Przetworniki

elektroakustyczne
dr in. Micha Bujacz
bujaczm@p.lodz.pl

Godziny przyj:
roda 10:00-11:00
czwartek 10:00-11:00
Lodex 207
Przetworniki
elektroakustyczne
Przetwornik elektroakustyczny przetwarza prd
na fal akustyczn lub odwrotnie.

Rodzaje przetwornikw:
Magnetyczne:
- Przetwornik magnetoelektryczny (dynamiczny)
- Przetwornik elektromagnetyczny
- Przetwornik magnetostrykcyjny (piezomagnetyczny)

Elektryczne:
- Przetwornik elektrostatyczny (pojemnociowy)
- Przetwornik piezoelektryczny
Przetwornik
magnetoelektryczny
W przetwornikach magnetoelektrycznych
wykorzystuje si zjawisko oddziaywania
staego pola magnetycznego na
umieszczony w nim przewd. Jeeli przez
przewd przetwornika przepywa prd, to
dziaa na niego sia mechaniczna. Ruch
przewodu bdzie proporcjonalny do
pyncego prdu. W odwrotnej sytuacji, pod
wpywem siy przewd porusza si i w
uzwojeniu jego indukuje si sia
elektromotoryczna.
Przetwornik
elektrostatyczny
Przetwarzanie energii odbywa si z
wykorzystaniem oddziaywa
elektrostatycznych. Przetwornik
elektrostatyczny jest kondensatorem
powietrznym. Jedna z okadzin jest
nieruchoma, a druga zmienia swoje
pooenie w takt zmian albo cinienia
akustycznego padajcego na ni albo
napicia podawanego na wejcie
przetwornika.
Przetwornik
piezoelektryczny
Oparty na zjawisku piezoelektrycznym.
Polega ono na tym, e przy ciskaniu np.
pytki kwarcowej pojawiaj si na
powierzchniach bocznych adunki
elektryczne, proporcjonalne do siy
ciskajcej. Wystpuje te w tych
materiaach odwrotne zjawisko
piezoelektryczne, polegajce na
odksztacaniu si pytki wykonanej z
takiego materiau pod wpywem
przyoonego napicia.
Mikrofony

Ze wzgldu na sposb przetwarzania energii

wyrniamy dwa podstawowe typy mikrofonw:
- dynamiczne
- pojemnociowe
Mikrofony dynamiczne
Drgania powietrza poruszaj membran i poczon z
ni cewk umieszczon w silnym polu magnetycznym
wytwarzanym przez magnes. Na zaciskach cewki
indukuje si sia elektromotoryczna.
Mikrofony pojemnociowe
Do przetwarzania fal dwikowych na napicie suy
kondensator, w ktrym membrana stanowi jedn
z okadek. W wyniku drga zmienia si odlego
midzy okadkami, a co za tym idzie pojemno.

http://wwwnt.if.pwr.wroc.pl/kwazar/jaktopracuje/130334/budowa.html
Mikrofony pojemnociowe

Staa czasowa obwodu adujcego: t = RC jest znacznie

dusza od szybkoci drga, dlatego adunek na
kondensatorze nie bdzie ulega zmianie. Natomiast
napicie kondensatora bdzie si zmienia wraz ze
zmianami pojemnoci:
Zasilanie phantom +48V

Mikrofony pojemnociowe wymagaj podania napicia

polaryzujcego kondensator. W praktyce stosuje si do
nich zasilanie phantom napicie 48 V podawane
przewodami sygnaowymi ze stou mikserskiego
(wtyczka XLR).
Mikrofon elektretowy
Odmiana mikrofonu pojemnociowego,
ktrego membrana wykonana jest z elektretu -
dielektryka o trwaej polaryzacji elektrycznej. Tanie w
produkcji maomembranowe mikrofony elektretowe
stosuje si w urzdzeniach, gdzie jako dwiku nie ma
wielkiego znaczenia.

Wymaga zasilania wycznie ze wzgldu na

wbudowany przedwzmacniacz.
10.12.11
Mikrofon stykowy (wglowy)
Jeli fale dwikowe F dochodz do
mikrofonu, wwczas jego membrana
(M), wykonana z cienkiej pytki
metalowej lub wglowej, powoduje
deformacje proszku wglowego P. Na
skutek tego ulega zmianom oporno
midzy poszczeglnymi ziarnami
proszku wglowego, powodujca
wahania natenia prdu staego (prd
zasilajcy) pyncego z baterii B przez
mikrofon. Wahania te w obwodzie
pierwotnym transformatora T powoduj
powstawanie w jego wtrnej zwojnicy
prdu zmiennego o czstotliwoci fal
dwikowych, dziaajcych na mikrofon.

10.12.11
Mikrofon laserowy
Wizka lasera odbijajc si
od drgajcej powierzchni pada
na rne miejsca elementu
wiatoczuego odbiornika.
Sygna jest zaleny od miejsca
na elemencie wiatoczuym.
Drgajc powierzchni moe
by na przykad szyba w oknie.
Std moliwe s zastosowania
tego typu mikrofonu przez
suby specjalne.

10.12.11
Mikrofon wiatowodowy
wiato emitowane przez
diod wiecc poprzez
wiatowd nadawczy
skierowane jest na odbijajc
membran. Nastpnie cz
wiata odbitego wpada do
wiatowodu odbiorczego.

Odksztacenie membrany
przez fal dwikow powoduje
przesunicie promienia
odbitego. W ten sposb do
wiatowodu odbiorczego
dostaje si mniej lub wicej
wiata. wiatowd odbiorczy
zakoczony jest fotodiod, ktra
przeksztaca zmiany jasnoci w
sygnay elektryczne.
10.12.11
Podstawowe parametry
mikrofonw:

- charakterystyka przenoszenia
- charakterystyka kierunkowa
- skuteczno
- szumy wasne
- impedancja
Charakterystyka
przenoszenia
Idealny mikrofon powinien rwnomiernie
przetwarza wszystkie czstotliwoci
akustyczne.
Charakterystyka
przenoszenia

Przykadowe
charakterystyki
rnych
mikrofonw:
Charakterystyka kierunkowa

Przedstawia zalenoci midzy napiciem na

wyjciu mikrofonu a ktem padania fali
dwikowej.

Waciwoci kierunkowe mikrofonu zale

wycznie od konstrukcji jego obudowy.
Charakterystyka kierunkowa

bezkierunkowy kierunkowy
Charakterystyka kierunkowa

kardioidalny superkardioidalny dwukierunkowy

Oznakowanie mikrofonw

10.12.11
Charakterystyka kierunkowa
Charakterystyka kierunkowa

kierunkowy
superkierunkowy
kardioidalny /
bezkierunkowy
Skuteczno
Okrela, jakie napicie powstanie na wyjciu
mikrofonu przy cinieniu akustycznym rwnym 1 Pa,
co odpowiada nateniu dwiku 94 dB dla f = 1 kHz

Skuteczno podajemy w mV / Pa
Wynosi ona zwykle:
Dla mikrofonw dynamicznych od 0,7 do 3,5 mV/Pa
Dla pojemnociowych od 7 do 20 mV/Pa
Szumy wasne
Poziom haasu generowany przez sam mikrofon przy
cinieniu akustycznym 0 dB

Przyjmuje zwykle warto:

Dla mikrofonw dynamicznych od do 14 dB do 20 dB
Dla pojemnociowych od 7 dB do 25 dB
Impedancja
Przyjmuje zwykle warto od 50 do 600
Powinnimy dy do stosowania mikrofonw o
jak najniszej impedancji.
Pozostae parametry
mikrofonw
- SPL (maksymalne cinienie akustyczne)
- Parametr wyraany w dB. Jest to najgoniejszy
dwik jaki moe by przenoszony przez mikrofon
przy znieksztaceniach rzdu 1%, dla mikrofonw
pojemnociowych <0.5%.
- S/N stosunek sygnau do szumu
- Rnica poziomu odniesienia 94dB (1Pa) i poziomu
szumw
- Dynamika
- Odlego midzy na najgoniejszym dwikiem
przeniesionym bez znieksztace (SPL), a dwikiem
najcichszym (szumem wasnym)

10.12.11
Porwnanie dynamicznych i
pojemnociowych
Mikrofony dynamiczne: Mikrofony pojemnociowe:
- tasze - drosze
- wytrzymalsze* - dokadniejsze
- nie wymagaj - mniejsze szumy wasne
zasilania - szersza i bardziej
- atwiejsze w obsudze paska charakterystyka
(wsze pasmo i - wiksze ryzyko
bardziej kierunkowe) sprzenia*

10.12.11
Sposoby ustawiania
mikrofonw
Sposoby ustawiania
mikrofonw
Sposoby ustawiania
mikrofonw
Goniki
Budowa gonika
Podstawowe parametry
gonikw:
-Efektywno [dB / W]
Okrela, jakie natenie dwiku zostanie wytworzone
w odlegoci 1m metra od gonika, gdy podamy na
niego moc 1W

-Moc znamionowa
Najwiksza moc, jaka moe by dostarczona w sposb
cigy (przez wicej ni 2 h)
Podstawowe parametry
gonikw:
-Moc muzyczna
Moc, jak mona dostarcza przez krtki okres czasu
(1s) odpowiada najwikszej mocy wzmacniacza, jaki
moe wsppracowa z gonikiem
-Moc szczytowa
Okrela, jak silny impuls o czasie trwania nie
przekraczajcym 10 ms nie uszkodzi gonika
Podstawowe parametry
gonikw:

-Charakterystyka przenoszenia
Skuteczno w funkcji czstotliwoci

-Impedancja

Oporno dla prdu zmiennego naley pamita, e

zaley od czstotliwoci
Podzia gonikw:
- niskotonowe 20 400 Hz
- redniotonowe 400 5000 Hz
- rednio i wysokotonowe (drivery)
800 20000 Hz
- wysokotonowe (tweetery) 5 20 kHz
Suchawki
Ze wzgldu na niewielkie moce potrzebne do
nagonienia przestrzeni pomidzy suchawk i bon
bbenkow ucha, masa elementw drgajcych jest tu
bardzo maa. Nie ma wikszych problemw z
uzyskaniem szerokiego pasma i paskiej charakterystyki
przenoszenia. Najlepsze modele potrafi odtwarza
dwiki w zakresie 20 Hz 20 kHz z tolerancj 1 dB.
Suchawki
-niskoomowe 8 32 przeznaczone do urzdze
przenonych o zasilaniu bateryjnym
-rednioomowe 75 300 do wsppracy z
urzdzeniami o zasilaniu sieciowym takimi jak
magnetofony, wzmacniacze
-wysokoomowe 600 2000* do wsppracy ze
sprztem profesjonalnym. Mona je wczy
bezporednio do wyjcia liniowego w stole mikserskim.
Suchawki typy
wokuszne (circumaural) penowymiarowe
nauszne/przyuszne (supra-aural) poduszki

otwarte (open-back)
potwarte (semi-open)
zamknite (closed-back)

douszne (earbuds)
dokanaowe (in-ear)
Przystawka gitarowa

Jest to przetwornik elektroakustyczny wykorzystywany do

zamiany mechanicznego drgania struny na sygna
elektryczny.

Single coil

Humbucker