Professional Documents
Culture Documents
Về Thể Tính Của Chân Lý - Martin Heidegger
Về Thể Tính Của Chân Lý - Martin Heidegger
V th tnh ca chn l
(Vom Wesen der Wahrheit)
Phm Cng Thin dch
1 2 3 4 5 6
Heidegger l t tng gia nguy him nht hin nay. Nguy him nh
chin tranh Vit Nam by gi: mt ni nguy him thing ling, v con
ngi b t trc h thm khng y: ngha ca h v s c tt
cn hay khng, h v s c lt ngc hay khng; h v s l ni
tr n oanh lit ca ma xun, nui dng bui triu dng mi ca
ton th nhn loi; h v cng c th i mt v a y ton th
nhn loi n ch tiu dit th thm; v ngha ca h v v ngha
ca h v; tch dng ca con ngi v triu dng ca con ngi;
nguy him sa a v nguy him thing ling: hai ni nguy him ny
ang thnh hnh song phng trong thc ca Heidegger, nhng
Heidegger cng lc cng tr nn im lng, cng lc cng tch nhin
bt ng v th thm nhng thit vng thn diu ca Hlderlin gia
huyn n trm lng ca Hy Lp c thng:
Nhng bn b ca ti hin gi u?
1
www.Sachvui.Com
quan trng ny, khi no ngi Vit Nam thc c hin th mnh
trong phng tri khai tnh ca ton th tnh mnh v sinh mnh ca
con ngi trn mt t. Heidegger l mt t tng gia nguy him
nht hin nay, v Heidegger s a mnh i din vi sinh mnh Ty
phng trong tt mnh ca chnh sinh mnh y; v t , mnh mi
kh nng ng li mt sinh mnh v lao vo tnh mnh ca khai
tnh khai thng cho hin th Vit Nam trong phng tri uyn
mc ca chn l.
Chn l l g?
Th tnh ca chn l l g?
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Bn dch ny l ni giao n gia ngn ng Vit Nam v ngn ng
c, song thoi gia t tng Vit Nam v t tng Ty phng,
bc u nhm ln mt m la ban mai sp hin.
Th tnh l g?
2
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
vn khng phi l tinh thn chng tc hn hp. Vn l phi t
Sachvui.Com
li tnh th v th tnh ca chnh tnh th y trong Tnh Mnh chung
ca ton th nhn loi. S phn chia gia mt nn vn ha ny vi
mt nn vn ha khc ch c th xy ra v tu thnh khi vn ha
uyn nguyn khng cn uyn nguyn na, ngha l mt cn
nguyn gc r (Bodenlosigkeit: absence de fondement); t , mi
nn vn ha c bit i ring trn con ng r y cng i xa vo vc
su ca h v: hin nay Vit Nam l hnh nh c th ca vc su ph
phng y; s mt gc ca ton th nhn loi hin nay ni ln
thm tha s thc n gin, s thc nn tng ph tan s phn bit
gia hai thc th: ch c mt nhn loi duy nht, v t bao gi cho
n by gi, ch c mt gc r duy nht, mt nn tng duy nht thi
(Il ny a quune humanit, il ny a jamais quun seul Boden); trong
nm 1957, Merleau-Ponty lp li nh vy, khi dy v Husserl (cf.
Merleau-Ponty, Le Visible et lInvisible, 281-282; Husserl, Krisis der
europischen Wissenschaften, 156, 448, Husserl, Erfahrung und
Urteil, 25). Con ngi suy t hin nay, c bit nht l con ngi suy
t t Vit ny, phi i tm li mt qu hng ci r, uyn nguyn
(Urheimat), qu hng chung ca tt c con ngi trn mt t ny,
3
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Husserl trong vic truy nguyn tn cng gc r ca th din Ty
Sachvui.Com
phng, y li truyn thng Ty phng, i su hn vo Huyn
Tnh (Geheimnis) tm cch t li mt th thi t th (Verhalten)
uyn nguyn kh d t ln mt huyn n v tnh th (Sein) gia thi
i khng hong th k XX ny, Heidegger o su vo th tnh
(Wesen) ca vn ha Ty phng, truy li tn ngun (Ursprung) chi
phi th mnh Ty phng m li con ng mi ton trit kh d
a th mnh y v trong th tnh ca Tnh Mnh, Heidegger cu
mang tt mnh ca Ty phng v xc nh li th tnh Ty phng.
Nhng cn ng phng? ng phng hin nay ang b n l trong
th iu suy tng v th iu vn minh Ty phng; ng phng
c ai xc nh li th tnh ca ng phng i din vi th
tnh Ty phng trong vic i tm li mt cn tnh uyn nguyn
(Urboden) cho ton th nhn loi th k h v ny?
4
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ng ca chng ta, d c ng phng n u i na, vn b kt
Sachvui.Com
vng trong nhng phm tr nim Ty phng, d mnh c th
khng bit mt ch Ty phng no, v th k XX l th k m du
vt ca nn vn minh Ty phng in su trn khp tri t:
khng kh nhim c: chng ta khng th chn la. Mt ngi
ng phng hin nay, bt c mt ngi ng phng no c tnh
ton trit v i sng ton din, cng phi mang trong mnh hai tnh
phn: tnh phn ca mt ngi sng th k XX, tc l tnh phn
ca Ty phng; v sng th k XX c ngha l sng vi v gia v
bng nhng phm tr gi tr Ty phng; l tnh phn th nht,
cn tnh phn th hai l tnh phn ca dng mu trong c th mnh,
ngha l tnh phn ng phng; c hai tnh phn ng trn th
mnh th hon ton khc bit; ni nh th c ngha l ngi Ty
phng th k XX ch phi chu ng c mt th ch ngha h v
duy nht l ch ngha h v xut pht t ngun Hy Lp, cn ngi
ng phng th k XX li phi chu ng hai th ch ngha h v
ng lc: ch ngha h v xut pht t n v ch ngha h v
xut pht t Hy Lp. Do , s mnh ca con ngi t tng ng
phng hin nay li nng n gp i s mnh ca con ngi t
5
www.Sachvui.Com
*
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Thin co lun Vom Wesen der Wahrheit l mt tc phm quan trng
nht ca Heidegger, nh du s lt ngc o ln (Kehre:
renversement) v tnh din trong t tng ca Heidegger t lc phn
cn li ca Sein und Zeit cha xut bn (v s khng bao gi xut
bn). Quyn Sein und Zeit (tnh th v thi th) xut bn vo nm
1927 v ch xut bn c mt phn d dang; quyn Sein und Zeit
c coi nh l tc phm quan trng nht ca Heidegger nhng
thin co lun Vom Wesen der Wahrheit (Th tnh ca Chn l) c
dch trn vn hm nay, li c chnh Heidegger coi l quan trng
hn c Sein und Zeit, v Vom Wesen der Wahrheit nm trong chn
tri o ngc t Sein und Zeit (Th tnh v Thi tnh) qua Zeit und
Sein (Thi tnh v Th tnh); chnh Heidegger nhn r rng nh
vy (cf. ber den Humanismus, 1947, p.72).
6
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sein) (cf. Heidegger, Der Satz vom Grund, 1657, p.96).
Sachvui.Com
Bn dch ny nh du mt bin c quan trng trong T Tng Vit
Nam, v dch (bersetzen) theo Heidegger, dch c ngha nhy,
dch ch c th thnh tu c l nh mt ci nhy (Dieses
bersetzen gelingt nur in einem Sprung) (cf. Heidegger, Was heisst
Denken?).
7
www.Sachvui.Com
xut pht t n lc suy t ca ngi dch sau khi duyt qua ton th
t tng n v Trung Hoa, chng hn xin trnh by i khi:
Sachvui.Com
cht, tnh th, bn th, tnh tnh, th cch, th tnh, t th, t
Sachvui.Com
cch, hnh ng, hnh kim, s th, ng li suy t, cm
gic, kin, khuynh hng, nh, cm tnh, tham dc,
ngha, tnh yu, tnh thng, tm, hn, linh hn, tm tr, nhng
g ang hin hu, bn cht, vt th, hin th, sinh vt, tnh
trng ca tinh cu, th gii, v tr, lng, thin lc, thc ti ti
cao, thng , (ni tm li ch mt ch bhav m c
mi ngha.)
8
www.Sachvui.Com
9
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Arche bewegt sich nicht);
Sachvui.Com
2. Trn c Tho vn b kt trong nim v chn l nh l
adaequatio (judicium est locus veritatis);
10
www.Sachvui.Com
Vt qua i v u?
Do , t tng Vit Nam nay mai phi tri qua ba chng ng:
11
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
phng xut hin sau Anaximandre (ngha l ph lun truyn
Sachvui.Com
thng t Hraclite, Parmnide. Cho n Nietzche, Marx v
Heidegger).
12
www.Sachvui.Com
Khi la ca chin tranh Vit Nam ang bay ln thnh my, nhng
m my non ca mt bnh minh sp hin.
3.xi.1967
13
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ca l l bi bc, nhng i hi thng tnh khng th chi ci c.
Sachvui.Com
Th l trit l khng bao gi c th ph nhn l l thng tnh lun
lun khng h mun nghe ngn ng ca trit l, v hn th, trit l
cng khng h mun n vic ph nhn y, v l l thng
thng ca th tnh khng bao gi mun a mt nhn nhng g m
trit l t ra trc th quan truy tm v coi nh l chnh yu, trc
thuc th tnh, bn tnh.
14
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ngha, ch y thng c ngha: ci lm mt s th chn thc nh l
Sachvui.Com
s thc. Vy s th chn thc l g? Chng hn chng ta ni: vic
cng tc th hin bn phn ny thc l mt nim khoi cm thc
s, khi ni th th chng ta mun ni l mt nim vui thun
khit, thc s. Vy s thc l Thc s (Wirkliche). Cng th, chng
ta ni n ng tin thc phn bit vi ng tin gi. ng tin
gi th khng thc s l ci n dng nh l th, ch l mt s
th gi th, do , khng thc. Khng tc i ngc li vi thc.
Nhng ng tin gi th n cng l mt s th c thc. Do , chng
ta ni r rng hn: ng tin thc l ng tin nguyn tnh (echt).
Tuy nhin, c hai ng tin u thc, ng tin gi ang lu hnh
cng thc khng km g ng tin thc (tnh). Do , chn tnh ca
ng tin thc tnh khng th c chng tnh bi thc th ca n
c. Xin t li vn : thc (theo ngha nguyn tnh) v thc
(theo ngha thc tnh) y c ngha l g ? ng tin thc (nguyn
tnh) l s th thc s m thc th ca n tng ng vi (in der
bereinstimmung steht mit) vi nhng g m chng ta lun lun
mun ni trc mt cch thc s trong ch ng tin. Ngc li,
khi chng ta nghi ng ng tin gi, chng ta ni, c mt ci g
15
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
nht l tng ng ca mt s th i vi mt tng v n khi
Sachvui.Com
tng y c tng th trc (dem ber sie Vorgemeinten), ngha
th nh l tng ng ca s th c nh th bng ngn th vi
chnh s th y.
16
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ca t tng i vi s th, ri n lt s th y li cng phi
Sachvui.Com
tng ng xng hp vi tng (idea). Kh nng ca tri thc con
ngi mun t ti thc (th gi nh chng ta chu nhn ton th,
tt c nhng ci g l u l c sng to) th kh nng y xy
nn tng ca n trn s nhn thc rng s th v ngn th u
ng th tng trong s tng ng xng th vi nhau trong s nht
th ca s an bi sng th do Thng . Chn l theo ngha veritas
nh l adaequatio rei (creandae) ad intellectum (divinum) bo m
cho chn l theo ngha veritas nh l adaequatio intellectus (humani)
ad rem (creatum). Chn l (Veritas) trong tnh th ca n lun lun
vn l convenientia (ha ng) ca chnh tnh th nh l sinh th,
ha ng thun th ca ng Sng to, ha ng thun cm
(stimmen) vi Thin Mnh.
17
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
phng trnh v th tnh ca chn l (veritas est adaequatio
Sachvui.Com
intellectus et rei) thu t c mt gi tr ph i, tng quan,
hin nhin r rng, lp tc, d hiu i vi tt c mi ngi. Chng
ta b ch ng kim gi trong tnh cch hin nhin t pht
(Selbstverstndlichkeit) ca nim v chn l, thnh ra nhng g nn
tng chnh yu nht ca chn l gn nh b khut lp khng th
trc nhn c, v nim chn l theo iu thng thng trn c
coi nh iu qu hin nhin r rng, thnh ra chn l ng i li vi
ci g nghch li n, do mi c s th gi l phi chn l. S phi
chn l ngn th (s khng th hp, khng ng) c ngha l s bt
tng ng xng hp ca ngn t vi s th. Phi chn l i th (phi
nguyn tnh: Unechtheit) c ngha l s bt ng bt xng ca hin
th, ca ci ang l vi th tnh ca n. Trong c hai trng hp, phi
chn l c th hiu l tht bi trong vic xng hp ngha l bt ng
(Nichtstimmen). S tht bi ny b loi ngoi th tnh ca chn l. V
l do , khi b coi nh l i nghch vi chn l th phi chn l khng
cn c ng k khi i tr vi vn th tnh thun khit ca chn
l. Th th, c thc s cn thit khai m c bit v th tnh ca chn
l na khng? C phi th tnh thun khit ca chn l c
18
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Chng ta ni n ha ng tnh trong nhng ngha khc nhau,
chng hn nh khi ni rng hai ng tin nm trn bn th hai ng
tin y ha ng vi nhau, ging vi nhau. C hai ha ng trong
ng tnh ca hin tng. C hai ng hin th, u ging nhau
trong tnh cch ngoi hin, u ging nhau trn bnh din . Hn
na, chng ta cng ni v s ha ng khi chng ta ni v mt
trong nhng ng xu ny: ng xu ny th trn. y, ngn t ha
ng vi ch th hay s th. Chng ta t ti tng giao, khng
phi gia s th ny v s th kia m gia ngn th v s th.
Nhng, ngn th v s th ng ha bng ci g khi m ng th
u khc nhau mt cch qu hin nhin trong dng th? ng xu
lm bng kim kh, ngn th th chng c g l vt cht c. ng tin
th trn, cn ngn th th hon ton c ni ra, chng c g l c
tnh cht khng gian c. Chng ta c th mua mt ci g vi ng
xu kia, nhng ngn th th khng th no l phng tin mua bn
hp php c. D c s sai bit gia hai thc th, mc d th,
ngn th ha ng vi ng xu v din t thc v ng v ng xu
theo tng thng thng v chn l. S ha ng ny c coi
19
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
y chng a i n u c. Ngn th v ng xu t lin th ca t
Sachvui.Com
th vi s th bng cch tng th (vorstellen) n v din ra s th
c tng th nh l th cch ca hin th, hin th ging nh
th no th ngn th, bt c th din nht nh no (leitende
Hinsicht) u quan trng ngay khonh khc y (Die Aussage ber
das Geldstck bezieht sich aber auf dieses Ding, indem sie es
vorstellt, und vom Vorgestellten sagt, wie es mit ihm nach der je
leitenden Hinsicht bestellt sei). Ngn th tng th din t v s
th s tng din t s th y nh n ang l. iu ni nh (so-
wie) p dng cho s tng th v nhng g n tng th. Tng
th y c ngha l cho mt s th no gi ly hin v i
nghch li chng ta nh l mt i th, (Entgegenstehenlassen des
Dinges als Gegenstand) Tng th ch c ngha th khi chng ta
xua b tt c nhng quan nim tin nh v tm l hc v l
thuyt v thc, nhn thc lun. S th i nghch (t th ca n
l th) s th y o bng ngay qua khai i th (durchmessen), (Ein
offenes Entgegen durchmessen) n chng ta v ng thi ng
yn trong t th nh l s th v pht hin t th nh l mt thng
th. S pht hin ca s t th trong vic o chuyn hng i ngc
20
www.Sachvui.Com
21
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Do u m ngn th tng th nhn ly th lnh t chnh ha
bn th theo i th v ri li ha th vi chnh th? Ti sao s ha
th y (Stimmen) ng thi nh th (bestimmen) th tnh ca chn
l (chn tnh)? Thc ra lm th no c th c c mt s th nh
th nh s cn th vi mt chun th tin lp (Vorgabe), hay c
c hun lnh ku mt s ha th nh th? Ch nh vy, bi v d
tng tin lp (Vorgeben) t gii th (sich freigegeben hat) v tr
thnh khai th cho s hin th hnh th trong khai tnh ny mt s
hin th rng buc tt c bt c mi s tng th no. S gii th
y l thuc vo mt tiu th rng buc ch c th hin nh l t
do vn m mt s th no khai m ri (zum Offenbaren
eines Offenen) c t do nh th a li n th tnh cha l gii
c ca t do. Khai tnh ca th thi t cch c t cn th trong
t do khi n c ngha l lm chnh tnh tng ng tr thnh mt kh
th. Th tnh ca chn l l t do.
22
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
S th t lu vn cng bch l l thng tnh ca chng ta trong
bi thuyt trnh ny by gi l r chn tng: chn l b em xung
cp ch quan ca ch th con ngi. D ngay trong trng hp
ch th ny c th t ti mt s khch quan tnh no th n vn
cn gi li nhn tng trong kh th ch quan tnh ca mnh v l
thuc vo s kim sot ca con ngi.
23
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
l v t do xui chng ta theo ui cu hi v bn tnh ca con ngi,
Sachvui.Com
mt trong nhng kha cnh ca n mt kha cnh c chng t
bng kinh nghim v mt cn th nguyn tnh (Wesensgrund) giu
kn trong bn tnh v tnh th con ngi, m chng ta c th c
lun chuyn bc vo trong lnh th linh ng uyn nguyn ca
chn l. Nhhng n y, ai cng thy r rng hin nhin rng t do
l cn th ca tim th ni ti ca chnh tnh, ch l bi v n nhn ly
th tnh nguyn tnh ca n t trong mt s th nguyn thy hn
na: chn l nguyn tnh, hon ton thun tnh mt cch c o.
24
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
tng Ty phng quan nim khai tnh y nh l T ltha,
Sachvui.Com
v n th (das Unverborgene). Nu chng ta dch lthia l
khng che y hay vn m khai tnh (die Unverborgenheit),
thay v dch l chn l, th s dch li nh th chng nhng st
ngha hn, m n cn i hi chng ta phi sa cha li nim
thng thng ca chng ta v chn l theo ngha s chnh xc ngn
thc; n i hi chng ta phi truy nguyn li tnh cht cha l gii
c: Khi Tnh (Entborgenheit) v Khi Th (Entbergung) ca ci
ang l, ngha l ca hin th. S th nhp vo bn tnh kh tnh ca
hin th khng phi ch ngng li ni , n trin khai trong mt s
n dt tht li trc n, m hin th c th t vn m mnh nh
l ci mnh l v mnh l th no, v s cn tnh tng th cho n
trong ngn th, c th ly lm tiu th.
25
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Trong Hin Tnh y (Da-sein) mt cn th nguyn tnh v t lu cha
Sachvui.Com
ai d ti, cn th y c gi li cho nhn loi, cn th m t ,
trn , con ngi c th xut tnh. Xut tnh trong trng hp ny
khng c ngha l hin hu (Existentia) trong ngha xut hin
(Vorkommen) v theo ngha mt thc th (Dasein), ngha l hin
vt th (Vorhandensein) ca mt vt th, sinh th (eines
Seienden). Xut tnh cng khng c ngha theo hin sinh, khng
c ngha l s bn tm tinh thn ca con ngi i vi bn thn
mnh s bn tm xut pht t cu th tm sinh l ca mnh. Xut
tnh, lc c t cn th trong chn l (chn tnh) nh l t do th
chng qua ch l s hin th trong bn tnh khai th ca hin hin
nh th. (Die in der Wahrheit als Freiheit gewurzelte Existenz ist die
Aussetzung in die Entborgenheit des Seienden als eines solchen. p.
16). Khi hy cn cha d, cha lng c, v hy cn cha thc
c v nhu cu cp bch ca vic thm him su thm hn na v
th tnh mnh, xut tnh ca con ngi lch s bt u khi s ngay
giy pht m t tng gia u tin t ln cu hi v bn tnh s
khai ca hin th, t ln cu hi: ci ang l g? (Hin th l g?).
Qua cu hi va t, ln u tin khi tnh v khai tnh c th
26
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
khng cn b iu ng bi t khuynh hng v on ca con
Sachvui.Com
ngi. Con ngi khng ch hu, lm ch t do nh l mt vt s
hu, ni ngc li mi ng thc: t do hay Hin Tnh (Da-sein) khi
th xut th lm ch con ngi v hn th, lm ch trn mt tnh
cch qu uyn nguyn n ni ch c t do mi mang n con ngi
tng th vi hin th trong ton th, nn tng c tnh r rt ca
lch s con ngi. Ch c con ngi xut th mi l c tnh cch lch
s. Thin nhin (Ha th) khng c lch s:
27
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
n. T , s ph nh chnh yu ca chn l, phi th tnh
Sachvui.Com
(Unwesen) ca chn l, bt u xut hin. Nhng bi v t do xut
th, khi l th tnh ca chn l, khng cn l s hu ca con ngi
(bi v trng hp ca con ngi ch l ch xut ha nh l vt s
hu ca t do y v nh th c kh nng vi lch s), hu qu ca
vic y l phi th tnh ca chn l khng th no ch xut hin n
gin theo th iu hu nghim a posteriori do s bt lc v h hng
ca con ngi. Tri li, phi chn l phi ly ngun t th tnh ca
chn l. Ch v chn l v phi chn l, trong th tnh, hon ton ng
vi nhau th mt ngn thc chnh xc thc s mi c th tng phn
r rt bn nhy vi ngn thc bt chnh tng ng. S truy tm
th tnh ca chn l ch c th trin khai vo trong lnh vc uyn
nguyn ca nghi vn, khi no thu thi c trc kin tin khi
vo bn trong th tnh trn vn ca chn l, by gi chng ta mi k
gm lun c s kho st v phi chn l trong khi tnh ca th tnh.
S kho st vo phi th tnh ca chn l khng phi l lp y khuyt
im l trng theo sau ; l mt bc quyt nh i v s thit
lp thch ng cu hi v th tnh ca chn l. Tuy nhin, lm th
no chng ta c th nim c phi th tnh ca chn l nh l
28
www.Sachvui.Com
V. Th tnh ca chn l
Sachvui.Com
hu trong th hn ca chng n (Wesensrecht) khi m nhng s th
Sachvui.Com
y cn hm cha bt c s xuyn tc no v gii thch sai lm no
v cm th y. Mt cm th nh vy, ngha l s l th xut th vo
trong hin th trong ton th, ch c th c, th nghim hay
cm nhn, nh chng ta ni, bi v ngi cm ngim ang lc
cha tng c nim g v bn tnh ca cm th, phi thm nhp vo
trong mt s cm hng no khai th th thi t cch ca con
ngi lch s, d c nhn mnh bc bch hay khng, d c
hiu hay khng, c cm hng v t s cm hng y c
nng ln th din ca hin th trong ton th. Tnh cch hin hin
ca hin th trong ton th khng th ng ha vi ton s nhng
hin th m ngi ta bit c. Tri li, vi thc th c bit
hay c bit ti nhiu hay t bi khoa hc hay ch c bit i khi
qua loa; ch trong trng hp va k, tnh cch th hin ca hin th
trong ton th mi c th hnh th mt cch chnh yu hn l nhng
g mnh bit c v c th bit c, nhng th y hon ton bt
lc v khng th no kho st v khng th no chng ch li hnh
ng tri nhn, bi v s kim sot c kh k thut i vi nhng s
vt dng nh tr nn v hn trong phm vi ca n. (Die
29
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
nh l ci g ang l mt cch hin hin, d n l thnh phn ca
Sachvui.Com
thin nhin hay ca lch s. Mc d chnh n quyt nh mi s mt
cch lin tc, s th trong ton th vn l mt s th bt nh v
khng th no nh c; do n thng b lm ln vi nhng g
sn sng thng dng bn tay v nhng g sn sng d nhn trong tr.
ng thi, yu t quyt nh ny khng phi ch l v th, h v: n
l n tnh ca hin th trong ton th. Chnh bi v sut tnh lun
lun, trong mi trng hp, cho s th c l th trong tng
th trung thc ca n v nh th, vn m n th lp tc n che y
hin th trong ton th (verbirgt es das Seiende im Ganzen). cho
nhng s th c l th cng ng thi l che y hin th trong
ton th c thnh tu v chnh l n Tnh (Verborgenheit)
(Gerafe in dem das Seinlassen im einzelnen Verhalten je das Seiende
Sein lsst, zu dem es sich verhlt und es damit entbirgt, verbirgt es
das Seiende im Ganzen. Das Seinlassen ist in sich zugleich ein
Verbergen. In des exsistenten Freiheit des Da-seins ereignet sich die
Verbergung des Seienden im Ganzen, ist die Verborgenheit).
30
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
verhlt, p. 20). Ci g sut tnh lin kt hin th ng lot quan
Sachvui.Com
thit vi n tnh nh th? Chng qua ch l n tnh ca n th (die
Verbergung des Verborgenen) trong ton th, (im Ganzen) n tnh
ca hin th nh th, (des Seienden als eines solchen) ngha l s
huyn b, huyn tnh. Khng phi s huyn b ring l no v s
th ny hay s th ny hay s th kia, m s kin duy nht phi
nhn rng s huyn b tuyt i, huyn b t th, huyn tnh (n tnh
ca n th) trn ngp vin thng ton th Hin Tnh (Da-Sein)
ca con ngi.
31
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
th giao h ca quyt tnh khai th, ch khng t ng kn bng bt
Sachvui.Com
li trong t th (das Entschlossene, d. h. das sich nicht
verschliessende Verhltnis). Tt c t cch x th c t cn
nguyn trong tng th giao h y v n nhn tnh lnh t quay
v hin th, mt hun lnh vn m hin th. Tuy th, s lin cm
th th vi s khi th t che giu mnh khi m n cn t u th
vo s qun lng lin tc v huyn tnh, cho tng th giao h li
mt trong vong tnh. Mc d con ngi vn lun lun c lin h vi
hin th, con ngi gn nh vn mi mi thng ng trong s th
ngoi hin c bit no , th ny hoc th kia. Con ngi vn nm
kt trong chn tri gii hn thng dng ca nhng g mnh c th
kim sot v r m c, thi y vn gi c ngay khi hn i
din vi nhng iu ti thng ti hu c t thnh nghi vn. V
khi hn bt u khai trin s hin tng ca hin th trong nhng
lnh vc hot ng khc nhau, khi hn bt u bin chuyn n, t
lnh hi n mt cch mi l m bo n th hn vn nhn hun
lnh t lnh vc ca nhng k hoch v nhng nhu cu thng dng
thc tin.
32
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ngi lch s tr th vo trong lnh vc thc t, thc tin. Khi b b
Sachvui.Com
ri nh th, nhn loi xy dng ln th gii ca mnh pht xut t
tt c nhng nh v nhu cu gn gi thn cn cp bch nht,
nhn loi lm y th gian bng nhng d th v k hoch. V khi
qun lng hin th trong ton th, t nhng d th k hoch y,
con ngi li th nhn kch thc tiu chun i tr ca mnh. Hn
duy tr (beharrt) nhng ng li i tr mi m khng h suy ngh
ti nhng cn l cho nhng ng li i tr o lng y hay cho th
tnh ca kch thc tiu chun o lng (Indem das Geheimnis sich
in der Vergessenheit und fr sie versagt, lsst es den geschichtlichen
Menschen in seinem Gangbaren bei seinen Gemchten stehen. So
stehen gelassen, ergnzt sich ein Menschentum seine Welt aus den
je neuesten Berdrfnissen und Absichten und fllt sie aus mit seinen
Vorhaben und Planungen. Diesen entnimmt dann der Mensch, des
Seienden im Ganzen vergessend, seine Masse. Auf diesen beharrt er
und versieht sich stets mit neuen Massen, ohne noch den Grund der
Massnahme selbst und das Wesen der Massgabe zu bedenken, p.
22). Mc d con ngi tin b nhiu trn nhng ng li i tr
o lng v nhng mc ch cu cnh mi m, nhng con ngi vn
33
www.Sachvui.Com
V l xut th, cho nn hin tnh (Da Sein) mi nhp th. Nhng
huyn tnh cng tr trong sinh tnh (Existenz) tr th, mc d y
huyn tnh v by gi tr thnh phi th tnh (unwesentlich).
Sachvui.Com
Sachvui.Com
VII. Bt chn l nh l lm lc (Die Irre)
34
www.Sachvui.Com
23).
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Lm lc l nghch th tnh chnh yu (das wesentlich Gegenwesen)
ca th tnh uyn nguyn ca chn l. N khai m ra tn kch hin
hin cho tt c s vn hnh nghch lu (Widerspiel) vi chn l
nguyn l (Die Irre ist das wesentliche Gegenwesen zum
anfnglichen Wesen der Wahrheit. Die Irre ffnet sich als das Offene
fr jeliches Widerspiel zur wesentlichen Wahrheit, p. 23). Lm lc l
mnh t l thin, mi trng v nn tng ca lm li (Irrtum). Lm
li khng phi ch l s khuyt im n phng no , n chnh l
lnh th vng th, lch s trn vn ca tt c nhng ng li
phin toi chng cht ca li lm.
35
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
gia hai tnh trng nh vy, hn phi sng trong khn kh cng
Sachvui.Com
ca bc bch (in der Not der Ntigung). Th tnh trn vn ca chn
l mang trong t th phi th tnh ca mnh v xui khin lu gi
hin tnh (Da-Sein) phi lun lun xoay v khn kh, xoay hng v
khn kh, xoay hng v s qun bch. Ch t Hin tnh (Da-Sein)
ca con ngi v ch t thi mi xut hin c s khai th tnh
cch tt nh, khn thit qun qui (Notwendigkeit) v kt qu ca
vic y l kh nng bin chuyn nhu cu y tr thnh mt s th cn
yu, mt s th m hin hu con ngi khng th no trnh c.
36
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
VIII. Vn chn l v trit l
37
www.Sachvui.Com
D l l th tc c nh gi trit l n mc no i na (s nh gi
y hon ton hp l trong lnh vc ca l l th tc) th vic y
chng can h nh hng g n nh th ca n i vi chn tnh
uyn nguyn ca hin th nh th trong ton th. Nhng bi v tnh
th trn vn ca chn tnh cng lu tim c v tnh th ca t th
v bi v tnh th y hnh th trc tin di hnh thc ca n tnh;
do , khi c xem nh l s truy l chn chnh th trit l cha
ng bn tnh song th trong s th ri. Suy tng ca trit l th
nhp c kh th trm lng ca tm thi du dng nhu nhuyn, li
khng chi t m tnh, n tnh ca hin th trong ton th. ng thi
suy tng y th hin c s quyt tnh khai th ca tm thi cng
rn, tm thi cng rn ny bc bch cng buc tnh th ca n
tnh; mc d cng bch nh th, nhng s quyt nh khai th
cng rn y vn khng ph v n tnh.
Nh tnh cht cng rn, du dng v tnh cht du dng cng rn,
Sachvui.Com
trit l cho hin th c sut tnh nh th trong ton th, trit l
Sachvui.Com
trin khai tr thnh mt vn tnh m khng phi ch gh rit vo hin
th, tri li vn tnh y khng th dung np bt c quyn th bn
ngoi no c. Kant hi c v tnh cch nguy cp cng ca
loi suy t nh th, khi ng pht biu v trit l nh vy: By gi
chng ta thy rng trit l ang trong mt v th nguy cp kh nghi
thc s, mt v th cn phi vng chc, chng l thuc v c h
tr bi bt c s th no. Trong v th nh vy, trit l cn phi
chng th lng thun thnh ca mnh trong vic thc hin vai tr ca
mt k gn gi bo v chnh nhng l lut trong t th, ch khng
phi vai tr ca k bo trc nhng l lut m cm ng bm sinh
hoc bt c thin nhin gim h no gi cho mnh.
38
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ta v gip chng ta tm hiu kho st xem th cu hi v th tnh
Sachvui.Com
ca chn l phi chng ng thi nht thit cng l cu hi v chn
l ca th tnh. D sao, Trit l vn nim th tnh l Tnh th.
Ch thch
39
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Bi ging t n kin gii trng thnh trong kinh nghim chnh
yu, th nhn rng ch c trong Hin Tnh v t Hin Tnh (Da-Sein),
vi t th nh l s th m chng ta c th nhp, ch c trong
Hin Tnh y th mi c th th hin bt c s cn tnh no vi chn
l ca Tnh th khai tin cho con ngi lch s. Chng nhng ta phi
vt b tt c loi nhn th hc v tt ch quan tnh (quan nim
con ngi nh mt ch th), nh chng ta thy s ph nhn y
c thc hin trong quyn Sein und Zeit v chng nhng chn l v
Tnh th c theo ui nh l cn th ca mt thi mi m
ton trit i vi lch s; chng nhng th thi, bi ging ny li cn
c gng suy tng trn cn ng ca mt cn tnh khc, ngha l Da
Sein (Hin Tnh). Nhng t nghi vn cng chnh l th cch ca con
ng suy tng ny li tri cm v t chng minh bng mt tnh
cch mi m cch mng trong tng th vi Tnh th.
Ch thch s lc ca dch gi v tiu s v tc phm ca
Heidegger
40
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Barrett, t tng gia ni danh M, khi dy ti trng i hc New
Sachvui.Com
York, v Heidegger nh l mt ngi o xi con ng i
ca mnh mt cch kin tr nhn ni, o xo mt li i ra ngoi
ng gch vn hoang tn m Nietzsche li cho th k XX, o
xi mt li i nh l k sng st tm ng ra ngoi thnh ph tan
hoang sp v bom n (cf. William Barrett, Irrational Man, 1962,
tr.205).
41
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
tnh (loubli de ltre), tc l hin trng lan trn th gii hin nay
Sachvui.Com
qua s thng tr ca nn vn minh ny n l vo vt th v khch
th ha, i tng ha, i th ha tt c mi s; trong tp Zur
Seinsfrage, Heidegger vit ch Sein v gch cho trn ch Sein y
vi du X ph nhn mi khch th ha, ng thi gi li tnh cch
vin dung t tng (Geviert) ca tnh th (Sein) (cf. Heidegger, Zur
Seinsfrage, V. Klostermann, 1956). Ln hi, Heidegger thay th ch
Sein bng ch Seyn phn bit gia t tng tnh th ca mnh vi
siu hnh hc truyn thng v Sein.
42
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
2. Phn tch v thi tnh (Zeitlichkeit) ca Dasein (hin tnh th)
43
www.Sachvui.Com
1. Kants Lehre vom Schematismus und der Zeit als Vorstufe einer
Problematik der Temporalitt
3. Die Abhandlung des Aristoleles ber die Zeit als Diskrimen der
phnomenalen Basis und der Grenzen der antiken Ontologie.
Sachvui.Com
Sachvui.Com
di kha cnh Zeitlichkeit (thi tnh), v gii thch thi th
(Zeit) nh l chn tri siu th (als des transzendentalen
Horizontes) cho cu hi v tnh th (der Frage nach dem Sein)
44
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
einer historischen Interpretation wird) (cf. Sein und Zeit, 39).
Sachvui.Com
Quyn Sein und Zeit ch mi c xut bn hai phn b u ca
phn th nht, tc l:
45
www.Sachvui.Com
chn l).
Sachvui.Com
Welt-sein (Ti th tnh).
Sachvui.Com
C th kho st tnh lun v In-der-Welt-sein (Ti th tnh) trong
nhng kha cnh sau y:
46
www.Sachvui.Com
1. S tnh (Geschichtlichkeit)
47
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
phi phn bit sein (vit thng) v Sein (vit hoa); Sein (vit
Sachvui.Com
hoa ) l danh t (danh ng t); ng thi phi phn bit seiend
(vit thng) v Seiendes (vit hoa).
3. sein (l)
48
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Mc ch ca Heidegger trong quyn Sein und Zeit l dng ln mt
cch c th cu hi v ngha Thi gian (Interpretation der Zeit) nh
l chn tri gii hn kh th (als des mglichen Horizontes) cho bt
c s lnh hi no v tnh th (eines jeden Seinsverstndnisses
berhaupt).
49
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
khng bao gi chng ta c c ci trn i t tng ca Heidegger.
Sachvui.Com
Denn offenbar seid ihr doch schon lange mit dem vertraut, was ihr
eigentlich meint, wenn ihr den Ausdruck, seiend gebraucht, wir
jedoch glaubten es einst zwar zu verstehen, jetzt aber sind wir in
Verlegenheit gekommen (Plato, Sophistes 244 a). Haben wir heute
eine Antwort auf die Frage nach dem, was wir mit dem Wort seiend
eigentlich meinen? Keineswegs. Und do gilt es denn, die Frage nach
dem Sinn von Sein erneut zu stellen. Sind wir denn heute auch nur in
der Verlegenheit, den Ausdruck Sein nicht zu stellen. Sind wir denn
heute auch nur in der Verlegenheit, den Ausdruck Sein nicht zu
verstehen? Keineswegs. Und so gilt es denn vordem, allererst wieder
ein Verstndnis fr den Sinn dieser Frage nach dem Sinn von Sein
ist die Absicht der folgenden Abhandlung. Die Interpretation des
Seinsverstndnisses berhaupt ist ihr vorlufiges Ziel.
50
www.Sachvui.Com
1. seiend
2. die Frage nach dem Sinn von Sein
3. Sein
4. Zeit.
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Tt c s nghip ca Heidegger xoy vo trong bn ch n s trn,
Heidegger m u bng mt nghi vn cn bn ca truyn thng trit
l Ty phng bng cch t ln nghi vn trit ca Platon v ch
n (seiend). T tng phi bt u bng mt tr lc: t tng gia
v trit gia cao siu nht ca loi ngi u phi chm dt s nghip
suy t ca mnh bng mt tr lc hoc phi m u s nghip suy t
ca mnh bng mt tr lc; chnh s tr lc (Verlegenheit) l nn
tng ca tt c suy t chn chnh; Heidegger m u s nghip suy
t mnh bng ni tr lc (Verlegenheit) ca Platon: Platon b ri vo
trong ni tr lc ln lao nht l khng hiu c ch n, m
Heidegger dch ch c l seiend c ngha l ang l, tc l phn
t hin ti ca ng t l (ch c: sein). Ch tm thng y, ch
ang l y, tc l hu th, hay ni gn l th, t lu mi ngi
tng rng mnh hiu th, hu th c ngha l g ri; ngi ta
thng dng ch hu th, th t lu; ai cng cho rng mnh hiu
c ch y, v ngay n Platon, t lu, Platon cng tng rng
mnh hiu c ch y, bng nhin, mt hm, chnh Platon cng
51
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sinn von Sein); phi t cu hi v Tnh, v ngha ca Tnh th mi
Sachvui.Com
c th hiu Th. Nhng thi i ny, c ai cm thy ni kh khn
bi ri (Verlegenheit) v vic khng hiu c ngha ca ch Tnh?
Cng chng c ai cm thy th na. Do , cn phi nh thc dy
(zu wecken), nh cho mi ngi thc tnh, nh thc li s hiu
bit v ngha ca cu hi (ein Verstndnis fr den Sinn dieser
Frage); ngay n cu hi (Frage), v ngha ca cu hi y (den
Sinn dieser Frage), mi ngi cng ng qun, thnh ra mc ch ca
Heidegger trong Sein und Zeit l dng ng ln mt cch c th cu
hi v ngha ca cu hi y (den Sinn dieser Frage), mi ngi
cng ng qun, thnh ra mc ch ca Heidegger trong Sein und Ziet
l dng ng ln mt cch c th cu hi v ngha ca Tnh (die
konkrete Ausarbeitung der Frage nach dem Sinn von Sein). Chng ta
phi rng trc tin nht Heidegger bn tm n cu hi
(Frage); t ln mt cu hi l a mi ngi n ch thc rng
mnh ang b tc, bi ri, lng tng trc iu m mnh tng rng
mnh tr li c; t ln cu hi, bit cch t ln cu hi ti hu l
x ngi ta vo ng ct cho ngi ta thy rng ngi ta ang kt
trong m l, trong ni bng hong kh khn ri rm (Verlegenheit).
52
www.Sachvui.Com
53
www.Sachvui.Com
Die Ros ist ohne warum; sie blhet, weil sie blhet (cf Heidegger,
Der Satz vom Grund, p. 77).
p.209). Sachvui.Com
den Tod als Tod zu bernehmen (Heidegger, Der Satz vom Grund,
Sachvui.Com
D. Vn chnh yu ca quyn Sein und Zeit
54
www.Sachvui.Com
55
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
trong s hiu bit v Tnh th (Seinsverstndnis), d chng ta
Sachvui.Com
khng bit g v Tnh th hay ph nhn Tnh th i na, chng ta
cng vn nm trong mt th thi th th i vi th tnh; th
m d nm trong s tri tnh (Seinsverstndnis), chng ta cng vn
khng bit Tnh th c ngha l g c.
56
www.Sachvui.Com
57
www.Sachvui.Com
58
www.Sachvui.Com
59
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Tnh th thi, ch khng gii hn trong cuc hin sinh ca c th
Sachvui.Com
ring bit (cf. J. B. Lotz, Heidegger et ttre in Archives de
Philosophie, t. XIX, cah. 2, Janv., 1956: cest a bon droit que
Heidegger se spare de la philosophie existentielle, centre sur
lexistence individuelle; car sa rflexion ne gravite pas autour de
lexistence, mais autour de ltre. Quand il lui arrive de sintresser
lexistence, ce nest pas pour elle-mme, mais dans son rapport
ltre).
60
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
I. Tng quan v Phn tnh v Hin tnh th (Daseinsanalytik)
61
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
th vt l v tm l thi; i vi Heidegger, ton th truyn thng
Sachvui.Com
ch ng phn tch v cu th ca dung th (Zeug, das Zuhandene)
trong thng nht tnh, ch khng bn tm v cu th ca vt th
hin tin, hin vt th, hin tin th (das Vorhandene); hin tnh
th ch bn tm vi nhng dung th (sn phm nhn to, sn
phm vn minh), ch khng phi bn tm vi vt th thin nhin, v
nhin th ch c khai th v mc ch thc tin, trc khi khai th
(khai m ra vn th gian trong vic phn tch nhin th, vt th
ca thin nhin), mnh cn phi phn tch dng th, mt loi th c
lin quan gia dng th v hin tnh th, mnh c th tho lun
lun c hai loi th: hin tin th (Verhandenes) v th th, dng
th (Zuhandenes), c hai loi th ny thuc v hin tng th th,
th gian.
62
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
th vi ng loi th : ng th y khng cn s dng ch ti
Sachvui.Com
na m li bin th trong thng nht tnh l ngi ta, thin h,
h: ngha l ch Ich (ti) da th thnh ra Man (thin h,
ngi ta). Ni y, chng ta tr li vn lin h n nguyn tnh
(Eigentlichkeit) v bi tnh (Uneigentlichkeit) c trnh by
trn: ng th b lung lc trong i sng tp th v danh, b
khut lp chn vi trong i sng bn phn thng nht, nh cng
n vic lm hng ngy (thng nht tnh), hin tnh th ca ti b lc
mt trong i sng ca thin h, thin h ngi i (Man) l c
tnh ca x hi hin nay, ai cng nh ai, mi ngi u lm
ging nhau, ngi ta cht c ngha l ti khng cht; hin tnh
th ca ti b a v ngi ta, thin h l phm tr thng ng
chi phi chn vi mt tnh th ca ti: ti khng dm liu, ti khng
dm sng, ti khng dm v ngi ta, thin h khng cho php:
mi ngi phi y nh nhau, khng ai c quyn khc ai: ngi ta
y cng c ngha l khng ai, v ngi ta l ci g tng qut tru
tng phi nhn, khng i din cho mt c th c th no c: thin
h, ngi ta, h ni rng anh in, rng anh lp d, vn vn,
nhng thin h, ngi ta, h l ai? Khng ai c. Th m hin tnh th
63
www.Sachvui.Com
vn phn bi tnh th mnh khi phi sng vi ngi khc, phi sng
vi ngi i, ngha l b ri vo trong thng nht tnh, b ri vo
thin h tnh, nh th hin tnh th lm th no c th gi c
nguyn tnh (eigentlich)? V thin h tnh cng l mt c tnh
nguyn bn ca cu tnh hin tnh th, do , ng tnh, t tnh
(Selbstsein) nguyn tnh khng phi l s th hon ton khc bit vi
thin h tnh m ch l s bin th hin sinh ca thin h tnh.
64
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Befindilichkeit l State-of-mind (cf. Being and Time, New York,
Sachvui.Com
Harper, 162, p. 171). Cm th tnh ni ln t thc tin khi ca
hin tnh th v t th, thc rng mnh b nm qung ra cuc
i, trn gian, th gian, mnh phi t mnh i din vi t th
phi i din vi s tnh (Faktizitt) ca s xut th ca tnh th
mnh gia lng i: hin tnh th b nm qung, b xut th trong
th din ca tnh th m mnh cm thy gia th gian, cm
th m khng th gii thch c s-l-- (Dasein); cm th
tnh ca hin tnh th l th thi trong th gian m hin tnh th
c t vo : th cch cm nhn ca hin tnh th khi b t
trong i sng v trong th gian ny. c im tnh lun ca hin
tnh th y l th r rng hn trong hin tng th lun
(ontisch) nh Stimmung (cm trng, tm trng) hoc
Gestimmtsein (cm hng tnh, hng iu). Th cch ca hin
tnh th qua nhng cm trng.
65
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
lin th (Angewiesenheit) xy dng trn u th tnh v khi tnh ca
Sachvui.Com
hin tnh th v th gian. Tng giao lin th g ri cng qui v hin
tnh th, do , d hin tnh th c s hi ci g i na th cng vn
c ngha l s hi v chnh tnh th ca mnh: s hi (Furcht) l mt
th cch khi tnh ca hin tnh th trn v th ca mt thc th tnh
lun c u tnh v chnh tnh th ca mnh, ng thi cng l th
cch ca Dasein t tm thy mnh nh l ti th tnh.
66
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
vic xc nh duyn do, cu cnh, mc ch, i tng ca tnh th
Sachvui.Com
trong vic tnh nhp ca hin tnh th, D th, y khng c ngha
mt d n hay k hoch (d n v k hoch ch ph thuc vo d
th thi): hin tnh th lun lun d th, d th ri v vn lun
lun d th, phng trc th v ca mnh trong cuc i: v b
qung mm ra th gian ri, cho nn hin tnh th qung nm trc
th ng (d th) ca mnh trong vic chn la nhng kh nng ca
mnh. D th hay d pht khai m trn vn li th tnh ca hin
tnh th: mnh c th u t v s khai th, t hiu tnh th mnh t
th gian ca mnh hoc t phng th tnh mnh v mt ch ch no
, (Worumwillen) m mnh xut th nh l th. Do , tri th
tnh c th l nguyn tnh (eigentlich) hoc nguy tnh, bi tnh,
phi nguyn tnh (uneigentlich).
67
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
th l c th c ngha hay khng c ngha (cf. Sein und Zeit, p.
Sachvui.Com
151: Nur Dasein kann daher sinnvoll oder sinnlos sein). Ngn th
hay din ngn th (die Aussage) cng l thuc th ca gii th (als
abknftiger Modus der Auslegung): tt c nhng ngn th (din
ngn th: Aussage) u xut pht t s gii th (Auslegung) v s
gii th ny xut pht t tri th tnh (Verstehen) ca hin tnh
th. Ni trang 223 ca quyn Sein und Zeit, Heidegger tm tt li
mt cch d hiu, d hiu nhng v cng quan trng, khng hiu
c cu ny th tt c quyn Sein und Zeit mt ht mi ngha;
v ngha (Sinn) c pht ngn trong din ngn th (Aussage)
din ngn th trc thuc vo gii th tnh (Auslegung) b qui nh
trong tri th tnh (Verstehen) ca hin tnh th:
68
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sau khi nghin cu qua hai kha cnh ca ti th tnh ca hin
tnh th nh cm th tnh (Befindlichkeit) v tri th tnh (Verstehen),
by gi chng ta hy kho st kha cnh th ba ca ti th tnh l
ngn th tnh (die Rede): cm th tnh, tri th tnh v ngn th tnh
u l nht tr, vin thnh vi nhau, tng quan mt thit vi nhau,
khng c ci ny th khng c ci kia: c ba u l ba kha cnh ca
ngn ng v ngn ng chnh l c th ha ca ngn th tnh (cf.
Sein und Zeit, p. 161: Die Hinausgesprochenheit ist die Sprache). Tri
th tnh pht t hin tnh th trong cm th tnh c pht ngn qua
ngn th tnh. Lng nghe (Hren) v Im lng (Schweigen), cng
l nhng tim th ca ngn th tnh (cf. Sein und Zeit, p. 161, 164,
165, 296). Nhng thnh t ca ngn th tnh l: iu c ni n,
ni v (das Worber der Rede, das Beredete), iu c ni nh
th (das Geredete als solches) iu trao i, cm thng, truyn
t (Mitteilung) v iu thng tin (Bekundung), y l nhng nt
sinh tnh trong cu tnh ca hin tnh th. Heidegger cho chng ta
thy rng ngn th tnh khng phi l ch v ting ni v m thanh,
m li l th cch, tnh cch m th gian v hin tnh th c khm
69
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ci g cng ni c, ci g cng gii thch c, ni rt nhiu nhng
Sachvui.Com
chng c g ng ni: hin tnh th t nh chm trong i sng tm
thng ca thin h, ngi i; c im th hai ca ti tnh
ca hin tnh th trong kha cnh thng nht tnh l t m tc
mch (Neugier), a th ca kin th (Sicht), mnh t m i tm
kim mi s khng phi hiu m ch thy, i tm mi l,
thy ch thy thi: tm iu mi l ri nhy lt qua s mi l y
m i tm s mi l hn na (cf. Sein und Zeit, p. 172: Sie sucht das
Neue nur, um von ihm erneut zu Neuem abzuspringen). S t m tc
mch ny ch em n tm tr tn mn (Zerstreuung), xao ng cn
ct (Unverweilen) v tm trng bt an, bt nh
(Aufenthaltslosigkeit) (cf. Sein und Zeit, p.175); s t m tc mch
ny khin cho hin tnh th lp lng ng y, khng cn kh nng
lng hn thanh thn v khng cn kh nng suy t chn chn, n to
cho mnh c o tng l mnh sng mt i sng nhn nhp hot
ng, ho hng tr thc, mnh c o tng l lun lun thi
thng, ci g thin h bit mnh cng bit khng li thi. c
im th nht (ni ba hoa nhm nh) v c im th hai (t m tc
mch) lm thnh c im th ba l m h bp bnh
70
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ri vo ngi i, nh mt t th trong thin h, c o tng rng
Sachvui.Com
mi s u tt p v mnh cm thy m hng an lnh ny ch tng
trng a tnh, khin cho hin tnh th c o tng rng i sng
trn tru v mnh vn hng ngy lm vic khng ngng, phng s
v cung phng, nh mt ci my, ri cng ngy hin tnh th
cng thy mnh vn xa l i vi mnh v b ri vo trong vong th,
ly tnh (Entfremdung) v khng cn bit u l kh tnh, c o
nht, ni ti nht ca tnh th mnh: hin tnh th b x y vo trong
bi tnh, phi nguyn tnh (Uneigentlichkeit), b vng kt thn
phn (Sichverfangen): hin tnh th vn hnh trong s sa chn, ri
t (Absturz) trong i sng nht nht phu pho ca thin h ngi
i, vn hnh trong s quay cung (Wirbel) ca th gii ngi ta
(Man), s quay cung ny ni ln tnh cch b b ri, qung nm ra
(Geworfenheit) ca hin tnh th gia i sng thng nht. C
mt iu chng ta nn : d b o tnh trong mt th cch bin
trng.
71
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
i tng s hi e da mnh, e da hin tnh th ca mnh, n c
tnh cch nguy him, c th lm phng hi n hin tnh th mnh,
n pht xut t mt ni nht nh, c th xc nh c. S s hi
n nhn i tng s hi, dnh ch cho i tng s hi e da,
khm ph ra tnh cch him nguy ca i tng e da. S hi cho
ci g? Chnh l s hi cho hin tnh th. Qua s s hi, hin tnh th
khai m ra trng thi him ngho ca mnh v s l thuc ca mnh
vo trng thi y: S hi khai m cho hin tnh th nhn thy tnh th
ca ci , hin tnh (Da).
72
www.Sachvui.Com
Ba c tnh ca u tnh l:
73
www.Sachvui.Com
II. Chng tch ca hin tnh th v Tim nng tnh nguyn tnh
(die daseinsmssige Bezeugung eines eigentlichen
Seinknnens) v s quyt tnh (die Entschlossenheit).
III. Tim nng tnh nguyn tnh v ton th tnh ca hin tnh th
(das eigentliche Ganzseinknnen des Daseins) v thi gian tnh
di kha cnh ngha tnh lun ca u tnh (die Zeitlichkeit als
der ontologische Sinn der Sorge)
74
www.Sachvui.Com
VI. Thi gian tnh v Ni ti Thi gian Tnh di kha cnh ngun
gc ca quan nim thng tnh v Thi gian (Zeitlichkeit und
Innerzeitigkeit als Ursprung des vulgren Zeitbegriffes)
75
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
tnh, khng th hiu theo ngha bin mt, tiu mt, mt dng,
Sachvui.Com
mt hnh, khut bng. S chm dt ca Dasein khng nm cui
ng, khng cui tn ca Dasein: s chm dt ca hin tnh th
l tnh th ang i hng v s chm dt (tnh th qui chung:
Sain zum Ende), v s chm dt ny, s qui chung ny, vic
hng v s chm dt nm ngay trong cu tnh ca hin tnh
th, v s cht thuc v Tnh th ca hin tnh th m hin tnh th
phi cu mang trong chnh t th.
76
www.Sachvui.Com
3. cht hiu theo ngha tm l hc, theo ngha nhn chng hc,
theo ngha hin sinh, hin hu ca Kierkegaard, Jaspers,
Marcel, Sartre, vn vn, theo ngha trit l, theo ngha siu hnh
hc, theo ngha thn hc, vn vn.
Tnh th qui tch, tnh th qui t (Sein zum Tode) thuc v Tnh
th ca hin tnh th (Dasein), tc l u tnh (Sorge).
3. Verfallen (a tnh)
77
www.Sachvui.Com
tng giao, tng quan, tng thit, tng thn i vi hin tnh th
ca k khc, nhng k khc, b gii tan ri. V khng cn quan
thit lin lc g vi k khc hoc vi nhng s vt, tim tnh ni ti
nht, thm su nht (s cht) ca ti cng ng thi l tim tnh
cng cc nht ca t th, v tim tnh ca Tnh th l th, cho nn ti
(hin tnh th) khng th no trnh c, vt qua c, chin
thng chinh phc tim th ca tch th, ca s cht: s cht l s
bt kh th tuyt i ca tim th ca chnh hin tnh th: cht l
tim th, tim tnh, thm su nht, nguyn tnh nht (eigenst), c lp
nht, khng cn giy lin lc no na, tuyt i khng cn tng i
na: tuyt i (unbezglich) v khng th no vt qua c
(unberholbar).
Sachvui.Com
nachtrglich und gelegentlich im Verlaufe seines Seins). Ngc li,
Sachvui.Com
va lc hin tnh th b nm, b qung vo Tim Tnh ny ri
(Sondern, Wenn Dasein existiert, ist es auch schon in diese
Mglichkeit geworfen). Ni r hn, hin tnh th ca ti b t
trc s--ri (Faktizitt). Thot tin, Dasein khng h hay bit g
v s -ri ny; s vic b treo n t trong i sng mnh; sm
mun g ri cng cht v cht ri t lc mi bt u sng: va
lc con ngi ra i cng l lc hn gi nua cht (Sobald
ein Mensch zum Leben kommt, sogleich ist er alt genug zu sterben.
Der Ackermann aus Bhmen cf. Sein und Zeit. p. 245). S vic ti b
qung nm vo ci cht r ngha hn na trong cm th tnh
(Befindlichkeit) v xao xuyn hong ht (Angst) (cf. Sein und Zeit,
40, pp. 184). S xao xuyn hong ht trc ci cht l s xao xuyn
trc kh tnh tuyt i, kh tnh nguyn nhn, khng th vt qua
c (Dic Angst vor dem Tode ist Angst vor dem eigensten,
unbezglichen und unberholbaren Seinknnen). iu mnh xao
xuyn ht hong chnh l s trn i ny, tc l ti th tnh (Das
Wovor dieser Angst ist das In-der-Welt-sein selbst). Duyn do ca s
xao xuyn ht hong ny chnh l kh tnh ca hin-tnh-th-nh-th
78
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
t), chi b ci cht ring l ca chnh mnh mt cch tuyt i (dass
Sachvui.Com
sich das Dasein zunchst und zumeist das eigenste Sein zum Tode,
flchtig vor ihm, verdeckt, cf. Sein und Zeit, 251). Hin tnh th thc
s cht ri, mi khi hin tnh th xut th ho (existiert), nhng
trc tin nht thng thng nht, ci cht ca hin tnh th thng
lp lng di hnh thc ca s sa o thoi ho (verfallen) (cf. Sein
und Zeit, p. 251-252: Das Dasein stirbt faktisch, solange es existiert,
aber zunchst und zumeist inder Weise des Verfallens). Hin tnh th
chy trn s xao xuyn ht hong, chy trn khi tnh th nguyn
tnh cht (dem eigensten Sein), tc l tnh th ln-ng-i-v-s-
cht (zum Tode). Nh th l chng ta t ci cht ca hin tnh
th qua ba kha cnh:
2. Faktizitt (s tnh)
3. Verfallen (o tnh)
79
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
einmal, aber vorlufig noch nicht). Chng ta thm quan trng
Sachvui.Com
vn cha cht (noch nicht); chnh v vn cha cht, cho trn ci
cht, ngi ta cht, nhng ti cha cht; ngi ta tc l mi
ngi, nhng mi ngi c ngha l khng ngi no c: en visant
tout le monde, il ne touche personne (cf. Albert Chapelle, Lontologie
phnomnologique de Heidegger, d. Universitaires, Paris, 1962, p.
110)
80
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
no hin tnh th c th cu mang ci cht ca mnh mt cch trung
Sachvui.Com
tnh, nguyn tnh (eigentlich); tnh th qui tch c tnh cch nguyn
tnh nht l nh th no? Lm th no c th nhn ci cht m khng
chy trn, khng khut lp, khng bi tnh? Ch c cch chp nhn,
khng chi b kh tnh tuyt i, nguyn bn, ni ti nht ca mnh,
khng gii thch s cht ca mnh theo iu thng tnh ca thin
h. Kh tnh tuyt i ny (ci cht ring l ca mnh) khng phi
xy ra theo loi th Zuhanden hay Vorhanden, m li l ci-c-
th-l ca tnh cht l trong ci-l--: tim tnh mnh lit nht
ca s hin din ca mnh trn cuc i. Phi chu ng ci cht nh
l ci cht, phi cu mang ci cht nh l kh tnh, kh tnh ca tnh
th ca hin tnh th: ci cht nh l kh tnh khng phi l kh th
theo iu hin tin th hay th th, m li l kh tnh ca tnh th
ca hin tnh th: Einmal ist der Tod als Mgliches kein mgliches
Zuhandenes oder Vorhandenes, sondern eine Seinsmglichkeit des
Daseins (Sein und Zeit, p. 261). Hin tnh th phi hiu ci cht nh
l kh tnh; trong mi th thi t cch ca mnh i vi ci cht,
mnh phi chu ng ci cht nh l kh tnh (als Mglichkeit
ausgehalten). Cu mang s cht ca mnh mt cch trung tnh,
81
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Ci cht l kh tnh ni ti nht ca hin tnh th, hin tnh th tr v
Sachvui.Com
vi kh tnh nguyn tnh nht ca mnh v gii thot khi tnh cch
bi tnh ca ngi i; ci cht l kh tnh tuyt i ca hin tnh
th, c lp nht v khng cn lin h g vi i sng, do , hin tnh
th cu mang ci cht y ca mnh cho mnh, khng ai thay th cho
mnh v ci cht y ch c can h vi mnh, hin tnh th ch trung
tnh, gi c nguyn tnh, khng bi tnh, khi no mnh u t vi
chnh kh tnh ca t tnh, ch khng cn bn bu lao ao vi chuyn
thin h; ci cht l kh tnh khng th no vt qua c, v khng
th vt qua c, mnh khng cn tm cch trn trnh, v th,
bung th v dng hin, c t do trc ci cht ca mnh, v mnh
cu mang ci cht y, v khng cn nh mt mnh trong nhng
tim tnh ngu nhin ca i sng t chn la kh tnh nguyn
tnh trc kh tnh tuyt i, khng th no vt qua c. D
tng v kh tnh khng th vt qua c ny m ra tt c nhng
kh tnh i trc, gip hin tnh th nhn li ton th tnh ca hin
tnh th v xut th nh ton th kh tnh ca hin tnh th; ci cht
l kh tnh nh tnh ca hin tnh th: nh tnh y khng phi l
nh tnh theo iu nh th ca loi th vordanden. nh tnh
82
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
ca mnh, v lng thc l mt hin tng ca hin tnh th, cho nn
Sachvui.Com
lng thc khng phi ch l s kin, s th xy ra ngu nhin theo
iu hin tin, vorhandene (Sein und Zeit, p. 269: Das Gewissen ist
als Phnomen des Daseins keine vorkommende und zuweilen
vorhandene Tatsache).
83
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
cn-tip-u-t-bn-rn-vi-vic-i: Sein-bei innerweltlich
Sachvui.Com
begegnendem Seiendem).
84
www.Sachvui.Com
Trong quyn The Courage To Be, t tng gia thn hc Paul Tillich
gii thch r rng ngha ca ch Entschlossenheit ca Heidegger
Sachvui.Com
nh vy: Ch c Entschlossenheit cho thy biu tng mang
Sachvui.Com
ngha l m kho cho nhng g ng nht mnh, nh s xao
xuyn, s n l vo cng thc, s n l bn thn. Khi no mnh c
m kho ri, mnh c th hnh ng m khng cn b l thuc vo
nhng tiu chun cng thc ca bt c ngi no hay bt c vic g.
Khng ai cn c th ra lnh cho hnh ng ca mt c th quyt
tnh, khng c Thng , khng c cng thc, khng c l lut,
tiu chun hay nguyn tc no c th ra lnh cho hn. Chng ta phi
l chng ta, chng ta phi quyt nh v hng i ca mnh. Lng
thc ca chng ta ku gi chng ta tr li chng ta. khng phi l
ting ni thc tin no, cng khng phi thc v nhng nguyn l
vnh cu. Ting gi y ku gi chng ta tr li chng ta v thot ra
ngoi t cch thi ca con ngi tm thng, thot ra ngoi vic
ni ba hoa nhm nh hng ngy, cng n vic lm hng ngy (cf.
Paul Tillich, The Courage To Be, Yale University Press, N.H. 1959, p.
148-149). Ch c hin tnh th quyt tnh mi m ra v th (Situation)
tc l ci Da ca t tnh: mnh can m nhn thng h v tnh ca
th phn v quyt tm bn tnh trong th gian ny.
85
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
s d hin tnh th c th lm c nh vy l nh quyt tnh d
Sachvui.Com
tng (vorlaufende Entschlossenheit); tng lai chnh l s di
chuyn ca t tnh i v t tnh trong kh tnh, trong s chu ng
kh tnh nh l kh tnh. S quyt tnh d thng lm cho hin tnh
th tr nn ng nht th vi tng lai (lai th) mt cch nguyn
tnh nht. Qu kh (qu th) cng khng nn hiu nh l hin ti
qua ri, theo iu vorhanden; cu mang khuyt tnh, cu mang
cn tnh ca h v tnh v tnh cch b qung nm ra chnh l
a hin tnh th chp nhn qu tnh ca mnh mt cch nguyn
tnh nht; hin tnh th s d lm nh th c l nh c th di ng
mnh tr v t tnh trong tnh cch tng lai (lai tnh), m ch c
th t di ng nh th l ch khi no c th ng lc t di ng v
qu kh ca mnh. Tuy nhin tng lai vn l thi th quan trng
nht ca hin tnh th, v ch khi no hin tnh th c th d tng
n kh tnh cng cc nht, nguyn bn nht ca mnh th mi c
th di ng phc hi qu kh nguyn tnh ca mnh. Ch khi no
hin th hng trc v tng lai th hin tnh th mi c th hng
v qu kh mt cch trung thc (cf. Werner Brock, Existence and
Being, p. 79). Cn v hin ti, tt c truyn thng trit l Ty phng
86
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
tnh cch thi gian (zeitlich), nu khng hiu c thi tnh th khng
Sachvui.Com
th no hiu c hin tnh th: c tnh ca hin tnh th l ti th
tnh (In der-Welt-sein), ngha l-- l l--ti-th-gian, nh
chng ta bit r, l--ti-th-gian, khng c ngha l trong th
gian nh dim qut trong hp, nh ci gh trong phng, vic
ti, trong ca hin tnh th khng phi l theo th iu ca vt
th; v tnh thi gian ca hin tnh th cng th: hin tnh th l ti
thi tnh, nhng khng c ngha trong dng sng ang chy, v
hin tnh th chnh l thi gian: hin tnh th t thi ho (zeitigen),
tnh th ca hin tnh th l u tnh, v u tnh ch c th l u tnh
khi u tnh t thi ho v thi ho tnh nm trong s nht tnh ca
thi th (qu th, hin th v lai th); nht tnh y chnh l xut
tnh, t xut tnh (ausser sich), ch Hy lp gi l eksatikn (cf,
Sein und Zeit, p. 329: Zeitlichkeit ist das ursprngliche, ausser sich,
an und fr sich selbst); u th trong ba thi th l lai th (tng lai),
tng lai quyt nh hin ti v qu kh: lai th l d tng quyt
tnh cu mang ci cht ca mnh, do , thi ho tnh tr thnh hu
hn, gii hn, chung cc (endlich): lai th nguyn tnh (eigentliche
Zukunft) c thi ho trc tin bi thi tnh, thi tnh ny lm
87
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
sng trong khonh khc trn y (Augenblick): Augenblick (nguyn
Sachvui.Com
hin thi) l hin ti nguyn tnh: s nguyn tnh (Eigentlichkeit) hin
ha v th: Lauthenticit nous rend la situation prsente (A. de
Waelhens, La philosophie de Martin Heidegger, p. 184).
88
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
mun bit), cn Geschichte bi ch c c Giskiht (c ngha bin c
Sachvui.Com
t pht) (cf. G. Greshake, Historie wird Geschichte, Bedeutung und
Sinn der Unterscheidung von Historie und Geschichte in der
Theologie Rudolf Bultmanns, Ludgerus Verlag, Essen, 1963, p. 37, n.
5). i vi Heidegger, Historie c ngha mn hc v lch s (s hc),
cn Geschichte c ngha v th tnh s; ti xin dch Historie l s hc
v Geschichte l nguyn s.
89
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
mnh; khi hin tnh th u t v tng lai v quyt tnh phc hi vic
Sachvui.Com
b qung b gia i th chnh s quyt ny khai m nhng kh
tnh ca xut th tnh nguyn tnh xut pht t s tha hng qu
kh, tc l di tnh (Erbe) m hin tnh th cu mang nhn ly
t do trch tnh kh tnh ca mnh, tc l cu mang th mnh
(Schicksal). Bt c s trch tnh (Wahl) no v kh tnh, khi trch
tnh y khi pht di tnh (Erbe) v d tng n tng lai th trch
tnh y thuc vo s tnh (Geschichtlickeit) ca hin tnh th trong
ngha nguyn bn nht (cf, p 90). Hin tnh th xut ho vi nhng
hin tnh th khc, cho nn lai tnh (Geschehen) ca hin tnh th
lai ho trong lai tnh (Geschehen) ca ton th cng ng, nh quc
gia, t quc, chng tc; lai tnh ca tp th cng tnh ny c gi l
Geschick (Tnh mnh). Hin tnh th l s tnh (geschichtlich) l v
hin tnh th chnh l thi tnh (zeitlich), do , tng lai (lai th)
chnh l ngun gc ca s tnh (Sein und Zeit p. 386), v lai th l
xut th quan trng nht trong tam th (quan trng hn qu th v
hin th ); ngun gc ca s tnh l tng lai (lai th); ngun gc
ca lich s l qu th (qu kh), m ngun gc ca linh s chnh l
s tnh, v s tnh c qui nh bi tng lai ; ni nh th c ngha
90
www.Sachvui.Com
91
www.Sachvui.Com
4.
Xin nghin cu nhng cu quan trng sau y trong quyn Sein und
Zeit: Sachvui.Com
Sachvui.Com
Ba quan nim ca truyn thng Ty phng v chn l:
92
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
phainomenon, ni cho d hiu hn, aletheia ngha l chnh vt th
Sachvui.Com
c khai m. Chn tnh (Wahrsein) ngha l khm ph l mt tnh
cch ca hin tnh th, tc l ti th tnh. u tm bn bu ca hin
tnh th i vi s i l khm ph ra s th gia i. S th c
khm ph ra l s th thc. Tt c mi khai ph ca hin tnh th
u t cn tnh trong ti tnh (In-Sein) ca hin tnh th, tc l s
khai m ca th gian ng lot vi xut th tnh ca hin tnh th
nh l ti th tnh (tc l--: Da), nh sng khai quang ca th
gian. Cu tnh ca ti th tnh, tc l cm th tnh, tri th tnh v
ngn tnh, cng l cu tnh ca chn tnh (chn l). Khai tnh ca
hin tnh th cng l ni ln rng hin tnh th nm trong chn l:
khai tnh thuc v th tnh ca hin tnh th, nhng khi hin tnh th
b ri vo thin h tnh th hin tnh th li nm trong phi chn l; v
b ri trong thin h tnh, ngi ta, cho nn hin tnh th hin th
tnh mnh qua phm tr khch quan vt th, thay v t khm ph mt
cch nguyn tnh nh l th tnh c kh nng khai m ti th tnh,
hin tnh th li t coi mnh nh mt ch th (Hy Lp gi l:
hypokeimenon) vi nhng th cht c th no theo iu hin
vt (vorhanden); v l do y, quan nim chn l nh l adaequatio
93
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
vin vng huyn hoc (phantastische Behautung) (cf. Sein und Zeit,
Sachvui.Com
p. 227-229). Tnh cch, tnh iu ca hin tnh th l u t v chnh
tnh th cu mnh, v chn l, tc l khai tnh, trc thuc vo tnh th
ca hin tnh th, mi khi chng ta mun t bt c tin
(voraussetzen) v chn l (Wahrheitsvoraussetzung) th c ngha i
vi hin tnh th l hiu chn l nh l cn tnh ni ti ca mnh,
ngha l hiu t tnh nh l khai tnh. Chn l t cn tnh trong
xut th tnh v xut th tnh t cn tnh trong chn l, v xut
th tnh ca hin tnh th l khi tnh ca ti th tnh, cho nn xut
th tnh ca hin tnh th l chn l, chn l l vi xut tnh ca hin
tnh th: tnh th ca chn l c quan thit uyn nguyn vi hin
tnh th (cf. Sein und Zeit, p. 230: Das Sein der Wahrheit steht in
ursprnglichem Zusammenhang mit dem Dasein); v chn l ca tnh
th cng y nh th: ch khi no khi tnh l cu tnh ca hin tnh th
th mi c th xut hin chn l, khai tnh ca tnh th: chn l v
tnh th ng khi pht t uyn nguyn (Sein und Wahrheit sind
gleichursprnglich). Tnh th ch l th tnh ch khi no chn l xut
hin (Sein-nicht Seiendes gibt es nur, sofern Wahrheit ist); v chn l
ch xut hin ch khi no hin tnh th xut hin (und sie ist nur,
94
www.Sachvui.Com
sofern und solange Dasein ist): Tnh th chnh l chn l (cf. Sein
und Zeit, p. 230).
Sachvui.Com
khai tnh ca khai th trong khai tnh ca khai x (t do cho s l
Sachvui.Com
by ca nhng g c l by trong s m ra ca ci vng l by).
Khi mnh t do, ngha l m ra trc s l by th nhng s vt l
by ra trc mnh: t do cho s m by ra ca nhng g c m
by l xut tnh ( cho s th l th), cho s th l th
khng c ngha l khng ng n s th, m li c ngha l
nhp th: i vo lnh vc ca s m by ra t vt th c m
by ra. T do chnh l xut th, l th, l by v th mnh ra :
hin tnh th l xut th tnh, hin tnh th xut ho, ng ra ngoi
nhp th i vo trong s m by ra ca ci-ang-l: chnh l
tnh cch xut th tr th (xut th nhp th) lu gi s m by
ra ca vt th. Xut th tnh ca con ngi bt u trong giy pht
lch s trm trng m t tng gia u tin t l by v th mnh
ra trong s m by ra ca ci-ang-l, khi t tng gia y t ln
cu hi quan trng v tnh th ca hin th. Ch c con ngi l t
do, nhng con ngi khng c t do, chnh t do chim hu con
ngi, v t do lm cho con ngi l hin tnh th, tc l xut th
tnh, tc l xut ho khai ho t tnh v tha tnh trong ti tnh ca
ti th tnh. T do dng con ngi nh l cn tnh m by ra
95
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Sachvui.Com
1. Chn l l mt bin c quan trng, quyt nh hin tnh th ca
con ngi v ti th tnh ca con ngi (khai m vn minh loi
ngi v vn mnh nhn loi); chn l nguyn thu (chn
chnh) khng phi xut pht t mt ngn t (ngn th, nim,
phn t, phn th), cng khng phi xut pht t tng quan
giao tnh gia ngn t v s th;
96
www.Sachvui.Com
Dng ng ca Heidegger
Abblenden: lm m, l m
Abblendung: s che lp ph m
Abgeschlossenheit: s an nh, kt lun, ng li
Abgrund: h thm, h khng y (Heidegger, Sein und Zeit, trang
152)
Abheben: bin bit
Abkehr: chi t, chi b, s ght
Ableben: cht, mnh chung (Sein und Zeit, p. 247)
Sachvui.Com
Sachvui.Com
Absicht: ch nh, nh
Abstand: khong cch
Abstndigkeit: s cch tr, huyn cch
Absturz: ri xung, t xung
Abtrglichkeit: s ph hi, tnh cch ph hi
Abtrglich: tc hi, tai nn
Abwesenheit: vng mt, khim din
Aktionsart: kha cnh
Alltglichkeit: thng nht tnh, tnh cch thng nht (Anh:
everyday ness, Php: quotidiennet)
Alltglich: thng ngy
Als (- Struktur): cu th, cu tnh ca nh l (Php: structure de
len tant que)
Analyse: s phn tch
Analytik: phn tch, phn tnh
Andenken: tnh tng (qui tng)
Andere: k khc
Anfragen bei: hi v
97
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Aufdeckung: s khm ph, khai ph, m ra
Sachvui.Com
Aufenthalt: lu tr, , ngng li
Aufruf: thnh gi
Aufsssigkeit: l lm, kin tr
Aufschliessen: tri m ra
Auf-sich-zu: tr v mnh
Aufweisen: ch tr
Aufweisung: ch tr, ch by
Aufzeigen: ch tr (Sein und Zeit, p. 71, 251)
Augenblick: khonh khc, nht khc
Ausdruck, ausdrcken: din t
Ausdrcklich: r rng, minh bch, trc din
Ausgezeichnet: d phn bit, c o
Auslegen: din dch, trnh by, din ngha
Auslegung: din ngn, s din ngha, tinh ngha, hiu ngha
Ausrichten, ausgerichtet: trc tip, trc thng
Ausrichtung: hng i
Aussagen: ni, trnh by, qu quyt, xc nhn
Aussage: ngn th, xc ngn
98
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Behalten: gi li
Sachvui.Com
Bekundung: s hin by, hin l
Benommen: b m m, qung mt
Berechnen: tnh ton
Bereden: ni v
Berufen: thnh gi, ku gi
Beruhigen: lm thanh bnh, yn tnh, thanh thn
Beruhigung: s t mn, bng lng, thanh thn, nh nhng
Berhren: ng, chm, kch ng
Berhrung: s ng chm
Besorgen: bn bu lo u
Besprechen: tranh lun, tho lun
Bestand: thnh t, n kin, kin xc
Bestndigkeit: kin tnh, thng tnh, nh tnh
Bestimmen: xc nh, qui nh, nh ngha
Bestimmtheit: nh hng
Betrachtend: l thuyt, suy tng
Betroffenheit: cm thc, cm luyn, cm hng
Bevorstehen: ng trc
99
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Dass (das): ci--l
Sachvui.Com
Dazu: ch i n, mc ch
Denken: t tng (denkwrdig: ng nh; denkwrdig: ng c
t tng)
Deutung: gii thch (Mideutung: gii thch sai; Umdeutung: i bnh
din)
Dienlichkeit (zu): ch li (cho), ch dng
Differenz: s sai bit
Ding: s th
Drang: xung ng, khuynh hng, xu hng
Drohen: e do
Durchschnittlichkeit: tnh cnh trung bnh, thng thng, bnh
thng
Durchschnittlich: thng thng, bnh thng
Durchsichtigkeit: tnh trong sut, nhn thy r rng, nhn thu c
Echt: trung thc, trung tnh, nguyn tnh
Eigen: nguyn bn, thuc ca mnh
Eigenst: nguyn bn nht, ring l nht
Eigentlichkeit: nguyn tnh, thc tnh (Uneigentlichkeit: bi tnh, phi
100
www.Sachvui.Com
nguyn tnh)
Eigentlich: nguyn tnh, trung tnh (Php: authentique; Anh:
authentic)
Eigenschaft: c cht, c sn, s s hu
Eigenstndig: t tr
Einblick, Einsicht: kin, quan kin
Einebnung: san bng, san phng
Einfhlung: lin cm, cm th, nhp cm
Eksistenz: xut hu th
Ek-sistenz: xut th tnh
Ek-sistieren: xut ho
Ek-stase: xut thi th, xut th
Ek-statisch: c tnh cch xut th, xut thi th
Ende: chung cc, cu cnh, hu bin, s hu hn, s cui cng
(Endung: s kt liu, Vollendung: s lm xong, s thnh tu, thnh
qu, berenden: hon tt).
Enden: chm dt (Beendigung: s kt liu; verenden: tiu ma, cht;
vollenden: hon thnh)
Endgltig: cui cng, chung kt
Sachvui.Com
Endlos: v chung, khng cng
Sachvui.Com
Entdecken: khm ph, khai ph, khai m
Entdecken, Entdeckung: s pht gic, s pht hin, s by m ra
Entdeckung, Entdecktheit: s pht kin, s tm thy
Ent-fernen, Ent-fernung: s xa cch, ly cch (v bit l xa cho nn
gn)
Entfernung, Entferntheit: s ly cch, xa cch, khong cch
Entfremden: l cho xa l
Entfremdung: s ly tnh, ly th
Entgegenwrtigen: nh mt tnh cch hin ho
Enthalten: gi li, cha ng, nn, trnh (cf. Sein und Zeit, p.
169)
Anthllen: m ra, phi by (Sein und Zeit, p. 141)
Entlasten: gim tr, lm nh bt, ct gnh
Entlastung: s bi min, bi trut
Entrcken: mang i, rt i, rt lui, gii thot
Entrckung: s o thot, rt i, mang i
Entschliessen: quyt nh, nht quyt (cf. Sein und Zeit, pp. 299-
300)
101
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Erkenntnis: tri thc, s tri nhn (Erkenntnistheorie: tri thc lun,
Sachvui.Com
nhn thc lun)
Erleben: kinh nghim
Er-leben: sng qua, chu ng qua
Erlebnis: kinh nghim, th nghim, k tng, n tng, cm tng
Errechnen: trc nh, nh gi (Sein und Zeit, p. 48)
Erscheinen: xut hin, pht hin, hin l
Erscheinung: s pht tng, pht l, pht hin, hin tng
(Krankheitserscheinung: du hiu ca cn bnh)
Erschliessen: m ra, by ra, l ra, khai ph, i su vo (Sein und Zeit
p. 75, 151, 297, 300, 315, 318)
Erschliessen, Erschliessung: s thm d, khm ph, mc khi, khai
ph, thm nhp
Erschlossen: m ra, by ra, phi ra
Erschlossenheit: s m ra, m by ra, khi tnh, khai tnh
Erschrecken: bo ng
Erstrecken: trng ra, tri di ra
Erstrecktheit: trng tnh, s trng di ra
Erwarten: ch i
102
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
facticity; Sein und Zeit, p. 7, 56)
Sachvui.Com
Faktum: s kin, s th kin (Php: fait; Anh: fact; Sein und Zeit, p.
56)
Fallen: ri, sp , t, suy i (Sein und Zeit, p. 134, 428)
Fern: xa, xa cch
Festhalten: gi cht, bm cht, gh gi, gn gi (Sein und Zeit, p.
354)
Finden: tm thy (cf. Sein und Zeit, p. 135)
Fliehen: trn chy
Flucht: s chy trn, o tu
Flchtig: chng qua, nhanh chng, thong qua
Frage: tnh vn, cu hi, nghi vn
Das Fragen: s hi (das Fragen der Frage: s hi ca cu hi, t
cu hi)
Fragestellung: s kh vn, t thnh nghi vn, huyn n (Php:
problmatique)
Die Frage fragen: hi cu hi
Die Frage nach: hi v, cu hi v, tnh vn v
Befragen: tra hi
103
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Fundamentieren: t nn tng, t cn bn
Sachvui.Com
Fundieren: thit lp, t
Furcht: s hi
Frchten: s st
Furchtbar: lm cho s
Frsorge: bn tm, chm sc, sn sc, gip
Ganz: ton th, ton din, hon ton
Ganze: ton th tnh, ton th
Ganzheit: ton th tnh, nht th, nht tr, nht thit
Ganzheitstruktur: ton cu th, ton cu tnh.
Ganzseinknnen: kh tnh v ton th tnh
Gebrauch: dng, s dng
Geeignet: thch ng, thch ng
Gegend: vng, ci vng, ci min
Gegenstand: i th, i vt, i tng
Gegenwart: hin ti, by gi (Sein und Zeit, p. 432)
Gegenwrtig: hin ti
Gegenwrtigen: hin ho
Gehalt: ni dung, s cha ng
104
www.Sachvui.Com
Gehren: thuc v
Gehrigkeit: s thuc tnh, tham gia, tham d, dnh lu, quan thit
Geist: tm thc, tm linh, tm tr, tri thc
Geltung: gi tr, tr gi
Genuin: chn thc, thc cht
Gerede: ni nhm nh, ba hoa
Gesagtes: iu s ngn
Geschehen: xy ra, xy n, xy ti
Geschehen: lai tnh
Geschehnis: lai tnh, lai s, bin s
Geschichte: tnh s
Geschichtlich: thuc v tch s
Geschichtlichkeit: s tnh
Geschick: tnh mnh (Sein und Zeit, p. 384)
Gesichtspunkt: quan im
Gestalt: hnh th, hnh thc, m thc
Gewltigen: mong i
Das Gewesen: ci xy ra v cn tip din
Gewesenheit: tnh cch xy ra v cn ang tip din
Sachvui.Com
Gewiss: chc chn, nht nh
Sachvui.Com
Gewissen: lng thc, lng tm, (Sein und Zeit, p. 291)
Gewissenhabenwollen: mun c lng thc
Geworfenheit: tnh cch b b ri qung nm ra
Gleichursprnglich: ng pht nguyn, ng pht khi, ng uyn
nguyn
Grenzsituation: hn th, hon cnh gii hn, hu bin th, th th
Grund: cnth, cn tnh, cn bn, nguyn cn, l tr, l tnh
(Urgrund: nguyn cn tnh, Abgrund: h thm; Ungrund: v cn )
Grundverfassung: cu tnh nn tng, cu tnh cn bn
Halten: tr gi, lu gi
Hantieren: s dng, dng
Hermeneutik: thng din, gii thch
Hervorbringen: em ra, to ra
Historie: s hc
Historisch: c tnh cch lch s
Historizitt: s hc tnh
Horchen: nghe
Hren: nghe, lng nghe
105
www.Sachvui.Com
Hrig: ch
Horizont: chn tri, phng tri, chn tri gii hn
Ichheit: ng tnh
In-der-Welt-sein: ti th tnh (Php: tre-au-monde; Anh: being-in-
the-world)
In-sein: ti tnh (Php: tre-; Anh: Being-in)
Interpretation: thng din, din ngha
Je meines: trong mi trng hp ring ti, ring l ca ti
Jemeinigheit: s ng tnh, ng tnh
Kennen: bit, quen
Klrung: chu sng, s soi sng
Lage: v th, hon cnh
Last: gnh nng
Leben: i sng
Leicht: nh nhng, d hiu
Licht: nh sng
Lichtung: khong lm
Man (das): thin h, ngi ta, thin h tnh
Mitdasein: cng hin th, cng th
Sachvui.Com
Miteinandersein: tha th cng tnh (l-vi-ngi-khc)
Sachvui.Com
Mitsein: cng tnh
Mitwelt: cng th
Mitteilung: thng t, thng cm, tham d
Mglichkeit: kh th, kh tnh
Nhe: cn tnh
Neugier: t m tc mch
Nichts (das): h v, v th
Nichtheit: v tnh, h tnh, h v tnh
Nichtig: khng, khng l g c, khng ng l g c
Nichtmehrdasein: khng cn l hin tnh th
Nichtmehrdaseinknnen: khng cn c th l hin tnh th
Niemand (das): khng ai, khng ngi no c
Nivellieren: san bng, san phng
Noch nicht: tnh cch cha l
Notwendigkeit: bc tnh, tt tnh, s bc bch p buc
Nutzung: cch dng, ch dng, li dng
Objekt: i th, i tng, i vt
Offenbarkeit: khi tnh, hin tnh
106
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Rede: ngn tnh
Sachvui.Com
Region: lnh vc
Richten: iu chnh, thng hng
Richtigkeit: chnh tnh, (richtig: ng, chnh xc)
Richtung: chiu hng
Rcksicht: tn trng, lu tm
Ruf: s ku gi, gi
Rhren: ng, r, m, chm
Sache: s th, vt th
Die Sachen selbst: (tr v) chnh s th, chnh t th (Sein und Zeit,
p. 27)
Sachgebiet: th x, lnh vc i th
Sachkenntnis: tri trc i th, tri thc khch quan
Sachlogik: lun l thc ti, lun l phi hnh thc
Sachhaltig: thit thc
Sachlich: khch quan, thuc v khch th, i th
Satz: ngn thc, ngn t, nguyn l, nguyn tc, nguyn th, ci
nhy vt
Schein: o tng, o nh, h nh, gi nh, gi tng, h gi (Sein
107
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
hin nhin; Ansicht: quan kin, kha cnh, cch nhn, kin)
Sachvui.Com
Seiend: ang l, thc th, hin th, th
Seiendes: hin th, hu th, th th, thc th, ci ang l, ci l
(Php: tand; Anh: that which is)
Seiendheit: hin th tnh
Sein: l
Sein: tnh, tnh th, th tnh (Php: tre; Anh: Being)
Sein-bei: tip cn tnh (l gn bn) (Php: tre-auprs de ; Anh:
being alongside)
Seinknnen: kh tnh, kh nng (Php: prouvoir-tre; Anh:
potentiality-for-Being)
Seinsart: tnh iu, tnh cch
Seinlassen: sut tnh (laisser-tre)
Seinssinn, Sinn des Seins: tnh ngha, ngha ca tnh th
Seinsverfassung: cu tnh
Sein zu: hng tnh (l hng v)
Sein zum Ende: tnh th qui chung (l-hng-v-s-cui-cng)
Sein zum Tode: tnh th qui t, qui tch (l hng v s cht)
Selbig: cng vy, nh nhau
108
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
th nhp, th tu; das Entgegenstehende: nghch th th)
Sachvui.Com
Stellen: dng ng, lp thnh, t (Sein und Zeit, p. 300)
Stelle: v th, v tr
Sterben: cht
Stetig: lin tc (Stetigkeit: lin tc tnh)
Stillegen: bt ng ho
Stimme: ting ni, ting li
stimen: m hng, bt iu, qui iu
Stimmung: cm trng, trng thi tm hn
Struktur: cu th, cu thc, c cu
Struckturganzes: ton cu th, cu thc ton th, c cu ton din
Subjekt: ch th
Substanz: bn cht, th cht (Sein und Zeit, p. 303)
Tatsache: s kin, d kin
Tatschlich: c tnh cch d kin
Tuschung: li lm, lm lc
Temporal: c tnh cch thi gian
Temporalitt: thi gian tnh
Thema: ch , nh
109
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Unausdrcklich: n , hiu ngm
Sachvui.Com
Unbestimmt: bt nh, m h
Unbezglich: tuyt i, khng c tng giao
Unbedeutsamkeit: v ngha
Undurchsichtigkeit: tnh cch m mt
Uneigentlichkeit: bi tnh, phi nguyn tnh
Unendlich: v hn, khng cng
Unheimlich: xa l, k d
Unheimlichkeit: s xa l, ly hng, mt qu hng, vong hng
(Sein und Zeit, p. 188)
Unselbststndigkeit: bt kh t th tnh (Unselbststndigkeit = bt t
thng tnh; Sein und Zeit, p. 117, 332)
Unterscheiden: phn bit, bin bit (Sein und Zeit, p. 429)
Unberholbar: khng th vt qua c
Unverborgen: m ra, vn m
Unverborgenheit: khi tnh
Ursprung: uyn nguyn, ngun gc, sui ngun
Ursprnglich: t ngun, pht t ngun, nguyn thu, nguyn bn
Verantwortlich: c th tr li c
110
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Verhalten: c x, i tr, th thi
Sachvui.Com
Verhalten: t th th thi
Verhltnis: tng th giao tnh, tng giao, quan h
Verhllen: che y, ph y
Verlassen: b ri
Vernunft: l tr, l tnh
Verschliessen: ng li, che li
Verstehen: tri th tnh
Verstndnis: tri tnh, tri kin, tri cm, tri nhn, lnh hi
Verstimmung: cm trng bun thm
Vertrautheit: s thn thuc, quen thuc
Verwenden: dung, s dng (Sein und Zeit, p. 333)
Verwendbarkeit: s ch dng
Verwirklichen: hin thc ho, th hin
Vorausspringen: i trc, phng ti trc
Vorbegriff: nim nht thi
Vorgriff: tin nim, d nim (Sein und Zeit, p. 150, 327)
Vorhabe: s chim hu trc, tin s hu
Vorhanden: hin tin, hin vt
111
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Weltlich: th tc
Sachvui.Com
Weltlichkeit: th tnh (Php: mon-danit; Anh: worldhood)
Weltlos: phi th gian
Weltmssigkeit: th gian tnh
Werfen: phng, pht ra trc (Entwurf: d pht tnh)
Wesen: tnh cht, bn tnh, th tnh
Wesentlich: thuc v th tnh, chnh yu, nguyn tnh, trung tnh
Wider (das): tnh cch chng nghch li (Sein und Zeit, p 210)
Wie (das): tnh cch th no
Wiederholen: phc hi, lp li
Wiederholung: s phc hi
Wirbel: s quay cung
Wirklich: thc, hin thc
Wovor: iu i din, i mt
Wozu: ni i ti, ch ti
Wurf: s pht ra trc, s phng ra
Zeichen: du hiu
Zeigen: ch, by, tr
(sich) zeigen: hiu by
112
www.Sachvui.Com
Sachvui.Com
Zweideutig: m h, khng r rng, l m
Sachvui.Com
Zweideutigkeit: tnh cch bp bnh, l m, h , m h
Zwischen (das): tnh cch gia
- Ht -
113