UNIVERZITET U SARAJEVU

GRAEVINSKI FAKULTET

ODSJEK ZA HIDROTEHNIKU I OKOLINI ININJERING

OPIS SISTEMA VODOSNABDIJEVANJA OPINE JAJCE

Seminarski rad iz predmeta VODOSNABDIJEVANJE

Sarajevo, januar 2017.

SADRAJ
1. UVOD ............................................................................................................................................... 3
1.1. Geografski poloaj opine Jajce............................................................................................... 3
1.2. Reljefne i klimatske karakteristike........................................................................................... 3
1.3. Hidrografske karakteristike ..................................................................................................... 4
2. IZVORITE VODE .............................................................................................................................. 6
3. POTREBNE KOLIINE VODE ............................................................................................................. 7
4. UREAJ ZA PRIPREMU VODE ZA PIE.............................................................................................. 9
4.1. Vodozahvat .............................................................................................................................. 9
4.2. Taloenje ................................................................................................................................. 9
4.3. Filtracija ................................................................................................................................. 10
4.4. Glavni pogonski objekat ........................................................................................................ 10
4.4.1. Glavni elektrini komandni ormar ................................................................................. 10
4.4.2. Priprema i doziranje aluminij sulfata............................................................................. 11
4.4.3. Kuni hidrofor ................................................................................................................ 11
4.4.4. Laboratorija ................................................................................................................... 11
5. KVALITET VODE.............................................................................................................................. 11
6. PUMPNE STANICE .......................................................................................................................... 13
6.1. Pumpna stanica na rezervoaru Bare .................................................................................. 14
6.2. Pumpna stanica Volijak ...................................................................................................... 15
6.3. Pumpna stanica Zastinje .................................................................................................... 15
6.4. Elektrooprema ....................................................................................................................... 16
7. REZERVOARI VODE ........................................................................................................................ 17
7.1. Rezervoar iste vode ............................................................................................................. 17
7.2. Tokia rezervoar ................................................................................................................. 18
7.3. Rezervoar Bare .................................................................................................................. 18
7.4. Vodovodi izmeu rezervoara ................................................................................................ 19
8. DISTRIBUTIVNA MREA ................................................................................................................. 20
9. ZAKLJUAK..................................................................................................................................... 21
10. DODATAK: Sistem vodosnabdijevanja za naselje Penik ........................................................... 22
11. GRAFIKI PRILOZI....................................................................................................................... 27
LITERATURA ........................................................................................................................................... 28

2
 1. UVOD
1.1. Geografski poloaj opine Jajce

Opina Jajce se nalazi u srednjem dijelu Bosne i Hercegovine. Administrativno je dio

Srednjobosanskog kantona Federacije Bosne i Hercegovine. Dio je regionalno-geografske
cjeline, odnosno makroregije Planinsko-kotlinska Bosna, i to njene Gornjovrbasko-plivske
mezoregije u okviru koje ima status regionalnog centra.

Opina Jajce zauzima povrinu od 336,7 km2. ini je 27 naselja u kojima ivi 30.758 stanovnika
prema posljednjem popisu iz 2013. godine.

Slika br. 1 Geografski poloaj opine Jajce 1

1.2. Reljefne i klimatske karakteristike

Opina Jajce je smjetena na nadmorskoj visini izmeu 330 m i 1430 m, a odlikuje je brdsko-
planinski teren. Obzirom na reljefne karakteristike, prostor opine se moe podijeliti na tri
krupnije jedinice reljefa: visoki planinski dio (jugozapadni i zapadni dio opine), te dva rasjeda

1
https://hr.wikipedia.org/wiki/Jajce

3
i to voljevaki, koji vodi dolinom Vrbasa i busovaki koji izbija u dolinu rijeke Bosne i zavrava
u podnoju Igmana.

Opina Jajce pripada pojasu umjerenokontinentalne klime sa toplim ljetima i hladnim i

snjenim zimama.

1.3. Hidrografske karakteristike

U hidrografskom smislu teritorij opine Jajce pripada crnomorskom slivnom podruju, tj. slivu
rijeke Vrbas i njegove lijeve pritoke rijeke Plive. Ukupne vodne povrine opine iznose oko 680
ha, a prosjene viegodinje koliine padavina na podruju opine Jajce iznose oko 900
mm/god. Iz prethodnog proizilazi da ukupna zapremina oborinskih voda na podruju opine
Jajce iznosi oko 296 miliona m3 vode u toku godine, odnosno oko 9,36 m3/sec., ili 27 l/sec/km2.
Meutim, prema postojeim podacima specifini povrinski oticaj je manji i iznosi oko 21
l/sec/km2.

Glavne rijeke su Vrbas i njena pritoka Pliva, a oko 5 km uzvodno od grada se nalaze Malo i
Veliko plivsko jezero.

Rijeka Vrbas izvire na jugoistonim padinama Vranice, na oko 1.780 m nadmorske visine. Ue
rijeke Vrbas nalazi se na 93 m nadmorske visine pa je visinska razlika izmeu izvorita i ua 1
987 m. Ukupna povrina sliva Vrbasa iznosi oko 6.130 km2, duina toka je oko 192 km, a
prosjean proticaj vode 110 m3/sec. Najvee pritoke rijeke Vrbas na podruju opine Jajce su
rijeka Pliva s lijeve, te rijeka Rika i rijeka Ugar s desne strane.

Rijeka Pliva izvire na podnoju odsjeka du rasjedne linije na rubu krke visoravni Pljeve i
visoravni Podgorija-Barai, iz vie vrela od kojih su dva glavna. Vrelo koje je eksponirano
sjeveru nalazi se na 483 m, a drugo juno vrelo na 489 m nadmorske visine. Ue Plive se nalazi
na 350 m nadmorske visine, tako da je visinska razlika izmeu izvorita i ua 139 m. Slivno
podruje Plive ima povrinu od 788 km2 (oko 15% povrine sliva Vrbasa), duina rijeke Plive je
oko 30 km, a prosjean proticaj vode 45,8 m3/s.

Tabela br. 1 Karakteristike Velikog i Malog plivskog jezera

Karakteristike Veliko plivsko jezero Malo plivsko jezero
Povrina 1,2 km2 206 000 m2
Duina 3,3 km 940 m
irina 700 m 430 m
Visina vode u jezeru 36 m 24 m
Duina obalne linije 8,4 km 3,6 km

4
5
 2. IZVORITE VODE

Shodno provedenim ispitivanjima kvalitativnih karakteristika voda rijeke Plive, koja su

pokazala da se nakon konvencionalne obrade mogu koristiti za javnu vodoopskrbu, zauzet je
definitivan stav da e se u planskom periodu za vodoopskrbu grada Jajca koristiti vode rijeke
Plive.

Minimalni proticaji rijeke Plive na mjestu vodozahvata viestruko nadmauju potrebe

vodozahvata, tako da je u svim uslovima obezbjeeno zahvatanje potrebnih koliina vode za
planski, ali i za postplanski period. Usisni cjevovod Elektrobosne , koji vodu zahvata uzvodno
od grada iz Velikog plivskog jezera je iskoriten za neposredno zahvatanje potrebnih koliina
vode, kako bi se iskoristila mogunost za gravitacioni dovod sirove vode do ureaja za
pripremu, uz najmanje trokove.

Slika br. 2 Geografski poloaj Plivskog jezera 2

2
https://www.google.ba/maps/@44.3466592,17.2293382,4020m/data=!3m1!1e3

6
 3. POTREBNE KOLIINE VODE

U prvom planskom periodu usvojene su slijedee vrijednosti specifine potronje:

grad Jajce 350 l/st.dan (ukljuena pripadajua gradska industrija i obrt)

prigradska naselja 150 l/st.dan

Prema podacima popisa stanovnitva iz 2013. godine, opina Jajce je imala 45.007 st., dok je
sam grad Jajce imao 13.579 st.

Prema planiranom obuhvatu, broj stanovnika koji e u prvom planskom periodu biti prikljueni
na vodoopskrbni sistem iznosi:

grad Jajce 13.579

prigradska naselja 13.132

Planirana potronja iznosi:

grad Jajce Q=0,300x13.579= 4.074 m3/dan

prigradska naselja Q=0,150x13.132= 1.970 m3/dan

Ukupno stanovnitvo 6.044m3/dan

Industrija Elektrobosna :

metalurgija 600 m3/dan

hemijska industrija 750 m3/dan

___________________________________________________________________________

Ukupno 7.394 m3/dan

Ukupna koliina pitkih voda koje se u Glavnom sistemu i u sistemu Jezero proizvode iznosi:

Quk=0.110x86400=9504 m3/dan

Razlika od ukupno 2110 m3/dan predviena je kao rezerva i za pokrivanje gubitaka.

7
Kapacitet sistema vodoopskrbe

Ukupni kapacitet sistema vodoopskrbe grada Jajca iznosi:

Glavni sistem Q= 100 l/sec

Sistem Jezero Q= 10 l/sec

Ukupno Quk= 110 l/sec

Svi glavni objekti sistema projektovani su i graeni tako da se ostvare gore navedeni kapaciteti,
koji su ujedno i neto potrebe za vodom u gradu.

Meutim, na magistralnom cjevovodu glavnog sistema za vezu izmeu ureaja za pripremu

vode i glavnog gradskog rezervoara Bare postoje problemi kod propusne moi te su radi
toga izgraeni dodatni objekti (pumpna stanica i dodatni cjevovod NO 250).

8
 4. UREAJ ZA PRIPREMU VODE ZA PIE

4.1. Vodozahvat

Sirova voda se zahvata iz hidrotehnikog tunela hidroelektrane Jajce u neposrednoj blizini

ureaja. Sirova voda dolazi iz Plivskog jezera, a hemijske i bioloke analize iz perioda prije rata
rata pokazuju da voda ima kvalitativne karakteristike koje odgovaraju klasi I i II, tako da se
nakon odgovarajue obrade moe koristiti kao voda za pie. Kota zahvata i visinski poloaj
ureaja omoguavaju da zahvaena voda moe proi kroz ureaj bez dodatnog pumpanja.
Vodozahvat nije oteen tokom rata i nije potrebno ulagati sredstva za njegovu popravku,
izuzev to je na spojnom cjevovodu do bazena za brzo mjeanje u kvaru indukcioni mjera
proticaja, te je isti zamjenjen.

Slika br. 3 Hidrotehniki tunel hidroelektrane Jajce 3

4.2. Taloenje

Za taloenje suspendovanih materija iz sirovih voda izgraen je dinamiki talonik tipa

Koagulator. Sirova voda se iz zahvata uvodi u bazen za brzo mjeanje, snadbjeven
propelernom mjealicom visokog uinka za brzo mjeanje sirove vode sa doziranim rastvorom

3
http://www.elektroenergetika.info/he-bih.htm

9
aluminij sulfata, a nakon toga u centralni dio koagulatora. Istaloena voda se preko preliva
odvodi na daljnju obradu. Graevinski dio objekta nije posebno oteen tokom rata, izuzev to
su krov nad objektom, kao i zatitni paravani sa sjeverne strane na mnogim mjestima bili
probijeni puanim mecima i gelerima granata. Oprema Koagulatora je u najveem djelu
bila neoteena izuzev pogonskih elemenata centralne pune mjealice i okretnog mosta na
zgrtau mulja. Pogonski motori su zamjenjeni u cjelosti, jer za popravku nije bilo realnih
izgleda, dok su reduktori broja okretaja demontirani i izvren je generalni remont, a po
potrebi su i zamjenjivani.

4.3. Filtracija

Za filtraciju flokulisane i istaloene vode instalirana su dva automatska samoispirajua filtera

sa dvoslojnom ispunom pjesak-antracit. Filteri su smjeteni na otvorenom prostoru izmeu
objekata Koagulatora i pogonskog objekta, termiki su izolirani slojem staklene vune,
prekriveni sa zatitnom od pocinanog lima. Viegodinjim stajanjem van pogona a takoer i
usljed direktnih pogodaka puanim zrnima tokom rata dolo je do oteenja vitalnih dijelova
filtera.Usljed zamrzavanja oteeni su sklopovi za ostarivanje natege pa su se filteri mogli prati
samo prinudno. Filterska tijela su bila oteena i proputala su vodu na vrhu , to je dovelo do
kvaenja termoizolacionog sloja, a i do gubitaka znaajnih koliina vode. Zamjenjeni su
sklopovi za ostvarivanja natege. Filterske ispune su zamjenjene novom. Nabavljena je
mehanika traka za pranjenje i punjenje filtera.

4.4. Glavni pogonski objekat

U glavnom pogonskom objektu smjeteni su sljedei ureaji i pogonski sklopovi:

glavni el. komandni ormar

sistem za prethodno i zavrno hlorisanje
priprema i doziranje aluminij sulfata
kuni hidrofor
laboratorija
radionice i magacini

4.4.1. Glavni elektrini komandni ormar

Glavni elektrini komandni ormar je ureaj za prethodno i zavrno hlorisanje. Za prethodno i

zavrno hlorisanje na ureaju je bila instalirana kompletna oprema za automatsko doziranje
gasovitog hlora. Nakon zavretka rata je ureaj bio van funkcije, pa je oprema u potpunosti
zamijenjena.

10
 4.4.2. Priprema i doziranje aluminij sulfata

Za pripremu i doziranje 10 % rastvora aluminij sulfata ugraena je oprema koja obuhvata

posudu za pripremu sa perforiranom korpom , pumpe (1+1) za recirkulaciju vode za
rastvaranje kristalne soli, posudu za stokiranje pripremljenog 10% rastvora i dozir pumpe
(1+1) sa runom regulacijom dozirane koliine rastvora. Sva oprema je nakon rata bila u
potpunosti van funkcije te je ista zamijenjena.

4.4.3. Kuni hidrofor

Dugotrajnim stajanjem van pogona hidroforsko postrojenje je dovedeno u loe pogonsko

stanje, tako da da je ureaj zamijenjen novim.

4.4.4. Laboratorija

Laboratorija je smjetena u glavnoj pogonskoj zgradi i radi toga nije u graevinskom dijelu
pretrpjela oteenja. Izuzev pojedinih aparata i neto staklenog posua sva oprema je
unitena ili otuena tokom rata. Za normalno funkcionisanje ureaja nabavljena je
nedostajua laboratorijska oprema i potroni materijal, kako bi se obezbijedilo izvoenje
hemijskih i biolokih analiza u skladu sa vaeim propisima.

5. KVALITET VODE

Javno komunalno preduzee sprovodi analize kvaliteta vode svaka dva dana i Institut javnog
zdravstva Srednjobosanskog kantona uzima takoer mjeseno uzorke radi nadgledanja
kvaliteta vode. Rezultati kvaliteta vode dobiveni od opine Jajce priloeni su aneksu 8. Saetak
rezultata je prikazan u tabeli 6. Analize kvaliteta vode na pet razliitih lokacija u gradskom
sistemu snabdijevanja su priloene u analizi rezultata. Analiza rezultata je prikazana na dva
razliita datuma 06.02.2013.god. i 13.06.2013. god. Prema tim rezultatima kvalitet vode na
svim mjestima na oba datuma je u skladu sa graninim vrijednostima lokalnih propisa
(Narodne novine FbiH br.26/10, 40/10 i 45/2004.).

Kontrola vode i njena hlorizacija vre se redovno samo u glavnom vodovodu, dok se u seoskim
vodovodima ne vri kontrola vode niti se izdvajaju sredstva za njihovo odravanje.

11
 Tabela br. 2 Saetak kvaliteta vode iz gradskog sistema vodosnabdijevanja u opini Jajce

Carevo Polje Omerbegova kua Bolnica Peretovka Penik

Granina
Parametar Jedinica
vrijednost
6.2.2013 13.6.2013 6.2.2013 13.6.2013 6.2.2013 13.6.2013 6.2.2013 13.6.2013 6.2.2013 13.6.2013
Temperatura C 25 15,2 18,6 14,5 18,3 14,5 18,3 14,5 18,8 14,6 18,8
Okus Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez
Miris Nema Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez

Platina
Boja Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez Bez
/Kobalt ili bez

Ph - 6,5-8,8 7,8 7,9 7,9 7,8 7,9 7,8 7,9 8 7,9 8

Zamuenost Nefelometar 4 0,16 0,2 0,28 0 0 0 0 0.00.090 0,16
Provodljivost S/cm - 311 341 276 310 288 309 281 349 278 315
NH4 mg/L 0,1 - - - - - - - - - -
NO2 mg/L 0,03 - - - - - - - - - -
NO3 mg/L 10 - - - - - - - - - -
Ukupno
mg/L - - - - - - - - - - -
hlora
Slobodan
mg/L 0,5 0,1 0 0,2 0,005 0,15 0 0,1 0 0,1 0
hlor
KMnO4 mg/L - - - - - - - - - - -
Koliformne
100 MF 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
bakterije
Fekalne
koliformne 100 MF 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
bakterije
E. Coli 100 MF 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Enterococ 100 MF 0 - - - - - - - - - -

Pseudomonas
100 MF 0 - - - - - - - - 20 -
Aeruginosa

12
 6. PUMPNE STANICE

Jajce raspolae sa pet pumpnih stanica koje se nalaze u Peniku, Duanima, Tokiima, na
Barama (glavni rezervoar) i u Kozluku. Pumpe pumpne stanice na Barama su podijeljene u
dvije grupe, gdje jedna pumpa vodu za rezervoar u Tokiima, a druga za rezervar na Starom
gradu. Pumpe u Kozluku su takoer podijeljene, gdje pumpaju za Lonare i Zabarje. Postoje
jos dvije pumpne stanice odmah iza ureaja za obradu vode. Saetak o pumpnim stanicama u
distribucijskoj mrei je dat u tabeli 3.

Tabela br. 3 Podaci o pumpnim stanicama vodosnadbijevanja u Jajcu

Lokacija/naziv Godina Broj Sliv vode Ocjenjivanje Utroak Tehniko

pumpe izgradnje pumpi [m3/godinje] pumpi energije stanje
[Kw/sat]

Penik PS 1999 1+1 11,826 2 8,231 Dobro

Duani PS 2007 1+1 17,739 3 18,068 Dobro

Tokii PS 1999 1+1 144,540 20 60,225 Dobro

Bare (glavni
rezervar) PS 1980 1+1 289,080 20 120,450 Vrlo loe
Tokie
Bare (glavni
rez.) PS za 1980 1+1+1 289,080 20 120,450 Vrlo loe
Stari grad
Kozluk PS za
Lonare 2007 1+1 19,710 2 3,688 Loe

Kozluk PS za
Zabarje 2007 1+1 2,300 3,5 2,008 Dobro

Ureaj za
obradu vode u 1980 1+1 105,120 20 43,800 Vrlo loe
gradu
Ureaj za
obradu vode 1998 1+1 157,680 20 65,700 Dobro
na Milama

13
Glavni problem podruja grada je veliki gubitak vode zbog nedostataka ouvanja i sanacije
postojeih objekata za vodu. Ne postoje problemi s pritiskom na podruju grada i voda je
dostupna 24 sata. Jedini izuzetak redovnog vodosnabdijevanja su iskljuenja struje i problemi
u hidroelektrani. U takvim sluajevima ureaj za obradu vode nije u funkciji i dolazi do
redukcije vode. Za naselja na desnoj strani rijeke Vrbasa, gdje ivi oko 50% stanovnitva
opine, snabdijevanje vodom omogueno je iskljuivo preko lokalnih vodovoda koji su pod
upravom mjesnih zajednica. Na ovom podruju opine odreeni broj naselja nema rijeeno
vodosnabdijevanje, niti kanalizacionu mreu. Dakle neka naselja se ne mogu snabdijevati
vodom, dok je u nekim naseljima koja se snabdijevaju vodom, kvalitet vode nije zagarntovan
jer ne postoje sanitarne zone zatite. Obzirom da se vodosnabdijevanje iz javnog vodovoda
veim dijelom vri putem pumpnih stanica, uee elektrine energije u cijeni vode prelazi
25%. 4

6.1. Pumpna stanica na rezervoaru Bare

Glavni rezervoar Bare ukupne korisne zapremine 600 m3 sa pumpnim stanicama koje
prebacuju vodu u rezervoar Stari grad i Tokia rezervoar je osnovna distribuciona taka
vodoopskrbnog sistema grada i radi toga mora biti adekvatno opremljena.

Postojei pumpni agregati (ukupno 6 pumpnih agregata) su pretrpjeli znatna oteenja za

vrijeme rata. Visoke vibracije kod rada ovih pumpi pokazuje da e i njihova funkcija doi u
pitanje ukoliko se ne obavi njihov cjeloviti remont ili zamjena novim. Svaki eventualni ispad iz
rada bio bi katastrofalan sa gledita distribucije vode, posebno jer ne postoji zatita, niti se
agregati na trzitu mogu nabaviti. Postojei usisni i potisni cjevovodi na pumpnoj stanici su
takoer improvizirani, ugraene cijevi i armature imaju razliite i neodgovarajue profile tako
da bi itav sistem bilo potrebno zamjeniti odgovarjuim. Ozbiljan problem predstavlja
neodgovarajui visinski odnos ose pumpi prema nivou vode u rezervoaru. Vakum sistem za
nalivanje pumpi ne funkcionie, a kako se osa usisnog cjevovoda nalazi 4,5 m iznad maximalne
kote ogledala vode u rezervoaru, te se zapremine vode u rezervoaru ne koristi kao rezerva.
Uzimajui u obzir pogonske uslove u kojima se odvija rad pumpi, kao i navedene probleme sa
visinskim odnosima pumpi i nivoa vode u rezervoaru, izvrene su temeljite izmjene i
rekonstrukcije pumpne stanice, ukljuujui u ovo, zamjenu pumpnih agregata novim, zamjenu
usisnih i potisnih cjevovoda i armatura, kao i zamjenu elektroinsatalcija. U cilju ostvarivanja
pune funkcije rezervoara i stvaranja normalnih pogonskih uslova za rad pumpi izgraen je novi
objekat za smjetaj stanice. Samo na ovaj nain e se zapremina rezervoara moi koristiti kao
kompenzacija u sistemu vodosnabdijevanja, te obezbjediti normalne radne uslove u izuzetno
vanom segmentu cjelokupnog sistema. Dakle radovi na sanaciji pumpne stanice su u
potpunosti izvreni i zadovoljavaju odgovarajue kriterije.

4
http://www.watsanfbih.org/opcine.php

14
S obzirom na nivoe vode u rezervoarima Volijak, Stari grad i Bare rad pumpne stanice je
automatizovan, a postoji i runi reim rada.

U ovom momentu pumpna stanica radi samo u runom reimu zbog neispravne signalne
opreme. Razdjelni ormar je bio u potpunosti devastiran sa vidljivim oteenjima od
granatiranja. Sklopna oprema je elektriki i mehaniki dotrajala, postoje popravke na
oienjima, a osposobljen je i najvei dio opreme za automatski rad.

Izgraen je novi razdjelni ormar, kao i nova kuna instalacija ali i instalciju gromobrana i
uzemljenja.

6.2. Pumpna stanica Volijak

Ova pumpna stanica smjetena je uz Tokia rezervoar i nije u funkciji jer je cjelokupna
oprema u potpunosti devastirana. Radovi na sanaciji ove pumpne stanice znae ujedno
uvoenje u funkciju rezervoar Tokia rezervoar to ima veoma veliki znaaj za ponovnu
uspostavu normalnog reima rada sistema vodoopskrbe grada Jajca.

Pumpna stanica snabdjeva vodom rezervoar Volijak te joj je rad automatizovan u zavisnosti
od nivoa vode u ovom rezervoaru.

U glavnom razdjelnom ormaru nedostajao je dio sklopne opreme i automatike, a dio opreme
je mehaniki bio oteen za vrijeme ratnih dejstava, takoer kuna instalacija, gromobranska
zatita i uzemljenje je bilo u veoma loem stanju.

Rekonstruiran je razdjelni ormar sa novom opremom (postojea se vie ne proizvodi i morao

se zamjeniti) te je bilo potrebno postaviti novu instalaciju za kune potrebe, gromobransku
zatitu i uzemljenje.

6.3. Pumpna stanica Zastinje

Izgraeni seoski vodovodi pruali su relativno nizak nivo vodosnabdijevanja, to je bilo

posebno izraeno ljeti u sunim periodima kada se dostava vode u pojedinim naseljima vrila
putem cisterni. Jedno od takvih naselja je Zastinje gdje je problem rijeen sanacijom
postojeeg rezervoara i ugradnjom pumpnog agregata.

15
 Slika br. 4 Rezervoar i pumpna stanica Zastinje (2015)5

6.4. Elektrooprema

Na svim pumpnim stanicama, jednako kao i na ureaju za pripremu pitke vode, situacija sa
elektroopremom je izuzetno teka. Naime, uvidom u stanje na objektima konstatovano je da
su elektrine instalacije, kao i mjerni i elektrini ureaji, tokom ratnih dejstava, ali i usljed
dugog stajanja i neodravanja, a naroito namjernim oteenjima, devastirani praktino u
potpunosti.

Elektrini ureaji i oprema koji u ovom momentu funkcioniu prikljueni su na elektrinu

mreu uglavnom neadekvatno i nepropisno i najveim djelom bez potrebne zatite. Veze
izmeu rezervoara ne funkcioniu tako da se rad pumpnih stanica odvija bez bilo kakve
kontrole, preteno u runom reimu.

5
http://www.watsanfbih.org/opcine.php

16
 7. REZERVOARI VODE

Distribucijska mrea vode u Jajcu raspolae sa 13 rezervoara zbog visokog varijacijskog nagiba
unutar opine. Zapremine rezervoara variraju od najmanjih koji iznose 80 m3 pa do 600 m3 to
predstavlja najvei i glavni rezervoar na ovom podruju.

Nakon ratnih deavanja su mnogi dijelovi bili devastirani te ih je bilo potrebno sanirati kako bi
sistem ponovno funkcionisao. U nastavku e detaljnije biti pojanjeno stanje i sanacija
nekoliko rezervoara, a ispod je tabelarni prikaz svih rezervoara u sistemu snabdijevanja grada
Jajca i njihovo stanje prije sanacije.

Tabela br. 4 Tabelarni prikaz rezervoara u sistemu vododsnabdijevanja

Lokacija Godina Volumen [m3] Stanje Mjerenje

Bare 1959. 600 Loe Da

Stari Grad 1902. 200 Veoma loe Ne
Kozluk 1983. 400 Dobro Ne
Lonari 1950. 50 Veoma loe Ne
Zabarje 2007. 100 Veoma dobro Ne
Tokii 1973. 300 Dobro Djelimino
Behmenovo 1986. 100 Dobro Da
Duani 2007. 300 Veoma dobro Da
Bor 2007. 300 Veoma dobro Ne
Paljevine 1999. 100 Veoma dobro Ne
Peratovka 1999. 80 Veoma dobro Ne
Prudi 1998. 80 Dobro Ne
Podmilaje 1963. 300 Dobro Da

7.1. Rezervoar iste vode

U vodospremi iste vode je nedostajala jedna od dvije centrifugalne pumpe glavne pumne
stanice za vezu izmeu ureaja za pripremu vode za pie i samog rezervoara, kao i
odgovarajui usisni i potisni cjevovodi, armature, fazonski komadi i odgovarajui instrumenti.
Postojea pumpa je demontirana, izveden je remont i ponovna montaa. Nabavljen je i
montiran i novi pumpni agregat (q=40-130 l/s; H=19-11 m; P=22 kW; n=1460 o/min), te i usisni
i potisni cjevovod sa armaturama, manometri i vakuumetre i ostali montani materijal. Svi ovi
radovi su se morali izvriti to prije, a u cilju to breg vraanja sistema u rad.

17
 7.2. Tokia rezervoar

Ovaj rezervoar nije bio u funkciji jer je cjelokupna oprema bila u potpunosti devastirana. Da bi
se uveo u funkciju bilo je potrebno izvriti potpunu sanaciju pumpne stanice Volijak koja je
smjetena uz njega.

7.3. Rezervoar Bare

Ovaj rezervoar predstavlja glavni gradski rezervoar ukupne korisne zapremine 600 m3 i uz
pomo pumpnih stanica se iz njega prebacuje voda u rezervoare Stari Grad i Tokia
rezervoar.

Bare je osnovna distribuciona taka sistema vodosnabdijevanja grada i mora biti adekvatno
opremljena. Meutim, od postojeih 6 pumpnih agregata, u poslijeratnom periodu su se u
pogon mogla pustiti samo 3 i to nakon improvizovanih intervencija, u reimu runog
upravljanja. Zbog ovih problema je izvrena demontaa i remont tri pumpe te su se ponovo
montirale i nabavljene su i montirane tri nove pumpe (q=20 l/s; H=80 m; n=1460 o/min), usisni
cjevovod sa usisnom koarom i armaturom, potisni cjevovod sa armaturom, vakuum sistem za
odzraivanje pumpi i instrumenti za svih 6 pumpi.

Slika br. 5 Rezervoar Stari grad 6

6
http://www.jajce.ba/

18
 7.4. Vodovodi izmeu rezervoara

Tabela br. 5 Tabelarni prikaz vodovoda izmeu rezervoara

Omjer Godina
Lokacija rezervoara Materijal Duina [m] Stanje
[mm] izgradnje
Dovod- ureaj za
100 1963. 30 Loe
obradu na Milama L
Ureaj za obradu na
100 1963. 200 Loe
Milama- r. Mile L
Dovod- ureaj za
300 1959. 150 Loe
centar grada L
Ureaj za centar
400 1985. 2,500^5 Loe
grada- r. Bare elik
1,500-
R. Bare- r. Stari Grad 100 1973. Loe
L 1,600
Azb.
R. Bare- taka A 250 1967. 400 Loe
cement
Taka A- taka B L 150 1967. 200 Loe
Taka B- r. Kozluk L 200 1990. 1,500 Dobro
Taka C- taka D L 150 1967. 2,400 Loe
Plastika Vrlo
Taka D- Podmilaje 90 2008. 1,600
(HDPE) dobro
R. Kozluk- r. Lonari L 50 1988. 1,000 Dobro
Vrlo
R. Kozluk- r. Zabarje 63 2007. 1,600
Plastika dobro
R. Bare- taka E L 150 1973. 1,692 Loe
Taka E- r. Tokii L 200 1973. 272 Loe
R. Tokii- r.
100 1987. 700 Dobro
Behmenovo Plastika
Izvor Duani- r. Vrlo
200 2007. 300
Duani Plastika dobro
R. Duani- r. Bor Plastika 80 2007. 1,000 Dobro
Vrlo
Izvor Psenik- r. Psenik 75 1999. 1,000
Plastika dobro
Izvor Peratovka- r. Vrlo
100 1999. 200
Peratovka PVC dobro
Vrlo
R. Peratovka- r. Prudi 50 1999. 1,360
Plastika dobro

Duina mree izmeu rezervoara iznosi 30 km i veina cijevi koje se koriste u toj mrei su od
azbestnog cementa ili lijevanog eljeza.

19
 8. DISTRIBUTIVNA MREA

Duina vodovodne mree je 80 km (30 km primarna, 50 km sekundarna), a ukupni kapacitet

vodovodnog sistema u minimumu iznosi 80 l/sec, a u maksimumu je 135 l/sec.

Tabela br. 6 Podaci o sistemu distribucije vode (2010)

Parametar Vrijednost

Duina u km 80
Broj kvarova godinje 500
Broj vodomjera potroaa 4.500
Pumpne stanice 10
Rezervoari vode 13
Rezervoari vode u m3 2910

20
 9. ZAKLJUAK

Glavni problem na podruju grada je veliki gubitak vode zbog nedostatka ouvanja i sanacije
postojeih objekata na vodovodnom sistemu. Ne postoje problemi s pritiskom na podruju
grada i voda je dostupna 24h izuzev problema s elektrinom energijom i tada dolazi do
redukcija.
U nekim naseljima koja se snabdijevaju vodom, kvalitet te vode je upitan jer ne postoje sanitarne zone
zatite. Kontrola vode i njena hlorizacija vre se redovno samo u glavnom vodovodu, dok se u
seoskim vodovodima ne vri kontrola vode niti se izdvajaju sredstva za njihovo odravanje.

Opina ukupno broji 4.500 korisnika. Potronja vode za domainstva iznosi 800.000 m3
godinje, dok komercijalna i industrijska potronja iznose 120.000 m3 godinje. Mjerena
potronja vode se procjenjuje na 80%.
Na osnovu ovih podataka, cjelokupna potronja vode iznosi 252 l/st,dan, a potronja vode u
domainstvima iznosi 219 l/st,dan. Meutim, potronja vode u domainstvima po novim
podacima iznosi oko 100 l/st,dan. To znai da su stvarni podaci o potronji vode mnogo nii.
Na osnovu toga se zakljuuje da su veliki gubici vode u vodovodnom sistemu te visok omjer
neoporezovane vode (divlji prikljuci).

Obzirom na injenino stanje da se zakljuiti da je sistem vodosnabdijevanja opine Jajce u

zadovoljavajuem stanju. Raspoloive koliine vode su dovoljne za potrebe za vodom
stanovnitva i industrije, a kvalitet iste je zadovoljavajui.

21
 10. DODATAK: Sistem vodosnabdijevanja za naselje Penik

Slika br. 6 Topografski prikaz naselja Penik 7

Sistem vodosnabdijevanja se sastoji iz dva naina vodosnabdijevanja. Prvi nain je gravitacijom

te se tako snabdijeva vie od polovine naselja, a drugi nain je kombinovani: potisni i
gravitacioni. Naselje je podijeljeno u tri zone snabdijevanja: dvije zone se snadbijevaju
gravitacionim sistemom, a trea kobinovanim sistemom (potis + gravitacija).

Izvor vode se nalazi u naselju, zahvata se i odovodi u sabirni bazen. Voda je dobre kvalitete pa
ne zahtijeva tretmane preiavanja. Ne vri se ni dezinfekcija vode. Koliina vode koja se sliva
u sabirni bazen je 11 826 m3/god.

U naselju su za potrebe vodosnabdijevanja izgraena 4 rezervoara i pumpna stanica. Prema

podacima kojim raspolaem cijevi su plastine i promjera 50 mm. Duina distributivne mree
je nepoznata jer naselje nije u nadlenosti JP Vodovod i kanalizacija.

Rrezervoar R1 je izgraen 1972/1973. godine. Izraen je od betona nepoznate marke i

dimenzija 4x4m. S obzirom da nisu raene nikakve sanacije rezervoar je u jako loem stanju,
pokrovna ploa je ispucala i postoji mogunost zagaenja vode. Prema informacijama koje
sam dobila ne postoji plan niti inicijativa da se izvri popravak datog rezervoara.

7
https://www.google.ba/maps/@44.3466592,17.2293382,4020m/data=!3m1!1e3

22
Rezervoar R3 te pumpna stanica s rezervoarom su izgraeni 1999. godine. zapremina
rezervoara R3 je V=100 m3. Cijevni materijal je plastika. Potisni cjevovod je dug 1000 m i
promjera 75 mm.

Pumpna stanica je takoer izgraena 1999. godine. Broj pumpi je 1+1. Snaga pumpe je 8,213
kW/h. Kapacitet pumpe iznosi 14,4 m3/h. Prema podacima iz JP Vodovod i kanalizacija
produkcija vode u 2010. godini za pomenutu pumpu je iznosila 63 000 m 3.

Problem ovog naselja su zastarjele cijevi i rezervoari te visok rizik zagaenja vode za pie. U
bliskoj budunosti bi trebalo izvriti sanacije te po mom miljenju poeti provoditi dezinfekciju
vode.

Drugi problem s kojim se naselje suoava je taj da se pola naselja nalazi pod upravom JP
Vodovod i kanalizacija dok druga polovica ne, te su ti stanovnici primorani sami vriti
sanacije. Takoer, su sami izgradili rezervoare R1 i R2 te distributivnu mreu.

Slika br. 7 ematski prikaz sistema vodosnabdijevanja naselja Penik

23
Slika br. 8 Kaptaa izvora

Slika br. 9 Rezevoar R2

24
Slika br. 10 Pumpna stanica i rezervoar Penik

25
Slika br. 11 Rezervoar R1

26
11. GRAFIKI PRILOZI

27
LITERATURA

[1] https://www.google.ba/maps/@44.3466592,17.2293382,4020m/data=!3m1!1e3
[2] https://hr.wikipedia.org/wiki/Jajce
[3] http://www.elektroenergetika.info/he-bih.htm
[4] http://www.watsanfbih.org/opcine.php
[5] http://www.jajce.ba/
[6] Vodoopskrbni sustav grada Jajce, Elaborat Jajce, Sveuilite u Splitu, 1996.

28