BISEDE LETRARE PRILLI I THYER

ERGI ISTREFI 10E

Jeta e Ismail Kadares
Ismail Kadare lindi m 28
janar 1936 n Gjirokastr, ku
prfundoi edhe arsimin e mesm
n gjimnazin Asim Zeneli.
Ismail Kadare sht nj nga
shkrimtart m gjenial
bashkkohor, disa her i
nominuar pr mimin "Nobel"
n letrsi. Shquhet pr novela,
romane, por ka botuar edhe
vllime me poezi dhe sprova
esteistike. N vitin 1996 Kadare u
b antar pr jet i Akademis s
Shkencave Morale dhe Politike
n Franc. N vitin 1992 u
vlersua me Prix Mondial Cino
Del Duca; n 2005 fitoi Man
booker International Prize dhe n
vitin 2009 mori mimin Prince of
Asturias pr Artet. Ai e ka ndar
jetn e tij
mes Francs dhe Shqipris, dhe
sht martuar me shkrimtaren e njohur t skicave dhe tregimeve pr fmij, Helena
Kadare.
M 1958 mbaroi degn e Gjuhs e t Letrsis n Universitetin e Tirans. M pas studioi
n Mosk, pr dy vite, n Institutin e Letrsis Botrore "Maksim Gorki" nga viti 1958 n
vitin 1960. Detyrohet t'i braktis studimet pr shkak t ashprsimit t marrdhnieve
mes Shqipris dhe BS. Kthehet n Shqipri dhe m pas punon ne gazetn Drita, e me
pas drejton revistn Les letres albanaises.
Nga viti 1990 e m pas vepra e tij bhet shprehja m e fuqishme e vlerave gjuhsore
dhe artistike t shqipes letrare, brenda dhe jasht vendit. Letrsia e Ismail Kadares pas
vitit 1990 bart t njjtat tipare thelbsore t asaj t mparshme: frymn etnografike
dhe shprfaqjen e identitetit shqiptar shtuar lirin e autorit pr t trajtuar tema q m
par nuk mund t trajtoheshin lirshm.
Veprat
Frymzime djaloshare (1954)
Endrrime
Shekulli im (1961)
Prse mendohen kto male (1964)
Motive me diell (1968) ('78)
Shekulli im (1961)
Koha (1976)
Princesha Argjiro (2003)
Ca pika shiu ran mbi qelq (2005)
Kristal (2005)
Pa form sht qielli (2005)
Dit kafenesh
Qyteti i Jugut (1967) ('71)
Emblema e dikurshme (1977) ('81)
Gjakftohtsia (1980)
Koha e shkrimeve (1986)
Tri kng zie pr Kosovn (1998)
Gjenerali i ushtris s vdekur (1963)
Prbindshi (1965)('90)
Dasma (1968)
Kshtjella (1970)
Kronik n gur (1971)
Ura me tri harqe (1978)
Kush solli Doruntinn (1979)
Prilli i thyer (1980)
Pallati i ndrrave (1981)
Tema
Prilli i thyer sht nj libr nga Ismail Kadare q sht
publikuar n vitin 1980. Ky libr ka pr
tem besn, gjakmarrjen dhe kanunin n pjesn veriore
t Shqipris. Personazhi kryesor, Gjorgu, detyrohet t
hakmerret pr shkak se kt e krkon kanuni i pashkruar
q sht prdorur me shekuj n vendin ku ai jeton.

Mesazhi
Kanuni mund t ket vlera kulturore dhe historike, por ai
sht nj ligj i vjeter t cilit i ka kaluar koha dhe nj vend
duhet t qeveriset nga ligjet e shtetit dhe jo nga kanuni.

Prmbledhja
Prilli i thyer sht publikuar pr her t par n vitin 1980. Personazhi kryesor Gjorgu
detyrohet t hakmerret pr shkak se kt e krkon kanuni i hekurt q sht prdorur me shekuj
n vendin ku ai jeton. Panorama e gjith subjektit t romanit sht pak a shume e till: Dilema
e Gjorgut pr marrjen e gjakut cilsohet si turp pr banort e rrafshit. Prilli i Kadares trajtohet
si poezi e thurur vdekjes. Kanuni sht industria e gjakut q rrjedh mbi bjeshkt e malsis, se
nderi mbrohet vetm me gryk pushke. E gjith historia trajtohet n 2 linja: linja e par flet pr
t riun Gjorg Berisha, i cili si shum t rinj n Orosh t Malsis sht peng i gjakmarrjes, dhe
jeton me hijen e vllait t vrar q krkon ti shpaguhet gjaku. Ndrsa linja e dyt trajton
udhtimin e iftit nga kryeqyteti, Besjan Vorpsi dhe t shoqes Diana. Krahas tragjizmit t t
qenit viktim e gjakmarrjes, lulzon edhe dshira e madhe pr jetn n mnyr antagoniste.
Njerz q nuk pajtohen me kanunin, por q as nuk mund ta kundrshtojn e ti dalin ball. N
nj pik t rrafshit t ngurt takohen diku dy zemra t pafajshme q plqehen, pavarsisht se
jan t gjakosura. Takohen n nj pike, kur Gjorgu po shkonte t jepte qiran e gjakut, ndrsa
Diana shijonte muajin e mjaltit me t shoqin. Pas 70 vitesh gjakmarrje mes fiseve numroheshin 22
t vrar. Prrenj gjaku brezash. Nga 200 shtpi n fshat, 20 nuk jan n gjak. Aq ishte, aq vlente jeta, sa
taksa e gjakut: 500 grosh pr kokn e t vrarit, 500 grosh pr jetn e nj njeriu q faji i tij i vetm ishte
se kishte lindur n rrafsh. Pr Gjorgun gjithka ishte absurde, zjarri i urrejtjes nuk i ngrihej se vet
zjarrvnsi, i ati i tij, ishte i ftoht. Npr kok sa her q merrte frym i kalonin vetm kto fjal q e
torturonin: Je i lir t mbash burrnin, je i lir t zhburrnohesh. Gjorgu ndihej se ishte br i huaj,
ndihej i teprt n bot, sepse e dinte se edhe nqoftse dikush e priste prjashta, ishte vetm e vetm
pr ta vrar. Ai ishte i zgjedhur pr vdekje, si przgjidhet druri pr tu prer.

Personazhet
Gjorgj Berishaj: sht personazhi kryesor I veprs. Gjith vepra sillet rrotull ktij personazhi dhe
dyshimeve t tij pr tu br ose jo vrass. Nga njra an kemi vetdijen e Gjorgut q t mos
behet vrass por nga ana tjetr sht motorri jasht kohs t tij q e detyron t behet vrass.
Besiani: sht nj personazh tjetr I veprs. Ai prfaqson intelektualin q vjen nga kryeqyteti
dhe I cili e sheh kanunin si vler historike por nuk merr parasysh dramn dhe vuajtjet q
prjetojn malsort prej tij.
Diana: sht nj vajz e martuar me Besianin. Ajo gjen tek Gjorgu nj hero te ngjashm me
personazhet e romaneve q ajo ka lexuar ndaj, ajo ndihet e trhequr prej tij dhe e shikon at
me nj lloj admirimi.

Vlerat Njohse
Ky libr na njeh me kanunin si nj vler kulturore dhe historike e popullit ton, por gjithasthu
na njeh dhe me dmet q solli kanuni n t gjithat territoret shqiptare.

Vlerat Edukative
Kjo vepr na edukon tek ne ndjenjn e humanizmit dhe se prtej pamjes fizike t nj malsorit
egr,t rrept dhe t fuqishem sht shpirti i but dhe romantik i tij.
Figurat letrare
m keni sjell? Plag apo mort?
Fq.14 : Pyetje retorike e cila na
tregon qe n malsi kur vinte dikush
pr t dhne nj lajm ishte gjithmon
nj gj e keqe ose plagosje ose
vdekje.
me jet t gjat e t vraft
pushka fq.68 : Metafor dhe
antitez e cila tregon se n malesi
urimi ishte q t kishe nj jet t
gjat por q t vdisje vetm n luft
ose vetm nga pushka.
Je i lir t mbash burrrin tnde, je
i lir t zhburrrohesh.. Fq.45 :
Antitez, anafor dhe metafor e cila
tregon se dokush e kishte n dor t
merrte gjakun dhe t ruante
burrrin ose e anasjellta.
Mos derdh gjak, se do t prgjakesh edhe ti pastaj Fq.131 : Metafor e cila ka edhe
nj moral shum t fort.
Gjaku nuk humb kurr dhe se gjaku lahet vetm me gjak Fq.131 : Metafor q gjaku
nuk mund t shlyej me asgj tjetr prve gjakut.
Pushka sa e bn gropn aq e ka hakun Fq. 130 : Metafor, gati n hiperbol e cila
tregon q sa m shum veta t vrasi nj pushk aq m e vlefshme sht ajo.
gjaku po zuri vitin e dymbdhjet, sht si lisi, nuk e shkul dot m fq. 135 : Metafor
e cila tregon se sa e fort ishte gjakmarrja dhe n qoft se bheshin 12 vjet , gjakmarrja
ajo nuk falej m dhe bhej si lisi.
tryeza u fye prej mikut fq. 84 : Metafor shum e fuqishme q tregon pr ato raste
kur me mikun bheshe hasm (armik).
eshtrat e varrit dhe guri i kufirit nuk lozin kurr.. fq.93 : Metafor q tregon se sa t
pacnueshme jan eshtrat e varrit dhe vija ndarse e kufirit.
Kur ndodh vrasja mu n koh t grindjes pr kufirin, aty ngulen muranat, aty mbetet
kufiri.. fq.93 : Metafor dhe enumeracion q tregon se ligji n malesi bhej nga gjaku
dhe nga kufiri.
Komente mbi autorin
"Nuk dyshoj q Kadareja sht nj shkrimtar heretik. Nuk sht e mjaftueshme ta quash
at, si kam thn dikur, Jetvushenko shqiptar. Jetvushenko sht thjesht nj rebel.
Dallimi midis nj rebeli dhe nj heretiku sht se i pari shpreh zemrimin e tij n mnyr
spazmodike, i cili mund t prmblidhet pas pak, ndrsa heretiku sht i qndrueshm
n kundrshtimin e tij, ka nj vij veprimi dhe nj strategji t sjelljes q buron nga
parimet. Arshi Pipa
"do vit, pothuaj gjat nj dhjetvjeari, Kadareja u ka dhn lexuesve t vet nga nj
roman, q i befason dhe i shtang ata, i prek n shpirt, u ngjall ndjenja e mendime t
thella... Ka ardhur koha q Kadareja ta marr mimin q meriton... Jepjani Kadares
mimin Nobel!
Magazine Litteraire