa sola
srkly ormu gibi zaman zaman bu tr
gezilere kmay a balamt. Ev e girip holden
geti; hizmeti tarafndan karland; kendisi
y okken ev e gelmi mektuplar okudu. Ama
y aplmas gereken nemli bir ii
unutmuasna tedirgin v e dalgnd. Ev deki
kitaplardan hibirini ekici bulmad,
koltuklarda rahat edemedi. Kendini y oklad,
anmsamay a alt. imdiki durum nasl
by le anszn ba gstermiti! Sav saklad
nemli bir ey mi v ard? Bir ey e mi sklmt
can? Sala zararl bir ey mi y emiti? Bu
durumun nedenini kestirmey e alt. indeki
rahatsz edici duy gunun ev den ieri girdii,
hole ay ak att zamanlar zerine ullandn
saptad. Gerisin geri hole seirtti, elinde
olmakszn gzleriy le kilden hey keli aramay a
koy uldu.
Hey kelden putu ortalarda gremey ince
tuhaf bir korku y alay p geti iini. Kk
hey kel kay plara karmt; y erinde y eller
esiy ordu. O kilden cce ay aklary la ev den
kp gitmi miy di? Kanatlanp umu muy du?
Bir by , bir sihir geldii y ere geri mi
armt kendisini?
Friedrich toparland birden, glmsedi,
duy duu tasadan tr kendini pay larcasna
ban sallad. Sonra serinkanllkla etraf
aramay a koy uldu, btn oday kolaan etti.
Bir sonu alamay nca, hizmetiy i ard.
akn bir hali v ard hizmetinin, ev i derley ip
toparlarken hey keli elinden drp krdn
hemen itiraf etti.
"Peki, nerde paralar?"
Paralarn saklamamt hizmeti. Oy sa
bu kk hey kel ne salam grnmt
gzne! nk ikide bir eline almt, elinde
tutmutu onu, ama ite bir ara y ere dnce
tuzla buz olmu, onarlacak y an kalmamt.
Paralar alp camcy a gstermi, ama camc
glm, hizmeti de bunlar kaldrp atmt.
Friedrich, hizmetiy e gitmesini sy ledi.
Glmsedi. Hey kel krlmsa krlmt. Allah
iin zld y oktu. Bu hilkat garibesini
bandan atmt, bundan by le i rahatlna
kav uabilirdi. Keke o v akit, keke onu alp
ev e getirdii ilk gn krp atsay d! O zamandan
beri ne ok ac ekmiti. Bu put nasl da y le
miskin, y le y abanc, y le sinsi, y le hain,
y le iblise glmsey erek bakp durmutu
kendisine. Eh, artk hey kel burada olmadna
gre, saklamadan aa v urabilirdi: Dorusu
korkmutu, gerekten v e itenlikle korkmutu
bu toprak tanrdan! Onun, y ani Friedrichin
tiksin v e katlanlmaz bildii, teden beri
zararl, dmanca v e sav almas gerekli
gzy le bakt ne v arsa, hepsinin, tm batl
inanlarn, tm karanlklarn, tm v icdani v e
ruhsal zorlamalarn simgesi deil miy di bu
hey kel? Bazen y eraltnda ortal birbirine
katt sezilen tehlikeli gc dile getirmiy or, o
uzak y er sarsntsn, uy garln y akn
gelecekteki kn, insanl tehdit eden o
karmaay canlandrmy or muy du? Bu kepaze
hey kel, en iy i dostunu elinden almam my d?
Ev et, artk bu toprak hey kelden kurtulmutu.
Hey kel ortadan kalkm, krlp paralanm,
defteri drlmt.
Ve iy i ki by le olmutu; iy i ki hey keli
kendisi deil, hizmeti krmt. te Friedrich
bu gibi dnceleri geirdi kafasndan y a da
kendi kendine by le mrldand. Sonra da
kalkp ii gcy le uramay a koy uldu.
Ama sanki bir lanettir ullanmt
zerine. nk gln hey kelin v arlna bir
lde alt, holdeki grnmne y av a
y av a ainalk kazanp bunu umursamazlkla
karlad u sra, onu artk ev de
bulamamaktan hay li znt duy may a
balamt. Ev et, hey keli ary or, ama holden
geerken onun eski y erinde artk bir
boluktan baka bir ey seemiy or, hey kelin
eski y erinden bir boluk kalkarak btn oday
bir y abanclk v e souklukla donaty ordu.
Kt gnler v e ondan da kt geceler
y aamay a balamt Friedrich. Bundan by le
o iki y zl toprak putu dnmeden, onun
eksikliini duy madan, dncelerini ona
baml hissetmeden holden geemiy ordu. Ve
giderek durum kahredici bir saplanty a
dnt. Saplant, y alnz holden geerken
zerine ullanmaktan hanidir kmt artk.
Oh, hay r, masadaki sahipsiz y erden imdi
nasl boluk v e sszla benzer bir ey ev rey e
y ay ly orsa, bu dnsel saplant da onun
iinde drt bir y ana y ay ly or, tm br
nesneleri kaldrp bir kenara itiy or, ev resini
oy a oy a ilerliy or, v ard her y eri dpedz
y abaclk v e bolukla dolduruy ordu.
kide bir hey keli btn ak seikliiy le
gzlerinin nnde canlandry or, onu
y itirmesinde tr bu kadar zlmesinin
samaln kendi kendisine aklamak istiy or,
btn o budalaca irenlik v e barbarl, o
bo y a da sinsi denebilecek irkinlii, o iki
y zl hey keli kafasnda tasarly ordu. Hatta
bazen y le oluy ordu ki, sanki iten gelen bir
zorlamann etkisiy le azn bzy or, bir
tiksinti duy gusuy la hey kelin glmsemesine
y knmey e uray ordu. Her iki y zn
tmy le birbirinin ei say lp say lmay aca
sorusu bir trl brakmy ordu y akasn.
Acaba ufak bir kabalk y a da srasndaki bir
atlaklk, y zlerden birini tekisinden ay r bir
anlatmla donatmam my d? Soran bir
anlatm? Sfenksi bir anlatm? Ay rca srann
kendisi ne dehet v erici, ne acay ip bir
renktey di. Y eil v ard bu renkte, mav i v ard,
gri v ard, ama krmz da eksik deildi. y le bir
sra ki, ona imdi okluk baka nesnelerde de
rastly or, zerine gne v urmu bir
pencerenin parltsnda, nemli bir kaldrmn
y ansy an y zey inde ay n sray la y z y ze
geliy ordu.
Bu sra Friedrichin zihnini bir hay li
kurcalad, geceley in dncelere sald onu.
Ne tuhaf, y abanc, akustii irkin, aina
say lamay acak, nerdey se hain bir nitelik
tay ordu bu "sra" szc! Szc
elerine ay rd, kin v e nefretle paralay p
bld onu, hatta birinde ters y z etti,
sonunda "asr" szc kt ortay a. Bu asr
szcndeki akustik nereden
kay naklany ordu ey tan bilir! Ama asr
szcn biliy ordu, kukusuz biliy ordu bu
szc, biliy ordu v e bildii kadary la da
dmanca, hain bir szckt, rahatsz edici v e
irkin anlamlar tay an bir szckt. Uzun
sre szck rahat v ermedi kendisine; ama
sonunda bulup kard: Y llar nce bir gezide
alp okuduu, iine dehet salan, onu aclar
iinde kv randran, ama beri y andan
kendisine cezbeden "Prenses Russalka" adnda
bir kitab anmsaty ordu. Bir lanet gibi bir
ey di bu; hey kelle, sray la, mav iy le, y eille,
glmsemey le ilgili her ey den bir dmanlk
tay or, onu ineliy or, onu y iy ip bitiriy or,
zehirler, aular ieriy ordu. Putu bir v akit
eline tututuran dostu Erwin, nasl
alabildiine acay ip bir glmsemey le
glmsemiti. Alabildiine acay ip,
alabildiine anlaml, alabildiine hain!
Kafasndaki bu saplantlara merte kar
koy du Friedrich; hatta kimi gnler baarl
oldu. Kendisini bekley en tehlikey i ak seik
sezmektey di, akln karmay a niy eti y oktu!
Hay r, akln karmaktansa lrd daha iy i!
Kendisine us v e mantk gerekliy di, y aam
deil. Birden aklna geldi: Belki de maji denen
ey , Erwinin bir y olunu bulup onu bu hey kel
y ardmy la by lemesi, sz konusu karanlk
glere kar us v e bilimi sav unan kendinin bu
ite kurban gidiiy di. Ama gerekten
by ley se, by le bir ey i kafasnda
canlandrabiliy orsa, o zaman maji v ard
demek, o zaman by v ard! Hay r, by le bir
ey e inanmaktansa lrd daha iy i!
 Fredrich, bir hekime grnd sonunda;
hekim gezilere kmasn, bany olar y apmasn
salk v erdi. Kimi akamlar Friedrich bir
gazinoy a gidip oy alanmay a aly ordu.
Ancak, btn bunlardan bir y arar gremedi.
Erwine lanetler sav urdu.
Sz konusu gnlerde sk sk olduu gibi,
bir gece erkenden sknty la uy and, sonra da
gzne bir daha uy ku girmedi. Alabildiine
bir key ifsizlik v e tedirginlik iindey di.
Dnp tanmak, bir y erde bir av untu ele
geirmek, kendi kendine baz cmleler
fsldamak, gzel cmleler, moral glendirici
bir rahatl v e duruluu ieren cmleler
bulup kendi kendine mrldanmak istedi. Ama
aklna bir ey gelmedi; y ar akn, birtakm
sesler dkld azndan, kendi kendine
birtakm heceler kekeledi, giderek
dudaklarnda kimi szckler olutu, naslsa
iinde beliren kk bir cmley i anlamn
sezmeksizin pek ok kez y ineledi. Peltek peltek
sy ley ip durdu cmley i; cmley le kendi
kendini uy uturmay a, cmley i korkuluk gibi
kullanp adeta bir uurum kenarndaki darack
bir y olda el y ordamy la ilerlemey e v e y itik
uy kusuna gerisin geri dnmey e alt.
Ne v ar ki, y ksek sesle konuurken
azndan peltek peltek kan szler, anszn bir
y ol bulup bilincinden szd ieri. Bu szleri
tand; y ley di: "Ev et, imdi benim
iimdesin!" Derken bir imek gibi akt
kafasnda; bu szlerin ne anlama geldiini,
kilden hey kelle ilgili olduklarn v e gecenin bu
bozbulank saatinde Erwinin o kahrolas
gndeki gelecee ilikin kehanetinin tpatp v e
harfi harfine gerekletiini, bir v akit
parmaklar arasnda tiksintiy le tuttuu
hey kelin bundan by le onun dnda deil,
iinde y er aldn kav rad! "nk dta olan
ey itedir."
Sray arak dorulup oturdu y atakta. Bir
buz v e ate dalgas iinde saa sola
srkleniy ordu. ev resinde dny a frdolay
dny or, gezegenler gzlerini dikmi
kendisine baky ordu. arabuk giy silerine
uzand eli, y akp y ataktan kt, kendini
sokaa atp gece y ars Erwinin ev ine doru
seirtmey e koy uldu; ev e v ardnda alma
odasnn penceresinde k y andn grd.
Kap akt, her ey kendisini bekler gibiy di.
Bir kou, merdiv enleri kt. Erwinin
odasndan telala ieri dald; titrey en ellerini
masann zerine day ad. Erwin, y an bandaki
lambann y umuak nda oturmu,
glmsy ordu.
Dosta dorulup kalkt: "Geldin demek!
Bak bu iy i!" dedi.
"Beni bekliy or muy dun?" y antlad
Friedrich, fslty la.
"Hani senin de bildiin gibi, benim kk
armaan alp gittiinden bu y ana hep
bekledim seni. O zaman sana sy lediim ey
gerekleti mi?"
Friedrich alak sesle:
"Gerekleti", diy e y antlad. "Hey kelden
put imdi iimde bulunuy or. Artk
katlanamay acam."
"Sana y ardm edebilir miy im?" diy e sordu
Erwin.
"Bilmiy orum. Nasl istersen y le y ap.
Maji konusunda daha ok bilgi v er bana. u
putu iimden nasl karabileceimi sy le."
Erwin, elini dostunun omzuna koy du. Bir
koltua gtrp oturttu onu.
Sonra candan, glmsey erek ve
nerdey se bir annenin sev ecen sesiy le y le
dedi:
"Put senin iinden y ine kacak dar.
Gv en bana! Kendine gv en! Puta inanmasn
rendin, imdi de onu sev mey i ren. Put
imdi iinde, ama henz l, henz bir
hay aletten baka ey deil. Uy anmasn sala,
konu onunla, kendisine sor! nk o sensin.
Bundan by le tiksinme, korkma ondan, ona
ikence etme. Nasl zav all puta bu kadar ac
ektirebildin! nk senden bakas deildi o.
Nasl kendi kendine eza ve cefada
bulunabildin!"
"Majiy e giden y ol bu mu?" diy e sordu
Friedrich. Koltua iy ice gmlmt. Kocay p
y alanmt sanki, sesinde y umuak bir ton
v ard.
Erwin y le y ant v erdi:
"Ev et, majiy e giden y ol budur. Belki bu
y olda en etin adm atm durumdasn.
Y aadn grdn: D, ie dnebilir. kili
kartlklarn tesinde eletin. Sana bir
cehennem gibi grnd ama bunun bir cennet
say lacan renmelisin. nk cennet
bekliy or seni. Bak, nedir maji: D y erine ii, i
y erine d geirmek; ama senin gibi bir
zorlamann etkisi altnda acdan kv ranarak
deil, zgr v e gnll y apmaktr bu ii.
Gemii ar, gelecei ar: kisi de sendedir
bunlarn. imdiy e kadar kendi iinin bir klesi
gibi y aadn. Artk kendi kendinin efendisi
olmay renmelisin!. te budur maji!"
 Ziegler Adnda Biri
Bir zamanlar Brauer Sokanda Ziegler
adnda biri oturuy ordu. Her gn y olda
kendilerine sk sk rastlay p y zlerini pek
aklda tutamadmz, nk birinin y z
tekisinin ay n olan, y ani hepsi ortak bir y z
tay an insanlardan biriy di Ziegler.
Bu gibi insanlar her v akit ne durumda
bulunur, neler y aparsa, Ziegler de o durumda
bulunuy or v e onlarn y aptklarn y apy ordu.
Y eteneksiz deildi, ama y etenekli de
say lmazd. Paray v e elenmey i sev iy or, k
giy inmekten holany ordu, inanlarn ou gibi
o da korkakt; y aam v e dav ranlarn
igdleri v e eilimleri deil, y asaklar v e
cezalandrlma korkusu y netiy or, beri
y andan karakteri kimi deerli zellikleri
ieriy ordu. Y ani tmy le bakld m, ahsn
sev ilmey e pek lay k v e nemli bulan
memnunluk v erici normallikte bir adamd
Ziegler. O da herkes gibi ahsna bir kiilik
gzy le bakmakta, kendini v e y azgsn
dny ann odak noktas say maktay d.
Y reinde kuku denen ey e y er y oktu
Zieglerin; dny a gry le badamay an
gerekler karsnda onay lamaz bir tutumla
gzlerini kapay p geiy ordu.
ada bir insan olan Zieglerin paradan
baka say g duy duu bir ikinci g v ard ki, o
da bilimdi. Gerekte bilim nedir deseler
sy ley emezdi. Bilim derken, biraz istatistii,
biraz da bakteriy olojiy i dnmektey di v e
dev letin bilim urunda ne ok para
harcadnn, bilimin onurunu ne by k bir
titizlikle korumay a altnn pekiy i
bilincindey di. zellikle kanser aratrmalarna
say g duy makta, babasnn lmnden sonra
pek by k gelimeler gsteren bilimin, onun
bana da ay n akbetin gelmesine izin
v ermey eceine inanmaktay d. Maddi
olanaklary la badamay acak gibi giy inip
kuanmak v e her v akit y ln modasna ay ak
uy durmay a almakla dikkatleri zerine
ekmektey di. y a da alt ay da bir deiip
maddi olanaklarn fazlasy la zorlay an moda
akmlarn izlemey i ise kukusuz budalaca bir
y knme grp kmsy ordu. Karakter
denilen ey e hay li nem v eriy or, kendi gibi
kimseler arasnda v e saknca grmedii
y erlerde bataki by kleri v e hkmetleri
eletirmekten asla ekinmiy ordu. Sanrm
buray a kadar Ziegleri tantma konusunda
gereinden ok oy alandm. Ama Ziegler de
dorusu pek cana y akn, pek irin bir
delikanly d; o acay ip akbet bana gelip de,
daha erken y ata aramzdan ay rlp gitmesi
bizleri gerekten ok zd.
Kentimize gelip y erletikten ksa bir sre
sonra, bir ara y le elenceli bir pazar
geirmey e karar v ermiti Ziegler. Henz kent
sakinleriy le doru drst iliki kuramam,
kararsz mizacndan tr herhangi bir
dernee de y e olamamt. Kim bilir, belki de
kendisini felakete srkley en bu nedenlerdi;
insann y alnz y aamas iy i deildi nk.
Dolay sy la Zieglere, kentte gezilip
grlmey e deer nesnelerle ilgilenmekten
baka y apacak ey kalmam v e Ziegler
bunlarn y erlerini titizlikle aratrp
renmiti. Elenmey i kafasna koy duu
pazar gn, gezip grecei y erler zerinde
inceden incey e dnd v e sonunda tarihi
eserler mzesiy le hay v anat bahesinde karar
kld. Pazarlan leden nce mzey e bedav a
girilebiliy or, leden sonra ise hay v anat
bahesinde indirimli tarife uy gulany ordu.
Pazar gn, bez dmeli o pek sev dii
y abanlk giy sisini zerine geirip tarihi eserler
mzesine doru y ola koy uldu. nce v e zarif
bastoncuunu y anna almay unutmamt.
Dolay sy la, kendisine v akur v e grkemli bir
grnm v eren bu krmz cilal v e drt keli
bastonun mzey e girerken kapc tarafndan
alkonulmas, iinde bay a bir honutsuzluk
uy andrd.
Mzenin y ksek tav anl salonlarn
grlmey e deer bin bir nesne dolduruy ordu.
Dini btn biri olan Ziegler, sz konusu
nesnelerin sergilendii v itrinler zerindeki
y azlardan kardna gre y ararllk v e
gv enilirliini burada da aa v uran o "her
ey e gc y eter" bilime iten ie v gler
dendi. Paslanm kap anahtarlar, bakr
al koly eler, gerdanlklar v e benzeri ey ler
v itrinlere ilitirilmi etiketlerdeki
aklamalarla alas bir ilginlik
kazany ordu. u bilim denen ey nelerle
ilgileniy or, nasl da her ey zerinde
egemenlik kuruy or v e tm nesneleri birer
isimle donaty ordu! Hay r, hay r, pek y aknda
bilimin kanser belasn ortadan kaldraca,
hatta belki lm dpedz kap dar edecei
kukusuzdu.
Birinci salondan kp ikincisine giren
Ziegler, bir cam dolapla karlat. Dolabn
kapaklar grntleri y lesine gzel
y ansty ordu ki, y annda y resinde kimsenin
bulunmad bir n kollay an Ziegler, giy sisini,
sa tuv aletini, y akaln, pantolonun diki
y erlerini v e boy unban titizlikle gzden
geirdi. Sonra memnun v e rahat bir nefes
alarak y rd. Eski tahta oy macln rn
birka sanat y aptndan ilgi v e dikkatini
esirgemedi. inde gzel duy gular, "u eskiler
hay li saf ama iinin eri kimselermi", diy e
geirdi aklndan. Fildii figrlerle donatlm
antika bir saati uzun uzun v e hay ranlkla
sey retti; saatin her v uruunda fildii figrler
hareket edip bir menet dans y apy ordu.
Ama sonunda mzey i dolamaktan skld
Ziegler, ikide bir esnedi, ikide bir saatini
karp bakt. Hani bakalarna rahatlkla
gsterebilecei bir saatti bu; altndan ar bir
ey di, babasndan y adigr kalmt.
le y emeine y azk ki daha ok zaman
bulunuy ordu. Dolay sy la, bir baka salona
geti. Derken iinde y eniden bir merak
uy and; salonda Ortaa inancy la ilgili
nesneler, sihir v e by kitaplar, muskalar,
cadlar tarafndan kullanlan teberiler
sergileniy or, bir kede de demirci oca,
eitli hay v anlar, bombeli deney tpleri,
kurutulmu domuz mesaneleri, krkler,
benzeri ara v e gerelerle drt ba mamur
bir alimi atly esi y er aly ordu. Sz konusu
ke, y n bir sicimle salonun br
blmnde ay rlmt v e bir tabelada
buradaki ey ay a dokunmann y asak olduu
belirtilmektey di. Gelgelelim, bu gibi tabelalar
ziy aretiler tarafndan asla pek dikkatle
okunmay p salonda da kendisinden baka
kimse grlmedii iin, Ziegler kolunu ipin
zerinden rahatack uzatt v e elini oradaki
antika nesnelerden birkana dedirdi.
Ortaa v e Ortaadaki o gln batl
inanlar konusunda imdiy e kadar sadan
soldan kimi ey ler duy up iitmi, kendisi de
y ine ay n konuda baz ey ler okumutu. Bir
v akitler insanlarn nasl by le ocuksu
uralar peinde kotuuna, btn bu gz
boy ay c cadln, btn bu ilerin nasl olup
kkten y asaklanmadna akl erdiremiy ordu.
Cadlkla karlatrld m, alimi ne de olsa
balanabilirdi; pek deerli kimy a bilimi
zamanla alimiden geliip kmt nk.
Btn o potalarda altn y apmay a y nelik
abalarn, by v e sihirle o sersemce
uramalarn belki bir bakma gerektiini,
nk bunlarz imdi elimizde ne aspirin, ne
gaz bombas diy e bir ey bulunacan
dny or da amadan y apamy ordu insan.
 Ziegler, ila haplarn andran koy u
renkte kk v e y uv arlak bir nesney i
dalgnlkla eline ald. Arlktan adeta y oksun,
kurumu bir ey di bu; parmaklarnn arasnda
ev irip ev irdi v e tam y ine eski y erine koy mak
isterken ay ak sesleri iitti. Ban ev irip bakt;
salona bir ziy areti girmiti. Kk v e
y uv arlak nesney i elinde bulundurduu iin
utanr gibi oldu, nk y asak tabelasn
okumutu kukusuz. Av ucunu kapay p elini
cebine soktu v e salondan kt. Ancak sokakta
y eniden aklna geldi y uv arlak nesne. Cebinden
kard; kaldrp bir tarafa atmay dnd,
ama y ine de ilkin burnuna gtrp
koklamadan edemedi. Reinemsi hafif bir
koku; koku houna gitti Zieglerin v e sz
konusu nesney i gerisin geri cebine soktu.
Sonra bir lokantay a girerek y emek
sy ledi garsona; gazetelerden birkann
orasna burasna bir gz att; parmaklarn
boy unbanda gezdirdi; klk ky afetlerine
bakarak salondaki mterilerden kimine
say g, kimine kmseme dolu baklar
y neltti. Ancak y emein gelmesi gecikince,
dalgnlkla mzeden alp mlkiy etine geirdii
hap cebinden kararak y eniden koklad.
aret parmann trnay la biraz kazd
zerini; derken ocuksu bir hev ese kaplarak
y uv arlak nesney i saf bir eday la azna
gtrd. Sz konusu nesne aznda ho bir tat
brakarak eridi hemen. Ziegler, nndeki
biradan bir y udum alarak hap midesine
y ollad. Az sonra da y emei getirdi garson.
Saat iki olmutu ki Ziegler tramv ay dan
inerek hay v anat bahesinin kapsna geldi v e
gieden indirimli bir pazar bileti ald.
Dudaklarnda ince bir glmsemey le
may munlar pav y onunun kapsndan girdi
ilkin, by k bir empanzenin kafesinin nne
gelip dikildi. empanze gzlerini krparak
Zieglere bakt, dost bir eday la ona ban
sallad v e pes bir sesle y le dedi:
"Naslsn bakalm, benim gzel
kardeim?"
inde bir tiksinti v e tuhaf bir korkuy la
hemen geri dnd Ziegler. Oradan
uzaklarken arkasndan empanzenin
v eritirdiini iitti:
"Kibirine de bak unun! Dztaban, budala
herif seni!"
Ziegler, hzl hzl y ry erek uzun
kuy ruklu may munlarn bulunduu pav y ona
geldi. Uzun kuy ruklu may munlar, taknlkla
oy nay p sray arak Zieglere y le seslendiler:
 "eker v ersene bize arkada! eker
v ersene bize arkada!"
Ama y annda eker getirmediini
anlay nca Zieglere ierlediler, ona
y knmey e baladlar, "a gezenin a kalfas"
lakabn y aktrdlar kendisine, dudaklarn
aralay p ona dilerini gsterdiler. Btn
bunlara daha ok katlanamay an Ziegler,
arp afallay arak darda ald soluu;
kendisine daha sev imli dav ranacaklarn
umduu gey iklerle karacalarn pav y onuna
y neldi.
Kafesin hemen gerisinde dikilen
kocaman, ahane bir gey ik kendisini ziy arete
gelen Ziegleri szmey e balad. Birden
iliklerine kadar irkildiini duy du Ziegler;
nk eskilerden kalm afsunlu hap
y uttuundan beri hay v anlarn dilini anlamay a
balamt.
Ve gey ik de, o ela renkli iri gzleriy le
konumay a balamt hemen. Suskun
baklarnda bir y celik, bir teslimiy et v e
hzn okunuy or, ziy areti Zieglere kar
stnlk hav as tay an v akur bir
kmsemey i aa v uruy ordu. Bu suskun v e
y ce baklar, adeta apkas v e bastonu, saati
v e y abanlk giy sisiy le bir baldr plaktan,
gln v e iren bir hay v andan baka bir ey
olmadn Zieglere sy ly ordu.
Gey iin y anndan kaan Ziegler, da
keilerini, oradan gazelleri, lamalar,
antiloplar, dii y aban domuzlarn v e ay lar
dolat. Her ne kadar bunlardan horlay c bir
sz iitmediy se de hepsi bir aalamay la
karlad kendisini. Aralarndaki konumalar
kulak kabartan Ziegler, onlarn insanlar
stne ne dndklerini rendi. Korkun
ey lerdi hani. Ama hay v anlar hepsinden ok
artan bir ey v ard ki, o da insan denen bu
suratsz, bu pis kokan, bu bir arballktan
y oksun iki bacakllarn zppece ky afetlerle,
ellerini kollarn sallay p ortalarda
dolamasy d.
Ziegler, bir pumann y av rulary la
konumasna kulak misafiri oldu; insanlar
arasnda sey rek iitilen bu v akur konumadan
znellikten uzak bir bilgelik tay ordu. Derken
bir panterin, pazar ziy aretilerinin
oluturduu ay aktakmy la ilgili konumasna
kulak kabartt; aristokratik dey imlere y er
v eren ll szlerdi hepsi. Sonra sar y eleli
bir aslann gzlerinin iine bakt Ziegler; ne
bir kafese, ne insanlara rastlanan v ahi l v e
ormanlarn alabildiine geni v e harikulade
y erler olduunu rendi. l bir dal zerinde
kasv et v e gururla tney en bir atmacay a iliti
gz; atmaca, donuk bir melankoliy e
gmlmt. Ardndan, kestane kargalarnn
kafes iindeki tutsak y aamlarna efendice,
omuz silkerek v e mizahla katlandklarna tank
oldu.
Serseme dnm v e imdiy e kadarki
dnme alkanlklarndan koparlp alnm
Ziegler, umutsuzlukla y eniden insanlara
y aklamak istedi. aresizliini v e korkusunu
anlay acak bir gz arand ev resinde.
Kendisini av utup rahatlatacak doru drst
bir ey ler iitebilmek iin sanda v e
solundaki konumalar dinledi. Hay v anat
bahesini dolamay a gelmi bir sr
ziy aretinin dav ranlarna dikkat ederek,
onlarda da bir arballk, bir soy luluk v e
suskun bir y celik arad.
Ne v ar ki, d krklna uramt. Ses
v e szleri iitebiliy or, hareketleri, tav rlar,
baklar algly or, ama artk her ey e hay v an
gzy le baktndan, ev resinde sanki btn
hay v an trlerinin zppece bir karm
denecek hay v ans bir kalabalktan baka bir
ey seemiy ordu; soy suzlam, olduundan
baka trl grnmey e alan, y alan
sy ley en iren bir kalabalk v ard
ev resinde.
Bir sre umutsuzluk iinde, serseri
serseri dolanp durdu Ziegler; kendi
kendisinden ite y lesine utany ordu. O
gzelim drt ke bastonunu oktan bir
alla frlatm, sonra ay n ey i eldiv enleri
iin y apmt. Derken, apkasn kaldrp att
bir y ana; ardndan izmelerini kard;
boy unban ekip ald boy nundan; gey iin
bulunduu kafesin parmaklna y asland v e
hkrarak alamay a koy uldu. Bunun zerine,
grev liler, ev redeki ziy aretilerin hey ecan
v e merak dolu baklar arasnda alp
gtrdler Ziegleri v e bir akl hastanesine
kapadlar.
 ok Kitapl Adam
Bir adam v ard, daha ilk genlik
y llarnda y aamn iine korku salan grlt
patrtsndan kap kitaplarn dny asna
snmt. Odalar kitaptan geilmey en ev inde
y aay p gitmektey di; kitaplar dnda dp
kalkt, harneir olduu bir baka ey pek
y oktu. Ruhu gerek v e gzel tutkusuy la dolup
tat iin rastlantlarla v e rastlantlarn
karsna karaca insanlarla y z y ze
gelmektense, insanln alabildiine soy lu
dahileriy le sk bir iliki iinde bulunmay ok
daha doru bulmaktay d.
Kitaplarnn tm eski zamanlardan
kalmay d, Y unanl v e Romal bilge kiiler v e
y azarlar tarafndan kaleme alnmt. Bunlarn
dillerini sev iy or, bunlarn dny alarn
y lesine ay dnlk, y lesine uy umlu gry ordu
ki, neden insanln sapa y ollar izley erek ok
zaman nce bu y ce y ollar elden kardna
bir trl akl erdiremiy ordu. O eski adamlar
bilimin v e sanatn tm alanlarnda y aplacak
en iy i ey i y apm, onlarn y aptklarna
sonradan pek fazla bir ey ekley en kmamt.
Goethe sz konusu kiilerden biriy di rnein.
nsanln bu arada kay dettii gelimelere
gelince, kendisini ilgilendirmey en, olmasa da
olur gzy le bakt v e y zey sel bulduu
alanlarda gereklemiti hepsi, makine
inasnda rnein, sav a silahlarnn
y apmnda, canl nesnelerin l nesnelere
dntrlmesinde, doann say lara v e
paray a ev rilmesinde y a da.
Ay dnlk, sessiz, dzenli bir y aam
sry ordu adam. Dudaklarnda Theokritin
dizeleri, kk baheciinde geziniy or,
eskilerin hikmetli szlerini derley ip
Platonunkiler bata olmak zere eskilerin
dncelerinin gzelim y ollarnda onlarla
birlikte dolay or, sonradan da olsa bu
gezintilerin hazzna v armay a aly ordu.
Kimi zaman y aamnda belli bir y oksulluun
v e kstlanmann v arln hissediy orsa da,
insann mutluluunun oklua bal
olmadn, kafas alan bir kimsenin
drstlkten amay p az ey le y etinerek
esenlie kav uabileceini eski bilgelerden
renmiti.
Gnn birinde komu lkenin kitapln
grmek iin kt bir gezide bir akam
tiy atroy a gitmesi, adamn dupduru akp giden
y aamnda bir kesintiy e y ol at. Tiy atroda
Shakespeareden bir oy un sergilenmektey di,
oy unu okul dneminden tany ordu kukusuz,
ama ite okulda ne kadar retilirse o
kadarckt bildii. Y ksek tav anl lo salonda
biraz sklarak, biraz tedirgin oturdu,
kalabalklardan holanmy ordu nk ama
ok gemeden oy unun ruhundan kopup gelen
bir ary a kar koy amad, oy un kapp
srkledi kendisini. Oy uncularn rollerini y le
stn bir baary la oy nadklar sy lenemezdi,
zaten tiy atroy la aras pek iy i deildi adamn,
ama btn bu engellerin zerinden atlay p
geen bir parltnn, bir gcn, daha nce hi
y aamad bir gzelliin gelip kendisini
bulduunu duy umsad. Oy undan sonra
sersemlemi halde tiy atrodan kt, grev
bildii gezisini srdrd, geziden ngiliz
y azarn tm y aptlary la ev e dnd. Getirdii
y aptlar okumay a koy uldu, sersemlemi
oturup okudu Kral Leari, Othelloy u,
Romeoy u, btn, btn oy unlar okudu tek
tek. Bir tutku, ey tani bir g v e fantastik bir
y aam frtnas zerine ulland. Mest olmu
bir halde okuy arak gnlerini geirdi, iinde
bir mutluluk duy gusuy la dny ann y eni bir
parasnn kapsnn nnde aralandn
duy umsad, uzun sre ev de v e bahede bu
akl almaz y azarn y aratt kiilerle ev resi
kuatlm durumda y aad; y le bir y azar ki,
Y unanllarn saptad her ey i baaa
ediy or, y ine de haksz olduu sy lenemiy or,
tm itirazlara gs geriy ordu.
lk kez adamn dny asnda bir gedik
alm, o klasik huzuru ierisine dardan bir
esinti gelip szmt y a da belki adamn kendi
iinde bir ey v ard da uy anm v e kanatlarn
tedirginlikle rpmay a balamt? Ne ilgin
bir ey di bu, ne y eni bir ey di! leli hay li
zaman olmu bu y azar y le grly ordu ki
ideal diy e bir ey den habersizdi y a da
eskilerinkinden ok deiik ideallere sahipti.
Shakespeare denen bu y azar iin anlalan
insanlk, dncelerden kurulmu bir tapnak
deil, frtnalarn kol gezdii, zerinde
rpnan insanlarn boy nu bkklklerinde
mutlu, y azglary la sarho, srklenip gittii
bir denizdi. Sz konusu insanlar y ldzlar gibi
dev iniy or, her biri nceden belirlenmi bir
hz, gc hi azalmay an bir atlm, bitimsiz bir
drty le kendi y rngesinde ilerliy or, bu
y rnge uurumda, bir y ok oluta son bulsa
bile hi y olundan amy ordu.
Sonunda adam bir iki aleminin ardndan
uy anp kendine gelen v e dncelerini daha
ncesine y nelten biri gibi y eniden Latin v e
Y unan y azarlarna dndnde, onlarda artk
eski tad bulamad, hepsi de biraz y av an geldi
kendisine, biraz eskimi, biraz y abanc.
Dolay sy la, bugnk y azarlarn baz
kitaplarna el att. Ama holanmad
hibirinden, tm de kk v e nemsiz
konular etrafnda dnp duruy ordu adeta,
sonra hepsinde y ar ciddi bir hav a eser
gibiy di.
Ne v ar ki, by k v e y eni uy ar v e
hey ecanlara duy duu alk bundan by le
adamn y akasn bir trl koy v ermiy ordu.
Aray an bulur. Ve adamn bulduu ilk ey ,
Hamsun adnda Norv eli bir y azarn bir
kitaby d. Bu insan, y aam boy unca
sy lendiine gre henz hay attay d tek
bana v e atlgan, dny ay gezip dolamt,
bir ama, bir inantan y oksun, y ar
martlm, y ar sefil v e perian, srekli bir
duy gunun aray iinde; y reinin kendini
ev reley en dny ay la uy um iinde olduu
kimi zamanlar bir an iin sz konusu duy guy u
bulur gibi olmutu. Norv eli y azar
Shakespeare gibi bir insan dny as
y aratmy or, okluk kendisinden sz ay ordu.
Ama kitabn pek ok y erinde adam derin bir
duy gulanmlk v e okluk koy u bir hzn
iine srklenmiti. Bazen anszn glmeden
duramy ordu v e her zamankinden deiikti
gl. Nasl bir ocuktu bu Norv eli y azar,
nasl inat bir ocuktu! Ama harikay d
dorusu, onu okuy an biri gky znden
y ldzlarn kay dn hisseder, uzak denizlerde
atlay an dalgalarn gmbrtsn iitirdi.
Derken adamn eline "Anna Karenina"
adnda kaln bir kitap geti, sonra da Richard
Dehmelin iirleri. Aradan ok gemeden de
Dostoy ev skinin kitaplary la tant.
Shakespearei okuduktan sonra kitaplar onun
peinden komay a balamt sanki; iinde
zaman zaman bir boluk hisseder hissetmez
zellikle kendisine hitap edecek, onu nne
katp gtrecek y apt sanki hokus pokus
karsna kv eriy ordu. Bu Rus y azarnn
kitaplar onu alaty or, ona uy kusuz geceler
geirtiy ordu. Horaz kaldrp bir kenara
atm, bir y n eski kitab saa sola datmt.
Bu arada eski kitaplarndan biri geti eline,
nceden pek deer v ermedii Latince bir
kitapt bu, onu bir kenara ay rp okudu ok
gemeden. Kitapta Augustinusun itiraflar y er
aly ordu. Sonra y ine Dostoy ev skiy e dnd.
Bir gn akama doruy du okuy a okuy a
y orgun dm gzleri armay a balamt,
ne de olsa gen deildi dncelere dald.
Y ksek kitap raflarndan birinin st banda
altn y aldzl bir y azy la "Kendini tant!"
anlamna gelen o Y unanca sz ilitirilmiti. Bu
sz kafasn kurcalamay a balad. Kendini
tanmy ordu nk hanidir kendi zerinde bir
bilgi sahibi olmaktan kmt. inde ele
geirebildii tek tek izleri geriy e doru izledi;
Horazn bir dizesinin kendisini by ledii
Pindarn bir arksnn kendisini mutlulua
boduu zamanlar y anp tutuarak aramay a
koy uldu. Eski kitaplar okuduu zamanlar
iinde insanlk denen bir ey in v arln
duy um samt; eski y azarlar bir kahraman
y apm onu, bir hkmdar y apm, bilge bir
kii y apmt; eski y azarlarla y asalar koy mu,
eski y azarlarla y asalarn sznden kmamt
Grkemli bir v akarla bir insan olarak ruhsuz
doann karmaasndan kp prl prl a
doru y nelmiti. Oy sa imdi btn bunlar
y ok olmu, eriy ip gitmiti. Adam y alnzca
hay dut v e ak y klerini zev kle okumakla
kalmam, hay r, okuduu anlatlarda
sev enlerle sev mi, ldrenlerle ldrm,
alay anlarla alam, gnah iley enlerle
gnah ilemi, glenlerle glmt; su v e
cinay etlerin, sefaletin, y oldan km, daldan
dala konan igd ve hev eslerin
uurumlarnda soluu almt, rpnmalar,
korkular ve hazlarla irenliin ve
y asaklanmln batanda y uv arlanp
durmutu.
Adamn dnp tanmalar bir semere
v ermedi. ok gemeden y ine y anp tutuarak
acay ip kitaplarn zerine atld. Oscar Wilden
hey ecanl anlatlarnn rezil hav asn derin
derin soludu, Flaubertin melankolik pheci
aray larnn y ollarnda gezinip durdu; dzen
iindeki her ey i, tm Y unan v e Klasik
y azarlarn y aptlarn can dman bilen,
ay aklanmalarn v e anarinin v aizliini y apan,
alabildiine irkinlikleri y celten, alabildiine
korkunluklar glmsemey le karlay an gen
kuak sanatlarnn, hatta en gen y azarlarn
iir v e oy unlarn okudu. u sonuca v ard ki,
onlar da y le y a da by le hakly d, onlarn
sy ledikleri de v ard insann iinde, onlarn
sy lediklerinin de olmas gerekiy ordu. Bunu
gizlemek y alana bav urmakt. Y aamn btn
o kanl karmaasn y ok say mak y alandan
baka bir ey deildi.
Sonunda bir gev eme, bir y orgunluktur
adamn zerine kt. Kendisine kucak aan,
iindeki y eni ey lerle, gl ey lerle kendine
seslenen kitaplar gemie karmt artk.
Adam hastay d, y alanmt, kendini
aldatlm hissediy ordu. Bir d grd, d ne
durumda olduunu gsterdi ona. Dte salt
kitaplardan y ksek bir duv ar rmey e
aly ordu. Duv ar y kseldike y kseliy or,
adamn gz duv ardan baka ey grmy or,
dny ada ne kadar kitap v arsa st ste y p
kocaman bir y ap oluturmay zerine den
bir grev biliy ordu. Derken binann bir
blm salland anszn, kitaplar kay p dt,
dipsiz bir kuy udan ieri patr patr
y uv arland, duv ardaki aralklardan acay ip bir
k szp geldi v e adam kitaplardan rlm
duv arn arkasnda korkun bir ey grd, k
v e sis iinde dev ciley in bir karmaa alglad,
kii v e oluumlardan, insanlardan v e
topraklardan, can ekienlerden v e doum
y apanlardan, ocuklardan v e hay v anlardan,
y lanlardan v e askerlerden, y anan kentlerden
v e batan gemilerden, lklardan v e v ahi
sev in hay krlarndan bir y umak kopup
geliy ordu duv arn arkasndan; kan fkry or,
arap aky or, mealeler gz kamatrc v e
arsz bir parlty la y any ordu. Birden uy anan
adam frlay p kalkt ay aa, kalbinin zerinde
ar bir basnla kahrolarak ay nda sessiz
odada akn akn dikildi; pencerenin
arkasnda aalar v e komodinin zerindeki
kitab grnce, birden anlad her ey i:
Aldatlmt, aldatlm, nesi v arsa
alnmt elinden! Kitaplar okumu, say falar
ev irmi, kat koklamt, ah, oy sa arkada, o
kitaplardan rezil duv arn arkasnda y aam
srp gitmi, y rekler y anp tutumu,
tutkular ortal kasp kav urmu, kan v e arap
akm, sev giler filizlenmi v e cinay etler
ilenmiti. Ve btn bunlardan hibirine
sahip olamamt kendisi; hibiri kendisinin
olamam, kitaplardaki incecik, glgelerden
v e kttan baka hibir ey i elinde
tutamamt.
Adam y eniden y atana y atmak istemedi.
y lece giy inip kente seirtti, fenerlerin
nda belki y z caddeden geti, belki bin
tane kr v e karanlk pencereden ieri bakt,
belki kapal y z kapy a kulak v erip dinledi.
Derken sabah oldu, caddeler sokaklar uy and;
adam sokakta kalan en son sarho gibi sabahn
soluk nda serseri serseri dolanp durdu,
nerdey se y lp kalmak zerey di. Solgun
y zl bir kz kt karsna, clz v e hastalkl
grnen kzn nnde y ere y ld, kz da onu
alp ev ine gtrd.
 Kzn odasnda, krk dkk y atann
zerinde oturuy ordu adam; y atan
y ukarsna toz v e rmcekten geilmey en bir
Japon y elpazesi ak durumda ilitirilmiti.
Adam oturuy or, kzn paralary la oy nadn
gry ordu. Y eniden kzn eline sarlp "Beni
y alnz brakma, olur mu?" dedi. "Bana y ardm
et! Y al bir insanm, senden baka kimsem
y ok. Y anmda kal! Bundan by le hastalk v e
lm dnda hay atn bana v erecei bir ey
y ok belki. Ama hi deilse bunlarn tadn
karmak, hi deilse kendim olarak ac
ekmek v e lmek isterim, kendi kanm, kendi
kalbimle lmek. Ne kadar da gzelsin! Sana
dokununca cann acty or muy um? Hay r m?
Oh, ne kadar iy isin! Dn bir, y aamm boy u
gml y aadm, srf katlar iinde gml!
Biliy or musun, nasl bir ey dir bu? Hay r m?
y i ki bilmiy orsun! Oh, y aay alm daha,
lmey elim. Gne dodu mu? lk defadr ki
gnei greceim."
Kz glmsedi, tedirgin ellerini okad
adamn, sy lediklerine kulak v erip dinledi.
Adamn ne dediini anlamy or, gri sabah
nda km v e sefil grny ordu, kz da
btn gece sokaklarda dolamt.
Glmsey erek "Ev et, ev et," dedi, "sana y ardm
edeceim. Sakin ol, y ardm edeceim sana."
 Cce Filippo
Y al masalc baba Cecco bir akam
rhtmda balad anlatmay a:
Bir itiraznz y oksa bey ler v e hanmlar,
sizlere bugn ok eski bir masal anlatacam,
dilber bir hanmefendinin, bir ccenin v e bir
sev i iitinin masaln, sadakatin v e hy anetin,
sev ginin v e lmn masaln; zaten eski y eni
btn serv enlerin, btn olay larn konusu
da bu deil mi?
Soy lu Battista Cadorinin kz Margherita
Cadorin, Venedikin gzel kadn v e kzlar
arasnda en gzeliy di; onun iin y azlm
iirlerin, onun iin dzlm arklarn say s,
by k kanal ky sndaki saray larn kemerli
pencerelerinin v e bahar akamlar Ponte del
Vin ile Doana arasnda y zen gondollarn
say sndan daha oktu. Hibir gece y oktu ki
Venedikteki, Muranodaki, ay rca Paduadaki
gen y al y zlerce soy lu gzlerini y umup
uy usun da dnde onu grmesin; hibir
sabah y oktu ki uy ansn da onun y zn
grmek zlemiy le y anp tutumasn. Beri
y andan, btn kentteki gen soy lu
hanmefendiler arasnda Margherita Cadorine
kar hi kskanlk duy mam pek az kii
v ard. Onun nasl biri olduunu anlatmak
benim ne haddime; ben y alnzca u kadarn
sy ley eceim: Sarnd Margherita, krpe bir
fidan gibi uzun boy lu, ince belliy di; salarn
rzgr, ay aklarn bast toprak okard
anlatldna gre, Margheritay grdkten
sonra Tizian btn y l baka resme el
srmey ip y alnzca onun resmini y apmak
istediini sy lemiti.
Giy silerden, dantellerden, Bizans
kemhalarndan, mcev herlerden v e ziy net
ey asndan y ana bir sknts y oktu gzel kzn,
saray nda bir zenginlik, bir grkemdir ban
alm giderdi; ay aklar Anadolunun kaln
dokunmu renk renk hallarna basar, dolaplar
gm ey ay la dolup taar, masalar amdan
gelmi ince ipek rtler v e ahane
porselenlerle parlday p durur, salonlarn
demelerini iek gibi mozaikler ssler,
tav an v e duv arlarn bir blmn brokar v e
ipek zerine goblen hallar, bir blmn
sev imli, i ac resimler rterdi. Uak v e
hizmetilerden de geilmezdi saray v e
y eterince gondol, gondollarda y eterince
krek ekenler v ard.
Btn bu nefis v e gnllere enlik
nesneler baka ev lerde de eksik deildi elbet;
Margheritann saray ndan daha by k, daha
zengin saray lar, saray larda ii daha tka basa
dolu dolaplar, daha cici teberiler, hallar v e
mcev herler bulunuy ordu. Venedik bolluk
bereket iinde y zy ordu o zamanlar. Ancak,
gen Margheritada y le bir mcev her v ard
ki, bir tek kendisi sahipti buna v e pek ok
v arlkl kiiy i kskandran mcev her de
Filippo adnda bir ccey di, boy u arn bile
gelmiy or v e srtnda iki kambur tay ordu,
dny ada bir eine daha rastlanmay acak bir
bcrd. Filippo Kbrsta domutu, Bay
Vittoria Battista kt gezilerin birinden onu
alp ev e getirdiinde y alnzca Y unanca v e
Arami diliy le konuuy ordu; ama zamanla o
kadar temiz bir Venedike konumay a
balamt ki, sanki Riv ada y a da San Giobbe
blgesinde dny ay a gelmiti. Hanm ne kadar
alml, ne kadar narinse, cce de o kadar
irkindi; ccesinin bodur, arpk v cudunun
y annda Margaherita gze bir kat daha y ce,
bir kat daha grkemli grny ordu, bir
adadaki sradan bir balk barnann y an
banda y kselen bir kilisenin kulesi gibiy di
adeta. Ccenin elleri buru buru v e esmerdi,
eklem y erleri eri bry d; y ry
anlatlmay acak kadar gln, burnu fazlasy la
by k, ay aklar ie doru kv rkt. Ama batan
aa ipekler v e altn sim ilemeli giy siler
iinde prenslere zg bir eda v ard
y ry nde.
Bir kez d grnm ccey i bir inci
tanesi y app ky ordu; belki y alnz Venedikte
deil, Milano da dahil btn taly ada ondan
acay ip, ondan komik bir kii gsterilemezdi;
baz majesteler, ulu kiiler y a da ekselanslar
satlk olsa arlnca altn dey ip bu bcr
adam almay a dnden hazrd kukusuz.
Hani kimi saray larda y a da zengin
kentlerde bcrlk v e irkinlik konusunda
Filippoy la boy lebilecek belki birka
cce ksa bile, zeka v e y etenek bakmndan
hibiri Filipponun eline su dkemezdi. Tek
bana aklllk elv erse, bizim cce Onlarn
Meclisinde y er alabilir y a da bir elilii rahat
rahat y netebilirdi. dil konuabilmesi bir
y ana, tarih biliminde, akl hocal v e icat
alannda da kukusuz deney imli biriy di, eski
masallar anlatabildii gibi y enilerini de
kafasndan uy durup sy ley ebiliy ordu; y ararl
tler gibi ey tanlklara da akl erdirebiliy or,
y eter ki istesin, ev resindekileri kolay lkla
gldrebildii gibi dny ay insann bana
zindan edebiliy ordu.
 Margherita, harikulade salarn zamann
modasna uy arak gnete sarartmak iin ne
v akit balkona kp otursa, iki oda hizmetisi,
Afrikadan getirtilmi papaan v e ccesi
Filippo kendisine arkadalk etmektey di.
Hizmetiler hanmlarnn slatp taradklar
uzun salarn kocaman gne apkasnn
zerine ap y ay y or, glsuy u ve
Y unanistandan gelmi kokular serpiy or, beri
y andan kentte olup biten v e olup bitmesi
beklenen olay lar, lmleri, trenleri,
ev lenmeleri, doumlar, hrszlklar v e komik
ey leri kendisine anlaty orlard. O gzelim
renkli kanatlarn rpan papaan
marifetinden n de sergiley erek ilkin bir
ark sy ly or, sonra bir kei gibi meliy or,
ardndan "iy i geceler" diliy ordu. Gnete y ere
mp sessiz sedasz oturan cce, eski
kitaplara v e parmen rulelere gz gezdiriy or,
hizmeti kzlarn gev ezeliine pek aldrmad
gibi ev resinde uuan sinekleri de
umursamy ordu. Balkona her kta y le
oluy ordu ki, bir sre sonra renkli kanatlary la
papaan ban nne eip esney erek
uy uklamay a baly or, hizmetiler ilkin
seslerini biraz alaltp boboazlklarn
srdry or, derken bsbtn susup
hanmlarnn hizmetini y orgun tav rlarla
sessiz sedasz grmey e koy uluy orlard; nk
bir Venedik saray nn atsnn terasndaki
kadar le gneinin y akp kav urduu v e
insann uy kusunu getirdii bir baka y er v ar
mdr? Salarn fazla kuru braktklarn y a da
salarna beceriksizce el srdklerini fark
eder etmez Margheritann key fi kap
hizmetilerini iddetle pay ly ordu. Ve by le
zamanlar hep y le bary ordu onlara:
"Aln u kitab ccenin elinden!"
Hizmetiler de kitab Filipponun
dizlerinden kp aly orlard; cce ierley erek
ban kaldrp baky or, ama hemen tutuy or
kendini v e hanmnn ne arzu ettiini
soruy ordu.
"Bir masal anlat bana! diy e buy uruy ordu
hanm Margherita.
Bunun zerine y le y antly ordu cce:
"Bir dney im de."
V e dny ordu.
Bazen Margherita ii ardan ald
sansna kaplarak ccey e sesleniy or, ona
ky ordu. Ama cce boy u posu iin
fazlasy la by k ban sakin sakin sally or,
istifini bozmay arak y le diy ordu hanmna:
"Biraz daha sabretmelisiniz hanmm. y i
masallar soy lu av hay v anlar gibidir,
kendilerini saklay p gizlerler, onlar ele
geirmek iin okluk uzun sre dar geitlerin
azlarnda v e ormanlarn girilerinde pusuy a
y atp beklemek gerekir. zin v erin de
dney im biraz!"
Ama bir kez de cce dnecei kadar
dnp anlatmay a koy uldu mu, artk masal
sona erincey e kadar durmak bilmez,
dalardan tepelerden gelen bir rmak gibi akp
giderdi; bir rmak ki, dny ada ne v arsa, kk
otlardan gky znn mav i kubbesine kadar
dny ada ne bulunuy orsa y ansrd iinde.
Papaan uy ur, dnde arada bir kv rk
gagasy la takur tukur sesler karr, st liman
kanaletlerde ev lerin grntleri gerek
ev lerden farksz kmldamadan durur, gne
dz aty y akp kav urur v e uy ku basan kzlar
uy uklamamak iin umutsuzca aba harcard.
Ne v ar ki, cce uy uklama diy e bir ey bilmez,
hnerini sergilemey e balar balamaz bir
by c kesilir, bir kral olup kard. Gnein
y angnn sndrr, sessizce kulak v ermi
kendisini dinley en hanmn bazen ty ler
rpertici karanlk ormanlardan geirir, bazen
denizlerin mav i v e souk diplerine indirir,
bazen de efsanev i y abanc kentlerin cadde v e
sokaklarnda gezdirirdi, nk y kleme
sanatn Douda, masalclarn el stnde
tutulduu, bunlarn sihirbaz kiiler olup
ocuklarn topla oy namas gibi kendilerini
dinley enlerin ruhlary la oy nad Dou
lkelerinde renmiti.
Anlatt masallar hemen hi y abanc
diy arlarda balamaz, nk Filippo
dinley icinin ruhunun kendi gcy le buralara
kolay uup gidemey eceini bilirdi. Her zaman
gzle grlebilir somut bir nesneden, rnein
altn bir bilezikten y a da ipek bir mendilden
y ola koy ulurdu; her zaman y aknda bulunan,
o srada v ar olan bir ey den kar y ola,
diy elim bir mcev herin eski sahiplerinden y a
da onlar y apan ustalardan, onlar satan
kiilerden anlatmay a balay arak hanmnn
hay al gcn kendisi farkna v armakszn
diledii y ne y neltirdi; masal su gibi bir
doallk v e y av alkla akp gider, saray n
terasndan sz konusu mcev heri satn alann
kay na, oradan limana, limandan bir gemiy e
atlay p dny ann alabildiine uzak bir
kesine adeta bir beikte sallanarak y ol
alrd. Kulak v erip masal dinley en, y olculuu
adeta kendisi y apy ormu sanr, rahat rahat
Venedikte otururken gnl oktan glp
oy nay arak y a da korkup titrey erek uzak
denizlerde v e efsanev i beldelerde dolanp
dururdu. te by le anlatrd masallar
Filippo.
Bu gibi okluk Douy a zg harikulade
masallar dnda, Filippo, eski v e y eni
zamanlarda gemi serv enleri v e olay lar da
hikay e eder, rnein Kral neasn
y olculuklarndan ve y ollarda ektii
skntlardan, Kbrs lkesinden, Kral
Johannesten, by c Virgiliustan ve
Amerigo Vespuccinin o mthi gezilerinden
sz aard. Ay rca, kendisi de kafasndan son
derece ilgin y kler, masallar uy durup
ev resindekilere sunmasn bilirdi. Gnlerden
bir gn hanm uy uklay an papaan
gstererek Filippoy a sordu:
"Sy le bakay m Filippo, benim her ey i
bilen akl ev v el ccem, benim kuum imdi
dnde neler gry or?"
Sadece ksa bir sre dnen cce,
hemen uzun bir d anlatmay a koy uldu; y le
anlaty ordu ki, sanki d gren kendisiy di.
Anlatmas tam bitmiti ki papaan uy and, bir
kei gibi meley ip kanatlarn rpt. Bir baka
zaman da hanm kk bir ta alp terasn
korkuluu zerinden kanaln suy una brakt,
tan cump diy e suy a dmesi zerine sordu
ccesine:
"E, Filippo, sy ler misin bakay m, benim
kk tam nerelerde imdi?
Cce de hemen balad anlatmay a; tan
suy un iinde denizanalarna, karideslere,
istiridy elere uray p oradan suda boulmu
denizcilere v e su perilerine, cinlere v e
denizkzlarna doru y ol aldn sy ledi;
y aamlarn v e serv enlerini av cunun ii gibi
bildii bu y aratklardan uzun uzady a sz edip
durdu.
Her ne kadar Margherita zengin v e gzel
pek ok kz gibi burnu hav ada v e kat y rekli
biriy se de, ccesine kar hay li y aknlk
gsteriy or, herkesin ona iy i v e drst
dav ranmasna dikkat ediy ordu. Y alnzca
kendisi zaman zaman ccesini zp
hrpalamaktan zev k duy maktay d; y le y a,
onun kendi maly d cce. Bazen kitaplarn
ekip aly or ccesinin elinden, bazen onu
papaannn kafesine kapaty or, bazen de
parke deli salonlarn birinde onu
elmeley ip tkezletiy ordu. Ne v ar ki, btn
bunlar kt niy etle y apt sy lenemezdi;
zaten cce Filippo'nun da bu y zden y aknd
y oktu, ama hibir ey i de unutmuy or, zaman
zaman y klerinde, masallarnda kk
imalara, dolay l szlere v e inelemelere y er
v eriy or, btn bunlar da hanm hi ses
karmadan siney e ekiy ordu. Margherita
ccesini pek de fazla kzdrmaktan
ekiniy ordu kukusuz; nk herkes y le
inany ordu ki, cce Filippo gizli bilimlere v e
y asak birtakm by lere ainay d. Ama
kesinlikle bilinen ey , Filipponun pek ok
hay v ann dilinden anlamas, ileride hav ann
nasl olacan, bir frtna kp kmay acan
nceden amaz bir dorulukla
sy ley ebilmesiy di.
Ne v ar ki, bir kimse bu tr sorularla
zerine gelince okluk susup konumuy ordu.
By le zamanlar arpk omuzlarn oy natp ar
v e kaskat ban sallamay a aly or, soru
soranlar da glmekten krlarak asl niy etlerini
unutuy orlard.
Nasl her insan bir canl y arata gnl
v ermek v e ona sev giy le kucak amak
gereksinimim duy arsa, Filipponun da
kitaplar dnda dostlukla bal olduu acay ip
bir y aratk v ard v e siy ah bir kpekikti bu.
Filipponundu kpek, hatta Filippoy la ay n
odada y aty ordu. Margheritay la ev lenmek
istey ip istei geri ev rilmi birinin
hediy esiy di v e hanm tarafndan zel
birtakm koullar nedeniy le Filippoy a
braklmt; daha kpein Margheritay a
armaan ediliinin ertesi gn hay v an kazay a
uram, kapatlan bir mahzen kapann
arasnda skmt. Bir ay a krld iin
ldrlmek istenen hay v ann kendisine
balanmas iin Filippo y alv arp y akarm,
kpek de ona hediy e edilmiti. Hay v an
Filipponun bakm say esinde iy ilemi,
hay atn kurtaran y eni efendisine by k bir
minnet duy gusuy la balanmt. Ne v ar ki,
iy ileen ay a dzelmey erek eri kaldndan
topallay a topallay a y ry ordu; bu haliy le de
arpk v cutlu efendisine daha y arar bir
grnm kazanm, hatta Filippoy a bu
y zden aka y ollu taklanlar olmutu.
Her ne kadar Filippoy la kpei
arasndaki sev gi insanlarn gzne gln
grnse de, bu onu daha az itenlikli, daha az
y rekten bir sev gi y apmamt; dorusu
benim kanmca v arlkl soy lular arasnda
y leleri v ard ki, en iy i dostlar tarafndan bile
Filipponun kpeini sev dii kadar
sev ilmiy ordu. Filippo, Filippina adn v ermiti
kpeine, Filippina da zamanla okay c bir
isim olan Finoy a dnmt. Filippo,
kpeine bir ocua dav ranr gibi
sev ecenlikle dav rany or, onunla konuuy or,
ona nefis y iy ecekler getirip v eriy or, onu kendi
kk y atanda y atry or, sk sk uzun bir
sre onunla oy nuy or, szn ksas bir
v atandan y oksun zav all y aamnn tm
sev gisini zeki hay v ana ay ry or, onun
y znden hizmetilerle hanmnn hay li
alay na konu oluy ordu. Ama Filipponun
kpee kar duy duu muhabbetin ne kadar az
glnecek bir ey olduunu biraz sonra
greceksiniz; nk sz konusu muhabbet
y alnz kpekle ccenin deil, btn ev in
bana belalarn en by n dav et edecektir.
Dolay sy la, kk v e topal bir fino hakknda
bu kadar ok sz sarfetmemi ho grnz
ltfen, nk ok daha nemsiz nedenlerin
by k v e ciddi felaketlere y ol atna ilikin
rnekler sey rek deildir.
Zengin v e y akkl pek ok soy lu erkein
Margheritay a gz koy malarna v e onun
hay alini gnllerinde tamalarna karn,
gururundan v e soukluundan bir trl
v azgemey en Margherita, sanki dny a
y znde erkek diy e bir ey y okmu gibi
dav rany ordu. Anlay acanz, y alnzca
annesinin lmne kadar Giustiniani soy una
mensup Maria isminde bir hanmefendi
tarafndan pek sk ekilde eitilmekle
kalmay p miza bakmndan da burnu hav ada,
sev gi denen ey e y z v ermey en biriy di, hakl
olarak ismi Venedikin en zalim gzeline
kmt. Ona duy duu ak y znden Padual
gen bir soy lu, Milanolu bir subay la y apt
delloda y aamn y itirmiti; haber kendisine
iletilip de len soy lunun onun iin azndan
kan son szler aklandnda,
Margheritann bey az aln zerine en kk bir
glgenin dt grlmemiti. Kendisi iin
kaleme alnan sonelerle elenmi hep, kentin
say gn ailelerinden iki erkek ay n zamanda
gelerek desti izdiv acna talip olduunda,
babasnn btn rpnmalarna v e ikna
abalarna aldrmam, babasn zorlay p her
ikisini de kap dar ettirmi, bu da aile iinde
srp giden bir anlamazla y ol amt.
Ne v ar ki, o kk, o kanatl ak Tanrs
ey tana klahn ters giy diren biridir, gzne
kestirdii av elinden karmaktan holanmaz
pek, hele av Margherita kadar albenili olursa.
Nasl pek sert geen bir k genel olarak lk v e
gler y zl bir bahar izlerse, y anna
v arlmay an marur kadnlarn herkesten
abuk v e ateli bir sev giy le gnllerini bir
erkee kaptrdklar y eterince sk
grlmtr. Gnlerden bir gn Margherita
da, Muranonun ba v e bahelerindeki bir
enlik srasnda, ksa sre nce Lev anteden
dnen gen bir v aly e denizciy e sev daland.
Adamn ismi Baldassare Morosini idi v e
kendisine gnl koy an hanmefendiden ne
soy luluk ne de boy bos bakmndan geri kalr
y an v ard. Margheritada her ey parlak v e
hafif, onda ise esmer v e gly d; uzun sre
denizlerde dolap y abanc lkelerde v akit
geirdii v e maceraperest biri olduu y zne
baklnca anlaly ordu; esmerlemi aln
zerinde dnceler akan imekler gibi
geziniy or, perv asz v e kv rk bir burnun
stnde koy u gzler ateli v e keskin y anp
duruy ordu.
Zaten baka trl olamay aca gibi,
v aly e de Margheritay fark etmekte
gecikmemi, ismini aratrp renir
renmez hemen babasy la v e kendisiy le
tanmann y olunu aramay a koy ulmu, bu
tanmada da pek ok nezaket v e iltifat
szckleri sy lenmiti. Nerdey se gece
y arsna kadar sren enliin sonuna kadar
v aly e, grg kurallarnn izin v erdii lde
Margheritann y an bandan ay rlmamay a
alm, Margherita da v aly enin azndan
kan her sze, isterse bu sz bakalar iin
sy lensin, y lesine canla bala kulak kabartp
dinlemiti ki, sanki ncildeki szlerden daha
deerliy di bunlar. Tahmin edilecei zere
Say n Baldassare y apt gezilerden, grd
ilerden, geirdii tehlikelerden sk sk sz
etmey e zorlanm, o da bunu y lesine
centilmenlikle v e bir nee hav as iinde
y apmt ki, herkes sev e sev e kendisini
dinlemiti. Ama gerekte btn sy ledikleri
bir tek dinley iciy e y nelikti v e bu kii bir
tanesini bile karmadan onun azndan kan
btn szlere kulak kabartmt. Say n
Baldassare bandan gemi o pek sey rek
karlalan serv enlerden y lesine
nemsemez bir eday la bahsetmiti ki, sanki
herkesin y aam olmas gereken ey lerdi
bunlar. Normalde denizcilerin, hele gen
olanlarnn y apt gibi kendi ahsn fazla ne
karmamt. Y alnz bir defasnda, Afrikal
korsanlarla y apt bir sav a anlatrken
sav ata ar bir y ara aldn belirtmi,
y arann sol omzunda y anlamasna uzanan bir
iz braktn sy lemiti v e Margherita da
soluk solua onu dinlemiti hay ranlkla, ay n
zamanda dehete kaplarak.
 enliin sonunda Say n Baldassare,
Margherita ile babasn gondollarna kadar
geirmi, onlar uurladktan sonra da uzunca
bir sre olduu y erde dikilerek karanlk
kanaln suy unda kay p giden gondolun l l
y anan mealesinin ardndan bakmt. Ancak
gondolun iy ice gzden kay bolmasndan
sonradr ki bir kameriy ede eleen dostlarnn
y anna dnm, burada gen soy lular,
aralarnda birka da sev imli kz, sar Y unan
arab v e krmz tatl alkermes ierek scak
gecede biraz daha oy alanp v akit
geirmilerdi. Soy lular arasnda hay atn
tadn karmasn bilen Venedikin en v arlkl
kiilerinden Giambattista Gentarini adnda
biri de v ard. Bu kii kardan Beldassarey e
y aklaarak koluna dokunmu v e glerek y le
demiti.
"Bu gece bize gezilerinde y aadn ak
serv enlerini anlatrsn diy e ne ok umutla
beklemitim. Ama baky orum bouna bir
umutmu bu, nk o gzel kadn senin
gnln fethetti. Peki ama, biliy or musun
Battista Cadorinin bu gzel kznn ta kalpli
biri olduunu, ruh diy e bir ey in kendisinde
bulunmadn? Giorgionenin bir resmi adeta
v e Giorgionenin kadn resimlerine bulunacak
tek kusur, bildiin gibi, onlarn etten v e
kandan y oksunluklar v e y alnzca bizim
gzlerimiz iin v ar olulardr. aka bir y ana,
sana tav siy em, uzak dur bu kzdan, y oksa bir
nc talip olarak geriy e ev rilmek,
Cadorinin ev indeki hizmetilerin alay konusu
mu olmak istiy orsun?"
Baldassare gld sadece, kendini
sav unma gereini duy mad. Zey tiny a
rengindeki tatl Kbrs arabndan bir kadeh
y uv arladktan sonra oradakilerden daha
erken kalkp ev in y olunu tuttu.
Daha ertesi gn uy gun bir saatte y al
Bay Cadorini kk v e irin saray nda ziy aret
etti, onun gzne girmek, gnln kazanmak
iin her y olu denedi. Akamley in pek ok
arkc v e algcy la gelerek gen v e gzel
bay an Margherita iin bir serenat dzenletti
v e serenat etkili oldu: Donna Margherita
pencerede dikilip seranat dinledi, hatta ksa
bir sre iin balkona kt. Kukusuz btn
kent bu olay diline dolamakta gecikmedi; isiz
gsz takm v e dedikodu merakls kadnlar,
daha denizci v aly enin Donna
Margheritann babasna gidip kznn desti
izdiv acna talip olmak zere srtna grkemli
giy sisini geirmesini beklemeden niandan v e
dnn olas tarihinden sz etmey e
balamlard; diy eceim, Baldassare o
zamanki gelenei bir kenara brakm, kz
babasndan istemek iin dostlarndan biri y a
da ikisini gndermek y erine bizzat gitmey i
uy gun bulmutu. Ne v ar ki, o her ey i bilen laf
ebeleri, kehanetlerinin dorulandn
grmenin hazzn tatmlard sonunda.
Bay Baldassarenin Donna Margheritann
babasna damad olmak istediini aklamas,
adam hay li zor durumda brakmt.
"ok deerli gen dostum!" diy e sze
balad Bay Cadorin, sesinde y akaran bir
tonla. "Tanr hakk iin, by le bir istekte
bulunmakla ev imi ne ok onurlandrdnz
anlamy or deilim. Ama y ine de niy etinizden
v azgemenizi sizden srarla rica edeceim.
By le dav ranmanz gerek sizi, gerek beni pek
ok znt v e skntdan kurtaracaktr. Uzun
sre gezilerde bulunduunuz v e Venedikten
uzak kaldnz iin, bu uursuz kzn daha
nce y aplan erefli iki ev lenme talebini hibir
neden y okken geri ev irmekle beni ne g
duruma soktuunu bilmiy orsunuz. Sev gi v e
erkek konusunda hibir ey duy mak, bilmek
istemiy or. Hani ne y alan sy ley ey im, ben de
kendisini biraz martmam deilim; imdi ise
sertlikle dav ranp onu dikballndan el
ektirecek kadar gl say lmam."
Baldassare kibar kibar dinledi, ama
ev lenme talebini geri almay arak rkek v e
y al Bay Cadorini cesaretlendirip v ar
gcy le karamsarlndan v azgeirmey e
alt. Sonunda kzy la durumu konuaca
szn ald Bay Cadorinden.
Donna Margheritann ne y ant v erdiini
dnebiliriz. Kibir v e gururundan v azgemez
grnmek iin fazla nem tamay an bir iki
itirazda bulunup zellikle babasnn karsnda
bir hanmefendi rol oy namay a zen
gsterdiy se de daha kendisine sorulmadan
ev et demiti y rei. Onun y antn alr almaz
Bay Baldassare nazl v e deerli bir armaanla
saray n y olunu tuttu, Margheritann
parmana altn bir nian y z takt, ilk kez
onu gzel v e marur azndan pt.
Eh, Venedik sakinleri iin sey redilecek,
boboazlk v e imrenme konusu y aplacak bir
ey kmt. Hi kimse o zamana kadar by le
grkemli bir ift grdn anmsamy ordu.
Gerek kz, gerek erkek boy lu posluy du; kz
erkekten bir milim bile daha kk deildi. Kz
sarnd, erkek esmer; her ikisi de balarn
gv delerinin zerinde dik ve zgr
tay orlard; nk gerek soy luluk, gerek
gurur bakmndan asla birinin tekinden geri
kalr y an y oktu.
O grkemli Margheritann houna
gitmey en tek ey v arsa, nianlsnn ok
gemeden bir kez daha Kbrsa gidip y arda
kalm nemli ilerini sona erdirmek
istemesiy di. Ancak nianls Kbrstan
dndkten sonra, btn kentin imdiden
herkese ak bir enlik gibi sev inle bekledii
dn y aplacakt. Nianllar imdilik hi
sektey e uratmadan mutluluklarnn tadn
kary ordu; Baldassare trl trl elenceler
dzenliy or, armaanlar, serenatlar v e
srprizleri hi eksik etmiy or, frsat bulduka
da Margheritay la bir aray a geliy ordu. Beri
y andan, kat geleneklere y an izerek iki sev gili
kapal gondollarla bazen gizli sakl gezintiler
y apmaktan geri kalmy ordu.
Margherita, mark by tlm gen bir
soy lu kzda hay retle karlanmay aca gibi
burnu hav ada v e biraz acmasz biri olmasna
karn, by klk taslay an v e bakalarn
dnmey e pek alk olmay an nianls
Baldasarey i de denizci y aam v e gen y ataki
baarlar daha y umuak bal, daha
hogrl biri y apmay a y etmemiti.
Margheritay la ev lenmey e talip bir kii olarak
sev imli v e efendi bir kii roln ne kadar
canla bala oy namsa, amacna ulatktan
sonra mizacnn eilimlerine v e igdlerine
kendini o kadar daha ok kaptran birine
dnmt. Soy ca hrn v e zorba biriy di,
dolay sy la bir denizci v e v arlkl bir ticaret
adam olarak gnlnce y aay p bakalarn
umursamay a alk deildi pek. Daha batan
beri nianlsnn ev resindeki baz ey lerden,
en ok da papaandan, kpekik Finodan v e
cce Filippodan holanmamas tuhaft
dorusu. Bunlar grdke kzp ierliy or,
kendilerine eziy et etmek y a da onlar
hanmlarnn gznden drmek iin elinden
geleni geri koy muy ordu. O ev den ieri ne
zaman ay ak atp gr sesi dner merdiv ende
y anklansa, kpekik Fino bir iniltiy le kap
saklany or, papaan ise barp kanatlarn
rpy or, Filippo ise dudan bzp inatla
susuy ordu. Hakkn y ememek zere unu da
belirtey im ki, Margherita en azndan
Filippoy u nianlsna kar zaman zaman
sav unmay a aly ordu. Elbet sev gilisini
krmay da gze alamy or, onun baz ufak tefek
eziy etlerini v e acmaszlklarn nley emiy or
y a da nlemek istemiy ordu.
 Papaann sonu abuk gelmiti. Bir gn
Bay Morosini y ine ona eziy et eder, bir
denekle onu drtkley ip dururken, tepesi
atan ku gl v e keskin gagasy la saldrd
gibi bir parman srp kanatm, Bay
Morosini de hay v ann kafasn koparttrmt
hemen. Daha sonra papaan ev in arka
tarafndaki dar kanaln karanlk sularn
boy lam, kimse de kp y asn tutmamt.
Aradan ok gememi, kpekik
Finonun bana gelen de bundan iy i
olmamt. Bir gn hanmnn nianls y ine
ev e geldiinde, merdiv enin karanlk bir
kesine kap saklanmt Fino. Bu adamn
y aklatn fark eder etmez, ortada
grnmemey e almt. Ne v ar ki, belki
gondolunda uaklarna emanet edemey ecei
bir ey unutmu olan Bay Baldassare
merdiv enden y ine anszn inmey e balamt.
By le bir ey i beklemedii iin korkuy a
kaplan Fino da y ksek sesle hav lay arak
y lesine tela v e sakarlkla y erinden frlamt
ki, az kalsn Baldassarenin dmesine neden
olacakt. Tkezley en Baldassare kpekle
birlikte paldr kldr hol boy lam,
hay v ancaz da korkudan durmay p kapy a
kadar seirtmiti. Buradan birka geni ta
basamakla kanala iniliy ordu. Bay Baldessare
fena halde sv p say arak hay v ancaza y le
bir tekme sav urmutu ki, hav ada uan Fino
kanaln hay li ilerisinde suda bulmutu
kendini.
Finonun hav lay p inlemesini iiten cce
o anda kapy a kp gelerek Baldassarenin
y an bana dikilmiti. Baldassare ise y ar
ktrm hay v ann nasl can korkusuy la suda
y zmey e altn kahkaha atarak izlemey e
koy ulmutu. Derken grlt zerine saray n
ilk katnn balkonunda Margherita
grnmt.
Filippo nefes nefese, "Tanr akna,
gondol y olla!" diy e seslendi hanmna.
"Gondol y olla, alp getirsinler onu,
hanmcm, hemen alp getirsinler! Boulacak
y oksa! Ah Finocuum, ah Finocuum!"
Ama Bay Baldassar gld, o anda
gondolun ipini zmey e koan krekiy i
v erdii bir emirle durdurdu. Filippo bir kez
daha y alv arp y akarmak iin hanmna
dnmt ki, hanm Donna Margherita tek bir
sz sy lemeden balkondan ay rlp gitti. Bunun
zerine Filippo cellad Bay Baldassarenin
nnde dize geldi, kpeinin hay atn
balamas iin y alv arp y akarmay a koy uldu.
Ama Bay Baldassare hrsla ban ev irdi, sert
bir ekilde ev den ieri girmesini sy ledi
ccey e, kendisi ise sesli sesli soluy an Fino
sulara gmlp gidene kadar gondol
merdiv enindeki y erinden ay rlmad.
Doruca tav an arasna y ollanan Filippo
bir kede oturup kocaman ban av ularna
day ad, gzlerini dikip nne bakmay a
koy uldu. Derken oda hizmetilerinden biri
gelerek kendisini hanmna gtrmek istedi.
Sonra da bir uak grnp y apmak istedi ay n
ey i. Ama Filippo y erinden kmldamad. Gece
ge v akit onun hl aa inmediini gren
hanm, elinde bir lambay la bizzat kp
y anna geldi ccesinin. Karsnda dikilip bir
sre ona bakt.
"Ne diy e kalkp gelmiy orsun?" diy e sordu.
Filippo hi y ant v ermedi.
"Ne diy e kalkp gelmiy orsun?" diy e sordu
hanm y eniden.
Bunun zerine Filippo arpk v cuduy la
hanmna bakt v e usulcack y le dedi:
"Niin kpeimi ldrdnz?"
"ldren ben deilim," diy e kendini
sav unmay a alt hanm.
"Ama istesey diniz kurtarabilirdiniz,
lmesine gz y umdunuz," diy e y aknd
Filippo. "Ah, canm benim! Ah Finocuum!
Ah, Finocuum!"
Hanm Margherita sinirlendi birden,
ccesini pay lay p azarlad, ay aa kalkmasn
v e gidip y atmasn sy ledi. Filippo hibir
itirazda bulunmay arak hanmnn isteini
y erine getirdi, gn bir l gibi susup
durdu, ev resinde olup bitenlerle, ev resinde
konuulanlarla hi ilgilenmedi.
O gnlerde gen hanmnn gnlne
by k bir huzursuzluktur kt. Nianls
hakknda eitli azlardan y le ey ler
iitmiti ki, bunlar kendisini tasay a bomutu.
Bir sy lentiy e gre, nianls Bay Baldassare
y apt gezilerde kadnlarn, kzlarn peinden
koturup duran azl biriy di. Kbrsta v e daha
baka baz y erlerde pek ok y av uklusu v ard.
Hani y alan da deildi btn bunlar.
Margheritann iini kuku v e korku kaplad,
nianlsnn zellikle y aknda kaca
y olculuu ac ac szlanp y aknmadan
dnemiy ordu. Sonunda daha fazla
day anamad, bir sabah nianls y ine saray na
geldiinde her ey i anlatt ona, kendisini
korkutan ey lerden hibirini saklay p
gizlemey e gerek grmedi.
Nianls glmsedi.
 "Sen dny a tatlsna, sen dny a gzeline
sy lenenlerin bir blm uy durma olabilir,
ama ou gerek. Sev gi bir dalgay a benzer,
dalga gelir, kaldrr bizi, srkley ip gtrr,
buna kar durmak gelmez elimizden. Ama
ben y ine de nianlma v e bu denli soy lu bir
ailenin kzna kar sorumluluumun ok iy i
bilincindey im, rahat olsun iin. Sada solda
kimi gzel kadnlar grdm grmey e,
bazlarna gnlm de kaptrdm, ama hibiri
senin eline su dkemez."
Bay Baldassarenin gcnden ve
perv aszlndan bir by , bir sihir kopup
geldiinden sustu Margherita, glmsey erek
nianlsnn sert v e esmer elini okad. Ne v ar
ki, nianls ay rlp gider gitmez, korkular
y eniden dnp geldi, ulland zerine, ona
rahat y z gstermedi; sonunda ite y lesine
marur Margherita sev gi v e kskanln o
gizli, o onur krc acsn tatt, ipek y astk
y organlarda y ar geceleri gzlerini krpmadan
uy kusuz geirmey e balad.
Bu skntl durumunda y eniden ccesine
y neldi. Bu arada ccesi y ine eski halini alm,
sanki kpekii Finonun o alaka
ldrln unutmutu. Hanm salarn
gnete sarartrken, terasta y ine eskisi gibi
oturup kitap okuy or y a da hanmna masallar,
y kler anlaty ordu. Y alnzca bir kez sz
konusu olay anmsamt Margherita. Bir
defasnda y le derin derin ne dndn
sorunca, tuhaf bir sesle y le demiti ccesi:
"Tanr bu ev e hay rlar ihsan etsin,
say gdeer hanmm! l y a da sa olarak ok
gemeden bu ev i terk edeceim."
"Neden peki? diy e sordu hanm.
Cce Filippo, kendine zg o komik
tarzda omuzlarn silkti:
"Bunu sezer gibiy im hanmm. Papaan
ld, kpek ld, ccenin daha ne ii v ar
burada?"
O zaman hanm bir daha onun by le
ey ler sy lemesini iddetle y asaklad, cce de
uy du y asaa. Ccesinin kafasnda artk bu gibi
dncelere y er v ermediini sanan hanm,
onu kendine tastamam bir sr orta y apmt.
Ne v ar ki, hanm tasa v e kay glarndan sz
atka, Filippo Bay Baldassarey i sav unuy or,
ona hl kin beslediini sezdirmemey e
aly ordu. By lece hanmnn sev gisini pek
by k lde y eniden kazanmt.
Denizden doru biraz serin bir rzgarn
estii bir y az akam ccesi Filippoy u y anna
alp gondoluna bindi Donna Margherita. Ak
denize y nelen gondol Muranoy a y aklat
derken, uzakta Murano kenti, koy un araf
gibi l l sularnda y zp duruy ordu.
Birden hanm bir masal anlatmasn istedi
Filippodan; hanm siy ah y astn zerine
uzanm, ccesi de karsnda y ere
melmiti, srt gondolun y ksek burnuna
dnkt. Gne, pembe buudan pek
seilmey en uzak dalarn srtlarnda aslm
duruy ordu; derken Muranoda alan anlarn
sesi iitildi. Gondolcu, scaktan sersemlemi,
uzun kreini tembel tembel v e y ar
uy uklay arak hareket ettiriy or, beli bkk
v cudu gondola birlikte y osun kapl suda
y ansy ordu. Arada bir y akndan bir y k
gemisi y a da Latin y elkeniy le bir balk
teknesi geiy or, y elkenin dar al geni
kentin uzak kulelerinin bir an iin nn
kapy ordu.
"Bana bir masal anlat!" dedi hanm Donna
Margherita. Filippo da ar ban eip ipek
ceketinin altn simden psklleriy le
oy namay a koy uldu, bir sre dndkten
sonra balad anlatmay a:
"Babamn bir ara -o zamanlar stanbulda
y ay ormu kendisi ve ben hay atta
y okmuum- ilgin v e allmam bir olay
gemi bandan. Babam o tarihte hekimlik
y apy or, iinden kamadklar durumlarda
ona buna akl v eriy or, y ol gsteriy ormu;
gerek hekimlii, gerek by clk sanatn
zmirde y aay an bir Acemden renmi, her
iki alanda da kapsaml bilgiler edinmi. Babam
drst bir adamm, ne kendisine
bav uranlar aldatr ne de y altaklanp onlarn
y zlerine gler, y alnzca mesleinin gereini
y erine getirirmi; bu y zden de baz sahtekr
v e arlatan hekimlerden ekmedii kalmam,
bir frsatn bulsam da v atanma dnsem diy e
zler dururmu. Ne v ar ki, gurbette kendine
hi deilse kk bir serv et edinmeden de
bunu y apmak istemiy ormu, ev dekilerin
y oksulluk iinde a v e susuz y aadklarn
biliy ormu nk. stanbulda talihinin
y zne bir trl glmediini, oy sa kimi
sahtekr v e elinden i gelmez kiilerin hi
zahmet ekmeden zengin olup ktklarn
grdke gnl kararm babamn,
arlatanla sapmakszn skntdan y akasn
kurtaramay acan grerek ilerdey se beli
bklp umutsuzlua dm. Hani y eterince
hasta gelmiy or deilmi kendisine,
alabildiine zor durumlardaki y zlerce
insann y ardmna komay a kouy ormu,
gelin grn ki okluk y oksul v e sradan
kiilermi bunlar, hizmetine karlk
kendilerinden birka kurutan fazla bir para
istemey e babamn y z tutmuy ormu.
By le skntl durumda daha ok
beklemey ip kararn v ermi babam, kentten
be parasz, y ay an y apldak kp gidecek y a
da bir gemide i bulup alacakm. Ama
hay di bir ay daha bekley ey im demi, nk
y ldz ilminin kurallarna gre bu sre iinde
bana bir dev let kuu konaca olasl
v arm. Ne v ar ki, bu bir ay lk zaman da hibir
ey olmadan geip gitmi. Ay n son gn
babam mahzun bir halde birka para ey asn
toplam, ertesi sabah y olu tutup gidecekmi.
Son gnn akam kent dna km,
sahilde dolay ormu, tahmin edilecei zere
kafasndan pek kasv etli dnceler
geiriy ormu. Epey olmumu gne batal v e
y ldzlar bey az klarn durgun denizin
zerine serpmey e balamlarm.
Birden babam hemen burnunun ucunda
birinin y ksek sesle szlanp y akndn
iitmi. Sana bakm, soluna bakm, kimsey i
gremey ince fena halde korkmu, nk bunu
y apaca y olculuk iin hay ra y ormam. Ne
v ar ki y aknmalar v e szlanmalar ncekinden
daha sesli y inelenince, ne olursa olsun dey ip
barm: Kim v ar orada? Hemen ky dan
kulana bir su prts gelmi; babam da
ban o y ana ev irince, y ldzlarn soluk
nda y atan parlak bir v cut grm. Bunun
bir kazazede y a da denizde y kanan biri
olduunu sanm, y ardm etmek iin koup
gitmi hemen; bir de bakm ki ne grsn,
dny a gzeli, boy lu boslu v e kar bey az bir su
perisi v cudunun y ars denizin iinde, y ars
darda orackta duruy or. Su perisi babama
dnp y akaran bir sesle: Sen Sar Sokakta
oturan Y unanl by c deil misin? diy e
sorunca babamn urad aknl siz
dnn artk.
Babam, Ev et, benim, demi alabildiine
tatl bir dille. Benden ne istiy orsun?
Bunun zerine su perisi y eniden ah v ah
etmey e, elini kolunu oy natmay a balam. Pek
ok i ekip gs geirdikten sonra
gnlndeki zleme acy p kendisi iin gl
bir ak iksiri hazrlamasn istemi babamdan,
sev gilisinin hasretini ekip ona
kav uamamaktan y anp kl olduunu
sy lemi. Bu arada o gzel gzleriy le y lesine
y alv ararak, y lesine mahzun bakm ki,
babamn y rei day anamam. Hemen su
perisinin y ardmna komay a karar v ermi;
ama nce sormu su perisine, karlnda
bana ne v ereceksin demi. Su perisi de koly e
diy e y antlam; koly e de y le uzun olacakm
ki, bir kadn onu sekiz defa boy nuna
dolay abilecekmi. Ama, diy e eklemi su
perisi, by nn etkisini grmeden koly ey i
sana v eremem.
Bu konuda babamn hi endiesi y okmu,
sanatna gv eniy ormu nk. Bir solukta
kente dnm, gzel gzel hazrlad dengi
ap by y apmakta kulland ara v e
gereleri karm iinden, istenilen iksiri bir
solukta hazrlay p gece y arsndan az sonra, su
perisinin kendisini bekledii ky y a seirtmi.
inde paha biilmez iksirle minik bir iey i su
perisinin eline tututurmu, teekkr stne
teekkr eden su perisi de babamdan ertesi
gece y ine ay n y ere gelmesini v e sz v erdii o
zengin dl kendisinden almasn istemi.
Babam da ay rlm oradan, btn gece v e
gndz sabrszlktan y erinde duramam;
hazrlad iksirin gcnden v e etkisinden her
ne kadar kuku duy muy orsa da, su perisinin
szne ne kadar gv enileceini bilmiy ormu.
Kafasnda by le dncelerle ertesi gece
ortalk kararr kararmaz y ine ay n y ere
komu, fazla beklemeden su perisi de hemen
karsnda dalgalarn iinden boy gstermi.
Hazrlad iksirle nasl bir felakete y ol
atn grnce, y rei azna gelmi
babamn! nk glmsey erek y aklap sa
elinde o deerli koly ey i kendisine uzatan
perinin kolunda dny a gzeli bir delikanlnn
lsn grm v e delikanlnn zerindeki
giy siden bunun Y unanl bir gemici olduunu
anlam. Gemicinin y z l gibi sary m, sa
bukleleri dalgalarn zerinde y zy ormu; su
perisi de delikanly sev ecenlikle barna
basy or, bir bebek gibi onu kollarnda
sally ormu.
Babam bu manzara karsnda bir lk
atm, kendisine de sanatna da lanetler
okumu; bunun zerine su perisi l
sev gilisiy le sularn derinliine dalp
kay bolmu gzden. Ama inci koly e sahildeki
kumlarn zerinde duruy ormu, babam da
olanlar oldu artk diy erek koly ey i eilip alm
y erden, paltosunun altna gizley erek ev e
gtrm, ev de koly ey i datm, incileri tek
tek satmak istiy ormu nk. Ele geen
paray la Kbrsa kalkan bir gemiy e binmi,
artk mr boy u sknt y z grmey eceine
inany ormu. Ne v ar ki, masum birinin paray a
bulam kan bir felaketten bir felakete
srklemi babam; sonunda frtnalar bir
y andan, korsanlar bir y andan, ney i v ar ney i
y ok hepsi elinden gitmi; ancak iki y l gibi bir
zaman sonra kazazede bir dilenci olarak
v atanna kav umu."
Ccenin btn bu anlattklarn,
y astklara serilip uzanm hanm can
kulay la dinlemiti. Ccesi szn bitirip
susunca, o da sesini karmay p tek kelime
konumad, derin derin dncey e dald bir
sre; gondolcunun durup ev e dnmek iin
emir beklediini grnce kendine geldi, bir
dten uy anr gibi irkildi anszn, gondolcuy a
eliy le iaret edip ev e dnmesini bildirdi,
nndeki perdeleri ekip kapad. Gondolcu
acele ev irdi gondolun y zn, gondol kara
bir ku gibi uarak kente doru y ol almay a
balad. meldii y erde tek bana kalakalm
cce sakin v e v akur baklarn giderek
karanla gmlen koy un zerinde gezdirdi,
sanki kafasnda y eni bir y k dnp
kotarmay a aly ordu. ok gemeden kente
v ardlar, gondol Rio Panadadan v e pek ok
kanaletten hzla geerek saray a geldi.
O gece Margherita dnp durdu
y atanda, gzne uy ku girmedi. Cce
Filipponun tahmin ettii gibi, ak iksirinin
y ksn dinledikten sonra sev gilisinin
gnln kesinlikle kendine balamak iin ay n
arey e bav urmak gibi bir dncey e
kaplmt. Ertesi gn ccesi Filippoy la ilgili
konuda konutu, ama aktan aa deil de
ekingenliinden ccesine trl sorular
sorarak y apt bunu. By le bir ak iksirinin
nasl ey olduunu, bunun srrn bilen birinin
hl y ery znde y aay p y aamadn, iksirin
zehirli ve zararl maddeler ierip
iermediini, tad v e lezzetinin iksiri iende
bir kuku uy andrp uy andrmay acan
merak edip renmek istedi. Kurnaz Filippo
btn sorulara ilgisizlikle y ant v erdi,
hanmnn gizli isteini hi sezmemi gibi
y apt, bu y zden hanm da giderek daha ak
konumak gereini duy du, sonunda
Venedikte sz konusu iksiri hazrlay abilecek
birinin bulunup bulunamay acan dorudan
sordu ccesine.
Bunun zerine Filippo glerek y le dedi
sesini y kselterek: "Bana y le geliy or ki, sahip
olduum becerilere pek gv enmiy orsunuz,
hanmm. Y oksa ok by k bilge kii say lan
babamdan by cln bu alabildiine basit
temel bilgilerini renmi olacamdan kuku
duy mazdnz."
Sev incinden uarak sesini y kselten
hanm, "Y ani sen imdi by le bir iksiri
hazrlay abilir misin?" diy e sordu.
"Bundan kolay ne v ar hanmm!" diy e
y antlad Filippo. "Ama benim bu becerime ne
diy e gerek duy uy orsunuz, bilmem. y le y a,
istekleriniz gerekleti, dny ann en gzel, en
v arlkl erkeklerinden biriy le nianl
bulunuy orsunuz."
Ne v ar ki, gzel Margherita iin arkasn
brakmad, diretti; cce de sonunda szde
gnlsz, iksiri hazrlamay a raz oldu. Gerekli
baharat v e o gizli nesneleri salamak zere
hanmndan para ald. Ay rca hanm, iksir
hazrlanp baarl olursa, kendisine ok
deerli bir armaan v erecekti.
Aradan henz iki gn gemiti ki, Filippo
iksiri hazrlad ve hanmnn ay nal
dolabndan ald mav i bir ieciin iine
koy up y annda tamay a balad. Bay
Baldasarenin Kbrsa doru y ola kmas an
meselesiy di, acele etmek gerekiy ordu.
Sonraki gnlerin birinde Baldassare nianlsn
scaktan kimsenin gondol gezisine kmay a
y anamad bir ikindi zeri ba baa bir
gondol sefas y apmay a dav et edince, gerek
Margherita, gerek ccesi Filippo bunu uy gun
bir frsat bildi.
Belirtilen saatte Baldassarenin gondolu
ev in arka kapsna gelip day andnda
Margherita oktan hazrlanmt v e ccesi de
y annday d. Filippo bir ie arapla bir
sepetik kay s alp gondola tad, hanmy la
nianlsnn ardndan kendisi de gondola
bindi, arkay a gidip gondolcunun ay aklar
dibinde bir y ere oturdu. Gen nianl
Baldassare ccenin de kendileriy le
gelmesinden holanmamt, ama azn ap
bir ey sy lemekten kand, nk y ola
kmadan nceki son gnlerinde sev gilisinin
isteklerine her zamankinden ok boy un
emey i uy gun grmektey di.
Gondolcu gondol hareket ettirdi.
Baldassare perdeleri smsk ekip kapay arak
st kapal gizli blmede nianlsy la
sev imey e koy uldu. Cce Filippo istifini
bozmadan gondolun arka blmnde
oturuy or, gondolun iinden getii Rio dei
Barcorolinin eski, y ksek v e karanlk ev lerine
baky ordu. Sonunda gondol eski Palazzo
Guistianinin y an banda, Canal Grandenin
sonunda koy a ulat. O zamanlar Palazzo
Guistianinin y an banda kk bir bahe
bulunuy ordu. Bugn herkesin bildii gibi sz
konusu kede gzelim Plazzo Barozzi y er
aly or.
Arada bir kapal blmeden ksk sesli bir
glme y a da bir pcn hafif sesi y a da
bir konumadan bir blm szp dar geliy or,
ama Filipponun hi ilgisini uy andrmy ordu.
Filippo, gzleri sularda, bazen gneli
Riv ay a, bazen San Giorgionun zarif kulesine,
bazen de arkasna dnp Piazettann aslanl
stununa baky or, zaman zaman harl harl
alan gondolcuy a gz krpy or, bazen
gondolun zemininde bulduu ince bir st
daly la suy u prdaty ordu. Her zamanki gibi
irkin ve durgun y z gnlndeki
dncelerden hibirini y anstmy ordu. O
anda suda boulmu kpekii Fino v e
boulup atlm papaann anmsamt;
felaket denen ey in hay v an olsun, insan olsun
nasl her zaman tm y aratklarn burnunun
ucunda eletiini, nasl dny ada lmden
baka hibir ey i nceden grp
bilemey eceimizi dnd. Babasn,
memleketini v e tm y aamn aklndan
geirdi, dny ann hemen drt bir y annda
bilge kiilerin soy tarlarn hizmetinde
bulunduu, insanlardan by k ounluunun
y aamnn kt bir komediy e benzedii
aklndan geince, bir alay ifadesi uup geti
y znden. Ban eip zerindeki zengin, ipek
giy siy e bakt v e glmsedi.
Hl sessiz oturuy or v e glmsy ordu
ki, btn zaman bekledii ey gerekleti
sonunda. Gondolun st kapal blmesinden
ilkin Baldassarenin, hemen ardndan da
hanm Margheritann sesi geldi. "Nerede
arap? Nerede kadehler, Filippo?" Bay
Buldassare susamt, araba iksiri katp
gtrmenin tam zamany d.
Filippo, y annda tad mav i iecii
ap iindekini bir kadehe boaltarak stn
krmz arapla doldurdu. Margherita
perdeleri amt, Filippo hanmna kay slar
v erdi, hanmnn nianlsna ise kadehi sundu.
Hanm soran baklarla ccesine bakt, ii
tedirginlikle dolup tay ordu.
Bay Baldassare kadehi kaldrp azna
gtrd. O anda hl nnde dikilen ccey e
takld gz, iine anszn bir kuku dt.
"Dur," diy e y kseltti sesini. "Senin gibi
ey tan heriflere gv en olmaz. Benden nce
sen biraz i bakay m u kadehi."
Filippo hi istifini bozmad.
"arap iy idir, bey ciim," dedi nazik.
 Ama Bay Baldassarenin kukusu
kay bolmamt.
"mey i gze alamy or musun, hnzr
herif!" dedi tersley erek.
"Balay n bey ," diy e y antlad cce.
"arap imey e alk deilim de."
"Emrediy orum. Sen bu kadehten biraz
imezsen, bir damla bile azma koy mam.
"Merak etmey in," dedi Filippo
glmsey erek.
Baldassarenin nnde eildi, arab
elinden alp bir y udum iti, sonra kadehi geri
uzatt. Baldassare ccey e bakt, ardndan
kadehte kalan arab kafasna dikti.
Hav a scakt, koy gz kamatrarak l l
parldy ordu. ki sev gili y ine perdelerin
glgesine snmt. Ama cce y an tarafta,
gondolun zemininde oturmu, elini geni
alnnda gezdiriy or, sanki acy la irkin azn
bzy ordu.
Biliy ordu ki, bir saat sonra artk
y aamay acakt. ksir zehirden baka bir ey
deildi nk. lmn kapsnn eiinde
dikilen ruhunu tuhaf bir bekley i sarmt.
Ban ev irip kente bakt v e az nce
kafasndan geirdii dnceleri anmsad.
Suskun, gzlerini l l su y zne dikti v e
y aamn batan sona gnlnden geirdi.
Tekdze v e y oksul bir y aam srmt
soy tarlarn hizmetinde bir bilge, tatsz bir
komedi. Kalp atlarnn dzenini y itirdiini
v e alnn terlerin kapladn hisseder
hissetmez ac bir kahkaha sav urdu.
Kahkahay iiten olmamt. Gondolcu
y ar uy uklay arak ay akta dikilmektey di;
perdelerin arkasnda, blmede ise korkuy a
kaplm gzel Margherita birden
rahatszlanan Baldassarey le ilgileniy ordu,
Baldassare kollarnda can v erdi derken,
v cudunun scakl az sonra kay boldu. Bir
lk atp dar frlad Margherita. Ccesi,
zerinde grkemli ipek giy siy le y erde
y aty ordu, bir uy kuy a dalmt adeta.
By lece kpeinin lmnn intikamn
almt Filippo.
inde iki ly le uursuz gondolun
dnp ev e gelii btn Venediki dehete
bodu.
Donna Margherita cinnet geirdi, ama
daha birka y l hay atta kald. Arada bir
balkona kp korkuluun arkasnda oturuy or,
saray n nnden geen her gondola, her
tekney e sesleniy ordu:
"Kurtarn onu! Kurtarn kpei! Kurtarn
kk Finoy u!"
Ne v ar ki, herkes kendisini tany or artk,
barmalarn umursamy ordu.