Gjuha-shpate me dy teha

Falenderimi dhe lavdrimi i takon All-llahut (subhanehu ve teala) paqja dhe mshira e
All-llahut (subhanehu ve teala) qofshin mbi t Drguarin ton Muhammedin (sal-lall-
llahu alejhi ve sel-lem) mbi familjen e tij, shokt e tij dhe gjith pasuesit e tij deri n ditn
e gjykimit.

Duhet prmendur se gjuha, shprehja e jokontrolluar, n ditn e Gjykimit mundet me i

rafshu kodrn me vepra t mira, sikurse, prmendja e shpesht e All-llahut (subhanehu ve
teala) dhe veprimi I veprave t mira, mundet me e rafshu kodren me vepra t kqija.

Gjuha paraqet nj prej begative m t mdha t All-llahut I cili i'u sht dhn njeriut. Ai
sht me gjersi, jashtzakonisht i vogl, mirpo prkah bindja dhe gabimi (mkati) sht
I madh, se jan ift n mnyr t gjr: besimi dhe mosbesimi, si bamirsia m e
madhe dhe mkati m I madh, tregojn dhe manifestojn, vrtet, nprmjet gjuhs.
Kshtu, me drejt mund t thuhet se gjuha paraqet Shpatn me dy teha. N fjalt vijuese
do t jen t aktualizuara te dy tehat e tij!

All-llahu subhanehu ve teala njeriun e ka krijuar n form dhe pamje m t bukur. Ai ju

ka dhn t gjitha aftsit dhe nevojat fizike me kualitet me t ciln mundet n mnyr
m t mire me e njoft dhe plotsisht me qen rob i Tij.

All-llahu (subhanehu ve teala) ia ka dhn gjuhn me qen transferues i ndjenjave t tij

dhe prkthyes i aktualiteteve t tij, thesar i dijes dhe njohs vendoss n thellsi t
zemrave tona.

Gjuha sht, ntvrtet organ i vogl n trupin ton, mirpo ka rol jashtzakonisht t
rndsishm n jetn ton. Ai sht lajmtar i fes apo pafes, vertets apo jovrtets,

t mirs apo t keqs. Ne gjykojm me Shehadet apo pranimin e All-llahut subhanehu ve

teala plotfuqishm pr Zotrues dhe Sundimtar i njerzve, apo pranimi i egzistimit t
Tij. Nuk ka asgj n kt bot e q gjuha pr te t mos flas, qoft e drejt apo e padrejt,
e verifikuar apo jo e verifikuar. Ajo sht veqori e shquar dhe kualitet t cilin nuk e
posedon asnj tjetr organ n trupin e njeriut. Ashtu pran papastertis, ngjyrs dhe
figures, veshi ndgjon dhe i njeh zrat, dora ndjen dhe prek, kurse gjuha nuk duron (nuk
mund ta prmban) qfardo qoft frenimi apo prkufizimi.

Zemra sht nj padukshmri e madhe dhe sht shum vshtir t deprton n ndjenjat e
saj. Sidoqoft, mnyra m e thjesht deprtuese n damart m t holl t zemrave tona,
realizohet nprmjet prkthyesit gjuhs.

Jahja ibn Muadh bukur e definon kt kur thot: "Zemrat jan prplot kazana n t ciln
diqka ziej, kurse gjuht jan lugt. Prandaj, vnoja vmendjen njeriut kur flet.

Gjuha e tij prej zemrs kap mbl apo idht, shijshm apo pashijshm. N shijen e
zemrs s tij tregon shembullin e gjuhs s tij!". Ibn Kajjim, duke komentuar kto fjal,
spjegon: " Kshtu q, sikur me gjuh q mundesh me e provu ushqimin duke u zier npr
kazane, ashtu mundesh me e njoft vlern e zemrs t njeriut, nprmjet gjuhs s tij!"

Ajo qka sht m kryesore mund t jet shkak i hyrjes n Xhennet dhe knaqja n te,

apo gjuajtja n zjarr dhe ndshkimet tmeruese t cilat jan t parapara n te (n

Xhehennem). Prandaj Muhammedi alejhis-selam kjart e ka skjaruar: " Kush e beson All-
llahun subhanehu ve teala dhe ditn e gjykimit, le t flas drejt (t vrtetn) apo le t
hesht"

Njeriu me fjalt e tij vet e hap dern e Xhennetit apo t Xhehennemit. Me ruajtjen e
organeve t mbrendshme, ruajtja e gjuhs sht garanca m e madhe pr aritjen e
prfundimit t suksesshm n ditn e Gjykimit. Sehl. Bin Sa'ad (radijallahu anhu)
transmeton se Muhammedi alejhis-selam ka thn: "Ai i cili mi garanton dy gjra, ate
ndrmjet dy nofullave (gjuha) dhe ate ndrmjet kmbve (organin gjenital) une do t'ja
garantoj Xhennetin".

Ebu Hurejre radijallahu anhu bukur transmeton nj citat ku n nj rast sht pyetur
Muhammedi alejhis-selam, qka sht ajo q m s shumti ka me i futur njerzit n zjarr,
dhe sht prgjigjur: "Goja (gjuha) dhe organi gjenital".

Muadh ibn Xhebeli e ka pyetur Muhammedin alejhis-selam, me ciln mnyr do ta

meritoj Xhennetin dhe t largohet prej Xhehennemit, ai pas t gjithave iu prgjigj se
sht:"Islami - koka e t gjithave, namazi - mur i plot kurse Xhihadi - kulmi i saj",Pas
asaj Muhammedi alejhis-selam e ka pyetur: "A dshiron t t tregoj se me qka mund ta
arish ate?", kurse n prgjigjen e tij vrtetuese Muhammedi alejhis-selam e ka kapur
gjuhen dhe ka thn: "Ruaju prej ksaj". Ather Muadh ibn Xhebeli (radijallahu anhu) i
uditur pyeti: "Mos kemi mu prgjigj edhe pr ate se qka flasim?", ai u prgjigj: "A mos
njerzit n zjarrin e Xhehennemit kan mu trhjek n fytyrat dhe hundt e tyre dhe pr qka
tjetr prveq shkakut t asaj q gjuht iu thojn"

Sa sht e rndsishme q t kemi kujdes ndaj ktij organit t vogl t njeriut, kt m s

miri e ilustrojn fjalt e All-llahut subhanehu ve teala n t ciln na paralajmron se t
gjitha regjistrohen, dhe n at shiqim, secili rob i All-llahut duhet t jet i vetdijshm
dhe ta kontrolloj ate qka del prej gojs s tij.

All-llahu subhanehu ve teala thot: " Nuk ka fjal q ai (njeriu) t nxjer nga goja, veqse
pr t sht nj vzhgues pran tij i gatshm (pr ta shenuar at)" (Kaf -18)

N t vrtet, njerzve iu bije m leht konsumimin e ushqimeve t ndaluara, pijeve

dehse, hajnis, paturpsis, shiqimi n harame etj.. sesa q munden me e kontrollu dhe ta
ruajn gjuhn e tyre.

Madje mund t hasim n njerz t cilt knaqen n Fe, devotshmri dhe modesti, mirpo
sa gjuh dhe pasojat e dmshme t tij i qojn deri te grumbullimi q t shkretoj dhe
shkatroj veprat e fituara m hert.

Kshtu q, gjuha mundet me qen shkak i gzimit dhe shptimit, apo fatkeqsis dhe
shkatrimit. N fjalt vijuese do t flasim pr poshtrsit e saj dhe pasojat negative t cilat
nisin llogarin e puns jokontrolluese t ktij organi, pas saj, pr pikpamjen pozitive t
saj dhe rezultatet e mira me qen se me dije kontrollohet puna e tij dhe kufijt e
prditshm t lvizjes s tij.

ASPEKTET NEGATIVE T GJUHS

do besimtar sht i obligueshm q ta ruaj gjuhn e tij prej qfardo bisede e cila nuk
do t'i sjell dobi. Sunnet sht q t largohesh prej biseds q sht i padobishm,
pikrisht pr shkak se ndonjher edhe biseda e lejuar mund t shpije n ate q sht e
ndaluar. E drejta m e dobishme pr do person n jet sht ruajtja prej gjynaheve.
Njeriu vetm me heshtje apo me biseden e kontrolluar mund t shptoj prej gjynaheve t
cilat i nxit gjuha. Prej ksaj Muhammedi alejhis-selam jashtzakonisht e lavdron
heshtjen dhe nxit n te. Abdullah ibn Amr transmeton se Muhammedi alejhis-selam ka
thn: "Ka shptuar ai i cili hesht", Transmetohet se, si e prmend Bejhekiu dhe Ibn
Hibban, se Llukmani ka thn: "Heshtja sht urtsi, mirpo t pakt jan ata t cilt e
zbatojn".

Imam Shafiu ka thn: Kur dikush dshiron t flas, le t mendohet mir para se ta
shqipton, e n qoftse ajo qka ka dashur t thot sht e dobishme, leta thot, e n qoftse
nuk sht, m mir sht q t hesht.

Transmetohet se Ukbe bin Amir e ka pyetur Muhammedin alejhis-selam: "Ku sht

shptimi?, pas s cils iu sht prgjigjur: "Ruaje gjuhn tnde, bhu i lumtur n shtpin
t ciln e posedon dhe qaj pr gjynahet q i ke br"

Sufjan ibn abdullah es-Sekafi, tregon se e ka lutur Muhammedin alejhis-selam: "I

Drguar i All-llahut, m thuaj diq reth Islamit t cils do t'iu prmbana", pas s cils ai
sht prgjigjur: "Thuaj: Besoj n All-llahun dhe n ate qndro", Ai prap ka pyetur: "Prej
kujt duhet t frigohem m s shumti o i Drguar i All-llahut", ai ia tregoj gjuhen dhe i tha:
"Prej ksaj (gjuhs)".

Transmeton Ebu Musa el-Eshariu se Muhammedi alejhis-selam sht pyetur pr ate se

cili musliman sht m i miri, dhe sht prgjigjur: "Ai i cili prej gjuhs dhe dors s tij
jan t sigurt muslimant tjer".

Sa mundet me qen dmi prej fjalve q jan shqiptuar, pr derisa n realitet nuk
kontrollohet ajo se qka flitet, m s miri dota ilustron Hadithi n vijim, t cilin e
transmeton Ebu Hurejra (radijallahu anhu) se Muhammedi alejhis-selam ka thn:
"Ndonjher njeriu flet ndonj fjal e cila nuk ka vler, dhe pr shkak t saj ka me u hudh
n zjarr aq thell sa sht largsia ndrmjet lindjes dhe perendimit"
M t vrtet duhet qen i kujdesshm gjat biseds, sepse do fjal mund t sjell
mshirn e All-llahut subhanehu ve teala ose fyerjen e Tij.

Transmeton Ebu Hurejra (radijallahu anhu) se Muhammedi alejhis-selam ka

paralajmruar: "Ndonjher njeriu flet fjal me t ciln sht i knaqur All-llahu
subhanehu ve teala, a t cils ai nuk i jep rndsi, a All-llahu subhanehu ve teala pr at
fjal ia ngrit gradn. A ndonjher e flet ndonj fjal t cils nuk i ka dhn rndsi, me
t ciln All-llahu subhanehu ve teala nuk ka qen i knaqur, dhe pr at shkak e hudh n
Xhehennem"

do bised q bhet pa prmendjen e All-llahut subhanehu ve teala sht i rezikshm,

nga kjo, hadithi i Muhammedit alejhis-selam pikrisht paralajmron, n interpretimin e
Abdullah ibn Omerit (radijallahu anhu):"Mos folni shum pa prmendjen e All-llahut
subhanehu ve teala, sepse biseda e shumt pa prmendjen e All-llahut subhanehu ve teala
e bn zemrn e vrazhd, kurse m t largt prej All-llahut subhanehu ve teala jan ata
robrit e Tij zemrat e t cilve jan t vrazhda"
Besimtari, para se t flas ndonj fjal, gjithsesi mendon pr te dhe pr pasojat eventuale
t cilat mundet me i sjell ajo fjal. Prandaj Hasan el-Basriu prmend, se disa prej t
parve tan kan thn: "Gjuha e besimtarit sht pas zemrs, kur dshiron t flas diq s
pari mir e analizon me zemr, e pastaj e shqipton me gjuh. N krahasim prej tij, gjuha e
hipokritit sht para zemrs, kur dshiron diqka t flas, ate e shqipton me gjuh duke
mos e analizuar me zemr".
Sa mundet gjuha me i sjell dme njeriut, ms miri e vrteton interpretimi t ciln e
transmeton Ebu Seid El-Hudri (radijallahu anhu), n t ciln vrehet preokupimi i
organeve t njerzve tjer t cilt frigohen prej funksionimit t tij: "Kur njeriu t gdhihet,
e kujtojn (paralajmrojn) dhe i thojn: "Ke frig All-llahun subhanehu ve teala, pr
shkak neve, se nse je ti i drejt dhe ne jemi t drejt, a n qoftse ti lkundesh edhe ne
me ty (lkundemi)".
Disa bashkkohor t Iss alejhis-selam e kan lutur q t'ju tregoj pr veprat t cilat i fusin
n Xhennet, pastaj ai i ka kshilluar: "Assesi mos folni!!!", a n paraqitjen e tyre q ate
assesi nuk munden me e ndryshu dhe q duhet t flasin, ather ai iu tha: "Ather folni
vetm mir".
Edhe nj thnie e cila ndrlidhet me t Drguarin e All-llahut subhanehu ve teala Isn
alejhis-selam, i cili, siq prmendet se ka thn: "Ibadeti prbhet prej dhjet pjesve,
nnt prej tyre gjinden n heshtje, kurse i dhjeti n shmangien (aratisjen) prej njerzve".
Gjeneratat e para muslimane shum kjart e kan definuar kt organ t vogl q gjindet
n trupin e njerzve dhe njashtu kan pasur kujdes n drejtimin e lvizjeve t tij,
prderisa jan munduar q aktivitetet e tij t'i kufizojn n themelimin e t vrtets dhe
manifestimin e mir. Sa ka qen kufizimi prezent tek muslimant e par n rast t
prdorimit t gjuhs, m s miri do t na prshkruajn disa shembuj t cilat n kt rast
do t'i paraqesim insha-All-llah

Ebu Bekri (radijallahu anhu), ka futur gurzi n gojn e tij q sa m pak t flas. Ka
treguar (shpalos) gjuhn e tij dhe ka thn: "Ky organ m ka sjellur probleme dhe belaje
t shumta dhe m ka shpie deri te shkatrimi".
Sahabiu i njohur Ebu-Derda (radijallahu anhu) bukur kshillon: "Le t ndgjojn vesht
mir se qka goja flet, se tu kan dhn dy vesh, e nj goj, q ma shum t ndgjosh se
t flassh".

Sa jan n dijeni besimtart, sa kan patur kujdes ndaj rezikut t gjuhs i cili e dmton
njeriun n do moment, kt m s miri e ilustrojn shembujt e Mensur ibn el-Mu'teza
dhe Rebi'a ibn Hajsem. Domethn, Mensur ibn Mu'tez pasi e ka falur namazin e jacis
dyzet vite nuk ka folur, duke dshiruar q fjalt e fundit para fjetjes t jet dhikri
(prmendja e All-llahut subhanehu ve teala) t ciln e ka kryer n namaz dhe si n bised
pas namazit mundsisht mos t flas diq q dota zhvlersonte at dhikr.

Rebi ibn Hajsem nuk ka folur njzet vite t plota diq q e knaq dunjan dhe temat e
ksaj dunjaje. Kur do t zgjohej n mngjes, dota merte nj letr dhe nj laps dhe do t'i
shkruante t gjitha ato qka ka thn dhe qka ka shpreh at dit, dhe pastaj n mbrmje t
gjitha ato do t'i analizonte.

Me t vrtet njeriu ka shum lvizje t cilat sht e pa mundur me i njeh. Ato fshehurazi
ekzistojn prderisa nuk i "zbulon" gjuha dhe nuk i afrohet t tjerve. Imam Neveviu
transmeton nj dialog shum interesant t Kajsa ibn Sa'ide dhe Eksem ibn Sajfija. Njri
prej tyre e ka pyetur tjetrin: "A ke aritur me i njeh lvizjet e njeriut.?", ai u prgjigj: "Ato
sht e pa mundur me i njeh! Deri tash i kam njehur tet mij lvizje t ndryshme t
njerzve, dhe n at rast zbulova, nj veti dhe kualitet, i cili vazhdon t qndroj dhe i
stolisur me te ka pr t'i fshehur t gjitha lvizjet q i ka!" Shoku e pyeti: "Cila sht ajo
veti dhe kualitet?", ai u prgjigj: "Ruajtja e gjuhs".

Transmetohet se Abdullah ibn Mesudi (radijallahu anhu), duke qndruar n Saffa dhe
shqipton telbije, duke iu referuar gjuhs s vet, shpreh: "Gjuh, shprehu mir dhe do t
prfitosh, dhe largoju mkateve do t jesh i shptuar, para se t detyrohesh t
pendohesh!". T pranishmit kur i ndgjuan kto fjal e pyetn: "A jan kto fjalt e juaja,
apo kto fjal i ke ndgjuar prej ndokujt?" sht prgjigjur: "Jo, nuk jan fjalt e mia,
vetm se e kam ndgjuar t Drguarin e All-llahut subhanehu ve teala Muhammedin
alejhis-selam duke thn: "Njeriu shumicn e gjynaheve i bn me gjuh".

Pas gjith ktyre q i cekm, po e prmbyllim me nj prmbyllje plotsisht t logjikshm

me mbretat e: Indis, Kins, Persis dhe Bizantit, t cilt siq i prmend Ebu Bekri, jan
bind pr rezikun e gjuhs dhe e konstatuan dmin e madh t tij. N kt tregim njri prej
t katrtve thot: "Pendohem pr ate qka kam thn, mirpo nuk pendohem pr ate q
nuk e kam thn!". Tjetri thot: "Kur e shprehi ndonj fjal, ajo bhet zotruesi im dhe
une nuk mundem me e kontrollu, e kur nuk e shprehi (fjaln), une jam zotruesi i tij, une
ate e kontrolloj e jo ai mua!". I treti tha: "Une nuk mundem me u befasu me ate i cili
flet: n qoftse krkesa e tij iu kthehet pajtohet, a n qoftse nuk i kthehet nuk ka
kurfar dobie prej saj!". I katrti shtoj: "Me e kthy ate q nuk e kam thn, m vie m
leht se sa me e rikthy ate q tani e kam shpreh!".

Gjuha, n t vrtet mund t sjell shum pasoja negative t pa dshiruara me

funksionimin e tij. Pr ta ndaluar, apo vetm n imtsi, me ia minimizu funksionimin e
dmshm, duhet ta zbulojm admiruesin e gjr t kanaleve me t cilin ai e prforcon
smundjen e tij. Prderisa i definojm ato kanale dhe n te e kufizojm qndrimin e lir
n shprehje dhe fjal, gjithsesi do t'i ndalojm pasojat negative t cilat mund t
vazhdojn n at rast. N fjalt vijuese do t'i prmendim kanalet e prmendura m lart
npr t cilat gjuha funksionon dhe len pasoja katastrofale.

1. BISEDA E PANEVOJSHME

T folurit e teprt apo i panevojshm konsiderohet i urejtur.

Prej ksaj besimtari do t flas vetm ate q sht e domosdoshme q t prshkruan apo
t deklaroj diq, kurse do tepric e t folurit do t shmanget, pikrisht pr ate q n te
nuk ka lavrdi, a ajo sht e rezikshme, t gaboj apo t sjell ndonj prfundim t
dmshm pr t ciln m von do t pendohet. Shtimi i prons (pasuris), prderisa njeriu
e posedon, duhet ta shprndaj dhe ashtu ta pastroj kapitalin e vet, mirpo edhe teprimin e
t folurit duhet ta largoj prej vetvets, largimin e t folurit e panevojshm dhe praktikimin
e heshtjes.

Nxnsi i jnohur i gjenerats t tabi'inve Ibrahim en-Neha'i, kjart paralajmron: "Dy

gjra e shkatrojn njeriun: "Teprica e prons (kapitalit) dhe teprica e t folurit!". Kjo
sht pr shkak se biseda e madhe rezulton dozn e gnjeshtrs apo teprimit, kurse
kapitali i madh e josh njeriun. Pr ate Hasan el-Basriu konstaton: "Ai i cili flet shum,
edhe gnjen shum. Kush ka shum prone, edhe shum gabon. Kush i ka vetit e moralit
t kqija, ai vetveten e denon!"

Krejt qka duhet njeriu me i thn mundet me i shpreh me nj numr t vogl t fjalve.
Ndonjher fjalimin e dikujt, n trsi mundeni me zbrthy me disa shprehje. Krejt qka
personi mund t thot me nj fjal, a ate e ilustron me dy (fjal), ajo fjala e dyt sht e
teprt dhe konsiderohet e urejtur, edhe n qoftse n te nuk ka gjynahe apo dme,
pikrisht pr ate q sht ajo fjalia e dyt, siq e dallon Ibnul Kajjim ka mundur me qen
dhikr i All-llahut subhanehu ve teala, leximi i Kur'anit, shqiptimi i tewbes (istigfarit) apo
shqiptimi i salavateve.

Gjeneratat e para muslimane kan manifestuar pasimin e vrtet t Islamit t ndershm n

t gjitha segmentet e jets, n qoftse analizojm edhe kt qllim t veprave, dota
zbulojm vizionin e tyre n at pikpamje. Ashtu thekson A'ta ibn ebi-Rebbah:
"Gjeneratat t cilat kan jetuar para jush e kan injoruar bisedn e tepruar. Ata t tepruar i
kan konsideruar t gjitha, prjashtim Librit t All-llahut subhanehu ve teala (Kur'anit),
Sunnetit t Muhammedit alejhis-selam, urdhrimi n t mir, ndalimi nga e keqja apo t
folurit e asaj q sht e nevojshme pr jetn tnde personale!", dhe pastaj na pyeti: "A
mos vall asnjri prej jush nuk do t turprohet, kur t hapet libri i veprave t tij (n Ditn
e Gjykimit), e q shumica e regjistruar dhe t shkruara n te t jen t pavlefshme pr
Fen e tij dhe pr dunjan e tij."

Sa kan qen t kujdesshm gjeneratat e para ndaj rezikut e t folurit t panevojshm, m

s miri e vrteton thnia e njrit prej sahabve: "Ndonjher dikush m thot diqka, dhe
me iu prgjigj ne te do t'm ishte m e dashur se sa uji i ftoht pr personin e etur,
mirpo nuk i prgjigjem prej friks q biseda ime mos t jet e teprt".

Mnyra m e mir pr t'i ikur t gjitha llojeve t reziqeve n shiqimin e gjuhs ton dhe
biseds t panevojshme sht vetkontrollimi personal dhe testimi i vetvets, siq ka
propozuar nj i menur, ai n vijim propozon: "Kur njeriu prezenton n ndonj tubim,
dhe dshiron t flas apo t tregon diqka, le t hesht, pastaj, n qoftse hesht dhe i
plqen ajo heshtje dhe fillon t lavdron veten q po hesht, pastaj le t flas".

Pr ate Ibrahim et-Tejmi me menuri kshillon: "Besimtari kur dshiron t thot diqka,
mendohet mir, e n qoftse i plqen ajo ather bisedon, e nse nuk dshiron, ather
hesht, kurse gjynahqari e lshon gjuhn dhe ngjyen e ngjyen".

2. TEPRIMI N BISED

Me teprimin n bised nnkuptohet llomotitje (pallavra) e tepruar, paraqitjet e mdhaja

dhe prpjekjet, q ajo q mundet n prvijim t shkurtr t prezantohet, stolis dhe
regullon duke vonuar n transmetim dhe n at lloj, shpreson n trsi mnyrn e
kryelartsis, mundohet t formon imixhin e personave t shkolluar dhe edukuar. Nj
lloj bisede t till e ka kundrshtuar Muhammedi alejhis-selam, me fjalt t cilat i
transmeton Xhabiri (radijallahu anhu): "M t urrejturit tek un dhe m t largt prej
vendit tim (n Xhennet) jan ata t cilt shum flasin, t cilt jan t zgjeruar n bisedn e
tyre dhe t cilt flasin zbukurueshm".

Transmeton vajza e Pejgamberit alejhis-selam, Fatimja (radi All-llahu anha) nj hadith n

t cilin Muhammedi alejhis-selam thekson: "M t kqinjt n ummetin tim jan ata
persona t cilt knaqen n bollk (pasuri), ushqehen me ushqim t zgjedhur, veshin
rroba luksoze dhe e teprojn n bised".

Sa e ka kundrshtuar Muhammedi alejhis-selam teprimin e biseds, emitimin e fjalve

prej t cilve nuk ekziston kurfar nevoje dhe llojet e tyre t llomotitjeve (pallavrave), m
s miri e ilustron Hadithi t cilin e transmeton Abdullah ibn Amr (radijallahu anhu): "Me
t vrtet All-llahu subhanehu ve teala e uren ate i cili e tepron n bised, dhe e dridh
gjuhn e tij sikurse vepron lopa kur e prtyp (lviz) kullosn."

Duhet prmendur se nn bukuri, t mtejshm dhe bisedn e tepruar nnkuptohet biseda e

cila rezulton arrogancn dhe llafazanrin e theksuar, se si edhe n at mnyr t ngritet
dhe ndahet prej tjerve, siq sht gjithsesi me normat Islame e jopranueshme.

Lusim All-llahun subhanehu ve teala q t kemi dobi prej ktyre fjalve t cilat i cekm,
dhe q All-llahu subhanehu ve teala t na largoj prej fjalve t tepruara dhe atyre t cilat
jan t padobishme Amiiiin.
prgatitur Ebu Shahadet el Albani

Te folurit per ate qe nuk duhet te na interesoje

Kohen te cilen All-llahu xhele shanuhu ia dha njeriut,nese ai arrine qe ta

shfrytezoje ne menyren me te mire,eshte pasuria e tij me e madhe dhe
kapitali i tij i pacmueshem.Kuptohet,nese e shfrytezon per ate qe nuk duhet
ta interesoj,ai humb nje pjese te madhe te atij kapitali te cilin ka mundur ta
orientoje dhe ta shumoje sikur ta kishte perdorur per ate qe do All-llahu
Bujar.Duke ditur per dobesine,pertacine dhe humbjen e panevojshme te
poenave te rendesishme te njeriut ne kete bote,i Derguari i All-llahut sal-
lallahu alejhi ve sel-lem ka terhequr verejtjen:

Nga bukuria e islamit te ndonje njeriu eshte qe te largohet nga ajo qe nuk
duhet ta interesoj! ( Hadithin e shenon Tirmidhiu )

Animi i njeriut qe te interesohet per ate qe nuk ka te beje me te,eshte

deshira e tij e madhe per te ditur dicka prej se ciles nuk do te kete dobi as
ne kete bote e as ne ahiret.Te largohemi nga ajo qe nuk i intereson
njeriut,nuk do te thote largim nga ajo per shkak te
mosinteresimit,mosekzistimit te deshirave apo te kerkesave te njeriut,por
posacerisht per shkak te respektimit te islamit dhe largimit nga cili do
aktivitet te cilen All-llahu xhel-le she'nuhu,nuk e porosite.Largimi prej asaj
qe ne menyre direkte nuk i intereson ndonje personi,ne te vertete eshte
plotesim dhe zbukurimi i fese se tij.Ne te vertete,cdo person qe eshte i
vetedijshem per Zotin e tij dhe qe ne menyre konstante ka ne mendje se
Zoti i tij e percjell,e sheh,e vezhgon,ndjene nevoje,sikur qe kete shume
bukur e artikulojne dijetare islame kur komentojne kete hadith,qe te
largohet dhe te le ate qe nuk i intereson,ndersa te merret me ate prej se
ciles do te kete dobi dhe shperblimin e All-llahut.

Disa autoritete islame kane pohuar se hadithi i cituar simbolizon nje parim
te madh etik.Ata konsiderojne se bontoni i pergjithshem i njeriut mund te
ndertohet ne vetem kater hadithe:

1. Kush beson All-llahun dhe Diten e Gjykimit,le te flase vetem mire ose le
te heshte!;

2. Nga bukuria e islamit te nje njeriu eshte qe te largohet nga ajo qe duhet
ta interesoj!;

3. Ne nje pyetje te nje sahabit qe ta keshilloje,Pejgamberi sal-lallahu alejhi

ve sel-lem vetem i tha: Mos u zemero!

4. Besimtari i vertete ia do vellait te tij ate qe ia do vetvetes!

Largimi prej asaj qe nuk na intereson eshte nje virtyt i vecante e cila
veshtire fitohet ne jete.Ai qe stoliset me cilesine e permendur,ai eshte
stolisur me kualitetin e vertetedashjes,sikur qe Sehl b.Abdullahu terheq
verejtjen: Atij qe thote ate qe nuk i intereson,atij i eshte ndaluar virtyti i
vetedashjes! Ndersa kjo cilesi me te madhe do t'ia hapte mundesite e
medha me mbulimin dhe meshiren e All-llahut xhel-le she'nuhu,ndersa ne
te kunderten sic permend Hasan el-Basriu,nga ajo meshire dhe ai kujdes
do te privohet: Nder shenjat ku shihet se All-llahu i Lartesuar e ka leshuar
dhe e ka lene pa ndihme ndonje rob eshte edhe ajo se ia ka lejuar qe te
merret me ate qe nuk i intereson!

Te gjithe ne,per fat te keq,jemi deshmitare se sa eshte prezente varshmeria

per t'u interesuar per dicka qe nuk duhet te na interesoje ne praktiken tone
dhe ne komunikimin e perditshem.Eshte shume e rendesishme te jemi te
vetedishem per kete cilesi te demshme dhe te perpiqemi sa eshte ne fuqine
tone,qe ta largojme nga perditshmeria jone dhe nga jeta jone praktike.Jane
te rralla personat te cilet jane imune ndaj ky lloj i bakteries qe ben kerdi ne
komunikimet dhe ne kontaktet tona te perditshme.Po ashtu gjeneratat e
mehershme kane luftuar me kete cilesi te demshme.Keshtu Muverrek
el-'Ixhli thote: Ka dicka qe me vite jame duke u perpjekur qe ta mesoj,e cila
kurrsesi nuk me shkon per dore.Por,une kurre nuk do te dorezohem qe ta
arrije ate. Kur e kane pyetur se per cka behet fjale,ai eshte pergjigjur: Po
perpiqem te mesoj qe te mos interesohem per ate qe nuk eshte puna ime!

Ne nuk jemi te vetedijshem per rrezikun te cilin e sjell kjo cilesi e keqe.Se
sa mund te demtoje kjo anomali njeriun,me se miri e tregon hadithi te cilin
e transmeton Enesi radijAll-llahu anhu: Nje djale i ri kishte rene shehid ne
betejen e Uhudit.Ne barkun e tij gjetem nje gur te cilin e kishte lidh per
shkak te urise.Nena e tij ia fshiu pluhurin nga fytyra dhe tha: "Te qofte i
kendshem Xhenneti o bir!" Ne keto fjale,Pejgamberi sal-lallahu alejsi ve sel-
lem reagoi: "Ku po e di ti? Ndoshta ka thene dicka qe nuk ka qene pune e
tij dhe ka bere koprraci ne gjera te cilat po t'i shperndante,nuk do te
demtohej!" (Hadithin e shenon Tirmidhiu )

Largimi i kesaj cilesie te demshme njeriut mund t'i sjelle shume begati te
panumerta.Ne disa transmetime thuhet se largimi nga ajo qe nuk na
intereson madje mund te rezultoje me Xhennet dhe bukurite e tij.Ne
transmetimin e Muhammed b.Ka'bit permendet se ne nje rast i Derguari i
All-llahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem derisa ishte duke ndenjur me sahabet
e tij,tha: I pari i cili do te hyj ne keto dyer eshte nje prej banoreve te
Xhennetit! I pari ne dyer u paraqit Abdullah b.Selami,radijAll-llahu anhu dhe
e njoftuan lidhur me kete,e me pastaj e luten: Na thuaj per veten tende te
cilen e konsideron me te mire dhe nga e cila pret shperblimin e All-llahut! Ai
ne menyre modeste iu pergjigj: Une jam i dobet,por nese per dicka pres
shperblimin e All-llahut,atehere ajo eshte per shkak se askujt nuk ia mendoj
te keqen dhe per shkak se largohem nga ajo qe nuk me intereson! (Kete
thenje e permend Ibn ebi-Dun'ja ne Es Samtu ).

Se si e kane definuar gjeneratat e para te muslimaneve kete cilesi,me se

miri do ta shprehe deklarata e Abdullah b.Abbasit radijAll-llahu anhuma,te
cilin e transmeton Muxhahidi: Pese gjera qe i kame me te dashura sesa
devet dhe kuajt me te mire: Nuk flet ate qe nuk i intereson sepse kjo ehste e
zbrazet dhe nuk te garanton se je i kursyer nga mekatet,nuk flet per ate qe
nuk te intereson derisa nuk vjen rasti per te,sepse dikush qe flete per ate
qe i intereson,mund te thote dicka ne vend te gabuar e qe kjo serish te jete
barre per te; mos ben gara ne te folur as me te mencurin e as me te
marrin,sepse i mencuri do te mund dhe do te turperoje,ndersa i marri do te
ofendoje,permende vellain tend kur eshte ne mungese per ate per te cilen
do te kishe dashur qe edhe ai te permend dhe falja ate qe do te kishe
dashur qe ai te ta fale ty dhe sillu ndaj tij ashtu sikur qe deshiron dhe ai te
sillet me ty dhe vepro sikurse ai njeri i cili e di se do te shperblehet per te
mira ndersa do te denohet per te keqija!

Te pyeturit e dikujte per ate qe na intereson mund te lind pakendshmeri apo

madje edhe mekat.Vete pyetja eshte humbje kohe,por edhe pergjigja e atij
te cilin e ke pyetur eshte gjithshtu humbje e kohes e cila ka mundur te
shfrytezohet ne gjera te dobishme.Nese dike e pyet per ndonje ibadet te
cilin ai e kryen,e sjelle ne nje pozite te papershtatshme: te te pergjigjet se si
ai e kryen ate ibadet dhe keshtu te vije ne sproven e narcizoitedit dhe te
vetelavderimit,ose nga modestia te thote se nuk e kryen ate ibadet e te
sprovohet per te genjyer! Apo te themi,dike ta pyesesh: Ku je nisur? Ku po
shkon? Ka mundesi qe ai person qe te kete arsye qe te fshehe qellimin e
udhetimit te tij,keshtu qe nese te thote se per ku eshte nisur,mund te kete
pakenaqesi,ndersa e fsheh qellimin e udhetimit te tij,do te detyrohet te
genjeje dhe keshtu ti do te behesh shkaktar i asaj genjeshtre!

E vetmja menyre qe njeriu te largohet nga kjo cilesi e keqe eshte vetedija e
perhershme per Zotin,vetedija se Ai na vezhgon,se ne cdo moment e di se
cka flasim dhe cfare punojme dhe vetedija permanente per vdekjen e cila
na pret dhe pas se ciles duhet te japim llogari per cdo fjale te cilen e kemi
thene.Vetem lidhja jone per fjalen e All-llahut xhel-le she'nuhu,mund te na
largoje prej nesh interesimin per ate qe nuk na intereson.Valle a mund te
rrime imune ndaj kesaj sjellje,pas ketyre fjaleve te All-llahut te Lartesuar:
Ne e kemi krijuar njeriun dhe dime se c'pershperit ai ne vetvete dhe Ne jemi
me afer tij se damari ( qe rrah ) i qafes se tij.Dhe se kur dy engjejt
qendrojne prane tij ne te djathte dhe ne te majte.Qe ai nuk hedhe ndonje
fjale e te mos jete prane tij percjellesi i gatshem. ( Kaf:16-18 )

ZBULIMI I MEKATEVE PERSONALE

Ashtu sic eshte e ndaluar te flitet per te metat e te tjereve deh per te
zbuluar turpet e tyre,eshte e ndaluar te zbulohen dhe te flitet edhe per te
metat personale,per turpet dhe per mekatet.Njeriu eshte nje qenie aq e
dobet,saqe shejtani shume shpejte e mashtron dhe ai me mendjelehtesine
e tij ben ndonje mekat apo turp per te cilin pastaj pendohet te All-llahu i
Lartesuar.All-llahu Bujar,nga meshira dhe nga bujaria e Tij e Pafund ua fale
mekatet roberve te Tij te cilet i bejne nga mendjelehtesia.Per kete shkak,kur
All-llahu i Meshirshem e fale ndonje mekat,atehere ai mekat me nuk
ekziston.
Mirepo,shume prej nesh nga naiviteti dhe pakujdesia jone,ndonje turp apo
mekat te bere me gjuhet tona ua tregojme te tjereve,keshtu qe ai mekat
behet lende diskutimi dhe debati ne mesin e njerezve.Madje,aktualizimi i
ndonje mekati apo i ndonje turpi,e popullarizon dhe i inicon te tjeret qe
eventualisht edhe ata te bejne te njejtat mekate.Per kete,rregull islam eshte-
te mos flitet per te metat personale,per turpet dhe per mekatet te cilat njeriu
i ben,me qellim qe te minimizojme demet e tyre dhe ndikimin tek te tjeret.
Pejgamberi i Isamit,Muhammedi sal-lallahu aljehi ve sel-lem posacerisht ne
transmetimin e Ebu Hurejres radijAll-llahu anhu,ka terhequr verejtjen ne
kete lloje te pamaturise tone,duke theksuar: Te gjithe pasuesit e mi do te
jene te ruajtur,pervec atyre te cilet publikisht dhe haptazi mekatojne,ndersa
prej mekateve publike dhe te hapta eshte kur njeriu ben dicka naten dhe
All-llahu ia fsheh ate,ndersa ai me te gdhire i tregon shokut te tij: "Une
mbreme kam bere kete e kete mekat!" All-llahu e ka fshehur,ndersa ai ka
gdhire dhe e ka publikuar ate qe All-llahu e ka fshehur! (Hadithin e shenon
Buhariu).
Dijetari i madh Islam Et-Tibi,duke e komentuar hadithin e permendur thote
se pasuesit e Pejgamberit sal-lallahu alejhi ve sel-lem do te jene te ruajtur
nga pergojimet per te tjeret,nese nuk e zbulojne dhe publikojne ata ate
mekat.
Nese njeriu e ruan gjuhen e tij nga publikimi i mekatit te vet,ekziston
mundesia e madhe dhe shpresa e fshehte se All-llahu i Lartesuar do t'ia fale
ate mekat dhe se nuk do t'ia publikoje ne Diten e Gjykimit.Ruajtja e gjuhes
tone mundet me te vertete te rezultoje me faljen e All-llahut nga mekati i
kryer.Kete menyre eksplicite na e verteton thenia autentike e Abdullah
b.Omerit radijAll-llahu anhu,ne te cilen Pejgamberi sal-lalahu alejhi ve sel-
lem thekson se All-llahu i Lartesuar do ta pyes robin e Tij per mekatin te
cilin e ka bere ne dynja e te cilin njeriu e ka fshehur,keshtu qe edhe All-
llahu ia fshehu dhe pastaj ne Diten e Gjykimit,ne Diten e dhenies se
llogarise,do t'i thote: Sot po ta fali! (Hadithin e shenon Buhariu).

ZBULIMI I TE METAVE TE NJEREZVE TE TJERE

Turpet dhe te metat e njerezve tjere duhet t'i fshehim ndersa gjuhen ta
ruajme nga perhapja e tregimeve per to.Gjetja e te metave te tjereve eshte
haram apsolut,ndersa nese perdorim edhe gjuhen qe ato te meta t'ua
tregojme te tjereve,kjo eshte haram do ta beje edhe me drastike dhe me
shkaterruese.Rregull i art islam eshte qe muslimani duhet ta mbroje
muslimanin,t'i fshehe te metat dhe cilesit e keqija te tij,ashtu qe ne ate
menyre te pengoje perhapjen e intrigave dhe anarkine ndermjet
muslimaneve.
Perjashtim nga ky rregull bejne personat e pasigurte te cilet e komentojne
fene,posacerisht transmetuesit e haditheve,nese pranohen hadithet e tyre
dhe shpjegimet e tyre te fese,ata mund ta shtremberojne origjinalitetin e
idese universale te islamit dhe ta falsifikojne shume mesimin e tij.Njerezit e
tille duhet t'i njeh populli me qellim qe te jene te kujdesshem me rastin e
interpretimit te fese nga ana e tyre dhe me qellim qe te mbrohen nga
intrigat e tyre.
Ebu Hurejre radijAll-llahu anhu ne kete aspekt transmeton nje hadith ne te
cilin i Derguari i All-llahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem na tregon shume
keshilla te mira: Kush ia largon besimtarit nje fatkeqesi te kesaj bote,All-
llahu atij do t'ia largoje fatkeqesine ne Diten e Gjykimit.Kush ia lehteson atij
qe eshte ne veshtiresi,All-llahu do t'ia lehtesoje atij ne kete dhe boten
tjeter.Kush ia fshehe te meten muslimanit,All-llahu atij do t'ia fshehe ne
kete dhe boten tjeter.All-llahu eshte ne ndihme te robit derisa ai e ndihmon
vellain e tij! (Hadithin e shenon Muslimi-ne Sahih ).
Pejgamberi i Islamit,Muhammedi sal-lallahu alejhi ve sel-lem kercenon se
zbulimi dhe prezantimi i ndonje te mete do te te rezultoje me zbulimin dhe
turperimin e atij personi nga ana e All-llahut ne shtepine e tij dhe ne
rrethinen me te afert.Abdullah b.Abbasi radijall-llahu anhu transmeton nje
thenie ne te cilen Pejgamberi sal-lallahu alejhi ve sel-lem thote: Kush fsheh
turpin e vellait te tij musliman,All-llahu do ta fsheh turpin e tij ne Diten e
Gjykimit.Kush zbulon turpin e vellait te tij musliman,All-llahu do te zbuloje
turpin e tij dhe do ta turperoje ne te njejten menyre,ne shtepine e tij!
(Hadithin e shenon Ibn Maxhe)
Nje thenie te ngjashme e transmeton edhe Abdullah b.Omeri radijAll-llahu
anhu.Ne ate thenie thuhet se me nje rast Pejgamberi sal-lallahu alejhi ve
sel-lem nga mimberi bertiti me ze: O turme e atyre te cilet keni pranuar
Islamin me gjuhet e tyre,ndersa imani ende nuk ka hyre ne zemrat
tuaja,mos i shqetesoni muslimanet,mos i turperoni dhe mos i gjurmoni te
metat e tyre,sepse me te vertete,kush gjurmon te metat e vellait te tij
musliman,All-llahu do te zbuloje te metat e tij,ndersa kujt All-llahu ia zbulon
te metat e tij,do ta turperoje,madje brenda shtepise se tij! Abdullahu
radijAll-llahu anhu,nje dite duke shikuar ne Qabe,deklaroi: Ti je
madheshtore ndersa madheshtore eshte edhe shenjteria dhe nderi yt,por
nderi i nje besimtari te All-llahu eshte me i madh se nderi yt! (Hadithin e
shenon Tirmidhiu).
Pra,hulumtimi dhe gjurmimi pas te metave dhe turpeve te huaja dhe
perhapja e tyre,sipas ketij hadithi eshte shenje e qarte se imani nuk ka hyre
ne zemrat e disa njerezve,sepse sikur te kishte hyre dhe qe ne baze te saj
te ndertojne kriteret e tyre,eshte e qarte se kurre nuk do te benin ate qe
eshte e demshme!
Krahasimi i nderit te Qabes dhe i nderit te besimtarit dhe preferenca e Ibn
Omerit radijAll-llahu anhu ndaj nderit te besimtarit mbi nderin e Qabes se
shenjte,shume dukshem tregon ne obligimin tone ne ruajtjen e nderit te
besimtarit dhe ne ndalimin e zbulimit te te metave dhe turpeve te tij.Eshte e
qartes e ky tregim i Ibn Omerit radijAll-llahu anhu,mbeshtetet ne deklaraten
e Pejgamberit,sal-lallahu alejhi ve sel-lem e cila asnjerin prej nesh nuk do
ta linte indiferent.
Abdullah b.Amri radijAll-llahu anhu thote se e ka pare te Derguarin e All-
llahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem se si rrotullohet rreth Qabes dhe thote:
Sa e bukur qe je dhe sa e mire eshte aroma jote! Sa je madheshtore dhe sa
madheshtore eshte shenjteria jote! Pasha Ate ne doren e te Cilit eshte
shpirti i Muhammedit,nderi i besimtarit,pasuria e tij,gjaku i tij dhe mendimi
yne i mire per te,me te vertete te All-llahu jane me te medha sa nderi dhe
madheria jote! (Hadithin e shenon Ibn Maxhe).
Me te vertete,nderi i besimtarit te All-llahu xhel-le she'nuha eshte
madheshtor.Ta ruajme gjuhen tone qe mos ta bastardoje nderin e
besimtarit te cilen All-llahu xhel-le she'nuhu aq shume e respekton! Menyra
me e mire qe ta ruajme gjuhen tone nga keto lloj te mekateve eshte
vetedijesimi per mbikeqyrjen e perhershme te All-llahut mbi neve dhe mbi
veprimeve tona,posacerisht te perkujtojme te metat tona,turpet dhe
mangesite,sic na keshillon Abdullah b.Abbasi radijAll-llahu anhuma: Kur te
vendosesh qe te permendesh ndonje te mete te shokut tend,perkujto te
metat tuaja! (Hadith nga Buhariu).
Nese kesaj qe e permendem i shtohet edhe thenia e Ali b.Ebi Talibit radijAll-
llahu anhu,atehere secili prej nesh duhet te gjeje modalitete se si ta ndaloje
gjuhen e tij ne perhapjen e asaj qe bejne te tjeret dhe ne ekspozimin e
mekateve dhe turpit te tyre.Ne te vertete,Aliu radijAll-llahu anhu ka thene:
Mekat te njejte kane ai qe prej dikujt transmeton dhe perhap fjale te
shumtuara,te paturpshme dhe te liga,si dhe ai qe e ka thene!(Hadith nga
Buhariu).

Gjynahu ka dhjete te meta:

1. Zemeron Krijuesin tend.
2. Kenaq Iblisin e mallkuar.
3. Te largon nga Xhenneti.
4. Te ofron me Xhehennemin.
5. Ashperson veten tende.
6. Ndot zemren dhe shpirtin tend,te cilat All-llahu t'i dhuroi te pastra.
7. Lendon Melaiket qe te ruajne,nderkohe qe ato kurre nuk te lendojne.
8. Merzit Pejgambarin,alejhis-selam,ne varrin e tij.
9. Nata dhe dita do te deshmojne kunder teje,sepse ti i ke lenduar ato.
10. Tradheton qe te gjithe njerezit,sepse pakeson shiun.