Albas Mesuesi Gjuha 8 PDF

Libr msuesi
Ma. Aida Fekollari (Bego)

Kreuza Bardhi
Hyr Rexha
Libr msuesi pr tekstin

Gjuha shqipe 8
Botime shkollore Albas
Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8
Botues:
Latif AJRULLAI
Rita PETRO
Redaktore:
Natasha PEPIVANI
Redaktore letrare:
Vasilika DINI
Grafika:
Emanuela LUMANI
Albas, Tiran 2007

Ribotim, 2009, 2010
2
Shtpia Botuese Albas
N Tiran: Rr. Budi, Pall. Classic Construction, zyra nr. 2
Tel/Fax: ++ 355 4 2379184
e-mail: albas_tr@yahoo.com
N Tetov: Rr.Ilindenit, nr.105
Tel: 044 344047
e-mail: albas_te@yahoo.com
N Prishtin: Rr.Eqrem abej, nr.47
Tel: 038 5457139
e-mail: albas_pr@yahoo.com
Libr msuesi
KRITERE T PRGJITHSHME T HARTIMIT T TEKSTIT

Ky tekst sht hartuar n prputhje me objektivat e programit t lnds Gjuha shqipe 8. Ai
mbshtetet n katr shtylla kryesore:
T shkruarit, T folurit, T lexuarit, T dgjuarit.
Meqense te rubrika T lexuarit parashikohen njohuri pr gjinit letrare dhe llojet e tyre, ky
dorshkrim u strukturua me tri ndarje t mdha, ku dallohen disa lloje e nnlloje kryesore letrare:
1. Letrsia gojore
2. Letrsia e shkruar (Epika, Lirika, Dramatika).
3. Tekste t llojeve t ndryshme
LINJA ________________T LEXUARIT (66 or)
Varsisht prej ndarjes s msiprme sht realizuar dhe zgjedhja e pjesve nga letrsia shqiptare
dhe ajo botrore, si dhe shkrime t llojeve t ndryshme.
Kjo sht br me qllim q nxnsi t mos i marr teorikisht njohurit letrare, por nprmjet
ilustrimeve konkrete nga tekstet e shkruara. Nse n klasn e gjasht dhe t shtat synohet m
shum te kuptimi dhe gjuha e nj fragmenti t caktuar, n klas t tet njohurit pr letrsin
jepen n mnyr t sistemuar.
N kapitullin Letrsia gojore jan zgjedhur pjes, t cilat ilustrojn materialin teorik t paraqitur
n faqen hyrse t ktij kapitulli. Fillohet me mitin (afrikan dhe grek) si nj nga format m t
hershme tregimtare t letrsis gojore, pr t kaluar m pas te legjendat, prrallat, kngt epike etj.
Przgjedhja e pjesve dhe renditja sht br sipas kriterit kronologjik t grshetuar me at letrar
(pr t nxjerr n pah strukturn dhe elementet prbrse t formave t hershme letrare).
I. N kapitullin Letrsia e shkruar vihen n dukje dallimet ndrmjet tri gjinive: asaj epike,
lirike dhe dramatike. Edhe n kta nnkapituj zgjidhen pjes t tilla q ilustrojn t dhnat pr
llojet e nnllojet letrare.
Teksti fillon me Letrsin gojore pr t treguar se gjithka q vjen m pas si letrsi e shkruar,
e ka origjinn te krijimtaria popullore. Te kapitulli Epika msuesi duhet t jet i vmendshm
pr ta rikthyer nxnsin nga nj rubrik te tjetra me qllim q t bhen t dukshme ngjashmrit
dhe dallimet ndrmjet llojeve t letrsis gojore dhe asaj t shkruar. P.sh.: Knga e Beratit mund
t krahasohet me Ciklin e kreshnikve n drejtim t rrfimit; miti (Dedali dhe Ikari) ose legjenda
me nj tregim t llojit t realizmit magjik (Kolombreja) n drejtim t grshetimit t elementeve
reale me ato fantastike. Pra, duhet t trhiqet vmendja e nxnsit pr t br t dallueshme
origjinn e llojeve letrare si dhe ndryshimin apo evolimin e tyre nga miti e prralla deri te tregimi
apo romani modern i sotm etj.
N kapitullin Lirika jan zgjedhur lloje t ndryshme poezish lirike, t cilat ngjasojn apo
ndryshojn nga njra-tjetra n drejtim t tematiks apo paraqitjes grafike e metriks (llojit t
vargut, strofs etj.). Edhe n kt kapitull sht pasur parasysh kriteri kronologjik pr t br t
dukshm evoluimin e poezis nga nj lirik e pastr e organizuar me strofa e rima t rregullta
deri te poezit moderne q prishin qoft rregullat gramatikore, ashtu dhe ato t metriks klasike,
apo q bartin nj nntekst t thell, i cili krijon vshtirsi n t kuptuarin e poezis (Shatrvani i
smur, Pasqyra etj.). Kjo sht br me qllim q nxnsi t edukohet me t gjitha llojet e
shijeve artistike dhe jo vetm me ato tradicionale, si ka qen tepruar n t gjitha tekstet e
mparshme, ku msohej vetm nj lloj letrsie, ajo tradicionale.
Dramatika prfaqsohet me tri llojet e saj kryesore: Tragjedin, Komedin dhe Dramn, ku
jepen t dhna se si kan evoluar kto lloje dramatike n koh. N kt rubrik sht mir q

msuesi t prdor or t lira pr ti dramatizuar e luajtur kto pjes, ku ti kushtohet kujdes jo
vetm msimit t roleve, por edhe skenografis, veshjeve, muziks etj.
II. Rubrika Tekste t llojeve t ndryshme synon t realizoj ato objektiva q lidhen me leximin
e teksteve q nuk jan letrsi, por q jan t domosdoshme pr informacionet praktike apo pr
kulturn e nevojshme me t cilat e pajisin nxnsin. N kt rast t lexuarit do t ndryshoj nga ai
i teksteve letrare. Pra, nse kishim nj t lexuar pr knaqsi estetike n kapitujt e mparshm q
lidhen me letrsin, tani kemi nj t lexuar me laps n dor dhe shum m t vmendshm. Prandaj,
q n esen hyrse t kapitullit Kostandini i voglith dhe kthimi i Odiseut shkruar nga prof. abej,
n tekst jan br nnvizime dhe nj skem paraqitse me qllim pr t nxjerr ato elemente q
kan t bjn me elementet e strukturs t do eseje, si dhe t detajeve argumentuese q kan t
bjn me llojin e eses q trajtohet. Pjest e zgjedhura sjellin figura t njohura t kulturs shqiptare
apo t asaj botrore n fushn e studimit, prkthimit, muziks, politiks, publicistiks etj. si dhe
lloje t dallueshme tekstesh joletrare. Kto pjes pasi lexohen dhe analizohen, do t shrbejn si
modele pr nxnsin, t cilat ai do ti shfrytzoj n rubrikn T folurit dhe T shkruarit.
(N programin analitik jan parashikuar disa pjes q t zhvillohen n 2 or pr shkak t
gjatsis dhe t vshtirsis s analizs).
LINJA ___________T SHKRUARIT (26 or) T FOLURIT (15 or)
Linjat e T shkruarit dhe T folurit jan integruar plotsisht me tekstet e zgjedhura. Llojet e tyre
t ndryshme varen nga rubrikat ku integrohen. Kshtu, p.sh, n rubrikn e letrsis gojore i krkohet
nxnsit t shkruaj me fjalorin e prrallave dhe ta pasuroj shkrimin e tij me elemente fantastike.
Ndrsa n rubrikn e fundit atij i krkohet t ushtrohet n shkrimin e teksteve joletrare, si: shkrimi
publicistik, ditari, letra, rregullorja etj. Gjat gjith librit ka krkesa q i krkojn nxnsit tu rikthehet
teksteve q ka studiuar m par, q atij ti fiksohen njohurit dhe t realizoj nj t msuar aktiv.
(N planin analitik nj tem e T folurit korrespondon me 1 or msimore. Te T shkruarit
prve dy temave q zhvillohen n 1 or: Fabula dhe Testi psikologjik t gjitha t tjerat do t
zhvillohen n 2 or pr shkak t vshtirsis).
Struktura didaktike
N krye t do msimi n nj kuadrat jepet shpjegimi teorik i llojit ose i nnllojit letrar. M
tepr se sa t msohet prmendsh, ai sht vn me qllim pr tu analizuar gjat komentit t
pjess. Pra, sht si nj shigjet treguese q vmendja e nxnsit gjat leximit t drejtohet nga
gjinia e lloji ku klasifikohet pjesa, pra, ai sht duke lexuar nj mit apo nj legjend etj. M pas
kalohet te leximi i par i pjess q prkon me zbrthimin e pyetjeve t rubriks: Reflektimi
kuptimor. N leximin e dyt q lidhet me Reflektimin gjuhsor e stilistik vmendja e nxnsit
duhet t drejtohet ndaj detajeve stilistike, pra analizohen ato elemente dalluese pr at dukuri
letrare, e cila jepet n krye t msimit apo n hyrje t do kapitulli. Rileximi tjetr duhet t jet
nj rilexim i shpejt pr t rikujtuar strukturn, mnyrn se si shkruhet nj tregim, nj prrall
apo nj poezi, q ai ta ket si model pr orn e T folurit apo T shkruarit.
LINJA ___________NJOHURI GJUHSORE (42 or)
N kapitullin e Njohurive gjuhsore rikujtohen njohurit e marra n vitet e kaluara, si dhe
sillet informacion i ri pr temat q rimerren. Meqense n program raporti i praktiks mbizotron
n krahasim me teorin, u sht dhn prparsi ushtrimeve gjuhsore. Krkesat e ktyre
ushtrimeve rriten n varsi t shkalls s vshtirsis. Njohurit gjuhsore, t cilat nxnsi i merr
t pastra n rubrikn e gramatiks, n pjesn e leximit studiohen n funksionin e tyre stilistik.
Synimi kryesor i ktij testi sht q nxnsi t mos i marr njohurit t shkputura, por t
lidhura ngusht n mes tyre, me qllim q ta shoh gjuhn shqipe si nj proces t vetm q
realizohet nprmjet t lexuarit, t shkruarit, t dgjuarit dhe t folurit.
Libr msuesi
P R M B A J T J A
NJOHURI PR LETRSIN
Letrsia gojore
Njeriu prej argjile
Dedali dhe Ikari (ora e par)
Dedali dhe Ikari (ora e dyt)
Shkmbi i Sknderbeut /Liqeni i luleve
Grzheta (ora e par)
Grzheta (ora e dyt)
Prralla
Kngt epike heroike. Arnaut Osmani (ora e par)
Kngt epike heroike. Arnaut Osmani (ora e dyt)
Mbolla li te plepi i gjat
Gjinit letrare .
Kthimi i Odiseut (ora e par)
Kthimi i Odiseut (ora e dyt)
Knga e Beratit ((ora e par)
Knga e Beratit ((ora e par)
Luani dhelpra dhe kafsht e tjera/Trut e gomarit
Fabula
Gjonomadh e Gjatollinj
Kush e solli Doruntinn (ora e par)
Kush e solli Doruntinn (ora e dyt)
Vdekja e Ali Pashs (ora e par)
Vdekja e Ali Pashs (ora e dyt)
Ali Pash Tepelena n pikturat
Odin Mondvalsen (ora e par)
Odin Mondvalsen (ora e dyt)
Kolombreja (ora e par)
Kolombreja (ora e dyt)
Prmbledhja e pjess
Roja (ora e par)
Roja (ora e dyt)
Djemt e rrugs Pal (ora e par)
Djemt e rrugs Pal (ora e dyt)
Nj dot poliana (ora e par)
Nj dot poliana (ora e dyt)
9
11
15
17
20
22
24
26
28
31
35
39
41
45
47
51
53
55
57
60
64
66
68
69
71
74
77
79
80
81
83
86
88
91
93
P R M B A J T J A
Fliperi dhe fmija

Bota e Sofis (ora e par)
Bota e Sofis (ora e dyt)
Dy bott (ora e par)
Dy bott (ora e dyt)
Kroi; Mbrmjes
Mbramja - (E. Mekuli)
Prshkrimi objektiv dhe subjektiv
Prshkrimi objektiv dhe subjektiv
Krijimi i rruzullit (P. Bogdani)
Fjalt e qiririt (N. Frashri)
ndrra e prer (D. Agolli)
N mundsh (R. Kipling)
Shatrvani i smur (A. Palaceski)/ Shushurijn (Xh. Spahiu)
Lamtumir (L. Poradeci)
Antigona (Sofokliu) (ora e par)
Antigona (Sofokliu) (ora e dyt)
Katrmbdhjet vje dhndr (A. Z. ajupi) (ora e par)
Katrmbdhjet vje dhndr (A. Z. ajupi) (ora e dyt)
Revolta e marinarve (P. Klodel) (ora e par)
Revolta e marinarve (P. Klodel) (ora e dyt)
Teatri
Kostandini i voglith dhe kthimi i Odiseut (E. abej)
Eseja argumentuese (ora e par)
Eseja argumentuese (ora e dyt)
Tanusha e Laura (Gj. Fishta)
Eseja e krahasim-kontrastit
Prkthimi i soneteve (V. Kokana)
N Manastir te Migjeni (N. Jorgaqi) (ora e par)
N Manastir te Migjeni (N. Jorgaqi) (ora e dyt)
Udhprshkrimi
Krkime arkeologjike (K. Prashniker; A. Shober)
Prijsit shpirtror t Nolit t ri (F. Noli)
jan kujtimet? (P. Marko)
Tefta Tashko Koo (V. File)
Nuk jam rastsisht udhtare e rrugs sime (D. Gjergji)
95
97
99
101
103
106
109
112
114
115
121
125
128
130
133
136
140
142
145
147
149
152
154
156
157
160
163
165
168
169
171
172
173
175
178
180
Libr msuesi
P R M B A J T J A
Intervista
Drita q vjen nga humnera (D. omo)
Kultura (T. Zavalani)
NJOHURI PR GJUHN
Klasat e fjalve
Emri
Mbiemri
Mbiemrat cilsor dhe marrdhnior
Zgjedhimi i foljeve n formn veprore dhe joveprore, n mnyrn
dftore, lidhore, kushtore
Foljet kalimtare dhe jokalimtare
Foljet njvetore dhe pavetore
Numrort
Lidhza (ora e par)
Ushtrime pr lidhzat (ora e dyt)
Zanorja e e theksuar n trup t fjals
Zanorja e theksuar n trup t fjals
Emrat / mbiemrat m -r, -rr, -l
Emrat me dy trajta shumsi
Nyja e prparme te prcaktort emra
Fjalt e prejardhura me prapashtesat -si, -ri, -ar,
Drejtshkrimi i fjalve t prbra
Shkrimi i dats
Shenjat e piksimit n ligjratn e drejt
182
185
188
191
192
195
197
200
204
206
208
210
213
214
215
216
220
222
226
228
229
230
7
SINTAKS
Fjalia e thjesht
Grupet brenda fjalis s thjesht
Prcaktori, mnyrat e shprehjes
Ndajshtimi
Prcaktori kallzuesor i kryefjals
Kundrinori i drejt dhe i zhdrejt
Rrethana e kohs
Rrethana e vendit n fjalin e thjesht dhe n fjalin e prbr
Rrethana e shkakut n fjalin e thjesht dhe n fjalin e prbr me nnrenditje
234
237
240
242
244
246
249
252
254
P R M B A J T J A
Shprehja e rrethans s qllimit n fjalin e thjesht dhe n fjalin e prbr me
nnrenditje
Rrethana mnyrs n fjalin e thjesht dhe n fjalin e prbr me nnrenditje
Shprehja e rrethans s sasis n fjalin e thjesht dhe n fjalin e prbr me
nnrenditje
Fjalformimi
Frazeologjia
Ngjyrimi emocional ..... Fusha leksikore
Ligjrimet n gjuhn shqipe
Stilet e gjuhs
Toponimet dhe prejardhja e tyre
Gjuha standarde shqipe
Teste
Plani mesimor sintetik dhe analitik
257
259
261
263
267
269
271
273
274
276
278
293
Libr msuesi
NJOHURI LETRARE
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Letrsia gojore
T folurit
Niveli II
45 minuta
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

T identifikoj veorit e letrsis gojore e t shkruar.
T gjej t prbashktat e t veantat midis letrsis gojore e letrsis s shkruar.
T prcaktoj se cils letrsi, gojore a t shkruar, i prkasin tekstet letrare t dhna.
Materiale dhe mjete msimore
Teksti Gjuha shqipe 8
Zhvillimi i msimit
Metoda dhe teknika msimore

Bashkbisedim
Lexim i koduar
Diagrami i Venit
Mendo Puno Shkmbe
Diskutim
Hapi I. Ora e par e msimit pr vitin e ri msimor nis me nj bised t shkurtr

rreth pushimeve verore:
- Si i kaluat pushimet verore?
- t veant kishin kt vit pushimet pr ju?
- libra keni lexuar? Cili ju ka ln m shum mbresa?
Vmendja e nxnsve t prqendrohet n pyetjen e fundit.
Hapi II. Msuesi/ja njeh nxnsit me strukturn e ndrtimit t tekstit Gjuha shqipe 8,
si vazhdim logjik i tekstit t klass VII, por duke u ndalur n t veantat e pjess s
par.
Njohuri letrare (shfrytzohen skemat e dhna n tekst nga f. 4 -7).
Hapi III. Udhzohen nxnsit t lexojn me vmendje informacionin e dhn n f. 13,
Letrsia gojore, pr tu dhn prgjigje grup-pyetjeve q msuesi/ja shkruan n tabel:
A
1. Cila ka lindur m par letrsia apo shkrimi?

2. Cila letrsi quhet gojore?
3. Si lindi letrsia gojore?
4. A ka autor kjo letrsi?
5. Pse i njjti subjekt vjen te ne me variante t ndryshme?
1. Kur dhe ku lindi letrsia e shkruar?

2. A njihet autori n letrsin e shkruar?
3. A ndryshojn veprat gjat ribotimit?
4. Prcakto tiparet pr t dyja llojet e letrsis?
letrsia gojore:
__________________________
letrsia e shkruar: __________________________
C.
1. ndikim kan letrsia gojore dhe e shkruar te njeriu?

2. lidhje ka midis letrsis s shkruar e asaj gojore?
Nxnsit diskutojn rreth pyetjeve t shtruara, plotsojn njri-tjetrin, pyesin, nse

duan t din dika m shum rreth asaj q lexuan e diskutuan.
Pas ktij momenti ata plotsojn n fletore Diagramin e Venit e m pas mbi
bazn e prgjigjeve t nxnsve e plotson edhe msuesi/ja n tabel:
1. Letrsia
gojore
Shum e hershme
(njerzit primitiv)
trillohen ngjarje e personazhe
autori anonim
kalon goj m goj
i njjti subjekt, jepen
variante t ndryshme
dgjohet, flitet
5000 vjeare
njihet autori
nuk ndryshon vepra
2. Letrsia
e shkruar
shkruhet, lexohet
ndjenjat e s bukurs
Zhvillojn
ndjenjn e humanizmit
Pasurojn imagjinatn e njeriut.
Letrsia e shkruar mbshtetet te letrsia gojore.
Hapi IV. T ushtrohemi

Punohet ushtrimi 1,3.
Ushtrimi 1. Nxnsit punojn individualisht e m pas kmbejn punimet duke
br vlersimin e njri-tjetrit (n dyshe).
10
Ushtrimi 3 realizohet duke prdorur tabeln e mposhtme.
Lloji i letrsis
Titulli i veprs T prbashktat
T veantat
a. gojore
b. e shkruar
Bhet diskutimi i do ushtrimi pas punimit. Msuesi/ja vlerson nxnsit pr
prgjigje t bukura, t sakta, pjesmarrje n bashkbisedim e diskutim n mnyr
q t motivohen pr t qen aktiv n ort e ardhshme.
Libr msuesi
Tema:
Njeriu prej argjile (Miti afrikan)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia: Niveli IV
Koha:
45 minuta

T identifikoj veorit e mitit.
T shpjegoj mnyrn e krijimit t bots sipas mitit afrikan.
T analizoj strukturn e mitit afrikan. (kryerjen, zhvillimin, mbylljen)
T diskutoj ndryshimin midis mitit dhe shkencs n shpjegimin e krijimit t
bots.
Foto, pamje, vizatime njerzish
t racave t ndryshme
CD me muzik afrikane, arabe,
evropiane.
Flet pune Korniz kng/vargje
t rimuara pr krahasimin
ose nj tabak i bardh.

Kng/vargje t rimuara
pr krahasimin
Rrjeti i diskutimit
Pun me grupe
Diskutimi
Pun prgatitore
Msuesi/ja przgjedh nj grup nxnsish (4-5 nxns) dhe i udhzon t grumbullojn
foto, pamje, vizatime njerzish t racave t ndryshme dhe prkatsisht afrikane,
arab dhe evropiane, kto t shoqruara me disqe kngsh, muzik t ktyre
vendeve, kurse msuesi/ja prgatit nj tabak t bardh ku t ket shkruar Korniz
kngsh pr krahasim, e cila do ti shrbej gjat fazs s par t procesit msimor.
M dgjoni pak, a mund tm ndihmoni?
Kam kto tri raca njerzish, a mi krahasoni?
I.
Njri (ra) sht ___________________

Kurse tjetri (ra) sht _______________
Ndrsa ky/kjo sht _______________
II,
A sm thoni vall, far kan njsoj?

Duhet ti vzhgoj q ti krahasoj.
11
Ato t tri (ja) ____________________

Dhe ___________________________
Pastaj ata dhe ___________________
Si dhe _________________________
A sm thoni vall, si mund ti dalloj?
Duhen ven prball, q ti krahasoj.
III.
N fakt __________________
Kurse ____________________
_________________________
Por ______________________
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja paraqet para nxnsve temn e re msimore:
Miti afrikan Njeriu prej argjile, duke theksuar se bn pjes n letrsin gojore.
M pas ai/ajo ngjit n tabel pamjet, fotot, vizatimet e sjella nga nxnsit si dhe
tabakun ku sht shkruar: Korniz kngsh pr krahasim.
U thot nxnsve t vzhgojn me kujdes materialet pr ti dalluar ngjashmrit
dhe dallimet midis tri racave, asaj afrikane, arabe dhe evropiane, e m pas
mbshtetur te korniza t krijojn n ift kng /vargje t rimuara pr krahasimin.
Ecuria
I. Msuesi/ja duhet ti ndihmoj nxnsit, ai/ajo u krkon fillimisht t nxjerrin fjalt
ky q kan ndrmend ti krahasojn (pr do rac). Ato do ti ndihmojn t fillojn
kngn.
12
II. Plotsoni vargun e par me nj shprehje t prshtatshme, q t tregoni se si

duhet filluar (kt duhet ta bj msuesi/ja).
p.sh.: Njri/ra sht i zi si kafja q un pi
kurse tjetri kaf, porsi okollat
ndrsa ky i bardhi me nj mal me bor m ngjan.
(mont blank, mal i bardh n frngjisht).
III. Krkojuni nxnsve tju japin variante t ndryshme pr vargjet e tjera, ndrkoh
q vazhdoni t plotsoni vargjet, lrini ta mbarojn kngn pa ndihmn tuaj.
IV. Kur t ket mbaruar knga, grupet dyshe do ta kndojn kngn apo t recitojn
vargjet para klass. Vendosni muzik pr ti ndihmuar t mbajn ritmin.
Kjo veprimtari nuk duhet ti kaloj 25 minuta.
Libr msuesi
Hapi II. Bhet lidhja me temn e msimit. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve

se jan mitet? Duke prqendruar vmendjen te thelbi i prmbajtjes s mitit: dshira
dhe prpjekja e njeriut primitiv pr t shpjeguar origjinn e jets dhe dukurive t
ndryshme natyrore dhe veorit e miteve (mbizotrimi i elementit fantastik etj).
Lexohet miti nga msuesi/ja, kurse nxnsit nnvizojn informacionet m
interesante q marrin prej tij.
Hapi III. Kalohet te rubrika: Plotso.
Nxnsit vendosin shenjn e duhur n krah t pohimeve. Msuesi/ja thekson se
sipas miteve krijues sht Zoti. Msuesi/ja t krkoj q nxnsit ta ilustrojn me pjes
nga teksti. Informacioni i nnvizuar n hapin II do ti ndihmoj nxnsit pr rubrikn
Reflektimi kuptimor
Ushtrimi 2. Nxnsit shpjegojn arsyen pse ngjyra e lkurs s njerzve t racave
t ndryshme sht e ndryshme. Nxnsit le t shfrytzojn vargjet e kngs ku ata
kan br dallimet midis racave.
Ushtrimi 3. Opinionet e nxnsve t pranohen ashtu si i shfaqin. Mjafton t
jen t argumentuara.
P.sh.: Nj nxns mund t thot se pr nj evropian, mjedisi m i mir sht
Evropa, sepse ai u sht prshtatur jo vetm kushteve t mjedisit, por edhe veorive
t tjera kulturore, historike, traditave etj., pra, ndihet shpirtrisht m pran vetes.
Nj nxns tjetr mund t thot: Me kt lvizje t njerzve, pr arsye t ndryshme
ekonomike, politike, profesionale, njeriu prshtatet me do lloj mjedisi, mjafton t
ket dshir pr t realizuar synimet e tij dhe t mos ndihet i prbuzur.
Ushtrimi 4. Ky ushtrim t zhvillohet me rrjet diskutimi.
Msuesi/ja n kt ushtrim ngre dy shtje pr t diskutuar.
I.
A sht e drejt ti paragjykojm njerzit pr
PO
JO
shkak t ngjyrs?
Msuesi/ja mund tu prmend nxnsve nj thnie t Martin Luterkingut (mbrojts
i flakt i t drejtave t popullsis me ngjyr).
13
Do t vij koha, kur fmijt tan nuk do t vlersohen pr ngjyrn q kan, por
pr cilsit, vlerat dhe karakterin e tyre.
II.
PO
A ka dallime racore brenda t njjtit

lloj (rac)? Kur? Pse?
JO
Dgjohen me vmendje diskutimet e nxnsve, mendimet m interesante shkruhen

n tabel nga vet nxnsit q i thon ato (ktu t prdoret shkumsi me ngjyra).
Ushtrimi 5. Nxnsit n kt ushtrim sjellin prshtypjet e tyre pr vendet q
kan vizituar si turist apo kan jetuar pr arsye t ndryshme, duke u ndalur te
komunikimi q ata kan pasur me njerz t racave t ndryshme, far kan vn re?
P.sh.: temperamentin, zakonet, cilsit, kulturn q ata kan zbuluar nga ky komunikim.
Gjat punimit t ushtrimeve, msuesi/ja t mos ndalet m shum se duhet.
Hapi III. Reflektimi gjuhsor e stilistik
Ushtrimi 6. Punohet me laps n libr. Dgjohen dy nxns dhe vlersimi i puns
bhet nga vet nxnsit.
Msuesi/ja trheq vmendjen n strukturn e mitit: hyrje, zhvillim, mbyllje.
Ushtrimi 7 synon t nxit imagjinatn e nxnsve. Msuesi/ja shpjegon se
tripikshi, si shenj piksimi, tregon se mungon nj pjes ose nuk sht thn
gjithka. Msuesi/ja i nxit nxnsit t shprehin mendimin e tyre lidhur me veprimet
q ka br Zoti pr krijimin e njeriut, duke i dhn formn e tij t dshiruar, duke e
vendosur at n mjedisin natyror q i prshtatet, duke e ln t lir t krijoj
individualitetin e tij t ndryshm nga racat e tjera e mbi t gjitha duke u kujtuar se
jan krijesat e Zotit dhe si t till ata jan t barabart midis tyre.
Hapi IV. Diskutim
Miti dhe shkenca
N kt diskutim nxnsit do t sjellin informacionet q ata kan marr nprmjet
teksteve msimore, emisioneve televizive, internetit dhe librave t ndryshm artistik
apo fantastiko-shkencor mbi krijimin e bots. Nxnsve u kujtohet tema msimore
q ata kan br n klasn VII Ishuj n qiell, ku ata kan sjell kuriozitete, pamje
t ndryshme dhe informacione rreth:
Teorive t ndryshme t formimit t bots (fetare e shkencore).
Mnyrs si sht krijuar bota sipas teoris Big Bang.
Gjat diskutimit nxnsit t japin mendimet e tyre se ku ndryshon miti nga shkenca
(kjo pr teorin e krijimit t bots). prova sjellin t dyja? Cilat jan m t besueshme?
Mendimet e nxnsve t dgjohen pa i kundrshtuar, mjafton t jen t argumentuara.
Gjat prballjes me njra-tjetrn nxnsit do t kuptojn vet ndryshimin, vrtetsin,
besueshmrin midis elementeve mitologjike (jo reale) dhe ato shkencore.
14
N prfundim t ktij hapi bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n:

Tabel pr vlersimin e pjesmarrjes s nxnsve n diskutim
Sa i gatshm sht nxnsi t marr pjes

n diskutim?
A arrin nxnsi te nj prgjigje e menduar mir?
A mundet nxnsi ta mbshtes prgjigjen
me prova nga teksti?
Pak
Mesatarisht
Shum
Libr msuesi
Tema:
Dedalia dhe Ikari (ora e par)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta
T lexoj me kujdes mitin grek pr ti prgjigjur pyetjeve rreth prmbajtjes s tij.
T pasuroj fjalorin me fjal e shprehje t reja lidhur me mitet.
T nxjerr mesazhin e ktij miti nprmjet figurs s Dedalit.
T njihet me disa nga heronjt e mitologjis greke, mbshtetur n disa t
dhna rreth jets dhe bmave t tyre.
T dalloj veorit e mitit afrikan nga miti grek.
Fjalori mitologjik
Flet formati A4 me ngjyra

Minikonkurs Zbuloni emrin e heroit
Lexim zinxhir
Diskutim
Pun prgatitore
N flet formati (mundsisht me ngjyra) prgatiten rreth 10 skeda. N seciln
prej tyre do t jepet nj informacion i shkurtr pr historin dhe veorit e disa prej
heronjve m t njohur t Greqis s Lasht. M posht ne po japim nj model t
ktyre skedave. Sigurisht q msuesi s bashku me nxnsit, duke u ndihmuar
edhe nga fjalori mitologjik, mund t zgjedh personazhe t tjera mitologjike.
Modeli i skedave.
Akili. Kur ishte i vogl, nna e tij, Tetida, nj nimf deti, q ta bnte t pavdekshm,
e zhyti n lumin Stiks t Fenit, duke e mbajtur nga njra thembr, e cila mbeti e vetmja
pjes e trupit e pa lagur nga uji udibrs. Pikrisht n thembr u qllua nga Paridi
me nj shigjet t helmatisur dhe vdiq.
15
Anteu, biri gjigant i Poseidonit dhe i Gjeas (Toks), ishte i pathyeshm kur mbshtetej
tek e ma, kur i kishte kmbt n tok. Herakliu e ngriti n ajr, kur e mbyti.
Evropa, pra, Bija e Feniksit. U dashurua pas Zeusit, q ishte shndrruar n dem
me brir t art, dhe u rrmbye prej tij. Lindi tre djem: Minosin, Radamantin dhe
Sorpedonin. Pr t prjetsuar guximin e saj pr tu afruar me nj bot t panjohur,
nj nga pjest e bots u quajt Evropa.
Herakliu, bir i Zeusit dhe i Alkmens, nj nga heronjt m t njohur t mitologjis
greke. I provokuar nga Hera, n nj ast marrzie vrau gruan dhe fmijt. Pr t
shlyer fajin iu desh t bnte 12 bma t urdhruara nga Eurisku, mbreti i Mikens.
Heroi i kreu t gjitha, por vdiq i helmuar nga gjaku i centaurit Meso. Pas vdekjes
Zeusi e oi n Olimp midis perndive.
Zeusi, biri i Kronit dhe i Reas. Perndia m e madhe e grekve t vjetr, mbret i
Olimpit, babai i perndive dhe i njerzve, zoti i rrufes.
Prometeu, biri i titanit Japet dhe i Klimens. Pr t ndihmuar njerzit vodhi zjarrin
hyjnor dhe u dnua me nj tortur t tmerrshme: nj shqiponj i coptonte mlin,
por ajo rritej prsri. Ai u lirua nga Herakliu dhe u rikthye n Olimp i falur nga Perndit.
Minosi, mbreti i Krets, biri i Zeusit dhe i Evrops. U rrit nga mbreti i Krets,
Asterioni. Nga hakmarrja e Poseidonit, gruaja e tij, Pasifaja, lindi nj prbindsh,
Minotaurin, me trup njeriu dhe kok derri, i cili ushqehej me mish njeriu. Nga turpi
e mbylli n labirint.
Pasi mundi qytetin e Athins, mbreti krkonte do vit shtat vajza e shtat djem
pr tia br fli Minotaurit. U b njri nga gjykatsit e bots s prtejme.
Odiseu, biri i Laertit, mbret i Itaks, m dinaku i grekve q rrethuan Trojn. Pas
shkatrrimit t qytetit u end gjat para se t kthehej n Itak. Pas 20 vjetsh, kur u kthye
n atdhe, i veshur si lyps, u fut n pallatin e tij, dhe u ndesh me mtuesit q donin t
martoheshin me t shoqen, Penelopn. Me ndihmn e t birit, Telemakut, i vrau ata.
Dedali, artizan athinas shum i zoti. Pasi vrau t nipin, Talin, nga smira pr zotsin
e tij, u dnua me vdekje n Athin. Arriti t arratisej dhe u strehua n Kret, ku
ndrtoi labirintin, n t cilin Minosi mbylli Minotaurin. Pastaj u burgos me t birin,
Ikarin, n labirint, meqense ndihmoi Tezeun, i cili vrau Minotaurin. Me flatrat q ai
ndrtoi vet, arriti t dilte i gjall nga labirinti.
Hermesi, biri i Zeusit, lajmtar i perndive, shum i shpejt fal sandaleve t tij me
flet. Shoqronte t vdekurit n Had dhe ishte mbrojtsi i udhtarve, tregtarve dhe
hajdutve. Shpiku lirn, torturuesi i Prometeut perndi e djalris etj. sht nj nga
perndit m komplekse, i cili pr nga karakteri afrohet m shum me njerzit.
Zhvillimi i msimit
16
Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve se n minutat e para t ors s

msimit do t zhvillohet minikonkursi Zbuloni emrin e heroit. Ai/ ajo sqaron se ka
prgatitur 10 skeda q prmbajn informacion pr 10 nga heronjt e lasht t
mitologjis greke dhe ata, mbshtetur mbi kt informacion, t gjejn emrin e heroit.
Msuesi/ja lexon informacionin e shkruar n skedn e par. Nxnsit dgjojn
me kujdes do fjal t tij/saj, mendohen pr rreth dy minuta dhe m pas thon
emrin e heroit. Kshtu vazhdohet me t 10 skedat. Nse nxnsit nuk arrijn t
gjejn emrin e sakt t heroit, i zbulon vet ato. Shpallet fitues nxnsi q ka gjetur
m shum emra heronjsh.
Emrat e personazheve (heronjve) q kan lidhje me mitin grek Dedalia dhe Ikari,
si: Evropa, Herakliu, Zeusi, Minosi, Dedali msuesi/ja i shkruan n tabel.
Shnim: Kjo veprimtari i ndihmon nxnsit pr tu njohur m gjersisht me ngjarjet
dhe personazhet q prezanton ky mit.
Libr msuesi
Hapi II. Mbshtetur n emrat e veuar msuesi/ja bn lidhjen me temn e re t

msimit. Ai/ajo thot:
Kta emra do t jen personazhet e nj prej miteve m t njohura greke Dedali
dhe Ikari.
Vendet ku zhvillohet ngjarja jan vende reale: Athina dhe Kreta. Se cili sht
mesazhi q ky mit prcjell, ju do ta zbuloni pasi ta keni lexuar...
Hapet libri n f. 17. Lexohet miti nga 2-3 nxns t przgjedhur nga msuesi/ja si
lexuesit m t mir.
Njihen nxnsit me shpjegimin e fjalve t nnvizuara. Nse pr ta ka edhe ndonj
fjali tjetr t panjohur, shpjegohet kuptimi i saj nga msuesi/ja.
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Zhvillohet nj diskutim me nxnsit mbshtetur n pyetjet e ksaj rubrike:
1. Pse mbreti i Krets, Minosi, donte ta mbante t burgosur Dedalin, far vlerash
t mdha kishte ai?
2. Ritregoni hollsisht se bri Dedali pr tu liruar nga Minosi?
3. A e ndoqi Ikari kshilln e t atit? Pse?
4. Ndodh q entuziazmi dhe knaqsia t na ojn n nj rrug tragjike. Ku
shprehet kjo n mit?
5. Cili sht mesazhi q na vjen nga ky mit nprmjet figurs s Dedalit?
Prgjigjet e nxnsve ilustrohen me pjes nga teksti.
Tema:
Dedali
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
dhe Ikari (ora e dyt)

T lexuarit
Niveli II
45 minuta
Objektivat: N fund t ors msimore nxnsi t jet i aft:

T bj analizn e personazhit t Dedalit dhe Ikarit duke prdorur teknikn e
bioskeds s personazhit.
T dalloj n kt mit elemente reale dhe fantastike.
T komentoj me goj (ose me shkrim) shprehjen e thn nga Dedali Minosi
sundon mbi t gjitha, ve mbi ajrin, jo.
T krijoj nj fjalor mitologjik me emrat dhe bmat e heronjve t lasht grek
q ai njeh dhe pr t cilat ka lexuar n tekstet shkollore dhe jashtshkollore.
Fletore
Skeda me ngjyra

Bioskeda e personazhit
Pun n ift
Diskutim
17
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me nj bised q zhvillohet midis msuesit dhe nxnsve
rreth pyetjes s mposhtme:
- Pse sht e dobishme t analizohet figura e nj personazhi?
Ndr prgjigjet e mundshme q japin nxnsit prmendim:
- pr t kuptuar m mir qllimin e misionit t tij.
- pr t reflektuar se si mund ti jepet kuptim jets nprmjet veprimeve,
mendimeve dhe fjalve t tyre.
- pr t njohur ndryshimet q kan ndodhur n racn njerzore gjat
historis s zhvillimit t saj etj.
Hapi II. Pas ksaj u thuhet nxnsve se tashm do t analizojn dy personazhet
kryesore, Dedalin dhe Ikarin.
Duke vazhduar m tej msuesi/ja vizaton n tabel bioskedat pr t dy
personazhet t cilat do t plotsohen n skeda nga nxnsit.
Plan
Mendime
Veprime
Ndjenja
Personalitet
Ant e forta
Ant e dobta
Fjal
Do t ishte shum mir q t prdoren skeda me ngjyra t ndryshme. Madje pr ti

dalluar ato mund t priten edhe n forma t ndryshme gjeometrike. N sked nxnsit
shnojn edhe ilustrime nga teksti dhe argumentet e tyre q mbshtetin pohimet e
bra pr personazhin. Nxnsit, nse dshirojn, mund t shtojn edhe kategori t
reja pr skedat.
Nj model i plotsimit t skedave pa provat mbshtetse do t ishte si m posht:
Dedali
18
Plani:
Ti shptonte sundimit t Minosit, duke u
larguar nprmjet qiellit. Mblodhi pupla
zogjsh, i bashkoi me fije liri e me dyll dhe
bri me to 4 flatra t mdha. Duke futur duart
n leqet e flatrave, e duke i prplasur ato, ai
do t ngrihej but but n ajr.
Ndjenja:
Dshira pr t jetuar i lir, q ta gzonte
vetm pr vete mjeshtrin e artistit t madh.
Mendimi:
T largohej nga Minosi duke
mos prdorur as tokn, as ujin, por
qiellin, pasi Minosi sundonte mbi
t gjitha, ve mbi ajrin jo.
Personaliteti:
- kryelart
- i zgjuar
- ambicioz
- i zoti
- guximtar
Ant e forta
shpirti liridashs,
artizan shum i zoti,
kmbnguls dhe guximtar pr ti shkuar deri n fund realizimit t planit t tij.
Libr msuesi
Veprimet:
- Ndrtoi katr flatra t mdha.
- Bisedoi me t birin pr planin e tij.
- Kshilloi t birin q t mos
fluturoj afr detit dhe afr diellit.
- Ngrihet pr fluturim.
- Mbaroi fluturimin e tij, pasi arriti n
Sicili.
Fjalt:
N rast se nuk mundem t shptoj
nga sundimi i Minosit as n tok, as
me det, ather sm mbetet vese
t iki npr qiell. Kjo do t jet rruga
ime. Minosi sundon mbi t gjitha, ve
mbi ajrin jo.
N t njjtn mnyr do t punojn nxnsit edhe pr personazhin e Ikarit. Pas

plotsimit t skedave u krkohet nxnsve t bashkohen n ifte dhe t krahasojn
skedat. N kt koh ata mund t shkmbejn me njri-tjetrin prgjigjet dhe t
diskutojn ndonj ide q nuk prputhet.
Ftohen disa nxns t lexojn skedat e plotsuara.
Prgjigjet e tyre msuesi/ja mund ti shnoj n nj tabel prmbledhse n
drrasn e zez. Do t jet interesante t shihet se far mendimesh jan dhn
dhe me far provash mbshteten.
Hapi III. Msimi vazhdon m tej me rubrikn Reflektimi gjuhsor e stilistik.
N ushtrimin 6 nxnsit gjejn n mit elementet reale dhe fantastike.
Pr kt mund t shfrytzojn tabeln e mposhtme:
Elemente reale
Elemente fantastike
- Vendet (Athina, Krela)

-
- Fluturimi me 4 flatrat e prgatitura.

-
Po n kt ushtrim nxnsit bjn nj klasifikim t elementeve t dhna duke

plotsuar hapsirat boshe t dhna n tekst.
P.sh.: Vendet reale: Athina, Kreta, deti ku u rrzua Ikari, Sicilia.
Personazhe mitologjike: Minosi, Dedali, Ikari, Herakliu.
Personazhe reale:
Objekte fantastike: pendt fluturuese, statujat, turjela, spata,
Veprime fantastike: fluturimi me flatra
Pasi plotsohet ushtrimi lexohet e diskutohet me t gjith nxnsit.
N ushtrimin 7 msuesi/ja zhvillon me goj ose m shkrim komentimin e
shprehjes s thn nga Dedali: Minosi sundon mbi t gjitha, ve mbi ajrin jo.
19
Nxnsit mund t punojn n ifte. U lihet atyre nj koh rreth 5-7 minuta pr t
menduar e m pas pr t diskutuar.
Msuesi/ja nuk merr pjes n diskutim. Ai prpiqet t nxis nxnsit q t jen
sa m aktiv e t lirshm n shprehjen e mendimeve. Vetm n fund t diskutimeve
edhe ai mund t shpreh mendimet e tij rreth asaj shprehjeje.
N minutat e fundit msuesi/ja bn nj vlersim pozitiv pr detyrat e kryera dhe
pjesmarrjen e nxnsve gjat ors msimore.
Detyr shtpie: Duke u mbshtetur n njohurit q keni marr gjat
shkollimit tuaj ndrtoni nj fjalor mitologjik duke dhn emrat e disa
prej heronjve t lasht grek q njihni si dhe disa nga bmat e tyre.
(Kjo detyr mund t organizohet n formn e konkursit ku fiton nxnsi q ka
sjell m shum emra heronjsh.)
Tema: Shkmbi i Sknderbeut / Liqeni i luleve

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T tregoj legjenda t ndryshme t lexuara n tekstet msimore ose libra t tjer.
T plotsoj kllasterin me veorit e legjendave.
T nxjerr mesazhin e secils prej tyre.
T tregoj vendin, kohn dhe personazhet q marrin pjes n t dyja legjendat.
T dalloj elementin fantastik dhe real te t dyja legjendat.
T veoj cilsit thelbsore t personazheve.
T gjej figurat letrare t hiperbols, antitezs dhe simbolit duke shpjeguar
arsyen e prdorimit t tyre.
20

Fletore
Libra t tjer me legjenda
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me stuhi mendimesh.
- A ju plqejn legjendat? Pse?
- Si mendoni a jan ato t vrteta?
Stuhi mendimi
Kllaster
Pun n ift
Diskutim
Libr msuesi
- A ju kujtohet titulli dhe prmbajtja e ndonj legjende q keni lexuar n

tekstet Gjuha shqipe 6, 7 apo dhe n libra t tjer? Tregojeni at shkurtimisht.
- Mbshtetur n to plotsoni kllasterin me veorit e legjends.
(Pr kt msuesi/ja mund ti ndihmoj nxnsit me disa pyetje pr t nxjerr
veorit e legjendave).
Jan pjes e folklorit
Fryt i fantazis s popullit

T pasura me
figura letrare
Legjendat
Kallzim popullor pr nj dukuri,

ngjarje ose personalitet
Kan elemente reale dhe joreale
Personazhe reale
dhe joreale
a. mitologjike
jan 2 llojesh
b. historike
Hapi II. Pas veprimtaris hyrse msuesi/ja u sqaron nxnsve se tashm ata
do t njihen me dy legjenda historike, titujt e t cilave i shkruan n tabel: Shkmbi
i Sknderbeut dhe Liqeni i luleve.
Hapet libri n f. 20-21. Lexohen legjendat me z ose n heshtje sipas dshirs
s msuesit.
Hapi III. Kalohet m tej te rubrika Reflektimi kuptimor.
Msuesi/ja u drejton nxnsve pyetjet e dhna n ushtrimet 1, 2, 3.
- Prse bjn fjal kto legjenda?
- far merr prsipr t shpjegoj secila prej tyre?
- Cili sht mesazhi q bart secila?
Dgjohen mendimet e nxnsve. Pr ushtrimin 5 disa nga mesazhet e nxjerra
shkruhen n tabel nga msuesi/ja.
N ushtrimin 4 nxnsit bjn nj vzhgim t hollsishm mbi vendin, kohn dhe
personazhet pr t dyja legjendat. Pr kt ushtrim ata mund t punojn n ifte.
Kalohet te rubrika e fundit Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Pr ushtrimin 5 msuesi/ja udhzon nxnsit tu rikthehen edhe nj her shum
shpejt legjendave e t veojn elementet reale dhe ato fantastike. Pr kt mund
t prdorim tabeln e mposhtme.
Elementi real
Elementi fantastik
- Vendi - fshati Rrajc

-
- Ndarja e shkmbit me shpat

-
Vetm pas ksaj nxnsit tregojn dhe vlersojn grshetimin e elementeve reale
me ato fantastike.
21
N ushtrimin 6 nxnsit veojn cilsit e personazheve. Ktu msuesi v n

dukje se mjaft prej legjendave historike, t cilat kan nj baz reale, kan si qllim t
tregojn qndresn heroike t popullit ton, luftrat e tij pr liri, dshirn dhe guximin
pr t ruajtur nderin e pr t mos u poshtruar nga t huajt. T gjitha kto realizohen
duke nxjerr n pah cilsit e tyre m t mira, t shoqruara kto edhe me veti t
mbinatyrshme, ashtu si edhe ato t Sknderbeut n legjendn e dhn n tekst.
Nxnsit plotsojn ushtrimin 6. N fund msuesi aktivizon disa prej tyre pr ta
lexuar. T tjert dgjojn me vmendje dhe mund t plotsojn.
N ushtrimin 7, 8, 9 nxnsit punojn me figuracionin letrar, prkatsisht me
hiperboln dhe antitezn. Pr kt t fundit shpjegohet prkufizimi dhe jepen
shembuj nga msuesi/ja pastaj punohet ushtrimi.
Nxnsit mund t punojn n ifte.
N prfundim t detyrs aktivizohen disa ifte pr t lexuar dhe shpjeguar
prdorimin e tyre.
Detyr: Pyesni prindrit pr legjenda q lidhen me vendlindjen
e tyre. Sillini n klas dhe diskutoni pr to.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
22
Grzhetza (ora e par)

T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T listoj me an t pems s mendimit veorit e prrallave.
T parashikoj ngjarjet nisur nga elementet e dhna.
T lexoj me qllim q:
a. t kuptoj prmbajtjen e prralls.
b. t pasuroj fjalorin me fjal e shprehje t reja.
T shkruaj n fletore pikat e planit t prralls dhe mbi bazn e tyre ta ritregoj at.
Materiale dhe mjetet msimore
Fletore

Pema e mendimit
DRTA
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Dihet se nxnsit i plqejn shum prrallat, ku e pamundura bhet e
mundur, ku sendet kan shpirt sikurse njerzit, ku edhe dshirat m t uditshme
Libr msuesi
realizohen. Ata kan lexuar mjaft prralla n tekstin e klass s shtat ku jan
njohur edhe me veorit e tyre. Pr ti rikujtuar ato, msuesi/ja vizaton pemn e
mendimit n tabel dhe u krkon nxnsve q pr rreth 4-5 minuta t mendohen
dhe, duke punuar n ifte, ta plotsojn at. N prfundim t detyrs dgjohen
mendimet e nxnsve dhe m pas msuesi/ja plotson me to tabeln.
Trillimi i gjer poetik,

fantazia e guximshme, e pasur
- Mbizotron fryma e aventurs,

- ka t papritura
Jan tregime popullore ku grshetohen

elementet reale me ato fantastike.
Veorit e prrallave
- gjuha popullore, e pasur

- figuracioni i fuqishm
Personazhe
kthesat e papritura t ngjarjeve
hyrja dhe mbyllja
standarde
Pozitive
Tema kryesore sht:

E mira kundr s keqes.
E bukura kundr s
shmtuars.
Virtyti kundr vesit.
Negative
Hapi II. Pasi rikujtohen veorit e prrallave, msuesi/ja u bn t ditur nxnsve

se n at or msimore do t njihen me nj prrall t re, titullin e s cils e
shkruan n tabel Grshetza dhe u drejton nxnsve pyetjet e mposhtme:
- Pr far bn fjal kjo prrall nisur nga titulli?
- Cila do t jet ngjarja sipas jush? Pse mendoni kshtu?
Hapi III. M tej msuesi/ja lexon tekstin me ndalesa, ndrsa nxnsit dgjojn. Bhen
5 ndalesa dhe n seciln prej tyre u krkohet nxnsve t plotsojn dhe parashikojn
vazhdimin e prralls. Ndarjet e saj jan prgatitur q m par nga msuesi/ja.
Ndalesa I. Lexohet teksti nga Kishin pas qen katr vllezr... deri te .... sia
merrte mendja kurrkujt.
- Sa vllezr ishin?
- Me far merreshin tre vllezrit e mdhenj? Po i vogli?
- Si mendoni ju pse nuk pranonte t martohej vllai i vogl?
- bluante ai me mendjen e tij?
Ndalesa II. Lexohet teksti nga Ai prdit u printe deleve... deri te Po na difto
njiher ka ke mendue.
- A u prputh parashikimi juaj me at q lexuat?
- Kush jetonte n gjol?
- qllime kishte vllai i vogl ndaj Grzhets?
- Kujt i krkoi ndihm? A pranojn ata fillimisht?
- Po n fund pse vllezrit ran dakord ta ndihmonin vllan e vogl?
- Si mendoni ju, plan kishte thurur ai pr t kapur Grzhetn?
23
Ndalesa III. Lexohet teksti nga Kam mendue.... deri te .... i shkojn syte te
kmisha e te pasqyra.
- Cili ishte n t vrtet plani pr t kapur Grzhetn?
- bn Grzheta me kmishn e pasqyrs? A mendoni se ajo do t bjer
n kurth?
Ndalesa IV. Lexohet teksti nga Avitet, i merr n dor nji nga nji... deri te Ja po
flet, ja e preva djalin!
- A funksionoi kurthi q i ngritn Grzhets? N mnyr?
- Si mendoni ju, pse nuk fliste Grzheta?
- bn i shoqi q ta detyroj t flas?
- Si mendoni ju, a do t flas ajo?
Ndalesa V. Lexohet teksti nga Grzheta, tue kujtue se prnjimend... deri n fund.
- Pse foli Gzheta?
- Edhe sa dit duhej t rrinte pa folur?
- ndodhi kur Grzheta shtiu n dor teshat e veta?
- A ju plqeu se si prfundoi prralla?
- A prfundoi ajo ashtu si e kishit menduar ju?
- far plqyet m tepr n kt prrall?
- Cili sht msimi q marrim prej saj?
Me fjalorin msuesi/ja punon gjat leximit t prralls.
Hapi IV. Hapen librat n f. 22. Udhzohen nxnsit ta lexojn n heshtje prralln pr disa
minuta duke shkruar n fletoren e klass edhe pikat e planit q do t nxjerrin gjat leximit.
Kto t fundit, pasi dgjon prgjigjet e disa nxnsve, msuesi/ja i shkruan n tabel dhe
u krkon nxnsve q mbi bazn e tyre t msojn n shtpi ta ritregojn bukur prralln.
N fund msuesi/ja vlerson pjesmarrjen dhe mendimet e dhna nga nxnsit
gjat asaj ore msimi.
24
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Grzhetza (ora e dyt)

T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T tregoj bukur prralln duke iu prmbajtur rrjedhs s ngjarjes.
T gjej n prrall fragmentet q i bjn prshtypje, e uditin, e entuziazmojn,
e mrzitin dhe ti komentoj ato.
T gjej n prrall fjalt ky q lidhen me mjedisin ku jeton dhe veprimet q
kryen Grzheta dhe q tregojn se ajo sht nj qenie me bukuri t
jashtzakonshme.
T dalloj elementet q tregojn se Grzheta nga nj krijes fantastike u
shndrrua n nj grua t zakonshme.
Libr msuesi

Fletore

Ruaje fjaln e fundit pr mua
Diskutim
Pun e drejtuar / Pun n ift
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Ritregimi i prralls
Msuesi/ja vendos nj karrige n qendr t klass, przgjedh katr nxns n
mnyr t rastsishme (ose nxnsit marrin pjes vullnetarisht n kt veprimtari)
pr t rrfyer prralln njri pas tjetrit. Msuesi/ja vet vendos pr ndalesat. Nxnsit
e tjer dgjojn me vmendje rrfimin e shokve e n fund zgjedhin rrfimtarin m
t mir.
Hapi II. N kt hap msuesi/ja i udhzon nxnsit t gjejn n prrall fragmentet
q u bjn prshtypje, i uditin, i entuziazmojn apo i mrzitin. Pr kt detyr
nxnsit punojn n fletore t klass duke vizatuar nj tabel t ndar n dy pjes.
N njrn an t saj shkruajn fragmentet q do t veojn, kurse n ann tjetr
shkruajn komentin pr to.
Fragmentet
Komenti im
N fund t detyrs msuesi/ja i krkon nj nxnsi t lexoj fragmentet q ka

veuar, por jo komentet. Ky nxns q lexon fragmentet, drejton at pjes t ors
s msimit, duke ftuar nxnsit e tjer t bjn komentet pr t. Edhe msuesi
mund t bj komente, por vetm pasi t ken folur nxnsit. Pasi nxnsve u
sht dhn mundsia t komentojn, nxnsi q kishte zgjedhur fragmentin, lexon
komentin e tij. Asnj nxns tjetr, madje as msuesi/ja nuk ka t drejt t
komentoj. Nuk sht e nevojshme q t gjith nxnsit t lexojn fragmentet e
veuara. Pr kt mund t zgjidhen 3 4 nxns.
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektim gjuhsor e stilistik.
Ushtrimi 8. Nxnsit rikthehen n tekst, n paragraft q tregojn mjedisin ku
jetonte Grzheta, veprimet q ajo bnte, t prshkruara kto nprmjet fjalve t
vllait t vogl dhe veojn fjalt ky. T gjitha kto elemente n nj far mnyre
tregojn se Grzheta sht nj krijes me nj bukuri t jashtzakonshme.
Mjedisi ku jeton: - fush me barin deri n gju, nj gjol i madh, uj i kulluar, nj kaube.
Veprimet e saj: - Sa e prekin gjolin rrezet e diellit, del, lahet, krihet e rrin n shulla.
25
Fjalt e vllait t vogl: - kam par n nj gjol t madh nj grua t hijshme q

kurrkund shoqja nuk mund ti gjendet.
Ushtrimi 9. Nj nga elementet e prrallave sht kalimi n mnyr mjaft t
natyrshme nga e zakonshmja te e jashtzakonshmja. Grzheta nga nj grua e
jashtzakonshme kthehet n nj grua t zakonshme.
- Cilat jan elementet q e tregojn kt?
Nxnsit mund t punojn n ift pr kt detyr:
Sendet reale q e bjn at t zakonshme: Nj kmish e bukur, nj pasqyr,
nj sapun, nj krehr, petkat e vendit.
Mjedisi real ku ajo shkoi: Shtpia e vllait t vogl.
Njerzit real: 4 vllezrit, djali.
Sendet fantastike q e rikthyen n mjedisin fantastik: Teshat q kishte kur
ishte n gjol.
N prfundim t dy ushtrimeve nxnsit i diskutojn mendimet me njri-tjetrin.
N minutat e fundit t ors msimore msuesi/ja mund t zhvilloj me nxnsit
nj diskutim mbi pyetjen: A sht e vshtir pr tu arritur lumturia? Pse?
Nxiten nxnsit t shprehen lirisht. Asnj prej mendimeve t tyre nuk komentohet.
E rndsishme sht q ata t din ta mbrojn iden e tyre.
Detyr shtpie: Nxnsit q kan talent n piktur mund ta shprehin
prmbajtjen e prralls me an t ngjyrave e penelave.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
26
Prralla
T shkruajm
Niveli III
45 minuta

T listoj veorit e prralls.
T shkruaj prmbledhjen e nj prralle sipas skems s dhn.
T shkruaj nj ese me tem Prrallat, pasqyr e jets son.
T prshkruaj portretin e Grzhets mbshtetur n fjalt ky t prralls dhe
n imagjinatn e tyre.
Metoda e teknika msimore

Fletore pune
Pema e mendimit
Shkrim i lir
Diskutim
Ditari dypjessh
Libr msuesi
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja njeh nxnsit me temn e msimit, rubrikn s cils i prket.
Krkon prej tyre t rikujtojn gjasht veorit e prrallave duke u dhn prgjigje
pyetjeve:
gju
ha?
e gjall
e thjesht
me figura t fuqishme
n?
ja
Prrallat
Cila
Si
fill
ojn
m
fry tron?
he
az
z
i
aventura mb o
n
o
rs
e papritura
p e jn?
o
pr
ve Pozitive
Negative
Tregime popullore
mbizotron fantazia,
elementet e
jashtzakonshme
sh
t te
ma?
E mira kundr
s keqes
Na ishte
se na ishte...
Hapi II. Ndahet klasa n tri skuadra dhe secila zgjedh nj detyr me shkrim n
alternativat e dhna n tekst, f. 25.
Skuadra I. Shkruan prmbledhjen e nj prralle t lexuar apo t dgjuar
mbshtetur n skemn e mposhtme:
T dhnat
HYRJA
Fjalt ky:
Pyetjet:
___________________
___________________
ZHVILLIMI
Fjalt ky:
Pyetjet:
___________________
___________________
Prmbledhja
27
MBYLLJA
Fjalt ky:
Pyetje
__________________
__________________
Skuadra II. (Shfrytzohet detyra e shtpis dhn nj or m par).

N prshkrimin e Grzhets nxnsit shfrytzojn imagjinatn si dhe ilustrimin e
librit, duke u shprehur me fjal, por dhe me vizatime, nprmjet ngjyrave e penelave.
Skuadra III. Shkruan nj ese me tem Prrallat jan pasqyra e jets son.
Nxnsit rikujtojn m par se sht eseja dhe skemn e strukturs s saj.
Pema e mendimit shkruhet n tabel nga msuesi.

Jepet prmbledhtas opinioni
i shkruesit rreth tems.
MBYLLJA
Jep informacion, opinion,

shpjegim, sqarim etj.
HYRJA: paraqet t dhna

rreth tems q do t trajtohet.
ESEJA
ZHVILLIMI I PRMBAJTJES:
Paraqet mendimet e shkruesit prmes

informacionit, njohurive q ka rreth tems.
Nxnsit punojn pr rreth 20 minuta n mnyr t pavarur. Bhet diskutimi i do

teme. Nga secili grup t dgjohen prgjigjet e 4-5 nxnsve dhe vlersimi pr
punimet m t mira t bhet po prej tyre.
N vlersimin e eses t kihet parasysh ajo far prmban pema e mendimit.
Shkrimet e vizatimet m t mira mund t vendosen n nj stend n klas, e cila
pasurohet vazhdimisht.
Msuesi/ja bn vlersimin e ors duke motivuar do nxns aktiv n zhvillimin e temave.
Tema: Kngt epike heroike. Arnaut Osmani

(ora e par)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T identifikoj veorit e kngs epike heroike.
T lexoj fragmentin e shkputur nga Cikli i kreshnikve pr t dalluar elementet
e subjektit.
T shkruaj ngjarjen e dhn n tekst duke e vn veten n rolin e njrit prej
personazheve.
28
Tabela, shkumsa me ngjyra
Tabak i bardh
Fletformati ku sht shkruar
reagimi letrar RAP dhe akronim
Stuhi mendimesh
Reagim letrar RAP dhe akronim
Mendo krijo dyshe Diskuto
Shkrime sipas kndvshtrimit historik
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja paraqet shtjen pr diskutim.
- ju kujtojn emrat: Gjergj Elez Alia, Muji, Zanat, Ort, bjeshkt, kreshnikt?
Libr msuesi
U jepni nxnsve nj afat kohor pr tiu prgjigjur pyetjes.

I nxisni t shprehin sa m shum mendime lidhur me pyetjen.
Mos u prqendroni pr koh t gjat te asnj prej mendimeve.
Shkruajini mendimet, si i thon nxnsit.
Prgjigjet e nxnsve mund t jen: Personazhe t Ciklit t kreshnikve.
Jetonin n Bjeshk.
Ishin trima, t fort, t fuqishm.
Luftonin kundr pushtuesve, p.sh.: Bajlozit.
E donin tokn, familjen dhe e mbronin at me jet.
(Nxnsit mund t kujtojn betejn e Gjergj Elez Alis kundr Bajlozit pr t
mbrojtur nderin e familjes, tokn, pasurin.)
Zanat, hyjnit e natyrs s virgjr, t cilat e ndihmuan Mujin t bhet i fuqishm.
Ort, hyjnit e familjes, mbrojn familjen nga e keqja.
Hapi II. N kt hap msuesi/ja shfrytzon informacionin e vjel nga nxnsit
pr temn e re, t ciln e shkruan n tabel. Kngt epike - heroike Arnaut Osmani.
Fillimisht msuesi/ja shpjegon:
jan kngt epike - heroike?
Cilat jan personazhet m t njohura t ktyre kngve?
Prse luftojn kreshnikt dhe kundr kujt?
karakteristika kan kto kng?
Ku kndohen kto kng?
M pas i njeh nxnsit me nj pjes t historis s kreshnikut Arnaut Osmani pa
treguar se prova kaloi ai pr t shptuar veten dhe shokt e tij.
Hapi III. Vazhdimin e ngjarjes nxnsit e msojn nga teksti.
Teksti lexohet 2 her. Hern e par lexohet me z nga tre nxns, kurse hern
e dyt nxnsit e lexojn n heshtje pr t zbrthyer t gjitha krkesat q jepen n
vargjet e kngs Reagim letrar RAP dhe akronim.
Msuesi/ja shprndan nga nj flet formati pr do bank, ku jan shkruar vargjet
e kngs. Nxnsit punojn n ifte.
I. N fillim reflektoj: pr titullin, temn dhe skenn.
Dhe pastaj pr personazhet t kqinj dhe heronj.
Un futem brenda tyre, n vendin e tyre vihem, (empatia).
Ashtu i kuptoj m mir nga far thon e si sillen.
II. Grmoj t gjej konfliktin a problemin pr tu zgjidhur.
Shoh si qndrojn personazhet, provat duke pritur.
Dhe gjat historis, mundohem t mos harroj.
Se qllimin e autorit do t m duhet t zbuloj.
29
III. E shoh si m ka prekur knga n mendjen dhe zemrn time.

Pastaj me ngjarje t tjera shoh a ngjan, a ka dallime.
Krkoj pjes t rndsishme, tekste a ndonj citim.
Apo bj interpretime, metafor a krahasim.
IV. Jam kritik letrar i sert, vlersoj me rreptsi.
Personazhi dhe subjekti, sa kan vrtetsi?
Ja reagimi kritik, reagimi im i art!
Ktu nxnsit t ndalen te ndrthurja e elementit fantastik dhe real q mbizotron
te kngt epike-heroike.
Hapi IV. Interpretimi i kngs epike-heroike
Krkojuni nxnsve t shpjegojn vargjet n dyshe, pasi ju t keni zbrthyer
shembullin e par. P.sh.: N vargun (I) strofa (I) krkohet q nxnsit t reflektojn
pr titullin, temn, skenn.
Titulli m bn t ditur se heroi kryesor i ksaj knge sht shqiptar, (arnaut) fjal
nga turqishtja.
Tema e ksaj knge sht marr nga lufta e popullit ton kundr shkjeve n
qendr t s cils sht Arnaut Osmani me njmbdhjet kreshnik.
Skena vendoset n nj nga dhomat e nndheshme t kshtjells s kralit, t
cilat i prdor si burg pr njerzit m t rrezikshm (ktu msuesi nxit fantazin e
nxnsve pr ta prshkruar m me hollsi).
N vargun e dyt (strofa I) nxitini nxnsit t zbulojn personazhet e kqinj (krali)
dhe heronj (Arnaut Osmani).
30
Kshtu vazhdohet pr do krkes t dhn n kng RAP. Nxnsit mund t

shkmbejn mendime dhe me iftet e tjera, por pa krijuar zhurm.
Kujdes! Te strofa III, vargu II, knga krkon q nxnsit t grmojn n kujtesn
e tyre nse ndonj legjend, kng heroike q kan dgjuar a lexuar, ngjason
sadopak me kngn e Arnaut Osmanit (Balada e Aga Ymerit): ngjajn se t dy
heronjt jan zn rob, ndryshojn: Ymer Agn e len t lir pasi i jep besn krailit,
kurse Arnaut Osmanin e torturojn keq.
Gjat diskutimit do nxns pjestar i dyshes jep mendimin e tij, kurse t tjert
plotsojn shokt ose sjellin argumente t tjera pr ka ata kan zbuluar n vargjet
e kngs epike.
Hapi V. Bhet vlersimi i puns s nxnsve mbshtetur n gjithprfshirjen e
tyre gjat diskutimit.
Libr msuesi
Detyr shtpie: N nj nga vargjet e kngs RAP thuhet:

Un futem brenda tyre, n vendin e tyre vihem. Ktu nxnsit duhet t
prdorin teknikn e Empatis, por pr arsye kohe t jepet si detyr shtpie.
Shkrimi sipas kndvshtrimit historik.
I. Secili nxns zgjedh nj personazh (Kralin, Arnaut Osmanin, bijn e kralit)
pr t cilin do t shkruaj nga kndvshtrimi i vets s par. Nxnsit duhet t
mos harrojn q prmes tregimit t tyre t sjellin sa m shum elemente,
hollsi nga prmbajtja e kngs.
II. Nxnst t prqendrohen jo vetm te ngjarjet m t rndsishme q jan t
dukshme, por edhe n motivet dhe ndjenjat e brendshme q mund t mos jen
shprehur shum hapur n tekst, por q nxnsit ti krijojn duke iu nxitur imagjinata
dhe fantazia. Ata duhet t prdorin Un dhe Ti/Ju dhe t shprehin pasionet dhe
ndjenjat e personazhit kur t shkruajn. Tabela e mposhtme do ti ndihmoj
nxnsit pr t realizuar sa m mir shkrimin sipas kndvshtrimit historik.
Personazhi Shtysat
Ndjenjat
Emri
Si u ndjeve kur?
far t shtyn t...?
T dhna t
rndsishme
far keni br?
Pra, t gjitha kto shtje t jen t shkrira n shkrimin e nxnsit.
Tema:
Arnaut Osmani (ora e dyt)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T listoj tri provat n t cilat u vu Arnaut Osmani nga krali.
T dalloj cilsit morale t Arnaut Osmanit dhe kralit, mbshtetur n veprimet
dhe qndrimin q ata mbajn.
T identifikoj disa karakteristika t epiks heroike n fragmentin e dhn.
T gjej figurat letrare dhe shprehjet frazeologjike duke shpjeguar domethnien
e tyre.
Fletore, lapsa me ngjyra

Empatia
Skeda e pikve t vlersimit
Diskutim
Pun n ift
31
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me punimin e detyrs s shtpis.
Msuesi/ja krkon nga nxnsit q n kt hap t lexojn historin e tri
personazheve, t para nga kndvshtrimi i secilit, pra:
Historin e Arnaut Osmanit,
Historin e Kralit,
Historin e Bijs s Kralit.
Nxnsi e interpreton historin duke qndruar n nj karrige n qendr t klass,
ku prpiqet t vihet plotsisht n rolin e personazhit t zgjedhur prej tij.
Msuesi/ja i nxit nxnsit t dgjojn me vmendje punn e tre shokve, pasi ata
do t luajn rolin e kritikut letrar.
N prfundim t puns msuesi/ja drejton pyetjen:
- Cila nga tri historit ju trhoqi m shum dhe pse?
Nxnsit vlersojn tregimtarin ose rrfimtarin m t mir duke argumentuar do
mendim t shprehur.
Kjo veprimtari t mos i kaloj 15 minuta.
Hapi II. Nxnsit drejtohen n tekst te rubrika Reflektimi kuptimor.
Punojn ushtrimin 1, f. 28.
Fillimisht nxnsit rikthehen te knga epike dhe nnvizojn leht me laps do
prov t rnd npr t ciln e v krali Aunaut Osmanin e m pas shkruhen po me
laps n vendin e caktuar n tekst.
32
Ushtrimi 2. Nxnsit shprehin lirshm mendimet e tyre, duke argumentuar

prgjigjet e dy pyetjeve t shtruara pr diskutim. T pranohet do mendim i shfaqur,
mjafton t jet i argumentuar.
Te pyetja e dyt msuesi/ja duhet ti drejtoj nxnsit drejt ides se forca, madhshtia
trupore, ashprsia e lufts, jeta e vshtir nuk e kishin egrsuar kreshnikun, brenda tij
fshihej nj shpirt i ndjeshm e plot pasion, mjafton ta zbuloje at.
Ushtrimi 3. Nxnsit zgjedhin alternativat e duhura pr tiu prgjigjur pyetjes,
do alternativ t argumentohet.
Ushtrimi 4. Mbshtetur n vargjet e dhna nxnsit zbulojn dy cilsit kryesore
t trimit dhe kralit.
- i fort (Arnaut Osmani)
- dinak (krajli)
M pas nxnsit, mbshtetur dhe n faktet reale historike t lufts
shumshekullore ndrmjet shqiptarve dhe shkjeve (serbve) tregojn pr
marrdhniet q ishin vendosur ndrmjet dy personazheve kryesore. Argumentet
e tyre i konkretizojn me vargje nga knga epike.
Libr msuesi
Hapi III. Punimi i ushtrimeve 2, 3, 4 i prgatit nxnsit t hartojn skedn e vlersimit.

Ecuria
1. U thoni nxnsve q fillimisht duhet t gjejn kritere t qndrueshme pr
vlersimin e dy personazheve.
2. U krkoni nxnsve t krijojn nj list tiparesh q mund t kthehet n nj
sked piksh, si kjo e treguar ktu:
Skeda e pikve t vlersimit
Personazhi A
Personazhi B
Arnaut Osmani
Krali
I guximshm
I .................. 5
Sepse
i guximshm
I .................. 5
Sepse
I zgjuar
1..................5
Sepse
I zgjuar
1..................5
Sepse
Shpirt i ndjeshm
1..................5
Sepse
Shpirt i ndjeshm
1..................5
Sepse
3. Nxnsit vlersojn dy personazhet duke prdorur skedat e pikve. Ata mund

ta bjn individualisht ose n dyshe.
4. Nxnsit pastaj shkmbejn vlersimet e tyre me shokun e banks (nse
punojn n dyshe, do dyshe i shkmben me nj tjetr). Ata duhet t prmendin
prova, pastaj shqyrtojn se sa t qndrueshme jan kto prova.
5. Krkojuni nxnsve t shkruajn nj paragraf prmbledhs q i jep prgjigje nj
pyetjeje prfundimtare lidhur me dy personazhet q po krahasohen. Ju mund t prdorni
si pyetje prfundimtare nj nga tri pyetjet e mposhtme, nxnsi t zgjedh ciln t
dshiroj.
- Me k do t paraplqeni t hani dark dhe pse?
- far sht m e rndsishme n kt histori?
- far do t kujtohet m shum pas 100 vjetsh?
Dgjohen paragraft prmbledhs duke mos dhn asnj koment pr ta.
33
Hapi IV. N kt hap kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik.

N kt rubrik nxnsit me ndihmn e msuesit do t zbulojn disa karakteristika
t epiks heroike dhe pikrisht n rrfimin e ksaj ngjarjeje: Vendin kryesor n
rrfimin e ngjarjeve e z veprimi.
Dialogt: Ka pak dialog dhe n ta mbizotrojn fjalit pyetse dhe nxitse.
Rrfimtari merret m shum me prshkrimin e natyrs, bmave, trimrive, lufts
etj. Pra kto kng kan karakter rrfimtar.
Heroizmi i kreshnikve: kemi grshetim t elementit fantastik dhe atij real n
veprimet q kryejn kreshnikt.
Mbyllja e kngs epike: prdor formula t gatshme q i shohim dhe n kng t
tjera epike.
Se atje un vet nuk kam qen.
Si kam ndie e si m kan thn.
Komunikimi i rrfyesit popullor me dgjuesit: sht i drejtprdrejt. Ai e bn
dgjuesin pjesmarrs t ngjarjes dhe duket sikur i thot: dgjo me vmendje se
sht heroi yt q do t vihet n prov, e grish t prfytyroj tamam skenn e veprimit.
Detyr shtpie: Nxnsit t gjejn figurat letrare si dhe shprehjet
frazeologjike duke shpjeguar domethnien e tyre.
Kjo detyr t realizohet prmes ditarit dypjessh.
Figura letrare
Lloji
Komenti im
34
Shprehjet frazeologjike
Komenti im
Libr msuesi
Tema: Mbolla li te plepi i gjat Letrsi gojore

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
Objektivat: N fund t ors s msimit, nxnsi t jet i aft:
T listoj veprimet q shoqrojn procesin teknologjik t prpunimit t lirit.
T shpjegoj veorit e ndrtimit t ksaj knge, mbshtetur te prmbajtja dhe
forma duke u ndalur te:
koha dhe trajta e foljes,
te lloji i fjalis,
te rima,
te ritmi i brendshm.
T krijoj nj proz a poezi ku t numroj llojet e punve q ai kryen, t cilat
lidhen me njra-tjetrn.
Tre shkopinj dhe tri lmshe
Lexim zinxhir
Diskutim
Loj me role
Vija e vlers
Pun prgatitore
Meqense knga Mbolla li te plepi i gjat sht nj kng e mirfillt pune, q
lidhet drejtprdrejt me nj proces pune q n zanafill e deri sa mbaron do t
ishte mir q nj grup nxnsish (3 vajza) t improvizojn gjith procesin teknologjik
t prpunimit t lirit. Nxnset t mbajn n nj dor nga nj shkop n vend t
furks dhe n tjetrin lmshin pr tu treguar shokve t tyre se po kryejn procesin
e tjerrjes. Secila nxnse do t recitoj nj fragment t kngs q tregon nj proces
t prpunimit. Recitimi do t realizohet njra pas tjetrs.
P.sh.: Nxnsja e par do t recitoj fragmentin e mbjelljes t ksaj bime q fillon
nga vargu: Mbolla li te plepi i gjat .... deri te .... si e shfarosa, donte shkundur.
Nxnsja e dyt reciton fragmentin q tregon procesin prpunimit t fazs s lirit
nga e cila nxjerr fijen.
... Si e shkunda, donte regjur... si e tora donte zier.
Nxnsja e tret reciton fragmentin q tregon procesin e endjes dhe prgatitjen e veshjes
... Si e zjeva ..,. deri n fund.
N bashkpunim me msuesen/sin e muziks ky recitim t shoqrohet me nj
ritm t thjesht muzikor.
35
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve temn e re msimore, t ciln e
shkruan n tabel duke theksuar se kjo kng bn pjes n letrsin gojore, pra
n folklorin shqiptar. Ai/ajo paraqet skematikisht n tabel dy nga gjinit kryesore
t folklorit dhe se cilat bjn pjes n to.
Folklor
Epika
Kngt epike -heroike
Historike
(Arnaut Osmani)
Lirika
Ninullat
Vajet
Kngt e dasmave,
t puns,
t dashuris etj.
Msuesi qarkon te gjinia e liriks Kngt e puns duke u prezantuar nxnsve

se knga q do t studiojn sht nj kng e vjetr dhe e mirfillt pune q lidhet
drejtprdrejt me nj proces pune. Kto kng i kan shoqruar njerzit gjat puns
n bujqsi, blegtori, zeje etj.
Fillimisht msuesi/ja pyet nxnsit nse ndonj prej tyre e di se sht liri, nse
jo ai/ajo e sqaron vet.
li, - ri m, bot. bim barishtore njvjeare, me gjethe t holla, t gjata e me maj, me
lule t vogla e t kaltra, nga krcelli i s cils nxirren fije pr t br plhur, thas,
litar etj. Nga farat nxirret vaj, fijet nxirren duke rrahur krcellin e ksaj bime.
36
P.sh.: Plhur liri, far liri, tjerr lirin.

Shprehje frazeologjike:
T lirit e t mullirit t mira e t kqija, t larat e t palarat.
U b lesh e li u ngatrrua, u b keq.
Hapi II. Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve duke thn se kjo kng e
vjetr pune fillimisht do t recitohet nn nj ritm nga tri shoqet tuaja, ku secila do
t paraqes nj proces pune. Dgjojini me kujdes. A mundni ju t identifikoni kto
procese pune?
Dgjohen prgjigjet e nxnsve, nse ata arrijn ti dallojn ato shkruhen n
tabel nga msuesi/ja, nse jo, kthehen n tekst ku nxnsit lexojn n heshtje
kngn dhe nnvizojn me laps procesin e kultivimit t lirit (mbjellja, tjerrja, endja).
Hapi III. Rubrika Reflektimi kuptimor
Ushtrimi 1. Krkojuni nxnsve pse kjo poezi futet te kngt e puns dhe nse
po, a e shpreh kt titulli i saj?
Libr msuesi
Prgjigjja e nxnsve shkon drejt pohimit duke argumentuar se sht kng q

pasqyron nj proces bujqsor e mandej shtpiak.
- Msuesi/ja ndrhyn: Si dshmojn studiues t ndryshm kngt e para lindn
n procesin e puns. Fillimisht ato nuk ishin kng, por thirrje q i ndihmonin njerzit
t punonin me t njjtin ritm. M von kto thirrje u przien me fjal, pastaj u
krijuan vargje t tra e me kuptim q n t njjtn koh ruanin edhe ritmin e procesit
t puns.
Ushtrimi 2. Krkojuni nxnsve t rreshtojn t gjitha punt q kryhen n do
proces.
P.sh.: N mbjellje: mbolla, thurur, ruajtur, u rrit, oi farn, u poq, shfarosur,
shkundur.
Ushtrimi 3. Mbshtetur n titullin e kngs dhe n prmbajtjen e saj nxnsit
arrijn n prfundimin: Nprmjet ksaj knge msojm pr mnyrn se si punohej
n at koh; njerzit merreshin me bujqsi, prpunimin e produkteve bujqsore e
bnin n shtpi n mnyr primitive, njerzit e donin punn, ishin pundashs, kjo
duket n kngt q ata i kndojn puns, pr ta knga ishte nxitje pr t punuar
m shum, por edhe i lodhte.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Ushtrimi 4. Nxnsit n bashkpunim me msuesin/sen prqendrohen n
mnyrn si sht ndrtuar kjo kng: nga prmbajtja, nga forma.
Nxnsit ndalen te ritmi dhe melodia.
Msuesi/ja drejton pyetjen:
- Sa rroksh sht vargu i ksaj knge?
8 rroksh.
- Ku bien theksat n kt kng?
N rrokjet 1, 2, 5, 7.
(Mbolla li te plpi i gjt.
Msuesi/ja shton: Kjo kng me ritmin q ka priret ndaj recitativit. Kndohet thuajse
duke u recituar nga grupi i vajzave e grave q po tjerrin, endin a lajn lirin. Ritmi
shrben pr t nxitur fuqit fizike t atyre q jan duke punuar si dhe pr t krijuar
nj ndjenj t gzuar e lodhse.
Msuesi/ja pyet:
- A mendoni se n ndrtimin ritmik t ksaj knge ka ndikuar prdorimi i dendur
i foljeve? Pse?
Sa folje ka secili varg?
Prgjigjja e nxnsve mund t jet:
Po ka ndikuar, prderisa prshkruhet nj pun me nj zinxhir procesesh.
Ky prdorim, ve ritmit, siguron nj rrjedhje t shpejt t veprimit. Gjithka rrshqet
si n nj prrall, nxiton drejt fundit, drejt kurorzimit t t gjitha atyre prpjekjeve.
37
II. Secili varg, prve vargut t par, ka nga tri folje.

III. N ciln koh dhe trajt sht folja?
Nxnsi/ja: N kohn e kryer t thjesht t trajts veprore jan foljet:
mbolla, thura....
Ndrsa foljet e pjess s dyt jan t shoqruara me foljen gjysmndihmse do
+ pjesoren e foljeve, p.sh.: donte ruajtur, donte shfarosur...
IV. Mbshtetur te numri i foljeve brenda nj vargu: Kemi fjali t prbra me
nnrenditje kohore.
Msuesi/ja ngre shtjen pr diskutim: A mendoni se kjo kng ka karakter t
theksuar didaktik (msimor edukativ). Kt e realizon prmes Vijs s vlers.
Ecuria
I. Secili nxns mendon pr pyetjen dhe prgjigjet me PO ose JO. (pohime t
skajshme dhe t papajtueshme).
II. Nxnsit zn vend prgjat nj vije imagjinare midis dy qndrimeve t
skajshme.
III. Nxnsit diskutojn me t tjert prqark dhe secili sigurohet se sht mes
njerzve q kan mendime t ngjashme.
IV. Msuesi/ja krkon nj nxns nga do grup t paraqes mendimin e atij grupi.
Nxnsit jan t lir t ndrrojn vend, pasi dgjojn qndrimin e grupeve.
N fund arrihet n prfundimin se kjo kng ka karakter t theksuar didaktik dhe
se realizon dy funksione, e para: shoqron nj proces pune n teknologjin e
prpunimit t lirit, ku t gjitha proceset e puns numrohen me radh, saq nuk
lihen mnjan dhe veprime t dors s dyt q nuk lidhen drejtprdrejt me procesin,
si p.sh.: thurja e gardhit, ruajtja e ars.
38
S dyti, mund t jet prdorur edhe si kng didaktike pr fmijt. Nprmjet saj
fmija mson nj zinxhir t tr me procese pune, forcon kujtesn dhe pasuron fjalorin.
Fmijs i kumtohet ky mesazh: Kto tesha prej liri, q ti i vesh aq leht, jan br
me nj mij mundime, ndaj ruaji, mos i gris e mos i ndot.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n gjithprfshirjen e nxnsve n
diskutim.
Detyr shtpie: Bni nj krijim n proz ose n poezi ku t numroni
disa lloje punsh q kryeni ju, t cilat lidhen me njra-tjetrn.
Libr msuesi
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Gjinit letrare
T folurit
Niveli II
45 minuta

T dalloj gjinit letrare.
T identifikoj veorit e gjinis epike, lirike, dramatike.
T klasifikoj sipas gjinis titujt e teksteve letrare t dhna.
T prcaktoj llojin letrar pr titujt e teksteve t dhna.
T krahasoj nj tregim, nj poezi dhe nj dram duke gjetur t veantat dhe
t prbashktat mbshtetur n:
a. llojin e rrfimit,
b. vetn e rrfimit,
c. temn dhe mesazhin.
Teksti Gjuha shqipe 6, 7, 8
Fletore
Libra me tregime, poezi dhe dram.

Lexim me kodim teksti
Diskutim
Diagrami i Venit
Zhvillimi i msimit
Hapi I: Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve se n at or msimore ata do t
njihen me gjinit letrare dhe veorit e tyre. Pr kt ai/ajo u thot nxnsve se ka
shkruar n tabel disa pyetje, t cilat duhet ti lexojn me kujdes dhe n libr (fig.
31) t krkojn informacionin q jep prgjigjet e tyre, duke shnuar prkrah tij
numrin q mban pyetja.
39
1.
2.
3.
4.
Kur lindi nevoja q librat t klasifikoheshin?

Pse u ndje kjo nevoj?
Pr lehtsi studimi cili sht klasifikimi m i pranueshm i teksteve letrare?
Cilat jan veorit e gjinis epike, lirike dhe dramatike?
Hapi II. Vihen nxnsit t lexojn msimin dhe t vn numrin e pyetjes pr do

t dhn a lloj informacioni q i prgjigjet asaj.
Nse dshiron msuesi/ja u krkon nxnsve q t gjith informacionin e
przgjedhur, me prjashtim t pyetjes s fundit, ta hedhin n nj tabel t till:
(1)
(2)
(3)
N seciln shtyll shkruhet informacioni q i prgjigjet pyetjes 1, 2, 3. Pas

prfundimit t detyrs, nxnsit raportojn pr prgjigjet q kan gjetur pr pyetjet
e shtruara duke diskutuar t gjith s bashku. Disa prej ktyre prgjigjeve, ato m
t rndsishmet, msuesi/ja i shkruan n tabel.
Pr pyetjen e fundit mund t shfrytzojm tabeln e mposhtme.
Gjinia epike
rrfen ngjarje
Gjinia lirike
- shprehen ndjenja,
n proz e n vargje
- llojet: romani, novela, tregimi
- lloji: epiko-lirik
Gjinia dramatike
- vepra q shkruhen
mendime
poezia
rrfimi n vetn I.
rrfimi bhet n vetn III,
pr skenn
- dialogu- monologu
- llojet: tragjedia,
komedia, drama.
por edhe n vetn I.

Hapi III. Punohen ushtrimet 1,2, 3.
Pr ushtrimin 1 nxnsit do t ndihmohen nga tabela e prgatitur pr veorit e
gjinive.
Pr nxnsit q nuk kan punuar me Gjuhn shqipe 7 t Albasit, rekomandohen
tituj t tjer, sipas gjinive.
Pr ushtrimin 2 nxnsi n mnyr intuitive ushtrohet t dalloj llojet letrare.
Pasi lidh titullin me llojin, mund t prforcohen njohurit, duke plotsuar nj tabel.
Llojet letrare
40
Gjinia epike
Gjinia lirike
Gjinia dramatike
Nxnsit pr t dyja ushtrimet e para t nxiten t kujtojn emrat e autorve.

N ushtrimin 3 nxnsit zgjedhin nj tregim, poezi dhe dram dhe i krahasojn
duke nxjerr n pah t veantat dhe t prbashktat, mbshtetur n llojin e rrfimit,
vetn, temn dhe mesazhin.
Libr msuesi
Mir sht q nxnsit kto pjes ti zgjedhin nga teksti Gjuha shqipe 7, pasi
kshtu ato do t jen t njohura pr t gjith nxnsit dhe krahasimi do t jet m
i sakt.
Msuesi/ja mund ti udhzoj nxnsit t prdorin diagramin e Venit pr t br
krahasimin.
Dram
Tregim
Poezi
Hapi IV. N pjesn e fundit t ors msimore msuesi/ja zhvillon me nxnsit

shtjet e shtruara pr diskutim n fund t faqes 32.
1. Si mund t sistemohen librat n bibliotek?
2. Cilat lloje letrare przgjidhni ju pr t lexuar?
Nxiten nxnsit t diskutojn lirshm. Pr shtjen e par ata mund t sjellin
edhe prvojat e tyre n sistemimin e librave n biblioteka pran shkollave prkatse.
Tema: Kthimi i Odiseut Poem epike

(ora e par)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T identifikoj pes veorit dalluese t poems epike.
T plotsoj tablon e poems duke e vn veten n rolin e personazhit kryesor,
Odiseut.
T dalloj n kngn XXIII vargjet q lidhen me poemn Iliada.
Skeda
Libri Mitet (m t famshmet e lashtsis)
Veshje, CD, muzik

Empatia
Leximi me role
Diskutim
41
Pun prgatitore
Msuesi/ja przgjedh nj nxns, i cili do t luaj rolin e Odiseut, nprmjet
informacionit q nxnsi do t jap do t plotsohet tabloja e poems Odiseja.
Ndrsa disa nxns t tjer do t ndrtojn pyetje, pr ta br m interesant rrfimin.
Odiseu: Shum lufttar grek u kthyen n shtpit e tyre pas lufts s Trojs.
Vetm un (Odiseu) me nj et shoksh lufttar u rropatm pr 10 vjet rresht
npr dete e vende t ndryshme, t prndjekur nga zemrimi i zotit t detit,
Poseidonit, t cilit un, Uliksi, i kisha verbuar t birin, ciklopin Polifem.
42
Nxnsi n rolin e dgjuesit: Mund t na i rrfesh tr historin e lufts me ciklopin

Polifem, o i shumvuajturi Odise?
Odiseu: Errat e forta na uan n nj ishull. Me t mbrritur n tok i urdhrova
shokt t lidhnin anijet n nj gj t mbrojtur mir nga errat e m pas, si iu afruam
ishullit t madh s bashku me 12 burra, u nism t kontrollonim vendin. Secili nga
ata ishte i ngarkuar me ushqime dhe me nj calik ver.
Arritm para nj shpelle shum t madhe t mbushur me ushqime joshse, qumsht
i freskt dhe djath me bollk. Burrat e mi donin t merrnin gjithka q mund t merrnin
dhe tua mbathnin kmbve, por un doja t msoja se kush banonte n at vend.
Kur bie mbrmja, nuk vonon t vij banuesi i shpells: ai ishte nj ciklop shum i
madh, me emrin Polifem, nj nga djemt e perndis s fuqishme t detit, Poseidonit.
Polifemi fut brenda delet dhe mbyll shpelln me nj shkmb t madh. M pas nis
t mjel delet dhe dhit e n kt koh arrin t na vrej pran kafshve. Nuk
kishim far t bnim, frika dhe ankthi na kishte pushtuar t gjithve. I dola para
dhe iu drejtova se n kt shpell kishim ardhur vetm pr streh dhe prfitova ti
kujtoja prbindshit ligjet e mikpritjes.
Nxnsi: Po ai bri, Odise, na trego, na trego.
Odiseu: Ai nuk u prek fare, kap dy nga shokt e mi, u thyen kafkn, i prplas pr
tok, para se ti prlaj t gjall.
Pastaj ia kput qetsisht gjumit.
Mendoja vetm si t hakmerresha, t vrisje ciklopin n gjum nuk ishte ide e
mir, sepse ashtu nuk do ta shtynte dot shkmbin q zinte hyrjen e shpells.
Nxnsi: Ather cili ishte plani yt, Odise mendjempreht?
Odiseu: Gjat dits pata koh t prpunoja nj plan pr t shptuar shokt e mi.
Mprehm s bashku nj trung ulliri dhe e forcuan me flak para se ta fusnim n
pleh. N mbrmje Polifemi kthehet dhe un i jap gjigantit calikun me ver q e
kishim marr me vete. Polifemi nuk rresht s piri dhe me tonin m miqsor m
thot: Ty do t t ha t fundit dhe ia kputi gjumit menjher.
Marrim trungun dhe futim majn e tij n vatr, deri sa ajo skuqet. Ather ia
ngulim Polifemit n syrin e vetm.
Prbindshi zgjohet duke ulritur nga dhembja. Presim sa t bjer dita q Polifemi
t nxjerr kopen. I ndihmoj 6 shokt, aq kishim mbetur nga 50 burra, t mbrthehen
nn barkun e tre deshve t mdhenj, ndrsa vet u kapa pas nj cjapi. Ciklopi liron
hyrjen e shpells dhe i nxjerr kafsht. Ne vrapojm drejt anijes, ngrem me shpejtsi
veln drejt detit. Edhe nj her i shptuam pr qime vdekjes.
Nxnsi: Po pr kngn e Sirenave mund t na thuash, Odise? Si shptuat prej tyre?
Odiseu: Kjo sht nj aventur tjetr po aq e rrezikshme ku u prballa un dhe
shokt e mi.
Libr msuesi
Magjistarja Circe, ishulli i s cils nuk sht aspak larg atij t sirenave, m
paralajmron pr rrezikun dhe un i mora t gjitha masat e domosdoshme pr ti
br ball. U zura shokve vesht me dyll dhe i urdhrova ata t m lidhin mua te
direku pr t plotsuar kureshtjen, por pa rn nn pushtetin e joshjes s
kngtareve t frikshme. Sa m shum q anija i afrohej ishullit dhe knga e sirenave
mbyste zhurmn e dallgve, un shqetsohesha prher e m shum. U lutem, i
urdhroj, u prgjrohem shokve t m zgjidhin, por pr fatin tim t madh ata nuk
i harrojn kshillat e Circes dhe m shtrngojn m fort litart. Kshtu anija mundi
t kalonte ishullin e sirenave dhe ne t shptonim prej tyre.
Nxnsi: Keni koh pa e par Penelopn, gruan tuaj t dashur. Si mendoni, si do
tju pres ajo? A do tju njoh? A do tju besoj n ato q do ti thoni? A shpresoni se
gjithka do t shkoj mir pas gjith ktyre aventurave?
Odiseu: Nuk e di. Penelopa ime, simboli i besnikris bashkshortore, e menur
dhe madhrisht e qet, dinjitoze prpara mtonjsve, qan nat e dit pr mua q
sjam kthyer. Shpresa e saj, se nj dit do t m shoh n pragun e ders, erdhi. Si
do t m pres, do ta shohim t gjith s bashku.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore, titullin e s cils e
shkruan n tabel. I njeh nxnsit me autorin e veprs, gjinin e veprs, si dhe
veorit e poems epike.
Kto veori msuesi/ja i shkruan n tabel, kurse nxnsit n sked t ciln e
ngjitin te msimi i dits.
Poema epike
Veorit e poems epike jan:
- Krijimi shum i gjat n vargje.
- Trajton ngjarje historike dhe luftra t vrteta.
- Rrfyesi i rrfen ngjarjet pa mbajtur ann e asnjrs pal, ve shpreh
simpatin ndaj virtyteve t personazheve.
- Fati i heronjve sht n dor t hyjnive.
Veprat epike nisin me thirrje drejtuar hyjnive.
Poemat epike dallohen:
- pr nj lirizm t holl,
- pr dialogun e shkatht,
- pr konflikte t fuqishme,
- pr mnyrn trheqse t thurjes s ngjarjes,
- pr forcn oratorike dhe ligjrimin e bukur.
Msuesi / ja shton:
Ky fragment sht shkputur nga poema e dyt e Homerit Odisea. Subjekti n
poemn Odisea shtjellohet n tri linja:
1. Endjet e pafundme e plot rreziqe t Odiseut.
2. Pritja e gjat e plot shqetsime e Penelops n Itak.
3. Rrugtimet e Telemakut (biri i Odiseut) pr t krkuar e gjetur t atin.
43
Hapi II. N kt hap realizohet teknika e Empatis pr t plotsuar gjith tablon

e poems. Nxnsi ulet n qendr t klass ose n mes nse dshironi t rregulloni
mjedisin fizik jepini atij pamjen e nj amfiteatri. Nxnsit jan n rolin e shikuesve,
jan t veshur me veshjen e kohs me nj araf t bardh, kurse Odeseja me
araf ngjyr bojqielli. E gjith veprimtaria zhvillohet n sfondin e muziks greke.
(Kjo veprimtari t mos kaloj 10 minuta.)
Hapi III. Bhet lidhja me fragmentin e pjess. Dy nxnse lexojn n role fragmentin
e dhn n tekst. Njra n rolin e mndeshs, kurse tjetra n rolin e Penelops.
Krkojuni nxnsve ta lexojn pjesn bukur, me ndjenj e me tone t qeta etj.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Ushtrimi 2. Nxnsit sjellin vargje nga teksti pse Penelopa:
a. shfaq aq shum mosbesim ndaj t shoqit... Sa her frika, mka zn... se ka
plot njerz t ligj n kt bot.
b. Cili sht argumenti m i fort i mndeshs? Plaga q ish nga nj kafshim derri.
Msuesi/ja pyet: ngjarje ju kujtojn vargjet:
Helena argve e bija e Jupiterit.
Sdo tkishte lojtar mendsh pas nj t huaji,...
deri nga faji i vet asaj dhe ne s bashku.
Sqaroni nxnsit se Helena ishte e bija e Jupiterit (Zeusit) dhe e gruas vdekatare Leds.
Arg qytet n Peleponez.
Nxnsit t prqendrohen te lufta midis grekve dhe trojanve; shkaku i saj:
Rrmbimi i Helens.
Kto vargje i lidhin nxnsit me poemn Iliada.
Msuesi/ja i nxit t kujtojn ndonj fragment tjetr nga kjo poem, fragmentin e
t cils e kan studiuar n klas t shtat.
Lufta e Akilit me Hektorin, djalin e Priamit.
Bhet vlersimi i ors nga vet nxnsit.
44
Msuesi/ja i pyet: far do t merrnit me vete n shtpi dhe do tua tregonit

vllezrve, motrave apo prindrve nga kjo or msimore dhe far do t linit ktu?
Dgjohen disa nxns, mos lejoni t prsritin t njjtin mendim.
Detyr shtpie: Prshtatni kt fragment n proz.
Rikujtojuni nxnsve:
- Mos ndryshoni emrat e personazheve.
- Mos ndryshoni rrjedhn e ngjarjeve.
- Mos ndryshoni elementet e veanta q e dallojn nj kng epike.
- Ruani figuracionin e prdorur.
- Ruani fjalt e vjetra q sjellin atmosfern e kohs.
- Ruani veorit e fjalve t dialogut, pasi lidhen me cilsit e personazheve.
- Mund t prdorni fjalt tuaja kur e shihni t nevojshme.
Libr msuesi
Tema: Kthimi i Odiseut Poem epike

(Ora e dyt)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta

T ndrtoj hartn e personazheve: Odiseu, Penelopa duke dhn cilsit morale t tyre.
T shpjegoj shprehjet simbolike, t cilat e kan burimin te koha homerike:
U end si Odiseu
Si plhura e Penelops
dhe kontekstet n t cilat prdoren ato sot.
T portretizoj heroin epik duke argumentuar pse n ditt tona quhet hero modern.
T kthej fragmentin e kngs XXIII n proz.
Teksti Gjuha shqipe

Harta e personazheve
Diskutim
Organizuesi grafik i veprimeve
t personazhit
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Punohet detyra e shtpis.
Dgjohen 2-3 nxns. U krkohet nxnsve t vlersojn punimet e shokve.
Vlersimi i tyre do t bhet se si e kan realizuar ata detyrn mbshtetur n skemn
e msuar nj vit m par dhe t rikujtuar nga msuesi.
Hapi II. N kt hap msuesi/ja prpiqet t rikujtoj ngjarjet kryesore t fragmentit
t kngs XXIII, pr t par se sa t vmendshm kan qen gjat ors s msimit.
Ai/ajo vizaton n tabel me shkumsa me ngjyra organizuesin grafik t veprimeve
t personazhit kryesor, Odiseut. do pyetje shkruhet me nj ngjyr t veant pr
ta br t dallueshme. Pamja e organizuesit grafik t veprimeve t personazhit
kryesor, Odiseut.
Ku zhvillohen ngjarjet e kngs XXIII?

Kush sht lypsari plak e i rreckosur
q njohu mndesha plak?
Ngjarjet e kngs XXIII zhvillohen n

shtpin e Odiseut n Itak.
Lypsari plak sht vet Odiseu.
45
far kishte ndodhur me

Odisen dhe me fatin e familjes
s tij gjat kohs q ai nuk ishte
pran saj?
Pse lypsari plak ia mbylli gojn

mndeshs plak?
Si e njohu Penelopa burrin e saj

dhe si e vlersoni ju veprimin e saj?
Mbas lufts s Trojs Odiseu u end mes

dshirs pr qetsi dhe nevojs pr
aventura t reja. Bijt e aristokracis s
Itaks synonin q Penelopa t martohej me
njrin prej tyre.
Ai kishte prgatitur nj plan: ti shfaqej
vet Penelops dhe do t shihte nse
ajo do ta njihte at apo jo.
Penelopa e njohu nga shenja e kafshimit
t derrit dhe shenjat e veanta q i tregoi
ai pr shtratin martesor. Nj grua besnike,
simbol i besnikris bashkshortore.
Pamja e organizuesit grafik sht kjo.

Nxnsit e plotsojn me goj organizuesin grafik pr t kursyer kohn. M pas
msuesi u krkon t plotsojn hartn e personazheve.
Odise
Penelopa
Besnike
Mendjempreht
Nuk pranoi t martohej

me asnj nga bijt e
aristokracis s Itaks.
E zgjuar
46
Aventurier i
shumvuajtur
Endja e plhurs ditn

dhe prishja e saj natn...
E dashuruar
Besnik
Nxnsit mund t sjellin cilsi t tjera t personazheve q jan dhn jo vetm n

kngn XXIII, por nga e gjith tabloja e plotsuar e poems.
Nxnsit n kutit bosh do t shkruajn se ku shfaqen cilsit e personazheve.
Libr msuesi
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik.

Ushtrimi 4. Nxnsit dallojn karakteristikat e poems epike n kt kng:
gNgjarja lidhet me luftn e vrtet historike, midis grekve dhe trojanve, q pati
si shkak rrmbimin e Helens.
g Ktu veprimi fillon nga mesi, kurse pr ngjarjet e mparshme njihemi nga tregimi
i vet Odiseut.
g Rrfyesi rrfen ngjarjen, nuk mban ann e askujt. Ndrhyrjet e tij jan t studiuara
mir, ndrhyn vetm n ato raste kur nevojitet lidhja e nj ngjarje me tjetrn.
g Dallohet pr dialog t shkatht e veshur me nj lirizm t holl. Ngjarjet e lufts
10-vjeare jepen brenda disa vargjeve.
g Odiseu mendjempreht, i shumvuajturi.
g Shenja e kafshimit t derrit n kmb.
Ushtrimi 5. Nxnsit shpjegojn shprehjet simbolike.
U end si Odiseu = natyr kontradiktore mes dshirs pr qetsi dhe nevojs pr
aventura t reja, mes rehatis e ngrohtsis familjare dhe nevojs pr t shkuar
drejt nj bote misterioze dhe joshse; = endje e pafund e plot rreziqe.
Si plhura e Penelops = dika q nuk mbaron kurr, zgjat shum.
Ushtrimi 6. Pr t br portretin e heroit epik, msuesi/ja fillimisht mbledh
mendimet e nxnsve i shkruan n tabel dhe vet nxnsit japin arsyen pse n
ditt tona quhet hero modern.
- Prgjigjet e nxnsve t ndihmuar dhe nga msuesi/ja mund t jen:
- Kta heronj shquhen pr pasuri t madhe t mendimeve, pr ndjenjat m t
bukura njerzore, pr virtytet dhe cilsit e tjera morale, pr optimizmin dhe dashurin
pr jetn, pr gjithka fisnike e t madhrishme, q mbetet gjithmon aktuale dhe
ruan vlera mbarnjerzore.
Bhet vlersimi i ors s msimit.
Tema: Knga e Beratit Poem epiko-lirike

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
45 minuta
T identifikoj veorit e poems epiko-lirike.
T parashikoj ngjarjen mbshtetur n fjalt e grupet e fjalve t dhna.
T lexoj n heshtje fragmentin pr tiu prgjigjur pyetjeve t shtruara nga
msuesi dhe n tekst rreth subjektit.
T ndrtoj organizuesin grafik t personazhit Bija e Lals.
T gjej elementet e prbashkta midis letrsis gojore dhe asaj t shkruar
(n kt fragment).
47

Fletore, stilolapsa
Libri Knga e sprasme e Bals
Parashikim me terma paraprak

Organizuesi grafik: Bija e Lals
Pun n ift
Diskutim
Pun prgatitore
Pr t plotsuar tablon e ngjarjeve te fragmenti Knga e Beratit msuesi/ja
shkput nga poema Knga e Sprasme e Bals dy momente:
Amanetin q l Pal Golemi.
Amanetin q l Nik Peta.
(Nse nuk ka mundsi ti gjej, kto dy fragmente, ti shkpus nga libri i Leximit
letrar klasa V.)
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore, autorin e saj, t cilat i
shkruan n tabel. U prezanton nxnsve se n ciln gjini bn pjes poema Knga e
sprasme e Bals, duke u ndalur te veorit e poems epiko-lirike. Kto veori ai/ajo i
shkruan n tabel, kurse nxnsit n skedat e tyre. Veorit e poems epiko-lirike jan:
- Poema sht nj tregim ose rrfim n vargje.
- sht e gjat, por jo sa kngt epike.
- Autori rrfen nj ose m shum ngjarje, n t cilat veprojn disa
personazhe.
- Shkruhet n vetn I ose n vetn III.
- Autori nuk rrfen vetm ngjarjen, por shpreh dhe ndjenjat e tij.
- Kemi ndrhyrje t elementeve t epiks dhe t liriks.
M pas msuesi/ja u prezanton nxnsve burimin ku sht mbshtetur autori
arbresh Gavril Dara (I riu) pr shkrimin e ksaj poeme epiko-lirike.
48
Qndresa e shqiptarve t udhhequr nga Sknderbeu.

Dashuria dhe malli pr trojet e t parve.
Krenaria pr t kaluarn historike.
Besimi n lirimin e Shqipris.
Kto tema i gjejm t pasqyruara n gjith poemn e tij, e cila sht nj vepr
romantike me natyr epiko-heroike, ku grshetohen hera-hers elemente t nj
lirizmi t holl.
Hapi II. Pr t plotsuar tablon e ngjarjes q nxnsit do t lexojn, msuesi/ja
shkruan n tabel fjalt dhe grupet e fjalve t mposhtme, t cilat do t ndihmojn
nxnsit pr t ndrtuar nj histori ku ata t parashikojn ngjarjen / a ngjarjet q
mund t ken ndodhur. Historia e krijuar prej tyre duhet t jet nj ur-lidhse me
at q do t lexojn m pas.
Libr msuesi
Vajkal, betej, e prgjakshme, turqit u suln, humbje e fitore, korbat, gjaku mbuloi
fushn, amanet, dy trima.
Pasi shkruan fjalt dhe grupet e fjalve t dhna, msuesi/ja pyet:
- far historie mund t ndrtoni mbshtetur n kto fjal a grupe fjalsh?
Mendoni pr 2 minuta, mendoni skenn, personazhet dhe ngjarjet e tregimit.
Pas 2 minutash u thot:
Krijoni dyshe dhe bashkojini idet tuaja n nj tregim. Nj antar i dyshes
duhet t bhet gati t rrfej tregimin.
Pas 5 minutave i pyeti:
- Kush do t na e thot tregimin e vet?
Dgjohen 2-3 grupe nxnsish. Nxnsit vlersojn punn e njri-tjetrit. Pas ktij
momenti msuesi/ja lexon fragmentin e shkputur nga poema pr t krijuar nj
lidhje m t mir me ngjarjen q nxnsit do t lexojn.
Hapi III. Lexohet fragmenti n heshtje pr tu kuptuar e pr tu ndjer m mir.
(Do t ishte m emocionuese sikur leximi i ksaj pjese t shoqrohej nn tingujt e
nj muzike q i prshtatet prmbajtjes s ngjarjes.)
M pas i pyeti:
- far emocionesh prcolli te ju leximi i ktij fragmenti?
- far mendoni pr personazhin kryesor, vashn Bija e Lals?
- N mnyr i ka prcjell autori (rrfimtari) te ju ndjenjat e tij (pr vashn dhe dy heronjt)?
- A ju plqen fundi i ksaj historie? Pse?
Mbshtetur tek informacioni i dhn nga msues/ja si dhe nga historia e krijuar
nga ju pr koh dhe ngjarje historike bn fjal ky tregim?
Kush e rrfen kt ngjarje? Si quhet ai?
Sa personazhe marrin pjes n kt tregim?
Prgjigjet e nxnsve dgjohen me vmendje, vlersohen me fjal inkurajuese.
Ushtrimi 3-4 realizohet prmes organizimit grafik t personazhit: Bija e Lals.
Kt organizues msuesi/ja e vizaton n tabel:
1. Fillimisht nxnsit rikthehen n tekst nnvizojn me laps informacionin q
krkon organizuesi e m pas diskutojn.
2. Pamja e organizuesit t plotsuar nga prgjigjet e nxnsve do t jet:
Veprimet
Ardhja e vashs n
fush t betejs.
Biseda me lufttart.
Prshkruan
pamjen e mikut t
zemrs (Nik Peta).
Ulriti
Pamja
Si nj hije flokt i kishte t
ndrliksur. Syt t futur thell n
ball e me kmb t prgjakura
E njjt
U zverdh
E ftoht si bor ra
Gjendja shpirtrore
Plot ankth e shqetsim
E trishtuar, zemra i
parandiente dika t keqe.
Shpirt i helmuar
Vdiq.
49
Ushtrimi 5. Msuesi/ja pohon: Dim se ky krijim (letrsi e shkruar) sht

mbshtetur te folklori (letrsia gojore). Le t krahasojm 2 vepra nga letrsia gojore
me krijimin e Gavril Dars pr t dalluar elementet folklorike ku sht mbshtetur.
Krahasimin e paraqit n tabel:
Nn
1. Knga e Dhoqins
= Letrsi gojore
Bij
Vlla
2. Gjergj Elez Alia

Motr
Trimi Nik Peta
= Letrsi e shkruar
3. Knga e Beratit
Vasha e zemrs
Vdekja dhe qiparisi dhe molla e bardh jan elemente folklorike, t shfrytzuara
nga Gavril Dara.
Heronjt kryesor t ktyre tri veprave vdesin n t njjtin ast, si dhe elementi
pem qiparisi dhe molla e bardh.
Mbi vdekjen e tyre el jeta, lulzojn qiparisi dhe molla. Ky pasazh buron nga
bestytnia e lasht e unitetit njeri-natyr. Nuk sht e rastit q mbi Nikun mbin nj
qiparis, kurse mbi Bijn e Lals nj moll e bardh pr t karakterizuar vajzat e
nuset e reja. Pra, mbi skenn e vdekjes autori ka hedhur ngjyrat (jeshile, e bardha)
q simbolizojn jetn n kulmin e lulzimit t saj.
50
Ky argument prdoret nga msuesi/ja pr t shpjeguar krkesn e ushtrimit 6,

nse nxnsit nuk arrijn ose arrijn pjesrisht n kt prfundim.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n:
- Si u ndjet gjat ksaj ore msimore i interesuar, i prfshir, i rndsishm, i
paangazhuar, i kontrolluar apo i painteresuar?
- lloj t menduari vut n veprim msuat prmendsh, gjett ide kryesore,
pat gjrat e rndsishme n thellsi, bt interpretime dhe i mbshtett me
arsyetimet tuaja?
- far do tju mbetet nga ky msim - informacioni, ide t rndsishme apo
shprehit e t menduarit?
Detyr shtpie: Msoni prmendsh 15-20 vargje q ju plqejn
m shum.
Libr msuesi
Tema: Knga e Beratit (Ora e dyt)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta
T interpretoj 15-20 vargje nga fragmenti Knga e Beratit.
T portretizoj personazhet kryesore: vashn dhe Nik Petn.
T dalloj krahasimet dhe similitudat, me t cilat vajza prshkruan portretin fizik t Nikut.
T shpjegoj domethnien e figuracionit t prdorur n portretizimin e dy
personazheve kryesore.
T shpjegoj efektin stilistik q jep pjesa e dyt e vargjeve t ndrtuara me folje mohore.
Fletore, stilolapsa
CD, muzik.
Pema e mendimit
Ditari dypjessh
Diskutim
Interpretim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja vendos n sfond muzik dhe m pas thot:
Pr 10 minuta klasa do t shndrrohet n nj minisken t nj teatri, ku 3 nxns
do t interpretojn vargjet q u plqejn m shum nga fragmenti Knga e Beratit.
Por m par - vazhdon ajo, - duhet t ndryshojm mjedisin fizik t nj pjese t
klass. Prball me recituesin do t vendosim nj juri (4 nxns) q do ta zgjidhni
ju vet. Mjedisi fizik i klass mund t ket kt pamje:
U kujtohet nxnsve se pr vlersimin e recituesve
do t merret dhe mendimi i tyre duke argumentuar
zgjedhjen.
Kurse juria t jap vlersim me pik, p.sh.: 1-10.
do recitues do t vlersohet nga juria pas
interpretimit. Vlersimi me pik tu bhet i njohur
recituesve dhe klass.
n
Hapi II. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve se n kt hap do t kalojm te

rubrika: Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Ushtrimi 7. Nxnsit prcaktojn vetn n t ciln sht shkruar poema duke
argumentuar prgjigjen.
V.1 Ndrsa ne po mendonim...
Veori e poems epiko-lirike
Rrfimtari sht poeti, plaku Bal.
e cila shkruhet n vetn I ose III.
51
Ushtrimi 8. Ky ushtrim do t zhvillohet mbshtetur n grafikun e personazhit

(vashs) q u punua orn e par. Nga ai grafik nxnsit veojn hollsit me t cilat
prshkruhet vasha nga autori dhe Niku nga vasha. Kjo realizohet prmes pems s
mendimit, t ciln msuesi/ja e plotson n tabel, kurse nxnsit n fletore.
kmb t prgjakura
si hije
epitet
VASHA
flok t ndrliksur
E ftoht si bora
krahasim
fustani cop - cop
balli porsi dielli

NIKU
krahasim
epitet
hiperbol
krahasim
sy si dy shkndija
krahasim
gojn si unaz
krahasim
epitet
fjalzn t mbl
porsi hojet e pranvers
krahasim
prapashtes
zvogluese prkdhelse
Msuesi/ja sqaron sht similituda dhe nga se dallohet ajo nga krahasimi.
Pr t shpjeguar domethnien e tyre punohet me ditarin dypjessh, p.sh.: kshtu
vazhdohet t shpjegohet domethnia e figurave t tjera letrare.
Figura letrare
si hije
flok t ndrliksur
si dy shkndija
fjalzn t mbl
52
Komenti im
Gjendje shpirtrore e rrnuar
Pamje fizike, pasqyron gjendjen e brendshme shpirtrore
I pashm, nuk i trembet vdekjes
I ndjeshm, njerzor
Ushtrimi 9. Msuesi/ja ndalet te komenti q bjn nxnsit pr dy cilsit e dbors.

ftohtsi trup i ngrir, pa jet.
bardhsi ngjyra q merr trupi pa jet.
vdekja e zez pr dhembjen dhe trishtimin q sjell.
Ushtrimi 10. Msuesi/ja drejton pyetjen:
- far sjell prdorimi i dy foljeve n kto vargje?
Nxnsi: Sjellin, krijojn vargje ritmike.
N vet jan foljet q krijojn ritmikn?
Nxnsi: Foljet e para jan n vetn I, numri shums.
Foljet e dyta jan n vetn III, numri njjs.
- efekt stilistik krijojn foljet e para me ato t dyta?
Ti flisnim su prgjigj...
Nxnsi: Folje me kuptim t kundrt, pra formojn figurn e Antitezs. Bhet
vlersimi i msimit mbshtetur n informacionin e dhn n orn e par.
Libr msuesi
Tema: Fabula (Luani, dhelpra dhe

kafsht e tjera / Trut e gomarit)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta
T identifikoj veorit e fabuls.
T interpretoj fabulat e dhna n tekst.
T dalloj:
- vendin ku zhvillohen ngjarjet,
- personazhet q marrin pjes n kto ngjarje,
- cilsit kryesore t dy personazheve kryesore,
- cilt njerz personifikojn kto kafsh.
T shpjegoj efektin stilistik q jep prdorimi i foljeve n kohn e pakryer dhe
n t kryern e thjesht.
T gjykoj rreth dy mesazheve q prcjellin fabulat e dhna n tekst.
Materiale e mjete msimore
Veshje, maska kafshsh
Vizatime me pamje nga mjedisi (pyll)

Lexim me kodim; Interpretim
Diskutim
Pun prgatitore
Przgjidhen 7 nxns t cilt do t interpretojn dy fabulat. Ata me ndihmn e
shokve t tjer, por edhe t msuesit/es duhet:
- T prgatisin veshjet e duhura pr personazhet.
- T prgatisin skenn ku do t luajn.
- T prcaktojn rolet, mbshtetur n pamjen fizike dhe aftsit imituese q kan.
Personazhet: Luani, dhia, vii, delja, dhelpra, gomari (nj nxns t vihet n rolin e autorit).
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n tabak t bardh (ose tabel) pyetjet:
- sht fabula?
- ka t prbashkt me prralln?
- Nga ndryshon prej saj?
- Cilat jan personazhet m t zakonshme n fabula?
- Cila sht struktura e fabuls?
- far i lihet lexuesit pr t kuptuar? Pse?
- Cilt jan disa nga fabulistt m t dgjuar?
53
U krkohet nxnsve t lexojn informacionin e dhn n tekst f. 39 dhe me

prgjigjet e do pyetjeje plotsojn skedn tashm t njohur prej tyre:
FABULA
- Rrfim i shkurtr n vargje ose proz.
- Ka kuptim t fshehur me nota satirike.
ngjason: nga elementet fantastike
- Me prralln
ndryshon: sht m e shkurtr, ka pak hollsi,
zakonisht personazhet jan kafsh.
- Struktura: 2 pjes
a: Rrfimi i ngjarjes,
b: Morali q del n fund.
- Fabulist t shquar:
1. n bot: Ezopi, Fedri, La Fonten.

2. n Shqipri: ajupi, Agolli, omora.
Hapi II. Interpretuesit e dy fabulave luajn para klass. Udhzohen nxnsit t

ndjekin me vmendje subjektin e tyre pr tu dhn prgjigje pyetjeve t rubriks
Reflektimi kuptimor.
1. Vendi ku zhvillohen ngjarjet.
2. Personazhet n seciln fabul.
3. Cilsit kryesore t personazheve kryesore.
Hapi III. Nxnsit bjn vlersimin e interpretuesit m t mir. M pas msuesi/
ja provon se cilt nxns ishin m t vmendshm gjat interpretimit nga shokt t
fabulave. Drejtohen pyetjet me t cilat u njohn n hapin e dyt, por mund t shtohen
edhe pyetje t tjera nga msuesi/ja ose vet nxnsit pr njri-tjetrin.
54
Hapi IV. T ushtrohemi: Punohen ushtrimet 1-6.

Ushtrimi 1. Vendi ku zhvillohen ngjarjet:
Fabula a: Guva e luanit.
Fabula b: N pyll.
Ushtrimi 2. Personazhet:
Fabula a: Luani, dhia, delja, vii, dhelpra.
Fabula b: Luani, dhelpra, gomari.
Ushtrimi 3. Cilsit e personazheve kryesore:
N dy fabulat: Luani: i fort, .....
Dhelpra: dinake, ......
(Ujku gabim teknik)
Libr msuesi
Pr pjesn e dyt t ushtrimit 3 se me cilt njerz personifikohen luani dhelpra

nxnsit t japin prdorime n kontekste t ndryshme.
Ushtrimi 4. Nxnsit dallojn m par disa folje t prdorura n kohn e pakryer
dhe n t kryern e thjesht e m pas shpjegojn efektin stilistik q jep ky prdorim.
Prdorime t tilla kan vler t gjithkohsis.
Ushtrimi 5. Mbshtetur n dy mesazhet e dhna me ngjyr t kuqe n fund t
secils fabul nxnsit japin gjykimin e tyre se si i kuptojn ato dhe se a mbeten
aktuale pr do koh.
Pas prdorimit t do ushtrimi lexohet ose diskutohet duke br edhe vlersime.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Fabula
T shkruajm
Niveli III
45 minuta
Objektiva: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

T identifikoj tri elementet e strukturs s fabuls.
T shkruaj nj fabul kur ka t dhn elemente t strukturs s fabuls:
a. moralin q do t komunikoj,
b. personazhet (kafsht me veorit e tyre),
c. situatn n t ciln mund t gjenden personazhet.
Fletore

Pem mendimi. Shkrim i lir
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit dhe objektivat q do
t realizohen n kt or. Lexohet informacioni i dhn pr fabuln n f. 41, fabula
si dhe struktura q duhet ndjekur kur duam t shkruajm nj fabul. Lexohet pr
rreth 2-3 minuta e m pas plotsohet skema:
FABULA
MORALI
PERSONAZHE
SITUATA
Pr secilin element krkohet mendimi i nxnsve duke mbshtetur argumentin

n fabulat e dgjuara / lexuara.
55
- sht morali i fabuls?
Prfundimi n t cilin arrijm pasi e kemi lexuar.
- far duhet pasur parasysh

kur zgjedhim personazhet?
Cilsit q ka personazhi dhe far

personifikon ai, si mbarts i ksaj cilsie.
- far prshkruhet n situat?
Koha, vendi, zhvillimi i ngjarjes.
Hapi II. Ndrtimi i njohurive: T shkruajm nj fabul. Klasa ndahet n tri skuadra.
Secila skuadr zgjedh njrn nga tri alternativat e dhna n tekst.
Skuadra e par:
I jan dhn
dy elemente:
a. morali,
b. personazhet.
c. t zgjedh:
situatn.
Skuadra e dyt:
I jepet:
a. situata
I krkohet t
prcaktoj:
b.personazhet
T parashikoj:
c.moralin.
Skuadra e tret:
I jan dhn:
a. situata,
b. personazhet
c. t zbuloj:
moralin.
Nxnsit mendojn rreth 2-3 minuta pr t prcaktuar elementin/et q mungojn

n strukturn e dhn e m pas shkruajn fabuln. Punohet n mnyr individuale
pr rreth 20 minuta.
Hapi III. Nxnsit lexojn punimet duke br vlersimet e punimeve t njri-tjetrit
mbshtetur n tabeln e mposhtme, t ciln msuesi/ja e vizaton n tabel gjat
kohs q nxnsit punojn. (Mund t prdoret edhe Turi i galeris.)
Pyetjet
56
Vlersimi
Pak
Vlersimi
Mesatar
Shum
mir
A jan realizuar tri elementet e

krkuara n fabul?
A jan zgjedhur kafsht q duhet
pr t personifikuar njeriun q mbart
cilsin e saj? A jan mendimet e
shprehura qart?
A sht punuar me kujdes pr zbatimin
e rregullave drejtshkrimore?
N prfundim t ors falnderohen nxnsit pr punimet dhe vlersimet q bn.
Libr msuesi
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Gjonomadh e Gjatollinj
T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T jap mendimin e tij rreth dy veorive t krijimtaris s Mitrush Kutelit.
T identifikoj veorit e tregimit rrfenj.
T lexoj pr tu dhn prgjigje pyetjeve t shkruara n dy rubrikat e dhna n tekst.
T shpreh ndjenjat dhe mendimet e tij / e saj pr karakterin e fisit t
Gjonomadhve mbshtetur n fragmentet e tekstit.
T dalloj epitetet e shprehjet e figurshme me t cilat Kuteli karakterizon
Gjonomadht duke zbuluar cilsit q theksojn ato.
T prshkruaj fisin e Gjonomadhve mbshtetur n cilsit e dhna n tekst
dhe n imagjinatn e tyre.
Flet formati ku sht paraqitur
organizuesi grafik: Fisi i Gjonomadhve
Fletore, stilolapsa

Stuhi mendimesh
Metoda e hulumtimit t prbashkt
Organizuesi grafik: Fisi i Gjonomadhve
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja paraqet temn e re msimore t ciln e shkruan n tabel. M
pas prmes tekniks stuhi mendimesh rikujton njohurit e marra pr autorin Mitrush
Kuteli si dhe pr rrfenjn. (Vendosa t shkoj n mrgim, klasa VII).
Msuesi: dini pr Mitrush Kutelin?
vepr t tij keni lexuar?
Nxnsi: Quhet Dhimitr Pasko. Ka prshtatur n proz ciklin e legjendave
shqiptare, nn titullin Tregime t mome shqiptare.
Msuesi: Autori i tregimit Vendosa t shkoj n mrgim, Mitrush Kuteli thot:
Un nj e uli dy.
Un 8 vje, uli 7 etj.
Pra, kush sht rrfimtari i ktij tregimi?
Nxnsi: Autori (Mitrush Kuteli).
Msuesi: Nga e kuptuat kt?
Nxnsi: Nga formulimet e drejtprdrejta q t futin menjher n atmosfern e
rrfimit (Un, uli e Marina).
57
Msuesi: N ciln vet sht rrfimtari?

Nxnsi: N vetn e par. Un me nj kmish...
Hapi II. Msuesi/ja u shpjegon nxnsve termin rrfenj: tregimi i shkurtr pr
nj ndodhi t vrtet ose t trilluar.
Veprat n proz Kuteli i quajti vet rrfime ose rrfenja. Ato dallohen pr mnyrn
e veant me t ciln autori komunikon me lexuesin. T duket sikur ai flet drejt pr
drejt me lexuesin.
Msuesi/ja udhzon nxnsit t lexojn fragmentin n krye t tekstit pr t kuptuar se:
jan rrfenjat?
Cili sht ndryshimi midis Mitrush Kutelit dhe autorve t tjer tregimtar?
Msuesi/ja dgjon me vmendje prgjigjet e nxnsve dhe ndalet te ndryshimi
q ekziston midis Mitrush Kutelit dhe prozatorve t tjer.
Pr ta kuptuar m mir nxnsit formulimin rrfen rrfimin pr ngjarjen. Ai/ajo
shkruan n tabel:
RRFIMTARI RRFEN - RRFENJN PR NGJARJEN LEXUESIT
M pas drejton pyetjet:
- Kush sht rrfimtari?
- far rrfen ai?
- Ku mbshtetet ai n rrfenjn e tij?
- Kujt ia rrfen rrfimin pr ngjarjen?
- Cili sht roli i Kutelit n skemn e dhn?
58
(Mitrush Kuteli)
(rrfimin)
(Mbi nj ngjarje t lexuar / a dgjuar
n krijimtarin gojore.)
Dgjuesit / lexuesit.
I ndrmjetsit mes rrfimit dhe
lexuesit.
Hapi III. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve tregimin nga sht shkputur

fragmenti, temn q trajton (gjakmarrja) si dhe mbylljen e tregimit.
Ai/ajo thekson se ky fragment sht shkputur nga fillimi i tregimit t Mitrush
Kutelit, sepse qllimi i autorve sht tu bj t njohur veorit e rrfenjs, prozs
s Kutelit, e cila ruan n njrn an karakteristikat e prozs popullore dhe n ann
tjetr mbart tiparet e prozs s shkruar duke siguruar nj bashkjetes t ktyre dy
tipave t shkrimit. Pra, thelbsore n krijimtaris e ktij autori sht krijimi i prozs
moderne shqiptare duke ndjekur modele t prozs popullore. (Ky informacion duhet
tu jepet nxnsve pr t kuptuar prozn e Kutelit.)
M pas i drejton nxnsit n tekst. Duke par ngarkesn me fjal dialektore, n
fillim leximi bhet nga msuesi e shpjegimi i fjalve t reja e m pas nga dy nxns.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor pr tiu dhn prgjigje pyetjeve
t ushtrimit 1, 2, 3.
Libr msuesi
Ushtrimi 1. Rrfimi i Mitrush Kutelit prmblidhet me nj fjali p.sh.: Jetonte dikur

fisi i Gjonomadhve i cili shquhej pr burra trima, puntor e zemrflori dhe t gjith
kishin vdekur n shesh t burrave.
Ushtrimi 2, 3 punohet nprmjet organizuesit grafik: Fisi i Gjonomadhve
Fragmente nga
rrfenja
... m thoni me fjal
burri a kan qen vall
kta trimat tuaj m
trima se ata t
Gjonomadhit...
... Pr njat qell q
na fal e pr kt dhe q
na mban n di t ket
patur n male trima mi
kta t Gjonomadhit
....kan qen trima t
ndjer.
...Trimrija ka qen
pr ta si deti pr ujin e
si qelli pr shpendt.
...Trima kan qen,
q nga djepi e gjer n
varri....kan qen pr
pun shpate e dyfeku
q i punonin nipstrnipi. Po dhe pr
njat zembr flori.
ndjenja e mendime
ju shkaktojn kto fjal?
Ndjenja: Ndiej admirim
e respekt pr trimrin e
tyre.
Mendimi: Fisi i
Gjonomadhve ka qen
fis trimash.
Ndjenja: Respekt pr
punn e tyre. Kan qen
puntor e zejtar armsh
t njohur. Vlersoj dhe
respektoj zemrgjersin
e ktij fisi t njohur jo
vetm pr pushk e pun,
por edhe pr zemrn e
madhe.
tipare t karakterit
dalin nga kto fjal pr
fisin e Gjonomadhve?
Trima t lindur.
Puntor t palodhur
e zejtar t njohur.
Shpirtmir e bujar.
Hapi V. Kalohet te rubrika: Reflektimi gjuhsor e stilistik.

Punohen ushtrimet 4, 5, 6, 7.
Ushtrimi 4. Ky ushtrim plotsohet e argumentohet mbshtetur n informacionin
e dhn pr veorit n stilin e Kutelit.
Ushtrimi 5. Nxnsit plotsojn n tekst fjalt ky nprmjet t cilave Kuteli do
t mbaj zgjuar kureshtjen e lexuesit.
59
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Kush e solli Doruntinn

(ora e par)
T lexuarit
Niveli IV
45 minuta

T identifikoj veorit e tregimit e t novels.
T tregoj synimi e shkrimit t novels Kush e solli Doruntinn, duke e vn
veten n rolin e autorit.
T tregoj subjektin e novels Kush e solli Doruntinn, duke e vn veten n
rolin e njrit prej personazheve, Stresit.
T lexoj fragmentin pr tu dhn prgjigje pyetjeve t shtruara n rubrikn:

Empatia
Copza bisede t autorit Ismail Kadare
Ftes pr aj
shkputur nga librat
Diskutim
Dialog me Alain Bosquet (Alen Boske)
Ftes n studio
Fisha t vogla n t cilat jan shkruar pyetjet drejtuar dy interpretuesve.
Pun prgatitore
60
Msuesi/ja przgjedh dy nxns, njri do t interpretoj rolin e autorit t novels

Ismail Kadare, kurse nxnsi tjetr rolin e njrit prej personazheve kryesore, Stresit.
Nxnsve u jepet, sipas rolit q do t interpretojn, informacioni i mposhtm,
shkputur nga veprat e Kadares, i cili synon: s pari, t tregoj synimin e autorit
Kadare pr shkrimin e novels.
S dyti: nprmjet Stresit nxnsit t njihen me subjektin e novels pr t kuptuar
ku mbaron balada dhe ku fillon tregimi i Kadares.
Informacioni q do t prdor nxnsi n rolin e Kadares sht:
Nxnsi: Cila sht shtysa q kt balad t vjetr e t njohur nga ne e solle n
formn e nj novele, n proz moderne?
Kadare: Motivi i ringjalljes m ka grishur gjithmon, pr faktin se sht nj nga
m tipikt e eposeve e baladave, e legjendave tona. Si ballkanas t vjetr, shqiptart
i kishin t gatshme motivet e kalimit nga jeta n vdekje dhe anasjellas, pr vet
shtratin e hershm pagan t kulturs autoktone. Ju besoj se e njihni kuptimin e
fjals pagan apo jo?
Nxnsi: Po, zoti Kadare, vazhdoni.
Libr msuesi
Kadare: Pra, asgj m mir se balada e Kostandinit nuk i kishte aq t prsosura

mjetet pr kt: motivet kompozicionale, platformn estetike dhe mesazhet me at
ngarkes tragjike t fatit kombtar. Un e adhuroj kryemjeshtrin popull dhe nisa t
ekspozoj pr pak koh brilantin e tij t ruajtur me xhelozi npr mjegullat mitike t
kohs, nn diellin e arsyes t shekullit t modernizmit.
Nxnsi: t re i shton novela krijimit t hershm?
Kadare: Si kam thn edhe te libri: Dialog me Alain Bosquet (Alen Boske),
un kam synuar t krijoj fytyrn autentike e t gjithhershme t Shqipris. Te figura e
Kostandinit un mishrova intuitn e Arbrit q ndiente rrezikun e fatit historik. N noveln
time Kostandini del me pamjen e vizionarit largpams nga ata q themelojn ose
ringjallin kombe dhe epoka. Idet e tij pr krijimin e strukturave t identitetit kombtar
brenda njeriut arbr, t tilla q tu rezistonin prplasjeve q priteshin t ngrinin tallaze t
lemerishme. Arbri duhet ti merrte ligjet, burgjet, dekretet, vendimet nga bota e jashtme
dhe ti strehonte ato brenda pr brenda njerzve kur t afrohej stuhia. Ai duhet ta bnte
kt, ndryshe do t fshihej nga faqja e dheut. Kjo fillonte nga besa.
Nxnsi III: Zoti Kadare pr far stuhie e keni konkretisht fjaln, sepse nuk
besoj se po flisni pr luftrat e pushtimet q jan zhvilluar n balad. Mund t na e
zbuloni nntekstin e ksaj fjale.
Kadare: Kini t drejt, duhet t jem m i hapur, m i thjesht n shprehjen e
mendimeve t mia, sidomos me ju. N fillim t biseds me ju prmenda se n kt
novel synoja t krijoja fytyrn autentike t gjithhershme t Shqipris q, kur
shqiptart t zgjoheshin e t dilnin nga izolimi, t mos hutoheshin n kaosin e
prgjithshm. Ajo duhet t ishte me fytyr krejt shqiptare dhe me Bes q t mund t
mbijetonte prball modernizimit, ritmit marramends t egr s shoqris njerzore.
Kt mesazh krkoja t jepja pr kohn e shkrimit t novels, koha e izolimit t
madh totalitar, por dhe pr sot realizohet nprmjet rizgjimit t burimeve t hershme,
rikthimit t vshtrimit atje ku ka nisur ngjizja e vetdijes s kombit si nj i tr.
Nxnsi IV: Faleminderit zoti Kadare. Biseda me ju ishte e nevojshme sepse
vshtir do ta kishim t kuptonim nntekstet tuaja, si tha dhe nj nga shokt e mi.
Kadare: Knaqsia ishte imja dhe faleminderit q tregoni interes pr veprn
time. Personazhi im Stresi do tju tregoj me pak fjal subjektin e veprs sime pr
t kuptuar m mir se elemente t rinj i solla balads s hershme.
Kapiteni Stres: Tregimin do ta nis q nga momenti kur marr vesh kthimin e
uditshm t vajzs s vetme t Vranajve nga nj vis i largt i Evrops Qendrore,
sepse me pjesn tjetr t historis ju jeni njohur n balad. Quhem Stres, jam
kapiteni i nj konteje t Arbrit, nj npuns i perandoris s Bizantit, q ka pr
detyr t ruaj rendin nga keqbrsit. Marr vesh pr kthimin e Doruntins nga nj
vis i largt i Evrops Qendrore. Por bashk me lajmin e kthimit vjen dhe dyshimi
pr nj krim, nna plak dhe vet Doruntina jan n prag t vdekjes, madje m e
pabesueshmja, Doruntina pasksh thn se e solli vllai i vogl, i vdekur bashk
me vllezrit e tjer para tre vjetsh. sht e natyrshme q un duhet t zbuloja
elsin e intrigs se kush e solli Doruntinn. Nisa t mbledh e t krkoj informacione
e fakte pr t provuar se ktu fshihet nj gnjeshtr e zakonshme, nj mashtrim,
nj aventur a dika tjetr. Po pr udi, informatort e mi kudo npr principat e
prtej kufijve, madje edhe t drguarit e burrit t Doruntins nga Bohemia e lagt
provuan vrtetsin e mjaft prej thnieve t saj.
61
Nxnsi V: Kapiten Stresi far shkaktoi te ty ky kthim i mistershm i Doruntins?

Kapiten Stresi: Kthimi i Doruntins zbuloi tek un, nj bot trazimesh, brengash,
pengjesh dhe ndjenjn e pikllimit q shkaktoi martesa e saj larg. Ndjenja e hershme
e dashuris pr Doruntinn vazhdon t jetoj qetsisht te un si nj plag e vjetr,
q rrinte mnjan e paprzier me ngjarjen q posa kishte ndodhur.
Nxnsi VI: A e besuat ju Doruntinn n at q thoshte?
Kapiten Stresi: Fillimisht jo, pasi n punn time un bra dy gabime t pafalshme:
e para, nuk arrita t pyesja nnn para se t vdiste pr ka pa at nat dhe, s dyti;
mangsia n urdhrin tim t par. Un krkoja t dhna n bujtinat dhe kontet
prqark pr ardhjen e dy personazheve, nj grua dhe nj burr n t njjtin kal,
deri m datn 11 tetor, por nuk krkova kapjen e udhtarit t vetmuar q do t
prpiqej t ikte pas asaj nate, por m pas as u prpoqa t provoja t kundrtn,
edhe pas pohimit banal t shtegtarit t uditshm se e ka sjell ai Doruntinn.
Urdhrova t vihet n tortur, pas shum prpjekjesh t tij ai n fund pranoi q nuk
ishte e vrtet q e kishte sjell ai Doruntinn. Brenda meje u ngjit n form
pshertime prej thellsive t mia pyetja: pate q u ngrite q nga dheu...? mesazh
doje t na sillje...?
Nxnsi VII: Pra, ti beson se Doruntinn e solli Kostandini?
Kapiteni: Po. Ja prse un e shpall dhe e rishpall se Doruntinn nuk e solli
askush tjetr vese vllai i saj Kostandini, fjala e dhn e tij, besa e tij. Duke e
sjell Kostandini e sollm t gjith: un, ju, t vdekurit q pushojn atje te kisha.
Nxnsi VII: Faleminderit, kapiten Stresi, fal rrfimit tuaj ne do t kuptojm m mir
temn e re msimore dhe secili prej nesh besoj se e kuptoi titullin e novels: Kush e solli
Doruntinn. Fjalia pyetse pa intonacion pyets do t thot se ne si lexues e dim prgjigjen:
mekanizmi q e krijoi sht ende gjall, se shqiptart si komb jan ende n udhkryq.
Zhvillimi i msimit
62
Hapi I. Msuesi/ja u prezanton nxnsve temn e re msimore t ciln e shkruan

n tabel. M pas u thot:
- Kjo or msimore do t zhvillohet n dy etapa.
N etapn e par ju do t njiheni me dy t ftuarit tan: zotin Ismail Kadare dhe personazhin
e veprs s tij, Kapiten Stresi, t cilt do t interpretohen nga dy shokt tan.
(P.S. Nse nxnsit e kan t vshtir t hyjn n rolin e Kadares kt le ta bj
vet msuesja). T dy t ftuarit do tu njohin ju, me synimin e shkrimit t ksaj novele,
t thnat e t pathnat e drejtprdrejta si dhe me subjektin e novels.
Msuesi/ja t krijoj n klas nj mjedis fizik t prshtatshm, ku dy t ftuarit t
jen n qendr t saj, pr t interpretuar si dhe pr t qen n qendr t vmendjes
s nxnsve, shokve t tyre.
N etapn e dyt do t njihemi me veorit e tregimit dhe t novels si dhe me
rubrikn: Reflektimi kuptimor.
Hapi II. Pasi nxnsit njihen me t gjith informacionin e prgatitur n etapn e
par, falnderojn shokt pr punn e mir e t lodhshme, nxnsit njihen m
veorit e tregimit. Ata duhet tu prgjigjen pyetjeve t msuesit, prgjigjet e t
cilave do ti shkruajn n skedat e verdha e do ti ngjisin n libr.
Libr msuesi
1. sht tregimi?
2. Cila sht zanafilla e shkrimit t tij?
3. Si paraqiten elementet e subjektit n tregim.
Skeda
Tregimi sht lloji m i shkurtr i prozs.
Zanafilla e tij jan legjendat, prrallat, gojdhnat.
Zakonisht tregimi ka nj personazh qendror, ndrsa personazhet e tjera
jan n funksion t tij.
Subjekti sht i thjesht, konflikti i ngjeshur.
n
n
n
M pas nxnsit dallojn n informacionin e dhn n tekst veorit e novels,

t cilat i nnvizojn me laps dhe plotsojn skedn.
n
n
n
n
n
Skeda
Novela sht nj lloj proze, m e shkurtr se romani por m e gjat se tregimi.
Ka nj numr t kufizuar personazhesh.
Ngjarjet zhvillohen rrotull nj motivi qendror dhe arrihet n prfundim t befasishm.
Ka ngjashmri me prralln, kur grshetohen elementet reale me ato fantastike.
Rrfimi i autorit mbizotron n raport me dialogun.
Hapi III. Kalohet n lexim n heshtje t pjess. Udhzohen nxnsit q gjat

leximit t nnvizojn me laps: kohn, vendin ku zhvillohet ngjarja, personazhet
kryesore t fragmentit, ngjarjet kryesore, mbyllja e ngjarjes.
Dgjohen me vmendje prgjigjet e nxnsve, t cilt do prgjigje e konkretizojn
me fjalt a grupet e fjalve t nnvizuara. Nxnsit zbulojn mesazhin e balads,
i cili shkruhet n tabel.
Ushtrim 2: Nxnsit e kan t leht t dallojn astin ku mbaron balada: vdekja
e nns dhe Doruntins
Nj n prag e nj n der, plasn si qelqe me ver.
Tregimi i Kadares nis me futjen e personazhit t Stresit, i cili heton kthimin e
uditshm t Doruntins.
Ushtrimi 3: Prgjigjja e nxnsve pr pyetjen e shtruar n tekst mund t jet:
me koht moderne.
Argumentin (nse nxnsit e kan t vshtir t japin) ta jap msuesi/ja: Stresi
ka aftsi shtetare e sensin praktik. Ai sht i aft t ngrej e zbatoj me kujdes nj
strategji t tr psikologjike, diplomatike, politike brenda lojs s pushteteve t
kohs, i cili i flet s sotmes dhe s ardhmes.
Ushtrimi 4: Nxnsit i japin prgjigje ksaj pyetje mbshtetur n informacionin e
lexuar dhe t dgjuar n etapn e par. Besa nuk prmendet, por nnkuptohet n
dialogun q zhvillohet midis Doruntins dhe Stresit. T dy e din besn q ka
dhn Kostandini pr ta sjell motrn pran familjes sa her t jet e malluar.
Bhet vlersimi i ors s msimit. Msuesi/ja prgzon nxnsit q interpretuan
si dhe ata q morn pjesn n diskutim.
63
Tema: Kush e solli Doruntinn (ora e dyt)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
45 minuta
Objektivat: N fund t ors nxnsi t jet i aft:
T jap gjykimin e tij pr gjendjen psikologjike t dy personazheve t novels:
nns, Doruntins.
T prshkruaj ndjenjn e fshehur t dashuris s Stresit pr Doruntinn.
T evidentoj grshetimin e elementeve fantastike t balads me elementet e
prozs moderne.
T shpjegoj efektin e figurshm t fjalve t krijuara nga autori.
Teksti: Gjuha shqipe 8
Tabela
Shkumsa me ngjyra
Fletore
Lapsa
Metoda dhe teknika msimore:

Ditar dypjessh
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I: Msimi nis me rubrikn Reflektimi gjuhsor e stilistik. Fillimisht msuesi/ja rikujton
njohurit pr veorit e tregimit, novels. Kt msuesi/ja e realizon prmes pyetjeve.
M pas udhzon nxnsit t punojn ushtrimin 5. U krkon t thon vetn n t
ciln bhet rrfimi n kt novel.
Nxnsit: Rrfimi n kt novel bhet n vetn III. Rrfyesi nuk sht pjesmarrs
n ngjarje.
64
Ushtrimi 6: U krkon fillimisht nxnsve t dallojn elementet fantastike t

balads, m pas ato t prozs moderne dhe t diskutojn si jan grshetuar ato.
Elementi fantastik
Ringjallja e Kostandinit
Udhtimi i Doruntins me
vllan e vdekur
Biseda e zogjve
Shndrrimi i objekteve
Rrasa kal
Balta n shal etj.
Elementi i prozs moderne

Ligjrimi sht bashkkohs n gjuh.
Rrfyesi sht ndrlidhs i mesazheve nga e
shkuara n t tashmen e t ardhmen.
Modernizohen karakteret letrare t prshkruara
n mnyrn e t menduarit e t ndjerit, dijet,
synimet, madje dhe mjediset e kryekatundit dhe
institucionet e shtetit etj.
E m pas diskutojm si jan grshetuar ato.
Libr msuesi
Ushtrimi 7: Nxnsit njihen me autorsin fjalve t dhna n tekst, msuesi/ja u

tregon se Kadareja shquhet pr krijimin e fjalve t reja me brumin e shqipes. Ai sht
i bindur q ato kan ekzistuar dikur dhe jan zhdukur si shum brilante t tjera t
kulturs npr katrahurn rrnuese t dy mij shekujve, luft pr mbijetes. Kto fjal
kan zn vend n fondin e gjuhs s letrsis son. Nxnsit gjejn vendin ku prdoren
kto fjal dhe m pas shpjegojn efektin e tyre t figurshm (at t hiperbols).
Vendi momenti i kthimit t uditshm t Doruntins pran familjes s saj.
Prdorimi i tyre dshmon prkujdesjen pr fisnikrin sado tragjik t figurave si
dhe karakterizimin e kohs me an t gjuhs.
Ushtrimi 8 sht krijuar nga grupi i puns pr t hyr brenda bots shpirtrore t
dy personazheve kryesore e pr t kuptuar ndodh brenda saj.
Ky ushtrim do t realizohet prmes ditarit dypjessh.
Fragmenti
Komentimi
Syt e saj vazhduan ta vshtronin drejt

Stresin, sikur krkonin dika prej tij...
Pyetje: far mund t krkonin syt e nns
nga Stresi?
Nna krkon shpjegim pr at udi dhe

tmerr q ka ndodhur.
Do t zbuloj t vrtetn etj.
N zemr ndjeu nj smbim...

Pyetja: Si sht dashuria e Stresit pr
Doruntinn?
Me shprehje stilistike e jep autori at?
E bukur dhe thellsisht e vrtet. Ka brenda

saj dhe tragjizm (e humbi), dhimbje
grryese, ndjenj e pashprehur.
Ajo nuk ia hiqte syt, me at boshsi t

pashpres n mes.
Pyetje: far ju kujton detaji i syve bosh?
Krahasojini dy momentet dhe shpjegoni
ndryshimin.
M kujton ato t nns n fragmentin e

par. Vshtrojn drejtprsdrejti t njjtin
personazh, Stresin.
Jan n t njjtn gjendje psikologjike.
Ndryshimi: Nna shpreson e krkon ndihm
pr zgjidhjen e ksaj udie dhe tmerri q ka
ndodhur. Syt e Doruntins jan bosh t
pashpres.
Stresi u prpoq t gjente shenjat e

mendurive n syt e saj...
Pyetje: Nse nuk kishte shenja mendurie
do t thot kjo pr ju?
Fillon t besoj se Doruntinn e solli

Kostandini.
Ishin ca lot tjetr lloj, gjysm t dukshm,

gjysm t prekshm...
Pyetja: Pse qan Stresi dhe jo Doruntina?
Stresi qante, sepse e ndjeu se po e

humbiste prgjithmon, kurse Doruntina
ishte n momentet e fundit t jets.
Ai u prkul prap mbi gruan e re dhe i

lmoi dorn. Syt e saj t zmadhuar
jasht mase dika prpiqej ti mbushte.
Pyetja: far do t shpreh ai me kt
gjest dhe cila sht pasoja ?

Detyr shtpie: Nxnsit japin argumentet e tyre nse novela e
Kadares sht prshtatje apo krijim origjinal.
65
Tema: Vdekja e Ali Pashs (ora e par)

Rubrika:
T lexojm
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T hulumtoj rreth historis s jets s Ali Pashs.
T lexoj fragmentin e dhn pr t dalluar:
rrfimtarin,
personazhet,
vendin ku zhvillohet ngjarja,
momentet kryesore npr t cilat kalon zhvillimi i ngjarjes.
T diskutoj rreth pyetjeve t shtruara n rubrikn Reflektimi kuptimor.
Teksti Gjuha shqipe 8.
Fletore, lapsa me ngjyra,
Informacione, fakte, dshmi, foto,
kng pr Ali Pashn.
Hulumtim
Organizues grafik
Stuhi mendimi
Lexim me kodim
Diskutim
Pun prgatitore
U krkohet nxnsve t hulumtojn pr t grumbulluar informacione pr jetn e
Ali Pashs (fakte, t dhna, foto, vlersime pr t, kng...)
Zhvillimi i msimit
66
Hapi I: Msimi nis me pyetje rreth romanit si lloj letrar.

1. sht romani?
2. Cila sht forma e tij e vjetr?
3. ndryshime ka midis poems epike e romanit?
4. tema trajtohen n poemn epike? Po n roman?
5. N varsi me temn q trajtojn, lloj romanesh ka?
Nxnsit u japin prgjigje pyetjeve t shtruara e m pas hapin librin n faqen 47. Lexojn
informacionin e dhn pr romanin duke plotsuar edhe skedn prkatse, e cila do t ishte:
Romani
Lloji m i gjat dhe m i rndsishm i prozs.
Forma e tij e vjetr sht poema epike.
Nga poemat epike ka trashguar rrfimin objektiv.
Romani ka ndrtim t ndrlikuar: disa linja, disa tema.
Romani trajton tem heroike, historike, shoqrore, psikologjike...
N varsi me temn q trajton, romani mund t jet historik, shoqror, psikologjik...
Libr msuesi
Hapi II: Msuesi i njeh nxnsit me temn, t ciln e shkruan n tabel. Bn t

njohur veprn nga sht shkputur pjesa, autorin e saj duke nnvizuar se romani
Ali Pash Tepelena e merr temn nga ngjarje t vrteta historike pra, sht
roman historik. Ktu grshetohen ngjarjet e vrteta me ato t trilluara nga autori,
personazhet reale dhe personazhet e trilluara.
Hapi III: Pyeten nxnsit:
dini pr jetn e Ali Pash Tepelens?
N kt moment shfrytzohen informacionet e sjella nga nxnsit. Lexohen informacione
q lidhen me jetn, luftrat, bhet ilustrimi me pamje; dgjohen vargje a kng. U krkohet
nxnsve t jen t vmendshm, t japin fakte, kuriozitete pr t plotsuar, por t mos
prsritin njri-tjetrin. (Materialet q lidhen me vlersime pr figurn e A. Pashs nga t
huaj a vendas t shfrytzohen n orn e tret, n rubrikn T folurit).
Kjo veprimtari t mos i kaloj 10 minuta. Prgzohen nxnsit pr punn
hulumtuese.
Hapi IV: Lexohet fragmenti Vdekja e Ali Pashs n heshtje me qllim q t
dhnat t ndihmojn pr t plotsuar organizuesin grafik. Gjat leximit nxnsit
nnvizojn me ngjyrn q i prgjigjet numrit t do pyetjeje: 1. - e kuqe;
2. - e verdh; 3. - blu; 4. - e gjelbr e m pas bjn plotsimin e organizuesit grafik.
1. Cili sht rrfimtari?
2. Cilat personazhe q shfaqen n kt fragment?
3. N vend/ mjedise zhvillohet ngjarja?
4. Cilat jan momentet kryesore npr t cilat kalon zhvillimi i ngjarjes?
Rrfimtari
Personazhet
Autori
Ali Pasha
Hasan Pasha
Trimat e A. Pashs
Oficert turq
Vendi
Kalaja e Janins
Kanapeja e
qoshkut,
Oborri i kalas
Qoshku
Momentet kryesore
t ngjarjes
Ali Pasha mendon...
Ardhja e Hasan
Pashs.
Biseda ndrmjet
Aliut dhe H. Pashs
Qndrimi burrror i
A. Pashs
Fundi i A. Pashs
n
n
Hapi V: Kalohet n rubrikn Reflektimi kuptimor.

Realizimi i ksaj rubrike tashm kalon duke diskutuar prgjigjet e dhna n
organizuesin grafik. Nxnsit mund t lexojn edhe pjes nga teksti pr t dhn
m t plot figurn e A. Pashs. Pr ushtrimin 5 t ksaj rubrike nxnsin e ndihmon
organizuesi grafik, prgjigjja e pyetjes 4. Msuesi/ja, n varsi t kohs mund t
krkoj nga 2-3 nxns t ritregojn pjesn (zinxhir).
N prfundim vlersohen nxnsit pr pjesmarrjen aktive n do hap t ors;
pr prgjigjet e sakta; pr t shprehurit bukur.
67
Tema: Vdekja e Ali Pashs (ora e dyt)

Rubrika:
T lexojm
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T gjej fragmentin ku jepet gjendja shpirtrore e A. Pashait t zhgnjyer.
T jap gjykimin e tij pr qndrimin e A. Pashs prball vdekjes.
T listoj cilsit e A. Pashs q dalin n kt pjes.
T dalloj figurat letrare dhe shprehjet e figurshme q jan prdorur n kt
pjes duke shpjeguar kuptimin e tyre.
Fletore
Tabela
Shkumsa me ngjyra

Harta semantike e personazhit
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I: Msimi nis me rubrikn Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Punohen ushtrimet 6- 8.
Ushtrimi 6/a. U krkohet nxnsve t dallojn fragmentet ku del gjendja
shpirtrore e personazhit kryesor, A. Pasha, sipas krkesave t tabels.
Gjendja shpirtrore
I zhgnjyer
Qndrimi q mban personazhi

Kur A. Pasha rri n kanapen e qoshkut, e di se koha e
tij ka prfunduar dhe vdekja e pret. Ai kujton t kaluarn
dhe ndien dhimbje pr tradhtin q i sht br.
68
I dshpruar
Dorzimi i kalas i sjell aq dhimbje sa i duket se pi

helm. Ndihet i tradhtuar, por i vendosur pr t vdekur
me arm n dor.
6/b. Pr dy vlersimet e Aliut pr vdekjen nxnsit t japin mendimin e tyre, si:

kuptojn me to?
Ciln vdekje zgjodhi ai? Pse?
6/c. Listohen cilsit e A. Pashs q dalin n kt pjes: p.sh., trim, guximtar, i
zgjuar, strateg...
6/d. N alternativat e dhna nxnsit zgjedhin ndjenjn q prjetojn pasi lexojn pjesn.
Pasi plotsohet do nnkrkes e ushtrimit 6, nxnsit diskutojn rreth tyre.
Libr msuesi
Ushtrimi 7: Pr t dalluar shprehjet e figurshme nxnsit rikthehen n tekst e m

pas plotsojn tabeln e dhn.
Shprehja e figurshme
do gj e ka nj fillim...
mbarim, edhe ylli
Komenti im
Gjithka lind, jeton, vdes, dhe ashtu si ylli q
kputet n qiell, edhe Ali Pasha do t kishte fundin e
tij. Kjo jepet me an t krahasimit.
Ushtrimi 8: Pasi nxnsit shkruajn t kundrtat e shprehjeve t dhna i prdorin

n fjali e m pas shpjegojn ngarkesn q kan n secilin rast.
Pas prgjigjeve t dhna n do ushtrim msuesi/ja bn vlersimin e nxnsve.
Tema:
Ali Pash Tepelena n

pikturat e artistve t huaj
Rubrika:
T folurit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T listoj cilsit e Ali Pash Tepelens duke i ilustruar ato me vargje, fragmente,
fakte e dshmi historike t hulumtuara prej tyre.
T diskutoj rreth dy pikturave t piktorve Bersford e Dypre.
T krahasoj portretin e Ali Pash Tepelens t dhn n piktur nga Dypre
me portretin q prshkruan Sabri Godo.
Teksti Gjuha shqipe 8,

Tabela, shkumsa me ngjyra,
Informacione t hulumtuara e t
grumbulluara nga nxnsit pr figurn e A. Pashs,
CD me muzik e kng popullore kushtuar A. Pashs.
Pema e mendimit,
Rruga e krahasimit,
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I: Mbshtetur n informacionin q jep Sabri Godo n fragmentin Vdekja e
Ali Pashs, faktet, dshmit, vlersimet, kngt q keni sjell n klas, diskutoni:
Vargje nga populli.
Si vjen portreti i Ali Pashs?
Zemra jote me ika
Syri yt me shtat drita
Trim
Ali Pash
O gjarpri pika pika
Tepelena
I zgjuar
Kollaj st qasej e liga
Diplomat i suksesshn
Gjarpr e astrit n udh

Mik me turq, mik me kaur
69
Nxnsit ilustrojn do cilsi t Ali Pashs me vargje, fragmente, fakte historike

q dshmojn se ky personazh e mbart kt cilsi. Pasi prfundon portretizimin e
ksaj figure, msuesi/ja vendos n magnetofon kngn kushtuar Ali Pashs.
Hapi II: N kt hap msuesi/ja i drejton nxnsit n tekst, f. 50, pr t diskutuar
rreth dy pikturave t artistve t huaj. (P. Bersford; L. Dypre).
Fillimisht nxnsit njihen me historin e krijimit t pikturave e m pas vzhgojn
me kujdes arkitekturn e prdorur n ndrtim, stili q sht prdorur, dekori i ktij
mjedisi, ngjyrat e prdorura e m pas vzhgojn personazhet brenda pikturs.
Kt msuesi/ja e paraqet skematikisht n tabel.
MJEDISI FIZIK
funksion kryen ky mjedis?
VZHGIMI YN
(Pr pikturn e Besfordit)
PERSONAZHET
arkitektura
stili i prdorur
dekori, ngjyrat
veshja
qndrimi
elementet q grshetohen n veshjen
e ktyre personazheve
Piktura II (L. Dypre)

Msuesi/ja e nxit diskutimin me pyetjet:
- Si e prcjell te ju figurn e Ali Pashs, Dypre?
- Prqendroni vmendjen te qndrimi i Ali Pashs n vark, pozicioni i ndjenjs,
shikimi i tij, gjendje shpirtrore tregon, n moment, veshja e ngjyrat e saj, njerzit
q e shoqrojn.
- Mbshtetur n ngjyrat e natyrs, a mund t prcaktoni astin kohor?
Nxnsi i prmbledh t gjitha t dhnat dhe diskuton rrjedhshm e lirshm sipas
kndvshtrimit t tij.
70
Hapi III: N kt hap t fundit msuesi/ja realizon krahasimin e portretit t Ali

Pashs n pikturn e Dypres me at q prshkruan shkrimtari S. Godo. Nxnsit
dallojn ngjashmrit si dhe vendin ku ato jan dhn.
N prfundim t msimit recitohen vargje nga Bajroni pr Ali Pashn nga poema
ajld Harold. Udhzohen nxnsit ti recitojn ato me intonacion e ndjenj.
Shnime pr msuesin: Informacioni i mposhtm do t ndihmoj pr nj
interpretim t sakt t pikturave t dhna n tekst.
Piktura I: Pr t interpretuar arkitekturn e prdorur n kt mjedis t kihen
parasysh raportet njerz-mjedis.
(figurat e njerzve t vogla, mjedisi i madh)
dhe dritare-mjedis (dritare shum t mdha q i prkasin nj mjedisi t madh).
T bien n sy kolona t zbukuruara, tavanet e ngritura t zbukuruara me relieve,
q i prkasin stilit bizant; dritare me harqe t po ktij stili; ngjyra e verdh e florinjt
(ngjyra t ngrohta, t preferuara pr kohn).
Libr msuesi
Piktura II: N qendr t pikturs sht portreti i Ali Pashs, pr t treguar se objektivi
i piktorit sht prqendruar te ky personazh. Personazhet e tjera jan plotsuese.
Pozicioni i Ali Pashait gjysm shtrir, profil, n nj moment lodhjeje, qetsie,
meditimi. Mnyra e t mbajturit t cigarishtes, madhsia e saj, tregojn pr karakterin
e tij burrror e autoritar.
Veshja pasqyron kohn n t ciln jetoi, grshetim i veshjes s krahins s
jugut me at t ushtris osmane.
Ngjyrat dominon e kuqja me nuancat e saj; e bardha, e verdha
Sfondi gri n t bardh na bn t mendojm pr nj mot t vrenjtur.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Odin Mondvalsen roman modern (ora e par)

T lexuarit
Niveli III
45 minuta
Objektivat:
N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:
T diskutoj rreth lirive e t drejtave t njeriut: liria e fjals, e besimit.
T identifikoj veorit e romanit modern.
T lexoj fragmentin e dhn pr tiu prgjigjur pyetjeve rreth subjektit.
T ndrtoj organizuesin grafik t personazhit t mbshtetur n tekstin e dhn
dhe n imagjinatn e tij.
T shkruaj nj ese me tem: M lejo t flas.
Teksti Gjuha shqipe 8,
Tabak i bardh ku jan
shkruar pyetjet e konkursit
Fletore, lapsa, skeda

Konkurs, organizuesi grafik
Odin Mondvalsen
Diskutim
Ditari dypjessh.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi i njeh nxnsit me temn e re msimore t ciln e shkruan n
tabel. Sqaron nxnsit kjo or msimore do t zhvillohet n dy etapa. N etapn
e par do t zhvillohet nj konkurs, i cili sht mjaft i dobishm pr msimin e t
drejtave t njeriut. Kjo sht nj rrug pr t par se sa i njohin nxnsit ato.
Msuesi/ja ngjit n tabel tabakun e bardh ku jan shkruar pyetjet e konkursit:
A mund t mendoni pr...
Nj t drejt t njeriut?
Nj vend ku shkelen t drejtat e njeriut?
Nj dokument q shpall t drejtat e njeriut?
n
n
n
71

n
n
n
n
n
n
n
n
n
Nj grup q ka qen i persekutuar n t kaluarn?

Nj vend ku njerzve u mohohen t drejtat pr shkak t besimit t tyre?
Nj organizat q lufton pr t drejtat e njeriut?
Nj vend ku njerzit torturohen?
Nj film apo libr mbi t drejtat e njeriut?
Nj e drejt e mohuar n shkolln tuaj?
Nj e drejt q duhet ta ken t gjith fmijt?
Nj e drejt q e kan prindrit tuaj, por jo ju?
Nj e drejt q nuk u sht shkelur kurr?
Zgjedhjet: Nse ju keni n shkoll aparat fotokopjimi, vizatoni nj rrjet me katror

n nj flet formati, shkruani nj pyetje n do katror dhe bni nj kopje pr secilin
nxns.
Pyetjet mund t shkruhen n tabel ose i lexoni ato.
Ecuria: Drejtoni pyetjet me radh, duke krkuar q nxnsit t japin prgjigje t
cilat i shkruani n tabel. Mund t ket m shum se nj prgjigje pr nj pyetje.
Inkurajoni nxnsit t diskutojn prgjigjet e tyre.
Nxnsit ndoshta nuk do t jen n gjendje tu prgjigjen t gjitha pyetjeve.
Prgjigjet e tyre mund t jen jo ato t duhurat, p.sh., ata mund t mos e din q
tortura prdoret edhe n demokracit perndimore. Qllimi i konkursit sht ngritja
e shtjeve t t drejtave t njeriut, jo marrja e prgjigjeve t sakta.
Pyetjet t cilat ngren shtje n lidhje me temn e msimit nnvizojini, se mund
t formojn bazn e diskutimit t ardhshm. Kjo veprimtari t mos i kaloj 15.
Etapa e dyt: N kt etap msuesi/ja i njeh nxnsit me romanin nga sht
shkputur fragmenti me t njjtin titull, llojin dhe veorin e tij dalluese n lidhje me
romanin tradicional.
Nxnsit plotsojn skedn me veorin e romanit modern.
SKEDA
Rrfimet e tij nuk jan t zakonshme, si n romanin tradicional.
Ka prmbysje t rregullave pr qllime stilistike.
n
72
M pas kalohet n leximin e fragmentit nga dy nxns.

Hapi III. Msuesi/ja drejton pyetjet e mposhtme pr t zbuluar se sa e kan
kuptuar nxnsit brendin e ktij fragmenti.
- Kush sht personazhi kryesor i fragmentit dhe si quhet ai?
- Me k dialogon ai?
- profesion kan dhe k prfaqsojn ata?
- A sht i qart pr ju vendi se ku zhvillohet ngjarja? Po koha?
- Pr ciln koh flet ai?
Libr msuesi
- A i rendit personazhi kryesor (Odin Mondvalsen) veprimet e tij sipas rendit

kronologjik? A kan lidhje logjike ngjarjet q rrfen ai?
- Me k ju ngjason Odin Mondvalsen? Pse? far ka ndodhur me t?
Msuesi/ja prpiqet t dgjoj sa m shum prgjigje, duke aktivizuar edhe
nxnsit e heshtur.
M pas ai/ajo vizaton n tabel organizuesin grafik Odin Mondvalsen dhe u krkon
nxnsve t mendojn pr 3 minuta. Organizuesi do t plotsohet mbshtetur n
ato q thot vet Odin Mondvalsen pr veten e tij si dhe n imagjinatn e tyre.
Emri
Trupi
Veshja
Tiparet shpirtrore
Gjendja psikologjike
Odin Mondvalsen
I brengosur dhe plot dhimbje t llahtarshme

I traumatizuar, i persekutuar, q ngatrron ditt e
ngjarjeve, emrat, i shprfytyruar nga dhuna.
Nxnsit jan t lir n shprehjen e mendimit. Pr shtjen e fundit t organizuesit

grafik msuesi/ja t jap dhe ai/ajo mendimet e tij/e saj.
Hapi IV. Kalohet n lidhje t drejtprdrejt n ushtrimet 1, 2, 3 t rubriks
Reflektimi kuptimor f. 52.
Ushtrimi 1. Nxnsit dallojn n fragmentin e dhn shprfytyrimin e njeriut t
zakonshm nga strukturat e shtetit diktatorial e m pas japin prgjigjet e tyre.
Shprfytyrimi i njeriut
Njeriu i zakonshm
Mungesa e rrjedhs kronologjike t
ngjarjeve.
Prania e njkohshme e epokave dhe
personazheve t largt n koh.
Grumbulli n mnyr gati kaotike e pa
ndonj lidhje logjike t ngjarjeve.
n
Struktura e shtetit
Shtet q shkel t drejtat m
themelore t njeriut.
Shtet policor e diktatorial sht
ai q dhunon fizikisht dhe
psikologjikisht qytetart e tij.
n
Ushtrimi 2. Nxnsit diskutojn mbi fjalin e shkputur nga romani. Gjat

diskutimit nxnsit t sjellin argumente, fakte reale, historike pr ato q kan lexuar,
dgjuar apo kan par n emisione t ndryshme televizive.
Ushtrimi 3. Fillimisht nxnsit gjejn n tekst tri astet q ngatrrohen n kokn
e t smurit e m pas flasin pr t dhnat q ato japin pr jetn e personazhit.
p.sh. aste nga lufta dhe ne ishim q t pest komisar... po ata t katr vdiqn.
Nxnsi: Informacioni q un marr sht se Odin Mondvalsen ka marr pjes n
Luftn e Dyt Botrore.
73
Prgjigjet e nxnsve dgjohen me kujdes, msuesi/ja ndihmon kur e sheh t

nevojshme.
Bhet vlersimi i ors s msimit t mbshtetur n gjithprfshirjen e tyre n
diskutim, argumentet q sjellin, gatishmrin pr t punuar.
Detyr shtpie: Bni nj ese t shkurtr me tem: M lejo t flas.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Odin Mondvalsen
(ora e dyt)
T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T interpretoj veprimet, qndrimet, ndjenjat e personazhit kryesor.
T krahasoj personazhin e romanit Odin Mondvalsen me personazhin e
poezis Ndrgjegje n katrore t zeza.
T identifikoj veorit e romanit modern n fragmentin e dhn duke i krahasuar
ato me t nj romani tradicional.
T gjej n fragment detajet q sjellin imazhet realiste dhe ato t mendjes s
smur.
Fletore
Lapsa

Grupe eksperte me role
Diskutim
Diagrami krahasues
74
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me punimin e detyrs s shtpis. Dgjohen disa nga eset
(3-4 nxns) dhe vet nxnsit i vlersojn ato mbshtetur n faktet ose ngjarjet
konkrete q ata kan paraqitur si dhe qndrimin q ata mbajn pr mungesn e
liris s individit n kohn e diktaturs.
Hapi II. N kt hap zhvillohet nj veprimtari e quajtur Grupet eksperte me role.
Kjo sht nj veprimtari e efektshme, sepse nxnsit, pasi t prvetsojn
prmbajtjen, e bjn t tyren dhe prfshihen n diskutime m t thella gjuhsore,
stilistike.
Libr msuesi
Ecuria: Ndani klasn n grupe gjashtshe dhe caktoni rolet brenda grupit.
1. Prmbledhsi
2. pyetsi
3. lidhsi
4. eksperti i fjalive
5. gjetsi i shkaqeve dhe pasojave
6. krahasuesi
Msuesi/ja u rikujton nxnsve se far duhet t bj secili nxns me rolin q i
sht caktuar.
1. Prmbledhsi bn nj prmbledhje t shkurtr t fragmentit.
A mund t na bj ndonjri nj prmbledhje t shpejt t pjess?
Msuesi udhzon: A mund t mbaj ndonjri shnime pr pjest e rndsishme
q do t diskutojm?
2. Pyetsi ndrton pyetje rreth fragmentit, (fjal, grupe fjalsh), p.sh.,
Pse mendoni se e ka shkruar autori kt? A keni gjetur ndonj gj interesante
apo t uditshme? Pyetjet nuk duhet t ndrtohen mbi subjektin e pjess, por pr
mbresat, idet q shtron autori n t.
3. Lidhsi Secili lidhs i grupit duhet t pyes nxnsit pr mnyrat se si ky fragment
lidhet me jetn e tyre, me botn n prgjithsi. P.sh: Si lidhet kjo me jetn ton?
4. Eksperti i fjalve Secili ekspert i fjalve nnvizon fjalt, fjalit m t rndsishme.
(fjal ky q shprehin thelbin e subjektit dhe drejton pyetje t tilla, p.sh.: Mendoj q
kto tri fjal jan t rndsishme. Prpiquni t gjeni se cili sht kuptimi i tyre.)
5. Gjetsi i shkaqeve dhe pasojave: Secili gjets i shkaqeve dhe i pasojave
dallon n tekst shkakun q i shkaktoi ato pasoja traumatike personazhit kryesor.
6. Krahasuesi. Nxnsve q do t luajn kt rol u jepen dy personazhe pr t
krahasuar: Odin Mondvalsen dhe personazhi te poezia: Ndrgjegje me katrore t
zeza. (Trifon Xhegjika)
U jepen nxnsve fragmentet e shkputura nga poezia dhe tregimi.
Shkruaj n letrn time
Pr njerzit njerzor!
Shkruaj
Kurse un
Me zrin tim,
Do t thrras,
Aq do t thrras, sa qielli t coptohet
Nuk mund t shkruaj m,
Pena mu thye n 1958.
Dhe i urdhroi rojet t m

shtrojn n dru. Nuk e di sa her
u prsrit kjo gj dhe sa her m
prcolln hetuesit te mjekt dhe
mjekt te hetuesit, se injeksionet
dhe fjalt u ngatrruan aq keq, sa
edhe djalli vet nuk i ndante dot
si u bn.
75
Fragmenti i shkputur nga poezia shkruhet n tabel nga msuesi/ja, kurse

fragmentin tjetr nxnsit e lexojn n tekst.
Nxnsit krahasojn fragmentet duke dalluar ato far i bashkojn t dy personazhet.
Cili sht ndryshimi q vini re midis ktyre dy pjesve?
Kujdes! Mos u prqendroni m shum se duhet te ndonj rol i caktuar. Jepini
secilit rol kohn e duhur. Dgjoni me vmendje nga nj nxns pr secilin rol, nxnsit
q kan po at rol mund ta shtojn dhe ta plotsojn informacionin e krkuar.
Hapi III. N kt hap punohet rubrika: Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Ushtrimi 4. Nxnsit kthehen n tekst dhe vn re se si sht shkruar titulli dhe
nntitulli i kapitullit.
Nprmjet tij nxnsit zbulojn nj veori t romanit modern q nuk sht e
zakonshme pr romanin tradicional. Nxnsit e krahasojn at me nj roman q
ata e kan lexuar duke dhn jo vetm argumente, por edhe duke e ilustruar me
pjes nga romani q kan sjell n klas.
Ushtrimi 5. Nxnsit japin argumentin pse dialogu ndrmjet Odinit dhe hetuesit
siu duket normal.
Ushtrimi 6. Nxnsit qarkojn alternativn e duhur duke dhn argumentin pse.
Godet strukturat e shtetit t cilat krkojn ta mbajn pushtetin me dhun, duke
krijuar nj njeri model robot, i cili nuk duhet t flas e t mendoj jasht katrorit q
i sht caktuar.
Ushtrimi 7. Fillimisht nxnsit rikthehen n tekst dhe nnvizojn me laps blu
imazhet realiste dhe me laps t kuq imazhet e mendjes s smur e m pas i
hedhin n tekst me laps t zi.
76
Diskutohet e vlersohet saktsia e przgjedhjes s detajeve t krkuara.

Bhet vlersimi i puns s nxnsve mbshtetur n gjithprfshirjen e tyre n
diskutim, pr pjesmarrjen e tyre n grupet me role t specializuara. Falnderohen
nxnsit pr bashkpunimin e tyre t frytshm, bashkpunim i cili realizoi plotsimin
e objektivave t vn n fillim t ors msimore.
Libr msuesi
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Kolombreja (ora e par)

T lexojm
Niveli II
45 minuta

T njihet me elementin karakteristik t krijimtaris s Dino Buxatit.
T identifikoj n fragmente grshetimin e elementit magjik me elementet e realitetit.
T dalloj fjalt ky pr do fragment t tregimit.
T hartoj pyetje mbshtetur n fjalt ky.
Tu prgjigjet pyetjeve rreth prmbajtjes s tregimit.
T shpjegoj kuptimin e fjalis mbyllse t tregimit: Por tani pr t ishte tepr von...
Fletore
Skeda

Bised
Pun n dyshe, pyet srish
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me:
a) Temn e msimit.
b) Autorin e tregimit: Dino Buxati, 1906-1972.
c) Elementin karakteristik t krijimtaris s tij: Grshetimi i elementeve
magjike t prrallave e legjendave me elementet e realitetit njerzor.
d) Kuptimin e fjals kolombre: peshk me prmasa t mdha, pamje t
frikshme, i rrall.
Hapi II. Lexohet tregimi nga msuesi/ja ose dy nxns t przgjedhur prej tij/saj
(f. 53-55).
Pas ktij momenti nxnsit njihen me ecurin e ors.
a. Ndahet tregimi n pes fragmente.
b. Dallohen fjalt ky pr do fragment.
c. Ndrtohen pyetje mbshtetur n fjalt ky, rreth subjektit t tregimit.
d. U jepet prgjigje pyetjeve t hartuara.
e. Diskutohet n grup. (klasa)
Hapi III. Ndarja e tregimit mund t jet:
Fragmenti i par: Kur Stefan Roji mbushi ... deri te... por nuk dalloi asgj (f. 53).
Fragmenti i dyt: sht nj send i zi... deri te... njerzve t gjakut t tij (f. 53).
Fragmenti i tret: Mos sht gj prrall kjo?... deri te... nse kishte ardhur
Stefan Roji (f. 53-54).
Fragmenti i katrt: Stefani ishte djal serioz... deri te... punonte n mjeshtri t
tjera (f. 54-55).
Fragmenti i pest: Papritmas nj dit Stefani vuri re... deri te... n fund (f. 55).
77
Hapi IV. Fragmenti i par punohet nn drejtimin e msuesit/es.

Lexohet fragmenti nga nj nxns. U krkohet nxnsve t nxjerrin fjalt ky.
Secili i shkruan n tekst n hapsirn boshe n t majt t fragmentit. Lexohen
nga 2-3 nxns. Msuesi i shkruan n tabel:
Stefan Roji, det, dit, babai, i lumtur, pup, dalloi.
U krkohet nxnsve t hartojn pyetje mbshtetur n fjalt ky rreth prmbajtjes
s fragmentit. Nxnsit e shkruajn pyetjen n fletore ose sked.
Pr do pyetje nxnsit japin prgjigje, t cilat shkruhen.
Skeda pr fragmentin e par:
Pyetjet
Kush ishte Stefan Roji?
far e lidhte Stefan Rojin me
detin?
Si ishte dita e par e udhtimit
n det?
urim i dha babai djalit? Pse?
Pse ndihej i lumtur ai?
far dalloi Stefani, kur po
qndronte n pup?
Prgjigjet
Djal dymbdhjetvjear, bir i nj kapiteni
pronar anijeje.
Tradita familjare.
Dit e shklqyer me diell, deti vaj (i qet).
T bekoft zoti? I lumturuar q i biri do t
vazhdonte punn e tij.
Ishte udhtimi i par.
Lvizte n kuvert, ndiqte manovrat,
ngrohtsia e detarve.
Nj send t paprcaktuar q ruante t
njjtn largsi nga anija.
Nxnsit mund t nxjerrin fjal t tjera, por e rndsishme sht q t realizohet

diskutimi i katr pyetjeve t shtruara n rubrikn Reflektimi kuptimor.
78
Hapi V. Pr katr fragmentet e tjera nxnsit punojn n dyshe duke ndjekur

ecurin e fragmentit t par.
Fjalt ky dhe pyetjet shkruhen pasi n dyshe arrihet n nj mendim t prbashkt.
Pas prfundimit t puns n dyshe bhet diskutimi n grup. Nxnsit plotsojn,
saktsojn prgjigjet, por duke mos u ndalur n detaje t parndsishme t tregimit.
Msuesja fton nxnsit t japin gjykimin e tyre rreth fjalis q mbyll tregimin:
Por tani pr t ishte tepr von.
Minutat e fundit t ors shfrytzohen nga msuesi/ja pr t br vlersimin e
nxnsve dhe sqarimin e detyrs: Ushtrimi 1, f. 55.
Libr msuesi
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Kolombreja (ora e dyt)

T flasim
Niveli III
45 minuta

T jap nj mbyllje tjetr pr tregimin mbshtetur n imagjinatn e tij.
T zbrthej simbolikn e Perls s detit duke sjell shembuj t tjer me kt
simbolik.
T dalloj elementet magjike dhe elementet e realitetit njerzor q grshetohen
n tregimin e dhn.
T prshkruaj kolombren par n dy kndvshtrime:
a. N rrfimin e babait. (si prbindsh)
b. N fundin e tregimit. (fatsjells)
Fletore

Diskutim
Shkrim i lir
Pun n dyshe
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me rubrikn Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Punohen ushtrimet 6-8. Ushtrimi 6/1. Punimi i ktij ushtrimi kalon n dy faza:
a) Nxnsit diskutojn rreth pyetjes s shtruar: A ju befasoi fundi i tregimit?
Ata njohin edhe kt mnyr befasie befasi artistike.
b) Duke marr shkas nga prgjigjet e pyetjes s shtruar m lart u krkohet
nxnsve t mendojn pr pak minuta e m pas t japin fundin q ata prisnin.
Udhzohen nxnsit q n prshkrimin e tyre me shkrim (goj) t prdorin elemente
fantastike p.sh. nj dyluftim midis kolombres e Stefan Rojit, ku t shkruajn:
- vendin ku ndeshen,
- mjetet q prdorin,
- dialogt midis tyre,
- fundin e dyluftimit.
6/2. Pr realizimin e krkess s dyt nxnsit rikthehen n tekst. Nnvizojn n
tregim detajet q i bjn t mendojn pr rrezikun q i kanoset djalit nga kolombreja.
Hapi II. Nxnsit japin mendimin e tyre rreth simboliks s Perls s detit q
shfaqet n fund t tregimit (fat, fuqi, pasuri, paqe shpirtrore). Ata kujtojn e sjellin
shembuj t tjer prej librave a filmave q kan po kt simbolik.
79
Ushtrim 8. Pasi zgjedhin alternativat m bindse pr ta, nxnsit plotsojn edhe

tabeln e mposhtme.
Elementet magjike
Kolombreja (flet...
Elementet reale
Stefan Roji...
N pjesn e dyt shfrytzohet detyra e shtpis. Lexohen nga 2-3 nxns punimet pr
krkesn. Kolombreja n rrfimin e babait e m pas e par si simbol n fund t tregimit.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Prmbledhja
T shkruajm
Niveli IV
45 minuta
Objektiva: N fund t ors nxnsi t jet iaft:

T prsrit njohurit e marra pr shkrimin e prmbledhjes duke i paraqitur
grafikisht ato.
T njoh tri teknikat e t shkruarit t nj prmbledhjeje.
T shkruaj prmbledhjen e nj prej tregimeve t dhna n tekst.
Shkumsa me ngjyra
Fletore
80

Stuhi mendimesh
Shkrim i lir
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Njihen nxnsit me temn e msimit Prmbledhja dhe rubrikn q do t
punohet duke krkuar t:
Rikujtohet skema e msuar n klasn VI pr t shkruar prmbledhjen e nj tregimi.
Testohet kujtesa e nxnsve:
- far duhet pasur parasysh kur shkruan prmbledhjen e nj tregimi?
- pyetjeve duhet tu jepni prgjigje?
Me prgjigjet e nxnsve e ndihmn e msuesit/es plotsohet skema si m posht:
RITREGIMI
Ku?
Kur?
Kush?
far?
Pse?
Si?
Libr msuesi
Diskutohet me nxnsit se far krkon do pyetje. P.sh.:

Ku zhvillohet ngjarja?
far - ndodh?
Kur zhvillohet ngjarja?
Pse - ndodh?
Kush cilat personazhe marrin pjes n ngjarje?
Si - prfundon ngjarja?
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me teknika q duhet t kihen parasysh kur
shkruhet nj prmbledhje dhe i paraqet ato grafikisht.
Teknikat
fshirja
przgjedhja
prgjithsimi
Pas ktij momenti nxnsit lexojn n tekst n f. 57 informacionin e dhn pr

seciln teknik. Sqarohet ndonj pyetje q mund t bhet.
Hapi III. Ndahet klasa n tri grupe. Secili grup, mbshtetur n dy skemat e vizatuara
n tabel do t shkruaj prmbledhjen e nj prej tregimeve.
Grupi 1: Arnaut Osmani
Grupi 2: Kolombreja
Grupi 3: Kush e solli Doruntinn
Fillimisht nxnsit kthehen n tekst. Gjat leximit ata nnvizojn me laps me ngjyr
t kuqe informacionin q u duket i rndsishm dhe u jep prgjigje pyetjeve t skems
s par. Kjo bn q nxnsit t zbatojn teknikn e przgjedhjes s informacionit.
Informacioni q nuk nnvizohet quhet informacion i fshir ( jo i rndsishm).
Kjo veprimtari t mos zgjas m shum se 10 minuta.
Hapi IV. Nxnsit punojn n mnyr t pavarur prreth 15 minuta pr t shkruar
prmbledhjen e tregimit. Pas prfundimit t punimit n varsi me kohn n
dispozicion, lexojn 1-2 nxns pr do grup. N fund t ors msuesi/ja mbledh
fletoret pr t br vlersimin e t gjitha punimeve.
Tema:
Roja
Romani fantastiko shkencor
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
45 minuta

T shkruaj nj tekst t shkurtr (7-8 fjali) me fjal e grupet e fjalve t dhna.
T njihet me veorit e romanit fantastiko shkencor.
T lexoj tregimin me qllim q t dalloj:
a) vendin ku zhvillohet ngjarja,
b) personazhet,
c) konfliktin,
d) fjali a fragmentin q e trheq m tepr.
T krahasoj krijimin e tij me tregimin e Braunit, mbshtetur n katr elementet
e krkuara.
81

Skeda t verdha

Diagrami i krahasimit
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n tabel fjalt ky: anije kozmike, 50 mij vjet-drit;
luft, planet, kolonizim; rac inteligjente, qllonin, qenie t shpifura.
U krkohet nxnsve q me fjalt e dhna t krijojn nj tekst t shkurtr me 78 fjali dhe ti vendosin nj titull. Nxnsit punojn n mnyr t pavarur.
Hapi II. Lexohen disa nga krijimet. Nxnsit vlersojn punimet e njri-tjetrit
mbshtetur n:
a) shtjellimin interesant t ngjarjes,
b) mnyrn e t shprehurit,
c) prfshirjen e t gjitha fjalve ky.
Hapi III. Njihen nxnsit me temn, t ciln msuesja e shkruan n tabel, autorin
llojin e tregimit duke identifikuar veorit e ktij lloji tregimi, si:
grshetimi i elementeve realiste me ato fantastiko shkencore;
personazhet, ngjarjet, vendet reale me ato t trilluara nga imagjinata e autorit;
sjellin pran nj koh t ardhme shum t largt,
sht mjaft i pasur me fjalor nga shkenca e teknologjia moderne.
Kto veori nxnsi i shkruan n skeda dhe i ngjit n faqen e tregimit. Lexohet tregimi nga
2 nxns. N fillim udhzohen nxnsit t ndjekin me vmendje leximin pr t mbajtur mend:
- vendin ku zhvillohet ngjarja
- personazhet
- konfliktin
- fjalin, fragmentin q i trhoqi m shum: (kt nxnsit ta nnvizojn me laps.)
82
Hapi IV. Studim teksti: N kt hap msuesi/ja prqendrohet te rubrika

(Drejton pyetje) Fillimisht krkohet prej nxnsve t krahasojn tregimin e krijuar
prej tyre me at t Frederik Braun. Nxnsit i krahasojn punimet e tyre me at t
autorit, mbshtetur n:
Un dhe Brauni
Skena ...........................................
Skena .......................................
......................................................
..................................................
......................................................
...................................................
Personazhi/zhet ............................
......................................................
......................................................
Personazhet ............................
................................................
................................................
Libr msuesi
Konflikti ......................................
.....................................................
.....................................................
Konflikti ..................................
.................................................
.................................................
Elemente t tjera .......................

.....................................................
.....................................................
Elemente t tjera ...................

.................................................
.................................................
Kalohet n punimin e ushtrimit 1, f. 59. Nxnsit rikthehen n tekst pr t ndar

tekstin n fragmente e m pas t shkruajn prbri kryeradhs numrin q i
korrespondon secilit paragraf (1, 2, 5, 4, 8, 7, 3, 6).
Ushtrimi 2: Nxnsit lexojn me vmendje t gjitha alternativat e dhna n tekst,
qarkojn ato/ at q i bind m tepr duke dhn argumentin e tyre.
Msuesi/ja t trheq sa m shum nxns n diskutim.
Bhet vlersimi i ors s msimit, mbshtetur n:
1. seriozitetin q treguan nxnsit pr krijimin e tekstit t tyre mbi bazn e fjalve ky;
2. mnyrn se si realizuan krahasimin e krijimit t tyre me at t autorit, Frederik Braun;
3. Gjithprfshirjen e tyre n diskutim.
Detyr shtpie: Shkruani nj ese me tem: A mendoni se ka jet
n planetet e tjera? Pse?
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Roja (ora e dyt)

T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T zbuloj mendimet, veprimet, qndrimet, mnyrn e t shprehurit t
personazhit t tregimit.
T diskutoj brenda grupit t ekspertve rreth shtjeve t shtruara.
T sjell shembuj t tjer ku autort kan prdorur befasin artistike.
Fletore
Stilolapsa

Role t specializuara n diskutim
Tabela Natyra dhe personazhet
Diskutim
83
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja nis orn msimore me punimin e detyrs s shtpis. Dgjohen
3-4 nxns. Vlersimi i eses m t mir bhet mbshtetur n argumentet bindse
q ata kan marr nga rrug dhe mjete t ndryshme informimi.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik, e cila realizohet prmes
tekniks role t specializuara n diskutim.
Ecuria: - Nxnsit ndahen n grupe baz prej 5 vetash.
- Brenda do grupi, nxnsit caktojn numrat nga 1 deri n 5.
- Secilit numr i jepet njri prej roleve t prmendura m posht.
1. Brsi i pyetjeve.
2. Gjetsi i fjalve.
3. Interpretimi i personazheve.
4. Ilustruesi.
5. Gjuhtari.
- Rolet duhet ti msohen gjith klass.
Brsi i pyetjeve Detyra e ktij nxnsi sht q t shkruaj pyetje nga
kndvshtrimi i tij pr t cilat do t flas grupi; pyetje q ai/ajo dshiron ti diskutoj
me t tjert.
Gjetsi i fjalive: Detyra e ktij nxnsi sht t gjej fjalt ky, t cilat prshkruajn
vendin dhe atmosfern rreth tij, gjendjen fizike t personazhit, ndjesit e personazhit,
kjo realizohet prmes TABELS M.
Tabela: Natyra dhe personazhi
Mjedisi natyror
Gjendja fizike
Ndjesit
Shi, balt
i lodhur
i uritur
Mall urrejtje
84
Interpretimi i personazheve: Detyra e ktij nxnsi sht q t mendoj me
kujdes pr personazhet dhe t ndrtoj nj hart personazhesh:
Roja
lufttar
trim
Nuk trembet
nga sulmet e
armiqve t tij.
Qeniet njerzore
besnik e
vigjilent
Lodhja, uria, shiu i

ftoht nuk e largon
nga vendroja.
Jo paqsore
kolonizatore
Libr msuesi
Ilustruesi: Detyra e ktij nxnsi sht q t vizatoj personazhet, skenat apo

veprime t rndsishme t tekstit, n mnyr q nxnsit e tjer t diskutojn rreth
figurave.
Shnim: N kt grup t futen nxnsit, t cilt kan talent ose q vizatojn
mir. Msuesi/ja tu shprndaj flet formati, ku ata t realizojn detyrn e caktuar.
Gjuhtari: Detyra e ktij nxnsi sht t hulumtoj n tekst fjal dhe shprehje
mjaft t zakonshme pr t folurn njerzore si dhe shprehjet me t cilat prshkruhet
qenia njerzore, si dhe t prgatit nj fjalorth t vogl me fjal nga fusha e
astronomis, ku prbri t shkruaj shpjegimin e tyre.
I. Nxnsit e zgjedhur n kt grup msuesi/ja ti ndaj n dy nngrupe t tjera.
Nngrupi I: t dalloj n tekst fjal dhe shprehje q prdoren nga jashttoksort,
por q jan t zakonshme pr t folurn njerzore, shprehjet n t cilat prshkruhet
qenia njerzore.
Nngrupi II: t bj nj fjalorth t vogl me fjal nga fusha e astronomis ku
prbri t shkruaj shpjegimin e tyre.
Kini kujdes q roleve t mos u kushtoni shum rndsi se sa diskutimit t pasur
t tregimit.
II. Nxnsit pasi njihen me detyrn q ka do rol, mendohen 5 e m pas grupohen
n grupe ekspertsh, p.sh., t gjith brsit e pyetjeve mblidhen bashk pr t
diskutuar se cilat pyetje jan m t rndsishme. Kjo veprimtari bashkpunuese
me njri-tjetrin brenda t njjtit rol t mos i kaloj 10.
Kujdes! Mos lejoni nxnsit t krijojn zhurm, udhzoni t flasin me z t ult,
t dgjojn me vmendje njri-tjetrin.
III. Msuesi/ja dgjon me vmendje punn e do grupi. Secili grup przgjedh nj
prfaqsues t tij, i cili u prezanton t tjerve punn e realizuar prej tyre. Msuesi/
ja nxit nxnsit t diskutojn si dhe t shtojn informacione edhe nga nxns t
tjer, jo vetm t grupit.
IV. Punimet e grupit ilustrues t ngjiten n tabel, ku nxns t tjer t diskutojn
pr to, pra t prpiqen t interpretojn ngjarjet, mjedisin, mbshtetur n vizatimet e
shokve.
Hapi III. Mbshtetur n dy tregimet e fundit: Kolombreja e Roja, ku autort
trheqin lexuesit me befasit artistike, nxnsit t sjellin shembuj t tjer nga veprat,
filmat, q ata kan lexuar apo par dhe ti diskutojn me njri-tjetrin.
85
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Djemt e rrugs Pal

(ora e par)
T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T diskutoj pr mnyrn si e kalon ai/ajo kohn e lir; lojrat, sheshet e lojs
dhe knaqsit q u sjell loja.
T lexoj n heshtje pr t plotsuar tablon e harts s tregimit t dhn.
T diskutoj tablon e harts s tregimit Djemt e rrugs Pal duke arritur n
nj prfundim.
T prshkruaj me pak fjal pikn kulmore t tregimit.
T listoj rregullat e lojs pr t cilat djemt kishin rn dakord me njri - tjetrin.
Fletore, stilolapsa

Bised
Tabloja e harts s tregimit
Diskutim
Rruga e krahasimit
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja e nis orn e msimit me nj bised. Ai/ajo u drejton pyetjet:
- A keni shesh lojrash, tregoni pr t dhe pr lodrat tuaja.
- lojra t reja luani dhe cila ju plqen m tepr? Pse?
Nxnsit diskutojn lirshm, trhiqni sa m shum nxns n diskutim, krkojuni
t prshkruajn lojrat q plqejn m tepr, nxitini t japin mendimin e tyre se sa
t rndsishme jan lojrat pr zhvillimin fizik si dhe rritjen e fryms s
bashkpunimit midis njri-tjetrit.
Kjo veprimtari t mos kaloj 10.
86
Hapi II. Msuesi/ja lidh bisedn me temn e re msimore. I njeh ata me titullin e
romanit nga sht shkputur fragmenti i dhn n tekst, autorin e tij, si dhe temn
q trajton romani.
Pyeten nxnsit nse e kan lexuar kt roman. M pas nxnsit lexojn tregimin.
Trhiqini vmendjen nxnsve t jen t vmendshm gjat leximit, sepse m
pas ata do t plotsojn individualisht tablon e harts s tregimit.
Pas prfundimit t leximit, msuesi/ja merr mbresat q kjo pjes u ka ln atyre.
Ai/ajo drejton pyetjet:
1. mbresa ju ka ln kjo pjes?
2. gjra t prbashkta e t veanta keni ju me personazhet e ktij tregimi?
Libr msuesi
M pas msuesi/ja paraqet n tabel skemn e harts s tregimit dhe i udhzon

se si duhet t punojn.
Ecuria: 1. N fillim vini emrat e personazheve prqark zons orale. Mund t
shtoni shnime t vogla si pr shembull protagonist ose antagonist afr emrave.
2. Shkruani vendin dhe kohn. Diskutoni se pse mund ta ket zgjedhur autori
kt mjedis.
3. Shkruani problemin ose konfliktin kryesor n kutin e madhe diagonale.
Theksoni se shnimet duhen br me laps.
4. N rreshtat nga ana e majt, vendosni ngjarjet e rndsishme q uan deri n
ngjarjen kulmore/zgjidhjen e problemit.
5. Prmblidhni me pak fjal ngjarjen kulmore/zgjidhjen n kutin e tyre.
6. Vendosni ngjarjet prfundimtare n rreshtat e ngjarjeve t fundit n ann e djatht.
7. Diskutoni mesazhin ose synimin q mund t ket pasur autori, kur ka shkruar romanin.
8. Pasi tabloja e harts s tregimit t jet plotsuar individualisht, gjat leximit n
heshtje, krkojini gjith klass q t diskutojn dhe t bien dakord pr elementet e
rndsishme t tregimit q duhen vendosur n tabel.
Ko
nfl
ikt
i kr
yes
or
HARTA E TREGIMIT
Vendi dhe koha
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor. Punohen ushtrimet 1, 2, 3.

Ushtrimi 1: Ky ushtrim zhvillohet nprmjet nj diagrami krahasues ku nxnsit
vn re kontrastin q ekziston midis asaj q shohin n dy pamjet dhe asaj q
prshkruan autori n roman. Nxnsit rikthehen n tekst, nnvizojn me laps fjalt
87
dhe grupet e fjalve q japin mjedisin ku luanin dikur fmijt e m pas i vendosin
n skemn e mposhtme t ciln msuesi/ja e vizaton n tabel dhe e plotson
me prgjigjet e nxnsve.
RRUGA E KRAHASIMIT
Sheshi i udhs Pal

nj truall i fort, e i
ngjeshur.
Kjo zon sht kthyer

n qendrn e
Budapesit
Ato stivat e druve

pr ne ishin bota e
tr.
Ushtrimi 2. Prpiquni t trhiqni sa m shum mendime nga nxnsit se si

shprehet nga shkrimtari ideja se loja luftash shum shpejt u shndrrua n nj
betej serioze si paraprgatitje pr luftn e jets, si nj prpjekje pr formimin e
karakterit t njeriut; t sinqert, t gatshm, kmbnguls, q nuk trhiqet prball
vshtirsive, q mon shoqrin, dashurin pr njri-tjetrin, pr jetn, pr vendin,
lirin dhe lumturin e njeriut.
Ushtrimi 3. Nxnsit listojn rregullat pr t cilat djemt kishin rn dakord me
njri-tjetrin. (Riktheni nxnsit n tekst n fragmentin... N orn 2 e gjysm
pasdreke... Disiplina ushtarake ishte e rrept.)
Hapi IV. Bhet vlersimi i ors s msimit. Prgzojini nxnsit pr zellin e treguar
gjat ors msimore.
88
Tema: Djemt e rrugs Pal (ora e dyt)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta
T diskutoj rreth ndrrave t fmijve t rrugs Pal duke i krahasuar ato me
ndrrat e tyre.
T dalloj fjalt ky q lidhen me: entuziazmin dhe vrullin rinor, mjedisin e
varfr, hapsirn fizike dhe shpirtrore.
Libr msuesi
T listoj rregullat e lojs q kishin vendosur djemt e rrugs Pal.

T ndrtoj hartn semantike pr tri personazhet e tregimit (Nemeek, Boka, Frank Ai)
T jap gjykimin e tij rreth shprehjeve t veuara nga tregimi.
T identifikoj elementet e subjektit n tregimin e dhn.

Hart semantike personazhesh
Ditari dypjessh
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me rubrikn Reflektimi gjuhsor e stilistik. Msuesi drejton
pyetjet: Si fillon pjesa? Cila sht ndrra e fmijve t qyteteve? Pse?
Nxnsit shprehen lirshm: Fragmenti nis me nj thirror Fusha! ku autori u
drejtohet fmijve t fshatit q t gzojn lirin q u ka dhn mjedisi ku banojn.
Ti dhe historia
Pasi nxnsit i prgjigjen pyetjes s dyt, nxiten t flasin se cila ishte ndrra e tyre.
- Po ndrra juaj cila sht? -A i keni ju hapsirat e lojs q kan fmijt e fshatit?
- Nse jo, si mendoni t zgjidhen?
Hapi II. Udhzoni nxnsit t lexojn me vmendje dy fragmentet e para pr t
nnvizuar fjalt ky q lidhem me:
Entuziazmin dhe vrullin rinor: djem t lumtur, t shndosh, syshqiponja...
Mjedis i varfr: nj truall i fort, i ngjeshur, stivat e druve
Hapsir fizike dhe shpirtrore: stivat e druve pr ne ishin bota e tr
Ushtrimi 5. Msuesi/ja drejton pyetjet:
- Cila ishte loja e paraplqyer e fmijve t rrugs Pal?
- Si ishte e organizuar kjo ushtri?
- A ju ngjasojn ata me ushtarak t vrtet? Pse? Cili nga fmijt ju ka
trhequr m shum dhe pse?
Ndaluni te personazhi i Nemeekut; Boks, Frank Ait.
- far cilsish t rndsishme shfaqen te kta personazhe?
Ky ushtrim punohet me hart semantike personazhesh.
1
NEMEEK
i sigurt
n raport me vetveten
i knaqur
me kundrshtart
i trembur
me shokt e skuadrs
i iltr
i bindur
i guximshm
89
Kujdes! (Personazhi i Nemeekut sht trim dhe guximtar, por n kt fragment del i
trembur pr shkak t daljes s befasishme t Frank Ait para tij, kundrshtar shum i
fort, komandant i ushtris kundrshtare, i madh n krahasim me moshn e tij t vogl)
3
FRANK AI
BOKA
i tmerrshm, ironik, i fort
I sinqert, trim
Frank Ai, armiku i tyre i

betuar, qeshi me shpoti.
Hapi III. Msuesi/ja veon shprehjet dhe i shkruan n tabel.

Shprehja
Kupa e kaltr magjiplot qiellore

Det i pamatur gjelbrimi
U kndon zemra tu binden t tjerve
Kraharori i digjte si gjyryk
Ngrin n vend prej llahtarit
Tha me hije t rnd
Komenti
Hapsir e pamas fizike e

shpirtrore q gzonte fmijt e
periferis s qytetit.
Nj vend i mbuluar nga
gjelbrimi, ajr i pastr, i
shndetshm
Nxnsit bjn komentet e tyre dhe m pas plotsojn n fletore shpjegimin

prfundimtar.
90
Hapi IV. Msuesi/ja n kt hap prqendrohet tek elementet e subjektit.

Udhzohen nxnsit t lexojn me vmendje informacionin n tekst.
Pas 5 drejton pyetjet:
- Cilat jan elementet e subjektit?
- sht parashtrimi? Po pika e lidhjes?
- Kur kemi pik kulmore n tregim?
- far ndodh te zgjidhja?
- Te cili element i subjektit shtjellohet konflikti dhe ngjarjet marrin jet?
Me prgjigjet e nxnsve msuesi/ja plotson tabeln.
ELEMENTET E SUBJEKTIT
PARASHTRIMI PIKA E LIDHJES ZHVILLIMI
PIKA KULMORE
ZGJIDHJA
Libr msuesi
M pas lexohet tregimi Djemt e rrugs Pal pr t zbuluar elementet e subjektit.

Dgjohen me vmendje prgjigjet e nxnsve. Lejojini t shprehen lirshm, pa
kritikuar mendimet e tyre, krkojuni pse mendojn kshtu e m pas t gjith nxnsit
vendosin pr saktsin e prgjigjeve.
Tema: Nj dor poliane (ora e par)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T lexoj pr t veuar fragmentin q e udit, entuziazmon, zemron m tepr
n kt tregim duke argumentuar zgjedhjen e tij.
T diskutoj rreth 6 pyetjeve t shtruara n rubrikn Reflektimi kuptimor.
T listoj cilsit e Polians mbshtetur n fjalt e Dels pr t.
T jap gjykimin e tij rreth fjalve t veuara n tekst q Dela i thot s motrs.
T shkruaj vazhdimin e ngjarjes, mbshtetur n imagjinatn e tij.
Materiale dhe mjete msimor
Fletore
Lapsa me ngjyra
Ruaje fjaln e fundit pr mua

Lexim me role
Skeda e personazhit
Ditari dypjessh
Shkrim i lir
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u prezanton nxnsve temn e re msimore: titullin e tregimit,
romanin nga sht shkputur fragmenti, lloji i romanit si dhe autoren e tij. Bn nj
prmbledhje t romanit: temn, personazhin dhe far trajton ai.
Przgjedh dy nxnse pr t lexuar me role tekstin e dhn.
Ecuria: (I) Prpara se nxnsit t lexojn tekstin, msuesi/ja u thot q t gjejn
n tekst pjes q iu bjn prshtypje, i udisin, i entuziazmojn apo i zemrojn.
(II) Nxnsit i shkruajn kto pjes n njrn an t fletores. Duhet t mos harrojn
t vn numrin e faqes nga e kan marr.
(III) N ann tjetr t fletores duhet t shkruajn komentin e tyre. Domethn,
duhet t shkruajn se far i uditi, entuziazmoi, zemroi etj.
(IV) Gjat ors s msimit, msuesi/ja u krkon nxnsve (5-6 nxns), t lexojn
citimet q kan nxjerr (por jokomentet). Ai/ajo nxnse q lexon citimin duhet t drejtoj
91
at pjes t ors s msimit, duke i ftuar nxns t tjer t bjn komentet e tyre pr t.
Edhe msuesi/ja duhet t bj komente, por vetm pasi t ken folur disa nxns.
(V) Pasi nxnsve u sht dhn mundsia t komentojn, ai/ajo q kishte
zgjedhur citimin, kthen fletn nga ana tjetr dhe lexon komentin. Asnj nxns
tjetr e as msuesi/ja nuk ka t drejt t komentoj pas tij.
(VI) Msuesi/ja thrret nxns t tjer t lexojn citimet e tyre dhe t drejtojn
diskutimin. Kujdes, citimet e nxnsve t jen t ndryshme, ata t mos prsrisin
njri-tjetrin.
Hapi II. Kalohet te rubrika: Reflektimi kuptimor . Nxnsit punojn ushtrimet 1, 2, 3, 4, 5.
Ushtrimi 1. Nxnsit japin arsyet pse Ruti ndihet aq e brengosur dhe pa forca
pr t jetuar.
Ushtrimi 2. Nxnsit i prgjigjen pyetjes se far nnkupton Dela me doz
poliane. Prgjigjja e nxnsit: kuraj, sens praktik, gjallri, forc pr t prballuar...
Ushtrimi 3. Ne shpjegojm se cila ishte Loja e t knaqurit q praktikonte Poliana. Ata
argumentojn pse kjo loj u duket interesante dhe shpjegojn se pr far t ndihmon.
Ushtrimi 4. Nxnsit listojn cilsit e Polians q dalin nga fjalt q thot Dela
pr t. Nxnsit ta realizojn me hart personazhi.
POLIANA
CILSIT
VEPRIMET
q tregojn se ajo i mbart kto cilsi
92
Ushtrimi 5. Nxnsit ilustrojn me pjes nga teksti alternativat q u nxit atyre:

- kureshtjen pr ta njohur
- nevojn pr ta pasur mbshtetje
- dshirn pr t vepruar si ajo
Ushtrimi 6. Nxnsit komentojn fjalt q Dela i thot s motrs. Kt nxnsit
e realizojn me ditar dypjessh.
Fjalia
Mbase ti mund t mos jepje
vetm para, por edhe paksa... nga
vetja jote.
Komenti im
Njerzit n momente t vshtira kan
m shum nevoj pr fjaln e ngroht,
besim te vetja, forc pr t prballuar
momente t vshtira etj.
Hapi III. Bhet vlersimi i ors s msimit.
Libr msuesi
Detyr shtpie: Vazhdoni tregimin Nj doz poliane sipas

imagjinats suaj sikur ti, krahas jets sate vetjake, t shfaqje
interesin edhe pr dika tjetr, kjo do t ndihmonte shum dhe...
Tema: Nj doz poliane (ora e dyt)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T gjej detajet ku natyra dhe karakteri i dy motrave del i ndryshm.
T interpretoj rolin e dhn (Dela, Ruti) duke hyr n natyrn dhe karakterin
e personazhit.
T ilustroj me pjes nga teksti ku shfaqen cilsit e karakterit t dy personazheve.
T zgjedh personazhin e tij t preferuar duke e mbrojtur at, mbshtetur n
cilsit e tij m t mira, n lojn msimore.
Fletore
Lapsa

Loj me role
Diskutim
Balon
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me punimin e detyrs s shtpis. Dgjohen disa nga punimet
e nxnsve. Vlersohet punimi m i mir nga vet nxnsit. Krkojuni nxnsve
q do vlersim ta shoqrojn me argumente.
93
Hapi II. Kalohet te rubrika: Reflektimi gjuhsor e stilistik. Punohen ushtrimet 7, 8.
Ushtrimi 7. Nxnsit fillimisht gjejn detajet n fragmentin e dhn ku dy motrat
kan natyr dhe karakter t ndryshm. I nnvizojn dhe i diskutojn me shokt.
M pas msuesi/ja przgjedh 3 ifte nxnsish pr t interpretuar dialogt q
zhvillohen midis dy motrave. Udhzoni nxnset interpretuese q gjat interpretimit
t hyjn n natyrn dhe karakterin e personazhit q do t luajn.
Nxnsit vlersojn shoqet e tyre: iftin m t mir, rolin m t mir.
Ushtrimi 8. Nxnsit dallojn se cilat nga motrat prdorin n bashkbisedimin
me njra-tjetrn:
Nota bindse Dela
Nota ironie Ruti

Nota kmbngulse Dela
Nota mosbesimi Ruti
dhe i ilustrojn me pjes nga teksti.
Hapi III. Nxnsit, pasi kan analizuar natyrn dhe karakterin e personazheve t
tregimit, jan t gatshm t zhvillojn veprimtarin e mposhtme, e quajtur Baloni.
N kt veprimtari e gjith klasa prfytyron sikur tri personazhet e tregimit jan
n nj balon q sht shum i rnd. Nj nga personazhet duhet t hidhet nga
baloni dhe secili nga njerzit n balon duhet t argumentoj se ajo ka m shum
vlera dhe prandaj ia vlen m shum se t tjert t rrij n balon. Aktort n kt
veprimtari duhet t thon shkurtimisht se cilt jan dhe t paraqesin vlerat dhe
kontributet e tyre.
Ecuria 1: Nxnsit ndahen n grupe dhe do grup duhet t studioj nj personazh,
p.sh. n kt tregim kemi tri personazhe: Poliann, Rutin, Deln. Ndajini nxnsit
n tri grupe ose n gjasht grupe, ku dy grupe studiojn t njjtin personazh.
2. U thoni nxnsve q duhet t sjellin nj argument q personazhi i tyre i mir
sht vrtet i mir (d.m.th., m i mir sesa njerzit e tjer t mir) ose duhet t
mendojn argumente q personazhi fodull, ironik, pa kuraj q po studiojn, nuk
sht i till por jeta, vshtirsit e kan br t till.
3. U tregoni grupeve se cilt jan konkurrentt e personit q po studiojm, n
mnyr q t mendojm dhe t peshojm cilsit e tij, prkundrejt atyre t personave
t tjer n balon.
4. Nxnsit i praktikojn argumentet e tyre brenda grupeve eksperte prreth 5.
94
5. Grupet zgjedhin nxnsin q do t luaj rolin e personazhit dhe q do t sjell

argumente pr t mbrojtur personazhin para gjith klass. U thoni aktorve t
zgjedhur se ata jan n nj balon, i cili do t rrzohet, n qoft se nuk hidhet nj
personazh. Aktort, me radh, paraqesin cilsit dhe veprimet e mira t personazhit
q interpretojn.
6. Ndrkoh q balonistt argumentojn dhe bindin, nxnsit e tjer mbajn
shnime dhe vendosin se cili personazh duhet t rrij dhe cili do t hidhet.
7. Lihen nxnsit pr disa minuta (rreth 4) t diskutojn vendimin e marr dhe
pastaj, t japin vendimin, duke prdorur argumente bindse.
Hapi IV. Prgzojini nxnsit pr punn e tyre, interesimin dhe seriozitetin e
treguar pr t realizuar kt veprimtari interesante, por edhe t vshtir.
Bhet vlersimi i ors s msimit hap pas hapi.
Libr msuesi
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Fliperi dhe fmija

T lexojm
Niveli III
45 minuta

T parashikoj ngjarje, mbshtetur n titullin e dhn.
T lexoj me qllim q tu prgjigjet pyetjeve t drejtuara nga msuesi/ja pr diskutim.
T krahasoj ngjarjen e parashikuar prej tij me at t dhn n tekst.
T listoj arsyet q e bjn djalin t jet tepr i prqendruar.
T dalloj fjalt e veanta q prdor autori pr ta br sa m t gjall:
- lojn q zhvillon djali,
- veprimet e ndjesit e djalit,
- tingujt e zhurmat.
Fletore pune

Bised, lexim zinxhir
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n tabel Fliperi dhe fmija dhe pyet nxnsit:
- ngjarje mendoni se fshihet pas ktij titulli?
- Cila do t ishte ngjarja sipas jush? Pse mendoni kshtu?
(T tregohet kujdes q ngjarja t jet e shkurtr dhe koha pr kt moment t
ors t jet 5-7 minuta).
Hapi II. Lexohet tregimi (f. 69) nga 2-3 nxns. M pas zhvillohet nj diskutim
me nxnsit mbshtetur n pyetjet e mposhtme:
- A ju la mbresa tregimi? Pse?
- Cili moment ju mbeti n mendje?
- A ju ka ndodhur t prjetoni emocione si t personazhit n tregim? N rast?
- A iu afruat n parashikimin tuaj ngjarjes q lexuat? Veoni 2-3 momente
t prbashkta?
Hapi III. Kalohet n rubrikn Reflektimi kuptimor. Nxnsit mund t kthehen n
rileximin e tregimit nse e ndjejn t nevojshme gjat punimit t ushtrimeve.
Punohen ushtrimet 1-5.
Ushtrimi 1. Pr t prcaktuar rrfyesin e ngjarjes nxnsit kujtojn (lexojn)
paragrafin e par. (autori)
Ushtrimi 2. Veta n t ciln rrfehet ngjarja (pr k flitet) (V. III; njjs)
95
Ushtrimi 3. Krkon nga nxnsit t prcaktojn mjedisin ku zhvillohet ngjarja,

kohzgjatja, t kihet parasysh numri i lojrave t zhvilluara dhe koha q krkon nj
loj. (nj dit)
Ushtrimi 5. Nxnsit listojn edhe arsye t tjera, nga ato t dhna, q e bjn
djalin t jet i prqendruar. do arsye t listuar nxnsit ta argumentojn.
Hapi IV. Rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistikor.
Ushtrimi 6. Pr t gjetur fjalt e veanta q prdor autori pr ta br m t gjall
prshkrimin, nxnsit t prqendrohen n:
a. lojn q zhvillon djali ... zar i mendur, i metalt; makineri mizore.
b. tingujt e zhurmat:... buitje, krcejt, shkarkim
c. veprimet e ndjesit e djalit: .... u hodh, u prek.
Ushtrimi 7. Nxnsit pasi dallojn n tekst detajet tregojn tendosjen e plot t
nervave e muskujve t djalit gjat lojs, bjn diskutimin pr to.
Ushtrimi 8. Pr kt ushtrim nxnsit grupohen sipas prgjigjes q i japin pyetjes
binare. do grup mbron mendimin e tij me argumente.
PO
A jeni dakord me qndrimin

e babait n tregim?
JO
Pr pjesn e dyt t ktij ushtrimi nxnsit rilexojn paragrafin e fundit n tregim

m pas plotsojn kllasterin:
e djersitur
(me djers t keqe)
e mplakur
e zbeht
Fytyra e djalit
e rrudhur
N prfundim t diskutimeve t nxnsve msuesi/ja bn vlersimin e ors.
96
Detyr: Pika 1, f. 70.

Udhzohen nxnsit q pr prgatitjen e fjalorthit t ndjekin modelin
e Fjalori i gjuhs s sotme shqipe.
Formati A 4
Kapaku i trash (ngjyra sipas dshirs)
Faqet e brendshme format i bardh; me ngjyr...
Shkrime: dor; me kompjuter
Mos harroni t shkruani n kapakun a faqen e
fundit emrin tuaj dhe datn.
Punoi:___________Tiran, m ______________
Libr msuesi
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Bota e Sofis
T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T flas pr kohn e tij.
T identifikoj veorit e romanit filozofik.
T lexoj pr t zbuluar pyetjet enigm q e mundojn personazhin, Sofin.
T diskutoj rreth nj pyetjeje filozofike q e ngacmon at vet.
T nxjerr n pah veorit e ktij tregimi krahasuar me tregimet e tjera.
T jap gjykimin e tij rreth pyetjes filozofike: Pse jetojm?
T shkruaj nj ese filozofike me titull: Ne jemi ktu n Tok pr t...
Fletore
Stilolapsa

Stuhi mendimesh
Diskutim
Msim i prqendruar mbi argumentimin
Shkrim i lir
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me stuhi mendimesh. Nxnsve u drejtohet pyetja:
- Cili sht hobi juaj?
Msuesi/ja dgjon me vmendje nxnsit. Mbledh mendimet e tyre dhe i paraqet
n tabel.
HOBI IM
Nse ndonj nxns nxjerr si hob dshirn pr t hulumtuar, zbuluar misterin e

jets e rrethon dhe bn lidhjen e hobit t nxnsit me at t personazhit kryesor t
tregimit, Sofis, vajzs norvegjeze.
N rast t kundrt msuesi/ja bn lidhjen me temn e re msimore duke theksuar
se Sofia, vajza norvegjeze, ka nj hob krejt t ndryshm nga ju. Po se cili sht
hobi i saj ju do ta msoni kur t lexoni tregimin.
97
U prezanton nxnsve dhe u shkruan n tabel titullin e tregimit dhe autorin,

romanin nga sht shkputur, llojin e romanit (roman filozofik), veorin e ktij
romani si dhe prmbledhjen e romanit.
Hapi II. Przgjidhen dy nxns pr t lexuar tregimin. Udhzohen nxnsit q,
pasi ta ken lexuar tregimin t tregojn:
- Cili sht hobi i Sofis?
- pyetje e mundojn at?
- lloj pyetjesh jan ato?
- A i ka gjetur voglushja prgjigjet e pyetjeve enigm?
- Kush e ka ndihmuar at t gjej apo t zbuloj misterin e krijimit t
njeriut, bots dhe t zbuloj vetveten?
Ti dhe historia: Po juve a ju kan lindur pyetje t tilla? far doni t dini? Kush
ju ka ndihmuar pr tiu dhn prgjigje pyetjeve q ju ngacmojn?
Udhzohen nxnsit q n fletoren e tyre t puns t realizojn nj skem si kjo e
mposhtmja, ku t vn prball pyetjet filozofike q e mundojn Sofin dhe ata.
Sofia
Si sht krijuar bota?
???
?
?
?
?
?
?
?
Un
sht lumturia?
Nxnsit punojn rreth 5. Dgjohen me vmendje pyetjet q nxnsit shpesh ia

drejtojn vetes, si dhe prgjigjet q kan marr.
Hapi III. Kalohet te rubrika: Reflektimi kuptimor.
Fillimisht drejton pyetjen: mbresa ju la ky tregim? A ndryshon ky tregim nga
tregimet e fundit q keni lexuar? Ku qndron dallimi?
98
M pas punohen ushtrimet 1-5. Nxnsit argumentojn prgjigjet e tyre me
fragmente nga teksti.
Ushtrimi 4. Msuesi/ja zhvillon nj diskutim n lidhje me pyetjen: Pse jetojm?
Nxiten nxnsit t shprehin lirisht mendimet e tyre, ashtu si i mendojn duke
argumentuar pse sht ajo nj shtje aq e rndsishme dhe e prbashkt pr t
gjith njerzit.
Ushtrimi 5. Krkojuni nxnsve nse u plqen t diskutojn shtje filozofike,
cilat do t ishin ato? Mbani shnim shtjet filozofike m interesante q nxnsit
krkojn t diskutojn. Konsultohuni me nj msues t ktij specialiteti (filozofi)
Libr msuesi
dhe iu ktheni prgjigje orn e dyt t msimit. N pamundsi krkojuni nxnsve

t gjejn prgjigjen e shtjeve filozofike nprmjet mjeteve t ndryshme t
informacionit apo duke pyetur prindrit.
Detyr shtpie: Shkruani nj ese t shkurtr me tem
Ne jemi ktu n Tok pr t...
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Bota e Sofis (ora e dyt)

T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T zbuloj cilsit e personazheve, mbshtetur n ndjenjat dhe mendimet q
shfaqen gjat dialogut vajz nn.
T zbuloj arsyet e moskuptimit t Sofis me t mn.
T jap gjykimin e tij se si e kupton prshtatjen me botn duke sjell argumente.
T dalloj fjalt q i prkasin fjalorit filozofik n tregimin e dhn.
Fletore, stilolapsa

Msim i prqendruar mbi argumentim
Ditari tri pjessh, pun n ift
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me dgjimin e eses nga disa nxns. Bhet vlersimi i puns
s tyre mbshtetur n argumentet bindse q ata japin. Mendimet m interesante
shkruhen n tabel nga vet nxnsit. Kto bhen t dallueshme me shkumsa
me ngjyra. M pas msuesi/ja ose nxnsit u japin prgjigje pyetjeve filozofike pr
t cilat dshirojn t diskutojn.
Kjo veprimtari t mos i kaloj 15.
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Punohen ushtrimet 6, 7.
Ushtrimi 6. Nxnsit ndalen n dialogun q zhvillohet midis Sofis dhe nns
pr t kuptuar ndjenjat dhe mendimet e tyre si dhe kuptojn ata nga ky dialog pr
karakterin e personazheve.
99
Ky ushtrim zhvillohet nprmjet ditarit tripjessh, t cilin msuesi/ja e paraqet n

tabel, kurse nxnsit e plotsojn n fletoret e tyre t puns.
Fragmente
nga biseda
Cilat jan ndjenjat e mendimet kuptojm nga biseda

q dalin nga biseda
pr cilsit e personazhit
Nn, si mendon
ti, a nuk sht e
uditshme q ne
jetojm?
Vajza krkon t zbuloj

misterin e jets.
Kureshtare,
kmbngulse, logjik t
fort argumentuese.
I rrituri sht i trhequr pas

problemeve dhe vshtirsive q
i sjell jeta, dhe sht indiferent
ndaj shtjeve filozofike.
E prkushtuar ndaj
familjes dhe mirrritjes s
vajzs.
100
Po ndonjher po.
Nxnsit lexojn punimet, msuesi/ja i ndihmon nse ata kan ndonj vshtirsi n
zbulimin e cilsive t personazheve atje ku ato shfaqen. M pas nxnsit e kan m t
leht pr t zbuluar se ku qndron
a) moskuptimi ndrmjet Sofis dhe nns s saj.
Nxnsit mund t prgjigjen:
Sofia sht n vajz adoleshente, q e trheq misteri i jets.
Nna e ka kaluar kt periudh. Ajo krkon t siguroj qetsin, ushqimin e
familjes dhe t kujdeset pr fmijt e familjen. N mosha t ndryshme njerzit
kan interesa e knaqsi t ndryshme.
b) far sht normale pr at dhe far pr nnn e saj?
Pr Sofin sht normale t bj pyetje filozofike pr ekzistencn e bots.
Pr nnn sht normale rituali q ajo kryen do dit, punt shtpiake, leximi i
shtypit, pushimi etj.
c) Nxnsit shprehin mendimet e tyre se si e kuptojn shprehjen prshtatje me botn.
Nna ka interesa t tjera n jet, kujdesin e familjes, e ka marr rutina e jets.
d) Nxnsit shpjegojn pse Sofia nuk do t prshtatet me gjrat e zakonshme.
Vet natyra e saj krkuese, zbuluese, nuk e lejon at t prshtatet me t
zakonshmen. Ajo krkon m shum, t jashtzakonshmen, misterin e krijimit.
Pr Sofin t zbuloj e tu jap prgjigje enigmave q e ngacmojn, sht e vshtir,
por ajo nuk trhiqet, madje ajo krkon q edhe njerzit q e rrethojn t jen po aq
krkues, kureshtar. Ajo nuk pranon rutinn e prditshme.
Ushtrimi 7. Nxnsit punojn n ifte pr t krijuar nj fjalorth filozofik.
Fillimisht i nnvizojn n tekst e m pas i hedhin n fjalorthin e krijuar nga ata,
sipas rendit alfabetik.
Lexohet fjalorthi i krijuar nga nj prfaqsues i ifteve.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n pyetjet:
Si u ndjet?
_____________________
lloj t menduari vut n veprim?
_____________________
far do tju mbetet nga ky msim? _____________________
Libr msuesi
Tema: Dy bott - Roman psikologjik

(ora e par)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T identifikoj veorit e romanit psikologjik
T parashikoj nj ngjarje, ngacmuar nga titulli Dy bott.
T lexoj pr t njohur ngjarjen q jepet n tregim, duke e krahasuar at me
versionin e tij.
T prcaktoj periudhn e jets dhe momentin t cilit i prkasin ndjenjat e tij,
duke ilustruar me pjes nga tregimi.
T dalloj fjalt ky n prshkrimin e dy botve duke u mbshtetur n katr
elementet e dhna n tabel (personat, objektet-vendet, veprimet-cilsit, ndjesit).
T jap prfytyrimin e tij pr botn brenda dhe jasht familjes, n ndryshim
nga ajo q i kan treguar prindrit.
T shkruaj dhjet gjra (konkrete, abstrakte) q do t zhdukte pr ta br
botn m t mir pr t jetuar.
Teksti: Gjuha shqipe 8
Fletore, stilolapsa

Parashikimi me terma paraprak
Diskutim
Rruga e krahasimit
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u prezanton nxnsve temn e re msimore, t ciln e shkruan
n tabel, autorin e tregimit, romanin nga sht shkputur fragmenti, si dhe llojin
e romanit; ndalet te romani psikologjik dhe nnvizon veorin e tij kryesore:
t zbuloj botn e fsheht t mendimeve e ndjesive t njeriut, (t gjith kt
informacion msuesi e paraqet n tabel me shkumsa me ngjyra, duke plotsuar
skedn e romanit).
Bn nj prmbledhje t romanit, si dhe vlersimet q ai ka marr.
Titulli:
Demiani
Lloji:
Roman psikologjik
Autori:
Herman Hese
Vlersimi:
mimi Nobel pr Letrsi m 1946
Prmbajtja: Pasqyron me vrtetsi moralin e gnjeshtrt e hipokrit t shoqris
s kohs. Synimi i autorit sht t futet sa m thell n psikologjin dhe botn
e t rinjve.
101
M pas prqendrohet te titulli i fragmentit Dy bott. U drejton nxnsve pyetjet:

- A ju ngacmon titulli i ktij tregimi? Pse?
- Si mendoni, histori fshihet pas ktij titulli?
Msuesi/ja u thot nxnsve t prpiqen t prfytyrojn subjektin e nj ngjarjeje
pr 4. Pas 4 u krkon disa nxnsve t tregojn para klass subjektin e nj ngjarje
q kan parashikuar. Msuesi/ja i pranon kto dhe i lavdron pr punn e br,
por nuk u thot nse jan t ngjashme ose jo me tregimin q do t dgjojn.
Hapi II. Nxnsit porositen t dgjojn me vmendje fragmentin q do lexojn
dy nxns t przgjedhur nga msuesi/ja dhe e krahasojn at me tregimet e
prfytyruara prej tyre.
Hapi III. Pasi e kan lexuar fragmentin, nxnsve u krkohet t krahasojn
versionin e tyre me at t tregimit. far i bri ata t ken m shum ose m pak
sukses n parashikim?
Sugjerime: Mos harroni q kjo sht nj veprimtari parashikimi, prandaj nuk
duhet t jet m shum se 5. Kjo do t thot q vetm 2 ose 3 nxns do t ken
mundsi t tregojn tregimin e tyre. U thoni t tjerve se do tu vij radha edhe
atyre nj her tjetr.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor. Punohen ushtrimet 1, 2.
102
Ushtrimi 1. Nxnsit prcaktojn periudhn e jets q tregon personazhi: djalosh

10-vjear; ndjenjat: t kohs s shkuar. Nxnsit ilustrojn me fjali nga tregimi,
p.sh. Kujtimi pr at koh m prek thell n shpirt.
Ushtrimi 2. Fillimisht nxnsit hulumtojn me kujdes fragmentin pr t zbuluar
fjal-ky q do ta bnin t pasur tabeln e dhn n tekst.
Pika a). Diskutohen fjalt e zgjedhura nga nxnsit dhe msuesja e m pas i
plotsojn n tabel me laps.
Pika b). Mbshtetur n tabeln e plotsuar n libr, nxnsit tregojn si i
prfytyrojn kto dy bot dhe japin mendimin e tyre pr seciln. Kt e realizojn
nprmjet rrugs s krahasimit.
Bota brenda
Bota jasht
Libr msuesi
Kjo skem vizatohet n tabel dhe plotsohet nga msuesja me prgjigjet e

nxnsve me ndryshimin q ekziston ndrmjet dy botve.
Ti dhe historia. Msuesi/ja krkon n kt moment prvojat personale t nxnsve
dhe e lidh me ndryshimin e madh q ka ndrmjet asaj ka u kan treguar prindrit
pr botn jasht shtpis dhe asaj q sht n realitet. Nxnsit mendohen 2 e m
pas prshkruajn n fletoret e tyre prvojat personale. Fletorja ndahet n dy pjes:
Shtpia ime
Rruga
Pas 5 msuesi/ja dgjon punimet e nxnsve pa br ndonj koment pr to, ato

jan thjesht prvojat e tyre.
Hapi V. Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n gjithprfshirjen e tyre
n msim, imagjinatn e tyre krijuese, mendimet e tyre interesante pr shtjet e
shtruara pr diskutim.
Detyr shtpie: Bni nj list me 10 gjra (konkrete dhe abstrakte)
q do t zhduknit pr ta br botn nj vend m t mir pr t jetuar.
Tema: Dy bott - Roman psikologjik

(ora e dyt)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
45 min
T sqaroj idet duke shqyrtuar prmbajtjen e bazave t arsyetimit.
T dalloj n tekst epitetet, metaforat, duke shpjeguar efektin e tyre stilistik.
T lexoj pr t njohur ngjarjen q jepet n tregim, duke e krahasuar at me
versionin e tij.
T gjej antonimet n tekst q krijojn figurn e antitezs, duke prcaktuar
klasn e secils fjal.
T diskutoj pr ndihmn q ai krkon nga familja, shkolla, shoqria.
Lapsa me ngjyra

Pyetje Sokratike
Diskutim
Ditari dypjessh
103
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me punimin e detyrave t shtpis. Dgjohen 10 nxns
(nxnsit t lexojn 1 nga 10 gjrat q ata kan zgjedhur). U krkohen nxnsve
arsyet pse kan zgjedhur kto 10 gjra q do t donin t zhduknin pr t krijuar nj
bot m t mir. Kjo veprimtari t mos kaloj 10.
Hapi II. N kt hap nxnsit, nn drejtimin e msuesit studiojn n brendsi
tekstin. Kjo realizohet prmes tekniks: Pyetje Sokratike. Kjo teknik ka t bj me
sqarimin e ideve, shqyrtimin e prmbajtjes e t bazave t arsyetimit, identifikimin e
supozimeve dhe prcaktimin e kndvshtrimeve. Kto pyetje msuesi/ja i lexon
hap pas hapi ose ua paraqet n flet formati, duke ua shprndar nga nj kopje n
do bank.
Ecuria: Pyetje q sqarojn (Ne po japim nj model pyetjesh Sokratike, msuesi/
ja le t ndrtoj pyetje t tjera nse dshiron, por kujdes, duhet ndjekur kjo renditje).
1. far ka parasysh djaloshi kur thot: Gjith kto gjra t bukura dhe t
llahtarshme njhersh, t egra dhe muzikore i gjeje kudo, n rrugn aty afr, n
shtpin aty afr, polict dhe endacakt ti zinte syri kudo?
far shembulli mund t na japsh?
Shembujt t ilustrohen me pjes nga teksti.
far lidhje ka kjo me ty?
(Nxnsi t jap mendimin e tij mbshtetur te ti dhe historia q u punuan nj or
m par.)
2. Pyetje pr hipoteza:
Djaloshi mendon se bota ku u rrit, u edukua nuk ishte realja. Pse e ngre kt
hipotez?
104
3. Pyetje q hetojn kndvshtrimin dhe qndrimin:

Si e konsideron Demiani sjelljen e Lins? Po ju?
Po pasigurin q prjeton vet Demiani: t zgjedh botn ku u rrit apo t ndjek
at q e josh m tepr?
4. Pyetje q shqyrtojn rrjedhojat dhe rezultatet:
far rrjedhoj del nga kjo sipas teje?
Msuesi/ja t trheq sa m shum nxns n diskutime. Nxitini nxnsit t
shprehen lirshm pa i korrigjuar ata.
Hapi III. Kalohet n rubrikn Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Libr msuesi
Nxnsit dallojn n tekst epitetet dhe metaforat, i nnvizojn me laps dhe m
pas shpjegojn efektin e tyre stilistik, kjo realizohet prmes ditarit tripjessh.
Figurat letrare
rrugina t errta
shtpi t ndritura
aroma t mbla
er harxhesh
er shrbyese
dy bott rropateshin
Lloji
epitet
epitet
Efekti stilistik
diferencimin e thell shpirtror
diferencim ekonomik
jet plot luks
metafor
luft pr jetn
Ushtrimi 4
Nxnsit gjejn antonimet pr t treguar ndryshimin e madh q ekziston ndrmjet
dy botve, ata prcaktojn cils klas fjalsh i prket antonimi:
t errta
dita
- t ndritura
- nata
- mbiemr
- emr etj.
Hapi V.
Kalohet n nj diskutim t ngroht, ku nxnsit shprehin mendimin e tyre se ku
dhe si duhet ti ndihmoj familja, shkolla, rrethi shoqror pr t prballuar realitetin
dhe vshtirsit q ekzistojn n t.
Nxitini nxnsit t thon se ndikim kan kto tri hallka n formimin e tyre. Kt
msuesi/ja le ta paraqes skematikisht.
Shoqria
Shkolla
105
Familja
Bhet vlersimi i puns s nxnsve. Prgzohen nxnsit pr mendimet e dhna

forcn arsyetuese dhe logjikn e shndosh gjat diskutimit.
Tema: Kroi, Mbrmjes - Poezia lirike

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T paraqes grafikisht veorit e liriks.
T identifikoj elementet e peizazhit n poezin Kroi.
T krahasoj prshkrimin e kroit nga Safoja me kroin e poezis lirike Kroi i
fshatit ton, t L. Poradecit.
T dalloj grshetimin e elementeve t bots njerzore me ato shtazore.
T gjej n vargjet e poezis Mbrmja riprtritjen e natyrs dhe t bots s gjall.
T shpjegoj iden filozofike t kthimit (kohs, fmijs te nna, n vatrn
familjare) n poezin e Safos.
T zbuloj simbolikn e mbrmjes n kt poezi.
Flet formati ku sht paraqitur
organizuesi grafik Elementet e peizazhit
CD, me muzik t leht.

Diskutim
Organizuesi grafik
Elementet e peizazhit
Diagram krahasues
Pema e mendimit
Pun prgatitore
I. Msuesi/ja prgatit flet formati pr do bank, n t ciln sht paraqitur
organizuesi grafik i mposhtm. N pamundsi fotokopjimi, ai/ajo e vizaton n
tabel, kurse nxnsit n fletoren e tyre t puns.
106
II. Przgjedh nj ose dy nxns q recitojn bukur e me ndjenj dy krijimet e

Safos.
Elementet t peizazhit
peizazh prshkruan poetesha?
shikon ajo n fillim?
Nga rrjedh uji dhe far prshkon me mblsi?
zhurma dgjon?
A duket bukur kroi dhn me kto elemente?
Prgjigje
Libr msuesi
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me gjinin e re letrare, Lirikn, q do t studiojn
pr disa or.
Rikujton nxnsit se jan krijimet lirike dhe se cilat jan veorit e liriks. Kt
informacion e paraqet n tabel
peizazhi
llojet
e dashuris
poezi t shkurtra
shoqrore
atdhetare
meditative filozofike
rrfimi sht
n vetn e par
lirika
nuk rrfen ngjarje
shpreh ndjenjat dhe mendimet

e brendshme t poetit
Informacioni i ri mbi llojet e liriks t jepet gjat rikujtimit t njohurive, msuesi/ja

qarkon lirikn e peizazhit duke theksuar se do t studiojn nj nga poett lirik t
poeteshs s Greqis s Lasht, poett m t SAFOS. Prezanton dy krijimet e saj
Kroi dhe Mbrmja, t cilat recitohen bukur e me ndjenj nn tingujt e qet t melodis
s przgjedhur nga nxnsit.
Hapi II. Udhzon nxnsit t lexojn n heshtje poezin Kroi. N sfond t vendoset
muzik e qet. Gjat ksaj kohe msuesi/ja shprndan n do bank nga nj flet
formati ku sht paraqitur organizuesi grafik Elementet e prshkrimit. Nxnsit
punojn n ift rreth 5 minuta. Pas 5 minutash msuesi/ja drejton pyetjet:
- Kush rrfen n kt poezi dhe far shpreh?
- Cilat jan elementet q tregojn se kemi t bjm me nj lirik peizazhi?
Pr tiu prgjigjur pyetjes s dyt, nxnsit shfrytzojn organizuesin grafik,
mbshtetur n elementet e dhna: kroi, uji i ftoht, deg molle etj.
Si e prfytyroni kt pamje t thjesht t natyrs? Mbyllni syt dhe imagjinojeni
pamjen (rreth 2 minuta) e m pas shprehni shkurt ndjenjat, mendimet q u ngacmoi
poezia dhe tingujt e muziks.
Ushtrimi 2. Nxnsit nnvizojn n poezi detajet poetike q krijojn gjendje paqeje
dhe qetsie.
Uj, murmuriti, shushurim, rrjedh mbl.
M pas gjejn vargjet korresponduese, t cilat iu nxitin nprmjet shqisave:
t shijuarit
uji krejt akull
t dgjuarit
murmurit
t nuhaturit
degt e molls
t prjetuarit
nj t prgjumur i mbl
107
Msuesi/ja i nxit nxnsit t kujtojn autorin e letrsis shqipe apo poezin ku

ndeshet kroi.
Prgjigjen e ksaj pyetjeje msuesi/ja e realizon prmes diagramit krahasues n
tabel, ku shkruhen disa vargje nga t dyja poezit.
Safo
Kroi
Rrotull nj uj krej akull
Se murmuriti s larti
Mu npr deg t
molls
Nga shushuritja e
fletve
Rrjedh nj tprgjumur
i mbl
L. Poradeci
T ngjashm
T ndryshm
Kroi i fshatit ton

Kroi i fshatit ton
uj i kulluar
se buron nga mali
duke murmuruar

Hapi III. Kalohet te poezia e dyt lirike Mbrmjes. Msuesi/ja thekson se kjo
poezi ka nj stil t ngjeshur, n tri vargje ka dhn shum lvizje e hapsir jete:
T nxit t prfytyrosh nj univers t mbushur me bukurin e natyrs dhe ndjenjs
njerzore.
- Udhzohen nxnsit ta lexojn n heshtje n sfondin e muziks s qet Sonata
e Hns Bethoven.
Krkojuni nxnsve t nnvizojn vargjet ku poetja ka dhn lvizje e hapsir
jete, bukurin e natyrs dhe ndjenjn njerzore.
Lvizje e hapsir jete
Ndjenj njerzore
Bukurin e natyrs
O mbrmje, gjithka ti prap e kthen;

kthen dhin te prehri i nns kthen edhe djalin
agimi i shndritshm
108
Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor:
U krkohet fillimisht nxnsve t lexojn detyrn e dhn se n cilat vargje kemi
lvizje e hapsir jete, bukuri natyrore dhe ndjenj njerzore.
M pas nxnsit punojn ushtrimet 1, 2, 3.
Ushtrimi 1. Nxnsit shpjegojn se si transmetohen ndjesit e bukura t lidhjes
s bots njerzore me botn shtazore.
Nxnsit fillimisht flasin pr peizazhin baritor, lidhjen e njeriut me kafsht; dashuri,
prkujdesje, kthim n vatrn e ngroht.
Njeriu (djal) pran vatrs s vet.
Libr msuesi
Ushtrimi 2. Riprtritja e natyrs jepet prmes astit t perndimit dhe ardhjes

s agimit, t nj dit t re plot pun, shpres e gjallri.
Ushtrimi 3. Nxnsit ndalen tek ideja filozofike e kthimit.
Kthimi i kohs; i fmijs te nna, n vatrn familjare.
Nxnsit e shpjegojn kt ide fiziologjike mbshtetur n vargjet e poezis lirike t Safos.
Kthimi i kohs O mbrmje...
Kthimi i fmijs te nna
te prehri i nns
Kthim n vatrn familjare
t prap e kthen dhe djalin
Krkojuni nxnsve t zbrthejn simbolikn e mbrmjes te poezia e Safos. Ai/ajo
drejton pyetjen:
Nse kroi simbolizon burimin e jets, po mbrmja far simbolizon?
N minutat e fundit nxitini nxnsit ti shtojn dy vargje t tjera poezis Mbrmje.
Lexohen disa prej tyre. Vlersohen nga vet nxnsit vargjet m t bukura q
kan ruajtur unitetin kuptimor me vargjet e Safos.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve. Prgzohen pr gjithprfshirjen e tyre n
diskutim gjat gjith hapave t msimit.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Mbramja
T lexuarit
Niveli IV
45 minuta

T parashikoj nj ngjarje mbshtetur n n fjali e grupe fjalsh.
T zbuloj n poezin e dhn imazhet e ngjyrave dhe lvizjet.
T prcaktoj vargjet ku jepen tri mendimet e paraqitura n organizues.
T dalloj figurat letrare: epitet, krahasim, metafor, duke shpjeguar efektin e
tyre stilistik.
T krahasoj dy poezit Mbrmjes Mbramja duke nxjerr n pah veorit e tyre.
Flet formati ku sht
paraqitur ditari dypjessh
Cd muzik
Fletore, stilolapsa

Ditari dy pjessh
Diagrami krahasues
Diskutim
109
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n tabel fjal dhe grupe fjalsh dhe u trheq
vmendjen nxnsve se ato do t dalin dhe n poezin e autorit kosovar, Esad
Mekuli. Msuesi/ja prmend gjinin dhe llojin e poezis q do t lexojn.
Flakron perndimi, Mbrmje, Ret zhduken n...., cipa e nats shkrihet mbi ....
u nxi, era prkund, prehen n.
N sfond msuesi/ja vendos muzikn e Bethovenit Sonata e Hns.
Udhzohen nxnsit se jan t lir t zgjedhin llojin e shkrimit: proz poetike,
poezi. Krijimit t tyre ti vendosin nj titull.
Pas 5-7 minuta msuesi u thot nxnsve t lexojn prozn a poezin q kan
krijuar. Msuesi/ja i lavdron nxnsit pr punn e br.
Hapi II. Nxnsit porositen q t dgjojn me vmendje poezin q do t lexoj
msuesi/ja dhe ta krahasojn at me krijimet e tyre. Poezia lexohet dy her. Hern
e par nga msuesi/ja, kurse hern e dyt lexim n heshtje nga vet nxnsit.
Nxnsve u krkohet (pasi ta ken lexuar poezin) t krahasojn versionin e tyre
me at t poezis s Esad Mekulit. far i bri ata t ken m shum ose m pak
sukses n parashikim.
Sugjerime:
Prpiquni ta mbaroni kt veprimtari brenda 10 12, sepse ka plot gjra t tjera
pr tu br n orn e msimit. Kjo do t thot se vetm dy nxns do t lexojn
krijimin e tyre. U thoni t tjerve se do tiu vij radha n veprimtarit e tjera q do t
zhvillohen brenda ksaj ore.
110
Hapi III. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor e gjuhsor.

Msuesi vizaton me shkumsa me ngjyra tabeln e mposhtme dhe u thot
nxnsve t nnvizojn n lirikn e peizazhit fjalt, grupet e fjalve q tregojn
imazhe ngjyrash dhe lvizjesh t ngadalta. Kjo tabel plotsohet n drras me
prgjigjet e nxnsve.
Imazhe ngjyrash
Vargjet ku pasqyrohen
e art, t kaltr, t bardha
Si tufa mndafshi tart n t kaltrn shami,

Nmes dy duersh tbardha.
Lvizje t ngadalta
Zhduken, shkrihet, prkund
Drita e mbrame shuhet
M pas u shprndan nxnsve nga nj flet formati t fotokopjuar pr do bank

ku sht paraqitur ditari dypjessh.
Libr msuesi
Ditari dypjessh
Mendimi
Vargjet q japin kt mendim
Mendimet drejtohen te ndryshimi

q pson natyra me ardhjen e mbrmjes
Ka ardhur koha q edhe mjedisi
t ndiej pasojat e errsirs.
Errsira e nats qetson, lodh, u sjell
ndrra t bukura njerzve dhe i prgatit
ata pr nj dit t re.
Udhzohen nxnsit t punojn n ifte rreth 5 pr t plotsuar tabeln e dhn.
Pas 5 minutash msuesi/ja dgjon dy tri ifte nxnsish. Nxnsit e tjer, n bashkpunim
me msuesin, diskutojn pr saktsin e vargjeve q ilustron mendimin e dhn.
Hapi IV. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve figurn letrare t metafors, e
quajtur n antikitet mbretresha e figurave.
Udhzohen nxnsit t gjejn figurat stilistike q realizojn lirikn e peizazhit t
mbrmjes.
Krahasimet
Si tuf mndafshi t art epitet
n t kaltrn shami
metafor
epitet
Shpirtzimi i sendeve malet heshtin
Ky ushtrim mund t realizohet prmes tabels s mposhtme:
Figura letrare
malet heshtin
si me qen t ngrime
Lloji
metafor
krahasim
Efekti stilistik
errsira pushton gjith natyrn
111
Hapi V. N kt hap t fundit msuesi/ja n bashkpunim me nxnsit plotson

nj diagram krahasues pr poezin Mbrmja t poeteshs Safo dhe Mbramja t
Esat Mekulit.
Safo
Mbrmja
Esad Mekuli
Mbramja
Ku ngjasojn
Ku dallojn
Safo sht optimiste. Ka nota
entuziazmi, rikthimi te gjiri i
familjes shoqrohet me nj
gjendje t paqt shpirtrore.
Kshillohen nxnsit q gjat krahasimit t mos ndalen vetm tek elementet e

peizazhit, por dhe si e prjetojn kta dy poet kt ast t dits. Krahasimin e
ilustrojn me vargje nga poezit. P.sh.; tek Esad Mekuli peizazhi ndjek n ritm
ndryshimet e pamjeve nga strofa n strof.
Perndimi Muzgu Nata - Drita e fshehur, japin ngrysjen shpirtrore, por pa
humbur shpresn e zgjimit t ri.
Si u ndjet i interesuar, i prfshir, i kontrolluar apo i painteresuar?
lloj t menduari vut n veprim: msuat prmendsh, gjett ide kryesore, bt
interpretime dhe i mbshtett me arsyetimet tuaja?
far do tju mbetet nga ky msim: informacioni, figurat stilistike apo shprehit
e t menduarit?
Tema:
Prshkrimi objektiv dhe

prshkrimi subjektiv
Rubrika:
T folurit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
112

T paraqes grafikisht pes hapat q ndiqen pr realizimin e nj prshkrimi.
T zbuloj qllimin dhe t identifikoj veorit e shkrimit objektiv e subjektiv.
T analizoj elementet e prshkrimit n dy tekstet shkencore.
T prcaktoj teknikn shprehse s cils i prkasin grupet e fjalve t
nnvizuara.
T krahasoj njrin nga tekstet shkencore me tekstin letrar t dhn.
Pema e mendimit
Diskutim
Rruga e krahasimit
Zhvillimi i msimit
Hapi I. T rikujtojm s bashku.
N kt hap msuesi/ja u rikujton nxnsve njohurit e marra vitet e kaluara
(klasa VI) pr prshkrimin.
Nxnsve u drejtohet pyetja:
- Nse shikoni nj vazo, cilat jan hapat e nevojshm q ju duhen pr t realizuar
prshkrimin e ktij objekti?
Nxnsit mendohen rreth 2 minuta dhe prgjigjen. Msuesi//ja i ndihmon me
an t pyetjeve nse atyre nuk u kujtohen t gjitha elementet. M pas plotson n
tabel pemn e mendimit.
Libr msuesi
Kndvshtrimi
objektiv e subjektiv
Vzhgimi
PRSHKRIMI
QLLIMI
Mbledhja e t dhnave
GJUHA
T jap t dhna
pr ta dalluar nga
t tjert
(forma, madhsia,
ngjyra, shija etj).
Msuesi/ja ndalet n fillim te qllimi i prshkrimit.

Ai/ajo drejton pyetjen: - Cili sht qllimi i prshkrimit?
Me prgjigjen e nxnsve vazhdon t plotsoj pemn e mendimit.
- kuptojm me prshkrim objektiv? Po subjektiv?
Hapi II. T dhnat pr llojet e prshkrimit nxnsit i gjejn n tekst.
Udhzohen nxnsit t lexojn informacionin e dhn si dhe tekstin ku haset
prshkrimi objektiv e m pas tiu prgjigjen pyetjeve t tekstit.
Orientohen nxnsit q gjat leximit t dy shkrimeve pr krpudhat t nnvizojn
me laps me ngjyra:
- vendin ku gjenden
- cilsit fizike
- dmin q ato sjellin
M pas nprmjet rrugs s krahasimit nxnsit analizojn t gjitha elementet e
prshkrimit q gjenden n dy tekstet e dhna.
Hapi III. Nxnsit lexojn informacionin pr prshkrimin subjektiv.
U krkohet nxnsve t fiksojn teknikat shprehse dhe ti dallojn kto teknika
n tekstin letrar.
Hapi IV. N kt hap nxnsit plotsojn grafikun Rruga e krahasimit, ku veojm
tiparet e tekstit shkencor dhe letrar.
Vizatohet n tabel rruga e krahasimit e cila plotsohet nga msuesi/ja me
prgjigjet e nxnsve.
Prshkrimi objektiv
Prshkrimi subjektiv
Sjell informacion t sakt
Shpreh mendime e ndjenja personale
Shmanget shprehja e emocioneve
Shpreh gjendjen shpirtrore
Prdoret gjuha standarde
Prdor mjete stilistike
Haset n tekste shkencore ose teknike
I shpirtzon sendet, objektet
113
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n gjithprfshirjen e nxnsve n diskutim.

Detyr shtpie: Udhzohen nxnsit t sjellin n klas informacione,
t cilat do ti shfrytzojn gjat rubriks T shkruarit.
Klasa ndahet n 4 grupe, t cilat sjellin informacione:
Grupi I. revista shkencore.
Grupi II. pr nj ngjarje historike nga teksti i historis.
Grupi III. pr nj proces biologjik nga teksti i biologjis.
Grupi IV. nga enciklopedia pr fmij mbi dukurit atmosferike.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Prshkrimi objektiv
dhe prshkrimi subjektiv
T shkruarit
Niveli IV
45 minuta

T przgjedh tekste me shkrime objektive dhe subjektive pr tu shfrytzuar
gjat puns individuale.
T bj nj prshkrim objektiv ose subjektiv mbshtetur n temat e dhna.
T vlersoj punn e shokve pr realizimin e strukturs s secilit prshkrim.
114

Revista shkencore
Enciklopedi
Tekste shkollore t shkencave natyrore etj.
Fletorja e puns

Shkrimi i lir
Turi i Galeris
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me przgjedhjen e informacioneve t grumbulluara nga nxnsit.
M pas msuesi/ja shkruan n tabel disa tema ku nxnsit do t realizojn
prshkrimin objektiv dhe subjektiv, mbshtetur n informacionet e grumbulluara
prej tyre. p.sh.: Ciln ngjarje historike do t dshironit ta kishit par me syt tuaj?
Prshkruajeni at.
Prshkruani nj ast q ka ndryshuar botn.
Prshkruani rrugn q bn nj qeliz gjaku npr organizm.
Prshkruani nj reaksion kimik etj.
Libr msuesi
Msuesi/ja sht i lir t zgjedh tema t tjera.

U kujtohen nxnsve hapat q duhet t ndjekin gjat realizimit t prshkrimit, si
dhe teknikat q prdoren pr dy llojet e shkrimit.
Nxnsit punojn individualisht pr t realizuar prshkrimin e ngjarjeve, dukurive etj.
Hapi II. M pas disa nga krijimet e nxnsve vendosen n Turin e Galeris dhe
disa prej tyre lexohen me z para t tjerve. Vlersohen prshkrimet m t mira.
Tema: Krijimi i rruzullit (Pjetr Bogdani)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
45 minuta

T interpretoj n role t specializuara krijimin e bots, mbshtetur n teorit
mitike dhe shkencore.
T lexoj poezin e dhn pr t zbuluar teorin e krijimit t bots q mbshtetet
nga poeti n kto vargje.
T bj interpretimin e poezis mbshtetur n organizimin grafik: Korniz
letrare pr interpretim.
T dalloj numeracionin e prdorur n kto vargje duke shpjeguar rolin q ai luan.
Atlas i ilustruar i filozofis
Mitet m t famshme t lashtsis
Flet pune Korniz e interpretimit letrar
Metoda e hulumtimit
Korniz e interpretimit letrar
Pun n ift
Diskutim
Shkrim i lir, Empatia
Pun prgatitore
Msuesi/ja przgjedh katr nxns, t cilt do t interpretojn informacionet e
hulumtuara n dy tekstet e paraqitura n rubrikn: Materiale dhe mjete msimore.
115
Kto informacione do t shoqrohen me vizatime. Krkojuni bashkpunim

msuesit t vizatimit dhe nxnsve t talentuar pr t paraqitur n tre tabak t
mdhenj seciln nga tri teorit e krijimit t bots.
116
Nxnsi i par do t interpretoj n rolin e nj historiani t antikitetit, teorin e

krijimit t bots sipas mitologjis greke: Kaosi dhe Kozmosi. Lindja e Bots.
Para fillimit t Bots, mbretronte Kaosi, nj rregulllim shum i madh. Ishte
rrmuj tepr e madhe, gjendje e ngjashme me at q prshkruan Bibla te Gjeneza,
para krijimit t Bots. Kaosi sht nj pafundsi e zbrazt, nj hon pa fund. N kt
ngatrres sht i pamundur do prmirsim, sepse nuk ka as m prpara dhe
as m pas. Asnj rregull nuk e dallon t mirn nga e keqja, t drejtn nga e
padrejta. Q bota t bhej bot, duhej vendosur rregulli. Pr grekt, Kozmosi (term
q n gjuhn e tyre ka kuptimin rregull) sht nj gj e bukur, nj dekor i vlersuar
nga t gjith q duhet t jet i rregulluar mir: me malet, rrafshinat, lumenjt dhe
detet, me kafsht dhe bimt si dhe qytetet e populluara nga njerzit. Por ata i
trembeshin vazhdimisht kthimit t Kaosit dhe shpresonin se fuqit hyjnore do ti
prkrahnin n luftn e tyre kundr forcave rrnuese. Kt tregojn edhe mitet.
Nga Kaosi n fillim lindi Gjea, Toka, pastaj Tartari. Bota e Hijeve, e ndjekur nga
Erosi, perndi e zanafills. Shum shpejt Kaosi lindi dy fmij: Natn dhe Ditn.
Gjea lindi Uranin, Qiellin. Nga lart vendoset rregull i par:
- Qielli, Toka dhe Bota e Hijeve. Qielli dhe Toka jan gjallruar, kshtu Erosi, fuqi
e madhe krijuese, mund t veproj. Qielli dhe Toka bien n dashuri me njri-tjetrin
dhe lindin qeniet e gjalla, aspak t ndryshme nga njerzit: titanidat dhe titant. Nga
martesa e bashkimi i Oqeanit me Titanidn lindn lumenjt dhe burimet, pa harruar
detet dhe oqeanet q te Homeri kan emrin Oqeanos. Prej tij lindin t gjitha perndit
dhe format e tjera t jets. Urani, Qielli, mbretron si patriark mbi Tokn dhe fmijt
e saj, titant. do sundim krkon rregullin, sepse ai ndihmon paqen, por ai mbart
n vetvete edhe farn e Kaosit, sepse ata q kan pushtetin jan gati t bjn do
gj pr ta ruajtur at, duke u vetshkatrruar prmes forcs s tyre. Por pr kt
do t flasim njher tjetr.
Nxnsi i dyt -studiues i filozofis indu. Sipas kozmologjis induiste, Toka sht
nj gjysm sfer, e lidhur me qiellin prmes malit Merku, i vendosur n qendr dhe i
mbajtur nga elefantt. Vet Toka mbahet nga elefant t tjer m t mdhenj, t cilt
nga ana e tyre mbshteten te nj breshk madhshtore q gjendet mbi nj gjarpr (i
quajtur Ourobora, simbol i kohs ciklike) aq t madh, sa prfshin tr gjithsin.
Nxnsi i tret - studiues i doktrins s katr elementeve.
Edhe doktrina e katr elementeve ka nj ngjyrim mitologjik. Ajo e shikon Zeusin
te zjarri, Hern te ajri, Edoneun tek uji dhe Nestn te toka. Kjo doktrin u prthith
Libr msuesi
nga bota greke si nj teori thelbsisht shkencore dhe u b baza e nj game t gjer
doktrinash. Ideja se natyra mund t shpjegohet si ndrthurje elementesh baz,
sht e pranishme n kultura t ndryshme. N tempujt tibetian mbivendosja e
formave t kujton tokn, ujin, zjarrin dhe ajrin. Gjysmhna tregon drurin q kultura
kineze e shtoi si element t pest. Zoti krijoi botn prmes grshetimit t 4
elementeve, kjo ide ka ruajtur dinjitetin shkencor (si 4 elemente t pashndrrueshme
baz) deri n fillim t shekullit t shkuar, pra deri n zbulimin e oksigjenit dhe
lindjen e kimis moderne.
Nxnsi i katrt shpjegon teorin e njohur Bang Bang.
R R U Z U L L I M I
117
Si sht prfytyruar n lashtsi krijimi i rruzullit
118
Kristi Bushgjokaj
Nxns i klass VIII, shkolla Jeronim De Rada
Libr msuesi
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve temn e re msimore dhe autorin.
Ai/ajo pohon se ky msim sht krejt i veant, pr realizimin e tij sht krkuar
ndihma e lndve t ndryshme, si: historis, filozofis dhe vizatimit, pr kt arsye
do t zhvillohet n dy etapa.
Etapa I
Ju do t njihni nprmjet informacioneve t katr shokve tuaj teorit mitike dhe
shkencore t krijimit t bots. Kto informacione shoqrohen me vizatime pr t
krijuar nj ide m t mir. Ngjiten n tabel tabakt ku jan skicuar idet e paraqitura
n teori.
Msuesi/ja u prezanton nxnsve bashkpuntort q do ta ndihmojn n
realizimin e etaps s par si dhe rolet q ata kan.
Nxnsit ulen para klass (mund t krijohet nj mjedis fizik i kndshm ku n
qendr t vendosen katr nxnsit q do t paraqesin teorit sipas roleve t
specializuara).
Hapi II. Nxnsit dgjojn me vmendje shokt e tyre, mund t mbajn shnime
pr at ka u duket m interesante.
Informacioni shoqrohet dhe me interpretimin q ata do tu bjn vizatimeve.
Nxiten nxnsit e tjer t japin vlersimin pr at q dgjuan duke u krkuar t
thon se far u plqeu apo u ngeli n kujtes nga informacioni q u prezantua.
Nxnsit vlersojn shokt e tyre duke i prgzuar pr punn serioze, si dhe pr
mnyrn si e transmetuan informacionin e hulumtuar te nxnsit e tjer. Kjo
veprimtari t mos i kaloj 5 minutat.
Etapa II
Hapi III. Msuesi/ja bn lidhjen me poezin e shkruar nga Pjetr Bogdani, duke
prmendur se ky sht autor i letrsis s vjetr shqipe. Poezia sht mbshtetur
n literaturn fetare, por theksoni se te kjo poezi ju do t gjeni elementet e para t
nj poezie filozofike, pasi autori prpiqet t shpjegoj dukurit natyrore.
Udhzoni nxnsit ta lexojn me vmendje poezin pr t treguar m pas se cilat
nga teorit e prezantuara n etapn e par i gjejm t realizuara n kt poezi.
Fillimisht poezin e lexon msuesi/ja e m pas nj nxns tjetr pr t hyr m
mir n thelbin e saj.
Hapi IV. Gjat kohs q nxnsit lexojn, msuesi/ja shprndan flett e puns
pr do bank. Nxnsit punojn n ift.
Fleta e puns do t prmbaj skemn e mposhtme:
119
Korniz poezie pr interpretim

T shohim nga afr: Parse Qiellja, Dheu, Deti n Zjarrmi
Ishte; kjo Zjarrmi, Dheu, Qiellja e Deti.
Ma shmpton Qiellja, Dhen, Detin e Zjarrmin.
Pr ciln dukuri flet poeti? ______________________________
Ndoshta krkon t shtoj ______________________________
Shpresoj q, pasi ta kem interpretuar t gjith poezin, ta kem kuptuar
_________________
Autori shkruan:
Mbi qiellt nuk ishte as yll, as diell,

Qi me dritn e vet xbardhn drit t re
As han delte me dy t rgjata bri,...
Po me kto vargje do t thot poeti? _____________________________

Them se n vargjet: As niegull me shi, as breshn as rrfe,
As deti me val epte t madhen gjam,
As lymnaj t me breg ishin zan.
do t thot _______________________________________
Them gjithashtu se n kt poezi filozofike gjej edhe elemente lirike.
Jam shum i sigurt pr kt _______________________________
Vazhdoj t krkoj shkallzimin dhe enumeracionin, t zbuloj.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Rolin e tyre di ta interpretoj. _______________________________
________________________________
120
Sugjerim: Nse nxnsit kan vshtirsi pr gjetjen e figurs s shkallzimit

dhe enumeracionit, fillimisht u rikujtoni shkallzimin.
Shkallzimi sht nj figur q ka dal nga enumeracioni. Shkallzim quajm
t renditurit e fjalve (zakonisht t nj klase) n nj fjali n mnyr q gradualisht
t arrihet nj efekt i caktuar, nj kulm i synuar. Pra, hasim nj organizim shkall
shkall t nj veprimi, mendimi ose peizazhi. Kt e vm re n strofn e
dyt t poezis.
Enumeracioni: Kjo figur shrben pr t br prshkrime sa m t gjalla e m
konkrete, plot fakte e hollsi t larmishme q numrohen njri pas tjetrit. Kt
figur e gjejm te strofa e par.
Libr msuesi
Hapi V. Dgjohet nga nj prfaqsues pr tri ifte nxnsish.

Diskutohet dhe vlersohet do interpretim i kornizs letrare.
Bhet vlersimi i ors s msimit pr do hap. Prgzohen nxnsit q punuan
m mir. Krkojuni nxnsve t thon se n cilat momente kjo or ishte e
suksesshme dhe far do t donin t prmirsohej n kt or.
Detyr shtpie: Mbshtetur n gjith informacionin e marr,
kthejeni kt poezi n nj proz t shkurtr meditative-filozofike.
Tema:
Fjalt e qiririt. Naim Frashri
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T ndrtoj hartn e mendimit Naimi poet.
T zbuloj misionin e poetit n kt poezi duke ilustruar me vargje.
T zbuloj mesazhin q autori u jep shqiptarve n kt poezi.
T shpjegoj kuptimin simbolik t qiririt.
T dalloj llojin e vargut, rims, duke shpjeguar rolin q ato luajn n ritmin e
ksaj ligjrate oratorike.
Fletore pune, stilolapsa
Lapsa me ngjyra
Harta e mendimit
Ditari dypjessh
Rrjeti semantik
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Vshtrim i prgjithshm. Msuesi/ja i familjarizon nxnsit me temn e
re, shkruan n tabel titullin e poezis, emrin e autorit t saj dhe u drejton pyetjen:
- A mund t portretizoni Naim Frashrin si poet duke u nisur nga e veanta q ka
secila nga veprat e tij: Bagti e Bujqsi, Historia e Sknderbeut si dhe te poezia
Mejtimi, Lulet e Vers.
U krkohet nxnsve t ndrtojn nj hart mendimi pr kt autor. Pr kt
ndihmon edhe msuesi.
121
Naim Frashri
Poet mendimtar
Tipar kryesor sht patriotizmi.
Te poema Bagti e Bujqsi krijoi poezin
e Atdheut e t natyrs shqiptare.
Poet lirik
Poet romantik
Qllimi i tij ishte t ngjallte te shqiptart
dashurin pr atdheun e robruar e ti vinte
ata para detyrave t mdha pr ta liruar.
Nxnsit recitojn vargje nga kjo poem.

Patriotik: Vargjet q duhen recituar jan:
O malet e Shqipris e ju, o lisat e gjat,
... dhe pyje t gjelbruara.
Romantik: Ti Shqipri, m ep nder... plot me dshir e zjarr...
Lirik poezia filozofike Mejtimi dhe Fjalt e qiririt.
Recitohen vargjet: Rri mejtohem shum her, /Tek po perndon yll i zjarrt /edhe
hapet nj der.... /Kur shoh se koha po.....
Mbshtetur n ilustrimin e faqes 98 dhe titullin e poezis nxnsit tregojn se cili
sht qllimi i shkrimit t ksaj poezie.
122
Hapi II. Pyetjet. Para leximit t poezis msuesi, pr t nxitur motivimin e

nxnsve u krkon atyre t hartojn disa pyetje rreth poezis q ata ia drejtojn
vetes pr informacionin q krkojn. P.sh.:
- far sht kjo?.... Poezi
- far dua t di?
- Pr far mendon autori?
- Kujt ia drejton?
- Cili sht kndvshtrimi i tij si rilinds pr at q po ndodh me fatet e
popullit t tij?
- A do t gjejn prgjigje pyetjet e mia n vargjet e ksaj poezie?
Hapi III.
Leximi: Nxnsit lexojn me kujdes poezin pr t nxjerr misionin e poetit dhe
pr t nnvizuar detajet kryesore q do ti ojn n zbulimin e misionit t tij.
Pas leximit msuesi/ja drejton pyetjen: far ndieni kur lexoni poezin?
Dgjon me vmendje alternativat e nxnsve duke i prgzuar ata.
Hapi IV.
Studimi. N kt hap punohet me rubrikn Reflektim kuptimor.
Punohen ushtrimet 1, 2, 3.
Libr msuesi
Ushtrimi 1. Fillimisht nxnsit listojn n fletoren e puns veprimet q do ta

ojn poetin n vetflijim duke i ilustruar me vargje.
Ky ushtrim t realizohet prmes ksaj tabele.
Arsyet
T jap
pakz drit
Veprimet
do t tretem,
t kullohem
Misioni
Dashuria pr
njeriun
Ushtrimi 2. Nxnsit i rilexojn me vmendje vargjet e shkputura nga poezia

dhe zbulojn mesazhin q autori krkon t prcjell te shqiptart (lexuesi).
Dgjohen me vmendje dhe pranohen t gjitha mesazhet e nxnsve.
sht mir q nj pjes e tyre, m interesantet, t shkruhen n tabel nga vet
nxnsit q i zbulojn ato.
Sugjerim: Mendojm q kto vargje le t komentohen fillimisht nga nxnsi e
pastaj t zbulohet mesazhi. Kjo t realizohet prmes ditarit dy pjessh. Drejtoni
pyetjet: - Si i kuptoni ju kto vargje?
mesazh prcjell autori?
Komenti im
Vargjet
Andaj po digjem si trimi,
Se ma knda tu bjn mir,

T mos mbeti nerrsir.
Autori sht i bindur se misioni q ka ndrmarr

nuk sht i leht pr tu realizuar. Ai do t ndeshet
me shum pengesa, por sht i vendosur dhe ka
besim n idealin e tij dhe nuk do t trhiqet.
N kto vargje zbulohet qllimi i misionit t tij:
T prhap dritn e arsimit e t kulturs.
Nj popull i arsimuar dhe i qytetruar di ta fitoj,
vlersoj dhe ta ruaj lirin e tij.
Pasi t zbuloj mesazhin, msuesi/ja drejton pyetjen:

Me ciln nga figurat e letrsis botrore ju ngjason poeti? Ku ngjasojn e
ndryshojn ata me njri-tjetrin?
Ushtrimi 3. Nxnsit ndalen te nnteksti i vetflijimit duke theksuar se ky akt
lidhet me lirim energjie.
Energjit
Energjia shpirtrore
Energjit mendore
Vargjet
Jakni rreth meje rrini.... N shpirtit kam dashurin,...
q tu ap pakz drit, Natn e tua bnj dit,
Do t tretem, t kullohem....
Zbulojn kundrshtin ndrmjet dy vargjeve.

Dhe kurr sdua t shuhem energji shpirtrore.
Asnj ik t mos mbetem energji fizike.
n
123
Poeti vdes fizikisht, por vepra e tij e mir n dobi t popullit ngelet e paharruar,
ajo transmetohet brez pas brezi.
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik
Ushtrimi 4. Nxnsit tregojn ndikimin emocional q ka ligjrata oratorike n
transmetimin e:
patosit qytetar Transmeton frymn e emancipimit, qytetaris, kulturs, dashuris
pr vendin dhe sakrificat q duhen br n emr t tij...
fryms meditative I ngacmon shqiptart t reflektojn pr at q krkon autori
t transmetoj tek ata.
notave didaktike - Sakrifica deri n flijim e autorit t bhet shembull pr tu ndjekur
nga do shqiptar.
Kto nota tingllojn aktuale edhe sot.
Ushtrimi 5. Realizohet prmes rrjetit semantik t mposhtm
simbolizon?
Vargje nga:
Simboli
Qllimi: Pse e ka prdorur autori?
Nxnsit plotsojn n tekst kuptimet e tjera q marrin fjalt:

padija
Nata
prapambetja
dituria
Dita
qytetrimi
124
robria
liria
Ushtrimi 6. Nxnsit shpjegojn rolin q luan vargu 8 rroksh, rima foljore AABB
n ritmin e ksaj ligjrate oratorike:
Trheq dgjuesin (lexuesin) t kuptoj idet q shpalosen n kt ligjrim.
Fjalit e shkurtra jan plot patos e t thjeshta pr tu kuptuar.
Prdorimi i dy ose m shum foljeve n do varg krijon ritmin dhe mban gjall
interesin e dgjuesit (lexuesit).
Bhet vlersimi i ors s msimit
Detyr shtpie: Msoni prmendsh disa nga vargjet e ksaj poezie.
Libr msuesi
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
ndrra e prer
T lexuarit
Niveli IV
45 minuta

T lexoj poezin pr tiu prgjigjur pyetjeve t shtruara pr diskutim nga
msuesi.
T gjej nj titull pr seciln strof, mbshtetur n nntekstin q ajo mbart.
T dalloj vargjet ku kuptimi i jets s njeriut sht puna, ndrra, dashuria.
T flas pr kontrastet ndrmjet dy kohve, dy mentaliteteve n kt poezi.
T dalloj epitetin metaforik duke br dallimin nga epiteti tradicional.
Letrsia shqiptare
Fletore e puns, stilolapsa
Lapsa me ngjyra
CD, muzik

Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me prezantimin e poezis s Dritro Agollit. ndrra e prer
shkputur nga vllimi poetik Pelegrini i vonuar. Msuesi/ja thekson se kjo poezi
trajton nj nga temat qendrore t vllimit dhe t gjith poezis s shkruar nga
autori pas vitit 90, zhgnjimin e madh, prmbysjen botkuptimore dhe psikologjiko
shpirtrore q ndodhi tek idealistt pas rnies s komunizmit si dhe riformimin
tek ata t nj vetdijeje t re. Autori e shikon tanim botn, njeriun dhe jetn nga
pikvshtrime t tjera.
125
N sfondin e nj muzike t qet, msuesi/ja lexon strofn e par t poezis,
kurse strofat e tjera lexohen nga 3 nxns t tjer. Udhzohen fillimisht nxnsit ti
lexojn bukur dhe me ndjenj strofat e caktuara m par pr t transmetuar te
shokt e tyre imazhin poetik dhe ndjenjn e autorit.
Hapi II. Ky hap nis me rubrikn Reflektimi kuptimor.
Pr t hyr n brendsi t poezis si dhe pr t zbrthyer m mir kuptimin e saj,
drejtohen pyetje pr t kuptuar nse nxnsit kan arritur t kuptojn ka dashur
t transmetoj autori.
I. Mos vdis Kujt i drejtohet kshtu autori:

- shokut q po vdes,
- ndrrs,
- vetes?
II. Cilat fjal na japin n strofn e par:
- detajet e mjedisit tipik,
- grupin shoqror t cilit i prket heroi i poezis,
- shqetsimet e heroit?
Nnvizojini me lapsa me ngjyra.
Strofa II. N ciln koh, vet, numr sht folja kur flitet pr ndrrn?
far tregon kjo?
- Nuk ishte ndrr e nj njeriu, po e shum njerzve.
- Si t gjitha ndrrat, ajo sht e parealizueshme.
A sht e natyrshme q nj fshatar, i cili sht kaq shum i lidhur me tokn dhe sht
gati t ngrihet edhe nga shtrati i vdekjes pr ti shrbyer asaj, t ndrroj pr nj anije?
Cili sht kuptimi i anijes me deg hardhie dhe me vela? Duke kujtuar at q
bn n jet brezi i tij anija do t ishte:
- nj aventur mendjeleht,
- ur njohjeje me botn (jetuan t izoluar),
- kundrpesh e jets s vshtir?
Strofa II. Vajzat si sorkadhe, ato q dikur si zinin dot, se ishin si dhi t egra e i
grisnin fustanet drizave duke ikur prej djemve, jan simbole:
- t bukuris absolute t natyrs (prtritja e jets),
- argumenti m i fort pr ta ngritur ndrrn nga shtrati i vdekjes,
sorkadhet jan shoqet e jets q do t mbeten vetm?
126
Strofa IV. Thoni cila sht ndjenja q zotron n strofn e fundit:

dhimbja,
trishtimi,
zhgnjimi,
revolta?
a. Nnvizoni togun Mos vdis.... i shtrir! Pse jo i shtrir?
b. Pse pika e vess do ta bnte vdekjen pak m t mir? Pra, do t thot t
shohsh veten n pikn e vess:
- pastrtia e bukuria e ndrrs si pika e vess
- ka sy q do t qajn pr t, me lot t sinqert si pika e vess.
c. A nnkupton kjo se vdekja e tyre ssht dhe aq e mir? Pse jo aq e mir:
- nuk mbeti aq e dlir ndrra gjat rrugs,
- zhgnjimi nga brezat e rinj q u treguan mosmirnjohs,
- kontrast me pisllkun q shohin prqark, prball pastrtis s idealit t tyre?
U krijoni mundsi nxnsve t shprehen lirshm, pranoni alternativat e tyre kur
ato jan t shprehura mir.
Libr msuesi
Hapi III. N kt hap vazhdohet t punohet me ushtrimet 1, 2, 3, 4, 5 t Reflektimit

kuptimor. Tani nxnsit do ta ken m t leht tu japin prgjigje pyetjeve t shtruara
n kt rubrik.
Ushtrimi 3. Nxnsit do t dallojn vargjet ku shprehet kuptimi i jets s njeriut:
sht puna (strofa I); ndrra (strofa II); dashuria (strofa III).
Ushtrimi 4. Brenga e poetit lidhet me pafuqin fizike, sepse ata vet ishin plakur,
e lan ndrrn jasht bots s tyre, diku larg, dhe vet u mbylln brenda katr
mureve ku edhe vdiqn.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Ushtrimi 6. Figura stilistike q prftohet nga prsritja e s njjts fjal n fillim
t do vargu quhet anafor. Ajo krijon efektin e forcimit t shprehjes dhe veon
kuptimin e pjess q prsritet.
Ushtrimi 7. Figura e kontrastit q krijohet:
dy kohve
A.
shpresa - zhgnjimi
prmbysja botkuptimore
B.
riformimi i nj vetdije t re
ndrmjet
dy mentaliteteve
Ushtrimi 8. Fillimisht shpjegohet figura e re e fjals epitet metaforik.

Bni dallimin nga epitetet tradicional.
P.sh.: Ishte Uran - bukuroshi
Maneshi, shpatulla - gjer
Golemi mjekr - ziu
N. Frashri: Historia e Sknderbeut
Sot letrsia preferon epitetin e ri, epitetin metaforik, i cili ngrihet mbi nj cilsim t
zakonshm:
ndrra e prer, e cila mund t pritet si nj fjongo, si nj rrug, por edhe si nj jet
njeriu, t cilit i drejtohet: mos vdis! Deti i egrsuar; pyll i shqetsuar.
Shpjegimi i lidhjes ndrmjet titullit dhe vargjeve t fundit sht dhn n hulumtimin
e prbashkt q sht br n fund t hapit t I.
I. Si u ndjet?
II. lloj t menduari vut n veprim?
III. far do tju mbetet nga ky msim?
127
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
N mundsh
T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T lexoj poezin pr t zbuluar kshillat q jep autori dhe pr ti krahasuar
ato me kshillat q nxnsi merr prej prindrve t tij.
T diskutoj duke argumentuar prgjigjen e tij nse kto kshilla jan t vleshme
pr t dyja gjinit.
T krahasoj poezit N mundsh, Me jetue mbshtetur n kshillat q
prcjellin.
T jap arsyet pse poeti e v theksin te forca e djalit.

Fletore pune, lapsa me ngjyra
Bised
Lexim zinxhir
Diskutim
Rrjeti i diskutimit
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja familjarizon nxnsit me temn msimore, titullin, autorin si
dhe vlersimin q ka marr kjo poezi. Kt informacion e shkruan n tabel. Msimi
nis me nj bised t shkurtr:
- far kshillash pr jetn u japin ju prindrit?
U krkon nxnsve t mendohen pr dy minuta dhe m pas t shkruajn n
fletoren e tyre t puns disa kshilla q babai ose nna u jep atyre.
128
Nxnsit punojn rreth 5. Pas pes minutash lexohen kshillat e prindrve dhe
disa prej tyre shkruhen n tabel. (Kshillat e prindrve q jan t ngjashme.)
Hapi II. Leximi: Msuesi przgjedh katr nxns q kan aftsi t mira
interpretuese dhe bhet leximi zinxhir i pjess.
Udhzon nxnsit q gjat leximit t nnvizojn me laps kshillat q jep autori.
Pas leximit kalohet tek ushtrimi 1 i rubriks Reflektimi kuptimor.
- Kujt ia drejton poeti kto kshilla? T birit.
- Cili sht qllimi i autorit? T edukoj t birin q t bhet njeri me karakter t
fort e t ekuilibruar pr t prballuar sfidat e jets.
- Cili sht mesazhi q prcjell ai?
Dgjohen disa nxns dhe mesazhi m interesant shkruhet n tabel.
Libr msuesi
Tani krahasoni kshillat e prindrve tuaj me kshillat e poetit. Fletorja e puns

ndahet n tri pjes. Pamja e saj sht.
Kshillat e prindrve t mi
Kshillat e poetit
Mesazhe q prcjell
poeti tek un
Ushtrimi 2. Fillimisht dgjohen kshillat q nxnsit kan nnvizuar gjat leximit,

shkruhen n tabel dhe prkrah tyre vendosen mesazhet q lidhen me to.
-T ndrrosh, por jo si rob ndrrimesh
- ndrrime me kmb n tok.
- Dhe vetes ti besosh
- besimi te vetja.
- E kur t urrejn, urrejtje t mos ushqesh
- toleranca.
- Kur ska asgj ve vullnetit....
- vullneti.
- Gjithka e mon pr aq sa meriton
- vlersim objektiv i tjetrit.
- Edhe dyshimet drejt ti gjykosh
- arsyeja e shndosh.
- N mund t mbushsh minutat aq t rnda
me vepra q peshojn ...
E jotja do t jet Bota, me ka brenda.
- rezultati nga vepra.
Ushtrimi 3. Zhvillohet me rrjet diskutimi. Msuesi shkruan n tabel pyetjen binare.
PO
Si mendoni ju, a vlejn kto porosi edhe pr vajzn?

A mund t ket prjashtime?
JO
Msuesi/ja u krkon nxnsve sipas alternativs q ata zgjedhin t shkruajn tri

arsye q mbshtesin seciln prej anve t argumentit.
Argumentet i shnojn n tabeln e rrjetit t diskutimit.
Nxnsit debatojn pr shtjet deri sa arrijn n nj prfundim si dhe japin
shembuj pr ta mbshtetur at.
Kt prfundim (qndrim) t tyre e vm n kutin e prfundimit, n tabeln e
rrjetit t diskutimit. U krkohet disa nxnsve t thon shkurtimisht qndrimin e tyre
dhe arsyet me t cilat e mbshtesin at. Kjo veprimtari t mos i kaloj 8-10 minuta.
Hapi III.
Punohet rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Krahasoni vargjet e poezis Me jetue t poetit Ali Podrimja me vargjet e poezis
N mundesh t Kiplingut. Vini n dukje, ngjashmrit dhe dallimet ndrmjet tyre.
129
Ali Podrimja
Kiplingu
Ku afrojn
Ku ndryshojn
N mundsh ta ruash
arsyen
Kur bota humb fillin, e
fajin ta hedh ty...
Dhe vetes ti besosh
Erdhe n jet. Nuk ka

m nevoj pr kuje lutje
Kryesorja t jetosh
Kt gur ta hedhsh m
larg se Un.
Prandaj
N mund t rrish n
Sa m pak shikoj veten
pritje,
n pasqyr.
Nga pritja pa u lodhur
Dhe kurr mos mendo
E kur t urrejn, urrejtje I pari,
t mos ushqesh.
Ai q ka jetuar para teje
jam Un, ...
Asgj mos vrit, asgj
mos krijo me dhun...
Ushtrimi 4. Nxnsit shpjegojn vlerat stilistike q merr n poezi prsritja e
foljes N mundsh.
Prgjigjja e nxnsit mund t jet: Pr ta theksuar e veuar m tepr nga fjalt e
tjera, pr t treguar se veprimet e tjera do t realizohen, nse plotsohet kushti si
dhe pr t vn n prov forcn e djalit, kmbnguljen, vullnetin, dshirn pr t
qen njeri me karakter.
Ushtrimi 5. Jep arsyet pse poeti e ndrton kt poezi me fjali ku te pjesa e nnrenditur
qndron kushti q ai i v djalit. Pranohen t gjitha mendimet e nxnsve mjafton t
jen t argumentuara.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve mbshtetur n gjithprfshirjen e tyre n diskutim.
Detyr shtpie: Msoni poezin prmendsh.
130
Tema: Shatrvani i
Shushurijn
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
smur - Aldo Palaceski

- Xhevahir Spahiu
T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T zbuloj shqetsimin e prbashkt q kan t dy poett n poezit e tyre.
T listoj zhurmat q jan prdorur n kto dy poezi.
T shpjegoj kuptimin e fjalve t krijuara nga zhurmat e tingujt e veuara nga poezit.
T shpjegoj efektin stilistik t tri foljeve n mohore, t veuara nga poezia.
Libr msuesi

Fletore pune, stilolapsa me ngjyra

Parashikim me terma paraprake
Ruaje fjalin e fundit pr mua.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u prezanton nxnsve temn e re msimore, dy poezit, titujt
e t cilave i shkruan n tabel duke u br t njohur edhe autort e tyre. Theksohet
se kjo or msimore do t zhvillohet n dy etapa, ku do t studiohen:
N etapn e par: Poezia e poetit italian Aldo Palaceskit, Shatrvani i smur.
N etapn e dyt: Poezia e autorit shqiptar Xhevahir Spahiu, Shushurim.
Hapi II. Msuesi/ja shtron pyetjen:far tregohet n poezin Shatrvani i smur,
mbshtetur te titulli dhe tek efektet stilistike q krijon epiteti metaforik (i smur).
Nxnsit mendohen pr 2 minuta e m pas shprehin lirshm mendimet e tyre.
Msuesi i pranon kto, i lavdron nxnsit, por nuk thot nse jan t ngjashme
ose jo me poezin q do t dgjojn.
Hapi III. Przgjedh dy nxns pr t lexuar poezin. T tjerve u krkohet t jen
t vmendshm gjat leximit, t nnvizojn detajet kryesore t poezis, t nxjerrin
idet q trajtohen n t, si dhe t veojn pjest q u bjn m tepr prshtypje.
Pasi sht lexuar poezia u krkohet t krahasojn versionin e tyre me at t autorit
Aldo Palaceski. far i bri ata t ken m shum ose m pak sukses n parashikim?
Hapi IV. N kt hap nxnsit n bashkpunim me msuesin analizojn n
brendsi poezin. Kjo realizohet prmes tekniks Ruaje fjaln e fundit pr mua.
N fletoret e puns nxnsit shkruajn n nj an vargjet q iu bn m tepr
prshtypje, uditen, emocionohen etj. dhe n ann tjetr komenti i tyre, pra, t
shkruajn se far i uditi, zemroi, entuziazmoi, emocionoi etj.
Msuesi/ja u krkon tre nxnsve t lexojn vargjet q kan nxjerr, por jo
komentet. Ai i fton t tjert t bjn komentet e tyre pr t. Edhe msuesi mund t
bj komente. Pasi nxnsve u sht dhn mundsia t komentojn, nxnsi q
kishte zgjedhur vargjet, lexon komentin. Kjo sht fjala e fundit.
Sugjerim: Msuesi/ja t zgjedh nxns q kan nxjerr citime t ndryshme.
Hapi I. Etapa II. Udhzohen nxnsit t lexojn me vmendje poezin shushurim.
M pas u drejton pyetjet:
- mbresa ju la kjo poezi?
- Me cilt nga autort lirik mund ta krahasoni poezin e Xhevahir Spahiut.
Kjo nisur nga lloji i vargut, elementet e personazhet q prdor.
131
- Kush tregon n kt poezi dhe far shpreh?

- Cilat jan elementet q tregojn se autori prshkruan nj peizazh veror?
Elementet e peizazhit
koh e dits sht?
bim e insekte shikon?
zhurma dgjon?
e shqetson poetin?
Cila sht lutja e tij?
Prgjigjja
Hapi VI. Punohen ushtrimet 1, 2 t rubriks Reflektimi kuptimor.

a. Tharja e burimit ngjason me nj fyt t thar nga etja.
b. Koha e nxeht dhe mungesa e lagshtirs n natyr.
Ushtrimi 3 i prket rubriks Reflektimi gjuhsor stilistik.
- Nxnsit dallojn imazhet e zhurmave n dy poezit dhe i plotsojn n tekst.
Poezia (a) Kho, kho...
Poezia (b) mrmrijn, shushurijn.
Ushtrimi 4. Ky ushtrim realizohet me ndihmn e Fjalorit t gjuhs s sotme shqipe.
- shushurijn - zhurm e leht dhe e vijueshme q bjn gjethet, kur dridhen
nga era, valt kur prplasen n breg; p.sh.: shushurijn gjethet.
- mrmrijn - zhurm e leht q dgjohet kur lvizin gjethet nga era, kur rrjedh
uji ngadal. p.sh.: mrmritje e mbl (e leht, e largt).
Ushtrimi 5. Nxnsit rikthehen n tekst, nnvizojn foljet n mohore dhe, nisur
nga konteksti, shpjegojn efektin stilistik prshkallzues t ktyre tri foljeve: nuk
rrjedh, nuk bkan, nuk piptin tharjen e burimit shkall shkall.
132
Ushtrimi 6. Msuesi/ja fillimisht shpjegon onomatopen si figur e prsritjes

duke theksuar se imitimi i zhurmave t krijuara nga lvizja e gjetheve, rrjedhja e
ujit, si: kho, n t dyja poezit, quhet anomatope.
M pas nxnsit shpjegojn efektin q kjo figur e prsritjes krijon atmosferat e
ndryshme n t dyja poezit.
P.sh.: N poezin e Xhevahir Spahiut krijon atmosfern e mjedisit t zhuritur t
fushs, ku bimt dhe gj e gjall (miza) presin shiun (bubullima).
Msuesi/ja n mbyllje t ors msimore drejton pyetjen:
- t veant kan kto dy poezi nga poezit e tjera lirike t msuara prej jush?
Dgjohen mendimet e nxnsve duke i prgzuar pr vlersimin kritik q ata
shprehin.
Libr msuesi
Tema:
Lamtumir - Lasgush Poradeci
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T identifikoj veorit e gjuhs poetike n poezi t ndryshme.
T lexoj dy variantet e poezis Lamtumir pr ti krahasuar far kumtojn ato.
T prcaktoj cili sht botim i par duke prcaktuar elementin dallues.
Tu prgjigjet pyetjeve t shtruara n tabeln msimore pr t interpretuar poezin.
T przgjedh vargun, strofn m mbreslnse t poezis duke e argumentuar at.
Fletore pune, lapsa
Flet pune
CD, muzik

Interpretim me role
Pun prgatitore
Lasgushi sht poeti q e percepton dashurin n poezin e tij si nj forc e
madhe jetsore, si shprehje t liris s individit, q, pavarsisht nga dramat me t
cilat sht shpesh i lidhur pr shkak t rrethanave, bart n vetvete nj gzim t
pafund, nj zjarr jetsor, veti e lindur e shpirtit njerzor. Pr kt arsye ky poet e
meriton q n 10 minutat e para t msimit t recitohen fragmente t shkurtra nga
lirikat e tij m t bukura. Msuesi/ja przgjedh katr nxns q kan aftsi t mira
interpretuese. Udhzoni nxnsit ti recitojn me ndjenj e ngrohtsi.
M zu nj mall
II. Gremina
I. M zu nj mall dhe sot,

Nj dhembje e fshet
Rri vasha larg o Zot
Q dirgjem vet
Pr dashurin, o Zot
Q shemb nj burr
Q se pat ndjer dot
Gruaja kurr
Pr mua ska sot

As bot as jet
Ma sill ti vashn, Zot
Q dirgjem vet
Q lind e ndritur krejt

Bukuriplot
Me dritn drejtprdrejt
Nga drita jote
133
III. Pandaj
Se t desha vet
Dhe tu qasa vet
Dhe t putha vet
IV. Kush ta fali bukurin

Kush ta fali bukurin
Q t m trazosh t zin!
Dhe t humba vash

Dhe t ndoqa vash
Dhe st gjeta vash
Kur t pash pr t vluar,

Pllumbesh pendshkruar
Bubu plumb n kraharuar
Plumb q vret duke gjymuar.
Dhe sm flet prhera

Dhe sm ngas prhera
Dhe m plas prhera
O, prandaj t dua
Prandaj vash e grua
Fshehtsi pr mua
Zhvillimi i msimit
Hapi I.
Msuesi/ja u prezanton nxnsve temn e re msimore, titullin dhe autorin e
poezis e shkruan n tabel.
Bn nj prmbledhje t veprs s autorit duke u ndalur te lirikat e tij, ka e bn
at t ndryshm nga poett e tjer t brezit t tij.
Vendos n sfond muzik t leht, przgjedhur me natyrn e liriks s dashuris.
I njeh nxnsit me lirikat q do t recitohen nga shokt e tyre. Nxnsit dgjojn
me vmendje dhe i prgzojn recituesit pr minutat e kndshme q u dhuruan.
Hapi II. Nxnsit njihen fillimisht me gjuhn poetike t poezis. U bn t njohur
nxnsve:
Ku mbshteten poett n krijimtarin e tyre?
qllim ka autori n przgjedhjen e elementeve poetike?
134
Hapi III. Leximi: Msuesi/ja przgjedh dy nxns t tjer pr t lexuar dy

variantet e poezis Lamtumir. (Para se nxnsit t fillojn leximin, msuesi/ja
u krkon t shkruajn te poezia n korniz bojqielli fjaln Variant, e cila gabimisht
nuk sht shkruar).
Udhzoni nxnsit t tregohen t vmendshm gjat leximit pr t vn re
nse ka dallime ndrmjet tyre n at ka kumtojn.
Cila poezi sht botuar m par?
Cilat jan elementet dalluese?
Nxnsit punojn n ift rreth 5 minuta pr tiu prgjigjur pyetjeve t shtruara
nga msuesi/ja para leximit. Pas 5 minutash nxnsit japin mendimet e tyre.
Ndrmjet dy poezive nuk ka dallime n at ka kumtojn. N t dyja poezit paraqitet
me nota malli e dshprimi brenga e autorit etj.
Poezia e futur n korniz sht botuar m par.
Nj element dallues sht fjala Variantin q shkruhet te poezia e dyt.
Libr msuesi
Ve ktij elementi vihen re dallime n efekte tingllore, si:

ndryshimi i vargut I - ngarkesa kuptimore e stilistike e fjals me tu qasur.
te vargu II - shtohet fjala me shum ngarkes emocionale mun.
te vargu IV - ndajfolja drejt-pr-drejt - zvendsohet me llaftarisht.
te vargu III - vargu i par etj.
n
n
n
n
Hapi III. Pr t kuptuar m mir brendin e poezis msuesi/ja shprndan n

do bank nga nj flet pune q nxnsit tu prgjigjen pyetjeve t shtruara.
Prgjigje
Pyetje
lloj poezie sht?
Kujt i thot lamtumir poeti?
Poezi lirik personale

Vendit, qytetit, vashs s tij.
Cilat jan dy ndjenjat m t

fuqishme q kan pushtuar
poetin n mrgim?
Malli pr vajzn tretet me mallin pr atdheun dhe n kt

trheqje t dyfisht gjejm nj prpjekje romantike pr
t harmonizuar kto dy ndjenja t fuqishme.
do t thot pr poetin
largimi nga atdheu?
T thot t vdessh shpirtrisht pak nga pak. ndrrat e

mbetura n pezullin e pritjes e t ankthit digjen e shuhen.
Cila sht drama e thell

e poetit t mrguar?
N poezin e tij t mrgimit nuk pikon vetm dhembja

e malli pr atdheun, por ngrihet e fuqishme drama e
thell e t mrguarit q larg atdheut humbet
shpirtrisht, intelektualisht, humbet aftsin pr t
jetuar n komunikim me shoqrin.
Nxnsit punojn n ift pr 7-8 minuta. M pas dgjohen prgjigjet e tyre. Mos
i kritikoni mendimet e tyre. Por ndrhyni me kujdes q analiza e poezis t bhet e
plot dhe e qart. Atje ku nxnsit nuk arrijn dot, komentoni ju.
Hapi IV. U krkohet nxnsve t zgjedhin strofn, vargjet q u kan ln m
tepr mbresa duke i shoqruar me argumente ose ilustrime.
Vargu, strofa q m plqen: ___________________________
___________________________
Arsyeja:
___________________________
___________________________
Nxnsit punojn individualisht n fletoret e puns pr rreth 5 minuta.

Dgjohen 2-3 nxns, kjo n varsi t minutave t mbetura.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n pyetjen: Si u ndjet?
lloj t menduari vut n veprim? mbresa ju la kjo or msimi?
Detyr shtpie: Ushtrimi 5, f. 101.
135
Tema: Antigona - Sofokliu (ora e par)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T tregoj subjektin e tragjedis Antigona duke e vn veten n rolin e autorit, Sofokliut.
T lexoj pr tu prgjigjur pyetjeve t shtruara n rubrikn Reflektimi kuptimor,
duke e ilustruar me vargje.
T prshkruaj cilsit e personazheve: Antigons, mbshtetur n konfliktin e drams.
T listoj ndjenjat q shfaq Antigona para vdekjes.
T zbuloj mesazhin q prcjell tragjedia Antigona.
Letrsia botrore
Pun prgatitore

Empatia
Hulumtim
Rruga e krahasimit
Diskutim
I. Krijimi i skens ku do t interpretohet.

Meqense ngjarja zhvillohet n Greqin e Lasht, msuesi/ja mund t prdor
elementet e kolonave greke pr t sjell atmosfern e kohs. Pr ndrtimin e kolonave
mund t prdoren 2 karton t mdhenj me ngjyr t bardh me prmasa 80 cm
x100 cm. Dy kartont bashkohen me njri-tjetrin dhe palosen n form tabele.
1
136
Pjesa e siprme dhe vizatimet n faqen e kolonave vizatohen me bojra uji.

II Loja me role. Msuesi/ja przgjedh nj nxns q interpreton bukur rolin e
Sofokliut i cili rrfen shkurtimisht historin e tragjedis Antigona. Materiali jepet
i gatshm nga msuesi/ja.
Mjedisi fizik i klass
Pr t krijuar nj pjesmarrje dhe bashkveprim t t gjith nxnsve, msuesi/
ja i vendos tryezat n form U-je.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja nis msimin me prezantimin e Dramatiks, gjinis letrare q
studiohet pr disa or. U bn t njohur temn e re msimore, titullin e drams,
llojin e saj dhe autorin.
Libr msuesi
N minutat e para msuesi/ja flet prmbledhtazi pr poetin e madh t tragjedis

greke. risi solli ai n dramaturgjin greke, si dhe vlersimin q i sht br veprs
s tij Antigona nga filozofi Hegel.
Sofokliu
Lindi m 497 para ers s re n nj fshat piktoresk afr Athins, n Kolon,
bukurit e t cilit i kndon me frymzim n vargjet e tragjedis s tij t fundit Edipi
n kolon: Kolona dritplot/ kur zmbl bilbil/ kndon n pyllin gjetheblert.
S bashku me Eskilin, Euripidin jan tre poett m t mdhenj t tragjedis
greke. Sofokliu ka qen poet shum pjellor. Si dshmojn autort antik, ai shkroi
123 tragjedi, nga t cilat kan mbetur 7 t plota. T gjitha subjektet e tragjedive
dhe dramave satirike, Sofokliu i ka marr nga mitologjia dhe legjendat e ndryshme.
Burim i pashteruar kan qen poemat e Homerit.
Erdhi n letrsi si nj risitar i shquar. Nj nga risit sht futja e autorit t tret n
sken, duke zvogluar rolin e korit.
Arti i Sofokliut dallohet pr vizatimin e karaktereve sa t fuqishme, aq edhe t
natyrshme e njerzore, pr vendosjen e konfliktit n situata t mprehta e befasuese,
pr krijimin me mjeshtri t linjave dhe episodeve q lidhen natyrshm me nyjen
kryesore t veprimit.
Vlersimi: Tragjedia Antigona shpreh konfliktin ndrmjet dy parimeve: ndrmjet
parimit shtetror (n figurn e Kreontit) dhe parimit familjar Hegel (filozof gjerman)
(n figurn e Antigons).
Ky vlersim shkruhet n tabel me shkums me ngjyr.
Hapi II. Vendos n sfond muzikn greke (jo kng) q i prshtatet subjektit t
tragjedis dhe n klas hyn nxnsi/ja n rolin e Sofokliut, i cili nis e rrfen ngadal
historin e Antigons.
Bhet vlersimi i puns s nxnsit n rolin e Sofokliut. Nxnsit e prgzojn
pr prpjekjen e tij modeste pr t risjell para tyre kt histori t dhimbshme.
Hapi III. Msuesi/ja i drejton nxnsit n libr. Przgjedh katr nxns q lexojn
bukur e me ndjenj pr t lexuar me role fragmentin e shkputur nga tragjedia: Nj
nxnse n rolin e Antigons, nj n rolin e mbretit Kreon, kurse dy t tjert pr t
dhn iden e korit t lasht lexojn n nj z.
Hapi IV. Nxnsit vlersojn lexuesin m t mir e m pas studiojn rubrikn
Reflektimi kuptimor. Punohen ushtrimet 1-6.
Nxnsit u prgjigjen pyetjeve t shtruara duke i ilustruar ato me vargje nga
tragjedia.
137
Ushtrimi 1. Faji pr t cilin po dnohet Antigona sht se varrosi vllan e saj,

Poliniqin, i cili ishte dnuar nga mbreti Kreon, t mbetej i pavarrosur, pr tradhtin
e tij ndaj atdheut.
Vargjet:
Dhe tani, o Poliniq,

ja se si shprblehem un
q nderova emrin tnd.
Ushtrimi 2. Prgjigjja e pyetjes s dyt mund t jet: N tragjedi kori, q prfaqson

mendimet dhe ndjenjat e shenjta t qytetarve t Athins, mban ann e Antigons,
duke u prplasur me qytetart e tij ai (Kreoni) krkon t shfaqsoj veten duke u thn
se sht pr ruajtjen dhe nderimin e ligjeve t shkruara shtetrore. Kreoni del nj
mbret autokrat, tiran, nj sundimtar arrogant q shkel me kmb mendimet e qytetarve.
Ku duket tiran?
Vendimi i tij q Antigona t murroset e gjall.
Vllai i saj Poliniqi t lihej i pavarrosur.
Cinizmi n fjalt e tij N vargjet e para:
A e dini se t qarat...
skan mbaruar kurr n vargjet e fundit:
Ne t paktn ksaj vajze ... deri n fund.
n
Ushtrimi 3. Nxnsit punojn n ift, rikthehen n tekst, rilexojn monologun e

Antigons, nnvizojn vargjet ku ajo shpreh revoltn kundr ligjeve t padrejta.
P.sh.: vargjet: Po ju ftoj si dshmitar
se me ligje zhdukem un etj.
Ushtrimi 4. Nxnsit listojn ndjenjat q Antigona shfaq para vdekjes, p.sh.:
keqardhje q nuk u martua me njeriun q donte, q vdes e re, urrejtje ndaj mbretit
Kreon pr vendimin q mori, zhgnjim nga njerzit, miqt e saj etj.
138
Ushtrimi 5. Ky ushtrim zhvillohet prmes rrugs s krahasimit.

Fillimisht nxnsit nxiten t zbulojn konfliktin n tragjedi, sepse n kt konflikt
shfaqen cilsit e personazheve.
Cili sht konflikti? Konflikti: Rilexohet konflikti q sht shkruar n tabel.
Cilat jan palt e konfliktit?
Kreoni
Antigona
Cilat jan argumentet mbrojtse

q ata sjellin pr veprimet e tyre?
Kreoni: Kam t drejt si sundimtar t krkoj nga qytetart t nderohen dhe t ruhen
rregullat dhe ligjet e shtetit. Nga ky kndvshtrim un e dnoj tradhtin ndaj atdheut.
Antigona: Sipas mendsis s bots s lasht varrosja sht nj detyr e shenjt
fetare, sepse shpirti i tij do t endej posht e lart pa gjetur kurr prehje.
Libr msuesi
sht detyra ime familjare: dashuria ime pr vllan.

Tani nxnsit e kan m t leht t zbulojn kontrastin midis tyre.
Kori
Kreon
Antigona
Tiran
Arrogant
e guximshme
Cinik
e dhembshur,
vullnet i fort
njerzore
bot e pasur shpirtrore

Ushtrimi 6. Nxnsit shprehin mendimet e tyre. Ato dgjohen e respektohen.
Mesazhi i duhur shkruhet n tabel. Nse nxnsit e kan t vshtir, ndihmohen.
Mesazh:
T ruajm dhe t nderojm ligjet e shkruara shtetrore, por n at

kufi sa t mos cnohet ligjet e pashkruara morale e zakonore, t
rrnjosura thell q s lashti n ndrgjegjen e njerzve.
Un jam Sofokliu, kam ardhur ktu tju rrfej tragjedin e Antigons s

guximshme, vullnetfort e njerzore.
Vepra Antigona sht tragjedia ime e tret, me tem nga cikli mitologjik
teban. E nisa kt vepr aty ku mbaron vepra e Eskilit T shtat kundr Tebs.
Mbas vrasjes s dy vllezrve, Eteoklit dhe Poliniqit, n dyluftim me njritjetrin, n Teb bhet mbret Kreonti. Ky jep urdhr q Poliniqi dhe t tjert q
luftuan kundr atdheut t mos varrosen. Urdhri i Kreonit sht se do t dnoj
me vdekje cilindo q do t guxoj t varros Poliniqin e shpallur si tradhtar, i
kundrvihet Antigons e cila, pa marr parasysh asgj e varros t vllan.
Ajo i krkon Ismens, motrs s saj, ta ndihmoj pr ta varrosur Poliniqin, por
ajo friksohet. Antigona e varros vet t vllan. Pas pak nj rojtar lajmron
mbretin Kreon se dikush e kishte varrosur t vdekurin. Kreoni i trbuar nga kjo
q dgjoi i krkon t zbuloj se kush e ka thyer urdhrin e tij. Pasi e pikasi se
ishte Antigona ajo q kishte varrosur Poliniqin, rojtari e sjell at prpara Kreontit.
Antigona mbron me guxim t drejtn e saj duke theksuar se ligjet q nderon ajo
jan t lashta, kan qen e do t jen prgjithmon n zemrn e njerzve.
Kreoni e dnon Antigonn me vdekje, - t murroset pr s gjalli.
N familjen e mbretit nisn fatkeqsit. Djali i tij, Hemioni, i fejuari i Antigons,
vret veten. Euridika, kur merr vesh vrasjen e t birit, vret dhe ajo veten. Kreoni
duke mbajtur n duar trupin e djalit t tij t vrar dhe i drmuar shpirtrisht n
valn e dshprimit, i lutet vdekjes ta marr.
139
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Antigona (ora e dyt)

T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T prshkruaj portretin, veshjen, gjendjen psikologjike t personazheve:
Antigons, Kreonit, mbshtetur n imagjinatn e tij.
T jap gjykimin e tij rreth personazheve kryesore duke pasur parasysh:
Vendin q zn n pushtet.
Qndrimin q mban kori ndaj tyre.
T jap prjetimet e Antigons, Korit, Kreonit ndaj vendimit pr murosjen e Antigons.
T shpjegoj mendimet, ndjenjat e personazheve, mbshtetur n krkesat e
organizuesit grafik.
Flet pune

Organizuesi grafik: Personazhi
Ditari dy pjessh
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me rubrikn Reflektimi gjuhsor e stilistik. N kt pjes
msuesi/ja n bashkpunim me nxnsit studiojn n brendsi veprimet, mendimet,
ndjenjat e personazhit.
Mbshtetur n rrfimin e nxnsit n rolin e Sofokliut, fragmenti i shkputur nga
tragjedia, nxnsit plotsojn tabeln e mposhtme q ka t bj me karakterizimin
e personazheve. Kt tabel msuesi/ja e vizaton.
140
Prshkrimi
Portreti
Tiparet e trupit
Veshja
Gjendja psikologjike
Vlersimi moral
Vendi q z n pushtet
Vlersimi i t tjerve pr t
Qndrimi q mban kori ndaj saj/tij
Mendimi juaj pr kt personazh
Antigona
Kreoni
Libr msuesi
Nxnsit punojn individualisht prreth 5-7 minuta. Pas ksaj kohe nxnsit
lexojn disa punime (3-4 nxns). Nxnsit e tjer plotsojn, sqarojn ndonj
paqartsi, pr shtjet e shtruara n tabel. Msuesi/ja i prgzon pr mendimet e
dhna si dhe pr imagjinatn e tyre.
Hapi II. N kt hap nxnsit do t analizojn prjetimet e tri personazheve ndaj
vendimit t marr nga mbreti Kreon: Antigona t muroset e gjall.
Si e prjeton
Antigona
Kori
Kreoni
Kt tabel nxnsit e vizatojn n fletoren e tyre. Udhzohen nxnsit t

rikthehen n tekst, t lexojn me vmendje prjetimet e tyre e m pas t plotsojn
tabeln me goj.
Nxnsit punojn prreth 5 minuta. M pas dgjohen mendimet e tyre.
Hapi III. Organizuesi grafik, Personazhi, ka pr qllim t ndihmoj pr t analizuar
mendimet dhe ndjenjat e personazheve. Msuesi/ja shprndan flett e puns n
do bank. Nxnsit punojn n ift rreth 10 minuta.
Fragmente nga tragjedia
Antigona:
Por kam shpresa t mdha se, kur
do t shkoj atje, ati im do t m doj
edhe ti, moj nn e dashur, bashk
me vllakon tim.
Kreoni:
Shpjereni kt m shpejt dhe aty
e mbyllni mir ashtu si kam
udhruar. Lreni aty t dergjet krejt
e vetme dhe e shkret.
Kori:
Ti n kt shpell, ku t gjith
nisen, njerzit e nderuar dhe e
lavdruar; st pushtoi lngata, st
ka prer shpata.
Cilat jan ndjenjat e kuptojm ne nga

mendimet q dalin kto fjal pr karakterin
e personazhit?
nga kto fjal?
141
Pas prfundimit t kohs s caktuar dgjohen 2-3 prfaqsues nga ifte t

ndryshme. Msuesi/ja plotson nxnsit gjat analizs. Trhiqni mendimin edhe
t ifteve t tjera, por t mos kalohet n prsritje.
s Hapi IV. Ndalet tek ushtrimi 8 i rubriks Reflektimi gjuhsor e stilistik.
Fillimisht shpjegojuni se sht monologu dhe cili sht dallimi i tij nga dialogu.
M pas i kthen nxnsit te monologu i Antigons n astin kur i drejtohet varrit t
saj, ku ata dallojn notat e forta t tragjizmit dhe ndrtojn figurn e kontrastit e m
pas i analizojn ato.
Detyr shtpie: Prshtatni n proz kt fragment.
Tema: Katrmbdhjet vje dhndr ajupi

(ora e par)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit t jet i aft:
T lexoj komendin 14 vje dhndr pr tu njohur me personazhet, vendin,
kohn, ngjarjet kryesore si dhe objektin e satirs.
T plotsoj hartn semantike t personazheve: Tana, Vangjeli, duke ilustruar me vargje.
T diskutoj rreth marrdhnieve bashkshortore t Tans e Vangjelit duke i
krahasuar ato me marrdhniet n ditt e sotme.
T zbuloj elementet e reja moderne q i jan shtuar filmit, bazuar te komedia.
T shkruaj ese me tem: Nga e kan burimin dallimet gjinore: nga natyra apo
shoqria.
142

Kaseta e filmit Prrall nga
e kaluara dhe video TV.
Veshje burri dhe gruaje,
shami koke, bojra uji etj.
Loj n role
Tabela msimore
Diskutim
Harta semantike e personazheve
Diagrami i Venit
Pun prgatitore
Pr t zhvilluar kt or msimore, msuesi/ja zgjedh nj nga alternativat e
mposhtme t realizueshme pr t.
Libr msuesi
I. Przgjedh dy nxns pr t luajtur fragmentin e shkputur nga komedia 14 vje

dhndr. Udhzon nxnsit t sigurojn veshjet tipike t kohs, t krahins s Jugut.
II. Siguron kasetn e filmit Prrall nga e kaluara, video TV. Kjo alternativ i
ndihmon nxnsit t diskutojn pr elementet moderne q i jan shtuar filmit, i cili
bazohet te komedia.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i familjarizon nxnsit me temn e re msimore, titullin e
komedis, autorin e saj. Flet shkurtimisht pr veorit e komedis.
Shfaqet n TV kaseta e filmit Prrall nga e kaluara prreth 10-15 minuta,
minutazh q prfshin fragmentin e dhn n tekst.
Hapi II. Leximi. Przgjedh dy nxns pr t lexuar n role fragmentin e dhn.
Nxnsit udhzohen ta interpretojn bukur komedin duke respektuar t folurn
dialektore, intonacionin e zrit etj.
Bhet vlersimi i lexuesit m t mir.
Hapi III. Msuesi/ja vizaton n drras tabeln e mposhtme msimore dhe u
krkon nxnsve ta plotsojn at individualisht.
Fragmenti
Personazhet
Vendi
Koha
Ngjarjet
kryesore
Objekti i
satirs
Kujdes, sqarohen nxnsit se te koha nuk krkohet asti i dits, por gjendja e
shoqris shqiptare n kohn kur ndodhin ngjarjet e komedis.
Nxnsit punojn rreth 5-8 minuta e m pas dgjohen mendimet e tyre.
Msuesi/ja plotson tabeln me prgjigjet e nxnsve.
Tabela e plotsuar sht: Fragmenti sht shkputur nga komedia 14 vje dhndrr.
Pamja e par, Burr e grua
Personazhet: Tana, Vangjeli
Vendi: N nj krahin t Shqipris s Jugut, n nj fshat malor, brenda n shtpi.
Koha: Shoqria shqiptare sht e prapambetur dhe me mentalitet patriarkal.
Ngjarjet kryesore: - Tana i ankohet t shoqit pr lodhjen dhe strmundimin e
madh fizik e shpirtror.
- Vangjeli kundrshton Tann pr kto ankesa.
- Tana krkon t martoj djalin pr t shptuar nga kjo pesh e rnd.
- Vangjeli kundrshton mendimin e Tans.
143
Objekti i satirs: Jan zakonet prapanike e mentaliteti patriarkal i shqiptarve,

kuptimi i ngusht pr lumturin dhe harmonin familjare. N qendr t saj sht
ifti Tan Vangjel, nj ift i zakonshm fshatarak q gjithka e kan t lidhur me
pronn e vogl dhe me punn e tyre t mundimshme pr t siguruar jetn.
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.
Ushtrimi 1. Nxnsit lexojn dialogun ndrmjet Tans e Vangjelit dhe gjejn
vargjet ku shprehet shfrytzimi i gruas n familje.
Vargjet:
Tr ditn ngas qet
dhe dreke dark bj vet
gjith puna prmi mua.
Problemi i kurbetit:
St kam ln si t tjera
vetm t shkret e t mjer
Ushtrimi 2. Realizohet prmes harts semantike t personazhit, t ciln msuesi/

ja e paraqet n tabel.
Vangjeli
Tana
karakteristika
- dembel dhe i paaft
- e lodhur nga jeta
gjendet plotsisht nn
- sakrifikon djalin
pushtetin e gruas
pr lehtsimin
e saj.
144
Ushtrimi 3. Nxnsit zgjedhin alternativat nga se niset Tana pr t martuar djalin shpejt:
- strmundimi i saj fizik
- mentaliteti i martesave n mosh t re.
Ushtrimi 4. Nxnsit diskutojn fillimisht pr marrdhniet bashkshortore e
familjare q paraqiten n kt fragment. M pas bjn nj krahasim me
marrdhniet bashkshortore n ditt e sotme ku japin t prbashktat dhe
ndryshimet. Kjo realizohet prmes Diagramit t Venit:
Dje
Shoqria e
prapambetur krijon
marrdhnie patriarkale
e prapanike e
pabarazi
ka elemente t shfrytzimit t gruas n
nj pjes t shoqris s prapambetur
Sot
Shoqria m e
emancipuar, krijon
marrdhnie t reja
n familje,
barazi
Libr msuesi
Hapi V. N minutazhin e mbetur nxnsit shikojn pjes nga filmi Prrall nga e
kaluara ku zbulojn elementet e reja moderne q i jan shtuar filmit dhe diskutojn
me njri-tjetrin.
Detyr shtpie: Shkruani nj ese argumentuese rreth tems:
Nga e kan burimin dallimet gjinore, nga natyra apo nga shoqria?
Eseja t jet e shkurtr rreth 10-20 fjali.
Tema: Katrmbdhjet vje dhndr

(ora e dyt)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T prcaktoj mnyrn e rrfimit n fragmentin e dhn
prshkrim
portreti
dialog
peizazh
duke zbuluar veorit e tij.
T interpretoj pjesn n role t specializuara: Gjetsi i problemeve, gjetsi i
shkaqeve dhe pasojave, eksperti i fjalve, lidhsi.

Diagrami i Venit
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me leximin e eses argumentuese nga dy nxns. Trhiqni sa
m shum nxns n diskutim, pr kt u krkoni t shkpusin nga eset e tyre
burimet kryesore t pabarazis gjinore, t cilat nuk jan lexuar m par.
Gjetjet m interesante shkruhen n tabel me shkumsa me ngjyra nga vet nxnsit.
Kjo veprimtari t mos i kaloj 10 minutat.
145
Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi gjuhsor e stilistik .

Msuesi/ja drejton pyetjen: Cila sht mnyra e rrfimit n kt fragment?
prshkrimi
portreti
dialogu
peizazhi
Nxnsit zgjedhin dialogun, msuesi/ja shpjegon sht dialogu dhe cili sht
dallimi ndrmjet dialogut n nj bised t zakonshme nga ai q zhvillohet n nj
vepr dramatike.
M pas nxnsit punojn ushtrimin 9 ku zbulojn veorit e dialogut n komedi.
Hapi III. Ushtrimet 5, 6, 7 realizohen prmes tekniks. Role t specializuara n
diskutime. Disa nga rolet e mundshme q mund t prdoren jan:
1. Gjetsi i problemeve
2. Gjetsi i shkaqeve dhe i pasojave
3. Eksperti i fjalve
4. Lidhsi
Nxnsit jan njohur edhe m par me kt teknik msimore, kshtu q e kan
t leht t bashkveprojn brenda grupit.
Ecuria e puns sht: Caktohen grupet dhe rolet brenda grupit. U thoni nxnsve
q nuk sht e thn q t kufizohen brenda roleve q u jan dhn, p.sh.: gjetsi
i problemeve mund t bj krahasime. U rikujtoni nxnsve se far duhet t bj
secili rol, p.sh.: Gjetsi i problemeve duhet t zbuloj n fragmentin e dhn se
problem i mundon personazhet e komedis.
Gjetsi i shkaqeve dhe pasojave: t zbuloj shkakun e konfliktit dhe pasojn e tij.
146
Eksperti i fjalve: Detyra e ktij grupi sht t dalloj fjalt krahinore n gojn e
personazheve, theksin tejfundor duke shpjeguar rolin q luajn ato n muzikalitetin
e vargut, llojin e vargut dhe rimn.
Lidhsi: Detyra e ktij nxnsi sht t gjej lidhjet midis fragmentit t komedis
dhe realitetit ku jetojm.
I kushtohet rndsi diskutimit t fragmentit. Realizimi i roleve nga nxnsit sht
mjeti pr t arritur qllimin q nxnsit t diskutojn mendimet e tyre pr komedin.
Bhet vlersimi i ors i mbshtetur n interpretimin q nxnsit u bn roleve t tyre.
Libr msuesi
Tema: Revoltat e marinarve (Pol Klodel)

(ora e par)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T listoj sende, objekte etj. q kan shkuar nga Lindja n Perndim dhe
anasjellas menjher pas vitit 1492 duke u mbshtetur n njohurit e marra n
lndn e historis.
T lexoj me role dramn duke treguar kujdes n intonacionin e zrit dhe theksin
e fjals n fjali.
Tu prgjigjet pyetjeve pr t zbrthyer prmbajtjen e tekstit.
T shpjegoj qndrimin q mban Kolombi ndaj krkesave t marinarve.
T shpjegoj simbolikn e zogut q shfaqet n fund t skens.
Historia 7
Fletore pune

Lviz/ ndalo/ krijo dyshe
Lexim n role
Ditari dypjessh
Shkrimi sipas kndvshtrimit t
personazhit
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja pohon: Sot do t flasim pr Kristofor Kolombin, prpjekjet dhe
vshtirsit q hasi ai pr t zbuluar Botn e Re.
N lndn e historis s klass VII, ju keni studiuar zbulimet e mdha gjeografike
ku njri prej tyre mban emrin e Kolombit. Mbshtetur n informacionin q ju keni
lexuar, dgjuar apo par, flisni pr ngjarjet q ndodhn kur ai shkoi n Botn e Re.
do dyshe do t marr nj flet letr dhe do ta ndaj n dy shtylla. Titullojini:
Nga Lindja n Perndim
Nga Perndimi n Lindje
Pr tri minuta mendoni sa m shum gjra q kan shkuar nga Lindja n Perndim
menjher pas vitit 1492, i vini n shtylln e djatht. Bni t njjtn gj pr gjrat
q kan shkuar nga Perndimi n Lindje. Filloni.
147
Msuesi/ja qarkullon mes dysheve pr tri minuta dhe dgjon bisedat e nxnsve.
Msuesi/ja bn shenjn e heshtjes dhe u thot: - far gjrash keni shnuar n
shtylln Nga Lindja n Perndim dhe anasjellas? Msuesi/ja i paraqet n skem
prgjgjet e nxnsve.
A
M
E
R
I
K
A
Arm dhe barut

Krishtrim
Kallam sheqeri, kal, hardhuc,
mushk, ulliri, dele, dhi etj.
Misr, domate, patate, ananas,
kakao, duhan, gjel deti etj.
E
V
R
O
P
A
N prfundim t ksaj veprimtarie e cila nuk duhet t kaloj 10 minuta msuesi/

ja i prgzon nxnsit pr qndrueshmrin e njohurive t marra.
Hapi II. Msuesi/ja u kujton nxnsve se, pr t zbuluar Botn e Re, dhe pikrisht
ishullin e San Salvadorit, Kolombit dhe ekuipazhit t tij iu deshn shum prpjekje pr
t kaluar vshtirsit. N kt fragment drame ata do t njihen me njrn prej tyre.
Przgjidhen tre nxns pr ta lexuar fragmentin n role. Udhzohen nxnsit ta
lexojn bukur rolin e caktuar, t ken kujdes intonacionin e zrit dhe theksin e fjals
n fjali.
Hapi III. Pas prfundimit t leximit msuesi/ja drejton pyetjet:
- Cili sht problemi q kan marinart?
- zgjidhje propozojn ata?
- Kush mund ta zgjidh problemin e tyre?
- qndrim mban Kolombi ndaj krkesave t marinarve?
148
Pr tiu prgjigjur pyetjes s fundit nxnsit prdorin nj tabel T pr t organizuar

idet. Tabela ka pamjen e nj shkronje T t madhe.
N t majt t vijs vertikale nxnsit t vendosin arsyet pse Kolombi mund t
mos doj t kryej veprimet q i krkojn marinart, n t djatht vendosin se pse
marinart krkojn t ndrmarrin veprimet e sugjeruara. Kt tabel msuesi/ja e
vizaton n drras.
Nxnsit punojn rreth 5 minuta n fletoret e tyre t puns e m pas i lexojn
prgjigjet e tyre t ilustruara dhe me pjes nga teksti. Msuesi/ja plotson tabeln
me prgjigjet e nxnsve ose do nxns q jep arsye t argumentuar mir ngrihet
dhe plotson vet tabeln p.sh.:
Libr msuesi
- sht i bindur se sht

- Mungon mielli, uji, vera,
afr zbulimit t ndrruar.
pastrmaja.
- Nuk trhiqet para vshtirsive.
- Ska busull orientuese...
- Ka besim te vetja dhe shenjti i tij etj.
M pas punohet Ushtrimi 3 i rubriks Reflektimi kuptimor .
Ky ushtrim punohet sipas tekniks ditari dypjessh.
Komenti im
Fjal fragmenti
Marinart jan t lodhur, skan besim tek

aftsit e komandatit t tyre, skan besim te
M. - Kufiri pas t cilit ska m kufi... vetja. Rruga e gjat, vshtirsit, shpresa se
nj dit do t shohin tok, pr ta sht e
pamundur. Ata tani jan kaq t tronditur
psikologjikisht sa sdin nga kush t ken frik.
K. -Qenka hii q ju tmerron?
Ushtrimi 4. Nxnsit shpjegojn simbolikn e zogut q shfaqet n fund t skens.

Zogjt rrin pran brigjeve, prandaj shfaqja e zogut tregonte se po preknin tok.
Zogu simbolizon mbarimin e nj tmerri pafund: Tokn e ndrruar, rikthimin e
besimit te KOLOMBI dhe tek aftsit e tij...
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n gjithprfshirjen e tyre n
diskutime hap pas hapi.
Detyr shtpie: Shkrim n kndvshtrimin e personazhit.
Sqarim. Vre veten n vendin e Kolombit, shkruaj nj monolog t shkurtr ku t
dalin vendimet q do t ndrmarrsh pr t shmangur revoltn e marinarve e tu
kthesh besimin tek aftsit e tua se rruga e ndjekur do ti oj drejt ndrrs s tyre.
149
Tema: Revolta e marinarve (ora e dyt)
Rubrika:
T lexuarit
Vshtrirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T analizoj dy personazhet: e Kolombit dhe t deleguarit (si prfaqsues i
zrit t marinarve) duke plotsuar tekstin e dhn me PO/JO.
T ndrtoj pemn e mendimit t fjals KOLOMBI.
T pasqyroj me an t nj grafiku zhvillimin e ngjarjes n kt sken dhe
pastaj ta komentoj at.
T analizoj me kujdes fjalt q karakterizojn gjendjen.

T dalloj elementin e tragjedis antike t futur n kt dram dhe rolin q luan ai.
Materale dhe mjete msimore
Teksti Gjuha shqipe 8"
Flet pune: TEST
Metoda dhe teknika mismore

Empatia
Test
Pema e mendimit
Grafiku i zhvillimit t ngjarjes
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me punimin e detyrs s shtpis. Dgjohen punimet e disa
nxnsve, ku njri/njra prej tyre ta interpretoj monologun e shkruar. Vendoset
nj karrige para klass, nxnsit e pyesin pr vendimet q do t ndrmarr, pr t
shmangur revoltn dhe tu kthej besimin marinarve shpreshumbur. Nxnsit
mund t drejtojn pyetje t tjera jasht monologut, por q mbshteten te fragmenti
i drams dhe njohurit q kan marr n lnd t tjera.
Bhet vlersimi i punimeve. Nxnsit vlersojn shokt pr punn e mir dhe
origjinalitetin n interpretim.
Hapi II. Msuesi/ja i njeh nxnsit me veprimtarin q do t vazhdoj n kt
hap. Ai/Ajo shprndan flet testi pr do nxns. Nxnsit do t plotsojn testin e
mposhtm me PO ose JO. N fund ata do t arsyetojn me goj rezultatet n
lidhje me karakterin e dy personazheve.
Kolombi dhe I deleguari (si prfaqsues i zrit t marinarve):
Pikat e testit
150
1. sht heroi kryesor i drams,

2. Jan kundrshtar t njri-tjetrit.
3. sht hero q ndrron pasurin.
4. sht hero q ndrron lavdin.
5. sht ironik.
6. sht komandant i zoti.
7. sht figura ideale e marinarit t prkryer.
8. sht mizor.
9. sht njerzor.
10. sht kmbnguls.
11. sht i drejt.
12. Nuk di se sht frika.
13. Ka respekt pr shenjtin e tij Martin Alonso Pinzoi.
Kolombi
I deleguari
Libr msuesi
Pikat e tekstit
Kolombi
I deleguari
14. Ka raste q ka frik.

15. sht pesimist.
16. sht nj rrobaqeps injorant e
mbush dysheksh.
Lihen nxnsit t punojn individualisht pr 5-7 minuta. Pas ksaj msuesi nxit diskutimin
pr do pik t tekstit duke iu krkuar argumente pr do PO dhe JO t vendosur.
Hapi III. Mbshtetur n prgjigjet e argumentuara t tekstit nxnsit ndrtojn
pemn e mendimit KOLOMBI.
hero, zbuluesi i njohur i Bots s Re.
kmbnguls.
nuk di se sht frika.
KOLOMBI
Hapi IV. Punohet ushtrimi 5 i rubriks Reflektimi gjuhsor e stilistik .

Nxnsit lexojn me vmendje krkesn e ushtrimit dhe m pas ndrtojn grafikun
e zhvillimit t ngjarjes duke komentuar do ngritje dhe ulje t kurbs s grafikut.
Grafiku i plotsuar do t jet si m posht.
GUXIMI I KOLOMBIT
6
5
4
3
2
1
5
4
3
2
1
1. Marinart nisin protestn.

2. Drgojn nj prfaqsues te Kolombi.
3. Kolombi nuk i merr parasysh krkesat e tyre, madje nis ti ironizoj ata.
5. Marinart i japin tri dit afat e m pas do t braktisin komandantin.
6. Tensioni ulet sa shfaqet nj zog n det.
Ushtrimi 6. Nxnsit analizojn fjalt q karakterizojn gjendjen emocionale t
dy personazheve. Fillimisht ata i gjejn n tekst, i nnvizojn e m pas i shkruajn
-Shum mir, shoqrojeni me ca
n vendin e caktuar. P.sh.: Kolombi ironik
ver t mbl dhe ngrini dolli pr
nervoz
shndetin e mbretit t Spanjs... etj.
Ai ironizon pesimizmin, frikn q i ka kapur marinart dhe t deleguarin e tyre.
I deleguari pesimist - Ata duan t kthehen n vatrat e tyre.
frik - Ne t gjith ju lutemi t ktheni anijen mbrapsht...etj.
151
Ushtrimi 7. Nxnsit rikthehen n tekst, lexojn prkufizimin q Kolombi i bn

vetes. Efekti emocional q prcjell sht: uditem se si nj njeri me nj t kaluar t
till t drejtoj anijet e mbretit t Spanjs.
Nnteksti q nxnsit zbulojn sht: Kolombi ka br nj jet t vshtir pr t
mbijetuar, ka br pun t rnda, por ato i kan kalitur guximin, shpresn, besimin
te vetja dhe sidomos i kan mprehur intuitn. Shkurtimisht ai ka kaluar dit edhe
m t vshtira, por nuk sht br kurr pesimist.
Ushtrimi 8. Elementi i tragjedis antike sht kori. Ai prfaqson mendimet,
ndjenjat e marinarve.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
152
Teatri
T folurit
Niveli III
45 minuta

T hulumtoj pr t grumbulluar materiale pr:
a. historin e teatrit shqiptar,
b. dramaturgt dhe dramat e para shqiptare.
c. jetn dhe krijimtarin artistike t aktorit shqiptar me fam botrore
Aleksandr Moisiut.
T diskutoj rreth vlerave t teatrit dhe ndryshimit q ai ka me kineman.
T prshkruaj me detaje emocionet q ka ndier kur ka qen n teatr duke
filluar q nga hyrja n sall e deri n momentin e mbylljes s shfaqjes.
Enciklopedia shqiptare
Materiale nga interneti
Tabak t bardh ku jan shkruar
vlersimet e figurave t njohura
botrore pr krijimtarin artistike t
Aleksandr Moisiut
TV. Vidiokaseta

Hulumtim
Diskutim
Libr msuesi
Pun prgatitore
Meqense gjinia e dramatiks mbyllet me rubrikn T folurit me temn Teatri
udhzohen nxnsit t sjellin informacione pr teatrin shqiptar. Kto informacione
do t prdoren n fazn e par t ors msimore. Ndahet klasa n 4 grupe t
mdha, t cilat do t sjellin t dhna.
Grupi I. Pr historikun e teatrit shqiptar.
Burimi: Enciklopedia shqiptare, Internet.
Grupi II. Pr dramaturgt dhe dramat e para shqiptare, si dhe dramaturgt dhe
dramat m t suksesshme n historin e Teatrit Kombtar.
Burimi: Enciklopedia shqiptare, Internet.
Grupi III. Pr jetn dhe krijimtarin artistike t aktorit shqiptar me fam botrore
Aleksandr Moisiut (pamje, fotografi, vlersime pr kt figur).
Grupi IV. T sjell vidiokaseta nga drama, komedi t dramaturgve m t njohur
shqiptar, t cilat do t shfaqen n fazn e fundit t ors s msimit. Ky grup t
shkruaj bukur n tabak t bardh katr vlersimet q i jan br aktorit A. Moisiu
nga figurat e njohura botrore. Kto shkrime t priten bukur dhe t ngjiten n tabel.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja familjarizon nxnsit me temn msimore, t ciln e shkruan
n tabel. U bn t njohur se kjo or msimore do t zhvillohet n tri faza.
Faza I. Do t njiheni me Historikun e teatrit shqiptar.
Faza II. Do t njiheni me figurn m t ndritur t artit shqiptar, aktorin Aleksandr
Moisiu.
Faza III. Mbresat. Do t flisni pr mbresat tuaja nga teatri.
Hapi II. Ngjiten n tabel pamje, fotografi dhe vlersimet q i jan dhn
Aleksandr Moisiut dhe msuesi/ja nis orn msimore duke respektuar procedurat
e msiprme. Trhiqni sa m shum nxns n diskutim, vlersoni dhe prgzoni
punn e do grupi.
N 10 minutat e fundit t ors msimore nxnsit t shohin fragmente nga drama,
komedia shqiptare.
Bhet vlersimi i ors s msimit. Msuesi/ja vlerson prshtypjet e nxnsve
nga kjo or msimore. Cila faz e msimit iu plqen m shum dhe si mund t
prmirsohet puna aty ku nuk eci mir (nse kan).
153
Tema: Kostandini i voglith dhe kthimi i Odiseut

Ese argumentuese
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsit t jet i aft:
T lexoj me kujdes tekstin pr t dalluar esen argumentuese.
T dalloj elementet e eses argumentuese: faktet, argumentet.
T analizoj skemn e strukturs s ksaj eseje: hyrjen, zhvillimin, mbylljen.

Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u prezanton nxnsve pjesn e fundit t leximit t quajtur
Profil, ku do t njihen me tekste t llojeve t ndryshme.
154
I njeh nxnsit me temn e re msimore, llojin e tekstit si dhe autorin, kto

informacione i shkruan n tabel.
Pohon se ky tekst sht nj ese argumentuese dhe sqaron se sht eseja
argumentuese.
N kt hap msuesi/ja i udhzon nxnsit si t dallojn elementet e argumentimit.
Ai/ajo shkruan n tabel pyetjet e mposhtme t cilat do t zbulohen gjat leximit t pjess.
Cila sht pyetja kryesore q bhet n kt ese?
far prgjigje afron?
far arsyesh jepen n mbshtetje t ksaj prgjigjeje?
far provash jepen n mbshtetje t do arsyeje?
Cilat fakte duhet ti pranojm pa diskutim?
Pr t kursyer koh do t jet mir q kto pyetje t shkruhen n tabak t
bardh letre dhe t ngjiten n tabel.
Hapi II. Udhzon nxnsit t lexojn n heshtje individualisht fragmentin dhe m
pas n dyshe t shkruaj n an t librit kto shenja:
Py.
- Cila sht prgjigjja q jepet?
A
- far arsyesh jepen?
PR
- far provash jepen?
F
- far faktesh?
M
- far informacioni ose argumentesh mungojn?
Libr msuesi
Pasi e kan lexuar shkrimin edhe njher n dyshe, msuesi/ja u krkon nxnsve
t thon pjest q jan shnuar.
Hapi III. Nxnsit drejtohen te rubrika Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.
Fillimisht nxnsit ndalen te skema e strukturs s ksaj eseje.
Hyrja. a. far prezanton fillimisht autori?
Autori prezanton nj nga kngt m t prmallshme t Shqiptarve tItalis dhe nj
nga pjest m interesante t poezis popullore ballkanike, kngn e Kostandinit.
b. Shtysa fillestare q e nxiti pr t shkruar kt tekst sht lidhja e kngs s
Kostandin-Ymer Agos me mitin e kthimit t Odiseut n Itak.
Msuesi/ja udhzon: Shikoni fjalit hyrse q prfshihen n esen me t ciln po
punoni. Kto zakonisht prfshijn titullin, mund t jepet koha dhe vendi si kontekst
pr tezn, nnvizojini ato me laps blu.
Dgjohen nxnsit, msuesi/ja ndrhyn nse ka paqartsi.
Zhvillimi. a. Nxnsit listojn n tekst argumentet e gjetura n hapin II. P.sh.:
Odiseu niset si burr i ri pr luft
Nisja pr luft
Ymer Aga niset si dhndr i ri.
b. Fakti gjeografik
Lokalizimi i mitit t Odiseut n Itak.
c. I referohet Paul Krethmer, Helbigue.
Msuesi/ja nxit diskutimin.
A mund t rikujtoni dhe njher tezn e parashikuar n esen q po punoni?
A jan t qarta aq sa duhet pr ti dhn lexuesit nj ide pr trupin e eses dhe se
far pikash t tezs do t mbshtesin paragraft e trupit t eses?
Nxitini nxnsit t shprehen lirshm, pa i qortuar. Jepni ndihmesn tuaj atje ku e
shihni t nevojshme.
Mbyllja: a. Arsyeja sht se poezia popullore shqiptare sht aq e pasur n
motive t vjetra, sa mund t hedh drit jo vetm n mitologjin e strgjyshrve
tan pagan, por edhe n mitologjin e krahasuar t popujve t Ballkanit.
b. Nxnsit nnvizojn n tekst prfundimin dhe m pas e shkruajn at n
vendin e caktuar.
Poezia popullore shqiptare mund t kontribuoj n zgjidhjen e disa problemeve
homerike.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve mbshtetur n: gjithprfshirjen e tyre n
diskutim, dshirn pr pun n grup, n seriozitetin dhe interesin q treguan n
do hap t zbrthimit t eses argumentuese.
155
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Eseja bindse
(ora e par)
T shkruarit
Niveli IV
45 minuta

T dalloj esen bindse nga ajo argumentuese.
T rikujtoj elementet e skems q prbjn strukturn e eses.
T shkruaj nj ese bindse, duke nnvizuar temn, propozimin, argumentet,
provat, gjuhn, mbylljen.

Shkrim i lir
Turi i galeris
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me rubrikn msimore, titullin e ksaj rubrike.
Shpjegon se sht eseja bindse dhe cili sht dallimi nga eseja argumentuese.
Kjo ese zhvillohet n dy faza: Faza I - Teori.
Fillimisht nxnsit njihen n tekst me skemn q paraqet strukturn e do eseje.
Rikujtohen edhe njher elementet e argumentimit q u punuan gjat ors s kaluar.
Pyetja
Prgjigja
Arsyeja
Provat
Faktet
156
Pyeten nxnsit nse kan ndonj paqartsi. Kjo veprimtari t mos i kaloj 10 minutat.
N fazn II: Shkrimi i lir.
Nxnsit zgjedhin vet temn e eses bindse.
Megjithat ju mund t shkruani disa tema n tabel pr t lehtsuar punn e
przgjedhjes dhe pr ti kushtuar m tepr koh shkrimit.
Ju dshironi t mbani kafsh shtpiake n shtpi, por prindrit tuaj nuk duan.
Shkruani nj ese bindse me tem: Pse jan kaq t rndsishme kafsht shtpiake
pr njerzit?
Dikush n klas thot: Paraja sht burimi i t gjith t kqijave.
Pse? Pse jo?
Libr msuesi
Hapi II. Nxnsit punojn qetsisht n fletoret e tyre prreth 20 minuta.

Krkojuni t nnvizojn
me laps kaf temn,
me laps t kuq propozimin,
me laps blu argumentet,
me laps roz provat dhe faktet q vrtetojn kto
argumente,
me laps t verdh gjuhn e prdorur,
me laps jeshil mbylljen e eses.
Dgjohen disa punime, vlersohen pr argumentet bindse t sjella si dhe
mnyrn e realizimit t eses n t gjitha elementet e saj.
Tema: Eseja argumentuese bindse

Rubrika:
T shkruarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
90 minuta

T dalloj n dy ese q jan shkruar pr t bindur elementet q i bjn ato t
frytshme e t efektshme, (idet, strukturn, ann drejtshkrimore e gramatikore etj.).
T evidentoj hapat q duhen ndjekur pr shkrimin e eses argumentuese bindse.
T shkruaj nj ese argumentuese bindse.
T vlersoj esen e shkruar duke prdorur Konferenc shkrimi me vetveten.

Dy letra
Stuhi mendimesh
Diskutim
Shkrimi argumentues binds
Pun n ift
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me rubrikn msimore T shkruarit, titullin e
ksaj rubrike Eseja argumentuese bindse, informacione t cilat i shkruan n
tabel e m pas u shpjegon nxnsve se sht eseja argumentuese bindse
dhe cila sht skema e shkrimit t saj.
Msuesi/ja sqaron:
Eseja argumentuese bindse ka pr synim t bind lexuesin se dika
duhet br, nj vendim duhet marr ose nj vendim duhet zbatuar.
157
Ajo krkon t bind lexuesin pr pozicionin e shkruesit rreth shtjes q ka

trajtuar dhe q mund t jet e debatueshme.
Pr t br nj ese argumentuese bindse t nj cilsie t mir ka shum
rndsi q argumentet t jen sa m origjinale. Ne mund t shfrytzojm
edhe argumente t tjera pr shtjen n fjal.
sht mir ta prqendroni prfundimin tuaj n hyrje t eses me qllim q
lexuesi ta kuptoj at pr t ciln ju keni dashur t shkruani dhe pr t ciln
keni nisur shkrimin tuaj.
Skema: Pr t njohur skemn e shkrimit t eses argumentuese bindse nxnsit
drejtohen n tekst, lexojn me vmendje informacionin e dhn pr 5 minuta.
Hapi II. Msuesi/ja i ndihmon nxnsit t dallojn argumentet q duhen prdorur
pr t bindur. Pr kt lexohen dy ese q jan shkruar pr t bindur. Punohet n
dyshe. Lexohen kto letra dhe me nj stuhi mendimesh pr t nxjerr se far i
bn kto letra t frytshme e t efektshme.
Udhzoni nxnsit t shkruajn idet ashtu si iu vijn prdorni lista, fjali, fardo q
ju vjen pr mbar, por prpiquni t gjeni se far i bn kto letra t frytshme e t efektshme.
Msuesi/ja u shprndan nxnsve kopje t letrave. Ata punojn n grupe prej dy
ose tri vetash. U jepet nxnsve 5-6 minuta koh q t punojn me kt detyr.
Pasi mbaron koha e prcaktuar, msuesi/ja krkon vmendjen e t gjith nxnsve.
Msuesi/ja: - far vut re?
Nxnsit japin mendimet e tyre dhe msuesi/ja vetm i shnon idet e tyre n drras.
Nxnsit ven n dukje se letrat ishin:
- t organizuara mir,
- logjike,
- nuk kishin gabime drejtshkrimore, gramatikore,
- bindse,
- mbshteteshin n shembuj,
- kishin ide t qarta dhe arsyetim t fort.
158
Msuesi/ja i nxit nxnsit tu kthehen atyre letrave q sapo lexuan.

Shihni m me kujdes, ku thuhet qllimi i letrs, nnvizojeni me laps blu. Lexoni
pjesn ku jepet qllimi.
Letra I Po ju shkruaj sepse mendoj q nuk ka pse t jet e detyrueshme q ne t
veshim uniforma n shkoll.
Letra II. Nj nga gjrat q mendojm t bjm sht q fmijt e shkolls son
n vend q t hedhin mbeturinat e ushqimeve q han gjat pushimit t madh, ti
mbledhin dhe ti hedhim n nj grop t veant q t shndrrohen n pleh.
Vini kode pr dy gjra t ndryshme: me Kodin A pr argumentet q jan dhn
n dy letrat q sapo lexuat, Kodin P pr provat mbshtetse q jepen n mbrojtje
t nj argumenti.
M pas msuesi diskuton rezultatet.
Libr msuesi
Hapi III. Bhet nj prmbledhje e asaj q u msua.

Cilt jan hapat q duhen ndjekur pr shkrimin e esese argumentuese bindse?
- Jep qllimet n fillim dhe trheq vmendjen e lexuesit.
- Jep arsye t forta dhe i mbshtet ato me shembuj.
- Eseja t jet e organizuar mir (hyrje, zhvillim, mbyllje).
- Merr parasysh kundrshtimet dhe jepu prgjigje atyre.
- Toni t jet binds dhe t shpreh vetbesim.
- Prmblidh iden n fund dhe bj thirrje pr nj veprim t caktuar.
Ora e dyt: N kt or nxnsit ushtrohen n shkrimin e eses argumentuese bindse.
Hapi I. Msuesi/ja jep nj situat:
N nj qytet, jo larg prej ktu, nj vajz e vogl u prplas me nj makin, kur po
prpiqej t kalonte rrugn dhe u lndua shum. Kjo ndodhi n nj kthes ku kalojn
shum njerz dhe nuk ishte hera e par q ishin lnduar njerz nga makinat e
rrugs q nuk ngadalsojn shpejtsin. Edhe n kthesn afr shkolls son,
gjendja sht po kaq e rrezikshme. far mund t bjm pr kt.
Nxnsit japin alternativa t ndryshme, si p.sh.:
- Ti shkruajm policis.
- Kryetarit t Bashkis
- T vendosim nj roj trafiku q ti ndihmoj fmijt etj.
N nj cop letr shkruani prgjigjet pr pyetjet e mposhtme.
I. Cili sht problemi?
II. Cila sht zgjidhja q propozoni?
III. Kush mund ta realizoj kt zgjidhje?
(Kto pyetje do tu ndihmojn n shkrimin e eses argumentuese bindse).
Hapi II. Gjat kohs q nxnsit punojn n fletoret e tyre, msuesi/ja shprndan
n do bank nj kopje t flets: Konferenc shkrimi me vetveten e cila do t
prdoret n prfundim t puns s tyre.
1. A sht shprehur qart qllimi i shkrimit tim? A i trheq vmendjen lexuesit?
2. A jep arsye t forta pr krkesn time?
3. A jan organizuar e radhitur mir idet?
4. A jan prdorur fakte dhe shembuj pr t mbshtetur krkesn time?
5. A u jan prgjigjur kundrshtimeve q mund t ken t tjert?
6. A sht toni i eses binds dhe a shpreh vetbesim?
7. A bhet prmbledhja e ides n fund dhe a bhet thirrje pr veprim t caktuar?
159
Hapi III. Bhet vlersimi i puns s nxnsve.

Dgjohen punimet e 3-4 nxnsve (kjo n varsi t kohs s mbetur).
Vlersohen punimet e tyre mbshtetur n t dhnat e Konferencs s shkrimit
me vetveten.
Msuesi/ja mund t mbledh edhe disa fletore (ndoshta gjith klasn pr ta
vlersuar me not).
Msuesi/ja dhe nxnsi sht i lir t zgjedh temn e eses argumentuese bindse.
Ne dham vetm nj model. Ndiqni me kujdes udhzimet e dhna n dy ort msimore.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Tanusha dhe Laura

T lexuarit
Niveli III
45 minuta

T lexoj tekstin pr t dalluar nj ese krahasuese.
T krahasoj stilin e dy krijuesve: autorit popullor - poetit t madh.
bukurin e dy vashave.
T krahasoj
mnyrn e jets s dy krijuesve.
T dalloj veorit e eses argumentuese t E. abejt (fakti) dhe eses
krahasuese t Gj. Fishts (mbizotrimi i emocionit).
T dalloj elementet q afrojn figurat Tanush - Laura me perndeshat antike:
Venus - Athina.
160

Flet pune: Tabela e krahasimit

Tabela e krahasimit t poezive
Diskutim
Pun n ift
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve temn e re msimore, autorin, titullin
dhe llojin e shkrimit ese, t cilat i shkruan n tabel.
Msuesi/ja pohon: Ky tekst anon m tepr nga nj tekst krahasues, kt ju e
kuptoni q nga titulli. Autori bn nj koment duke i krahasuar dy vashat q kndojn
poett figurn (personazhin) e Tanushs (nga letrsia gojore) dhe Laurs, figurn
e soneteve t Petrarks, i cili njihet n letrsin botrore si mjeshtr i tyre.
Libr msuesi
Hapi II.
Leximi: Teksti lexohet dy her pr shkak t dialektit geg. Hern e par e lexon
msuesi/ja ku sqaron do fjal t panjohur dialektore. M pas nxnsit lexojn
individualisht n heshtje pr t hyr m n brendi t pjess dhe pr t qen t
gatshm n analizn krahasuese q do tu bjn dy personazheve (Tanushs e
Laurs) t rapsodit popullor dhe t Petrarks.
- Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.
Hapi III. Pas leximit, msuesi/ja shprndan n do bank nj flet pune ku sht
vizatuar tabela e mposhtme.
Tema
Tanusha
Tanusha-Laura
Laura
Stili prshkrues
Bukuria e vashave
Mnyra e jetess
s dy poetve
Ecuria: 1. Pyeten nxnsit:
- A kan t dyja kngt t njjtn tem (nse po, shkruajeni temn n kolonn
Tanusha-Laura) apo ndryshojn?
2. Pr stilin pyesni nxnsit: far mjete shprehse jan prdorur? (figura letrare).
- A shfaqet stili si origjinalitet artistik i shkrimtarit? Ku?
N ciln prej dy poezive stili sht dhn si veori e poetit dhe si pasuri e
pashtershme e gjuhs s gjall t popullit.
3. N rrug e me mjete portretizohen personazhet?
4. Ku jetojn t dyja personazhet, mjedisi i tyre?
Sqarim pr pyetjen 3. Rapsodi ka gjetur nj rrug jo fort t prdorur n folklor:
portreti jepet me fjalt e njrit prej personazheve, Halilit i cili portretizon Tanushn,
pasi ka rn n dashuri me t dhe kjo i jep dor rapsodit ta oj n kufijt e skajshm
do trajt t bukuris s vajzs, t krijoj nj portret t rrall.
Gjat krahasimit t dy personazheve msuesi ndihmon n mnyr q kontrasti
midis Tanushs dhe Laurs t bhet m i dukshm.
N portretizimin e Tanushs bie n sy shfrytzimi me mjeshtri i elementeve dhe
bukuris s natyrs. Bukuria e Tanushs sht aq e madhe, saq duhen mbledhur
shum objekte t bukura nga natyra. Kshtu pr t prshkruar bukurin e Tanushs
rapsodi mbledh n nj t vetme elegancn dhe elasticitetin e fiskajs, hapsirn e
shtegut t malit t kredhur kur hna sht duke pernduar; gjatsin, lvizshmrin
161
dhe elegancn e krahut t dallndyshes, freskin, shndetin dhe ngjyrn e kuqe t

molls s pjekur, bardhsin e gurve t zallit.
Bukuria e Tanushs nuk sht statike. Si ta kuptojm kt? Fytyra e saj sht e
kuqe si molla, por rapsodit kjo i duket e pamjaftueshme ndaj shton si molla n
deg, pra si molla q jeton, q sht gjith shndet e ende n zhvillim. Bukuria
nuk shihet si vler n vetvete. Bukuria e saj duhet t jet gjith shndet e jet, n
zhvillim e lvizje, ashtu si do t jet jeta q do t prtrihet nga vajza e martuar.
N t kundrt Petrarka i mbyllur n dhomn e vet, larg jets s gjall e natyrs e
paraqet bukurin e Laurs statike, alabastr, fildish, kroje e gurra t krijuara nga
fantazia e tij dhe jo si pjes e natyrs, pra e sheh bukurin e Laurs si vler n
vetvete tjetr kontrast: Tanusha sht e gjall, reale, por Halili ndihet i pafuqishm
prpara saj, kurse Laura sht vasha q Petrarka e njohu n rini dhe vdiq e re.
Vegimi i saj i shfaqet n vetmin e natyrs dhe ai nis t kuvendoj me t. (Kjo u
jepet nxnsve pr t br kontrastin pr pikn 4).
Pr mnyrn e jetess e t poetve, nxnsit rikthehen n tekst dhe nnvizojn
me laps jeshil, jetesn e rapsodit dhe blu t Petrarks e m pas bjn krahasimin.
Punohet ushtrimi 2. Nxnsit zbulojn nntekstin e vnies prball t rapsodit
me poetin Petrarka.
Nxnsit mund t prgjigjen: Krijimtaria gojore popullore mbetet nj nga pasurit
e pashtershme pr gjuhn e gjall, modelet e shquara q ka dhn, ajo sht
fillesa e do krijimtarie t shkruar. Prball ktij burimi t pashtershm do krijues
ulet me respekt, merr prej saj dhe krijon kryevepra botrore.
Ushtrimi 3. N kt ushtrim nxnsit krahasojn dy autor q kan shkruar ese:
abej Fishta dhe argumentojn se n cilin prej t dyve mbizotron Fakti (ese
argumentuese, abej) dhe ku emocioni dhe shija personale (Fishta, ese
krahasuese) sepse do vlersimi, krahasimi bhej nga kundrshtimi subjektiv.
162
Ushtrimi 4. N vler artistike, Fishta, prdoren argumentet e dhna n krahasimin

e dy personazheve, Bukuria.
- N origjinn e lasht, abej nxnsit lexojn fragmentin pr ta argumentuar
me pjes nga teksti.
Ushtrimi 5. Nxnsit listojn arsyet q ata mendojn, pasi lexojn informacionin
e dhn n tekst.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n gjithprfshirjen e tyre n diskutim.
Libr msuesi
Tema: Eseja e krahasim-kontrastit

Rubrika:
T shkruarit
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
90 minuta

T krahasoj me goj dy objekte t fardoshme mbshtetur n ngjyrn, formn,
modelin, materialin, qllimin etj.
T krahasoj dy tekste kngsh, mbshtetur n temn, qllimin, figuracionin,
forcn trheqse, muzikn etj.
T shkruaj nj ese krahasim kontrasti duke qen i lir n zgjedhjen e tems s saj.
Lapsa me ngjyra
Flet pune
CD dhe magnetofon

Shkrim i lir
Diskutim
Tabela e krahasimit t kngve
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me prezantimin e rubriks msimore T shkruarit, titullin e
ksaj rubrike: Eseja e krahasim kontrastit, informacione t cilat i shkruan n
tabel e m pas u shpjegon se pse quhet ese e krahasim kontrastit.
Pr t arritur hap pas hapi n shkrimin e eses s krahasim-kontrastit msuesi/
ja przgjedh dy objekte t nxnsve (anta, kuleta, blloqe etj), t cilat i vendos n
nj vend t dukshm t klass.
M pas u thot nxnsve: Vzhgoni me kujdes kto dy objekte, ku ngjajn dhe
ku ndryshojn ato me njra tjetrn? Mendoni pr 2 minuta.
Pasi mbaron koha e prcaktuar ai u drejton pyetjen: far vut re gjat krahasimit
q u bt ktyre dy objekteve?
Nse merrni pr krahasim dy anta, nxnsit vn n dukje:
dallimet n
ngjyrn
formn
modelin
materialin
qllimin etj.
163
Hapi II
Msuesi/ja vazhdon: Ju krahasuat me goj dy objekte t thjeshta. N kt hap ne
do t krahasojm dy tekste kngsh, pasi ju t njiheni me udhzimet e dhna n
tekst n f. 121.
Nxnsit lexojn me vmendje informacionin e dhn. Ndrkoh msuesi/ja
shprndan n do bank tabeln e krahasimit t kngve.
Tabela e krahasimit t kngve
Knga
Kngt
Knga
Tema
Qllimi
Figuracioni
Forc trheqse?
E vrtet?
Muzika
M pas nxnsit i dgjojn kngt n magnetofon.
Ne kemi zgjedhur kngn Kur t jesh mrzitur shum nga Ardit Gjebrea
shkputur nga disku Ja ku jam dhe kngn Vet ty nga Alban Sknderaj nga
disku Fllad n shkrettir. Msiuesi/ja mund tiu krkoj nxnsve t sjellin kng
me tekst t prshtatshm pr moshn e tyre dhe t zgjidhin dy prej tyre.
Teksti i kngve t jet shkruar pas flets s puns Tabela e krahasimit t kngve.
T dyja tekstet gjenden n flet palosjen q shoqrojn diskun e Ardit Gjebres
dhe Alban Sknderajt.
Msuesi/ja i njeh nxnsit me ecurin e puns.
164
Ecuria: Nxnsit dgjojn t dyja kngt.

Krkojuni t shkruajn prfytyrimet dhe ndjenjat q u ngjall knga.
Nxnsit i dgjojn kngt prap, kt her duke menduar pr temn, gjuhn e
figurshme dhe se sa prshtaten fjalt me muzikn. Tregojuni mnyrn se si t vn
re nse ka dy nivele kuptimi niveli i siprfaqes dhe niveli m i thell n kng.
1. U thoni nxnsve t lexojn tekstet e kngve n fletn e puns dhe krkojuni
t plotsojn tabeln. Pyetini nxnsit: A kan t dyja kngt t njjtn tem apo
jan t ndryshme? Si ndryshojn? (Nse po, shkruhet tema n shtylln A dhe B,
nse jo, shkruhen temat n shtylln A dhe B.)
2. Cili ka qen qllimi i kompozitorit kur ka kompozuar kt kng: Pr t fituar
para? Pr t ndryshuar botn? Pr t shprehur ndjenjat?
n
n
Libr msuesi
3. far shprehjesh t figurshme ka? A ka ndonj metafor t njohur?

kuptim ka?
4. N rreshtin E vrtet? shkruani prshtypjet e nxnsve se sa realiste sht
knga. A i ekzagjeron ndjenjat njerzore? A sht e vrtet edhe pr jetn sot?
5. Pse i trheq kjo kng? Cili sht teksti m i fuqishm? Pse disa njerz mund
t mos e plqejn?
6. S fundi, n kolonn e Muziks, shkruani se sa prshtatet muzika me tekstin.
A mund t kishte ndonj melodi m t mir ose a mund t prdoreshin instrumente
t tjera muzikore pr ta prmirsuar kngn? Pse e ka krijuar kshtu kngn
kantautori (kompozitori q e kndon vet kngn e kompozuar prej tij)?
7. Nxnsit n dyshe krahasojn shnimet e tyre dhe pastaj i paraqesin para t
gjith klass.
8. Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n gjithprfshirjen e tyre n diskutim.
Ora e dyt: N kt or nxnsit ushtrohen n shkrimin e eses s krahasim- kontrastit.
Msuesi/ja i udhzon nxnsit se jan t lir n zgjedhjen e tems pr t realizuar
shkrimin e eses. Megjithat msuesi/ja mund tu jap disa tema alternative pr ti
orientuar, si p.sh.: Ku ngjan letrsia me jetn e vrtet? Ku ndryshon?
Mund t shfrytzohen alternativat e tekstit sipas niveleve t nxnsve.
Nxnsit punojn individualisht n fletoret e tyre. N fund t procesit t shkrimit
nxnsit kontrollojn punn e tyre mbshtetur n udhzimet q jan dhn n tekst.
Dgjohen disa punime (3-4 nxns). Vlersohet puna e tyre.
Msuesi/ja mund t mbledh disa punime t nxnsve pr ti kontrolluar e vlersuar.
Tema: Prkthimi i soneteve (Vedat Kokona)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45minuta
T lexoj fragmentin duke prdorur teknikn e 5 hapave: puno, kupto, msoi
tjetrit, jep mendime dhe shkmbe.
T hartoj pyetje rreth tekstit dhe tu prgjigjet gjithashtu pyetjeve t hartuara
nga shokt.
T diskutoj rreth dshirs q ka ose jo pr t msuar gjuhn e huaj.
T vlersoj prkthimet e bra nga shokt.
T analizoj me kujdes mnyrn se si e ka prkthyer autori poezin duke
krahasuar variantin n gjuhn angleze me at t prkthyer, mbshtetur n:
a. gjatsin e vargjeve
b. fjaln korresponduese
c. rimat
d. llojin e strofs
165

Poezi, tregime t shkurtra n
gjuhn angleze, tekst knge
CD, magnetofon

Studim n dyshe
Diskutim
Pun prgatitore
N bashkpunim me msuesin e gjuhs angleze przgjidhni 3-4 nxns q kan
njohuri t mira n kt gjuh. Secilit prej tyre u jepni nj poezi t shkurtr ose nj
tregim a kng t ciln nxnsit e njohin mir dhe e kndojn. U thoni ta prkthejn
at (pra t gjith nxnsit e przgjedhur kan t njjtin material pr t prkthyer)
dhe prej tyre do t dal se cili nxns e ka prkthyer m bukur.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja familjarizon nxnsit me temn msimore, prezanton autorin
e fragmentit si nj nga prkthyesit m t shquar shqiptar si dhe u bn t njohur se
ky fragment sht shkputur nga parathnia e librit Sonet. Msuesi/ja sqaron
sht parathnia.
- sht parathnia e nj libri?
- t dhna jepen n t?
- Kush e shkruan at?
- rrfen studiusi, autori n parathnie?
Hapi II. M pas i drejton nxnsit n tekst.
Ai/ajo pohon se leximin e ktij fragmenti do ta zhvilloj me teknikn e pes hapave:
puno, kupto, msoi tjetrit, jep mendime dhe shkmbe, t cilat shkruhen n tabel.
Kjo teknik do t zhvillohet n punn me ifte.
I.
II.
Puno:
Kupto:
166
III. Msoi tjetrit:

IV. Jep mendim:
T dy lexuesit vendosin pr sa koh do ta lexojn fragmentin.

Lexuesit lexojn t njjtin fragment. Ata prqndrohen te t
kuptuarit n prgjithsi dhe jo t mbajn mend t gjith
materialin. Ata nnvizojn me lapsa me ngjyra (kuq, blu)
pjest e rndsishme dhe t vshtira n tekst (nse ka pr
nxnsin). Ata vendosin se cili prej tyre do ti jap msim
tjetrit dhe pr ciln pjes. Ktu shpjegohen edhe hapat e
procedurs t studimit n dyshe.
Njri partner merr rolin e msuesit, pr nj pjes t tekstit.
Ai i shpjegon tjetrit materiale dhe bn pyetje pr t.
Lexuesi tjetr q luan rolin e nxnsit e dgjon msuesin,
i cili i v n dukje gabimet, nse ka, dhe i bn pyetje pr
materialin. Ky rol sht i vshtir, sepse msuesit duhet ti
krkohet vazhdimisht q t jet sa m i qart, q procesi t
ec sa m mir.
Libr msuesi
V. Shkmbe:
Pasi msuesi mbaron msimdhnien, nxnsi prmbledh

ato q ka thn ai. T dy nxnsit diskutojn materialin,
shkmbejn ato q kan msuar dhe krijojn pyetjet pr t.
Nxnsit prgatisin skeda t vogla letre me prmasa
4 cm x 8 cm. N njrn an t letrs shkruajn pyetjet q
kan krijuar dhe n ann tjetr prgjigjet e pyetjeve.
Ata bien n nj mendje se cilat jan t dhnat kryesore q jep autori n fragment.
Procesi vazhdon njsoj edhe pr pjest e tjera t materialit.
Nxnsit bashkpunojn me njri-tjetrin pr 15 minuta.
M pas msuesi dgjon 2-3 ifte n role t ndryshme ose dgjon aq ifte n sa
pjes sht ndar materiali.
Udhzohen nxnsit q gjat puns s tyre t shfrytzojn pyetjet e tekstit 1, 2, 3.
Hapi III. Vazhdohet puna n rubrikn Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor, punohen
ushtrimet 4, 5, 6.
Ushtrimi 4, 5. Nxnsit diskutojn fillimisht rreth dshirs q ata kan pr studimin
e gjuhs s huaj.
Drejtohen pyetjet:
gjuh t huaj studioni n shkoll apo n qendrat e gjuhve t huaja?
Mund t recitoni ndonj poezi?
Prshkruani shokun tuaj.
Cili prej jush mund t kndoj ndonj fragment knge?
(Nxnsit shoqrojn kngn me CD.)
M pas msuesi/ja nxit diskutimin mes nxnsve: A keni prkthyer ndonjher?
Dgjohen mendimet e nxnsve si dhe fragmente t prkthyera prej tyre.
N kt moment msuesi/ja shfrytzon punn prgatitore. 3-4 nxnsit e przgjedhur
lexojn fragmentin e poezis n gjuhn e huaj e m pas e prkthejn at.
Nxnsit krahasojn punimet me njri-tjetrin e m pas vendosin se cilit prej tyre
i takon vlersimi Prkthyesi m i mir. (Nse nxnsit kan mundsi, prkthimet
e tyre i shkruajn n tri tabak, t cilat vendosen n tabel).
N prfundim t ksaj veprimtarie msuesi/ja krkon mendimin e nxnsve:
- Pse prkthimi i poezis sht m i vshtir se i prozs?
do nxns ta shoqroj mendimin e tij me punimin e ushtrimit 6, ku t dalloj
vshtirsit q ka hasur prkthyesi pr ta sjell poezin sa m bukur te lexuesi n
mnyr q ajo t tinglloj e qart dhe m pran gjuhs s tyre amtare.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n efektivitetin e puns s nxnsve
n do hap.
167
Tema: N manastir te Migjeni (Nasho Jorgaqi)

Rubrika:
T lexojm (ora e par)
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T flas rreth jets dhe krijimtaris letrare t Migjenit.
T lexoj me vmendje tekstin e dhn pr tu njohur m gjersisht me
momente t veanta nga jeta e Migjenit.
T prcaktoj llojin e tekstit, duke nxjerr n pah veorit e tij.
Veprat e Migjenit
Kaseta me vargje e poezi t tij
Magnetofon

Lexim n heshtje
Stuhi mendimesh
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi mund t filloj duke dgjuar n magnetofon nj kaset me vargje
t Migjenit, shkputur nga poezia Dhe pranvera erdhi, me t ciln nxnsit jan
njohur n klas t shtat. Msuesi/ja krkon prej tyre t dgjojn me vmendje
vargjet e recituara dhe t mendojn pr autorin dhe titullin e poezis nga jan
shkputur kto vargje.
N pamundsi t sigurimit t kasets msuesi/ja mund ti shkruaj n tabel
disa prej ktyre vargjeve.
168
Pasi bhet i njohur autori i tyre Migjeni (Millosh Gjergj Nikolla), emrin e t cilit
msuesi/ja e shkruan n tabel, pyeten nxnsit:
- dini pr Migjenin?
- A mund t thoni disa nga veprat e tij?
- Cila nga poezit apo prozat e tij ju kujtohen? Recitoni disa vargje ose
ndonj fragment proze.
Disa nga prgjigjet e nxnsve q lidhen me jetn dhe krijimtarin e Migjenit
shkruhen n tabel.
Hapi II. M tej msuesi/ja i njeh nxnsit me titullin e pjess s re t autorit
Nasho Jorgaqi, n t ciln autori prshkruan ngjarje dhe vende ku ka jetuar dhe
studiuar Migjeni.
Hapi III. Udhzohen nxnsit t hapin tekstin n f. 124-125 dhe t lexojn me
kujdes n heshtje fragmentin, me qllim q tu prgjigjen pyetjeve t prgatitura
Libr msuesi
m par nga msuesi. Pyetjet e hartuara msuesi/ja i shkruan n tabel, ndrsa

nxnsit n fletoret e tyre.
Theksojn se prgjigjet e pyetjeve jepen nga nxnsit, ndrkoh q ata lexojn
n heshtje fragmentin. Qllimi i pyetjeve sht q ti nxis nxnsit t jen m t
vmendshm gjat leximit t pjess.
Pyetjet
1. Cilin nga qytetet e Maqedonis krkonte t vizitonte autori? Pse?
2. far i bie n sy N. Jorgaqit n rrugn q t onte n seminar?
3. Cila sht pamja e shkolls ku kishte studiuar Milloshi?
4. Cili ishte vendi m i preferuar i Milloshit?
5. Si ishte biblioteka e seminarit? libra prmbante ajo?
6. N gjuh lexonte Milloshi?
7. Cilt ishin autort q njiheshin prgjithsisht nga t gjith seminaristt?
8. Si cilsohej nga shokt Migjeni?
9. Si e fitoi Migjeni gjith at kultur e horizont t gjer letrar?
Diskutohen prgjigjet e nxnsve n prfundim t detyrs. Roli i msuesit n
kt moment sht ai i drejtuesit.
Hapi IV. N vazhdim t ors s msimit u sqarohet nxnsve se nga mnyra se
si sht shkruar kjo pjes i prket llojit t udhprshkrimit.
Msuesi/ja shpjegon se sht udhprshkrimi mbshtetur n informacionin e
dhn n f. 126.
N minutat e fundit udhzohen nxnsit q si detyr shtpie
do t ken karrigen e nxeht. Secili nxns do t hulumtoj pr nj informacion
m t zgjeruar rreth jets dhe krijimtaris s Migjenit dhe n orn tjetr duke e
vendosur veten n vend t tij do tu prgjigjet pyetjeve t shokve q gjithashtu
jan prgatitur q m par n shtpi.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
N manastir te Migjeni
T lexojm (ora e dyt)
Niveli III
45 minuta

T sjell nj informacion t bollshm rreth jets dhe krijimtaris letrare t Migjenit
nprmjet vnies s vetes n rolin e shkrimtarit.
T veoj nga teksti detajet q realizojn prshkrimin e mjedisit, pasqyrojn
njohurit e autorit pr Migjenin si dhe ndjesit q e prshkojn at.
T recitoj fragmente nga krijimtaria e Migjenit duke respektuar elementet e
tekniks s recitimit.
169

Lapsa me ngjyra
Vepra t Migjenit

Karrigia e nxeht
Diskutim
Kolazh artistik / minikonkurs
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me lojn e Karriges s nxeht. Vihet nj karrige para klass n
t cilin do t ulet nxnsi/ja q do t jet n rolin e Migjenit. Nxnsi zgjidhet n
mnyr vullnetare, ndrkoh q t tjert i drejtojn pyetje q kan lidhje me jetn,
talentin, ndjenjat, studimin, shokt etj. e Migjenit. Pyetjet mund t jen t tilla:
- Kur dhe ku keni lindur?
- A keni pasur motra dhe vllezr?
- Cili ka qen personi m i dashur pr ju gjat periudhs s fmijris?
- Ku i keni kryer studimet?
- N gjuh lexonit? Ku i gjenit librat?
- Cilt ishin autort q preferonit t lexonit m shum? etj.
N prfundim t ksaj veprimtarie msuesi/ja vlerson nxnsin/en n rolin e
Migjenit pr prgjigjet q jep, si dhe nxnsit e tjer pr pyetjet e hartuara.
Hapi II. Hapet teksti n f.126 dhe punohet ushtrimi 5. Msuesi/ja u krkon
nxnsve ti rikthehen edhe nj her tekstit pr tu ndalur n 3 momente kryesore:
1. Prshkrimin e mjedisit.
2. Njohurit e autorit pr Migjenin.
3. Ndjesit e autorit.
170
Pr kt ata mund t prdorin edhe lapsa me ngjyra.

Gjat kohs q rilexojn nxnsit mund t nnvizojn me t kuqe detajet q
japin prshkrimin e mjedisit, me blu momentet q paraqesin njohurit q ka autori
pr Migjenin dhe me t gjelbr ndjesit e autorit Nasho Jorgaqi.
Lihen nxnsit t punojn pr rreth 10-15 minuta dhe m pas diskutohen t tria
shtjet me t gjith nxnsit. Msuesi prpiqet ti nxis t gjith nxnsit t marrin
pjes n diskutim.
Hapi III. Pjesa tjetr e ors s msimit mund t organizohet n formn e nj kolazhi
artistik me recitime t Migjenit (t njohura ose jo nga nxnsit). Pr kt msuesi
sht mir q, s bashku me nj grup nxnsish, t prgatitet q m par.
N pamundsi t realizimit t ksaj veprimtarie mund t zhvillohet nj minikonkurs
me pyetje t prgatitura nga msuesi rreth jets dhe krijimtaris s Migjenit.
Libr msuesi
Detyr shtpie. N 5 minutat e fundit t ors msimore msuesi/ja

jep udhzimet pr prgatitjen dhe materialet q duhet t sjellin nxnsit pr
zhvillimin e ors tjetr, rubriks T shkruajm.
U krkohet nxnsve t sjellin albume fotografike, CD, kaseta filmike q mund
t pasqyrojn udhtimet e tyre n vende t ndryshme brenda ose jasht
Shqipris. Kto mund t shoqrohen edhe me harta ose guida q u kan
shrbyer gjat ktyre udhtimeve.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Udhprshkrimi
T shkruajm
Niveli III
90 minuta

T bj nj shkrim n llojin e udhprshkrimit.
T przgjedh strukturat e duhura gjuhsore dhe fjalorin e prshtatshm pr
t realizuar udhprshkrimin.
T vlersoj punimin e tij dhe t shokut duke shkmbyer materiale me njri-tjetrin.
Fletore
Albume me fotografi
CD apo kaseta me pamje
filmike nga udhtimet e bra
Harta
Guida

Bised
Diskutim
Shkrim i lir
Zhvillimi i msimit
Pr t realizuar udhprshkrimin msuesi/ja ndjek kta hapa:
Hapi I. Secili nxns vendos mbi bank materialet e sjella: albume me fotografi,
CD ose kaseta me pamje filmike nga udhtimet e bra n vende t ndryshme,
harta, guida, intervista q mund t ket br me banort e zons s vizituar rreth
zakoneve dhe mnyrs s tyre t t jetuarit.
Rreth ktyre materialeve t sjella zhvillohet nj bised mes nxnsve dhe msuesit
duke i ndihmuar ata q t sjellin n kujtes fakte dhe mbresa q do ti ndihmojn
m tej n realizimin e shkrimit.
171
Hapi II. Pas ksaj bisede e diskutimi t lir udhzohen nxnsit t hapin librin n
faqen 126, t lexojn edhe nj her materialin shpjegues pr udhprshkrimin si
dhe rregullat, q duhet t ken parasysh pr t br nj shkrim n llojin e
udhprshkrimit, q jan n fund t faqes.
Hapi III. Nxnsit fillojn t punojn n mnyr t pavarur pr t realizuar
udhprshkrimin. Msuesi/ja prpiqet tu lr koh t mjaftueshme pr t prfunduar
sa m mir detyrn. (Nse ndonj nxns deri n fund t ors nuk e ka prfunduar,
sugjerojm q ti jepet mundsia ta prfundoj n shtpi.)
Hapi IV. Orn e dyt t rubriks T shkruajm, msuesi/ja mbledh nj prshtypje
t nxnsve pr mbresat, vshtirsit q patn n realizimin e ksaj detyre.
M pas u krkon nxnsve t kmbejn punimet me njri-tjetrin duke br
vlersimin e tyre nisur nga zbatimi i rregullave t dhna.
Lexohen punimet m t vlersuara nga shokt.
N fund msuesi/ja jep vet nj vlersim pr punn e nxnsve gjat ktyre dy orve.
Mund t mblidhen t gjitha fletoret e tyre dhe t vlersohen me not nga msuesi/ja.
Tema:
Krkime arkeologjike n
Shqipri dhe Mal t Zi
Rubrika:
T lexojm
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
172

T sjell informacion rreth pozits gjeografike, klims, popullsis dhe prejardhjes
s emrit t qytetit t Krujs.
T lexoj me kujdes tekstin pr tiu prgjigjur pyetjeve t prgatitura rreth tij.
T bj nj krahasim midis ktij teksti dhe udhprshkrimit duke shpjeguar se
cili prej tyre sht shkencor dhe cili anon nga shkrimi letrar.
Materiale rreth pozits gjeografike,
klims, popullsis dhe prejardhjes s
emrit t qytetit t Krujs.
Fotografi, kartolina me pamje t
ndryshme nga qyteti i Krujs.
Hulumtim
Diskutim
Lexim n heshtje
Diagrami i Venit
Libr msuesi
Pun prgatitore
Udhzohen nxnsit disa or m par q duke shfrytzuar burime t ndryshme
informacioni (internet, revista, tekste shkollore t gjeografis etj.) t sjellin
informacione rreth qytetit t Krujs q kan t bjn me:
1. pozitn gjeografike
2. klimn
3. popullsin (autokton ose jo)
4. prejardhjen e emrit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Secili prej nxnsve prezanton materialet e sjella. sht mir q kto
materiale t shoqrohen edhe me rrfime t nxnsve, nga mbresat e tyre gjat
ekskursioneve q mund t ken br me msuesit ose prindrit n qytetin e Krujs.
U lihet nj hapsir kohore t gjith nxnsve q t flasin dhe t pasqyrojn
materialet q kan sjell.
Hapi II. Hapet libri dhe njihen nxnsit me temn e re dhe autorin.
Udhzohen nxnsit ta lexojn n heshtje tekstin pr tiu prgjigjur pyetjeve:
- N vet sht shkruar teksti? Pse?
- Cilat jan disa nga vendet ku kan kaluar dy arkeologt?
- Sa metra mbi qytetin e detit sht vendosur qyteti?
- Si sht pamja e qytetit nga mali i Krujs?
- Si e shpjegojn ata prejardhjen e emrit t Krujs?
- Ku gjetn arkeologt gjurm t tjera t bashksis?
Dgjohen me kujdes prgjigjet e nxnsve.
Hapi III. Pas diskutimit t pyetjeve t msiprme msuesi/ja u krkon nxnsve
t bjn nj krahasim midis ktij teksti dhe udhprshkrimit N manastir te Migjeni.
Pr kt nxnsit punojn n ift duke prdorur Diagramin e Venit. Ata sjellin
argumente se cili prej tyre sht shkencor dhe cili anon nga shkrimi letrar.
Tema: Prijsit shpirtror t Nolit t ri

Rubrika:
T lexojm
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T flas pr modelet nga t cilat ai udhhiqet n jetn e tij.
T veoj cilsit e tyre q do t donte ti kishte edhe ai.
173
T lexoj me kujdes tekstin pr tiu prgjigjur pyetjeve q kan lidhje me

prmbajtjen e tij.
T listoj arsyet q e kan detyruar Nolin t zgjedh Krishtin, Napoleonin dhe
Sknderbeun si udhheqs shpirtror.
T dalloj kshillat q xha Tasi i jep Nolit.
T dalloj tekstin autobiografik nga ai biografik.
Vepra t Nolit
Fotografi t modeleve q
i udhheqin nxnsit n jet

Diskutim
Lexim zinxhir
Pun n ift
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me nj diskutim q zhvillohet ndrmjet msuesit/es dhe
nxnsve rreth pyetjeve t mposhtme:
- A keni modele nga t cilat udhhiqeni n jet?
- Cilat jan kto modele?
- far cilsish t veanta kan ato, q doni ti keni edhe ju?
- A mendoni se duhet t keni modele udhrrfyese n jetn tuaj? Pse?
Pr pyetjen e fundit msuesi/ja mund t prdor teknikn e rrjetit t diskutimit.
Po
Jo
A duhet t keni modele
udhrrfyese n jetn tuaj?
Dgjohen me kujdes argumentet e sjella nga nxnsit. Msuesi/ja prpiqet q

nxnsit t sjellin sa m shum mendime.
174
Hapi II. Njihen nxnsit me titullin e pjess s re, autorin dhe librin nga sht
shkputur fragmenti. Po n kt hap msuesi sqaron edhe konceptet autobiografi
dhe biografi duke theksuar se teksti autobiografik jep informacione pr jetn e nj
personi t shkruar nga ai vet. Pra, prgjithsisht shkruhet n vetn e par, ndrsa
teksti biografik jep t dhna pr jetn e nj njeriu t rndsishm pr t ciln lexuesi
ka interes t veant dhe shkruhet n vetn e tret.
Para se t lexojn fragmentin msuesi thekson se autobiografia e Nolit sht nj
rast i rrall, pasi sht shkruar n vetn e tret.
Arsyeja q t jet sa m i paanshm n trajtimin e jets s tij.
Hapi III. Lexohet teksti zinxhir nga 2-3 nxns. U krkohet nxnsve t jen t
vmendshm gjat leximit t tekstit, pasi n fund t tij do tiu prgjigjen disa pyetjeve
q kan t bjn me prmbajtjen.
Libr msuesi
Hapi IV. Pas leximit kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.
Ushtrimi 1. Pr t listuar shkaqet q e kan shtyr Nolin t zgjedh Krishtin,
Napoleonin dhe Sknderbeun si tri udhheqsit e tij shpirtror, nxnsit mund t
punojn n ift. Rikthehen n tekst, duke lexuar edhe nj her paragrafin e fundit.
Prdorin lapsa me ngjyra pr t veuar cilsit e Krishtit, Napoleonit dhe Sknderbeut.
P.sh. Krishti - Ai sht nj prijs m i mir se Napoleoni.
Sknderbeu - qe shqiptar; Ai korri fitoret vetm me nj ushtri t vogl, t ciln e
formoi vet dhe luftoi kundr dy sulltanve t mdhenj, t cilt ndodheshin n krye
t ushtrive m t mdha t asaj kohe.
Napoleoni - Napoleoni qe francez. Ai qe njeri i madh dhe do t bnte t mundte
q ti vinte n ndihm Francs dhe popullit frng.
Vazhdohet po kshtu me ushtrimet 2, 3, 4, 5.
Pr kt t fundit msuesi/ja mund tu ngarkoj nxnsve si detyr q t gjejn
edhe materiale t tjera rreth jets dhe veprs s Nolit e ti prezantojn orn e
ardhshme msimore. Pr kt detyr mund t punojn edhe n grup.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
jan kujtimet?
T lexuarit
Niveli II
45 minuta

T shpjegoj me fjalt e tij se jan kujtimet pr t.
T krahasoj shpjegimin e tij dhe t autorit Petro Marko dhn n tekst pr kujtimet.
T lexoj tekstin me kujdes pr tu dhn prgjigje pyetjeve t mposhtme:
a. jan kujtimet pr Petro Markon?
b. Ku i mban ai ato?
c. far i ka mbetur atij n kujtes?
T zbuloj cili sht qllimi i shkrimit t ktij fragmenti.
T shpjegoj se si e shpreh figurativisht autori regjistrimin e t dhnave dhe
emocioneve n kujtesn e njeriut.
T shpjegoj kuptimin metaforik t shprehjes deti i kujtess.
Skeda t verdha ngjitse
Shkumsa me ngjyra
CD, muzik
Stuhi mendimesh
Diskutim
Lexim me kodim
Pun n ift
Ditari dypjessh
175
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja vendos n sfond muzik, melodin Mall dhe u drejton
nxnsve pyetjen: jan kujtimet? t ciln e shkruan n tabel. Nxnsit mendohen
2 minuta dhe m pas i shkruajn mendimet e tyre n skedat e verdha ngjitse.
Gjat kohs q nxnsit punojn msuesi/ja e ndan tabeln n dy pjes dhe shikon
me ndihmn e nj nxnseje t talentuar kt pamje (Vizatoni profilin e njeriut).
jan kujtimet?
Pr mua
Pr autorin
Nxnsit lexojn mendimet e tyre dhe i ngjitin n nj nga kutit e vizatuara n

tabel. Prpiquni t dgjoni sa m shum mendime. Mos lejoni prsritje.
M pas msuesi/ja nxit diskutimin: Ku i shkruani kujtimet tuaja?
far shkruani n to?
Dgjohen 3-4 nxns pr seciln pyetje. Nxitini t shprehen lirshm.
Prgzojini pr mendimet e shprehura bukur, sinqeritetin dhe gjithprfshirjen e
tyre n diskutim.
176
Hapi II. N kt hap msuesi/ja bn lidhjen me temn e re msimore duke

theksuar se fragmenti q do t studiohet sht shkputur nga Parathnia e librit
Intervist me vetveten i autorit Petro Marko. Msuesi/ja bn nj prmbledhje pr
autorin. (P. Marko) si nj nga romanciert m t njohur shqiptar.
Krkojuni nxnsve t tregojn se far romanesh, novelash kan lexuar nga ky autor.
Hapi III. Drejtohen nxnsit n tekst n f. 133. Fragmenti lexohet dy her. Leximin
e par nxnsit e bjn n heshtje nn sfondin e melodis Mall. Udhzohen
nxnsit q leximi i dyt i fragmentit do t jet lexim me kodim. Vendoset nj kod
pr seciln prgjigje q n tekst i prgjigjet pyetjeve: jan kujtimet pr Petro
Markon? Ku i mban ai ato? far i ka mbetur atij n kujtes?
Nxnsit punojn n ift rreth 5 minuta.
Dgjohen prgjigjet e zbuluara n fragmentin e dhn e m pas shkruhen n
ndarjen e dyt t tabels nga msuesi/ja.
Libr msuesi
Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.

Ushtrimi 1. Nxnsit rikthehen n tekst , n paragraf dhe zbulojn muzn e kujtimeve.
O kujtime, o jeta ime! Dilni andej nga jeni hedhur...
Ushtrimi 2. Ky ushtrim sht realizuar gjat leximit t dyt t fragmentit n hap t tret.
Ushtrimi 3. Nxnsit argumentojn se pse shkrimtari nuk ka nevoj t shfletoj
dokumente e shkresa.
Kujtimet e shkrimtarit jan ruajtur me fanatizm n kujtesn e tij t fort.
Jeta e tij ka qen plot vshtirsi e rreziqe, sa ska pasur mundsi ti shkruaj
kujtimet e tij etj.
Qllimi i shkrimit sht t sjell mesazhin e nj jete t vrtet.
Ushtrimi 4. Nxnsit drejtohen po n fragmentin e dyt dhe zbulojn se si e shpreh
figurativisht autori regjistrimin e t dhnave dhe emocioneve n kujtesn e njeriut.
Prgjigjja e nxnsve mund t jet: Nprmjet metafors.
Fjala e re e krijuar prej tij, magnetofoni, tregon se autori i ka regjistruar kujtimet n
kujtesn e tij n mnyr origjinale, duke i qndruar besnik realitetit t kohs q ka jetuar.
Ushtrimi 5. Nxnsit shpjegojn kuptimin metaforik t shprehjes deti i kujtess
nprmjet ditarit dy pjessh.
Shprehja
Komenti im
deti i kujtess
Prgjigjet e nxnsve shkruhen n tabel. Pranohen t gjitha komentet e nxnsve

mjafton t jen t argumentuara mir.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n: lloj t menduari vut n veprim?
far do tju mbetet nga ky msim?
Detyr shtpie: Udhzohen nxnsit q fillimisht t marrin
informacion nga libri i historis pr ngjarjet m t rndsishme q
kan ndodhur n historin botrore gjat gjith periudhs s jets t autorit
Petro Marko. Kjo do ti ndihmoj ata t komentojn sakt vargjet e dhna
n tekst.
177
Tema: Tefta Tashko Koo (Valter File)

Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T sjelli n klas t dhna pr jetn dhe kontributin q kan dhn n zhvillimin
e kulturs shqiptare figura t shquara si: Asdreni, Tefta Tashko Koo, esk Zadeja,
Tish Daia, Tonin Harapi, Simon Gjoni, Prenk Jakova.
T lexoj tekstin pr tu njohur me disa momente t rndsishme nga jeta e
kngtares Tefta Tashko Koo.
T prshkruaj gjendjen e Shqipris nga ana ekonomike dhe kultura,
mbshtetur n disa detaje q sjell autori prmes ktij fragmenti.
T nxjerr mesazhin q prcjell autori te lexuesi prmes jets s kngtares.
Materiale dhe mjet msimore

Informacione t hulumtuara nga burime
dhe mjete t ndryshme informimi pr Asdrenin,
Tefta Tashko Koon, esk Zadejn, Tish Dain,
Tonin Harapin, Simon Gjonin, Prenk Jakovn.
CD me kng t ktyre artistve marr nga 100
Videokaseta e filmit Koncert n vitin 1936.
Hulumtim
Diskutim
Pun n grupe
kngt e shekullit.
Pun prgatitore
Ndani klasn n 7 grupe. Secili grup do t grumbulloj t dhna pr jetn dhe
kontributin q ka dhn do artist i tij n zhvillimin e kulturs shqiptare.
do grup do t mbaj emrin e artistit pr t cilin do t punoj.
178
Grupi I. Grupi Tefta Tashko Koo,
Grupi II. Grupi esk Zadeja,
Grupi III. Grupi Asdreni e kshtu me radh. do grup do t shkruaj emrin
artistik n nj fish, t ciln e palos n form piramide dhe e vendos n qendr t
banks. Emri i artistit t shkruhet me lapsa me ngjyra. P.sh.:
Grupi Tefta Tashko Koo
Libr msuesi
do grup t caktoj drejtuesin e tij i cili do t ndaj detyrat.

Udhzoni nxnsit t sjellin jo vetm informacion teorik pr artistin e tyre, por
edhe muzik, kng t kompozuara n vite t ndryshme.
P.sh.: Grupi Tefta T. Koo n pamundsi pr t gjetur ndonj disku me kng t
knduara nga kngtarja, t sjell nj videokaset t filmit Koncert n vitin 1936
dhe ta shfaq at n minutat e para t ors s msimit. T przgjedh fragmentin
ku kndon Tefta T. Koo).
do grup t paraqes informacionin e grumbulluar pr artistin e tij n nj tabak t
madh letre. Informacioni t shoqrohet me fotografi, pamje etj.
Grupi Asdreni t sjell poezi t ndryshme nga ky autor dhe t recitoj fragmente
t shkurtra nga kto poezi. Nxnsit t mos harrojn t paraqesin para shokve t
tyre kontributin q ky ka dhn n zhvillimin e kulturs shqiptare, duke e prmendur
edhe si autor i Himnit kombtar.
Shnim: Nxnsit e do grupi t bashkpunojn me msuesin e muziks.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Fillimisht msuesi/ja rregullon mjedisin fizik t klass.
do grup nxnsish ulet n form rrethi ku n qendr t tij qndron msuesi/ja.
X
X
X
X
X
X
Mjedisi fizik i klass mund t
X
X
X
X
ndrtohet sipas ktij modeli.
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Hapi II. Msuesi/ja paraqet temn e re msimore dhe fton grupet sipas radhs t
prezantojn punn e tyre hulumtuese. do grup zgjedh nj nxns, i cili u bn t
njohur shokve informacionin q flet pr kontributin q ka dhn artisti i grupit t tij
n zhvillimin e kulturs shqiptare. N fund t do prezantimi dgjohen veprat e krijuara
prej tyre, p.sh., muzik, kng, poezi etj. Kjo veprimtari t mos i kaloj 20 minutat.
Hapi III. Msuesi/ja prgzon nxnsit pr punn serioze, t br gjat hulumtimit
dhe prezantimit t materialit t grumbulluar. Vlerson n bashkpunim me nxnsit
punn e grupit m t mir.
Hapi IV. Nxnsit drejtohen n tekst pr t lexuar fragmentin Tefta Tashko Koo
shkputur nga libri kushtuar jets s kngtares shkruar nga autori Valter File.
Fragmenti lexohet nga dy nxns.
179
Hapi V. Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.

Punohen ushtrimet 1, 2, 3, 4, 5, 6.
Ushtrimi 6. Fillimisht nxnsit lexojn paragrafin e dhn n tekst, f. 138, dhe m
pas zbulojn mesazhin q prcjell autori te lexuesi. Ky mesazh shkruhet n tabel.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n: far m mbeti n kujtes nga
ky msim.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Nuk jam rastsisht

udhtare e rrugs sime
T lexuarit
Niveli II
45 minuta

T lexoj intervistn pr t zbuluar se si paraqitet n kt fragment
Flora Brovina si: krijuese, mjeke, lufttare, nn.
T ndrtoj hartn semantike t personazhit t Flora Brovins.
T jap nj vlersim pr mnyrn e realizimit t intervists duke argumentuar
mendimin e tij.

Diskutim
Zhvillimi i msimit
180
Hapi I. Msuesi/ja familjarizon nxnsit me temn e re msimore duke theksuar

se n kt or do t njiheni me nj lloj shkrimi publicistik, intervistn.
Msuesi/ja sqaron se personazhi i intervistuar sht Flora Brovina, njra prej
figurave t shquara n historin e re t Kosovs.
M pas msuesi/ja drejton pyetjet:
Kush sht Flora Brovina?
Cili sht aktiviteti i saj?
Nse nxnsit nuk kan njohuri t plota pr kt figur i drejton n tekst pr t
lexuar intervistn e saj, dhn gazetarit Demir Gjergji, ku edhe njihen me kt
personalitet dhe aktivitetin e saj.
Hapi II. Przgjidhen dy nxns prkatsisht njri n rolin e gazetarit D. Gjergji
dhe tjetra n rolin e t intervistuars, Flora Brovins.
Libr msuesi
Udhzohen nxnsit ta lexojn ngadal intervistn. Nxnsit e tjer t jen t

vmendshm gjat leximit pr t zbuluar n fragment se si paraqitet Flora Brovina
nprmjet fjalve t saj si: krijuese, mjeke, lufttare, nn.
Gjat leximit nxnsit t prdorin kodet e tyre individuale, p.sh lapsa me ngjyra
ose shkronja p.sh.: si krijuese nxnsit nnvizojn me laps blu/shkronjn K.
Hapi III. Pasi nxnsit lexojn intervistn, msuesi/ja ndalet n shtjet kryesore.
Ai/Ajo drejton pyetjet:
- synim ka intervistuesi D. Gjergji n kt intervist?
- Cilat fragmente t intervists protagonistja, Flora Brovina, paraqitet si: krijuese,
mjeke, lufttare, nn.
- Cila pjes e intervists ju trhoqi m tepr? Pse?
Pr tiu prgjigjur pyetjeve, ktu nxnsit shfrytzojn punn e br gjat leximit
me kodim t tekstit.)
Mbshtetur n fjalt e vet protagonistes Flora Brovina ndrtohet nj hart
semantike e personazhit.
FLORA BROVINA
humane
Asnjher nuk harroj fmijt e

tjer, pacientt e mi, t cilve ua
shroj prdit plagt dhe
smundjet.... do dit kur shkoj, ata
m presin tamam si fmijt e mi...
krenare
.... Mbaje kryet lart pr mikun dhe pr

armikun.
Edhe sot kur m pyesin se cili sht
shembulli im i ecjes, un prmend kt
porosi t gjyshes.
181
Nxnsit zbulojn cilsi t tjera t ksaj figure t shquar, do cilsi e zbuluar t
shoqrohet me fragment nga intervista.
Vazhdohet me punimin e ushtrimit 2 t rubriks Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.
Fillimisht nxnsit njihen me intervistn, si lloj i shkrimit publicistik e m pas u
prgjigjen pyetjeve t ushtrimit 2.
Bhet vlersimi i msimit mbshtetur n gjithprfshirjen e nxnsve n diskutim.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
Intervista
T shkruarit
Niveli III
90 minuta

T ushtrohet duke punuar n grup pr hartimin e pyetjeve n realizimin e nj interviste.
T diskutoj me shokt rreth kshillave t paraqitura pr realizimin e nj interviste.
T prgatis pyetje pr nj intervist me: a. nj mjek
b. nj sportist
c. nj artist
d. nj t moshuar
Materiale dhe mjet msimore
Tabela, lapsa me ngjyra
Fletore pune
Tabak t bardh letre

Krkim hulumtim
Stuhi mendimesh
Pun n ift
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me rubrikn q do t punoj brenda 90 minutave
si dhe temn e ksaj rubrike Intervista.
U rikujtohen nxnsve njohurit e marra pr intervistn n klasn VI.
Fillimisht msuesi/ja ndrton nj situat, si p.sh.:
Msuesi/ja u thot nxnsve se nj OJF vendore (Organizat Jo-fitimprurse),
ka mbledhur fonde pr krijimin e nj qendre sportive n lagjen ku banoni dhe se
ende nuk sht marr vendimi se ku duhet t bhet qendra sportive dhe se lloje
lojrash do t luhen n t. Ky vendim duhet t merret nga bashkia (komuna).
182
Ecuria: Pr t filluar procedurn krkimore, nxnsit vendosin pr pyetjet q do

tiu drejtojn grupeve t interesit.
Ai/Ajo drejton pyetjen. Po t ishit antar i kshillit t bashkis, komuns, pr
far informacioni do t kishe nevoj pr t planifikuar qendrn sportive?
Nxnsit me an t nj stuhie mendimesh nxjerrin pyetjet q mund t bjn, t
cilat msuesi/ja i shkruan n tabel.
Pyetjet mund t jen:
1. Cilat do t jen qllimet e qendrs sportive?
2. Pr k do t jet qendra sportive?
3. far lojrash do t luhen aty?
4. far veprimtarish duhen mbshtetur? Cilat veprimtari nuk duhen lejuar?
Libr msuesi
5. Cilat do t jen pjest e qendrs? far tiparesh do t ket secila?

6. Si do t ruhet qendra sportive?
7. Si do t mbahet pastr dhe n gjendje t mir?
8. Ku duhet ndrtuar qendra?
9. Sa para dhe pun do t kushtoj mirmbajtja e qendrs?
Nga do t vijn kto fonde?
II. Msuesi/ja inkurajon: Jan br shum pyetje t mira. Tani prcaktoni njerzit
q do t intervistoni dhe pyetjet q do tu drejtoni (grupet e interesit).
P.sh., intervistoni nj antar t kshillit t minibashkis
pronart e dyqaneve
prindrit
nj grup t rinjsh etj.
Nj nga pyetjet q do tu drejtohet sht: Ku mund t ndrtohet qendra sportive?
1. Si do t vendos kshilli i bashkis/ komuns se ku do t ndrtohet qendra sportive?
2. Ku duhet t ndrtohet parku sipas prindrve dhe pse mendojn nj zgjidhje t till?
3. Ku sht m mir t ndrtohet qendra sportive sipas t rinjve dhe pse mendojm ashtu?
4. Ku mendojn pronart e dyqaneve se duhet t ndrtohet qendra sportive dhe
pse mendojm ashtu?
Tani fillon hapi II n punn krkimore hartimi i nj plani.
Msuesi/ja thot:
Secili prej jush duhet t mendoj nj mnyr se si mund tiu prgjigjeni ktyre pyetjeve.
Nxnsit punojn qetsisht pr rreth 10 minuta.
Dgjohen me vmendje pa i korrigjuar m prgjigjet e tyre.
Gjat kohs q nxnsit punojn, msuesi/ja shkruan kto pyetje n tabel ose
n nj tabak letr q e ka ngjitur n tabel.
1. Si do ti prcaktojm personat q mund t intervistojm pr tiu br pyetjet tona?
2. Si do t lidhemi me ta dhe si do t caktojm nj orar takimi pr tu br kto pyetje?
3. far na nevojitet q prgjigjet e tyre t regjistrohen sa m sakt?
4. Si do ti bjm intervistat sa m t njerzishme, q t tregojm respekt pr ata
q do t intervistojm?
Msuesi/ja u v detyr nxnsve q t bjn nj list me ide e mendime pr
seciln pyetje. Pasi t mbarohet kjo, do t diskutohet me t gjith.
P.sh.: Pyetja e par do tu drejtohet prindrve, fmijve, pronarve e dyqaneve,
antarve t kshillit t bashkis/ komuns.
183
Pyetja e dyt:
Me ndihmn e t njohurve, drejtorit t shkolls etj.
Fillimisht msuesi/ja trheq vmendjen e intervistuesve (nxnsve), cilat rregulla
duhet t mbajn parasysh gjat intervistimit.
Duhet t ruani interesin e personit q po intervistoni.
T bni pyetje n at mnyr q ju mundson t merrni informacionin q doni.
Ti regjistroni prgjigjet n mnyr sa m besnike, ashtu si i thot personi.
Nj prparsi e juaja sht t punoni n dyshe ku njri prej antarve t dyshes
mund t bj pyetje dhe tjetri t mbaj shnim prgjigjet.
Bni nj list t gjrave q duhet t mbajm mend.
Ndonjher, ata q bjn kt lloj pune prdorin nj lloj formulari q ka vend pr
t gjith kt informacion. Msuesi/ja vizaton n tabel modelin e formularit.
Emri i personit
t intervistuar
Emri i
intervistuesit
Pyetja
Data dhe
koha
e intervists
far
far
mendimi
ndjeva?
keni pr
intervistn?
Tani pr pyetjen e fundit: Duhet t mos harrojm se t gjith njerzit meritojn t

trajtohen me dinjitet..
- Duhet ti falnderojm q po na ndihmojn.
- Duhet t prdorim titujt e tyre.
- Duhet t mbajm parasysh se pr far jan aty, jo thjesht ti bombardojm
me pyetje.
184
Hapi: Praktikimi: Tani le t praktikojm shprehit e intervistimit.

Msuesi/ja sqaron: Secila dyshe t kthehet nga dyshja pran.
Tani, n seciln dyshe, nj nga ju do t jet intervistuesi dhe tjetri mbajtsi i shnimeve.
Secila dyshe do t intervistoj tjetrn duke i br pyetjet q keni nga lista.
Udhzoni nxnsit n rolin e mbajtsit t shnimeve, nse mendoni se ju ka
shptuar dika pa shnuar mund t thoni: M falni, nuk arrita ta shkruaj at q
that dhe sht e rndsishme. A mund ta prsrisni?
Kjo sht nj mnyr shum e mir pr ti treguar personit q po intervistoni se
jeni i interesuar vrtet pr ato q thot ai.
Mos u shqetsoni pr drejtshkrimin e fjalve. Kryesorja sht t merrni
informacionin sakt.
Libr msuesi
Dgjohen intervistat e nxnsve pr seciln pyetje t br n hap t par.

Vlersohen intervistat m t mira.
Ora e dyt: Msuesi/ja e ndan klasn me 4 grupe ku secilit grup i jep nj nga
rastet e dhna n libr.
Nxnsit t punojn n dyshe sipas modelit t dhn orn e par.
Dgjohen 2 grupe intervistash pr secilin rast t dhn.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve mbshtetur n procedurat q ata kan
ndjekur pr t realizuar nj intervist t bukur.
Tema:
Drita q vjen nga humnera
Rubrika:
T lexuarit
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T lexoj me kujdes dy flett e ditarit pr t shprehur emocionet q i ngjalli
leximi i ktyre fletve.
T gjej t dhnat q sjell autorja pr:
- aste nga jeta e prditshme.
- kushtet n t cilat ishte Shqipria n at koh.
- formimi i saj kulturor dhe i rrethit familjar.
- shfrytzimi i njerzve n kohn e diktaturs.
- librat q lexonte.
- gjendjen e saj shpirtrore.
T komentoj disa fjal t marra nga ditari i saj.
Flet formati, lapsa me ngjyra
CD me muzik
Sonata e Hns e Bethovenit

Diagrami shkak pasoj
Rrjeti semantik, Simboli
Diskutim
Ditari dy pjessh
Pun prgatitore
Msuesi/ja przgjedh dy fragmente nga libri Ditari i Ana Frankut, t cilat flasin
pr shprfytyrimin e njeriut n kampet naziste.
- mendimet e saj pr jetn.
- gjendjen shpirtrore.
185
Kto informacione shfrytzohen pr diagramin e Venit q do t prdoret n

ushtrimin 1 t rubriks Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja prezanton temn e re msimore duke theksuar se tekstet q do
t lexoni jan shkputur nga ditari i Drita omos, nj vajz n lule t moshs q ishte
detyruar t jetonte n internim. N vazhdim msuesi/ja i njeh nxnsit me historin e
ksaj vajze. ndrrat, dshirat, karakteri i fort i Drita omos zbulohen n dy flett e
ditarit t saj q mbajn prkatsisht datat 19.03.1977 dhe 28.IV.77.
M pas msuesi/ja shkruan n tabel titullin e ktyre dy fragmenteve. Drita q
vjen nga humnera dhe i nxit nxnsit t zbulojn domethnien e tij. Ai/Ajo drejton
pyetjen: domethnie ka pr ju ky titull?
Nxnsit mendohen 2 minuta e m pas prgjigjen. Disa nga prgjigjet m t mira
shkruhen n tabel.
Hapi II. Msuesi/ja vendos n sfond muzikn Sonata e Hns t Bethovenit
dhe przgjedh dy nxnse pr t lexuar 2 flett e ditarit.
Pas leximit t par t fragmenteve msuesi/ja krkon prej nxnsve prshtypjet
e para. Drejtohet pyetja: emocione ju ngjall leximi i ditarit t ksaj vajze?
Nxnsit shprehin lirshm emocionet e tyre. Dgjojini me kujdes dhe i miratoni ato.
Hapi III. Krkojuni nxnsve ti lexojn prsri kto fragmente, por me nj qllim
t caktuar. Ata do t vendosin kode pr seciln t dhn q u krkohet n ushtrimin
1 t rubriks Reflektimi kuptimor dhe gjuhsor.
- aste nga jeta e prditshme.
Nxnsit nnvizojn me laps ose vendosin kodin ose k kjo varet nga dshira e
nxnsit). - kushtet n t cilat ishte Shqipria n at koh etj.
186
Nxnsit punojn n qetsi pr 5-7 minuta. Dgjohen prgjigjet e tyre, nxnsit
plotsojn njri-tjetrin, bashkpunoni edhe ju n zbulimin e t dhnave.
Sugjerimi pr t dhnn 4: Shprfytyrimi i njerzve n kohn e diktaturs.
Nxnsit pasi gjejn se ku jepet kjo e dhn n tekst punojn me diagramin
shkak-pasoj. Vizatohet n tabel skema.
SHKAKU
PASOJA
NGJARJA
Libr msuesi
N kt moment lexohen dy fragmentet e shkputura nga libri Ditari i Ana Frankut

(fragmentet tregojn shprfytyrimin e njerzve n kohn e diktaturs naziste).
Bhet krahasimi ndrmjet tyre duke treguar t prbashktat midis D. omos dhe
A. Frankut.
Msuesi/ja, nse dshiron, mund ta bj kt krahasim dhe pr pikat e tjera, si:
mendimet e saj pr jetn,
gjendjen e saj shpirtrore.
Hapi IV. Msuesi/ja shkruan n tabel
Drita
Humnera
far simbolizojn secila prej tyre?

Pr ti dhn prgjigje ksaj pyetjeje punohet fillimisht me rrjetin semantik simboli.
Vizatohet n tabel rrjeti semantik.
Simbolizon
Citime nga Ditari

DRITA
Qllimi: Pse e ka prdorur autori kt simbol?

Si ka ndihmuar kjo n tekst?
Po kshtu punohet pr simbolikn e fjals Humnera.
Nxnsit punojn fillimisht n fletoret e tyre pr 7-8 minuta, kurse msuesi/ja
plotson tabeln me prgjigjet e nxnsve.
Hapi V. Nxnsit rilexojn me kujdes fragmentin e shkputur n ushtrimin 2, e
m pas e komentojn at. Kjo realizohet me ditarin dy pjessh.
FRAGMENTI
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
KOMENTI IM
Kushtet n t cilat jetonte personazhi
ishin ato t survejimit t egr policor. Kjo
bnte q njerzit t mos kishin besim te
njri-tjetri. Edhe Drita i trembej ktij
survejimi. Njeriu i vetm q ajo
komunikonte dhe i besonte ishte nna,
viktim e ktij regjimi....
187
Komentet e nxnsve dgjohen me kujdes, pranohen, mjafton t jen t

argumentuara brenda kontekstit t prdorur.
Shnim: N fletn e dyt t ditarit, autorja prmend personazhin Uriah Hip.
Plotsoni njohurit e nxnsve duke shtuar se ky personazh nga romani David
Koperfildi i shkrimtarit anglez arls Dikens sht simbol i ligsis, hipokrizis, q
e mira e vriste n shpirt dhe krkonte ta shkatrronte me do kusht. Ai sht si nj
mol q grryen pak nga pak shpirtin e pastr t njeriut nprmjet shpifjeve, kurtheve
e pabesive q ngre. Emri i ktij personazhi ka marr vler prgjithsuese pr kta
tipa njerzish, njlloj si: Don Kishoti, Don Zhuani, Jago etj.
Bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n: lloj t menduari vut n veprim.
Si u ndjet gjith ksaj ore msimore.
Tema:
Rubrika:
Vshtirsia:
Koha:
188
Kultura
T lexojm
Niveli III
45 minuta

T lexoj fragmentin me qllim q:
a. t bj prmbledhjen e tij mbshtetur n shtjet kryesore q trajtohen.
b. t shpjegoj kuptimin e fjalve t panjohura duke prdorur edhe fjalorin
filozofik.
c. t hartoj pyetjet rreth shtjeve e problemeve q trajtohen.
d. t prcaktoj fjalt ky t tij.
e. t shpjegoj lidhjen midis tems s fragmentit dhe realitetit ku ai jeton.
T diskutoj rreth kulturs si koncept dhe njeriut t kulturuar.
T veoj elemente t shkrimit kshillues nprmjet mesazheve t hapura e
t drejtprdrejta.
Fjalori i Gjuhs s Sotme Shqipe
Fjalori enciklopedik
Flet formati A4
Skeda
Bojra uji

Grupe eksperte me role
Libr msuesi
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Ndahet klasa n grupe me nga 6 pjestar secili. U thuhet nxnsve se
secili nga antart e grupit do t ket nj rol (nxnsve mund tu jepet mundsia t
zgjedhin vet se far rolesh t luajn).
M posht po japim rolet:
Lexuesi: Bn leximin e tekstit. Prcakton pjest se ku duhet t ndaloj gjat leximit.
sht mir q t ndalohet n disa pika t caktuara t tekstit pr ta prpunuar at.
Prmbledhsi: Bn prmbledhjen e pjess q lexohet dhe krkon nga t tjert
q t shtojn ide dhe mendime t tjera.
Shpjeguesi: Bn shpjegimin e fjalve t panjohura. Ndihmohet nga Fjalori
shpjegues i gjuhs s sotme shqipe ose Fjalori filozofik.
Pyetsi: Harton pyetje rreth tekstit t lexuar ose krkon q t hartohen pyetje
nga pjestart e tjer t grupit. Nxnsit brenda grupit diskutojn pr rndsin e
secils pyetje si dhe pr prgjigjet e dhna. Ktij nxnsi i rekomandohet q t
prdoren edhe ushtrimet e tekstit, f. 146, ushtrimi 1, 2, 3, 4, 5.
Lidhsi: Pyet nxnsit se n mnyr lidhet ky tekst me jetn e tyre, me botn
n prgjithsi apo me temat q ata kan diskutuar koht e fundit n klas.
Eksperti i fjalve: Prcakton fjalt ky t secils pjes (ose tekstit n prgjithsi)
duke krkuar ndihm edhe nga pjestart e tjer t grupit.
Hapi II. Njihen nxnsit me titullin e fragmentit: Kultura. U thuhet ta lexojn at,
msuesi/ja n bashkpunim me nxnsit n rolin e lexuesit e ka ndar at n 5 pjes:
Pjesa I. Ideali i njeriut ..., deri te ..., freskia e shpirtit.....
Pjesa II. Por kultivimi i vetvetes..., deri te..., nj film kinematografik.
Pjesa III. Abuzimi i kulturs ..., deri te ..., botn ku jetojm.
Pjesa IV. Njeriu me kultur ..., deri te ..., vesh moda e dits.
Pjesa V. Nuk duhen shum..., deri n fund.
Sigurisht q nxnsi n rolin e lexuesit sht i lir t bj edhe ndarje t tjera dhe
t diskutoj mbshtetur n rolet e prcaktuara brenda grupit. Pavarsisht nga kjo u
bhet e qart nxnsve se nuk sht e thn q t kufizohen brenda roleve q u
jan dhn, p.sh., prmbledhsi mund t bj pyetje, shpjeguesi mund t prcaktoj
fjalt ky etj.
189
Hapi III. Gjat kohs q nxnsit punojn brenda grupit msuesi/ja i ndjek me
kujdes duke kaluar grup m grup, dgjon me kujdes pyetjet e hartuara, prgjigjet e
dhna, lidhjen e shtjeve t trajtuara n fragmentin e dhn me aktualitetin. Lidhur
me aspektin e fundit grupet mund t diskutojn shum mir ushtrimin 1, 2, 3, 5 n
f. 146. Pr shpjegimin e fjalve q nuk kuptojn, nxnsit mund t prdorin Fjalorin
e Gjuhs s Sotme Shqipe ose at filozofik. Pr asnj moment msuesi/ja nuk
harron t jap vlersime pr punn e br e t inkurajoj pr t vazhduar m tej.
Hapi IV. Nxnsit nse kan dshir mund t krijojn nj produkt prfundimtar
duke mbajtur shnime (mund t caktohet nj nxns si mbajts i shnimeve), t
cilat i kmbejn m pas me grupet e tjera.
S fundi msuesi/ja bn nj prmbledhje me nj grup ekspertsh t krijuar me
nga nj prfaqsues (pr secilin rol), t przgjedhur nga do grup.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve duke veuar sidomos dshirn pr t
bashkpunuar brenda grupit.
Detyr shtpie: Shkruani dhe ju nj mesazh 6-8 rreshta, me t cilin
ti drejtoheni bashkmoshatarve tuaj, n lidhje me dern e madhe
t kulturs n jetn e do njeriu.
190
Shnim: Pr temat Historia e artit, Historia e librit, Rregullorja e biblioteks

u sugjerojm msuesve ti zhvillojn jasht mjedisit t shkolls.
Kshtu pr temn e par n bashkpunim me msuesin/sen e vizatimit mund t
organizojm nj vizit n nj ekspozit ose t zhvillojm nj takim me nj piktor i
cili mund tu flas m shum pr jetn dhe veprn e Van Gogut.
Ndrsa pr dy temat e tjera mund t vizitojn nj bibliotek.
Aty do t njihen m mir me rregullat q duhen zbatuar n bibliotek dhe procesin
e puns n prgjithsi.
Nxnsit msojn m shum nga ajo q shikojn realisht.
Libr msuesi
NJOHURI
NJOHURI GJUHSORE
GJUHSORE
Morfologji
Tema:
Klasat e fjalve
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
Objektivat: N prfundim t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

T emrtoj klasat e fjalve n fjalin e dhn.
T klasifikoj klasat e fjalve n fjal t ndryshueshme dhe t pandryshueshme.
T dalloj fjalt e mvetsishme nga fjalt e pamvetsishme n shembujt e dhn.
T prcaktoj fjalt kuptimplota, jokuptimplota dhe thirrmore n fjalit e dhna.
T shkruaj nj ese ku t prdor pjes t ndryshme ligjrate.
Fisha
Shkumsa me ngjyra
Pun paraprgatitore

Pun n ift
Stuhi mendimi
INSERT
Kllaster
Me flet formati msuesi/ja prgatit fisha pr do ift nxnsish n t cilat shkruan

fjalin e dhn n tekst, n f. 3 dhe vizaton tabeln si m posht:
Bobo! Dy barkat e para u afruan shpejt tek ata, ndrsa t tjerat kishin dal afr
bregut.
Fjalt
Klasat
T ndryshueshme
T pandryshueshme
N pamundsi t prgatitjes s tyre msuesi/ja mund t prdor tabeln e zez,

ndrkoh q nxnsit punojn n fletore t ndar n ifte.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja, pr t rikujtuar informacionin q nxnsit e kan marr nj vit m
par rreth klasave t fjalve, ndan nxnsit n ifte dhe secilit ift i jep nj fish.
Udhzohen nxnsit q t punojn me kujdes pr ta plotsuar sa m sakt at.
191
Nxnsit punojn n ift pr t dalluar klasat e fjalve dhe pr ti klasifikuar ato

n dy grupe: fjal t ndryshueshme dhe fjal t pandryshueshme.
Msuesi/ja ndjek punn e nxnsve dhe ndihmon aty ku e sheh t nevojshme.
Pas prfundimit t detyrs u krkohet nxnsve t lexojn e diskutojn pr
plotsimin e tabels n fishat e dhna.
Pasi i dgjon nxnsit, msuesi/ja bn nj prmbledhje t shkurtr rreth klasave t fjalve.
Hapi II. Hapet teksti Gjuha shqipe 8 f. 3. Udhzohen nxnsit t lexojn n tekst
pjesn Klasat e fjalve duke mbajtur shnime me an t tekniks s INSER-it. Do t
vendosin shenjat:
tek ato pjes q jan t njohura nga nxnsit.
+ te fjalit q japin informacion t ri.
te fjalit q japin nj informacion ndryshe nga informacioni q dinin m par.
? te fjalit q nuk jan t qarta pr nxnsit ose nga t cilat lindin pyetje pr diskutim.
Shnimet e mbajtura n mnyr individuale diskutohen me t gjith klasn. Nga
msuesi/ja bhet shpjegimi i informacionit dhe i koncepteve t reja. Ai/ajo
mbshtetet n njohurit e nxnsve dhe krkon her pas here mendime prej tyre.
Hapi III. Punohen ushtrimet 1-5 n tekst, f. 4-5. Diskutohen ato.
192
Tema:
Emrat e dygjinishm
Vshtirsi:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T dalloj nga grupi i emrave t dhn emrat e prgjithshm e t prvem.
T veoj nga bashksia e emrave t dhn, emrat e gjinis femrore dhe
mashkullore duke treguar mnyrn e formimit t tyre.
T kthej emrat e t dy gjinive nga numri njjs n shumsin e emrave t
dhn duke shpjeguar mnyrn e formimit t tij.
T klasifikoj emrat e dhn sipas formimit.
T dalloj emrat q ndryshojn gjinin n numrin shums.
Libr msuesi

Flet pune
Shkumsa me ngjyra

Pun e pavarur
Diskutim
Pun paraprgatitore
Prgatiten flet pune pr do nxns, t cilat prmbajn ushtrime q do ti
ndihmojn nxnsit t rikujtojn njohurit rreth gjinis s emrit.
I. Nga bashksia e emrave t dhn:
Kryeredaktore, arush, mbes, plak, doktoresh, farefisni, krah, t menduarit
a. Veo emrat e gjinis femrore dhe trego mnyrn e formimit t ksaj gjinie.
b. Dallo emrat e secilit lakim.
c. Klasifiko emrat e dhn sipas formimit.
II. 4 emrat e mposhtm vendosi n numrin shums. Anash shno mnyrn e
formimit t shumsit pr secilin rast.
(nj) lule
disa ___________
(________________________)
(nj) shitse disa ___________
(________________________)
(nj) kub
disa ___________
(________________________)
(nj) territor disa ___________
(________________________)
n
Kta emra e formojn shumsin me -e.
III. Kthe n numrin shums grupet emrore t mposhtme.

ndodh me emrat dhe mbiemrat? Pse?
(nj) krijim i bukur (disa) ___________________________________
(nj) vend i huaj
(disa) ______________________________________
(nj) fustan i ri
(disa) ______________________________________
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shprndan flett e puns. do nxns lexon me kujdes
ushtrimet dhe u prgjigjet krkesave t flets s puns. Msuesi/ja kmbngul n
argumentimin e prgjigjeve dhe prfundimeve t nxjerra.
Kshtu pr tri krkesat e ushtrimit t par (pas prgjigjeve t dhna nga nxnsit)
msuesi/ja shkruan n tabel duke prdorur shkumsa me ngjyra:
a. Dy mnyrat e formimit t gjinis femrore t emrave:
1. me prapashtes: - ; -e; -ush; - esh etj.
2. me rrnj t ndryshme.
b. Katr lakimet e emrave n gjuhn shqipe:
Lakimi I emrat e gjinis mashkullore q mbarojn me -i.
Lakimi II emrat e gjinis mashkullore q mbarojn me -u.
193
Lakimi III emrat e gjinis femrore q mbarojn me -a; -ja.

Lakimi IV emrat e gjinis asnjanse q mbarojn me -it; -et; -t.
Theksohet se pr t prcaktuar se cilit lakim i prket nj emr, ai duhet t vendoset
n numrin njjs, rasn emrore, trajtn e shquar dhe m pas shihet mbaresa e
prcaktohet lakimi.
c. Mnyrat e klasifikimit t emrave sipas formimit:
- t parm: krahu, mbes
- t prejardhur: arush, plak, doktoresh, t menduarit
- t prbr: kryeredaktor
- t prngjitur: farefisi
N t njjtn mnyr vazhdohet edhe pr ushtrimin 2 dhe 3 t flets s puns
duke treguar:
II. Katr mnyrat e formimit t shumsit t emrave:
1. me mbares:
nj puntor - disa puntor, nj knd - disa knde
2. njsoj si njjsi:
nj lule - disa lule, nj msues - disa msues
3. me ndrrim tingujsh: nj plak - disa pleq, nj peshk - disa peshq
4. me ndryshim tingujsh dhe mbares: nj park - disa parqe.
Nj grup emrash q n numrin shums kalojn nga gjinia mashkullore n gjinin
femrore quhen emra t dygjinishm.
nDisa emra t gjinis mashkullore q e formojn shumsin me -e.
Emrat knd - knde, park parqe n numrin njjs jan n gjinin mashkullore,
kurse n numrin shums marrin mbaresn e, si emrat e gjinis femrore.
Edhe, mbiemrat q cilsojn emrat e dygjinishm n numrin shums dalin t gjinis femrore.
n
194
Disa emra t gjinis mashkullore q tregojn lnd dhe e formojn shumsin me -ra.
uj i pastr
nj grup studimor
nj justifikim i kot
disa ujra t pastra

disa grupe studimore
disa justifikime t kota
III. Prkufizim pr emrat e dygjinishm dhe rregulln q duhet t ken parasysh nxnsit:
Emrat q e formojn shumsin me - e dhe -ra ndryshojn gjini duke kaluar
nga gjinia mashkullore n numrin njjs n gjinin femrore n numrin shums.
Hapi II. Hapet libri n f. 7 dhe punohen ushtrimet 1-7: n prfundim t do ushtrimi
diskutohen prgjigjet e t gjith nxnsve. Msuesi/ja dgjon me kujdes prgjigjet
dhe argumentimet e tyre (atje ku krkohen) dhe jep vlersime.
Libr msuesi
Tema:
Mbiemri
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
90 minuta

T dalloj mbiemrat n tekstin e dhn duke i grupuar n mbiemra t nyjshm
e t panyjshm.
T lidh emrat me mbiemrat e dhn duke pasur parasysh prshtatjen n
gjini, numr dhe ras.
T zvendsoj n grupet emrore t dhna emrat e gjinis mashkullore me
emrat e gjinis femrore duke treguar ndryshimet q pson gjinia e mbiemrit.
T kthej nga njjsi n shums grupet emrore t dhna duke nxjerr n
pah mnyrat e formimit t shumsit t mbiemrit.
T klasifikoj mbiemrat e dhn sipas formimit (t parm, t prejardhur, t
prbr).
T vendos n shkalln e duhur mbiemrat e dhn.
Shkumsa me ngjyra

Stuhi mendimi
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja vizaton n tabel pemn e mendimit dhe u trheq vmendjen
nxnsve se ajo do t plotsohet prej tyre me veorit e mbiemrit pas prfundimit
t do ushtrimi.
Mbiemri
Hapi II. Hapet libri n faqen 11 dhe punohet ushtrimi 1. Nxnsit do t gjejn
mbiemrat n tekstin e dhn dhe do ti grupojn n mbiemra t nyjshm e t
panyjshm.
N prfundim t ktij ushtrimi udhzohen nxnsit q kt veori t mbiemrit ta
paraqesin n kllaster. N kt mnyr vazhdohet edhe me ushtrimet e tjera.
N ushtrimin 2, pasi nxnsit formojn grupet e duhura emrore tregojn
prshtatjen e mbiemrit me emrin n gjini, numr dhe ras.
195
Ushtrimi 3 i ndihmon nxnsit q t rikujtojn mnyrat e formimit t gjinis

femrore t mbiemrave. N kt ushtrim grupi emror njeri sypish zvendsohet
me djal sypish.
N ushtrimin 4 jan dhn 3 mnyrat e formimit t shumsit (me ndryshim t
nyjs, me ndryshim t nyjs dhe mbaresn a, ruan formn e njjsit). Mungon rasti
i katrt, formimi i shumsit me mbares. Pr kt msuesi u shton grupeve emrore
t dhna edhe grupin emror djal puntor.
Gjat kohs q shkruajn grupet emrore n numrin shums, nxnsit dallojn
me ngjyr t kuqe ndryshimet q ndodhin te mbiemri n numrin shums.
Pr ushtrimin 5 nxnsit mund t prdorin tabeln e mposhtme:
I parm
i prejardhur
i prbr
serioz
i kndshm
flokverdh
N prfundim t ushtrimit 1, 2, 3, 4, 5 dhe 7, kllasteri i plotsuar nga nxnsit me

veorit e mbiemrit do t ishte:
i nyjshm
rasa
i panyjshm
Mbiemri
formimi
gjinia
numri
femrore
mashkullore
njjs
shums
196
i parm
i prejardhur
mbiemrat e nyjshm
nyja i n e
nyja i n e + mbares
me mbiemrat e panyjshm
mbares
ruan formn e gjinis
mashkullore
i prbr
me t nyjs
me mbares
ruan formn e njjsit
nyja + mbares
Kt kllaster msuesi/ja e vizaton edhe n tabel.
Libr msuesi
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Mbiemrat cilsor
dhe marrdhnior
Niveli III
45 minuta

T dalloj te GE (grupet emrore) t dhna mbiemrat cilsor mbshtetur n
tri veorit e tyre.
T dalloj te GE t dhna mbiemrat marrdhnior mbshtetur n tri veorit e tyre.
T gjej n nj tekst letrar mbiemrin epitet.
T ndrtoj GE me emrat e dhn, ku fjala prcaktuese t jet mbiemr cilsor
dhe mbiemr marrdhnior.
Fletore
Lapsa me ngjyra
Skeda t organizuesit grafik t dgjuarit teorik, e cila do t ket kt model.
shtja
- Mbiemrat
cilsor
- Mbiemrat
marrdhnior
Pyetje pr tu br
far tha msuesi
Shnime

Veprimtari me dgjim mendim t drejtuar
Diagrami i Venit
Organizuesi grafik. T dgjuarit kritik
Pun e pavarur
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve temn e re msimore, t ciln e
shkruan n tabel. Pr t trhequr vmendjen e nxnsve gjat paraqitjes s
informacionit t ri ai/ajo u shprndan atyre skeda t organizuesit grafik (n pamundsi,
kjo sked vizatohet n tabel, kurse nxnsit e shkruajn at n fletoren e klass).
Hapi II. Shkruhen n tabel GE t mposhtme:
laps i kuq, pallat i madh, stol i rrumbullakt, ila i hidhur, njeri i ndershm.
197
- Nnvizohen me shkums me ngjyr mbiemrat e dalluar m par nga nxnsit

n GE t dhna.
- Nxnsve u drejtohen pyetjet: -far tregojn mbiemrat e nnvizuar?
(ngjyr, madhsi, form, shije, veori t karakterit).
Prpiquni ti vendosni kta mbiemra n shkalln krahasore dhe siprore, p.sh.:
i kuq; m i kuq se; shum i kuq.
Me mbiemrin q tregon veori t karakterit ndrtoni nj emr abstrakt.
P.sh.: i ndershm ndershmri
Prqendroni vmendjen te bashksia e mbiemrave t nnvizuar dhe i klasifikoni
ata sipas formimit:
t parm
______________
t prejardhur ______________
t prbr
______________
Mbshtetur n veorit e zbuluara nga nxnsit, msuesi/ja thekson se kta
lloj mbiemrash quhen mbiemra cilsor. E m pas i liston veorit e zbuluara n
tabel. (Nse nxnsit kan ndonj pyetje rreth ktyre mbiemrave, ata sqarohen
prsri nga msuesi.)
Hapi III. Shkruhen n tabel GE: mur i gurt, dukuri atmosferike, lajm i sotm,
kati i fundit.
- Nnvizohen me shkums me ngjyr mbiemrat e m pas u krkohet nxnsve t
gjejn temn fjalformuese t mbiemrit i gurt gur (emr).
- far tregon ky mbiemr (i gurt)? lnd
- Cilat jan temat e tyre fjalformuese mbiemrat: atmosferike, i sotm, i fundit,
- far tregon kjo? jan t prejardhur
- far marrdhniesh krijojn kta mbiemra me emrat e tyre prkats?
P.sh.: dukuri atmosferike prkatsie
198
lajm i sotm
kohore
kat i fundit
hapsinore
- Provoni ti vendosni kta mbiemra n shkalln krahasore, siprore. A mundeni?

Pse jo? (Ktu msuesi/ja sqaron prjashtimin e mbiemrave ndajfoljor.)
- Nga bashksia e mbiemrave t dhn prpiquni t formoni emra abstrakt. N
prfundim arritt?
Mbshtetur n analizn e br arrihet n konkluzionin se mbiemrat q tregojn
marrdhnie quhen mbiemra marrdhnior dhe emrtojn marrdhniet e nj sendi
me nj tjetr e m pas liston veorit e zbuluara gjat analizs s ktij lloj mbiemri.
Hapi IV. N kt hap nxnsit krahasojn mbiemrat cilsor dhe marrdhnior
duke veuar t prbashktat dhe ndryshimet q ata kan me njri-tjetrin.
Kjo realizohet prmes diagramit t Venit.
Libr msuesi
jan t parm
t prejardhur
t prbr
formojn
emrat
abstrakt
t prejardhur
Mbiemrat
cilsor
kan shkall
emrtojn cilsi
nuk
formojn
emra abstrakte
Mbiemrat
marrdhnior
nuk kan shkall, me

prjashtim t mbiemrave
ndajfoljor; i aft, i largt.
emrtojn tipare
t ndryshme
jan t prejardhur
emrtojn marrdhnien e
nj sendi me nj tjetr
Hapi V. Pr shpjegimin e mbiemrit epitet msuesi/ja t shfrytzoj ushtrimin 6.

Nxnsit lexojn vargjet dhe nnvizojn me laps me ngjyr mbiemrin epitet (t
ndihmuar dhe nga njohurit e marra n letrsi) duke vn n pah dallimin e mbiemrit
t prdorur n kuptimin e par dhe t atij t prdorur me kuptimin figurativ. P.sh.:
dita e bardh epitet
mur i bardh mbiemr
Dgjohen me vmendje argumentet nga nxnsit pr t dalluar ngarkesn
emocionale q mbart mbiemri epitet.
Hapi VI. T kthejm njohurit e marra n shprehi.
Ushtrimi 1. Nxnsit nnvizojn me t kuqe mbiemrat cilsor dhe me blu
marrdhniort.
Shnim: Mendojm q ky ushtrim t zhvillohet pasi nxnsit t ken plotsuar n
tabel diagramin e Venit ku gjat zhvillimit t tij t tregojn arsyet e zgjedhjes s tyre.
Ushtrimi 2. Nxnsit t zvendsojn atje ku sht e mundur mbiemrat me emrat
duke treguar se cilt nga mbiemrat (cilsor apo marrdhnior) u zvendsuan.
P.sh.: shall i lesht mbiemr
shall prej leshi - emr, rasa rrjedhore
Ushtrimi 3, 4. Nxnsit, pasi vendosin n vend t pikave mbiemrat e dhn dhe
gjejn mbiemrat, i grupojn ata n dy shtylla.
199
Mbiemri
cilsor
marrdhnior
i gjer
e prhershme
Ushtrimi 5. Nxnsit ndrtojn GE ku emri i dhn prcaktohet nga nj mbiemr

cilsor dhe nga nj marrdhnior.
P.sh.: triko e lesht
triko e re
Bhet vlersimi i puns s nxnsve mbshtetur n shkalln e prqendrimit gjat
msimit, pyetjeve t ngritura pr do paqartsi si dhe t pjesmarrjes s tyre gjat
gjith hapave t procesit msimor.
Detyr shtpie: Ushtrimi 7, f. 167
Tema: Zgjedhimi i foljeve n formn

veprore dhe joveprore, n mnyrn
dftore, lidhore, kushtore (ora e par)
Vshtirsia:
Niveli IV.
Koha:
45 minuta

T zgjedhoj foljet e dhna n t gjitha koht e mnyrs dftore, lidhore, kushtore
t forms veprore dhe joveprore.
T dalloj mbaresat e forms joveprore q marrin foljet n t gjitha koht e
mnyrs dftore, lidhore, kushtore.
T dalloj t prbashktat dhe t veantat q kan tri mnyrat: dftore, lidhore, kushtore.
200

Teksti Gjuha shqipe 6, 7
Tabak t mdhenj letre
Lapustila me ngjyra
Fletore

Lexim mendim i drejtuar dhe tabel
Organizuesi grafik
Diagrami i Venit
Pun prgatitore
Msuesi/ja n bashkpunim me nj grup nxnsish (6 nxns) t zgjedhur punojn
pr t paraqitur n tabak t mdhenj letre njohurit kryesore mbi foljen, kuptimin
dhe kategorit; t shfrytzojn njohurit e dhna n tekstet Gjuha shqipe 6,7.
Nxnsit do t hartojn tabela pr mnyrat, format e pashtjelluara; koht t foljeve
n trajt veprore dhe jo veprore.
Libr msuesi
Tabela 1
Zgjedhimi i foljes n trajtn joveprorwe
Mnyra dftore
E tashme
E kryer
Mnyra lidhore
E tashme
E kryer
M. kushtore
E tashme
Un
lahem
jam
lar
t lahem
t jem lar
do t lahesha
Ti
lahesh
je
lar
t lahesh
t jesh lar
do t laheshe
Ai/ajo
lahet
sht lar
t lahet
t jet lar
do t lahesh
Ne
lahem i
jemi
t lahem i
t jemi lar
do t laheshim
Ju
laheni
Ata/ato lahen
E pakryer
Un
lar
jeni
lar
t laheni
t jeni lar
do t laheshit
jan
lar
t lahen
t jen lar
do t laheshin
M se e kryer
E pakryer
M se e kryer
E kryer
lahesha
isha lar
t lahesha
t isha lar
do t isha lar
Ti
laheshe
ishe lar
t laheshe
t ishe lar
do t ishe lar
Ai/ajo
lahej
ishte lar
t lahej
t ishte lar
do t ishte lar
Ne
laheshim
ishim lar
t laheshim
t ishim lar
do t ishim lar
Ju
laheshit
ishit lar
t laheshit
t ishit lar
do t ishit lar
Ata/ato laheshin
ishin lar
t lashin
t ishin lar
do t ishin lar
Mnyra habitore
E kryer e
thjesht
E kryer e
tejshkuar
E tashme
E kryer
M. dshirore
E tashme
Un
u lava
qesh
lar
u lakam
qenkam lar
u lafsha
Ti
u lave
qe
lar
u lake
qenke lar
u lafsh
Ai/ajo
u la
qe
lar
u laka
qenka lar
u laft
Ne
u lam
qem
lar
u lakemi
paskemi lar
u lafshim
Ju
u lat
qet
lar
u lakeni
qenkeni lar
u lafshi
Ata/ato u lan
qen
lar
u lakan
qenkan lar
u lafshin
E ardhme
Un
E ardhme e
prparme
E pakryer
M se e kryer
E kryer
do t lahem
do t jem lar
u laksha
qenksha lar
qofsha lar
Ti
do t lahesh
do t jesh lar
u lakshe
qenkshe lar
qofsh lar
Ai/ajo
do t lahet
do t jet lar
u laksh
qenksh lar
qoft lar
Ne
do t lahem i do t jemi lar
u lakshim
qenkshim lar qofshim lar
Ju
do t laheni
do t jeni lar
Ata/ato do t lahem i do t jen lar
u lakshit
qenkshit lar
qofshi lar
u lakshin
qenkshin lar
qofshin lar
201
Format foljore t pashtjelluara
pjesore - lar
paskajore - p t lar
prcjellore- duke lar
mohore - pa lar
Tabela 2
e tashme
Koht baz t foljeve

e shkuar
e pakryera, e kryera e
thjesht, e kryera, m se
e kryera, e kryera e
tejshkuar
e ardhme
e ardhme, e ardhme e
prparme
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve shtjet kryesore ku do t mbshtetet
puna e tyre (e msuesit dhe nxnsit) n tri ort e planifikuara pr foljen:
sht folja?
Si dallohen foljet veprore nga joveproret?
Cilat jan mnyrat e foljes e tregojn ato?
Cilat jan format e foljeve t pashtjelluara?
Kujtoni koht e foljeve t secils mnyr. Shembuj.
M pas ngjit n muret e klass, n vende t dukshme pr nxnsit, tabelat e prgatitura.
Hapi II. Duke lexuar tabelat e prgatitura rikujtohen n mnyr globale gjith
informacioni pr foljen e marr n dy klasat VI, VII. M pas msuesi/ja e prqendron
punn te 3 mnyrat dftore, lidhore, kushtore.
A. Ai/Ajo u drejton pyetjet nxnsve: - Si e paraqet veprimin folja n mnyrn
dftore, lidhore e kushtore?
Pr ti dhn prgjigje t sakt pyetjes nxnsit ndihmohen nga kto tri fjali t
cilat jan shkruar m par n tabel.
- Un kam vizituar gjith zonn bregdetare jugore t vendit tim. (T SIGURT)
- Ti mund t msosh m shum. (T MUNDSHM).
- Po t kishte mbajtur koh e mir, do t kishim shkuar n bregdet. (T KUSHTZUAR).
2. Sa koh ka mnyra dftore? Sa t thjeshta e sa t prbra? Cilat jan ato?
Jepni shembuj:
8 Koh
4 koh t thjeshta
202
4 koh t prbra
Pr t kursyer koh e pr t trhequr vmendjen e nxnsve n msim kt e

realizon prmes nj konkursi. Nxnsi i par e nis zgjedhimin nga koha e tashme e
t tjert vazhdojn n zinxhir deri n kohn e fundit t saj, n t ardhmen e prparme;
Po formn jovetore si e ndrtojn foljet kt mnyr?
Nxnsi i rikthehet edhe njher tabels 1, ku sht paraqitur ky informacion dhe
veojm 3 mjetet e formimit t saj. (mbaresat, pjeszn u, foljen ndihmse jam)
Zgjedhohet nga nxnsit secili rast.
Hapi III. Pasi nxnsi rikujton informacionin pr mnyrn dftore, plotsohet n
tabel organizuesi grafik: Mnyra dftore, nxnsit e plotsojn n fletoren e klass.
Organizuesi grafik: Mnyra dftore
Si e shpreh
veprimin
T sigurt
T vrtet
Koht (8)
Thjeshta
e tashme,
e pakryer,
e kryer
e thjesht,
e ardhme
Prbra
e kryer,
mse e kryer,
e kryer e plot,
e ardhme e
prparme
Forma jo veprore
mbares (-hem, - hesha)
- pjesza u
folje ndihmse
jam
Libr msuesi
Hapi IV. Msuesi/ja ndjek t njjtn mnyr pr t rikujtuar njohurit pr mnyrn

lidhore e kushtore.
Sa koh ka ML? Si e paraqet veprimin ajo?
Sa koh t thjeshta e t prbra? Si ndrtohen koht e mnyrs lidhore?
Plotsohet organizuesi grafik: Mnyr lidhore nga prgjigjet e nxnsve.
Si e shpreh
veprimin
T mundshm
T dshirueshm
T detyrueshm
Koht
t thjeshta
e tashme
e pakryer
(4)
Forma jo veprore
t prbra
e kryer
- mbares (-hem, hesha)
m se e kryer
- folje ndihmse
t kem t jem
Hapi V. Te mnyra kushtore msuesi/ja prqendron vmendjen e nxnsve te

ndrtimi i kohs s tashme dhe s kryers.
Ai/ Ajo fillimisht drejton pyetjet:
- Si e paraqet veprimin folja e mnyrs kushtore?
- Sa koh ka ajo? Si jan ndrtuar ato?
Si formon kjo koh n trajt jo veprore? Zgjedhoni foljen mendoj.
Me prgjigjet e nxnsve plotson organizuesin grafik:
Si shpreh
veprimin
T kushtzuar
T mundshm
Koht (2)
t thjesht
t prbr
e tashme
e kryer
do + mese t
do + t
kryern e
pakryern
lidhores
e lidhores
Si e formon FJV
- mbaresa (-hesha)
foljen ndihmse
- do t isha
Hapi VI. Nxnsit n kt hap dallojn t prbashktat dhe t veantat midis tri
mnyrave: Prdor Diagramin e Venit.
2 koh
Mnyra dftore
Mnyra lidhore
Mnyra kushtore
203
8 koh
t sigurt
4 koh
t mundshme
e paraqit veprimin
t kushtzuar
Hapi VII. Bhet vlersimi i puns s nxnsit mbshtetur n pjesmarrjen aktive

t tyre gjat procesit msimor si dhe dhnies s prgjigjeve t sakta.
Detyr shtpie: Zgjedhoni foljen qep n t gjitha koht e mnyrs
dftore, lidhore, kushtore n formn veprore dhe joveprore.
P.S.kt detyr nxnsi le ta bj n nj flet formati.
Tema:
Foljet kalimtare dhe jokalimtare
Vshtirsi:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T klasifikoj foljet e dhna n dy grupe: n folje kalimtare dhe folje jokalimtare.
T prdor n fjali foljet e dhna her si kalimtare dhe her si jokalimtare.
T formoj fjali me folje kalimtare dhe jokalimtare.

Fletore
Lexim mendim i drejtuar dhe tabel

Pun e pavarur
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me paraqitjen e tems s re msimore e cila shkruhet n
tabel: Foljet kalimtare dhe jokalimtare.
Msuesi/ja m pas shkruan n tabel bashksin e foljeve t mposhtme:
dua, hap, marr, mbyll, hyj, dal, nderoj, vrapoj, fle, prshndet, msoj, vij, zgjoj,
vet, rroj, dremit, punoj.
U krkohet nxnsve ti ndajn foljet n dy shtylla sipas mundsis dhe
pamundsis pr t marr nj kundrinor t drejt.
Foljet q marrin kundrinor t drejt
dua (k?) (ciln?) motrn
punoj (ciln?) tokn
204
Foljet q nuk marrin kundrinor t drejt

vij (k?) (ciln?)
dremit (cilin?)
Pasi nxnsit ndrtojn GF me foljet q marrin kundrinor t drejt, msuesi/ja u

drejton pyetjen:
- far ndodh me veprimin e emrtuar nga foljet q marrin kundrinor t drejt?
(Veprimi nuk mbetet tek ai q e kryen, por shkon e bie mbi nj person a send tjetr.)
Prgjigjet e nxnsve msuesi/ja i paraqet me skem, p.sh.:
Bujku punon arn.
Bujku punon arn.
kryefjala
folja
kundrinori i drejt
- funksion kryen fjala q tregon sendin mbi t cilin bie veprimi?

Kryen funksionin e kundrinorit t drejt.
Libr msuesi
- N ciln klas fjalsh bn pjes? (Emr)

- N ciln ras sht emri q kryen funksionin e kundrinorit t drejt? (Rasa kallzore.)
Pasi merr prgjigjet e sakta nga nxnsit, msuesi/ja nxjerr prfundimin:
Foljet e ktij tipi (shtylla e par), t cilat shprehin nj veprim q kalon
n nj objekt, pra, marrin kundrinor t drejt, quhen folje kalimtare.
Hapi II. Msuesi/ja e prqendron vmendjen e nxnsve te shtylla e dyt. Ai/Ajo
drejton pyetjen:
- far ndodh me veprimin e emrtuar nga foljet e shtylls s dyt?
Nxnsi: Veprimi nuk kalon mbi nj objekt tjetr, por mbetet tek ai q e kryen.
- Msuesi/ja vazhdon: -Vreni me kujdes foljet e shtylls s dyt, tregojn ato?
(gjendje, lvizje).
Pasi merr edhe n kt hap prgjigjet e sakta, nxirret prfundimi:
Foljet e ktij tipi (shtylla e dyt), t cilat shprehin nj veprim q nuk kalon n
nj objekt tjetr, pra, nuk marrin kundrinor t drejt, quhen folje jokalimtare.
Hapi III. N kt hap msuesi/ja thekson se nuk ka kufi t prer midis foljeve
kalimtare dhe jokalimtare. Prkatsia e ksaj folje n grupin kalimtar dhe jokalimtar
varet nga konteksti ku sht prdorur (pra, kto folje kan m shum se nj kuptim).
P.sh.: Nna shkoi fillin n gjilpr.
Djali shkoi n shkoll.
Hapi IV. Kalohet n punimin e ushtrimeve 1-3.
Ushtrimi 1. Nxnsit dallojn nse foljet me t zeza jan prdorur si folje kalimtare
apo si folje jokalimtare. Nxnsit japin argumentet e tyre pr seciln przgjedhje.
Ushtrimi 2. Msuesi/ja i udhzon nxnsit q fillimisht t gjejn foljet:
Ti nnvizojn ato me laps me ngjyr.
T dallojn kundrinorin e drejt.
T grupojn foljet n kalimtare dhe jokalimtare.
Ushtrimi 3. Msuesi/ja n kt ushtrim u kujton nxnsve se foljet qndroj, mbaroj,
kur t prdoren si folje jokalimtare, t mos prdoren n kuptimin e tyre t par.
Dgjohen me vmendje prgjigjet e nxnsve. E rndsishme sht t dgjohen
sa m shum nxns.
205
Tema:
Foljet njvetore dhe pavetore
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T tregoj 5 kategorit gramatikore t foljes: vet, numr, koh, mnyr, form.
T shpjegoj lidhjen gramatikore midis dy gjymtyrve kryesore t fjalis:
kryefjals dhe kallzuesit.
T dalloj n fjalit e dhna foljet vetore nga foljet njvetore dhe pavetore,
mbshtetur n veorit e secils prej tyre.
T ndrtoj fjali me folje njvetore dhe pavetore.
Fletore

Lexim - mendim i drejtuar dhe tabel
Pun e pavarur
Stuhi mendimesh
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me stuhi mendimesh. Msuesi/ja drejton pyetjen:
Cilat jan 5 kategorit gramatikore t foljes?
Prgjigjet e nxnsve shkruhen n tabel.
Kategorit gramatikore t foljes jan:
veta
numri
forma
mnyra
koha
206
Kujdes! Nxnsit mund t prmendin kalimtare, jokalimtare, zgjedhimi, kto
nuk jan kategori gramatikore, por veori t foljes.
Msuesi/ja qarkon me shkums me ngjyr vetm kategorin gramatikore t vets
dhe drejton pyetjen:
-far shpreh kategoria gramatikore e vets te folja?
Nse nxnsi nuk prgjigjet, ndihmohet nga msuesi/ja.
- Lidhjen midis folsit dhe kryefjals s fjalis (t shprehur ose t nnkuptuar).
- Sa veta ka folja? Veta I, II, III, njjs, shums.
M pas shkruhen n tabel fjalit ku nxnsit konkretizojn njohurit q
prsriten rreth kategoris gramatikore t vets (Fjalia e par dhe e dyt).
Libr msuesi
1. Thon u shtri, e thon u vra, po ti svdiqe, or Baba!

2. Ti ikn, se kthehet ai, tha ajo.
3. Ky djal shptoi pyllin nga zjarri.
4. Qeni q leh, nuk t ha.
5. Fryn er e fort nga kto an.
6. Sm besohet q po shtit me ty.
7. Bn freskt sot.
8. Edhe pse vettinte, t rinjt nuk e ndaluan marshimin.
Msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn fjalin e tret. Ai/Ajo u drejton pyetjet:
- N ciln vet sht prdorur folja? Prdoreni n fjali n dy vetat e tjera.
- Un shptova pyllin nga zjarri.
(Veta I njjs)
- Ti shptove pyllin nga zjarri.
(Veta II njjs)
Msuesi/ja, pasi dgjon prgjigjet e nxnsve, nxjerr konkluzionin:
Foljet e ktij tipi, t cilat mund ti prdorim n t gjitha vetat e njjsit dhe
shumsit, quhen folje vetore.
Hapi II. Msuesi/ja trheq vmendjen e nxnsve te veta III-t n fjalit e tjera:
- N ciln vet jan prdorur foljet e fjalive 4, 5? Povoni ti prdorni n
vetn II. A mundeni?
far emrtojn foljet: leh, fryn?
Emrtojn:
I. nj veprim karakteristik t qenit,
II. nj dukuri t natyrs, ers.
Prgjigjet e nxnsve msuesi/ja i shkruan n tabel e m pas nxjerr prfundimin:
Foljet t cilat mund t ken kryefjal t shprehur ose t nnkuptuar,
por q prdoren vetm n vetn III dhe emrtojn veprime t kafshve,
dukuri t ndryshme natyrore quhen folje njvetore.
Hapi III. Msuesi/ja u drejtohet nxnsve:
- Po folje pavetore cilat do t quajm?
Prgjigjet e nxnsve shkruhen n tabel pa i qortuar ata. Nse ndonj nxns i
afrohet me intuit prgjigjes s sakt, ajo qarkohet me shkums me ngjyr.
Nse nuk nxirret nga nxnsi prkufizimi, shpjegohet nga msuesi/ja. Nxnsit
lexojn n tekst shembujt e dhn pr foljet pavetore. Vmendja prqendrohet te
foljet me t zeza.
Drejtohen pyetjet: - N ciln vet jan foljet me t zeza?
- E keni t vshtir ta gjeni? Pse? far u mungon ktyre fjalive?
- far emrtojn foljet e fjalive 7, 8? (Kto fjali jan shkruar n tabel nga msuesi/ja.)
Vmendja e msuesit prqendrohet m shum te prdorimi i foljeve me vler
modale si folje pavetore, t cilat e paraqesin veprimin si t mundshm, t lejueshm,
207
t detyrueshm e t domosdoshm, pra kto ndrtime shprehin qndrimin e folsit

lidhur me veprimin e emrtuar nga folja ndjekse. Ky sqarim jepet pr shembullin.
Do punuar koka q....
Duhet t drejtohet energjia e t rinjve.
Hapi III. Nxnsit njihen edhe me disa folje t shoqruara me pjeszn mohuese
s: sflitet, sshkohet, sbesohet, t cilat do t merren si folje pavetore.
N kt hap listohen t gjitha karakteristikat pr foljet pavetore, q zbuluan nxnsit
nprmjet shembujve e m pas theksohet prsri se kto folje quhen pavetore.
Pr t kthyer n shprehi njohurit e marra punohen ushtrimet 1-4.
Ushtrimi 1. Nxnsit i grupojn foljet n tri shtylla dhe argumentojn przgjedhjet e tyre.
Vetore
Un dola n oborr.
Thirra motrn pr
ndihm.
Ajo duhet t msohet
me kt pun.
Njvetore
Era frynte nga jugu.
Koha u hap.
Zogjt cicrinin.
Qeni lehte.
Macja mjaullinte.
Pavetore
Binte shi e vettinte.
Duhet t pastroja
gjethet.
Ushtrimi 2
Ky ushtrim le t zhvillohet n formn e nj loje gazmore. Nxnsit kndojn kngn.
(Msuesi/ja t krkoj ndihmn e msuesit t edukimit muzikor). M posht iu
japim nj strof t ksaj knge.
Ushtrimi 3
Nxnsit fillimisht gjejn foljet, drejtojn pyetjen pr t gjetur kryefjaln, prcaktojn vetn.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve pr 4 ushtrimet e tekstit.
208
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Numrort
Niveli III
45 minuta

T thot se tregojn numrort.
T prdor drejt n fjali numrort e shoqruar ose jo me emra.
T shkruaj si duhet numrort.
T lakoj thyesat e dhna.
Libr msuesi

Diskutim
Pun e drejtuar

Fletore
Shkumsa me ngjyra
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Prpara fillimit t ksaj veprimtarie msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn

me kujdes pyetjet q jan shkruar n tabel dhe t krkojn n libr informacionin
q jep prgjigjet e tyre, duke shnuar prkrah tij numrin q mban pyetja.
1. tregon numrori?
2. Si prdoret ai?
3. Si ndahen numrort pr nga mnyrat e formimit? Si shkruhen ata?
4. A kan numrort kategorin e gjinis?
5. Si quhen numrat q nuk jan njsi t plota, por pjes e nj ose disa njsive?
6. N gjini dalin thyesat gjat lakimit?
7. Cila prej pjesve t thyesave ndryshon gjat lakimit?
Hapi II. Vihen nxnsit t lexojn msimin dhe t vn numrin e pyetjes pr do
t dhn a lloj informacioni q i prgjigjet asaj.
Hapi III. (Sipas dshirs.) Nse msuesi/ja dshiron u krkon nxnsve q t
gjith informacionin e przgjedhur ta hedhin n nj tabel t till.
(
U thuhet nxnsve q numrat e prdorur gjat leximit, ti vendosin brenda kllapave

dhe n seciln shtyll t shkruhet informacioni q i prshtatet secilit numr.
M posht po japim nj shembull pr pyetjen e par dhe t dyt.
(1)
Numrori
tregon sasi t
caktuar
sendesh ose
pjes t
sendeve.
(2)
(3)
Prdoret i t parm
shoqruar t
prejardhur
dhe i
pashoqruar
me emra.
(4)
(5)
(6)
(7)
209
Hapi IV. Pas prfundimit t detyrs, nxnsit raportojn pr prgjigjet q kan

gjetur, pr pyetjet e shtruara duke diskutuar t gjith s bashku. Disa prej ktyre
prgjigjeve, ato m t rndsishmet, msuesi/ja i shkruan n tabel.
Po ktu msuesi/ja u krkon nxnsve t tregojn kujdes ndaj fjalve: i par, i
dyt, i tret, i pest etj., t cilat vrtet tregojn radhn e sendeve, por nuk jan
numror. Ata jan mbiemra marrdhnior.
Po kshtu nuk futen te numrort edhe fjalt (emrat): shumic, pakic, gjysm,
si dhe premrat e pacaktuar: aq, kaq, mjaft, tr, gjith, pak etj,. t cilt afrohen me
numrort, por nuk jan elemente t sistemit t numrimit.
Hapi V. Punohen ushtrimet 1-3, f. 172.
Pas punimit t do ushtrimi bhet vlersimi i nxnsve.
210
Tema:
Lidhzat (ora e par)
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T tregoj rolin e lidhzave n fjali.
T klasifikoj lidhzat e dhna sipas funksionit t tyre sintaksor.
T dalloj lidhzat bashkrenditse dhe lidhzat nnrenditse sipas llojit t
marrdhnieve q shprehin.
T lidh dy fjali t thjeshta n nj fjali t prbr duke prdorur lidhza
bashkrenditse.
T formoj lloje t ndryshme fjalish t prbra duke u mbshtetur n kuptimin
e lidhzave t dhna.
Tabak letre, lapustila me ngjyra

Konkurs
Organizuesi grafik: Lidhzat dhe
veorit e tyre
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve temn e re msimore t ciln e shkruan
n tabel. M pas ai/ajo ndalet te shtjet kryesore q do t trajtohen gjat ors s
msimit. Kto shtje ai/ajo i shkruan n tabel ose ua bn t njohura me goj.
Libr msuesi
- jan lidhzat? N ciln klas bjn pjes ato?

- Cili sht roli i tyre n fjali?
- Sa lloje lidhzash njihni? etj.
Msimi ndahet n dy faza.
N fazn I rikujtohen njohurit q kan marr nxnsit n klasn VI, VII. Pr kt
msuesi/ja zhvillon nj konkurs t cilin e titullon Nxnsi me kujtes m t fort.
do skuadr zgjedh nxnsin q mendon se ka qndrueshmri t mir t njohurive
gjuhsore. Nxnsit ulen para klass dhe dgjojn me vmendje pyetjet e drejtuara
nga msuesi/ja.
A jan t vrteta pohimet se:
1. Lidhza sht pjes e pandryshueshme e ligjrats?
Po
Jo
Pse?
2. Lidhzat jan gjymtyr fjalie?
Po
Jo
Pse?
3. Lidhzat shrbejn pr t lidhur dy gjymtyr fjalie dhe jo dy fjali.

Po
Jo
Pse?
4. Sa lloj lidhzash kemi?
5. Cilat jan llojet e lidhzave bashkrenditse? Po nnrenditse?
6. Cili sht dallimi midis tyre?
Pr tiu prgjigjur sakt pyetjes 5, 6 msuesi/ja ngjit n tabel tabakun e letrs ku
jan shkruar t gjitha llojet e lidhzave bashkrenditse dhe nnrenditse.
(N pamundsi kto mund ti shkruaj n tabel).
U drejtohet nxnsve q marrin pjes n konkurs.
- Vzhgoni me kujdes bashksin e lidhzave q jan shkruar n tabak dhe i
veoni ato n dy nnbashksi, ku n njrn t shkruhen lidhzat bashkrenditse,
kurse n tjetrn ato nnrenditse.
(Nxnsve u jepet nga nj flet, kt pun duhet ta bjn edhe nxnsit e tjer
n fletore.)
Bashksia e lidhzave do t jet:
ndaj, apo, q, se, as, tek, ku,
kur, dhe, kurse, ndo, prandaj, sepse,
megjithse,
nse, me qllim q, saq.
Nnbashksit e lidhzave do t jen:
211
as, ndaj, prandaj

apo, dhe, kurse, ndo
se, tek, kur, ku, sepse, megjithse,

nse, saq, me qllim q, q
Lidhzat bashkrenditse
Lidhzat nnrenditse
Pasi nxnsit i klasifikojn lidhzat sipas llojit, tregojn se n lloj fjalish

bashkrenditse apo nnrenditse prdoren ato.
P.sh.: as lidhz bashkrenditse shtuese, lidh dy gjymtyr ose pjes fjalie me
bashkrenditje: nse lidhz nnrenditse kushtore, lidh pjesn e nnrenditur
kushtore me pjesn kryesore.
(Nse nxnsit nuk i emrtojn dot t gjitha llojet e lidhzave, kjo bhet nga
msuesi/ja).
N fund t ksaj faze, msuesi/ja, mbshtetur n pikt q marrin konkurruesit
shpall fituesin/sen e saj.
N fazn II. N kt faz nxnsit mbledhin gjith informacionin e dhn nga
shokt dhe msuesi/ja dhe plotsojn Organizuesin grafik: Lidhzat dhe veorit e
tyre. Kt grafik msuesi/ja e vizaton n tabel, ndrsa nxnsit e plotsojn n
fletore.
jan lidhzat
Roli i tyre
Pjes e
Lidh dy
pandryshueshme gjymtyr
e ligjrats
fjalie, dy fjali
212
Llojet
Ku ndryshojn
Bashkrenditse
Nnrenditse
llojet e lidhzave
- shtuese
- prcaktore
Marrdhnie
- veuese
- ftilluese
- barazie
dhe shpreh
- kundrshtuese
- vendore
- varsie
marrdhnie
- prmbyllse
- kohore
t ndryshme
- qllimore
sintaksore.
- lejore
- shkakore
- kushtore
- rrjedhore
- krahasore
mnyrore
Lidhzat bashkrenditse krijojn:

Marrdhnie barazie midis pjesve t nj fjalie t prbr.
Lidhzat nnrenditse krijojn:
Marrdhnie varsie midis pjesve t nj fjalie t prbr.
Detyr shtpie: Gjeni nga tekste t ndryshme letrare 10 fjali t prbra ku
pjest t lidhen me lidhza bashkrenditse dhe nnrenditse.
Libr msuesi
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Ushtrime pr lidhzat
(ora e dyt)
Niveli III
45 minuta
Shnim: Objektivat e ors s dyt Ushtrime pr lidhzat jan dhn orn e par.
M posht do t japim zhvillimin e ors s msimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja dgjon me vmendje punimin e detyrs s shtpis. Ai/Ajo
przgjedh dy ose tri fjali dhe i shkruan n tabel.
Krkon nga nxns t tjer t gjejn lidhzat dhe t thon lloj jan. Me punimin
e detyrs s shtpis msuesi shikon prgatitjen e nxnsve, ndonj paqartsi q
ata mund t ken pr ti sqaruar n ushtrimet q do t punojn gjat ors s msimit.
Hapi II. Punohen ushtrimet 1-4.
Ushtrimi 1. Msuesi/ja fillimisht i udhzon nxnsit:
t nnvizojn kallzuesin.
t qarkojn mjetin lidhs,
t thon lloj jan lidhzat dhe prse shrbejn ato.
P.sh.: Nse do t kem koh, do t vij edhe un me ju n teatr.
Kallzuesit: do t kem, do t vij
mjeti lidhz: nse
lloji i lidhzs: nnrenditse kushtore
shrben pr t lidhur dy fjali t thjeshta n nj t prbr.
Ushtrimi 2. Pr t lehtsuar punn e nxnsit, msuesi krkon prej tyre t thon
llojin e lidhzs pr t ndrtuar m pas fjali t ndryshme t prbra me nnrenditje
dhe bashkrenditje.
P.sh.: prandaj sht lidhz bashkrenditse prmbyllse:
Un kam ardhur hert, prandaj nuk gjeta njeri n oborrin e shkolls.
Ushtrimi 3. Nxnsit do t bashkojn dy fjali t thjeshta n nj fjali t prbr me
bashkrenditje. Msuesi/ja krkon nga nxnsit t dgjojn me vmendje fjalit e
krijuara nga shokt pr t korrigjuar ndonj gabim.
Ushtrimi 4. Fillimisht nxnsit vendosin lidhzn nnrenditse e m pas u
krkohet lloji i fjalis nnrenditse q ndrtuan.
213
Drejtshkrim
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Zanorja e e theksuar
n trup t fjals
Niveli III
45 minuta

T krahasoj dy fragmentet e dhna duke shpjeguar se cilat fjal jan shkruar
sakt nga ana drejtshkrimore.
T shkruaj si duhet zanoren e t theksuar para bashktinglloreve hundore m, n, nj.
T shkruaj si duhet fjalt e prejardhura e t prbra t formuara nga fjal q
e kan zanoren e t theksuar.
Fletore
2 tabak t bardh
Bojra uji ose lapsa me ngjyra
Ngjitse

Pun e drejtuar
Diskutim
Pun paraprgatitore
Prgatiten dy tabak t bardh. N secilin prej tyre do t shkruhen fragmentet e
dhna n faqen 174. Fjalt me shkronja t zeza n tekstin e nxnsit, n tabakt e
bardh shkruhen prej msuesit me nj ngjyr t dallueshme nga fjalt e tjera.
Zhvillimi i msimit
214
Hapi I. Ndrkoh q librat e nxnsve jan t mbyllur, ngjiten n tabel dy tabakt

e bardh t prgatitur q m par nga msuesi/ja.
Udhzohen nxnsit q pr rreth 10-15 minuta ti lexojn me kujdes dy tekstet e
paraqitura, t veojn n fletoret e tyre fjalt e shkruara ndryshe nga t tjerat (n t
dy tekstet), t vendosin theksin si dhe t nnvizojn shkronjn q ndjek pas zanoren
e t theksuar. N fund t gjykojn se n cilin tekst jan shkruar sakt nga ana
drejtshkrimore kto fjal.
Nxnsit punojn individualisht n fletore. N prfundim t detyrs dgjohen me
kujdes prgjigjet e tyre.
Nj prgjigje e sakt e nxnsve do t ishte:
t vrnjtura
Fjala t vrnjtura sht shkruar drejt n tekstin e par (t vrenjtura). Vlersimi im
mbshtetet n rregulln drejtshkrimore e cila thot:
Libr msuesi
Fjalt q kan zanoren e t theksuar, pas s cils vijn

bashktinglloret hundore m, n, nj shkruhen me e dhe jo me .
Nse nxnsit nuk arrijn vet n kt prfundim, msuesi i ndihmon duke ua
kujtuar rregulln drejtshkrimore me t ciln ata jan njohur edhe n klasn e gjasht.
Hapi II. Hapet libri. Lexohet informacioni i dhn n faqen 174 175, duke theksuar
rregulln pr drejtshkrimin e fjalve t prejardhura ose t prbra t formuara nga
fjal q e kan zanoren e t theksuar para bashktinglloreve m, n, nj.
Pr fjalt shnoj, qndroj, shmbllej msuesi sqaron se kto fjal bjn
prjashtim nga rregulla.
Hapi III. Punohen ushtrimet 1- 4, f. 175.
Ushtrimi 1. N kt ushtrim nxnsit gjejn fjalt e shkruara gabim, i korrigjojn
ato duke shpjeguar edhe arsyen se pse duhen shkruar n at mnyr.
Ushtrimi 2. Nxnsit vendosin n vend t pikave zanoren q duhet dhe pastaj
formojn fjali me ato fjal.
Ushtrimi 3, 4, msuesi rikujton edhe nj her rregulln pr drejtshkrimin e
fjalve t prejardhura e t prbra, t formuara nga fjal q e kan zanoren e t
theksuar, pastaj nxnsit punojn n mnyr t pavarur.
N fund bhet diskutimi e vlersimi i do ushtrimi.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Zanorja e theksuar
n trup t fjals
Niveli III
45 minuta

T shkruaj drejt zanoren t theksuar q n dialektin e Veriut sht me hundore.
T shkruaj si duhet fjalt e prejardhura e t prbra, t formuara nga fjal q
e kan zanoren t theksuar n trup t tyre.
Drejtshkrimi i Gjuhs Shqipe
Fletore
Shkumsa me ngjyra

Stuhi mendimesh
Shpjegim
Diskutim
215
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Hapet libri n f.176. Udhzohen nxnsit q t lexojn me kujdes
fragmentin e dhn dhe tu prgjigjen pyetjeve t mposhtme:
N cilin dialekt sht shkruar fragmenti?
Nga e kuptoni?
Hapi II. M pas u krkohet nxnsve q fjalt me shkronja t zeza (t cilat jan
n dialektin e gegrishtes) ti shkruajn n shqipen standarde.
far ndryshimi psuan fjalt nga dialekti i gegrishtes n shqipen
standarde? N ciln shkronj bie theksi? N prfundim arritt?
Prej ktyre pyetjeve nxnsit arrijn n rregulln drejtshkrimore se:
Fjalt me zanoren t theksuar q n dialektin e Veriut kan zanoren
hundore n shqipen standarde shkruhen e shqiptohen me dhe jo me .
Po ktu theksohet se:
Do t shkruhen me t gjitha fjalt e prejardhura ose t prbra q jan formuar
nga fjal me zanoren t theksuar n trup t fjals.
Kto rregulla msuesi mund ti ket shkruar m par n nj tabak t bardh dhe
ua prezanton nxnsve ose i shkruan n tabel duke prdorur shkumsa me ngjyra.
Kto rregulla (t shkruara n tabel ose n tabak t bardh) qndrojn para
nxnsve gjat gjith ors msimore. N kt mnyr ato do ti ndihmojn nxnsit
gjat zhvillimit t ushtrimeve.
Msuesi nuk harron tu rikujtoj nxnsve edhe prjashtimin q bjn nga ky
rregull fjal t tilla, si: ranishte, bamirsi, zan, zanore ku ruhet a, t ciln e kan
msuar n klas t gjasht.
Hapi III. T kthejn n shprehi njohurit e marra.
Punohen ushtrimet 1-3 n tekst, f. 177. Diskutohen ato.
216
Tema: Emrat/mbiemrat m r, -rr, - el
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta
T shkruaj sakt emrat q mbarojn m -r, -rr, -l n trajtn e shquar, n
numrin njjs dhe shums.
T shkruaj sakt mbiemrat q mbarojn m -r, -rr, -l n numrin shums.
T shkruaj sakt fjalt e prejardhura q bjn prjashtim nga rregulla e dhn.
T lakoj GE (emr + mbiemr q mbarojn m -r, -rr, -l) n njjs e shums
t pashquar e t shquar.
Libr msuesi

Fletore
Lapsa me ngjyra

Veprimtaria e leximit t drejtuar (VLD)
Pun e pavarur
Minikonkurs
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Prpara se t filloj veprimtarin e leximit t drejtuar, msuesi/ja duhet t
ndaj tekstin n pjes t zotrueshme leht, q nxnsit mund ti lexojn
individualisht n heshtje. Pastaj msuesi/ja prgatit pyetje t nivelit kuptimor pr
seciln pjes q do t lexohet nga nxnsit.
1. Ndani tekstin n pjes q lehtsojn t kuptuarit.
Pjesa I. Nxnsit lexojn tekstin e dhn n libr.
Msuesi/ja pyet: - N ciln klas bjn pjes fjalt me shkronja t zeza?
- N numr e trajt jan fjalt me shkronja t zeza?
- Kthejini fjalt me t zeza n trajt t pashquar, numri njjs.
- far ndryshimi vini re?
Prgjigjet e nxnsve msuesi/ja duhet ti shkruaj n tabel, p.sh.:
pupla emr; flatra emr; t vogla mbiemr; pupla emr n trajtn e shquar,
numri njjs, nj pupl pupla.
nj flatr flatra; e vogl e vogla
Nxnsit arrijn te rregulla:
Emrat q mbarojn me -l, -r rr e formojn trajtn e shquar si dhe
numrin shums me mbaresn a. N kto raste zanorja bie.
(Rregulla drejtshkrimore shkruhet n tabel). Nxnsit lexojn me z t lart
shembujt e dhn n tekst dhe nnvizojn leht me laps ndryshimet q vn re.
Pjesa II. Nxnsit lexojn fragmentin: Gjat lakimit t emrave dhe mbiemrave me
tinguj fundor -l, -rr, -r nuk shkruhet zanorja kur pas tyre vjen nj zanore.
- far vini re kur lakoni emrin kodr ose GE frut i mbl n numrin njjs e
shums n t dyja trajtat: t pashquar e t shquar?
Nxnsit fillimisht lakojn emrin me goj, msuesi/ja e shkruan n tabel dhe
nnvizon me shkums me ngjyr ndryshimin e emrit gjat lakimit. P.sh.:
217

T. e pashquar
njjs
E. -
T. e pashquar
T. e shquar
njjs
nj kodr
- kodra
njjs
nj kokrr e mbl
shums
disa kokrra t mbla
- e kodrs
i nj kokrre t mbl
kodrs
nj kokrre t mbl
disa kokrrave t mbla
nj kodr
kodrn
nj kokrr t mbl
disa kokrra t mbla
Rr. - (prej) nj kodre
kodrs (prej) nj kokrre t mbl
Gj. -
e nj kodre
Dh. -
nj kodre
K. -
i disa kokrrave t mbla
prej disa kokrrave t mbla
Msuesi vazhdon t pyes: - far ndryshimi tjetr vut re gjat lakimit t GE?
N ciln gjini sht emri frut n numrin njjs? Si u lakua ai n numrin shums?
Te grupi emror nj kokrr e mbl v re se zanorja bie, kur pas -rr e -l vjen
nj zanore.
Edhe kjo rregull e dyt drejtshkrimore shkruhet n tabel n pjesn e veant
q sht caktuar nga msuesi posht rregulls s par.
Pjesa III. Nxnsit lexojn fragmentin e fundit, i cili flet pr drejtshkrimin e fjalve t
prejardhura, t formuara prej emrave dhe mbiemrave me -l,- r, -rr dhe nnvizojn
leht me laps morfemn fjalformuese te fjalt: breshri; numro; varfri.
Pasi nxnsit kan lexuar fragmentet e fundit, msuesi/ja drejton pyetjet:
- Cila sht rrnja e fjalve:
breshri
numro
varfri
218
- Cilt jan tingujt fundor t ktyre fjalve?

- A ruhen kta tinguj te fjalt e prejardhura?
- A mund t formuloni vet rregulln e tret ?
Msuesi/ja shkruan rregulln n kndin e veant.
- Ka ndonj prjashtim nga kjo rregull? Cilat fjal bjn prjashtim?
Fjalt q bjn prjashtim msuesi/ja i shkruan me shkums me ngjyr, pr ti
br t dallueshme.
Lexohet do rregull e shkruar n tabel, n kt mnyr nxnsit jan t gatshm
pr ti kthyer njohurit e reja drejtshkrimore n shprehi.
Hapi II. T ushtrohemi: Punohen ushtrimet 1-4.
Ushtrimi 1. Nxnsit vendosin n vend t pikave shkronjat e duhura, kurse msuesi/
ja krkon q ata ta argumentojn veprimin duke thn rregulln drejtshkrimore t
msuar.
Ushtrimi 2. Nxnsit, pasi t kthejn n numrin shums grupet emrore t dhna,
t shohin me kujdes ndryshimet q psojn kto grupe, p.sh.: emrat mashkullor
Libr msuesi
q e formojn shumsin si emrat e gjinis femrore, kshtu edhe mbiemri, si

prcaktues i ktyre emrave, prshtatet n gjini me emrin brtham.
urdhr i prer urdhra t prer
uj i ftoht - ujra t ftohta
urdhr urdhri urdhra - gj . m + mb. gj.m.
uj - uji - ujra gj. f + mb.gj.f
Ushtrimi 3. Nxnsit lakojn grupin emror adr e vogl n numrin njjs dhe shums
e m pas nnvizojn leht me laps ndryshimet q psojn emri dhe mbiemri (-r, -l).
Njjs
E.
nj adr e vogl
Gj.
e nj adre t vogl
Dh.
nj adre t vogl
K.
nj adr t vogl
Rr. (prej) nj adre t vogl
bie + mbares a
+ mbares a
Shums
disa adra t vogla
e disa adrave t vogla
disa adrave t vogla
disa adra t vogla
(prej) disa adrave t vogla
bie + mbares a
+ mbares a
Kujdes, emra, si: libr - libra, ketr - ketra, metr - metra etj., q n shums dalin
me mbaresn - a, nuk e ndrrojn gjinin n numrin shums.
Nuk duhet t ngatrrohen kta emra me emra t gjinis mashkullore q n shums
dalin me ra, t cilt e ndrrojn gjinin: mall - mallra, djath - djathra, uj - ujra.
Ushtrimi 4. Fillimisht nxnsit gjejn gabimet e m pas i korrigjojn ato.
Msuesi/ja ngre n tabel nga nj nxns pr do gabim t qortuar, kurse nxnsit
e tjer t punojn n fletore.
T mprehim kujtesn!
Hapi III. Nse msuesit i ngelet koh, t zhvilloj nj veprimtari zbavitse pr t par
se sa t prqendruar kan qen nxnsit gjat msimit dhe shkalln e prvetsimit t
njohurive t reja. Kjo veprimtari t mos i kaloj m shum se 57 minuta.
Msuesi/ja vazhdon: T shohim se cilat rregulla drejtshkrimore kan zn vend
n kujtesn tuaj.
Drejton pyetjet: Cila sht tema kryesore q trajtuam sot?
- Sa rregulla drejtshkrimore msuat pr drejtshkrimin e emrave e mbiemrave q
kan tingujt fundor l, -r, - rr?
- Si e formojn trajtn e shquar, numri shums emrat q mbarojn me -l, -r, -rr?
- far ndodh gjat lakimit t emrave dhe mbiemrave me tingujt fundor -l, -r, -rr?
- A sht i vrtet pohimi se zanorja ruhet te fjalt e prejardhura, t formuara
prej emrave dhe mbiemrave me -l, -r, -rr?
Po
Jo
-Cilat nga fjalt: i varfr, dibran, numr, epror, lundroj bjn prjashtim nga
kjo rregull?
Nxnsit zgjedhin shokun / shoqen q ka arritur t prvetsoj m mir njohurit
e reja drejtshkrimore.
Detyr shtpie: Ushtrimi 5, f. 179
219
Tema:
Emrat me dy trajta shumsi
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T shkruaj sakt emrat q kan dy trajta shumsi n varsi t kuptimeve me
t cilat prdoren.
T formoj fjali me fjalt e dhna duke prdorur dy trajtat e numrit shums.
T zbuloj kuptimin prkats pr seciln trajt shumsi t fjalve t dhna
duke prdorur Fjalorin e gjuhs shqipe.
Fjalori i gjuhs shqipe
Fletore
Lapsa me ngjyra

Pun e pavarur
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore, t ciln e shkruan n
tabel me shkums me ngjyr. M pas ai/ajo u prezanton nxnsve metodn q
do t prdorin pr t prvetsuar sa m mir njohurit e reja.
Msuesi/ja i udhzon nxnsit t lexojn me kujdes materialin e dhn n tekst.
sht mir q ata ta lexojn dy her prpara se t diskutojn ta lexojn duke
prdorur veprimtarin e leximit t drejtuar, t prshkruar nj or m par.
220
Hapi II. Msuesi/ja ka prgatitur 4 ose 5 pyetje dhe i shtron pr diskutim.

M posht po japim modele pyetjesh.
- far informacioni t ri msuat n kt msim?
- N varsi t kuptimeve q merr fjala brinj n shembujt e dhn n tekst,
cili sht kuptimi i saj i par?
- Si e formon shumsin ky emr?
- Po kuptimi tjetr i fjals brinj cili sht?
- Si e formon shumsin n kt rast?
- ndryshim tjetr vini re midis fjals brinja-brinjt?
- N sa trajta shumsi del fjala
lkur? Pse?
- t prbashkt vini re te shumsi i fjalve brinj - lkur;
brinja - lkura
- Ndryshon kuptimi i fjalve: am amr am
drapr drapinj draprinj etj. n numrin shums
Emri vit n sa trajta shumsi del?
N raste prdoret trajta vjet.
Libr msuesi
Hapi III. Bj nj pyetje. Msuesi/ja shkruan pyetjen e par n tabel dhe t gjith
nxnsit duhet ti japin prgjigje.
Hapi IV. Nxnsit mendojn pr pyetjen dhe shkruajn shkurt prgjigjen e tyre.
Kur krkon prgjigjet e nxnsve, msuesi/ja fton edhe nxnsit m t heshtur q
t lexojn at q kan shkruar. U krkohet nxnsve t mbshtetin prgjigjet e tyre
me pjes nga teksti.
Hapi V. Msuesi/ja ose nj nga nxnsit bn prmbledhjen e gjith diskutimit pr
at pyetje. Msuesi/ja mund t shkruaj nj pyetje tjetr n tabel dhe t kryej t
njjtn procedur.
Hapi VI. T ushtrohemi. Punohen ushtrimet 1-5.
Ushtrimi 1. Nxnsit vendosin n vend t pikave, mbaresn e shumsit e m
pas shpjegojn kuptimin e fjalve: pikt, pikat, cop, copa, gryka, grykt.
M posht po japim shpjegimin e fjals cop dhe copa.
Cop kur prdoret nj send i veant n numrin e sendeve t njjta, si njsi
numrimi, p.sh., 500 cop tulla.
Copa pjes e shkputur ose e ndar nga e tra.
Ushtrimi 2. Duke njohur kuptimin e fjalve n kllapa, nxnsit i vendosin ato n
fjalin e duhur.
P.sh.: gjith pika; mbi kokat; Sa vjet?; rratht; Sa pik...?
Ushtrimi 3. Nxnsit ndrtojn fjali n varsi t kuptimeve t ndryshme q merr
fjala cop dhe zot, duke prdorur sakt t dyja trajtat e shumsit.
zotr pronar i nj dikaje, njerzit q zotrojn dika.
zotrinj burra ose djem (meshkuj)
Ushtrimi 4. Msuesi/ja fillimisht u krkon nxnsve t thon kuptimin q ata din
pr fjalt rrath, rrethe, nse ata nuk i afrohen, kt shpjegim e bn msuesi me
an t Fjalorit t gjuhs shqipe.
Bhet vlersimi i ors s msimit, mbshtetur n pjesmarrjen e nxnsve n
diskutim si dhe n argumentet q ata japin pr do pyetje t shtruar pr diskutim.
221
Tema: Nyja e prparme te prcaktort emra

Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T prdor sakt nyjat e prparme te prcaktort emra kur:
a. Emri i rass gjinore vjen pas nj emri n rasn gjinore, dhanore,
rrjedhore, njjs, t pashquar.
b. Emri i rass gjinore vjen pas nj emri femror n rasn gjinore, dhanore,
rrjedhore, t shquar, njjs.
c. Emri i rass gjinore nuk prcakton drejtprdrejt emrin brtham t GE.
. Emri i rass gjinore prcakton jo emrin brtham, por GE fjal.
d. Ndeshen dy nyja s, t n rasn gjinore t emrave t nyjshm.
Shkumsa me ngjyra
Metoda e mjete msimore

VLD (veprimtari me lexim e
mendim t drejtuar)
Pun e pavarur
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n tabel GE dhe krkon nga nxnsit q n vendet
bosh t vendosin nyjat q duhen: i, e, t, s t rass gjinore. GE emrtohen a, b, c.
a. i, e nj lodre t vllait
b. nj shoku t fmijris
c. prej nj faqeje t librit
222
Pasi nxnsit vendosin nyjat u japin prgjigje pyetjeve:

- nyj vendost? N trajt, numr e ras sht brthama n secilin GE?
- funksion kryen fjala e dyt n GE?
Prgjigjet e nxnsve do t ishin:
nyjn t
brthama sht n trajtn e pashquar; numri njjs, n rasn: a. gjinore, b.
dhanore, c. rrjedhore.
emri i dyt n GE kryen funksionin e prcaktorit.
Pas ktij diskutimi msuesi/ja krkon nga nxnsit t formulojn rregulln
drejtshkrimore q zbatohet pr prdorimin e nyjave t prparme n kto GE.
Prfundimi i arritur nga nxnsit shkruhet n tabel duke br saktsimet e
nevojshme n do rast.
Libr msuesi
Kur pas nj emri n rasn gjinore, dhanore, rrjedhore, n trajt t pashquar,

numr njjs vjen nj emr i rass gjinore ai shkruhet me nyjn t pavarsisht
nga gjinia q ka emri para tij.
N kt mnyr veprohet edhe pr 4 rregullat e tjera.
B.
a. i, e shoqes s klass
b.
shoqes s klass
c. prej shoqes s klass
- U krkohet nxnsve t prcaktojn gjinin e emrit brtham t GE:

C.
a. i, e shoqes sime t klass

b.
shoqes sime t klass
c. prej shoqes sime t klass
- Pr kto GE u krkohet nxnsve t prcaktojn lidhjen e emrit n rasn gjinore

me emrin brtham.
Nj emr n rasn gjinore, q vjen pas nj emri femror n rasn gjinore
t shquar njjs, merr nyjn s kur prcakton drejtprdrejt kt emr,
dhe nyjn t kur nuk prcakton drejtprdrejt kt emr.
. Ministria e Arsimit e Shqipris

Akademia e Shkencave e Shqipris
- U trhiqet vmendja nxnsve pr t treguar se cilin emr prcakton emri i dyt
n rasn gjinore: emrin n gjinore apo me GE?
D. i, e fjals t s moshuars
fjals t s moshuars
prej fjals t s moshuars
Hapi II. Hapet libri, f. 182. Pr rreth 5 minuta nxnsit lexojn n heshtje
informacionin e dhn e m pas kalohet n punimin e ushtrimit 1-4.
Pas punimit t do fjalie nxnsit t prmendin rregulln q sht zbatuar.
N fjalin e tret ku fjala diels mungon, t shtohet nga msuesi/ja e m pas
nxnsit t vendosin nyjn q duhet.
Bhet vlersimi i ors.
223
Rifreskojm njohurit.
Disa rregulla t prdorimit t nyjave
g Kur nj emr femror n rasn gjinore, dhanore a rrjedhore njjs prcaktohet nga
nj emr n rasn gjinore ose nga nj mbiemr i nyjshm, nyja e ktyre sht s.
historia e pavarsis s popullit shqiptar (dhe jo t popullit): fryti i puns s

puntorve (dhe jo t puntorve); flamuri iu dha klass s tet; pas korrjes
s grurit etj.
Por n rast se midis ktyre dy emrave ose midis emrit dhe mbiemrit ndodhet
nj fjal tjetr (ose disa fjal t tjera), q prcakton gjithashtu emrin e par,
ather nyja e emrit t fundit prcaktues sht t e jo s, p.sh.:
(i, e) fabriks s tullave, por: (i, e) fabriks [s re] t tullave;
miniers s Bulqizs, por:
miniers [s kromit] t Bulqizs;
(i, e) fabriks s re, por:
(i, e) fabriks [son] t re.
Pr kt arsye duhet shkruar:

(i. e) klass s dalluar t shkolls De Rada (dhe jo s shkolls);
(i, e) shkolls 9 - vjeare t qytetit (dhe jo s fshatit);
veshjet e krahins s Mirdits dhe t Matit (dhe jo s Matit);
prodhimet e fushs s Kors, t Myzeqes, t Vurgut e t Zadrims (dhe jo
s Myzeqes, s Vurgut);
g Kur pas nj emri femror t shquar t rass gjinore, dhanore a rrjedhore njjs,
vijn dy a m shum emra femror n gjinore njjs, t gjith ata marrin prpara nyjn
s (e jo t), n rast se secili prcakton emrin n gjinore q ndodhet menjher para tij,
p.sh.:
historin e mbjelljes s bims s kafes
d.m.th.: (historin) + (e mbjelljes) + (s bims) + (s kafes).
224
pra, secili prej ktyre emrave n rasn gjinore prcakton at emr q ka

menjher prpara.
Po kshtu ndodh edhe te shembujt e mposhtm:
i shrben ngritjes s mirqenies s fshatarsis s zonave malore;
projekti i ndrtess s shkolls s hoteleris; vendimet e mbledhjes s
asambles s prgjithshme etj.
Por kur nj emr n rasn gjinore, q vjen pas nj emri femror n gjinore t
shquar njjs, prcakton tr GE t cilit i prket ky i fundit, ather ai merr
prpara nyjn t e jo s, p.sh.:
(zhvillimi) + (i industris s nafts) + (t Shqipris),
Nxnsit e shkolls s muziks t qytetit, sepse (nxnsit) + (e shkolls s
muziks) + (t qytetit), d.m.th. emri t qytetit n rasn gjinore nuk prcakton
Libr msuesi
vetm emrin n gjinore s muziks, por t gjith grupin emror e shkolls s

muziks ose n zonn e ports t skuadrs mike etj.
Si shihet, nga shembujt e msiprm, pr t prcaktuar se cila nyj duhet prdorur,
t apo s, duhet zbuluar lidhja kuptimore e fjalve, ndryshe mund t lindin keqkuptime.
Prdorimi i nyjs t n vend t nyjs s n gjinore, dhanore e n rrjedhore
sht i gabuar edhe n kto raste:
programi i
shfaqjet e
orari i
ndeshja e
parashikimi i
s diels
s diels
s mrkurs
s mrkurs
s ardhmes
dhe jo
dhe jo
i t diels
e t diels
dhe jo
i t mrkurs
dhe jo
e t mrkurs
dhe jo
i t ardhmes
Po kshtu veprohet edhe pr emrat femror t farefisnis, kur prdoren me nyj:

kujdesi i
i tha
i shkroi
s bijs
s motrs
s shoqes
dhe jo
dhe jo
dhe jo
i t bijs
t motrs
t shoqes etj.
g Kur n rasn gjinore t nj emri femror t nyjshm ndeshen dy nyja t

prparme s, ather e para nga kto (dhe jo e dyta) zvendsohet me t:
prpara forcs s s vrtets

po kshtu:
frytet e fitores
pas dasms
ditlindja e vajzs
recitimi i nxnses
prpara forcs t s vrtets.
t s res
t s mbess
t s motrs
t s tets B
dhe
dhe
dhe
dhe
jo
jo
jo
jo
s t res
s t mbess
s t motrs
s t tets B etj.
g Kur dy emra n rasn gjinore vijn pas nj emri n emrore njjs dhe i dyti
prej tyre prcakton jo emrin q ndodhet para tij, po tr grupin emror, ather ai
merr, sipas gjinis s emrit n emrore, nyjn i ose e:
libri i gjuhs
i klass VIII
rendi i dits
i mbledhjes
ministri i Arsimit
i Shqipris
kampionati i futbollit i ktij viti
dhe
dhe
dhe
dhe
jo
jo
jo
jo
s klass VIII
s mbledhjes
s Shqipris
t ktij viti
Pr t prcaktuar drejt nyjn q duhet prdorur, duhet zbuluar lidhja kuptimore

e fjalve, ndryshe mund t lindin keqkuptime, p.sh., po t thuhet:
kampionati i futbollit t ktij viti, pr futbollin e ktij viti duket sikur sht fjala
pr futbollin e ktij viti, e jo pr kampionatin e ktij viti.
225
Tema: Fjalt e prejardhura me prapashtesat

si, -ri, - ar, -tar, -tor, -shm, -t, -t.
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta
T shkruaj sakt fjalt q dalin me tem n bashktingllore.
T shkruaj sakt fjalt e prejardhura q dalin me tem n zanore q marrin
prapashtesat tar, -tor, -si, -ri.
T shkruaj sakt format e mbiemrave me prapashtesat shm, -t q dalin
me tem n zanore.
Materiale e mjete msimore:
Fisha me rregullat drejtshkrimore
Shkumsa me ngjyra
Metoda e teknika msimore:

Pun n grupe
Diskutim
Pun prgatitore
N katr fisha prgatiten rregullat drejtshkrimore q lidhen me temn e msimit.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja ndan klasn n katr grupe. Secili grup punon pr t plotsuar
tabeln e mposhtme e pr tu dhn prgjigje pyetjeve t shkruara t cilat jepen
n drras t zez nga msuesi.
Fjala
226
arsimtar
fajtor
voglsi
Tema
Prapashtesa
arsim
-tar
A. Diskutohet rreth fjalve t dhna mbshtetur n pyetjet:

- Cila sht prapashtesa n fjaln e par?
- Po tema? Me far tingulli del tema e saj?
- Po prapashtesa me tingull fillon?
Msuesi/ja krkon nga nxnsit t japin mendime rreth drejtshkrimit t ktyre fjalve.
Pr t saktsuar mendimin e tyre vendoset fisha te Kndi i drejtshkrimit, e cila
lexohet nga 2-3 nxns.
Libr msuesi
N kt hap msuesi/ja u rikujton nxnsve prjashtimet e msuara n klasn

VI. Fjal t prejardhura q mbarojn me bashktingllore dhe shkruhen me - (si
zanore mbshtetse). P.sh. harktar; kombsi; mbretri; mjeksi etj.
Si u veprua te hapi I punohet edhe n tre hapat e tjer.
Hapi II.
Fjala
antar
gjelltore
thatsi
puntor
Tema
an
gjell
that
pun
Prapashtesa
-tar
-tore
-si
-tor
Prjashtime: shkruhen pa fjalt e mposhtme:

amtar,
lojtar,
rojtar,
zyrtar,
atdhe,
pishtar,
am,
loj,
roj,
zyr,
at,
pish,
fillestar,
filles,
Hapi III.
Fjala
i dukshm
i dukshmi
e dukshmja
Tema
dukshm
i duksh()m
e duksh()m
Prapashtesa
-i
-ja
Diskutimi nis n hapin III-IV me pyetjet e mposhtme e m pas vazhdohet si n

rastet e msiprme.
- klase u prkasin kto fjal?
- N gjini jan? Po ras?
Hapi IV.
Fjala
i pjesshm
e pjesshme
i lkurt
i njmijt
Tema
i pjesshm
Prapashtesa
Pr fjaln i njmijt, nxnsit rikujtojn kt mbiemr si marrdhnior.

Hapi V. Pr t kthyer n shprehi njohurit drejtshkrimore t marra n kt or
punohen ushtrimet 1- 4. Gjat diskutimit t do ushtrimi nxnsit lidhin rastet me
kto rregulla.
Bhet vlersimi pr do ushtrim.
Detyr: Ushtrimi 5, f. 185
227
Tema:
Drejtshkrimi i fjalve t prbra
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T shkruaj si duhet fjalt e prbra, tema e dyt e t cilave fillon me zanore.
T gjej dhe t shkruaj fjal t prbra ku tema e par t jet vet-, gjith-,
bashk- dhe tema e dyt t filloj me zanore.
Fletore
Lapsa me ngjyr
Fjalori i Gjuhs s sotme shqipe

Pun n dyshe
Diskutim
Pun e pavarur
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja u drejton nxnsve pyetjet:
- jan fjalt e prbra?
- Si shkruhen ato?
- Thoni disa fjal t prbra.
Pr 3-5 minuta nxnsit rikujtojn njohurit e marra rreth fjalve t prbra.
Hapi II. Hapen librat dhe udhzohen nxnsit t lexojn informacionin e dhn
n faqen 186 pr drejtshkrimin e fjalve t prbra kur tema e dyt fillon me zanore,
ndrsa zanorja e tems s par sht e theksuar ose e patheksuar.
Pr secilin moment nxnsve u lihet nj koh e mjaftueshme n dispozicion n
mnyr q ta kuptojn mir rregulln drejtshkrimore.
228
Hapi III. Kur msuesi v re se nxnsit e kan prfunduar s lexuari t gjith informacionin,
i udhzon q brenda dysheve (si jan t ulur npr banka) t ndrtojn pyetje e t japin
prgjigje rreth atyre q lexuan. N kt mnyr nj nxnsi nga dyshja i takon t ndrtoj
pyetjet dhe tjetri t jap prgjigjet (duke u konsultuar edhe me librin).
P.sh.: Nxnsi 1. A sht shkruar drejt fjala zmbl?
Nxnsi 2. Jo.
Nxnsi 1. Pse?
Nxnsi 2. Sepse rregulla drejtshkrimore thot se, kur tema e dyt fillon
me zanore, shkruhet zanorja e tems s par, nse sht zanore e theksuar.
Kshtu fjala zmbl shkruhet me dy .
Hapi IV. Punohen ushtrimet 1-3, f. 186. Diskutohen ato.
Detyr shtpie: Krijoni nj tekst t shkurtr me 5-6 fjali ku t prdorni sa m shum
fjal t prbra, tema e dyt e t cilave fillon me zanore. Kujdes shkrimin e tyre.
Libr msuesi
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Shkrimi i dats
Niveli II
54 minuta

T shkruaj si duhet datn n tri mnyra t ndryshme:
a. kur muaji shnohet me fjal,
b. kur muaji shnohet me shifra arabe,
c. kur muaji shnohet me shifra romake.
Fisha pr do nxns
Fletore

Loj Sa e njohim njri-tjetrin
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me nj loj. U thuhet nxnsve t shkruajn n nj fish t
vogl datn e lindjes s tyre duke u prpjekur t ruajn fshehtsin nga shoku i
banks dhe ta palosin letrn mir. (Fisha mund tu jepet nga msuesi/ja ose vet
nxnsit e shkpusin at nga fletoret e tyre).
Grumbullohen t gjitha fishat dhe vendosen n nj shport.
M pas msuesi kalon bank m bank dhe i udhzon nxnsit q t marrin nga
nj fish, t lexojn me z t lart datn e shkruar n t dhe t prpiqen t gjejn se
datlindja e cilit shok sht. Nxnsit q arrijn ta gjejn shpallen fitues t ksaj loje.
Hapi II. N prfundim t lojs msuesi/ja shkput nga grumbulli i fishave tri prej
tyre n t cilat datat e lindjes s nxnsve mund t jen shkruar n mnyra t
ndryshme dhe i shkruan n tabel. Nse kjo nuk sht e mundur ather shkput
vetm nj dhe nprmjet saj sqaron mnyrat e ndryshme t shkrimit t datave.
P.sh.: 15 maj 1995
a. me fjal: 15 maj 1995
b. muaji shnohet me shifra arabe dhe ndahet nga data e viti me pik:
15. 05. 1995
c. muaji shnohet me shifra romake dhe ndahet nga data e viti me pik:
15. V. 1995
229
Po ktu msuesi/ja u trheq vmendjen nxnsve se nuk kshillohet ndarja e

dats nga muaji dhe viti me viz t pjerrt.
15/ 06/ 1995
Hapi III. Hapet libri. Udhzohen nxnsit t lexojn n heshtje pr rreth 5-7 minuta
informacionin e dhn n f. 187 duke treguar kujdes n mnyrn e shkrimit t
dats, kur shkruajn edhe vendin. P.sh.: (Tiran, m 22 janar 2007) si dhe rastet e
shkrimit t datave t festave zyrtare, p.sh.:1 Maji, 28 Nntori, ku muaji shkruhet me
shkronj t madhe.
Hapi IV. Punohen ushtrimet 1, 2, 4, f. 187.
Pas prfundimit t do ushtrimi bhet diskutimi dhe vlersimi i tij.
Tema: Shenjat e piksimit n ligjratn e drejt

Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T prdor drejt shenjat e piksimit, kur fjalt prmendse ndodhen n fillim,
n mes, n fund t fjalis.
T rishkruaj fjalit e dhna duke ndryshuar rendin e fjalve prmendse dhe
ato t autorit.
T shkruaj nj tekst me 15-20 fjali n ligjrat t drejt, ku fjalt prmendse
t jen para, n mes dhe pas fjalve t autorit.
230


Veprimtaria e leximit t drejtuar
Pun e pavarur
far? E far? Po tani, far?
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja ndan tekstin n pjes t zotrueshme q nxnsit ta
prvetsojn leht prdorimin e shenjave t piksimit n ligjrat t drejt.
Msuesi/ja prgatit pyetje t nivelit kuptimor pr seciln pjes q do t lexohet
nga nxnsit.
Pjesa I, nxnsit lexojn fragmentin nga fillimi deri te fjalt e autorit q jan fjalt
t cilat shkruhen pr t paraqitur fjalt prmendse.
Libr msuesi
Hapi II. Msuesi/ja pyet:

- Kush i thot fjalt q jan brenda thonjzave? Po fjalt e tjera?
- quajm ligjrat t drejt?
- Cilat jan ato?
- Nga sa pjes prbhet ligjrata e drejt?
- Dalloni fjalt prmendse dhe fjalt e autorit n tekstin q sapo lexuat.
- Nnvizoni me t kuqe fjalt prmendse dhe me blu fjalt e autorit.
- Lexoni ligjratn e drejt duke prmendur shenjat e piksimit.
Dgjohen me vmendje prgjigjet e nxnsve.
Pr krkesn e fundit, nxnsi/ja q do t lexoj t prmend shenjat e piksimit.
P.sh.: Fjalia A: dy pika, hapen thonjzat, fjalt prmendse nisin me shkronj t
madhe, pikuditje, mbyllen thonjzat.
Pjesa II. Fillon nga: Fjalt prmendse mund t qndrojn... deri te Kujdes!
Hapi III. Nxnsit lexojn pjesn e dyt.
Msuesi/ja pyet:
- Cili sht pozicioni i fjalve prmendse n fjali?
- shenja piksimi vendosen kur fjalt prmendse ndodhen n fillim, n
mes, n fund t fjalis?
- tipa fjalish jan prdorur te fjalt prmendse n ligjrat t drejt?
- Rishkruani fjalin: Msuesi/ja tha: Sot do t bjm nj vizit n muzeun
e qytetit:, duke ndryshuar rendin e fjalve prmendse dhe t fjalve t autorit.
Kujdes shenjat e piksimit.
Prgjigjet e nxnsve shkruhen n tabel, ato paraqiten skematikisht nga msuesi.
1. a. Fj. e autorit : fj. prmendse . ; ? ; ! ; ?!
Shenjat e piksimit
b. Fj. e autorit : - fj. prmendse . ; ? ; ! ; ?! vendosen sipas tipit t fjalis.
2. a. Fj. prmendse , (? ; !; ?!) - fj. e autorit.
b. - Fj. prmendse, (? ; !; ?!) - fj. e autorit.
Kur fjalia prmendse

sht dftore, vendoset
presje dhe jo pik.
3. a.Fj. prmendse, - fj. e autorit, - fj. prmendse. (?; !; ?!)

b.- Fj. prmendse, - fj. e autorit, - fj. prmendse. (?; !; ?!)
Kur fjalt prmendse jan pas, para dhe n mes t fjalve t autorit,
msuesi/ja e paraqet n kt mnyr:
Ai tha: Ky film ishte i bukur. (fjali dftore)
Nna m pyeti: Kur erdhe?
Fmija u udit: Sa pallate t larta paska ktu!
Beni i tha Dritanit: Kjo qenka e fshehta jote?!
N dialog, n vend t thonjzave para fjalve t autorit prdoret viza.
- Mos u vono, - tha nna, - se do t bsh msimet.
Kur fjalt e autorit jan n fund, pjesa prmendse futet midis vizave dhe
n fund t saj vihen shenjat e piksimit q krkon natyra e fjalis.
g
231
- Pse u vonove? - tha nna.

Por pjesa prmendse mund t futet edhe midis thonjzave, n kt rast para
fjalve t autorit vendoset nj viz.
Un erdha m shpejt nga shkolla, - tha Vjollca.
E kam zili shoqrin tuaj! - tha me knaqsi Artini.
Kur pjesa lajmuese (fjalt e autorit) i ndrfutet pjess prmendse, kjo e
fundit ndahet n t dy kraht me presje e viz. Sipas tipit t fjalis mund t vihet
pik, pikpyetje, pikuditje.
Koha e mir, - thot populli, - duket q n mngjes.
- po thua kshtu? - foli i nxehur babai. Mos m mso mua!
g
Pr pyetjen e fundit msuesi/ja ngre tre nxns n tabel pr t rishkruar fjalin

sipas krkess s dhn.
Pjesa III. Nga Kujdes... deri n fund.
- far shenje piksimi vendosim n rast se pjesa e par e fj. prmendse
ndahet me pikuditje dhe pikpyetje? tipa fjalish jan kta?
- Lexoni me z duke prmendur dhe shenjat e piksimit.
Shnim: sht mir q msuesi prve ktyre dy rasteve tu prmend nxnsve
se nse pjesa e dyt sht nj fjali tjetr (mendim i ri), ather pas fjalve t
autorit vihet pik (.) dhe fjalt prmendse nisin me t madhe.
P.sh.: Rrini se do t vijn edhe fmijt, - m thoshte. Ata nuk do t vonohen.
Prgjigjet e nxnsve shkruhen n tabel duke skicuar skemn tjetr t re.
Fj. prmendse,(?,!,?!) - fj.autorit. - Fj. prmendse.
232
Hapi IV. Msuesi/ja vendos se far veprimesh do t ndrmarr, mbi bazn e

shtjeve q sapo ka shqyrtuar. Msuesi/ja paraqet tabeln e mposhtme n
drras ose n tabakun e letrs.
far?
E far?
Po tani, far?
far? Te kjo shtyll msuesi/ja u krkon nxnsve t shkruajn shtjet m

t rndsishme q kan diskutuar pr temn. Kto shkruhen n mnyr t
prmbledhur.
Nxnsit mund t japin kto prgjigje:
Libr msuesi
- Ligjrata e drejt sht riprodhim i fjalve t dikujt pa i ndryshuar ato.

Fjalt prmendse
- Ligjrata e drejt prbhet nga
Fjalt e autorit (lajmuese)
para
- Fj. prmendse mund t qndrojn
n mes
n fund t fjalve t autorit.
- Shenjat e piksimit q prdoren n tri pozicionet e FP.
E far: Msuesi/ja u krkon nxnsve t marrin n shqyrtim se far sht m
e rndsishme n shtjet q sapo u paraqitn. Pse kan rndsi ato? Pas nj
diskutimi me nxnsit, msuesi/ja shkruan pika t prmbledhura n ndarjen me
emrtimin E far?
Nxnsit mund t thon: shtja m e rndsishme jan shenjat e piksimit q
duhet t prdorim kur fjalt prmendse ndodhen para, n mes, pas fjalve t autorit.
Po tani far? Msuesi/ja i pyet nxnsit se far mund t bjn pr shtjen q
sapo kan diskutuar.
Prgjigjja e nxnsve mund t jet: T ushtrohemi.
Hapi V. T ushtrohemi: Punohen ushtrimet 1-3.
Ushtrimi 1. Nxnsit fillimisht nnvizojn me lapsa me ngjyra fjalt prmendse
e m pas tregojn se cili sht vendi i tyre n krahasim me fjalt e autorit. Duke
nnvizuar nxnsit t korrigjojn gabimet teknike q ka n fjalit e ktij ushtrimi
dhe t thon se ku qndron gabimi.
- Fjalia 4 t ndahet n dy pjes, sepse do t jet m e leht pr nxnsin pr ta
punuar.
P.sh.: fjalia: Kjo ishte rruga jon m e shkurtr q na onte n seminar, thot
De Rada.
Aty ndalet dhe thot: Shikoni dhe shkolln ton...
Ushtrimi 2. Para se t rishkruajn fjalit e dhna, nxnsit t korrigjojn gabimet
teknike.
Te fjalia e dyt nuk duhet presja (,).
Te fjalia e katrt sht harruar - (viza) para fjalve prmendse.
Ushtrimi 3. Msuesi/ja duhet t korrigjoj krkesn e ushtrimit. Krkesa duhet t
jet: Vendosini ku duhet shenjat e piksimit, q mungojn.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve.
233
S I N T A K S A
Tema:
Fjalia e thjesht
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T formuloj prkufizimin rreth fjalis.
T klasifikoj fjalit e dhna sipas kumtimit.
T dalloj fjalit e thjeshta nga fjalit e prbra.
T dalloj llojet e fjalive t thjeshta: nj kryegjymtyrshe dhe dykryegjymtyrshe
mbshtetur n strukturn e tyre.
T dalloj gjymtyrt homogjene n fjalit e thjeshta.
T ndrtoj nj tekst t shkurtr (10-15 fjali) me fjali dykryegjymtyrshe dhe
njkryegjymtyrshe mbshtetur n figurn e dhn n tekst.
Stuhi mendimesh
Diagrami i Venit
Veprimtari me lexim mendim t drejtuar
(VLMD)
Zhvillimi i msimit
234
Hapi I. Rikujtojm njohurit

Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve temn e re msimore, t ciln e shkruan n
tabel, duke theksuar fjaln sintaks.
Msuesi/ja n kt hap rikujton njohurit e marra n kl. VI. VII. rreth fjalis. Ai/Ajo
praktikon stuhi mendimesh pr ti nxitur nxnsit t kujtojn sa m shum njohuri
t fituara rreth fjalis dhe t japin ide t ndryshme pa br gjykime pr to. Kjo
veprimtari mund t kryhet n 10 minuta ose m pak.
Msuesi/ja drejton pyetjet:
- quajm fjali dhe kumton ajo?
- sht fjalia e thjesht?
- Si e dallojm fjalin e thjesht nga fjalia e prbr?
Prgjigjet e nxnsve mund t jen:
1. Njsia themelore e ligjrats q formohet nga 1, 2 ose m shum fjal t
lidhura sipas kuptimit dhe rregullave gramatikore t gjuhs. Ajo kumton nj mendim,
gjykim, dshir, urdhr etj.
Libr msuesi
2. Fjalia e thjesht prbhet nga GE dhe GF, ku folja shrben si brthama e fjalis.
3. Prgjigjja e pyetjes s tret t realizohet prmes Diagramit t Venit, ku nxnsit
t krahasojn veorit e fjalis s thjesht e asaj t prbr.
Ka nj folje
Fjalia e
thjesht
Fjalia e
prbr
- Ka dy a m shum folje.
Pjest lidhen me lidhza,
fjal lidhse dhe pa mjete lidhse.
- Kumtojn nj prmbajtje t plot.

- Gjenden ndrmjet dy pushimeve t gjata.
- Kan intonacion t prfunduar.
(Prgjigjet e nxnsve shkruhen n tabel.)
Hapi II. N kt hap nxnsit hyjn n ndrtimin e njohurive i cili realizohet me
VLMD, me t cilin nxnsit jan njohur.
Pr realizimin e ksaj teknike ndiqen kto hapa.
I. Ndahet teksti n pjes q nxnsit ta kuptojn m leht.
II. Me an t pyetjeve t rendit t lart drejtohet leximi n heshtje.
III. Diskutimi i prgjigjeve t pyetjeve, me shembuj t lexuar nga teksti.
Pjesa 1. Nxnsit lexojn fragmentin e dhn n tekst dhe u krkohet:
- Nnvizoni me t kuqe foljet pr do fjali.
- Gjeni fjalit e thjeshta dhe fjalit e prbra.
- far strukture kan dy fjalit e para? Po fjalia e tret n sa pjes ndahet?
- Cili sht mjeti lidhs?
- Si i ndajm fjalit sipas ndrtimit? Paraqiteni skematikisht at.
Fjalia
Fjalia e thjesht
Fjalia e prbr
Diskutohen prgjigjet e pyetjeve duke e konkretizuar me shembujt e tekstit.

(Msuesi/ja nse dshiron, le t zgjedh fjali t tjera nga teksti, ku nxnsit tu
prgjigjen pyetjeve t dhna m sipr.)
Pjesa 2. Nxnsit lexojn fragmentin ku flitet pr fjalin dykryegjymtyrshe. U
drejtohen pyetjet:
- kuptoni ju me fjali dy kryegjymtyrshe?
- Si mund t jet ky tip fjalie?
- Kur kemi fjali dykryegjymtyrshe t pazgjeruar? Po t zgjeruar?
Prve shembujve t dhn nga teksti, msuesi/ja u krkon nxnsve q prgjigjet
e pyetjeve ti shoqrojn me shembuj fjalsh, t ndrtuara nga ata vet.
235
Pjesa 3. Nxnsit lexojn fragmentin, ku flitet pr fjalin njkryegjymtyrshe. U

drejtohen pyetjet:
- kuptoni ju me fjali njkryegjymtyrshe?
- Si ndahet ky tip i thjesht fjalie? Paraqiteni me skem n fletore.
- Pse quhet fjali foljore? Po emrore?
Edhe n kt pjes msuesi/ja kmbngul q nxnsit t ndrtojn shembuj t
tjer me fjali njkryegjymtyrshe, foljore dhe emrore.
Pasi dgjon prgjigjet e nxnsve, msuesi/ja ndrton n tabel skemn e plot
t llojeve t fjalis s thjesht.
Sugjerim: N kt moment mendojm se do t ishte shum e nevojshme q
kto njohuri t reja t kthehen n shprehi. Nxnsit t punojn ushtrimin 2, f. 196.
Pjesa 4. Lexohet fragmenti mbi gjymtyrt homogjene.
Msuesi/ja drejton pyetjet:
- quajm fjali t thjeshta me gjymtyr homogjene?
- funksione kryejn ato? (gjymtyrt homogjene)
- Me mjete lidhse bashkohen gjymtyrt homogjene ndrmjet tyre?
- Nga se dallohet nj fjali e thjesht me gjymtyr homogjene kallzues nga
fjalia e prbr?
Nse nxnsit kan vshtirsi n dhnien e prgjigjes pr pyetjen e fundit, le ta
sqaroj msuesi/ja duke dhn shembujt n tabel, p.sh.:
Vallja rrethonte dhe prpinte gjithka si nj ujvar.
Vajza hapi antn dhe nxori librat e rinj.
236
Fjalia e thjesht
Fjalia e prbr
Shnim. Kallzuesit homogjen prve kryefjals s prbashkt duhet t

ken t prbashkt edhe kundrinort e rrethanort, n qoft se fjalia ka t till.
Prndryshe, nuk jan kallzues homogjen. N fjalin e dyt, kallzuesit
ndonse i prkasin s njjts kryefjal, nuk jan gjymtyr homogjene, sepse
kan kundrinor t ndryshm.
Hapi III. T ushtrohemi. Punohen ushtrimet 1, 3.
Bhet vlersimi i ors s msimit, falnderohen nxnsit pr pjesmarrjen e tyre
n diskutime, pr saktsin e dhnies s prgjigjeve.
Libr msuesi
Tema:
Grupet e fjalis s thjesht

dhe funksioni i tyre (Ushtrime)
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
90 minuta
T dalloj grupet kryesore n fjalin e thjesht (grupin e kryefjals dhe grupin
e kallzuesit).
Ora I.
T dalloj strukturn e GE dhe GF.
T prcaktoj funksionet prbrse t GE dhe GF.
T dalloj temn dhe remn n fjalin e dhn.
Ora II.
T zvendsoj GE dhe GF me grupe emrore dhe foljore t dhna.
T gjej prbrsit e fjalis duke i paraqitur ata n skem.
T zgjeroj dhe t zvogloj fjali duke zgjeruar e zvogluar GE dhe GF.
Shkumsa me ngjyra

Msimdhnia e ndrsjell
Stuhi mendimesh
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. T kujtojm s bashku
U drejtohen nxnsve pyetjet:
- Cilat jan grupet kryesore t fjalis s thjesht? Jepni nj shembull.
- Ndajeni fjalin n grupe.
Hapi II. Nxnsit ndahen n grupe me nga 4 ose 5 veta. U shpjegoni se do t
bjn nj veprimtari t t nxnit n bashkpunim q quhet Msimdhnia e
ndrsjell. Me radh ata do t bhen msues t grupit. Nxnsi q luan rolin e
msuesit ka kto 4 detyra.
1.
2.
3.
4.
Lexoni me z t lart nj paragraf ngadal, qart, me theksime fjalsh.

Prmbledh pikat kryesore t tekstit me nj ose dy fjali dhe i parashtron.
Bn pyetje pr t rreth shtjeve t trajtuara.
Sqaron pjest e vshtira.
Kto detyra t shkruhen n nj vend t caktuar n tabel.
237
Hapi III. Paragrafin e par (struktura e grupit emror) e punon msuesi/ja duke
respektuar t katr rregullat.
- Lexon me z t lart paragrafin: Struktura e GE.
- Prmbledh pikat kryesore t tekstit: Grupi emror prbhet nga:
- brthama
- prcaktuesit
II. Funksionet prbrse t GE jan:
- brtham
- prcaktor
- ndajshtim
- Bn pyetje rreth shtjeve t trajtuara:
- Cilt jan prbrsit e GE?
- funksion kan ata?
- Sqaron pjest e vshtira (nse nxnsit ose msuesi mendojn se ka pjes t
vshtira, pas tij do ta vazhdoj nxnsi tjetr.
Msuesi/ja sqaron se cili prbrs kryen funksionin e ndajshtimit dhe nga varet
prcaktori.
Hapi IV. Paragraft e tjer mund t punohen nga nxnsit sipas tekniks
Msimdhnia e ndrsjell.
238
Shnim: Sugjerojm q msuesi/ja t przgjedh nxns t mir me qllim q

kjo teknik t realizohet me sukses dhe njohurit e reja t prcillen sakt te shokt
e tyre.
Nxnsit t przgjedhur, pasi lexon me z t lart paragrafin: Struktura e GF, i
lihet pak koh t bj prmbledhjen (5 minuta).
- Prmbledhja e nxnsit mund t jet:
I. GF prbhet nga 1 folje kallzues dhe nga nj ose m shum GE.
II. Fjalt dhe grupet e fjalve brenda GF kryejn 5 funksione.
- Nxnsi formulon dhe bn pyetje si:
- Cilt jan prbrsit e GF?
- funksione kryejn fjalt dhe grupet e fjalve brenda GF?
Paraqitini ato skematikisht.
Sqaron pjest e vshtira, si prcaktorin kallzuesor t kryefjals, duke u thn
se ka lidhje t dyfisht dhe me KR dhe me foljen kallzues.
(-T mos ngatrrohet me rrethanorin e mnyrs mbshtetur n argumentin e
dhn m lart).
Libr msuesi
Po kshtu vazhdohet pr paragrafin III Tema dhe rema, pr t cilin zgjidhet nj

nxns tjetr n rolin e msuesit.
Hapi V. Msuesi/ja falnderon nxnsit pr seriozitetin e treguar gjat zhvillimit
t veprimtaris s t nxnit n bashkpunim.
Ora II. T ushtrohemi

Nxnsit punojn ushtrimet 2-10.
Ushtrimi 2. Nxnsit fillimisht nnvizojn me laps t kuq kryefjaln e m pas
krkesat e tjera t ushtrimit i plotsojn sipas ksaj tabele.
Kryefjala
Nata
Prbrsi
Nata
Funksioni
brtham
Ushtrimi 4. Nxnsit plotsojn me laps t zi n tekst funksionet q kryejn n

fjali fjalt dhe grupet e fjalve brenda GF.
P.sh.: Prcaktor kallzuesor i kryefjals Vajza mbeti me goj hapur.
Ushtrimi 5. Nse gjejn prbrsit e fjalive t dhna t prdoren dy ngjyra.
P.sh.: Vitin e kaluar Iliri shkoi n fshatin e lindjes.
(GK) Iliri
n fshatin e lindjes
GF - shkoi
vitin e kaluar
Vitin e kaluar
GF
Iliri
shkoi n fshatin e lindjes
GK
GF
Kshtu vazhdohet dhe pr fjalit e tjera.

Ushtrimet 6, 7, 8, 9, 10 punohen nga nxnsit nn drejtimin e msuesit.
239
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Prcaktori, mnyrat e shprehjes

Niveli III
90 minuta

T dalloj prbrsit e grupit emror.
T tregoj se me se shprehet prcaktori.
T argumentoj prshtatjen e prcaktorit me emrin brtham.
T gjej prcaktort n nj tekst t dhn duke treguar se me se shprehen.
T vendos n shums grupet emrore t dhna duke treguar ndryshimet q
pson prcaktori pr tu prshtatur me emrin brtham.
Fletore
Shkumsa me ngjyra

Stuhi mendimesh
Pun n ift
Diskutim
Pun e pavarur
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja nprmjet nj stuhie mendimesh me pyetjet e mposhtme,
prgjigjet e t cilave i pasqyron sistematikisht n tabel duke prdorur shkumsa
me ngjyra, rikujton njohurit e marra 1 vit m par nga nxnsit pr prcaktorin.
Cilt jan prbrsit e grupit emror?
GE
240
Emr + emr
Emr + mbiemr
Emr + premr (Premr + emr)
Numror + emr
Emr + form e pashtjelluar paskajore
Msuesi/ja shton edhe me nj pjes t nnrenditur prcaktore, t ciln u thot

nxnsve se do ta sqaroj n pjesn e dyt t ors msimore.
- Me se shprehet prcaktori?
- sht prcaktori?
emr
Prcaktori
shprehet me
n rasn gjinore, rrjedhore e kallzore pa parafjal

n rasn emrore, kallzore e rrjedhore me parafjal
mbiemr
i nyjshm
i panyjshm
premr
dftor
pronor
pyets
t pacaktuar
numror
form t pashtjelluar paskajore

pjes t nnrenditur prcaktore
Pr secilin rast msuesi/ja krkon q nxnsit ta ilustrojn me shembuj t ndryshm.
Libr msuesi
Hapi II. Hapet libri n faqen 200.

Udhzohen nxnsit t lexojn me kujdes fragmentin e dhn n tekst e t veojn
grupet emrore me shkronja t zeza, duke dalluar fjaln brtham dhe fjaln
prcaktuese.
Prve ksaj msuesi/ja u krkon t gjejn edhe prcaktor t tjer t prdorur
n kt tekst. Pr kt nxnsit mund t punojn n ift.
Kur vihet re se nxnsit e kan mbaruar detyrn, aktivizohen disa prej tyre pr t
lexuar prcaktort e gjetur, t cilt msuesi/ja i shkruan n tabel duke prdorur
shkumsa me ngjyra pr t dalluar fjaln brtham nga fjala prcaktuese.
Hapi III. Meqense nxnsit kan marr njohuri t plota pr prcaktorin si n
klasn e gjasht, ashtu edhe n t shtatn, msuesi/ja krkon prej tyre q ta lexojn
n heshtje pr rreth 5-7 minuta informacionin e dhn n faqen 200-201 dhe, nse
kan ndonj pyetje apo paqartsi, do t diskutojn m tej s bashku.
Hapi IV. N pjesn tjetr t ors msimore u sqarohet nxnsve prcaktori i
shprehur me pjes t nnrenditur prcaktore.
Shkruhet n tabel fjalia: Dje pash nj film t bukur.
U krkohet nxnsve t prcaktojn llojin e fjalis, t gjejn grupin emror, t dallojn
fjaln brtham dhe prcaktorin duke treguar se me se sht shprehur ai.
Prgjigjja e nxnsve do t ishte:
- sht fjali e thjesht
- GE nj film t bukur
- nj film emr brtham
- t bukur prcaktor i shprehur me mbiemr
M tej msuesi/ja krkon nga nxnsi q kt fjali t thjesht ta kthej n nj fjali
t prbr duke zvendsuar mbiemrin i bukur me nj pjes t nnrenditur.
241
P.sh.: Dje pash nj film / q ishte i bukur /.
- Ciln gjymtyr prcakton pjesa e nnrenditur q ishte i bukur?
Kundrinorin e drejt - nj film.
Pas prgjigjes msuesi/ja sqaron se pjesa e nnrenditur q prcakton nj gjymtyr
t pjess kryesore dhe q lidhet me t me premra lidhor ose fjalt lidhse ku,
kur, t prdorura si premra lidhor, sht pjes e nnrenditur prcaktore dhe si e
till kryen n fjali funksionin e nj prcaktori.
Prcaktori, prve t tjerash, shprehet edhe me pjes t nnrenditur prcaktore.

N fund t ors s msimit bhet nj prmbledhje e shkurtr e materialit t marr
dhe vlersohet aktivizimi i nxnsve dhe pjesmarrja e tyre n msim.
Ora II. Gjat ors s dyt msuesi do t punoj ushtrimet n f. 202.
Msimi nis me leximin e detyrs s shtpis.
Vazhdohet m tej me ushtrimet 1, 3, 4 , 5, f. 202.
N ushtrimin 1, pr gjetjen e prcaktorve, far tregojn ata dhe me se jan
shprehur, nxnsit mund t punojn n ift.
Ushtrimi 3. Klasa mund t ndahet n tri skuadra dhe secils skuadr i jepen nga
tri grupe emrore pr ti kthyer n numrin shums dhe pr t formuar fjali me to.
N ushtrimin 5 fjalia e par duhet korrigjuar: Shtpia prej guri sht e gjyshes sime.
Si gjithmon n prfundim t do ushtrimi diskutohen prgjigjet me t gjith
klasn.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
242
Ndajshtimi
Niveli III
45 minuta

T dalloj ndajshtimin si nj lloj prcaktori duke shpjeguar veorit e tij.
T ndrtoj ndajshtime mbshtetur n emra brtham.
T dalloj ndajshtimin e zgjeruar nga ai i pazgjeruar.
Fletore
Shkumsa me ngjyra
Stuhi mendimesh
Pema e mendimit
Diskutim
far? E far? Po tani far?
Zhvillimi i msimit
Hapi I. T kujtojm njohurit e marra.
Msuesi/ja paraqet temn e re dhe i nxit nxnsit me pyetjet e mposhtme t
kujtojn njohurit q kan marr rreth ndajshtimit.
Libr msuesi
- sht ndajshtimi?
- N kategori prshtatet me gjymtyrn q prcakton?
- Me se shprehet ndajshtimi?
- Ku qndron ai n raport me fjaln brtham?
- Si e dallojm ndajshtimin nga llojet e tjera t prcaktorve?
Pranon t gjitha prgjigjet e nxnsve duke i nxitur q t argumentojn mendimet
e tyre. Prgjigjet e marra prej nxnsve nga pyetjet e drejtuara japin veorit e
ndajshtimit si nj lloj prcaktori. Kto veori t dhna nga nxnsit, msuesi/ja i
prmbledh n pemn e mendimit t ciln e vizaton n tabel duke prdorur shkumsa
me ngjyra.
Qndron para dhe pas
Emrton t njjtin send/ dukuri pr t dytn her
emrit q prcakton
Zakonisht emri sht
n trajtn e pashquar
Ndajshtimi
Ndajshtimi sht i
veuar, i paveuar
Nuk ndryshon gjat lakimit
Shprehet me emr, grup emror
Hapi II. Msuesi/ja pasi bn prmbledhjen e njohurive t marra dhe i prgzon

nxnsit pr qndrueshmrin e njohurive t fituara, i udhzon ata t hapin librin
n faqen 203. Krkon prej tyre t lexojn informacionin e dhn n tekst dhe m
pas t plotsojn tabeln q ai/ajo e vizaton n drrasn e zez.
far?
E far?
Po tani far?
N shtylln: far? Msuesi/ja u krkon nxnsve t prmbledhin idet m t

rndsishme q diskutuan pr temn.
243
P.sh.: Nxnsit: Diskutuam pr ndajshtimin si nj lloj prcaktori, me se shprehet,
vendin q z ai n fjali si dhe llojet e tij.
Po ktu msuesi/ja njeh nxnsit me ndajshtimin e zgjeruar dhe t pazgjeruar.
N shtylln: Po tani far? Msuesi/ja krkon prej nxnsve t ndrtojn fjali
me ndajshtimet q qndrojn para ose pas fjals q prcaktojn. Kto ndajshtime
mund t jen t veuara ose t paveuara, t zgjeruara ose t pazgjeruara.
N prfundim t puns disa nxns lexojn se si e kan plotsuar tabeln.
Hapi III. T kthejn n shprehi njohurit e fituara.
Nxnsit punojn ushtrimet 1-4, f. 204. Diskutohen ato.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
a. Prcaktori kallzuesor (ora I)

b. Ushtrime 1-8 (ora II)
Niveli III
90 minuta

Ora I.
a. T krahasoj prcaktorin, kallzuesin emror dhe prcaktorin kallzuesor
t kryefjals duke vn n dukje t prbashktat e ndryshimet midis tyre.
b. T tregoj rolin e prcaktorit kallzuesor.
c. T dalloj prcaktorin kallzuesor duke treguar me se shprehet.
d. T tregoj vendin q z n fjali prcaktori kallzuesor i kryefjals.
Ora II.
a. T ndrtoj fjali ku t ket prdorur shprehjet frazeologjike t dhna n
funksion t prcaktorit kallzuesor t kryefjals.
b. T kthej n funksion t prcaktorit kallzuesor t kryefjals gjymtyrn
mbiemrore t kallzuesit emror duke zvendsuar foljen kpuj jam.
c. T prshkruaj nj mjedis, stin... ku t prdor prcaktor, kallzues
emror dhe prcaktor kallzuesor t kryefjals.
Shkumsa me ngjyra
Zhvillimi i msimit
244
Diskutim
Pem mendimi
Diagrami i Venit
Tabel koncepti
Pun e drejtuar
Ora I
Hapi I. Msuesi/ja shkruan n tabel fjalit:
a. Kjo prmendore e lart sht e Heroit ton Kombtar.
b. Kjo prmendore sht e lart.
c. Kjo prmendore duket e lart.
Mbiemri i lart shkruhet n t tria rastet me shkumsa me ngjyra t ndryshme.
(a. t kuqe, b. blu, c. t verdh).
A. Rreth mbiemrit e lart n fjalin a. msuesi/ja krkon prgjigje, argumentim
rreth pyetjeve:
- N grup bn pjes? - Ciln fjal prcakton n GE?
- Si lidhet me t? funksion kryen n kt rast?
Prgjigjet e nxnsve shkruhen n t majt t tabels me shkums t kuq. Kshtu
veprohet pas diskutimit edhe pr dy fjalit e tjera.
Libr msuesi
B. Diskutimi vazhdon pr mbiemrin e lart t prdorur n fjalin e dyt (b)

- Cilsin e cils gjymtyr tregon mbiemri e lart?
- Me ciln gjymtyr tjetr lidhet mbiemri e lart?
- funksion kryen n kt rast?
C. Pr fjalin c arsyetojm si pr dy fjalit e para:
- Cilsin e cils gjymtyr tregon mbiemri e lart?
- Me ciln gjymtyr lidhet tjetr ky mbiemr?
- Cili sht ndryshimi me prdorimin e tij n fjalin e dyt?
- funksion kryen n kt rast?
Hapi II. Mbshtetur n prgjigjet e dhna nxnsit plotsojn Diagramin e Venit.
Kallzuesi
emror
lidhet me foljen
kpuj jam
lidhet me foljen dukem

dhe tregon cilsi t
kryefjals
Prcaktori
kallzuesor
gjendet n GE,
tregon cilsi t emrit
Prcaktori
Hapi III. Nxnsit lexojn n heshtje pr rreth 10 minuta informacionin e dhn
n f. 205-206 pr t njohur t gjitha veorit e prcaktorit kallzuesor t kryefjals:
- Roli i prcaktorit kallzuesor t kryefjals.
- tregon prcaktori kallzuesor.
- Me se shprehet.
- Vendi q z.
Pas ktij momenti nxnsit jan t aft t plotsojn pemn e mendimit, pamja
e s cils do t ishte:
Rendi:
- pas foljes kallzues
- para, kur e theksojm
Gjymtyr e dyt e fjalis

Prcaktori
kallzuesor i
kryefjals
Shprehet me:
- mbiemr
- emr t pashquar
- GE
- shprehje frazeologjike
Ka lidhje t dyfisht
Foljet tregojn
veprimtari, lvizje: bj,
bhem, kthej, lvizim.
245
Kur lexohet pema e mendimit te veoria shprehet msuesi/ja t krkoj nga

nxnsit ose t shpjegoj vet rastet:
a. Kur mbiemri prdoret edhe i shoqruar me pjeszn krahasuese si ose ndajfoljen sa.
b. Kur emri (prcaktori kallzuesor i kryefjals) mund t shoqrohet me parafjalt me,
n, pa, me pjeszat si dhe pr dhe dallimi nga rrethanori pr rastet e fundit (me pjesza).
Hapi IV. Punohet ushtrimi 1. Diskutohet.
Detyr shtpie: Ushtrimi 2 f. 206 realizohet duke plotsuar
n tabeln e mposhtme:
Prcaktori
Me se
shprehet
Gjymtyra
nga varet
Prcaktori
kallzuesor
Me se
shprehet
Gjymtyra
nga varet
Ora II
Hapi I. Kjo or nis me punimin e detyrs s shtpis e m pas nxnsit punojn
ushtrimet 3-9 n f. 207.
Ushtrimi 3. Pasi vendosin pjeszat, ndajfoljen dhe parafjalt e duhura, nxnsit
dallojn funksionin q luajn fjalt e nnvizuara.
Ushtrimi 5. Pasi nxnsit lexojn fjalit, shpjegojn kuptimin e shprehjeve frazeologjike.
Ushtrimi 7. Pasi bjn zvendsimin e foljes jam (sht) me nj folje tjetr (duket,
qndron), prcaktojn funksionin e mbiemrit madhshtore.
Bhet diskutimi i do ushtrimi. Vlersohen prgjigjet e dhna nga nxnsit.
Detyr: Ushtrimi 9, f. 207.
246
Tema: Kundrinori i drejt dhe i zhdrejt

(ora e par). Ushtrime (ora e dyt)
Vshtirsia:
Niveli IV
Koha:
90 minuta

Ora e par:
T shpjegoj shtat karakteristikat e prgjithshme t kundrinorit t drejt dhe
kundrinorit t zhdrejt.
T dalloj kundrinorin e drejt t shprehur me pjes t nnrenditur ftilluese.
T dalloj llojet e kundrinorve n fjalit e dhna.
Libr msuesi
Ora e dyt:
T prdor drejt pyetjet pr t dalluar llojet e kundrinorve.
T shndrroj foljet nga format veprore n form joveprore dhe anasjellas
duke treguar tri ndryshimet q ndodhin brenda fjalis.

Stuhi mendimesh
Tabela e koncepteve
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Pjesa I
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore t ciln e shkruan n
tabel. N kt hap rikujtohen njohurit e marra pr kundrinorin, q e realizon
prmes stuhi mendimesh.
Nxnsve u drejtohen pyetjet:
- Cili sht roli i kundrinorit n fjali?
- Cilat jan llojet e kundrinorve?
- Ku ndryshojn ata nga njri-tjetri?
- Me se shprehet kundrinori?
U jepni nxnsve nj afat kohor pr tiu prgjigjur pyetjeve.
Nxiten nxnsit t thon gjithka q ata mbajn mend pa pasur frik se mund ti
kritikoni. Mos u prqendroni pr nj koh t gjat tek asnj prej pyetjeve.
Shkruajini shkurt prgjigjet e nxnsve, ashtu si i thon.
Hapi II. N kt hap msuesi/ja i drejton nxnsit t hapin tekstin n f. 208 dhe t
lexojn n heshtje temn msimore. Udhzon nxnsit q gjat leximit t nnvizojn
shtjet kryesore q lidhen me kundrinorin e drejt si dhe informacionin e ri. Kjo
veprimtari t zgjas jo m shum se 10.
Hapi III. N fund t ksaj veprimtarie, msuesi/ja pyet nxnsit: A mundeni ju t
prmblidhni shkurtimisht informacionin q rikujtuam n hapin I dhe lexuat n hapin II?
(Ktu prjashtohet informacioni i ri, i cili shpjegohet nga vet msuesi/ja. Ngrihen
tre nxns vullnetarisht, ku secili prej tyre flet pr shtjet m kryesore pr secilin
lloj t kundrinorve.
Msuesi/ja i nxit nxnsit t shprehen lirshm se n ciln shtje ata/ato hasin
vshtirsi. Dgjon me vmendje nxnsit dhe i sqaron ata me shembuj konkret
pr do paqartsi a vshtirsi. M pas prqendrohet tek informacioni i ri, shprehja
e kundrinorit t drejt me pjes t nnrenditur ftilluese.
247
Msuesi/ja shkruan n tabel fjalin:

PK
PNF
Dim q toka rrotullohet rreth diellit. (Ciln dim?)
E m pas sqaron se pjesa kryesore e fjalis s prbr ftilluese ngjan me nj fjali t
paplot q nuk ka ose kryefjaln ose kundrinorin dhe kt funksion e kryen pjesa e
nnrenditur ftilluese, e cila u prgjigjet pyetjeve ciln gj?; ? (far?); pr far?
sht mir q msuesi/ja t prdor shembuj t tjer pr t par sa dhe si sht
prvetsuar ky informacion.
P.sh.: Un mendoj se kt pun duhet ta nisim q sivjet. (Ciln gj mendoj?)
Nga kodrat e fshatit shikonin se si arat me grur trazoheshin nga flladi i mbrmjes.
Babai thot se njeriu pa vullnet sht zero me bisht.
Msuesi/ja i ndihmon me an t pyetjeve e krkesave:
Nnvizoni kallzuesit.
Qarkoni mjetin lidhs.
Ndani fjalin n pjes kryesore (PK) dhe pjes t nnrenditur.
A sht i plot kuptimi i fjalis n PK? far i mungon ksaj fjalie? Ku gjendet ai?
Drejtoni pyetjen ciln gj? pr t qen m t sigurt.
Hapi IV. I gjith informacioni i marr pr kundrinort hidhet n tabeln e koncepteve
t ciln msuesi/ja e vizaton n drras, kurse nxnsit n fletore.
Kundrinori gjymtyr Me ciln
gjymtyr
e fjalis
(llojet)
lidhet drejtsht?
prdrejt?
Kundrinor Gjymtyr Me folje t
forms
e dyt
i drejt
veprore
248
Me
Me far N cilin
pyetje shprehet? grup
bn
gjendet?
pjes?
K?, Cilin?,Emr (r.k) GF
?, far? GE,
Premr
PNF
Cili
sht
rendi i
tij?
Zakonisht
pas
foljes
Ku
ndryshojn
nga njritjetri?
Kundrinori
i zhdrejt
pa
parafjal
me
parafjal
Tabela e koncepteve plotsohet me prgjigjet e nxnsve, ndryshimet q nxnsit

vn re qarkohen nga msuesi/ja me shkums me ngjyr n drras dhe me lapsa
me ngjyr n fletore nga nxnsit.
Klasa ndahet n dy grupe t mdha ku njri grup punon pikn A, tjetri pikn B.
Libr msuesi
Ora II: T ushtrohemi: Punohen ushtrimet 2-10, f. 210.

Hapi I. Msuesi/ja i udhzon nxnsit t hapin fletoret e klass dhe t lexojn n
heshtje pr 5 tabeln e koncepteve e m pas drejtohen t punojn ushtrimet.
do ushtrim punohet n libr ose fletore e m pas diskutohet.
Hapi II. Shnim. Nse shihet e arsyeshme, si dhe n varsi t kohs nxnsit le
t punojn fjalit e mposhtme q kan t bjn me shprehjen e kundrinorit t
drejt me PNF. Kto fjali shkruhen n tabel gjat kohs q nxnsit punojn.
Ushtrimi 11. Lexoni fjalit. Tregoni lloj fjalish t prbra jan. Gjeni PK dhe PN
dhe tregoni funksion kryen kjo pjes e nnrenditur.
- Mora vesh q ka dal n shtyp nj libr i ri.
- Kam besim se shokt do t m ndihmojn.
- Enkeleu e mori me mend kishte ndodhur.
Ushtrimi 12. Ndrto katr fjali me kundrinor t drejt t shprehur me PNF, ku
fjalt e dhna t prdoren si gjymtyr e PK: lejoj, them, besoj, marr me mend.
Nse nuk del koha, ky ushtrim t jepet detyr shtpie.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Rrethana e kohs (ora e par)

Niveli III
45 minuta
Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft :

T thot veorit e rrethanorit t kohs.
T shpjegoj vendin e rrethans s kohs n fjalin e thjesht e n fjalin e
prbr me nnrenditje kohore si dhe piksimin pran tyre.
T dalloj si shprehet rrethana e kohs n fjalin e thjesht dhe n fjalin e prbr.
T shndrroj GE (II) me funksionin rrethanor kohe n fjalin e thjesht n
pjes t nnrenditur kohore.

Fletore, laps me ngjyra
Stuhi mendimesh
Organizues grafik. Rrethanori i kohs
Diskutim
Pun n grup
Zhvillimi i msimit
Shnim: Temat pr rrethanort jan planifikuar dyorshe. N do or do t
trajtohet nj rrethan dhe si shprehet ajo n fjalin e thjesht dhe t prbr, si dhe
ushtrimet q lidhen me to.
249
Hapi I. Rikujtojm njohurit. Msuesi/ja prgatit pyetjet pr rikujtimin e njohurive.

Shkruan pyetjen e par n tabel dhe t gjith nxnsit duhet ti japin prgjigje.
Nxnsit mendojn pr pyetjen dhe i prgjigjen asaj. Msuesi/ja nuk duhet ti
korrigjoj nxnsit dhe nuk duhet t thot kjo prgjigje sht e sakt apo kjo tjetra
e gabuar. Ai/Ajo nxit debatin mes nxnsve duke vn n dukje dallimet midis
prgjigjeve t tyre. M posht jepen pyetjet q duhet t bni njra pas tjetrs:
- tregon rrethanori i kohs?
- gjymtyr fjalie sht?
- N grup bn pjes?
- Me pyetje gjendet?
- Me se shprehet?
- Cili sht rendi i tij?
Prgjigjet e pyetjeve msuesi/ja i vendos n organizuesin grafik Rrethanori,
kurse nxnsit n fletore. Modeli i pyetjeve do t jet i njjt pr do rrethanor n
fjalin e thjesht.
Organizuesi grafik: Rrethanori i kohs
tregon?
gjymtyr e
fjalis sht?
N grup
bn pjes?
Me se
shprehet?
Cili sht
rendi?
Kjo veprimtari t mos i kaloj 10.

M pas nxnsit drejtohen n tekst. Lexojn n heshtje pr 2-3 fragmentin ku
flitet pr shprehjen e rrethans s kohs. Nxnsit nnvizojm me laps informacionin
e ri (shprehja e rrethanorit t kohs me premr).
250
Hapi II. Shkruhen n tabel fjalit e mposhtme dhe ndiqen 5 hapat e njohur nga
nxnsit pr analizn e fjalis s prbr.
- Sapo del dielli, befas n pyll zotron nj qetsi e thell si ajo prpara shtrngats.
- Bleta, para se t bj mjaltin, bn dyllin.
- Fuqia e peshkatarit njihet kur ka lopatat n duar.
- I dridhej zemra nga gzimi, tek prfytyronte veten n vendin e pilotit.
Hapat q do t ndiqen jan:
A nnvizo kallzuesin,
B qarko mjetin lidhs,
C ndaj fjalin me vij vertikale,
D emrto pjest e fjalis s prbr me nnrenditje,
E trego se funksion kryen pjesa e nnrenditur.
Libr msuesi
Msuesi/ja tregon kujdes n prdorimin e presjes n varsi t pozicionit q z

pjesa e nnrenditur kohore. T shfrytzohen njohurit e marra pr prdorimin e
presjes, n orn e drejtshkrimit.
P.sh.: - Cili sht pozicioni i pjess s nnrenditur kohore n fjalin e par?
- shenj piksimi vendoset kur pjesa e nnrenditur sht para, n mes
dhe pas pjess kryesore?
Msuesi/ja shpjegon mosprdorimin e presjes n fjalin e tret duke theksuar
se, n qoft se pjesa e nnrenditur lidhet drejtprdrejt me kallzuesin e pjess
kryesore nuk vendoset presje.
T gjitha prgjigjet e nxnsve konkretizohen n fjalit e shkruara n tabel.
Kur?
PNK
PK
P.sh.: Sapo del dielli/ befas n pyll zotron nj qetsi e thell si ajo prpara shtrngats.
Pjesa e nnrenditur Sapo del dielli kryen funksionin e rrethans s kohs dhe
plotson pjesn kryesore n trsi dhe lidhet me lidhzat kur, sapo, para se, tek
etj. M pas flitet pr raportet kohore q vendosen midis pjess kryesore dhe pjess
s nnrenditur, at t njkohsis, parakohsis e t paskohsis. Kt informacion
msuesi/ja e konkretizon me shembujt e dhn n tekst.
Hapi III. Msuesi/ja bn nj prmbledhje t t gjith informacionit t dhn pr
rrethann e kohs n fjalin e thjesht dhe n fjalin e prbr.
Hapi IV. T ushtrohemi (Ushtrimet jan zgjedhur q t dallohet si shprehet rrethana
e kohs n fjalin e prbr e t thjesht.)
Ushtrimi 1. U krkohet nxnsve t dallojn vetm rrethanort e kohs dhe t
thon me se jan shprehur.
Ushtrimi 2. Nuk punohet orn e par, pasi ka rrethanor vendi e gjymtyr t tjera t dyta.
Ushtrimi 3. Punohet n t njjtn mnyr si ushtrimi 1.
Ushtrimi 4. Pasi t vendosin lidhzn q duhet, nxnsit t tregojn raportet
kohore q vendosen midis pjess kryesore dhe pjess s nnrenditur.
Ushtrimi 5. Klasa ndahet n tri grupe.
Secilit grup i jepen nga 2 GE (II).
U krkohet ti shndrrojn kto grupe n pjes t nnrenditura kohore e m pas
t ndrtojn fjali.
P.sh.: pas lindjes s diellit pasi lindi dielli.
N fshat mbrritn pas lindjes s diellit.
N fshat mbrritn pasi lindi dielli.
251
Tema: Rrethana e vendit n fjalin e

thjesht dhe n fjalin e prbr
me nnrenditje (ora dyt)
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T thot veorit e rrethanorit t vendit.
T shpjegoj si shprehet rrethana e vendit n fjalin e thjesht e n fjalin e
prbr me nnrenditje vendore si dhe piksimin pran tyre.
T dalloj rrethanorin e vendit n fjalin e thjesht dhe pjesn e nnrenditur
vendore n fjalin e prbr.
T shndrroj rrethanorin e vendit t fjalis s thjesht n pjes t nnrenditur
vendore.
T prcaktoj rolin q luajn n fjalit e dhna fjalt a grupet e fjalve t
nnvizuara duke argumentuar nse jan t domosdoshme apo jo.

Stuhi mendimesh
Organizues grafik: Rrethanori i vendit
Diskutim
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re msimore: Rrethana e vendit n
fjalin e thjesht e t prbr, t ciln e shkruan n tabel. Ai/ajo u drejton pyetjen:
dini pr rrethanorin e vendit n fjalin e thjesht? tregon ai?
252
Msuesi/ja u krkon nxnsve t shkruajn ato q din pr rrethann e vendit.

Ata mund t shfrytzojn pyetjet e shtruara pr diskutim n organizuesin grafik q
morn orn e kaluar.
Nxitini q t argumentojn prgjigjet e tyre.
- Shkruhen prgjigjet, si i thon nxnsit. M pas u krkohet nxnsve t
plotsojn organizuesin grafik: Rrethanori i vendit (posht rrethanorit t kohs),
me t gjitha karakteristikat q ai ka.
Hapi II. T ushtrohemi. N kt hap drejtohen nxnsit tek ushtrimi 1, f. 213 dhe
u krkohet t gjejn rrethanort e vendit dhe t shpjegojn rrethann q tregon ky
rrethanor.
Libr msuesi
Nxnsit t mos kritikojn prgjigjet e shokve, por ti korrigjojn duke sjell

argumente pr do prgjigje t pasakt.
Hapi III. Msuesi/ja punon n tabel tri fjali t cilat i shkruan gjat kohs q
nxnsit punojn ushtrimin 1.
Ai/Ajo u thot se n pjesn e dyt t ors do t shohin shprehjen e rrethans n
fjalin e prbr.
- Nga kopshti i tij, ngado q ti hidhje syt, shikoje vetm male. (Ku?)
- Ai ktheu kokn andej nga dgjoheshin zrat. (Ku?)
- Ku dhemb dhmbi, vete gjuha. (Ku?)
Nxnsit udhzohen t ndjekin 5 hapat e njohur pr analizn e fjalis s prbr.
Fillimisht rikujtojn se cilt hapa do t ndjekin e m pas punojn. Kjo veprimtari t
mos i kaloj 5 8.
do prgjigje e nxnsve t konkretizohet n shembujt e tabels. Msuesi/ja t
prqendrohet te:
I. funksioni q luan pjesa e nnrenditur vendore (i ngjashm me rrethanorin e
vendit n fjalin e thjesht.)
II. ndrtimi.
III. vendi q z pjesa e nnrenditur vendore n fjalin rrethanore.
IV. prdorimi i presjes, do prdorim i saj t paraqitet me skem.
P.sh.:
(I)
(II)
(III)
PK
PK
PNV
PNV
PNV
PK
PK
N kt mnyr nxnsit e kan m t leht pr t kuptuar se n cilat raste

prdoret presja dhe n cilat jo.
Mjetet lidhse t qarkuara n nj nga hapat e analizs, nxnsit i vendosin n
nj kuti t vizatuar n fletoren ku kan punuar.
Msuesi/ja t jap edhe mjete t tjera lidhse, p.sh.: si jan lidhzat vendore:
Ngado q, kudo q, ku, tek, nga
N fund bhet nj prmbledhje e shkurtr e t gjith informacionit t ri e m pas
punohen ushtrimet.
Hapi IV. T ushtrohemi.
Pr realizimin e ktyre ushtrimeve msuesi/ja ndjek hap pas hapi t gjitha krkesat
e tyre duke kmbngulur q nxnsit t sjellin argumente pr do veprim q ata do
t kryejn.
253
Shnim: Meq n tekst mungojn ushtrimet pr shprehjen e rrethans s vendit

n fjalin e prbr, po japim disa modele. sht n varsi t kohs dhe dshirs
s msuesit/ses.
Ushtrimi 1. Shkruani fjalit, fjalve t nnvizuara u shtoni nj pjes t nnrenditur vendore.
- Edhe sivjet do t shkojm t pushojm atje...
- Ne t gjith e dinim vendin...
- Puna e nderon njeriun, kudo...
- T rinjt u drejtuan andej...
Ushtrimi 2. Dalloni pjest e fjalive. lloj sht pjesa e nnrenditur? Tregoni gjymtyr
t pjess kryesore plotson pjesa e nnrenditur dhe me lidhza bashkohet.
- Ku shkelte kali, ngrihej nj pluhur i holl e i verdh.
- Shokt u ndan aty ku mbaron Bulevardi i Madh.
- Zgjati trupin gjer ku i arritn kmbt.
- Ku mbillej, skorrej.
- Ujrat e pasistemuara kafshonin e shkatrronin, ku t mundnin, baltn e
but t fushave.
Ushtrimi 3. (Ky ushtrim mund t jepet si detyr shtpie).
Ndrtoni katr fjali t prbra, ku pjesa e nnrenditur vendore:
- ti prgjigjet pyetjes ku?
- t sqaroj nj rrethanor vendi t shprehur me ndajfoljen atje.
- t qndroj pas pjess kryesore.
- t tregoj vendin ku z fill lvizja e shprehur nga folja kallzues e pjess kryesore.
Tema:
254
Vshtirsia:
Koha:
Rrethana e shkakut n fjalin

e thjesht dhe n fjalin e
prbr me nnrenditje
Niveli III
45minuta

T thot veorit e rrethanorit t shkakut.
T shpjegoj si shprehet rrethana e shkakut n fjalin e thjesht, n fjalin e
prbr me nnrenditje si dhe shenjat e piksimit pran tyre.
T dalloj rrethann e shkakut n fjalin e thjesht dhe pjesn e nnrenditur
shkakore n fjalin e prbr.
T shndrroj GE (II) me funksion rrethanorin e shkakut n fjalin e thjesht
n pjes t nnrenditur shkakore n fjalin e prbr me nnrenditje.
T shndrroj fjalit e prbra shkakore me lidhza n fjali t prbra shkakore
pa lidhza.
Libr msuesi

Tabak i bardh n t cilin
jan shkruar 5 fjali.

Veprimtari me dgjim
mendim t drejtuar
Organizues grafik
Rrethanori i shkakut
Diagrami shkak-pasoj
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja vendos n tabel nj tabak letre ku ka shkruar fjalit e
mposhtme t shkputura nga teksti (n pamundsi ai/ajo mund ti shkruaj n
tabel me shkumsa me ngjyra).
- Pse ndaloi makina?
- Plasm vape. Fytyra iu el nga gzimi.
- Prej teje e psova edhe un.
- Duke u smurur shpesh mu krijuan vshtirsi n msime.
- E tr shtpia ziente nga ajo kng e bukur.
Hapi II. Msuesi/ja orienton nxnsit t shohin n tabel dhe t dallojn n seciln
fjali se cila prej fjalve tregon shkakun dhe cila tregon pasojn, kt veprimtari
nxnsi ta realizoj prmes diagramit shkak-pasoj.
P.sh.:
Shkaku
Pasoja
Vape
nga gzimi
Plasm
iu el
Fjalia
II, III
Msuesi/ja krkon nga nxnsit:

Nga cila gjymtyr varet rrethanori i shkakut n seciln fjali?
- tregon? gjymtyr e fjalis sht?
- N grup bn pjes?
- Me se shprehet?
- Cili sht rendi?
I gjith informacioni i vjel nga nxnsi plotsohet n organizuesin grafik:
rrethanori i shkakut t cilin e vendos posht rrethanorit t vendit.
Kujdes! Pr t dalluar rrethanorin e shkakut nga kundrinori i zhdrejt me parafjal
si dhe nga rrethanori i vendit duhet t kemi parasysh faktin q te rrethanori i shkakut
kemi lidhjen shkak-pasoj.
255
Kundrinori i zhdrejt me parafjal tregon drejtimin e kryerjes s veprimit, sht

element shoqrimi.
Rrethanori i vendit tregon vendin, ku kryhet veprimi.
Kjo realizohet prmes ushtrimit 6.
Hapi II. N kt hap msuesi/ja thot se shprehjen e rrethans s shkakut nuk e
shohim vetm n fjalin e thjesht, por edhe n fjalin e prbr me nnrenditje. N
fjalit e shkruara n tabel ju do t dalloni Funksionin, Ndrtimin, Rendin e pjesve.
- Prdorimi i presjes. Pr kt do tju ndihmojn 5 hapat e njohur q kemi prdorur
gjat analizs s fjalis s prbr.
N tabel jan shkruar fjalit e mposhtme:
PK
PNSH
- Ne ndezm nj zjarr t madh/ se ishte ftoht.
- Meq autobusin nuk e arrita dot, fillova t krkoja ndonj makin t rastit.
- Portza, ngaq ishte e vjetr shum, kishte marr nj ngjyr t hirt.
do prgjigje e nxnsve konkretizohet n shembujt e dhn n tabel. Pr do
shembull tregohen:
Funksioni:
Pjesa e nnrenditur shkakore kryen n fjalin e prbr nj funksion t ngjashm
me at t rrethanorit t shkakut n fjalin e thjesht.
Ndrtimi:
Pjesa e nnrenditur shkakore lidhet me pjesn kryesore me an t lidhzave
nnrenditse shkakore: se, meq, ngaq, pr shkak se, prderisa etj.
256
Rendi:
Pr do fjali t dhn n tabel msuesi/ja t vizatoj skemn e vendndodhjes
s pjess s nnrenditur shkakore. Ktu vendos dhe shenjat e piksimit.
P.sh.:
PK
PNSH
PK
,
,
,
PNSH
PK
PNSH
PK
Hapi III. T ushtrohemi

Punohen ushtrimet 1, 3, 5 (dy fjalit e para).
Ushtrimi 1. Nxnsit gjejn fjalit ku ka rrethanor shkaku; udhzohen q fillimisht t
gjejn foljen kallzues, t drejtojn pyetjen PSE? e m pas t thon nga gjymtyr
varen e me se jan shprehur, fjalia e fundit sht fjali e prbr, me nnrenditje shkakore.
Ushtrimi 3. Nxnsit do t shndrrojn GF n fjali t prbr shkakore. Pasi ta
ndrtojn, t diskutojn pr rendin e pjesve, shenjave t piksimit, mjetin lidhs.
Libr msuesi
Ushtrimi 5. Do t punohen vetm dy fjalit e para.

Qllimi i ktij ushtrimi sht q t tregoj se n fjalin e prbr me nnrenditje
shkakore pjesa kryesore lidhet me pjesn e nnrenditur me intonacion kur kjo e
fundit shpreh pasojn.
Bhet vlersimi i puns s nxnsve.
Detyr shtpie: Ushtrimi 7, f. 216. Krkesa e ushtrimit do t jet:
Ndrtoni 7 fjali, 5 fjali me shprehjen e rrethans
s shkakut n fjalin e thjesht. (Me t gjitha rastet e shprehjes s saj.)
2 fjali me shprehjen e rrethans s shkakut n fjalin e prbr.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Shprehja e rrethans s qllimit

n fjalin e thjesht dhe n
fjalin e prbr me nnrenditje.
Niveli III
45 minuta

T thot veorit e rrethanorit t qllimit.
T shpjegoj si shprehet rrethana e qllimit n fjalin e thjesht dhe n fjalin
e prbr me nnrenditje.
T dalloj rrethanorin e qllimit n fjalin e thjesht dhe pjesn e nnrenditur
qllimore n fjalin e prbr.
T shndrroj nj rrethanor qllimi t fjalis s thjesht n fjali t prbr me
nnrenditje qllimore.
T shndrroj fjalit e prbra qllimore me lidhza n fjali t prbra pa lidhza.
T ndrtoj katr fjali t thjeshta me rrethanor shkaku dhe 2 fjali t prbra
me pjes t nnrenditura qllimore.
Skeda t vogla

Lexim dhe pyetje
Diskutim
Organizuesi grafik: Rrethanori i qllimit
Pun n ift
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja udhzon nxnsit t lexojn me kujdes shprehjen e rrethans
s qllimit n fjalin e thjesht. Kt veprimtari nxnsit do ta zhvillojn n ift. T
dy nxnsit vendosin se cilat jan karakteristikat kryesore t rrethanorit t qllimit
dhe i shkruajn anash tekstit.
257
Hapi II. T dy nxnsit ndrtojn pyetje pr tekstin e lexuar duke prdorur termat
anash, p.sh.: nxnsit mund t veojn kta terma: synim, qllim, krkojm, tregon etj.
Pyetja e ndrtuar pr kto terma mund t jet: - tregon rrethanori i qllimit?
Nxnsit i shkruajn pyetjet n fletore ose n skeda dhe ia drejtojn ato nj ifti
tjetr nxnsish t zgjedhur nga ata vet. N qoft se nxnsit e iftit t par pajtohen
me prgjigjen, i shkruajn ato n fletore tek organizuesi grafik i ndrtuar pr t
gjitha llojet e rrethanave.
Msuesi/ja udhzon nxnsit se pyetjet q do t ndrtojn duhet t prfshijn t
gjitha karakteristikat e msuara pr rrethanorin.
Kjo veprimtari t mos i kaloj 15-20.
Msuesi dgjon nxnsit me vmendje, ndrhyn atje ku nxnsit jan t paqart
duke konkretizuar shpjegimin me shembuj.
N kt hap nxnsit punojn ushtrimin 1, f. 216.
Msuesi/ja prgzon iftet q punuan m mir n veimin e termave kryesore,
n ndrtimin e pyetjeve krkimore, n dhnien e prgjigjeve t sakta.
Msuesi/ja t prqendrohet te shnimi Kujdes ku bhet dallimi midis rrethanorit
t shkakut dhe qllimit.
Hapi III. N kt hap nxnsit do t njihen me shprehjen e rrethans s qllimit
n fjalin e prbr me nnrenditje.
N tabel jan shkruar fjalit e prbra.
- T gjith heshtn q t dgjonin fjaln e tij.
- Ne punojm q t arrijm rezultate t larta.
- Kalorsit, q t mos binin n sy t armikut, ecnin prfund kodrave.
258
U krkohet nxnsve t dallojn n fjalit e msiprme: Funksionin e pjesve

t fjalive t prbra, ndrtimin, rendin e pjesve, prdorimin e presjes. Pr kt
ndihmojn 5 hapat e njohur q jan prdorur gjat analizs s fjalis s prbr.
do prgjigje e nxnsve konkretizohet me shembujt e dhn n tabel, msuesi/
ja prdor shkumsa me ngjyra pr do hap q do t kryejn nxnsit.
P.sh.:
PK
PNQ
T gjith heshtn q t dgjonin fjaln e tij.
Funksioni: Pjesa e nnrenditur qllimore kryen n fjalin e prbr nj funksion

t ngjashm me at t rrethanorit t qllimit n fjalin e thjesht.
Ndrtimi: Pjesa e nnrenditur qllimore lidhet me pjesn kryesore me an t
lidhzave nnrenditse qllimore q, me qllim q ose drejtprdrejt me folje
kallzues n mnyrn lidhore.
Rendi: Pr do fjali t dhn n tabel msuesi/ja vizaton skemn e vendndodhjes
s pjess s nnrenditur qllimore si dhe prdorimin e presjes.
Libr msuesi
PK
PK
PNQ
PK
PNQ
,
,
,
PNQ
PK
PNQ
Sqarohen nxnsit se kur PNQ lidhet drejtprdrejt me foljen

kallzues t PK nuk vendoset presje.
N rastet e tjera vendoset presja.
, PK
Hapi IV. T ushtrohemi:

Punohen ushtrimet 2, 4, 5 (dy fjalit e fundit).
Dgjohen me vmendje prgjigjet e nxnsve, msuesi/ja ndrhyn atje ku nxnsit
jan t paqart. Kmbngul q nxnsit t argumentojn do veprim.
Detyr shtpie: Ushtrimi 7. Krkesa e ktij ushtrimi do t jet:
Ndrtoni 2 fjali t thjeshta dhe dy t prbra q t shprehin rrethann e qllimit.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Rrethana e mnyrs n fjalin e

thjesht dhe n fjalin e prbr
me nnrenditje (ora dyt)
Niveli III
45 minuta

T dalloj me se shprehet rrethana e mnyrs n fjalin e thjesht e t prbr.
T shpjegoj vendin e rrethanorit t mnyrs n fjalin e thjesht dhe t pjess
s nnrenditur mnyrore, piksimin pran tyre.
T plotsoj fjalit e dhna me nga nj rrethanor mnyre.
T formoj me fjalit e dhna, fjali t prbra me pjes t nnrenditura mnyrore.
Tabak i bardh ku jan shkruar 6 fjal

Pun e pavarur
Diskutim
Organizues grafik:
Rrethanori i mnyrs
Zhvillimi i msimit
tabel. Ngjit tabakun n t cilin jan shkruar 6 fjali t thjeshta q prmbajn rrethanor
mnyre (n pamundsi kto fjali t shkruhen n tabel me shkumsa me ngjyra).
259
Si?
- Fmijt ecnin shpejt.
- Shiu binte papushim.
- Sillet si zvarranik n jet.
- Ai i ngjiti shkallt pa u ndaluar.
- Taulanti doli nga pylli duke knduar.
- Ajo dit pranvere mbaroi si t gjitha ditt e motit.
Udhzohen nxnsit t lexojn me kujdes fjalit pr t zbuluar veorit e rrethans
s mnyrs n fjalin e thjesht, pra: Me se shprehet rrethana e mnyrs?
- gjymtyr e fjalis sht?
- N grup bn pjes?
- Me pyetje gjendet?
- Me se shprehet rrethanori i mnyrs?
- Cili sht vendi i tij n fjali?
Nxnsve u krkohet q fillimisht t gjejn foljen kallzues, sipr saj t vendosin
ndajfoljen e mnyrs q i ndihmon pr t gjetur rrethanorin e mnyrs dhe kt t
fundit ta nnvizojn me laps t kuq.
Dgjohen me vmendje prgjigjet e nxnsve, diskutohen nse ka ndonj
paqartsi dhe m pas gjith informacioni i zbuluar nga nxnsit lidhet n
organizuesin grafik: Rrethanori i mnyrs.
Hapi II. Msuesi/ja nse e sheh t nevojshme u rikujton nxnsve q shpesh
rrethanori i mnyrs ngatrrohet me prcaktorin kallzuesor dhe krkon prej tyre
se cili sht dallimi.
260
Prgjigjet e nxnsve mund t jen:

Rrethanori i mnyrs tregon mnyrn e kryerjes s veprimit dhe lidhet vetm me
foljen, kurse prcaktori kallzuesor ka lidhje t dyfisht me foljen dhe kryefjaln.
Si?
P.sh.: Rrugn pr n kinema e bm me kmb. (Ne me kmb?!)
Djali u b me shkoll.
Si?
djal me shkoll
Hapi III. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve se shprehjen e rrethans s mnyrs
e shohim dhe n fjalin e prbr me nnrenditje.
- Nxnsit lexojn fjalit e prbra t dhna n tekst, f. 217.
Msuesi/ja u krkon nxnsve t dallojn: funksionin, ndrtimin, rendin e pjesve
si dhe prdorimin e presjes.
Edhe pr kto lloj fjalish vizatohet skema n tabel.
Libr msuesi
(I) PK
PNM
N kt skem nuk vendoset presja, sepse lidhet

drejtprdrejt me kallzuesin (fjalia e par).
T gjitha fjalit e dhna n tekst kan lidhje t drejtprdrejt me kallzuesin.
M posht po japim dy shembuj t tjer vetm pr prdorimin e presjes, kur PNM
sht prpara ose n mes t PK.
PNM
Si mblidhen zogjt me at thirrjen e kngs s tyre,
PK
ashtu nisn t mblidheshin njerzit nga lajmi i kthimit t Sknderbeut.
PK
PNM
Babai e puthi t birin n ball, si e puthte n fmijri.
PK
PNM
PK
Purtekat e thata t gardheve, sikur kishin br nj banj t ngroht, kullonin e avullonin.
Hapi IV. T ushtrohemi.
Punohen ushtrimet 2, 3, 4, (T punohet krkesa e rrethanorit t mnyrs).
Tema: Shprehja e rrethans s sasis n

fjalin e thjesht dhe n fjalin e
prbr me pjes t nnrenditur (ora dyt)
Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta
T dalloj n fjalit e dhna veorit e rrethanorit t sasis.
T shpjegoj vendin e rrethanorit t sasis n fjalin e thjesht e n fjalin e
prbr si dhe piksimin pran tyre.
T dalloj rrethann e sasis n fjalin e thjesht dhe n PN sasiore t fjalis
s prbr.
T plotsoj fjalit e dhna me nga nj rrethanor sasie.
T formoj me fjalit e dhna, fjali t prbra me pjes t nnrenditura sasiore.
Pun e pavarur
Tabak i bardh ku jan shkruar 4 fjali Diskutim
Organizuesi grafik: Rrethanori i sasis
261
Zhvillimi i msimit
tabel. Ngjit tabakun ku jan shkruar 4 fjali t thjeshta q prmbajn rrethanor
sasie (n pamundsi, kto fjali t shkruhen n tabel me shkumsa me ngjyra.)
- Shkrimtari foli shum pr librin e ri.
- N Ksamil un notova gjer n dy-tre kilometra.
- Treni u vonua 10 minuta.
- Ne blem 2 kg qershi.
Udhzohen nxnsit t lexojn me kujdes fjalit pr t zbuluar veorit e rrethans
s sasis n fjalin e thjesht.
- Krkojuni nxnsve q fillimisht t gjejn foljen-kallzues dhe mbi t, t vendosin
ndajfoljen e sasis q i ndihmon pr t gjetur rrethanorin e sasis dhe kt t
fundit ta nnvizojn me laps t kuq.
- Dgjohen me vmendje prgjigjet e nxnsve, diskutohen nse kan ndonj
paqartsi e m pas i gjith informacioni i vjel nga nxnsit hidhet n organizuesin
grafik: Rrethanori i sasis, n fletoren e tyre. Organizuesi grafik i plotsuar do t jet:
tregon?
Sasin e
veprimit t
nj sendi
ose t nj
tipari.
gjymtyr
e fjalis
sht?
Gjymtyr e
dyt e
fjalis
N grup
bn pjes?
Me pyetje
gjendet?
Me se
shprehet?
Bn pjes
n GF
Sa?
Ndajfolje
GE
Cili sht
vendi i tij
n fjali?
Zakonisht
pas foljes.
Kjo veprimtari t mos zgjas m tepr se 20 minuta.

Hapi II. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve se n kt hap do t msojn
shprehjen e rrethans s sasis n fjalin e prbr me nnrenditje.
262
Vmendja e msuesit prqendrohet te:
Funksioni
Ndrtimi
Rendi i pjesve
Prdorimi i presjes
Fillimisht nxnsit do t rikujtojn 5 hapat e m pas do t hyjn n analizn e

fjalis s prbr.
Nxnsit lexojn fjalit e prbra t dhna n tekst, f. 218 e m pas tregojn se
funksion kryen PN e nnrenditur sasiore?
Si sht ndrtuar ajo?
Cili sht rendi i pjesve?
Ku prdoret presja?
Libr msuesi
Nxnsit vizatojn n fletore skemn pr secilin lloj t fjalis s prbr. M pas

ngrihet nj nxns i cili paraqet n tabel skemn duke e interpretuar at.
Diskutohet nse nxnsit kan ndonj paqartsi.
Hapi III. T ushtrohemi.
Punohen ushtrimet 2, 4. (T punohet krkesa vetm pr rrethanorin e sasis.)
Detyr shtpie: Meqense sht ora e fundit e shprehjes s rrethans
n fjali t thjesht e n fjalin e prbr me nnrenditje, jepet nj ushtrim ku
nxnsit t dallojn llojin e rrethans n fjalin e prbr me nnrenditje.
Krkesa: Dalloni fjalit me pjes t nnrenditur kohore, shkakore, sasiore,
mnyrore.
- Syt i shklqenin tek vshtronte shpatin gjelbrosh.
- Ju nuk i kuptoni kto gjra, se jeni ende t vegjl, - tha nna.
- Turma udhtarsh, sikur t niseshin diku pr fest, mbushn vagonin gzueshm.
- Dalngadal u ngrys sa mezi shquheshin kreshtat e maleve.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Fjalformimi
Niveli IV
90 minuta

T lidh konceptet morfema fjalformuese (rrnja, tema fjalformuese,
parashtesat dhe prapashtesat), morfema trajtformuese (mbaresa dhe tema e fjals
me prkufizimin prkats.)
T dalloj morfemat fjalformuese dhe trajtformuese t fjalve t dhna.
T klasifikoj n familje fjalsh fjalt e dhna duke br skemn pr do familje
fjalsh.
T formoj familje fjalsh nga rrnjt e dhna.
Fletore
Fisha me ngjyra
Pun me grupe
Diskutim
Pun e pavarur
Pun e drejtuar
263
Pun prgatitore
N flet formati me ngjyra shkruhen prkufizimet pr termat:
- morfema fjalformuese,
- morfema trajtformuese,
- rrnja,
- tema e fjals,
- tema fjalformuese,
t cilat priten n formn e fishave. Po n fisha me ngjyra, por tashm m t
vogla, shkruhen me shkronja t mdha termat. sht mir q fisha q prmban
prkufizimin dhe fisha q ka t shkruar emrtimin e termit t ken t njjtn ngjyr.
M posht po japim modelin q mund t ndjek msuesi:
Shrbejn pr t formuar fjal t reja.
(rrnja, tema fjalformuese, parashtesat, prapashtesat).
e kuqe
Prdoren pr t formuar trajta t ndryshme t s njjts fjal (Mbaresat) e verdh

Mbart kuptimin leksikor t fjals. Gjendet duke i hequr fjals parashtesat,
prapashtesat dhe mbaresat q mund t ket. (Rrnja)
sht pjesa q mbetet pasi i heqim fjals mbaresn. (Tema)
Pjesa prej s cils formohet drejtprdrejt nj fjal e re.
MORFEMAT FJALFORMUESE
MORFEMAT TRAJTFORMUESE
264
blu
kafe
gjelbr
e kuqe
e verdh
RRNJA
blu
TEMA E FJALS
kafe
TEMA FJALFORMUESE
e gjelbr
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Ndahen nxnsit n 5 grupe. Secilit grup i jepen fishat e prgatitura (*5 fishat
me prkufizimet dhe 5 fishat q prmbajn emrtimin e termit). U krkohet nxnsve
t secilit grup q t lexojn me kujdes pr disa minuta prkufizimet e dhna dhe t
bjn lidhjen (bashkimin) midis fishave q prbjn prkufizimin dhe atyre q prmbajn
termin. Ngjyrat e fishave do ti ndihmojn pr t realizuar kt detyr.
Ndrkoh q nxnsit punojn, msuesi/ja kalon pran secilit grup duke ndjekur
m nga afr diskutimet e pjestarve t grupit pr t prmbushur detyrn.
Libr msuesi
Hapi II. Kur msuesi/ja v re se nxnsit e t gjitha grupeve e kan prfunduar

detyrn, u krkon atyre t hapin librat n faqen 220 dhe t vlersojn punn e br.
M pas nj prfaqsues nga secili grup jep vlersimin pr punn e grupit t tij
duke raportuar lidhjet e sakta dhe t gabuara.
N fund msuesi/ja krkon nga secili grup t lexoj nj nga prkufizimet tashm
t plotsuara (d.m.th. t lidhura me termin prkats).
P.sh.: Grupi I
Morfemat fjalformuese shrbejn pr t formuar fjal t reja. Ato jan rrnja,
tema fjalformuese, parashtesat dhe prapashtesat.
Hapi III. Msuesi/ja shkruan n tabel 5 fjal t prejardhura. I jep secilit grup nga
nj dhe u krkon t bjn analizn fjalformuese.
Kshtu:
Grupi I merr fjaln prpunimin
Grupi II merr fjaln fshatarsin
Grupi III merr fjaln riprdora
Grupi IV merr fjaln besnikria
Grupi V merr fjaln prhapjes
T gjitha grupet punojn pr rreth 10 minuta pr t br analizn fjalformuese t
fjalve t dhna. Nj prfaqsues pr secilin grup prezanton punn e grupit t tij,
duke br analizn fjalformuese t fjals n tabel.
P.sh.: Grupi i par. Analiza e fjals
Prpunimin
prpuno -im
Prpunim in
tema
mbaresa
tema fjalfor.
prapashtesa
pr
+
puno
parashtesa + tem fj.
pun - o
rrnja - prapashtesa
N t njjtn mnyr vazhdohet edhe me fjalt e tjera.

Gjat kohs q nxnsit bjn analizn n tabel shpjegojn edhe llojin e morfemave.
Hapi IV. S fundi msuesi/ja u krkon grupeve q, me rrnjn e fjalve t dhna,
t formojn familje fjalsh, pra t formojn familje fjalsh me rrnjt: pun, fshat,
dor, bes, hap.
N prfundim lexohen familjet e fjalve t formuara nga secili grup. Msuesi/ja
dgjon me kujdes prgjigjet e nxnsve dhe jep vlersime.
Detyr shtpie: Ushtrimi 1, f. 221. Msuesi/ja i udhzon nxnsit
pr mnyrn se si duhet t punojn.
Nj model mund t jet si m posht:
banka = bank (morfem fjalformuese) + a (morfem trajtformuese).
Pr morfemat fjalformuese dhe trajtformuese mund t prdoren
edhe shkurtime, si morfem fjalformuese dhe morfem trajtformuese
dmtoj = dm (MF) + to (MF) + j (MT)
265
Mund t vazhdohet n kt mnyr pr t gjitha fjalt. T tregohet kujdes pr dy

fjalt e fundit q jan t formimit parashteso prapashtesor.
Ora e dyt: Ushtrime
Ora e ushtrimeve nis me punimin e detyrs s shtpis (Ushtrimi 1) nprmjet s
cils msuesi rikujton edhe njher njohurit e marra mbi morfemat fjalformuese
dhe trajtformuese.
M pas punohen ushtrimet 2-4, f. 221.
N ushtrimin 2 msuesi/ja sqaron se fjala menjher sht fjal e prngjitur dhe
kshtu q nuk do t punohet prej nxnsve.
Ushtrimin 3, meq ka nj ngarkes t madhe, msuesi/ja mund ta ndaj duke
punuar n skuadra.
Ndahet klasa n 6 skuadra sipas rreshtave. Secils skuadr i jepen dy fjal pr
t gjetur pjest prbrse (rrnjn, temn, temn fjalformuese, parashtesn,
prapashtesn dhe mbaresn).
Skuadra I
prehjes, mendimeve
Skuadra II
pavarsin, paprekshmris
Skuadra III
mprehjes, strgjyshrve
Skuadra IV
lodhje, vrasje
Skuadra V
zgjimit, kujtimeve
Skuadra VI
lindjeve, t njerzishm
Fjaln vazhdimsis msuesi/ja e analizon n tabel n mnyr q nxnsit t
ndjekin t njjtin model pr t br analizn fjalformuese t fjalve t tjera.
vazhdimsis
vazhdimsis + s (mbaresa)
vazhdim + si (prapashtes)
vazhdo + in (prapashtes)
vazhd () + o (prapashtes)
vazhd() rrnja.
266
N ushtrimin 4 pr fjalt: shnoj, shnim, i shnuar, shnues, dhe pr fjalt: sulmoj,

sulmim, i sulmuar, sulmues msuesi/ja i udhzon nxnsit q rrnjn ta shnojn vet.
N prfundim t do ushtrimi diskutohen prgjigjet me t gjith nxnsit.
Pr fjaln sy kshillojm q msuesi/ja ti ndihmoj nxnsit me disa shembuj t
dhn prej tij.
syze
sykaltr
sy
syk
sysk
syth
Libr msuesi
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Frazeologjia
Niveli III
90 minuta

T shpjegoj kuptimin e shprehjeve frazeologjike t dhna.
T klasifikoj shprehjet frazeologjike mbshtetur n klasn e fjals gjegjse.
T dalloj shprehjet frazeologjike nga fjalt e urta dhe gjegjzat.
T lidh njsit frazeologjike q kan kuptim t njjt ose t kundrt.
T ndrtoj fjali duke i prdorur grupet e dhna t fjalve nj her si shprehje
frazeologjike dhe nj her si grupe t lira.
T bj nj shkrim t shkurtr me tem t lir ku t prdor shprehje
frazeologjike t llojeve t ndryshme.
Shkumsa
Zhvillimi i msimit
Metoda dhe teknik msimore

Stuhi mendimi
Diskutim
Pun e pavarur
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e msimit dhe krkon t kujtojn:

- jan shprehjet frazeologjike?
- Thoni disa shprehje frazeologjike.
N tabel shkruhen nga msuesi/ja katr njsi frazeologjike t przgjedhura nga
ato q u than prej nxnsve ose grupet e fjalve t mposhtme:
a. i doli boja
b. shkel e shko
c. me mend n kok
d. t zit e ullirit
Krkohet nga nxnsit:
1. Cili sht kuptimi i grupeve t fjalve t dhna?
2. Ndrtoni nj fjali me grupin e fjalve dhe nj me gjegjsen e tij. Si sht
kuptimi n secilin rast?
3. Provoni t ndryshoni rendin e fjalve n kto grupe, ndodh?
Prgjigjet shkruhen n t majt t tabels nga msuesi/ja.
1. Kto grupe fjalsh kan kuptimin e nj fjale t vetme.
2. Kan kuptim t figurshm.
3. Kan rend t ngulitur.
267
Prej ktej nxnsit arrijn n prkufizimin pr shprehjet frazeologjike: (Grupet e

fjalve q kan kto veori).
Hapi II. Rikthehen nxnsit n tabel pr t ripar njsit frazeologjike. U krkohet
q secils fjal gjegjse ti prcaktohet klasa.
Shkruhet:
a - u turprua (u turprua - folje).
b. - keq (ndajfolje)
c. i zgjuar (mbiemr)
d. me vuajtje (emr)
Mbshtetur n klasn e fjals gjegjse emrtohen (klasifikohen) edhe njsit
frazeologjike, pra, kto njsi jan:
a. njsi frazeologjike foljore.
b. ndajfolje
c. mbiemrore
d. emrore
Hapi III. Shkruhen iftet e njsive frazeologjike
sa pr t kaluar radhn shkel e shko
se v ujin n zjarr se an kokn
e solli kokn e theu qafn
ifti I. kuptimi keq, - keq (sinonime)
ifti II. nuk shqetsohet nuk shqetsohet (sinonime)
ifti III. erdhi iku (antonime)
Shpjegohet kuptimi i secils pr t br m pas krahasimin e tyre. Arsyetimet,
prfundimet e arritura nga nxnsit, shkruhen me shkums me ngjyr t kuqe n
dy iftet e para e t verdh n iftin e tret.
Hapi IV. Hapet libri n f. 224 dhe pr 5-6 minuta nxnsit shohin informacionin e
dhn pr frazeologjizmat. Nse ka paqartsi, diskutohet. Vmendja prqendrohet n
dallimin e njsive frazeologjike nga fjalt e urta, proverbat, gjegjzat. (Paragrafi II, f. 225)
N minutat e fundit bhet nj prmbledhje pr temn, vlersohen prgjigjet e nxnsve.
268
Detyr: Ushtrimi 1, f. 225. T punohet me tabeln:

Klasa
Njsi frazeologjike Fjala gjegjse
Pr t qar, pr t
qeshur
Tragjikomike (e keqe) Mbiemr
Lloji i njsis
frazeologjike
Mbiemrore
Ora II. T ushtrohemi

Punohen ushtrimi 2-7, f. 226. Pas punimit t do ushtrimi, individualisht nga
nxnsit, bhet diskutimi i tij.
Detyr: Ushtrimi 8, f. 226.
Libr msuesi
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Ngjyrimi emocional i fjalve,

fusha leksikore dhe fjalt
me shum kuptime
Niveli II
45 minuta

T dalloj fjalt me ngjyrim emocional n tekstet e dhna dhe t shpjegoj
vlern e prdorimit t tyre.
T shkruaj fushn leksikore t fjals lule.
T prdor sakt fjalt me shum kuptime.

Flet pune
Fjalori i gjuhs s sotme shqipe
Pun n ift
Diskutim
Pun prgatitore
Prgatiten flet pune pr do ift nxnsish. Fleta e puns prmban tri rubrika.
Modeli (flets s puns) do t jet:
Rubrika I
Lexoni me kujdes dy tekstet e dhna dhe shpjegoni ngarkes emocionale
mbartin fjalt e nnvizuara.
A
Krujo qytet i bekuar,
Prite, prite Sknderben,
Po vjen si pllumb i shkruar,
T shptoj mmdhen...
Lum, ti, Shqipri, o lule...
B
I poshtr sht.
Qen bir qeni sht!
Nursz sht, apaul sht.
Qurraman sht e kujton se sht i fort!
Rubrika II
Ndrtoni fushn leksikore t fjals lule.
Lule
Rubrika III
Shpjegoni kuptimin e fjals buz n fjalit e dhna:
a. M dridhej buza, por e duroja dhimbjen.
a, buza=
269
b. Dy peshkatart e shtynin varkn, duke e kapur pas buzve t saj.

b, buz =
c. Dielli vazhdonte t ngrohte, megjithse ishim n buz t dimrit.
c. buz =
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja shprndan flett e puns. Nxnsit punojn n dyshe. Pas
prfundimit t puns n ift pr rubrikn e par, msuesi drejton diskutimin n
klas. Pranon shpjegimet e nxnsve, por, nse nuk arrihet te ngarkesa emocionale,
plotsohet prej tij/saj.
Fjalt me shkronja t zeza jo vetm q na japin dika nga realiteti, por edhe
qndrimin e folsit, vlersimin e tij pr at q thot, pra kan ngjyrim emocional.
Fjalt me ngjyrim emocional shprehin dashuri ose urrejtje, lavdrim ose tallje...
Hapi II. Lexohet fusha leksikore e fjals lule duke dhn edhe prkufizimin pr
fushn leksikore: Trsia e fjalve q mbulon nj fush konceptore formon nj
fush leksikore. Ndrsa msuesi/ja njeh nxnsit me konceptin fush semantike
= trsin e kuptimeve t t gjitha fjalve t nj fushe leksikore.
Hapi III. Pr secilin rast fjala buz lidhet me kontekstin.
Nxnsit plotsojn, por nuk kundrshtojn njri-tjetrin. Nj nxns, pas diskutimit,
me ndihmn e Fjalori i gjuhs s sotme shqipe botim 1980, f. 204-205 njeh klasn
me kuptimet e fjals buz.
N fjalin e par: buz = secila nga dy pjest e mishta e t lvizshme zakonisht me
ngjyr trndafili, q mbulojn dhmbt dhe q kufizojn e mbyllin gojn nga jasht.
N fjalin e dyt: buz = skaji i nj sendi, ana ku mbaron nj send.
270
N fjalin e tret: buz = fillimi i nj kohe.

Pra fjala buz ka m shum se nj kuptim dhe fjal t tilla quhen fjal t
shumkuptimshme (polisemantike).
Hapi IV. Punohen ushtrimet 1-5.
Libr msuesi
Tema: Ligjrimet n gjuhn shqipe

Vshtirsia:
Niveli III
Koha:
45 minuta

T dalloj veorit e ligjrimit bisedor, t shkujdesur dhe libror.
T krahasoj veorit e ligjrimit t shkujdesur dhe atij bisedor.
T krijoj nj tekst t shkurtr q ti prkas ligjrimit t shkujdesur ose libror
duke prdorur fjalt ky t dhna.
T gjej tekste q i prkasin ligjrimit bisedor, t shkujdesur dhe libror.
Fletore
Tabak t bardh
Bojra uji

Pun e pavarur
Diskutim
Shkrim i lir
Pun paraprgatitore
Prgatiten 6 tabak t bardh. N secilin prej tyre msuesi/ja do t shkruaj:
1. nj tekst q i prket ligjrimit bisedor (n tabakun e par). Pr kt mund t
shfrytzohet edhe teksti i dhn n libr, f. 230,
2. nj tekst q i prket ligjrimit t shkujdesur,
3. nj tekst q i prket ligjrimit libror,
4. veorit e ligjrimit bisedor,
5. veorit e ligjrimit t shkujdesur,
6. veorit e ligjrimit libror. (Pr tri grupet e fundit pa prcaktuar se cilit ligjrim i prkasin.)
Pr t ndihmuar msuesit po japim dy tekste q i prkasin ligjrimit t shkujdesur
dhe atij libror. Sigurisht q msuesi nuk sht i detyruar ti prdor ato. Ai mund t
zgjedh tekste t tjera n prshtatje edhe me nivelin e nxnsve.
Ligjrimi i shkujdesur
Dje bm nj ndeshje futbolli me djemt e s pests b. Lojn e hapn ata. Kishin
ardhur plot tifoz pr t dyja skuadrat. Sapo e kishim filluar lojn, kur Beni, ai bufi
i klass tjetr, bri penallti.
Topin e gjuajti Tomi. Ai sht valut fare. E gjuajti aq fort dhe aq shpejt, sa portieri
i tyre sluajti as gishtin. Lre vajti pastaj... T gjith djemt e skuadrs tjetr u
bn si me penallti n tru. U shkrim fare. Ia vlente t ishe afr e t shikoje.
271
Ligjrim libror
Blett komunikojn me njra-tjetrn. Nj blet mund tu tregoj shoqeve ku mund
t gjejn lule pr nektar. Kt informacion ajo e jep nprmjet nj krcimi t veant,
q quhet krcimi tetsh.
Rrotullohet nga e majta, pastaj nga e djathta, duke formuar numrin tet. Trupi i
blets q ndodhet atje ku bashkohen dy rratht, tregon drejtimin e luleve. Blett e
tjera e kuptojn mjaft mir mesazhin e shoqes s tyre.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Njihen nxnsit me temn e re e cila shkruhet n tabel. Msuesi/ja ngjit
t 6 tabakt q ka prgatitur m par me tekstet dhe veorit e ligjrimit bisedor, t
shkujdesur dhe libror duke i orientuar nxnsit q ti lexojn me kujdes e m pas t
lidhin tekstet me veorit q i karakterizojn duke prcaktuar n kt mnyr se
cilat veori i prkasin ligjrimit bisedor, cilat ligjrimit t shkujdesur dhe cilat ligjrimit
libror. Jo vetm kaq, por msuesi/ja krkon prej tyre edhe ilustrimin e veorive me
shembuj konkret pr secilin ligjrim.
Nxnsit punojn qetsisht. Mund t shkmbejn ide e mendime edhe me shokun
e banks.
Msuesi/ja i kshillon nxnsit q t jen t kujdesshm n prcaktimin e
karakteristikave pr secilin ligjrim.
Hapi II. N prfundim t detyrs msuesi/ja ngre disa nxns pr t lexuar lidhjet e
bra si dhe ilustrimin e veorive me shembuj konkret t shkputur nga tekstet e dhna.
Hapi III. Hapet libri n f. 230-231. Lihen nxnsit pr rreth 5-7 minuta t lexojn
n heshtje informacionin e dhn n tekst pr tri llojet e ligjrimeve.
Punohen ushtrimet 1, 3, f. 231.
272
N ushtrimin 1 nxnsit, mbshtetur n veorit e ligjrimit bisedor dhe t

shkujdesur, t shkruar n tabakt e bardh e t ngjitur n tabel, bjn diagramin
e Venit duke dalluar t prbashktat dhe dallimet midis ktyre ligjrimeve.
Pr ushtrimin 3 msuesi/ja mund t veproj n kt mnyr:
E ndan klasn n dy grupe. I jep grupit t par fjalt ky t dhna n ushtrimin 3,
pika I, dhe u krkon t ndrtojn nj tekst q ti prkas ligjrimit t shkujdesur.
Mund t mos i prdorin t gjitha fjalt ky.
N t njjtn mnyr vazhdohet edhe me grupin e dyt duke u dhn pikn II pr
t hartuar nj tekst q i prket ligjrimit libror.
N prfundim t detyrs ngrihen nga dy nxns pr secilin grup pr ta lexuar at.
Vlersohen krijimet m t mira nga vet nxnsit.
Detyr shtpie: Hartoni tekste q ti prkas ligjrimit bisedor,
t shkujdesur dhe libror. (Klasa mund t ndahet edhe n grupe).
Libr msuesi
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
Stilet e gjuhs
Niveli II
45 minuta

T listoj veorit e secilit stil.
T dalloj stilin t cilit i prkasin tekstet e dhna.
T ver n dukje t prbashktat dhe dallimet ndrmjet stilit politiko shoqror
dhe stilit t letrsis artistike, si dhe stilit administrativo - juridik dhe stilit tekniko
shkencor.
T gjej nga librat, revistat, gazetat, tekste q u prkasin stileve t ndryshme
duke vn n dukje karakteristikat q e dallojn do stil.
Fletore

Lexim n heshtje
Pun n ift
Diskutim
Diagrami i Venit
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re e cila shkruhet n tabel Stilet
e gjuhs.
Udhzohen nxnsit t hapin librat n f. 232, t lexojn me kujdes katr fragmentet
e dhna t vendosura brenda kuadrateve me ngjyra t ndryshme dhe mbshtetur
jo vetm nga prmbajtja, por edhe nga shprehja gjuhsore e nga fusha e
veprimtaris, t prcaktoj se cilit stil i prkasin:
a. stilit t letrsis artistike
b. stilit politiko shoqror
c. stilit administrativo juridik
d. stilit tekniko shkencor
Pr ti ndihmuar msuesi/ja u v n dukje nxnsve ngjyrat e ndryshme t kuadrateve.
M tej nxnsit lexojn me qllim q t mbajn mend sa m gjat veorit e
secilit stil duke u br t qart se n fund t leximit, duke bashkpunuar me shokun
e banks, do t ndrtojn pyetje e do tu japin prgjigje veorive t secilit stil.
P.sh.: Nxnsi 1. Fjalt dhe shprehjet popullore, karakteristik e cilit stil jan?
Nxnsi 2. Jan veori e stilit t letrsis artistike.
N kt mnyr vazhdohet me aktivizimin e disa ifteve q i drejtojn pyetje dhe
i japin prgjigje njri-tjetrit.
273
Hapi II. T ushtrohemi.

Punohen ushtrimet 1-5, f. 234.
N ushtrimin 1 nxnsit lexojn fragmentin e shkputur nga romani Lumi i
vdekur i autorit Jakov Xoxa, prcaktojn se cilit stil i prket, krahasojn gjuhn e
dy personazheve duke shpjeguar dallimet q vn re n to.
Prgjigjja e sakt e nxnsve do t ishte:
Teksti i prket stilit t letrsis artistike. Duke krahasuar gjuhn e personazheve
vm re se u prkasin dy dialekteve:
a. Sulejman Tafili flet n dialektin e gegrishtes,
b. Teto Konxheja flet n dialektin e toskrishtes.
Autori prdor fjalt dialektore, shprehjet popullore me qllime t caktuara, pr t
karakterizuar epokn, mjedisin shoqror dhe personazhet q veprojn n t.
Pr ushtrimin 5 msuesi/ja e ndan klasn n dy grupe t mdha, t cilt duke
prdorur diagramin e Venit t vn n dukje dallimet dhe t prbashktat: Grupi i
par ndrmjet stilit administrativo - juridik dhe stilit tekniko - shkencor; grupi i dyt
ndrmjet stilit politiko shoqror dhe atij t letrsis artistike.
Nxnsit punojn n mnyr t pavarur pr rreth 5 10 minuta. N prfundim t
detyrs, prfaqsues nga t dyja grupet lexojn diagramet e plotsuara, ndrsa
msuesi/ja i plotson n tabel.
N fund t ors msimore msuesi/ja bn nj prmbledhje t njohurive t marra
gjat ksaj ore. Nuk harron t vlersoj prgjigjet dhe aktivizimin e nxnsve n t
gjitha veprimtarit e zhvilluara.
Detyr shtpie: Ushtrimi 3, 6, f. 234.
274
Mbshtetur n vshtirsit pr realizimin e detyrave msuesi/ja i ndan nxnsit

n dy pjes.
Nxnsit e nivelit shum t mir do t punojn me ushtrimin 3 ndrsa t tjert me
ushtrimin 6.
Tema:
Toponimet dhe prejardhja e tyre
Vshtirsia:
Niveli II
Koha:
45 minuta

T prshkruaj nj udhtim imagjinar n qytetin a krahinn e tij duke prdorur
toponime t llojeve t ndryshme. (oikonime, hidronime, oronime).
T gjej toponimet n nj tekst t dhn dhe t shpjegoj se si jan formuar.
Libr msuesi
T shkruaj toponime q prmbajn emra kafshsh t egra apo q emrtojn

sipas gjuhs.
T mbledh disa nga toponimet m t prdorura t krahins s tij (ndihmuar
nga prindrit, gjyshrit) duke shpjeguar mnyrn e formimit t tyre.
Fletore
Harta e Shqipris
Fotografi, kartolina, filmime me pamje
t ndryshme nga krahinat e Shqipris.

Shkrim i lir (Pun krkimore)
Diskutim
Pun n grup
Pun paraprgatitore
Nj or m prpara msuesi/ja u krkon nxnsve t prshkruajn nj udhtim
imagjinar n qytetin a krahinn e tyre ku t prdorin:
a. emra t vendeve t banuara (t qyteteve, t qytezave, t lagjeve etj.),
b. emra t ujrave (dete, liqene, lumenj, prrenj),
c. emrat e maleve, fushave, luginave, kodrave etj.
T gjith kta emra do t nnvizohen nga nxnsit dhe, duke krkuar edhe ndihmn
e prindrve, do t prpiqen t shpjegojn mnyrn se si jan formuar ata.
Prshkrimet e tyre nxnsit mund ti shoqrojn me fotografi, kartolina ose edhe
pamje filmike q paraqesin vendet npr t cilat ata kan udhtuar dhe jan
prmendur n prshkrimin e tyre.
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Msimi nis me punimin e detyrave t shtpis. Aktivizohen 5-6 nxns
pr t lexuar prshkrimet e tyre. Gjat leximit ata mund t tregojn n hartn e
Shqipris (e cila qndron e varur n tabel q n fillim t ors msimore) vendet
q kan prmendur n krijimet e tyre. Ktu mund t prdoren edhe fotografit,
kartolinat apo pamjet filmike q shoqrojn krijimet e tyre (nse kan) dhe jan
porositur q m par nga msuesi/ja t sillen n klas.
Hapi II. N prfundim t leximit t do krijimi msuesi/ja krkon nga nxnsit t
veojn emrat e vendeve t banuara, t ujrave, t maleve, fushave, kodrave etj.,
t cilat shkruhen n drrasn e zez n nj tabel t ndar n tri pjes.
Emrat e vendbanimeve
(oikonime)
Emrat e ujrave
(hidronime)
Emrat e maleve, fushave etj.

(oronime)
275
Gjat listimit nxnsi mund t shpjegoj (nse mundet) edhe mnyrn e formimit
t ktyre fjalve.
M tej msuesi/ja sqaron se emrat e vendeve n gjuhn shqipe quhen toponime.
Toponimet jan t llojeve t ndryshme. Ato mund t emrtojn vendbanime dhe
quhen oikonime ( shkruhet n kolonn e par, n tabeln e vizatuar m lart, midis
kllapave t shnuara); ujra, dete, lumenj, prrenj etj. q quhen hidronime; male,
fusha, kodra, lugina dhe q quhen oronime.
Hapi III. Hapen librat n f. 235. Lihen nxnsit pr rreth 5 t lexojn n heshtje
me kujdes informacionin e dhn. Diskutohet ndonj paqartsi.
Hapi IV. T ushtrohemi: Punohen ushtrimet 2-5, f. 236.
Detyr shtpie: Nxnsit ndahen n grupe sipas krahinave

nga jan dhe duke punuar s bashku prpiqen t mbledhin sa m shum
toponime t prdorura n qytetin a krahinn e tyre. Pr kt mund t krkojn
edhe ndihmn e prindrve / gjyshrve.
Tema:
Vshtirsia:
Koha:
276
Gjuha standarde shqipe

Niveli II
45 minuta

T shpjegoj se sht gjuha standarde shqipe, gjuha letrare dhe gjuha e
letrsis.
T dalloj tiparet kryesore t gjuhs standarde shqipe.
T prshkruaj historin e formimit t shqipes standarde.
T vr n dukje marrdhniet q ekzistojn midis gjuhs standarde shqipe
dhe dialekteve.
T kthej n gjuhn standarde nj tekst dialektor.
T zvendsoj fjalt e huaja me gjegjsen shqipe.
Fletore
Lapsa me ngjyra
Shkumsa me ngjyra
Lexim i imt me kodim teksti

Pun e pavarur
Pun n ift
Diskutim
Libr msuesi
Zhvillimi i msimit
Hapi I. Prpara fillimit t ksaj veprimtarie, msuesi/ja shkruan n tabel pyetjet
e mposhtme.
1. sht gjuha standarde shqipe?
2. Ku prdoret ajo?
3. Cili sht tipari kryesor i gjuhs standarde shqipe?
4. N cilin komunikim prdoret m shum ajo?
5. Si quhet ndryshe gjuha standarde shqipe?
6. sht gjuha letrare? Po ajo e letrsis?
7. Cila sht baza e gjuhs standarde shqipe? marrdhnie ekzistojn
midis gjuhs standarde dhe asaj dialektore?
8. Cila sht historia e formimit t shqipes standarde?
Prgjigjet e ktyre pyetjeve nxnsit do ti gjejn n tekst. Krijojn nj simbol t
thjesht pr seciln pyetje. Nxnsit lexojn tekstin dhe vn shenjn e caktuar
(leht, me laps) pr prgjigjen q i jepet pyetjes prkatse duke vendosur n vend
t numrave brenda kllapave simbolet q kan prdorur gjat leximit.
U krkohet nxnsve q t bjn nj tabel t till.
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
Shnime
Nxnsit mund t punojn edhe n ift pr t plotsuar tabeln. U krkohet

dysheve q t shkruajn informacionin q gjetn pr secilin simbol.
P.sh. Te kolona e par me simbol numrin 1 vendosin t shkruajn prgjigjen e
pyetjes 1: Gjuha standarde sht varianti m i prpunuar i gjuhs shqipe. Kshtu
vazhdohet edhe me kolonat e tjera. Ndrsa n kolonn shnime: nxnsi mund
t shkruaj pyetje, paqartsi ose ndonj informacion shtes q ai krkon pr kt
tem msimore.
Hapi II. Nxnsit lexojn informacionin e krkuar nga pyetja. Ata mund t
plotsojn njri-tjetrin. Msuesi/ja ndrhyn vetm n ato raste kur sht i/e
nevojshm/me shpjegimi i tij/saj pr do paqartsi a informacion shtes.
Hapi III. Punohen ushtrimet 1-3, f. 239. Diskutohen ato.
Detyr shtpie: Ushtrimi 5, 6, f. 239.
277
Test nr. 1
Letrsia gojore dhe njohuri gjuhsore (Emri)
Emri dhe mbiemri ___________________________
Grupi ___
1. Lidh me shigjet titujt e krijimeve me llojin letrar:

Njeriu prej argjile
poem epike
Shkmbi i Sknderbeut
legjend
Grzheta
mit
Kthimi i Odiseut
prrall
4 pik
2. Klasifiko n letrsi gojore dhe letrsi e shkruar krijimet me titujt e mposhtm:

Mejtimi, Kshtjella, Liqeni i luleve, Knga e fundit e Marko Boarit, Njeriu prej argjile,
Vajza e bukur dhe biri i mbretit, Knga pr Rapo Hekalin, Mbolla li te plepi i gjat, Epoka
para gjyqit, Zana e fundit e bjeshkve.
10 pik
Letrsi gojore
Letrsi e shkruar
3. Rretho alternativn e sakt. Letrsia gojore sht krijuar: 2 pik

a. n kohn kur lindi shkrimi
b. n koht primitive
c. nga shkrimtart
. nga njerz q mbeten anonim
278
4. Klasifiko n shkrime n proz ose n poezi llojet e mposhtme t letrsis

gojore:
10 pik
fjal t urta, gjegjza, legjenda, kng legjendare, balada, ninulla, prralla, fabula,
mite, kng popullore.
N proz
Shnim: Testet jan orientuese.
N poezi
Libr msuesi
5. Shkruaj prbri llojit letrar titullin e nj krijimi nga letrsia gojore.
balad
___________________________
legjend
___________________________
ninull
___________________________
prrall
___________________________
mit
___________________________
kng popullore
___________________________
6 pik
6. Ilustro si bhet kalimi nga e zakonshmja te e jashtzakonshmja n prralln

Grzheta ose n nj prrall q t plqen ty.
8 pik
reale
___________________________________
personazhet
fantastike
___________________________________
reale
___________________________________
fantastike
___________________________________
reale
___________________________________
fantastike
___________________________________
reale
___________________________________
fantastike
___________________________________
mjediset
objektet
veprimet
7. Prgjigju shkurt pyetjeve t mposhtme:

4 pik
a. A funksionoi kurthi q i ngritn vllezrit Grzhets? N mnyr?
_______________________________________________________
b. Cilat jan provat e rnda q i v krali, Arnaut Osmanit n fragmentin Arnaut Osmani?
________________________________________________________
c. Cila sht e veanta e krijimeve t Mitrush Kutelit?
_________________________________________________________
. N ciln vet rrfen autori te novela Kush e solli Doruntinn? ________________
8. Prshkruani shkurtimisht momentin e vdekjes s Ali Pash Tepelens, duke
u mbshtetur te fragmenti me t njjtin titull.
4 pik
_______________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
_________________________________________________________________
279

8. Klasifiko fjalt e mposhtme n: kuptimplota, jokuptimplota dhe thirrmore. 9 pik
ha, kng, dy, dhe, ndoshta, prej, bubu, lamtumir, urra
Fjal kuptimplota
Fjal jokuptimplota
Thirrmore
9. Ktheji n numrin shums grupet e fjalve t mposhtme: 4 pik

veprim i kndshm
_____________________________
djath i ndenjur
_____________________________
flet e pastr
_____________________________
tok e punuar
_____________________________
10. Klasifiko emrat e prejardhur, ndaji sipas tems s formimit n: foljore dhe
mbiemrore.
4 pik
ngrirja, lumturia, t vjelat, t ardhura
Tem foljore
Tem mbiemrore
11. Prcakto se pjes ligjrate sht secila nga fjalt n fjalin e mposhtme. 7 pik
Ai zbret shkallt gjithmon me vrap.
Ai
zbret
shkallt
gjithmon
me
vrap
280
12. Nnvizo emrat dhe bj analizn e secilit duke plotsuar tabeln. 18 pik
Stresi ktheu kokn ngadal nga ndihmsi i tij.
Emri
gjinia
numri
trajta
rasa
lakimi
13. Formo fjali ku fjala i smur t prdoret si emr dhe si mbiemr. 2 pik
si emr
______________________________________________________
si mbiemr ______________________________________________________
Libr msuesi
14. Vendosi emrit or nj mbiemr cilsor dhe nj marrdhnior dhe formo fjali
me ta.
4 pik
or (mb. cilsor)___________________ (mb. marrdhnior)___________________
a)______________________________________________________________
b)_____________________________________________________________
15. Nnvizo foljet dhe analizoji sipas krkesave t tabels.
Tashm i patn br disa nga pyetjet m t rndsishme.
Folja
mnyra
koha
veta
numri
zgjedhimi
7 pik
forma
16. Formo dy fjali me folje mbaroj nj her si kalimtare e nj her si jokalimtare.

2 pik
kalimtare_____________________________________________________
jokalimtare___________________________________________________
Tabela e pikve dhe e vlersimit

Nota
10
Pikt
0-30
31-45
46-60
61-75
76-89
90-99
100-106
281
Test nr. 2
Epika dhe njohuri gjuhsore (Mbiemri, folja dhe drejtshkrim)
Emri dhe mbiemri _______________________
Grupi ___
1. Klasifiko sipas gjinis krijimet me titujt e mposhtm:

9 pik
Kshtjella, Poradeci, Arnaut Osmani, Vilhem Teli, Druvari dhe Mrkuri, Vendit tem,
Prometeu i lidhur, Lejleku, Epoka para gjyqit.
Gjinia epike
Gjinia lirike
Gjinia dramatike
2. Lidh me shigjet titujt e krijimeve t mposhtme me llojin letrar prkats.

8 pik
Druvari dhe Mrkuri
roman
Ans liqenit
poezi
Epoka para gjyqit
tragjedi
Kshtjella
dram
Poradeci
poem
Prometeu i lidhur
tregim
Zana e vizitorit
fabul
Vdekja e lisnajs
proz poetike
282
3. Shkruaj karakteristikat e poems epike. (Kujto fragmentin Kthimi i Odiseut).

5 pik
a.
__________________________________
b.
__________________________________
c.
__________________________________
d.
__________________________________
e.
__________________________________
4. Nnvizo veprat epiko-lirike.
Luani, dhelpra dhe kafsht e tjera
Kthimi i Odiseut
Knga e Beratit
Vdekja e Ali Pashs
Kolombreja
1 pik
Libr msuesi
5. Lexo me kujdes tri fragmentet e shkputura nga teksti. Prcakto titullin,
autorin e tregimit, si dhe llojin e romanit.
9 pik
a. Ishte i lagur qull e i mbuluar me balt, kishte uri e ftoht dhe ishte larg
pesdhjet mij vjet drit nga shtpia...
Titulli
______________________________________
Autori
______________________________________
Lloji i romanit ______________________________________
b. Jo!. . . Un isha te vendi atje posht dhe kisha nj emr! Tashti jam ktu dhe kam
nj emr tjetr. . .
Titulli
_______________________________________
Autori
_______________________________________
Lloji i romanit _______________________________________
c. Nuk njohim asnj kultur, e cila nuk sht interesuar lidhur me at: kush jan
njerzit ose si ka zn fill bota?. . .
Titulli
_______________________________________
Autori
_______________________________________
Lloji i romanit _______________________________________
6. Prgjigju pyetjeve t mposhtme.
10 pik
a. Kush sht personazhi kryesor i romanit Odin Mondvalsen?

__________________________________
b. Me k dialogun ai? __________________________________
c. A sht i qart pr ty:
- vendi ku zhvillohet ngjarja, __________________________________
- koha ku zhvillohet ngjarja? __________________________________
. Pr ciln koh flet ai?
__________________________________
d. A i rendit personazhi kryesor veprimet sipas rendit kronologjik?
__________________________________
- A kan lidhje ngjarjet q ai rrfen? __________________________________
dh. Me k t ngjason Odin Mondvalsen? ________________________________
Pse? ____________________________
- far ka ndodhur me Odin Mondvalsen?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Shkruaj 5 elementet e subjektit t tregimit.
5 pik
1.________________________
2._________________________
3._________________________
4.__________________________
5.__________________________
283

8. Ku qndron moskuptimi ndrmjet Sofis dhe nns s saj? 2 pik
(Kujto dialogun q zhvillohet ndrmjet tyre.)
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
9. Me koh vepron Stresi (personazhi i novels Kush e solli Doruntinn): 2 pik
a. me koht moderne
b. me kohn e paprcaktuar t balads? Thuaj pse?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
10. Vendos mbiemrat n kllapa n gjinin, numrin, rasn dhe shkalln e duhur. 6 pik
N pashallkun (i madh) ______________t Ali Pash Tepelens shkuan shum
piktor (i njohur) ______________ . Ata realizuan piktura (i mrekullueshm)
______________. Nga punimet m (i bukur) ________________ dhe m (i njohur)
______________________ .
Jan dy piktura t piktorit (francez) ______________ Lyi Dypre.
11. Prcakto nse foljet e nnvizuara jan prdorur si kalimtare apo jokalimtare:
2 pik
a) ke q qan pa ndonj arsye?
______________________
b) At pun qaje me lot tani, se sht shum von. ______________________
12. Dallo foljet vetore, njvetore dhe pavetore n fjalit e dhna: 3 pik
a)
Jasht vettinte dhe gjmonte.
___________________
b)
Binte shi me gjyma.
___________________
c)
284
Un dola n oborr.
___________________
13. Plotso me numrorin tre/tri duke pasur parasysh gjinin:

______ gur
______ libra
______ tryeza
______ klasa
4 pik
14. Nnvizo me blu mbiemrat cilsor dhe me t zez mbiemrat marrdhnior.

5 pik
i ri, diellor, glqeror, i sivjetshm, gjakftoht.
Nota
Pikt
0-30
15-40
41-47
48-54
8
55-59
9
60-65
10
66-71
Libr msuesi
Test nr. 3
Gjinia lirike dhe njohuri gjuhsore (Drejtshkrim)
1. Rretho alternativn e sakt. N gjinin lirike autori:
2 pik
a. rrfen ngjarjen (vet ose nprmjet personazheve)

b. rrfen ndjenjat dhe mendimet e veta
c. rrfen nprmjet veprimeve t personazheve
d. rrfen ngjarje dhe shpreh ndjenjat dhe mendimet e veta
2. Rretho alternativn e sakt. Krijimet lirike jan:
1 pik
a. poezi t shkurtra
b. poema
c. balada
d. fabula n vargje
3. Shkruaj nga nj titull pr llojet e mposhtme t liriks:
5 pik
lirik atdhetare
__________________________________
lirik peizazhi
__________________________________
lirik erotike (e dashuris)
__________________________________
lirik shoqrore
__________________________________
lirik meditative-filozofike
__________________________________
4. N vargun natn tua bj dit, shkputur nga poezia Fjalt e qiriut e Poetit Naim
Frashri, gjej kuptimin e simboleve:
4 pik (0.5
secila)
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
nat
_____________________
dit
_____________________
_____________________
_____________________
5. Rretho prgjigjen e sakt.
1 pik
Poeti q i ka dhn rndsi ans grafike sht:

a. Safo
c. Xhevahir Spahiu
d. Dritro Agolli
b. Aldo Palaceski
. Jozef Kipling
dh. Gijom Apolineri
285

6. Poett lirik n poezit e tyre trajtojn tema t ndryshme, q i shprehin edhe me
forma nga m t ndryshmet.
Shkruaj titullin e nj poezie prbri krkess s dhn.
9 pik
a. poezi peizazhi
poezi filozofike
poezi personale
b. poezi me rim
poezi me varg t lir
poezi n kolon
poezi n strofa
poezi me efekte tingullore
poezi me efekte grafike
7. Lidh me shigjet figurat letrare me fjalit ku gjendet ajo.
Ishte si vesa e mngjesit.
Ka dy sy si shkndija.
Dy shkndija t shkreptims.
Helmi buzn na qepi.
Edhe fjalzn t mbl.
8. Rretho trajtn e sakt t fjals.
qndroj
apo
shnim
apo
286
4 pik
metafor
epitet
krahasim
similitud
2 pik
qendroj
shenim
9. Shkruaj n vend t pikave trajtn e sakt t fjalve n kllapa. 2 pik

Rrall njeriu bn . . . . . . . . . . . . (vepr) q ti kthehet n mirnjohje.
. . . . . . . . . . . . . (libr) laik q krkonte Milloshi, i gjente n bibliotekn e gjimnazit t
akademis tregtare.
10. Nnvizo nyjat e prdorura gabim. Shkruaji ato si duhet.
U zgjova i trembur nga hapja me zhurm e ders t dhoms.
2 pik
Kt vjersh ia kishte kushtuar msueses s saj s klass s par.

11. Shkruaj fjalt e prbra t formuara nga temat e mposhtme. 2 pik
vet + administroj
bashk + punoj
_________________________________.
_________________________________.
Libr msuesi
12. Vendos shenjat e piksimit n ligjratn e drejt, si dhe shkronjn e madhe.
9 pik
N kok m vrtiteshin srish fjalt e babait kisha dit q prisja t m vizitoje
nga humbe kshtu, more djal? pyeti babai - sikur sht von pr tu kthyer tani
13. Vendos pikuditjen aty ku duhet.
Bobo m shohin syt?
T lumt Bre 32 loj, pa asnj ndrprerje
4 pik
14. Vendos shumpikshin aty ku duhet.

A keni dgjuar se
3 pik
Njra bot ishte shtpia prindrore

Ndrkaq bota tjetr ishte
Kho, kho, kho/kollitje, / kh-kh-kh
15. Vendos presjen, atje ku duhet.
Kur t kthehesh nga pushimet duhet t fillosh strvitjen.
Deti sado ngroht q t jet n mngjes sht i ftoht.
2 pik

Nota
Pikt
0-14
15-21
22-28
29-35
36-42
43-49
10
50-52
287
Test nr. 4
Dramatika, tekstet joletrare dhe njohuri gjuhsore (Sintaks)
Emri mbiemri ___________________________
Grupi __
1. Rretho prgjigjen e sakt.

2 pik
Nga llojet e gjinis dramatike, q n lashtsi shkruheshin n vargje jan:
a. komedia
b. tragjedia
c. drama
2. Rretho elementet karakteristike q i has vetm te tragjedia.
a. personazhe nga jeta zakonshme
b. heronj me karakter t fort
c. monologu
d. dialogu
e. tema q trajtohet merret nga jeta e prditshme
f.
tema t trajtohet sjell nj situat t vshtir e t rrall
g. zgjidhja e konfliktit arrihet me vdekjen e heroit
3 pik
3. Klasifiko sipas llojit dhe vendosi n tabel titujt e teksteve t mposhtme:

Kthimi i Odiseut, Knga e Beratit, Historia e artit, Antigona, N mundsh, Roja, N
Manastir te Migjeni, jan kujtimet?, Lamtumir, Konstandini i voglith dhe kthimi i
Odiseut, Drita q vjen nga humnera, Vdekja e Ali Pashs.
12 pik
Tekste letrare
288
Tekste joletrare
Libr msuesi
4. Shkruaj llojin e eses prbri titullit.
Konstandini i voglith dhe kthimi i Odiseut
Tanusha dhe Laura
2 pik
__________________________
__________________________
5. Shkruaj nj ese bindse duke iu prmbajtur skem s mposhtme: 6 pik

Tema:
A duhet t merrem me sport?
Propozimi: _______________________________________________________
_______________________________________________________
Argumentet: ________________________________________________________
Po/Jo
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Mbyllja:
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Ose
5. Shkruaj nj ese krahasim-kontrasti duke par dy figurat e monumenteve t
Sknderbeut: t Krujs e t Tirans.
6 pik
Zgjidh n fillim far do t komunikosh:
a. nj vendim q do t marrsh
b. do t sjellsh imazhe t ndryshme
c. do t drejtosh vmendjen e lexuesit nga zgjedhja jote?
Monumenti i Sknderbeut n Tiran:
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Monumenti i Sknderbeut n Kruj:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
289

6. Rretho llojet e shkrimeve joletrare:
a. ditar
b. roman
c. udhprshkrim
d. tregim
e. intervist
f. tragjedi
g. kujtime
4 pik (0.5 secila)

h. ese
i. pasthnie
j. parathnie
k. novel
l. autobiografi
m.mit
n. legjend
7. Nnvizo me nj vij fjalit dykryegjymtyrshe dhe me dy vija fjalit nj

kryegjymtyrsh.
5 pik
Un nuk kam mbajtur kurr shnime pr jetn time.
Kto i nxora nga pellgu i paan i mbresave t mia.
do gj e gjall ka jetn e vet.
Nj her jetohet!
Le ta elim rubinetin e detit t kujtess.
8. Nnvizo me nj vij fjalit foljore dhe me dy vija fjalit emrore.
Dikur kam shkruar tet vargje pr kujtimet.
Thuheshin shum gjra interesante.
O kujtime, o jeta ime!
Dilni andej pa asnj shtypje a kanosje.
Jet e gjat!
Ngjarje t shtrira n koh!
Shekulli i lkundjeve t mdha shoqrore.
Zbresim n rrug.
Menjher bien n sy mure t mome.
Pam edhe shkolln e Milloshit.
10 pik
290
9. Dallo grupin e kryefjals dhe at t kallzuesit n fjalin e mposhtme dhe
shkruaj funksionin e prbrsve t tyre.
4 pik
Nj trkuz e gjat vagonsh ishte katandisur n skelet hekuri.
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
Libr msuesi
10. Dallo temn dhe remn n fjalin e mposhtme.
Ushtojn luginat e maleve nga fjalt e malsorve t uritur.
Tema ________________________
Rema ________________________
2 pik
11. Gjej me far jan shprehur prcaktort n grupet emrore t mposhtme

(fillimisht nnvizo emrin brtham).
6 pik
- drur me kurora
- ai djal
- ngrehin hijernd
- cili shkrimtar?
- t dyja vajzat
- orape leshi
12. Vendos nj ndajshtim pran do fjale dhe formo fjali me to.
4 pik
Tregimi (_________________)_____________________________________
_____________________________________________________________.
Gazeta (_________________)______________________________________
_____________________________________________________________.
13. Ktheji prcaktort e paveuar n t veuar. Kujdes shenjat e piksimit.
2 pik
Qyteti i ngritur mbi kodr dukej si kshtjell e strmadhe.
________________________________________________________.
T rinjt e entuziazmuar nga koncerti brohoritnin pa pushim.
________________________________________________________.
14. Gjej funksion kryen mbiemri e penduar n fjalit e mposhtme.
Vajza, e penduar, uli syt e prlotur.
_______________________
Vajza uli syt e penduar.
_______________________
Vajza sht e penduar.
_______________________
15. Nnvizo kundrinort dhe shkruaj me se jan shprehur.

4 pik
Gruas iu mbush prehri me petalet e luleve t bajames.
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
_______________________
3 pik
291

16. Kthe foljet n formn veprore.
3 pik
Majat e mprehta t maleve u mbuluan nga perdja e dendur e mjegulls.

________________________________________________________
17. Ndrto tri fjali me:
3 pik
a. kundrinor homogjen:
_________________________________________________________
b. rrethanor homogjen:
_________________________________________________________
c. prcaktor kallzuesor t kryefjals homogjen:
_________________________________________________________
292
Nota
Pikt
0-30
31-40
41-48
49-55
56-64
65-73
10
74-81
Libr msuesi
293
294
Libr msuesi
295
296
Libr msuesi
297
298
Libr msuesi
299
300
Libr msuesi
301
302
Shnim: Ort n dispozicion jan orientuese. Ato mund t prdoren pr lexime jasht klase, biseda letrare, vizita msimore, si n bibliotek, n nj shtpi
botuese, n shtypshkronj, n ndonj gazet etj. Jan parashikuar 7 or t lira j pr diktime dhe pr teste. Ort e tjera do t parashikohen sipas
udhzimeve t dhna nga Drejtoria.
Libr msuesi
303
304

Albas Mesuesi Gjuha 8 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Albas Mesuesi Gjuha 8 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Libr msuesi

Ma. Aida Fekollari (Bego)

Libr msuesi pr tekstin

Botime shkollore Albas

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Albas, Tiran 2007

KRITERE T PRGJITHSHME T HARTIMIT T TEKSTIT

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Fliperi dhe fmija

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

Metoda dhe teknika msimore

Hapi I. Ora e par e msimit pr vitin e ri msimor nis me nj bised t shkurtr

1. Cila ka lindur m par letrsia apo shkrimi?

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

1. Kur dhe ku lindi letrsia e shkruar?

1. ndikim kan letrsia gojore dhe e shkruar te njeriu?

Nxnsit diskutojn rreth pyetjeve t shtruara, plotsojn njri-tjetrin, pyesin, nse

Hapi IV. T ushtrohemi

Titulli i veprs T prbashktat

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

Metoda dhe teknika msimore

Njri (ra) sht ___________________

A sm thoni vall, far kan njsoj?

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Ato t tri (ja) ____________________

II. Plotsoni vargun e par me nj shprehje t prshtatshme, q t tregoni se si

Hapi II. Bhet lidhja me temn e msimit. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve

A ka dallime racore brenda t njjtit

Dgjohen me vmendje diskutimet e nxnsve, mendimet m interesante shkruhen

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

N prfundim t ktij hapi bhet vlersimi i ors s msimit mbshtetur n:

Sa i gatshm sht nxnsi t marr pjes

Metoda dhe teknika msimore

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Hapi I. Msuesi/ja u bn t njohur nxnsve se n minutat e para t ors s

Hapi II. Mbshtetur n emrat e veuar msuesi/ja bn lidhjen me temn e re t

dhe Ikari (ora e dyt)

Objektivat: N fund t ors msimore nxnsi t jet i aft:

Metoda dhe teknika msimore

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Do t ishte shum mir q t prdoren skeda me ngjyra t ndryshme. Madje pr ti

N t njjtn mnyr do t punojn nxnsit edhe pr personazhin e Ikarit. Pas

- Vendet (Athina, Krela)

- Fluturimi me 4 flatrat e prgatitura.

Po n kt ushtrim nxnsit bjn nj klasifikim t elementeve t dhna duke

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

Tema: Shkmbi i Sknderbeut / Liqeni i luleve

Materiale dhe mjete msimore

- A ju kujtohet titulli dhe prmbajtja e ndonj legjende q keni lexuar n

Jan pjes e folklorit

Fryt i fantazis s popullit

Kallzim popullor pr nj dukuri,

- Vendi - fshati Rrajc

- Ndarja e shkmbit me shpat

Libr msuesi pr tekstin Gjuha shqipe 8

N ushtrimin 6 nxnsit veojn cilsit e personazheve. Ktu msuesi v n

Grzhetza (ora e par)

Objektivat: N fund t ors s msimit nxnsi t jet i aft:

Metoda dhe teknika msimore

Trillimi i gjer poetik,

- Mbizotron fryma e aventurs,