EDISI

JUL-SEPT-
B i l . 3, 2 0 1 5

Menarik di dalam...

03 River,
Our Source
of Life
05 Pencemaran dan
Kesannya Kepada
Bekalan Air
14 Tindakan Segera
Tangani Pencemaran
Ammonia Di Sungai
di Selangor Kahang

PENCEMARAN
DAN KESANNYA
 BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15

EDISI
JUL-SEPT-
B i l . 3, 2 0 1 5
Kandungan
Menarik di dalam... 03 - 04 River, Our Source of Life
03 River,
Our Source 05 Kesannya Kepada
of Life
Pencemaran dan

Bekalan Air
14 Tindakan Segera
Tangani Pencemaran
Ammonia Di Sungai
di Selangor Kahang

05 - 07 Pencemaran Air Sungai dan Kesannya

kepada Bekalan Air di Selangor
WILAYAH TIMUR
aya Perkhidmatan Air Negara,
Tingkat 2, Wisma PERKESO,

08 - 09 Pantai 2 STP: The First of its Kind

Lot 2467, Jalan Air Jernih,
20200, Kuala Terengganu,
Terengganu Darul Iman.
Tel : +609 - 624 6087 / 78

in Malaysia
Faks : +609 - 624 6088

WILAYAH TIMUR
(CAWANGAN PAHANG)
aya Perkhidmatan Air Negara,
1A, Tingkat 2, Bangunan KWSP,
KWSP, Bandar Indera Mahkota
25200, Kuantan,

10 - 11 Fahami Sistem Rawatan Pembetungan

Pahang Darul Makmur.
Tel : +609 - 573 0153 / 2
Faks : +609 - 573 0149

di Malaysia
PENCEMARAN
WILAYAH SELATAN
aya Perkhidmatan Air Negara,
at 22, Menara MSC Cyberport,
No 5, Jalan Bukit Meldrum,

DAN KESANNYA
80300, Johor Bahru,
Johor Darul Takzim.
Tel : +607 - 222 5842 / 3
Faks : +607 - 222 5844

12 - 13 Strategi Pengurangan Pencemaran

di Pulau dan Tasik

14 - 15 Tindakan Segera Tangani Pencemaran

Ammonia di Sungai Kahang

LEMBAGA EDITORIAL / 16 - 17 Tinjauan Situasi Semasa Bekalan Air di Johor

EDITORIAL BOARD

Penasihat / Advisor
18 - 19 SPAN at A Glance (June - September 2015)
YBrs. En. Mohd Ridhuan Ismail

Ahli-Ahli / Members
En. Marzuki Mohammad
Cik Leow Peen Fong
Pn. Carol Pelly
Pn. Loh Pit Mui
Cik Syaidatul Ehya Nadzeri
En. Mohammad Helmie Mohd Noor Yazid

Penyelaras / Coordinator
Pn. Carol Pelly

Diterbitkan oleh / Published by

Suruhanjaya Perkhidmatan
Air Negara (SPAN)
Ground & First Floor
Prima Avenue 7, Block 3510
Jalan Teknokrat 6,
63000 Cyberjaya
Selangor Darul Ehsan

Tel: 03-8317 9333

Fax: 03-8317 9339

www.span.gov.my

2 Su ruh anjay a Perkhi dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)


RIVER, OUR
SOURCE OF LIFE
By: Ir. Lee Chin Shyan, Water Regulatory Department
Many Malaysians are not aware
about the sources of water for our
public water supply. They think we
obtain water from the dams and with
the abundant rain received it will be
able to ll up those dams, hence
Malaysians need not worry about its
sources of water. But the truth is, we
obtain raw water for drinkable water
supply by direct extraction from the
river at about 82% compared to the
storage dams (direct supply) at 17%
and ground water at only 1%.
Water supply dams can
only hold raw water. Water is only
released from these dams when the
water levels in the rivers are low for
extraction at the intake points.
Although Malaysia is blessed
with abundant rainfall, rain does not
always fall within the dam catchment
areas or upstream of the
Figure 1: Major river
basins in Peninsular
Malaysia (Source: DID
Malaysia)
intake points sufciently due to its
spatial distribution and temporal
variety. When the dam storage level is
low, especially during prolonged dry
season, we struggle to conserve raw
water for treatment before we could
supply it to the consumers. Under
these extreme weather conditions,
we usually conduct cloud seeding
exercises to ensure rain lls up the
dams or increase the river ow.
Many rivers in Peninsular
Malaysia are polluted either due to
natural processes or human activities.
There are 1,235 river basins which
are identied in Peninsular Malaysia,
74 out of it are considered major
river basins (Figure 1). Within the
Peninsular, about 200 rivers supply
water for drinking purposes.
10 main rivers supply 65%
of treated water in the Peninsular
(Table 1). Hence, any pollution in
these rivers including their tributaries
(Table 2) will impose unnecessary
threat to our water supply service.
For instance, 2 major river basins
in Selangor namely Sungai
Selangor and Sungai
Langat basins that
command about 55% of
the state area (including
Federal Territory of Kuala
Lumpur and Putrajaya)
(Figure 2) supply about
85% drinking water to
Selangor, F.T. Kuala
Lumpur and Putrajaya.
Selangor has the
largest economy
in Malaysia
in terms
of gross
Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN )
B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN
Figure 2: Major river basins in Selangor
domestic product and also the most
developed with a high population in
Malaysia. The challenges to protect
these rivers are the utmost important
task to ensure water supply security
in the state.
We have the River of Life
project for the Klang River (Note:
there is no water intake point along
the Klang River). The River of Life
Public Outreach Programme (ROL-
POP) is a programme to foster
partnerships and to improve attitudes
and behaviours of target groups to
reduce pollution in the Klang River.
The main objective of ROL-POP is
to improve water quality and reduce
pollution within the project area
(source: www.myrol.my). Ironically,
we do not have such similar efforts to
take care of the real rivers of life that
provide water to us. Nevertheless,
we should emphasize pollution
prevention rather than river cleaning
as the latter requires more efforts and
costs.
Several chemicals or
pollutants are not treatable in our
current treatment facilities. Water
treatment plants will shut down
when the raw water quality does
not comply to the Ministry of Health
3
BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15

Number of Water Abstraction

State River Basin Critical Factor
Treatment Plant Capacity (Mld)
Selangor River 5 2,892 Supply 60% of treated water to Selangor, KL and Putrajaya
Semenyih River & Labu
Selangor River (Tributaries of Langat 3 791 Supply 14% of treated water to Selangor, KL and Putrajaya
River)

Langat River 3 532 Supply 11% of treated water to Selangor, KL and Putrajaya

11 (Kedah) Supply 38% of treated water to Kedah

Kedah Muda River 1,622
1 (P. Penang) Supply 74% of treated water to Pulau Pinang

N. Sembilan, 7 (N.S) Supply 19% of treated water to N. Sembilan

Melaka, Muar River 2 (Melaka) 596 Supply 46% of treated water to Melaka
Johor 8 (Johor) Supply 9% of treated water to Johor
2 (Johor)
Johor Johor River 659 Supply 34% of treated water to Johor.
1(PUB)
Terengganu Terengganu River 5 313 Supply 37% of treated water to Terengganu.
Perak Perak River 8 556 Supply 31% of treated water to Perak.
Pahang River 10 Supply 17% of treated water to Pahang.
Pahang 618
& Kuantan River 7 Supply 26% of treated water to Pahang.
Kelantan Kelantan River 6 176 Supply 36% of treated water to Kelantan.
Table 1: List of major rivers supplying drinking water in Peninsular Malaysia

Catchment
River Basin Areas Major Tributaries
(km2) Water resources governance
Sg Kuantan 1,638 Sg Chereh, Sg Lembing in Malaysia has been managed by
Sg Selangor 2,200 Sg Sembah, Sg Kanching, Sg Kerling, Sg Rawang and Sg Tinggi. many departments, which may impair
the effectiveness of enforcement
Sg Langat 2,395 Sg Semenyih, Sg Beranang and Sg Labu
implementation. Enforcement and
Sg Johor 2,960 Sg Linggiu and Sg Sayong implementation of the legislation
Sg Muda 4,249 Sg Ketil, Sg Sedim and Sg Kerangan depends on many factors including a
Sg Sg Tembat, Sg Petuang, Sg Berang, Sg Tersat, proper institutional structure, political
4,650
Terengganu Sg Telemong and Sg Nerus will and stakeholder participation.
Sg Muar 6,595 Sg Gemencheh, Sg Palong and Sg Segamat Protecting water sources
requires efforts of many stakeholders
Sg Kelantan 12,746 Sg Nenggiri, Sg Galas, Sg Lebir and Sg Pergau
including policy makers, resource
Sg Perak 14,700 Sg Pelus, Sg Kinta, Sg Batang Padang and Sg Bidor. managers, treatment operators,
Sg Jelai, Sg Tempeling, Sg Semantan, Sg Lepar, businesses (i.e. factories, workshop,
Sg Pahang 29,300
Sg Triang dan Sg Bera market, sand mining/washing and
Table 2: Catchment areas of major river basin in Peninsular Malaysia etc.) and individuals. Businesses
must ensure their sewage systems
are properly maintained and
standard. The common pollutant shortage due to a combination of ensure their wastes and harmful
or violated parameters are oil water scarcity and water pollution contaminants are not discharged into
and grease, turbidity, ammonia, caused by growing population, the river. Improper disposal of waste
manganese and pH. When theres increasing urbanization, changing or pollutants to the rivers whether
water supply disruption it will cause industrial processes and agricultural directly or indirectly will damage
disturbance to consumers daily life practices as well as climate change. our water resources. We all live in
as well as economy activities. Hence, there is a need for a Federal- river catchment areas and hence
As the demand for water State mechanism to control all forms have to protect and preserve the
resources continues to increase, we of pollution and control of land use in water resources for us and the next
will likely experience further water our river systems. generation.

4 Su ruh anjay a Perkh i dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)


PENCEMARAN
AIR SUNGAI
DAN KESANNYA KEPADA
BEKALAN AIR DI SELANGOR
Oleh: Tuan Haji Adam Malik bin Najri, Jabatan Kawal Selia Air
Pernahkah kita mengalami gangguan
bekalan air di rumah secara tiba-
tiba tanpa sebarang notis dari pihak
pembekal air? Apakah reaksi kita bila
menghadapi situasi sebegini? Sudah
pasti ramai yang berasa kecewa
kerana air merupakan keperluan
asas yang diperlukan untuk menjalani
kehidupan seharian. Tanpa bekalan
air yang mencukupi, aktiviti harian
akan tergendala.
Tahukah anda bahawa antara
punca gangguan bekalan air tidak
berjadual biasanya disebabkan
oleh penutupan loji rawatan air
(LRA) akibat pencemaran sumber
air sungai di kawasan tadahan? Ini
kerana kebanyakan loji rawatan air
di Selangor adalah loji konvensional
dan tidak mampu merawat air yang
tercemar melebihi piawaian dan
garis panduan kualiti air mentah oleh
Kementerian Kesihatan Malaysia
(KKM). Kesannya bekalan air tidak
dapat disalurkan ke rangkaian paip
agihan untuk dibekalkan kepada
pengguna.
Sistem bekalan air minum
terdiri dari beberapa komponen
utama iaitu sumber air mentah (air
sungai dan empangan), loji rawatan
air dan rangkaian paip agihan air. Jika
salah satu komponen menghadapi
masalah, bekalan air kepada
pengguna akan terganggu.
Negeri Selangor sangat
bergantung kepada sumber air
permukaan (air sungai dan empangan)
untuk diproses bagi menghasilkan air
bersih iaitu sebanyak 4,432 juta liter
sehari (JLH) atau 32.2% berbanding
jumlah keseluruhan iaitu 13,753 JLH
di Malaysia. Sumber air di Selangor
amat kritikal kerana ia diperlukan untuk
mengeluarkan 4,563 juta liter sehari
(JLH) atau 29.3% bekalan air bersih
berbanding jumlah pengeluaran air di
Malaysia iaitu sebanyak 15,536 JLH.
(Rujukan : Statistik Water Malaysia
Guide 2014)
Punca Pencemaran
Sumber Air di
Kawasan Tadahan
Mungkin ramai yang tidak menyedari
bahawa air yang dibekalkan kepada
pengguna berpunca dari air sungai.
Lembangan sungai terdedah kepada
risiko pencemaran sekiranya
pembangunan di kawasan tadahan
tidak dikawal dengan baik oleh pihak
kerajaan negeri. Selain itu kesedaran
semua pihak tentang kepentingan
sungai sebagai sumber air minum
dapat membantu dalam memastikan
sungai sentiasa bersih dan tidak
tercemar.
Pencemaran air sungai
biasanya disebabkan oleh pelepasan
euen tidak terawat/separa terawat
dari kawasan industri, loji rawatan
kumbahan dan ladang ternakan
haiwan serta tapak pelupusan
sampah. Selain itu pencemaran juga
Bil Punca Pencemaran/Aktiviti
1. Efluen Industri
2. Efluen loji rawatan kumbahan
3. Efluen ladang ternakan
Air kurasan (leachate ) dari tapak
4.
pelupusan sampah
5. Pengorekan dan pencucian pasir sungai
6. Pembalakan dan pembukaan tanah
Jadual 1: Punca-punca pencemaran dan parameter berkaitan.
Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 5
B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN
disebabkan kelodakan akibat aktiviti
pembalakan, pengorekan pasir, kerja
kuari dan pembukaan tanah untuk
pembangunan dan pertanian.
Pencemaran sumber air
juga boleh berlaku disebabkan
kemalangan jalanraya berhampiran
jambatan yang merentasi sungai yang
melibatkan lori tangki yang membawa
muatan minyak diesel atau minyak
sawit mentah
Punca-punca pencemaran
dan parameter yang berkaitan
diringkaskan seperti dalam Jadual 1
di bawah.
Pemantauan dan
penguatkuasaan
oleh berbagai agensi
dalam menangani
masalah pencemaran
air
Bagi membendung masalah
pencemaran air di kawasan
tadahan, Jabatan Alam Sekitar (JAS)
bertanggungjawab dalam memantau
pencemaran yang dikenal pasti punca
(point source) manakala pencemaran
yang tidak dikenal pasti punca
(non point source) adalah di bawah
tanggungjawab Lembaga Urus Air
Selangor (LUAS).
Selain itu, operator loji rawatan
air di Selangor seperti Konsortium
ABASS (ABASS), Puncak Niaga
(PNSB) dan Syarikat Pengeluar Air Sg.
Selangor (SPLASH) turut mengambil
inisiatif memantau pencemaran air di
kawasan tadahan secara berkala.
Parameter
Bahan bukan organik, air berasid dan berbau
Ammonia (air berbau)
Ammonia (air berbau)
Ammonia (air berbau)
Pepejal terampai / kekeruhan /
tumpahan minyak diesel
Pepejal terampai / kekeruhan
BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15

Bagi memantau pencemaran
secara berterusan, stesen
pemantauan sungai atau river
monitoring station (RMS) online juga
telah dipasang di beberapa lokasi
strategik di sepanjang sungai. RMS
berfungsi memberi amaran awal
kepada pihak operator loji rawatan air
jika terdapat pencemaran air. Justeru
tindakan bagi menangani pencemaran
dapat dilakukan lebih awal seperti
menutup sementara operasi loji bagi
mengelakkan air yang tercemar
memasuki loji rawatan air.
Kes-kes Pencemaran
Air di Selangor
Terdapat 4 operator loji rawatan
air di negeri Selangor yang merawat
air sungai untuk dibekalkan pengguna
Pencemaran ammonia di Sg Selangor pada 25/6/2013 menyebabkan ikan mati
iaitu Puncak Niaga Sdn Bhd (PNSB),
Konsortium ABASS Sdn Bhd
(ABASS), Syarikat Pengeluar Air Sg
Selangor (SPLASH) dan Konsortium
Air Selangor Berhad (KASB).
Jadual 2 di bawah adalah
contoh statistik kes pencemaran
sumber air di loji-loji rawatan air di
Selangor bagi tempoh 2013 hingga
Jun 2015.
Langkah-Langkah
bagi mengurangkan
kes pencemaran
Kes-kes pencemaran biasanya
berlaku pada musim kemarau
disebabkan faktor pencairan yang
kurang (less dilution factor) di dalam
sungai disebabkan isipadu air yang
berkurang berbanding pada musim
biasa. Antara langkah-langkah
pemantauan dan penguatkuasaan
oleh agensi berkaitan ialah seperti
berikut:
Pihak Kerajaan Negeri
mewartakan kawasan tadahan
air bagi mengurangkan risiko
pencemaran air.
Pihak JAS dan LUAS menjalankan
penguatkuasaan secara lebih
intensif semasa musim kemarau
kerana fenomena kurangnya
aliran air sungai (low river ow)
menyebabkan kurangnya faktor
pencairan (less dilution factor) dan
kesan pencemaran akan lebih
ketara disebabkan kepekatan
bahan cemar yang meningkat.
Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)
dari semasa ke semasa mengenal
pasti kilang haram berhampiran
kawasan tadahan dan
melakukan proses penyitaan bagi
mengelakkan non point source
pollution yang mencemarkan
sungai.
Pihak Suruhanjaya Perkhidmatan
Air Negara (SPAN) dengan
kerjasama IWK mengadakan
kempen pengosongan tangki
septik komunal (CST) dan individu
(IST) di kawasan perumahan
terutama di musim panas dan

Loji 2013 2014 2015 (Sehingga Jun 2015)

Rawatan Bil. Jenis
Tempoh
Bil.
Jenis/ Tempoh
Bil. Jenis
Tempoh
Penutupan Loji parameter Penutupan Penutupan
Air Kes Pencemaran
(Jam)
Kes
Pencemaran Loji (Jam)
Kes Pencemaran
Loji (Jam)
1 pH 19.75 - - -
Cheras Batu 11 2 Diesel 14.92 3 Diesel 24.42 - - -
6 Ammonia 1,233.50 - - -
Bukit Tampoi - - - 2 Ammonia 1,270.75 3 Ammonia 123
Ampang Intake 31 Kekeruhan 90.68 5 Kekeruhan 13.5 1 Kekeruhan 0.67
Wangsa Maju - - - 20 Kekeruhan 211.42 - - -
BRH - - - 1 Diesel 28.80 - - -
Sg. Selangor Phase 2 1 Diesel 16.3 1 Diesel 9.00 - - -
Rantau Panjang 1 Diesel 16.1 1 Diesel 9.00 - - -
Gombak 1 Diesel 3.17 - - - - - -
Jumlah 36 141.2 40 2,820.14 4 123.67
Jadual 2: Statistik kes pencemaran sumber air di loji-loji rawatan air.

6 Su ruh anjay a Perkhi dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)


Pencemaran ammonia berpunca dari limpahan leachate dari tapak pelupusan sampah
Pajam disebabkan oleh pam di loji rawatan tidak berfungsi menyebabkan masalah
overow dan memasuki Sg. Pajam seterusnya ke Sg Semenyih.
kemarau bagi mengurangkan
aliran euen kumbahan tidak
terawat ke dalam longkang yang
seterusnya memasuki parit dan
sungai.
Pihak Indah Water Konsortium
(IWK) dan institusi awam seperti
universiti dan kuarters kerajaan
sentiasa memastikan loji rawatan
kumbahan di asrama pelajar/
rumah kakitangan sentiasa
berfungsi dengan baik sepanjang
masa bagi mengelakkan limpahan
dan pelepasan euen kumbahan
tidak terawat ke dalam longkang/
alur air seterusnya mengalir ke
kawasan tadahan air.
Penilaian Risiko
Pencemaran
Air Melalui Pelan
Keselamatan Air
(PKA)
Dalam pada itu pihak KKM dengan
kerjasama SPAN telah meminta
Operator Air mewujudkan Pelan
Keselamatan Air (PKA). Penekanan
kepada mewujudkan PKA ini adalah
berdasarkan kepada saranan pihak
Pertubuhan Kesihatan Sedunia
(WHO) dalam memastikan kualiti air
yang dibekalkan kepada pengguna
sentiasa selamat.
PKA merupakan pendekatan
baru yang bersifat lebih proaktif
dengan menekankan kepada
B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN
kejadian gangguan bekalan air tidak
berjadual kepada pengguna.
Selain itu, pendidikan kepada
generasi muda tentang kepentingan
menjaga kebersihan sungai perlu
diadakan secara berterusan agar
mereka menghargai dan bersama
memulihara sungai.
SPAN menyeru rakyat
Malaysia untuk bersama menjaga
alam sekitar. Hargailah sungai kita
kerana ia adalah sumber air yang
amat berharga.
pengurangan risiko berlakunya
kemerosotan kualiti air dengan cara
mengenal pasti risiko pencemaran
air bermula dari kawasan tadahan
hingga ke pili pengguna di rumah.
Pihak Operator Air perlu
mengenal pasti risiko pencemaran
air di kawasan tadahan, loji
rawatan air dan juga di kawasan
rangkaian agihan kepada pengguna.
Langkah-langkah proaktif dalam
mengurangkan risiko perlu diambil
oleh Operator Air dengan kerjasama
agensi penguatkuasaan dan kawal
selia yang berkaitan.
Kesimpulan
Kesimpulannya, sumber air
mentah terutama di negeri yang
mempunyai penduduk yang ramai
seperti Selangor amat penting dan
ibarat talian hayat (lifeline) kepada
pengguna domestik, komersil dan
industri di Selangor, Kuala Lumpur
dan Putrajaya. Justeru pewartaan
kawasan tadahan dan sepanjang
tebing sungai perlu disegerakan
dan diberi perhatian oleh Kerajaan
Negeri.
Kerjasama dan tindakan
bersepadu antara berbagai agensi
yang diamanahkan dalam memantau
Artikel-artikel akhbar kes pencemaran
dan memulihara sumber air diharap minyak pada 31 Ogos 2013 di Sg Selangor
dapat mengurangkan kes-kes mengakibatkan loji rawatan air terpaksa
ditutup sementara dan menyebabkan
pencemaran air di kawasan tadahan gangguan bekalan air yang serius kepada
seterusnya dapat mengurangkan lebih sejuta penduduk di Selangor.
Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 7
BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15

PANTAI 2 STP: THE

FIRST OF ITS KIND
IN MALAYSIA By: Encik Ahmad Rozian Bin Othman, Deputy Director General,
Technical and Consultancy Division, Sewerage Services Department,
Ministry of Energy, Green Technology and Water

Pantai 2 Sewage Treatment Plant, is the first

underground sewage treatment plant (STP) in
Malaysia. The project is a new and innovative
initiative to upgrade the existing aerated lagoon
sewage treatment facility into a fully mechanized
underground STP with public amenities.

Lan Odour Treatment Unit

Scum Channel

e
e Lan
Klang River
Air Compressor
Effluent Water Well

Grease Distribution
Chamber Channel
Fine Vortex Grit Advanced Effluent
Clarifier Tank Pump
Screen Chamber ACO Bioreactor

UV
Disinfection
Figure 1: Pantai 2 STP Cross Section Channel

Introduction is highly overloaded and has to be per day. This project, with the
The Pantai sewerage catchment upgraded immediately. contract cost of RM983,246,360,
areas, the largest of eight is expected to take 54 months for
catchments in Kuala Lumpur, cover The Project construction and will be completed
6,700ha and though the current The Pantai 2 STP Project, a project by January 2016, while the
combined capacities of the existing under the 10th Malaysia Plan, Operation and Maintenance (O&M)
Pantai 2 STP and Pantai 1 STP are is to upgrade sewage treatment period will end in July 2017.
for 877,000 Population Equivalent capacity from the existing capacity The engineering, procurement
(PE), they currently serve 1.18 of 550,000 PE to 1,423 million PE and construction was awarded to
million PE. Thus, the existing STP or equal to 320,000 cubic meter Beijing Enterprises Water Group

8 Su ruh anjay a Perkh i dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)


Limited (BEWG), a company from
the Peoples Republic of China,
by the Ministry of Energy, Green
Technology and Water (KeTTHA) in
July 2011.
The Pantai 2 STP will
treat sewage generated from an
area which borders Bandar Baru
Sentul, Kuala Lumpur Central
Business District, Bangsar, Bukit
Kiara Recreational Areas, Seputeh,
Kerinchi and Old Klang Road.
The existing large aerated
lagoons would be upgraded to
a mechanized Pantai 2 STP to
meet the demands of the growing
population in this area. The new
centralized wastewater treatment
facility will generate standard A
efuent in accordance with the
Environmental Quality (Sewage)
Regulation 2009. The plant will
be constructed with a compact
treatment facility using advanced
A2O (Anaerobic, Anoxic and Oxic
Zone) treatment process together
with a state-of-the-art sludge
treatment and dewatering facilities.
Figure 2: Proposed Pantai 2 STP Layout with Above Ground Facilities
The Pantai 2 STP will be built
underground. The above ground
site with the size of 16.8 hectare
will be furnished with recreational
and sports facilities including a
community hall. Sports facilities
to be provided include a football
eld, courts for tennis, basketball,
volleyball and four futsal elds.
There will also be an administrative
building to be built on top of it.
Green Technology
By using the advanced A2O
system, the space required for the
new sewage treatment plant will be
reduced by 50% of the size required
under the conventional treatment
system using extended aeration.
With this system, the main problem
on odour pollution for local residents
could also be solved.
Pantai 2 STP is the
first big scale sewage plant
in Malaysia which will embed
green technology initiatives. The
effluent will be recycled and rain-
harvesting system to be used to
Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 9
B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E TIN SPAN
collect the rain for the fountains
as well as use in toilet flushing
road cleaning and plant watering.
The parks electricity needs such
as lamp posts will be powered by
a biogas engine that converts the
gases released from the facility
while internal facility lighting will
be channeled from solar panels.
A wastewater-source heat pump
will be installed for the purpose of
conditioning the cooling system.
Conclusion
The Pantai 2 STP, the rst of its
kind in Malaysia, is a project of
decommissioning the old sewage
treatment plants and transforming
them into green areas. The local
residents would benet as the
additional green areas mean that
their quality of life would be better.
Residents living near sewage
treatment plants will also no longer
have to bear with the stench and
the move will also increase the value
of their property.
BU LETIN SPAN Bil.0
B il. 0 3 , 2 0 15
FAHAMI SISTEM RAWATAN
PEMBETUNGAN DI MALAYSIA
Oleh: Indah Water Konsortium (IWK)
Pertambahan bilangan penduduk yang
ketara di seluruh dunia secara tidak
langsung memberikan tekanan kepada
alam sekitar dan mengancam sumber
air bersih. Keadaan ini menekankan
perlunya pengurusan sisa kumbahan
yang lebih mantap dan teratur.
Demi memelihara kesihatan
awam dan kelestarian alam persekitaran,
pelbagai pembangunan rawatan
kumbahan telah dijalankan untuk
meningkatkan tahap kebolehpercayaan
dan kecekapan sesuatu sistem rawatan
kumbahan.
Kefahaman terhadap sistem dan
rawatan pembetungan yang terdapat
di Malaysia akan membantu ahli
masyarakat untuk memahami peranan
masing-masing ke arah meningkatkan
mutu perkhidmatan pembetungan.
Sistem Bersambung
dan Tangki Septik
Sistem pembetungan di Malaysia
terbahagi kepada dua jenis iaitu tangki
septik individu dan sistem bersambung.
Tangki septik individu adalah tangki
mendapan yang menyediakan
rawatan separa kepada air kumbahan
yang mengalir ke dalamnya. Sistem
rawatan kumbahan ini telah wujud
sejak zaman penjajahan British, adalah
tidak menyeluruh dan tidak berupaya
untuk mematuhi piawaian yang telah
ditentukan.
Manakala sistem bersambung
melibatkan rangkaian paip
pembetungan yang membolehkan
pengaliran bahan kumbahan dari premis
ke suatu loji rawatan kumbahan yang
terletak di luar kawasan premis. Sistem
bersambung adalah lebih esyen dan
sesuai untuk merawat kumbahan
dalam kuantiti yang banyak dan boleh
1 0 Su ruh anjay a Perkhi
Perkh i dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)
dirancang bagi mengalirkan kumbahan
dari kawasan-kawasan berhampiran.
Bagi pengguna yang
menggunakan tangki septik individu,
mereka bertanggungjawab sepenuhnya
untuk memastikan tangki tersebut
dikosongkan secara berjadual
(desludge) setiap 2-3 tahun sekali.
Ini adalah untuk memastikan enap
cemar najis di dalam tangki tersebut
tidak melimpah atau mengalir keluar
ke perairan dan mencemarkan alam
sekitar.
Malahan di bawah Seksyen
65 Akta Industri Perkhidmatan Air,
mana-mana pemilik, perbadangan
pengurusan atau penghuni premis yang
gagal menyelenggarakan tangki septik
dan semua peralatan atau aksesorinya
sehingga mengakibatkan pencemaran
atau kemudaratan kesihatan, boleh
disabitkan dan didenda tidak melebihi
RM50,000.
IWK bertanggungjawab
menyelenggara dan mengendalikan
semua loji olahan kumbahan awam dan
rangkaian saliran paip pembetungan
di bawah pengurusannya, demi
memelihara kebersihan alam sekitar
dan melindungi kesihatan awam.
Walau bagaimanapun, masih terdapat
kawasan-kawasan yang tidak diberi
perkhidmatan oleh IWK, seperti di
negeri-negeri di Kelantan, Sabah,
Sarawak dan Pihak Berkuasa Tempatan
di Bandaraya Johor Bahru dan Pasir
Gudang.
Selain itu, ada juga kawasan
yang mempunyai sistem bersambung
milik persendirian, contohnya premis
perubatan, institusi pengajian atau
hotel. Pemilik persendirian atau
kontraktor penyelenggaraan yang
dilantik harus memiliki lesen dari SPAN
untuk menyelenggara sistem tersebut.
Adalah penting untuk setiap
pengguna mengetahui sistem sanitari
dan pembetungan yang digunakan
di premis mereka supaya mereka
tahu bagaimana untuk menguruskan
sebarang hal berkaitan pembetungan
dengan sewajarnya. Cara termudah
adalah dengan meneliti penutup lurang
di luar premis anda. Jika terdapat
penutup lurang yang selari dan melebihi
sebuah penutup (2 atau 3 buah), maka
premis berkenaan menggunakan
sistem tangki septik. Ciri ketara bagi
premis yang mempunyai perkhidmatan
pembetungan bersambung ialah ruang
pemeriksaan yang terdapat di kawasan
premis dan lurang pembetungan di
sepanjang jalan raya atau tepi jalan raya
menghala ke loji olahan kumbahan.
Jenis-jenis Rawatan
Pembetungan
Pelbagai jenis rawatan
pembetungan canggih yang
menghasilkan euen berkualiti tinggi
telah diaplikasikan di kawasan bandar
berpopulasi padat dengan persekitaran
yang berhadapan dengan jumlah air sisa
kumbahan yang sentiasa meningkat.
Bagi kawasan yang didiami oleh
komuniti-komuniti kecil, sistem-sistem
rawatan yang lebih mudah digunakan
namun sistem tersebut perlu diperbaiki
untuk memenuhi piawaian-piawaian
persekitaran yang kian mencabar.
IWK menggunakan lebih
daripada 30 jenis rawatan sisa
kumbahan di loji-loji olahan kumbahan
yang dikendalikannya di seluruh
Malaysia. Jenis-jenis rawatan yang
diguna pakai bergantung kepada
kemudahan dan peralatan di loji
serta jumlah pengguna di kawasan
terbabit. Antara jenis-jenis rawatan
 B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN

disalurkan semula ke
dalam sungai dan laut.
Yang tinggal
hanyalah mendapan
enap cemar yang perlu
dikeringkan menggunakan
Para pekerja IWK mengosongkan Loji Olahan Kumbahan Serantau di Kuala Lumpur. kaedah, pembakaran,
tangki septik secara berjadual.
penjemuran atau
yang diguna pakai adalah Tangki untuk menjalani proses penjernihan penekanan. Enap cemar ini boleh
Imhoff, Pengudaraan Lanjutan, Reaktor manakala sebahagian lagi akan dijadikan perapi tanah yang amat
Kelompok Penjujukan dan Penyentuh disalurkan ke tangki-tangki segi empat baik untuk tanaman hiasan, lantas
Biologi Berputar. di mana pengikis bergerak ke hadapan menjadikannya satu produk kitar semula
dan ke belakang. Enap cemar aktif akan yang berguna.
Kaedah Olahan digaul bersama kumbahan di dalam IWK memikul tanggungjawab
Pembetungan tangki. Proses ini dipanggil proses dan amanah penting iaitu menjaga
pengaktifan enap cemar. kesihatan awam, persekitaran dan
Walaupun terdapat beberapa Akhirnya, sebarang pepejal yang sumber air negara. Oleh itu, pengguna
perbezaan di antara setiap jenis rawatan tertinggal akan dibiarkan mendap ke sistem pembetungan disaran
pembetungan, secara umumnya, bawah tangki manakala air kumbahan menjelaskan bil pembetungan berkala
kaedah olahan pembetungan yang telah diolah (euen) akan mengalir mereka bagi memastikan kelangsungan
melibatkan beberapa proses asas. keluar ke perairan. Euen ini tidak perkhidmatan serta kelestarian alam
Apabila bahan buangan atau memudaratkan dan selamat untuk sekitar.
sisa kumbahan memasuki
saluran paip pembetungan,
ia akan mengalir ke loji olahan
kumbahan kendalian IWK.
Segala sampah sarap seperti
kaca, tin-tin, kain buruk atau
bahan pepejal lain akan
diasingkan oleh penyaring
yang terdapat di dalam loji.
Seterusnya, pasir
dan kersik akan diasingkan
oleh penyaring sekunder lalu
mendap ke dasar alur air.
Kumbahan seterusnya akan
mengalir ke dalam tangki
pengudaraan di mana udara
disembur daripada dasar
tangki untuk mengaktifkan
bakteria yang akan
menghancurkan kumbahan
berbentuk pepejal. Satu lagi
kaedah serupa melibatkan
penggunaan pengudara
terapung yang berpusing di
permukaan air kumbahan.
Sebahagian kumbahan
disalurkan ke penjernih
Rajah 1: Sepintas Lalu Proses Rawatan Kumbahan IWK

Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 11

BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15
STRATEGI PENGURANGAN
PENCEMARAN DI PULAU DAN TASIK
Oleh: Bahagian Perancangan Dan Kawalan Tadahan, Jabatan Kawal Selia Pembetungan
Cadangan pembaikan kepada sistem sedia ada
(strategi jangka pendek)
(i) Rawatan Kumbahan
Kebanyakan pembangunan di pulau-pulau menggunakan
tangki septik lama ataupun tandas curah serta palong. Pada
kebiasaannya sistem ini hanya mempunyai satu petak (chamber)
yang mana euennya dilepaskan melalui kaedah penyerapan
(seepage). Jika tangki ini terletak terlalu hampir dengan pantai
ataupun pergigian air, ianya menimbulkan tanda tanya terhadap
tahap rawatan yang telah dilalui dan tentang pencemaran ke laut
ataupun tasik.
Setiap tangki dan bentuk sistem yang ada hendaklah di
kawal selia dan dibuat analisa terhadap reka bentuk, kapasiti,
lokasi, susun atur dan kapasiti rawatan dalam setiap keadaan.
Sekiranya sistem yang diguna pakai tidak bersesuaian dan
mengakibatkan pencemaran kualiti air dan persekitaran, sistem
baru yang diluluskan perlu dibina.
Terdapat beberapa kes yang mana kumbahan dari chalet
disimpan di dalam tangki-tangki tertentu (Holding Tank). Oleh
kerana tiada penguatkuasaan ataupun arahan serta kemudahan
sewajarnya untuk mengepam keluar apabila tangki itu penuh,
maka tidak mustahil bahawa kumbahan ini akan melimpah
ke kawasan sekeliling atau terus ke laut ataupun tasik. Adalah
dicadangkan supaya Holding Tank ini ditukarkan kepada tangki
septik yang diluluskan.
(ii) Rawatan Air Sisa (Sullage)
Air sisa ini sepatutnya dikumpul dan dirawat dalam bentuk
tertentu bagi mengurangkan ancaman kesihatan ke atas tanah
ataupun ke atas air daratan dan mengelakkan pencemaran laut
ataupun tasik.
Bagi chalet dan restoran yang menggunakan sistem paip
terbuka (Open Ended), air sisa yang dilepaskan ke permukaan
tanah, dicadangkan supaya paip-paip ini disambungkan ke
tangki-tangki septik ataupun loji- loji rawatan kumbahan.
Perangkap minyak dan gris serta bahan buangan lain,
terutamanya dari dapur (Kitchen Waste) perlu dipasang untuk
mengelakkan bahan buangan ini memasuki sistem rawatan untuk
mencegah lebihan bahan organik dan penutupan rongga strata
tanah yang memberi kesan kepada proses penyerapan. Reka
bentuk perangkap dan penguatkuasaan perlu dikaji oleh Pihak
Berkuasa Tempatan.
(iii) Rawatan Enap Cemar (Sludge)
Walaupun terdapat banyak reka bentuk mekanikal yang moden,
terdapat juga sistem konvensional yang masih boleh dipraktikkan
dengan mencapai tahap yang memuaskan serta hampir tidak
memerlukan penyelenggaraan, terutamanya di kawasan luar
bandar ataupun pendalaman. Antara sistem yang digunakan ialah:
Batas pengeringan (Drying Beds)
Perparitan (Trenching)
Lagun (Lagooning)
12 Su ruh anjay a Perkhi dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)
Sistem perparitan asas merupakan sistem yang paling
mudah untuk dipraktikkan di kawasan terpencil yang ketiadaan
akses kepada kenderaan penyah enap cemar dan bilamana
enap cemar hanya boleh dikeluarkan secara mengepam ataupun
lain-lain cara manual. Pembinaan perlu dilakukan di jarak yang
sesuai dari pergigian air supaya leachate yang dikeluarkannya
dapat melalui proses penapisan di dalam strata tanah sebelum
sampai ke permukaan tasik ataupun laut. Pada masa yang sama
sekiranya air bawah tanah diguna pakai, maka ianya perlu dibina
di hilir (Downstream) dari tempat pengambilan air.
Lori yang dilengkapi tangki boleh digunakan di kawasan-
kawasan yang mempunyai sistem jalan raya, seperti di Kuala
Redang dan Kampung Tekek di Pulau Tioman untuk menyah
enap cemar dan kemudiannya dapat dilupuskan di mana-mana
sistem perparitan asas (Trenching), sekiranya ketiadaan sistem
lain yang lebih canggih.
Konsep ini adalah sama dengan kerja-kerja penyahan
enap cemar yang dijalankan oleh pihak Indah Water Konsorium
(IWK). Enap cemar dipam ke dalam lori tangki untuk diangkut ke
tempat rawatan seperti ke sistem perparitan (Trenching), batas
pengeringan (Drying Beds) ataupun sistem bermekanikal. Pemilik
hendaklah menyediakan sekurang-kurangnya sistem perparitan
asas. Memandangkan kandungan pepejal (Solid Content) enap
cemar adalah sekitar 1% sahaja, kerja-kerja penyahan enap
cemar dari tangki septik boleh dilakukan dengan menggunakan
pam biasa sahaja.
Pada masa yang sama kerja-kerja pengepaman enap
cemar dari tangki septik dan yang sepertinya bolehlah dilakukan
ketika off season ataupun ketika chalet tidak beroperasi
semasa musim tengkujuh. Manakala bagi enap cemar yang
telah dinyahkan airnya, pembakaran boleh dilakukan untuk
melupuskan atau dijadikan bahan pembajaan dan pemulih tanah
atau terus dibiarkan tertanam dalam tanah. Sistem perparitan ini
boleh dibina di tapak baru sekiranya tapak asal telah ditimbus.
(iv) Sistem Perparitan
Sistem perparitan yang tersumbat akan membuatkan air yang
bertakung menjadi septik dan bila hujan turun air ini akan di ush
out dan berkemungkinan shock load pencemaran dilepaskan
akan berlaku.
(v) Rawatan Tahap Ketiga (Tertiary Treatment)
Rawatan ini adalah untuk mengurangkan pepejal terapung,
Biological Oxygen Demand (BOD) / kesan organik, nutrient
dan pathogen. Pelupusan euen kumbahan ke mana-mana
permukaan air perlu diambil kira kesan organik (BOD), nutrients
(Nitrogen dan Phosphorus), toksin (ammonia) dan bakteria/
pathogen (feacal coliforms). Rawatan ini diperlukan seperti di
kawasan yang mempunyai pembangunan yang padat dan
besar yang mana berkemungkinan euen yang keluar boleh
mendatangkan eutrokasi kepada tasik-tasik yang terlibat.

Bagi tasik-tasik, tahap ammonia dan feacal coliforms
adalah sangat penting sekiranya ia melibatkan penternakan ikan
dan aktiviti rekreasi. Untuk mengurangkan tahap ammonia, loji
rawatan kumbahan hendaklah dilengkapi dengan proses nitrikasi
yang akan menukarkan ammonia kepada nitrates. Tahap feacal
coliforms boleh dikurangkan kepada tahap yang dikehendaki,
sebagai contoh untuk pemandian (body contact) dengan cara
disinfeksi (disinfection) seperti perklorinasi terkawal (chlorination).
Manakala pengurangan nitrogen dan phosphorus adalah perlu
bagi mengelakkan tasik mengalami proses eutrokasi.
Cadangan Pengurusan Pembetungan
(Jangka Masa Panjang)
(i) Pembangunan di Pulau-pulau
Terdapat beberapa cadangan terhadap pembangunan chalet
ataupun rumah-rumah tumpangan di pulau-pulau, sama ada
pulau di lautan ataupun pulau-pulau di kawasan tasik seperti di
Tasik Kenyir dan Tasik Banding.
Sekiranya, chalet-chalet tersebut berdekatan antara
satu sama lain, ianya dicadangkan supaya sistem berkelompok
(cluster) diperkenalkan di mana chalet-chalet tersebut
disambungkan kepada satu loji rawatan berpusat. Ini akan
memberi kelebihan dari segi pengurangan bilangan kerja operasi
dan penyelenggaraan dan dapat memudahkan kerja-kerja
kawalan kualiti euen, pelupusan dan pengurusan enap cemar.
Sekiranya chalet-chalet ataupun rumah peranginan
itu dikatakan agak kecil dan mengandungi beberapa chalet
berhampiran pantai, tangki septik yang diluluskan oleh
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN) (dengan sistem
penapisan) serta diikuti dengan sistem peresapan (seepage/
soakway) adalah kaedah yang berkesan untuk diguna pakai.
Walaupun begitu, sekiranya tahap euen yang lebih tinggi
(stringent) diperlukan, maka tambahan kepada sistem tangki
septik yang diluluskan oleh SPAN boleh dipertingkatkan dengan
kaedah-kaedah berikut:
KAEDAH ALTERNATIF BAGI SISTEM PELUPUSAN EFLUEN
(a)
(b)
(c)
Tangki septik dengan pelupusan Tile Field
B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN
KAEDAH ALTERNATIF BAGI SISTEM PELUPUSAN EFLUEN
(a)
(b)
(c)
Tangki septik dengan sistem penapisan dan peresapan
(septic tank ltration and soakway system)
(ii) Bot Rekreasi atau Chalet Terapung (Recreational
or House Bot)
Bot rekreasi sepatutnya dilengkapi dengan tangki takungan
(holding tank) untuk menyimpan kumbahan dan air limpahan
(sewage and sullage). Pada kebiasaannya terdapat dua (2) cara
pengurusan kumbahan yang boleh diguna pakai oleh chalet
ataupun bot rekreasi ini, antaranya adalah seperti berikut:
Tangki takungan yang boleh dipam keluar
Tandas mudah alih (self contained)
Tandas mudah alih (portable) lebih sesuai untuk bot
kecil dan perlu dikosongkan di pangkalan bot yang sepatutnya
dilengkapi dengan kemudahan pengosongan ini. Manakala bagi
bot yang besar, tangki takungan yang berkapasiti 3 hingga 7 hari
adalah lebih sesuai.
Kemudahan ataupun fasiliti pengosongan perlu disediakan
untuk kegunaan bot-bot ini di pangkalan. Manakala pam yang
akan digunakan untuk mengeluarkan sisa-sisa kumbahan ini
perlu dilengkapi dengan holding tank sebelum diambil alih oleh
kenderaan penyah enap cemar. Bagi kawasan yang tidak dapat di
akses oleh kenderaan penyah enap cemar, sistem rawatan enap
cemar perlulah disediakan.
Pengurusan Kumbahan dan Teknologi
Melihat kepada aspek pengurusan kumbahan dan teknologi,
kumbahan domestik hendaklah dirawat dengan sempurna bagi
mengelakkan degradasi alam sekitar dan permasalahan kesihatan
awam. Untuk menilai dan membuat pemilihan yang tepat tentang
proses teknologi, ciri-ciri seperti deskripsi teknologi, kesesuaian
dan status, kriteria reka bentuk, kos kapital, kehendak operasi
dan penyelenggaraan, pemantauan dan isu-isu pembinaan perlu
diambil kira.
Terdapat pelbagai jenis loji pembetungan daripada sistem
asas seperti tangki septik hinggalah ke sistem berpusat yang
besar. Pemilihan kepada sistem yang akan digunakan hendaklah
bergantung kepada keperluan penduduk, kewujudan sistem
retikulasi sedia ada, peringkat pembangunan (luar bandar atau
bandar), kemampuan kewangan, persekitaran dan lain-lain isu
kesihatan.
Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 1 3
BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15
TINDAKAN SEGERA
TANGANI PENCEMARAN
AMMONIA DI SUNGAI
KAHANG
Oleh: En. Padhil Bin Hj Abdul Hadi, SPAN Wilayah Selatan
Lokasi limpahan euen
Kandungan ammonia tinggi telah
dikesan oleh petugas Loji Rawatan
Air Kahang Baru Daerah Kluang
di bawah kendalian Operator Air
SAJ Holdings Sdn. Bhd. (SAJH).
Lanjutan daripada itu, SPAN
telah mengarahkan satu siasatan
tapak pada 3 September 2015.
1 4 Su ruh anjay a Perkhi dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)
Bacaan awal ammonia air mentah
yang dapat dikesan adalah
sekitar 2.8 ppm di muka sauk loji.
Keadaan ini mula dikenal pasti
pada 2 September 2015 apabila
pemeriksaan air mentah di aerator
mendapati keadaan air mentah
berwarna gelap kehitaman.
Sehubungan itu, satu ujian
parameter telah dilakukan dan
keputusan yang diperoleh adalah
seperti berikut:
Ujian parameter ammonia
pada air mentah 2.80ppm.
Dos klorin pre dibuka dengan
kadar 4.5 kg/hr.
Ujian parameter ammonia
pada air bersih 0.08ppm.
Sampel air dari Sungai Kahang
Bacaan 6 ppm dari ujian kandungan ammonia.

Keadaan anak sungai melintasi jalan Batu 18, Kluang-Mersing
Bagi mengenal pasti punca
pencemaran ammonia tersebut satu
siasatan sanitari di sepanjang Sungai
Kahang telah diatur. Sungai Kahang
adalah merupakan sumber bekalan
air mentah bagi Loji Rawatan Air
Kahang Baru yang mengeluarkan
bekalan air bersih sejumlah 3.0 JLH
(Juta Liter Sehari).
Pihak Badan Kawal Selia
Air Negeri Johor (BAKAJ) telah
mengetuai siasatan tersebut dan
disertai oleh pihak Jabatan Alam
Sungai Kahang yang telah dicemari ammonia.
B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN
berlaku limpahan euen dari kilang
ke alur sungai. Pengurusan kilang
telah diberi penerangan oleh
pihak BAKAJ dan JAS berkaitan
pencemaran tersebut dan pihak
JAS telah mengarahkan pihak kilang
untuk memberhentikan pelepasan
tersebut untuk mengelakan
pencemaran yang lebih buruk
berlaku.
Inisiatif dan tindakan segera
SPAN dan SAJH dalam mengenal
pasti pencemaran ammonia ini
telah dapat mengelakkan gangguan
bekalan air yang serius akibat
daripada penutupan loji. SPAN
menyeru agar orang ramai turut
bersama membanteras aktiviti
pencemaran air sungai dengan
melaporkan pencemaran tersebut
dengan segera kepada Pihak
Berkuasa Tempatan (PBT).
Sekitar Daerah Kluang (JAS) dan
SAJH. Siasatan telah bermula
jam 10.15 pagi di lokasi pertama
iaitu di anak sungai melintasi jalan
Batu 18, Jalan Kluang-Mersing.
Ujian kandungan ammonia telah
dijalankan dengan memberi bacaan
6 ppm. Seterusnya siasatan dibuat
ke sebuah kilang sawit yang terletak
di Batu 17, Kluang. Pegawai BAKAJ
dan JAS telah bertemu dengan
Lokasi pencemaran.
pengurusan kilang terbabit dan
siasatan di lokasi kilang mendapati
Lokasi limpahan euen dari kilang sawit di Kluang.
Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 1 5
BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15
TINJAUAN SITUASI
SEMASA BEKALAN AIR
DI JOHOR
Oleh: Mohd Arif Fadzli bin Ibrahim, SPAN Wilayah Selatan
Pada 17 Ogos 2015, Ketua Pegawai Eksekutif
(KPE) SPAN, En. Mohd Ridhuan Bin Ismail
bersama pegawai-pegawai SPAN Ibu Pejabat
telah mengadakan lawatan kerja ke Empangan
Lebam di Kota Tinggi, Johor dan Empangan
Upper Layang, yang terletak di Pasir Gudang,
Johor Bahru. Lawatan ini turut diiringi oleh
beberapa pegawai SPAN Wilayah Selatan.
Tujuan lawatan ini diadakan
adalah untuk meninjau keadaan
semasa takungan air di empangan-
empangan tersebut berikutan pihak
SAJ Holdings Sdn. Bhd. (SAJH)
telah melaksanakan Bekalan Air
Berjadual di sebahagian daerah
Kota Tinggi dan sebahagian
daerah Johor Bahru. Loji-loji
yang mengambil sumber air
mentah dari empangan tersebut
terpaksa mengurangkan kapasiti
pengeluaran berikutan paras air di
empangan berada di bawah paras
kritikal yang disebabkan oleh cuaca
panas dan kering melanda negara
sejak awal tahun ini.
Empangan Upper Layang
membekalkan air mentah ke Loji
Rawatan Air (LRA) Sultan Iskandar
manakala Empangan Sg. Lebam
membekalkan air mentah ke LRA
1 6 Su ruh anjay a Perkhi dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)
Sg. Lebam. Empangan Upper
Layang telah mula beroperasi
pada tahun 1986 dengan keluasan
30.50 km2. Empangan ini mampu
menyimpan air sehingga 45.0 juta
meter padu. Jumlah pelepasan
harian adalah sebanyak 335.0 juta
liter.
Paras maksimum Empangan
Upper Layang adalah 26.60m dari
paras laut, paras kritikal adalah
23.5m dari paras laut dan paras
terkini adalah 19.15m.
Empangan Sungai Lebam
pula mula beroperasi pada tahun
1979 dengan keluasan kawasan
tadahan seluas 16.94 km2.
Empangan ini mampu menyimpan
air sehingga 13.57 juta meter
padu. Jumlah pelepasan harian
adalah sebanyak 38.0 JLH (Juta
Liter Sehari). Paras maksimum
empangan Sungai Layang adalah
14.0m dari paras laut, paras kritikal
pada 12.27m dari paras laut dan
paras terkini adalah 9.67m.
Dengan keadaan ini, pihak
SAJH terpaksa mengambil langkah
untuk melaksanakan Bekalan Air
Berjadual dengan mengurangkan
kapasiti pengeluaran loji yang
terlibat bagi membantu untuk
memanjangkan tempoh bertahan
paras air empangan. LRA Sultan
Iskandar mempunyai kapasiti reka
bentuk sebanyak 316 JLH dengan
purata pengeluaran (tahun 2015)
311 JLH dan pengeluaran semasa
adalah 207.16 JLH. Manakala
kapasiti reka bentuk LRA Sungai
Lebam adalah 54.5 JLH dengan
purata pengeluaran sebanyak 32.60
JLH dan pengeluaran semasa
adalah 23.69 JLH.

Lawatan SPAN ke Empangan Lebam di Kota Tinggi
Bekalan Air Berjadual yang
dilaksanakan oleh SAJH telah
mendapat kelulusan SPAN yang
bermula pada 16 Ogos 2015
sehingga 15 September 2015 bagi
peringkat permulaan untuk daerah
Johor Bahru dan Kota Tinggi.
Bekalan air berjadual ini melibatkan
sebanyak 166,000 akaun bagi
daerah Johor Bahru dan 13,012
akaun bagi daerah Kota Tinggi.
Semasa lawatan kerja ini juga,
rombongan SPAN di jemput ke Ibu
Pejabat SAJH untuk mendengar sesi
taklimat berhubung Pengoperasian
KPE dan pegawai SPAN menghadiri sesi taklimat di Ibu Pejabat SAJH
B il. 0 3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN
Bekalan Air Berjadual yang
disampaikan oleh Tuan Haji Abdul
Wahab Abdul Hamid selaku Ketua
Pegawai Eksekutif SAJH. Melalui
sesi taklimat yang disampaikan,
secara umumnya kawasan
yang terlibat dengan bekalan air
berjadual ini berada dalam keadaan
terkawal dengan persiapan logistik
dan tenaga kerja yang mencukupi.
Lawatan kerja KPE SPAN ini telah
diakhiri dengan sesi taklimat dan
lawatan ke bilik gerakan operasi di
Ibu Pejabat SAJH.
Keadaan Empangan Upper Layang di Pasir Gudang
semasa lawatan SPAN
Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 17
BU LETIN SPAN B il. 0 3 , 2 0 15

SPAN AT A GLANCE
(JUNE - SEPTEMBER 2015)
SERVICE APPRECIATION
DINNER FOR FORMER
COMMISSION MEMBERS
9 JUNE 2015, PULLMAN
HOTELS AND RESORTS,
PUTRAJAYA

TREATED WATER CAMPAIGN

11 JUNE 2015, KOTA BARU MALL, KELANTAN

THE 2ND MALAYSIAN

NATIONAL SEWERAGE
CONFERENCE
11 12 AUGUST 2015,
THE ROYALE CHULAN
HOTEL, KUALA LUMPUR

HARI RAYA AIDILFITRI CELEBRATION @ SPAN

14 AUGUST 2015, SPAN CYBERJAYA OFFICE

1 8 Su ruh anjay a Perkhi dmatan Ai r Ne gar a (SP AN)

 B il. 0 2
3 , 2 0 1 5 B U L E T I N SPAN

MOU SIGNING CEREMONY BETWEEN

SPAN AND CONSTRUCTION INDUSTRY
DEVELOPMENT BOARD MALAYSIA (CIDB)
27 AUGUST 2015, PUTRA WORLD TRACE
CENTRE (PWTC), KUALA LUMPUR

CORPORATE SOCIAL
RESPONSIBILITY PROGRAM
KOMUNITI HIJAU
27 AUGUST 2015, KG.
SUNGAI ASAP, BELAGA,
SARAWAK

INTERNATIONAL GREENTECH & ECO

PRODUCTS EXHIBITION & CONFERENCE
MALAYSIA (IGEM 2015)
9 12 SEPTEMBER 2015, KUALA
LUMPUR CONVENTION CENTER (KLCC)

SITE VISIT TO THE PROPOSED RAW

WATER SUPPLY SYSTEM PROJECT
15 SEPTEMBER 2015, SG. JELAI,
NEGERI SEMBILAN

NOTIS PEMBERITAHUAN
Adalah dimaklumkan bahawa semua Tukang Paip yang
memegang Permit A1 dan A2 SPAN diwajibkan menghadiri
Kursus Ulangkaji (Refresher Course) sebelum mereka
dibenarkan untuk memperbaharui permit. Kursus ini
bertujuan untuk memastikan semua Tukang Paip mempunyai
pengetahuan dan kompetensi yang berkaitan serta didedahkan
dengan arahan-arahan, kaedah-kaedah dan garis panduan
terkini yang dikeluarkan oleh SPAN.
Kursus Ulangkaji Tukang Paip (Pemegang Permit A1 dan
A2 SPAN) ini telah dimulakan sejak 1 September 2013 dan
akan tamat tempoh pada 31 Ogos 2016. SPAN telah bersetuju
supaya pihak CIDB menganjurkan kursus ulangkaji ini di lima
(5) buah Akademi Binaan Malaysia (ABM) di Kedah, Kuala
Lumpur, Johor, Terengganu dan Sabah (bagi Tukang Paip di
Labuan).
Bagi Tukang Paip (Pemegang Permit A1 dan A2 SPAN)
yang gagal mengikuti kursus ulangkaji sebelum tarikh akhir
iaitu 31 Ogos 2016, permit mereka akan terbatal dengan
sendirinya dan tidak boleh diperbaharui lagi.
Semua pemegang permit A1 dan A2 SPAN dimohon
supaya menghubungi Operator Bekalan Air negeri masing-
masing yang merupakan Agensi Perakuan SPAN untuk
keterangan lanjut.
Ketua Pegawai Eksekutif
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN)

Su ru ha n j a ya Perk hid m a t a n A ir N eg a ra (SPAN ) 1 9


WILAYAH UTARA
(CAWANGAN PERAK)
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara,
Lot 6.3, Tingkat 6, Bangunan KWSP,
Jalan Greentown,
30450 Ipoh,
Perak Darul Ridzuan.
605 - 241 3209 / 10
Tel : +605
Faks : +605 - 241 3213
IBU PEJABAT
Aras Bawah & Aras Satu,
Prima Avenue 7, Blok 3510,
Jalan Teknokrat 6, 63000 Cyberjaya,
Selangor Darul Ehsan.
Tel : + 603 - 8317 9333 / 4 / 5
Faks : + 603 - 8317 9336 / 9339
WILAYAH TENGAH
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara,
Aras Bawah, Prima Avenue 8,
Blok 3508, Jalan Teknokrat 6,
63000 Cyberjaya,
Selangor Darul Ehsan.
Tel : +603 - 8317 9456
Faks : +603 - 8317 9460
w w w. s p a n . g o v. m y
WILAYAH UTARA
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara,
Tingkat 5, Kompleks Sempilai Jaya,
Jalan Sempilai,
13700, Seberang Jaya,
Pulau Pinang.
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara,
Tel : +604 - 397 0532 / 3
Faks : +604 - 397 0531
Persiaran KWSP, Bandar Indera Mahkota
WILAYAH SELATAN
(CAWANGAN MELAKA)
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara,
Lot 4.2 & 4.3, Tingkat 4,
Bangunan Bank Rakyat,
Jalan Hang Tuah,
75300, Melaka
Tel : +606 - 281 6314 / 6559
Fak : +606 - 281 9343
WILAYAH TIMUR
Tingkat 2, Wisma PERKESO,
Lot 2467, Jalan Air Jernih,
20200, Kuala Terengganu,
Terengganu Darul Iman.
Tel : +609 - 624 6087 / 78
Faks : +609 - 624 6088
WILAYAH TIMUR
(CAWANGAN PAHANG)
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara,
Lot 2.01A, Tingkat 2, Bangunan KWSP,
25200, Kuantan,
Pahang Darul Makmur.
Tel : +609 - 573 0153 / 2
Faks : +609 - 573 0149
WILAYAH SELATAN
Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara,
Tingkat 22, Menara MSC Cyberport,
No 5, Jalan Bukit Meldrum,
80300, Johor Bahru,
Johor Darul Takzim.
Tel : +607 - 222 5842 / 3
Faks : +607 - 222 5844