lk

iirler
N azm Hikmet

lk iirleri
 ADAM YAYINLARI
1987
Bu kitabn tm haklan Anadolu Yaynclk A.. 'Dindir.

N6.zm Hikmet in tm yaptkuun Trkiye'de yayn ve temsillulclanAuulolu

'

YayuclkA.. 'nintlir. Anadolu YayuclkA.. 'den y11zl izinalunuulan N6.zm

Hikmet'in hibir y11pt pflTII y11 dil btn olar11k y11ynlmanuz, tiyttro, film y11 dil
rtdyo ve televizyona uyrillnanuu ve bakil biimlerde qlenemez ve ku/lmlau.u

Birinci Basn: Mays 1989

kinci Basn: Haziran 1990
nc Basm: Kasm 1990
Drdnc Basn: Haziran 1991
Beinci Basn: Ekim 1991

Kapak Dzeni: Aydn lken

187.03.076.492.341

ISBN 975-418-054-7

Nazm Hikmet'in btn yaptlann (iirlerini, oyunlann, romanlann,

br dzyazlann) bir araya toplayan bu dizi kitaplarda kronolojik sra
uygulanmtr.
Yalnz iir blmnde, airin ocukluk ve raklk dnemi rnleri (ki
bunlan kitaplanna almad gibi. birounu dergilerde de yaymlamarutr)
ayn bir ciltte toplanarak iir kitaplan dizisinin en sonuna konmutur. Bu cilt
airin yetime yllanndaki gelimelerini izlemek isteyenler iindir.
iir blmndeki sralama. airin salnda yaymlanan, ya da kendi
dzenledii ama yaymlandklann grmedii kitaplannn yayn, ya da
dzenleome tarihlerine, kitaplanna girmemi olan iirlerinin ise yazh
tarihlerine gredir. Yazl tarihleri kesinlikle belirlenemeyen iirlerin yerle
rinde kaymalar olabilir. Bata kitaplann yayn tarihlerine gre sralama
yaplrken de (i dzenleri olduu gibi korunduu iin) iirler yazh
tarihlerine gre deil, airin gnlne gre bir sralama iindedirler. Ama
eitli dnemlerdeki iirlerin birbirine kanmamas olduundan, bu tr yer
deitirmelerin gelimeleri izleme asndan fazla bir sakncas bulunmad
aktr.
Elinizdeki yeni derlemeyle. birbirini tutmayan eitli msveddelerden
yola kan, savruk, zensiz, acele basmlardaki kargaaya, srasnda anlam
zedeleyen dizgi dzelti yanlianna son verilmitir.
Nazm Hikmet

Ilk iirleri
iirler: 8
SAGLIGINDA YAYIMLAMADIGI
ESKi BML
LK RLER
(1913-1920)
FERYAD-I VATAN

Sisli bir sabaht henz

Etraf brmt bir duman
Uzaktan geldi bir ses ah aman aman!
Sen bu feryad- vatan dinle iit
Dinle de vicdanna yle hkmet
Vatann paralanm bar
Bekliyor senden mit.

20 Haziran 1329 [3 Temmuz 1913]

BR BAHRiYELNN AGZINDAN

Musikim ddk
Hayatm deniz
Biz deryada gezeriz
Bize derler Turgutolu
Yakarz ykarz biz cihan
lm karmzdadr anbean
Vatan urunda ederiz feda-y can
Topumuzdan kan glle
Eder her taraf tarmar
Vatan urunda feda-y cana
Benim gibi ok kiiler var.

3 Kanun- evvel 1330 [16 Aralk 1 914]

9
YANGlN

Yanyor! Yanyor! Mthi terrakeler

ekiyor aguuna o advv-i beer
Valdeler haneler yetimler
Semaya kalkm istimdat eden eller
Valdesiz pedersiz kalm masumlar
Gaipten Halikten medet bekler
Bir zaman pr-gurur gezen zenginler
imdi hakir
Bakyor bu nar- cehenneme gzler dalyor
Ar ar
Her yerde ah enin
Her yerde iftirak
Talilerine isyan ediyor
Btn bu halk.

6 Kanun- evvel 1330 [19 Aralk 1914]

IO
O LMA MAGLUP!

Galipleri herkes sever

Maluplardan nefret eder
Hakl haksz olsun malup
Yine herkes nefret eder
Onun iin ey vatanda
Hibir zaman olma malup
Yr yr da deniz a
Hibir vakit dnme geri
Zira maluplarn yolu geri
Anla bunu ey arkada
Maluplara lmek iyi
Onun iin ey vatanda
Hibir zaman olma malup

1 330 [1914]

ll
MEHMET AVUA !

Vatan iin ey kahraman

Hayatna hor baktn
Arslan gibi saldrarak
Narnertleri hep yaktn
Kurun bitip tfein de knlnca
Dmanna ta attn
Bu besalet karsnda hangi kale
dmez ki
Bu ecaat karsnda hangi dman
kamaz ki
te senin dmann
Tabii ki kaacak
Yine byk Trk ad
Dalar talar aacak
Yine Trkn bayra
Kaleleri ykacak
Yine Trkn gemisi
Denizleri aacak
Yine Trkn sanat
Avrupa'ya taacak
Yine Trkn sinesi
Vatan akyla dolacak
te bunlar emin ol
Emin ol ki olacak
Yine Trkn tarihi
Y aldzl sahifeler yazacak.

22 ubat 1330 [7 Mart 1915]

12
VATANA !

Ey zavall vatanm
Neden byle alyor
Neden midir, nk ona
Evlatlar bakmyor

Oul - Bakmaz isem ben sana

Haram olsun Trklk bana
te ana gidiyoruz
Vatan iin lmeye
Gidiyorum leceim
Dnmeyeceim gerye

Ana - Git olum git

Vatanna hizmet et
Vatan iin kann
Her eyini feda et
Nianlna kyne
Her eyine veda et

Oul - Gidiyorum ben ana

Selam syle babama
Yavukluma syle ki
Alamasn hi bana

23 ubat 1330 [8 Mart 1915]

13
IRKIMA

Ey rkm sen bir zaman

Avrupa'y titreten
stanbul'u fetheden
Fatihlere malikcin
Ate saan salralarda harbeden
Cengavere sahiptn
Bir zamanlar Avrupa
Cehl iinde yzerken
Yine sen ey rkm
ln-i vakte iina
Alimiere maliktin
Neden bugn Avrupa
Sana meydan okusun
Neden bugn
O cehalet yuvas
Sana ilim retsin.

15 Mays 1331 [28 Mays 1915]

14
EHiT DAYIMA

ntikamm aln diye

ehit daym inierne
Rahat otur
Bana bakp beni yle titretme
ncikarnn alnacak sen ey
ehitlerin eviad
Incikarnn alnacak sen ey
Ouzlarn ahfad

(BENiM DAYIM)

Daym! Daym! Oydu byk kahraman

Benim ulu Trk gsm
te oydu kabartan
Bana byk kahramanlk eserleri gsteren
Bana ali fedakarlk dersleri hep veren
Vatan iin feda-y can etmenin
Usuln reten
Millet iin lmenin
Bykln telkin eden

15
A MON ONCLE

Tu n'est pas mort

Tu n'est pas mort
Tu vit encore
Tu vivra toujours
Dans le coeur de ta patrie.

iirin evirisi:

DAYIMA

Sen lmedin
Sen lmedin
Hala yayorsun
Her zaman yaayacaksn
Kalbinde yurdunun.

(eviren: A. Bezirci)

6
(EHT DAYIMA MABAT)

ntikamn almak iin

inieyecek semalar
ntikamn almak iin
Kkreyecek denizler
ntikamn alnacak
ehit daym inierne
Rahat otur
Bana bakp beni yle titretme

(EHT DAYIMA MABAT)

Nesiimin markn bana oydu gsteren

Trkln sanatn bana oydu reten
Bunun iin ben daym severim
Ona kar kalbirnde
Pek ulu bir hrmet beslerim

Haziran 1331 [1915]

17
ELK

elik elik ite benim z babam

Zaferimi temin eden kllar
Hep yapan
Ftuhata yardm eden
Toplarm hep dken
Dmannn titredii
Snglere heybet veren
Denizlere hakim olan
Donanman ihsan eden
Trk ruhunda bir sanat
Hislerini irat eden
Garba arka askerliin
Fenlerini reten
Gkyznde tayyareler uurtan
Denizlerio altnda taht-el bahir yrten
Benim z babam seliktir

Haziran 1331 [1915]

8
iNTiKAM

ntikamm aln diye baryor

Ha aslm camiler
ntikamm aln diye banyor
Sngtenmi masumlar
ntikamm aln diye banyor
ksz kalm yetimler
ntikamm aln diye
Hep alyor dedeler
ntikamm aln diye
Hep inliyor semalar
ntikamm aln diye
Baryor Rumeli
Sen ey ulu neslin eviad
Bu feryada susacaksn yle mi?

Pazar, 1331 (1915]

19
BENiM ANLADIGIM

elik pene, demir bilek ve kavi kol,

Keskin bak;
Geni gs, sert ak
Lazm bize deniz gibi bir ak...

Bakr ehre, ate kanl, pek canl

Bir Trk genci
Denizlerde; tek inci
te benim anladm: Gemici!

BEKLERKEN

Gzlerim yollarda beklerim seni

Koyu karanlklar zyor beni
Saatler geiyor gelmedin hala

Semada yldzlar o gelmez diyor

Ruhum bu hitapla bezgin eriyor
Kalbimi ac bir phe bryor
Saatler geiyor gelmedin hala

Grdn m sen onu doan ay syle

ldryor beni beklemek byle
Saatler geiyor gelmedin hala

1 334 [1918] - Yaz - Kadky

20
BENCE SEN DE MD HERKES GBSN

Gzlerim gznde ak semiyor

Onlardan kalbime sevda gemiyor
Ben yordum ruhumu biraz da sen yor
nk bence imdi herkes gibisin

Yolunu beklerken daha dn gece

Kayorum bugn senden gizlice
Kalbime baktm da ite iyice
Anladm ki sen de herkes gibisin

Bsbtn unuttum seni eminim

Maziye kart imdi yeminim
Kalbirnde senin iin yok bile kinim
Bence sen de imdi herkes gibisin

334 [1918]- Yaz - Kadky

DENZE
hsan Kadri'ye

Co ey deniz kudur atl dalgalan

Haykr inle kpr atla alkalan
Geni enginlerin bir mezar olsun
Siyah ufuklarn rzgarla dolsun

Es ey takn rzgar yk parala es

Seni l istemem duymak baka ses
Duyulsun uluyan sesin yalnz
Snsn semanda en son kalan yldz

334 [1918] - Yaz - Kadky

21
***

Son yavuklu son murad- "emel"

"Murada erdiren pnann sesi"

Omuzunda testi su banda kz

zm sar pullu yemenisini
Yayp salarn, dinliyor yalnz
"Murada erdiren pnar" sesini

arp cennetten son yavuklusu

Atld, gelince cevap adna
Dnp halka halka pnarn suyu
"Nazl"y erdirdi son muradna...

Kadky [1334/1 918)

22
FRTlNADAN SONRA

Niyazi Nihat'a

Gkyz bulutsuz mavi bir lke

rpnr kpkle lacivert deniz
Karki sahiller bir renksiz glge
Her taraf uyuyor her taraf sessiz

Siyah kayalarda bklm beli

Ak sal ana gzleri nemli
Ufukta bir kk beyaz yelkenli
Grnce semaya ald eli

Tam bugnle drt gn oldu gideli

Olum Hasan daha hala gelmedi
Poyraz vard deniz olmutu deli
Gitme dedim gitme o dinlemedi

Anne bu poyrazn gn elinden

A yattk katksz ekmek yedin sen
Sdn hi helal eder mi ana
Onu a yatran nankr oluna

Kocarn da yediydi a gzl deniz

Kundakta oluma aladm sessiz
Olumu ayrma benden Allahm
.cHasan isterim senden Allahm

Duas bitmiti indi kayadan

Dedi: Acr bana elbet Yaradan

Gnler byle geti gelmedi olu

Matemli gzleri ya ile dolu
Bir sabah Aye'yi buldular l
Knal salar kpk rtl

23
SAMiYE'NN KEDS

Yeil deniz gibi gzleri vard

Beyaz tyleriyle bir kme kard
Azn ssleyen sedef diierdi
Baygn nazar ta ruha iierdi

Severken aldatp birden kaard

Okarken apansz pene aard
Onda bir kadnn gururu vard
Srmeli gzlerinden riya akard

O GECE DENZ

Birden rzgar hayat gibi esince

Karanlklar ar ar gerindi
Denizdeki ili hayat bu gece
Sonu gelmez lmden de derindi

Bu ilahi bykln nefesi

Doldurmutu nihayetsiz boluu
Andrrd hayattaki son sesi
Dalgalarn sahildeki soluu

24
Kalbirnde maziden bugn izler var
Her siyah saatm bu izle erir
Ruhumu gemiin hicran sarar
Doanlar lr len dirilir

Anladm hayatm mazinin ad

Yllara karan her ey ses verir
Hasretle doludur gemiin yad
Mazinin elemi bile tatldr.

EZEL SEVGi

Mukaddes aklar inkar ederdim

Yabanc illerde sevgi ararken
lahi duygular hayalmi derdim
Ak sal baola yanmdayken sen

Kimsesizim ite sessizim bugn

Kalbirnde solucu hislere kin var
lahi duygular sendeymi o gn
Ana mezarnda bak ruhum szlar

25
KUTUPYILDIZI

yal dualarn sessiz makesi

Snmeyen midin snmez yldz
ulenden akyor teselli sesi
Yldzlar gzeli gemici kz

Her billuri mavi gece denizde

Bize sevgiliden selam getiren
Selamet yldz sen gemimizde
Bir peri kzsn akn da ben

Issz denizlerde teselli veren

Sonsuz alemlerio gm merkezi
mit gibi parla, parla snmesin
Indan mahrum etme sen bizi

LMN SlRRI

lmn srrn sordum bir gence

Gld de bu ani suale nce
lm dedi, lm bir hitir bence
Genliin yalnz ak ile rdm

Rast geldim ak sal bir ihtiyara

Lanetler ederdi bir eski yare
Sorunca lm dedi bir are
nk rya gibi bir hayat srdm

Bu srr sormaa karar verdim ben

Hayat hicranla dolu lden
Bakt bo gzlerle ayet okurken
Dedi ben hayat lmde grdm

26
BR KI

Yadnzda mdr o ok karl gn

Bir kn elinden tanmtk biz
Bastmz yerler beyazd btn
Yadnzda mdr o ok karl gn

Yollarda bu kadn acep ne arar?

Demitim uzaktan sizi grnce
Bembeyaz bir gece hazrlarken kar
Yollarda bu kadn acep ne arar?

O k bahar da unutturamaz
imdi yalnz sizle dolu kalbime
Ruhumu zapteden ey uh sihirbaz
O k bahar da unutturamaz

BR HATIRA

kimiz yan yana ilerliyorduk

O gece ilk defa konutum sizle
Birbirimize ok sualler sorduk
Asl tanrken gzlerimizle

Sizde sr dolu bir gzellik vard

ri gzleriniz ta ruhu sarard
Kalbirnde yer tutan her ey karard
Bende braktnz ok derin izle

27
VRAN DYAR

Gndzszm her saatm bir siyah gece

Burda rnrn hi zevki yok hicranlar ok
Rast gelmedim bu illerde glen bir gence
Her ey kalbi kemiriyor bir zehirli ok

Kime baksam gzlerinde derin bir kin var

Benliinin ta iinden yaral herkes
Bu vatanda pek ateli esiyor rzgar
Her ocaktan ykselmekte bir hummal ses

Bu elemin sebebini her kime sorsam

Viran cra ufuklar bana gsterdi
Buralar bir mazinin ld yerdi
Evlatlar istikbalden bekler intikam

8
YJLAR GETi . YARDAN
HALA GELMEDI HABER,,

Yllar geti yardan hala gelmedi haber

O vefasz yad ellerde acep ne eyler?
Rzgar ona dertlerimi bari sen anlat
Git kaygsz en gnlne biraz elem kat

Ayrlmtm ben onunla bir karl gece

Hatrlamaz o geceyi belki iyice
Yldzlada parldayan bir sema gibi
Ya dolmutu pek sevdiim siyah gzleri

Yllar var ki o bak dnerekten

Akmz lmeyecek zannetmitim ben
Bu hissirnde yanlmamak midi bugn
Beni biraz yaatyor ite onun' n:

Rzgar ona dertlerimi ne git ne anlat

Ne de gelip hasta ruha daha elem kat
BR HAYAL ARADlM MEYHANELERDE>>

Ahflar bezminde bade nfettim

Yllara karan o hayat nerde
Ayrlk hznn ben de gfettim
Hicran avuttum viranelerde

Sakiyan payime aard damen

Gnlmn hicriyle neyler inierken
Bugnse derdimle ba baaym ben
Bir hayal ararm meyhanelerde

Yarimin gzleri vermiyor huzur

Kalp yalnz onlarn yadyla vurur
nemez ruhuma bir yabanc nur
Anarken ben onu bo Janelerde

RBAP

Uzakta inleyen u rbap neden?

Byle gecelerden teselli arar
Ruhuma aina bu titremeden
Anladm onun da bir hicran var

Her name bir hayal yaatyordu

arkn efsaneli kelerinden
Geenler durup bu kim diye sordu
Gecenin koynuna fsun serperken

Ruhlar uyutan bir fh sihirbaz

Bu ili kadnn nermin elleri
Elinde inleyen o esiri saz
Yasla m uyuttu en sahilleri?

30
NTZAR

Bir mteverrimenin baucunda

lecek anladk artk iyice

Kalbimiz imdiden hicrile dolu
Her gnn ufkunu sarnca gece
Diyoruz belki son akamdr bu

Hayata gzleri yorgun hummal

Her yeni sabahtan mit arayan
Bu kadnn ruhu ok muammal
Glyor azndan boandka kan

Biz bugn en ac yaray detik

Elemle inierken imdi kalbimiz
Bilmem ki neden hi dnmemitk
Ayn uzun yollarn yolcusuyuz biz

HAK YOLLARI

O yollardan kervan gemez ku gemez

Oralarda nur doludur her gece
Yrdke uzar uzar gnlerce
O yollardan kervan gemez ku gemez

O talklar asrlardr kimsesiz

Fakat bugn ite onun ezeli
Skutunu ihlal eden yalnz biz
Yryoruz Hakk sezdik sezeli

31
BR GURUB

Bembeyaz bulutlar krmzlat

Sonra yava yava deminki renksiz
Gklere renk veren bir ziya tat
Alrken bulyal enginlere biz

Ufuklar dumansz ve yelkensizdi

Sahiller uzakta solgun bir izdi
Snen gn sularda glgeler izdi
Ar ar nefes alrken deniz

RYA

Dn gece ryamda grdm ben sz

kimiz sahilde berabermiiz
Enginde soluyan yorgun denizi
Saran ufuklara ruh olmuuz biz

Ak benekli siyah tlyle gece

Alrken bir solgun gn koynuna
Gzlerin mahmurdu senin gizlice
Bir buse kondurdum gzel boynuna

El ele glerken her en yldza

Saadet ok uzun srecek sandm
Hayat dediimiz o fettan kza
Aldanmak isterken birden uyandm

imdi ne gece ne deniz ne de siz

Grmyorum artk o nurlu yeri
Elemle inleyen kalbirnde yalnz
Biare iirimin kafiyeleri

32
HAYAL YOLLARI

Hayal yollarnda emeller snmez

Oralara bin nur yaar her gece
O yollara sapan bir daha dnmez
Yrdke uzar, uzar gnlerce...

O yollarda her gam, her ac erir

Ve gklerden bir ses der ki ilerie
o yollardan nice bin ak air
Hala geiyorlar kafilelerle

Hepsinin dilinde efsane-i ak

Hepsinin kararan gzleri yorgun
Hepsinin dilinde efsane-i ak
Kalpleri bir kara sevdayla vurgun

nlerinde vecde gelmi sallanan

Eslafn glgesi bir siyah buu
Ellerinde bir gl var ki rengi kan
Gemek istiyorlar bu sonsuz yolu...

1 334 [ 1 9 1 8] - Sonbahar - Ada

33
MTAREKE GECELERi

Ne canl bir k, ne bir yolcu var

Karanlk sokaklar kimsesiz, sessiz
Siyah gecelerden teselli arar
Hayata darlm kiiydik biz

Yolumuz bu len ehrin vaktiyle

Zevk ile yaayan en en yeriydi
imdi duymuyorduk bir nefes bile
Bugn onlar mazi gibi eridi.

Hepimiz hicranl, hepimiz yasl

lp yaatmaa etmitik yemin
Gaml ruhlarmzda nurdan bir pasl
ehit kardelerin yaatt kin

El ele bylece ilerlerken biz

Glgelerde ayak sesleri soldu
Drt omuza uzanan bir tabut sessiz
Sokaklarda ar ar kayboldu.

lm dnp olmadk mebhft

Neden bu bizleri bir yasla sarsn?
Ey siyah yollarn yolcusu tabut!
Sana gpta ettik, sen bahtiyarsn.

Yklan bir yurdun harabesinde

ten baykular dinlemedin sen
Zafer gnlerinin zevki var sende
Mazinin yadyla iniernedin sen ...

1 334 [1918] - Sonbahar - Hamidiye Kruvazr

34
KK DNCELERMDEN>>

Sinernde bulyarnn lo glgesine

Ezeli geceler ar dolatm
Uyup ilhammn lgn sesine
Sonsuzlua giden yollar atm

Yanlnca birden ebedin gl

Dedim ki bir srla varlk rtl
ekince gzmden bu siyah tl
Yine bir hilii grdm de atm

1 335 [191 9] lkbahar - Kadky

-

35
4

- Yaprak -

Soluyan rzgarn nefeslerinden

Bir saa bir sola kmldanarak
Sallanan bir kuru dal zerinden
Omzumun stne dt bir yaprak

Sararm bir kadit el gibiydi bu

Omzumdan kayarak ilk okay
Aktt ruhuma souk ve kuru
lm dncesi denilen k.

Demek ebediyen yattktan sonra

Son damlarn emen bir dal stnden
Kim bilir belki de uyup rzgara
Olumun omzuna deceim ben

O akam yollarda gezip bo yere

Bu fikre zt kan bin sebep saydm
Yine teselliler bulurdum mre
Yaprak olduuma emin olsaydm ...

1336 [1920) - Kadky- K

YALNlZ

Hummal ruhlar sevda sarar da

Her gencin yannda bir sevimli kz
Dert gibi karanlk uzun yollarda
Yine ben yalnzm her gece yalnz

Mizide tattm sergzetleri

Ne kadar getirmek istesem geri
O eski gnlerin imdi her biri
Kalbirnde getiim yol kadar ssz

1335 [1919] - Yaz- Kuzguncuk

YNE AKAM OLDU

Yine akam oldu karard sular

Bo dalarda kaval akisleri var
Gllerden kayboldu beyaz kuular
Eilen dallarda inliyor rzgar

Gm ivilerle sema gerildi

Gecenin glgesi dt ovaya
Laleler sarard ;ller serildi
Blbller akt doacak aya

1335 [1919] - Yaz - Nianta

37
ACILARIMDAN

ri damlalarla dolu gzleri

Her gece sofrada kardeim neden?
Saryor koluyla bo kalan yeri
Hep om,n yzn biz dnrken.

te dudaklar sarard yine

Gsn iirten u hkrk ne?
Yoksa o isim mi gelir diline
Kck mazini dndke sen?

1335 [1919] - Kadky

Belli ki kardeim darlm yine

te ak yznden damla kayd
E olmak istedim ben elemine
O bana kserek bin sebep sayd

Dedim ki: Yznde yine yalar m?

Kck hanmlar hi alarlar m?
Dedi: Alar mydm, hi phe var m
Benim de yanmda annem olsayd?

1335 [1919] - Kadky

3

Iklar sneli saat oldu

Vakit ge kardeim haydi yatsana
Bak ssz evlere karanlk doldu
Hi korku vermez mi geceler sana?

- Korkmam gecelerden brakn beni

Bitmez dertlerimle ba baa emi?
Dndryor da yalar annemi
ok tatl geliyor alamak bana

1 335 [1 919] - Kadky

39
ONLARA

Gnlmn yollan yle ssz ki

Grmedim stnde bir rya bile
Bu boluk iinde uyurdum belki
Ben de okanlsam bir kz eliyle

Grdke sevien mesut iftleri

Szlyor kalbimin en ince yeri
Bu gzel kzlarn neden hibiri
Elemez bu gnl teselli ile

1335 (1919] - Kadky

ONA

Bir sonsuz hiliin koynunda sevdam

Her gn biraz daha derinleirken
Niin yklmyor bama bu dam
Yenilmez acy fazla tattm ben

Gelmedim sesinle bir dem el ele

Bakmadm gzne bir kere bile
Beynimi kudurtan bu humma ile
Dersem gnahkar emin ol ki sen!..

1335 (1919]- Kuzguncuk- Sonbahar

40
LDKTEN SONRA

Dalmtm mizinin lgn sesine

Evinin nnden geiyorken dn
Gemi zamanlara aladm yine
Hlyamda yaarken o gzel yzn

Neden bugn bu ev bylece ssz

Nerde eski gnler nerdesin ey kz
Sensiz gnlm imdi yalnz, yapyalnz
Derdini sararken bir eski hzn

Gel bari hayali yakn gel sokul

Bu hasta gnlden bir teselli bul
Bak o da maziye alayan bir dul
Birbiri stnden getike her gn

Niin solmayan bir sar gldn

Nasl oldu bilmem ne abuk ldn
Kara topraktarla sen mi rtldn
Gzlerin gzmde yayorken dn

Bir mezar m sana son alan yer

Sen gibi gzeller lrse eer
nandm ki bazan yaar ller
Eski sevgililer nnde btn

1335 [1919] - Sonbahar - Kadky

4l
 Yahya Kemal'e

Her gn daha dalgn grrdm onu

Bu ssz beldenin sokaklarnda
En ac gln sezdim yolunu
ri gzlerinin nemli aknda

Bir gn bakmtm da gittii yere

Kimdir diye sordum ben geeniere
Dediler bir air kskndr ehre
Mersiye dolar dudaklarnda

1335 [1919) Peyk-i evket

-

Torpido Kruvazr

DENZLER ARZUYA EN FENA PUSU

Baktm da denizin bolukianna

Sard her uzvumu ac bir korku
Belki knarn dedim ben de yarna
Kim bilir ka gz cezbetti bu su

Bolua karm bugn her biri

Ka ruhu dinledi derinlikleri
Gidenler bir daha gelmiyor geri
Denizler arzuya en fena pusu

1 335 [ 1 9 1 9) - Sonbahar - Peyk-i evket

Torpido Kruvazr
 Masal

Bundan nice bin yl evvel Hint illerinde

htiyar bir ahn dilher bir kz varm
Gzel sultan en hlyal emellerinde
en gnln aiatacak bir ak ararm

Dertlilie heveslenen bu dilher peri

Bulamam gnln ram edecek bir yar
Etrafnda ahil gzl esireleri
Bir altn taht zerinde gezmi bin diyar

Bir gn yine ateli bir l geerlerken

Gece olmu sultan inmi altn tahtndan
Gm telli erganunlar inierken birden
ahn kz muber imi yine baltndan

Diz kerek birer birer ekilmi herkes

Hint gzeli derdi iin secdeye varm
Ufuklarda lyorken en son kalan ses
O Buda>>dan hala byk ak ararm

Benliini bir ryann serinliinde

Yava yava terkederken bu gzel sultan
Birden srma adrnn derinliinde
Peyda olmu tun tolgal bir atl cvan

Bunca yldr arad bu emeline

Tam kavumak ister iken artk bu tatl
Rya devam edememi Hint gzeline
Glmseyip hayal gibi kaybolmu atl

43
Uyannca akn yalnz ryada yeri
Olduunu anlamt bu Hint sultan
Birden sokmu gen gsne demir haneri
le akm damla damla krmz kan

Diyorlar ki bugn ordan geen her kervan

Kzl renkte hi solmayan bir gl grrm
Bu iein etrafnda bir krmz kan
Ta ezelden ona snmez bir hale rm

1 335 (1 91 9) - K
Hamidiye

BR MUHACRN AGZINDAN

Geride brakp dumanl bir iz

Bozulan ordunun arkasnda biz
Yurdundan kovulmu alnmz yerde
Geldik dert katnaa daha bin derde

Yadn tayp gemi zamann

O ssz yollarda dklen kann
Renkleri titriyor gzlerimizde
Bir feci bozgunun ah! bizde bizde

Hamidiye Kruvazr

44
HAYAT VE LM

Gklerde dumanl bir ziya var da

Bu gkler iine ay her girite
Ksalp uzuyor gnlerim yollarda...

Yan yana aalar sarslyorlar

Yollarda biriken sularda ite
Onlarn sallanan akisleri var

Lambas kslm penceresinde

Bir dalgn kadnn beyaz glgesi
Sarsld, inierken bir ah sesinde

Uzaktan uzaa tt bir tren

Boluu ynarken bir buhar sesi
Bu ksa ryadan uyanmm ben

[1335/1919]

45
BR MUHACR KADININ AGZINDAN

Hicreti tadal gemedi bir gn

Yetmezmi gibi de bu kadar hzn
Bak yine ald hicran yllar
Al giden benizler ya dner sar,
Ya yllar geer de gelemez haber
Gzleri yollarda analar bekler...
Ah biz bar yank Trk kadnlar
Hep kara yazl bu alnlar

Hamidiye Kruvazr

DGN H EDYES

Hafize Hanma

Neeyi tatmamak mmkn mdr hi

Hayatn en mesut bir gnndeyiz.
Sarmal kalpleri lmez bir sevin
Bir peri kznn dnndeyiz.

Aldnz beldenin en gzelini

Doktor bey dorusu bahtiyarsnz
Herkese vermezdi yle elini
Gzeller gzeli bir tek kzmz

kiniz ba baa ayn yastkta

Uyutun hayatn elemlerini
Bu solgun yazya bir gn baktkta
Bahtiyar olanlar dnn beni

1335 [1919) - Kadky

GRMEDM ULUNUN BAHTYARINI

Yarabbi yarattn bu gnllere

Neeyle beraber gzyalarn
En byk azab kattn bu mre
Her dem dndrp bize yarn

Sana iman eden her temiz kalbi

Bile dndren varln gibi
Akl bu srra da ermez Yarabbi
Grmedim kulunun bahtiyarn

1335 [1919] - K - Erenky

BZ GGS VERDiKTi EN RZGARLARA

Deniz enginlerde ald hzdan

Ayaklarmzda kpklenirken
Sular geiyordu salarmzdan
Dalarken engine kardeimle ben

Gsmn stnde o gzel ba

ndik de yan yana slak sahile
Topladk koynundan bin deniz ta
Uzayan kumsalda koup el ele

Bembeyaz bir duman halinde sular

Serperken dalgalar sararan kra
Matemler iinde biten sonbahar
Biz gs verdikti en rzgarlara

1335 [191 9] - K - Erenky

47
GNAHLARIMDAN

Uhrevi cennete aldanmyoruz

Kalbimizde artk yok eski yerin

Seni korkuyla da biz anmyoruz
Hilikte bir varlk gsteren ey din!..
Ebedi hayata inanmyoruz

Sana tapanlara layksan eer

Ezilen kalplere biraz mit ver.
lme bir baka teselli gster
Uhrevi cennete aldanmyoruz!..

1335 [1919] K - Merkez Hastanesi

ARKANDAN...

Nerde ldn bilmem nerde mezarn?

Hangi ilde verdin son nefesini
Bana yalnz ld dediler seni
Nerde ldn bilmem nerde mezarn?

Arkandan dkld iki damla ya

Maziye kartn sen de ey kadn
Biraz da dillerde dolap adn
Arkandan dkld iki damla ya

1 335 [ 1 9 1 9] - Kadky - K
GiDEN GEMCiLERE

Gemici arkada/anma

Boazn sulan ne kadar durgun?

Sahilde soluyan dalgalar yorgun
rpnan bir siyah kanat gibidir.

Uzaktan akseden u ac ses ne?

Gmlp gklerin lo sinesine
Kaybolan karart bir gemi midir?

Gidenler bir daha dnmezse eer

Alp kapanan u kzl fener
len gemicinin cokun kalbidir.

Bu uzun yollardan dndr de geri

Yarabbi sen koru bu gidenleri
Onlar da bir evin tek sahibidir.

1335 [1919)- K - Kadky

49
MUHACRLERDEN BAZI PARALAR

Birinci perde

1 - Fikret

Geceler, geceler durgun geceler

Ben gibi elemle yorgun geceler,
Yine teseliiye muhtacm sizden,
Ruhlar uyutan eleminizden...
Gelmedi bir haber yine alayn
Alnca matemli atk balayn
Hicranla uykusuz geen geceler
Tkenmez yasm ien geceler
Siyah glgeleri dklm yer yer
Geceler, geceler ssz geceler
Yldzsz geceler ............ ....

kinci perde

2- Fikret

Ka yl var ki rahat etmedik bir an

Gnllerde elem serhatlerde kan
Hicreti tadal gemedi bir gn
Yetmezmi gibi de bu kadar hzn
Bak yine ald hicran yllar,
Al giden benizler ya dner sar,
Ya yllar geer de gelemez haber
Gzleri yollarda analar bekler ..... .

so
 nc perde

Hastaneyi anlatrken

3 - Sreyya

Viran koularda solgun benizli

Yarallar yatar, hepsinin gizli
Ahiar bir derin mrlt gibi
Ykselir, gecenin atarken kalbi...
Siyah dehlizlerinde glgeler uzar,
Nemli havasnda eski bir mezar
Serinlii vardr karanlklardan,
Szyormu gibi damla damla kan
Taiara szlr, snk bir k
Lekeli bir sedye ite u yn
Duvarn yannda, nde bir fener
Hilie giderken yeni lenler
Yine ac ac bir ses haykrr
Buras lmn ilk admdr ..... .

1335 [1919] -K - Hamidiye Kruvazr

s
Y ARABB BAHTIMIZ NE KADAR KARA

Gklerden gelmedi bala bir haber

Yllar var dillerden dmezken adn
ok fazla iniettin Yarabbim yeter
Cezaya arpmaksa bizi muradn

Yarabbim bahtmz ne kadar kara

Biraz da nurunu yak bu diyara
Bir k bu sonsuz karanlklara
Yarabbi bahtmz ne kadar kara

ARTIK BU GEZMEKTEN DNELM GERi

O kuytu yollardan getik yan yana

Souk elierirnde titrerken eli
Kardeim daha ok sokuldu bana
Gsterip karanlk derin gkleri

Uzaklama yeter bu kuytu yerden

Bu bitmez karanlk derin gklerden
Gizli bir elemle korkuyorum ben
Artk bu gezmekten dnelim geri

52
TESADF

Dn akam yine ben grmeseydim sizi

Zaman ldrmtr derdm sevgimizi
Bence siz imdi bir yabanc iken neden
Kalbirnde hala o ilk aknn izi

Anladm benden ne kadar kasanz sz

Yine mazimizle balyz ikimiz
Keke birbirimizden uzak bulunaydk da
Dn akam tesadf etmeyeydik biz

UYUYAN KADlN

Kapanp glgeli gzkapaklar

Karmda bir kadn uykuya dalm
Sanki o bulyal bir suya dalm
Kapanp glgeli gzkapaklar

Sa kolu altnda gzel boynunun

Bklm bembeyaz bir kuu gibi
Her inip kalkmas ya o koynunun!
Kim bilir ne mesut bunun sahibi

Kapanp glgeli gzkapaklar

Karmda bir kadn uykuya dalm
Sanki o bulyal bir suya dalm
Kapanp glgeli gzkapaklar

Kadky

53
YELLENMEYEN DALLAR

Yollar, eski yollar hznl yollar

Aalar glgesiz, dallar ieksiz
Maziden her izi silmi bir rzgar
Yollar, eski yollar hznl yollar

Akan bir dalgal nehri andran

Glgeler bir gelip bir gidiyordu
Omuzlar kk gzlerinde kan
Bu yolun sonunda her geen sordu:

Netice bulmayan bir emel gibi

Bu dallar acaba iek amaz m?
Yoksa beklenilen esen yel gibi
Bir daha gelmeyen uzak bir yaz m?

BR FKR

Ne gzel denilen bir yze deil,

Sevdaya vurgundur benim bu gnlm
Geceye mehtaba gndze deil
Hayata baldr kalhcleki dm

Gsme hangi renk salar yaylsa

Kalbin saracak glge ayndr
O ruh Kabe'de de secdeyi klsa
Duann gittii lke ayndr

Kadky
AKAM HSLER...

Krn ta sonunda ufka yaslanan

Dalarn srtnda lo glgeler var;
Dumanl yollarda para para kan
Halinde karard biriken sular...

Matemle yaylan bu ihtiamn

Mutlaka nnde durup dneyim
Alnca rengini snen akamn
O zaman sorarm ben kimim? neyim?..

1 336 [ 1 920) - K - Kadky

55
GECELERMDEN

Celal'e
Rzgann dedikleri

Bu gece gzm yummak isterken

Bo bir rya olan zavall dne
imden aiadm bu kadar erken
Yetien gnlerin u lmne...

Duymamak isteyen bam yanyor...

Perdeyi iirtti bir serin rzgar
Mumumun alevi dalgalanyor.
Duvarda titreyen bir lo glge var...

Bklp kvrand mumumda k

te o da snd.. Bu grlt ne?
Odama dolarken imdi karanlk,
Ortak m kyor rzgar derdime? ..

Elemli bir ahla ses kesilince

Anladm bu dua bir ihtiyarn
Fakat bak ufukta aard gece
Ala ey zavall!.. Geliyor yarn

Perdeyi bir daha iirtti rzgar

Odamda dolaan yle bir ses var:

Ne ar geiyor byle saatler

<< Hala da karanlk gn almad
Gnei istiyor kalbirnde bir yer
Ne ar geiyor byle saatler
Ruhumda ezeli bir cokunluk var
Sanki glrnek iin domu gibiyim
Bu uzun gnlerim olsa bir rzgar
Yllar atlamak istiyor kalbirn

Ne ar geiyor byle saatler

Hala da karanlk gn almad.

Odamdan neeli ses kesilince

Tandm sznden bir gzel kz
Sevin ey zavall! Aard gece
Snyor gklerin en son yldz...

1 336 [1920] K - Kadky

-

57
BR GECE

Suat'a

Sonbaharda esen rzgarlar gibi

Bir nefes geti de meclisimizden
Sebepsiz bir elem skt her kalbi
Sonbaharda esen rzgarlar gibi

Gen kzlar gmlp koltuklarna

Glgeli gzlerle lolua dald
Gen kzlar gmlp koltuklarna
Hulyada esiri bir tua dald...

Bakarak lambann izdii ize

Birden hanmlarn en neelisi
Dedi: Deva buldum eleminize
Dert dksn bu gece bir ruhun ses

Bu sz anlamak isterken herkes

O bir bir tutup ellerimizi
Dedi: te burdan gelecek o ses
Bir kk masaya gtrp bizi

Kaplad bembeyaz bir duman gibi

Her gen kz eliyle bir ufak yeri
Olsaydm bunlarn bir dem sahibi
Ah! Bu eller eller gen kz elleri

Herkesin kalbinde ayr niyeti

Asrlarca evvel rm eti
Bugnse bir anda ebediyeti
Atlayp gelecek bir ruh bekledik

ss
Bekledik, bekledik gkten bir haber
Belki onu gren ruhlarmzda
Bilinmez hisleri duyuran bir yer
Bekledik, bekledik gkten bir haber

Korkuyla arparken kalbirnde kanm

Davete balad yine hanm:

En olmaz eylere iman edip biz,

Hala seni ey ruh beklemekteyiz!
<<Ebedi hayata inaoacaz
Esrarl beldeden gelirsen eer
Ebedi hayata inaoacaz
Teselli ver bize... Yalnz bir haber
En olmaz eylere iman edip biz
Hala seni ey ruh beklemekteyiz.

59
TAYREK OSMAN

Uzak aksi sadalar yer yer silah sesleri

Drtnal giden atlarn soluyan nefesleri...

Dan yamacnda ky atrtlada yand...

Tepede bir atlnn glgesi aydnland
Palasnn ucundan damlyor zulmete kan
te bir baskn verdi yine Tayrek Osman.
Heyecana susayan ne kanl bir gnl bu...
Hara kesmi kendine orum'a giden yolu
Ne bir ku uuruyor, ne kervan geiriyor
Kar koyan kyleri kltan geiriyor.
Yine bir ky yakt gazabnn rzgar
Yangnn nda grnd atllar
Hepsinin arkasnda srneo glgeler .var
Kz erkek oluk ocuk balanm gidiyorlar
bret olsun diyerek teki kylere de
Bunlar ldrecek imdi kanl derede
Bir sarp uurum vardr gidilirken orum'a
Boluklara alan bu yaln uuruma
Uzak karl dalardan her akam kurt inince
Daha siyah grnr ufuklarnda gece
Daha yorgun gibidir semasnda yldzlar
Bu yorgun yldzlarn gklerde ruhu szlar
Uurumdan bolua ba dnmeden baklmaz
Eer kenarlarna yaklalrsa biraz
lgn bir dua gibi derinden bir ses gelir
Taiarn arasndan sar bir su ykselir
Kanl dere diyorlar ite bu akan suya
Bu gece dere dalm ryal bir uykuya
Taiarda inleyerek sayklyor bu derdi
Onun inihisine ufuklar cevap verdi
Gitgide yaklayor zulmette bir uultu
Atllaryla gelen Tayrek Osman'dr bu.

6o
MURADA ERDiREN PINARlN SES

Omuzunda testi su banda kz

zm san pullu yemenisini
Yayp salann dinliyor yalnz
Murada erdiren pnann sesini

arp cennetten son yavuklusunu

Atld, gelince cevap adna
Ap halka halka pnarn suyunu
Nazl'y erdirdi son muradna

Kadky

Teyzemin ad Sare
Kendisi mini mini bir fare
Girdii kalpleri etmektedir pare pare
nci dili srma sal gler yzl en kz

Teyzemin gzleri mavi sema gibi

Gen mi ihtiyar m muamma gibi
Gler yzl inci dili srma sal en kz

6
GENLK

Babama

Arkadalarnn tanda ala

Drt yldr her yerde can verirken ilk
Bak bugn mukaddes duygularola
Sana sus diyorlar zavall genlik.

Drt yldr hudutta kan dkenierin

Yaslarla kendin yaz mersiyesini
Drt yldr hudutta kan dkenierin
Matem yllarnda ykselt sesini.

Bir ah!.. demeden de bak Anadolu

Bekliyor imanla son saatini
Gklere dayanan dalarn yolu
Hep karde kemii hep karde teni

Git bugn o ssz yollarda ala

Drt yldr her yerde can verirken ilk
Bak bugn mukaddes duygularola
Sana sus derlerken ... Haykr!. ey genlik.

1336 [1920] - K - Kadky

62
SAGLIGINDA YAYIMLADIGI
ESKI BIIMLI
. . . .

LK RLER
(1919-1925)
HALA SERYLERDE AGLIYORLAR MI ?

Bir inilt duydum serviliklerde

Dedim: Burada da alayan var m?
Yoksa tek bana bu kuytu yerde,
Eski bir sevgiyi anan rzgar m?

Gzlere inerken siyah rtler,

Uroardm ki artk lenler gler,
Yoksa hayatnda sevmi ller,
Hala serviierde alyorlar m?
[1334/1918, Sonbahar, Ada 1
Yeni Mecmua, 3.10.1918/nci, 1.9.1919]

MAN

lk Yldz

Lolukta ararken elini, elim:

Krk akam st ste bakarsan eer
lk kan yldza, dedi sevgilim,
Dolarm gnlde bo kalan bir yer!..

Krk akam st ste: Sevsin! szn

lk kan yldzla getrdim yada.
Yine aratyor her yarn dn.
imanm kalmad yldzlara da!..

[nc Kitap, Mart 1336/1920]

NAMUS

Ane'nin Mercanlar

O gzel Aye'nin ak gerdannda

Daima pariard dizi mercan.
Bunu takan dervi durup yannda:
Kopsun, dedi, gnah iledii an!..

Uzun gnler geti, nihayet bir yl

Bir gnah iledi kaynayp kan!
Aye eski Aye, yalnz o kzl
Mercanlar sarmyor ak gerdann!..

[nc Kitap, Mart 1336/1920]

LM

Madem ki vurmayan yine kalbimdir,

Bembeyaz bir gl koklarken lsem,
Bir pala altnda can versem de bir...
Madem ki vurmayan yine kalbimdir!

Bu akam korsanlar bekliyor pusu...

Enginden engine taan rzgarla,
Gkler alalp da kararnca su
Kalyonlar att gcrtlarla.

Her pala yararken yer yer gkleri

Zulmette fkrd bir enseden kan
Bolukta bir glge ileri, geri
Salland.. Devrildi.. ld bir korsan.

66
2

Sonbahar, sonbahar, geldin mi yine,

Hastalar beklerken son gnlerini?..
Beyaz bir gl alp bir kz eline
Skyor o ifa bulmaz yerini.

Birden iin iin bu hkrk ne?

Bir iki damla kan kzartt gl.
Glgeler inerken sar benzine
Elinden dt gl... imdi kz l.

Iklar solgundu avizelerde;

Siyah tlleriyle ryan kadnlar
Lo glgeler gibi kvrand yerde...
Bu akam Hakan'n son matemi var!

Avutmak istiyor sebepsiz derdi ...

ehvetle damarlar iip boynunda,
Bir billur kadehi krp can verdi.
En son bakirenin beyaz koynunda.

[Drdnc Kitap, Nisan 1336/1920]

KSZLK

Sahillerden alan balk sandallar var...

Ta ba taraflarnda yaklan atelerin
Durgun suda alevden sallanan dallar var.

Ykseldi uzaklaan sandallardan bir ark ...

Bu, son bir hkrktr, bir elemdir ki derin
Matemiyle anyor yklan yce ark.

Pul pul parldyorken ayn altnda deniz,

Arkarndan sesi geldi ufka dalan elerin...
Bu ilkbahar gecesi yalnz benim kimsesiz.

Kimsesiz, son matemin yayan yadym;

Bir ah bile demeden can veren yiitlerin
Yollarn gzleyen illerin evladym!

imdi ta uzaklara, arka dnerken yzm,

Anladm ki zavall yurdumun acsn
Duymayan bu beldede kimsesizim, kszm!

[Altnc Kitap, Temmuz 1336/1920]

68
BZ VE DENZ

Byk kardeim
Faruk Nafiz'e

Ademi hatrlatan ufuklarnla, deniz,

Azap eken u hasta gsmze dol, boal!
Son seste benzimizi solduran glgeyi al,
Biz lrken glmeyi isteyen kalblerdeniz.

Deniz, ne bulyaldr sonsuz derinliklerin;

Durulmu sularnn koynunda uyut bizi.
Alsn da dalgalarn en son nefesimizi,
Finilerin gezdii yorgun saliliere in.

n, de ki: Sevenlerin alnn lm emez;

Atln dalgalara, beklerken sizi adem.
Parlatmasn gzleri lrken bir damla nem,
Elli yllk mrmz hicrana bile demez!

[Altnc Kitap, Temmuz 1336/1920]

HERKES GB

Gnlrole ba baa dndm demin;

Artk bir sihirsiz nefes gibisin.
imdi ta iinde bombo kalbimin
Akisleri snen bir ses gibisin.

Miziye karp sevda yeminim,

Bir anda unuttum seni, eminim,
Kalbirnde kalbine yok bile kinim
Bence artk sen de herkes gibisin.

[Altnc Kitap, Temmuz 1336/1920]

69
UYAN FATMA

Gsme yaslan da yatandan in,

Gel uyan uykudan, beni alatma!
Geen yl elinle baa diktiin
zmler sarard... Ah uyan, Fatma!

Bak, sabah ald... Bak, ktkleri

Iklar parlatt, uyan, diyorum!..
Saatler geiyor, ben bu esrneri
Baygn uykulardan silkemiyorum ...

[Altnc Kitap, Temmuz 1336/1920)

SULARI SOGUK PlNAR

Sular souk pnar,

Sular souk pnar,
Ateten dudaklarn
Gsne koydu da yar
Sen neden snnadn
Sen neden snnadn?

70
Genlie Masal: 1

KlRK HARAMLERN ESR

Ahmet Hdmit'e

Geni dallardan szan gecenin glgesiyle,

Ormanda uuldayan rzgarlarn sesiyle,
Bu akam renklerini kaybedince her iek :
Bir kahraman esirin kollar kesilecek...

Bu bir anl erdir ki Rabbi bulmu kannda...

Bir kere drmeden yksek marur alnnda
Alevden bir sancan tam glgesini...
Memleketler kermi ykseltince sesini.
Tam alt yz yirmi yl bir nur iin dvm,
Fakat gnn birinde kafir eline dm ...
imdi ezmek istiyor onu Krk Haramiler,
Bu son akam kalbinde Rabbi bulmazsa eer
Ormanda renklerini kaybedince her iek
Bir vuruta bin kesen kollar kesilecek!

te rzgarda uan alevleriyle yer yer

Siyah aalklardan parlad mealeler...
Dumanl bir kzllk orman glgeliyor
anl esirleriyle Haramiler geliyor...

... Aasz bir meydanda byk ktkler yand:

Haydutlarn karanlk yzleri aydnland...
Kk bir oda gibi yosunlanm bir ta
Kendisine taht yapan Haramilerio Ba,
Bir eyler mrldand, bir eyler emreyledi
Sonra bouk bir sesle : Haydi kesiniz, dedi...
Haydutlar ar ar ekilirken geriye
Geni yksek bir glge itildi ileriye...
Tun bir ehre parlad alevin rzgaryla

71
Yksek gururlu aln, geni omuzlaryla
Kollar kesilecek kahraman esirdir bu ...
Ne dudaklar sar, ne gzlerinde korku
Bir demir heykel gibi yle hissiz bekliyor...
Nihayet hep ktkler olunca bir yn kor:
Haydutlarn iinden birisi ilerledi
Kollarn kesilecek, haydi hazrlan dedi...
Zulmette parldad elii bir baltann
Kuru bir ses duyuldu, sonra fkran kann
Damlalar ateten yer yer duman kard:
imdi anl esirin yalnz bir kolu vard ...
Orman batan baa dolat bouk bir ses:
teki kolu da kes! teki kolu da kes! ..

Brakt baltay cellat alrken yerden,

Meydana glgeleri yaknlaan gklerden:
Haykrld bir byk anl mizinin yad
Birden balta esirin elinde parldad! ..

[Alemdar, 21.8.1336/1920]

72
LADES
Gzide Halama
U.des tutualm seninle diye
Dn gece yalvardm en sevgiliye.
mal bir eda verip sesine,
Sevgili dedi ki : Syle nesine?.
Dedim: - Aldatrsam eer ben sen,
Bir kere peyim beyaz enseni;
Aldanrsam gn yzme bakma!
San nmde zp brakma!..

Grelim yenecek diye kim kimi,

Gld, kabul etti bu teklifimi.
Artk her szmden bir hile seti...
Dakikalar geti... Saatler geti...
Ne onu aldattm, ne de aldandm,
Bu byle seneler srecek sandm...
Onun dalgnl benden de derin,
Eski bir ark ii ipek minderin
Bir ucunda kendi, bir ucunda ben,
Gzlerimiz yerde dnyorken
Ne hile bulalm diye yarna,
Birden o san omuzlarna
Tel tel datarak karmda durdu.
Sonra dizierime dp oturdu,
Dedi ki: - Yaknla! Yaknla! Eil!>>
Artk ben Iadesi cezay deil
Btn varln unuttum bir an...
Bu beklenilmeyen iltifatndan
Binlerce ihtimal gelirken akla,
Dedi : - u fildii ince tarakla
Salarm tara hi incitmeden!.
Daha tarana elim gitmeden
Gld lades diye yerden kalkarak :
Dt paraland yerlerde tarak. . .
[mid, 26.8.1336 - 1920/Akbaba, 14.6.1928]

73
EFENN NASHATI

Fani enginlere atp ruhunu

Bir nura yryen lleriz biz!
Mukaddestir bizim son harabemiz
ekil yolcu!. ekil ineme onu!.

Beyninde ademin imei aksn,

Bu yerler tarihi kanla yenmitir,
Her ta lmle sihirlenmitir;
Yolcu! Gafil yolcu! arplacaksn!

[Alemdar, 28.8.1336/1920]

BAHARlN LK GN

Seyredip babar penceresinden

Mizisi bembeyaz gemi bir kadn.
Dedi: Elem duydum her en sesinden
Keke bahar! Keke almasaydn!.

mrmn hep byle sevgisiz, sessiz

Maziye karm ka babar var?.
Ne eski bir ehre, ne kalbde bir iz!
Ah!. Alma bahar! Alma bahar!.

[Alemdar, 28.8.1336/1920]

74
BR DAKiKA

Sevgili Yusuf Ziya'ya

Deniz durgun gl gibi, gitgide geniliyor

Sular kayalklarda nurdan izler iliyor,
Engine sarkan gkler batan baa yldzl..
imdi gsmde kalbirn arpyor hzl hzl.

Gklerden bir yldzn glgesi dm suya

Dalm suyun koynunda bir gecelik uykuya
Bazan uzunlayor, bazan da kvranyor
Durgun suyun altnda bir mum gibi yanyor

Yakn olaym diye bu gkten gelen ize

yle eilmiim ki kayalardan denize
Alnmdan den salar yorulmu suya dedi
Baktm geni ufuklar bamn stndeydi

Bilemem nasl oldu geldi ki yle bir an

Yenilmez bir haz duyup denize atlmaktan
Kurtulmak ne kolaym faniliimden dedim
Doruldum atlrken bir dakika titredim.

Bir dakika sonsuzluk doldu tat gnlmden

Bir dakika bir mr kurtarnt lmden

[Alemdar, 4.9.1336/1920]

75
KAIRILAN KIZ KARDELER

Genlie Masal

Biri: Efelerin yavuklusudur

Baygn gzleriyle bir iim sudur.
br: Frtna ezdi ezeli
Yklan sarayn en son gzeli.
Biri: Akdeniz'de san tarar,
Sahilde snerken l dalgalar
Dii kaplan yatm gibi pusuda,
Krlan aksini seyreder suda...
br: Kasrnn kubbelerini,
Ulu mabedinin en dik yerini,
ki anl nehre aksettiriyor.
Bu aksin nnde ruhu eriyor...
Birinci apkndr, en, edaldr,
kinci yorgun bir st daldr !

Bu iki kardee gz koymulard;

Gz koyanlarn bir klesi vard;
Bu kle tarihin naml hrsz,
lk nce kard birinci kz!.
Nabzn bolukta sayan bir gece,
Gsnde ahablar kayan bir gece,
Arkadan kollan balanp kzn,
Baygn kanld kz apanszn...
Yorulmu efeler uyuyorlard,
Hepsinde son cenkten bir yara vard.
Yzlerde matemin derin izleri,
Biraz solgun gibi tun benizleri !

Nihayet ufukta anca sabah,

Dalardan, dalara aksetti bir ah !.
Her efe hrsndan bir kaya krd...
Gzleri kanlanan Reis haykrd:
O kahpe hrsz git devir efe!..
Atma adayan bir demir efe,
Karlan kzn ardna dt ..
Yolda bine kar bir tek dvt,
Her syrlta palas kndan,
Eilip drtnala giden atndan,
Bolua bir kafa yuvarlyordu!
nnde kaarken bu kahpe ordu
Ala boyuyordu mor cepkenini ...
Sa kolundan sarkan srma yenini
Paladan damlayan kan kzartmt,
Onun dvtke gayz artmt ...

Bir leke srmedi o gururuna,

Byle senelerce ak uruna
Durup dinlenmeden dkt kann
Btn bir cihann drt bir yann
Kulaktan kulaa dolat ad,
Bir efsane oldu aknn yad.
Byle senelerce kendini yordu,
Ne are bir trl bulamyordu ...
imdi sevgilisi ok uzak yerde,
Bin pusu kurulan dik tepelerde.
Onunsa kalbinde gizli bir yara,
alan ve aldran marur baiara
Bir yldrm gibi gkten decek,
Kyamete kadar tek dvecek!..

[Alemdar, 18.9.1336/1920)

77
AZZE

Bir ilahi gibi iten duyulur

Seven gnllere aina sesin:
Banda hale-nur, gzlerinde nur,
Sevda mabedinde bir azizesin...

Sihrinle dolarken bo muhayyelem,

Gzlerinle telkin edilen dinin
Kitab ne kadar olsa da elem
En zahit kuluyum ben mabedinin...

Ryaya daldran arabn sun,

nnde gnlmle gelirken dize.
u yanan alnma bir kere dokun,
Azize! Gzleri nurdan Azize!..

[mid, 23.9.1336/1920]
BENM GNLM

Gnl kelebek olan aire

Benim gnlm bir kartaldr,

Nerde gzel grrsem ben:
Haydi derim haydi saldr!
Byle her an dvrnekten
Gagasnn rengi aldr!..

Gklerinde tek yayor,

Gnllerin ilahdr!
Gnllerle urayor,
Her frtna bir ahdr!..

Alnca kanatlar,
Glgesiyle kaplanr yer!
Kzl, kumral, siyah, sar
Btn balar eilirlei-! ..

Hibir avc vuramad,

Vuramaz da zannederim!
Gnlmn yok baka ad,
Benim gnlm benim derim!..

Hayr!.. Gnlm bir kartaldr,

Nerde gzel grrsem ben;
Haydi derim haydi saldr!
Byle her an kan dkmekten,
Gagasnn rengi aldr!..

[Alemdar, 25.9.1336 - 1920/Akbaba, 5.4.1928]

79
DERGAHIN KUYUSU

Bykbabama

Ne ili bir dua, ne iten bir ah,

Uyuyor serviler altnda dergah!..
Ka kere gnlm dinledi bu yer.
Tek tk kandillerde yorgun alevler
Titriyor gecenin sert rzgaryla.
Gece sanki snen yldzlaryla
Glgeli dergahn dolmu iine ...
Bir inilti, bir ses... Bu yalvar ne?

Yarabbi, ne iten anld adn!..

lmeden l!>> diyen bir itikadn
Gnlden duyarak ulu sesini,
Ruha ifa sunan felsefesini,
Biri zikrediyor dergahta ite.
Gklere ykselen bu inleyite
Elemi gizlidir bir ah u vahn.
oktan dervileri yatt dergahn...
Bu yalvaran kimdir, kim bu zikreden?
Yoksa alyor mu gnlm bilmeden!
Gnl! Bu inilti senden mi geldi?.
Hayr, ite o ses yine ykseldi,
Yine yalvaryor, yine alyor.
Gzm dumandan eli balyor
imde yaklan bir buhurdann . . .
Vuruu duruyor kalbirnde kann.
Bir hayalet oldu yanan benliim:
Bu kuvvetli ruh kim? Bu zikreden kim?
Kim bu varln kendine eken? ..
imdi bir zulmette glge gibi ben
O yalvaran sese ilerliyorum,
Benliim lmeden ld! diyorum...
Byle yryerek getike her an,

8o
Gitgide geliyor sesi yakndan
Gitgide sinerken ben glgelere
Yorgun ayaklarm arpt bir yere.
Titredim bir taa ini temasla,
mrmde bu kadar korkmadm asla:
Sanki ta kalbimi bir bak yard...
nmde bir kme karanlk vard.
Btn varln bir an unuttum,
Yavaa eilip o yeri tuttum.
Dergah kuyusunun duvaryd bu ...
Yeniden benzimi sarartt korku.
Burdan geliyordu o iniltiler!
Gnlde titrerken pheli bir yer
Allaha yalvaran Allahn ad
Beynimin iinde bir uuldad.
Sanki bir dakika arpmad kalbim ...
Ey ulu Allahm, ey ulu Rabbim!
Kuyuda zikreden, alayan kimdi?
ine eildim ... Anladm imdi:
sm-i Celalini candan andka,
Yer yer ykselerek alkalandka,
Kuyunun zulmette parlayan suyu...
Kuyu zikrediyor, alyor kuyu!..

[mid, 7 Terin-i evvel 1336/1920]

S
A YlN AKSNDEK GZLER

Bir bebek n

Bu gece beyazlam, ayn altnda yine,

Deniz durgun uzuyor gz alabildiine...

Uykuda kainatn rya gren bir demi:

Sislerde hayaletler sulardan ykseliyor.
Kalbden sayklayarak uromandaki elemi,
Deniz lo glgelerle bana doru geliyor!..

imdi yorgun alnmda hafif serinlii var

Sular yava yava kmldatan rzgarn.
Bamn stnde: Ay, tek tk snk yldzlar,
nmde: Beyazlaan glgesi kayalarn...

Sonra, krk bir ayna, gkteki ay yerine

Parlayan paralada sularda sallanyor,
Bu beyaz krklarn bakarsa ilerine
nsan kendi aksini greceim sanyor.

Eildim grmek iin korkudan koptu dm,

Birleti yava yava o parlayan paralar.
Kendi aksimi deil, iki siyah gz grdm:
imdi ne yana baksam o sevgili gzler var. ..

[mid, 1 336/1 920, say 1 2]

82
DERENN KENARlNDAKi HTiYAR

Dnn tesellisini bekleyerek yarndan

Bir akam geiyordum bir dere kenarndan.
Sararm yosunlada srkleniyordu su.
Kylarda ryen yapraklarn kokusu
len bir sonbaharn na'ndan ykselmiti,
Bir koku ki alan bir mezardan gelmiti ...
Bu l yapraklarn karsnda titredim,
ryen baharlarn son kemikleri dedim.
Bir su ki gider mutlak ite serviliklere...
Artk ilerliyorum, bam eilmi yere;
Ar ar arkarndan geldi ayak sesleri,
Bir ak sal ihtiyar grdm dnnce geri.
O yzme bakmadan yrd suya doru,
Dikkatle gzetledm ne yapacak diye bu.
Kylarda ryen yapraklara eildi,
Hepsini birer birer alp eliyle sildi,
Hepsini kucaklayp koynunda skt... Sonra,
Teker teker frlatt srklenen sulara .. .
imdi arkalarndan alayarak bakyor ...
Sular glgelendi, dere yorgun akyor..
.

Bir sonbahar gecesi matemiyle alald,

Artk orda ihtiyar bir yn glge kald.

[Alemdar, 16 Terin-i evvel 1336/1920]

EHVET

- Ormanda yanan kz -

Dallardan szlp batarken gne,

Ormanda kayboldu ehvetin kz...
Bir kucak aldan yakt bir ate,
Elleri krmz, yz krmz ...

Birden ta omzunda parlad alev,

Boynundan ift rg dp salland.
Kaplad ruhunu ateten bir dev,
Sokuldu... Sokuldu... Sokuldu yand ...

[Alemdar, 30.10.1336/1920]

BR PRENSES N MEKTUP

Karanlk yollarda karanlk esen

Bir rzgarm ki ben memba amur,
O yeil gzlerle yle bakma sen,
Baka bir gnlde git tahtn kur...

Gzlerinde yanan o alevi sil,

Atlnn ak grsem her kimde.
Ben ibiisim kadn, yanmaktan deil,
Yakmaktan zevk duydum cehennemimde!

[Alemdar, 30.10.1336/1920]
DELNN BRNC DUASI

Fani halkettiyse beni de eer

Zaman gelecek ki yorgun gzlerim
Derin izgilerle evrilecektir.
Yarabbi, o zaman k olsun, derim!

Uzun, sonsuz, bir k, son kar yaarken

Baheler bir daha ieklenmesin.
Tahamml edemem, ben ihtiyarken
Memba kurusun her glen sesin...

htiyar diyerek kadid elimi

izgisiz azyla perse bir gen,
Yarabbi, o zaman dorult belimi...
Yannda za'fmla olmaym iren!

[mid, 3 Terin-i sani, 1 336/1 920]

Bs
DELNN KNC DUASI *

Hasretle geiyorken byle her gunum dne

Ylr da seneler senelerin stne
Kaparsa gzlerini btn sevgililerim,
Kalmazsa yeryznde dayanacak bir yerim,
Yarabbi, ben lmeden sen beni ldr, derim...

Ne olur bykln bir teselli yaratsa!

Eer lm bir ceza, hayat bir mkafatsa,
Btn sevdiklerimden daha oktur gnahm.
Bir isyana dnmeden imdi yalvaran ahm
lk nce beni ldr, beni ldr, Allahm ...

[mid, 9 Eyll 1 336/1920, say 9

Yarn, 6 Nisan 1338 - 1922)

('') "Yarn" dergisinde yar.llkla "Delinin Birinci Duas" balyla yaymla

nan bu iir, mid dergisinde O. Seyfi'ye sunulmu olup ilk dizesi yledir:

Ben imdiden alarken yalnz geen her gne

86
OCAK BAI

kinci htiyar

yleyse gel yle karma otur

(Bir mddet skft)
imdi seviyorum ocak ban,
Bizlerin bu en son arkadam!

Birinci htiyar

Ne dedin?

kinci htiyar

Evet hep ihtiyarlar

Bu kll atete teselli arar;
Emin ol yegane dostumuz odur!

Birinci htiyar

Byle bir dnce beni korkuturl

kinci htiyar

Sonra, ocak ba ne hotur bilsen,

yle bir koltua gmlp de sen
Kzaran kllerde rya grdn m? ..

Birinci htiyar

Hayr ben dorusu.. ey ..

 kinci htiyar
Ya!.. Grdn m !
Ne diyordum, evet yleyse dinle :
Ba baa kalnca kendi kendinle
Koltuu ekersin ocaa kar,
Kn da gl aan bu baa kar !
Solgun avularn krmzlar,
Gzlerin iinde yldzlar tar,
Brak, uuldasn damda rzgar,
Sen dinlerken ince trtlar
Eilip dalarsn klde korlara,
Kapanr iinde her gizli yara.
Kalbine bir lk baygnlk dolar,
Gitgide...
(Birden susar, birinci ihtiyara bakar)
Fakat sen dinlemiyorsun!..

Birinci htiyar

(Dalgn)
Hayr, dinliyorum, ha! Ne diyorsun? ..

kinci htiyar

Anladm bo yere sylemiim ben!

Yalnz bir kede hayat geen
Her ihtiyar bilir bu hali mutlak!

Birinci htiyar

ok yanl dndn bu sefer de bak.

kinci htiyar

O da niin?

88
 Birinci htiyar
nk .. Yalnz deilim!

kinci htiyar

Arkadan olan bu bahtiyar kim?. .

Birinci htiyar (Marur v e mesut)

Kzm!..

kinci htiyar

Ne, kzn m? Nasl ey?. Nerde?.

On yl genlese de imdi bu yerde
Yine memnun olmaz gnlm bu kadar..

Birinci htiyar

Evet srma sal bir ocuum var,

Krlara kmt nerdeyse gelir,
Gelir bo kalbirnde sesi ykselir!.

kinci htiyar

Gzel mi? smi ne? .. Haydi cevap ver,

Sen byle daima susarsan eer
Ben imdi meraktan atlayacam!

Birinci htiyar (Mstehzi)

Bir odun atver snd ocam..

 kinci htiyar

Hain!..

(Kap tarafndan ayak sesleri gelir)

Birinci htiyar

Dur: zlme geliyor ite!

kinci htiyar

ldren bir ey var bu bekleyite l

(Kap tarafndan kahkahalar iitilir sonra taze

bir gen kz sesi)

Kzn sesi

Baba!.. Alnyor bir trl kap,

iekler decek, ne aksilik bu!..

[Alemdar, 6 Terin-i sani 1336/1 920]

K DERT

Yusuf Ziya'ya

Gnlden inledi, iten inledi,

Ben anlataym da bir dinle, dedi,
Sonra sen istersen bu halime gl:
Evde kiiyiz, dertli gnl;
Hepimiz elemle urayoruz,
Kr dolayoruz, kr yayoruz.
Bir gn anlamadk birbirimizi,
Sade bir damla kan balyor bizi,
Annem dnceli, daima kskn,
Yok mrmde onu en grdm gn;
Kardeim neesiz, durgun bir ocuk,
Hep gzleri yal, hep benzi uuk,
Ben vakitten evveli ihtiyarlayan,
Sevgisiz, emelsiz, gnleri sayan,
Maziye alayan bedbaht, bir deli,
Her gn biraz daha gnlm kederli,
Onlarn iinde ben de sessizim;
Dn ki: Ne hazin oluyor bizim
Ayn dam altnda toplanmz,
Maziyi hasretle her anmz...
sli bir lambann kr nda
Koynuna glgeler gmlen oda
Dinlerken soluyan nefesimizi,
Baka baka hisle ayrr bizi:
Annem genliini iten yad eder,
eski gnlerim ne gnlermi der,
Tam sekiz yl evvel can veren babam,
Gqzmn nne gelir her akam!
Kardeim: Kafesten geceye dalar,
Kim bilir onun da ne elemi var?
Ben, beni terkeden, beni aldatan,
Bir sonu gelmeyen kabusa atan

91
Kadnn yaarm hatrasn;
Gnlm tutuyorken hala yasn
Maziyle uraan vuran dven
Gururum krlr... Lambadan den
Ikta grrm onun yzn,
Yeniden yaarm her eski gn!
Boynuma dolanr sanki kollar,
U zun kirpiklerle o anda yar
Kapanan gzleri: Seviyorum, der!..
Arzuyla tutuup kalbirnde bir yer:
Syle beni neden braktn? derim,
imden kalrolur lmek isterim!..
Bir azap akarken heyecanma
Uzanan koliarm der yanma;
nmden kaybolur o yava yava!..
Gnlme dklr iki damla ya...
Bu byle giderse leceim ben!..
Emin ol kardeim o yanmdayken
Ne byle elemli, ne de bikestim!..
Artk alyordu, szn kestim,
Dedim ki: zlme, derdim senden ok,
Benim annem de yok, sevgiJim de yok!.

[Alemdar, 13 Terin-i sini 1336/1920]

92
CEML LRKEN

Mesut Cemi/'e

Ela gzleri dalgn, geni aln sararm,

Bir sanatkar hastadr, Cemil hasta yatyor.
Oday bir matemin grnmez rengi sarm,
Banda duranlarn kalbi yorgun atyor.

nce parmaklarn slatt gzyalar.

Odann skununda hkrklar inledi.
Hastann yava yava atlarak kalar,
Sanki derinden gelen bir saday dinledi.

Mukaddes elemini and bir kere daha;

Uzak serviliklere evirerek yzn.
Ah! Ey gafil faniler iman edin Allaha l
Bir ilahi ruhun da geldi ite son gn. ..

ok kudretli oluyor bir dehann gururu.

Ecel! Onun yanna sen de el balayp gir!
Nefesinle titreyen fanilerden deil bu,
lmeyen bir sanatkar lm deindedir.

Gkler geri alyor yeryznden sesini.

imdi geni alnnda ebedin glgesi var!
Banda alayanlar sonuncu bestesini,
Ar ar kapanan gzlerinden duydular!..

[Alemdar, 21 Terin-i sani 1336/1920]

93
MERAK

(Fantezi Ky Hikayesi)

ok sevdiim babacma

Kyl diyordu ki get u sal

Bu kz kymze ayak basal;
Sknt veriyor burada yeri;
Kye ilk geldii saldan beri
kmad en ufak bir ii bile,
Yzn grmedi bir kii bile,
Hatta tanmyor kadnlarmz,
Kye merak oldu dorusu bu kz!
Yayor bizlerden bsbtn ayr
Ne erri dokunur ne de bir hayn,
Bizden yksek grp kendi yerini
Bozmasayd kyn adetlerinil
Gcmze giden budur diyordu,
Sonra birer birer naklediyordu:
Gn saran itin darsnda,
Daa giden yolun tam yarsnda
Yaan yamurlada dam kararm,
Duvarlar kk bir evi varm,
Bu yer benziyormu adeta ine,
Kadnlar gitmi sefa geldine,
Kapsn birok defa almlar,
Ne kap aan var, ne bir cevap var! ..
Senelerce evvel, yine bu kyle
Kurulan eski bir adete byle
Riayet etmeyen kim olabilir?
Byle saygszlk kimin haddidir?.
Bu sr gnden gne derinlemede;
Her akam toplanp kzlar emede :

94
Dertli bir Sultandr bu diyorlarm
Evinin nne gidiyorlarm.
kmadan dalarn sert rzgarna,
nneden gneli tarlalarna,
Her sabah o yoldan geen genlerin
Manal gzleri daha ok derin.
Kiminde boncuklar kiminde iek
Hepsi de diyor ki: Beni sevecek!
Kahvede yine bu dedikodu var,
Ev ev dolaarak kocakarlar
Diyorlar ki: Bu kz kahpe bir kadn,
Bu hali mutlaka kem bir maksadn! ..
Kt sz sylerken herkes bu hale,
Eminim btn ky girdi vebale.
Fakat taassubun omzunda merak
Kar topu gibi de yuvadanarak
Saatler . getike bir oluyor,
Ky susuz bir hayvan gibi soluyor.

Nihayet kahvede karar verdiler,

Bu kz kapsn anazsa eer
emeye gelince yine bu gece
Zorla alacak yznden pee!
Bu karara imam itiraz etti,
Kyller ilknce biraz naz etti,
Sonra yemin edip hepsi Allaha,
Dediler: Gidilsin bir kere daha
Kapy anazsa bu sefer de, biz
O kza haddini bildireceiz!..

95
3

Kadnlar kapy yine aldlar,

Fakat yine aksi cevap aldlar!
Ky batan baa sarst bu haber,
Coan halkla doldu her sokak, her yer,
Hepsinin bir kalbe toplanp kalbi
Dalgalarla akan bir nehir gibi,
Homurdanaraktan ktlar yola,
Baz saa tap bazan da sola
Nihayet o eve gelip durdular,
Kapy bir kere daha vurdular,
Fakat bir netice kmad bundan,
Belki baylnt kz korkusundan!..
imdi camlar bir bir kryorlar,
Hep emrediyorlar, haykryorlar:
.. Ya evi yakarz! Ya evinden k!..
Bu coan kitlenin nnde artk
imarnn szleri kar etmiyordu,
Herkes: Yaklnal evi! diyordu.
imdi son noktaya gelmiti merak,
Fakat ilerinden kimse karak
Bu belal ii ba edemedi :
Hepsi gece gelsin grelim dedi !

Zavall gece kmad suya, ..

Dalarken zulmette dalar uykuya
Kyller yolunu hep beklediler,
Yarn gece mutlak kar dediler.
Bu ite heyecan duyuyordum ben,
Nihayet drdnc gnde bilmeden
Merakn nnde boynumu edim,
Ben de kyllerin ilerindeydim...
Hissimiz mantn ok haricinde,
Gslerimizden bir an iinde
Frlayacak gibi arpan kalbimiz,
Karanlk yollar bekliyorduk biz!
Yksek nariarn altna yattk,
Hep birbirimizi glp aldattk,
te bak kardan geliyor diye!
Kimimiz: Bir kz olsun hediye,
unu ilk grene benden! diyordu;
Can sklanlar hep gidiyordu.
Nihayet kalmtk on, on be kii.
Sonuna erdirmek iin bu ii,
Dedikodusunu yaparken kzn,
Bilmem nasl oldu, sustuk anszn,
Ne bir sz syleyen ne de bir glen,
Baktm, uzaklarda ufka gmlen
Dalarn ardnda ate yanyor,
Gkler ar ar aydnlanyor,
Yola nariarn dt glgesi,
Yorgun kpeklerin ryen sesi
Akisler inietti bo sokaklarda,
Damlar aydnland lo sokaklarda,
Dalarn ardndan ate ykseldi,
Parlayan bir kavis boluu deldi,
Ay douyor dedi, yanmdan biri.
Elimle eerek yattm yeri:
Artk vakit geti, gelmez ki dedim!
Bu gece bo yere ben de bekledim.
Ayn doduunu haber veren ses
Dedi ki: Sus artk, lakrdy kes!
Bak, yolun ucunda bir karalt var.
Baktm, bembeyazd uzayan yollar,
Uzakta bir glge, bu oydu mutlak;
Bazan ilerleyip bazan durarak
Byd ek'lald geti nmden.
Bir anda dnp anladm ki ben

97
Nihayet kmt kalnca susuz,
Uzun gecelerden sanki uykusuz,
Her adm attka bir sallanyor,
Bu gece yollar emin sanyor.
imdi titriyorken heyecanmdan:
Dur! diye haykrd biri yanmdan,
Bir anda frlayp tarlay atm,
Ben de kyllerle kza yaklatm;
yle vahiydik ki, zavall yld!
Birden bir hamleyle pee ald!
Yan gzle yle bir yzne baktm;
Kendimi skmasarn alayacaktm:
Yarabbi ne irkin bir kadnd bu!
Yarabbi ne irkin bir kadnd bu!

[mid, 25 Terin-i sani 1336/1920]

YARALI HAYALET

Karaosmanoullar'ndan
Cevat ve Fevzi'ye

Bir gece bir odada drt arkada toplandk;

Bir uzak rya olan gemi gnleri andk.
Gzlerimiz yalyd, gnllerimiz mahzun,
Hepimiz memleketten konutuk uzun uzun
Drdmzden ikisi Aydn uaklarndan,
Efelerin kanyd damarlarndaki kan;
Onlard en ziyade alayan iin iin...
Bu hali nihayete erdirebilmek iin
Bir sedefli tambura vererek kne
Dedim ki: Kmldann. Bu kskn haliniz ne?
Bir al da dinleyelim, haydi, Sar Zeybei;
Canlansn gzmzde yaln dalarn beyi. .
.

ald, tamburasndan tarihin sesi geldi,

Dalara yaslanarak Sar Zeybek ykseldi.
ald, her namesinde haykrarak ann,
u dalarda bir olan Zeybein destanm...
Kardei adm adm oynuyordu ortada;
Glgeler kqlyor, sarslyordu oda,
Diz kerek vurduka saa sola dizini.
Bana kan kan kzartmt benzini;
Parlayan baklar ilahileiyordu...
Her sarsnt gnlmde bir kl eiyordu!
Gzlerim yava yava dumanland, karard,
Sandm ki odamz bir mavi duman sard.
Gitgide koyulat bu tnavi, renksiz duman,
Gitgide hayal oldu orta yerde oynayan.
Sonra, birden, o hayal paralad bu sisi,
Artk imdi oynayan deildi deminkisi...
Daldm karanlna en derin hayretlerin;
Her adm beynimde uuldayan bir erin
Endam ince uzun, omuzlar enliydi,
Sar hurma bykl, srma mor cepkenliydi.

99
Ka kereler grmtm bu yz ryada ben!
Yer gk yarlr gibi haykryor oynarken,
Gnlden iinaym erliine bu sesin.
Sen misin, Sar Zeybek? Sar Zeybek, sen misin?
Zeybek, sendeliyorsuni O ne? Soluyor benzin!
Yere, eskisi gibi, hzl vurmuyor dizin...
Gzlerin kapanyor... Sana ne oldu, aman?
O ne? Mor cepkeninden neden akyor al kan?
Bir kafirin imansz kurununa yandn m?
Ah ey Sar Zeybeim, sen de yaralandn m? ..

Terin-i evvel, 1336

[Yedinci Kitap, Kanun- evvel 1336/1920]

MEVLANA

Sararken alilm yokluun tac

Gnlden silindi neeyle ac
Kalbe muhabbette buldum ilac
Ben de mridinim ite Mevlana

Ebede set eken zulmeti deldim

Ak iten duydum Ar'a ykseldim
Kalbden temizlendim huzura geldim
Ben de mridinim ite Mevlana.

[Yedinci Kitap, Kanun- evvel 1336/1920]

100
YOLCU YOLUN ARKSA

Yolcu, yolun arksa, anszn ken

Her ta mukaddes harabeyi sor.
Orada son damla kann dken
Yaral yiitler dv ediyor.

Yolcu, yolun arksa, bahelerinde

Gllerin stne silah atlan,
Babar kan olan iliere in de,
O yeri zleyen gnlleri an.

Yoku, yolun arka urarsa yarn,

Elinde zaferden kopan iekte,
Gklere dayanan karl dalarn
Ardndan ykselen gnei bekle.

[Yedinci Kitap, Kanun- evvel 1336/1920]

101
GLGESi

Suat Dervi'e

Alasa da gizliyor gzlerinin yan;

Bir kere eernedim bu kadnn ban.
Ka kere srkledi gururomu lme
Frtnalar yaratan benim cokun gnlme.
Cevaplar o kadar heyecansz ki onun,
Ka kere iman ettim, hiliine ruhunun.
Ka kere hissettim ki, yine bu gece gibi,
Gzelliin nnde, dolup arpmad kalbi.
Ne mehtabn aksine yelken aan bir sandal,
Ne de ayaklarnda krlan ince bir dal
Onun tatan kalbini sevdaya koturmuyor.
Bir iein nnde bir dakika durmuyor...

Dnyoruz yine biz bir uzun gezintiden

Gnlmn elemini dkyorken ona ben,
O bana kedisini, glerek, naklediyor:
Bilseniz mavi boncuk nasl yarat - diyor.
Ya bu kadn delidir, yahut ben ldrmm,
Ben ki, birok kereler krlmm, krmm,
mrmde duymamtm byle derin bir ac;
Birden onun yzne haykrmak ihtiyac
imde alev alev tututu yangn gibi,
Bir dakika kendimin olamadm sahibi;
Hi olmazsa hncm byle alrm, dedim,
Yola marur uzanan glgesini inedim.

[Yedinci Kitap, Kanun- evvel 1 336/1920]

1 02
 ANAKKALE MASALI

Hilal unu nakleder her ge knda:

Bundan yllarca evvel stanbul'un dnda1
denizi seyreden bir eski kale vard:
inde pek mbarek bir evliya yatard.2
Yaln duvarlarn aydnlanrken gurup
Uzaktan baklnca. bu kale bada kurup
Tepelere oturan bir devi andrrd.
En cesur yreklerde korku uyandrrd.
Nur inerken semadan karanlk mazgallara
Yeil sankl bir pir. brnerek allara.
Gsnde bir ay yldz her gece zikrederdi.
.cBuras mukaddestir. kimse giremez! derdi.
Velinin kudretine inanmayan drt apkn}
Bu kaleye ettiler kleleriyle akn
Sanki bir an iinde alkaland bir deniz;
ten gelen bir dua dolat dehliz dehliz;
.cGster bu kafirlere kudretini Yarabbi!
Birdenbire ykld kale da ger gibi;
Drt apkn klelerle talar altnda kald.
Karanlklar bolukta sallanarak alald.
O gece evliyann ruhu utu AllahaL
Hi kimse yaklanad bu kaleye bir daha...s

Vala Nurettin-Nazm Hikmet

[mid. 1 6 Kanun- evvel 1336/1920;

Anadolu'da Yeni Gn. 1 8.3.1 337/1921]
mid dergisinde ocuklarmza Masal balyla yaymlanan iirde not
rakkaml dizeler yle kmtr:
(1) Bundan yllarca evvel bu beldenin dnda
(2) Bu kalenin iinde bir evliya yatard.
(3) Velinin kudretine inanmayan be apkn
(4) Be apkn klesiyle talar altnda kald.
(5) Kimse bu hr kaleye yaklamasn bir daha...

1 03
MARMARA'DA BR GURUB

Halil Vedat'a

Gne gt bir mlkn yklan taht gibi.

Ufuklar kararyor yurdumun baht gibi.

Sahilde kiiyiz: Ben, bir gen, bir ihtiyar.

nmzde uzayan kpkl bir deniz var.
Bir deniz ki yol vermi Hakan'mn atma,
ahit olmu Fatih'in koca saltanatna..
Fakat imdi inleyip ykseltyor sesini,
Yabanc gemilerin tayor glgesini.
Yabanc gemilerin en eski klemin de.
Bu hali grmiyeyim karanlklar ininde!.

Yldz dolu bir gece Marmara'ya alald.

Ben, Ah! Ey zmir, dedim. htiyar ufka dald.
Delikanl sarsarak bu ufka dalan piri,
Dedi: Ne yana der bana gster zmir'i? ..

[mid, 1 6 Kanun- evvel 1336/1920]

104
SEKZ YZ ELLi YEDi

Vala'ya

slamn bekledii en erefli gndr bu;

Rum Konstantaniyye'si oldu Trk stanbul'u!
Cihana kar koyan bir ordunun sahibi,
Trkn gen padiah, bir gk yarlr gibi
Girdi cErikaptdan kr atnn stnde;
Fethetti stanbul'u sekiz hafta gnde!
O ne mutlu, mbarek bir kuluymu Allahn...
Belde-i Tayyibeyi fetbeden padiahn
Hak yerine getirdi en byk niyazn:
Kld Ayasofya'da ikindi namazn.
te o gnden beri Trkn mal stanbul,
Bakasnn olursa yklnal stanbul.

[mid, 1 3 Kanun- sani 1 337/1921]

''Sekiz yz elli yedi: Miladi 1453, stanbul'un fethi.

1 05
YAGMUR

Selami zzet'e

Yamur serpeliyor ... Yamur deil bu,

Teselli yayor sanki gklerden.

Allahn kalbiere bakt yerden

Yanur serpelyor... Geceler serin,
Zulmeti ifal imdi gklerin...
Geceler kalbime daha ok yakn!
Geceler, bu yalar dinmesin sakn,
Gnlden muhtacm serinlemee,
imden silkinip bir h>> dernee...

Gklere evrilen alnma yer yer,

Batyormu gibi souk ineler,
nce damlalarla yamur dyor,
Bir Oh!>> diyemeden kalhim yor!.

Yamur serpeliyor... Yamur deil bu,

Kalbe dert yayor sanki gklerden

1336 [1920]
[Sekizinci Kitap, ubat 1 337/1921]

o6
SON HIRS

Donan benliin kavrayp birden

Esiri klsa da sihirli bir el,
Gecenin o kayan glgesiyle ben
Dalsam mezarna, ey muzlim gzel!

Yanmda atsa da lmn kalbi,

Kansz vcudunu sarp bacam,
Souk bir merrneri kucaklar gibi,
Koynuna sokulup snacam ...

[Sekizinci Kitap, ubat 1337/1921)

1 07
BOSTAN DLABI

Halil Nihat'a

Yaz akam, balarda bekliyorken rzgar,

Hzn verir gnlme u bostan dolaplar

Dklen sularnda gnn rengi snerken,

Bouk gcrtlarla o zayf at dnerken

Her adm atnda bir inilti ykselir;

Bu yalvaran feryadn uzaktan aksi gelir.

Beyazlanm yelesi srnrken rzgarda,

Balanm gzleriyle sonsuz karanlklarda

inleyip inleterek dner zavall dner ...

Getii ayn yoldur, yorulduu ayn yer.

te biz de byleyiz: Gzlerimiz baldr,

Gnlmze yalvarr, gnlmz dualdr,

inleyip inleterek senelerce dneriz,

Ayn yerde balarz, ayn yerde sneriz.

Deriz ki ilerledik, ayn yoldur geilen,

Bu ebedi zulmette bir saraydr seilen.

Nihayet bir gn gelir alr gzlerimiz,

Kurtuluruz dnmekten son sz syleyip biz.

27 Kanun- evvel 336 [1920]

[mid, 17 ubat 1337/1921]

o8
 ANADOLU'YA LK BAKl

ki arkada tuttuk dalara giden yolu.

yle ykselmiiz ki sahilde inebolu
nce sokaklaryla ufaldka ufald,
Minareler bir izgi, camiler nokta kald.
Evleri birbirine giren ehrin iinde,
Ufuklar geniledi nmzde gitgide;
Denizi kucaklayan iki ak kol oldu.
Rzgar esti, denizin sular yol yol oldu.

Dklmt yerlere ynla kuru yaprak.

Yapraklarn stnden sendeleyip kayarak
Dan son kayasnn dibine varabiidik
Bu tepede bu kaya marur bir ba gibi dik!
kp onun stnden bakabilirsek eer,
ocukken masallarda dinlediimiz bir yer,
Gzel Anadolu grnecekti bize.
Onu naketmek iin bir anda kalbimize,
Son adm atmadan gzmz kapadk.

Gzmz anca karmzdayd artk

Sisli vadileriyle ryal Anadolu.
Gryorduk uzaktan dereye inen yolu:
Sa yannda bir ayr, solda am aalar.
O kadar yaknd ki dalarn yamalar
Dereye den bahar bir daha kamam
Bu ne gzel memleket : Yksek dalarnda k,
Yollarnda sonbahar, deresinde ilkbahar,
Altn gneinde de yazn scakl var.

inebolu - Kanun- sani 37

Vala Nurettin - Nazm Hikmet

[Anadolu'da Yeni Gn, 1 7 ubat 1 337/1921]

lO<)
YOL TRKS

Alnmzda yanar genliin tac,

Yorgunluun anasn satanz.
Elimizde neemizin krbac,
Ufuklar nmze katarz...

Gsmz kuvvetli, gnlmz temiz,

Tkenmez yollar tketiriz biz,
Ne saray, ne hamam, ne han isteriz,
Nerde gn batarsa orda yatarz.

Sabah buradaysak, akam ordayz.

Gnlerin peinde bir hovardayz.
Baz msra gibi dudaklardayz.
Baz Kimsin,. diye soran bulunmaz.

Hey anam hey! Yolcu yolunda gerek.

Baz altmzda kuty dek,
Baz rtnecek yorgan bulunmaz!

Nazm Hikmet - Vala Nurettin

11 0
SZ DE M SATILDINIZ?

Gel ey imanl genlik, gel ey beklenen genlik,

Gel ki Anadolu'da senin bklmez, elik
imanna, aznine mit balayanlar var?

O satlm vezire, o satlm kullara

O satlm hnkara siz de mi katldnz?
Siz de mi satldnz, siz de mi satldnz?

[Mart 1 92 1 ]

III
MUM

Cce bir sihirbazn kvlcmlardan eli

Senin olsun diyerek bana bahetti ite
Alnlar sallanan alevlerle haleli
ki plak kadnn mermerden vcudunu.

Fakat gryorum ki bir hile var bu ite,

Kadnlar tadarken onun ate putunu
Gitgide szlyor, gitgide eriyorlar,
Beyaz vcutlarn zulmete veriyorlar.

Nazm Hikmet - Vala Nurettin

VASiYET

Yol Arkadalarma

Balar ge deen sradalar karldr

Dalarn yamacnda geitler rzgarldr
Bu rzgarda savrulan karlara gmlrsek
Bu gzel memlekete doyamadan lrsek
D:y.aya ak olan gzlerimiz kapanmaz
Ruhumuzda lmn ifal nuru yanmaz
Tarz bir hordan tesellisiz ruhunu
Siz ey bizi sevenler istemezseniz bunu
istemezseniz eer byle gam ekmemizi
Doymadan ldmz Anadolu'da bizi
Evliyalar mezar tepelere gmnz
Bir efaati bulur ahirette gnlnz.

[Anadolu'da Yeni Gn, 4 Mart 1337/192 1 )

1 12
1 6 MART

Adal Haydut'a

Daha dn atldn, daha dn kovulduun,

Daha dn kamak iin umman dar bulduun,
Daha dn kapsnda dvldn bir yere,
Girdin bir kahpe gibi snp hilelere.
Girdin karanlklarda adi bir hrsz gibi!
imdi de diyorsun ki: Artk benim sahibi,
lmez gzelliiyle artk stanbul benim!
Ben btiin bir cihan yumruuyla ezenim!..
Ah bu senin yumruun! Ah bu kirlenmi yumruk!..
Bu btn hakikati hileyle yenmi yumruk
Bizim dik alnmzn stnde ykselemez!..
Sen! Ezilmez hakkn inettirenleri ez!..
Ey! Sade acizleri dknleri titreten!.
Ey! Daima zulmette arkadan hcum eden!
Ah ey! Adal Haydut unu unutma ki biz
Mukaddes haklarn ezdirmiyenlerdeniz!..

[Anadolu'da Yeni Gn, 16 Mart 1337/1921)

1 13
[ADALI HAYDUT]

Adal haydudun titresin tac!

Krlan bir zincir uultusu var
Doudan Batya gen bu seste.
Ey matem diyar, gzy:ln sil!
Kanl bir tacdar uruna deil;
Kurtulu iindir dktn bu kan.
Nuh'un bekledii gvercin gibi
Dual dudaklar zleyen ruhlar
Bekliyor Asya'nn kzl kuunu.
Istrap iinde btn bu cihan
Asya'dan umuyor kurtuluunu.

[Asya, 1921]

114
AGA CAM

Havsalam almyordu bu hazin hali nce.

f..h, ey zavall cami, seni byle grnce
Dertli bir ocuk gibi imanma balandm;
Allahrnn ismini daha ok candan andm.
Ne kadar yabancsn byle sokaklarda sen!
Byle sokaklarda ki, anas can verirken,
lkl kahvelerde kendi z eviad var...
Byle sokaklarda ki amurlu kaldrmlar,
En kirlenmi bayran tayor glgesini,
stnde orospular ykseltyor sesini.
Burda btn gzleri bir siyah el balyor,
Yalnz senin gsnde byk ruhun alyor.
Kendi elemim gibi anlyorum ben bunu,
Anlyorum bu yerde azap eken ruhunu
Bu imansz muhitte yle yalnzsn ki sen
Bir arkada bulurdun, ruhumu grebilsen!

Ey bu Caminin ruhu: Bize mucize gster

Mukaddes huzurunda el balmayan bu yer
Bir gn harap olmazsa Trkn kl knyla,
Batan baa tutusun gklerin yangnyla!

(Anadolu'da Yeni Gn, 21 Mart 1 337/192 1 ]

1 15
DRT SEVGiLM VAR

Birbirinden gzel drt sevgilim var:

Ac bir haz ile her gece gnlm
Birinden boalr, biriyle dolar...

Birincinin bilmem henz adn.

Akma ne cevap verecek diye
Merakm seviyor bu gen kadn.

kinci diyor ki: Delikanl, sen

Gnlmn en mesut sahibi oldun!
Okanan gururum onu sevdiren...

nc: Kalbirnde bir hisini diyor.

Dizinde alayp reddolunduka,
Ezilen gururum onu seviyor!

- Ne kadn! - diyorlar drdncsne,

Onda asabrndr vurulmu olan
Gzel vcudunun btn ssne.

Birbirinden gzel drt sevgilm var;

Fakat hala gnl, bilinmez neden,
Evvel zamandaki sevday arar?..

[mid, 24 Mart 1 337/192 1 ]

6
TEVEKKL

Yollarda gezmekten yorgun her gece

Yldzlar lrken eve dnnce
Bir zavall gibi inildeyerek
Kapnn nnde bekler bir kpek.
Evimde skuna kouyorken ben
Bilinmez bir hisle onu nmden
Her gece kovarm, her gece gelir;
Her gece yalvaran sesi ykselir.
inde ba eni tevekkle bu
Sar gzlerinde alayan ruhu
Bir ifa dilenir karanlklarda.
Za'fa isyan edip ruhunda bir an
inden zinciri o krmamtr.
Bu sar gklere haykrmamtr!..
Hep boynu bkl, gzleri nemli,
Daima hkran gnl elemli
Gnlnde alyor sonsuz bir enin
Her gece yalvaran bu biarenin
Kapm kapannca yzne birden:
nleyen sesinden rperirim ben.
Derim: Hor grmesin bunu kalbimiz,
Bu ruha o kadar benzeriz ki biz!

(mid, 21 Nisan 1 337/192 1 ]

1 17
KARA KUVVET

Asrlar vardr ki, bu memleketin,

En sade, en temiz gnllerine,
Gklerin ezeli nuru yerine,
Zulmeti siniyor kara kuvvetin.

Asrlardan beri bu kara kuvvet,

Bir yara ki ruhumuzda kanyor,
Susuz bir kurt gibi homurdanyor,
Bir nura koarsa eer memleket.

Bu kara kuvvetin kara elleri,

Byle sarlrken boazmza,
Gnllerimizde biz bu hrsza,
Hala veriyoruz en kutsi yeri.

Nankrdr imanl gnller btn,

kranla secdeye varmazsa eer,
Genliin nurunu alan bu eller,
Hrsz eli gibi kesildii gn!

[1921]

1 18
DOLAMAK ARZUSU

Yldzlada ufka sarkan berrak, dmdz bir gece,

Saatlerce nasl komak arzusunu verirse,
Senelerle mesafeler arkasna atlmak,
Frlatlmak ihtiyac iimizde uyand.

istedik ki rengi biraz bakalasn gklerin,

Serin pnar balarnda diniiyelim blbl.
Ayeciin be rgl san balyalm,
Acsyle alyalm gurbet dolu hanlarn.
Ummanlarn alnmza vursun tuzlu sular.
Sar muzlu aalarn glgesinde yatalm
Elimizle tadalm o kpk gibi meyvadan.
Gl bedenli kadnlarn dudaklarnn rengi
istedik ki akmzn ateiyle sararsn.
Varsn yllar yuvadansn birbirinin stne.
Bize btn btne ba dndrc grnen
En kokulu uruplar bir yudumda ielim.
Geelim en, grltl, aydnlkl yerlerden.
Bize mehul kederlerden haber versin musiki.
istedik ki dnyaya bir yeni talih vadeden
Maden yzl insanlara doysun biraz gzmz.

Yldzlada ufka sarkan berrak, dmdz bir gece

Saatlerce nasl komak arzusunu verirse,
Senelerle, mesafeler arkasna atlmak,
Frlatlmak ihtiyac iimizde uyand. ..

Hikmet Nurettin

(1921/Halk, 22.7.1929]

1 19
ONBELER N

Yangnlara fazla bakan gzler yaarmaz,

Aln kzl yldzl ba secdeye varmaz,
Dvenler lenlerin tutmaz yasn.

Yine fakat bir yldrm zulmeti yrtsa,

Sar gn koynundaki an haykrtsa,
Anyoruz gsmzn son sayhasn.

Eski cihan, yeni cihan nnde eil!

Aramzdan birka yolda ayrmak deil,
Her ne yapsan varacaz emelimizel

Karadeniz... bunu duysun derinliklerin:

O ateli gsleri delen hanerin
Kabzasn alacaz biz elimize!

Baturo 1922

Nazm Hikmet - Vala Nurettin

["28-29 Kanun- sani 1921 ", Moskova, 1923, s.22]

1 20
DESTAN

Ald saz ele Terakkiperver Cumhuriyet Frkas,

bakalm ne dedi:

Bizim frkaya derler

Cumhuriyeti Terakkiperver
Hem frkacyz, hem berber
iyi iftiyi tra ederiz
Perdah olmaziarsa tela ederiz.

Yaldzl bir kazk kakalm

inin alktan kokan nefesine
Mavi boncuk takalm
Kylnn psklsz fesine
Fakat hrmetle riayetle bakalm
Ecnebi sermayesine
iiyi iftiyi tra ederiz
Perdah olmaziarsa tela ederiz.

Ald saz ele Halk Cumhuriyet Frkas,

bakalm ne dedi:

Terakkiperver'lere kanmayn
Onlar dostunuzdur sanmayn
Parmanz siyasete banmayn
Palan olsa da srtmza srma hrkamz
Samansz brakmaz sizi Frkamz.

kar elbet bir gn Mesai Kanunu

Yz sene, bin sene bekleyin bunu
te buna derler Ali Cengiz oyunu
Palan da olsa srtmza srma hrkamz
Samansz brakmaz sizi Frkamz.

121
Ald saz ele amele ve kyl,
bakalm ne dedi:

Semerkant elinden yoUasanz da

iini ipekle ullasanz da
Ne kadar telleyip pullasanz da
Srtma vurolan palandr palan
inanmam yalandr, yalandr, yalan.

[Orak-eki, 21 Kanun- sani 1 925)

ONBELERN KTABESi

Kazdk Onbeler'in ismini,

kanl kzl bir mermere!..
Bir elik aynadr gzlerimiz,
Onbeler'in resmini
grmek isteyenlere...

1925, Trkiye [Aydnlk, ubat 1925)

1 22
DAGLARIN HAVASI

(Manzum Roman)

Haydarpaa Gar'nda

Trenin kalkmasna daha on dakika var,

Vagonlardan uzatm balarn yolcular
Bakyorlar arkada kalacak olanlara,
"Tez geliriz" diyorlar gzleri dolanlara..

Haydarpaa Gar'nda nbet bekliyor gurbet,

Gurbet lm gibidir : Herkese gelir nbet!
Gen bir kyl arm, vagonunu aryor,
Bir yzba gsnde karsn saryor,
Muhbirler bir mebusun evirmi etrafn,
Kadnlar payiayor vagonlarn rafn,
Bir hoca yolculara bakyor alk alk...
Birden bir deniz gibi alkand kalabalk,
Kvrak, en bir kahkaba bir ok gibi sivrildi,
Bir anda btn balar o tarafa evrildi:
hanm, bir gen kzn etrafn almlar,
apkn edalaryla lakrdya dalmlar :
- Hala inanmyorum senin gideceine,
Orada bir gn bile rahat edeceine!
- steseydi buraya gelemez miydi baban?
- Ben ona gelme dedim ..
- Valla delisin, Leman!
- Belan bulacaksn sen araya araya.
- Yz bin lira verseler gitmezdm Ankara'ya!
- Durun - kuzum, kzmayn, biraz beni dinleyin,
Sonra da isterseniz yine "Delisin" deyin!
Bilirsiniz ne kadar severim sinemay,
lgn bir filme bakp heyecandan yanmay..
Akarken sergzetler birbirinin peinde
Kaybederim kendimi ben filmin gidiinde.

1 23
 imde sergzetin deli ryas doar.
te bugn nmde byle bir sergzet var:
Bu yolculuk, bu tren, Anadolu, Ankara ...
Frlatlm gibiyim ben imdiden rzgara,
Bir rzgar ki, durmuyor, iddeti kesilmiyor!
Bugn gideceimi annem bile bilmiyor;
Ne kadar aracak beni grnce babam.
- Leman, senin aklnn tahtas deil tamam!
- Leman'ck Ankara'da yaayabilir mi hi? . .
Sal d dans yok, kafe yok, yollar pis, evler kerpi!
- Ankara cehennemdir asri bir gen kz iin!
- Leman, bu delilie niin lzum var, niin ..
- Maer'ler, emin olun tamamen haklsnz,
Fakat rica ederim unutmayn ki yalnz
Oraya gidiyorum, bir filme gider gibi.
Hem yle bir filim ki, balarken biter gibi!
- Ankara'da hemen hi durmayacaksn demek?
- Bunu anlamak iin demez dnmeye pek!
kinci kampanann nlad elik sesi,
Herkes susup dinledi bu delik delik sesi!
Trenin kalkmasna be dakika var daha,
Be dakikadan sonra gar girecek gnaha!
Gurbet, camdan yaplm gnlleri talyor,
Bir uzun faciann ilk perdesi balyor..
Son baklar, son veda, son buseler, sarlar,
Mektup yaz, ok kalma dn! diye son yalvarlar.
Gzleri bulutlanan.. Dudaklar titreyen ..
Son kou.. Son kampana.. Son ddk .. Kalkt tren !

Yolda

Tkrdyor trenin rayda tekerlekleri,

Devrilerek geiyor telgraf direkleri,
Raylar bir ylan gibi saa, sola dnyor,
Soluyan lokomotif, vagonlar grnyor.
Leman koymu alnn vagonunun camna,

1 24
Bakyor ufuklarda snen k akamna!
Tarlalar, kar, ufuk kar, vagonlarn st kar,
Savuruyor karlar trenden kopan rzgar...
- S istemez misin kk hemire hanm?
Sen hibir ey yemedin, acknadn m canm?. ..
Leman'n ar ar evrildi gzel ba:
Ne garip bir adamd bu vagon arkada!
Vagonda yalnzdlar Haydarpaa'dan beri,
Bir an bile Leman'a bakmant gzleri.
Bir kitabn stnde gzlerini yormutu.
imdi de birdenbire bu suali sormutu.
Acaba kim vermiti ona bu cesareti?
Leman'n hiddetinden dudaklar titredi:
- Efendi, zannedersem sizi tanmyorum!
- Tanyp tanmamak lazm deil ki yavrum,
kram etmek istedim vagon arkadama...
- Dorusu hi byle ey gelmemiti bama!
Hangi hakla benimle konuuyorsunuz, siz?
Hibir salonda bana takdim edilmediniz!
- Haklsn kk hanm, fakat ben amam buna,
Girmedm hayatmda cicili bir salona...
- Belli!
- Evet girmedm!
- Rica ederim yeter!
Leman alayacakt cevap alsayd eer!
Pencerenin yanna sornurtarak oturdu
Sinirli elleriyle souk camiara vurdu...
teki aldrnayp Leman'n hiddetine,
Yemeini bitirip kitaba dald yine ...

Soluyor kesik kesik lokomotifin sesi,

ndi bir bulut gibi beyaz bir k gecesi.
Bir anda vagonlarda btn lambalar yand,
Hat boyunda akan kar sar renge boyand.

1 25
Sar, parlak karlara kvlcmlar dyor,
Leman sinmi keye, kedi gibi yor...
Kesik tknlada geti byle bir zaman,
Bu muttarit ninniden can sklan Leman
Bakt o kitabn durmadan okuyana:
Kuvvetli gvdesiyle yaslanm biraz yana,
Satrlara saplanm bir ok gibi bak,
Esmer, geni alnna salarnn ak,
Byk, krmz az, kaln kvnk enesi,
Kocaman ellerinin demirden mengenesi
Leman'n hiddetini biraz yumuatyor,
Gen kza bir kahraman hayali yaatyor.
Ayaklarnda izme, bol ceketi me!nden,
Sergzetler kouyor bu adamn peinden.
Onun din neesinde karl bir da hali var,
Yksek karl dalarn sert, hain melali var!
Leman geti kendinden, bu karl daa dald,
Bulutlanan gzleri ufaldka ufald.
Karl bir da banda uyudu yava yava...
- yecek zavall kk hanm arkada!
Gen adam birdenbire kmldad yerinden,
Bol, mein ceketini karp zerinden
Kocaman elleriyle rtt gzel, gen kz...
Ald yava yava gen kzn glden az.
Ryasnda o uzak karl dalara gld,
Sa mein ceketin zerine dkld.

Sanki koan trenle kotu zaman: saat on.

Uyuyan taze kzn tryla doldu vagon.
Gen adam kesinde sindi btn btne,
Gitgide dald kzn inip kalkan gsne.
Darda kar yayor.. oalyor.. Artyor.
Rzgar camiara kar avu avu atyor.
Beyat atlara binmi beyaz bir ordu gibi

1 26
Treni kovalyor dalardan kopan tipi...
Dalardan kopan tipi son bir hamleyle tat,
Trene yaklayor.. Yaklayor.. Yaklat!
Benziyor lokomotif haykrp drt yanna,
Bozulan bir ordunun malup kumandannal
kt beyaz karanlk kar son darbeyi vurdu,
Tekerlekler gmld, tren sarsld, durdu,
Frlad bir hamlede kesinden gen adam,
Demirden elleriyle ald buz tutan cam:
Rzgar delikanlnn datt salarn,
Tipi ald alnna buzlu krbalarn.
Karl rzgar doldurdu vagonu bir solukta,
Ac bir nee vard bu saldran soukta.
Gen adam bu havay cierlerine ekti,
Buzlu bir ayran gibi sou(u) iine ekti.
Fakat bir el dokundu.. Dnd, grd gen kz,
enesi, dudaklar, yanaklar krmz,
Gzleri bulutlanm, omzunda mein ceket...
- yp uyandn m?
- Evet, dm, evet!
- abuk u keye ge, iyice rtn, sarl.
- Ne var, ne oluyoruz? ...
- Kr talibine darl.
Tren durdu, yollar kar kapatt galiba,
Sard tekerleklere sakalm k baba ...
- Acaba u Ankara daha ok uzakta m?
- Vallahi kk hanm ldrtrsn adam,
Daha buras nerde, senin Ankara nerde? ..
- Eyvah yollarda kaldm...
- Alama, dme derde,
Gzya evki krar, cesareti kemirir,
Gzya felaketin dev aynas gibidir!
Derindir kk hanm manas bu szlerin,
Erir iki mum gibi k dolu gzlerin
Hayat o aynann iinde gre gre...
- Nerdeyiz? .. Nerde kaldk? ..

1 27
 - Soralm kondktre:
Hey, kondktr efendi!.. Bana bak, hey arkada!
- Beni mi ardnz?
- Buraya gel.. Az yakla!
Kar m kapatt?
- Evet!
- Pekala, ne haber var?
- O kadar kolay kolay alamaz diyorlar
Trene yol vermeyen bu beyaz kardan kapL
- Ka gn srer?
- ki gn!
- Desene, yuttuk hap!
Fakat imdi?
Bir izgi gencin alnn gerdi...
- Fakat imdi nerdeyiz? ..
Kondktr cevap verdi,
Bu cevap yumuatt atk alnn gencin,
Kvrak imei akt gzlerinde sevincin,
Birden dnd gen kza, bir selam verdi yerden,
Dedi:
- Ben gidiyorum!
Bu apansz haberden
Gzel kz aalad, gzlerinde dondu ya;
Kalkt ... Delikanlya yaklat yava yava:
- Ne dediniz, gitmek mi? ..
- Evet!
- Nereye,? .. Nasl? ..
Misali budur ite vahetinizin asl:
Kimsesiz bir gen kz brakmak tek bana!
nsan acmaz m hi vagon arkadana?
Ne kadar korkuyorum... Beni brakmaynz,
Kuzum yle yzme glerek bakmaynz,
te yollarda kaldm... Yollarda yapyalnzm,
Uurumun banda kk, korkak bir kzm!
- br gn tren kalkar, korkacak ne var bunda?
Hem merref olmadm sizinle bir salonda,

1 28
 Bilmem ki kk hanm nasl edeyim yardm?
- te tanyn beni: Leman'dr benim adm ...
Babam zengin bir tccar ...
- Benim adm Sreyya,
Akl dolu, cebi bo bir ky hocasym!
- Ya? ..
- Evet, bir ky hocas, bu hale atnz m?
Bilmem, Anadolu'yu siz hi dolatnz m?
- Hayr, hi dolamadm...
- Dolamak faydaldr!..
- Gitmeyiniz, kalnz... Kaldn deil mi?
- Hayr!
Ben de kalmak isterdim, ne are ki mecburum,
nk bizim ky ancak saat srer yavrum,
Hattn en yakn yeri...
- Beni brakmaynz,
Yalnzlk korkusuyla kalbimi yakmaynz!
- stersen benimle gel...
- Sizinle m.') ..
"

- Evet...
- Ben? ..
- yle ya, sen .. stersen .. Bu tereddtn neden?
Kydeki evceimde ihtiyar bir ninem var,
Misafirim olursun kar kalkncaya kadar ...
O dakika Leman'n gzleri doldu yala,
Tuttu ky hocasnn ellerini telala,
"Gitme" diye yalvard, bkld tekrar ba,
Fikrinde srar etti lakin yol arkada:
- Bana gitme diyecek yerde siz gelsenize! _

Her ne kadar bizim ky uzaksa da denize

Geni bir orman var, byk bir rma var,
ehri unutturacak yaylas var, da var ...
Leman'n gzlerini kaplad kar misali
saat ileride karl bir ky hayali.
Bir erit kopmu gibi en merakl yerinden
Geiyordu bembeyaz bir hayal gzlerinden.

1 29
Bu teklifi reddetmek olur dedi kabalk...
Dalnt gitgide trenden kalabalk,
Herkes bir han kesi, scak bir yer aryor,
Birbirine bir yudum ay iin yalvaryor...
Leman bu yerde kalmak istemiyordu fazla,
Adamn da geecek zaman yoktu nazla.
Ky hocas haykrd gr sesle: Arahac!
Grbz biri yaklat aklatarak krbac. ..
- Burdan Gzi kyne ne kadar vereceiz?
- Be lira!
- ok deil mi? ..
- Tez eritireceiz ...
Arabay tuttuktan sonra dnd Leman1a:
- Vazgetn mi arkada olmaktan artk bana?
Kararn abuk ver, vaktimiz yok ki yavrum ...
Syle gelecek misin benimle?
- Geliyorum...
Gen adamn yznde ne bir izgi grld,
Ne gzleri parlad, ne dudaklar gld, .
Toplad kitap, defter, palto, ne varsa rafta,
Eyasndan bir para kalmad bir tarafta.
Eline bavullar ald, trenden indi,
Gen kzn gzlerinden eski hayal silindi.
Peine taklnca onun bir glge gibi
Hakikati anlatt kza mthi bir tipi.
Bir avu kar savruldu Leman'cn yzne,
Gurbet neymi retti bu ilk yol kszne.
nnde arkada sarslmadan yryor,
Bu kahraman yry kz dndryor ...
Yldrmyor o genci ne rzgar, ne frtna,
Mein ceket bir kale gibi gemi srtna ...
Silinerek Leman'n yz betten, benizden,
Gidiyordu o gencin karda at izden.

stlerini kaplayan karlardan silkindiler,

kisi de yan yana arabaya bindiler.

1 30
Kams aklaynca grbz arahacnn
Kalbine ktn duydu Leman acnn.
Yaz adar kinedi, sarsnt oldu hayl,
Nihayet yola dt son sratyla yayl.
Krk yllk arabann her yan delik deik,
Her admda sallanan erden pten bir beik...
Benzese de kar tipi stanbul'un sisine
Benzemiyor yolculuk oto gezintisine.

Kar indike etrafa her an daha ziyade

Atlarn kulaklar grnyordu sade.
Ne yol belli, ne geit ... Yol beyaz, geit beyaz,
Bu k grse eer dnyaya gelemez yaz.
Arabann iinde sessizdi ikisi de,
Leman hemen uykuya dalmt gide gide.
Arkada sarmt ynl eylerle onu,
Yalnz grnyordu gl gibi pembe burnu.
Bir sarsnt, bir feryat.. Benzi kl oldu kzn,
Yaylnn tekerlei krlnt anszn!
Yan yana arabadan dar frladlar,
Savrulan eyalar tekrar hazrladlar.
Gzden geirdi krk tekerlei Sreyya:
- Arabadan hayr yok, yayan gideceiz!
- Ya?
Bu karanlkta insan kyne yol bulur mu?
- Korkma, hemire hanm!
- Sen varken korkulur mu? ..
Arabada souktan donmu, mtler,
Artk kzmak iin hzla yola dtler.
Sa kolunda Leman', sol kolunda bavulu,
Sreyya bir dev gibi admlamakta yolu ...
Ovada kar, dada kar, gkler beyaz, yer beyaz,
Diinde buz ba, yollar kesmi ayaz.
Gen kz nefes alyor, duruyor zaman zaman,
Byle her dinienite ufka baktka Leman
Kardan yanan gzleri imeklerle doluyor.

13 I
Kyn klarm grr gibi oluyor.
Pelerinde uzuyor beyaz ayak izleri ...
Gen kzn yorgunluktan bklyor dizleri,
Ayazn buz ba geziyor her yerinde.
Sert, souk bir szyla acyan gzlerinde
Korkunun kara keskin glgesi sallanyor,
Bu karl ovalarda kaybolurum sanyor,
Delikanl yanndan bir adm ayrlrsa...
Nasl hanmelleri korkarak sarlrsa
Demirden balkonuna yksek tatan bir evin
Leman da sarlyor koluna o gen devin.
- Bakaym gzlerine, Leman, epey yoruldun!
Benimle geldiine yoksa piman m oldun? ..
- Hayr! .
- Yarm azia sylyorsun sen bunu.
Bilirim ki anlamak bir gen kzn ruhunu
Daha zordur en ar bir ilim kitabndan.
Yorgun, ac bir sesle verilen cevabndan
oktan nadim olduun anlalmakta ama
Kk bir karde gibi sarlman kollarma
Birden bu dncenin gsteriyor aksini...
Leman duymuyor artk Sreyya'nn sesini,
Kulaklar nlyor, gzleri kararyor,
Sanki her tarafta kar... Soluyor sararyor,
Gitgide kaybediyor eski parlakln.
Sanki mahsus toplanan ar bir kar yn
Dolayor Leman'n kk ayaklarna,
Souk buzdan azn koyup kulaklarna
Diyor ki : "ok yoruldun, uyu .. Korkmadan uyu!
Bekler yannda duran gen adam bu uykuyu."
Leman'n gzlerinde kvlcmlar yanyor,
Ayaklar titriyor, drt yana sallanyor.
Sreyya'nn kolundan kara decek gibi
Dt, dalndan den byk bir iek gibi.
Sreyya bir dakika durdu kald yerinde,
Bavul arlamt gitgide ellerinde.

1 32
Dnd: Kye daha bir saat mesafe var,
Etrafna ekilmi kardan beyaz bir duvar.
Her admda arpacak alnn bu duvara,
Yryecek bir saat zulmeti yara yara...
Kendi kitaplarn g hal ile tarken,
Elinde kurun gibi bavul arlarken
Nasl yklenecekti imdi de kzcaz? ..
Gzleri alevlendi, kprd gencin az,
Yaral arslan gibi dald karanlklara:
Eritecekmi gibi bir gzle bakt kara.
inde bir cehennem gibi tututu kan,
Kaldrp kucana ald baygn Leman'.
Kuvvetini vererek hem kza, hem bavula,
ki ar yk ile Sreyya kt yola...
Kouyordu yollarda tipi gibi, kar gibi.
Drt yana ejder gibi ate salan Sreyya,
Bin bir belaya kar bir tek kalan Sreyya,
Ne yoldan ylyordu, ne tipiden, ayazdan.
Kye gireceine iman var birazdan!
Bir oyuncak gibiydi iradesi elinde,
Yeis denen ey yoktu bu iman heykelinde.
Fakat yine gittike eriyor, soluyordu,
nnde kar geilmez bir hisar oluyordu...
Ykselince uzaktan keskin bir kpek sesi
Yorgun delikanlnn geldi btn ne esi.
Keskin bir kpek sesi kyden mjde getirdi,
Aras ok gemeden Sreyya kye girdi ...
Verdi son kuvvetini, yollar sarst son hz,
Kapy ald... Birden gzlerini at kz.
Sreyya'nn kolunda doruldu yava yava:
- Ayan bas yere... Eve geldik arkada!
Fark yoktu bu evin canavar sakl inden,
Bir ayak sesi geldi evin derinliinden:
- Kim o?
- Ben geldim ana!

1 33
 - Sen msn gelen yavrum ?
- Kapy a, yanmda biri var!
- Ayorum!

Sreyya'nn Anas

Leman misafir oldu bu ufak ky evinde,

Tutumu ralarn snd alevinde,
Ana, oul Leman'n gzlerini sildiler,
Kzcazn banda pervane kesildiler.
Ihlamur kaynatarak verdiler fincan fincan,
Geldi gzel tazenin benzine bir para kan.
Oturdu rahat rahat bir ke minderine,
Yolda ayaz gemiti btn iliklerine
imdi bir ivi gibi skld her yanndan.
Uyutan bir scaklk geti hemen kanndan...
Scak, temiz bir oda cennet geldi Leman'a,
Sonra bir delikanl... Bir de ak sal ana...
Dardaki tipiyi hatrladka gld,
Gzleri rya denen bir aleme szld.
Uyudu zavall kz, uyudu minderinde...
Ertesi gn kendini buldu eski yerinde!
Ses seda yok ortada... Kimse uyanmamt.
Perdeler almam, ocak da yanmamt.
Dnk hatratn balad toplamaya:
Ne kadar benziyordu hayat sinemaya!
Dn gece geirdii tehlikeleri sayd,
Ya lar yuvarlansa, ya kurtlar rastlasayd...
Birdenbire iinden geti ac bir sz,
Ka gn alkoyacak, kim bilir, karlar kz?
Daha ka gn geecek bu ufak kulbede?..
Leman gml sand kendini bir trbede.
Yand ii buradan kurtulmak hevesiyle,
Tekrar salonlarna komak dncesiyle ...

1 34
le Yemei

Sreyya anasyla girdi kk kapdan:

- N<islsn, iyi misin?
- ok kr, dedi Leman,
Yalnz ocak snm de...
- Ate de var, ra da,
Kendi evinmi gibi hareket et burada.
Ocan yakaydn mezdin bu kadar...
- Bizim evde oca hizmeti uak yakar!
Sreyya glmsedi karsnda bu szn,
Dedi ki: "ksz keser gbeini kszn.
Madem ki gurbettesin, hizmetiyle uak yok,
Arkanda esir gibi gezip dolaacak yok,
istediin ekilde grmelisin iini."
- Nasl olur?
- Grrsn, bir kere sk diini!
Leman teessrnden kzarm soluyordu,
Sreyya aldrmadan nineye dnd, sordu:
- leyin yemek iin hazrlk var m ana?
- Piirmitim dn bulgur pilavyla tarhanal
Kzcaz iitince bulgurla tarhanay
Kalkp bomak istedi bu ihtiyar anay!
- Yenecek ey mi sanki bu syledikleriniz?
- Yenmezse siz yenecek eyleri gsteriniz i
- Bir tavuk halamas, bir omlet, bir de stla!
- Aadaki kmesin git de kapsn a,
Orda tavuk, yumurta, ne istersen bulursun,
Bizim gibi tarhana yemekten kurtulursun...
Dolapta da tereya, st, eker, pastrma var!
Oca da yakarsn, ite kuru odunlar...
Yemeini piirir, inden zevk alrsn!
- Ben yemek piiremem!
- yleyse a kalrsn!
- Ben sze misafirim...
- Sen misafirsen eer

1 35
 Misafir umduunu deil, bulduunu yer!
Mektebe gidiyorum, gecikmeden dnerim,
Piirdiin yemekten verirsen ben de yerim...
Hrn, sinirli Leman somurttu, kzd gya
Kz keskin yzyle selamlad Sreyya,
Kuvvetli admlarla kapdan kt, gitti...
Kulann dibinde Leman bir ses iitti:
- Sakn ilenme kzm, olumun szlerine,
alnn ocakta imdi senin yerine.
Syle, ne istiyorsun piireyim abucak,
Bir nefeste tutuur karnda snen ocak!
Oca yakmak iin eilirken ihtiyar,
Leman'n benliinde dodu baka bir diyar.
Yerinden hzla kalkt, hemen yakt oca,
Piirdi yemekleri, ykad kap kaca,
le st gelince mektebinden Sreyya,
Karlad:
- Buyurun, yemeiniz hazr!
- Ya? ..
Misafirlik Kyleri

aydam srederdi akamlar mangala,

ekerdi kz iini kllere dala dala:
Elbet bir gn kalkacak yollardan kar yn,
Bir gne pariatacak ufkun karanln,
Buz tutan demiryolu yaknda zlecek,
O zaman ite biraz kzn yz glecek...
Acaba o gzel gn daha uzaklarda m?
Acaba hala tren gmld karda m?
Babas alm mdr yolculuundan haber,
Almsa merakta m anasyla beraber? ...
Bunlar dndke ryadaym sanrd,
Bizet'nin bestesinden bir ey mrldanrd..
Sonra datmak iin btn dncesini
Kendini ie verir, keserekten sesini;
htiyarla girerdi ala her gn erken,
Bakraca st saard, koyun kei melerken.
Oradan urarlard tavuu bol kmese,
htiyar kadn ona "Peki" derdi ne dese.
Mektepte rendii ahlkla kzcaz
Yemekler piirerek tazeliyordu az:
Alaturka tatllar, alafranga etler,
Kolay hamur ileri, snger gibi kotletler ..
Leman'n gnden gne ald itahas,
Dodu gzel alnnda bir ahlk dehas.
Eliyle ayrrd kemikleri etinden,
Bir ev hanm kt bu salon ziynetinden.
Salar rg rg, terlikleri kesiz,
Drt beli entariyi grseniz stnde siz
Asla tanmazsnz eski lgn Leman':
Banda mor yemeni ninenin armaan...
altka asab bsbtn iliyordu,
Yz kzllayor, gs geniliyordu.
Yemekte ara sra sz geer stanbul'a,
Kz neler anlatrd gzleri dola dola:
Balolar, ylbalar, ziyafetler, dnler,
Btn sevinle gelen, sevinle giden gnler...
Sreyya bir put gibi dinlerdi bu szleri,
Leman'n ar ar dolard gzleri.
Gen kzn ttn grerek bir ku gibi,
htiyar, ta iinden okla vurulmu gibi:
- Ah, derdi, sen gidince bu ev ssz kalacak
Kim masal syleyecek, kim bir trk alacak?
Gzleri yalanarak skft edince nine,
Sreyya br yandan balard szlerine:
- Altrdn midemi bu gzel yemeklere,
Sen gidince o isyan etmesin Allah vere!

1 37
Avda

Drt gn sonra kar dindi, ortalk bembeyazd,

Gkler grnmyordu, henz yollar ayazd,
Sreyya anasna dedi ki: "iftem nerde?
Avlanmak istiyorum kyden biraz ilerde... "
Leman'n akl gitti bu anda sinemaya,
Birlikte kmak iin ba.lad yalvarmaya.
Sreyya diyordu ki: "Ursn, souk hava,
Deliliktir emin ol, kmak bu gnde ava.. "
- te iyi dedin ya... Lazm olan heyecan.
Sen git de ben kalaym ... Buna dayanr m can?
Merakla balayarak devam eden bir filmi
Orta yerinde kesrnek bir cinayet deil mi?
Kalmadau Sreyya'ya az aacak zaman
Ayana geirdi botlar hemen Leman.
Salarn tarad, yz sevinle yand,
Lahzada mantosunu giyerek hazrland.
Havaland vcudu gnlnn rzgarndan,
Hararetle ninenin pt dudaklarndan.
ktlar iki avc, iki grbz arkada,
Kyn sokaklarndan krlara yava yava ...
Yoldan geenler kza hayretle bakyordu.
Leman ardnda hayran izler brakyordu.
Byle ilerledike korkusu oalyor,
Vcudu her admda yeni bir hz alyor,
Baz koup giderken aya kayyordu,
Baz bir ku grnce ifteyi dayyordu.
Oynuyordu yannda yryen cins tazyla,
nnde yol gsteren karaba haylazyla ...
Sreyya birdenbire Leman' durdurarak
Dedi:
- Sakn yerinden kmldanmamaya bak!
- Ne var?
- Pek yaknlarda bir felaket haberi:
Takip olunuyoruz yarm saatten beri!
Sapsar, sordu Leman:
- Bizi takip eden kim?
- Sen burda biraz bekle... Ben renir gel irim.
Sreyya uzaklat etrafna bakarak.
Leman dnmedeyken kendini brakarak
Birdenbire arkadan tkand kzn az,
ki kuvvetli pene balad kzcaz ...

Sreyya Dnnce

Sreyya ayrlnt kzdan epey uzaa,

Dnnce dtn anlad bir tuzaa.
iftesi bir dal gibi titredi ellerinde
Leman'n imdi yeller esiyordu yerinde.
Delikanlnn kalbi gsnde doldu, tat,
Gzleri imek gibi ufuklar dolat ...
Gznde birbirine karnt gkle yer,
arpacak nne bir ordu ksa eer
Yerli yerinde durdu bir dakika kararsz.
Bu felaketten nasl syrlacak zararsz?
Byle mi olmalyd misafirliin sonu?
Kzcaz imdi nerde, nerde alanlar onu?
Kz kaldranlar dndke Sreyya
Diyordu ki: "Eminim ne haydut, ne ekiya...
Leman' kyde gren birka hovarda bunlar!
Hem pek uzakta deil, ok yaknlarda bunlar!"
Yrd izlerinin arkasndan iyice,
Lakin bu yry de gitti sonunda hie.
osede birbirine izler karyordu,
Sreyya sualini kendi kendine sordu:
"Acaba ne tarafa gitmi olsalar gerek?"
Vcudu sarslarak, yrei titreyerek
Gz nne getirdi kzcazn halini . . .
Nasl yklenecekti Leman'n vebalini?
iradesi tututu, yand kl oldu bir an :
Leman, o yosma Leman, o gazal gzl Leman!

I 39
Gzlerinden aniayp onlarn maksadn
Kim bilir ne dehetle aryor adn!
Dnrken kprd korkun bir ejder - gibi,
Uurumun nnde ba dnenler gibi
Bakt: Btn varl bir da gibi yanyor,
Akl bir bulut gibi bolukta sallanyor ...
Yerler, gkler, aalar beyninde dnd dnd...
Anszn kar yoldan bir svar grnd.
Yaklanca bu yolcu Sreyya'nn yanna
Sreyya kaplan gibi sarld hayvanna:
- Hi yolda rastladn m bir kadna arkada?
- Rastladm baa doru giderken yava yava!
- Yalnz myd?
- Ne gezer, yannda be kii var.
- Kimler?
- Kimler olacak bizim Karaballar!
- n atndan aa ...
- Olmaz, iim acele.
- Atndan in diyorum, atndan atla hele.
Yolcu tabancasm Sreyya'ya evirdi,
Bir hamlede Sreyya onu attan devirdi:
- Canna m susadn, ykl ordan kerata!
Silahn alnca srad yaz ata.
Uarsa nasl yaydan frlayan ok havada
Sreyya da o hzla kouyordu ovada.
Vadiler yokulat, tepeler dmdz oldu,
Sreyya'nn karanlk ruhunda gndz oldu ...
Bilmiyordu ne kadar zaman geti aradan,
Balara geldiini anlad manzaradan.
Girince delikanl aalktan ieri
Doldurdu silahn, hazrlad haneri.

Erler Meydannda

Manas yok diyorken byle lgn kouun

Geti slk alarak yanndan iki kurun ...
Atndan adamaya meydan kalmadan daha
Davrand birdenbire belindeki silaha,
Sreyya silahn ne uzatyordu,
Onlar kurun atyor, bu kurun atyordu.
Tehlikenin nnde akl banda yine,
Siper ald bir geni sd kendisine.
Bir kuruna karlk be kurun geliyordu,
Sreyya bulunduu yerde sendeliyordu...
Ac bir ses iitti: Leman'n sesiydi bu!
Bir kurunun bir gs delip gemesiydi bu!
Kzcaz vurmutu kendi silah demek!
Son keder, son heyecan, son dnce, son emek,
Delikanl alarak cann dilerine
isabet ettirmiti bir kurunu yerine.
"Yandm!" diye bir seda iitildi derinden.
Yaralanmt imdi birisi ilerinden,
Kar taraf bu cenkte bozgun verdi anszn,
Yanndan ayrldlar geriye doru kzn...
Onlar gerilediler, Sreyya ilerledi,
Yaral kzcaz toparlad, derledi,
Kan szan yarasnn bakmadan arsna
Leman' ald hemen atnn sarsna...
Kye doru evirdi hayvannn ban,
Ah, bir kere kurtarsa bu gzel yoldan!

Leman Yatakta

- Sreyya...
- Ne var yavrum?
- ir biraz ilatan!
Alnnn ortasnda ayrlan ipek satan
Leman'n solgun yz ay gibi grnyor,
Gzleri ar ar Sreyya'ya dnyor...
Sreyya elindeki ieden yudum yudum
irirken, diyor ki: "Bugn biraz uyudum! "
Leman gnden beri hastadr, yataktadr,

141
Gsndeki yaraya deva aramaktadr ...
Atei biraz fazla, kuvvet yok ellerinde,
Yalnz akamdan beri itahas yerinde.
Vcuduna nisbetle kaybetmiti fazla kan,
Fakat onu en grr hala yzne bakan.
Yarlm gibi kzl nar duda bakla,
lacn iiyor bu krmz dudakla.
- Yemek yer misin yavrum?
- Tarlanaysa istemem.
- Hekim yle syledi...
- Bir kak. .. Fazla yemem!
Ricalar balaynca kzcaz derde girdi,
Kasedeki orbay yava yava bitirdi.
Nihayet ete, ste tatlya geldi sra,
Sreyya melerek yanndaki hasra
Kendi eliyle verdi Leman'a yemeini,
Yedirdi omletini, yedirdi bifteini!
Sreyya'nn gzleri gecedir uykusuz,
Bekliyor kzcazn baucunda a, susuz.
Baz kzn grerek en mecalsiz halini
Aklndan geiriyor lm ihtimalini.
O zaman sinirleri yay gibi boanyor,
lm bile bomak arzusuyla yanyor.
Nihayet toplayarak btn itidalini
Dnyor gen kzn kurtulmu hayalini.
Kulanda nlyor bir srekli kahkaha ...
Ayor ellerini o dakika Allaha.

Nekahat

Bir ay geti ufuktan dodu gzel bir bahar,

Aalar ieklendi, kalmad yollarda kar.
Duyulmaya balad yava yava ku sesi,
Ald Leman'n da eski uyumu sesi.
Sreyya'nn taklp ara sra koluna
Dolarken bakard Eskiehir yoluna.

1 42
Tad alarak gneten, ieklerden, bahardan
Kapal ufuklara dalyordu dalardan.
O kadar yarad ki Leman'a gezintiler
kt danslar, balolar aklndan birer birer.
lgnca fikirleri yerine gzel kzn
Kuvvetli dnceler kklemiti anszn.
Omuzlar ald, yanaklar al oldu,
O narin sln birden yrtc kartal oldu.
Korkuyla bakmyordu artk arkadana!
En hafif kitaplarla megul olan bana
Gitgide en lzumlu sahifeler yerleti.
O imdi kyn btn kzlaryla kardeti...
Geliyordu Leman'a yz ziyareti gnde.
Sabahlar gezerken yaz atn stnde
arrd o dolgun endamn grenler.
Ortada yoktu onu tuzaa drenler...
Herkes ona hayrand, ihtiram ediyordu,
"Buradan ayrlmayn, Leman Hanm!" diyordu.
Kyllerle adeta kaynat onun kan,
Kyl sanrd gren konuurken Leman'!
Ne baba hasretiydi, ne de gurbet yasyd,
Leman' deitiren dalarn havasyd...

Yollar Ald

Bir gn ona yaklat Sreyya, dnceli,

ri avularna dt Leman'n eli.
Dedi ki, heyecandan yrei titreyerek:
- Gnlnde stanbul'un hasreti olsa gerek!
Yalnz stanbul deil, baban da var, anan da,
Bekletmek fena olur hasretleri bir yanda.
te yollar ald, karlar yok, tipiler yok,
Vcudun demir gibi, yarandan da eser yok;
Korkmadan istediin yere gidebilirsin,
imdilik bizim evde aziz bir misafirsin!
Leman'n gzel yz kesildi kpkrmz,

1 43
 Benzetirdi krmz bir gle gren kz.
Kyde tandklar, kadnyla, kzyla
Gzlerinin nnden geti bir sel hzyla,
Sonra o sahte hayat, balolar, aylar, danslar,
O riyal selamlar, takdimler, reveranslar . ..

Birdenbire iinden bir heyecan tututu,

Leman imdi gkleri arolayan bir kutu.
Sreyya'ya dedi ki:
- Ben burda kalacam,
Bu dalarda geecek bundan sonraki am!
- Nasl olur?
- Adeta... Mihmanm vatannda,
Hatta senin evinde, hatta senin yannda!

Bu szler, sevda gibi itendi filhakika ...

kisi de gz gze geldiler bir dakika,
Nihayet kzn ba gencin gsne dt,
ki gen, iki mesut, uzun uzun pt!.

[Akbaba, 5 Mart 1341 - 2 Nisan 1 341/1925]

1 44
NCi

Yzlerce sene evvel ok gzel bir kz varm.

Ayana kapanp btn genler yalvarm
Bu ei bulunmayan gzeli almak iin.
Erimiler ak denen alevden iin iin,
Gnein scayla eriyen karlar gibi;
Hepsinin bu sevdadan hicran olmu nasibi...
Byle yayodarken dnyaianna kskn,
Gzel kz davet etmi aklarn bir gn.
Demi: Elbet veremem gnlm hepinize,
Fakat bir msabaka ayorum ben size:
En gzel, en kymetli inciyi bana her kim
Getirirse onunla artk evleneceim...
Aklar mallarn feda edip satmlar,
Drt taraftan en byk inciyi aratmlar.

Yzlerce sene evvel bir saz ar varm;

Bu gencin de gnln o kzn ak sarm.
Akln alvermi gk ela renkli gzler;
Her dakika biricik sevgilisini zler,
Her dakika alarm, szlarm, ah edermi;
Akndan perianm, mahzunmu, derbedermi...
Duymu msabakay bu ak da nihayet,
nci nedir? diyerek o anda etmi hayret.
nk o ana kadar inciyi bilmiyormu.
nci nasl ey?>> diye bir ihtiyara sormu:
Ben onu hi grmedim, gezdim de diyar diyar.
Demi ki zavallya glmseyip ihtiyar:
Gzel bir tatr inci, kadnlarn ssdr;
Durduu yer onlarn ak, beyaz gsdr.
Denizden ktndan, pahaldr gayetle ...
Bu szleri duyunca ak bakar hayretle,

1 45
Der ki: Ben, deniz nedir, onu da bilmiyorum.>>
htiyar denizi de anlatr: Dinle yavrum,
Bu yle bir suclur ki ufua kadar ak,
Bazan dalgalar vardr kysnda ufack;
Bazan frtna kar, hava olunca lodos,
Deniz birden kudurup kayalara vurur tos.
Sen karada gezmisin, belli, bu yaa kadar.
Bu dalarn ardnda ok uzak bir deniz var.
Pek merak ediyorsan yr, memleketler a.,.
Saz airi, bu szler bitince, yava yava
Denizi bulmak iin seyahate koyulur,
Uzun yollar stnde harap olur, yorulur.
Nihayet gk topraa n dkerken
Bir sahile yaklar henz afak skerken. . .

Aradan bir yl geip nihayet mhlet bitmi,

Aklar akn akn kzn yanna gitmi.
Hepsi de dizilmiler nne birer birer:
Ellerinin stnde donuk, beyaz inciler.
Gzel kz seyre dalm, oturarak yerine;
pek elbisesinin uzun eteklerine
Btn delikanllar koymu hediyesini!
Gzlerini aarak herkes kesmi sesini:
Acaba hangisini kabul edecek? diye...
Dardan bir grlt duyulmu o saniye :
Brakn, muradma ben bugn ereceim,
Brakn sevgilime inciler vereceim...
da getirsin diye gzel kz vermi izin,
air ieri girmi, tereddt etmeksizin.
Anlatm kalbindeki szlayan bir yaray,
Anlatm uzun uzun btn bu maceray ...
Ben bir air akm, elimde bir krk saz,
Yapyalnz yayorum, derdim ok, sevincim az.
O gzel gzlerine bir pnar gibi gnlm
Yllarca aka aka tkendi tahammlm.
Fakat seni unutmak gelmiyordu elimden...
Ve bir gn iittim ki inci istemisin sen.
Ama bu ana kadar grmemitim ben onu,
rendim bu incinin denizde olduunu.
Deniz nerde? diyerek aryordum bu sefer;
Aknn kuvvetiyle atm dalar, tepeler.
Nice lkeler gezdim, nice dalar dolatm,
Bir sabah, sonu gelmez bir denize ulatm:
Gne iinden doup iinde batyordu;
Sular arzn stne yaslanm yatyordu.
Rzgar yava esiyor, engin sessiz, durgundu;
Vcudum aylar sren yolculuktan yorgundu.
Akn la geliyordu kalbime kuvvet yine;
indim byk denizin o byk sahiline
ncileri topladm, urap didinerek!...
Akn szlerini dinlerken kadn, erkek;
air omuzundaki bir torbay uzatm,
Yere, ban zp, incileri boaltm.
Fakat o anda herkes kahkahalarla glm:
nk inci yerine aklta dklm.
Gzel kz gen aka demi: Bunu iyi bil:
Bu, parayla alnm ineilere mukabil,
Senin akltalarn ok deerlidir elbet;
air! Yaayacam seninle ilelebet...

[Akbaba, 24 Kanln- evvel 1345/1929; 2.8.1972]

1 47
SAGLIGINDA YAYIMLAMADIGI
YEN BML
LK RLER
(1922-1927)
NANDIK!..

nandk!
nandk beynimizle!..
Her izgisi rakamlarn ilminden kan
tayyaremizin
ykselmesine
havalanmasna
umasna
karl kara bulutlar burgulayarak
ge karmasna
inandk ! !..
nandk beynimizle!!..
Ona meydan lazmd!..
Ona meydanda yer amak iin
sivri tel rgleri trnaklarmzla yolduk!..
Avularmz
kan doldu!..
Meydan aldk!..
Onu ektik meydana!.
Ykadk ellerimizdeki kan
mavi ii gmleini srtmza geirdik!.
imdi onu uurmaya hazrlanyoruz...
Umamas kaabil deil!..
Motoru bozulursa
takarz yeni motor! ..
Kanatlar sakatlanrsa eer
hangarlarmz kanat dolu!
Umamas kaabil deil!..
Uacak o
Uacak!!!
Buna rakamlarn diliyle inandk!
nandk!!
nandk beynimizle!..

Udelnaya, 1 6 Temmuz (1922)

s
STHSAL ALETLER VE BZ
YAHUT
MERH'E UACAK ZAFER

Tabiat
alev dudaklarnn aydnlnda glen beyaz dileriyle
kanatrken
kollarmz,
biz onun
yeil krtl salarn
dolayarak
bileimize
taze azndan ilk buseyi kopardk!..
imdi o
soyulmu elma gibi
elimizde rlplak,
imdi o bizim!
Kocasnn kll, geni gs altnda
dikilen memeleriyle kvranan
grbz bir kyl gelin gibi bizim!..
Sayla, etiyle, kemiiyle bizim!
Bizim!..
En arkl manasyla bizim karmz!..
Biz
karmzn stnden
ate kalplarda koyulam bir rzgar edasyla
her ykselite
kuvveti cierinden sken ocuklar dourttuk!!..
Fakat
onlar
aldlar!.
imdi onlar
bin lzumsuz ite iliyor!..
Dn!
lerinde

152
 yle palabykl fabrikalar var ki
suratsz zengin karlar gzellesin diye
allk kusuyor!..
yle zaman oldu ki
peinde yz vagonu uuran
kara yaz olumuz lokomotif
krk ikilik gllelerin iinde
Nestle st gibi hlasa edilmi lm
stmze tad!.
yle zaman geldi ki
ocuklarmzn en gzeli tayyaremiz
kafamza
bizi yere mhlayan iviler dkt!!
Lakin
bu byle srmeyecek!
Zaferi bekliyoruz!!
Merihe uacak zaferi!!
Bu zafer ne? diye mi soruyorsun
bunu sana anlatmak gayet basit
bir krank'n hareketi kadar basit:
ocuklarmz
alanlarn elinden alacaz...
ocuklarmz
yalnz bizim olacak...
Yalnz bizim!!
Yalnzzzzzzzz bizim!!!
00 x 00 000 x yalnz bizim!! !
te
(D.S.F.C.) nin ilk telsizinden
Merihe uacak zafer bu!!..

Udelyana, 922

1 53
KAGNI

Bir k gn devrilen bir kannn

yannda plak bir kse grdm.
rlplak
soukta buz kesiyor,
dilerini takrdatp, kakrdatyordu.
Baktm kse donacak.
Hemen
Geirdim kany ksenin srtna,
Ona bu gocuk
tpatp geldi.
O kadar tpatp ki
kannn iinde kaybettim kseyi.
Ben kseyi ararken
bir kara kalabalk
evirdi kany.
Okuna kyller kouldu;
boyunduruuna
yz arn bir bayrak diktiler.
Nutuklar sylendi, kuzular yendi,
herkes birbirini
beendi!!.
Sonra
takm taklavat
dzlrlerken yola
kulamda patlad u ses:
- Alk tutsana alk!!..
Kr msn ulan?
Srtna yklenmi Yeni Hayat'
geliyor.. Geliyor..
- Kim?
- Anadolu ik..tisa ..diya .. t!!..
Kendimi topladm
dedim:

1 54
Bu mu?
Eer yleyse
vay senin sakalna kse!..
Kse kandan cevap verdi:
- Vay benim kse sakalm!!

7 Austos (1922], Udelnaya

ss
TOPRAK SEVGiSi

Biz dnyaya dmedik

Dbb Ekber'in kepesinden
anamzn karnnda kan olan toprakl spanak
9 ay besledikten sonra bizi
frladk yeryzne.
Babamz da unutmu retmedi bize
toprakta arnlarn mlkiyetini.
Babamz gibi biz de
mavi pantolonumuzun
kndaki yamay rtecek kadar toprak iin bile olsun
tapu alamayacamz anlaynca
gnlmz kaptrdk
550 milyon kilometre murabbana.
yle bir kaptr oldu ki bu:
imdi bize
sar krlarda tten topran dumann
Dzce ttn gibi imek
kafi gelmiyor.
Dolduruyoruz
gvdemizin ubuunu
slak kmr kokan Silezya ocaklarnn
2000 metresiyle...

yle bir kaptr oldu ki bu:

imdi iimizden biri
drt motorlu tayyaresiyle topraktan frlayarak
kurtulsa cazibeden
onun altnda benzese dnya
gnete yaldzlanan bir Yafa portakalna
yne o
bu yaldzl yuvarlak yemii soymak iin
cebinden
karr aksn.

s6
Bu yle bir kaptr oldu ki
biz
Zhal'le Merih arasnda
asma apartmanlar
sallanana kadar
kaln ksele kelerimizin ivilerini trpleyen
topra
seveceiz! !. .

Moskova, [1922]

1 57
KFRETMEK iSTiYORUM

Beyaz getrleri, beyaz eldivenleriyle o

karmzda
beyaz tmakl bir katr gibi dolarken
sen
sopa ekmek istiyorsun.
Ben
kfretmek istiyorum.
Kzn, ksran, karsn sradan geirerek
rugan iskarpinlerinin
deliklerine dek ...
Kfretmek istiyorum
ona bir an svmesem
ii gelmi ocuk gibi skyorum.
N'eyleyeyim be?
imden geliyor bu:
kfretmek istiyorum...

Moskova, 16 Terin-i evvel [1922]

5s
GZLERiM

Mavi imekleriyle elektrikleen

mavi gzlerime
iki lastik izme geirdim.
Yolladm
onlar
Anadolu'ya.
Gittiler,
geldiler.
Geldiler fakat nasl?
Lastik izmeler
dizlerine kadar batm amura.
Mavi gzlerim
iki isli lamba gibi kapkara olmu.
Ben hemen
batrdm di fran
scak kanl beynime
gzlerimi
fraladm.
Onlar
iki krmz fener gibi
parladlar.
imdi benim
mavi gzlerim
kanl.
imdi ite
kzl bir perde nnden nasl kaarsa bir boa
beni gren her burjuva
yle kayor.

17 Terin-i evvel (1922]

1 59
2 000'N KAF AMIZDA TESR
(Bir Yol Turks)

Hay.. Hu.. Hey ..

Geldik.
Katranl bir matem bestesi mnidanarak deil
deli bir yol trks haykrarak geldik.
Gryorsunuz ya
imdi bizim
sebilhane barda gibi karnza dizilip
alamaya yok niyetimiz.
Fakat
sakn
bizi bir ey duymad sanmayn!
oktan aldk haberi.
Lakin bu haber
bir kase yourda den kara bir fare gibi
bulandrd beynimizi.
Gzlerimiz
ukurlarndan 1 O metre ileri frlayarak
bolukta dnmediler.
Biz yalnz acsn onun
itik kepelerle kna kna gibi.
Hala damamzda
buruturan tad var.

Ac.
Ac.
Yeil pasl krmz bir bakr kadar ac.
Fakat
mkemmel kuvvet ilac.
Hay.. Hu.. Hey ..
Sebilhane barda gibi karnza dizilir
alamaya gelmedik.
Kopan sesi

6o
bu kadar gr olanlar
nasl alar? . .
Kuvvetin olu nee
frkamzn yle eski azasdr ki
be on tempo hzl alsak biz matem marmz
ordular koar adm ayak uydurur.
Hay.. Hu .. Hey..
ocuklar hey
frlatn kaputlar.
Gsmzn kllarnda eritelim kar
yle ekiyoruz ki
havay iimize
siz orda sandalyanza tutunmazsanz eer
frlayp arparsnz
dilerimize...
Hay.. Hu.. Hey ..

[1922]

6
MAKNALAMAK
(2)

Drt katl tahta bir evde oturuyoruro

drdnc katta odam.
Penceremin karsnda
20 katl beton-arme bir apartrnan var.
Yirmi asansr iliyor her saniye
damndan temeline
temelinden damna.
Halbuki ben
karnma bir trbin oturtup
kuyruuna ift uskur takmak isteyen adam
her akam
80 basamak tahta merdiveni trmanyorum.
Her basamakta yz misliyle zarboluyor
asansrle kan patronlara kinim.
Lakin yine nikbinim.
nandm [..........]
bizim olacak makinalar.
Ve ben
makinalaacam...
Yalnz o zamana kadar
byk arzumu avutmak iin
her sabah
drdnc kattan braknca kendimi
seksen basamak merdivenin trabzanlarndan
vzzzzz.....
Kayyorum...
Kapc kocakar
ldrm," diyor bana.
Bilmiyor ki ben - Ahmak!
makinatamak
istiyorum...

16 Kanun- sini [1923], Moskova

162
HASTA ARKADA N

O hastaland.
Gndz,
gece,
gnlerce
beyaz yastkta ba
bakr bir mangal gibi yand.
O hastaland.
Bu iiri yazan airin arkada
hasta ...
Acaba
fertlere methiye deil
snfmza destan yazalm diyen air
o hastaya bu iiri yazmak iin
beyninin yarm saat sa'yini verebilir miydi?
Sorduk
dedi:
Emin olun ki gnahszm.
Evet bir ferde on msra syledi azm
fakat
beynim i saatinden almad bunu.
Onun
o tornadan yeni km elik ocuk gibi sosyalistin
gznn
bakr bir mangal gibi yandn gren gzlerim
mavi bir alevle kapandlar dn gece
ve bu sabah
bu msralar karyolamn demirine yazl buldum.

Moskova, [1923]
MEYERHOLD TiYATROSU'NA

Hibiri, hibiri
bizim deil..
Ne Mali Teatrn dzgnl Hamlet>>
ne pudra ponponu Prens Turandot>>
ne de Kamert>>nin Karnaval Fedri.
Biz
burjuvazinin
all pullu, telli tll metreslerine
iek atmak istemiyoruz.
Boloy Teatr>>n binas
mkemmel arpa arnbar olur.
Kostm dolaplarn hediye ettik Gum>>a
boyal perdelerinden
alvar diksin kyl kzlar...
Bizim sahnemiz
Mlkiyyeti ahsiyyenin sandk salonlarna smaz..
Krasnaya Ploatta bez platni spektakl! ..
Vasili Blajonti kilisesinin an
krk ylda bir yarayp ie
perde balarn versin haber.
Bir Maysm gibi cokun kitleler,
aydnlatrken Aeroersefeserb projektrleri
otomobillerle yaran traktrleri
Kzlordu at kotursun salnemizin stnde.
te byle bir gnde
sen bizim azmzia p Meyerhold
sportmen artistierinin
allksz yanaklarndan
drrran drran
drrrin drrrin
yaasn maknalam Ersefeser'in
maknalam tiyatrosu.

Moskova, [1923]
MOSKOYA'DA HERAKLT' DN

K geldi,
Kzl Meydan'daki barometreye baktm :
tahtes sfr 7.
Kar
donmaa balyor,
rzgar
yok!
Gkyz elik bir levha gibi parlak
ve izgisiz!

Kremlin'in kulesi:
uzun kzl kaputunun geni omuzlarnda kar,
yannda karde mezarlndaki en byk mezar
bekliyor nbet!
Bu mezar bir gemi,
Kzl Meydan bir deniz...
Gkyz elik bir lehva gibi parlak
ve izgisiz!..

Arkamda kald Kzl Meydan,

arkamda kald kalbi ehrin,
indim
kysna nehrin,
sulara bakyorum.
Akyor Moskova Nehri kvrlarak
yuvarlak srt pul-pul ldayan
kocaman
ve karanlk
bir balk
gibi!. ..

6s
Kim bilir belki bugn,
belki yarn,
plak cilal srt sularn
donacak!
Fakat bir an bile durmayacak yrei
buzun altnda scak
kara kan gibi akp gidenin!..
Kzl Meydan'da barometreye baktm demin:
tahtes sfr 7 !
K geldi,
kar donmaa balyor,
rzgar
yok!
Ben bu soukta
burda kalmazdm bu kadar ok
anlamasam akan suyun lisann.
Kim bilir belki byle bir akam,
byle bir akam,
Heraklit alnn
yeil gzl zeytinliklerde akan suya edi ve dedi:
Her ey deiip akmada,
bu hal beni hayran brakmada .
. .

Heraklit! Heraklit! Ne aktr bu!

Ne aktr ki bu
ne evveli var, ne sonu!
Ne aktr ki bu dalgalarnda
daldr aln en mukaddes putun
kzgn demir damgasyla sukutun!
Gebedir her sukut bir ykselie!..
Kabil mi kar durmak
bu kprm gelie?

66
Heraklit! Heraklit!
Akar suya kabil mi vurmak kilit?
te,
ldyor gnete
kaln mermer stunlar!
Bunlar
Sezar'larn imparatorluundan geliyor,
beyaz tokal Patrisiyen'ler gibi ykseliyor
arkamzda kalan
yolun stnde!..

te Roma!
te dndrd ta deirmenleri
ar ta deirmenler gibi dven
kaln enseli esirler...
plak ar penesiyle kopard Spartaks
marur Roma lejyonunun
geni demir kalkann.
Hrriyetin tadn tatt esir:
ierek nasrl avularndan akan
atlak dudaklarn yakan
lejyonlarn kann!
Bu kan! Bu kan!..
Dudaklarmzda hala bu kann lezzeti var!
Duyacaz bu lezzeti
o [. ......] cemiyeti
.

kurana kadar...
Roma!
Kara kartal ykseldike alald Roma!
Alald esirlerin omuzunda ykselen medeniyet!
Ve nihayet
taze bir can tayan barbar

67
srd plak eyersiz atn
kaba tun bal mzra kanl kanl bir yelkovan gibi,
Roma'nn khne kadrannda ald son saatn!
Ve bir devir bitti!
Roma bir zaruretti,
geldi gitti ...

Heraklit! Heraklit!
Akar suya kabil mi vurmak kilit?
te,
ldyar gnete
kurun klahiar yeil yosunlu minareler!
te an kuleleri:
radyo istasyonlarnn dibinde bugn
Kurunu Vusta'nn alalan kuleleri!
Kurunu Vusta! Kurunu Vusta!
Sen de atn gzlerini hayata!
Sen de dodun
bir sukutun
harabesinden!..
Diktin asrlarn ortasna
bir strap abidesi
kuru tahta kyllerin
kara toprak kulbesinden!
Tal tarlalarnda zaman zaman,
yer yer,
odundan mealelerle yanan
isyanlar esti;
kanl karanlk sakallar toprak kokan kyller
balta grmemi bir orman keser gibi kesti
kll fil kellesini beylerin!
Fakat senelerce senelerine
solgun nakl bir tlbent gibi paraland

68
sarho derebeylerin kucanda
kyl gelinlerio ilk gecesi,
kyl gelinlerio bikri!..
Kurunu Vusta! Kurunu Vusta!
Sen de atn gzlerini hayata
sen de dodun
bir sukutun
harabesinden!
Sen de bir zarurettin,
geldin,
ykseldin
ve dtn.
Dmernek iin dvtn.
Dvtn fakat ...

Heraklit! Heraklit!
Akar suya vurmak kabil m kilit?

[Moskova], 1 925

6c}
MOSKOVA - TOKYO - MOSKOVA

ki yolda aar amaz:

gk yolunun
kilitli bir
kapsn;
duydu motor
havalarn
kokusunu;
havaland,
havada yol
dm-dz deil!
Gk yolunun
n var
yokuu var...
Havalarda
alminyum kanatl
bir gvercin kuu var.
Motor bizim, kanat bizim,
kanatlarda
talihini
terkeden
iki cesur
cesur gen
hayat bizim!..

Duman... Duman... Duman ...

Havada yol
mavi deil
her zaman.
Gn
yz
kara.
Bulutlarn
kanatlar
sarlyor
kanadaral
Gz gz
grmyor... grmyor...

Duman... Duman... Duman ...

Dn motor
dn motor
dn,
durmadan... durmadan...
Duman... Duman... Duman...

rtyor acyan gz kapaklarn

dumanl elleri ar uykularn...
Ve yalar diiyor
ar bir ta gibi
derinliine:
dibinde siyah sular yanan karanlk kuyularn...

Karada, denizde, dada uyutur

gkte uyutmaz...

Duman... Duman... Duman...

Dn motor
dn motor
dn,
durmadan... durmadan...

1 71
Motor bizden, kanat bizden,
kanatlarda
talibini
terkeden
ki cesur
cesur ve gen
hayat bizden.

NETCE

Moskova
Tokyo'dan
ok uzaaak
yerdedir!..
Moskova nerde
Trkiye nerdedir!
Fakat bak
on ylda
doan esere :
getirdik Tokyo'yu gnlk yere!..

[Moskova, 1927]

1 72
SAGLIGINDA YAYIMLADIGI
YEN BML
LK RLER
( 1 922- 1 927)
GREY

Stop!.
Fren!.
Znkk!.
Dur-du!.
Amele,
Baparman tele
Dokundurdu!.
Akmlatr, dinamo, motor, buhar, benzin
Elek-trik!.
Tirrrrrrik!.
Dur-du!..
Yksek tula bacalarda dumanlar donakald,
Koptu kaylar!.
- Patron sabotaj var!.
- Ko telefona!.
- lemiyor!.
- Telgraf?
- Teller kesilmi makina bom-bo!.
- Ko,
Karmda durma avanakL
Hangarda ne varsa stne atlyarak,
Koun ehre!.
Jandarma, polis, asker,
Krkikilik, tayyare, tank,
Ne bulursanz
Yetitrio!

Birden
Bisiklet, motosiklet, otomobil, omnibs
Tozu dumana kattlar, duman toza,
Fakat
Yine birden :
Eki boza!..

1 75
Ne ileri,
Ne geri,
Pa.... h!.
Fsss!.
Patlad lastikleri
Ge kaldlar ge !..
Dan
Dan
Dan
Tika taka frev !.
Edildi ilan:
Umumi grev!...

Moskova, 1922 [Aydnlk, 1923, say 13/

Gnei en/erin Trks, 1928]
"AYDlNLlK"

Aydn Aydnlk Ay-dn-lk!..

Aydn aydnlm benim
Gkte ay gibi deil!..
Gkte yay gibi gerilen ay gibi aydnlatmyorum tepeden
Toprakta snflarn kavgasn!..
Balym ben:
amurlu, kanl, kara
Topraklara!..
Ben o topraktaki kavgadan dodum,
indeyim o kavgann,
inden aydnlatyoruro ben o kavgay:
Biz grelim,
Onlar
kr olsunlar
diye!..
Evet onlar,
On-lar
Kof nadar gibi karanlklarda sallanp yklrken,
Onlar ben
Ate aydnlmn altna koyarak,
Oyarak
Gzbebeklerinin deliini,
Aydnlatyoruro
Kklerine sapianan baltamzn eliini!
Aydn Aydnlk Ay-dn-lk!..

[Aydnlk, Eyll 1924/Gnei

en/erin Trks, 1928]

1 77
YNE BU BAHSE DAR:
iLiM

Hayat-harekettir!..
Hareket-tezat!..
Cemiyet tabiatn yapm grdana
snflar, snfiara ekmi bak!..
te balt!
bu bizim dmzda dnen
bizim oynadmz sinema eridinin
beynimizin perdesinde ilim,. denen
izgilemi resmi var!..
lim kavgadan doar
kavga iindir ilim.

[1924/Aydnlk, Terin-i evvel 1 924]

AYDINLIKILAR

u!
u da!
uradaki de!.
uradaki iilerin hepsi!.
unlarn yars!
u ateinin kendi, kz, kars!..
u imendiferci, u vatman!
u patronunu selamiayan ustaba deil!..
tekisi!..
u bol paalar dalgal iki gemicinin ikisi!.
u ineden
Parmaklaryla diki diken
Kadnlar! ..
u tal yollan arkiarna dolayan,
Dalardan
dalara
gnei kovalayan
Kyl rgat!..
u Marks'n kafas,
Lenin'in gzyle yazan muharrir! ..
Sonra bu iiri syleyen air!..
Btn bunlarn
unlarn
onlarn
hepsi.. .
Hepsinin alnnda [.... . . ...... ] tac!.
Hepsi Aydnlk'lardan
Hepsi Aydnlk'!..

[Aydnlk, Kanun- evvel 1 924/

Gnei en/erin Trks, 1 928)

1 79
RESMiGET

Ton! Ton! Ton!..

Nik Karter, Nat Pinkerton!
Kelepe, brovnik!..
Tik... tik...
erlok Holmes!
Sesi kes!
Hes, pes!
Dur!...
Pusu kur!..
Kede bir ba
yava!
Ton!.. Ton!.. Ton!..
Nik Karter, Nat Pinkerton!
Bir, iki, !
Resmigeit var bugn de
kapmzn nnde.
Kahkahalarmz dilerimizde bir ubuk gibi skalm,
seyre kalm!..
te keyi dndler,
grndler:
En nde KAMBUR geliyor,
melanet dolu ekmecesi ensesinden ykseliyor.
Sanatnn bir civan piridir bu!
Hepsinin emir-l emiridir bu!..
Kambura kandilli bir selam aktk,
sonra glerek baktk,
on adm arkadan gelen bkna!..
7,5'luk bir cebel topu takm kna,
kapam gzlerini paltosunun yakas,
ayna gibi parlyor palaskasnn tokas.
20 okka isem de yalpa vurmam, diyor
Haaayt!.. ku uurmam, diyor.
Bu Fehim Paa'nn hayr-l halefi,

8o
afi kesiyor ... afi!..
Bu rengarenk tavus kular
peimizden trmanrlar yokular;
inilerde kaybetmemek iin bizi gzden,
daha atik olurlar 50 yanda bir kzden.
Kzmyoruz onlara;
kzlmaz,
acnr
byle teneke oyuncak olanlara.
Aramzda onlarn yalnz bir ismi var:
ZAVALLILAR!

[1924/Aydnlk, Kanun- sani 1925]

S
NEFTN CEVABI

Ilk
ve aydnlk
bir gney gecesi...
Havalarda iri tal billur avizeler yanyor...
Her tanesi iinden aydnlanan
effaf zm salkmlar sallanyor
havalardan...
Adm adm
dolamadaym
neft buruklarnn arasnda.
Szyor kl gzlerle yukardan beni,
bu kara, sivri ve dar
ehramlar...

Evlerinde devler oturan bir ehirdeyim!

Biz ardk yer altndan bu ehrin devlerini,
biz kurmuuz elimizle devlerinin evlerini...
imdi devler
uyuklarken
derin yataklarnda,
birer birer
dolaarak
ben bu ehrin sokaklarnda,
evlerinin kapsn almya geldim...
Nefte bir sualim var.
Cevap almya geldim!
Dinle neft!
Yedi kat yerin altndan iit beni :
- Sen bilirsin ki, biz
alnmzn teriyle

82
ve len ustamzn
lmiyen gzleriyle
yeni bir dnya kurmak isteriz!
Isteriz ki, kannla sen
bereketli bir rahmet gibi besieyesin
demir dalara trmanan aznimizin
yeil filizli sarmaklarn...
Isteriz ki, uzak Sibirya kylerinin klarn
karl gecelerde kzl laleler gibi yakasn kannla.
isteriz ki, genlik iksiri gibi aksn kann,
yz elli milyonun damarndal
Isteriz ki, diniiyelim barn musikisini
fkran fontanlarndal
isteriz ki, okyalm dizimizin stnde sen
kl kara salar gibi Azer kzlarnn.
isteriz ki...
Fakat
eer,
sivrilirse snrn ufkunda dman sngler.
derse yeil sularnda altn balklar yzen denizlere
tel direkli gemilerin yal glgesi,
duyulursa ehirlerin stnde bnldyan sesi
kara kanatlar ngiliz bayrakl katil elik kularn.
kerse gneli tarlalara
koyu beyaz
bir karanlk
zehirli gaz
bulutlarndan.
Britanya Lordu ortaan deli Papas gibi
toplarsa bayrana ehli salibi,
kan akarsa eer,
syle neft!
Cevap ver!
Korumak iin sosyalist vatann
hazr msn aktmya kann?
Birden
geldi neftin cevab dev evlerinden,
yer oynad yerinden,
- Hazrm, beli!
Neftin dili - kuvvetin dili!..

1927, Moskova-Bak yolu

 NDEKLER

Salnda Yaymlamad
Eski Biim/i Ilk iirleri
1913-1920

Feryad- Vatan 9
Bir Bahriyelinin Azndan 9
Yangn 10
Olma Malfp! ll
Mehmet avua! 12
Vatana! 13
Irkma 14
ehit Dayma 15
(Benim Daym) 15
A Mon nde [Dayma] 16
(ehit Dayma Mahat) 17
(ehit Dayma Mahat) 17
elik 18
intikam 19
Benim Anladm 20
Beklerken 20
"Bence Sen de imdi Herkes Gibisin" 21
Denize 21
[Son yavuklu son murad- "emel"] 22
Frtnadan Sonra 23
Samiye'nin Kedisi 24
O Gece Deniz 24
"Mazi" 25
Ezeli Sevgi 25
Kutupyldz 26
lmn Srr 26

ss
"Bir K" 27
Bir Hatra 27
Viran Diyar 28
"Yllar Geti Yardan Hala Gelmedi Haber" 29
"Bir Hayal Aradm Meyhanelerde" 30
"Rbap" 30
ntizar 31
" Hak Yollar" 3
Bir Gurub 32
Rya 32
Hayal Yollar 33
"Mtareke Geceleri" 34
"Kk Dncelerimden" I 35
"Kk Dncelerimden" IV 36
Yalnz 37
Yine Akam Oldu 37
Aclarmdan 38
Aclarmdan 2 38
Aclarmdan 3 39
"Onlara" 40
Ona 40
ldkten Sonra 4
air 42
Denizler Arzuya En Fena Pusu 42
"Gl" 43
Bir Muhacirin Azndan 44
Hayat ve lm 45
Bir Muhacir Kadnn Azndan 46
Dn Hediyesi 46
Grmedim Kulunun Bahtiyarn 47
Biz Gs Verdikti en Rzgarlara 47
Gnahiarmdan 48
Arkandan 48
Giden Gemicilere so
"Muhacirlerden" Baz Paralar s
Yarabbi Bahtmz Ne Kadar Kara 52
Artk Bu Gezmekten Dnelim Geri 52

86
Tesadf 53
Uyuyan Kadn 53
Yeillenmeyen Dallar 54
Bir Fikir 54
Akam Hisleri 55
"Gecelerim "den 56
Bir Gece 58
Tayrek Osman 60
Murada Erdiren Pnarn Sesi 61
[Teyzemin ad Sare] 61
Genlik 62

Salnda Ya')'mlad
Eski Biim/i Ilk iirleri
1919- 1925

Hala Serviierde Alyorlar m? 65

man 65
Namus 66
lm 66
kszlk 68
Biz ve Deniz 69
Herkes Gibi 69
Uyan Fatma 70
Sular Souk Pnar 70
Krk Haramilerin Esiri 71
Lades 73
Efenin Nasihat 74
Baharn lk Gn 74
Bir Dakika 75
Karlan Kz Kardeler 76
Azize 78
Benim Gnlm 79
Degahn Kuyusu 80
Ayn Aksindeki Gzler 82
Derenin Kenarndaki htiyar 83
ehvet 83
 Bir Prenses in Mektup 84
Delinin Birinci Duas 85
Delinin kinci Duas 86
Ocak Ba 87
ki Dert 91
Cemil lrken 93
Merak 94
Yaral Hayalet 99
Mevlana 100
Yolcu Yolun arksa 101
Glgesi 102
anakkale Masal 103
Marmara'da Bir Gurub 104
Sekiz Yz Elli Yedi 105
Yamur 106
Son Hrs 107
Bostan Dolab 108
Anadolu'ya lk Bak 109
Yol Trks 110
Siz de mi Satldnz? 111
Mum 1 12
Vasiyet 112
16 Mart 113
[Adal Haydut] 1 14
Aa Camii 115
Drt Sevgitim Var 116
Tevekkl 1 17
Kara Kuvvet 118
Dolamak Arzusu 1 19
' Onbeler in 120
Destan 121
Onbeterin Kitabesi 122
Daiann Havas 123
nci 145

88
Salnda Yaymlamad
Yeni Biim/i lk iirleri
1922-1927

nandk!.. 151
stihsal Aletleri ve Biz 152
Kan 154
Toprak Sevsisi 1 56
Kfretmek Istiyorum 158
Gzlerim 159
2000'nin Kafamzda Tesiri 160
Makinalmak (2) 162
Hasta Arkada in 163
Meyerhold Tiyatrosu'na 164
Moskova'da Heraklit'i Dn 165
Moskova-Tokyo-Moskova 170

Salnda Yaymlad
Yeni Biim/i lk iirleri
1922-1927

Grev 175
"Aydnlk" 177
Yine Bu Bahse Dair: ilim 178
Aydnlklar 179
Resmigeit 180
Neftin Cevab 182

89
Yaymlayan: Anadolu Yaynclk A..
Kapak B ask: Ana Basm Sanayi A..
I Bask: efik Matbaas
 N azm Hikmet'in ok g
koullarda korunmu, elden
ele gemi, bazlar salnda
baslamam, bazlar zen
gsterilmeden baslm olan
yaptlar, bu ie gnl ver
m eletrmenlerin abalaryla, ierde ve darda,
yllardr derlenip topadanmaya allm, ama eitli
nedenlerden kaynaklanan yanllarn, karklklarn,
tutarszlklarn bir trl n alnamamtr.
imdi Adam Yaynlar size Nazm Hikmet'in yepyeni
bir toplu yaptlar derlemesini sunuyor.
Bu yolda daha nce yaplan btn olumlu almalar,
Nazm Hikmet'in kitaplarnn ilk basmlar, arkasnda
brakt msveddeler - mekanik yaklarnlara d
meden, durumlara, trlere gre ayr deerlendirmelere
gidilerek - byk bir zen ve duyarlkla yeniden
gzden geirilmi, konunun uzman eletirmenlerin
zverili katklar ve ortak abalaryla, sanatnn zel
likleri, kendine zg kullanmlar glgelenmeden,
yanl!arn dzeltilmesi, karklklarn, tutarszlklarn
giderilmesi salanmtr.

adam 341 ISBN 975-41 8-054-7