, -

(. 1-5),
, 2 -
, , 2007 (2016), 636 .

FIGURATIVNITE ZNA^EWA NA MAJSKIOT BUMBAR

VO FRANCUSKIOT I VO MAKEDONSKIOT JAZIK

1. Majskiot bumbar go deli ~etirinaesettoto mesto, zaedno so

{trkolot i skakulecot, me|u insektite vo francuskiot korpus od
bazata po brojot na javuvawa (18 edinici so figurativno zna~ewe ili
1,70 % od vkupno 1056 edinici). Vo makedonskiot korpus majskiot
bumbar go nema voop{to.
Za majskiot bumbar nema nikakvi podatoci vo re~nicite na sim-
boli.

A. Majskiot bumbar vo francuskiot jazik

a. Semiolo{ki priznaci

2. Priznakot FIZI^KI OSOBINI e pretstaven vo 1 edinica

od bazata (od vkupno 18 edinici) i so 5,55 % go deli tretoto mesto me|u
~etiri grupi priznaci. Ovoj priznak e zastapen preku 1 osobina: kako
`ivotno. Ovaa osobina ja sre}avame vo edna misla vo koja majskiot
bumbar se zema kako pretstavnik na insektite i na site `ivotni
voop{to: (1) & Les hommes ne connaissent pas le monde par la raison qui fait
que les hannetons ne connaissent pas l'histoire naturelle (Maloux: Chamfort).
3. Priznakot ODNESUVAWE e pretstaven vo 14 edinici i so
77,78 % go zazema prvoto mesto. Ovoj priznak e zastapen preku 5 oso-
bini: na~in na letawe, ishrana, na~in na razmno`uvawe, brm~ewe i
odnesuvawe spored vremeto i drugi pojavi.
Osobinata na~in na letawe e zastapena vo 3 edi-
nici od korpusot. Poznato e deka majskiot bumbar
dewe e neaktiven i se krie pod lisjata, dodeka
prikve~er izleguva i leta vo potraga po hrana.
Negoviot let e dosta te`ok i tromav so ogled na
te`inata na negovoto telo a mnogu ~esto i se udira
vo razni prepreki. Taa negova osobina simboli-
zira nedodelkan, vetru{ka: (2) & Les gens qui ne
sont que spirituels sont comme les hannetons: ils s'abattent au beau milieu de
n'importe quoi, et souvent les pattes en l'air (Delacour: L. Dumur), (3) &
hanneton = (un esprit lger et dsordonn - Lexis; qui n'a discernement
ni esprit de conduite (Rozan, t. 2, 308), (4) & tourdi comme un hanneton =
 Nikodinovski, Zvonko - Figurativnite znaenja na majskiot bumbar vo
francuskiot i vo makedonskiot jazik (str. 1-5), od knigata Figurativnite znaenja na
insektite vo francuskiot i vo makedonskiot jazik, 2 - ri Avgust S, tip, 2007 (2016),
636 p.
2 Zvonko Nikodinovski

l'homme qui agit sans attention, qui parle sans rflchir ou qui va sans
regarder devant lui (Rozan, t. 2, 307).
Osobinata ishrana e zastapena vo 1 edinica. Poznato e deka maj-
skiot bumbar (i vozrasnata edinka a posebno larvata) pri~inuvaat go-
lemi {teti na rastenijata pa ottamu i slednata edinica koja ima nega-
tivna forma simbolizira ne{to solidno, isklu~itelno: (5) &
n'tre pas piqu des hannetons = qui se manifeste dans toute sa force (Petit
Robert); souvent ironique et pjoratif (Rey-Chantreau).
Osobinata na~in na razmno`uvawe ja sre}avame vo 3 frazemi. I
trite edinici se zasnovaat vrz karakteristi~noto dolgovremeno spo-
juvawe na majskite bumbari pa ottamu prvata edinica simbolizira or-
taci, sou~esnici: (6) & se tenir par le cul comme les hannetons = se disait
de plusieurs personnes troitement associes dans une affaire. On dit aussi
"comme des juifs" (Gai Parler); tre toujours ensemble. rapprocher de
"tre comme cul et chemise" (Rey-Chantreau), vtorata edinica upatuva
na zaedni~ki `ivot na dvojka: (7) & etre mari comme les hannetons =
vivre en concubinage; l'expr. est peu claire. En fait ce qui parat cara-
ctristique du hanneton c'est un cot trs prolong et qui puise le mle.
L'ide est peut-tre que les hannetons sont "colls" (Dictionnaire rotique),
dodeka tretata edinica simbolizra seksualni vrski me|u navodni
rodnini: (8) & parent (parentage) des hannetons = relations sexuelles
entre gens qui se disent parents (Rey-Chantreau).
Osobinata brm~ewe ja sre}avame vo 1 frazema koja simbolizira
otka~enost, naludni~avost: (9) & avoir un hanneton dans le plafond =
quelqu'un dont les facults mentales sont un peu dranges (Rozan, t.
2, 308); tre fou (Rey-Chantreau). Ovaa frazema pripa|a na eden model
vo francuskiot jazik vo koj gi sre}avame u{te i pajakot: avoir une arai-
gne au plafond, komarecot: avoir un moustique dans la bote sel, kako i
{turecot: avoir des grillons dans la teste (Huguet) i spored koj e jasno deka
e potreben kakov i da e insekt koj }e ja poremeti normalnata funkcija
na mozokot pa da dojde do "otka~enost".
Osobinata odnesuvawe spored vremeto i drugi pojavi e najbrojna
od site osobini (vkupno 6 edinici). Najprvin majskiot bumbar go sre}a-
vame vo edno pretska`uvawe: (10) & A Saint-Fortun (1er juin) grande han-
netonne (Dictons des btes) za da go najdeme ponatamu vo nekolku veru-
vawa svrzani za letninata. Imeno, vo najgolem broj slu~ai brojnosta na
majskiot bumbar predviduva dobar rod: (11) & Si l'anne a produit beau-
coup de hannetons, il y aura beaucoup de chataignes (Montreynaud, 922), (12)
Figurativnite zna~ewa na majskiot bumbar vo fr. i vo mak. jazik 3

& Anne de hannetons, bl foison (Montreynaud, 924), (13) & Une anne
hannetons annonce srement une anne prunes (Dictionnaire des supersti-
tions). Samo kaj vinovata loza brojnosta na majskiot bumbar se odrazuva
negativno vrz letninata: (14) & Grande hannetonne, petite vine et grande
pomme (Montreynaud, 923).
U{te eden negativen predznak za lo{a letnina kaj crnoto `ito
pretstavuva nepojavuvaweto na larvata na majskiot bumbar na povr-
{ina: (15) & Quant la larve du hanneton ne sort point de terre, l'anne est mau-
vaise en sarrasin (Rolland, t. 3, 333).
4. Priznakot ODNESUVAWE ME\U MAJSKIOT BUMBAR I
DRUGITE @IVOTNI e zastapen vo 1 edinica i so 5,55 % go deli
tretoto mesto me|u ~etiri grupi priznaci. Vo ovaa edinica majskiot
bumbar pretstavuva prvoklasna hrana na `abite i vo taa svoja uloga toj
simbolizira popa|awe vo stapica, vo neprijatna situacija: (16) &
arriver comme des hannetons dans dans une grenouillre = popa|a me|u
neprijateli koi odvaj ~ekaat da go izlapaat (Widmer).
5. Priznakot ODNESUVAWE ME\U MAJSKIOT BUMBAR I
^OVEKOT e zastapen vo 2 edinici i so 11,11 % se nao|a na vtoro mesto
me|u ~etiri grupi priznaci. Ovoj priznak e pretstaven samo preku
odnosot na ~ovekot kon majskiot bumbar. I dvete edinici se povrzani
so letaweto na majskiot bumbar.
Prvata frazema e seksolo{ka: (17) & taquiner le hanneton = mas-
turber un homme (Dictionnaire rotique). Ovaa metafora se potpira na
glagolot taquiner koj se javuva so istoto zna~ewe vo frazemata taquiner
le goujon a za specifi~nosta na majskiot bumbar vo gradeweto na ovaa
frazema mo`eme da gi navedeme slednite zborovi na Rozan: "Le corps
de cet insecte, afin d'en allger le poids, enfle son abdomen pour y faire
pntrer le plus d'air possible; cet effet, il lve et abaisse alternativement
ses lytres pendant quelques instants avant de s'envoler " (Rozan, t. 2, 308).
Vtorata frazema simbolizira zavisnost, nesloboda na dej-
stvuvawe: (18) & avoir un fil a la patte = tre attach quelqu'un d'une
manire un peu force, comme les hannetons que les gamins font tour-
noyer en l'air au moyen d'un fil (Gai Parler); tre mis dans l'impossibilit
de s'chapper (Rozan, t. 2, 310); n'tre pas libre de ses dplacements,
de ses activits (Lexis). Ovaa frazema e povrzana so igrata "le jeu du
hanneton" koga mu se vrzuva nogata i koga toj leta vo krug pri {to se
peat slednite stihovi (ili sli~ni na niv): "Hanneton, vole, vole! Ton
mari est l'cole. Il a dit qu'si tu volais Tu aurais d'l soupe au lait; Il a dit
qu'si tu n'volais pas Tu aurais la tte en bas" (Rolland, t. 3, 334: Reims).
4 Zvonko Nikodinovski

Pokraj ovaa igra decata igrale i drugi igri so majskiot bumbar

kako {to se: "prdicateur" (propovednik) e igra vo koja mu gi vrzuvaat
dvete predni noze na majskiot bumbar i otkako }e napravat improvizi-
rana propovedalnica od karti, go ostavaat da se oslobodi pri {to toj
pravi dvi`ewa koi nalikuvaat na propovednik v crkva; "moulin vent"
e igra vo koja na kraevite od karton~iwa spoeni vo krst i zaka~eni na
edno stap~e se pricvrstuvaat majski bumbari koi gi vrtat karton~iwa-
ta kako vrtele{ka. (Rolland, t. 3, 334)

b. Semanti~ki priznaci

6. Analiziraj}i gi zna~ewata na francuskite figurativni

edinici (vkupno 18) koi sodr`at leksemi od leksi~ko-semanti~koto
pole "MAJSKI BUMBAR", doa|ame do slednite zaklu~oci:
- grupata priznaci "FIZI^KI OSOBINI" e pretstavena preku
1 osobina: osobinata "KAKO @IVOTNO" ne simbolizira direktno
ni{to tuku majskiot bumbar se zema kako pretstavnik na insektite i
na site `ivotni.
- grupata priznaci "ODNESUVAWE" e pretstavena preku 4 oso-
bini. Osobinata "NA^IN NA LETAWE" simbolizira nedodelkan,
vetru{ka (vkupno 3 edinici pod broevite: 2, 3 i 4). Osobinata "IS-
HRANA" simbolizira vo svojata negativna forma ne{to solidno,
isklu~itelno (5). Osobinata "NA^IN NA RAZMNO@UVAWE"
simbolizira ortaci, sou~esnici (6), zaedni~ki `ivot na dvojka
(7) i seksualni vrski me|u navodni rodnini (8). Osobinata "BRM-
^EWE" simbolizra otka~enost, naludni~avost (9). Osobinata "OD-
NESUVAWE SPORED VREMETO I DRUGI POJAVI" direktno ne
simbolizira ni{to no odnesuvaweto na majskiot bumbar pretska`uva
odreden vremenski otse~ok (10), dobar rod (11, 12 i 13) i lo{ rod
(14 i 15). Zna~i vkupno 14 edinici se so simbolika koja poteknuva od
grupata priznaci "ODNESUVAWE".
- grupata priznaci "ODNESUVAWE ME\U MAJSKIOT BUM-
BAR I DRUGITE @IVOTNI" e pretstavena preku 1 edinica koja sim-
bolizira popa|awe vo stapica, vo neprijatna situacija (edini-
cata pod broj 16).
- grupata priznaci "ODNESUVAWE ME\U MAJSKIOT BUM-
BAR I ^OVEKOT" e pretstavena preku 1 osobina. Osobinata "ZADE-
VAWE NA MAJSKIOT BUMBAR" simbolizira masturbirawe na
ma` (17) i zavisnost, nesloboda na dejstvuvawe (18).
Figurativnite zna~ewa na majskiot bumbar vo fr. i vo mak. jazik 5

Sumiraj}i go semantizmot na majskiot bumbar mo`eme da go ka`e-

me slednoto za leksi~kata kategorija Figurativni zna~ewa na majski-
ot bumbar vo francuskiot jazik:
Majskiot bumbar vo francuskite figurativni edinici vleguva
isklu~ivo so edna od slednite kategorii: kako materijalna stvarnost
(ne{to solidno, isklu~itelno), kako ~ove~ko odnesuvawe (nedo-
delkan, vetru{ka, ortaci, sou~esnici, zaedni~ki `ivot na
dvojka, seksualni vrski me|u navodni rodnini, otka~enost, na-
ludni~avost, popa|awe vo stapica, vo neprijatna situacija, mas-
turbirawe na ma`, zavisnost, nesloboda na dejstvuvawe) i kako
predznak za (odreden vremenski otse~ok, dobar rod, lo{ rod).

7. Kaj francuskite figurativni edinici so majski bumbar (vku-

pno 18) ja imame slednata sostojba vo rasporedot na referentnata
vrednost:
- najgolem broj edinici se so negativna referentna vrednost (vku-
pno 9 ili 50 %). Negativnite priznaci i po broj se najve}e, 6: ne{to
solidno, isklu~itelno (preku negacija), nedodelkan, vetru{ka,
ortaci, sou~esnici, zaedni~ki `ivot na dvojka, seksualni vr-
ski me|u navodni rodnini, otka~enost, naludni~avost.
- na vtoro mesto se edinicite so neodredena referentna vrednost
(vkupno 5 ili 27,78 %). Neodredeni priznaci se 5 na broj: kako `i-
votno, popa|awe vo stapica, vo neprijatna situacija, mastur-
birawe na ma`, zavisnost, nesloboda na dejstvuvawe, predznak za
odreden vremenski otse~ok.
- na treto mesto se edinicite so pozitivna referentna vrednost
(vkupno 3 ili 16,67%).Pozitiven e priznakot: predznak za dobar rod.
- na ~etvrto mesto se edinicite so neutralna (dvojna) vrednost (1
edinica ili 5,55 %). Dvojna vrednost ima priznakot: predznak za do-
bar i lo{ rod.
Majskiot bumbar se javuva so pro{arana referentna vrednost vo
francuskite figurativni edinici.

8. Francuskite figurativni edinici so "MAJSKI BUMBAR"

se zasnovani vrz 5 razni stilski figuri. Nivnata zastapenost e sled-
nata: od vkupno 18 edinici prva po brojnost e analogijata so 6 edinici
(33,33 %), na vtoro mesto se metaforata i komparacijata so po 5 edini-
ci (27,78 %) i na ~etvrto mesto se metonimijata i konkretnoto zna~ewe
so po 1 edinica (5,55 %).